Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 04 Sthanakvasi

Book Title: Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 560
________________

५४२
उत्तराध्ययनसूत्रे
मूलम् - भावेसुं जो गिद्धिं मुवेइँ तिव्वं, अकालियं पाँव से विणा । रागारे कामगुणे गिद्धे, करेणुमग्गावहिएं गंजे वा ॥ ८९ ॥ छाया - भावेषु यो गृद्धि मुपैति तीव्रां, आकालिकं प्राप्नोति स विनाशम् । रागातुरः कामगुणेषु गृद्धः करेणुमार्गाऽपहृतो गजो वा ॥ ८९ ॥
"
टीका- 'भावेसु जो गिद्ध ' इत्यादि
यः भावेषु = मनोज्ञरूपादि स्मरणेषु तीव्रां गृद्धिं उपैति सः आकालिकं विनाश प्राप्नोति । तत्र दृष्टान्तमाह-' रागाउरे' इत्यादि । रागातुरः, कामगुणेषु = मनोज्ञ रूपादिषु गृद्धः = आसक्तः, करेणुमार्गाऽपहतः = करेण्वा - हस्तिन्या, मार्गेण निजपथेन, अपहृतः - आकृष्टः, गजः = हस्ती, वा = इव = यथा - आकालिकं विनाशं प्राप्नोति, तद्वत् मदोन्मत्तो हि हस्ती समीपवर्त्तिनीं हस्तिनीं दृष्ट्वा तद्रूपादिमोहितः सन् तत्सङ्गमोत्सुकस्तन्मार्गानुगामितया नृपादिपरिगृहीतः सङ्ग्रामादौ समानीतः विनाशं प्राप्नोति । नन्वत्र चक्षुरादीन्द्रियवशादेव गजस्य प्रवृत्तिरिति मनः प्रकरणे दृष्टान्तोऽयमसंगत
'भावेसु' इत्यादि ।
जो मनुष्य अमनोज्ञ रूपादिकके स्मरणरूप भावों में तीव्र गृद्धिको धारण करता है वह अकालमें नष्ट हो जाता है । जैसे मनोज्ञरूपादिकोंमें आसक्त हुआ हाथी हाथिनीके द्वारा अपने मार्ग से अपहृत होकर अकाल मृत्युको पाता है । तात्पर्य इसका इस प्रकार है कि जिस प्रकार मदोन्मत्त गजराज हथिनीके पीछे पड़कर राजाके द्वारा पकड़ा जाता है और संग्राम आदि पहुंच कर मृत्युको प्राप्त हो जाता है। उसी प्रकार मनोज्ञ रूपादिकमें मोहित बना हुआ प्राणी अकालमें मृत्युको पाता है । प्रश्न - मनके इस प्रकरण में चक्षुरिन्द्रियके विषयका यह दृष्टान्त कैसे
भावेसु " त्याहि !
જે મનુષ્ય મનેાજ્ઞ રૂપાદિકના સ્મરણરૂપ ભાવામાં તીવ્ર ગુદ્ધિને ધારણ કરે છે તે અકાળમાં નષ્ટ થઇ જાય છે. જેમ મનેાજ્ઞ રૂપાદિકામાં આસક્ત અનેલ હાથી, હાથણીથી પેાતાના માર્ગ ભૂલીને અકાળમાં મૃત્યુને પામે છે. તાત્પર્ય આનું એ પ્રમાણે છે કે, જે રીતે મદેોન્મત્ત ગજરાજ હાથણીની પાછળ પડીને રાજાના સેવકાના હાથથી પકડાઈ જાય છે, અને સગ્રામ આદિમાં પહેાંચીને મૃત્યુને પ્રાપ્ત થાય છે એજ પ્રમાણે મનેાજ્ઞ રૂપાદિકમાં માહિત અનેલ પ્રાણી અકાળમાં મૃત્યુને ભેટે છે. પ્રશ્ન–મનના આ પ્રકરણમાં ચક્ષુરિન્દ્રિયના વિષયનું આ દૃષ્રાંત અસ’ગત છે,
66
उत्तराध्ययन सूत्र : ४


Page Navigation
1 ... 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032