Book Title: Rajprashniya Sutra
Author(s): N V Vaidya
Publisher: Khadayata Book Depot
Catalog link: https://jainqq.org/explore/035223/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yazovijayajI Tolkssa o * *alcoblo '?||313 phona : 0278-2425322 507:08 596 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RAYAPASENAIJJAM. The second Upanga of the Jain Canon. Text, edited with Commentary, Introduction, Notes, & Translation. (Part I) BY N. V. Vaidya, M. A. Professor of Sanskrit & Ardha-Magadhi, Fergusson College,-POONA 4. APK PUBLIUHED BY KHADAYATA BOOK GANDHI ROAD :: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat DEPOT AHMEDABAD. www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ At the "Virvijaya" Printing Press, Printed & Published by Ramnik. P. Kothari. Ratan Pole, : Sagar's Khadaki-Ahmedabad. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // aham // zrImanmalayagiyAcAryavihitavittiyutaM zrImadrAjapraznIyamupAGgam // // OM namaH // praNamata vIrajinezvaracaraNayugaM paramapATalacchAyam / adharIkRtanatavAsavamukuTasthitaratnarucicakram // 1 // rAjapraznIyamahaM vivRNomi yathAgamaM guruniyogAt / tatra ca zaktimazaktiM guravo jAnanti kA cintA // 2 // atha kasmAdidamupAGgaM rAjapraznIyAbhidhAnamiti ? ucyate, iha pradezinAmA rAjA bhagavataH kezikumArazramaNasya samIpe yAn jIvaviSayAn praznAnakArSIt , yAni ca tasmai kezikumArazramaNo gaNabhRt vyAkaraNAni vyAkRtavAn , yaJca vyAkaraNasamyakapariNatibhAvato bodhimAsAdya maraNAnte zubhAnuzayayogataH prathame saudharmanAni nAkaloke vimAnamAdhipatyenAdhyatiSThat , yathA ca vimAnAdhipatyaprAptyanantaraM samyagavadhijJAnAbhogataH zrImadvardhamAnasvAminaM bhagavantamAlokya bhaktyatizayaparItacetAH sarvasvasAmagrIsameta ihAvatIrya bhagavataH purato dvAtriMzadvidhi nATyamanarInRtyat, nartitvA ca yathAyuSkaM divi sukhamanubhUya tatazyutvA yatra samAgatya muktipadamavApsyati, tadetatsarvamasminnupAGge'bhidheyaM, paraM sakalavaktavyatAmUlaM rAjapraznIya itirAjaprazreSu bhavaM rAjapraznIyaM / atha kasyAGgasyedamupAGgaM ? ucyate, sUtrakRtAGgasya, kathaM tadupAGgateti cet , ucyate, sUtrakRte hAGge azItyadhikaM zataM kriyAvAdinAM, caturazItirakriyAvAdinAM, saptaSaSTirajJAnikAnAM, dvAtriMzadvainayikAnAM, sarvasaGkhyayA trINi zatAni triSaSTayadhikAni pAkhaNDikazatAni pratikSipya svasamayaH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthApyate, uktaM ca nandyadhyayane-" sUyagaDe NaM asIyasayaM kiriyAvAINaM caturAsII akiriyAvAINaM sattaTThI aNNANiyavAINaM battIsA veNaiyavAINaM tihaM tevaTThANaM pAsaMDiyasayANaM NijUhaM kiccA sasamae ThAvijaI" tti, pradezI ca rAjA pUrva makriyAvAdimatabhAvitamanA AsIt, akriyAvAdimatameva cAvalambya jIvaviSayAn praznAnakarot, kezikumArazramaNazva gaNadhArI sUtrakRtAGgasUcitamakriyAvAdimataprakSepamupajIvya vyAkaraNAni vyAkArSIt, tato yAnyeva sUtrakRtAGgasUcitAni kezikumArazramaNena vyAkaraNAni vyAkRtAni tAnyevAtra savi. staramuktAnIti sUtrakRtAGgagatavizeSaprakaTanAdidamupAGgaM sUtrakRtA. Ggasyeti / etadvaktavyatA ca bhagavatA vardhamAnasvAminA gautamAya sAkSAdabhihitA, tatra yasyAM nagaryAM yena prakrameNAbhyadhIyata tadetatsarvamabhidhitsuridamAha teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM AmalakappA nAmaMnayarI hotthA, riddhasthimiyasamiddhA jAva pAsAdIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA / (sU0 1) tIse NaM AmalakappAe nayarIe bahiyA uttarapurathime disIbhAe aMbasAlavaNe nAmaM ceie hotthA, porANe jAva paDirUve / (sU0 2) teNaM kAleNaM te NamityAdi ' 'te' iti prAkRtazailIvazAttasminniti draSTavyaM, asyAyamartho-yasminkAle bhagavAn vardhamAnasvAmI svayaM viharati sma tasminniti, 'Na'miti 1 sUtrakRte azItaM zataM kriyAvAdinAM caturazItimakriyAvAdinAM saptaSaSTimajJAnikAnAM dvAtriMzataM vainayikavAdinAM trayANAM triSaSTyadhikAnAM pAkhaNDikazatAnAM niyUhaM kRtvA svasamayaH sthApyate / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAkyAlaGkAre, dRSTazcAnyatrApi NaMzabdo vAkyAlaGkArArtho yathA'imA Na puDhavI' ityAdAviti, 'kAle' adhikRtAvasarpiNo. caturthavibhAgarUpe, atrApi gaMzabdo vAkyAlakRtau, 'te NaM samara NaM' samayo'vasaravAcI, tathA ca loke vaktAronAdyApyetasya vaktavyasya samayo vartate, kimuktaM bhavati ?nAdyApyetasya vaktavyasyAvasaro vartate iti, tasminniti yasmin samaye bhagavAn sUryAbhadevavaktavyatAmacakathat tasmin samaye AmalakalpA nAma nagarI abhavat, nanvidAnImapi sA nagarI vartate tataH kathamuktamabhavaditi ? ucyate, vakSyamANavarNakagranthoktavibhUtisamanvitA tadaivAbhavat , na tu vivakSitopAGgavidhAnakAle, tadapi kathamavaseyamiti cetU , ucyate, ayaM kAlaH avasarpiNI, avasarpiNyAM ca pratikSaNaM zubhA bhAvA hAnimupagacchanti, etacca supratItaM jinavacanavedinAmato'bhavadityu. cyamAnaM na virodhabhAk / sampratyasyA nagaryA varNakamAha"riddhasthimiyasamiddhA jAva pAsAIyA darisaNijA abhirUvA paDirUvA" iti / RddhA-bhavanaiH paurajanaizcAtIva vRddhimupAgatA, 'Rdhi vRddhA' viti vacanAt , stimitA-svacakraparacakataskaraDamarAdisamutthabhayakallolamAlAvivarjitA, samRddhA-dhanadhAnyAdi. vibhUtiyuktA, tataH padatrayasya vizeSaNasamAsaH, yAvacchabdena 'pamuiyajaNajANavayA' pramuditAH-pramodavantaH pramodahetuvastUnAM tatra sadbhAvAt , janA-nagarIvAstavyalokAH jAnapadAH-janapadabhavAstatra prayojanakzAdAyAtAH santo yatra sA pramuditajanajAnapadA, 'AiNNajaNamaNUsA' manuSyajanairAkIrNA, prAkRtatvAtpadavyatyayaH, "halasayasahassasaMkiTThavigiTThalaTThapaNNattaseusImA" halAnAM zataiH sahastraizca sakRSTo-vilikhitA vikRSTA -nagaryA dUravartinI bahirvartinIti bhAvaH, lapTA-manojJA prAjJaiHchekairAptA prAjJAptA, chekapuruSaparikarmiteti bhAvaH, setusImA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kulyAjalasekyakSetrasImA yasyAH sA halazatasahasrasakRSTavikRSTalaSTaprAjJAptasetusImA, 'kukkuDasaMDeyagAmapaurA' kukkaTasampAtyA grAmAH sarvAsu dikSu vidikSu ca pracurA yasyAH sA kukuTasaNDeyagrAmapracurA, 'gomahisagavelagappabhUyA 'gAvo-balIvardA mahiSAH-pratItA gAvaH-strIgavya eDakAH--urabhrAH te prabhUtA yasyAM sA tathA, 'AyAravantaceiyajuvaivisiTThasanniviTThabahulA' AkAravanti-sundarAkArANi caityAni yuvatInAM ca paNyataruNI. nAmiti bhAvaH, viziSTAni sanniviSTAni, sannivezapATakA iti bhAvaH, bahulAni-bahUni yasyAM sA tathA, 'ukkoDiyagAyagaMThibheyatakarakhaMDarakkharahiyA' utkoTA-laJcA tayA caranti utkoTikAstairgAtrabhedaiH-zarIravinAzakAribhirgranthibhedaiH- granthicchedaiH taskaraiH khaNDarakSaiH-daNDapAzika rahitA, anena tatropadravakAriNAmabhAvamAha, 'kSemA' azivAbhAvAt , 'niruvadavA' rAjAdikRtopadravAbhAvAt , 'subhikSA' bhikSukANAM bhikSAyAH sulabhatvAt, 'visatthasuhAvAsA' vizvasto-nirbhayaH sukhamAvAso lokAnAM yasyAM sA tathA, 'aNegakoDikoDuMbiyAiNNaNivvuttasuhA' anekakoTIbhiH-anekakoTisaGkhyAkaiH kauTumbikairAkIrNA nirvRtA santuSTajanayogAt zubhA zubhavastUpeta. tvAt , tataH padatrayasya karmadhArayaH, "naDanaTTajallamallamuTThiyavelaMbagakahagapavakalAsakaAikkhayalaMkhamaMkhatUNaillatuMbavINiyaaNegatAlAcarANucariyA" naTA-nATayitAro, nartakA ye nRtyanti, jallA-rAjJaH stotrapAThakAH, mallAH pratItA mauSTikA-mallA eva ye muSTibhiH praharanti, viDambakAH-vidUSakAH kathakA:-pratItAH plavakA-ye utplavante nadyAdikaM vA taranti, lAsakA-ye rAsakAn gAyanti, jayazabdaprayoktAro vA bhANDA ityarthaH, AkhyA yikA-ye zubhAzubhamAkhyAnti lakhA-mahAvaMzAnakhelakA maGkhA:-citraphalakahastA bhikSukAH, 'tUNaillA' tUNAbhidhAna. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdyavizeSavantaH tumbavINikAH - tumbavINAvAdakAH aneke ca ye tAlAcarAH - tAlAdAnena prekSAkAriNaH, etaiH sarvairanucaritAAsevitA yA sA tathA, (( ArAmujANa agaData lAgadIhiyavappiNiguNovaveyA " ArAmA yatra mAdhavolatAgRhAdiSu dampa tyAdInyAgatya ramante, udyAnAni puSpAdimadvRkSasaGkulAnyutvAda bahujana bhogyAni, agaDatti-avaTAH kUrpAstaDAgAni - pratItAni dIrghikAH sAriNyaH, vappiNitti kedArAH, ete guNopetAH- ramyatAdiguNopapetA yasyAM sA tathA, 'uviddhaviulagaMbhIrakhAtaphalihA ' uThibaddhaM-uNDaM viulaM vistINa gambhIram - alabdhamadhyaM khAtam - uparivistIrNamadhaH saGkucitaM parikhA ca - agha upari ca samakhAtarUpA yasyAM sA tathA, 'cakkagayamusaMDhiorohasayagghijamalakavADaghaNaduppavesA' cakrANi - praharaNavizeSarUpANi gadAH - praharaNavizeSAH muSaNDhayo'pyevaMrUpAH avarodhaH - pratolIdvAreSvantaH prAkAraH sambhAvyate, zatadhanyomahAyaSTayo mahAzilA vA yAH pAtitAH zatAni puruSANAM dhananti, yamalAni - samasthitadravyarUpANi yAni kapATAni dhanAni ca - nizchidrANi tairduSpravezA yA sA tathA, 'dhaNukuDilavaMka pAgAraparikhittA' dhanukuDilaM kuTilaM dhanustato'pi vakreNa prAkAreNa parikSiptA yA sA tathA, 'kavisIsayavaTTaraiya saMThiya virAyamANA' kapizIrSake vRttaracitasaMsthitaiH- vartulakRta saMsthAnairvirA jamAnA - zobhamAnA yA sA tathA, 'aTTAlayaca riyadAragopura toraNaunnaya suvibhattarAyamaggA' aTTAlakAH - prAkAroparibhRtyAzrayavizeSAH carikA - aSTahastapramANo mArgaH dvArANi - bhavanadevakulAdInAM gopurANi - prAkAradvArANi toraNAni ca unnatAni - uccAni yasyAM sA tathA, suvibhaktA- viviktA rAjamArgA yasyAM sA tathA tataH padadvayasya karmadhArayaH, ' cheyAyariyaraiyadaDhaphalihaiMdakIlA' chekena - nipuNenAcAryeNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilpopAdhyAyena racito dRDho-balavAn parighaH-argalA indra. kIlazva-sampATitakapATadvayAdhArabhUtaH pravezamadhyabhAgo yasyAM sA tathA, 'vivaNivaNicchittasippiAiNNanivvuyasuhA' vipaNInAM-vaNikapathAnAM haTTamArgANAM vaNijAM ca kSetraM-sthAnaM sA vipaNivaNikSetra tathA zilpibhiH kumbhakArAdibhinirvataiHsukhibhiH zubhaiH-svasvakarmakuzalairAkIrNA, prAkRtatvAJca sUtre anyathA padopanyAsaH, tataH pUrvapadena karmadhArayaH, 'siMghADagatiyaca ukkacaJcarapaNiyApaNavivihavasuparimaMDiyA' zRGgATakatrikacatuSkacatvaraiH paNitAni-krayANakAni tatpradhAneSu ApaNeSu yAni vividhAni vasUni-dravyANi taizca parimaNDitA, zRGgATakaM -trikoNaM sthAna, trika-yatra rathyAtrayaM milati, catuSkaMrathyAcatuSkamIlanAtmakaM, catvaraM-bahurathyApAtasthAnaM, 'surammA' suramyA-- atiramyA, 'naravaipaviinnamahivaipahA' narapatinA-rAjJA pravikIrNo-gamanAgamanAbhyAM vyApto mahIpatipatho-rAjamArgoM yasyAM sA tathA, 'aNegavaraturagamattakuMjararahapahakarasIyasaMdamANIAiNNajANajogA' anekairvaraturagANAM matta. kuJjarANAM rathAnAM ca pahakaraiH-saGghAtaiH tathA zibikAbhiH syandamAnIbhiryAnayugyaizcAkIrNA-vyAptA yA sA tathA, AkI. rNazabdasya madhyanipAtaH prAkRtatvAt , tatra zibikAH-kRTAkAreNAcchAditA jampAnavizeSAH syandamAnikAH-puruSapramANA jampAnavizeSA yAnAni-zakaTAdIni yugyAni-gollaviSayaprasiddhAni dvihastapramANAni vedikopazobhitAni jampAnAnyeva, 'vimaulanavanaliNasobhiyajalA' vimukulaiH-vikasitainatrairnalinaiH -kamalaiH zobhitAni jalAni yasyAM sA tathA, 'paMDuravarabhavaNapaMtimahiyA uttANayanayaNapicchaNijA' iti sugama 'pAsAiyA' ityAdi prAsAdeSu bhavA prAsAdIyA, prAsAdabahulA ityarthaH, ata eva darzanIyA draSTuM yogyA, prAsAdAnAmatiramaNIyatvAt, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA abhi draSTana prati pratyekamabhimukhamatIva cetohAritvAt rUpam-AkAro yasyAH sA abhirUpA. etadeva vyAcaSTe-pratirUpA, prativiziSTam-asAdhAraNam rUpam-AkAro yasyAH sA pratirUpA // 1 // " tose Na" mityAdi, tasyAM Namiti pUrvavat AmalakalpAyAM nagaryA bahiH uttarapaurastye-uttarapUrvArUpe IzA. NakoNe ityarthaH, digabhAge 'ambasAlavaNe' iti AneH zAlaizvAtipracuratayopalakSitaM yadvanaM tadAmrazAlavanaM tadyogAccaityamapi AmrazAlavanaM, citeH-lepyAdicayanasya bhAvaH karma vA caityaM, taca iha saMjJAzabdatvAt devatApratibimbe prasiddhaM, tataH stadAzrayabhUtaM yaddevatAyA gRhaM tadapyupacArAt caityaM, taceha vyantarAyatanaM draSTavyaM, na tu bhagavatAmahatAmAyatanaM, 'hotthA' tti abhavat, tacca kiMviziSTamityAha-cirAtIte purANe yAvacchaddhakaraNAt 'sahie kittie nAe sacchatte sajjhae' ityA. dyaupapAtikagranthaprasiddhavarNakaparigrahaH / evaMrUpaM ca caityavarNakamuktvA vanakhaNDavaktavyatA vaktavyA, sA caivaM-' se gaM aMbasAlavaNe ceie egeNaM mahayA vaNasaMDeNaM savao samaMtA saMparikkhitte, se NaM vaNasaMDe kiNhAbhAse ityAdi yAvatpA. sAie darisaNije abhirUve paDirUve' tatra prasAdIyaM-kRSNAvabhAsatvAdinA guNena manaHprasAdahetutvAddarzanIyaM cakSurAnanda hetutvAt, abhirUpapratirUpazabdArthaH prAgvat , tata uktaM-'jAva paDirUve // 2 // ___ asoyavarapAyavapuDhavisilAvaTTayavattavyayA ovavAiyagameNaM neyA / ( sU0 3) azokavarapAdapasya pRthivIzilApaTTakasya ca vaktavyatA aupapAtikagranthAnusAreNa jJeyA, sA caivaM-' tassa NaM vaNasaMDassa bahumajjhadesabhAe ittha NaM mahaM ege asogavarapAyave pannatte Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAva paDirUve, se NaM asogavarapAyave annehiM bahUhiM tilaehiM jAva naMdirukkhehiM savvao samaMtA saMparikkhitte, te NaM tilagA jAva nandirukkhA kusavikusavisuddharukkhamUlA mUlamaMto kaMdamaMto jAva paDirUvA, te NaM tilagA jAva naMdirukkhA annAhiM bahUhiM paumalayAhiM nAgalayAhiM asogalayAhiM caMpagalayAhiM cUyalayAhiM vaNalayAhiM vAsaMtiyalayAhiM aimuttayalayAhiM kuMdalayAhiM sAmalayAhiM savao samaMtA saMparikkhittA, tAo NaM paumalayAo jAva sAmalayAo nicca kusumiyAo jAva paDirUvAo, tassa Na asogavarapAyavassa uvari bahave aTTamaMgalagA pannattA, taM jahA-sotthiya-sirivaccha-naMdiyAvatta-caddhamANaga-bhadAsaNakalasa-maccha-dappaNA savvarayaNAmayA acchA saNhA laNhA ghaTTA maTThA NIrayA nimmalA nipaMkA nikaMkaDacchAyA sappabhA samirIyA saujjoyA pAsAdIyA darasaNijA abhirUvA paDirUvA, tassa NaM asogavarapAyavasla uri Sahave kiNhacAmarajjhayA nIlacAmarajjhayA lohiyacAmarajjhayA hAliddacAmarajjhayA sukilacAmarajjhayA acchA sahA laNhA ruppapaTTA vairAmayadaMDA jalayAmalagaMdhiyA surammA pAsAiyA darisaNijA abhirUvA paDirUvA, tassa NaM asogavarapAyavassa uri bahave chattAichattA paDAgAipaDAgA ghaMTAjuyalA cAmarajuyalA uppalahatthagA paumahatthagA kumuyahatthagA liNahatthagA subhagahatthagA sogaMdhiyahatthagA poMDariyahatthagA mahApoMDariyahatthagA sayapattahatthagA sahassapattahatthagA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / tassa NaM asogavarapAyavassa heTThA ettha NaM mahaM ege puDhavisilApaTTae pannatte isiM khaMdhAsamallINe vikkhaMbhAyAmasuppamANe kiNhe aMjaNagaghaNakuvalayahaladharakosejasarisaAgAsakesakajalakakkeyaNaiMdanIlaayasikusumappagAse bhiMgaMjaNabhaMgabheyariTagaguliyagavalAirege bhamaranikuruMbabhUe jaMbUphalaasaNakusumasaNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhaNanIluppalapattaNigaramaragayAsAsagaNayaNakIyasivannaniddhe ghaNe ajjhusire rUvagapaDirUvagadarisaNije AyaMsagatalovame suramme sIhAsaNasaMThie surUve muttAjAlakhaiyaMtakamme AiNagarUyabUraNavaNIyatUlaphAse savvarayaNAmae acche jAva paDirUve' iti, asya vyAkhyA- tassa Namiti' pUrvavat vanakhaNDasya bahumadhyadezabhAge 'atra' etasmin pradeze mahAn eko'zokavarapAdapaH prajJaptastIrthakaragaNadharaiH, sa ca kimbhUta ityAha-'jAva paDirUve' atra yAvacchabdena granthAntaraprasiddhaM vizeSaNajAtaM sUcitaM, taccedaM-dUruggayakandamUlavaTTalaTThasaMdhiasiliTTe ghaNamasiNasiNiddhaaNupuvvisujAyaNiruvahaviddhapavarakhaMdhI aNegaNarapavarabhuyaagejjhe kusumabharasamoNamaMtapattalavisAlasAle mahukaribhamaragaNagumugumAiyaNitiuDDetasassirIe NANAsauNagaNami. huNasumahurakaNNasuhapalattasaddamahure kusavikusavisuddharukkhamUle pAsAie darisaNijje abhiruve paDirUve' tatra dUramut-prAbalyena gataM kandasyAdhastAt mUlaM yasya sa dUrodgatakandamUlastathA vRttabhAvena pariNata evaM nAma sarvAsu dikSu vidikSu ca zAkhAbhiH prazAkhAbhizca prasRto yathA vartulaH pratibhAsate iti tathA laSTAHmanojJAH sandhayaH-zAkhA gatA yasya sa laSTasandhistathA azliSTaH-anyaiH pAdapaiH sahAsampRkto, vivikta ityarthaH, tato vizeSaNasamAsaH, sa ca padadvayamIlanenAvaseyo, bahUnAM padAnAM vizeSaNasamAsAnabhyupagamAt, tathA ghano-nibiDo masRNa:komalatvak na karkazasparzaH, snigdhaH-zubhakAntiH, AnupUrvyAmlAdiparipATyA suSTu janmadoSarahitaM yathA bhavati evaM jAtaH AnupUrvIsujAtaH, tathA nirupahata-upadehikAdyupadravarahitaH udviddhaH-uccaH pravaraH-pradhAnaH skandho yasya sa dhanamasRNasnigyAnupUrvIsujAtanirupahatodviddhapravaraskandhaH, tathA anekasya narasya-manuSasya ye pravarAH-pralambA bhujAH-bAhavastairagrAhyaH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 - aparimeyo'nekanarapravarabhujAgrAhyaH, anekapuruSavyAmairapyapratimeyasthaulya ityarthaH, tathA kusumabhareNa - puSpasambhAreNa samISadanamantyaH patrasamRddhAH ' pattasamiddhati khaMdhapittalamiti vacanAt vizAlA - vistorNAH zAlAH - zAkhA yasya sa kusumabharasamavanamatpatralavizAlazAlaH, tathA madhukarINAM bhramarANAM caye gaNA 'gumagumAyitA ' gumagumAyanti sma, karmakartRtvAkartari ktapratyayo, gumagumeti zabdaM kRtavantaH santa ityarthI, nilIyamAnAH - Azrayanta uDDIyamAnAH- tatpratyAsannamAkAze paribhramantastaiH sazrIko madhukarIbhramaragaNagumagumAyitanilIyamAnoDDIyamAnasazrIkaH, tathA nAnAjAtIyAnAM zakunagaNAnAM yAni mithunAni strIpuMsayugmAni teSAM pramodavazato yAni parasparasumadhurANyata eva karNasukhAni - karNasukhadAyakAni pralaptAni - bhASaNAni, zakunagaNAnAM hi svecchayA krIDatAM pramodabharavazato yAni bhASaNAni tAni pralaptAnIti prasiddhAni tataH 'palatte ' tyuktaM, teSAM yaH zabdo - dhvanistena madhuro nAnAzakunagaNamithunasumadhurakarNa sukhapralaptazabdamadhuraH, tathA kuzA - darbhAdayo vikuzA - valvajAdayaH tairvizuddhaM - rahitaM vRkSasya -sakalasyAzokapAdapasya, iha mUlaM zAkhAdInAmapi Adimo bhAgo lakSaNayA procyate, yathA zAkhAmUlamidaM prazAkhAmUlamidamityAdi, tataH sakalAzokapAdapasatkamUlapratipattaye vRkSagrahaNaM, mUlaM yasya sa kuzavikuzavizuddhavRkSamUlo, yazcaivaMvidhaH sa draSTRNAM cittasantoSAya bhavati, tata Aha prAsAdIyaH - prasAdAya - cittasanto pAya - hitastadutpAdakatvAt prAsAdIya ata eva darzanIyo- draSTuM yogyaH, kasmAdityAha - 'abhirUpo' draSTAraM 2 pratyabhimukhaM na kasyacidvirAgahetU rUpamAkAro yasyAsAvabhirUpaH evaMrUpo'pi kutaH ? ityAha-pratirUpaH- prativiziSTaM - sakalajagadasAdhAraNaM rUpaM yasya sa pratirUpaH, se NaM asogatrarapAyave ' ityAdi ' jAva naMdirukkhehiM ' ityatra " " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 yAvacchabdakaraNAt, 'lauehiM chattovagehiM sirIsehiM sattavaNNehiM lohiM dadhivaNNehiM caMdaNehi ajjuNehi nIjehiM kayaMbehiM phaNasehiM dADimehiM sAlehiM tamAlehiM piyAlehiM piyaMgUhiM rAyarukakhehiM naMdioad hiM' iti parigrahaH, ete ca lavakacchatropagazirISa saptaparNadadhiparNalubdhakadhavacandanArjunanIpakadambaphanasadADi matAlatamAlapriyAlapriyaGgarAjavRkSanandivRkSAH prAyaH suprasiddhAH, ' te NaM tilagA jAva naMdirukkhA kusavikuse 'tyAdi te tilakA yAvanaMdivRkSAH kuzavikuzavizuddhavRkSamUlAH, atra vyAkhyA pUrvavat, 'mUlavantaH mUlAni prabhUtAni dUrAvagADhAni ca santyeSAmiti mUlavantaH kanda eSAmastIti kandavantaH, yAva cchabdakaraNAt sandhimanto tayAmanto sAlamanto pavAlamanto pattamato puSkamaMto phalamaMto vIyamaMto aNupuvvisujAyaruilavaTTabhAvapariNayA egakhaMdhA aNegasAhappasAhaviDiyA aNeganaravAmasuppasAriya agijjhaghaNavipulavaTTakhaMdhA acchidapattA avira - lapattA abAIipattA aNaINapattA NivvuyajaraDhapaMDupattA navahariyabhisaMtapattabhAraMdhayAragaMbhoradarisaNijA uvaniggayanavataruNapatapallavA komala ujjalacalaMta kisalaya sukumAlapavAlasobhiyavaraMkuraggasiharA niccaM kusumiyA nicaM mauliyA nizcaM lavaiyA nicaM thavaiyA nicaM gulaiyA nicaM gocchiyA nicaM jamaliyA nizcaM juyaliyA nizcaM NamiyA nicaM paNamiyA nizcaM kusumiyama uliya lavaiyathava iyagulaiya gRcchiyaja maliyajuyaliyaviNamiyasupaNamiyavibhattapiMDimaMjarivarDisayadharA sukabarahiNamayaNasa lAgA koilako rugakabhiMgAra kakoM DalakajIvaMjIvaka naMdImukhaka vilapiMgalakkhagakAraMDava cakkavAkakalahaMsasArasa aNegasa uNagaNamihuNaviraiyasaddonnaiyamahurasaraNAiyA surammA supiMDiyadariyabhamaramahuyaripahakaraparillavamatta chappayakusumAsavalola mahura gumagumaM tamuMjaMtadesabhAgA abbhitarapupphaphalA bAhirapattocchaNNA , Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pattahi ya pupphehi ya ucchannapalicchinnA nirogakA sAuphalA akaMTakA NANAvihagucchagummamaMDavagasohiyA vicittasuhakeupabhUyA vAvipukkhariNidIhiyAsu ya sunivesiyarammajAlagharagA piMDimanIhArimasugaMdhisuhasurabhimaNaharaM ca mahayA gaMdhaddhaNiM muMcaMtA suhaseukeubahulA aNegasagaDajANajuggagillithilsiIyasaMdamANipaDimoyagA pAsAiyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA' iti parigrahaH, asya vyAkhyA-iha mUlAni supratotAni yAni kandasyAdhaH prasaranti, kandAsteSAM mUlAnAmuparivartinaste api pratItAH, khandhaH-thuDaM tvak-challI zAlA:zAkhAH pravAlaH-pallavAGkaraH patrapuSpaphalabIjAni suprasiddhAni, sarvatrAtizayena kvacid bhUmni vA matuSpratyayaH, 'aNuputvasujAyarucilavaTTabhAvapariNayA' iti AnupUA-mUlAdiparipATayA suSThu jAtA AnupUrvIsujAtA rucirAH-snigdhatayA dedIpyamAnacchavimantaH, tathA vRttabhAvena pariNatA vRttabhAvapariNatAH, kimuktaM bhavati ?-evaM nAma sarvAsu dikSu vidikSu ca zAkhAbhiH prazAkhAbhizca prasUtA yathA vartulAH. saMjAtA iti, AnupUrvIsujAtAzca te rucirAzca AnupUrvIsujotarucirAste ca te vRttabhAvapariNatAzca AnupUrvIsujAtaruciravRttabhAvapariNatAH te tathA, tilakAdayaH pAdapAH pratyekamekaskandhAH, prAkRte cAsya strItvamiti 'egakhaMdhA' iti sUtrapAThaH, tathA anekAbhiH zAkhAbhiH prazAkhAbhizca madhyabhAge viTapo-vistAro yeSAM te tathA, tiryag bAhudvayaM prasAraNapramANovyAmaH,vyAmIyante-paricchidyante rajvAdyaneneti vyAmaH, bahulavacanAt 'karaNe kvaciditi DapratyayaH, anekairnaravyAmaiH-puruSavyAmaiH suprasAritairagrAhyaH aprameyo ghanonibiDo vipulo-vistIrNo vRkSaH-skandho yeSAM te anekanara. vyAmasuprasAritAgrAhyaghanavipulavRttaskandhAH, tathA acchidrANi patrANi yeSAM te acchidrapatrAH, kimuktaM bhavati ? na teSAM patreSu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtadoSataH kAladoSato vA gaDarikAdiritirupajAto yena teSu patreSu chidrANyabhaviSyannityacchidrapatrAH athavA evaM nAmAnyo'nyaM zAkhAprazAkhAnupravezAt patrANi patrANAmupari jAtAni yena manAgapyapAntarAlarUpaM chidraM nopalakSyate iti, tathA cAha-'a. viralapattA' iti, atra hetau prathamA, tato'yamarthaH-yataH avira. lapatrA ato'cchidrapatrAH, aviralapatrA iti kuta ityAhaavAtInapatrA vAtInAni-vAtopahatAni, vAtena pAtitAnItyarthaH, na vAtInAni avAtInAni patrANi yeSAM te tathA, kimuktaM bhavati ?-na prabalena kharaparuSeNa vAtena teSAM patrANi bhUmau nipA. tyante, tato'vAtonapatratvAdaviralapatrA iti acchidrapatrA iti, acchidrapatrA ityatra prathamavyAkhyAnapakSamadhikRtya hetumAha'aNaIipattA' na vidyate itiH-gaDurikAdirUpA yeSAM tAnyatI. tIni, atItIni patrANi yeSAM te atotipatrAH, atItipatratvA. cAcchidrapatrAH, 'niddhayajaraDhapaMDupattA' iti ni tAni-apanItAni jaTharAni pANDupatrANi yebhyaste ni tajaraThapANDupatrAH, kimuktaM bhavati ?-yAni vRkSasthAni jaraThAni pANDupatrANi vAtena nirdRya bhUmau pAtitAni bhUmerapi ca prAyo nirddhaya nirddhayAnyatrApasaritAnIti, 'navahariyabhisaMtapattabhAraMdhayAragaMbhIradarisa. NijjA' iti navena-pratyagreNa haritena-nIlena bhAsamAnena snigdhatvena vA dIpyamAnena patrabhAreNa-dalasaJcayena yo jAto'ndhakA rastena gambhIrA-alabdhamadhyabhAgAH santo darzanIyA navaharitabhAsamAnapatramArAndhakAragambhIradarzanIyAH, tathA upavinirgataiH nirantaravinirgatairiti bhAvaH, navataruNapatrapallavaistathA komalaiH manorujvalaiH-zuddhaizcaladbhiHISatkampamAnaiH kisalayaiH-avasthAvizeSopetaiH pallavavizeSaistathA sukumAraiH pravAlaiH-pallavAGkaraiH zobhitAni varAGkarANi-varAGkaropetAni agrazikharANi yeSAM te upavinirgatanavataruNapatrapallavakomalojvalacalatkisalayasu. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapravAlazobhilavarAGkurAyazikharAH, zazAbhalavarAGkurAnAzakharAH, ihAGkarapravAlayoH kAlakRtAvasthAvizeSAdvizeSo bhAvanIyaH, tathA nityaM-sarvakAlaM, SaTsvapi RtuSu ityarthaH, 'kusumitAH' kusumAni-puSpANi saJjAtAnyeSAmiti kusumitAH, tArakAdidarzanAditapratyayaH, 'nicaM mAlaiyA' (mauliyA) iti nityaM-sarvakAlaM mukulitAni, mukulAni nAma kuDmalAni kalikA ityarthaH, 'niccaM lavaiyA' iti pallavitAH, nityaM 'thavaiyA' iti stabakitAH stabakabhAravanta ityarthaH, nityaM 'gulaiyA' iti gulmitAH stabakagulmau gucchavizeSau, nitya 'gocchiyA gocchavantaH' nityaM 'jamaliyA' yamalaM nAma samAnajAtIyayoryugmaM tat saJjAtameSAmiti yamalitAH, nityaM yugalitA yugalaM-sajAtIyavijAtIyayo. IndraM tadeSAM sajAtamiti yugalitAH, tathA nityaMsarvakAlaM phalabhareNa vinatAH-ISannatAH, tathA nityaM mahatA phalabhareNa prakarSaNAtidUraM natAH praNatAH, tathA nitya-sarvakAlaM suvibhaktaH-suvicchittikaH prativiziSTo maJjarIrUpo yo'vataMsakastaddharAstaddhAriNaH, evaM sarvo'pi kusumitatvAdiko dharma ekaikasya vRkSasyoktaH, sAmprataM keSAzcidvRkSANAM sakalakusumi. tatvAdidharmapratipAdanArthamAha-'nicaM kusumiyamauliyetyAdi,' kimuktaM bhavati-kecitkusumitAyekaikaguNayuktAH kecitsamastakusumitAdiguNayuktA iti, ata eva kusumiyamAlaiyamauliyetyAdipadeSu karmadhArayaH, tathA zukabarhiNamadanazAlikAkokilAkorakakobhavabhiGgArakakoNDalakajIvaMjIvakanandImukhakapilapiGgalAkSakAraNDavacakravAkakalahaMsasArasAkhyAnAmanekeSAM zakunagaNAnAM mithunaiH-strIpuMsayuktairyadvicaritam-itastatogamanaM yacca zabdonatikaM-unnatazabdakaM madhurasvaraM ca nAditaM-lapitaM yeSu te tathA, ata eva suramyAH-suSTu ramaNIyAH, atra zukAH-kIrAH, bahiNo mayUrAH, madanazAlikAH-zArikAH, kokilA:-pikAH, cakravAka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalahaMsasArasAH pratotAH, zeSAstu jIvavizeSA lokato veditavyAH, tathA sampiNDitAH ekatra piNDIbhUtAH dRptAH-madonmattatayA dadhmAtA bhramaramadhukarINAM pahakarAH-saGghAtAH 'pahakara oroha saMghAyA' iti dezInAmamAlAvacanAt yatra te sampiNDitadRptabhramaramadhukarIpahakarAH, tathA parilIyamAnAH-anyata AgatyAzrayanto mattAH SaTpadAH kusumAsavalolAH-kialkapAnalampaTA madhuraM guma gumAyamAnA guJjantazva-zabdavizeSaM ca vidadhAnA dezabhAgeSu yeSAM te parilIyamAnamattaSaTpadakusumAsavalolamadhuragumagumAyamAnaguJjaddezabhAgAH, gamakatvAdevamapi samAsaH, tato bhUyaH pUrvapadena vizeSaNasamAsaH, tathA abhyantarANi abhya. ntarabhAgavartIni puSpANi ca phalAni ca puSpaphalAni yeSAM te tathA, 'bAhirapattocchannA iti' bahistaH patraizchannA-vyAptA bahiHpatracchannAH, tathA patraizca puSpaizca avacchannaparicchannAH- atyantamAcchAditAH, tathA nIrogakAH-rogavarjitA akaNTakakA:-kaNTakarahitAH, na teSAM pratyAsannA babbUlAdivRkSAH santIti bhAvaH, tathA svAdUni phalAni yeSAM te svAduphalAH, tathA snigdhAni phalAni yeSAM te snigdhaphalAH, tathA pratyAsannai nAvidhaiHnAnAprakArairgucchaiH-vRntAkoprabhRtibhirgulmaiH--navamAlikAdibhirmaNDapakaiH zobhitA nAnAvidhagucchagulmamaNDapakazobhitAH, tathA vicitraiH-nAnAprakAraiH zubhaiH-maNDanabhUtaiH ketubhiH-dhvajairbahulAvyAptA vicitrazubhaketubahulAH, tayA 'vAvipukkhariNodIhiyAsu ya sunivesiyarammajAlagharagA' vApyazcaturasrAkArAstA eva vRttAH puSkariNyaH, yadivA puSkarANi vartante yAsu tAH puSkariNyaH, dIrghikA RjusAriNyaH, vApISu puSkariNISu dIrghikAsu ca suSTu nivezitAni ramyANi jAlagRhakANi yeSu te vApIpuSkariNIdIrghikAsu sunivezitaramyajAlagRhakAH, tathA piMDimA-piNDitA satI nirhArimA-dUraM vinirgacchantI piNDimanirhArimA tAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugandhi sugandhikAM zubhasurabhibhyo gandhAntarebhyaH sakAzAt manoharA zubhasurabhimanoharA tAM ca, 'mahayA' iti prAkRtatvAt dvitIyArthe tRtIyA, mahatImityarthaH, gandhaghrANiM yAvadbhirgandhapudgalairgandhaviSaye gandhaghANirupajAyate tAvatI gandhapudgalasaMhatirupacArAt gandhaghrANirityucyate, tAM nirantaraM muzcantaH, tathA, 'suhase ukeubahulA' iti zubhAH-pradhAnA iti setavomArgA AlavAlapAlyo vA ketavo-dhvajA bahulA bahavo yeSAM te tathA,' aNegarahasagaDajANa juggagillithillisiviyasaMdamANiyapaDimoyaNA' iti, rathA dvividhAH-kroDArathAH saGgrAmarathAzca, zakaTAni pratItAni, yAnAni-sAmAnyataH zeSANi vAhanAni yugyAni-gollaviSayaprasiddhAni dvihastapramANAni vedikopazobhitAni jampAnAni zibikAH-kUTAkAreNAcchAditA jampAnavizeSAH syandamAnikAH-puruSapramANajampAnavizeSAH, anekeSAM rathazakaTAdInAM madhye'tivistIrNatvAt pratimocanaM yeSu tattathA, 'pAsAdIyA' ityAdipadacatuSTayaM prAgvat, 'te NaM tilagA' ityAdi pAThasiddhaM, navaraM 'nAgalayAhiM' ti nAgAH-drumavizeSAH 'vaNalayAhiM' ti vanA api drumavizeSAH, drumANAM ca latAtvamekazAkhAkAnAM draSTavyaM, ye hi drumA UrdhvagataikazAkhA na tu digvidikprasRtabahuzAkhAste latA iti prasiddhAH, 'niccaM kusumiyAo jAva paDirUvoo' ityatra yAvacchandakaraNAt 'nicaM kusu. miyoo nicaM mAlaiyAo niJca lavaiyAo niccaM thavaiyAo niccaM gucchiyAo niccaM gummiyAo nicaM jamaliyAo nizcaM juyaliyAo nicaM viNamiyAo niJca paNamiyAo suvibhattapaDimaMjarivaDiMsagadharIo nicaM kusumiyamAlaiyathavaiyalavaiyagummiyajamaliyajuyaliyagucchiyaviNamiyapaNamiyasuvibhattapaDimajarivaDiMsagadharIo saMpiDiyadariyabhamaramahuyaripahakaraparileMtamattachappayakusumAsavalolamahuragumagumeMtaguMjaMtadesabhAgAo pAsAShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iyAo darisaNijAo abhiruvAo paDirUvAo iti' etaJca samastaM prAgvad vyAkhyeyaM, tasya 'Na'miti prAgvat, azokavarapAdapasya upari bahUni aSTAvaSTau maGgalakAni prAptAni, tadyathA-svastikaH zrIvRkSo 'naMdiyAvatte' iti nandyAvartaH, kacid nandAvatta iti pAThaH, tatra nandAvarta iti zabdasaMskAraH vardhamAnakaM-zarAvasampuTa bhadrAsanaM kalazo matsyayugmaM darpaNaH etAni cASTAvapi maGgalakAni sarvaratnamayAni acchAni-AkA. zasphaTikavadatIva svacchAni zlakSNAni-zlakSNapudgalaskandhaniSpannAni zlakSNa-( tantu-) niSpannapaTavad laNhAni-masRNAni ghuNTitapaTavad 'ghaTThAIti ghRSTAnIva ghRSTAni kharazANayA pASANapratimAvat 'maTThAIti mRSTAnova mRSTAni, sukumArazANayA pASANapratimeva, ata eva nIrajAMsi-svAbhAvikarajorahitatvAt, nirmalAni-AgantukamalAbhAvAt, niSpaGkAni-kalaGkavikalAni kardamarahitAni vA niSkaGkaTA-niSkavacA nirAvaraNA nirupaghA. teti bhAvArthaH chAyA-dIptiryeSAM tAni niSkaGkaTacchAyAni 'sapramANi' svarUpataH prabhAvanti 'samarIcIni' bahirvinirgatakira* NajAlAni, ata eva sodyotAni-bahirvyavasthitavastustomaprakAzakarANi 'pAsAiyA' ityAdipadacatuSTayavyAkhyA pUrvavat / 'tassa NamityAdi, tasya 'Na'miti prAgvat , azokavarapAda: pasyopari bahavaH kRSNacAmaradhvajAH, cAmarANi ca dhvajAzca cAmaradhvajAH kRSNAzca te cAmaradhvajAzca kRSNacAmaradhvajAH, evaM nIlacAmaradhvajAH, lohitacAmaradhvajAH, hAridracAmaradhvajAH, zuklacAmaradhvajAH, ete ca kathambhUtA ityAha-acchAH-sphaTikavadatinirmalAH, zlakSNAH-zlakSNapudgalaskandhaniSpannAH, 'ruppapaTTA' iti rUpyo-rUpyamayo vajramayasya daNDasyopari paTTo yeSAM te rUpyapaTTAH 'vairadaNDA' iti vajro-vajraratnamayo daNDo rUpyapaTTamadhyavartI yeSAM te vajradaNDAH, tathA jalajAnAmiva 2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jalajakusumAnAM padmAdInAmivAmalo gandho yeSAM te jalajAmalagandhakAH ata eva suramyAH-atizayena ramaNIyAH 'pAsAiyA' ityAdi pUrvavat, tassa Namiti prAgvat, azokavarapAdapasyopari bahUni chatrAticchatrANi chatrAt-lokaprasiddhAdekasaGkhyAkAdatizAyIni chatrANi uparyaghobhAgena dvisaGkhyAni trisaGH khyAni vA chatrANi chatrAticchatrANi, tathA bahvayaH 'paDAgAipaDAgA' iti patAkAbhyo lokaprasiddhAbhyo'tizAyinyaH patAkAH patA kAtipatAkAH bahUni teSveva chatrAticchatrAdiSu ghaNToyugalAni cAmarayugalAni, tathA tatra tatra pradeze utpalahastakAHutpalAkhyA jalajakusumasaGghAtavizeSAH, evaM padmahastakAH kumudahastakAH nalinahastakAHsubhagahastakAH saugandhikahastakAH puNDarIkahastakAH mahApuNDarIkahastakAH zatapatrahastakAH sahasrapatrahastakAH subhagahastakAH, utpalaM-gardabhakaM padma-sUryavikAsi paGkajaM kumudaM-karavaM nalinam-ISadraktaM padmaM subhagaM-padmavizeSaH saugandhikaM-kalhAra puNDarIkaM-zvetAmbujaM tadevAtivizAlaM mahApuNDarIkaM zatapatrasahasrapatre patrasaGkhyAvizeSAvacchinnau padmavizeSau, ete ca chatrAticchatrAdayaH sarve'pi sarvaratnamayA:sarvAtmanA ratnamayAH 'acchA saNhA' ityAdi vizeSaNajAtaM pUrvavat , 'tassa 'mityAdi, tasya 'Na'miti prAgvat azokavarapAdapasyAdhastAta, 'ettha Namiti azokavarapAdapasya yadadhaH atra 'Na miti pUrvavat eko mahAn pRthvIzilApaTTakaH prajJaptaH, kathambhUta ityAha-'isiMkhaMdho samalloNe' ityAdi, iha skandhaH sthuDamityucyate, tasyAzokavarapAdapasya yat sthuDaM tat ISadmanAk samyag lInastadAsanna ityarthaH, 'vikkhambhAyAmasuppamANe' iti, viSkammenAyAmena ca zobhanam-aucityAnativarti pramANa yasya sa viSkambhAyAmasupramANaH, kRSNaH kRSNatvameva nirUpayati- aMjaNaghaNakuvalayahalaharakosejasarisA' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 aJjanako vanaspativizeSaH ghano - meghaH kuvalayaM - nIlotpalaM haladharakauzeyaM - baladevavakhaM taiH sadRzaH samAnavarNaH, 'AgAsakesakajjalakakkeyaNaiMdanIlaayasikusumappagAse' AkAza dhUlImeghAdivirahitaM, kezAH- zirasijAH, kajjalaM - pratItaM, karketanendranIlau - maNivizeSau atasIkusumaM prasiddhameteSAmiva prakAzo dIptiryasya sa tathA 'bhiMgaMjaNabhaMgameyariTThaganIla guliyagavalAirege' iti bhRGgaH - caturindriyaH pakSivizeSaH aJjanaM-sauvIrAJjanaM tasya bhaGgena - vicchittyA bhedaH - chedo'JjanabhaGgabhedo riSThakA ratnavizeSaH nIlaguTikAH - pratItAH, gavalaM - mAhiSaM zRGgaM tebhyo'pi kRSNatvenAtireko yasya sa tathA ' bhramaranikurambabhUe iti atra bhUtazabda aupamyavAcI, yathAyaM lATadezaH suralokabhUtaH suralokopama ityarthaH, tato'yamarthaH - bhramaranikurumbopamaH, ' jaMbUphala asaNakusumabaMdhaNanIluppalapattanikaramaragayaAsAsaganayaNakIyAsivaNNe' jambUphalAni pratItAni, asanakusumabandhanaM - asanapuSpavRntaM nIlotpalapatranikaro marakatamaNiH pratItaH, AsAsako - bIyakAbhidhAno vRkSaH, nayanakIko - netramadhyatArAH, asi - khaGgaM teSAmiva varNo yasya sa tathA; snigdho na tu rUkSaH ghano - nibiDo na tu koSThaka iva madhyazuSiraH 'ajjhasire' iti lakSNazuSirarahitaH, 'rUvagapaDirUvagadarisaNijje' iti rUpakANAM yAni tatra saGkrAntAni ( pratirUpakANi ) pratibimbAni taiH darzanIyo rUpakapratirUpaka darzanIyaH, 'AdarzatalopamaH' A darzo - darpaNastasya talaM tena samatayopamA yasya sa Adarza - talopamaH, suSThu manAMsi ramayatIti suramyaH 'kudvahula' miti vacanAt kartari yapratyayaH, 'siMhAsaNasaMThie' iti siMhAsanasyeva saMsthitaM-saMsthAnaM yasya sa siMhAsanasaMsthitaH, ata eva surUpaH- zobhanaM rUpam - AkAro yasya sa surUpaH, itazca surUpo yata Aha-'muttAjAlakhaiyaMtakamme' muktAjAlAni - muktAphalasamUhAH www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat " Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 khacitAni antakarmasu-prAntapradezeSu yasya sa muktAjAlakhaci. tAntakarmA, 'AiNagarUyabUranavanIyatUlaphAse' Ajinaka-carmamayaM vastraM rUtaM-pratItaM bUro-vanaspativizeSaH navanIta-mrakSaNaM tUlaM-arkatUlaM teSAmiva komalatayA sparzo yasya sa AjinakarUtabUranavadItatUlasparzaH, 'savvarayaNAmae' ityAdivizeSaNakadambakaM prAgvat // seo rAyA dhAriNI devI, sAmI samosaDhe, parisA niggayA, jAva rAyA pajjuvAsai / ( mU0 4) ___ 'seo rAyA dhAriNI devI jAva samosaraNaM samatta'miti vasyAM AmalakalpAyAM nagaryA zveto nAma rAjA, tasya samastAntaHpurapradhAnA bhAryA sakalaguNadhAriNI dhAriNInAmA devI, 'jAva samosaraNaM samatta miti yAvacchabdakaraNAdrAjavarNako devIvarNakaH samavasaraNaM caupapAtikAnusAreNa tAvadvaktavyaM yAvatsamavasaraNaM samApta, taJcaivaM-'tattha NaM AmalakappAe nayarIe seo nAma rAjA hotthA, mahayAhimavaMtamahaMtamalayamaMdaramahiMdasAre aJcaMtavisuddharAyakulavaMsappamUe niraMtaraM rAyalakkhaNavirAiyaMgamaMge bahujaNabahumANapUie savvaguNasamiddhe khattie muie muddhAbhisitte mAupiusujAe daya(vya)patte somaM. kare sImaMdhare khemaMkare khemaMdhare maNusside jaNavayapiyA jaNavayapAle jaNavayapurohie seukare keukare narapavare purisavare purisasIhe purisavagdhe purisaAsIvise purisavarapoMDarIe purisavaragaMdhahatthI ar3e ditte vittevitthiNNavipulabhavaNasayaNAsaNajANavAhaNAiNNe bahudhaNabahujAyarUvarajae AogapaogasaMpautte vicchaDiyapaurabhattapANe bahudAsIdAsagomahisagavelagappabhue paDipuNNa jaMtakosakoTThAgArAuhaghare bahudubbalapazcAmitte ohayakaMTayaM ma. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com malayamaMdaramaharAiyaMgamaMge bahupiusujApa Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ liyakaMTayaM uddhiyakaMTaya appaDikaMTayaM ohayasattuM nihayasanu maliyasarnu uddhiyasattuM nijiyasattuM parAiyasa vavagayadunbhikkhadosamAribhayavippamukaM khemaM sivaM subhikkhaM pasaMtarDibaDamaraM rajaM pasAsemANe viharai / tassa NaM seyaraNNo dhAriNInAmaM devI hotthA, sukumAlapANipAyA ahoNapaDipuNNapaMciMdiyasarIrA lakkhaNavaMjaNaguNovaveyA mANummANapamANapaDipuNNasujAyasavvaM. gasudaraMgA sasisomAgArakaMtapiyadasaNA surUvA karayalaparimiyapasatthativalivaliyamajhA kuMDalullihiya [ vINa ] gaMDalehA komuiyarayaNiyaravimalapaDipuNNasomavayaNA siMgArAgAracAravesA saMgayagayahasiyabhaNiyaciTThiyavilAsalaliyasaMlAvaniuNa juttovayArakusalA suMdarathaNajaghaNavayaNakaracaraNaNayaNalAyaNNavilAsakaliyA seeNa raNA saddhiM aNurattA avirattA iTTe sahapharile rasarUvagaMdhe paMcavihe mANussae kAmabhoge paJcaNubhavamANA viharai.' / eSa rAjadevIvarNakaH, asya vyAkhyA'mahayAhimavaMteti' mahAhimavAn haimavatasya kSetrasyottarataH sImAkArI varSadharaparvataH malayaH-parvatavizeSaH supratIto mandaromerurmahendraH-zakrAdiko devarAjastadvat sAraH-pradhAno mahAhimavantamahAmalayamandaramahendrasAraH, tathA atyantavizuddhe rAjakulavaMze prasUto'tyantavizuddharAjakulavaMzaprasUtaH, tathA 'nirantaraM rAyalakkhaNavirAiyaMgamaMge' iti nirantaramapalakSaNavyavadhAnAbhAvena rAjalakSaNaH-rAjyasUcakailakSaNairvirAjitAni aGgapratyaGgAni yasya sa nirantararAjalakSaNavirAjitAgamaGgaH, tathA bahubhirjanaH bahumAnena-antaraGgaprItyA pUjito bahujanabahumAnapUjitaH, kasmAdityAha-savvaguNasamiddhe ' sarvaiH zauryopazamAdibhirguNaiH samRddhaH-sphItaH sarvaguNasamRddhaH tato bahujanabahumAnapUjito, guNavatsu prAyaH sarveSAmapi bahumAnasambhavAt , tathA 'khattie' iti kSatrasyApatyaM kSatriyaH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 'kSatrAdiya' iti iyapratyayaH, anena navamASTamAdinandavat rAjakulaprasUto'pi na hInajAtIyaH, kintu uttamajAtIya ityAveditaM, tathA 'muditaH' sarvakAlaM harSavAn, pratyanIko. padravAsambhavAt , tadasambhavazca pratyanIkAnAmevAbhAvAt , tathA cAha- muddhAbhisitte' prAyaH sarvairapi pratyantarAjaiH pratApamasahamAna nyathAsmAkaM gatiriti paribhAvya mUrddhabhiH-mastakairabhiSiktaH-pUjito bhUrdhAbhiSiktaH, tathA mAtRpitRbhyAM sujAtA mAtRpitRsujAtaH, anena samastagarbhAdhAnaprabhRtisambhavidoSavikala ityAveditaH, tathA dayA (dravya) prAptaH svabhAvataH zuddhajIvadravyatvAt , tathA sevAgatAnAmapUrvApUrvanRpANAM sImAMmaryAdAM karoti yathA evaM vartitavyamevaM neti sImaGkaraH, tathA pUrvapuruSaparamparAyAtAM svadezapravartamAnAM sImAM-maryAdAM dhArayati pAlayati na tu vidhumpatIti sImandharaH, tathA kSemaM-vaza vartinAM upadravAbhAvaM karoti kSemaGkaraH caurAdisaMhArAt tathA tat dhArayati ArakSakaniyojanAt kSemandharaH, ata eva manuSyendraH, tathA janapadasya piteva janapadapitA, kathaM pitevetyata Aha-' janapadapAlaH ' janapadaM pAlayatIti janapadapAlaH, tato bhavati janapadasya piteva. tathA janapadasya zAntikAritayA purohita iva janapadapurohitaH, tathA setuH-mArgastaM karotIti setukaraH, mArgadezaka iti bhAvaH, ketuH-cihna tatkarotIti ketukaraH, adbhutasaMvidhAnakArIti bhAvaH, tathA nareSu-manuSyeSu madhye pravaro-narapravaraH, sa ca sAmAnyamanuSyApekSayApi syAdata Aha-'purisavare' puruSeSu-puruSAbhimAneSu madhye varaH-pradhAnaH uttamapauruSopetatvAditi puruSavaraH, yataH puruSaH siMha ivApratimalatayA puruSasiMhaH, tathA puruSo vyAghra iva zUratayA puruSavyAghraH, puruSa AzIviSa iva doSavinAzanazIlatayA puruSAzIviSaH puruSaH varapuNDarIkamivottamatayA bhuvanasarovara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 bhUSakatvAda puruSavarapuNDarIkaH, puruSaH varagandhahastIva parAnasahamAnAn pratIti puruSavaragandhahastI tato bhavati puruSavaraH, tathA ADhyaH-samRddho dIptaH zarIratvacA dedIpyamAnatvAt dRpto vA dRptArimAnamardanazIlatvAt ata eva vitto-jagatpratIto, yaduktamADhya iti tadeva savistaramupadarzayati 'vitthiNNe 'tyAdi, vistIrNAni-vistAravanti vipulAni-prabhUtAni bhavanAni-gRhANi zayanAni AsanAni ca pratItAni yAnAni-ra. thAdoni vAhanAni-azvAdoni etairAkIrNo-vyApto yukto vistIvipulabhavanazayanAsanayAnavAhanAkIrNaH, tathA bahudhanaM bahujAta. rUpaM-suvarNa rajataM ca-rUpyaM yasya sa bahudhanabahujAtarUparajataH, tathA AyogaprayogasamprayuktaH-AvAhanavisarjanakuzalaH, tathA vicchardita-tathAvidhaviziSTopakArAkAritayA visRSTamuriTakAdiSu pracuraM bhaktapAnaM yasmin rAjyamanuzAsati sa vicchaditapracurabhaktapAnaH, anena puNyAdhikatayA na tasmin rAjyamanuzAsati durbhikSamabhUditi kathitaM, tathA bahUnAM dAsInAM dAsAnAM gavAM-balIvardAnAM mahiSANAM gavAM-strIgavAnAM eDakAnAM ca prabhuH bahudAsIdAsagomahiSagavelagaprabhuH, tataH svArthikapratyayavidhAnAt prabhukaH, tathA paripUrNAni-bhRtAni yantrakozakoSTAgArANi yantragRhANi kozagRhANi-bhANDAgArANi koSThagRhANi-dhAnyAnAM koSThAgArANi gRhANi iti bhAvaH, AyudhagRhANi ca yasya sa pratipUrNayantrakozakoSThAgArAyudhagRhaH, tathA balaM zArIrikaM mAnasikaM ca yasyAsti sa balavAn , durbalapratyayamitro, durbalAnAmakAraNavatsala iti bhAvaH, evaMbhUtaH san rAjyaM prazAsat viharati avatiSThate iti yogaH, kathambhUtaM rAjyamityAha-apahatakaNTakaM, iha dezopadravakAriNazvaraTAH kaNTakAH te apahatA avakAzAnAsAdanena sthagitA yasmin tat apahatakaNTakaM, tathA malitAH-upadravaM kurvANA mAnamlAShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 nimApAditAH kaNTakA yatra tanmalitakaNTakaM, tathA uddhatAH svadezatyAjanena jIvitatyAjanena vA kaNTakA yatra tat uddhRtakaNTakaM, tathA na vidyate pratimallaH kaNTako yatra tadapratimallakaNTakaM, tathA 'ohayasattuM' iti pratyanIkAH rAjAnaH zatravaste apahatAH svAvakAzamalabhamAnIkRtA yatra tat apahatazatru tathA nihatAH-raNAGgaNe pAtitAH zatravo yatra tanihatazatru, tathA malitAH-tadgatasainyatrAsApAdanato mAnamlAnimApAditAH zatravo yatra tat malitazatru, tathA svAtantryacyAvanena svadezacyAvanena jIvitacyAvanena vA uddhatAH zatravo yatra tat uddhRtazatru etadeva vizeSaNadvayena vyAcaSTe-nirjitazatru, parAjitazatru, tathA vyapagataM durbhikSaM doSo mArizca yatra tat vyapagatadurbhikSadoSamAri, tathA bhayena svadezotthena paracakrakRtena vA vipramuktaM, ata eva kSema-nirupadravaM zivaM-zAntaM subhikSaM zobhanA-zubhA bhikSA darzaninAM dInAnAthAdInAM ca yatra tat subhikSaM, tathA prazAntAni-DimbAni-vighnA DamarANi-rAjakumArAdikRtavikRtaviDvarA yatra tatprazAntaDimbaDamaram / devIvarNakaM-'sukumAlapANipAyA' iti sukumArau pANI pAdau ca yasyAH sA sukumArapANipAdA, tathA ahInAni-anyUnAni svarUpataH pratipUrNAni lakSaNataH paJcApIndriyANi yasmin tathAvidhaM zarIraM yasyAH sA ahInapratipUrNapazcendriyazarIrA, tathA lakSaNAni-svastikacakrAdIni vyaJjanAni-maSItilakAdIni guNAH-saubhAgyAdayastairupapetA lakSaNavyaJjanaguNApapetA, upa apa ita itizabdatrayasthAne 'pRSodarAdaya' ityapAkArasya lope upapetA iti draSTavyaM, 'mANummANapamANapaDipuNNasujAyasavvaMgasuMdaraMgI' iti tatra mAnaM jaladroNapramANatA, kathamiti cet, ucyate, jalasyAtibhRte kuNDe puruSe striyoM vA niveMzitAyA~ yajalaM nissarati tadyadi droNapramANaM bhavati Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 - puruSaH strI vA mAnaprApta ucyate, tathA ummAnaM - ardhabhArapramANatA, sA caivaM - tulAyA mAropitaH puruSaH strI vA yadyarghabhAraM tulati tadA sa unmAnaprApto'bhidhIyate, pramANaM- svAGgulenASTottarazatocchrayitA, tato mAnonmAnapramANaiH pratipUrNAni - anyUnAni sujAtAni - janmadoSarahitAni sarvANi aGgAni - ziraHprabhRtIni yAni taiH sundarAGgI mAnonmAnapramANapratipUrNasujAtasarvAGgasundarAGgI, tathA zazivatsomAkAram - araudrAkAraM kAntaMkamanIyaM priyaM draSTRNAmAnandotpAdakaM darzanaM rUpaM yasyAH sA zazi somAkArakAntapriyadarzanA, ata eva surUpA, tathA karatalaparimito - muSTigrAhyaH prazastalakSaNopetastrivalIko valitrayopeto rekhA trayopeto baliko - balavAn madhyo- madhyabhAgo yasyAH sA karatalaparimitaprazastatrivalIkavalikamadhyA, tathA kuNDalAbhyAM ullikhitA - ghRSTA gaNDalekhA - kapolaviracitamRgamadAdirekhA yasyAH sA kuNDalollikhitagaNDalekhA, 'komuIyarayaNiyaravi malapaDipuNNa somavayaNA' kaumudI - kArtikI paurNamAsI tasyAM rajanikaraH- candramAstadvadvimalaM nirmalaM pratipUrNam - anyUnAtiriktamAnaM saumyam - araudrAkAraM vadanaM yasyAH sA tathA, zRGgArasya rasavizeSasyAgAramivAgAraM athavA zRGgAromaNDanabhUSaNATopastatpradhAna AkAra:-AkRtiryasyAH sA tathA, cAru veSo - nepathyaM yasyAH sA tathA, tataH karmadhArayaH, zRGgArAgAracAruveSA, tathA saGgatA ye gatahasitabhaNitaceSTitavilAsalalita saMlApanipuNayuktopacArakuzalA, tatra saGgataM nAsaGgataM gataM yadguptatayA tadgRhasyaivAntargamanaM na tu bahiH svecchAcAritayA saGgataM hasitaM - yatkapolavikAsamAtrasUcitaM na tvadRTTahAsAMdi 'hasiyaM kapolakahakahiya ' miti vacanAt, saGgataM bhaNitaM yatsamAgate prayojane narmabhaNitiparihAreNa vivakSitArthamAtrapratipAdanaM saGgataM ceSTitaM stkucajadhanAdyavaya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 vAcchAdanaparatayopavezanazayanotthAnAdi saGgato vilAsaHsvakulaucityena zRGgArAdikaraNaM, tathA sundaraiH stanajaghanavadanakaracaraNanayanalAvaNyavilAsaiH kalitA, atra vilAsaH - sthAnAsanagamanAdirUpazceSTAvizeSaH uktaM ca- " sthAnAsanagamanAnAM, hasta netrakarmaNAM caiva / utpadyate vizeSo yaH zliSTo'sau vilAsaH syAt // 1 // " anye tvAhuH ' vilAso netrajo vikAraH, tathA coktaM-" hAvo mukhavikAraH syAt, bhAvazcittasamudbhavaH / vilAso netrajo jJeyo, vibhramo bhrUsamudbhavaH // 1 // " " teNaM kAleNaM te NaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAva cautIsabuddhavayaNAisesasaMpatte paNatIsasaccavayaNAisesasaMpatte AgAsagaNaM cakkeNaM AgAsagaeNaM chatteNaM AgAsagayAhiM seyacAmarAhiM AgAsaphAlihamapaNaM sapAyapIDheNa sIhAsaNeNa purao dhammajjhapaNaM pagaDhijamANeNaM caudasahi samaNasAhassIhiM chattIsAra ajiyA sAhassIhiM saddhiM samparibuDe puvvANupuvi caramANe gAmANugAmaM dUijamANe suhaM suheNaM viharamANe jeNeva AmalakappA nayarI jeNeva vaNasaMDe jeNeva asogavara pAyave jeNeva puDhavisilApaTTe teNeva uvAgacchadda, 2 tA ahApaDirUvaM uggahaM uggihittA asogavarapAyavassa ahe puDhavisilApaTTa - gaMsi puratthAbhimuhe saMpaliaMkanisaNNe saMjameNaM tavasA appANa bhAvemANe viharai " / idaM sugamaM, navaraM ' jAva cottIsAe ' ityatra yAvacchabdakaraNAt ' Aigare titthagare' ityAdikaH samastospi aupapAtikagranthaprasiddho bhagavadvarNako vAcyaH, sa cAtigarIyAniti na likhyate, kevalamaupapAtikagranthAdavaseyaH, 'cottIsAra buddhavayaNAisesasaMpatte' catustriMzad buddhAnAM - bhagavatAmarhatAM vacanapramukhAH 'sarvasvabhASAnugataM vacanaM dharmAvabodha kara 'mityAdinA uktasvarUpA ye atizeSA - atizayAstAn prAptazcatustriMzadbuddhavacanAtizeSa samprAptaH, iha vacanAtizeSa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat , www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syopAdAnamatyantopakAritayA prAdhAnyakhyApanArtham, anyathA dehavaimalyAdayaste paThayante, tathA (cAha )-dehaM vimalasugandhaM AmayapasseyavajiyaM arayaM / ruhiraM gokkhIrAbhaM nivissaM paMDuraM maMsaM // 1 // ityAdi, 'paNatIsAe saJcavayaNAisesasaMpatte' paJcatriMzat ye satyavacanasyAtizeSA-atizayAstAn samprAptaH pazcatriMzadvacanAtizeSasamprAptaH, te cAmI satyavacanAtizeSAH-saMskAravatvaM 1 udAttatvaM 2 upacAropetatvaM 3 gambhI. razabdatvaM 4 anunAditvaM 5 dakSiNatvaM 6 upanItarAgatvaM 7 mahArthatvaM 8 avyAhatapaurvAparyatvaM 9 ziSTatvaM 10 asandigdhatvaM 11 apahRtAnyottaratvaM 12 hRdayagrAhitvaM 13 dezakAlayutatvaM 14 tattvAnurUpatvaM 15 aprakIrNaprasRtatvaM 16 anyo'nyagRhItatvaM 17 abhijAtatvaM 18 atisnigdhamadhuratva 19 aparamarmavedhitva 20 arthadharmAbhyAsAnapetatvaM 21 udAratvaM 22 paranindAtmoskarSavipramuktatvaM 23 upagatazlAghatvaM 24 anapanItatvaM 25 utpAditAvicchinnakautahalatva 26 adbhatatvaM 27 anativila. mbitvaM 28 vibhramavikSepakilikizcitAdiviyuktatvaM 29 aneka jAtisaMzrayAdvicitratvaM 30 AhitavizeSatvaM 31 sAkAratvaM 32 sattvaparigRhItatva 33 aparikheditatvaM 30 anyuccheditvaM 35 ceti, tatra saMskAravattvaM saMskRtAdilakSaNayuktatvaM, udAttatvaM uccaivRttitA, upacAropetatvam-agrAmyatA, gambhIrazabdatvaM meghasyeva, anunAditA pratiravopetatvaM, dakSiNatvaM saralatA, upanItarAga. tvaM-utpAditA zrotRjane svaviSayabahumAnatA, ete sapta zabdA. pekSA atizayAH ata Urdhva tvarthAzrayAH, tatra mahArthatvaM-paripuSTArthAbhidhAyitA, avyAhatapaurvAparyatvaM-pUrvAparavAkyAvirodhaH, ziSTatvaM-vaktaH ziSTatvasUcanAt, asandigdhatvaM-parisphuTArthapratipAdanAt, apadrutAnyottaratvaM-paradUSaNAviSayatA, hRdayagrAhitvaM-durgamasyApyarthasya parahRdaye pravezakaraNaM, dezakAlAvyatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 tatvaM prastAvocitatA, tattvAnurUpatvaM-vivakSitavastusvarUpAnusAritA, aprakIrNaprasRtatvaM-sambandhAdhikAraparimitatA, anyo'nyapragRhItatvaM-padAnAM vAkyAnAM vA parasparasApekSatA, abhijAtatvaM-yathAvivakSitArthAbhidhAnazIlatA, atisnigdhamadhuratvaMbubhukSitasya ghRtaguDAdivatparamasukhakAritA, aparamarmavedhitvaMparamarmAnuddhaTTanazIlatA, arthadharmAbhyAsAnapetatvaM-arthadharmapratibaddhatA, udAratvaM-ativiziSTagumphaguNayuktatA atucchArthapratipAdakatA vA, paranindAtmotkarSaviprayuktatvaM pratotaM, upagatazlAghatvaM uktaguNayogataH prAptazlAghatA, anupanItatvaM-kArakakAlavacanaliGgAdivyatyayarUpavacanadoSApetatA, utpAditAvicchinnakutUhalatvaM-zrotRNAM svaviSaye utpAdita-janitamavicchinnaM kautUhalaM-kautukaM yena tattathA tadbhAvastatvaM, zrotRSu svaviSayAddha tavismayakAriteti bhAvaH, adrutatvamanativilambitvaM ca pratotaM, vibhramavikSepakilikiJcitAdiviyuktatvamiti-vibhramo-vaktuontamanaskatA vikSepo-vakturevAbhidheyArtha pratyanAsaktatA kilikiJcitaM-roSabhayalobhAdibhAvAnAM yugapadasakRtkaraNaM AdizabdAnmanodoSAntaraparigrahaH taiviyuktaM yattattathA tadbhAvastattvaM, anekajAtisaMzrayAdvicitratvaM-sarvabhASAnuyAyitayA citrarUpatA, AhitavizeSatvaM-zeSapuruSavacanApekSayA ziSyeSUtpAditamativizeSatA, sAkAratvaM-vicchinnapadavAkyatA, sattvaparigRhItatvamojasvitA, aparikheditvam-anAyAsasambhavAt, avyavacche. ditvaM-vivakSitArthasamyasiddhiM yaavdvicchinnvcnprmeyteti| 'AgAsaphAliyAmaeNaM' AkAzasphaTikaM yadAkAzavat atisvacchaM sphaTikaM tanmayena 'dhammajjhaeNaM'ti dharmacakravartitvasUcakena ketuno mahendradhvajenetyarthaH, tathA 'puvANupuvi caramANe' iti pUrvAnupUrvyA krameNetyarthaH caran-saJcaran, etadevAha-vAmANumAmaM dUijamANe' iti grAmazcAnugrAmazca-vivakSitagrAmAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 : nantaraM grAmo prAmAnugrAma, tat dravan-gacchan , ekasmAdanantaraM grAmamanullaGghayana ityarthaH, anenApratibaddhavihAritA khyApitA, tatrApyautsukyAbhAvamAha-'suhaMsuheNaM viharamANe' sukhaMsukhenazarIrakhedAbhAvena saMyamabAdhAviraheNa ca grAmAdiSu viharanavatiSThamAno 'jeNeveti prAkRtatvAtsaptamyarthe tRtIyA yasmi. neva deze AmalakalpA nagarI yasminneva ca pradeze vanakhaNDo yasminneva deze so'nantaroktasvarUpaH zilApaTTakaH 'teNAmeveti tasminneva deze upAgacchati, upAgatya ca pRthivIzilApaTTake pUrvAbhimukhaH, tIrthakRto hi bhagavantaH sadA samavasaraNe pRthivIzilApaTTake vA dezanAyai pUrvAbhimukhA avatiSThante saMparyaGkani. SaNNAH, saMyamena tapasA cAtmAnaM bhAvayan viharan Aste // tataH parSannirgamo vAcyaH, sa caivaM-tae NaM AmalakappAnayarIe siMghADagatiyacaukkacaccaracaummuhamahApahesu bahujaNo aNNamaNNaM evamAikkhai evaM bhAsei evaM paNNavei evaM parUveievaM khalu devANuppiyA ! samaNe bhagavaM mahAvIre jAva AgA. sagaeNaM chattaNaM jAva saMjameNaM tavasA appANa bhAvemANe viharai, taM mahAphalaM khalu devANuppiyANaM tahArUvANaM arahaMtANaM nAmagoyassavi savaNayAe kimaMga puNa abhigamaNavaMdaNanamaMsaNapaDipucchaNapajjuvAsaNayAe? taM seyaM khalu egassavi Ayariyassa dhammiyassa suvayaNassa savaNayAe, kimaMga puNa viulassa aThussa gahaNayAe ? taM gacchAmo NaM devANuppiyA! samaNaM bhagavaM mahAvoraM vaMdAmo maMsAmo sakAremo sammANemo kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsemo, eyaM taM ihabhave parabhave ya hiyAe (suhAe stramAe nissesAe ) ANugAmi. yattAe bhavissai, tae NaM AmalakappAe nayarIe bahave uggA bhogA' ityAdyaupapAtikagranthoktaM sarvamavasAtavyaM yAvat samagrApi rAjaprabhRtikA pariSat paryupAsInA avatiSThate / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sUriyAbhe deve sohamme kappe sUriyAbhe vimANe samAe suhammAe sUriyAmaMsi siMhAsaNaMsi carahiM sAmANiyasAhassIhiM carahiM aggamahisIhiM saparivArAhiM tihiM parisAhiM sattahiM aNiyAhiM sattahiM aNiyAhivaIhiM solasahiM AyarakkhadevasAhasIhiM annehi ya bahUhi sUriyAbhavimANavAsIhiM vemANiehiM devehiM devIhi ya saddhiM saMparikhuDe mahayAhayanaTTagIyavAiyataMtItalatAlatuDiyaghaNamuiMgapaDuppavAiyaraveNaM divvAiM bhogabhogAI bhuMjamANe viharai, imaM ca NaM kevalakappaM jaMbuddIvaM dIvaM viuleNaM ohiNA AbhoemANe 2 paasi| te NaM kAle 'mityAdi, te iti prAkRtazailIvazAttasmiAnnati draSTavyaM, yasminkAle bhagavAn vardhamAnasvAmI sAkSAdviharati tasmin kAle 'te NaM samae gaM'ti tasmin samaye yasminnavasare bhagavAnAmrazAlavane catye dezanAM kRtvoparatastasminnavasare iti bhAvaH, sUryAbho nAmnA devo, nAmazabdo havyaH yarUpo'pyasti, tato vibhaktilopaH, tataH saudharmAkhye kalpe yatsUryAbhanAmakaM vimAnaM tasmin yA sabhA sudharmAbhidhAna siMhAsanaM tatropaviSTaH sanniti gamyate, 'cauhiM sAmANiya. sAhassIhiM' iti samAdhune tivibhavAdau bhavAH sAmAnikAH, adhyAtmAditvAdikaNa, vimAnAdhipatisUryAbhadevasadRzadyutivi. bhavAdikA devA ityarthaH, te ca mAtRpitRgurUpAdhyAyamahattaravatsUryAbhadevasya pUjanIyAH, kevalavimAnAdhipatitvahInA iti sUryAbhaM devaM svAminaM pratipannAH, teSAM sahasrANi sAmAnika sahasrANi taizcaturbhiH, prAkRtatvAcca sUtre sakArasya dIrghatvaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 strItvaM ca, 'catasRbhiragramahiSIbhiH' iha kRtAbhiSekA devI mahiSItyucyate, sA ca svaparivArabhUtAnAM sarvAsAmapi devInAmagre ityagrAH, agrAzca tA mahiSyazca agramahiSyastAbhizcatasRbhiH, kathambhUtAbhirityAha-'saparivArAbhiH' parivAraH saha yAsAM tAH saparivArAstAbhiH, parivArazcaikaikasyA devyAH sahasraM 2 devInAM, tathA tisRbhiH parSadbhiH, tisro hi vimAnAdhipateH sarvasyApi parSadaH, tadyathA-abhyantarA madhyA bAhyA ca, tatra yA vayasyamaNDalIkasthAnIyA paramamitrasaMhatisadRzI sA abhyantaraparSat, tayA sahAparyAlocitaM svalpamapi prayojana na vidadhAti, abhyantaraparSadA saha paryAlocitaM yasyai nivedyate yathedamasmAkaM paryAlocitaM sammatamAgataM yuSmAkamapIdaM sammataM kiM vA neti sA madhyamA, yasyAH punarabhyantaraparSadA saha paryAlocitaM madhyamayA ca saha dRDhIkRtaM yasyai karaNAyaiva nirUpyate yathedaM kriyatAmiti sA bAhyA, tathA 'sattahiM aNiehiM' iti anIkAni-sainyAni, tAni ca sapta, tadyathA-hayAnIkaM gajAnIka raNAnIka padAtyanIkaM vRSabhAnIkaM gandharvAnIka nATayAnIkaM, tatrAdyAni pazcAnIkAni saGgrAmAya kalpyante, gandharvanATayAnIke punarupabhogAya, taH saptabhiranIkaH, anokAni svasvAdhipativyatirekeNa na samyak .prayojane samAgate satyupakalpyante tataH saptAnIkAdhipatayo'pi tasya veditavyAH, tathA cAha-'sattahiM aNiyAhivaIhiM, tathA 'SoDazabhirAtmarakSadevasahasreriti vimAnAdhipateH sUryAbhasya devAsyAtmAnaM rakSayantItyAtmarakSAH, 'karmaNo'Ni'-tyaNa pratyayaH, te ca ziraH khANakalpAH, yathA hi zirastrANaM zirasyAviddhaM prANarakSaka bhavati tathA te'pyAtmarakSakA gRhItadhanurdaNDAdipraharaNAH samantataH pRSThataH pArvato'gratazcAvasthAyino vimAnAdhipateH sUryAbhasya devasya prANarakSakAH, devAnAmapAyAbhAvAt teSAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32. tathAgrahaNapurassaramavasthAnaM nirarthakamiti cet, na, sthitimAtraparipAlanahetutvAt prakarSahetutvAca, tathA hi te samantataH sarvAsu dikSu gRhItapraharaNA UrvasthitA avatiSThamAnAH svanAyakazarIrarakSaNaparAyaNAH svanAyakaikaniSaNNadRSTayaH pareSAH masahamAnAnAM kSobhamApAdayanto janayanti svanAyakasya parAM prItimiti, ete ca niyatasaGkhyAkAH sUryAbhasya devasya parivArabhUtA devA uktAH, ye tu tasmin sUryAme vimAne paurajanapadasthAnIyA ye tvAbhiyogyAH dAsakalpAste'tibhUyAMsaH AsthAnamaNDalyAmapi cAniyatasaGkhyAkA iti teSAM sAmAnyata upAdAnamAha-' annehiM bahuhiM sUriyAbhavimANavAsIhiM devehiM devIhi ya saddhiM saMparivuDe' etaiH sAmAnikaprabhRtibhiH sArddha saMparivRtaH-samyagnAyakaikacittArAdhanaparatayA parivRtaH, 'mahayAhaye 'tyAdi, mahatA raveNeti yogaH 'AhayA' iti AkhyA. nakapratibaddhAnIti vRddhAH, athavA ahatAni-avyAhatAni, akSatAnIti bhAvaH, nATayagItavAditAni ca tantrI voNA talA-hastatAlAH kaMsikAH tuTitAni-zeSatUryANi, tathA ghanoghanasadRzodhvanisAdharmyatvAt yo mRdaGgo-maIlaH paTunA-dakSapuruSeNapravAditaH, tata eteSAM padAnAM dvandraH, teSAM yo ravastena, divyAn divi bhavAn atipradhAnAnityarthaH, 'bhogabhogAI iti' 'bhogArhA ye bhogAH-zabdAdayastAn , sUtre napuMsakatA prAkRtatvAt, prAkRte hi liGgavyabhicAraH, yadAha pANiniH svaprAkRtalakSaNe-'liGga vyabhicAryapI 'ti, bhuJjAno 'viharati ' Aste, na kevalamAste kiMtvima-pratyakSatayA upalabhyamAnaM 'kevalakalpaM ' ISadaparisamAptaM kevalaM-kevalajJAnaM kevalakalpa, paripUrNatayA kevalasahazamiti bhAvaH, jamvA ratnamayyA uttarakuruvAsinyA upalakSito dvIpo jambUdvIpastaM jambUdvIpAbhidhAnaM dvIpaM 'vipulena' vistI. nAvadhinA, tasya hi sUryAbhasya devasyAvadhiradhaH prathamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33. pRthivIM yAvattiryak asaGkhyeyAn dvIpasamudrAniti bhavati vistIrNastenAbhogayan-paribhAvayan pazyati, anena satyapyavadhau yadi taM jJeyaviSayamAbhogaM na karoti tadA na kiJcidapi tena jAnAti pazyati vetyAveditam / tattha samaNaM bhagavaM mahAvIraM jaMbUddIve bhArahe vAse AmalakappAe nayarIe bahiyA aMvasAlavaNe ceie ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANaM pAsai, 2 tA hatuTucittamANadie gaMdie pIimaNe paramasomaNassie harisavasavisappamANahiyae vikasiyavarakamalaNayaNe payaliyavarakaDagatuDiyake uramauDakuMDalahAravirAyaMtaraiyavacche pAlaMbapalaMbamANagholaMtabhUsaNadhare sasaMbhamaM turiyacavalaM suravare jAva sIhAsaNAo abbhuTei 2 tA pAyapIThAo paccoruhai, 2ttA egasADiyaM uttarAsaMgaM karei, 2 ttA sattaTThapayAI titthayarAbhimuhe aNugacchai, 2 ttA vAmaM jANuM aMcei, 2 ttA dAhiNaM jANuM dharaNitalaMsi nihaGa tikkhutto muddhANaM dharaNitalaMsi Nivesei, 2 tA IsiM paccunnamai, 2 tA karatalapariggahiyaM dasaNahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu evaM vayAsI-Namotthu NaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM AigarANaM titthagarANa sayaMsaMbuddhANaM purisottamANaM purisasIhANaM purisavarapuMDarIyANaM purisavaragaMdhahatthINaM loguttamANaM loganAhANaM logahiANaM logapaIvANaM logapajjoyagarANaM abhayadayANaM cakkhudayANaM maggadayANaM jIvadayANaM saraNadayANaM bohidayANaM dhammadayANaM dhammadesayANaM dhammanAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gANaM dhammasArahINaM dhammavaracAuraMtacakavaTTINaM appaDihayavaranANadaMsaNadharANaM viyadRchaumANaM jiNANaM jAvayANaM tiNNANaM tArayANaM buddhANaM bohayANaM muttANaM mAyagANaM savvannaNaM savvadarasINaM sivamayalamaruyamaNaMtamakkhayamavvAbAhamapuNarAvattaM siddhigainAmadheyaM ThANaM saMpattANaM, namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva saMpAviukAmassa, vaMdAmi gaM bhagavantaM tatthagayaM iha gae pAsai me bhagavaM tatthagae ihagayaM ti kaTu vaMdai NamaMsai 2 tA sIhAsaNavaragae puvvAbhimuhaM saNNisaNNe / (sU05) tae NaM tassa muriyAbhassa ime eyArUve ajjhathie ciMtie maNogae saMkappe samuppajjitthA / tatra' tasminvipulenAvadhinA jambUdvIpaviSaye darzane pravartamAne sati 'zramaNaM' zrAmyati-tapasyati nAnAvidhamiti zramaNaH, bhagaH-samagraizvaryAdilakSaNaH, uktaM ca-"aizvaryasya samagrasya, rUpasya yazasaH shriyH| dharmasyAtha prayatnasya, SaNNAM bhaga itIGganA // 1 // " bhago'syAstIti bhagavAn bhagavantaM 'sUra vIra vikrAntau vIrayati-kaSAyAn prati vikrAmati smeti vIraH mahAMzcAsau vIrazca mahAvIrastaM, jambUdvIpe bhArate varSe AmalakalpAyAM nagaryA bahirAmrazAlavane catye azokavarapAdapasyAdhaH pRthivIzilApaTTake samparyaGkaniSaNNaM zramaNagaNasamRddhisaMparivRtaM pratirUpamavagrahaM gRhItvA saMyamena tapasA AtmAnaM bhAvayantaM pazyati, dRSTvA ca 'hatuTThamANaMdira' iti, hRSTatuSTo'. tIva tuSTa iti bhAvaH, athavA dRSTo nAma vismayamApanno, yathAaho bhagavAnAste iti, tuSTaH-santoSaM kRtavAn, yathA-bhavyamabhUt yanmayA bhagavAnAlokitaH, toSavazAdeva cittamAnanditaMsphItIbhUtaM 'Tu nadi samRddhAviti vacanAt, yasya sa cittA sya, rUpasyazvaryAdilapatapasyatipaya darzane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nanditaH, sukhAdidarzanAtpAkSiko niSThAntasya paranipAtaH, makAraH prAkRtatvAdalAkSaNikastataH padatrayasya padadvaya 2 mIlane karmadhArayaH, 'pIimaNe iti' prItirmanasi yasyAsau prItimanAH, bhagavati bahumAnaparAyaNa iti bhAvaH, tataH krameNa bahumAnotkarSavazAt 'paramasomaNassie' iti zobhanaM mano yasya sa sumanAstasya bhAvaH saumanasyaM paramaM ca tatsaumanasyaM ca paramasaumanasyaM tatsaJjAtamasyeti paramasaumanasyitaH, etadeva vyaktIkurvanAha-'harisavasavisappamANahiyae' harSavazena visarpatvistArayAyi hRdayaM yasya sa harSavazavisarpaddhRdayaH, harSavazAdeva 'vikasiyavarakamalanayaNe' vikasite varakamalavat nayane yasya sa tathA, harSavazAdeva zarIroddharSeNa 'payaliyavarakaDagatuDiyakeuramauDakuMDale'ti pracalitAni varANi kaTakAni-kalAdhikAbharaNAni truTitAni-bAhurakSakAH, keurANi-bAhrAbharaNavizeSa. rUpANi mukuTo-maulibhUSaNaM kuNDale-karNAbharaNe yasya sa pracalitavarakaTakatruTitakeyUramukuTakuNDalaH, tathA hAreNa virAjamAnena racitaM-zobhitaM vakSo yasya sa hAravirAjamAnaracitavakSAH, tataH pUrvapadena karmadhArayaH samAsaH, tathA pralampate iti pralambaH-padakastaM pralambamAna-AbharaNavizeSaM gholanti ca bhUSaNAni dharatIti pralambapralambamAnagholadbhaSaNadharaH, sUtre ca pralambamAnapadasya vizeSyAtparato nipAtaH prAkRtatvAt , harSavazAdeva 'sasaMbhama' saMbhrama iha vivakSitakriyAyA bahumAnapUrvikA pravRttiH saha sambhramo yasya vandanasya namanasya vA tatsasambhramaM, kriyAvizeSaNametat, tvaritaM-zIghraM capalaM-sambhramavazAdeva vyAkulaM yathA bhavatyevaM suravaro-devavaro yAvatkaraNAt 'sIhAsaNAo abbhuTei abbhudvittA pAyapIDhAo paJcoruhai 2 ttA pAuyAo omuyai omuyaittA titthayarAbhimuhe sattakRpayAI aNugacchai aNugacchittA vAmaM jANuM aMcei [ utpATayati] Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 dAhiNaM jANuM dharaNitalaMsi niddaTTu tikhutto muddhANaM dharaNitastri nimei 2 tA (nivesei 2 tA ) Isi paccunnamai 2 ttA kaDiyatuDiyathaMbhiyabhuyAo sAharai 2 ttA karayalapariggahiyaM dasaNahaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTa evaM vayAsI - namotthu NaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM jAva ThANaM saMpattANaM, namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa Adigarassa titthayarasta jAva saMpAviukAmassa, vaMdAmi NaM bhagavaMtaM tatthagayaM ihagae' iti parigrahaH pazyati mAM sa bhagavAn tatragata ihagatamiti kRtvA vandate stauti namasyati kAyena manasA ca vanditvA namasthitvA ca bhUyaH siMhAsanavaraM gato gatvA ca pUrvAbhimukhaM sanniSaNNaH // ' tara NaM tasse 'tyAdi, 'tato' niSadanAnantaraM 'tasya' sUryAbhadevasya ayametadrapaH saGkalpaH samudapadyata, kathambhUta ityAha- ' manogataH ' manasi gato -vyavasthito, nAdyApi vacasA prakAzitasvarUpa iti bhAvaH punaH kathambhUta ityAha- AdhyAtmikaH AtmanyadhyadhyAtmaM tatra bhava AdhyAtmikaH, AtmaviSaya iti bhAvaH, saGkalpazca dvidhA bhavatikazcid dhyAnAtmakaH aparazcintAtmakaH, tatrAyaM cintAtmaka iti pratipAdanArthamAha-cintitaH cintA cintA saJjAtAsyeti cintitaH, cintAtmaka iti bhAvaH so'pi kazcidabhilASAtmako bhavati kazcidanyathA, tatrAyamabhilASAtmakaH, tathA cAha - prArthitaM prArthanaM prArtho NijantatvAt alpratyayaH, prArthaH saJjA to'syeti prArthitaH, abhilASAtmaka iti bhAvaH, kiMsvarUpa ityAha " evaM khalu samaNe bhagavaM mahAvIre jaMbUddIve dIve bhArahe vAse AmalakappANayarIe bahiyA aMbasAlavaNe ceie ahApaDirUvaM uggahaM ugganhittA saMjameNaM tatrasA appANaM bhAvemANe fares, taM mahAphalaM khalu tahArUvANaM bhagavaMtANaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NAmagoyassavi savaNayAe kimaMga puNa ahigamaNavaMdaNaNamaMsaNapaDipucchaNapajjuvAsaNayAe ? egastavi Ayariyassa dhammiyassa suvayaNassa savaNayAe kimaMga puNa viulassa aTThassa gahaNayAe? taM gacchAmi NaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM vadAmi NamaMsAmi sakkAremi sammANemi kallANaM maMgalaM ceiyaM devayaM pajjuvAsAmi, eyaM me peccA hiyAe suhAe khamAe NissesAe ANugAmiyattAe bhavissai tikaTTa evaM saMpehei, 2ttA Abhioge deve sadAvei 2 ttA evaM kyaasii| (sU0 6) evaM khalu devANuppiyA ! samaNe bhagavaM mahAvIre jaMbUhIve dIve bhArahe vAse AmalakappAe nayarIe bahiyA aMbasAlavaNe ceie ahApaDirUvaM uggahaM uggiANhattA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe vihri| 'seyaM khalu' ityAdi, zreyaH 'khalu' nizcitaM 'me' mama zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vandituM kAyena manasA ca praNantuM satkArayituM kusumAJjalimocanena pUjayituM sanmAnayitumucitapratipattibhirArAdhayituM kalyANaM kalyANakAritvAt maGgalaM duritopazamakAritvAt daivataM-devaM trailokyAdhipatitvAt caityaM suprazastamanohetutvAt paryupAsituM-sevitum ' itikRtvA' itihetoH 'evaM' yathA vakSyamANaM tathA 'samprekSate' buddhyA paribhAvayati, saMprekSya ca AbhiyogikAn-Abhimukhyena yojanaM abhiyogaH-preSyakarmasu vyApAryamANatvaM abhiyogena jIvantItyAbhiyogikAH 'vetanAderjIvantIti ikaNpratyayaH, Abhiyo. mikAH-svakarmakarAstAn zabdApayati-AkArayati zabdApayitvA ca teSAM sammukhamevamavAdIt evaM khalu devAnAM priyAH ityAdi sugama, navaraM devAnAM priyAH-RjavaH prAjJAH / 1 vaMdiuM namaMsiuM sakAreuM sammANeuM (kRttiH) 2 pajjuvAsiuM (vRttiH) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 taM gacchaha NaM tume devANuppiyA ! jaMbUddIvaM dIvaM bhArahaM vAsaM AmalakappaM NayariM aMbasAlavaNaM ceiyaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM kareha 2 tA vaMdaha NamaMsaha 2 tA sAiM sAiM nAmagoyAiM sAheha 2 tA samaNassa bhagavao mAhavIrassa sacao samaMtA joyaNaparimaMDalaM kiMci taNaM vA pattaM vA kaTaM vA sakkaraM vA asuiM acokkhaM vA pUiaM dunbhigaMdhaM savvaM AhuNiya AhuNiya egate eDeha 2 tA NaccodagaM jAimaTTiyaM paviralapapphusiyaM rayareNuviNAsaNaM divyaM surabhigaMdhodayavAsaM vAsaha 2 ttA NihayarayaM NaharayaM bhaTTarayaM uvasaMtarayaM pasaMtarayaM kareha 2 tA jalathalayabhAsurappabhUyassa biTaTThAissa dasaddhavaNNassa kusumassa jANussehapamANamittaM ohiM vAsaM vAsaha 2 tA kAlAgurupavarakuMdurukkaturukadhUvamaghamaghaMtagaMdhujhyAbhirAmaM sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavaTTibhUyaM divyaM suravarAbhigamaNajoggaM kareha kAraveha 2 tA ya khippAmeva mama eyamANattiyaM paccappiNaha / (mU0 7) ____ 'taM gacchaha NamityAdi, yasmAdevaM bhagavAn viharan vartate tat-tasmAddevAnAM priyAH ! yUyaM gacchata jambUdvIpaM 2 tatrApi bhArataM varSa tatrApyAmalakalpAM nagarI tatrApyAmrazAlavanaM caityaM zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM trikRtvaH-trIn vArAn Ada. kSiNapradakSiNaM kuruta, AdakSiNAd-dakSiNahastAdArabhya pradakSiNaH-parito bhrAmyato dakSiNa AdakSiNapradakSiNastaM kuruta, kRtvA ca vandadhvaM namasyata, vanditvA namasyitvA ca 'sAI sAI ti ' svAni 2 AtmIyAni 2 nAmagotrANi, gotram Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anvarthastena yuktAni nAmAni nAmagotrANi, rAjadantAdidarzanA nAmazabdasya pUrvanipAtaH, sAdhayata-kathayata, kathayitvA ca zramaNasya bhagavato mahAvIrasya sarvataH-sarvAsu dikSu samantataH-sarvAsu vidikSu yojanaparimaNDalaM-parimANDalyena yojanapramANaM yat kSetra tatra yat 'tRNaM' kiliJcAdi kASThaM vA kASThazakalaM vA patraM vA nimbAzvatthAdipatrajAtaM kacavaraM vA zlakSNatRNadhUlyAdipuJjarUpaM, kathambhUtamityAha-' azuci' azucisamanvitamacokSam-apavitraM pUyita-kuthitamata eva durabhi. gandhaM tatsaMvartakavAtavikurvaNenAhatyAhatya ekAnte-yojanaparimaNDalAtkSetrAddavIyasi deze 'eDayata' apanayata eDayitvA ca nAtyudakaM nApyatimRttikaM yathA bhavati evaM surabhigandhodakavaSa varSata, kathambhUtamityAha-divyaM-pradhAnaM surabhigandhopetatvAt , punaH kathambhUtamityAha-'paviralapapphusiyAmiti prakarSeNa yAvadreNavaH sthagitA bhavanti tAvanmAtreNotkarSeNeti bhAvaH, sparza. nAni praspRSTAni praviralAni ghanabhAve kardamasambhavAt praspR. STAni-prakarSavanti sparzanAni mandasparzanasambhave reNusthaganAsambhavAt yasminvarSe tatpraviralapraspRSTaM, ata eva 'rayareNuviNAsaNaM' zlakSNatarA reNupudgalA-rajaH ta eva sthUlA reNavaH, rajAMsi ca reNavazca rajoreNavasteSAM vinAzanaM, evambhUtaM ca surabhigandhodakaM varSa varSitvA yojanaparimaNDalaM kSetraM nihatarajaH kuruteti yogaH, nihataM rajo bhUya utthAnAsambhavAt yatra tanihatarajaH, tatra nihatatvaM rajasaH kSaNamAtramutthAnAbhAvenApi sambhavati tata Aha-naSTarajaH-naSTaM sarvathAdRzyIbhUtaM rajo yatra tannaSTarajaH, tathA bhraSTaM-bAtoddhatatayA yojanamAtrAt kSetrAt dUrataH palAyitaM rajo yasmAttad bhraSTarajaH, etadeva ekArthikadvayena prakaTayati-upazAntarajaH prazAntarajaH kuruta, kRtvA ca kusumasya-jAtAvekavacanaM-kusumajAtasya jAnUtseghapramANamAtraM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 oghena - sAmAnyena sarvatra yojanaparimaNDale kSetre varSa varSata, kiMviziSTasya kusumasyetyAha-' jalathalayabhAsurappabhUyassa ' jalajaM ca sthalajaM ca jalasthalajaM jalajaM padmAdi sthalajaM vicakilAdi bhAsvaraM dIpyamAnaM prabhUtaM atipracuraM tataH karmadhArayaH, bhAsvaraM ca tatprabhUtaM ca bhAsvaraprabhUtaM jalajasthalajaM ca tat bhAsvaraprabhUtaM ca jalajasthalajabhAsvaraprabhUtaM tasya, punaH kathambhUtasyetyAha - ' biTaTThAissa' vRntena - adhovartinA tiSThatItyevaMzIlaM vRntasthAyi tasya vRntasthAyinaH, vRntamadhobhAge upari patrANItyevaM sthAnazIlasyetyarthaH, 'dasaddhavaNNassa' dazAnAmadhe paJca dazAdhe varNA yasya tad dazArdhavarNa tasya paJcavarNasyeti bhAvaH, itthambhUtasya ca kusumajAtasya varSa varSitvA tataH yojanaparimaNDalaM kSetraM divyaM pradhAnaM sukharAbhigamanayogyaM kuruta, kathambhUtaM sat kRtvA surakharAbhigamanayogyaM kurutetyata Aha- kAlAgurupavarakuMdurukkaturukkadhUvamaghamaghaMtagaMdhuddhayAbhirAmaM' kAlAguruH prasiddhaH pravaraH - pradhAnaH kundurukkaHcIDA turukaM - silhakaM kAlAguruzca pravarakundurukka turukkau ca kAlAgurupravarakundurukkaturukkAH teSAM dhUpasya yo maghamaghAyamAno gandhaH uddhRtaH itastato viprasRtastenAbhirAmaM - ramaNIyaM kAlAgurupravarakundurukkaturukka dhUpamaghamaghAyamAnagandhoddhUtAbhirAmaM tathA zobhano gandho yeSAM te sugandhAste ca te varagandhAzca - vAsAH sugandhavaragandhAsteSAM gandhaH so'syAstIti sugandhavaragandhikaM ato'nekasvarAditi' ikapratyayaH, ata eva gandhavartibhUtaM, saurabhyAtizayAt gandhaguTikAkAramiti bhAvaH, na kevalaM svayaM kuruta kintvanyairapi kArayata, kRtvA ca kArayitvA ca etAM samAzatikAM kSiprameva- zIghrameva pratyarpayata, yathoktakAryasampA danena saphalAM kRtvA nivedayata // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com * Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tae NaM te AbhiyogiyA devA mUriyAbheNaM deveNaM evaM vuttA samANA haTTatuTTa jAva hiyayA karayalapariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTu aivaM devo tahatti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNaMti, 2 tA uttarapurasthimaM disimAgaM avakamaMti, 2 tA veubbiyasamugyAeNaM samohaNaMti 2 tA saMkhejAI joyaNAI daMDaM nissaranti, taMjahA-rayaNANaM vayarANaM veruliyANaM lohiyakkhANaM masAragallANaM haMsagambhANaM puggalANaM sogaMdhiyANaM joirasANaM aMjaNapulagANaM aMjaNANaM rayaNANaM jAyakhvANaM aMkANaM phalihANaM riTThANaM ahAbAyare puggale parisAiMti 2 tA ahAsuhume puggale pariyAyaMti 2 ttA doccapi veuvviyasamugyAeNaM samohaNaMti 2 tA uttaraveubbiyAI rUbAI viuvvaMti 2 tA tAe ukkiTThAe pasatthAe turiyAe cavalAe caMDAe jayaNAe sigyAe udbhUyAe divvAe devagaie tiriyamasaMkhejANaM dIvasamuddANaM majhamajjheNaM vIIvayamANe 2 jeNeva jaMbuddIve 2 jeNeva bhArahe vAse jeNeva AmalakappA gayarI jeNeva aMbasAlavaNe ceie jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaMti, 2 tA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM kareMti 2 ttA vaMdati namasaMti 2 tA evaM vayAsI-amhe NaM bhaMte ! sariyAbhassa devassa AbhiyogA devA devANuppiyANaM vaMdAmo NamaMsAmo sakAremo sammANemo kallANaM magalaM devayaM ceiyaM pjjuvaasaamo| (sU0 8). 'tara gamityAdi, tato. jamiti pUrvavat te. Abhiyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 gikA devAH sUryAbhena devena evamuktAH santo 'hahatu? jAva hiyayA' iti, atra yAvacchandakaraNAt 'hatuhacittamANaMdiyA pIimaNA paramasomaNassiyA harisavasavisappamANahiyayA' iti draSTavyaM, 'karayalapariggahiya'mityAdi, dvayorhastayoranyo'nyAntaritAlikayoH sampuTarUpatayA yadekatra mIlanaM sA aJjalistAM karatalAbhyAM parigRhItA-niSpAditA karatalaparigRhItA tAM daza nakhA yasyAM ekaikasmin haste nakhapaJcakasambhavAt dazanakhA tAM tathA AvartanamAvartaH zirasyAvatoM yasyAH sA zirasyAvartA 'kaNThekAla urasilome'tyAdivat aluksamAsaH, tAm, ata evAha-mastake kRtvA vinayena vacanaM sUryAbhasya devasya pratizRNvanti-abhyupagacchanti, kathambhUtena vinayenetyAha-' evaM devo tahatti ANAe' iti he deva ! 'evaM' yathaiva yUyamAdizata tathavAjJayA-bhavadAdezena kurma ityevaMrUpeNa, devo ityatraukAra AmantraNe prAkRtalakSaNavazAt, yathA 'ajo' ityatra, pratizrutya vacanaM 'uttarapurasthimaM' uttarapUrvadigbhAgaM, IzAnakoNamityarthaH, tasyAtyantaprazastatvAt , apakAmantigacchanti, apakramya ca vaikriyasamuddhAtena-vaikriyakaraNAya prayatnavizeSeNa samohananti-samavahanyante samavahatA bhavantItyathaH, samavahatAzcAtmapradezAn dUrato vikSipanti, tathA cAha'saMkhejANi joyaNANi daMDaM nissaranti' daNDa iva daNDaHurdhvAdha AyataH zarIrabAhalyo jIvapradezasamUhastaM zarIrAbahiH saGkhyeyAni yojanAni yAvannisRjanti-niSkAzayanti, nisRjya tathAvidhAn pudgalAnAdadate, etadeva darzayati, tadyathA-ratnAnAM kakatanAdInAM 1 vajrANAM 2 vaiDUryANAM 3 lohitAkSANAM 4 masAragallANaM 5 haMsagarbhANAM 6 pudgalAnAM 7 sugandhikAnAM 8 jyotIrasAnAM 9 aJjanapulakAnAM 10 aJjanAnAM 11 rajatAnAM 12 jAtarUpANAM 13 aGkAnAM 14 sphaTikAnAM 15 riSThAnAM 16 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogyAn yathAbAdarAn-asArAn pudgalAn parizAtayanti yathAsUkSmAn-sArAn pudgalAn paryAdadate paryAdAya cikIrSitarUpanirmANArtha dvitIyamapi vAraM vaikriyasamudghAtena samavahanyante, samavahatya ca yathoktAnAM ratnAdInAmayogyAn yathAvAdarAn pudgalAn parizAtayanti yathAsUkSmAnAdadate AdAya ca Ipsi. tAni uttaravaikriyANi vikurvanti, nanu ratnAdInAM prAyogyAH pudgalA audArikA uttaravaikriyarUpayogyAzca pudgalA grAhyA vaikiyAstataH kathamevaM yuktamiti ? ucyate, iha ratnAdigrahaNaM sAratAmAtrapratipAdanAtha, tato ratnAdInAmiveti draSTavyamiti na kazciddoSaH, athavA audArikA api taiH gRhItAH santo vaikriyatayA pariNamante, pudgalAnAM tattatsAmagrIvazAt (tathA) tathApariNamanasvabhAvatvAdato'pi na kazciddoSaH, tata evamuttaravaikriyANi rUpANi kRtvA tayA devajanaprasiddhayA utkRSTayA prazastavihAyogatinAmodayAt prazastayA zIghrasaJcaraNAt 'tvaritayA' tvarA saJjAtA asyA iti tvaritA tayA pradezAntarakramaNavatI capalA tayA krodhAviSTasyeva zramAsaMvedanAt caNDeva caNDA tayA nirantaraM zIghratvaguNayogAt zIghrA tayA zIghayA paramotkRSTavegapariNAmopetA javanA tayA vAtodbhUtasya digantavyApino rajasa iva yA gatiH sA udbhUtA tayA divyayA-divi devaloke bhavA divyA tayA devagatyA tiryagasaGkhayeyAnAM dvIpasamudrANAM madhyaMmadhyena, madhyenetyarthaH, gRhaMgRheNa madhyaMmadhyena padaMpadena sukhasukhenetyAdayaH zabdAzcirantanavyAkaraNeSu susAdhavaH pratipAdito iti nAyamapaprayogaH, avapatanto'vapatantaH, samAgacchanta iti bhAvaH, pUrvAn pUrvAn dvIpasamudrAn vyatikrAmanto vyatikrAmantaH, ullaGghayanta ityarthaH, zeSaM sugamaM yAvat / 'devA' isamaNe bhagavaM mahAvIre devA evaM vayAsI-porANameyaM devA ! jIyameyaM devA! kiccameyaM devA ! karaNijjameyaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 devA ! AiNNameyaM devA ! abbhaNuNNAyameyaM devA ! jaM NaM bhavaNaivANamaMtara joisiyavemANiyA devA arahaMte bhagavaMte vadaMti namasaMti 2ttA tao sAIM sAI NAmagoyAI sAhiti taM porANameyaM devA ! jAva anbhaNuNNAyameyaM devA ! (sU0 9 ) 'devAi samaNe 'tyAdi, devAdiyogAt devAdi zramaNo bhagavAn mahAvIrastAn devAnevamavAdIt purANeSu bhavaM paurANametatkarma bho devAH / cirantanairapi devaiH kRtamidaM cirantanAn tIrthaGkarAn pratIti tAtparyArthaH, jItametad-vandanAdikaM tIrtha yo bho devA ! yato'bhyanujJAtametat sarvairapi tIrthakRdbhirbho devAstataH kartavyametad yuSmAdRzAM bho devAH ! etadeva vyAcaSTe - karaNIyametad bho devAH ! AcIrNametat - kalpabhUtametad bho devAH ! kiM tadityAha - 'jaM NaM' mityAdi, yat 'Namiti pUrvavat bhavana pativyantarajyotiSkavaimAnikA devA arhato bhagavato vandante namasyanti vanditvA namasthitvA ca pazcAtsvAni 2 - AtmIyAni 2 nAmagotrANi kathayanti tato yuSmAkamapi bho devAH ! paurANametat yAvadAcIrNametaditi // taNaM te AbhiyogiyA devA samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM evaM vRttA samANA haTTa jAva hiyayA samaNaM bhagavaM vaMdaMti NamaMsaMti 2 ttA uttarapuratthimaM disIbhAgaM avakamaMta 2 tA vevviyasamugdhAraNaM samohaNaMti 2 tA saMkhejjAI jAyaNAI daMDa nissaraMti, taMjahA - rayaNANaM jAva riTThANaM ahAbAyare poggale parisAti 2 tA doccapi veuntriyasamugdhAeNaM samohaNaMti 2 tA saMvaTTavAe vivvaMti se jahAnAmae bhaiyadArae siyA taruNe 1 itaH prAk anbhaNuSNAyameyamiti vRttiH / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat " www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jugavaM balavaM appAyaMke thirasaMghayaNe thiraggahatthe paDipuNNapANipAyapiTuMtaroru saMghAyapariNae ghananiciyavavaliya(valiyavadda)khaMdhe cammelugaduSaNamuThiyasamAhayagatte urassavalasamannAgae talajamalajuyalaphalihanibhavAhU laMghaNapavaNajaiNapamaddaNasamatthe chee dakkhe paDhe kusale mehAvI niuNasippovagae ega mahaM daMDasaMpucchaNiM vA salAgAhatthagaM vA veNusalAiyaM vA gahAya rAyaMgaNaM vA rAyateuraM vA devakulaM vA sabhaM vA pavaM vA ArAmaM vA ujANaM vA aturiyamacavalamasaMbhaMte niraMtaraM muniuNaM savao samaMtA saMpamajejA, evAmeva tevi sUriyAbhassa devassa AbhiyogiyA devA saMvaTTavAe viuvvaMti, 2 ttA sama. Nassa bhagavao mahAvIrassa savvao samaMtA joyaNaparimaNDalaM jaM kiMci taNaM vA pattaM vA taheva savvaM AhuNiya 2 egaMte eDeMti 2 ttA khippAmeva uvasamaMti 2 ttA doccaMpi veubdhiyasamugdhA. eNaM samohaNaMti, 2ttA abbhavadalae viuvvaMti 2 ttA se jahA. NAmae bhaigadArae siyA taruNe jAva sippovagae egaM mahaM dagavAragaM vA dagathAlagavA dagakalasagaM vA dagakuMbhagaM vA ArAma vA jAva pavaM vA aturiya jAva sabao samaMtA AvarisejjA, evAmeva te vi sUriyAbhassa devassa AbhiyogiyA devA abhabaddalae viuvyaMti 2 tA khippAmeva payaNutaNAyanti 2 tA khippAmeva vijjuyAyaMti 2 tA samaNassa bhagavao mahAvIrassa savvo samaMtA joyaNaparimaMDalaM NaccodagaM NAimaTTiyaM taM paviralapapphusiyaM rayareNuviNAsaNaM divyaM surabhigaMdhodagaM vAsaM vAsaMti, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 tA NihayarayaM NaTarayaM bhaTTaragaM uvasaMtarayaM pasaMtarayaM kareMti, 2 tA khippAmeva uvasAmaMti 2ttA taccapi veubviyasamugghA. eNaM samohaNaMti 2 tA pupphabaddalae viuvvaMti, se jahANAmae mAlAgAradArae siyA taruNe jAva sippovagae egaM mahaM puSphapaDalagaM vA pupphacaMgeriyaM vA pupphachanjiyaM vA gahAya rAyaMgaNaM vA jAvaM sacao samaMtA kayaggAhagahiyakarayalapanbhaviSpamukkeNaM dasaddhavaNNeNaM kusumeNaM mukkapupphapuMjovayArakaliyaM karejA, evA. meva te sariyAbhassa devassa AbhiyogiyA devA puSphavaddalae viuvvaMti 2 tA khippAmeva payaNutaNAyanti 2 tA jAva joyagaparimaNDalaM jalathalayabhAsurappabhUyassa biMTaTThAissa dasaddhavaNNakusumassa jANussehapamANamettiM ohivAsaM vAsaMti kAlAgurupavarakuMdurukkaturukkadhUvamaghamaghaMtagaMdhudvyAbhirAmaM sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavaTTibhUyaM divvaM suravarAbhigamaNajogaM kareMti kArayaMti 2 tA ya khippAmeva uvasAmaMti 2 tA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaMti 2 ttA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto jAva vaMdittA namaMsittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyAo aMbasAlavaNAo ceiyAo paDinikkhamaMti 2 tAe ukiTAe jAva vIivayamANe 2 jeNeva sohamme kappe jeNeva sUriyAbhe vimANe jeNeva sabhA suhammA jeNeva mUriyAbhe deve teNeva uvAgacchaMti 2 tA mUriyAbhaM devaM karayalapariggahiyaM sirasAvattaM masyae aMjaliM kaTTa jaeNaM vijaeNaM vaddhAti 2 ttA tamANattiyaM paJcappiNaMti / (sU0 10) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'tae NamityAdi' sugamaM, yAvat ' se jahAnAmae bhaiyadAraNa siyA' ityAdi, sa vakSyamANaguNo yathAnAmako'nirdiTanAmakaH kazcidbhutikadArakaH-bhRtiM karoti bhRtikaH-karmakaraH tasya dArako bhRtikadArakaH syAt , kiMviziSTa ityAha-taruNaH pravardhamAnavayAH nanu dArakaH vardhamAnavayA eva bhavati tataH kimanena vizeSaNena ? na, AsannamRtyoH pravardhamAnavayastvAbhAvAt , na hyAsannamRtyuH pravardhamAnavayA bhavati, na ca tasya viziSTasAmarthyasambhavaH, AsannamRtyutvAdeva, viziSTasAmarthyapratipAdanArthazcaivaM Arambhastato'rthavadvizeSaNaM, anye tu vyAcakSate-iha yadravyaM viziSTavarNAdiguNopetamabhinavaM ca tattaruNamiti loke prasiddhaM, yathA taruNamidamazvatthapatramiti, tataH sa bhRtikadArakastaruNa iti, kimuktaM bhavati? abhinavo viziSTavarNAdiguNopetazceti, balaM-sAmarthya tad yasyAstIti balavAn , tathA yugaM-suSamaduSSamAdikAlaH sa svena rUpeNa yasyAsti na doSaduSTaH sa yugavAn , kimuktaM bhavati ? kAlopadravo'pi sAmarthyavighnahetuH sa cAsya nAstIti pratipattyarthametadvizeSaNaM, yuvA-yauvanasthaH, yuvAvasthAyAM hi balAtizaya ityetadupAdAnaM, 'appAyaMke' iti alpazabdo'bhAvavAcI, alpaH-sarvathA avidyamAna AtaGko-jvarAdiryasya so'lyAtaGkaH sthiro'grahasto yasya sa sthirAgrahastaH, 'daDhapANipAyapiTuMtarorupariNae' iti dRDhAni-atinibiDacayApannAni pANipAdapRSTAntarorUNi pariNatAni yasya sa dRDhapANipAdapRSThAntarorupariNataH, sukhAdidarzanAt pAkSikaH ktAntasya paranipAtaH, tathA ghanam-atizayena nicitau-nibiDataracayamApannau valitAviva valitau vRttau skandhau yasya sa ghananicitavalitavRttaskandhaH, 'cammelugadughaNamuTThiyasamAhayagatte' iti carmeSTakena drughaNena muSTikayA ca-muSTyA samAhatya 2 ye nicitIkRtagAtrAste camaSTakadrughaNamuSTikasamA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatanicitagAtrAsteSAmiva gAtraM yasya sa caSTakadrughaNamuSTikasamAhatanicitagAtrAH, 'urassabalasamaNNAgae' iti urasi bhavaM urasyaM tacca tadbalaM ca urasyabalaM tatsamanvAgataH-samanuprAptaH urasyabalasamanvAgataH AntarotsAhavIryayukta iti bhAvaH, 'talajamalayugalabAhU' talau-tAlavRkSau tayoryamalayugalaM-samazreNIkaM yugalaM talayamalayugalaM tadvadatisaralau pIvarau ca bAhU yasya sa talayamalayugalabAhuH 'laMghaNapavaNajaiNapamaddaNasamatthe' iti laGghane-atikramaNe plavane-manAk pRthutaravikramavati gamane javane-atizIghragatau pramardane-kaThinasyApi vastunazcUrNanakaraNe samarthaH laGghanaplavanajavanapramardanasamarthaH, kvacit laMghaNapavaNajai. NavAyAmaNasamatthe ' iti pAThaH, tatra vyAyAmane-vyAyAmakaraNe iti vyAkhyeyaM, cheko-dvAsaptatikalApaNDito, dakSaH-kAryANAmavilambitakArI praSTo-vAgmI kuzalaH-samyakriyAparijJAna vAn medhAvI parasparAvyAhataH-pUrvAparAnusandhAnadakSaH, ata eva 'nipuNasippovagae' iti nipuNaH yathA bhavati evaM zilpaMkriyAsu kauzalaM upagataH-prApto nipuNazilpopagataH ekaM mahAntaM zalAkAhastakaM-saritparNAdizalAkAsamudAyaM saritparNAdizalAkAmayIM saMmArjanImityarthaH, vAzabdo vikalpArtho, 'daMDasaM. pucchaNi vA' iti daNDayuktA sampucchanI-saMmArjanI daNDa. sampucchanI tAM vA 'veNusilAgiga vA' iti veNuH-vaMzastasya zalAkA veNuzalAkAstAbhinivRttA veNuzalAkikI-veNuzalAkAmayI sammArjanI tAM vA gRhItvA rAmAGgaNaM rAjAntaHpuraM vA devakulaM vA 'sabhAM vA' santo bhAntyasyAmiti sabhA-grAmapradhAnAnAM nagarapradhAnAnAM yathAsukhamavasthAnaheturmaNDapikA tAM vA 'prapAM vA' pAnIyazAlA ' ArAmaM veti' AgatyAgatya bhogapuruSA varataruNIbhiH saha yatra ramante-krIDanti sa ArAmo nagarAnAtidUravartI krIDAzrayaH tarukhaNDaH taM 'ujANaM veti' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 * Urdhve vilambitAni prayojanAbhAvAt yAnAni yatra tadudyAnaMnagarAtpratyAsannavartI yAnavAhanakrIDAgRhAdyAzrayastarukhaNDaH, tathA atvaritamacapalamasambhrAntaM, tvarAyAM cApalye sambhrame vA samyakkacavarAdyapagamAsambhavAt, nirantaraM na tvapAntarAlamocaMnena, sunipuNaM zlakSNasyApyacokSasyApasAraNena, sarvataH - sarvAsu dikSu vidikSu samantataH- sAmastyena sampramArjayet, 'evameve ' tyAdi, sugamaM yAvat 'khiyAmeva paccuvasamaMtI 'tyAdi, ekAnte tRNakASThAdyapanIya kSiprameva zIghrameva pratyupazAmyanti pratyekaM te abhiyogikA devAH 'upazAmyanti saMvartakavAyuvikurvaNAnnivartante, saMvartakavAtavikurvaNamupasaMharantIti bhAvaH, tato 'dopi veDavviyasamugdhAraNaM samohaNAte' saMvartakavAtavikurvaNArthaM hi yadvelAdvayamapi vaikiyasamudghAtena samavahananaM tatkilaikaM idaM tvabhravAlakavikurvaNArthaM dvitIyamata uktaM dvitIyamapi vAraM vaikriyasamudghAtena samavahanyante (ghnanti), samavahatya cAndhavAdalakAni vikurvanti, vAH - pAnIyaM tasya dalAni vArdalAni tAnyeva vAdalakAni meghA ityarthaH, apo bibhratIti abhrANimeghAH, abhrANi santyasminniti ' abhrAdibhya' iti matvarthIyospratyayaH, AkAzamityarthaH, abhre vAIlakAni abhravArdalakAni tAni vikurvanti, AkAze meghAni vikurvantItyarthaH, ' se 'jahAnAmae bhaigadAraMge siyA' ityAdi pUrvavat ' niuNasippovagae egaM mahamityAdi, sa yathAnAmako bhRtikadAraka pakaM mahAntaM ' dakavArakaM vA ' mRttikAmayabhAjanavizeSaM dagakuMbhagaM vA iti dakaghaTaM, dakasthAlakaM vA - kaMsAdimaryamudakabhRtaM bhAjanaM dakakalasaM vA udakabhRtaM bhRGgAraM ' AvarisijA' iti AvarSet A-samantAtsiJzcet, 'khippAmeva pataNataNAyaMti anukaraNavacanametat prakarSeNa stanitaM kurvantItyarthaH, 'pavijju-. yAiti ' tti prakarSeNa vidyutaM vidadhati, pupphabaddala viu -: " 4 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vvati' puSpavRSTiyogyAni vAlikAni puSpavAlikAni-puSpA varSukAna meghAn vikurvantIti bhAvaH, 'egaM mahaM pupphachajiya pA' ekAM mahatIM chAdyate-upari sthagyate iti chAdyA chAdyaiva chAdhikA puSpa{tA chAdhikA puSpachAdhikA tAM vA paTalakAni pratItAni, 'kayaggAhagahiyakarayalapanbhaTThavi(ppa)mukkeNaM' ti iha maithunasaMrabhbhe yat yuvateH kezeSu grahaNaM sa kacagrahastena gRhItaM kacagrahagRhItaM tathA karatalAdvi(pra muktaM sat prabhraSTa karatalaprabhraSTavi(pra)muktaM, prAkRtatvAtpadavyatyayastato vizeSaNasamAsaH, tena, zeSaM sugamaM yAvat 'jaeNaM vijaeNaM vaddhAveMti' jayena vijayena vardhApayanti, jayatu devetyevaM vardhApayantItyarthaH, tatra jayaH-parairanabhibhUyamAnatA pratApavRddhizca vijayastu-pareSAmasahamAnAnAmabhibhavotpAdaH, vardhApayitvA ca tAM pUrvoktAmAkSaptikA pratyarpayanti, AdiSTakAryasampAdanena nivedyntiityrthH|| tae NaM se mUriyAbhe deve tesiM AbhiyogiyANaM devANaM aMtie eyamaDhe soccA nisamma haTTatuTTa jAva hiyae pAyattANiyAhivaiM devaM saddAvei 2 tA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! mUriyAbhe vimANe samAe suhammAe meghogharasiyagaMbhIramahurasadaM joyaNaparimaMDalaM susaraghaMTaM tikkhutto ullAlemANe 2 mahayA 2 sadeNaM ugghosemANe 2 evaM vayAsI-ANavei NaM bho sUriyAbhe deve, gacchai NaM bho sUriyA deve, jaMbUddIve dIve bhArahe vAse AmalakappAe NayarIe aMbasAlavaNe ceie samaNaM bhagavaM mahAvIraM abhivaMdae, tumbhe vi NaM bho devANuppiyA ! sabir3Ie jAva gAiyaraveNaM NiyagaparivAlasaddhiM saMparibuDA sAiM 2 jANavimANAI durUDhA samANA akAlaparihINaM ceva sUriyAbhassa devassa aMtiyaM pAubbhavaha / (sU0 11) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ 'tae NamityAdi, tato 'Namiti' pUrvavat sa sUryAbho devasteSAM 'AbhiyogANaM 'ti A-samantAdAbhimukhyena yujyante -preSyakarmasu vyApAryante ityAbhiyogyA AbhiyogikA ityarthaH, teSAmAbhiyogyAnAM devAnAmantike-samIpe enam-anantaroktamartha 'zrutvA' zravaNaviSayaM kRtvA zravaNAnantaraM ca nizamya-pari. bhAvya ' haTTatuTTa jAva hiyae' iti yAvacchabdakaraNAt 'haTTatuTTha. cittamANadie pIimaNe paramasomaNassie harisavasavisappamANahiyae' iti draSTavyaM, padAtyanIkAdhipatiM devaM zabdayati, zabdayitvA evamavAdIt-kSiprameva bho devAnAM priya ! sabhAyAM sudharmAyAM-sudharmAbhidhAnAyAM 'meghogharasiyagaMbhIramahurasada' miti meghAnAmoghaH-saGghAto meghaughastasya rasitaM-garjitaM tadvadgambhIro madhurazca zabdo yasyAH sA meghaugharasitagambhIramadhurazabdA tAM 'joyaNaparimaMDalaM' ti yojana-yojanapramANaM parimaNDalaM-guNapradhAno'yaM nirdezaH pArimaNDalyaM yasyAH sA yojanaparimaNDalA tAM susvarAM-susvarAbhidhAnAM ghaNTAmullAlayan 2-tADayan tADayannityarthaH, mahatA 2 zabdena udghoSayan-udghoSaNAM kurvan evaM vadati-AjJApayati bhoH sUryAbho devo gacchati bhoH sUryAbho devo jambUdvIpaM bhArataM varSa AmalakalpAM nagarImAmrazAlavanaM catyaM yathA (tatra) zramaNaM bhagavaM mahAvIraM vandituM, tat-tasmAt , 'tummevi Nami ,ti yUyamapi 'Nami 'ti pUrvavad, devAnAM priyAH ! pUrvavad sarvaryA-parivArAdikayA sarvadyutyA-yathAzaktivisphAritena samastena zarIratejasA sarvabalena -samastena hastyAdisainyena sarvasamudAyena-svasvAbhiyogyAdisamastaparivAreNa, sarvAdareNa-samastayAvacchaktitulanena sarva. vibhUtyA-sarvayA abhyantaravaikriyakaraNAdibAhyaratnAdisampadA sarvavibhUSayA-yAvacchaktisphArodArazRGgArakaraNena 'savvasaMbhameNaMti' sarvotkRSTena saMbhramena, sarvotkRSTasambhramo nAmeha sva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAyakaviSayabahumAnakhyApanaparA svanAyakopadiSTakAryasampAdanAya yAvacchaktitvaritatvaritA pravRttiH, 'savvapupphavatthagaMdhamallA. laMkAreNaM' atra gandhAH-vAsAH mAlyAni-puSpadAmAni alaGkArAH -AbharaNavizeSAH, tataH samAhAro dvandvastataH sarvazabdena saha vizeSaNasamAsaH, 'sabadivvatuDiyasahasaMninAeNaM' iti sarvANi ca tAni divyatruTitAni ca sarvadivyatruTitAni teSAM zabdAH sarvadivyatruTitazabdAH teSAmekatra mIlanena yaH saGgatena nitarAM nAdo-mahAn ghoSaH sarvatruTitadivyazadvasanninAdastena, iha alpeSvapi sarvazabdo dRSTo yathA 'anena sarva pItaM ghRta 'miti, tata Aha-'mahayA iDIe' ityAdi mahatyA yAvacchaktitulitayA RddhayA-parivArAdikayA, evaM 'mahayA juIe' ityAdyapi bhAvanIyaM, tathA mahatAM sphUrtimatAM varANAM-pradhAnAnAM tuDatAnAMAtodyAnAM yamakasamakam-ekakAlaM paTubhiH puruSaiH pravAditAnAM yo ravastena, etadeva vizeSeNAcaSTe-'saMkhapaNavapaDahabherijhalla. rikharamuhihuDukamuravamuiMgaduMdubhinigghosanAiyaraveNa ' zaGkha:pratItaH, paNayo bhANDAnAM, paDahaH pratItaH bherI-DhakkA jhallarI. carmAvanaddhA vistIrNA valayAkArA kharamuhI-kAhalA huDukkApratItA mahApramANo maIlo murajaH sa eva laghurmadaGgo dundubhiHbheryAkArA saGkaTamukhI eteSAM dvandvastAsAM ni?So-mahAn dhvAno nAditaM ca-ghaNTAyAmiva vAdanottarakAlabhAvI satatadhvanistaM. llakSaNo yo ravastena, 'niyagaparivArasaddhi saMparikhuDA' iti nijakaH-AtmIyaH AtmIyo yaH parivArastena sArdha, tatra sahabhAvaH parivArarItimantareNApi sambhavati tata Aha-'saMparikhuDA' samyak-parivArarItyA parivRtAH samparivRtAH, 'akAlaparihINaM ceveti parihAniH-parihInaM kAlasya parihInaM kAlavilamba iti bhAvaH na vidyate kAlaparihInaM yatra prAdurbhavane, tadukAlaparihInaM, kriyAvizeSaNametat , ' aMtie pAunbhavaha' antike-samIpe prAdurbhavata, samAgacchateti bhAvaH / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tae NaM se pAyattANiyAhivaI deve sariyAbheNaM deveNaM evaM vutte samANe haTTatuTTa jAva hiyae evaM devA ! tahatti ANAe viNaeNaM vayaNaM paNisuNei, 2 tA jeNeva sUriyAbhe vimANe jeNeva sabhA suhammA jeNeva meghogharasiyagaMbhIramahurasahA joyaNaparimaMDalA sussarA ghaMTA teNeva uvAgacchai 2 ttA taM meghogharasiyagaMbhIramahurasaI joyaNaparimaMDalaM susaraM ghaMTaM tikkhutto ullAlei / tae NaM tIse meghogharasiyagaMbhIramahurasadAe joyaNaparimaMDalAe susarAe ghaMTAe tikkhutto ullAliyAe samANIe se mUriyAbhe vimANe pAsAyavimANaNikkhuDAvaDiyasaghaTApaDisuyAsayasahassasaMkule jAe yAvi hotthaa| tae NaM tesiM sUriyAbhavimANavAsiNaM bahUNaM vemANiyANaM devANa ya devINa ya egaMtaraipasattaniccappamattavisayasuhamucchiyANaM susaraghaMTAravaviulabola(turiyacavala) paDibohaNe kae samANe ghosaNakouhalAdinnakaNNaegaggacittauvauttamANasANaM se pAyattANIyAhibaI deve taMsi ghaMTAravaMsi NisaMtapasaMtasi mahayA 2 saddeNaM ugyosemANe 2 evaM vayAsI-haMta suNaMtu bhavaMto mUriyAbhavimANavAsiNA bahave vemANiyA devA ya devIo ya ! sUriyAbhavimANavaiNo vayaNaM hiyasuhatthaM ANavaNiyaM bho ! mUriyAbhe deve gacchai NaM bho sUriyAbhe deve jaMbUDhIvaM dIvaM bhArahaM vAsaM AmalakappaM nayarI aMbasAlavaNaM ceiyaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM abhivNde| taM tumbhe vi NaM devANuppiyA ! saviDIe akAlaparihINA ceva sUriyAbhassa devassa aMtiyaM pAubbhavaha / (sU0 12) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 'tae NaM se' ityAdi 'jAva paDisuNittA' iti, atra yAvacchabdakaraNAt 'karayalapariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTa evaM devA ! tahatti ANAe viNaNaM vayaNaM paDisuNei 'tti draSTavyaM, 'tikkhutto ullAlei 'tti trikRtvaHtrIn vArAn ullAlayati-tADayati, tato 'Na' miti vAkyAlaGkAre tasyAM meghaugharasitagambhIramadhurazabdAyAM yojanaparimaNDalAyAM susvarAbhidhAnAyAM ghaNTAyAM trikRtvastADitAyAM satyAM yat sUryAbhavimAnaM (tatra ) tatprAsAdaniSkuTeSu ca ye ApatitAH zabdAH-zabdavargaNApudgalAstebhyaH samucchalitAni yAni ghaNTApratizrutAzatasahasrANi-ghaNTApratizabdalakSANi taiH saGkalamapi jAtamabhUt , kimuktaM bhavati ? ghaNTAyAM mahatA prayatnena tADitAyAM ye vinirgatAH zabdapudgalAstatpratighAtavazataH sarvAsu dikSu vidikSu ca divyAnubhAvataH samucchalitaiH pratizabdaiH sakalamapi vimAnamekayojanalakSamAnamapi badhiritamajAyata iti / etena dvAdazabhyo yojanebhyaH samAgataH zabdaH zrotragrAhyo bhavati, na parataH, tataH kathamekatra tADitAyAM ghaNTAyAM sarvatra tacchabdazrutirupajAyate ? iti yaccodyate tadapAkRtamavaseyaM, sarvatra divyAnubhAvataHtathArUpapratizabdocchalane ythoktdossaasmbhvaat| 'tae Nami 'tyAdi, tato 'Namiti pUrvavat teSAM sUryAbhadevavimAnavAsinAM bahUnAM vaimAnikadevAnAM devInAM ca ekAntena sarvAtmanA ratau-ramaNe prasaktA ekAntaratiprasaktA ata eva nitya-sarvakAlaM pramattA nityapramattAH, kasmAditi cedata Aha 'visayasuhamucchiyatti' viSayasukheSu mUJchitA-adhyupapannA viSayasukhamUcchitA adhyupapannAstato nityapramattAH, tataH padatrayasya padadvayamIlanena vizeSaNasamAsaH, teSAM 'susaraghaMTAravaviulabolaturiyacavalapaDibohaNe ' iti susvarAbhidhAnAyA ghaNTAyA ravasya yaH sarvAsu dikSu vidikSu ca Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 pratizabdocchalanena vipulaH - sakalavimAnavyApitayA vistIrNo bola:- kolAhalastena tvaritaM zIghraM capalaM AkulaM pratibodhane kRte sati 'ghosaNako uhalAdinnakaNNae gaggacittauva uttamANasANamiti' kIDaga nAma ghoSaNaM bhaviSyatItyevaM ghoSaNe kutUhalena dattau karNau yaiste ghoSaNakutUhaladattakarNAH, tathA ekAgraMghoSaNA zravaNaikaviSayaM cittaM yeSAM te ekAgracittAH, ekAgracittatve'pi kadAcidanupayogaH syAdata Aha- upayuktamAnasAH, tataH pUrvapadena vizeSaNasamAsasteSAM padAtyanIkAdhipatirdevastasmin ghaNTArave 'nisaMta pasaMtaMsi ' iti nitarAM zAnto nizAntaHatyantamandIbhUtastataH prakarSeNa - sarvAtmanA zAntaH prazAntaH, tatarichannaprarUDha ityAdAviva vizeSaNasamAsastasmin mahatA 2 zabdena udghoSayannevamavAdIt - ' hanta suNaMtu ' ityAdi, hanteti harSe, uktaM ca-' hanta harSe'nukampAyAmi 'tyAdi, harSazca svAminAdiSTatvAt zrImanmahAvIrapAdavandanAtha ca prasthAnasamArambhAt, zRNvantu bhavanto bahavaH sUryAbhavimAnavAsino vaimAnikadevA devyazca sUryAbhavimAnapatervacanaM hitasukhAtha hitAtha sukhArtha cetyarthaH, tatra hitaM janmAntare'pi kalyANAvahaM tathAvidhakuzalaM sukhaM tasmin bhave nirupadravatA, AjJApayati bho devAnAM priyAH ! sUryAbho devo yathA gacchati bhoH ! sUryAbho devo ! ' jambUdvIpaM dvIpami 'tyAdi tadeva yAvadantike prAdurbhavata // tae NaM te suriyAbhavimANavAsiNo bahave vemANiyA devA devIo ya pAyattANiyAhivaissa devassa aMtie eyamahaM soccA Nisamma haTTa jAva hiyayA appegaiyA vaMdaNavattiyAe appegaiyA pUyaNavattiyAe appegaiyA sakkAravattriyAe evaM saMmANava - ttiyAe kou lavattiyAe appegaiyA asuyAI suNissAmo suyAiM aTThAI deUI pasiNAI kAraNAI vAgaraNAI pucchissAmo, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 rudrgayA sUriyAssa devassa vayaNamaNuyattamANA appegaiyA annamannamaNuyattamANA appegaiyA jiNabhattirAgeNaM appegaiyA dhammotti appagaiyA jIyameyaMti kaTTu savviDIe jAva akAlaparihINA caiva sUriyAbhasta devassa aMtiyaM pAubbhavaMti / (sU0 13 ) taNaM se sUriyA deve te sUriyAbhavimANavAsiNo bahave vemANiyA devA ya devIo ya akAlaparihINA ceva aMtiyaM pAubbhavamANe pAsa 2 tA haTTa jAva hiyae AbhiogiyaM devaM sadAvei 2 tA evaM vayAsI - khippAmeva bho devANuppiyA ! agakhaMbhasayasaMnividvaM lIlaTThiyasAlabhaMjiyAgaM IhAmiyausabhaturaganara magaravihagavAlagakiMnara rurusara bhacamarakuMjaravaNalayapaumalayabhatticittaM khaMbhuggayavaravara veiyAparigayAbhirAmaM vijjAharajamalajuyala jaMtajuttaM pitra accIsahassamAliNIyaM rUvagasahassakaliyaM bhisamANaM cakkhulloyaNale saM suhaphAsaM sassirIyarUvaM ghaMTAvalicaliyamahuramaNaharasaraM suhaM kaMtaM darisaNijjaM NiuNociyamisimisitamaNirayaNaghaMTiyAjAlaparikkhittaM joyaNasaya sahassa vitthiSNaM divvaM gamaNasajjaM simyagamaNaM NAma divvaM jANaM ( jANa vimANaM ) viuvvAhi, vijavvittA khippAmeva eyamANattiyaM pacaSpiNAhi / ( sU0 14 ) " tapa NaM te' ityAdi, tataste sUryAbhavimAnavAsino bahavo vaimAnikA devA devyazca padAtyanIkAdhipaterdevasya samIpe 'panam - anantaroktamarthaM zrutvA 'Nisamma haTThatuTTha jAva hiyayA iti yAvatkaraNAt 'haTTatuTThacittamANaMdiyA pIimaNAM paramaso-maNassiyA harisavasavisappamANahiyyA' iti parigrahaH, 'appe ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaiyA vaMdaNavattiyAe ' iti apiH sambhAvanAyAmekakAH-kecana vandanapratyayaM vandanam-abhivAdanaM prazastakAyavAGmanaHpravRttirUpaM tatpratyayaM tat mayA bhagavataH zrImanmahAvIrasya kartavyamityevaMnimittam, apyekakAH pUjanapratyayaM pUjana-gandhamAlyAdibhiH samabhyarcanaM apyekakAH satkArapratyayaM satkAraH-stutyAdiguNonnatikaraNaM apyekakAHsanmAno-mAnasaHprItivizeSaH, apyekakAH kutUhalajinabhaktirAgeNa-kutUhalena-kautukena kIdRzo bhagavAn sarvajJaH sarvadarzI zrImanmahAvIra ityevaMrUpeNa yo jine-bhagavati vardhamAnasvAmini bhaktirAgo-bhaktipUrvako'nurAgastena apyeke sUryAbhasya vacanam-AjJAmanuvartamAnAH apyekakAH azrutAnipUrvamanAkarNitAni svargamokSaprasAdhakAni vacAMsi zroSyAma itibuddhayA apyekakAH zrutAni-pUrvamAkarNitAni yAni zaGkitAni jAtAni tAni idAnIM niHzaGkitAni kariSyAma iti buddhayA apyekakA jItametat-kalpa eSa itikRtvA, 'sabbiDDI' ityAdi prAgvat / tae NaM se Abhiogie deve mUriyAbheNaM deveNaM evaM vutte samANe haTTa jAva hiyae karayalapariggahiyaM jAva paDisuNei 2 ttA uttarapurasthimaM disIbhAgaM avakkamai 2 ttA veubviyasamugghAeNaM samohaNai 2 tA saMkhejAI joyaNAI jAva ahAbAyare poggale 2 tA ahAsuhume poggale pariyAei 2 tA docaMpi veubviyasamugyAeNaM samohaNittA aNegakhaMbhasayasanniviTuM jAva divvaM jANavimANaM viuvviuM pavatte yAvi hotyA / vae NaM se Abhiyogie deve tassa divvassa jANavimANassa tidisiM to tisovANapaDirUvae viubbai, taMjahA--purathimeNaM dAhiNaNaM uttareNaM / tesiM tisovANapaDirUvaMgANaM ime eyArUve vaNNAvAse Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNNatte, taMjahA-vairAmayA NimmA riTAmayA paiTANA veruliyAmayA khaMbhA suvaNNaruppamayA phalagA lohiyakkhamaiyAo sUio vairAmayA saMdhI nANAmaNimayA avalaMbaNA avalaMbaNabAhAA ya pAsAdIyA jAva paDirUvA / tesiM NaM tisovANapaDirUvagANaM purao toraNe viuvvai, toraNA [ tesi NaM ] nANAmaNimaesu thaMbhesu uvaniviTThasaMniviThThavivihamuttaMtarovaciyA vivihatArArU. vovaciyA IhAmiyausamataragaNaramagaravihagavAlagakiMnararurusarabhacamarakuMjaravaNalayapaumalayabhatticittA khaMbhuggaya( vara )vairaveiyAparigayAbhirAmA vijAharajamalajuyalajaMtajuttA viva aJcIsahassamAliNIyA rUvagasahassakaliyA bhisamANA bhibbhisamANA cakhukalloyaNalesA suhaphAsA sassirIyarUvA pAsAIyA jAva pddiruuvaa| 'tae Nami 'tyAdi 'aNegakhaMbhasayasanniviTTa 'miti anekeSu stambhazateSu saniviSTaM, 'lIlaTThiyasAlibhaMjiyAga 'miti lIlayA sthitA lIlAsthitAH, anena tAsAM puttalikAnAM saubhAgyamAvedayati, lIlAsthitAH zAlabhajikAH-puttalikA yatra tattathA 'IhAmiyausamaturagaranaramagaravihagavAlagakuMjararurusarabhacamarakuMjaravaNalayapaumalayabhatticittamiti IhAmRgAvRkA vyAlAH-svApadabhujaGgA IhAmRgaRSabhaturaganaramagaravihagavyAlakinnararurusarabhacamarakuJjaravanalatApadmalatAnAM bhaktyAvicchittyA citram-Alekho yatra tattathA, tathA stambhogatayAstambhoparivartinyA vajraratnamayyA vedikayA parigataM sat yadabhirAma tatstambhogatavajravedikAparigatAbhirAmaM, 'vijAharajamalajugalajaMtajuttaMpiva' iti vidyAdharayoryad yamalayugalaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samazreNIkaM dvandvaM vidyAdharayamalayugalaM taJca tad yantraM casazcariSNupuruSapratimAdvayarUpaM tena yuktaM tadeva tathA, arciSAMkiraNAnAM sahasrairmAlinIyaM-paricAraNIyaM aciHsahasramAlinIyaM, tathA rUpakasahasrakalitaM, 'bhisamANaM ti' dIpyamAnaM 'bhibhi. samANam' atizayena dedIpyamAnaM, 'cakkhulloyaNalesaM ti' cakSuH kartR lokane lisatIva-darzanIyatvAtizayAt zliSyatIva yatra tattathA, 'suhaphAsaM ti' zubhaH-komalaH sparzo yasya tattathA, sazrIkAni-sazobhAkAni rUpANi-rUpakANi yatra tat sazrIkarUpaM, 'ghaNTAvalicaliyamahuramaNaharasara 'miti ghaNTA. valeH-ghaNTApaGktervAtavazena calitAyAH-kampitAyAH madhuraHzrotrapriyo manoharo-manonivRtikaraH svaro yatra tattathA, calita. zabdasya vizeSyAtparanipAtaH prAkRtatvAt , 'zubhaM' yathoditavastulakSaNopetatvAt 'kAntaM' kamanIyaM, ata eva darzanIyaM, tathA 'niuNociyamisimisiMtamaNirayaNaghaMTiyAjAlaparikkhitta' miti nipuNakriyamucitAni-khacitAni 'misimisiMta 'tti dedIpyamAnAni maNiratnAni yatra tattathA tena, kathaMbhUtena ? ghaNTikAjAlena-kSudraghaNTikAsamUhena pariH-sAmastyena kSiptavyAptaM yattattathA, yojanazatasahasravistIrNa-yojanalakSavistAraM 'divyaM' pradhAnaM 'gamanasajaM' gamanapravaNaM zIghragamananAmadheyaM 'jANavimANaM' yAnarUpaM-vAhanarUpaM vimAnaM yAnavimAnaM, zeSaM prAgvat / 'tassa Na 'mityAdi, tassa Namiti pUrvavat divyasya yAnavimAnasya 'tidisiM' iti tisro dizaH samAhRtAstridik tasmin tridizi, tatra 'tisovANapaDirUvae' iti trINi ekaikasyAM dizi ekaikasya bhAvAt trisopAnapratirUpakANi prativiziSTaM rUpaM yeSAM tAni pratirUpakANi trayANAM sopAnAnAM samAhArasnisopAnaM trisopAnAni ca tAni pratirUpakANi ceti vizeSaNasamAsaH, vizeSaNasyAtra paranipAtaH prAkRtatvAt / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'tesi NamityAdi, teSAM ca trisopAnapratirUpakANAmayametadrUpo-vakSyamANasvarUpo 'varNAvAso' varNakanivezaH prajJaptaH, tadyathA-vajramayA' vajraratnamayA nemI' nemibhUmikA tatra Urdhva nirgacchantaH pradezAH riSTharatnamayAni pratiSThAnAni niSThAnAni trisopAnamUlapradezAH vaiDUryamayAH stambhAH suvarNarUpyamayAni phalakAni-trisopAnAGgabhUtAni, lohitAkSamayyaH sUcayaH-phalakadvayasambandhavighaTanAbhAvahetupAdukAsthAnIyAH 'vajramayA' vajraratnapUritAH 'sandhayaH' phalakadvayApAntarAlapradezAH nAnAmaNimayAni avalambyante iti avalambanAni-avataratAmuttaratAM cAlambanahetubhUtA avalambanabAhAto vinirgatAH kecidavayavAH, ' avalambaNabAhAo ya'tti avalambanabAhAzca nAnAmaNimayyaH, avalambanabAhA nAma ubhayoH pArzvayoravalambanAzrayabhUtA bhittayaH, 'pAsAiyAo' ityAdi padacatuSTayaM prAgvat / 'tesi Na' mityAdi, teSAM 'Namiti vAkyAlaGkAre trisopAnapratirUpakANAM purataH pratyekaM toraNaM prajJaptaM, teSAM ca toraNAnAmayameta po varNAvAso-varNakanivezaH prajJaptaH, tadyathA-toraNA nAnAmaNimayA ityAdi, kvacidevaM pAThaH- tesi NaM tisovANapaDirUvagANaM purao toraNe viucai toraNA nANAmaNimayA' ityAdi, maNayaH-candrakAntAdyAH, vividhamANimayAni toraNAni nAnAmaNimayeSu stambheSu upaniviSTAni-sAmIpyena sthitAni, tAni ca kadAciJcalAni athavA apadapatitAni vAzaGkayeran tata Aha-samyak-nizcalatayA apadaparihAreNa ca niviSTAni, tato vizeSaNasamAsaH, upaniviSTasanniviSTAni, 'vivihamuttaro (rArUvo) vaciyAI' iti vividhA-vividhavicchittikalitA muktA-muktAphalAni 'antare'ti antarAzabdo'gRhItavIpso'pi sAmarthyAdvIpsAM gamayati, antarA 2 rUpopacitAni yAktA yatra tAni tathA, 'vivihatArovaciyAI' vividhaistArArUpaiH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 ,, tArikA rUpairupacitAni, toraNeSu hi zobhArtha tArikA nibadhyante iti pratItaM loke'pIti vividhatArArUpopacitAni ' jAva pADavA' iti yAvatkaraNAt 'IhAmigAusabhaturaganara magaravihagavAlagakiMnararurusarabhaca marakuMjaravaNa layapaumalayabhatticittA khaMbhuggayavairaveiyA parigayAbhirAmA vijAharajamalajugalajaMtajuttAviva ' evaM nAma stambhadvayasanniviSTAni toraNAni vyavasthitAni yathA vidyAdharaya malayugalayantra yuktAnIva pratibhAsate iti, 'accIsahassamAlaNIyA rUvagasahassakaliyA bhisimANA bhinbhisamANA cakkhulloyaNalesA suhaphAsA sassirIyarUvA pAsAiyA darisaNijA abhiruvA ' iti parigrahaH kvacidetatsAkSAlikhitamapi dRzyate / tesi NaM toraNANaM upi aTTamaMgalagA paNNattA, taMjahAsotthiyasirivacchaNaMdiyAvattavaddha mANagabhaddA saNa kalasamacchadappaNA jAva paDirUvA / tesiM ca NaM toraNANaM uppiM bahave kinhacAmarajjhae jAva sukilacAmarajjhae acche saNhe ruppapaTTe va rAmayadaMDe jalayAlagaMdhie suramme pAsAIe darisaNijje abhirUve viubbai / tesi NaM toraNANaM uppiM bahave chattAicchatte ghaMTAjugale paDAgAipaDAge uppalahatthae kumudaNaliNasubhagasogaMdhiyapoMDarIyasayapattasahassapattahatthae savvarayaNAmae acche jAva paDirUve vijabbara / tae NaM se Abhiogie deve tassa divvassa jANavimANassa aMto bahusamaramaNijjaM bhUmibhAgaM viubvai / I ' tesiM toraNANaM uppimityAdi sugamaM, navaraM 'jAva paDhiruvA' iti yAvacchandakaraNAt 'ghaTTA maTThA nIrayA nimmalA niSpakA nikkaMkaDacchAyA samirIyA saujoyA pAsAiyA dari saNijA abhiruvA ' iti draSTavyaM / ' tesi NamityAdi, teSAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ toraNAnAmupari bahavaH kRSNacAmarayuktA dhvajAH kRSNacAmara. dhvajAH, evaM bahavo nIlacAmaradhvajAH, lohitacAmaradhvajAH, haritacAmaradhvajAH, zuklacAmaradhvajAH, kathambhUtA ete sarve'. pItyata Aha -acchA-AkAzasphaTikavadatinirmalAH, zlakSNAHzlakSNapudgalaskandhanirmApitAH 'ruppapaTTA' iti rUpyo-rUpyamayo vajramayasya daNDasyopari paTTo yeSAM te rUpyapaTTAH 'vairadaMDA' iti vajro-vajraratnamayo daNDo rUpyapaTTamadhyavartI yeSAM te vajradaNDAH, tathA jala jAnAmiva-jalajakusumAnAM padmAdInAmivA. bhalo na tu kudravyagandhasammizro yo gandhaH sa jalajAmalagandhaH sa vidyate yeSAM te jalajAmalagandhikAH, ata eva suramyAH 'prAsAdIyA' ityAdivizeSaNacatuSTayaM prAgvat / 'tesi Na' mityAdi, teSAM toraNAnAmupari bahUni chatrAticchatrANi-chatrAt -lokaprasiddhAt ekasaGkhyAkAt atizAyIni chatrANi uparyadhobhAvena dvisaGkhyAkAni trisaGkhyAkAni vA chatrAticchatrANi, bAhyapatAkAbhyo lokaprasiddhAbhyo'tizAyinyo dIrghatvena vistA. reNa ca patAkAH patAkAtipatAkAH, bahUni ghaNTAyugalAni, bahUni cAmarayugalAni, bahava utpalahastAH-utpalAkhyajalajakusumasamU. havizeSAH, evaM bahavaH padmahastakAH nalinahastakAH subhagahastakAH saugandhikahastakAH zatapatrahastakAH, sahasrapatrahastakAH, padmAdivibhAgavyAkhyAnaM prAgvat , ete ca chatrAticchatrAdayaH sarve'pi ratnamayA acchA-AkAzasphaTikavadatinirmalA yAvatkaraNAt 'saNhA laNhA ghaTThA maTThA nIrayA nimmalA nippaMkA nikaMkaDacchAyA sappabhA samirIyA saujjoyA pAsAIyA darisaNijA abhiruvA' iti parigrahaH / 'tassa Nami 'tyAdi, tassa gamiti pUrvavat dinyasya yAnavimAnasya antaH-madhye bahusamaH san ramaNIyo bahuramaNIyo bhUmibhAgaH prAptaH, kiviziSTa ityAha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se jahANAmae AliMgapukkhare i vA muiMgapukkhare i vA saratale i vA karatale i vA caMdamaMDale i vA sUramaMDale i vA AyaMsamaMDale i vA urabhacamme i vA vasahacamme i vA varAhacamme i vA sIhacamme i vA vagghacamme i vA migacamme i vA chagalacamme i vA dIviyacamme i vA aNegasaMkukIlagasahassavitae NANAviipaMcavaNNehiM maNIhiM uvasobhie AvaDapaccAvaDaseDhipaseDhisotthiya( sovatthiya )pUsamANagavaddhamANagamacchaMDagamagaraMDagajArAmArAphullAvalipaumapattasAgarataraMgavasaMtalayapaumalayabhatticittehiM sacchAehi sappabhehiM samarIiehiM saujjoehiM NANAvihapaMcavaNNehiM maNIhiM uvasobhiehiM taMjahA-kiNhehi NIlehiM lohiehiM hAlidehiM mukillehiM / tattha NaM je te kiNhA maNI tesi NaM maNINaM ime eyArUve vaNNAvAse paNNatte, se jahAnAmae jImUyae i vA aMjaNe i vA khaMjaNe i vA kajjale i vA gavale i vA gavalaguliyA i vA bhamare i vA bhamarAvaliyA i vA bhamarapataMgasAre i vA jaMbUphale ivA addAritu i vA parahue ivA gae i vA gayakalabhe i vA kiNhasappe i vA kiNhakesare i vA AgAsathiggale i vA kiNhAsoe i vA kiNhakaNavIre i vA kiNhabaMdhujIve i vA, bhave eyArUve siyA ? No iNaDe samaDhe, ovamma samaNAuso! te NaM kiNhA maNI itto itarAe ceva kaMtatarAe ceva maNAmatarAe ceva maNuNNatarAe ceva vaNNeNaM paNNattA / tattha NaM je te nIlA maNI tesi NaM maNINaM ime rUve vaNNAvAse paNNatte, se jahAnAmae bhiMge i vA bhiMgapatte Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i vA sue i vA suyapicche i vA cAse i vA cAsapicche i vA NIlI i vA pIlIbhee i vA NIlIguliyA i vA sAmA i vA uccante i vA vaNarAI i vA halagharavasaNe i vA moraggIvA i vA asikumume i vA bANakusume i vA aMjaNakesiyAkusume i vA nIluppale i vA NIlAsoge i vA NIlabaMdhujIve i vA NIlakaNavIre i vA, bhaveyArUve siyA ? No iNaTe smjhe| te NaM NIlA maNI etto idvatarAe ceva jAva vaNNeNaM paNNattA / tattha NaM je te lohiyagA maNI tesi NaM maNINaM imeyArUve vaNNAvAse paNNatte, se jahANAmae urabharuhire i vA sasaruhire i vA nararuhire i vA varAharuhire i vA mahisaruhire i vA bAliMdagove i vA bAladivAyare i vA saMjhabbharAge i vA guMjaddharAge i vA jAsumiNakusume i vA kiMsuyakusume i vA pAliyAyakusume i vA jAihiMgulae i vA silappavAle i vA pavAlaaMkure i vA lohiyakkhamaNI i vA lakkhArasage i vA kimirAgakaMbale i vA cINapiTurAsI i vA rattuppale ivA rattAsoge i vA rattakaNavIre i vA rattabaMdhujIve ivA, bhaveyArUMve siyA ? jo iNaTe samaTe, te NaM lohiyA maNI itto iTTatarAe ceva jAva vaNNeNaM paNNattA / tattha NaM je te hAliddA maNI tesi NaM maNINaM imeyArUve vaNNAvAse paNNatte se jahANAmae caMpe i vA caMpachallI i vA caMpagabhee i vA haliddA i vA haliddAbhee i vA haliddaguliyA ivA hariyAliyA vA hariyAlabhee i vA hariyAlaguliyAM ivA ciure i vA ciuraMgarAe i vA varakaNage i vA varakaNaganighase Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i vA suvaNasippAe i vA varapurisavasaNe i vA allakIkusume i vA caMpAkusume i vA kuhaMDiyAkusume i vA taDavaDAkusume i vA ghoseDiyAkusume i vA suvaNNakusume i vA suhiraNNakusume i vA koraMTavaramalladAme i vA bIyo (bIyakumume) i vA pIyAsoge i vA pIyakaNavIre i vA pIyabaMdhujIve i vA, bhaveyArUve siyA ? No iNaDhe smjhe| te NaM hAliddA maNI etto itarAe ceva jAva vaNNeNaM pnnnnttaa| tattha NaM je te sukillA maNI tesi NaM maNINaM imeyArUve vaNNAvAse paNNatte / se jahAnAmae aMke i vA saMkhe i vA caMde i vA kuMde i vA daMte i vA (kumudodagadayarayadahiyaNagokkhIrapUra) haMsAvalI i vA koMcAvalI i vA hArAvalI i vA caMdAvalI i vA sAraiyabalAhae i vA dhaMtadhoyaruppapaTTe i vA sAlipiharAsI i vA kuMdapuppharAsI i vA kumudarAsI i vA sukkacchivADI i vA pihuNamijiyA i vA bhise i vA muNAliyA i vA gayadaMte i vA lavaMgadalae ivA poMDariyadalae i vA seyAsoge i vA seyakaNavIre i vA seyabandhujIve i vA, bhaveyArUve siyA? No iNaDhe sm?| te NaM sukillA maNI etto iTTatarAe ceva jAva vaNNeNaM paNNattA / se jahAnAmae' ityAdi, tat-sakalalokaprasiddhaM 'yatheti dRSTAntopadarzane 'nAmeti ziSyAmantraNe, 'e' iti vAkyAlaGkAre, 'AliMgapukkhare i ve ti AliGgo-murajanAmA vAdyavizeSaH tasya puSkara-carmapuTaM tatkilAtyantasamamiti tenopamA kriyate, iti-zabdAH sarve'pi svasvopamAbhUtavastuparisamAptidyotakAH, vAzabdAH samuccaye, mRdaGgo lokapratIto mardalastasya puSkara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRdagapuSkaraM 'paripUrNa' pAnIyena bhRtaM taDAkaM sarastasya talamuparitano bhAgaH sarastalaM, karatalaM pratItaM, candramaNDalaM sUryamaNDalaM ca yadyapi tattvavRttyA uttAnIkRtArdhakapitthAkAraM pIThaprAsAdApekSayA vRttAlekhamiti tadto dRzyamAno bhAgo na samatalastathApi pratibhAsate samatala iti tadupAdAnaM, AdarzamaNDalaM suprasiddhaM, 'urabhacamme i ve'tyAdi, atra sarvatrApi 'aNegasaMkukIlagasahassavitate' iti vizeSaNayogaH, urabhraH-UraNaH, vRSabhavarAhasiMhavyAghracchagalAH pratItAH dvIpI-citrakaH, eteSAM pratyekaM carma anekaiH zaGkapramANaH kIlakasahanaiH, mahadbhirhi kolakaistADitaM prAyo madhye kSAmaM bhavati, tathArUpatADAsambhavAt ataH zaGkagrahaNaM, 'vitataM' vitatIkRtaM tADitamiti bhAvaH, yathAtyantaM bahusamaM bhavati tathA tasyApi yAnavimAnasyAntabahusamo bhUmibhAgaH, punaH kathambhUta ityAha-'NANAvihapaMcavaNNehiM maNIhiM uvasobhie ' nAnAvidhAH-jAtibhedAnnAnAprakArA ye paJcavarNA maNayastairupazobhitaH, kathambhUtairityAha-'AvaDe' ityAdi, AvartAdIni maNInAM lakSaNAni, tatrAvartaH pratItaH ekasyAvartasya pratyabhimukha AvartaH pratyAvartaH zreNiH-tathAvidhavindujA paGktistasyAzca zreNeryA ca nirgatA anyA zreNiH sA prazreNiH svastikaH pratItaH sauvastikapuSpamANavau lakSaNavizeSau lokAtpratyetavyau vardhamAnakaM-zarAvasampuTaM matsyakANDakamakarakANDake pratIte 'jAramAreti' lakSaNavizeSau samyagmaNilakSaNavedino lokAdveditavyau, puSpAvalipadmapatrasAgarataraGgavAsantIlatApadmalatAH supratItAH tAsAM bhaktyA-vicchittyA citram-Alekho yeSu te AvartapratyAvartazreNisvastikasauvastikapuSpamANavavardhamAnakamatsyANDakamakarANDakajAramArapuSpAvalipadmapatrasAgarataraGgavAsantIlatApadmalatAbhakticitrAstaiH, kimuktaM bhavati ? AvartAdilakSaNopetaiH, tathA sacchAyaiH satI-zobhanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 6 chAyA - nirmalatvarUpA yeSAM te sacchAyAH, tathA satI - zobhanA prabhA - kAntiryeSAM te satprabhAH taiH, ' samarIiehiM ' iti samarIcikaiH- bahirvinirgata kiraNajAlasahitaiH sodyotaiH - vahirvyavasthitapratyAsannavastustomaprakAzakarodyotasahitaiH evambhUtairnAnAjAtIyaiH paJcavarNairmaNibhirupazobhitaH, tAneva paJcavarNAnAha' taMjahA - kaNhehiM' ityAdi sugamaM, ' tattha NamityAdi, 'tatra' teSAM paJcavarNAnAM maNInAM madhye 'Namiti vAkyAlaGkAre, ye te kRSNA maNayaH, te kRSNamaNaya ityeva siddhe ye iti vacanaM bhASAkramArtha, teSAM 'Namiti pUrvavat, ayam- anantaramuddizyamAna etadrUpaH - anantaramevaM vakSyamANasvarUpo varNAvAso - varNakanivezaH prajJaptaH, tadyathA-' se jahAnAmae ' ityAdi, sa yathA nAma jImUta' iti jImUto - balAhakaH, sa ceha prAvRTprArambhasamaye jalabhRto veditavyaH, tasyaiva prAyo'tikAlimasambhavAt itizabda upamAbhUtavastunAmaparisamAptidyotakaH, vAzabda upamAnAntarApekSayA samuccaye, evaM sarvatra, aJjanaM - sauvIrAJjanaM ratnavizeSo vA, khaJjanaM - dIpamallikAmalaH, kajjalaM- dIpazikhApatitaM, maSI - tadeva kajjalaM tAmrabhojanAdiSu sAmagrIvizeSeNa gholitaM masIgulikA gholitakajjalaguTikA, kvacit ' masI iti vA masTIguliyA ' iti na dRzyate, 'gavalaM ' mAhiSaM zRGgaM tadapi coparitanatvagbhAgApasAreNa draSTavyaM tatraiva viziSTasya kAlimnaH sambhavAt, tathA tasyaiva mAhiSazRGganibiDatarasAra nirvartitA guTikA gavalaguTikA bhramaraH pratItaH bhramarAvalI-bhramarapaGktiH bhramarapataGgasAraH-bhramarapakSAntargato viziSTakAlimopacitapradezaH, jambUphalaM pratItaM, ArdrAriSTakaH - komalaH kAkaH, parapuSTaH- kokilaH, gajo gajakalabhazca pratItaH kRSNasarpaH- kRSNavarNasarpajAtivizeSaH, kRSNakesaraH- kRSNabakulaH ' AkAzathiggalaM' zaradi meghavinirmuktamAkAzakhaNDaM, taddhi kRSNamatIva pratibhAtIti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadupAdAnaM, kRSNAzokakRSNakaNavIrakRSNabandhujIvAH azokakaNavorabandhujIvavRkSabhedAH, azokAdayo hi paJcavarNA bhavanti tataH zeSavarNavyudAsArtha kRSNagrahaNaM, etAvatyukte tvarAvAniva ziSyaH pRcchati-' bhave eyArUve' iti bhavet maNInAM kRSNo varNaH 'etadrUpo' jImUtAdirUpaH? sUrirAha-'nAyamarthaH samarthaH' nAyamartha upapanno, yaduta-evambhUtaH kRSNo varNo maNInAmiti, yadyevaM tarhi kimarthaM jImUtAdInAM dRSTAntatvenopAdAnamata Aha aupamyam-upamAmAtrametat uditaM he zramaNa AyuSman ! yAvatA punaste kRSNA maNaya 'ito' jImUtAderiTatarakA eva-kRSNena varNana abhIpsitatarakA eva, tatra kizcidakAntamapi keSAzcidietamaM bhavati tato'kAntatAvyavacchityarthamAha-kAntatarakA eva' atisnigdhamanohArikAlimopacitatayA jImUtAdeH kama. nIyatarakAH, ata eva manojJatarakA eva-manasA jJAyate-anu. kUlatayA svapravRttiviSayIkriyate iti manojJaM mano'nukUlaM tataH prakarSavivakSAyAM tarappratyayaH, tatra manojJataramapi kizcinmadhyama bhavet , tataH sarvotkarSapratipAdanArthamAha-'mana ApatarakA eva' draSTaNAM manAMsi Apnuvanti-AtmavazatAM nayantIti mana ApAstataH prakarSavivakSAyAM tarappratyayaH, prAkRtatvAcca pakArasya makAre maNAmatarA iti bhavati / tathA 'tattha NamityAdi, tatra teSAM maNInAM madhye ye te nIlA maNayasteSAmayametadrUpo varNAvAso-varNakanivezaH prajJaptaH, tadyathA-'se jahAnAmae' ityAdi sa yathA nAma bhRGgaH-koTavizeSaH pakSmalaH 'bhRGgapatraM' tasyaiva bhRGgAbhidhAnasya kITavizeSasya pakSma zukaH-kIraH, zukapicchaM -zukasya patraM, cASaH-pakSivizeSaH, 'cApicchaM' cASapakSaH, nIlI pratItA, nIlIbhedo-nIlIcchedaH, nIlogulikA-gulikA. dravyaguTikA, zyAmAko-dhAnyavizeSaH, 'uJcaMtago' dantarAgaH, vanarAjI pratItA, haladharo-baladevastasya vasanaM haladharavasanaM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tacca kila nolaM bhAta sadaiva tathAsvabhAvatayA, haladharasya nIlavastraparidhAnAt, mayUragrIvApArAvatagrIvAatasIkusumabANavRkSakusumAni pratItAni, ita Urva kvacit 'iMdanIle i vA mahAnIle i vA maragae i vA' iti dRzyate tatrendranIlamahAnIlamarakatA ratnavizeSAH pratItAH, aJjanakezikA-vanaspativizeSastasya kusumamaJjanakesikAkusumaM, nIlotpalaM-kuvalayaM, nIlAzokakaNavIranIlabandhujIvaazokAdivRkSavizeSAH, 'bhaveyArUve' ityAdi prAgvad vyAkhyeyaM ! tathA 'tattha NamityAdi, tadyathA nAma zazakarudhiraM urabhraH-UraNastasya rudhiraM, varAhaHzUkarastasya rudhiraM, manuSyarudhiraM mahiSarudhiraM ca pratItaM, etAni hi kila zeSarudhirebhyo lohitavarNotkaTAni bhavanti tata rateSAmupAdAnaM, bAlendragopakaH-sadyojAtendragopakaH sa hi pravRddhaH sannISatpANDuro rakto bhavati tato bAlagrahaNaM, indragopakaHprathamaprAvRTakAlabhAvI kITavizeSaH, bAladivAkaraH-prathamamudgacchan sUryaH, sandhyAbhrarAgo-varSAsu sandhyAsamayabhAvI abhrarAgaH, guJjA-lokapratItA tasyArdhe rAgo gujArdharAgaH, guJjAyA hi ardhamatiraktaM bhavati ardha cAtikRSNamiti gujArdhagrahaNaM, japAkusumakiMsukakusumapArijAtakusumajAtyahiGgalA lokaprasiddhAH, zilApravAla-pravAlanAmA ratnavizeSaH pravAlAGkaraHtasyaiva ratnavizeSasya pravAlasyAGkaraH, sa hi tatprathamodgatatvenAtyantarakto bhavati tatastadupAdAnaM, lohitAkSamaNi ma ratnavizeSaH, lAkSArasakRmirAgaraktakambalacInapiSTarAziraktotpalaraktAzokakaNavoraraktabandhujIvAH pratItAH, 'bhaveyArUve' ityAdi, prAgvat / 'tattha Nami' tyAdi, 'tatra' teSAM maNInAM madhye ye haridrA maNayasteSAmetadrUpo varNAvAsaH prajJaptaH tadyathA'se jahAnAmae' ityAdi, sa yathAnAma campakaH sAmAnyataH suvarNacampako vRkSaH, campakacchallo-suvarNacampakatvak, campaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 bhedaH-suvarNacampakacchedaH, haridrA pratItA, haridrAbhedo-haridrA. cchedaH, haridrAguTikA-haridAsAranirvatitA guTikA, haritAlikA-pRthivIvikArarUpA pratItA haritAlikAbhedo-haritAlikAcchedaH, haritAlikAguTikA-haritAlikAsAranirvartitA gulikA, cikuro-rAgadravyavizeSaH, cikurAgarAgaH-cikurasaMyoganirmito vastrAdau rAgaH, varakanakasya jAtyasuvarNasya yaH kaSapaTTake nigharSaH sa varapuruSo-vAsudevastasya vasanaM varapuruSavasanaM, tacca kila pItameva bhavatIti tadupAdAnaM, allakIkusumaM lokato'vaseyaM, campakakusuma-suvarNacampakapuSpaM kUSmANDIku. sumaM-puSpaphalIkusumaM, koraNTakaH-puSpajAtivizeSaH tasya dAma koraNTakadAma taDavaDA-AulI tasyAH kusumaM taDavaDAkusumaM, ghozAtakIkusumaM suvarNayUthikAkusumaM ca pratItaM, suhiraNyakAvanaspativizeSastasyAH kusumaM suhiraNyakAkusumaM, bIyakovRkSaH pratItaH tasya kusumaM bIyakakusumaM, pItAzokapItakaNavIrapItabandhujIvAH pratotAH, 'bhaveyArUve' tyAdi prAgvat / 'tattha Nami' tyAdi, 'tatra' teSAM maNInAM madhye ye zuklA maNayasteSAmayametadrUpo varNAvAsaH prajJaptaH, tadyathA 'se jahAnAmae' ityAdi, sa yathAnAma ' aGko' ratnavizeSaH, zaGkhacandra(dantakunda )kumudodakodakarajodadhidhanagokSIrapUrakrauJcAvalihArAvalihaMsAvalibalAkAvalayaH pratItAH, candrAvalI-taDAgAdiSu jalamadhyapratibimbitacandrapaGktiH , 'sAraiyabalAhage iti vA' zAradikaH-zaratkAlabhAvI balAhako-meghaH, 'dhantadhoyaruppapaTTe i veti' dhmAtaH-agnisamparkeNa nirmalIkRto dhautaH-bhUtikharaNTitahastasaMtarjanena atinizitIkRto yo rUpyapaTTo-rajatapatraka sa dhmAtadhautarUpyapaTTaH, anye tu vyAcakSate dhmAtena-agnisaMyogena yo ghautaH-zodhito rupyapaTTaHsa mAtadhautarUpyapaTTaH, zAlipiSTarAzi:-zAlikSodapuJjaH, kundapuSparAziH kumudarAzizca Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratotaH, 'sukkachevADiyA i ve' tichevADinAma-vallAdiphalikA sA ca kvaciddezavizeSe zuSkA satI atIva zuklA bhavati tatastadupAdAnaM, pehuNamijiyA i veti' pehuNaM-mayUrapicchaM tanmadhyavartinI pehuNamiJjikA sAcAtizukleti tadupanyAsaH, 'bisaM' padminIkandaH, 'mRNAlaM' padmatantu gajadantalavaGgadalapuNDarIkadalazvetAzokazvetakaNavIrazvetabandhujIvAH pratItAH, 'bhaveyArUve siyA' ityAdi prAgvat / tadevamuktaM varNasvarUpa, samprati gandhasvarUpaM pratipAdanArthamAha tesi NaM maNINaM imeyArUve gaMdhe paNNatte, se jahAnAmae koTapuDANa vA tagarapuDANa vA elApuDANa vA coyapuDANa vA caMpApuDANa vA damaNApuDANa vA kuMkumapuDANa vA caMdaNapuDANa vA usIrapuDANa vA maruApuDANa vA jAipuDANa vA jUhiyApuDANa vA malliyApuDANa vA hANamalliyApuDANa vA keyagipuDANa vA pADalipuDANaM vA gomAliyApuDANa vA agurupuDANa vA lavaMgapuDANa vA kappUrapuDANa vA vAsapuDANa vA aNuvAyosa vA obhijjamANANa vA koTTijjamANANa vA bhaMjijjamANANa vA ukirijamANANa vA vikirijamANANa vA paribhujamANANa vA paribhAijjamANANa vA bhaMDAo vA bhaMDaM sAharijjamANANa vA orAlA maNuNNA maNaharA ghANamaNanivvuikarA savao samaMtA gaMdhA abhinissarvati / bhaveyArUve siyA ? No iNaDhe smtthe| te NaM maNI etto iTTatarAe ceva gaMdheNaM paNNattA / __ 'tesi NamityAdi, teSAM maNInAmayametadrapo gandhaH prAptaH, tadyathA-'se jahAnAmae' ityAdi, prAkRtatvAt 'se' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti bahuvacanArthaH pratipattavyaH, te yathA nAma gandhA abhinigacchantIti sambandhaH, kASThaM-gandhadravyaM tasya puTAH koSThapuTAsteSAM, vAzabdaH sarvatrApi samuccaye, iha ekasya puTasya prAyo na tAdRzo gandha AyAti, dravyasyAlpatvAt, tato bahuvacanaM, tagaramapi gandhadravyaM, elAH pratItAH, coyaM-gandhadravyaM campakadamanakakuGkamacandanozIramarukajAtIyUthikAmallikAsnAnamallikAketakIpATalInavamAlikAgurulavaGgakusumavAsakarpUrANi pratItAni, navaramuzIraM-vIraNImUlaM snAnamallikA-snAnayogyo mallikAvizeSaH eteSAM puTAnAmanuvAte-AghrAyakavivakSitapuruSANAmanukUle vAte vAti sati udbhidyamAnAnAmuddhATyamAnAnAM vAzabdaH sarvatrApi samuccaye 'kuTTijamANANa vA' iti iha puTaiH parimitAni yAni koSThAdIni gandhadravyANi tAnyapi parimeye parimANopacArAt koSThapuTAdInItyucyante teSAM kuTayamAnAnAm-udUkhale khudyamAnAnAM 'bhaMjijamANANa vA' iti zlakSNakhaNDIkriyamANAnAM' etacca vizeSaNadvayaM koSThAdidravyANA. mavaseyaM, teSAmeva prAyaH kuTTanazlakSNakhaNDIkaraNasambhavAt, na tu yUthikAdInAM, ukirijamANANa vA' iti kSurikAdibhiH koSTAdipuTAnAM koSTAdidravyANAM vA utkIryamANAnAM 'vikirijamANANa vA' iti vikIryamANAnAmitastato viprakIryamANAnAM 'paribhujamANANa vA' paribhogAya upayujyamAnAnAM, kvacit 'paribhAijamANANa vA' iti pAThastatra paribhAijamANAnAMpArzvavartibhyo manAg dIyamAnAnAM, 'bhaMDAo bhaMDaM sAharijamANANa vA' iti bhANDAt-sthAnAdekasmAdanyad bhANDaM-bhAjanAntaraM saMhiyamANAnAM udArAH-sphArAste cAmanojJA api syurata Aha manojJA-mano'nukUlAH tacca manojJatvaM kuta ityAha manoharA:-mano haranti-AtmavazaM nayantIti manoharAH, itastato viprakIryamANena manoharatvaM, kutaH ? ityAha ghrANamanonivRtiShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAH, evaMbhUtAH sarvataH-sarvAsu dinu samantataH-sAmastyena gandhA abhinissaranti, jighratAmabhimukhaM nissaranti, kvacit 'abhinissavantIti' pAThaH, tatrApi sa evArtho navaramabhitaH sravantIti zabdasaMskAraH, evamukte ziSyaH pRcchati-bhaveyArUve siyA' syAdetat yathA bhaved etadrapasteSAM maNInAM gandhaH ? sUrirAha-'no iNaDhe samaDhe' ityAdi prAgvat / tesi NaM maNINaM imeyArUve phAse paNNatte, se jahAnAmae AiNe ivA rUe i vA bUre i vA NavaNIe i vA haMsagabbhatUliyA i vA sirIsakumumanicae i vA bAlakusumapattarAsI ivA, bhave. yArUve siyA ? No iNaTe samaDhe / te NaM maNI etto iTTatarAe jAva phAseNaM pnnnnttaa| ___ 'tesi Nami' tyAdi, teSAM 'Nami' ti prAgvat maNInAmaya. metadrUpaH sparzaH prajJaptaH, tadyathA-'se jahAnAmae' ityAdi, tadyathA ajinakaM-carmamayaM vastraM rutaM-pratItaMbUro-vanaspativizeSaH navanItaM-mrakSaNaM haMsagarbhatUlIzirISakusumanicayAzca pratItAH, 'bAlakumudapattarAsI iva' iti bAlAni-acirakAlajAtAni yAni kumudapatrANi teSAM rAzirvAlakumudapatrarAziH, kvacid 'bAlakusumapatrarAziH' iti pAThaH, 'bhave eyArUve' ityAdi prAgvat / / taeNaM se abhiyogie deve tassa divvassa jANavimANassa bahumajhadesabhAge etya gaM mahaM picchAgharamaMDavaM viubbai aNegakhaMbhasayasaniviTaM anbhuggayasukayavaraveiyAtoraNavararaiyasAlabhaMjiyAgaM susiliTuvisiTThalaTThasaMThiyapasatyaveruliyavimalakhaMbhaM jANAmaNikaNagarayaNakhaciyaujjalabahusamasuvibhattadesa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 bhAie IhAmiyausamaturaganaramagaravihagavAlagakinnararurusaramacamarakuMjaravaNalayapaumalayabhatticittaM kaMcaNamaNirayaNathUbhiyAgaM NANAvihapaMcavaNNaghaMTApaDAgaparimaMDiyaggasiharaM cavalaM marIikavayaM viNimmuyaMta lAulloiyamahiyaM gosIsa ( sarasa ) rattacaMdaNadadaradinnapaMcaMgulitalaM uciyacaMdaNakalasaM caMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgaM AsattosattaviulavaTevagyAriyamalladAmakalAvaM paMcavaNNasarasasurabhimukkapupphapuMjovayArakaliyaM kAlAgurupavarakuMdarukkaturukadhuvamaghamaghaMtagaMddhaddhayAbhirAmaM sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavaTTibhUyaM divyaM tuDiyasahasaMpaNAiyaM accharagaNasaMghavikiNNaM pAsAIyaM darisaNijjaM jAva paDirUvaM / tassa NaM picchAgharamaMDavassa ulloyaM viunbai paumalayabhatticittaM jAva paDirUvaM / tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM egaM vairAmayaM akkhADagaM viuvvai / tassa NaM akkhADayasya bahu. majjhadesabhAge etya NaM mahegaM maNipeDhiyaM viuvvai aTThajoyaNAI AyAmavikkhabheNaM cattAri joyaNAI bAhalleNaM savvaM maNimayaM acche sahaM jAva paDirUvaM / tIse NaM maNipeDhiyAe uvari ettha NaM mahegaM siMhAsaNaM viuvvai, tassa NaM sIhAsaNassa imeyArUve vaNNAvAse paNNatte-tavaNijjamayA cakkalA rayayAmayA sIhA sovaNiyA pAyA NANAmaNimayAiM pAyasIsagAI jaMbUNayamayAiM gattAI vairAmayA saMdhI jANAmaNimae vecce / se NaM sIhAsaNe ihAmiyausamaturaganaramagaravihagavAlagakinnararurusarabhacamarakuMjaravaNalayapaumalayamatticitaM [saM]sArasAsavaciyama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NirayaNapAyavIDhe attharagamiumamUragaNavatayakusaMtalimbakesarapaccatthuyAbhirAme suviraiyarayattANe uvaciyakhomadugullapaTTapaDi. cchAyaNe rattaMsuasaMvue suramme AINagarUyabUraNavaNIyatUlaphAse maue pAsAIe 4 / ___'tae NamityAdi tataHsa Abhiyogiko devastasya divyasya yAnavimAnasya bahumadhyadezabhAge atra mahatprekSAgRhamaNDapaM viku. vaiti, kathambhUtamityAha-anekastambhazatasanniviSTaM tathA abhyu. dtA-atyutkaTA sukRtA-suSTu niSpAditA varavedikAni toraNAni vararacitAH zAlabhaJjikAzca yatra tadabhyudgatasukRtavaravedikAtoraNavararacitazAlabhaJjikAkaM, tathA suzliSTA viziSTA laSTasaMsthitAH manojJasaMsthAnAH prazastA prazastavAstulakSaNopetA vaiDUryavimalastambhA-vaiDUryaratnamayA vimalAH stambhA yatra tat suzliSTaviziSTalaSTasaMsthitaprazastavaiDUryavimalastambhaM, tathA nAnA maNayaH khacitA yatra bhUmibhAge sa nAnAmaNikhacitaH sukhAdidarzanAt ktAntasya pAkSikaH paranipAtaH nAnAmaNikhacitaH ujvalo bahusamaH-atyantasamaH suvibhakto bhUmibhAgo yatra tat nAnAmaNikhacitojvalabahusamasuvibhaktabhUmibhAgaM, tathA IhAmRgA-vRkAH RSabhaturaganaramagaravihagAH pratItAH vyAlAH-svApa- dabhujagAH kiMnarA-vyantaravizeSAH ruravo-mRgAH sarabhAH-ATavyA mahAkAyAH pazavaH camarA-ATavyA gAvaH kuJjarA-dantinaH vanalatA-azokAdilatAH padmalatAH-padminyaH etAsAM bhaktyAvicchityA citramU-Alekho yatra tadohAmRgaRSabhaturaganaramaka. ravihagavyAlakinnararurusarabhacamarakuJjaravanalatApamalatAbhaktici. traM, tathA stambhodgatayA-stambhoparivartinyA vajraratnamayyA vedikayA parigataM sad yadabhirAmaM tat stambhodgatavajravedikAparigatAbhirAma, 'vijAharajamalajugalajantajuttaM piva accIsahassa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarmaNiratnaprabhAtu vizivasamA bhiti mAliNIya, miti vidyA dharantIti vidyAdharA-viziSTavidyAza. ktimantaH teSAM yamalayugalAni-samAnazIlAni dvandvAni teSAM yantrANi-prapaJcavizeSAstairyuktamiva arciSAM-maNiratnaprabhAjvAlAnAM sahasrarmAlanIyaM-paricAraNIyaM, kimuktaM ? evaM nAma atyadbhutarmaNiratnaprabhAjAlairAkalitamiva bhAti yathA nUnamidaM na svAbhAvikaM, kintu viziSTavidyAzaktimatpuruSaprapaJcaprabhAvitamiti, 'rUvagasahassakaliyaM bhisimANaM bhibhisamANaM cakkhulloyaNalesaM suhaphAsaMsassirIyarUva' miti prAgvat, kvacidetanna dRzyate, 'kaJcaNamaNirayaNathUbhiyAga' miti kAJcanaM ca maNayazca ratnAni ca kAJcanamaNiratnAni teSAM-tanmayI stUpikA-zikharaM yasya tattathA nAnAvidhAbhiH nAnAprakArAbhiH paJcavarNAbhirghaNTAbhiH patAkAbhizca pari-sAmastyena maNDitamagraM-zikharaM yasya tannAnAvidhapaJcavarNaghaNTApatAkAparimaNDitAgrazikharaM. capalaM-caJcalaM cikacikIyamAnatvAt marIcikavacaM-kiraNajAlaparikSepaM vinirmuzcat 'lAulloiyamahiya' miti lAiyaM nAma-yadbhameomayAdinopalepanaM ulloiyaM-kuDyAnAM mAlasya ca seTikAdibhiH sammR. STIkaraNaM lAulloiyamahiyaM, tathA gozArpaNa-gozIrSanAmakacanda. nena dadareNa-bahalena capeTAkAreNa vA dattAH paJcAGgulayastalAhastakA yatra tadgozIrSaraktacandanadardaradattapaJcAGgulitalaM, tathA upacitA-nivezitAH candanakalazA-maGgalakalazA yatra tadupacitacandanakalazaM, 'caMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgamiti' candanaghaTaH-candakalazaiH sukRtAni-suSTu kRtAni zobhitAnIti tAtparyArthaH, yAni toraNAni tAni candanaghaTasukRtAni tAni toraNAni pratidvAradezabhAga-dvAradezabhAge yatra tat candanaghaTasukRtatoraNapratidvAradezabhAgaM, tathA 'AsattosattavipulavaTTavagdhAriyamalladAmakalAva' miti A-avAG adhobhUmau lagna ityarthaH, utsataM-UrdhvasaktaM ullocatale upari sambaddhaH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 ityarthaH vipulA-vistIrNaH vRtto-vartulaH vagdhAriya iti-pralambito mAlyadAmakalApaH-puSpamAlAsamUho yatra tadAsaktosaktavipulavRttapralambitamAlyadAmakalApaM, tathA paJcavarNena sarasenasacchAyena surabhiNA muktana-kSiptena puSpapuJjalakSaNenopacAreNapUjayA kalitaM paJcavarNasarasasurabhimuktapuSpapucopacArakalitaM, 'kAlAgurupavarakundurukaturukadhUvamaghamaghaMtagandhujhyAbhirAmaM sugaM. dhavaragaMdhiyaM gandhavaTTibhUya' miti prAgvat, tathA apsarogaNAnAM saGghaH-samudAyastena samyag-ramaNIyatayA vikIrNa- vyAptamapsarogaNasaGghavikIrNa, tathA divyAnAM truTitAnAm AtodyAnAM-veNuvINAmRdaGgAdInAM ye zabdAstaiH sampraNAditaM-samyak-zrotramanohAritayA prakarSeNa nA. ditaM-zabdavad divyatruTitazabdasampraNAditaM, ' acchaM jAva paDirUva'miti yAvacchabdakaraNAt 'acchaM saNhaM ghaTuM maTuM nIrayaM nimmalaM nippaM nikaMkaDacchAyaM sappabhaM samiriyaM saujjoyaM pAsAiyaM darisaNijaM abhirUvaM paDirUva' miti draSTavyaM, etaJca prAgvadvayAkhyeyam / tassa NamityAdi, tasya 'NAma' ti prAgvat prekSAgRhamaNDapasyAntaH-madhye bahusamaramaNIya bhUmibhAga vikurvanti, tadyathA-AliMgapuSkaramiti vetyAdi, tadeva tAvadvaktavyaM yAvanmaNisparzasUtraparyantaH, tathA cAha-'jAva maNINaM phAsoM iti| 'tassa NamityAdi, tasya Namiti pUrvavat prekSAgRhamA NDapasya ullokam-uparibhAgaM vikurvanti padmalatAbhakticitraM 'jAva paDirUvami' ti, yAvacchabdakaraNAt 'acchaM saha' mityAdivizeSaNakadambakaparigrahaH / 'tassa Nami' tyAdi, tasya bahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya bahumadhyadezabhAge atra 'Na' miti pUrvavat ekaM mahAntaM vajramayamakSapATaM vikurvanti, tasya cAkSapATakasya bahumadhyadezabhAge tatraikAM mahatIM maNipIThikA vikurvanti, aSTau yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAM catvAri yojaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 nAni bAhalyena - uccaistveneti bhAvaH, kathaMbhUtAM tAM vikurvantItyata Aha 'sarvamaNimayIM' sarvAtmanA maNimayoM yAvatkaraNAdacchAmityAdivizeSaNasamUhaparigrahaH, tasyAzca maNipIThikAyA uparyatra mahadekaM siMhAsanaM vikurvanti, tasya ca siMhAsanasyAyametadrUpo varNAvAsaH prajJaptaH, tadyathA - tapanIyamayAH cakkalA rajatamayAH siMhAstairupazobhitaM siMhAsanamucyate, sauvarNikAHsuvarNamayAH pAdAH nAnAmaNimayAni pAdazIrSakANi-pAdAnAmuparitanA avayavavizeSAH, jambUnadamayAni gAtrANi vajramayAvajraratnApUritAH sandhayo- gAtrANAM sandhimelAH nAnAmaNimayaM vecaM tajAtaH ' se NaM sIhAsaNa ityAdi' tat siMhAsanamIhAmRgaRSabha turaganarama karaNyAlaka kinnararurusarabhacamaravanalatApajhalatAbhakticitraM '[saM] sArasArovaciyamaNirayaNapAyapIDha' miti [saM] sArasAraiH - pradhAnaiH maNiratnairupacitena pAdapIThena saha yattatathA, prAkRtatvAcca padopanyAsavyatyayaH ' attharayamaumasUra ganavatayakusantalimbakesarapaccatthuyAbhirAme iti' astarakam - AcchAdakaM mRdu yasya masUrakasya tadastarakamRdu, vizeSaNasya paranipAtaH prAkRtatvAt, navA tvak yeSAM te navatvacaH kuzAntAHdarbhaparyantA navatvacazca te kuzAntAzca navatvakku zAntAH - pratyagratvagdarbhaparyantarUpANi limbAni - komalAni namanazIlAni ca kesarANi madhye yasya masUrakasya tat navatvakkuzAnta limbakezareNa AstarakamRdunA masUrakeNa navatvakuzAntalimbakesareNa pratyavastRtam - AcchAditaM sat yadabhirAmaM tattathA, vizeSaNapUrvAparanipAto yAdRcchikaH prAkRtatvAt, 'AINagaruabUranavaNIyatUlaphAse ' iti pUrvavat, tathA 'suviraiyarayattANe' tathA suSThu viracitaM suviracitaM rajastrANamupari yasya tatsuviracitarajastrANaM, 'uvaciyakhomiyadu gullapaTTapaDicchayaNa'miti, upacitaM parikamitaM yatkSaumaM dukUlaM - kArpAsikaM vastraM paricchAdanaM rajastrANasyo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 pari dvitIyamAcchAdanaM yasya tattathA, tata upari rittaMsuyasaMvuDe' iti raktAMzukena-atiramaNIyena raktena vastreNa saMvRtam - AcchAditamata eva suramyaM, 'pAsAie darisaNijje abhirUve paDirUve' iti prAgvat // ___ tassa NaM siMhAsaNassa uvari ettha NaM mahegaM vijayasaM viuvvaMti, saMkhaMkakuMdadagarayaamayamahiyapheNapuMjasaMnigAsaM sabarayaNAmayaM acchaM saNhaM pAsAdIyaM darisaNijja abhiruvaM paDiruvaM / tassa NaM sIhAsaNassa uvariM vijayadUsassa ya bahumajjhadesabhAge etya NaM mahaM egaM vayarAmayaM aMkusaM viuvvaMti, tassi ca NaM vayarAmayaMsi aMkusaMsi kuMbhike muttAdAmaM viuvvNti| se NaM kuMbhikke muttAdAme annehiM carahiM addhakuMbhikehi muttAdAmehiM tadaddhRccattapamANehiM sabao samaMtA saMparikhitte / teNaM dAmA tavaNijjalaMbUsagA suvaNNapayaragamaMDiyaggA NANAmaNirayaNavivihahAraddhahAraupasobhiyasamudAyA IsiM aNNamaNNamasaMpattA vAehiM puvvAvaradAhiNuttarAgaehiM maMdAya maMdAya eijjamANANi 2 palaMbamANANi 2 pejjaMja [pajjhaMjha ] mANANi 2 urAleNa maNuneNaM maNahareNaM kaNNamaNaNivvuikareNaM saddeNaM te paese sabao samaMtA ApUremANA sirIe aIva 2 uvasobhemANA ciTThati / tae NaM se Amiogie deve tassa siMhAsaNassa avaruttareNaM uttareNaM uttarapurathimeNaM etya NaM sUriyAbhassa devassa cauNhaM sAmANayasAhassINaM cattAri bhaddAsaNasAhassIo viuvvai / tassa NaM sIhAsaNassa puratthimeNaM ettha NaM sUriyAbhassa devassa cauNhaM aggamahisINaM saparivArANaM cattAri bhadAsaNasAhassIo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 vijacvaI tassa NaM sIhAsaNassa dAhiNapuratthimeNaM ettha NaM sUriyAbhassa devassa abhitaraparisAe aTThaNhaM devasAhassINaM aTTha bhAsaNa sAhasIo vivva / evaM dAhiNeNaM majjhimaparisAe dasahaM devasAhassINaM dasa bhANasAhassIo viuvvai / dAhiNa paJcAtthimeNaM bAhiraparisAe bArasaNhaM devasAhassINaM vArasa bhaddAsaNasAhasIo faas | paccatthimeNaM sattaM aNiyAhivaINaM satta bhAsaNe viuvvai / tassa NaM sIhAsaNassa caudisi ettha NaM sUriyAbhassa devassa solasaNhaM AyarakkhadevasAhasAhassINaM solasa bhAsaNa sAhasIo viubvai / taM jahA - puratthimeNaM cattAri sAhassIo dAhiNeNaM cattAri sAhassIo paccatthimeNa cattAri sAhasIo uttareNaM cattAri saahssiio| tassa divvassa jANavimANassa imeyArUve vaNNAvAse paNNatte, se jahAnAmae airuggayassa vA hemaMtiyavAliyamUriyassa vA khayariMgAlANa vA ratiM pajjaliyANa vA jAvAkusumavaNassa vA kiMsuyavaNassa vA pAriyAyavaNassa vA savvao samaMtA saMkusumiyasta / bhaveyArUve siyA ? No iNaTThe sama / tassa NaM divvassa jANavimANassa etto idvatarAe ceva jAva vaNNeNaM paNNatte, gaMdho ya phAso ya jahA maNINaM / tae NaM se bhiogi deve divvaM jANavimANaM viuvvara 2 ttA jeNeva suriyA deve teNeva uvAgacchai 2 tA sUriyAbhaM devaM karayalapariggahiyaM jAva paccaSpiNaMti // ( sU0 15 ) ' tassa NamityAdi, tasya siMhAsanasyoparyulloke 'atra' asmin sthAne mahadekaM vijayadRSyaM vastravizeSaH, Aha ca Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvAbhigamamUlaTIkAkRt-'vijayadRSyaM vastravizeSa' iti, taM vikurvanti-svazaktyA niSpAdayanti, kathambhUtamityAha-'zaGkhakundadakarajo'mRtamathitaphenapuJjasannikAzaM' zaGkhaH pratItaH, kundeti-kundakusumaM dakarajaH-udakakaNAH amRtasya kSIrodadhijalasya mathitasya yaH phenapuo-DiNDIrotkaraH tatsannikAzaMtatsamaprabhaM, punaH kathambhUtamityAha-savvarayaNAmayaM' sarvAtmanA ratnamayaM 'acchaM saNDaM pAsAiyami'tyAdivizeSaNajAlaM prAgvat / 'tassa gami'tyAdi, tasya siMhAsanasyopari tasya vijayadRSyasya bahumadhyadezabhAge'tra mahAntamekaM vajramayaM-vajraratnamayamaGkuzam aGkuzAkAraM muktAdAmAvalambanAzrayaM vikurvanti, tasmizca vajamaye'Gkaze mahadekaM kumbhAgraM-magadhadezaprasiddhaM kumbhaparimANaM muktAdAma vikurvanti / 'se mityAdi. tatkumbhAgraM muktAdAma anyaizcaturbhiH kumbhAH kumbhaparimANairmuktAdAmabhistadarboccatvapramANamAtraiH 'sarvataH sarvAsu dikSu samantataH sAmastyena samparikSita-vyAptaM / 'te NaM dAmA' ityAdi, tAni pazcApi dAmAni 'tavaNijalaMbUsagA ( gaggA ?' tapanIyamayA lambUsagA- AbharaNavizeSarUpAH ( suvarNapratarakAH-suvarNapatrANi taiH maNDitaM zobhitaM agraM-agrabhAgo yeSAM tAni tathA ) agrabhAge yeSAM pralambamAnAnAM tAni tathA, 'nAnAmaNiratnaiH' nAnAmaNiratnamayavividhaiH vicitrahArairardhahAraizcopazobhitaH-sAmastyenopazobhitaH samudAyo yeSAM tAni tathA, ISat-manAk anyonya-parasparaM asaMprAptAni-asaMlagnAni pUrvAparadakSiNottarAgataiH (vAtaiH ) mandAya mandAya iti-mandaM mandaM 'ejamAnAni' kampamAnAni 'bhRzAbhIkSNyAvicchede dviH prAktamabAde' rityavicchede dvirvacanaM yathA pacanti pacantItyatra, evamuttaratrApi, ISatkampanavazAdeva prakarSata itastato manAk calanena lambamAnAni 2 tataH parasparaM samparkavazataH 'pejaMjamANA pejaMjamANA' iti zabdAyamAnAni 2. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udAreNa sphAreNa zabdeneti yogaH, sa ca sphArazabdo mana:pratikUlo'pi bhavati tata Aha-'manojJena' mano'nukUlena, taJca mano'nukUlatvaM lezataH syAdata Aha-'manohareNa' manAMsi zrI. tRNAM harati-ekAntenAtmavazaM nayatIti manoharo 'lihAderAkatigaNatvAdan pratyayaH', tena, tadapi manoharatvaM kuta ityAha'karNamanonivRtikaraNa' nimittakAraNahetuSu sarvAsAM vibhaktInAM prAyo darzana miti vacanAt hetau tRtIyA, tato'yamarthaH-prati. zrotRkarNayormanasazca nirvRtikaraH-sukhotpAdakastato manoharastenetthambhUtena zabdena tAn pratyAsannAn pradezAn sarvato-dikSu samantato-vidikSu ApUrayanti 2, zatrantasya syAdAvidaM rUpaM, ata eva zriyA-zobhayA atIvopazobhamAnAni 2 tiSThanti / 'tae NamityAdi, tataH sa Abhiyogiko devastasya siMhAsanasyAparottareNa, vAyavye koNe ityarthaH, uttareNa-uttarasyAM 'uttarapurasthimeNaM' IzAnyAM 'atra' etAsu tisRSu dikSu sUryAbhasya devasya caturNA sAmAnikasahasrANAM yogyAni catvAri bhadrAsanasahasrANi vikurvati, pUrvasyAM catasRNAmagramahiSINAM saparivArANAM catvAri bhadrAsanasahasrANi dakSiNapUrvasyAmabhyantaraparSado'STAnAM devasahasrANAM yogyAni aSTau bhadrAsanasahasrANi dakSiNasyAM madhyamaparSado dazAnAM devasahasrANAM yogyAni daza bhadrAsanasahasrANi, dakSiNAparasyAM nairRtakoNa ityarthaH, bAhA. parSado dvAdazAnAM devasahastrANAM dvAdaza bhadrAsanasahasrANi pazcimAyAM saptAnAmanIkAdhipatInAM sapta bhadrAsanAni vikurvati / tadanantaraM tasya siMhAsanasya catasRSu dikSu atra sAmAnikAdidevabhadrAsanAnAM pRSThataH sUryAbhasya devasya sambandhinAM SoDazAnAmAtmarakSakadevasahasrANAM yogyAni SoDaza bhadrAsanasahasrANi vikurvati, tadyathA-catvAri bhadrAsanasahasrANi pUrvasyAM catvAri dakSiNatazcatvAri pazcimAyAM catvAri uttarataH sarva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 saGkhyayA saptAdhikAni catuHpaJcAzatsahasrANi 54007 bhadrAsanAnAM vikurvati / 'tassa NaM divvasse' tyAdi, tasya 'Namiti pUrvavat divyasya yAnavimAnasyAyam - anantaraM vakSyamANasvarUpo varNAvAso - varNaka nivezaH prajJaptaH, tadyathA-' se jahAnAmae' ityAdi, sa yathAnAma acirodgatasya kSaNamAtramudgatasya ' haimantikasya' zizira kAlabhAvino bAlasUryasya sa AtyantamArakto bhavati dIpyamAnazcetyupAdAnaM, vAzabdAH sarve'pi samuccaye, khAdirAGgArANi vA 'ratti' miti saptamyarthe dvitIyA prAkRtatvAt yathA'uya viNayabhattile pUremasisire dahe gae sure katto rati sudhde pANiyasaddhA sauNayANami' tyatra, tato'yamarthaH - rAtrau prajvalitAnAM japAkusumavanasya vA kiMzukavanasya vA pArijAtavanasya vA sarvataH sarvAsu dikSu samantataH - sAmastyena 'saGkusumitasya' samyak kusumitasya, atrAntare ziSyaH pRcchati - yAdRgrUpa eteSAM varNaH ' bhaveyArUve siyA' iti syAt kathaJcid bhavedetadrUpastasya divyasya yAnavimAnasya varNaH ? sUrirAha - 'no iNaTTe samahe, tassa NaM divvassa jANavimANassa patto iTThatarAe caiva kaMtatarAge cetra maNunnata rAge ceva maNAmatarAge caitra vaNNe paNNatte iti prAgvat vyAkhyeyam, 'gaMdho phAso jahA maNINa' miti gandhaH sparzaH yathA prAg maNInAmuktastathA vaktavyaH, sa caivaM - ' tassa NaM divvassa jANavimANassa ime pArU gaMdhe paNNatte, taMjahA se jahAnAmae koTThapuDANa vA tagarapuDANa vA' ityAdi / 'tara NaM se Abhiogie deve' ityAdi, yAvatkaraNAt 'karayalapariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM matthara aMjali kaTTu japaNaM vijayaNaM vaddhAvittA eyamANattiyamiti draSTavyam // deve Abhiyogassa devassa aMtie www.umaragyanbhandar.com taNaM se sUriyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eyamaDhe socA nisamma haTTha jAva hiyae divvaM jiNiMdAbhigamagajogaM uttaraveudhviyarUvaM viuvvai 2 ttA cauhi aggamahisohiM saparivArAhiM dohi aNIehi, taMjahA-gaMdhavvaNo eNa ya gaTTANI. eNa ya saddhiM saMparikhuDe taM divvaM jANavimANaM aNupayAhiNIkaremANe 2 purathimilleNaM tisovAgapa DirUbaeNaM durUhai jeNeva siMhAsaNe teNeva uvAgacchai 2 tA sIhAsaNavaragae puratyAbhimuhe snnnnirupye| tae NaM tassa mUriyAbhassa devassa cattAri sAmANiyasAissIo taM divyaM jANavimAgaM aNupayAhiNIkaremANe uttarileNaM tisovANapaDirUvaeNaM durUhati 2 patteyaM 2 puvvaNatthehiM bhaddAsaNehiM NisIyaM te, avasesA devA ya devIo ya taM divyaM jANavimANaM jAva dAhiNilleNaM tisovANapaDirUvaeNaM durUhaMti 2 tA patteyaM 2 puSaNatthehiM bhadAsaNehiM nisI. yati / tae NaM tassa mUriyAbhassa devassa taM divyaM jANavimANaM durUhassa samANassa aTThamaMgalagA purao ahANupubbIe saMpatthiyA, taMjahA-sotthiyasirivaccha jAva dappaNA / tayaNataraM ca NaM puNNakalasabhiMgArA divvA ya chattapaDAgA sacAmarA daMsaNaraiyA AloyadarisaNijjA vAudbhUyavijayavejayaMtIpaDAgA UsiyA gagagatalamaNulihatI purao ahANupubbIe saMpatthiyA / tayaNaMtaraM ca NaM veruliyabhisaMtavimaladaMDaM palaMbakoraMTamalladAmovasobhiyaM caMdamaMDalanibhaM samussiyaM vimalamAyavataM pavarasIhAsaNaM ca maNirayaNabhatticittaM sapAyapIDhaM sapAuyAjoyasamAuttaM bahukiMkarAmarapariggahiyaM purao ahANupubbIe saMpatthiyaM / tayANaMtaraM ca NaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAmayavaTTalaTThasaMThiyamusiliTThaparighaTTamahasupaihie visiTe aNegavarapaJcavaNNakuDabhIsahassussie [parimaMDiyAbhirAme ] vAudbhayavijayavejayaMtIpaDAgacchattAicchattakalie tuMge gagaNatalamaNulihaMtasihare joyaNasahassamUsie mahaimahAlae mahiMdajjhae purao ahANupubIe saMpatthie / tayANaMtaraM ca NaM surUvaNevatthaparikacchiyA susajjA savAlaMkArabhUsiyA mahayA bhaDacaDagarapahagareNaM paMcaaNIyAhivaiNo purabho ahANupubIe saMpatthiyA / [ tayANaMtaraM ca NaM yahave AbhiogiyA devA devIo ya saehiM 2 rUbehi sarahiM 2 visesehiM sarahiM 2 videhi sarahiM 2 NejjAehiM saehiM 2 NevatthehiM purao ahANupubIe sNptthiyaa|] tayANaMtaraM ca NaM mUriyAbhavimANavAsiNo bahave vemANiyA devA ya devIo ya sabiDDIe jAva rUveNaM mUriyAmaM devaM purao pAsao ya maggao ya samaNugacchaMti / / sU0 16 // 'tae NaM sUriyAbhe deve' ityAdi, divyaM-pradhAna jinendrasya-bhagavato vardhamAnasvAmino'bhigamanAya-abhimukhaM gamanAya yogyam-ucita jinendrAbhigamanayogyamuttaravaikriyaM rUpaM vikurvati, vikuvitvA catasRbhiragramahiSimiH saparivArAbhi bhyAmanIkAbhyAM, tadyathA-gandharvAnokena nATayAnokena ca, sAdha, tatra sahabhAvaH svasvAmibhAvamantareNApi dRSTo, yathA samAnaguH NavibhavayoyomitrayoH, ataH svasvAmibhAvaprakaTanArthamAha-saMparivuDe' samyagArAdhakabhAvaM bibhrANaiH parivRtaH-samparivRtaH tat divyaM yAnavimAnamanupradokSaNIkurvan-pUrvatoraNAnukUlyena pradakSiNIkurvan pUrveNa toraNenAnupravizati-svasiMhAsanAnukUlaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravizati, pravizan pUrveNa 'trisopAnapratirUpakeNa' prativiziSTarUpeNa trisopAnena tad yAnavimAnaM 'duruhaitti Agehati, Aruhya ca 'jeNeve ti yasminneva deze tasya maNipIThikAyAH upari siMhAsanaM tatropAgacchati, upAgatya ca siMhAsanavaragataH san pUrvAbhimukhaH 'sanniSaNNaH' samyak-sakalasevakajanacamatkArakAriNyA upveshnsthityopvissttH| 'tae Nami'tyAdi, tatastasya sUryAbhasya devasya catvAri sAmAnikadevasahasrANi tad divyaM yAnavimAnamanupradakSiNIkurvanti, uttareNa trisopAnapratirUpakeNArohanti, 'puvvaNatthehi' ityAdi, atra saptamyarthe tRtIyA, pUrvanyasteSu bhadrAsaneSu niSIdanti, avazeSAH-abhyaH ntaraparSadAdayo devA devyazca dakSiNena trisopAnapratirUpakeNArohanti, Aruhya ca sveSu bhadrAsaneSu niSIdanti / 'tae Nami' tyAdi, tatastasya sUryAbhasya devasya tad divyaM yAnavimAnamArUDhasya purato'STASTamaGgalakAni yathAnupUrvyA-vakSyamANapAThakrameNetyarthaH, samprasthitAni, tadyathA-'sosthiyasirivacche'tyAdi, pUrva svastikaH tadanantaraM zrIvatsastadanantaraM pUrNakalazabhRGgAradi. vyAtapatrapatAkAH sacAmarAH kathambhUtAH ? ityAha-'darzanaratikA' darzane-avalokane ratiryAsutAdarzanaratikAH, iha darzanaratikamapi kizcidAlokadarzanIyaM na bhavatyamaGgalatvAt yathA garbhavatI yuvatiH, ata Aha-Aloke bahiH prasthAnasamayabhAvini darzanIyA-draSTuM yogyA maGgalatvAt / anye tvAhuH-Aloke darzanIyA na punaratyucA AlokadarzanIyA,tathA vAtodbhUtA vijayasUcikA vaijayantIti vijayavaijayantI ca utsRtA-UrvIkRtA gaganatalam ambaratalamanulikhantI abhilaGghayantI 'purato' yathAnupUrdhyA samprasthitA / 'tayaNaMtaraM ca NamityAdi, tadantaraM 'veruliyabhisaMtavimaladaMDa miti 'vaiDUryo' vaiDUryaratnamayo bhisaMto-dIpyamAno vimalo nirmalo daNDo yasya tattathA 'palaMbakoraMTamalladAmovasohiya'miti, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pralambate iti pralambi tena-pralambamAnena koraNTamAlyadAmnAkoraNTapuSpamAlayopazobhitaM pralambakoraNTamAlyadAmopazobhitaM candramaNDalanibhaM dIptyA zobhayA vartulatayA candramaNDalAkAraM samutsRtaM samyagUrvIkRtaM vimalamAtapatraM tathA pravaraM siMhAsanaM maNiratnaiH bhaktyA-vicchittyA citraM yat tanmaNiratnabhakticitraM, saha pAdapIThaM yasya tatsapAdapIThaM, tathA 'sapAuyAjogasamAjutta' miti, pAdukAyogaH-pAdukAdvitayaM tasya samAyojanaM samAyuktaM saha pAdukAyogasamAyuktaM yasya tattathA 'bahukiGkarAmarapariggahiyamiti bahubhiH kiGkaraiH-kiGkarakalpairamaraiH parigRhItaM 'purato' yathAnupUA samprasthitaM / tadanantaraM 'vairAmayavaTTalaTThasaMThiyasusiliTThaparighaTTamaTThasupaiTTie'tti, vajramayo-vajraratnamayaH tathA vRttaM-vartulaM laTaM-manojJaM saMsthitaM-saMsthAnamAkAro yasya sa vRtta. laSTasaMsthitaH tathA suzliSTaH-suzleSApannAvayavo masRNa ityarthaH parighRSTa iva parighRSTaH kharazANayA pASANapratimAvat mRSTa iva mRSTaH sukumArazANayA pASANapratimeva supratiSThito na tu tiryakUpatitatayA vakraH tata eteSAM padAnAM padadvayaMmIlanena karmadhArayaH, ata eva zeSadhvajebhyo viziSTaH-atizAyI, tathA anekAni-anekasaGkhyAkAni varANi-pradhAnAni paJcavarNAni kuDabhIsahasrANi utsRtAni yatra so'nekavarapaJcavarNakuDabhI. sahasrotsRtaH, ktAntasya paranipAto sukhAdidarzanAt, vAtodUtavijayavaijayantIpatAkAcchatrAtichatrakalitaH, tuGgaH-atyucco yojanasahastrapramANocchrayatvAt, tathA gaganatalam-ambaratalama. nulikhat zikharam-agrabhAgo yasya sa tathA yojanasahasramutsRtaH ata eva 'mahaimahAlae' iti, atizayena mahAn mahendradhvajaH 'purato' yathAnupUrvyA saMprasthitaH / tadanantaraM 'surUvanevatthaparikacchiyA' iti, surUpaM nepathyaM parikakSitaM-parigRhItaM yaiste tathA, tathA suSTu-atizayena sajAH-paripUrNAH svasAmagrIsamAShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuktatayA praguNIbhUtAH-sarvAlaGkAravibhUSitAH 'mahayA bhaDacaDagarapahakareNaM'ti mahatA-atizayena bhaTacaTakarapahakareNa caTakarapradhAnabhaTasamUhena paJcAnIkAni paJcAnIkAdhipatayaH 'purato' yathAnupUrtyA samprasthitAH / tadanantaraM ca sUryAbhavimAnavAsino bahavo vaimAnikA devA devyazca sarvaryA yAvatkaraNAt 'samvaju. Ie savvabaleNamityAdi parigrahaH, sUryAbha devaM purataH pArzvato mArgataH-pRSThataH samanugacchanti / tae NaM se mUriyAbhe deve teNaM paMcANIyaparikkhitteNaM vai. rAmayavaTTalaTThasaMThieNa jAva joyaNasahassamUsieNaM mahaimahAlaeNaM mahiMdajjhaeNaM purao kaDDijjamANeNaM carahiM sAmANiyasahassehi jAva solasahiM AyarakkhadevasAhassIhi annehi ya bahUhiM mUriyAbhavimANavAsIhiM vemANiehiM devehiM devIhi ya saddhiM saMparikhuDe sabiDhie jAva raveNaM sohammassa kappassa majjhaMmajjheNaM taM divyaM devidi divvaM devajuI divvaM devANubhAvaM uvadaMsemANe 2 paDijAgaremANe 2 jeNeva sohammakappassa uttarille NijjANamagge teNeva uvAgacchai, 2 joyaNasayasAhassiehiM viggahehi ovayamANe vIIvayamANe tAe ukiTThAe jAva tiriyamasaMkhijjANaM dIvasamudANaM majhamajheNaM vIIvayamANe 2 jeNeva naMdIsaravaradIve jeNeva dAhiNapurathimille raikarapavvae teNeva uvAgacchai 2 tA taM divvaM devihi jAva divvaM devANubhAvaM paDisAharemANe 2 paDisaMkhevemANe 2 jeNeva jaMbUddIve 2 jeNeva bhArahe vAse jeNeva AmalakappA nayarI jeNeva aMbasAlavaNe ceie jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai 2 tA samaNaM bhagavaM mahAvIra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 teNaM divveNaM jANavimANaM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei 2 ttA samaNassa bhagavao mahAvIrassa uttarapuratthime disIbhAe taM divyaM jANavimANaM IsiM cauraMgulamasaMpattaM dharaNitalaMsi Thavei 2 cauhiM aggamahisIhiM saparivArAhiM dohiM aNIyAhiM taM jahA gaMdhavvANi ya NaTTANieNa ya saddhiM saMparivuDe tAo divvAo jANavimANAo purathimilleNaM tisovANapaDitraeNaM paccaruha / tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa cattAri sAmANi - yasAhasIo tAo divvAo jANavimANAo uttarilleNaM tisAMvANa paDirUvaeNaM paccorahara, avasesA devA ya devIo ya tAo divvAo jANavimANAo dAhiNilleNaM tisovANapaDirUvaeNaM paccoruhaMti / tae NaM se sUriyAbhe deve cauhi~ aggamahisIhiM jAva solasahiM AyarakkhadevasAhassIhiM aNNehi ya bahUhiM suriyAbhavamANavAsIhi vaimANiehiM devehiM devIhi ya saddhi saMparivuDe savbir3hie jAva NAiyaraveNaM jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai 2 ttA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AgrAhiNapayAhiNaM karei 2 ttA vaMdai namasai 2 evaM vayAsI - ahaM NaM bhaMte ! sUriyAbhe deve devANuppiyANaM vaMdAmi NamaMsAmi jAtra pajjuvAsAmi / ( mU0 17 ) / 'sUrayAbhA' i samaNe bhagavaM mahAvIre sUriyAbhaM devaM evaM kyAsI - porANa meyaM sUriyAmA ! jIyameyaM sUriyAbhA ! kicameyaM sUriyAmA ! kara NijjameyaM sUriyAbhA ! AiNNameyaM sUriyAbhA ! abbhaNuNNAyameyaM sUriyAbhA ! je NaM bhavaNavaivANamaMtarajoisa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vemANiyA devA arahate bhagavate vadaMti namasaMti 2 tao pacchA sAiM sAiM nAmagottAI sAhiti / taM porANameyaM mUriyAmA! jAva abbhaNunnAyameyaM mUriyAmA ! (muu018)| ___ tae NaM se mUriyAbhe deve samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM evaM vutte samANe haTTa jAva samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai 2ttA pacAsaNNe NAidare susmusamANe gamaMsamANe abhimahe viNaeNaM paMjaliuDe pajjuvAsai // (sU0 19 ) // 'taeNamityAdi tataH sUryAbho devaH tena paJcAnokaparikSiptena yathoktavizeSaNaviziSTena mahendradhvajena purataHprakRSyamANena catubhiH sAmAnikasahasrezcatasRbhiH saparivArAbhiragramahi SIbhistisRbhiH parSadbhiH saptabhiranokAdhipatibhiH SoDazabhirAtmarakSadevasahasrairanyaizca bahubhiH sUryAbhavimAnavAsibhirvaimA. nikaidevadevIbhizca sArdha samparivRtaH sarvaddharyA sarvadyutyA yAva. karaNAt - 'sababaleNaM savvasamudaeNaM samvAdareNaM samvavibhUsAe savvavibhUie samvasaMbhameNaM savapuSphavatthagaMdhamalAlaMkAreNa savva. divcatuDiyasahasaninAeNaM mahayA iDDIe mahayA juie mahayA baleNaM mahayA samudaeNaM mahayA varatuDiyajamagasamayapaDuppavAiyaraveNa saMkhapaNavapaDahabherijhallarikharamuhihuDukkamurayamuiMgaduMdubhinigghosa. nAiyaraveNa' miti parigRhyate, saudharmasya kalpasya madhyena tAM divyAM devaddhi divyAM devadyutiM divyAM devAnubhUtiM 'lAlemANe 22 iti upalAlayan 2 lIlayA upabhuJjAna iti bhAvaH, yenaiva saudharmasya kalpasyottarAho niryANamArgo-nirgamanamArgastenaiva pArzvanopAgacchati, 'tAe ukkiTThAe' ityAdi pUrvavadyAvat di. vyayA devagatyA yojanazatasahasrakaiH-yojanalakSaprayANairvigrahai:Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramairavapatan-adhastAdavataran vyativrajaMzca gacchaMzca tiryag asaGkhyeyAnAM dvIpasamudrANAM madhyaMmadhyena 'jeNeva'tti nandIzvaro dvIpaH yasmin pradeze yasminneva ca pradeze tasminnandIzvare dvIpe dakSiNapUrvaH-AgneyakoNavartI ratikaranAmA parvatastarimannupAgacchati, upAgatya ca tAM divyAM devaddhi yAvad divyaM devAnubhAvaM zanaiH 2 pratisaMharan 2 etadeva paryAyeNa vyAcaSTe-pratisaGkSipan 2 yasmin pradeze jambUdvIpo nAma dvIpaH tatra ca jambUdvIpe yasmin pradeze bhAratavarSa tasmizca bhAratavarSe yasmin pradeze AmalakalpA nagarI tasyAzcAmalakalpAyA nagaryA bahiryasmin pradeze AmrazAlavanaM caityaM tasmizca caitye yasmin pradeze zramaNo bhagavAna mahAvIraH teNeveti tatropAgacchati, sarvatra tRtIyA saptamyarthe draSTavyA prAkRtatvAt / upAgatya ca zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM tena-prAguktasvarUpeNa divyena yAnavimAnena saha trikRtvaH-trIn vArAn AdakSiNapradakSiNIkaroti, AdakSiNapradakSiNIkRtya ca zramaNasya bhagavato mahAvIrasyApekSayA ya uttarapUrvI digbhAgastamapakrAmati-gacchati apakramya ca tad divyaM yAnavimAnamISad etadeva prakaTayati-caturaGgulaM, caturbhiraGgalairityarthaH asamprAptaM sat dharaNItale sthApayati sthApayitvA catasRbhiragramahiSIbhiH saparivArAbhiH dvAbhyAmanIkAbhyAM tadyathA-gandharvAnIkena nATayAnIkena ca sAdha samparivRtastasmAd divyAt yAnavimAnAt pUrveNa trisopAnapratirUpakeNa pratyavataratiH catvAri sAmAnikadevasahasrANyuttareNa, zeSA dakSiNena / 'tae Nami' tyAdi, 'vaMdAmi namasAmi jAva pajjuvA. sAmI'tyatra yAvacchabdakaraNAt 'sakAremi sammAmi kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsAmi' iti parigrahaH, tataH 'sUriyAbhAi' ityAdi, sUriyAbhAt AdiH-mukhyaH paryupAsakatayA yasya saH sUryAbhAdiH zramaNo bhagavAn mahAvIrastaM sUryAbhaM devamevamavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 dIt - 'porANameyamityAdi prAgvat, 'naccAsanne' ityAdi, nAtyAsannaH- nAtinikaTo'vagrahaparihArAt nAtyAsanne vA sthAne vartamAna iti gamyam 'nAidUre iti na-navAtidUraH ativiprakRSTo' naucityaparihArAt nAtidUre vA 'susssamANe' iti bhagavadvacanAni zrotumicchan 'abhimuhe' iti abhi- bhagavantaM lakSyIkRtya mukhamasyeti abhimukho, bhagavataH sammukha ityarthaH, vinayena hetunA 'paMjaliuDe' iti prakRSTaH pradhAno lalATataTaghaTitatvena aJjaliH- hastanyAsavizeSaH kRto yena sa prAJjalikRtaH, sukhAdidarzanAt kAntasya paranipAtaH, paryupAste - sevate / tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre sUriyAbhassa devassa tIse ya mahAimahAliyA parisAe jAva parisA jAmeva disi pAubhUyA tAmeva disiM paDigayA || (020) || tae NaM se suriyA deve samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhammaM soccA nisamma haTTatuTTa jAva hiyae uTThAe uTTheha udvittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai 2 evaM vayAsIahaM NaM bhaMte ! sUriyA deve kiM bhavasiddhie abhavasiddhae ? sammaTTI micchadiTThI ? parittasaMsArie anaMtasaMsArie ? sulabhavohie dulahabohie ? ArAhae virAhae ? carime acarime ? 'mUriyAmA 'i samaNe bhagavaM mahAvIre suriyAbhaM devaM evaM vayAsI sUriyAbhA ! tumaM NaM bhavasiddhie No abhavasiddhie jAba carime No acarime || (sU021 ) // tae NaM se suriyA deve samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM evaM butte samANe tucittamAnaMdie paramasomaNasse samaNaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavaM mahAvIraM vaMdai namaMsai 2 evaM vayAsI-tumbhe gaM bhaMte ! savvaM jANaha savvaM pAsaha (savvao jANaha savvao pAsaha ) savvaM kAlaM jANaha savvaM kAlaM pAsaha savve bhAve jANaha savve bhAve pAsaha / jANaMti NaM devANuppiyA mama pubbi vA pacchA vA mameyarUvaM divvaM devihi divvaM devajuiM divvaM devANubhAvaM laddhaM pattaM abhisamannAgayaM ti / taM icchAmi gaM devANuppiyANaM bhattipuvvagaM goyamAiyANaM samaNANaM niggaMthANaM divyaM devihi~ divvaM devajuiM divvaM devANubhAvaM divvaM battIsaibaddhaM naTTavihiM uvadaMsittae / (sU0 22) / tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre sariyAbheNaM deveNaM evaM vutte samANe mUriyAbhassa devassa eyama No ADhAi No pariyANai tusiNIe saMcihai / nae NaM se sUriyAme deve samaNaM bhagavaM mahAvIraM doccapi evaM vayAsI-tubbhe NaM bhaMte ! savvaM jANaha jAva uvadaMsittae tikaTu samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei 2 vaMdai namasai 2 tA uttarapurathimaM disIbhAgaM aikkamai 2 tA veubviyasamugghAeNaM samohaNai 2 tA saMkhijAI joyaNAiM daMDa nissarai 2 ttA ahAbAyare0 2 ahAmuhume0 2 docaMpi veubviyasamugyAeNaM jAva bahusamaramaNija bhUmibhAga viuvvai, se jahAnAmae AliMgapukkhare i vA jAva maNINaM phAso, tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAge picchAgharamaMDavaM viuvvai, aNegakhaMbhasayasaMniviDhe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caNNao bahusamaraNaNijjabhUmibhAgaM viuvvai ulloyaM akkhADagaM ca maNipeDhiyaM ca viuvvai tIse gaM maNipeDhiyAe uvari sIhAsaNaM saparivAraM jAva dAmA ciTThati / tae NaM se mUriyAbhe deve samaNassa bhagavao mahAvIrassa Aloe paNAmaM karei 2 tA aNujANau me bhagavaM ti kaTu sIhAsaNavaragae titthayarAbhimuhe saNNisaNNe / tae NaM se mUriyAbhe deve tappahamayAe NANAmaNikaNagarayaNavimalamaharihaniuNovaciyamisimisiMtaviraiyamahAbharaNakaDagatuDiyavarabhUsaNujjalaM povaraM palaMbaM dAhiNaM bhuyaM psaarei| tao NaM sarisayANaM sarittayANaM saribayANaM sarisalAvaNNarUvanodhaNaguNovaveyANaM egAbharaNavasaNagahiyaNijoANaM duhaosaMvaliyamgaNiyatthANaM AviddhatilayAmelANaM piNiddhagevijakaMcuyANaM uppIliyacittapaTTapariyarasapheNakAvattaraiyasaMgayapalaMbaratthaMtacittacillalaganiyaMsaNANaM egAvalikaMTharaiyasobhaMtavacchaparihatthabhUsaNANaM aTThasaya NaTTasajjANaM devakumArANaM nniggcchi| tayANaMtaraM ca NaM NANAmaNi jAva pIvaraM palaMbaM vAmaM bhuyaM pasArei / tao NaM sarittayANaM saribaINaM sarisalAvaNNarUvajodhaNaguNovaveyANaM egAbharaNavasaNagahiyanijoyANaM duiosaMvelliyagganiyatthINaM AviddhatilayAmelANaM piNaddhagevejakaMcuINaM NANAmaNirayaNabhUsaNavirAiyaMgamaMgANaM caMdANaNANaM caMdaddhasamanilADANaM caMdAhiyasomadaMsaNANaM ukkA iva ujjovemANINaM siMgArAgAracAruvesANaM hasiyabhaNiyaciTThiyavilAsasalaliyasalAvaniuNajutovayArakusalANaM gahiyAujjANaM aTThasayaM naTTasajANaM devakumA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 riyANaM Niggacchai / tae NaM se mUriyAbhe deve aTThasayaM saMkhANaM vijabbara asayaM saMkhavAyANaM viuvvai aTThasayaM siMgANaM viuvvai asaM siMgavAyANaM viubvai aTThasayaM saMkhiyANaM vijabbara asayaM saMkhyivAyANaM viuvvai aTThasayaM kharamuhINaM viuvva asayaM kharamuhivAiyANaM vijanva asayaM peyANaM vijabbara asayaM peyAvAyagANaM asayaM pIrapIriyANaM vijabbara evamAiyAI egUNapaNaM AujjavihANAI viuvvara, 2 ttA tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIyAo ya sahAve tara NaM te bahave devakumArAya devakumArIo ya suriyAbheNaM deveNaM sadAviyA samANA haTTa jAva jeNeva sUriyAbhe deve teNeva uvAgacchanti 2 tA sUriyAmaM devaM karayala pariggahiyaM jAva baddhAvittA evaM vayAsI - saMdisaMtu NaM devANupiyA ! jaM amhehiM kAyavvaM / taNaM se suriyA deve te bahave devakumArA ya devakumArIo ya evaM vayAsI - gacchaha NaM tubbhe devANuppiyA ! samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM kareha karitA baMdaha namaMsaha 2 tA goyamAiyANaM samaNANaM niggaMthANaM taM divvaM deviTThi divvaM devajuI divvaM devANubhAvaM divvaM battIsaibarddha vihi uvadaMseha 2 tA khippAmeva eyamANattiyaM paccapi - ha / tae NaM te bahave devakumArA devakumAriyAo ya sUriyAbheNaM deveNaM evaM vRttA samANA haTTa jAva karayala jAva paDisuNeM ti 2 jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaMti 2 samaNaM bhagavaM mahAvIraM jAva namasittA jeNeva goyamAiyA samaNA nimgaMthA teNeva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvaagcchNti| tae NaM te bahave devakumArA devakumArIo ya samAmeva samAsaraNaM kareMti, 2 tA samAmeva paMtio baMdhati,2 ttA samAmeva paMtio namasaMti, 2ttA samAmeva paMtIo avaNamaMtira nA samAmeva unnamaMti 2 evaM sahiyAmeva onamaMti evaM sahiyAmeva unnamaMti 2 tA thimiyAmeva oNamaMti thimiyAmeva unnamaMti saMgayAmeva onamaMti saMgayAmeva unnamati 2 ttA samAmeva pasaraMti 2 tA samAmeva AujavihANAI gehaMti samAmeva pavAeMsu pagAiMsu paNaciMsu / kiM te ? ureNa maMdaM sireNa tAraM kaMTheNa vitAraM tivihaM tisamayareyagaraiya guMjAvakakuharovagRDhaM rattaM tiThANakaraNasuddhaM sakuharaguMjaMtavasatatItalatAlalayagahamusaMpauttaM mahuraM samaM salaliyaM maNoharaM miuribhiyapayasaMcAraM surai suNai varacArurUvaM divyaM NaTTasajjaM geyaM pagIyA vi hotthaa| ki te ? uddhamaMtANaM saMkhANaM siMgANaM saMkhiyANaM kharamuhINaM peyANaM parapiriyANa AhemaMtANaM paNavANaM paDahANaM apphAlejamANANaM bhaMbhANaM horaMbhANaM vINANaM viyadho (paMvINaM tAlejaMtANaM bheroNaM jhallarINaM duMduhINaM AlivaMtANaM [murayANaM] muiMgANaM nandImuiMgANaM uttAlijjaMtANaM AligANaM kuMtuvANaM gomuhINaM maddalANaM mucchajaMtANaM vINANaM vipaMcINaM vallakINaM kuTTijaMnANaM mahaMtINaM kacchabhINaM cittavINANaM sArijatANaM baddhIsANaM sughosANaM gaMdighosANaM phuTTijaMtINaM bhAmarINaM chabbhAmarINaM parivAyaNINaM chippaMtINaM tUNANaM tuMbavINANaM AmoDijjaMtANaM AmoyANaM kuMbhANaM naulANaM acchijjatINaM muguMdANa huDukkINaM vicikINaM vAijjatANaM karaDANaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DidimANaM kiNiyANaM kaDaMbANaM vAijjaMtANaM daddaragANaM dadarigANaM kutuMvANaM kalasiyANaM maDayANaM AvaDicaMtANaM talANaM tAlANaM kaMsatAlANaM ghaTijaMtANaM riMgirisiyANaM lattiyANaM magariyANaM susumAriyANaM phUmijaMtANaM vaMsANaM velUNaM vAlINaM parillINaM baddhagANaM / tae NaM se divve gIe divve naTTe divve vAie evaM anbhue siMgAre urAle maNune maNahare gIe maNahare naTTe maNahare vAie uppiMjalabhUe kahakahabhUe divve devaramaNe payatte yAvi hotyaa| tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya samaNassa bhagavao mahAvIrassa sotthiyasirivacchaNaMdiyAvattavaddhamANagabhaddAsaNakalasamacchadappaNamaMgalabhatticittaM NAmaM divvaM naTTavihi uvadaMseMti / (sU. 23) / ' tataH zramaNo bhagavAn mahAvIraH sUryAbhasya devasya zvetasya rAko ghAriNIpramukhAnAM ca devInAM tasyAzca 'mhimhaaliyaa| iti atizayena mahatyA 'isiparisAe' iti RSayaH-trikAladarzaninasteSAM parSat tasyAH, avadhyAdijinaparSado-yathoktAnuSThA. nAnuSThAyisAdhuparSadaH 'jaiparisAe' iti yatante uttaraguNeSu vizeSata iti yatayo-vicitradravyAdyabhigrahAdyupetAH sAdhavasteSAM parSado yatiparSadaH, 'viduparisAe' iti vidvatpariSadaH-anekavijJAnaparSado devaparSadaH ikSvAkuparSadaH kSatriyaparSadaH kauravyaparSadaH kathambhUtAyA ityAha- aNegasayAe ' iti anekAni puruSANAM zatAni saGkhyayA yasyAM sA anekazatA tasyAH 'aNegavaMdAe' iti anekAni vRndAni yasyAH sA tathA tasyAH, 'aNegasayavaMdaparivArApa' iti anekazatAni-anekazatasaGgyAni vRndAni parivAro yasyAH sA tathA tasyAH, 'mahaimahAliyAe pari Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAra' atizayena mahatyAH paSadaH 'ohabale' iti oghenapravAheNa balaM yasya, na tu kathayato balahAnirupajAyate iti bhAvaH, 'evaM jahA uvavAie tahA bhANiyanvami 'ti, evaM yathA aupapAtike granthe tathA vaktavyaM, taccaivaM-'aibale mahAbale aparimiyabalavIriyateyamAhappakaMtijutte sAradanavathaNiyamahuragaMbhIrakuMcanigghosaduMdubhissare urevitthaDAe kaMThevaTThiyAe sire. samAvannAe agaralAe amammaNAe phuDavisayamahuragaMbhIragAhigAe savvakkharasannivAiyAe girAe sababhAsANugAmiNIe savvasaMsayavimoyaNIe apuNaruttAe sarassaIe joyaNanIhAriNA sareNaM addhamAgahAe bhAsAe bhAsai, arihAdhamma parikaheha, taMjahA-atthi loe atthi aloe atthi jIve atthi ajIvetyAdi, tAvat yAvat tae NaM sA mahaimahAliyA maNussaparisA samaNassa bhagavao mahAvIrassa atiSa dhammaM socA nisamma haTTatuTThA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei 2 ttA vaMdai namasai 2 ttA evaM vayAsI-suyakkhAe NaM bhaMte ! niggaMthe pAvayaNe, natthi Na keI samaNe mAhaNe vA erisaM dhammamAikkhittae, evaM vaittA jAmeva disiM pAunbhUyA tAmeva disiM pddigyaa| tae NaM see rAyA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhammaM socA nisamma hahatuTThacittamANadie jAva harisavasavisappamANahiyae samaNaM bhagavaM mahAvIraM vadaha namaMsaha 2 ttA pasiNAI pucchai 2 ttA aTThAI pariyAei 2ttA uThAe uddei 2ttA samaNaM bhagavaM mahAvIra vadai namasai 2 evaM vayAsI-suyakkhAe NaM bhate ! niggaMthe pAvayaNe jAva parisaM dhammamAikkhittae, evaM vahattA hatthiM durUhai 2ttA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyAo aMbasAlavaNAo ceiyAo paDinikkhamaha 2 cA jAmeva disiM pAunbhUe tAmeva disiM paDigae' iti| idaM ca prAyaH sakalamapi sugamaM navaraM yAmeva dizamavalambya, kiShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukkaM bhavati? yato dizaH sakAzAt prAdurbhUtaH-samavasaraNe samAgatastAmeva dizaM pratigataH / samprati sUryAbho devo dharmadezanAzravaNato jAtaprabhUtatarasaMsAravirAgaH svaviSayaM bhavyatvAdikaM pipRcchiSuryatkaroti tadAha-'tae gami 'tyAdi, 'bhavasiddhie' iti bhavaiH siddhiryasyAsau bhavasiddhiko, bhavya ityarthaH, tadviparIto'bhavasiddhikaH, abhavya ityarthaH, bhavyo'pi kazcinmithyA. dRSTirbhavati kazcitsamyagdRSTistata AtmanaH samyagdRSTitvanizcayAya pRcchati-samyagdRSTiko mithyAdRSTikaH, samyagadRSTirapi kazcitparimitasaMsAro bhavati kazcidaparimitasaMsAraH, upazamazreNiziraHprAptAnAmapi keSAzcidanantasaMsArabhAvAd, ataH pRcchati-parIttasaMsAriko'nantasaMsArikaH ? parIttaH-parimitaH sa cAsau saMsArazca parIttasaMsAraH so'syAstIti parIttasaMsArikaH, 'ato'nekasvarAdi 'kapratyayaH, evamanaMtazcAsau saMsAra. zvAnantasaMsAraH so'syAstIti anantasaMsArikaH, parIttasaMsAriko'pi kazcit sulabhabodhiko bhavati yathA zAlibhadrAdikaH, kazcidurlabhavodhiko yathA purohitaputrajIvaH, tataH pRcchati sulabhA bodhiH-bhavAntare jinadharmaprAptiryasyAsau sulabhavodhikaH, evaM durlabhabodhikaH, sulabhabodhiko'pi kazcidvodhiM labdhvA virAdhayati tataH pRcchati-ArAdhayati-samyaka pAlayati bodhimityArAdhakaH, tadviparIto virAdhakaH, ArAdhako'pi kazcittadbhavamokSagAmI na bhavati tataH pRcchati-caramo'caramo vA! caramo'nantarabhAvI bhavo yasyAsau caramaH 'abhrAdibhya' iti matvarthAyo'pratyayastadviparIto'caramaH, evamukte sUryAbhAdiH zramaNo bhagavAn mahAvIrastaM sUryAbhaM devamevamavAdIt-bhoH sUryAbha! tvaM bhavAsaddhiko nAbhavasiddhikaH, yAvatkaraNAt 'sammahihI no micchAdiTTI parittasaMsArie no aNaMtasaMsArie sulabhabohie no dullabhabohie ArAhae no virAhae' iti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parigrahaH / 'tumme NaM bhaMte!' tumme iti yUyaM gamiti vAkyAlaGkAreM bhadanta ! sarve kevalavedasA jAnIya sarve kevaladarzanena pazyatha, anena dravyaparigrahaH, tatra sarvazabdo dezakAsnye'pi vartate yathA asya sarvasyApi prAmasyAyamadhipatiriti sacarAcaraviSayajJAnadarzanapratipAdanArthamAha- savvao jANaha savvao pAsaha ' sarvataH sarvatra dikSu Urdhvamadho loke'loke ceti bhAvaH, jAnItha pazyatha ca, anena kSetraparigrahaH, tatra sarvadravyasarvakSetraviSayaM vArtamAnikamAtramapi jJAnaM darzanaM vA sambhAvyeta tataH sakalakAlaviSayajJAnadarzanapratipAdanArthamAhasarvakAlam-atItamanAgataM vartamAnaM ca jAnItha pazyatha, etena kAlaparigrahaH, tatra kazcit sarvadravyasarvakAlaviSayamapi jJAnaM sarvaparyAyaviSayaM na sambhAvayet yathA mImAMsakAdiH ata Aha sarvAn bhAvAn-paryAyAn pratidravyamAtmIyAn parakIyAMzca kevalavedasA jAnItha kevaladarzanena pazyatha, atha bhAvA darzanaviSayA na bhavanti tataH kathamuktaM- savve bhAve pAsaha ' iti ? naiSa doSaH, utkalitarUpatayA hi te bhAvA darzanaviSayA na bhavanti anutkalitarUpatayA tu te bhavantyeva, tathA coktam-" nirvizeSa vizeSANAM graho darzanamucyate," iti, tato 'jANaMti Na' mitipUrvavat devAnAM priyAH pUrvamapi anantaramupadaryamAnanATyavidheH pazcAdapi ca upadaryamAnanATayavidheH, uttarakAlaM mama etadrUpAM divyAM devaddhi divyAM devadyutiM divyaM devAnubhAvaM labdhaM labdhaM dezAntaragatamapi kizcidbhavati tata Aha-prApta, prAptamapi kizcidantarAyavazAdanAtmavazaM bhavati tata Aha-abhisamanvAgataM, tata 'icchAmi NamityAdi, icchAmi Namiti pUrvavat devAnAMpriyANAM purato bhaktipUrvakaM-bahumAnapurassaraM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautamAdInAM zramaNAnAM nirgranthAnAM divyAM devaddhi divyAM devadyuti divyaM devAnubhAvamupadarzayituM dvAtriMzadvidhaM-dvAtriMzatprakAraM nATyavidhi-nATyavidhAnamupadarzayitumiti / 'tae NamityAdi, tataH zramaNo bhagavAna mahAvIraH sUryAbheNa devena evamuktaH san sUryAbhasya devasyainam-anantaroditamartha nAdriyate-na tadarthakaraNAyAdaraparo bhavati, nApi parijAnAti-anumanyate, svato vItarAmatvAt gautamAdInAM ca nATyavidheH svAdhyAyAdivighAtakAritvAt, kevalaM tUSNIko'vatiSThate, evaM dvitIyamapi vAraM, tRtIyamapi vAramuktaH san bhagavAnevamavatiSThati / 'tae Nami' tyAdi, tataH pAriNAmikyA buddhyA tattvamavagamya maunameva bhagavata ucitaM na punaH kimapi vaktaM, kevalaM mayA bhaktirAtmIyopadarzanIyeti pramodAtizayato jAtapulakaH san sUryAbho devaH zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vandate-stauti namasyati-kAyena vanditvA namasyitvA ca 'uttarapurasthimaM disIbhAgamityAdi sugama, navaraM bahusamabhUmivarNanaprekSAgRhamaNDapavarNanamaNipoThikAsiMhAsanataduparyullocAGkuzamuktAdAmavarNanAni ca prAgvad bhAvanIyAni / 'tae Nami 'tyAdi, tataH sUryAbho devastIrthaGkarasya bhagavataH Aloke praNAmaM karoti, kRtvA cAnujAnAtu bhagavAn mAmityanujJApanAM kRtvA siMhAsanavaragataH san tIrthakarAbhimukhaH sanniSaNNaH / 'tae Nami 'tyAdi, tataH sUryAbho devaH 'tatprathamatayA' tasya-nATyavidheH prathamatAyAM dakSiNaM bhujaM prasArayati, kathambhUtamityAha--' nAnAmaNikaNagarayaNavimalamahArihanipuNovaciyamisimisaMtaviraiyamahAbharaNakaDagatuDivarabhUsaNujalaM'iti nAnAvidhAni maNikanakaratnAni yeSu tAni nAnAmaNikanakaratnAni, maNayo nAnAvidhAzcandrakAntAdayaH kanakAni nAnAvidhAni nAnAvarNatayA ratnAni nAnAvidhAni karketanAdIni, tathA vimalAni-nirmalAni tathA mahAntamupabhokAramarhanti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 , yadivA maham-utsavaM kSaNamarhantIti mahArhANi tathA nipuNaMnipuNabuddhigamyaM yathA bhavati evaM ' oviyA' iti parikarmitAni 'misimisaMtatti' dIpyamAnAni viracitAni mahAbharaNAni yAni kaTakAni - kalAcikAbharaNAni tuTitAni - bAhurakSakA anyAni ca yAni varabhUSaNAni tairujvalaM- bhAsvaraM tathA pIvaraMsthUlaM pralambaM - dIrgha / 'tara Nami 'tyAdi, tataH tasmAd dakSiNabhujAt aSTazatam-aSTAdhikaM zataM devakumArANAM nirgacchati, kathambhUtAnAmityAha -sadRzAnAM samAnAkArANAmityarthaH, tatrAkAreNa kasyaci (vi) t sadRzo'pi varNataH sadRzo na bhavati tataH sahagvarNatva kupratipAdanArthamAha-' sarittayANa 'miti, sadRzI - sadRg varNatvak yeSAM te tathA, sahakatvagapi kazcit vayaso visadRzaH sambhAvyeta tata Aha-' sarivvayANaM ' sadRk- samAnaM vayo yeSAM te tathA teSAM 'sarisalAvaNNarUvajovvaNaguNovaveyANa' miti sadRzena lAvaNyena - lavaNimnA atisubhagayA zarIrakAntyeti bhAvaH, rUpeNa - AkRtyA yauvanena - yauvanikayA guNaiH- dakSatvapriyaMvadatvAdibhirupapetAH sadRzalAvaNyarUpayauvanaguNopetAsteSAM, ' egAbharaNavasanagahiyanijogANamiti ekaH-samAnaH AbharaNavasanAdiH - AbharaNavasanalakSaNo gRhIto niryogaH - upakaraNamarthAnnATyopakaraNaM yaiste tathA teSAM, 'duhao saMvelliyagganiyatthANaM' ti dvighAto- dvayoH pArzvayoH saMvellitAni - saMvRttAni agrANi yasya tad dvidhAtaH saMvellitAgraM nyasta sAmarthyAduttarIyaM yaiste tathA teSAM tathA 'uppIliyacittapaTTapariyarasapheNagAvattaraiyasaMgayapalaMbavatthaMtacittaci lalaganiyaMsaNANa'miti, utpIDitaH - atyantAbaddha citrapaTTo - vicitravarNapaTTarUpaH parikaro yaiste tathA yasminnAvartane phenavinirgamo bhavati saH saphenakAvarta ucyate tataH saphenakAvartena racitA saGgatA-nATyavidhAvupapannAH pralambA vastrAntA yasya nivasanasya tattathA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. . . tat citra-citravarNa cillalaga-dedIpyamAna nivasana-paridhAna yeSAM te tathA, tataH pUrvapadena vizeSaNasamAsasteSAM, 'egAvalikaMTharaiyasobhaMtavacchaparihatthabhUsaNANa' miti, ekAvaliyaryA kaNThe racitA tayA zobhamAnaM vakSo yeSAM te tathA, parihatthazabdo dezyaH paripUrNavAcakaH, paDihatthAni-pUrNAni bhUSaNAni yeSAM te tathA, tataH pUrvapadena karmadhArayasteSAM, 'nadRsajjANaM' nRtye sajjAH-praguNIbhUtA nRtysjjaastessaaN| tadanantaraM ca yathoktavizeSaNaviziSTaM vAmaM bhujaM prasArayati, tasmAd-vAmabhujAt aSTazataM devakumArikANAM vinigacchati, kathambhUtamityAha'sarisayANaM sarittayANaM sarivvayANaM sarisalAvaNNarUvajovaNagu: govaveyANaM egAbharaNavasaNagahiyanijjoINaM duhaosaMvelliyagga. niyatthINamiti pUrvavat 'AviddhatilayAmelANaM ' Aviddhastilaka Amelazca-zekharako yakAbhistA AviddhatilakAmelAstAsAM 'piNaddhagevejjakaJcukANa'miti, pinaddhaM graiveyaka-grIvAbharaNaM kaJcukazca yakAbhistAstathA tAsAM, 'nAnAmaNikaNagarayaNabhU. saNavirAiyaMgamaMgINa' miti, nAnAvidhAni maNikanakaratnAni yeSu bhUSaNeSu tAni nAnAmaNikanakaratnAni tairnAnAmaNikanakaratnabhUSaNairvirAjitAnyaGgamaGgAni aGgapratyaGgAni yAsAMtAstathA tAsAM, 'caMdANaNANaM candaddhasamaniDAlANaM candAhiyasomadasaNANaM ukkA iva ujjovemANINamiti sugama 'siGgArAgAracAruvesANaM hasiyabhaNiyaciTThiyavilAsasalaliyasaMlAvaNiuNajuttovayArakusalANaM gahiyAujjANaM naTTasajjANa'miti pUrvavat / 'tae NaM se sUri yAme deve' ityAdi, tataH sa sUryAbho devo'STazataM zaGkhAnAM vikurvati, aSTazataM zaGkhavAdakAnAm aSTazataM zRGgANAmaSTazataM zRGgavAdakAnAM 2 aSTazataM zazikAnAM aSTazataM zazikAvAdakAnAM 2, hasvaH zaGkho jAtyantarAtmakaH zakikA, tasyA hi svaro manAka tIkSNo bhavati, na tu zavadatigambhIraH, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 tathA aSTazataM kharamukhInAM-kAhalAnAM aSTazataM kharamukhovAdakAnAm 3, aSTazataM peyAnAM, peyA nAma mahatI kAhalA, aSTazataM peyAvAdakAnAM 4, aSTazataM pIripIrikANAM-kolikapuTAvanaddhamukhavAdyavizeSarUpANAmaSTazataM pIripIrivAdakAnAM 5 aSTazataM paNavAnAM, paNavo-bhANDapaTaho laghupaTaho vA aSTazataM paNavavAdakAnAM 6 aSTazataM paTahAnAM aSTazataM paTahavAdakAnAM 7 aSTazataM bhambhAnAM bhambhA-DhakkA aSTazataM bhambhAvAdakAnAM 8 aSTazataM ho. rambhANAM, horambhA-mahADhakA aSTazataM horambhAvAdakAnAM 9 aSTazataM merINAM-DhakkAkRtivAdyavizeSarUpANAmaSTazataM merIvAdakAnAM 10 aSTazataM jhallarINAM jhallarInAma-carmAvanaddhA vistIrNava. layAkArA aSTazataM jhallarIvAdakAnAM 11 aSTazataM dundubhInAmaSTazataM dundubhivAdakAnAM dundubhirbheryAkArA saGkaTamukhI devA. todyavizeSaH 12 aSTazataM murujAnAM mahApramANo mardalo murujaH aSTazataM murujavAdakAnAM 13 aSTazata mRdaGgAnAM laghumardalo mRdaGgo'STazataM mRdaGgavAdakAnAM 14 aSTazataM nandImRdaGgAnAM nandImRdaGgo nAma ekataH saGkIrNo'nyatra vistRto murajavizeSaH, aSTazataM nandImRdaGgavAdakAnAM 15aSTazatamAliGgAnAM AliGgo -murajavAdyavizeSaH evASTazatamAliGgavAdakAnAM 16 aSTazataM kustumbAnAM kustumbaH-cAvanaddhapuTo vAdyavizeSaH aSTazataM kustumbavAdakAnAM 17 aSTazataM gomukhInAM, gomukhI lokato'vaseyA, aSTazataM gomukhIvAdakAnAM 18 aSTazataM mardalAnAM, mardalaH-ubhayataH samaH, aSTazataM mardalavAdakAnAM 19 aSTazataM vipazcInAM, vipazcI-tritantrI vINA, aSTazataM vipazcIvAdakAnAM 20, aSTazataM vallakonAM, vallakI-sAmAnyato vINA, aSTazataM vallakIvAdakAnAM 21 aSTazataMbhrAmarINAM aSTazataM bhrAmarIvAdakAnAM 22 aSTazanaM SaDbhrAmarINAmaSTazataM SaDbhrAmarIvAdakAnA 23 aSTazataM parivAdinInAM parivAdino-satatantrI vINA aSTazataM parivA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dinIvAdakAnAM 24 aSTazatai kavIsAnAmaSTazataM vavvIsAvAdakAnAM 25 aSTazataM sughoSANAmaSTazataM sughoSAvAdakAnAM 26 aSTazataM nandighoSANAmaSTazataM nandIghoSavAdakAnAM 27 aSTazataM mahatInAM, mahatI - zatatantrikA vINA aSTazataM mahatIvAdakAnAM 28 aSTazataM kacchabhInAmaSTazataM kacchabhIvAdakAnAM 29 aSTazataM citravINAnAM aSTazataM citravINAvAdakAnAM 30 aSTazatamAmo'dAnAmaSTazataM AmodavAdakAnAM 31 aSTazataM jhaJjhAnAmaSTazataM jhaJjhAvAdakAnAM 32 aSTazataM nakulAnAM aSTazataM nakulavAdakAnAM 33 aSTazataM tUNAnAmaSTazataM tUNAvAdakAnAM 34 aSTazataM tumbavINAnAM tumbayuktA vINA yA tumbavINA adyakalyaprasiddhA aSTazataM tumbavINAvAdakAnAM 35 aSTazataM mukundAnAM, mukundo - murujavAdyavizeSo yo'tilInaM prAyo vAdyate aSTazataM mukundavAdakAnAM 36 aSTazataM huDukkAnAmaSTazataM huDukkAvAdakAnAM huDakA pratItA 37, aSTazataM civi [ vici ] kkInAmaSTazataM civi [ vici] kkIvAdakAnAM 38, aSTazataM karaTInAmaSTazataM karaTIvAdakAnAM karaTI pratItA 39 aSTazataM DiNDimAnAmaSTazataM DiNDimavAdakAnAM prathamaprastAvanA stabakaH paNava vizeSaH DiNDimaH 40 aSTazataM kiNitAnAmaSTazataM kiNitavAdakAnAM -41 aSTazataM kaDavAnAmaSTazataM kaDavAvAdakAnAM kaDavA-karaTikA 42, aSTazataM dardarakANAmaSTazataM dardaravAdakAnAM dardarakaH pratItaH 43, aSTazataM dardarikANAmaSTazataM dardarikAvAdakAnAM laghudardarako dardarikA 44 aSTazataM kustumbarANAmaSTazataM kustumbaravAdakAnAM 45 aSTazataM kalazikAnAmaSTazataM kalazikAvAdakAnAM 46, aSTazataM kalazAnAmaSTazataM kalazavAdakAnAM 47, aSTazataM tAlAnAmaSTazata tAlavAdakAnAM 48, azataM kAMsyatAlAnAmaSTazataM kAMsyatAlavAdakAnAM 49, aSTazataM riMgisikAnAmaSTazataM riMgisikAvAdakAnAM 50, aSTazatamaGgarikANAmaSTa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 zatamaGgarikAvAdakAnAM 51, aSTazataM zizumArikANAmaSTazataM zizumArikAvAdakAnAM 52, aSTazataM vaMzAnAmaSTazataM vaMzavAdakAnAM 53 aSTazata bAlInAmazata bAlIvAdakAnAM bAlItUNavizeSaH, sa hi mukhe dattvA vAdyate 54, aSTazataM veNUnAmaSTazataM veNuvAdakAnAM 55, aSTazataM parilInAmaSTazataM parilIvAdakAnAM 56, aSTazataM baddhakAnAmaSTazata baddhakavAdakAnAM, baddhakastUNavizeSaH 57, avyAkhyAtAstu medA lokataH pratyetavyAH, evamAdIni bahunyAtodyAni AtodyavAdakAMca vikurvati, sarvasaGkhyayA tu mUlabhedApekSayAtodyamedA ekonapaJcAzat zeSAstu bhedA eteSvevAntabhavanti, yathA vaMzAtodyavidhAne bAloveNuparilobavvagA iti / ' evamAiyAi eguNapaNNa AtojjavihANAI viubvAi' iti, kiMkurvitvA ca tAn svayavikurvitAn devakumArAn devakumArikAMzca zabdayati, te ca zabditA hRSTatuSTAnanditacittAH sUryAbhasamIpamAgacchanti, Agatya ca karatalaparigRhItaM dazanakhaM zirasAvarta ca mastake aJjaliM kRtvA jayena vijayena vardhApayitvA evamavAdiSuHsandizantu devAnAM priyA yadasmAbhiH kartavyaM tataH sa sUryAbho devastAn bahUn devakumArAn devakumArikAMzca evamavAdItgacchata yUyaM devAnAM priyAH zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM trikRtvaH AdakSiNapradakSiNaM kuruta kRtvA ca vandadhvaM namasyata vanditvA namastviA gautamAdInAM zramaNAnAM nirgranthAnAM tAM devajanapra siddhAM divyAM devaddhiM divyAM devadyutiM divyaM devAnubhAvaM divyaM dvAtriMzadvidhaM nATyavidhimupadarzayata, upadarzya caitAmAjJaptikAM kSiprameva pratyarpayata / ' tara Nami 'tyAdi, tataste bahavo devakumArA devakumArikAzca sUryAmena devena evamuktAH santo hRSTA yAvat pratizaNvanti, abhyupagacchantItyarthaH, pratizrutya ca yatra zramaNo bhagavAnmahAvIrastatropAgacchanti upAgatya ca zramaNaM bhagavantaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat " * www.umaragyanbhandar.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 " mahAvIraM trikRtya AdakSiNapradakSiNIkurvanti kRtvA ca vandante namasyanti vanditvA namasthitvA ca yasmin pradeze gautamAdayaH zramaNAstatra samakAlameva- ekakAlameva samavasaranti, milantItyarthaH samavasRtya ca samakameva - ekakAlameva avanamantiadho nIcA bhavanti, avanamya va samakameva unnamanti, UdhvamavatiSThante iti bhAvaH, tadanantara 'cayaM krameNa sahitaM saGgataM stimitaM cAvanamanamunnamanaM ca vAcyam, amISAM ca sahitAdInAM bhedaH samyakkauzalopetanATayopAdhyAyAdevAvagantavyaH, tataH stimitaM samakamunnamya samakameva prasaranti, prasRtya ca samakameva yathAyogamAtodyavidhAnAni gRhNanti, gRhItvA ca samakameva pravAditavantaH samakameva pragItavantaH samakameva pranartitavantaH, ' kiM te ' ityAdi, kiJca te devakumArA devakumArikAzca evaM pragItA apyabhavanniti yogaH, kathamityAha - 'ureNa maMda miti, sarvatra saptamyarthe tRtAyA, urasi mandaM yathA bhavati evaM pragItAH, 'zireNa tAraM kaNTheNa vitAra 'miti zirasi kaNThe ca tAraM atizayena yathASalakSaNopetaM kimuktaM bhavati ? urasi prathamato gItamutkSipyate utkSepakAle ca gItaM mandaM bhavati, 'Adimi. umArabhatA' iti vacanAt, anyathA gItaguNakSateH, tata uktaM 'urasi manda 'miti, tato gAyatAM mUrddhAnamabhighnan svara uccaistaro bhavati, sthAnakaM ca dvitIyaM tRtIyaM vA samadhirohati, tataH zirasi tAramityuktaM zirasA pratinivRttaH san svaraH kaNThe ghulati ghulaMbdhAtimadhuro bhavati tataH kaNThe vitAramityuktaM tiSirhatisamayareyagaraiyamiti, 'guMjAvakakuharoghagUDhaM ' guJjanaM gujA gujapradhAnAni yAni bhavakrANi - zabdamArgApratikUlAni kuharANi teSUpagUDhaM guA'vakrakuharopagUDhaM kimuktaM bhaSati ? teSAM devakumArANAM devakumArikANAM ca tasmin prekSAgRhamaNDape gAyatAM gItaM teSu prekSAgrahamaNDapasakteSvanyeSu ca kuhareSu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R svAnurUpANi pratizabdasahasrANyutthApayadvartate iti, 'rattamiti raktaM iha yat geyarAgAturaktena gItaM gIyate tat raktamiti tadvidAM prasiddhaM, ' tiTThANakaraNasuddha ' miti trINi sthAnAniuraHprabhRtIni teSu karaNena - kriyayA zuddhaM tristhAna karaNazuddhaM, tadyathA-uraH zuddhaM kaNThazuddhaM zirovizuddhaM ca tatra yadi urasi svaraH svabhUmikAnusAreNa vizAlo bhavati tata urovizuddhaM sa eva yadi kaNThe vartito bhavati asphuTitazca tataH kaNThavizuddhaM yadi punaH ziraH prAptaH san sAnunAsiko bhavati tataH zirovizuddhaM, yadi vA yata uraH kaNThazirobhiH zleSmaNA avyA. kulitairvizudvairgIyate tata uraH kaNThazirovizuddhatvAtristhAnakaraNavizuddha, tathA sakuharo guJjan yo vaMzo ye ca tantrItalatAlalayagrahAsteSu suSThu - atizayena samprayuktaM sakuharaguJjadvaMzatantrItalatAlalayagrahasusamprayuktaM, kimuktaM bhavati ? sakuhare vaMze guJjati tantryAM ca vAdyamAnAyAM yadvaMzatantrI svareNAviruddhaM tat sakuharaguJjaM zatantrIsusamprayuktaM, tathA parasparahatahastatalasvarAnuvatiM yat tat tala susamprayuktaM yat murajakaMzikAdInAmAtodyAnAmAhatAnAM yo dhvaniH pAdotkSepo yazca nRtyatAM nartikApAdotkSepastena samaM tat tAlasusamprayuktaM, tathA zRGgamayo dArumayo dantamayo vA yo'nggulikaushikstenaaht| yAstantryAH svaraprakAro layastamanusaran geyalayasusamprayuktaM, tathA yaH prathamaM vaMzatantryAdibhiH svaro gRhItastanmArgAnusAri grahasusamprayuktaM, tathA ' mahurami 'ti madhurasvareNa gIyamAnaM, madhuraM kokilArutavat, tathA ' samami 'ti talavaMzasvarAdisamanugataM samaM 'salaliyaM 'ti yatsvaragholanAprakAreNa lalatIva tat saha lalitenalalanena vartate iti salalitaM, yadi vA iti yat zrotrendriyasya zabdasparzanamatIva sUkSmamutpAdayati sukumAramiva ca pratibhAsate tatsalalitamiti, ata eva manoharaM punaH kathambhUtamityAha " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'maurimiyapadasaJcAra tatra mRdudunA svareNa yukto na niSThureNa tathA yatra svaro'kSareSu gholanAsvaravizeSeSu ca saJcaran ragatIva pratibhAsate (sa) padasaJcAro rimita ucyate, mRduribhitaH padeSu geyanibaddheSu saMcAro yatra geye tanmRduribhitapadasaJcAraM, tathA 'surai' iti zobhanA ratiryasmin zrotRRNAM tataH surati tathA zobhanA natirnAmo'vasAno yasmin tat sunati tathA varaMpradhAnaM cAru-viziSTaca GgimopetaM rUpaM-svarUpa yasya tadaracArurUpaM divya-pradhAnaM nRttasajaM geyaM pragItA apyabhavan , 'kiM te' ityAdi, kizca te devakumArA devakumArikAzca pragItavantaH pranartitavantazca 'uddhamaMtANaM saMkhANami 'tyAdi, atra sarvatrApi SaSThI saptamyarthe, tato'yamoM-yathAyogamuddhamAyamAnAdiSu zaGkAdiSu, iha zaGkhazRGgazakhikAkharamuhIpeyApiripirikANAM vAdanamumAnamiti prasiddha, praNavapaTahAnAmAmoTanaM bhaMbhAhorambhANAmAsphAlanaM merIjhallarIdundubhInAM tADanaM murajamRdaGganandImRdaGgAnAmAlapanaM AliGgakustumbagomukhImardalAnAmuttAlana vINAvirIJcIvallakInAM mUrchanaM bhrAmarISaDbhrAmarIparivAdanInAM syandanaM vadhvAsA (vavvIsA) sughoSAnandighoSANAM sAraNaM mahatIkacchapIcitravINAnAMkuTTanaM AmodajhaJjhAnakulAnAmAmoTanaM tumbatUNavINAnAM sparzanaM mukundahuDukkAvicikkIkaDabAnAM mUrcchanaM karaToDiDimakiNikakaDaMbAnAM vAdanaM dardaradardarikAkustumbarukalasikAmaDDukAnAmuttADanaM talatAlakaMsatAlAnAmAtADanaM riGgisikAlattikAmakarikAzizumArikANAM ghaTTanaM vaMzaveNubAlIpiralIpiralIbaddhagAnAM kuMkanamata uktaM 'uddhumaMtANaM saMkhANa' mityAdi, 'tae NaM se dive gIe' ityAdi, yata evaM pragItavanta ityAdi, tato Namiti pUrvavat tadivyaM gItaM divyaM vAditaM divyaM nRttamabhavaditiyogaH, divyaM nAma pradhAna, 'evamabhue gIe' ityAdi, 'anbhue gIe abbhue vAie anbhue na?' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adbhataM-AzcaryakAri 'siMgAre vAie siMgAre naTTe' siMgAraMzRGgAraM zRGgArarasopetatvAt , athavA zRGgAraM nAmAlaGkRtamucyate, tatra yadanyAnyavizeSakaraNenAlaGkatamiva gItaM vAdanaM nRttaM vA tat zRGgAramiti, 'urAle gIe urAle vAie urAle na?' udAraM-sphAraM paripUrNaguNopetatvAt, natu kvacidapi hInaM, 'maNuNNe gIe maNuNNe vAie maNuNNe naTTe' manonaM-mano'nukUlaM draSNAM zrotRNAM ca manonitikaramiti bhAvaH, tazca manonivRtikaratvaM sAmAnyato'pi syAt ataH prakarSavizeSapratipAdanArthamAha- maNahara' iti, 'maNahare goe maNahare vAie maNahare na?' mano harati-AtmavazaM nayati tadvidAmapyaticamatkArakAritayeti manoharam , etadevAha-'uppiAlabhUe' umpijalamAkulakaM utpiJjalabhUte Akulake bhUte, kimuktaM bhavati ? maharddhikadevAnAmapyatizAyitayA paramakSobhotpAdakatvena sakaladevAsuramanujasamUhacittAkSepakArIti, 'kahakahabhUe' iti kahakahetyanukaraNaM, kahakaheti bhUtaM-prAptaM kahakahabhUtaM, kimuktaM bhavati ? nirantaraM tattadvizeSadarzanataH samucchalitapramodabhara. paravazasakaladikacakravAlavartiprekSakajanakRtaprazaMsAvacanabolakolAhalavyAkulIbhUtamiti, ata eva divyaM devaramaNamapi devAnAmapi ramaNaM-krIDanaM pravRttamabhUt / 'tara Na te bahave deva. kumArA ya' ityAdi, tataste bahavo devakumArA devakumArikAzca zramagasya bhagavato mahAvIrasya purato gautamAdizramaNAnAM svastikazrIvatsanandyAvartavardhamAnakabhadrAsanakalazamatsyadarpaNarUpANAmaSTAnAM maGgalakAnAM bhaktyA-vicchittyA citram-AlekhanamAkArAbhidhAnaM vA yasmin sa svastikazrIvatsanandyAvartavardhamAnakamadrAsanakalazamatsyadarpaNamaGgalabhakticitraH, evaM sarvatrApi vyutpattimAtraM yathAyogaM paribhAvanIyaM, samyagbhAvanA tu katuna zakyate, yato'mISAM nATyavidhInAM samyak svarUpapratipAdanaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvAntargate nATyavidhiprAmRte, taccedAnI vyavacchinnamiti prathamaM divya nATyavidhimupadazayati / ___tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya samameva samosaraNaM kareMti 2 tA taM caiva bhANiyavvaM jAva divve devaramaNe pavatte yAvi hotthA / tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya samaNassa bhagavao mahAvIrassa AvaDapaJcAvaDaseDhigaseDhisothiyasovatthiapUsamANagamacchaMDamagaraMDajArAmArAphullAvalipaumapattasAgarataraMgavasaMtalayApaumalayabhatticittaM NAma divvaM NaTTavihiM uvadaMsati / evaM ca ekakiyAe NavihIe samosaraNAdIyA esA vattavvayA jAva divve devaramaNe patte vi yAvi hotyA / tae NaM te bahave devakumArA devakumAriyAo ya samaNassa bhagavao mahAvIrassa IhAmihausabhaturaganaramagaravihagavAlagakiMnararurusarabhacamarakuMjaravaNalayapaumalayabhatticittaM NAmaM divvaM paTTavihiM uvadaseMti 3 / egao vakaM duhao vakaM ( egao khuhaM duhao khuha ) egaoM cakavAla duhaA cakavAla cakaddhacakavAlaM 4 NAmaM divvaM NaTTavihiM uvadaMsaMti caMdAvalipavibhattiM ca valiyAvalipavibhattiM ca haMsAvalipavibhattiM ca sarAvalipavibhatti ca egAvalipavibhattiM ca tArAvalipavibhattiM ca muttAvalipavibhattiM ca kaNagAvalipavibharti ca rayaNAvalipavittiM ca NAmaM divvaM paTTavihaM uvadaMseMti 5 caMduggamaNapavibhatti sUruggamaNapavibhattiM ca uggamaNuggamaNapavibhattiM ca NAmaM divvaM paTTavihaM upadaMseMti 6 caMdAgamaNapavibhattiM ca sUrAgamaNapavibhattiM ca. AgamaNAgamaNapa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a vibhasi ca NAmaM divyaM havihaM upadaMsaMti 7 caMdAvaraNapavibhartti ca surAvaraNapavibhattiM ca NAmaM divvaM havihaM jvadaMsaMti 8 caMdatthamaNapavibhattiM ca suratthamaNapavibhattiM ca atthamaNatthamaNapavibhattiM nAma divvaM gaTTavihaM uvadaMsaMti 9 caMdamaMDalapavibhatti ca sUramaMDalapavibhattiM ca nAgamaMDalapavibhattiM ca jakkhamaMDalapavibhartti ca bhUyamaMDalapavibhattiM ca ( rakkhasa0 mahoraga0 gaMdhavva0 maMDalapavibhattiM ca ) maMDalapavibhattiM NAmaM divvaM NaTTavihaM uvadaMti 10 usabhalaliyavataM sIhalaliyavakkataM hayavilaM biyaM mattagayavilasiyaM duyavilaMbiyaM NAmaM divvaM vihiM uvadasaMti 11 sAgarapavibhattiM ca nAgarapavibhattiM ca sAgaranAgarapavibhattiM ca NAmaM divvaM NaTTavihaM vadasaMti 12 NaMdApavibhattiM ca capApavibhatti ca nandAcaMpApavibhattiM ca NAmaM divvaM NaTTaviha0 13 macchaMDApavibhattiM ca mayaraMDApavibhattiM ca jArApavibhattiM ca mArApavibhattiM ca macchaMDAmaya raMDAjArAmArApavibhattiM ca NAmaM divvaM NaTTavihi uvadaMseMti 14 kattikakArapavibhattiM ca khattikhakArapavibhattiM ca gattigakArapavibhattiM ca ghattighakArapavibhattiM ca GattiGakArapavibhattiM ca kakArakhakAragakAraghakAraGakArapavibhattiM ca NAmaM divvaM vihaM uvarseti 15 evaM cakAravaggovi 16 TakAravaggovi 17 takAravaggovi 18 pakAravaggovi 19 asoyapallavapavibhattiM ca aMbapallavapavibhattiM ca jaMbUpallavapavibhartti ca kosaMba pallavapavibhattiM ca pallava 2 pavibhartti ca NAmaM divvaM NaTTavihaM uvadaMti . 20 paumalayApavibhattiM ca jAva sAmalayApavibhattiM ca layAla Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 yApavibhattiM ca NAmaM divvaM NaTTavihaM uvarseti 21 duyaNAmaM TTavihaM uvadaMsaMti 22 bilaMbiyaM NAmaM NaTTavihiM 23 duyavilaMbiyaM NAmaM NaTTavihiM 24 aMciyaM 25 ribhiyaM 26 aMciyaribhiyaM 27 Arabha 28 bhasolaM 29 ArabhaDabhasolaM 30 uppayanivayapavattaM saMkuciyaM pasAriyaM rayAkheyaraiyabhaMta saMbhaMtaNAmaM divyaM vihiM uvadarseti 31 / tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIyAo ya samAmeva samosaraNaM kareMti jAva divvaM devaramaNe pavatte yAvi hotthA / tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya samaNassa bhagavao mahAvIrassa puNtrabhavacariyaNibaddhaM ca ( devaloya cariyanibaddhaM ca ) cavaNacariyaNibaddhaM ca saMharaNacariyanibaddhaM ca jammaNacariyanibaddhaM ca abhise acariyanibaddhaM ca bAlabhAvacariyanibaddhaM ca jovvaNacariyanibaddhaM ca kAmabhogacariyanibaddhaM ca nikkhamaNacariyanibaddhaM ca tavacaraNacariyanibaddhaM ca ( NANuSpAyacariyanibaddhaM ca ) titthapavattaNacariyanibaddhaM ca parinivvANacariyanibaddhaM ca carimacariyanibaddhaM ca NAma divvaM vihiM uvadaMseMti 32 / tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIyAo ya cavvihaM vAitaM vAeMti, taMjahAtataM vitataM ghaNaM jhusiraM / tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya caunvihaM geyaM gAyaMti, taMjahAukkhittaM pAyattaM maMdAyaM roiyAvasANaM ca / tae NaM te bahave devakumArA ya devakumAriyAo ya caunvihaM NaTTavihiM uvadaMsaMti taMjahA - aMciyaM ribhiyaM ArabhaDaM bhasolaM ca / tae NaM te bahave 8 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devakumArA ya devakumAriyAo ya caliI abhiNayaM abhiNayaMti, vaMjahA-ditiyaM pADitiyaM sAmantovaNikAiyaM aMtomajhAkramaNiya / taeNaM te vahade devakumArA ya devakuvAriyAo ya soyamAjhyANaM samANANaM niggaMthANaM divaM deviDUi divaM vekjuiM divvaM devANubhAvaM divyaM kttIsapaddhaM nADayaM uvadaMsitA samayaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karenti 2 cA vadati maMsaMti 2 jeNeca sUriyAbhe deve teNeva uvAgacchanti ra sA musyiAbhaM devaM karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM bahu jaeNaM vijaeNaM vaddhAti 2 tA evamAnaniya kcappiNaMti / (su.25) taeNaM se sUriyAbhe deve taM divyaM deviDUi divvaM devajuiM divvaM devANubhAvaM paDisAharai 2 tA khaNeNaM jAe eme egabhUe / bae NaM se sUriyAbhe deve samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhigapayAhiNaM karei vaMdai NamaMsai 2 cA niyamaparikAlasaddhiM saMparikhuDhe tameva divvaM jANavimANaM durUhai 2 lA jAmeva disiM pAunbhUyA tAmeva disi paDigayA // (sU. 25) tato dvitIyaM nATyavidhimupadarzathitukAmA bhUyo'pi prAguktaprakAreNa samakaM samavasaraNAdikaM kurvanti tathA cAha'taraNaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya samakameva samosaraNaM kareMti' ityAdi prAguktaM tadeva tAvadvaktavyaM yAvat 'divve devaramaNe pavatte yAvi hotthA' iti / 'tae NamityAdi, tataste bahavo devakumArA devakumArikAzca zramaNasya bhagavate mahAvIrasya purato gautamAdInAM zramaNAnAM AvartapratyAvartazreNi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 prazreNisvastika puSpamANavakavardhamAnakamat jArasamarapuSpAvalipadApatrasAgara taraGgavA sanvIlatApajhalatAbhakticitraM nAma dvitIyaM nATyavidhimupadarzayanti 2 / tadanantaraM tRtIyaM nATyavidhimupadarzayituM bhUyastathaiva samavasaraNAdikaM kurvanti, evaM samavasaraNAdikaraNavidhirekai kasminnATyavidhau pratyekaM 2 tAvadvaktavyo yAvaddevaramaNe pavate yAvi hotthA iti / vrata IhAmRgaRSabhaturaganara makaravihaga bAlakinnararurusarabhacamarakuJjara vanalatApajhalatAbhakticitraM nAma tRtIyaM divyaM nATyavidhimupadarzayanti 3, tadanantaraM bhUyo'pi samavasaraNAdividhikaraNAnantaramekato cakraM - ekatazcakravAlaM dvighAtazcakravAlaM cakrArdha cakravAlaM nAma caturtha divyaM nATyavidhimupadarzayanti 4, tadanantaramuktavidhipurassaraM candrAvalipravibhakti sUryAvalipravibhakti valayAvalipravibhakti haMsAvalipravibhakti ekAvalipravibhakti tArAvalipravibhakti muktAvalipravibhakti kanakAvalipravibhakti ratnAvalipravibhaktyabhinayAtmakamAvalipravibhakti nAma paJcamaM nATyavidhimupadarzayanti 5, tadanantaramuktakrameNa candrogamapravibhaktisUryodgamapravibhaktiyuktamudgamanodgamanapravibhakti nAma SaSThaM nATayavidhimupadarzayanti 6 tata uktaprakAreNa candrAgamanapravibhakti sUryAgamanapravibhaktiyuktamAgamanapravibhaktinAma saptamaM nATyavidhimupadarzayanti 7 tadanantaramuktakrameNa candrAvaraNapravibhaktisUryAvaraNapravibhaktiyuktamAvaraNAvaraNapravibhaktinAma kamaSTamaM nATyavidhi 8 tata uktakrameNaiva candrAstamayanapravibhaktisUryAstamayanapravibhaktiyuktamastamayanapravibhaktinAmakaM navamaM nATayavidhi 9 tata uktaprakAreNa candramaNDalapravibhaktisUryamaNDala - pravibhaktinamamamaNDalapravibhaktiyakSamaNDalapravibhaktibhUtamaNDa lapravibhaktiyuktaM maNDalapravibhaktinAmakaM dazamaM divyaM nATyavidhi 10 tadanantaraM uktakrameNa RSabhamaNDalapravibhakti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMhamaNDalapravibhaktihayavilambitagajavilambitahavilasitagajavilasitamattahayavilasitamattagajavilasitamattahayavilaMbitamattagajavilaMmbitaM vilambitAbhinayaM drutavilambitaM nAma ekAdazaM nATayavidhiM 11 tadanantaraM sAgarapravibhaktinAgarapravibhaktyabhinayAtmakaM sAgaranAgarapravibhaktinAma dvAdaza nATayavidhi 12 tato nandApravibhakticampApravibhaktyAtmakaM nandAcampApravibhaktinAma trayodazaM nATyavidhiM 13 tato matsyANDakapravibhaktimakarANDakapravibhaktijArapravibhaktimArapravibhaktiyuktaM matsyANDakamakarANDakajAramArapravibhaktinAma caturdazaM nATyavidhiM 14 tadanantaraM krameNa ka iti kakArapravibhaktiH , kha iti khakArapravi0 ga iti gakArapra0 gha iti ghakArapra0 Ga iti ukArapravibhaktirityevaM kramabhAvikakArAdipravibhaktiabhinayAtmakaM kakArakhakAragakAraghakAraGakArapravibhaktinAmaka paJcadazaM divyaM nATayavidhi 15 evaM cakArachakArajakArajhakAra akArapravibhaktinAmakaM SoDazaM divyaM nATayavidhiM 16 TakAra ThakAraDakAraDhakAraNakArapravibhaktinAmakaM saptadazaM divyaM nATyavidhi 17 takArathakAradakAradhakAranakArapravibhaktinAmakaM aSTAdazaM nATyavidhi 18 pakAraphakArabakArabhakAramakArapravibhaktinAmakamekonaviMzatitamaM divyaM nATyavidhi 19 tato'zokapallavapravibhaktyAmrapallavapravibhaktijambUpallavapravibhaktikozambapallavapravibhaktyabhinayAtmakaM pallavapravibhaktinAmakaM viMzatitamaM divyaM nATyavidhi 20 tadanantaraM padmalatApravibhaktinAgalatApravi. bhaktiazokalatApravibhakticampakalatApravibhakticUtalatApravibhaktivanalatApravibhaktivAsantIlatApravibhaktikundalatApravibhaktiatimuktakalatApravibhaktizyAmalatApravibhaktyabhinayAtmakaM latApravibhaktinAmakamekaviMzatitamaM divyaM nATyavidhi 21 tadanantaraM drutaM nAma dvAviMzatitama nATyavidhi 22 tato vila. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 mbitaM nAma trayoviMzatitamaM 23 drutavilambitaM nAma caturviMzatitamaM 24 aJcitaM nAma paJcaviMzatitamaM 25 ribhitaM nAma SaDizatitamaM 26 aJcitaribhitanAma saptaviMzatitamaM 27 ArabhaTaM nAma aSTAviMzatitamaM 28 bhasolaM nAma ekonatriMzatitamaM 29 ArabhaTabhasolaM nAma triMzattamaM 30 tadanantaramutpAtanipAtaprasaktaM : saGkacitaprasAritarevakaracitaM bhrAntasambhrAntaM nAma ekatriMzattamaM divyaM nATyavidhimupadarzayanti 31 tadanantaraM ca zramaNasya bhagavato mahAvIrasya caramapUrvamanuSyabhavacaramacyavanacaramagarbhasaMharaNaca ramabharatakSetrAvasarpiNItIrthakarajanmAbhiSekacaramabAlabhAvacaramayauvanacaramakAmabhogacarama niSkramaNaca ramatapazcaraNacara: ma- jJAnotpAdacaramatIrthapravartanacaramaparinirvANanibaddhaM caramanibaddhaM nAma dvAtriMzattamaM divyaM nATayavidhimupadarzayanti 32 / tadanantaraM bahavo devakumArA devakumArikAzca nATyavidhiparisamAptimaGgalabhUtaM caturvidhaM vAditraM vAdayanti tadyathA - tataM - mRdaGgapaTahAdi vitataM - vINAdi ghanaM - kaMsikAdi suSiraM - zaGkhakAhalAdi, tadanantaraM caturvidhaM gItaM gAyanti, tadyathA - utkSiptaM prathamataH samArabhyamANaM pAdAntaM pAdavRddhaM vRddhAdicaturbhAgarUpapAdabaddhamitibhAvaH, 'mandAya' miti madhyabhAge mUrcchanAdiguNopetatayA mandaM mandaM gholanAtmakaM rocitAvasAnamiti - rocitaM yathoktalakSaNopetatayA bhAvitaM satyApitamitiyAvat avasAnaM yasya tadrocitAvasAnaM / ' tapa NamityAdi, tatazcaturvidhaM nartanavidhimupadarzayanti, tadyathA - 'azcita' mityAdi, 'tara Na' mityAdi, tatazcaturvidhamabhinayamabhinayanti, tadyathA - dAntikaM prAtyantikaM sAmAnyato vinipAtaM loka madhyAvasAnikamiti, ete nartanavidhayo'bhinayavidhayazca nATyakuzalebhyo veditavyAH / ' tapa NaM te bahave devakumArA devakumArIo' ityAdi upasaMhArasUtraM sugamaM, navaraM 'egabhUe' iti ekabhUtaH anekIbhU Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaikatvaM prati ityarthaH, niyaMgariyAlasaddhi saMparicuDe' iti, nijakaparivAreNa sArgha saparivRtaH / bhaMte ti bhayavaM goyamai samaNa bhagavaM mahAvIra vaidai namasai 2 evaM vayAsI-mUriyAbhassa NaM bhaMte ! devassa esA divA deviTTI divvA devajuI divve devANubhAve kahiM gae kahi aNupaviDhe ? goyamA ! sarIraM gae sarIra aNupavitu / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccei, sarIraM gae sarIraM aNupaviTTha ? goyamA ! se jahAnAmae kUDAgArasAlA siyA duhao littA duhao guttA guttaduvArA NivAyA NivAyagaMbhIrA / tIse gaM kUDAgArasAlAe adUrasAmaMte ettha NaM mahege aNasamUhe ciTThai / tae NaM se jaNasamRhe ega mahaM abbhavaddalaga vA vAsabaddalaga vA mahAvAya vA ijamANaM pAsai 2 tA taM kUDAgArasAlaM aMto aNupavisittA NaM ciTThai / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai sarIraM aNupaviDhe / (sU. 26) / bhadantetyAmantraNapurassaraM bhagavAn gautamaH zramaNa bhagavantaM mahAvIraM bandate namasyati vanditvA namasyitvA evaM' vakSyamANaprakAreNAvAdIt / pustakAntare tvidaM vAcanAntaraM dRzyate, 'teNa kAleNaM teNaM samaraNa samaNassa bhagavao mahAvIrassa jeDe aMtevAsI' ityAdi, asya vyAkhyAH tasmin kAle tasmin samaye zabdo vAkyAlaGkArArthaH, zramaNasya bhagavato mahAvIrasya 'jyeSTha' iti prathamo'ntevAsI-ziSyA, anena padadvayena tasya sakalasaGghAdhipatitvamAvedayati, indrabhUtiriti mAtApitkRtaM nAmadheyaM nAmetiprAkRtatvAt vibhaktipariNAmena mAmmati draSTavyaM, evamanyatrApi yathAyoga mAyanIyam, mantevAsI ca phila vivakSAyA~ zrAvako'pi syAdatastadAzaGkA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 vyavacchedArthamAha-'anagAraH' na vidyate agora-gRhamasyetyanagAraH, ayaM ca vigItagotro'pi sambhAvyetAta Aha-gautamo gotreNa gautamAhvayaMgotrasamanvita ityarthaH, ayaM ca tatkAlocitadehaparimANApekSayA nyUnAdhikadeho'pi syAdata AhasaptotsaidhaH-saptahastapramANazarIrocchrAyaH, ayaM cetthambhUto la. kSaNahIno'pi zaGkayetAtastadAzaGkApanodArthamAha-'samacaurasasaMThANasaMThie' iti, samAH-zarIralakSaNazAstroktapramANAvisa vAdinyazcatastro'strayo yasya tat samacaturastraM astrayastviha caturdigvibhAgopalakSitAH zarIrAvayavA draSTavyAH, anye tvAhuHsamA-anyUnAdhikAzcatasro'pyanayo yatra tat samacaturasraM tazca tat saMsthAna caM, saMsthAnam-AkAraH taca vAmadakSiNajAnvorantaraM Asanasya lalAToparibhAgasya cAntaraM vAmaskandhastha dakSiNajAnunazcAntaramiti, apare tvAhuH-vistArotsedhayoH samatvAt samacaturasraM taca tatsaMsthAnaM ca 2, saMsthAnam-AkA. rastena saMsthito-vyavasthito yaH sa tathA 'jAva uThAe uTheI' iti thAvatkaraNAt 'vajarisahasaMghayaNe kaNagapulaganighasapamhagore uggatave dittatave tattatave mahAtave urAle ghore ghoraguNe ghoratavassI ghorabaMbhaceravAsI ucchUDhasarIre saMkhittaviulateyalese caudasapunvI caunANovagae savvakkharasannivAI samaNassa bhaMgaghao mahAvIrassa adUrasAmante ur3ajANU ahosire jhANakoTTho. vagae saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai, tae NaM se bhagavaM goyame jAyasar3e jAyasaMsae jAyakouhalle uppannasar3e uppannasaMsae uppannakouhalle saMjAyasar3e saMjAyasaMsae saMjAyakouhalle samuppaNNasaDDe sapuSaNNasaMsada samupaNNakouhalle uDAe uDei' iti draSTavyaM, taba nArAcamubhayato markaTabandhaH RSabhastadupari veSTanapaTTaH kIlikA asthitrayasyApi bhedakamasthi evaMrUpaM saMhanane yasya sa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 tathA, tathA kanakasya-suvarNasya yaH pulako-lavastasya yonikaSa:kaSapaTTake rekhArUpastathA padmagrahaNena padmakesarANyucyante avayave samudAyopacArAt yathA devadattasya hastAgrarUpo'vayavo'pi devadattaH, tathA ca devadattasya hastAgraM spRthvA loko vadatispRSTo mayA devadatta iti, kanakapulakanikaSavat padmavacca yo gauraH sa kanakapalakanikaSapadmagauraH, athavA kanakasya yaH pulako-dravatve sati bindustasya nikaSo varNataH sadRzaH kanakapulakanikaSaH, tathA padmavat-padmakesaravat yo gauraH sa padmagauraH, tataH padadvayasya karmadhArayasamAsaH, ayaM ca viziSTacaraNarahito'pi zaGkayeta tata Aha-'uggatave' iti, ugramadhRSyaM tapaH-anazanAdi yasya sa tathA, yadanyena prAkRtena puMsA na zakyate cintayitumapi manasA tadvidhena tapasA yukta ityarthaH, tathA dIpta-jAjvalyamAnadahana iva karmavanagahanadahana samarthatayA jvalitaM tapo-dharmadhyAnAdi yasya sa tathA, 'tattatave' iti taptaM tapo yena sa taptatapAH, evaM hi tena tapastaptaM yena sarvANyapi azubhAni karmANi bhasmasAt kRtAnIti 'mahAtave' iti mahAn -prazastamAzaMsAdoSarahitatvAt tapo yasya sa mahAtapAH, tathA 'urAle' iti, udAraH-pradhAnaH athavA urAlo-bhISmaH ugrAdiviziSTatapaHkaraNataH pArzvasthAnAmalpasattvAnAmatibhayAnaka iti bhAvaH,tathA ghoro-nighRNaH parISahendriyAdiripugaNavinAzanamadhikRtya nirdaya iti yAvat, tathA ghorA anyairduranucarA guNA mUlaguNAdayo yasya sa ghoraguNaH, tathA ghoraistapobhistapasvI ghoratapasvI, 'ghorabaMbhaceravAsI' iti ghoraM dAruNamalpasatvairduranucaratvAt brahmacarya yat tatra vastuM zIlaM yasya sa tathA, 'ucchUDhasarIre' iti ucchaDham-ujjhitamivojjhitaM saMskAraparityAgAt zarIraM yena sa ucchRDhazarIraH, 'saMkhittaviulateulese' iti saGkitA-zarIrAMtargatatvena hrasvatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 gatA vipulA - vistIrNA anekayojanapramANakSetrAzritavastudahanasamarthatvAt tejolezyA - viziSTatapojanyalabdhivizeSaprabhavA tejojvAlA yasya sa tathA, 'caudasaputhvI' iti caturdaza pUrvANi vidyante yasya tenaiva teSAM racitatvAt asau caturdazapUrvI, anena tasya zrutakevalitAmAha, sa cAvadhijJAnAdivikalo'pi syAdata Aha-' caunANovagae' matizrutAvadhimanaH paryAyajJAnacatuSTayasamanvitaH uktavizeSaNadvayayukto'pi kazcinna samagrazrutaviSayavyApijJAno bhavati caturdaza pUrvavidAmapi SaTsthAnapatitatvena zravaNAdata Aha- 'sarvAkSarasannipAtI' akSarANAM sannipAtA:saMyogAH akSarasannipAtAH sarve ca te akSarasannipAtAzca sarvAkSarasannipAtAste yasya jJeyAH sa tathA, kimuktaM bhavati ? yA kAcit jagati padAnupUrvI vAkyAnupUrvI vA saMbhavati tAH sarvA api jAnAtIti, evaMguNaviziSTo bhagavAn vinayarAziriva sAkSAditikRtvA ziSyAcAratvAcca zramaNasya bhagavato mahAvIrasyAdUrasAmante viharatIti yogaH, tatra dUraM viprakRSTaM sAmantaM sannikRSTaM tatpratiSedhAdadUrasAmantaM tato nAtidUre nAtinikaTe ityarthaH, kiMviziSTaH san tatra viharatItyata Aha- 'UDuMjANU ahosire' Urdhva jAnunI yasyAsAvUrdhvajAnuH, adhaH zirA nordhva tiryagvA vikSiptadRSTiH kintu niyatabhUbhAganiyamita dRSTirityarthaH, 'jhANakoTThovagae' iti dhyAnaM - dharmadhyAnaM zukladhyAnaM ca tadeva koSThaH kuzUlo dhyAnakoSThastamupagato dhyAnakoSTopagato, yathA hi koSThake dhAnyaM prakSiptamaviprasRtaM bhavati evaM bhagavAnapi dhyAnato'viprakIrNendriyAntaHkaraNavRttirityarthaH, saMyamena' paJcAzravanirodhAdilakSaNena tapasA anazanAdinA cazabdo'tra samuccayArtho lupto draSTavyaH, saMyamatapograhaNamanayoH pradhAnamokSAGgatAkhyApanArtha, prAdhAnyaM saMyamasya navakarmAnupAdAnahetutvena tapasazca purANakarmanirjarA hetutvena, tathAhi abhinavakarmAnupAdAnAt Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com 6 - Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 purANakarmakSapaNAca jAyate sakalakarmakSavalakSaNo mokSastatI bhavati saiyamatapasomoze prati prAdhAnyamiti 'appANe bhAvemANe viharaI' iti, AtmAnaM vAsaban tiSThati / 'tae ja' mityAdi, tato dhyAnakoSThopamataviharaNAdanantaraM ''miti vAkyAlakAra sa bhagavAn gautamo 'jAyasar3e' ityAdi, jAtazraddhAdivizeSaNaviziSTaH san uttiSThatIti yogaH, tatra AtA-pravRttA zraddhA-icchA vakSyamANArthatattvAvagame prati vasyAsau jAtazraddhaH tathA jAtaH saMzayo yasya sa jAtasaMzayaH, saMzayo nAma anavadhAritArtha jJAna, sa caivaM-itthaM nAmAsya divyA devaddhirvistutA abhakt idAnI sA ka gateti, tathA 'jAyakuUhale' iti jAtaM kutUhalaM vastha sa jAtakutUhalaH jAtautsukya ityarthaH tathA kathamamumartha bhagavAn prarUpayiSyati iti, tathA 'uppanna'sar3e' utpannA prAgabhUtA satI bhUtAM zraddhA yasyAsau utpanazraddhaH, atha jAtazraddha ityetadevAstu kimarthamutpannazraddhaM iMti, pravRtta zraddhatvenaivotpannazreddhatvasya labdhatvAta, na hi anutpannA zraddhA pravartate iti, atrocyate, hetutvapradarzanArtha, tathAhi-kathaM pravR. saMzraddhaH ? ucyate, yata utpannazraddhaH, iti hetutvadarzana copa. panna, tasye kAvyAlaGkAratvAt yathA 'pravRttadIpAmapravRttabhAska. rA, prakAzacandrA bubudhe vibhAvarI mityatra, atra hi yadyapi pravRttadIpAditvAdevApravRttaMbhAskaratvamupagata tathApyapravRttamA skaratvaM pravRttadIpatvAdehetutayopanyastamiti samyaka, 'uppannasar3e utpannasaMsaye' iti prAgvat, tathA 'saMjAyasa.' ityAdi pada paTaka prAgvat, navaramiha saMzabdaH prakarSAdivacano vaiditavyA, 'uhAe udveI' tti utthAnamutthA-Urva vartana tayA uttiSThati, iha 'udveI' ityukte kriyArambhamAtramapi pratIyeta yathA vakumutti te tatastadvayavacchedArthabhutthAyetyukta utthayA utthAya 'jaNe sthAdi yasmin digmAge zramaNo bhagavAn mahAvIrI partata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 sajebiti tasminneva digmAge upAgacchati, upamitya ca zramaNa vikRtvaH-trivArAn AdakSiNapradakSiNIkaroti, AdakSiNa pradakSiNIkRtya ca vandate namasyati vanditvA nasthitvA evabhavAdIt / 'sUriyAbhassa NaM bhaMte !' ityAdi, 'kahiM gae' iti ka gataH ? taMtra gamanamantarapravezAbhAve'pi dRSTaM yathA bhittau gato dhUliriti, eSo'pi divyAnubhAvo yathecaM kvacityatyAsanne pradeze gataH syAttato dRzyeta na cAsau dRzyate tato bhUyaH pRcchati-'kahiM aNupaviDhe' iti kvAnupraviSTaH ? kvAntIna iti bhAvaH / bhagavAmAha-gautama ! zarIraM gataH zarIramanupraviSTaH punaH pRcchati-'se keNaTeNa' mityAdi, atha kenArthena-kena hetunA bhadanta ! evamucyate-zarIraM gataH zarIramanupraviSTaH ? bhagavAnAha-gautama ! 'se jahAnAmae ' ityAdi, kUTasyevaparvatazikharasyevAkAro yasyAH sA kUTAkArA, yasyA upari AcchAdanaM zikharAkAraM sA kUTAkAreti bhAvaH, kUTAkArA cAsau zAlAM ca kuTAkArazAlA, yadi vA kUTAkAreNa zikhasakRtyopalakSitA zAlA kuTAkArazAlA syAt, 'duhao littA' iti bahirantazca gomayAdinA liptA guptA bahiprAkArAvRtA guptadvArA dvArasthaganAt yadivA guptA guptadvArA-keSAzcit dvArANAM sthagitatvAt keSAzciJcAsthagitatvAditi nivAtA-vAyoraprave. zAt kila mahad gRhaM nivAtaM prAyo na bhavati tata AhanivAtagambhIrA-nivAtA satI gambhIrA nivAtagambhaurA, nivAtA saMtI vizAlA ityarthaH, tatastasyAH kUTAMkArazAlAyA adUrasAmante-nAtidUre nikaTe vA pradeze mahAn eko'nyataro janasamUhastiSThati, sa ca ekaM mahat abhrarUpaM vAIlaM, abhravAdalaM, dhArAbhipAtarahita sambhAvyavarSe vAdalamityarthaH, varSapradhAnaM vAdalakaM varSavardalakaM varSe kurvantaM vAdalakaM mahAvAta vA ejamANaM' miti AyAnta-AgacchantaM pazyati, dRSTvA ca taM 'kUDAgArasAla' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 dvitIyA SaSThayathai tasyAH kUTAkArazAlAyA antaraM tato'nupra. vizya tiSThati, evaM sUryAbhasyApi devasya sA tathA vizAlA divyA devadhirdivyA devadyutidivyo devAnubhAvaH zarIramanupraviSTaH 'se eeNadveNa' mityAdi, anena prakAreNa gautama! evamucyate-'sUriyAbhasse' tyAdi, bhUyo gautamaH pRcchati kahiM NaM bhaMte ? sariyAbhassa devassa sUriyAbhe NAma vimANe pannatte ? goyamA ! jambUddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM imIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo uI caMdimamUriyagahagaNaNakkhattatArArUvANaM bahUI joyaNAI bahUI joyaNasayAI bahUI joyaNasahassAI bahUI joyaNasayasahassAI bahuIo joyaNakoDIo bahuIo joyaNasayasahassakoDIo uI dUraM vIIvaittA ettha NaM sohamme kappe nAma kappe paNNatte pAINapaDINaArae udINadAhiNavitthiNNe addhacaMdasaMThANasaMThie acimAlibhAsarAsivaNNAbhe asaMkhejAo joyaNakoDAkoDIo AyAmavikkhaMbheNaM asaMkhejAo joyaNakoDAkoDIo parikkheveNaM ittha NaM sohammANaM devANaM battIsa vimANAvAsasayasahassAI bhavatIti makkhAyaM / te NaM vimANA sabarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / tesi NaM vimANANaM bahumajjhadesabhAe paMca vaDisayA pnnnnttaa| taMjahA-1 asAgaDisae 2 sattavaNNavaDisae 3 caMpagavaDiMsae 4 cUyagavaDisae 5 majjhe sohammavaDisae / te NaM vaDiMsagA sabarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / tassa. NaM sohammavaDiMsagassa mahAvimANassa purasthimeNaM tiriyamasaMkhejAI joyaNasayasahassAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 vIIvaittA ettha NaM sUriyAbhassa devassa sUriyAbhe nAmaM vimANe paNNatte, addhatterasa joyaNasayasahassAiM AyAmavikkhaMbheNaM guNayAlIsaM ca sayasahassAI bAvannaM ca sahassAI aTTa ya aDayAle joyaNasae parikkheveNaM / se NaM egeNaM pAgAreNaM sabao samaMtA sNprikhite| se NaM pAgAre tinni joyaNasayAiM ur3e uccattega mULe egaM joyaNasayaM vikkhaMbheNaM majjhe pannAsaM joyaNAI vikkhaMbheNaM uppi paNavIsaM joyaNAiM vikkhaMbheNaM mUle vitthiNNe majhe saMkhitte uppiM taNue gopucchasaMThANasaMThie savvakaNagAmae acche jAva paDirUve / se NaM pAgAre NANAviha( maNi) paMcavaNNehiM kavisIsaehiM uvasobhie, taMjahA-kiNhehiM nIlehi lohiehi hAliddehiM sukillehiM kavisIsaehiM / te NaM kavisIsagA egaM joyaNaM AyAmeNaM addhajoyaNaM vikkhaMbheNaM desUrNa joyaNa uDUM uccattaNaM savvamaNi(rayaNA)mayA acchA jAva paDirUvA / mUriyAbhassa NaM vimANassa egamegAe bAhAe dArasahassaM 2 bhavaIi makkhAyaM / te NaM dArA paMcajoyaNasayAI uDUM uccatteNaM aDrAijAI joyaNasayAI vikhaMbheNaM tAvaiyaM caiva paveseNaM seyA varakaNagathUbhiyAgA IhAmiyausamaturagaNaramagaravihagavAlagakinnararurusarabhacamarakuMjaravaNalayapaumalayabhatticittA khaMbhuggayavaravairaveiyAparigayAbhirAmA vijAharajamalajuyalajaMtajuttaMpiva accIsahassamAliNIyA rUvagasahassakaliyA bhisamANA bhibhisamANA cakkhulloyaNalesA suhaphAsA sassirIyarUvA vaNNo dArANaM tesi hoi,taMjahA-vairAmayA jimmA riTThAmayA paiTANA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 keruliyamayA mukhaMbhA jAyarUkovaciyapakarapaMcaraNapagisvaNako himavalA haMsagabdhamayA eluyA momenamayA iMdakIlA lohiyakarakamaIodAraceDIojoIssamayA uttaraMmA lohiyakakhamaIo mAIo vayarAmayA saMdhI nANAmaNimayA samuggayA vayarAmayA aragalA aragalapAsAyA rayayAmayAo AvataNapeDhiyAo aMkuttarapAsagA nirantariyaSaNakavADA bhittIsu ceva miciguliyA chappanA tiNi hoti gomANasiyA taiyA NANAmaNirayaNavAlarUvagalIlaTTiyasAlabhaMjiyAgA vayarAmayA kuDDA rayayAmayA ussehA savvatavaNijamayA ulloyA NANAmaNirayaNajAlapaMjaramaNivaMsagalohiyakkhapaDivaMsagarayayabhomA aMkAmayA pakkhA pakravAhAo joirasAmayA vaMsA vaMsakavelluyAo rayaNAmayAo paTTiyAo jAyarUvamaIo ohADaNIo vairAmaIo uvaripucchaNAo sabaseyarayayAmayAcchAyaNe aMkAmayA kaNagakUDatavaNijathUbhiyAgA seyA saMkhatalavimalanimmaladadhighaNagokhIspheNarayayaNigarappagAsA tilagarayaNaddhacandacittA nAgAmaNidAmAlaMkiyA anto bahiM ca sahA tavaNijjavAluyApatthaDA suhaphAsA sassirIyarUvA pAsAIyA darisaNijjA abhiruvA paDirUvA (mu027)| ka sUryAbhasya devasya sUryAbhaM vimAnaM prakSaptaM ? bhagavAnAhagautama ! asmin jambUdvIpe yo mandaraH parvatastasya dakSiNa to'syA ratnaprabhAyAH pRthivyA bahusamaramaNIyAd bhUmibhAgAdUrva candrasUryagrahagaNanakSatratArArUpANAmapi purato bahUni yojanAni bahUni yojanazatAni tato buddhayA bahubahutarotplavanena bahvani yojanasahasrANyevameva bahUni yojanazatasahasrANi pavameva ca bahIrthojanakoTIrevameva ca bahIryojanakoThIkoTIsava dUramutplu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 ma atra sArdharajmA pradeze saudharmo namaH kalpaH prajJataH sa ca prAcInApAcInAvata, pUrvAparAyataH ityarthaH udagdakSiNacittArthaH, ardhacandrasaMsthAnasaMsthito, dvau hi saudharmezAladevalokau samuditau paripUrNa candramaNDala saMsthAna saMsthitau tayozca merordakSiNavartI saudharmakalpa uttaravata IzAnakalpaH tato bhavati svaidharmakalpaH candrasaMsthAnasaMsthita', 'acimAlI' iti arcISikiraNAni teSAM mAlA arcirmAlA sA asyAstIti acirmAlI kiraNamAlAsaGkula ityarthaH, asaGkhyeyayojanakoTIkoTI: 'AyAmavikkhaMbheNaM' ti AyAmazca viSkambhazcAyAmaviSkambhaM samAhAro dvandvastena, AyAmena ca viSkambhena cetyarthaH, asaGkhyeyA yojanakoTIkoTayaH ' parikkheveNaM' paridhinA savasvaNAmApa' iti sarvAtmanA ratnamayaH 'jAna paDirUve' iti yAvatkaraNAt 'acche sanhe ghaThThe maTThe' ityAdivizeSaNakadambakaparigrahaH, 'tattha pa' mityAdi, tatra saudharma kalpe dvAtriMzat vimAnazatasahasrANi bhavanti ityAkhyAtaM mayA zeSaizca tIrthakRdbhiH // 'te NaM vimANe tyAdi, tAni vimAnAni sUtre puMstvaM prAkRtatvAt savaratnamayAni - sAmastyena ratnamayAni 'acchAni' AkAzasphaTikavadatinirmalAni atrApi yAvatkaraNAt 'sanhA lavhA ghaSThA maTThA nIrayA' ityAdi vizeSaNajAtaM hRSTavyaM taca prANevAnekazo vyAkhyAtaM 'tesiNa' mityAdi, teSAM vimAnAnAM bahumadhyadezabhato trayodazamastade sarvatrApi cimAnAvataMsakAnAM svasvakalpacaramaprastaTavartitvAt paJcAvataMsakAH paJca bimAnAghataMsakAH prajJatAH, tadyathA-bhazokAvataMsakaH - azokAvataMsakanAmA, sa ca pUrvasyAM dizi, tatto dakSiNasyAM saptaparNAvataMsakaH pazcimAyAM campakAvataMsakaH uttarasyAM vRtAvataMsakaH madhye saudharmAvataMsakaH, te ca paJcApi vimAnAvataMsakAH sarvaratnamayA 'acchA jAna paDiruvA' iti yAba Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 karaNAdatrApi 'saNhA laNhA ghaTTA maTThA' ityAdi vizeSaNajAtamavagantavyam, asya ca saudharmAvataMsakasya pUrvasyAM dizi tiryak asaGkhyeyAni yojanazatasahasrANi vyativrajya-atikramyAtra sUryAbhasya devasya sUryAbhaM nAma vimAnaM prajJaptaM, adha trayodazaM yeSAM tAni ardhatrayodazAni, sArdhAni dvAdazetyarthaH, yojanazatasahasrANyAyAmaviSkambhena, ekonacatvAriMzat yojanazatasahasrANi dvipaJcAzatsahasrANi adhau ca yojanazatAni aSTaca. tvAriMzadadhikAni 3952848 kizcidvizeSAdhikAni parikSepeNa' paridhinA, idaM ca parikSepaparimANa 'vikkhaMbhavaggadahaguNakaraNI vaTTassa parirao hoi' iti karaNavazAt svayamAnetavyaM, sugamatvAt / 'se NaM egeNa' mityAdi, tadvimAnamekena prAkAreNa sarvataH -sarvAsu dikSu samantataH-sAmastyena parikSiptaM // 'se NaM pAgAre ityAdi, sa prAkAraH trINi yojanazatAni Urdhvamustena bhUle eka yojanazataM viSkammeNa madhyabhAge paJcAzat, mUlAdArabhya madhyabhAgaM yAvat yojane yojane yojanavibhAgasya viSkambhatasruTitatvAt, upari-mastake paJcaviMzatiryojanAni viSkambheNa, madhyabhAgAdArabhyoparitanamastakaM yAvat yojane yojane yojanaSaDAgasya viSkambhato hIyamAnatayA labhyamAnatvAt, ata eva mUle vistIrNo madhye saMkSiptaH, paJcAzato yojanAnAM truTitatvAt, upari tanukaH paJcaviMzatiyojanamAtravistArAtmakatvAt ata eva gopucchasaMsthAnasaMsthitaH, 'samvarayaNAmae acche' ityAdi vizeSaNajAtaM prAgvat, 'se NaM pAgAre' ityAdi, sa prAkAro 'NANAvihapaMcavaNNehiM' iti nAnAvidhAni ca tAni paJcavarNAni ca nAnAvidhapaJcavarNAni taiH, nAnAvidhatvaM ca paJcavarNApekSayA draSTavyaM kRSNAdivarNatAratamyApekSayA vA, paJcavarNatvameva prakaTayati-'kaNhehiM' ityAdi, 'te Na kavisIsagA' ityAdi, tAni kapizIrSakANi pratyekaM yojanamekamAyAmato Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAyojana viSkammeNa dezonayojanamuccastvena 'savvarayaNAmayA ityAdi vizeSaNajAtaM prAgvat / 'sUriyAbhassa Na' mityadi ekaikasyAM bAhAyAM dvArasahasramiti sarvasaGkhyayA catvAri dvArasahasrANi, tAni ca dvArANi pratyeka paJcayojanazatAnyUz2a uccastvena ardhatRtIyAni yojanazatAni viSkambhataH 'tAvaiyaM ceve' ti ardhatRtIyAnyeva yojanazatAni pravezataH 'seyA' ityAdi, tAni ca dvArANi sarvANyupari zvetAni-zvetavarNopetAni bohulyenAGkaratnamayatvAt 'varakaNagathUbhiyAgA' iti varakanakA-varakanakamayI stUpikA zikharaM yeSAM tAni tathA, 'IhAmigausamaturaganaramagaravihagavAlagakinnararurusarabhacamarakuM. jaravaNalayapaumalayabhatticittA khaMbhuggayavaravarayaveiyAparigayA: : bhirAmA vijAharajamalajuyalajaMtajuttAviva accIsahassamAli NIyA rUvagasahassakaliyA bhisamANA bhibhisamANA cakkhulloyaNalesA suhaphAsA sassirIyarUvA' iti vizeSaNajAtaM yAnavimAnavadbhAvanIya, 'vanno dArANaM tesiM hoI' iti teSAM dvArANAM varNaH-svarUpaM vyAvarNanamayaM bhavati, tameva kathayati'taMjahe' tyAdi, tadyathA-'vaharAmayA NimmA' iti nemA nAma dvArANAM bhUmibhAgAdUrva niSkAmantaH pradezAste sarve vajramayAvajraratnamayAH, vajrazabdasya dIrghatvaM prAkRtatvAt, evamanyatrApi draSTavyaM, ridvAmayA paiTThANA' riSThamayA-riSTharatnamayAni pratiSThAnAni mUlapAdAH 'veruliyamayA khaMbhA' iti vaiDUryaratnamayAH stambhAH 'jAyarUvovaciyapavarapaMcavaNNa [vara maNirayaNakuTTimatalA' jAtarUpeNa-suvarNena upacitaiH-yuktaiH pravaraiH-pradhAnaiH paJcavarNairmaNibhiH candrakAntAdibhiH ratnaiH-karketanAdibhiH kuTTimatalaMbaddhabhUmitalaM yeSAM te tathA 'haMsagambhamayA eluyA' haMsagarbhamayA:haMsagarbhAkhyaratnamayA elukA-dehalyaH 'gomejamayA iMdakIlA' iti gomejakaratnamayA indrakIlAH, 'lohiyakkhamaIo' lohi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAkSaratnamayyaH 'ceDAo' iti dvArazAkhA 'joharasamayA uttaraMgA' iti dvArasyopari tiryagvyavasthitamuttaraGga tAnijyotIrasameyAnijyotIrasAsyaratnAtmakAni 'lohiyakkhamaIo' lohitAkSamayyo lohitAkSaratnAdhikAH sUcayaH-phalakadvayasambandhavighaTanAmAvahetuH pAdukAsthAnIyAH 'vairAmayA saMghI vajramayAH sa. ndhayaH sandhimelAH phalakAnAM, kimuktaM bhavati ? vajraratnapUritAH phalakAnAM sandhayaH, 'nANAmaNimayA samuggayA' iti samudkA iva samudgakA:-zucikAgRhANi tAni nAnAmaNimayAni 'vayarAmayA aggalA aggalapAsAyA' argalAH-pratItAH argalAprAmAdA yatrAgalA niyamyante, Aha ca jIvAbhigamamUlaTIkAkAra:-"argalA. prAsAdo yatrArgalA niyamyante iti" ete dvaye api vajraratnabhayyau 'rayayAmayAo AvattaNapeDhiyAo' iti AvartanapIThikA nAma yatrendrakIlako bhavati, uktaJca vijayadvAracintAyAM jIvA. bhigamamUlaTIkAkAreNa-"AvartanapIThikA yatrendrakIlako bhavatI"ti 'aMkuttarapAsagA' iti aGkA-aGkaratnamayA uttarapArdhA yeSAM dvArANAM tAni aGkAttarapArzvakANi 'niraMtariyaghaNakavADA iti nirgatA antarikA-ladhvantararUpA yeSAM te nirantarikA ata eva ghanA nirantarikA ghanAH kapATA yeSAM dvArANAM tAni nirantarikaghanakapATAni 'bhittisu ceva bhittiguliyA chappannA tinni hoMti' iti teSAM dvArANAM pratyekamubhayoH pArzvayoH bhittiSu bhittigatAH bhittigulikA-pIThakasthAnIyAH tisraH SaTpaJcAzatpramANA bhavanti 'gomANasiyA (sanjA) taiyA' iti gomanasyaH zayyAH 'taiyA' iti tAvanmAtrAH SaTpaJcAzatrikasaGkhyAkA ityarthaH 'NANAmaNirayaNavAlarUvagalIlaTThiyasAlabhaMjiyAgA' iti idaM dvAravizeSaNameva, nAnAmaNiratnAni-nAnAmaNiratnamayAni vyAlarUpakANi lIlAsthitazAlabhaJjikAca-lIlAsthitaputtalikA yeSu tAni tathA 'vayarAmayA usseMhA' iti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 kUDo - mADamAga ucchrayaH zikharaM Aha ca jIvAbhigamamUlaTIkAkRt- 'kUDo mADabhAga uchrayaH zikhara' miti, navaramaMtra zi. kharANi teSAmeva mADabhAgAnAM sambandhIni veditavyAni dvArazikharANAmuktatvAt vakSyamANatvAcca, 'satrvatavaNijjamayA ulloyA' ullokA - uparibhAgAH sarvatapanIyamayAH sarvAtmanA tapanIyarUpasuvarNavizeSa mayAH 'nANAmaNirayaNajAlapaMjara maNivaMsagalohiyakkhapaDivaMsagarayayabhomA' iti maNayo- maNimayA vaMzA yeSu tAni maNimayavaMzakAni lohitAkhyAni - lohitAkhyamayAH prativaMzA yeSu tAni lohitAkhyaprativaMzakAni rajatA - rajatamayI bhUmiryeSAM tAni rajatabhUmAni prAkRtatvAtsamAsAntaH maNivaMzakAni lohitAkhyaprativaMzakAni rajatabhUmAni nAnAmaNiratnAni nAnAmaNiratnamayAni jAlapaJjarANi paryAyANi yeSu tAni tathA, padAnAmananvayopanipAtaH prAkRtatvAta, 'aMkAmayA pakkhA pakkhabAhAo' iti aGko - ratnavizeSastanmayAH pakSAstadekadezabhUtAH pakSabAhavo'pi tadekadezabhUtA evAGkamayAH, Aha ca jIvAbhigamamUlaTIkAkRt - "aGkamayAH pakSAstadekadezabhUtA evaM pakSabAhavo'pi draSTavyA" iti, 'joIrasAmayA gavAkSApara vaMsakavellukA ya' iti jyotIrasaM nAma ratnaM tanmayAH vaMzAH-mahAntaH pRSThavaMzA 'vaMsakavelluyA ya' iti mahatAM pRSTha - vaMzAnAmubhayatastiryak sthApyamAnA vaMzAH kavellukAni pratI - tAni 'rayayAmaIo paTTiAo' iti rajatamayyAH paTTikAvaMzAnAmupari kambAsthAnIyAH 'jAyarUvamaIo ohADaNIo' jAtarUpaM - suvarNavizeSastanmayyaH 'ohADaNIo' avaghATinyaH AcchAdanahetukamboparisthApyamAna mahApramANakiliJcasthAnIyAH 'vayarAmaIo uvariM puJchaNAo' iti vajramayyo - vajraratnAtmikA avaghATanInAmupari puJchanyo- niviDatarAcchAdana hetu zlakSNataratRNavizeSasthAnIyAH, uktaM ca jIvAbhigamamUlaTIkAkAreNa'ohADaNAgrahaNaM mahat kSullakaM ca puJchanA iti" savvaseya - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com 66. - Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rayayAmayAcchAyaNe' iti sarvazvetaM rajatamayaM puJchanInAmupari kavellukAnAmadha AcchAdanaM 'aGkamayakaNagakUDatavaNijathUbhiyAgA' aGkamayAni bAhulyenAGkaratnamayAni pakSaravAhAdInAmaGkaratnAtmakatvAt kanakAni-kanakamayAni phUTAni-mahAnti zikharANi yeSAM tAni kanakakUTAni tapanIyAni-tapanIyastUpikAni, tataH padatrayasyApi karmadhArayaH, etena yat prAk sAmAnyena utkSiptaM 'seyAvarakaNagathUbhiyAgA' iti tadeva prapaJcato bhAvitamiti, samprati tadeva zvetatvamupasaMhAravyAjena bhUya upadarzayati seyA-zvetAni, zvetatvamevopamayA draDhayati-saMkhatalavimalanimmaladadhighaNagokhIrapheNarayayanigarappagAsA' iti vigataM malaM vimalaM yat zaGkhatalaM-zaGkhasyoparitano bhAgo yazca nirmalo dadhidhanaH-ghanIbhUtaM dadhi gokSIrapheno rajatanikarazca tadvat prakAzaH-pratibhAso yeSAM tAni tathA 'tilagarayaNaddhacaMdacittA' iti tilakaratnAni-puNDravizeSAstairardhacandrazca citrANi-nAnArUpANi tilakaratnArdhacandracitrANi, kvacit 'saGghatalavimalanimmaladahiyaNagokhIrapheNarayayaniyarappagAsaddhacaMdacittAI' iti pAThaH, tatra pUrvavat pRthak pRthak vyutpattiM kRtvA pazcAt padadvayasya 2 karmadhArayaH, 'nANAmaNidAmAlakiyA' iti nAnAmaNayonAnAmaNimayAni dAmAni-mAlAstairalakRtAni nAnAmaNidAmA. latAni antarbahizca zlakSNapudgalaskandhanirmApitAni 'tava. NijavAluyApatthaDA' iti tapanIyAH-tapanIyamayyo yA vAlukA:sikatAstAsAM prastaTaH- prastaro yeSu tAni tathA 'suhaphAsA' iti sukhaH-sukhahetuH spoM yeSu tAni sukhasparzAni sazrIkarUpANi prAsAdIyAnItyAdi prAgvat / tesi gaM dArANaM ubhao pAse duhao nisIhiyAe solasa 2 caMdaNakalasaparivADIo pannAcAo / te NaM caMdaNakaLasA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varakamalapaiTANA surabhivaravAripaDipuNNA caMdaNakayaccAmA AviddhakaMTheguNA paumuppalapihANA savvarayaNAmayA acchA jAba paDirUvA mahayA 2 iMdakuMbhasamANA paNNattA samaNAuso ! tesi NaM dArANaM ubhao pAse duhao NisIhiyAe solasa 2 NAgadaMtaparivADIo paNNattAo / te NaM NAgadaMtA muttAjAlaMtarusiyahemajAlagavakkhajAlakhikhiNI (ghaMTA) jAlaparikkhittA abbhuggayA abhiNisiTThA tiriyamusaMpaggahiyA ahepannagaddharUvA panna. gaddhasaMThANasaMThiyA savvavayarAmayA acchA jAva paDirUvA mahayA mahayA gayadaMtasamANA pannattA samaNAuso ! tesu NaM NAgadaMtaesu bahave kiNhasuttabaddhavaTTavagdhAriyamalladAmakalAvA NIla. lohiya0 hAlidda0 mukilamuttavaTTavagyAriyamalladAmakalAvA / te NaM dAmA tavaNijalaMbUsagA muvaNNapayaramaMDiyagA jAva kaNNamaNaNivvuikareNaM saddeNaM te paese sabao samaMtA ApUremANA 2 sirIe aIva 2 upasobhemANA ciTaMti / tesi NaM NAgadaMtANaM uvari annAo solasa solasa nAgadaMtaparivADIo paNNattAo, te NaM NAgadaMtA taM ceva jAva mahayA 2 gayadaMtasamANA paNNattA samaNAuso ! tesu NaM NAgadaMtarasu bahave rayayAmayA sikagA paNNatA / tesu NaM rayayAmaesu sikkaemu bahave veruliyAmaIo dhruvaghaDIo pnnnnttaao| tAoNaM dhUvaghaDIo kAlAgurupavarakuMdurukaturukkadhUvamaghamaghaMtagaMdhuddhayAbhirAmAo sugaMdhavaragaMdhiyAo gaMdhavahibhUyAo orAleNaM maNuNNeNaM maNahareNaM ghANamaNaNivvuikareNaM gaMdheNaM te paese sancao samaMtA jAva citttthti.| tesi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 NaM vArANaM ubhao pAse duhao NisIhiyAe solasa solana sAlabhaMjiyAparivADIo panattAo / vAo NaM sAlabhaMjiyAo lIlahiyAo supaiDiyAo sualaMkiyAoNANAviharAgavasamA. o NANAmallapiNaddhAo muhigijjhasumajjhAo AmelagajamalajuyalavaTTiyaabhuNNayapINaraiyasaMThiyapIvarapaoharAo rattAvaMgAo asiyakesIo miuvisayapasatyalakkhaNasaMvelliyaggasirayAo IsiM asogavarapAyavasamuTTiyAo vAmahatyamgahiyaggasAlAo Isi addhacchikaDakvacihieNaM lUsamANIo viva cakkhulloyaNalesehiM annamannaM khejamaNIo (viva) puDhavipariNAmAo sAmayabhAvAvagayAo candANaNAo caMdavilAsiNIo caMdaddhasamaNiDAlAo caMdAhiyasomadaMsaNAo ukkA (viva ujjovemANAo) vijjughaNamiriyamUradippaMtateyaahiyayarasanikAsAo siMgArAgAracAruvesAo pAsAIyAo 4 ciTThati / ( sUtram 27 ) teSAM dvArANAM pratyekamubhayoH pArzvayorekakanaSedhikomAvena 'duhao' iti dvidhAto dviprakArAyAM naiSedhikyAM, naiSedhikIniSIdanasthAnaM, Aha ca jIvAbhigamamUlaTIkAkRt-"naSedhikI niSIdanasthAna"miti, pratyekaM SoDaza 2 (kalaza) paripATayaH prakSatAH, te ca candanakalazAH 'varakamalapaTThANA' iti vApradhAnaM yatkamalaM tat pratiSThAnam-AdhAro yeSAM te varakamalapratiSThAnAH, tathA surabhivakhAripratipUrNAzcandanakRtacarcAkA:candanakRtoparAgAH 'AviddhakaNTheguNA' iti AviddhaH-AropitaH kaNThe guNo-raktasUtrarUpo yeSAM te AviddhakaNTheguNAH, kaNThe. kAlavat satamyA balu, 'uppalapihANA' iti padamutpalaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ca yathAyomaM piyAnaM ye te padmotpalapidhAnAH 'samvaraya. mAmakA acna samhA laNhA' ityAdi yAvat 'paDirUvagA' iti vizeSaNakadambakaM prAgvat 'mahayA' iti atizayena mahAntaH kumbhAnAmindra indrakumbho rAjadantAdidarzanAdindrazabdasya pUrvanipAtaH mahAzcAsau indrakumbhazca tasya samAnA mahendrakumbha. samAnA:-mahAkalazapramANAH prakSatA he zramaNa! he AyuSman / 'tesimaM vArANa' miti teSAM dvArANAM pratyekamubhayoH pArzvayorekaikanaSedhikIbhAvena yA vidhA naiSedhikI tasyAM pratyekaM SoDaza mahASoDaza nAmadantaparipATyaH prajJaptAH, nAgadantA-achuTakAH, teca nAmadantA. muttAjAlaMtarusiyahemajAlagavakkhajAlakhikhiNi(ghaMTA) jAlaparikkhittA' iti muktAjAlAnAmantareSu yAni : utsRtAni-lambamAnAni hemajAlAni-suvarNamayadAmasamUhA yAni ca gavAkSajAlAni gavAkSAkRtiratnavizeSamAlAsamUhA yAni ca kiGkiNIghaMTAjAlAni- kSudraghaNTAsamUhAstaiH parikSiptAH-sarvato dhyAptAH 'anbhuggayA' iti abhimukhamudgatAH agrimabhAge manAk unnatA iti bhAvaH 'abhinisihA' iti abhimukha-bahirbhAgAbhimukhaM nispRSTA nirgatA abhinispRSTAH tiriyasusaMpariggahiyA' iti tiryak mittipradezaiH suSTu-atizayena samyak-manAgapya balanena parigRhItAH susamparigRhItAH, 'ahepannagaddharUvA' iti madhaH-adhastanaM yat pannagasya sarpasyArdhaM tasyeva rUpamU-A. kAro yeSAM te adhaHpannagArUpAH adhaHpannagArdhavadatisaralA dIrghAzceti bhAvaH etadeva vyAcaSTe- pannagArghasaMsthAnasaMsthitAH adhaHpannamArghasaMsthAnAH 'savvavayarAmayA' sarvAtmanA vajramayAH 'acchA saNDA' ityArabhya 'jAva paDirUvA' iti vizeSaNajAtaM prAgvat, 'mahayA' iti atizayena mahAnto gajadantasamAnAmajadantAkArAH prakSatA he zramaNa ! he AyuSman ! 'tesu NaM jAmavaMtapasu bahave kiNhasucabaddhA' teSu nAgavantakeSu bahavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evaM lAlAsamUhA bahavA iti avalambita kRSNasUtrabaddhA 'vagdhAriya' iti avalambitA mAlyadAmakalApA:puSpamAlAsamUhA bahavo. nIlasUtrAvalambitamAlyadAmakalApA evaM lohitahAridrazuklasUtrabaddhA api vaacyaaH| te NaM dAmA ityAdi, tAni dAmAni' tavaNijalaMbUsagA' iti tapanIyaHtapanIyamayo lambUsago-dAmnAmagrimabhAge maNDanavizeSo yeSAM tAni tathA, jAva laMbUsakAni, 'suvaNNapayaragamaMDiyA' iti pArzvataH sAmastyena suvarNapratareNa-suvarNapatrakeNa maNDitAni suvarNaprataramaNDitAni 'nANAvihamaNirayaNavivihahArauvasohiyasamudayA' iti nAnArUpANAM maNInAM ratnAnAM ca vividhAH vicitravarNA hArA:-aSTAdazasarikA ardhahArA navasarikAratairuH pazobhitaH samudAyo yeSAM tAni tathA 'jAva sirIe aIva 2 uvasomemANA ciTuMti' iti atra yAvatkaraNAdevaM paripUrNaH pATho draSTavyaH 'IsimaNNoNNamasaMpattA punvAvaradAhiNuttarAgarahiM vAehiM maMdAyaM maMdAyaM eijamANA paijamANA palaMbamANA pajhaM. jhamANA orAleNaM maNuNNeNaM maNahareNaM kaNNamaNanivvuikareNaM saddeNaM te paese savvao samaMtA ApUremANA 2 sirIe aIva 2 uvasomemANA ciTThati' etaJca prAgeva yAnavimAnavarNane vyAkhyAtamiti na bhUyo vyAkhyAyate / tesi NaM NAgadaMtANa mityAdi, teSAM nAgadantAnAmupari pratyekamanyAH SoDaza SoDaza nAgadantaparipATayaH prajJaptAH, te ca nAgadantA yAvatkaraNAt ' muttAjAlaMtarusiyahemajAlagavakkhajAlakhikhiNighaMTAjAlaparikhittA' ityAdi prAguktaM sarva draSTavyaM yAvat gajadantasamAnAH prajJaptA he zramaNa ! he AyuSman ! 'tesu Na NAgadaMtarasu' / ityAdi, teSu nAgadantakeSu bahUni rajatamayAni sikakAni prakSatAni, teSu vararajatamayeSu sikkeSu bahavo-bahvayo vaiDUryamayyo-vaiDUryaratnAtmikA dhUpaghaTikAH, 'kAlAgurupabarakuMdurukaturukadhUvamaghamaghate'tyAdi prAgvat navaraM 'ghANamaNanivvuikareNa miti ghrANendri Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yamanonivRtikaraNa / 'tesi Na mityAdi, teSAM dvArANAM pratye. kamubhayoH pArzvayorekaikanaiSedhikobhAvena dvidhAto-dviprakArAyAM naSedhikyAM SoDaza SoDaza zAlabhaJjikAparipATyaH prajJaptAH, tAca zAlabhaJjikA lIlayA-lalitAGganivezarUpayA sthitA lIlAsthitAH, 'supaiTThiyAo' iti sumanojJatayA pratiSThitAH supratiSThitAH 'sualaMkiyAo' suSThu-atizayena ramaNIyatayA alaGkRtAH svalaGkRtAH 'NANAviharAgavasaNAo' iti nAnAvidho-nAnAprakAro rAgo yeSAM tAni nAnAvidharAgANi tAni vasanAni-vastrANi yAsAM tAstathA 'nAnAmallapinaddhAo' iti nAnArUpANi mAlyAni-puSpANi pinaddhAni-AviddhAni yAsAM tA nAnAmAlyapinaddhAH, tAntasya paranipAtaH sukhAdidarzanAt, 'muTTigijjhasumajjhAo' iti muSTigrAhyaM suSThu zobhana madhyaM-madhyabhAgo yAsAMtAstathA, 'AmelagajamalajugalavaTTiyaabbhunnayapINaraiyasaMThiyapIvarapaoharAo' pInaM-pIvaraM racitaM saMsthitaM-saMsthAnaM yakAbhyAM tau pInaracitasaMsthAnau AmelakaHApIDaH zekharaka ityarthaH tasya yamalayugalaM-samazreNikaM yayugalaM tadvat vartitau-baddhasvabhAvAvupacitakaThinabhAvAviti bhAvaH abhyunatau pInaracitasaMsthAnau ca payodharau yAsAM tAstathA 'rattAvaMgAo' iti rakto'pAGgo-nayanopAntarUpo yAsAM tAstathA, 'asiyakesio' iti asitAH-kRSNAH kezA yAsAM tA asitakezyaH, etadeva savizeSamAcaSTe-'miuvisayapasatthalakkhaNasaM. velliyaggasirayAoM mRdavaH-komalA vizadA-nirmalAH prazastAni zobhanAni asphuTitAgratvaprabhRtIni lakSaNAni yeSAM te prazastalakSaNAH 'saMvellitaM' saMvRtamadhe yeSAM te saMvellitAyAH zirojAHkezA yAsAM tA mRduvizadaprazastalakSaNasaMvellitAprazirojAH, 'Isi asogavarapAyavasamuTThiyAo' ISat-manAka azokavarapAdape samupasthitAH-AzritA ISadazokavarapAdapasamupasthitAstathA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 'vAmahatthaggahiyagmasAlAo' vAmahastena gRhItama zAlAyAHzAkhAyAH arthAdazokapAdapasya yakAbhistA vAmahastagRhItA. prazAlAH IsiM addhacchikaDakvaciDhieNaM lUsamANIo vive ti ISat-manAka ardha-tiryak valitamakSi yeSu kaTAkSarUpeSu ceSTiteSu tairmuSNantya iva surajanAnAM manAMsi cakkhulloyaNalesehiM ya annamannaM bijamANIo viva' 'anyo'nyaM parasparaM cakSuSAM lokanena-Alokanena ye lezA:-saMzleSAstaiH vidyamAnA iva, kimuktaM bhavati ? pavanAmAnastiryagvalitAkSikaTAkSaH parasparamaghalokamAnA avatiSThanti yathA nUnaM parasparaM saubhAgyAsahanatastiryagvalitAkSikaTAkSaH parasparaM khidyanti iveti, 'puDhavipariNAmAo' iti pRthivIpariNAmarUpAH zAzvatabhAvamu. pagatA vimAnavat 'caMdANaNAo' iti candra ivAnanaM-mukhaM yAsAM tAstathA 'caMdavilAsiNIo' iti candravat manoharaM vilasantItyevaMzIlAzcandravilAsinyaH 'caMdaddhasamaniDAlAo' iti candrArdhasamam-aSTamIcandrasamAna lalATaM yAsAM tAstathA 'caMdAhiyasomadaMsaNAo' iti candrAdapi adhikaM soma-subhagakAntimat darzanam-AkAro yAsAM tAstathA ulkA iva udyotamAnAH 'vijughaNamaricisUradipaMtateyahiyayarasadhigAsAo' iti vidyuto ye ghanA-bahalatarA marIcayastebhyo yakSa sUryasya dIpyamAnaM dIptaM-tejastasmAdapi adhikataraH sannikAzaH prakAzo yAsAMtAstathA, 'siMgArAgAracArudesAo pAsAiyAo parisaNijAo paDirUvAo abhirUvAmo ciTuMti' iti prArabat // tesiNaM dArASaM ubhao pAse duhao misIhiyAe solasa 2 jAlakaDagaparivADIo paNNattA / te gaM jAlakar3agA sambarayaNAmayA acchA jAva pddiruuvaa| tesiNaM dArAmaM umao pAse duhao nisIhiyApa solasara ghaMTArikADIo pmpttaa| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAsiNaM ghaMTANaM imeyArave vaNavAse paNNatne, taMjahA-jaMbUNayAmaIo ghaMTAo vayarAmayAolAlAo nAnAmaNimayA ghaMTApAsA tavaNijAmaiyAo saMkhalAo rayayAmayAo rjjuuo|taaonnN ghaMTAo ohassarAo mehassarAo sIhassarAo duMduhissarAo kuMcassarAoNaMdissarAoNaMdighosAo maMjussarAo maMjughosAo sussarAo surasaraNigghosAo urAleNaM maNunneNaM maNahareNaM kaNNamapanivvuikareNaM saddeNaM te paese sambao samaMtA ApUremANIo 2 jAva ciTThati / tesi NaM dArANaM ubhao pAse duhao NisIhiyAe solasa 2 vaNamAlAparivADIo pnnnnttaao| tAo NaM vaNamAlAo nAnAmaNimayadumalayakisalayapallavasamAulAo chappayaparibhujjamANA sohaMtasassirIyAo pAsAIyAo 4 / tesi NaM dArANaM ubhao pAse duhao NisIhiyAe solasa 2 pagaMThagA paNNattA / te NaM pagaMThagA aDAijjAI joyaNasayAiM AyAmavikkhaMbheNaM paNavIsaM joyaNasayaM bAhalleNaM sabavayarAmayA acchA jAva paDirUvA / tesi NaM pagaMThagANaM uvari patteyaM 2 pAsAyavaDeMsagA paNNattA / te NaM pAsAyavaDeMsagA aDAijjAI joyaNasayAI uI uccateNaM paNavIsaM joyaNasayaM vikkhaMbheNaM abbhuggayamUsiyapahasiyA iva vivihamaNirayaNabhatticittA vAuddhyavijaya. vejayaMtapaDAgachattAichattakaliyA tuMgA gagaNayalapaNulihaMtasiharA jAlaMtarayaNapaMjarummiliyabca maNikaNamathUbhiyAmA viyasiyasayavattapoDarIyA tilagarayaNaddhacaMdacihA nAnAmaNihAmAlaMkiyA ato bahiM ca samhA tavaNijjavAlayApatthaDA suhakAsA sasti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIyarUvA pAsAIyA darisaNijjA jAva dAmA uvari pagaMThagANaM jhayA chattAichattA / tesi NaM dArANaM umao pAse solasa 2 toraNA paNNatA, nAnAmaNimayA nAnAmaNimaesu khaMbhesu uvaNiviTThasaniviTThA jAva paupahatthagA / tesi NaM toraNANaM purao dodo sAlabhaMjiyAo pannattAo, jahA heTA taheva tesi NaM toraNANaM purao nAgadaMtA paNNattA jahA hehA jAva dAmA / tesi NaM toraNANaM purao do do hayasaMghADA gayasaMghADA narasaM. ghADA kinarasaMghADA kiMpurisasaMghADA mahoragasaMghADA gaMdhavasaMghADA usamasaMghADA sabarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA, evaM vIhI paMtIo mihaNAI / tesiNaM toraNANaM parao do do paumalayAo jAva sAmalayAo NicaM kusumiyAo savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvAo / tesi gaM toraNANaM purao do do akkhaya(disA )sovatthiyA paNNattA sabarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / tesi gaM toraNANaM purao do do caMdaNakalasA pnnnnttaa| te NaM caMdaNakalasA varakamalapaihANA tadeva / tesi NaM toraNANaM purao do do bhiMgArA paNNattA, te NaM bhiMgArA varakamalapaihANA jAva mahayA mattagayamuhAgiisamANA paNNattA samaNAuso / tesi NaM toraNANaM purao do do AyaMsA paNNattA / tesi NaM AyaMsANaM imeyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA-tavaNijjamayA pagaMThagA veruliyamayA surayA vairAmayA dovAraMgA nAnAmaNimayA maMDalA aNugghasiyanimmalAe chayAe samaNubaddhA caMdamaMDalapaDiNigAsA mahayA addhakAyasamANA paNNattA samaNAuso / tesi NaM toraNANe purao do Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 I do varanAbhayAlA paNNattA acchaticchaDiyasAlitaMdulaNahasaMdiTThapaDipuNNA iMva ciTThati savvajaMbUNayamayA jAva paDirUvA mahayA mahayA rahacakkavAlasamANA paNNattA samaNAuso / tesi NaM toraNANaM purao do do pAIo, tAo NaM pAIo acchodagaparihatthAo nAnAmaNipaMcavaNNassa phalahariyagassa bahupaDi - puSNAo vivaciti savvarayaNAmaIo acchA jAva paDirUbAo mahayA mahayA gokaliMjaracakkasamANIo paNNattAo samagAuso / tesi NaM toraNANaM purao do do suparaTThA paNNattA nAnAvirisviraiyA va cidvaMti savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / tesi NaM toraNANaM purao do do maNaguliyAo paNNattAo / tAsi NaM maNaguliyAsu bahave suvaNNaruSpamayA phalagA paNNattA / tesuNaM suvaNNarupamaesu phalagesu bahave vayarAmayA nAgadaMtayA paNNattA, tesu NaM vayarAmaesu nAgadaMta esu bahave vayarAmayA sikkagA paNNattA / tesu NaM vayarAmaesu sikkagesu kimuttasikaga vacchiyA nIlamuttasikagavacchiyA lohiyamuttasikagavacchiyA hAlidasutta sikkaga vacchiyA sukila sutta sikagabacchiyA bahave vAyakaragA pannattA savve veruliyamayA acchA jAva paDikhvA / tesi NaM toraNANaM purao do do cittA rayaNakaraMDagA paNNattA / se jahANAmae ranno cAuraMta cakka hissa citte rayaNakaraMDae veruliyamaNiphaliha paDalapaccoyaDe sAe pahAe te pase savvao samaMtA obhAsai ujjovei tabai bhAsai evameva tevi cittA rayaNakaraMDagA sAe pabhAe te paese savvao samaMtA obhAsaMti ujjoveMti tavaMti pagAsaMti / tesi NaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 toraNAnaM purao do do hathakaMThA gayakaMThA narakaMThA kinnarakaMThA kiMpurisakaMThA mahoragakaMThA gaMdhavtrakaMThagAM usabhakaMThA savvavayarAmayA acchA jAva paDirUvA / tesu NaM hayakaMThapasu jAva usabhakaMThaesa do do pupphacaMgerIo (mallacaMgerIo) cuNNacaMgerIA (gaMdhacaMgerIo) vatthacaMgerIo AbharaNacaMgerIo siddhatthacaMgerIo lomahatthacaMgerIo paNNattAo savvarayaNAmayAoM acchAo jAva paDirUvAo / tAsu NaM puSpacaMgerIAsu jAva lomahatthacaMgerI do do pupphapaDalagAI jAva lomahatthapaDalagAI savvarayaNAmayAIM acchAI jAva paDikhvAiM / tesi NaM tora - gANaM purao do do sIhAsaNA paNNattA / tesi NaM sIhAsaNANaM vaNNao jAva dAmA / tesi NaM toraNANaM purao do do ruppamayA chattA paNNattA / te NaM chattA veruliyavimaladaMDA jaMbUNayakaNNiyA vairasaMdhI muttAjAlaparigayA aTThasahassavara kaMcaNasalAgA daddaramalayasugaMdhI savvouyasurabhI sIyalacchAyA maMgalabhatticittA caMdAgArovamA / tesi NaM toraNANaM purao do do cAmarAo paNNattAo / tAo NaM cAmarAo (caMdappabhaveruliyavaranAnAmaNirayaNakha ciyacittadaNDAo) nAnAmaNikaNagarayaNa vimalamaharihatavaNijjujjalaM vicittadaMDAo valliyAo saMkhaMkakuMdadagarayaamayamahiyapheNapuMjasannigAsAo suhumarayayadIhavAlAo savvarayaNAmayAo acchAo jAva paDirUvAoM / tesi NaM toraNANaM puraA do do tellasamuragA koTasamuggA pattasamuggA coyagasamuggA tagarasamuggA elAsamuggA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 hariyAlasamuggA hiMgula se muggA maNosilAsamuggA aMjaNasamuggA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA // sU0 28 // 'tesi Na' mityAdi teSAM dvArANAM pratyekamubhayoH pArzvayorekaikanaiSedhikIbhAvena yA dvidhA naiSedhikI tasyAM SoDaza SoDaza jAlakaTakAH prataptAH, jAlakaTako jAlakakIrNo ramyasaMsthAnaH pradezavizeSaH te ca jAlakaTakAH 'savvarayaNAmayA acchA saNhA jAva paDiruvA' iti prAgvat / 'tesi Na' mityAdi teSAM dvArANAM pratyekamubhayoH pArzvayodvidhAto naiSedhikyAM SoDaza ghaNTAparipATayaH prajJaptAH, tAsAM ca ghaNTAnAmayametadrUpo varNAvAso - varNaka nivezaH prajJaptaH, tadyathA - jambUnadamayyo ghaNTo vajramayyo lAlAH nAnAmaNimayA ghaNTApAvaH tapanIyamayyaH zRGkhalA yAsu tA avalambitAstiSThanti rajatamayyo rajjavaH 'tAo NaM ghaNTAo' ityAdi, tAzca ghaNTA oghena pravAheNa svaro yAsAM tA oghasvarA meghasyevAtidIrghaH svaro yAsAM tA meghasvarAH haMsasyeva madhuraH svaro yAsAM tA haMsasvarAH, evaM krauJcasvarAH siMhasyeva ca prabhUtadezavyApI svaro yAsAM tAH siMhasvarAH evaM dundubhisvarA dvAdazavidhatUryasaGghAto nandiH nandisvarAH nandivat ghoSo-hAdo yAsAM tA nandighoSAH maJjU:priyaH svaro yAsAM tA maJjusvarA, evaM maJjughoSAH, kiM bahunA ? susvarAH susvaraghoSAH, 'urAleNa' mityAdi prAgvat // 'tesi Na' mityAdi, teSAM dvArANAM pratyekamubhayoH pArzvayoH dvidhAto naiSedhikyAM SoDaza 2 vanamAlAparipATayaH prajJaptAH, tAzca vanamAlA nAnAdrumANAM nAnAlatAnAM ca yAni kisalayAni ye ca pallavAstaiH samAkulAH - sammizrAH ' chappayaparibhujamANA sobhantasassirIyA' iti SaTpadaiH paribhujyamAnAH satyaH zobha mAnAH SaTpadaparibhujyamAnazobhamAnAH ata eva sazrIkAH 'pA sAIyA' ityAdi padacatuSTayaM prAgvat // 'tesi NaM dArANa' mi. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 tyAdi, teSAM dvArANAM pratyekamubhayoH pArvayorekaikanaSedhikImA. dhena yA dvidhA naiSedhiko tasyAM SoDaza 2 prakaNThakAH pravatAH, prakaNThako nAma pIThavizeSaH, Aha ca jovAbhigamamUlaTIkAkAra:-'prakaNThau pIThavizeSA'viti, te ca prakaNThakAH pratyekamardhatRtIyAni yojanazatAnyAyAmaviSkambhAbhyAM paJcaviMzaM-paJcavi. zatyadhika yojanazataM 'bAhalyena' piNDamAvena. 'savvavayarAmayA' iti sarvAtmanA te prakaNThakAH vajramayA-vajraratnamayAH, 'acchA sahA' ityAdi vizeSaNajAtaM prAgvat, 'tesi NaM pagaMThagANa' mityAdi, teSAM prakaNThakAnAM upari pratyekaM pratyekaM-iha ekaM prati pratyekamityAbhimukhye vartamAnaH pratizabdaH samasyate, tato vopsAvivakSAyAM dvirvacanaM, prAsAdAvataMsakAH prajJaptAH, prAsAdAvataMsakA nAma prAsAdavizeSAH, uktaM ca jIvAbhigamamUlaTI. kAyAM-"prAsAdAvataMsakau-prAsAdavizeSA"viti, te ca prAsAdA. vataMsakA ardhatRtIyAni yojanazatAni Urdhvam uccastvena paJcavizaM yojanazataM viSkammena, abhuggayamUsimpahasiyAviva' abhyudgatA-Abhimukhyena sarvato vinirgatA utsRtAH-prabalatayA sarvAsu dikSu prasRtA yA prabhA nayA sitA iva-baddhA iva tiSThantIti gamyate, anyathA kathamiva te abhyudgatA nirAlambAH tiSThantIti bhAvaH, 'vivihamaNirayaNabhatticittA' vividhA-anekaprakArA ye maNayaH-candrakAntAdayo yAni ca ratnAni-karketanAdoni teSAM bhaktibhiH-vicchittivizeSazcitrA-nAnArUpAH Azcaryavanto vA nAnAvidhamaNiratnabhakticitrAH, 'vAudbhyaH vijayavejayaMtIpaDAgachattAichattakaliyA' vAtotA-vAyukampitA vijayaH-abhyudayastascikA vaijayantyabhidhAnA yAH patAkA vijayA iti vaijayantInAM pArzvakaNikA ucyante tatpradhAnA vaijayantyo vijayavaijayantyaH, patAkAstA eva vijayavajitA chatrAticchatrANi-uparyuparisthitAnyAtapatrANi taiH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalitA vAtoddhatavijayavaijayantIpatAkAchatrAticchatrakalitAH, tuGgA-uccA uccaistvenArdhatRtIyayojanazatapramANatvAt ata eva 'gaganatalamaNulihaMtasiharA' iti gaganatalaM-ambaratalam anu. likhanti-abhilavayanti zikharANi yeSAM te tathA, jAlAni jAlakAni tAni ca bhavanabhittiSu loke pratItAni, tadantareSu viziSTazobhAnimittaM ratnAni yeSu te jAlAntararatnAH, sUtre cAtra vibhaktilopaH prAkRtatvAt , tathA paJjarAt unmIlitA iva-bahiSkRtA iva paJjaronmIlitA iva, yathA kila kimapi vastu paJjarAt-vaMzAdimayAcchAdanavizeSAt bahiSkRtamatyantamA vinaSTacchAyatvAt zobhate evaM te'pi prAsAdAvataMsakA iti bhAvaH, tathA maNikanakAni- maNikanakamayyaH stUpikA:-zikha. rANi yeSAM te maNikanakastUpikAH, tathA vikasitAni yAni zatapatrANi puNDarIkANi ca dvArAdau pratikRtitvena sthitAni tilakaratnAni-bhittyAdiSu puNDavizeSA ardhacandrAzca dvArAdiSu taizcitrAH- tathA nAnArUpA AzcaryabhUtA vA vikasitazatapatrapuNDarIkatilakaratnArdhacandracitrAH, tathA nAnA-anekarUpANi yAni maNidAmAni-maNimayapuSpamAlAstairalaGkRtAni-zobhiH tAni nAnAmaNidAmAlakRtAni tathA antarbahizca zlakSNAmasRNAH, tathA tapanIyaM-suvarNavizeSastanmayyA vAlukAyAH prastaTaH-prastAro yeSu te tapanIyavAlukAprastaTAH 'suhaphAsA sassirIyarUvA pAsAIyA' ityAdi prAgvatteSAM ca prAsAdAvataM. sakAnAmantabhUmivarNanamuparyullokavarNanaM siMhAsanavarNanamupari vijayadRSyavarNanaM vajrAGkuzavarNanaM muktAdAmavarNanaM ca yathA prAk yAnavimAne bhAvitaM tathA bhAvanIyam / 'tesiM Na 'mityAdi, teSAM dvArANAM pratyekamubhayoH pArzvayorekaikanaSedhikIbhAvena yA dvidhA naiSedhikI tasyAM SADeza SoDaza toraNAni prajJaptAni, tAni ca toraNAni nAnAmaNimayAnItyAdi toraNavarNanaM yAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 " eka vimAnamiva niravazeSaM bhAvanIyaM, ' tesi NaM toraNANaM purao' ityAdi, teSAM toraNAnAM purataH pratyekaM dve dve zAlabhaJjike, zAlabhaJjikAvarNanaM prAgvat, ' tesi Na' mityAdi, teSAM toraNAnAM purato dvau dvau nAgadantakau prazaptau teSAM ca nAgadantakAnAM varNanaM yathAdhastAdanantaramuktaM tathA vaktavyaM, navaramatropari nAgadantakA na vaktavyA abhAvAt, ' tesi Na 'mityAdi teSAM toraNAnAM purato dvau dvau hayasaGghATo, saGghATazabdo yugmavAcI yathA sAdhusaGghATa ityatra tato dve dve hayayugme ityarthaH, evaM gajanara kinnara kiMpuruSa mahoragagandharvavRSabhasaGghATA api vAcyAH, ete ca kathambhUtAH ? ityAha- ' savvarayaNA mayA acchA sahA ityAdi prAgvat, yathA cAmISAM hayAdInAmaSTAnAM saGghATA uktAstathA paGkayo'pi vIthayo'pi mithunakAni ca vAcyAni, tatra saGghATAH - samAnaliGgayugmarUpA puSpAvakIrNakAzca divyavasthitAH zreNiH - paGktirubhayoH pArzvayorekaika zreNibhAvena yat zreNidvayaM sA vIthiH strIpuruSayugmaM mithunakaM ' tesi Na mityAdi, teSAM toraNAnAM purato dve dve padmalate yAvatkaraNAt dve dve nAgalate dve dve azokalate dve dve campakalate dve dve cUtalate dve dve vAsantIlate dve dve kundalate dve dve atimuktalate iti parigRhyate, dve dve zyAmalate, tAzca kathambhUtA ityAha' NiccaM kusumiyAo' ityAdi yAvatkaraNAt 'niccaM mauliyAo niccaM lavaiyAo nicaM thavaiyAo nicaM gucchiyAo nicca jamaliyAo nicaM juyaliyAo nicaM vinamiyAo niz paNamiyAo nicaM suvibhattapiNDamaJjarivarDisagadharAo nicaM kusumiyamauliyalavaiyathavaiyagulaiyagocchiyaviNamiyapaNamiyasuvibhattapaDimaJjaritra DisagadharIo' iti parigRhyate, asya vyAkhyAnaM prAgvat, punaH kathambhUtA ityAha-' savvarayaNAmayA jAva paDirUvA ' iti, atrApi yAvatkaraNAt 'acchA saNhA ' , Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com , Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 ityAdivizeSaNasamUhaparigrahaH, sa ca prAgvadbhAvanIyaH, 'tesi Na'mityAdi, teSAM toraNAnAM purataH pratyekaM dvau dvau diksauvastikau-dikprokSako te ca sarve jAmbUnadamayAH, kvacitpAThaH 'savvarayaNAmayA acchA 'ityAdi, prAgvat 'tesi Na 'mityAdi dvau dvau candanakalazau prajJaptau, varNakaH candanakalazAnAM 'vara. kamalapaiTThANA' ityAdirUpaH sarvaH prAktano vaktavyaH, 'tesi Na'mityAdi dvau dvau bhRGgAro, teSAmapi kalazAnAmiva varNako vaktavyo, navaraM paryante ' mahayAmattagayamahAmuhAgiisamANA pannattA samaNAuso!' iti vaktavyaM 'mattagayamahAmuhAgiisamANA' iti matto yo gajastasya mahat-ativizAlaM yat mukhaM tasyAkRtiH-AkArastatsamAnAH-tatsadRzAH prajJaptAH, 'tesi Na' mityAdi teSAM toraNAnAM purato dvau dvAvAdarzako prajJaptau, teSAM cAdarzakAnAmayametadrUpo varNAvAso-varNakanivezaH prajJaptaH, tadyathA tapanIyamayAH prakaNThakAH-pIThavizeSA, aGkamayAni-aGkaratnamayAni maMDalAni yatra pratibiMbasambhUtiH 'aNogdhasiyanimmalAe' iti avagharSaNamavadharSitaM bhAve ktapratyayaH tasya nirmalatA avagharSitanirmalatA bhUtyAdinA nirmArjanamityarthaH avadharSitasyAbhAvo'navagharSitA tena nirmalA anavagharSitanirmalA anavarSitanirmalayA chAyayA samanubaddhA-yuktAH 'candamaNDalapaDinikAsA' iti candramaNDalasadRzAH 'mahayA mahayA' atizayena mahAnto'rdhakAyasamAnAH-kAyApramANAH prajJaptA he zramaNa he AyuSman ! 'tesi Na 'mityAdi teSAM toraNAnAM purato ve ve vajranAbhe-vajramayo nAbhiryayoste vajranAme sthAle prajJapte tAni casthAlAni tiSThanti, 'acchatticchaDiyataMdulanahasaMdaTTapaDipuNNA iva ciTuMti' 'acchA' nirmalAH zuddhAH sphaTikavat tricchaTitAH-trIn vArAn chaTitAH ata eva 'nakhasandaSTAH' nakhAHnakhikAH sandaSTA muzalAdibhiH chaTitA yeSAM te tathA sukhAdiShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 darzanAt ktAntasya paranipAtaH acchastricchaTitaiH zAlitaNDalairnakhasandaSTaiH paripUrNAH, pRthvIpariNAmarUpANi tAni tathA kevalamevamAkArANItyupamA, tathA cAha-savvajambUNayamayA' sarvAtmanA jambUnadamayAni 'acchA saNhA' ityAdi prAgvat "mahayA mahayA' iti atizayena mahAnti rathacakrasamAnAni prajJaptAni he zramaNa ! he AyuSman ! 'tesi 'mityAdi teSAM toraNAnAM purato dve dve 'pAIo' iti pAyau prakSapte, tAzca pAdhyaH 'sacchodagapaDihatthAo' iti svacchapAnIya. paripUrNAH 'nANAvihassa phalahariyassa bahupaDipuNNAvive' ti atra SaSThI tRtIyArthe ' bahu paDipuNNe ti caikavacanaM prAkRtatvAt , nAnAvidhaiH phalaharitairharitaphalebahu-prabhUtaM pratipUrNA iva tiSThanti na khalu tAni phalAni kiM tu tathArUpAH zAzvatabhAvamupAgatAH pRthvIpariNAmAstataH upamAnamiti, 'savvarayaNAmaIo' ityAdi prAgvat, 'mahaye 'ti atizayena mahatyo gokaliJjagacakrasamAnAH prajJatAH he zramaNa he AyuSman ! 'tesi Na 'mityAdi teSAM toraNAnAM purato dvau supratiSTako-AdhAravizeSau prajJaptI, te ca supratiSThakAH susauSadhipratipUrNA nAnAvidhaH paJcavarNaiH prasA. dhanabhANDaizca bahuparipUrNA iva tiSTanti, upamAbhAvanA prAgvat , 'sabarayaNAmaio' ityAdi tathaiva, ' tesi Na' mityAdi teSAM toraNAnAM purato dve dve manogulikA nAma pIThikA, uktaM ca jIvAbhigamamUlaTIkAyAM-" manogulikA nAma pIThike "ti, tAzca manogulikAH sarvAtmanA vaiDUryamayyaH 'acchA' ityAdi prAgvat / tAsu NaM maNoguliyAsu bahave' ityAdi tAsu manogulikAsu suvarNamayAni rUpyamayAni ca phalakAni prajJaptAni, teSu suvarNarUpyamayeSu phalakeSu bahavo vajramayA nAgadantakAHaGkuTakAH [ sivakeSu] teSu ca nAgadantakeSu bahUni rajatamayAni sikkakAni prajJaptAni, teSu ca rajatamayeSu bahavo vAtakarakAShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 149 jalazUnyAH karakAH prajJaptAH, tadyathA-' kiNhasutte 'tyAdi gavacchaMAcchAdanaM gavacchA saJjAtA eSviti gavacchikAH (tAH) kRSNasUtraiH- kRSNasUtramayairgavacchikai (tai) riti gamyate, sikkakeSu gavacchitAH kRSNasUtrasikkagagavacchitA evaM nIlasUtra sikkagagavacchitA ityAdyapi bhAvanIyaM, te ca vAtakarakAH sarvAtmanA vaiDUryamayA 'acchA' ityAdi prAgvat / ' tesi Na ' mityAdi, teSAM toraNAnAM purato dvau dvau citrau AzcaryabhUtau ratnakaraNDakau prajJaptau ' se jahAnAmae ' ityAdi, sa yathA nAma rAjJazcaturantacakravartinaH - catuSu pUrvAparadakSiNottararUpeSu anteSu - pRthivIparyanteSu cakreNa vartituM zIlaM yasya tasyaiva citraH - AzcaryabhUto nAnAmaNimayatvena nAnAvarNo vA ' veruliyanAnAmaNiphaliyapaDalapaJcopaDe ' iti bAhulyena vaiDUryamaNimayaH 'phalihapaDalapaJcoyaDe' iti sphaTikapaTalAvacchAditaH 'sAe pabhAe ' ityAdi sa yathA rAjJazcaturantacakravartinaH pratyAsannAn pradezAn sarvataH sarvAsu dikSu samantataH - sAmastyena avabhAsayati etadeva paryAyatrayeNa vyAcaSTe - udyotayati tApayati prabhAsayati 'evameve 'tyAdi sugamaM ' tesi NaM toraNANa 'mityAdi, teSAM toraNAnAM purato dvau dvau hayakaNThapramANau ratnavizeSau evaM gajanarakinnarakiMpuruSamahoragagandharva vRSabhakaNThA api vAcyAH, uktaM ca jIvAbhigamamUla TIkAkAreNa - " hathakaNThau - hayakaNThapramANau ratnavizeSau evaM sarve'pi kaNThA vAcyA " iti, tathA cAha' savvarayaNAmayA' iti sarve ratnamayA - ratnavizeSarUpA 'acchA' ityAdi prAgvat / ' tesi Na ' mityAdi teSAM toraNAnAM purato dvau dvau puSpaca prajJate evaM mAlyacUrNagandhavastrAbharaNasiddhArthakalomahastakacaGgeryo'pi vaktavyAH, etAzca sarvA api sarvAramanA ratnamayA 'acchA 'ityAdi prAgvat, evaM puSpAdInAmaSTAnAM paTalakAnyapi dvidvisaGkhyAkAni vAcyAni, ' tesi NaM tora Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 150 maGgalAnAM bhaktyA maMgalabhattiya surabhiH zItalA sugandha NANa' mityAdi, teSAM toraNAnAM purato dve dve siMhAsane prazate, teSAM ca siMhAsanAnAM varNakaH prAgukto niravazeSo vaktavyaH, 'tesi Na 'mityAdi, teSAM toraNAnAM purato ve dve chatre rUpyamaye prahate, tAni ca chatrANi vaiDUryaratnamayavimaladaNDAni jAmbUnada. karNikAni vajrasandhIni-vajraratnApUritadaNDazalAkAsandhIni muktAjAlaparigatAni aSTau sahasrANi-aSTasahasrasaGkha yA vara. kAJcanazalAkA-varakAJcanamayyaH zalAkA yeSu tAni, tathA 'daharamalayasugaMdhisamvouyasurabhisIyalacchAyA' iti dardaraHcIvarAvanaddha-kuNDikAdibhAjanamukha tena gAlitAstatra pakvA vA ye malaya iti-malayodbhavaM zrIkhaNDaM tatsambadhinaH sugandhA ye gandhavAsAstadvat sarveSu RtuSu surabhiH zItalA ca chAyA yeSAM tAni tathA, 'maMgalabhatticittA' aSTAnAM svastikAdInAM maGgalAnAM bhaktyA-vicchittyA citram-Alekho yeSAM tAni tathA 'caMdAgArovamA' candrAkAra:-candrAkRtiH sA upamA yeSAM tAni tathA, candramaNDalavat vRttAnIti bhAvaH, 'tesi Na' mityAdi, teSAM toraNAnAM purato dve dve cAmare prajJapte, tAni ca cAmarANi 'caMdappabhaveruliyavayaranANAmaNirayaNakhaciyacittadaMDAo' iti candraprabha:-candrakAnto vajra vaiDUrya ca pratItaM candraprabhavajravaiDUryANi zeSANi ca nAnAmaNiratnAni khaciMtAni yeSu te tathA evaMrUpAzcitrA-nAnAkArA daNDA yeSAM cAmarANAM tAni tathA, 'suhumarayayadIhavAlAo' iti sUkSmA rajatamayA dIrghA vAlA yeSAM tAni tathA, 'saMkhaMkakuMdadagarayaamayamahiya. pheNapuMjasannikAsAo' iti 'zaGkhaH' pratItaH aGko-ratnavizeSaH 'kuMde 'ti kundapuSpaM dakaraja-udakakaNAH amRtamathitaphenapuJjaHkSIrodajalamathanasamutthaH phenapuJjasteSAmiva sannikAzaH-prabhA yeSAM tAni tathA, 'acchA' ityAdi prAgvat / 'tesi NaM tAraNANa' mityAdi, teSAM toraNAnAM purato dvau dvau tailaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samudko-sugandhitailAdhAravizeSau, uktaM ca jIvAbhigamamUlaTIkAkAreNa-"tailasamudko-sugandhitailAdhArau" evaM koSThAdisamudkA api vAcyAH, atra saGgrahaNigAthA-tille koha samugge patte coe ya tagara elA ya / hariyAle hiMgulae maNosilA aMjaNasamuggA // 1 // 'savvarayaNAmayA' iti ete sarve'pi sarvAtmanA ratnamayA 'acchA' ityAdi prAgvat / sUriyAbhe NaM vimANe egamege dAre aTThasayaM cakkajjhayANaM aTThasayaM migajjhayANaM garuDajjhayANaM chattajjhayANaM picchajjhayANaM sauNijjhayANaM sIhajjhayANaM usabhajjhayANaM aTThasayaM seyANaM cauvisANANaM nAgavarakeUNaM evameva sapuvAvareNaM / sUriyAme vimANe egamege dAre asIyaM keusahassaM bhavaIimakkhAyaM / sariyAbhe vimANe paNNaDhei paNNahi~ bhomA paNNattA / tesi NaM bhomANaM bhUmibhAgA ulloyA ya bhANiyavyA / tesi NaM bhomANaM ca bahupajjhadesabhAge patteyaM patteyaM sIhAsaNe; sIhAsaNavaNNao saparivAro, avasesesu bhomesu patteyaM patteyaM bhaddAsaNA pnnnnttaa| tesiNaM dArANaM uttamAgArA solasavihehiM rayaNehiM upasobhiyA, taMjahA-rayaNehiM jAba riTehiM / tesi NaM dArANaM uppi aTThamaMgalagA sajhayA jAva chattAicchattA / evameva sapuvvAvareNaM sUriyAbhe vimANe cattAri dArasahassA bhavaMtItimakkhAyaM, asogavaNe sattivaNe caMpagavaNe cUyagavaNe / sUriyAbhassa vi. mANassa caudisi paMca joyaNasayAI abAhAe cattAri vaNasaMDA paNNattA, taMjahA-purasthimeNaM asogavaNe dAhiNeNaM sattavaNNavaNe paJcatthimeNaM caMpagavaNe uttareNaM cUyagavaNe / te NaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 vaNasaMDA sAiregAI addhaterasa joyaNasayasahassAI AyAmeNaM paMca joyaNasayAI vikkhaMbheNaM patteyaM patteyaM pAgAraparikkhittA kiNhA kiNhobhAsA vaNasaMDavaNNao // sU0 29 // 'sUriyAme NaM vimANe egamege dAre aTThasayaM cakajjhayANa' mityAdi, tasmin sUryAme vimAne ekaikasmin dvAre aSTAdhikaM zataM cakradhvajAnAM-cakralekharUpacihnopetAnAM dhvajAnAmevaM mRgagaruDaruddhachatrapicchazakunisiMhavRSabhacaturdantahastidhvajAnAmapi pratyekamaSTazatamaSTazataM vaktavyaM 'evameva sapuvAvareNa' evamevaanenaiva prakAreNa sapUrvApareNa-saha pUrvaiH aparaizca vartate iti sapUrvAparaM-saGkhyAnaM tena sUryAbhe vimAne ekaikasmin dvAre azItamazItaM-azotyadhikaM 2 ketusahasraM bhavatItyAkhyAtaM mayA anyaizca tIrthakRdbhiH, 'tesi Na' mityAdi, teSAM dvArANAM saMba ndhIni pratyeka pazcaSaSTiH 2 bhaumAni-viziSTAni sthAnAni prajJaptAni, teSAM ca bhaumAnAM bhUmibhAgA ullokAzca yAnavimAnavadvaktavyAH, teSAM ca bhaumAnAM bahumadhyadezabhAge yAni trayastriMzattamAni bhaumAni teSAM bahumadhyadezabhAge pratyekaM pratyeka sUryAbhadevayogyaM siMhAsanaM teSAM ca siMhAsanAnAM varNako'parottarottarapUrvAdiSu sAmAnikAdidevayogyAni bhadrAsanAni ca krameNa yAnavimAnavadvaktavyAni zeSeSu ca bhaumeSu pratyekamekaikaM siMhAsanaM parivArarahitaM / 'tesi Na mityAdi, teSAM dvArANAM uttamA AkArA-uparitanA AkArA uttaraMgAdirUpAH kacit 'uparimAgArA' ityeva pAThaH, SoDazavidhai ratnarupazobhitAstadyathA-'rayaNehiM jAva riTehi' iti ratnaiH-sAmAnyataH karketanAdibhiryAvatkaraNAt vajraH 2 vaiDUryaH lohitAH 4 masAragallaiH 5 haMsagarbhaH 6 pulakaH 7 saugandhikaiH 8 jyotIrasaiH 9 aGkaH 10 aJjanaiH 11 rajataiH 12 aJjanapulakaiH 13 jAta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 rUpaiH 14 sphaTikairiti parigrahaH 15 SoDaze rihaiH 16 'tesi Na' mityAdi teSAM dvArANAM pratyekamupari aSTau aSTau svastikAdIni maGgalakAni ityAdi yAnavimAnatoraNavattAvadvAcyaM yAvad bahavaH sahasrapatrahastakA iti, ata UrdhvaM keSucit pustakAntareSvevaM pAThaH 'evameva sapuvvAvareNaM sUriyAbhe vimANe cattAri dArasahassA bhavatIti makkhAya' miti sugamaM 'sUriyAssa Na' mityAdi sUriyAbhassa vimAnasya caturdizaM catasro dizaH samAhRtAzcaturdik tasmin caturdizi catasRSu dikSu paJca paJca yojanazatAni 'abAhAe' iti bAdhanaM bAdhA AkamaNamityarthaH na bAdhA abAdhA - anAkramaNaM tasyAmabAdhAyAM kRveti gamyate, apAntarAlaM muktvakteti bhAvaH, catvAro vanakhaNDAH prajJaptAH, anekajAtIyAnAmuttamAnAM mahIruhANAM samUho vanakhaNDaH, uktaJca jIvAbhigamacUrNo 'aNegajAIhiM uttamehiM rukkhehiM vaNasaMDe' iti, 'tadyathe' tyAdinA tAneva vanakhaNDAn nAmato digbhedatazca darzayati, azokavRkSapradhAnaM vanamazokavanamevaM saptaparNavanaM campakavanaM catavanamapi bhAvanIyaM, 'puratthimeNa' mityAdi pAThasiddhaM, atra saMgrahaNigAthA - 'puvveNa asogavaNaM dAhiNao hoi sattivaNNavaNaM / avareNaM caMpakavaNaM cayavaNaM uttare pAse // 1 // ' 'te' mityAdi, te ca vanakhaNDAH sAtirekAni ardhatrayodazAnisArdhAni dvAdaza yojanazatasahasrANi ( AyamataH ) paJca yojanazatAni viSkambhataH pratyekaM 2 prAkAraparikSiptAH punaH kathaMbhUtAste vanakhaNDA ? ityAha- kiNhA kiNhobhAsA jAva paDimoyaNA surammA' iti yAvatkaraNAdevaM paripUrNaH pAThaH sUcitonIlA nIlobhAsA hariyA hariyo bhAsA soyA sIyo bhAsA nidvA niddhabhAsA tivvA tivvobhAsA kiNhA kiNhacchAyA nIlA nIlacchAyA hariyA hariyacchAyA sIyA sIyacchAyA niddhA niddhacchAyA ghaNakaDiyakaDigacchAyA rammA mahAmeha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com .. , Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 154 nikuruMbabhUyA, te NaM pAyavA mUlamaMto kaMdamaMto khaMdamaMto tayamaMto pavAlamaMto pattamaMto pupphamaMto bIyamato phalamaMto aNupuvvasu. jAyaruilavaTTapariNayA egakhaMdhA aNegasAhappasAhaviDimA aNe. ganaravAmappasAriyaagejjhaghaNavipulavaTTakhaMdhI acchiddapattA a. viralapattA avAiNapattA aNIiyapattA niddhayajaraDhapaMDupattA navahariyabhisaMtapattabhAraMdhayAragaMbhIradarisaNijA uvaNiggayavarataruH NapattapallavakomalaujalacalaMtakisalayakusumapavAlapallavaMkuraggasiharA niJca kusumiyA niccaM mauliyA niccaM lavaiyA niJcaM thavaiyA niccaM gulaiyA niccaM gocchiyA niccaM jamaliyA nizcaM juliyA nicaM viNamiyA niccaM paNamiyA niccaM kusumiyamauliyalavaiyathavaiyagulaiyagocchiyajamaliyajuvaliyaviNamiyapaNa. miyasuvibhattapaDimaMjarivaDaMsayadharA suyabarahiNamayaNasalAgA. koilakorakabhiMgArakakoMDalajIvaMjIvakanaMdImukhakaviMjalapiMgalakkhagakAraMDacakkavAgakalahaMsasArasaaNegasauNamihuNaviyariyasadaiyamahurasaranAiyasaMpiDiyadariyabhamaramahuyaripahakaraparileMtachappayakusumAsavalolamahuragumagumaMtaguMjaMtadesabhAgA abhitarapuSphaphalabAhirapattocchannA puttehi ya pupphehi ya uvacchannapalicchannA nIrogakA mauphAsA akaMTagA nAnAvihagucchagummamaMDavagovasahiyA vicittasuhake ubhUyA vAvipukkharaNidIhiyAsu ya sunivesiyarammajAlagharagA piMDimanIhArimasugaMdhisusurabhimaNaharaM ca gaMdhaddhaNi muyaMtA suhakeU keubahulA aNegasagaDarahajANajuggagillithillisIyasaMdamANIpaDimoyaNA surammA iti / asya vyAkhyA-iha prAyo vRkSANAM madhyame vayasi vartamAnAni patrANi kRSNAni bhavanti tatastadyogAt vanakhaNDA api kRSNAH, na copa-. cAramAtrAtte kRSNA iti vyapadizyante kintu tathA pratibhAsanAt, tathA cAha-kRSNAvabhAsA' yAvati bhAge kRSNAvabhAsa. patrANi santi tAvati bhAge te vanakhaNDAH kRSNA avamAsante, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 tataH kRSNo'vabhAso yeSAM te kRSNAvabhAsA iti, tathA haritatvamatikrAntAni kRSNatvamasaMprAptAni patrANi nIlAni tadyogAdvanakhaNDA api nIlAH, na caitadupacAramAtreNocyate kintu tathAvabhAsAt, tathA cAha nIlAvabhAsAH, samAsaH prAgvat, yauvane tAnyeva patrANi kisalayatvaM raktatvaM cAtikrAntAni ISat haritAlAbhAni pANDUni santi haritAnIti vyapadizyante, tatastadyogAt vanakhaNDA api haritAH, na caitadupacAramAtrAducyate, kintu tathApratibhAsAt, tathA cAha-haritAvabhAsAH, tathA bAlyAdatikrAntAni vRkSANAM patrANi zItAni bhavanti tatastadyogAdvanakhaNDA api zItA ityuktAH, na ca na te guNatastathA kintu tathaiva, tathA cAha-zotAvabhAsAH, adhobhAgavatinAM vaimAnikadevAnAM devInAM tadyogazItavAtasaMsparzataH te zItA vanakhaNDA avabhAsante iti, tathA ete kRSNanIlaharitavarNA yathA svasmin svarUpe atyakte snigdhA bhaNyante tIvrAzca tataH tadyogAt vanakhaNDA api snigdhAH tIvrAzca ityuktAH, na caitadupacAramAtraM kintu tathAvabhAso'pyasti tata uktaMsnigdhAvabhAsAstIvAvabhAsA iti, ihAvabhAso bhrAnto'pi bhavati yathA marumarIcikAsu jalAvabhAsastato nAvabhAsamAtro. padarzanena yathAvasthitaM vastusvarUpaM varNitaM bhavati kintu tathAsvarUpapratipAdanena, tataH kRSNatvAdInAM tathAsvarUpapratipAdanArthamanuvAdapurassaraM vizeSaNAntaramAha-'kiNho kiNhacchAyA' ityAdi, kRSNA vanakhaNDAH, kuta ityAha-kRSNacchAyAH 'nimittakAraNahetuSu sarvAsAM vibhaktInAM prAyo darzana' miti vacanAt hetau prathamA, tato'yamarthaH-yasmAt kRSNA chAyA-AkAraH sarvAvisaMvAditayA teSAM tasmAt kRSNAH, etaduktaM bhavatisarvAvisaMvAditayA tatra kRSNa AkAra upalabhyate, na ca bhrA. ntAvabhAsasaMpAditasattAkaH sarvAvisaMvAdI bhavati, tatastattva. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 vRttyA te kRSNA na bhrAntAvabhAsamAtravyavasthApitA iti, evaM nIlA nIlacchAyA ityAdyapi bhAvanIyaM, navaraM zItAH zItacchAyA ityatra chAyAzabda AtapapratipakSavastuvAcI draSTavyaH, 'ghanakaDitaDiyacchAyA' iti iha zarIrasya madhyabhAge kaTistato'nyasyApi madhyabhAgaH kaTiriva kaTirityucyate, kaTistaTamitra kaTitaTaM ghanA - anyo'nyazAkhAprazAkhAnupravezato nibiDA kaDi taTe - madhyabhAge chAyA yeSAM te tathA, madhyabhAge nibiDataracchAyA ityarthaH, ata eva ramyo- ramaNIyaH tathA mahAn jalabhArAvanataprAvRTkAlabhAvI yo meghanikurumbo meghasamUhastaM bhUtA-guNaiH prAptA mahAmeghaniruMbabhUtAH mahAmeghavRndopamA ityarthaH / te NaM pAyavA' ityAdi, azokavara pAdapaparivArabhUtaprAguktatilakAdivRkSavarNanavat paribhAvanIyaM, navaraM 'suyabarahiNamayaNasa lAgA' ityAdi vizeSaNamatropamayA bhAvanIyaM, aNegasagaDarahajANe' tyAdi tadAkArabhAvataH // ( sU0 30 ) // 1 tesi NaM vaNasaMDANaM aMto bahusamaramaNijjA bhUmibhAgA, se jahAnAmae AliMgapukkhare i vA jAva nAnAvihapaMcavaNNehiM maNIhi ya taNehi ya uvasobhiyA / tesiM NaM gaMdho phAso hroat reai | tesi NaM bhaMte ! taNANa ya maNINa ya puvvAvaradAhiNuttarAehiM vAhiM maMdANaM eiyANaM veiyANaM kaMpiyANaM cAliyANaM phaMdiyANaM ghaTTiyANaM khobhiyANaM udIriyANaM kerisae sadde bhavai ? goyamA ! se jahAnAmae sIyAe vA saMdamA - NIe vA rahassa vA sacchattassa sajjhayassa sarvaTassa sapaDAgassa satoraNavarassa sanaMdighosassa sakhikhiNihemajAlaparikkhittassa hemavayacittatiNisakaNagaNijjuttadAkhyAyassa saMpinaddhacaka maMDala Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhurAgassa kAlAyasasukayaNemijaMtakammassa AiNNavaraturagasusaMpauttasa kusalaNaraccheyasArahisusaMpaggahiyassa sarasayabattIsatoNaparimaMDiyassa sakaMkaDAvayaMsagassa sacAvasarapaharaNAvaraNabhariyajujjhasajjhassa rAyaMgaNaMsi vA rAyaMteuraMsi vA rammaMsivA maNikuTTimatalaMsi abhikkhaNaM abhighaTTijjamANassa vA niyaTTijjamANassa vA orAlamaNuNNA kaNNamaNanivvuikarA saddA sancao samaMtA abhiNissarvati / bhaveyArUve siyA ? No iNaDhe samaDhe / se jahANAmae veyAlIyavINAe uttaramaMdAmucchiyAe aMke supaiTiyAe kusalanaranArisusaMpariggahiyAe caMdaNakoNapariyaTTiyAe puncarattAvarattakAlasamayaMsi maMdAyaM veiyAe paveiyAe cAliyAe ghaTTiyAe khobhiyAe udIriyAe orAlA maNuNNA maNaharA kaNNamaNanivvuikara sadA sabao samaMtA abhinissarvati / bhaveyArUve siyA ? No iNa? sm| se jahAnAmae kinnarANa vA kipurisANa vA mahoragANa vA gaMdhavvANa vA bhadasAlavaNagayANaM vA naMdaNavaNagayANaM vA somaNasavaNagayANaM vA paMDagavaNagayANaM vA himavaMtagacchaMgayamalayamaMdaragiriguhAsamannAgayANa vA egaosanihiyANaM samAgayANa sanisaNNANaM samuvaviThThAgaM pamuiyapakkIliyANaM gIyaraigaMdhavyahasiyamaNANaM gaja pajjaM katthaM geyaM payabaddhaM pAyabaddhaM ukvittAyapayattAyaM maMdAyaM roiyAvasANaM sattasarasamannAgayaM chadosavippamukaM ekArasAlaMkAraM advaguNovaveyaM guMjaMtavaMsakuharovagUDhaM rattaM tihANakaraNasuddhaM sakuharaguMjaMtavaMsataMtItalatAlalayagahasusaMpauttaM mahuraM samaM sulaliya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 maNoharaM mauyaribhiyapayasaMcAraM suNaI varacArurUvaM divvaM nIM sajjaM geyaM pagIyANaM / bhaveyArUve siyA 1 haMtA siyA // ( sU0 31 ) // tesi NaM vaNasaMDANaM tattha tattha tahiM dese dese bahUo khuDDAkhuDDiyAo vAvIyAo pukkhariNIo dIhiyAo guMjAliyAo sarapaMtiyAo bilapaMtiyAo acchAo saNhAo rayayAmayakUlAo samatIrAo vayarAmayapAsANAo tavaNijja - talAo suvaNNasutrabharayayavAluyAo veruliyamaNiphAliyapaDalapaccoyaDAo suoyArasuuttArAo nAnAmaNisuddhAo cakko - NAo aNupuvvasujAyagaMbhIrasIyalajalAo saMchannapattabhisamuNAlAo bahuuppalakumuyana liNasubhaga sogaMdhiyapoMDarIyasa yavattasahassapattakesaraphullova ciyAo chappayaparibhujjamANakamalAo acchavimalasalilapuraNAo appegaiyAo AsavoyagAo appegaiyAo khoroyagAo appegaiyAo ghaoyagAo appegaiyAo khIroyagAo appegaiyAo khAroyagAo appegaiyAo uyagaraseNa paNNattAo pAsAiyAo darisaNijjAo abhirUtrAo paDitrAo / tAsi NaM vAnrINaM jAva bilapaMtINaM patteyaM 2 cauddisiM cattAri tisovANapaDirUvagA paNNattA / tesi NaM tisovANapaDirUvagANaM vaNNao, toraNANaM jhayA chattAichattA ya NeyavvA / tAsu NaM khuDDAkhuDDiyAsu vAvIsu jAva bilapatiyAsu tattha 2 dese bahave uppAyapavvayagA niyaipavtrayagA jagaipavvayA dAruijjapavayagA dagamaMDavA dagaNAlagA daga Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMcagA usaDDA khuDDakhuDDagA aMdolagA pakkhaMdolagA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / tesu NaM uppAyapacaesu jAva pakkhaMdolaesu bahUI haMsAsaNAI koMcAsaNAiMgarulAsaNAI uNNayAsaNAI paNayAsaNAi dIhAsaNAI pakkhAsaNAI bhaddAsaNAI usabhAsagAI sIhAsaNAI paumAsaNAI disAsovatthiyAiM savvarayaNAmayAiM acchAI jAva paTirUvAiM / tesu NaM vaNasaMDesu tattha tatya tahiM tahiM dese dese bahave AliyagharagA mAliyagharagA kayaligharagA layAgharagA acchaNagharagA picchaNagharagA maMDaNagharagA pasAhaNagharagA gabbhagharagA mohaNagharagA sAlagharagA jAlagharagA cittagharagA kusumagharagA gaMdhagharagA AyaMsagharagA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / tesu NaM Aliyagharagesu jAva gaMdhavvagharagesu tarhi 2 gharaesu bahUiM haMsAsaNAiM jAva disAsovatthiyAsaNAI sabarayaNAmayAI jAva paDirUvAiM / tesu NaM vaNasaMDesu tattha tattha dese 2 tahiM 2 bahave jAimaMDavagA jUhiyamaMDavagA navamAliyamaMDavagA vAsaMtimaMDavagA sUramalliyamaMDavagA dahivAsuyamaMDavagA taMbolimaMDavagA muddiyAmaMDavagA nAgalayAmaMDavagA aimuttayalayAmaMDavagA ApphogAmAluyAmaMDavagA acchA savvarayaNAmayA jAva paDirUvAo / tesu NaM jAlimaMDavaesu jAva mAlUyAmaMDavaemu bahave puDhavisilApaTTagAM haMsAsaNasaMThiyA jAva disAsovatthiyAsaNasaMThiyA aNNe ya bahave maMsalaghuTTavisihasaMThANasaMThiyA puDhavisilApaTTagA paNNattA samaNAuso ! AINagaruyabUraNavaNIyatUlaphAsA savvarayaNAmayA acchA jAva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 | paDiruvA / tattha NaM bahave vemANiyA devA ya devIo ya AsayaMti cidvaMti nisIyaMti tuyati hasaMti ramaMti lalaMti kIlaMti kihaMti moheMti purAporANANaM suciNNANa supaDikaMtANa subhANa kaDANa kammANa kallANANa kallANaM phalavivAyagaM paccaNubbhavamANA viharaMti / ( sU0 32 ) / 'tesi NaM vaNasaMDANa' mityAdi, teSAM vanakhaNDAnAmantaHmadhye bahusamaramaNIyA bhUmibhAgAH prazaptAH / teSAM ca bhUmibhAgAnAM 'se jahA nAmae 'AliMgapukkhare i vA' ityAdi varNanaM prAguktaM tAvadvAcyaM yAvanmaNInAM sparzo navaramatra tRNAnyapi vaktavyAni tAni caivaM- 'nANAvihapaMcavaNNAhiM maNIhi ya taNehi ya uvasobhiyA, taMjA - kiNNehi ya nIlehi ya jAva sukkile / tattha NaM je te kaNhA taNA ya maNI yaM tesi NaM ayameyA " ve vaNNAvAse paNNatte, se jahAnAmae jIe i vA' ityAdi / samprati teSAM maNInAM tRNAnAM ca vAteritAnAM zabdasvarUpapratipAdanArthamAha- 'tesi NaM bhaMte ! taNANa ya maNINa ya' ityAdi, teSAM Namiti pUrvavat bhadanta ! paramakalyANayogin tRNAnAM pUrvAparadakSiNottaragataivatairmandAyaMti- mandaM mandaM ejitAnAM kampitAnAM vyejitanAM vizeSataH kampitAnAM etadeva paryAyazabdena vyAcaSTe kampitAnAM cAlitAnAM istatato manA vikSiptAnAM, etadeva paryAyeNa vyAcaSTe spanditAnAM tathA ghaTTitAnAM - parasparaM saMgharSayuktAnAM kathaM ghaTTitA ityAha-kSobhitAnAM svasthAnAccAlanamapi kuta ityAha- udoritAnAmut- prAbalyena preritAnAM, kodRzaH zabdaH prajJaptaH ? bhagavAnAha - 'goyame' tyAdi, gautama / sa yathAnAmakaH zibikAyA vA syandamAnikAyA vA rathasya vA / tatra sibiyA jampAna vizeSarUpA uparicchAditA koSThAkArA, tathA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 dIrgho jampAnavizeSaH puruSasvapramANAvakAzadA yA syandamAnikA, anayozca zabdaH puruSotpATitayoH kSudra hema ghaNTikAdicalanavazato veditavyaH, rathazveha saMgrAmarathaH pratyeyo'gre tanavizeSaNAnAmanyathAsaMbhavAt tasya ca phalaka vedikA yasmin kAle ye puruSAstadapekSayA tatipramANa vaseyA, tasya ca rathasya vizeSaNAnyabhidhatte - 'sachattassa' ityAdi, sacchatrasya sadhvajasya saghaNTAkasya - ubhapArzvavilambimahApramANaghaNTopetasya sapatAkasya saha toraNavaraM- pradhAnatoraNaM yasya sa satoraNavarastasya saha nandIghoSo - dvAdazatUryaninAdo yasya sa sanandighoSastasya, tathA saha kiGkiNyaH- kSudraghaNTA yeSAmiti sakiGkiNIkAni, hemajAlAniyAni hemamayadAmasamUhAstaiH sarvAsu dikSu paryanteSu - bahiH pradezeSu parikSipto vyAptastasya, tathA haimavataM - himavatparvatabhAvi citraMvicitra manohArivizeSopetaM tinizatarusaMbandhi kanakavicchuritaM dAru-kASTaM yasya sa haimavatacitratainizakanaka niryukta dArukastasya, sUtre ca dvitIyaH kakAraH svArthikaH pUrvasya ca dIrghatvaM prAkRtatvAt, tathA suSThu atizayena samyak pinaddhaM - baddhamarakamaNDalaM dhRzca yasya sa susaMpinaddhAraka maMDala dhUkastasya, tathA kAlAyasena - lohena suSThu - atizayena kRtaM nemeH bAhyaparidheryantrasya ca arakopariphalakacakravAlasya karma yasmin sa kAlAyasakRtanemiyantrakarmA tasya, tathA AkIrNA- guNairvyAptA ye varAH - pradhAnAsturagAste suSThu - atizayena samyak prayuktA - yojitA yasmin sa AkIrNavaraturagasusaMprayuktaH tasya, prAkRtatvAt bahuvrIhAvapi kAntasya paranipAtaH, tathA sArathikarmaNi ye kuzalA narAsteSAM madhye atizayena cheko dakSaH sArathistena suSThu samyak parigRhItasya, tathA 'sarasayavattIsatoNaparimaMDiyassa' iti zarANAM zataM pratyekaM yeSu tAni zarazatAni tAni ca tAni dvAtriMzat tUNAni tairbhaNDitaH zarazatadvAtriMzacUNamaNDitaH, 11 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 kimuktaM bhavati ? evaM nAma tAni dvAtriMzat zarazatabhRtAni tUNAni rathasya sarvataH paryanteSvavalambitAni yathA tAni saMgrAmAyopakalpitasyAtIva maNDanAya bhavantIti, tathA kaNTakaHkavacaM saha kaNTako yasya sa sakaNTakaH sakaGkaTo'vataMsaHzekharo yasya sa sakaGkaTAvataMsastasya, tathA saha cApaM yeSAM te sacApA ye zarA yAni ca kuntabhallimusaNDhiprabhRtIni nAnAprakArANi praharaNAni yAni ca kavacakaNTakapramukhAni AvaraNAni tairbhUtaH-paripUrNaH, tathA yodhAnAM yuddhaM tanimittaM sadyaH-praguNIbhUto yaH sa yodhayuddhasajjastataH pUrvapadena saha vizeSaNasamAsaH tasya, itthaMbhUtasya rAjAGgaNe vA antaHpure vA ramye vA maNikuTTima. tale-maNibaddhabhUmitale abhIkSNamabhIkSNa kuDimatalapradeze vA 'abhighaTTijjamANasse ti abhikhacyamAnasya vegena gacchato ye udArA manojJA karNamanonivRtikarAH sarvataH samantAt jIvAbhigamamUlaTIkAyAmapi 'uppitthaM' zvAsayuktamiti, tathA utprAbalyena atitAlamasthAnatAlaM vA uttAlaM, zlakSNasvareNa kAkasvaraM, sAnunAsikaM anunAsikAvinirgatasvarAnugatamitibhAvaH, tathA 'aTTaguNovaveya' miti aSTabhiguNarupetamaSTaguNopetaM, te cASTAvamI guNAH pUrNa raktamalaGkRtaM vyaktamavighuSTaM madhuraM samaM salalitaM ca, tathA coktam-"puNNaM rattaM ca alaMkiyaM ca vattaM taheva avighuTuM / mahuraM samaM salaliyaM aTTaguNA hoMti geyassa // 1 // " tatra yat svarakalAbhiH paripUrNa gIyate tatpUrNa, geyarAgAnuraktena yat gIyate tat ranaM, anyo'nyasvaravizeSakaraNena yadala kRtamiva gIyate tadalaGkRtaM, akSarasvarasphuTakaraNato vyaktaM, visvaraM krozatIva vighuSTaM na tathA avighuSTaM, madhurasvareNa gIyamAnaM madhuraM kokilArutavat, tAlavaMzasvarAdisamanugataM samaM, tathA yat svaragholanAprakAreNa lalatIva tat saha lalitena lalanena vartata iti salalitaM, yadi vA yat zrotrendriyasya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 zabdasya sparzanamatIva sUkSmamutpAdayati sukumAramiva ca pratibhAsate tat salalitaM / idAnImeteSAmevASTAnAM madhye kiyato guNAn anyacca pratipipAdayiSuridamAha-rattaM tiTTANakaraNaM suddhaM' tat 'kuharaguMjaMtavaMsataMtItalatAlalayagahasusaMpauttaM mahuraM samaM salaliyaM maNoharaM mauyaribhiyapayasaMcAraM suraI sunarti varacArurUvaM divvaM narse saja geyaM pagIyANa'miti yathA prAk nATyavidhau vyAkhyAtaM tathA bhAvanIyaM 'jArisae sadde havaI' pragItAnAM-gAtumArabdhavatAM yAdRzaH zabdo'timanoharo bhavatisyAt-kathaMcidbhavedetadrUpasteSAM tRNAnAM maNInAM ca zabdaH ? evamukta bhagavAnAha-gautama ! syAdevabhUtaH zabdaH // ( sU0 31) 'tesi NaM vaNasaMDANa' mityAdi, teSAM 'Na'miti vAkyAlaGkAre vanakhaNDAnAM madhye tatra tatra deze 'tatra to ti tasyaiva dezasya tatra tatra ekadeze 'bahUI' iti bahvayaH 'khuDDAkhuDDiyAo' iti kSullikAkSullikA laghavo laghavo ityarthaH, vAgyazcaturasrAH puSkariNyo vRttAkArA athavA puSkarANi vidyute yAsu tAH puSkariNyo dIrghikA-Rjvyo nadyaH vakrA nadyo gujAlikAH, bahUni kevalakevalAni puSpAvakIrNakAni sarAMsi ekapa yA vyavasthitAni saraHpaGiH salalitAstA vahvayaH saraHpaGktayaH tathA yeSu saraHsu pasyA vyavasthiteSu kUpodakaM praNAlikayo saMcarati sA saraHpaGktiH tA bahavyaH saraHsara paGktayaH, tathA bilAnIva bilAni-kUpAsteSAM paGktayo bilapaGktayaH, etAzca sarvA api kathaMbhUtA ityAha acchAH sphaTikavahinirmalapradezAH zlakSNAH-zlakSNapudgalaniSpAditabahiHpradezAH zlakSNadalaniSpatrapaTavat, tathA rajatamayaM-rUpyamayaM kUlaM yAsAM tA rajatamayakUlAH, tathA samaM na gartAbhAvAt viSamaM tIraM-toravartijalApUritaM sthAnaM yAsAM tAH samatIrAH, tathA vanamayAH pASANA yAsAM tA vajramayapASANAH, tathA tapanIyaM-hemavizeSaH tapanIyamayaM talaM yAsAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 tAstapanIyatalAH, tathA "suvaNNasujjharayayavAluyAu' iti suvarNa-pItakAnti hema sunbha-rUpyavizeSaH rajata-pratItaM tanmayA vAlukA yAsu tAH suvarNasubbharajatavAlukAH, 'veruliyamaNiphalihapaDalapaccoyaDAo' iti vaiDUryamaNimayAni sphaTikapaTalama. yAni ca pratyavataTAni-taTasamIpavartinaH atyunnatapradezA yAsAMtA vaiDUryamaNisphaTikapaTalapratyavataTAH, 'suoyArasuuttArAu' iti sukhenAvatAro-jalamadhye pravezanaM yAsu tAH sukhAvatArAH tathA sukhena uttAro-jalamadhyAvahinirgamanaM yAsu tAH sukhottArA. stataH pUrvapadena vizeSaNasamAsaH, 'nAnAmaNititthasubaddhAu' iti nAnAmaNibhiH-nAnAprakArairmaNibhistIrthAni subaddhAni yAsAM tA nAnAmaNitIrthasubaddhAH, atra vahuvrIhAvapi ktAntasya paranipAtaH sukhAdidarzanAd prAkRtazailIvazAdvA 'caukoNAu' iti catvAraH koNA yAsAM tAzcatu:koNAH, etacca vizeSaNaM vApIH kUpAMzca prati draSTavyaM, teSAmeva catuSkoNatvasaMbhavAt na zeSANAM, tathA AnupUryeNa-krameNa nIcaistarAbhAvarUpeNa suSTuatizayena yo jAtavapraH-kedAro jalasthAnaM tatra gambhIraM-alabdhastAcaM zItala jalaM yAsu tA AnupUrvyasujAtavapragambhIrazI. talajalAH, 'saMchannapattabhisamuNAlAu' iti saMchannAni-jalenAntaritAni patravisamRNAlAni yAsu tAH saMchannapatrabisamRNAlAH, iha visamRNAlasAhacaryAt patrANi padminIpatrANi draSTavyAni, bisAni-kandAH mRNAlAni-padmanAlAH, tathA vahubhirutpalakumudanalinasubhagasaugandhikapuNDarIkazatapatrasahasrapatraiH kesaraiHkesarapradhAna phullaiH-vikasitairupacitA bahUtpalakumudanalinasu. bhagasaugandhikapuNDarIkazatapatrasahasrapatrakesaraphullopacitAH, tathA SaTpadaiH bhramaraiH paribhujyamAnakamalAH, tathA acchena-svarUpataH sphaTikavat zuddhena vimalena-Agantukamalarahitena salilena pUrNA acchavimalasalilapUrNAH, tathA paDihatthA-atirekitA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 abhiprabhUtA ityarthaH 'paDihatthamuddhamAyaM atiriyayaM jANamAuNNa' miti vacanAt, udAharaNaM cAtra-ghaNapaDihatthe gayaNaM sarAi navasalilauddhamAyAI / aireiyaM maha uNa ciMtAe maNa tuhaM virahe // 1 // ' iti, bhramanto matsyakacchapA yatra tAH parihatthabhramanmatsyakacchapAH, tathA anekaiH zakunimithunakaiH pravicaritA itastato gamanena sarvato vyAptAH anekazakunimithunakapravicaritAstataH pUrvapadena vizeSaNasamAsaH, etA vApyAdayaH sarassaraHpaGktiparyantAH 'pratyekaM pratyekaM' prati pratyekamatrAbhimukhye pratizabdastato vIpsAvivakSAyAM pazcAt pratyekazabdasya dvivacanamiti, padmavaravedikayA parikSitAH, pratyekaM pratyekaM vanakhaNDaparikSiptAH, 'appegaiyAu' ityAdi, apibaDhAthai bADhamekakAH-kAzcana vApyAdaya Asavamiva-candrahAsAdiparamAsavamiva udakaM yAsAM tA AsavodakAH, apyekakA vAruNasya-vAruNasamudrasyeva udakaM yAsAM tA vAruNodakAH, apyekakAH kSIramiva udakaM yAsAM tAH kSIrodakAH, apyekakA ghRtamiva udakaM yAsAM tA ghRtodakAH, apyekakAH kSoda iva-ikSurasa iva udakaM yAsAM tAH kSododakAH apyekakAH svAbhAvikena udakarasena prajJaptAH, 'pAsAiyA' ityAdi vizeSaNacatuSTayaM prAgvat / tAsi Na' mityAdi, tAsAM kSullikAnAM vApInAM yAvadvilapatInAmiti yAvatzabdAt puSkariNyAdiparigrahaH, pratyekaM caturdizi catvAri ekaikasyAM dizi ekaikasya bhAvAt trisopAnapratirUpakANi-prativiziSTarUpANi trisopAnAni, trayANAM sopAnAnAM samAhArastrisopAnaM, tAni prajJaptAni, teSAM ca trisopAnapratirUpakANAmayaM-vakSyamANaH etadrUpaH-anantaraM vakSyamANasvarUpo varNakanivezaH prajJaptastadyathA vajraratnamayA vaMgA ityAdi prAgvat / 'temi gaM' teSAM triso. pAnapratirUpakANAM pratyekaM toraNAni prajJaptAni, toraNavarNakastu niravazeSo yAnavimAnavadbhAvanIyo yAvat bahavaH sahasrapatrahaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 stakA iti, 'tAsi Na' mityAdi, tAsAM kSullikAkSullikAnAM yAvad bilapaGktInAM, atrApi yAvacchabdAt puSkariNyAdiparigrahaH, tatra tatra deze tasyaiva dezasya tatra tatra ekadeze bahava utpAtaparvatA yatrAgatya bahavaH sUryAbhavimAnavAsino vaimAnikA devA devyazca vicitrakrIDAnimittaM vaikriyazarIramAracayaMti, niya. ipavvayA' iti niyatyA-nayatyena vyavasthitAH parvatA niyatiparvatAH, kvacit 'niyayapavvayA' iti pAThaH, tatra niyatAH-sadA bhogyatvenAvasthitAH parvatA niyataparvatAH, yatra sUryAbhavimAnavAsino vaimAnikA devA devyazca bhavadhAraNIyenaiva vaikriyazarI. reNa sadA ramamANA avatiSThante iti bhAvaH, 'jagaI pavvayA' iti jagatIparvatakAH parvatavizeSAH, dAruparvatakA-dArunirmApitA iva parvatakAH, 'dagamaMDavA' iti dakamaNDapAH-sphATikAH maMDapAH, uktaM ca jIvAbhigamamUlaTIkAyAM-"dagamaNDapAH-sphATikA maNDapA' iti, evaM dakamaJcakAH dakamAlakA dakaprasAdAH, ete ca dakamaNDapAdayaH kecit 'usaDDA' iti utsRtA uccA ityarthaH, kecit 'khuDDA khuDDu'tti kSullakAH kSullakA iti, tathA andolakAH pakSyandolakAzca, iha yatrAgatya manuSyA AtmAnamandolayanti te'ndolakA iti loke prasiddhAH, yatra tu pakSiNa AgatyAtmAnamandolayaMti te pakSyandolakAH, tatra andolakAH pakSyandola. kAzca teSu vanakhaNDeSu tatra 2 pradeze devakrIDAyogyA bahavaH santi, ete ca utpAtaparvatAdayaH kathaMbhUtA ? ityAha-sarvaratnamayAH' sarvAtmanA ratnamayAH, acchA saNhA ityAdi vizeSaNakadambakaM prAgvat / 'tesu NamityAdi, teSu utpAtaparvateSu yAvat pakSyandolakeSu, yAvatkaraNAnniyatiparvatakAdiparigrahaH, bahUni haMsAsanAdIni AsanAni, tatra yeSAmAsanAnAmadhobhAge haMsA vyavasthitA yathA siMhAsane siMhAH tAni haMsAsanAni, evaM krocAsanAni garuDAsanAni ca bhAvanIyAni, unnatAsanAniShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uccAsanAni praNatAsanAni-nimnAsanAni dIrghAsanAni-zayyoMrUpANi bhadrAsanAni yeSAmadhobhAge pIThikAbandhaH pakSyAsanAni yeSAmadhobhAge nAnAsvarUpAH pakSiNaH, evaM makarAsanAni siMhAsanAni ca bhAvanIyAni, padmAsanAni-padmAkArANi AsanAni, 'disAsotthiyAsaNANi' yeSAmadhobhAge diksauvastikA AlikhitAH santi, atra yathAkramamAsanAnAM saMgrahaNigAthA haMse koMce garuDe ugNaya paNae ya dIha bhadde ya / pakkhe mayare paume sIha disAsotthi bArasame // 1 // ' iti, tAni sarvANyapi kathaMbhUtAnItyata Aha-savvarayaNAmayAI' tyAdi prAgvat / 'tesi Na' mityAdi. teSu vanakhaNDeSu madhye tatra 2 pradeze tasyaiva tatra tatra ekadeze bahUni 'AligRhakANi' AliH-vanaspativizeSaH tanmayAni gRhakANi AligRhakANi, mAlirapi vanaspativizeSaH tanmayAni gRhakANi mAligRhakANi, kadalIgRhakANi latAgRhakANi ca pratItAni, 'acchaNagharakANi iti avasthAnagRhakANi yeSu yadA tadA vA Agatya sukhAsikayA avatiSThanti, prekSaNakagRhakANi yatrAgatya prekSaNakAni vidadhati nirIkSante ca, majanakagRhakANi yatrAgatya svecchayA majanakaM kurvanti, 'prasAdhanagRhakANi' yatrAgatya svaM paraM ca maNDayanti 'garbhagRhakANi' garbhagRhAkArANi 'mohaNagharAinti mohanaMmaithunasevA 'ramiyaM mohaNarayAI' iti nAmamAlAvacanAt tatpradhAnAni gRhakANi mohanagRhakANi, vAsabhavanAnIti bhAvaH, zAlAgRhakANi-paTTazAlApradhAnAni, jAlagRhakANi-gavAkSayu. kAni gRhakANi, kusumagRhakANi-kusumaprakaropacitAni gRhakANi, citragRhakANi-citrapradhAnAni gRhakANi gandharvagRhakANigItanRtyayogyAni gRhakANi AdarzagRhakANi-AdarzamayAnIva gRhakANi, etAni ca kathaMbhUtAnItyata Aha-'savvarayaNAmayA' ityAdi vizeSaNakadambakaM prAgvat / 'tesi Na' mityAdi, teSu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 AligRhakeSu yAvadAdarzagRhakeSu, atra yAvatzabdAt mAligRhakA. diparigrahaH, 'baddani haMsAsanAni' ityAdi prAgvat / 'tesi Na' mityAdi, teSu vanakhaNDeSu tatra tatra deze tasyaiva dezasya tatra tatra ekadeze bahavo jAtimaNDapakA yUthikAmaNDapakA mallikAmaNDapakA navamAlikAmaNDapakA vAsaMtImaNDapakA dadhivAsukA. maNDapakAH, dadhivAsukA-vanaspativizeSastanmayA maNDapakA dadhivAsukAmaNDapakAH, sUrullirapi vanaspativizeSaH tanmayA maNDapakAH2, tAmbUlI-nAgavallI tanmayA maNDapakAstAmbUlImaNDapakAH, nAgo-drumavizeSaH, sa eva latA nAgalatA, iha yasya tiryak tathAvidhA zAkhA prazAkhA vA na prasRtA sA latetya. bhidhIyate nAgalatAmayA maNDapakAH, atimuktamaNDapakAH 'apphoyA' iti vanaspativizeSastanmayA maNDapakA apphoyAmaNDapakAH, mAlukA-ekAsthikaphalA vRkSavizeSastadyuktA maNDapakA mAlukAmaNDapakAH ete ca kathaMbhUtA ityAha-'savvarayaNAmayA' ityAdi prAgvat / 'tesi ||'mityaadi, teSu jAtimaNDapakeSu yAvanmAlukAmaNDapakeSu jAvazabdAt yUthikAmaNDapakAdiparigrahaH, bahavaH zilApaTTakAH prajJaptAstadyathA-apyekakA haMsAsanavat saMsthitA haMsAsanasaMsthitA yAvadapyekakA diksauvastikAsana saMsthitAH, yAvatkaraNAt 'appegaiyA haMsAsaNasaMThiyA appegaiyA garuDAsaNasaMThiyA appegaiyA uNNayAsaNasaMThiyA appegaiyA paNayAsaNasaMThiyA appegaiyA dIhAsaNasaMThiyA appegaiyA bhaddAsaNasaMThiyA appegaiyA pakkhAsaNasaMThiyA appegaiyA AyaMsAsaNasaMThiyA appegaiyA usabhAsaNasaMThiyA appegaiyA sihAsaNasaMThiyA appegaiyA paumAsaNasaMThiyA' iti parigrahaH, anye ca bahavaH zilApaTTakA yAni viziSTacihnAni viziSTanAmAni ca varANi-pradhAnAni zayanAni AsanAni ca tadvat saMsthitA varazayanAsanaviziSTasaMsthAnasaMsthitAH kacit 'mAMsalasughaTTaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ visihasaMThApasaMThiyA' iti pAThaH, tatrAnye ca bahavaH zilApaTTakAH mAMsalAH akaThinA ityarthaH sughRSTA atizayena masRNA itibhAvaH viziSTasaMsthAnasaMsthitAzcati, 'AINagarUyabUranavaNIyatUlaphAsamauyA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA' iti prAgvat, tatra teSu utpAdaparvatAdigatahaMsAsanAdiSu yAvannAnArUpasaMsthAnasaMsthitapRthvIzilApaTTakeSu Namiti pUrvavat bahavaH sUryAbhavimAnavAsino devA devyazca yathAsukhamAsate zerate-dIrghakAyaprasAraNena vartante na tu nidrAM kurvati, teSAM devayonikatvena nidrAyA abhAvAt, tiSThanti-UrdhvasthAnena vartante niSIdantiupavizati tuyaTRti-tvagvartanaM kurvanti, vAmapArzvataH parAvRtya dakSiNapArzvanAvatiSThanti dakSiNapArzvato vA parAvRtya vAmapAyaneti bhAvaH, ramante-ratimAbadhnanti lalanti-manaI pmitaM yathA bhavati tathA vartanta iti bhAvaH, krIDanti-yathAsukhamitastato gamanavinodena gItanRtyAdi vinodena vA tiSThanti mohanti maithunasevAM kurvanti / ityevaM 'purAporANANa' mityAdi purA-pUrva prAgbhave iti bhAvaH kRtAnAM karmaNAmiti yogaH, ata eva paurANAnAM sucIrNAnAM-sucaritAnAM, iha sucaritajanitaM karmApi kArya kAraNopacArAt sucaritaM, tato'yaM bhAvArtha:-viziSTatathAvidhadharmAnuSThAnaviSayApramAdakaraNakSAntyAdisucaritajanitAnAmiti, tathA suparAkrAntAnAM, atrApi kArya kAraNopacArAt suparAkAntijanitAni suparAkAntAni ityuktaM, kimuktaM bhavati ? sakalasattvamaitrIsa. tyabhASaNaparadravyAnapahArasuzIlAdirUpasuparAkramajanitAnAmiti, ata eva zubhAnAM zubhaphalAnAM, iha kiMzcidazubhaphalamapi iMdriyamativiparyAsAt zubhaphalaM pratibhAsate tatastAttvikazubhatvapratipattyarthamasyaiva paryAyazabdamAha-kalyANAnAM, tattvavRttyA tathA. vidhaviziSTaphaladAyinAM, athavA kalyANAnAM anarthopazamakAShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 riNAM kalyANarUpaM phalavipAkaM 'paJcaNubbhavamANA' pratyekamanubhavanto viharanti-Asate // (sU0 32 ) // tesi NaM vaNasaMDANaM bahumajjhadesabhAe patteyaM2 pAsAyavaDaMsagA paNNattA / te NaM pAsAyavaDeMsagA paMcajoyaNasayAI uI uccatteNaM aDrAijjAiM joyaNasayAI vikkhaMbheNaM abbhuggayamUsiyapahasiyA iva taheva bahusamaramaNijjabhUmibhAgo ulloo sIhAsaNaM saparivAraM / tattha NaM cattAri devA mahiDiyA jAva paliomahiIyA parivasaMti, taMjahA-asoe sattapaNe caMpae cUe / sUriyAbhassa NaM devavimANassa aMto bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNate, taMjahA-vaNasaMDavihUNe jAva bahave vemANiyA devA devIo ya AsayaMti jAva viharanti / tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajhadese etya NaM mahege uvagAriyAlayaNe paNNatte, ega joyaNasayasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM tiNNi joyaNasayasahassAiM solasa sahassAiM doNNi ya sattAvIsaM joyaNasae tini ya kose aTThAvIsaM ca dhaNusayaM terasa ya aMgulAI addhaMgulaM ca kiMcivisemaNaM, parikkheveNaM, joyaNabAhalleNaM, sabajaMbUNayAmae acche jAva paDirUve // (mu0 33) // _ 'tesiM Na' mityAdi, vanakhaNDAnAM bahumadhyadezabhAge pratyeka pratyekaM prAsAdAvataMsakA iti, avataMsaka iva-zekharaka ivAvataMsakaH prAsAdAnAmavataMsaka iva prAsAdAvataMsakaH prAsAdavizeSa iti bhAvaH, te ca prAsAdAvataMsakAH paJcayojanazatAnyardhvamuccaistvena ardhatRtIyAni yojanazatAni viSkambhataH, teSAM ca 'abbhuggayamUsiyapahasiyAviva' ityAdivizeSaNajAtaM prA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 gvat, bhUmivarNanaM ullokavarNanaM saparivAraM na prAgvat, 'tattha Na' mityAdi, tatra teSu vanakhaNDeSu pratyekamekaikadigbhAvena catvAro devA maharddhikA yAvatkaraNAt ' mahajjuiyA mahAbalA mahAsukkhA mahANubhAvA' iti parigrahaH, palyopamasthitikAH parivasanti, tadyathA-' asoe ' ityAdi, azokavane azokaH saptaparNavane saptaparNaH caMpakavane caMpakazcatavane cUtaH ' / ' te Na' mityAdi, te azokAdayo devAH svakIyasya vanakhaNDasya svakIyasya prAsAdAvataMsakasya, sUtre bahuvacanaM prAkRtatvAt, prAkRte hi vacanavyatyayo'pi bhavatIti, svasvakIyAnAM sAmAnikadevAnAM svAsAM svAsAmagramahiSINAM saparivArANAM svAsAM svAsAM pariSadAM sveSAM sveSAmanIkAnAM sveSAM sveSAmanIkAdhipatInAM sveSAM sveSAmAtmarakSANAM ' AhevaccaM porevaccaM ' ityAdi prAgvat, 'sUriyAbhassa Na ' mityAdi, sUryAbhasya vimAnasyAntaH - madhyabhAge bahusamaramaNIyo bhUmibhAgaH prajJaptaH, tasya ' se jahAnAmae AliMgapukkharei vA ' ityAdi yAnavimAna iva varNanaM tAvadvAcyaM yAvanmaNInAM sparzaH, tasya bahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya bahumadhyadezabhAge atra sumahat ekaM upakArikAlayanaM prajJaptaM, vimAnAdhipatisatkaprAsAdAvataMsakAdIn upakaroti - upaSTanAtyupakArikA, vimAnAdhipatisatkaprAsAdAvataMsakAdInAM pIThikA, anyatra tviyamupakAryopakAriketi prasiddhA, uktaM ca- " gRhasthAnaM smRtaM rAjJAmupakAryopakArike "ti, upakArikAlayanamiva upakArikAlayanaM, tat ekaM yojanazatasahasramAyAmaviSkambhAbhyAM trINi yojanazatasahasrANi SoDaza sahasrANi dve yojanazate saptaviMzatyadhike aSTAviMzaM dhanuH zataM trayodaza aGgalAnyardhAGgalaM parikSepataH, idaM ca parikSepapramANaM jaMbUdvIpaparikSepapramANavat kSetrasamAsaTIkAtaH paribhAvanIyam // se gAe pamavaraveiyAe egeNa ya vaNasaMDeNa ya savva www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 o samaMtA saMparikkhitte / sA NaM paumavaraveiyA addhajoyaNaM urdU uccattaNa paMcadhaNusayAI vikkhaMbheNaM uvakAriyaleNasamA parikkheveNaM / tIse NaM paumavaraveiyAe imeyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA-cayarAmayA jimmA riTAmayA paiTThANA veruliyAmayA khaMbhA suvaNNaruppamayA phalagA lohiyakkhamaio mUIo nAnAmaNimayA kaDevarA nAnAmaNimayA kaDevarasaMghADagA nAnAmaNimayA rUvA nAnAmaNimayA rUvasaMghADagA aMkAmayA pakvavAhAo joirasAmayA vasA vaMsakavelugA raiyAmaio paTTiyAo jAyarUvamaI ohADaNI vairAmayA uvaripucchaNI savvarayaNAmaI acchAyaNe / sA NaM paumavaraveiyA egamegeNaM hemajAleNaM gava. kkhajAleNaM khiMkhiNojAleNaM ghaMTAjAleNaM muttAjAleNaM maNijAleNaM kaNagajAleNaM rayaNajAleNaM paumajAleNaM sanyo samaMtA saMparikkhittA, te NaM dAmA tavaNijjalaMbasagA jAva ciTaMti / tIse NaM paumavaraveiyAe tattha 2 dese 2 tahiM 2 bahave hayasaMghADA jAva usabhasaMghADA sabarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA pAsAdIyA 4 jAva vIhIo paMtIo mihuNANi layAo / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai-paumavaraveiyA 2 ! goyamA ! paumavaraveiyA NaM tattha 2 dese 2 tahiM 2 veiyAsu veiyAbAhAmu ya veiyaphalaemu ya veiyapuDaMtaresu ya khaMbhesu khaMbhabAhAmu khaMbhasIsesu khaMbhapuDaMtaresu mUIsu saIsumukhemu mUIphalaesu muIpuDaMtaresu pakkhesu pakkhabAhAsu pakkhaperaMtesu pakrakhapuDaMtaresu bahuyAiM uppa lAI paumAI kumuyAI naliNAI subhagAI sogaMdhiyAiM puMDarIyAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 mahApuMDarIyANi sayavattAiM sahassavattAiM sabarayaNAmayAI acchAI paDirUvAI mahayA vAsikkayachattasamANAiM paNNattAI smnnaauso| se eeNaM aTeNaM goyamA ! evaM vuccai-paumavaraveiyA 2 / paumavaraveiyA NaM bhaMte ! kiM sAsayA ? goyamA ! siya sAsayA siya asAsayA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccaisiya sAsayA siya asAsayA ? goyamA ! davaTThayAe sAsayA vaNNapajjavehiM gaMdhapajjavehiM rasapajja vehiM phAsapajjavehiM asAsayA / se teNaTeNaM goyamA ! evaM buccai-siya sAsayA siya asAsayA / paumavaraveiyA NaM bhaMte ! kAlao kevaciraM hoi ? goyamA ! na kayAvi nAsi na kayAvi natthi na kayAvi na bhavissai, bhuvi ca havai ya bhavissai ya, dhuvA NiiyA sAsayA akkhayA avvayA avaDiyA NicA paumavaraveiyA / se NaM vaNasaMDe desUNAI do joyaNAI cakkavAlavikkhaMbheNaM uvayAriyAleNasame parikkheveNaM, vaNasaMDavaNNao bhANiyabo jAva viharati / tassa NaM uvayAriyAleNassa caudisiM cattAri tisovANapaDirUvagA paNNattA vaNNao, toraNA jhayA chattAicchattA, tassa NaM ukyAriyAlayaNassa uvari bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte jAva maNINaM phAso // (sU0 34) __tacca ekayA padmavaravedikayA ekena vanakhaNDena sarvataHsarvAsu dikSu samantataH-sAmastyena samyag parikSiptaM 'sANaM paumavaraveiyA' ityAdi sA padmavaravedikA ardha yojanamUrdhvamuccaistvena paJca dhanuHzatAni viSkambhataH parikSepeNa 'upakArikAlayanasamAnA' upakArikAlayanaparikSepaparimANA prajJaptA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 'tIse Na' mityAdi, tasyAH-padmavaravedikAyA ayametadpo 'varNAvAso' varNaH-zlAghA yathAvasthitasvarUpakIrtanaM tasyAvAso nivAso granthapaddhatirUpo varNAvAso, varNakaniveza ityarthaH, prajJapto mayA zeSatIrthakaraizca, tadyathetyAdinA tameva darzayati, iha sUtrapustakeSvanyathAtidezabahulaH pATho dRzyate tato mA bhUnmatisaMmoha iti vineyajanAnugrahAya pATha upadaya'te-'vayarAmayA jimmA ridvAmayA paiTThANA veruliyAmayA khaMbhA suvaNNaruppamayA phalayA lohiyakkhamaIo sUIo vairAmayA saMdhI nAnAmaNimayA kaDevarA nAnAmaNimayA kalevarasaMghADA nAnAmaNimayA rUvA nAnAmaNimayA rUvasaMghADA aMkAmayA pakkhA aMkAmayA pakkhabAhAo joIrasAmayA vasA vaMsakavelluyA raIyAmaio paTTiyAo jAyarUvamaI ohADaNI vayarAmaI uva. ripuMchaNI savvarayaNAmae acchAyaNe' etat sarva dvAravat bhAvanIyaM, navaraM kalevarANi-manuSyazarIrANi kalevarasaMghATAmanuSyazarIrayugmAni rUpANi-rUpakANi rUpasaMghATA-rUpakayugmAni, 'sA NaM paumavaraveiyA tattha 2 dese egamegeNaM hemajAleNaM egamegeNaM gavakkhajAleNaM egamegeNaM ghaMTAjAleNaM ega megeNaM khikhiNIjAleNaM egamegeNaM muttAjAleNaM egamegeNaM kaNagajAleNaM egamegeNa maNijAleNaM egamegeNaM rayayajAleNaM savvarayaNajAleNaM egamegeNaM paumajAleNaM sabao samaMtA saMparikkhittA, te Na jAlA tavaNijalaMbUsagA suvaNNapayaramaMDiyA nAnAmaNirayaNavivihahAraddhahArauvasobhiyasamuddhayarUvA IsimanamannamasaMpattA puvAvaradAhiNuttarAgaehiM vAehiM maMdAyaM maMdA. yameijjamANA eijjamANA palaMbamANA 2 pajhuMjhamANA pajhuMjhamANA orAleNaM maNunneNaM maNahareNa kaNNamaNaNivvuikareNaM saddeNaM te parase savvao samaMtA ApUremANA sirIe uvasomemANA ciTThati, tIse paumavaraveiyAe tatthara dese tahiM 2 hayasaMghADA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 jAva narasaMghAr3A kiMnarasaMghADA kiMpurisasaMghADA mahoragasaMghADA gaMdhavvasaMghADA usabhasaMghADA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA, evaM paMtIo vi vIhIo vi mihuNAI, tIse NaM paumavaravezyAe tattha 2 dese tarhi 2 bahuyAo paumalayAo NAgalayAo asogalayAo caMpagalayAo vaNalayAo vAsaMtiyalayAo aimuttagalayAo kuMdalayAo sAmalayAo nicaM kusumiyAo niccaM lavaiyAo niccaM mauliyAo niccaM thavaiyAo nicaM gulaiyAo niccaM gocchiyAo niccaM jamaliyAo nicaM juyaliyAo niccaM viNamiyAo nicaM suvibhattapaDimaMjarivaDaM sagadharIo niccaM kusumiyamau liyalavaiyathavaiyagulaiyagocchiyajamaliyajuyaliya viNamiyapaNamiyasuvibhattapaDimaMjariva DisagadharIo savvarayaNAmaIo acchA paDirUvAo ' iti, asya vyAkhyA- 'sA' evaM svarUpA 'Na' miti vAkyAlaGkAre padmavaravedikA tatra 2 pradeze ekaikena hemajAlena - sarvAtmanA hemamayena lambamAnena dAmasamUhena ekaikena gavAkSajAlena - gavAkSAkRtiratnavizeSadAmasamUhena ekaikena kiGkiNIjAlena, kiGkiNyaH - kSudraghaNTikAH, ekaikena ghaNTAjAlenakiGkiNyapekSayA kiMcinmahatyo ghaNTA ghaNTAH, tathA ekaikena muktAjAlena - muktAphalamayena dAmasamUhena ekaikena maNijAlenamaNimayena dAmasamUhena ekaikena kanakajAlena - kanakaH- pItarUpaH suvarNavizeSaH tanmayena dAmasamUhena evamekaikena ratnajAlena ekaikena padmajAlena sarvaratnamayapadmAtmakena dAmasamUhena sarvataH sarvAsu dikSu samantataH- sarvAsu vidikSu parikSiptA-vyAptA, etAni ca dAmasamUharUpANi hemajAlAdIni jAlAni lambamAnAni veditavyAni tathA cAha-' te NaM jAlA' ityAdi tAni, sUtre puMstvanirdezaH prAkRtatvAt prAkRte hi liGgamaniyataM, miti vAkyAlaGkAre, hemajAlAdIni jAlAni, kacit dAmA www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 iti pAThaH, tatra tAvat hemajAlAdirUpA dAmAna iti, 'tavaNijjalaMbUsagA' ityAdi hayasaMghATAdisUtraM latAsUtraM ca prAgvat / samprati padmavaravedikAzabdapravRttinimittaM jijJAsuH pRcchati'se keNaTeNaM bhaMte !' ityAdi, sezabdo'thazabdArthe, kenArthanakena kAraNena bhadanta ! evamucyate-padmavaravedikA padmavaravedi. keti. kimuktaM bhavati ? padmavaravediketyevaMrUpasya zabdasya tatra pravRttau kiMnimittamiti, evamukte bhagavAnAha gautama ! padmavaravedikAyAM tatra tatra ekadeze tasyaiva dezasya tatra tatra ekadeze vedikAsu-upavezanayogyamattavAraNarUpAsu vedikAbAhAsuvedikApArzveSu 'veiyapuDaMtaresu' iti dve vedike vedikApuTaM, teSAmantarANi-apAntarAlAni tAni vedikApuTAntarANi teSu, tathA stambheSu sAmAnyataH stambhabAhAsu-stambhapArzveSu 'khabhasIsesu' iti stambhazIrSeSu 'stambhapuTaMtaresu' iti dvau stambhau stambhapuTaM teSAmantarANi stambhapuTAntarANi teSu, sUcISu-phalakasaMbandhavighaTanAbhAvahetupAdukAsthAnIyAsu tAsAmuparIti tAtparyArthaH, 'sUImuhesu' iti yatra pradeze sUcI phalakaM bhittvA madhye pravizati tatpratyAsanno dezaH sUcImukhaM teSu, tathA sUcIphalakeSu sUcIbhiH saMbandhino ye phalakapradezAste. 'pyupacArAt sUciphalakAni teSu sUcInAmadhauparivartamAneSu, tathA 'suIpuTaMtaresu' iti dve sUcyau sUcIpuTau tadantareSu, pakSAH pakSabAhA vedikaikadezavizeSAsteSu, bahUni utpalAni gardabhakAni padmAni-sUryavikAsoni kumudAni-candravikAsIni nalinAniISadaraktAni padmAni subhagAni-padmavizeSarUpANi saugandhikAnikalhArANi puNDarIkANi-sitAmbujAni tAnyeva mahAnti mahApuNDarIkANi zatapatrANi-patrazatakalitAni sahasrapatrANipatrasahasropetAni, zatapatrasahasrapatre ca padmavizeSau patrasaMkhyAvizeSAJca pRthagupAte, etAni sarvaratnamayAni 'acchA' ityAdi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSaNajAtaM prAgvat, 'mahayA vAsikachattasagAmAI' iti mahAnti-mahApramANAni vArSikANi-varSAkAle pAnIyarakSArtha yAni kRtAni vArSikANi tAni ca tAni chatrANi ca tatsamAnAni prajJatAni he zramaNa ! he AyuSman ! 'se eeNamaTeNa' mityAdi, tadetena arthana-anvarthena gautama ! evamucyate-padmavaravediketi, teSu teSu yathoktarUpeSu pradezeSu yathoktarUpANi padmAni padmavaravedikAzabdasya pravRttinimittamiti bhAvaH, vyutpattizcaivaM padmavarA-padmapradhAnA vedikA pdmvrvediketi| 'paumavaraveDyA NaM bhaMte ? kiM sAsayA' ityAdi, padmavaravedikA 'Na' miti pUrvavat kiM zAzvatI, utAzAzvatI AbantatayA sUtre nirdezaH prAkRtatvAtU, kiM nityA utAnityetibhAvaH, bhagavAnAha-gautama ! syAt zAzvatI syAdazAzvatI, kathaMcinnityA kathaJcidanityA ityarthaH, syAcchabdo nipAtaH kathaMcidityetadarthavAcI, 'sekeNadeNa' mityAdi praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-gautama! dravyArthatayA dravyAstikanayamatena zAzvatI, dravyAstikanayo hi dravyameva tAttvikamabhimanyate na paryAyAn, dravyaM cAnvayi pariNAmitvAt anvayitvAcca sakalakAlabhAvIti bhavati dravyArthatayA zAzvatI varNaparyAyaistattadanyasamutpadyamAnavarNavizeSarUpaiH, evaM gandhaparyAyaH rasaparyAyaiH sparzaparyAyaiH upalakSaNametat tattadanyapudgalavicaTanoccaTanaizca azAzvatI, kimuktaM bhavati ? paryAyAstikanayamatena paryAyaprAdhAnya vivakSAyAmazAzvatI, paryAyANAM pratikSaNabhAvitayA kiyatkAlabhAvitayA vinAzitvAt, 'se eeNaTeNa' mityAdhupasaMhAravAkyaM sugama, iha dravyAstikanayavAdI svamatapratiSThA. panArthamevamAha-nAtyantAsata utpAdo nApi sato nAzaH 'nAsato vidyate bhAvo, nAbhAvo vidyate sataH' iti vacanAt, yau tu dRzyete prativastu utpAdavinAzau tadAvirbhAvatirobhAvamAtra, yathA sarpasya utphaNatvaviphaNatve, tasmAtsarva vastu nityamiti, 12 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 evaM ca tanmatacintAyAM saMzayaH-kiM ghaTAdivat dravyArthatayA zAzvatI uta sakalakAlamekarUpeti, tataH saMzayApanodArtha bhagavantaM bhUyaH pRcchati-paumavaravezyA Na' mityAdi, padmavaravedikA prAgvat bhadanta ! kAlataH kiyacciraM-kiyantaM kAla yAvadbhavati ? evaMrUpA hi kiyantaM kAlamavatiSThati iti ? bhagavAnAha-gautama ! na kadAcinnAsIt sarvadaivAsIditi bhAvaH anAditvAt, tathA na kadAcinna bhavati, sarvadaiva vartamAnakAlacintAyAM bhavatIti bhAvaH sadaiva bhAvAt, tathA na kadAcinna bhaviSyati, kiMtu bhaviSyaJcintAyAM sarvadaiva bhaviSyatIti pratipattavyaM, aparyavasitatvAt , tadevaM kAlatrayacintAyAM nAstitvapratiSedhaM vidhAya sampratyastitvaM pratipAdayati-'bhuvi ca' ityAdi, abhUJca bhavati ca bhaviSyati ceti, evaM trikAlAvasthAyitvAt dhruvA mervAdivat dhuvatvAdeva sadaiva svasvarUpaniyatA niyatatvAdeva ca zAzvatI-zazvadbhavanasvabhAvA zAzvatatvAdeva ca satataM gaGgAsindhupravAhapravRttAvapi pauNDarIkahada ivAnekapudgalavicaTane'pi tAvanmAtrAnyapudgaloccaTanasaM. bhavAdakSayA, na vidyate kSayo-yathoktasvarUpAkAraparibhraMzo yasyAH sA akSayA, akSayatvAdeva avyayA-avyayazabdavAcyA manAgapi svarUpacalanasya jAtucidapyabhAvAt avyayatvAdeva sadaiva svasvapramANe'vasthitA, mAnuSottarAdvahiH samudravat, evaM svapra. mANe sadAvasthAnena cintyamAnA nityA dharmAstikAyAdivat, 'se Na' mityAdi, sA 'Na' miti vAkyAlaGkAre padmavaravedikA ekena vanakhaNDena sarvataH samantAt parikSiptA, sa ca vana. khaNDo dezone dve yojane cakravAlaviSkambhataH upakArikAlayanaparikSepaparimANo, vanakhaNDavarNakaH 'kiNhe kiNhobhAse' ityA. dirUpaH samasto'pi prAgvat yAvadviharanti, 'tassa Na' mityAdi, : tasya-upakArikAlayanasya 'cauddisaM'ti caturdizi catasRSu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 dikSu ekaikasyAM dizi ekaikabhAvena catvAri trisopAnapratirUpakANi-prativiziSTarUpakANi trisopAnAni prAptAni trisopAnavarNako yAnavimAnavat vaktavyaH, teSAM ca trisopAnapratirUpakANAM purataH pratyekamekaikaM toraNaM, toraNavarNako'pi tathaiva, 'tassa Na' mityAdi, tasya upakArikAlayanasya 'bahusamaramaNije bhUmibhAge' ityAdinA bhUmibhAgavarNanakaM yAnavimAnavarNakavattAvadvAcyaM yAvanmaNInAM sprshH|| ( sUtra 34 ) ___ tassa NaM bahusamaramaNijassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahege pAsAyavaDeMsae paNNatte / se NaM pAsAyavaDisae paMca joyaNasayAI uDU uccatteNaM aDDAijAI joyaNasayAI vikkhaMbheNaM abbhuggayamUsiya vaNNao bhUmibhAgo ulloo sIhAsaNaM saparivAraM bhANiyavvaM, aTThamaMgalagA jhayA chttaaicchttaa| se NaM mUlapAsAyavaDeMsage aNNehiM cauhiM pAsAyava.saehiM tayadbhuccattappamANamettehiM savao samaMtA saMparikkhittA te NaM pAsAyavaDeMsagA aDrAijjAiM joyaNasayAI uDU uccatteNaM paNavIsaM joyaNasayaM vikkhaMbheNaM jAva vnnnno| teNaM pAsAyavaDisayA aNNehiM cAhiM pAsAyavaDisaehiM tayaddhuJcattappamANamettehiM savao samaMtA sNprikkhittaa| teNaM pAsAyavaDeMsayA paNavIsaM joyaNasayaM uI uccatteNaM bAvaDiM joyaNAI addhajoyaNaM ca vikkhaMbheNaM abbhuggayamUsiya vaNNao bhUmibhAge ulloo sIhAsaNaM saparivAra bhANiyavvaM, aTThamaMgalagA jhayA chttaaicchttaa| te NaM pAsAyavaDeMsagA aNNehiM cauhiM pAsAyavaDeMsaehiM tadaddhaccattapamANamettehiM sabao samaMtA sNprikkhittaa| te NaM pAsAyavaDesagA bAvaTi joyaNAI addha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 joyaNaM ca ur3a uccatteNaM ekatIsaM joyaNAI kosaM ca vikhaMbheNaM vaNNao ulloo sIhAsaNaM saparivAra pAsAyauvariM aTThamaMgalagA jhayA chattAichattA // (mu0 35) // tasya ca bahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya bahumadhyadezabhAge atra mahAneko mUlaprAsAdAvataMsakaH prajJaptaH, sa ca paJca yoja. nazatAnyUrdhvamuccaistvena ardhatRtIyAni yojanazatAni viSkambhataH 'abbhuggayamUsiyapahasiyAvive'tyAdi tasya varNana madhye bhUmibhAgavarNanamullokavarNanaM dvArabahiHsthitaprAsAdavadbhAvanIyaM, tasya ca mUlaprAsAdAvataMsakasya bahumadhye dezabhAge'tra mahato ekA maNipIThikA prajJaptA, aSTau yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAM catvAri yojanAni bAhalyataH sarvAtmanA maNimayI acchA ityAdi vizeSaNakadambakaM prAgvat / 'tIse Na' mityAdi, tasyAzca maNipIThikAyA upari mahadekaM siMhAsanaM prajJaptaM, tasya siMhAsanasya varNanaM, parivArabhUtAni zeSANi bhadrAsanAni prAgvadvaktavyAni, 'se Na' mityAdi, sa mUlaprasAdAvataMsako'nyaizcaturbhiH prAsAdAvataMsakaistadoccatvapramANaiH sarvataH samantataH parikSiptaH, tadarboccatvapramANameva darzayati-ardhatRtIyAni yojanazatAnyU rdhvamuccaistvena, paJcaviMzaM yojanazataM viSkambhena, teSAmapi 'abbhuggayamUsiyapahasiyAvive' tyAdi svarUpavarNanaM madhyabhUmibhAgavarNanamullokavarNanaM ca prAgvat, teSAM ca prAsAdAvataMsakAnAM bahumadhyadezabhAge pratyekaM 2 siMhAsanaM prajJaptaM, teSAM ca siMhA. sanAnAM varNanaM prAgvat, navaramatra zeSANi parivArabhUtAni bhadrAsanAni vaktavyAni, 'te NaM' pAsAyavaDeMsayA' ityAdi, te prAsAdAvataMsakA anyaizcaturbhiH prAsAdAvataMsakaiH 'tayaddhaccattapamANamettAha' teSAM mUlaprAsAdAvataMsakaparivArabhUtAnAM prAsAShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAvataMsakAnAM yadadhaM taduJcatvapramANamAtraiH-mUlaprAsAdAvataMsakA. pekSayA caturbhAgamAtrapramANaiH sarvataH samantAt saMparikSitAH, tada?JcatvapramANameva darzayati-te Na' mityAdi, te prAsAdAvataMsakAH paMcaviMzaM yojanazatamUrdhvamuccaistvena dvASaSTiyojanAni ardhayojanaM ca viSkambhataH, teSAmapi anbhuggayamUsiyapahasi* yAvive' tyAdi svarUpavarNanaM madhyabhAge bhUmivarNanamullokavarNanaM siMhAsanavarNanaM ca sarva prAgvat, kevalamatrApi siMhAsanaM saparivAraM vaktavyaM, 'te Na' mityAdi, te ca prAsAdAvataMsakA anyaizcaturbhiH prAsAdAvataMsakaistadoccatvapramANaiH-anantarokta. prAsAdAvataMsakArboccatvapramANemalaprAsAdAvataMsakApekSayA (aSTa) bhAgapramANaiH sarvataH samantAt saMparikSiptAH, tada|JcatvapramA. Nameva darzayati-te ' mityAdi, te ca prAsAdAvataMsakA dvASaSTiojanAni ardhayojanaM ca Urdhvamuccastvena ekatriMzataM yojanAni krozaM ca viSkambhataH, eSAmapi 'abbhuggayamUsie' tyAdi svarUpavarNanaM madhyabhAge bhUmivarNanaM ullokavarNanaM siMhAsanavarNana ca parivArarahitaM prAgvat, 'te Na' mityAdi, te'pi prAsAdAvataMsakA anyaizcaturbhiH prAsAdAvataMsakaistadarboccatvapramANaiH-anantaroktaprAsAdAvataMsakA?JcatvapramANairmUlaprAsAdAvavataMsakApekSayA SoDazabhAgapramANaiH sarvataH samaMtAt saMparikSitAH, tada|JcatvapramANeva darzayati-ekatriMzadyojanAni krozaM ca Urdhvamuccaistvena paJcadaza yojanAni arthatRtIyAMzcaiva krozAn viSkambhataH, eteSAmapi svarUpAdivarNanamanantaroktaM, te Na' mityAdi, te'pi ca prAsAdAvataMsakA anyaizcaturbhiH prAsAdAvataMsakaistadoccatvapramANaH-anantaroktaprAsAdAvataMsakArboccatvapra. mANaiH sarvataH samantAt saMparikSiptAH, tadarboccatvapramANameva darzayati-paMcadaza yojanAni ardhatRtIyAMzca krozAn Urdhvamu. caistvena dezonAnyaSTau yojanAni viSkambhena, eSAmeva svarUShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavyAvarNanaM bhUmibhAgavarNanaM ullokavarNanaM siMhAsanavarNanaM ca parivAravarjitaM prAgvat // ( sU0 35 ) / ___ tassa NaM mUlapAsAyavaDeMsayassa uttarapurasthimeNaM etya NaM sabhA suhammA paNNattA, egaM joyaNasayaM AyAmeNaM paNNAsaM joyaNAI vikkhaMbheNaM bAvattari joyaNAI uI uccatteNaM aNegakhaMbhasayasaMniviTA abbhuggayasukayavayaraveiyAtoraNavararaiyasAlabhaMjiyA jAva accharagaNasaMghavipakiNNA pAsAdIyA 4 / sabhAe NaM suhammAe tidisi tao dArA paNNattA, taMjahA-purathimeNaM dAhiNeNaM uttrennN| te NaM dArA solasa joyaNAI uDUM uccattaNaM aTTa joyaNAI vikkhaMbheNaM tAvaiyaM ceva paveseNaM seyA varakaNagathUbhiyAgA jAva vnnmaalaao| tesi NaM dArANaM uvariM aTTha maMgalagA jhayA chttaaichttaa| tesi NaM dArANaM purao patteyaM 2 muhamaMDavA paNNattA / te NaM muhamaMDavA egaM joyaNasayaM AyAmeNaM paNNAsaM joyaNAiM vikkhaMbheNaM sAiregAI solasa joyaNAI uDUM uccatteNaM vaNNao sabhAe sriso| tesi NaM muhamaMDavANaM tidisi tao dArA paNNattA, taMjahA-purathimeNaM dAhiNeNaM uttareNaM / te NaM dArA solasa joyaNAI ur3e uccatteNaM aTTa joyaNAI vikkhaMbheNaM tAvaiyaM ceva paveseNaM seyA varakaNagathUbhiyAgA jAva vaNamAlAo / tesi NaM muhamaMDavANaM bhUmibhAgA ulloyA, tesi NaM muhamaMDavANaM uvariM aTThamaMgalagA jhayA chattAicchattA / tesi NaM mahamaMDavANaM purao patteyaM 2 pecchAgharamaMDave paNNatte, mahamaMDavavattavvayA jAva dArA bhUmibhAgA ulloyaa| tesi NaM bahusama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 ramaNijANaM bhUmibhAgANaM bahumajhadesabhAe patteyaM 2 vairAmae akkhADae pnnnntte| tesi NaM vairAmayANaM akkhADagANaM bahumajjhadesabhAge patteyaM2 maNipeDhiyA paNNattA / tAo NaM maNipeDhiyAo aTTa joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM cattAri joyaNAI bAhalleNaM sabamaNimaIo acchAo jAva paDirUvAo / tAsi gaM maNipeDhiyANaM uvari patteyaM 2 sIhAsaNe paNNatte, sIhAsaNavaNNao sprivaaro| tesi NaM pecchAgharamaMDavANaM uvari aTThamaMgalagA jhayA chttaaichttaa| tesi NaM pecchAgharamaMDavANaM purao patteyaM 2 maNipeDhiyAo pnnnnttaao| tAoNaM maNipeDhiyAo solasa joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM aTTha joyaNAI bAhalleNaM savvamaNimaIo acchAo paDirUvAo / tesi NaM uvari patteyaM 2 thUbhe pnnnntte| te NaM thUmA solasa joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM sAiregAI solasa joyaNAI ur3e uccatteNaM, seyA saMkhaMkakuMdadagarayaamayamahiyapheNapuMjasaMnigAsA savvarayaNAmayA acchA jAva pddiruuvaa| tesi NaM thUbhANaM uvariM aTThamaMgalagA jhayA chattAicchattA / tesi NaM thUbhANaM caudisi patteyaM 2 maNipeDhiyAo pnnnnttaao|taao NaM maNipeThiyAo aTa joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM cattAri joyaNAI bAhalleNaM sabamaNimaIo acchAo jAva pddiruuvaao| tesi NaM maNipeDhiyANaM uvariM cattAri jiNapaDimAo jiNussehapamANamettAo saMpaliyaMkanisaNNAo thUbhAbhimuhIo sannikhittAo ciTThati, taMjahA-usabhA 1 baddhamANA 2 caMdANaNA 3 vAriseNA 4 / tesi Na thUbhANaM purao patteyaM 2 maNipeDhiyAo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 paNNattAo / tAo NaM maNipeDhiyAo solasa joyaNAI AyAmakkhiMbheNaM aTTha joyaNAI bAhalleNaM savvamaNimaIo jAva paDirUvAo / tAsi NaM maNipeDhiyANaM uvariM patteyaM2 ceiyarukkhe paNNatte / te NaM ceiyarukkhA aTTha joyaNAI uDUM uccatteNaM aTU joyaNAI ubveheNaM do joyaNAI khaMdhA addhajoyaNaM vikkhaMbheNaM cha joyaNAI viDimA bahumajjhadesabhAe aTTha joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM sAiregAI aTu joyaNAI savvaggeNaM paNNattA / tesi NaM ceiyarukkhANaM imeyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA - vairA - mayA mUlA rayayasupaTTiyA suviDimA riTThAmayaviulA kaMdA veruliyA ruilA khaMdhA sujAyavarajAyarUkhapaDhamagA visAlasAlA nAnAmaNimayarayaNavivihasAhappasAhaveruliyapattatava NijjapattabiMTA jaMbUNayarattamajyasukumAlapatrAlasobhiyA varaMkuraggasiharA vicittamaNirayaNa surabhikusumaphalabhareNa namiyasAlA ahiyaM maNanayaNanivvuikarA amayarasasamarasaphalA sacchAyA sappabhA sassirIyA saujjoyA pAsAIyA 4 | tesi NaM ceiyarukkhANaM uvariM aTThaTThamaMgalagA jhayA chattAicchattA / tesi NaM ceiyarukkhANaM purao patteyaM 2 maNipeDhiyAo paNNattAo / tAo NaM maNipeDhiyAo aTTha joyaNAI AyAmavikrakhaMbheNaM cattAri joyaNAI bAhalleNaM savvamaNimaIo acchAo jAna paDiruvAoM / tAsi NaM maNipeDhiyANaM uvariM patteyaM 2 mahiMdajjhayA paNNattA / te NaM mahiMdajjhayA saTThi joyaNAI urdU uccatteNaM joyaNaM ubveheNaM joyaNaM vikkhaMbheNaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAmayA vaTTalaTThasusiliTThaparighaTTamahasupaiDiyA visiTTA aNegavarapaMcavaSNakuDabhisahassaparimaMDiyAbhirAmA vAudvayavijayave. jayaMtIpaDAgA chattAicchattakaliyA tuMgA gayaNatalamabhilaMghamANasiharA pAsAdIyA 4, aTThamaMgalagA jhayA chttaaicchttaa| tesi gaM mahiMdajjhayANaM purao patteyaM 2 naMdA pukkhariNIo pnnnntaao| tAo NaM pukkhariNIo egaM joyaNasayaM AyAmeNaM paNNAsaM joyaNAI vikkhaMbheNaM dasa joyaNAI uvveheNaM acchAo jAva vnnnno| egaiyAo udagaraseNaM paNNattAo, patteyaM 2 paumavara* veDyAparikkhittAo patteyaM 2 vnnsNddprikkhittaao| tAsiNaM naMdANaM pukkhariNINaM tidisiM tisovANapaDirUvagA paNNattA, tisovANapaDirUbagANaM vaNao, toraNA jhayA chattAicchattA / sabhAe NaM suhammAe aDayAlIsaM maNoguliyAsAhassIo paNNattAo, taMjahA-purathimeNaM solasasAhassIo pacatthimeNaM solasasAhassIo dAhiNeNaM aTThasAhassIo uttareNaM atttthsaahssiio| tAsu NaM maNoguliyAsu bahave suvaNNaruppamayA phalagA pnnnnttaa| tesu NaM suvaNNaruppamaesu phalagesu bahave vairAmayA nAgadaMtA pnnnnttaa| tesu NaM vairAmaesu nAgadaMtaesa kiNhasuttavaTTavagdhAriyamalladAmakalAvA ciTuMti / sabhAe NaM muhammAe aDayAlIsaM gomANasiyAsAhassIo pannattAo, jaha maNoguliyA jAva naagdNtgaa| tesu NaM nAgadaMtaemu bahave rayayAmayA sikagA pnnnnttaa| tesu NaM rayayAmaesu sikkagesu bahave veruliyAmaiodhUvaghaDiyAo pnnnnttaao|taaonnN dhUvaghaDiyAo kAlAgurupavara jAva ciTThati / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 samAe NaM muhammAe aMto bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte jAva maNIhiM uvasobhie maNiphAso ya ulloyao ya / tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahegA maNipeDhiyA paNNattA solasa joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM aTTa joyaNAI bAhalleNaM sabamaNimayI jAva paDirUvA / tIse NaM maNipeDhiyAe uvariM etya NaM mANavae ceiyakhaMbhe paNNatte, sahi joyaNAI uI uccatteNaM joyaNaM uvveheNaM joyaNaM vikkhaMbheNaM aDayAlIsaM aMsie aDayAlIsaM saikoDIe aDayAlIsaM saiviggahie sesaM jahA mhiNdjjhyss| mANavagassa NaM ceiyakhaMbhassa uvari bArasa joyaNAI ogAhettA hehAvi bArasa joyaNAI vajjettA majjhe battIsAe joyaNesu etya NaM bahave suvaNNaruppamayA phalagA pnnnnttaa| tesu NaM suvaNNaruppAmaesu phalaesu bahave vairAmayA nAgadaMtA pnnnnttaa| tesu NaM vairAmaesu nAgadaMtesu bahave rayayAmayA sikagA paNNattA / tasu NaM rayayAmaesu sikkaesu bahave vairAmayA golabaTTasamuggayA pnnnnttaa| tesu NaM vairAmaema golavaTTasamuggaemu bahave jiNasakahAo saMnikhittAo ciTThati / tAo NaM mUriyAbhassa devassa annesi ca bahUNaM devANa ya devINa ya accaNijAo jAva pajjuvAsaNijjAo mANagassa ceiyakhaMbhassa uvariM aTTha maMgalagA jhayA chattAicchattA // (mU0 36) // ___tassa Na' mityAdi, tasya mUlaprAsAdAvataMsakasya 'uttarapurasthimeNaM' ti uttarapUrvasyAmIzAnakoNe ityarthaH, atra sabhA sudharmA prakSaptA, sudharmA nAma viziSTacchandakopetA, sA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 ekaM yojanazatamAyAmataH paJcAzat yojanAni viSkambhataH dvAsaptatiyojanAni Urdhvamuccastvena, kathaMbhUtA sA ? ityAha'aNege' tyAdi, anekastambhazatasanniviSTA 'anbhuggayasukayava. yaraveiyAtoraNavararaiyasAlibhaMjiyAsusiliTThavisiTThalaTThasaMThiyapa. satthaveruliyavimalakhaMbhA' iti, abhyudgatA-atiramaNIyatayA draSTaNAM pratyabhimukhaM ut prAbalyena sthitA sukRteva sukatA nipuNazilpiraciteti bhAvaH, abhyudgatA cAsau sukRtA ca abhyudgatasukRtA vajravedikA-dvAramuNDikopari vajraratnamayA vedikA toraNaM ca abhyudtasukRtaM yatra sA tathA, varAbhiHpradhAnAbhiH racitAbhiH ratidAbhirvA zAlibhaJjikAbhiH suzli. TAH-saMbaddhA viziSTa-pradhAnaM laSTa-manojhaM saMsthita-saMsthAna yeSAM te viziSTalaSTasaMsthitAH prazastAH-prazaMsAspadIbhUtA vaiDUryastambhA-vaiDUryaratnamayAH stambhA yasyAM sA tathA, vararacitazAlabhaJjikAsuzliSTaviziSTasaMsthitaprazastavaiDUryastambhAstataH pUrva padena karmadhArayaH samAsaH, tathA nAnAmaNikanakaratnAni khacitAni yatra sa nAnAmaNikanakaratnakhacitaH, ktAntasya paranipAtaH sukhAdidarzanAt, nAnAmaNikanakaratnakhacita ujvalonirmalo bahusamaH-atyantasamaH suvibhakto nicito-niviDo ramaNIyazca bhUmibhAgo yasyAM sA nAnAmaNikanakakhacitaratnojvalabahusamasuvibhakta( nicita )bhUmibhAgA, IhAmiyausabhaturaganaramagaravihagavAlagakinnararurusarabhacamarakuMjaravaNalayapaumalayabhatticittA khaMbhuggayavaraveiyAbhirAmA vijAharajamala. jugalajaMtajuttAviva accIsahassamAliNIyA rUvagasahassakaliyA bhisamANA bhibhisamANA cakkhulloyaNalesA suhaphAsA sassirIyarUvA kaMcaNamaNirayaNathUbhiyAgA nAnAvihapaMcavaNNaghaMTApaDAgaparimaMDiyaggasiharA dhavalA marIikavacaM viNimmuyaMtI lAulloiyamahiyA gosIsasarasasurabhirattacaMdaNadadaradinna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 paMcaMgulitalA upaciyacaMdaNakalasavaMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgA AsattosattaviulavaTTavagghAriyamalladAmakalAvo paMcavaNNasarasasurabhimukkapupphapuMjovayArakaliyA kAlAgurupavara. kuMdurukkaturukkadhUvaDajhaMtamaghamaghaMtagaMdhuddhayAbhirAmA sugaMdhavaragaM. dhiyA gaMdhavaTTibhUyA accharagaNasaMghasaMvikiNNA divvatuDiyasaisaMpaNAdiyA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA' iti prAgvat / 'sabhAe Na' mityAdi, sabhAyAzca sudharmAyAstridizitisRSu dikSu ekaikasyAM dizi ekaikadvArabhAvena trINi dvArANi prazaptAni, tadyathA-eka pUrvasyAmekaM dakSiNasthAmekamuttarasyAM, tAni ca dvArANi pratyekaM SoDaza 2 yojanAnyUrdhvamuccastvena aSTau yojanAni viSkambhataH 'tAvaiyaM ceveti tAvantyevASTau yojanAnItibhAvaH pravezena, 'seyA varakaNagathUbhiyA' ityAdi prAguktadvAravarNana tadeva tAvadvaktavyaM yAvadvanamAlA iti, teSAM ca dvArANAM purataH pratyekaM 2 mukhamaNDapaH prajJaptaH, te ca mukhamaNDapA ekaM yojanazatamAyAmataH paJcAzat yojanAni viSkambhataH sAtirekANi SoDaza yojanAni Urdhvamuccaistvena, ete SAmapi 'aNegakhaMbhasayasaMniviTThA' ityAdi varNanaM sudharmasabhAyA iva niravazeSaM draSTavyaM, teSAM ca mukhamaNDapAnAM purataH pratyeka 2 prekSAgRhamaNDapaH prajJaptaH, te ca prekSAgRhamaNDapA AyAmavikambhoJcaistvaiH prAgvat tAvadvAcyaM yAvanmaNInAM sparzaH, teSAM ca bahuramaNIyAnAM bhUmibhAgAnAM bahumadhyadezabhAge pratyekaM 2 vajramayo'kSapATakaH prajJaptaH, teSAM ca vajramayAnAmakSapATakAnAM bahumadhyadezabhAge pratyekaM 2 maNipIThikA aSTa yojanAnyAyA. maviSkambhAbhyAM catvAri yojanAni bAhalyena-piNDabhAvena sarvAtmanA maNimayAH 'acchAo' ityAdi vizeSaNajAtaM prAgiva / tAsAM ca maNipIThikAnAmupari pratyeka 2 siMhAsanaM prajJaptaM, teSAM ca siMhAsanAnAM varNanaM parivArazca prAgvadvaktavyaH, teSAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 teSAM ca prekSAgRhamaNDapAnAmupari aSTAvaSTau maGgalakAni bahavaH kRSNacAmaradhvajA ityAdi prAgvat, prekSAgRha maNDapAnAM purataH pratyekaM 2 maNipIThikA prajJAtA, tAzca maNipIThikAH pratyekaM SoDaza yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAmaSTau yojanAni bAhalyena sarvAtmanA maNimayAH acchA ityAdi vizeSaNa kadambakaM prAgvat / tAsAM ca maNipIThikAnAmupari pratyekaM 2 caityastUpaH prajJaptaH, te ca caityastUpAH SoDaza yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAM sAtirekANi SoDaza yojanAnyUrdhvamuccaistvena 'saMkhaMke' tyAdi tadvarNanaM sugamaM / teSAM ca caityastUpAnAmuparyaSTAvaSTau svastikAdIni maGgalakAni jAva sahasta pattahatthayA' iti yAvatkaraNAt 'tesiM ceiyathUbhANaM upi vahave kiNhacAmarajjhayA jova sukkilacAmarajjhayA acchA saNhA ruppapaTTavairadaMDA jamalajAmalagaMdhI suruvA pAsAiyA jAva paDirUvA / tesiM ceiyathUbhANaM upi bahave chattAicchattA paDAgA ghaMTAju , galA uppalahatthagA jAva sayasaharasapatta hatthagA savvarayaNAmayA jAva paDiruvA' iti etacca samastaM prAgvat / 'tesi Na' mityAdi, teSAM caityastUpAnAM pratyekaM 2 ' caudisi' ti catudizi catasRSu dikSu ekaikasyAM dizi ekaikamaNipIThikAbhAvena catasro maNipIThikAH prajJaptAH aSTau yojanA nyAyAmaviSkambhA bhyAM catvAri yojanAni bAhalyena sarvAtmanA maNimayA acchA ityAdi prAgvat, tAsAM ca maNipIThikAnAmupari ekaikapratimAbhAvena catasro jinapratimA jinotsedhapramANamAtrAH, jinotsedhaH utkarSataH : paJca dhanuHzatAni jaghanyataH sapta hastAH, iha tu paJca dhanuHzatAni saMbhAgyante, 'paliyaMkasaMnisaNNAu' iti paryaGkAsanasanniSaNNAH, stUpAbhimukhyaH saMnikSiptAH, tathA jagatsthitisvAbhAvyena samyagnivezitAstiSThanti tadyathA RSabhA vardhamAnA candrAnanA vAriSeNA iti, tesi Na' mityAdi, teSAM catyastU Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com " Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ponAM purataH pratyekaM 2 maNipIThikAH prAptAH, tAzca mANapIThikAH SoDaza yojanAnyAyAmaviSkabhAbhyAmaSTau yojanAni bAhalyataH 'savvamaNimaio' ityAdi prAgvat, tAsAM ca maNipIThikAnAmu. pari pratyekaM 2 caityavRkSA aSTau yojanAnyUrdhvamuccaistvenArdhayojanamudvadhena-uNDatvena dve yojane uccastvena skandhaH sa evArdha yojanaM viSkambhatayA bahubhadhyadezabhAge viDimA-urdhva vinirgatA zAkhA sA Urdhvamuccastvena SaD yojanAni aSTau yojanAni viSkambhena sarvAgreNa sAtirekeNASTau yojanAni prajJaptAsteSAM ca caityavRkSANAmayametadrUpo varNAvAsaH prajJaptastadyathA-vairAmayamUlA rayayasupaiTThiyaviDimA' vajrANi-vajramayAni mUlAni yeSAM te vajramayamUlA rajate supratiSThitA viDimA-bahumadhyadezabhAge Urdhva vinirgatA zAkhA yeSAM te rajatasupratiSThitaviDimAstataH pUrvapadena karmadhArayaH samAsaH, 'riTThAmayakaMde veruliyaruilakhaMdhe' riSThamayo-riSTharatnamayaH kando yeSAM te riSThamayakandAH, tathA vaiDUryaratnamayo ruciraH skandho yeSAM te tathA, tataH pUrvapadena karmadhArayaH, 'sujAyavarajAyarUvapaDhamagavisAlasAlA' sujAtaMmUladravyazuddhaM varaM-pradhAnaM yat jAtarUpaM tadAtmakAH prathamakAmUlabhUtA vizAlAH zAkhA yeSAM te sujAtaparajAtarUpaprathamakavizAlazAlAH 'nAnAmaNirayaNavivihasAhappasAhaveruliyapattata. vaNijapattabiMTA' iti nAnAmaNiratnAtmikA vividhAH zAkhAH prazAkhA yeSAM te tathA vaiDUryANi-vaiDUryamayAni patrANi yeSAM te tathA tapanIyamayAni patravRntAni yeSAM te tathA, tataH pUrvavat padadvayamIlanena karmadhArayaH, 'jaMbUNayarattamauyasukumAlapavAlapallavavaraMkuradharA' jAmbUnadA-jAmbUnadasuvarNavizeSamayA raktAHraktavarNA mudavaH-manojJAH sukumArAH-sukumArasparzAH pravAlAISadunmIlitapatrabhAvAH pallavAH-saMjAtaparipUrNaprathamapatrabhAvarUpA varAGkurAH-prathamamudbhidyamAnA aGkurAstAn dharantIti jAmbUnada. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raktamRdusukumArapravAlapallavAkaradharAH 'vicittamaNirayaNasurabhikusumaphalabhareNa namiyasAlA ' iti vicitramaNiratnamayAni yAni surabhIni phalAni ca teSAM bhareNa namitAH zAlA:zAkhA yeSAM te tathA, tathA satI-zobhanA chAyA yeSAM te sacchAyAH, satI-zobhanA prabhA-kAntiyeSAM te satprabhAH, ata eva sazrIkAH, tathA saha udyotena vartante maNiratnAnAmudyotabhAvAt sodyotAH, adhikaM nayanamanonivRtikarA amRtarasasamarasAni phalAni yeSAM te tathA, 'pAsAIyA' ityAdivizeSaNacatuSTayaM prAgvat / ete ca caityavRkSA anyairvahubhistilakalavakacchatraupagaziroSasaptaparNadadhiparNadadhiparNalubdhakadhavalacandananIpakuTajapanasatAlatamAlapriyAlapriyaGgapArApatarAjavRkSanandivRkSAsa rvataH samantAt saMparikSiptAH, te ca tilakA yAvannandivRkSA mUlamantaH kandamanta ityAdi sarvamazokapAdapavarNanAyAmiva tAvadvaktavyaM yAvat paripUrNa latAvarNanaM / 'teli Na 'mityAdi, teSAM catyavRkSANAmupari aSTAvaSTau maGgalakAni bahavaH kRSNacAmaradhvajA ityAdi caityastUpa iva tAvadvaktavyaM yAvadbahavaH sahasrapatrahastakAH sarvaratnamayA yAvat pratirUpakA iti, 'tesi Na' mityAdi, teSAM ca catyavRkSANAM purataH pratyeka maNipIThikAH prajJaptAH tAzca maNipIThikA aSTau yojanAnyAyAmaviSkammAbhyAM catvAri yojanAni bAhalyataH 'savvarayaNAmaIo' ityAdi prAgvat / tAsAM ca maNipIThikAnAmupari pratyekaM mahendradhvajAH prajJaptAH / te ca mahendradhvajAH SaSTiyojanAnyUrdhvamuccaistvena ardhakroza-ardhagatyUtamudvedhena-uNDatvena ardhakrozaM viSkambhataH 'vArAmayavaTTalaThThasaMThiyasusiliTThaparighaTTamaTThasupaiTThiyA' iti vajramayA-vajraratnamayA tathA vRttaM-vartulaM laSTaM-manozaM saMsthitaMsaMsthAnaM yeSAM te vRttalaSTasaMsthitAstathA suzliSTA yathA bhavanti evaM parighRSTA iva kharazANayA pASANapratimeva suzliSTaparighRSTAH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 mRSTAH sukumArazANayA pASANapratimAvat supratiSThitA manAgapi calanAsaMbhavAt, tato vizeSaNasamAsaH, 'aNegavarapaMcavaNNakuDabhIsahassa parimaMDiyAbhirAmA vAuddhUya vijayavejayaMtIpaDAgA chattAicchattaka liyA tuMgA gaganatalamabhilaMghamANa siharA pAsAIyA jAva paDirUvA' iti prAgvata / ' tesi Na' mityAdi, teSAM mahendradhvajAnAmupari aSTAvaSTau maGgalakAni bahavaH kRSNacAmaradhvajA ityAdi toraNavat sarvaM vaktavyaM, teSAM ca mahendradhvajAnAM purataH pratyekaM nandAbhidhAnA puSkariNI prajJaptA, ekaM yojanazatamAyAmataH paJcAzat yojanAni viSkambhataH dvAsaptatiyojanAnyudvedhena -uNDatvena, tAsAM ca nandApuSkariNInAM 'acchAo sahAo rayayAmayakUlAo' ityAdi varNanaM prAgvat / tAzca nandApuSkariNyaH pratyekaM 2 padmavaravedikayA pratyekaM 2 vanakhaNDena parikSiptAH, tAsAM ca nandApuSkariNInAM pratyekaM tridizi trisopAnapratirUpakatoraNavarNanaM prAgiva / ' sabhAe NaM suhammAe ' ityAdi, sabhAyAM sudharmAyAmaSTacatvAriMzanmanogulikAsahasrANi pIThikA sahasrANi prajJaptAni tadyathA - pUrvasyAM dizi SoDaza manogulikAsahasrANi, poDaza sahasrANi pUrvataH poDaza sahasrANi pazcimAyAmaSTau sahasrANi dakSiNato'STau sahasrANi uttarataH, teSvapi phalakanAgadantakamAlyadAmavarNanaM prAgvat, sikkagavarNanaM dhUpaghaTakAvarNanaM dvAravat / ' sabhAe NaM suhammApa' ityAdi, sabhAyAM sudharmAyAM aSTAcatvAriMzat gomAnasikAH zayyArUpasthAnavizeSAsteSAM sahasrANi prajJaptAni tadyathA - SoDaza sahasrANi pUrvataH SoDaza sahasrANi pazcimAyAmaSTau sahasrANi dakSiNato'STau uttarataH, tAsvapi phalakavarNanaM nAgadantavarNanaM sikkagavarNanaM dhUpaghaTikAvarNanaM ca dvAravat, 'sabhAe NaM suhammAra ' ityAdinA bhUmibhAgavarNanaM ' sabhAe NaM suhammAe ' ityAdinA ullokavarNanaM ca prAgvat / ' tassa Na' mityAdi, tasya bahusamaramaNIyasya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmibhAgasya bahumadhyadezabhAge'tra mahatI ekA maNipIThikA prasatA, SoDaza yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAM aSTau yojanAni bAhalyataHsarvaratnamayI ityAdi praagvt| tasyAzca maNipIThikAyAH upari mahAneko mANavakanAmA caityastambhaH prajJaptaH, SaSTiyojanA. nyUrdhvamustvena yojanamudvedhena yojanaM viSkammeNa aSTAcatvAriMzadanikaH 'aDayAlIsaikoDIe aDayAlIsaiviggahie' ityAdi sampradAyagamyaM, 'vairAmayavaTTalaTThasaMThie ' ityAdi mahendradhvajavat varNanaM niravazeSaM tAvadvaktavyaM yAvat 'sahassapattahatthagA savvarayaNAmayA jAva paDirUvA' iti, tasya ca mANavakasya caityastambhasya upari dvAdaza yojanAni avagAha, uparitanabhAgAt dvAdaza yojanAni varjayitveti bhAvaH, adhastAdapi dvAdaza yojanAni varjayitvA madhye SaTtriMzati yojaneSu bahave suvaNaruppAmayA phalakA' ityAdi phalakavarNanaM nAgadantavarNanaM sikakavarNanaM ca prAgvat, teSu ca rajatamayeSu sikkakeSu bahavo vajramayo golavRttAH samudkAH prAptAH, teSu ca vajramayeSu samu. dkeSu bahUni jinasakthIni sannikSiptAni tiSThanti, yAni sUryAbhasya devasya anyeSAM ca bahUnAM vaimAnikAnAM devAnAM devInAM ca arcanIyAni candanaiH vandanIyAni stutyAdinA pUjanIyAni puSpAdinA mAnanIyAni bahumAnataH satkaraNIyAni vastrAdinA kalyANaM maGgalaM daivataM caityamitibuddhayA paryupAsanIyAni, 'tassa NaM ceiyakhaMbhassa uvari bahave aTThamaMgalagA' ityAdi prAgvat // (sU0 36) ___ tassa mANavagassa ceiyakhaMbhassa puratthimeNaM etya NaM mahegA maNipeDhiyA paNNattA, aTTa joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM cattAri joyaNAI bAhalleNaM savvamaNimaI acchA jAva pddiruuvaa| tIse NaM maNipeDhiyAe uvari etya NaM mahege sIhAsaNa0 vaNNao sapari 13 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 vAro / tassa NaM mANavagassa ceiyakhaMbhassa pacatthimeNaM etya NaM mahegA maNipeDhiyA paNNattA aTTa joyaNAI AyAmavizvaMbheNaM cattAri joyaNAI bAhalleNaM savvamaNimayA acchA jAva pddiruuvaa| tIse NaM maNipeDhiyAe uvari etthaNaM mahege devasayaNije pnnnntte| tassa NaM devasayaNijassa imeyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahAnAnAmaNimayA paDipAyA sovaNNiyA pAyA nAnAmaNimayAI pAyasIsagAI jaMbUNayamayAiM gattagAiM nAnAmaNimae vicce rayayAmayA tUlI tavaNijamayA gaMDovahANayA lohiyakkhamayA biboynnaa| se NaM sayaNijje ubhao bibboyaNaM duhao uNNae majjhe NayagaMbhIre sAliMgaNavaTTie gaMgApuliNavAluyAuddAlasAlisae suviraiyarayattANe uvaciyakhomadugullapaTTapaDicchAyaNe rattaMsuyasaMvue suramme AINagarUyabUranavaNIyatUlaphAse maue // (sU037) ___'tassa Na' mityAdi, tasya mANavakasya caityastambhasya pUrvasyAM dizi atra mahatyekA maNipIThikA prasaptA, sA ca aSTau yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAM catvAri yojanAni bAhalyena 'sa. vvamaNimayA' ityAdi prAgvat / tasyAzca maNipIThikAyA upari atra mahadekaM devazayanIyaM prajJaptaM, tasya ca devazayanIyasya ayametadrUpo varNAvAso-varNakanivezaH prajJaptaH, tadyathA-nAnAmaNimayAH pratipAdA-mUlapAdAnAM prativiziSTopaSTambhakaraNAya pAdAH pratipAdAH, sauvarNikAH-suvarNamayAH pAdAH-mUlapAdAH, nAnAmaNimayAni pAdazIrSakANi jAmbUnadamayAni gAtrANi-ISAdIni vajramayA-vajraratnApUritAH sandhayaH 'nAnAmaNimaye vicce' iti nAnAmaNimayaM vyUtaM-viziSTavAnaM rajatamayI tUlI lohitAkSamayAni 'bibboyaNA' iti upadhAnakAni, Aha ca jIvAbhigama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlaTIkAkAra:-'biboyaNA-upadhAnakAnyucyante' iti, tapanIyamayyo gaNDopadhAnikAH, 'se gaM devasayaNijje' ityAdi, taddevazayanIyaM sAliGganaratika-saha AliGganavA-zarIrapramANenopadhAnena yat tattathA, 'ubhao bibboyaNe' iti ubhayataH ubhau-ziro'ntapAdAntAvAzritya bibboyaNe-upadhAnaM yatra tat ubhayato bibboyaNaM 'duhao unnae' iti ubhayata unnataM 'majjhe NayagaMbhore' madhye nataM ca tat nimnatvAt gambhIraM ca mahattvAnnatagambhIraM gaGgApulinavAlukAyA avadAlo-vidalanaM pAdAdinyAse adhogamanamiti bhAvaH tena 'sAlisae' iti sahazakaM gaGgApulinavAlukAvadAtasadRzakaM, dRzyate cAyaM prakAro haMsatUlyAdiSviti, tathA 'uyaviya' iti viziSTa parikarmitaM kSauma-kAsikaM dukUlaM-vastraM tadeva paTTaH uyaviyakSaumadUkUlapaTTaH sa praticchadanaM-AcchAdanaM yasya tattathA ' AINagarUyabUranavaNIyatUlaphAse' iti prAgvat , ' rattaMsuyasaMvue ' iti raktAMzukena saMvRtaM raktAMzukasaMvRtaM ata eva suramya 'pAsAiya' ityAdipadacatuSTayaM prAgvat // (sU0 37) // ___tassa NaM devasayaNijassa uttarapurathimeNaM mahegA maNipeDhiyA paNNattA, ajoyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM cattAri joyaNAI bAhalleNaM sabamaNimayA jAva pddiruuvaa| tIse NaM maNipeDhiyAe uvariM etya NaM mahege khuDDae mahiMdajjhae paNNatte, sahi joyaNAI uI uccatteNaM joyaNaM vikkhaMbheNaM vairAmayA vaTTala?saMThiyamusiliTTha jAva paDirUvA uvariM aTThamaMgalagA jhayA chattAicchattA / tassa gaM khuDDAgamahiMdajjhayassa pacatthimeNaM ettha NaM mUriyAbhassa devassa coppAle nAma paharaNakose pannatte savvavairAmae acche jAva paDirUve / tattha NaM mUriyAbhassa devassa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaliharayaNakhaggagayAdhaNuppamuhA bahave paharaNarayaNA saMnikhittA ciTThati,ujjalA nisiyA sutikkhadhArA pAsAdIyA 4 / sabhAe NaM muhammAe uvari aTThamaMgalagA jhayA chattAicchattA // (mu0 38) 'tassa Na' mityAdi, tasya devazayanIyasya uttarapUrvasyAM dizi atra mahatyekA maNipIThikA prajJaptA, sA cASTau yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAM catvAri yojanAni bAhalyataH 'savva. maNimayI' ityAdi prAgvat, tasyAzca maNipIThikAyA upari kSullako mahendradhvajaH prajJaptaH, tasya pramANaM varNakazca mahendra. dhvajavadvaktavyaM, 'tassa Na' mityAdi tasya kSullakamahendradhvaja. sya pazcimAyAmatra sUryAbhasya devasya mahAnekaH coppAlo nAma praharaNakozaH-praharaNasthAnaM prajJaptaM, kiMviziSTa ? ityAha-'savva. vairAmae acche jAva paDirUve' iti prAgvat, 'tattha Na mityAdi, tatra coppAlakAbhidhAne praharaNakoze bahUni parigharatnakhaDgagadAdhanuHpramukhAdIni praharaNaratnAni sannikSiptAni tiSThanti, kathaMbhUtAnItyata Aha-ujvalAni-nirmalAni nizitAni-atite. jitAni ata eva tIkSNadhArANi prAsAdIyAnItyAdi prAgvat , tasyAzca sabhAyAH sudharmAyA upari bahUnyaSTAvaSTau maGgalakAnI. tyAdi sarva prAgvadvaktavyam // (sU0 38) sabhAe NaM muhammAe uttarapurasthimeNaM ettha NaM mahege siddhAyayaNe paNNatte, egaM joyaNasayaM AyAmeNaM pannAsa joyaNAI vikkhaMbheNaM bAvattari joyaNAI ur3e uccatteNaM sabhAgameNaM jAva gomANasiyAo bhUmibhAgA ulloyA taheva / tassa NaM siddhAyayaNassa bahumajjhadesabhAe etya NaM mahegA maNipeDhiyA paNNattA, solasa joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM aTTha joyaNAI bAhalleNaM / tIse gaM maNipeDhiyAe uvari ettha NaM mahege devacchaMdae paNNatte, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ solasa joyaNAI AyAmavikhaMbheNaM sAiregAI solasa joyaNAI ur3e uccatteNaM sabarayaNAmae jAva paDirUve / ettha NaM aTThasayaM jiNapaDimANaM niNussehappamAgamittANaM saMnikhitaM sNcitti| tAsi NaM jiNapaDimANaM imeyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA-tavaNijamayA hatthatalapAyatalA aMkAmayAiM nakvAiM aMtolohiyakkhapaDisegAI kaNagAmaIo jaMghAo kaNagAmayA jANU kaNagAmayA Uru kaNagAmaIo gAyalaTThIo tavaNijjamayAo nAbhIo riTAmaio romarAio tavaNijjamayA cucUyA tavaNijjamayA sivicchA silappavAlamayA oTThA phAliyAmayA daMtA tavaNijjamaIo jIhAo tavaNijjamayA tAluyA kaNagAmaIo nAsigAo aMtolohiyakkhapaDisegAo aMkAmayANi acchINi aMtolohiyakkhapaDisegANi riTThAmaIo tArAo riTAmayANi acchipattANi rihAmaIo bhamuhAo kaNagAmayA kavolA kaNagAmayA savaNA kaNagAmaIo niDAlapaTTiyAo vairAmaIo sIsaghaDIo tavaNijamaIA kesaMtakesabhUmIo riTThAmayA uvari mudayA / tAsi NaM jiNapaDimANaM piTThI patteyaM 2 chattadhAragapaDimAo ppnnttaao| tAo NaM chattadhAragapaDimAo himarayayakuMdeMduppagAsAI sakoreMTamalladAmAiM dhavalAI AyavattAI salIla dhAremANIo 2 citttthti| tAsi NaM jiNapaDimANaM ubhao pAse patteyaM 2 cAmaradhArapaDimAo pnnnntaao| tAo NaM cAmaradhArapaDimAo nAnAmaNikaNagarayaNavimalamahariha jAva salIlaM dhAremANIo 2 ciTThati / tAsi NaM jiNapaDimANaM purao do do Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 nAgapaDimAo bhUyapaDimAo jakkhapaDimAo kuMDadhArapaDimAo savvarayaNAmaIo acchAo jAva ciTThati / tAsi NaM jiNapaDimANaM puraA aTThasaya ghaMTANaM aTThasayaM kalasANaM aTThasayaM bhiMgArANaM evaM AyaMsANaM thAlANaM pAINaM supaiTThANaM maNoguliyANaM vAyakaragANaM cittagarANaM rayaNakaraMDagANaM hayakaMThANaM jAva usamakaMThANaM puSphacaMgerINaM jAva lomahatthacaMgerINaM pupphapaDalagANaM tellasamuggANaM jAva aMjaNasamuggANaM aTThasayaM dhUvakaDacchuyANaM saMnikhittaM citttthti| siddhAyayaNassa gaM uvariM aTThamaMgalagA jhayA chattAicchattA // (mU0 39) // 'sabhAe Na' mityAdi, sabhAyAH sudharmAyAH 'uttarapura. thimeNa' miti uttarapUrvasyAM dizi mahadekaM siddhAyatanaM prajJaptam, ekaM yojanazatamAyAmataH pazcAzat viSkambhato dvAsaptatiryojanAnyUrdhvamustvenetyAdi sarva sudharmAvat vaktavyaM yAvat gomAnasIvaktavyatA, tathA cAha-'sabhAgamaeNa jAva gomANasiyAo' iti, kimuktaM bhavati ? yathA sudharmAyAH sabhAyAH pUrvadakSiNottaravartIni trINi dvArANi teSAM ca dvArANAM purato mukhamaNDapAH teSAM ca mukhamaNDapAnAM purataH prekSAgRhama. NDapAH teSAM ca prekSAgRhamaNDapAnAM puratazcaityastUpAH sapratimAH teSAM ca caityastUpAnAM purataH caityavRkSAH teSAM ca caityavRkSANAM purato mahendradhvajAH teSAmapi purato nandApuSkariNyastadanantaraM gulikA gomAnasyazcoktAH tathAtrApi sarvamanenaiva krameNa niravazeSaM vaktavyaM, ullokavarNanaM bhUmibhAgavarNanaM ca prAgvat , 'tassa Na' mityAdi, tasya siddhAyatanasyAntarbahumadhyadezabhAge'tra mahatyekA maNipIThikA prajJaptA, sA SoDaza yojanAnyAyAmavi. kambhAbhyAmaSTau yojanAni bAhalyataH 'savamaNimayI' tyAdi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAgvat / 'tIse Na' mityAdi, tasyAzca maNipIThikAyA upari atra mahAneko devacchandakaH prajJaptaH, sa ca SoDaza yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAM sAtirekANi SoDaza yojanAnyardhvamuccaistvena 'savvarayaNAmae' ityAdi prAgvat, tatra ca devacchandake 'aSTa. zataM' aSTAdhikaM zataM jinapratimAnAM jinotsedhapramANamAtrANAM, paJcadhanuHzatapramANAnAmiti bhAvaH, sannikSiptaM tiSThati / 'tAsi NaM jiNapaDimANa' mityAdi, tAsAM jinapratimAnAmayametadrUpo 'varNAvAso' varNakanivezaH prajJaptaH, tapanIyamayAni hastatala. pAdatalAni aGkaratnamayA antaH-madhye lohitAkSaratnapratisekA nakhAH kanakamayA jaGghAH kanakamayAni jAnUni kanakamayA UravaH kanakamayyo gAtrayaSTayaH tapanIyamayA nAbhaMyo riSTamayyo romarAjayaH tapanIyamayAH cucukAH-stanAgrabhAgAH tapanIyamayAH zrIvatsAH zilApravAlamayA-vidrumamayA oSTAH sphaTikamayA dantAH tapanIyamayA jihvAH tapanIyamayAni tAlukAni kanakamayyo nAsikAH antarlohitAkSapratisekAH aGkamayAnyakSINi antalauMhitAkSapratisekAni riSTharatnamayAni akSipatrANi riSTharatnamayyo dhruvaH kanakamayAH kapolAH kanakamayAH zravaNAH kanakamayyo lalATapaTTikAH vajramayyaH zIrSaghaTikAH tapanIyamayyaH kezAntakezabhUmayaH, kezAntabhUmayaH kezabhUmayazceti bhAvaH, riSThamayA upari mUrddhajAH-kezAH, tAsAM jinapratimAnAM pRSThata ekaikA chatradhArapratimA himarajatakundenduprakAzaM sakoreNTamAlyAdidhavalamAtapatraM gRhItvA salIlaM dharantI tiSThati, tathA tAsAMjinapratimAnAM pratyekamubhayoH pArzvayordvadve cAmaradhArapratime prajJapte te ca 'caMdappabhavayaraveruliyanAnAmaNirayaNakhaciyacittadaMDAo' iti candraprabha:-candrakAnto vajraM vaiDUrya ca pratItaM candraprabhavajra. vaDUryANi zeSANi ca nAnAmaNiratnAni khacitAni yeSu daNDeSu te tathA, evaMrUpAzcitrA-nAnAprakArA daNDA yeSAM tAni tathA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 sUtre strItvaM prAkRtatvAt , 'suhumarayayadIhavAlAu' iti sUkSmA rajatamayA dIrghA vAlA yeSAM tAni tathA 'saMkhaMkakuMdadagarayaa. mayamahiyapheNapuMjasannikAsAo dhavalAo' iti pratItaM, cAmarANi gRhItvA salIlaM vIjayantyastiSThanti, tAzca 'sagharayaNAmaIo acchAo ityAdi prAgvat, 'tAsi Na' mityAdi, tAsAM jinapratimAnAM purato ve dve nAgapratime dve dve yakSapratime dve dve bhUtapratime dve dve kuNDadhArapratime sannikSipte tiSTataH, tasmi~zca devacchandake tAsAM jinapratimAnAM purataH aSTazataM ghaNTAnAmaSTazataM candanakalazAnAmaSTazataM maGgalaphalakAnAmaSTazataM bhRGgArANAmaSTazatamAdarzAnAmaSTazataM sthAlAnAmaSTazataM pAtrINAmaTazataM supratiSThAnAmaSTazataM manogulikAnAM-pIThikAvizeSANAmaSTazataM vAtakarakANAmaSTazataM citrANAM ratnakaraNDakANAmaSTazataM hayakaNThAnAmaSTazataM gajakaNThAnAM aSTazataM narakaNThAnAmaSTazataM kinnarakaNThAnAmaSTazataM kiMpuruSakaNThAnAmaSTazataM mahoragakaNThAnAmaSTazataM vRSabhakaNThAnAmaSTazataM puSpacaGgerINAmaSTazataM mAlyacaGgerINAM, mukulAni puSpANi grathitAni mAlyAni, aSTazataM cUrNa caGgerINAmaSTazataM gandhacaGgerINAmaSTazataM vastracaGgerINAmaSTazatamAbharaNacaGgerINAmazataM siddhArthacaGgerINAmaSTazataM lomahastacaGgerI. NAM, aSTazataM lomahastakAnAM, lomahastakaM ca mayUrapucchapujanikA, aSTazataM puSpapaTalakAnAmevaM mAlyacUrNagandhavastrAbharaNa. siddhArthakalomahastakapaTalakAnAmapi pratyekaM 2 aSTazataM vaktavyaM, aSTazataM siMhAsanAnAmaSTazataM chatrANAmaSTazataM cAmarANAmaSTazataM telasamudgakAnAmaSTazataM koSThasamudkAnAmaSTazataM patrasamu. dgAkAnAmaSTazataM coyakasamudkAnAmaSTazataM tagarasamudakAnAmaSTazatamelAsamudkAnAmaSTazataM haritAlasamudrakAnA* maSTazataM hiGgulasakamudgakAnAmaSTazataM manaHzilAsamudkAnAmaSTazatamaJjanasamudkAnAM sarvANyapi ani vailAdIni parama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 surabhigandhopetAni, aSTazataM dhvajAnAm , atra saGgrahaNigAthA"caMdaNakalasA bhiMgAragA ya AyaMsayA ya thAlA ya / pAtII supaiTThA maNagulikA vAyakaragA ya // 1 // cittA rayaNakaraMDA hayagayanarakaMThagA ya cNgerii| paDalagasIhAsaNachatta cAmarA sa. muggaka jhayA ya // 2 // aSTazataM dhUpakaDucchukAnAM saMnikSiptaM tiSThati, tasya ca siddhAyatanasya upari aSTAvaSTau maGgalakAni dhvajacchanAticchatrAdIni tu prAgvat // (sU039) tassa NaM siddhAyayaNassa uttarapuratthimeNaM etya NaM mahegA uvavAyasabhA paNNattA, jahA sabhAe suhammAe taheva jAva maNipeDhiyA aTTa joyaNAI devasayaNijaM taheva sayaNijjavaNNao aTThamaMgalagA jhayA chattAicchattA / tIse gaM uvavAyasabhAe uttarapurasthimeNaM etya NaM mahege harae paNNatte egaM joyaNasayaM AyAmeNaM paNNAsaM joyaNAI vikkhaMbheNaM dasa joyaNAI uvveheNaM taheva / tassa NaM harayassa uttarapurathimeNaM ettha NaM mahegA abhisegasabhA paNNattA, muhammAgamaeNaM jAva gomANasiyAo maNipeDhiyA sIhAsaNaM saparivAraM jAva dAmA ciTThati / tattha NaM sUriyAbhassa devassa bahuabhiseyabhaMDe saMnikhitte ciTThai, aTThamaMgalagA taheva / tIse gaM abhisegasamAe uttarapurasthimeNaM etya NaM alaMkAriyasabhA paNNattA, jahA sabhA sudhammA maNipeDhiyA aTTha joyaNAI sIhAsaNaM saparivAraM / tattha NaM sUriyAbhassa devassa subahualaMkAriyabhaMDe saMnikhitte ciTThai, sesaM taheva / tIse gaM alaMkAriyasabhAe uttarapurathimeNaM etya NaM mahegA vavasAyasabhA paNNattA, jahA upavAyasabhAjAva sIhAsaNaM saparivAramaNipeDhiyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 aTThamaMgalagA0 / tattha NaM mUriyAbhassa devassa ettha NaM mahege potthayarayaNe sannikhitte ciTThai / tassa NaM potthayarayaNassa imeyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA-rayaNAmayAi pattagAI rihAmaio kaMbiAo tavaNijamae dore nAnAmaNimae gaMThI veruliyamae lippAsaNe riTThAmae chaMdaNe tavaNijamaI saMkalA rihAmaI masI vairAmaI lehaNI riTThAmayAiM akkharAI dhammie satthe / vavasAyasabhAe NaM uvariM atttthmNglgaa| tIse gaM vavasAyasabhAe uttarapurathimeNaM ettha NaM naMdApukkhariNI papNattA harayaH sarisA / tIse NaM naMdAe pukkharaNIe uttarapurasthimeNaM mahege balipIDhe paNNatte savvarayaNAmae acche jAva paDirUve // (sU040) tasya ca siddhAyatanasya uttarapUrvasyAmatra mahatyekA upapAtasabhA prajJaptA, tasyAzca sudharmAgamena svarUpavarNanapUrvAdidvAratrayavarNanamukhamaNDapaprekSAgRhamaNDapAdivarNanAdiprakArarUpeNa tAva. dvaktavyaM yAvadullokavarNanaM, tasyAzca bahusamaramaNIyabhUmibhAgasya bahumadhyadezabhAge'tra mahatyekA maNipIThikA prajJaptA, sA cASTau yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAM catvAri yojanAni bAhalyena 'sa. vvamaNimayI' ityAdi praagvt| tasyAzca maNipIThikAyA upari atra mahadekaM devazayanIyaM prajJaptaM, tasya svarUpaM yathA sudharmAyAM sabhAyAM devazayanIyasya, tasyA apyupapAtasabhAyA upari aSTATamaGgalakAdIni prAgvat / 'tIse Na' mityAdi, tasyA upapAtasabhAyA uttarapUrvasyAM dizi mahAneko hRdaH prakSaptaH, sa caikaM yojanazatamAyAmataH paJcAzat yojanAni viSkambhato dazA yojanAnyudvedhena 'acche rayayAmayakUle' ityAdi nandApuSkariNyA iva varNanaM niravazeSaM vaktavyaM, 'se 'mityAdi, sa hada ekayA padmavaravedikayA ekena ca vanakhaNDena sarvataH samantAt Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 . saMparikSiptaH, padmavaravedikAvarNanaM vanakhaNDavarNanaM ca prAgvat, tasya hRdasya tridizi-tisRSu dikSu trisopAnapratirUpakANi prajJaptAni, teSAM ca trisopAnapratirUpakANAM toraNAnAM ca varNanaM praagvt|tsy ca hRdasya uttarapUrvasyAM dizi atra mahatyekA abhiSekasabhA prajJaptA,sA ca sudharmasabhAvat pramANasvarUpadvAratrayamukha maNDapAdiprakAreNa tAvadvaktavyA yAvad gomAnasIvaktavyatA, tadanantaraM tathaiva ullokavarNanaM bhUmibhAgavarNanaM ca tAvat yAvanmaNInAM sparzaH / tasyA abhiSekasabhAyA bahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya bahumadhyadezabhAge mahatyekA maNipIThikA prajJaptA, sApyaSTau yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAM catvAri yojanAni bAhalyataH 'savvarayaNAmayI' ityAdi prAgvat , tasyA maNi. pIThikAyA upari atra mahadekaM siMhAsanaM, siMhAsanavarNakaH prAgvat , navaramatra parivArabhUtAni bhadrAsanAni ca vaktavyAni, tasmi~zca siMhAsane sUryAbhasya devasya subahu abhiSekabhANDamabhiSekayogya upaskAraH sannikSiptaH tiSThati, 'tIse NaM abhiseyasabhAe aTThamaMgalakA' ityAdi prAgvat, tasyAzca abhiSekasabhAyA uttarapUrvasyAM dizi atra mahatyekA alaGkArasabhA prajJaptA, sA cAbhiSekasabhAvat pramANasvarUpadvAratrayamukhamaNDapaprekSAgRhamaNDapAdivarNanaprakAreNa tAvadvaktavyA yAvad parivArasiMhAsanaM, tatra sUryAbhasya devasya alaGkArikaM-alaGkArayogyaM bhANDaM saMnikSiptamasti, zeSaM prAgvat / tasyAzca alaGkArasabhAyA uttarapUrvasyAM dizi atra mahatyekA vyavasAyasabhA prajJaptA, sA ca abhiSekasabhAvat pramANasvarUpadvAratrayamukhamaNDapAdivarNanaprakAreNa tAvadvaktavyA yAvat siMhAsanaM saparivAraM, tatra mahadekaM pustakaratnaM sannikSiptamasti, tasya ca pustakaratnasya aya. metadrapo 'varNAvAso' varNakanivezaH prajJaptaH, riSTamayyau-riSTharatnamayyau kambike pRSThake iti bhAvaH, ratnamayo davarako yatra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 1 patrANi protAni santi, nAnAmaNimayo granthiH davarakasthAdau yena patrANi na nirgacchanti, aGkaratnamayAni patrANi, nAnAmaNimayaM livyAsanaM, maSIbhAjanamityarthaH, tapanIyamayI zRGkhalA maSI bhAjanasatkA, riSTharatnamayaM uparitanaM tasya chAdanaM, riSThamayIriSTharatnamayI maSI, vajramayI lekhanI, riSThamayAnyakSarANi, dhArmikaM lekhyaM, kvacit- ' dhammie satthe' iti pAThaH, tatra dhArmikaM zAstramiti vyAkhyeyaM tasyAzca upapAtasabhAyA uttarapUrvasyAM dizi mahadekaM balipIThaM prajJaptaM taccASTau yojanAni AyAmaviSkambhataH catvAri yojanAni bAhalyataH sarvaratnamayaM ( accha' mityAdi prAgvat / tasya ca balipIThasya uttarapUrvasyAM dizi atra mahatyekA nandApuSkariNI prajJaptA, sA ca hRdapramANA, hRdasyeva ca tasyA api trisopAnavarNanaM toraNavarNanaM ca prAgvat ( sU0 40 ) // tadevaM yatra yAhagurUpaM ca sUryAbhasya devasya vimAnaM tatra tAdRgrUpaM copavarNitaM, samprati sUryAbho deva utpannaH san yadakarot yathA ca tasyAbhiSeko'bhavat tadupadarzayati teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sUriyAbhe deve ahuNovavaNNamitta caiva samANe paMcavihAra pajjattIe pajjattIbhAvaM gacchai, taM jahA - AhArapajjatIe sarIrapajjattIe iMdiyapajjattIe AmapANapajjattIe bhAsAmaNapajjattIe / tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa paMcavihAra pajjattIe pajjattIbhAvaM gayassa samANassa imeyAve ajjhathie ciMtie patthie maNogae saMkappe samuppajjitthA - kiM me puvvi karaNijjaM ? kiM me pacchA karaNijjaM ? kiM me putri seyaM ? kiM me pacchA seyaM ? kiM me puvvipi pacchAvi hiyAe suyAe khamAe nissesAra ANugAmiyattAe bhavissara ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 tara NaM tassa sUriyAbhassa devassa sAmANiyaparisovavannagA devA sUriyAbhassa devarasa imeyAruvamajjhatthiyaM jAva samuppaNNaM samabhijANittA jeNeva sUriyAbhe deve teNeva uvAgacchaMti, suriyAbhaM devaM karayala pariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTu japaNaM jiNaM vaddhAvinti 2 evaM vayAsI - evaM khalu devANuppiyANaM sUriyA vimANe siddhAyayaNaMsi jiNapaDimANaM jiNussehapamANamittAnaM aTThasayaM saMnikhittaM citttthaa| sabhAe NaM suhammAe mANare are khaMbhe va rAmaesa golavaTTasamuggaesu bahUo jiNasaka hAo saMnikhittAo ciTThati / tAo NaM devANupiyANaM aNNesiM ca bahUNaM vemANiyANaM devANa ya devINa ya accaNijAo jAva pajjuvAsaNijjAo / taM eyaM NaM devANuppiyANaM puvvi karaNijjaM, taM eyaM NaM devANuppiyANaM pacchA karaNijjaM taM eyaM NaM devANupiyANaM puvvi seyaM, taM eyaM NaM devANuppiyANaM pacchA seyaM, taM eyaM NaM devANuppiyANaM puvvipi pacchAvi hiyAe suhAe khamAe nissAe ANugAmiyattAe bhavissa || (sU0 41) // 1 taNaM se suriyA deve tesiM sAmANiyaparisovacannagANaM devAnaM aMtie eyama soccA nisamma haTTa jAva hiyae sayaNijjAo abbhuTTe 2 ttA uvavAyasabhAo puratthimilleNaM dAreNaM niggacchara, jeNeva harae teNeva uvAgacchai 2 tA harayaM aNupayA hiNIkaremANe0 2 puratthimilleNaM toraNeNaM aNupavisai 2 cA purathimilleNaM tisovANapaDirUvaeNaM pacoruha 2 cA jalAvagAIM jalamajjaNaM karei 2 jalakiDuM karei 2 jalA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 bhiseyaM karei 2 AyaMte cokkhe paramasuIbhUe harayAo paJcottarai 2 jeNeva abhiseyasabhA teNeva uvAgacchai 2 tA abhiseyasabhaM aNupayAhiNIkaremANe0 2 purathimilleNaM dAreNaM aNupavisai 2 jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchai 2 sIhAsaNavaragae puratthAbhimuhe sanisaNe / tae NaM riyAbhassa devassa sAmANiyaparisovavanagA devA Abhiogie deve saddAveMti 2 ttA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! mUriyAbhassa devassa mahatthaM mahagdhaM maharihaM viulaM iMdAbhiseyaM uvaTa. veha / tae NaM te AbhiogiA devA sAmANiyaparisovavannehi devehiM evaM vuttA samANA haTThA jAva hiyayA karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTa 'evaM devo tahatti' ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisugaMti, 2 tA uttarapurasthimaM disIbhAgaM avakkamaMti, 2 tA veubviyasamugyAeNaM samohaNaMti 2 ttA saMkhejAI joyaNAI jAva docaMpi veunviyasamugyAeNaM samohaNittA aTThasahassaM sovaniyANaM kalasANaM 1 aTThasahassaM ruppamayANaM kalasANaM 2 aTThasahassaM maNimayANaM kalasANaM 3 aTThasahassaM suvaNNaruppamayANaM kalasANaM 4 aTThasahassaM suvaNNamaNimayANaM kalasANaM 5 aTThasahassaM ruppamaNimayANaM kalasANaM 6 aTThasahassaM suvaNNaruppamaNimayANaM kalasANaM 7 aTThasahassaM bhomijjANaM kalasANaM 8, evaM bhiMgArANaM AyaMsANaM thAlINaM pAINaM supaiTANaM rayaNakaraMDagANaM puSphacaMgerINaM jAva lomahatthacaMgerINaM pupphapaDalagANaM jAvalomahatthapaDalagANaM chattANaM cAmarANaM tellasamuggANaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 jAva aMjaNasamuggANaM aTThasahassaM dhUvakaDacchuyANaM viuvvaMti, 2 ttA te sAbhAvie ya veuvie ya kalase ya jAva kaDucchue ya giNhaMti 2ttA sUriyAmAo vimANAo paDinikkhamaMti 2ttA tAe ukihAe cavalAe jAva tiriyamasaMkhejjANaM jAva vIivayamANe 2 jeNeva khIrodayasamudde teNeva uvAgacchaMti 2 ttA khIroyagaM giNhaMti jAI tattuppalAiM tAI gehaMti jAva sayasahassapattAI giNhaMti 2 jeNeva pukkharodae samudde teNeva uvAgacchaMti 2 tA pukkharodayaM gehaMti 2 tA jAI tatthuppalAI sayasahassapattAI tAI jAva giNhaMti 2 tA jeNeva samayakhete jeNeva bharaheravayAiM vAsAiM jeNeva mAgahavaradAmapabhAsAI titthAI teNeva uvAgacchaMti 2 tA titthodagaM gehaMti 2 tA titthamaTTiyaM geNDati 2 jeNeva gaMgAsiMdharattArattavaIo mahAnaIo teNeva uvAgacchaMti 2 salilodagaM gehaMti 2 tA ubhaokUlamaTTiyaM geNhaMti 2 tA jeNeva cullahimavaMtasiharIvAsaharapancayA teNeva uvAgacchaMti 2 tA dagaM gehaMti sanvatuyare savvapupphe savvagaMdhe savvamalle savvosahisiddhatthae giNhaMtirattAjeNeva paumapuMDarIyadahe teNeva uvAgacchaMti 2ttA dahodagaM geNhaMti 2ttA jAiM tattha uppalAI jAva sayasahassapattAI tAI gehaMti 2ttA jeNeva hemavayaeravayAI vAsAI jeNeva rohiyarohiyaMsAsuvaNNakUlaruppakUlAo mahANaIo teNeva uvAgacchaMti, salilodagaM geNhaMti ubhaokUlamaTTiyaM gihaMti jeNeva sadAvaiviyaDAvaipariyAgA vaTTaveyapavvayA teNeva uvAgacchanti 2 tA savvatuyare taheva jeNeva mahAhimavaMtaruppivAsaharapavvayA teNeva uvAgacchaMti taheva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 jeNeva mahApaumamahA puMDarIyadahA teNeva uvAgacchati 2 ttA dahodarga givhaMti tadeva jeNeva harivAsarammagavAsAI jeNeva harikaMtanArikatAo mahANaIo teNeva uvAgacchaMti taheva jeNeva gaMdhAvaimAlavaM tapariyAyA vaTTaveyaDUpavvayA teNetra taheva jeNeva nisaaateinvAdharapavvA taheva jeNeva tigicchikesariddahAo teNeva uvAgacchaMta 2 ttA taheva jeNeva mahAvidehe vAse jeNeva sIvAsIyodAo mahANaIo teNetra taheva jeNeva savvacakavaTTi - vijayA jeNeva savvamAgahavaradAmapabhAsAiM titthAI teNeva uvAgacchati 2 titthodagaM gehati 2 tA savvaMtaraNaIo jeNeva savvavakkhArapavvayA teNeva uvAgacchaMti savbatuyare taheva jeNeva maMdare pavvae jeNeva bhaddasAlavaNe teNeva uvAgacchaMti savtratuyare savvapuSphe savvamalle sanbo sahi siddhatthae ya geNhati 2 ttA jeNeva naMdaNavaNe teNeva uvAgacchati 2 ttA savvatuyare jAva savvosahisiddhatthae ya sarasagosIsacaMdaNaM ca divvaM ca sumaNadAmaM daddaramala sugaMdhi ya gaMdhe giti 2 tA egao milAyaMti 2 tA tAe ukkiTThAe jAva jeNeva sohamme kappe jeNeva sUriyA vimANe jeNeva abhiseyasabhA jeNeva sUriyAbhe deva teNeva uvAgacchaMta 2 tA sUriyAbhaM devaM karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTu jaeNaM vijaeNaM vaddhAviti 2 ttA taM mahatthaM mahagghaM maharihaM vijalaM iMdAbhiseyaM ubaTTaveMti / tae NaM taM sUriyAbhaM devaM cattAri sAmANiyasAhassIo aggamahisIo saparivArAo tini parisAo satta aNiyAhivaiNo jAva anevi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahave bhUriyAbhavimANavAsiNo devA ya devIo ya tehiM sAbhAviehi ya veumciehi ya varakamalapaiTANehi ya murabhivaravAripaDipuNNehiM caMdaNakayacacciehiM AviddhakaMTheguNehiM paumuppalapihANehiM sukumAlakomalakarayalapariggahiehiM aTThasahasseNaM sovaNiyANaM kalasANaM jAva aTThasahasseNaM bhomijANaM kalasANaM sabbodaehiM sabamaTTiyAhiM sancatUyarehi jAva savvosahisiddhatyaehi ya saviDIe jAva vAieNaM mahayA 2 iMdAbhiseeNaM abhisiMcaMti / tae NaM tassa mUriyAbhassa devassa mahayA 2 iMdAbhisee vaTTamANe appegaiyA devA sUriyAnaM vimANaM naccoyaga nAiTTiyaM paviralaphusiyarayareNuviNAsaNaM divvaM surabhigaMdhodagaM vAsaM vAsaMti / appegaiyA devA hayarayaM naharayaM bhaTTarayaM uvasaMtarayaM pasaMtarayaM kareMti / appegaiyA devA mUriyAmaM vimANaM AsiyasaMmajiovalitaM suisamaharatyaMtarAvaNavIhiyaM kreNti| appegaiyA devA sUriyAbhaM vimANaM maMcAimaMcakaliyaM kreNti| appegaiyA devA sUriyAbhaM vimANaM nAnAviharAgosiyaM jhayapaDAgAipaDAgamaMDiyaM kareMti appegaiyA devA mariyA vimANaM lAulloiyamahiyaM gosIsasarasarattacaMdaNadadaradiNNapaMcaMgulitalaM kareMti appegaiyA devA sUriyAbhaM vimANaM uvaciyacaMdaNakalasaM caMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgaM kareMti / appegaiyA devA sUriyA vimANaM AsattosattaviulavaTTakyAriyamalladAmakalAvaM kreNti| appegaiyA devA sariyA vimANaM paMcavaNyasurabhimukApphabokkArakaliyaM kareMti / appeyaiyA devA sUriyA kAlAguru Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 pavarakuMdurukkaturukadhUvamaghamaghaMtagaMdhuddhayAbhirAmaM kareMti / appegaiyA devA mUriyAmaM vimANaM sugaMdhagaMdhiyaM gaMdhavaTTibhUyaM kreNti| appegaiyA devA hiraNNavAsa vAsaMti suvaNNavAsaM vAsaMti rayayavAsaM vAsaMti vairavAsaM0 pupphavAsaM0 phalavAsaM0 mallavAsaM0 gaMdhavAsaM0 cuNNavAsaM0 AbharaNavAsaM vAsaMti / appegaiyA devA hiraNNavihiM bhAeMti, evaM suvaNNa vihiM bhAeMti rayaNa vihiM pupphavihiM phalavihiM mallavihiM cuNNavihiM vatthavihiM gaMdhavihiM0 / tattha appegaiyA devA AbharaNavihiM bhAeMti appegaiyA cauvihaM vAiyaM vAiMti-tataM vitataM ghaNaM jhusiraM / appegaiyA devA caunvihaM geyaM gAyaMti, taMjahA-ukkhittAyaM pAyattAyaM maMdAyaM roiyAvasANaM / appegaiyA devA duyaM naTTavihiM uvadasiMti appegaiyA vilaMbiyapaTTavihiM uvadaMti appegaiyA devA duyavilaMbiyaM NaTTavihiM uvadaMseti / evaM appegaiyA aMciyaM naTTavihiM uvadaMseMti appegaiyA devA ArabhaDaM bhasolaM ArabhaDabhasolaM uppayanicayapamattaM saMkuciyapasAriyaM riyAriyaM bhaMtasaMbhaMtaNAma divvaM naTTavihiM uvadaMseMti / appegaiyA devA caunvihaM abhiNayaM abhiNayaMti, taMjahA-dilaiMtiyaM pADaMtiyaM sAmaMtovaNivAiyaM logaaMtomajjhAvasANiyaM / appegaiyA devA bukkAreMti appegaiyA devA pI0ti appegaiyA vAseMti appegaiyA hakkAreMti appegaiyA viNaMti taDaveti / appegaiyA vaggaMti aphoDaMti / appegaiyA apphoDaMti vaggaMti appe0 tivaI chiMdaMti / appegaiyA hayahesiyaM kareMti appegaiyA hathigulagulAiyaM kareMti appegaiyA rahaghaNaghaNAiyaM kareMti appegaiyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 hayahesiyahatyigulagulAiyarahaghaNaghaNAiyaM kareMti / appegaiyA uccholeMti / appegaiyA paccholeMti appegaiyA ukkiTTiyaM krot| appegaiyA uccholeMti paccholeMti ukiTTiyaM kareMti appegaiyA tinivi |appegiyaa uvAyaMti appegaiyA uvavAyaMti appegaiyA parivayaMti appegaiyA tinivi / appegaiyA sIhanAyaMti appegaiyA dahazyaM kareMti appegaiyA bhUmicaveDaM dalayaMti appegaiyA tinivi / appegaiyA gajati appegaiyA vijjuyAyaMti appe. gaiyA vAsaM vAsaMti appegaiyA tinnivi kareMti / appegaiyA jalaMti appegaiyA tavaMti appegaiyA pavaveMti appegaiyA tinnivi / appegaiyA hakAreMti appegaiyA thukkAreMti appegaiyA dhakAreMti, appegaiyA sAiM 2 nAmAiM sAhati appegaiyA cattArivi / appe. gaiyA devA devasannivAyaM kareMti, appegaiyA devujjoyaM kareMti, appegaiyA devukkaliyaM kareMti, appegaiyA devA kahakahagaM kareMti, appegaiyA devA duhaduhagaM kareMti, appegaiyA celukkhe kareMti, appegaiyA devasannivAyaM devujoya devukaliyaM devakahakahagaM deva. duhaduhagaM celukkhevaM kareMti / appegaiyA uppalahatthagayA jAva sayasahassapattahatthagayA appegaiyA kalasahatthagayA jAva dhUvakaDucchuyahatthagayA haTTATu jAva hiyayA savvao samaMtA AhAvaMti paridhAvati / tae NaM taM sUriyAbhaM devaM cattAri sAmANiyasAhassIo jAva solasa AyarakkhadevasAhassIo aNNe ya bahave mUriyAbharAyahANivatthavvA devA ya devIo ya mahayA mahayA iMdAbhisegeNaM abhisiMcaMti 2 tA patteyaM 2 karayalapariggahiyaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu evaM vayAsI-jayara naMdA jaya 2 bhaddA jaya jaya naMdA bhaI te ajiyaM jiNAhi, jiyaM ca pAlehi, jiyamajjhe vasAhi, iMdo iva devANaM, caMdo iva tArANaM. camaro iva asurANa, dharaNo iva nAgANaM,bharaho iva maNuyANaM,bahUI palibhAvamAiM bahUI sAgarovamAI bahUI paliovamasAgarovamAiM cauNhaM sAmANiyasAhassINaM jAva AyarakkhadevasAhassINaM sUriyAbhassa vimANassa annesi ca bahUrNa muriyAbhAvamANavAsANaM devANa ya devINa ya AhevacaM jAva mahayA 2 kAremANe pAlemANe viharAhi ttika? jaya 2 saI pauMjaMti / tae NaM se sUriyA deve mahayA 2 iMdAbhise geNaM abhisitte samANa abhiseyasabhAo purathimilleNaM dAreNaM niggacchai 2 ttA jeNeva alaMkAriyasabhA teNeva uvAgacchai 2 tA alaMkAriyasabhaM aNuppayAhiNIkaremANe 2 alaMkAriyasabhaM purathimilleNaM dAreNaM aNupavisai 2 jeNeSa sIhAsaNe teNeva uvAgacchai sIhAsaNavaragae puratyAbhimuhe sannisaNNe / tae NaM tassa mUriyAbhassa devassa sAmANiyaparisovananagA alaMkAriyabhaMDaM ubaveti / tae NaM se sUriyA deve tappaDhamayAe pamhalasUmAlAe surabhIe gaMdhakAsAie gAyAI lUhei 2ttA saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM gAyAiM aNuliMpai 2 tA nAsAnIsAsavAyavojjhaM cakkhuharaM vaNNapharisajuttaM hayalAlApelavA. iregaM dhavalaM kaNagakhaciyantakammaM AgAsaphAliyasamappa dilaM devadUsajuyalaM niyaMsei 2ttA hAraM piNadei 2 addhahAraM piNaddhei rattA egAvaliM piNaddhei 2ttA muttAvaliM piNadei 2 tA rayaNA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 valiM piNaddhei 2 tA evaM aMgayAiM keyUrAiM kaDagAI tuDiyAI kaDisuttagaM dasamudANaMtagaM vikacchamuttagaM muraviM pAlaMbaM kuMDalAI 2 cUDAmaNi mauDaM piNaddhei 2 gaMthimaveDhimapUrimasaMghAimeNaM cau. biheNaM malleNaM kapparukkhagaM piva appANaM alaMkiyavibhUsiyaM karei 2 dadaramalayasugaMdhagaMdhiehiM gAyAI bhukhaMDei divvaM ca sumaNadAma piNaddhai / / (mU0 42) // 'teNaM kAleNaM teNaM samaeNa' mityAdi, tasmin kAle tasmin samaye sUryAbho devaH sUryAbhe vimAne upapAtasabhAyAM devazayanIye devadUSyAntare prathamato'GgalAsaMkhyeyabhAgamAtrayA avagAhanayA samutpannaH 'tae Na' mityAdi sugama, navaraM iha bhASAmanaHparyAptyoH samAptikAlAntarasya prAyaH zeSaparyAptisamAptikAlAntarApekSayA stokatvAdekatvena vivakSaNamiti 'paMcavihAe pajattIe pajattIbhAvaM gacchaha ' ityuktaM / 'tae Na' mityAdi, tatastasya sUryAbhasya devasya paJcavidhayA paryAptyA paryAptabhAvamupagatasya sato'yametadrUpaH saMkalpaH samuda. padyata-'abbhatthie' ityAdi padavyAkhyAnaM pUrvavat, kiM 'me' mama pUrva karaNIyaM kiM me pazcAtkaraNIya ? kiM me pUrva kartuM zreyaH ? kiM me pazcAt kartuM zreyaH ?, tathA ki me pUrvamapi ca pazcAdapi ca hitAya bhAvapradhAno'yaM nirdezo hitatvAya-pariNAmasundaratAyai sukhAya-zarmaNe kSamAya-ayamapi bhAvapradhAno nirdezaH saMgatatvAya niHzreyasAya nizcitakalyANAya anugAmikatAyai-paramparazubhAnubandhasukhAya bhaviSyatIti, iha prAktano granthaH prAyo'pUrvo bhUyAnapi ca pustakeSu vAcanAbhedastato mAbhUt ziSyANAM sammoha iti kApi sugamo'pi yathAvasthitavAcanAkramapradarzanArtha likhitaH, ita UrdhvaM tu prAyaH sugamaH prAgvyAkhyAtasvarUpazca na ca vAcanAmedo'pyativAdara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 " iti svayaM paribhAvanIyo, viSamapadavyAkhyA tu vidhAsyate iti / ' tara NaM tassa sUriyAbhassa devassa sAmANiyaparisovavannagA devA imameyArUva ' mityAdi ' AyaMte ' iti navAnAmapi zrotasAM zuddhodakaprakSAlanena AcAnto- gRhItAcamanazcokSaH svalpasyApi zaGkitamalasyApanayanAt ata eva paramazucibhUto, 'mahatthaM mahagghaM maharihaM viulaM iMdAbhiseya' miti, mahAn arthomaNikanakaratnAdika upayujyamAno yasmin sa mahArthaH taM tathA mahAn arghaH - pUjA yatra sa mahArghaH taM maham-utsavamarhatIti mahArhastaM vipulaM vistIrNa zakrAbhiSekavat indrAbhiSekamupasthApayata ' aTThasahassaM sovaNiyANa kalasANaM viuvvaMtI ' tyAdi, atra bhUyAn vAcanAbheda iti yathAvasthitavAcanApradarzanAya likhyate, aSTasahasraM - aSTAdhikaM sahasraM sauvarNikAnAM kalazAnAM 1 aSTasahasraM rUpyamayAnAM 2 aSTasahasraM maNimayAnAM 3 aSTasahasraM suvarNamaNimayAnAM 4 aSTasahasraM suvarNarUpyamayAnAM 5 aSTasahasraM rUpyamaNimayAnAM 6 aSTasahasraM suvarNamaNimayAnAM 7 aSTasahasraM bhaumeyAnAM kalazAnAM 8 aSTasahasraM bhRGgArANAmevamAdarzasthAlapAtrIsupratiSTitavAta karaka citraratnakaraNDakapuSpacaGgerI yAvallo mahastakapaTalakasiMhAsanacchatracAmarasamudgakadhvajadhUpakacchukAnAM pratyekaM 2 aSTasahasraM 2 vikurvati vikurvitvA ( tAra ukkiTThAe ' ityAdi vyAkhyAtArthe, ' savvatuvarA' ityAdi, sarvAn tUvarAn kaSAyAn sarvANi puSpANi sarvAn gandhAngandhavAsAdIn sarvANi mAlyAni granthitAdibhedabhinnAni sarvoSadhona siddhArthakAn - sarSapakAn gRhNanti, ihaivaM kramaH -pUrve kSIrasamudre upAgacchanti tatrodakamutpalAdIni ca gRhNanti, tataH gokarode samudre tatrApi tathaiva tato manuSyakSetre bharatairAvatavarSeSu mAgadhAdiSu tIrtheSu tIrthodakaM tIrthamRttikAM ca gRhanti, tato gaGgAsindhuraktAraktavatISu nadISu salilodakaM - nadyudakamu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhayataTamRttikAM ca gRhNanti, tataH kSullahimavazikhariSu sarvatUvarasarvapuSpasarvamAlyasauSadhisiddhArthakAn, tatastatraiva padmahadapauNDarIkahadeSu hRdodakamutpalAdIni ca tadgatAni, tato hemavatairaNyavatavarSeSu rohitArohitAMzasuvarNakUlArUpyakUlAsu mahAnadISu salilodakamubhayataTamRttikA, tadanantaraM zabdApAtivikaTApAtivRttavaitADhayeSu sarvatUvarAdIn , tato mahAhimavadruppivarSadharaparvateSu sarvatUvagadIna, tato mahApadmapuNDarAkadeSu hradodakAdIni, tadanantaraM harivarSaramyakavarSeSu harisalilAharikAntAnarakAntAnArIkAntAsu mahAnadISu salilodakamubhayataTamRttikA ca, tato gandhApAtimAlyavatparyAyavRttavaitADhayeSu tUvarAdIna, tato niSadhanIlavadvarSadharaparvateSu sarvatUvarAdIn , tadanantaraM tadgateSu tigicchikesarimahAdeSu hudodakAdIni, tataH pUrva videhApara videheSu sItAsItodAnadISu salilodakamubhayataTamRttikAM ca, tataH sarveSu cakravartivijetavyeSu mAgadhAdiSu tIrtheSu tIrthodakaM tIrthamRttikAM ca, tadanantaraM vakSaskAraparvateSu sarvatUvarAdIn , tataH sarvAsu antaranadISu salilodakamubhayataTamRttikAM ca, tadanantaraM mandaraparvate bhadrazAlavane tUvarAdona , tato nandanavane tUvarAdIn sarasaM ca gozorSacandanaM, tadanantaraM saumanasavane sarvatUvarAdon sarasaM ca gozIrSacandanaM divyaM ca sumanodAma gRhanti, tataH paNDakavane tUvarapuSpagandhamAlyasarasagozoMrSacanda nadivyasumanodAmAni, 'daharamalae sugaMdhie ya gaMdhe giNhaMti' iti dardara:-cIvarAvanaddhaM kuNDikAdibhAjanamukhaM tena gAlitaM tatra pakkaM vA yat malayodbhavatayA prasiddhatvAt malayaja-zrIkhaNDaM yeSu tAn sugandhikAn-paramagandhopetAn gandhAn gRhaMti, 'AsiyasaMmajiovalitaM suisammaTTaratthaMtarAvaNavIhiyaM karei' iti Amiktam-udakacchaTakena sanmArjitaM-saMbhAvyamAnakacavarazodhanena upaliptamiva gomayAdinA upaliptaM tathA siktAni Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 anyekakAta, appegA rUpaM maGgala jalenAta eva zucIni-pavitrANi saMmRSTAni-kacavarApanayanena rathyAntarANi ApaNavIthaya iva-haTTamArgA ivApaNavIthayo-rathyAvizeSA yasmin tattathA kurvanti, ' appegaiyA devA hiraNNavihiM bhAeMti' apyekakA:-kecana devA hiraNyavidhi-hiraNyarUpaM maGgalabhUtaM prakAraM bhAjayanti-vizrANayanti, zeSadevebhyo dadatIti bhAvaH, evaM suvarNaratnapuSpaphalamAlyagandhacUrNAbharaNavidhibhAjanamapi bhAvanIyam / 'uppAyanivAe 'tyAdi, utpAtapUrvo nipAto yasmin sa utpAtanipAtastaM, evaM nipAtotpAtaM saMkucitaprasAritaM 'riyAriya' miti gamanAgamanaM bhrAntasaMbhrAntanAmaM ArabhaTabhasolaM divyaM nATayavidhimupadarzayaMti, apyekakA devA 'bukkAreMti' bukkAzabdaM kurvanti, 'pINaMti' pInayanti-pInamAtmAnaM kurvanti sthUlA bhavaMtItyarthaH, 'lAsaMti' lAsayanti lAsyarUpaM nRtyaM kurvanti, 'taMDavaMti' tti tANDavayanti-tANDavarUpaM nRtyaM kurvanti, 'bukkAreMti' bukkAraM kurvanti 'apphoDaMti' AsphoTayanti, bhUmyAdikamiti gamyate, 'ucchalaMti' tti ucchalayanti 'pocchalaMti 'procchalayanti 'uvayaMti' tti avapatanti 'uppayaMti' tti utpatanti 'parivayaMti' tti paripatanti tiryak nipatantItyaryaH 'jalaMti' tti jvAlAmAlA kulA bhavanti 'tAvaMti' ti taptA bhavanti prataptA bhavanti 'thukkAreMti' tti mahatA zabdena thUkurvanti 'devokkaliyaM kareMti' tti devAnAM vAtasyevotkalikA devotkalikA tAM kurvanti, 'devakahakahaM kareMti' tti prAkRtAnAM devAnAM pramodabharavazataH svecchAvacanarbolakolAhalo devakahakahakastaM kurvanti 'duhaduhakaM kareMti' duhaduhakamityanukaraNametat / 'tappaDhamayAe pamhalAe sukumAlAe surabhIe gaMdhakAsAiyAe gAyAI lUhanti' iti tatprathamatayA-tasyAmalaGkArasabhAyAM prathamatayA pakSmalA ca sA sukumArA ca pakSmalasukumArA tayA surabhyA gandhakASAyikyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 -surabhigandhakaSAyadravyaparikarmitayA laghuzATikayA gAtrANi rukSayaMti, 'nAsAnosAsavAyavojha' miti nAsikAnizvAsavAtavAhamanena tatzlakSaNatAmAha, 'cakkhuhara' miti cakSuharati -AtmavazaM nayati viziSTarUpAtizayakalitatvAt iti cakSurharaM 'vaNNapharisajutta' miti varNana sparzana cAtizayeneti gamyate yuktaM varNasparzayuktaM, ' hayalAlApelavAirega' miti hayalAlAazvalAlA tasyA api pelavamatirekeNa hayalAlApelavAtireka 'nAma nAmnaikArthe samAso vahula 'miti samAsaH, ativiziSTamRdutvalaghutvaguNopetamiti bhAvaH, dhavalaM-zvetaM, tathA kanakena khacitAni-vicchuritAni antakarmANi-aJcalayorvAnalakSaNAni yasya tat kanakakhacitAntakarma AkAzasphaTikaM nAmAtisvacchaH sphaTikavizeSastatsamaprabhaM divyaM devadUpyayugalaM 'niyaMsei' paridhatte paridhAya hArAdInyAbharaNAni pinAti, tatra hAra:aSTAdazasarikaH ardhahAro-navasarikaH ekAvalo-vicitramaNikA muktAvalI-muktAphalamayI ratnAvalI-ratnamayamaNikAtmikA prAlambaH-tapanoyamayo vicitramaNiratnabhakticitra AtmanaH pramANena supramANa AmaraNavizeSaH, kaTakAni-kalAcikAbharaNAni truTitAni-bAhurakSikAH aGgadAni-bAhvAbharaNavizeSAH dazamudrikAnantakaM hastAGgalisaMbandhi mudrikAdazakaM kuNDale-karNAbharaNe 'cUDAmaNi' miti cUDAmaNi ma sakalapArthivaratnasarvasAro devendramanuSyendramUrddhakRtanivAso niHzeSAmaGgalAzAntirogapramukhadoSApahArakArI pravaralakSaNopetaH paramamaGgalabhUta AbharaNavizeSaH 'cittarayaNasaMkarDa mauDamiti' citrANi nAnAprakArANi yAni ratnAni taiH saMkaTazcitraratnasaGkaTaH prabhUtaratnanicayopeta iti bhAvaH, taM' divvaM sumaNadAmaM ' ti puSpamAlA, 'gaMthime' tyAdi, granthima-granthanaM granthastena nirvattaM granthimaM 'bhAvAdimaH pratyayaH' yatsUtrAdinA granthyate tadganthimamiti bhAvaH, pUrimaM yat grathitaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 sat veSTayate, tathA puSpalambUsako gaNDaka ityarthaH, pUrimaM yena vaMzazalAkAmayaM paJjarAdi pUryate, saMghAtimaM yat parasparato nAlasaMghAtena saMghAtyate // (sU2 41 // 42 // ) taNaM se suriyA deve kesAlaMkAreNaM mallAlaMkAreNa AbharaNAlaMkAreNa vatthAlaMkAreNaM caubviNa alaMkAreNa alaMkiyavibhUsie samANe paDipuNNAlaMkAre sIhAsaNAo anbhuTThe 2 alaMkAriyasabhAo purathimilleNaM dAreNaM paDinikkhamai 2 tA jeNeva vavasAyasabhA teNeva uvAgacchai vavasAyasabhaM aNupayAhiNIkaremANe 2 purathimilleNaM dAreNaM aNupavisara, jeNetra sIhAsaNavarae jAva sannisaNNe / tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa sAmANiyaparisotravanagA devA potthayarayaNaM uvarNeti / tae NaM se suriyAbhe deve potyayarayaNaM giNhai 2 potthayarayaNaM muyai 2 potthayarayaNaM vihADe 2 potthayarayaNaM vAei 2 tA dhammiyaM vavasAyaM ginhai 2 tA potthayarayaNaM paDinikkhivai sIhAsaNAo abbhuTThe 2 tA vavasAyasabhAo puratthi milleNaM dAreNa paDinikkhamai 2 ttA jeNeva naMdApukkharaNI teNeva uvAgacchai 2 ttA naMdApukkharANa purathimilleNaM toraNeNaM puratthi - milleNaM tisovANapaDirUvaeNaM pacoruhai 2ttA hatthapAyaM pakkhAlei 2 tA AyaMte cokkhe paramasUibhUe egaM mahaM seyaM rayayAmayaM vimalaM salila puNNaM mattagayamuhAgii kuMbhasamANaM bhiMgAraM pageNhara 2 jAI tattha uppalAI jAva saya sahassapattAI tAI geNDai 2 naMdAo pukkhariNIo paccoruhai 2 tA jeNetra siddhAyayaNe teNeva pahArettha gamaNAe // ( sU0 43 ) // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 tae NaM taM sUriyAbhaM devaM cattAri ya sAmANiyasAhassIo jAva solasa AyarakkhadevasAhassIo anne ya bahave sUriyAbha jAva devIo ya appegaiyA devA uppalahatthagayA jAva sayasahassapattahatyagayA sUriyAbhaM devaM piTuo 2 samaNugacchati / tae NaM taM sUriyAbhaM devaM bahave AbhiogiyA devA ya devIo ya appegaiyA kalasahatthagayA jAva appegaiyA dhUvakaDucchayahatyagayA haTTatuTTha jAva mUriyAbhaM devaM piTThao samaNugacchaMti / tae NaM se sUriyA deve cauhiM sAmANiyasAhassIhi jAva annehiM ya bahUhi ya mUriyAbha jAva devehi ya devIhi ya saddhiM saMparivuDe saviDIe jAva NAiyaraveNaM jeNeva siddhAyayaNe teNeva uvAgacchai 2 siddhAyayaNaM purathimilleNaM dAreNaM aNupavisai 2 ttA jeNeva devacchaMdae jeNeva jiNapaDimAo teNeva uvAgacchai 2 jiNapaDimANaM Aloe paNAmaM karei 2 lomahatthagaM givhai 2 jiNapaDimANaM lomahatthae pamajjai 2 tA jiNapaDimAo surabhaNA gaMdhodaeNaM NhANei 2ttA saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM gAyAI aNulipai 2ttA surabhigaMdhakAsAieNaM gAyAI lUhei 2 ttA jiNapaDimANaM ahayAI devadUsajUyalAI niyaMsei 2 tA pupphArahaNaM mallAruhaNaM gaMdhAruhaNaM cuNNAruhaNaM vaNNAruhaNaM vatthAruhaNaM AbharaNArahaNaM karei 2 ttA AsattosattaviulavaTTavagdhAriyamalladAmakalAvaM karei 2 ttA kayaggahagahiyakarayalapabbhavippamukkeNaM dasavaNNeNaM kusumeNaM mukkapupphapuMjovayArakaliyaM karei 2 tA jiNapaDimANaM purao acchehi sahehiM rayayAmaehiM accharasA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taMdulehiM aTTaTa maMgale Alihai, taMjahA-sotthiya jAva dappaNaM / tayANaMtaraM ca NaM caMdappabharayaNavairaveruliyavimaladaMDaM kaMcaNamaNirayaNabhatticittaM kAlAgurupavarakuMdurukkaturukkadhUvamaghamaghatagaMdhuttamANuviddhaM ca dhUvaTi viNimmuyaMta veruliyamayaM kaDucchuyaM paggahiya payatteNaM dhUvaM dAUNa jiNavarANaM aTThasayavisuddhaganthajuttehiM atyajuttehiM apuNaruttehiM mahAvittehiM saMthuNai 2 sattaTTha payAI pacosakai 2 ttA vAmaM jANuM aMcei 2 tA dAhiNaM jANuM dharaNitalaMsi niha1 tikkhutto muddhANaM dharaNitalaMsi nivADei 2 tA IsiM paccuNNamai 2 karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTu evaM vayAsI-namotthu NaM arahaMtANaM jAva saMpattANaM, vadai namaM. sai 2 tA jeNeva devacchaMdae jeNeva siddhAyayaNassa bahumajjhadesabhAe teNeva uvAgacchai 2 tA lomahatthagaM parAmusai 2 siddhAyayaNassa vahamajjhadesabhAgaM lomahattheNaM pamajjai, divvAe dagadhArAe abbhukkhei, saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM paMcaMgulitalaM maMDalagaM Alihai 2 kayaggAhagahiyaM jAva puMjovayArakaliyaM karei 2 tA dhUvaM dalayai, jeNeva siddhAyayaNassa dAhiNille dAre teNeva uvAgacchai 2 lomahatthagaM parAmusai 2 tA dAraceDIo ya sAlabhaMjiyAo ya vAlarUbae ya lomahatthaeNaM pamajjai 2 cA divvAe dagadhArAe abbhukkhei 2 saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM caccae dalayai 2 ttA pupphAruhaNaM jAva AbharaNAruhaNaM karei 2 tA Asattosatta jAva dhUvaM dalayai 2 tA jeNeva dAhiNillassa muhamaMDavassa uttarillA khaMbhapaMtI teNeva uvA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 gacchai 2 tA lomahatthaM parAmusai 2 tA thaMbhe ya sAlibhaMjiyAo ya vAlarUvae ya lomahatthaeNaM pamajjai jahA ceva paccathimillassa dArassa jAva dhRvaM dalayai 2 tA jeNeva dAhiNilassa muhamaMDavassa purathimille dAre teNeva uvAgacchai 2 ttA lAmahatthagaM parAmusai dAraceDIo taM ceva savvaM jeNeva dAhiNillassa muhamaMDavassa dAhiNille dAre teNeva uvAgacchai 2 ttA dAraceDIo ya taM ceva savvaM jeNeva dAhiNille pecchAgharamaMDave jeNeva dAhiNillassa pecchAgharamaMDavassa bahumajjhadesabhAge jeNeva vairAmae akkhADae jeNeva maNipeDhiyA jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchai 2 tA lomahatthagaM parAmusai 2 ttA akvADagaM ca maNipeDhiyaM ca sIhAsaNaM ca lomahatthaeNaM pamajjai 2ttA divvAe dagadhArAe saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM caccae dalayai, pupphAruhaNaM AsattosattajAva dhUvaM dalei 2 tA jeNeva dAhiNillassa pecchAgharamaMDavassa paccathimille dAre0 uttarille dAretaM ceva jaM ceva purathimille dAre taM ceva, dAhiNe dAre taM ceva, jeNeva dAhigille ceiyathUme teNeva uvAgacchai 2 tA thUbhaM ca maNipeDhiyaM ca divAe dagadhArAe jAva dhUvaM dalei, jeNeva paJcatthimillA maNipeDhiyA jeNeva paccathimillA jiNapaDimA taM ceva, jeNeva uttarillA jiNapaDimA taM ceva savvaM, jeNeva purathimillA maNipeDhiyA jeNeva purathimillA jiNapaDimA teNeva ubAgacchai 2 ceva, dAhiNillA maNipeDhiyA dAhiNillA jiNapaDimA taM ceva, jeNeva dAhiNille ceiyarukkhe teNeva uvAgacchai 2 taM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 ceva, jeNeva mahiMdajjhae jegeva dAhiNillA naMdApukkharaNI teNeva uvagacchai lomahatthagaM parAmusai toraNe ya tisovANapaDirUpae sAlibhaMjiyAo ya vAlarUpae ya lomahatthaeNa pamajai divAe dagadhArAe saraseNaM gosIsacadaNeNaM dhUvaM dalayai, siddhAyayaNaM aNupayAhiNIkaramANe jeNeva uttarillA naMdApukkharaNI teNeva uvAgacchai 2 taM ceva, jeNeva uttarile ceiyarukkhe teNeva bAgacchai jeNeva uttarille ceiyathUbhe taheva jeNeva paJcathimillA peDhiyA jeNeva paJcathimillA jiNapaDimA taM ceva, uttarille pecchAgharamaMDave tegeva uvAgacchai 2 tA jA ceva dAhiNillavattavvayA sA ceva savvA purathimille dAre, dAhiNillA khaMbhapaMtI taM caiva savvaM, jeNeva uttarille muhamaMDave jeNeva uttarillassa muhamaMDavassa bahumajjhadesabhAe taM ceva savvaM paJcathimille dAre teNeva0 uttarille dAre dAhiNilA khaMbhapaMtI sesaM taM caiva savvaM, jeNeva siddhAyayaNassa uttarille dAre taM ceva, jeNeva siddhAyayaNassa purathimille dAre tegeva uvAgacchai 2 tA taM ceva, jeNeva purathimille muhamaMDave jeNeva purathimillassa muhamaMDavassa bahumajjhadesabhAe teNeva uvAgacchai 2ttA taM cev| purathimillasta muhamaMDavassa dAhiNille dAre paJcathimillA khaMbhapaMtI uttarille dAre taM ceva, purathimille dAre taM ceva, jeNeva purathimille pecchAgharamaMDave, evaM thUme jiNapaDimAo ceiyarukkhA mahiMdajjhayA naMdA pukkhariNI taM ceva jAva dhruvaM dalai 2ttA jeNeva sabhA suhammA teNeva uvAgacchai 2 cA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 saMbhaM suhammaM purathimilleNaM dAreNaM aNupavisai 2 tA jeNeva mANavae ceiyakhaMbhe jeNeva vairAmae golacaTTasamugge teNeva uvAgacchai 2 tA lomahatthagaM parAmusai 2 vairAmae golavaTTasamu. ggae lomahattheNaM pamajjai 2 vairAmae golavaTTasamuggae vihADei 2 jiNasagahAo lomahattheNaM pamajjai 2 tA surabhiNA gaMdhodaeNaM pakkhAlei 5 ttA aggehiM varehiM gaMdhehi ya mallehi ya accei dhRvaM dalayai 2ttA jiNasakahAo vairAmaesu golavaTTasamuggaema paDiNikkhiAi mANavarga ceiyakhaMbhe lomahatthaeNaM pamajai divvAe dagadhArAe saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM caccae dala. yai, pupphAruhaNaM jAva dhUvaM dalayai, jeNeva sIhAsaNe taM ceva, jeNeva devasayaNijje taM caiva, jeNeva khuDDAgamahiMdajjhae taM ceva, jeNeva paharaNakose coppAlae teNeva uvAgacchai 2 tA lomahatthaga parAmusai 2 ttA paharaNakosaM coppAlaM lomahatthaeNaM pamajai 2 tA divyAe dagadhArAe saraseNaM gosIsacaMdaeNaM caccA dalei pupphAruhaNaM Asattosatta jAva dhUvaM dalayai, jeNeva sabhAe suhammAe bahumajjhadesabhAe jeNeva maNipeDhiyA jeNeva devasayaNijje teNeva uvAgacchai 2 tA lomahatthagaM parAmusai devasayaNijjaM ca maNipeDhiyaM ca lomahatthaeNaM pamajjai jAva dhUvaM dala. yai 2 tA jeNeva uvavAyasabhAe dAhiNille dAre taheva abhiseyasabhAsarisaM jAva purathimillA naMdA pukkhariNI jeNeva harae teNeva uvAgacchai 2 tA toraNe ya tisovANe ya sAlibhaMjiyAo vAlarUpae ya taheva, jeNeva abhiseyasamA teNeva uvAgacchai Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 2 tA taheva sIhAsaNe ca maNipeDhiyaM ca sesaM taheva AyayaNasarisaM jAva purathimillA naMdA pukkhariNI jeNeva alaMkAriyasabhA teNeva uvAgacchai 2 ttA jahA abhiseyasabhA taheva savvaM, jeNeva vavasAyasabhA teNeva uvAgacchai 2 tA taheva lomahatyayaM parAmusai potthayarayaNe lomahatthaeNaM pamaJjai 2 tA divvAe dagadhArAe aggehiM varehiM ya gaMdhehiM mallehi ya accei 2 ttA mANapaDhiyaM sAhAsaNaM ca sesaM taM ceva, putthiAmallA nadA pukkha. riNI jeNeva harae teNeva uvAgaccha32 tA toraNe yatisovANa ya sAlibhaMjiyAo ya vAlarUvae ya taheva / jeNeva balipIDhaM teNeva uvAgacchai 2 tA balivisajaNaM karei, Abhiomie deve saddAvei 2 tA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! sariyAbhe vimANe siMghADaesu tiemu caukesu caccaresu caumuhesu mahApahesu pAgAresu aTTAlaesu cariyAsu dAresu gopuresu toraNesu ArAmesu ujjANesu bagesu vaNarAIsu kANaNesu vaNasaMDesu accaNiya kareha 2 tA evamANattiyaM khippAmeva pcpssinnh| tae NaM te AbhiogiyA devA sariyAmeNa deveNaM evaM vuttA samANA jAva paDisuDiNittA sUriyAbhe vimANe siMghADaesu tiesa caukaesa caccaresu caummuhesu mahApahesu pAgAresu aTTAlaesu cariyAsu dAresu gopuresu toraNesu ArAmesu ujANesu vaNesu vaNarAisa kANaNesu vaNasaMDesu accaNiyaM kareMti 2 tA jeNeva sUriyAme deve jAva paccappiNaMti / tae NaM se sUriyAbhe deve jeNeva naMdA pukkhariNI teNeva uvAgacchai 2ttA naMdApuriNi purathimi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 leNaM tisovANapaDirUvaeNaM paccoruhai 2 tA itthapAe pakkhAlei 2 tA naMdAo pukkhariNIo paccuttarai jeNeva sabhA suhammA teNeva pahArittha gamaNAe / tae NaM se sUriyAbhe deve cauhiM sAmANiyasAhassIhiM jAva solasahiM AyarakkhadevasAhassIhiM annehiM ya bahUhiM sUriyAbhavimANavAsIhiM vemANiehiM devehiM devIhiM ya saddhiM saMparivuDe sabbiDIe jAva nAiyaraveNaM jeNeva sabhA suhammA teNeva uvAgacchara sabhaM suhammaM purathimilleNaM dAreNa aNupavisa 2 tA jeNeva sIhAsaNaM teNeva uvAgacchai 2 tAsIhAsaNavaragae puratyAbhimuhe saMnisaNe || ( sU0 44 )|| jeNeva vavasAyasabhA' iti vyavasAyasabhA nAma vyavasAyanibandhanabhUtA sabhA, kSetrAderapi karmodayAdinimittatvAt, uktaM ca-" udayakkhayakkhaovasamovasamA jaM ca kammuNo bhaNiyA / davvaM khettaM kAlaM bhAvaM ca bhava ca saMpappe // 1 // " ti, potthayarayaNaM muyaha' iti utsaGge sthAnavizeSe iti udghATayati, dhammiyaM vacasAyaM vavasai ' iti dhArmikaM dharmAnugataM vyavasAyaM vyavasyati, kartumabhilaSatIti bhAvaH / ' acchara sAtaMdulehiM ' accho raso yeSu te accharasAH, pratyAsannavastupratibimbAdhArabhUtA ivAtinirmalA ityarthaH, accharasAzca te tandulAzca taiH, divyatandulairiti bhAvaH, 'pupphapuMjovayArakaliyaM karitA' 'caMdappabhavahara veruliyavimaladaMDa' miti candraprabhavajrabaiDUryamayo vimalo daNDo yasya sa tathA taM kAJcanamaNiratnabhakticitraM kAlAgurupavara kuMdurukka turukkasatkena dhUpena uttamagandhinAnuviddhA kAlAgurupavara kuMdurukka turukkadhUpagandhottamAnuviddhA prAkRtatvAt padavyatyayaH dhUpavati vinirmuJcantaM vaiDUryamayaM " vA uttame iti draSTavyaM, 'vihADei' " 15. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat . www.umaragyanbhandar.com Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 dhUpakaDucchuyaM pragRhya prayatnato dhUpaM dattvA jinavarebhyaH, sUtre SaSThI prAkRtatvAt, saptASTAni padAni pazcAdapasRtya dazAGgulimaJjali mastake racayitvA prayatnato 'aTTasayavisuddhagaMthajuttehiM 'ti vizuddho-nirmalo lakSaNadoSarahita iti bhAvaH yo granthaH-zabdasaMdarbhastena yuktAni, aSTazataM ca tAni vizuddhagranthayuktAni ca taiH arthayuktaiH-arthasArairapunarutairmahAvRttaH, tathAvidhadevalabdhiprabhAva eSaH, saMstauti saMstutya vAmaM jAnuM aJcati ityAdinA vidhinA praNAmaM kurvan praNipAtadaNDakaM paThati, tadyathA-'namo'tthu NamarihaMtANa' mityAdi, namo'stu 'Na' miti vAkyAlaGkAre devAdibhyo'tizayapUjAmahantItyarhantastebhyaH, sUtre SaSThI 'chaTThI. vibhattIe bhaNNai cautthI' iti prAkRtalakSaNavazAt , te cArhanto nAmAdirUpA api santi tato bhAvArhatpratipattyarthamAha-'bhagavadbhayaH' bhagaH-samagrezvaryAdilakSaNaH sa eSAmastIti bhagavantastebhyaH, AdiH-dharmasya prathamA pravRttistatkaraNazIlA: AdikarAstebhyaH, tIryate saMsArasamudro'neneti tIrtha-pravacanaM tatkaraNazIlAstIrthakarAH tebhyaH, svayam-aparopadezena samyaga varabodhiprAptyA buddhA-mithyAtvanidrApagamasaMbodhena svayaMsaMbuddhA. stebhyaH, tathA puruSANAmuttamAH puruSottamAH, bhagavanto hi saMsAramapyAvasantaH sadA parArthavyasanina upasarjanIkRtasvArthA ucitakriyAvanto'dInabhAvAH kRtajJatApatayo'nupahatacittA devagurubahumAnina iti bhavanti puruSottamAstebhyaH, tathA puruSAH siMhA iva karmagajAn prati puruSasiMhAstebhyaH, tathA puruSavarapuNDarIkANIva saMsArajalAsaGgAdinA karmamalAbhAvato vA puruSeSu varapuNDarIkANi tebhyaH, tathA puruSavaragandhahastina iva paracakadurbhikSamAriprabhRtikSudragajanirAkaraNeneti puruSavaragandhahastinastebhyaH, tathA loko-bhavyasattvalokaH tasya sakalakalyANaikanibandhanatayA bhavyatvabhAvenottamA lokottamAstebhyaH, tathA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 lokasya nAthA-yogakSemakRto lokanAthAstebhyaH, tatra yogo bIjAdhAnodbhedapoSaNakaraNaM kSemaM ca tattadupadravAdyabhAvApAdanaM, tathA lokasya-prANilokasya pazcAstikAyAtmakasya vA hitAhitopadezena samyak prarUpaNayA vA lokahitAstebhyaH, tathA lophasya-dezanAyogyasya pradIpA dezanAMzubhiryathAvasthitavastuprakAzakA lokapradIpAstebhyaH, tathA lokasya-utkRSTamaterbhavyasattvalokasya pradyotanaM pradyotakatvaviziSTA jJAnazaktistatkaraNazIlA lokapradyotakarAH, tathA ca bhavanti bhagavatprasAdAttatkSaNameva bhagavanto gaNabhRto viziSTajJAnasaMpatsamanvitA yadvazAd dvAdazAGgamAracayantIti, tebhyaH, tathA abhayaM-viziSTamAtmanaH svAsthya, niHzreyasadharmabhUmikAnibandhanabhUtA paramA dhRtiriti bhAvaH, tataH abhayaM dadatItyabhayadAstebhyaH, sUtre ca kaH pratyayaH svArthikaH prAkRtalakSaNavazAt, evamanyatrApi, tathA cakSuriva cakSuH-viziSTa AtmadharmaH tattvAvabodhanibandhanaH zraddhAsvabhAvA, zvaddhAvihInasyAcakSuSmata iva rUpaM tattvadarzanAyogAt, tad dadatIti cakSurdAstebhyaH, tathA mArgo-viziSTaguNasthAnAvAptipraguNaH svarasavAhI kSayopazamavizeSastaM dadatIti mArgadAH, tathA zaraNaM-saMsArakAntAragatAnAsatipravalarAgAdipIDitAnAM samAzvAsanasthAnakalpaM tattvacintArUpamadhyavasAnaM taddadatIti zaraNadAstebhyaH, tathA bodhiH-jinapraNItadharmaprAptistattvArthazraddhAnalakSaNasamyagdarzanarUpA tAM dadatIti bodhidAstebhyaH, tathA dharmacAritrarUpaM dadatIti dharmadAstebhyaH, kathaM dharmadA ityAhadharma dizantIti dharmadezakAstebhyaH, tathA dharmasya nAyakAHsvAminastadvazIkaraNabhAvAt tatphalaparibhogAca dharmanAyakAH tebhyaH, dharmasya sArathaya iva samyak pravartanayogena dharmasArathayastebhyaH, tathA dharma eva varaM-pradhAnaM caturantahetutvAt caturantaM cakramiva caturantacakraM tena vartituM zIlaM yeSAM te tathA tebhyaH, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 tathA apratihate - apratiskhalite kSAyikatvAt vare- pradhAne zAnadarzane dharantIti apratihatavarajJAnadarzanagharAstebhyaH, tathA chAdayantIti chadma-ghAtikarmacatuSTayaM vyAvRttam - apagataM chadma yebhyaste vyAvRttacchadmAnastebhyaH, tathA rAgadveSakaSAyendriyaparI- SahopasargaghAtikarmazatrUn svayaM jitavanto'nyAMzca jApayantIti jinAH jApakAstebhyo jinebhyo jApakebhyaH, tathA bhavArNatraM svayaM tIrNavanto'nyAMzca tArayantIti tIrNAstArakAstebhyaH, tathA kevala vedasA avagatatattvA buddhA anyAzca bodhayantIti bodhakA - stebhyaH, muktAH kRtakRtyA niSThitArthA iti bhAvastebhyo'nyA~zca mocayantIti mocakAstebhyaH, sarvajJebhyaH sarvadazibhyaH, zivaM sarvopadravarahitatvAt acalaM svAbhAvikaprAyogikacalanakriyApohAt arujaM zarIramanasorabhAvenAdhivyAbhyasambhavAt anantaM kevalAtmanAnantatvAt akSayaM vinAzakAraNAbhAvAt avyAbAdhaM kenApi bAdhayitumazakyamamUrtatvAt na punarAvRttiyasmAt tadapunarAvRtti sidhyanti niSThitArthA bhavantyasyAmiti siddhiH - lokAntakSetra lakSaNA saiva gamyamAnatvAt gatiH siddhigatireva nAmadheyaM yasya tat siddhigatinAmadheyaM tiSThatyasmin iti sthAnaM vyavahArataH siddhikSetraM nizcayato yathAvasthitaM svasvarUpaM sthAnasthAninora bhedopacArAt tat siddhigatinAmagheyaM sthAnaM tat saMprAptebhyaH, evaM praNipAtadaNDakaM paThitvA tato ' vaMdai namasai ' iti brandate tAH pratimAzcaityavandanavidhinA prasiddhena, namaskaroti pazcAt praNidhAnAdiyogenetyeke, anye tvabhidadhati-viratimatAmeva prasiddhazcaityavandanavidhiranyeSAM tathA'bhyupagamapurassarakAyavyutsargAsiddheriti vandate sAmAnyena namaskaroti AzayavRddhera bhyutthAnanamaskAreNeti, bhagavantaH paramarSayaH kevalino vidanti, ata UrdhvaM sUtraM sugamaM kevalaM bhUyAn vidhiviSayo vAcanAmeda iti yathAvasthitavAcanA tattvamatra ". Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradarzanArtha vidhimAtramupadaryate-tadanantaraM lomahastakena deva. cchandakaM pramArjayati pAnIyadhArayA abhyukSati, abhimukhaM siJcatItyarthaH, tadanantaraM gozIrSacandanena paJcAGgulitalaM dadAti, tataH puSpArohaNAdi dhUpadahanaM ca karoti, tadanantaraM siddhAyatanabahu. madhyadezabhAge udakadhArAbhyukSaNacandanapazcAGgulitalapradAnapuSpapuJjopacAradhUpadAnAdi karoti, tataH siddhAyatanadakSiNadvAre 'samAgatya lomahastakaM gRhItvA tena dvArazAkhe zAlibhaJjikAvyAlarUpANi ca pramArjayati, tata udakadhArayAbhyukSaNaM gozIrSa'candanacarcApuSpAdyArohaNaM dhUpadAnaM karoti / tato dakSiNadvAreNa nirgatya dAkSiNAtyasya mukhamaNDapasya bahumadhyadezabhAge loma hastakena pramAryodakadhArAbhyukSaNaM candanapaJcAMgulitalapradAna..puSpapuJjopacAradhUpadAnAdi karoti, kRtvA pazcimadvAre samAgatya pUrvavat dvArArca nikAM karoti kRtvA ca tasyaiva dAkSiNAtyasya mukhamaNDapasyottarasyAMstambhapaGktau samAgatya pUrvavat tadarca nikAM vidhatte, iha yasyAM dizi siddhAyatanAdidvAraM tatretarasya mukhamaNDapasya stambhapaGkiH, tatastasyaiva dAkSiNAtyasya mukhamaNDa. pasya pUrvadvAre samAgatya tatpUjAM karoti, kRtvA tasya dAkSiNAtyasya mukhamaNDapasya dakSiNadvAre samAgatya pUrvavat pUjAM vidhAya tena dvAreNa vinirgatya prekSAgRhamaNDapasya bahumadhyadezabhAge samAgatyAkSapATakaM maNipIThikA siMhAsanaM ca lomahastakena pramAryodakaMdhArayAbhyukSya candanacarcApuSpapUjAdhUpadAnAni kRtvA tasyaiva prekSAmaNDapasya krameNa pazcimottarapUrvadakSiNadvArANAmarcanikAM kRtvA dakSiNadvAreNa vinirgatya caityastUpaM maNipIThikA ca lomahastakena pramAryodakadhArayAbhyukSya sarasena gozIrSacandanakena paJcAMgulitalaM dattvA puSpAcArohaNaM ca vidhAya dhUpaM dadAti, tato yatra pAzcAtyA maNipIThikA tatrAgacchati, tA gatyAloke praNAmaM karAti, kRtvA lomahastakena pramArjanaM surabhi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 gandhodakena snAnaM sarasena gozIrSacandanena gAtrAnulepanaM devadUSyayugalaparidhAnaM puSpAdyArohaNaM purataH puSpapuopacAra dhUpadAnaM purato divyatandulairaSTamaGgalakAlekhanamaSTottarazatavRttaiH stutiM praNipAtadaNDakapATaM ca kRtvA vandate namasyati, tata evameva krameNa uttarapUrvadakSiNapratimAnAmapyarca nikAM kRtvA dakSiNadvAreNa vinirgatya dakSiNasyAM dizi yatra caityavRkSaH tatra samAgatya caityavRkSasya dvAravadanikAM karoti, tato mahendradhvajasya tato yatra dAkSiNAtyA nandA puSkariNI tatra samAgacchati samAgatya toraNatrisopAnapratirUpakagatazAlabhaJjikAvyAlakarUpANAM lomahastakena pramArjanaM jaladhArayAbhyukSaNaM candanacarcA puSpAdyArohaNaM dhUpadAnaM ca chatvA siddhAyatanamanupradakSiNIkRtyottarasyAM nandApuSkariNyAM samAgatya pUrvavattasyA arcanikAM karoti, tata uttarAhe mahendradhvaje tadanantaramuttarAhe caityavRkSe tata uttarAhe caityastUpe tataH pazcimottarapUrvadakSiNajinapratimAnAM pUrvavat pUjA vidhAyottarAhe prekSAgRhamaNDape samAgacchati, tatra dAkSiNAtyaprekSAgRhamaNDapavat sarvA vaktavyatA vaktavyA, tato dakSiNastambhapaGktayA vinirgatyottarAhe mukhamaNDape samAgacchati,tatrApi dAkSiNAtyamukhamaMDapavat sarva pazcimottarapUrvadvArakrameNa kRtvA dakSiNastambhapaGktayA vinirgatya siddhAyatanasyottaradvAre samAgatya pUrvavadarca nikAM kRtvA pUrvadvAreNa samAgacchati, tatrArca nikAM pUrvavat kRtvA pUrvasya mukhamaNDapasya dakSiNadvAre pazcimastambhapaGktayottarapUrvadvAreSu krameNoktarUpAM pUjAM vidhAya pUrvabAreNa vinirgatya pUrvaprekSAgRhamaNDape samAgatya pUrvavat dvAramadhyabhAgadakSiNadvArapazcimastambhapaGktayottarapUrvadvAreSu pUrvavadarca nikAM karoti, tataH pUrvaprakAreNaiva krameNa caityastUpajinapratimAcaityavRkSamahendradhvajanaMdApuSkariNInAM, tataH sabhAyAM sudharmAyAM pUrva dvAreNa pravizati, pravizya yatraiva maNipIThikA tatrAgacchati, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aloke ca jinapratimAnAM praNAmaM karoti, kRtvA yatra mANakacaityastambho yatra vajramayA golavRttAH samudkAH tatrAgatya samudkAn gRhNAti gRhItvA vighATayati, vighATaya ca lomahastakaM parAmRzya tena pramAjyoMdakadhArayA abhyukSya gozIrSacandanenAnu. limpati, tataH pradhAnairgadhamAlyairarcayati dhUpaM vahati, tadanantaraM bhUyo'pi vajramayeSu golavRttasamudgeSu pratinikSipati, pratini. kSipya tAn vajramayAn golavRttasamudkAn svasthAne pratinikSiH pati, teSu puSpagandhamAlyavastrAbharaNAni cAropayati, tato lomahastakena mANakacaityastambhaM pramAryodakadhArayAbhyukSaNacandanacarcApuSpAdyAropaNaM dhUpadAnaM ca karoti, kRtvA ca siMhAsanapradeze samAgatya maNipIThikAyAH siMhAsanasya ca lomahastakena pramArjanAdirUpAM pUrvavadarca nikAM karoti, kRtvA yatra maNipIThikA yatra ca devazayanIyaM tatropAgatya maNipIThikAyA devazayanIyasya ca dvAravadarca nikAM karoti, tata uktaprakAreNaiva kSullakendradhvaje pUjAM karoti, tato yatra coppAlako nAma praharaNakozastatra samAgatya lomahastakena parigharatnapramukhANi praharaNaratnAni pramArjayati, pramAryodakadhArayAbhyukSaNaM caMdanacarcI puSpAdyAropaNaM dhUpadAnaM ca karoti, tataH sabhAyAH sudharmAyA bahumadhyadeza. bhAge'rca nikAM pUrvavat karoti, kRtvA sudharmAyAH sabhAyA dakSiNadvAre samAgatya tasya arcanikAM pUrvavat kurute, tato dakSiNadvAreNa vinirgacchati, ita Urdhva yathaiva siddhAyatanAnnikAmato dakSiNadvArAdikA dakSiNanandApuSkariNIparyavasAnA punarapi pravizataH uttaranandApuSkariNyAdikA uttaradvArAntA tato dvitIyadvArAnniSkAmataH pUrvadvArAdikA pUrvanandApuSkariNIparyavasAnA arcanikA vaktavyatA saiva sudharmAyAM sabhAyAmapyanyUnAtiriktA vaktavyA, tataH pUrvanandApuSkariNyA arcanikAM kRtvA upapAtasabhAM pUrvadvAreNa pravizati, pravizya ca maNipIThikAyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 devazayanIyasya tadanantaraM - bahumadhyadezabhAge prAgvadanikAM vidadhAti, tato dakSiNadvAre samAgatya tasyArcanikAM kurute, ata UrdhvamatrApi siddhAyatanavat dakSiNadvArAdikA pUrvanandApuSkariNIparyavasAnArcanikA vaktavyA, tataH pUrvanandApuSkariNI. to'pakramya ide samAgatya-pUrvakta toraNArca nikAM karoti, kRtvA pUrvadvAreNAbhiSekasamAM pravizati pravizya maNiSoThikAyAH siMhA. . sanasyAbhiSekabhANDasya bahumadhyadezabhAgasya ca krameNa pUrvavadacainikAM karoti, tato'trApi siddhAyatanavat dakSiNadvArAdikA pUrvanandApuSkariNIparyavasAnArca nikA vaktavyA, tataH pUrvanandApu. kariNItaH pUrvadvAreNAlaGkArikasabhAM pravizati, pravizyamaNipI: ThikAyAH siMhAsanasya bahumadhyadezabhAgasya ca krameNa pUrvavadarca: nikAM karoti tatrApi krameNa siddhAyatanavat dakSiNadvArAdikA pUrvanandApuSkariNIparyavasAnArcanikA vaktavyA, tataH pUrvanandA-: puSkariNItaH - pUrvadvAreNa vyavasAyasabhAM pravizati, pravizya pustakaratnaM lomahastakenaH pramRjyodakadhArayA abhyukSyaH candanena' carcayitvA varagandhamAlyairarcayitvA puSpAdyAropaNaM dhUpadAnaM ca karoti, tadanantaraM maNipIThikAthAH siMhAsanasya bahumadhyadezabhAgasya cakrameNa pUrvacadarca nikAM karoti, tadanantaramatrApi" siddhAyatanabatU dakSiNadvArAdikA pUrvanandApuSkariNIparyavasAnA arcanikA vaktavyA, tataH pUrvanandApuSkariNIto balipIThe lamA.. gatya tasya bahumadhyadezabhAgavat arcanikAM karoti, kRtvA cAbhiyogikadevAn zabdApayati, zabdApayitvA evamavAdIt'khippAmeve' tyAdi sugamaM yAvat 'tamANattiyaM paJcappiNaMti navaraM zRGgATaka-zRGgATakAkRtipathayuktaM trikoNaM sthAnaM, trika -yatra rathyAtrayaM milati, catuSkaM-catuSpathayuktaM, catvaraM-bahura. thyApAtasthAnaM, caturmukhaM-yasmAJcatasRSvapi dikSu panthAno nissaranti, mahApatha:-rAjapathaH zeSaH sAmAnyaH panthAH prAkAraH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 pratItaH, aTTAlakA:-prAkArasyopari bhRtyAzrayavizeSAH, carikA-aSTahastapramANo nagaraprAkArAntarAlamArgaH. dvArASi-prAsAdAdInAM gopurANi-prAkAradvArANi toraNAni-dvArAdisambandhIni, Aramante yatra mAdhavIlatAgRhAdiSu dampatyAvityasAvArAmaH, puSpAdimayavRkSasaMkulamutsavAdau bahujanopabhogyamudyAnaM, sAmAnyavRkSavRndanagarAsannaM kAnanaM, nagaraviprakRSTaM banam, ekAnekajAtIyottamavRkSasamUho vanakhaNDaH, ekajAtIyottamavRkSasamUho vanarAjI, 'tae Na' mityAdi, tataH sUryAbhadevo balipIThe balivisarjanaM karoti, kRtvA cottarapUrvAnandApuSkariNImanupradakSiNIkurvan pUrvatoraNenAnupravizati, anupravizya ca hastau pAdau prakSAlayati prakSAlya nandAghuSkariNyAH pratyavatIrya sAmAnikAdiparivArasahitaH sarvA yAvad dundubhinirghoSanAditaraveNa sUryAbhavimAne madhyamadhyena samAgacchan batra sudharmA sabhA tatrAgatya tAM pUrvadvAreNa pravizati, pravizya maNipIThikAyA upari siMhAsane pUrvAbhimukho niSIdati // ( sU0 44) // / taeNaM tassa sariyAbhassa dekssa abaruttareNaM uttarapurasthimeNaM disibhAeNaM cattAri va sAmANiyasAhassIo causu bhaddAsaNasAhassIma nisIyaMti / tae NaM tassa sUriyAbhassa devasva purathimilleNaM cattAri aggamahisIo causu bhaddAsaNemu nisIyati / tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa dAhiNapurathimeNaM abhitariyaparisAe aTTha devasAhassIo aTThasu bhAsaNasAhamsIsa nisIyaMti / tae NaM tassa sarivAbhassa devassa dAhiNaNaM majjhimAe parisAe dasa devasAhassIo dasasu bhaddAsaNasAhassIma nisIyaMti / tae NaM tassa mUriyAbhassa devassa dAhiNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 paJcatthimeNaM bAhiriyAe parisAe bArasa devasAhassIo bArasasu bhaddAsaNasAhassIsu nisIyati / tae NaM tassa mariyAbhassa devassa paJcatthimeNaM satta aNiyAhivaiNo sattahiM bhaddAsaNehiM nisiiyNti| tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa caudisi solasa AyarakkhadevasAhassIo solasahi bhadAsaNasAhassIhiM nisIyaMti, taMjahA-purathimilleNaM cattAri sAhassIo, dAhiNeNaM cattAri sAhassIo, paJcatthimeNaM cattAri sAhassIo, uttareNaM cattAri sAhassIo / te NaM AyarakkhA sannaddhabaddhavammiyakavayA uppIliyasarAsaNapaTTiyA piNaddhagevijA baddhaAviddhavimalavaraciMdhapaTTA gahiyAuhapaharaNA tiNayANi tisaMdhiyAiM vayarAmayAI koDINi dhaNUiM pagijjha paDiyAiyakaMDakalAvA nIlapANiNo pIyapANiNo rattapANiNo cAvapANiNo cArupANiNo camma pANiNo daMDapANiNo khaggapANiNo pAsapANiNo nIlapIyarattacAvacArucammadaMDakhaggapAsadharA AyarakkhA rakkhovagayA guttA guttapAliyA juttA juttapAliyA patteyaM 2 samayao viNayao kiMkarabhUyA ciTThati // (muu045)|| tataH prAgupadarzitasiMhAsanakrameNa sAmAnikAdaya upavizanti, te NaM AyarakkhA' ityAdi, te AtmarakSAH sannaddhabaddhavarmitakavacA utpIDitazarAsanapaTTikAH pinaddhagraiveyAveyakAbharaNAH AviddhavimalavaracihnapaTTA gRhItAyudhapraharajAstrinatAni AdimadhyAvasAneSu namanabhAvAt trisandhIni AdimadhyAvasAneSu saMdhibhAvAt vajramayakoTIni dhanUMSi abhigRhya 'pariyAiyakaMDakalAvA' iti paryAttakANDakalApA vicitra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kANDakalApayogAt, kepi 'nIlapANiNo' iti nola: kANDakalApa iti gamyate pANI yeSAM te nIlapANayaH, evaM pItapANayo raktapANayaH cApaM pANI yeSAM te cApapANayaH cAru:praharaNavizeSaH pANau yeSAM te cArupANayaH carma aMguSThAMgulyo. rAcchAdanarUpaM yeSAM te carmapANayaH, evaM daNDapANayaH khaDgapANayaH pAzapANayaH, etadeva vyAcaSTe-yathAyogaM nIlapItaraktacApacArucarmadaMDakhaDgapAzadharA AtmarakSAH rakSAmupagacchaMti tadekacittatayA tatparAyaNA vartante iti rakSopagAH guptA na svAmimedakAriNaH, tathA guptA-parApravezyA pAliH-seturyeSAM te guptapAlikAH, tathA yuktAH-sevakaguNopetatayA ucitAstathA yuktAH-parasparasaMbaddhA natu bRhadantarA pAliyeSAM te yuktapAlikAH, samayataHAcArataH AcAreNetyarthaH vinayatazca kiMkarabhUtA iva tiSThati, na khala te kiMkarAH, kintu te'pi mAnyAH, teSAmapi pRthagAsana. nipAtanAt , kevalaM te tadAnIM nijAcAraparipAlanato vinItatvena ca tathAbhUtA iva tiSThanti, tata uktaM kiMkarabhUtA iveti, 'tehiM cauhiM sAmANiyasAhassIhi, ityAdi sugamaM, yAvat 'divvAiM bhogabhogAI bhuMjamANe viharai' iti // (sU045) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RAJAPRASNIYA SUTRA TRANSLATION. [ Page 2 ] (Sutra 1): In those days, at that time, there was a city named Amalakalpa, prosperous, peaceful, flourishing..upto.. palatial, worth seeing, charming and beautiful. (Sutra 2): Outside the city Amalakalpa, to the north-eastern direction thereof, there was a sanctuary named Amrasalavana,.. ancient..upto beautiful. [ Page 7 ] (Sutra 3): The descriptions of the excellent Asoka tree, and of the earthen altar, (or slab of stone), should be known as given in the Aupapatika Sutra. [ Page 20 ] (Sutra 4): Sveta (was) the king, (and) Dharini (was) the queen; the Lord arrived; the congregation went forth,..upto..the king waited (on the Lord). [ Page 30 ] (Sutra 5): In those days, at that time, the god Suryabha was enjoying the various celestial pleasures in the Saudharma Kalpa in the Suryabha Mansion (Vimana), in the Sudharma Assembly, (seated) on the Suryabha throne, surrounded by four thousand gods who were bis equals in status (Samanikas ), by four chief queens accompanied by their attendants, by three councils ( or assemblies), by seven forces and by the same number of the Commanders-in-chief, by sixteen thousand body-guards, and by many other Vaimanika gods and goddesses who were the residents of the Suryabha Vimana; with the sound of the (dramas or), I Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 ] RAJAPRASNIYA SUTRA loudly beaten tabors, resembling the clouds; of Tudiya, Tala, lutes and of music and dancing, producing a big sound. And he was visualising and looking over practically the whole of this Jambudvipa continent by (exercising) his Great Avadhi (or Supernatural) knowledge. [ Page 33 ]: There he saw the Revered Sage Mahavira, in Jambudvipa, in Bharata Varsa, outside the city of Amalakalpa, in the sanctuary of Amrasalavana; there he had accepted a residence proper for himself and was exercising himself in penance. And at the sight of lahavira, the god ( Suryabha ) was delighted and pleased at heart, was gratified, his mind at ease, enjoying great mental peace, his heart dilating as a result of joy, his lotus-like eyes blooming, wearing various ornaments like the anklets, bracelets, armlets, the crown, ear-rings etc., and his chest shining with the well-arranged necklace, and wearing the suspended pendant and other ornaments that moved to and fro, and in great burry and furry, being confused, he got up from the throne, descended down the foot-stool, wore the upper garment tidily on the shoulder, went seven or eight steps towards the Prophet, bent his left knee and placing the right knee on the earth, touched the ground three-times with his head, and then slightly stretching himself erect, with the head clasped between the fingers ( lit. nails ) and resting on the palms of the hand, and revolving round, and then placing the folded hands on the head, he repeated: "I bow unto the Adorable and Venerable ( Lord Mahavira ), the Pioneer Law-giver, the Maker of the ford, the Self-enlightened One, the Best among men, the Lion among men, the Pundarika ( or the white-lotus ) among men, the ScentShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [ 3 elephant among men, Best in the world, the Lord of the world, the Benefactor of the world, the Light of the world, the Illuminator of the world, the Giver of security, the Giver of sight (or perception ), the Giver of the path, the Giver of life, the Giver of refuge, the Enlightener, the Giver of law, the Preacher of law, the Leader to the Law, [ Page 34 ] the Charioteer of the (chariot in the form of) law, the Sovereign monarch in religious matters in the Samsara ( Chaturanta, i. e. Samsara or the earth ), possessing excellent knowledge and vision which are never impeded, free from all covering (or obscuring of the soul ), the Conqueror (of passions ), one who enables others to conquer (the same, ) he who has crossed ( the ocean of worldly existence ), and who helps others to cross ( the same ), the enlightened one and the enlightener, One who is free ( from the shackles of Samsara ), and who (also) frees others, the Nmnicient One, One who sees all, One who has attained the State of Salvation' from which there is no return, and which is blissfu?, steady (or firm ), wholesome, infinite, imperishable and free from all obstacles (or injuries ). Bow unto the Revered Sage Mahawira...... upto ...... who is desirous of attaining. I bow unto the Revered Sage who is there, from here. The Venerable One there, may see me who an here" : with this he bowed down, saluted and took his seat on the throne facing the east. (Sutra 6 ): Then the following inward musings, thoughts, ideas and reflections occurred in the mind of (the god) Suryabha. [Page 36] Thus, the Revered and Venerable monk Mahayira has arrived in the continent of Jambudvipa, in Bharata Varsa, outside the city of Amalakalpa, in the sanctuary of Amrasalayana; and there, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 ] RAJAFRASNIYA SUTRA having accepted a residence proper for him, he is exercising himself with self-control and mortifications. It is, therefore, highly beneficial to hear even the name of such illustrious and venerable saints, how much more to approach, salute, tow down, ask of their welfare (or accost them), and wait on them ! Even listening to one single good word from the religious preceptor, (is highly advantageous), much more to grasp plenty of (religious) preaching (lit. meaning). I shall, therefore, go and bow down, salute, praise and worship the Revered Sage Mabavira and wait upon the blessed ard auspicious shrine of the Gods. And it would be for my welfare, happiness, comfort, bliss and progress after my death." Thus thinking, he made up his mind and called his (Abhiyogikaor ) servant gods and said unto them: (Sutra 7) "Thus, O Beloveds of gods, the .Revered Sage Mabayira has arrived in the continent of Jambudvipa, in Bharata Varsa, and having accepted proper residence in the Amrasalayana outside the city of Amalakalpa, is exercising himself with self-control ard mortifications. [Page 38] Go ye, therefore, O Beloveds of gods, to the continent of Jambudvipa, to Bharata Varsa, to the city of Amalakalpa, to the sanctuary of Amrasalavana. (There), go round the Revered Sage Mahavira three times, bow down to and salute him, announce your own names and family names to him and then whatever grass, leaves, sticks, sand, impurity, dirt, filth and stinking matter there might be in the vicinity of the sage Mahayira round about one yojana, you remove it all and collect it in a corner; then sprinkle (the ground) with a fragrant celestial shower, not containing too much water, in a manner not to produce too much mud, and (the water) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [ 5 touching (the ground) sparcely (or thinly), so as to Temove dust, and then make (the ground) free of dust, with the dust settled down, removed, fallen down, put down and suppressed. Having accomplished that, pour down all around and up to the knees, a shower of plenty of five-coloured flowers, resplendent, and growing on land as well as in water and standing on their stems ( i. e. plucked with their stems). After that, make it divine, and worthy of being visited by the best of gods, like an essence of perfume so to say, scented with excellent perfumes, and charming with the spreading aroma of black sandal, excellent kundurukka, and turukka and the frankincense that will spread everywhere, and ask others also to do the same, and report the (execution of th=) order to me quickly. [ Page 41 ) ( Sutra 8): Then those menial gods, being thus addressed by the God Suryabha, were delighted,...upto.. heart, and bending their heads and grasping them in their ten fingers and placing their folded hands on their heads, accepted humbly the words of command, saying, . It is just as you say, O Lord." And saying thus, they repaired to the north-eastern direction, effected a magic transformation of their bodies by a magical mutation or change), and spread themselves out over numerous yojanas like a rod (or column), as follows: Of jewels, diamonds, beryls, lohitaksa-rubies, cat's-eyes, hamsa-garbha crystal, garnets, sauganddnika rubies, jasper, ankas, anjanas, silver, gold, anjana-pulakas, crystal and ristas, they cast away the gross atoms (or matter) and took ( only ) the fine atoms. Then again, for the second time, they under. wept the magic physical transformation and transformed their bodies. Then with the excellent, hasty, speedy, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6) RAJAPRASNIYA SUTRA impetuous, swift, proud, rapid, triumphant, and divine course of the gods, crossing obliquely numerous continents and oceans, they directed their steps towards Jambudvipa, toward Bharatayarsa, toward the city of Amalakalpa, toward the sanctuary of Amrasalavana, where the Revered Sage Mahavira was (seated). Having reached there, they went thrice round Mahavira, saluted and towed down to him and said :--"O Revered Sir, we are the gods in the service of God Suryabba; we bow down to, salute and pay our homage to you and wait upon you. the auspicious, blessed and divine sanctuary. | Page 43 ] (Sutra 9): The Revered Sage Mahavira addressed the gods thus:-"Oye Gods! It is an ancient practice, a custom and duty that should be performed, page 44 ] which is in vogue, and which has received (common) consert, viz. that the (four types of) gods, i.e. the Bhavana patis, Vanamantaras, Jyotiskas, and the Vaimanikas, salute & bow down to the Revered Sages, then anrounce their own names and identities. So it is, therefore, an ancient practice..upto..a ( aniversally) acknowledged (custom). (Sutra 10): Then these servant gods, being thus addressed by the Revered Sage Malavira, were delighted at heart, bowed down to & saluted the Lord Mahavira, then went to the north-eastern direction, transformed themselves by a magical mutation & spread themselves out over numerous yojanas like a rod; as follows:- of jewels..upto..ristas, they cast away the gross atoms; again for the second time theyunderwent the magic physical transformation & then produced, by their magic power the wind, removing grass etc. (Samyarta wind,) just as, e.g. there might be a young servant, [Page 45] assiduous Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [7 (or skilful), strong, free from disease, of a firm built, of steady or firm hands (or fingers), having tbe full length of arms; with feet, back & thighs that are fully developed, with his shoulders thickly set and rounding off in a circle, with his limbs struck (& therefore hardened ) with batons and clubs, with his chest full of strength, with his arms resembling the bolts (of the gates), or like a pair of Tala trees standing in a line; capable of crossing (i.e, long-jump), jumping (ie, high-jump), running, and crusbing down ( even hard things, or boxing ), skilled & dexterous, taking a lead (com. orator), wise & intelligent, endowed with great art & craft;-- just as such a youth might take a big broom-stick with a long handle, or a bundle of small sticks, or a brush made of bamboo fibres and would clean and sweep, thoroughly & completely, the whole of the palace courtyard, or the harem of a king, or a temple, or an assem. bly hall, or a caravansarai ( a place where water is distributed free), or a recreation park, or a garden, without any haste or hurry or excitement, even so these gods in the service of the God Suryabha, created by their magic the Samyarta wind (i.e. the wind calculated to remove leaves etc. from the ground), and collected together in a corner whatever grass, leaves etc. were to be found in the vicinity of the Lord Mahavira for about a yojana and then stopped quickly. Then again they effected a magic physical transformation and created by means of magic, a storm of clouds (thunder storm), just as e.g. there might be a servant boy, young..upto.. endowed with skill, and he might take an earthen vessel, or a platter, or a pitcher, or a jar filled with water, and sprin kle the garden ..upto..a caravansarai, without any haste Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 ] RAJAPRASNIYA SUTRA etc. & on all sides, even so these gods in the service of the God Suryabha created by their magic, a thunderstorm, and quickly produced the thundering sound, & lightning, and sprinkled a shower of divine and fragrantly scented water on all sides of the Lord Mahavira for about a yojana; (at the same time, the shower) did not contain too much water, did not produce too much mud, but only sparsely sprinkled (lit, touched,) the earth and dispelled all particles of dust; (page 46] then they put down, destroyed, removed, suppressed and settled down all dust and then immediately came to a stop. Then, again for the third time they transformed their bodies by magic mutation, and created by magic, a storm full of flowers (i.e. showering flowers). Just as, e.g. there might be a gardener's boy, young ..upto... endowed with crafts, having taken a basket or a wickerbasket or a box, full of flowers, might render the courtyard in the palace etc. as also all the vicinity, full of the formal offerings of clusters of five-coloured flowers dropped down from the hair while being held by the hand (at the time of Love's sport), even so the Abhiyogika gods created by their magic a flowery storm, then quickly produced the thundering sound ..(upto)..round about an area of one yojana they filled the place upto the knees with a shower of plenty of five-coloured flowers growing on land as well as on water, and standing on their stems (i.e. plucked with stems). Then they rendered the place fragrant with the aroma of Kalaguru, fine Kundurukka, and Turukka, and rendered it odorous with sweet-smelling fine scents, a very incense-wafer. And having made it worthy to be visited by the best among the gods, they suddenly stopped. They then went to the Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [9 Revered Sage Mahavira, and having bowed down to the Lord Mahavira, went round him three times and then went away from him, from the sanctuary of Amrasalavana, with that excellent (gait of the gods), & went toward the Sudharma Assembly, toward the god Suryabha and greeted the god with hail and victory, by placing their folded hands on their heads that were bent down anii were resting on the palms of their hands, and reported the (execution of the) order (lit. returned the command). [ Page 50 ] ( Sutra 11 ) Then god Suryabha, having heard those words from the Abhiyogika gods, was delighted ..upto.. (rejoiced at) heart, called the god who commanded bis infantry and said to him:-"Quickly, O Beloved of the gods, proclaim loudly and announce to all, having first struck three times the sonorous sounding bell in the Suryabha Vimana, whose circumference is one yojana (or whose sound can be heard up to one yojana), and whose sound is sweet and deep (or resounding) like the din of clouds, as follows:- The god Suryabha orders ye, god Suryabha is going to the Jambudvipa continent, to Bharata Varsa, to the city of Amalakalpa, to the sanctuary of Amrasalayana, to bow down to the Venerable Sage Mabayira. You also, O Beloved of the gods, with all your glory..upto...with the sound of (various instruments), and accompanied by your retinue, muster together near the god Suryabha, without any loss of time and riding in your aerial cars. [Page 53] (Sutra 12) Then the god who commanded the infantry, being thus spoken to by the god Suryabha, was delighted.....upto..... (rejoiced at) heart and said "O Lord ! It is as you say," and promised to carry out the words of command with deference.He then proceeded toward Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] RAJAPRASNIYA SUTRA the sweet-sounding bell, one yojana in circumference and having a sonorous and deep sound like the resounding din of a series of clouds, and which was (placed) in the Suryabha Vimana, in the Sudharma assembly, and struck three times the bell having a sweet sound etc. Now when the sweet-sounding bell, one yojana in circumference and having a sweet and resounding sound was struck three times, that Suryabha Vimana, with all its palaces, celestial residences and harems was resounding with the hundreds and thousands of the echoing sounds of that bell. Then those various gods and goddesses, the citizens of the Suryabha Vimana, who were always engrossed in and addicted to sensual pleasures and were always careless, were awakened by the far-reaching, deep and sweet sound of that bell; and when they became attentive and lent their ears to the words of proclamation and became very attentive, that god who commanded the infantry of the god Suryabha, proclaimed in loud tones when the sound of the bell died down, as follows:- O ye gods and goddesses, who reside in this Suryabha Vimana, listen to these words of command of the god Suryabha, that are conducive to your happiness and welfare : The god Suryabha is proceeding towards the continent Jambudvipa, toward Bharata Varsa, toward the city of Amalakalpa, toward the sanctuary of Amrasalavana, to bow down to the Venerable Lord Mahavira. Therefore, you also, O Beloved of the gods, present yourself before (lit. near) the god Suryabha, in all your pomp and glory, and without any loss of time. [Page 55] (Sutra 13) Then those numerous Vaimanika gods, living in the Suryabha Vimana, were delighted.. ....upto......(rejoiced at) heart, to hear these words Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [ IF from the god commanding the infantry (of Suryabha). Then all the gods approached the God Suryabha, some with the desire to bow down to (the Lord Mahavira), others with the intention of worshipping him, others with a mind to honour him, while others with a view to pay their homage to him; others out of curiosity, some others with the thought that they would listen to things unheard of before, as also with the idea of asking questions, querries, causes, and explanations of things. they had heard. [Page 56] There were some who started only because they wanted to comply with the words. of the God Suryabha; some, only out of mutual compunction (i. e. simply because their friends pressed them); others, out of their devotion and love to the Jina; others because it was a religious duty; others, thinking that it is an old custom (i. e. because they wanted to honour an old custom). In this way all the gcds hurried towards. the God Suryabha in all their pomp and glory......and without any loss of time. (Sutra 14). Then the God Suryabha saw those many Vaimanika gods and goddesses, who were the inhabitants of the Suryabha Vimana, approaching him without any delay, and being delighted and rejoiced at heart, called his god-servant and said to him:- Ee quick, O Beloved. of the gcds, and produce by magic, a celestial and divine aerial car, ready for flight and named Sighragamana'-(of quick speed); it should be propped up by many hundreds of pillars, with dolls standing gracefully, having the paintings and decorations of wolves (or artificial deer), bears, horses, human figures, crocodiles,. birds, serpents, kinnaras (or mannequins ), rurus or deer), Sarabhas (fabulous eight-legged animals, supposed Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] RAJAPRASNIYA SUTRA to be stronger than lions; or young elephants), the chamaras (or the yaks), elephants, wild-creepers and lotus plants; charming because of its possessing an excellent altar studded with diamonds and resting on pillars; as if endowed with a pair of Vidyadharas arranged in a line, in the form of the mechanical contrivance, (probably the aeroplane was to have two Vidyadhara boys on two sides, like two wings); surrounded with thousands of rays; endowed with thousands of reflections (or images); resplendent; arresting the eye; very agreeable to the touch; having a fine form; producing a sweet and sonourous sound of the rows of bells as they moved; auspicious; charming; beautiful; surrounded by a net-work of small bells that were shining and were skilfully studded with gems and jewels, and of an expanse of one thousand yojanas, Having produced such an aerial car, quickly report the (excecution of the) command to me. [ Page 57 ] ( Sutra 15): Then the Abhiyogika god, being thus addressed by the God Suryabha, was delighted ...... upto ...... rejoiced at heart and ( with his head ) resting on his palm, he promised (to carry out the order ); and then he went toward the north-eastern direction and transformed his body by magical mutation. And then ...... many yojanas ...... upto ...... discarded the gross particles and accepted all the fine ones. Then again for the second time he underwent the magic physical mutation and proceeded to create the celestial aerial car, supported on many hundreds of pillars. Then that servant-god created by magic three beautiful (or similar ) stair-cases in the three directions of that celestial car, as follows:- to the east, to the south and to the north. The following is the description of those three Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [13 (similar or) beautiful stair-cases; [ Page [8] e. g. the circumference (or rim) was made of diamonds; the landing (or the supports?) were made of rista-jewels; the pillars were studded with lapis-lazuli; the planks. were made of gold and silver; the nails (or screws) consisted of the lohitaksa rubies; the joints were fixed with diamonds; the supports (or balustrades) consisted of various jewels; so also the two walls of the sides of the stair-case ( were studded with jewels), and were beautiful upto agreeable. He then created, by magic, arches in front of those three (similar or) beautiful stair-cases. The arches were (supported by) pillars. studded with various jewels, and wherein also were fixed, at a close distance and firmly, various pearls; they were also decorated with various stars; there were also the paintings and decorations of wolves, bears, horses, men, crocodiles, birds, serpents, kinnaras, rurus (or deer, ). Sarabhas, chamaras (or yaks ), elephants, wild-creepers, and lotus-plants; they were also charming with the altars (or flat places) supported by pillars studded with diamonds; they were also endowed with the pairs of mechanical vidyadharas placed in a line. They were flooded with thousands of rays; they (also) possessed thousands of reflections, were shining, and resplendent, arresting the eye, full of splendour, charming upto beautiful. [ Page 61] Just above these arches were placed the Eight Auspicious things, Viz:-(1) The Swastika mark, (2) the Srivatsa, (3) Nandyavarta, (4) Vardhamanaka, (powder flask ), (5) The Auspicious Seat, (6) Water-jar, (7) (Two) Fish, and (8) A Mirror, upto. ...... beautiful. Above those arches, he created by magic, many flags along with black chowries upto flags with Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com ...... ...... ...... ...... ...... ...... Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14] RAJAPRASNIYA SUTRA white chowries, which were white, soft, having handles of silver studded with diamonds, having the pure fragrance as that of lotuses, charming, lovely, agreeable to the sight and beautiful. Above these arches, he also created by magic, many umbrellas upon umbrellas, pairs of bells, banners upon banners, bunches (or clusters) of lotuses, clusters of Kumuda, Nalina, Subhaga, Saugandhika, Pundarika, Satapatra, and Sa hasra patra lotuses, all of diamonds, pure (or bright) ..upto.. beautiful. Then the Abhiyogika god created by magic the very level and beautiful floor inside that celestial aerial .car. (Page 63] E. g. the floor was like the surface of a druin, or tabor, or the surface of a lake (filled with water), or like the palm of the hand, or like the orbs of the Sun or the Moon, or like the surface of a mirror, or like the hide (or skin) of a ram, or a bull, or a boar, or a lion, or a tiger, or a deer, or a goat, or a leopardall these skins being stretched (and fastened ) with .many thousands of nuts and nails. The floor was also decked with various sorts of five-coloured gems, like the Avarta, Pratyayarta, Sreni, Prasreni, Swastika, Pusan, Manaka, Vardhamanaka, Matsyandaka, Makarandaka, Jara, mara; there were the paintings and decorations of lotus-leaves, rows of flowers, sea-ripples, Vasanti creepers, lotus-plants, etc; the gems were full of lustre, sheen, rays, and splendour, and were of the following five colours: - viz. black, blue, red, yellow, and white. Now, the black gems that were there, could be described as follows:-e.g. they were in colour) like a cloud (full of water), or black pigment, or soot, or collyrium,, or a buffalo's horn, or an article made of buffalo-horn or a bee, or swarms of bees, or the black spot under Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [15 the wings of bees, or the Jambula fruit, or the young one of a crow, or a cuckoo, or an elephant or an elephant cub, a black cobra, or a black bakula tree, or a patch of sky free from clouds in autumn (& therefore dark), or a black Asoka tree; or a black Kanavira tree, or a black Bandhujiva tree; would they be like these? No; it is not meet (i.e. the description is not quite correct); it is merely a simile, O long-lived monk ! Those black gems were certainly far. more beautiful, charming, pleasing, and agreeable in colour. Now the blue gems that were there, could be described as follows:- e.g. they were (in colour) like a wasp (or bee), or the wing of a wasp, [page 64 ] or a parrot, or the wings of a parrot, or the Chasa (i. e. the blue gay) bird or its feather, or indigo, or its variety (Bheda ?), or (the concentrated essence in the form of a) tablet of indigo, or the Syamaka corn, or the tooth-paint, or sylvan beauty, or the garments of Balarama, or the peacock's neck, or the flowers of flax (Atasi) or Bana or Anjana kesika, or the blue lotus or the blue Asoka or Bandhu. jiva or Kanavira. (The disciple asks): "would they be like these"? "No, it is not a fair statement. Those blue precious stones were far superior to these (standards of comparison). Now the red stones (or rubies) that were there, could be described as follows:-e. g. they resembled (in colour) the following things-viz. the blood of a ram, or hare, or a man, or boar, or a buffalo, or a small Indragopa insect, or the early rising sun, the twilight glow, or the colour of the half of gunja seed, or the jasmine flower, or the kimsuka flower, or the parijata flower, or the best vermilion, or the coral stones, or the fresh sprouts of coral plants, or or the lohi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16] RAJAPRASNIYA SUTRA taksa rubies, or the lac-dye, or the scarlet rug (or duelap), or the heap of Chinapista (a variety of vermilion), or the red lotus, or the red asoka, or the red kanavira, or the red bandhujiya. (The disciple asks )-"would these gems be like these objects)"? "No. that is not proper. Those red rubies were far superior to all these objects (enumerated)". Now the yellow stones that were there, could be described in the following manner:-E.g. they were in colour) like the following things; yiz. The (suvarna ) champaka tree, or its bark, or a piece of champaka (wood), (or a cut in the champaka tree ), or turmeric, or a piece of turmeric (or its powder), or its essence (i.e. a pill), or yellow orpiment, or its powder or its (essence in the form of a) pill, or yellow pigment or ointment, or fine gold, or the line of gold on the touch-stone, [Page 65) or the golden ( coloured ) mother-of-pearl, or the garment of Visnu, or the allaki flower, or the champa flower, or the kusmandi flower or the ta dayada flower, or the ghosataki-flower, or the suvarna flower, or the suhiranya flower, or the excellent (wreaths of) flowers of korantaka, or the biya flowers, or the yellow asoka flowers, or the yellow kanavira flowers, or the yellow bandhujiva flowers. ( The disci. ple asks)," would the gems be like these thing ?" (The teacher answers)- "No. It is not correct (to say that). Those yellow stones were far superior to these objects (enumerated)". Now the white precious stones that were there, could be described as follows:- e. g. they were (in colour) like the following objects), viz:-the anka jewels, a conch, or the moon, the kunda flowers, the teeth (of an elephant), the kumuda lotuses, water, the water-spray (or particles), curds, talc, or the plenty of Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [17 cow-milk, or a row of swans, or cranes, or necklaces, or moons, or the clouds in autumn, or the polished and burnished silver slab (or handle), or a heap of riceflour, or a cluster of kunda flowers, or of kumuda lotuses or the dried chevadi plant or the centre of the peacock's feather (which is white), or the lotus root, or the lotus fibre, or the elephants' tusks, or the petals of lavanga creeper, or the pundarikia-petals, or the white asoka, or the white kanavira, or the white bandbujiya. (The disciple asks):--"would those gems be like these articles (enumerated) above"? (The teacher replies): "No ! it is not correct. Those white gems were certainly far better than these objects (referred to above)." (page 71] Those gems were said to possess the following sort of fragrance:- e. g. (they possessed the smell of these objects), viz, a mass of scents (or perfumes), of tagara, of cardamom plants, of sweet scents like choya, of champaka, of damanaka (plant), of saffron, of sandal, of the uisra plant; of marua plant, of Jati flowers, of yuthika, mallika, Spanamallika, Ketaki, patali, nayamallika, agaru (or sandal), lavanga creepers (cloves), camphor, (& other) perfumes--if these are being opened, or pounded, or broken, or scattered or spread, or enjoyed, or divided or being transferred from one pot to another, in a place where the breeze is blowing favoura ably; just as there would emanate a fragrant smell, Charming, and very agreeable to the nose and pleasing the heart and pervading all the sides; (the disciple asks) "would the smell be akin to these (substances)" ? (The teacher replies):-" No. It is not correct. Those stones possessed a smell far more sweet than that of the objects mentioned." (Page 73]. The touch of these precious I 2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18] RAJAPRASNIYA SUTRA stones can be described as follows.-e.g. they were as soft as,. the deerskin, cotton, bura (plant); butter, the hansagarbha gems, the down of swans, the cluster of sirisa flowers, a heap of fresh lotus-petals. (The disciple asks)"would the touch be as soft as that of these objects (only)." ? (The teacher answers) "No. It is not correct. These gems had a far softer touch than that of these substances." Then that Abhiyogika god created by magic, an audience hall (or a theatre), right in the centre of that divine aerial car. It was propped up by many hundreds of pillars decked with dolls and beautifully arranged arches, and with fine altars that were elevated and very well-buiit; it had bright pillars studded with lapislazuli and having auspicious figures, well-shaped and well-joined and having fine appearance; it had a level (or even) space (floor) inside, which was properly demarcated, very bright, and studded with various gems and jewels set in gold; [Page 74] it was decorated with (various) paintings and decorations of wolves, bears, horses, men, crocodiles, birds, serpents, kinnaras, deer (rurus), Sarabhas, chamaras, elephants, wild-creepers and lotus-plants; it had domes (or vaults) studded with gold, gems and jewels, its tops and peaks were decorated with banners and various five-coloured bells, and was dazzling bright; it was emitting a circle of rays; it was cleaned by besmearing and whitewashing; there were marks of five fingers imprinted (on the walls), with thick goslrsa sandal and the fresh red sandal; there were wases of sandal placed (at the entrance); at every entrance under finely built arches, there were pitchers Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [ 19 filled with sandal; there were many clusters of round wreaths suspended below and above; there were the offerings of five-coloured fragrant and fresh flowers scattered all about; it was charming with the spreading of the sweet aroma of kalaguru, excellent kundarukka, turuska, and frankincense; it possessed sweet smell, was like the very concentrated tablet of scents, divine, resounding with the sound of trutita and other musical instruments; it was scattered over ( crowded ) with groups of heavenly nymphs was beautiful, charming and excellent. He then created by his magic, the ceiling of that audience hall (or theatre), and it was decorated with the paintings of wild creepers...upto...was beautiful. Just in the very centre of the extremely level ground of that theatre, he created by his magic, a stadium (or gallery for visitors, made of diamonds. Right in the centre of that stadium, he created by his magic, a huge jewelled platform, eight yojanas in length and breadth and four yojanas in breadth (or width), everything being of jewels, and bright, soft and beautiful. On that jewelled platform, he created by magic a throne, which could be described as follows:-The slabs (for the seat) were made of burnished gold, the lions consisted of silver, the legs were made of gold, the knobs of the legs were made of various jems, the other parts were made of gold, the joints consisted of diamonds and the hinges were made from various jewels, The throne was decorated with various drawings and paintings like those of wolves, bears, horses, men, crocodiles, birds, serpents, kinnaras, deer, sarabhas, chamaras, elephants, wild-creepers and lotus-plants; it had a foot-rest studded with the best and most Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ) RAJAPRASNIYA SUTRA precious gems; (Page 75) its round and soft (or cusbioned seat had a covering, and was charming, as, it was overspread with the tips of fresh darbba grass, and had a coverlet of pollen (of flowers); it was properly covered with a dust-proof (cloth); it had a coverlet of silken and cotton cloth that was properly placed there; it was. covered with a red piece of cloth; it was very charming and its toucb was as soft as that of deer-skin, cotton, bura ( plant ), butter, or tula (cotton ); it was very beautiful etc. [Page 79] Then over that throne, he created by magic a big Vijayadusya cloth, which resembled ( in colour )-a conch, kunda flowers, waterspray (or particles of water), or the mass of foam gathered together from the milky-ocean while it was churned; it was pure, soft, fine, beautiful, charming and excellent. Above the throne and exactly in the centre of that Vijayadusya cloth, he created by magic a big hook made of diamonds, and he also created by magic a wreath of flowers, of one Kumbhagra dimensions, ( suspended ) in that hook. That Kumbhagra garland was surrounded on all sides by four other ardha-kumbhazra garlands, whose i length ( lit. height ) was half a. Kumbhagra. Now those garlands had pendants made of burnished gold, with their ends decorated with golden leaves, were adorned with a collection of various baras and ardha-haras that had various gems and jewels; they hardly touched each other (i.e. they were at a very close distance from one another), and they were being gently wafted by the breezes blowing from the east, west,south and north; they were being oscillated and made to produce sweet sounds; thus they were full of splendour, and appeared very charming and filled Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [ 21 the whole atmosphere round about with a sound which was noble, charming, sweet, and giving exquisite delight to the ears and the heart. Then that Abhiyogika God created by magic four-thousand Bhadrasanas (or auspicious seats) for the four thousand Samanika gods (i.e. who were his equals), to the north-west, north, and, north-east of that throne. To the east of that throne, he created by magic, four-thousand Bhadrasanas for the four chief-queens of the god Suryabha, along with their retinue. [Page 80]. To the south-east of that throne, he created by magic, eightthousand Bhadrasanas for the eight-thousand gods, who were the members of the Inner coterie (or assembly) of the God Suryabha. In the same way, to the south, he created by magic ten-thousand seats, for the ten thousand gods who were the members of his middle-assembly. To the south-west, he created twelve-thousand seats for the twelve-thousand members of the Outer-assembly. To the west, he created seven Bhadrasanas for the seven commanders-in-chief. In the four directions of that throne, he created (in all) sixteen-thousand seats for the sixteen-thousand Body-guards of the god Suryabha as follows:-Four-thousand in the east, four-thousand in the south, four-thousand in the west, and four-thousand in the north. The following is the description of that divine aerial car:-e. g. ( it possessed the splendour of the early sun in the season of autumn, when it has recently risen; or of the Khadira embers, enkindled (and burning) at night; or of a forest of Japa flowers (Jasmine); or of a forest of Kimsuka or Parijata flowers,-when these are budding forth (or in full blossom) on all sides. (The disciple asks)-" would it be like these "? (The reply is)-"No! It is not correct. The splendour of that celestial aerial Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ] RAJAPRASNIYA SUTRA car far excelled these objects...upto...the smell and the touch...as in the case of gems." Then the Abhiyogika god, having thus created the celestial aerial car went toward the God Suryabha, bowed down to him with his head resting on the palm of his hand...upto... reported (the execution of the order). [Page 83] ( Sutra 18 ). Then the God Suryabha, having heard this (news) from his Abhiyogika god (Page 84] was delighted upto rejoiced at heart and having assumed a form different from his original one, and which was proper for approaching the Jinas. Then accompanied by his four chief queens with their retinue, and also by his two armies, viz. the army of musicians and dancers, he went round that celestial aeria) car, ascended it by the beautiful stair-case in the east, went toward the throne and took his seat there, facing the east. Then the four-thousand Samanika Gods also went round the celestial aerial car and ascended it by the beautiful stair-case in the north and sat down on their respective seats that were placed there before. Then the remaining gods and goddesses ascended that celestial aerial car by the beautiful stair-case in the south and each of them took his seat on the seats placed there before. Then, after the God Suryabha bad ascended the celestial aerial car, there started in front of him, the following Eigbt Auspicious Marks viz. : The Swastika, Srivatsa...upto... Mirror. Then after them came in due order the pitchers and vases filled (with water), the di. vine umbrellas and banners accompained by chowries, and the lofty and sky-scraping banners and ensigns proclaiming victory (or the Vaijayanti garlands), and being wafted by the breezes, delightful to the sight, and clearly Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [ 23 visible. After that came in due order the bright and high umbrella, having a bright and dazzling handle studded with lapis lazuli and adorned with a suspended wreath of Korantaka flowers, and which resembled the orb of the moon; and then an excellent throne accompanied by the foot-rest that was decorated with various gems and jewels; also there was a pair of wooden shoes, and all these were carried by his manifold godservants. Then after that there in due order came, the huge banner of Indra, which was distinguished ( in appearance), and well-balanced, polished and bright, haying a beautiful shape, circular and made of diamonds; it was surrounded on high by many beautiful five-coloured small flags, (it was charmingly decorated), endowed with banners upon banners, flags, the Vaijayanti garlands proclaiming victory, which were being wasted by the breezes; it (i. e, the banner of Indra)-was lofty, scraping the sky with its top, and yojana in height. Then after that there proceeded in front of him (i. e. the God Suryabba) the five commanders-in-chief, who had put on fine garments, quite prepared (to march), adorned with all ornaments and ac companied by their big paraphernalia of warriors. (After that, there proceeded in front of him and in due order, many Abhiyogika gods and goddesses, with their distinguished and handsome forms, with their groups and their leaders, and clad in their peculiar dresses. After them, there went forth, in front of, by the side of, and behind the God Suryabha many Vaimanika gods and goddesses who lived in the Suryabha Vimana, with all their pomp and glory...upto...the sound of musical instruments). * [Page 88] (Sutra 17) The God Suryabha, surrounded Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24] RAJAPRASNIYA SUTRA by his five commanders-in-chief, and with that huge banner of Indra which was circular, weel-shaped and made of diamonds...upto..which was one yojana high, being carried before him, surrounded also by the four-thousand Samanika Gods...upto...sixteen-thousand body-guard-gods as well as by many other Vaimanika gods and goddesses who dwelt in the Suryabha Vimana, started with all pomp and glory...upto...the sound (of the musical instruments), through the heart of the Saudharma Kalpa, displaying his divine and heavenly splendour, prosperity, lustre, and prowess; and (carefully) watching (around him), he went toward the northern exit of the Saudharma Kalpa; and then descending with the speed (lit, division) of a hundred thousand yojanas (per minute ?), and going at that excellent...upto..(speed of gods), he passed through numerous continents and oceans and thus crossing them he went toward the Nandiswara continent, toward the south-eastern Ratikara mountain; having reached there, he withdrew and took back his divine glory, splendour and prowess and went toward the Jambudwipa continent, toward Bharata Varsa, toward the city of Amalakalpa, toward the sanctuary of Amrasalavana, toward the spot where the Venerable monk Mahavira was seated. [Page 89] He then went round the Venerable monk Mahavira three times with that (i. e, while seated in that) celestial aerial car, and stationed his divine aerial car on a spot toward the north-east of the Venerable Monk Mahavira, four angulas above the ground, so that it did not just touch the ground; he then descended down from his celestial aerial car by the beautiful stair in the east, accompanied by his four chief queens with their retinue, as also surrounded by his two comShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [ 25 manders-in-chief, viz, The commanders of (the army of) music and dance. Then the four-thousand Samanika gods of the God Suryabha, descended down by the beautiful stairs to the north while the remaining gods and goddesses decended down by the beautitul stairs in the south. Then the God Suryabha, accompanied by his four chief queens...upto.. by his sixteen-thousand body-guard gods, as well as by many other Vaimanika gods and goddesses who resided in the Suryabha Vimana, went toward the Venerable Monk Mahavira, with all his pomp and glory...upto...to the accompaniment of the sound (of musical instruments); he then went round the Venerable Monk Mahavira three times, bowed down to him, saluted him and spoke thus: "O Venerable Sir! I am the god Suryabha, and I bow down to you..upto...wait upon you, O Beloved of the gods." (Sutra 13) The Venerable Monk Mahavira said unto the god Suryabha thus:-" O Suryabha! It is an ancient practice, and an old custom; it is the duty, and it has been practised (before), and it is also a recognised custom (which has been sanctioned by usage), that the Bhavanapati, Vanamantara, Jyotiska [Page 90] and Vaimanika gods bow down to, and pay their respects to the Adorable and Venerable monks, and then repeat their respective names and family names. O Suryabha, this is, therefore, an ancient custom..upto..this is sanctioned {by usage)." (Sutra 19) Then the god Suryabha, being thus addressed by the Venerable Monk Mahavira, was delighted..upto (rejoiced at) heart, and bowed down and paid his respects to Mahavira and waited upon the Lord, neither too near nor at a great distance, bowing down Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ] RAJAPRASNIYA SUTRA to him with deference, with his face directed toward. him and with his bards joined in humility. [Page 92 ] ( Sutra 20 ). Then the Venerable Lord Mahavira ( preached a sermon ).. to the god Suryabha, as also to that high assembly..upto...the congregation returned in the direction it had come. [ Sutra 21 ] Then the God Suryabha, having listened to the religious preaching of the Lord Mahavira, was delighted...upto rejoiced at heart, and getting up briskly (or with a jerk ), he bowed down and paid his respects to the Lord and said:- "O Venerable Lord! I am the God Suryabha; am I destined to attain salvation after some births ? or am I destined not to get salvation ? (i. e. whether I am a Bhavya soul or an Abhavya soul?) Am I endowed with Right vision or False Faith? Is my worldly existence limited or infinite (i. e. unlimited ?). Can I get enlightenment easily or after great difficulty? Am I the propitiator of the right faith ) or the destroyer of it? Shall I have any more birth (lit. the last birth) or not"? The Venerable Lord addressed Suryabha thus "O Suryabha! you are destined to get salvation after (some ) births; you are not an Abhavya soul;...upto ...you shall have the last birth...etc." [ Sutra 22 ] Then the God Suryabha, being thus. addressed by the Venerable Lord Mahavira, was delighted at heart, and being in a composed state of mind, ( Page 93 ) bowed down to and paid his respects to the Venerable Monk Mahavira and said unto him: "O Revered Sir 1 you know everything and you also see and visualise everything, (i.e. you are an Omniscient sage ). You know and, visualise all the (three) times (i. e. the past, the present and the future ). So, O Beloved of the Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 27 TRANSLATION gods, you must be knowing my past as well as future; as also, how I got, achieved and came to possess this divine glory, lustre, splendour and prowess. I, therefore, wish to display with great respect unto you, O Beloved of the gods, and also unto the Nirgrantha ascetics like Gautama and others, the celestial Thirty-two types. of dances, accompanied by the heavenly pomp, glory, lustre and prowess." [ Sutra 23] Then the Venerable Monk Mabavira, being thus addressed by the God Suryabha, did neither pay any heed to his words, nor did he acknowledge them but merely remained silent. Then the God Suryabha said to the Lord Mabavira, for the second time, as follows:- O Revered Sir ! you know everything...upto... I wish to display-and with these words he went round the Lord labavira three times, bowed down and paidi his respects to him; he then went to the north-eastern direction and created a magic physical mutation. He then made emanate from his body a rod, numerous yojanas in length...discarding the gross particles and retainicg only the fine ones...; for the second time he created a very level ground by means of his transformed magic ( supernatural) body; (the ground was as even and straight) as the surface of a drum...upto the touch of gems; exactly in the middle of that level piece of ground, he created an audience ball (or a theatre), supported by many hundreds of pillars, [ Page 94 1...the typical description... then created the floor which was very even; also created the ceiling, stadium (or gallery) and also a jewelled platform. On that platform, he also created a throne...around which there were suspended wreaths of flowers. Then the god Suryabha saluted the Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ) RAJAPRASNIYA SUTRA Venerable Monk Mahavira, at his sight (i, e, as soon as he saw him ), and saying, " May the Lord permit me," he took his seat on the excellent throne, with his face turned to the east. Then the god Suryabha, at the very outset, stretched his long, and fleshy right arm, which was resplendent with fine ornaments like armlets, bracelets etc. and which were properly placed, were precious and set with gold and various gems, and were shining brightly. And forthwith there sprang up eight bundred (young) gods, who were alike, had a similar complexion, were of the same age, had similar beauty, form, youth, and accomplishments; they wore similar costumes and ornaments, and carried uniform implements; their upper garments were tucked on both the sides; they had put on the crest-ornament (or a diadem ) and wore the Tilaka mark (on the forehead ), having put on their scarfs and undergarments; they had also put on variegated garments and robes with foamy lines, and the hems of the garments were hanging loose and were properly arranged and they were wearing multicoloured shining garments; their necks were adorned with neck: laces; and chests were shining, being decked with ornaments. And then he stretched his left arm which was decked with...etc. upto...plump and long. And then forthwith there arose eight hundred (young) goddesses, all ready for dancing: they had a similar complexion, were of the same age, were endowed with similar beauty, form, youth and qualities; they were clad in uniform costumes, had put on similar ornaments and taken uniform implements; their upper garments were tucked on both the sides; they had the Tilaka mark on the forehead ), and, bad fastened the crest-ornaments; they had fastened the Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [ 29 cravats (or scarfs ), and bodices; their bodies were decorated with various gems, diamonds and ornaments; their faces resembled the Moon; their foreheads were like the crescent-moon; they were even more gentle than the Moon, and were shining bright like the meteors; they were gaily dressed and had amorous forms; they were adept in the arts of smiling, talking, standing, amorous graces, and conversation, and they were carrying musical instruments. (Page 95) Then the God Suryabha created (by magic ) eight hundred conches and eight-hundred conch-blowers; eight-hundred horns and the same number of hom-blowers. Similarly he created eight-hundred of the following instruments and an equal number of persons to play on them:- Small conches, Khara-mukbis (ironinstruments ); Kahalas, Pirapiriyas; and thus he created, in all, forty-nine musical instruments, and men to play upon them and then called those young gods and goddesses. Then these gods and goddesses, being called by the God Suryabha, were delighted at heart...etc......and went toward the God Suryabha, and greeting him with hail and victory... etc...spoke tbus:- "O Beloved of the gods ! Order us what we should do ". Then the god Suryabha spoke as follows to those numerous gods and goddesses:- " Go ye, O Beloved of the gods ! round the Reyered sage Mahavira three times, bow down to him and then show to the Jain ascetics including Gautama, and then show them the Thirty-two-fold divine mode of dance, accompanied by your diyine glory, lustre, prowess and splendour ; and then quickly report back to me (afterwards )." Then those numerous gods and goddesses, when they were thus addressed by the God. Suryabha, were delighted...etc., upto...agreed..and Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30] RAJAPRASNIYA SUTRA then went towards the Revered Monk Mahavira, bowed down to him, and then went toward the Jain Ascetics including Gautama and others. (Page 96) Then these numerous gods and goddesses mustered together at one and the same time, then formed themselves into rows, then bent and bowed down in rows, then they straightened up together; thus simultaneously they rose up; steadily they bent down, and steadily rose up; and they bent down in harmony and they also rose up in harmony. Then they stretched (or spread) themselves together, and took their musical instruments at one and the same time ard played on them, sang, and danced in chorus. How was the music? Slow at the chest (i. e. the source), loud in the head, and clear (and sweet) at the throat; and being ready for dance they played the music which was well-arranged and properly controlled in the three places (viz. the chest, head and the throat), which filled the straight caverns with the humming sound (of music), which was impassioned ( (or classical), faultless at the three sources as also in the production; which was accompanied by the notes produced from the holes in a bamboo (i. e, a flute), a lute, Tala, time, beat (or harmony), and a peculiar sweetness (Graha); it was sweet, harmonious, graceful, and charming; it was soft, full of rolling sounds, very sweet, having good cadence, and of a beautiful type, heavenly, and which was meant to accompany the dance. How was the playing on the musical instruments? The conches, horns, small conches, Kharamukhis, Payas, and Piripiriyas ware blown; The drums and tabers were being beaten; the Bhambhas and Horambhas were being sounded; (with the lutes Viyadhi and Panchi), with the Bheris, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com 7 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [ 31 the Zallaris and Dundubhis being sounded, with (Muraja), Mrdanga, Nandi-Mrdanga; with the Alingas, Kustumbas, Gomukhis, Mardalas being played upon; with the lutes, Vipanchis, and Vallakis being sounded; the Mahantis, Kacchabhis and Chitravinas were played upon; the Baddhisas, Sughosas, and Nandighosas were sounded; the Bhramaris, Sadbhramaris, and Parivadinis were played; the Tunas and Tumbavinas were sounded; similarly the following instruments were also played upon, viz. Amodas, Kumbhas, Nakulas, Mukundas, Hudukkas, Vichikkis; Karatas, [Page 97] Dindimas, Kinikas and Kadambas; Dardarakas, Dardarikas, Kutumbas, Kalasikas, Madukas; Talas, Talas, Kansyatalas; Ringisiyas, Lattikas, Makarikas, Sinsumarikas; Flutes, Pipes, Valis, Parillis, and Baddhakas. There was then divine music, dance and play upon instruments; it was marvellous, amorous, noble, charming and ravishing the mind;-the music, the dance and the instrumental music,-all the three were sweet; there was great excitement prevailing, and the sound of revelry spreading, and thus a great celestial festivity was in progress. Then those numerous gods and goddesses showed unto the Revered Monk Mahavira the first type of divine dance named-as (or wherein were represented the following eight Auspicious things)-Swastika, Srivatsa, Nandyavarta, Vardhamanaka, Bhadrasana, Kalasa, Matsyadarpana, and other auspicious decorations. [ Page 111] Sutra 24) Then those many gods and goddesses gathered together and arrived there at one and the same time..the rest to be supplied..upto.. there was started a celestial festivity. Then those numerous gods and goddesses displayed in the presence of the Revered Monk Mahavira, the second type of Divine Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ] RAJAPRASNIYA SUTRA drama (or dance), adorned with Avarta, Pratyavarta, Sreni, Prasreni, Swastika, Pusyamanaka, Matsyanda, Makaranda, Jara, Mara, Puspayali, Padmapatra, Sagarataranga, Vasantilata, and Padmalata. Thus in every mode of dance the description of the gathering together of the gods etc. is common..upto...there was started a divine revelry. Then these numerous gods and goddesses displayed the third type of Divine dance in the presence of the Revered Monk Mahavira, which consisted of the drawing of the lines like the wolves, bears, horses, men, crocodiles, birds, serpents, kinnaras, rurus (or deer), Sarabhas, yaks, elephants, and wild-plants and lotus-plants. Then the fourth type of dram, (or dance) viz..curved on one side, curved on both the sides, circular on one side, and circular on both the sides and named as Chakrardha-chakravala. Then the Fifth one viz. the type represented by * a row of moons, bracelets, swans, suns, necklaces, stars, pearl-necklaces, gold-necklaces, and diamond-necklaces, Then the Sixth mode resembled the rising moon, the rising sun, termed as * Udgamanodgamana type.' Then the Seventh mode resembled the advent of the sun, and the moon and was named as 'Agamanagama' type. (Page 112] The Eighth one was the sun-eclipse and the moon-eclipse. The Ninth the setting of the sun and the moon and was called as * Astamanastamana type. Then the Tenth one was called the Mandala' type, and represented by the orb of the moon, the sun, the coils of a cobra, a circle ( or group) of demigods and goblins (and demons, great serpents, and Gandharyas). Then the Eleventh type was oalled Drutavilambita and resembling the graceful gait of a bear, a lion; a horse, or of an elephant in rut. Then the Twelfth one was called Sagara-Dagara type, and represented Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [ 33 by the movements of the) ocean and a citizen. The thirteenth type wes called as Nandachampa and displayed by the actions of the creepers, Nanda and Champa. The fourteenth type termed as Matsyanda-makaranda, Jara, and Mara, and represented by the formation of groups resembling these various precious stones. Then the fifteenth type, called as Kakara, Khakara, Gakara, Ghakara, and Nakara, and represented by the formations of groups like these various letters. Similarly the sixteenth was Chakara, the Seventeenth Takara, and the eighteenth takara, and the nineteenth Pakara, The twentieth was named the Pallava type and was represented by the Asoka sprouts, mango sprouts, Jambula sprouts, and Kausamba sprouts. The twenty-first was named as Latalata type and represented by lotus-creepers...upto.. Syama creepers. [ Page 113 3. The twenty-second was named Druta ; the twenty-third was named Vilambita and the twentyfourth as Druta-vilambita. The twenty-fifth was Anchita, twenty-sixth Ribhita, twenty-seventh Anchita-ribhita, twenty-eighth Arabhata, twenty-ninth Bbasola, thirtieth Arabhata-bhasola. Then the thirty-first type, called as Bhrantasambhranta and formed by bowing down, and produced by jumping up and down, by contracting and by stretching. Then those gods and goddesses gathered together at one and the same time...upto...a celestial festivity was started. Then those numerous gods and goddesses displayed the thirty-second type of dance named as Charamacharitanibadha (i, e. pertaining to the history of the Last Incarnation of the Lord). which dealt with the history of his former birth. ( the history of his life as a God), the history of his fall (from 3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ) RAJAPRASNIYA SUTRA heaven), the history of the removal (of foetus), the ''history of his birth, of the coronation ceremony (immediately) after birth, of his childhood, of his youth, of the enjoyments of pleasures of senses, of his renunciation, of his observing the austerities, (of his acquisition of knowledge), of his founding the Order, and of his getting salvation. Then those numerous gods and goddesses played on the four-fold types of musical instruments, viz. those that were stretched, expanded, solid and hollow. Then those numerous gods and goddesses gave four-fold musical perta. formances, viz. Utksipta, Padanta, Mandaya and Rochivasana. Then those numerous gods and goddesses displayed the four types of dances, viz, Anchita. Ribhita, Arabhata, and Bhasola. Then those numerous (Page 114] gods and goddesses made a display of the four-fold type of acting, viz. Darstantika, Pratyantika, Samanyatovini. pata, and Antomadhyavasanika. Then those many gods and goddesses showed to the various Nirgrantha Asceties including Gautama, their divine glory, pomp, spler dour and prowess, and also the heavenly thirty-two types of dances. They then went round the Revered Monk Mahavira three times, bowed down to and saluted him, and then went toward the God Suryabha, and with their heads bent low and clasped in their hands, they greeted him with hail and victory and reported to him the carrying out of his command. (Sulra 25 ) Then the God Suryabha withdrew all his , divine prosperity, heayenly splendour, and celestial glory. and in a moment he was one and alone. Then the God Suryabha went round the Reyered Monk Mahavira three times, bowed down to him and accompanied by his Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [ 35 retinue, ascended the same celestial aerial car and went back in the direction he had come from. [ Page 118] (Sutra 26) Then the Ascetic Gautama bowed down to and saluted the Revered Monk Mahavira; and respectfully addressed him thus:-" O Venerable Sir! whither has gone all the celestial prosperity, heavenly splendour and divine glory and prowess of the God Suryabha? Where has it entered"? (the Lord answered): "O Gautama! It has gone into and entered his ( own) body". "Why is it said thus, O Revered Sir, that is has gone into and entered his body"? "O Gautama, suppose, e.g. there is a dome-shaped building, smeared and guarded on both the sides, with the doors well-secured, free from breeze and quiet (or peaceful) owing to the absence of gale. Neither very near, nor far from that dome-shaped building, suppose, there is a big crowd of people. And that crowd of men happens to see a big storm of clouds or a downpour of rain or a big gale advancing rapidly; then that crowd enters the big domeshaped house and waits there. Even so, O Gautama, it is said that it has entered the body (of the God Suryabha)". F [Page 124] (Sutra 27) "O Revered Sir! where is situated the Suryabha Vimana of the God Suryabha, "? "O Gautama! In the continent Jambudvipa, to the south of the Mandara mountain, above the very level surface of this Ratnaprabha Earth, going beyond many yojanas above the Moon, the Sun, planets, stars and constellations, many hundreds and thousands and millions and crores of yojanas above it, there is a Kalpa ( or Heavenly abode) name as Saudharma Kalpa. It is extending in length from east to west, expansive (i.e. broad) from Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36] RAJAPRASNIYA SUTRA north to south. It is crescent-moon shaped, having the brilliance of a heap of rays; It is numerous crores and crores of yojanas in length and breadth, and numerous crores and crores of yojanas in circumfernce; and there, it is said, are thirty-two hundred thousand palaces of the gods living in the Saudharma Kalpa. These heavenly abodes are said to be all made up of diamonds, bright... upto... beautiful. Right in the middle of these Vimanas there are five ornaments (or palaces), named as follows: (1) Asokavatamsa, (2) Saptapamavatamsa, (3) Champaka. vatamsa (4) Cbutakavatamsa, and (5) Saudharmavatamsaka; in the centre those Avatamsakas were all made up of diamonds, brights...upto... beautiful. Crossing numerous thousands of yojanas to the east of the great Saudharmayatmsaka Vimana, [Page 285) one comes to the Suryabha Vimana of the God Suryabha. It is twelve and half hundred thousand yojanas in length and breadth, and 3952848 yojanas in circumference. It is surrounded by a rampart on all sides. The rampart is three hundred yojanas in height; at the bottom, it is one hundred yojanas broad; at the centre, it was fifty yojanas in breadth; and above (at the top) twenty five yojanas in breadth; it is broad at the bottom, narrow at the centre and small (or tapering) at the top, of the shape of a cow's tail, all made of gold, and bright...upto... beautiful The rampart was decorated with various five-coloured cornices (made of gems), which were as follows:-Black, blue, red, yellow and white ones. Those cornices were one yojana in length, half a yojana in breadth, and three-fourths of a yojana in height, all made of gems (and diamonds), and bright...upto...beautiful. Every wing of the Suryabha Vimana possessed one thousand doors. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [ 37 Those doors were high, being five hundred yojanas in height. three hundred and fifty yojanas in breadth, and of the same (dimensions) at the entrance; they were white, with the tops made of fine gold, decorated with various paintings and decorations of wolves, bears, horses, men, crocodiles, birds, serpents, Kinneras, deer, Sarabhas, yaks, elephants, wild creepers and lotus-plants; they were beautifully surrounded by diamond-altars supported on pillars; they had a pair of artificial Vidyadhara boys serving as a mechanical contrivance, were full of a flood of rays, having thousands of reflections (or images), shining bright, arresting the eye, soft of touch, having beautiful appearance; the description of the doors is as follows:(e. g. the base was made of diamonds, the supports were made of Ristha gems, the pillars (baving nails ?) Were made of lapis-lazuli; their floor was studded with fivecoloured gems and jewels and set in excellent gold; the thresholds were made of Hansagarbha gems; the nails were of Gomejjaka precious stones; the panels of the doors were made of rubies; the beams on the doors were made of Jyotirasa gems; the nails were of rubies (Lobitaksa); the joints were of diamonds; the holes (in which the nails were screwed down) were made of various gems; the door-bars, as well as their rests were made of diomonds; the Avartanapithikas (i.e. the places where bolts are fixed) were made of silver; the upper sides of the doors were made of Anka gems, the handles of the doors were close and there were no crevices left in them; there were one hundred and sixty-eight pegs (?) in the walls, and the same number of seats (or beds ?); there were also many dolls (or statuettes) standing gracefully, as well as various forms of serpents etc. made of various precious stones; the walls were made of Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 1 RAJPRASNIYA SUTRA diamonds, and their tops were made of (or plastered with) silver; the ceiling was made of burnished gold; the lattice work of the windows was made of various gems, the bamboos, straight and crosswise, being made of rubies and the base of windows being made of silver; the sides were made of Anka gems; the wings of the sides were made of the same stones; the bamboos and small bamboo sticks were of Jyotirasa stones; slabs were of gevels; the bolts were made of gold; the peculiar grass used for fastening the doors tightly was all white and made of silver; the covering was of diamonds; the covertops and domes were made of gold; they (i, e. the doors) were white, like the the surface of a conch, pure and spotless like thick curds or like the milk of a cow or like foam, or like a heap of silver; or like the white lotuses (or like the marks on the forehead), and like the crescent moon; they wery decorated with various gems and garlands; they were soft from inside as well as outside; there was (scattered) the sand and gravel of gold, very agreeable to the touch having a beautiful form, charming, beautiful, splendid and having a pleasant appearance. [Page 132] (Sutra 27 continued): On both the sides of those doors, on the two seats (at the entrance), there were placed a series of sixteen pitchers of sandal. Those sandal pitchers [Page 133] were supported on beautiful lotuses, were filled with fragrant and sweet water, were mixed with sandal paste, had strings on their necks, having the covering of lotus-petals, and were all made of jewels, bright....upto....beautiful, and were like the biggest of pitchers, O Long-lived monk! On both the sides of those doors, on the seats at the entrance, there was a series of sixteen elephant tusks (probably serving as Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [39 pegs) on both the sides. Those ivory pegs (or tusks) were surrounded by a net work of small bells, by a network of gems appearing like windows, and by a net work of pearls and gold hanging high; they were placed high, protruding out, firmly fixed in as lanting manner; having the shape of the lower half of the body of a snake; they were all made up of precious stones, bright.... .upto......beautiful, and were like big elephant tusks, O Long-lived monk! On these ivory-tusks (or pegs) were placed many collections of wreaths, that were circular and were being suspended below, tied with (i. e. strung in ) black thread; similarly, there were wreaths strung in blue, red, yellow aud white threads. Those garlands had golden pendants, and were decorated with golden leaves..upto..they had filled the whole atmosphere all around with a sound very pleasing to the heart and ears, and were shining with great splendour. Above those ivory pegs, there was placed a series of another sixteen ivory pegs (or tusks); these also were just like those..upto...were like big elephant tusks, O Long-lived monk! On those ivory pegs were placed many silver suspenders. On these silver-suspenders were kept many incense-pots made of lapis-lazuli. Those incense-pots were charming with the sweet spreading aroma of Kalaguru, excellent Kundurukka, Turukkka, and incense, were giving out sweet fragrance, were like a wafer of perfume, and pervaded the whole atmosphere round about with a sweet fragrance that was noble, delightful, charming and very pleasing to the nose and the heart. [Page 134]. On both the sides of those doors, on the two seats at the entrance, there were placed series of sixteen dolls. Those dolls were in a graceful and standing Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ] RAJAPRASNIYA SUTRA posture, well-supported, well-adorned, having various red coloured garments, and with many garlands put on (or fastened on the necks); their waists could be easily grasped by the fists (i.e, they were so slender), they had buxom bosoms, woich were exuberant and shaped like a pair of round wreaths (Apidas) placed in a line; the comers of their eyes were red; they possessed black hair that were soft, clear, having auspicious marks, and curly at the tips; they were slightly resting on the excellent Asok a trees, holding the branches with their left hands; attracting (the hearts of the onlookers) by their sidelong glances; teasing one another by their piercing ; looks and (though) made up of earth they had become eternal (V. L. rendered dark ?); they had moon-like faces; were as graceful as the moon, bad foreheads like the crescent moon, and were more gentle in appearance than even the moon; they were (dazzling) like meteors, resembled the lightning, or a pencil of rays, and were even brighter than the light of the sun; and they were charmingly and amorously dressed, and were beautiful..etc. [Page 138] (Sutra 28) On both the sides of those doors, near the seats at the entrance, there were series of sixteen latticed windows (on each side). Those latticed windows were all made of jewels, and were bright... upto.. beautiful. On both the sides of those doors there were series of sixteen bells, placed on the seats at the entrance. [Page 139] This is the description of those bells:e,g. The bells were made of gold, the bell hammers were made of diamonds, the sides of the bells were made of (i.e. decorated with) various jewels, the chains were made of gold and the ropes were of silver. Those bells had a continuons sound, like that of (a peal Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION (-41 of) clouds, or like that of a lion, or a drum, or a crane (crouncha bird), or like that of an orchestra; it was very sweet, Sonorous, giving out a good sound, and filled the atmosphere with a sound that was noble, delightful, charming and very pleasing to the ears and mind. On both the sides of those doors, on the seats at the entrance, there were placed series of wild-creepers. Those wild-creepers were full of the fresh sprouts of various coral plants and were studded with precious stones, were being sucked by the bees, were full of splendour and beautfiul ( etc.). On both the sides of these doors, just at the entrance, there were sixteen Prakanthakas (particular seats) on each side. These Prakanthakas were three hundred and fifty yojanas in length and breadth, one hundred and twenty five yojanas in thickness, were all made of diamonds, bright..upto.. beautiful. On each of those Prakanthakas there were built special palaces. Those special palaces were twohundred and fifty yojanas in height, one hundred and twenty-five yojanas in breadth; they were lofty, high and gay ( Com. full of splendour), were decorated with paintings and studded with various jewels and gems; they had victorious Vaijayanti banners wasted by the wind, and umbrellas upon umbrellas; their tops scraped the sky; the latticed work in the windows) was made of jewels; they appeared as if shining through a cage, possessed tops (or domes) that were studded with gems set in gold; they had Satapatra and Pundarika lotuses (kept at the entrance); they were also decorated with varied gems (like Tilaka-ratnas), crescent-moon-shaped jewels etc. They were decorated with various garlands of gems, were soft from inside as also outside; there was sand and Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42] RAJA PRASNIYA SUTRA gravel of gold (scattered inside); they had a very pleasing touch, were beautiful, charming [ Page 140 ] pleasing to the eyes. .upto.. there were garlands over the Prakanthakas and flags upon flags. On both the sides of these doors, there were erected on each side sixteen arches which were studded with various gems, supported on and fixed in pillars that were also studded with various gems. .upto..collections of lotuses. In front of these arches there were placed pairs of dolls on each side, and in front of the arches there were placed two pairs of dolls, and as below, even in front of these arches there were placed ivory pegs, as underneath.. upto garlands. In front of those arches there were placed two pairs of (the models or pictures of) horses, elephants, men, Kinnaras, Kimpurushas, great serpents, Gandharvas, and bears; these were all made of jewels, bright...upto.. beautiful; similarly there were lines, rows and couples. In front of those arches, there were two pairs of lotusplants. . upto... Sayma plants, which were perenially blossoming, were made of gems, and bright...upto... beautiful. In front of these arches were placed two pairs of peculiar Swastikas (Com. showers ?), which were made of jewels, bright..upto.. beautiful. In front of those arches were placed two pairs of sandal pitchers. Those sandal pitchers were placed on beautiful lotuses. In front of those arches, there were also placed two pairs of vessels, placed on beautiful lotuses..upto..which were of the size of the face of an intoxicated elephant, O Long-lived Monk ! ID front of those arches, there were placed two pairs of mirrors, which could be described as follows:- The stands of those mirrors were made of gold, the Surayas () were made of Lapis-lazuli, the Lowarangas (2) were made of Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [.43 TRANSLATION diamonds, the surface was studded with various gems, and was free from scratches, and possessed bright gloss; they resembled (in brightness) the orb of the moon and were of the hoight of half the body of a human being. In front of those arches, there were [Page 141] placed two pairs of plates having diamonds at the centre (Vajranabha Sthala), which were filled with Sali rice which was cleansed three times by thrashing, and whose husk (Nakha ) was removed; the plates were made of Jambunda gold...upto .. were beautiful and resembled huge wheels of chariots, O Long.lived Monk ! In front of those arches, there were placed two pairs of dishes (or vessels); these vessels were filled with pure water and many green fruit made of various five-coloured gems; those vessels were made of jewels, were bright...upto.. beautiful and were like big and circular troughs (in which fodder and grass is served to cows), O Long-lived Monk ! In front of those arches there were placed supports (or tripods) which were filled with various articles, were all made of gems, and bright... upto.. beautiful. In front of those arches there were placed two pairs of Manogulikas (or particular seats). On those Manogulikas were placed many planks (or sheets) of silver and gold. On those sheets of gold and silver, there were fixed many ivory pegs studded with diamonds, and on these pegs were hanging many suspenders. On those suspenders made of diamonds, there were placed many vases filled with wind (i.e. empty), and which were covered with black threads, blue threads, red threads, yellow threads, and white threads; they were all made of lapis-lazuli and were bright..upto...beautiful. In front of those arches, there were placed two pairs of wonderful jewelled caskets. Just as, e.g., a Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 ) RAJAPRASNIYA SUTRA wonderful jewelled casket of a Sovereign Monarch of the whole universe, being enveloped in layers of crystals and lapis-lazuli illumines, renders bright, makes brilliant etc. that entire spot all around, even so those wonderful jewelled caskets also rendered that whole area bright, shining, dazzling and brilliant. In front of those [Page 142] arches, there were placed various gems of the measure of a horse-neck (or head), and of the heads of elephants, men, Kinnaras, Kimpurushas, Mahoragas, Gandharyas and bears; (or posibly these were various figures of the heads of these animals etc.), all studded with diamonds, bright..upto.. beautiful. On those figures of the heads of horses..upto... bears, there were placed two pairs of baskets filled with flowers, (or garlands ) baskets filled with powder (or perfumes), baskets filled with garments, ornaments, mustards, and down (or feathers);they were all studded with diamonds, bright... upto... beautiful. In those flower-baskets...upto. .featherbaskets, there were two layers each of flowers..upto... feather, and they were all made of diamonds bright.. upto.. beautiful. In front of those arches there were placed two thrones on each side. Their discription..upto...garlands. In front of those arches there were placed two pairs of umbrellas made of silver. Those umbrellas had handles made of lapis-lazuli, the corners were made of Jambunada (gold), the joints where of diamonds; they were surrounded with a net-work of pearls; they had one thousand and eight golden spokes; they were scented with sandal paste perfume, and had the fragrance of all the seasons (i.e. of flowers etc. of every seasons); their shade was cool, they had auspicious deco. tation, and were shaped like the moon. In front of Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRANSLATION [ 45 those arches there were placed two pairs of chowries. Those chowries-(had handles that were studded with various gems and jewels and with excellent lapis_lazuli havieg the lustre of the moonlight)-had multi-coloured handles, which were made of bright &burnished gold and studded with various bright and precious jewels set in gold. They (i.e, the chowries) were bairy (or curyed?), resembled (in colour) the conch, or the Anka gems, or Kunda flowers, or waterspray, or the mass of foam, or nectar being churned; their hair was fine, long, and made of silver, they were made of diamonds, bright,..upto...beautiful. In front of those arches there were placed two pairs of caskets (or jars). of oil, Kostha, of leaves of Choya, of Tagara, of Ela (cardamom) [ Page 143 ) of Haritala, of Hingulaya, of Manasshila, and of Anjana (or collyrium); they were all made of diamonds, bright, .upto.. beautiful. [ Page 151 ) ( Sutra 29) In Suryabha Vimana, on every door there were eight hundred banners having the sign of wheels on them and thus eight hundred banners with the following emblems:-Viz,,deer, eagles, umbrellas. feathers, birds, lions, bears, (or bulls ), Seyas (?), of fourhorned creatures (i.e. antelopes), and of exellent elephants; similarly in the east as well as west. In the Suryabha Vimana, on every door, there were placed one thousand and eight ensigns. In the Suryabha Vimana, there were groups of sixty-five Bhaumas (or particular buildings ). The description of the floors and ceilings of those buildings to be repeated. Just in the centre of each of those buildings there was placed a throne; the discription of those throness, with all the attendant objects; in the other remaining buildings there were Bhadrasanas (or auspicious seats ) in each. The uppermost portions of , Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40:1 RAJAPRASNIYA SUTRA those doors were decorated with sixteen types of jewels, as follows : by jewels..upto...Risthas. Just along those doors were placed the Eight Auspicious. Objects, with flags, and banners upon banners. Similarly in all the directions. It is said that there are four thousand doors in the Suryabha Vimana, (termed as ?) Asokayana, Saptaparna, Champaka vana, and Chutaka vana. Toward the four directiors of the Suryabha Vimana, for five hundred yojanas, without a break (or at a stretch ), there are said to be four forest-groves; i.e. toward the east, there is Asokavana; to the south, Saptaparnavana; to the west Champakayana; and toward the north there is the mango grove. Those [Page 152] forestgroves were slightly more than twelve hundred and fifty Yojanas in length, five hundred yojanas in breadth, and each of them was encircled by a rampart; they were black, having black sheen......the description of the forest-grove. [Page 156 ] ( Sutra 31 ) Inside these forest-groves, the ground was very level and even, just as, e. g., like the surface of a drum...upto...was decorated with various five-coloured jewels and grass. Their smell and touch should be known in due order ( as before). What sort of a sound was produced by those jewels and grass when they were gently stirred, moyed, wafted, set in motion, made to tremble, impelled and dashed against one another by breezes coming from the east, west, south and the north ? O Gautama l just 'as, e.g., there might be a palanquin, or a soft rolling car, or a chariot having umbrellas, ilag, bells, banners, excellent arches, giving out sweet sound of chorus (or conch) surrounded by a net work of golden bells, made of Tinisa. - wood growing on the Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11gg alcleblo TV leta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com