________________
9
प्रियदर्शिनी टीका अ० ३२ प्रमादस्थानवर्णने रागस्य दुःखकारणत्वमाह ५०५ मूलम् - सदाणुवाएण परिग्गहेणे, उप्पायेंणे रक्खण सन्निजोगे । विजोगे ये कहं सुहं से, संभोगकोले मैं अतितिलाभे ॥४१॥ छाया - शब्दानुपाते खलु परिग्रहेण, उत्पादने रक्षणसन्नियोगे । व्यये वियोगे च क्व सुखं तस्य, सम्भोगकाले च अतृप्तिलाभः ॥ ४१ ॥ टीका- ' सहाणुवारण ' इत्यादि -
शब्दाऽनुपाते - शब्दे काकलीगीतादिध्वनौ - अनुपातः - अनुगमनम्, अनुराग स्तस्मिन् सति ' णं ' इति वाक्यालङ्कारे, परिग्रहेण - शब्दविषये मूछम केन हेतुना,
6
वह सदा सचेष्ट रहता है। इस तरह वह मनोज्ञ शब्दोंको सुननेकी अभिलाषासे प्रेरित होकर स्थावर जंगम प्राणियोंकी भी विराधना करनेमें नहीं हिचकता है । मृदङ्ग वाद्य आदिके उपकारक स्नायु चर्म काष्ठ आदिके लिये वह जीवोंकी हिंसातक कर डालता है। इस तरह मनोज्ञ शब्द सुननेकी आशासे बंधा हुआ जीव विविध उपायों द्वारा जीवोंको दुःखित एवं पीडित करता है ॥ ४० ॥
'सहाणुवाए' इत्यादि ।
अन्वयार्थ - (सद्दाणुवारण - शब्दानुपाते) शब्द में अनुराग होने पर (परिग्गहेण - परिग्रहेण ) सर्व प्रथम यह जीव उसके सुननेकी वाञ्छारूप परिग्रहसे बंध जाता है। फिर (उप्पायणे - उत्पादने) वह मनोज्ञ शब्द सुनाने वाली वस्तुके उत्पादनमें लग जाता है। जब उसकी उत्पत्ति या
સાધનામાં તે સદા ગુંથાયેલ રહે છે. આ પ્રમાણે એ મનાર શબ્દોને સાંભળવાની અભિલાષામાં પ્રેરિત અનીને સ્થાવર જંગમ પ્રાણીચાની વિરાધના કરવમાં પણ તે અચકાતા નથી. મૃગ, વાજીંત્ર, આદિમાં ઉપયેાગમાં આવતાં ચામડાં, લાકડાં, વગેરે માટે એ જીવાની હિંસા પણ કરતા રહે છે. આ પ્રમાણે મને જ્ઞ શબ્દ સાંભળવાની આશાથી મધાયેલે એ જીવ વિવિધ ઉપાયા દ્વારા જીવાને પીડિત અને દુ:ખિત કરે છે. પ્ર૪ના
66 सहाणुवाए " " इत्याहि !
अन्वयार्थ - सहाणुवारण - शब्दानुपाते शब्दभां अनुराग थवाथी परिग्गद्देणપદ્િળ સર્વ પ્રથમ આ જીવ એને સાંભળવાની વાંચ્છના રૂપ પરિગ્રહથી अंधा लय छे, पछी उप्पायणे - उत्पादने ते भनोज्ञ शब्द संलजावनारी वस्तुना ઉત્પાદનમાં લાગી જાય છે, જ્યારે તેની ઉત્પત્તિ અને ઉપાર્જન થઈ જાય છે
उ० ६४
उत्तराध्ययन सूत्र : ४
