________________
-
-
-
-
-
-
-
ભારતવર્ષ ]
વિવેચન
૨૯
ઉદારચિત્ત પ્રખર મને બળવાળા સ્વતંત્ર અને ધર્મસહિષ્ણુ રાજવીઓને અમલ આવી જતે તે, સમાજનું આ ઝેર, વર્ણ અને ધર્મની સંસ્થાઓને શિથિલ બનાવવાને બદલે પોતે જ શિથિલ બની જતું, પણ પ્રિયદર્શિનના ધમધ અને નબળા વંશજોને તથા તેમના કામોથી ઉશ્કેરાઈને ઉલટી પ્રેરણું મેળવનાર પુષ્યમિત્ર અને અગ્નિમિત્ર જેવા, ભલે મજબૂત હાથે કામ લેનાર પણ ધર્માધ અને અસહિષ્ણુવૃત્તિવાળાને અમલ આવે ત્યારે તે ઝેર પિતાના કાતિલ સ્વરૂપે પ્રગટ થવામાં ફાવી જતું હતું. અને આવા સમયનો ગાળો પણ કાળદેવકુદરતે કેમ જાણે હિંદુસ્તાન માટે એક આફત૫૪ ઉતરી આવવા માટેજ નિર્માણ કરી રાખ્યો હોય તેમ લગભગ સવાસો વર્ષ જેટલે લંબાયો હતો.૫૫ કે જે સમયમાં જ સમસ્ત હિંદુસ્તાનમાં ભારે અંધાધુંધી પ્રવર્તી રહી હતી. અને બેની લડાઈમાં ત્રીજાને લાભ–તે ન્યાયે પરદેશી પ્રજાનાં
આક્રમણના? ગણેશ મંડાયા અને તેમને પગ દડ૫૭ કાયમ થવાનું સ્વરૂપ દેખાયું.
ઈ. સ. પૂ. ની છઠ્ઠી શતાબ્દિના અંત સુધી તે પ્રત્યેક મનુષ્યનું દેહમાન, એટલે કે શરીરની
ઊંચાઈ, હાલના કરતાં લગ્નની ઉંમર, પુખ. વિશેષ હોવાની સાબિતી પણની ઇયત્તા તથા મળે છે. અત્યારે જે સાશરીરનું દેહમાન માન્ય રીતે પાંચ ફુટ,
ચાર ઈંચ અથવા તે કવચિત સાડાપાંચ ફુટ જેટલી જ મનુષ્યની ઊંચાઈ લેખવામાં૫૮ આવે છે; પણ પાંચ ફુટ અને સાત, સાડાસાત કે આઠ ઈંચ જેટલી ઊંચાઈને મનુષ્ય નજરે પડતાં તેને પૂરી કાઠીને પ૯ અથવા રાક્ષસી ઊંચાઈનો લેખી સઘળા તાજુબીની નજરે તેને નિહાળી રહે છે તેવું તે સમયે નહોતું. ત્યારે તે સામાન્યપણે પ્રત્યેક મનુષ્યની ઊંચાઈજ લગભગ દશથી અગીઆર ફુટ જેટલી હતી.૬૦ તેની પૂર્વે બે શતકના કાળે તે તેથી પણ અધિક
બલુચિસ્તાન તરફના દેશની કન્યા પર હતો. ધર્મસહિષ્ણુતાના દષ્ટાંતો:-અશોક પિતે બૈદ્ધ ધર્મો- નુયાયી હતો, પ્રિયદર્શિન જૈન ધર્મ હતો, ખારવેલ આજીવિક મતાનુયાયી હ; છતાં તેમના રાજ્યોમાં ધર્મના નામે પ્રજ ઉપર કઈ રીતે અત્યાચાર થયે હેય એમ લખાણ મળતું નથી.
(૫૪) મોર્ય સામ્રાજ્ય જે સમ્રાટ પ્રિયદર્શિનના સમયે ઉત્તમ કટિએ પહોંચ્યું હતું તે ભાંગીને ભૂસ થઈ ગયું તે આવા ધર્માધપણને લઇનેજ હતું.
(૫૫) આ કાળ (પ્રિયદર્શિનનું મરણ ઈ. સ. પૂ. ૨૩૬ થી શુંગવંશના અંત સુધી ઈ. સ. પૂ. ૧૧૪) ૧૨૨ વર્ષ લંબાય કહી શકાય.
(૫૬) એકટીઅન, પાથ અન વિગેરે પ્રજાના આક્ર- મને સમય આ જ છે; અને હિંદુસ્તાનમાં વર્તા
રહેલા ધર્મકુસંપના કારણને લીધે તેમ બનવા પામ્યું હતું.
(૫૭) પગદંડો લખવાનું કારણ એ છે કે આગળ અલેક્ઝાંડર ધી ગ્રેઈટ આવી ગયું હતું, પણ તેણે હિંદમાં વસવાટ નહોતો કર્યો; જ્યારે આ સમયના આક્રમણકારોએ હિંદમાં રહેવા માંડયું હતું.
(૫૮) વીમા કંપનીઓના દફતરો તપાસશે તે આ વાતની સત્યતા માલમ પડયા વિના રહેશે નહીં.
(૫૯) અત્યારે લશ્કર ભરતી કરવાને પૂરા માપના મનુષ્યનીજ સેવા સ્વીકારાય છે.
(૬૦) શ્રી મહાવીરના શરીરની કાયા સાત હાથની ગણાય છે. એક હાથ એટલે દેઢ ફુટ કહેવાય તે હિસાબે ૭૪૧=૧૦ ફુટની ઊંચાઈ હતી. .
