Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 04 Sthanakvasi

Book Title: Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 793
________________

प्रियदर्शिनी टीका अ० ३६ स्त्रीमोक्षनिरूपणम्
७७५ गवादि शब्दानां सास्नादि विशिष्टादयः । स्त्रीशब्दस्य लोकप्रसिद्धमर्थमन्तरेणान्यस्य न वाच्यत्वेन लोके शास्त्रे वा प्रतीतिरस्ति । ___ नाप्यागमपरिभाषातोऽन्यार्थत्वं स्त्री शब्दस्य संभवति, क्वचिदप्यागमे हि स्त्रीशब्दस्य परिभाषितोऽर्थो नास्तीति । यथा-व्याकरणे “ वृद्धिरादैच्" पा. १, १, १ ।" इति वृद्धि शब्दस्यादैचौ दृश्यते चागमेऽपि लोकरूढ एवार्थ स्त्री शब्दः प्रयुक्तः । ' इत्थीओ जति छहिं ' इत्यादौ ।
न च तत्राप्यर्थान्तरकल्पनाकर्तुं शक्येति वाच्यम् , बाधकं विप्रा तदनुपपत्तेः । अर्थको नहीं। स्त्री यह शब्द अन्वयव्यतिरेक द्वारा स्त्रीरूप साध्य अर्थमें ही प्रयुक्त किया गया मिलता है। अतः स्त्रीरूप पदार्थ ही इस स्त्री शब्दका वाच्य है। जैसे गो आदि शब्दोंका वाच्य सास्ना (गलकंबल) आदिसे विशिष्ट पदार्थ होता है। इस स्त्री शब्दका लोकप्रसिद्ध अर्थके सिवाय अन्य अर्थ है यह बात न तो लोकमें प्रसिद्ध है और न आगम में प्रसिद्ध है।
इसी तरह आगमकी परिभाषासे 'स्त्री शब्द अन्य अर्थका वाचक है' ऐसा कहना ठीक नहीं है। कारण कि किसी भी आगममें कहीं पर भी स्त्री शब्दका अन्य अर्थ कथित नहीं हुआ है। जिस प्रकार व्याकरणमें वृद्धि शब्दका अर्थ आत् ऐच (आ ऐ औ) होता है । इसी प्रकार आगममें भी लोकरूढ ही अर्थमें स्त्री शब्द प्रयुक्त हुआ है। जैसे"इत्थीओ जति छर्टि" इत्यादिकी तरह।
यदि कहो कि हम यहां भी अन्य अर्थकी कल्पना करलेंगे सो નહીં. આ આ શબ્દ અન્વય વ્યતિરેક દ્વારા સિરૂપ સાધ્ય અર્થમાં જ પ્રયુક્ત કરવામાં આવેલ જણાય છે. આથી સ્ત્રીરૂપ પદાર્થ જ આ સ્ત્રી શબ્દને વાગ્યા છે. જેમ ગે આદિ શબ્દને વાચ્ય સાસ્ના (ગલ કમ્બલ) આદિથી વિશિષ્ટ પદાર્થ થાય છે. આ સ્ત્રી શબ્દને લેકપ્રસિદ્ધ અર્થના સિવાય બીજો અર્થ છે એ વાત ન તે લેકમાં પ્રસિદ્ધ છે અથવા ન તે આગમમાં પ્રસિદ્ધ છે.
આ રીતે આગમની પરિભાષાથી “સ્ત્રી શબ્દ અન્ય અર્થને વાચક છે” એવું કહેવું ઠીક નથી. કારણ કે, કઈ પણ આગમમાં કેઈ પણ જગ્યાએ સ્ત્રી શબ્દને અન્ય અર્થ કહેવાયેલ નથી. જે પ્રમાણે વ્યાકરણમાં વૃદ્ધિ શબ્દનો मथ मात् अय ( 41, मे, मो) थाय छे. २ प्रमाणे मागममा ५५ als ३ढीथी ४ अर्थमा श्री १०८ प्रयुक्त थयेत छ रेम-" इत्थीओ जति छटिं" इत्यादि भा.
જે કહે કે, અહીં પણ અમે બીજા અર્થની કલ્પના કરી લેશું તે
उत्तराध्ययन सूत्र:४


Page Navigation
1 ... 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032