________________
५३०
उत्तराध्ययनसूत्रे रागविषये रागद्वेषयोरनुद्धरणे दोषा उक्ताः, अथ तदुद्धरणे गुणमाह-- मूलम्-रसे विरत्तो मणुओ विसोगो, एएण दुक्खोहपरम्परेणे । नै लिप्पई भवमझे वि संतो, जलेण वा पोक्खरिणी पलासं ॥७३ छाया--रसे विरक्तः मनुजः विशोका, एतया दुःखौघपरम्परया।
न लिप्यते भवमध्येऽपि सन् , जलेन इव पुष्करिणी पलाशम् ॥७३॥ टीका--' रसे विरत्तो' इत्यादि--
रसे विरक्तः, विशोकः, मनुजा, भवमध्येऽपि सन् , एतया दुःखौघपरम्परया न लिप्यते, जलेन पुष्करिणी पलाशमिव, इत्यन्वयः । व्याख्या पूर्ववत् ।। ७३॥
॥ इति जिह्वेन्द्रियप्रकरणम् ॥
अथ स्पर्शनेन्द्रिप्रकरणम्मूलम्-कायस्सै फासं गहणं वयंति, तं रागहेडं उ मेणुन्न माहु। तं दोसेहेउं अम॑णुन माहु, समो य जो तेसु स वीयरोगो ॥७॥ छाया-कायस्य स्पर्श ग्रहणं वदन्ति, तं रागहेतुं तु मनोज्ञमाहुः । ___तं द्वेषहेतुं अमनोज्ञ माहुः, समश्च यस्तयोः स वीतरागः ।। ७४ ॥
रसमें जो द्वेष करता है वह भी इसी पूर्वोक्त दुःख परम्पराको भोगता है। तथा प्रद्विष्टचित्त होनेकी वजहसे यह जीव जिन कर्मों का संचय करता है जब उनका विपाककाल आता है तो यह पुनः ज्योंका त्यों दुःखी होने लगता है ॥७२॥
रस विषयक रागद्वेषके नहीं हटाने के दोष कहे अब रागद्वेषके हटानेमें गुण कहते हैं-'रसे' इत्यादि ।। ___ रसमें विरक्त बना हुआ प्राणी शोक रहित हो जाता है और वह संसारमें रहता हुआ भी कमलपत्र जिस प्रकार जलसे लिप्त नहीं होता है उसी प्रकार दुःख परम्परासे लिप्त नहीं होता है ॥७३॥ તથા પ્રષ્ટિ ચિત્ત હોવાના કારણે એ જીવ જે કર્મોને સંચય કરે છે, જ્યારે તેને વિપાક કાળ આવે છે ત્યારે એ ફરીથી જેમને તેમ દુઃખી થવા માંડે છે. મારા
રસ વિષયક રાગદ્વેષને ન હટાવવાના દેષને કહ્યું, હવે રાગ દ્વેષને હટા पवाना गुर छ.-" रसे" त्याल!
રસમાં વિરક્ત બનેલ પ્રાણ શક રહિત બની જાય છે અને તે સંસારમાં રહેવા છતાં પણ કમલપત્ર જે પ્રમાણે પાણીમાં લિપ્ત નથી થતું તે પ્રમાણે દુખ પરંપરાથી લિપ્ત થતું નથી. ૭૩
उत्तराध्ययन सूत्र :४
