Book Title: Shatkhandagama Pustak 11
Author(s): Pushpadant, Bhutbali, Hiralal Jain, Balchandra Shastri, A N Upadhye
Publisher: Jain Sahityoddharak Fund Karyalay Amravati
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001405/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalA-TIkA-samanvitaH SR SaTUkhaMDAgamaH vedanAkSetravidhAna-vedanAkAlavidhAna khaMDa 4 bhAga 5,6 pustaka 11 sampAdaka hIrAlAla jaina Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavat-puSpadanta-bhUtabali-praNItaH SaTrakhaMDAgamaH zrIvIrasenAcArya-viracita-dhavalA-TIkA-samanvitaH / tasya caturthakhaMDe vedanAnAmadheye hindIbhASAnuvAda-tulanAtmakaTippaNa-prastAvanAnekaparAizaSTaH sampAditAna vedanAnuyogadvAragarbhitAni vedanAkSetravidhAna-vedanAkAlavidhAnAnuyogadvArANi sampAdaka: nAgapura-vizvavidyAlaya-saMskRta-pAlI-prAkRtavibhAgAdhyakSaH em. e., elel. bI., DI. liTa. ityupAdhidhArI hIrAlAlo jainaH sahasampAdakaH paM. bAlacandraH siddhAntazAstrI saMzodhane sahAyakaH DA. neminAtha tanayaH AdinAthaH upAdhyAyaH em. e., DI. liTa. prakAzaka: zrImanta zeTha zitAvarAya lakSmIcandra jaina-sAhityoddhAraka-phaMDa-kAryAlaya amarAvatI ( barAra) vi. saM. 2011] vIra-nirvANa saMvat 2481 [I. sa. 1955 mUlyaM rUpyaka-dvAdazakam Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " prakAzakazrImanta zeTha zitAbarAya lakSmIcandra .. jaina-sAhityoddhAraka phaMDa kAryAlaya amarAvatI (barAra) mudraka1-19 phArma-sarasvatI mudraNAlaya, amarAvatI, ma. pra. zeSa-raghunAtha dipAjI desAI nyU bhArata priMTiMga presa, 6 kelevAr3I, giragA~va, bambaI 4. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE SATKHANDAGAMA OF PUSPADANTA AND BHUTABALI WITH THE COMMENTARY DHAVALA OF VIRASENA VOL. XI Vedanaksetravidhana-Vedanakalavidhana Anuyogadwaras Edited with translation, notes and indexes BY Dr. HIRALAL JAIN, M. A., LL, B., D. LITT. ASSISTED BY Pandit Balchandra Siddhanta Shastri with the cooperation of Dr. A. N. UPADHYE, . A., D. LITT. Published by Shrimant Seth Shitabrai Laxmichandra, Jaina Sahitya Uddharaka Fund Karyalaya, AMRAVATI (Berar ). 1955 Price Rupees Twelve Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Published byShrimant Soth Shitabrai Laxmichandra, Jaina Sahityn Uddharaka Fund Karyalaya, AMRAVATI ( Berar). Printer:Forms 1-19 Saraswati Printing Press, Amraoti, M. P. Rest-R. D. Desai, New Bharat P. Press, 6, Kolowadi, Girgaon, Bombay 4. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-sUcI 1 prAkkathana prastAvanA viSaya-paricaya 2 viSayasUcI 3 zuddhipatra mUla, anuvAda aura TippaNa 1 vedanAkSetravidhAna 2 vedanAkAlavidhAna 75-368 . pariziSTa sUtrapATha vedanAkSetravidhAnakA sUtrapATha vedanAkAlavidhAnakA sUtrapATha 2 avataraNa-gAthAsUcI 3 granthollekha 4 pAribhASika zabda-sUcI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAk-kathana SaTkhaMDAgama bhAga 10 ke prakAzanake pazcAt itane zIghra prastuta bhAga 11 ko pAkara pAThaka prasanna hoMge, aura prakAzanasambandhI pUrva vilambake liye hameM kSamA kareMge, aisI AzA hai| isa bhAgake prathama 19 phArma arthAt pRSTha 1 se 152 taka pUrvAnusAra sarasvatI presa, amarAvatImeM chape haiM; aura zeSa samasta bhAga nyUbhArata presa, bambaI, meM chapA hai / isa kAraNa yadi pAThakoMko TAipa, kAgaja va mudraNa AdimeM kucha dvirUpatA va doSa dikhAI de to kSamA kareMge / yadi bambaImeM mudraNakI vyavasthA na kI gaI hotI to abhI aura na jAne kitane kAla taka isa bhAgake pUre honekI pratIkSA karanI pdd'tii| bambaImeM isake mudraNakI vyavasthA karA denekA zreya zraddheya paM0 nAthUrAmajI premIko hai isa kAryameM hameM unakA aupacArika rUpamAtrase nahIM, kintu yathArthataH tana, mana aura dhanase sahayoga milA hai jisake liye hama unake atyanta kRtajJa haiN| unakI bar3I tIvra abhilASA aura preraNA hai ki dhavalazAstrakA sampAdana-prakAzana-kArya jitanA zIghra ho sake pUrA kara denA cAhiye, aura isake liye ve apanA saba prakAra sahayoga deneke liye taiyAra ho gaye haiN| isa kAryakI zeSa saba vyavasthA pUrvavat sthira rahI hai jisake liye hama dhavalAkI hastalikhita pratiyoMke svAmiyoMke tathA seTha lakSmIcandrajI va vyavasthApaka samitike anya sadasyoMke upakRta haiN| sahAranapuranivAsI zrI ratanacaMdrajI mukhtAra aura unake bhrAtA zrI nemicandrajI vakIla ina siddhAnta graMthoMke svAdhyAyameM asAdhAraNa ruci rakhate haiM, yaha hama pUrvameM bhI prakaTa kara cuke haiN| yahI nahIM, ve sAvadhAnIpUrvaka samasta mudrita pAThapara dhyAna dekara ucita saMzodhanoMkI sUcanA bhI mejanekI kRpA karate haiM jisakA upayoga zuddhipatrameM kiyA jAtA hai| isa bhAgake liye bhI unhoMne apane saMzodhana bhejanekI kRpA kii| isa nispRha aura zuddha dhArmika sahayogake liye hama unakA bahuta upakAra mAnate haiN| pAThaka dekheMge ki bhAga 12 vA~ bhI prAyaH isake sAtha hI sAtha prakAzita ho rahA hai, jisase pUrvavilambakA hamArA samasta aparAdha kSamya siddha hogaa| nAgapura, 3 pharavarI 1955 hIrAlAla jaina Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-paricaya vedanA mahAdhikArake antargata jo vedanAnikSepAdi 16 anuyogadvAra haiM unameMse Adike 4 anuyogadvAra pustaka 10 meM prakAzita ho cuke haiN| prastuta pustakameM unase Ageke vedanAkSetravidhAna aura vedanAkAlavidhAna ye 2 anuyogadvAra prakAzita kiye jA rahe haiM / 5 vedanAkSetravidhAna dravyavidhAnake samAna isa anuyogadvArameM bhI padamImAMsA, svAmitva aura alpabahutva, ye tIna anuyogadvAra haiM / yahA~ prArambhameM zrI vIrasena svAmIne kSetravidhAnakI sArthakatA pragaTa karate hue prathamataH nAma, sthApanA, dravya va bhAvake bhedase kSetrake 4 bheda batalA kara unameMse noAgamadravyakSetra (AkAza ) ko adhikAraprApta batalAyA hai| jJAnAvaraNAdi ATha karma rUpa pudgala dravyakA nAma vedanA hai / samudghAtAdi rUpa vividha avasthAoMmeM saMkoca va vistArako prApta honevAle jIvapradeza ukta vedanAkA kSetra hai / prakRta anuyogadvArameM cUMki isI kSetrakI prarUpaNA kI gaI hai, ataeva * vedanAkSetravidhAna ' yaha usakA sArthaka nAma hai| (1) padamImAMsA-jisa prakAra dravyavidhAna (pu. 10) ke antargata padamImAMsA anuyogadvArameM dravyakI apekSA jJAnAvaraNAdi karmoMkI vedanAke utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya va ajaghanya tathA dezAmarzakabhAvase sUcita sAdianAdi padoMkI prarUpaNA kI gaI hai; ThIka usI prakArase yahA~ isa anuyogadvArameM bhI unhIM 13 padoMkI kSetrakI apekSA prarUpaNA kI gaI hai| usase yahA~ koI ullekhanIya vizeSatA nahIM hai ( dekhie dravyavidhAnakA viSayaparicaya prastAvanA pR. 2-4 ) / (2) svAmitva anuyogadvArameM utkRSTa pada viSayaka svAmitva aura jaghanya pada viSayaka svAmitva, isa prakAra svAmitvake 2 bheda batalAkara prakaraNa vaza yahA~ jaghanya va utkRSTake viSayameM nizcita paddhatike anusAra nAmAdi rUpa nikSepavidhikI yojanA kI gaI hai| isameM noAgamadravya. jaghanyake ogha aura AdezakI apekSA mukhyatayA 2 bheda batalAkara phira unameMse bhI pratyekake dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA 4-4 bheda batalAye haiN| unameM oghakI apekSA eka paramANuko dravya-jaghanya kahA gayA hai / karmakSetrajaghanya aura nokarmakSetrajaghanyake bhedase kSetrajaghanya do prakArakA hai / inameM sUkSma nigoda jIvakI jaghanya avagAhanAkA nAma karmakSetrajaghanya aura eka AkAzapradezakA nAma nokarmakSetrajaghanya batalAyA hai| eka samayako kAlajaghanya aura paramANumeM rahanevAle eka snigdhatva Adi guNako bhAvajaghanya kahA gayA hai| AdezataH tIna pradezavAle skandhakI apekSA do pradezavAlA skandha dravyajaghanya, tIna AkAzapradezoMmeM adhiSThita dravyakI apekSA do AkAzapradezoMmeM adhiSThita dravya kSetrajaghanya, tIna samaya pariNata dravyakI apekSA do Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-paricaya samaya pariNata dravya kAlajaghanya, tathA tIna guNa-pariNata dravyakI apekSA do guNa-pariNata dravya bhAvajaghanya hai / isI prakArase AdezakI apekSA ina dravyajaghanyAdike bhedoMkI Age bhI kalpanA karanA cAhiye / jaise-cAra pradezavAle skandhakI apekSA tIna pradezavAlA tathA pA~ca pradezavAle skandhakI apekSA cAra pradezavAlA skandha AdezakI apekSA dravyajaghanya hai, ityAdi / yahI prakriyA utkRSTake sambandhameM bhI nirdiSTa kI gayI hai| vizeSa itanA hai ki yahA~ oghakI apekSA mahAskandhako dravya-utkRSTa, lokAkAzako karmakSetra-utkRSTa, AkAzadravyako nokarmakSetra-utkRSTa, ananta lokoMko kAla-utkRSTa, aura sarvotkRSTa varNAdiko bhAva-utkRSTa kahA gayA hai| Age isa anuyogadvArameM jJAnAvaraNAdi ATha karmoMkI kSetrakI apekSA utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya vedanAyeM kina kina jIvoMke kauna kaunasI avasthAoMmeM hotI haiM, isa prakAra ina vedanAoMke svAmiyoMkI vistArase prarUpaNA kI gayI hai / udAharaNasvarUpa kSetrakI apekSA jJAnAvaraNakI utkRSTa vedanAke svAmIkI prarUpaNA karate hue batalAyA gayA hai ki eka hajAra yojana pramANa Ayata jo mahAmatsya svayambhUramaNa samudrake bAhya taTapara sthita hai, vahAM vedanAsamuddhAtako prApta hokara jo tanuvAtavalayase saMlagna hai tathA jo mAraNAntikasamuddhAtako karate hue tIna vigrahakANDakoMko karake anantara samayameM nIce sAtavIM pRthivIke nArakiyoMmeM utpanna honevAlA hai usake jJAnAvaraNa karmakI kSetrakI apekSA utkRSTa vedanA hotI hai / isa utkRSTa vedanAse bhinna jJAnAvaraNakI kSetrakI apekSA anutkRSTa vedanA hai / isI prakArase darzanAvaraNa Adi zeSa karmoMkI utkRSTa-anutkRSTa vedanAoMkI prarUpaNA kI gayI hai / vedanIya karmakI kSetrakI apekSA utkRSTa vedanA lokapUraNa kevalisamuddhAtako prApta hue kevalIke kahI gayI hai| jJAnAvaraNakI kSetrataH jaghanya vedanA aise sUkSma nigoda aparyApta jIvake batalAyI hai jo Rjugatise utpanna hokara tadbhavastha honeke tRtIya samayameM vartamAna va tRtIya samayavartI AhAraka hai, jaghanya yogavAlA hai, tathA sarvajaghanya avagAhanAse yukta hai / isa jaghanya kSetravedanAse bhinna anaghanya kSetravedanA kahI gayI hai| isI prakArase zeSa karmoMkI bhI kSetrakI apekSA jaghanya va ajaghanya vedanAkI yahA~ prarUpaNA kI gayI hai| (3) alpabahutva anuyogadvArameM AThoM karmoMkI ukta vedanAoMke alpabahutvakI prarUpaNA jaghanyapadaviSayaka, utkRSTapadaviSayaka va jaghanya utkRSTapadaviSayaka, ina 3 anuyogadvAroMke dvArA kI gayI hai / prasaMga pAkara yahA~ (sUtra 30-99 meM) mUlagranthakartAne saba jIvoMmeM avagAhanAdaNDakakI mI prarUpaNA kara dI hai| 6 vedanAkAlavidhAna isa anuyogadvArameM pahile nAmakAla, sthApanAkAla, dravyakAla, samAcArakAla, addhAkAla, pramANakAla aura bhAvakAla, isa prakAra kAlake 7 medoMkA nirdeza kara inake aura bhI uttaramedoMko batalAte hue tadvyatirikta noAgamadravyakAlake pradhAna aura apradhAna rUpase 2 meda batalAye haiN| inameM jo kAla zeSa pAMca dravyoMke pariNamanameM hetubhUta hai vaha pradhAnakAla kahA gayA hai| yaha Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-paricaya pradhAnakAla kAlANu svarUpa hokara saMkhyAmeM lokAkAzapradezoMke barAbara, ratnarAzike samAna pradezapracayase rahita, amUrta evaM anAdi-nidhana hai / apradhAnakAla sacitta, acitta aura mizrake bhedase tIna prakArakA batalAyA hai| inameM daMzakAla ( DAMsoMkA samaya ) va mazakakAla ( maccharoMkA samaya ) Adiko sacittakAla; dhUlikAla, kardamakAla, varSAkAla, zItakAla va uSNakAla Adiko acittakAla; tathA sadaMza zItakAla Adiko mizrakAlase nAmAMkita kiyA gayA hai| samAcArakAla laukika aura lokottarake medase do prakAra hai / vandanAkAla, niyamakAla, svAdhyAyakAla, va dhyAnakAla AdirUpa lokottara samAcArakAla tathA karSaNakAla (kheta jotanekA samaya) lunanakAla va vapanakAla (vonekA samaya ) Adi rUpa laukika samAcArakAla kahA jAtA hai / vartamAna, atIta va anAgata rUpa kAla addhAkAla tathA palyopama va sAgaropama Adi rUpa kAla pramANakAla nAmase prasiddha haiN| vedanAdravyavidhAna aura kSetravidhAnake samAna isa anuyogadvArameM bhI padamImAMsA, svAmitva aura alpabahutva ye hI tIna anuyogadvAra haiN| . (1) padamImAMsA anuyogadvArameM jJAnAvaraNAdi karmoMkI vedanAoMke utkRSTa-anutkRSTa Adi unhIM 13 padoMkI prarUpaNA kAlakI apekSA ThIka usI prakArase kI gayI hai jaise ki dravyavidhAnameM dravyakI apekSAse aura kSetravidhAnameM kSetrakI apekSAse vaha kI gayI hai / yahA~ usase koI ullekhanIya vizeSatA nahIM hai| (2) svAmitva--pichale una donoM anuyogadvAroMke samAna yahA~ bhI isa anuyogadvArako utkRSTa padaviSayaka aura anutkRSTa padaviSayaka inhIM do bhedoMmeM vibhakta kiyA gayA hai / prakaraNavaza yahA~ bhI prArambhameM kSetrake vidhAnake samAna jaghanya aura utkRSTake viSayameM nAmAdi rUpa nikSepavidhikI yojanA kI gayI hai / tatpazcAt jJAnAvaraNAdi karmoM sambandhI kAlakI apekSA honevAlI utkRSTa-anutkRSTa evaM jaghanya-ajaghanya vedanAoMke svAmiyoMkI prarUpaNA kI gayI hai| udAharaNArtha, jJAnAvaraNakI utkRSTa vedanAke svAmIkA kathana karate hue yaha batalAyA hai ki jo saMjJI paMcendriya mithyAdRSTi jIva saba paryAptiyoMse paryApta ho cukA hai, sAkAra upayogase yukta hokara zrutopayogase sahita hai, jAgRta hai, tathA utkRSTa sthitibandhake yogya saMklezasthAnoMse athavA kucha madhyama jAtike saMkleza pariNAmoMse sahita hai, usake jJAnAvaraNa karmakI kAlakI utkRSTa vedanA hotI hai| uparyukta vizeSatAoMse saMyukta yaha jIva karmabhUmija ( 15 karmabhUmiyoMmeM utpanna ) hI honA cAhiye, bhogabhUmija nahIM; kAraNa ki bhogabhUmiyoMmeM utpanna jIvoMke utkRSTa sthitikA bandha sambhava nahIM hai / isake atirikta vaha cAhe akarmabhUmija ( deva-nArakI) ho, cAhe karmabhamipratibhAgaja ( svayaMprabha parvatake bAhya bhAgameM utpanna hoH isakI koI vizeSatA yahA~ abhISTa nahIM hai| isI prakAra vaha saMkhyAtavarSAyuSka (aDhAI dvIpa-samudroM tathA karmabhUmi pratibhAgameM utpanna ) aura asaMkhyAtavarSAyuSka ( deva-nArakI ) inameMse koI bhI ho sakatA hai / vaha deva honA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 viSaya-paricaya cAhiye, manuSya honA cAhiye, tiryaMca honA cAhiye athavA nArakI honA cAhiye; isa prakArakI gatijanya vizeSatAke sAtha hI yahA~ vedajanita vizeSatAkI bhI koI apekSA nahIM kI gayI hai| vaha jalacara bhI ho sakatA hai, thalacara bhI ho sakatA hai, aura nabhacara bhI ho sakatA hai; isakI bhI vizeSatA yahA~ nahIM grahaNa kI gayI / ___ isa utkRSTa vedanAse bhinna vedanA anutkRSTa batalAyI gaI hai| isI prakArase yathAsambhava zeSa karmoMkI kabhI kAlakI apekSA utkRSTa-anutkRSTa vedanAoMkI vizadatAse prarUpaNA kI gayI hai| Ayu karmakI kAlataH utkRSTa vedanAkA nirUpaNa karate hue yaha spaSTa kiyA hai ki utkRSTa devAyuke bandhaka manuSya samyagdRSTi hI hote haiM, kintu utkRSTa nArakAyuke bandhaka manuSya paryApta mithyAdRSTike sAtha saMjJI paMcendriya paryApta tiryaMca mithyAdRSTi bhI hote haiN| devoMkI utkRSTa AyukA bandha 15 karmabhUmiyoMmeM hI hotA hai, karmabhUmipratibhAga aura bhogabhUmiyoMmeM utpanna jIvoMke usakA bandha sambhava nahIM hai| utkRSTa nArakAyukA bandha 15 karmabhUmiyoMke sAtha karmabhUmipratibhAgameM bhI utpanna jIvoMke hotA hai, bhogabhUmiyoMmeM usakA bandha nahIM hotaa| isa utkRSTa devAyu aura nArakAyuke bandhaka saMkhyAta varSakI AyuvAle manuSya va tiryaMca usake bandhaka nahIM hote| tInoM vedoMmeMse kisI bhI vedake sAtha utkRSTa AyukA bandha ho sakatA hai, usakA kisI vedavizeSake sAtha virodha sambhava nahIM hai; yaha jo mUla granthakAradvArA sAmAnya kathana kiyA gayA hai usakA spaSTIkaraNa karate hue zrI vIrasena svAmIne kahA hai ki vedase abhiprAya yahA~ bhAvabedakA rahA hai| kAraNa ki anyathA dravya strIvedase bhI utkRSTa nArakAyukA bandha ho sakatA hai, kintu vaha " A paMcamI tti siMhA itthIo jaMti chaThipuDhavi tti" isa sUtra ( mUlAcAra 12-113 ) ke viruddha honese sambhava nahIM hai| isake atirikta dravyastrIvedake sAtha utkRSTa devAyukA bhI bandha saMbhava nahIM hai, kyoMki, usakA bandha nirgrantha liMgake sAtha hI hotA hai; parantu dravyastriyoMke vastrAdi tyAgarUpa bhAvanirgranthatA sambhava nahIM hai| kAlakI apekSA saba karmoMkI jaghanya vedanAkI prarUpaNA karate hue jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAya karmakI yaha vedanA chadmastha avasthAke antima samayako prApta jIvake (kSINakaSAyake antima samayameM ) batalAyI gayI hai / vedanA, Ayu, nAma va gotrakI kAlataH jaghanA vedanA ayogakevalIke antima samayameM hotI hai / mohanIya karmakI ukta vedanA sUkSmasAmyarAvake antima samayameM hotI hai / apanI apanI jaghanya vedanAse bhiddha saba karmoMkI kAlataH ajaghanya vedanA kahI gayI hai| (3) alpabahutva-anuyogadvArameM kramazaH jaghanya pada, utkRSTa pada aura jaghanya-utkRSTa padakI apekSA AThoM karmoMkI kAlavedanAke alpabahutvakI prarUpaNA kI gayI hai / isa prakAra ina 3 anuyogadvAroMke samApta ho jAnepara prastuta vedanAkAlavidhAna anuyogadvArA samApta ho jAtA hai / Age calakara usakI prathama cUlikA prArambha hotI hai| Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-paricaya cUlikA 1 isa cUlikAmeM nimna 4 anuyogadvAra haiM--sthitibandhasthAnaprarUpaNA, niSekaprarUpaNA, AbAdhAkANDakaprarUpaNA aura alpabahutva / (1) sthitibandhasthAnaprarUpaNAmeM caudaha jIvasamAsoMke Azrayase sthitibandhasthAnoMke alpabahatvakI prarUpaNA kI gayI hai| apanI apanI utkRSTa sthitimese jaghanya sthitiko kama karake eka aMkake milA denepara jo prApta ho utane sthitisthAna hote haiM / isa alpabahutvako dezAmarzaka sUcita kara zrI vIrasena svAmIne yahA~ alpabahutvake avvogADhaalpabahutva aura mUlaprakRtialpabahutva ye do bheda batalA kara svasthAna-parasthAnake bhedase vistArapUrvaka prarUpaNA kI hai| abbogADhaalpabahutvameM karmavizeSakI apekSA na kara sAmAnyatayA jIvasamAsoMke AdhArase jaghanya va utkRSTa sthitibandha, sthitibandhasthAna aura sthitibandhasthAnavizeSakA alpabahutva batalAyA gayA hai| parantu mUlaprakRtialpabahutvameM unhIM jIvasamAsoMke AdhArase jJAnAvaraNAdi karmokI apekSA kara uparyukta jaghanya va utkRSTa sthitibandhAdike alpabahutvakI prarUpaNA kI gayI hai| Age jAkara " badhyate iti bandhaH, sthitizcAsau bandhazca sthitibandhaH, tasya sthAnaM vizeSa. sthitibandhasthAnam ; athavA bandhanaM bandhaH, sthiterbandhaH sthitibandhaH, so'smin tiSThatIti sthitibandhasthAnam " ina do niruktiyoMke anusAra sthitibandhasthAnakA artha AbAdhAsthAna karake pUrvokta paddhatike hI anusAra avvogAr3haalpabahutvameM svasthAna-parasthAna svarUpase jaghanya va utkRSTa AbAdhA, AbAdhAsthAna aura AbAdhAsthAnavizeSake alpabahutvakI sAmAnyatayA tathA mUlaprakRtialpabahutvameM inhIMke alpabahutvakI karmavizeSake AdhArase prarUpaNA kI gayI hai| tatpazcAt jaghanya va utkRSTa AbAdhA, AbAdhAsthAna aura AbAdhAvizeSa, ina sabake alpabahutvakI prarUpaNA pUrvokta paddhatike hI anusAra sammilita rUpameM eka sAtha bhI kI gayI hai| __tatpazcAt "sthitayo badhyante ebhiriti sthitibandhaH, teSAM sthAnAni avasthAvizeSAH sthitibandhasthAnAni" isa niruktike anusAra sthitibandhasthAnapadase sthitibandhake kAraNabhUta saMkleza va vizuddhi rUpa pariNAmoMkI vyAkhyA prarUpaNA, pramANa va alpabahutva ina 3 anuyogadvAroMse kI gayI hai| saMklezavizuddhisthAnoMkA alpabahutva svayaM mUlagranthakartA bhaTTAraka bhUtabalike dvArA caudaha jIvasamAsoMke AdhArase kiyA gayA hai| tatpazcAt sthitibandhakI jaghanya va utkRSTa Adi avasthAvizeSoMke alpabahutvakA bhI varNana mUlasUtrakArane svayaM hI kiyA hai| (2) niSekaprarUpaNA-saMjJI paMcendriya mithyAdRSTi paryApta Adi vividha jIva jJAnAvaraNAdi karmoMke AbAdhAkAlako chor3akara utkRSTa sthitike antima samaya paryanta prathamAdika samayoMmeM kisa pramANase dravya dekara niSekaracanA karate haiM, isakI prarUpaNA isa adhikArameM prarUpaNA, pramANa, zreNi, avahAra, bhAgAbhAga aura alpabahutva, ina 6 anuyogadvAroMke dvArA vistArase kI gaI hai| 1 yaha alpabahutva zvetAmbara karmaprakRti granthakI AcArya malaya giri viracita saMskRta TIkAmeM bhI yat kiMcit bhedake sAtha prAyaH jyoMkA tyoM pAyA jAtA hai (dekhiye karmaprakRti gAthA 1, 80-81 kI ttiikaa)| isake atirikta yahAM anya bhI kucha prakaraNa anUdita jaise upalabdha hote haiN| Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya- paricaya (3) AbAdhAkANDakaprarUpaNA meM yaha batalAyA gayA hai ki paMcendriya saMjJI Adi jIva Ayukarmako chor3akara zeSa 7 karmoMkI utkRSTa sthitise AbAdhAke eka eka samayameM palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra nIce Akara eka AbAdhAkANDakako karate haiM / udAharaNArtha vivakSita jIva AbAdhA antima samayameM jJAnAvaraNAdikI utkRSTa sthitiko bhI bAMdhatA hai, usase eka samaya kama sthitiko bAMdhatA hai, do samaya kama sthitiko bhI bAMdhatA hai, tIna samaya kama sthitiko bhI bAMdhatA hai, isa kramase jAkara ukta samayameM hI palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtrase hIna taka utkRSTa sthitiko bAMdhatA hai / isa prakAra AbAdhAke antima samayameM jitanI bhI sthitiyA~ bandhake yogya haiM una sabakI eka AbAdhAkANDaka saMjJA nirdiSTa kI gayI hai / isI se AbAdhA ke dvicaramAdi samayoMke vivakSita dvitIyAdika AbAdhAkANDakoMko bhI samajhanA cAhiye / yaha krama jaghanya sthiti prApta hone taka cAlU rahatA hai / yahA~ zrI vIrasena svAmIne caudaha jIvasamAsoMmeM AbAdhAsthAnoM aura AbAdhAkANDakazalAkAoMke pramANakI bhI prarUpaNA kI hai / 1 12 yahA~ Ayu karmake AbAdhAkANDakoMkI prarUpaNA na karanekA kAraNa yaha hai ki amuka AbAdhAmeM AyukI amuka sthiti ba~dhatI hai, aisA koI niyama anya karmoke samAna Ayukarmake viSayameM sambhava nahIM hai / kAraNa ki pUrvakoTike tribhAgako AbAdhA karake usameM tetIsa sAgaropama pramANa [ utkRSTa ] Ayu ba~dhatI hai, usase eka samaya kama bhI ba~dhatI hai, do samaya kama bhI ba~dhatI hai, tIna samaya kama bhI ba~dhatI hai, yahA~ taka ki isI AbAdhAmeM kSudrabhavagrahaNa mAtra taka Ayusthiti ba~dhatI hai / yahI kAraNa hai ki yahA~ Ayuke AbAdhAkANDakoMkI prarUpaNA nahIM kI gayI / ( 4 ) alpabahutva anuyogadvAra meM mUlasUtrakAra dvArA caudaha jIvasamAsoMmeM jJAnAvaraNAdi 7 karmoM tathA Ayu karmakI jaghanya va utkRSTa AbAdhA, AbAdhAsthAna, AbAdhAkANDaka, nAnApradezaguNahAnisthAnAntara, ekapradezaguNahAnisthAnAntara, eka AbAdhAkANDaka, jaghanya va utkRSTa sthitibandha tathA sthitibandhasthAna, ina sabake alpabahutvakI prarUpaNA vizada rUpase kI gayI hai' / Age calakara yahA~ zrI vIrasena svAmIne isa alpabahutvake dvArA sUcita svasthAna va parasthAna alpabahutvoMkI bhI prarUpaNA bahuta vistAra se kI hai / cUlikA 2 isa cUlikA antargata sthitibandhAdhyavasAyasthAnoMkI prarUpaNAmeM jIvasamudAhAra, prakRtisamudAhAra aura sthitisamudAhAra ye 3 anuyogadvAra nirdiSTa kiye gaye haiM / (1) jIvasamudAhArameM yaha batalAyA hai ki jo jIva jJAnAvaraNAdi rUpa dhruvaprakRtiyoMke bandhaka haiM ve do prakAra hote haiM-- sAtabandhaka, aura asAtabandhaka / isakA kAraNa yaha hai ki 1 tulanAke liye dekhiye karmaprakRti 1-86 gAthAkI AcArya malayagiriviracita saMskRta TIkA / Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya - paricaya 13 sAtA va asAtAvedanIyake bandhake vinA ukta jJAnAvaraNAdi prakRtiyoMkA bandha sambhava nahIM hai / inameM jo sAtabandhaka haiM ve tIna prakAra haiM-catuH sthAnabandhaka, tristhAnabandhaka aura dvisthAnabandhaka / asAtabandhaka bhI tIna prakAra hI haiM -- dvisthAnabandhaka, tristhAnabandhaka aura catuHsthAnabandhaka / inameM sAtAke catuHsthAnabandhaka sarvavizuddha ( atizaya maMdakaSAyI), unase usIke tristhAnabandhaka saMkliSTatara hote haiM / asAtAke dvisthAnabandhaka sarvavizuddha, inase tristhAnabandhaka saMkliSTatara, aura inase bhI usake catuHsthAnabandhaka saMkliSTatara, hote haiM / sAtAke catuHsthAnabandhaka jIva ukta jJAnAvaraNAdi prakRtiyoMkI jaghanya sthitiko, tristhAnabandhaka ajaghanya anutkRSTa sthitiko, tathA dvisthAnabandhaka utkRSTa sthitiko bA~dhate haiM / asAtAke dvisthAnabandhaka uparyukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitiko, tristhAnabandhaka ajaghanya - anutkRSTa sthitiko, tathA catuHsthAnabandhaka ukta prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti ke sAtha hI asAtAkI bhI utkRSTa sthitiko bA~dhate haiN| tatpazcAt sAtA va asAtAke catuH sthAnabandhaka va dvisthAnabandhaka Adi jIvoMmeM jJAnAvaraNakI jaghanya Adi sthitiyoMko bA~dhanevAle jIva kitane haiM, tathA jJAnopayoga va darzanopayogase baMdhanevAlI sthitiyA~ kauna kaunasI haiM, ityAdi batalAkara chaha yavoMke adhastana va uparima bhAgoMke alpabahutvakI prarUpaNA kI gayI hai / ( 2 ) prakRtisamudAhAra meM pramANAnugama aura alpabahutva ye do anuyogadvAra haiM inameM pramANAnugamake dvArA jJAnAvaraNAdi karmoMkI sthiti bandhake kAraNabhUta sthitibandhAdhyavasAyasthAnoMke pramANakI prarUpaNA tathA alpabahutvake dvArA ukta AThoM karmoMke sthitibandhAdhyavasAyasthAnoMke alpabahutvakI prarUpaNA kI gayI hai / (3) sthiti samudAhAra meM pragaNanA, anukRSTi aura tIvra-maMdatA ye tIna anuyogadvAra haiM / inameM pragaNanA dvArA jJAnAvaraNAdi ATha karmoMkI jaghanya sthitise lekara utkRSTa sthiti paryanta pAye jAnevAle sthitibandhAdhyavasAyasthAnoMkI saMkhyA aura unake alpabahutvakI prarUpaNA kI gayI hai / anukRSTimeM uparyukta jaghanya Adi sthitiyoMmeM inhIM sthitibandhAdhyavasAyasthAnoMkI samAnatA va asamAnatAkA vicAra kiyA gayA hai| tIvra-maMdatA anuyogadvAra meM jaghangha sthiti - Adike AdhArase sthitibandhAdhyavasAyasthAnoMke anubhAgakI tIvratA va maMdatAkA vivecana kiyA gayA hai / isa prakAra dvitIya cUlikAke samApta ho jAnepara prastuta vedanAkAlavidhAna anuyogadvAra samApta hotA hai / Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama 1 2 viSaya-sUcI viSaya 5 vedanA kSetravidhAna vedanA kSetravidhAnameM jJAtavya padamImAMsA Adi 3 anuyogadvAroMkA ullekha kSetrake sambandhameM nAmAdi nikSepoMkI yojanA ( padamImAMsA ) 3 padamImAMsA meM kSetrakI apekSA jJAnAvaraNakI vedanA sambandhI utkRSTa anutkRSTa Adi 13 padoMkA vicAra 4 zeSa karmoMke ukta padoMkA vicAra 17 utkRSTa padakI apekSA jJAnAvaraNAdi karmoMkI kSetravedanAkA alpabahutva | 18 jaghanya - utkRSTa padakI apekSA ukta vedanAkA alpabahutva | 19 mUla sUtroMdvArA saba jIvoMmeM avagAhanAmedoMke alpabahutvakI prarUpaNA / pRSTha ( svAmitva ) 5 svAmitvake jaghanya va utkRSTa padaviSayaka 2 bhedoMkA nirdeza 6 jaghanyake viSayameM nAmAdi nikSepoMkI yojanA 7 utkRSTake viSaya meM nAmAdi nikSepoMkI yojanA 8 kSetrakI apekSA utkRSTa jJAnAvaraNIyavedanAke svAmI kI prarUpaNA 9 kSetrataH anutkRSTa jJAnAvaraNIyavedanAke svAmIkI aneka vikalpoM meM prarUpaNA 23 10 anutkRSTa kSetra vikalpoM ke svAmiyoMkA prarUpaNA Adi 6 anuyogadvAroMke dvArA nirUpaNa / 27 11 darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAyakI utkRSTa va anutkRSTa kSetravedanAkI prarUpaNA jJAnAvaraNIya samAna batalAkara vedanIya karmakI utkRSTa vedanAke svAmIkA nirUpaNa / 12 vedanIya karmakI anutkRSTa kSetravedanAke svAmIkI prarUpaNA karate hue prarUpaNA A 6 anuyogadvAroMke dvArA anutkRSTa kSetrabhedoMke svAmiyoMkA nirUpaNa 29 13 vedanIya karmake hI samAna Ayu, nAma aura gotrakI utkRSTa kSetravedanA batalA kara kSetrataH jJAnAvaraNIyakI jaghanya vedanAke svAmIkA nirUpaNa 14 vedanIya sambandhI anutkRSTa kSetravedanAke svAmiyoMkI aneka bhedoMmeM prarUpaNA karate hue caudaha jIvasamAsoMmeM kramazaH vRddhiko prApta honevAle avagAhanAbhedoMkI prarUpaNA ( alpabahutva ) 15 alpabahutvaprarUpaNA meM jaghanya, utkRSTa aura jaghanya utkRSTa padaviSayaka 3 anuyogadvAroM kA ullekha / 16 jaghanya padakI apekSA AThoM karmoMsambandhI jaghanya kSetravedanAkI paraspara samAnatAkA ullekha / 1 2 3 11 33 33 13 14 30 33 36 53 "" 54 55 56 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-sUcI s 20 eka sUkSma jIvakI apekSA dUsare sUkSma jIvakI, sUkSma jIvakI apekSA bAdara jIvakI tathA bAdara jIvakI apekSA sUkSma jIvakI avagAhanA sambandhI guNAkAravizeSoMkA ullekh| 21 saMdRSTidvArA avagAhanAbhedoMke svAmiyoMkA nirdeza / 6 vedanAkAlavidhAna 1 vedanAkAlavidhAnameM jJAtavya 3 anuyogadvAroMkA ullekha karate hue kAlake 7 mUla bhedoMkA ullekha karate hue kAlake 7 mUlabhedoM evaM uttara bhedoMkA svruup| 75 2 padamImAMsA Adi ukta 3 anuyogadvAroMkA nAmollekha (padamImAMsA ) 3 padamImAMsAmeM kAlakI apekSA jJAnAvaraNIyavedanA sambandhI utkRSTa-anutkRSTa Adi 13 padoMkI prarUpaNA 4 zeSa 7 karmokI kAlavedanAke ukta 13 padoMkA vicAra (svAmitva) 5 svAmitvake jaghanya va utkRSTa padaviSayaka 2 bhedoMkA nirdeza 6 jaghanyake viSayameM nAmAdi nikSepoMkI yojanA 7 utkRSTake viSayameM nAmAdi nikSepoMkI yojanA 8 kAlakI apekSA utkRSTa jJAnAvaraNIyavedanAke svAmIkI prarUpaNA 9 kAlakI apekSA aneka bhedoMmeM vibhakta anutkRSTa jJAnAvaraNIyavedanAke svAmiyoMkI prarUpaNA 10 prarUpaNA Adi 6 anuyogadvAroMke dvArA ukta anutkRSTa sthAnavikalpoMke svAmiyoMkI prruupnnaa| 108 11 jhAnAvaraNIyake hI samAna zeSa 6 karmoMkI bhI utkRSTa-anutkRSTa vedanA batalAkara Ayu karmakI utkRSTa kAlavedanAke svAmIkA nirUpaNa / 112 12 kAlakI apekSA Ayu karma sambandhI anutkRSTa vedanAkI prarUpaNA / 116 13 kAlakI apekSA jaghanya jJAnAvaraNIyavedanAke svAmIkA vivecana / 118 14 kAlakI apekSA ajaghanya jJAnAvaraNIyavedanAke svAmibhedoMkI prarUpaNA / 120 15 darzanAvaraNIya aura antarAya sambandhI jaghanya va ajaghanya vedanAoMkI jJAnAvaraNase samAnatAkA ullekha / 132 16 kAlakI apekSA jaghanya vedanIyavedanAke svAmIkA nirdeza / 17 vedanIyakI ajaghanya vedanAke svAmIkI prarUpaNA / 133 18 Ayu, nAma aura gotra sambandhI jaghanya-ajaghanya kAlavedanAoMkI vedanIyavedanAse samAnatAkA ullekha / 134 19 kAlakI apekSA jaghanya va ajaghanya mohanIyavedanAoMke svAmiyoMkA ullekha 135 . (alpabahutva) Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 136 147 .148 viSaya-sUcI 20 alpabahutva prarUpaNAmeM jaghanya, utkRSTa aura jaghanya-utkRSTa padaviSayaka 3 anuyoga- . dvAroMkA nirdesh| 21 jaghanya padakI apekSA AThoM karmoMkI jaghanya vedanA sambandhI paraspara samAnatAkA ullekh| 22 utkRSTa padakI apekSA AThoM karmoMkI vedanAkA alpabahutva / 23 jaghanya-utkRSTa padakI apekSA ukta karmavedanAkA alpabahutva / 138 prathama cUlikA 24 mUlaprakRti-sthitibandhakI prarUpaNAmeM sthitibandhasthAnaprarUpaNA, niSekaprarUpaNA, AbAdhAkANDakaprarUpaNA aura alpabahutva, ina 4 anuyogadvAroMkA nirdeza karake unakI AvazyakatAkA digdarzana / (sthitibandhasthAnaprarUpaNA) 25 caudaha jIvasamAsoMmeM sthitibandhasthAnoMkA alpabahutva / 142 26 isa alpabahutvadvArA sUcita cAra prakArake alpabahutvameMse svasthAna avvogADha . alpabahutvakI prarUpaNA / 27 parasthAna avvogADhaalpabahutva / 28 svasthAna mUlaprakRtialpabahutva / ....... 150 29 caudaha jIvasamAsoMmeM AThoM karmoMkA parasthAna alpabahutva / 30 vyutpattivizeSase sthitibandhasthAnakA artha AbAdhAsthAna karake unakI prarUpaNA, pramANa aura alpabahutvake dvArA vyAkhyA / 162. 31 prastuta alpabahutva prarUpaNAmeM svasthAna avvogAr3haalpabahutva / 163 32 parasthAna avvogADhaalpabahutva / - : 164 33 svasthAna mUlaprakRtialpabahutva / -166 35 parasthAna mUlaprakRtialpabahutva / 35 uparyukta donoM alpabahutvadaNDakoMkI sammilita prarUpaNAmeM svasthAna avvogADha alpabahutva 36 parasthAna avvogADhaalpabahutva 179 37 khasthAna mUlaprakRtialpabahutva 182 38 parasthAna mUlaprakRtialpabahutva 39 caudaha jIvasamAsoMmeM saMkleza-vizuddhisthAnoMkA alpabahutva 40 jaghanya va utkRSTa sthitibandhakA alpabahutva 225 (niSekaprarUpaNA) 41 anantaropanidhA dvArA paMceMndriya saMjJI mithyAdRSTi paryApta jIvoMmeM jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya aura antarAya karmokI niSekaracanAkA krama 238 169 177 190 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 248 viSaya-sUcI 42 uparyukta jIvoMmeM mohanIya karmakI niSekaracanAkA krama / 43 paMceMdriya saMjJI samyagdRSTi athavA mithyAdRSTi paryApta jIvoMmeM Ayu karmakI niSekaracanAkA krama 245 44 paMceMdriya saMjJI mithyAdRSTi paryAptoMmeM nAma va gotrakI niSekaracanAkA krama 246 45 paMceMdriya saMjJI mithyAdRSTi aparyAptoMmeM sAta karmokI niSekaracanAkA krama 247 46 paMceMdriyAdika aparyAptoM tathA sUkSma ekeMdriya paryApta-aparyAptoMmeM AyukI niSeka racanAkA krm| 47 paMceMdriya asaMjJI, caturindriya, trIndriya, dvIndriya aura bAdara ekeMdriya paryAptoMmeM Ayuko chor3akara zeSa sAta karmoMkI niSekaracanAkA krama / 249 48 uparyukta jIvoMmeM Ayu karmakI niSekaracanAkA krama / 251 49 uparyukta aparyAptoMmeM tathA sUkSma ekendriya paryApta-aparyAptoMmeM sAta karmokI niSekaracanAkA krama 252 50 paramparopanidhAke dvArA vividha jIvoMmeM niSekaracanAkramakI prarUpaNA 253 51 zreNirUpaNAse sUcita avahAra, bhAgAbhAga aura alpabahutva anuyogadvAroMkI prruupnnaa| 258 (AbAdhAkANDakArUpaNA) 52 paMceMdriya saMjJI va asaMjJI Adi jIvoMmeM Ayuko chor3akara zeSa sAta karmoMke AbAdhA kANDaka karanekA niym|| 53 AyukarmasambandhI AbAdhAkANDakaprarUpaNA na karanekA kAraNa / 269 (alpabahutva) paMcendriya saMjJI mithyAdRSTi paryApta-aparyApta jIvoMmeM sAta karmokI jaghanya-utkRSTa AbAdhA AdikA alpabahutva / paMcendriya saMjJI va asaMjJI paryApta jIvoMmeM jaghanya va utkRSTa AbAdhA AdikA alpbhutv| 273 paMcendriya saMjJI va asaMjJI aparyAptoM tathA zeSa caturindriyAdi paryApta-aparyApta jIvoMmeM AyusambandhI jaghanya AbAdhA AdikA alpabahutva / 275 paMcendriya asaMjJI Adi paryApta-aparyAptoMmeM sAta karmokI AbAdhA AdikA bhrpbhutv| 276 ekendriya bAdara va sUkSma paryApta-aparyAptoMmeM sAta karmokI AbAdhA AdikA alpabahutva / 278 zrI vIrasena svAmIke dvArA prakRta alpabahutva sUcita svasthAna-parasthAna ala svasthAna alpabahutvakI prarUpaNA / parasthAna alpabahutvakI prruupnnaa|| 287 61 prakRta alpabahutva sambandhI viSama padoMkI paMjikA / 267 279 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 viSaya-sUcI dvitIya cUlikA 62 isa cUlikAke antargata sthitibandhAdhyavasAyaprarUpaNAmeM jIvasamudAhAra, prakRti samudAhAra aura sthitisamudAhAra, ina tIna anuyogadvAroMkA nirdeza / 63 prakRta cUlikAkI anAvazyakatAviSayaka zaMkA aura usakA parihAra / (jIvasamudAhAra) 64 jJAnAvaraNAdi dhruvaprakRtiyoMke bandhaka jIvoMke sAtAbandhaka va asAtAbandhaka ina do medoMkA nirdesh| 311 65 sAtAbandhakoMke 3 bheda / 312 66 asAtAbandhakoMke 3 bheda / 313 67 ukta medoMmeM sarvavizuddha va saMkiliSTatara avasthAoMkA nirdeza / 314 68 sAtAke catuHsthAnabandhakAdikoMmeM tathA asAtAke dvisthAnabandhakAdikoMmeM jaghanya sthiti Adike baMdhanekA niyama / 69 jJAnAvaraNAdi dhruvaprakRtiyoMke sthitivizeSoMko AdhAra karake unameM sthita jIvoMkI prarUpaNA, pramANa, zreNi, avahAra, bhAgAbhAga aura alpabahutva ina 6 anuyogadvAroMke dvArA prruupnnaa| 320 70 jJAnopayoga aura darzanopayogake dvArA baMdhane yogya sthitiyoMkA ullekha / 71 chaha yavoMke adhastana va uparima bhAgoMke alpabahutvakI prruupnnaa| 334 72 sAtAke va asAtAke catuHsthAnAdibandhakoMkA alpabahutva / 341 (prakRtisamudAhAra) 73 prakRtisamudAhArameM pramANAnugama aura alpabahutva ina do anuyogadvAroMkA nirdeza karake pramANAnugamake dvArA jJAnAvaraNAdike sthitibandhAdhyavasAyasthAnoMkI prmaannprruupnnaa| ukta sthitibandhAdhyavasAyasthAnoMkA alpabahutva / 347 (sthitisamudAhAra) sthitisamudAhArameM pragaNanA, anukRSTi aura tIvra-mandatA ina 3 anuyogadvAroMkA nirdesh| 349 pragaNanA dvArA jJAnAvaraNIyAdi karmoMkI jaghanya sthiti Adi sambandhI sthitibandhAdhyavasAyasthAnoMkI gnnnaa| 350 anantaropanidhA aura paramparopanidhAke dvArA ukta sthitibandhAdhyavasAyasthAnoMkI prruupnnaa| 78 zreNiprarUpaNAse sUcita avahAra, bhAgAbhAga aura alpabahutvake dvArA uparyukta sthAnoMkI prruupnnaa| 358 79 anukRSTi dvArA ukta sthitibandhAdhyavasAyasthAnoMkI samAnatA-asamAnatAkA vicAra / 362 tIvra-mandatA dvArA uparyukta sthitibandhAdhyavasAyasthAnoMke anubhAga sambandhI tIvratA va mandatAkA vicaar| 366 346 75 352 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhi-patra zuddha orm pRSTha paMkti azuddha vedanAnikSepavidhAna 2 22 vaha AkAza hai padaNAvAyAbhAvAdo visesAbhAdo 7 12 ukasA 11-14 suttasthA 11 moNa evamagegAsa vedanAkSetravidhAna vaha kSetra hai padaNovAyAbhAvAdo visesAbhAvAdo ukkassA suttattho mottaNa evamegegAsa 4 1 4 . 20 V vaNA puvilla vaTThAvedavvA dvidibaMdhaTThANANi labhaMti paMcendriyoMmeM pAye tadiyasamao tRtIya samaya sthitisaMtakarma parUvaNA pugvilla vaDDhAvedavvA vidibaMdhaTThANANi Na labhaMti paMcendriyoMmeM nahIM pAye bidiyasamao dvitIya samaya sthitisatkarma 24 26 100 100 13 NApuNaruttaTThANaM Na puNaruttaTTANaM samaya dekhA samaya kama dekhA apunarukta punarukta tApratI 'sesaphAlIhiMto Na x x x puNaruttaTThANaM' dusamayUNa- do samaya eka samaya x x x 2 a-A-kApratiSu 'dusamayUNa' iti paatthH| zatapRthaktva taka zatapRthaktva sthiti taka chedbhaaghaaro| chedabhAgahAro hodi| samayUNa-2 104 104 109 127 33 23 4 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zuddhi-patra pRSTha paMkti 131 5 139 __12 139 26 11 26 31 152 162 164 168 168 azuddha aba isa chedabhAgahArako isakA chedabhAgahAra hotA hai| kahate haiN| puvvattaMsaM pubuttaMsaM asaMkhejaguNAo saMkhejaguNAo' yogaddAra' saMgato yogaddAraM sagaMtoasaMkhyAtaguNI saMkhyAtaguNI 1 a-A-kApratiSu 1 pratiSu 'asaMkhejaguNAo' iti pAThaH ___ 2-a-A-kA pratiSu samatte samattaM saMkhejjaguNo asaMkhejjaguNo saMkhyAtaguNo asaMkhyAtaguNo 2 tApratipATho'yam / pratiSu 2 tApratI 'saMkhejjaguNo' _ 'asaMkhejjaguNo" usIse usIke...adhika hai| x x x sthitibandhasthAna sthitivandhasthAnavizeSa tassa tasya [ evaM saNNipaMbiMdiya-] [ saNNipaMciMdiya-] ukkassiyA AvAhA visesAhiyA / evaM haiM / isI haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| isI hai sva-sthAna hai-svasthAna caturindriya bAdara ekendriya teiMdiyapajjattayassa teiMdiya apajjattayassa' trIndriya paryAptaka trIndriya aparyAptaka pratiSu 'teiMdiyapajja0' iti pAThaH / paryAptaka aparyAptaka AvAdhAsthAna AvAdhAsthAnavizeSa vAdareiMdiya beiMdiya vAdara ekendriya dvIndriya saMklezasthAnoMkI vizuddhi pariNAmoMkI apajjayassa apajjattayassa 1 evaM 21 32 177 190 27 191 191 192 122 197 197 207 28 23 WW. 28 222 222 30 kadhaM......"asaMkhejjaguNataM asaMkhyAtaguNe kadhaM....."saMkhejjaguNataM saMkhyAtaguNe Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 zuddhi-patra pRSTha paMkti azuddha zuddha 1 a-A-kApratiSu 'saMkhejjAguNataM, 1 tApratau 227 24 228 AbAhA abAhA 229 asaMkhejjaguNo asaMkhejjaguNoM 229 apajjayassa apajjattayassa 233 17 ekendriyake trIMdriyake 236 18 asaMkhyAta asaMyata 236 25 saMzI paMcendriya saMzI mithyAdRSTi paMcendriya 245 kSapita-guNita-gholamAna kSapitagholamAna va guNitagholamAna tIsa tetIsa -muhuttayAbAdhaM muhuttamAbAdhaM 262 24 hai / (1641244)x1:(16412)4 280 kammANamAbAhAhANA kammANamAvAhATThANANi 280 asaMkhejjaguNANi saMkhejjaguNANi asaMkhyAtaguNe saMkhyAtaguNe 1 mapratipATho'yam / ... 1 mapratI asaMkhejaguNANi ' iti paatthH| iti paatthH| 281 asaMkhejaguNo saMkhejaguNo' 281 asaMkhyAtaguNA saMkhyAtaguNA 281 1 pratiSu ' asaMkhejjaguNo' iti paatthH| asaMkhejjaguNo saMkhejjaguNo' 286 asaMkhyAtaguNA saMkhyAtaguNA 286 xxx 1 a-A-kApratiSu 'asaMkhejjaguNo' iti paatthH| 302 10 visesAhio / mohaNIyasta visesaahio| [caduNNaM kammANaM jahaNNao TThidibaMdho visesaahio| ] mohaNIyassa 302 27 hai / mohanIyakA hai| [cAra kaukA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| ] mohanIyakA 26 samaya taka samaya kama 305 15 utpattikA anutpattikA 306 19 ghanya jaghanya 308 9 aNiAga aNiogaTi0 313 33 karSaH tristhAnagataH karSaH sa tristhAnagata: 280 286 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For or zuddhi-patra pRSTha paMkti azuddha zuddha Ti0 314 21 sarvavizuddhA rasaM sarvavizuddhA jantavaste parAvartamAnazubha prakRtInAM catuHsthAnagataM rasaM Ti0 31528 te tAsa ta tAsA 315 30 , 81 329 26 3-4 1644 332 paDhamAsu apaDhamAsu 332 24 prathama aprathama 332 31 2aNagArappAuggA 2 pratiSu 'paDhamAsu' iti pAThaH / 3 aNagArappAuggA 335 13 asaMkhyAtaguNe saMkhyAtaguNe 335 25 temyo'pi......3| yaha TippaNa naM.1 kA aMza hai jo TippaNa 2ke ___antargata chapa gayA hai| 336 21 dekha deva 336 25 honA hai| azubha honA hai| 338 11 aMtokoDAkoDiAbAdhUNA aMtokoDAkoDI AbAdhUNA Ti0 339 30 sthiti yasthiti sthitibayasthiti 348 3 TidiM baMdhaMtANa TThidibaMdhaTThANANa 348 17 zaMkA-nAma kintu nAma 349 18 saMkhyAtaguNe asaMkhyAtaguNe 352 kudo 359 rijjaMti taM rijjati / taM rUpeNu rUpeSu 362 21 ajaghanya jaghanya 363 3 NivvaggaNakaMdayaM' NivvaggaNakaMdayaM 363 padiyakhaMDaM tadiyakhaMDa 367 31 samudahAre samudAhAre karom 2 0 2.2.30 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veyaNakhettavihANaNiogadAraM veyaNakAlavihANaNiogaddAra Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (siri-bhagavaMta-pupphadaMta-bhUdabAle-paNIdo chakkhaMDAgamo siri-vIra seNAiriya- viraiya-dhavalA TIkA-samaNido tassa cautthe khaMDe veyaNAe vedaNAkhettavihANANiogaddAraM ) veyaNakhettavihANetti tattha imANi tiNNi aNiogaddArANi NAdavvANi bhavaMti // 1 // vedaNANikkhittalliyA khettaM NikkhividavvaM / kimaTThe khettaNikkheivo kIrade ? avagada khettadvANapaDisehUM kAdUNa payadakhettaTTaparUvaNaGkaM / uktaM ca avagaNivAraNaGkaM payadassa parUvaNANimittaM ca / saMsayaviNAsaNaGkaM taccatthavahAraNaTuM ca // 1 // vedanA nikSepavidhAna yaha jo anuyogadvAra hai usameM ye tIna anuyogadvAra jJAtavya haiM // 1 // vedanA meM nikSipta kSetrakA yahAM nikSepa karanA cAhiye / zaMkA - kSetrakA nikSepa kisaliye karate haiM ? samAdhAna - aprakRta kSetrasthAnakA pratiSedha karake prakRta kSetrakI arthaprarUpaNA karaneke liye kSetrakA nikSepa karate haiN| kahA bhI hai aprakRtakA nivAraNa karaneke liye, prakRtakI prarUpaNA karaneke liye, saMzayako naSTa karane ke liye, aura tattvArthakA nizcaya karaneke liye nikSepa kiyA jAtA hai // 1 // ru. 11-1. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame vaiyaNAkhaMDa [1, 2, 5, 1. tattha khettaM caunvihaM NAmakhettaM evaNakhettaM davakhettaM bhAvakhettaM cedi / tattha NAmaTThavaNakhettANi sugamANi / davvakhettaM duvihamAgama-NoAgamadavvavettabheeNa / tattha AgamadavakhetaM NAma khettapAhuDajANago aNuvajutto / NoAgamadavvakhattaM tivihaM jANugasarIra-bhaviyatavvadirittabhedeNa / tattha jANugasarIra-bhaviyaNoAgamadavvakhettANi sugamANi / tvvdiritt'nnoaagmkhettmaagaasN| taM duvihaM logAgAsamalogAgAsamidi / tattha-lokyante upalabhyante yasmin jIvAdayaH padArthAH sa lokastadviparItastvalokaH / kadhabhAgAsassa khettavavaeso 1 kSIyanti nivasantyasmin jIvAdaya iti AkAzasya kSetratvopapatteH / bhAvakhettaM duvihaM Agama-NoAgamabhAvakhettabheeNa / tattha khattapAhuDajANago uvajutto AgamabhAvakhettaM / savvadavvANamappappaNo bhAvo NoAgamabhAvakhettaM / kadhaM bhAvassa khettavavaeso 1 tattha svvvvaavtttthaannaad||| ettha NoAgamadavvakhetteNa ahiyaaro| aTTavihakammadavvassa veyaNe tti snnnnaa| veyaNAe khettaM veyaNAkhettaM, veyaNAkhettassa vihANaM veyaNAkhettavihANamidi paMcamassa aNiogaddArasya guNaNAma / idisaddo vavacchedaphalo / tattha veyaNakhettavihANe imANi tiNNi aNiogaddArANi kSetra cAra prakAra hai- nAmakSetra, sthApanAkSetra, dravyakSetra aura bhAvakSetra / unameM nAmakSetra aura sthApanAkSetra sugama haiM / dravyakSetra Agama aura noAgama dravyakSetrake bhedase do prakAra hai| unameM kSetrapAbhRtakA jAnakAra upayoga rahita jIva AgamadavyakSetra kahalAtA hai| noAgamadravyakSetra jJAyakazarIra, bhAvI aura tadavyatiriktake bhedase tIna prakAra hai| unameM zAyakazarIra aura bhAvI noAgamadravyakSetra sugama haiM / tad: vyatirikta noAgamadravya kSetra AkAza hai| vaha do prakAra hai - lokAkAza aura alokaakaash| inameM jahAM jIvAdika padArtha dekhe jAte haiM yA jAne jAte haiM yaha loka hai| usase viparIta aloka hai| zaMkA- AkAzakI kSetra saMzA kaise hai ? samAdhAna- 'kSIyanti asmin ' arthAt jisameM jIvAdika rahate haiM vaha akAza hai, isa niruktike anusAra akAzako kSetra kahanA ucita hI hai| bhAvakSetra Agama aura noAgama bhAvakSetrake bhedase do prakAra hai| unameM kSetra prAbhRtakA jAnakAra upayoga yukta jIva AgamabhAvakSetra hai| saba dravyoMkA apanA apanA bhAva nobhAgamabhAvakSetra kahalAtA hai| zaMkA-bhAvakI kSetra saMjJA kaise ho sakatI hai ? . samAdhAna- usameM saba dravyoMkA avasthAna honese bhAvakI kSetra saMzA bana jAtI hai| yahA~ noAgamadravyakSetrakA adhikAra hai| ATha prakArake karmadravyakI vedanA saMjJA hai / vedanAkA kSetra vedanAkSetra, ghedanAkSetrakA vidhAna vedanAkSetravidhAna / yaha pAMcarSe anuyogadvArakA guNanAma hai| sUtra meM sthita 'iti' zabda vyavaccheda karanevAlA hai| usa vedanAkSetravidhAnameM ye tIna anuyogadvAra haiN| 1 pratiSu tadhvadiritta vi-' tApratau 'tavvadiritta [ma] vi' iti pAThaH / 2 pratighu '-davvassa kammaveyaNA ci' iti paatthH| Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 3. ] mAhiyAre veyaNakhettavihANe padamImAMsA 3 hati / ettha ahiyArA tiNNi ceva kimahaM parUvijjati ? Na, aNNesimettha saMbhavAbhAvAdo / kudo ? [Na] saMkhA-TThANa jIvasamudAhArANamettha saMbhavo, ukkassANukkassa-jahaNNAjahaNNabhedabhiNNasAmittANiogaddAre edesimaMta bhAvAdo | Na oja - jummANiogaddArassa vi saMbhavo, tassa padamImAMsAe pavesAdo / Na guNagArANiogaddArassa vi saMbhavo, tassa appAbahue pavesAdo / tamhA tiNi ceva aNiogaddArANi hoMti tti siddhaM / padamImAMsA sAmittaM appA bahue ti // 2 // paDhamaM caiva padamImAMsA kimaTThamuccade ?Na, padesuM aNavagaesu sAmittappAbahuANaM parUvaNovAyAbhAvAdo' / tadaNaMtaraM sAmittANiogaddArameva kimahaM vuccade ? Na, aNavagae padappamANe tadappA bahugANuvavattado / tamhA eseva ahiyAraviNNAsakkamo icchiyavvo, rivajjAda | padamImAMsA NANAvaraNIyaveyaNA khettado kiM ukkassA kimaNukkassA kiM jahaNNA kimajahaNNA ? // 3 // ) zaMkA yahAM kevala tIna hI adhikAroMkI prarUpaNA kisaliye kI jAtI hai| samAdhAna- nahIM, kyoMki, aura dUsare adhikAra yahAM sambhava nahIM hai| kAraNa ki saMkhyA, sthAna aura jIvasamudAhAra to yahAM sambhava nahIM haiM, kyoMki, inakA antarbhAva utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya va ajaghanya bhedase bhinna svAmitvaanuyogadvAra meM hotA hai / oja-yugmAnuyogadvAra bhI sambhava nahIM hai, kyoMki, usakA praveza padamImAMsA meM hai / | guNakAra anuyogadvAra bhI sambhava nahIM hai, kyoMki, usakA praveza alpabahutvameM hai / isa kAraNa tIna hI anuyogadvAra haiM, yaha siddha hai / padamImAMsA, svAmitva aura alpabahutva, ye tIna anuyogadvAra yahAM jJAtavya haiM // 2 // zaMkA - padamImAMsAko pahile hI kisaliye kahA jAtA hai ? samAdhAna cUMki padoM kA jJAna na honepara svAmitva aura alpabahutvakI prarU paNA kI nahIM jA sakatI, ata eva pahile padamImAMsAkI prarUpaNA kI jA rahI hai / zaMkA - usake pazcAt svAmitva anuyogadvArako hI kisaliye kahate haiM ? - samAdhAna - nahIM, kyoMki, padapramANakA jJAna na honepara unakA alpabahutva bana nahIM sktaa| isa kAraNa nirdoSa honese ukta adhikAroMke isI vimyAsakramako svIkAra karanA cAhiye / padamImAMsA-- jJAnAvaraNIyakI vedanA kSetrakI apekSA kyA utkRSTa hai, kyA anutkRSTa hai, kyA jaghanya hai, aura kyA ajaghanya hai 1 // 3 // 1 tApratau ' pade [ se ] ' iti pAThaH / 2 pratiSu 'padaNAvAyAbhAvAdo' iti pAThaH / Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame vedaNAkhaMDa [1, 2, 5, 4. ettha NANAvaraNaggahaNeNa sesakammANa paDiseho kado / davva-kAla-bhAvAdipaDisehaI khettaNideso kado / edaM pucchAsuttaM desAmAsiyaM, teNa aNNAo Nava pucchAo edeNa suucidaao| tamhA NANAvaraNIyaveyaNA kimukkassA, kimaNukkassA, kiM jahaNNA, kimajahaNNA, kiM sAdiyA, kimaNAdiyA, kiM dhuvA, kimaDuvA, kimojA, kiM jummA, kimomA, kiM visiTThA, kiM Noma-NovisiTThA tti vattavvaM / evaM NANAvaraNIyaveyaNAe visesAbhAveNa sAmaNNarUvAe sAmaNNaM' visesAviNAbhAvi tti kaTTa terasa pucchAo parUvidAo / edeNeva sutteNa sUcidAo aNNAo terasapadavisayapucchAo vttvvaao| taM jahA- ukkassA NANAvaraNIyaveyaNA kimaNukkassA, kiM jahaNNA, kimajahaNNA, kiM sAdiyA, kimaNAdiyA, kiM dhuvA, kimaDuvA, kimojA, kiM jummA, kimomA, kiM visiTThA, kiM goma-NovisivA tti bArasa pucchAo ukkassapadassa havaMti / evaM sesapadANaM pi bArasa pucchAo pAdekkaM kAyavAo / ettha savvapucchAsamAso egUNasattarisadametto / 169/ tamhA edamhi desAmAsiyasutte aNNANi terasa suttANi dahavvANi tti| ukkassA vA aNukkassA vA jahaNNA vA ajahaNNA vA // 4 // edaM pi' desAmAsiyasuttaM / teNettha sesaNavapadANi vattavvANi / desAmAsiyattAdo ceva sesaterasasuttANamastha aMtabhAvo vattavyo / tattha tAva paDhamasuttaparUvaNA kIrade / taM jahA sUtra meM zAnAvaraNa padakA grahaNa karake zeSa karmokA pratiSedha kiyA gayA hai| dravya, kAla aura bhAva AdikA pratiSedha karaneke liye kSetrakA nirdeza kiyA hai| yaha pRcchAsUtra dezAmarzaka hai, isaliye isake dvArA anya nau pRcchAeM sUcita kI gaI haiN| isa kAraNa jJAnAvaraNakI vedanA kyA utkRSTa hai, kyA anutkRSTa hai, kyA jaghanya hai, kyA ajaghanya hai, kyA sAdika hai, kyA anAdika hai, kyA dhruva hai, kyA adhruva hai, kyA ora hai, kyA yugma hai, kyA moma hai, kyA viziSTa hai, aura kyA noma-noviziSTa hai, aisA kahanA cAhiye / isa prakAra sAmAnya cUMki vizeSakA avinAbhAvI hai ataH vizeSakA abhAva honese sAmAnya svarUpa jJAnAvaraNIyavedanAke viSaya meM ina teraha pRcchAoMkI prarUpaNA kI gaI hai| isI sUtrase sUcita anya teraha pada viSayaka pRcchAoMko kahanA caahiye| yathA- utkRSTa jhAnAvaraNavedanA kyA anutkRSTa hai, kyA jaghanya hai, kyA ajaghanya hai, kyA sAdika hai, kyA anAdika hai, kyA dhuva hai, kyA adhruva hai, kyA oja hai, kyA yugma hai, kyA oma hai, kyA viziSTa hai, aura kyA noma-noviziSTa hai, ye bAraha pRcchAeM utkRSTa padake viSayameM hotI haiN| isI prakAra zeSa padoM se bhI pratyeka padake viSayameM bAraha pRcchAeM karanA cAhiye / yahAM saba pRcchAoMkA jor3a eka sau unattara (169) mAtra hotA hai| isI kAraNa isa dezAmarzaka sUtrameM anya teraha sUtroMko dekhanA caahiye| ukta vedanA utkRSTa bhI hai, anutkRSTa bhI hai, jaghanya bhI hai, aura ajaghanya bhI hai // 4 // yaha bhI dezAmarzaka sUtra hai / isaliye yahAM zeSa nau padoMko kahanA caahiye| dezAmarzaka honese hI isa sUtrameM zeSa teraha sUtroMkA antarbhAva kahanA caahiye| unameM pahile prathama sUtrakI prarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra hai-zAnAvaraNIyakI vedanA 1 pratiSu ' sAmaNNa' iti paatthH| 2 pratiSu evaM di' iti paatthH| Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 5, 4.] veyaNamahAhiyAre vaiyaNakhettavihANe padamImAMsA NANAvaraNIyaveyaNA khettado siyA ukkasA, advairajjUNa mukkamAraNaMtiyamahAmacchammi ukkassakhettuvalaMbhAdo / siyA aNukkassA, aNNattha aNukkassakhettadaMsaNAdo / siyA jahaNNA, tisamayaAhAraya-tisamayatabbhavatthasuhumANigodamhi jhnnnnkhettuvlNbhaado| siyA ajahaNNA, aNNattha ajahaNNakhettadaMsaNAdo / siyA sAdiyA, pajjavaTThiyaNae avalaMbijjamANe savvaletANaM sAdittuvalaMbhAdo / siyA aNAdiyAM, davvaTTiyaNae avalaMbijjamANe aNAdittadaMsaNAdo / siyA dhuvA, davaTThiyaNayaM paDucca NANAvaraNIyakhettassa savvalogassa dhuvattuvalaMbhAdo / siyA addhavA. pajjavaTriyaM paDacca advttdNsnnaado| siyA ojA, kattha vi khettavisese kalitejojasaMkhAvisesANamuvalaMbhAdo / siyA jummA, kattha vi khettavisese kada-bAdarajummANaM saMkhAvisasANamuvalaMbhAdo / siyA omA, kattha vi khettavisese prihaannidsnnaado| siyA visiTThA, kattha vi vaDDidaMsaNAdo / siyA Noma-NovisiTThA, kattha vi vaDDi-hANIhi viNA khettassa avaTThANadasaNAdo | 13| / saMpahi bidiyasuttattho uccade / taM jahA- ukkassaNANAvaraNIyaveyaNA jahaNNA aNukkassA ca Na hodi, paDivakkhattAdo / siyA ajahaNNA, jahaNNAdo uvarimAsesakhettaviyappAvahide ajahaNNe ukkassassa vi saMbhavAdo / siyA sAdiyA, kSetrakI apekSA kathaMcit utkRSTa hai, kyoMki, ATha rAjuoMmeM mAraNAntika samudghAtako karanevAle mahAmatsyake utkRSTa kSetra pAyA jAtA hai / kathaMcit vaha anutkRSTa hai, kyoki, mahAmatsyako chor3akara anyatra anutkRSTa kSetra dekhA jAtA hai| kathaMcita jaghanya hai, kyoMki, trisamayavartI AhAraka va trisamayavartI tadbhavastha sUkSma nigoda jIvake jaghanya kSetra pAyA jAtA hai| kathaMcit vaha ajaghanya hai, kyoMki, ukta sUkSma nigoda jIvako chor3akara anyatra ajaghanya kSetra dekhA jAtA hai| kathaMcit vaha sAdika hai. kyoki, payAyAthika nayakA Azraya karane para saba kSetroke sAditA pArya jAtI hai| kathaMcit vaha anAdika hai, kyoMki, dravyArthika nayakA Azraya karanepara anAdipanA dekhA jAtA hai / kathaMcit vaha dhruva hai, kyoMki, dravyArthika nayakI apekSA zAnAvaraNIya karmakA kSetra jo saba loka hai vaha dhruva dekhA jAtA hai / kathaMcit vaha adhava hai, kyoMki, paryAyArthika nayakI apekSA ukta kSetra ke adhruvapanA bhI dekhA jAtA hai| kathaMcit vaha oja hai, kyoMki, kisI kSetravizeSameM kalioja aura tejoja saMkhyAvizeSa pAyI jAtI haiM / kathaMcit vaha yugma hai, kyoMki, kisI kSetravizeSameM kRtayugma aura bAdarayugma ye vizeSa saMkhyAyeM pAyI jAtI haiN| kIcat vaha oma hai, kyoMki, kisI kSetravizeSameM hAni dekhI jAtI hai| karthacit vaha viziSTa hai, kyoMki, kahIM vRddhi dekhI jAtI hai| kathaMcit vaha noma-noviziSTa hai, kyoMki, kahIMpara vRddhi aura hAnike vinA kSetrakA avasthAna dekhA jAtA hai (13) / ____ aba dvitIya sUtrakA artha kahate haiM / vaha isa prakAra hai-utkRSTa jJAnAvaraNIyaghedanA jaghanya aura anutkRSTa nahIM hai, kyoMki, ve usake pratipakSabhUta haiN| kathaMcit pAha ajayalpa bhI hai, kyoMki, jaghanyase Uparake samasta vikalpoMmeM rahanevAle ajaghanya padameM utkRSTa pada bhI sambhava hai| kathaMcit vaha sAdika bhI hai, kyoMki, anuskRSTa 1 pratiSu 'addha ' iti paatthH| 2 tApratau ' aNAdi' iti pAThaH / 3 ma-kApratyoH 'jahaNNA ajahUNNA', tApratau 'jahaNNAjahaNNA' iti pAThaH | Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame baiyaNAkhaMDa aNukkassAdo ukkassakhettuppattIe / siyA aduvA, ukkassapadassa svvkaalmvtttthaannaabhaavaado| siyA kadajummA, ukkassakhettammi bAdarajumma-kali-tejojasaMkhauvisesANamaNuvalaMbhAdo / siyA Noma-NovisiTThA, vaDDide hAide ca ukkassattavirohAdo / evaM ukkassaNANAvaraNIyaveyaNA paMcapadappiyA' | 5 || aNukkassaNANAvaraNIyaveyaNA siyA jahaNNA, ukkassaM mottUNa sesaheTThimAsesaviyappe aNukkasse jahaNNassa [vi sNbhvaado| siyA ajahaNNA, aNukkassassa ajahaNNAviNAbhAvittAdo / siyA sAdiyA, ukkassAdo aNukkassuppattIdo aNukkassAdo vi aNukkassavisesuppattidaMsaNAdo ca / aNAdiyA Na hodi, aNukkassapadavisessa vivkkhiyttaado| aNukkassasAmaNNammi appide vi aNAdiyA Na hodi, ukkassAdo aNukkassapadapadidaM paDi saadittdNsnnaado| Na ca NiccaNigodesu aNAdittaM labbhadi, tattha aNukkassapadANaM pallaTTaNeNa saadittuvlNbhaado| siyA aDuvA, aNukkassekkapadavisesassa savvadA avaTThANAmAvAdo / sAmaNNe asside vi dhuvattaM Natthi, aNukkassAdo ukkassapadaM pddivjjmaannjiivdNsnnaado| siyA ojA, kattha vi padavisese avaTThidaduvihavisamasaMkhuvalaMbhAdo / siyA jummA, kattha vi aNukkassapadavisese duvihasamasaMkhadaMsaNAdo | siyA omA, kattha kSetrase utkRSTa kSetrakI utpatti hai / kathaMcit vaha adhruva bhI hai, kyoMki, utkRSTa pada sarvadA nahIM rahatA / kathaMcit vaha kRtayugma bhI hai, kyoMki, utkRSTa kSetrameM bAdarayugma, kali oja aura tejoja rUpa vizeSa saMkhyAyeM nahIM pAyI jAtIM / kathaMcit vaha noma-noviziSTa bhI hai kyoMki, vRddhi aura hAnike honepara utkRSTapanekA virodha hai| isa prakAra utkRSTa pAnAvaraNIyavedanA pAMca (5) pada svarUpa hai| anutkRSTa zAnAvaraNIyavedanA kathaMcit jaghanya hai, kyoMki, utkRSTako chor3akara zeSa saba nIceke vikalpa rUpa anutkRSTa padameM jaghanya pada bhI sambhava hai| kathaMcit vaha ajaghanya bhI hai, kyoMki, anutkRSTa ajaghanyakA avinAbhAvI hai| kathaMcit vaha sAdika bhI hai, kyoMki, utkRSTa padase anutkRSTa padakI utpatti hai, tathA anutkRSTase bhI anutkRSTavizeSakI utpatti dekhI jAtI hai| vaha anAdika nahIM hai, kyoMki, yahAM anutkRSTa padavizeSakI vivakSA hai / anutkRSTa sAmAnya kI vivakSA karanepara bhI vaha anAdi nahIM ho sakatI, kyoMki, utkRSTase anutkRSTa padameM giranekI apekSA sAdipanA dekhA jAtA hai / yadi kahA jAya ki nitya nigoda jIvoMmeM usakA anAdipanA pAyA jAtA hai, so bhI ThIka nahIM hai; kyoMki, unameM bhI anutkRSTa padoMke palaTanese sAdipanA pAyA jAtA hai| kathaMcit vaha adhruva bhI hai, kyoMki, sarvadA eka anutkRSTa padavizeSa raha nahIM sktaa| sA mAzraya karanepara bhI dhruvapanA sambhava nahIM hai, kyoMki, anutkRSTase utkRSTa padako prApta honevAle jIva dekhe jAte haiM / kathaMcit vaha oja bhI hai, kyoMki kisI padavizeSa meM avasthita donoM prakArakI viSama saMkhyA pAyI jAtI hai| kathaMcit vaha yugma bhI hai, kyoMki, kisI anutkRSTa padavizeSameM donoM prakArakI sama saMkhyA dekhI jAtI hai| kathaMcit vaha 1 pratizu 'saMkA' iti pAThaH / 1 tApratI 'paMcapadaMsiyA' iti pAThaH / 3 tApatau "aNNukka- [ssA] do ' iti paatthH| Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 5, 1.] yaNamahAhiyAre dheyagakhattIvahANe padamImAMsA vi hANIdo' samuppaNNaaNukkassapaduvalaMbhAdo / siyA visiTThA, kattha vi vaDhIdo aNukkassapaduvalaMbhAdo / siyA Noma-NovisiTThA, aNukkassa-jahaNNammi aNukkassapadavisese vA Appide vaDi-hANINamabhAvAdo / evaM NANAvaraNANukkassaveyaNA NavapadappiyA | 9|| evaM tadiyasuttaparUvaNA kdaa| saMpahi cautthasuttaparUvaNA kIrade / taM jahA- jahaNNA NANAvaraNIyaveNA siyA aNukkassA, aNukkassajahaNNassa oghajahaNeNa visesAbhAdo / siyA sAdiyA, ajahaNNAdo jahaNNapaduppattIe / siyA aduvA, sAsadabhAveNa avaTThANAbhAvAdo / aNAdiya-dhuvapadANi Natthi, jahaNNakkhettavisesammi aNAdiya-dhuvattANuvalaMbhAdo / siyA jummA, caduhi avahirijjamANe nnirggttdNsnnaado| siyA Noma-NovisiTThA, tattha vaDDi-hANINamabhAvAdo / evaM jahaNNakkhettaveyaNA paMcapayArA sarUveNa chappayArA vA|5|| evaM cautthasuttaparUvaNA kdaa| __saMpahi paMcamasuttaparUvaNA kIrade / taM jahA- ajahaNNA NANAvaraNIyaveyaNA siyA ukkasA, ajahaNNukkassassa oghukkassAdo pudhattANuvalaMbhAdo / siyA aNukkassA, tadaviNAbhAvAdo / siyA sAdiyA, pallaTTaNeNa viNA ajahaNNapadavisesANamavaTThANAbhAvAdo / siyA aDavA / kAraNaM sugamaM / siyA ojA, siyA jummA, siyA omA, siyA visiTThA / oma bhI hai, kyoMki, kahIM para hAnise bhI utpanna anutkRSTa pada pAyA jAtA hai| kathaMcitU vaha viziSTa bhI hai, kyoMki, kahIMpara vRddhise atutkRSTa pada pAyA jAtA hai| kathaMcit vaha noma-noviziSTa bhI hai, kyoMki, anutkRSTa jaghanyameM athavA anutkRSTa padavizeSakI vivakSA karanepara dhRddhi aura hAni nahIM pAyI jAtI hai| isa prakAra jJAnAvaraNakI anutkRSTa vedanA nau (9) padAtmaka hai| isa prakAra tIsare sUtrakI arthaprarUpaNA kI gaI hai| aba caturtha sUtrakI arthaprarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra hai-jaghanya jJAnAvaraNIyavedanA kathaMcit anutkRSTa hai, kyoMki, anutkRSTa jaghanya oghajaghanyase bhinna nahIM hai| kathaMcit vaha sAdika bhI hai, kyoMki, ajaghanyase jaghanya pada utpanna hotA hai| kathaMcit vaha adhruva bhI hai, kyoMki, usakA sarvadA avasthAna nahIM rhtaa| anAdi aura dhruva pada usake nahIM haiM, kyoMki, jaghanya kSetravizeSameM anAdi evaM dhruvapanA nahIM pAyA jAtA / kathaMcit vaha yugma hai, kyoMki, use cArase apahRta karanepara zeSa kucha nahIM rhtaa| kathaMcit vaha noma-noviziSTa hai, kyoMki, usameM vRddhi aura hAnikA abhAva hai| isa prakAra jaghanya kSetravedanA pAMca (5) prakAra athavA apane rUpake sAtha chaha prakAra hai| isa prakAra caturtha sUtrakI prarUpaNA kI hai| ava pAMcaveM sUtrakI prarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra hai-ajaghanya jJAnAvaraNIyavedanA kathaMcit utkRSTa hai, kyoMki, ajaghanya utkRSTa oghautkRSTase pRthak nahIM pAyA jAtA / kathaMcit vaha anutkRSTa bhI hai, kyoMki, vaha usakA avinAbhAvI hai| kathaMcita vaha sAdika bhI hai, kyoMki, palaTaneke vinA ajaghanya padavizeSoMkA avasthAna nahIM hai| kathaMcit vaha adhruva bhI hai| isakA kAraNa sugama hai / kathaMcit yaha oja bhI hai, yugma bhI hai, oma bhI hai, aura viziSTa bhI hai| isakA kAraNa sugama 1 tApratI * kathaM ? hANIdo' iti pAThaH / 2 tApratI * sAsadAbhAveNa ' iti pAThaH / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMgagame veyaNAkhaMDa [1, 2, 5, 1. sugarma / siyA Noma-NovisiTThA, NiruddhapadavisesattAdo / evamajahaNNA NavabhaMgA dasabhaMgA vA| 9 / eso pNcmsuttttho| sAdiyA NANAvaraNaveyaNA siyA ukkassA, siyA aNukkassA, siyA jahaNNA, siyA ajahaNNA, siyA aTuvA / Na [aNAdiyA] duvA, sAdiyassa annaadiy-dhuvttvirohaado| siyA ojA, siyA jummA, siyA omA, siyA visiTThA, siyA Noma-NovisiTThA evaM sAdiyaveyaNAe dasa bhaMgA ekkArasa bhaMgA vA 10 / / eso chaTThasuttattho / ___ aNAdiyaNANAvaraNIyaveyaNA siyA ukkassA, siyA aNukkassA, siyA jahaNNA, siyA ajahaNNA, siyA sAdiyA / kadhamaNAdiyaveyaNAe sAdittaM ? Na, veyaNAe sAmaNNAvekkhAe aNAdiyammi ukkassAdipadAvekkhAe saadiyttvirohaabhaavaado| siyA dhuvA veyaNA, sAmaNNassa vinnaasaabhaavaado| siyA aduvA, padavisesassa viNAsadasaNAdo / aNAdiyattammi sAmaNNavivakkhAe samuppaNNammi ka, padavisesasaMbhavo ? Na, sagaMtokkhitta. asesavisesammi sAmaNNammi appide tadavirohAdo / siyA ojA, siyA jummA, siyA hai / kathaMcit vaha noma-noviziSTa bhI hai, kyoMki, yahAM padavizeSakI vivakSA hai| isa prakAra ajaghanya vedanAke nau (9) yA dasa bhaMga hote haiN| yaha pAMcaveM sUtrakA artha hai| __ sAdikajJAnAvaraNIyavedanA kathaMcit utkRSTa, kathaMcit anutkRSTa, kathaMcit jaghanya, kathaMcit ajaghanya, aura kathaMcit adhruva bhI hai| vaha [anAdi va] dhruva nahIM hai, kyoMki, sAdi padake anAdi va dhruva honekA virodha hai| kathaMcit vaha oja, kathaMcit yugma, kathaMcit oma, kathaMcit viziSTa aura kathaMcit noma-noviziSTa bhI hai| isa prakAra sAdi vedanAke dasa (10) bhaMga athavA gyAraha bhaMga hote haiM / yaha chaThe sUtrakA artha hai| ___anAdijJAnAvaraNavedanA kathaMcit utkRSTa, kathaMcit anutkRSTa, kathaMcit jaghanya, kathaMcit ajaghanya aura kathaMcit sAdika bhI hai| zaMkA-anAdi vedanA sAdi kaise ho sakatI hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki, sAmAnyakI apekSA vedanAke anAdi honepara bhI utkRSTa Adi padavizeSoM kI apekSA usake sAdi hone meM koI virodha nahIM hai| kathaMcit vaha vedanA dhruva hai, kyoMki, sAmAnyakA kabhI vinAza nahIM hotaa| kathaMcit vaha adhruva bhI hai, kyoMki, padavizeSakA vinAza dekhA jAtA hai| zaMkA-sAmAnya vivakSAse anAditvake honepara padavizeSakI sambhAvanA hI kaise ho sakatI hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, apane bhItara samasta vizeSoMko rakhanevAle sAmAnyakI vivakSA honepara usameM koI virodha nahIM hai| ___ kathaMcit vaha oja, kathaMcit yugma, kathaMcit oma, kathaMcit viziSTa aura 1 tApatau ' vi NAsAbhAvAdo' iti pAThaH / Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 4. ] vaiyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe padamImAMsA ( omA, siyA visiTThA, siyA Noma- govisiddhA / evamaNAdiyA veyaNA bArasabhaMgA terasabhaMgA vA |12|| eso sattamasuttattho / dhuvaNANAvaraNIyaveyaNA siyA ukkassA, siyA aNukkassA, siyA jahaNNA, siyA ajahaNNA, siyA sAdiyA, siyA aNAdiyA, siyA aduvA, siyA ojA, siyA jummA, siyA omA, siyA visiTThA, siyA Noma - NosiTThA / evaM dhuvapadassa bArasa bhaMgA terasa bhaMgA vA |12|| eso aTTamasuttattho / aDavaNANAvaraNIyatreyaNA siyA ukkassA, siyA aNukkassA, siyA jahaNNA, siyA ajahaNNA, siyA sAdiyA, siyA ojA, siyA jummA, siyA omA, siyA visiTThA, siyA Noma govisiTTA / evamadbhuvapadassa dasa bhaMgA ekkArasa bhaMgA vA | 10 || eso vamattattho / ojaNANAvaraNIyaveyaNA ukkassa - jaNNapadesu Natthi, kadajumme te simavado / tado siyA aNukkassA, siyA ajahaNNA, siyA sAdiyA / siyA aNAdiyA / kudo ? sAmaNNavivakkhAdo / siyA dhuvA, sAmaNNavivakkhAdo ceva / siyA anduvA, visesavivakkhAe / davvavihANe aNAdiya-dhuvattaM kiNNa parUvidaM ? Na, tattha sAmaNNa kathaMcit noma-noviziSTa bhI hai / isa prakAra anAdivedanA ke bAraha (12) bhaMga athavA teraha bhaMga hote haiM / yaha sAtaveM sUtrakA artha hai / dhruvajJAnAvaraNIyavedanA kathaMcit utkRSTa, kathaMcit anutkRSTa, kathaMcit jaghanya, kathaMcit ajaghanya, kathaMcit sAdi, kathaMcit anAdi, kathaMcit adhruva, kathaMcit oja, kathaMcit yugma, kathaMcit oma, kathaMcit viziSTa aura kathaMcit noma-noviziSTa bhI hai / isa prakAra dhruva padake bAraha ( 12 ) athavA teraha bhaMga hote haiM / yaha AThaveM sUtrakA artha hai / adhruvajJAnAvaraNIya vedanA kathaMcit utkRSTa kathaMcit anutkRSTa, kathaMcit jaghanya, kathaMcit ajaghanya, kathaMcit sAdi, kathaMcit oja, kathaMcit yugma, kathaMcit oma, kathaMcit viziSTa aura kathaMcit noma-noviziSTa bhI hai / isa prakAra adhruva padake dasa (10) athavA gyAraha bhaMga hote haiM / yaha nauveM sUtrakA artha hai / ojajJAnAvaraNIyavedanA utkRSTa aura jaghanya padoMmeM nahIM hotI, kyoMki, unakA avasthAna kRtayugma rAzimeM hai / isaliye vaha kathaMcit anutkRSTa, kathaMcit ajaghanya va kathaMcit sAdi hai / vaha kathaMcit anAdi bhI hai, kyoMki, sAmAnyakI vivakSA hai / kathaMcit vaha dhruva bhI hai, kyoMki, usI sAmAnyakI hI vivakSA hai / kathaMcit vaha vizeSakI vivakSAse adhruva bhI hai / zaMkA - dravyavidhAna meM anAdi aura dhruva padoMkI prarUpaNA kyoM nahIM kI gaI hai ? cha. 11-2. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [1, 2, 5, 1. vivakkhAbhAvAdo / sAmaNNavivakkhAe puNa saMtIe tattha vi ede do bhaMgA vattavvA / siyA omA, siyA visiTThA, siyA Noma-NovisiTThA / evamojassa Nava bhaMgA dasa bhaMgA vA | 9|| eso dsmsuttttho| jummaNANAvaraNIyaveyaNA siyA ukkassA, siyA aNukkassA, siyA jahaNNA, siyA ajahaNNA, siyA sAdiyA, siyA aNAdiyA, siyA dhuvA, siyA adbhuvA, siyA omA, siyA visiTThA, siyA Noma-NovisiTThA / evaM jummassa ekkArasa bArasa maMgA vA / 11 / / eso ekkArasamaMsuttatyo / omaNANAvaraNIyaveyaNA siyA aNukkassA, siyA ajahaNNA, siyA sAdiyA / siyA aNAdiyA, omattasAmaNNavivakkhAe / siyA dhuvA teNeva kAraNeNa / siyA aduvA / sAmaNNavivakkhAe abhAvaNe davvavihANe omassa aNAdiya-dhuvattaM Na paravidaM / siyA ojA, siyA jummA / evamomapadassa aTTha Nava maMgA vA / 8 / / eso bArasamasuttatthA / visiTThaNANAvaraNIyaveyaNA siyA aNukkassA , siyA ajahaNNA, siyA sAdiyA, siyA aNAdiyA, siyA dhuvA, siyA adbhuvA, siyA ojA, siyA jummA / evaM visiTThapadassa aTTha bhaMgA Nava bhaMgA vA ] 8|| eso terasamasuttatthA / samAdhAna - nahIM, kyoMki, vahAM sAmAnyakI vivakSAkA abhAva hai| yadi sAmAnyakI vivakSA abhISTa ho to vahAM bhI ina do padoMko kahanA caahiye| vaha kathaMcit oma, kathaMcit viziSTa aura kathaMcit noma-noviziSTa bhI hai| isa prakAra oja padake nau (9) bhaMga athavA dasa bhaMga hote haiM / yaha dasave sUtrakA artha hai / yugmajJAnAvaraNIyavedanA kacit utkRSTa, kathaMcit anutkRSTa, kathaMcit jaghanya, kathaMcit ajaghanya, kathaMcit sAdi, kathaMcit anAdi, kathaMcit dhruva, kathaMcit adhruva, kathaMcit bhoma, kathaMcit viziSTa aura kathaMcit noma-noviziSTa bhI hai| isa prakAra yugma padake gyAraha (11) athavA bAraha bhaMga hote haiM / yaha gyArahaveM sUtrakA artha hai| ___ omajJAnAvaraNIyavedanA kathaMcit anutkRSTa, kathaMcit ajaghanya va kathaMcit sAdi bhI hai / vaha kathaMcit anAdi bhI hai, kyoMki, omatva sAmAnyakI vivakSA hai| isI kAraNase vaha kathaMcit dhruva bhI hai| kathaMcit vaha adhruva bhI hai| sAmAnyakI vivakSA na honese dravyavidhAnameM omake anAdi aura dhruva pada nahIM kahe gaye haiN| vaha kathaMcit oja aura kathaMcit yugma bhI hai| isa prakAra oma padake ATha (8) athavA nau bhaMga hote haiM / yaha bArahave sUtrakA artha hai| viziSTazAnAvaraNIyavedanA kathaMcit anutkRSTa, kathaMcit ajaghanya, kathaMcit sAdi, kathaMcit anAdi, kathaMcit dhruva, kathaMcit adhruva, kathaMcit oja aura kathaMcit yugma bhI hai| isa prakAra viziSTa padake ATha (8) athavA nau bhaMga hote haiN| yaha terahaveM sUtrAkA artha hai| tApratau ' ekkArasa' iti paatthH| 2 tApatau 'siyA adhuvA sAmaNNavivavakhAe abhAveNa / ' iti paatthH| Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 6.1 veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe sAmitta ___Noma-NovisiTThA NANAvaraNIyaveyaNA siyA ukkassA, siyA aNukkassA, siyA jahaNNA, siyA ajahaNNA, siyA sAdiyA / siyA aNAdiyA / kudo ? Noma-NovisidvattavivakkhAe / siyA dhuvA teNeva kAraNeNa / siyA addhavA, siyA ojA, siyA jummA / evaM dasa bhaMgA ekkArasabhaMgA vA | 10) / eso coddasamasuttattho / edesi bhaMgANamaMkaviNNAso- | 13| 5 | 9| 5 | 9 | 10 | 12 | 12| 10/9/11 / 88|10|| evaM sattaNNaM kammANaM // 5 // jahA NANAvaraNIyassa padamImAMsA kadA tahA sesasattaNaM kammANaM padamImAMsA kAyavvA / evamaMtokhittojANiyogaddArapadamImAMsA samattA / sAmittaM duvihaM jahaNNapade ukkassapade // 6 // tattha jahaNNaM caunvihaM NAma-dvavaNA-davva-bhAvajahaNNamidi / NAmajahaNaM TuvaNAjahaNNaM ca sugamaM / vajahaNNaM duvihaM AgamadavajahaNaM NoAgamadavvajahaNNaM cedi / tattha jaNNapAhuDajANao aNuvajutto AgamadavvajahaNaM / NoAgamadavvajahaNNaM tivihaM, jANuga noma-noviziSTajJAnAvaraNIyavadanA kathecit utkRSTa, kathIcat anutkRSTa, kathaMcit jaghanya, kathaMcit ajaghanya va kathaMcit sAdi bhI hai| kathaMcit vaha anAdi bhI hai, kyoMki, noma-noviziSTatva sAmAnyakI vivakSA hai| isI kAraNase vaha kathaMcit dhruva bhI hai / vaha kathaMcit adhruva, kathaMcit oja aura kIcat yugma bhI hai| isa prakAra noma-noviziSTa padake dasa (10) bhaMga athavA gyAraha bhaMga hote haiN| yaha caudahaveM sUtrakA artha hai| ina bhaMgoMkA aMkavinyAsa isa prakAra hai- 13 + 5 + 9 +5+9 +10+ 12 + 12 + 10+9 + 11 + 8+ 8 + 10 = 131 / / isI prakAra sAta kA~kI padamImAMsA sambandhI prarUpaNA karanA cAhiye // 5 // jisa prakAra jJAnAvaraNIyakI padamImAMsA kI hai usI prakAra zeSa sAta kamaukI padamImAMsA karanA cAhiye / isa prakAra ojAnuyogadvAragarbhita padamImAMsA samApta huii| svAmitva do prakAra hai-jaghanya padarUpa aura utkRSTa padarUpa // 6 // unameM jaghanya pada cAra prakAra hai-nAmajaghanya, sthApanAjaghanya, dravyajaghanya aura bhAvajaghanya / inameM nAmajaghanya aura sthApanAjaghanya sugama hai| dravyajaghanya do prakAra hai-Agamadravyajaghanya aura noaagmdrvyjghny| inameM jaghanya prAbhRtakA jAnakAra upayoga rahita jIva Agamadravyajaghanya kahA jAtA hai| noAgamaganyajaghanya , tApratI 10 / 13 / 10 / 9 / 10 / 8 / iti pATha / 2 pratiSu ' evamaMtokhetto - ' iti pAThaH / Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 5, 6. sarIra-bhaviya-tavvadirittaNoAgamadavvajahaNNabhedeNa / jANugasarIraM bhaviyaM gadaM / tavvadirittaM NoAgamadavvajaNaM duvihaM- oghajahaNNamAdeseNa jahaNaM cedi / tattha oghajahaNaM cauvvihaM - davvado khettado kAlado bhAvado cedi / tattha davajahaNNamego paramANU / khettajahaNNaM duvihaM kamma-NokammakhattajahaNNabhedeNa / tattha suhumaNigodassa jahaNiyA ogAhaNA kammakhettajahaNaM / NokammakhettajahaNNabhego AgAsapadeso / kAlajahaNNabhego samao / bhAvajahaNNaM paramANumhi NiddhattAdiguNo / AdesajahaNNaM pi vya-khetta-kAlabhAvabhedehi caumvihaM / tattha davvado AdesajahaNNaM uccade / taM jahA - tipadesiyaM khadhaM daLUNa dupadesiyakhaMdho Adesado davvajahaNNaM / evaM sesesu viNedavvaM / tipadesogADhadavvaM daLUNa dupadesogADhadavvaM khettado AdesajahaNNaM / evaM sesesu vi NedavvaM / tisamayapariNadaM daNa dusamayapariNadaM davvamAdesado kAlajahaNaM / evaM semesu vi NedavvaM / tiguNapariNadaM davvaM datRRNa duguNapariNadaM davvaM bhAvado AdesajahaNaM / bhAvajahaNNaM duvihaM Agama-NoAgamabhAvajahaNNabhedeNa / tattha jahaNNapAhuDajANao uvajutto AgamabhAvajahaNNaM / suhumaNigodajIvaladdhiapajjattayassa jaM savvajahaNNa-NANaM taM tIna prakAra hai-jJAyakazarIra, bhAvI aura tadvyatirikta / inameM zAyakazarIra aura bhAvI avagata haiM / tadvyatirikta noAgamadravyajaghanya do prakAra hai- oghajaghanya aura bhAdezajaghanya / inameM oghajaghanya dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA cAra prakAra hai| unameM dravyajaghanya eka paramANu hai / kSetrajaghanya karmakSetrajaghanya aura nokarmakSetrajaghanyake bhedase do prakAra hai| unameM sUkSma nigoda jIvakI jaghanya avagAhanA karmakSetrajaghanya hai| nokarmakSetrajaghanya eka AkAzapradeza hai / eka samaya kAlajaghanya hai| paramANumeM rahanevAlA snigdhatva Adi guNa bhAvajaghanya hai| Adezajaghanya bhI dravya, kSetra, kAla aura bhAvake bhedase cAra prakAra hai| unameM dravyase Adezajaghanyako batalAte haiN| vaha isa prakAra hai-tIna pradezavAle skandhako dekhakara do pradezavAlA skandha Adezase dravyajaghanya hai / isI prakAra zeSa skandhoM meM (cAra pradezavAle kI apekSA tIna pradezavAlA, pAMca pradezavAlekI apekSA cAra pradezavAlA skandha ityAdi) bhI le jAnA cAhiye / tIna pradezoMko avagAhanakaranevAle dravyakI apekSA do pradezako avagAhana karanevAlA dravya kSetrakI apekSA Adezajaghanya hai| isI prakAra zeSa pradezoM meM bhI le jAnA cAhiye / tIna samaya pariNata dravyako dekhakara do samaya pariNata dravya Adezase kAlajaghanya hai| isI prakAra zeSa samayoM meM bhI le jAnA caahiye| tIna guNa pariNata dravyako dekhakara do guNa pariNata dravya bhAvase Adezajaghanya hai| bhAvajaghanya AgamabhAvajaghanya aura noAgamabhAvajaghanyake bhedase do prakAra hai| unameM jaghanya prAbhRtakA jAnakAra upayoga yukta jIva AgamabhAvajaghanya hai / sUkSma nigoda jIva labdhyaparyAptakakA jo sabase jaghanya jJAna hai vaha noAgamabhAvajaghanya hai| 1 matiSu 'NivvattAdiguNo' iti pAThaH / Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 6.] veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe sAmitta NoAgamabhAvajahaNNaM / ettha oghajahaNNakhetteNa payadaM, NANAvaraNIyakhettesu savvajahaNNakhattagahaNAdo / savvajahaNNakhettamego AgAsapadeso tti ettha Na ghettavvaM, NANAvaraNIyakhettesu tdbhaavaado| ukkassaM caubvihaM NAma-TThavaNA-davva-bhAvukkassabheeNa / tattha NAma-TThavaNukkassANi sugamANi / davvukkassaM duvihaM Agama-NoAgamadabbukkassabheeNa / tattha ukkassapAhuDajANago aNuvajutto Agamadavvukkassa / NoAgamadavbukkassaM tivihaM jANugasarIra-bhaviyatavvadirittagoAgamadavbukkassabhedeNa / jANugazarIra-bhaviyogamadabukkassANi sugamANi / tavvadirittaNoAgamadabbukkassaM duvihaM- oghukkassamAdesukkassaM cedi / tattha oghukkassaM cauvihaM- davyado khettado kAlado bhAvado cedi / tattha davvado ukkassaM mahAkhaMdho / khettukkarasaM duvihaM-- kammavakhettaM Nokammakkhettamidi / kammakhettukkassaM logAgAsaM / NokammakkhettukkassaM AgAsadavvaM / kAlado ukkassamaNaMtA logA / bhAvado ukkassaM savvukkassavaNNa-gaMdha-rasa-pAsA / AdesukkastaM pi cauvihaM- davvado khettado kAlado bhAvado cedi / tattha dabado eparamANuM daLUNa dupadesiyakkhaMdho AdesukkarasaM / dupadesiyakhadhaM dahNa tipadesiyakvaMdho vi AdesukkassaM / evaM sesesu vi NedavaM / khettado eyakkhettaM daLUNa __yahAM oghajadhanya kSetra kRta hai, kyoMki, jJAnAvaraNIyake kSetroMmeM sarvajaghanya kSetrakA grahaNa hai| yahAM sarvajaghanya kSetrarUpa eka AkAzapradezako nahIM lenA cAhiye, kyoMki, zAnAvaraNIyake kSetroMmeM usakA (sarvajaghanya kSetrakA) abhAva hai| utkRSTa nAmautkRSTa, sthApanAutkRSTa, dravya utkRSTa aura bhAvautkRSTake bhedase cAra prakAra hai / unameM nAmautkRSTa aura sthApanAutkRSTa sugama hai| dravyautkRSTa AgamadravyautkRSTa aura noAgamadravyautkRSTake bhedase do prakAra hai / unameM utkRSTa prAbhRtakA jAnakAra upayoga rahita jIva AgamadravyautkRSTa hai| noAgamadravyautkRSTa jJAyakazarIra, bhAvI aura tadvyatirikta noAgamadravyautkRSTake bhedase tIna prakAra hai / inameM zAyakazarIra aura bhAvI noAgamadravya utkRSTa sugama haiN| tadvyatirikta noAgamadravyautkRSTa do prakAra hai- oghautkRSTa aura AdezautkRSTa / inameM oghautkRSTa dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA cAra prakAra hai| unameM dravyale utkRSTa mahAskandha hai| kSetrakI apekSA utkRSTa do prakAra hai- karmakSetra aura nokarmakSetra / lokAkAza karmakSetra utkRSTa hai| AkAza dravya nokarmakSetrautkRSTa hai| ananta loka kAlase utkRSTa haiN| bhAvase utkRSTa sarvotkRSTa varNa, gandha, rasa aura sparza haiN| AdezautkRSTa bhI dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA cAra prakAra hai / inameM eka paramANuko dekhakara do pradezavAlA skandha dravyase AdezautkRSTa hai| do pradezavAle skandhako dekhakara tIna pradezavAlA skandha bhI Adeza utkRSTa hai| isI prakAra zeSa skandhoM meM bhI le jAnA cAhiye / kSetrakI apekSA eka kSetrapradezako dekhakara do kSetrapradeza Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'chakkhaMDAMgame beyaNAkhaMDa [1, 2, 5, 7. dokkhettapadesA Adesado ukkassaM khettaM / evaM sesesu vi NedavvaM / kAlado egasamayaM datRRNa dosamayA AdesukkassaM / evaM sesesu viNedavvaM / bhAvado egaguNajuttaM daLUNa duguNajuttaM davvamAdesukkassaM / evaM sesesu vi NedavvaM / bhAvukkassaM duvihaM- Agama-NoAgamabhAvukkassabhedeNa / tattha ukkassapAhuDajANago uvajutto AgamabhAvukkassaM / NoAgamabhAvukkassaM kevalaNANaM / ettha oghakhettukkasseNa ahiyAro, appidakammakhettasu ukkassakhettaggahaNAdo / oghukkassamAgAsadavvaM, tassa gahaNaM kiNNa kadaM ? Na, kammakkhettasu tadabhAvAdo / egaM sAmittaM jahaNNapade, aNNegamukkassapade, evaM duvihaM ceva sAmittaM hodi; annnnssaasNbhvaado| ___ sAmitteNa ukkassapade NANAvaraNIyaveyaNA khettado ukkassiyA kassa ? // 7 // jahaNNapadapaDisehaTTha ukkassapadaNiddeso kdo| NANAvaraNaggahaNaM seskmmpddisehphlN| khettaggahaNaM davvAdipaDisehaphalaM / puvvANupuTviM mo Na pacchANupubIe ukkassakhettassa parUvaNA kimaDhe kIrade ? Na, mahallaparivADIe parUvagaTuM kIrade / AdezakI apekSA utkRSTa kSetra haiM / isI prakAra zeSa pradezoM meM bhI le jAnA cAhiye / kAlakI apekSA eka samayako dekhakara do samaya AdezautkRSTa haiM / isI prakAra zeSa samaya meM bhI le jAnA cAhiye / bhAvakI apekSA eka guNa yukta dravyako dekhakara do guNa yukta dravya AdezautkRSTa hai / isI prakAra zeSa guNoM meM bhI le jAnA caahiye| bhAvautkRSTa AgamabhAvautkRSTa aura noAgamabhAvautkRSTake bhedase do prakAra hai| unameM utkRSTa prAbhRtakA jAnakAra upayoga yukta jIva AgamabhAva utkRSTa hai / noAgamabhAvautkRSTa kevalajJAna hai| yahAM oghakSetrautkRSTakA adhikAra hai, kyoMki, vivakSita karmakSetroM meM utkRSTa kSetrakA grahaNa kiyA gayA hai| zaMkA-oghautkRSTa AkAza dravya hai, usakA grahaNa kyoM nahIM kiyA ? samAdhAna - nahIM, kyoMki, karmakSetroM meM AkAzadravyakA abhAva hai| eka svAmitva jaghanya padameM aura dUsarA eka utkRSTa padameM, isa prakArase do prakAra kA hI svAmitva hai, kyoMki, inake atirikta anya svAmitvakI sambhAvanA nahIM hai / svAmitvase utkRSTa padameM jJAnAvaraNIyavedanA kSetrakI apekSA utkRSTa kisake hotI hai ? // 7 // jaghanya padake pratiSedhake liye sUtra meM utkRSTa padakA nirdeza kiyA hai / jJAnAvaraNakA grahaNa zeSa karmokA pratiSedha karatA hai / kSetra padake grahaNakA phala dravya AdikA pratiSedha karanA hai| - zaMkA-pUrvAnupUrvIko chor3akara pazcAdAnupUrvIse utkRSTa kSetrakI prarUpaNA kisaliye kI jAtI hai? Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 8. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakhe savihANe sAmittaM [ 15 jo maccho joyaNasahassio sayaMbhuramaNasamuddassa bAhirillae taDe acchido // 8 // jo maccho joyaNasahassao tti edeNa suttavayaNeNagulassa asaMkhejjadibhAgamArdi kAdUna jA ukkasseNa padesUNajoyaNasahassa tti AyAmeNa je TThidA macchA tesiM paDiseho kado / usseha-vikkhaMbhe hi mahAmacchAsarisaladdhamacchesu gahidesu viNa kocchi doso asthi, tado tersi gahaNaM kiNNa kIrade ? Na esa doso, mahAmacchAyAma - vikkhaMbhussehesu aNavagaesu laddhamacchAyAmavikkhaMbhussehANaM avagamovAyAbhAvAdo | Na mahAmacchAyAmo aNNA avagammade, suttabhUdassa edamhAdo jeTThassa aNNassAsaMbhavAdo / mahAmacchassa AyAmo joyaNasahassaM 1000 / edassa vikkhaMbhussehA kettiyA hoMti tti utte, uccade - eso mahAmaccho paMcajoyaNasadavikkhaMbho 500 paMcAsuttarabIsa dusseho 250 / sutteNa viNA kadhamedaM Navvade ? samAdhAna-- nahIM, mahAn paripATIse prarUpaNA karaneke liye pazcAdAnupUrvI se prarUpaNA kI jA rahI hai / (arthAt uddezyake anusAra yadyapi pahile jaghanya padakI prarUpaNA karanA cAhiye thI, tathApi vistRta hone se pahile utkRSTa padakI prarUpaNA kI jA rahI hai| ) jo matsya eka hajAra yojanakI avagAhanAvAlA svayambhUramaNa samudra ke bAhya taTapara sthita hai // 8 // jo matsya eka hajAra yojanakI avagAhanAvAlA hai ' isa sUtrAMzase, jo matsya aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgako Adi lekara utkarSase eka pradeza kama hajAra yojana pramANa taka AyAmase sthita haiM, unakA pratiSedha kiyA gayA hai / zaMkA - utsedha aura viSkambhakI apekSA mahAmatsyake sadRza pAye jAnevAle matsyaukA grahaNa karanepara bhI koI doSa nahIM hai, ataH unakA grahaNa kyoM nahIM karate ? samAdhAna - yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, jaba taka mahAmatsyake AyAma, viSkambha aura utsedhakA parijJAna na ho jAve taba taka prApta matsyoMke AyAma, viSkambha aura utsedhakA parijJAna honA kisI prakAra se sambhava nahIM hai / mahAmatsyakA AyAma kisI anya sUtrase nahIM jAnA jAtA hai, kyoMki, isa sUtrale jyeSTha prAcIna sUtrabhUta koI anya vAkya sambhava nahIM hai / mahAmatsyakA AyAma eka hajAra ( 1000 ) yojana pramANa hai / isake viSkambha aura utsedhakA pramANa kitanA hai, aisA pUchanepara uttara dete haiM ki usa mahAmatsyakA viSkambha pAMca sau (500) yojana aura utsedha do sau pacAsa (250) yojana mAtra hai / - yaha sUtra ke vinA kaise jAnA jAtA hai ? zaMkA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 1, 2, 5, 8. AiriyaparaMparAgayapavAijjatuvadesAdo / Na ca mahAmacchavikkhaMbhussehANaM suttaM Natthi ceve tti Niyamo, desAmAsieNa 'joyaNasahassio' tti utteNa sUcidattAdo / ede vikkhaMbhussedA mahAmacchassa savvattha sarisA / muha-pucchesu vivakhaMbhussehANaM pamANametiya hodi ti, edehito pughabhUdavikkhaMbhussehANaM parUvayasutta-vakkhANANamaNuvalaMbhAdo jAyaNasahassANadesaNNahANuvavattIdo c| ke vi AiriyA mahAmaccho muha pucchesu suThu saNhao ti bhaNati / etthataNamacche daLUNa edaM Na ghaDade, kahallimacchagesu viyahicAradasaNAdo / adhavA ede vikkhaMbhussehA samakaraNasiddhA tti ke vi AiriyA bhaNati / Na ca suThu saNNamuho mahAmaccho aNNegaMjoyaNasadogAhaNatimigilAdigilaNakhamo, virohAdo / tamhA vakkhANagmi uttavikkhaMbhussehA ceva mahAmacchassa ghettavvA / adhavA majjhapadese ceva uttavikkhaMbhusseho maccho ghettavvo, AdimajjhavasANesu edmhaad| tiguNaM vipuMjamANassa ukkassakhettuppattiM paDi virohAbhAvAdo / 'sayaMbhuramaNasamudasse ' tti savvadIva-samuddabAhirasamuddassa gahaNaTuM / savvabAhiro samuddo ceva samAdhAna- vaha AcArya paramparAke pravAha svarUpase Aye hue upadezase jAnA jAtA hai / aura mahAmatsyake viSkambha va utsedhakA jJApaka sUtra hai hI nahIM, aisA niyama bhI nahIM hai, kyoMki, 'joyaNasahassiotti' arthAt eka hajAra yojanavAlA isa dezAmarzaka sUtravacanase unakI sUcanA kI gaI hai| ye viSkambha aura utsedha mahAmatsyake saba jagaha samAna haiM / mukha aura pUMchameM viSkambha evaM utsedhakA pramANa itane mAtra hI hai, kyoMki, inase bhinna viSkambha aura utsedhakI prarUpaNA karanevAlA sUtra va vyAkhyAna pAyA nahIM jAtA, tathA isake vinA hajAra yojanakA nirdeza banatA bhI nahIM hai| mahAmatsya mukha aura pUMchameM atizaya sUkSma hai, aisA kitane hI AcArya kahate haiN| kintu yahAMke matsyoko dekhakara yaha ghaTita nahIM hotA, tathA kahIM kahIM matsyoM ke aMgoMmeM vyAbhicAra dekhA jAtA hai| athavA, ye viSkambha aura utsedha samakaraNasiddha haiM, ailA kitane hI AcArya kahate haiN| dUsarI bAta yaha hai ki atizaya sUkSma mukhase saMyukta mahAmatsya eka sau yojanakI avagAhanAvAle anya timiMgala Adi matsyoke nigalanemeM samartha nahIM ho sakatA, kyoMki, usameM virodha AtA hai / ata eva vyAkhyAnameM mahAmatsyake uparyukta viSkambha aura utsedhako hI grahaNa karanA caahiye| __ athavA, ukta viSkambha aura utsedha mahAmatsyake madhya pradezameM hI grahaNa karanA cAhiye, kyoMki Adi, madhya aura antameM isase tiguNe phailanevAleke utkRSTa kSetrakI utpattike prati koI virodha nahIM hai| 'sayaMbhuramaNasamudassa' isa padake dvArA dvIpa-samudroM meM sabase bAhA samudrakA grahaNa kiyA gayA hai| 1 pratiSu macchAosu' iti paatthH|- 2 tApratI 'aNega ' iti pAThaH / Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 5, 8. veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe sAmittaM [17 hodi ti kadhaM Navvade ? sayaMbhuramaNasamuddarasa bAhire' dIve acchido tti abhaNiya 'sayaMbhuramaNasamuddassa bAhirillae taDe acchido' tti suttAdo Navvade ? sagabAhiraveiyAe paraMto tti sayaMbhuramaNasamuddo, tarasa bAhirillataDo NAma samuddaparabhUbhAgadeso / tattha acchido tti ghettavvaM / sayaMbhuramaNasamuddassa bAhirillataDo NAma tadavayavabhUdabAhiraveiyA, tattha mahAmaccho acchido tti ke vi AiriyA bhaNaMti / taNNa ghaDade, 'kAyalessiyAe laggoM' ti uvari bhaNNamANasutteNa saha virohAdo / Na ca sayaMbhuramaNasamuddabAhiraveiyAe saMbaddhA tiNNi vi vAdavalayA, tiriyalogavivakhaMbharasa emarajjupamANAdo UNattappasaMgAdo / taM kadhaM Navvade ? jaMbUdIvajoyaNalakkhavikhaMbhado duguNakkameNa gadasavvadIva-sAgaravikkhaMbhesu melAvidesu jagaseDIe sattamabhAgANuppattIdo / taM pi kadhaM Navvade ? rUvAhiyadIva-sAgararUvANi viraliya vigaM kariya aNNoNNabbhatthaM kAdUNa tattha tiNNi ruvANi avaNiya joyaNalakkheNa guNide dIvasamuddaruddhatiriyalogakhettAyAmuppattIdo / Na ca ettiyo ceva tiriyalogavikkhaMbho, jagaseDIe zaMkA-sarvabAhya samudra hI hai, yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna-' svayambhUramaNa samudra ke bAhya dvIpameM sthita' aisA na kahakara svayambhUramaNa samudra ke bAhya taTapara sthita' aisA jo sUtra hai usIse vaha jAnA jAtA hai| apanI bAhya vedikA paryanta svayambhUramaNa samudra hai, usake bAhya taTase abhiprAya samudra ke para bhUbhAgapradezakA hai| vahAMpara sthita, aisA grahaNa karanA caahiye| svayambhUramaNa samudra ke bAhya taTakA artha usakI aMgabhUta bAhya yedikA hai, vahAM sthita mahAmatsya, aisA kitane hI AcArya kahate haiN| kintu vaha ghaTita nahIM hotA, kyoMki, vaisA svakiAra karane para Age kahe jAnevAle 'tanuvAtavalayase saMlagna huA' isa sUtrake sAtha virodha AtA hai| kAraNa ki svayambhUramaNa samudra kI bAhya vedikAse tInoM hI vAtavalaya sambaddha nahIM haiM, kyoMki, vaisA hone para tiryagloka sambandhI vistArapramANake eka rAjuse hIna hone kA prasaMga AtA hai| zaMkA-yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna- cUMki jambUdvIpa sambandhI eka lAkha yojana pramANa vistArakI apekSA duguNe kramase gaye hue saba dvIpa-samudroMke vistAroko milAne para jagazreNikA sAtavAM bhAga (rAju) utpanna nahIM hotA hai, ataH isIse jAnA jAtA hai ki tInoM vAtavalaya svayambhuramaNa samudrakI bAhya vedikAse sambaddha nahIM hai| zaMkA - vaha bhI kaise jAnA jAtA hai ? / samAdhAna-eka adhika dvIpa-samudra sambandhI rUpoMkA viralana kara duguNA karake parampara guNita karane para jo prApta ho usameM tIna rUpoMko kama karake eka lAkha yojanase guNita karanepara dvIpa-samudroM dvArA roke gaye tiryagloka kSetrakA AyAma utpanna hotA hai, ataH isIse jAnA jAtA hai ki ukta prakArase jagazreNikA sAtavAM bhAga nahIM utpanna hotaa| 1 mapratipATho'yam / a-kApratyoH 'samuddayabAhire'; tApratau 'samudde bAhire' iti paatthH| 2 SaT. bhA. 3 pR. 37. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 5, 9. sattamabhAgammi paMcasuNNANuvalaMbhAdo / Na ca edamhAdo rajjuvikkhaMbho UNo hodi, rajjuabbhaM. tarabhUdassa caubbIsajoyaNamettavAdaruddhakkhettassa bajjhamuvalaMbhAdo / Na ca tettiyamettaM pakkhitte paMcasuNNao phiTRti, tahANuvalaMbhAdo / tamhA sayaladIva-sAyaravikkhabhAdo bAhiM kettieNa vi kkhetteNa hodavvaM / sayaMbhuramaNasamuddabhaMtare dvidamahAmaccho jalacaro kadhaM tassa bAhirillaM taDaM gado ? Na esa doso, puvvavairiyadevapaogeNa tassa tattha gamaNasaMbhavAdo / veyaNasamugdhAdeNa samuhado // 9 // veyaNAvaseNa jIvapadesANaM vikkhaMbhussehehi tiguNavipujaNaM veyaNAsamugdhAdo NAma / Na ca esa NiyamA savvesiM jIvapadesA veyaNAe tiguNaM ceva vipuMjati tti, kiMtu sagavikkhaMbhAdo taratamasarUveNa TThidaveyaNAvaseNa ega-dopadesAdIhi vi vaDDI hodi / te veyaNasamugghAdA ettha Na gahidA, ukkasseNa khetteNa ahiyArAdo / mahAmaccho ceva kimidi veyaNasamugghAdaM NIdo ? mahallogAhaNattAdo, jalayarassa thale kkhittassa uNheNa dajjhamANaMgassa saMciyabahupAvakammassa mahAvayaNuppattidaMsaNAdo ca / / tiryaglokakA vistAra itane mAtra hI ho, so bhI nahIM hai| kyoMki, jagazreNike sAtaveM bhAgameM pAMca zUnya nahIM pAye jAte / aura isase rAjuviSkambha hIna bhI nahIM hai, kyoMki rAjuke antargata caubIsa yojana pramANa vAyuruddha kSetra bAhyameM pAyA jAtA hai| dUsare, utane mAtra kSetrako milAne para pAMca zUnya naSTa bhI nahIM hote, kyoMki, vaisA pAyA nahIM jAtA / isI kAraNa samasta dvIpa-samudra sarandhI vistArake bAhira bhI kucha kSetra honA caahiye| zaMkA-svayambhUramaNa samudrake bhItara sthita mahAmatsya jalacara jIva usake bAhya taTako kaise prApta hotA hai ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, pUrvake vairI kisI deyake prayogase usakA vahAM gamana sambhava hai| vedanAsamudghAtase samudghAtako prApta huA // 9 // vedanAke vazase jIvapradezoMke viSkambha aura utsedhakI apekSA tiguNe pramANameM phailanekA nAma vedanAsamudghAta hai| parantu sabake jIvapradeza vedanAke vazase tiguNe hI phailate hoM, aisA niyama nahIM hai| kintu taratama rUpase sthita vedanAke vazase apane viSkambhakI apekSA eka do pradezAdikoMse bhI vRddhi hotI hai / parantu una vedanAsamudghAtoMkA yahAM grahaNa nahIM kiyA gayA hai, kyoMki, yahAM utkRSTa kSetrakA adhikAra hai| zaMkA-mahAmatsyako hI vedanAsamudghAtako kyoM prApta karAyA hai ? samAdhAna- kyoMki, eka to usakI avagAhanA bahuta adhika hai, dUsare jalacara jIvako sthalameM rakhanepara uSNatAke kAraNa aMgoMke saMtapta honese bahuta pApakauke saMcayako prApta hue usake mahA vedanAkI utpatti dekhI jAtI hai| Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 5, .10] veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe sAmittaM kAyalessiyAe laggo // 10 // kAyalessiyA NAma tadiyo vaadvlo| kadhaM tassa esA saNNA ? kAgavaNNattAdo so kAgalerisao NAma / ettha aMdhakAyalessoM Na ghettavvA, tattha aNdhttvennnnaannuvlNbhaado| logavaDDivaseNa loganADIdo parado saMkhejjajoyaNANi osariya dvidatadiyavAde logaNAlIe abbhaMtaraTThidamahAmaccho kadhaM laggade ? saccamedaM mahAmacchassa tadiyavAdeNa saMpAso Natthi tti / kiMtu esA sattamI sAmIve vadi / na ca saptamI sAmIpye asiddhA, gaMgAyAM ghoSaH prativasatItyatra sAmIpye saptamyupalaMbhAt / teNa kAulessiyAe chuttadeso kAulessiyA ti gahido / tIe kAulessiyAe jAva laggadi tAva veyaNAsamugghAdeNa samuhado tti uttaM hodi| bhAvattho-puvvaveriyadeveNa mahAmaccho sayaMbhuramaNavAhiraveiyAe bAhire bhAge logaNAlIe samIve pAdido / tattha tivvaveyaNAvaseNa veyaNasamugghAdeNa samuhadoM jAva logaNAlIe bAhiraperaMto laggo tti uttaM hodi / jo tanuvAtavalayasa spRSTa hai // 10 // kAkalezyAkA artha tIsarA vAtavalaya hai| zaMkA-usakI yaha saMzA kaise hai ? samAdhAna----tanuvAtavalayakA kAkake samAna varNa honese usakI kAkaleiyA saMzA hai| yahAM aMdhakAkalezyA (kAlA syAha kAkavarNa) kA grahaNa nahIM karanA cAhiye, kyoMki, usameM aMdhattva arthAt kAlA syAha varNa nahIM pAyA jaataa| zaMkA- lokanAlIke bhItara sthita mahAmatsya lokavistArAnusAra lokanAlIke Age saMkhyAta yojana jAkara sthita tRtIya vAtavalayase kaise saMsakta hotA hai ? samAdhAna-yaha satya hai ki mahAmatsyakA tRtIya vAtavalayase sparza nahIM hotA, kintu yaha saptamI vibhakti sAmIpya arthameM hai| yadi kahA jAya ki sAmIpya arthameM saptamI vibhakti asiddha hai, so bhI ThIka nahIM hai; kyoMki 'gaMgAmeM ghoSa (gvAlavasati) vasatA hai' yahAM sAmIpya arthameM saptamI vibhakti pAyI jAtI hai| isaliye kApotalezyAse spRSTa pradeza bhI kApotalelyA rUpase grahaNa kiyA gayA hai / usa kApotalezyAse jahAM taka saMsarga hai vahAM taka vedanAsamudghAtase samudghAtako prApta huA, yaha usakA abhiprAya hai| bhAvArtha-pUrvake vairI kisI devake dvArA mahAmatsya svayambhuramaNa samudrakI bAhya ghedikAke bAhira bhAgameM lokanAlIke samIpa paTakA gyaa| vahAM tIvra vedanAke vaza ghedanAsamuddhAtase samudghAtako prApta hokara lokanAlIke bAhya bhAga paryanta vaha saMsakta hotA hai, yaha abhiprAya hai| 1 tApratI * addhakAyalessA' iti pAThaH / 2 tApratI ' adhvatta' iti pAThaH / 3 tApratI 'samIve' iti paatthH| 4 tApratI ' Na ca saptamI sAmIppe ' iti pAThaH / 5 tApratI 'saptamyupalaMbhAdo' iti paatthH| 1 pratiSu pucIdo'; tApratI puttI (pati) do iti paatthH| 7 pratiSu 'samugdhAdo' iti pAThaH / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ' chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 5, 11. puNaravi mAraNaMtiyasamugghAdeNa samuhado tiNNi viggahakaMdayANi kAdUNa // 11 // ___ mahAmaccho logaNAlIe vAyavvadisAe puvvaveriyadevasaMbaMdheNa dakkhiNuttarAyAmeNa padido / tattha mAraNaMtiyasamugdhAdeNa samuhado / teNa mahAmaccheNa veyaNasamugghAdeNa mAraNaMtiyasamugdhAdaM karateNa tiSNi viggahakaMdayANi kadANi / viggaho NAma vakkatta, teNa tiNNi kadaMyANi kadANi / taM jahA- logaNAlIvAyavvadisAdo kaMDujjuvAe gaIe sAdireyaaddharajjUmettamAgado dakkhiNadisAe / tamegaM kaMdayaM / puNo tatto validUNa kaMDujjuvAe gaIe egarajjumettaM punvadisamAgado' / taM bidiyaM kaMdayaM / puNo tatto validUNa adho charajjumettaddhANamujugadIe gdo| taM tadiya kaMdayaM / evaM tiNi kaMdayANi kAdUNa mAraNaMtiyasamugghAdaM gado / cattAri kaMdae kiNNa karAvido ? Na, tasesu do viggahe mottUNa tiSNiviggahANamabhAvAdo / taM kadhaM Navvade ? edamhAdo ceva suttAdo / se kAle adho sattamAe puDhavIe Neraiesu uppajjihidi tti tassa NANAvaraNIyaveyaNA khettado ukkassA // 12 // phira bhI jo tIna vigraha karake mAraNAntikasamudghAtase samudghAtako prApta huA hai // 11 // mahAmatsya lokanAlIkI vAyavya dizAmeM pUrvake vairI devake sambandhase dakSiNa-uttara mAyAma svarUpase girA / vahAM vaha mAraNAntikasamudghAtase samudghAtako prApta huaa| vedanAsamudghAtake sAtha mAraNAntikasamudghAtako karanevAle ukta mahAmatsyane tIna vigrahakANDaka kiye / vigrahakA artha vakratA hai, usase tIna kANDaka kiye / ve isa prakArase- lokanAlIkI vAyavya dizAse bANake samAna Rjugatise sAdhika ardha rAju mAtra dakSiNa dizAmeM aayaa| vaha eka kANDaka huaa| phira vahAMse mur3akara bANa jaisI sIdhI gati se eka rAju mAtra pUrva dizAmeM AyA / vaha dvitIya kANDaka huaa| phira vahAMse mur3akara nIce chaha rAju mAtra mArgameM Rjugatise gyaa| vaha tRtIya kANDaka huaa| isa prakAra tIna kANDakoMko karake mAraNAntikasamudghAtako prApta huaa| zaMkA-cAra kANDakoMko kyoM nahIM karAyA ? samAdhAna-nahIM, kyoMki, prasoMmeM do vigrahoMko chor3akara tIna vigraha nahIM hote| zaMkA-vaha kaise jJAta hotA hai ? samAdhAna-vaha isI sUtrase jJAta hotA hai| anantara samayameM vaha sAtavIM pRthivIke nArakiyoMmeM utpanna hogA, anaH usake jJAnAvaraNIyavedanA kSetrakI apekSA utkRSTa hotI hai // 12 // 1 mapratipAThodhyam / a-kApratyoH 'puvadisAvasamAgado', sApratI 'puvadisAva (e) samAgado' iti paatthH| 2 mapratipATho'yam / a-kAnayoH 'taM tadiyakaMDayANi', tApratI ' taM tadiyakaMDa [ya] | yA (tA)Ni' iti paatthH| Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 12. ] mahAhiyAre vaiNakhettavihANe sAmittaM [21 sattamapuDhaviM mottUNa heTThA Nigodesu sattarajjumettaddhANaM gaMtUNa kiNNa uppAido ? NigodesuppajjamANassa aitivvaveyaNAbhAveNa sarIratiguNaveyaNasamugdhAdassa abhAvAdo / jadi evaM to puvvillavikkhaMbhussehehiMto veyaNAe jahA vikkhaMbhussehA duguNA hoMti tahA kAdUNa gode ki upAido ? Na, vaDidakkhettAdo parihINakhettassa sAdireyaaTTaguNattuvalaMbhAdo / jadi vi vAruNadisAdo egarajjumetaM puvvadisAe gaMtUNa puNo heTThA sattarajjuaddhANaM gaMtUNa dakkhiNa Ahurajjuo gaMtUNa suhumaNigodesu uppajadi to vi puvvillakhettAdo edassa khettaM visesahINaM ceva, vikkhaMbhussehANaM tiguNattAbhAvAdo / suhumaNigodesu uppajjamANassa mahAmacchassa vikkhaMbhussehA tiguNA Na hoMti, duguNA visesAhiyA vA hoMti tti ka vade ? adho sattamA puDhavIe peraiesa se kAle uppajjihidi ti suttAdo Navvade / saMtakammapAhuDe puNa Nigodesu uppAido, Neraiesu uppajjamAnamahAmaccho vva suhumaNigodesu zaMkA- sAtavIM pRthivIko chor3akara nIce sAta rAju mAtra adhvAna jAkara nigoda jIvoM meM kyoM nahIM utpanna karAyA ? samAdhAna - nahIM, kyoMki, nigoda jIvoMmeM utpanna honevAle jIvake atizaya tIvra vedanAkA abhAva honese vivakSita zarIra se tiguNA vedanAsamudghAta sambhava nahIM hai / zaMkA - yadi aisA hai to vedanAsamudghAtameM pUrvokta viSkambha aura utsedhase jisa prakAra duguNA viSkambha va utsedha hotA hai vaisA karake nigoda jIvoMmeM kyoM nahIM utpanna karAyA ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, usake vRddhiMgata kSetrakI apekSA hAniko prApta kSetra sAdhika AThaguNA pAyA jAtA hai / yadyapi pazcima dizAse eka rAju mAtra pUrva dizA meM jAkara phira nIce sAta rAju adhvAna jAkara, phira dakSiNase sAr3he tIna rAju jAkara sUkSma nigoda jIvoM meM uppanna hotA hai, to bhI pUrvake kSetra se isakA kSetra vizeSa hIna hI hai, kyoMki, isameM viSkambha aura utsedha tiguNe nahIM haiM / zaMkA - sUkSma nigoda jIvoMmeM utpanna honevAle mahAmatsthakA viSkambha aura utsedha tiguNA nahIM hotA, kintu duguNA athavA vizeSa adhika hotA hai; yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna - " nIce sAtavIM pRthivIke nArakiyoM meM vaha anantara kAlameM utpanna hogA " isa sUtra se jAnA jAtA hai / satkarmaprAbhRta meM use nigoda jIvoM meM utpanna karAyA hai, kyoMki, nArakiyoM meM utpanna honevAle mahAmatsya ke samAna sUkSma nigoda jIvoM meM utpanna honevAlA mahAmatsya Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ] raati aNAkhaMDe [ 4, 2, 5, 12. upajjamAnamahAmaccho vi tiguNasarIrabAhalleNa mAraNaMtiyasamugdhAdaM gacchaditi / Naca edaM jujjade, sattamapuDhavINeraiesa asAdabahulesu uppajjamANa mahA macchaveyaNA-kasAe hiMto sumaNigoda uppajjamAnamahAmacchaveyaNa-kasAyANaM sarisattANuvavattado / td| eso ceva attho pahANo tti ghettavvo / ' logaNAlIe aMte sattamapuDhavIe seDibaddho asthi tti' deNa sutte Navvade, aNNA tiNNi viggahappasaMgAdo / se kAle uppajjiddidi' tti kimaGkaM uccade 1 Na NeraiesuppaNNapaDhamasamae uvasaMharidapaDhamadaMDassa ya ukkassakhettANuvavattado / ettha saMdiTThIsAdireyamaddhagurajjupamANa ke vi AiriyA - evaM hoditti bhaNati / taM jahA- avaradisAdo mAraNaMtiyasamugdhAdaM kADhUNa puvvadisamAgado jAva logaNAlIe aMtaM patto tti / puNo viggahaM kariya heTThA charajjupamANaM gaMtUNa puNaravi vigga kariya vAruNadisAe addharajjupamANaM gaMtUNa avahidvANammi uppaNNassa khettaM hodi tti / edaM Na ghaDade, uvavAdaTThANaM voledUNa gamaNaM Natthi tti pavAijjata uvadeseNa siddhattAda / / - bhI vivakSita zarIrakI apekSA tiguNe bAhalyase mAraNAntikasamudghAtako prApta hotA hai | parantu yaha yogya nahIM hai, kyoMki, atyadhika asAtAkA anubhava karanevAle sAtavIM pRthivIke nArakiyoM meM utpanna honevAle mahAmatsyakI vedanA aura kaSAyakI apekSA sUkSma nigoda jIvoM meM utpanna honevAle mahAmatsyakI vedanA aura kavAya sadRza nahIM ho sakatI / isa kAraNa yahI artha pradhAna hai, aisA grahaNa karanA cAhiye / lokanAlI antameM sAtavIM pRthivIkA zreNibaddha hai isa sUtra se jAnA jAtA hai, kyoMki, isake vinA tIna vigrahoMkA prasaMga AtA hai / 66 " zaMkA - anantara kAlameM utpanna hogA, yaha kisaliye kahate haiM ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, nArakiyoM meM utpanna honeke prathama samaya meM prathama daNDakA upasaMhAra ho jAnese usakA utkRSTa kSetra nahIM bana sakatA / yahAM saMdRSTi - (mUla meM dekhiye) / sAdhika sAr3he sAta rAjukA pramANa isa (nimna) prakAra hotA hai, aisA kitane hI AcArya kahate haiM / yathA - " pazcima dizAse mAraNAntikasamudghAtako karake lokanAlIkA bhanta prApta hone taka pUrvadizAmeM AyA / phira vigraha karake nIce chaha rAju mAtra jAkara punaH vigraha karake pazcima dizAmeM Adha rAju pramANa jAkara avadhisthAna naraka meM utpanna hone para usakA utkRSTa kSetra hotA I kintu yaha ghaTita nahIM hotA, kyoMki, vaha upapAdasthAnakA atikramaNa karake gamana nahIM hotA' isa paramparAgata upadeza se siddha hai / "" " 1 apratau ' uppajjadi', tApratau ' uppajjahidi ' iti pAThaH / 2 tApratI 'sAdireyamaya rajjupamANaM ' iti pATha: / 3 pratiSu ' hoMti' iti pAThaH / Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 13. ] arrmahAhiyAre veyaNakhettavihANe sAmittaM [ 23 ettha uvasaMhAro uccade / taM jahA- egarajjuM Thaviya sAdireyaaddhaTTamarUvehi guNedUNa puNo tiguNidavikkhaMbheNa | 1500 | tiguNidaussehaguNiMdaNa | 750 | guNide NANAvaraNIyassa ukkassakhettaM hodi / tavvadirittA aNukkassA // 13 // ukkarasamahAmacchavakhettA do vadirittaM khettaM tavvadirittaM NAma / sA aNukkassA khettaveyaNA / sA ca asaMkhejjaviyappA | tisse sAmI kiraNa paruvidA ? Na, ukkastasAmI cava aNukkarasarasa vi sAmI hodi tti pudhasAmittaparUvaNAkaraNAdo, sesaviyappANaM pi edamhAdo caiva siddhIdo ca / taM jahA - muhammi egAgAsapadeseNUNukkara se gAhaNamahAmaccheNa puvvaveriyadevasaMbaMgheNa logaNAlIe vAyavvadisAe Nivadiya veyaNasamugvAdeNa puvvavikkhaMbhussehehiMto tiguNavikkhaMbhussehe AvaNNeNa mAraNaMtiyasamugghAdeNa tiSNi kaMdayANi kAdUNa sattamapuDhaviM patte aNukkarasukkarasakkhettaM kadaM / teNa edassa aNukka sukka sakkhettassa mahAmaccho caiva sAmI | puNo muhapadese dohi AgAsapadesehi UNao mahAmaccho veyaNasamugdhAdeNa samuhado hodUNa tiNNi viggahakaMDayANi kADhUNa mAraNaMtiyasamugdhAdeNa sattamapuDhavi gado bidiyaaNukkassakhettassa sAmI hodi / puNo tIhi AgAsapadesehi parihINamuho yahAM upasaMhAra kahate haiM / vaha isa prakAra hai- - eka rAjuko sthApita karake sAdhika sAr3he sAta rUpase guNita karake pazcAt tiguNe utsedha ( 250 x 3 = 750 ) se guNitatiguNe viSkambha ( 500 x 3 = 1500 ) ke dvArA guNita karanepara jJAnAvaraNIya kA utkRSTa kSetra hotA hai / mahAmatsyake uparyukta utkRSTa kSetra se bhinna anutkRSTa vedanA hai || 13 || utkRSTa mahAmatsyakSetra se bhinna kSetra tadvyatirikta hai / vaha anutkRSTa kSetravedanA hai / vaha asaMkhyAta vikalpa rUpa hai / zaMkA-usake svAmIkI prarUpaNA kyoM nahIM kI gaI hai ? samAdhAna -- mahIM, kyoMki, utkRSTakA svAmI hI cUMki anutkRSTakA bhI svAmI hotA hai, ataH usake svAmitvakI pRthak prarUpaNA nahIM kI gaI hai, tathA zeSa vikalpa bhI isIse siddha hote haiM / yathA-- mukhameM eka pradeza se hIna utkRSTa avagAhanAse saMyukta, pUrvavairI devake sambandha se lokanAlIkI vAyavya dizAmeM girakara vedanAsamudghAta se pUrva viSkambha va utsedhakI apekSA tiguNe viSkambha va utsedhako prApta, tathA mAraNAntikasamudghAtase tIna kANDakoMko karake sAtavIM pRthivIko prApta huA mahAmatsya anutkRSTa utkRSTa kSetrako karatA hai / isa kAraNa isa anutkRSTa-utkRSTa kSetrakA mahAmatsya hI svAmI hai / punaH mukhapradeza meM do AkAzapradezoMse hIna mahAmatsya vedanAsamudghAta se samudghAtako prApta hokara tIna vigrahakANDa koko karake mAraNAntikasamudghAtase sAtavIM pRthivIko prApta hotA huA dvitIya anutkRSTa kSetrakA svAmI hotA hai / phira tIna Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 5, 13. mahAmaccho puvvavihiNA ceva mAraNaMtiyasamugghAdeNa sattamapuDhaviM gado tadiyakhettassa sAmI / muhammi cattAriAgAsapadesUNamahAmaccho mAraNaMtiyasamugdhAdeNa sAdireyaaTThamarajjuAyado cautthakhettassa sAmI / evamedeNa kameNa mahAmacchamuhapadese UNe kariya saMkhejjapadaraMgulamettA aNukkassakkhettaviyappA uppAdedavyA / etthataNasavvapacchimakhettaM keNa sarisaM hodi tti vutte vuccade - oghukkassogAhaNamahAmacchassa veyaNasamugghAdeNa tiguNavikkhaMbhussehe gaMtUNa padesUNaddhaTThamarajjUNa mukkamAraNaMtiyassa khetteNa sarisaM hodi / puNo vi mahAmacchamuhaviyappe assidUNa padesUNaddhaTThamarajjUNaM mAraNaMtiyaM mallAviya saMkhejjapadaraMgulamettakhettANaM sAmittaparUvaNA kAyavvA / ettha aMtimakkhettaviyappo keNa sariso hodi tti utte, uccade-- oghukkassogAhaNAmahAmacchassa puvvavihANeNa dupadesUNaddhaTThamarajjUNa mukkamAraNaMtiyassa khetteNa sriso| puNo edaM mAraNaMtiyakhettAyAmaM dhuvaM kAdUNa mahAmacchamuhaviyappe assidUNa saMkhejjapadaraMgulamettakhettANaM sAmittaparUvaNaM kAyavvaM / puNo ettha savvapacchimaviyappo tipadesUrNaddhaTThamarajjUNaM mukkamAraNaMtiyakhetteNa sriso| AkAzapradezose hIna mukhavAlA mahAmatsya pUrva vidhise hI mAraNAntikasamudghAtase sAtavIM pRthivIko prApta hokara tRtIya anutkRSTa kSetrakA svAmI hotA hai / mukhameM cAra AkAzapradezoMse hIna mahAmatsya mAraNAntikasamudghAtase sAdhika sAr3he sAta rAju mAtra AyAmase yukta hotA huA caturtha anutkRSTa kSetrakA svAmI hotA hai| isa prakAra isa kramase mahAmatsyake mukhapradezoMko hIna karake saMkhyAta pratarAMgula pramANa anutkRSTa kSetrake vikalpoMko utpanna karAnA caahiye| zaMkA-yahAMkA sabase antima kSetra kisake sadRza hotA hai ? samAdhAna- isa zaMkAke uttarameM kahate haiM ki yaha kSetra sAmAnyokta utkRSTa avagAhanAvAle aura vedanAsamudghAtase tiguNe viSkambha va utsedhako prApta hokara eka pradeza kama sAr3he sAta rAju taka mAraNAntikasamudghAtako karanevAle mahAmatsyaka kSetrake sadRza hotA hai| phirase bhI mahAmatsyake mukha sambandhI vikalpoMkA Azraya karake pradeza kama sAr3he sAta rAju taka mAraNAntikasamudghAtako chur3Akara saMkhyAta pratarAMgula pramANa kSetroMke svAmitvakI prarUpaNA karanA caahiye| zaMkA-yahAM antima vikalpa kisake sadRza hotA hai ? samAdhAna - isa prakAra pUchanepara uttara dete haiM ki vaha kSetra oghokta utkRSTa avagAhanAse saMyukta aura pUrva vidhike anusAra do pradezoMse hIna sAr3he sAta rAju taka mAraNAntikasamudghAtako chor3anevAle mahAmatsyake kSetrake sadRza hotA hai| phira isa mAraNAntikakSetrake AyAmako avasthita karake mahAmatsyake mukha. vikalpoMkA Azraya kara saMkhyAta pratarAMgula mAtra kSetroMke svAmitvako prarUpaNA karanA cAhiye / yahAM sabase antima vikalpa tIna pradeza kama sAr3he sAta rAju taka mAraNAntika 1 tApatau - viyappo tti padesUNa - ' iti pAThaH / Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 13. ] paNa mahAhiyAre veyaNakhettavihANe sAmittaM [ 25 evamegegAsapadesUNAo kameNa mAraNaMtiyaM melAviya aNukkassakhettANaM sAmittaparUvaNaM kAyavvaM / sattamapuDhaviM mAraNaMtiyaM mellamANajIvANaM mAraNaMtiyakhettAyAmo savvesiM kiNNa sariso ? Na, mAraNaMtiyaM mellidUrNa puNo mUlasarIraM pavisiya kAlaM kareMtANaM mAraNaMtiyakhettAyAmANamaNegaviyapattaM paDi virohAbhAvAdI / samuppattikkhettamapAviya kayamAraNaMtiyasamugdhAdajIvA pallaTTiya mUlasarIraM pavirasaMti tti kathaM Navvade ? pavAijjatauvadesAdo / suhumaNigodesu upajjamANa mahAmacche assidUNa kiNNa sAmittaM uccade ? Na, tesu tivvaveyaNAkasAyavivajjiesa ekkasarAheNa mahAmacchukkassa mAraNItayakhettAdo aNegarajjumettakhettapadesUNesu mahAmacchukkassakhettAdo padesUNAdikhe ttaviyappANuvalaMbhAdo / suhumaNigode suppajjamANamahAmacchassa ukkassamAraNaMtiyakhettasamANaM sattamapuDhavimhi samuppajjamANamahAmacchamAraNaM tiyakhettappahuDi heDimakhettaviyappA suhumaNigodesu sattamapuDhavIe ca uSpajjamAnamahAmacche assidUrNa uppAdedavvA | ahavA, mahAmacchaM ceva egAdieguttarAgAsapadesakameNa purado samudghAtako chor3anevAle mahAmatsyake kSetrake sadRza hotA hai / isa prakAra eka eka AkAzapradezakI hInatA ke kramase mAraNAntikasamudghAtako chur3Akara anutkRSTa kSetroMke svAmitvakI prarUpaNA karanA cAhiye / zaMkA- sAtavIM pRthivImeM mAraNAntikasamudghAtako karanevAle saba jIvoMke mAraNAntikakSetroMkA AyAma samAna kyoM nahIM hotA ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, mAraNAntikasamudghAtako karake phira mUla zarIra meM praveza kara mRtyuko prApta honevAle jIvoM sambandhI mAraNAntikakSetroMke AyAmoMke aneka vikalpa rUpa hone meM koI virodha nahIM hai / zaMkA-utpattikSetrako na pAkara mAraNAntikasamudvAtako karanevAle jIva palaTakara mUla zarIrameM praviSTa hote haiM, yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna - vaha paramparAgata upadeza se jAnA jAtA hai / zaMkA- sUkSma nigoda jIvoMmeM utpanna honevAle mahAmatsyoMkA Azraya karake svAmitva kI prarUpaNA kyoM nahIM kI jAtI hai ? samAdhAna - - nahIM, kyoMki, tIvra vedanA va kaSAyase rahita honeke kAraNa eka sAtha pUrvokta mahAmatsya ke utkRSTa mAraNAntikakSetrakI apekSA aneka rAju pramANa kSetrapradezoMse hona ukta nigoda jIvoMmeM utpanna honevAle mahAmatsyoMmeM, sAtavIM pRthivImeM utpanna honevAle mahAmatsya ke utkRSTa kSetra se eka pradeza kama do pradeza kama ityAdi kSetra vikalpa nahIM pAye jAte / sUkSma nigoda jIvoM meM utpanna honevAle mahAmatsyake utkRSTa mAraNAntikakSetrake samAna sAtavIM pRthivImeM utpanna honevAle mahAmatsyake mAraNAntikakSetrako Adi lekara adhastana kSetrake vikalpoMko sUkSma nigoda jIvoM meM aura sAtavIM pRthivI meM bhI utpanna honevAle mahAmatsyokA Azraya karake utpanna karanA cAhiye / athavA, 1 a-kApratyoH ' mellidoNa', tApratau 'mehido Na ' iti pAThaH / ma cha. 11-4. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25) chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 5, 13. osAriya aNukkassakhettANaM parUvaNA kAyavvA / evaM NedavvaM jAva veyaNasamugdhAdeNa samuhadamahAmacchakhetaM ti| ___ puNo edeNa khetteNa kamhi mahAmacche mAraNatiyakhetaM sarisamidi utte uccade, taM jahA--jo mahAmaccho veyaNasamugdhAdeNa viNA mUlAyAmeNa saha NavajoyaNasahassANi mAraNaMtiyaM mellidi, tassa kheta sarisaM hodi / puNo puvillaM mottUNa imaM ghettUNa khettassa sAmittaparUvaNaM kAyavvaM / taM jahA- muhammi egAgAsapadeseNa UNamahAmaccheNa NavajoyaNasahassANi mukkamAraNaMtie melAviya aNataraheTimaaNuvakassamAraNaMtiyakhettaM hodi / evamegegAsapadesaM muhammi UNaM kariya NavajoyaNasahassANi mAraNaMtiyaM mellAviya saMkhejjapadaraMgulamettakhettANaM sAmittaparUvaNaM kAyavvaM / evaM parihAidaNa TThidapacchimakhettaNa oghukkassogAhaNAe padesUNaNavajoyaNasahassANi mukkamAraNaMtiyamahAmacchakhettaM sarisaM hodi ? evaM jANidUNa padesUNAdikameNa sesakhettANaM pi sAmittaparUvaNaM kAyavvaM jAva mahAmacchassaddhANukkarasogAhaNe tti / puNo padesUNukkarasogAhaNamahAmaccho tadaNaMtaraheTThimaaNukkassakhettasAmI / evamegegaM khettapadesa NiraMtaraM UNaM kariya NeyavaM jAva bAdaravaNapphadikAiyapattayamahAmatsyako hI ekako Adi lekara eka adhika AkAzapradezake kramase Age bar3hAkara anutkRSTa kSetroMkI prarUpaNA karanA caahiye| isa prakAra vedanAsamudghAtase samudghAtako prApta mahAmatsyake kSetra taka le jAnA cAhiye / / zaMkA-isa kSetrase kaunase mahAmatsyakA kSetra sadRza hai ? samAdhAna - isa zaMkAkA uttara kahate haiM / vaha isa prakAra hai-jo mahAmatsya vedanAsamudghAtake vinA mUla AyAmake sAtha nau hajAra yojana mAraNAntikasamudghAtako karatA hai usakA kSetra isa kSetrake sadRza hotA hai| aba praveke kSetrako chor3akara va ise grahaNa kara svAmitvakI prarUpaNA karanA caahiye| vaha isa prakAra hai-mukhameM eka AkAzapradezase hIna hokara nau hajAra yojana mAraNAntikasamudghAtako karanevAle mahAmatsyakA anantara adhastana anutkRSTa mAraNAntikakSetra hotA hai| isa prakAra eka eka AkAzapradezako mukhameM kama karake nau hajAra yojana mAraNAntikasamudghAtako karAkara saMkhyAta pratarAMgula mAtra kSetroM ke svAmitvakI prarUpaNA karanA caahiye| isa prakAra hIna hokara sthita antima kSetrase oghokta utkRSTa avagAhanAmeM eka pradeza kama nau hajAra yojana mAraNAntikasamudghAtako karanevAle mahAmatsyakA kSetra sadRza hotA hai / isa prakAra eka pradeza kama, do pradeza kama ityAdi kramase mahAmatsyake adhvAnameM utkRSTa avagAhanA taka zeSa kSetroM ke bhI svAmitvakI prarUpaNA jAnakara karanA caahiye| punaH eka pradeza kama utkRSTa avagAhanAvAlA mahAmatsya usase anantara adhastana anutkRSTa kSetrakA svAmI hotA hai| isa prakAra eka eka kSetrapradezako nirantara kama karake bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIrakI utkRSTa avagAhanA prApta 1 apratI ' -megegANasapadesa', tApatau ---megegAgAsapadesa-' iti paatthH| 2 pratiSu "khettassa' iti paatthH| Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 13.] veyaNamahAhiyAre veyagakhettavihANe sAmitta sarIraukkassAgAhaNaM pattamidi / puNo tatto egegapadesUNaM kariya NedavvaM jAva iMdiyaNivvattipajjatta ukkassogAhaNaM pattamidi / puNo tatto NiraMtaraM padesUNAdikameNa NedavvaM jAva cariMdiyaNivvattipajjattayassa ukkassogAhaNaM pattamidi / puNo tatto padesUNAdikameNa NedavaM jAva teiMdiyaNivvattipajjattayassa ukkassogAhaNaM pattamidi / puNo egegapadesUNAdikameNa NedavvaM jAva teiMdiyaNivvattipajjattayassa ajahaNNamaNukkassamegaghaNaMgulogAhaNaM pttmidi| evaM NiraMtarakameNa egegapadesUNaM kariya NeyavvaM jAva suhamaNigodaladdhiapajjattajahaNNogAhaNaM pattamidi / evamasaMkhejjaseDimettANamaNukkassakhettaviyappANaM sAmittaparUvaNA kdaa| ____ saMpahi edesiM khettaviyappANaM je sAmiNo jIvA tesiM parUvaNAe kIramANAe tatya chaaNiyogaddArANi NAdazvANi bhavaMti / tattha parUvaNA uccade / taM jahA- ukkassae ThANe asthi jIvA / evaM NedavvaM jAva jahaNNaTThANe tti / parUvaNA gdaa| ukkassae ThANe jIvA kettiyA ? asaMkhejjA / evaM tasakAiyapAoggakhetaviyappesu asaMkhejjajIvA tti vattavyaM / thAvarakAiyapAoggesu vi asNkhejjlogaa| Navari vaNapphaikAiyapAoggesu aNaMtA / evaM pamANaparUvaNA gadA / seDI avahAro ca Na sakkade NedumuvadesAbhAvAdo / Navari eidiesu jahaNNavANahone taka le jAnA caahiye| phira usameMse eka eka pradeza kama karake dvIndriya nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA prApta hone taka le jAnA caahiye| phira usameMse nirantara eka pradeza kama, do pradeza kama ityAdi kramase caturindriya nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA prApta hone taka le jAnA cAhiye / phira usase pradeza hInAdike kramase trIndriya nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA prApta hone taka le jAnA caahiye| phira usameMse eka eka pradeza hInAdike kramase trIndriya nirvRttiparyAptakakI ajaghanya. anutkRSTa eka ghanAMgula mAtra avagAhanAke prApta hone taka le jAnA caahiye| isa prakAra nirantara kramase eka eka pradeza hIna karake sUkSma nigoda labdhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanA prApta hone taka le jAnA caahiye| isa prakAra asaMkhyAta zroNi mAtra anutkRSTa kSetra sambandhI vikalpoMke svAmitvakI prarUpaNA kI gaI hai| aba ina kSetravikalpoMke jo jIva svAmI haiM unakI prarUpaNA karate samaya yahA~ chaha anuyogadvAra jJAtavya hai-[prarUpaNA, pramANa, zreNi, avahAra, bhAgAbhAga au alpabahutva ] / unameM prarUpaNA anuyogadvArako kahate haiN| vaha isa prakAra hai-uskara sthAnameM jIva haiM / isa prakAra jaghanya sthAna taka le jAnA caahiye| prarUpaNA samApta huii| utkRSTa sthAnameM jIva kitane haiM ? ve vahAM asaMkhyAta haiM / isa prakAra sakAyikAke yogya kSetravikalpoM meM asaMkhyAta jIva haiM, aisA kahanA caahiye| sthAvarakAyikoMke yogya kSetravikalpoM meM bhI asaMkhyAta loka pramANa jIva haiM / vizeSa itanA hai ki vanaspatikAyika yogya kSetravikalpoMmeM ananta jIva haiM / isa prakAra pramANaprarUpaNA samApta huii| zreNi aura avahArakI prarUpaNA nahIM kI jA sakatI, kyoMki, unakA upadeza prApta nahIM hai| vizeSa itanA hai ki ekendriya jIvoM meM jaghanya sthAna sambandhI jIvoMkI Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 // chakkhaMDAgame vaiyaNAkhaMDa [4, 2, 5, 13. jIvehito vidiyaTThANajIvA visesAhiyA visesahINA vA aMtomuhuttapaDibhAgeNa / ukkassaTThANajIvA savvaTThANajIvANaM kevaDio bhAgo ? aNaMtimabhAgo / jahaNNae hANe jIvA savvaTThANajIvANaM kevaDio bhAgo ? asNkhejjdibhaago| ajahaNNaaNukkassaesu TThANesu jIvA savvajIvANaM kevaDio bhAgo? asaMkhejjA bhaagaa| evaM bhAgAbhAgaparUvagA gadA / . savvatthovA ukkassae DhANe jIvA / jahaNNae ThANe aNataguNA / ajahaNNaaNukkassaesu hANesu jIvA asaMkhejjaguNA / ko gunngaa| ? aMgulassa asaMkhejjadibhAgo / ajahaNNae DhANe jIvA visesAAhayA / aNukkassae ThANe jIvA visesaahiyaa| savvesu TThANesu jIvA visesAhiyA / adhavA appAbahugaM tivihaM- jahaNNayamukkassayamajahaNNamaNukkassayaM cedi / tattha jahaNNae - savvatthovA jahaNNae ThANe / ajahaNNae ThANe jIvA asNkhejjgunnaa| ukkassae payadaM- savvatthovA ukkassae dvANe jIvA / aNukkassae dvANe jIvA aNaMtaguNA / ajahaNNaaNukkassae payadaM- savvatthovA ukkassae ThANe jIvA / jahaNNae TThANe jIvA aNaMtaguNA / ajahaNNaaNukkassaesu ThANesu jIvA asaMkhejjaguNA / ajahaNNae - a apekSA dvitIya sthAna sabandhI jIva antarmuhUrta pratibhAgase vizeSa adhika athavA vizeSa hIna haiN| utkRSTa sthAnake jIva saba sthAna sambandhI jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? ve unake anantaveM bhAga pramANa haiN| jaghanya sthAnameM jIva saba sthAnoM sambandhI jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? ve unake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiN| ajaghanya-anutkRSTa sthAnoM meM jIva saba jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? ve unake asaMkhyAta vahabhAga pramANa haiN| isa prakAra bhAgabhAgaprarUpaNA samApta huii| utkRSTa sthAnameM jIva savase thor3e haiM / unase jaghanya sthAnameM ve anantaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa sthAnoM meM jIva asaMkhyAtaguNe haiM / zaMkA-guNakAra kyA hai ? samAdhAna-guNakAra aMgulakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / unase ajaghanya sthAnameM jIva vizeSa adhika hai| anutkRSTa sthAnameM jIva unase vizeSa adhika haiM / unase saba sthAnoM meM jIva vizeSa adhika hai| ___athavA, alpabahutva tIna prakAra hai- jaghanya, utkRSTa aura ajaghanya anutkRSTa / unameM jaghanya alpabahutva prakRta hai- jaghanya sthAnameM jIva sabase stoka haiN| unase ajaghanya sthAnameM jIva asaMkhyAtaguNe haiN| utkRSTa alpavahutva prakRta hai-- utkRSTa sthAnameM jIva sabase thor3e haiM / anutkRSTa sthAnameM jIva unase anantaguNe haiN| ajaghanyaanukRSTa alpabahutva prakRta hai-utkRSTa sthAna meM jIva sabase stoka haiN| jaghanya sthAnameM jIva unase anantaguNe haiN| ajaghanya-anutkRSTa sthAnoM meM jIva unase asaMkhyAtaguNe haiN| Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 5, 16.] veyaNamahAhiyAre veyaNavettavihANe sAmitta TThANe jIvA visesAhiyA / aNukkassae dvANe jIvA visesAhiyA / savvesu DANesu jIvA visesAhiyA / evaM daMsaNAvaraNIya-mohaNIya-aMtarAiyANaM // 14 // edesiM tiNDaM ghAdikammANaM jahA NANAvaraNIya ukkassANukkassakhettaparUvaNA kadA tahA kAdavvaM, visesaabhaavaad|| sAmittaNa ukkassapade vedaNIyavedaNA khettado ukkassiyA kassa ? // 15 // ukkassapade tti NiddeseNa jahaNNapadapaDiseho kdo| vedaNIyavedaNA tti NideseNa sesakammaveyaNAe paDiseho kd|| khettaNiddeseNa davyAdiveyaNANaM paDiseho kdo| kasse tti kiM devarasa, kiM Naraiyassa, kiM tirikkhassa, kiM maNussassa hodi tti pucchA kdaa| aNNadarassa kevalissa kevalisa mugghAdeNa samuhadassa savvalogaM gadassa tassa vedaNIyavedaNA khettado ukassA // 16 // aNNadarasse tti NideseNa AgAhaNAvisesANaM bharahAdikkhettavisesANaM ca paDisahAunase ajaghanya sthAnameM jIva vizeSa adhika haiN| unase anutkRSTa sthAnameM jIva vizeSa adhika haiM / unase saba sthAnoM meM jIva vizeSa adhika hai| isI prakAra darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAya karmake bhI utkRSTa va anutkRSTa vedanAkSetroMkI prarUpaNA karanA cAhiye // 14 // jaise jJAnAvaraNIyake utkRSTa aura anutkRSTa kSetroM kI prarUpaNA kI gaI hai vaise hI ina tIna ghAti kauke ukta kSetroMkI prarUpaNA karanA cAhiye, kyoMki, unameM koI vizeSatA nahIM hai| svAmitvase utkRSTa padameM vedanIya karmakI vedanA kSetrakI apekSA utkRSTa kisake hotI hai ? // 15 // 'utkRSTa eda.' isa nirdezase jaghanya padakA pratiSedha kiyA gayA hai / ' vedanIya karmakI vedanA' isa nirdezase zeSa karmoMkI vedanAkA pratiSedha kiyA hai / kSetrakA nirdeza karanese dravyAdi vedanAoMkA pratiSedha kiyA gayA hai| 'kisake hotI hai?' isase ukta vedanA kyA devake, kyA nArakIke, kyA tiryacake aura kyA manuSyake hotI hai| yaha pRcchA kI gaI hai| __ anyatara kevalIke, jo kevalisamudghAtase samudghAtako va usameM bhI sarvaloka arthAt lokapUraNa avasthAko prApta haiM, unake vedanIyakI vedanA kSetrakI apekSA utkRSTa hotI hai // 16 // 'anyatara ' padake nirdezase avagAhanAvizeSoMke aura bharatAdika kSetravizeSoMke 1 a- kAprayoH " tarasa ' iti pAThaH / Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3.) chakkhaMDAgame vaiyaNAkhaMDa (1, 2, 5, 17. mAvo paravido / kevalisse ti NiddeseNa chadumatthANaM paDiseho kdo| kevalisamugdhAdeNa samuhadasse ti giddeseNa satthANakevalipaDiseho kado / savvalogaM gadasse ti NiddeseNa daMDakavADa-padaragadANaM paDiseho kdo| savvalogapUraNe vaTTamANassa ukkassiyA veyaNIyaveyaNA hodi ti uttaM hodi / ettha uvasaMhAro sugmo|| tavvadirittA aNukkassA // 17 // edamhAdo ukkassakhettaveyaNAdo vadirittA khettaveyaNA aNukkassA hodi / tatthataNaukkassiyAe khettaveyaNAe padaragado kevalI sAmI, edamhAdo aNukkassakhettesu mahallakhettAbhAvAdo / edaM ca ukkassakhettAdo visesahINa, vAdavalayabhaMtare jiivpdesaannmbhaavaado| savvamahallogAhaNAe kavADaM gado kevalI tadaNaMtaraaNukkassakhettaTThANasAmI / Navari puvillaaNukkassakhettAdo bidiyamaNukkassakkhettamasaMkhejjaguNahINa, saMkhejjasUcIaMgulabAhallajagapadarapamANakavADakhettaM pekkhidUNa maMthakkhettassa asNkhejjgunnttuvlNbhaado| padesUNukkassavikkhaMbhogAhaNAe kavADaM gado kevalI tadiyakhettasAmI / NavIra bidiyamaNukkassakkhetaM pekkhidUNa tadiyamaNukkassakkhettaM visesahINaM hAdi, pubillakkhettAdo jgpdrmettkhettprihaannidsnnaado| dupadesUNukkassavikkhaMbheNa kavADaM gado cutthkhettsaamii| edaM pi pratiSedhakA abhAva batalAyA gayA hai| kevalI' padakA nirdeza karake chadmasthoMkA pratiSedha kiyA gayA hai| kevali samudghAtase samudghAtako prApta ' isa nirdezase svasthAnakevalIkA pratiSedha kiyA hai / 'sarva lokako prApta ' isa nirdezase daNDa, kapATa aura pratara samudghAtako prApta hue kevaliyoMkA pratiSedha kiyA hai| sarvalokapUraNa samuddhAtameM rahanevAle kevalIke utkRSTa vedanIyavedanA hotI hai, yaha usakA abhiprAya hai| yahAM upasaMhAra sugama hai| utkRSTa kSetravedanAse bhinna kSetravedanA anutkRSTa hai // 17 // isa utkRSTa kSetravedanAse bhinna kSetravedanA anutkRSTa hotI hai / anutkRSTa kSetraghedanAvikalpoMmeM utkRSTa kSetravedanAke svAmI pratarasamuddhAtako prApta kevalI haiM, kyoMki, anutkRSTa kSetroMmeM isase aura koI bar3A kSetra nahIM hai / yaha kSetra utkRSTa kSetrakI apekSA vizeSa hIna hai, kyoMki, isa kSetrameM jIvake pradeza vAtavalayoMke bhItara nahIM rhte| sabase bar3I avagAhanA dvArA kapATasamudghAtako prApta kevalI tadanantara anutkRSTa kSetrasthAnake svAmI haiM / vizeSa itanA hai ki pUrvake anutkRSTa kSetrase dvitIya anutkRSTa kSetra asaMkhyAtaguNA hIna hai, kyoMki, saMkhyAta sUcyaMgula bAhalya rUpa jagapratara pramANa kapATakSetrakI apekSA maMthakSetra asaMkhyAtaguNA pAyA jAtA hai / eka pradeza kama utkRSTa viSkambha yukta avagAhanAse kapATasamudghAtako prApta kevalI tRtIya kSetrake svAmI hai| vizeSa itanA hai ki dvitIya anutkRSTa kSetrakI apekSA tRtIya anutkRSTa kSetra vizeSa hIna hai, kyoMki, isameM pUrvake kSetrakI apekSA eka jagapratara mAtra kSetrakI hAni dekhI jAtI hai| yo pradeza kama utkRSTa viSkambhase kapATako prApta kevalI caturtha anutkRSTa kSetrake svAmI , a-kApratyoH 'samuhasse tti' iti pAThaH / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 5, 17.] veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe sAmitta [ 31 aNaMtarapuvvillakhettaM pakkhidaNa visesahINaM dojagapadarametteNa / evaM sAMtarakameNa khettasAmita parUvedavvaM jAva AhudUrayaNiussehaogAhaNAe vikkhaMbheNUNapaMcadhaNusada-paNuvIsuttarussehaogAhaNavikkhaMbhamettakavADakhettaviyappA tti / puNo edeNa savajahaNNapacchimakkhetteNa sarisamuttarAhimuhakavADakkhettaM ghettaNa puNo tatto egegapadasaM vikkhaMbhammi UNaM kariya kavADaM NedUNa khettaviyappANaM sAmittaM parUvedavvaM jAva uttarAbhimuhakevalijahaNNakavADakkhettaM patto tti / puNo tadaNaMtaraheTThimaaNukkassakhettasAmI mahAmaccho tiSNiviggahakaMdaehi sattamapuDhavimAraNaMtiyasamugdhAdeNa samuhado sAmI, aNNarasa kavADajahaNNakhettAdo UNarasa aNukkassakhettassa aNuvalaMbhAdo / Navari kavADajahaNNakkhettAdo mahAmaccharasa ukkassamasaMkhejjaguNahINaM / etto ppahaDi uvIramavakhettaviyappANaM ghAdikagmANaM bhaNidavihANeNa sAmittaparUvaNaM kAyavvaM / daMDagayakevalikhettaTThANANi saMkhejjapadaraMgulamettANi mahAmacchakkhettato NivadaMti tti pudha Na parUvidANi / kevalI daMDaM karemANo savvo sarIratiguNabAhalleNaM [Na ] kuNadi, veynnaabhaavaado| ko puNa sarIratimuNabahalleNa daMDaM kuNai ? paliyaMkaNa nnisnnnnkevlii| haiN| yaha bhI avyavahita pUrvaka kSetrakI apekSA do jagapratara mAtrase vizeSa hIna hai / isa prakAra sAntarakramase sAr3he tIna ratni utsedha yukta avagAhanAke viSkambhase hIna pAMca sau paccIsa dhanuSa utsedha yukta avagAhanAke viSkambha pramANa kapATakSetra ke vikalpoM taka kSetrasvAmitvakI prarUpaNA karanA caahiye| phira isa sarvajaghanya antima kSetra ke sadRza uttarAbhimukha kapATakSetrako grahaNa karake pazcAt usase viSkambhameM eka eka pradeza kama karake kapATasamudghAtako lekara uttarAbhimukha ke.valIke jaghanya kapATakSetrako prApta hone taka kSetravikalpoMke svAmitvakI prarUpaNA karanA cAhiye / punaH tIna vigrahakANDako dvArA sAtavIM pRthivImeM mAraNAntikasamudghAtase samudghAtako prApta mahAmatsya tadanantara adhastana anutkRSTa kSetrakA svAmI hai, kyoMki, ukta jaghanya kapATakSetrase hIna aura dUsarA anutkRSTa kSetra pAyA nahIM jaataa| vizeSa itanA hai ki jaghanya kapATakSetrase mahAmatsyakA utkRSTa kSetra asaMkhyAtaguNA hIna hai| aba yahAMse Age pUrvokta ghAtikamauke vidhAnase uparima kSetravikalpoMkI prarUpaNA karana / caahiye| daNDagata kevalIke saMkhyAta pratarAMgula mAtra kSetrasthAna cUMki mahAmatsyakSetrake bhItara AjAte haiM, ataH unakI pRthak prarUpaNA nahIM kI gaI hai| daNDasamudghAtako karanevAle sabhI kevalI zarIrase tiguNe bAhalyase ukta samudghAtako nahI karate, kyoMki, unake vedanAkA abhAva hai| zaMkA - to phira kaunase kevalI zarIrase tiguNe bAhalyase daNDasamudghAtako karate haiM ? ___samAdhAna- palyaMka Asanase sthita kevalI ukta prakArase daNDasamudghAtako karate haiN| 1 a-kApratyAH 'bAhilleNa' iti paatthH| Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32) chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 5, 17. edesiM khettANaM sAmijIvANaM paravaNe kIramANe chaaNiogaddArANi havaMti / tattha parUvaNAe veyaNIyasavvakkhettaviyappesu asthi jIvA / parUvaNA gdaa|| ukkassae ThANe jIvA kettiyA ? saMkhejjA / evaM NeyavvaM jAva kavADagadakevalijahaNNakkhettatriyappe tti / uvIra mahAmacchaukkassakhattappaTuDi tasapAoggakkhettasu asNkhejjaa| vaNapphadikAiyapAoggesu annNtaa| evaM pamANaparUvaNA gadA / seDiparUvaNA Na sakkade Nadu, pvaaijjtuvdesaabhaavaado| avahAro uccade- ukkassaTThANajIvapamANeNa savvaTThANajIvA kevacireNa kAleNa avahirijaMti ? aNaMteNa kAleNa / evaM NadavvaM jAva tasakAiya-puDhavikAiya-AukAiya-teukAiyavAukAiyapAoggaTThANe ti / suhuma-bAdaravaNapphadikAiyapAoggaTThANajIvapamANeNa savvajIvA vevacireNa kAleNa avahirijjati ? asaMkhejjeNa / bhAgAbhAgo vuccade -- ukkassae DhANe jIvA savvaTThANajIvANaM kevaDio bhAgo ? aNatimabhAgo / jahaNNae TTANe savvaTThANajIvANaM kevaDio bhAgo ? asaMkhejjadibhAgo / ajahaNNukkassae TThANe jIvA savvaTThANajIvANaM kevaDio bhAgo ? asaMkhajjA bhaagaa| bhAgAbhAgaparUvaNA gadA / ina kSetroMke svAmI jIvoMkI prarUpaNA karanemeM chaha anuyogadvAra haiN| unameM prarUpaNA anuyogadvArakI apekSA vedanIya karmake saba kSetravikalpoM meM jIva haiM / prarUpaNA samApta huii| utkRSTa sthAnameM jIva kitane haiM ? saMkhyAta hai| isa prakAra kapATasamudaghAtagata kevalIke jaghanya kSetravikalpa taka le jAnA caahiye| Age mahAmatsyake utkRSTa kSetrale lekara trasa yogya kSetroMmeM asaMkhyAta jIva haiN| vanaspatikAyika yogya kSetroM meM ananta jIva haiM / isa prakAra pramANaprarUpaNA samApta huii| zreNiprarUpaNA batalAnA zakya nahIM hai, kyoMki, usake viSayameM pravAha svarUpase prApta hue paramparAgata upadezakA abhAva hai| ____ avahArakI prarUpaNA karate haiM - utkRSTa sthAnameM rahanevAle jIvoMke pramANase saba jIva kitane kAlasa apahRta hote haiM? ve ukta pramANase ananta kAlameM apahRta hote haiM / isa prakAra trasakAyika, pRthivIkAyika, jalakAyika, tejakAyika aura vAyukAyika yogya sthAnoM taka le jAnA cAhiye / sUkSma va vAdara vanaspatikAyika yogya sthAnoM sambandhI jIvoMke pramANase saba jIva kitane kAlase apahRta hote haiM ? ukta pramANase ve asaMkhyAta kAlameM apahRta hote haiN| bhAgAbhAgakI prarUpaNA karate haiM - utkRSTa sthAna meM rahanevAle jIva sava sthAnoM sambandhI jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? ve unake ananta bhAga pramANa haiN| jaghanya sthAnameM rahanevAle jIva saba sthAnoM sambandhI jIvoM ke kitane bhAga pramANa haiM ? ve unake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiN| ajaghanyotkRSTa sthAnameM rahanevAle jIva sava sthAnoM sambandhI jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? ve unake asaMkhyAta bahubhAga pramANa haiN| bhAgAbhAgaprarUpaNA samApta huii| Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 33 1, 2, 5, 20.] veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe sAmittaM __ appAbahugaM vattaissAmo - savvatthovA ukkassae ThANe jIvA / jahaNNae ThANe jIvA aNaMtaguNA / ajahaNNaaNukkassae TThANe jIvA asaMkhejjaguNA / ajahaNNae ThANe jIvA visesAhiyA / aNukkassae dvANe jIvA visesAhiyA / savvesu hANesu jIvo visesAhiyA / evamAuva-NAmA-godANaM // 18 // _jahA vedaNIyassa ukkassANukkassakkhettaparUvaNA kadA tahA Auva-NAmA-godANaM pi khettaparUvaNaM kAyavvaM, visesAbhAvAdo / evamukkassANukkassakhettaparUvaNA samattA / sAmitteNa jahaNNapade NANAvaraNIyaveyaNA khettado jahaNiyA kassa ? // 19 // ___ jahaNNapadaNiddeso sesapadapaDisehaphalo / NANAvaraNIyaNideso seskmmpddisehphlo| khettaNideso davvAdipaDisehaphalo / kasse tti dev-nneriyaadivisypucchaa| aNNadarassa suhamaNigodajIvaapajjattayassa tisamayaAhArayasta tisamayatambhavatthassa jahaNNajogissa savvajahaNiyAe sarIrogAhaNAe vaTTamANassa tassa NANAvaraNIyaveyaNA khettado jahaNNA // 20 // alpabahutvako kahate haiM- utkRSTa sthAna meM jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya sthAnameM jIva anantaguNa haiN| unase ajaghanya anutkRSTa sthAnameM jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya sthAnameM jIva vizeSa adhika hai| unase anutkRSTa sthAnameM jIva vizeSa adhika haiN| unase saba sthAnoM meM jIva vizeSa adhika hai| isI prakAra Ayu, nAma va gotra karmake utkRSTa evaM anutkRSTa vedanAkSetroMkI prarUpaNA karanI cAhiye // 18 // jisa prakAra vedanIya karmake utkRSTa aura anutkRSTa kSetrakI prarUpaNA kI gaI hai, usI prakAra Ayu, nAma va gotra karmake bhI ukta kSetroMkI prarUpaNA karanI cAhiye, kyoMki, usameM koI vizeSatA nahIM hai / isa prakAra utkRSTa-anutkRSTakSetraprarUpaNA samApta huii| svAmitvase jaghanya padameM jJAnAvaraNIyakI vedanA kSetrakI apekSA jaghanya kisake hotI hai ? // 19 // jaghanya padakA nidaza zeSa padoMke pratiSedhake liye kiyA hai| jJAnAvaraNIyakA nirdeza zeSa kauMkA pratiSedha karanevAlA hai| kSetrakA nirdeza dravyAdikakA pratiSedha karatA hai| - kisake hotI hai ' isa nirdezase deva va nArakI Adi viSayaka pRcchA pragaTa kI gaI hai| __ anyatara sUkSma nigoda jIva labdhyaparyAptaka, jo ki trisamayavartI AhAraka hai, tadbhavastha honeke tRtIya samayameM vartamAna hai, jaghanya yogavAlA hai, aura zarIrakI sarvajaghanya avagAhanAmeM vartamAna hai; usake jJAnAvaraNIyakI vedanA kSetrakI apekSA jaghanya hotI 1 a-kApratyoH 'jIvA' ityetat padaM nopalabhyate / 2 suhumaNi godaapajjattayassa jAdassa tadiyasamayamhi / aMgulaasaMkhabhAgaM jahaNamukkassayaM macche / / go. jI. 94. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ] chavakhaMDAgame veyaNAkhaMDa suhumaNigAdA aNatA asthi, tattha ekkassa gahaNaTThamaNNadarassa suhumaNigodajIvasse ti uttaM / tattha pajjattaNirAkaraNamapajjattasse tti uttaM / pajjattaNirAkaraNaM kimaThThe kIrade ? apajjattajahaNNogAhaNAdo pajjattajahaNNogAhaNAe bahuttuvalaMbhAdo / viggahagadIe jAgANA vipuvvillogAhaNAe sarisA tti tappaDiseha tisamayaAhArayasse tti bhaNidaM / ujugadI uppaNNo tti jANAvaNaGkaM tisamayatanbhavatthasse tti bhaNidaM / ega-do- tiNi vi vigga kADhUNa uppAiya chasamayatavbhavatthassa jahaNNasAmittaM kiNNa dijjade ? Na, paMcasu samaesu asaMkhejjaguNAe seDIe vaDDhideNa egaMtANuvaDDijeogeNa vaDDhamANassa bahuogAhaNampasaMgAdo' / paDhamasamayaAhArayarasa paDhamasamayatavbhavatthassa jahaNakkhettasAmittaM kiNNa dijjade ? Na, tattha Ayadaca urassakhettAgAreNaM dvidammi ogAhaNAe tthovattANuvavattado / ujugadIe uppaNNapaDhamasamammi AyadacauraMsa saruveNa jIvapadesA ciTTheti tti kathaM Navvade ? pavAi sUkSma nigodiyA jIva ananta haiM, unameMse ekakA grahaNa karaneke liye 'anyatara sUkSma nigoda jIvake ' aisA kahA hai / unameM paryAptakA nirAkaraNa karanake liye aparyAptake ' aisA nirdeza kiyA hai / zaMkA- paryAptakA nirAkaraNa kisaliye kiyA jA rahA hai ? samAdhAna - aparyApta kI jaghanya avagAhanAse cUMki paryAptakI jaghanya avagAhanA bahuta pAyI jAtI hai, ataH usakA niSedha kiyA gayA hai / vigrahagatimai cUMki jaghanya avagAhanA bhI pUrva avagAhanAke sadRza hai, ataH usakA niSedha karaneke liye 'trisamayavartI AhAraka' aisA kahA hai / Rjugatise utpanna huA, isa bAtake jJApanArtha 'tRtIya samayaghartI tadbhavastha ' aisA kahA hai / 6 [ 1, 2, 5, 20. " zaMkA- eka, do athavA tIna bhI vigraha karake utpanna karAkara SaSThasamayavartI tadbhavastha nigoda jIvake jaghanya svAmIpanA kyoM nahIM dete ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, pAMca samayoM meM asaMkhyAtaguNita zreNise vRddhiko prApta hue ekAntAnuvRddhiyogase bar3hanevAle ukta jIvake bahuta avagAhanAkA prasaMga AtA hai / zaMkA- prathama samayavartI AhAraka aura prathama samayavartI tadbhavastha hue nigoda javike jaghanya kSetrakA svAmIpanA kyoM nahIM dete ? samAdhAna nahIM, kyoMki, usa samaya Ayatacaturasra kSetrake AkArase sthita ukta jIva meM avagAhanAkA stokapanA bana nahIM sakatA / zaMkA- Rjugati se utpanna honeke prathama samaya meM Ayatacaturasra svarUpase jIvapradeza sthita rahate haiM, yaha kaise jAnA jAtA hai ? 1 tarhi RjugatyAtpannasyaiva kathamuktam ? vigrahagatau yogavRddhiyuktatvena tadavagA vRddhisambhavAt / go. jI. (jI. pra ) 94. 2 pratiSu ' caurassaM khettAgAreNa ' iti pAThaH / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 20.] vepaNamahAhiyAre veyaNakhattavihANe sAmitta [ 35 jjNtuvdesaado| bidiyasamayaAhAraya-vidiyasamayatabbhavattharasa jahaNNasAmittaM kiNNa dijjade ? Na, tattha samacauraMsasarUveNa jIvapadesANamavaTThANAdo / bidiyasamae vikkhaMbhasamo AyAmo jIvapadesANaM hodi tti kudo Navvade ? prmguruuvdesaado| tadiyasamayaAhArayassa tadiyasamayatabbhavatthassa ceva jahaNNakkhettasAmittaM kimaDheM dijjada ? Na esa doso, cauraMsakhettarasa cattAri vi koNe saMkoDiya vaTThalAgoraNa jIvapadesANaM tatthAvaTThANadaMsaNAdoM / tattha baTulAgAreNa jIvAvaTThANaM kadhaM Navvade ? edamhAdo ceva suttAdo / uppaNNapaDhamasamayappahuDi jahaNNauvavAdajoga-jahaNNaegatANuvaDijogehi ceva tisu vi samaesu payaTTo tti jANAvaNaTuM jahaNNajogisse tti bhaNidaM / tadiyasamae ajahaNNAo vi ogAhaNAo asthi tti tappaDisehaTTha savvajahaNNiyAe sarIrogAhaNAe vaTTamANasse tti bhaNida / evaMvihavisesaNehi visesi samAdhAna- vaha AcAryaparamparAgata upadezase jAnA jAtA hai| zaMkA-dvitIya samayavartI AhAraka aura tadbhavastha honeke dvitIya samayameM vartamAna jIvake jaghanya svAmIpanA kyoM nahIM dete ? samAdhAna nahIM, kyoMki, usa samayameM bhI jIvapradeza samacaturasra svarUpase avasthita rahate haiN| zaMkA- dvitIya samayameM jIvapradezoMkA viSkambhake samAna AyAma hotA hai, yaha kahAMse jAnA jAtA hai ? samAdhAna- vaha parama guruke upadezase jAnA jAtA hai / zaMkA- tRtIya samayavartI AhAraka aura tRtIya samayavartI tadbhavastha nigoda jIvake hI jaghanya kSetrakA svAmIpanA kisaliye dete haiM ? samAdhAna-- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, usa samayameM caturasra kSetrake cAroM hI konoMko saMkucita karake jIvapradezIkA vartula arthAt gola AkArase avasthAna dekhA jAtA hai| zaMkA- usa samaya jIvapradeza vartula AkArase avasthita hote haiM, yaha kaise jAnA jAtA hai| samAdhAna- vaha isI sUtrase jAnA jAtA hai / utpanna hone ke prathama samayase lekara jaghanya upapAdayoga aura jaghanya ekAntAnuvRddhiyogase hI tInoM samayoM meM pravRtta hotA hai, isa bAtako jatalAne ke liye 'jaghanya yogavAlake' aisA sUtra meM nirdeza kiyA hai| tRtIya samayameM ajaghanya bhI avagAhanAyeM hotI haiM, ataH unakA pratiSedha karaneke liye 'zarIrakI sarvajaghanya avagAhanameM vartamAna ' yaha kahA hai / ina vizeSaNoMse vizeSatAko prApta hue sUkSma nigova , nanUtpannatRtIyasamaye eva sarvajaghanyAbagAhanaM kathaM sagbhavet iti cet- prathamasamaye nigodajIvazarIrasyAyatacaturasatvAt dvitIyasamaye samacaturasatvAt tRtIyasamaye koNApanayanena vRttatvAt tadeva [ tadeva ] tadavagAhanasyAlpatvasambhavAt / go. jI. (jI. pra.) 94. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36) chakkhaMDAgame vaiyaNAkhaMDa [4, 2, 5, 21. yassa suhamaNigodajIvassa NANAvaraNIyaveyaNA khettado jahaNNA / ettha uvasaMhAro uccadeegaussehaghaNaMgulaM Thaviya tappAoggeNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa bhAge hide NANAvaraNIyassa jahaNNakkhetaM hodi ? tavvadirittamajahaNNA // 21 // tatto jahaNNakkhettAdo vadirittA khettaveyaNA ajahaNNA / sA ca bahupayArA / tAsiM sAmittaparUvaNaM kassAmo / taM jahA- palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM viraledUNa ghaNaMgulaM samakhaMDaM kariya diNNe ekkekkassa rUvassa suhamaNigodaapajjattayassa jahaNNogAhaNaM pAvadi / puNo edisse uvari padesuttarogAhaNAe tattheva dvido ajahaNNa-jahaNNakkhettassa saamii| ettha kAe vaDDIe vaDDido bidiyakkhettaviyappo ? asaMkhejjabhAgavaDDhAe~ / taM jahA- jahaNNogAhaNaM heTThA viraledUNa uvarimaegarUvadharidaM samakhaMDaM kAdUNa diNNe egAgAsapadeso pAvadi / puNo ettiyametteNa ahiyamuvarimaegarUvadharidamicchAmo tti rUvAhiyahaTThimaviralaNAe jadi egarUvaparihANI labbhadi to uvarimaviralaNAe kiM labhAmo tti pamANeNa phalaguNidamicchamovaTTiya laddhe uvarimaviralaNAe sarisacchedaM kAdUNa sohide ajahaNNa-jahaNNogAhaNAe bhAgahAro hodi / jIvake zAnAvaraNIyakI vedanA kSetrase jaghanya hotI hai| yahAM upasaMhAra kahate haiMeka utsedhaghanAMgulako sthApita karake tatprAyogya palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgakA bhAga denepara jJAnAvaraNIyakA jaghanya kSetra hotA hai| usase bhinna ajaghanya vedanA hotI hai // 21 // __ usase arthAt jaghanya kSetrase bhinna kSetravedanA ajaghanya hai| vaha aneka prakAra hai| una bahuvidha kSetravedanAoMke svAmitvakI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra haipalyopamake asaMkhyAtaveM bhAgakA viralana karake dhanAMgulako samakhaNDa karake dene para eka eka rUpake prati sUkSma nigoda aparyAptaka jIvakI jaghanya avagAhanA prApta hotI hai| pazcAt isake Age eka pradeza adhika avagAhanAse vahAM (nigoda paryAyameM) hI sthita jIva ajaghanya kSetravedanAke jaghanya sthAnakA svAmI hotA hai| zaMkA- yahAM dvitIya kSetravikalpa kaunasI vRddhi ke dvArA vRddhiMgata huA hai ? samAdhAna-- vaha asaMkhyAtabhAgavRddhike dvArA vRddhiMgata huA hai / vaha isa prakArase-jaghanya avagAhanAkA nIce viralana karake uparima eka aMkake prati prApta rAziko samakhaNDa karake denepara eka AkAzapradeza prApta hotA hai| aba itane mAtrase adhika uparima eka rUpadharita rAzikI cUMki icchA hai, ataH eka rUpase adhika adhastana nameM yadi eka rUpakI hani pAyI jAtI hai to uparima viralana rAzimeM vaha kitanI pAyI jAvegI. isa prakAra pramANase phalagaNita icchAko apavartita karake labdhako samaccheda karake uparima viralanameMse ghaTA denepara ajaghanya jaghanya avagAhanAkA bhAgahAra hotA hai / , avaruvari igipadese jade asNkhejbhaagvhiie| AdI niraMtaramado egegapadesaparivaDDI // go. jI. 901. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 21.] vaiyaNamahAhiyAre veyagakhettavihANe sAmitta jahaNNakhettassuvari doAgAsapadese vaDDiya hido vidiyaajahaNNakhettassa sAmI / ettha vi asaMkhajjabhAgavaDDI ceva / taM jahA- heTThimaviralaNAe dubhAgeNa rUvAhieNa uvarimaviralaNaM khaMDiya tattha egakhaMDeNa uvarimaviralaNAe avaNide bidiyakkhettabhAgahAro hodi / tipadesuttarajahaNNogAhaNAe vaTTamANo jIvo tadiyakhettasAmI / ettha vi bhAgahAraparihANI puvvaM va kAyabvA / Navari heTTimaviralaNAe tibhAgo rUvAhiyo uvarimaviralaNAe bhAgahAro hodi / evamegegAgAsapadesaM vaDDhAviya NedavvaM jAva jahaSNaparittAsaMkhejjamettAgAsapadesA vaDvidA tti / ettha bhAgahArANayaNaM uccade- jahaNNaparittAsaMkhajjeNAvahidaheTTimaviralaNAe rUvAhiyAe uvarimaviralaNamovahiya tatthuvaladdhe tattheva avaNide taditthakhettabhAgahAro hodi / evaM padesesu egAdieguttarakameNa vaDDamANesu kettie addhANe gade uvarimaviralaNAe egarUvaparihANI' lanbhade ? rUvUNuvarimaviralaNAe jahaNNogAhaNAe khaMDidAe tattha egakhaMDamettasu ajahaNNakhettaviyappesu adikkatesu egarUvaparihANI labbhadi / taM jahA- rUvUNuvarimaviralaNaM heTThA viraliya jahaNNakhettaM samakhaMDaM kariya diNNe viralaNarUvaM paDi vaDDirUvANi pAveMti / puNo edANi uvari dAdRNa samakaraNe kIramANe parihINarUvANaM pamANaM uccade- rUvAhiya jaghanya kSetrake Upara do AkAzapradezoMko bar3hAkara sthita jIva dvitIya ajaghanya kSetrakA svAmI hotA hai / yahAM bhI asaMkhyAtabhAgavRddhi hI hai / yathA- aghastana viralanake rUpAdhika dvitIya bhAgase uparima ciralana rAziko khaNDita kara usameMse eka khaNDako uparima ciralanamase kama kara denepara dvitIya kSetrakA bhAgahAra hotA hai| tIna pradeza adhika jaghanya avagAhanAmeM rahanevAlA jIva tRtIya kSetrakA svAmI hai| yahAMpara bhI bhAgahArakI hAniko pahileke samAna hI karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki adhastana viralanakA rUpAdhika tRtIya bhAga uparima ciralanakA bhAgahAra hotA hai / isa prakAra eka eka AkAza pradezako bar3hAkara jaghanya parItAsaMkhyAta pramANa AkAzapradezoMkI vRddhi hone taka le jAnA cAhiye / yahAM bhAgahAra lAnekI vidhi kahate haiM- jaghanya parItAsaMkhyAtase apavartita rUpAdhika adhastana viralana dvArA uparimaviralanako apa karake jo vahAM upalabdha ho use usImase ghaTA dene para vahAMke kSetrakA bhAgahAra hotA hai| zaMkA-isa prakAra ekako Adi lekara eka adhika kramase pradezoMke bar3hanepara kitanA adhyAna jAne para uparima viralanameM eka rUpakI hAni pAyI jAtI hai ? samAdhAna ~ rUpa kama uparima biralanase jaghanya avagAhanAko khaNDita karanepara usameMse eka khaNDa pramANa ajaghanpa kSetra ke vikalpoMke bIta jAnepara eka rUpakI hAni pAyI jAtI hai| vaha isa prakArase- rUpa kama uparima viralanako nIce viralita kara jaghanya kSetrako samakhaNDa karake denepara viralana rUpake prati vRddhirUpa prApta hote haiN| aba inako Upara dekara samakaraNa karate samaya hIna rUpoMke pramANa 1 a-kApratyoH '-padeso' iti paatthH| 2 a-kApratyoH '- ajahaNakhettassuvari sAmI' iti paatthH| 3 a-phAprasyoH 'egasarUvaparihANI', tApratau 'ega [sa] rUvaparihANI' iti pAThaH / Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekkhaMDAgame veyaNAkhaMDa Zi Ji t 4, 2, 5, 11. viralaNamettaddhANaM gaMtUNa jadi egarUvaparihANI labbhadi to uvarimaviralaNAe kiM labhAmotta pamANeNa phalaguNidicchAe ovaTTidAe evarUvamAgacchadi / tagmi uvarimaviralaNAe avaNide taditthakhettaviyappabhAgahAro hodi / evaM gaMtUNa jahaNNogAhaNaM' jahaNNaparittAsaMkhejjeNa khaMDe - dUNa tattha ekhaMDe vaDide vi asaMkhejjabhAgavaDDI ceva / ettha samakaraNe kIramANe parihINaruvANayaNaM uccade -- rUvAhiyajahaNNaparittAsaMkhejjamettaddhANammi jadi egarUvaparihANI labbhadi to uvarimaviralaNAe kiM labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAe ovaTTidAra parihANi - rUvANi Agacchati / puNo tANi uvarimaviralaNAe avaNide taditthaajahaNNakhettaTThANa bhAgA hodi / puNo edisse ogAhaNAe uvari' padesuttaraM vaDDiya dvidajIvo tadaNaMtara urvarimakhetasAmI hodi / ettha vi asaMkhejjabhAgavaDDI ceva, ukkassa saMkhejjeNa jahaNNogAhaNaM khaMDiya tattha egakhaMDamettapade sANaM vaDDIe abhAvAda / evaM gaMtUNa ukkassasaMkhejjeNa jahaNNogAhaNaM khaMDiya tatthegakhaMDe jahaNNogAhaNAe uvari vaDDide saMkhejjabhAgavaDDIe AdI asaMkhejjabhAgavaDDIe parisamattI ca jAdA~ / ettha bhAgahAro uccade / taM jahA- ukkarasasaMkhejjaM viraliya uvarimaegarUtrakahate haiM- rUpAdhika viralana rAzi pramANa adhvAna jAkara yadi eka rUpakI hAni pAyI jAtI hai to uparima viralana meM vaha kitanI pAyI jAvegI, isa prakAra pramANase phalaguNita icchAko apavartita karanepara eka rUpa AtA hai / usako uparima viralanameM se kama karanepara vahAM ke kSetravikalpakA bhAgahAra hotA hai| isa prakAra jAkara jaghanya avagAhanAko jaghanya parItA saMkhyAta se khaNDita karake usameMse eka khaNDa mAtra vRddhi ho jAnepara bhI asaMkhyAta bhAgavRddhi hI rahatI hai / --- yahAM samakaraNa karate samaya hIna rUpoMke lAneke vidhAnako kahate haiM- rUpA - dhika jaghanya parItA saMkhyAta mAtra adhvAna jAkara yadi eka rUpakI hAni pAyI jAtI hai to uparama viralana meM vaha kitanI pAyI jAvegI, isa prakAra pramANase phalaguNita icchAko apavartita karanepara hIna rUpoMkA pramANa AtA hai / unako uparima viralana meM se kama karanepara vahAM ajaghanya kSetrasthAnakA bhAgahAra hotA hai / punaH isa avagAhanAke Upara eka pradeza adhika kramase bar3hakara sthita jIva tadanantara uparima kSetrakA svAmI hotA hai| yahAM bhI asaMkhyAta bhAgavRddhi hI rahatI hai, kyoMki, utkRSTa saMkhyAtase jaghanya avagAhanAko khaNDita kara usameM eka khaNDa mAtra pradezoMkI vRddhikA abhAva hai / isa prakAra jAkara jaghanya avagAhanAko utkRSTa saMkhyAtase khaNDita karake usameMse eka khaNDa mAtra jaghanya avagAhanAke Upara vRddhi ho cukanepara saMkhyAta bhAgavRddhi kI Adi aura asaMkhyAta bhAgavRddhikI samApti ho jAtI hai / yahAM bhAgahAra kahate haiM / vaha isa prakAra hai- utkRSTa saMkhyAtakA viralana 1 a-kApratyoH ' jahaNNogAhaNA', tApratau ' jahaNNogAhaNA (Na) iti pAThaH / 2 pratiSu ' uvarima ' iti pAThaH / 3 kApratau ' jahaNNogAhaNA' iti pAThaH / 4 pratiSu 'vaDDI-abhAvAdo'; tAtrau ' vahniabhAvAdo' iti pAThaH / 5 avaroggAhaNamANe jahaNaparimidaasaMkharAsihide / avarastuvari uDDe jeTTamasaMkhejjamAgassa / / go. jI. 103. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 5, 21.] veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe sAmittaM dharidaM samakhaMDaM kariya diNNe viralaNarUvaM paDi vaDipadesapamANaM pAvadi / puNo edaM uvarimarUvadharidesu dAdUNa samakaraNe kIramANe NaharuvANaM pamANaM uccade- rUvAhiyaTimaviralaNamettaddhANaM gaMtUNa jadi egarUvaparihANI lambhadi to uvarimaviralaNAe ki lamAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAe ovaTTidAe parihINarUvovaladdhI hodi / puNo laddharUvesu uvarimaviralaNAe avaNidesu tadityabhAgahAro hodi / etto ppahuDi uvari saMkhejjabhAgavaDDI ceva hodUNa gacchadi jAva uvarimaviralaNAe addhaM ceTThade ti| tattha saMkhejjaguNavaDDIe AdI saMkhejjabhAgavaDDIe parisamattI ca jAdau / ___saMpadhi puNaravi tado pahuDi padesuttara-dupadesuttarakameNa khettaviyappesu vaDDamANesu jahaNNakhettamettapadesesu vaDDidesu tiguNavaDDI hodi| tirase ogAhaNAe bhAgahAro jahaNNogAhaNabhAgahArassa tibhAgo hodi| tatto ega dopadesuttarAdikameNa jahaNNogAhaNamettapadesesu vaDDidesu caduguNavaDDI hodi / tattha bhAgahAro jahaNNogAhaNAe bhAgahArassa cadubhAgo hodi / evaM NedavvaM jAva ukkassasaMkhejjametto jahaNNogAhaNAe guNagAro jAdo tti / tisse ogAhaNAe puNa bhAgahAro jahaNNogAhaNAbhAgahAra ukkassasaMkhajjeNa khaMDide tattha egakhaMDametto hodi / puNo karake uparima eka rUpadharita rAziko samakhaNDa karake dene para viralanarUpake prati vRddhiMgata pradezoMkA pramANa prApta hotA hai| phira isako uparima rUpadharita rAziyoMpara dekara samakaraNa karate samaya naSTa rUpoMkA pramANa kahA jAtA hai - rUpAdhika adhastana vira. lana mAtra adhvAna jAkara yadi eka rUpakI hAni pAyI jAtI hai, to uparima viralanameM vaha kitanI pAyI jAvegI, isa prakAra pramANase phalagaNita icchAko apavartita karane para parihIna rUpa prApta hote haiN| pazcAt prApta rUpoMko uparima viralanameMse ghaTA denepara vahAMkA bhAgahAra hotA hai| yahAMse lekara Upara saMkhyAtabhAgavRddhi hI hokara jAtI hai jaba taka uparima viralanakA ardha bhAga sthita rahatA hai| vahAM saMkhyAtaguNavRddhikI Adi aura saMkhyAtabhAgavRddhikI samApti ho jAtI hai| ___ aba vahAMse lekara phira bhI eka pradeza adhika do pradeza adhika kramase kSetravikalpoMkI vRddhi hokara jaghanya kSetra pramANa pradezoMke bar3ha jAnepara tiguNI vRddhi hotI hai| usa avagAhanAkA bhAgahAra jaghanya avagAhanA sambandhI bhAgahArake tRtIya bhAga pramANa hotA hai| pazcAt eka pradeza adhika do pradeza adhika ityAdi kramase jaghanya avagAhanA mAtra pradezoMkI vRddhi honepara caturguNI vRddhi hotI hai| vahI bhAgahAra jaghanya avagAhanA sambandhI bhAgahArake caturtha bhAga pramANa hotA hai| isa prakAra jaghanya avagAhanA sambandhI guNakArake utkRSTa saMkhyAta mAtra ho jAne taka le jAnA caahiye| usa avagAhanAkA bhAgahAra, jaghanya avagAhanA sambandhI bhAgahArako utkRSTa saMkhyAtase khaNDita karanepara usameMse eka khaNDake barAbara hotA hai| pazcAt , apratau 'viralaNarUvaM pari vaDDI' iti paatthH| 2 go. jI. 106-7. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 5, 21. tisse uvari padesuttara-dupadesuttarAdikameNa egajahaNNAgAhaNamattapadesesu vaDidesu asaMkhejjaguNavaDDIe AdI saMkhejjaguNavaDDIe parisamattI ca hodi / tisse ogAhaNAe jahaNNogAhaNabhAgahAre jahaNNaparittAsaMkhejjeNa khaMDide tattha egakhaMDametto bhAgahAro hodi / puNo ettoppahuDi uvari padesuttara-dupadesuttarAdikameNa asaMkhejjaguNavaDDIe gacchamANAe suhumaNigodajahaNNogAhaNAe suttamaNidaAvaliyAe asaMkhejjadimAgamettaguNagAre paviDhe suhumavAukAiyaladdhiapajjattayassa jahaNNogAhaNAe sarisI suhumaNigodaladdhiapajjattayassa ajahaNNa-aNukkassaogAhaNA hodi / saMpahi suhumaNigodogAhaNaM mottUNa vAukAiyaladdhiapajjattayassa jahaNNogAhaNaM ghettUNa padesuttarAdikameNa caduhi vaDIhiM baDDAvedavyA jAva suhumateukkAiyaladdhiapajjattayassa jahaNNogAhaNAe sarisI sahavAubakAiyaladdhiapajjattayassa ajahaNNa-aNakkarasaogAhaNA jAdA~ ti| puNo taM mottaNa imaM ghettUNa padesuttarAdikameNa caduhi baDDIhi vaDDAvedavva jAva suhumaAukkAiyaladdhiapajjattayassa jahaNNogAhaNAe sarisI jAdA tti / puNo taM mottUNa suhumaAukkAiyalIddhaapajjattayassa jahahmaNogAhaNaM ghettUNa padesuttarAdikameNa cauhi vaDDhIhi vaDDhAvedavyA jAva suhumapuDhavikAiyaladdhiapajjattayassa jahaNNogAhaNAe sarisI usake Upara eka pradeza adhika do pradeza adhika ityAdi kramase eka jaghanya aba. gAhanA mAtra pradezoMke bar3ha jAnepara asaMkhyAtaguNavRddhikA prArambha aura saMkhyAtaguNavRddhikA anta hotA hai| usa avagAhanAkA bhAgahAra, jaghanya avagAhanA lambandhI bhAgahArako jaghanya parItAsaMkhyAtase khaNDita karane para usamase eka khaNDake barAbara hotA hai| pazcAt yahAMse lekara Age eka pradeza adhika do pradeza adhika ityAdi kramase asaMkhyAtaguNavRddhi ke cAlU rahanepara sUkSma nigoda jIvakI jaghanya avagAhanAmeM sUtrokta AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra guNakArake praviSTa ho jAnepara sUkSma vAyukAyika labdhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza sUkSma nigoda jIva labdhyaparyAptakakI ajaghanyaanutkRSTa avagAhanA hotI hai| ___ aba sUkSma nigoda jIvakI avagAhanAko chor3akara aura sUkSma vAyukAyika labdhapaparyAptakakI jaghanya avagAhanAko grahaNa karake eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA sUkSma vAyukAyika labdhyaparyAptakakI ajaghanya anutkRSTa avagAhanAka sUkSma tejakAyika labdhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanAke samAna ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / tatpazcAt usako chor3akara aura ise grahaNa karake pradeza adhika kramase cAra vRddhiyoM dvArA sUkSma jalakAyika lamadhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA caahiye| phira usako chor3akara aura sUkSma jalakAyika labdhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanAko grahaNa karake eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA sUkSma pRthivIkAyika labdhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka 1 go. jI. 108-9. 2 pratiSu 'bhAgahAra' iti paatthH| 3 a-kApratyoH 'jAdo' iti pATaH / Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 21.] veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe sAmittaM [41 jAdA tti / puNo taM mottUNa suhumapuDhavikAiyaladdhiapajjattajahaNNAgAhaNaM ghettUNa padesuttarAdikameNa caduhi vaDIhi vaDDhAvedavvA jAva bAdaravAukkAiyaladdhiapajjattayassa jahaNNogAhaNAe sarisI jAdA ti / NavIra ettha guNagAro palidovamassa asNkhejjdibhaago| kudo ? paratthANaguNagArAdo / puNo taM mottUNa bAdaravAukkAiyaladdhiapajjattayassa jahaNNogAhaNaM ghetUNa padesuttarAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDDhAvedavvaM jAva bAdarateukkAiyaladdhiapajjattayassa jahaNNogAhaNAe sarisI jAdA tti / ettha vi guNagArA palidovamassa asNkhejjdibhaago| kudo? bAdarAdo bAdarassa ogAhaNAguNagAro' palidovamassa asaMkhajjIdabhAgo tti suttavayaNAdoM / imaM mottUNa bAdarateukkAiyaladdhiapajjattajahaNNogAhaNaM ghettUNa padesuttararAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDDhAvedavvaM jAva bAdaraAukkAiyailaddhiapajjattajahaNNAgAhaNAe sarisI jAdA ti / ettha vi guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / kAraNaM puvvaM va vattavvaM / puNo imaM mottUNa bAdaraAukkAiyaladdhiapajjattajahaNNogAhaNaM ghettUNa padesuttararAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDDhAvedavvaM jAva bAdarapuDhavikAiyaladdhiapajjattayassa jahaNNogAhaNAe sarisI jAdA tti / puNo bar3hAnA cAhiye / phira usako chor3a karake aura sUkSma pRthivIkAyika labdhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanAko grahaNa karake eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA bAdara vAyukAyika labdhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sahaza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / vizeSa itanA hai ki yahAM guNakAra patyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai, kyoMki, vaha parasthAnaguNakAra hai / phira usako chor3akara aura vAyukAyika labdhya. paryAptakakI jaghanya avagAhanAko grahaNa karake eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA bAdara tejakAyika labdhya paryAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA caahiye| yahAM bhI guNakAra palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai, kyoMki, bAdarase bAdara jIvakI avagAhanAkA guNakAra palyopamake asaMkhyAta bhAga pramANa hai, sUtravacana hai| aba isako chor3akara aura bAdara tejakAyika labdhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanAko grahaNa karake eka pradeza adhika ityAdi phamase cAra vRddhiyoM dvArA bAdara jala kAyika labdhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / yahAM bhI guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| isakA kAraNa pahileke hI samAna kahanA caahiye| pazcAt isako chor3akara aura bAdara jalakAyika labdhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanA ko grahaNa karake eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA bAdara pRthivIkAyika labdhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA caahiye| phira usako chor3akara aura 1 tApratI 'bAdarassa guNagAro' iti pAThaH / 2 kSetravidhAna 98. suhamedaraguNagAro Avali-pallA asaMkhamAgo du| saTThANe seTigayA ahiyA tatthegapaDibhAgo // go. jI. 101. 3 a-kApratyoH 'vAukkAiya', tApratau vA (A) u0' iti pAThaH / 4 a - kApratyoH 'ghetUNa', tApatau 'ghe (mo) tUNa ' iti pAThaH / cha. 11-6. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 5, 21. taM mottaNa imaM ghettUNa padesuttarAdikameNa cahi vaDDIhi vaDDhAvedavvaM jAva bAdaraNigodaladdhiapajjattajahaNNogAhaNAe sarisI jAdA tti / puNo taM mottUNa imaM ghettUNa padesuttarAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDDhAvedavvaM jAva NigodapadihidalIddhaapajjattajahaNNAgAhaNAe sarisI jAdA ti| taM mottUNa imaM ghettUNa padesuttarAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDDamavedadhvaM jAva bAdaravaNapphadikAiyapattayasarIraladdhiapajjattajahaNNogAhaNAe sarisI jAdA ti / ettha vi guNagAro palidovamassa asNkhejjdimaago| kAraNaM puvaM va vattavvaM / 'taM mottUNa imaM ghettUNa padesuttarAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDDhAvedavaM jAva beiMdiyaladdhiapajjattayassa jahaNNogAhaNAe sarisI jAdA tti| ettha vi guNagAro pali dovamarasa asNkhejjdibhaago| kAraNaM puvvaM va vattavyaM / taM mottUNa imaM ghettUNa padesuttarAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDDhAvedavvaM jAva teiMdiyaladdhiapajjattayassa jahaNNogAhaNAe sarisI jAdA tti / ettha vi guNagAro palidokmarasa asaMkhejjadibhAgo / kAraNaM puvvaM va vattavvaM / taM motUNa imaM ghe tUNa padesuttarAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDDhAvedavvaM jAva cauridiyaladdhiapajjataya ssa jahaNNogAhaNAe sarisI jaadaatti| ettha vi guNagAro palidovamassa asNkhejjdibhaago| kAraNaM puvvaM va vattavvaM / taM mottUNa imaM ghettUNa padesuttarAdikameNa caduhi ise grahaNa karake eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRdviyoM dvArA bAdara nigoda labdhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / pazcAt use chor3akara aura isako grahaNa karake pradezAdhikakamase cAra caDiyoMke dvArA nigodapratiSThita labdhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA caahiye| aba usako chor3akara aura isako grahaNa karake eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra labdhyaparyAptakI jaghanya avagAhanake sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / yahAM para bhI guNakAra pala yopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| kAraNakA kathana pahileke hI samAna karanA caahiye| aba usako chor3akara aura isako karake eka pradeza Adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA dvIndriya labdhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / yahAMpara bhI guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / isakA kAraNa pahileke hI samAna kahanA caahiye| aba usako chor3akara aura isako grahaNa karake cAra vRddhiyoM dvArA trIndriya labdh yaparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA caahiye| yahAMpara bhI guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / kAraNa pahileke samAna kahanA caahiye| aba usako chor3akara aura ise grahaNa karake eka pradeza adhika ityAdi kramale cAra vRddhiyoM dvArA caturindriya labdhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA caahiye| yahAMpara bhI guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| kAraNa isakA pahileke hI samAna kahanA cAhiye / pazcAt , dvIndriyalabdhyaparyAptasambandhI prabandho'yaM tApatau [ ] etatko SThakAntargato darzitaH / 2 caturindriyalabdhyaparyAptasambandhI prabandho'yaM tApatau nopalabhyate / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [43 4, 2, 5, 21.] veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe samitaM vaDDIhi vaDDhAvedavvaM jAva paMciMdiyaladdhiapajjattayassa jahaNNogAhaNAe sarisI jAdA tti' / ettha vi guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / kAraNaM puvvaM va vattavvaM / __puNo paMciMdiyaladdhiapajjattajahaNNAgAhaNaM ghettUNa padesuttarAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDDhAvedavvaM jAva suhumaNigodaNivattipajjattayassa jahaNNogAhaNAe sarisI jAdA ti / ettha guNagAro AvaliyAe asNkhejjdibhaago| kudo ? bAdarAdo suhumassa ogAhaNAguNagAro AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo tti suttaNidesAdo / puNo muhumaNigodaNivIttapajjattayassa jahaNNAgAhaNaM ghettaNa padesuttarAdikameNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa khaMDide tattha egakhaMDamettaM vaDDhAvedavvaM / evaM vaDhidUNa vidaogAhaNAe suhumaNigodaNivvattiapajjattayassa ukkarasogAhaNA sarisA hAdi / puNo pubillaM mottUNa imaM ghetUNa padesuttarAdikameNa evaM ceva ogAhaNamAvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa khaMDidegakhaMDamettaM jAva ahiyaM hodi tAva vaDDhAvedavvaM / evaM yaDDidUNa vidaogAhaNA suhumaNigodaNivvattipajjattayassa ukkassogAhaNAe sarisA hodi / puNo edamogAhaNaM padesuttarAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDDhAvedavvaM jAva suhumavAukkAiyaNivvattipajjattayassa jahaNNogAhaNaM pattaM ti / puNo ettha guNagAro AvaliyAe usako chor3akara aura isako grahaNa karake eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA paMcendriya labdhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / yahAMpara bhI guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / kAraNa isakA pahileke hI samAna kahanA cAhiye / ___ tatpazcAt paMcendriya labdhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanAko grahaNa karake eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA sUkSma nigoda jIva nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / yahAM guNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai, kyoMki, bAdarase sUkSmakA avagAhanAguNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai, aisA sUtrameM nidiSTa hai| aba sUkSma nigoda jIba nivRtti paryAptakakI jaghanya avagAhanAko grahaNa karake eka pradeza adhika ityAdi Rmase Avala ke asaMkhyAtave bhAgase khaNDita karanepara usamesa eka khaNDa pramANa bar3hAnA cAhiye / isa prakAra bar3hakara sthita 3 sUkSma nigoda nivRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza hotI hai / pazcAt pUrva avagAhanAko choDakara aura isako grahaNa karake eka pradeza adhika ityAdi kramase isI avagAhanAko AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita kara usameMse eka khaNDa pramANa jaba taka vaha Adhaka na ho jAye taba taka bar3hAnA isa prakAra bar3hakara sthita avagAhanA sUkSma nigoda nivRttiparyAptaka jIvakI utkRSTa avagAhanAke samAna hotI hai / phira isa avagAhanAko eka pradeza Adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA sUkSma vAyukAyika nivRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanAke prApta hone taka bar3hAnA cAhiye / parantu yahAM guNakAra AvalIkA asaMkhyAMtavAM bhAga . paMcendriyalamadhyaparyAptasambandhI prabandho'yaM tApratI punlikhitH| 2 'puNo paMciMdiyaladdhiapajjattajahaNNo. gAhaNaM ghettUNa' ityetasya sthAne tApratI 'taM mottUNa imaM ghettaNa' iti paatthH| 3 kSetravidhAna 97.4 pratiSu 'evamogAhaNaM' iti paatthH| Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44] chakkhaMDAga veyaNAkhaMDa [4, 2, 5, 21. asaMkhejjadibhAgo / kudo ? suhumAdo suhumassa ogAhaNaguNagAro AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo tti suttvynnaado'| eso guNagAro suhumesu savvattha vattavyo / puNo imaM ghettUNa padesuttarAdikameNa imisse ogAhaNAe uvari edaM ceva ogAhaNamAvaliyAe asaMkhejjabhAgeNa khaMDidegakhaMDamettaM vaDDhAvedavvaM / evaM vaDDhAvide suhumavAukkAiyaNibvattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA hodi / puNo padesuttarAdikameNa taM ceva AgAhaNamAvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa khaMDidegakhaMDamette vaDdei suhumavAukkAiyaNivvattipajjattayassa ukkassogAhaNaM pAvadi / puNo tattha padesuttarAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDDhAvedavvaM jAva suhumateukkAiyaNivvattipajjattayassa jahaNNogAhaNaM pattaM ti / puNo edamogAhaNaM padesuttarAdikameNa asaMkhajjabhAgavaDDIe AvaliyAe asaMkhejjadimAgeNa khaMDidegakhaMDamettaM vaDDhAvedavvaM jAva suhumate ukkAiyaNivvattiapajjattayassa ukkassogAhaNaM pattaM tti / puNo evaM padesuttarAdikameNa asaMkhejjabhAgavaDDIe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa khaMDidegakhaMDametaM vaDDhAvedavvaM jAva suhumateukkAiyaNinvattipajjattayassa ukkassogAhaNAe sarisA jAdA ti| puNo padesuttarAdikameNa caduhi vaDDIhi imA ogAhaNA vaDDhAvedavvA jAva AukkAiyaNivvattipajjattayassai jahaNNo hai, kyoMki, sUkSmase sUkSmakA avagAha nAguNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai, aisA sUtrameM nirdeza kiyA gayA hai / yaha guNakAra sUkSma jIvoMmeM sarvatra kahanA caahiye| pazcAt isako grahaNa karake eka pradeza adhika ityAdi Rmase i avagAhanAke Upara isI avagAhanAko AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karane para usameM se eka khaNDa pramANa bar3hAnA cAhiye / isa prakAra bar3hAnepara sUkSma ghAyukAyika nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA hotI hai / pazcAt eka pradeza adhika ityAdi kramase ukta avagAhanAko hI AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karanepara usameMse eka khaNDa pramANa vRddhi ho jAnepara sUkSma vAyukAyika nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA prApta hotI hai| pazcAt usako eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA sUkSma tejakAyika nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanAke prApta hone taka bar3hAnA caahiye| pazcAt isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase asaMkhyAtabhAgavRddhi dvArA AvAke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita kara usameMse eka khaNDa pramANa bar3hAnA cAhiye jaba taka ki sUkSma sejakAyika nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA na prApta ho jAve / pazcAta isako eka pradeza adhika ityAdi kramase asaMkhyAtabhAgavRddhi dvArA AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karane para usameMse eka khaNDa mAtra bar3hAnA cAhiye jaba taka ki vaha sUkSma tejakAyika nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke samAna nahIM ho jAtI / phira isa avagAhanAko eka pradeza Adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA sUkSma jalakAyika nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanAke 1 kSetravidhAna 95. 2 tAtau ' sarisI' iti pAThaH / 3 tApatau ' apajja0 ' iti pAThaH / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 21. ] dr mAhiyAre veyaNakhettavihANe sAmittaM [ 45 gAhaNAe sarisI jAdA tti / tado imA oMgAhaNA pademuttarAdikameNa asaMkhejjabhAgavaDDIe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa khaMDidegakhaMDamettA vaDDhAvedavvA jAva suhumaAukkAiyaNivvatiapajjattayassa ukkassogAhaNAe sarisI jAdA ti / tado imA ogAhaNA padesuttarAdikameNa asaMkhejjabhAgavaDIe imama gAhaNamAvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa khaMDidegakhaMDamettaM vaDhAvedavvaM jAva suhumaA ukkAiyaNivvattipajjattayassa ukkarasogAhaNAe sarisI jAdA tti / tado imA ogAhaNA padesuttarAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDDhAvedavvaM jAva suhumapuDhavikAiyaNivvattipajjattayassa jahaNNogAhaNAe sarisI jAdA ti / tado imA ogAhaNA padesuttarAdikameNa asaMkhejjabhAgavaDDIe appidogAhaNamAvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa khaMDidegakhaMDamettaM vaDDhAvedavvaM jAva humapuDhavikAiyaNivvattiapajjattayarase uvakassiyAe ogAhaNAra sarisI jAdA ti / tado imA ogAhaNA padesuttarAdikameNa asaMkhejjabhAgavaDDIe appidogAhaNamAvaliyAe asaMkhejjadibhAMgaNa khaMDidegakhaMDamettA vaDhAvedayvA jAva suhumapuDhavikAiyaNivvattipajjattayassa ukkarasogAhaNAe sarisI jAdA ti / tado imA ogAhaNA padesuttarArAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDhAvedavvA jAva bAdaravAukkAiyaNivvattipajjattayassa jahaNiyAe ogAhasadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / pazcAt isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase asaMkhyAta bhAgavRddhi dvArA Avaloke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karanepara usameMse eka khaNDa pramANa bar3hAnA cAhiye jaba taka ki vaha sUkSma jalakAyika nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza nahIM ho jAtI hai / phira isa avagAhanA ke Upara eka pradeza adhika ityAdi kramase asaMkhyAta bhAgavRddhi dvArA isI avagAhanAko AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karanepara usameM se eka khaNDa pramANa bar3hAnA cAhiye jaba taka ki vaha sUkSma jalakAyika nirvRttiparyAptakI utkRSTa avagAhanA ke sadRza nahIM ho jAtI / tatpazcAt isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA sUkSma pRthivIkAyika nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / pazcAt isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi krama se asaMkhyAta bhAgavRddhi dvArA vivakSita avagAhanAko AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karanepara usameM se eka khaNDa mAtra bar3hAnA cAhiye jaba taka ki vaha sUkSma pRthivIkAyika nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA ke sadRza nahIM ho jAtI / pazcAt isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase asaMkhyAta bhAgavRddhi vivakSita avagAhanAko AyalIke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karanepara usameM se eka khaNDa pramANa bar3hAnA cAhiye jaba taka ki vaha sUkSma pRthivIkAyika nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza nahIM ho jAtI hai / tatpazcAt isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA bAdara vAyukAyika nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA 1 pratiSu ' pajjatayassa ' iti pAThaH / dvArA Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 chakkhaDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 3, 5, 21. NAe sarisI jAdA ti / ettha guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / kudA ? suhumAdo bAdarassa ogAhaNaguNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo tti suttavayaNAdo' / tado imA ogAhaNAM padesuttarAdikameNa asaMkhejjabhAgavaDIe appida gAhaNamAvaliyAe asaMkhejjadibhAgaNa khaMDidegakhaMDamettaM vaDDhAvedavvA jAva bAdaravAukkAiyaNivvattiapajjattayassa ukkarasogAhaNAe sarisI jAdA ti / tado padesuttarAdikameNa imA AvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa khaMDidegakhaMDamettaM vaDhAvedavvA jAva bAdaravAukkAiyaNivvattipajjattayassa ukkasso gAhaNAe sarisA jAdA ti / tado imA ogAhaNA padesuttarAdikameNa caduhi vaDDhIhi vaDDa vedavvA jAva bAdarateDakkAiyaNivvattipajjattayassa jahaNNiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA ti / ettha guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / kudo ? bAdarAdo bAdarassa ogAhaNaguNagAro palidovamarasa asaMkhejjadibhAgoti suttavayaNAdo / tado padesuttarAdikameNa imA ogAhaNA asaMkhejjabhAgavaDDIe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa khaMDidegakhaMDamettaM vaDDAvedavvaM jAva bAdarateukkAiyaNivvattiapajjattayassa ukkasso gAhaNAe sarisI jAdo tti / tado esA ogAhaNA padesuttarAdikameNa asaMkhejjabhAgavaDDIe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa khaMDidega cAhiye / yahAM guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai, kyoMki, sUkSma se bAdarakA avagAhanAguNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai, aisA sUtravAkya hai / pazcAt isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase asaMkhyAtabhAgavRddhi dvArA vivakSita avagAhanAko AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karanepara usameMse eka khaNDa pramANa bar3hAnA cAhiye jaba taka ki vaha bAdara vAyukAyika nirvRttya paryAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza nahIM ho jAtI / tatpazcAt eka pradeza adhika ityAdi kramase isa avagAhanAko AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgale khaNDita karanepara usameMse eka khaNDa pramANa bar3hAnA cAhiye jaba taka ki vaha vAyukAyika nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza nahIM ho jAtI hai / phira isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA bAdara tejakAyika nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye | yahAM guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai, kyoMki, bAdarase bAdarakA avagAhanAguNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai, aisA sUtrameM nirdiSTa hai / pazcAt eka pradeza adhika ityAdi kramase isa avagAhanAko asaMkhyAta bhAgavRddhi dvArA AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karanepara usameMse eka khaNDa pramANa bar3hAnA cAhiye jaba taka ki vaha bAdara tejakAyika nirvRtyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza nahIM ho jAtI / pazcAt isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase asaMkhyAta bhAgavRddhi dvArA AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgale khaNDita karanepara usameMse eka bhAga pramANa bar3hAnA cAhiye jaba taka ki 1 kSetravidhAna 96. 2 a-kApratyoH 'ogAhaNAe ', tApratau ' ogAhaNA [ e ]' iti pAThaH / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 5, 21.] veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe sAmittaM [47 khaMDamettaM vaDDhAvedavvA jAva bAdarateukkAiyaNivvattipajjattayassa ukkassiyAe ogAhaNAe sarisA jAdA ti / tado esA ogAhaNA padesuttarAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDDhAvedavvA jAva bAdaraAukkAiyaNivvattipajjattayassa jahaNiyAe ogAhaNAe sarisA jAdA ti / ettha guNagAro palidovamassa asNkhejjdibhaago| kAraNaM puvvaM va parUvedavvaM / tado imA ogAhaNA padesuttarAdikameNa asaMkhejjabhAgavaDDAe imamogAhaNamAvaliyAe asaMkhejjabhAgeNa khaMDidegakhaMDamettaM vaDDhAvedavvA jAva bAdaraAukkAiyaNivvattiapajjattayassa ukkassiyAeM ogAhaNAe sarisA jAdA tti / tado imA ogAhaNA padesuttarAdikameNa asaMkhejjabhAgavaDDIe appidogAhaNamAvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa khaMDidegakhaMDamettaM vaDDhAve. davvA jAva bAdaraAukkAiyaNivvantipajjattayassa ukkassiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA tti / puNo imA ogAhaNA padasuttarAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDDhAvedavvA jAva bAdarapuDhavikAiyaNivattipajjattayassa jahaNiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA ti / ettha guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / kAraNaM puvvaM va vattavvaM / puNo padesuttarAdikameNa appidogAhaNamAvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa vaha bAdara tejakAyika nivRttiparyApta kakI utkRSTa avagAhanAke sadRza nahIM ho jAtI hai / tatpazcAt isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA bAdara jala kAyika nirvRtti paryAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA caahiye| yahAM guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| kAraNakI prarUpaNA pahile ke hI samAna karanA cAhiye / pazcAta isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase asaMkhyAtabhAgavRddhi dvArA isa avagAhanAko AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karane para usameMse eka khaNDa pramANa bar3hAnA cAhiye jaba taka ki vaha bAdara jalakAyika nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza nahIM ho jAtI hai| phira isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase asaMkhyAta bhAga vRddhi dvArA vivakSita avagAhanAko AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase svaNDita karanepara usameMse eka khaNDa pramANa bar3hAnA cAhiye jaba taka ki vaha bAdara jalakAyika nirvatiparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza nahIM ho jAtI hai| tatpazcAt isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA bAdara pRthivIkAyika nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / yahAM guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| kAraNakI prarUpaNA pahileke hI samAna karanA cAhiye / phira eka pradeza adhika ityAdi kramase vivakSita avagAhanAko AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karanepara usameMse eka khaNDa mAtra isa avagAhanAko 1 pratiSu ' ukkassiyA' iti paatthH| Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 5, 21. khaMDidegakhaMDamettamimA ogAhaNA vaTThAvedavvA jAva bAdarapuDhavikkAiyaNivvattiapajjattayassa ukkassiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA tti / puNo padesuttararAdikameNa imA ogAhaNA AvaliyAe asaMkhajjadimAgeNa khaMDidegakhaMDamettaM vaDDhAvedavvA jAva bAdarapuDhavikAiyaNivattipajjattayassa ukkassiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA tti / puNo imA ogAhaNA padesuttarAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDDhAvedavvA jAva bAdaraNigodaNivattipajjattayassa jahaNiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA ti / ettha guNagAro palidovamassa asNkhejjdibhaago| puNo padesuttarAdikameNa asaMkhejjabhAgavaDDIe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa khaMDidegakhaMDamettaM vaDDhAvedavvA jAva bAdaraNigodaNivvattiapajjattayassa ukkassiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA tti / tado imA ogAhaNA padesuttarAdikameNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa khaMDidegakhaMDamettaM vaDDhAvedavvA jAva bAdaraNigodaNivvattipajjattayassa ukkassiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA ti / tado padesuttarAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDDhAvedavvA jAva Nigodapadihidapajjattayassa jahaNiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA ti / ettha ogAhaNAguNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / puNo padesuttarAdikameNa asaMkhejjabhAgavaDDIe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa bar3hAnA cAhiye jaba taka ki vaha bAdara pRthivIkAyika nirvattyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza nahIM ho jAtI hai| phira isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karane para usameM se khaNDa mAtrale baDhAnA cAhiye jaba taka ki vaha bAdara pRthivIkAyika nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza nahIM ho jAtI hai / tatpazcAt isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA bAdara nigoda nivRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA caahiye| yahAM guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| phira eka pradeza adhika ityAdi kramase asaMkhyAtabhAgavRddhi dvArA AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karane para usameM eka khaNDa mAtrase bar3hAnA cAhiye jaba taka ki vaha bAdara nigoda nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza nahIM ho jAtI hai| phira isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramale AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karane para usameM eka khaNDa mAtrase bar3hAnA cAhiye jaba taka ki vaha bAdara nigoda nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza nahIM ho jAtI hai| tatpazcAt eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA usake nigodapratiSThita paryAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA caahiye| yahAM avagAhanAguNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| phira eka pradeza adhika ityAdi kramase asaMkhyAtabhAgavRddhi dvArA AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karanepara usameM eka khaNDa mAtrase bar3hAnA cAhiye Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 21.] veSaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe sAmitta [ 49 khaMDidegakhaMDamettaM vaDDhAvedavvA jAva NigodapadidvidaNivvattiapajjattayassa ukkassiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA tti / tado padesuttarAdikameNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa khaMDidegakhaMDamettaM vaDDhAvedavvA jAva Nigodapadihidapajjattayassa ukkassiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA tti / tado padesuttarAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDDhAvedavvaM jAva bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIrapajjattayassa jahaNiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA ti / ettha guNagAro palidovamassa asNkhejjdibhaago| puNo imA ogAhaNA padesuttarAdikameNa caduhi vaDDIhi vaDDhAvedavvaM jAva bIiMdiyaNivvattipajjattayassa jahaNiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA ti / ettha guNagAro palidovamassa asNkhejjdibhaago| saMpahi ussehaghaNaMgulassa bhAgahAro saMkhejjarUvametto jAdo / uvari esA ogAhaNA padesuttarAdikameNa tIhi vaDDIhi vaDDhAvedavvA jAva teiMdiyaNivvattipajjattayassa jahaNNogAhaNAe sarisI jAdA tti / ettha guNagAro saMkhajjA samayA / kudo ? bAdarAdo bAdarassa ogAhaNaguNagAro saMkhejjA samayA tti suttavayaNAdo / puNo imA ogAhaNA padesuttarAdikameNa tIhi vaDDIhi vaDDhAvedavvA jAva cariMdiyaNivvattipajjattayassa jahaNiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA tti / puNo imA ogAhaNA padesuttarAdikameNa tIhi vaDDIhi vaDDhAvedavvA jAva paMciMdiyaNivvattipajjattayassa jahaNiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA tti / puNo imA jaba taka ki vaha nigodapratiSTita nivRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza nahIM ho jAtI hai| phira eka pradeza adhika ityAdi kramase AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karane para usameM eka khaNDa mAtrase bar3hAnA cAhiye jaba taka ki vaha nigodapratiSThita paryAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza nahIM ho jAtI hai / tatpazcAt eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA usake bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA caahiye| yahAM guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| phira isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase cAra vRddhiyoM dvArA dvIndriya nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / yahAM guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| aba utsedhaghanAMgulakA bhAgahAra saMkhyAta rUpoM pramANa ho jAtA hai| isake Age isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase tIna vRddhiyoM dvArA trIndriya nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / yahAM guNakAra saMkhyAta samaya hai, kyoMki, bAdarase bAdarakA avagAhanAguNakAra saMkhyAta samaya hai, aisA sUtrameM nirdeza hai| phira isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase tIna vRddhiyoM dvArA caturindriya nirvRttiparyAptakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / phira isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase tIna vRddhiyoM dvArA paMcendriya nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / phira isa avagAhanAko cha, 11-7. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50] ___ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [1, 2, 5, 21. ogAhaNA padesuttarAdikameNa tIhi vaDDIhi vaDDhAvedavvA jAva teiMdiyaNivvattiapajjattayassa ukkassiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA ti / tado esA ogAhaNA padesuttarAdikameNa tIhi vaDDIhi vaDDhAvedavvA jAva cIraMdiyaNivvattiapajjattayassa ukkassiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA tti / tado imA ogAhaNA padesuttarAdikameNa tIhi vaDDIhi vaDDhAvedavyA jAva bIiMdiyaNivvattiapajjattayassa ukkassiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA tti / puNo esA ogAhaNA padesuttarAdikameNa tIhi vaDDIhi vaDDhAvedavvA jAva bAdaravaNapphadikAiyapattayasarIraNivvattiapajjattayassa ukkassiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA tti / puNo imA ogAhaNA padesuttarAdikameNa tIhi vaDDIhi vaDDhAvedavvA jAva paMciMdiyaNivvattiapajjattayassa ukkassiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA tti / puNo vi esA ogAhaNA padesuttararAdikameNa tIhi vaDDIhi vaDAvedavvA jAva teiMdiyaNivvattipajjattayassa ukkassiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA tti / puNo esA ogAhaNA padesuttarAdikameNa tIhi vaDDIhi vaDAvedavvA jAva cariMdiyaNivvattipajjattayassa ukkassiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA tti / puNo esA ogAhaNA padesuttarAdikameNa tIhi vaDDIhi vaDAvedavvA jAva beiMdiyaNivvattipajjattayassa ukkasiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA tti / tado imA ogAhaNA pade eka pradeza adhika ityAdi kramase tIna vRddhiyoM dvArA trIndriya nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / pazcAt isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase tIna vRddhiyoM dvArA caturindriya nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA caahiye| tatpazcAt isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramame tIna vRddhiyoM dvArA dvIndriya nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / pazcAt isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase tIna vRddhiyoM dvArA bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / phira isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase tIna vRddhiyoM dvArA paMcendriya nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / phira bhI isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase tIna vRddhiyoM dvArA zrIndriya nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA caahiye| pazcAt isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase tIna vRddhiyoM dvArA caturindriya nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / phira isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase tIna vRddhiyoM dvArA dvIndriya nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA caahiye| phira isa avagAhanAko eka pradeza adhika ityAdi kramase tIna vRddhiyoM Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [51 5, 2, 5, 21.] veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe sAmitta suttarAdikameNa tIhi vaDIhi vaDAvedavvA jAva bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIraNivvattipajjattayassa ukkassiyAe ogAhaNAe sarisI jAdA ti / tado padesuttarAdikameNa tIhi vaDDIhi imA ogAhaNA' vaDAvedavvA jAva paMciMdiyaNivvattipajjattayassa ukkassogAhaNAe sarisI jAdA tti / puNo aNNegeNa vikkhaMbhussehehi mahAmacchasamANeNa mahAmacchAyAmAdo saMkhejjaguNahINAyAmeNa muhappadese vaDvidegAgAsapadeseNa laddhamaccheNa puvillAyAmeNa saha joyaNasahassassa veyaNAe viNA mAraNaMtiyasamugghAde kade mahAmacchogAhaNAdo esA ogAhaNA padesuttarA hodi, muhammi vaDidaegAgAsapadeseNa ahiyattuvalaMbhAdo / puNo edeNeva laddhamaccheNa muhammi vaDDidadoAgAsapadeseNa joyaNasahassamAraNaMtiyasamugghAde kada puvillakkhettAdo [do-] padesuttaraviyappo hodi / evamedeNa kameNa saMkhejjapadaraMgulamettA AgAsapadesA vaDAvedavvA / evaM vaDDidUNa TThidakhetteNa padesuttarajoyaNasahassassa mAraNaMtiyasamugghAde kade laddhamacchakhettaM sarisaM hodi / puNo padesuttarAdikameNa muhammi saMkhejjapadaraMgulANi puvvaM va vaDiya hidakhetteNa dupadesuttarajoyaNasahassassa kadamAraNaMtiyasamugghAdakkhettaM sarisaM hodi / evaM edeNa kameNa NedavvaM jAva AyAmo sAdireyaaddhaTThamarajjumetto jAdo tti / edeNa khetteNa dvArA bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA cAhiye / tatpazcAt eka pradeza adhika ityAdi kramase tIna vRddhiyoM dvArA isa avagAhanAko paMcendriya nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanAke sadRza ho jAne taka bar3hAnA caahiye| phira viSkambha va utsedhakI apekSA mahAmatsyake sadRza va mahAmatsyake AyAmase saMkhyAtaguNe hIna AyAmavAle tathA mukhapradezameM eka AkAzapradezakI vRddhiko prApta hue anya eka prApta matsyake dvArA pUrva AyAmake sAtha vedanAke vinA eka hajAra yojana mAraNAntikasamudghAta kiye jAnepara mahAmatsyakI avagAhanAse yaha avagAhanA eka pradeza adhika hotI hai, kyoMki, vaha mukhameM vRddhiko prApta hue eka AkAzapradezase adhika pAyI jAtI hai| pazcAt isI prApta matsyake dvArA mukhameM do AkAza pradezose vRddhiMgata hokara eka hajAra yojana mAraNAntika samudghAta kiye jAnepara pUrvake kSetrakI apekSA [ do ] pradezoM se adhika vikalpa hotA hai| isa prakAra isa kramase saMkhyAta pratarAMgula pramANa AkAzapradezoMko bar3hAnA caahiye| isa prakAra bar3hakara sthita kSetrase eka pradeza adhika eka hajAra yojana mAraNAntikasamudghAta karanepara prApta matsyakA kSetra samAna hotA hai| pazcAt eka pradeza adhika ityAdi kramase mukhameM pUrvake samAna saMkhyAta pratarAMgula bar3hakara sthita kSetrase do pradeza adhika eka hajAra yojana mAraNAntikasamudghAta karanevAlekA kSetra samAna hotA hai| isa prakAra isa kramase AyAmake sAdhika sAr3he sAta rAju pramANa ho 1 a-kApratyoH 'imAo vaDDIo ' iti paatthH| 2 a-kApratyoH 'aNegeNa ' iti pAThaH / . pratidhu ' -samugpAdaM kada- ' iti paatthH| ||hy / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 ] chaikkhaMDAmame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 5, 21. logaNAlI vAyavvadisAdo tiNNi viggahakaMdayANi kADhUNa mAraNaMtiyasamugdhAdeNa sattamapuDhavINeraiesa sekAle uppajjahidi ti TThidassa khettaM sarisaM hodi / evaM vaDDadU do ca aNNago veyaNasamugdhAdeNa tiguNavikkhaMbhussehe kAUNa mAraNaMtiyasamugdhAdeNa addhadumarajjUrNa NavamabhAgaM gaMtUNa TThido ca ogAhaNAe sarisA / puNo vi puvvillaM mottUNa imaM gheNa niraMtara -sAMtarakameNa puvvaM va vaDhAvedavvaM jAva AyAmo addhaTThamarajjumattaM pattoti / evaM vaDDAvide NANAvaraNIyassa ajahaNNasavvakhettaviyapANaM sAmittaparUvaNA kadA hodi / adhavA sitthaMmaccho ceva mAraNaMtiyasamugdhAdeNa tiNNi viggahakaMdayANi kAdUNa sAdireyajaddhaTThamarajjuAyAmasse Nedavvo / pAsakhette vaDDAvijjamANe ekkasarAheNa pAsamma vaDDidaaddhaTTamarajjUo padaraMgulassa saMkhejjadibhAgeNa khaMDiya tattha egakhaMDamettamAyAmammi avaNiya sarisaM kADhUNa puNo sAMtara - niraMtara kameNa UNakkhettaM vaDhAvedavvaM / evaM puNo puNo pAsakhettaM vaDDAviya puvvillakhetteNa sarisaM kariya puNo UNakkhettaM vaDhDhAviya NadavvaM jAva mahAmacchukkassasamugdhAdakhetteNa sarisaM jAdaM ti evaM NANAvaraNIyassa ajahaNNasAmittaparUvaNA kadA hodi / / jAne taka le jAnA cAhiye / isa kSetrase, jo lokanAlIkI vAyavya dizAse tIna vigrahakANDaka karake mAraNAntikasamudghAtase sAtavIM pRthivIke nArakiyoM meM anantara samaya meM utpanna honeke sanmukha sthita hai usakA, kSetra samAna hai / isa prakAra bar3hakara sthita tathA dUsarA eka vedanAsamudghAtase tiguNe viSkambha va utsedhako karake mAraNAntikasamudghAtase sAr3he sAta rAjuoke nauveM bhAgako prApta hokara sthita huA, ye donoM jIva avagAhanAkI apekSA samAna haiM / phirase bhI pahileko chor3akara aura ise grahaNakara nirantara - sAntara kramase AyAmake sAr3he sAta rAju pramANako prApta hone taka pahileke hI samAna bar3hAnA cAhiye / isa prakAra bar3hAne para jJAnAvaraNIyake saba ajaghanya kSetra vikalpoMke svAmitvakI prarUpaNA samApta ho jAtI hai / athavA siktha matsyako hI mAraNAntikasamudghAtase tIna vigraha kANDa ko ko karAkara sAdhika sAr3he sAta rAju AyAmako prApta karAnA cAhiye / pArzvakSetra ke bar3hAte samaya eka sAtha pArzvakSetrameM vRddhiko prApta sAr3he sAta rAjuoM ko pratarAMgulake saMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karake usameMse eka khaNDapramANako AyAmameM se kama karake sadRza kara phira sAntara nirantara kramase kama kiye gaye kSetrako bar3hAnA cAhiye / isa prakAra vAra vAra pArzvakSetrako bar3hAkara pUrva kSetra ke samAna karake pazcAt kama kiye gaye kSetrako bar3hAkara mahAmatsyake utkRSTa samudghAtakSetra ke sadRza ho jAne taka le jAnA cAhiye / isa prakAra jJAnAvaraNIyake ajaghanya kSetra sambandhI svAmitvakI prarUpaNA samApta hotI hai / ' pratiSu 'siddha' iti pAThaH / pAsayattaM ' iti pAThaH / 2 tApratau 'sAdireyA adbaThThamarajjU AyAmassa ' iti pAThaH / 3 pratiSu Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 24.] vaiyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe appAbahugaM [ 53 ettha khettaTThANasAmijIvaparUvaNAe parUvaNA pamANaM seDI avahAro bhAgAbhAgaM appAbahugamidi cha aNio gaddArANi / edesiM chaNNamaNiogaddArANamukkassANukkassaTThANesu jahA parUvaNA kadA tahA kAyavvA / evaM sattaNaM kammANaM // 22 // jahA NANAvaraNIyassa jahaNNAjahaNNakkhettaparUvaNA kadA tahA sattaNNaM kammANaM kAyavvaM, visesAbhAvAdo | evaM sAmittaparUvaNA sagaMto kkhittasaMkha TThANa - jIvasamudAhArA samattA / appA hue ti / tattha imANi tiNNi aNiogaddArANijahaNapade ukkassapade jahaSNu kassapade // 23 // ettha tiNi ceva aNiogaddArANi tti saMkhANiyamo kimahaM kIrade ? Na esa doso, aNNesimettha aNiogaddArANaM saMbhavAbhAvAdo / jahaNapade aTTaNaM pi kammANaM veyaNAo tullAo // 24 // yahAM kSetrasthAnoMke svAmibhUta jIvoMkI prarUpaNA meM prarUpaNA, pramANa, zreNi, avahAra, bhAgAbhAga aura alpabahutva, ye chaha anuyogadvAra haiN| ina chaha anuyogadvAroMkI prarUpaNA jaise utkRSTa anutkRSTa kSetroM meM kI gayI hai vaise hI yahAM bhI karanA cAhiye | isI prakAra zeSa sAta karmoM ke jaghanya va ajaghanya kSetroMkI prarUpaNA karanA cAhiye // 22 // jisa prakAra jJAnAvaraNIya karmake jaghanya va ajaghanya kSetroMkI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra zeSa sAta karmo ke ukta kSetroMkI prarUpaNA karanA cAhiye, kyoMki, usameM koI vizeSatA nahIM hai / isa prakAra apane bhItara saMkhyA, sthAna aura jIvasamudAhArako rakhanevAlI svAmitvaprarUpaNA samApta huI / alpabahutva adhikRta hai / usakI prarUpaNA meM ye tIna anuyogadvarA haiM- jaghanya padameM, utkRSTa padameM aura jaghanyotkRSTa padameM // 23 // zaMkA- yahAM tIna hI anuyogadvAra haiM, aisA saMkhyAkA niyama kisaliye kiyA jAtA hai ? yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, aura dUsare anuyogadvAroMkI yahAM sambhAvanA nahIM hai / jaghanya pada meM AThoM hI karmoMkI vedanAyeM samAna haiM // 24 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 5, 25. kudo 1 tadiyasamayaAhAraya-tadiyasamayatabbhavatthasuhumaNigodaladdhiapajjattayammi jahaNNajogimhi aTThaNNaM pi kammANa jahaNNakkhettuvalaMbhAdo / tamhA jahaNNapadappAbahugaM Nasthi tti bhaNidaM hodi / ukkassapade NANAvaraNIya- daMsaNAvaraNIya-mohaNIya - aMtarAiyANaM veyaNAo khettado ukkassiyAo cattAri vi tullAo thovAo // 25 // kadhamedesi tullattaM 1 egsaamittaado| sAdireyaaTThamarajjUhi saMkhejjapadaraMgulesu guNidesu ghAdikammANamukkassakhetaM hodi / edaM thovamuvaribhaNNamANakhettAdo tti uttaM hodi| veyaNIya-Aua-NAmA-godaveyaNAo khettado ukkastiyAo cattAri vi tullAo asaMkhajjaguNAo // 26 // __ettha guNagAro jagapadarassa asNkhejjdibhaago| kudo ? saMkhejjapadaraMgulaguNidajagaseDimetteNa ghAdikammANaM ukkassakkhetteNa ghaNaloge bhAge hide jagapadarassa asNkhejjdimaaguvlNbhaado| isakA kAraNa yaha hai ki tRtIya samayavartI AhAraka aura tadbhavastha honeke tIsare samayameM vartamAna sUkSma nigoda labdhyaparyAptaka jIvake jaghanya yogake honepara AThoM hI karmokA jaghanya kSetra pAyA jAtA hai| isIliye jaghanya padameM alpabahutva nahIM hai, yaha ukta kathanakA abhiprAya hai| utkRSTa padameM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAya, ina kamIkI vedanAyeM kSetrakI apekSA utkRSTa cAroM hI samAna va stoka haiM // 25 // zaMkA-ina vedanAoMke samAnatA kaise hai ? samAdhAna - isakA kAraNa yaha hai ki unakA svAmI eka hai| sAdhika sAr3he sAta rAjuoM dvArA saMkhyAta pratarAMguloMko guNita karane para dhAtiyA karmoMkA utkRSTa kSetra hotA hai / yaha Age kahe jAnevAle kSetrase stoka hai, yaha sUtrakA abhiprAya hai| vedanIya, Ayu, nAma aura gotra, inakI vedanAyeM kSetrakI apekSA utkRSTa cAroM hI samAna va pUrvakI vedanAoMse asaMkhyAtaguNI haiM // 26 // yahAM guNakAra jagapratarakA asaMkhyAtavAM bhAga hai, kyoMki, ghAtikarmIkA jo uskRSTa kSetra saMkhyAta pratarAMgulose guNita jagazreNike barAbara hai usakA ghanalokameM bhAga denepara jagapratarakA asaMkhyAtavAM bhAga pAyA jAtA hai| 1 tApatau ' mahaNanogehi ' iti pAThaH / Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 5, 29.] veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe appAbahuge jahaNNukkassapadeNa aTTaNNaM pi kammANaM vedaNAo khettado jahaNiyAo tullAo thovAo // 27 // sugamamedaM / NANAvaraNIya-dasaMNANAvaraNIya-mohaNIya - aMtarAiyaveyaNAo khettado ukkassiyAo cattAri vi tullAo asNkhjjgunnaao||28|| ettha guNagAro jagaseDIe asNkhejjdibhaago| kudo ? aTThaNNaM kammANaM jahaNNakkhetteNa aMgulassa asaMkhejjadimAgeNa ghAdikammukkassakhette bhAge hide' vi aMgulassa asaMkhejjadimAgeNa jagaseDIe khaMDidAe tattha egakhaMDuvalaMbhAdo / veyaNIya-Aua-NAmA-godaveyaNAo khettado ukkassiyAo cattAri vi tullAo asaMkhejjaguNAo // 29 // __ettha guNagAro sugamo, puvvaM prvidttaado| edamappAbahugasuttaM savvajIvasamAsAo assidUNa Na paravidaM ti kaTTa saMpahi savvaMjIvasamAsAo assidUNa NANAvaraNAdikammANaM jahaNNukkassakhetaparUvaNaTThamappAbahugadaMDayaM bhaNNadi jaghanyotkRSTa padase AThoM hI karmokI kSetrakI apekSA jaghanya vedanAyeM tulya va stoka haiM // 27 // yaha sUtra sugama hai| jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAya karmakI vedanAyeM kSetrakI apekSA utkRSTa cAroM hI tulya va pUrvokta vedanAoMse asaMkhyAguNI haiM // 28 // ___ yahAM guNakAra jagazreNikA asaMkhyAtavAM bhAga hai, kyoMki, ATho kA~kA jo jaghanya kSetra aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai usakA ghAtika ke utkRSTa kSetrameM bhAga denepara bhI aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgase jagaNiko khaNDita karanepara usameM se eka khaNDa pAyA jAtA hai| __ vedanIya, Ayu, nAma aura gotra karmakI vedanAyeM kSetrakI apekSA utkRSTa cAroM hI tulya va pUrvokta vedanAoMse asaMkhyAtaguNI haiM // 29 // yahAM guNakAra sugama hai, kyoMki, usakI pahile prarUpaNA kI jA cukI hai| yaha alpabahutvasUtra cUMki saba jIvasamAsoMkA Azraya karake nahIM kahA gayA hai, ata eva aba saba jIvasamAsoMkA Azraya karake zAnAvaraNIya Adi karmoke jaghanya gha utkRSTa kSetrakI prarUpaNA karane ke liye alpabahutvadaNDaka kahA jAtA hai| 1 pratiSu hidesu' iti paatthH| 2 pratiSu * savvA' iti pAThaH / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 5, 300 eto sabajIvesu ogAhaNamahAdaMDao kAyavvo bhavadi // 30 // sugamamedaM / savvatthovA suhumaNigodajIvaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA // 31 // egamussehaghaNaMgulaM palidovamassa asaMkhejjadimAgeNa bhAge hide edisse jahaNNogAhaNAe pamANaM hodi| suhumavAukkAiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 32 // ettha guNagAro AvaliyAe asNkhejjdibhaago| apajjatte tti utte laddhiapajjatassa gahaNaM, NivvattiapajjattajahaNNogAhaNAe uvari parUvijjamANattAdo / suhumateukAiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 33 // guNagAro AvaliyAe asNkhejjdibhaago| etya laddhiapajjattayasseva gahaNaM kAyavyaM / suhamaAukkAiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 34 // yahAMse Age saba jIvasamAsoMmeM yaha avagAhanAdaNDaka karane yogya hai||30|| yaha sUtra sugama hai| sUkSma nigoda aparyAptaka jIvakI jaghanya avagAhanA sabase stoka hai // 31 // eka utsedhaghanAMgulameM palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgakA bhAga dene para isa jaghanya avagAhanAkA pramANa hotA hai| sUkSma vAyukAyika aparyAptakakI jaghanya avagAhanA usase asaMkhyAtaguNI hai // 32 // yahAM guNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai / ' aparyApta ' kahanepara usase labdhyaparyAptakakA grahaNa karanA cAhiye, kyoMki, nivRttyaparyAptakakI jaghanya avagAhanA Age kahI jAnevAlI hai| usase sUkSma tejakAyika aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 33 // guNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai / yahAM labdhyaparyAptakakA hI grahaNa karanA caahiye| usase sUkSma jalakAyika aparyAptakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 34 // 1 a-kApmRtyoH ' bhaNadi ' iti pAThaH / Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 39. ] yaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe appAbahugaM [ 57 ko guNagAro ? AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo / ettha vi laddhiapajjattayassa gahaNaM kAyavvaM / suhuma puDhavikAiyaladdhiapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 35 // guNagAro AvaliyAe asaMkhejjadibhAgeo / bAdaravAukkAiya apajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 36 // ettha guNagAre | palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / bAdarate ukkAiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 37 // guNagAro palidovasta asaMkhejjadibhAgo / vAdaraAukkAiyaapajjattayassa jahaNNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 38 // ettha guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / bAdarapuDhavikAiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 39 // guNakAra kyA hai ? guNadAra jAvajIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai| yahAM bhI labdhyaparyAptA grahaNa karanA caahiye| sUkSma pRthivIkAyika labdhyaparyAptakakI jaghanya avagAhanA usase asaMkhyAtaguNI hai // 35 // guNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai / usase bAdara vAyukAyika aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 36 // yahAM guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / usase bAdara tejakAyika aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 37 // guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / usase bAdara jalakAyika aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 38 // yahAM guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / usase bAdara pRthivIkAyika aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 39 // cha. 11-8. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58) chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 5, 10. ettha vi guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / bAdaraNigodajIvaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 40 // guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / Nigodapadividaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejaguNA // 41 // guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIraapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhajjaguNA // 42 // guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / bIiMdiyaapajjattayassa jahaNiyA AgAhaNA asaMkhajjaguNA // 43 // guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / tIiMdiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 44 // guNagAro palidovamassa asNkhejjdibhaago| yahAM bhI guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| usase bAdara nigoda jIva aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 4 // guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| usase nigodapratiSThita aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 41 // guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| usase bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra apayAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 42 // guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| usase dvIndriya aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 43 // guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| trIndriya aparyAptakakI jaghanya avagAhanA usase asaMkhyAtaguNI hai // 44 // guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 48.] vaiyaNamahAhiyAre vaiyaNalettavihANe appAbahuga (59 cauriMdiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 45 // guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / paMciMdiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 46 // guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / edAo puvvaM parUvidasavvajahaNNogAhaNAo laddhiapajjattANaM ti ghettvbaao| saMpahi uvari bhaNNamANAo NivvattipajjattANaM NivvattiapajjattANaM [ca ] vettavvAo / suhamaNigodajIvaNivvattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 47 // ettha guNagAro AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo / tasseva apajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // tasseve tti utte Nivvattiapajjattayassa gahaNaM, aNNeNa saha paccAsattIe abhaavaado| kettiyametto viseso ? aMgulassa asaMkhejjadibhAgametto / tassa ko paDibhAgo ? AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo / kesiMci AiriyANamahippAraNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / caturindriya aparyAptakakI jaghanya avagAhanA usase asaMkhyAtaguNI hai // 45 // guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / paMcendriya aparyAptakakI jaghanya avagAhanA usase asaMkhyatAguNI hai / / 46 // guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| ye pUrva prarUpita saba jaghanya avagAhanAye labdhyaparyAptakoMkI grahaNa karanA caahiye| aba Age kahI jAnevAlI nirvRttiparyAptakoMkI aura nirvRttyaparyAptakoMkI samajhanA caahiye| usase sUkSma nigoda jIva nivRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai|47|| yahAM guNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai| usake hI aparyAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai / / 48 // * usake hI' aisA kahanepara nirvRttyaparyAptakakA grahaNa karanA cAhiye, kyoMki, aura kisI dUsareke sAtha pratyAsatti nahIM hai / vizeSakA pramANa kitanA hai ? vaha aMgulake asaMkhyAtave bhAga pramANa hai| usakA pratibhAga kyA hai ? AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga usakA pratibhAga hai| kinhIM AcAryoMke abhiprAyase vaha pazyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| For Private & Personal use. Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10] chakkhaMDAgame vaiyaNAkhaMDa [4, 2, 5, 19. tasseva pajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 49 // ___ettha vi tasseve tti vayaNeNa NivvattIe gahaNaM / kettiyametto viseso ? aMgulassa asaMkhejjadimAgametto / suhumavAukkAiyapajjattayasta jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 5 // ettha guNagAro AvaliyAe asNkhejjdibhaago| ettha pajjatte tti utte Nivvattipajjacayassa gahaNamaNNassAsaMbhavAdo / tasseva apajattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // kettiyametto viseso ? aMgulassa asaMkhejjadimAgametto / tasseva pajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // kesiyametto viseso ? aMgulassa asaMkhejjadibhAgametto / suhumateukkAiyaNibyattipajjatyasa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 53 // usake hI paryAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai // 49 / / yahAMpara bhI 'usake hI' isa nirdezase nivRttikA grahaNa kiyA gayA hai| vizeSakA pramANa kitanA hai ? vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| usase sUkSma vAyukAyika paryAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 50 // yahAM guNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai| yahAM paryAptaka' aisA kahanepara nirvRttiparyAptakakA grahaNa karanA cAhiye, kyoMki, dUsarekI sambhAvanA nahIM hai / usIke aparyAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai // 51 // vizeSa kitanA hai ? vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| usIke paryAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai // 52 // vizeSa kitanA hai ? vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| usase sUkSma tejakAyika nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 58.] yeyaNamahAhiyAre vaiyaNakhettavihANe appAbahugaM (11 guNagAro AvaliyAe asNkhejjdibhaago| tasseva apajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // kettiyametto viseso ? aMgulassa asaMkhejjadibhAgametto / tasseva Nivvattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 55 // kettiyametto viseso ? AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametto / suhamaAukkAiyaNivvattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 56 // ko guNagAro ? AvaliyAe asNkhejjdimaago| tasseva Nivvattiapajattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 57 // kettiyametto viseso ? aMgulassa asNkhejjdibhaagmetto| tasseva Nivvattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 58 // guNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai| usake hI aparyAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai // 54 // vizeSa kitanA hai ? vaha aMgula ke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| usake hI nivRttipayaryAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai // 55 // vizeSa kitanA hai ? vaha AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| usase sUkSma jalakAyika nivRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai||56|| guNakAra kyA hai ? guNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai| usake hI nivRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai // 57 // vizeSa kitanA hai ? vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| usake hI nivRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai // 58 // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19) chakkhaMDAgamai vaiyaNAkhaMDa kettiyametto viseso ? aMgulassa asNkhejjdibhaagmtto| suhumapuDhavikAiyaNivattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 59 // ko guNagAro 1 AvaliyAeM asNkhejjdibhaago| tasseva Nivattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 60 // kettiyametto viseso 1 aMgulassa asNkhejjdimaagmetto| tasseva Nivvattipajjattayassa ukkastiyA ogAhaNA visesAhiyA // 61 // kettiyametto viseso ? aMgulassa asaMkhejjadibhAgametto / bAdaravAukkAiyaNivvattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 62 // ko guNagAro ? palidovamassa asNkhejjdibhaago| tasseva Nivvattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 63 // vizeSa kitanA hai? vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| usase sUkSma pRthivIkAyika nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 59 // guNakAra kyA hai ? guNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai / usake hI nivRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai // 6 // vizeSa kitanA hai ? vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| usake hI nivRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai // 61 // vizeSa kitanA hai ? yaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga praNANa hai| usase pAdara vAyukAyika nivRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 2 // guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| usake hI nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai // 6 // 1 pratidhu 'palidonamassa' iti pAThaH / Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 68.] veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe appAbahugaM 5 kettiyametto viseso 1 aMgulassa asaMkhejjadimAgametto / tasseva Nivacipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 64 // kettiyametto viseso ? aMgulassa asNkhejjdibhaagmetto| bAdarateukkAiyaNivvattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 65 // ko guNagAro ? palidovamassa asNkhejjdibhaago| tasseva Nivvattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 66 // kettiyametto viseso ? aMgulassa asNkhejjdibhaagmeto|| tasseva Nivvattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 67 // kettiyamatto viseso ? aMgulassa asNkhejjdibhaagmetto| bAdaraAukkAiyaNivattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 68 // vizeSa kitanA hai ? vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| usake hI nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai / 64 // vizeSa kitanA hai ? vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| usase bAdara tejakAyika nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 65 // guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / usake hI nivRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai // 66 // vizeSa kitanA hai ? vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| usake hI nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai / / 67 // vizeSa kitanA hai / vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| usase bAdara jalakAyika nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAta guNI hai // 68 // Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejjadibhAgametto / tasseva Nivvattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA vise sAhiyA // 69 // kettiyametto viseso ? aMgulassa asaMkhejjadibhAgametto / tasseva Nivvattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 70 // kettiyametto viseso ? aMgulassa asaMkhejjadibhAgametto / [ 4, 2, 5, 69. bAdarapuDhavikAiyaNivvatcipajjattayassa' jahaNNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 71 // ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / tasseva Nivvattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA / / 72 / / kettiyametteNa ? aMgulassa asaMkhejjadibhAgametteNa / tasseva Nivvattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 73 // guNakAra kitanA hai ? vaha palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / usake hI nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai // 69 // vizeSa kitanA hai ? vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / usake hI nirvRttiparya|ptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai // 70 // vizeSa kitanA hai ? vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / usase bAdara pRthivIkAyika nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAta - guNI hai // 71 // guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / usake hI nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai ||72|| kitane mAtra se vaha adhika hai ? vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga mAtrase adhika hai / usake hI nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai || 73 // 1 pratiSu ' Nivvattiapajjattayassa ' iti pAThaH / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 78.] veyaNamahAhiyAre dheyaNakhettavihANe appAbahugaM (65 kettiyametteNa ? aMgulassa asaMkhejadibhAgametteNa / bAdaraNigodaNivvattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejaguNA // 74 // ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / tasseva Nivvattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 75 // kettiyametto viseso ? aMgulassa asaMkhejjadibhAgametto / tasseva Nivvattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 76 // kettiyametto viseso ? aMgulassa asaMkhejjadibhAgametto / Nigodapadihidapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 77 // ko guNagAro ? palidovamassa asNkhejjdibhaago| tasseva Nivvattiapajattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 78 // kettiyametto viseso ? aMgulassa asaMkhejjadibhAgametto / cito mAtrase vaha adhika hai ? vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga mAtrase adhika hai| usase bAda nigoda nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai / / 74 // guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| use usake hI nivRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai / / 75 // vizeSa kitanA hai ? vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| usase hI nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai / / 76 // vizeSa kitanA hai ? vaha aMgulake asaMkhyAta bhAga pramANa hai| usase nigodapratiSThita paryAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 77 // guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| usase usake hI nivRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 78 // vizeSa kitanA hai ? vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 5, 79. tasseva Nivvattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 79 // kettiyametto viseso ? aMgulassa asaMkhejjadibhAgametto / bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIraNivattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 8 // ko guNagAro ? palidovamassa asNkhejjdibhaago| beiMdiyaNivvattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 81 // ko guNagAro ? palidovamassa asNkhejjiidbhaago| teiMdiyaNivattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 82 // ko guNagAro ? saMkhejjA samayA ! ___ cariMdiyaNivattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 83 // ko guNagAro ? saMkhejjA samayA / ........................ usase usake hI nirvRttipayaryAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 79 // vizeSa kitanA hai ? vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| usase bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra nivRttipayaryAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 80 // guNakAra kyA hai ? guNakAra palyoSamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / usase dvIndriya nivRttipayaryAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 81 / / guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| usase trIndriya nivRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 82 // guNakAra kyA hai ? guNakAra saMkhyAta samaya hai| usase caturindriya nirvRttipayaryAptakakI jaghanya avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 83 // guNakAra kyA hai ? guNakAra saMkhyAta samaya hai| , pratiSu ' asaMkhajjaguNA ' iti pAThaH / Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 88.] veyaNamahAhiyore vaiyaNakhettavihANe appAbaMdurga (67 paMciMdiyaNivvattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 84 // ko guNagAro ? saMkhejjA samayA / teiMdiyaNivvattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 85 // ko guNagAro ? saMkhejjA samayA / cauriMdiyaNivvattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 86 // [ko guNagAro ? saMkhejjA samayA / ] beiMdiyaNivattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 87 // ko guNagAro ? saMkhejjA samayA / bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIraNivattiapajattayassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 88 // ko guNagAro ? saMkhejjA samayA / usase paMcendriya nivRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 84 // guNakAra kyA hai ? guNakAra saMkhyAta samaya hai| usase trIndriya nivRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 85 // guNakAra kyA hai ? guNakAra saMkhyAta samaya hai| usase caturindriya nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 86 // [guNakAra kyA hai ? guNakAra saMkhyAta samaya hai| ] usase dvIndriya nirvRttyaparyAptakakI ukRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 87 // guNakAra kyA hai ? guNakAra saMkhyAta samaya hai / usase bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra nirvRttyaparyAptakakI ukRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 88 // guNakAra kyA hai ? guNakAra saMkhyAta samaya hai| Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 ] [ 4, 2, 5, 89. paMciMdiyaNivvattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhe jjaguNA // 89 // ko guNagAro ? saMkhejjA samayA / teiMdiyaNivvattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhe jjaguNA // 90 // chakkhaMDAgame vaiyaNAkhaMDa ko guNagAro ? saMkhejjA samayA / cauriMdiyaNivvattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 91 // ko guNagAro ? saMkhejjA samayA / beiMdiyaNivvattipajjanyassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhejja guNA // 92 // ko guNagAro ? saMkhejjA samayA / bAdaravaNaphadikAiyapatteyasarIraNivvattipajjattayassa ssiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 93 // ko guNagAro ? saMkhejjA samayA / usase paMcendriya nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 89 // guNakAra kyA hai ? guNakAra saMkhyAta samaya hai / ukka usase trIndriya nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 90 // guNakAra kyA hai ? guNakAra saMkhyAta samaya hai / usase caturindriya nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 91 // guNakAra kyA hai ? guNakAra saMkhyAta samaya hai / usase dvIndriya nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 92 // guNakAra kyA hai ? guNakAra saMkhyAta samaya hai / usase bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 93 // guNakAra kyA hai ? guNakAra saMkhyAta samaya hai / Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veyaNamahAhiyAre vaiyaNakhettavihANe appAvarga [ 69 paMciMdiyaNivvattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhe 2, 5, 97 ] jjaguNA // 94 // ko guNagAro ? saMkhejjA samayA / saMpadhi putra paruvidaappA bahugammi guNagArapamANapatraNa uvarimasuttANi bhaNadihumAdo sumassa ogAhaNaguNagANe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo / / 95 // humAdo aNNamsa sahamasya ogAhaNA asaMkhejjaguNA tti jattha jattha bhaNidaM tattha tattha AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo guNagAro tti ghettavvA / sumAdo bAdarassa ogAhaNaguNagAro palidovamassa asaMkhejadibhAgA // 96 // suhumaIdiyaogAhaNAdo jattha bAdarogAhaNamasaMkhejjaguNamidi bhaNidaM tattha palido - vamassa asaMkhaijjadibhAgo guNagAro hodi ti ghatavvaM / bAdarAdo muhumassa ogAhaNaguNagAro AvaliyAe asaMkhejjadibhAga // 97 // bAda gAhaNAdo jattha suhumaIdiyaogAhaNA asaMkhejjaguNAti bhaNidaM tattha AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo guNagAro tti ghetavvo / * usase paMcendriya nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 94 // guNakAra kyA hai ? guNakAra saMkhyAta samaya hai / sUtra kahate haiM aba pahile kahe gaye alpabahutva meM guNakAroMke pramANako batalAneke liye Ageke eka sUkSma jIvase dUsare sUkSma jIvakI avagAhanAkA guNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai // 95 // eka sUkSma jIvase dUsare sUkSma jIvakI avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai, aisA jahAM jahAM kahA gayA hai vahAM vahAM AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra grahaNa karanA cAhiye / sUkSmase bAdara jIvakI avagAhanA kA guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai // 96 // sUkSma ekendriyakI avagAhanAse jahAM bAdara jIvakI avagAhanA asaMkhyAtaguNI kahI hai, yahAM payopamakA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hotA hai, aisA grahaNa karanA cAhiye / bAdarase sUkSmakA avagAhanAguNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai // 97 // bAdarakI avagAhanAse jahAM sUkSma ekendriyakI avagAhanA asaMkhyAtaguNI kahI hai vahAM AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hotA hai, aisA grahaNa karanA cAhiye / Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame yaNAkhaMDaM 4, 2, 5, 98. bAdarAdo bAdarassa ogAhaNaguNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 98 // ettha bAdarA tti utte jeNa bAdaraNAmakammodaillANaM jIvANaM gahaNaM teNa bIiMdiyAdIpi gahaNaM hodi / bAdara ogAhaNAdo aNNA bAdaraogAhaNA jattha asaMkhejjaguNA tti bhaNidaM tattha palidovamassa asaMkhejjadibhAgo guNagAro tti ghettavvo / bAdarAdo bAdarassa ogAhaNaguNagAro saMkhejjA samayA // 99 // bIiMdiyAdiNivvattiapajjattaesu tersi pajjattaesa ca ogAhaNaguNagAro saMkhejjA samayAttattavvo / puvillasatteNa palidovamassa asaMkhejjadibhAge guNagAre patte tappaDisehaTThemidaM suttamAraddhaM, teNa Na doSNaM pi suttANaM viroho / ede ettha guNagArA hoMti tti ka navvade ? edamhAdo ceva suttAdA Navvade / Na ca pamANaM pamANaMtaramavekkhade, aNavatthApasaMgAdA / NANAvaraNAdINamaTTaNNaM pi kammANamogAhaNaparUvaNaGkaM khettANiyogaddAre paruvijjamANe jIvasamAsANamAgAhaNaparUvaNA kimaImettha parUvidA ? ettha parihAro uccade | eso woj bAdaraste bAdarakA avagAhanAguNakAra patyeopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai // 98 // yahAM sUtrameM 'bAdara se' aisA kahanepara cUMki bAdara nAmakarmake udaya yukta jIvoMkA grahaNa hai, ataH usase dvIndriyAdika jIvoMkA bhI grahaNa hotA hai / bAdarakI avagAhanA se jahAM dUsare bAdara jIvakI avagAhanA asaMkhyAtaguNI kahI hai vahAM palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra grahaNa karanA cAhiye, bAdarase dUsare bAdara jIvakI avagAhanAkA guNakAra saMkhyAta samaya hai // 99 // dvIndriya Adika nirvRttya paryAptakoM aura unake paryAptakoM meM avagAhanAkA guNakAra saMkhyAta samaya hai, aisA grahaNa karanA caahiye| pUrva sUtrale palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra guNakArake prApta honepara usakA pratiSedha karaneke liye yaha sUtra racA gayA hai / isIliye uparyukta donoM sUtroM meM koI virodha nahIM hai / zaMkA- ye vahAM guNakAra hote haiM, aisA kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna - vaha isI sUtra se jAnA jAtA hai / kAraNa ki eka pramANa dUsare pramANakI apekSA nahIM karatA hai, kyoMki, vaisA honepara anavasthAkA prasaMga AtA hai / zaMkA- jJAnAvaraNAdika AThoM karmoMkI avagAhanA ke prarUpaNArtha kSetrAnuyogadvArakI prarUpaNA karate samaya jIvasamAsoMkI avagAhanAkI prarUpaNA yahAM kisaliye kI gaI hai ? samAdhAna - yahAM isa zaMkAkA uttara kahate haiM- yaha avagAhanA sambandhI 1 tApratI ' parUvaNA [ kaura ] kimaTTha-' iti pAThaH / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 99.] veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe appAbahugaM [71 ogAhaNappAbahuadaMDao jIvasamAsrANaM Na paravido, appAbahuassa asNbddhppsNgaado| kiMtu aTThaNNaM pi kammANaM jIvasamAsehiMto abhedeNa laddhajIvasamAsavavaesANamogAhaNappAbahuadaMDao eso paravido ni / kimaTThamesA appAbahugaparUvaNA kadA ? samugghAdeNa viNA NANAvaraNAdINamaTTaNaM pi kammANaM satthANogAhaNANaM jIvasamAsabhedeNa bhiNNANaM mAhappaparUvaNaTuM kadA, NANAvaraNAdINamajahaNNa-aNukkassasatthANakhettaTThANaparUvaNaTuM vA / evamappAbahugaM sagato. kkhittaguNagArahiyAraM samattaM / evaM veyaNakhettavihANe tti samattamaNi yogadAraM / 000 0.00 . 00000 o EDDRE - OCO OOO 00000 DIREATERIALLAVI .000000000 iraram. mxHITE 000 MDOO 0000000000000000 00 000 000 edAo solasa uvarimAo ogAhaNAo tisamayaAhAraya-tisamayatabbhavatyalAddhiapajjattayANaM jahaNNAo ghetvvaao| AdippahuDi sattArasa ogAhaNAo padesuttarakameNa alpabahutcadaNDaka jIvasamAsoMkA nahIM kahA gayA hai, kyoMki, vaisA karanese ukta alpabahutvake asaMgata hone kA prasaMga AtA hai| kintu yaha jIvasamAsoMse Abhanna honeke kAraNa jIvasamAsa saMjJAko prApta hue AThoM karmoMkI hI avagAhanAkA alpabahutva. daNDaka kahA gayA hai| zaMkA- yaha alpabahutvakI prarUpaNA kisaliye kI gaI hai ? samAdhAna- jIvasamAsake bhedase bhedako prApta hue jJAnAvaraNAdika AThoM karmoMkI sadaghAta rahita svasthAna avagAhanAoMke mAhAtmyako batalAneke liye ukta prarUpaNA kI gaI hai / athavA, zAnAvaraNAdika karmoM ke ajaghanya-anutkRSTa svasthAna kSetrasthAnoMkI prarUpaNA karaneke liye upayukta prarUpaNA kI gaI hai| isa prakAra apane bhItara guNakAra adhikArako rakhanevAlA alpabahutva samApta huaa| isa prakAra vedanAkSetravidhAna yaha anuyogaddhAra samApta huaa| ye uparima solaha avagAhanAyeM trisamayavartI AhAraka aura trisamayavartI tadbhavastha labdhyaparyAptaka jIvoMkI jaghanya grahaNa karanA caahiye| Adise lekara sattaraha .................... tApratI 'ghetavAo0 ' iti paatthH| avaramapuNNaM paDhama solaM puNa paDhama-bidiya-tadiyolI / puNNidara-puNNiyANaM jahaNNamukkassamukkarasaM // go. jI. 99. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 5, 99. NiraMtaraM vdddaavedvvaao| puNo jattha jisse ogAhaNA samappadi takkAle ThavidogAhaNasalAgAsu rUvamavaNedavvaM, heDhillogAuNAhi saha heTThA NiraMtaramAgaMtUga upari gmnnaabhaavaado| puNo jattha jattha jahaNNAgAhaNAo pati tattha tattha puvaThThavidasalAgAsu rUvaM pakkhividavvaM, hehillAgAhaNaviyappasalAgAsu edisse Natthi tti / sesa jANiya vattavaM / edAo ekkArasa ukkassAgAhaNAo uvarimAo nnivvttiapjjttaannmukkssaao| edAo kassa havaMti ? se kAle pajjatto hohadi tti dvidassa haoNti / laddhiapajjattayassa ukkassogAhaNA kiNNa gahidI ? Na, laddhiapajjattayassa ukkassogAhaNAjhe Nivvattiapajjattayassa ukkassogAhaNAe visemAhiyabhAveNa viNA asaMkhejjaguNattuvalabhAdo / heTThimAo suhumaNigodAo NivvattiparaMparapajjattIe pajjattayadANaM ghettvvaao| tAo kattha hoti tti utte pajjatayadapaDhamasamae vaTTamANassa jahaNNauvavAda-eyaMtANuvaDvijogehi AgaMtUNa jahaNNapariNAmajoge jahaNNogAhaNAe ca vaTTamANassa ekkArasa vi hoti / puNo Nivvatti avagAhanAoMko pradeza adhika krama nirantara bar3hAnA caahiye| phira jahAM jisakI avagAhanA samApta hotI hai usa kAlameM sthApita avagAhanAzalAkAoM meM se eka rUpako kama karanA cAhiye, kyoMki, adhastana avagAhanAoM ke sAtha nIce nirantara Akara Upara gamanakA abhAva hai| phira jahAM jahAM jaghanya avagAhanAye par3atI haiM vahAM vahAM pUrva sthApita zalAkAoMmeM eka rUpako milAnA cAhiye, kyoMki, adhastana avagAhanAke vikalpamata zalAkAoM meM isakI zalAkA nahIM hai| zeSa jAnakara kahanA caahiye| ye uparima gyAraha utkRSTa avagAhanAya nivRttya paryAhakoMkI utkRSTa hai| zaMkA-ye kisake hotI haiM ? samAdhAna----jo jIva anantara kAlameM paryApta honevAlA hai usake ve avagAhanAyeM hotI hai| zaMkA-labdhya paryAptakakI utkRSTa avagAhanAko kyoM nahIM grahaNa kiyA ? samAdhAna-nahIM, kyoMki, lamadhyaparyAptakakI utkRSTa avasAhanAse nivRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSAdhikatAke binA asaMkhyAtaguNI pAyI jAtI hai| sUkSma nigoda se lekara adharatana [ gyAraha jaghanya avagAda nAyeM / nirvRtti paramparA paryAptise paryApta hue jIvoM kI grahaNa karanA caahiye| zaMkA - ve avagAhanAyeM kahAMpara hotI haiM ? samAdhAna- isa zaMkAke uttara meM kahate haiM ki jo paryApta honeke prathala samayameM vartamAna hai tathA jaghanya upapAdayoga aura jaghanya ekAntAnuvRddhiyoga se Akara jaghanya pariNAmayoga va jaghanya avagAhanAmeM rahanevAlA hai usake ve gyAraha hI avagAhanAyeM hotI haiN| 1 tApato 'hechillogAhaNAdi-saha iti paatthH| 2 pratiSu 'edirase NAtti'; tApatA 'edisse ti' iti paatthH| 3 mapratipATho'yam / pratiSu 'havadi', tApratI 'habadi ( hAti)' iti pAThaH / 4 tApratI ' lahidA' iti paatthH| 5 tAprato 'NigodAo (Na)' iti pAThaH / 6 tApratI 'baTTAmaNassa' iti pAThaH / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 99. ) veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe appAbahugaM [73 pajjattANaM heTThimAo ekkArasa ukkassaogAhaNAo ukkassajogissa ukkassaogAhaNAe' vaTTamANassa paraMparapajjattIe pajjattayadassa hoti / edAo ogAhaNAo appappaNo jahaNNAdo ukkassAo visesAhiyAo hoti / suhumaNigodaladdhiapajjattajahaNNogAhaNappahuDi savvajahaNNukkassogAhaNAo jAva bAdaravaNapphadikAiyapattayasarIrapajjasajahaNNogAhaNaM pAti tAva aMgularasa asNkhejjdibhaagmetiiyo| bIiMdiyAdipajjattANaM jahaNNAgAhaNAo aMgulassa saMkhejjadibhAgametIyoM bIiMdiyapajjattayassa jahaNNogAhaNA aNuMdharimhi hodi / tIdiyapajjattayassa jahaNNogAhaNA kuMthumhi hodi / cariMdiyapajjattayassa jahaNNAgAhaNA kANamacchiyAe / paMciMdiyapajjattayassa jahaNNogAhaNA sitthamacchammi hodi / tIiMdiyapajjattayassa ukkarasogAhaNA tinnnnigaauappmaannaa| sA kamhi hodi ? gomhimhi / cariMdiyapajjattayarasa ukkassogAhaNA cttaarigaauappmaannaa| sA kattha ? bhamarammi / bIiMdiyassa pajjattayarasa ukkassogAhaNA bArasa joyaNANi / sA kattha ? saMkhammi / eidiyaukkassogANA saMkhejjANi joyaNANi / sA kattha ? joyaNasahassAyAma nirvRttiparyAptakoMkI adhastana gyAraha utkRSTa avagAhanAyeM utkRSTa abagAhanAmeM vartamAna va paramparA paryAptise paryApta hue utkRSTa yogavAle jIvake hotI haiM / ye avagAhanAyeM apane apane jaghanyase utkRSTa vizeSa adhika hotI haiN| sUkSma nigoda labdhya paryAptakakI jaghanya avagAhanAse lekara saba jaghanya va utkRSTa avagAhanAye jaba takaM bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta jIvakI jaghanya avagAhanAko prApta hotI haiM taba taka aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra rahatI haiN| dvIndriyAdika paryApta jIvoMkI jaghanya avagAhanAyeM aMgulake saMkhyAtaveM bhAga pramANa haiN| dvIndriya paryApta kI jaghanya avagAhanA anundharIke hotI hai| trIndriya paryAptakakI jaghanya avagAhanA kuMthuke hotI hai| caturindriya paryAptakakI vagAhanA kAnamakSikAke hotI hai / paMcendriya paryAptakakI jaghanya avagAhanA siktha matsyake hotI hai| zrIndriya paryAptakakI utkRSTa avagAhanA tIna gavyUti pramANa hai| vaha kisake hotI hai ? vaha gomhIke hotI hai / caturindriya paryAptakakI utkRSTa avagAhanA cAra gaTayUti pramANa hai| vaha kahAMpara hotI hai ? vaha bhramarake hotI hai| dvIndriya paryAptakakI utkRSTa avagAhanA bAraha yojana pramANa hai| vaha kahAMpara hotI hai ? vaha zaMkhake hotI hai| ekendriyakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAta yojana pramANa hai| vaha kahAM hotI hai ? vaha eka hajAra yojana AyAma aura eka yojana vistAra tApratI ' ogAhaNAo' iti pAThaH / 2 aprato' asaMkhejjadibhAgametIyo' iti pAThaH / 3 bi-ti-capapuNNajahaNNaM aNuMdharI kuMthu-kANamacchIsu / sicchayamacche viMdaMgulasaMkhaM saMkhaguNidakamA // go. jI. 96. cha. 11-10. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74] chakvaMDAgame veyaNAkhaDaM [ 1, 2, 5, 99. jomaNavikkhaMbhapaumagmi / paMceMdiyaukkassogAhaNA saMkhejjANi joyaNasahassANi / sA kattha ? paMcajoyaNasadusseha-tadaddhavikkhaMbha-joyaNasahassAyAmamacchammi' / edesimapajjattANaM tappaDibhAgo hodi / ) vAle padmake hotI hai| paMcendriyakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAta hajAra yojana hai| vaha kahAM hotI hai ? vaha pAMca sau yojana pramANa utsedha, isase Adhe vistAra aura eka hajAra yojana AyAmase yukta matsyake hotI hai| inake aparyAptoMkI avagAhanAyeM ukta pramANake pratibhAga mAtra hotI haiN| ............... , sAhiyasahassamekaM vAraM kosUNamekamekka c| joyaNasahassadII pamme viyale mahAmanche // go. jI. 95. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ............. veyaNakAlavihANe veyaNakAlavihANe tti / tattha imANi tiNi aNiyogadArANi NAdavvANi bhavaMti // 1 // ___ettha kAlo sattaviho- NAmakAlo TThavaNakAlo davvakAlo sAmAcArakAlo addhAkAlo pamANakAlo bhAvakAlo cedi / tattha NAmakAlo NAma kAlasaddo / ThavaNakAlo so eso tti buddhIe egattaM kAUNa ThavidadavvaM / davvakAlo duviho- AgamadavvakAlo NoAgamadavvakAlo cedi / kAlapAhuDajANao aNuvajutto AgamadavvakAlo / tattha NoAgamadavvakAlo tiviho- jANugasarIraNoAgamadavvakAlo bhaviyaNoAgamadavvakAlo jANugasarIrabhaviyatavvadirittaNoAgamadavvakAlo cedi / jANugasarIra-bhaviyaNoAgamadavvakAlA sugmaa| tavvadirittaNoAgamadavvakAlo duviho-- pahANo appahANo cedi / tattha pahANadavvakAlo NAma logAgAsapadesapamANo sesapaMcadavvapariNamaNahedubhUdo rayaNarAsi vva padesapacayavirahiyo amutto aNAiNihaNo / uttaM ca ( kAlo pariNAmabhayo prinnaame| davvakAlasaMbhUdo / doNaM esa sahAo kAlo khaNabhaMguro Niyado // 1 // ) vedanakAlavidhAna anuyogadvAra prArambha hotA hai| usameM ye tIna anuyogadvAra jAnane yogya haiM // 1 // yahAM kAla sAta prakAra hai- nAmakAla, sthApanAkAla, dravyakAla, sAmAcArakAla, addhAkAla, pramANakAla aura bhAvakAla / unameM 'kAla' zabda nAmakAla kahA jAtA hai| vaha yaha hai' isa prakAra buddhise bhabheda karake sthApita dravya sthApanAkAla hai| dravyakAla do prakAra hai-AgamadrayyakAla aura noAgamadravyakAla / kAlaprAbhRtakA jAnakAra upayoga rahita jIva AgamadraTayakAla hai / noAgamadravyakAla tIna prakAra hai-zAyakazarIra noAgamadravyakAla, bhAvI nomAgamadravyakAla aura zAyakazarIra-bhAvivyatirikta noAgamadravyakAla / inameM jJAyakazarIra aura bhAvI noAgamadravyakAla ye donoM sugama haiM / tadvyatirikta noAgamadravyakAla do prakAra hai- pradhAna aura apradhAna / unameM jo pradezoM kI apekSA lokake barAbara hai, zeSa pAMca dravyoMke parivartanameM kAraNa hai, ratnarAzike samAna pradezapracayase rahita hai, amUrta va anAdinidhana hai; vaha pradhAna dravyakAla hai / kahA bhI haisamayAdi rUpa vyavahArakAla cUMki jIva va pudgala ke pariNamanase jAnA jAtA va pudgalakA pariNAma caMki dravyakAlake honepara hotA hai, ata eva vaha dravyakAlase utpanna kahA jAtA hai| yaha una donoM arthAt vyavahAra aura nizcaya kAlakA svabhAva hai| inameM vyavahArakAla kSaNakSayI aura nizcayakAla avinazvara hai // 1 // 1 a-kApratyoH 'ThavaNa', tApatau ' duvaNa ( rayaNa ) ' iti pAThaH / 2 paMcA. 100 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 1. (Na ya pariNamai sayaM so Na ya pariNAmei aNNamaNNesi / vivihapariNAmiyANaM havai hu heU sayaM kAlo' // 2 // logAgAsapadese ekkakke je TThiyA hu ekkekkaa| rayaNANaM rAsI iva te kAlANU muNeyavvA // 3 // kAlo tti ya kvaeso sambhAvaparUvao havai nnicco|| uppaNNa paddhaMsI avaro dIhaMtarahAI // 4 // ti|) appahANadavvakAlo tiviho-- saccitto accitto missao cedi / tattha saccitto-- jahA daMsakAlo masayakAlo iccevamAdi, daMsa-masayANaM ceva uvayAreNa kaalttvihaannaado| acittakAlo- jahA dhUlikAlo cikkhallakAlo uhakAlo barisAkAlo sIdakAlo iccevamAdi / missakAlo- jahA sadasa-sIdakAlo iccevamAdi / sAmAcArakAlo duviho- loio louttarIyo cedi / tattha louttarIo sAmAcArakAlo- jahA vaidaNakAlo NiyamakAlo sajjhayakAlo jhANakAlo iccevamAdi / logiyasAmAcArakAlojahA kasaNakAlo laNaNakAlo vavaNakAlo iccevamAdi / AdAvaNakAlo rukkhamUlakAlo bAhirasayaNakAlo iccAdINaM kAlANaM loguttarIyasAmAcArakAle aMtabbhAvo kAyavyo, kiriyA yaha kAla na svayaM pariNamatA hai aura na anya padArthako anya svarUpase pariNamAtA hai| kintu svayaM aneka paryAyoM meM pariNata honevAle padArthoke pariNamanameM vaha udAsIna nimitta mAtra hotA hai // 2 // lokAkAzake eka eka pradezapara jo ratnarAzike samAna eka eka sthita haiM unheM kAlANu jAnanA cAhiye // 3 // 'kAla' yaha nAma nizcayakAlake astitvako pragaTa karatA hai, jo dravya svarUpase nitya hai / dUsarA vyavahAra kAla yadyapi utpanna hokara naSTa honevAlA hai, tathApi vaha [samayasantAnakI apekSA vyavahAra nayase AvalI va palya Adi svarUpase ] dIrgha kAla taka sthita rahanevAlA hai // 4 // apradhAna dravyakAla tIna prakAra hai-sacitta, acitta aura mizra / unameM zAkAla, mazakakAla ityAdi sacitta kAla haiM, kyoMki. inameM deza ke hI upacArase kAlakA vidhAna kiyA gayA hai| dhUlikAla, kardamakAla, uSNakAla, varSAkAla evaM zItakAla ityAdi saba acittakAla haiN| sadaMza zItakAla ityAdi mizrakAla hai| sAmAcArakAla do prakAra hai- laukika aura lokottarIya / unameM vandanAkAla, niyamakAla, svAdhyAyakAla va dhyAnakAla ityAdi lokattarIya sAmAcArakAla haiN| karSaNakAla, lunanakAla va vapana kAla ityAdi laukika sAmAcArakAla haiM / AtApanakAla, vRkSamUlakAla va bAhyazayanakAla, ityAdika kAlokA lokattarIya sAmAcArakAla mantISa karanA cAhiye, kyoMki, kriyAkAla ke prati koI bheda nahIM hai arthAta 1 go. jI. 569. 2 go. jI. 588. 3 paMcA. 101. 4 tApratipATho'yam / pratiSu 'saMzayakAlo' iti pAThaH / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 2.] vaiyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe aNiyogadAraNi so kAlattaM paDi visesaabhaavaado|| addhaakaale| tiviho- adIdo aNAgao vaTTamANo cedi / pamANakAlo pallovamasAgarovama ussappiNI osappiNI-kappAdibhedeNa bahuppayAro / bhAvakAlo duviho- Agamado joAgamado cedi / tattha kAlapAhuDajANao uvajutto AgamabhAvakAlo / NoAgamabhAvakAlo odaiyAdipaMcaNaM bhAvANaM sagarUvaM / edesu kAlesu pamANakAleNa payadaM / kAlassa vihANaM kAlavihANaM, veyaNAe kAlavihANaM veyaNAkAlavihANaM / tattha imANi tiNNi aNiyogadArANi bhavaMti / kudo ? saMkhA-guNayAra dvANa-jIvasamudAhAra-oja jummANiyogaddArANamettheva aNtbbhaavdsnnaadaa| tANi kANi tti utte uttarasuttamAgaya - padamImAMsA-sAmittamappAbahue tti // 2 // tisu aNiyogaddAresu padamImAMsA ceva paDhamaM kimaDhe uccade ? Na, padesu aNavagaesu padasAmitta-padappAbahuANaM paravaNovAyAbhAvAdo / tadaNaMtaraM sAmittaparUvaNaM kimaTTha kIrade ? Na, pamANe aNavagae pdppaabhugaannuvvttiido| tamhA eso ceva aNiyogaddArakkamo hodi, nnirvjjttaado| kriyAkAla kI apekSA inameM koI vizeSatA nahIM hai| addhAkAla tIna prakAra hai-atIta, anAgata aura vartamAna / pramANakAla palyopama, sAgaropama, utsarpiNI, avasarpiNI aura kalpAdike bhedase bahuta prakAra hai| bhAvakAla do prakAra hai- AgamabhAvakAla aura noAgamabhAvakAla / unameM kAlaprAmRtakA jAnakAra upayoga yukta jIva AgamabhAvakAla hai / noAgamabhAvakAla audayika Adi pAMca bhAvoM svarUpa hai| ina kAloM meM pramANakAla prakRta hai / kAlakA jo vidhAna hai vaha kAhavidhAna hai, vedanAkA kAlavidhAna vedanAkAlavidhAna kahA jAtA hai| usameM ye tIna anuyogadvAra hai, kyoMki saMkhyA, guNakAra, sthAna, jIvasamudAhAra, oja aura yugma, ina anuyogadvAroMkA ukta tInoM anuyogadvAroM meM antarbhAva dekhA jAtA hai| ve tIna anuyogadvAra kaunase haiM, aisA pUchane para uttara sUtra prApta hotA hai padamImAMsA, svAmitva aura alpabahutva, ye ve tIna anuyogadvAra haiM // 2 // zaMkA-ina tIna anuyogadvAroMmeM pahile padamImAMsAkA hI nirdeza kisaliye kiyA hai ? ___ samAdhAna nahIM, kyoMki, padoMke ajJAta honepara padasvAmitva aura padaalpabahutvakI prarUpaNAkA koI upAya nahIM hai| zaMkA-padamImAMsAke pazcAt svAmitvaprarUpaNA kisaliye kI jAtI hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, pramANakA jJAna na hone para padoMkA alpabahutva bana nahIM sakatA / isa kAraNa yahI anuyogadvArakrama ThIka hai, kyoMki, usameM koI doSa nahIM hai| Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78) chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa (1, 2, 6, 3. padamImAMsAe NANAvaraNIyaveyaNA kAlado kimukkassA kimaNukkassA kiM jahaNNA kimajahaNNA ? // 3 // ettha NANAvaraNaggahaNa sesakammapaDisehaphalaM / kAlaNideso davva-khetta-bhAvapaDisehaphalo / edaM pucchAsuttaM jeNa desAmAsiyaM teNa aNNAo Nava pucchAo sUcedi / NANAvaraNIyaveyaNA kimukkassA kimaNukkassA kiM jahaNNA kimajahaNNA kiM sAdiyA kimaNAdiyA kiM dhuvA kimaDuvA kimojA kiM jummA kimomA kiM visiTThA kiM Noma-NovisiTThA tti / puNo edeNeva sutteNa aNNAo terasa padavisayapucchAo sUcidAo / kAo tti pucchide uccadeukkassaNANAvaraNIyaveyaNA kimaNukkarasA kiM jahaNNA kimajahaNNA kiM sAdiyA kimaNAdiyA kiM dhuvA kimaDuvA kimojA kiM jugmA kimomA kiM visiTThA kiM Noma-NovisiTThA tti ukkassapadammi bArasa pucchAo / evaM sesapadANaM pi pAdekkaM bArasa pucchAo vttvvaao| ettha savvapucchAsamAso egUNasattarisadametto | 169 / / tamhA edaM desAmAsiyasuttaM terasasuttappayaM / edersi suttANaM parUvaNA uttaradesAmAsiyasutteNa kIrade ukkassA vA aNukkassA vA jahaNNA vA ajahaNNA vA // 4 // padamImAMsA adhikArameM jJAnAvaraNIya karmakI vedanA kAlakI apekSA kyA utkRSTa hai, kyA anutkRSTa hai, kyA jaghanya hai aura kyA ajaghanya hai ? // 3 // sUtrameM jJAnAvaraNa padakA grahaNa zeSa karmoMkA pratiSedha karane ke liye kiyA hai| kAlakA nirdeza dravya, kSetra va bhAvakA pratiSedha karanevAlA hai / yaha pRcchAsUtra cUMki dezAmarzaka hai, ataH vaha sUtrokta cAra pRcchAoMke atirikta nau dUsarI pRcchAoMko bhI sUcita karatA hai / jJAnAvaraNIyavedanA kyA utkRSTa hai, kyA anutkRSTa hai, kyA jaghanya hai, kyA ajaghanya hai, kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai, kyA adhruva hai, kyA oja hai, kyA yugma hai, kyA oma hai, kyA viziSTa hai, aura kyA noma-noviziSTa hai? isake atirikta isI sUtrake dvArA dUsarI teraha padaviSayaka pRcchAyeM sUcita kI gaI haiN| ve kaunasI haiM, aisA pUchanepara uttara dete haiM-utkRSTa jJAnAvaraNIyavedanA kyA anutkRSTa hai, kyA jaghanya hai, kyA ajaghanya hai, kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai, kyA adhava hai, kyA moja hai, kyA yugma hai, kyA oma hai, kyA viziSTa hai, aura kyA nomanoviziSTa hai| ye bAraha pRcchAyeM utkRSTa padake viSayameM haiN| isI prakAra zeSa padoMmeMse bhI pratyeka padake viSayameM bAraha pRcchAoMko kahanA caahiye| yahAM saba pRcchAoMkA yoga eka sau unattara (169) mAtra hai| isa kAraNa yaha dezAmarzaka sUtra teraha sUtroM svarUpa hai / ina sUtroMkI prarUpaNA agale dezAmarzaka sUtrake dvArA kI jAtI hai| ukta jJAnAvaraNIyavedanA kAlakI apekSA utkRSTa bhI hai, anutkRSTa bhI hai, jaghanya bhI hai aura ajaghanya bhI hai // 4 // Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 1.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe padamImAMsA [79 edaM pi desAmAsiyasutaM / teNettha sesaNavapadANi vttvaanni| desAmAsiyattAdo caiva sesaterasa suttANamettha aMtabbhAvo vattavvA / ettha tAva paDhamasuttaparUvaNA kIrade / taM jahANANAvaraNIyaveyaNA kAlado siyA ukkassA siyA aNukkassA siyA jahaNNA siyA ajahaNNA / siyA sAdiyA, pajjavaTTiyaNae avalaMbijjamANe NANAvaraNIyasavvahidINa sAdittuvalaMbhAdo / siyA aNAdiyA, davaTTiyaNae avalaMbijjamANe aNAdittadaMsaNAdo / siyA dhuvA, davaTThiyaNae avalaMbijjamANe NANAvaraNIyakAlaveyaNAe vinnaasaannuvlNbhaado| siyA aduvA, pajjavaTThiyaNayappaNAe addhRvattadaMsaNAdo / siyA ojA, kattha vi kAlavisese kali-tejojasaMkhAvisesANamuvalaMbhAdo / siyA jummA, kattha vi kAlavisese kada-bAdarajummANaM saMkhAvisasANamuvalaMbhAdo / siyA omA, kattha vi kAlavisese prihaannidsnnaado| siyA visiTThA, kattha vi vaDDidasaNAdo / siyA jomaNovisiTThA, kattha vi baMdhavaseNa kAlassa avaTThANadaMsaNAdo J13 / saMpahi bidiyasuttassattho vuccade / taM jahA- ukkassaNANAvaraNIyaveyaNA nahaNNA aNukkassA ca Na hodi, puivkkhttaado| siyA ajahaNNA, jahaNNAdo uvarimAsesa yaha bhI dezAmarzaka sUtra hai / isaliye yahAM zeSa nau padoMko aura kahanA caahiye| dezAmarzaka honese hI zeSa teraha sUtroMkA isameM antarbhAdha batalAnA caahiye| unameM yahAM pahile prathama sUtrakI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai- jJAnAvaraNIyaghedanA kAlakI apekSA kathaMcit utkRSTa, kathaMcit anutkRSTa, kathaMcit jaghanya aura kathaMcit ajaghanya hai / vaha kathaMcit sAdi bhI hai, kyoMki, paryAyArthika nayakA avalambana karanepara jhonAvaraNIyakI sabhI sthitiyAM sAdi pAyI jAtI haiN| kathaMcit vaha anAdi bhI hai, kyoMki dravyArthika nayakA avalambana karamepara zAnAvaraNIyakI vedanAmeM anAditA dekhI jAtI hai| kathaMcit vaha dhruva hai, kyoMki, dravyArthika nayakA avalambana karane para jJAnAvaraNIyakI kAlavedanAkA vinAza nahIM pAyA jAtA hai / kathaMcit vaha adhruva hai, kyoMki, paryAyArthika nayakA avalambana karanepara usakI asthiratA dekhI jAtI hai / kathaMcit vaha oja hai, kyoMki, kisI kAlavizeSameM kalioja aura tejoja saMkhyAvizeSa pAye jAte haiM / kathaMcit vaha yugma hai, kyoMki, kisI kAlavizeSameM kRtayugma aura bAdarayugma saMkhyAvizeSa pAye jAte hai / kathaMcit vaha oma hai, kyoMki, kisI kAlavizeSa meM hAni dekhI jAtI hai| kathaMcita yaha viziSTa hai. kyoMki. kisI kAlavizeSa meM vRddhi dekhI jAtI hai| kathaMcita vaha nomanoviziSTha hai, kyoMki, kahIMpara bandhake vazase kAlakA avasthAna dekhA jAtA hai / [isa prakAra jJAnAvaraNIyakAlavedanA teraha (13) pada svarUpa hai / aba dvitIya sUtrakA artha kahate haiN| vaha isa prakAra hai-utkRSTa jJAnAvaraNIyabedanA jaghanya aura anutkRSTa nahIM hotI, kyoMki, ye usase viruddha haiN| kathaMcit vaha ajaghanya hai, kyoMki, jaghanyase Uparake samasta kAlavikalpoMmeM avasthita ajaghanya Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 4. kAlaviyappAvahide ajahaNNe ukkassassa vi saMbhavAdo / siyA sAdiyA, aNukkassakAlAdo ukkassakAluppattIe / dhuvapadaM Natthi, ukkassahidIe svvkaalmvtttthaannaabhaavaado| danvaTTiyaNae avalaMbide' vi Na dhuvapadamasthi, cadusu vi gadIsu kayAI ukkassapadassa sNbhvaado| siyA aduvA, ukkassapadassa svvkaalmvtttthaannaabhaavaado| siyA kadajummA, ukkarasakAlammi baadrjumm-kli-tejojsNkhaavisesaannmbhaavaado| siyA Noma-NomavisiTThA, vaDDide hAide ca ukkassattavirohAdo / evamukkassaNANAvaraNIyaveyaNA paMcapadappiyA |5|| aNukkarasaNANAvaraNIyaveyaNA siyA jahaNNA, ukkarasaM mottUNa heTThimasesaviyappe aNukkasse jahaNNassa vi saMbhavAdo / siyA ajahaNNA, aNukkassassa ajahaNNAviNAbhAvittAdo / siyA sAdiyA, ukkassAdo aNukkassuppattIe aNukkassAdo vi aNukkassavisesuppattidasaNAdo ca / siyA aNAdiyA, davyaTTiyaNae avalaMbide aNukkassapadassa baMdhAbhAvAdo / siyA dhuvA, davvaTTiyaNae avalaMbide aNukkassapadassa vinnaasaabhaavaado| siyA adhuvA, pajjavaTThiyaNae avalaMbide aNuSakassapadassa dhuvttaabhaavaado| siyA ojA, kattha vi aNukkassapadavisese duvihavisamasaMkhuvalaMbhAdo / siyA jummA, aNukkassa .......................................... pada meM uskRSTa pada bhI sambhava hai / kazcaMcit vaha sAdi hai, kyoMki, amutkRSTa kAlase utkRSTa kAla utpanna hotA hai / dhruva pada nahIM hai, kyoMki, utkRSTa sthitikA saba kAlameM avasthAna nahIM rhtaa| dravyArthikanayakA avalambana karane para bhI dhruva pada sambhava nahIM hai, kyoMki, cAroM hI gatiyomeM utkRSTa pada kadAcit hI sambhava hotA hai / kathaM. cit vaha adhruva hai, kyoMki, utkRSTa padakA saba kAlamai avasthAna nahIM rahatA / kathaMcit vaha kRtayugma hai, kyoMki, utkRSTa kAlameM bAdayugma, kalioja aura tejoja saMkhyAvizeSoMkA abhAva hai| kathaMcit vaha noma-noviziSTa hai, kyoMki, vRddhi va hAnike honepara utkRSTapanekA virodha hai / isa prakAra utkRSTa jJAnAvaraNIyavedanA pAMca (5) pada rUpa hai| anutkRSTa jJAnAvaraNIyavedanA kathaMcit naghanya hai, kyoMki, utkRSTako chor3akara adhastana samasta vikalpoM rUpa anutkRSTa padameM jaghanya pada bhI sambhava hai / kathaMcit vaha ajaghanya hai, kyoMki, anutkRSTa pada ajaghanya padakA avinAbhAvI hai| kathaMcit vaha sAdi hai, kyoMki, utkRSTa padase anutkRSTa pada utpanna hotA tathA anutkRSTase bhI anutkRSTavizeSakI utpatti dekhI jAtI hai| kathaMcit yaha anAdi hai, kyoMki, dravyArthika nayakA avalambana karanepara anutkRSTa padakA bandha nahIM hotA / kathaMcit vaha dhruva hai, kyoMki, dravyArthika nayakA avalambana karanepara anutkRSTa padakA vinAza nahIM hotA / kathaMcit vaha adhruva hai, kyoMki, paryAyArthikanayakA avalambana karanepara anutkRSTa pada dhruva nahIM hai| kathaMcit vaha oja hai, kyoMki, kisI anutkRSTa padavizeSameM donoM prakArakI viSama saMkhyAyeM dekhI jAtI haiN| kathAMcit vaha yugma hai, kyoMki, kisI anutkRSTa padavizeSameM donoM prakArakI 1 pratiSu ' avalaMbijjade' iti paatthH| 2 pratiSu ' azukkassa ' iti pAThaH / Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 4. ] vayaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe padamImAMsA padavisese duvihasamasaMkhadaMsaNA do / siyA omA, kattha vi hANIdo samuppaNNaaNukkassapaduvalaMbhAdo / siyA visiTThA, kattha vi vaDDIdo aNukkasmapaduppattIe / siyA Noma - govisiTThA, aNukka sajahaNammi aNukkassapadavisese vA appide vaDDi-hANINamabhAvAdo | evaM NANAvaraNANukkasaveNA ekkArasapadappiyA | 11 || evaM tadiyasuttaparUvaNA kadA | saMpahi cautthasuttaparUvaNA kIrade / taM jahA - jahaNaNANAvaraNIyaveyaNA siyA aNukkassA, aNukkassajahaNNassa oghajahaNNeNa egattadaMsaNAdo / siyA sAdiyA, ajahaNNAdo jahaNNapaduppattIe / siyA aNAdiyA tti Natthi, suhumasAMparAiyacarimasamayabaMdhammiM carimasamayakhINakasAya saMtammiya davvaTThiyaNae avalaMbijjamANe vi aNAdittANuvabhAdo | siyA adbhuvA / siyA kaliojA, khINakasAyacarimasamayaDidiggahaNAdo | siyA Noma- govisiDDA / evaM jahaNNakAlaveyaNA paMcapayArA sarUveNa chappayArA vA 15 || evaM ca utthasuttaparUvaNA kadA | [ 81 saMpahi paMcama suttaparUvaNA kIrade / taM jahA -- ajahaNNA NANAvaraNIyaveyaNA siyA ukkassA, ajahaNNukkastasya oghukkassAda pudhattANuvalaMbhAdo / siyA aNukkassA, tada sama saMkhyAyeM dekhI jAtI haiM / kathaMcit vaha oma hai, kyoMki, kahIMpara hAnise utpanna huA anutkRSTa pada pAyA jAtA hai / kathaMcit vaha viziSTa hai, kyoMki, kahIM para vRddhise anutkRSTa pada utpanna hotA hai / kathaMcit vaha noma-noviziSTa hai, kyoMki, anutkRSTabhUta jaghanya padakI athavA anya anutkRSTa padavizeSakI vivakSA karanepara vRddhi aura hAnikA abhAva rahatA hai / isa prakAra jJAnAvaraNakI anutkRSTavedanA gyAraha (11) pada svarUpa hai / isa prakAra tIsare sUtrakI prarUpaNA kI gaI hai / aba caturtha sUtrakI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai- jaghanya jJAnAvaraNIyavedanA kathaMcit anutkRSTa hai, kyoMki, anutkRSTa jaghanyakI oghajaghanyase ekatA dekhI jAtI hai / kathaMcit vaha sAdi hai, kyoMki, ajaghanyase jaghanya pada utpanna hotA hai / kathaMcit anAdi yaha pada nahIM hai, kyoMki, sUkSmasAmparAyika ke antima samaya sambandhI bandha aura kSINakaSAyake antima samaya sambandhI sattvameM dravyArthikanayakA avalambana karanepara bhI anAdipanA nahIM pAyA jAtA / kathaMcit vaha adhruva hai / kathaMcit vaha kalioja hai, kyoMki, kSINakaSAyake antima samaya sambandhI sthitikA grahaNa kiyA gayA hai / kathaMcit vaha noma-noviziSTa hai| isa prakAra jaghanya kAlavedanA pAMca ( 5 ) prakAra bhathavA apane sAtha chaha prakAra bhI hai / isa prakAra caturtha sUtrakI prarUpaNA kI gaI hai / aba pAMcaveM sUtrakI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai- ajaghanya jJAnAvaraNIyavedanA kathaMcit utkRSTa hai, kyoMki, ajaghanya utkRSTa ogha utkRSTa se pRthak nahIM pAyA jAtA hai / kathaMcit vaha anutkRSTa hai, kyoMki, vaha usakA 1 a-kApratyoH ' carimasamaya samayabaMdhammi ' iti pAThaH / cha. 11-11. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 1. viNAbhAvittAdo / siyA sAdiyA, padaMtarapallaTTaNeNa viNA ajhnnnnpdvissaannmvtthtthaannaabhaavaado| siyA aNAdiyA, davadiyaNae avalaMdide bNdhaabhaavaado| siyA dhuvA, vvaTThiyaNae avalaMbiMda ajahaNyApadassa vinnaasaabhaavaado| siyA adhuvA, pajjavaTThiyaNae avalaMbide dhuvattAbhAvAdo / siyA ojA, siyA jummA, siyA omA, siyA visiTThA / sugamaM / siyA goma-govisiTTA, giruddhpdvisesnaadaa| evamajahaNNA ekkArasabhaMgA 123 / eso pNcmsuttttho| sAdiyaNANAvaraNIyaveyaNA riyA ukkarasA, siyA aNukkarasA, siyA jahaNNA, siyA ajahaNNA, siyA adhuvA / dhuvA Na hadi, sAdiyarasa unnaadiy-dhuvttvirohaado| siyA ojA, siyA jummA, siyA omA, siyA visiTTA, siyA NomaNovisiTThA / evaM sAdiyavedaNAe dasabhaMgA ! 10 / eso chaTThasuttattho / aNAdiyaNANAvaraNIyaveyaNA rimA ukkassA, siyA aNukkassA, siyA jahaNNA, siyA ajahaNNA, siyA sAdiyA / kadhamaNAdiyaveyaNAe sAdiyattaM ? Na, yaNAsAmaNNAvekkhAe aNAdiyammi ukkaslAdipadavikkhAe sAdiyatta paDi virohAbhAvAdo / siyA dhuvA, avinAbhAvI hai| kathaMcit vaha sAdi hai, kyoMki, dUsare padoMke palaTaneke vinA ajaghanya padavizeSa rahate nahIM hai / kIcat vaha anAdi hai, kyoMki, dravyArthika nayakA avalambana karane para isa pada kA bandha nahIM hotaa| kathaMcit vaha dhruva hai, kyoMki, dravyArthika nayakA avalambana karane para ajaghanya padakA vinAza nahIM hotA / kathaMcit vaha adhruva hai, kyoMki, parya:yArthikaH nayakA avalambana karanepara usake dhruvapanA nahIM pAyA jAtA / kathaMcit vaha oja hai. kathaMcit yugma hai, kathaMcit oma hai, aura kathaMcit vaha viziSTa hai / yaha saba sugama hai / kathaMcit vaha noma noviziSTa hai, kyoMki, padavizeSakI vivakSA hai / isa prakAra ajaghanya vedanAke gyAraha (11) bhaMga hote haiM / yaha pAMcave sUtrakA artha hai / sAdi jJAnAvaraNIyavedanA kathaMcit utkRSTa hai, kathaMcit anutkRSTa hai, kathaMcit jaghanya hai, kathaMcit ajaghanya hai, aura kanit adhruva hai| vaha dhruva nahIM hai, kyoMki, sAdi padakA anAdi aura dhruva padake sAtha virodha hai| vaha kathaMcit oja hai, kathaMcit yugma hai, kathaMcit oma hai, kathaMcit viziSTa hai, aura kathaMcit noma-noviziSTa hai| isa prakAra sAdivedanAke dasa (10) bhaMga hote haiM / yaha chaThe sUtrakA artha hai| anAdi jJAnAvaraNIyavedanA kathaMdhita utkRSTa, kathaMcit anutkRSTa, kathaMcit jaghanya, kathaMcit ajaghanya aura kathaMcit sAdi hai| zaMkA-anAdi vedanA sAdi kaise ho sakatI hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki, vedanAsAmAnyakI apekSA usake anAdi hone para bhI utkRSTa Adi padoMkI apekSA usake mAdi hone meM koI virodha nahIM hai| Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 4.j veyaNamahAhiyAre vaiyaNakAlavihANe padamImAMsA [83 veyaNAsAmaNNassa viNAsAbhAvAdo / siyA aduvA, padavisesassa viNAsadaMsaNAdo / aNAdiyattammi sAmaNNavivakkhAe samuppaNamammi kathaM padavisesasaMbhavo ? , saMgatokhittaasesavisesammi sAmaNNammi appide tadavirohAdo / siyA ojA, siyA jummA, siyA omA, siyA visiTThA, siyA NomaNovisiTThA / evamaNAdiya padarasa bArasa bhaMgA | 12 / eso sttmsuttttho| dhuvaNANAvaraNIvatraNA siyA ukkassA, siyA aNukkarasA, siyA jahaNNA, siyA ajahaNNA, siyA sAdiyA, siyA agAdiyA, siyA adhuvA, siyA ojA, siyA jummA, siyA omA, siyA visiTTA, siy| goma-NovisiTThA / evaM dhuvapadassa bArasa bhaMgA | 12 / esA atttthmsutttthaa| adhuvaNANAvaraNIyavayaNA siyA upakassA, siyA aNukkassA, siyA jahaNNA, siyA ajahaNNA, siyA sAdiyA, siyA ojA, siyA jummA, siyA omA, siyA visiTThA, siyA Noma- NovisiTThA / evamadhuvapadarasa dasa maMgA! 50|| eso NavamasuttatthA / ojaNANAvaraNIyavayaNA ukkassA Na hodi, ukkassahidIe kadajumme avtthtthaannaado| siyA aNukkarasA, siyA jahaNA, siyA ajahaNNA, siyA saadiyaa| siyA aNAdiyA, sAmaNNavivakkhAdo / siyA dhuvA, siyA akSutA, visesavivakkhAe / siyA omA, siyA kathaMcit vaha dhruva hai, kyoMki, vedanAsAmAnyakA kabhI vinAza nahIM hotaa| kathaMcit vaha adhruva hai, kyoMki, padavizeSakA vinAza dekhA jAtA hai| zaMkA- sAmAnya vivakSAse anAditAke svIkAra karane para usameM padavizeSakI sambhavanA kaise ho sakatI hai ? . samAdhAna-- nahIM, kyoMki, apane bhItara samasta vizeSoM ko rakhane vAle sAmAnyakI vivakSA karanepara usameM koI virodha nahIM hai| vaha kathaMcit oja, kathaMcit gugma, kathaMcit oma, kathaMcit viziSTa aura kathaMcit noma-novizie hai / isa prakAra anAdi pada ke bAraha (12) bhaMga hote haiN| yaha sAtaveM sUtrakA artha hai| dhruva jJAnAvaraNIya vedanA kathaMcit utkRSTa, kathaMcit anutkRSTa, kathaMcit jaghanya, kathaMcit ajaghanya, va.thaMcit sAdi, kathaMcit anAdi, kathaMcit adhruva, kathaMcit oja, kathaMcit gugma, kathaMcit oma, kathaMcit viziSTa aura kathaMcit noma-noviziSTa hai / isa prakAra dhruva padake bAraha bhaMga hote haiM / yaha AThaveM sUtrakA artha hai| ____ adhruva jJAnAvaraNIyavedanA kathaMcit ulaSTa, kathaMcit anutkRSTa, kathaMcit jaghanya, kathaMcit ajaghanya, kathaMcit sAdi, kathAvat oja, kathaMcit yugma, karaM cat oma, kathaMcit viziSTa aura kathaMcit noma-noviziSTa hai| isa prakAra adhruva padake dasa (10) bhaMga hote haiM / yaha nau sUtrakA artha hai| oja jJAnAvaraNIyavedanA utkRSpa nahI hotI hai, kyoMki, utkRSTa sthitikA avasthAna kRtayugma meM hai| vaha kathaMcit nutkRSTa, kathaMcit jaghanya, kathaMcit ajaghanya, va kathaMcit sAdi hai| sAmAnyakI vivakSAse vaha kathaMcit anAdi hai| vaha kathaMcit dhruva hai / vaha kathaMcit adhruva hai, kyoMki, vizeSakI vivakSA hai| vaha kathaMcita oma, Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 ] chakkhaMDAgame veNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 4. visiTThA, siyA Noma-govisiddhA / evamojapadassa dasa bhaMgA | 10 || eso dasama suttattho / jummaNANAvaraNIyaveyaNA siyA ukkassA, siyA aNukkassA, siyA ajahaNNA, siyA sAdiyA, siyA aNAdiyA, siyA dhuvA, siyA addhuvA, siyA omA, siyA visiTThA, siyA Noma-NovisiTThA | evaM jummapadassa dasa bhaMgA | 10 | | eso ekkArasamasuttattho / omaNANAvaraNIyaveyaNA siyA aNukkassA, siyA ajahaNNA, siyA sAdiyA, siyA aNAdiyA, siyA dhuvA, siyA addhuvA, siyA ojA, siyA jummA / evamomapadassa aTTha bhaMgA | 8 || eso bArasamasuttattho / visiTThaNANAvaraNIyaveyaNA siyA aNukkassA, siyA ajahaNNA, siyA sAdiyA, siyA aNAdiyA, siyA dhuvA, siyA adhuvA, siyA ojA, siyA jummA | evaM visiTThapadassa aTThabhaMgA | 8 || eso terasamasuttattho / Noma-NovisiTThaNANAvaraNIyaveyaNA siyA ukkassiyA, siyA aNukkassiyA, siyA jahaNNA, siyA ajahaNNA, siyA sAdiyA, siyA aNAdiyA, siyA dhuvA, siyA addhuvA, siyA ojA, siyA jummA | evaM dasa bhaMgA | 10 || eso coddasamasuttattho / edesiM bhaMgANamaMkaviNNAso eso - | 13/5/11 | 5 | 11 | 10 | 12 | 12| 10 | 10 | 10 |8|8|10|| kathaMcit viziSTa aura kathaMcit noma-noviziSTa hai / isa prakAra oja padake dasa (10) bhaMga hote haiM / yaha dasaveM sUtrakA artha hai / yugma jJAnAvaraNIya vedanA kathaMcit utkRSTa, kathaMcit anutkRSTa, kathaMcit ajaghanya, kathaMcit sAdi, kathaMcit anAdi, kathaMcit dhruva, kathaMcit adhruva, kathaMcit oma, kathaMcit viziSTa aura kathaMcit noma-noviziSTa hai / isa prakAra yugma padake dasa (10) bhaMga hote haiM / yaha gyArahaveM sUtrakA artha hai / oma jJAnAvaraNIyavedanA kathaMcit anutkRSTa, kathaMcit ajaghanya, kathaMcit sAdi, kathaMcit anAdi, kathaMcit dhruva, kathaMcit adhruva, kathaMcit oja aura kathaMcit yugma hai| isa prakAra oma padake ATha (8) bhaMga hote haiM / yaha bArahaveM sUtrakA artha hai | viziSTa jJAnAvaraNIyavedanA kathaMcit anutkRSTa kathaMcit ajaghanya, kathaMcit sAdi, kathaMcit anAdi, kathaMcit dhruva, kathaMcit adhruva, kathaMcit oja aura kathaMcit yugma hai| isa prakAra viziSTa padake ATha (8) bhaMga hote haiM / yaha terahaveM sUtrakA artha hai / noma-noviziSTa jJAnAvaraNIya vedanA kathaMcit utkRNa, kathaMcit anukRSTa, kathaMcit jaghanya, kathaMcit ajaghamya, kathaMcit sAdi, kathaMcit anAdi, kathaMcit dhruva, kathaMcit adhruva, kathaMcit oja aura kathaMcit yugma hai / isa prakAra usake dasa (10 ) bhaMga hote haiM / yaha caudahaveM sUtrakA artha hai / ina aMgoM kA vinyAsa yaha hai- 13+5+ 11 + 5 + 11 + 10 + 12 + 12 + 10+10+10+8+8+ 10 = 135 / Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 6.1 veyaNamahAhiyAre vaiyaNakAlavihANe padamImAMsA evaM sattaNNaM kammANaM // 5 // jahA NANAvaraNIyassa padabhImAMsA kadA tahA sattaNNaM kammANa kAyavvA, visesA. bhAvAdo / evamaMtokayaojANiyogaddAga padamImAMsA ti samattamaNiyogaddAraM / sAmittaM duvihaM jahaNNapade ukkassapade // 6 // tattha jahaSNaM cauvvihaM- gAma kRvaNA-davva-bhAvajahaNaM cedi / NAmajahaNNaM havaNAjahaNNaM ca sugamaM / davajahaNaM duvihaM --- AgamadavvajahaNaM NoAgamadavajahaNNaM cedi / tattha jaNNapAhuDajANao aNuva juto AgamadavvajahaNNaM / AgamadavvajahaSNaM tivihaM jANugasarIra-bhaviya tavadirittagoAgamadavajahaNNabheeNa / jANugasarIraM bhaviya gdN| tabbadirittaNoAgamadabajahaNNaM duvihaM-- ovajahaNNamAdesajahaNNaM cedi / tattha oghajahaNNaM cauvihaM -- davado khettado kAlado bhAvado cedi / tattha davva jahaNNamego paramANU / khettajahaNNamego AgAsapadeso / kAlajahaNamego samao / bhAvajaNNaM paramANumhi ego NiddhattaguNo / AdesajahaNaM pidavva kheta kAla-bhAvehi caravihaM / tattha davvado Adesa. jahaNaM uccade / taM jahA- tipadesigakkhadhaM daTTaNa dupadesiyakkhaMdho Adesado davya. isI prakAra zeSa sAtoM koMke utkRSTa sAdi padoMkI prarUpaNA karanA cAhiye // 5 // jisa prakAra jJAnAvaraNakI padamImAMsA kI gaI hai usI prakAra zeSa sAta kI padamImAMsA karanA cAhiye, kyoki, usameM koI vizepatA nahIM hai| isa prakAra omAnuyogadvAragarbhita padamImAMsA nAmaka anuyogadvAra samApta huaa| svAmitva do prakAra hai-jaghanya pada meM aura utkRSTa padameM // 6 // unase apanya pada cAra prakAra hai-nAmajaghanya, sthApanAjaghanya, dravyajanya aura bhaavjghny| inameM nAmajaghanya aura sthApanAjaghanya sugama haiN| dravyajaghanya do prakAra hai- Agamandra-gAjaghanya aura noaagmdrvyjdhny| unameM jaghanya prAbhRtakA jAnakAra upayoga rahita jIva Agamadravyajaghanya hai / noAgamadravyajaghanya tIna prakAra hai- zAyavazArIra noAgamadravyajaghanya, bhAvI noAgamadravyajaghanya aura tadvyatirikta noAgamagavya dhanya / inameM bArAkazarIra aura bhAvI noAgamadravyajaghanya vidita hai| tadavyatirikta noAgamadravyajaghanya do prakAra hai ojaghanya aura Adezajaghanya / unameM dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSAse oghajaghanya cAra prakAra hai / inameMse eka paramANuko dravyajaghanya kahA jAtA hai| eka AkAzapradeza kSetrajaghanya hai / kAlajaghanya eka samaya hai / paramANumeM rahanevAlA eka snigdhatva guNa bhAvajaghanya hai| Adezajaghanya bhI dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA cAra prakAra hai| inameM dravyase Adezajaghanya kI prarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra hai-tIna pradeza Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86) chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa jahaNNaM / evaM sesesu vi NeyavvaM / tipadesogADhadavvaM da ThUNa dupadasogADhadavvaM khettado AdesajahaNaM / evaM sesesu vi NeyavvaM / tisamayapariNadaM daThUNa dusamayapariNadaM davvamAdesado kAlajahaNNaM / evaM sesesu vi NeyavvaM / tiguNapariNadaM davvaM daThUga duguNapariNa 8vvaM bhAvado AdesajahaNaM / bhAvajaNNaM duvihaM-- AgamabhAvajahaSNa goAramamAvajahaNNaM cedi / tattha jahaNNapAhuDajANago uvajutto AgamabhAvajahaNaM / suhumaNigAdaladviapajjattayassa jaM sabajahaNaM NANaM taM NoAgamabhAvajahaNNaM / ettha AghajahmaNakAleNa payadaM, savvajahaNNaTThidIe ahiyaaraado| ukkassaM caubihaM NAma havaNA-daba-bhAva ukkarasabheSaNa / tattha NAma vaNukka ssANi sugamANi / davvukkassaM duvihamAgamadavukkarasaM NoAgamadabbukkasaM cedi| tattha ukkarasapAhuDajANao aNuvajutto Agamadakhuvakamsa / NoAgamadavvukkassaM tivihaM jANugasarIra-bhaviya-tavvadirittaNoAgamadabbukkassabheeNa / jANugasarIra-bhaviyaNoAgamadabukkassANi sugamANi / tavvadirittaNoAgamadavbukkassaM duvihaM -- AghukkassamAdesukkassa cedi / tattha AdhukkassaM cauvihaM - davvado khattado kAlado bhAvado cedi / tattha davvado ukkaraM mhaakhNdho| khettado ukkassamAgAsaM / kAlado ukkassaM savvakAlo / bhAvado ukkassaM .......................................... vAle skandhakI apekSA do pradezavAlA skandha Adezadravyajaghanya hai| isI prakAra zeSa pradezoM meM bhI le jAnA caahiye| tIna pradezoMmeM avagAhana karanevAle dravyakI apekSA do pradezoM meM avagAhana karanevAlA dravya kSetrase Adezajaghanya hai| isI prakAra zeSa pradezoM meM bhI le jAnA caahiye| tIna samayoMmeM pariNata dravya kI apekSA do samayoM meM pariNata dravya Adezase kAlajaghanya hai| isI prakAra zeSa samayoMmeM bhI le jAnA caahiye| tIna guNoMmeM pariNata dravyakI apekSA do guNoMmeM pariNata dravya bhAvase Adeza jaghanya hai / bhAvajaghanya do prakAra hai- AgamabhAvajaghanya aura noA mabhAvajaghanya / unameM jaghanya prAbhRtakA jAnakAra upayoga yukta jI AgarAbhava ghanya hai / smRkSma nigoTa labdhyaparyAptakakA jo sabase jaghanya jJAna hai vaha no gambhAvajaghanya hai| yahAM ogha jaghanyakAla prakRta hai, kyoMki, yahAM sarvajaghanya sthitikA adhikAra hai : nAma, sthApanA, dravya aura bhAbake bheda se utkRSTa cAra prakAra hai| unameM nApautkRSTa aura sthApanAutkRSTa sugama haiN| dravya utkRSTa do prakAra hai-Agabhadraka aura noAgamadravya utkRSTa / unameM utkRSTa prAbhutakA jAnakAra upayoga rahita jatra Agamadraya utkRSTa hai / noAgamadravya utkRSTa tIna prakAra hai- jJAyakazarIra, bhAvI tavyatirikta noAgamadravyautkRSTa / inameM jJAyakazarIra aura bhAvI noAgamadravya utkRSTa sugama haiN| tadavyatirikta noAgamadravya utkRSTa do prakAra hai-ogha utkRSTa aura AdezautkRSTa / unameM oghautkRSTa dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA cAra prakAra hai| unameM dravyakI apekSA utkRSTa mahA skandha hai| kSetrakI apekSA utkRSTa AkAza hai| kAlakI apekSA utkRSTa sarva kAla hai / bhAvakI apekSA utkRSTa sarvotkRSTa varNa, gandha, rasa bhaura sparzase yukta dravya hai| Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 7. ] yaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe padamImAMsA 87 Agama savvukkarasavaNNa-gaMdha-rasa- phAsadavvaM / AdesukkarasaM caucvihaM - davvado khettado kAlado bhAvado cedi / tattha davvado egaparamANu daTThUNa dupadesio khaMdho AdesukkassaM / dupadesiya khaM daTThUNa tipadesiyakkhaMdho vi AdesukkassaM / evaM sesesu vi yavvaM / khettd| eyakkhettaM daTThUNa dokhettapasA Adesado uvakassakhettaM / evaM sesesu vi yavvaM / kAlado egasamayaM daTThUNa dosamaya AdesukkassaM / evaM sesesu vi yavvaM / bhAvado egaguNajuttaM daTThUNa duguNajuttaM davvamAda sukkarasaM / evaM sesesu vi yavvaM / bhAvukkassaM duhi NoAgamabhAvukkassaeNa / tattha ukkassapAhuDajAgao uvajutto AgamabhAvukkassaM / NoAgamabhAvukkassaM kevalaNANaM / ettha oghakAlukkarasaNa ahiyAro / ettha kAlado oghukkassaM savvakAlo ni bhaNidaM, tassettha gahaNaM Na kAyavvaM; kammadvidIe tadasaMbhavAdo / jahaNNapade egaM sAmittaM agamukkassapade, evaM sAmittaM duvidaM caiva hodi; aNNassAsaMbhavAdA | sAmitte ukassapade NANAvaraNIyaveyaNA kAlado ukkassiyA kassa ? // 7 // uttarapadasi jahaNNAdapaDisehaphalo | NANAvaraNaNiddeso sesakammapaDisehaphalo / AdezautkRSTa dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA cAra prakAra hai| unameM eka paramANu kI apekSA do pradezavAlA skandha dravyakI apekSA AdezautkRSTa hai / do pradezavAle svandhakI apekSA tIna pradezavAlA skandha bhI dravyase AdezautkRSTa hai / isI prakAra zeSa pradezoMka viSayameM le jAnA caahiye| eka pradeza rUpa kSetrakI apekSA do kSetra pradeza kSetra se AdezautkRSTa haiN| isI prakAra zeSa kSetra pradezoM meM bhI le jAnA cAhiye / eka samayakI apekSA do samaya pariNata dravya kAlase AdezautkRSTa hai / isI prakAra zeSa samaya meM bhI le jAnA caahiye| eka guNa zukta dravyakI apekSA do guNa yukta dravya bhAva se AdezautkRSTa hai / isI prakAra zeSa guNoM meM bhI le jAnA cAhiye / bhAvatkRSTa AgamabhAvautkRSTa aura noAgamabhAva utkRSTake bhedase do prakAra hai / unameM utkRSTa prAkA jAnakAra upayoga yukta jIva AgamabhAvautkRSTa hai / noAgamabhAvautkRSTa kevalajJAna hai / yahAM moghautkRSTa kAlakA adhikAra hai| yahAM kAlakI apekSA oghautkRSTa saba kAla kahA gayA hai, usakA yahAM grahaNa nahIM karanA cAhiye, kyoMki, karmasthiti meM usakI sambhAvanA nahIM hai / eka svAmitva jaghanya padameM aura dUsarA eka utkRSTa padameM, isa prakAra svAmitva do prakAra hI hai; kyoMki, inake atirikta aura dUsare svAmitvakI sambhAvanA nahIM hai / svAmitva utkRSTa padameM jJAnAvaraNIyavedanA kAlakI apekSA utkRSTa kisake hotI hai ? // 7 // sUtra utkRSTa padakA nirdeza jaghanya padake pratiSedhake liye kiyA gayA hai / jJAnAvaraNa padakA nirdeza zeSa kamAMke pratiSadhake liye hai / kAlakA nirdeza kSetra AdikA Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 8. kAlaNideso khettAdipaDisehaphalo / kasse tti kiM devassa kiM Neraiyassa kiM maNussassa kiM tirikkhasse tti pucchA / aNNadarassa paMciMdiyassa saSNissa micchAiTTissa savvAhi pajjattI hi pajjattayadassa kammabhUmiyassa akammabhUmi yassa vA kammabhUmipaDibhAgassa vA saMkhejjavAsAuassa vA asaMkhejjavAsAuassa vA devassa vA maNussassa vA tirikkhassa vA raiyassa vA itthavedassa vA purimavedassa vA NauMsayavedassa vA jalacarassa vA thalacarassa vA khagacarassa vA sAgAra-jAgAra-sudovajogajuttassa ukkassiyAe dvidIe ukkassaTTidisaMkilase vaTTamANassa, adhavA IsimajjhimapariNAmassa tassa NANAvaraNIyaveyaNA kAlado ukkassA // 8 // aNNadarasse tti Niddeso ogAhNAdINaM paDisehAbhAvapadupAyaNaphalo | paMciMdiyasse ti Niso vigaliMdiyapaDisephalo ? NANAvaraNIyassa ukkassiya dvidiM paMciMdiyA ceva baMdhAta, No vigaliMdiyA idi jaM vRttaM hodi / te ca paMciMdiyA duvihA saNgiNo asa pratiSedha karanevAlA hai / ' kisake hotI hai' isase vaha kyA devake hotI hai, kyA nArakI hotI hai, kyA manuSyake hotI hai, aura kyA tiryacake hotI hai, isa prakAra pRcchA kI gaI hai / anyatara paMcendriya jIvake - jo saMjJI hai, mithyAdRSTi hai, saba paryAptiyoM se paryApta hai; karmabhUmija, akarmabhUmija athavA karmabhUmipratibhAgotpanna hai; saMkhyAtavarSAyuSka athavA asaMkhyAtavarSAyuSka hai; deva, manuSya, tiryaMca athavA nArakI hai; strIveda, puruSaveda athavA napuMsakavedameM se kisI bhI vedase saMyukta hai; jalacara, thalacara athavA nabhacara hai; sAkAra upayogavAlA hai, jAgRta hai, zrutopayoga se yukta hai, utkRSTa sthiti ke bandha yogya utkRSTa sthiti-saMklezameM vartamAna hai, athavA kucha madhyama saMkleza pariNAmase yukta hai, usake jJAnAvaraNIya karmakI vedanA kAlakI apekSA utkRSTa hotI hai // 8 // sUtra meM anyatara padakA nirdeza avagAhanA AdikoM ke pratiSedhake abhAvako sUcita karatA hai / paMcendriya padakA nirdeza vikalendriyakA pratiSedha karatA hai / isase yaha phalita hotA hai ki jJAnAvaraNIyakI utkRSTa sthitiko paMcendriya jIva hI bAMdhate haiM, vikalendriya nahIM bAMdhate / ve paMcendriya jIva do prakArake haiM - saMjJI aura asaMkSI Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 8.] veyaNamahAhiyAre vaiyaNakAlavihANe sAmitta [89 NNiNo cedi / tattha asaNiNo ukkassiyaM hidi Na baMdhaMti tti jANAvaNaTuM saNNisse tti NiddiDheM / te ca saNNipaMciMdiyA guNaTThANabheeNa coddasavihA / tattha sAsaNAdao ukkassiyaM hidi Na baMdhati tti jANavaNa8 micchAiTThirase tti NiddiSTaM / te ca micchAiTThiNo pajjattayadA apajjattayadA cedi duvihA / tattha apajjattayadA ukkassiyaM dvidi Na baMdhati tti jANAvaNahU~ savvAhi pajjattIhi pajjattayadasse tti bhaNidaM / paMciMdiyapajjattamicchAiTThiNo kammabhUmA akammabhUmA cedi duvihaa| tattha akammabhUmA ukkassahidi Na baMdhaMti, paNNArasakammabhUmIsu uppaNNA ceva ukkassaTTiIda baMdhati tti jANAvaNaTuM kammabhUmiyassa vA tti bhaNidaM / bhogabhUmIsu uppaNNANaM va deva-NeraiyANaM sayaMpahaNageMdapavvadassa bAhirabhAgappahuDi jAva sayaMbhUramaNasamuddo tti ettha kammabhUmipaDibhAgammi uppaNatirikkhANaM ca ukkassaTidibaMdhapaDisehe patte taNNirAkaraNa8 akammabhUmissa vA kammabhUmipaDibhAgassa vA ti bhaNidaM / akammabhUmissa vA ti utte devANeraiyA ghettavyA / kammabhUmipaDibhAgassa vA tti utte sayapahaNagiMdapavvadassa bAhire bhAge samuppaNNANaM gahaNaM / saMkhejjavAsAuassa vA tti utte aDDAijjadIva-samuduppaNNassa kammabhUmipaDibhAguppaNNassa ca gahaNaM / asaMkhejjavAsAuassa vA ti utte deva-NeraiyANaM gahaNaM, Na samayAhiyapuvakoDippahuDiuvarimaAuatirivakha-maNussANaM gahaNaM, puvasutteNa tesiM vihidapaDisehattAdo / devaunameM asaMhI paMcendriya utkRSTa sthitiko nahIM bAMdhate haiM, isa bAtake jJApanArtha saMjJI padakA nirdeza kiyA hai| ve saMzI paMcendriya guNasthAnoMke bhedase caudaha prakAra haiN| unameM sAsAdanasamyagdRSTi. Adika utkRSTa sthitiko nahIM bAMdhate haiM, isa bAtake jJApanArtha mithyAdRSTi padakA nirdeza kiyA hai| ve mithyAdRSTi paryAptaka aura aparyAptakake bhedase do prakAra haiN| unameM aparyAptaka utkRSTa sthitiko nahIM bAMdhate haiM, isa bAtake zApanArtha 'saba paryAptiyoMse paryApta huA' aisA kahA hai / paMcendriya paryApta mithyAdRSTi karmabhUbhija aura akarmabhUbhija isa taraha do prakArake haiN| unameM akarmabhUmija utkRSTa sthitiko nahIM bAMdhate haiM, kintu pandraha karmabhUmiyoMmeM utpanna hue jIva hI utkRSTa sthitiko bAMdhate haiM; isa bAtake jJApanArtha 'karmabhUmija' padakA nirdeza kiyA hai| bhogabhUmiyoM meM utpanna hue jIvoMke samAna deva-nArakiyoMke tathA svayaMprabha parvatake bAhya bhAgase lekara svayambhUramaNa samudra taka isa karmabhUmipratibhAgameM utpanna hue tiryaMcoMke bhI utkRSTa sthitike bandhakA pratiSedha prApta honepara usakA nirAkaraNa karaneke liye 'akarmabhUmijake athavA karmabhUmipratibhAgotpanna jIvake' aisA kahA hai / akarmabhUmija padase deva-nArakiyoMkA grahaNa karanA cAhiye / karmabhUmipratibhAga padakA nirdeza karanepara svayaMprabha parvatake bAhya bhAgameM utpanna hue jIvoMkA grahaNa kiyA gayA hai| 'saMkhyAtavarSAyuSka' kahanepara ar3hAI dvIpa-samudroMmeM utpanna hue tathA karmabhUmipratibhAgameM utpanna hue jIvakA grahaNa karanA cAhiye / 'asaMkhyAtavarSAyuSka' se deva-nArakiyoMkA grahaNa kiyA gayA hai / isa padase eka samaya adhika pUrvakoTi Adi uparima AyuvikalpoMse saMyukta tiryaMcoM va manuSyoMkA grahaNa nahIM karanA cAhiye, kyoMki, pUrva sUtrase unakA cha. 11-12. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 8. meraiesu saMkhejjavAsAuattamidi bhaNide saccaM Na te asaMkhejjavAsAuA, kiMtu saMkhejjavAsAuA ceva, samayAhiyaMpuvakoDippahuDiuvIramaAuaviyappANaM asNkhejjvaasaauattnbhuvgmaado| kadhaM samayAhiyapuvvakoDIe saMkhejjavAsAe asaMkhejjavAsattaM ? Na, rAyarukkho va rUDhivaleNa paricattasagaTThassa asaMkhejjavassasahassa Auavisesammi vaTTamANassa ghnnaado| ___ cauggaisaNNipaMciMdiyapajjattamicchAiTThINaM ukkassadvidibaMdhapaDiseho Natthi tti jANAvaNaTuM devassa vA maNussassa vA tirikkhassa vA Neraiyassa vA tti uttaM / tisu vi vedesu ukkassahidibaMdhapaDiseho Natthi tti jANAvaNamitthivedasma vA purisavedassa vA Nausayavedassa vA tti bhaNidaM / caraNavisesAbhAvapaduppAyaNaTuM jalacarassa vA thalacarassa vA khagacarassa vA tti bhaNidaM / tatva maccha-kacchavAdao jalacarA, sIhai-vaya-vagghAdao thalacarA, gaddha-DheMka-seNAdao khagacarA / dasaNovajogajuttA ukkassahidi Na baMdhati, NANovajogajuttA ceva baMdhati tti jANAvaNaTuM sAgAraNideso kdo| sutto ukkassahidi Na baMdhadi, jaggaMto pratiSedha kiyA jA cukA hai / zaMkA -deva va nArakI to saMkhyAtavarSAyuSka hI hote haiM, phira yahAM unakA grahaNa asaMkhyAtavarSAyuSka padase kaise sambhava hai ? .. samAdhAna- isa zaMkAke uttarameM kahate haiM ki sacamucameM ve asaMkhyAtavarSAyuSka nahIM hai, kintu saMkhyAtavarSAyuSka hI haiM; parantu yahAM eka samaya adhika pUrvakoTiko Adi lekara Ageke AyuvikalpoMko asaMkhyAtavarSAyuke bhItara svIkAra kiyA gayA hai| zaMkA - eka samaya adhika pUrvakoTike saMkhyAtavarSarUpatA hote hue bhI asaMkhyAtavarSarUpatA kaise sambhava hai ? samAdhAna-nahIM, SayoMki, rAjavRkSa (vRkSa vizeSa) ke samAna 'asaMkhyAtavarSa' zabda rUDhi vaza apane arthako chor3akara AyuvizeSameM rahanevAlA yahAM grahaNa kiyA gayA hai| - cAroM gatiyoMke saMjJI paMcendriya paryApta mithyAdRSTiyoMke utkRSTa sthitike bandhakA pratiSedha nahIM hai, isa bAtake jJApanArtha devake, manuSyake, tiryaMcake athavA nArakIke, aisA kahA hai| tInoM hI vedoMmeM utkRSTa sthitike bandhakA pratiSedha nahIM hai, isa bAtake jJApanArtha 'strIvedIke, puruSavedIke athavA napuMsakavedIke ' aisA kahA hai| caraNa arthAt gamanavizeSakA abhAva batalAneke liye 'jalacarake, thalacarake athavA nabhacarake' aisA kahA hai| unameM matsya aura kacchapa Adi jIva jalacara; siMha vaka aura vAgha Adi thalacara tathA gRddha, DheMka aura zyena Adi nabhacara jIva haiN| darzanopayogase sahita jIva utkRSTa sthitiko nahIM bAMdhate haiM, kintu jJAnopayoga yukta jIva hI use bAMdhate haiN| isa bAtake jatalAneke liye 'sAkAra' padakA nirdeza kiyA gayA hai| soyA huA jIva utkRSTa sthitiko nahIM bAMdhatA hai, kintu jAgRta jIva hI 1 tApratipATho'yam / pratiSu 'samAhiya' iti paatthH| pratiSu '- sadassa', tApratI 'sada (6)ssa' iti paatthH| 3 tApratipATho'yam / a-kApratyoH 'jalacararA sIha-'; Apratau 'jalacararAsi sIha-' iti paatthH| Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 9.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmittaM [91 ceva baMdhadi ti jANAvaNaTuM jAgAraggahaNaM kadaM / sudovajogajutto ceva ukkarasahidi baMdhadi, Na madiuvajogajutto tti jANAvaNa8 sudovajogajuttasse tti bhaNidaM / ukkassiyAe TThidIe baMdhapAoggasaMkilesaTTANANi asaMkhajjalogamettANi asthi / tattha carimasaMkilesaTTANeNa ukkassadvidiM baMdhadi tti jANAvaNa8 ukkassahidIe ukkassadvidisaMkilese' vaTTamANasse tti bhaNidaM / ukkassaTidibaMdhapAoggasesasaMkilasahANehi ukkassadvidibaMdhassa paDisehe patte tehi vi baMdhadi tti jANAvaNaTuM IsimajjhimapariNAmasse tti uttaM / adhavA, ukkassaTidibaMdhapAoggaasaMkhejjalogamettasaMkilesaTThANANi palidovamassa asaMkhejjadimAgamettakhaMDANi kAdUNa tattha carimakhaMDassa ukkarasahidisaMkileso NAma / tattha vaTTamANassa ukkassaTidibaMdho hodi / sesaducarimAdikhaMDehi ukkassaTidibaMdhapaDisehe patte tehi vi ukkassadvidibaMdho hodi tti jANAvaNaTThamIsimajjhimapariNAmasse tti uttaM / evaMviheNa jIveNa NANAvaraNIyassa tIsaMsAgarovamakoDAkoDidvidibaMdhe pabaddhe tassa NANAvaraNIyaveyaNA kAlado ukkassA / tavadirittamaNukkassA // 9 // use bAMdhatA hai; isa bAtake jJApanArtha ' jAgRta ' padakA grahaNa kiyA hai| zrutopayoga yukta jIva hI utkRSTa sthitiko bAMdhatA hai, na ki matiupayoga yukta jIva; isa bAtake jJApanArtha 'zrutopayoga yukta jIvake ' aisA kahA hai| utkRSTa sthiti ke bandha yogya saMklezasthAna asaMkhyAta loka pramANa haiN| unameMse antima saMklezasthAnake dvArA utkRSTa sthitiko bAMdhatA hai, isa bAtake zApanArtha ' utkRSTa sthitike bandha yogya utkRSTa sthitisaMklazameM vartamAna' aisA kahA hai / aba isase utkRSTa sthitike bandha yogya zeSa saMklezasthAnoMke dvArA utkRSTa sthitike bandhakA niSedha prApta hone para unase bhI ukta sthitiko bAMdhatA hai, isa bAtako jatalAneke liye 'kucha madhyama pariNAmoMse yukta jIvake' aisA kahA gayA hai / athavA, utkRSTa sthitike bandha yogya asaMkhyAta loka pramANa saMklezasthAnoMke palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra khaNDa karake unameM antima khaNDakA nAma utkRSTa sthitisaMkleza hai / isa antima khaNDameM rahanevAle jIvake utkRSTa sthitikA bandha hotA hai| aba isase zeSa dvicarama bhAdika khaNDoMke dvArA utkRSTa sthitike bandhakA pratiSedha prApta hone para unase bhI utkRSTa sthitikA bandha hotA hai, isa bAtake zApanArtha 'kucha madhyama pariNAmoMse yukta jIvake' aisA kahA hai / uparyukta vizeSaNoMse viziSTa jIvake dvArA jJAnAvaraNIyake tIsa kor3Akohi sAgaropama pramANa sthitibandhake bAMdhanepara usake jJAnAvaraNIya kI vedanA kAlakI apekSA utkRSTa hotI hai| usase bhinna anutkRSTa vedanA hotI hai // 9 // 1 prAtiSu ' unakassae DidisaMkilese ' iti paatthH| Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 ] chakkhaMDAgame vaiyaNAkhaMDa ( 4, 2, 6, 9. tado vadirittaM tavvadirittaM, ukkassaTThidibaMdhavadirittA' aNukkarasaTThidiveyaNA hoMdi tti uttaM hodi / sA ca ayappayArA tti tisse sAmiNo vi aNeyavihA hoMti / tersi parUvaNaM kassAmA / taM jahA - tiNNivAsasaharasamAbAdhaM kADhUNa tIsasAgarovamakoDA koDidvidIe pabaddha e ukkarasaTThidI hodi / punne| aNNeNa jIveNa samaUNatI saMsAgarovamakoDAkoDI baddhAsu paDhamamaNukkassadvANaM hodi / ettha ukkassaTThidipamANaM saMdiTThIe cattAlIsarUvAhiyadvasadamettaM | 240 || aNukka sukkassaTThidIe guNacAlIsarUvA hiya dusadamettA | 239 | | tado aNNeNa jIveNa dusamaUNukkasahidIe pabaddhAe bidiyamaNukkassANaM hodi / tassa pamANamedaM / 238 | | edeNa kameNa AbAdhAkaMda eNUNa ukkassaTThidIpa pabaddhAe aNNamaNukkassadvANaM hodi / ettha AbAdhAkaMdayapamANaM tIsaruvANi | 30 | | edammi ukkassaTThidimmi sohide taditthaTThidibaMdha dvANamettiyaM hodi | 210 | | saMpahi ukkassAbAhA samaUNA hodi / kudo ? AvAhAcarimasamae paDhamaNiseya - NivAdAdo / saMdiTThIe ukkassAbAdhApamANamaTTha ! 8 || puNo samayAhiyaAbAdhA kaMda eNUNaukkasahidIe pabaddhAe so aNNo aNukkassadvANAbiyappo hodi | 209 | | eMdreNa kameNa doAbAdhA kaMda ehi UNukkassaTThidIe pabaddhAe so aNNA aNukkassaTThidiviyappo | 180 || usase vyatirikta arthAt utkRSTa sthitibandhase bhinna anutkRSTa sthitivedanA hotI hai, yaha sUtra kA artha hai / vaha cUMki aneka prakArakI hai, ataH usake svAmI bhI aneka prakArake haiN| unakI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai-tIna hajAra varSa AbAdhA karake tIsa kor3A kor3i sAgaropama mAtra sthitike bAMdhanepara utkRSTa sthiti hotI hai / phira anya jIvake dvArA eka samaya kama tIsa kor3Akor3i sAgaropama pramANa sthiti ke bAMdhane para prathama anutkRSTa sthAna hotA hai / yahAMpara utkRSTa sthitikA pramANa saMdRSTimeM do sau cAlIsa (240) aMka hai / anutkRSTa utkRSTa sthitikA pramANa do sau unatAlIsa (239) aMka hai| usase anya jIvake dvArA do samaya kama utkRSTa sthitike bAMdhanepara dvitIya anutkRSTa sthAna hotA hai / usakA pramANa yaha hai-- 238 / isa kramase AbAdhAkANDakase hIna utkRSTa sthitike bAMdhanepara anya anutkRSTa sthAna hotA hai / yahAM AbAdhAkANDakakA pramANa tIsa aMka (30) hai / isako utkRSTa sthitimeMse ghaTA denepara vahAMkA sthitibandhasthAna itanA hotA hai- 240- - 30 = 110 // aba utkRSTa AbAdhA eka samaya kama ho jAtI hai, kyoMki, AbAdhAke antima samayamai prathama niSeka nirjIrNa ho cukA hai| saMdRSTimeM utkRSTa AbAdhAkA pramANa ATha ( 8 ) hai / pazcAt eka samaya adhika AbAdhAkANDakase hIna utkRSTa sthitike bAMdhanepara vaha anya anutkRSTa sthAnavikalpa hotA hai - 240 - ( 30 + 1) 209 | isa kramase do AbAdhAkANDakoMse hIna utkRSTa sthitike bAMdhanepara vaha anya anutkRSTa sthitivikalpa hotA hai -- 240 - 60 = 180 / isa prakAra isI kramase eka samaya kama do = 1 pratiSu ' baMdhavadiritto ' iti pAThaH / Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 5, 6, 9.] veSaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmitta evamedeNa kameNa samaUNa-bisamaUNAdikameNa NiraMtaraTThANANi uppAdedavyANi jAva samaUNAbAhakaMdayabbhahiyadhuvahidi tti / tisse pamANaM saTThI / 60 / edamhAdo samaUNa-bisamaUNAdikameNa baMdhAviya odAradavvaM jAva savvavisuddhasaNNipaMciMdiyadhuvahidi ti / puNo dhuvaTTidiM baMdhamANassa aNNo apuNaruttahidiviyappo hodi / ettha dhuvadvidipamANamekkattIsa | 31 / saMpahi edisse heDhA saNNipaMciMdiesu hidibaMdhaTThANANi labbhaMti / kudo 1 saya. visuddheNa saNipaMcidiyapajjatteNa baddhajahaNNahidIe jahaNNahidisaMtasamANAe dhuvaTThidi tti gahaNAdo / tado paMciMdiesu dvidibaMdhaTThANANi ettiyANi ceva labbhaMti / ___saMpahi edisse heTThA baMdhaM mottUNa dvidisataM ghAdiya eiMdisu dvidisaMtahANaparUvaNaM kassAmo / ettha saMdiTTI000 00010001000100018001000100010001000 000 0010001000100010081000100010001000 010001000100010001000180018001000 10001000100010001000100010001000 0001000100010001000100010001000 dhuvahidi tti ekkattIsa | 31|, egaDhidikhaMDe tti saMdiTThIe cattAri | 4|, ukkIraNakAlo cattAri 4 / evaM tRviya hidiTThANuppattiM bhaNissAmo / taM jahA ego tasajIvo samaUNukkIraNaddhAe ahiyadhuvahidisaMtakammeNa eiMdiesu pvittttho| 000 000 samaya kama ityAdi kramase eka samaya kama AbAdhAkANDakase adhika dhruvasthiti taka nirantara sthAnoMko utpanna karAnA cAhiye / usakA pramANa sATha (30-1-29,3.+29-60) hai| isameMse eka samaya kama do samaya kama ityAdi kramase bandha karAkara sarvavizuddha saMjhI paMcendriyakI dhruvasthiti taka utAranA cAhiye / pazcAt dhruvasthitiko bAMdhanevAle jIvakA anya apunarukta sthitivikalpa hotA hai / yahAM dhruvasthitikA pramANa ikatIsa (31) hai| ____ aba isake nIce sthitibandhasthAna saMzI paMcendriyoM meM pAye jAte haiM, kyoMki, sarvavizuddha saMzI paMcendriya paryAptaka jIvake dvArA bAMdhI gaI jaghanya sthitisatva samAna jaghanya sthitiko dhruvasthiti rUpase grahaNa kiyA gayA hai| isaliye paMcendriyoM meM sthitibandhasthAna itane hI pAye jAte haiN| ' aba isake nIce bandhako chor3akara sthitisattvakA ghAta karake ekendriyoM meM sthitisattvasthAnoMkI prarUpaNA karate haiN| yahAM saMdRSTi (mUla meM dekhiye)| saMraSTimeM dhruvasthitikA pramANa 31, eka sthitikANDakakA pramANa 4, aura utkIraNakAlakA pramANa 4 hai / isa prakAra sthApita karake sthitisthAnoMkI utpattiko kahate haiM / yathA eka prasa jIva eka samaya kama utkIraNakAlase adhika dhruvasthitisattvase Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa puNo bidio jIvo samaUNukkIraNaddhAe ahiyasamayAhiyadhuvaTThidIe saha eiMdiesu uvvnnnno| tado aNNo tadio jIvo samaUNukkIraNaddhAe ahiyadusamayAhiyadhuvahidIe saha eiMdiesu uvavaNNo / puNo cauttho jIvo samaUNukkIraNaddhAe ahiyatisamayAhiyadhuvahidIe saha eiMdiesu uvvnnnno| puNo aNNo jIvo samaUNukkIraNaddhAe cadusamayAhiyadhuvahidIe ca eiMdiesu uvavaNNo / evaM samaUNukkIraNaddhAe egegasamayAhiyadhuvaTThidIe ca tAva uppAdedavvaM jAva samaUNukkIraNaddhAe egasagalahidikhaMDaeNa ca abbhahiyadhuvahidIe eiMdiesu paviTTho tti| evaM palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettajIvA egasamaeNa eiMdiesu pvesidvyaa| puNo edesu rUvAhiyadvidikaMdayamettajIvesu hidighAdaM karemANesu dhuvadvidIe heTThA dvidisataThThANuppattIe bhaNNamANAe samaUNukkIraNaddhAe ahiyadhuvadvidIe saha eiMdiesu uppaNNeNa paDhamaphAlIe pAdidAe ukkIraNaddhAe paDhamasamao galadi / edaM hidisaMtavANaM puNarutaM, dhuvahidIe uvAra smuppttiido| puNo vidiyaphAlipadidasamae ceva ukkIraNaddhAe bidiyasamao galadi / edaM pi puNarutaM ceva / evaM NedavvaM jAva dvidikhaMDayacarimaphAlimapAdiya ukkIraNaddhAe carimasamayaM dheradUNa vido tti / puNo edamevaM ceva dvaviya samaUNuekendriyoM meM praviSTa huA / phira dUsarA jIva eka samaya kama utkIraNakAlase adhika aura eka samayase adhika dhruvasthitike sAtha ekendriyoM meM utpanna huaa| usase anya tIsarA jIva eka samaya kama utkIraNakAlase adhika aura do samayoMse adhika dhavasthitike sAtha ekendriyoM meM utpanna huaa| punaH caturtha jIva eka samaya kama utkIraNakAlase adhika aura tIna samayoMse adhika dhravasthitike sAtha pakedriyoM meM utpanna huaa| punaH anya jIva eka samaya kama utkIraNakAla aura cAra samaya adhika dhruvasthitike sAtha ekendriyoM meM utpanna huA / isa prakAra eka samaya kama utkIraNakAla aura eka eka samaya adhika dhruvasthitike sAtha eka samaya kama utkIraNakAla aura eka sampUrNa sthitikANDakase adhika dhruvasthitike sAtha ekendriyoM meM praviSTa hone taka utpanna karAnA cAhiye / isa prakAra palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra jIvoMko eka samayase ekendriyoMmeM praviSTa karAnA caahiye| punaH eka adhika sthitikANDaka mAtra ina jIvoMke dvArA sthitighAta karate rahanepara dhruvasthitike nIce sthitisattvasthAnoMkI utpattikA kathana karate samaya eka samaya kama utkIraNakAlase adhika dhravasthitike sAtha ekendriyoM meM utpanna hue jIvake dvArA prathama phAlike patita karAye jAne para utkIraNakAlakA prathama samaya galatA hai| yaha sthitisattvasthAna punarukta hai, kyoMki, usakI dhruvasthitike Upara utpatti hai / punaH dvitIya phAlike patita honeke samayameM hI utkIraNakAlakA dvitIya samaya galatA hai| yaha bhI sthAna punarukta hI hai / isa prakAra sthitikANDakakI antima phAliko patita na karAkara utkIraNakAlake antima samayako lekara sthita jIva taka le jAnA caahiye| pratiSu ' evaM ' iti paatthH| 2 pratiSu ' evamevaM ' iti pAThaH / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 9 ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmitta [ 95 kkIraNaddhAe sagalegaTThidikhaMDaeNa ca ahiyadhuvahidIe eidiesu uppaNNajIveNa paDhamaphAlIe pAdidAe ukkIraNaddhAe paDhamasamao galadi / edaM hidisaMtaThThANaM puNaruttaM hodi, dhuvaTTidIdo ahiyattAdo / bidiyaphAlipadidasamae ceva ukkIraNaddhAe bidiyasamao galadi / evaM pi TThANaM puNaruttaM ceva / tadiyaphAlipadidasamae ukkIraNaddhAe tadiyasamao galadi / vidisaMtahANaM puNarutaM hodi / evaM NedavvaM jAva aMtImuhuttametadvidiukkIraNasamayANaM ducarimasamao tti / puNo dvidiukkIraNakAlacarimasamae galide paDhamahidikhaMDayassa carimaphAlI padadi / edamapuNaruttaTThANaM hodi, dhuvahidi pekkhidUNa smuunntttthaannaado| puNo samaUNukkIraNaddhAe samaUNahidikhaMDaeNa ca ahiyadhuvahidIe saha eiMdiesu uppaNNajIveNa paDhamaphAlIe pAdidAe ukkIraNaddhAe paDhamasamao galadi / edaM dvANaM puNaruttaM hodi / vidiyaphAlIe saha uvakIraNaddhAe bidiyasamae galide vi puNaruttaTThANaM hodi / tadiyaphAlIe saha ukkIraNaddhAe tadiyasamae galide vi puNaruttaTThANaM hodi / evaM NedavvaM jAva samaUNukkIraNaddhAmettaphAlIo padidAo tti / puNo dvidikaMDayacarimaphAlIe padidAe ukkIraNaddhAe carimasamao galadi / edamapuNaruttaTThANa hodi / kudo ? dvidikaMdayacarimaphAlIe padidAe sesahidisaMta samaUNadhuva phira isako isI prakAra hI sthApita karake eka samaya kama utkIraNakAla aura sampUrNa eka sthitikADakase adhika dhruvasthitike sAtha ekendriyoM meM utpanna hue jIvake dvArA prathama phAliko patita karAne para utkIraNakAlakA prathama samaya galatA hai| yaha sthitisattvasthAna punarukta hai, kyoMki, vaha dhruvasthitise adhika hai| dvitIya phAlike patita hone ke samayameM hI utkIraNakAlakA dvitIya samaya galatA hai| yaha bhI sthAna punarukta hI hai / tRtIya phAli ke patita honeke samayameM utkIraNakAlakA tRtIya samaya galatA hai / isa prakAra antarmuhUrta mAtra sthitike utkIraNakAla ke samayoM meM dvicarama samaya taka le jAnA cAhiye / pazcAt sthiti utkIraNakAlake antima samayake galanepara prathama sthitikANDakakI antima phAli patita ho cukatI hai| yaha apunarukta sthAna hai, kyoMki, dhruvasthitikI apekSA yaha sthAna eka samaya kama hai| punaH eka samaya kama utkIraNakAla se aura eka samaya kama sthitikANDakase adhika dhruvasthitike sAtha utpanna hue jIvake dvArA prathama phAli ke patita karAnepara utkIraNakAlakA prathama samaya galatA hai| yaha sthAna panarukta hai| dvitIya phAlike sAtha utkIraNakAla ke dvitIya samayake galanepara bhI punarukta sthAna hotA hai| tRtIya phAlike sAtha utkIraNakAlake tRtIya samayake galanepara bhI punarukta sthAna hotA hai| isa prakAra eka samaya kama utkIraNakAla mAtra phAliyoMke patita hone taka le jAnA caahiye| tatpazcAt sthitikANDaka.kI antima phAlike patita honepara utkIraNakAlakA antima samaya galatA hai / yaha apunarukta sthAna hai, kyoMki, sthitikANDakakI antima phAlike patita honepara zeSa sthitisattva eka samaya kama dhruvasthiti pramANa hokara phira Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 950 . chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [1, 2, 6, 9. dvidimettaM hodUNa puNo ukkIraNaddhAe carimasamae galide uvagayadusamaUNadhuvaTidittAdo / puNo tadiyajIveNa samaUNukkIraNaddhAe durUUNaTThidikaMdaeNa ca abbhahiyadhuvaTThiIdasaMtakammieNa paDhamaTThidikaMdayassa paDhamaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe paDhamasamao galadi / eso aNukkassadvidiviyappo puNaratto hodi / puNo taNeva bidiyaphAlIe avaNidAe hidikhaMDayaukkIraNaddhAe bidiyasamao galadi / [ edaM ] dvidivANaM puNarutaM hodi / teNeva jIveNa puNo tasseva dvidikhaMDayassa tadiyaphAlIe avaNidAe uvakIraNaddhAe tadiyasamao galadi / evamedeNa kameNa samaUNukkIraNaddhAmettasamaesu galidesu ttettiyamettAo ceva phAlIo padaMti puNaruttaTThANANi ca uppajjati / puNo edeNeva jIveNa paDhamaTThidikhaMDayassa carimukkIraNasamaeNa saha carimaphAlIe avaNidAe apuNaruttaTThANaM hedi| kudo ? sesahidisaMtakammassa ttiruuvuunndhuvhidipmaannttdNsnnaado| puNo cautthajIveNa samaUNukkIraNaddhAe tirUUNaTThidikhaMDaeNa ahiyadhuvadvidisaMtakammieNa paDhamaTThidikhaMDayassa paDhamaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe paDhamasamao galadi, puNaruttadvidiTThANamuppajjadi / puNo teNeva tarasa bidiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe tadiyasamao galadi / edaM pi hANaM puNaruttameva / evaM samaUNukkIraNaddhAmettapuNarutta --....................................... utkIraNakAlake antima samaya ke gala jAnepara do samaya kama dhruvasthiti pAyI jAtI hai| punaH eka samaya kama utkIraNakAla aura do rUpa kama sthitikANDakase adhika dhruvasthitisattva saMyukta tRtIya jIvake dvArA prathama sthitikANDaka sambandhI prathama phAlike alaga karanepara utkIraNakAlakA prathama samaya galatA hai / yaha anutkRSTa sthitivikalpa punarukta hai / pazcAt usI jIvake dvArA dvitIya phAlike alaga karanepara sthitikANDakautkIraNakAlakA dvitIya samaya galatA hai| yaha sthitisthAna punarukta hai / ukta jIvake dvArA phirase usI sthitikANDakakI tIsarI phAlike alaga kiye jAne para utkIraNakAlakA tIsarA samaya galatA hai| isa prakAra isa kramase eka samaya kama utkIraNakAla pramANa samayoMke gala jAne para utanI hI phAliyAM patita hotI haiM aura punarukta sthAna utpanna hote haiN| pazcAt isI jIvake dvArA prathama sthitikANDakake antima samayake sAtha antima phAli ke alaga kiye jAne para apunarukta sthAna hotA hai, kyoMki, zeSa sthitisattva tIna rUpoMse hIna dhuvasthiti pramANa dekhA jAtA hai| punaH caturtha jIvake dvArA eka samaya kama utkIraNakAla se aura tIna samaya kama sthitikANDakase adhika dhruvasthitisattvarmika hokara prathama sthitikANDakakI prathama phAlike alaga kiye jAnepara utkIraNakAlakA prathama samaya galatA hai aura punarukta sthitisthAna utpanna hotA hai / pazcAt usI jIvake dvArA ukta sthitikANDakakI dvitIya phAlike alaga kiye jAnepara utkIraNakAlakA tRtIya samaya galatA hai| yaha bhI sthAna punarukta hI hai / isa prakAra eka samaya kama utkIraNakAla pramANa punarukta Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 9. ] veNa mahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmittaM [ 97 uppaNNe puNo paDhamaTThidikaMdayarasa carimaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe carimasamao galadi / tAce apuNaruttaTThANamuppajjadi / kudo ? ghAdidasesaTThidisaMtakammassa cadurUvUNadhuva TThidipamANattuvalaMbhAdo / evamedeNa kameNa TThidikhaMDayametta apurNaruttaTThANANi uppAdiya puNo ukkIraNadAe carimasamaeNa saha carimaphAliM gheredUNa dvidajIveNa carimaphAlIe ava - nidAe aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / kudo ? ghAdidasesaTThidisaMtakammassa rUvAhiyaDidikhaMDaeNUNadhuvaTTidipamANattadaMsaNAdo | evaM kade rUvAhiyAidikhaMDayamettANi caiva apuNaruttaTThANANi laddhANi havaMti / ghAdidasesa savvajahaNNaTThidisaMtakammaM pekkhidUNa paDhamaTThidikhaMDayaM ghAdiya vidase sukka sadvidisaMtakammaM dvidikaMdayametteNa ahiyaM hodi / puNo evaM TThidisaMtakammajhaNANaM bidiyaTThidikaMdayamassidUNa apuNaruttaTThANupatti vattaissAmA / taM jahA - egegasamauttarakameNa dviditaM dharedUNa dvidarUvAhiyakaMdayamettajIvesu savvajahaNNaDidisaMtakammieNa bidiyaTThidikhaMDayassa paDhamaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe paDhamasamao galadi / tAdhe apuNaruttaTThANaM uppajjadi, puvvillaTThidisaMtakammAdo edassa dvidisaMtakammassa samaUttadaMsaNA do / puNo edeNeva bidiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNadvAra bidiyasamao galadi / edaM pi apuNaruttaTThANaM hodi / evaM samaUNukkIraNaddhAmettaphAlIo pAdiya sama sthAnoMke utpanna honepara punaH prathama sthitikANDakakI antima phAlike alaga kiye jAnepara utkIraNakAlakA antima samaya galatA hai / taba apunarukta sthAna utpanna hotA hai, kyoMki, usa samaya ghAtanese zeSa rahA sthitisantakarma cAra rUpoMse kama dhruvasthiti pramANa pAyA jAtA hai / isa prakAra isa kramase sthitikANDaka pramANa apunarukta sthAnoMko utpanna karAke pazcAt utkIraNakAlake antima samayake sAtha antima phAliko lekara sthita jIvake dvArA antima phAlike alaga kiye jAnepara anya apunarukta sthAna hotA hai, kyoMki, ghAtanese zeSa rahA sthitisantakarma eka adhika sthitikANDaka se hIna dhruvasthiti pramANa dekhA jAtA hai / aisA karanepara eka adhika sthitikANDakake barAbara hI apunarukta sthAna prApta hote haiM / ghAtanese zeSa rahe samasta jaghanya sthitisatkarmakI apekSA prathama sthitikANDakakA ghAta karake sthApita kiyA huA zeSa utkRSTa sthitisatkarma sthitikANDaka mAtra se adhika hotA hai / aba isa prakAra se sthitisatkarmasthAnoMke dvitIya sthitikANDakakA Azraya karake a punarukta sthAnoM kI utpattiko kahate haiN| yathA- eka eka samayakI adhikatA ke kramase sthitisatvako lekara sthita eka adhika sthitikANDaka mAtra jIvoM meM se sarvajaghanyasthiti satkarmika jIvake dvArA dvitIya sthitikANDakakI prathama phAlike alaga kiye jAnepara utkIraNakAlakA prathama samaya galatA hai / usa samaya apunarukta sthAna utpanna hotA hai, kyoMki, pUrvake sthitisatkarmakI apekSA yaha sthitisatkarma eka samaya kama dekhA jAtA hai / phira isI jIvake dvArA dvitIya phAlike alaga kiye jAnepara utkIraNakAlakA dvitIya samaya galatA hai / yaha bhI apunarukta sthAna hotA hai / isa prakAra eka samaya kama utkIraNakAla 1 tApratAvataH prAk ' evaM samaUNukkIraNaddha mittaTThANaM hodi ' ityadhikaH pAThaH / cha. 11-13 Jain Education: International Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [1, 2, 6, 9. UNukkIraNaddhAmettANi ceva apuNaruttaTThANANi uppAdedavvANi / puNo ukkIraNaddhAe carimasamaeNa bidiyaTTidikhaMDayacarimaphAli dheredUNa hidaM jIvamevaM ceva Dhaviya puNo edesu jIvesu savvukkassahidisaMtakammieNa bidiyaTTidikhaMDayassa paDhamaphAlIe avaNidAe paDhamasamao galadi / edaM ThANaM puNaruttaM hodi / bidiya phAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe bidiyasamao galadi / edaM pi puNaruttameva / evaM samaUNukkIraNaddhAmettaphAlIo jAva padaMti tAva puNaruttANi cava TThANANi uppajjati / puNo edeNeva bidiyaTThidikhaMDayassa carimaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe. carimasamao galadi / edamapuNaruttaTThANaM hodi / kudo 1 puvvaM ThavidUNAgadahidisaMtakammaM pekkhidUNa edassa TThidisaMtakammassa samaUNattadasaNAdo / puNo edamhAdo bidiyajIveNa bidiyaTThidikhaMDayassa paDhamaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe paDhamasamao galadi / edaM puNaruttaTThANaM hodi / bidiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe bidiyasamao galadi / edaM pi puNaruttameva / evaM samaUNukkIraNaddhAmettaphAlIsu padamANiyAsu puNaruttANi ceva dvANANi uppati / puNo edeNeva bidiyahidikhaMDayassa carimaphAlIe pAdidAe ukkIraNaddhAe carimasamao galadi / evaM pramANa phAliyoMko alaga karake eka samaya kama utkIraNakAla pramANa hI apunarukta sthAnoMkoM utpanna karAnA cAhiye / pazcAt utkIraNakAlake antima samayameM dvitIya sthitikANDa kakI antima phAliko lekara sthita jIvako isI prakAra sthApita karake phira ina jIvoM meM se sarvotkRSTa sthitisatkarmika jIvake dvArA dvitIya sthitikANDakakI prathama phAlike alaga kiye jAne para prathama samaya galatA hai| yaha sthAna punarukta hai| dvitIya phAlike alaga kiye jAne para utkIraNakAlakA dvitIya samaya galatA hai| yaha bhI sthAna punaruSata hI hai| isa prakAra eka samaya kama utkIraNakAla pramANa phAliyAM jaba taka alaga hotI haiM taba taka punarukta hI sthAna utpanna hote haiN| phira isI jIvake dvArA dvitIya sthitikANDakakI antima phAlike alaga kiye jAnepara utkIraNakAlakA antima samaya galatA hai / yaha apunarukta sthAna hai, kyoMki, pahile sthApita karake Aye hue sthitisatkarmakI apekSA yaha sthitisatkarma eka samaya kama dekhA jAtA hai| tatpazcAt isa jIvakI apekSA dvitIya jIvake dvArA dvitIya sthitikANDakakI prathama phAlike alaga kiye jAnepara utkIraNakAlakA prathama samaya galatA hai| yaha punarukta sthAna hotA hai| dvitIya phAlike vighaTita kiye jAnepara utkIraNakAlakA dvitIya samaya galatA hai| yaha bhI sthAna punarukta hI hai| isa prakAra eka samaya kama utkIraNakAla pramANa phAliyoMke alaga hone taka punarukta hI sthAna utpanna hote haiM / pazcAt isI jIvake dvArA dvitIya sthitikANDakakI antima phAlike alaga kiye jAne para utkIraNakAlakA antima samaya galatA hai| isa prakAra antima samayake 1 pratiSu paDhamANiyAsu' iti paatthH| Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 9. ] vaiyaNamahAhiyAre veyaNa kAlaviddANe sAmita [ 99 [ carimasamae ] galide edamapuNaruttaTThANaM hodi, carimaphAlIe pAdidAe pugvillajIvaTThidisaMteNa sesaTThidisaMtaM samANaM' hodUNa puNo ukkIraNaddhAe carimasamae galide tatto samaUNaM hoditi / edamatthapadaM uvari savvattha vattavvaM / puNo tatto tadiyajIveNa bidiyaTThidikhaMDayassa paDhamaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe paDhamasamao galadi / galide puNarutaTThANaM hodi / bidiyaphAlIe avaNidAe ukkI - raNaddhA bidiyasamao galadi / edaM pi puNaruttaTThANaM hodi / puNo tadiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe tadiyasamao galadi / edaM pi puNaruttaTThANaM hodi / evaM samaUNukkI - ddhamittaphAlIo jAva padaMti tAva puNaruttaTTANANi caiva uppajjeti / puNo edeNeva caramaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe carimasamao galadi / edamapuNaruttaTThANaM hodi / kudo ? carimaphAlIe padidAe puvvillaDidisaMtakammeNa sarisattaM pattassa sesaTThidisaMtakammasse ukkIraNaddhAe carimasamayagalaNeNa samaUNattaMdasaNAdo | puNo tatto cautthajIveNa bidiyaTThidikaMdayassa paDhamaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe paDhamasamao galadi / bidiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe [ bidiyasamao galadi / puNo tadiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe ] tadiyasamao galadi / edaM pi puNaruttaTThANaM hodi / galane para yaha apunarukta sthAna hotA hai, kyoMki, antima phAlike alaga honepara pUrvokta jIvake sthitisaravase zeSa sthitisattva samAna ho karake pazcAt utkIraNakAlake antima samayake galanepara usase eka samaya kama ho jAtA hai / yaha arthapada Age saba jagaha kahanA cAhiye / tatpazcAt usase tIsare jIvake dvArA dvitIya sthitikANDakakI prathama phAlike alaga kiye jAnepara utkIraNakAlakA prathama samaya galatA hai / usake galanepara punarukta sthAna hotA hai / dvitIya phAlike naSTa honepara utkIraNakAlakA dvitIya samaya galatA hai / yaha bhI punarukka sthAna hai / phira tRtIya phAlike naSTa honepara utkIraNakAlakA tRtIya samaya galatA hai / yaha bhI punarukta sthAna hai| isa prakAra jaba taka eka samaya kama utkIraNakAla pramANa phAliyAM patita hotI haiM taba taka punarukta sthAna hI utpanna hote haiM / pazcAt isI jIvake dvArA antima phAlike alaga kiye jAnepara utkIraNakAlakA antima samaya galatA hai / yaha apunarukta sthAna hai, kyoMki, antima phAlike patita hone para pahile jIvake sthitisatkarmase samAnatAko prApta huA zeSa sthitisatkarma utkIraNakAlake antima samayake galanese eka samaya kama dekhA jAtA hai / punaH usale caturtha jIvake dvArA dvitIya sthitikANDakakI prathama phAlike alaga kiye jAnepara utkIraNakAlakA prathama samaya galatA hai / dvitIya phAlike alaga kiye jAnepara utkIraNakAlakA [ dvitIya samaya galatA hai / pazcAt tRtIya phAlike vighaTita 1 pratiSu 'sesaTThiIdasaMtasamANaM ' iti pAThaH / 2 prati 'sarisarca pi tassesadvidi saMta kammassa tApratau 'sarisarca paJcasavidisaMtakammassa ' iti pAThaH / * Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10.1 . chakkhaMDAgame vaiyaNAkhaMDa [1, 2, 6, . evaM samaUNukkIraNaddhAmettaphAlIo jAva padaMti tAva puNaruttANi ceva dvANANi uppajjati / puNo carimaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe carimasamao galadi / edamapuNaruttahANaM hodi / kudo ? carimaphAlIe avaNidAe puvvillaTThidisaMtakammeNa sarisattamuvagayassa sesahidisaMtakammassa ukkIraNaddhAcarimasamayagalaNeNa samaUNattadaMsaNAdo / evamedeNa kameNa hidikaMdayamettANi samaUNukkIraNaddhAe ahiyANi apuNaruttahidisata hANANi uppAiya puNo pacchA pucillaTThavidajIvAdo apuNaruttaTThANuppattI vattavvA / taM jahA - teNa puvvaNiruddhajIveNa carimaphAlIe avaNidAe carimasamao galadi / edamapuNaruttaTThANaM hodi / kudo ? carimaphAlIe padidAe punvillaDidisaMtakammeNa sarisattamuvagayassa hidisaMtakammassa adhadvidigalaNeNa samaUNattadasaNAdo / evaM bidiyaparivADI gadA / saMpahi tadiyaparivADiM vattaissAmA / taM jahA- edesu svAhiyadvidikaMdayamettajIvesu savajahaNNahidisaMtakammieNa tadiyaTTidikaMdayassa paDhamaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe paDhamasamao galadi / edamapuNaruttaTThANaM hodi, adhaDhidigalaNeNa puvvillaTThidiM paDucca samaUNattadasaNAdo / carimaphAliM mottUNa sesaphAlIhiMto NApuNaruttaTThANaM' uppajjadi, kiye jAne para utkIraNakAlakA ] tRtIya samaya galatA hai| yaha bhI punarukta sthAna hotA hai| isa prakAra eka samaya kama utkIraNakAla pramANa phAliyAM jaba taka patita ho haiM taba taka punarukta sthAna hI utpanna hote haiM / pazcAt antima phAlike alaga kiye jAnepara utkIraNakAlakA antima samaya galatA hai| yaha apunarukta sthAna hotA hai, kyoMki, antima phAlike vighaTita honepara pUrva sthitisatkarmase samAnatAko prApta huA zeSa sthitisatkarma utkIraNakAla sambandhI antima samayake galanese eka samaya kama dekhA jAtA hai| isa prakAra isa kramase sthitikANDaka pramANa va eka samaya kama utkIraNakAlase adhika apunarukta sthitisattvasthAnoMko utpanna karAkara phira pazcAt pahile sthApita jIvakI apekSA apunarukta sthAnoMkI utpatti kahI jAtI hai| yathAukta vivakSita pUrva jIvake dvArA antima phAlike vighaTita kiye jAne para antima samaya galatA hai| yaha apunarukta sthAna hai, kyoMki, antima phAlike vighaTita honepara pahileke sthitisatkarmase samAnatAko prApta huA sthitisatkarma adhaHsthitike galanese eka samaya dekhA jAtA hai / isa prakAra dvitIya paripATI samApta huii| aba tatIya paripATIko kahate haiN| yathA-ina eka adhika sthitikANDaka pramANa jIvoMmeMse sarvajaghanyasthitisatkarmika jIvake dvArA tRtIya sthitikANDakakI prathama phAlike vighaTita kiye jAnepara utkIraNakAlakA prathama samaya galatA hai| yaha bhapunarukta sthAna hai, kyoMki, adhaHsthitika galanese pUrvokta sthitikI apekSA yaha sthiti eka samaya kama dekhI jAtI hai / antima phAliko chor3a zeSa phAliyoMse apunarukta 1 kApatau sesaphAlIhito egaM puNastadvANaM', tApatau ' sesaphAlIhito Na puNaratavANaM ' iti pAThaH / Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 9. ] vaiyaNamahAhiyAre vaiyaNakAla vihANe sAmita ( 101 tattha dvidINamAyAmassa ghAdAbhAvAdo / puNo teNeva bidiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhA bidiyasamao galadi / edamapuNaruttaTThANaM hodi / tadiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhA tadiyasamao galadi / edaM apuNaruttaTThANaM hodi / evaM samaUNukkIraNaddhAmettANi caiva dvANANi apuNarutANi uppAdedavvANi / puNo ukkIraNaddhA carimasamaeNa TThidikaMdayacarimaphAliM tadhA caiva dRviya puNo desu appidajIvasu savvukkassaTThidisaMtakammiyajIveNa tadiyaTThidikaMdayapaDhamaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe paDhamasamao galadi / edaM puNarutaTThANaM hodi / bidiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe bidiyasamao galadi / edaM pi puNaruttaTThANaM / tadiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe tadiyasamao galadi / edaM pi puNaruttaTThANaM hodi / evaM samaUNukkIraNaddhAmettANi puNaruttaTThANANi gacchati / puNo tadiyaTThidikhaMDayassa carimaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe carimasamao galadi / edamapuNaruttaTThANaM hodi / kudo ? caramaphAlIe avaNidAe sesaTThidisaMtakammassa puvvillaDidisatakammeNa sarisattaM pattassa aghaTThidigalaNeNe samaUNa ttadaMsaNAdo / puNo mhAdo bidiyajIveNa tadiyaDidikhaMDayassa paDhamaphAlIe avaNidAe ukkI - sthAna nahIM utpanna hotA, kyoMki, unameM sthitiyoMke AyAmakA ghAta sambhava nahIM hai / pazcAt usI jIvake dvArA dvitIya phAlike alaga kiye jAnepara utkIraNakAlakA dvitIya samaya galatA hai yaha apunarukta sthAna hai / tRtIya phAlike alaga honapara utkIraNakAlakA tRtIya samaya galatA hai / yaha apunarukta sthAna hai / isa prakAra eka samaya kama utkIraNakAla pramANa hI apunarukta sthAnoMko utpanna karAnA cAhiye / aba utkIraNakAlake antima samayameM sthitikANDakakI antima phAliko usI prakAra sthApita karake phira ina vivakSita jIvoM meM se sarvotkRSTasthitisatkarmika jIvake dvArA tRtIya sthitikANDakakI prathama phAlike vighaTita kiye jAnepara utkIraNakAlakA prathama samaya galatA hai / yaha punarukta sthAna hai / dvitIya phAlike vighaTita kiye jAnepara utkIraNakAlakA dvitIya samaya galatA hai / yaha bhI punarukta sthAna hai / tRtIya phAlike vighaTita honepara utkIraNakAlakA tRtIya samaya galatA hai / yaha bhI punarukta sthAna hai / isa prakAra eka samaya kama utkIraNakAlake barAbara punarukta sthAna jAte haiN| pazcAt tRtIya sthitikANDakakI antima phAlike vighaTita hone para utkIraNakAlakA antima samaya galatA hai / yaha apunarukta sthAna hai, kyoMki, antima phAlike vighaTita honepara zeSa sthitisatkarma pUrvake sthitisatkarmase samAnatAko prApta sthitisatkarma adhaHsthitike galane se eka samaya kama dekhA jAtA hai / tatpazcAt isase dUsare jIvake dvArA tRtIya sthitikANDakakI prathama phAlike 9 pratiSu ' avaTTidigalaNeNa ' iti pAThaH / Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1021 chakkhAgame yaNAkhaMDa 4, 2, 6, 9. raNaddhoe [ paDhamasamao galadi / edaM puNaruttaTThANaM hodi / bidiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhA ] bidiyasamao galadi / edaM pi puNaruttaTThANaM hodi / tadiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe tadiyasamao galadi / edaM pi puNaruttaTThANaM hodi / evaM samaUNukkIraNaddhAmettesu puNaruttaTThANesu / puNo edeNeva tadiyaTThidikhaMDayassa carimaphAlIe avanidAe ukkIraNaddhAe carimasamao galadi / edamapuNaruttaTThANaM hodi / puNo tadiyajIveNa tadiyaTThidikhaMDayassa paDhamaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe paDhamasamao galadi / edaM puNaruttaTThANaM hodi / puNo bidiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhA bidiyasamao galadi / edaM pi puNaruttaTThANaM hodi / edeNeva tadiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe tadiyasamao galadi / edaM pi puNaruttaM hodi / evaM samaUNukkIraNaddhAmatsu puNaruttaTThANesu gadesu tado tadiyakaMdayacarimaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe carimasamao galadi / edamapuNaruttaTThANaM hodi / kAraNaM sugamaM / puNo ca utthajIveNa tadiyaTThidikhaMDayassa paDhamaphAlIe [ avaNidAe ] paDhamasamao galadi / edaM puNaruttaTThANaM hodi / bidiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe bidiyasamao galadi / edaM pi puNaruttaTThANaM hodi / tadiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe tadiyasamao galadi / edaM alaga kiye jAnepara utkIraNakAlakA [ prathama samaya galatA hai / yaha punarukta sthAna hai / dvitIya phAlike vighaTita honepara utkIraNakAlakA ] dvitIya samaya galatA hai / yaha bhI punarukta sthAna hai / tRtIya phAlike alaga honepara utkIraNakAlakA tRtIya samaya 'galatA hai / yaha bhI punaruka sthAna hai / yahI krama eka samaya kama utkIraNakAla pramANa punarukta sthAnoMmeM cAlU rahatA hai / pazcAt isI jIvake dvArA tRtIya sthitikANDakakI antima phAlike vighaTita kiye jAnepara utkIraNakAlakA antima samaya galatA hai / yaha apunarukta sthAna haiM / punaH tRtIya jIvake dvArA tRtIya sthitikANDakakI prathama phAlike vighaTita kiye jAnepara utkIraNakAlakA prathama samaya galatA hai / yaha punarukta sthAna hai / pazcAt dvitIya phAlike vighaTita honepara utkIraNakAlakA dvitIya samaya galatA hai / yaha bhI punarukta sthAna hai| isI jIvake dvArA tRtIya phAlike vighaTita kiye jAnepara utkIraNakAlakA tRtIya samaya galatA hai / yaha bhI punarukta sthAna hai / isa prakAra eka samaya kama utkIraNakAla pramANa punaruka sthAnoMke vItane para phira tRtIya sthitikANDakakI antima phAlike vighaTita honepara utkIraNakAlakA antima samaya galatA hai / yaha apunarukta sthAna hai / isakA kAraNa sugama hai / prathama tatpazcAt caturtha jIvake dvArA tRtIya sthitikANDakakI phAlike vighaTita kiye jAnepara utkIraNakAlakA prathama samaya galatA hai / yaha punarukta sthAna hai / dvitIya phAlike vighaTita honepara utkIraNakAlakA dvitIya samaya galatA hai| yaha bhI punaruka sthAna hai| tRtIya phAlike Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 9.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmittaM [103 pi' puNaruttaTThANaM hodi / evaM tAva puNaruttaTThANANi uppajjaMti jAva samaUNukkIraNaddhAmettaphAlIo padidAo tti / puNo carimaphAlIe [avaNidAe] ukkIraNaddhAe carimasamao galadi / edamapuNaruttaTThANaM hodi / kAraNaM sugama / evaM jANidUNa rUvUNukkIraNaddhAe ahiyahidikhaMDamettaTThANANi [NedavvANi] / puNo aMtimajIveNa puvaM ThaviNAgadacarimaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe carimasamao galadi / edamapuNattaTThANaM hodi / evaM tadiyaparivADI palavidA / evaM dhuvaTThidIdo samuppajjamANapalidovamassa asaMkhejjAdabhAgamettadvidikhaMDayANi assidUNa piraMtarahANaparUvaNA kAdavvA / saMpahi saMpuNNukkIraNaddhAe egaThidikhaMDaeNa ca ahiyaeiMdiyaTThidibaMdhamettahidisaMtakammieNa paDhamaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe ego samao galadi / edamapuNarutta. TThANaM hodi / vidiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe bidiyasamao galadi / edaM pi apuNaruttaTThANaM hodi / tadiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe tadiyasamao galadi / edaM pi apuNaruttaTThANaM hodi / evaM rUvaNukkIraNaddhAmettesu apuNaruttaTThANesu samuppaNNesu / edamevaM ceva dRSiya puNo edesu NiruddhajIvesu savvukkassaTThidisaMtakammieNa appidavidikhaMDayassa paDhamaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe paDhamasamao galadi / edaM puNaruttavighaTita honepara utkIraNakAlakA tRtIya samaya galatA hai / yaha bhI punarukta sthAna hai| isa prakAra taba taka punarukta sthAna utpanna hote haiM jaba taka eka samayaH kama utkIraNakAla pramANa phAliyAM vighaTita nahIM ho jaatii| pazcAt antima phAlike [vighaTita honepara ] utkIraNakAlakA antima samaya galatA hai / yaha apunarukta sthAna hai| isakA kAraNa sugama hai| isa prakAra jAnakara eka kama utkIraNakAlase adhika sthitikANDaka pramANa sthAnoM [le jAnA caahiye| tatpazcAta antima jIvake dvArA pUrvameM sthApita karake AyI huI antima phAlike vighaTita kiye jAnepara utkIraNakAlakA antima samaya galatA hai / yaha apunarukta sthAna hai| isa prakAra tRtIya paripATIkI prarUpaNA kI hai| isa prakAra dhruvasthitise utpanna honevAle palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra sthitikANDakoMkA Azraya karake nirantara sthAnoMkI prarUpaNA karanA caahiye| __aba sampUrNa utkIraNakAlase aura eka sthitikANDakase adhika ekendriya sthitibandhake barAbara sthitisatkarma yukta jIvake dvArA prathama phAlike vighaTita kiye jAnepara utkIraNakAlakA eka samaya galatA hai| yaha apunarukta sthAna hai| dvitIya phAlike vighaTita kiye jAne para utkIraNakAlakA dvitIya samaya galatA hai| yaha bhI apunarukta sthAna hai| tRtIya phAlike vighaTita honepara utkIraNakAlaMkA tutIya samaya galatA hai / yaha bhI apunarukta sthAna hai| yahI krama eka samaya kama utkIraNakAla pramANa apunarukta sthAnoMke utpanna hone taka cAlU rahatA hai| aba ise yoM hI sthApita karake pazcAt ina vivakSita jIvoMmase sarvotkRSTasthitisatkarmika jIvake dvArA vivakSita sthitikANDakakI prathama phAlike vighaTita kiye jAnepara utkIraNakAlakA prathama samaya 1 pratiSu 'hi' iti pAThaH / Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104) chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 1, 2, 6, 9. TThANaM hodi / edeNeva bidiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe bidiyasamao galadi / edaM pi puNaruttaTThANaM hodi / tadiyaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe tadiyasamao gldi| edaM pi puNaruttaTThANaM hodi / evaM samaUNukkIraNaddhAmettesu puNaruttaTThANesu gadesu / puNo appidahidikhaMDayassa carimaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe carimasamao galadi / edamapuNaruttaTThANaM hodi, carimaphAlIe gadAe puvvillaapuNaruttahidisateNa samANattamuvagayassa vidisaMtassa aghaTThidigalaNeNa tatto smuunnttdNsnnaado| puNo bidiyajIveNa paDhamaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe paDhamasamao galadi / vidiyaphAlIe avaNidAe tisse vidiyasamao galadi / tadiyaphAlIe avaNidAe tadiyasamao galadi / evaM samaUNukkIraNaddhAmettesu puNaruttaTThANesu gadesu carimaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe carimasamao galadi / edamapuNaruttaTThANaM hodi / kAraNaM putvaM va vattavya / puNo tadiyajIveNaM paDhamaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe paDhamasamao galadi / bidiyaphAlIe avaNidAe tisse vidiyasamao galadi / tadiyaphAlIe avaNidAe tisse tadiyasamao galadi / evaM dusamayUNaukkIraNaddhAmettesu puNaruttaTThANesu gadesu puNo edeNeva galatA hai / yaha punarukta sthAna hai| isI jIvake dvArA dvitIya phAlike vighaTita kiye jAnepara utkIraNakAlakA dvitIya samaya galatA hai / yaha bhI punarukta sthAna hai| tRtIya phAlike vighaTita honepara utkIraNakAlakA tRtIya samaya galatA hai| yaha bhI punarukta sthAna hai| yahI krama eka samaya kama utkIraNakAla pramANa punarukta sthAnoMke vItane taka cAlU rahatA hai| phira vivakSita sthitikANDakakI antima phAlike vighaTita honepara utkIraNakAlakA antima samaya galatA hai| yaha apunarukta sthAna hai, kyoMki, antima phAlike vItanepara pUrvake apunarukta sthitisattvase samAnatAko prApta huA yaha sthitisatva adhaHsthitike galanese usakI apekSA eka samaya kama dekhA jAtA hai| tatpazcAt dvitIya jIvake dvArA prathama phAlike vighaTita kiye jAne para utkIraNa. kAlakA prathama samaya galatA hai| dvitIya phAlike vighaTita honepara usakA dvitIya samaya galatA hai| tRtIya phAlike vighaTita honepara usakA tRtIya samaya galatA hai| isa prakAra eka samaya kama utkIraNakAla pramANa punarukta sthAnoMke vItanepara jaba antima phAli vighaTita kI jAtI hai taba utkIraNakAla kA antima samaya galatA hai| yaha apunarukta sthAna hai| isake kAraNakA kathana pahileke hI samAna karanA caahiye| punaH tRtIya jIvake dvArA prathama phAlike vighaTita kiye jAnepara utkIraNakAlakA prathama samaya galatA hai| dvitIya phAlike vighaTita kiye jAnepara usakA dvitIya samaya galatA hai| tRtIya phAlike vighaTita kiye jAne para usakA tatIya samaya galatA hai| isa prakAra do samaya kama utkIraNakAla pramANa punarukta sthAnoMke vItanepara phira 1 pratiSu * tadiya phAlIe avaNidAe jIveNa' iti pAThaH / Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 9.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmittaM carimaphAlIe avaNidAe ukkIraNadvAe carimasamao galadi / edamapuNaruttaTThANaM hodi| kAraNaM sugamaM / puNo cautthajIveNa paDhamaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe paDhamasamao gldi| edaM puNaruttaTThANaM hodi / vidiyAe phAlIe avaNidAe tisse bidiyasamao galadi / tadiyAe avaNidAe tisse tadiyasamao galadi / edeNeva kameNa rUvUNukkIraNaddhAmettesu puNaruttaTThANesu uppaNNesu puNa pacchA edeNeva carimaphAlIe pAdidAe ukkIraNaddhAe carimasamao galadi / edamapuNaruttaTThANaM hodi / kAraNaM sugamaM / evaM palidovamassa asaMkhejjadimAgamettajIve assidNa rUvUNukkIraNaddhAe ahiyakaMdayamettaapuNaruttaTThANANi uppAiya puNA puvillaMtimaTThavidajIvamassidUNa apuNaruttaTThANuppattiM vattaissAmo / taM jahA- aMtimajIveNa appidahidikhaMDayassa carimaphAlIe avaNidAe ukkIraNaddhAe carimasamao galadi jaM sesameiMdiyaukkassahidisaMtakamma hodi / edamapuNaruttaTThANaM, puvvamaNuppaNNattAdo / ettha eiMdiyaTTidI NAma saMdiTThIe do isI jIvake dvArA antima phAlike vighaTita kiye jAnepara utkIraNakAlakA antima samaya galatA hai / yaha apunarukta sthAna hai / isakA kAraNa sugama hai / punaH caturtha jIvake dvArA prathama phAlike vighaTita kiye jAnepara utkIraNakAlakA prathama samaya galatA hai / yaha punarukta sthAna hai| dvitIya phAlike vighaTita honepara usakA dvitIya samaya galatA hai| tRtIya phAlike vighaTita honepara usakA tRtIya samaya galatA hai| isI kramase eka samaya kama utkIraNakAla pramANa punarukta sthAnoMke utpanna ho jAnepara phira pIche isI jIvake dvArA antima phAlike vighaTita kiye jAnepara utkIraNakAlakA antima samaya galatA hai| yaha apunarukta sthAna hai| isakA kAraNa sugama hai| isa prakAra palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa jIvoMke Azrayase eka kama utkIraNakAlase adhika sthitikANDaka pramANa apunarukta sthAnoMko utpanna karAke phira pUrvameM sthApita antima jIvakA Azraya karake apunarukta sthAnoMkI utpattikA kathana karate haiN| yathA- antima jIvake dvArA vivakSita sthitikANDakakI antima . phAlike vighaTita kiye jAne para utkIraNakAla kA antima samaya galatA hai jo ki ekendriyako utkRSTa sthitimeM zeSa hotA hai| yaha apunarukta sthAna hai, kyoMki, usakI utpatti pUrvameM nahIM huI hai / yahAM saMdRSTi meM (mUlameM dekhiye ) ekendriyasthitike liye do 1 pratiSu ' evaM ' iti pAThaH / cha.11-14 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10.] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [1, 2, 6, 9. viMda, addheNa puNa| | saagre|vmss tiNi sattabhAgA / puNo edamhAdo dvidisaMtAdo eiMdiya- | 20. \ baMdhamassidUNa aNukkassaTThidiviyappA uppAdedavvA / taM jahA- pAdare- 0000 / iMdiyapajjattaraNa samaUNukkassahidIe pabaddhAe aNNamapuNarutahANaM hodi / ' 0000 / dusamaUNAe pabaddhAe aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / tisamaUNAe pabaddhAe aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / evaM cadu-paMcasamaUNAdikameNa odAredavvaM jAva pAdeiMdiyapajjattaeNa savvavisuddhaNa baddhajahaNNasaMtasamANahidi tti / saMpahi eidiesu laddhasavvaTThANANi palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettANi ceva / kudo ? tattha vIcArahANANi palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettANi cava hote tti gurUva. desAdo / puNo edisse hidIe heTThA khavagaseDhimassidaNa aNNANi aMtomuhuttaTThANANi labhaMti / taM jahA- ego jIvo khavagaseDiM caDiya aNiyaTTikhavago jAdo / tado aNiyaTTiaddhAe saMkhejjesu bhAgesu gadesu asaSNiTThidibaMdheNa sarisaM saMtakamma kuNadi / puNo aMtomuhuttaM gaMtUNa caduriMdiyavidibaMdheNa sarisaM saMtakammaM kuNadi / puNo aMtomuhuttaM gaMtUNa teiMdiyahidibaMdheNa sarisaM saMtakammaM kuNadi / tado aMtomuhuttaM gaMtUNa beiMdiyaTThidibaMdheNa sarisaM dvidisaMtakammaM kunndi| tado aMtomuhuttaM gatUNa eiMdiyaTThidi bindu haiM, jo kAlakI apekSA sAgaropamake tIna baTe sAta bhAga (8) ke sUcaka haiN| isa sthitisattvase ekendriyake sthitibaMdhakA Azraya karake anutkRSTa sthiti- , vikalpoMko utpanna karAnA cAhiye / yathA- bAdara ekendriya jIvake dvArA eka samaya kama utkRSTa sthitike bAMdhanepara anya apunarukta sthAna hotA hai / do samaya kama utkRSTa sthitike bAMdhanepara anya apunarukta sthAna hotA hai| tIna samaya kama utkRSTa sthitike bAMdhanepara anya apunarukta sthAna hotA hai / ... isa prakAra cAra-pAMca Adi samayoMkI hInatAke kramase sarvavizuddha bAdara ekendriya ..... paryAptaka jIvake dvArA bAMdhI gaI jaghanya sthitike satva samAna sthitike hone taka utAranA caahiye| - aba ekendriyoM meM prApta saba sthAna palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hI haiM, kyoki " unameM vIcArasthAna palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hI hote haiM" aisA gurukA upadeza hai| isa sthitike nIce kSapakazreNikA Azraya karake anya antarmuhUrta mAtra sthAna prApta hote haiM / yathA - eka jaya sapakazreNipara ArUr3ha hokara anivRttikaraNa kSapaka humA / pazcAt anivRttikaraNakAla ke saMkhyAta bahubha goMke vItanepara vaha aMsazI jIvake sthitibandhake samAna sthitisattvako karatA hai / tatpazcAt antarmuhUrta kAla vitAkara patarindrayake sthitibandhake samAna sthitisattvako karatA hai| pazcAta antarmahurta kAla vitAkara vaha trIndriya jIvake sthitibandhake samAna sthitisattvako karatA hai / pazcAt antarmuhurta kAla jAkara vaha dvIndriya jIvake sthitibandhake samAna sthitisattvako karatA hai| tatpazcAt antarmuhUrtake vItanepara ekendriya jIvake sthitibandhake samAna sthiti Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 3, 9. 1. veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmitta baMdheNa sarisaM TThidisaMtakamma kuNadi / evamedANi khavagaseDimhi bhaNidUNAgadasavvahidisaMtakammaTThANANi puNaruttANi ceva, eiMdiyajahaNNabaMdha pekkhidUNa edAsiM hidINa bahuttuvalaMmAdo / puNo eiMdiyaTTidisaMtakammammi palidovamassa saMkhejjadibhAgametahidikheDayamAgAedi / taM jAva padadi tAva aMtomuhuttaTThANANi adhaDhidigalaNeNa labhaMti / tANi puNaruttANi, eiMdisu lahANesu pavesAdo / puNo AgAidakaMdayassa carimaphAlIe padidAe eiMdiyavIcArahANehiMto asaMkhejjaguNamosaridUNa aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / puNo bidiyasamae aNNaM TidikhaMDayamAgAedi / tassa vidikhaMDayassa ukkIraNakAlammi egasamae galide aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / bidiyasamae galide bidiyamapuNaruttaTTANaM hodi / tadiMya. samae galide tadiyamapuNaruttaNiraMtaraTThANaM hodi / evaM NiraMtaraTThANANi .tAva labbhaMti jAve ukkIraNakAladucarimasamao tti / puNo carimaphAlI padadi / tIe padidAe palidovamassa saMkhejjadibhAgamatariyUNa aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / puNo aNNaM dvidikaMdayamAgAedi / tassa hidikaMdayassa ukkIraNakAlammi egasamae galide aNNamapuNaruttaNiraMtarahANaM hodi / bidiyasamae galide aNNamapuNaruttaNiraMtaraTThANaM hodi / evaM samaUNukkIraNaddhAmettANi apuNaruttaNiraMtaraTThANANi labbhaMti / puNo ukkIraNakAlacarimasamae galide carimaphAlisatvako karatA hai| isa prakAra kSapakatheNimeM kahakara Aye hue ye sabhI sthitisattvasthAna punarukta hI haiM, kyoMki, ekendriya jIvake jaghanya bandhakI apekSA ye sthitiyAM bahuta pAyI jAtI haiN| - punaH ekendriyake sthitisasvameMse palyopamake saMkhyAtaveM bhAga mAtra sthitikANDakako grahaNa karatA hai| vaha jaba taka vighaTita hotA hai taba taka adhaHsthiti ke galanese antarmuhUrta mAtra sthAna prApta hote haiN| ve punarukta haiM, kyoMki, ve ekendriyoM meM prApta sthAnoMke antargata haiN| pazcAt grahaNa kiye gaye sthitikANDakakI antima phAlike vighaTita honepara ekendriya sambandhI vIcArasthAnoMkI apekSA asaMkhyAtaguNA haTakara dUsarA apunarukta sthAna hotA hai| tatpazcAt dvitIya samayameM dUsare sthitikANDakako grahaNa karatA hai| usa sthitikANDakake utkIraNakAlameMse eka samayake galanepara dUsarA apunarukta sthAna hotA hai| dvitIya samayake galane para dvitIya apunarukta sthAna hotA hai| tRtIya samayake galanepara tRtIya apunarukta nirantara sthAna hotA hai| isa prakAra utkIraNakAla ke dvicarama samaya taka nirantara sthAna pAye jAte haiN| phira antima phAli vighaTita hotI hai| usake vighaTita ho jAnepara palyopamake saMkhyAtaveM bhAga mAtra antara karake anya apunarukta sthAna hotA hai| tatpazcAta anya sthitikANDakako prahaNa karatA hai| usa sthitikANDakake utkIraNakAlameMse eka samayake galanepara anya apunarukta nirantara sthAna hotA hai / dvitIya samayake galanepara anya apunarakta nirantara sthAna hotA hai / isa prakAra eka samaya kama utkIraNakAla pramANa mapunarukta nirantara sthAna pAye jAte haiN| pazcAt utkIraNakAlake antima samaya kA-tApratyoH 'asaMkhejjadi Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 chakkhaMDAgamai vaiyaNAkhaMDa mettaTThANANi aMtaridUNa apuNaruttahANaM uppajjadi / evaM NiraMtara-sAMtarakameNa hANANi tAva lanmaMti jAva khINakasAyakAlassa saMkhejjA bhAgA gadA ti / tado khINakasAyacIramadvidikhaMDayassa carimaphAlIe padidAe khINakasAyakAlassa saMkhejjadibhAgamettaNi udayakkhaeNa NiraMtaraapuNaruttaTThANANi labbhaMti jAva khINakasAyacarimasamao tti / ettha khavagaseDimhi laddhaNiraMtarahANANi aMtomuhuttamettANi, rUvUNukkIraNaddhaM saMkhejjasahassarUvehi guNide khvgseddismuppnnnnsvvnnirNtrhaannuppttiido| sAMtarahANANi puNa saMkhejjANi ceva, khavagaseDIsu saMkhejjANaM ceva dvidikhaMDayANaM padaNovalaMbhAdo / saMkhejjapalidovamamattaTTANANi Na laddhANi / edesu alaTThANesu kammahidimhi sohidesu jaM sesaM tettiyamettA aNukkassaTTANaviyappA / edesi hoNANaM sAmiNo je jIvA tesiM chahi aNiyogaddArehi parUSaNaM kssaamo| taM jahA- ettha tAva tasajIve assidUga bhaNNamANe jahaNNae DhANe asthi jiivaa| evaM NeyadhvaM jAvukkassaTTANe tti / evaM parUvaNA gadA / ___oghajahaNaMhANe jahaNNeNa ego, ukkasseNa aThThattarasadajIvA / evaM khavagaseDIe laddhasavaThThANesu jIvapamANaM vattavvaM / saNNipaMciMdiyamicchAiTThijahaNNahidIe jIvA padarassa galanepara antima phAli pramANa sthAnoMkA antara karake apunarukta sthAna utpanna hotA hai / isa prakAra nirantara aura sAntara kramase sthAna taba taka pAye jAte hai jaba taka kSINakaSAya guNasthAnake kAlakA saMkhyAta bahubhAga vItatA hai| pazcAt kSINakaSAya jIvake antima sthitikANDakakI antima phAlike vighaTita honepara kSINakaSAyake antima samaya taka kSINakaSAyakAlake saMkhyAtaveM bhAga mAtra udayakSayase nirantara adhunarukta sthAna pAye jAte haiN| yahAM kSapakazreNimeM prApta nirantara sthAna bhantarmuhUrta pramANa hote haiM, kyoMki, eka kama utkIraNakAlako saMkhyAta hajAra rUpoMse guNita karanepara kSapakazreNimeM utpanna samasta nirantara sthAna prApta hote haiN| parantu sAntara sthAna saMkhyAta hI haiM, kyoMki, kSapakazreNimeM saMkhyAta hI sthitikANDakoMkA vighaTana pAyA jAtA hai| saMkhyAta palyopama pramANa sthAna yahAM nahIM pAye jAte / yahAM na prApta honevAle ina sthAnoMko karmasthitimeMse kama kara denepara jo zeSa rahatA hai utanA anutkRSTa sthAnake vikalpoMkA pramANa hotA hai| jo jIva ina sthAnoMke svAmI haiM unakI chaha anuyogadvAroMke dvArA prarUpaNA karate haiM / yathA - yahAM pahile trasa jIveMkA Azraya karake prarUpaNA karanepara jaghanya sthAnameM jIva haiM / isa prakAra utkRSTa sthAna taka le jAnA cAhiye / isa prakAra prarUpaNA samApta huii| ogha jaghanya sthAnameM jaghanyase eka aura utkarSase eka sau ATha jIva pAye jAte hai| isa prakAra kSapakazreNimeM prApta sabhI sthAnoMmeM jIvoMkA pramANa kahanA cAhiye / saMkSI paMcendriya mithyAdRSTikI jaghanya sthitimeM jIva pratarake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiN| Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 5, 6, 9.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmitta asNkhejjdimaagmettaa| vidiyAe vi hidIe padarassa asNkhejjdibhaagmettaa| evaM NedavvaM jAva ukkassahidi tti / seDiparUvaNA duvihA- aNatarovaNidhA paraMparovaNidhA cedi / tattha aNaMtarovaNidhAe sAdassa cauTThANabaMdhA tiTThANabaMdhA jIvA asAdasma biTThANabaMdhA tiTThANabaMdhA ca jIvA NANAvaraNIyassa saga-sagajahaNiyAe hidIe thovaa| vidiyAe hidIe visesAhiyA / kettiyametteNa 1 palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa khaMDidegakhaMDameteNa / tadiyAe dvidIe jIvA visesAhiyA / evaM visesAhiyA visesAhiyA jAva javamajhaM / teNa paraM viseshiinnaa| evaM visesahINA visesahINA jAva sAgarovamasadapudhataM / sAdassa biTThANabaMdhA jIvA asAdassa cauTThANabaMdhA jIvA NANAvaraNIyasma jahaNiyAe hidIe thovA / bidiyAe hidIe jIvA visesAhiyA / tadiyAe hidIe jIvA visesAhiyA / evaM visesAhiyA visesAhiyA jAva sAgarovamasadapudhattaM / teNa paraM visesahINA / evaM visesahINA. visesahINA jAva sAdassa asAdassa [ya] ukkassiyA hidi ti / evamaNaMtarAvaNidhA samattA / paraMparovaNidhAe sAdassa cauTThANabaMdhA tiTThANabaMdhA jIvA asAdassa viTThANabaMdhA dvitIya sthitimeM bhI ve pratarake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM / isa prakAra utkRSTa sthiti taka le jAnA cAhiye / ___zreNiprarUpaNA do prakAra hai- anantaropanidhA aura paramparopanidhA / unameM bhanantaropaniyAkI apekSA sAtAvedanIyake catuHsthAnabandhaka va tristhAnabandhaka jIva tathA asAtAvedanIyake dvisthAnabandhaka va tristhAnabandhaka jIva jJAnAvaraNIyakI apanI apanI jaghanya sthitimeM stoka haiM / dvitIya sthitimeM unase vizeSa adhika haiN| kitane pramANase adhika haiM ? palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karanepara usameMse ve eka khaNDase adhika haiN| unase tRtIya sthitimeM jIva vizeSa adhika haiN| isa prakAra ve yavamadhya taka vizeSa adhika vizeSa adhika hote gaye haiN| usake Age ve vizeSa hIna haiN| isa prakAra sAgaropamazatapRthaktva taka ve vizeSa hIna vizeSa hIna haiM / sAtAvedanIyake dvisthAnabandhaka aura asAtAvedanIyake catuHsthAnabandhaka jIva jhAnAvaraNIyakI jaghanya sthitimeM stoka haiN| dvitIya sthitimeM unase vizeSa adhika jIva haiN| tutIya sthitimeM unase vizeSa adhika jIva haiN| isa prakAra sAgaropamazatapRthaktva pramANa sthiti taka ve uttarottara vizeSa adhika vizeSa adhika haiN| isase AgekI ve uttarotara vizeSa hIna haiN| isa prakAra sAtA va asAtA vedanIyakI utkRSTa sthiti taka ve vizeSa hIna vizeSa hIna haiN| isa prakAra anantaropaniyA samApta huii| paramparopanidhAkI apekSA sAtAvedanIyake catuHsthAnabandhaka va tristhAnabandhaka tathA asAtAghedanIyake dvisthAnabandhaka va tristhAnabandhaka jIva bhAnAvaraNIyakI Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11.) chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa tihANabaMdhA jIvA NANAvaraNIyassa jahaNiyAe vidIe jIvehiMto tado palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNabaDdiA jAva javamajhaM / teNa paraM palidovamassa asaMkhejjadi. bhAga gaMtUNa duguNahINA / evaM duguNahINA duguNahINA jAva sAgarovamasadapudhattaM / sAdassa SiTThANabaMdhA jIvA asAdassa cauTThANabaMdhA jIvA NANAvaraNIyassa jahaNiyAe hidIe jIvehiMto tado palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNavaDDidA / evaM duguNavaDvidA duguNavavidA jAva sAgarovamasadapudhattaM / teNa paraM palidovamassa asaMkhejjadimAgaM gaMtUNa duguNahINA / evaM duguNahINA duguNahINA jAva sAdassa asAdasma ya ukkassiyA hidi ti / eyajIvaduguNavADa hANiTThANaMtaramasaMkhejjANi palidovamavaggamUlANi / NANAjIvaduguNavaDi. hAgihANaMtarANi palidovamavaggamUlassa * asaMkhejjadibhAgo / NANAjIvaduguNavaDDi-hANiTThANaMtarANi thovANi / eyajIvaduguNavaDDi-hANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM / evaM paraMparAvaNidhA samattA / jahaNNaDhANajIvapamANeNa savvajIvA kevacireNa kAleNa avahirijaMti ? asaMkhejjaguNahANiTThANaMtareNa kAleNa avahirijjati / bidiyaTThANajIvapamANaNa savvajIvA asaMkhejjaguNahANimetteNa kAleNa avahirijjaMti / evaM NedavvaM jAva javamajhe ti / javamajjha. jIvapamANeNa savvajIvA kevacireNa kAleNa avahirijjaMti ? kiMcUNatiNNiguNahANiTThANaM adhanya sthiti ke jIvoMkI apekSA usase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga jAkara yavamadhya taka duguNI vRddhiko prApta haiN| usake Age palyopama ke asaMkhyAtaveM bhAga jAkara ve buguNI hAniko prApta haiM / isa prakAra sAgaropamazatapRthaktva taka ve duguNe hIna duguNe hIma haiN| sAtAvedanIyake dvisthAnabandhaka jIva aura asAtAvedanIyake catu:sthAnabandhaka jIva jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthiti sambandhI jIvoMkI apekSA unase pasyopamake asaMkhyAtaveM bhAga jAkara duguNI vRddhiko prApta hote haiN| isa prakAra sAgaropamazatapRthaktva saka ve duguNI duguNI vRddhiko prApta hote gaye haiN| isase Age palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga jAkara ve duguNI hAniko prApta haiN| isa prakAra sAtA. va asAtA vedanIyakI utkRSTa sthiti taka ve duguNe-duguNe hIna haiN| ekajIvaduguNavRddhiM-hAnisthAnAntara palyopamake asaMkhyAta vargamUla pramANa hai| nAnAjIvaduguNavRddhi-hAnisthAnAntara palyopamake vargamUlake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiN| nAnAjIvaduguNavRddhi hAnisthAnAntara stoka haiN| ekajIvaduguNavRddhi hAni. sthAnAnAntara unase asaMkhyAtaguNA hai| isa prakAra paramparopanidhA samApta huii| jaghanya sthAna sambandhI jIvoMke pramANase samasta jIva kitane kAlase apahata hote haiM ? ukta pramANase ve asaMkhyAta-guNahAnisthAnAntarakAlase apahata hote haiN| dvitIya sthAna sambandhI jIvoMke pramANase ve samasta jIva asaMkhyAta guNahAni mAtra kAlase apahRta hote haiM / isa prakAra yavamadhya taka le jAnA cAhiye / yavamadhyake jAvoMke pramANase saba jIva kitane kAla dvArA apahRta hote haiM ? kucha kama 1 pratiSu ' duguNavavidAe' iti paatthH| Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 9.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmittaM [116 tareNa kAleNa avahirijjati / evaM javamajjhAdo uvIraM pi jANidUNa vattanvaM / evamavahAraparUvaNA gdaa| jahaNNae hANe jIvA savvaTThANajIvANaM kevaDio bhAgo ? asaMkhejjadibhAgo / evaM savvaTThANajIvANaM jANidUNa bhAgAbhAgaparUvaNA kAyavvA / savvatthovA javamajjhANaM ukkassae DhANe jIvA / jahaNNae DhANe jIvA asaMkhejjaguNA / guNagAro palidovamassa asNkhejjdibhaago| javamajjhajIvA asaMkhejjaguNA / ko guNagAro ? javamajjhAdo hetttthimannnnaannnnbhtthraasii| jabamajjhAdo hehimajahaNNaTThANajIvehito uvarimasavvajIvA asNkhejjgunnaa| ko guNagAro ? kiMcUNadivaDDa [guNahANIo] guNagAro / javamajjhAdo heTThimajIvA visesAhiyA / javamajjhAdo uvarimajIvA visesAhiyA / savvajIvA visesAhiyA / evamappAbahugaparUvaNA gdaa|| ___ evameiMdiya-vigaliMdiyANaM pi parUvedavvaM palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettaeiMdiyavIcArahANesu tassetra saMkhejjadimAgamettavigaliMdiyavIcArahANesu ca / Navari sAdAsAdANaM biTThANajavamajhaM ceva, tattha tiTThANa-ca uTThANANubhAgANaM bNdhaabhaavaado| kiMtu saNNiciMdiyaguNahANisalA gAhiMto tatthataNaguNahANisalAgAo asaMkhejjaguNahINAo saMkhejjaguNahINAo .......................................... tIna guNahAnisthAnAntarakAlase ve apahRta hote haiN| isI prakAra yavamadhyake Age bhI jAnakara kahanA caahiye| isa prakAra avahAraprarUpaNA samApta huii| jaghanya sthAnameM sthita jIva saba jIvoMke kitane bhAga pramANa haiN| ve unake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiN| isa prakAra saba sthAnoMke jIvoMko jAnakara bhAgA, bhAgakI prarUpaNA karanA caahiye| . yavamadhyoMke utkRSTa sthAnameM jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya sthAnameM jIva asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra palyopamakA asaMkhyAtA bhAga hai| unase yavamadhyake jIva asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? yavamadhyase nAcekI anyonyAbhyasta rAziM guNakAra hai / yavamadhyase nIce ke jaghanya sthAna sambandhI jIvoMkI apekSA Uparake saba jIva asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? guNakAra kucha kama Der3ha guNahAniyAM haiN| yavamadhyase nIceke jIva unase vizeSa adhika haiN| unase yavamadhyake uparima jIva vizeSa adhika haiN| unase saba jIva vizeSa adhika haiN| isa prakAra alpabahutvaprarUpaNA sama isI prakAra palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra ekendriyake vIcArasthAnoM meM aura usake hI saMkhyAtaveM bhAga pramANa vikalendriyake vIcArasthAnoM meM ekendriya evaM vikalendriya jIvoMkI bhI prarUpaNA karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki sAtA va asAtA vedanIyake dvisthAnasambandhI yavamadhya hI hai, kyoMki, vahAM tristhAna aura catu:sthAna anubhAgoMkA bandha nahIM hotaa| kintu saMkSI paMcendriyakI guNahAnizalAkAoMse vahAMkI guNahAnizalAkAyeM asaMkhyAtaguNI hIna Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame yaNAkhaMDa [1, 2, 6, 10. ca / pamANaM puNa eiMdiyA aNaMtA / saNNipaMcidiyadhuvaTTidIdo heTThimANaM asaNNipaMciMdiyaukkassahidIdo uvarimANaM saMtaTThANANaM jIvasamudAhAro kAryu Na sakkijjade, uvdesaabhaavaado| evaM chaNNaM kammANaM // 10 // jahA NANAvaraNIyassa ukkassANukkassasAmittaM paravidaM tahA sesachakammANaM parUvedavvaM / Navari mohaNIyassa ukkassahidI sattarisAgarovamakoDAkoDimettA / aNukkassasAmitte bhaNNamANe saNNipaMcidiyamicchAiTippahuDi jAva carimasamayasuhumasAMparAiyo tAva sAmiNo tti vattavvaM / NAmA-godANaM ukkassahidI vIsaMsAgarovamakoDAkoDimettA / edesimaNukkassavidisAmitte bhaNNamANe saNipaMciMdiyamicchAiTTippahuDi jAva carimasamayaajogi tti vattavvaM / evaM veyaNIyassa vi parUvaNA kAyavvA / Navari ukkassahidI tIsaM sAgarovamakoDAkoDimettA / sAmitteNa ukkassapade AuaveyaNA kAlado ukkassiyA kassa ? // 11 // sugamaM / va saMkhyAtaguNI hIna haiN| pramANa- ekendriya jIva ananta hai / saMzI paMcendriyakI dhruvasthitise nIceke aura asaMhI paMcendriyakI utkRSTa sthitise Uparake sattvasthAnoMkA jIvasamudAhAra karane ke liye zakya nahIM hai, kyoMki, usakA upadeza prApta nahIM hai| jJAnAvaraNIyake samAna hI zeSa chaha koMke utkRSTa svAmitvakI prarUpaNA karanA cAhiye // 10 // jisa prakAra jJAnAvaraNIya karmake utkRSTa va anutkRSTa svAmitvakI prarUpaNA kI hai usI prakAra zeSa chaha karmokI prarUpaNA karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki mohanIyakI utkRSTa sthiti sattara kor3AkoDi sAgaropama pramANa hai| anutkRSTa svAmitva. kA kathana karate samaya saMzI paMcendriya mithyAdRSTise lekara antima samayavartI sUkSma sAmparAyika taka svAmI haiM, aisA kahanA caahiye| nAma va gotra karmakI utkRSTa sthiti bIsa kor3Akor3i sAgaropama pramANa hai| inakI anutkRSTa sthitike svAmitvakA kathana karate samaya saMkSI paMcendriya mithyAdRSTise lekara antima samayavartI bhayogakavalI taka svAmI haiM aisA kahanA caahiye| isI prakAra vedanIya karmakI bhI prarUpaNA kahanA caahiye| vizeSa itanA hai ki usakI utkRSTa sthiti tIsa kor3AkoDi sAgaropama pramANa hai| svAmitvakI apekSA utkRSTa padameM AyukarmakI vedanA kAlakI apekSA utkRSTa kisake hotI hai ? // 11 // yaha sUtra sugama hai| 1 A-tAprayoH 'chaNaM kammANaM' iti pAThaH Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 12.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmittaM aNNadarasta maNussassa SA paMciMdiyatirikkhajoNiyassa vA saNNissa sammAiTThissa vA [micchAiTThissa vA] savvAhi pajjacIhi pajjattayadassa kammabhUmiyassa vA kammabhUmipaDibhAgassa yA saMkhejjavAsAuassa ithivedasta vA purisavedassa vA Nausayavedassa vA jalacarassa vA thalacarassa vA sAgAra-jAgAra-tappAoggasaMkiliTThassa vA [tappAoggavisuddhassa vA] ukkassiyAe AbAdhAe jassa taM deva-NirayAuaM paDhamasamae baMdhaMtassa AuaveyaNA kAlado ukkassA // 12 // ogAhaNa-kula-jAdi-vaNNa-viNNAsa-saMThANAdibhedehi visesAbhAvaparUvaNaTThamaNNadarasse tti bhaNidaM / devANamukkassAuassa maNusA ceva baMdhayA, NeraiyANaM ukkassAuassa maNussA saNNipaMciMdiyatirikkhA vA baMdhayA ti jANAvaNa8 maNussassa vA paMciMdiyatirikkhajoNiyassa vA saNNissse tti bhaNidaM / devANaM ukkassAuaM sammAdiTThiNo ceva baMdhaMti, NeraiyANaM ukkassAuaM micchAiTThiNo ceva baMdhati tti jANAvaNaTuM sammAdihissa vA micchAdihissa vA tti NiddiSTuM / chahi pajjattIhi pajjattayadA ceva NeraiyANaM ukkassAuaM jo koI manuSya yA paMcendriya tiryaMca saMjJI hai, samyagdRSTi [athavA mithyAdRSTi ] hai, saba paryAptiyoMse paryApta hai, karmabhUmi yA karmabhUmipratibhAgameM utpanna huA hai, saMkhyAta varSakI AyuvAlA hai; strIveda, puruSaved yA napuMsakavedase saMyukta hai; jalacara athavA thalacara hai, sAkAra upayogase sahita hai, jAgaruka hai, tatprAyogya saMkleza [athavA vizuddhi] se saMyukta hai, tathA jo utkRSTa AbAdhAke sAtha deva va nArakiyoMkI utkRSTa Ayuko bAMdhanevAlA hai, usake bAMdhanake prathama samayameM Ayu karmakI vedanA kAlakI apekSA utkRSTa hotI hai // 12 // avagAhanA, kula, jAti, varNa, vinyAsa aura saMsthAna Adike bhedoMse nirmita vizeSatAkA abhAva batalAneke liye sUtrameM 'aNNadarasta' yaha kahA hai| devoMkI utkRSTa Ayuke bandhaka manuSya hI hote haiM tathA nArakiyoMkI utkRSTa Ayuke bandhaka manuSya athavA saMzI paMcendriya tiryaMca hote haiM, yaha jatalAneke liye "maNussassa vA paMciMdiyatirikkhajoNiyarasa vA saNista" aisA kahA hai| devoMkI utkRSTa Ayuko samyagdRSTi hI bAMdhate haiM tathA nArakiyoMkI utkRSTa Ayuko mithyAdRSTi hI bAMdhate haiM, yaha pragaTa karane ke liye "sammAdiTissa vA micchAdihissa vA" aisA nirdeza kiyA gayA hai| jo chaha paryAptiyoMse paryApta ho cuke haiM ve hI nArakiyoMkI utkRSTa Ayuko bAMdhate . . . prativiNNANa ' iti pAThaH / ..11-15. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11.] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [, 2, 5, 12. ghaMti ti: jANAvaNahU~ savvAhi pajjattIhi pajjattayadasse ti bhaNidaM / devANa ukkassAuve paNNArasakammabhUmIsu ceva vajjhai, gairaiyANaM ukkassAuaM paNNArasakammabhUmIsu kammabhUmipaDibhAgesu ca vajjhadi tti jANAvaNahU~ kammabhUmiyassa vA kammabhUmipaDimAgassa vA tti paravidaM / deva-NeraiyANaM ukkassAuamasaMkhejjavAsAuvatirikkhamaNussA Na baMdhati, saMkhejjavAsAuvA ceva baMdhati tti jANAvaNaTuM saMkhejjavAsAuasse ti parUvidaM / deva-NeraiyANaM ukkassAuabaMdhassa tIhi vedehi viroho patthi tti jANAvaNaTuM itthivadassa vA purisavedassa vA NavaMsayavedassa vA tti bhaNidaM / . ettha bhAvavedassa gahaNamaNNahA davitthivedeNa vi NeraiyANamukkassAuassa baMdhappasaMgAdo / Na ca teNa saha tassa baMdho, A paMcamI ti sIhA itthIo jaMti' chaTTipuDhavi ti. edeNa sutteNa saha virohAdo / Na ca devANaM ukkassAuaM davitthivedeNa saha vajjhai, NiyamA NiggaMthaliMgeNe ti sutteNa saha virohAdo Na ca davvitthINa NiggaMthattamatthi, celAdipariccAeNa viNA tAsiM bhaavnniggNthttaabhaavaado| Na ca davitthi hai, yaha jatalAneke liye " savvAhi pajjatIhi pajjattayadasta" yaha kahA hai| devoMkI utkRSTa Ayu pandraha karmabhUmiyoM meM hI baMdhatI hai tathA nArakiyoMkI utkRSTa Ayu pandraha karmabhUmiyoM aura karmabhUmipratibhAgoMmeM bhI bAMdhI jAtI hai, yaha batalAnAke liye "kammabhUmiyassa kammabhUmipaDibhAgassa vA " aisA kahA hai| devA va nArakiyoMkI utkRSTa Ayuko asaMkhyAtavarSAyuSka tiryaMca yA manuSya nahIM bAMdhate haiM, kintu saMkhyAtavarSAyuSka hI bAMdhate haiM, yaha jatalAneke liye 'saMkhejjavAsAuassa' aisA nirdeza kiyA hai| devoM va nArakiyoMkI utkRSTa Ayuke bandhakA tInoM vedoMke sAtha virodha nahIM hai, yaha jatalAnake liye "itthivedassa vA purisavedassa vA Naqsayavedassa vA" aisA kahA hai| yahAM bhAvavedakA grahaNa karanA cAhiye, kyoMki, dravyavedakA grahaNa karanepara dravya strIvedake sAtha bhI nArakiyoMkI utkRSTa Ayuke bandhakA prasaMga AtA hai / parantu usake sAtha nArakiyoMkI utkRSTa AyukA bandha hotA nahIM hai, kyoMki "pAMcavIM pRthivI taka siMha aura chaThI pRthivI taka striyAM jAtI haiM" isa sUtrake sAtha virodha AtA hai| devoMkI bhI utkRSTa Ayu dravya strIvedake sAtha nahIM baMdhatI, kyoMki, anyathA "acyuta kalpase Upara] niyamataH nirgrantha liMgase hI utpanna hote haiM" isa sUtrake sAtha virodha hotA hai / aura dravya striyoMke nirgranthatA sambhava nahIM hai, kyoMki, vastrAdiparityAgake vinA unake bhAva nirgranthatAkA abhAva hai| dravya strIvedI va napuMsakavedI vastrAdikakA tyAga karake nirgrantha liMga dhAraNa ......................... 2 mUlAcAra 12.113. 1 a-A-kApratiSu 'A paMcamA ti sIhA itthIo jAti chaTThI' iti paatthH| . mUlAcAra 12-134., ti.pa.8,559-61. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 5, 6, 12.) veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmitta / 115 NavaMsayavedANaM celAdicAgo asthi, chedasutteNa saha virAhAdI) devANaM ukkassAuassa maNussA saMjadA thalacAriNo baMdhayA, gairaiyANaM ukkassAuassa thalacArimaNusamicchAiTThiNo jala-thalacArisaNNipaMciMdiyatirikkhamicchAiTTiko vA baMdhayA tti jANAvaNaTuM jalacarassa vA thalacarassa vA tti bhnnid| khagacAriNo deva-NeraiyANaM ukkassAuaM kiNNa baMdhati ? Na, pakkhINaM sattamapuDhaviNeraiesu aNuttaravimANavAsiyadevesu vA uppajjaNaM paDi sattIe abhAvAdo / Na vijjAharANaM khagacarattamatthi, vijjAe viNA sahAvado ceva gagaNagamaNasamatthesu khagayarattappasiddhIdo / dasaNAvajoge vaTuMtANaM ukkassAuabaMdho Na hodi, kiMtu NANovajoge vaTuMtANaM eve tti jANAvaNaTuM sAgAraNiddeso kdo| suttANamAuassa ukkassabaMdho Na hodi tti jANAvaNa8 jAgAraNiddeso kado / jahA sesakammANaM ukkassadvidIo ukkassasaMkileseNa vajhaMti, tahA Auassa ukkassahidI ukkassavisohIe ukkassasaMkileseNa vA Na vajjhadi tti jANAvaNaTuM tappAoggasaMkiliTThassa vA tappAoggavisuddhassa vA tti bhaNidaM / kara sakate haiM, aisI AzaMkA karanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, vaisA svIkAra karanepara chadasUtrake sAtha virodha hotA hai| devoMkI utkRSTa Ayuke bandhaka sthalacArI saMyata manuSya, tathA nArakiyoMkI utkRSTa Ayuke bandhaka sthalacArI mithyAdRSTi manuSya evaM jalacArI va sthalacArI saMjhI paMcedriya tiryaMca mithyAdRSTi haiM, isake zApanArtha "jalacarassa vA thalacarassa vA" aisA kahA hai| zaMkA- AkAzacArI jIva deva va nArakiyoMkI utkRSTa Ayuko kyoM nahIM bAMdhate haiM ? samAdhAna-nahIM, kyoMki, pakSiyoMke saptama pRthivIke nArakiyoM athavA anuttara vimAnavAsI devoM meM utpanna honekI sAmarthya nahIM hai / yadi kahA jAya ki vidyAdhara bhI to AkAzacArI haiM, ve vahAM utpanna ho sakate haiN| to aisA kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, vidyAkI sahAyatAke vinA jo svabhAvase hI AkAzagamanameM samartha haiM unameM hI khagacaratvakI prasiddhi hai| __ darzanopayogameM vartamAna jIvoMke utkRSTa AyukA bandha nahIM hotA, kintu jJAnopayogameM vartamAna jIvoMke hI usakA vandha hotA hai, yaha jatalAne ke liye 'sAkAra'. padakA nirdeza kiyA hai| soye hue jIvoMke utkRSTa AyukA bandha nahIM hotA, yaha batalAneke liye jAgAra' padakA prayoga kiyA hai| jisa prakAra zeSa karmoM kI utkRSTa sthitiyAM utkRSTa saMklezase baMdhatI haiM vaise Ayu karmakI utkRSTa sthiti utkRSTa vizuddhi athavA utkRSTa saMklezase nahIM baMdhatI, yaha jalAneke liye " tappAoggasaMkilaTulsa thA tappAoggavisuddhassa vA" aisA kahA hai| utkRSTa AvAdhAke binA ukara citi Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1161 chakkhaDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 13. ukkarasAbAdhAe viNA ukkassaTThidI Na hodi tti jANAvaNaGkaM ukkassiyAe AbAhAe idi bhaNidaM / bidiyAdisamaesa AbAhA ukkassiyA Na hoditti puvvakoDittibhAgamAmAhaM kAUNa deva NeraiyANaM ukkassA uaM baMdhamANapaDhamasamara ceva ukkassAuaveyaNA hodri tti bhaNidaM / tavvadirittamaNuka kassA // 13 // - tado ukkasAdo vadirittaM tavvadirittaM, sA aNukkassA | esA aNukkassakAlaveyaNA asaMkhejjaviyappA | teNa tisse sAmittaM pi asaMkhejjaviyappaM / taM jahA * puvvakoDittibhAgamAbAI kAU tettIsa sAgarotramAuaM jeNa baddhaM so ukkassakAlasAmI / jeNa samaUNaM pabaddhaM so aNukkasakalasAmI / jeNa [ dusamaUNaM pabaddhaM so vi aNukkassakAlasAmI / jeNa ] tisamaUNaM pabaddhaM so vi aNukkassakAlasAmI / evamasaMkhejjabhAgahANI hodUNa tAva gacchadi jAva jahaNNaparittAsaMkhejjeNa ukkassAuDidiM khaMDidUNa tattha egakhaMDa parihINo tti / puNo ukkassAuaM ukkassasaMkhejjeNa khaMDedUNa tattha egakhaMDaparihINe asaMkhajjabhAgahANIe parisamattI saMkhejjabhAgahANIe AdI ca hodi / evaM saMkhajjabhAgahANI hodUNa tAva gacchadi jAva ukkassA uassa addhaM samaUNaM parihINaM ti / nahIM hotI hai, yaha jJApana karAneke liye ' ukkassiyAe AbAhAe ' aisA kahA hai / cUMki dvitIyAdika samayoMmeM AbAdhA utkRSTa hotI nahIM hai, ataH pUrvakoTike tRtIya bhAgako AbAdhA karake devoM va nArakiyoMkI utkRSTa Ayuko bAMdhanevAle jIvake bandhake prathama samayameM hI utkRSTa AyuvedanA hotI hai, aisA kahA hai / usase bhinna anutkRSTa vedanA hotI hai // 13 // usase arthAt utkRSTase viparIta Ayu karma kI vedanA kAlakI apekSA anutkRSTa vedanA hotI hai / yaha anutkRSTa kAlavedanA asaMkhyAta bheda svarUpa hai / isIliye usake svAmI bhI asaMkhya prakAra haiN| yathA- pUrvakoTike tRtIya bhAgako AbAdhA karake tetIsa lAgAropama pramANa Ayuko jisane bAMdhA hai vaha kAlakI apekSA utkRSTa vedanAkA svAmI hai / jisane eka samaya kama utkRSTa Ayuko bAMdhA hai vaha anutkRSTa kAlavedanAkA svAmI hai| jisane [ do samaya kama utkRSTa Ayuko bAMdhA hai vaha bhI anutkRSTa kAlavedanAkA svAmI hai / jisane ] tIna samaya kama utkRSTa Ayuko bAMdhA hai vaha bhI anutkRSTa kAlavedanAkA svAmI hai| isa prakAra asaMkhyAta bhAgahAni hokara taba taka jAtI hai jaba taka jaghanya parItAsaMkhyAtase utkRSTa Ayusthitiko khaNDita karanepara usameMse eka khaNDa pramANa hAni nahIM ho jAtI / pazcAt utkRSTa Ayuko utkRSTa saMkhyAtase khaNDita karake usameMse eka khaNDa pramANa hAnike ho jAnepara asaMkhyA sabhAgahAnikI samApti aura saMkhyAta bhAgahAnikA prArambha hotA hai / isa prakAra saMkhyAtabhAgahAni hokara taba taka jAtI hai jaba taka utkRSTa AyukA eka samaya kama ardha bhAga hIna nahIM ho jAtA / Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 13.] vaiyaNamahAhiyAre vaiyaNakAlavihANe sAmitta 11. puNo ukkassAbAI kAUNa ukkassAuassa addhe pabaddhe saMkhajjaguNahANI hodi| puNo samaUNe addhe patraddhe vi saMkhejjaguNahANI ceva / evaM saMkhajjaguNahANI tAva gacchadi jAva ukkassAuaM jahaNNaparittAsaMkhejjeNa khaMDedUNa tattha egakhaMDaM rUvAhiyaM sesaM ti / etto ppahuDi asaMkhajjaguNahANI ceva hodUNa gacchadi / evaM tAva NedavvaM jAva puvakoDitibhAgamASAhaM kAUNa devesu dasavassasahassAuaM baMdhidUNa hido tti / puNo edeNa AueNa samANamaNussAuaM ghetUNa samaUNa-dusamaUNAdikameNa adhadvidigalaNeNa NedavvaM jAva bhavasiddhiyacarimasamaMo tti / evaM kade puvakoDittibhAgaNabhahiyasamaUNatetIsasAgarovamamettaTThANaviyappA sAmittaviyappA ca laddhA hoti / ___ saMpahi ettha jIvasamudAhAro chahi aNiyogadorahi uccade / taM jahA - ukkassae TThANe jIvA asthi / tadaNaMtaraheTThimaTThANe vi jIvA asthi / evaM NedavvaM jAva aNukkassajahaNNaTThANe tti / ___ Auassa ukkassae dvANe jIvA asaMkhejjA, raiyaukkassAuaM baMdhamANajIvANamasaMkhejjANamuvalabhAdo / evaM savvattha NedavvaM / Navari eiMdiyapAoggaTThANesu ekkekesu jIvA aNaMtA / tatto heDimesu khavagaseDIe ceva labbhamANesu saMkhejjA / punaH utkRSTa AvAdhAko karake utkRSTa Ayuke ardha bhAgako bAMdhanepara saMkhyAtaguNahAni hotI hai| pazcAt eka samaya kama ardha bhAgake bAMdhane para bhI saMkhyAtaguNahAni hI hotI hai / isa prakAra saMkhyAtaguNahAni taba taka jAtI hai jaba taka ki utkRSTa Ayuko jaghanya parItAsaMkhyAtase khaNDita karanepara usameM se eka adhika eka khaNDa zeSa rahatA hai / aba yahAMse asaMkhyAtaguNahAni hI hokara jAtI hai| isa prakAra taba taka le jAnA cAhiye jaba taka pUrvakoTike tRtIya bhAgako AbAdhA karake devoMmeM dasa hajAra varSa pamANa Ayuko bAMdhakara sthita nahIM hotaa| pazcAt isa Ayuke samAna manuSyAyuko grahaNakara eka samaya kama do samaya kama ityAdi kramase adhaHsthitike galanese bhavasiddhikake antima samaya taka le jAnA cAhiye / aisA karanepara pUrvakoTike tRtIya bhAgase adhika va eka samaya kama tetIla sAgaropama pramANa sthAnavikalpa aura svAmitvavikalpa prApta hote haiN| aba yahAM chaha anuyogadvAroMke dvArA jIvasamudAhArako kahate haiN| yathAutkRSTa sthAnameM jIva haiM / usase anantara nIce ke sthAnameM bhI jIva haiN| isa prakAra anutkRSTa- jaghanya sthAna taka le jAnA caahiye| Ayuke utkRSTa sthAnameM asaMkhyAta jIva haiM, kyoMki, nArakiyoMkI utkara Ayuko bAMdhanevAle asaMkhyAta jIva pAye jAte haiN| isI prakAra saba sthAnoM meM jAnanA caahiye| vizeSatA itanI hai ki ekendriyake yogya sthAnoM meM se eka eka sthAnameM bhananta jIva hai| usase nIcake kSapakoNimeM hI pAye jAnevAle sthAnoM meM khaMcyAta jiiv| Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaDAgame beyaNAkhaMDa seDI Na sakkade NeduM, visivaesAbhAvAdo / ukkassadvANajIvapamANeNa savvaTThANajIvA kevaDieNa kAleNa avahirijjati 1 aNateNa kAleNa / evaM tasakAiyapAoggasavvadvANajIvANaM vattavvaM / eiMdiyapAoggaTThANa - jIvapamANeNa savvajIvA kevacireNa kAlena avahirijjaMti ? aMto muhutteNa / evaM savvattha davvaM / ((2) ukkassae dvANe jIvA savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? anaMtimabhAgo / evaM tasapAoggasavANe vattavvaM / vaNapphadikAiyapAoggesu TThANesu savvaTThANajIvANamasaMkhejjadibhAgo / evaM savvattha vaNapphadipAoggaTThANesu vattavvaM / savvatthAvA jahaNNae dvANe jIvA / ukkassae dvANe jIvA asaMkhejjaguNA / ajahaNa - aNukkassae dvANesu jIvA anaMtaguNA / aNukkassae dvANe jIvA visesAhiyA / ajahaNa suTThANe jIvA visesAhiyA / savvesu dvANesu jIvA visesAhiyA / evamukkassasAmittaM samattaM / 4, 2, 6, 14. sAmittaNa jahaNNapade NANAvaraNIyavedaNA kAlado jahaNiyA kassa ! // 14 // zreNiprarUpaNA karanA zakya nahIM hai, kyoMki, usake sambandha meM viziSTa upadezakA abhAva hai / utkRSTa sthAna sambandhI jIvoMke pramANase saba sthAnoMke jIva kitane kAlake dvArA apahRta hote haiM ? ukta pramANase ve ananta kAlake dvArA apahRta hote haiM / isI prakAra trasakAyika prAyogya saba sthAnoMke jIvoMkI prarUpaNA karanA cAhiye / ekendriya prAyogya sthAnoM sambandhI jIvoMke pramANase saba jIva kitane kAla dvArA apahRta hote haiM ? ukta pramANase ve antarmuhUrta kAlake dvArA apahRta hote haiM / isI prakAra sarvatra le jAnA cAhiye / utkRSTa sthAnameM jIva saba jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? ve unake ananta bhAga pramANa haiM / isI prakAra trasa prAyogya saba sthAnoM meM kahanA cAhiye / vanaspatikAyika prAyogya sthAna meM saba sthAnoMke jIvoMke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM / isI prakAra sarvatra vanaspatikAyika prAyogya sthAnoMmeM kahanA cAhiye / jaghanya sthAna meM sabase stoka jIva haiM / utkRSTa sthAnameM unase asaMkhyAtaguNe jIva haiM / ajaghanya- anutkRSTa sthAnoMmeM jIva unase anantaguNe hai / anutkRSTa sthAnameM jIva unase vizeSa adhika haiM / ajaghanya sthAnoM meM jIva unase vizeSa adhika haiM / saba sthAnoM meM jIva unase vizeSa adhika haiM / isa prakAra utkRSTa svAmitva samApta huA / svAmitvase jaghanya padameM jJAnAvaraNIyakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya kisake hotI hai ? // 14 // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 15.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmitta [ 119 jahaNNapade idi puvvuttaahiyArasaMbhAlaNaTuM NidiTTa / sesakammapaDisehaTTho NANAvaraNIyaNiddeso / kAlaNiddeso khettAdipaDisehaphalo / puvANupuzvikama' mottUNa pacchANupuvvIe jahaNNasAmittaparUvaNaM kimahU~ kIrade ? Na, tIhi vi ANupuvvIhi parUvide doso patthi ti jANAvaNaTuM thaapruuvnnaad|| adhavA, jahaNNaTThANAdo ukkassaTThANaM saMgahidAsasaTThANaviyappattAdo pahANamidi jANAvaNaTuM puvamukkassaTThANaparUvaNA kadA / sesaM sugamaM ? ___ aNNadarassa carimasamayachadumatthassa tassa NANAvaraNIyaveyaNA kAlado jahaNNA // 15 // ogAhaNAdibhedehi jahaNNakAlavirohAbhAvaparUvaNaTThamaNNadarasse tti bhaNidaM / chadumaM NAma AvaraNaM, tamhi ciTThadi tti chadumattho, tassa chadumatthasse tti NiddeseNa kevalipaDiseho kdo| carimasamayachadumatthasse ti Niddeso ducrimaadichdumtthpddisehphlo| khINakasAyaducarimasamae kiNNa jahaNNasAmittaM dijjade ? Na, tattha NANAvaraNIyassa dusamaiyahidi __ 'jaghanya padameM ' yaha nirdeza pUrvokta adhikArakA smaraNa karAneke liye kahA hai| zeSa karmoM kA pratiSedha karaneke liye 'jJAnAvaraNIya' padakA nirdeza kiyA hai| kAlake nirdezakA prayojana kSetrAdikoMkA pratiSedha karanA hai| zaMkA - pUrvAnupUrvIkramako chor3akara pazcAdAnupUrvIse jaghanya svAmitvakI prarUpaNA kisaliye kI jA rahI hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki, tInoM hI AnupUrviyoMse prarUpaNA karanepara koI doSa nahIM hotA, yaha jatalAne ke liye yahAM pazcAdAnupUrvIkramase prarUpaNA kI gaI hai| athavA jaghanya sthAnakI apekSA samasta sthAnabhedoMkA saMgrahakartA honese utkRSTa sthAna pradhAna hai, yaha jJAta karAneke liye pahile utkRSTa sthAnakI prarUpaNA kI gaI hai| zeSa kathana sugama hai| jo koI bhI jIva chamastha avasthAke antima samayameM vartamAna hai usake kAlakI apekSA jJAnAvaraNIya karmakI jaghanya vedanA hotI hai // 15 // ___ avagAhanAdika bhedoMse jaghanya kAlavedanAke honemeM koI virodha nahIM hai, yaha batalAne ke liye sUtrameM 'anyatara' padakA upAdAna kiyA gayA hai| chadma zabdakA artha AvaraNa hai, usameM jo sthita hai vaha chadmastha kahA jAtA hai| ukta chadmasthakA nirdeza karanese kevalIkA pratiSedha kiyA gayA hai| 'antima samayavartI chadmastha' isa nirdezakA phala dvicarama-tricarama Adi samayoM meM vartamAna chadmasthoMkA pratiSedha karanA hai| zaMkA-kSINakaSAya guNasthAnake dvicarama samayameM jaghanya vedanAkA svAmitva kyoM nahIM diyA jAtA hai ? 1 pratiSu 'kammaM ' iti paatthH| 2 pratiSu 'ogAhaNabhedehi ' iti pAThaH / Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [1, 2, 6, 15. dasaNAdo / evaM ticarimAdichadumatthesu vi jahaNNasAmittAbhAvo jANidUNa vattavyo / tamhA khINakasAyacarimasamae egasamaiyaTThidiNANAvaraNakammakkhaMdhe jahaNNasAmittaM hodi tti ghettavvaM / tavadirittamajahaNNA // 16 // __ edamhAdo jaM vadiritaM tamajahaNNA kAlaveyaNA hodi / taM ca aNeyaviyappaM / teNa tabmedaparUvaNAduvAreNa tesiM dvANANaM sAmittaparUvaNaM kassAmo / taM jahA- ego khavago kammANi parivADIe khaviya carimasamayakhINakasAI jaado| tassa khANakasAyassa carimasamae egA hidI egasamayakAlapamANA acchidaa| tassa NANAvaraNIyaveyaNA kAlado jahaNNA / eso jhnnnnkaalsaamii| puNo aNNego jIvo puvavidhANeNAgatUNa ducarimasamayakhINakasAI jAdo / so ajahaNNakAlasAmI / edaM bidiyaTThANa / puNo aNNo jIvo ticarimasamayakhINakasAI jAdo / eso vi ajahaNNakAlasAmI / taM tadiyaM hANaM / evaM cautthAdikameNa odAredavvaM jAva khINakasAyaddhAe saMkhejjadibhAgo tti / ede NiraMtarahANa. sAmiNo hoti / samAdhAna-nahIM, kyoMki, vahAM jJAnAvaraNIyakI do samaya pramANa sthiti dekhI jAtI hai| isI prakAra tricarama Adi chadmasthoMmeM bhI jaghanya ghedanAke svAmitvakA abhAva jAnakara kahanA caahiye| isIliye kSINakaSAyake antima samayameM zAnAvaraNa karmaskandhakI eka samayavAlI sthiti yukta jIva jaghanya vedanAkA svAmI hotA hai, aisA grahaNa karanA caahiye| jaghanya vedanAse bhinna ajaghanya vedanA hotI hai // 16 // isa jaghanya vedanAse jo bhinna hai vaha kAlakI apekSA ajaghanya vedanA hai| vaha aneka bheda rUpa hai / isaliye usake bhedoMkI prarUpaNA karate hue una sthAnoMke svAmitvakI prarUpaNA karate haiM / yathA- koI eka kSapaka paripATIse kA~kA kSapaNa karake kSINakaSAyake antima samayavartI huaa| ukta jIvake kSINakaSAya honeke antima samayameM eka samaya kAla pramANa eka sthiti rahatI hai| usake jJAnAvaraNIyakI ghedanA kAlakI apekSA jaghanya hotI hai| yaha jaghanya kAlavedanAkA svAmI hai / punaH eka dUsarA jIva pUrva vidhise A karake kSINakaSAyake dvicarama samayavartI huaa| vaha ajaghanya ka lavedanAkA svAmI hai / yaha dvitIya sthAna hai| punaH eka aura jIva kSINakaSAyake tricarama samayavartI huA / yaha bhI ajaghanya kAlavedanAkA svAmI hai| vaha tIsarA sthAna hai| isI prakAra caturtha paMcama Adike kramase kSINa kaSAyakAla ke saMkhyAtaveM bhAga taka utAranA cAhiye / ye saba nirantara sthAnoMke svAmI hote haiN| 1 pratiSu ' evaM ' iti pAThaH / Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 16.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmitta / 121 puNo aNNo jIvo puvvavihANeNAgaMtUNa puvvaNiruddhaTThidIe tadaNaMtarahehimakhINakasAI jAdo / edaM sAMtaramapuNaruttavANaM, puvvillaTThANaM pekkhidUNa aMtomuhuttamettahidIhi aNtridnnuppnnnnttaado| taM kadhaM Navvade ? ettha carimadvidikhaMDayacarimaphAlIe uvalaMbhAdo, uvarimahidimmi tadaNuvalaMbhAdo / etto ppahuDi heTThA samaUNukkIraNaddhAmettINaraMtarahANesu samuppaNNesu saI saaNtrtttthaannmuppjjdi| kudo 1 appida-appiMdavidikhaMDayassa carimaphAlimettamaMtaridUNuppattIdo / evamodAredavvaM jAva aNiyaTTiaddhAe saMkhejjadibhAgo tti / tatthataNaaNiyaTTiDidisaMtAdo bAdareiMdiyapajjattayassa NANAvaraNajahaNNahidisaMtaM visesAhiyaM palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa / / puNo edamaNiyaTTihidisaMtaM mottUNa bAdareiMdiyapajjattayassa jahaNNaDhidisataM ghettUNa samauttaraM vaDDhidUNa pabaddhe NiraMtaramaNNamapuNaruttaTThANaM uppajjadi / puNo evaM kAe vaDDIe vaDide ti utte asaMkhejjabhAgavaDDIe / edassa vaDDhidasamayassa AgamaNaTuM ko bhaaghaaro| bAdareiMdiyadhuvahidI / kudo ? bAdareiMdiyadhuvaTidIe bAdareiMdiyadhuvahidimavahariya laddhamega __ pazcAt dUsarA eka jIva pUrva vidhise Akara pUrvakI vivakSita sthitise tadanantara adhastana kSINakaSAyI huA / yaha sAntara apunarukta sthAna hai, kyoMki, pUrvake sthAnakI apekSA antarmuhUrta mAtra sthitiyoMke antarase yaha sthAna utpanna huA hai| zaMkA-vaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna-kyoMki, yahAM antima sthitikANDakakI antima phAli pAyI jAtI hai, parantu UparakI sthitimeM vaha nahIM pAyI jaatii| / yahAMse prArambha hokara nIce eka samaya kama utkIraNakAlake barAbara nirantara sthAnoMke utpanna honepara eka vAra sAntara sthAna utpanna hotA hai, kyoMki, vivakSita vivakSita sthitikANDakakI antima phAli pramANa antara karake vaha utpanna huA hai / isa prakAra anivRttikaraNakAlake saMkhyAtaveM bhAga taka utAranA cAhiye / vahAke anivRttikaraNake sthitisattvase bAdara ekendriya paryApta jIvake zAnAvaraNakA jaghanya sthitisatva palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase vizeSa adhika hai| punaH isa anivRttikaraNa ke sthitisattvako chor3akara aura bAdara ekendriya paryAptake jaghanya sthitisattvako grahaNa karake eka eka samaya bar3hakara bAMdhanepara dUsarA nirantara apunarukta sthAna utpanna hotA hai| zaMkA-yaha kaunasI vRddhi dvArA vRddhiMgata huA hai ? samAdhAna- vaha asaMkhyAtabhAgavRddhike dvArA vRddhiMgata huA hai| zaMkA-isa bar3he hue samayake nikAlaneke liye bhAgahAra kyA hai ? samAdhAna -isake liye bhAgahAra bAdara ekendriyako dhruvasthiti hai, kyoMki, bAdara ekendriyakI dhruvasthitikA bAdara ekendriyakI dhruvasthitimeM bhAga denepara jo eka .......... 1 Aprato' appida-aNappida' iti pAThaH / cha..1-16. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122) chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [1, 2, 6, 16. samayaM tammi ceva dhuvadvidi paDirAsiya pakkhitte vaTTamANavaDDiThANuppattIdo' / dusamautsaraM vaDidaNa baMdhamANassa vi asaMkhejjabhAgavaDDiTThANaM ceva / kudo ? punvillabhAgahArassa dumAgeNa dhuvahidIe ovaTTidAe doNNaM samayANamAgamaNadaMsaNAdo / tisamaya uttaraM vavidNa paMdhamANassa vi asaMkhejjabhAgavaDDI ceva, dhuvahidIe tibhAgeNa dhuvahidimovaTTide tiNaM vhidsmyaannmaagmnndNsnnaado| cadusamayauttaraM vaDDhidUNa baMdhamANassa asaMkhejjadibhAgabar3I ceva, dhuvahidIe cadubhAgeNa dhuvahidIe ovaTTidAe vddvidcduruuvaannmaagmnndsnnaado| evaM bAdareiMdiyadhuvadvidIe uvari bAdareiMdiyadhuvahidIe jattiyAo palidovamasalAgAo asthi, tattiyamettesu mamaesu vaDvidesu vi asaMkhejjabhAgavaDDI cava hodi, palidovameNa dhuvahidIe ovaTTidAe vaDDidadhuvadvidipalidovamasalAgamettasamayANamAgamaNadaMsaNAdo / puNo egasamayaM vaDvidUNa baMdhamANassa vi asaMgvejjabhAgavaDDI ceva, kiMcUNapalidovameNa dhuvaTThidIe bhAge hidAe ruuvaahiyplidovmslaagmettsmyaannmaagmnndNsnnaado| dhuvahidipalidovamasalA. gAsu duguNamettAsu vaDDidAsu vi asaMkhejjabhAgavaDDI ceva hodi, palidovamadubhAgeNa dhuvahidIe ovaTTidAe duguNadhuvadvidipalidovamasalAgANamAgamaNuvalaMbhAdoM / evaM palidovamaguNasamaya labdha hotA hai use dhruvasthitiko pratirAzi karake milA denepara vartamAna vRddhikA sthAna utpanna hotA he| uttarottara do-do samaya bar3hakara bAMdhanevAle jIvake bhI asaMkhyAtabhAgavRddhisthAna hI hotA hai, kyoMki, pUrva bhAgahArake dvitIya bhAgakA dhruvasthitimeM bhAga denepara do samaya Ate dekhe jAte haiN| uttarottara tIna-tIna samaya bar3hakara bAMdhanevAle. ke bhI asaMkhyAtabhAgavRddhi hI hotI hai, kyoMki, dhruvasthitike tRtIya bhAgakA dhuvasthitimeM bhAga denepara vRddhiMgata tIna samayoMkI prApti dekhI jAtI hai| cAra-cAra samaya uttarottara bar3hakara bAMdhanevAleke asaMkhyAtabhAgavRddhi hI hotI hai, kyoMki, dhravasthitike caturtha bhAgakA dhruvasthitimeM bhAga denepara vRddhiprApta cAra rUpoMkI upalabdhi dekhI jAtI hai| isa prakAra bAdara ekendriyakI dhuvasthitike Upara bAdara ekendriyakI dhruvasthitimeM jitanI palyopamazalAkAyeM haiM utane mAtra samayoMkI vRddhi ho cukanepara bhI asaMkhyAtabhAgavRddhi hI hotI hai, kyoMki, palyopamakA dhruvasthitimeM bhAga denepara dhruvasthitikI palyopamazalAkAoM pramANa vRddhiMgata samayoMkI upalabdhi dekhI jAtI hai / tatpazcAt eka samayakI vRddhi hokara bAMdhanevAlake bhI asaMkhyAtabhAgavRddhi hI hotI hai, kyoMki, kucha kama palyopamakA dhuvasthitimeM bhAga denapara eka adhika palyApamazalAkAo pramANa samayokI upalabdhi dekhA dhruvasthitimeM jitanI palyopamazalAkAyeM haiM unase dUnI vRddhike honepara bhI asaM. khyAtabhAgavRddhi hI hotI hai, kyoMki, palyopamake ardha bhAgakA dhruvasthitimeM bhAga denepara dUnI dhruvasthitikI palyopamazalAkAyeM prApta hotI haiN| isa prakAra palyopamakI , tApatau vaDDamANavaDihANuppattIdo' iti pAThaH / 2 a-kApratyoH - mAgamuvalaMbhAdo' iti paatthH| Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 123 5, 2, 6, 16.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmittaM gArasalAgamettapaDhamavaggamUlANi vaDDidUNa baMdhamANassa vi asaMkhejjabhAgavaDDiTThANaM va hodi / kudo 1 palidovamavaggamUleNa dhuvaTThidIe ovaTTidAe dhuvaTThidipalidovamasalAgamettapalidovamapaDhamavaggamUlANamAgamuvalaMbhAdo / evaM bAdaradhuvadvidIe bhAgahAro palidovamabidiyavaggamUlaM hodUNa, puNo kameNa hAidUNa tadiyavaggamUlaM hodUNa, puNo AvaliyaM hodUrNa jAva jahaNNaparittAsaMkhejja patto tti tAva vaDDhAvedavyo / evaM vaDDide vi asaMkhejjabhAgavaDI ceva / kudo 1 jahaNNaparittAsaMkhejjeNa bAdareiMdiyadhuvahidIe ovaTTidAe vddiruuvaannmuvlNbhaado| bAdareiMdiyavIcAraTThANANi pekkhidUNa ede vaDidasamayA asaMkhejjaguNA hoti, palidovamassa saMkhejjadibhAgattAdo, AvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa palidovame bhAge hiMde bAdareiMdiyavIcArahANANaM pamANuppattIdo, bAdareiMdiyaukkassahidIe uvari samauttarAdikameNa baMdho Na labbhadi tti| saMpahi dvidighAdamassidUNa uvarimaTThANANamuppattI parUvedavvA / taM jahAbAdareiMdiyaukkassahidIdo samauttaraM ghAdidUNa ivide asaMkhejjabhAgavaDI hodi / uvarimahidiM puNo ghAdidUNa bAdareiMdiyaukkassadvidibaMdhAdo dusamauttaraM kAdaNa vide tamaNNamapuNaruttamasaMkhejjabhAgavaDDiTThANaM hodi / tisamauttaraM kAdUNa dRvide aNNamapuNarutta guNakArabhUta zalAkAoM pramANa palyopama-prathamavargamUlokI vRddhi hokara bAMdhanevAleke bhI asaMkhyAtabhAgavRddhi kA hI sthAna hotA hai, kyoMki, palyopamake vargamUlakA dhruvasthitimeM bhAga denepara dhruvasthitikI palyopamazalAkAoM pramANa palyopama-prathama vargamUloMkI upalabdhi pAyI jAtI hai / isa prakAra bAdara ekendriyakI dhruvasthitikA bhAgahAra palyopamakA dvitIya vargamUla hokara, phira kramase hIna hokara tRtIya vargamUla hokara, phira AvalI hokara, jaba taka jaghanya parItAsaMkhyAta prApta nahIM hotA taba taka bar3hAnA cAhiye / isa prakAra bhAgahArake bar3hane para bhI asaMkhyAtabhAgavRddhi hI hotI hai, kyoMki, jaghanya parItAsaMkhyAtakA bAdara ekendriyakI dhuvasthitimeM bhAga dene para vRddhiprApta aMka upalabdha hote haiN| ye vRddhiMgata samaya bAdara ekendriyake vIcArasthAnoMkI apekSA asaMkhyAtaguNe haiM, kyoMki, ve palyopamake saMkhyAtace bhAga pramANa haiM, AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgakA palyopamameM bhAga denepara bAdara ekendriyake vIcArasthAnoMkA pramANa utpanna hotA hai tathA bAdara ekendriyakI utkRSTa sthitike Upara eka samayAdikakI adhikatAke kramase bandha nahIM pAyA jaataa| aba sthitighAtakA Azraya karake uparima sthAnoMkI utpattikI prarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra hai-bAdara ekendriyakI utkRSTa sthiti se eka-eka samaya ghAta karake sthApita karanepara asaMkhyAtabhAgavRddhi hotI hai| pazcAt uparima sthitiko phirase ghAtakara bAdara ekendriyake utkRSTa sthitibandhase do do samaya adhika karake sthApita karane para baha dUsarA apunarukta asaMNyAtabhAgavRddhikA sthAna hotA hai| tIna-tIna samaya adhika karake sthApita karanepara anya bhapunaruka sthAna hotA hai| isa Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 chakkhaMDAgame vaiyaNAkhaMDa 4, 2, 6, 16. hANaM hodi / evaM NedavvaM jAva bAdareiMdiyadhuvahidi jahaNNaparittAsaMkhejjeNa khaMDedUNa egakhaMDametteNa vaDDidUNacchidahiditti / puNo edassuvari dvidighAdeNa samauttaraM vaDide vi asaMkhajjabhAgavaDDI hodi / edasssa chedbhaaghaaro| taM jahA- jahaNNaparittAsaMkheja viraledUNa pAdareiMdiyadhuvahidi samakhaMDaM kAdUNa diNNe viralaNarUvaM paDi jahaNNaparittAsaMkhejjeNa khaMDidegakhaMDamAgacchadi / puNo edaM samayAhiyamicchAmo tti ettha egarUvadharidaM heTThA viraliya taM ceva samakhaMDaM kAdaNa diNNe egarUvassa vaDDipamANaM pAvadi / puNo edaM uvari dAdUNa samakaraNaM kariya rUvAhiyaheTTimaviralaNamettaddhANaM gaMtUNa jadi egarUvaparihANI labbhadi to urimaviralaNAe kiM labhAmo tti pamANeNa phalaguNidamicchamAvaTTiya laddhamegarUvassa asaMkhejadibhAgamuvarimaviralaNAe Cacchedanasya rAzeH rUpaM chedaM vadanti gaNitajJAH / ___ aMzAbhAve nAzaM chedasyAhustadanveva // 5 // ) ........... prakAra bAdara ekendriyakI dhruvasthitiko jaghanya parItAsaMkhyAtase khaNDita karake eka khaNDa mAtrase vRddhiMgata hokara sthitike sthita hone taka le jAnA cAhiye / pazcAt isake Upara sthitighAtase uttarottara eka eka samaya bar3hanepara bhI asaMkhyAtabhAgavRddhi hotI hai| isake chedabhAgahArako kahate haiN| yathA- jaghanya parItIsaMkhyAtakA viralana karake Upara bAdara ekendriyakI dhvasthitiko samakhaNDa karake dene para eka eka viralana aMkake prati jaghanya parItAsaMkhyAtase khaNDita karane para eka khaNDa prApta hotA hai| phira cUMki ise eka samaya adhika cAhate haiM, ataH eka aMkake prati prApta rAzikA nIce viralana karake Upara usako hI samakhaNDa karake dene para eka rUpakA vRddhipramANa prApta hotA hai| phira isako Upara dekara samakaraNa karake eka adhika nIceke viralana pramANa sthAna jAkara usako hI samakhaNDa karake denepara eka rUpakA vRddhipramANa prApta hotA hai| isako Upara dekara samakaraNa karake eka adhika nIcekI viralana rAzike barAbara sthAna jAkara yadi eka rUpakI hAni prApta hotI hai to uparima viralanake barAbara sthAna jAkara kitanI hAni prApta hogI, isa prakAra phala rAzise guNita icchA rAzimeM pramANa rAzikA bhAga denepara jo eka rUpakA asaMkhyAtavAM bhAga prApta hotA hai usako UparakI viralana rAzimaise jaba rAzimeM koI cheda nahIM hotA taba gaNitajJa usakA cheda eka mAna lete haiM (jaise 33) / aura jaba aMzakA abhAva ho jAtA hai taba chedokA bhI nAza samajhanA cAhiye (* -* = *30) // 5 // .................................... 2 a-kApratyoH 'hidahidi ' iti pAThaH / / Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 16. veyaNamahAhiyAre vaiyaNakAlavihANe sAmitta / 125 edeNa lakkhaNeNa sarisachedaM kAdUNa sohide suddhasesamukkassasaMkhejjamegarUvassa asaMkhejjA bhAgA ca bhAgahAro hodi / edeNa bAdaradhuvahidIe ovaTTidAe icchidaTThANassa vaDDisamayA AgacchaMti / puNo hidighAdeNa dusamauttaraM dvidiM dharedUNa dvidassa vi asaMkhejjabhAgavaDDIe aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / ettha vi chedabhAgahAro ceva / tisamauttaraM dharedaNa TThidassa asaMkhejjabhAgavaDDIe aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / evaM tAva chedabhAgahAro hodaNa gacchadi jAva bAdareiMdiyadhuvahidiM jahaNNaparittAsaMkhejjeNa khaMDedRNa tattha egakhaMDassuvari taM ceva ukkassasaMkhejjeNa khaMDedUNa tattha egakhaMDaM rUUNaM vaDDidaM tti / puNo saMpuNNaM vaDide samabhAgahAro hodi / kudo ? ukkassasaMkhejjeNa rUvAhieNa jahaNNaparittAsaMkhejje bhAge hide uvarimaviralaNAe avaNedumegarUbuvalaMbhAdo / ettha saMkhejjabhAgavaDDIe AdI asaMkhejjabhAgavaDDIe parisamattI ca jAdA / puNo edamsuvari aNNo jIvo dvidighAdaM karemANo samauttaradvidi dharedUNa vido| ettha vi saMkhejjabhAgavaDDI ceva / edisse vaDDIe chedabhAgahAro hodi / taM jahA- uvarimegarUvadharidaM heTThA viraledUNa taM caiva samakhaMDaM kAdUNa diNNe ekkakkassa ruvassa egego samao pAvadi / puNo edaM uvarimarUvadharidesu pakkhiviya samakaraNe kIramANe parihINa isa niyamake anusAra samakhaNDa karake ghaTA denepara avaziSTa utkRSTa saMkhyAta va eka rUpakA asaMkhyAta bahubhAga bhAgahAra hotA hai / isakA bAdara ekendriyakI dhuvasthitimeM bhAga denepara abhISTa sthAna ke vRddhiMgata samaya prApta hote haiN| phira sthitighAtase uttarottara do samayoMkI adhikatAko prApta sthitiko grahaNakara sthita hue jIvake bhI asaMkhyAtabhAgavRddhikA anya apunarukta sthAna hotA hai / yahAM bhI chedabhAgahAra hI hotA hai| tIna tInaM samaya adhika sthitiko grahaNakara sthita jIvake asaMkhyAta bhAga vRddhikA anya apunarukta sthAna hotA hai / isa prakAra taba taka chedabhAgahAra hokara jAtA hai jaba taka ki bAdara ekendriyakI dhruvasthitiko jaghanya parItAsaMkhyAtase khaNDita kara usase eka khaNDake Upara usako hI utkRSTa saMkhyAtase khaNDita karake usameMse eka aMka kama eka khaNDakI vRddhi nahIM ho jAtI / tatpazcAt pUre khaNDa pramANa vRddhi ho jAne para samabhAgahAra hotA hai, kyoMki, jaghanya parItAsaMkhyAtameM eka adhika utkRSTa saMkhyAtakA bhAga daMnapara UparakI viralana rAzimase kama karaneke liye eka rUpa upalabdha hotA hai / aba yahAM saMkhyAtabhAgavaddhikA prArambha aura asaMkhyAtabhAgavRddhikI samApti ho jAtI hai| isake Upara anya jIva sthitighAtako karatA huA eka-eka samaya adhika sthitiko lekara sthita huaa| yahAM bhI saMkhyAtabhAgavRddhi hI hotI hai| isa vRddhikA chedabhAgahAra hotA hai / yathA- Uparake eka eka aMkake Upara sthita rAzikA nAMce viralana karake Upara usako hI samakhaNDa karake denepara hara eka aMkake prati eka eka samaya prApta hotA hai| phira isako Uparake aMkoMpara sthita rAziyoM meM milAkara Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126) chakkhaMDAgame vaiyaNAkhaMDa ( 1, 2, 6, 16. rUvANaM pamANaM uccade- rUvAhiyaheTTimaviralaNamettaddhANaM gaMtUNa jadi egarUvaparihANI lanmadi to uvarimaviralaNammi kiM labhAmA tti pamANeNa phalaguNidicchAe ovaTTidAe egarUvassa asaMkhejjadimAgo Agacchadi / edamukkassasaMkhejjammi sohide egarUvassa asaMkhejjA bhAgA rUvUNukkassasaMkhejjaM ca bhAgahAro hodi / puNo dusamauttaraM vaDide saMkhejjabhAgavaDiTThANaM hodi / edassa vi chedabhAgahAro / tisamauttaraM vaDDide vi saMkhejjabhAgavaDI ceva / evaM tAva chedabhAgahAro hodRNa gacchadi jAva bAdareiMdiyadhuvahidi ukkassasaMkhejjeNa khaMDedUNa puNo tatthegakhaMDaM rUvUNukkassasaMkhejjeNa khaMDedRNa tatthegakhaMDaM rUvUNaM vaDidaM ti / saMpuNaM vaDide samabhAgahAro hodi / taM ca kadhaM 1 rUvaNukkassasaMkhejjaM viraledUNa uvarimegarUvadharidaM samakhaMDaM kAdUNa diNNe vaDDipamANaM hodi / edamuvarimarUvadharidesu dAdaNa samakaraNe kIramANe svAhiyaheTTimaviralagamettaddhANaM gaMtUNa egarUvaparihANI hodi tti rUvAhiyaheTTimaviralaNAe uvarimaviralaNAe ovaTTidAe egarUvamAgacchadi / tammi uvarimaviralaNAe sohide rUvUNukkassasaMkhejjaM bhAgahAro hodi / puNo edeNa samakaraNa karate hue hIna rUpoke pramANako kahate haiM- eka adhika nIcekI viralana rAzi pramANa adhvAna jAkara yadi eka rUpakI hAni pAyI jAtI hai to UparakI viralana zimeM vaha kitanI prApta hogI, isa prakAra phalaguNita icchA rAzimeM pramANa rAzikA bhAga denepara eka rUpakA asaMkhyAtavAM bhAga prApta hotA hai| isako utkRSTa saMkhyAtameMse kama karanepara zeSa eka rUpakA asaMkhyAta bahubhAga aura eka kama utkRSTa saMkhyAta bhAgahAra hotA hai| Age do-do samaya bar3hanepara saMkhyAtabhAgavRddhikA sthAna hotA hai| isakA bhI chedabhAgahAra hai / tIna-tIna samaya bar3hane para bhI saMkhyAtabhAgavRddhi hI hotI hai| isa prakAra taya taka chedabhAgahAra hokara jAtA hai jaba taka ki bAdara ekendriyakI dhuvasthitiko utkRSTa saMkhyAtase skhaNDita karake phira usameMle eka khaNDako eka kama utkRSTa saMkhyAtase khaNDita karanepara usameM se eka kama eka khaNDa pramANa vRddhi nahIM ho jaatii| sampUrNa khaNDa pramANa vRddhi ho ghukanepara samabhAgahAra hotA hai| zaMkA- vaha kaise? samAdhAna- eka kama utkRSTa saMkhyAtakA viralana kara uparima viralanake eka rUpapara rakhI huI rAziko samakhaNDa karake denepara vRddhikA pramANa hotA hai| isako uparima rUpopara rakhI huI rAziyoMke Upara dekara samakaraNa karate hue eka adhika nISekI viralanarAzi pramANa adhvAna jAkara cUMki eka aMkakI hAni hotI hai, mataH eka adhika nIcekI viralana rAzikA UparakI viralana rAzimeM bhAga denepara eka aMka AtA hai| usako uparima viralana rAzimeMse kama karanepara eka kama isakA saMkhyAta bhAgahAra hotA hai| Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veNa mahAhiyAre veyaNakAla vihANe sAmittaM [ 127 4, 2, 6, 16. ] bAdaradhuvadIe oTTidAe saMkhejjabhAgavaDDisamayA labbhaMti / evaM cheda bhAgahAra-samabhAgahArahi TThidighAdamassidUNa NadavvaM jAva dhurvaTThidibhAgahAro dAruvapamANo patto tti / puNo aNNo jIvo dvidighAdaM karemANo samauttarAe dvidIe Agado / tamaNNaM saMkhejjabhAgavaDDhiTThANaM |di / puNo edassa chedabhAgahAro / taM jahA - uvarimae garUvadharidaM viraledUNa- taM caiva samakhaMDaM kADhUNa diNNe ekkekkassa rUvassa egega samayapamArNa pAvadi / puNo ettha egarUvadharidaM ghettUNa uvarimaegarUvadharidammi dAdUNa samakaraNe kIramANe ruvAhiyaheTThimaviralaNamettaddhANaM gaMtUNa egarUvaparihANI hodi tti rUvAhiyahaTThimaviralaNAe uvarimaviralaNAe oTTidAe egarUvassa asaMkhejjadibhAgo Agacchadi / edaM sarisachedaM kAraNa dArUve sohide egarUvasta asaMkhejjA bhAgA sagalamegarUvaM ca bhAgahAro hodi / puNo edeNa bAdaradhuvaTThidimovaTTiya laddhamette vaDDAvide aNNamapuNarutaM saMkhajjabhAgavaDDiANaM hodi / puNo dusamauttaraM vaDide vi saMkhejjabhAgavaDiTThANaM hodi / edassa vi chedabhAgahAro hodi / edeNa kameNa chedabhAgaddAro tAva gacchadi jAva bAdaraghuvaTThidi dohi rUvehi khaMDedUNa puNo tattha egakhaMDa rUUNaM dohi rUvehi avahiriya phira isakA bAdara ekendriyakI dhruvasthiti meM bhAga denepara saMkhyAtabhAgavRddhike samaya prApta hote haiN| isa prakAra chedabhAgahAra aura samabhAgahArake dvArA sthitighAtakA Azraya karake dhruvasthitibhAgahArake do aMka pramANa prApta hone taka le jAnA cAhiye / punaH dUsarA jIca sthitighAtako karatA huA uttarottara eka-eka samaya adhika sthiti ke sAtha AyA / vaha saMkhyAta bhAgavRddhikA anya sthAna hotA hai| aba isake chedabhAgahArako kahate haiN| yathA- Uparake eka aMkake prati prApta rAzikA viralana karake use hI samakhaNDa karake denepara eka eka aMkake prati eka eka samaya pramANa prApta hotA hai / phira isameMse eka aMkake Upara rakhI huI rAziko grahaNa kara use uparima eka aMkake prati prApta rAzimeM dekara samakaraNa karate hue eka adhika adhastana viralana pramANa sthAna jAkara cUMki eka rUpakI hAni hotI hai, ataH eka adhika adhastana viralanakA uparima viralanameM bhAga denepara eka rUpakA asaMkhyAtavAM bhAga prApta hotA hai / isako samAnakhaNDa karake do rUpoMmeMse ghaTA denepara eka rUpakA asaMkhyAta bahubhAga aura eka pUrNa rUpa bhAgahAra hotA hai / phira isase bAdara dhruvasthitiko apavartita karanepara jo labdha ho utanA bar3hAnepara saMkhyAtabhAgavRddhikA anya apunarukta sthAna hotA hai / punaH do do samaya adhika bar3hanepara bhI saMkhyAta bhAgavRddhikA sthAna hotA hai| isakA bhI chedabhAgahAra hotA hai| isa kramase chedabhAgahAra taba taka jAtA hai jaba taka bAdara ekendriyakI dhruvasthitiko do rUpoMse khaNDita karake usameMse eka khaNDako eka kama karake punaH do rUpoMse khaNDita karanepara Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 16. laddharUvUNamettaM vaDidaM tti / saMpuNNe vaDide samabhAgahAro hodi / taM jahA - egarUvaM viraledUNa uvarimerUvadharidaM dAdUNa samakaraNaM kariya rUvAhiyaheDimaviralaNAe uvarimaviralaNAe ovaTTidAe egarUvamAgacchadi / tammi dosu rUvesu sohide egarUvaM bhAgahAro hodi / edeNovaTTidabAdaradhuvaTThidIe bAdaradhuvaTThidIai uvari' pakkhittAe saMkhejjaguNavaDDIe AdI hodi, doMrUvehi bAdaraghuvaTThidIe guNidAe uppaNNattAdo / edassuvari samauttaraM vaDide chedaguNagAro hodi / doSNaM rUvANaM uvari egarUvavaDDinimittapakkhevo uccade / taM jahA - dhuvaTThidI vaDhamANAe jadi egarUvaguNagAro labbhadi to egasamayassa kiM labhAbho ti vI garu vaTTide pakkhevapamANaM hodi / ettha dhuvaTThiditti saMdiTThIe cattAri | 4 | ruvANi / edassa guNagAro ettio hodi | | | puNo edeNa cAdaradhuvaTThidIe guNidAe rUvAhiyadu guNavaDDhiDDANaM hodi |9|| puNo dusamauttara vaDide vi chedaguNagAro hodi / ettha putraM va terAsiyakameNa cchedaguNagAro sAiyavvo / tassa pamANamedaM |2|| edeNa bAdaradhuvaTThidIe guNidAe dusamauttaradudguNavaDI jo prApta ho usameM se eka kama karanepara prApta rAzi pramANa vRddhi nahIM ho jAtI / pUrNa labdha pramANa vRddhi ke honepara samabhAgahAra hotA hai / yathA-- eka rUpakA viralana karake Upara uparima eka aMkake prati prApta rAziko dekara samakaraNa karake eka adhika adhastana viralanakA uparima viralana meM bhAga denepara eka rUpa prApta hotA hai / usako do rUpoMmeMse kama kara denepara eka rUpa bhAgaddAra hotA hai| isase apavartita bAdara ekendriyakI dhruvasthitiko usakI dhruvasthitike Upara prakSipta karanepara saMkhyAtaguNavRddhikA prArambha hotA hai, kyoMki, vaha bAdara ekendriyakI dhruvasthitiko do aMkoMse guNita karanepara utpanna huI hai / isake Upara uttarottara eka eka samayakI vRddhi honepara chedaguNakAra hotA hai / aba do rUpoM ke Upara vRddhike nimittabhUta prakSepako kahate haiM / yathA- dhruvasthiti pramANa vRddhike honepara yadi eka rUpa guNakAra prApta he tA hai to eka samayakI vRddhimeM kyA prApta hogA, isa prakAra dhruvasthitise eka rUpako apavartita karanepara prakSepakA pramANa hotA hai / yahAM saMdRSTimeM dhruvasthitike liye 4 aMka hai / isakA guNakAra itanA ( 3 ) hai | isase bAdara dhruvasthitiko guNita karanepara eka adhika dUnI vRddhikA sthAna hotA hai8x3 = 9 =4 x 2 + 1 / do samaya adhika vRddhike honepara bhI chedaguNakAra hotA hai| yahAM pahileke samAna hI trairAzika kramase chedaguNakArako siddha karanA cAhiye / usakA pramANa yaha hai- ii| isase bAdara dhruvasthitiko guNita karanepara do samaya adhika 1 apratau ' bAdara addhruvaTThidIe ' iti pAThaH / 2 pratiSu ' uvarima ' iti pAThaH / Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 16.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmitta [ 129 hodi / 10 / edeNa kameNa chedaguNagAro hodUNa tAva gacchadi jAva aNNagarUvUNadhuvaTThidimetaM vaDDide tti / puNo saMpuNNadhuvahidIe vaDDidAe tiguNavaDDI hodi, bAdaradhuvahidimettasamayANaM jadi egA guNagArasalAgA labbhadi to bAdaradhuvahidIe kiM labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAe ovahidAe egaguNagArasalAguvalaMbhAdo / puNo evaM salAgaM dosu ruvesu pakkhiviya bAdaradhuTTidIe guNidAe tiguNavaDDihANaM hodi / tassa pamANamedaM / 12 / puNo edassuvari samauttara vaDDide chedaguNagAro hodi / taM jahA-dhuvahidimettasamayANaM jadi egarUvaM guNagAro lanbhadi to egasamayassa kiM labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAe ovaTTidAe egarUvassa asaMkhejjadibhAgo Agacchadi / edammi tisu rUvesu pakkhitte ettiyaM hodi |13|| edeNa bAdaradhuvadvidIe guNidAe samayAhiyatiguNavaDDiTThANaM hodi | 13| | puNo dusamauttaraM vaDDide chedaguNagAro hodi / ettha guNagora uppAijjamANe puvillamaMsaM duguNiya tisu rUvesu pakkhavo kAyavvo / 1 / 2 / tisamayauttaraM vaDDide chedaguNagAro hodi / ettha puvvu duguNI vRddhi hotI hai.-445 = 10 = 442+2 / isa kramale chedaguNakAra hokara taba taka jAtA hai jaba taka ki anya eka aMkase kama dhruvasthiti pramANa vRddhi nahIM ho jaatii| pazcAt sampUrNa dhruvasthiti pramANa vRddhike ho jAnepara tiguNI vRddhi hotI hai| kAraNa yaha hai ki bAdara ekendriyakI dhruvasthiti pramANa samayoMke yadi eka guNakArazalAkA pAyI jAtI hai to bAdara dhruvasthiti meM kitanI guNakArazalAkAyeM prApta hogI, isa prakAra phalaguNita icchAmeM pramANa rAzikA bhAgaM denepara eka guNakArazalAkA pAyI jAtI hai| isa zalAkAko do rUpoMmeM milAkara usase bAdara dhruvasthitiko guNita karanepara tigunI vRddhi hotI hai| usakA pramANa yaha hai- (2+1)44 = 12 / isake Upara eka samaya adhika bar3hanepara chedaguNakAra hotA hai / yathA-dhruvasthiti pramANa samayoMkA yadi eka aMka guNakAra prApta hotA hai to eka samayakA kitanA guNakAra prApta hogA, isa prakAra phalaguNita icchAmeM pramANa rAzikA bhAga denepara eka rUpakA asaMkhyAtavAM bhAga AtA hai- hai| isako tIna rUpoMmeM milAnepara itanA hotA hai- 3 + / isake dvArA bAdara dhruvasthitiko guNita karanepara eka samaya adhika tiguNI vRddhikA sthAna hotA hai-4x7 13 -443 + 1 pazcAt do samaya adhika vRddhike honepara chedaguNakAra hotA hai| yahAM guNakArako utpanna karAte samaya pUrvake aMzako duguNita kara use tIna rUpoMmeM milAnA caahiye| x 2 / tIna samaya adhika bar3hanepara chedaguNakAra hotA hai| yahAM pUrvake aMzako tInase guNita 1 pratiSU 'aNNegaM' iti pAThaH / cha. 11-17. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [1,26, 16. taso tiguNedavo / 1 / 3 / edaM guNagAro hodUNa tAva gacchadi jAva puvillaMso rUvUNadhuvadvidIe guNedUNa tisu rUvesu pakkhitto tti / puNo ettha vi puvvillaMsaM puNNadhuvahidIe guNiya tisu ruvesu pakkhitte cattariguNagArarUvANi hoti / tehi dhuvahidIe guNidAe caduguNavaDDI hodi / 16 / evaM cheda-samaguNagArakameNa baMdha-saMte assidUNa NedavaM jAva saNNipaMciMdiyadhuvahidi ti / tisse pamANaM saMdiTThIe aTThAvIsa / 28 / puNo edisse uvari samauttaraM pabaddhe aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / edassa guNagArapamANamedaM|7|| edeNa dhuvaTTidIe guNidAe saNNipaMciMdiyassa samayAhiyadhuvaTThidiTThANaM hodi | 29 / evaM cheda-samaguNagArasarUveNa NedavvaM jAva bAdaradhuvahidIe ukkassaguNagArasalAgAo rUvUNAo paviTThAo tti / edamaNNamapuNaruttahANaM hodi / 228 / puNo edisse uvari samauttaraM vaDhidUNa baddhe' aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / edassa chedaguNagAro / taM jahA- bAdaradhuvahidimettasamaesu vaDDidesu jadi egA guNagArasalAgA lanbhadi to egasamae vaDDide kiM labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchamAvaTTiya laddhe karanA cAhiye ! x 3 / isa prakAra chedaguNakAra hokara taba taka jAtA hai jaba taka ki pUrvakA aMza eka kama dhruvasthitise guNita hokara tIna rUpoMmeM prakSipta nahIM ho jaataa| phira yahAM bhI pUrvake aMzako pUrNa dhruvasthitise guNita kara tIna rUpoMmeM milA denepara guNakAra cAra aMka hote haiN| usase dhruvasthitiko guNita karanepara cauguNI vRddhi hotI hai-444 = 16 / isa prakAra chedaguNakAra aura samaguNakArake kramase bandha va sattvakA Azraya karake saMzI paMcendriya jIvakI dhruvasthiti taka le jAnA cAhiye / usakA pramANa saMdRSTimeM aTThAIsa 28 hai| phira isake Upara eka samayakI vRddhi honepara anya apunarukta sthAna hotA hai| usake guNakArakA pramANa yaha hai-71| isase dhuvasthitiko guNita karanepara saMzI paMcendriya jIvakI eka samayase adhika dhuvasthitikA sthAna hotA hai - x 29 = 29 / isa prakAra chedaguNakAra aura samaguNakAra svarUpase bAdara dhuvasthitimeM eka kama utkRSTa guNakArazalAkAoMke praviSTa hone taka le jAnA cAhiye / yaha anya apunaruktasthAna hotA hai 228 / isake Upara eka samaya adhika bar3ha karake bandha honepara anya apunarukta sthAna hotA hai| isakA chedaguNakAra hotA hai / yathA- bAdara dhruvasthiti pramANa samayoMke bar3hanepara yadi eka guNakArazalAkA prApta hotI hai to eka samayake bar3hanepara kitanI guNakArazalAkAeM prApta hogI, isa prakAra phalaguNita icchAmeM pramANa rAzikA bhAga 1 pratiSu ' laDhe ', mapratau ' baMdhe ' iti paatthH| Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 16.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmitta puvillarUvesu pakkhittesu guNagAro hodi tti || puNo edeNa bAdaradhuvadvidIe guNidAe saMpahiyaTThANaM hodi [229 / dusamauttaraM vaDidUNa baddhe aNNamapuNaruttahANaM hodi / ettha puvvuttaMsaM duguNiya sagalarUvesu pakkhevo kaayvvo|1|2| edammi punvillarUvesu pakkhitte ettiyaM hodi 57 / / edeNa bAdaradhuvahidIe guNidAe dusamauttarahANaM hodi |230 / tisamauttaraM paMdhidUNAgadassa aNNamapuNaruttaTThANaM hIdi / puvvattasaM tiguNiya | 13|| puvvuttaguNagArarUvehi saha melAvide ettiyaM hodi 17 / puNo edeNa bAdaradhuvahidIe guNidAe icchidavaDDihANaM hodi 231) / evaM chedaguNagAro hodUNa tAva gacchadi jAva puvvuttaMsassa rUvUNabAdaradhuvaTTidI guNagAro jAdo tti / puNo samauttaraM vaDDidUNa pabaddha samaguNagAro hodi / tassa pamANamaTThavaMcAsa [58|| puNo edeNa bAdaradhuvahidIe guNidAe carimasaMkhejjaguNavaDviTThANaM hodi / taM ca edaM |232 [ / evaM NANAvaraNIyassa tIhi vaDIhi ajahaNNaparUpaNA bAdaradhuvaTThidimassidUNa kadA / jahaNNaDhidimassidUNa puNa denepara jo labdha ho use pUrva rUpoMmeM milAnepara guNakAra hotA hai-571 / isase bAdara dhruvasthitiko guNita karane para sAmpratika sthAna hotA hai-21.x} = 229 / pazcAt do samaya adhika bar3hakara bandha hone para anya apunarukta sthAna hotA hai| yahAM pUrvokta aMzako duguNita karake samasta rUpoM meM milAnA cAhiye--2 = / isako pUrva rUpoMmeM milAnepara itanA hotA hai- 57 + 1 = 573 / isase bAdara dhruvasthitiko guNita karanepara do samaya adhika vRddhikA sthAna hotA hai35 x = 230 / tIna samaya adhika bar3hakara Aye hue jIvake anya apunarukta sthAna hotA hai| pUrvokta aMzako tiguNA karake (43) pUrvokta guNakAra rUpoMke sAtha milAnepara itanA hotA hai-57 hai| isase bAdara dhruvasthitiko guNita karane para icchita vRddhisthAna hotA hai-23' x = 231 / isa prakAra pUrvokta aMzakA guNakAra eka kama dhruvasthitike hone taka chedaguNakAra hokara jAtA hai| pazcAt eka samaya bhadhika bar3hakara bandha hone para samaguNakAra hotA hai| usakA pramANa aTThAvana 58 hai| isase bAdara dhuvasthitiko guNita karanepara saMkhyAta guNavRddhikA antima sthAna hotA hai| vaha yaha hai- 5844 - 232 / isa prakAra bAdara ekendriya jIvakI dhrudhasthitikA mAdhaya karake tIna vRddhiyoMke dvArA mAnAparaNIyakI ajaghanya sthitike svAmitvakI prarUpaNA kI hai| Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132) chakkhaMDAgame vaiyaNAkhaMDa (4, 2, 6, 17. saMkhejjaguNavaDDi-asaMkhajjaguNavaDDi tti do ceva vaDDIo hoti, oghajahaNNaTThidiM pekkhidUNa oghukkassahidIe asaMkhejjaguNattuvalaMbhAdo / evaM saMkhejjapalidovamehi UNa ttIsasAgarovama-' koDAkoDimettaajahaNNaTThANaviyappA NANAvaraNIyassa parUvidA / ettha jIvasamudAhAraparUpaNA jahA aNukkassaTThANesu parUvidA tahA parUvedavvA / evaM dasaNAvaraNIya-aMtarAiyANaM // 17 // jahA NANAvaraNIyassa jahaNNAjahaNNaDhidisAmittaparUvaNA kadA tahA daMsaNAvaraNIya-aMtarAiyANaM pi kAyavvA, visesaabhaavaado| sAmitveNa jahaNNapade veyaNIyaveyaNA kAlado jahaNiyA kassa ? // 18 // sugamamedaM / aNNadarassa carimasamayabhavasiddhiyassa tassa veyaNIyaveyaNA kAlado jahaNNA // 19 // parantu jaghanya sthitikA Azraya karake saMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNavRddhi ye do hI vRddhiyAM hotI haiM, kyoMki, oghajaghanya sthitikI apekSA oghautkRSTa sthiti asaMkhyAtaguNI pAyI jAtI hai| isa prakAra saMkhyAta palyopamose hIna tIsa kor3AkoDi sAgaropama mAtra jJAnAvaraNIyake ajaghanya sthAnabhedoMkI prarUpaNA kI hai| yahAM jIvasamudAhArakI prarUpaNA jaise anutkRSTa sthAnoMmeM kI gaI hai vaise hI karanI caahiye| isI prakAra darzanAvaraNIya evaM antarAya kaukI jaghanya va ajaghanya sthitike svAmitvakI prarUpaNA karanA cAhiye // 17 // jaise zAnAvaraNIya karmakI jaghanya va ajaghanya sthitike svAmitvakI prarUpaNA kI hai vaise hI darzanAvaraNIya aura antarAya kI bhI karanA cAhiye, kyoMki, usameM koI vizeSatA nahIM hai| svAmitvase jaghanya padameM vedanIya karmakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya kisake hotI hai ? / 18 // yaha sUtra sugama hai| jo koI jIva bhavyasiddhikakAlake antima samayameM sthita hai usake vedanIyakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya hotI hai // 19 // 1 a-A-kApratiSu ' - sAgarovamANi' iti pAThaH / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 20.] veyaNamahAhiyAre veSaNakAlavihANe sAmitta [133 ogAhaNa-saMThANAdIhi viseso Natthi tti aNNadarasse tti uttaM / bhavasiddhio NAma ajogibhddaaro| tassa carimasamae egA TThidI egasamayakAlA hodi tti bhavasiddhiyacarimasamae jahaNNasAmittaM uttaM / ducarimAdisamaesu jahaNNasAmittaM kiNNa bhaNNade ? Na, tattha veyaNIyassa egasamayahidIe aNuvalaMbhAdo / tavvadirittamajahaNNA // 20 // . tado jahaNNAdo vadiritaM tavvadiritaM, sA ajahaNNA dvidiveyaNA hodi / ettha jahA NANAvaraNIyassa ajahaNNaTThANaparUvaNA kadA tahA kAyavvA / Navari ajogicarimasamayAdo tAva NiraMtaraTThANaparUvaNA kAyavvA jAva ajogipaDhamasamao tti / puNo sajogicarimasamae dvidassa sAMtaramajahaNNaTThANa hodi / kudo 1 tattha carimaphAlIe aMtomuhuttamattIe dasaNAdo / puNo heTTA rUvUNukkIraNaddhAmettaNiraMtarahANesu uppaNNasu saiM sAMtaraTThANamuppajjadi, tatthaMtomuhuttaTThANaMtaradasaNAdo / evaM NedavvaM jAva logapUraNaM kariya hridasajogikevali tti / tado padaragadakevalimhi aNNamapuNaruttasAMtaraTThANaM / kudo ? logapUraNagadakevaliTThidisaMtAdA padaragadakevaliTThidisaMtassa asaMkhejjaguNattuvalaMbhAdo / tado kavADagada avagAhanA va saMsthAna AdikoMse koI vizeSatA nahIM hotI, yaha jatalAne ke liye sUtra meM 'anyatara' padakA prayoga kiyA hai| bhavyasiddhikase ayogakevalI bhaTTAraka vivakSita haiM / unake antima samaya meM cUMki eka samaya kAlavAlI eka sthiti hotI hai, ataH bhavyasiddhikake antima samayameM jaghanya svAmitva batalAyA gayA hai| zaMkA- ayogakevalIke dvicaramAdika samayoMmeM jaghanya svAmitva kyoM nahIM batalAyA jAtA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, ukta samayoMmeM vedanIyakI eka samayavAlI sthiti nahIM pAyI jaatii| usase bhinna ajaghanya sthitivedanA hotI hai // 20 // usase arthAt jaghanya sthitivadanAse jo bhinna vedanA hai vaha ajaghanya sthitighedanA hai| yahAM jaise jJAnAvaraNIyake ajaghanya sthAnoMkI prarUpaNA kI gaI hai vaise hI vedanIyake bhI karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki ayogakevalIke antima samayase lekara ayogakevaloke prathama samaya taka nirAtara sthAnoMkI prarUpaNA karanA caahiye| phira sayogakevalI guNasthAnake antima samayameM sthita jIvake sAntara ajaghanya sthAna hotA hai, kyoMki, vahAM antima phAli antarmuhUrta pramANa dekhI jAtI hai| punaH nIce eka kama utkIraNakAla pramANa nirantara sthAnoke utpanna honepara eka vAra sAntara sthAna utpanna hotA hai, kyoMki, vahA~ antarmuhUrta sthAnAntara dekhA jAtA hai| isa prakAra lokapUraNa samudghAtako karake sthita sayogakevalI taka le jAnA cAhiye / pazcAt pratarasamudghAtagata kevalImeM anya apunarukta sAmtara sthAna hotA hai, kyoMki, lokapUraNa samudghAtagata kevalIke sthitisattvase pratarasamudghAtagata kevalIkA sthitisattva asaMkhyAtaguNA pAyA jAtA hai| pazcAt kapATasamudghAtagata Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 chakkhaMDAgame vaiyaNAkhaMDa (1, 2, 6, 21. kevalimhi aNNaM sAMtaramapuNaruttaTThANaM, padaragadakevaliDidisaMtAdo kavADagadakevalihidisaMtassa asNkhejjgunntuvlNbhaado| tado daMDagadakevalimhi sAMtaramaNNamapuNahattaTThANaM, kavADagadakevaliDidisaMtAdo daMDagadakevalihidisaMtassa asNkhejjgunnttuvlNbhaado| daMDAhimuhakevalimhi aNNaM sAMtaramapuNaruttaTThANaM, daMDagadakevaliDidisaMtAdo edamhi asNkhejjgunnhidisNtdNsnnaado| etto ppahuDi heTThA NiraMtarahANANi tAva uppajjati jAva khINakasAyacarimasamao tti / kudo ? etyaMtare dvidikNdyaabhaavaado| etto heTThA NiraMtara-sAMtarakameNa gANAvaraNIyavihANeNa ajahaNNahANaparUvaNA kAyavvA, visesaabhaavaado| evaM Aua-NAmAgodANaM // 21 // jahA veyaNIyassa jahaNNAjahaNNasAmittaparUvaNA kadA tahA edesi pi jahaNNAjahaNNasAmittaM vattavva, visesAbhAvAdo / Navari Auassa ajahaNNasAmittaparUvaNammi jo viseso taM vattaissAmo / taM jahA- bhavasiddhiyaducarimasamae egamajahaNNaTThANaM / puNo ticarimasamae bidiyamajahaNNahANaM / puNo caducarimasamae tadiyamajahaNNaTThANaM / ettha ............. kevalImeM anya sAntara apunarukta sthAna hotA hai, kyoMki, prataragata kevalIke sthitisattvase kapATagata kevalIkA sthitisattva asaMkhyAtaguNA pAyA jAtA hai| pazcAt daNDasamudghAta. gata kevala meM anya sAntara apunarukta sthAna hotA hai, kyoMki, kapATasamudghAtagata kevalIke sthitisattvase daNDasamudghAtagata kevalIkA sthitisattva asaMkhyAtaguNA pAyA jAtA hai / daNDasamudghAtake abhimukha hue kevalImeM anya sAntara apunarukta sthAna hotA hai, kyoMki, daNDasamudghAtagata kevalIke sthitisattvase usake abhimukha hue kevalImeM asaMkhyAtaguNA sthitisattva dekhA jAtA hai| yahAMse lekara nIce kSINakaSAyake antima samaya taka nirantara sthAna utpanna hote haiM, kyoMki, isa bIcameM sthitikANDakakA abhAva hai| isake nIce nirantara aura sAntara kramase zAnAvaraNIyake vidhAnake anusAra ajaghanya sthAnoMkI prarUpaNA karanA cAhiye, kyoMki, unameM koI vizeSatA nahIM hai| isI prakAra Ayu, nAma aura gotra karmoMke jaghanya evaM ajaghanya svAmitvakI prarUpaNA hai // 21 // jaise ghedanIya karmake jaghanya va aghajanya svAmittvakI prarUpaNA kI gaI hai vaise hI ina tInoM kamauke jaghanya va ajaghanya svAmitvakI prarUpaNA karanA cAhiye, kyoMki, usameM koI vizeSatA nahIM hai| vizeSa itanA hai ki Ayu karmake ajaghanya svAmitvakI prarUpaNAmeM jo kucha vizeSatA hai use kahate haiN| yathA- bhavyasiddhika rahaneke dvicarama samayameM eka bhaSajanya sthAna hotA hai| pazcAt tricarama samayameM dvitIya ajaghanya sthAna hotA hai| catudharama samayameM tRtIya bhajaghanya sthAna hotA hai| yahAM duguNI vRddhi Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 22.] yaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmitta [135 duguNavaDDI hodi / etto ppahuDi saMkhejjaguNavaDDI hodUNa tAva gacchadi jAva upakassasaMkhejjaguNagArasarUveNa doNNaM samayANaM paviTTha ti / puNo edassuvari egasamae vaDDide saMkhejjaguNavaDDI ceva, addharUveNabbhahiyaukkassasaMkhejjamettaguNagAruvalaMbhAdo / puNo tadaNaMtaraheTTimasamayammi asaMkhejjaguNavaDDI hodi, tattha doNa samayANaM jhnnnnprittaasNkhejjgunngaaruvlNbhaado| etto ppahuDi asaMkhejjaguNavaDDIe tAva odAredavvaM jAva samayAhiyachammAso tti / puNo edeNAueNa sarisaM AuabadheNa viNA hidasavaTThasiddhidevAubhaM tettIsasAgarovamANi samayAhiyachammAsUNANi gAliya dvidaM hodi / puvvillaM mottUNa imaM ghetUNa samauttarAdikameNa NiraMtaraM vaDDAviya NeyavvaM jAva savvaTThasiddhisamuppaNNadevapaDhamasamao tti / puNo tettIsAuaM baMdhiya carimasamayamaNusso hodUNa TThidasaMjadammi aNNamapuNaruttahANaM / maNusaducarimasamayaTTidasaMjadammi aNNamapuNaruttaTThANaM / evamasaMkhejjaguNavaDhIe tAva odAredavvaM jAva pubakoDitibhAgapaDhamasamayahidasaMjado tti / ettha jIvasamudAhAro jANiya vttvvo| sAmitteNa jahaNNapade mohaNIyaveyaNA kAlado jahaNiyA kassa ? // 22 // hotI hai| yahAMse saMkhyAtaguNavRddhi prArambha hokara taba taka jAtI hai jaba taka ki uskRSTa saMkhyAta guNakAra svarUpase do samaya praviSTa nahIM ho jaate| pazcAt isake Upara eka samayakI vRddhi honepara saMkhyAtaguNavRddhi hI rahatI hai, kyoMki, vahAM ardha rUpase adhika utkRSTa saMkhyAta pramANa guNakAra pAyA jAtA hai| tatpazcAt usase anantara adhastana samayameM asaMkhyAtagu vRddhi hotI hai, kyoMki, vahAM do samayoMkA jaghanya parItAsaMkhyAta guNakAra pAyA jAtA hai| isake Age eka samaya adhika chaha mAsa sthiti taka asaMkhyAtaguNavRddhike dvArA utAranA cAhiye / pazcAt Ayubandhase rahita hokara sthita sarvArthasiddhistha devakI eka samaya adhika chaha mAsoMse kama tetIsa sAgaropama pramANa Ayuko galAkara sthita hue jIvakI Ayu isa Ayuke sadRza hotI hai| pUrvokta jIvako chor3akara aura ise grahaNa karake eka eka samayakI adhikatAke kramase nirantara bar3hAkara sarvArthasiddhimeM utpanna hupa devakI utpattike prathama samaya taka le jAnA cAhiye / punaH tetIsa sAgaropama pramANa Ayuko bAMdhakara manuSya bhavake antima samayameM sthita saMyatake anya apunarukta sthAna hotA hai| manuSya bhavake dvicarama samayameM sthita saMyatake anya apunarukta sthAna hotA hai| isa prakAra pUrvakoTitribhAgake prathama samayameM sthita saMyata taka asaMkhyAtaguNavRddhike dvArA utAranA caahiye| yahAM jIvasamudAhArako jAnakara kahanA caahiye| svAmitvase jaghanya padameM mohanIya karmakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya kasake hotI hai ? // 22 // Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136] chakkhaMDAgame yaNAkhaMDa [4, 2, 4, 23. sugamamedaM / aNNadarassa khavagassa carimasamayasakasAiyassa mohaNIyaveyaNA kAlado jahaNNA // 23 // uvasAmagapaDisehaphalo khavagasse tti Niddeso / khINakasAyAdipaDisehaphalo sakasAiyasse tti Niddeso / ducarimAdisakasAiyapaiDisehaTTaM carimasamaeNa sakasAI visesido / carimasamayasuhumasAMparAiyassa mohaNIyaveyaNA kAlado jahaNiyA hodi ti uttaM hodi| tavvadirittamajahaNNA // 24 // edassattho NANAvaraNaajahaNNasuttasseva paravedavvA / evaM sAmittaM sagaMtokkhittaTThANa-saMkhA-jIvasamudAhArANiogaddAraM samattaM / appAbahue tti| tattha imANi tiNNi aNiogadArANijahaNNapade ukssa pade jahaNNukkassapade // 25 // tiNNi ceva aNiogaddArANi ettha hoti tti kadhaM Navvade 1 jahaNNukkassapadesu ega-dusajogeNa tiNNi bhaMge mottaNa ette| ahiyabhaMguppattIe annuvlNbhaado| yaha sUtra sugama hai ? jo koI kSapaka sakaSAya avasthAke antima samayameM sthita hai usake mohanIya karmakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya hotI hai // 23 // sUtrameM kSapaka padake nirdezakA prayojana upazAmakakA pratiSedha karanA hai| sakaSAya padake nirdezakA phala kSINakaSAya AdikoMkA pratiSedha karanA hai| dvicarama sakaSAyI AdikoMkA pratiSedha karaneke liye sakaSAyIko 'carama samaya' vizeSaNase vizeSita kiyA gayA hai| abhiprAya yaha ki sUkSmasAmparAyika guNasthAnake antima samayameM sthita jIvake mohanIyakI vedanA kAla kI apekSA jaghanya hotI hai| usase bhinna ajaghanya vedanA hotI hai // 24 // isa sUtrake arthakI prarUpaNA jJAnAvaraNake ajaghanya svAmitvakI prarUpaNA karanevAle sUtrake samAna karanA cAhiye / isa prakAra sthAna, saMkhyA evaM jIvasamudAhArase garbhita svAmitva anuyogadvAra samApta huaa| aba alpabahutva anuyogaddhArakA adhikAra hai / usameM ye tIna anuyogadvAra haiMjaghanya padameM, utkRSTa padameM aura jaghanya-utkRSTa padameM // 25 // zaMkA-isa adhikArameM tIna hI anuyogadvAra haiM, yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna- cUMki jaghanya va utkRSTa padameM eka va doke saMyogase honevAle tIna bhaMgoMkI chor3akara inase adhika bhaMgoMkI utpatti nahIM dekhI jAtI hai, ataH isIse jAnA jAtA hai ki usameM tIna hI anuyogadvAra haiN| 1 a-A-kAprItaSu sakasAya ' iti pAThaH / 2 tApratau ' carimasahuma' iti pAThaH / Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2 6, 28.] yaNamahAhiyAre vaiyaNakAlavihANe sAmittaM [137 jahaNNapadeNa aTTaNNaM pi kammANaM veyaNAo kAlado jahaNNiyAo tullAo // 26 // kudo ? egAe dvidIe egasamayakAlAe aTTaNaM pi kammANaM jahaNNakAlaveyaNAe gahaNAdo / paramANubhedeNa kAlabhedo ettha kiNNa gahido ? Na, kAlaM mottUNa ettha padesANaM vivakkhAbhAvAdo / samayabhAveNa egattamAvaNNasamayavisesammi paramANupavesAdo vA / jeNedAo aha vi kAlaveyaNAo tullAo teNa jahaNNapadappAbahuaM Nasthi tti bhaavttho|| ukkassapadeNa savvatthovA AuaveyaNA kAlado ukkassiyA // 27 // puSvakoDivibha gAhiyatettIsasAgarovamapamANattAdo / NAmA-godevayaNAA kAlado ukkassiyAo do vi tullAo sNkhejjgunnaao|| 28 // kudo 1 viissaagrovmkoddaakoddipmaannttaado| guNagAro saMkhejjA samayA / ega jaghanya padakI apekSA AThoM hI karmokI kAlase jaghanya vedanAyeM tulya haiM // 26 // kAraNa yaha ki AThoM hI karmoMkI eka eka samaya kAlavAlI eka sthitiko jaghanya kAlavedanA grahaNa kiyA gayA hai| zaMkA - paramANubhedase yahAM kAlake bhedako kyoM nahIM grahaNa kiyA gayA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki kAlako chor3akara yahAM pradezoMkI vivakSA nahIM kI gaI hai| athavA, samaya svarUpase abhedako prApta hue samayavizeSameM paramANuoMkA praveza honese kAlabhedako grahaNa nahIM kiyA gyaa| caMki ye AThoM hI kAlavedanAye paraspara samAna hai, ataH jaghanya alpabahatva nahIM hai| yaha bhAvArtha hai| utkRSTa padakI apekSA kAlase utkRSTa Ayu karmakI vedanA sabase stoka hai // 27 // kAraNa yaha ki vaha pUrvakoTike tRtIya bhAgase adhika tetIsa sAgaropama pramANa hai| usase nAma va gotra karmakI kAlase utkRSTa vedanAyeM donoM hI tulya va saMkhyAtaguNI haiM // 28 // __kAraNa yaha ki ve bIsa kor3AkoDi sAgaropama pramANa haiM / guNakAra yahAM saMkhyAta cha. 11-18. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 ] chapakhaMDAgame yaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 29. rUvarasa asaMkhejjadibhAganbhaddiyatettI sasAgare vamapalidova masalAgAhi vIsasAgarovamakoDA koDi - palidovamasalAgAsu khaMDidAsu tattha egabhAgo guNagAro hodi ti uttaM hodi / NANAvaraNIya daMsaNAvaraNIya --- veyaNIya. aMtarAiyaveyaNAo kAlado ukkassiyAo cattAri vi tullAo visesAhiyAo // 29 // kudo ? vIsasAgarovamako DAkoDIhiMto tIsasAgare vamako DAkoDINaM dubhAgAhiyattadaMsaNAdo | mohaNIyassa veyaNA kAlado ukkassiyA saMkhejjaguNA // 30 // kudo ? tIsasAgarovamakoDAkoDIhiMto sattarisAgarovamakoDAkoDINaM sattibhAgadorUvagAravalaMbhAdo | evaM ukkassaveyaNA samattA / 1 jaNu kassapade aNNaM pi kammANaM veyaNAo kAlado jahaNNiyAo tullAo thovAo // 31 // kudo ? egasamayattAdo | samaya hai / abhiprAya yaha ki eka rUpake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika tetIsa sAgaropamakI palyo pamazalAkAoM kA bIsa kor3Akor3i sAgaropamoMkI palyopamazalAkAoM meM bhAga denepara jo eka bhAga labdha hotA hai vaha yahAM guNakAra hai / unase jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya aura antarAya karmakI kAlase utkRSTa vedanAyeM cAroM hI tulya va vizeSa adhika haiM // 29 // kAraNa ki bIsa kor3Akor3i sAgaropamoMse tIsa kor3Akor3i sAgaropama dvitIya bhAga ( 3 ) se adhika dekhe jAte haiM / unase mohanIya karmakI kAlakI apekSA utkRSTa vedanA saMkhyAtaguNI hai // 30 // kAraNa ki tIsa kor3Akor3i sAgaropamoMse sattara kor3Akor3i sAgaropamoMkA eka tRtIya bhAga sahita do aMka guNakAra dekhA jAtA hai| isa prakAra utkRSTa vedanA samApta huI / jaghanya - utkRSTa padameM kAlakI apekSA AThoM hI karmoMkI jaghanya vedanAyeM paraspara tulya va stoka haiM // 31 // kAraNa ki unakA kAlapramANa eka samaya hai / 1 pratiSu ' aNNesiM' iti pAThaH / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 5, 6, 35.) vaiyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmitta AuaveyaNA kAlado ukkassiyA asaMkhejjaguNA // 32 // kud| 1 egasamayaM pekkhidUNa puvvakoDitibhAgAhiyatetIsasAgarAvamesu asNkhejjgunntuvlNbhaado| NAmA-godaveyaNAo kAlado ukkassiyAo do vi tullAo asaMkhejjaguNAo // 33 // ko guNagAro ? saMkhejjA samayA / kAraNaM puvaM va vattatvaM / NANAvaraNIya---dasaNAvaraNIya--veyaNIya ---aMtarAiyaveyaNAo kAlado ukkassiyAo cattAri vitullAo visesAhiyAo // 34 // kAraNaM puvvaM va vattavyaM / mohaNIyaveyaNA kAlado ukkassiyA saMkhajjaguNA // 35 // ko guNagAro ? saMkhejjA samayA / kAraNaM puvvaM va vattavvaM / evamappAbahugANiyogaddAra' saMgatokkhittaguNagArAhiyAraM samattaM / unase Ayu karmakI kAlakI apekSA utkRSTa vedanA asaMkhyAtaguNI hai // 32 // kAraNa ki eka samayakI apekSA pUrvakoTike tRtIya bhAgase adhika tetIsa sAgaropama asaMkhyAtaguNa pAye jAte haiN| usase kAlakI apekSA utkRSTa nAma va gotra karmakI vedanAyeM donoM hI tulya va asaMkhyAtaguNI haiM // 33 // guNakAra kyA hai ? guNakAra saMkhyAta samaya hai| isakA kAraNa pahileke hI samAna batalAnA caahiye| unase jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya aura antarAya karmakI kAlakI apekSA uskRSTa vedanAyeM cAroM hI tulya va vizeSa adhika haiM 34 // isakA kAraNa pahileke hI samAna kahanA cAhiye / inase mohanIya karmakI kAlakI apekSA utkRSTa vedanA saMkhyAtaguNI hai // 35 // guNakAra kyA hai ? guNakAra saMkhyAta samaya hai| isakA kAraNa pahile ke hI samAna batalAnA caahiye| isa prakAra guNakArAdhikAragarbhita alpabahutvAnuyogadvAra samApta huaa| 1 a-A-kApratiSu ' yogadArANi ' iti pAThaH / Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaDAgamai dhaiyaNAkhaMDa 1, 3, 6, 16. (cUliyA) - etto mUlapayaDiTThidibaMdhe putvaM gamaNijje tattha imANi cattAri aNiyogadArANi- TThidibaMdhaSThANaparUvaNA NiseyaparUvaNA AbAdhAkaMdayaparUvaNA appAbahue tti // 36 // padamImAMsA sAttippAbahue ti tIhi aNiyogaddArehi kAlavihANaM parUvidaM / taM ca samattaM, tiNNeva aNiyogaddArANi kAlavihANe suttassAdIe hoMti ti paravidattAdo / aha Na samatte, kAlavihANe tiNi ceva aNiyogaddArANi hoti tti bhaNidasuttassa aNatthayattaM pasajjejja / Na ca suttamaNatthayaM hodi, virohAdo / tado kAlavihANaM samataM ceva / evaM samate uvarimasuttAraMbho aNatthao tti 1 ettha parihAro uccade- tIhi aNiyogaddArehi kAlavihANaM parUviya samattaM ceva / kiMtu tassa samattassa veyaNAkAlavihANassa uvarigaMtheNa cUliyA uccade / (cUliyA NAma kiM ? kAlavihANeNa sUcidatthANaM vivaraNaM cUliyA jAe atthaparUvaNAe kadAe puvaparUvidatthambhi sissANaM Nicchao uppajjadi sA cUliyA~ ti bhaNidaM hodi ) tamhA uvarimagaMthAvayAro saMbaddho tti ghettvyo| Age mUlaprakRtisthitibandha pUrvameM jJAtavya hai / usameM ye cAra anuyogadvAra haiMsthitibandhasthAnaprarUpaNA, niSekaprarUpaNA, AbAdhAkANDakaprarUpaNA aura alpabahutva // 36 // zaMkA-padamImAMsA, svAmitva aura alpabahutva, ina tIna anuyogadvAroM ke dvArA kAlavidhAnakI prarUpaNA kI jA cukI hai, vaha samApta bhI ho cukI; kyoMki, kAlavidhAna meM sUtrake prArambha meM tIna hI anuyogadvAra hote haiM ' aisA kahA gayA hai / phira bhI yadi usako samApta na mAnA jAya to phira "kAlavidhAnameM tIna hI anuyogadvAra hai" isa prakAra vahAM kahe gaye sUtrake anarthaka honekA prasaMga aavegaa| kintu sUtra anarthaka hotA nahIM hai, kyoMki, isameM virodha hotA hai| isa kAraNa kAlavidhAnako samApta hI mAnanA cAhiye / isa prakAra usake samApta ho jAne para Age sUtrakA prArambha karanA anarthaka hai ? samAdhAna-isa zaMkAkA parihAra karate haiN| tIna anuyogadvAroMke dvArA usakI prarUpaNA ho cukanepara vaha samApta hI ho gayA hai| kintu Ageke granthase samApti. ko prApta hue ukta kAlavidhAnakI cUlikA kahI jAtI hai| zaMkA- cUlikA kise kahate haiM ? samAdhAna-kAlavidhAnake dvArA sUcita arthokA vizeSa varNana karanA cUlikA kahalAtI hai| jisa arthaprarUpaNAke kiye jAnepara pUrvameM varNita padArthake viSayameM ziSyoMko nizcaya utpanna ho use cUlikA kahate haiM, yaha abhiprAya hai| ata eva agrima pranthakA avatAra sambaddha hI hai, aisA grahaNa karanA caahiye| Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ., 5, 6, 16.] yaNamahAhiyAra veyaNakAlavihANe sAmitta (151 mUlapayaDihidibaMdhe tti giddeseNa uttarapayaDividibaMdhavudAso kdo| uttarapayaDidvidibaMdhavudAso kimar3he kado ? Na, mUlapayaDividibaMdhAvagamAdo tadavagamo hodi ti tavvudAsakaraNAdo / puvvasahI kAraNavAcao kiriyAvisesaNabhAveNa ghettavyo / Na ca punvasaddo kAraNatthabhAveNa appIsaddho, madipuvvaM sudamiccettha kAraNe vttttmaannpuvvshvlNbhaado| tIhi aNiyogaddArehi puvvaM parUvidatthavisayayohassa puvaM kAraNaM hodaNa gamaNijje mUlapayaDividibaMdhe imANi aNiyogaddArANi hoti tti bhaNidaM hodi / athavA, mUlapayaDividibaMdho kAlavihANe puvvaM paDhamameva gamaNijjo', hidiaddhAcchedAdisu aNavagadesu sAmitAdiaNiogaddArANamavagamovAyAbhAvAdo / tattha imANi aNiyogaddArANi hoti ti bhaNidaM hodi| ___ aNukkassa ajahaNNATidiTThANANi puvvaM parUvidANi / tesaiM ThANesu kamhi kamhi jIvasamAse tattha kettiyANi baMdhaTThANANi kettiyANi vA saMtaDhANANi kassa jIvasamAsassa baMdhaTThANehiMto kassa vA baMdhaTTANANi samANi ahiyANi UNANi ti pucchide tassa NicchayuppAyaNahU~ hidibaMdhaTThANaparUvaNA AgadA / bajjhamANakammapadesaviNNAso kiM paDhamasamayappahuDi 'mUlaprakRtibandhasthAna' isa nirdezase uttara prakRtiyoMke sthitibandhakA niSedha kiyA gayA hai| zaMkA-uttara prakRtiyoMke sthitibandhakA pratiSedha kisaliye kiyA jAtA hai ? samAdhAna -nahIM, cUMki mUlaprakRti-sthitibandhake jJAta ho jAnepara usakA jJAna ho jAtA hai, ataH usakA pratiSedha kiyA gayA hai| ___ yahAM pUrva zabdako kriyAvizeSaNa varUpase kAraNa arthakA vAcaka grahaNa karanA cAhiye / pUrva zabda kAraNa arthakA vAcaka aprasiddha bhI nahIM hai, kyoMki, "matipUrva zrutam" isa sUtra meM kAraNa arthameM vartamAna pUrva zabda dekhA jAtA hai| tIna anuyogadvAroMse pUrva meM prarUpita arthaviSayaka bodhakA pUrva arthAt kAraNa honese avagamanIya mUlaprakRti-sthitibandhameM ye anuyogadvAra hote haiM, yaha usakA abhiprAya hai / athavA, mUlaprakRti-sthitibandha kAlavidhAnameM pUrvameM arthAt pahile hI jJAtavya hai, kyoMki, sthitiardhacchedAdikoMke ajJAta honepara svAmitva Adi anuyogadvAroMke jAnanekA koI upAya nahIM rhtaa| usameM ye anuyogadvAra haiM, yaha ukta kathanakA niSkarSa hai| ___ anutkRSTa-ajaghanyasthitisthAna pUrvameM kahe jA cuke haiN| una sthAnoMmase kisa kisa jIvasamAsameM vahAM kitane bandha sthAna haiM va kitane sattvasthAna, kisa jIvasamAsake bandhasthAnoMse kisake bandhasthAna samAna, adhika athavA kama haiN| aisA pUchanepara usakA nizcaya utpanna karAneke liye sthitibandhasthAnaprarUpaNA prApta huI hai| 1 a-A-kApratyoH 'purva sado' iti paatthH| 2 prati visayajAdassa' iti paatthH| 3 a-A-kApratiSu 'gaNijjA': tApatogamaNi' iti paatth| pratiSu ' tim' iti paatthH| 5 a-A-kApratiSu uhANANi ' iti paatthH| 6 apratI 'ginchasappAyaNaTuM '; AratI 'picchayauppAyagaDhuMpati paatthH| Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame vaiyaNAkhaMDa [1, 3, 6, 37. Aho aNNahA hodi tti pucchide evaM hodi tti AbAdhapamANaparUvaNahUM NisiMcamANakammapadesANaM gisegakkamaparUvaNaTuM ca NiseyaparUvaNA AgadA / egamAvA, kAdUNa kimekkaM ceva hidibaMdhaTThANaM baMdhadi, Aho aNNahA baMdhadi tti pucchide ekkAe AbAdhAe ettiyANi TTidibaMdhaTThANANi baMdhadi, avarANi Na baMdhadi tti jANAvaNaTTamAbAdhAkaMdayaparUvaNA AgadA / AvAdhANa AbAdhakaMdayANaM ca thovabahuttajANAvaNaTThamappAbahugaparUvaNA agdaa| evamettha cattAri ceva aNiyogaddArANi hoti aNNesimattyevaM aNtbbhaavaado| dvidibaMdhaDhANaparUvaNadAe savvatthovA suhumeiMdiyaapajjattayassa dvidibaMdhaTThANANi // 37 // edamappAbahuasuttaM desAmAsiyaM, sUidahidiTTANaparUvaNA pama nnaanniogddaarttaado| Na ca asthitta-pamANehi aNavagayANaM dvidibaMdhaTTANANamappAbahugaM saMbhavadi, virohAdo / tamhA hidibaMdhaTThANaparUvaNadAe parUvaNA-pamANappAbahugaM cedi tiNi aNiyogaddArANi / tattha parUvaNadAe asthi caudasaNaM jIvasamAsANaM pugha pudha dvidivaMdhaTThaHNANi / ettha dvidibaMdhaTThANANi tti utte kesiM gahaNaM 1 (badhyata iti bandhaH / sthitireva bandhaH sthitibndhH| badhyamAna karmapradezIkA vinyAsa kyA prathama saprayase lekara hotA hai, athavA anya prakArase hotA hai, aisA pUchane para vaha isa prakArase hotA hai, isa prakAra AbAdhApramANakI prarUpaNa ke liye tathA nisiMcamAna karmapradezoMke niSekakramakI prarUpaNAke liye niSekaprarUpaNA prApta huI hai| eka AvAdhAko karake kyA eka hI sthitibandhasthAna baMdhatA hai athavA anya prakArase baMdhatA hai, aisA pUchane para eka AbAdhAmeM itane sthitibandhasthAnoMko bAMdhatA hai, itara sthAnoMko nahIM bAMdhatA hai; yaha jJAta karAne ke liye AvAdhAkANDakA rUpaNA prApta huI hai| AvAdhAoM aura AvAdhAkANDakoMke alpabahutvako batalAne ke liye alpaba hutva grUpaNA prApta huI hai| isa prakAra isameM cAra hI anuyogadvAra haiM, kyoMki, anya anuyogadvAroMkA inhImeM antarbhAva ho jAtA hai| sthitibandhasthAnaprarUpaNAkI apekSA sUkSma ekendriya aparyAptakake sthitibandhasthAna sabase stoka haiM // 37 // - yaha alpabahutvasUtra dezAmarzaka hai, kyoMki, vaha sthitisthAnoMke prarUpaNAnuyogadAra aura pramANAnuyogadvArakA sUcaka hai| ina anuyogaddhAroMkI AvazyakatA yahAM isaliye hai ki inake vinA astitva aura pramANase ajJAta sthitisthAnoMkA alpabahutva sambhava nahIM haiM, kyoMki, vaisA hone meM virodha hai| isa kAraNa sthitibandhasthAnaprarUpaNAmeM prarUpaNA, pramANa aura alpavahutva ye tIna anuyogadvAra haiN| unameMse prarUpaNAkI mapekSA caudaha jIvasamAloke pRthak pRthak sthitibandhasthAna hai| . zaMkA- yahAM sthitibandhasthAna aisA kahane para kinakA grahaNa kiyA gayA hai ? , a-A-kApratiSu ' aNNesamuttheva ' iti pAThaH / Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 37.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmittaM sthitibaMdhassa sthAnamavasthAvizeSa iti yAvat / edesi hidibaMdhavisesANaM gahaNaM / jahaNNahidimukkassahidIe sohiya egarUve pakkhitte hidivaMdhaTThANANi hoti, tesiM gahaNamidi uttaM hodi / parUvaNA gadA / savvaeiMdiyANaM TThidibaMdhavANANi palidovamassa asaMkhajjadibhAgo / kudo ? appappaNo jahaNNAbAhAe samaUNAe appappaNo samaUNajahaNNahidIe ovaTTidAe egamAvAdhAkaMdayamAgacchadi / puNo edamAvaliyAe asaMkhejjadimAgamettaAvAdhATThANehi guNiya egarUve avaNide eiMdiesu hidibaMdhaTThANaviseso uppajjadi, tattha egarUve pakkhitte ttidibNdhtttthaannuppttiido|vigliNdiesu dvidibaMdhaTThANANaM pamANaM palidovamarasa saMkhajjIdabhAgo / kudo ? saga-sagaukkassAbAhAe saga-sagaukkassahidIe ovaTTidAe egamAbAhakaMdayamAgacchadi / puNo edamAbAhahANehi AvaliyAe saMkhejjadibhAgamattehi guNide palidovamarasa sNkhjjdibhaagddhidivNdhtttthaannuppttidsnnaadaa| saNNipaMciMdiya apajjattayassa vidibaMdhaTThANANi aMtokoDAkoDisAgarovamamettANi / kudo ? sagukkassAbAhAe sagukkarasahidIe ovaTTidAe egamAbAhAkaMdayamA samAdhAna- jo bAMdhA jAtA hai vaha bandha kahA jAtA hai| sthiti hI bandha, sthitibandha isa prakAra yahAM karmadhAraya samAsa hai| sthitibandhakA sthAna arthAt avasthAvizeSa, isa prakAra yahAM tatpuruSa samAsa hai| ina sthitibandhavizeSoMkA grahaNa kiyA gayA hai| arthAt jaghanya sthitiko utkRSTa sthitimese ghaTA denepara jo zeSa rahe . usameM eka aMkakA prakSepa karane para sthitivandhasthAna hote haiM, unakA yahAM grahaNa kiyA hai, yaha ukta kathanakA abhiprAya hai| prarUpaNA samApta huii| samasta ekendriya jIvoMke sthitibandhasthAna palyApamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM, kyoMki, eka samaya kama apanI apanI AbAdhAkA apanI apanI eka samaya kama jaghanya sthiti meM bhAga dene para eka AbAdhAkANDakakA pramANa AtA hai| phira isako AvalIke asaMkhyAtace bhAga pramANa AvAdhAsthAnoMse gaNita karake usameMse eka aMkako ghaTA dene para ekendriya jIvoM meM sthitibandhasthAnavizeSa utpanna hotA hai| usameM eka aMka milAne para sthitibandhasthAna utpanna hotA hai / vikalendriya jIvoM meM bandhasthAnoMkA pramANa patyopamakA saMkhyAtavAM bhAga hai| isakA kAraNa yaha hai ki apanI apanI utkRSTa AvAdhAkA apanI apanI utkRSTa sthitimeM bhAga dene para eka AbAdhAkANDaka AtA hai| isako AvalIke saMkhyAtaveM bhAga mAtra AbAdhAsthAnoMse guNita karanepara palyopamake saMkhyAtaveM bhAga pramANa sthitisthAnoMkI utpatti dekhI jAtI hai| saMkSI paMcendriya aparyAptakake sthitibandhasthAna antaHkor3AkoDi sAgaropama pramANa haiN| isakA kAraNa yaha hai ki apanI utkRSTa AvAdhAkA apanI utkRSTa sthitimeM bhAga denepara eka AbAdhAkANDaka AtA hai| phira isako jaghanya AvAdhAkI apekSA Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa / [1, 2, 5, 28. gacchadi / puNo edamhi saMkhejjAvaliyamettaAvAdhAhANehi jahaNNASAdhAdo saMkhejjaguNehi guNide sNkhejjsaagraavmmetthidibNdhtttthaannuppttiido| saNNipaMciMdiyapajjattayassa hidibaMdhaTThANANi NANAvaraNAdINaM saga-sagasamaUNadhuvahidIe parihINasaga saguttarasaga - sagamettANi / evaM pamANaparUvaNA gadA / saMpahi baMdhaTThANANaM appAbahugaM uccade / taM jahA- savvatthovA suhameiMdiyaapajjattayassa hidibaMdhaTThANANi, palidovamassa asNkhejjdibhaagpmaannttaado| bAdare iMdiyaapajjattayassa dvidibaMdhaTTANANi saMkhejjaguNANi // 38 // kudo 1 suhumeiMdiyaapajjattayassa vidibaMdhaTThANehiMto bAdareiMdiyaapajjaesu suhumeiMdiyaapajjattapaDhamacarimadvidibaMdhaTThANAdo heTThA uvIraM ca sNkhejjgunnviicaarhaannaannmuvlNbhaado| suhumeiMdiyapajjatyassa TThidibaMdhaDANANi saMkhejjaguNANi // 39 // . kudo ? bAdareiMdiyaapajjattajahaNNukkassahidIhito heTThA uvariM ca bAdareidiyaapajjattahidibaMdhaTThANehito saMkhejjaguNadvidibaMdhaTThANANaM suhameiMdiyapajjattaesu uvlNbhaado| saMkhyAtaguNe saMkhyAta AvalI mAtra AvAdhAsthAnoMse guNita karanepara saMkhyAta sAgaropama pramANa sthitibandhasthAna utpanna hote haiN| saMkSI pacendriya paryAptaka jIvake jJAnAvaraNAdikoMke sthitibandhasthAna apanI apanI eka samaya kama dhruvasthitise rahita apane apane kramase apanI apanI sthiti pramANa hote haiM / isa prakAra pramANaprarUpaNA samApta huii| __ aba bandhasthAnoMkA alpabahutva kahA jAtA hai| yathA-sUkSma ekendriya aparyAptaka jIvake sthitibandhasthAna sabase stoka haiM, kyoMki, ve palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiN| unake bAdara ekendriya aparyAptakake sthitibaMdhastha na saMkhyAtaguNe haiM // 38 // isakA kAraNa yaha hai ki sUkSma ekendriya aparyApta kake sthitivandhasthAnoMkI apekSA bAdara ekendriya aparyAptakoMmeM sUkSma ekendriya aparyAptakake prathama va carama sthitibandhasthAnase nIce va Upara saMkhyAtagaNe vIcArasthAna pAye jAte haiN| unase sUkSma ekendriya paryAptakake sthitibaMdhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 39 // isakA kAraNa yaha ki bAdara ekendriya aparyAptakakI jaghanya va utkRSTa sthitise nIce va Upara bAdara ekendriya paryAptakake sthitibandhasthAnoMse sUkSma ekendriya paryAptakoM meM saMkhyAtaguNe sthitibandhasthAna pAye jAte haiN| Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ., , 6, 11.] vaiyaNamahAhiyAre baiyaNakAlavihANe sAmitta bAdareiMdiyapajjattayassa hidibaMdhaTTANANi sNkhejjgunnaanni||40|| kAraNaM puSvaM va vattavvaM / bAiMdiyaapajjattayaTidibaMdhaTThANANi asaMkhejjaguNANi // 41 // ko guNagAro ? AvaliyAe asaMkhejjadibhAgassa sNkhejjdibhaago| kudo 1 bIiMdiyA apajjattayassa vIcArahANANi palidovamassa saMkhejjadibhAgamettANi / eiMdiyANaM puNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa palidovame khaMDide tattha egakhaMDamettANi / jeNa ettha hehimarAsiNA uvarimarAsIe ovahidAe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgassa saMkhejjadibhAgo Agacchadi teNa so guNagAro hodi tti avagammade / / __ tasseva pajjattayassa dvidivaMdhaTTANANi saMkhejjaguNANi // 42 // kudo 1 visohIe saMkileseNa ca heTThovari-majjhimaDidibaMdhaTThANehito saMkhejjaguNahidivisesesu viicaardsnnaado| tIiMdiyaapajjattayassa TThidibaMdhaTThANANi sNkhejjgunnaanni||43|| kAraNaM sugamaM / jahA suhumeiMdiyaapajjatta-bAdareiMdiyaapajjattANaM' TThidibaMdhaTThANe unase bAdara ekendriya paryAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 40 // isakA kAraNa pahileke hI samAna kahanA caahiye| unase dvIndriya aparyAptakake sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 41 // guNakAra kyA hai ? vaha AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgakA saMkhyAtavAM bhAga hai, kyoMki, dvIndriya aparyAptakake vIcArasthAna palyopamake saMkhyAtaveM bhAga pramANa haiN| parantu ekendriyake vIcArasthAna palyopamameM AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgakA bhAga denepara jo labdha ho utane mAtra haiN| cUMki yahAM nIcekI rAzikA UparakI rAzimeM bhAga dene para bhAvalIke asaMkhyAtaveM bhAgakA saMkhyAtavAM bhAga AtA hai, ataH vaha guNakAra hotA hai, aisA pratIta hotA hai| unase usIke paryAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 42 // isakA kAraNa yaha hai ki vizuddhi aura saMklezase nIce, Upara aura madhyake sthitisthAnoMse saMkhyAtaguNe sthitivizeSoM meM vIcAra dekhA jAtA hai| unase trIndriya aparyAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNa haiM // 43 // isakA kAraNa sugama hai| , aprato mahameiMdiyaapajjattANaM' iti paatthH| cha..1-19. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [5, 2, 3, 44. hito suhumeiMdiyapajjattANaM DidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi, tadhA savvavigaliMdiyaapajjattadvidibaMdhaTThANehito bAiMdiyapajjattadvidibaMdhaTTANANi kiNNa saMkhejjaguNANi ? Na, bhinnnnjaadittaad| bhiNNahidittAdo ca / tasseva pajjattayassa hidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi // 44 // / sugamamedaM / cariMdiyaapajjattayassa dvidibaMdhaTThANANi sNkhejjgunnaanni||45 majjhimadvidivisesehito heTThA uvari ca saMkhejjaguNANaM vIcAraTThANANamatthuvalaMbhAdo / tasseva pajjattayassa dvidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi // 46 // ettha kAraNaM puvvaM va vattavyaM / asaNNipaMciMdiyaapajjattayassa vidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi // 47 // ko gunngaa| ? saMkhejjA samayA / tasseva pajjattayassa hidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi // 48 // kAraNaM sugamaM / zaMkA-jaise sUkSma ekendriya aparyAptakoM tathA bAdara ekendriya aparyAptakoMke sthitibandhasthAnoMse sUkSma ekendriya paryAptakoM ke sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM, vaise hI saba vikalendriya aparyAptakoMke sthitibandhasthAnoMse dvIndriya paryAptakoMke sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe kyoM nahIM haiM ? samAdhAna nahIM, kyoMki, unakI jAti va sthiti unase bhinna hai| unase usake hI paryAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 42 // yaha sUtra sugama hai| unase caturindriya aparyAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 45 // kyoMki, yahAM madhyama sthitivizeSoMse nIce va Upara saMkhyAtaguNe vIvArasthAna pAye jAte haiN| unase usIke paryAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 46 // yahAM kAraNa pahileke hI samAna batalAnA cAhiye / unase asaMjJI paMcendriya aparyAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 47 // guNakAra kyA hai ? guNakAra yahAM saMkhyAta samaya hai| unase usIke paryAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 48 // isakA kAraNa sugama hai| Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 50.) yaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmitta [157 saNNipaMciMdiyaapajjattayassa dvidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi // 49 // kudo ? palidovamassa saMkhejjadibhAmamettaasaNNipaMciMdiyaTTidibaMdhaTThANehi aMtokoDAkoDimettasaNipaMciMdiyaapajjattayassa hidibaMdhaTThANesu bhAge hidesu saMkhejjarUvovalaMbhAdo / tasseva pajjattayassa hidibaMdhaTTANANi saMkhejjaguNANi // 50 // kAraNaM sugamaM / saMpahi jeNeso avvogADhaappAbahugadaMDao desAmAsio teNetya aMtabbhUdaM cauviyappamappAbahugaM bhaNissAmo / taM jahA - ettha appAbahugaM duvihaM mUlapayaDiappAbahugaM avvogADhaappAbahugaM cedi / tattha avvogADhaappAbahugaM duvihaM satthANa-paratthANabhedeNa / tattha satthANaM vttissaamo| taM jahA- savvatthovo suhumeiMdiyaapajjattayassa hidibaMdhaTThANaviseso / vidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / jahaNNao hidibaMdho sNkhejjgunnoN| ukkassao hidibaMdho visesAhio / evaM suhumeiMdiyapajjata-bAdareiMdiyapajjattApajjattANaM pi vattavvaM / beiMdiyaapajjattayassa savvatthovo dvidibNdhtttthaannviseso| dvidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / jahaNNao hidibaMdho sNkhejjgunno| ukkassao hidibaMdho visesaahio| unase saMjJI paMcendriya aparyAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 49 // isakA kAraNa yaha hai ki palyopamake saMkhyAtaveM bhAga mAtra asaMhI paMcendriyake sthitibandhasthAnoMkA antaHkoDAkor3i mAtra saMzI paMcendriya aparyAptakake sthitibandhasthAnoM meM bhAga denepara saMkhyAta rUpa prApta hote haiN| unase usIke paryAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 50 // isakA kAraNa sugama hai| aba cUMki yaha avvogADhaalpabahutvadaNDaka dezAmarzaka hai, ataH isameM antarbhUta cAra prakArake alpabahutvako kahate haiN| vaha isa prakAra hai- yahAM alpabahutva mUlaprakRtialpabahutva aura avvogADhaalpabahutvake bhedase do prakAra hai| inameM avyogADhaalpabahutva svasthAna aura parasthAnake bhedase do prakAra hai| unameM svasthAnaalpabahutvako kahate haiN| yathA- sUkSma ekendriya aparyAptakakA sthitibandhasthAna vizeSa sabase stoka hai| usase sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa bhAdhika haiN| unase jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| usase utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra sUkSma ekendriya paryApta aura bAdara ekendriya paryApta va aparyApta jIvoMke bhI kahanA cAhiye / dvIndriya aparyAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa sabase stoka hai| usase sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| unase jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usase utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| ............. , Apatau ' asaMkhejjaguNANi ' iti paatthH| 2 tApratipATho'yam / pratiSu ' asaMkhejaguNo' iti paatth| : Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tej chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [1,55, 500 evaM beiMdiyapajjatta-teiMdiya-cauridiya-asaNNipaMciMdiyapajjattApajjattANaM ca vattavvaM / saNipaMciMdiyaapajjataiyassa savvatthovo jahaNNao hidibNdho| vidibaMdhaTThANavisemo saMkhejjaguNo / vidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdhI visesAhio / evaM saNNipajjattayassa vi vattavyaM / evaM satthANappAbahugaM samattaM / / paratthANappAbahugaM vttissaam|| taM jahA- savvatthovo suhumeiMdiyaapajjattayassa dvidiSadhaTThANaviseso / dvidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / bAdareiMdiyaapajjattayassa vidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / hidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / suhu. meiMdiyapajjattayassa vidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / dvidibaMdhaTThANANi visesAhiyANi egarUveNa / bAdareiMdiyapajjattayassa dvidibaMdhaTThANaviseso sNkhejjgunno| vidibaMdhANANi egarUveNa visesAhiyANi / beiMdiyaapajjattayassa dvidibaMdhaTThANaviseso asNkhejjgunno| dvidibaMdhaTTANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasleva pajjatayassa hidibaMdhaTThANaviseso sNkhejjgunno| dvidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / teiMdiyaapajjattayassa hidi. baMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / vidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva pajjattayassa hidibaMdhaTThANaviteso saMkhejjaguNo / hidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / isI prakAra dvIndriya paryApta tathA zrIndriya, caturindriya aura asaMhI paMcandriya paryApta va aparyApta jIvoMke bhI kahanA cAhiye / saMkSI paMcendriya aparyAptakakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai / usase sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| usase sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| unase utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra saMjhI paMcendriya paryAptakake bhI kahanA cAhiye / isa prakAra svasthAna alpabahutva samApta huaa| parasthAna alpabahutvako kahate haiN| yathA- sUkSma ekendriya aparyAptakakA sthiti vezeSa sabase stoka hai| usase usIke sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa bhadhika haiM / unase bAdara ekendriya aparyAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| usase usIke sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| unase sUkSma ekendriya paryAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| usase usIke sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / unase bAdara ekendriya paryAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| usase usIke sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika hai| unase dvIndriya aparyAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai / usase usIke sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| unase usIke paryAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| usase usIke sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| unase trIndriya aparyAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| usase usIke sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| unase usIke paryAptakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA haiN| usase usIke sthitibandhasthAna eka rUpase tApratI [a] saMkhejjaguNo' iti pAThaH / Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 5, 6, 50.] zreyaNamahAhiyAre vaiyaNakAlavihANe sAmitta cariMdiyaapajjatayassa dvidibaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhahApANi egarUSaNa vise. sAhiyANi / tasseva pajjattayassa hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / hidibaMdhaTThANANi egasveNa visesAhiyANi / asaNNipaMciMdiyaapajjattayassa hidibaMdhaTThANapiseso sNkhejjgunno| hidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva pajjattayassa hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / vidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / bAdareiMdiyapajjatayassa jahapraNao hidibaMdho saMkhejjaguNo / suhume iMdiyapajjattayassa jahaNNao hidibaMdho visesaahio| bAdareiMdiyaapajjattayassa jahaNaNao dvidibaMdho visesaahio| suhumeiMdiyaapajjattayassa jahaNNao hidibaMdho visesaahio| tasseva apajjattayasma ukkassao vidibaMdho visesaahio| bAdareiMdiyaapajjattayassa ukkassahidibaMdho visesAhio / suhumeiMdiyapajjattayassa ukkassahidibaMdho visesaahio| bAdareiMdiyapajjattayassa ukkassahidibaMdho visesaahio| beiMdiyAjjattayassa jahaNgaDhidibaMdho saMkhejjaguNo / tasseva apajjattayassa jahaNNahidibaMdho visesaahio| tasseva apajjattayassa ukkassahidibaMdho visesAhio / tasseva pajjattayassa ukkassaTidibaMdho visesAhio / teiMdiyapajjattayassa jahaNNadvidivaMdho visesAhio / tasseva apajjattayassa jahaNNahidibaMdho visesaahio| tasseva apajjata vizeSa adhika haiN| unase caturindriya aparyAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| usase usake sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| unase usIke paryAptakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| usase usIke sthitibamdhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| unase asaMhI paMcendriya aparyAptakakA sthitibandhasthAna. vizeSa saMkhyAtaguNA hai| usase usIke sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| unase usIke paryAptakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| usase usIke sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| unase bAdara ekendriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| usase sUkSma ekendriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usase bAdara ekendriya aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usase sUkSma ekendriya aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usase usIke aparyAptakA utkRSTa sthitipandha vizeSa adhika hai| usale bAdara ekendriya aparyAptakakA utkRSTa sthitiyAdha vizeSa adhika hai| usale sUkSma ekendriya paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usase bAdara pakendriya paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usase dvIndriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| usase usIke aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usase usIke aparyAptakakA ukRSTa sthitibandha vizeSa bhadhika hai| usase usIke paryAptakA uskRSTha sthitibandha vizeSa adhika hai| usase zrIndriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usase usIke aparyAptakA jaghanya sthitivandha vizeSa adhika hai| isase usake aparyAptakA ukA sthitibandha Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15.0 1 chakkhaDAgame vaiyaNAkhaMDa 14, 2, 6, 50. yassa ukkassaTThidibaMdho visesAhio / tasseva pajjattayassa ukkassaTThidibaMdho visesAhio / cauriM diyapajjatayassa jahaNNaDidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattayassa jahaNadibaMdha visesa hio / tasseva apajjattayassa ukkasmadvidibaMdho visesAhio / tasseva pajjattayassa ukkassaTThidibaMdho visesAhio / asaNNipaMciMdiyapajjattayassa jahaNNao dabaMdha saMkhejjaguNa / tasseva apajjattayassa jaNaTThidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattayassa ukkassaTThidibaMdho visesAhio / tasseva pajjattayassa ukkassaTThidibaMdho visesAhio / saNNipaMcidiyapajjattayassa jahaNNaTThidibaMdho saMkhejjaguNo / tassetra apajjatayassa jahaNNaTThidibaMdhoM saMkhejjaguNo / tasseva apajjatayassa vidibaMdha dvANaviseso saMkhejjaguNo / dvidibaMdhaTThANANi egarUtreNa visesAhiyANi / ukkassao TThidibaMdho visesAhio / tasseva pajjattayassa dvidibaMdhaTThANa viseso saMkhejjaguNo / dvidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesa | hiyANi / ukkassao dvidibaMdho visesAhio / ebamavva gADhaappAtrahugaM samattaM / mUlapayaDiappAtrahuMgaM satthAna - paratthANabhedeNa duvihaM / tattha satyANapAtrahugaM vattaisAma / taM jahA- - savvatthovo suhumeiMdiyaapajjattayassa Auassa jahaNNao dvidibaMdho / ---- vizeSa adhika hai| usase usIke paryAptakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai 1 usase caturindriya paryAptakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usase usIke aparyAptakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usase usIke aparyAptakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usase usIke paryAptakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usase usIke paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usase asaMzI paMcendriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usase usIke aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usase usIke aparyAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usase usIke paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usase saMjJI paMcendriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai | usase usIke aparyAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usase usIke aparyAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / usase usIke sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| unase usIkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai ! usase usIke paryAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / usase usake sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| unase usIkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / isa prakAra abvogAr3ha alpabahutra samApta huA / mUlaprakRti alpabahutva svasthAna aura parasthAna ke bheda se do prakAra hai / unameM se svasthAna aspabahutvako kahate haiM / yathA-- sUkSma ekendriya aparyAptakI AyukA jaghanya sthitibandha sabase sToka hai| usase sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 3, 50.] yaNamahAhiyAre dheyaNakAlavihANe sAmittaM [151 dvidivaMdhaTThANaviseso saMkhajjaguNo / vidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / tassava NAmA-godANaM TThidibaMdhaTThANaviseso asaMkhejjaguNo / hidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / caduNNaM kammANaM hidibaMdhaTThANaviseso visesAhio / TThidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / vidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / NAmA-godANaM jahaNNao dvidibaMdho asaMkhejjaguNo / ukkassAhadibaMdho vissaahio| caduNNaM kammANaM jahaNNadvidibaMdho visesaahio| ukkassadvidibaMdho visesaahio| mohaNIyassa jahaNNao dvidipaMdho sNkhejjgunno| ukkassao dvidibaMdho visesaahio| evaM suhumeiMdiyapajjattayassa bAdareiMdiyapajjattApajjattANaM ca patteyaM patteyaM satthANappAbahugaM vattavvaM / beiMdiyaapajjattayassa savvatthovo Auassa jahaNNao hidibNdho| hidi baMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / dvidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| NAmA-godANaM dvidibaMdhaTThANaviseso asaMkhejjaguNo / vidibaMdha. DANANi egarUveNa visesAhiyANi / caduNaM kammANaM vidibaMdhaTThANaviseso visesAhio / ............. usase sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| unase utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usase usIke nAma va gotra karmakA sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai| usase sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| unase cAra karmoMkA sthiti randhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| usale sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usase mohanIpakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| usale sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| unase nAma va gotra karmakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai| usase utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usase cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usase utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usase mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| usase utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| ___isI prakAra sUkSma ekendriya paryAptaka aura bAdara ekendriya paryAptaka va aparyAptakamaise pratyekake svasthAna alpabahutva kahanA caahiye| dvIndriya aparyAptakake Ayu karmakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai / usase sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / usase sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| unase utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / nAma va gotra karmakA sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai / usase sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| unase cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai / usase sthitibandhasthAna eka 1 apratau ' egamAgodANaM' iti pAThaH / .. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15] chakkhaMDAgame vaiyaNAkhaMDa . [1, 2, 3, 5.. hidibaMdhaDANANi egarUveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhavANavisaso saMkhejja. guNo / hidivaMdhaThThAmANi egarUveNa visesAhiyANi / NAmA-godANaM' jahaNNao hidivaMdho sNkhejjgunno| ukkassao hidibaMdhI visesaahio| caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| ukkassao dvidibaMdho visesAhio / mohaNIyassa jahaNNao hidi. baMdho sNkhjjgunno| ukkassao dvidibaMdho visesaahio|| __ evaM beiMdiyapajjattayassa teiMdiya-cariMdiyapajjattApajjattANaM asaNNipaMciMdiyaapajjattANaM ca satthANappAbahugaM kAyavvaM / asaNNipaMciMdiyapajjattayassa savvatthovo Auassa jahaNNao dvidivaMdho / hidibaMdhaTThANaviseso asNkhejjgunno| kAraNaM uvari uccihidi / vidibaMdhaDANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassao dvidibaMdho visesaahiyo| NAmA godANa hidibaMdhahANaviseso asNkhejjgunno| dvidibaMdhaTThANANi egaveNa visesAhiyANi / caduNNaM kammANaM dvidibaMdhaTThANaviseso visesaahio| dvidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhaTThANaviseso sNkhejjgunno| dvidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / NAmAgodANaM jahaNNao hidibaMdho sNkhejjgunno| ukssa o dvidibaMdho visesaahiyo| caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhiyo / ukkassao hidibaMdho visesAhiyo / mohaNIyassa jahaNNao rUpale vizeSa adhika haiN| usase mohanIya karmakA sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNA hai| usase sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usase nAma va gotra karmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| usase utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usase cAra kA~kA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usase utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usase mohanIya kA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| usase uskRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| . isI prakAra dvIndriya paryAptaka, trIndriya va catarindriya paryAptaka-aparyAptaka tathA asaMhI paMcendriya aparyAptakoMke bhI svasthAna alpabahutvakA kathana karanA cAhiye / asaMhI paMcendriya paryAptakake Ayu karmakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai| usase sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai| kAraNa Age kaheMge / usase sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| nAma va gotra karmakA sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIya karmakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| nAma va gotra karmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| cAra karmIkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| mohanIya karmakA , a-ApatyoH / uvarimavihidi ', kApatau -- uvarimavihi ' iti pAThaH / Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTTANaparUvaNAM [153 TidibaMdho saMkhejjaguNo / ukkassao hidibaMdho visesAhio / saNNipaMciMdiyapajjattayassa savvatthovo Auassa jahaNNao hidibaMdho / hidibaMdhahANaviseso asNkhejjgunno| hidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho saMkhejjaguNo / caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejjaguNo / NAmA-godANaM hidibaMdhaTThANaviseso sNkhejjgunno| hidibaMdhaTThANANi egasveNa visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| caduNNaM kammANaM hidibaMdhaTThANaviseso visesaahio| hidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / mohaNIyassa TidibaMdhaTThANaviseso sNkhejjgunno| hidibaMdhaTTANANi egasveNa visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| evaM saNNipaMciMdiyaapajjattayassa vi satthANappAbahugaM vattavvaM / Navari Auassa hidibaMdhahANaviseso sNrvejgunno| hidibaMdhahANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho asaMkhejjaguNo / uvari puvvaM va / evaM satyANappAbahugaM samattaM / jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| ___ saMzI paMcendriya paryAptakake Ayu karmakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai| sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| nAma va gotra karmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| nAma va gotra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / cAra kA~kA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra saMzI paMcendriya aparyAptakake bhI svasthAnaalpabahutva kahanA caahiye| vizeSa itanA hai ki Ayu karmakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / nAma va gotra karmakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai / Age pUrvake samAna hI kahanA caahiye| isa prakAra svasthAna alpabahutva samApta huaa| 1 tApratAvataH prAk [ ukka TThidibaMdho visesAhiyANi ] ityadhikaH pAThaH koSThakasthaH samupalabhyate / cha. 11-20. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 ] khaMDa khaMDa [ 4, 2, 6, 50. __ etto aTTaNaM kammANaM cohasajIvasamAsesu paratthANappAbahugaM vattaislAmo / taM jahAsavvatyovo' codasaNaM jIvasamAsANaM Auassa jahaNNao hidibaMdho / bArasahaM jIvasamAsANaM Auasa hidibaMdhANaviseso saMkhejaguNo / dvidibaMdhadvANANi egarUveNa visesAhiyANi / ussao hidibaMdho visesAhio / asaNipaMciMdiyapajattayassa Auassa TThidibaMdhaTThANa - viseso asaMkhejjaguNo / kudo ? asaNNipaMciMdiyapajjattasu Niraya- devAuANamukkasseNa palido - vamassa asaMkhejjadibhAgamettaTThidibaMdhuvalaMbhAdo / hidibaMdhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassao TThidibaMdho visesAhio / suhumeIdiyaapajattayassa gAmA-godANaM dvidibaMdhaTThANa viseso asaMkhejaguNo / dvidibaMdhadvANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva caduSNaM kammANaM dvidibaMdha - TThANaviseso visesAhio / dvidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva mohaNIyassa TThidibaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / dvidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / bAdaraeiMdiyaapajjattayassa NAmA-godANaM TThidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / dvidibaMdhaTTANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva caduNNaM kammANaM dvidibaMdhaTThANaviseso visesAhio / TThidibaMdha - dvANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva mohaNIyasya dvidibaMdhaTThANaviseso saMkheja guNo / dvidibaMdhadvANANi egarUveNa visesAhiyANi / suhumeiMdiyapajjattayasta NAmA-godANaM dvidibaMdha - aba yahAMse Age caudaha jIvasamAsoMmeM ATha karmoMke parasthAna alpabahutvako kahate haiM / yathA - caudaha jIvasamAsoMke Ayu karmakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai / bAraha jIvasamAsoMke Ayu karmakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / asaMzI paMcendriya paryAptakake AyukA sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai, kyoMki, asaMjJI paMcendriya paryAtakoM meM nArakAyu aura devAyukA sthitibandha utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra pAyA jAtA hai / usase sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya aparyAptakake nAma va gotra karmakA sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usI jIvake cAra kamaukA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / bAdara ekendriya aparyAptaka ke nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpale vizeSa adhika haiM / usIke cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / sUkSma ekendriya paryAptakake nAma va gotra karmakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA 1 a-kApratyoH savvatthovA ' iti pAThaH / " Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 10. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhANaparUvaNA [ 155 visa saMkhe guNo / dvidibaMdhANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva caduSNaM kammANaM dvidibaMdhaTThANaviseso visesAhio / TThadibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva mohaNIyassa dvidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / dvidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesaahiyaanni| bAdaraeiMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM dvidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / dvidibaMdha - dvANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva caduSNaM kammANaM dvidibaMdhaTThANaviseso visesAhio / dvidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva mohaNIyassa vidibaMdhadvANaviseso saMkhejjaguNo / dvidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / [ 'beiMdiyaapajjattayassa gAmA-godANaM dvidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / dibaMdhANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva caduNNaM kammANaM dvidibaMdhaTThANaviseso visesAhio / dvidibaMdhANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva mohaNIyassa dvidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / dvidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / ] tasseva pajjattayassa NAmAgodANaM dvidibaMdhANaviseso saMkhejjaguNo / dvidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva caduNNaM kammANaM dvidibaMdhaTThANaviseso visesAhio / hidibaMdhaTThANANi egarUveNa bisesAhiyANi / tasseva mohaNIyassa dvidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / TThidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / teiMdiyaapajjattayassa NAmA-godANaM dvidibaMdhaTThANaviseso saMkhejja hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpale vizeSa adhika haiM / bAdara ekendriya paryAptakake nAma va gotrakA sthitibandhasthAna vizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke cAra karmokA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / [ dvIndriya aparyAptakake nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpale vizeSa adhika haiM / usIke mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / ] usIke paryAptaka ke nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / trIndriya aparyAptakake nAma va gotra 1 koSThakastho'yaM pATha a-A-kApratiSu nopalabhyate, tApratau tUpalabhyate sa koSTakastha eva / Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 50. guNo / hidibaMdhaTTANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva caduNNaM kammANaM hidibaMdhaTTANaviseso visesaahio| hidibaMdhaTThANANi egakhveNa visesAhiyANi / tasseva mohaNIyassa hidibaMdhahANaviseso saMkhejjaguNo / hidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva pajjattayassa NAmA-godANaM TidibaMdhaTThANaviseso sNkhejjgunno| hidibaMdhaTThANANi egaveNa visesAhiyANi / tasseva caduNNaM kammANaM hidibaMdhahANaviseso visesaahio| hidibaMdhahANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva mohaNIyassa hidibaMdhahANaviseso saMkhejjaguNo / hidibaMdhahANANi egarUveNa visesAhiyANi / caduriMdiyaapajjattayassa NAmA-godANaM hidibaMdhaTThANaviseso sNkhejjgunno| hidibaMdhaTThANANi egaveNa visesAhiyANi / tasseva caduNNaM kammANaM hidibaMdhaTThANaviseso visesaahio| hidibaMdhaTThANANi egaveNa visesAhiyANi / tasseva mohaNIyassa hidibaMdhaTThANaviseso sNkhejjgunno| hidibaMdhaTTANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva pajjattayasya NAmA-godANaM hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / hidibaMdhaTTANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva caduNNaM kammANaM hidibaMdhaTANaviseso visesAhio / hidibaMdhahANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva * mohaNIyassa hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhaTThANANi egasveNa visesAhiyANi / asaNNipaMciMdiyaapajattayassa NAmA-godANaM hidibaMdhahANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhahANANi karmakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke cAra kA~kA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa Adhika haiN| usIke paryAptakake nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| caturindriya aparyAptakake nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtagRNA hai| srthAi eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke cAra kArmIkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke paryAptakake nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke cAra karmokA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / asaMhI paMcendriya aparyAptakake nAma va gotra karmakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke cAra karmokA Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNayahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANArUvaNA [157 egarUveNa visesAhiyANi / tasseva caduNNaM kammANaM dvidibaMdhaTThANaviseso visesaahio| hidibaMdhaTThANANi egasveNa visesAhiyANi / tasseva mohaNIyasya hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhahANANi eMgarUveNa visesAhiyANi / tasseva pajattayassa NAmA-godANaM hidibaMdhahANaviseso sNkhejgunno| hidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva caduNNaM kammANaM hidibaMdhaTThANaviseso visesAhio / hidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva mohaNIyassa hidibaMdhahANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhahANANi egarUveNa visesAhiyANi / bAdareiMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / suhumaeiMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| bAdaraeiMdiyaapajjattayasya NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| suhumeiMdiyaapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| tasseva apajjattayassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| bAdaraeiMdiyaapajjattayassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| suhumeiMdiyapajattayasya NAmA-godANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| bAdaraeiMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| bAdaraeiMdiyapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / suhumeiMdiyapajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| bAdareiMdiyaapajattayasya caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / suhumeiMdiyaapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke paryAptakake nAma va gotra karmakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke cAra karmokA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtagaNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / bAdara pakendriya paryAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / sUkSma ekendriya paryAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya aparyAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya aparyAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake una donoM karmokA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya paryAptakake nAma va gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryAptakake nAma va gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya paryAptakake cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya paryAptakake cAra kaukA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakake cAra kA~kA jaghanya sthitivandha vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya aparyAptakake cAra kA~kA Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6,50. visesaahio| tasseva ukkassao hidibaMdho visesaahio| bAdareiMdiyaapajjattayassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| suhumeiMdiyapajjattayassa ukkassao hidibaMdho visesAhio / bAdareiMdiyapajjattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| bAdareiMdiyapajjattayassa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejjaguNo / suhumeiMdiyapajjattayassa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho visesaahio| bAdareiMdiyaapajjattayasya mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho visesAhio / suhumeiMdiyaapajjayassa jahaNNao hidibaMdho visesaahio| tasseva mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| bAdareiMdiyaapajjattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| suhumaeiMdiyapajjattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| bAdareiMdiyapajjattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| beiMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho sNkhejjgunno| tasseva apajjattayassa gAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajjattayassa NAmA-godANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| beiMdiyapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / beiMdiyaapajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| beiMdiyaapajattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesAhio / beiMdiyapajjattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho vise jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke unakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakake unakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya paryAptakake unakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryAptakake cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / sUkSma ekendriya paryAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya aparyAptakake usakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya paryAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / dvIndriya paryAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usIke aparyAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake nAma gha gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake nAma va gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| dvIndriya paryAptakake cAra karmoMkA jaghanya sthitivandha vizeSa adhika hai / dvIndriya aparyAptakake cAra karmIkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / dvIndriya aparyAptakake cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| dvIndriya paryAptakake cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNayahA hiyAre veyaNakAla vihANe ThidibaMdhaTTANaparUvaNA [ 159 sAhio / teiMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / teiMdiyaapajattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva ukkassao TThidibaMdho visesAhio / teiMdiyapajjattayassa ukkassao dvidibaMdho visesAhio / teiMdiyapattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNo dvidibaMdho visesAhio / teiMdiyaapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao TThidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao dibaMdho visesAhio / teiMdiyapajattayassa caduSNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesAhio / beiMdiyapattayassa mohaNIyassa jahaNNao TThidibaMdho visesAhio / beiMdiyaapajjattayassa mohaNIyassa jahaNNao TThidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa mohaNIyassa ukkassao dvidibaMdho visesAhio / beiMdiyapajattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesAhio / cauriMdiyapajattayassa NAmAgodANaM jahaNNao TThadibaMdho visesAhio / caduriMdiyaapajjattayassa NAmA - godANaM jahaNao TThidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa NAmA-godANaM ukkassao TThidibaMdho visesAhio / caduriMdiyapajjattayasya NAmA-godANaM ukkassao hidibaMdho visesAhio / saNNipaMciMdiyapajjattayassa Auassa dvidibaMdhaTThANaviseso visesAhio / dvidibaMdhadvANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / caduriMdiyapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao TThaTTibaMdho visesAhio / vizeSa adhika hai / trIndriya paryAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / trIndriya aparyAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke unakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / trIndriya paryAptakake unakA utkaSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / trIndriya paryAptakake cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai | zrIndriya aparyAptakake cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / trIndriya paryAptakake cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / dvIndriya paryAptaka ke mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / dvIndriya aparyAptaka ke mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usake hI aparyAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / dvIndriya paryAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / caturindriya paryAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / caturindriya aparyAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake nAma va gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / caturindriya paryAptakakake nAma va gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / saMjJI paMcendriya paryApta AyukA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / caturindriya paryAptaka ke are sir jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake cAra karmoMkA Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 50. tasseva apajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho. visesaahio| caduriMdiyaapajjattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajjattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesAhio / teiMdiyapajjattayassa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho visesaahio| tasseva apajjattayassa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesAhio / tasseva pajjattayassa mohaNIyasya ukkassao hidibaMdho visesAhio / caduriMdiyapajjattayasya mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattayassa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattayasya mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| cauriMdiyapajjattayassa mohaNIyassa unakassao hidibaMdho visesaahio| asaNNipaMciMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho saMkhejjaguNo / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattayassa NAmAgodANaM ukkassao hidibaMdho bisesAhio / tasseva pajjattayassa NAmA-godANaM ukkassao hidibaMdho visesAhio / asaNNipaciMdiyapajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| tasseva apajjattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesAhio / tasseva pajattayassa jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| caturindriya aparyAptakake cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| trIndriya paryAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| caturindriya paryApta kake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| caturindriya paryAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| asaMhI paMcendriya paryAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usIke aparyAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake nAma va gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake nAma va gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| asaMjJI paMcendriya paryAptakake cAra kA~kA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake cAra kaukA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake 1 a-A-kApratiSu ' pajja' iti pAThaH / 2 kApratI 'apajja.' iti pAThaH / Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [161 caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| asaNNipaMciMdiyapajattayassa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho sNkhejgunno| tasseva apajattayasse mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho -visesaahio| tasseva apajattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| samipaMciMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho sNkhejgunno| tasseva pajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao dvidibaMdho visesaahio| tasseva pajjattayassa mohaNIyassa jahaNNao TridibaMdho sNkhejgunno| tasseva apajjattayassa gAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / tasseva apajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / tasseva apajattayassa NAmA-godANaM hidibaMdhahANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva apajattayassa caduNNaM kammANaM hidibaMdhahANaviseso visesaahio| hidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattayassa mohaNIyassa hidibaMdhahANaviseso sNkhejgunno| hidibaMdhaTTANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / tasseva pajattayassa NAmA-godANaM hidibaMdhahANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhaTThANANi egasveNa visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajattayassa caduNNaM kammANaM hidibaMdhahANaviseso visesaahio| hidibaMdhacAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| asaMhI paMcendriya paryAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| usIke aparyAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / saMzI paMcendriya paryAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usIke paryAptakake cAra kA~kA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| usIke aparyAptakake nAma va gotrakA jaghanya saMkhyAtaguNA hai| usIke aparyAptakake cAra kamaukA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usIke aparyAptakake nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkaSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa. adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa 1 pratiSu 'pajjattayassa' iti paatthH| cha.11-21 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa . . [4, 2, 6, 50. hANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkasao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajattayassa mohaNIyassa hidibaMdhahANaviseso sNkhejgunno| DidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva pajjattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| saMpahi edeNa sutteNa saidacaunvihamappAbahugaM parUvidaM / badhyata iti bandhaH, sthitizcAsau bandhazca sthitibandhaH, tassa sthAna vizeSaH sthitibandhasthAnaM AbAdhasthAnamityarthaH / athavA bandhanaM bandhaH, sthiterbandhaH sthitibandhaH, so'smin tiSThatIti sthitibandhasthAnam tado AbAdhAhANapavaNAe vi hidibaMdhahANapakhvaNasaNNA hodi tti kaTu AbAdhAhANapavaNaM parUvaNA-pamANappAbahuehi kassAmo / taM jahA-coddasaNhaM jIvasamAsANamatthi AbAhAhANANi / AbAhAhANaM NAma kiM ? jahaNNAbAhamukkassAbAhAdo sohiya suddhasesemmaii egarUve pakkhitte AbAhAhANaM / esatyo savvattha parUvedavyo / parUvaNA gadA / caduNNameiMdiyajIvasamAsANamAbAdhAhANapamArNamAvaliyAe asaMkhejjadibhAgo / aTTaNNaM adhika hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke paryAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / isa prakAra isa sUtrase sUcita cAra prakArake alpabahutvakI prarUpaNA kI hai| jo bAMdhA jAtA hai vaha bandha kahalAtA hai| sthitizcAsau bandhazca sthitibandhaH' isa karmadhAraya samAsake anusAra sthitiko hI yahAM bandha kahA gayA hai| usake sthAna arthAt vizeSakA nAma sthitibandhasthAna hai / abhiprAya yaha ki yahAM sthitibandhasthAnase AbAdhAsthAnako liyA gayA hai| athavA bandhana kriyAkA nAma bandha hai, 'sthitikA bandha sthitibandha'isa prakAra yahAM tatpuruSa samAsa hai| vaha sthitibandha jahAM rahatA hai vaha sthitibandhasthAna kahA jAtA hai / isIliye AbAdhAsthAnaprarUpaNAkI bhI sthitibandhasthAnaprarUpaNA saMzA hai / ata eva prarUpaNA, pramANa aura alpabahutva ina tIna anuyogadvAroMke dvArA AvAdhAsthAnaprarUpaNAko karate haiM / yathA-caudaha jIvasamAsoMke ASAdhAsthAna.haiM / zaMkA-AbAdhAsthAna kise kahate haiM ? samAdhAna-utkRSTa AbAdhAmeMse jaghanya AvAdhAko ghaTAkara jo zeSa rahe usameM eka aMkako milA denepara AvAdhAsthAna hotA hai| . isa arthakI prarUpaNA sabhI jagaha karanA cAhiye / prarUpaNA samApta huii| cAra ekendriya jIvasamAsoMke AbAdhAsthAnoMkA pramANa AvalIke asaMkhyAtaveM 1 a-A-kApratiSu AvAdhaM' iti paatthH| 2 tApatau 'parUvaNA (pamANa) mappAbahue tti kassAmo' iti paatthH| 3 mapratipATho'yam / a-A-kApratiSu 'suddhavaisammi', tApratI 'suddhavai (se) sammi' iti pAThaH / 4 pratiSu 'samANa' iti paatthH| Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [163 vigaliMdiyANamAbAdhAhANapamANamAvaliyAe sNkhejjdibhaago| saNNipaMciMdiyaapajjattayassa AbAdhAhANapamANaM saMkhejAvaliyAo / taM ca aMtomuhuttaM / tasseva pajattayassa AbAdhAhANaM saMkhejANi vAsasahassANi / evaM pamANaM gadaM / __ appAbahugaM duvihaM avvogADhappAbahugaM mUlapayaDiappAbahugaM cedi / tattha avvogADhaappAbahuaM pi duvihaM satthANappAbahuaM paratyANappAbahuaM cedi / tattha satthANappAbahuaM vattaissAmo- savvatyovo suhumeiMdiyaapajattayassa AbAdhAhANaviseso / AbAdhAhANANi egasveNa visesAhiyANi / jahaNiyA AbAdhA asaMkhejaguNA / ukkassiyA AbAdhA visesAhiyA / evaM suhumeiMdiyapajatta-bAdareiMdiyapajjattApajjattANaM ca vattavvaM / savayovo beiMdiyaapajattayassa AbAdhAhANaviseso / AbAdhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / jahaNiyA AbAdhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAdhA visesAhiyA / evaM beiMdiyapajattateiMdiya-cauriMdiya-asaNNipaMciMdiyapajjattApajattANe ca satthANappAbahugaM vattavvaM / saNNipaMciMdiyaapajattayassa savvatthovA jahaNiyA AbAhA / AbAhATThANaviseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / evaM bhAga mAtra hai| ATha vikalendriyoMke AvAdhAsthAnoMkA pramANa valIke saMkhyAtaveM bhAga hai| saMzI paMcendriya aparyAptakake AvAdhAsthAnoMkA pramANa saMkhyAta AvaliyAM hai| vaha antarmuhUrtake barAbara hai| usIke paryAptakake AvAdhAsthAna saMkhyAta hajAra varSa pramANa haiN| isa prakAra pramANaprarUpaNA samApta huii| ___alpabahutva do prakAra hai-avvogAr3haalpabahutva aura mUlaprakRtialpabahutva / inameM avvogADhaalpabahutva bhI do prakAra hai-svasthAna alpabahutva aura parasthAna alpabahutva / inameM svasthAna alpabahutvako kahate haiM-sUkSma ekendriya aparyAptakakA ASAdhAsthAnavizeSa sabase stoka haiN| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| jaghanya AbAdhA asaMkhyAtaguNI hai / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| isI prakAra sUkSma ekendriya paryAptaka tathA bAdara ekendriya paryAptaka evaM aparyAptaka jIvoMke bhI kahanA cAhiye / dvIndriya aparyAptakakA AvAdhAsthAnavizeSa sabase stoka hai| . AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| jaghanya AvAdhA saMkhyAtaguNI hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| isI prakAra dvIndriya paryApta tathA trIndriya, caturindriya, evaM asaMhI paMcendriya paryAptaka va aparyAptakake bhI svasthAna alpabahutvakA kathana karanA caahiye| saMzI paMcendriya aparyAptakakI jaghanya AbAdhA sabase stoka hai| AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| isI 1 mapratipATho'yam / a-A-kA-pratiSu paMciMdiyaapajjattAprajjattANa', tApratI 'paMciMdiyaapajjatta.. pajjattANa' iti paatthH| . Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164] chakvaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 50. [ evaM saNNipaMciMdiya-] pajattassa vi vattavvaM / satthANaM gadaM / paratyANe sanvatthovo suhameiMdiyaapajattayassa aabaadhaahaannviseso| AbAdhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / bAdareiMdiyaapajattayassa AbAdhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAdhAhANANi egaveNa visesAhiyANi / suhumeiMdiyapajattassa AbAdhAhANaviseso saMkhenaguNo / AbAdhAhANANi egasveNa visesAhiyANi / bAdareiMdiyapajattayassa AbAdhAdvANaviseso saMkhejaguNo / AbAdhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / beiMdiyaapajattayassa AbAdhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAdhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva pabattayassa AbAdhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAdhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / teiMdiyaapajattayassa AbAdhAhANaviseso saMkhejaguNo / ASAdhAhANANi egasveNa visesAhiyANi / tasseva pajattayassa AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / evaM cauridiya-asaNNipaMciMdiyapajattApajattANaM ca NedavvaM / tado bAdaraeiMdiyapajattayassa jahaNiyA AbAdhA saMkhejaguNA / suhumeiMdiyapajattayassa jahaNiyA AbAhA visesaahiaa| bAdareiMdiyaapajattayassa jahaNiyA AbAhA visesaahiaa| suhumeiMdiyaapajjattayassa jahaNiyA AbAdhA visesaahiaa| tasseva apajattayassa ukkassiyA AbAhA visesAhiA / bAdareiMdiyaapajattayassa ukkassiyA AbAdhA visesaahiaa| prakAra saMkSI paMcendriya paryAptakake bhI kahanA cAhiye / svasthAna alpabadbhutva samApta huaa| parasthAnakI apekSA sUkSma ekendriya aparyAptakakA AbAdhAsthAnavizeSa sabase stoka hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| bAdara ekendriya aparyAptakakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| sUkSma ekendriya paryAptakakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / bAdara ekendriya paryAptakakA ASAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| dvIndriya aparyAptakakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke paryAptakakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| trIndriya aparyAptakakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke paryAptakakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| isI prakAra caturindriya aura asaMhI paMcendriya paryAptaka tathA aparyAptakake bhI le jAnA caahiye| usase bAdara ekendriya paryAptakakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| sUkSma ekendriya paryAptakakI jaghanya AvAdhA vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakakI jaghanya AvAdhA vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya aparyAptakakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [165 suhumeiMdiyapajattayassa ukkassiyA AbAhA visesaahiaa| bAdaraeiMdiyapajjattayassa ukkassiyA AbAhA visesAhiA / beiMdiyapajjattayassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / tasseva apajatayassa jahaNiyA AbAhA visesAhiA / tasseva apajattayassa ukkasiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| teiMdiyapajjattayassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / evaM cariMdiyapajattApajjattANaM pi NedavvaM / tado asaNNipaMciMdiyapajatayassa jahaNiyAM AbAhA saMkhejaguNA / tasseva apajjattayassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa ukkasiyA AbAhA visesAhiyA / tado saNNipaMciMdiyapajattayassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / tasseva apajattayassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / tasseva apajattayassa AbAdhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAdhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa AbAdhAhANaviseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / evamavvogADhamappAbahugaM samattaM / aparyAptakakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya paryAptakakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya paryAptakakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai|diindriy paryAptakakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| usIke aparyAptakakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| trIndriya paryAptakakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / isI prakAra caturindriya paryAptaka va aparyAptakake bhI le jAnA caahiye| isase Age asaMjJI paMcendriya paryAptakakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| usIke aparyAptakakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| usase saMzI paMcendriya paryAptakakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| usIke aparyAptakakI jaghanya ASAdhA saMkhyAtaguNI hai / usIke aparyAptakakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| isa prakAra abvogADhaalpabahutva samApta huaa| 1 a-A-kApratiSu ' ukka0', tApatau ' ukka0 (jaha0)' iti pAThaH / Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 5.. mUlapayaDiappAbahugaM duvihaM satthANaM paratthANaM cedi / tattha satthANe payadaM-savvatthovo suhumeiMdiyaapajattayassa NAmA-godANamAbAdhAhANaviseso / AbAhAhANANi egasveNa visesAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAdhAhANaviseso visesAhio / AbAdhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAdhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / Auassa jahaNiyA AbAhA asNkhejgunnaa|aabaahaahaannviseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesaahiyaa| ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| __ evaM suhumeiMdiyapajatta-bAdareiMdiyaapajattANaM pi vattavvaM / bAdareiMdiyapajjattaesu savvatyovo NAmA-godANamAbAdhAhANaviseso / AbAdhAhANANi egarUveNa visesA hiyaanni| caduNNaM kammANamAbAdhAhANaviseso visesAhio / AbAdhAhANANi egaveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAdhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAdhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / Auassa jahaNiyA AbAhA asaMkhejaguNA / NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / caduNNaM kammANaM jahaNiyA mUlaprakRti alpabahutva do prakAra hai-svasthAna alpabahutva aura parasthAna alpabahutva / unameM yahAM svasthAna alpabahutvakA prakaraNa hai-sUkSma ekendriya aparyAptakake nAma gha gotrakA AvAdhAsthAnavizeSa sabase stoka hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / cAra kA~kA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohavIyakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / Ayu karmakI jaghanya AvAdhA asaMkhyAtaguNI hai / AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| cAra karmoMkI jaghanya AbAbA vizeSa adhika hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| mohanIya karmakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| isI prakAra sUkSma ekendriya paryAptaka aura bAdara ekendriya aparyAptakake bhI kahanA cAhiye / bAdara ekendriya paryAptakoM meM nAma va gotrakA AvAdhAsthAnavizeSa sabase stoka hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra kamaukA AvAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / AyukI jaghanya AbAdhA asaMkhyAtaguNI hai| nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| cAra kamaukI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| unakI utkRSTa Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [167 AbAhA visesAhiA / ukkassiyA AbAhA bisesAhiA / mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / Auassa AbAdhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAdhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / beiMdiapajattayassa savvatyovo NAmA-godANamAbAdhAhANaviseso / AbAdhAhANANi egaveNa visesAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAdhAhANaviseso visesaahio| AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAdhAhANaviseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egaveNa visesAhiyANi / Auassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / AbAhAhANaviseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egaveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA~ visesAhiyA / uvakassiyA AbAhA visesaahiyaa| mohaNIyasya jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / evaM teiMdiya-cauriMdiya-asaNNipaMciMdiyaapajattANaM pi NedavvaM / __ savvatthovo beiMdiyapajattayassa NAmA-godANaM aabaahaahaannviseso| AbAdhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAdhAhANaviseso visesaahio| AbAdhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAdhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAdhA vizeSa adhika hai / mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| AyukA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| dvIndriya aparyAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa sabase stoka hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / cAra kA~kA AvAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / mohanIyakA AsadhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| AyukI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / AbAdhAsthAna vizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| cAra kA~kI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| isI prakAra zrIndriya, caturindriya aura asaMzI paMcendriya aparyAptakake bhI le jAnA caahiye| dvIndriya paryAptakake nAma va gotrakA AvAdhAsthAnavizeSa sabase stoka hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra karmoMkA AvAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / mohanIyakA AbAdhAsthAna 1 tApratI 'kammANaM AvAhA' iti paatthH| .. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168] chakkhaMDAgabhe veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 50. AbAdhAhANANi egasveNa visesAhiyANi / Auassa jahaNiyA AbAdhA saMkhejaguNA / NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNAM / ukkassiyA ASAhA visesAhiyA / caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa jahaNiyA AvAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / Auassa AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / evaM teiMdiya-cauriMdiya-asaNNipaMciMdiyapajattANaM piNedavvaM / / savvatthovA saNipaMciMdiyapajattayassa Auassa jahaNiyA AbAhA / NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / NAmA-godANamAbAdhAhAviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| caduNNaM kammANamArAdhAhANaviseso visesaahio| AbAdhAhANANi egaveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhATaNANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / Auassa AbAhATThANaviseso saMkhejraguNo / AbAhAhANANi egaveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| vizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / AyukI jaghanya AMbAdhA saMkhyAtaguNI hai / nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / cAra karmoMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| AyukA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / isI prakAra zrIndriya, caturindriya aura asaMzI paMcendriya paryAptakake bhI le jAnA caahiye| saMzI paMcendriya paryAptakake AyukI jaghanya AbAdhA sabase stoka hai| nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| cAra karmoMkI jaghanya AvAdhA vizeSa adhika hai / mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / nAma va gotrakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| cAra karmoMkA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| mohanIyakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| AyukA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| 1. a-A-kApratiSu 'NAmAgodANaM.........saMkhejjaguNA' iti pAThau nAsti, tApratau svasti sH| Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA 169 saNNipaMciMdiyaapajattayassa Auassa savvatthovA jahaNiyA aabaahaa| AbAhAhANaMviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / NAmA-godANaM jahaNNiyA AbAhA saMkhejaguNA / caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / mAhAyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / NAmA-godANamAbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| caduNNaM kammANamAbAhAhANaviseso visesaahio| AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| mohaNIyassa AbAhAhANaviseso sNkhejgunno| AbAdhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / evaM satyANappAbahugaM samattaM / paratthANe payadaM-savvatyovo suhumeiMdiyaapajjattayassa nnaamaa-godaannbaahaahaannviseso| AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANaviseso visesAhio / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso saMkhenaguNo / AbAhAhANANi egahaveNa visesAhiyANi / bAdareiMdiyaapajattayassa NAmAgodANamAbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / caduNNaM saMzI paMcendriya aparyAptakake AyukI jaghanya AbAdhA sabase stoka hai| AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM AbAdhA vizeSa adhika hai / nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| cAra karmoM kI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika haiM / cAra karmoMkA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / mohanIyakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / isa prakAra svasthAna alpabahutva samApta huaa| aba parasthAna alpabahutvakA prakaraNa hai- sUkSma ekendriya aparyAptakake nAma va gotrakA AvAdhAsthAnavizeSa sabase stoka hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra karmoMkA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / mohanIyakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUse vizeSa adhika haiM / bAdara ekendriya aparyAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / cAra karmoMkA AbAdhAsthAna 1 tApratI 'jaha* aabaahaa| [AbAhA] DhANa-' iti paatthH| cha. 11-22. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6,50 kammANamAbAhAhANaviseso visesaahio| AbAhAhANANi egabveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / suhumeiMdiyapajattayassa NAmA-godANamAbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANaviseso visesaahio| AbAhAhANANi egaveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / bAdareiMdiyapajjattayassa NAmA-godANamAbAhAhANaviseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANaviseso visesAhio / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / beiMdiyaapajattayassa NAmA-godANamAbAhAhANaviseso asaMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANaviseso visesAhio / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva pajattayassa NAmA-godANamAbAhAhANaviseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANaviseso visesAhio / AvAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANa vizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / mohanIyakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| sUkSma ekendriya paryAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra karmoMkA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / mohanIyakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra karmoMkA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / mohanIyakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| dvIndriya aparyAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / cAra kauMkA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / mohanIyakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke paryAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / cAra kA~kA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAta Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [171 viseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egaveNa visesAhiyANi / teiMdiyaapajattayassa NAmA-godANamAbAhAhANaviseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egaveNa visesAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANaviseso visesaahio| AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egahaveNa visesAhiyANi / tasseva pajattayassa NAmA-godANamAbAhATThANaviseso saMkhejaguNo / AbAhANANi egaveNa visesAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANaviseso visesAhio / AbAhAhANANi egaveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AvAhAhANANi egaveNa visesAhiyANi / cauriMdiyaapajattayassa NAmAgodANamAbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUveNa visesaahiyaanni| caduNNaM kammANamAbAhAhANaviseso visesAhio / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso sNkhengunno| AbAhAhANANi egaveNa visesAhiyANi / tasseva pajjattayassa NAmA-godANamAbAhAhANaviseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANaviseso visesaahio| AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egaveNa visesAhiyANi / asaNNipaMciMdiyaapajattayassa NAmA-godANamAbAhAhANaviseso sNkhejgunno| guNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| zrIndriya aparyAptakake nAma gha .. gotrakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra karmAkA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke paryAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra karmIkA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| caturindriya aparyAptakake nAma va gotrakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra karmoMkA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / mohanIyakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke paryAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / cAra kA~kA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / mohanIyakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| asaMkSI paMcendriya aparyAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa 1 a-A-kApratiSu ' asaNNi-' ityetatpadaM nopalabhyate / Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 6, 50 AbAhAhANANi egasveNa visesAhiyANi' / caduNNaM kammANamAbAhAhANaviseso visesaahio| AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva pajattayassa NAmAgodANamAbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / caduNNaM. kammANamAbAhAhANaviseso visesaahio| AbAhAhANANi egasveNa visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso saMkhejjaguNo / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / codasaNNaM jIvasamAsANamAuassa jahaNiyA AbAhA saMkhejjaguNA / sattaNNaM pi apajjattajIvasamAsANamAuassa AbAhAhANaviseso sNkhejjgunno| AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyapajjattayassa Auassa AbAhAhANaviseso sNkhejjgunno| AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| bAdaraeiMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejjaguNA / suhumeiMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesaahiyaa| bAdareiMdiyaapajattayassaM NAmA-godANaM jahaNNiyA AbAhA kseisAhiyA / suhumeiMdiyaapajattayassai NAmA-godANaM jahaNiyA~ AbAhA visesAhiyA / tassevaM NAmA-godANaadhika haiN| cAra karmoMkA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke paryAptakake nAma gha gotrakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra kamAkA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| caudaha jIvasamAsoMke AyukI jaghanya AvAdhA saMkhyAtaguNI hai / sAtoM hI aparyAptaka jIvasamAsoMke AyukA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya paryAptakake AyukA AbAMdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryAptakake nAma va gotrakI jaghanya AvAdhA saMkhyAtaguNI hai / sUkSma ekendriya paryAptakake nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakake nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya aparyAptakake nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke nAma va gotrakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| 1 apratAvato'gre 'mohaNI. AbAhATThANaviseso saMkhe0 guNo' ityadhikaM vAkyaM samupalabhyate / 2 a-A-kApratiSu 'paja0' iti paatthH| 3 mapratipATho'yam / a-A-kApratiSu sahame iMdiyapaja0' iti paatthH| 4 kAprato 'NAmA-godANamukka. ' iti paatthH| 5 tApratI 'suhumeiMdiyapaja NAmA godANaM jaha0 AbAhA vise0|| bAdareiMdiyapaja. NAmAgodANaM jaha. AbAhA visesaahiyaa| suhameiMdiya. vise0]| tatseva' iti paatthH| Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdha dvANaparUvaNA [ 173 mukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyaapajjattassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / suhume iMdiyapajjattayassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyapattayassa gAmAgodAkkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyapajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyapajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyaapajattayassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyaapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyaapajattayassa caduNNaM kammANaM ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyaapajjattayassa caduNNaM kammANaM ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyapajattayassa caduSNaM kammANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyapaJjattayassa caduNNaM kamANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyapajattayassa mohaNIyassa jahaNNiyA AbAhA saMkhejjaguNA / suhumeiMdiyapaJjattayassa mohaNIyassa jahaNNiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyaapajattassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyaapajattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AcAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyaapajjattayassa mohaNIyassa uvakassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyaapajattayassa mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyapajjattayassa mohaNIyasya ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyapajattayassa mohaNIyassa bAdara ekendriya aparyAptaka ke unakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya paryAptakake unakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya paryAptakake nAma va gotrakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya paryAptakake cAra kamakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya paryAptakake cAra kamoMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika | bAdara ekendriya aparyAptakake unakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya aparyAptakake cAra karmoMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya aparyAptakake cAra kamauMkI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya aparyAptakake cAra kamoMkI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya paryAptakake cAra karmoMkI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya paryAptakake cAra kamakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya paryAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / sUkSma ekendriya paryAtakake mohanIya kI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya aparyAptaka ke mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya aparyAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya aparyAptaka ke mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| bAdarae kendriya aparyApta mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya paryAptaka ke mohanI kI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya paryAtaka ke mohanIyakI Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 50. ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / beiMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa NAmA-godANaM ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa nAmAgodANaM ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayasya caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayasya caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa caduNNaM kammANaM ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa caduNNaM kammANaM ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / teiMdiyapajjattassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa NAmA-godANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa NAmA-godANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / teiMdiyapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayasse caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa caduNNaM kammANamukkassiyA AbAhA visesAhiyo / tasseva pajjattayassa caduNhaM kammANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / beiMdiyapajjattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa mohaNIyassa jahaNNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa mohaNIyassa ukassiyA utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| dvIndriya paryAptakake nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| usIke aparyAptakake nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake nAma va gotrakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake nAma va gotrakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake cAra karmoMkI jaghanya AvAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptake cAra karmAkI jaghanya AvAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmokI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake cAra kaukI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| trIndriya paryAptakake nAma gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake nAma va gotrakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake nAma va gotrakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| trIndriya paryAptakake cAra kamaukI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmoMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmoMkI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / usIka paryAptakake cAra karmoM kI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| dvIndriya paryaptako mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| caturindriya 1 pratiSu 'paja0' iti paatthH| 2 pratiSu nAstIdaM vAkyam , mapratau svasti / Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [175 AbAhA visesAhiyA / cauriMdiyapajjattayasma NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa NAmA-godANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa NAmAgodANamukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| cauridiyapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayasya caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa caduNNaM kammANaM ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa caduNNaM kammANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / teiMdiyapajjattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa mohaNIyasya ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / cauriMdiyapajjattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| tasseva pajjattayassa mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / asaNNipaMciMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNiyAM AbAhA saMkhejjaguNA / tasseva apajjattayassa NAmAgodANaM jahaNNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa NAmA-godANamukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| paryAptakake nAma va gotrakI jaghanya AvAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake nAma va gotrakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake nAma va gotrakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| caturindriya paryAptakake cAra karmokI jaghanya AzadhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmoMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake cAra karmoMkI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake cAra karmoMkI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| trIndriya paryAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| caturindriya paryAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| paryAptakake mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake mohanIyakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| asaMzI paMcendriya paryAptakake nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| usIke aparyAptakake nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake nAma va gotrakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake nAma va gotrakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| asaMkSI Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6,50. asaNNipaMciMdiyapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa caduNNaM kammANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa caduNNaM kammANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / asaNNipaMciMdiyapajjattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejjaguNA / tasseva apajjattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / saNNipaMciMdiyapajjattayassa NAmI-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejjaguNA / caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejjaguNA / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejjaguNA / caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa jaNiyA AbAhA saMkhejjaguNA / tasseva apajjattayassa NAmA-godANamAbAdhAhANaviseso saMkhejjaguNo / AbAdhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AvAhA visesAhiyA / caduNNaM kammANamAbAhAhANaviseso visesAhio / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa AbAhAdvANaviseso saMkhejjaguNo / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / teiMdiyapajjattANamAuassa AbAhAhANaviseso saMkhejjaguNo / AbAhApaMcendriya paryAptakake cAra karmokI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmokI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmoMkI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake cAra karmoMkI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| asaMhI paMcendriya paryAptakakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / usIke aparyAptakake mohanIyakI jaghanya AvAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| saMjJI paMcendriya paryAptakake nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| cAra karmoMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| usIke aparyAptakake nAma va gotrakI jaghanya AvAdhA saMkhyAtaguNI hai| cAra karmokI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| usIke aparyAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / cAra karmoMkA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa A vizeSa adhika hai / mohanIyakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA bizeSa adhika hai / trIndriya paryAptakoM ke AyukA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| 1 a-kApratyoH 'saNNipaMciMdiyaNAmA-', Apratau 'saNNipaMci0 NAmA-', tApratI 'saNNipaMciMdiya [paja ] NAmA' iti pAThaH / / Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [177 TThANANi egasveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / cauriMdiyapajjattayassa Auassa AbAhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / AbAhahANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / beiMdiyapajjattayassa . Auassa AbAhaTThANaviseso saMkhejaguNo / AbAhahANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / saNNipaMciMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM AbAhahANaviseso saMkhejaguNo / AbAhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajatayassa caduNNaM kammANamAbAhaTThANaviseso visesaahio| AbAhAhANANi egasveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa mohaNIyasta AbAhahANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyapajjattANamAuassa AbAhaTThANaviseso visesaahio| AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / saNNi-asaNNipajjattANamAuassa AbAhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / ___ saMpahi edeNa sutteNa parUvidado vi appAbahuadaMDayANi jugavaM vattairasAmo / taM pi ubhayado appAbahuaM duvihaM- avvogADhaappAbahuaM mUlapayaDiappAbahuaM cedi / tattha avvogADhappAbahuaM duvihaM-- satthANaM paratthANaM cedi / tattha satthANe payadaM- savvatthovo utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / caturindriya paryAptakake AyukA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / dvIndriya paryAptakake AyukA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| saMjJI paMcendriya paryAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake cAra karmokA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake mohanIyakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / badara ekendriya paryAptakoMke AyukA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / saMzI va asaMhI paMcendriya paryAptakoMke AyukA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa Adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| aba isa sUtrase prarUpita donoM hI alpabahutvadaNDakoMko eka sAtha kahate haiM / vaha donoM prakArakA alpabahutva anvogADhaalpabahutva aura mUlaprakRtialpabahutvake bhedase do prakAra hai / unameM avvogADhaalpabahutva do prakAra haisva-sthAna alpabahutva aura parasthAne alpabahutva / unameM svasthAna alpabahutvakA prakaraNa hai-sUkSma ekendriya aparyAptakake cha. 11-23 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 50. suhumeiMdiyaapajattayassa AbAhaTThANaviseso / AbAhAhANANi egasveNa visesAhiyANi / jahaNiyA AbAhA asaMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / hidibaMdhaTThANaviseso asaMkhejaguNo / hidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / jahaNNao hidibaMdho asNkhejgunno| ukkassao hidibaMdho visesAhio / evaM suhumeiMdiyapajjatta-bAdareiMdiyapajattApajjattANaM ca nnedvvo| savvatthovo beiMdiyaapajattayassa aabaahttttaannviseso| AbAhATThANANi egarUveNa visesAhiyANi / jahaNiyA AbAhA saMkhejjaguNA / ukkassiyA AbAhA visesA hiyaa| dvidibaMdhaTTANaviseso asNkhejgunno| hidibaMdhaTThANANi egarUvAhiyANi / jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / ukkassao hidibaMdho visesAhio / evaM beiMdiyapajatta-teiMdiyacauriMdiya-asaNNipaMciMdiyapajjattApajattANaM ca NedavvaM / .. savvatthovA saNNipaMciMdiyaapajjattayassa jahaNiyA AbAhA / AbAhahANaviseso saMkhejaguNo / AbAhATThANANi egaveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / jahaNNao hidibaMdho asaMkhejaguNo / hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhahANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / evaM saNNipajattANaM piNedavvaM / AvAdhAsthAnavizeSa sabase stoka hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / jaghanya AbAdhA asaMkhyAtaguNI hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna vizeSa asaMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra sUkSma ekendriya paryAptoM aura bAdara ekendriya paryAptoM va aparyAptoMke bhI le jAnA caahiye| dvIndriya aparyAptakake AvAdhAsthAnavizeSa sabase stoka hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| jaghanya abAdhA saMkhyAtaguNI hai / utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra dvIndriya paryAptakoM tathA trIndriya, caturindriya va asaMhI paMcendriya paryAptakoM va aparyAptakoMke bhI le jAnA caahiye| saMzI paMcendriya aparyAptakake jaghanya AbAdhA sabase stoka hai| AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / isI prakAra saMzI paMcendriya paryAptakoMke bhI jAnanA cAhiye / Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50. .] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANa parUvaNA [ 179 paratthANe payadaM--- savvatthovo suhumeiMdiyaapajjattayassa AbAhAGANaviseso / AbAhAdvANANi egarUveNa visesAhiyANi / bAdareiMdiyaapajjattayassa AvAhavANaviseso saMkhejaguNo | AbAhAdvANANi egarUveNa visesAhiyANi / suhumeiMdiyapajJjattayassa AbAhAvisa saMkhejaguNa / AbAhATTaNANi egarUveNa visesAhiyANi / bAdareiMdiyapajattayassa AbAdvANaviseso saMkhejaguNo / AbAhadvANANi egarUveNa visesAhiyANi / beiMdiyaapajjattayassa AbAhaTThANaviseso asaMkhejjaguNo / AbAhAdvANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva pajjattayassa AbAhadvANaviseso saMkhejjaguNo / AbAhadvANANi egarUveNa visesAhiyANi / [ 'tIiMdiyaapajattayassa AvAhAdvANaviseso saMkhejjaguNo / AbAhAdvANANi egarUveNa visesAhiyANi / ] tasseva pajjattayassa AbAhaTThANa viseso saMkhejjaguNo / AbAhadvANANi egarUveNa visesAhiyANi / cauriMdiyaapajattayassa AvAhaTThANaviseso saMkhejaguNo / AvAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva paJjattayassa AvAhaTThANaviseso saMkherguNo / bAhAdvANANi egarUveNa visesAhiyANi / asaNNipaMciMdiyaapajjattayassa AbAhaTThANa viseso saMkhejaguNo / AbAhAdvANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva pajjattayassa AbAhATThANaviseso saMkhejjaguNo / AbAhAdvANANi egarUveNa visesAhiyANi / bAdareiMdiyapajjattayassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / suhumeiMdiyapattayassa jahaNiyA aba parasthAna alpabahutvakA prakaraNa hai - sUkSma ekendriya aparyAptakakA AbAdhAsthAnavizeSa sabase stoka hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / bAdara ekendriya aparyAptakakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / sUkSma ekendriya paryAptakakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase dizeSa adhika haiM / bAdara ekendriya paryAptakakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / dvIndriya aparyAptakakA AbAdhAsthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usake paryAptakakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / trIndriya aparyAptaka kA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke paryAptakakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai | AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / caturindriya aparyAptakakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke paryAtakakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| asaMzI paMcendriya aparyAptakakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke paryAptakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / bAdara ekendriya paryAptakakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| sUkSma ekendriya paryAptakakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / bAdara 1 koSThavastho'yaM pATha a A-kA-tApratiSu nopalabhyate, mapratito'tra yojitaH saH / Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180.] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 50. AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyaapajattayassa jahaNNiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyaapattayassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyaapajattayassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyapattayassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyapajattayassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / beiMdiyapajattayassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / tasseva apaja - tayassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pattayassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / evaM te iMdiyacauriMdiyANaM davvaM / asaNNipaMcidiyapajattANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / sesatiNNaM padANaM beiMdiyabhaMgo / saSNipaMcidiyapajattayassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / tasseva apatyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / tasseva apajattayassa AbAhaTThANaviseso saMkhejaguNo / bAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pattayassa AbAhadvANaviseso saMkhejaguNo / AbAhadvANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeIdiyaapajattayassa dvidibaMdhaTThANaviseso asaMkhejaguNo / dvidibaMdhaTTANANi egarUveNa visesAhiyANi / bAdareiMdiyaapajattayassa TThidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / dvidibaMdhadvANANi egarUveNa visesAhiyANi / suhumeiMdiya ekendriya aparyAptakakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya aparyAptaka kI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya aparyAptakakI ukRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya paryAtakakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya paryAptakakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / dvIndriya paryAptakakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / usIke aparyAptakakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| isI prakAra trIndriya aura caturindriya jIvoMke le jAnA cAhiye / Age asaMjJI paMcendriya paryAptakoMkI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / Age ke zeSa tIna padoMkA alpabahutva dvIndriya jIvoMke samAna hai / saMjJI paMcendriya paryAptakakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / usIke aparyAptakakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / usIke aparyAptakakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya aparyAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / bAdara ekendriya aparyAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNayahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANArUvaNA [181 pajattayassa hidibaMdhaTThANaviseso sNkhejgunno| hidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / bAdareiMdiyaapajattayassa hidibaMdhahANaviseso saMkhejaguNo / dvidibaMdhaTTANANi egaveNa visesAhiyANi / beiMdiyaapajattayassa hidibaMdhaTThANaviseso asNkhejgunno| hidibaMdhaTThANANi egaveNa visesAhiyANi / tasseva pajattayassa hidibaMdhahANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhahANANi egaveNa visesAhiyANi / teiMdiyaapajattayassa hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / hidibaMdhahANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva pajattayassa hidibaMdhahANaviseso sNkhejgunno| dvidibaMdhaTTANANi egasveNa visesAhiyANi / cauriMdiyaapajattayassa hidibaMdhaTThANaviseso sNkhejgunno| hidibaMdhahANANi egaveNa visesAhiyANi / tasseva pajattayassa hidibaMdhahANaviseso khejgunno| hidibaMdhaTThANANi egavAhiyANi / asaNNipaMciMdiyaapajattayassa hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhaTTANANi egarUveNa visesAhiyANi / tasseva pajattayassa hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhaTThANANi egarUveNa visesAhiyANi / bAdareiMdiyapajattayassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / suhumeiMdiyapajattayassa jahaNNao hidibaMdho visesaahio| bAdareiMdiyaapajjattayassa jahaNNao hidibaMdho visesaahio| suhumeiMdiyaapajattayassa jahaNNao hidibaMdho visesaahio| tasseva ukssao hidibaMdho visesaahio| bAdareiMdiyaapajjattayassa ukkassao hidibaMdho sUkSma ekendriya paryAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| bAdara ekendriya aparyAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpale vizeSa adhika haiM / dvIndriya aparyAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke paryAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / trIndriya aparyAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke paryAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / caturindriya aparyAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke paryAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthi bandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / asaMzI paMcendriya aparyAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke paryAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| bAdara ekendriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| sUkSma ekendriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakakA - Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182.] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 50. visesaahio| suhumeiMdiyapajattayassa ukkassao hidibaMdho visesAhio / bAdareiMdiyapajjattayassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| beiMdiyapajattayassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / tasseva apajjattayassa jahaNNao hidibaMdho visesaahio| tasseva ukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajattayassa ukkassao hidibaMdho visesAhio / teiMdiyapajattayassa jahaNNao hidibaMdho visesaahio| tasseva apajjattayassa jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva ukkassao hidibaMdho visesAhio / tasseva pajjattayassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| cauriMdiyapajjattayassa jahaNNao hidibaMdho visesAhio / sesatiNNipadANaM beiMdiyabhaMgo / asaNNipaMciMdiyapajattayassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejjaguNo / sesatipiMpadANaM beiMdiyabhaMgo / saNNipaMciMdiyapajjattayassa jahaNNao hidibaMdho sNkhejjgunno| tasseva apajattayassa jahaNNao hidibaMdho sNkhejjgunno| tasseva apajjattayassa hidibaMdhahANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhaTANANi egarUvAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajattayassa hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / hidibaMdhaTThANANi egarUvAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| evamavvogADhamappAbahuaM samattaM / mUlapayaDiappAbahuaM duvihaM- satthANaM paratthANaM cedi / tattha satthANe payadaM utkRSTa sthitiyandha vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| dvIndriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usIke aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| trIndriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| caturindriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / zeSa tIna padoMkI prarUpaNA dvIndriyake samAna hai| asaMjJI paMcendriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| zeSa tIna padoMkI prarUpaNA dvIndriyake samAna hai| saMjJI paMcendriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usIke aparyAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usIke aparyAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / isa prakAra avyogADhaalpabahutva samApta huaa| mUlaprakRtialpabahutva do prakAra hai- svasthAna alpabahutva aura parasthAna alpabahutva / 1 pratiSu 'sesa tiNNi-' iti pAThaH / Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNayahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA . [ 183 savvatthovo suhumeiMdiyaapajattayassa gAmA-godANamAbAhaTThANaviseso / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhaTThANaviseso visesAhio / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso sNkhejgunno| AbAhaTThANANi egarUvAhiyANi / Auassa jahaNiyA AbAhA asaMkhenaguNA / jahaNNao hidibaMdho sNkhejgunno| AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / ukkassiyA AbAhAvisesAhiyA / NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| caduNNaM kammANaM jahaNNiyA AbAhA visesAhiyA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| Auassa hidibaMdhavANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhaTThANANi egarUvAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / NAmA-godANaM hidibaMdhaTThANaviseso asNkhejgunno| hidibaMdhahANANi egarUvAhiyANi / caduNNaM kammANaM hidibaMdhaTThANaviseso visesAhio / hidibaMdhahANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhaTThANaviseso sNkhejjgunno| hidibaMdhahANANi egavAhiyANi / NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho asaMkhejaguNo / ukkassao hidibaMdho visesaahio| caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho saMkhajjaguNo / ukkassao hidibaMdho visesAhio / evaM suhumeiMdiyapajjattainameMse svasthAna alpabahutvakA prakaraNa hai- sUkSma ekendriya aparyAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa sabase stoka hai| AbAdhAsthAna eka rUpase adhika haiN| cAra karmoMkA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai / AvAdhAsthAna eka rUpase adhika haiM / mohanIyakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtagugA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika hai| AyukI jaghanya AbAdhA asaMkhyAtaguNI hai| jaghanya sthitivandha saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| mAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / utkRSTa AbAdhA. vizeSa adhika hai| cAra kaukI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| unakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| AyukA sthitivandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai / sthitibandhasthAna eka rUpase adhika haiM / mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase adhika haiN| nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtagaNA hai| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| cAra karmoM kA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / isI prakAra 1 tApratI egarUkNahiyANi ' iti pAThaH / Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 ] . chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 6, 50. bAdareiMdiyaapajjattANaM ca NedavvaM / savvatthovo bAdareiMdiyapajattayassa NAmA-godANamAbAhaTTANaviseso / AbAhaTThANANi egavAhiyANi / cakSuNNaM kammANamAbAhAhANaviseso visesAhio / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso saMkhejjaguNo / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / Auassa jahaNiyA AvAhA saMkhejaguNA / jahaNNao hidibaMdho saMkhejjaguNo / NAmA-godANaM jahaNNiyA AbAhA asaMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyAM / caduNNaM kammANaM jaNiyA AbAhA visesAhiyA / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| mohaNIyarasa jahaNiyA AbAhA saMkhejjaguNA / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| Auassa AbAhATThANaviseso saMjjaguNo / AbAhAhANANi egavAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhahANANi egarUvAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| NAmA-godANaM hidibaMdhaTThANaviseso asNkhejgunno| hidibaMdhaTThANANi egarUvAhiyANi / caduNNaM kammANaM TidibaMdhaTThANaviseso visesAhio / hidibaMdhahANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhahANaviseso saMkhejaguNo / dvidibaMdhaTThANANi egavAhiyANi / NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho asaMkhejaguNo / ukkassao hidibaMdho visesAhio / caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| sUkSma ekendriya paryAptakoM aura bAdara ekendriya aparyAptakoMke bhI jAnanA cAhiye / bAdara ekendriya paryAptakake nAma va gotrakA AvAdhAsthAnavizeSa sabase stoka haiN| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra karmoM kA AvAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase adhika haiM / mohanIyakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AvAdhAsthAna eka rUpase adhika haiN| AyukI jaghanya AvAdhA saMkhyAtaguNI hai / jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / nAma pa gotrakI jaghanya AbAdhA asaMkhyAtaguNI hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| cAra karmokI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usase unhIMkI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| AyukA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rupase adhika haiN| utkaTa AbAdhA vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtagaNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase adhika haiN| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase . adhika haiM / cAra kA~kA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase adhika haiM / mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase adhika haiM / nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| cAra kaukA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| utkRSTa Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA ukkassao hidibaMdho visesAhio / mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho saMkhenaguNo / ukkassao hidibaMdho visesaahio| savvatthovo beiMdiyaapajjattayassa NAmA-godANamAbAhAhANaviseso / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANaviseso visesaahio| AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa AbAhATThANaviseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / Auassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / tasseva jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / NAmA-godANaM jahaNNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesaahiyaa| ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / Auassa hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhahANANi egakhvAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / NAmA-godANaM hidibaMdhaTThANaviseso asaMkhejaguNo / hidibaMdhaTTANANi egarUvAhiyANi / caduNNaM kammANaM hidibaMdhahANaviseso visesaahio| hidibaMdhahANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhaTTANANi egarUvAhiyANi / NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho sthitibandha vizeSa adhika hai| mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| dvIndriya aparyAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa sabase stoka hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / cAra kA~kA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase adhika haiM / mohanIyakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase adhika haiN| AyukI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / usIkA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase adhika haiM / utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| nAma va gotrakI javanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / cAra karmoM kI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika haiM / utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| AyukA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase adhika haiN| cAra karmokA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase adhika haiN| mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase adhika haiM / nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| cha. 11-24. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 50. saMkhejagugo / ukkassao hidibaMdho visesAhio / cadugNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / ukkassao hidibaMdho visesAhio / mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / ukkassao hidibaMdho visesAhio / evaM teiMdiya-cauriMdiya-asaNipaMciMdiyaapajattANaM piNeyavvaM / savayovo beiMdiyapajjattayassa NAmA-godANamAbAhAhANaviseso / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhaTThANaviseso visesAhio / AbAhAhANANi egavAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / Aussa jahaNiyA AbAhA sNkhejgunnaa| jahaNNao hidibaMdho saMkhejjaguNo / NAmA-godANaM jahaggiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| caduNNaM kammANaM jahagNiyA AbAhA visesAhiyA / ukkassiyA AvAhA visesAhiyA / mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / Auassa AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| hidibaMdhahANaviseso sNkhejgunno| hidibaMdhaTThANANi egarUvAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / NAmA-godANaM TThidibaMdhaTThANaviseso asaMkhejaguNo / hidibaMdhahANANi egarUvAhiyANi / caduNNaM kammANaM hidibaMdhahANaviseso visasAhio / hidibaMdhaTThANA Ni egarUvAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhahANaviseso cAra kamaukA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra zrIndriya caturindriya aura asaMzI paMcendriya aparyAptakoMke bhI jAnanA caahiye| dvIndriya paryAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa sabase stoka hai / AvAdhAsthAna eka rUpase adhika haiM / cAra kauMkA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AvAdhAsthAna eka rUpase adhika haiM / mohanIyakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase adhika haiN| AyukI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| cAra karmAkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| mohanIya kI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| utkRSTa ASAdhA vizeSa adhika hai| AyukA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase adhika haiM / utkRSTa sthitibandha dhaka haiN| nAma va gotrako sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtagaNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase adhika hai / cAra kA~kA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa 1 a-A-lApratiSu teiMdiya-asaNNi', tApratau teiMdiya [cauridiya ] asaNNi' iti pAThaH / Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [ 187 saMkhejjaguNo / TidibaMdhaTTANANi egavAhiyANi / NAmA-godANaM jahaNNao hidivedho saMkhejjaguNo / ukkassao hidibaMdho visesaahio| caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / ukkassao hidibaMdho visesAhio / mohaNIyassa jahaNNao dvidibaMdho saMkhejjaguNo / ukkassao hidibaMdho visesaahio| evaM teiMdiya-cauriMdiyapajattANaM pi' NeyavvaM / savvatthovo asaNNipaMciMdiyapajattayassa nnaamaa-godaannmaabaahtttthaannviseso| AbAhAhANANi egavAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANaviseso visesaahio| AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso sNkhejgunno| AbAdhAhANANi egarUvAhiyANi / Auassa jahaNiyA AbAhA sNkhejgunnaa| jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / Auassa AbAhAhANaviseso sNkhejgunno| AbAhATTANANi egruuvaahiyaanni| ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| hidibaMdhahANaviseso asaMkhejaguNo / hidibaMdhahANANi egarUvAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| NAmA-godANaM DidibaMdhahANaviseso asNkhejgunno| dvidibaMdhaTThANANi egarUvAhiyANi / caduNNaM kammANaM hidibaMdhasaMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase adhika haiN| nAma pa gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika haiN| mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra zrIndriya aura caturindriya paryAptakoMke bhI le jAnA caahiye| ___asaMjJI paMcendriya paryAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa sabase stoka hai| AvAdhAsthAna eka rUpase adhika haiM / cAra karmoM kA AvAdhAsthAna vizeSa vizeSa adhika hai / bhAvAdhAsthAna eka rUpase adhika haiM / mohanIyakA AvAdhAsthAnavizeSa saMpyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase adhika haiM / Ara kI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| cAra kamaukI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| AyukA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase adhika haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna vizeSa asaMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna 1 a-kA-tApratiSu 'pi' ityetpadaM nopalabhyate / Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 50. dvANaviseso visesaahio| dvidibaMdhaTThANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhaTThANaviseso sNkhejgunno| dvidibaMdhaTThANANi egakhvAhiyANi / NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / ukkassao hidibaMdho visesaahio| caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| [ukkassao hidibaMdho visesAhio / ] mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / ukkassao hidibaMdho visesaahio| savvatthovA saNNipaMciMdiyaapajattayassa Auassa jahaNiyA AvAhA / jahaNNao dvidibaMdho sNkhejgunno| AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egavAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / NAmA-godANaM jahaNNiyA AbAhA saMkhejaguNA / caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / NAmA-godANamAbAhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / AbAhAhANANi egavAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / caduNNaM kammANamAbAhaTThANaviseso visesaahio| AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa AbAhaTThANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / Auassa hidibaMdhaTThANaviseso sNkhejgunno| hidibaMdhaTThANANi egarUvAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho eka rUpase adhika haiM / cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhzataguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| cAra kamaukA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| [ utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| ] mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| saMzI paMcendriya aparyAptakake AyukI jaghanya AbAdhA sabase stoka hai| jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAnAvizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtagaNI hai| cAra kakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa abAdhA vizeSa adhika hai| cAra karmoMkA AvAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / mohanIyakA AbAdhAsthAna vizeSa saMkhyAtaguNA hai| mAbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| AyukA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [ 189 asaMkhejaguNo / caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| mohaNIyassa jahaNNao dvidibaMdho saMkhejaguNo / NAmA-godANaM hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhaTTANANi egarUvAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| caduNNaM kammANaM DidibaMdhaTTANaviseso visesAhio / TidibaMdhaTThANANi egahaveNa visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / mohaNIyassa TThidibaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhaThThANANi egarUvAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| savvatthovA saNNipaMciMdiyapajjattayassa Auassa jahaNiyA AbAhA / tasseva jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA sNkhejgunnaa| caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / NAmA-godANamAbAhaTThANaviseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egkhvaahiyaanni| ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / caduNNaM kammANamAbAhaTThANaviseso visesaahio| AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUveNa visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / Auassa AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhaTThANANi egarUvAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / hidibaMdhahANaviseso asaMkhejaguNo / hidibaMdhaTANANi egavAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesA hio| NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho hai| cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| nAma va gotrakA thitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibAdhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai / sthitibandhaMsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika haiM / mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| saMzI paMcendriya paryAptakake AyukI jaghanya AbAdhA sabase stoka hai| usIkA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| cAra kA~kI jaghanya AbAdhA.vizeSa adhika hai / mohanIpakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtA. guNI hai / nAma va gotrakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / A.bAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| cAra karmAkA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| mohanIyakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| AyukA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa AvAdhA vizeSa hai| sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / uskRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 50. saMkhejaguNo / caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / NAmA-godANaM dvidibaMdhaTTANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhahANANi egarUvAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| caduNNaM kammANaM dvidibaMdhaTTANaviseso visasAhio / hidibaMdhaTThANANi egarUvAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / mohaNIyassa hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhaTThANANi egarUvAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / evaM satthANappAbahugaM samattaM / paratyANe payadaM-savvatthovo suhumeiMdiyaapajattayassa NAmA-godANamAtrAhaTThANaviseso / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANaviseso visesAhio / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso saMkhejjaguNo / AbAhAhANANi egavAhiyANi / bAdareiMdiyaapajattayassa gAmA-godANamAbAhahANaviseso saMkhejaguNo / AbAhaTThANANi egavAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhahANaviseso visesaahio| AbAhahANANi egakhvAhiyANi / mohaNIyassa AbAhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / AbAhaTTANANi egarUvAhiyANi / suhumeiMdiyapajattayassa NAmA-godANamAbAhahANaviseso sNkhejjgunno| AbAhAhANANi eMgarUvAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhavANaviseso visesaahio| AbAhAhANANi egavAhiyANi / mohaNIyassa saMkhyAtaguNA hai / cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase adhika haiN| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / cAra kauMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isa prakAra svasthAna alpabahutva samApta huaa| __aba parasthAna alpabahutvakA prakaraNa hai- sUkSma ekendriya aparyAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa sabase stoka hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra karmIkA AvAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / mohanIyakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / caturindriya aparyAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / cAra karmoMkA AbAdhAsthAna. vizeSa vizeSa adhika hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika hai / mohanIyakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / sUkSma ekendriya paryAptakakake nAma va gotrakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra karmoMkA AvAdhAsthAnavizeSa vizeSa bhadhika hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / mohanIyakA. AvAdhAsthAnavizeSa Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNamahAhiyAre veyagakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [191 ASAhAhANaviseso saMkhejjaguNo / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / bAdaraeiMdiyapajattayassa NAmA-godANamAbAhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhaTThANaviseso visesAhio / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa AbAhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / AbAhAhANANi egakhvAhiyANi / beiMdiyaapajattayassa NAmA-godANamAbAhAhANaviseso asaMkhejaguNo / AbAhAhANANi egavAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhaTThANaviseso visesAhio / AbAhAhANANi egavAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / tasseva pajattayassa NAmA-godAmAbAhaTThANaviseso sNkhejjgunno| AbAhaTThANANi egarUvAhiyANi / caduNhaM kammANamAbAhaTThANaviseso visesAhio / AbAhAhANANi egavAhiyANi / mohaNIyassa AbAhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / AbAhaTThANANi egavAhiyANi / teiMdiyapajattayassa NAmA-godANamAbAhaTThANaviseso saMkhejaguNo / AbAhaTThANANi egarUvAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhaTThANAvaseso visesAhio / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa AbAhaTTANaviseso saMkhejaguNo / AbAhaTThANANi egavAhiyANi / tasseva pajjattayassa NAmA-godANamAbAhahANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / caduNNa kammANamAbAhaTThANaviseso saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / bAdara ekendriya paryAptakake nAma va gotrakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra kamaukA AvAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase adhika haiN| mohanIyakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| dvIndriya aparyAptakake nAma va gotrakA AvAdhAsthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase adhika haiN| cAra karmoMkA AvAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA AyAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke paryAptakake nAma va gotrakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / cAra karmoMkA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / trIndriya paryAptakake nAma va gotrakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / cAra kA~kA AvAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke paryAptakake nAma va gotrakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / cAra karmoMkA AbAdhAsthAna vizeSa vizeSa Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6,50.. visesAhio / AbAhAhANANi egakhvAhiyANi / mohaNIyassa ASAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / cauriMdiyaapajattayassa NAmA-godANamAbAhahANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANaviseso visesaahio| AbAhAhANANi egakhvAhiyANi / mohaNIyassa AbAhahANaviseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / tasseva pajjattayassa NAmA-godANamAbAhahANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhaTThANaviseso visesaahio| AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / asagNipaMciMdiyaapajattayassa NAmAgodANamAbAhahANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egakhvAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhaTThANaviseso visesaahio| AbAhaTThANANi egakhvAhiyANi / mohaNIyassa AbAhaTThANaviseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / tasseva pajattayassa NAmA-godANamAbAhaTThANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANaviseso visesaahio| AbAhATThANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa AbAhaTThANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egavAhiyANi / coddasaNaM jIvasamAsANamAuassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase adhika haiN| mohanIyakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| caturindriya aparyAptakake nAma va gotrakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / cAra kA~kA AvAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke paryAptakake nAma va gotrakA ASAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra karmoMkA AzadhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhA. sthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / asaMhI paMcendriya paryAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra kaukA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA AbAdhAsthAna saMkhyAtaguNA hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke paryAptaka ke nAma va gotrakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / cAra kA~kA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA bhAvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| caudaha jIvasamAsoMke AyukI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| jaghanya sthitibandha Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTTANaparUvaNA (193 sattaNNamapajattANamAuassa AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhaTThANANi egarUvAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / suhameiMdiyapajjattANamAuassa AbAhAhANa viseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| bAdareiMdiyapajattayassa gAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / suhumeiMdiyapajattassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyaapajattayassa [NAmA-godANaM] jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyaapajattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyaapajattayassa NAmA-godANaM ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyapajjattayassa gAmAgodANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyapajattayassa NAmA-godANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyapajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyaapajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyaapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyaapajattayassa caduNNaM kammANa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyapajattayassa caduNNaM kammANaM ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyapajjattayassa caduNNaM kammANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / saMkhyAtaguNA hai| sAta aparyAptakoMke AyukA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya paryAptakoMke AyukA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / uskRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryAptakake nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| sUkSma ekendriya paryAptakake nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakake nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya aparyAptakake nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke unakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakake nAma va gotrakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya paryAptakake nAma va gotrakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya paryAptakake nAma va gotrakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryAptakake cAra ka.maukI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| sakSma ekendriya paryAptakake cAra kA~kI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakake cAra karmoMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya aparyAptakake cAra karmokI jaghanya AvAdhA vizeSa adhika hai| usIke unakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakake cAra karmoMkI utkRSTa AbAdhA bizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya paryAptakake cAra karmoMkI uskRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryAptakake cAra karmoMkI utkRSTa AvAdhA cha. 11-25 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194) chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 50. bAdareiMdiyapajjattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejjaguNA / suhumeiMdiyapajjattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / evaM sesANaM chappadANaM piNedavvaM / beiMdiyapajattayassa gAmA-godANaM jahaNiyA AvAhA saMkhejaguNA / tasseva apajattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa NAmA-godANamukkasiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa NAmA-godANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / beiMdiyapajattayasya caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa caduNNaM kammANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa caduNNaM kammANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / teiMdiyapajattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesaahiyaa| tasseva apajattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AvAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa NAmA-godANamukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| tasseva pajjattayassa NAmA-godANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / teiMdiyapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa caduNNaM kammANamukkassiyA AvAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa caduNNaM kammANamukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| beiMdiyapajattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya paryAptakake mohanIyakI jaghanya AvAdhA saMkhyAtaguNI hai / sUkSma ekendriya paryAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| isI prakAra zeSa chaha padoMkA bhI alpavahutva jAnanA caahiye| Age dvIndriya paryAptakake nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| usIke aparyAptakake nAma gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake nAma va gotrakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake nAma va gotrakI uskRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| dvIndriya paryAptakake cAra kamaukI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake cAra karmoMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmoMkI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake cAra kaukI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| trIndriya paryAptakake nAma va gotrakI jaghanya AdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake nAma va gotrakI jaghanya AvAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake nAma va gotrakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake nAma va gotrakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| trIndriya paryAptakake cAra karmoM kI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra kokI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake cAra karmokI utkRSTa bhAbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake cAra karmokI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| dvIndriya paryAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakaka Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [195 tasseva apajattayassa mohaNIyasya ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa mohaNIyassa ukkassiyA ASAhA visesAhiyA / cauriMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa NAmA-godANamukkassiyA. AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa NAmA-godANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayasya caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa caduNNaM kammANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa caduNNaM kammANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / teiMdiyapajjattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa mohaNIyassa uvakassiyA AbAhA visesAhiyA / cauriMdiyapajattayassa mohaNIyasya jahaNiyA AbAhA visesaahiyaa| tasseva apajattayassa mohaNIyassa jahaNNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / asaNNipaMciMdiyapajattayassa gAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / tasseva apajattasassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva mohanIyakI jaghanya AvAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| caturindriya paryAptakake nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke apayA~ptakake nAma va gotrakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake nAma va gotrakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake cAra karmoMkI jaghantha AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmoMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmokI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake cAra kauMkI uskRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| trIndriya paryAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake mohanIyakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| caturindriya paryAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake mohanIyakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / asaMzI paMcendriya paryAptakake nAma va gotrakI jaghanya AvAdhA saMkhyAtaguNI hai / usIke aparyAptakake nAma va gotrakI jaghanya Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 50. apatyassa NAmA - godANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa NAmAgodANaM ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa caduSNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa caduSNaM kammANaM jahaNiyo AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa caduNNaM kammANaM ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pattayassa caduSNaM kammANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejjaguNA / tasseva apajattayassa mohaNIyassa jahaNiyA bAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / saNipaMciMdiyapajattayassa NAmA - godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejjaguNA / tasseva pajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMjaguNA / tasseva apajjattayassa gAmA-godANaM jahaNNiyA AbAhA saMkhekhaguNA / tasseva apatyassa caduSNaM kammANaM jahaNNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / tasseva apajattayassa NAmA - godANamAbAhavANaviseso saMkhejjaguNo / AbAhATThANANi egarUvAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa caduNNaM kammANamAbAhadvANaviseso visesAhio / AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake nAma va gotrakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake nAma va gotrakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake cAra karmoMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke apayotaka ke cAra kamakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake cAra karmoMkI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake cAra kamoMkI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptaka ke mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / usIke aparyAptaka ke mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptaka ke mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / saMjJI paMcendriya paryAptakake nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / usIke paryAptakake cAra karmokI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptaka ke mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / usIke aparyAptaka ke nAma gha gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / usIke aparyAptakake cAra karmoMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / usIke. aparyAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpa se vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptaka ke cAra karmoMkA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika 1 tApratau ' kammANaM ukka0 ( jaha0 ) ' iti pAThaH / Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6,50.] veyaNayahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANArUvaNA [197 AbAhaTThANANi egavAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| tasseva apajattayassa mohaNIyassa AbAhAhANaviseso saMkhejaguNo / AbAhAhANANi egavAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / teiMdiyapajattANamAuassa AbAhahANaviseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| cauriMdiyapajattANamAuassa AvAhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyapajjattayassa Auassa AbAhAhANaviseso sNkhejjgunno| AbAhAhANANi egavAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| saNNipaMciMdiyapajjattayassa NAmA-godANamAbAhAhANaviseso sNkhejjgunno| AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa caduNNaM karamANamAbAhaTThANaviseso visesAhio / AbAhAhANANi egavAhiyANi / ukkasiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa mohaNIyassa AbAhAhANaviseso sNkhejgunno| AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyapajattayassa Auassa AbAhAhANaviseso visesAhio / AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / paMciMdiyasaNNi-asaNNipajjattANamAuassa AbAhahANaviseso sNkhejjgunno| AbAhAhANANi egarUvAhiyANi / ukkassiyA, AbAhA ma.. haiM / utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake mohanIyakA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| trIndriya paryAptakake AyukA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| caturindriya paryAptakake AyukA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya praryAptakake AyukA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| saMjJI paMcendriya paryAptakake nAma va gotrakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake cAra karmoMkA AvAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai / AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake mohanIyakA AbAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AvAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika hai / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya paryAptakake AyukA AbAdhAsthAnavizeSa vizeSa adhika hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / paMcendriya saMjhI va asaMjhI paryAptakoMke AyukA AvAdhAsthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa ASAdhA vizeSa adhika hai| bAraha jIvasamAsoMke AyukA Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 ] -chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 50. visesAhiyA / bArasaNaM jIvasamAsANamAuassa hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / hidibaMdhaTTANANi egarUvAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / asaNNipaMciMdiyapajjattANamAuassa hidibaMdhahANaviseso asaMkhejjaguNo / hidibaMdhaTTANANi egarUvAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / suhumeiMdiyaapajattayassa NAmA-godANaM hidibaMdhaTThANaviseso asNkhejjgunno| hidibaMdhahANANi egavAhiyANi / caduNNaM kammANaM hidibaMdhaTThANaviseso visesaahio| hidibaMdhaTTANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhaTTANaviseso saMkhejjaguNo / hidibaMdhaTThANANi egakhvAhiyANi / bAdareiMdiyaapajjattANaM NAmA-godANaM hidibaMdhaTThANaviseso sNkhejjgunno| hidibaMdhANANi egavAhiyANi / caduNNaM kammANaM hidibaMdhaTThANaviseso visesAhio / hidibaMdhaTTANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhahANaviseso saMkhejjaguNo / hidibaMdhahANANi egarUvAhiyANi / suhumeiMdiyapajjattANaM NAmA-godANaM hidibaMdhahANaviseso saMkhejjaguNo / hidibaMdhaTTANANi egarUvAhiyANi / caduNNaM kammANaM TidibaMdhaTThANaviseso visesaahio| hidibaMdhaTThANANi egavAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhaTTANaviseso saMkhejjaguNo / hidibaMdhaTThANANi egarUvAhiyANi / bAdareiMdiyapajjattANaM NAmA-godANaM hidibaMdhaTThANaviseso sNkhejjgunno| hidibaMdhahANANi egavAhiyANi / caduNNaM kammANaM hidibaMdhaTThANa- . . sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| asaMkSI paMcendriya paryAptakake AyukA sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya aparyAptakake nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / cAra kA~kA sthitivandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| bAdara ekendriya aparyAptakoMke nAma vagotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika hai|caar kamaukA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna ekarUpase vizeSa adhika haiM / mohanIyakA sthitivandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| sUkSma ekendriya paryAptakoMke nAma va gotrakA sthitibandhasthAna vizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra kamaukA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / bAdara ekendriya paryAptakoMke nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / cAra karmoMkA sthiti Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNayahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA (199 viseso visesaahio| hidibaMdhahANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / dvidibaMdhaTThANANi egavAhiyANi / beiMdiyaapajjattANaM NAmAgodANaM hidibaMdhaTThANaviseso asNkhejjgunno| hidibaMdhaTThANANi egarUvAhiyANi / caduSaNaM kammANaM hidibaMdhahANaviseso visesAhio / dvidibaMdhahANANi egarUhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhahANaviseso sNkhejjgunno| hidibaMdhahANANi egarUvAhiyANi / tasseva paujattANaM NAmA-godANaM hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / hidibaMdhahANANi egarUvAhiyANi / caduNNaM kammANaM dvidibaMdhahANaviseso visesAhio / hidibaMdhaTThANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhaTThANaviseso sNkhejjgunno| hidibaMdhaTThANANi egarUvAhiyANi / teiMdiyaapajattANaM NAmA-godANaM hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / hidibaMdhaTANANi egarUvAhiyANi / caduNNaM kammANaM hidibaMdhaTThANUviseso visesaahio| hidibaMdhaTThANANi egakhvAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhaTThANaviseso sNkhejjgunno| hidibaMdhaTThANANi egarUvAhiyANi / tasseva pajjattANaM NAmA-godANaM hidibaMdhaTANaviseso sNkhejgunno| hidibaMdhahANANi egarUvAhiyANi / caduNNaM kammANaM hidibaMdhaTTANaviseso visesaahio| TidibaMdhaTThANANi egavAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / ThidibaMdhahANANi egarUvAhiyANi / cauriMdiyaapajjattANaM NAmA-godANaM bandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / moha. nIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / dvIndriya aparyAptakoMke nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa asaMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / mohanIyakA sthitivandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| usIke paryAptakake nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUese vizeSa adhika haiM / cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandha sthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| zrIndriya aparyAptakake nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke paryAptakake nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra kA~kA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 50. hidibaMdhANaviseso saMkhejjaguNo / hidibaMdhadvANANi egarUvAhiyANi / caduSNaM kammANaM dvidibaMdhaTThANa viseso visesA hio / ThidibaMdhaTTANANi egakhvAhiyANi / mohaNIya ThidibaMdhANaviseso saMkhejaguNo / ThidibaMdhadvANANi egarUvAhiyANi / tasseva pattANaM NAmA-godANaM dvidibaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / ThidibaMdhadvANANi egarUvAhiyANi / caduNaM kammANaM dvidibaMdhaTThANa viseso visesAhio / dvidibaMdhaTThANANi egarUvAhiyANi / mohaNI baMdhANaviseso saMkhejaguNo / ThidibaMdhaTTANANi egarUvAhiyANi / asaNapaMceMdiapajattANaM NAmA - godANaM dvidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / ThidibaMdhaTTANANi egarUvAhiyANi / caduSNaM kammANaM TThidibaMdhaTThANaviseso visesAhio / ThidibaMdhaTTANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / ThidibaMdhaTThANANi egarUvAhiyANi / tasseva pattANaM NAmA - godANaM dvidibaMdhaTTAnaviseso saMkhejjaguNo / ThidibaMdhAgANi egarUvAhiyANi / caduSNaM kammANaM dvidibaMdhaTTANaviseso visesAhio / ThidibaMdhahANANi egarUvAhiyANi / mohaNIyassa vidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / ThidibaMdhANANi egarUvAhiyANi / bAdaraeiMdiyapajattayassa NAmA - godANaM jahaNNao dvidibaMdho saMkhejjaguNo / suhumeiMdiyapajjattayassa NAmA - godANaM jahaNNao hidibaMdho I vizeSa adhika haiM / caturindriya aparyAptakake nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / cAra kamaukA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / usIke paryAptakake nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNa hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| mohanIya kA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM asaMzI paMcendriya aparyAptaka ke nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM 1 usIke paryAptaka ke nAma va gotrakA sthitibandhasthAna vizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai | sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / bAdara ekendriya paryApta kake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / sUkSma ekendriya paryAptaka ke nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakake nAma va Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [201 visesAhio / bAdareiMdipaapajattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| suhumeiMdipaapajattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| bAdareiMdiyaapajattayassa NAmAgodANamukkassao TThidibaMdho visesaahio| suhumeiMdiyapajattayassa NAmA-godANaM ukkassao hidibaMdho visesAhio / bAdareiMdiyapajattayassa NAmA-godANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| suhumeiMdiyapajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| bAdareiMdiyaapajjatayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / suhumeiMdiyaapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattayassa caduNNaM kammANamukkassao hidibaMdho visesAhio / bAdareiMdiyaapajjattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| suhameiMdiyapajattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesAhio / bAdareiMdiyapajjattayassa caduNNaM kammANamukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajjattayassa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejjaguNo / sesANi satta padANi visesAhiyANi NedavvANi / beiMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya aparyAptakake nAma pA gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake nAma va gotrakA sthitibandha vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya aparyAptakake nAma va gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya paryAptakake nAma va gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryAptakake nAma va gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya paryAptakake cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakake cAra karmokA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya aparyAptakake cAra karmokA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| u 'aparyAptakake cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakake cAra kA~kA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya paryAptakake cAra karmokA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryAptaka ke cAra kA~kA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| zeSa sAta pada vizeSa adhika kramase le jAnA cAhiye / dvIndriya paryAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| usIke aparyAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake 1 apratI visesAhiyANi tiNedavvANi ' iti paatthH| cha. 11-26 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 ] . chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 50. saMkhejaguNo / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM ukkassao TidibaMdho visesaahio| tasseva pajjattayassa NAmA-godANamukkassao hidibaMdho visesAhio / tasseva pajattayarasa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / evaM sesANi tiNNi padANi NedavvANi / teiMdiyapajaMttayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / evaM sesadopadANi visesAhiyakameNa NedavvANi / tasseva pajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| tasseva apajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| tasseva apajjattayassa caduNNaM kammANamukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajjattayassa caduNNaM kammANamukkassao TidibaMdho visesAhio / beiMdiyapajjattayassa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho visesaahio| tasseva apajjattayassa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattayassa mohaNIyassa ukkarasao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajjattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| cauriMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajjattayassa NAmA-godANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| nAma va gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake nAma va gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake cAra karmokA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra zeSa tIna padoMko le jAnA caahiye| __ Age zrIndriya paryAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra zeSa do padoMko bhI vizeSAdhikake kramase le jAnA caahiye| usIke paryAptakake cAra karmoM kA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| dvIndriya paryAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| caturindriya paryAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake nAma va gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake nAma va gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / saMjJI paMcendriya paryAptakoMke AyukA sthitibandha 1 vAkyamidaM nopalabhyata a-A-kApratiSu / 2 tApratI ' caduNNaM ka0 ukka0 (jaha0)' iti paatthH| Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 50.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [203 saNNipaMciMdiyapajjattANamAuassa hidibaMdhaTTANaviseso visesAhio / ThidibaMdhaTTANANi egarUvAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| cauriMdiyapajattANaM caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| tasseva apajattANaM caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajattANaM caduNNaM kammANamukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajattANaM cauNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesAhio / teiMdiyapajattANaM mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajattANaM mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho visesaahio| tasseva apajjattANaM mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajattANaM mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| cauridiyapajjattANaM mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajattANaM mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho visesaahio| tasseva apajattANaM mohaNIyassa ukkassao TidibaMdho visesAhio / tasseva pajjattANaM mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| asaNNipaMciMdiyapajattANaM NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / tasseva apajattANaM NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattANaM NAmA-godANaM ukkassao hidibaMdho visesAhio / tasseva pajjattANaM NAmA-godANamukkassao hidibaMdho saMkhejjaguNo / asaNNipaMciMdiyapajjattANaM caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattANaM caduNNaM kammANaM jahaNNao TidibaMdho sthAnavizeSa vizeSa adhika hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| caturindriya paryAptakake cAra karmokA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake cAra kA~kA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmokA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake cAra kA~kA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| trIndriya paryAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| caturindriya paryAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| asaMjJI paMcendriya paryAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usIke aparyAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake nAma va gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake nAma va gotrakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / asaMhI paMcendriya paryAptakake cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 50. visesAhio / tasseva apajjattANaM caduNNaM kammANamukkassao TThidibaMdho visesAhio | tasseva pajjattANaM caduSNaM kammANamukkassao hidibaMdho visesAhio / asaNipaMciMdiyapajjattANaM mohaNIyassa jahaNNao dvidibaMdho saMkhejjaguNo / tasseva apajjattANaM mohaNIyassa jaNao TThadibaMdha visesAhio / tasseva apajjattANaM mohaNIyassa ukkassao dvidibaMdho visesAhio / tasseva pajjattANaM mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesAhio / saNNipaMciMdiyapajjattANaM NAmA-godANaM jahaNNao dvidibaMdho saMkhejjaguNo / tasseva pajjattANaM caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva pajjattANaM mohaNIyassa jahaNNao baMdha saMkhejjaguNo / tasseva apajjattANaM NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho saMkhejjaguNo / tasseva apajjattANaM caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajattANaM mohaNIyassa jahaNNao TThidibaMdho saMkhejjaguNo / tasseva apajjattANaM NAmA-godANaM baMdhAviseso saMkhejjaguNo / dvidibaMdhaTThANANi egarUvAhiyANi / ukkassao dvidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattANaM caduNNaM kammANaM dvidibaMdhaTTANaviseso visesAhio / biMdhANANi gavAhiyANi / ukkassao TThidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattANaM mohaNIyassa dvidibaMdhaTThANaviseso saMkhejjaguNo / dvidibaMdhaTTANANi egarUvAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / tasseva pajjattANaM NAmA-godANaM dvidibaMdhadvANaviseso vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake cAra kamakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake cAra kamakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / asaMjJI paMcendriya paryAptaka ke mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usIke aparyAptaka ke mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptaka ke mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| saMjJI paMcendriya paryAptakake nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usIke paryAptaka ke cAra kamakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika / usIke paryAptaka ke mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usIke aparyAptaka ke nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usIke aparyAptakake cAra kamakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usIke aparyAptakake nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptaka ke mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 51.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [205 saMkhejjaguNo / dvidibaMdhaDANANi egavAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajjattANaM caduNNaM kammANaM dvidibaMdhahANaviseso visesaahio| hidibaMdhaTTANANi egarUvAhiyANi / ukkassao TThidibaMdho visesaahio| tasseva pajjattayassa mohaNIyassa hidibaMdhaTTANaviseso saMkhejjaguNo / hidibaMdhahANANi egarUvAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| samvatthovA suhumeiMdiyaapajattayassaM saMkilesavisohiTThANANi // 51 / / ) sthitayo badhyante ebhiriti karaNe ghajutpatteH karmasthitibandhakAraNapariNAmAnAM sthitibandha iti vyapadezaH / teSAM sthAnAni avasthAvizeSAH sthitibandhasthAnAni / saMpahi tesi hidibaMdhakAraNapariNAmANaM parUvaNA kIrade / kimahamedesiM parUvaNA kIrade ? kAraNAvagamaduvAreNa kammaTTidikajAvagamaNaTaM / Na ca kAraNe aNavagae kajjAvagamo sammattaM paDivajade, aNNattha thaannuvlNbhaado| etya parUvaNA pamANamappAbahuamidi tiNNi aNiyogaddArANi bhavaMti / sutte adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake nAma va gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiN| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai / sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai| sthitibandhasthAna eka rUpase vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhisthAna sabase stoka haiM // 51 // - jinake dvArA sthitiyAM baMdhatI haiM ' isa vigraha ke anusAra karaNa artha meM 'ghaJ' pratyaya honese sthitibandhake kAraNabhUta pariNAmoMko sthitibandha kahA gayA hai| unakI avasthAvizeSoMkA nAma sthitibandhasthAna haiM / aba sthitivandhake kAraNabhUta una pariNAmoMkI prarUpaNA karate haiN| zaMkA-inakI prarUpaNA kisaliye kI jAtI hai ? samAdhAna-kAraNaparikSAnapUrvaka karmasthitike rUpa kAryakA parijJAna karAneke liye unakI prarUpaNA kI jA rahI hai| kAraNa ki jabataka kAryotpAdaka hetukA parikSAna : ho jAtA, taba taka kAryakA parijJAna yathArthatAko prApta nahIM hotA, kyoMki, dUsarI jagaha baisA pAyA nahIM jAtA hai| yahAM prarUpaNA, pramANa aura alpabahutva ye tIna anuyogadvAra haiN| 1 a-A-kApratiSu 'pajattayassa' iti pAThaH / 2 a-A-kApratiSu 'ghaJyutpatte' iti pAThaH / Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 51. appAbahuANiyogaddAramekkameva kimaDe para vidaM ? Na esa doso, appAbahuaparUvaNAe tesiM doNhaM pi aMtabhAvAdo / kudo ? aNavagayasaMta-pamANesu pariNAmesu appaabhugaannuvvttiido| tattha tAva egajIvasamAsamassidRNa saMkilesa-visohihANANaM paravaNA kIrade / taM jahAjahaNiyAe hidIe atthi saMkilesaTTANANi / evaM NedavvaM jAva ukkassahidi tti / evaM visohiTThANANaM pi pakhvaNA kAyavvA / Navari ukkassahidippahuDi pakhvedavvaM / evaM parUvaNA gdaa| jahaNiyAe hidIe saMkilesaTTANANaM pamANamasaMkhejA logA / bidiyAe hidIe vi asaMkhejA logA / evaM NedavvaM jAva ukkassiyA hidi tti / evaM visohihANANaM pi vivarIeNa pamANaparuvaNA kAyavvA / ettha pamANANiyogaddAreNa sRcidANaM seDi-avahAra-bhAgAbhAgANaM paravaNaM kassAmo / tattha seDipavaNA duvihA- aNaMtarovaNidhA paraMparovaNidhA cedi / tattha aNaMtarovaNidhAe jahaNNahidIe saMkilesaTANehiMto bidiyAe TidIe saMkilesaTTANANi visesAhiyANi / ko paDimAgo? palidovamassa asaMkhejadibhAgo / bidiyaTidisaMkilesaTANehiMto tadiyaTThidisaMkilesaTTANANi visesAhiyANi / ettha paDibhAgo zaMkA-sUtrameM eka mAtra alpabahutva anuyogadvArakI hI prarUpaNA kisaliye kI gaI hai ? samAdhAnayaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, ve donoM alpabahutva prarUpaNAke antargata haiN| kAraNa yaha ki sattva aura pramANake ajJAta honepara ukta pariNAmoM ke viSayameM alpabahutvakI prarUpaNA sambhava nahIM hai| unameM pahile eka jIvasamAsakA Azraya lekara saMkleza-vizudvisthAnoMkI prarUpaNa kI jAtI hai / yathA-jaghanya sthitimeM saMklezasthAna haiM / isa prakAra utkRSTa sthiti taka le jAnA cAhiye / isI prakAra vizuddhisthAnoMkI bhI prarUpaNA karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki unakI prarUpaNA utkRSTa sthitise lekara karanA cAhiye / prarUpaNA samApta huii| jaghanya sthitike saMklezasthAnoMkA pramANa asaMkhyAta loka hai / dvitIya sthitike bhI saMklezasthAnoMkA pramANa asaMkhyAta loka hI hai / isa prakAra utkRSTa sthiti taka le jAnA cAhiye / isI prakAra vizuddhisthAnoMke bhI pramANakI prarUpaNA viparIta kramase karanA caahiye| yahAM pramANAnuyogadvArase sUcita zreNi, avahAra aura bhAgAbhAgakI prarUpaNA karate haiN| unameM zreNiprarUpaNA do prakAra hai-anantaropanidhA aura prmpropnidhaa| unameM anantaropanidhAkI apekSA-jaghanya sthitike saMklezasthAnoMse dvitIya sthitike saMklezasthAna vizeSa adhika haiN| pratibhAga kyA hai ? pratibhAga palyopamakA asaMkhyAtayAM bhAga hai| dvitIya sthitike saMklezasthAnoMkI apekSA tRtIya sthitike saMklezasthAna vizeSa Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 51.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [ 207 palidovamassa asaMkhaJjadibhAgametto / evaM NedavvaM jAva ukkassaTidisaMkilesaTTANANi tti / evamaNaMtarovaNidhA gdaa| paraMparovaNidhAe jahaNNATidisaMkilesaTThANehiMto palidovamassa asaMkhejjadimAgamettaddhANaM gaMtRNa duguNavaDDI hodi / puNo vi ettiyamaddhANamuvari gaMtUNa cadugguNavaDI hodi / evaM NeyavvaM jAva ukkassahidIe saMkilesahANANi tti / ettha NANAguNahANisalAgAo thovAo / egaguNahANihANaMtaramasaMkhejaguNaM / evaM visohiTThANANaM pi seDipakhvaNaM vivarIdakameNa kAyavvaM, ukkassahidipariNAmehiMto heTThima-heTThimahidipariNAmANaM visesAhiyattuvalaMbhAdo / evaM seDiparUvaNA gdaa|| avahAro uccade / taM jahA-savvasaMkilesaTThANANi jahaNNaTidisaMkilesapamANeNa avahirijamANe kevacireNa kAleNa avahirijati ? asaMkhejjeNa kAleNa avahirijjati / evaM NedavvaM jAva ukkassiyAe hidIe saMkilesaTANANi tti / evaM visohihANANaM pi vattavyaM / avahAro gdo|| ___ jahaNNiyAe hidIe saMkilesaTANANi savvasaMkilesaTTANANaM kevaDio bhAgo ? asaMkhejadibhAgo / evaM NedavvaM jAva ukkassiyAe hidIe saMkilesaTANA Ni tti / evaM visohihANANaM' bhAgAbhAgapakhvaNA kAyavvA / evaM bhAgAbhAgapavaNA gadA / adhika haiM / yahAM pratibhAga palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / isa prakAra utkRSTa sthitike saMklezasthAnoM taka le jAnA cAhiye / isa prakAra anantaropanidhA samApta huii| paramparopanidhAse jaghAya sthitike saMklezasthAnoMkI apekSA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra adhdhAna jAkara duguNI vRddhi hotI hai / phira bhI itanA mAtra adhyAna Age jAkara caturguNI vRddhi hotI hai / isa kramase utkRSTa sthitike saMklezasthAnoM taka le jAnA cAhiye / yahAM nAnA guNahAnizalAkAyeM stoka haiN| eka guNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai| isI prakAra vizuddhisthAnoMkI bhI zreNiprarUpaNA viparIta kramase karanA cAhiye, kyoMki, utkRSTa sthitike saMklezasthAnoMkI apekSA nIce nIcekI sthitiyoMke pariNAma vizeSa adhika pAye jAte haiM / isa prakAra zreNiprarUpaNA samApta huii| vahArakI prarUpaNA karate haiN| yathA-samasta saMklezasthAnoMko jaghanya sthitike saMklezasthAnoMke pramANase apahRta karanepara ve kitane kAlake dvArA apahRta hote haiM ? ukta pramANase ve asaMkhyAta kAlake dvArA apahRta hote haiM / isa prakAra utkRSTa sthitike saMklezasthAnoMtaka le jAnA caahiye| isI prakAra vizuddhisthAnoMke bhI avahArakA kathana karanA cAhiye / avahArakA kathana samApta huaa| jaghanya sthitike saMklezasthAna saba saMklezasthAnoMke kitane bhAga pramANa haiM ? ve saba saMklezasthAnoMke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM / isa prakAra utkRSTa sthitike sthAnoM taka le jAnA cAhiye / isI prakAra vizuddhasthAnoMke bhAgAbhAgakI prarUpaNA karanA caahiye| isa prakAra bhAgAbhAgaprarUpaNA samApta huii| 1 a-A-kApratiSu 'visohiTThANANi ' iti paatthH| Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 ] cha khaMDAgame veNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 51. saMpahi appAbahuaparUvaNAe sutuddiTThAe vivaraNaM kassAmo -- savvatthovA suhumeiMdiyaapajattayassa saMkilesa - visohidvANANi / saMpahi saMkilesaTTANANaM visohidvANANaM ca ko bhedo ? pariyattamANiyoNaM sAda - thira - subha-subhaga- sussara - AdejAdINaM subhapayaDINaM baMdhakAraNabhUdakasAyaTThANANi visohidvANANi, asAda - athira - asuha - dubhaga- [ dussara - ] aNAdejAdI pariyattamANiyANamasuhapayaDINaM baMdhakAraNaMkasAudayaTTANANi kalesANA tti eso tesiM bhedo / vaDamANakasAo saMkileso, hAyamANo visohi tti kiNNa pade ? Na, saMkilesa - viso hiTThANANaM saMkhAe samANattappasaMgAdo / kudo ? jaNukkasapariNAmANaM jahA meNa visohi-saMkilesaNiyamadaMsaNA do majjhimapariNAmANaM ca saMkilesa-viso hipakkhavuttidaMsaNAdo Na ca saMkilesa - visohidvANANaM saMkhAe samANattamatthi, saMkilesaTTANehiMto visohidvANANi NicchaNa yovANi tti pavAijja mANaguruvaeseNa saha virohAdo / ukkassadvidIe visohidvANANi thovANi jahaNNadvidIe aba sUtroddiSTa alpabahutvakI prarUpaNAkA vivaraNa karate haiM -sUkSma ekendriya aparyA taka ke saMkleza-vizuddhisthAna sabase stoka haiM / zaMkA- yahAM saMklezasthAnoM aura vizuddhisthAnoMmeM kyA bheda hai ? samAdhAna - sAtA, sthira, zubha, subhaga, susvara aura Adeya Adika parivartamAna zubha prakRtiyoM ke bandhake kAraNabhUta kaSAyasthAnoMko vizuddhisthAna kahate haiM aura asAtA, asthira azubha, dubhaMga, [ dusvara ] aura anAdeya Adika parivartamAna azubha prakRtiyoMke bandhake kAraNabhUta kaSAyoMke udayasthAnoMko saMklezasthAna kahate haiM, yaha una donoMmeM bheda hai / zaMkA-bar3hatI huI kaSAyako saMkleza aura hIna hotI huI kaSAyako vizuddhi kyoM nahIM svIkAra karate ? samAdhAna- nahIM, kyoMki vaisA svIkAra karanepara saMklezasthAnoM aura vizuddhisthAnoMkI saMkhyA ke samAna hone kA prasaMga AtA hai / kAraNa yaha ki jaghanya aura utkRSTa pariNAmoMke kramazaH vizuddhi aura saMklezakA niyama dekhA jAtA hai, tathA madhyama pariNAmoMkA saMkleza athavA vizuddhi ke pakSa meM astitva dekhA jAtA hai / parantu saMkleza aura vizuddhi sthAnoM meM saMkhyA kI apekSA samAnatA hai nahIM, kyoMki, 'saMklezasthAnoMkI apekSA vizuddhisthAna niyamase stoka haiM' isa paramparA se prApta guruke upadezase virodha AtA hai / athavA, utkRSTa sthitimeM vizuddhisthAna thor3e aura jaghanya sthitimeM be bahuta 1 a A-kApratiSu ' pariyattavUNiyANi, ' tApratau ' pariyattamANiyANi ' iti pAThaH / sAyaM thirAI ucca sura-maNu do-do parNidi caurasaM / risaha - pasatyavihAyagai solasa pariyattasubhavaggo // paM. saM. 1,81 2 a A-kApratiSu 'pariyanttavRNiyANa ' iti pATha: / assAya thAbaradasaM narayadugaM vihagaI ya apasatthA / paMcedi - risabhacauraMsageyarA asubhagholaNiyA / paM. saM. 1,82. 3 ma pratipATho'yam / a A kA pratiSu C ekkarasa ' tApratau ' e ( u ) kkassa ' iti pAThaH / Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 6, 51.] veyaNamahAhiyAre vaiyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA " [ 209 bahuvANi ti guruvasAdo vA hAyamANakasAudayadvANANaM visohibhAvo Natthi tti vade | ( sammattappattIe sAdadvANaparUvaNaM' kAdUNa puNo saMkilesa - visohINaM parUvaNaM kuNamANA vakkhANAiriyA jANAveMti jahA hAyamANakasA udayadvANANi ceva visohisa NidANi ti bhaNide hodu NAma tattha tathAbhAvo, daMsaNa-caritamohakkhavaNovasAmaNAsu puvvilasamae udayamAgada-aNubhAgaphaddaehiMto anaMtaguNahINaphaddayANamudaeNa jAdaikasAyaudayadvANassa viso - hittamavagamAdoNaca esa niyamo saMsArAvatthAe atthi, tattha chavvivaDDi-hANIhi kasAudayadvANArNaM utpattidaMsaNAdo / saMsArAvatyAe vi aMtomuhuttamaNaMtaguNahINakameNa aNubhAgaphaddayANaM udao asthi tti vutte hodu, tattha vi tathAbhAvaM paDuca visohittanbhuvagamAdo / Na ca ettha anaMtaguNahINaphaddayANamudaeNa uppaNNakasA udayadvANaM visohi tti gheppade, ettha evaMvihavivakkhAbhAvAdoM / kiMtu sAdabaMdhapAoggakasA udayadvANANi visohI, asAdabaMdhapAoggakasA udayadvANANi saMkileso tti ghettavvamaNNahA bisohiDANANamukkassaTThidIe hote haiM, isa guruke upadezase jAnA jAtA hai ki hAniko prApta honevAlI kaSAyake udayasthAnoMke vizuddhatA sambhava nahIM hai / zaMkA-samyaktvotpatti meM sAtAvedanIyake adhvAnakI prarUpaNA karake pazcAt kleza va vizuddhikI prarUpaNA karate hue vyAkhyAnAcArya yaha jJApita karate haiM ki hAniko prApta honevAle kaSAyake udayasthAnoMkI hI vizuddhi saMjJA hai ? samAdhAna - aisI AzaMkA honepara uttara dete haiM ki vahA~para vaisA kahanA ThIka hai, kyoMki, darzana aura cAritra mohakI kSapaNA va upazAmanA meM pUrva samaya meM udayako prApta hue anubhAgaspardhakoM kI apekSA anantaguNe hIna anubhAgaspardhakoMke udayase utpanna hue kaSAyodayasthAnake vizuddhapanA svIkAra kiyA gayA hai / parantu yaha niyama saMsArAvasthA meM sambhava nahIM hai, kyoMki, vahA~ chaha prakArakI vRddhi va hAniyoMse kaSAyodayasthAnakI utpatti dekhIjAtI hai / zaMkA-saMsArAvasthA meM bhI antarmuhUrta kAla taka anantaguNe hIna kramase anubhAgaspardhakoM kA udaya hai hI ? samAdhAna -- saMsArAvasthA meM bhI unakA udaya banA rahe, vahA~ bhI ukta svarUpakA Azraya karake vizuddhatA svIkAra kI gaI hai / parantu yahA~ anantaguNe hIna spardhakoMke udayase utpanna kaSAyodayasthAnako vizuddhi nahIM grahaNa kiyA jA sakatA hai, kyoMki, yahA~ isa prakArakI vivakSA nahIM hai / kintu sAtAvedanIyake bandhayoga kaSAyodaya sthAnoMko vizuddhi aura asAtAvedanIya ke bandhayogya kaSAyodayasthAnoMko saMkleza grahaNa karanA cAhiye, kyoMki, isake vinA utkRSTa sthitimeM vizuddhisthAnoMkI stokatAkA virodha hai / 1 pratiSu ' sAdadvANaM parUvaNaM ' iti pAThaH / 2 pratiSu ' jAva' iti pAThaH / 3 a A kA pratiSu ' tatthAbhAvaM ' iti pAThaH / 4 tApratau ' evaM vidhavivakkhAbhAvAdo' iti pAThaH / cha. 11-27. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 52. thovattavirohAdo ti / tado saMkilesaTThANANi jahaNNaTThidippahuDi visesAhiyavaDDIe, ukkassahidippahuDi visohiTThANANi visesAhiyavaDDIe gacchaMti [tti ] visohiTThANahito saMkilesaTTANANi visesAhiyANi tti siddhaM / bAdareiMdiyaapajjayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi / / 52 // suhumeiMdiyaapajjattayassa hidibaMdhaTThANehito bAdareiMdiyaapajattayassa hidibaMdhaTThANANi saMkhejaguNANi tti suttehi parUvidANi / tado suhumeiMdiyaapajattayassa saMkilesavisohihANehito bAdareiMdiyaapajattayassa saMkilesa-visohiTThANehi saMkhejaguNehi hodavyaM / teNa asaMkhejaguNANi tti suttavayaNaM Na ghaDade ? ettha parihAro uccade-jadi sabahidINaM saMkilesa-visohiTThANANi sarisANi ceva hoMti to saMkhejaguNattaM jujjade / Na ca savahidisaMkilesa-visohihANANaM sarisattamasthi, jahaNNukkassaTidippahuDi saMkilesa-visohiTThANANamasaMkhejjabhAgavaDDIe gamaNuvalaMbhAdo / teNa suhumeiMdiyaapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANehito bAdareiMdiyaapajattayassa saMkilesa-visohiTThANANamasaMkhejaguNattaM jujadi tti ghettvvN'| ___ ataeva saMklezasthAna jaghanya sthitise lekara uttarottara vizeSa adhikake kramase tathA vizuddhisthAna utkRSTa sthitise lekara vizeSa adhika kramase jAte haiM, isIliye vizuddhisthAnoMkI apekSA saMklezasthAna vizeSa adhika haiM, yaha siddha hotA hai| sUkSma ekendriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhisthAnoMse bAdara ekendriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 52 // zaMkA-sUkSma ekendriya aparyAptakake sthitibandhasthAnoMkI apekSA bAdara ekendriya aparyAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNa haiM, aisA sUtroM ( 37-38) meM kahA jA cukA hai / ataeva sUkSma ekendriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhi sthAnoMkI apekSA bAdara ekendriya aparyAptakake saMkleza-vizaddhisthAna saMkhyAtaguNe honA cAhiye / isIliye 'asaMkhejjaguNANi' yaha sUtravacana ghaTita nahIM hotA hai ? . samAdhAna isa zaMkAkA parihAra kahate haiM-yadi sabhI sthitiyoMke saMklezavizuddhisthAna sadRza hI hote, to bAdara ekendriya aparyAptakake saMklezavizuddhisthAnoMko saMkhyAtaguNA kahanA ucita thA / parantu saba sthitiyoMke saMklezavizuddhisthAna saSTaza hote nahIM haiM, kyoMki, jaghanya aura utkRSTa sthitise lekara kramazaH saMkleza aura vizuddhi sthAnoMkA gamana asaMkhyAtabhAgavRddhike sAtha pAyA jAtA hai / ataeva sUkSma ekendriya aparyAptakake saMkleza vizuddhisthAnoMse bAdara ekendriya aparyAptake saMkleza-vizuddhisthAnoMko asaMkhyAtaguNA kahanA ucita hai, aisA grahaNa karanA cAhiye / / 1 kathamevaM gamyate sarvatrApyasaMkhyeyaguNAni saMklezasthAnAnIti ceducyate iha sUkSmasyAparyAptasya Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 52.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [211 (saMpahi jadi vi asaMkhejaguNattaM buddhimaMtANaM sissANaM sugamaM to vi maMdamehAvisissANamaNuggahahamasaMkhejaguNattasAhaNaM vattaissAmo) taM jahA-suhumeiMdiyaapajattayassa hidibaMdhaTThANANaM palidovamassa asaMkhejadibhAgamettANaM saMdiTThIe racaNA kAyavvA / puNo edesiM hidibaMdhaTTANANaM dakkhiNadisAe bAdareiMdiyaapajattahidibaMdhaTThANANaM racaNA kAyavvA / tattha bAdareiMdiyaapajattahidibaMdhahANe suhameiMdiyaapajjattahidibaMdhaTTANANi mottaNa sesahehimahidibaMdhaTThANANi suhumeiMdiyaapajjattahidibaMdhaTThANehiMto saMkhejaguNANi suhumeiMdiyaapajattavisohIdo bAdareiMdiyaapajattavisohIe annNtgunnttuvlNbhaado| uvarimahidibaMdhaTThANANi tatto saMkhejaguNANi, suhumeiMdiyaapajjattauvakassasaMkilesAdo bAdareiMdiyaapajjatta-ukkassasaMkilesassa aNaMtaguNattuvalaMbhAdo / evaM ca hidahidibaMdhaTTANesu jahaNNadvidibaMdhaTThANamAdi kAdUNa jAvukkassahidibaMdhaTThANe tti tAva pAdekkamasaMkhejalogamettasaMkilesa-visohihANANaM . aba yadyapi buddhimAn ziSyoMke liye asaMkhyAtaguNatvakA jAnanA sugama hai, tathApi mandabuddhi ziSyoMke anugrahArtha asaMkhyAtaguNatvakA sAdhana kahA jAtA hai| sUkSma ekendriya aparyAptakake palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra sthitivandha sthAnoMkI saMdRSTimeM racanA karanA cAhiye / pazcAt ina sthitibandhasthAnoMkI dakSiNa dizAmeM bAdara ekendriya apayauptakake sthitibandha sthAnoMkI racanA karanA caahiye| unameM bAdara ekendriya aparyAptakake sthitibandhasthAnoMmeMse sUkSma ekendriya aparyAptakake sthitibandhasthAnoMko chor3akara avaziSTa nIceke sthitibandhasthAna sUkSma ekendriya aparyAptakake sthitibandhasthAnoMse saMkhyAtaguNe haiM, kyoMki, sUkSma ekendriya aparyAptakI vizuddhise bAdara ekendriya aparyAptakI vizuddhi anantaguNI pAyI jAtI hai| unase Uparake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM, kyoMki, sUkSma ekendriya aparyAptakake utkRSTa saMklezase bAdara ekendriya aparyAptakakA utkRSTa saMkleza anantaguNA pAyA jAtA hai / isa prakAra avasthita sthitibandhasthAnoMmeM jaghanya sthitibandhasthAnako Adi karake utkRSTa sthitibandhasthAna taka pratyeka sthitibandhasthAnake jaghanyasthitibandhAramme yAni saMklezasthAnAni tebhyaH samayAdhikajaghanyasthitibandhArambhe saMklezasthAnAni vizeSAdhikAni / tebhyo'pi dvisamayAdhikajaghanya-sthitibandhArambhe'pi vizeSAdhikAni / evaM tAvadvAnyaM yAvattasyaivotkRSTA sthitiH / tadutkRSTasthitibandhArambhe ca saMklezasthAnAni jaghanyasthitisatkasaMklezasthAnApekSayA'saMkhyeyaguNAni labhyante / yadaitadevaM tadA sutarAmaparyAptabAdarasya saMklezasthAnAni aparyAptasUkSmasatkasaklezasthAnApekSayA'saMkhyeyaguNAni bhavanti / tathAhi-aparyAptasUkSmasatkasthitisthAnApekSayA bAdarAparyAptasya sthitisthAnAni saMkhyeyaguNAni / sthitisthAnavRddhau ca sNkleshsthaanvRddhiH| tato yadA sUkSmAparyAptasyApi sthitisthAneSvatistokeSu jaghanyasthitisthAnasaskasaMklezasthAnApekSayA utkRSTa sthitisthAne saMklezasthAnAnyasaMkhyeyaguNAni bhavanti, tadA bAdarAparyAptasthitisthAneSu sUkSmAparyAptasthitisthAnApekSayAssaMkhyeyaguNeSu sutarAM bhavanti / ka. pra. (malaya.) 1,68-69. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 52. AdIdo pahuDi kameNa visesAhiyANamasaMkhajaNANAguNavaDisalAgasahiyANaM duguNaduguNapakkhevapavesavaseNa avaTThidaguNahANipamANANaM pudha pudha NivvaggaNakaMDayamettakhaMDabhAvaM gadANaM racaNA kAyavvA / tattha guNahANipamANamettANaM saMkilesa-visohiTThANANaM bAlajaNabuddhivaDDhAvaNahamesA saMdiTTI .3276800 1638400 / 819200 409600 2048 1024 0 0 0 0 0 0 0 0 r 0 0 Or Mr. rur Mr or 0 0 0 0 0 0 0 0 esA bAdareiMdiyeapajattasaMdiTThI 25600 ___ esA suhumeiMdiyaapajatta12800 saMdiTThI kimaDhe heSTimaguNahANipariNAmehito aNaMtarauvarimaguNahANipariNAmA duguNA ? Na esa doso, jeNa heSTimaguNahANijahaNNahANapariNAmahiMto uvarimANaMtaraguNahANijahaNNapariNAmA duguNA bidiyahANapariNAmahiMto uvarimaguNahANi-bidiyaTTANapariNAmA duguNA, tadiyahANapariNAmehito [uvarimaguNahANi-] tadiyahANapariNAmA duguNA, evaM NedavvaM jAva doNaM guNahANINaM carimahidibaMdhahANe tti; teNa hehimaguNahANisavvasaMkilesavisohihANehiMto aNaMtarauvarimaguNahANisaMkilesa-visohihANANaM duguNattaM Na virujjhade / ___ paDhamaguNahANisavvajjhavasANapuMjAdo tadiyaguNahANisavvajjhavasANapuMjo caugguNo hodi| etya vi kAraNaM puvvaM va paravedavvaM / cautthaguNahANisavvajjhavasANapuMjo aTThaguNo (8) / ettha vi kAraNaM puvvaM va vattavvaM / evaM gaMtRRNa jahaNNaparittAsaMkhejachedaNayamettaguNahANIyo uvari gaMtRRNa dvidaguNahANIe savajjhavasANapuMjo 1600 0 0 400 200 0 asaMkhyAta loka pramANa jo saMklezavizuddhisthAna Adise lekara kramazaH vizeSa adhika haiM, amakhyAta nAnAguNavRddhizalAkAoMse sahita haiM, dane dUne prakSepake pravezavaza avasthita guNahAnike barAbara haiM, tathA pRthak pRthak nirvargaNAkANDaka pramANa khaNDa bhAvako prApta haiM; unakI racanA karanA cAhiye / unameM guNahAni pramANa mAtra saMklezavizuddhisthAnoMkI, bAla janoMkI buddhike bar3hAneke hetu yaha saMdRSTi hai (mUlameM dekhiye ) / zaMkA-adhastana guNahAnike pariNAmoMkI apekSA usase avyavahita AgekI guNahAnike pariNAma ne kyoM haiM ? 1 kApratI 'suhumeiMdiya' iti paatthH| 2 kApratI 'bAdareiMdiya ' iti paatthH| 3 mapratipATho. 'yam / a-A-kA pratiSu 'puvvaM parUvedavvaM ' tApatau 'puvvaM [va] paravedavvaM ' iti pAThaH / Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 52. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANArUvaNA [213 jahaNNaparittAsaMkhejaguNo, paDhamaguNahANIe egegahidibaMdhaTANasaMkilesa-visohIhiMto appidaguNahANIe paDhamAdihidibaMdhaTTANasaMkilesa-visohihANANaM jahAkameNa jhnnnnprittaasNkhejgunnmettgunngaaruvlNbhaado| evamuvariM pi jANidRNa guNagAro saaheyvvo| evaM saMdiDiM Thaviya edisse avaTuMbhaMbaleNa suhumeiMdiyaapajattasaMkilesa-visohihANehiMto bAdareiMdiyaapajattasaMkilesavisohiTThANANamasaMkhejaguNattaM bhaNNade / taM jahA-bAdareiMdiyaapajjattaNANAguNahANisalAgAo jahaNNaparittAsaMkhejjachedaNaehi ovaTTiya laddhaM viraleyUNa NANAguNahANisalAgAo samakhaMDaM kariya diNNe evaM paDi jahaNNaparittAsaMkhejacchedaNAo pAveMti / ettha carimajahaNNaparittAsaMkhejacchedaNayamettaguNahANINaM savvasaMkilesa-viso samAdhAna-yaha koI, doSa nahIM hai, kyoMki, yataH adhastana guNahAni sambandhI jaghanya sthAnake pariNAmoMse AgekI avyavahita guNahAnike jaghanya pariNAma dUne haiM, adhastana guNahAni sambandhI dvitIya sthAnake pariNAmoMkI apekSA AgekI guNahAnike dvitIya sthAna sambandhI pariNAma dUne haiM, adhastana guNahAni sambandhI tRtIya sthAnake pariNAmoMse agrima guNahAni sambandhI tRtIya sthAnake pariNAma dUne haiM, isa prakAra do guNahAniyoM ke antima sthitibandhasthAna taka le jAnA caahiye| isI kAraNa adhastana guNahAni sambandhI samasta saMkleza-vizuddhisthAnoMkI apekSA usase avyavahita AgekI guNahAni sambandhI saMkleza-vizuddhisthAnoMke dRne honemeM koI virodha nahIM hai| prathama guNahAni sambandhI samasta adhyavasAnapuMjase tRtIya guNahAni sambandhI samasta adhyavasAnapuMja cauguNA hai / yahA~ bhI pahileke hI samAna kAraNa batalAnA cAhiye / usase caturtha guNahAni sambandhI samasta adhyavasAnapuMja aThaguNA hai / yahA~ bhI pahileke hI samAna kAraNa batalAnA cAhiye / isa prakAra jAte hue jaghanya parItAsaMkhyAtake ardhacchedoMke barAbara guNahAniyA~ Age jAkara sthita guNahAni sambandhI samasta adhyavasAnapuMja prathama guNahAni sambandhI samasta adhyavasAnapuMjase jaghanya-parItAsaMkhyAtaguNA hai, kyoMki, prathama guNahAni sambandhI eka eka sthitibandhasthAnake saMkleza-vizuddhisthAnoMse vivakSita guNahAni sambandhI prathamAdika sthitibandhasthAnake saMkleza-vizuddhisthAnoMkA guNakAra kramazaH jaghanya parItAsaMkhyAtaguNA mAtra pAyA jAtA hai / isI prakAra Age bhI jAnakara guNakArakA kathana karanA caahiye| isa prakAra uparyukta saMdRSTiko sthApitakara usake Azrayase sUkSma ekendriya aparyAptake saMkleza-vizuddhisthAnoMkI apekSA bAdara ekendriya aparyAptake saMzleza vizuddhisthAnoMkA asaMkhyAtagugatva batalAyA jAtA hai ? yathA-bAdara ekendriya aparyAptakI nAnAguNahAnizalAkAoM meM jaghanya parItAsaMkhyAtake ardhacchedoMkA bhAga dekara jo prApta ho usakA viralana kara nAnAguNahAnizalAkAoMko samakhaNDa karake denepara eka eka aMkake prati jaghanya-parItAsaMkhyAtake ardhaccheda prApta hote haiM / yahA~ jaghanya-parItAsaMkhdAtake antima ardhaccheda pramANa guNahAniyoMkA samasta saMkleza-vizuddhisthAnapuMja eka kama viralana rAzise guNita jaghanya Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 52. hiTThANapuMjo rUvUNaviralaNaguNidajahaNNaparittAsaMkhejachedaNayamettaheTimaguNahANINaM savvajhavasANapuMjAdo asaMkhejaguNo, visesAhiyaukkassasaMkhejaguNagAradasaNAdo / kadhamedaM Navvade ? juttIdo / taM jahA--paDhamajahaNNaparittAsaMkhejachedaNayamettaguNahANINaM savvajjhavasANapuMjAdo bidiyajahaNNaparittAsaMkhejachedaNayamettaguNahANINaM savaTidibaMdhajjhavasANahANANi jahaNNaparittAsaMkhejaguNANi, heTThimapaDhamAdiguNahANiajjhavasANapuMjAdo uvarimapaDhamAdiguNahANiajjhavasANapuMjassa pudha pudha jhnnnnprittaasNkhejgunnttuvlNbhaado| tadiyajahaNNaparittAsaMkhejachedaNayamettaguNahANINaM savvajjhavasANapuMjo paDhamajahaNNaparittAsaMkhejachedaNayamettaguNahANINaM savvajjhavasANapuMjAdo jahaNNaparittAsaMkhejavaggaguNo hodi, jahaNNaparittAsaMkhejachedaNae duguNiya viraliya vigaM kariya aNNoNNabbhatthe kade jahaNNaparittAsaMkhejavaraguppattIdo / bidiyajahaNNaparittAsaMkhejachedaNayamettaguNahANINaM savvajjhavasANapuMjAdo jahaNNaparittAsaMkhejjaguNo hodi, heTimaTThidipariNAmehiMto uvarimaTThidipariNAmANaM pudha pudha jahaNNaparittAsaMkhejaguNattuvalaMbhAdo / puNo heTimadokhaMDaguNahANINaM sanvajhavasANehiMto. tadiyakhaMDaguNa parItAsaMkhyAtake ardhacchedoMke barAbara adhastana guNahAniyoMke samasta adhyavasAnapuMjase asaMkhyAtaguNA hai, kyoMki, yahA~ guNakAra utkRSTa saMkhyAtase vizeSa adhika dekhA jAtA hai| - zaMkA-yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna-vaha yuktise jAnA jAtA hai / yathA-jaghanya pItAsaMkhyAtake prathama arghacchedake barAbara guNahAniyoMke samasta adhyavasAnapuMjakI apekSA jaghanya parItAsaMkhyAtake dvitIya ardhacchedake barAbara guNahAniyoMke samasta sthitibandhAdhyavasAnasthAna jaghanyaparItAsaMkhyAtaguNe haiM, kyoMki, adhastana prathamAdika guNahAniyoMke adhyavasAna puMjakI apekSA AgekI prathamAdika guNahAniyoMkA adhyavasAnapuMja pRthak pRthak jaghanya-parItAsaMkhyAtaguNA pAyA jAtA hai / jaghanya parItA-saMkhyAtake tRtIya arghacchedake barAbara guNahAniyoM kA samasta adhyavasAnapuMja jaghanya parItAsaMkhyAtake prathama arghacchedake barAbara guNahAniyoMke samasta adhyavasAnapuMjakI apekSA jaghanya parItAsaMkhyAtake vargakA jo pramANa ho usase guNita hai, kyoMki, jaghanya parItAsaMkhyAtake arddhacchedoMko duguNita karane para jo prApta ho usakA viralana karake dUnAkara paraspara guNita karanepara jaghanya parItAsaMkhyAtakA varga utpanna hotA hai / jaghanya parotAsaMkhyAtake dvitIya arghacchedake barAbara guNahAniyoMke samasta adhyavasAnapuMjakI apekSA [ jaghanya parItAsaMkhyAtake tRtIya ardhaccheda mAtra guNahAniyoMkA samasta adhyavasAnapuMja ] jaghanya-parItAsaMkhyAtaguNA hai, kyoMki, adhastana sthitiyoMke pariNAmoMse uparima sthitiyoMke pariNAma pRthak pRthak jaghanya-parItAsaMkhyAtaguNe pAye jAte haiM / punaH adharatana do khaNDa sambandhI guNahAniyoMke samasta adhyavasAna Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 52.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTTANaparUvaNA [215 hANINaM savvajhavasANapuMjo asaMkhejaguNo hodi, khvAhiyajahaNNaparittAsaMkhejjeNa jahaNNaparittAsaMkhejayassa vagge bhAge hide khvAhiyajahaNNaparittAsaMkhenjeNa egarUvaM khaMDiya tattha egakhaMDeNabbhahiyaukkassasaMkhejamettarUvuvalaMbhAdo / puNo paDhamakhaMDasavvaguNahANisavvajjhavasANapuMjAdo cautthakhaMDasavvajjhavasANapuMjo jahaNNaparittAsaMkhejaghaNaguNo hodi, tiNijahaNNaparittAsaMkhejachedaNae viraliya vigaM. kariya aNNoNNabhatthe kade tippaduppaNaparittAsaMkhejjuvalaMbhAdo / bidiyakhaMDajjhavasANehiMto jahaNNaparittAsaMkhejavaggaguNo hodi, duguNidajahaNNaparittAsaMkhejachedaNae viraliya vigaM kariya aNNobhatthe kade jahaNNaparittAsaMkhejavaraguppattIdo / tadiyakhaMDajhavasANehiMto jahaNNaparittAsaMkhejjaguNo, egajahaNNaparittAsaMkhejachedaNayamettaguNahANIyo uvari caDidUNa avaThThANAdo / heTThimatiNNikhaMDasavvaguNahANisavvajjhavasANapuMjAdo uvarimacautthakhaNDajjhavasANapuMjo asaMkhejaguNo hodi, jahaNNaparittAsaMkhejjavaggeNa rUvAhiyajahaNNaparittAsaMkhajabbhahieNa jahaNNaparittAsaMkhejaghaNe bhAge hiMde edeNa bhAgahAreNa egarUvaM khaMDiya tattha egkhNddennbbhhiyukksssNkhejmettruuvuvlNbhaado| sthAnoMse tRtIya khaNDa sambandhI guNahAniyoM kA samasta adhyavasAnapuMja asaMkhyAtaguNA hai, kyoMki, eka adhika jaghanya parotAsaMkhyAtakA jaghanya parItAsaMkhyAtake vargameM bhAga denepara eka adhika jaghanya parItAsaMkhyAtase eka aMkako khaNDita karanepara prApta hue eka bhAgase adhika utkRSTa saMkhyAta pramANa aMka pAye jAte haiN| prathama khaNDa sambandhI saba guNahAniyoMke samasta adhyavasAnapuMjase caturtha khaNDa sambandhI samasta adhyavasAnapuMja jaghanya parItAsaMkhyAtakA ghana karanepara jo prApta ho utanA guNA hai, kyoMki, tIna jaghanya parItAsaMkhyAtake ardhacchedoMkA viralana karake duguNA kara paraspara guNA karanepara tIna vAra utpanna parItAsaMkhyAta arthAt usakA ghana pAyA jAtA hai| dvitIya khaNDakI saba guNahAniyoMke pariNAmoMkI apekSA caturtha khaNDakA saba pariNAmapuMja jaghanya parItAsaMkhyAtakA varga karanepara jo prApta ho usase guNita hai, kyoMki, do jaghanya parItA. saMkhyAtake duguNe ardhacchedoMkA viralana karake dviguNita kara paraspara guNA karanepara jaghanya parItAsaMkhyAtakA varga utpanna hotA hai| tRtIya khaNDake pariNAmoMkI apekSA caturtha khaNDakA saba pariNAmapuMja jaghanya parItAsaMkhyAtaguNA hai, kyoMki, eka jaghanya parItAsaMkhyAtake ardhacchedoMke barAbara guNahAniyA~ Upara jAkara usakA avasthAna hai / adhastana tIna khaNDa sambandhI samasta guNahAniyoMke saba pariNAmapuMjakI apekSA AgekA caturtha khaNDa sambandhI pariNAmapuMja asaMkhyAtaguNA hai, kyoMki, eka adhika jaghanya parItAsaMkhyAtase adhika jaghanya parItAsaMkhyAtake vargakA jaghanya parItAsaMkhyAtake ghanameM bhAga denepara isa bhAgahArase eka aMkako khaNDita karanepara labdha hue eka khaNDase adhika utkRSTa saMkhyAta pramANa aMka pAye jAte haiN| Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 52. edaM pi kathaM Navvade? jahaNNaparittAsaMkhejayassa vaggaM viraliya tagghaNaM samakhaMDaM kariUNa diNNe khvaM paDi jahaNNaparittAsaMkhenaM pAvadi, tattha egegave gahide jahaNNaparittAsaMkhejavaggamettavovaladdhI hodi, tANi svANi pAse viralidajahaNNaparittAsaMkhejjayassa samakhaMDa kAdRNa diNNesu rUvaM paDi jahaNNaparittAsaMkhejaM pAvadi, puNo tattha svadharidaM paDi egegarUve gahide jahaNNaparittAsaMkheja uppajjadi, puNo tattha egarUvamavaNiya pAse viralidaegaruvassa diNNe ukkassasaMkhenaM pAvadi, puNo avaNidaegarUvaM edIe viralaNAe khaMDedRNa tattha egegakhaMDe rUvaM paDi diNNe egarUvassa asaMkhejjadibhAgeNabbhahiyaukkassasaMkhejjaguNagAro hodi, teNa nnvvde| saMpahi paDhamakhaMDajhavasANahito paMcamakhaMDajjhavasANA jahaNNaparittAsaMkhejjayassa vaggavaggeNa guNidamettA hoMti, cattArijahaNNaparittAsaMkhejjachedaNAo viraliya vigaM kariya aNNoNNabhatthe kade caduNNaM jahaNNaparittAsaMkhejANamaNNoNNabhattharAsisamuppattIdo / evaM sesakhaMDANaM pi puvvaM va guNagAro sAheyabbo / saMpahi cadukkhaMDasavvajjhavAsaNehiMto zaMkA-yaha bhI kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna-jaghanya parItAsaMkhyAtake vargakA viralana kara usake ghanako samakhaNDa karake denepara eka eka aMkake prati jaghanya parItAsaMkhyAta pAyA jAtA hai / una viralita aMkoMmeMse eka eka aMkake prati prApta rAziyoMmeMse eka eka aMkako grahaNa karane para jaghanya parItAsaMkhyAtake varga pramANa aMka pAye jAte haiN| una aMkoMko pAsameM viralita jaghanya parItAsaMkhyAtake prati samakhaNDa karake denepara eka eka aMkake prati jaghanya parItAsaMkhyAta pAyA jAtA hai / phira unameMse eka eka aMkake Upara rakhI huI pratyeka rAzimeMse eka eka rUpake grahaNa karanepara jaghanya parItAsaMkhyAta utpanna hotA hai / punaH unameMse eka aMkako kama kara pAsameM viralita eka rUpake prati denepara utkRSTa saMkhyAta prApta hotA hai| pazcAt kama kiye gaye eka aMkako isa viralana rAzise khaNDita kara unameMse eka eka khaNDako pratyeka aMkake prati denepara eka rUpake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika utkRSTa saMkhyAta guNakAra hotA hai / isIse vaha jAnA jAtA hai| prathama khaNDake pariNAmoMkI apekSA paMcama khaNDake pariNAma jaghanya parItAsaMkhyAtake vargakA varga karanepara jo prApta ho utane guNe haiM, kyoMki, cAra jaghanya parItAsaMkhyAtoMke ardhacchedoMko viralita kara dviguNita karake paraspara guNA karanepara cAra jaghanya parItAsaMkhyAtoMkI anyonyAmyasta rAzi utpanna hotI hai| isI prakAra zeSa khaNDoMke bhI guNakArakA kathana pahileke hI samAna karanA caahiye| 1 a-A-kA pratiSu 'phariyaaNa' iti paatthH| Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 2, 6, 52.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [217 paMcamakhaMDasavvajjhavasANaDhANANi asaMkhejaguNANi, jahaNNaparittAsaMkhejaghaNeNa rUvAhiyajahaNNaparitAsaMkhejasahidajahaNNaparittAsaMkhejavaggabhahieNa jahaNNaparittAsaMkhejayassa vaggavagge bhAge hide egarUvassa asNkhejdibhaagennbbhhiyukksssNkhejmettruuvuvlNbhaado| ettha vi kAraNaM puvvaM va vattavvaM / evamuvarimasavvakhaMDesu egaruvassa asaMkhejadibhAgeNabbhahiyaukkassasaMkhejametto guNagAro vttvyo| kudo ? pugvillaparUvaNAe uvarimatthaparUvaNaM paDi biijiibhuudttaado| uvarimaguNagAro aNNahA kiNNa jAyade ? Na, guNahANiajjhavasANahANANaM duguNattaNNahANuvavattIdo / teNa heTThimasavvakhaNDajjhavasANehiMto bAdareiMdiyaapajjattayasya carimakhaMDajjhavasANaTThANANi NicchaeNa asaMkhejaguNANi hoti tti saddaheyavvaM / ukkassasaMkhejjAdo sAdireyassa jahaNNaparittAsaMkhejAdo kiMcUNasya edasya guNagArassa kadhamasaMkhejjattaM juJjade ? Na, ukkassasaMkhejamadikkaMtasya tadavirohAdo / duguNajahaNNaparittAsaMkhejachedaNayamettaguNahANIhi egegakhaMDapamANaM kAdUNa vA asaMkhejaguNattaM sAdhedavvaM / bAdareiMdiyaapajattayahidibaMdhaTThaNANAmasaMkhejabhAgANaM saMkilesa-visohihANehiMto jadi uvarimaasaMkhejadibhAgassa saMkilesa-visohi cAra khaNDoMke samasta pariNAmoM kI apekSA pAMcaveM 'khaNDake saba pariNAma asaMkhyAtaguNe haiM, kyoMki eka adhika jaghanya parItAsaMkhyAtase sahita jaghanya parItAsaMkhyAtakA jo varga hai usase adhika jaghanya parItAsaMkhyAtake ghanakA jaghanya parItAsaMkhyAtake vargake vargameM bhAga denepara eka aMkake asaMkhyAtaveM bhAgake sAtha utkRSTa saMkhyAta pramANa aMka prApta hote haiM / yahA~para bhI pahile ke hI samAna kAraNa batalAnA cAhiye / isI prakAra Ageke saba khaNDoMmeM eka aMkake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika utkRSTa saMkhyAta pramANa guNakAra jAnanA cAhiye, kyoMki, AgekI artha-prarUpaNAke prati pahilekI prarUpaNA bIjabhUta hai| zaMkA-AgekA guNakAra anya prakAra kyoM nahIM hotA hai ? samAdhAna nahI, kyoMki isake binA guNahAniyoM ke adhyavasAnasthAna duguNe bana nahIM skte| isIliye adhastana saba khaNDoMke adhyavasAnasthAnoMkI apekSA bAdara ekendriya aparyAptakake antima khaNDa sambandhI adhyaghasAnasthAna nizcayase asaMkhyAtaguNe haiM, aisA zraddhAna karanA caahiye| zaMkA-utkRSTa saMkhyAtase sAdhika aura jaghanya parItAsaMkhyAtase kucha kama isa guNakArako ' asaMkhyAta' kahanA kaise ucita hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki utkRSTa saMkhyAtakA atikramaNa kara jo koI bhI saMkhyA ho use ' asaMkhyAta' kahane meM koI virodha nahIM / athavA, dUne jaghanya parItAsaMkhyAtake ardhacchedoMke barAbara gaNahAniyoMke dvArA eka eka khaNDa pramANa karake asaMkhyAtaguNatvako siddha karanA cAhiye / bAdara ekendriya aparyApta sambandhI sthitibandhasthAnoMke asaMkhyAta - cha.11-28 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 12. dvANi asaMkhejaguNANi hoti to suhumeiMdiyaapajattaTThidibaMdhaTThANesu bAdareiMdiyaapajatta-dvidibaMdhANANaM saMkhejadibhAgesu jANi saMkilesa - visohidvANANi tehiMto bAdareIdiyaapajjattayassa savvasaMkilesa - visohidvANANi NicchaeNa asaMkhejjaguNANi hoMti tti sAhedavvaM / adhavA aNNeNe payAreNa guNagAro uccade / taM jahA - suhumeiMdiyaapajjattajahaNNadvidibaMdhaTThANAdo heTThimabAdareiMdiyaapajattaTThidibaMdhaTThANagayasaMkilesa - viso hiTThANANaM NANAguNahANisalAgAo viraliya vigaM kariya aNNoSNanbhatye kade jo rAsI uppajjadi teNa paDhamaguNahANi - dave [ 100 ] guNide suhumeiMdiyaapajjattayassa paDhamaguNahANidavvaM hodi / puNo edammiM suhumeiMdiyaapattayassa NANAguNahANisalAgAo [ 2 ] viraliya vigaM kariya aNNoSNabbhatthaM kAdRNa rUvamavaNiya seseNa guNide suhumeiMdiyaapajattayassa saMkilesa - visohiTThANANi hoMti / puNo edamiceva paDhamaguNahANidavve [ 100 ] bAdareiMdiyaapajattayassa NANAguNahAsalAgAo [ 16 ] viraliya vigaM kariya aNNoSNajbhatthaM kAdUNa rUvamavaNiya [ 65535 ] seseNa guNide bAdareiMdiyaapajattayassa saMkilesa - visohIe dvANANi hoti / puNo desu suhumeIdiyaapattayassa saMkilesa - visohiDANehi bhAge hidesu palidovamassa bahubhAga mAtra sthAnoMke saMkleza-vizuddhisthAnoMkI apekSA yadi Upara ke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra sthAnoMke saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe hote haiM, to bAdara ekendriya aparyApta ke sthitibaMdhasthAnoMke saMkhyAtaveM bhAgamAtra sUkSma ekendriya aparyAptake sthitibandhasthAnoMmeM jo saMkleza-vizuddhisthAna haiM unakI apekSA bAdara ekendriya aparyAptake samasta saMklezavizuddhisthAna nizcayase asaMkhyAtaguNe hote haiM, aisA siddha karanA cAhiye / athavA anya prakArale guNakArakA kathana karate haiM / vaha isa prakAra hai - sUkSma ekendriya aparyApta ke jaghanya sthitibandhasthAnakI apekSA nIceke bAdara ekendriya aparyAptake sthitibandhasthAna sambandhI saMkleza-vizuddhisthAnoMkI nAnAguNahAnizalAkAoMkA viralana kara dviguNita karake paraspara guNA karanepara jo rAzi utpanna hotI usase prathama guNahAnike dranya (200 ) ko guNita karanepara sUkSma ekendriya aparyAptakI prathama guNahAnika dravya hotA hai / pazcAt sUkSma ekendriya aparyAptakakI nAnAguNahAnizalAkAoM ( 2 ) kA viralana karake dUnAkara paraspara guNA karanepara jo prApta ho usameMse eka aMka kama kara avaziSTa rAzi (3) se uparyukta sUkSma ekendriya aparyAptakakI prathama guNahAnike dravyako guNita karanepara sUkSma ekendriya aparyAptaka ke saMkleza-vizuddhisthAna hote haiM ( 12800x3=38400 ) / pazcAt bAdara ekendriya aparyAptakI nAnAguNahAnizalAkAoM (16) kA viralana kara duguNita karake paraspara guNA karanepara jo ( 65536) prApta ho usameM se eka aMka kama karake avaziSTa rAzi (65535 ) se isI prathama guNahAni sambandhI dravyako guNita karanepara bAdara ekendriya aparyAptake saMkleza-vizuddhisthAna hote haiM (65535x100=6553500 ) / inameM sUkSma ekendriya aparyAptake saMkleza-vizuddhisthAnoMkA 1 tApratau ' aNeNa ' iti pAThaH / 2 a-A-kA pratiSu ' egammi ', tApratau 'ega ( da ) mmi ' iti pAThaH / 3 pratiSu ( 3 ) iti pAThaH / Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 52.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANapakhvaNA [219 asaMkhejadibhAgo guNagAro Agacchadi bAdarANamuvarimaguNahANisalAgANaM kiMcUNaNNoNNabhattharAsiM suhumaaNNoNNabhattharAsiNA guNiya tAe ceva rUvUNAe ovaTTidapamANattAdo / edeNa guNagAreNa suhumeiMdiyaapajattayassa saMkilesa-visohihANesu guNidesu bAdareiMdiyaapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi hoti / adhavA suhumeiMdiyaapajjattayassa hidibaMdhahANapamANeNa suhumeiMdiyajahaNNahidibaMdhahANapamANabAdareiMdiyaapajattahidibaMdhaTThANappahuDi uvarimaTThANesu kadesu saMkhejaguNANi havaMti / saMpahi tattha paDhamakhaMDassa saMkilesa-visohiTThANANi suhameiMdiyaapajattayassa saMkilesa-visohihANamettANi hoti / edAsimegA guNagArasalAgA [1] / puNo suhumeiMdiyaapajjattayassa aNNoNNabbhattharAsiNA [4] suhumeiMdiyaapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANesu guNidesu bAdareiMdiyaapajjattayassa bidiyakhaMDasaMkilesa-visohihANANi havaMti / puNo edassa vaggeNa guNidesu tadiyakhaMDassa saMkilesa-visohihANANi hoti / puNo edassa ghaNeNa guNidesu cautyakhaMDassa saMkilesa-visohiTThANANi hoti / puNo edassa vaggavaggeNa guNidesu paMcamakhaMDassa saMkilesa-visohiTThANANi hoti / evaM NedavvaM jAva carimakhaMDe tti / suhameiMdiyaapajjattajahaNNahidibaMdhaTANAdo hehimANaM bAdareiMdiyaapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANaM egarUvassa asaMkhejjadibhAgo guNagAro hodi, tesiM suhumeiNdiyapjjttsNkileshaannaannmsNkhejjdibhaagttaado| edAo savvaguNagArasalAgAo bhAga denepara palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra prApta hotA hai, kyoMki usakA pramANa bAdara jIvoMkI uparima guNahAnizalAkAoMkI kucha kama anyonyAbhyasta rAziko sUkSma ekendriyoMkI anyonyAmyasta rAzise guNita karake eka aMkase kama usIke dvArA apavartita karanese jo prApta ho utane mAtra hai| isa guNakArase sUkSma ekendriya aparyAptake saMklezavizuddhisthAnoMko guNita karanepara bAdara ekendriya aparyAptake saMklezavizuddhisthAna hote haiM - ____ athavA, sUkSma ekendriya aparyAptake jaghanya sthitibandhasthAnoMke barAbara jo bAdara ekendriya aparyAptake sthitibandhasthAna haiM unako Adi lekara Uparake sthAnoMko sUkSma ekendriya aparyAptake sthitibandhasthAnoMke pramANase karanepara ve saMkhyAtaguNe hote haiN| aba unameM jo prathama khaNDake saMkleza-vizuddhisthAna sUkSma ekendriya aparyAptakake saMklezavizuddhisthAnoMke barAbara haiM, inakI eka (1) guNakArazalAkA hai| punaH sUkSma ekendriya aparyAptakakI anyonyAbhyasta rAzi (4) se sUkSma ekendriya aparyAptakake sNklesh| vizuddhisthAnoMko guNita karanepara bAdara ekendriya aparyAptakake dvitIya skhaNDa sambandhI saMkleza-vizuddhisthAna hote haiM / pazcAt unako isake vargase guNita karanepara tRtIya khaNDake saMkleza-vizuddhisthAna hote haiN| phira inake ghanase unako guNita karanepara caturtha khaNDake saMkleza-vizuddhisthAna hote haiM / isake vargake vargase unako guNita karanepara pAMcave khaNDake saMkleza-vizuddhisthAna hote haiM / isa prakAra antima khaNDa taka le jAnA cAhiye / sUkSma ekendriya aparyAptakake jaghanya sthitibandhasthAnase nIceke bAdara ekendriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhisthAnoMkA guNakAra eka aMkakA asaMkhyAtavAM bhAga hotA hai, kyoMki, ve sUkSma ekendriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhisthAnoMke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM / ina saba guNakArazalAkAoMko milAkara usase sUkSma ekendriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhi Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 52. melAviya suhumeiMdiyaapajjattayassa saMkilesa-visohihANesu guNidesu bAdareiMdiyaapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi hoti / puNo edesu suhumeiMdiyaapajjattayassa saMkilesa-visohihANehi ovaTTidesu guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo Agacchadi / edesiM guNagArANaM melAvaNavihANaM saMdiTimavalaMbiya uccade / taM jahA-suhumeiMdiya apajattayassa NANAguNahANisalAgAo viraliya vigaM kariya aNNoNNabhatthaM kAdUNa sve avaNide ettiyaM hodi [3] / puNo edeNa aNNoNNabhattharAsiNA suhumauvarimabAdaraNANAguNahANisalAgAo [7] viralaya vigaM kariya aNNoNNabbhatyarAsimhi bhAge hiMde bhAgaladvamettiyaM hodi [128 / 3] / puNo laddhe edamhi [128] sarisacchedaM kariya pakkhitte ettiya hodi [512 / 3] / puNo edeNa palidovamassa asaMkhejadibhAgeNa suhumeiMdiyasavvajjhavasANahANesu [38400] guNidesu bAdaraapajattajjhavasANahANANi paDhamaguNahANiajjhajavasANametteNa ahiyANi hoti [6553600] / puNo ettiyametteNa [100] hAidRNa icchAmo tti bAdareiMdiyaapajattayassa savvaNANAguNahANisalAgAo viraliya vigaM kariya aNNoNNabhatthe kade ettiyaM hodi / taM ca edaM [65536] / puNo edeNa paDhamaguNahANidavve guNide paDhamaguhANiajjhavasANAhiyasavvajjhavasANapamANaM hodi / taM ca edaM [6553600] / sthAnoMko guNita karanepara bAdara ekendriya aparyAptaka ke saMkleza vizuddhisthAna hote haiN| aba inameM sUkSma ekendriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhisthAnoMkA bhAga denepara palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra prApta hotA hai| aba saMdRSTikA Azraya karake ina guNakAroMke milAneke vidhAnako kahate haiM / vaha isa prakAra hai-sUkSma ekendriya aparyAptakakI nAnAguNahAnizAlAkAoMkA viralana karake duguNAkara paraspara guNA karake jo rAzi prApta ho usameMse eka kama karanepara itanA hotA hai-343-4; 4-1-3 / aba sUkSma jIvakI apekSA bAdara jIvakI AgekI nAnAguNahAni. zalAkAoM ( 10 se16 taka 7) kA viralanakara dunA karake paraspara guNA karane para jo rAzi prApta ho usameM ukta anyonyAmyasta rAzikA bhAga denepara labdha itanA hotA hai346x6x6x64343121, 128:3138 / isa labdha rAzimeM isa (128) ko samaccheda karake milAnepara itanA hotA hai-128-364, 34+13=533 / isa palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra usa rAzike sUkSma ekendriyake samasta adhyavasAnoMko karanepara bAdara aparyAptake adhyavasAna prathama guNahAnike adhyavasAnasthAnoMse adhika hote haiM--3840:45.126553600 / aba cUMki ye itane (100) mAtrase hIna abhISTa haiM, ata eva bAdara ekendriya aparyAptakakI samasta (16) guNahAnizalAkAoMkA viralana kara dviguNA karake paraspara guNA karanepara itanA hotA hai / vaha yaha hai-65536 / isase prathama guNahAnike dravyako guNita karanepara prathama guNahAnike adhyavasAnasthAnoMse adhika samasta adhyavasAnasthAnoMkA pramANa hotA hai| vaha yaha hai-655364100-6553600 / isa 1 pratiSu [512] iti pAThaH / 2 pratiSu 'savvajjhavasAya' iti paatthH| Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 53.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [221 edassa rAsissa jadi ettiyo [512 / 3] guNagArarAsI lanmadi, to ettiyasya [100]' kiM labhAmo ti pamANeNa phalaguNidicchAe ovaTTidAe ettiyaM hodi [11384] / puNo edammi puvillaguNagArarAsIdo [512 / 3] sarisacchedaM kAdUNa avaNide guNagArarAsI ettiyo hodi [65535 // 384] / puNo edeNa palidovamassa asaMkhejadibhAgeNa suhumeiMdiyaapajattayassa savvajjhavasANaTANesu melAviya [38400] guNidesu bAdareiMdiyaapajattayassa savvajjhavasANahANANi hoti / pamANamedaM [6553500] / edaM guNagAravihANaM uvari savvattha saMbhaviya vattavvaM / suhameiMdiyapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 53 // ko guNagAro ? palidovamassa asNkhejdibhaago| etya guNagArANayamavihANaM puvvaM va paravedavvaM / kudo ? suhumeiMdiyapajatto visujjhamANo bAdareiMdiyaapajattayassa sabaTidibaMdhahANahito saMkhejaguNANi hidibaMdhaTThANANi heTThA osaradi, saMkilesaMto vi tehito saMkhejaguNANi hidibaMdhaTThANANi uvari caDadi tti guruvdesaado| ................. (6553600) rAzikI yadi itanI (533) mAtra guNAkAra rAzi pAyI jAtI hai, to vaha itane (100) mAtrakI kitanI pAyI jAvegI, isa prakAra pramA gase phalaguNita icchAko apavartita karanepara itanA hotA hai-5124100:6553600-26 -Tela isako samaccheda karake pUrvakI guNakAra rAzi meMse ghaTAnepara itanA hotA hai(1516 - udaTa- 35) palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra ukta guNakAra rAzise sUkSma ekendriya aparyAptakake samasta adhyavasAnasthAnoMko milAkara guNita karanepara bAdara ekendriya aparyAptakake samasta adhyavasAnasthAna hote haiN| unakA pramANa yaha hai-12800+25600)4 6513400-6553500 / guNakArakI isa vidhiko Age saba jagaha yathAsambhava kahanA caahiye| __unase sUkSma ekendriya paryAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 53 // yahAM guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| yahAM guNakAra lAnekI vidhikI prarUpaNA pahileke hI samAna karanA cAhiye, kyoMki, sUkSma ekendriya paryAptaka jIva vizuddha hotA huA bAdara ekendriya aparyAptakake saba sthitibandhasthAnoMkI apekSA saMkhyAtaguNe sthitibandhasthAna nIce haTatA hai, tathA vahIM saMklezako prApta hotA huA ukta sthAnoMkI apekSA asaMkhyAtaguNe sthAna Upara car3hatA hai| aisA gurUkA upadeza hai| 2 pratiSu 65535 evaMvidhAtra 1 pratiSu saMkhyeyaM 'labhAmo ti' ityataH pazcAdupalAmyate / saMkhyA smuplmyte| Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 14. bAdareiMdiyapajattayassa saMkilesa visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 54 // ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejadibhAgo / ettha guNagArasAhaNaM puvvaM va vattavvaM / bIiMdiyaapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 55 // bAdareiMdiyapajattayassa DidibaMdhaTTANehiMto bIiMdiyaapajattayassa palidovamassa asaMkhejadibhAgamettahidibaMdhaTThANANi jeNa asaMkhejaguNANi teNa saMkilesa-visohihANANaM pi asaMkhejaguNattaM Na virujjhade / ettha guNagAro palidovamassa asaMkhejadibhAgo / bIiMdiyapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 56 // ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejadibhAgo / kudo ? visohi-saMkilesANaM vaseNa heTThA uvariM ca appidahidibaMdhaTANehiMto sNkhejgunnhidibNdhtttthaannaannmuvlNbhaado| tIiMdiyaapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 57 // kathaM pajattayassa hidibaMdhahANohito apajattayassa hidibaMdhaTThANANaM asaMkhejjaguNattaM ? unase bAdara ekendriya paryAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 54 // guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / yahAM guNakArakI siddhikA kathana pahileke hI samAna kahanA caahiye| unase dvIndriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 55 // bAdara ekendriya paryAptakake sthitibandhasthAnoMkI apekSA dvIndriya aparyAptakake patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra sthitibandhasthAna cU~ki asaMkhyAtaguNe haiM, ataeva saMkleza-vizuddhisthAnoMke bhI asaMkhyAtaguNe hone meM koI virodha nahIM hai| yahAM guNakAra palyopamaMkA asaMkhyAtavAM bhAga hai| dvIndriya paryAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 56 // guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai, kyoMki, vizuddhi athavA saMklezake vazase nIce va Upara vivakSita sthitibandhasthAnoMkI apekSA saMkhyAtaguNe sthitibandhasthAna pAye jAte haiN| trIndriya aparyApsakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 57 // zaMkA-paryAptaka jIvake sthitibandhasthAnoMkI apekSA aparyAptaka jIke sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe kaise ho sakate haiM ? 1 a-A-kApratiSu * saMkhejjaguNataM', tApratau [a] saMkhejjaguNattaM' iti pAThaH / ' Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 58.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [223 jaadivisesttaado| teNeva kAraNeNa saMkilesa-visohihANANaM pi siddhamasaMkhejjaguNattaM / ettha vi guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo hodi / tIiMdiyapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNaNi // 58 // ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / kAraNaM jANiya vattavvaM / cauriMdiyaapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 59 // kudo ? tIiMdiyapajjattayassa hidibaMdhahANehiMto cauriMdiyaapajjattayassa hidibaMdhasaMkhejaguNattuvalaMbhAdo / taM pi ka, Navvade ? jAdivisesAdo / ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejadibhAgo / kAraNaM ciMtiya vattavyaM / cariMdiyapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 60 // __ samAdhAna-bhinnajAtIya honese unake saMkhyAtaguNe honemeM koI virodha nahIM hai| isI kAraNa saMkleza-vizuddhisthAnoMke bhI asaMkhyAtaguNatva siddha hotA hai| yahAM bhI guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| " / trIndriya paryAptakake saMklezavizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 58 // guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai ? isakA kAraNa jAnakara kahanA caahiye| caturindriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 59 // zaMkA-ve asaMkhyAtaguNe kisa kAraNase haiM ? samAdhAna-cUMki zrIndriya paryAptakake sthitibandhasthAnoMkI apekSA caturindriya aparyAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe pAye jAte haiM, ataH usake saMklezavizuddhisthAnoMke asaMkhyAtaguNe hone meM koI virodha nahIM haiN| zaMkA vaha bhI kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna-bhinna jAtIya honese trIndriya paryAptakake sthitibandhasthAnoMkI apekSA caturindriya aparyAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM, yaha jAnA jAtA hai| guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| kAraNa vicAra kara kahanA caahiye| caturindriya paryAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 6 // 1 tApratI * vitesAdo' iti pAThaH / Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 61. kudo ? visohi-saMkilesavaseNa appidahidibaMdhaTThANehiMto heTThA uvariM ca saMkhejaguNahidibaMdhahANesu viicaaruvlNbhaado| ettha vi guNagAro palidovamassa asNkhejdibhaago| sesaM sugamaM / asaNNipaMciMdiyaapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 61 // ko guNagAro ? palidokmassa asaMkhejadi bhAgo / kAraNaM ciMtiya vattavvaM / asaNNipaMciMdiyapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 62 // ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejjadi bhAgo / kAraNaM sugamaM / saNNipaMcidiyaapajattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 63 // jAdiviseseNa saMkhejaguNaTThidibaMdhaTThANesu saMkilesa-visohiTThANANaM pi asaMkhejaguNattaM paDi virohAbhAvAdo / sesaM sugamaM / saNNipaMciMdiyapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 64 // __ isakA kAraNa yaha ki vizuddhi aura saMklezake vazase vivakSita sthitibandhasthAnoMse nIce va Upara saMkhyAtaguNe sthitibandhasthAnoMmeM bIcAra pAyA jAtA hai| yahAM bhI guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| zeSa kathana sugama hai| asaMjJI paMcendriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 61 // guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / kAraNa vicArakara kahanA caahiye| asaMjJI paMcendriya paryAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 62 // * guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga haiN| kAraNa isakA sugama hai| saMjJI paMcendriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 63 // kyoMki, jAtibhedase saMkhyAtaguNe sthitibandhasthAnoM meM saMkleza-vizuddhisthAnoMke asaMkhyAtaguNe hone meM koI virodha nahIM hai / zeSa kathana sugama hai|| saMjJI paMcendriya paryAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 64 // Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 65.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [225 ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejadibhAgo / sesaM sugamaM / badhyate iti bandhaH, sthitizcAsau bandhazca sthitibandhaH, tasya sthAnamavasthAvizeSaH sthitibaMdhasthAnam / edamatthapadamassidaNa paravaNaTTamuvarimasuttakalAo Agado savvatthovo saMjadassa jahaNNao dvidibaMdho // 65 // jahaNNukkassahidipavaNA kimaTThamAgadA ? hidibaMdhaTThANANi ettiyANi hoti tti puvvaM parUvidANi / saMpahi tattha egegahidibaMdhahANamettie samae ghetUNa hodi tti parUvaNaThamAgadA / ettha jahaNNukkassaTidiparUvaNAe saMtapamANANiyogaddAre mottUNa appAbahugaM ceva kimaTuM parUvidaM ? Na esa doso, parUvaNA-pamANAviNAbhAviappAbahuaM tti kaTu tdpsvnnaado| tamhA appAbahuaMtabhUdaparUvaNA-pamANANi vttissaamo| taM jahAcoddasaNhaM jIvasamAsANamatthi jahaNNukkassahidIyo / parUvaNA gdaa|| caduNhaM pi eiMdiyANaM mohajahaNNahidI sAgarovamaM palidovamassa asaMkhejadibhAgeNa UNayaM / NANAvaraNIya-dasaNAvaraNIya-veyaNIya-aMtarAiyANaM jahaNNahidI sAgarovamassa guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| zeSa kathana sugama hai| jo bAMdhA jAtA hai vaha bandha hai / sthitisvarUpa jo vandha vaha sthitibandha / [isa prakAra yahAM karmadhArayasamAsa hai|] usake sthAna arthAt avasthAvizeSakA nAma sthitibandhasthAna hai / isa arthapadakA Azraya karake prarUpaNA karane ke liye AgekA sUtrakalApa prApta hotA hai saMyata jIvakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai // 65 // zaMkA-jaghanya va utkRSTa sthitikI prarUpaNAkA avatAra kisaliye huA hai ? samAdhAna-sthitibandhasthAna itane hote haiM, yaha pUrvameM kahA jA cukA hai| aba unameMse eka eka sthitibandhasthAna itane samayoMko grahaNa karake hotA hai, yaha batalAneke liye isa prarUpaNAkA avatAra huA hai| ___ zaMkA-isa jaghanya-utkRSTasthitiprarUpaNAmeM sat (prarUpaNA ) aura pramANa anuanuyogadvAroMko chor3akara eka mAtra alpabahutvakI prarUpaNA kisaliye kI gaI hai ? samAdhAna--yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, alpabahutva prarUpaNA aura pramANakA avinAbhAvI hai, aisA jAnakara una donoM anuyogadvAroMkI prarUpaNA yahAM nahIM kI.I hai| . isI kAraNa alpabahutvake antargata honese prarUpaNA aura pramANa anuyogadvAroMkA kathana karate haiM / yathA--caudaha jIvasamAsoMke jaghanya va utkRSTa sthitiyAM haiN| prarUpaNA samApta huii| cAroM hI ekendriyoMke mohakI jaghanya sthiti palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna eka sAgaropama pramANa hai / zAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya aura antarAyakI jaghanya 1 tatra sUkSmasAparAyasya jaghanyasthitibandhaH sarvastokaH (1) / ka. pra. (malaya) 1,80-81. 2 apratau 'pamANaviNAbhAvi' iti paatthH| cha. 11-29 ........ Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 65. tiNi- sattabhAgA palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNayA / NAmA - godANaM [ jahaNNadvidI ] sAgarovamassa be-sattabhAgA palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNayA / Auassa jahaNahidI khuddAbhavaggahaNaM' / edesimukkassaTThidipamANaM uccade / taM jahA~ -- mohaNIyassa egaM sAgarovamaM [ 1 ] NANAvaraNIya - daMsaNAvaraNIya vedaNIya-aMtarAiyANaM sAgarovamassa tiSNi - satta bhAgA paDivuNNA [37] NAmA-godANaM be-satta bhAgA paDivuNNA [ 27 ] / Navari suhumeiMdiyapajattApajjatta-bAdreiMdiyaapaJjattANamukkassaTThidibaMdho bAdareiMdiyapajjattassukkassaDidibaMdhAdo' palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNo / Auassa ukkassao hidibaMdho puvvakoDI saga-sagaukkassAbAhAe ahiyA / sthiti palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna eka sAgaropamake sAta bhAgoM meM se tIna bhAga ( 3 ) pramANa hai / nAma aura gotrakI jaghanya sthiti palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna eka sAgaropamake sAta bhAgoM meM do bhAga ( 3 ) pramANa hai / AyukI jaghanyu sthiti kSudrabhava grahaNa pramANa hai / aba ina cAroM ekendriyoMke utkRSTa sthitikA pramANa kahate haiM / yathA - - mohanIyakI utkRSTa sthiti eka ( 1 ) sAgaropamaM pramANa hai / jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya aura antarAyakI utkRSTa sthiti eka sAmaropamake sAta bhAgoM meM se paripUrNa tIna pramANa haiM / vizeSArtha - ekendriya se lekara asaMzI paMcendriya paryanta jIvoMke Ayuko chor3akara zeSa jJAnAvaraNAdi karmoMkI utkRSTa sthiti mohanIyake AdhAra se nimna prakAra trairAzikake dvArA nikAlI jAtI hai-yadi saptara kor3Akor3i sAgaropama pramANa utkRSTa sthitivAle mohanIya ( mithyAtva ) karmakI utkRSTa sthiti ekendriyake eka sAgara pramANa baMdhatI hai to usake tIsa kor3akor3I sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti vAle jJAnAvaraNIya karmakI kitanI utkRSTa baMdhegI, 30 ko. ko. sA. x1 - sAgaropama / isI prakArase dvIndriyAdi jIvoMke 70 ko ko. sA. bhI samajhanA cAhiye / mohanIyakI utkRSTa sthitikA dvIndriyake 25 sAgaropama, trIndriyake 50 sA. caturindrayake 100 sA. aura asaMjJI paMcendriyake 1000 sA. pramANa baMdha hai / [ = De sA.. ] nAma va gotrakI utkRSTa sthiti sAgaropama sAta bhAgoMmeMse paripUrNa do bhAga 20 ko. sA. x 1 pramANa hai / vizeSa itanA hai ki sUkSma ekendriya paryApta 70 ko. sA. aparyApta tathA bAdara ekendriya aparyAptaka ke utkRSTa sthitibandha bAdara ekendriya paryAptakake utkRSTa sthitibandhakI apekSA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna hotA hai / AyukA utkRSTa sthitibandha apanI apanI ukRSTa AbAdhAle adhika eka pUrvakoTi pramANa hai / 1 tiryagAyuSo manuSyAyuSazca jaghanyA sthitiH kSullakabhavaH / tasya kiM mAnamiti ceducyate-AvalikAnAM dve zate SaTpaMcazadadhike / ka. pra. ( malaya. ) 1, 78. 2. tApratau ' edesimukassaTThidipamANaM uccade | taM jahA ' ityetAvAnayaM pAThastruTito jAtaH / 3. A-kAprasyo: ' pajjattassukkassabaMdho', tApratau ' pajjatukkasadvidibaMgho ' iti pAThaH / Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 65.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [ 227 ___ beiMdiyAdi jAva asaNNipaciMdiyo tti jahAkameNa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho paNuvIsasAgarovamANi, paNNAsaMsAgarovamANi, sAgarovamasadaM, sAgarovamasahassaM palidovamassa saMkhejadibhAgeNe UNayaM / NANAvaraNAdicaduNhaM kammANamevaM ceva vattavvaM / Navari paNuvIsa. paNNAsa-sada-sahassasAgarovamANaM tiNNisatta bhAgA palidovamassa saMkhejadibhAgeNa UNayA / evaM NAmA-godANaM / Navari be-satta bhAgA ti vattavvaM / Auassa jahaNNahidibaMdho khuddAbhavaggahaNaM jahaNNAbAhAe abbhahiyaM / ___ ukkassaTidibaMdho beiMdiesu mohaNIyassa paNuvIsaM sAgarovamANi / caduNNaM kammANaM paNuvIsasAgarovamANaM tiNNi-satta bhAgA / NAmA-godANaM paNuvIsasAgarovamANaM be-satta bhAgA 25-10 / 5 / 7, 7 / 1 / 7 / Auassa ukkassahidI puvvakoDI / teiMdiyassa jahAkameNa paNNAsaMsAgarovamANaM satta-satta bhAgA tiNNi-satta bhAgA be-satta bhAgA ukkassahidI hodi 50-21 / 3 / 7, 14 / 2 / 7 / Auassa puvakoDI / cauriMdi dvIndriyase lekara asaMzI paMcendriya taka yathAkramase mohanIyakA jaghanya sthitibandha palpopamake saMkhyAtaveM bhAvase hIna paccIsa sAgaropama, pacAsa sAgaropama, sau sAgaropama aura hajAra sAgaropama pramANa hotA hai| mAnAvaraNAdi cAra karmoMkI jaghanya sthitibandhakA / bhI kathana isI prakArase karanA caahiye| vizeSa itanA hai ki unakA jaghanya sthitibandha dvIndriyAdikoMke kramazaH palyopamake saMkhyAtaveM bhAgase hIna paccIsa, pacAsa, sau aura hajAra sAgaropamoMke tIna sAta bhAga (3) pramANa hotA hai - [254, 50x4, 1004hai; 10004 sA.] / isI prakAra nAma va gotra karmake bhI kahanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki . yahAM do sAta bhAga kahanA cAhiye [254, 50x4, 100x4, 10004 sAgaropama (palpopamake saMkhyAtaveM bhAgase hiin)| AyukA jaghanya sthitibandha jaghanya AvAdhAse sahita kSudrabhavagrahaNa pramANa hai| dvIndriya jIvoM meM mohanIyakA utkRSTa sthitibandha paccIsa sAgaropama pramANa hotA hai / cAra kA~kA utkRSTa sthitibandha paccIsa sAgaropamoMke tIna sAta (3) bhAga pramANa hotA hai-[30 ko. sA. X 25 -3435=105 sAgaropama / nAma gotrakA utkRSTa hAtA 70ko. sA. sthitibandha paccIsa sAgaropamoMke do sAta ( 3 ) bhAga pramANa hotA hai20 ko. sA.x25 2425 25-71 sAgaropama |aayukaa utkRSTa sthitibandha eka pUrvakoTi pramANa hotA hai| zrIndriya jIvake mohanIya, zAnAvaraNAdika evaM nAma-gotra karmoMkI utkRSTa sthiti kramazaH pacAsa sAguropamoMke sAta-sAta bhAga (7), tIna-sAta bhAga (3) aura do-sAta bhAga (3) pramANa hai-50x4-50; 50x213, 50x14 / AyukI utkRSTa sthiti eka pUrvakoTi pramANa hotI hai| 1 pratiSu 'paNNArasa' iti paatthH| 2 pratiSu ' asaMkhejadibhAgeNa' iti paatthH| 3 eyaM paNakadi paNNaM sayaM sahassaM ca micchvrbNdho| igivigalANaM avaraM pallAsaMkhUNa-saMkhUNaM // jadi sattarissa ettiyamettaM ki di tIsiyAdINa / idi saMpAte khesANaM igi vigalesu ubhytthidii| go, ka. 145. 4 Sa. khaM. pu.6 pR. 195. 70 ko.sA. 7 3 TAsciAtaca eka pUcakATi Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 65. esu sAgarovamasadassa satta-satta bhAgA tiNNisatta bhAgA be-satta bhAgA paDivuNNA 10042 / 6 / 7; 28 / 4 / 7 / Auassa puvakoDI / asaNNipaMciMdiesu sAgarovamasahassassa satta-satta bhAgA tiNNi-satta bhAgA be-satta bhAgA ukkassahidibaMdho 1000-428 / 4 / 7, 285 / 5 / 7 / Auassa ukkassao hidibaMdho palidovamassa asNkhejdibhaago'| saNNipaMciMdiyaapajattayassa sattaNNaM kammANNaM jahaNNaTidibaMdho ukkassaTidibaMdho ca aMto koDAkoDIe / saNNipaMciMdiyapajattayassa veyaNIyassa jahaNNaTidibaMdho bArasa muhuttA / NAmAgodANamaTThamuhuttA / sesANaM kammANaM bhiNNamuhuttaM / ukkassahidibaMdhI mohaNIyassa sattari, caduNNaM kammANaM tIsaM, NAmAgodANaM bIsaM saagrovmkoddiiyo| Auassa tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / evaM pamANaparUvaNA gadA / saMpahi edesi hidibaMdhaTThANANaM appAbahugaM uccade / taM jahA-savvatthovo saMjadassa jahaNNaTidibaMdho / ettha suhumasAMparAiyasuddhisaMjadassa carimadvidibaMdho jahaNNo tti ghettvyo| caturindriya jIvoM meM mohanIya, zAnAvaraNAdika evaM nAma gotra karmoMkA utkRSTa sthitibandha sau sAgaropamoMke sAta-sAta bhAga, tIna-sAta bhAga aura do-sAta bhAga pramANa hotA hai-100, 427, 28 / AyukA utkRSTa sthitibandha eka pUrvakoTi pramANa hotA hai| asaMjJI paMcendriya jIvoMmeM uparyukta kaukA utkRSTa sthitibandha kramazaH eka hajAra sAgaropamoMke sAta-sAta bhAga, tIna-sAta bhAga aura do-sAta bhAga pramANa hotA hai1000, 4283, 2857 / AyukA utkRSTa sthitibandha palyopamake asaMkhyAta bhAga pramANa hotA hai| saMjJI paMcendriya aparyAptaka jIvake Ayuke vinA sAta karmoMkA jaghanya sthitibandha aura utkRSTa sthitibandha antaH kor3AkoDi sAgaropama pramANa hotA hai| saMkSI paMcendriya paryAptakake vedanIyakA jaghanya sthitibandha bAraha muhUrta pramANa hotA hai / nAma evaM gotrakA jaghanya sthitibandha usake ATha antarmuhUrta pramANa hotA hai| zeSa karmoMkA jaghanya sthitibandha usake antarmuhUrta pramANa hotA hai / ukta jIvake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha sattara kor3AkoDi sAgaropama, jJAnAvaraNAdi cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha tIsa kor3AkoDi sAgaropama aura nAma va gotrakA utkRSTa sthitibandha bIsa koDAkor3i sAgaropama pramANa hotA hai| AyakA utkRSTa sthitibandha sAdhika tetIsa sAgaropama pramANa hotA prakAra pramANaprarUpaNA samApta huii| aba ina sthitibandhasthAnoMke alpabahutvako kahate haiM / yathA-saMyatakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai| yahAM sUkSmasAmparAyika zuddhisaMyatake antima sthitibandhako jaghanya grahaNa karanA caahiye| . caahiy| ..... ............................................... 1 Aucaukkukkoso pallAsaMkhejabhAgamamaNesu / seANa puvvakoDI sAutibhAgo AbAhA siN|| ka. pra. 1, 74. 2 a-A-kA-pratiSu 'hidibaMdhaTTANaM' iti paatthH| Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 68.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTTANArUvaNA [229 uvari kiNNa gheppade ? Na, tattha kasAyAbhAveNa hidibaMdhAbhAvAdo / khINakasAe vi egasamaiyA hidI - aMtomuhuttamettasuhumasAMparAiyacarimahidibaMdhAdo asaMkhejaguNahINA labbhadi / sA kiNNa gheppade ? Na, bidiyAdisamaesu avaTThANassa hidi tti vavaesAdo / Na ca uppattikAle hidI hodi, virohaado| bAdareiMdiyapajjattayassa jahaNNao TidibaMdho asaMkhejjaguNo // 66 // - ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejadibhAgo / kudo ? aMtomuhuttamettasaMjadajahaNNadvidibaMdheNa palidovamassa asaMkhejadibhAgeNUNasAgarovamamettabAdareiMdiyapajattajahaNNaTidibaMdhe bhAge hide palidovamassa asaMkhejadibhAguvalaMbhAdo / suhumeiMdiyapajjattayassa jahaNNao hidibaMdho visesAhiyo // 67 // kettiyametteNa ? palidovamassa asaMkhejadibhAgametteNa / bAdareiMdiyaapattajayassa jahaNNao dvidibaMdho visesAhio // 68 // zaMkA"isase Uparake sthitibandhako jaghanya svarUpase kyoM nahIM grahaNa karate ? samAdhAna nahIM, kyoMki Upara kaSAyakA abhAva honese sthitibandhakA astitva bhI nahIM hai| zaMkA-kSINakaSAya guNasthAna meM bhI eka samayavAlI sthiti sukSmasAmparAyikake antarmuhUrta mAtra antima sthitibandhakI apekSA asaMkhyAtaguNI hIna pAyI jAtI hai / usakA grahaNa kyoM nahIM karate? . samAdhAna-nahIM, kyoMki, dvitIyAdi samoM meM sthita rahanekA nAma sthiti hai| utpatti samayameM kahIM sthiti nahIM hotI, kyoMki, vaisA hone meM virodha hai| usase bAdara ekendriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai // 66 // guNakAra kyA hai ? guNakAra palpopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai, kyoMki, saMyatake antarmuhUrta parimita sthitibandhakA bAdara ekendriya paryAptakake palyopamake asaMkhyAtameM bhAgase hIna sAgaropama pramANa jaghanya sthitibanthameM bhAga denepara palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga pAyA jAtA hai| usase sUkSma ekendriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai // 67 // vaha kitane pramANase adhika hai ? palyopamake asaMkhyAta bhAga mAtrase yaha adhika hai . usase bAdara ekendriya aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai // 68 // 1 tato bAdaraparyAptakasya jaghanyaH sthitibandho'sakheyaguNaH (2) / ka. pra. (malaya,) 1,80-81. (ato'gre vakSyamANamidaM sarvamevAlpabahusvamatra yathAkramaM SaTtriMzatpadeSupalabhyate). Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 230] . chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 69. - kettiyametto' viseso ? palidovamassa asNkhendimaagpmaannviicaarhaannmetto| suhumeiMdiyaapajjattayassa jahaNNao hidibaMdho visesAhio // 69 // kettiyamatto viseso ? bAdareiMdiyaapajattayassa jahaNNahidibaMdhAdo suhumeiMdiyaapajattayassa hehimviicaarhaannmtto| tasseva apajjattayassa ukkassao dvidibaMdho visesaahio|| 70 // kettiyamatto viseso 1 suhumeiMdiyaapajattayassa vIcArahANametto / bAdareiMdiyaapajjattayassa ukkassao TThidibaMdho visesAhio // 71 // kettiyametto viseso ? suhumeiMdiyaapajattayassa ukkassaTThidibaMdhAdo uvrimbaadreiNdiyapjttviicaarhaannmetto| suhumeiMdiyapajjattayassa ukkassao dvidibaMdho visesAhio // 72 // kettiyameteNa ? bAdareiMdiyaapajjatta-ukkassaTidibaMdhAdo uvarimeNa bAdareiMdiyaapajatta vizeSa kitanA hai ? vaha palyopamake asaMkhyAta bhAga pramANa vIcArasthAnake barAbara hai| usase sUkSma ekendriya aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai // 69 // vizeSa kitanA hai.? vaha bAdara ekendriya aparyAptakake jaghanya sthitibandhase sUkSma ekendriya aparyApta sambandhI nIceke vIcArasthAnake barAbara hai| usI aparyAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 70 // vizeSakA pramANa kitanA hai ? sUkSma ekendriya aparyAptakake vIcArasthAnake barAbara hai| . bAdara ekendriya aparyAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 71 // vizeSa kitanA hai ? vaha sUkSma ekendriya aparyAptakake utkRSTa sthitibandhase Uparake bAdara ekendriya aparyAptake vIcArasthAnake barAbara hai| sUkSma ekendriya paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 72 // vaha kitane pramANase adhika hai ? yaha bAdara ekendriya aparyAptakake utkRSTa sthiti 1 tApratau kettio' iti paatthH| Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 76. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [231 vIcArahANahito saMkhejaguNeNa suhumeiMdiyapajattayassa vIcAraTThANeNa palidovamassa asaMkhejadibhAgameteNa / bAdareiMdiyapajjattayassa ukkassao hidibaMdho visesAhio // 73 // suhumeiMdiyapajattayassa ukkassaTThidibaMdhAdo uvarimehi palidovamassa asaMkhejadibhAgamettabAdareiMdiyapajjattavIcArahANehi visesaahio| bIiMdiyapajjattayassa jahaNNao TThidibaMdho saMkhejjaguNo // 74 // ko guNagAro ? kiMcUNapaNuvIsaruvANi / sesaM sugamaM / tasseva apajjattayassa jahaNNao TThidibaMdho visesAhio // 75 // . bIiMdiyaapajattajahaNNahidibaMdhAdo heTThA palidovamassa saMkhejadibhAgamettavIcArahANANi osariya bIiMdiyapajattayassa jahaNNaTThidibaMdhassa avaTThANAdo / tasseva apajattayassa ukkassao TThidibaMdho visesAhio // 76 // sagajahaNNahidibaMdhAdo palidovamassa saMkhejadibhAgamettavIcArahANANi uvari caDiya sgukksstttthidibNdhsmuppttiido| bandhase Uparake bAdara ekendriya aparyAptake vIcArasthAnase saMkhyAtaguNe va palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa sUkSma ekendriya paryAptakake vIcArasthAnase adhika hai| bAdara ekendriya paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 73 // vaha sUkSma ekendriya paryAptakake utkRSTa sthitibandhase Upara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra bAdara ekendriya paryAptake vIcAra sthAnoMse vizeSa adhika hai| dvIndriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 74 // guNakAra kyA hai ? guNakAra kucha kama paccIsa rUpa haiM / zeSa kathana sugama hai| usI aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai // 75 // kyoMki, dvIndriya aparyAptakake jaghanya sthitibandhase nIce palyopamake saMkhyAtaveM bhAga mAtra vIcArasthAna haTakara dvIndriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha avasthita hai| usI aparyAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 76 // kyoMki, apane jaghanya sthitibandhase palyopamake saMkhyAta bhAga mAtra vIcArasthAna Upara car3hakara apanA utkRSTa sthitibandha utpanna hotA hai / Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 77. tasseva pajjattayassa ukkasao hidibaMdho visesaahio||77|| . bIiMdiyapajjattayassa ukkassahidibaMdhAdo palidovamassa saMkhejadibhAgamettahidibaMdhahANANi uvari abbhussaridUNa bIiMdiyapajattayassa ukksshidibNdhaavtttthaannaado| tIiMdiyapajjattayassa jahaNNao TTidibaMdho visesaahio||78 / / kattiyametto viseso ? palidovamassa saMkhejadibhAgeNUNapaNuvIsasAgarovamametto / tIiMdiyaapajjattayassa jahaNNao TThidibaMdho visesAhio // 79 // kettiyametteNa ? palidovamassa saMkhejadibhAgametteNa / kudo ? tIiMdiyaapajjattajahaNNahidibaMdhAdo palidovamassa saMkhejadibhAgamettahidibaMdhahANANi heTThA osariyUNa tIiMdiyapajjattayassa jhnnnnttidibNdhaavtttthaannaado| tasseva ukkassaTThidibaMdho visesAhio // 8 // kettiyametteNa ? palidovamassa saMkhejadibhAgapamANasagavIcArahANametteNa / tIiMdiyapajjattayassa ukkassao hidibaMdho visesAhio // 81 // usI paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 77 // kyoMki, dvIndriya paryAptakake utkRSTa sthitibandhase palyopamake saMkhyAtaveM bhAga mAtra sthitibandhasthAna Upara jAkara dvIndriya paryAptakakA utkRSTa sthitibandha avasthita hai| . trIndriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai // 78 // vizeSakA pramANa kitanA hai ? usakA pramANa patyopamake saMkhyAtaveM bhAgase hIna paccIsa sAgaropama pramANa hai| trIndriya aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai // 79 // kitane mAtrase vaha vizeSa adhika hai ? vaha palyopamake saMkhyAtaveM bhAga mAvase adhika hai, kyoMki, trIndriya aparyAptakake jaghanya sthitivandhase palyopamake saMkhyAta bhAga mAtra sthitibandhasthAna nIce jAkara trIndriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha avasthita hai| usIkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 80 // vaha kitane pramANase adhika hai ? vaha palyopamake saMkhyAtaveM bhAga mAtra apane vIcArasthAnoMke pramANase adhika hai| trIndriya paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 81 // 1 tato'pi paryAptatrIndriyasya jaghanyaH sthitibandhaH saMkhyeyaguNaH (14) / ka. pra. (malaya.) 1, 80-81. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 85.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [ 233 tIiMdiyaapajattayassa ukkassahidIdo uvarimateiMdiyapajattavIcArahANehi palidovamassa saMkhejadibhAgamettehi visesAhio / cauriMdiyapajjattayassa jahaNNao hidibaMdho visesAhio // 82 // kettiyamatto viseso ? palidovamassa sNkhejdibhaagennuunnpnnnnaassaagrovmmetto| tasseva apajjattayassa jahaNNao hidibaMdhoM visesAhio // 83 // kettiyametto viseso ? palidovamassa sNkhejdibhaagmetto| kudo ? cauriMdiyaapajattajahaNNadvidibaMdhAdo heTTho palidovamassa saMkhejjadibhAgamettahidibaMdhaTThANANi cauriMdiyaapajattadvidibaMdhaTThANehiMto saMkhejaguNANi osariya cauriMdiyapajattajaNNaTidibaMdhAvaTThANAdo / tasseva apajjattayassa ukkassao hidibaMdho visesAhio // 84 // kettiyamatto viseso 1 palidovamassa saMkhejadibhAgametto / tasseva pajjattayassa ukkassao hidibaMdho visesAhio // 85 // vaha trIndriya aparyAptakake utkRSTa sthitibandhase Uparake palyopamake saMkhyAtaveM bhAga mAtra ekendriyake vIcArasthAnoMse vizeSa adhika hai| . caturindriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / / 82 // vizeSakA pramANa kitanA hai? usakA pramANa palyopamake saMkhyAtaveM bhAgase hIna pacAsa sAgaropama hai| usI aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai // 83 // vizeSakA pramANa kitanA hai? usakA pramANa palyopamakA saMkhyAtavAM bhAga hai, kyoMki caturindriya aparyAptakake jaghanya sthitibandhase nIce palyopamake saMkhyAtaveM bhAga mAtra hokara caturindriya aparyAptakake sthitibandhasthAnoMse saMNyAtaguNe sthitibandhasthAna haTakara caturindriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha avasthita hai| usI aparyAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 84 // vizeSakA pramANa kitanA hai ? vaha palyopamake saMkhyAta bhAga pramANa hai| usI paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 85 // 1 tApratau 'heDima' iti paatthH|2 a-A-kA-pratiSu 'tasseva ukkassao' iti paatthH|| cha. 11-30. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 86. - kettiyametteNa ? cauriMdiyaapaJjattahidibaMdhaTThANehito saMkhejaguNeNa cauriMdiyaapajattaukkassaTThidibaMdhAdo uvarimeNa cauriMdiyapajattavIcAraTThANametteNa visesaahio| asaNNipaMciMdiyapajjattayassa jahaNNao TThidibaMdho saMkhejjaguNo // 86 // ko guNagAro ? saMkhejA. samayA / kAraNaM sugamaM / tasseva apajjattayassa jahaNNao hidibaMdho visesAhio // 87 // kettiyametto viseso ? palidovamassa saMkhejadibhAgameto' / tasseva apajjattayasse ukkassao dvidibaMdho visesAhio // 88 // kettiyametto viseso ? sagavIcArahANametto / tasseva pajjattayassa ukkassao hidibaMdho . visesAhio // 89 // kettiyametto viseso ? palidovamassa sNkhejdibhaagmetto| saMjadassa ukkassao dvidibaMdho saMkhajjaguNo // 90 // vaha kitane pramANase adhika hai ? vaha caturindriya aparyAptakake sthitibandhasthAnoMse saMkhyAtaguNe aise caturindriya aparyAptake utkRSTa sthitibandhase Uparake caturindriya paryAptake pIcArasthAnapramANase vizeSa adhika hai| asaMjJI paMcendriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 86 // guNakAra kyA hai ? guNakAra saMkhyAta samaya haiM / isakA kAraNa sugama hai| usI aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai // 87 // vizeSa kitanA hai ? vaha palyopamake saMkhyAtaveM bhAga pramANa haiN| usI aparyAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 88 // vizeSa kitanA hai ? vaha apane vIcArasthAnake barAbara hai| . usIke paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 89 // vizeSa kitanA hai ? vaha palyopamake saMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| saMyatakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 90 // 1 kApratI 'sagavIcArahANametto' iti paatthH| 2 a-A-kA-pratiSu 'pajjattayassa' hati pAThaH / Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 94.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTTANaparUvaNA [235 ko guNagAro ? saMkhejA samayA / kudo ? sAgarovamasahasseNa aMtokoDAkoDIe ovaTTidAe sNkhejsmovlNbhaado| saMjadAsaMjadassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejjaguNo // 91 // kudo micchattAhimuhacarimasamayapamattaisaMjadukkassaTidibaMdhAdo vi saMjadAsaMjadajahaNNahidibaMdho saMkhejaguNo tti ? Na, desaghAdisaMjalaNodayaM pekkhidUNa savvaghAdipaccakkhANodayassa annNtgunnttaado| Na ca kAraNe thove saMte kajjassa bahuttaM saMbhavai, virohaado| tasseva ukkassao dvidibaMdho saMkhejjaguNo // 92 // kudo ? micchttaahimuhcrimsmysNjdaasNjdukkssttidibNdhgghnnaado| . asaMjadasammAdiTThipajjattayassa jahaNNao TThidibaMdho sNkhejjgunno|| 13 // kudo ? udayagadapaJcakkhANAdo tasseva gadaapaccakkhANassa annNtgunntaado| tasseva apajjattayassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejjaguNo // 94 // guNakAra kyA hai ? guNakAra saMkhyAta samaya haiM, kyoMki, hajAra sAgaropamoMkA antaH koDAkoDimeM bhAga denepara saMkhyAta samaya prApta hote haiN| saMyatAsaMyatakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / / 91 // zaMkA-mithyAtvake abhimukha hue antima samayavartI pramattasaMyatake utkRSTa sthitibandhase bhI saMyatAsaMyata jIvakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA kyoM hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki dezaghAtI saMjvalana kaSAyake udayakI apekSA sarvaghAtI pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyakA udaya anantaguNA hai / aura kAraNake stoka honepara kAryakA Adhikya sambhava nahIM hai, kyoMki, paisA hone meM virodha haiN| ukta jIvakA hI utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 92 // kAraNa ki yahAM mithyAtvake abhimukha hue antima samayavartI saMyatAsaMyatake utkRSTa sthitibandhakA grahaNa kiyA gayA hai| asaMyata samyagdRSTi paryAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 93 // kAraNa ki usake pratyAkhyAnAdharaNake udayakI apekSA apratyAkhyAnAdharaNakA udaya anantaguNA hai| usIke aparyAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 94 // 1 a-A-kA pratiSu 'samayapatta' iti paatthH| Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa kudo ? apajattakAle aivisohIeM dvidibaMdhApasaraNaNimittAe abhAvAdo / tasseva apajjattayassa ukkassao dvidibaMdho saMkhejjaguNo // 95 // apajattakAle sancavisuddheNa asaMjadasammAdiTTiNA bajjhamANahidibaMdhAdo apajattakAle ceva asaMjadasammAdiTThiNA sanvukkaTThesaMkileseNa bajjhamANadvidIe saMkhejaguNattaM paDi virohAbhAvAdo | tasseva pajjattayassa ukkassao vidibaMdho saMkhejjaguNo // 96 // kuda ? attaasaM jada sammAdiTTisavvukkaTTasaMkilesAdo pajjattaasaMjadasammAdidvisavvukkaDasaMkilesassa aNaMtaguNattuvalaMbhAdo / saNNimicchAiTThipaMciMdiyapajjattayassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejjaguNo // 97 // 3 236 ] kudo ? asaMjadasammAdiTThissa savvukkaTThasaMkilesAdo saNimicchAidvipaMciMdiyapajattasavvajahaNNasaMkilesassa anaMtaguNattuvalaMbhAdo, saMkilesavaDIe TThidibaMdhavaDiNimittattAdo / kyoMki, aparyAptakAlameM sthitibandhApa saraNameM nimittabhUta atizaya vizuddhikA abhAva hai / [ 4, 2, 6, 95. usIke aparyAptakakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 95 // kyoMki, aparyAptakAlameM sarvavizuddha asaMkhyAta samyagdRSTi jIvake dvArA bAMdhe jAnevAle sthitibandhakI apekSA aparyAptakAlameM hI sarvotkRSTa saMklezase saMyukta asaMyata samyagdRSTi dvArA bAMdhe jAnevAle sthitibandhake saMkhyAtaguNe hone meM koI virodha nahIM hai / usake paryAptakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 96 // 3 isakA kAraNa yaha hai ki aparyApta asaMyata samyagdRSTike sarvokRSTa saMklezakI apekSA paryApta asaMyata samyaSTaSTikA sarvotkRSTa saMkleza anantaguNA pAyA jAtA hai / saMjJI mithyAdRSTi paMcendriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 97 // kAraNa ki asaMyata samyagdRSTike sarvotkRSTa saMklezakI apekSA saMjJI paMcendriya paryAzakakA sarvajaghanya saMkleza anantaguNA pAyA jAtA hai, aura saMklezakI vRddhi hI sthitibandhavRddhikA nimitta hai / athavA, mithyAtvake udaya vaza asaMyata samyagdRSTike sarvotkRSTa 1 pratiSu ' aisuddhavisohIe ' iti pAThaH / 2 apratau ' savvukkassa ' iti pAThaH / 3 sannIpajjattiyare ario ya ( u ) koDikoDIo / oghukkoso sannissa hoi pajjattagasseva // ka. pra. 1,82 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 237 4, 2, 6, 101. ] veNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe NiseyaparUvaNA micchatodayaNimitteNa vA asaMjadasammAiTThi savvukkassaTThidibaMdhAdo saMjamAhimuha - carimasamayamicchAiTThissa jahaNaTThidibaMdho saMkhejaguNo / tasseva apajjattayassa jahaNNao TThidibaMdho saMkhejjaguNo // 98 // kudo ? saMjamA himuhacarimasamayamicchAiTThisaMkilesAdo apajattamicchAiTThisavvajahaNNasaMkilesassa anaMtaguNattuvalaMbhAdo / tasseva apajjattayassa ukkassao dvidibaMdho saMkhejjaguNo // 99 // daM / tasseva pajjattayassa ukkassao dvidibaMdho saMkhejjaguNo // 100 // apajjattakAlasaMkilesAdo pajattaddhA savvukkassasaMkilesassa anaMtaguNattuvalaMbhAdo / evaM dvidibaMdhadvANaparUvaNA tti samattamaNiyogaddAraM / - NiseyaparUvaNadAe tattha imANi duve aNiyogaddArANi anaMtarAvaNidhA paraMparovaNidhA // 101 // niSecanaM niSekaH, kammaparamANukkhaMdhaNikkhevo Nisego NAma / tassa parUvaNadAe sthitibandhakI apekSA saMyamake abhimukha hue antima samayavartI mithyAdRSTikA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usIke aparyAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 98 // kAraNa ki saMyama abhimukha hue antima samayavatIM mithyAdRSTike saMklezakI apekSA aparyApta midhyAdRSTikA sarvajaghanya saMkleza anantaguNA pAyA jAtA hai / usIke aparyAptakakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 99 // yaha sUtra sugama hai / usIke paryAptakakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 100 // kAraNa ki aparyAptakAlIna saMklezakI apekSA paryAptakAlIna sarvotkRSTa saMkleza anantaguNA pAyA jAtA hai / isa prakAra sthitibandhasthAna- prarUpaNAnuyogadvAra samApta huA / niSekaprarUpaNA meM ye do anuyogadvAra haiM-- anantaropanidhA aura paramparopanidhA // 101 // 'niSecanaM niSekaH ' isa niruktike anusAra karmaparamANuoMke skandhoMke nikSepaNa karanekA nAma niSeka hai| usake do anuyogadvAra haiM, kyoMki, anantara prarUpaNA aura Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 102. duve aNiyogaddArANi hoti, aNaMtara-paraMparaparUvaNaM mottUNa tadiyaparUvaNAe abhAvAdo !) aNaMtarovaNidhAe paMciMdiyANaM saNNINaM micchAiTThINaM pajjattayANaM NANAvaraNIya-dasaNAvaraNIya-veyaNIyaaMtarAiyANaM tiNNivAsa. sahassANi AbAdhaM mottUNa jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahugaM, jaM vidiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa tIsaM sAgarovamakoDIyo ti // 102 // vigaliMdiyapaDisehaDhe paMciMdiyaNiddeso kado / vigaliMdiyapaDiseho kimaTuM kIrade ? tattha ukkassahidIe ukkassAbAhAe ca abhAvAdo / NiseyaparUvaNAe kIramANAe ukkassaTidiukkassAbAhANaM ca parUvaNAe ko ettha saMbaMdho ? Na kevalaM esA NiseyapavaNA ceva, kiMtu ukssaTidi-ukkassAbAhA-NisegANaM ca paravaNattAdo / hidibaMdhaTThANaparUvaNAe paramparA prarUpaNAko chor3akara tIsarI koI prarUpaNA nahIM hai| ___anantaropanidhAkI apekSA paMcendriya saMjJI mithyAdRSTi paryAptaka jIvoMke jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya aura antarAya karmakI tIna hajAra varSa pramANa AbAdhAko chor3akara jo pradezAgra prathama samayameM nikSita hai vaha bahuta hai, jo pradezAgra dvitIya samayameM nikSipta hai vaha usase vizeSa hIna hai, jo pradezAgra tRtIya samayameM niSikta hai vaha usase vizeSa hIna hai, isa prakAra vaha utkarSase tIsa kor3Akor3I sAgaropama taka uttarottara vizeSa hIna hotA gayA hai // 102 // vikalendriya jIvoMkA pratiSedha karane ke liye sUtra meM paMcendriya padakA nirdeza kiyA gayA hai| zaMkA-vikalendriya jIvoMkA pratiSedha kisaliye kiyA jAtA hai ? samAdhAna-cU~ki unameM utkRSTa sthiti aura utkRSTa AbAdhAkA abhAva hai, ataH unakA yahA~ pratiSedha kiyA gayA hai / zaMkA niSekaprarUpaNA karate samaya yahA~ utkRSTa sthiti aura utkRSTa AvAdhAkI prarUpaNAkA kyA sambandha hai ? samAdhAna yaha kevala niSekaprarUpaNA hI nahIM hai, kintu utkRSTa sthiti, utkRSTa AbAdhA aura niSekoMkI bhI yaha prarUpaNA hai| 1 mottUNa sagamabAhe (iM) paDhamAe Thiie bahutaraM davyaM / eto bisesahIrNa jAbukkosaM ti savvassi // ka. pra. 1,83. / 2 a-A-kApratiSu 'kudo' iti paatthH| Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 102.] . veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe NiseyaparUvaNA [239 ukkassao dvidibaMdho ukkassiyA AvAhA ca parUvidA / puvvaM tesiM parUvidANaM puNo parUvaNA ettha kimaDe kIrade 1 Na esa doso, DidibaMdhahANaparUvaNAe sUcidANaM parUvaNAe kIramANAe punnruttiyaabhaavaado| jadi evaM to edassANiyogaddArassa NiseyaparUvaNA tti vavaeso kadhaM jujjade ? Na, NiseyaracaNAe pahANabhAveNe tassa tvvvessNbhvaado| ___asaNNipaDisehaTTa saNNINamidi Niddeso kdo| sammAdiTThIsu ukkassahidibaMdhapaDisehaDhe micchAiTThINamidi Niddeso kdo| apajattakAle uva kassaTidibaMdho patthi tti jANAvaNaTuM pajattayamidi Niddeso kado / sesakammapaDisehaTTa NANAvaraNAdiNideso kdo| ukkassahidiM baMdhamANassa tisu vAsasahassesu padesaNikkhevo Nasthi tti jANAvaNaTuM tiNNivAsasahassANi AbAhaM mottUNe tti bhaNidaM / ___ettha edehi dohi aNiyogaddArehi seDipavaNAsAmaNNeNa egattamAvaNNehi sesapaMcaNiyogaddArANi jeNa kAraNeNa sUcidANi teNa ettha parUvaNA pamANaM seDI avahAro zaMkA-sthitibandhasthAnaprarUpaNAmeM utkRSTa sthitibandha aura utkRSTa AvAdhAkI bhI prarUpaNA kI jA cukI hai / ataH pUrvameM prarUpita una donoMkI prarUpaNA yahAM phirase kisa liye kI jA rahI hai ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, sthitibandhasthAna prarUpaNAmeM una donoMkI sUcanA mAtra kI gaI hai / ataH eva unakI yahAM prarUpaNA karane meM punarukti doSakI sambhAvanA nahIM hai| zaMkA-yadi aisA hai to phira isa anuyogadvArakI 'niSeka-prarUpaNA' yaha saMjJA kaise ucita hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki niSeka racanAkI pradhAnatA honese usakI ukta saMkSA sambhava hI hai| asaMziyoMkA pratiSedha karane ke liye sUtrameM 'saNNINaM' padakA nirdeza kiyA gayA hai| samyagdRSTi jIvoM meM utkRSTa sthitibandhakA niSedha karaneke liye 'micchAiTThINaM ' padakA upAdAna kiyA hai / aparyAptakAlameM utkRSTa sthitibandha nahIM hotA, isa bAtake jJApanArtha 'paryAptaka' kA grahaNa kiyA hai / zeSa karmoM kA pratiSedha karaneke liye jhAnAvaraNAdikoMkA nirdeza kiyA hai / utkRSTa sthitiko bAMdhanevAle jIvake tIna hajAra varSoM meM pradezoMkA nikSepa nahIM hotA, isa bAtako batalAneke liye 'tIna hajAra varSa pramANa AbAdhAko chor3akara aisA kahA hai| yahA~ ' zreNiprarUpaNA' sAmAnyakI apekSA ekatvako prApta hue ina do ( anantaropanidhA aura paramparopanidhA) anuyogadvAroMke dvArA cU~ki zeSa pA~ca anuyogadvAroMkI sUcanA kI gaI hai ataH yahA~ prarUpaNA, pramANa, zreNi, avahAra, bhAgAbhAga aura alpaba hutva, 1 ApratI ' racaNAe pahAveNa pahANabhAveNa' iti paatthH|. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 102. bhAgAbhAgo appAbahugaM cedi cha aNiyogaddArANi vattavvANi bhavaMti / ettha tAva parUvaNaM pamANaM ca vattaislAmo / taM jahA - caduSNaM kammANaM tiNNivAsasahassANi AbAdhaM mottUNa jo uvarimasamao tattha Nisittapadesaggamatthi / tatto anaMtarauvarimasamae NisittapadesaggaM pi asthi / tatto uvarimatadiyasamae NisittapadesaggaM pi asthi / evaM davvaM jAya tI saMsArovamakoDAkoDINaM carimasamao tti / parUvaNA gadA / paDhAe die NittiparamANu abhavasiddhiehi anaMtaguNA siddhANamaNaMtabhAgamettA / evaM yavvaM jAva ukkassahidi ti / pamANaparUvaNA gadA / seDiparUvaNA duvihA - aNaMtarovaNidhA paraMparovaNidhA cedi / tattha aNaMtarovaNidhA buccade -- tiNNivAsasahassANi AbAdhaM mottUNa jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahugaM / jaM bidiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM NisegabhAgahAreNa khaMDidegakhaMDametteNa / jaM tidiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM rUvaNaNisegabhAgahAreNa khaMDidegakhaMDametteNa / jaM cautthasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM durUvUNa NisegabhAgahAreNa khaMDidegakhaMDametteNa / evaM yavvaM jAva paDhamaNiseyassa addhaM ceTThidaM tti / puNo bidiyaguNahANipaDhamaNiseyAdo ina chaha anuyogadvAroMkI prarUpaNAkarane yogya hai / inameM pahile prarUpaNA aura pramANakA kathana karate haiM / vaha isa prakAra hai-cAra karmokI tIna hajAra varSa pramANa AbAdhAko chor3akara jo agalA samaya hai usameM niSikta pradezAna hai| usase avyavahita Age ke samaya meM niSikta pradezAgra bhI hai| usase Age ke tIsare samaya meM niSikta pradezAtra bhI hai| isa prakAra tIsa kor3Akor3i sAgaropamoMke antima samaya taka le jAnA cAhiye / prarUpaNA samApta huI / prathama sthitimeM niSikta paramANu abhavya siddhoMse anantaguNe va siddhoMke anantaveM bhAga pramANa haiM / [ dvitIya sthitimeM niSikta paramANu vizeSa hIna haiM / ] isa prakAra utkRSTa sthiti taka le jAnA cAhiye / pramANaprarUpaNA samApta huI / zreNiprarUpaNA do prakAra hai - anantaropanidhA aura paramparopanidhA / inameM anantaropanidhAko kahate haiM 1 tIna hajAra varSa pramANa AbAdhAko chor3akara jo prathama samaya meM niSikta pradezApra ( 256 ) hai vaha bahuta hai / jo dvitIya samaya meM niSikta pradezAgra hai vaha niSekabhAgahArakA bhAga denepara jo eka bhAga labdha ho utane ( 256 / 16 = 16 ) mAtra se vizeSa hIna hai / jo pradezAtra tRtIya samayameM niSika hai vaha eka aMka kama niSekabhAgahArakA bhAga denepara jo eka bhAga prApta ho utane [ 240 : ( 16 - 1 ) = 16 ] mAtra se vizeSa hIna hai / caturtha samayameM jo pradezAgra niSikta hai vaha do aMka kama niSeka bhAgahArakA bhAga denepara jo eka bhAga prApta ho utane [ 224 ( 16-2 )+16 mAtra se vizeSa hIna hai / isa prakAra prathama niSekake ardha bhAga taka le jAnA cAhiye / 1 a A-kApratiSu ' atthaM ' iti pAThaH / - Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 102. ] mAhiyAre veyaNakAlavihANe NiseyaparUvaNA [ 241 tattheva vidiyaNiseyo visesahINo / kettiyametteNa ? NisegabhAgahAreNa khaMDideyakhaMDametteNa / tattheva tadiyasamae NisittaM padesaggaM visesahINaM rUvUNaNisegabhAgahAreNa khaMDideyakhaMDametteNa / evaM yavvaM jAva etthataNapaDhamaNiseyassa addhaM' cedvidaM ti / evaM yaSvaM jAva carimaguNahANi tti / ettha saMdiTThI 144 72 | 36 | 18 9 160 80 40 | 2010 176 88 44 22 11 192 96 48 24 doguNahANi pahuDa rUvaNakameNa jAva rUvAhiyaguNahANi ti ThaveNa rUvaNaNANAguNahANisalAgANamaNNoSNanbhattharAsiNA pAdekaM guNiya puNo rUvUNaNANAguNahANisalAgamettapaDirAsIyo addhaddhaM kAUNa 12 pakkheve sabve vi melAviya samayapabaddhe bhAge hide jaM laddhaM teNa savvapakkhevesu pAdekaM guNidesu icchida - icchidaNisegA hoMti, 208 104 52 26 13 224 112 56 28 14 240 120 60 30 15 256 | 128 64 32 16 prakSepakasaMkSepeNa vibhakte yaddhanaM samupaladdhaM / prakSepAstena guNA prakSepasamAni khaMDAni // 6 // iti saMkhyAnazAstre uktatvA~t / ) pazcAt dvitIya guNahAnike prathama niSekakI apekSA usakA hI dvitIya niSeka vizeSa na hai| kitane mAtra se vaha vizeSa hona hai ? niSekabhAgahArakA bhAga denese jo prApta ho utane mAtra se vaha vizeSa hIna hai / dvitIya guNahAnike tRtIya samaya meM niSika pradezApra eka aMka kama niSekabhAgahArakA bhAga denepara jo prApta ho utane mAtra se vizeSa hIna hai / isa prakAra yahA~ke prathama niSekakA ardha bhAga sthita hone taka le jAnA cAhiye / isa prakAra antima guNahAni taka lejAnA cAhiye / yahA~ saMdRSTi - ( mUlameM dekhiye ) / do guNahAniyoM (8 x 2 = 16 ) ko Adi lekara eka eka aMka kamake kramase eka adhika guNahAnipramANa ( 16, 15, 14, 13, 12, 12, 10, 9 ) taka sthApita karanA cAhiye / pazcAt unameMse pratyekako eka kama nAnAguNaha / nizalAkAoM ( 5-1 ) kI anyonyAbhyasta rAzi ( 16 ) se guNita ( 16416 ) karake eka kama nAnAguNahAnizalAkA (4) pramANa pratirAziyoMko AdhI AdhI karake ( 128, 64, 32, 16 ) sthApita karanA cAhiye / pazcAt ina sabhI prakSepoMko milAkara prApta rAzikA samayaprabaddhameM bhAga dene para jo labdha ho usase saba prakSepoMmeMse pratyekako guNita karanepara icchita icchita niSekakA pramANa hotA hai, kyoMki prakSepoMke saMkSepa arthAt yogaphalakA vivakSita rAzimeM bhAga denepara jo dhana prApta ho usase prakSepoMko guNA karanepara prakSepoMke barAbara khaNDa hote haiM // 6 // aisA gaNitazAstra meM kahA gayA hai / (pu. 6, pR. 158 ) dekhiye / 1 a A kA pratiSu ' atthaM ' iti pAThaH / 2 mapratipATho'yam / a-A-kA-tApratiSu rAsI uktatvAt ' iti pAThaH / cha. 11-31 * saMkhyAMni Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 ] khaMDAgame. veNA khaMDa [ 4, 2, 6, 103. saMpahi parUvaNA - pamANANiyogaddArANi aNaMtarovaNidhAe NivadaMti tti tANi abhaNidUNa mohaNIyassa aNaMtarovaNidhAparUvaNaTThamuttarasuttaM bhaNadi paMciMdiyANaM saNNINaM micchAiTThINaM pajjattayANaM mohaNIyassa sattavAsasahassANi AbAhaM monUNa jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahuaM, jaM vidiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa sattarisAgarovamakoDAkoDi ti // 103 // puvvaM NANAvaraNAdINaM caduSNaM kammANaM tiNNivAsasahassANi tti AbAhA parUvidA / saMpahi mohaNIyassa sattavAsasahassANi AbAdhA tti kimahaM vuccade ? Na, sagaTThidipaDibhAgeNa AbAdhupattado / taM jahA -- dasasAgarovamakoDAkoDINaM vassasahassamAbAhA labbhadi / aamedaM Navvade ? paramagurUvadesAdo / jadi dasasAgarovamakoDAkoDINaM vassasahasramAbAhA aba cU~ki prarUpaNA aura pramANa ye do anuyogadvAra anantaropanidhAke antargata haiM ataH unako na kahakara mohanIya karmakI anantaropanidhAke prarUpaNArtha uttarasUtra kahate haiM paMcendriya saMjJI mithyAdRSTi paryAptaka jIvoMke mohanIya karmakI sAta hajAra varSa pramANa AbAdhAko chor3akara jo pradezAya prathama samayameM niSikta hai vaha bahuta hai, jo pradezAgra dvitIya samaya meM niSikta hai vaha usase vizeSa hIna hai, jo pradezAgra tRtIya samaya meM niSikta hai vaha usase vizeSa hIna hai, isa prakAra utkarSase sattara kor3Akor3i sAgaropama taka vizeSa hIna vizeSa hIna hotA gayA hai // 103 // zaMkA - pahile jJAnAvaraNAdi cAra kamauMkI AbAdhA tIna hajAra varSa pramANa kahI jA cukI hai| aba mohanIya karmakI sAta hajAra varSa pramANa AbAdhA kisaliye batalAyI jA rahI hai ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki AbAdhAkI utpatti apanI sthiti ke pratibhAgase hotI hai / yathA - dasa kor3Akor3i sAgaropama pramANa sthitikI AbAdhA eka hajAra varSa pramANa pAyI jAtI hai / zaMkA-yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna vaha parama guruke upadezase jAnA jAtA hai / 1 udayaM paDi sattaNhaM AbrAhA koDakoDi uvahINaM / vAsasyaM tappaDibhAgeNa ya sesadvidIrNa nca // go. ka. 156. vAsa sahasambAhA koDAkoDIda sagassa sesANaM / aNuvAo aNuvaTTaNagAusu chammAsikakoso // ka. pra. 1,75 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 103.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe NiseyaparUSaNA [ 243 lambhadi to sattari-tIsa-vIsasAgarovamakoDAkoDINaM kiM labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAe ovaTTidAe jahAkameNa satta tiNNi veNNi vAsasahassANi AbAhAo hoti / mohaNIyassa AbAdhA esA 7000 / NANAvaraNAdINaM caduNNaM kammANamAbAhA ettiyA hodi 3000 / NAmAgodANamAbAhA ettiyA hodi 2000 / edeNa atthapadeNa sesauttarapayaDINaM pi AbAhAparUpaNA kAyavvA / evaM kade solasaNNaM kasAyANaM cattAri vAsasahassANi AbAdhA hodi / evaM sesauttarapayaDINaM pi jANidRNa vattabvaM / evameiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauridiya-asaNipaMciMdiesu vi AbAhAparUvaNA saga-sagahidIsu kAyavvA / Navari Auassa AvAdhANiyamo Natthi, punvakoDitibhAgamAbAI kAUNa khuddAbhavagahaNamettahidIe vi baMdhuvalaMbhAdo asaMkhevaddhAbAhAe vi tettiissaagrovmmetthidibNdhuvlNbhaado| sesaM NANAvaraNAdicaduNNaM kammANaM jahA parUvidaM tahA NissesaM parUvedavvaM, visesaabhaavaado| ettha mohasabvapayaDINaM padesApiMDaM ghettUNa kimaNaMtarovaNidhA vuccade, Aho pudha-pudhapayaDINaM Nisegassa aNaMtarovaNidhA vucadi ti ? Na tAva paDhamaviyappo jujade, cAlIsa yadi dasa koDAkoDi sAMgaropama pramANa sthitikI eka hajAra varSa pramANa AbAdhA pAyI jAtI hai to sattara, tIsa aura bIsa kor3Akor3i sAgaropama pramAna sthitiyoMkI AbAdhA kitanI hogI, isa prakAra pramANase phalaguNita icchAko apavartita karanepara kramazaH unakI sAta, tIna aura do hajAra varSa pramANa AbAdhA hotI hai / mohanIya karmakI AbAdhA 7000 varSa pramANa hai / jJAnAvaraNAdika cAra kama kI AbAdhA itanI hotI hai3000 varSa / nAma va gotrakI AbAdhA itanI hotI hai-2000 varSa / isa arthapadase zeSa uttara prakRtiyoMkI bhI AbAdhAkI prarUpaNA karanA caahiye| aisA karanepara solaha kaSAyoMkI cAra hajAra varSa pramANa AbAdhA hotI hai| isI prakAra zeSa uttara prakRtiyoMke viSaya meM bhI jAnakara prarUpaNA karanA caahiye| - isa prakAra ekendriya, dvIndriya, zrIndriya, caturindriya aura asaMhI paMcendriya / apanI apanI karmasthitike anusAra AbAdhAkI prarUpaNA karanA caahiye| vizeSa itanA hai ki Ayu karmakI AbAdhAkA aisA niyama nahIM hai, kyoMki, pUrvakoTike tRtIya bhAga pramANa AbAdhA karake kSudrabhavagrahaNa mAtra sthitikA bhI bandha pAyA jAtA hai, tathA asaMkSepAddhA mAtra AvAdhAmeM bhI tetIsa sAgaropama pramANa sthitikA bandha pAyA jAtA hai| zeSa jaise zAnAvaraNAdika cAra karmokI prarUpaNA kI gaI hai paisehI pUrNa rUpase prarUpaNA karanA cAhiye, kyoMki, usameM koI bheda nahIM hai| zaMkA-yahAM mohanIya karmakI samasta prakRtiyoMke pradezapiNDako grahaNa karake kyA anantaropanidhA kahI jAtI hai, athavA usakI pRthak pRthak prakRtiyoMke miSekakI anantaropanidhA kahI jAtI haiM ? inameM prathama vikalpa to yogya nahIM hai, kyoMki. anantaropanidhAkI 1 pratiSu -- saNi ' iti paatthH| 2 pratiSu 'saga-sagahidI' iti pAThaH / Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 103. sAgarovamANi aNaMtarovaNidhAe visesahINakameNa gaMvaNa tadaNaMtarauvarimasamae bhaNataguNahINappadesaNisegappasaMgAdo, desaghAdipadesapiMDo aNaMtaguNahINo tti kasAyapAhuDe NididvattAdo / Na ca aNaMtaguNahINattaM vottuM juttaM, visesahINaM savvattha NisiMcadi tti sutteNa saha virohaado| Na vidiyapakkho vi, savvapayaDINaM ThidIyo assidRNa pudha pudha nniseypruuvnnaapsNgaado| Na ca evaM, visesahINA visesahINA sattarisAgarovamakoDAkoDIyo tti sutteNa saha virohAdo ti ? etya parihAro uccade / taM jahA-Na tAva bidiyapakkhammi vuttadosANaM saMbhavo, tdbbhuvgmaabhaavaado| Na paDhamapakkhe vuttadosasaMbhavo vi, bhicchattapadesaggaM ceva ghetUNa aNaMtarovaNidhaM parUvemANassa taddosasamAgamAbhAvAdo / Na ca sAmaNNe viseso Natyi, visesANuviddhANaM ceva sAmaNNANamuvalaMbhAdo / Na ca sAmaNNe appide visesappaNA virujjhade, visesavadirittasAmaNNAbhAvAdo tti| saMpahi uvarillINaM hidINaM Niseyassa ukkassapade ti sutte vakkhANijamANe ukkassiyAe hidIe bahugaM padesaggaM dedi, ducarimAdihidIsu visesahINaM dedi tti jaM bhaNidaM tamedeNa sutteNa saha kadhaM Na virujjhade ? Na, guNidakammaMsiyamassidUNa sA parUvaNA apekSA vizeSahIma kramase cAlIsa sAgaropama jAkara usase avyavahita Ageke samayameM bhanantaguNe hIna pradezavAle niSekakA prasaMga AtA hai, kyoMki, [ sarvaghAtIkI apekSA] dezaghAtI prakRtiyoMkA pradezapiNDa anantaguNA hIna hai; aisA kasAyapAhur3ameM kahA gayA hai| parantu anamtaguNI hInatAkA kathana ucita nahIM hai, kyoMki. sarvatra vizeSahIna detA hai, isa sUtrake sAtha virodha hotA hai| dUsarA pakSa bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, samasta prakRtiyoMkI sthitiyoMkA Azraya karake pRthak pRthak niSekoMkI prarUpaNAkA prasaMga AtA hai| parantu aisA hai nahIM, kyoMki, sattara koDAkor3I sAgaropama taka be vizeSahIna vizeSahIna haiM, isa sUtrake sAtha virodha AtA hai ? samAdhAna yahAM uparyukta zaMkAkA parihAra kahate haiN| vaha isa prakAra hai-dUsare prakSameM diye gaye doSoMkI sambhAvanA to hai hI nahIM, kyoMki, vaisA svIkAra hI nahIM kiyA gayA hai / prathama pakSameM kahe hue doSoMkI bhI sambhAvanA nahIM hai, kyoMki ekamAtra mithyAtva prakRtike pradezapiNDako grahaNa karake anantaropanidhAkI prarUpaNA karanepara ukta doSoMkA AnA sambhava nahIM hai| sAmAnyamai vizeSa na ho, aisA to kucha hai nahIM, kyoMki, vizeSoMse sambaddha hI sAmAnya pAye jAte haiM / sAmAnyakI mukhyatA honepara vizeSakI vivakSA viruddha ho, so bhI nahIM hai, kyoMki, vizeSoMse bhinna sAmAnyakA abhAva hai| zaMkA-aba 'udharillINaM DivINaM Niseyassa ukkassapade' isa sUtrakA vyAkhyAna karate hue " utkaSTa sthitimeM bahuta pradezapiNDako detA hai, vicarama Adika sthitiyoM meM vizeSahIna detA hai" graha jo kahA hai vaha isa sUtrase kaise viruddha nahIM hogA? 1 mapratipATho'yam / a-A-kA-tApratiSu tadabhavagamAdo' iti pAThaH / Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 104.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe NiseyaparUvaNA [245 kadA, imA puNa khavidaguNida-gholamANajIve assidUNa kadA ti virohaabhaavaado|| saMpahi sagaMtokkhittapavaNA-pamANANiyogaddAramaNaMtarovaNidhamAuassa parUvaNa?muttarasuttaM bhaNadi ___paMciMdiyANaM saNNINaM sammAdiTThINaM vA micchAdiTThINaM vA pajjattayANamAuassa puvakoDitibhAgamAbAdhaM mottUNa jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahugaM, jaM bidiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, evaM vise. sahINaM visesahINaM jAva ukkassaNa tetIsasAgarovamANi tti // 104 // ___ettha pucakoDitibhAgamAbAdhaM ti jaM bhaNidaM teNa aNNajogavavacchedo' Na kIrade, kiMtu ajogavavacchedoM ceva; puvvakoDitibhAgamAdi kAdRNa jAva asaMkhevaddhA tti tAva savvAbAdhAhi tettiissaagrovmmetthidibNdhsNbhvaado| jadi evaM to ukkassAbAhAe ceva kimarTa NiseyaparUvaNA kIrade ? Na, Auassa ukkassAbAhA ettiyA ceva hodi, ukkassAbAhAe saha samAdhAna nahIM, kyoMki, yaha prarUpaNA guNita karmAzikakA Azraya karake kI gaI hai, kintu yaha prarUpaNA kSapita guNita-gholamAna jIdhoMkA Azraya karake kI gaI hai, ataH usase viruddha nahIM hai| __aba prarUpaNA aura pramANa anuyogadvAroMse garbhita AyukarmakI anantaropanidhAkI prarUpaNA karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM paMcendriya saMjJI samyagdRSTi athavA mithyAdRSTi paryAptaka jIvoMke Ayu karmakI eka pUrvakoTike tRtIya bhAga pramANa AbAdhAko chor3akara prathama samayameM jo pradezapiNDa diyA gayA hai vaha bahuta hai, dvitIya samayameM jo pradezapiNDa diyA gayA hai vaha usase vizeSa hIna hai, tRtIya samayameM jo pradezapiNDa diyA gayA hai vaha vizeSa hIna hai; isa prakAra utkarSase tIsa sAgaropama taka vaha vizeSahIna vizeSahIna hotA gayA hai // 104 // ___ yahAM sUtrameM 'puvakoDitibhAgamAbAdhaM ' yaha jo kahA gayA hai usase anyayogavyavaccheda ( abhya AbAdhAoMkI vyAvRtti) nahIM kiyA jA rahA hai, kintu ayogavyavaccheda hI kiyA jA rahA hai| kyoMki, pUrvakoTike tribhAgako Adi lekara asaMkSepAcA taka samasta bhASAdhAoMke sAtha tetIsa sAgaropama pramANa AyukarmakA bandha sambhava hai| zaMkA-yadi aisA hai to utkRSTa AvAdhAmeM hI kiliye niSekaprarUpaNAkIjAtI hai| samAdhAna-nahIM, kyoMki Ayu karmakI utkRSTa AbAdhA itanI hI hotI hai tatha, uskRSTa bhAvAdhAke sAtha tetIla sAgaropama mAtra utkRSTa sthiti bhI hotI hai, yaha batalAneke A-kApratiSu 'aNNajogavavaeso' iti pAThaH / 2vizeSaNasaMgatavakAraayogavyacchedabodhakaH, yathA zaMkhaH pANDura eveti / ayogavyavacchedo nAma uddezyatAvacchedaka-samAnAdhikaraNAbhAvApratiyogitvam / xxx vizeSyasakatavakAro'nyayogavyavacchedabodhakaH, yathA pArtha eva ghamurdhara iti / anyayogavyavacchedo mAma vizeSyabhinnatAdAtmyAdivyavacchedaH / sapta, ta. pR. 25-26. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 105. tettIsa sAgarovamANi ukkassiyA hidI ca hodi tti jANAvaNaGkaM taduttIe / devAuaM paDucca sammAdiTThINaM vA tti bhaNidaM, saMjadesu sammAdiTThIsu puvvakoDitibhAgapaDhamasamayadvidIsu devAuassa kesu vi tettIsasAgarovamapamANassa baMdhuvalaMbhAdo / NirayAuaM paDucca micchAiTThINaM vA tti vuttaM, puvvakoDitibhAgapaDhamasamae vahmANamicchAiTThI tettIsasAgarovamamettaNirayAuassa baMdhuvalaMbhAdo / sesaM jahA NANAvaraNIyassa paruvidaM tahA parUvedavvaM, visesAbhAvAdo / aMtokhittapavaNA-pamANamaNaMtarovaNidhaM NAmA - godANamuttarasutteNa bhaNadi -- paMciMdiyANaM saNNINaM micchAiTTINaM pajjattayANaM NAmAgodANaM vevAsa sahasANi AbAdhaM motRNa jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahugaM, jaM vidiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa vIsaM sAgarovamakoDIyo tti / / 105 / / NisegabhAgahAro savvakammesu sariso, savvattha guNaMhANINaM sarisattuvalaMbhAdo / govucchavisesA Na savvaguNahANIsu sarisA, kiMtu AdiguNahANippahuDi addhaddhagayA, liye ukta prarUpaNA kI jA rahI hai / devAyukI apekSA karake ' sammAdiTThIgaM vA' aisA kahA gayA hai, kyoMki, pUrva koMTike tribhAgake prathama samaya meM sthita kinhIM sabhyagdRSTi saMyata jIvoMmeM tetIsa sAMgaropama pramANa devAyukA bandha pAyA jAtA hai / nArakAyukI apekSA karake 'micchA haTTINaM vA' aisA kahA gayA hai, kyoMki, pUrvakoTike tribhAga ke prathama samaya meM vartamAna kinhIM mithyAdRSTi jIvoM meM tetIsa sAgaropama pramANa nArakAyukA bandha pAyA jAtA hai / zeSa prarUpaNA jaise zAnAvaraNIyake viSaya meM kI gaI hai, vaise hI yahAM karanA cAhiye, kyoMki, usameM koI vizeSatA nahIM hai / aba Age sUtrase prarUpaNA va pramANa anuyogadvAroMse garbhita nAma va gotrakI anantaropanidhAko kahate haiM paMcendriya saMjJI mithyAdRSTi paryAptaka jIvoMke nAma va gotra karmakI do hajAra varSa pramANa AbAdhAko chor3akara jo pradezapiNDa prathama samayameM niSikta hai vaha bahuta hai, jo pradezapiNDa dvitIya samaya meM niSikta hai vaha usase vizeSa hIna hai, jo pradezapiNDa tRtIya samaya meM niSikta hai, vaha usase vizeSa hIna hai, isa prakAra utkarSase bIsa kor3Akor3i sAgaropamoM taka vizeSahIna vizeSahIna hotA gayA hai / / 105 // niSekabhAgahAra saba karmoMmeM samAna hai, kyoMki sarvatra guNahAniyoMkI sadRzatA dekhI jAtI hai / gopuccha vizeSa saba guNahAniyoMmeM sadRza nahIM hai, kintu prathama guNahAnise lekara Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 106.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe NiseyaparUvaNA 247 guNahANIsu avahidAsu govucchavisesANamavaTThANAvarohAdo / sesaM jahA NANAvaraNIyassa parUvidaM tahA pakhvedavvaM / . saMpahi saNNIsu pajattesu savvakammANaM padesaNisegassa aNaMtarovaNidhaM parUviya saNNiapajjattANaM tapparUvaNahamuttarasuttaM bhaNadi - paMciMdiyANaM saNNINaM micchAiTTINamapajattayANaM sattaNNaM kammANamAuvavajjANamaMtomuhuttamAbAdhaM motUNa jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahugaM, jaM bidiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, jaM tadiyasamae padesaggaM NisitaM taM visesahINaM, evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa aMtokoDAkoDIyo tti // 106 // ettha AuaM kimaTuM edehi saha Na bhaNidaM ? Na esa doso, edesi hidibaMdheNa samANAuahidibaMdhAbhAveNa saha vottumasattIdo / NAmA-godANamaMtokoDAkoDIdo caduNNaM kammANamatokoDAkoDI dubhAgabhahiyA / mohassa aMtokoDAkoDI caduNNaM kammANamaMto uttarottara Adhe Adhe hote gaye haiM, kyoMki, guNahAniyoMke avasthita honepara gopucchavizeSoMke avasthAnakA virodha haiM / zeSa prarUpaNA jaise jJAnAvaraNIyake sambandhameM kI gaI hai vaise hI karanA caahiye| aba saMzI paryAptaka jIvoMke saba karmoM ke pradezaniSekakI anantaropanidhAkI prarUpaNA karake saMjJI aparyAptaka jIvoMke usakI prarUpaNA karaneke liye uttara sUtra kahate haiM paMcendriya saMjJI mithyAdRSTi aparyAptaka jIvoMke Ayuko chor3akara zeSa sAta karmoMkI antarmuhUrta mAtra AbAdhAko chor3akara jo pradezapiNDa prathama samayameM niSikta hai vaha bahuta hai, jo pradezapiNDa dvitIya samayameM niSikta hai vaha vizeSahIna hai, jo pradezapiNDa tRtIya samayameM niSikta hai vaha vizeSahIna hai, isa prakAra utkarSase antaHkor3Akor3i sAgaropama taka vizeSahIna vizeSahIna hotA gayA hai // 106 // zaMkA-yahAM inake sAtha Ayu karmakA kathana kyoM nahIM kiyA ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, inake sthitibandhake samAna Ayu karmakA sthitibandha nahIM hotA; ataeva unake sAtha Ayu karmakA kahanA zakya nahIM hai| zaMkA-nAma va gotrake antaH kor3AkoDi mAtra sthitibandhakI apekSA cAra kamaukA sthitibandha dvitIya bhAgase adhika antaH kor3AkoDi pramANa hotA hai / mohanIya karmakI antaHkor3Akor3i cAra kA~kI antaHkor3Akor3ikI apekSA eka tRtIya bhAga sahita do Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 107. koDAkoDIhito satibhAga-dosvaguNA ti / sesakammahidI visarisA ti / teNa sesakammANaM pi egajogo mA hodu tti vutte Na, aMtokoDAkoDittaNeNa tesiM hidINaM smaannttuvlNbhaado| aMtomuhuttamAbAdhaM mottUNetti bhaNide paDhamasamayappahuDi saMkhejAvaliyAo vajidUNa uvari NiseyaracaNaM karedi tti ghettavvaM / sesaM saNNipaMciMdiyapajattaNANAvaraNIyassa jahA vuttaM tahA vattanvaM, avisesaado| - paMciMdiyANaM saNNINamasaNNINaM cariMdiya-tIiMdiya-bIiMdiyANaM bAdareiMdiyaapajjattayANaM suhumeiMdiyapajjattApajjattANamAuassa aMto muhuttamAbAdhaM motUNa jAva paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahuaM, jaM bidiyasamae padesagaM NisittaM taM visesahINaM, jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM viseMsahINaM, evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa puvakoDIyo tti // 107 // ede satta apajattajIvasamAsasakhveNa pariNayajIvA suhumeiMdiyapajjattajIvA ca Auassa savukkassaTThidiM baMdhamANA punvakoDiM ceva jeNa baMdhaMti teNa puvakoDimettA ceva padesarUpoM (23) se guNita hai| zeSa karmokI sthiti visadRza hai| isaliye zeSa karmoMkA bhI eka yoga nahIM honA cAhiye? / samAdhAna nahIM, kyoMki, antaHkor3AkoDi svarUpase unakI sthitiyoM ke samAnatA pAyI jAtI hai| 'aMtomuhuttamAbAdhaM mottUNa' aisA kahanepara prathama samayase lekara saMkhyAta AvaliyoMko chor3akara isake Age niSekaracanAko karatA hai, aisA grahaNa karanA caahiye| zeSa kathana jaise saMjJI paMcendriya paryAptakake jJAnAvaraNIyake viSayameM kiyA hai vaisA hI isake bhI karanA cAhiye, kyoMki, usameM koI vizeSatA nahIM hai| saMjJI va asaMjJI paMcendriya, caturindriya, trIndriya, dvIndriya va bAdara ekendriya aparyAtaka tathA sUkSma ekendriya paryAptaka evaM aparyAptaka jIvoMke Ayu karmakI antarmuhUrta mAtra AbAdhAko chor3akara prathama samayameM jo pradezAgra niSikta hai vaha bahuta hai, jo pradezAgra dvitIya samayameM niSikta hai vaha usase vizeSa hIna hai, jo pradezAgra tRtIya samayameM niSikta hai vaha vizeSa hIna hai, isa prakAra utkarSase pUrvakoThi taka vizeSahIna vizeSahIna hotA gayA hai // 107 // aparyApta jIvasamAsa svarUpase pariNata ye sAta jIva tathA sUkSma ekendriya paryAptaka jIva Ayu karmakI utkRSTa sthitiko bA~dhate hue cU~ki pUrvakoTi pramANa hI bA~dhate hai, ataeva pUrvakoTi mAtra hI pradezaracanA kahI gaI hai / pUrvakoTimeMse eka aMka kama ityAdi kramase 1 kApratI * dIrUva' iti paatthH| Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 108. ] dyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe NiseyaparUvaNA [ 249 racaNAparUvidA puvvakoDIdo rUvUNAdikameNa parihINA vi padesaracaNA asthi, aNNA ukkaraseNa jAva puvvakoDi tti giddesANuvavattado / ede puvvakoDIdo anbhahiyamAuaM kiNa baMti ? sahAvado acaMtAbhAveNa niruddhasattittAdo vA / edesimAbAhA aMtomuhuttamettA ceve ti kimahaM vuccade ? Na, edesimaMtomuhuttaAuANaM sagaAuatibhAge aMtomuhuttabhAvasseva uvalaMbhAdo | sesaM sugamaM / paMciMdiyANamasaNNINaM cauriMdiyANaM tIiMdiyANaM bIiMdiyANaM bAdaraeiMdiyapajjattayANaM sattaNNaM kammANaM AuavajjANaM aMtomuhuttamAbAdhaM mottRNa jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahuaM, jaM bidiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa sAgarovamasahassassa sAgarovamasadassa sAgarovamapaNNAsAe sAgarovamapaNuvIsAe sAgarovamassa tiNNi- sattabhAgA satta- sattabhAgA hIna bhI pradezaracanA hotI hai, kyoMki, anyathA ' ukkasseNa jAva puvvakoDi tti ' yaha nirdeza ghaTita nahIM hotA / zaMkA- ye jIva pUrvakoTise adhika Ayuko kyoM nahIM bA~dhate haiM ? samAdhAna -- ukta jIva svabhAvataH usase adhika Ayuko nahIM bA~dhate haiM, athavA atyantAbhAva se niruddhazakti honese ve adhika AyukA bandha nahIM karate haiM / zaMkA- ina jIvoMke ukta karmoMkI AbAdhA antarmuhUrta mAtra hI kisaliye kahI jAtI hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki ina jIvoMkI Ayu antarmuhUrta pramANa hI hotI hai, ataeva apanI Ayuke tribhAgameM antarmuhUrtatA hI pAyI jA sakatI hai| zeSa kathana sugama hai / paMcendriya asaMjJI, caturindriya, trIndriya, dvIndriya aura bAdara ekendriya jIvoMke Ayu karmase rahita sAta karmoMkI antarmuhUrta mAtra AbAdhAko chor3akara prathama samayameM jo pradezapiNDa niSikta hai vaha bahuta hai, jo pradezapiNDa dvitIya samaya meM niSikta hai vaha usase vizeSahIna hai, jo pradezapiNDa tRtIya samaya meM niSikta hai vaha usase vizeSahIna hai; isa prakAra vizeSahIna vizeSahIna hokara utkarSase hajAra sAgaropamoMke, sau sAgaropamoMke, pacAsa sAgaropamoMke aura paccIsa sAgaropamoMke cAra karmoM, mohanIya evaM nAma - gotra karmoMke kramase sAta bhAgoMmeMse paripUrNa tIna bhAga ( 37 ), sAta bhAga ( 7 / 7 ) cha. 11-32 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 108. be-sattabhAmA paDivuNNA ti // 108 // etya pulvANupuvIe jeNa Nideso kado teNa asANapaMciMdiyANaM sAgarovamasahassasse tiNNi-sattabhAgA caduNNaM kammANamaNukassahidI hodi, mohaNIyassa satta-sattabhAgA, NAmAgodANaM be-sattabhAgA / caurAiMdiyANaM sAgarovamasadassa tiNNi-sattabhAgA caduNNaM kammANamukkassahidI hodi, mohaNIyassa satta-sattabhAgA, NAmA-godANaM be-sttbhaagaa| tIiMdiyapajattaesu sAgarovamapaNNAsAe tiNNi-sattabhAgA catuNDaM kammANaM ukkassahidI, mohaNIyassa satta-sattabhAgA, NAmA-godANaM besattabhAgA hodi / bIiMdiyapajattaesu sAgarovamapaNuvIsAe tiNNi-sattabhAgA caduNNaM kammANamukkassahidI, mohaNIyassa satta-sattabhAgA, NAmA-godANaM be-sattabhAgA hodi / bAdaraeiMdiyapajjattaesu sAgarovamAe tiNNi-sattabhAgA caduNNaM kammANamukkassahidI, mohaNIyassa satta-sattabhAgA, NAmA-godANaM be-sattabhAgA hodi / ettha edAo dvidIo terAsiyakameNa jANidUNa ANedavvAo / sattarikoDAkoDisvehi sattavAsasahassamovaTTiya laddhe saga-sagakamahidINaM sAgarovamasalAgAhi guNide icchidajIvasamAsakammahidINamAbAhAo hoti / sesaM jANiya vattavvaM / aura do bhAgoM ( 217) taka calA gayA hai // 108 // ___ yahA~ sUtrameM cUMki pUrvAnupUrvIke kramase nirdeza kiyA gayA hai, ataH asaMzI paMcendriya jIvoMke cAra karmoMkI utkRSTa sthiti hajAra sAgaropamoMke tIna-sAta bhAga (3) pramANa, mohanIyakI utkRSTa sthiti sAta-sAta bhAga (7) pramANa, aura nAma-gotrakI do-sAta bhAga (3) pramANa hai / caturindriya jIvoMke cAra karmoMkI utkRSTa sthiti sau sAgaropamoMke tIna-sAta bhAga pramANa, mohanIyakI sAta-sAta bhAga pramANa aura nAma-gotrakI do sAta bhAga pramANa hai / zrIndriya paryAptaka jIvoM meM cAra karmoMkI utkRSTa sthiti pacAsa sAgaropamoMke tIna sAta bhAga, mohanIyakI sAta-sAta bhAga aura nAma-gotrakI do-sAta bhAga pramANa hai| dvIndriya paryAptaka jIvoMmeM cAra kAkI utkRSTa sthiti paccIsa sAgaropamoke tIna-sAta bhAga, mohanIyakI sAta-sAta bhAga aura nAma-gotrakI do sAta bhAga pramANa hai| bAdara ekendriya paryAptaka jIvoM meM cAra kA~kI utkRSTa sthiti eka sAgaropamake tIna-sAta bhAga, mohanIyakI sAta-sAta bhAga aura nAma-gotrakI do sAta bhAga pramANa hai| yahAM ina sthitiyoMko trairAzika kramase jAnakara le jAnA cAhiye / sattara kor3Akor3i rUpoMse sAta hajAra varSoMko apavartita karake jo labdha ho use apanI karmasthitiyoMkI sAgaropamazalAkAoM dvArA guNita karanepara abhISTa jIvasamAsakI karmasthitiyoMkI AvAdhAyeM hotI haiN| zeSa kathana jAnakara karanA caahiye| 1 a-A-kApratiSu sahassa' iti paatthH| 2 aprato 'kammANamaNukkaTThidI', A-kApratyoH 'kammANamaNukkassaTThidI' iti paatthH| 3 tAprato 'godArNa ceya vesattamAgA' iti pAThaH / 4 tAprato 'sagakamma' iti paatthH| Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 109.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe NiseyapakhvaNA [ 251 paMciMdiyANamasaNNINaM cauridiyANaM tIiMdiyANaM bIiMdiyANaM bAdaraeiMdiyapajjattayANamAuassa puvakoDittibhAgaM bemAsaM solasarAdidiyANi sAdireyANi cattArivAsANi sattavAsasahassANi sAdireyANi AbAhaM mottUNa jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahugaM, jaM bidiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, jaM tadiyasamae padesaggaM nisittaM taM visesahINaM, evaM visemahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo puvvakoDi ci // 109 // ___asaNNipaMciMdiyapajjattANaM puvvakoDitibhAgo AbAhA hodi, tesu bhuMjamANAuassa puvakoDipamANassa uvalaMbhAdo / cauridiesu ukkassAbAhA be mAsA, tattha savvukkassabhuMjamANAuassa chammAsapamANattuvalaMbhAdo / teiMdiesu solasarAdidiyANi sAdireyANi ukkassAbAhA hodi, tesu egRnnvnnnnraadidiymettprmaaudNsnnaado| bIiMdiesu cattArivAsANi ukkassAbAhA hodi, tattha bArasavAsamettaparamAudasaNAdo / bAdareiMdiyapajjattaesu sattasahassatiNNisadatettIsavAsANi cattArimAsA ca ukkassAbAhA hodi, tattha bAvIsasahassametta asaMjJI paMcendriya, caturindriya, trIndriya, dvIndriya aura bAdara ekendriya paryAptaka jIvoMke Ayu karmakI kramazaH pUrvakoTike tRtIya bhAga, do mAsa sAdhika solaha divasa, cAra varSa, aura sAdhika sAta hajAra varSa pramANa AbAdhAko chor3akara jo pradezapiNDa prathama samayameM niSikta hai vaha bahuta hai, jo pradezapiNDa dvitIya samayameM niSikta hai vaha usase vizeSahIna hai, jo pradezapiNDa tRtIya samayameM niSikta hai vaha usase vizeSahIna hai, isa prakAra utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga va pUrvakoTi taka vizeSahIna vizeSahIna hotA gayA hai // 109 // ___asaMhI paMcendriya paryAptaka jIvoMke AyurmakI AbAdhA pUrvakoTike tribhAga pramANa hotI hai, kyoMki, unameM bhujyamAna Ayu pUrvakoTi pramANa pAyI jAtI hai / caturindriya jIvoMmeM usakI utkRSTa AbAdhA domAsa pramANa hotI hai, kyoMki, unameM sarvotkRSTa bhujyamAna Ayu chaha mAsa pramANa pAyI jAtI hai| trIndriya jIvoMmeM utkRSTa AvAdhA sAdhika solaha divasa pramANa hotI hai, kyoMki, unameM unacAsa divasa pramANa utkRSTa Ayu dekhI jAtI hai| dvIndriya jIvoMmeM cAra varSa pramANa utkRSTa AvAdhA hotI hai, kyoMki, unameM bAraha varSa pramANa utkRSTa Ayu dekhI jAtI hai| bAdara ekendriya paryAptaka jIvoMmeM utkRSTa AbAdhA sAta hajAra tIna sau tetIsa varSa va cAra mAsa pramANa hotI hai, kyoMki, unameM bAIsa hajAra varSa 1 pratiSu * mAuapuvva ' iti paatthH| Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 6, 110. paramAudaMsaNAdo / edAo AbAhAo vajidUNa padesaracaNA kIradi ti uttaM hodi / padesaviNNAsassa AyAmo puNa asaNNipaMciMdiyapajattaesu Auassa palidovamassa asaMkhejadibhAgametto; tattha palidovamassa asaMkhejadibhAgamettaNirayAuhidIe baMdhuvalaMbhAdo / cauriMdiyAdINaM Auassa padesaviNNAsAyAmo puvvakoDimetto ceva, tattha edamhAdo ahiyabaMdhAbhAvAdo / sesaM sugamaM / paMciMdiyANamasaNNINaM cauridiyANaM tIiMdiyANaM bIiMdiyANaM bAdareiMdiyaapajjattayANaM suhumeiMdiyapajjattaapajjattayANaM sattaNhaM kammANamAuvavajjANamaMtomuhattayAbAdhaM mottUNa jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahugaM, jaM bidiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, jaM tadiyasamae padesaggaM nisittaM taM visesahINaM, evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa sAgarovamasadassa sAgarovamapaNNAsAe sAgarovamapaNuvIsAe sAgarovamassa tiNNisattabhAgA, satta-sattabhAgA, be-sattabhAgA palidovamassa saMkhejjadibhAgeNa UNayA palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNayA ti // 110 // pramANa utkRSTa Ayu dekhI jAtI hai / ina AbAdhAoM ko chor3akara pradezaracanA kI jAtI hai, yaha ukta kathanakA abhiprAya hai| parantu asaMjJI paMcendriya paryAptaka jIvoMmeM Ayu karma ke pradezavinyAsakA AyAma palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai, kyoMki, unameM palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa nArakAyukA sthitibandha pAyA jAtA hai / caturindriya Adika jIvoMke Ayu karmake pradezavinyAsakA AyAma pUrvakoTi pramANa hI hai, kyoMki, unameM isase adhika sthitibandhakA abhAva hai| zeSa kathana sugama hai| asaMjJI paMcendriya, caturindriya, trIndriya dvIndriya aura bAdara ekendriya aparyAptaka tathA sUkSma ekendriya paryAptaka evaM aparyAptaka jIvoMke Ayu karmase rahita zeSa sAta karmoMkI antarmuhUrta mAtra AbAdhAko chor3akara prathama samayameM jo pradezapiNDa niSikta hai vaha bahuta hai, dvitIya samayameM jo pradezapiNDa niSikta hai vaha usase vizeSahIna hai, tRtIya samayameM jo pradezapiNDa niSikta hai vaha usase vizeSahIna hai, isa prakAra utkarSase sau sAgaropama, pacAsa sAgaropama, paccIsa sAgaropama aura eka sAgaropamake sAta bhAgoMmeMse palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna tIna, sAta aura do bhAga taka vizeSahIna vizeSahIna hotA calA gayA hai // 110 // 1 tAtau ' ukkasseNa [sAgarovamasahassassa ] sAgarovama ' iti paatthH| Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 111.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe NiseyaparUvaNA [ 253 ettha apajattasaddo asaNipaMciMdiyAdisu pAdekkamahisaMbaMdhaNijo, tassaMbaMdheNa viNA pauNaruttiyappasaMgAdo / asaNNipaMciMdiyaapajattappahuDi jAva bIiMdiyaapajatto tti tAva edesiM dvidIyo palidovamassa saMkhejadibhAgeNa uunnaao| bAdareiMdiyaapajatta-suhumeiMdiyapajattApajattANamukkassAuhidIyo palidovamassa asaMkhejadibhAgeNUNasAgarovamamettAo / sesaM sugamaM / evamaNaMtarovaNidhA samattA / . paraMparovaNidhAe paMciMdiyANaM saNNINamasaNNINaM pajjattayANaM aTTaNaM kammANaM jaM paDhamasamae padesaggaM tado palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNahINA, evaM duguNahINA duguNahINA jAva ukkassiyA hidI ti // .111 // visesahINakameNa gacchaMtA NisegA kiM kattha vi duguNahINA jAdA ti pucchide asaMkhejjagovucchavisese gaMvaNa duguNahINA jAdA tti jANAvaNaTuM paraMparovaNidhA AgadA / paDhamANasegAdo ppahuDi palidovamassa asaMkhejjadibhAga gaMtRRNa duguNahINA tti vayaNeNa kammaTidiabhaMtare asaMkhejAo duguNahANIyo asthi tti Navvade / taM jahA--palidovamassa sUtra meM prayukta aparyApta zabdakA sambandha asaMjJI paMcendriya Adika jIvoMmeMse pratyekake sAtha karanA cAhiye, kyoMki, usakA sambandha na karanese punarukti doSakA prasaMga AtA hai| asaMjhI paMcendriya aparyAptakase lekara dvIndriya aparyAptaka taka ina jIvoMkI sthitiyA~ palyopamake saMNyAtaveM bhAgase hIna haiN| bAdara ekendriya aparyAptaka aura sUkSma ekendriya paryAptaka va aparyAptaka jIvoMkI utkRSTa sthitiyA~ palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna sAgaropama pramANa haiN| zeSa kathana sugama hai / isa prakAra anantaropanidhA samApta huii| paramparopanidhAkI apekSA saMjJI va asaMjJI paMcendriya paryAptaka jIvoMke ATha karmoMkA jo prathama samayameM pradezAgra hai usase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga jAkara duguNahIna hai, isa prakAra utkRSTa sthiti taka duguNahIna duguNahIna hotA calA gayA hai // 111 // vizeSahInatAke kramase jAte hue niSeka kahIMpara duguNa hIna bhI ho jAte haiM athavA nahIM hote haiM, aisA pUchanepara uttarameM kahate haiM ki asaMkhyAta gopucchavizeSa jAkara ghe duguNa hIna ho jAte haiM, isa bAtake jJApanArtha paramparopanidhAkA avatAra huA hai| prathama niSekase lekara palpopamake asaMkhyAta bahubhAga jAkara duguNa hIna hote haiM, isa vacanase karmasthitike bhItara asaMkhyAta duguNahAniyAM haiM, yaha jAnA jAtA hai / yathA 1 pallAsaMkhiyabhAgaM gaMtuM duguNUNamevamukkosA / nANaMtarANi pallassa mUlabhAgo asaMkhatamo // ka. pra. 1,84. 2 a-A-kA pratiSu 'bhAge' iti paatthH| Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 111. asaMkhejadibhAgaM gaMtUNa z2adi egA duguNahANisailAgA labbhadi to kammaTTidiabhaMtarasaMkhejapalidovamesu kettiyAo duguNahANisalAgAo labhAmo tti palidovamassa asaMkhejadibhAgeNa kammahidIe ovaTTidAe palidovamassa asaMkhejadibhAgo uvalabbhadi tti AbAdhUNakammahidIe egaguNahANIe bhAge hidAe rUvaNaNANAguNahANisalAgAo ekkisse guNahANisalAgAe asaMkhejA bhAgA ca AgacchaMti / kudo ? NANAguNahANisalAgAhi kammaTTidIe ovaTTidAe egaguNahANI Agacchadi tti guruvadesAdo / tamhA savvakammANaM NANAguNahANisalAgAo sacchedAo hoti / addhaguNahANiNA AbAdhAUNakammaTThidIe ovaTTidAe jadi acchedarAsI Agacchadi to NANAguNahANisalAgAhi sayalakammahidIe ovaSTidAe sAdireyaguNahANiaddhANamAgacchadi / kudo ? NANAguNahANisalAgAhi ahiyAbAhAe ovaSTidAe egaruvassa asNkhedimaaguvlNbhaado| Na ca NANAguNahANisalAgANaM guNahANiaddhANassa vA sacchedattaM, thovesaabhaavaado| tamhA guNahANiNA AbAhUNekammahidIe ovaTTidAe NANAguNahANisalAgAo AgacchaMti / puNo tAhi vi tAe ovaTTidAe egaguNahANiaddhANamAgacchadi tti ghettavvaM / ettha guNahANiaddhANaM savvakammANamavahidaM / kudo ? aNNoNNabhattharAsINaM visarisattabbhuvagamAdo / tado palpopamake asaMkhyAtaveM bhAga jAkara yadi eka duguNahAnizalAkA prApta hotI hai to karmasthitike bhItara asaMkhyAta palyopamoMmeM kitanI duguNahAnizalAkAyeM prApta hoMgI, isa prakAra palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase karmasthitiko apavartita karanepara palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga prApta hotA hai / ata eva AvAdhAse hIna karmasthitimeM eka guNahAnikA bhAga denepara eka kama nAnAguNahAnizalAkAyeM aura eka guNahAnizalAkAke asaMkhyAta bahubhAga Ate haiM, kyoMki, nAnAguNahAnizalAkAoMkA karmasthitimeM bhAga denepara eka guNahAni labdha hotI hai, aisA gurukA upadeza hai / isa kAraNa saba kamaukI nAnAguNahAnizalAkAyeM sacheda hotI haiN| ardha guNahAnikA AvAdhAse hIna karmasthitimeM bhAga denepara yadi acheda rAzi prApta hotI hai, (aisA abhISTa hai) to nAnAguNahAnizalAkAoMkA samasta karmasthitimeM bhAga denepara sAdhika guNahAni adhyAna AtA hai, kyoMki, nAnAguNahAnizalAkAoMse adhika AvAdhAko apavartita karanepara eka rUpakA asaMkhyAtavAM bhAga pAyA jAtA hai| parantu nAnAguNahAnizalAkAyeM athavA guNahAniadhvAna sacheda nahIM haiM, kyoMki, vaisA upadeza nahIM hai / isa kAraNa AbAdhAse hIna karmasthiti meM guNahAnikA bhAga denepara nAnAguNahAnizalAkAyeM prApta hotI haiM / pazcAt unake dvArA usIko apavartita karanepara eka guNahAni adhvAna AtA hai, aisA grahaNa karanA cAhiye / yahAM saba karmoMkA guNahAniadhvAna avasthita hai, kyoMki, anyonyAmyasta rAziyAM visadRza svIkAra kI gaI haiN| .. 1 tApratI 'egA guNahANi-' iti paatthH| 2 a-A-kApratiSu 'AvAhANa' iti pAThaH www.jainelibrary:org Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 112.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe NiseyaparUvaNI [255 NAmA-godaNANAguNahANisalAgAhiMto caduNNaM kammANaM NANAguNahANisalAgAo dubhAgAhiyAo / mohaNIyassa NANAguNahANisalAgAo AhuTaguNAo / Auassa NANAguNahANisalAgAo NAmA-godaNANAguNahANisalAgANaM sNkhejdibhaagmetiiyo| evamasaNNINamaTTaNNaM kammANaM pi terAsiyaM kAUNa NANAguNahANisalAgAo uppaaeyvvaao| asaNNINamukkassahidibaMdho' palidovamassa asaMkhejadibhAgametto / guNahANiaddhANaM pi palidovamassa asaMkhejadibhAgamettaM ceva / kiMtu guNahANiaddhANAdo asaNNINaM ukkassAuhidibaMdho asaMkhejaguNo tti ettha vi asaMkhejAo NANAguNahANisalAgAo lanbhaMti tti ghettatvaM / evamasaNNipaMciMdiyapajattaNANAvaraNAdINaM NANAguNahANisalAgAo terAsieNa aannedvvaao| saMpahi etya NANAguNahANisalAgANaM guNahANIe ca pamANaparUvaNaTThamuttarasuttaM bhaNadi eyapadesaguNahANiTThANaMtaraM asaMkhejANi palidovamavaggamUlANi // 112 // etya palidovamassa vaggamUlamidivutte palidovamapaDhamavaggamUlasseva gahaNaM kAyavvaM, Na bidiyAdINaM; palidovamassa vaggamUle gahide paDhamavaggamUlasseva uppattidaMsaNAdo / tANi ca isa kAraNa nAma va gotrakI nAnAguNahAnizalAkAoMkI apekSA cAra karme kI nAnAguNahAnizalAkAyeM dvitIya bhAgase adhika haiM / mohanIyakI nAnAguNahAnizalAkAyeM unase sADhetIna guNI haiN| AyukarmakI nAnAguNahAnizalAkAyeM nAma-gotrakI nAnAguNahAnizalAkAoMke saMkhyAtaveM bhAga pramANa haiN| isI prakAra asaMjJI jIvoMke AThoM kaukI nAnAguNahAnizalAkAoMko trairAzika karake utpanna karAnA cAhiye / asaMzI jIvoMke AyukA utkRSTa sthitibandha palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hotA hai| guNahAniadhvAna bhI palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hI hai| kintu guNahAniadhvAnase asaMjJI jIvoMke AyukA utkRSTa sthitibandha asaMkhyAtaguNA hotA hai, ataeva yahA~ bhI asaMkhyAta nAnA guNahAnizalAkAyeM pAyI jAtI haiM, aisA grahaNa karanA cAhiye / isI prakAra asaMhI paMcendriya paryAptaka jIvoMke jJAnAvaraNAdika kamaukI nAnAguNahAnizalAkAoMko trairAzika dvArA le AnA caahiye| - aba yahAM nAnAguNahAnizalakAoM aura guNahAnike pramANakI prarUpaNAke liye AgekA sUtra kahate haiM eka pradezaguNahAnisthAnAntara palyopamake asaMkhyAta prathama vargamUla pramANa hai // 112 // yahAM 'palyopamakA dhargamUla ' aisA kahanepara palyopamake prathama vargamUlakA grahaNa karanA cAhiye, dvitIyAdi vargamUloMkA nahIM; kyoMki, palyopamake prathama vargamUlako grahaNa karanepara prathama vargamUlakI hI utpatti dekhI jAtI hai| ve vargamUla asaMkhyAta haiM, kyoMki, 1a-A-kApratiSu'mukkassAudvidibaMdho' iti paatthH| 2 a-A-kApratiSu 'ukkassAudvidibaMdho asaMkhejaguNA ' iti paatthH| 3 ekasmin dviguNavRddhayorantare sthitisthAnAni plyopmvrgmuulaanysNkhyeyaani| ka. pra. (malaya.) 1,88 muskan Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 j chakkhaDAgame veyaNAkhaMDaM . [4, 2, 6, 113. paDhamavaggamUlANi asaMkhejjANi, NANAguNahANisalAgAhi kammahidIe ovaTTidAe gunnhaannipmaannuppttiido| esA guNahANI savvakammANaM sarisA; kammaTThidibhAgahArabhUdaNANAguNahANisalAgANaM kammaTThidipaDibhAgeNa pamANatvalaMbhAdo / NANApadesaguNahANiTANaMtarANi palidovamavaggamUlassa asaMkhejjadibhAgoM // 113 // ettha mohaNIyassa NANAguNahANisalAgAo palidovamassa kiNcuunnddhcchednnymettaao| taM kadhaM Navvade ? carimaguNahANidavvAdo paDhamaNiseyo asaMkhejaguNo tti padesaviraiyaappAbahugAdo / NANAvaraNAdINaM puNa NANAguNahANisalAgAo palidovamapaDhamavaggabhUlaaddhacchedaNehiMto thovaao| kudo ? edAo viraliya vigaM kariya aNNoNNabbhatthe kade asNkhejplidovmbidiyvggmuuluppttiido| taM pi kudo Navvade ? mohaNIyaNANAguNahANisalAgANaM do-tiSNi-sattabhAgesu visesaahiybidiyvggbhuulchedaannuvlNbhaado| nAnAguNahAnizalAkAoMkA karmasthitimeM bhAga dene para guNahAnikA pramANa prApta hotA hai| yaha guNahAni saba karmokI samAna hai, kyoMki, karmasthitike bhAgahArabhUta nAnAguNahAnizalAkAoMkA pramANa karmasthitipratibhAgase pAyA jAtA hai|| .nAnApradezaguNahAnisthAnAntara palyopamake vargamUlake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiN||113|| yahAM mohanIyakI nAnAguNahAnizalAkAyeM palyopamake kucha kama ardhacchedoMke barAbara haiN| zaMkA-vaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAnavaha ' antima guNahAnike dravyase prathama niSeka asaMkhyAtaguNA hai' isa pradezaviracita alpabahutvase jAnA jAtA hai| parantu zAnAvaraNAdikoMkI nAnAguNahAnizalAkAyeM palyopama sambandhI prathama vargamUlake ardhacchedoMse stoka haiM, kyoMki, inakA viralana kara dviguNita karake paraspara guNA karanepara palyopamake asaMkhyAta dvitIya vargamUla utpanna hote haiN| zaMkA-vaha bhI kahAMse jAnA jAtA hai ? samAdhAna--cUMki mohanIyakI nAnAguNahAnizalAkAoMke do-tIna sAta bhAgoMmeM vizeSa adhika dvitIya vargamUlake ardhaccheda pAye jAte haiM, ataH isIse utane dvitIya vargamUloMkI utpattikA jJAna hotA hai| 1nAnAdviguNavRddhisthAnAni cAMgulavargabhUlacchedanakAsaMkhyeyatamabhAgapramANAni / etaduktaM bhavati.aMgulamAtrakSetragatapradezarAzeryat prathamaM vargabhUlaM tanmanuSyapramANaheturAziSaNNavaticchedanavidhinA tAvacchidyate yAvad bhAgaM na prayacchati / teSAM ca chedanakAnAmasaMkhyeyatame bhAge thAvanti chedakAni tAvatsu yAvAnAkAzapradezarAzistAvatprabhANAni nAnAdviguNasthAnAni bhavanti / ka. pra. (malaya) 1,88. 2 tApatau ' palidovamassa bidiya' iti paatthH| Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 117.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe NiseyaparUvaNA NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi thovANi // 114 // kudo ? thovUNapalidovamaddhacchedaNayapamANattAdo thovUNapalido vamapaDhamavaggamUlaccheda yattado / eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 115 // at guNagAro ? asaMkhejANi palidovamapaDhamavaggamUlANi / paMciMdiyANaM saNNINamasaNNINamapajjattayANaM cauriMdiya-tIiMdiyabIiMdiya- eiMdiya- bAdara - suhumapajjattApajjattayANaM sattaNNaM kammANamAuvavajjANaM jaM paDhamasamae padesaggaM tado palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNahINA, evaM duguNahINA duguNahINA jAva ukkassiyA TThiditi // 116 // ettha jadhA saNipajjattaNANAvaraNAdINaM parUvaNA kadA tathA kAyavvA / Navari ettha apaNo dvidIrNa pamANaM jANidUNa vattavvaM / eyapade saguNahANiTTANaMtaramasaMkhejjANi palidovamavaggamUlANi // 117 // sugamabhedaM / [ 297 nAnApradezaguNahAnisthAnAntara stoka haiM // 114 // kAraNa yaha ki ve palyopamake kucha kama ardhacchedoM ke barAbara honese palyopamake prathama vargamUla ke ardhacchedoMse kucha kama haiM / ekapradeza guNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 115 // guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamake asaMkhyAta prathama vargamUla haiM / saMjJI va asaMjJI paMcendriya aparyAptaka, caturindriya, trIndriya, dvIndriya tathA ekendriya bAdara va sUkSma ina paryAptaka aparyAptaka jIvoMke Ayuko chor3a zeSa sAta karmoMkA jo pradezAya prathama samayameM hai usase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga jAkara vaha duguNahIna ho jAtA hai, isa prakAra utkRSTa sthiti taka vaha duguNahIna duguNahIna hotA jAtA hai // 116 // yahAM jaise saMjJI paryAptakake jJAnAvaraNAdikoMkI prarUpaNA kI gaI hai vaise hI karanA cAhiye / vizeSatA itanI hai ki yahAM apanI sthitiyoMkA pramANa jAnakara kahanA cAhiye / ekapradezaguNahAnisthAnAntara palyopamake asaMkhyAta vargamUloM ke barAbara hai // 117 // yaha sUtra sugama hai / cha. 11-32. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 1980 NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi palidovamavaggamUlassa asaMkhejjadibhAgo // 118 // edaM pi sugamaM / NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi thovANi // 119 // guNahANiNA kammaTTidIe ovaTTidAe tesimuppttidNsnnaado| eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 120 // ko guNagAro ? asaMkhejANi palidovamavaggamUlANi / evaM paramparovaNidhA smttaa| saMpahi seDhiparUvaNAe sUcidANamavahAra-bhAgAbhAga-appAbahuANiyogaddArANaM paravaNaM kassAmo / taM jahA-savvAsu hidIsu padesaggaM paDhamAe hidIe padesapamANeNa kevacireNa kAleNa avahirijadi ? divaDDaguNahANihANaMtareNa kAleNa avahirijadi / edassa kAraNaM buccade / taM jahA--bidiyAdiguNahANidavve paDhamaguNahANidavvapamANeNa kade carimaguNahANi nAnApradezaguNahAnisthAnAntara palyopamake vargamUlake asaMkhyAta bhAga pramANa hai||118|| yaha sUtra bhI sugama hai| nAnApradezaguNahAnisthAnAntara stoka haiM // 119 // kAraNa ki guNahAni dvArA karmasthitiko apavartita karanepara unakI utpatti dekhI ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 120 // guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamake asaMkhyAta vargamUla haiM / isa prakAra paramparopanidhA samApta huii| __aba zreNiprarUpaNA dvArA sUcita avahAra, bhAgAbhAga aura alpabahutva anuyogadvAroMkI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai-saba sthitiyoMkA pradezapiNDa prathama sthitike pradezapiNDake pramANa dvArA kitane kAlase apahRta hotA hai ? ukta pramANake dvArA vaha DeMda guNahAnisthAnAntarakAlase apahRta hotA hai / isakA kAraNa batalAte haiM / vaha isa prakAra hai-dvitIyAdika guNahAniyoM ke dravyako prathama guNahAnike dravyapramANase karanepara vaha antima guNahAnike dravyase rahita prathama guNahAnikA dravya hotA hai| usakA pramANa yaha hai dvi.gu. 128 120 112 194 96 88 jAtI hai| 2 6. 240 240 pa. " yoga antima guNa. prathama guNa. | 256 240 224 208 192 176 160 144 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 120.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe jiseyaparUvaNA [259 davveNUNapaDhamaguNahAppidavvaM hodi / tassa pamANamedaM 240 / 225 / 210 / 195 / 180 / 165 / 150 / 135 / carimaguNahANidavvapamANamedaM 16 / 15 / 14 / 13 / 12 / 11 / 10 / 9 / edammi davve puvvadavvamhi pakkhitte paDhamaguNahANidavvapamANaM hodi / 256 / 240 / 224 / 208 / 192 / 176 / 160 / 144 / puNo edaM paDhamaguNahANidavvaM dokhaMDe kAdRNa tattha egakhaMDamadhosiraM kariya bidiyakhaMDapAse Thavide ettiyaM hodi / 200 / 200 / 200 / 200 / 200 / 200 / 200 / 200 / edassa pamANaM paDhamaNiseyassa tiNNi-cadubbhAgA sAdireyA / puNo ettha sAdireye avaNide suddhA paDhamaNiseyassa tiNNi-cadubbhAgA ceva ceTuMti / tesiM pamANamedaM 192 / 192 / 192 / 192 / 192 / 192 / 192 / 192 / sAdireyaM pi evaM 8 / 8 / 8 / 8 / 8 / 8 / 8 / 8 / paDhamaguNahANidavve vi samakaraNe kIramANe paDhamaNisegassa tiNNicadubbhAgA sAdireyA hoti / puNo tesu cadubbhAge avaNide sesaM be-cadubbhAgapamANamettiyaM hodi 128 / 128 / 128 / 128 / 128 / 128 / 128 / 128 / sesacadubbhAgapamANamedaM 64 / 64 / 64 / 64 / 64 / 64 / 64 / 64 / puNo imaM cadubbhAgaM ghettUNa pucillatiNNi-cadubbhAgesu pakkhitte guNahANimettapaDhamaNiseyA hoti / tersi pamANamedaM 256 / 256 / 256 / 256 / 256 / 256 / 256 / 256 / puNo paDhamaNiseyassa addhANi guNahANimettANi asthi / tANi paDhamaNiseyapamANeNa kade guNahANIe addhamattA paDhamaNiseyA hoti / tesiM pamANamedaM 256 / 256 / 256 / antima guNahAnike dravyakA pramANa yaha hai / isa dravyako pUrva dravyameM milAnepara prathama guNahAnike dravyakA pramANa hotA hai / (saMdRSTimeM dekhiye)| punaH prathama guNahAnike isa drakSyake do khaNDa karake unameMse eka khaNDako adhAzira karake dvitIya khaNDake pArzvameM sthApita karanepara itanA hai-200+200+200+200+200+200+200+200-1600| isakA pramANa prathama niSekake tIna caturtha bhAga (3) se kucha (8) adhika hotA hai / isameMse adhikatAke pramANako kama kara denepara avaziSTa prathama niSekake zuddha tIna caturtha bhAga hI rahate haiM(200-8% ) 192, 192, 192, 192, 192, 192, 192, 192, sAdhikatAkA bhI pramANa yaha hai-8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8 / prathama guNahAnike dravyakA bhI samakaraNa karanepara (16008-200) yaha prathama niSekake sAdhika (8) tIna caturtha bhAga pramANa hotA hai| phira unameMse eka caturtha bhAgako alaga kara denepara zeSa do caturtha bhAgoMkA pramANa itanA hotA hai-[ 192-64=128=25342 1 128,128, 128, 128, 128, 128, 128, 128 / avazeSa caturtha bhAgakA pramANa yaha hai-64, 64, 64, 64, 64, 64, 64, 64 / aba isa caturtha bhAgako grahaNa karake pUrvake tIna caturtha bhAgoMmeM milA denepara guNahAnike barAbara prathama niSeka hote haiM / unakA pramANa yaha hai-(192+64256, 256, 256, 256, 256, 256, 256, 256 / prathama niSekake ardha bhAga guNahAnike barAbara arthAt ATha haiM (24242424 2x2x2x2-256) / unako prathama niSekake pramANase karanepara guNahAnike ardha bhAga pramANa Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa . [4, 2, 6, 120. 256 / puNo ede' guNahANiaddhamattapaDhamaNisege ghettUNa guNahANimettapaDhamaNisegesu pakkhittesu divaDvaguNahANimettapaDhamaNiseyA hoMti 256 / 12 / puNo sesaadhiyadave vi paDhamaNiseyapamANeNa kade tassaddhametaM hodi 128 / puNo edamappahANaM kADhUNa paDhamaNisegeNa divaguNahANIe guNidAe savvadavvamettiyaM hodi 3072 / puNo edamhi divaDaguNahANIe 12 / bhAge hide paDhamaNiseyo Agacchadi / evaM paDhamaNiseyapamANeNa savvadavvaM divaDDaguNahANihANaMtareNa kAleNa avahirijjadi tti siddhaM / bidiyAe dvidIe padesaggapamANeNa savvahidipadesaggaM kevacireNa kAleNa avahirijadi ? sAdireyadivaDDaguNahANihANaMtareNa kAleNa / taM jahA--divaDvaguNahANIyo viraledUNa savvadavvaM samakhaMDa kAdUNa diNNe ekkekkassa ruvassa paDhamaNiseyapamANaM pAvadi / puNo heTThA NisegabhAgahAraM viraledUNa uvarimegasvadharidaM samakhaMDaM kAdRNa diNNe viralaNavaM paDi egega-govucchavisesapamANaM pAvadi / puNo edeNa pamANeNa uvarimasavvavadharidesu avaNidesu divaguNahANimettagovucchavisesA adhiyA hoti / puNo uvvaridadavvaM pi divaDaguNahANimettabidiyaNiseyapamANaM hodi / puNo adhiyagovucchavisese bidiyaNiseyapamANeNa kssaamo| prathama niSeka hote haiN| unakA pramANa yaha hai--256, 256, 256, 256 / pazcAt guNahAnike adha bhAga pramANa ina prathama niSekoMko grahaNa karake guNahAnike barAbara prathama niSekoMmeM milA denepara Der3ha guNahAni pramANa prathama niSeka hote haiN-256412| avaziSTa adhika dravyako bhI prathama niSekake pramANase karanepara vaha usake ardha bhAgake barAbara hotA hai 128 / aba isako gauNa karake prathama niSekase Der3ha guNahAniko guNita karanepara saba dravya itanA hotA hai-256412=3072 / isameM Der3ha guNahAnikA (12) bhAga denepara prathama niSeka prApta hotA hai / isa prakAra prathama niSekake pramANase saba dravya Der3ha guNahAnisthAnAntarakAlase apahRta hotA hai, yaha siddha hotA hai| dvitIya sthiti sambandhI pradezAgrake pramANase saba sthitiyoMkA pradezapiNDa kitanekAlase apahRta hotA hai ? vaha sAdhika Der3ha guNahAnisthAnAntarakAlase apahRta hotA hai| yathA-DeDha guNahAniyoMko viralita karake saba dravyako samakhaNDa karake denepara eka eka aMkake prati prathama niSekakA pramANa prApta hotA hai ( 3072-12-256) / isake nIce niSekabhAgahArakA viralana kara uparima eka aMkake prati prApta rAziko samakhaNDa karake denepara viralana aMkake prati eka eka gopucchavizeSakA pramANa prApta hotA hai (256:16=16) / isa pramANase UparakI saba eka aMkake prati prApta rAziyoMkA apanayana karanepara Der3ha guNahAni pramANa gopucchavizeSa adhika hote haiM (16412-192) / avaziSTa dravya bhI Der3ha guNahAni mAtra dvitIya niSekake barAbara hotA hai (240x12-2880) / 1 tApratau 'edeNa' iti paatthH| 2 tApratau 'edaM' iti paatthH| 3 pratiSu ' evaM ' iti paatthH| 4 Apratau ' uvaridadavvaM', tApratau ' uvari danvaM' iti pAThaH / Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 120.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe NiseyaparUvaNA [261 taM jahA-16 / 15 / 1 / 16 / 12 svaNaNiseyabhAgahAramettagovucchavisese ghettaNa jadi egaM bidiyaNiseyapamANaM labbhadi, to divaDDaguNahANimettagovucchavisesu kiM labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAe ovaTTidAe saMdiTThIe cattAri paMcabhAgA hoMti 4 / 5 / puNo edaM divaDDaguNahANIsu sarisacchedaM' kAdUNa pakkhitte ettiyaM hodi 64 / 5 / puNo edeNa savvaMdavve bhAge hide bidiyaNisego Agacchadi / tadiyAe hidIe padesaggapamANeNa savvahidipadesaggaM kevacireNa kAleNa avahiriadi ? sAdireyarUvAhiyadivaDDaguNahANihANaMtareNa kAleNa avahirijadi 16 / 14 / 1 / 16 / 24 / dovUNaNiseyabhAgahAramettagovucchavisesehiMto jadi egaM tadiyaNiseyapamANaM labhadi to tiNNiguNahANimettagovucchavisesesu kevaDie tadiyaNisege labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAe ovaSTidAe ettiyaM hodi 1 / 5 / 7 / puNo edammi divaDDaguNahANimmi pakkhitte ettiyaM hodi 96 / 7 puNo edeNa savvadavve bhAge hide tadiyaNiseyo Agacchadi / evaM jANidUNa uvari NedavvaM jAva paDhamaguNahANIe addhaM gadaM ti| aba adhika gopucchavizeSoMko dvitIya niSekake pramANase karate haiM / yathA-eka kama niSekabhAgahAra pramANa gopacchavizeSoMko grahaNa kara yadi eka dvitIya niSekakA pramANa pAyA jAtA hai, to Der3ha guNahAni pramANa gopucchavizeSoMmeM kitanA dvitIya niSekakA pramANa prApta hogA, isa prakAra pramANase phalaguNita icchAko apavartita karanepara vaha pA~ca bhAgoMmeMse cAra bhAga (6) pramANa hotA hai| . udAharaNa-yahAM niSekabhAgahArakA pramANa 16 aura gopucchavizeSakA pramANa bhI 16 hai; ataH nimna prakAra trairAzika karanepara uparyukta pramANa prApta hotA hai12461-=( 24544)=192 / punaH isako samaccheda karake Der3ha guNahAniyoM meM milAnepara itanA hotA hai-15+3=66| isakA saba dravyameM bhAga dene para dvitIya niSeka prApta hotA hai-3072 5 240 / / __ tRtIya sthiti sambandhI pradezAgrapramANase saba sthitiyoMkA pradezapiNDa kitane kAlase apahRta hotA hai ? vaha sAdhika eka aMkase adhika Der3ha guNahAnisthAnAntarakAlase apahRta hotA hai| do rUpoMse kama niSekabhAgahAra pramANa gopucchavizeSoMse yadi eka tRtIya niSeka prApta hotA hai, to tIna guNahAniyoMke barAbara gopucchavizeSoMmeM kitane tRtIya niSeka prApta hoMge, isa prakAra phalaguNita icchAmeM pramANakA bhAga denepara itanA hotA hai udAharaNa-niSekabhAgahAra 16; gopuccha 16, 16-2-14, 244=17 / . isako Der3ha guNahAniyoM meM milA denepara itanA hotA hai-12+1.2 =-96 / aba . isakA samasta dravyameM bhAga denepara tRtIya niSeka AtA hai 3072: 1224 / isa prakAra jAnakara prathama guNahAnikA ardha bhAga samApta hone taka le jAnA caahiye| .. 1 tApratI ' saricchedaM ' iti paatthH| 2 pratiSu 64 iti paatthH| Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 120. puNo uvarimaNiseyapamANeNa savvaTThidipadesaggaM kevacireNa kAleNa avahirijadi ? guNahANidvANaMtareNa kAlena / taM jahA -- divaDa guNahANikkhettaM paDhamaNisegavikkhaMbheNa cattAri phAlIyo kAdUNa puNo tattha cautthaphAliM ghettUNa guNahANiaddhapamANeNa tiNNi khaMDANi kAdUNa parAvattiya tiSNaM phAlINaM pAse Thavidesu beguNahANIyo hoMti adhavA, terAsiyakameNa ANedavvaM / taM jahA - 16 / 12 / 1 / 16 / 12 / 4 / NiseyabhAgahArassa tiSNi-cadubbhAgamettavisese ghettUNa jadi egaM taditthaNiseyapamANaM labbhadi to AyAmeNa divaGaguNahANivikkhaMbheNa NiseyabhAgahAracadubbhAgamettavisesesu kiM labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAe ovaTTidAe guNahANIe addhamAgacchadi 4 / puNo edammi divaGkaguNahANimmi pakkhitte doguNahANIyo bhavaMti 16 / puNo edAhi savvadavve bhAge hide tadityaNiseyo Agacchadi / taduvari bhAgahAre vuccamANe sAdireya-be-guNahANIyo vattavvAo / evaM davvaM jAva paDhamaguNahANicarimasamao | M bidiyaguNahANipaDhamaNiseyapamANeNa savvadavve avahirijamANe kevacireNa kAleNa avahirijadi ? tiNNa guNahANiTThANaMtareNa kAleNa / taM jahA - divaGaguNahANikkhettaM Thaviya addheNa usase agrima niSekake pramANase saba sthitiyoMkA pradezAgra kitane kAlameM apahRta hotA hai ? ukta pramANase vaha doguNahAnisthAnAntarakAlase apahRta hotA hai / yathADer3ha guNahAni mAtra kSetrakI prathama niSekake vistArapramANase cAra phAliyAM karake pazcAt unameM se caturtha phAliko grahaNa kara guNahAnike ardha pramANase tIna khaNDa karake parivartanapUrvaka tIna phAliyoMke pArzva bhAga meM sthApita karanepara do guNahAniyAM hotI haiM / (saMdRSTa mUlameM dekhiye / ) athavA, trairAzikakramase ise le AnA cAhiye / yathA - niSeka bhAgahArake tIna caturtha bhAga mAtra vizeSoMko grahaNa karake yadi vahAMke eka niSekakA pramANa pAyA jAtA hai, to AyAma ( ? ) va Der3ha guNahAni viSkambhase niSekabhAgahArake caturtha bhAga mAtra vizeSoM meM vaha kitanA prApta hogA, isa prakAra pramANase phalaguNita icchAko apavartita karane para guNahAnikA ardha bhAga AtA hai / phira isako Der3ha guNahAniyoMmeM milAnepara do guNahAniyAM (16) hotI haiN| inakA saba dravya meM bhAga denepara vahAMke niSekakA pramANa labdha hotA hai| usase Age ke bhAgahArakA kathana karanepara sAdhika do guNahAniyAM kahanA cAhiye / isa prakAra prathama guNahAnike antima samaya taka le jAnA cAhiye / dvitIya guNahAni sambandhI prathama niSekake pramANase saba dravyako apahRta karanepara vaha kitane kAlase apahRta hotA hai ? ukta pramANase vaha tIna guNahAnisthAnAntarakAlase apahRta hotA hai / yathA-- Der3ha guNahAni pramANa kSetrako sthApita karake (saMdRSTi mUlameM dekhiye ) ardha Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 120. ] * veyaNamahAhiyAre veyaNakAla vihANe NiseyaparUvaNAM pADiya bidiaddhasvari Thavide tiNNiguNahANIyo hoMti / adhavA, divaDaguNahANIyo ThaveNa egaguNahANi caDiya icchAmo tti egarUvaM viraliya bigaM kariya aNNonmatthe ka uparAsiNA divaguNahANIe guNidAe tiSNiguNahANIyo hoMti / 24 / puNo dAhi savvadavve bhAge hide bidiyaguNahANIe paDhamaNisego Agacchadi / puNo tisse ceva bidiyaNisegapamANeNa savvadavvaM sAdireyatiNNiguNahANiTThANaMtareNa kAle avahiridi / taM jahA -- 8 / 15 / 1 / 8 / 24 rUvUNaNiseyabhAgahAramettagocchavisese ghettU jadi egapakkhevasalAgA labbhadi to tiNNiguNahANimettagovucchavisesehiMto kevaDiyAo pakkhevasalAgAo labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAe ovaTTidAe ettiyaM hodi 8 / 5 / puNo edammi sarisacchedaM kAdRNa tisuM guNahANIsu pakkhitte ettiyaM hodi 128 / 5 / puNo edeNa savvadavve bhAge hide bidiyaNiseyo Agacchadi / evaM [ davvaM ] jAva vidiyaguNahANIe addhaM gadaM ti / tado taNiseyapamANeNa savvadavve avahirijamANe cattAriguNahANiTThANaMtareNa kAleNa avahirijjadi / taM jahA -- tiNiguNahANi - kkhettaM Thaviya puvvaM va cattAriphAlIyo kAdUNa tattha tIhi phAlIhi taditthaNiseo hodi tti cautthaphAlI adhiyA hodi / puNo imamahiyaphAliM tappamANeNa kassAmo-- 8 / 12 / 263 bhAgase phAr3akara dvitIya ardha bhAgake Upara rakhanepara tIna guNahAniyAM hotI haiM / athavA, Der3ha guNahAniyoMko sthApita karake cUMki eka guNahAni car3he haiM, ataH eka rUpakA viralana karake dviguNita kara parasparameM guNita karanepara utpanna rAzise Der3ha guNahAniko guNita karanepara tIna guNahAniyAM (24) hotI haiM / aba inakA saba dravya meM bhAga denepara dvitIya guNahAnikA prathama niSeka AtA hai / usI (dvitIya) guNahAnike dvitIya niSekake pramANase saba dravya sAdhika tIna guNahAnisthAnAntara kAlase apahRta hotA hai / yathA - eka kama niSekabhAgahAra pramANa gopucchavizeSoMko grahaNakara yadi eka prakSepazalAkA prApta hai, to tIna guNahAni mAtra gopucchavizeSoMse kitanI prakSepazalAkAyeM prApta hoMgI ? isa prakAra pramANase phalaguNita icchAko apavartita karane para itanA hotA hai - 216 | aba isako samaccheda karake tIna guNahAniyoMmeM milAnepara itanA hotA hai - 24+6= 23 | isakA saba dravyameM bhAga denepara dvitIya niSeka AtA hai - 3072/16 = 120 / isa prakAra dvitIya guNahAnikA ardha bhAga samApta hone - taka le jAnA cAhiye / 1 pazcAt usake Ageke niSekapramANase saba dravyako apahRta karanepara vaha cAra guNaddAnisthAnAntarakAlase apahRta hotA hai / yathA- tIna guNahAni mAtra kSetrako sthApita kara pUrvake hI samAna cAra phAliyAM karake unameMse tIna phAliyoMse vahAMkA niSeka hotA hai / ataH caturtha phAli adhika hai / aba isa adhika phAliko usake pramANase karate haiM 1 apratau saMdRSTiriyamagre ' - bhAgahArametta' ityataH pazcAdupalabhyate / 2 tApratau ' tI ' iti pAThaH / Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 12.. 1 / 8 / 4 / 24 / NisegabhAgahAratiNNi-cadubbhAgamettagovucchavisese ghettUNa jadi ego tadityaNisego labbhadi to egaphAlimattagovucchavisesesu kiM labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAe ovaTTidAe ettiyaM hodi 8 / puNo edammi tihu~ guNahANIsu pakkhitte cattAriguNahANIyo hoti 32 / puNo edeNa savvadavve bhAge hide taditthaNiseyo hodi / evaM jANidUNa NeyavvaM jAva bidiyaguNahANicarimaNiseyo ti| puNo tadiyaguNahANipaDhamaNiseyapamANeNa avahirijamANe chaguNahANihANaMtarapamANeNa avahirijadi / taM jahA-tiNNiguNahANikkhette majjhe pADiya egaaddhassuvari bidiyaaddhe joedUNa havide chaguNahANIyo hoti / adhavA, beguNahANIo caDidAo tti be sve viraliya vigaM kariya aNNoNNabhatthe kade cattAri ruvANi uppAjaMti / puNo tehi divaDDaguNahANIe guNidAe bhAgahAro chaguNahANimetto hodi 48 / puNo edAhi savvadavve bhAge hide icchidaNiseyo Agacchadi / puNo tisse guNahANIe bidiyaNiseyapamANeNa savvadavve avahirijamANe sAdireyachaguNahANihANaMtareNa kAleNa avahirijjadi / ettha terAsiyakameNa laddhapakkhevarUvANi 48 / 15 / puNo edammi sarisachedaM kAdUNa chasu guNahANIsu pakkhitte sAdireyachaguNaniSekabhAgahArake tIna caturtha bhAga mAtra gopucchavizeSoM ko grahaNa kara yadi vahAMkA eka niSeka prApta hotA hai, to eka phAli mAtra gopucchavizeSoMmeM kyA prApta hogA, isa prakAra pramANase phalaguNita icchAko apavartita karanepara itanA hotA hai-8| isako tIna guNahAniyoM meM milAnepara cAra guNahAniyAM hotI haiM-24+8=32 / isakA saba dravyameM bhAga denepara vahAMkA (dvi0 gu0 hA0 kA pAMcavAM ) niSeka hotA hai-3072-3216| isa prakAra jAnakara dvitIya guNahAnike antima samaya taka le jAnA caahiye| , tRtIya guNahAni sambandhI prathama niSekake pramANase saba drabyako apahRta karanepara baha chaha-guNahAnisthAnAntarakAlase apahRta hotA hai / yathA-tIna guNahAni pramANa kSetrako madhyameM phAr3akara eka ardha bhAgake Upara dvitIya ardha bhAgako jor3akara sthApita karanepara chaha guNahAniyAM hotI haiN| athavA, cUMki do guNahAniyAM caDhe haiM ataH do aMkoMkA viralana karake duguNA kara paraspara guNita karanepara cAra aMka utpanna hote haiM / pazcAt unake dvArA Der3ha guNahAniyoMko guNita karanepara bhAgahAra chaha guNahAni pramANa hotA hai-1244-48 =846 / inakA saba dravyameM bhAga denepara abhISTa niSeka prApta hotA hai-2072:4864| . ___ ukta guNahAnike dvitIya niSekake pramANase saba dravyako apahRta karanepara vaha sAdhika chaha guNahAnisthAnAntarakAlase apahRta hotA hai| yahAM trairAzikakramase prApta prakSepa aMka ye haiN-16| inako samaccheda karake chaha guNahAniyoMmeM milAne para sAdhika 1 tApratau ' tIsu' iti paatthH| 2 a-A-tApratiSu ' savvadavveNa ' iti paatthH| 3 pratiSu 'loedUNa' iti paatthH| , Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 120.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe NiseyaparUvaNA [ 265 hANIyo hoti / 768 / 15' / puNo edAhi savvadavve bhAge hide bidiyaNiseyo Agacchadi / evaM jANidUNa NedavvaM jAva aggaTThidibhAgahAro tti / Navari aggaTThidibhAgahAro aMgulassa asaMkhejadibhAgo asNkhejosppinni-ussppinnimetto| tassa pamANamedaM 3072 / 9 / edeNa samayapabaddhe bhAge hide carimaNiseyo Agacchadi / evaM bhAgahAraparUvaNA samattA / paDhamAe hidIe padesaggaM savvahidipadesaggassa kevaDiyo bhAgo ? asaMkhejadibhAgo, divaDDaguNahANIe khaMDide tattha egakhaMDamettaM ti vuttaM hodi / evaM NedavvaM jAva paDhamaguNahANicarimaNisego tti / bidiyaguNahANipaDhamaNisego savvaDhidipadesaggassa kevaDio bhAgo ? asNkhejdibhaago| ko paDibhAgo ? tiNNi guNahANIyo / evaM jANidUNa NedavvaM jAva carimaguNahANicarimaNisego tti / evaM bhAgAbhAgaparUvaNA smttaa|| savvatthovaM carimAe hidIe padesagga 9 / paDhamAe hidIe padesaggamasaMkhejaguNaM / ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejadibhAgamettA kiNcuunnnnnnonnnnbhtthraasii| tassa pamANamedaM 256 / 9 / edeNa carimaNisege guNide paDhamaNisego hodi / 256 / chaha guNahAniyAM hotI haiM--16 +6= 1666 516 / inakA saba dravyameM bhAga denepara tRtIya guNahAnikA dvitIya niSeka AtA hai-3072 15 = 60 / isa prakAra jAnakara agrasthiti bhAgahAra taka le jAnA cAhiye / vizeSa itanA hai ki agrasthiti bhAgahAra aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai jo asaMkhyAta avasarpiNI-utsarpiNiyoMke barAbara hai| usakA pramANa yaha hai - 3072 / isakA samayaprabaddhameM bhAga denepara antima niSeka prApta hotA hai-3072: 30972- = 9| isa prakAra bhAgahAra prarUpaNA samApta huii| prathama sthitikA pradezapiNDa samasta sthitiyoMke pradezapiNDake kitane bhAga pramANa hai ? unake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| samasta sthitiyoMke pradezapiNDameM Der3ha guNahAnikA bhAga denepara jo prApta ho (3072-12-256) utane mAtra yaha hai, yaha usakA abhiprAya hai| isa prakAra prathama guNahAnike antima niSeka taka le jAnA cAhiye / dvitIya guNahAnikA prathama niSeka samasta sthitiyoM ke pradezapiNDake kitaneveM bhAga pramANa hai ? vaha usake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| pratibhAga kyA hai ? pratibhAga tIna guNahAniyAM haiN| isa prakAra jAnakara antima guNahAnike antima niSeka taka le jAnA cAhiye / isa prakAra bhAgAbhAga prarUpaNA samApta huii| / ___antima sthitikA pradezapiNDa sabase stoka (9) hai| prathama sthitikA pradezapiNDa usase asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra kucha kama anyonyAbhyasta rAzi hai| usakA pramANa yaha hai-356| isake dvArA antima 1a-A-tApratiSu 768 / 5 / evaMvidhAtra saMdRSTirasti / 2 aprato 'bhAgo asaMkhejjAosappiNi'. A-kApratyoH 'bhAgo asaMkhejjAsaMkhejjaosappiNi', tApratI 'bhAgo asaMkhejjAo [ saMkhejjAo ] osappiNi ! iti paatthH| 3 mapratipATho'yam / a-A-kA-tApratiSu 3073 iti paatthH| 4 kA-tApratyoH 256 / 4 / evaMvidhAna sNdRssttirsti| Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 121. ajahaNNaaNukkassadavvamasaMkhejaguNaM / ko guNagAro? sAdiregegarUvaparihINadivaDaguNahANI / kiM kAraNaM ? rUvUNadivaDDaguNahANisalAgAhi paDhamaNisege guNide paDhamaNiseyavadirittauvarimasavahididavvaM hodi 2816 / puNo edammi carimahididanveNa viNA icchinjamANe rUkhUNadivaDaguNahANIe egarUvassa asaMkhejadibhAgamavaNiya paDhamaNisege guNide ajahaNNaaNukkassadavvaM hodi 2807 / apaDhamaM visesAhiyaM / kettiyametto viseso ? ukkassahididavvametto 2816 / aNukkassaM visesAhiyaM / kettiyametto viseso ? crimnnisegennuunnpddhmnnisegmetto| savvAsu hidIsu padesaggaM visesAhiyaM / kettiyametteNa ? carimahididavvametteNa / evaM NiseyaparUvaNA smttaa| AbAdhakaMdayaparUvaNadAe // 121 // kimaTThamAbAdhakaMdayaparUvaNA AgadA ? kiM savahidibaMdhaTTANesu ekkA ceva AbAhA hodi, Aho aNNaNNA hodi tti pucchide evaM hodi tti jANAvaNaTThamAbAhAkaMdayaparUvaNA niSekako guNita karanepara prathama niSeka hotA hai --25649 = 256 / usase ajaghanyAnutkRSTa dravya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? guNakAra sAdhika eka aMkase hIna Der3ha guNahAniyAM haiN| zaMkA-isakA kAraNa kyA hai ? samAdhAna- isakA kAraNa yaha hai ki eka kama Der3haguNahAnizalAoMse prathama niSekako guNita karanepara prathama niSekase rahita agrima saba sthitiyoMke dravyakA pramANa hotA hai-[2564(12-1)=2816 (3072-256)] / __ aba yadi yaha dravya antima sthitike dravyase rahita abhISTa hai, to eka kama Der3ha guNahAnimeMse eka aMkake asaMkhyAtaveM bhAgako ghaTAkara zeSase prathama niSekako guNita karanepara ajaghanyaanutkRSTa dravyakA pramANa hotA hai-12-1=11, 11-35-10324, 256436 = 2807 / isakI apekSA prathama sthitise hIna saba dravya vizeSa adhika hai| vizeSa kitanA hai ? vaha utkRSTa arthAt antima sthitike dravyake barAbara hai--2807+9=2816 / isase anutkRSTa dravya vizeSa adhika hai| vizeSa kitanA hai? vaha antima niSekase hIna prathama niSekake barAbara hai-(256-9-247, 2816+247-3063) / isase saba sthitiyoM meM pradezAgra vizeSa adhika hai| kitane mAtra vizeSase vaha adhika hai ? vaha antima sthitike dravyapramANase adhika hai-(2063+9-3072)| isa prakAra niSekaprarUpaNA samApta huii| AbAdhAkANDaka prarUpaNAkA adhikAra hai // 121 // zaMkA-AbAdhAkANDaka prarUpaNAkA avatAra kisaliye huA hai ? samAdhAna-saba sthitibandhasthAnoMmeM kyA eka hI AbAdhA hai, athavA anya-anya haiM,aisA pUchane para 'isa prakArakI AbAdhA vyavasthA hai' yaha jatalAneke liye AbAdhAkANDaka prarUpaNAkA avatAra huA hai| 1 a-A-kApratiSu 'aNNoNNA', tApratI ' aNNA Na' iti pATha / Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 122.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe AbAdhAkaMDayaparUvaNA [267 AgadA / etya tiNNi aNiyogaddArANi parUvaNA pamANamappAbahuaM ceva / pamANappAyahuANaM saMbhavo hodu NAma, suttsiddhttaado| suttammi asaMtIe parUvaNAe kadhametya saMbhavo ? Na esa doso, parUvaNAe viNA pmaannppaabhuaannmnnuvvttiido| tattha tAva sutteNa sUcidaparUvaNA buccade / taM jahA-codasaNNaM jIvasamAsANaM atthi AbAhAkaMdayANi AbAhAhANANi ca / AbAhAkaMdayapavaNAe kadhamAbAhaTThANANi vuccaMti ? Na, AbAhAkaMdayaparUvaNAe AbAhaTThANAviNAbhAveNa desAmAsiyattamAvaNNAe AbAhaTThANaparUvaNaM paDi virohAbhAvAdo / paMciMdiyANaM saNNINamasaNNINaM cauriMdiyANaM tIiMdiyANaM bIiMdiyANaM eiMdiyabAdara-suhuma-pajatta-apajjattayANaM sattaNNaM kammANamAuvavajjANamukkassiyAdo dvidIdo samae samae palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettamosaridUNa eyamAbAhAkaMdayaM karedi / esa kamo jAva jahaNiyA dvidi tti' // 122 // samae samae idi vutte AbAdhAe egegasamae idi ,vRttaM hodi / ukkassAbAhAe isa AbAdhAkANDakaprarUpaNAmeM tIna anuyogadvAra haiM-prarUpaNA, pramANa aura alpabahutva / zaMkA-pramANa aura alpabahutva anuyogadvAroMkI sambhAvanA bhale hI ho, kyoMki, ve sUtrase siddha haiM / parantu sUtra meM na pAye jAnevAle prarUpaNA anuyogadvArakI sambhAvamA yahAM kaise ho sakatI hai ? samAdhAna- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, prarUpaNAke binA pramANa aura alpa. bahatvakA kathana bana hI nahIM sktaa| unameM pahile sUtrase sUcita prarUpaNA anuyogadvArakA kathana karate haiM / vaha isa prakAra hai-caudaha jIvasamAsoMke prAvadhAkANDaka aura AvAdhAsthAna donoM haiN| zaMkA-AbAdhAkANDakaprarUpaNAmeM AvAdhAsthAnoMkA kathana kyoM kiyA jA rahA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki AbAdhAkANDakaprarUpaNAkA AbAdhAsthAnaprarUpaNAke sAtha avinAbhAva sambandha hai, ataH AbAdhAsthAnaprarUpaNAke prati dezAmarzaka bhAvako prApta huI AbAdhAkANDakapaNAmeM AbAdhAsthAnoMkA kathana karanA viruddha nahIM hai| ___ saMjJI va asaMjJI paMcendriya, caturindriya, trIndriya, dvIndriya aura bAdara va sUkSma ekendriya ina paryApta va aparyApta jIvoMke Ayuko chor3a zeSa sAta karmoMkI utkRSTa sthitise samaya samayameM palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra nIce utara kara eka AbAdhAkANDakako karatA hai| yaha krama jaghanya sthiti taka hai // 122 // . sUtrameM 'samae samae' aisA kahanese AvAdhAke eka eka samayameM, aisA abhiprAya 1 mottUNa AugAI samae samae abAhahANIe / pallAsaMkhiyabhAgaM kaMDaM kuNa appabahumesi // ka. pra. 1, 85. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 6, 122 carimasamae Niruddha ukkassahidIdo heTThA palidovamassa asaMkhejadibhAgamettamosaridUNa eyamAbAhAkaMdayaM karedi / AbAhacarimasamayaM NirubhidUNa ukkassiyaM hidi baMdhadi / tatto samaUNaM pi baMdhadi / evaM dusamaUNAdikameNa NedavvaM jAva palidovamassa asaMkhejadibhAgeguNahidi tti / evamedeNa AbAhAcarimasamaeNa baMdhapAoggadvidivisesANamegamAbAhAkaMdayamidi saNNA tti vuttaM hodi| AbAdhAe ducarimasamayassa NiruMbhaNaM kAdRNa evaM ceva bidiyamAbAhAkaMdayaM paruvedavvaM / AbAhAe ticarimasamayaNiruMbhaNaM kAdRNa puvaM va tadio AbAhAkaMdao pvedvyo| evaM NeyavvaM jAva jahaNiyA hidi tti / edeNa sutteNa egAbAhAkaMdayassa pamANaparUvaNA kadA / ___saMpahi desAmAsiyattamAvaNNeNa edeNa sutteNa sUcidANamAbAhahANANamAbAhAkaMdayasalAgANaM ca pamANaparUvaNA kIrade / taM jahA-- saNNipaMciMdiyapajjattANamAbAhaTThANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi saMkhejavAsamettANi / saNNipaMciMdiyaapajattANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi aMtomuhuttamettANi / asaNNipaMciMdiya-cauriMdiya-tIiMdiya samajhanA cAhiye / utkRSTa AvAdhAke antima samayakI vivakSA honepara utkRSTa sthitise palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra nIce utara kara eka AbAdhAkANDakako karatA hai| AbAdhAke antima samayako vivakSita karake utkRSTa sthitiko bAMdhatA hai| usase eka samaya kama bhI sthitiko bAMdhatA hai / isa prakAra do samaya kama ityAdi kramase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase rahita sthiti taka le jAnA cAhiye / isa prakAra AbAdhAke isa antima samayameM bandhake yogya sthitivizeSoMkI eka AbAdhAkANDaka saMjJA hai, yaha abhiprAya hai| AbAdhAke dvicarama samayakI vivakSA karake isI prakArase dvitIya AbAdhAkANDakakI prarUpaNA karanA cAhiye / AvAdhAke tricarama samayakI vivakSA karake pahileke hI samAna tRtIya AbAdhAkANDakakI prarUpaNA karanA caahiye| isa prakAra jaghanya sthiti taka yahI krama jAnanA caahiye| isa sUtrake dvArA eka AbAdhAkANDakake pramANakI prarUpaNA kI gaI hai| aba dezamArzaka bhAvako prApta hue isa sUnake dvArA sUcita AbAdhAsthAnoM aura AbAdhAkANDakazalAoMke pramANakI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai-saMzI paMcendriya paryAptaka jIvoMke AvAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka donoM hI saMkhyAta varSa pramANa haiN| saMzI paMcendriya aparyAptaka jIvoMke AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI antarmuhUrta pramANa haiM / asaMhI paMcendriya, caturindriya, trIndriya aura dvIndriya [ paryAptaka aparyApta ] 1 tApratau ' samaUNaM baMdhadi ' iti paatthH| Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 122.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe AbAdhAkaMDayaparUvaNA [269 bIiMdiyANamaTTaNhaM jIvasamAsANamAbAhaTThANANi AbAhAkaMdayasalagAo ca AvaliyAe saMkhejadibhAgamettANi / caduNNameiMdiyANaM AbAhahANANi AbAhAkaMdayANi ca AvaliyAe asNkhejdibhaagmettaanni| Auassa AbAhAkaMdayaparUvaNA kimaTTa Na kadA ? Na esa doso, Auassa imA hidI edIe ceve AbAhAe bajjhadi tti nniymaabhaavaado| puvakoDitibhAgamAbAhaM kAUNa tettIsAuaMbaMdhadi, samaUNatettIsaM pi baMdhadi, evaM dusamaUNa-tisamaUNAdikameNa puvakoDitibhAgAbAhaM dhuvaM kAdRNa NedavvaM jAva baMdhakhuddAbhavaggahaNaM ti / puNo ede ceva AuvabaMdhaviyappA puvakoDitibhAge samaUNe AbAdhattaNeNa Niruddhe vi hoti / evaM dusamaUNAdikameNa NedavvaM jAva asaMkheyaddhA tti.| jeNevamaNiyamo teNa Auassa AbAhAkaMdayaparUvaNA Na kdaa| Na ca AbAhAkaMdayANi Natyi tti AbAhahANANamasaMbhavo, tadabhAve liMgAbhAvAdo / tado Auassa Natthi AbAhAkaMdayANi tti siddhaM / ina ATha jIvasamAsoMke AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDakazalAkAyeM AvalIke saMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM / cAra ekendriya jIvoMke AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka AvalIke asaMkhyAta bhAga pramANa haiN| zaMkA- yahAM Ayu karmake AvAdhAkANDakoMkI prarUpaNA kisaliye nahIM kI gaI ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kAraNa ki AyukI yaha sthiti isI AbAdhAmeM baMdhatI hai, aisA koI niyama nahIM hai| pUrvakoTike tribhAgako AbAdhA karake tetIsa sAgaropama pramANa Ayuko bAMdhatA hai, eka samaya kama tetIsa sAgaropama pramANa Ayuko bhI bAMdhatA hai| isa prakAra pUrvakoTike tribhAga rUpa AbAdhAko dhruva karake do samaya kama, tIna samaya kama ityAdi kramase bandha kSudrabhavagrahaNa pramANa sthiti taka le jAnA caahiye| pUrvakoTike eka samaya kama vibhAgako AbAdhA rUpase vivakSita karane para bhI ye hI Ayubandhake vikalpa hote haiN| isI prakAra do samaya kama, tIna samaya kama ityAdi kramase asaMkhyeyAddhA kAla pramANa AbAdhA taka le jAnA cAhiye / jisa kAraNa yahAM koI aisA niyama nahIM hai, isIliye Ayuke AvAdhAkANDakoMkI prarUpaNA nahIM kI gii| AbAdhAkANDaka cUMki nahIM haiM, isaliye AvAdhAsthAna asambhava hoM; aisI koI bAta nahIM hai, kyoMki, unake abhAvameM koI hetu-nahIM hai / isa kAraNa Ayuke AvAdhAkANDaka nahIM haiM, yaha siddha hai| ... 1 ApratI ' asaMkhe0', tApratI ' asaMkhe0 ' iti paatthH| 2 tApratau 'imA dvidIe ceva' iti paatthH| 3 a-A-kApratiSu 'dusamaUNA' iti paatthH| 4 a-A-tApratiSu puvvakoDibhAge' iti paatthH| 5 tAprato' dusamayAdi-iti paatthH| Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa . [4, 2, 6, 123 ettha appAbahugaparUvaNA kiNNa kIrade ? Na esa doso, uvari bhaNNamANaappAbahu ANiyogaddAreNa tadavagamAdo / evamAbAdhAkaMdayapavaNA samattA / appAbahuetti // 123 // jaM taM cautthamaNiyogaddAramappAbahugamidi taM' vattaissAmo tti bhaNidaM hodi / paMciMdiyANaM saNNINaM micchAiTTINaM pajjattApajjattANaM sattaNhaM kammANamAuvavajjANaM savvatthovA jahaNiyA AvAho // 124 // kudo ? saMkhejAvaliyamettA hodRNa aNtomuhuttpmaannttaado| AvAhaTTANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejjaguNANi // 125 // kudo ? jahaNNAbAdhAdo ukkassAbAhA saMkhejaguNA, teNa AbAhaTThANANi vi zaMkA-yahAM alpabahutvaprarUpaNA kyoM nahIM kI jAtI hai ? samAdhAna- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, usakA jJAna Age kahe jAnevAle alpabahutva anuyogadvArase ho jAtA hai / isa prakAra AvadhAkANDaka prarUpaNA samApta huii| alpabahutva anuyogadvArakA adhikAra hai // 123 // jo vaha cauthA alpabahutva anuyogadvAra hai usako kahate haiM, yaha abhiprAya hai| saMjJI mithyAdRSTi paryAptaka va aparyAptaka paMcendriya jIvoMke Ayuko chor3akara zeSa sAta karmoMkI jaghanya AbAdhA sabase stoka hai // 124 // isakA kAraNa yaha hai ki ukta AbAdhA saMkhyAta AvalI pramANa ho karake antarmuhUrta mAtra hai| AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiM // 125 // cUMki jaghanya AvAdhAkI apekSA utkRSTa AvAdhA saMkhyAtaguNI hai, isIliye AvAdhAsthAna bhI usase saMkhyAtaguNe hI haiN| zaMkA-kaise? ApratI taM' iti noplbhyte| 2eteSAM dazAnA sthAnAnAmalpabahutvamucyate--tatra saMjJipaMcendriyeSu paryApteSu aparyApta keSu vA bandhakeSu AyurvarjAnAM saptAnAM karmaNAM sarvastokA jaghanyAbAdhA (1) / sA ca hitprmaannaa| ka. pra. (malaya. TIkA) 1,86. 3 Aprato'ca tullANi do vi saMkhejjaguNANi, iti paatthH| tato'bAdhAsthAnAni kaMDakasthAnAni cAsaMkhyeyaguNAni / tAni tu parasparaM tulyAni / tathAhibadhanyAmabAdhAmAdi kRtvotkRSTA'bAdhAcaramasamayamabhivyApya yAvantaH samayAH prApyante tAvantyabAdhAsthAnAni bhavanti / tadyathA-jaghanyA'bAdhA ekamabAdhAsthAnam / saiva samayAdhikA dvitIyam / dvisamayAdhikA tRtIyam / evaM tAvadvAcyaM yAvadutkRSTAbAdhAcaramasamayaH / etAvantyeva cAbAdhAkaMDakAni, jaghanyAbAdhAta Arabhya samayaM samayaM prati kaMDakasya prApyamANatvAt / etacca prAgevoktam (2-3) / ka. pra. (ma.TI.) 1,86. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 128.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe.appAbahuaparUvaNA [ 271 saMkhejaguNANi ceva / kathaM ? samaUNajahaNNAbAhAe ukkassAbAhAdo sohidAe AbAhahANuppattIdo / kadhamAbAhaTThANehi AbAhAkaMdayasalAgANaM sarisattaM ? Na esa doso, egegAbAhaTThANassa palidovamassa asaMkhejadibhAgamettahidibaMdhaTThANANamAbAhAkaMdayasaNNidANaM uvalaMbheNa smaannttaa| ukkassiyA AvAhA visesAhiyAM // 126 // kettiyametteNa ? samaUNajahaNNAbAhametteNa / NANApadesaguNahANiTTANaMtarANi asaMkhejjaguNANiM // 127 // kudo ? ukkassAbAhAo saMkhejjAvaliyamettAo hodRNa saNNIsu pajattaesu saMkhejavassANi apajattaesu aMtomuhuttaM hoti / NANApadesaguNahANihANaMtarANi puNa asaMkhejavassANi hodRNa palidovamassa asaMkhejadibhAgamettANi / teNa ukkassaAbAhAdo NANApadesaguNahANihANaMtarANi asaMkhejaguNANi tti jujde| . eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 128 // samAdhAna- kyoMki, utkRSTa AbAdhAmeMse eka samaya kama jaghanya AbAdhAko ghaTA denepara AbAdhAsthAnoMkI utpatti hotI hai| . zaMkA-AvAdhAsthAnoMse AbAdhAkANDakazalAkAyeM samAna kaise haiM? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, eka eka AbAdhAsthAna sambandhI jo palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra sthitibandhasthAna haiM unakI AbAdhAkANDaka saMjJA hai ata eva unake samAnatA hai hii| unase utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai // 126 // zaMkA-vaha kitane pramANase adhika hai ? samAdhAna-vaha eka samaya kama jaghanya AvAdhAke pramANase adhika hai| nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM // 127 // kAraNa ki utkRSTa AbAdhAyeM saMkhyAta AvalI pramANa ho karake saMzI paryAptaka jIvoM meM saMkhyAta varSa aura aparyAptakoMmeM antarmuhUrta pramANa hotI haiM / parantu nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAta varSa pramANa ho karake palyoMpamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra haiN| ataeva utkRSTa AbAdhAkI apekSA nAnApradezaguNahAnisthAnAntaroMkA asaMkhyAtaguNA honA ucita hI hai| ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 128 // 1 tebhya utkRSTAbAdhA vizeSAdhikA, jaghanyAbAdhAyAstatra pravezAt (4) / ka. pra.(ma.TI.) 1,86. 2 tato dalikaniSekavidhau dviguNahAnisthAnAni asaMkhyeyaguNAni, palyopamaprathamavargamUlAsaMkhyeyabhAgagatasamayapramANasvAt (5) / ka.pra. (ma.TI.)1,86. 3 tata ekasmin dviguNahAnyorantare niSekasthAnAnyasaMkhyeyaguNAni, teSAmasaMkhyeyAni palyopamavargamUlAni parimANamitiM kRtvA (6) / ka. pra. (ma. TI.) 1,86. .. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa kudo ? asaMkhejapalidovamapaDhamavagga mUlapamANattAdo / eyamAbAhA kaMdayamasaMkhejjaguNaM // 129 // NANApadesaguNahANisalA gAhi asaMkhejavassapamANAhi kammaTThidIe ovaTTidAe eyapadesa guNahANiTThANaMtaramAgacchadi / ukkassAbAhAe saMkhejjavassamettAe aMtomuhuttamettAe ca saga-sagukkassaTThidIe ovaTTidAe jeNegamAbAhA kaMdayapamANaM hodi, teNegapadesaguNahANiTThANaMtarAdo egamAbAhAkaMdayamasaMkhejjaguNamidi ghettavvaM / 272 ] jahaNNao dvidibaMdho asaMkhejjaguNo // 130 // egamAbAhAkaMdayaM NAma palidovamassa asaMkhejjadibhAgo, jahaNNaTThidibaMdho puNa aMtokoDAko DimettasAgarovamANi / teNa egAbAhAkaMdayAdo jahaNNao dvidibaMdho asaMkhejaguNa do| ThidibaMdhaTTANANi saMkhejjaguNANi // 131 // jadibaMdhAdo ukkassaTThidibaMdho jeNa saMkhejaguNo teNa dvidibaMdhaTThANANi vi kyoMki, ve patyopamake asaMkhyAta prathama vargamUloMke barAbara haiM / eka AbAdhAkANDaka asaMkhyAtaguNA hai // 129 // [ 4, 2, 6, 129. asaMkhyAta varSa pramANa nAnApradezaguNahAnizalAkAoMkA karmasthitimeM bhAga denepara eka guNahAnisthAnAntara labdha hotA hai / saMkhyAta varSa mAtra va antarmuhUrta mAtra utkRSTa AbAdhAkA apanI apanI utkRSTa sthitimeM bhAga denepara cUMki eka AbAdhAkANDakakA pramANa hotA hai, ata eva ekapradezaguNahAnisthAnAntarakI apekSA eka AbAdhAkANDaka asaMkhyAtaguNA hai, aisA grahaNa karanA cAhiye / jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai // 130 // cUMki eka AbAdhAkANDaka palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai, parantu jaghanya sthitibandha antaHkor3Akor3i sAgaropamoM pramANa hai; ata eva eka AbAdhAkANDakakI apekSA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA ho jAtA hai / sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 131 // cUMki jaghanya sthitibandhakI apekSA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai, ataH usase 1 tebhyo'pi arthena kaMDaka - [paMcasaMgrahe punaretasya sthAne'vAghAkaMDakamityetadevopalabhyate ] masaMkhyeyaguNam ( 7 ) / ka.pra. ( ma. TI. ) 1,86. 2 tasmAjjanyaH sthitibandho'saMkhyeyagugaH, antaH sAgaropamakoTI koTI pramANatvAt / saMjJipaMcendriyA hi zreNimanArUDhA jaghanyato'pi sthitibandhamantaH sAgaropamakoTIkoTIpramANameva kurvanti ( 8 ) / ka. pra. ( ma. TI. ) 1,86. 3 tato'pi sthitibandhasthAnAni saMkhyeyaguNAni ( 9 ) / ka. pra. ( ma. TI. ) 1,86. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 135. ] veyaNamahA hiyAre veyaNakAla vihANe appA bahuaparUvaNA saMkhejaguNANi ceva, samaUNajahaNhaDidibaMdheNUNaukkassaTThidibaMdhasseva dvidibNdhdvaannvveNsaado| ukkassao hidibaMdho visesAhio // 132 // kettiyametteNa ? samaUNajahaNNaTTidibaMdhametteNa / paMciMdiyANaM saNNINamasaNNINaM pajjattayANamAuassa savvatthovA jahaNiyA AbAhoM // 133 // kudo ? AuaM baMdhiya samayAhiyasavvajahaNNa vissamaNakAlaggahaNAdo / jahaNNao dvidibaMdho saMkhejjaguNo // 134 // kudo ? khuddAbhavaggahaNapamANattAdo / AbAhAdvANANi saMkhejjaguNANi // 135 // sthitibandhasthAna bhI saMkhyAtaguNe hI hone cAhiye, kyoMki eka samaya kama jaghanya sthitibandhase rahita utkRSTa sthitibandhakI hI sthitibandhasthAna saMjJA hai / utkRSTa sthitibandha usase vizeSa adhika hai // 132 // kitane mAtra se vaha adhika hai ? eka samaya kama jaghanya sthitibandha ke pramANase vaha adhika hai / [ 273 saMjJI va asaMjJI paMcendriya paryAptaka jIvoMke AyukI jaghanya AbAdhA sabase stoka hai // 133 // kyoMki, yahAM Ayuko bAMdhakara eka samaya adhika sarvajaghanya vizramaNakAlakA grahaNa hai / usase jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 134 // kyoMki, vaha kSudrabhavagrahaNake barAbara hai / usase AbAdhAsthAna saMkhyAtaguNe haiM / / 135 // -1 tebhya utkRSTA sthitirvizeSAdhikA, baghamyasthiterabAdhAyAzca tatra pravezAt / ka. pra. ( ma. TI.) 1,86. 2 tathA saMjJipaMcendriyeSvasaMjJipaMcendriyeSu vA paryAsa keSu pratyekamAyuSo jaghanyAbAdhA sarvastokA ( 1 ) / tato jaghanyaH sthitibandhaH saMkhyeyaguNaH / sa ca kSullakabhavarUpaH ( 2 ) / tato'bAdhAsthAnAni saMkhyeyaguNAni / jaghanyAbAdhArahitaH pUrvakoTitribhAga iti kRtvA ( 3 / tato'pyutkRSTAbAdhA vizeSAdhikA, jaghanyAvAdhAyA api tatra pravezAt (4) / tato dviguNahAnisthAnAnyasaMkhyeyaguNAni, palyopamaprathamavargamUlA saMkhyeya bhAgagatasamaya pramANatvAt (5) / tebhyo'pyekasmin dviguNahAnyorantare niSekasthAnAnyasaMkhyeyaguNAni ( 6 ) / tatra yuktiH prAguktA vaktavyA / tataH sthitibandhasthAnAnyasaMkhyeyaguNAni ( 7 ) / tebhyo'pyutkRSTaH sthitibandho vizeSAdhikaH, jaghanya sthiterabAdhAyAzca tatra pravezAt ( 8 ) / ka. pra. ( ma. TI.) 1,86. cha. 11-35. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 6, 136. ___ jahaNNao hidibaMdho NAma aMtomuhuttametto', AbAhAhANANi puNa saMkhejapamANapuvvakoDitibhAgamettANi; teNa jahaNNahidibaMdhAdo AbAhaTTANANaM saMkhejaguNattaM Navvade / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA // 136 // kettiyametteNa ? samaUNajahaNNAbAhametteNa / NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi // 137 // puvvakoDitibhAga pekkhidUNa palidovamassa asNkhejdimaagmettnnaannaagunnhaannislaagaannmsNkhejgunnttuvlNbhaado| eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 138 // kudo ? palidovamapaDhamavaggamUlassa asaMkhejadibhAgamettaNANApadesaguNahANihANaMtarasalAgAhi asaMkhejapalidovamavaggamUlamettaegapadesaguNahANIe ovaTTidAe asNkhejruuvuvlNbhaado| ThidibaMdhaTTANANi asaMkhejjaguNANi // 139 // kudo ? eyapadesaguNahANihANaMtara NAma palidovamassa asaMkhejadibhAgo, ThidibaMdhahANANi puNa saMkhejasAgarovamamettANi palidovamassAsaMkhejadibhAgo ca; teNa egapadesaguNa jaghanya sthitibandha antarmuhUrta pramANa hai, parantu AvAdhAsthAna saMkhyAta pramANa [jaghanya AbAdhAse rahita ] pUrvakoTitribhAga mAtra haiN| isIse jAnA jAtA hai ki jaghanya sthitibandhakI apekSA AbAdhAsthAna saMkhyAtaguNe haiN| unase utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai // 136 // kitane pramANase vaha adhika hai ? eka samaya kama jaghanya AvAdhAke pramANase vaha vizeSa adhika hai| nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM // 137 // kyoMki, pUrvakoTitribhAgakI apekSA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa nAnAguNahAnizalAkAoMke asaMkhyAtaguNatva pAyA jAtA hai| ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 138 // kyoMki, palyopama sambandhI prathama vargamUlake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra nAnApradezaguNahAnisthAnAntarazalAkAoMkA palyopamake asaMkhyAta vargamUloMke barAbara ekapradezaguNahAnimeM bhAga denepara asaMkhyAta aMka pAye jAte haiN| sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 139 // kyoMki, ekapradezaguNahAnisthAnAntara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai, parantu sthitibandhasthAna saMkhyAta sAgaropama mAtra va palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga haiN| isa kAraNa 1 a-A-kApratiSu 'mettA' iti paatthH| 2 pratiSu ' asaMkhejja' iti paatthH| 3 a-ApratyoH 'palidovamassa saMkhe0 bhAgo' iti paatthH| Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 143. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlaviddANe appAbahuaparUvaNA do dibaMdhadvANANi asaMkhejaguNANi tti' ghettavvaM / ukkassao dvidibaMdho visesAhio // 140 // kettiyametteNa ? samaUNajahaNNaDidibaMdhametteNa / paMciMdiyANaM saNNINamasaNNINamapajjattayANaM cauriMdiyANaM tIiMdiyANaM bIiMdiyANaM eiMdiyabAdara - suhumapajjattApajjattayANamA uassa savvatthovA jahaNiyA AvAhIM // 141 // AuaM baMdhiya samayAhiyasavvajahaNNa vissamaNakA laggahaNAdo / jahaNNao TThadibaMdho saMkhejjaguNo // 142 // kudo ? baMdhakhuddAbhavaggahaNAdo / AvAhANANi saMkhejjaguNANi // 143 // saga-sagaukkassAuANaM tibhAgassa samaUNajahaNNAbAhAe parihINassa gahaNAdo / ekapradezaguNahAnisthAnAntarakI apekSA sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiM, aisA grahaNa karanA cAhiye | utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 140 // vaha kitane mAtrase adhika hai ? eka samaya kama jaghanya sthitibandhake pramANase vaha vizeSa adhika hai / saMjJI va asaMjJI paMcendriya aparyAptakoM tathA caturindriya, trIndriya, dvIndriya aura bAdara evaM sUkSma ekendriya, ina paryApta aparyAptoMke AyukI jaghanya AbAdhA sabase stoka hai // 141 // kyoMki, yahAM Ayuko bAMdhakara eka samayase adhika sarvajaghanya vizramaNakAlakA grahaNa hai / jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 142 // [ 275 kyoMki, yahAM bandhakSudrabhavakA grahaNa hai / AbAdhAsthAna saMkhyAtaguNe haiM // 143 // kyoMki, eka samaya kama jaghanya prabAdhAse hIna apanI apanI utkRSTa AyuoMke tribhAgakA yahAM grahaNa hai ? 1 tApratau ' asaMkhejaguNAtti ' iti pAThaH / 2 pratiSu 'suhumapajattayANa-' iti pAThaH / 3 tathA paMcendriyeSu saMziSvasaMjJiSvaparyApteSu caturindriya- zrIndriya dvIndriya- bAdara sUkSmai kendriyeSu ca paryAptAparyaMteSu pratyekamAyuSaH sarvastokA jaghanyAbAdhA ( 1 ) / tato jaghanyaH sthitibandhaH saMkhyeyaguNaH, sa ca kSullaka bhavarUpaH ( 2 ) / tato'vAghAsthAnAni saMkhyeyaguNAni ( 3 ) / tato'pyutkRSTAbAdhA vizeSAdhikA ( 4 ) / tato'pi sthitibandhasthAnAni saMkhayeyaguNAni, jaghanyasthitinyUnapUrva koTipramANatvAt ( 5 ) / tata utkRSTaH sthiti bandho vizeSAdhikaH, jaghanyasthiteravAghAyAzca tatra pravezAt ( 6 ) / ka. pra. (ma. TI.) 1,86. * Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa - [4, 2, 6, 144 ukkassiyA AbAhA visesAhiyA // 144 // kettiyameteNa ? samaUNajahaNNAbAhAmetteNa / ThidibaMdhaTTANANi saMkhejjaguNANi // 145 // kudo 1 smuunnjhnnnnhidibNdhegRnnpuvkoddigghnnaado| ukkassao dvidibaMdho visesAhio // 146 // kettiyametteNa ? samaUNajahaNNahidibaMdhamatteNa / / paMciMdiyANamasaNNINaM cauridiyANaM tIiMdiyANaM bIiMdiyANaM pajjatta-apajjattayANaM sattaNNaM kammANaM AuvavajjANamAbAhaTTANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi thovANi // 147 // kudo 1 AvaliyAe sNkhejdibhaagppmaannttaado| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai // 144 // vaha kitane mAtra vizeSase adhika hai ? vaha eka samaya kama jaghanya bhAvAdhA mAtrale adhika hai| sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 145 // kyoMki, eka samaya kama jaghanya sthitibandhase hIna pUrvakoTikA grahaNa hai / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 146 // vaha kitane mAtrase adhika hai ? vaha eka samaya kama jaghanya sthitibandhake pramANase vizeSa adhika hai| - asaMjJI paMcendriya, caturindriya, trIndriya aura dvIndriya paryAptaka-aparyAptaka jIvoMke Ayuko chor3akara zeSa sAta karmoMke AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya va stoka haiM // 147 // kyoMki, ve AvalIke saMkhyAtaveM bhAga pramANa haiN| 1 tathA'saMjJipaMcendriya-caturindriya-trIndriya-dvIndriya-sUkSmabAdaraikendriyeSu paryAptAparyApteSvAyurvarjAnAM saptAnAM karmaNAM pratyekamabAdhAsthAnAni kaMDakAni ca stokAni parasparaM ca tulyAni, AvalikA'saMkhyeyabhAgagatasamayapramANatvAt (1-2) / tato jaghanyAbAdhA'saMkhyeyaguNA, antarmuhUrta pramANasvAt (3) / tato'pyutkRSTAbAdhA vizeSAdhikA, jaghanyAbAdhAyA api tatra pravezAta (4) / tato dviguNahInAni (hAni) sthAnAnyasaMkhyeyaguNAni (5) / tata ekasmin dviguNahAnyorantare niSekasthAnAnyasaMkhayeyaguNAni (6) / tato'rthena kaMDakamasaMkhyeyaguNam (7) / tato'pi sthitibandhasthAnAnyasaMkhyeyaguNAni, palyopamA (ma) saMkhyeyabhAgagatasamayapramANatvAt (8) / tato'pi jaghanyasthitibandho'saMkhyeyaguNaH (9) / tato'pyutkRSTasthitibandho vizeSAdhikaH, pasyopamAsaMkhyeyabhAgenAbhyadhikatvAditi (10) / ka. pra. (ma. TI.) 1,86. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 152. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe appAbahuaparUvaNA jahaNiyA AbAhA saMkhejjaguNA // 148 // kudo ? saMkhejjAvaliyamettajahaNNAbAhAe AvaliyAe saMkhejadibhAgamettaAbAhaTThANehi bhAge hidAe saMkhejarUvovalaM bhAdo / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA // 149 // kettiyametteNa ? AvaliyAe saMkhejadibhAgametteNa / NANApadesa guNahANidvANaMtarANi asaMkhejjaguNANi // 150 // kudo ? saMkhejjAvaliyamettaukkassAbAhAe palidovamassa asaMkhejadibhAgamettaNANApadesa guNahANiGkANaMtaresu avahiridesu asaMkhejarUvovalaMbhAdo / [ 207 eyapade saguNahANiTTAnaMtaramasaMkhejjaguNaM // 151 // kudo ? palidovamacchedaNANaM saMkhejjadibhAgamettaNANApadesaguNahANisalA gAhi asaMkhejapalidovamapaDhamavaggamUlamettaeyapadesaguNahANiTThANaMtare bhAge hide asaMkhejarUvovalaMbhAdo / eyamAbAdhAkaMdayamasaMkhejjaguNaM // 152 // ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejadibhAgo ukkassAbAhAe ovaTTidaNANAguNahAsilAgAo vA / jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai // 148 // kyoMki, saMkhyAta AvaliyoM pramANa jaghanya AbAdhAmeM AvalIke saMkhyAtaveM bhAga mAtra AbAdhAsthAnoM kA bhAga denepara saMkhyAta aMka prApta hote haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai // 149 // kitane mAtra se vaha vizeSa adhika hai ? vaha AvalIke saMkhyAtaveM bhAga mAtra se vizeSa adhika hai / nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM // 150 // kyoMki, saMkhyAta AvalI pramANa utkRSTa AbAdhAkA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra nAnApradezaguNahAnisthAnAntaroMmeM bhAga denepara asaMkhyAta aMka labdha hote haiM / ekapradeza guNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 151 // kyoMki, palyopamake ardhacchedoMke saMkhyAtaveM bhAga pramANa nAnApradeza guNahA nizAlAkAkA palyopamake asaMkhyAta prathama vargamUla pramANa eka pradezaguNadvAnisthAnAntara meM bhAga denevara asaMkhyAta aMka labdha hote haiM / eka AbAdhAkANDaka asaMkhyAtaguNA hai // 152 // guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga athavA utkRSTa bhAbAdhAle apavartita nAnAguNahAnizalAkAyeM haiM / Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248] _ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 6, 153 ThidibaMdhaTThANANi asaMkhejjaguNANi // 153 // ko guNagAro ? saMkhejasvovaTTidasagukkassAbAhA / jahaNNao hidibaMdho saMkhejjaguNo // 154 // sugamaM / ukkassao dvidibaMdho visesAhio // 155 // kettiyametteNa ? palidovamassa saMkhejadibhAgametteNa / eiMdiyabAdara-suhuma-pajjatta-apajjattayANaM sattaNhaM kammANaM AuvavajjANamAbAhaTThANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi thovANi // 156 // kudo ? AvaliyAe asNkhejdibhaagppmaannttaado| . jahaNiyA AbAhA asaMkhejjaguNA // 15 // ko guNagAro ? AvaliyAe asNkhejdibhaago| kudo ? AvaliyAe asaMkhejadi- bhAgamettaAbAhahANehi saMkhejAvaliyamettajahaNNAbAhAe ovaTTidAe AvaliyAeM asNkhejdibhaaguvlNbhaado| sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 153 // guNakAra kyA hai ? guNakAra saMkhyAta aMkoMse apavartita apanI utkRSTa AvAdhA hai / jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 154 / / * yaha sUtra sugama hai| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 155 // vaha kitane mAtrase vizeSa adhika hai ? vaha palyopamake saMkhyAtaveM bhAga mANase madhika hai| bAdara aura sUkSma ekendriya paryApta-aparyApta jIvoMke Ayuko chor3akara zeSa sAta karmoke AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya va stoka haiM // 156 // kyoMki, ve AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiN| jaghanya AbAdhA asaMkhyAtaguNI hai // 157 // guNakAra kyA hai ? guNakAra ApalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai, kyoMki, AvalIke masaMkhyAta bhAga pramANa AbAdhAsthAnoMkA saMkhyAta AvalI mAtra jaghanya AbAghAmeM bhAga denepara AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga pAyA jAtA hai ? 1 tApratI 'AvaliyAe' ityetatpadaM nopalabhyate / Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 164.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe appAbahuaparUvaNA [279 ukkassiyA AbAhA visesAhiyA // 158 // * kettiyametto viseso ? AvaliyAe asNkhejdibhaagmetto|| - NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi // 159 // ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejadibhAgo ukkassAbAhovaTTidaNANAguNahANisalAgAo vA / eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 160 // sugamamedaM / eyamAbAhAkaMdayamasaMkhejjaguNaM // 161 // edaM pi sugamaM / ThidibaMdhaTThANANi asaMkhejjaguNANi // 162 // ko guNagAro ? AvaliyAe asNkhejdibhaago| jahaNNao dvidibaMdho asaMkhejaguNo // 163 // ko guNagAro ? AvaliyAe asNkhejdibhaago| ukkassao hidibaMdho visesAhio // 164 // kettiyametteNa ? palidovamassa asaMkhejadibhAgametteNa / saMpahi edeNa appAbahuasutteNa utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai // 158 // vizeSa kitanA hai? vaha AvalIke asaMkhyAta bhAga pramANa hai| nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM // 159 // guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga athavA utkRSTa AvAdhAse apavartita nAnAguNahAnizalAkAyeM haiN| ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 160 // yaha sUtra sugama hai| * eka AbAdhAkANDaka asaMkhyAtaguNA hai // 161 // yaha sUtra bhI sugama hai| sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 162 // . guNakAra kyA hai ? guNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai| . jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai // 163 // guNakAra kyA hai ? guNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 164 // vaha kitane mAtrase vizeSa adhika hai ? yaha palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgamAtrase adhika hai| Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28.] __chAkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 164. sUcidANaM satyANa-paralyANaappAbahuANaM paravaNaM kssaamo| satthANe payadaM-paMciMdiyANaM pajattayANaM saNNINaM savvatthovA Auassa jahaNNiyA aabaahaa| jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / NAmA-godANaM jahaNNiyA AbAhA saMkhejaguNA / caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / NAmA-godANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| caduNNaM kammANamAbAhAhANA AbAhAkaMdayANi ca do vi tulANi visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi asaMkhejaguNANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / Auassa AbAhAhANANi saMkhejaguNANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / Auassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi asaMkhejaguNANi / gAmA-godANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi saMkhejaguNANi / caduNNaM kammANaM NANApadesaguNahANiTThANatarANi visesAhiyANi / mohaNIyassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi saMkhejaguNANi / aTThaNNaM kammANaM egapadesaguNahANihANaMtaramasaMkhejaguNaM / sattaNNaM kammANamegamAbAhAkaMdayamasaMkhejaguNaM / Auassa hidibaMdhaTThANANi asaMkhejaguNANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho sNkhejgunno| caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMgho visesaahio| - aba isa alpabahutvasUtrase sUcita svasthAna aura parasthAna alpabahupakI prarUpaNA karate haiN| inameM svasthAna alpabahutva prakRta hai--saMzI paMcendriya paryAptaka jIvoMke AyukI jaghanya AbAdhA sabase stoka hai / jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| nAma | gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| cAra karmoMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| nAma va gotrake AvAdhAsthAna va AvAdhAkANDaka donoM hI tulya va saMkhyAtaguNe haiN| utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| cAra karmoke AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya va vizeSa adhika haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / mohanIyake AvAdhAsthAna va AbAdhAkANDaka donoM hI tulya. asaMNyAtaguNe haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| Ayuke AvAdhAsthAna saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / Ayu karmake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM / nAma-gotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtaguNe haiN| cAra karmoM ke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtaguNe haiN| ATha kA~kA ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai| sAta kamaukA eka AvAdhAkANDaka asaMNyAtaguNA hai| Ayuke sthitivandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| nAma-gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| mohanIyakA jaghanya 1mapratipATho'yam / a-A-kA-tApratiSu 'saMkhejaguNANi' iti paatthH| Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [289 4, 2, 6, 164.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe apAbahuaparUvaNA mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho asaMkhejaguNoM / NAmA-godANaM hididhaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / ukkassao hidibaMdho visesAhio / caduNNaM kammANaM hidibaMdhahANaviseso visesAhio / ukkassao hidibaMdho visesAhio / mohaNIyassa dvidibaMdhaTThANaviseso saMkhejaguNo / ukkassao hidibaMdho visesaahio| - paMciMdiyANaM saNNINamapajattayANamAuassa savvatthovA jahaNiyA AbAhA / jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / AbAhAhANANi saMkhejaguNANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa jayaNNiyA AbAhA saMkhejaguNA / NAmA-godANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / ukassiyA AbAhA visesaahiaa| caduNNaM kammANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / Auassa TThidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / NAmA-godANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi asaMkhejaguNANi / ko guNagAro ? palidovamassa vaggamUlassa asaMkhejadibhAgo / caduNNaM kammANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / mohaNIyassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi saMkhejaguNANi / sattaNNaM sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai / nAma-gotrakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| cAra karmoMkA sthitibandhasthAnavizeSa vizeSa adhika hai / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| mohanIyakA sthitibandhasthAnavizeSa saMkhyAtaguNA hai / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| saMjJI paMcendriya aparyAptaka jIvoMke AyukI jaghanya AbAdhA sabase stoka hai| jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| AbAdhAsthAna saMkhyAtaguNe haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / nAma-gotrakI jaghanya AvAdhA saMkhyAtaguNI hai / cAra karmokI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| nAma-gotrake AbAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiN| utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| cAra karmoMke AbAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka donoM hI tulya va vizeSa adhika haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| mohanIyake AbAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| Ayuke sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNa haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / nAmagotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai| guNakAra palyopamake vargamUlakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / cAra karmoMke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtaguNe haiN| sAta cha. 11-36 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame bepaNAkhaMDa [4, 2, 6, 164. kammANamegapadesaguNahANihANaMtaramasaMkhejaguNaM / ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejadibhAgo asaMkhejANi palidovamavaggamUlANi / sattaNNaM kammANamegamAbAhAkaMdayamasaMkhejaguNaM / ko guNagAro ? asaMkhejAvaliyAo gunngaaro| AvaliyAe asaMkhejadibhAgo tti NikkhevAiriyo bhaNadi / kiMtu so ettha Na utto, bahuvehi Airiehi asammadattAdo' / NAmAgodANaM jahaNNao hidibaMdho asaMkhejaguNo / ko guNagAro ? aMtomuhuttaM / caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / NAmA-godANaM dvidibaMdhaTThANANi saMkhejaguNANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / caduNNaM kammANaM hidibaMdhahANANi visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| mohaNIyassa hidibaMdhaTTANANi saMkhejaguNANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| paMciMdiyANaM asaNNINaM pajattayANaM NAmA-godANamAbAhahANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi thovANi / caduNNaM kammANaM AbAhATThANANi AbAhakaMdayANi ca do vi tullANi visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / Auassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / kA~kA ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai| guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai jo palyopamake asaMkhyAta vargamUla pramANa hai / sAta karmokA eka AbAdhAkANDaka asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? guNakAra asaMkhyAta AvaliyAM haiM / guNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai, aisA nikSepAcArya kahate haiN| kintu use yahAM nahIM kahA gayA hai, kyoMki, vaha bahutase AcAryoko iSTa nahIM hai / nAmagotrakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? guNakAra antarmuhUrta hai| cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / nAma gotrake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| cAra karmoMke sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiN| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| mohanIyake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiN| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| asaMjJI paMcendriya paryAptaka jIvoMke nAma va gotrake AbAdhAsthAna evaM AbAdhAkANDaka donoM hI tulya va stoka haiM / cAra kamauke AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya vizeSa adhika haiN| mohanIyake AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiM / AyukI jaghanya AvAdhA saMkhyAtaguNI hai| jaghanya sthitibandha saMkhyAta. guNA hai / nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / cAra kamA~kI jaghanya AvAdhA vizeSa adhika hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa - 1 apratau ' asamuddattAdo', Apratau 'asammuddattAdo', kApratau ' asammudattAdo' iti pAThaH / Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 164.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe appAbahuaparUvaNA [283 mohaNIyassa jahaNiyA ASAhA saMkhenaguNA / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| Auassa AbAhAhANANi saMkhejaguNANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / Auassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi asaMkhejagANi / ko guNagAro ? palidovamavaggamUlassa asNkhendibhaago| NAmA-godANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi asaMkhejaguNANi / ko guNagAro ? AvaliyAe asNkhejdibhaago| caduNNaM kammANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / mohaNIyassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi saMkhejaguNANi / aTaNNaM kammANamegapadesaguNahANihANaMtarANi asaMkhejaguNANi / ko guNagAro ? asaMkhejapalidovamapaDhamavaggamUlANi / sattaNhaM kammANameyamAbAhAkaMdayamasaMkhejaguNaM / ko guNagAro ? NANAguNahANisalAgANamasaMkhejadibhAgo / Auassa hidibaMdhahANANi asaMkhejaguNANi / ko guNagAro ? aMtomuhuttaM / ukkassao hidibaMdho visesAhio / NAmA-godANaM hidibaMdhaTThANANi asaMkhejaguNANi / ko guNagAro ? AvaliyAe asNkhejdibhaago| caduNNaM kammANaM dvidibaMdhahANANi visesAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhaTThANANi saMkhejaguNANi / NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / ukkassao hidibaMdho visesaahio| caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / ukkassao hidibaMdho visesaahio| mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / ukkassao hidibaMdho visesaahio| __ asaNNipaMciMdiyaapajattayANa NAmA-godANaM AbAhaTThANANi AbAhAkaMdayANi ca adhika hai / mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| Ayuke AvAdhAsthAna saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| Ayuke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamake vargamUlakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / nAma-gotrake nAnApradezaguNahAnisthAnantara asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? guNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai| cAra kA~ke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtaguNe haiN| ATha karmoM ke eka pradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamake asaMkhyAta prathama vargamUla haiM / sAta kauMkA AvAdhAkANDaka asaMkhyAtaguNA hai| guNakAra kyA hai? guNakAra nAnAguNahAnizalAkAoMkA asaMkhyAtavAM bhAga hai| Ayuke sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai? guNakAra antarmuhUrta hai| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| nAma-gotrake sthitibandhasthAna basaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? guNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai / cAra koMke sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiN| mohanIyake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiN| mAma gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai cAra kA~kA jaghanya sthitibandhavizeSa adhika hai| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| utkRSTa sthitiSandha vizeSa A ___ asaMhI paMcendriya aparyAptakoMke nAma-gotrake AvAdhAsthAna aura ASAdhAkANDaka Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 164. do vi tullANi thovANi / caduNNaM kammANaM AbAhahANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / Auassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / AbAhAhANANi saMkhejaguNANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA * visesAhiyA / Auassa hidibaMdhahANANi saMkhejaguNANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / NAmA-godANaM NANApadesaguhANihANaMtarANi asaMkhejaguNANi / caduNNaM kammANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / mohaNIyassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi saMkhejaguNANi / sattaNNaM kammANamegapadesaguNahANihANaMtaramasaMkhejaguNaM / sattaNNaM kammANamegamAbAhAkaMdayamasaMkhejaguNaM / uvari sespdaannmsnnnnipNciNdiypjttbhNgo|| __ beiMdiya-teiMdiya-cauridiyapajjattayANaM NAmA-godANamAbAhahANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi thovANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / Auassa jahaNNiyA AbAhA saMkhejaguNA / tasseva jahaNNao donoM hI tulya va stoka haiM / cAra karmoke AvAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka donoM hI tulya vizeSa adhika haiM / mohanIyake AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiN| AyukI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / AbAdhAsthAna saMkhyAtaguNe haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| nAma va gotrakI jadhanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| unakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / cAra karmoMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| Ayuke sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / nAma-gotrake nAnApradeza guNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiN| cAra karmoMke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiM / mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtaguNe haiN| sAta kauMkA ekapradezagaNahAnisthAnAntara asaMkhyAtagaNA hai| sAta kA~kA paka AbAdhAkANDa asaMkhyAtaguNA hai| Age zeSa padoMkI prarUpaNA asaMzI pacendriya paryAptakoMke samAna hai| dvIndriya, trIndriya aura caturindriya paryAptaka jIvoMke nAma-gotrake AvAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka donoM hI tulya va stoka haiN| cAra karmoMke AvAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka donoM hI tulya vizeSa adhika haiM / mohanIyake AvAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiM / AyukI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / usIkA jaghanya Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 164.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe apyAbahuaparUvaNA [285 hidibaMdho sNkhejgunno| NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhenaguNA / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / Auassa AbAhAhANANi saMkhejjaguNANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva Auassa hidibaMdhaTThANANi saMkhejaguNANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| NAmA-godANaM NANApadesaguhANihANaMtarANi asaMkhejaguNANi / sespdaannmsnnnnipNciNdiyapjttbhNgo| . edasiM ceva apajattANaM asaNNipaMciMdiyaapajattabhaMgo / bAdareiMdiyapajattaesu NAmAgodANamAbAhaTThANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tulANi thovANi / caduNNaM kammANamAbAhaTThANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi visesaahiyaanni| mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / Auassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / caduNNaM kammANaM jahaNNiyA AbAhA visesAhiyA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / Auassa AbAhAhANANi saMkhejaguNANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva Auassa hidibaMdhaTThANANi sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| nAma va gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / cAra kauMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / Ayuke AbAdhAsthAna saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke Ayuke sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / nAma gotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiN| zeSa padoMkI prarUpaNA asaMhI paMcendriya aparyAptakoMke samAna hai| inhIM dvIndriya, zrIndriya aura caturindriya aparyAptaka jIvoMkI prarUpaNA asaMzI paMcendriya aparyAptakoMke samAna hai / bAdara ekendriya paryAptaka jIvoM meM nAma-gotrake AbAdhA sthAna aura AvAdhAkANDaka donoM hI tulya va stoka haiM / cAra karmoMke AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya vizeSa adhika haiM / mohanIyake AvAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiM / AyukI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| nAma-gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| cAra karmokI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| utkRSTa ASAdhA vizeSa adhika hai / mohanIyakI jaghanya AvAdhA saMkhyAtaguNI hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / Ayuke AbAdhAsthAna saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| usIke Ayuke sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa sthitibandha * Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 164. saMkhejaguNANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / NAmA-godANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi asaMkhejaguNANi / caduNNaM kammANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / mohaNIyassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi saMkhejaguNANi / sattaNNaM kammANamegapadesaguNahANiTANaMtaramasaMkhejaguNaM / sattaNNaM kammANamegamAbAhAkaMdayamasaMkhejaguNaM / NAmA-godANaM hidibaMdhaTThANANi asaMkhejaguNANi / caduNNaM kammANaM hidibaMdhaTThANANi visesAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhaTTANANi saMkhejaguNANi / NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho asaMkhejaguNo / ukkassao hidibaMdho visesaahio| caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / ukkassao hidibaMdho visesAhio / mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho asaMkhejaguNo / ukkassao hidibaMdho visesAhio / bAdareiMdiyaapajatta-suhumeiMdiyapajattApajattANaM ca NAmA-godANamAbAhaTThANANi ApAhAkaMdayANi ca do vi tullANi thovaanni| caduNNaM kammANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / Auassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / Auassa AbAhAhANANi saMkhejaguNANi / ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| NAmA-godANaM jahaNNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / ukkassiyA AbAhA vizeSa adhika hai| nAma-gotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiN| cAra karmoMke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiM / mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtaguNe haiM / sAta kaukA ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai| sAta kA~kA eka AbAdhAkANDaka asaMkhyAtaguNA hai| nAma-gotrake sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiM / cAra karmoMke sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiN| mohanIyake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / nAma-gotrakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / cAra karmokA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / mohanIyakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyApta aura sUkSma ekendriya paryApta-aparyApta jIvoMke nAma-gotrake AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya va stoka haiN| cAra karmoke AvAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka donoM hI tulya vizeSa adhika haiM / mohanIyake AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiM / AyukI jaghanya AvAdhA saMkhyAta. guNI hai / jaghanya sthitivandha saMkhyAtaguNA hai| Ayuke AbAdhAsthAna saMNyAtaguNe haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / nAma-gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| cAra karmokI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| utkRSTa Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 164.] vepaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe apAbahuaparUvaNA [287 visesAhiyA / mohaNIyassa jahaNNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA kseisAhiyA / Auassa hidibaMdhahANANi saMkhejaguNANi / ukkassao hidibaMdho visesA hio| NAmA-godANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi asaMkhejaguNANi / caduNNaM kammANaM gANApadesaguhANihANaMtarANi visesAhiyANi / mohaNIyassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi saMkhejaguNANi / sattaNNaM kammANamegapadesaguNahANihANaMtaramasaMkhejaguNaM / sattaNNaM kammANamegabhAbAhAkaMdayamasaMkhejaguNaM / NAmA-godANaM hidibaMdhaTThANANi asaMkhejaguNANi / caduNNaM kammANaM hidibadhaMDhANANi visesAhiyANi / mohaNIyassa hidibaMdhahANANi saMkhejaguNANi / NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho asaMkhejaguNo / ukkassao hidibaMdho visesAhio / caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / ukkassao hidibaMdho visesaahio| mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / ukkassao hidibaMdho visesAhio / evaM satthANappAbahugaM samattaM / / paratthANe payadaM- suhumeiMdiyaapajjattayANa NAmA-godANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi thovANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / bAdaraeiMdiyaapajjattayANaM NAmA-godANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / caduNNaM kammANaM AbAhAhANANi AbAdhA vizeSa adhika hai / mohanIyakI jaghanya AvAdhA saMkhyAtaguNI hai / utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / Ayuke sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa sthitivandha vizeSa adhika hai| nAma-gotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM / cAra kameM ke mAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiM / mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtaguNe haiN| sAta kA~kA ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai| sAta kamAkA eka AbAdhAkANDaka asaMkhyAtaguNA hai / nAma-gotrake sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiM / cAra kA~ke sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiN| mohanIyake sthitibandhasthAna haiN| nAma va gotrakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai| utkRSTa sthiti bandha vizeSa adhika hai| cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isa prakAra svasthAna alpabahutva samApta huaa| ___ aba parasthAna alpaba hutvakA adhikAra hai -sUkSma ekendriya aparyAptaka jIvoMke nAma va gotrakai AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya va stoka haiN| cAra karmoMke AvAdhA. . sthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya vizeSa adhika haiN| mohanIyake AbAdhAsthAna aura ASAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiM / bAdara ekendriya aparyAptaka jIpoMke nAma-gotrake AvAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiN| cAra . Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 164. AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / suhumeiMdiyapajjattayassa NAmA-godANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tulANi saMkhejaguNANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / bAdareiMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do tullANi saMkhejaguNANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejjaguNANi / beiMdiyaapajjattayassa NAmA-godAmAbAhaTThANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi asaMkhejaguNANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhATThANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tulANi saMkhejaguNANi / tasseva pajattayassa NAmA-godANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / caduNNaM kammANamAvAhAhANANi AvAhAkaMdayANi ca do vi tullANi visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / teiMdiyaapajjattayassa NAmA-godANamAbAhaTThANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tulANi saMkhejaguNANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca kauke AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya vizeSa adhika haiN| mohanIyake AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiN| sUkSma ekendriya paryAptakake nAma-gotrake AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiN| cAra kA~ke AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya vizeSa adhika haiN| mohanIyake AvAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiM / bAdara ekendriya paryAptakake nAma gotrake AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiN| cAra karmoM ke AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI talya vizeSa adhika haiM / mohanIyake AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiN| dvIndriya aparyAptakake nAma-gotrake AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya asaMkhyAtaguNe haiM / cAra karmoMke AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya vizeSa adhika haiM / mohanIyake AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiM / usIke paryAptakake nAma-gotrake AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiM / cAra kamauke AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya vizeSa adhika haiM / mohanIyake AbAdhAsthAna aura aabaadhaakaannddk.donaa| zrIndriya aparyAptakake nAma-gotrake AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaNe haiM / cAra karmoMke AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya vizeSa __1 mapratipATho'yam / a-A-kApratiSu 'asaMkhenaguNANi', tApratau svIkRtapATha eva / Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 164.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe appAbahuaparUvaNA [289 do vi tullANi visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / tasseva pajattayassa NAmA-godANamAbAhaTThANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tulANi saMkhejaguNANi | caduNNaM kammANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / cauridiyaapajattayassa NAmA-godANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tulANi saMkhejaguNANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / tasseva pajattayassa NAmA-godANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tulANi visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / asaNNipaMciMdiyaapajattayassa gAmA-godANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / tasseva pajattayassa NAmA-godANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / caduNNaM kammANamAbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi adhika haiM / mohanIyake AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiM / usIke paryAptakake nAma-gotrake AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiM / cAra kauMke AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya vizeSa adhika haiN| mohanIyake AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiM |cturindriy aparyAptakake nAma-gotrake AvAdhAsthAna va AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiM / cAra karmoMke AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya vizeSa adhika haiN| mohanIyake AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiN| usIke paryAptakake nAma-gotrake AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiM / cAra karmoM ke AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya vizeSa adhika haiM / mohanIyake AvAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiN| asaMhI paMcendriya aparyAptakake nAma-gotrake AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiM / cAra karmoM ke AvAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka donoM hI tulya vizeSa adhika haiN| mohanIyake AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMNyAtaguNe haiN| usIke paryAptakake nAma-gotrake AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka dAnoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiN| cAra kamauke AvAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka donoM hI tulya cha. 11-37 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29.] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 164. visesAhiyANi / mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / codasaNhaM jIvasamAsANamAuassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / jahaNNao hidibaMdho sNkhejgunno| sattaNNamapajattANaM jIvasamAsANamAuassa AbAhAhANANi saMkhejaguNANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyapajjattayassa Auassa AbAhAhANANi saMkhejaguNANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyapajattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / suhumeiMdiyapajjattayasya NAmA-godANa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyaapajattayassa NAmA-godANa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyaapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva NAmA-godANamukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| bAdareiMdiyaapajatayassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyapajattayassa NAmA-godANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyapajjattayassa NAmA-godANamukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| bAdareiMdiyapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyapajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesaahiyaa| bAdareiMdiyaapajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / suhumeiMdiyaapajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa caduNNaM kammANaM ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdareiMdiyapajattayassa caduNNaM kammANaM ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / evaM sesapadANi visesAhiyANi tti vattavANi / bAdareiMdiyapajattayassa vizeSa adhika haiM / mohanIyake AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAta guNe haiN| caudaha jIvasamAsoMke AyukI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| sAta aparyApta jIvasamAsoMke Ayuke AvAdhAsthAna saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya paryAptakake Ayu karmake AvAdhAsthAna saMkhyAtaguNe haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryAptakake nAma-gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| sUkSma ekendriya paryAptakake nAma-gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakakenAma gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya aparyAptakake nAma-gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke nAma-gotrakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| bAvara ekendriya aparyAptakake [nAma-gotrakI] utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya paryAptakake nAma-gotrakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryApti ke nAma-gotrakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryAptakake cAra kamaukI jaghanya AdhA vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya paryAptakake cAra karmoM kI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakake cAra kA~kI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya aparyAptakake cAra kamAkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra kAkI utkRSTa bhASAdhA vizeSa adhika hai / bAda ekendriya paryAptakake cAra kamaukI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| isI prakAra usake zeSa pada vizeSa adhika haiM, aisA kahanA cAhiye / SAdara Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 164.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe appAbahuaparUvaNA [ 293 mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / sesANi satta padANi visesAhiyANi / beiMdiyapajjattayANaM NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / beiMdiyaapajattANaM NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tesiM ceva ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / beiMdiyapajjattayassa NAmA-godANa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva caduNNaM kammANaM ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa caduNNaM kammANaM ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / teiMdiyapajattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesaahiyaa| tasseva apajattayasse NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa NAmA-godANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa [NAmA-godANaM ] ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| tasseva pajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / teiMdiyaapajjattayassa caduNNaM kammANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa caduNNaM kammANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / beiMdiyapajjattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA visesaahiyaa| tasseva mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa ekendriya paryAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| usake zeSa sAta pada vizeSa adhika haiM / dvIndriya paryAptakake nAma-gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| dvIndriya aparyAptakake nAma gotrakI jaghanya AbAghA vizeSa adhika hai| unakI hI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| dvIndriya paryAptakake nAma gotrakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake cAra karmoMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmoMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke cAra karmoMkI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake cAra ko kI utkRSTa AMbAdhA vizeSa adhika hai| zrIndriya paryAptakake nAma-gotrako jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake nAma-gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake nAma-gotrakI utkRSTa bAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake [ nAma gotrakI ] utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake cAra kA~kI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra kauMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| trIndriya aparyAptakake cAra kA~ko utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake cAra karmoMkI utkRSTa ASAdhA vizeSa adhika hai| dvIndriya paryAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke mohanIyakI utkRSTa bhAbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake mohanIyakI utkaTa AvAdhA vizeSa adhika 1 tApratau ' tasseva [a] paja.' iti pAThA Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 164. mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| cauridiyapajjattayassa NAmA-godANaM jaNNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva NAmA-godANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa nAmA-godANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva cauriMdiyapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva caduNNaM kammANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa caduNNaM kammANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / teiMdiyapajattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / teiMdiyapajattayassa mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / cauridiyapajattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajjattayassa mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajjattayassa mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / asaNipaMciMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva NAmA-godANamukkassiyA AbAhA visesaahiyaa| tasseva pajattayassa NAmA-godANaM ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesaahiyaa| tasseva apajattayassa caduNNaM kammANaM hai| caturindriya paryAptakake nAma-gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAtakake nAma-gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke nAma-gotrakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake nAma-gotrakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| usI caturindriya paryAptakake cAra kaukI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake cAra kamaukI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke cAra kaukI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake cAra karmoMkI utkRSTa mAbAdhA vizeSa adhika hai| trIndriya paryAptakake mohanIyakI jaghanya AvAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| trIndriya paryAptakake mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / caturindriya paryAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke mohanIyakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake mohanIyakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / asaMhI paMcendriya paryAptakake nAma-gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / usIke aparyAptakake nAma gotrakI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke nAma-gotrakI utkRSTa ASAdhA vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake nAma-gotrakI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake cAra karmAkI jaghanya AvAdhA vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 164.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe appAbahuaparUvaNA [293 jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva pajattayassa caduNNaM kammANamukkassiyA AbAhA visesAhiyA / asaNNipaMciMdiyapajattayasya mohaNIyasya jahaNiyA AbAhA saMkhejjaguNA / tasseva apajattayassa mohaNIyassa jahaNNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva apajattayassa mohaNIyassa ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / saNNipaMciMdiyapajattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / tasseva caduNNaM kammANaM jahaNNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva mohaNIyassa jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / tasseva apajattayassa NAmA-godANaM jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / tasseva caduNNaM kammANaM jahaNiyA AbAhA visesAhiyA / tasseva mohaNIyassa jaNNiyA AbAhA saMkhejaguNA / tasseva NAmA-godANaM AbAhaTThANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / caduNNaM kammANaM AbAhahANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejaguNANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / teiMdiyapajattayassa Auassa AbAhAhANANi sNkhejgunnaanni| ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / cauridiyapajattayassa Auassa AbAhAhANANi saMkhejaguNANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / beiMdiyapajjattayassa [Auassa] AbAhaTThANANi [ saMkhejaguNANi] / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / saNNipaMciMdiyapajattANaM NAmA-godANaM AbAhaTThANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi cAra karmoMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake cAra kA~kI utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| asaMzI paMcendriya paryAptakake mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| usIke aparyAptakake mohanIyakI jaghanya AvAdhA vizeSa adhika hai| usIke mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakI utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| saMzI paMcendriya paryAptakake nAma-gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / usIke cAra karmoMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke mohanoyakI jaghanya AvAdhA saMkhyAtaguNI hai / usIke aparyAptakake nAma gotrakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| uttIke cAra karmoMkI jaghanya AbAdhA vizeSa adhika hai| usIke mohanIyakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| usIke nAma gotrake AbAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| cAra kamoke AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya vizeSa adhika hai| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai / mohanIyake AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI. tulya saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| zrIndriya paryAptakake Ayuke AvAdhAsthAna saMghAtaguNe haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| caturindriya paryAptakake mAyuke bhAvAdhAsthAna saMNyAtaguNe haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| dvIndriya paryAptakake [Ayuke] AvAdhAsthAna [saMkhyAtaguNe haiM ] / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| saMkSI paMcendriya paryAptakake nAma-gotrake AvAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka donoM hI tulya Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 6, 164. saMkhejaguNANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / caduNNaM kammANamAbAhaTThANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi visesAhiyANi / ukkassiyA AvAhA visesAhiyA / mohaNIyassa AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tulANi saMkhejaguNANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / bAdaraeiMdiyapajattANamAuassa AbAhATThANANi visesAhiyANi / ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / paMciMdiyasaNNi-asaNNINaM pajattANamAuassa AbAhAhANANi saMkhejaguNANi / ukkassiyA AbAhA visesA hiyA / bArasaNNaM jIvasamAsANamAuassa hidibaMdhaTTANANi saMkhejaguNANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / asaNNipaMciMdiyapajattANamAuassa NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejaguNANi / suhumeiMdiyaapajattANa NAmA-godANaM NANApadesaguhANihANaMtarANi asNkhejgunnaanni| bAdareiMdiyaapajattANaM NAmA-godANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / suhameiMdiyapajattANaM NAmA-godANaM NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi visesAhiyANi / bAdareiMdiyapajattANa NAmA-godANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / suhumeiMdiyaapajattayassa caduNNaM kammANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / bAdaraeiMdiyaapajattayassa caduNNaM kammANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / suhumeiMdiyapajattayassa caduNNaM kammANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / bAdareiMdiyapajattayassa caduNNaM kammANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / suhumeiMdiya emainine saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| cAra karmoM ke AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya vizeSa adhika haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| mohanIyake AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryAptaka jIvoMke Ayuke AbAdhAsthAna vizeSa adhika haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| paMcendriya saMzI va asaMhI paryAptaka jIvoMke Ayuke AbAdhAsthAna :saMkhyAtaguNe haiN| utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| bAraha jIvasamAsoMke Ayuke sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| asaMhI paMcendriya paryAptaka jIvoMke Ayuke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM / sUkSma ekendriya aparyAptaka jIvoMke nAma gotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM / bAdara ekendriya aparyAptaka jIvoMke nAma-gotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiM / sUkSma ekendriya paryAptaka jIvoMke nAma gotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| bAdara ekendriya paryAptaka jIvoMke nAma-gotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| sUkSma ekendriya iya apayoptakake cAra kamAke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakake cAra kamauke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| sUkSma ekendriya paryAptakake cAra kamauke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| bAdara pakendriya paryAptakake cAra karmoMke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika hai| Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [295 4, 2, 6, 164.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe appAbahuaparUvaNA apajattayasse mohaNIyassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi saMkhejaguNANi / bAdareiMdiyaapajattayassa NANApadesaguhANihANaMtarANi visesAhiyANi / suhumeiMdiyapajattayassa mohaNIyassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / bAdaraeiMdiyapajattayassa mohaNIyassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / beiMdiyaapajjattayassa NAmA-godANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi sNkhejgunnaanni| tasseva pajattayassa NAmA-godANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / tasseva apajattayassa caduNNaM kammANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / tasseva pajattayassa caduNNaM kammANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / teiMdiyaapajattayassa NAmA-godANaM NANApadesaguhANihANaMtarANi visesAhiyANi / tasseva pajattayassa NAmA-godANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / tasseva apajjattayassa caduNNaM kammANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / tasseva pajattayassa caduNNaM kammANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / beiMdiyaapajattayassai mohaNIyassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / tasseva pajattayassai mohaNIyassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / cauriMdiyaapajattayassa NAmA-godANaM pANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / tasseva pajattayassa NAmA-godANaM NANApadesaguNahANihANatarANi visesAhiyANi | saNNipaMciMdiyapajjattANamAuassa NANApadesaguNahAsUkSma ekendriya aparyAptakake mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtaguNe haiN| bAdara ekendriya aparyAptakake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| sUkSma ekendriya paryAptakake mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| bAdara ekendriya paryAptakake mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiM / dvIndriya aparyAptakake nAmagotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtaguNe haiM / usIke paryAptakake nAma-gotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiM / usIke aparyAptakake cAra kamoM ke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiM / usIke paryAptakake cAra kamauke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara yizeSa adhika haiM / trIndriya aparyAptakake nAma-gotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake nAma-gotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| usIke aparyAptakake cAra kA~ke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| usIke paryAptakake cAra karmoMke nAnA. pradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiM / dvIndriya aparyAptakake mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| usIke paryAptakake mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| caturindriya aparyAptakake nAma-gotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiM / usIke paryAptakake nAma-gotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| saMzI paMcendriya paryAptaka jIvoMke Ayuke nAnApradezaguNa 1 a-A-kApratiSu 'paja.', tApratI [a] paja.' iti pAThaH / 2 mapratipATho'yam / a-A-kA-tApratidhudipamaiti paatthH|.3 tAmato' apanaiti pAThaH / Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 164. miTThANaMtarANi visesAhiyANi / cauriMdiyaapajattayassa caduNNaM kammANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / tasseva pajattayassa caduNNaM kammANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / teiMdiyaapajattayassa mohaNIyassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / tasseva pajattayassa mohaNIyassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / cauriMdiyaapajattayassa mohaNIyassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / tasseva pajattayassa mohaNIyassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / asaNNipaMciMdiyaapajjattayassa NAmA-godANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi saMkhejaguNANi / tasseva pajjattayassa NAmA-godANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / tasseva apajjattayassa caduNNaM kammANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / tasseva pajjattayassa caduNNaM kammANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / asaNNipaMciMdiyaapajjattayassa mohaNIyassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi saMkhejjaguNANi / tasseva pajjattayassa mohaNIyassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / saNNipaMciMdiyaapajjattayassa NAmA-godANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi saMkhejjaguNANi / caduNNaM kammANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi visesAhiyANi / mohaNIyassa NANApadesaguNahANihANaMtarANi saMkhejaguNANi / tasseva pajattayassa NAmA-godANaM NANApadesaguNahANihANaMtarANi saMkhejaguNANi / caduNNaM kammANaM NANApadesa hAnisthAnAntara vizeSa adhika haiM / caturindriya aparyAptakake cAra karmoMke nAnApradeza-guNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| usIke paryAptakake cAra karmoM ke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiM / trIndriya aparyAptakake mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| usIke paryAptakake mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| caturindriya aparyAptakake mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| usIke paryAptakake mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| asaMhI paMcendriya aparyAptakake nAma-gotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtaguNe haiN| usIke paryAptakake nAma-gotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa : adhika haiM / usIke aparyAptakake cAra kamauke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika . haiM / usIke paryAptakake cAra kamauke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| asaMhI paMcendriya aparyAptakake mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtaguNe haiN| usIke paryAptakake mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| saMzI paMcendriya aparyAptakake nAma-gotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtaguNe haiN| cAra karmoMke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtaguNe hai / usIke paryAptakake nAma-gotrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtaguNe haiN| cAra kamauke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara vizeSa adhika haiN| Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 164. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAla vihANe appA bahuaparUvaNA guNahANidvANaMtarANi visesAhiyANi | mohaNIyasya NANApadesaguNahANidvANaMtarANi saMkhejjaguNANi / aTThaNNaM kammANaM egapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM / sattaNNaM kammANamegamAbAhAkaMdayamasaMkhejjaguNaM / asaNipaMciMdiyapattayassa Auassa TThidibaMdhANANi asaMkhejjaguNANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / suhumeiMdiyaapajjattayassa NAmAgodANaM dvidibaMdhaTTANi asaMkhejaguNANi / caduNNaM kammANaM dvidivaMdhadvANANi visesAhiyANi / mohaNIsa dvidibaMdhANANi saMkhejaguNANi / bAdaraeiMdiyaapajattayassa NAmA - godANaM TThidibaMdhaTThANANi saMkhejaguNANi / caduNNaM kammANaM dvidibaMdhaTTANANi visesAhiyANi / mohaNIyassa dvidibaMdhaTThANANi saMkhejaguNANi / suhumeiMdiyapajattayassa NAmA - godANaM TThidibaMdhadvANi saMkhejaguNANi / caduSNaM kammANaM dvidibaMdhaTThANANi visesAhiyANi / mohaNIyassa TThidibaMdhadvANANi saMkhejjaguNANi / bAdareiMdiyapajattayassa NAmA-godANaM dvidibaMdhANANi saMjaguNANi / caduSNaM kammANaM dvidibaMdhadvANANi visesAhiyANi / mohaNIyassa TThidibaMdha - saMjaguNANi / beiMdiyaapajattayassa NAmA-godANaM dvidibaMdhaTTANANi asaMkhejaguNANi / caduNaM kammANaM dvidibaMdhaTTANANi visesAhiyANi / mohaNIyassa dibaMdha - dvANANi saMkhejjaguNANi / tasseva pajjattayassa NAmA - godANaM dvidibaMdhadvANANi saMkhejaguNANi / caduNNaM kammANaM dvidibaMdhadvANANi visesAhiyANi / mohaNIyassa dvidibaMdhadvANANi saMkhejaguNANi / teiMdiyaapajjattayassa NAmA-godANaM dvidibaMdhadvANANi saMkhejjaguNANi / mohanIyake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtaguNe haiM / ATha karmoMkA eka pradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai / sAta karmoMkA eka AbAdhAkANDaka asaMkhyAtaguNA hai / asaMzI paMcendriya paryAptakake Ayuke sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya aparyAptakake nAma gotrake sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiM / cAra karmoMke sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiN| mohanIyake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / bAdara ekendriya aparyAptakake nAma- gotrake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / cAra karmoMke sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiN| mohanIyake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / sUkSma ekendriya paryAptakake nAma gotrake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiN| cAra karmoMke sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiN| mohanIyake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / bAdara ekendriya paryAptakake nAma gotrake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiN| cAra karmoMke sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiM / mohanIyake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / dvIndriya aparyAptakake nAma gotrake sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiN| cAra karmoMke sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiN| mohanIyake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / usIke paryAptakake nAma gotrake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / are karmo sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiN| mohanIyake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiN| zrIndriya aparyAptakake nAma gotrake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / cAra kamoMke cha. 11-38 [ 297 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 ] chakkhaDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 164. duNaM kammANaM dvidibaMdhadvANANi visesAhiyANi / mohaNIyassa TThidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi / tasseva pajjattayassa NAmA - godANaM dvidibaMdhaTTANANi saMkhejaguNANi / caduNaM kammANaM dvidibaMdhaTThANANi visesAhiyANi / mohaNIyassa vidibaMdhadvANANi saMkhejjaguNANi / cauriMdiyaapajattayassa NAmA - godANaM dvidibaMdhadvANANi saMkhejjaguNANi / caduNNaM kammANaM dvidibaMdhaTTANANi visesAhiyANi / mohaNIyassa dvidibaMdhANANi saMkhejaguNANi / tasseva pattayassa NAmA - godANaM dvidibaMdhadvANANi saMkhejjaguNANi / caduNNaM kammANaM dvidiSaMdhadvANANi visesAhiyANi / mohaNIyassa dvidibaMdhadvANANi saMkhejjaguNANi / asaNNipaMciMdiyaapajattayassa NAmA-godANaM dvidibaMdhadvANANi saMkhejjaguNANi / caduNNaM kammANaM dvidibaMdhANANi visesAhiyANi / mohaNIyassa TThidibaMdhaTThANANi saMkhejaguNANi / tasseva pattayassa NAmA-godANaM dvidibaMdhadvANANi saMkhejjaguNANi / caduSNaM kammANaM baMdhANANi visesAhiyANi / mohaNIyassa dvidibaMdhaTTANANi saMkhejjaguNANi / bAdareiMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao dvidibaMdho saMkhejjaguNo / suhumeiMdiyaapattayassa NAmA-godANaM jahaNao hidibaMdho visesAhio / bAdareiMdiyaapajattayasse NAmA-godANaM jahaNao TThidibaMdho visesAhio / suhumeiM diyaapajattayassa NAmA-godANaM jahaNNao dabaMdha visesAhio / tasseva apajattayassa NAmA - godANamukkassao hidibaMdho visesAhio / bAdareiMdiyaapajattayassa NAmA - godANamukkassao TThidibaMdho visesAhio / sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiM / mohanIyake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / usIke paryAptaka ke nAma gotrake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiN| cAra karmoMke sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiN| mohanIya ke sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / caturindriya aparyAptaka ke nAma gotrake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiN| cAra kamauke sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiN| mohanIyake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / usIke paryAptakake nAma gotrake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / cAra karmoMke sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiM / mohanIya sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / asaMjJI paMcendriya aparyAptakake nAma gotrake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / cAra karmoMke sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiM / mohanIyake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / usIke paryAptaka ke nAma gotrake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / cAra karmoMke sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiN| mohanIyake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / bAdara ekendriya paryAptakake nAma gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / sUkSma ekendriya paryAptakake nAma gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya aparyAptakake nAma gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya aparyAptakake nAma gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake nAma gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya aparyAptaka ke nAma gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya 1 mapratipATho'yam / a-A-kA-tApratiSu ' bAdaraeiMdiyapajja0 ' iti pAThaH / Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 164.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe appAbahuaparUvaNA [299 suhameiMdiyapajattayassa NAmA-godANaM ukkassao dvidibaMdho visesa hio / bAdareiMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| bAdareiMdiyapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / suhumeiMdiyapajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho * visesAhio / bAdareiMdiyaapajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| suhumeiMdiyaapajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| bAdareiMdiyaapajjattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| suhumeiMdiyapajattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| bAdareiMdiyapajattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| bAdareiMdiyapajjattayassa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / suhumeiMdiyapajjattayassa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho visesAhio / bAdareiMdiyaapajattayassa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho visesaahio| suhumeiMdiyaapajjattayassa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa mohaNIyassa ukkassao' hidibaMdho visesAhio / bAdareiMdiyaapajattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesAhio / suhumeiMdiyapajjattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| bAdareiMdiyapajjattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesAhio / beiMdiyapajattayassa gAmA-godANaM jahaNNao paryAptakake nAma-gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryAptikake nAma-gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryAptakake cAra kA~kA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya paryAptakake cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya aparyAptakake cAra kA~kA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| sUkSma ekendriya aparyAptakake cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakake cAra kA~kA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya paryAptakake cAra kA~kA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryAptakake cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya paryAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| sUkSma ekendriya paryAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| bAdara ekendriya aparyAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya aparyAptake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / bAdara ekendriya aparyAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / sUkSma ekendriya paryAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa bhadhika hai / bAdara ekendriya paryAptakake mohanIyakA utkara sthitibandha vizeSa adhika hai| 1 tAto 'jaha* ' iti paatthH| Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30.] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 164 hidibaMdho saMkhejaguNo / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa NAmA-godANamukkassao hidibaMdho visesAhio / tasseva pajattayassa NAmA-godANaM ukkassao hidibaMdho visesAhio / beiMdiyapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa caduNhaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| tasseva apajjattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesAhio / tasseva pajattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesAhio / teiMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa NAmA-godANamukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva panjattayassa NAmAgodANamukkassao hidibaMdho visesaahio| teiMdiyapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa caduNNaM kammANamukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajjattayassa caduNNaM kammANamukkassao hidibaMdho visesAhio / beiMdiyapajattayassa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesAhio / tasseva pajattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesaahio| dvIndriya paryAptakake nAma-gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usIke aparyAptakake nAma-gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake nAma-gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake nAma-gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| dvIndriya paryAptakake cAra kA~kA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra kA~kA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra kauMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake cAra kA~kA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| zrIndriya paryAptakake nAma gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake nAma gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake nAma-gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake nAma-gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| trIndriya paryAptakake cAra kaukA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmIkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa bhadhika hai| dvIndriya paryAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke maparyAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake mohanIyakA utkRSTa Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 161.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe appAbahuaparUvaNA [301 cauriMdiyapajattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa NAmA-godANaM ukkassao hidibaMdho visesAhio / tasseva pajattayassa NAmA-godANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| saNNipaMciMdiyapajjattayassa Auassa hidibaMdhahANANi visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesAhio / cauriMdiyapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao dvidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesAhio / tasseva pajjattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesAhio / teiMdiyapajjattayassa mohaNIyassa jahaNNaTidibaMdho visesaahio| taisseva apajjattayassa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajjattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesAhio / tasseva pajattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesAhio / cauriMdiyapajattayassa mohaNIyassa jahaNNao dvidibaMdho visesaahio| tasseva apajattayassa mohaNIyassa jahaNNahidibaMdho visesaahio| tasseva apajattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesAhio / tasseva pajjattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesAhio / asaNNipaMciMdiyapajjattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / tasseva apajattayassa gAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho sthitibandha vizeSa adhika hai| caturindriya paryAptakake nAma-gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake nAma gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake nAma gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake nAma-gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / saMjJI paMcendriya paryAptaka ke Ayuke sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiN| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| caturindriya paryAptakake cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmokA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake vAra kamaukA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| trIndriya paryAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| caturindriya paryAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / asaMjJI paMcendriya paryAptakake nAma gotrakA jadhanya sthitibandha saMkhyAtaguNA 1 a-A-kA-pratiSvanupalabhyamAnaM vAkyamidaM mapratito'tra yojitam / Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM - [4, 2, 6, 164. visesAhio / tasseva apajattayassa NAmA-godANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajattayassaM NAmA-godANaM ukkassao hidibaMdho visesAhio / asaNNipaMciMdiyapajjattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesaahio| tasseva apajattayassa caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajjattayassa caduNNaM kammANaM ukkassao hidibaMdho visesaahio| asaNNipaMciMdiyapajjattayassa mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho sNkhejgunno| tasseva apajjattayassa mohaNIyassa jahaNNao dvidibaMdho visesAhio / tasseva apajattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesAhio / tasseva pajattayassa mohaNIyassa ukkassao hidibaMdho visesAhio / saNNipaMciMdiyapajattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio) mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / tasseva apajattayassa NAmA-godANaM jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo / caduNNaM kammANaM jahaNNao hidibaMdho visesAhio / mohaNIyassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejjaguNo / tasseva apajjattayassa NAmA-godANaM dvidibaMdhahANANi saMkhejjaguNANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| caduNNaM kammANaM hidibaMdhahANANi visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| mohaNIyassa hidibaMdhahANANi saMkhejjaguNANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| tasseva pajjattayassa NAmA-godANaM TThidibaMdhaTThANANi saMkhejaguNANi / uvakassao hidibaMdho hai| usIke aparyAptakake nAma gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke aparyAptakake nAma-gotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake nAmagotrakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| asaMjJI paMcendriya paryAptakake cAra kauMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| asaMhI paMcendriya paryAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usIke aparyAptakake mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke aparyAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / usIke paryAptakake mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| saMzI paMcendriya paryAptakake nAma-gotrakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usIke aparyAptakake nAmagotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| mohanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usIke aparyAptakake nAma-gotrake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| cAra karmoM ke sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| mohanIyake sthitibandhasthAna saMkhyAteguNe haiN| utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| usIke paryAptakake nAma-gotrake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [303 4, 2, 6, 164.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe anyAbahuaparUvaNA visesaahio| caduNNaM kammANaM hidibaMdhahANANi visesAhiyANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| mohaNIyassa hidibaMdhahANANi saMkhejaguNANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| ___ saMpahi suttaMtoNilINassa edassa appAbahugassa visamapadANaM bhaMjaNappiyA paMjiyAM uccade / taM jahA-tiNNimAsasahassamAbAhaM kAUNa samaUNa-bisamaUNAdikameNa palidovamassa asaMkhejadibhAgaM jAva osAriya baMdhadi tAva NisegaTTidI ca UNA hodi / kudo ? edesu hidibaMdhavisesesu ukssAbAhaM mottUNa aNNAbAhANamabhAvAdo / puNo saMpuNNaAbAhAkaMdaeNaNaukkassadvidiM baMdhamANassa AbAhA samaUNatiNNivAsasahassamettA hodi, pucillAbAhAcarimasamae paDhamaNiseyo paDido tti tassa NiseyahidIe aNtbbhaavaado| samaUNAbAhAkaMdaeNaNaukkassaTidibaMdhe saMpuNNAbAhAkaMdaeNUNaukkassaTThidibaMdhe ca NiseyadvidIyo samANAo, puvilAbAdhAdo saMpahiAbAdhAe samaUNattuvalaMbhAdo / puNo samaUNatiNNivAsasahassANi AbAhabhAveNa dhuvaM kariya samaUNa-bisamaUNAdikameNa jAva palidovamassa asaMkhejadibhAgamettadvidibaMdhaTThANANi osariya baMdhadi tAva NiseyahidI ceva adhika hai / cAra karmoM ke sthitibandhasthAna vizeSa adhika haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| mohanIyake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| aba sUtrake antargata isa alagabahutvake viSama padoMkI bhaMjanAtmaka paMjikAko kahate haiN| yathA, tIna hajAra varSa mAtra AbAdhA karake eka samaya kama, do samaya kama, ityAdi kramase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga taka nIce haTakara sthitiko jaba taka bAMdhatA hai taba taka niSekasthiti hI kama hotI jAtI hai, kyoMki, ina sthitibandhoM meM utkRSTa AbAdhAke atirikta anya AbAdhAoMkI sambhAvanA nahIM hai| pazcAt sampUrNa AvAdhAkANDakase rahita utkRSTa sthitiko bAMdhanevAle jIvake AbAdhAkA pramANa eka samaya kama tIna hajAra varSa hotA hai, kyoMki pUrvokta AbAdhAke antima samayameM cUMki prathama niSeka AcukA hai ataH vaha niSeka sthitimeM garbhita hai / eka samaya kama AbAdhAkANDakase hIna utkRSTa sthitibandhameM tathA sampUrNa AbAdhAkANDakase hIna utkRSTa sthitibandhameM niSeka sthitiyAM samAna haiM, kyoMki, pahilekI AbAdhAse isa samayakI AbAdhA eka samaya taka pAyI jAtI hai / phira eka samaya kama tIna hajAra varSoMko AbAdhA rUpase sthira karake eka samaya kama, do samaya kama, ityAdi kramase jaba taka palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra sthitibandhasthAna nIce haTakara sthitiko bAMdhatA hai taba taka kevala niSeka sthiti hI 1kArikA svalpavRttistu sUtra sUcanakaM smRtam / TIkA nirantaraM vyAkhyA paJjikA pdbhnyjikaa|| prameyara0 (vaijeyapriyaputrasyetyA dizlokasya TippaNyAm ) pijyate'rtho'syAmiti 'piji bhASArthaH' asmAccaurAdikAdadhikaraNe "gurozca halaH" ityapratyaye, pRSodaratvAdikArasyAkAre svArthe kani ca, piJjayatIti vigrahe tu kvani vA paJjikA nizzeSapadasya vyaakhyaa| amarakoSa 3, 5, 7. (rasAlAkhyA TIkA) 2 pratiSu 'puNa' iti paatthH| Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 164. UNA hodi, samaUNukkassAbAdhAe tattha dhuvabhAveNa avtthtthaanndsnnaado| puNo bidiyaAbAdhAkaMDayamettamosariya baMdhe ukkassAbAhA dusamaUNA hodi / kudo ? samauttarahidibaMdhaNisegahidIhi saha samaUNahidibaMdhaNisegaTThidINaM smaannttuvlNbhaado| puNo etto samaUNadusamaUNAdikameNa jAva palidovamassa asaMkhejadibhAgeNUNahidi baMdhadi tAva dusamaUNatiNNivAsasahassamettA AbAhA hoMdi / saMpuNNesu AbAhAkaMdaesu parihINesu tisamaUNatiNNivAsasahassamettaAbAhA hodi / evaM samaUNAbAhAkaMdayamettAo hidIyo jAva parihAyati tAva ekkA ceva AbAhA hodUNa puNo saMpuNNegAbAhAkaMdayamettahidIsu parihINAsu puvilAbAhAdo saMpahiyAbAhA samaUNA hodi ti savvattha vattavvaM / edeNa kameNa odAredavvaM jAva jahaNNAbAhA jahaNNaNiseyahidI ca ciTThadi tti / jahaNNaTidibaMdhAdo samauttarAdikameNa jAva samaUNAbAhAkaMdayamettahidIyo baDDidUNa baMdhadi tAva AbAhA jahaNiyA ceva hodi / puNo saMpuNNamegamAbAhAkaMdayamettaM baDhidUNa baMdhamANassa AbAhA jahaNNAbAhAdo samauttarA hodi / AbAhAvaDDidasamae NisegahidI Na vaDhDhadi, akkameNa doNaM hidINaM vaDDippasaMgAdo / dosu samaesu jugavaM vaDidesu ko uttarottara kama hotI jAtI hai, kyoMki, unameM eka samaya kama utkRSTa AvAdhAkA dhruSa svarUpase avasthAna dekhA jAtA hai| pazcAt dvitIya AbAdhAkANDakake barAbara sthitibandhasthAna nIce haTakara jo sthitibandha hotA hai, usameM utkRSTa AbAdhA do samaya kama hotI hai, kyoMki, eka samaya adhika sthitibandhoMkI niSeka sthitiyoMke sAtha eka samaya kama sthitibandhakI niSekasthitiyoMkI samAnatA pAyI jAtI hai / isake Age eka samaya kama, do samaya kama, ityAdi kramase jaba taka palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna sthitiko bAMdhatA hai taba taka AvAdhA do samaya kama tIna hajAra varSa pramANa hotI hai / sampUrNa AvAdhA-kANDakoMke hIna honepara AbAdhA tIna samaya kama tIna hajAra varSa mAtra hotI hai| isa prakAra jaba taka eka samaya kama AbAdhAkANDakake barAbara sthitiyAM hIna hotI haiM taba taka eka hI AbAdhA hotI hai| pazcAta sampUrNa eka AbAdhAkANDakake barAbara sthitiyoMke hIna ho jAnepara pahilekI AbAdhAse isa samayakI AbAdhA eka samaya kama hotI hai, aisA sarvatra kathana karanA cAhiye / isa kramase jaba taka jaghanya AvAdhA aura jaghanya niSekasthiti prApta nahIM hotI taba taka nIce utAranA caahiye| jaghanya sthitibandhase eka samaya adhika, do samaya adhika, ityAdi kramase jaba taka eka samaya kama AbAdhAkANDakake barAbara sthitiyAM vRddhiMgata hokara bandha hotA hai taba taka AbAdhA jaghanya hI hotI hai / punaH sampUrNa eka AbAdhAkANDakake barAbara si vRddhigata honepara sthitiko bA~dhanevAle jIvake jaghanya AbAdhAkI apekSA eka samaya adhika AbAdhA hotI hai / AbAdhAkI vRddhike samayameM niSekasthitikI vRddhi nahIM hotI, kyoMki, vaisA honepara eka sAtha donoM sthitiyoMkI vRddhikA prasaMga AtA hai| zaMkA-do samayoMkI eka sAtha vRddhi honepara kyA doSa hai ? 1 pratiSu parikSINesu' iti pAThaH / 2 mapratipATho'yam / a-A-kA-tApratiSu ' vaDide' iti pAThaH / Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 164.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe aNyAbahuaparUvaNA [305 doso ? Na, jahaNNahidimukkassadimhi sohiya rUve pakkhitte hidibaMdhaTThANANamaNuppattippasaMgAdo / Na ca evaM, hidibaMdhaTThANasutteNa saha virohAdo / evaM kade antomuhuttUNatiNNivAsasahassamettANi AbAhAhANANi laddhANi' hoti / jattiyANi AbAhAhANANi tattiyANi ceva AbAhAkaMdayANi labbhaMti / Navari aMtimamAbAhakaMdayamegarUvarNa / kudo ? jahaNNahidijahaNNAbAhAe carimasamayassa savvaNisegahidIsu parihINAsu jhnnnnhidigghnnaado| mohaNIyassa aMtomuhattUNasattavAsasahassamettANi AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca havaMti / etya AbAhAkaMdaesu egarUvaavaNayaNassa kAraNaM puvvaM va vattavvaM / evamUNide AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca tullANi tti appAbahugasutteNa viroho kiNNa hodi tti utte, Na, vIcArahANesu uppaNNaAbAhAkaMdayasalAgANaM tehi samANattaM paDi virohaabhaavaado| ___NAmA-godANamaMtomuhuttUNabevAsasahassamettANi AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi havaMti / samAdhAna-nahIM, kyoMki, aisA honese utkRSTa sthitimeMse jaghanya sthitiko kama karake eka aMka milAnepara sthitibandhasthAnoMkI utpattikA prasaMga AtA hai| parantu aisA hai nahIM, kyoMki, sthitibandhasthAna sUtrake sAtha virodha AtA hai| ___isa prakAra karanepara antamuhUrtase rahita tIna hajAra varSa pramANa AbAdhAsthAna prApta hote haiN| jitane AbAdhAsthAna prApta haiM utane hI AbAdhAkANDaka prApta hote haiN| vizeSa itanA hai ki antima AbAdhAkANDaka eka aMkase hIna hotA hai, kyoMki, jaghanya sthiti sambandhI jaghanya AbAdhAke antima samayakI saba niSekasthitiyoMkI hAni ho jAnepara jaghanya sthitikA grahaNa kiyA gayA hai| mohanIya karmake antarmuhUrtase hIna sAta hajAra varSa pramANa AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka hote haiN| yahA~ AbAdhAkANDakoM se eka aMka kama karanekA kAraNa pahileke hI samAna kahanA caahiye| zaMkA-isa prakAra kama karanepara 'AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM tulya haiM ' isa alpabahutvasUtrake sAtha virodha kyoM nahIM hogA? samAdhAna-isa zaMkAke uttaramai kahate haiM ki usase virodha nahIM hogA, kyoMki, ghIvArasthAnoMmeM utpanna AvAdhAkANDakazalAkAoMkI unake sAtha samAnatAmeM koI virodha nahIM hai| nAma va gotrake AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka antarmuhUrta kama do hajAra varSa pramANa haiN| 1 a-A-kApratiSu hidIhi ' iti paatthH| 2 a-A-kA pratiSu 'addhANi' iti paatthH| 3 a-A-kApratiSu 'rUvANaM' iti paatthH| cha. 11-39 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 164. __ Auassa aMtomuhattUNapuvvakoDitibhAgamettANi AbAhaTThANANi / AbAhAkaMdayAMNi puNa Nasthi / kAraNaM ciMtiya vattavvaM / jeNevaMvihamAbAhAkaMdayaM teNegAbAhAkaMdaeNa samaUNajahaNNahidimovaTTiya laddhammi egarUve pakkhitte jahaNiyA AbAhA Agacchadi / adhavA, jahaNNAbAhAe AbAhAhANaguNidaegAbAhAkaMdae bhAge hide jaM laddhaM teNe hidibaMdhahANesu bhAge hide jahaNiyA AbAhA Agacchadi / adhavA, jahaNNAbAhAe ukkassAbAhamovaTTiya laddheNa egamAbAhAkaMdayaM guNiya teNa ukkassahidIe bhAge hidAe jahaNiyAbAhA hodi / ekkeNa AbAhAkaMdaeNa hidibaMdhahANesu bhAge hidesu AbAhahANANi AgachaMti / jahaNNAbAhamukkassAbAhAdo sohide suddhasesamAbAhahANaviseso NAma / ekkeNAbAhAkaMdaeNa ukkassahidIe bhAge hidAe ukkassAbAhA hodi / egapadesaguNahANihANaMtareNa kammahidimheiM bhAge hide NANApadesaguNahANihANaMtarANi AgacchaMti / NANApadesaguNahANihANatarehi kammahidIe ovaTTidAe egapadesaguNahANihANaMtaraM hodi / ukkassiyAe AbAhAe ukkassahidIe ovaTTidAe egamAbAhAkaMdayaM hodi / adhavA, AbAhAhANehi hidibaMdhahANesu ovaTTidesu egamAbAhakaMdayaM hodi / jahaNiyAe AbAhAe egamAbAhAkaMdayaM guNiya puNo ___Ayuke AbAdhAsthAna antarmuhUrta kama pUrvakoTike tRtIya bhAga pramANa haiN| usake AbAdhAkANDaka nahIM hote| isakA kAraNa vicArapUrvaka kahanA caahiye| jisa kAraNa isa prakArakA AbAdhAkANDaka hai isIliye eka AvAdhAkANDakakA eka samaya kama jaghanya sthitimeM bhAga denepara jo labdha ho usameM eka aMka milA denepara ghAya AbAdhAkA pramANa AtA hai / athavA, jaghanya AbAdhAkA AvAdhAsthAnoMse guNita eka AvAdhAkANDakameM bhAga denepara jo labdha ho usakA sthitibandhasthAnoMmeM bhAga denese jaghanya AbAdhA AtI hai| athavA, utkRSTa AvAdhAmeM jaghanya AvAdhAkA bhAga dekara jo prApta ho usase eka AvAdhAkANDakako guNita karanA cAhiye / pazcAt prApta rAzikA utkRSTa sthitimeM bhAga denepara jaghanya AbAdhAkA pramANa AtA hai| sthitibandhasthAnoMmeM eka zrAbAdhAkANDakakA bhAga denepara AvAdhAsthAnoMkA pramANa bhAtA hai / utkRSTa AbAdhAmese jaghanya AvAdhAko kama karanepara jo zeSa rahe vaha AbAdhAsthAnavizeSa kahalAtA hai| utkRSTa sthitimeM eka AvAdhAkANDakakA bhAga denepara uskRSTa ASAdhAkA pramANa AtA hai| karmasthitimeM ekapradezaguNahAnisthAnAntarakA bhAga denepara nAnApradezaguNahAnisthAnAntarakA pramANa AtA hai| nAnApradezaguNahAnisthAnAntarakA karmasthitimeM bhAga denepara eka pradezaguNahAnisthAnAntarakA pramANa AtA hai| utkRSTa sthitimeM utkRSTa AbAdhAkA bhAga denepara AvAdhAkaNDakakA pramANa hotA hai| athavA, sthitibandhasthAnoM meM AbAdhAsthAnoMkA bhAga denepara eka AvAdhAkANDakakA pramANa 1 apratau 'jaM baMdhaM ti teNa', Apratau 'jaM baMdha teNa', iti paatthH| 2 a-A-tApratiSu 'kammadvidiM', kApratI 'kammadvidi' iti pAThaH / Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 164.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe appAbahuaparUvaNA [307 tattha rUvaNe AbAhAkaMdae avaNide jahaNNahidibaMdho hodi / AbAhahANavisesehi egamAbAhAkaMdayaM guNiya tattha rUvUNAbAhAkaMdae pakkhitte hidibaMdhaTTANaviseso hodi / ukkassiyAe AbAhAe egaAbAhAkaMdae guNide ukkassaTidibaMdho hodi / - saMpahi caduNNameiMdiyajIvasamAsANamaTTaNNaM vigaliMdiyajIvasamAsANaM ca AbAhAhANANemAbAhAkaMdayANaM ca pamANaparUvaNaM kassAmo / taM jahA--saMkhejapalidovamamettavIcArahANehi jadi saMkhejAvaliyamettANi AbAhaTTANANi AbAhAkaMdayANi ca labhaMti to palidovamassa saMkhejadibhAgamettavIcArahANANaM palidovamassa asaMkhejadibhAgamettavIcArahANANaM ca kettiyANi AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAe ovaTTidAe caduNNameiMdiyajIvasamAsANamAvaliyAe asaMkhejadibhAgamettANi AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca hoti / beiMdiyAdiaTTaNaM pi jIvasamAsANamAvaliyAe saMkhejadibhAgamettANi AbAhAhANANi AbAhAkaMdayANi ca hoti / evaM NANApadesaguNahANihANaMtarANamegapadesaguNahANihANaMtarassa ca terAsiyaM kAUNa savvajIvasamAsasavvakammahidINaM pamANaparUvaNaM kAyavvaM / hotA hai| jaghanya AbAdhAse eka AbAdhAkANDakako guNita karake usameM se eka kama AbAdhAkANDakako ghaTA denepara jaghanya sthitibandha hotA hai| AbAdhAsthAnavizeSoMse eka AbAdhAkANDakako guNita karake prApta rAzimeM eka kama AbAdhAkANDakako milAnepara sthitibandhasthAnavizeSa prApta hotA hai / utkRSTa AvAdhAse eka AbAdhAkANDakako guNita karanepara utkRSTa sthitibandha prApta hotA hai| aba cAra ekendriya samAsoM aura ATha vikalendriya jIvasamAsoMke AvAdhAsthAnoM va AvAdhAkANDakoMke pramANakI prarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra hai-saMkhyAta palyopama pramANa vIcArasthAnoMse yadi saMkhyAta Avali pramANa AvAdhAsthAna va AbAdhAkANDaka prApta hote haiM, to palyopamake saMkhyAtaveM bhAga mAtra vIcArasthAnoM aura palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra vIcArasthAnoMke kitane AvAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka prApta hoMge, isa prakAra pramANase phalaguNita icchAko apavartita karanepara cAra ekendriya jIvasamAsoMke Avalike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra AvAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka prApta hote haiN| dvIndriyAdika AThoMhI jIvasamAsoMke Avalike saMkhyAtaveM bhAga mAtra AvAdhAsthAna va AvAdhAkANDaka hote haiM / isI prakAra nAnApradezaguNahAnisthAnAntaroM aura eka pradezaguNahAnisthAnAntarakA trairAzika karake samasta jIvasamAsoM sambandhI karmasthitiyoMke pramANakI prarUpaNA karanA caahiye| 1kApratI AbAhAhANANi', tApratI AbAhATraNANi (f), iti paatthH| 2 a-aaprtyo| 'vicArahANehiyo jadi kAprasau vicAradANehio jadi'. tAprato vicArahANehiya (hito) iti paatthH| 3 tAprato'labbhadi (bhaMti)', iti paatthH| 4 tAprato' asaMkhe.' iti paatthH| 5 tAprato 'saMkhejadi' iti pAThaH 6 tApratI'ca' ityetaspadaM nAsti / Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 165. savvatthovA Auassa jahaNNAbAhA idi vutte asaMkheyaddhapiDhamasamae AuakammabaMdhamADhaviya jahaNNabaMdhagaddhAe carimasamae vaTTamANassa jA AbAhA sA ghettavvAM, tatto UNAe~ aNNAbAhAe aNuvalaMbhAdo / khuddAbhavaggahaNappahuDi samauttara- dusamauttarAdikameNa jAva apajattaukkassAuaM ti tAva NiraMtaraM gaMtRRNa puNo uvari aMtomuhuttamaMtaraM hoNa saNa asaNapajattANaM jahaNNAuaM hodi / puNo edamAdiM kAdUNa uvari NiraMtaraM gacchadi jAva tettIsasAgarovamANi tti / teNa jahaNNavidibaMdhamukkassaTThidibaMdhamhi sohide sesakammANaM va Auassa dvidibaMdhANaviseso Na uppajadi tti ghettavvaM / evamappA bahugaM samattaM / - ( bidiyA cUliyA ) ThidibaMdhajjhavasANaparUvaNadAe tattha imANi tiNNi aNiogadArANi jIvasamudAhAropayaDisamudAhAro dvidisamudAhAro rtti // 165 // saMpadhi imA kAlavihANassa bidiyA cUliyA kimahamAgadA ? ThidibaMdhahANANaM kAraNabhRdaajjhavasANaTThANaparUvaNaGkaM / (TThidibaMdhaTThANabaMdhakAraNasaMkilesa-visohiTThANANaM parUvaNA 308 ] ' AyukI jaghanya AbAdhA sabase stoka hai aisA' kahanepara asaMkhyeyAddhA asaMkSepADA ) ke prathama samaya meM Ayu karmake bandhako prArambha karake jaghanya bandhakakAlake antima samaya meM vartamAna jIvake jo AbAdhA hotI hai usakA grahaNa karanA cAhiye, kyoMki usase hIna aura anya AbAdhA pAyI nahIM jAtI / kSudrabhavagrahaNako Adi lekara eka samaya adhika do samaya adhika ityAdi krama se jaba taka aparyAptakakI utkRSTa Ayu nahIM prApta hotI taba taka nirantara jAkara tatpazcAt antarmuhUrta antara hokara saMjJI va asaMzI paryAtakoMkI jaghanya Ayu hotI hai / phira isako Adi lekara Age tetIla sAgaropama taka nirantara jAte haiM / isaliye utkRSTa sthitibandhameMse jaghanya sthitibandhako kama karanepara zeSa karmoMke samAna Ayu karmakA sthitibandhavizeSa utpanna nahIM hotA, aisA grahaNa karanA cAhiye / isa prakAra alpabahutva samApta huA / (dvitIya cUlikA ) sthitibandhAdhyavasAyasthAnaprarUpaNA adhikRta hai / usameM ye tIna anuyogadvAra haiM-- jIvasamudAhAra, prakRtisamudAhAra aura sthitisamudAhAra // 165 // zaMkA- aba yaha kAlavidhAnakI dvitIya cUlikA kisaliye AyI hai ? samAdhAna sthitibandhasthAnoMke kAraNabhUta adhyavasAnasthAnoMkI prarUpaNA karaneke liye prApta huI hai / 1 mapratipATho'yam / a A-kA-tApratiSu ' saMkheyaddhA -' iti pAThaH / 2 a A-kApratiSu ' jAva AbAhA ghettavvA', mapratau 'nAva AbAhA sA ghettavvA' iti pAThaH / 3 pratiSu ' UNae' iti pAThaH / 4 mapratipATho'yam / a-A-kA-tApratiSu 'aNNAbAhA aNuvalaMbhAdo' iti pAThaH / 5 tadevamuktamalpabahutvam / idAnIM sthitibandhAdhyavasAyasthAnaprarUpaNA kartavyA / tatra trINyanuyogadvArANi / tadyathA -- sthitisamudAhAraH 1, prakRti - samudAhAraH 2, jIvasamudAhArazca 3 / samudAhAraH pratipAdanam / ka.pra. (ma.TI.) 1,87 gAthAmA utthA nikA / Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 165. ] veyaNamahA hiyAre veyaNakAlavihANe dvidibaMdha jhava jANaparUvaNA [ 309 paDhamAe cUliyAe kadA ceva, puNo tattha parUvidANaM saMkilesa - visohiTThANANaM parUvaNANa kAyavvA; puNaruttadosappasaMgAdo Na ca kasA udayadvANANi mottUNa dvidibaMdhassa kAraNamatthi, dvidiaNubhAge kasAyado kuNadi tti vayaNeNa virohappasaMgAdo tti ? ettha parihAro uccade / taM jahA - asAdabaMdhapAoggakasA udayadvANANi saMkileso NAma / tANi ca hI vANa hoNa bidiyaTThidipahuDi visesAhiya kameNa tAva gacchaMta jAva ukkassaTThidi tti / edANi ca savvamUlapayaDINaM samANANi, kasAeNa viNA bajjhamANamUlapaaste aNuvalaMbhAdo | sAdabaMdhapAoggANi kasAuda yahANANi visohidvANANi / edANi ca ukkassaTTidIe thovANi hodUNa ducarimaMTThidippahuDippagaNaNAdo visesAhiyakameNa tAva gacchaMti jAva jahaNNaTThiditi / saMkilesaTThANehiMto kimahaM visohidvANANi UNattamuvagayANi 1 Na, sAbhAviyAdo / edANi saMkilesavisohidvANANi NAma dvidibaMdhamUlakAraNabhUdANi dorsa dvidibaMdhaTThANaparUvaNAe vaNNaNA kadA / Na ca ettha edesiM puvvaM parUvidANaM parUvaNA atthi jeNa puNaruttadoso hoje, kiMtu ettha dvidibaMdhaTTANANaM visesapaccayassa dvidibaMdhajjhavasANasaNNidassa parUvaNA kIrade / Na puNaruttadoso vi Dhukkade, puvvamaparUvidaTThidi zaMkA -- sthitibandhasthAnoMke kAraNabhUta saMkleza-vizuddhisthAnoMkI prarUpaNA prathama cUlikA meM kI hI jA cukI hai, ataH vahAM varNita saMkleza-vizuddhisthAnoMkI prarUpaNA phirase nahIM kI jAnI cAhiye; kyoMki, vaisA karanepara punarukta doSakA prasaMga AtA haiM / kaSAyodaya sthAnoMko chor3akara sthitibandhakA aura koI dUsarA kAraNa saMbhava nahIM hai, kyoMki, vaisA honepara " sthiti va anubhAgako kaSAyase karatA hai " isa Agama vAkyake sAtha virodhakA prasaMga AtA hai ? samAdhAna-yahAM isa zaMkAkA uttara kahate haiM / vaha isa prakAra hai-asAtAvedanIyake bandha yogya kaSAyodayasthAnoMko saMkleza kahA jAtA hai / ve jaghanya sthiti meM stoka hokara Age dvitIya sthitise lekara utkRSTa sthiti taka vizeSAdhikatA ke kramase jAte haiN| ye saba mUla prakRtiyoMke samAna haiM. kyoMki, kaSAyake vinA baMdhako prApta honevAlI koI mUla prakRti pAyI nahIM jAtI / sAtAvedanIyake bandha yogya pariNAmoMko vizuddhisthAna kahate haiM / ye utkRSTa sthiti meM stoka hokara Age dvicarama sthitise lekara jaghanya sthiti taka gaNanAkI apekSA vizeSa adhikatA ke kramale jAte haiM / zaMkA- vizuddhisthAna saMklezasthAnoMkI apekSA hInatAko kyoM prApta haiM ? samAdhAna nahIM, kyoMki ve svabhAvase hI hInatAko prApta haiN| ye saMkleza-vizuddhisthAna sthititrandhake mUla kAraNabhUta haiM / inakA varNana sthitibandhasthAnaprarUpaNA meM kiyA gayA hai| yahAM pUrva meM varNita inakI punaH prarUpaNA nahIM kI jA rahI hai, jisase ki punarukta doSa honekI sambhAvanA ho / kintu yahAM sthitibaMdhAdhyabasAna nAmase prasiddha sthitibandhasthAnoMke vizeSa pratyaya ( kAraNa ) kI prarUpaNA kI jA rahI hai / ataH punarukta doSa bhI sambhava nahIM hai, kyoMki, yahAM pUrva meM jinakI prarUpaNA nahIM kI gayI hai, una bandhAdhyavasAnasthAnoM kI prarUvaNA kI gayI hai / 1 a-bhApratoH ' jeNa puNaruttadoso Na hojja' kAprato je buNa butadosro Na hojja' iti pAThaH / Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 165. bNdhjjhvsaannhaannpvnnttaado| hidibaMdhajjhavasANaTThANANi kasAudayaTThANANi Na hoti tti kadhaM Navvade 1 NAmA-godANaM hidibaMdhajjhavasANahANehiMto caduNNaM kammANaM hidibaMdhajjhavasANahANANi [ asaMkhejaguNANi tti appAbahugasuttAdo / jadi puNa kasAudayahANANi ceva hidibaMdhajjhavasANahANANi ] hoti to NedamappAbahugaM dhaDade, kasAyodayahANeNa viNA mUlapayaDibaMdhAbhAveNa savvapayaDiTidibaMdhajjhavasANahANANaM samANattappasaMgAdo / tamhA savvamUlapayaDINaM saga-sagaudayAdo samuppaNNapariNAmANaM saga-sagahidibaMdhakAraNatteNa hidibaMdhajjhavasANahANasaNNidANaM ettha gahaNaM kAyavvaM, aNNahA uttadosappasaMgAdo / edesiM hidibaMdhajjhavasANaTThANANaM paravaNamimA bidiyA cUliyA AgadA / tatya tiNNi ANiyogaddArANi jIva-payaDi-dvidisamudAhArabhedeNa )tatya jIvasamudAhAro kimaDhe Agado? sAdAsAdANaM ekvekisse hidIe ettiyA jIvA hoti Na hoti tti jaannaavnn?maagdo| payaDisamudAhAro kimaDhamAgado ? edisse payaDIe hidibaMdhajjhavasANahANANi ettiyANi ____zaMkA-sthitibandhAdhyavasAnasthAna kaSAyodayasthAna nahIM haiM, yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna-nAma va gotrake sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkI apekSA cAra kauke sthitibandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAtaguNe haiM, isa alpabahutvasUtrase vaha jAnA jAtA hai| yadi kaSAyodayasthAna hI sthitivandhAdhyavasAnasthAna hoM to yaha alpabahutva ghaTita nahIM ho sakatA hai, kyoMki, kaSAyodayasthAnake vinA mula prakRtiyoMkA bandha na ho sakanese sabhI mUla prakRtiyoMke sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkI samAnatAkA prasaMga AtA hai / ata eva saba mUla prakRtiyoMke apane apane udayase jo pariNAma utpanna hote haiM unakI hI apanI apanI sthitike bandhameM kAraNa honese sthitibandhAdhyavasAnasthAna saMzA hai| unakA hI grahaNa yahA~ karanA cAhiye, kyoMki, anyathA punarukta doSakA prasaMga AtA hai| ___ ina sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkI prarUpaNAke liye dvitIya cUlikAkA avatAra huA hai| usameM tIna anuyogadvAra haiM-jIvasamudAhAra, prakRtisamudAhAra aura sthitismudaahaar| zaMkA-inameM jIvasamudAhAra kisaliye AyA hai ? samAdhAna sAtA va asAtAkI eka eka sthitimeM itane jIva haiM va itane nahIM hai, isa bAtake jJApanArtha jIvasamudAhAra prApta huA hai| prakRtisamudAhAra kisaliye AyA hai ? isa prakRtike sthitibandhAdhyavasAnasthAna itane hote haiM aura itane nahIM hote haiM, isa 1a-A-kA-tApratiSvanupalabhyamAnamidaM hetuvacanaM mapratito'tra yojitam / 2 a-A-kA-tApratiSvanupalabhyamAno'yaM koSThakasthaH pATho mapratito'tra yojitH| For Privafe & Personal Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 166. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe TThidibaMdhajjhavasANaparUvaNAM [311 hoti [ ettiyANi ] Na hoti tti jANAvaNa?mAgado / hidisamudAhAro kimaTThamAgado ? edisse hidIe ettiyANi hidibaMdhajjhavasANaTThANANi hoti, ettiyANi Na hoti tti jANAvaNaTuM / Na ce tiNNi aNiyogaddArANi mottUNa etya cautthamaNiyogadAraM saMbhavadi, aNuvalaMbhAdo / payaDiTidisamudAhArANaM hidibaMdhajjhavasANaTThANaparUvaNaTuM hodu NAma, payaDi-hidIo assidUNa tattha hidibaMdhajjhavasANahANaparUvaNuvalaMbhAdo / Na jIvasamudAhArassa, tattha tadaNuvalaMbhAdo ti ? Na esa doso, ThidINaM kaje kAraNokyAreNa ThidibaMdhajjhavasANahANavavaesovalaMbhAdo / Na ca jIvasamudAhAro uvayAreNa hidibaMdhajjhavasANahANasaNNidadvidIyo Na pasvedi, tattha jiivvisesidhidipruuvnnuvlNbhaado| adhavA, ThidibaMdhajjhavasANahANamAsao tti jIvANaM tattha tavvavaeso tti Na doso| jIvasamudAhAre tti je te NANAvaraNIyassa baMdhA jIvA te duvihA-sAdabaMdhA ceva asAdabaMdhA ceva // 166 // __puvuddiTTaahiyArasaMbhAlaNaTaM jIvasamudAhAro payadaM ti ajjhAhAro kAyavvo, aNNahA bAtakA parizAna karAneke liye prakRtisamudAhArakA avatAra huA hai| sthitisamudAhAra kisa liye AyA hai ? isa sthitike itane sthitibandhAdhyavasAnasthAna hote haiM aura itane nahIM hote haiM, isakA parikSAna karAne ke liye sthitisamudAhAra prApta huA hai| ina tIna anuyogadvAroMko chor3akara yahAM kisI cauthe anuyogadvArakI sambhAvanA nahIM hai, kyoki, vaha pAyA nahIM jaataa| zaMkA-sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkI prarUpaNA karaneke liye prakRtisamudAhAra va sthitisamudAhArakI sambhAvanA bhale hI ho, kyoMki, prakRti va sthitikA Azraya karake vahAM sthitibandhAbhyavasAnasthAnoMkI prarUpaNA pAyI jAtI hai| kintu jIghasamudAhArakI sambhAvanA nahIM hai, kyoMki, vahAM unakI prarUpaNA pAyI nahIM jAtI? samAdhAna yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, kAryameM kAraNakA upacAra karanese sthitiyoMkI sthitibandhAdhyavasAnasthAna saMjJA pAyI jAtI hai / aura jIvasamudAhAra upacArase sthitibandhAdhyavasAnasthAna saMjJAko prApta huI sthitiyoMkI prarUpaNA na karatA ho, aisA hai nahIM; kyoMki, usameM jIvase vizeSatAko prApta huI sthitiyoMkI prarUpaNA pAyI jAtI hai / athavA, cU~ki sthitibandhAdhyavasAnasthAna Asrava hai, ataH vahA~ jIvoMkI ukta saMjJAmeM koI doSa nahIM hai| jIvasamudAhAra prakRta hai| jo jJAnAvaraNIyake bandhaka jIva haiM ve do prakAra haiMsAtabandhaka aura asAtabandhaka // 166 // pUrvohiSTa adhikArakA smaraNa karAneke liye 'jIvasamudAhAra prakRta hai' aisA abhyAhAra karanA cAhiye, kyoMki anyathA parijJAna nahIM ho sktaa| 'sAnubaMdhA' 1 a-A-kApratiSu 'jANASaNaTuM ca' iti paatthH| 2 A-kA-tApratiSu 'parUvaNataM' iti paatthH| 3 apratau jIvasamudAhAro' iti paatthH| 4 tApratIti ' ityetatpadaM nAsti / Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 ] - chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 167. atthapaDivattIe abhAvAdo / sAdabaMdhA ti utte sAdabaMdhayA tti ghettavyaM, kttaarnnidesaado| NANAvaraNIyassa baMdhayA jIvA' duvihA ceva sAdabaMdhayA asAdabaMdhayA cedi / Na ca sAdAsAdANaM baMdheNa viNA NANAvaraNIyassa baMdhayA jIvA atthi, annuvlNbhaado| ettha NANAvaraNIyagahaNaNa NANAvaraNAdINaM dhuvabaMdhINaM payaDINaM baMdhayA jIvA duvihA tti vattavvaM / sAdabaMdhayA idi utte sAda-thira-subha-sussara-subhaga-Adeja-jasakitti-uccAgodANamaTTaNNaM suhapayaDINaM pariyattamANINaM gahaNaM kAyavvaM, aNNoNNAviNAbhAvibaMdhAdo / asAdabaMdhayA idi utte asAda-athira-asuha-dubhaga-dussara-aNAdeja-ajasagitti-NIcAgodabaMdhayANaM gahaNaM kAyavvaM, baMdheNa aNNoNNAviNAbhAvittadaMsaNAdo / sAdAsAdAdINamakkameNa egajIvammi baMdho kiNNa jAyade ? Na, acaMtAbhAveNa pddisiddhakkmpputtiido| sAdAsAdAdINamakkamabaMdhe jIvANaM sattI patthi tti bhaNidaM hodi / / tattha je te sAdabaMdhA jIvA te tivihA- cauTThANabaMdhA tiTThANabaMdhA biTThANabaMdhI // 167 // . tattha sAdabaMdhA jIvA ti NiddeseNa asAdabaMdhayajIvANaM paDiseho kado / tivihA tti vayaNeNa cauvvihAdipaDiseho kdo| cauThANa-tihANa-biTThANamidi tiviho sAdANu bhAgo hodi / sAdAvedaNIe egahANANubhAgo Natyi, tahANuvalaMbhAdo / baMdhaM paDi egaTThAkahanepara 'sAdabaMdhayA' arthAt sAtAvedanIyake bandhaka, aisA grahaNa karanA cAhiye, kyoMki, kartAkA nirdeza hai| jJAnAvaraNIyase bandhaka jIva do prakAra hI haiM-sAtabandhaka aura asAtabandhaka / sAtA va asAtA vedanIyake bandhase rahita jJAnAvaraNIyake bandhaka jIva nahIM haiM, kyoMki ve pAye nahIM jAte / sUtra meM jo jhAnAvaraNIya padakA upAdAna kiyA hai usase jJAnAvaraNAdika dhruva prakRtiyoMke bandhaka jIya do prakAra haiM, aisA kahanA caahiye| 'sAdabaMdhayA ' kahanepara sAtA, sthira, zubha, susvara, subhaga, Adeya, yazakIrti aura uzcagotra, ina ATha parivartamAna prakRtiyoMkA grahaNa karanA cAhiye, kyoMki, inake bandhameM paraspara avinAbhAva sambandha hai| asAdabaMghayA' kahanese asAtA, asthira, azubha, durmaga, dusvara, anAdeya, ayazakIrti aura nIca gotrake bandhakoMkA grahaNa karanA cAhiye, kyoMki, bandhakI apekSA unameM avinAbhAva sambandha dekhA jAtA hai| zaMkA-eka jIvameM eka sAtha sAtA va asAtAdikoMkAbandha kyoM nahIM hotA hai? samAdhAna nahIM, unakI yugapat pravRtti atyantAbhAvase pratiSiddha hai, arthAt sAtA va asAtA AdikoMko eka sAtha bA~dhanemeM jIvoMkI zakti nahIM hai, yaha abhiprAya hai| unameM jo sAtabandhaka jIva haiM ve tIna prakAra haiM-catuHsthAnabandhaka, tristhAnabandhaka aura dvisthAnabandhaka // 167 // sUtrameM 'sAdabandhA jIvA' isa nirdezase asAtabandhaka jIvoMkA niSedha kiyA gayA hai| catuHsthAna, tristhAna aura dvisthAna isa prakArase sAtA vedanIyakA anubhAga tIna prakAra hai / sAtAvedanIyameM ekasthAna anubhAga nahIM hai, kyoMki, paisA pAyA nahIM jaataa| 1baMdhaMtIdhuvapagaDI parittamANigasumANa tiviharasaM cau-tigabiTThANagayaM vivarIyagayaM ca asubhANaM|ka.pra.1.90. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 168. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe DidibaMdhaljhavasANapakhvaNA [313 NANubhAgassa saMbhavo jadi vi Natthi to vi saMta paDucca atthi ti egaTThANANubhAgoM ettha kiNNa parUvido ? Na, baMdhAhiyAre saMtaparUvaNANuvavattIdo / etya sAdANubhAgo jahaNNaphahayappahuDi jAva ukkassaphaddayo tti tAva raceyavvo seDiAgAreNa / tattha paDhamo bhAgo guDasamANo' egaM hANaM, bidiyo bhAgo khaMDasamANo bidiyaM hANaM, tadiyo bhAgo sakkarAtullo tadiyaM ThANaM, cautyo bhAgo amiyasamo cautthaTThANaM / edANi cattArihANANi jammi sAdANubhAgabaMdhe atthi so aNubhAgabaMdho cautthaTThANo / tassa baMdhayA jIvA cauThANabaMdhayA NAma / evaM tihANa-biTThANabaMdhANaM pi parUvaNaM kAyavvaM / evaM sAdabaMdhayA aNubhAgabaMdhabhedeNa tivihA ceva hoti / ___ asAdabaMdhA jIvA tivihI- biTThANabaMdhA tiTThANabaMdhA cauTANabaMdhA ti // 168 // etya asAdANubhAgo puvvaM va seDiAgAreNa ThaidUNa cattAribhAgesu kadesu tattha paDhamabhAgo Nibasamo egaTThANaM, bidiyabhAgo kAMjIrasamo bidiyahANaM, tadiyabhAgo visasamo zaMkAyadyapi bandhakI apekSA ekasthAna anubhAgakI sambhAvanA nahIM hai, tathApi sattvakI apekSA to usakI sambhAvanA hai hii| phira ekasthAnAnubhAgakI prarUpaNA yahA~ kyoM nahIM kI gaI? samAdhAna nahIM, kyoMki bandhake adhikAra meM sattvakI prarUpaNA saMgata nahIM hai| yahA~ jaghanya spardhakase lekara utkRSTa spardhaka taka zreNike AkArase sAtAke anubhAgakI racanA karanA cAhiye / usameM prathama bhAga gur3ake samAna eka sthAna, dvitIya ke samAna dasarA sthAna, tRtIya bhAga zakkarake samAna tIsarA sthAna, aura caturtha bhAga amRtake samAna cauthA sthAna hai / isa prakAra jisa sAtAke anubhAgameM ye cAra sthAna hoM vaha anubhAgabandha caturthasthAna kahA jAtA hai| usako bA~dhanevAle jIva catuHsthAnabandhaka kahalAte haiM / isI prakAra tristhAna aura dvisthAnabandhakoMkI bhI prarUpaNA karanA cAhiye / isa anubhAgake medase sAtabandhaka tIna prakArake haiN| asAtabandhaka jIva tIna prakArake haiM-dvisthAnabandhaka, tristhAnabandhaka aura catuHsthAnabandhaka // 168 // ___yahA~ asAtAke anubhAgako pahilake hI samAna zreNike AkArase sthApita karake cAra bhAga karanepara unameM se prathama bhAga nImake samAna eka sthAna, dvitIya bhAga kAMjIrake samAna isare sthAna, tRtIya bhAga viSake samAna tIsare sthAna, aura caturtha bhAga hAlAhalake 1 a-A-kApratiSu 'guNasamANo', tApratau 'guNa (Da) samANo' iti paatthH| 2 iha zubhaprakRtInAM rasa: kssiiraadirsopmH| azubhaprakRtInAM tu ghossaatkii-niNbaadirsopmH| ukta ca-'ghosADai-nibuvamo asubhANa subhASa khIra-khaMDuvamo' iti / kSIrAdirasazca svAbhAvika ekasthAnika umyate / yostu karSayorAvartane kRte sati yo'vaziSyate ekaH karSaH sa visthAnikaH / prayANAmAvartane kRte sati ya uddharita ekaH karSaH tristhaangtH| caturNA tu karSaNAmAvartane kRte sati yo'vaziSTaH ekaH karSaH sa catusthAnagataH / ka. pra. (ma. TI.) 1,90. 3 apratau ' asAdabaMdhajIvA tivihA' iti pAThaH / cha. 11-40. Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 169. tadiyaM ThANaM, cauttho bhAgo hAlAhalatullo cautyahANaM / tatya doNNi hANANi jamhi aNubhAgabaMdhe so bihANo' NAma / tassa baMdhayA jIvA biTThANabaMdhA / evaM tihANabaMdhANaM cauhANabaMdhANaM ca parUvaNA kAyavvA / evamaNubhAgabaMdhamassidUNa asAdabaMdhA tivihA hoti / savvavisuddhA sAdassa cauTThANabaMdhA jIvoM // 169 // savvehiMto visuddhA savvavisuddhA / sAdabiTThANa-tihANabaMdhaehiMto sAdassa cauThANabaMdhA jIvA suLu visuddhA ti uttaM hodi / etthe kA visuddhadA NAma ? aitivvakasAyAbhAvo madakasAo visuddhadA tti ghettavvA / tattha sAdassa cauTThANabaMdhA jIvA savvavisuddha tti bhaNide suTThamaMdasaMkilesA tti ghettavvaM / jahaNNahidibaMdhakAraNajIvapariNAmo vA visuddhadA NAma / tiTThANabaMdhA jIvA saMkiliTTadaroM // 170 // sAdacauhANabaMdhaehiMto sAdasseva tiTThANANubhAgabaMdhayA jIvA saMkiliTThadarA, kasAukkaDDA tti bhaNidaM hodi / samAna cauthe sthAna rUpa hai / unameMse jisa anubhAgabandhameM do sthAna haiM vaha dvisthAna anubhAgabandha kahalAtA hai| usako bAMdhanevAle jIva dvisthAnabandhaka kahe jAte haiN| isI prakAra tristhAnabandhaka aura catuHsthAnabandhaka jIvoMkI prarUpaNA karanA cAhiye / isa prakAra anubhAgabandhakA Azraya karake asAtabandhaka tIna prakArake hote haiN| . sAtAvedanIyake catuHsthAnabandhaka jIva sabase vizuddha haiM // 169 // 'savvehito visuddha savvavisuddhA ' isa prakAra sarvavizuddha padameM tatpuruSa samAsa hai| sAtA vedanIyake dvisthAnabandhakoM aura tristhAnabandhakoMkI apekSA unake catuHsthAnabandhaka jIva atizaya vizuddha haiM, yaha usakA abhiprAya hai| __ zaMkA-yahAM vizuddhatAse kyA abhiprAya hai ? samAdhAna atyanta tIvra kaSAyake abhAvameM jo manda kaSAya hotI hai use vizuddhatA padase grahaNa karanA caahiye| sAtAvedanIyake catuHsthAnabandhaka jIva sarvavizuddha haiM, aisA kahanepara 've atizaya manda saMklezase sahita haiM ' aisA grahaNa karanA cAhiye / athavA, jaghanya sthitibandhakA . kAraNa svarUpa jo jIvakA pariNAma hai use vizuddhatA samajhanA caahiye| tristhAnabandhaka jIva saMkliSTatara haiM // 170 // sAtAke catuHsthAnabandhakoMkI apekSA sAtAke hI tristhAnAnubhAgabaMdhaka jIva saMkliSTa tara haiM, arthAt ve unakI apekSA utkaTa kaSAyavAle haiM, yaha abhiprAya hai| ........................................ - 1 a-A-kApratiSu 'aNumAgabaMdho so viTThANU' iti paatthH| 2 ye sarvavizuddhA rasa baghnanti / ka. pra. (ma. TI.) 1,91. / 3 aprato'evaM ettha' iti paatthH| 4 ye punarmadhyamapariNAmAste tristhAnagataM rasaM baghnanti / ka. pra. (ma. TI.) 1,91 / Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 174. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe TThidibaMdhajjhavasANaparUvaNA [315 biTThANabaMdhA jIvA saMkiliTThadarI // 171 // sAdatiTThANubhAgabaMdhaehiMto sAdasseva biTThANANubhAgabaMdhayA jIvA saMkiliTThadarA, saMkileseNe ahiyA tti bhaNidaM hodi / savvavisuddhA asAdassa biTThANabaMdhA jIvA // 172 // asAdassa tiTThANANubhAgabaMdhaehito tasseva biTThANANubhAgabaMdhayA maMdakasAyA tti bhaNidaM hodi| tiTThANabaMdhA jIvA saMkiliTTadarA // 173 // __ asAdassa biTThANANubhAgabaMdhaehiMto tihANANubhAgabaMdhayA jIvA suLukkaDasaMkilesA hoti / kudo ? saabhaaviyaado| cauTThANabaMdhA jIvA saMkiliTTadarA // 174 // asAdatihANANubhAgabaMdhaehiMto tasseva cauTThANANubhAgabaMdhayANaM kasAyo aibahulo hodi / kudo ? sAbhAviyAdo / saMkilese vaTThamANe sAdAdINaM suhapayaDINamaNubhAgabaMdho hAyadi, asAdAdINamasuhapayaDINamaNubhAgabaMdho vaDhadi / saMkilese hAyamANe sAdAdINaM . . dvisthAnabandhaka jIva saMkliSTatara haiM // 171 // . sAtAke tristhAnubhAgabandhakoMkI apekSA sAtAke hI dvisthAnabandhaka jIva saMkliSTatara haiM, arthAt ve adhika saMklezavAle haiN| asAtAvedanIyake dvisthAnabandhaka jIva sarvavizuddha haiM // 172 // ... asAtA vedanIyake tristhAnAnubhAgabandhakoMkI apekSA usake hI dvisthAnAnubhAga bandhaka jIva mandakaSAyavAle hai, yaha sUtrakA abhiprAya hai| . tristhAnabandhaka jIva saMkliSTatara haiM // 173 // asAtAke dvisthAnAnubhAgabandhakoMkI apekSA usake hI tristhAnAnubhAgabandhaka jIva ati utkaTa saMklezase saMyukta hote haiM, kyoMki, aisA svabhAva hai| - catuHsthAnabandhaka jIva saMkliSTatara haiM // 174 // asAtAke tristhAnAnubhAgabandhakoMkI apekSA usake hI catuHsthAnAnubhAgabandhakoMkI kaSAya atizaya bahula hotI hai, kyoMki, aisA svabhAva hai| saMklezakI vRddhi honepara sAtA Adika zubha prakRtiyoMkA anubhAgabandha hIna hotA hai aura asAtA Adika azubha .............................. 1 saMkliSTapariNAmAstu dvisthAnagatam / ka. pra. (ma.TI.) 1,91. / 2 a-A-kApratiSu 'sekilesevAM iti paatthH| 3 ye punastadyogyamUmikAnusAreNa sarvavizuddhA parAvartamAnA azubhaprakRtIbadhnanti te tAsadvisthAnagataM rasa nivartayanti ka. pra. (ma. TI.) 1,91 / 4 madhyamapariNAmatristhAnagam / ka. pra. (ma. TI.) 1,81.5 saMkliSTrapariNAmAstu catuHsthAnagatam / ka. pra. (ma. TI.) 1,91. / Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 175 suhapayaDINamaNubhAgabaMdho vaDadi, asAdAdINaM asuhapayaDINamaNubhAgabaMdho hAyadi tti uttaM hodi / sAdassa cauTThANabaMdhA jIvA NANAvaraNIyassa jahaNiyaM dvidi baMdhaMti // 175 // NANAvaraNaggahaNaM jeNa desAmAsiyaM teNa NANAvaraNAdINaM dhuvabaMdhINamasuhapayaDINaM savvAsiM jahaNNayaM hidi baMdhaMti tti ghettavvaM / je je sAdassa cauhANANubhAgabaMdhayA jIvA te te NANAvaraNAdINaM jahaNiyaM ceva hidi baMdhati tti NAvahAraNa kIrade, cauThANabaMdhaesu NANAvaraNAdINamajahaNNahidINaM pi bNdhdNsnnaado| jeNa kasAo hidibaMdhassa kAraNaM teNa maMdakasAiNo sAdassa cauThANabaMdhayA jIvA NANAvaraNIyassa jahaNiyaM hidiM baMdhati tti bhaNidaM / sAdassa tiTThANabaMdhA jIvA NANAvaraNIyassa ajahaNNaaNukkassiyaM Thidi baMdhaMti // 176 // Na tAva ukkassiyaM hidiM baMdhaMti, asAdajoggukkasasaMkilesehi viNA NANAvaraNIprakRtiyoMkA anubhAgabandha bar3hatA hai| saMklezakI hAni honepara sAtA Adika zubha prakRtiyoMkA anubhAgabandha bar3hatA hai aura asAtA Adika azubha prakRtiyoMkA anubhAgabandha hIna hotA hai, yaha abhiprAya hai| sAtAvedanIyake catusthAnabandhaka jIva jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthitiko bA~dhate haiM // 175 // caeNkizAnAvaraNakA grahaNa dezAmarzaka hai, ataH usase mAnAvaraNAvika vabandhI saba azubha prakRtiyoMkI jaghanya sthitiko bA~dhate haiN| aisA grahaNa karanA cAhiye / jo jo sAtA vedanIyake catusthAnAnubhAgabandhaka jIva haiM ve vezAnAdharaNAdikoMkI jaghanya hI sthitiko bA~dhate haiM, aisA avadhAraNa nahIM kiyA jA rahA hai, kyoMki, catuHsthAnabandhakoM meM jhAnAvaraNAdikoMkI ajaghanya sthitiyoMkA bhI bandha dekhA jAtA hai| cUMki sthitibandhakA kAraNa kaSAya hai, ataH sAtAvedanIyake catu:sthAnabandhaka mandakaSAyI jIva jhAnAvaraNIyakI jaghanya sthitiko bA~dhate haiN| aisA kahA gayA hai| sAtAke tristhAnabandhaka jIva jJAnAvaraNIyakI ajaghanya-anutkRSTa sthitiko bA~dhate haiM // 176 // . ye jIva zAnAvaraNIyakI utkRSTa sthitiko nahIM bAMdhate haiM, kyoMki, asAtAke yonya 1ye sarvavizuddhA zubhaprakRtInAM catuHsthAnagataM rasa badhnanti te dhruvaprakRtInAM jaghanyA sthiti nivartayanti / ka.pra. (ma. ttii.)1,91.| 2 tAprato'NANAvaraNIyAdINaM' iti paatthH| 3 a-A-kApratiSu 'dhuvavaDDINamasuha- tAprato 'dhuvavaTTIe asuha-' iti pAThaH / 4 a-A-kApratiSu 'NANAvahAraNaM' iti paatthH| 5 parAvartamAnazubhaprakRtInAM tristhAnagatasya rasasya ye bandhakAste dhruvaprakRtInAmajaghanyAM madhyamA sthiti ananti / ka. pra. (ma.TI.) 1,92. / 6 kApato 'sAyakassa',a-A pratyoH sAgarukassa' tAprato 'sAgara (1)kkassa-iti paatthH| Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 177. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe TThidibaMdhajJavasANaparUvaNA [317 yassa [ukkassa] hidibNdhaasNbhvaado| Na jahaNNayaM pi baMdhati, ukTavisohIe abhaavaado| tamhA sAdassa tiTThANabaMdhA jIvA NANAvaraNAdINamajahaNNamaNukkassiyaM hidi baMdhaMti tti uttaM / sAdassa biTThANabaMdhA jIvA sAdassa ceva ukkassiyaM Tidi baMdhati // 177 // sAdassa biTThANabaMdhayA jIvA jeNa ukkaTThasaMkilesA teNa sAdassa ukkassiyaM hidi baMdhaMti, Na NANAvaraNIyassa; oghukksssNkilesaabhaavaado| Na ca sAdabaMdhapAoggaukkassasaMkileseNa NANAvaraNIyassa ukkassahidi baMdhadi, virohAdo / Na ca sAdassa biTTANabaMdhayA savve vi sAdukkassahidi paNNArasasAgarovamakoDAkoDimettaM baMdhati, tatthe aNukkassahidibaMdhassa vi uvlNbhaado| tamhA ajogavavacchedo ettha kAyabo (atropayoginau zloko vizeSaNa-vizeSyAbhyAM kriyayA ca sahoditaH / pArthoM dhanurdharo nIlaM sarojamiti vAyAM // 7 // ayogamaparyogamatyantAyogameva ca / vyavacchinatti dharmasya nipAto vyatirecakaH // 8 // utkRSTa saMklezake vinA bAnAvaraNIya [ utkRSTa ] sthitivandhakI sambhAvanA nahIM hai| usakI jaghanya sthitiko bhI nahIM bAMdhate haiM, kyoMki unake utkRSTa vizuddhikA abhAva hai / ataeva tristhAnabandhaka jIvazAnAdharaNAdikoMkI ajaghanya-anutkRSTa sthitiko bAMdhate haiM, aisA kahA gayA hai| .. sAtAke dvisthAnabandhaka jIva sAtAvedanIyakI hI utkRSTa sthitiko bA~dhate haiM // 17 // sAtAvedanIyake dvisthAnabandhaka jIva ki utkRSTa saMklezase saMyukta hote haiM ataHve sAtA vedanIyakI utkRSTa sthitiko bAMdhate haiM, na ki bhAnAvaraNakI utkRSTa sthitiko, kyoMki yahAM sAmAnya utkRSTa saMklezakA abhAva hai| sAtAke bandha yogya uskA saMklezahAnAvaraNIyakI utkRSTa sthitikA bandha nahIM ho sakatA, kyoMki, isameM virodha hai| dUsare, sAtA vedanIyake dvisthAnabandhaka sabhI jIva sAtAvedanIyakI pandraha kor3Akor3i sAgaropama pramANa utkRSTa sthitiko nahIM bAMdhate haiM, kyoMki unameM usakA anutchara. sthitibandha bhI pAyA jAtA hai| isa kAraNa yahAM ayogavyavaccheda karanA cAhiye / yahAM upayogI do zloka nipAta arthAt evakAra vyatirecaka arthAt nivartaka yA niyAmaka hotA hai / vizeSaNa, vizeSya aura kriyAke sAtha kahA gayA nipAta kramase ayoga, aparayoga ( anyayoga) 1 a-kA-tApratiSu saMkilesehi vi NANAvaraNIyassa' iti paatthH| 2 a-A-kA-tApratiSu 'Na' ityetatpadaM nAsti, mapratI svasti tat / 3 pratiSu 'ukkassahidI' iti paatthH| 4 Aprato 'sAgarovamameta kogakoDI bannanti' iti paatthH|5 aprato 'tasta' iti paatthH| 6 tAprato 'vAmathA (1) iti paatthH| 7 a-kApratyoH -yogameva' iti paatthH|8 pramANavArtika 4-190. / . Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 178. - asAdassa beThANabaMdhA jIvA saMsthANeNaM NANAvaraNIyassa jahaNiyaM dvidiM baMdhaMti // 178 // - asAdabaMdhaesu beTThANabaMdhayA jIvA aivisuddhA maMdakasAittAdo jahaNNaTThidikAraNapariNAmehi saMjuttA, teNa NANAvaraNIyassa jahaNiyaM hidi baMdhati / jahaNNahidiM baMdhatA vi oghajahaNiyaM hidi Na baMdhati tti jANAvaNa8 satthANeNa NANAvaraNIyassa jahaNiyaM hidi baMdhati tti bhaNidaM / satyANeNa NANAvaraNIyassa kA jahaNNahidI NAma ? asAdeNa saha aura atyantAyogakA vyavaccheda karatA hai| jaise-'pArtho dhanudharaH' aura 'nIlaM sarojam' ina vAkyoMke sAtha prayukta eSakAra // 7-8 - vizeSArtha-vizeSaNake sAtha prayukta evakAra ayogavyavacchedakA bodhaka hotA hai| jaise-'pArthoM dhanurdharaH eva ' arthAt pArtha dhanuSadhArI hI hai, isa vAkyameM prayukta evakAra pArthameM adhanurdharatvakI AzaMkAko dUrakara dhanurdharatvakA vidhAna karatA hai| ataH vaha ayogavyavacchedakA bodhaka hai / vizeSyake sAtha prayukta evakAra anyayogavyavacchedakA bodhaka hotA hai / jaise-'pArtha eva dhanurdharaH' arthAt arjuna hI eka mAtra dhanurdhara hai, isa kAkyameM prayukta eSakAra arjunameM jo anya dhanudharauMkI apekSA sAtizaya dhanurdharatva vidyamAna hai usakA anya puruSoM meM niSedha karatA hai| ataeva vaha bhanyayogavyavacchedakA bodhaka hai| kriyApadake sAtha prayukta evakAra atyantAyogavyavachedakA bodhaka hotA hai| jaise'nIlaM sarojaM bhavatyeva' arthAt saroja nIla hotA hI hai, isa vAkyameM prayukta evakAra sarojameM nIlatvake atyantAbhAvakA vyavacchedaka honese atyantAyogavyavacchedakA bodhaka hai| (dekhiye nyAyakumudacandra bhA. 2 pR. 693) : asAtAvedanIyake dvisthAnabandhaka jIva svasthAnase jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthitiko bA~dhate haiM // 178 // __ asAtabandhakoMmeM dvisthAnabandhaka jIva atizaya vizuddha hote hue, mandakaSAyI honese ki jaghanya sthitike kAraNabhUta pariNAmoMse saMyukta haiM, isIliye ve jJAnAvaraNakI jaghanya sthitiko bA~dhate haiM / jamanya sthitiko bA~dhate hue bhI ve ogha jaghanya sthitiko nahIM bA~dhate hai, isa bAtake zApanArya 'svasthAnase zAnAvaraNIyakI jaghanya sthitiko bAMdhate haiN| aisA kahA gayA hai| zaMkA-svasthAnase zAnAvaraNIyakI jaghanya sthiti kise kahate haiN| 1 a-A-kApratiSu 'saMThANeNa' iti paatthH| 2 tathA itarAsAM parAvartamAnAzubhaprakRtInAM ye dvisthAnagataM rasa badhnanti te dhruvaprakRtInAM jaghanyAM sthitiM svasthAne, svavizuddhibhUmikAnusAreNetyarthaH, badhnanti / parAvartamAnAzubhaprakRtisatkadvisthAnagatarasabandhahetuvizuddhayanusAreNa jaghanyA sthiti badhnanti, na tvatijaghanyA. mityrthH| baghanyasthitibandho hi dhruvaprakRtInAmekAntavizuddhau sambhavati, na ca tadAnIM parAvartamAnAzubha. prakRtInAM bandhA sambhavanti / ka. pra. (ma. TI.) 1,92. / 3 pratiSu ' saMjuttaM' iti paatthH| Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ............................................... 4, 2, 6, 180. ] veyaNamahAhiyAre veSaNakAlavihANe DidibaMdhaSjhavasANaparUvaNA (319 baMdhapAoggA gANAvaraNIyasse satvajahaNNahidI sA. satyANajahaNNA NAma / tisse baMdhayA tti uttaM hodi .. ... . asAdassa tiTThANabaMdhA jIvA NANAvaraNIyassa ajahaNNaaNukkassiyaM dvidi baMdhaMti // 179 // kudo ? Na tAva ukkassiyaM hidi baMdhaMti, ukkassasaMkilesAbhAvAdo / Na jahaNiyaM pi, aivisuddhapariNAmAbhAvAdo / tamhA NANAvaraNIyassa ajahaNNa-aNukkassiyaM caiva hidi asAdatiTThANabaMdhA jIvA baMdhaMti tti siddhaM / . . asAdassa cauTThANabaMdhA jIvA asAdassa ceva ukkassiyaM TidiM baMdhaMti // 180 // jeNa asAdassa cauTThANabaMdhayA jIvA tivvasaMkilesA teNa asAdassa ukkassiyaM hidi baMdhaMti / ettha ceva saddo avi-sadRDhe vttttde| teNa NANAvaraNAdINaM pi ukkassiyaM dvidiM baMdhati tti ghettavvaM, aNNahA tadukkassahidINaM baMdhakAraNAbhAvappasaMgAdo / evaM samAdhAna-asAtAvedanIyake sAtha bandhake yogya jo jJAnAvaraNIyakI sabase jaghanya sthiti hai vaha svasthAna jaghanya sthiti kahI jAtI hai| ukta jIva usI sthitike bandhaka haiM, yaha abhiprAya hai| asAtAvedanIyake tristhAnabandhaka jIva jJAnAvaraNIyakI ajaghanya anutkRSTa sthitiko bAMdhate haiM // 179 // kAraNa yaha ki ve utkRSTa sthitiko to bAMdhate nahIM haiM, kyoMki, unake utkRSTa saMklezakA abhAva hai| na jaghanya sthitiko bhI bAMdhate haiM. kyoMki, unake atyanta vizuddha pariNAmoMkA abhAva hai| isa kAraNa asAtAke tristhAnabandhaka jIva jJAnAvaraNIyakI ajaghanya-anutkRSTa sthitiko hI bAMdhate haiM, yaha siddha hai| asAtA vedanIyake catusthAnabandhaka jIva asAtAvedanIyakI hI utkRSTa sthitiko bA~dhate haiM // 180 // cU~ki asAtA vedanIyake catusthAnabandhaka jIva tIvra saMklezase saMyukta hote haiM, ataeva ve asAtA vedanIyakI utkRSTa sthitiko bA~dhate haiN| yahA~ sUtrameM prayukta 'ceva' zabda 'api' zabdake artha meM vartamAna hai| isIliye ve jJAnAvaraNAdikoMkI bhI utkRSTa sthitiko bA~dhate haiM, aisA grahaNa karanA caahiye| kyoMki, isake vinA unake utkRSTa sthitibandhake kAraNoMke abhASakA prasaMga AvegA / isa prakAra sAtA va asAtA vedanIyake 1ye punaH parAvartamAnazubhaprakRtInAM tristhAnamatasya rasasya bandhakAste dhruvaprakRtInAmajaghanyo sthiti bannanti / ka. pra. (ma. ttii.)1,92.| 2 tathA ye parAvartamAnAzubhaprakRtInAM catuHsthAnagataM rasaM namanti te dhruvaprakRtInAmutkRSTo sthiti nivartayanti / ka.pra. (ma.TI.) 1,92 / . .. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12.] - chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 181. sAdAsAdANaM cauhANa-tihANa-biTThANANubhAgabaMdhesu hidINaM saMkilesa-visohINaM ca pamANaM parUviya saMpahi hidIyo AdhAraM kAdUNa tattha dvidajIvANaM seDipavaNaTThamuttarasuttaM bhaNadi tesiM duvihA seDiparUvaNA aNaMtarovaNidhA paraMparovaNidhA // 181 // edaM suttaM desAmAsiyaM, seDiparUvaNaM bhaNidUNa parUvaNA-pamANa-avahAra-bhAgAbhAgaappAbahugANaM sUcayattAdo / teNa tAva parUvaNAdINaM paNNavaNA kIrade / taM jahA- sAdassa cauhANabaMdhayA tihANabaMdhayA biTThANabaMdhayA asAdassa biTThANabaMdhayA tiTThANabaMdhayA cauhANapaMdhayA NANAvaraNIyassa saga-sagajahaNiyAe dvidIe asthi jIvA bidiyAe ThidIe asthi jIvA evaM NeyavvaM jAva appappaNo ukkassahidi tti / parUvaNA gdaa| __ sAdassa cauThANa-tihANa-biTThANabaMdhayA asAdassa biTThANa-tihANa-cauThANabaMdhagA NANAvaraNIyassa saga-sagajahaNNiyAe hidIe jIvA padarassa asaMkhejadimAgamettA, bidiyAe ThidIe padarassa asaMkhejadibhAgamettA, evaM NedavvaM jAva appappaNo ukkassahidi tti / sAdabihANiya javamajjhAdo asAdacauhANiyajavamajjhAdo ca uvarimahidIsu kattha vi seDIe asaMkhejadibhAgamettA jIvA kiNNa hoti tti utte- Na hoti / kiM kAraNaM? appappaNo catuHsthAna, tristhAna aura visthAna rUpa anubhAgabandhoM meM sthitiyo evaM saMkleza va vizuddhike pramANakI prarUpaNA karake aba sthitiyoMkA Azraya karake unameM sthita jIvoMkI zreNiprarUpaNA karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM / unakI zreNiprarUpaNA do prakAra hai-anantaropanidhA aura paramparopanidhA // 18 // - yaha sUtra dezAmarzaka hai, kyoMki, vaha zreNiprarUpaNAko kahakara prarUpaNA, pramANa, avahAra, bhAgAbhAga aura alAbahutva anuyogadvAroMkA sUcaka hai| ataeva pahile prarUpaNA Adika anuyogadvAroMkA prajJApana kiyA jAtA hai| yathA-sAtAvedanIyake catu:sthAnabandhaka, tristhAnabandhaka aura dvisthAnabandhaka tathA asAtAvedanIyake dvisthAnabandhaka tristhAnabandhaka aura catusthAnabandhaka zAnAvaraNIyakI apanI apanI jaghanya sthitimeM jIva haiN| dvitIya sthitimeM jIva haiN| isa prakAra apanI apanI utkRSTa sthiti taka le jAnA caahiye| prarUpaNA samApta huii| , sAtAvedanIyake catuHsthAnabandhaka, tristhAnabandhaka aura dvisthAnabandhaka tathA. asAtA vedanIyake dvisthAnabandhaka, tristhAnabandhaka aura catuHsthAnabandhaka jIva zAnAvaraNIyakI apanI apanI jaghanya sthitimeM jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiN| dvitIya sthitimeM jIva pratarake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM / isa prakAra apanI apanI utkRSTa sthiti taka le jAnA caahiye| . zaMkA-sAtA vedanIyake visthAnika yavamadhyase tathA asAtAvedanIyake catuH sthAnika yavamadhyase UparakI sthitiyoMmeM kahIMpara bhI jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa jIva kyoM nahIM hote ? Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 182. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe dvidibaMdhajyavasANaparUvaNA [329 jahaNNahidIe jIvehi samANajavamajjhauvarimaTTidijIvA padarassa asaMkhejadibhAgamettA, tasarAsimmi tiNNiguNahANiguNidapalidovamassa asaMkhejadimAgeNa bhAge hide seDIe asaMkhejadimAgamettaseDINamuvalaMbhAdo / Na ca edesu padarassa asaMkhejadibhAgamettajIvesu palidovamassa asaMkhejadibhAgamettaddhANaM gaMNa addhaddheNe jjhIyamANesu avasANe seDIe asaMkhejadibhAgamettaM hodi, uvarimaaNNoNNanmatyarAsiNA palidovamassa asaMkhejadibhAgeNa padarassa asaMkhejadibhAge bhAge hide asaMkhejaseDimettajIvovalaMbhAdo / uvarimaNANAguNahANisalAgAo seDichedaNAhiMto bahugAo ti ke vi AiriyA bhaNaMti / tesimAiriyANamahippAraNa seDIe asaMkhejadibhAgamettA jIvA uvari tappAoggAsaMkhejaguNahANIyo gaMtRNa hoti / Na ca evaM, vakkhANe aNNoNNabhattharAsissa palidovamassa asaMkhejadibhAgattuvalaMbhAdo / pamANaparUvaNA gdaa| aNaMtarovaNidhAe sAdassa cauTThANabaMdhA tiTThANabaMdhA jIvA asAdassa viTThANabaMdhA tiTThANabaMdhI jIvA NANAvaraNIyassa jahaNNiyAe TThidIe jIvA thovA // 182 // samAdhAna-ukta zaMkAke uttarameM kahate haiM ki ve zreNike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa nahIM hote haiN| kAraNa yaha ki apanI apanI jaghanya sthiti ke jIvoMke samAna yavamadhyase uparima sthitiyoMke jIva pratarake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM, kyoMki, trasa rAzimeM tIna guNahAniyoMse guNita palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgakA bhAga denepara zreNike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa jagazreNiyA~ labdha hotI haiN| parantu pratarake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra ina jIvoMke ke asaMkhyAtave bhAga mAtra adhyAna jAkara ardha-ardha bhAgase hIna honepara antameM unakA pramANa zreNike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra rahatA hai, kyoMki, palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa uparima anyonyAbhyasta rAzikA pratarake asaMkhyAtaveM bhAgameM bhAga denepara asaMkhyAta zreNiyoM pramANa jIva upalabdha hote haiN| UparakI nAnAguNahAnizalAkAyeM zreNike ardhacchedoMse bahuta haiM, aisA kitane hI AcArya kahate haiN| una AcAryoM ke abhiprAyase zreNike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa ASa Age tatmAyogya asaMkhyAta guNahAniyAM jAkara haiN| parantu aisA nahIM hai, kyoMki, isa vyAkhyAnameM bhanyonyAmyasta rAzi palyopamake asaMkhyAta bhAga pramANa pAyI jAtI hai| pramANaprarUpaNA samApta huii| anantaropanidhAkI apekSA sAtA vedanIyake catuHsthAnabandhaka va tristhAnabandhaka jIva, asAtAvedanIyake dvisthAnabandhaka va tristhAnabandhaka jIva tathA jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthitike jIva stoka haiM // 182 // 1 a-A-kA-pratiSu 'addhaNa' iti paatthH| 2 sApratI 'padarassa asaMkhejadibhAge' ityetAvAn pATho nAsti / Aprato asaMkhe. bhAgeNa bhAge hide, kApratI asaMkhejja dimAge hide' iti paatthH| 3 tApato 'viTThANatihANabaMdhA' iti paatthH|4 yovA jANiyAe hoti visesAhio dhisyaaii| cha. 11-41 umraineermenter Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 183. sAdassa cauhANANubhAgabaMdhapAoggaSTidIyo sAgarovamasadapudhattamettAo / tAo . buddhIe pudha haviya, tihANANubhAgabaMdhapAoggAo sAgarovamasadapudhattamettAo, edAo vi pudha haviya; evamasAdassa biTThANatihANANubhAgabaMdhapAoggasAgarokmasadapudhattamattAhidIyo ca pudha haviya, tattha edasiM caduNNaM pi paMtINaM NANAvaraNIyassa jahaNNiyAe hidIe jIvA thovA; tasarAsissa saMkhejadibhAgamekkekkaTridipaMtiabbhatare hidajIvarAsiM tiNiguNahANiguNidapalidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa bhAge dei jahaNNahidijIvANaM pmaannuvlNbhaado| bidiyAe TThidIe jIvA visesAhiyA // 183 // kudo ? egaguNahANiyaddhANamasaMkhejapalidovamapaDhamavaggamUlamattaM viraliya jahaNNahidijIve samakhaMDaM kariya viralaNarUvaM paDi dAdUNa tattha egakhaMDametteNa ahiyattuvalaMbhAdo / egaguNaaddhANaM ceva bhAgahAro hodi ti kadhaM Navvade ? pakkhevANaM dugunnttuvlNbhaado| taM pi kudo ? aNNahA jvmjjhbhaavaannuvvttiido| ___ sAtA vedanIyakI catuHsthAnAnubhAgavandhake yogya zatapRthaktva sAgaropama pramANa sthitiyAM haiM / unako buddhise pRthak sthApita karake usIkI tristhAnAnubhAgabandhake yogya jo zatapRthaktva sAgaropama pramANa sthitiyAM haiM inako bhI pRthak sthApita karake, isI prakAra asAtA vedanIyakI dvisthAna va tristhAna rUpa anubhAgabandhake yogya zatapRthaktva sAgaropama pramANa sthitiyoMko prathaka sthApita karake unameM ina cAroM hI kamAkI paMktiyoMke zAnAvaraNIyakI jaghanya sthitike jIva stoka haiM, kyoMki, asa rAzike saMkhyAtaveM bhAga eka eka paMktike bhItara sthita jIvarAzimeM tIna guNahAniguNita palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgakA bhAga dene para jaghanya sthitike jIvoMkA pramANa upalabdha hotA hai| . dvitIya sthitike jIva vizeSa adhika haiM // 183 // isakA kAraNa yaha hai ki palyopamake asaMkhyAta prathama vargamUla pramANa ekaguNahAni- adhyAnakA viralana karake jaghanya sthitike jIvoMko samakhaNDa karake pratyeka viralana rUpake Upara dekara unase eka khaNDake pramANase unameM adhikatA pAyI jAtI hai| zaMkA-ekaguNahAniadhvAna hI bhAgahAra hotA hai, yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna--prakSepoMmeM duguNatAkI upalabdhi honese jAnA jAtA hai ki eka guNahAniadhvAna hI bhAgahAra hotA hai| _zaMkA-vaha bhI kahAMse jAnA jAtA hai ? jIvA visesahINA udahisayapuhatta mo jAva // evaM tihANakarA biTThANakarA ya A subhukkosaa| asabhANa biTTANe ti-ca uTThANe ya ukkosA // ka. pra. 1,93-94. / parAvartamAnAnAM zubhaprakRtInAM catusthAnagatarasabandhakA santo jJAnAvaraNIyAdInAM dhruvaprakRtInAM jaghanyasthitI bandhakasvena vartamAnA jIvA stokAH (ma. ttii.)| 1aprato' pi kammANa paMtINaM' iti pAThaH / 2 mapratipATho'yam / a-kA-tApratiSu 'jIvarAsI.. tiNNi', ApratI 'jIvarAsitiNNi' iti paatthH| ... . Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 186. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe TThidibaMdhajyavasANaparUvaNA [323 - tadiyAe hidIe jIvA visesAhiyA // 184 // kettiyametteNa ? egavisesametteNa / evaM uvariM pi egegajIvavisesamahiyaM kAdUNa NedavvaM / evaM visesAhiyA visesAhiyA jAva sAgarovamasadapudhatvaM // 185 // ___ sAgarovamasadapudhattavayaNeNa caduNNaM pi javamajjhANaM heTThimaaddhANapamANaM jANAvidaM / etya viseso aNavaTTido daTTabbo, guNahANi paDi duguNakkameNa visesANaM vddidNsnnaado| teNa paraM visesahINA visesahINA jAva sAgarovamasadaputtraM // 186 // edeNa sAgarovamasadapudhattavayaNeNa caduNNaM javamajjhANaM uvarimaaddhANapamANaM ANAvidaM / javamajjhauvarimaguNahANIyo vi heTTimaguNahANIhi addhANapamANeNa smaannaao| jIvavisesA puNa aNavahidA; addhaddhakkameNa guNahANi paDi tesiM gmnnuvlNbhaado| samAdhAna--cU~ki isake vinA yavamadhyapanA banatA nahIM hai, isaliye unakA duguNatva nizcita hotA hai| tRtIya sthitimeM jIva vizeSa adhika haiM // 184 // .. kitane pramANase ve bhadhika haiM ? ve eka vizeSa mAtrase adhika haiM / isI prakAra Age bhI eka eka jIvavizeSako adhika karake le jAnA caahiye| ___ isa prakAra zatapRthaktva sAgaropamoM taka vizeSa adhika vizeSa adhika hI haiN||185|| 'zatapRthaktva sAgaropama' ke kahanese cAroM hI yavamadhyoMke adhastana adhyAnakA pramANa batalAyA gayA hai| yahAM vizeSako anavasthita samajhanA cAhiye, kyoMki, pratyeka guNahAnike prati duguNe kramase vizeSoMkI vRddhi dekhI jAtI hai| usake Age zatapRthaktva sAgaropamoM taka vizeSa hIna vizeSa hIna haiM // 186 // isa 'sAgaropamazatapRthaktva' ke kahanese cAroM yavamadhyoMke uparima adhvAnakA pramANa batalAyA gayA hai| yavamadhyase UparakI guNahAniyAM bhI adhvAnapramANakI apekSA nIcekI guNahAniyoMke samAna haiM / parantu jIvavizeSa anavasthita haiM, kyoMki, pratyeka guNahAnike prati unakI Adhe Adhe kramase pravRtti dekhI jAtI hai| wanaman ....... .......... 1 tato dvitIyasyAM sthitau vizeSAdhikAH / tato'pi tRtIyasyAM sthito vizeSAdhikAH / evaM tAvadvizeSAdhikA vaktavyA yAvatprabhUtAni sAgaropamazatAnyatikrAntAni bhavanti / tataH paraM vizeSahInA vizeSahInAstAvadvatanyA yAvadvizeSahAnAvapi 'udahisayapuhuttaM tti' prabhUtAni sAgaropamazatAni bhavanti / 'mo' iti paadpuurnne| pRthaktvazabdo'tra bhutvvaacii| yadAha cUrNikRt-pRhuttasaho bahuttavAcIti / ' iti / ka. pra. (ma. TI.) 1,93. / Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [.2 324] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 187. sAdassa biTThANabaMdhA jIvA asAdassa cauTThANabaMdhA jIvA NANAvaraNIyassa jahaNiyAe TThidIe jIvA thovA / / 187 // kudo ? jahaNNaTThANajIhito visesAhiyakameNa uvarimaTThidijIvANaM vlidsnnaado| bidiyAe dvidIe jIvA visesAhiyA // 188 // _____ kettiyametto viseso ? egjiivvisesmetto| ko paDibhAgo ? egaduguNavaDiaddhANaM / tadiyAe TThidIe jIvA visesAhiyA // 189 // ko viseso ? khvAhiyaguNahANIe khaMDidaegakhaMDametto / evaM visesAhiyA visesAhiyA jAva sAgarovamasadapudhattaM // 190 // __ edeNa sAgarovamasadapudhattaNiddeseNa javamajjhANaM heDimaaddhANaM jANAvidaM / ettha guNahANiaddhANANaM pamANamavahidaM / jIvavisesA puNa aNavahidA, guNahANiM paDi duguNaduguNakkameNa tersi vddddidNsnnaado| - teNa paraM visesahINA visesahINA jAva sAdassa asAdassa ukkassiyA hidi ti // 191 // _ sAtAke dvisthAnabandhaka jIva aura asAtAke catuHsthAnabandhaka jIva jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthitimeM stoka haiM // 187 // isakA kAraNa yaha hai ki jaghanya sthitika jIvoMkI apekSA jA jIvoMke vizeSa adhika kramase vRddhi dekhI jAtI hai| . dvitIya sthitimeM jIva vizeSa adhika haiM // 188 // vizeSa kitanA hai ? buha eka jIvizeSake barAbara hai| pratibhAga kyA hai ? eka duguNavRddhiadhvAna pratimAga hai| tRtIya sthitimeM jIva vizeSa adhika haiM // 189 // _ vizeSa kyA hai ? eka adhika guNahAnikA dvitIya sthitimeM bhAga denepara jo eka bhAga prApta ho utanA vizeSakA pramANa hai| isa prakAra zatapRthaktva sAgaropama pramANa sthiti taka jIvoMkA pramANa vizeSa adhika vizeSa adhika hotA gayA hai // 190 // 'zatapRthaktva sAgaropama' isa nirdezase yavamadhcoMke adhastana adhdhAnako batalAyA gayA hai| yahAM guNahAniadhvAnoMkA pramANa avasthita hai| parantu jIva vizeSa anavasthita hai, pratyeka guNahAnike anusAra unake duguNa-duguNa vRddhi dekhI jAtI hai| isake Age sAtA va asAtA vedanIyakI utkRSTa sthiti taka ve vizeSa hIna vizeSa hIna hote gaye haiM // 191 // Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 192. ] veyaNamahA hiyAre veyaNakALavihANe dvidibaMdhajhavasANaparUvaNA [ 325 desi doNaM javamajjhANaM pudha parUvaNA kimahaM kadA ? puvvillacaduNNaM javamajjhANaM javamajjhAdo heTThima-uvarimaaddhANANi sAgarovamasadapudhattamettANi ceva, edesiM doNa javamajjhANaM heTThimaaddhANANi sAgarovamasadapudhattamettANi, uvarimaaddhANANi puNa paNNArasatIsasAgarovamakoDAkoDimettANi tti jANAvaNaGkaM pudha parUvaNA kadA / ettha chaSNaM pi javamajjhANaM egegaguNahANiaddhANaM samANaM / kudo / gurUvaesAdo / NANAguNahANisalA - gAo puNa asamANAo,' javamajjhe himauvarimaaddhANANaM aNNoSNasamANattAbhAvAdo / ettha saMdiTThI esA 16 / 20|24|28|32|40|48/56/64|56 / 48|40|32|28|24| 20 / 16 / 14|12|10|8|7 | 6 | 5 | evamaNaMtarovaNidhA samattA / paraMparovaNidhAe sAdassa cauTTANabaMdhA tiTThANabaMdhA jIvA asAdassa vidvANabaMdhA tiTThANabaMdhA NANAvaraNIyassa jahaNNiyAe TTidIe jIvehiMto tado palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNavadi // 992 // tado jahaNaTThANajIvehiMto tti [ uttaM ] hodi / jahaNNaTThANajIverhito duguNattaM zaMkA- - ina do* yavamadhyoMkI pRthak prarUpaNA kisaliye kI gaI hai ? samAdhAna-pUrva cAra yavamadhyoM sambandhI yavamadhyase nIce va Uparake madhyAna zatapRthaktva sAgaropama pramANa hI haiM, parantu ina do yavamadhyoMke nIceke adhvAna zatapRthaktva: sAgaropama pramANa aura uparima adhvAna pandraha va tIsa kor3Akor3i sAgaropama pramANa haiM; isa bAta ko batalAneke liye unakI pRthaka prarUpaNA kI gaI hai| yahAM chaha yavamayoMkI eka eka guNahAnikA adhvAna samAna hai, kyoMki, aisA gurukA upadeza hai / parantu nAnAguNaddAnizalAkAyeM asamAna haiM, kyoMki, yavamadhya meM nIce va Uparake adhvAnoMke paraspara saMmAnatA nahIM hai| yahAM unakI saMdRSTi: yaha hai - ( mUlameM dekhiye ) isa prakAra anantaropanidhA samApta huI / paramparopanidhAkI apekSA sAtAke catusthAnabandhaka va tristhAnabandhaka jIva tathA asAtAke dvisthAnabandhaka va tristhAnabandhaka jIva jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthitike jIvoMkI apekSA unase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga jAkara duguNI vRddhiko prApta hote haiM / 192 // ' tado' padakA artha ' jaghanya sthitike jIvoMkI apekSA' hai / arthAt ve jaghanya 1 tAprayo ' asamANAo tti', iti pAThaH / 2 pallAsaMkhiyamUlAni gaMtuM duguNA ya druguNahINA ya ! nANaMtarANi palasta mUlabhAgo asaMkhatamo // ka. pra. 1,95 / pallatti - parAvartamAnazubhaprakRtInAM catuH sthAnagatarasabandhakA vaprakRtInAM jaghamyasthitau bandhakatvena vartamAnA ye jIvAstadapekSayA jaghanyasthiteH parataH pasyopamasyAsaMkhyeyAni bargamUlAni - palyopamasyA saMkhyeyeSu vargamUleSu yAvantaH samayAstAvatpramANAH sthitIratikramyAntare sthitisthAne dviguNA bhavanti ( ma. DI. ) / Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 ] chakkhaMDAgame beyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 193. paMDivajamANA / kaM pekkhidUNa duguNatte pucchide jahaNNahidIe jIverhito tti bhaNidaM hodi / edesiM, javamajjhANaM NANA guNahANisalAgAhi appappaNI addhANe bhAge hide egaguNahANi - addhA hodi ttatvaM / javamajjhassa heTThA ekkA caiva guNahANI Na hodi, agAo hoti tti jANAvaNadvamuttarasuttaM bhaNadi evaM du guNavaDidA duguNavaDDhidA jAva javamajjhaM // 193 // avamiddhANaM gaMtRRNa duguNavaDDI hodi tti jANAvaNahamevamidi videso kado / javamajjhassa TThA guNahANIyo bahugAo hoMti tti jANAvaNaTuM vicchANiddeso' kado / teNa paraM palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNahINA // / 194 / / javamajjhAdo uvarimaguNahANIyo AyAmeNa heTThimaguNahANIhi samANAo / se sugamaM / evaM duguNahINA duguNahINA jAva sAgarovamasadapudhattaM // 195 // edasiM caduNNaM javamajjhANaM heDimabhAgo vva uvarimabhAgo sAgarovamasadapudhattametto ceva hodi tti jANAvaNahaM sAgarovamasadapudhattaggahaNaM kadaM / sesaM sugamaM / sthitike jIvoMkI apekSA DuguNI duguNI vRddhiko prApta hote haiN| kisakI apekSA ve duguNe haiM, aisA pUchanepara uttara dete haiM ki ve jaghanya sthitike jIvoMkI apekSA duguNe haiM, yaha abhiprAya nikalatA hai| ina yavamadhyoMkI nAnAguNahAnizalAkA makAM apane apane adhvAnameM bhAga denepara eka guNahAniadhvAna prApta hotA hai, aisA grahaNa karanA cAhiye / yavamadhyake nIce eka hI guNahAni nahIM hotI, kintu ve aneka hotI haiM; isa bAtakA jJApana karAneke liye AgekA sUtra kahate haiM isa prakAra yavamadhya taka ve duguNI duguNI vRddhiko prApta hue haiM // 193 // avasthita adhvAna jAkara duguNI vRddhi hotI hai, isa bAtakA parijJAna karAneke liye ' evaM ' padakA nirdeza kiyA gayA hai / yavamadhyake nIce guNahAniyAM bahuta hotI haiM. isa bAtake zApanArtha 'duguNavaDidA duguNavaDhidA ' yaha vIpsA (dvirukti) kA nirdeza kiyA hai / isake Age palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga jAkara ve duguNI hAniko prApta hote haiM // 194 // madhyase UparakI guNahAniyAM AyAmakI apekSA samAna haiN| zeSa kathana sugama hai / isa prakAra zatapRthaktva sAgarIpama pramANa sthititaMka duguNI duguNI hAniko prApta hote gaye hai // 195 // ina cAra yavamadhyoMke adhastana bhAgake samAna uparima bhAga bhI zatapRthaktva sAgaropama pramANa hI hai, isa bAtakA parikSA karAne ke liye sUtra meM ' sAgaropamazatapRthaktva ' kA grahaNa kiyA hai| zeSa kathana sugama hai / 1 pratiSu 'micchANiddeso ' iti pAThaH / Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 200. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAvihANe vidibaMdhajjhavasANaparUvaMNAM 327 sAdassa biTThANabaMdhA jIvA asAdassa cauTThANabaMdhA jIvA NANAvaraNIyassa jahaNiyAe dvidIe jIvehito tado palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM maMtUNa duguNavaDhidA // 196 / / sugamamedaM / . evaM duguNavaDDhidA duguNavaDDhidA jAva sAgarokmasadapudhattaM // 197 // evaM pi sugamaM / teNa paraM palidovamassa asaMkhejadibhAgaM gaMtUNa duguNahINA // 198 // edaM pi sugamaM / evaM duguNahINA duguNahINA jAva sAdassa asAdassa ukkassiyA hidi tti // 199 // . edaM pi sugamaM / egajIva-duguNavaDhi-hANiTANaMtaramasaMkhejjANi palidovamavaggamUlANi // 200 // puvvaM guNahANIe AyAmo sAmaNNeNa parUvido, viseseNa viNA palassa asaMkhejadi sAtAvedanIyake dvisthAnabandhaka jIva va asAtAvedanIyake catusthAnabandhaka jIva jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthitike jIvoMkI apekSA usase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga jAkara duguNI vRddhiko prApta hote gaye haiM // 196 // ___yaha sUtra sugama hai| isa prakAra zatapRthaktva sAgaropamoM taka duguNI duguNI vRddhiko prApta hote gaye haiM // 197 // yaha sUtra bhI sugama hai| isake Age palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga jAkara ve duguNI hAniko prApta hote gaye haiM // 198 // yaha sUtra bhI sugama hai| isa prakAra sAtA va asAtA vedanIyakI utkRSTa sthiti taka duguNe duguNe hIna hote gaye haiN||199||. yaha sUtra bhI sugama hai| ekajIvaduguNavRddhi-hAnisthAnAntara palyopamake asaMkhyAta vargamUla pramANa hai // 20 // pahile sAmAnya rUpale guNahAnike AyAmakI prarUpaNA kI gaI hai, kyoMki, vaha Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18) - chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 201. po tti uvaiTTattAdo / saMpadhi tassa addhANassa viseso edeNa sutteNa parUvido / asaMkhejANi palidovamavaggamUlANi tti bhaNide asaMkhejA palidovamapaDhamavaggamUlANi tti ghettavvaM, vidiyAdivaggamUlesu vaggidesu plidovmaannuppttiido| . NANAjIva-duguNavaDhi-hANiTTANaMtarANi palidovamavaggamUlassa asaMkhejjadibhAgo // 201 // palidovamavaggamUlassa asaMkhejadi bhAgamettAo NANAguNahANisalAgAo hoti tti jadi vi sAmaNNeNa uttaM to vi palidovamaaddhachedaNaehiMto thovAo ti ghettavvaM / kudo ? edesimaNNoNNabhattharAsI palidovamassa asaMkhejadibhAgo ti gurUvadesAdo / NANAjIva-duguNavaDhi-hANiTThANaMtarANi thovANi // 202 // kudo ? palidovamAdo asaMkhejANi vaggaTThANANi heTThA osariya uppaNNattAdo / egajIva-duguNavaDhi-hANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 203 // kudo ? asaMkhejapalidovamapaDhamavaggamUlapamANattAdo / kammapadesaguNahANIdo esA jIvaguNahANI kiM sarisA kimasarisA tti pucchide evaM Na jANijade / kudo ? suttAbhAvAdo / evaM seDiparUvaNA smtaa| vizeSake vinA palyopamake asaMkhyAta bhAga pramANa hai, aisA upadiSTa hai / isa samaya isa sUtrake dvArA usa adhvAnakA vizeSa batalAyA gayA hai| 'asaMkhejjANi palidoSamabaggamalANi' aisA kahanepara palyopamake asaMkhyAta prathama vargamaloMko grahaNa karanA cAhiye, kyoMki, dvitIyAdi vargamUloMkA varga karanepara palyopama utpanna nahIM hotA hai| nAnAjIvaduguNavRddhi-hAnisthAnAntara palyopamake vargamUlake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 201 // ___yadyapi palyopamake vargamUlake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa nAnAguNahAnizalAkAyeM hotI haiM, aisA sAmAnya rUpase kahA gayA hai, to bhI ve palyopamake ardhacchedoMse stoka haiM, aisA grahaNa karanA cAhiye; kyAki, inakI anyonyAbhyasta rAzi palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai, aisA gurukA upadeza hai| nAnAjIvaduguNavRddhi-hAnisthAnAntara stoka haiM // 202 // kyoMki, ve palyopamase asaMkhyAta vargasthAna nIce haTakara utpanna hue haiN| ekajIvaduguNavRddhi-hAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 203 // * kyoMki, vaha palyopamake asaMkhyAta prathama vargamUloMke barAbara hai| karmapradezoMkI guNahAnikI apekSA yaha jIvaguNahAni kyA sahaza hai yA visadRza hai, aisA pUchanepara usakA uttara zAta nahIM hotA, kyoMki, usakI prarUpaNA karanevAlA koI sUtra nahIM hai| isa prakAra zreNiprarUpaNA samApta huii| 1 pratiSu ' vaggesu' iti paatthH| Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 203. ) veyaNamahAhiyAre vaiyaNakAlavihANe TThidibaMdhajyavasANaparUvaNA [329 . javamajjhajIvapamANeNa savvajIvA kevacireNa kAleNa apahirijaMti ? tiNNiguNahANihANaMtareNa / chaNNaM javANaM jIve appappaNo javamajjhajIvapamANeNa kade kiMcUNatiNNiguNahANimetA hoti / saMdiTThIe savvadavvamahatIsAhiyachassadamettaM 638 / kiMcUNatiNNiguNahANIo edAo 319 / 32 / edAhi savvadavve bhAge hide javamajjhajIvapamANaM hodi 64 / ' - puNo chaNNaM javANaM javamajjhassa heTimajahaNNahidijIvapamANeNa savvajIvA kevacireNa kAleNa avahirijaMti ? tiNNiguNahANiguNidapalidovamassa asaMkhejadibhAgametteNa / taM jahA-- jIvajavamajjhassa hehimaNANAguNahANisalAgAo (2) viraliya biguNiya aNNoNNabhatthe kade palidovamassa asaMkhejadibhAgo uppajadi (4) / puNo edeNa kiMcUNatisu guNahANIsu guNidAsu palidovamassa asaMkhejadibhAgamettaguNahANipamANaM hodi (319 / 8) / puNo .edeNa savvadavve bhAge hide jahaNNahidijIvapamANaM hodi (16) / puNo edaM parihANi kAdUNa NedavvaM jAva paDhamaguNahANicarimaTidijIvetti / puNo bidiyaguNahANipaDhamahidijIvapamANeNa savvahidijIvA kevacireNa kALeNa avahirijaMti ? jahaNNahidijIvabhAgahArAdo addhamatteNa / kudoM ? egaduguNavaDi caDido tti egarUvaM viraliya biguNiya aNNoNNanmatthaM kAdUNa puvabhAgahAre ovaTTide tada pattIdo - yavamadhyake jIvoMke pramANase saba jIva kitane kAlake dvArA apahRta hote haiM ? ukta pramANase ve tIna guNahAnisthAnAntarakAlake dvArA apahRta hote haiN| chaha yavoMke jIvoMko apane apane yavamadhyajIvoMke pramANase karanepara ve kucha kama tIna guNahAniyoMke barAbara hote haiN| saMdRSTimeM saba dravyakA pramANa chaha sau adatIsa (638) hai / kucha kama tIna guNahAniyAM ye haiN--1-| inakA saba dravyameM bhAga denepara yavamadhyake jIvoMkA pramANa hotA hai638319 - 20416433-64 / chaha yavoMke yavamadhyase nIcekI jaghanya sthitike jIvoMke pramANase saba jIva kitane kAlake dvArA apahRta hote haiM ? ukta pramANase ve tIna guNahAniyoMse guNita palyopamake asaMkhyAtave bhAga mAtra kAlake dvArA apahRta hote haiN| yathA jIvayavamadhyake nIvekI nAnAguNahAnizalAkAoM (2) kA viralana karake dviguNita kara paraspara guNita karanepara palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga (2x2-4) utpanna hotA hai| isake dvArA kucha kama tIna guNahAniyoMko guNita karanepara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra guNahAniyoMkA pramANa hotA hai-- 14-32.isakA saba dravyameM bhAga jaghanya sthitike jIvoMkA pramANa hotA hai-638151. 4 16 / isakI hAni karake prathama guNahAni sambandhI antima sthitike jIvoM taka le jAnA caahiye| .... dvitIya guNahAnikI prathama sthitike jIvoMke pramANase saba sthitiyoMke jIva kitane kAlake dvArA apahata hote haiM? ve ukta pramANa se jaghanya sthiti sambandhI jIvoMke bhAgahArake ardha bhAga mAtrase apahata hote haiM, kyoMki, eka duguNavRddhi Age gaye haiM, ataH eka aMkakA viralana karake duguNA karake paraspara guNita karanepara jo prApta ho usase pUrva cha. 11-42 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 203 319 / 16 / puNo edeNa savvadavve bhAge hiMde bidiyaguNahANipaDhamahidijIvapamANaM hodi 32 / puNo parihANi kAdUNa NedavvaM jAva chaNNaM javANaM sAgarovamasadapudhattamettamuvari caDhidUNa dvidajavamajjhajIvapamANaM pattaM tti / puNo tassa bhAgahAro kiMcUNatiNNiguNahANIyo 319 / 32 / puNo edassuvari pakkhevaM kAdUNa NedavvaM jAva chaNNaM javANaM carimahidijIvapamANaM pattaM ti / puNo tappamANeNa avahirijamANe palidovamassa asaMkhejadibhAgamettaguNahANihANaMtareNa kAleNa avahirijaMti / taM jahA-javamajjhANamuvarimaNANAguNahANisalAgANaM (4) aNNoNNabhattharAsiNA (16) tiNNiguNahANIyo guNiya kiMcUNe kade palidovamassa asaMkhejadimAgamettaguNahANIyo bhAgahAro hodi tti (638 / 5) / puNo edeNa savvadavve bhAge hide carimahidijIvapamANamAgacchadi (5) / evaM bhAgahAraparUvaNA gdaa| chaNNaM javANaM javamajjhajIvA savvajIvANaM kevaDiyo bhAgo 1 asNkhejdibhaago| ko paDibhAgo ? kiNcuunntinnnnigunnhaanniiyo| evaM javamajjhassa heTovariM jANidUNa bhAgAbhAgaparUvaNA kAyavvA / bhAgAbhAgaparUvaNA gadA / savvatyovA chaNNaM javANaM carimaTThidijIvA 5 / tesiM jahaNNahidijIvA asaMkhejaguNA / ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejadibhAgo / kudo ? javamajjhassa uvarima bhAgahArako apavartita karanepara usakA ardha bhAga utpanna hotA hai-142; 32+2=16 / isakA saba dravyamaiM bhAga denepara dvitIya guNahAnikI prathama sthitike jIvoMkA pramANa hotA hai-638- 32 / itanI hAni karake chaha yavoMke zatapRthaktva sAgaropama pramANa Age jAkara sthita yavamadhya sambandhI jIvoMkA pramANa prApta hone taka le jAnA cAhiye / usakA bhAgahAra kucha kama tIna guNahAniyAM hai-333 / isake Age prakSepa karake chaha yaSoMkI bhantima sthiti sambandhI jIvoMkA pramANa prApta hone taka le jAnA cAhiye / usa pramANase apahRta karanepara ve palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra guNahAnisthAnAntarakAlake dvArA apahRta hote haiN| yathA-yavamadhyoMkI uparima nAnAguNahAnizalAkAoM (4) kI 'anyonyAbhyasta rAzi (16) se tIna guNahAniyoMko guNita karake kucha kama karanepara palyopamake asaMkhyAtace bhAga mAtra guNahAniyAM bhAgahAra hotI haiM / isakA saba dravyameM bhAga denepara antima sthitike jIvoMkA pramANa (5) bhAtA hai| isa prakAra bhAgahAraprarUpaNA samApta huii| chaha yavoMke yavamadhyake jIva saba jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM? ve saba jIvoMka asaMkhyAtadhe bhAga pramANa haiM / pratibhAga kyA hai ? pratibhAga kucha kama tIna guNahAniyAM haiN| isI prakAra yavamadhyake nIce va Upara bhI jAnakara bhAgAbhAgakI prarUpaNA karanA caahiye| bhAgAbhAgakI prarUpaNA samApta huii| chaha yavoMkI antima sthitike jIva sabase stoka haiM (5) / unakI jaghanya sthitike jISa unase asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 203: ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe dvidibaMdhajmavasANaparUvaNA [331 jahaNNahidijIvasamANajIvahidIdo uvarimaNANAguNahANisalAgAo (2) viraliya piMga kariya aNNoNNabhatyaM kAdUNa kiMcUNe kade palidovamassa asaMkhejadimAgamettaguNagArarAsisamuppattIdo 16 / 5 / edeNa carimahidijIve guNideM jahaNNaTThidijIvapamANaM hodi 16 / javamajjhajIvA asaMkhejaguNA / ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejjadimAgo / kudo ? javamajjhassuvarimajahaNNahidisamANajIvANaM ca heTima (2)NANAguNahANisalAgAo viraliya vigaM kariya aNNoNNabbhatyarAsissa guNagArabhUdassa palidovamassa asaMkhejadibhAgamettattuvalaMbhAdoM 4 / edeNa jahaNNahidijIve guNide javamajjhajIvA hoMti 64 / kettiyAsu hidIsu javamamaM? ekkisse cev| javamajjhappahuDi hehimajIvA asaMkhejaguNA / ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejadibhAgo, kiMcUNadivaguNahANIyo ti uttaM hodi / 39 / 8 / edeNa javamajjhajIve guNide javamajheNa saha heTThimajIvapamANaM hodi 312 / javamajjhassa uvarimajIvA visesaahiyaa| baMdhavisesAhiyakAraNaM uccade / taM jhaa-jvmjjhttimaayaamaadoN| tatto uvarimadIhapamANaM saMkhejaguNaM / puNo javamajjhassa heTThA hai, kyoMki, uparima jaghanya sthitike jIvoMke samAna jIvasthitise UparakI nAnAguNahAnizalAkAoMkA viralana karake dUnA kara paraspara guNana karanepara jo prApta ho usameM kucha kama karanepara palyopamake asaMkhyAta bhAga pramANa guNakAra rAzi utpanna hotI hai---| isase antima sthitike jIvoMko guNita karanepara jaghanya sthitike jIvoMkA pramANa hotA hai-16 / unase yavamadhyake jIva asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai, kyoMki, yavamadhyase UparakI aura jaghanya sthitike samAna jIvoMke nIcekI nAnAguNahAnizalAkAoMkA viralana karake dviguNita kara paraspara guNA karanepara jo guNakArabhUta rAzi prApta hotI hai vaha palyopamake asaMNyAtaveM bhAga pramANa pAyI jAtI haiN-4| isase jaghanya sthitike jIvoMko guNita karanepara yavamadhyake jIva hote hai-64| zaMkA-kitanI sthitiyoM meM yaSamadhya hotA hai ? samAdhAna-eka hI sthitimeM hotA hai| yavamadhyase lekara nIceke jIva asaMkhyAta guNe haiM / guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga arthAt kucha kama DeDha guNahAniyAM haiM, yaha abhiprAya haihai| isase yavamadhyajIvoMko guNita karanepara yavamadhyake sAtha nIce ke jIvoMkA pramANa hotA hai-312 / yavamadhyase Uparake jIva vizeSa adhika haiM / unake vizeSa adhika honekA kAraNa batalAte haiN| vaha isa prakAra hai-yavamadhyake adhastana AyAmakI apekSA usase UparakI dIrghatAkA pramANa saMkhyAtaguNA hai| yavamadhyake nIce jitanA adhyAna hai utanA 1 a-kApratyoH '-samAsANa-', tAprato ' samAsANaM ' iti pAThaH / 2 pratiSu 'bIvaguNide' iti paatthH| 3 tAprato 'jahaNNahidisamaeNa bIvANaM' iti paatthH| 4 a-A-kApratiSu 'mettubaLaMbhAdo' iti paatthH| 5 mapratipATho'yam / a-A-kA-tApratiSu 12 iti paatthH| 6 aprato' jabamakaDimajIvehi sarisa hodi AyAmAdo'iti paatthH| Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 204 jattiyamaddhANaM tattiyamettamuvari gaMvaNa dvidadvidINaM jIvapamANaM javamajjhaTimajIvehi sarisaM hodi / puNo vi uvarimaTThididIhapamANaM saMkhejaguNamatthi / tAsu hidIsu hidasavvajIvA javamajjhahehimajIvANamasaMkhejadibhAgamettA / tesiM pamANamedaM 78 / puNo edammi ettha 312 pakkhitte javamajjhaTimajIvANamasaMkhejadibhAgametteNa uvarimajIvA ahiyA haoNti 390 / savvAsu hidIsu jIvA visesAhiyA / kettiyametteNa ? javamajjhahehimajIvapakkhittamattaNa 638 / adhavA, puNaravi aNNeNa payAreNa appAbahuaM bhaNissAmo / taM jahA-savvatyovA chaNNaM javANaM ukkassiyAe.hidIe jIvA / appappaNo jahaNiyAe hidIe jIvA pudha pudha asaMkhejaguNA / ajahaNNa-aNukkassiyAsu hidIsu jIvA asaMkhejaguNA / paDhamAsu hidIsu jIvA visesAhiyA / acarimAsu hidIsu jIvA visesAhiyA / savvAsu hidIsu jIvA visesAhiyA / edAo dvidIo NANovajogeNa bajhaMti, edAo ca daMsaNovajogeNa vajjhaMti tti jANAvaNahamuttarasuttaM bhaNadi sAdassa asAdassa ya biTThANayammi NiyamA aNAgArapAoggaDANANi // 204 // aNAgArauvajogapAoggahidibaMdhaTTANANi NiyamA NicchaeNa sAdAsAdANaM viTThAmAtra Upara jAkara sthita sthitiyoMke jIvoMkA pramANa yavamadhyase nIceke jIvoMke samAna hotA hai| phira bhI uparima sthitiyoMkI dIrghatAkA pramANa saMkhyAtaguNA hai / una sthitiyoM meM sthita saba jIgha yavamadhyake adhastana jIrthoke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra haiN| unakA pramANa yaha hai-78 / isako isameM ( 312) milAnepara yavamadhyase nIceke jIvoMke asaMkhyAtaveM bhAga mAtrase Uparake jIva adhika hote hai-312+78=390 / saba sthitiyoM meM jIva vizeSa adhika haiM / kitane mAtrase adhika haiM ? yavamadhyake nIceke jIvoMke prakSipta mAtrase ghe adhika haiM-638 / athavA phirase bhI dUsare prakArase alpabahutvako kahate haiN| vaha isa prakAra haichaha yavoMkI utkRSTa sthiti meM jIva sabase stoka haiM / apanI apanI jaghanya sthitimeM pRthak pRthaku asaMkhyAtaguNe haiN| ajaghanya-anutkRSTa sthitiyoM meM jIva asaMkhyAtaguNe haiM / prathama sthitiyoM meM jIva vizeSa adhika haiN| acarama sthitiyoM meM jIva vizeSa adhika haiN| saba sthitiyoM meM jIva vizeSa adhika haiN| ye sthitiyA~ zAnogayogase ba~dhatI haiM aura ye sthitiyA~ darzanopayogase baMdhatI haiM, yaha batalAneke liye AgekA sUtra kahate haiM sAtA va asAtA vedanIyake visthAnika anubhAgameM nizcayase anAkAra upayoga yogya sthAna hote haiM // 204 // __anAkAra upayoga yogya sthitibandhasthAna niyama arthAt nizcayase sAtA va asAvA 1 pratiSu 'ajahaNNA-' iti paatthH| 2 aNagArappAuggA biTTANagayAu duvihapagaDINaM / sAgArA samvattha vi...|| ka. pra. 1,96. / Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 205. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe dvidibaMdhajyavasANaparUvaNA [333. Niyammi aNubhAge SajjhamANe hoti, Na aNNattha; daMsaNovajogakAle aiskilesvisohiinnmbhaavaado| ko daMsaNobajogo NAma ? aNtrNguvNjogo'| kudo ? AgAro NAma kammakattArabhAvo, teNa viNA jA uvaladdhI so aNAgArauvajogo / aMtaraMgauvajoge vi kamma-kattArabhAvo asthi tti NAsaMkaNijaM, tatya kattArAdo dava-khettehi phrttekmmaabhaavaado| evaM saMte suda-maNapajavaNANANaM pi daMsaNovajogapuraMgamattaM pasajadi ti utte, Na, madiNANapuraMgamANaM tesiM doNNaM pi daMsaNovajogapuraMgamattavirohAdo / tado bajjhatthagahaNasaMte visiTThasagasarUvasaMveyaNaM daMsaNamidi siddhaM / Na ca bajjhatyaggahaNummuhAvatthA ceva daMsaNaM, kiMtu bajjhatyaggahaNuvasaMharaNapaDhamasamayappahuDi jAva bajjhatthaaggahaNacarimasamao tti daMsaNuvajogo tti ghettanvaM, aNNahA daMsaNa-NANovajogavadirittassa vi jIvassa asthittppsNgaado| sAgArapAoggaTTANANi savvattha // 205 // vedanIyake visthAnika anubhAgakA bandha honepara hote haiM, anyatra nahIM hote; kyoMki, darzanopayogake samayameM atizaya saMkleza aura vizuddhikA abhAva hotA hai| zaMkA-darzanopayoga kise kahate haiM ? samAdhAna-antaraMga upayogako darzanopayoga kahate haiN| kAraNa yaha ki AkArakA artha karmakartRtva hai, usake vinA jo arthopalabdhi hotI hai use anAkAra upayoga kahA jAtA hai| ___antaraMga upayogameM bhI karmakartRtva hotA hai, aisI AzaMkA nahIM karanA caahiye| kyoMki, usameM kartAkI apekSA dravya va kSetrase spaSTa karmakA abhAva hai| zaMkA-aisA honepara zrutabAna aura manAparyaya jJAnake bhI darzanopayogapUrvaka honekA prasaMga AvegA? samAdhAna nahIM AvegA, kyoMki, ve donoM zAna matizAnapUrvaka hote haiM, ataH unake darzanopayogapUrvaka hone meM virodha hai / isa kAraNa bAhya arthakA grahaNa honepara jo viziSTa AtmasvarUpakA vedana hotA hai vaha darzana hai, yaha siddha hotA hai| bAhya arthake grahaNake unmukha hone rUpa jo avasthA hotI hai vahI darzana ho, aisI bAta bhI nahIM hai, kintu bAhyArthagrahaNake upasaMhArake prathama samayase lekara bAhyArthaka agrahaNake antima samaya taka darzanopayoga hotA hai, aisA grahaNa karanA cAhiye, kyoMki, isake vinA darzana va zAnopayogase minna bhI jIvake astitvakA prasaMga AtA hai| sAkAra upayogake yogya sthAna sarvatra ba~dhate haiM // 205 // wun........................ ..... 1 tApratI 'NAma ! aMtarovajogo aMtaraMgauvalogo' iti paatthH| 2 apratau 'jAuvAuvaldI' iti paatthH| 3tAprato'aMtaraMgauvajAgo' iti paatthH| 4 mapratipATho'yam / a-A-kApratiSu phiddhi tApratI 'phaDDha (1)' iti paatthH| 5 mapratipATho'yam / a-A-kA-tApratiSu 'do' iti paatthH| Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 ] .. khaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 206. sAgAro NANovajogo, tattha kmm-kttaarbhaavsNbhvaado| tassa sAgArassa pAoggANi dvidiSadhaTANANi savvattha asthi / bhAvattho-jANi hidibaMdhahANANi daMsaNovajogeNa saha bajhaMti tANi NANovajogeNa vi bajhaMti / jANi daMsaNovajogeNa Na bajhaMti' hidiSadhahANANi tANi vi NANovajogeNa bajhaMti tti uttaM hodi / edesi chaSNa javANaM hehima-uvarimabhAgANaM thovabahuttajANAvaNahamaNAgAraipAoggaTThANANaM pamANajANAvaNaTuM ca uvarilamappAbahugasuttamAgadaM sAdassa cauTThANiya'javamajjhassa heTTado TANANi thovANi / 206 // kudo 1 saagrovmsdpudhttpmaannttaado| uvari saMkhejjaguNANi // 207 // javamajjhAdo uvarimaTTidibaMdhaDhANANi saMkhejaguNANi / kiM kAraNaM ? aivisuddhahidIhito maMdavisuddhahidINaM bhuttaavirohaado| sAkArase abhiprAya jJAnopayogakA hai, kyoMki, usameM karma aura kartRtvakI sambhAvanA hai| ukta sAkAra upayogake yogya sthitibandhasthAna sarvatra hote haiM / bhAvArtha-jo sthitibandhasthAna darzanopayogake sAtha ba~dhate haiM ve jJAnopayogake sAtha bhI ba~dhate haiN| jo sthitibandhasthAna darzanopayogake sAtha nahIM baMdhate haiM ve bhI zAnopayogake sAtha ba~dhate hai, yaha usakA abhiprAya hai| ina chaha yavoMke adhastana aura uparima bhAgoMke alpabahutvako batalAneke liye tathA manAkAra upayogake yogya sthAnoMke pramANako bhI batalAneke liye AgekA alpabahutvasUtra prApta hotA hai sAtA vedanIyake catuHsthAnika yavamadhyake nIceke sthAna stoka haiM // 206 // kAraNa ki ve zatapRthaktva sAgaropama pramANa haiN| uparima sthAna unase saMkhyAtaguNe haiM // 207 // yabamadhyase Uparake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM, kyoMki, ati vizuddha 1 tAprato 'bANi daMsaNovajogeNa Na bati' ityetAvAnayaM pAThastruTito'sti / 2 mapratipATho'yam / a-A-kApratiSu tiNNi' iti paatthH| 3 pratiSu 'aNagAra' iti pAThaH (kApratau zruTito'tra paatthH)| tApratI'cauTThANiyA java-' iti pAThaH / 5...hiTThA thovANi javamajjhA / / ThANANi cauTThANA saMkhejagaNANi uvarimevanti (evN)| tiTThANe biTThANe subhANi egatamIsANi || uvariM missANi jahanago subhANaM to viseshiyo| hoha subhANa jahaNNo saMkhejjaguNANi ThANANi // biTThANe javamamA heTTA egaMta mIsagANavari / evaM ti-cauThANe javamajhAo ya ddaaytthiii|| aMtokoDAkoDI subhabihANa javamAzrI uri| egaMtagA visivA mumajiTThA DAyaTTiijeDDA // ka. pra. 1,95-100, parAvartamAnazubhaprakavInAM cata sthAnakarasayavamadhyAdayaH sthitisthAnAni sarvastokAni (ma.TI. 1,96) / tebhyatAsthAma. karasayavamadhyasyaivopari sthitisthAnAni saMkheyaguNAni (2) / ka. pra. (ma. TI.) 1,97. / Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 210. 1 veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe dvidibaMdhajmavasANaparUvaNA 35 . sAdassa tihANiyajavamajjhassa heTTado TThANANi saMkheja guNANi // 208 // kudo 1 cauhANiyaaNubhAgabaMdhapAoggaNajhavasANehito saadtihaanniyjvmjjhtttthimannubhaagbNdhpaaoggajjhvsaannaannmsuhttdNsnnaado| uvari saMkhejaguNANi // 209 // kudo 1 sAdatihANiyajavamajjhaTimaaMjjhavasANehiMto uvarimaajjhavasANANamasuhara dasaNAdo / maMdavisohIhi pariNamamANA jIvA bahugA hoti, tAsiM pAogmahidIyo vi bahugIyo tti uttaM hodi / kudo ? jaM teNeM vi mNdvisohiinnmuppttiido| sAdassa biTTANiyajavamajjhassa heTado eyaMtasAgArapAoggaDANANi saMkhejjaguNANi // 210 // kudo ? sAdatihANiyajavamajjhassa uvarimaTThidisaMkilesAdo sAdavidvANisavana sthitiyoMkI apekSA manda vizuddha sthitiyoM ke bahuta hone meM koI virodha nahIM hai| sAtA vedanIyake tristhAnika yavamadhyake nIceke sthAna unase asaMkhyAtaguNe haiM // 20 // kAraNa yaha ki catuHsthAnika anubhAgabandhake yogya pariNAmoMkI apekSA sAtaka tristhAnika yavamadhyake nIceke anubhAgabandhake yogya pariNAma azubha dekhe jAte haiN| - yavamadhyase Uparake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 209 // yaka kAraNa ki sAtAke tristhAnika yavamadhyake adhastana pariNAmoMkI apekSA uparima pariNAma azubha dene jAte haiM / manda vizuddhiyoM rUpa pariNamana karanevAle jIva bahuta haiM tathA unake yogya sthitiyAM bhI bahuta haiM, yaha abhiprAya hai| isakA kAraNa yaha hai ki usane bhI mamda vizuddhiyAM utpanna hotI haiN| sAtA vedanIyake dvisthAnika yavamadhyake nIce ekAntataH sAkAra upayogake yogya sthAna saMkhyAtaguNe haiM // 210 // isakA kAraNa yaha hai ki sAtA vedanIyake tristhAnika yaSamadhyake Uparake sthitibandha 1 a-A-kApratiSu 'asaMkhejjaguNANi' iti pATha / 2 tebhyo'pi tristhAnakarasayavamadhyasyopari sthitisthAnAni saMkhyeyaguNAni 4 / ka. pra. (ma.TI.) 1,97 / tebhyo'pi parAvartamAnazubhaprakRtInA tristhAnakarasayavadhyAdadhaH sthitisthAnAni saMkhyeyaguNANi 3 / ka. pra. (ma. TI.) 1,97 / 3 a-A-pA. pratiSu 'jutteNa' iti paatthH| 4 apratau 'sAyara', A-kApratyoH 'sAgara' iti paatthH| 5 tembo'pi payavartamAnazubhaprakRtInAM dvisthAnakarasayavamadhyAdadhAsthitisthAnAni ekAntasAkAropayogayogyAni saMkhyeSaguNAni5 / ka. pra. (ma. TI.) 1,97. / / Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336] . . chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa 4, 2, 6, 211. sahassa heTimaTTidibaMdhaTTANANaM sAgArovajogeNeva bajjhamANANaM saMkilesassa asuhattadaMsaNAdo / dIsai ca suhavajAdipAoggaTThANehito asuhapattharAdipAoggahANANamaibahuttaM / missayANi saMkhejjaguNANi // 211 // - sAgAra-aNAgArauvajogANaM jANi pAoggANi sAdabeTANiyajavamajhAdo heDimANi hidibaMdhaTTANANi tANi saMkhejaguNANi / kudo ? heDimaajjhavasANehiMto edesimajjhavasANANaM asuhattuvalaMbhAdo / mokkhakAraNAdo saMsArakAraNeNa bahueNa hodavvaM, aNNahA devamaNussahiMto tirikkhaannmnnNtgunnttaannuvvttiido| . ... sAdassa ceva biTTANiyajavamajjhassa uvari missayANi saMkhejjaguNANi // 212 // - ... kAraNaM heTimaajjhavasANehiMto uvarimaajjhavasANANaM suThTha asuhattaM / asAdassa biTThANiyajavamajjhassa heTTado eyaMtasAyArapAoggaTThANANi saMkhejjaguNANi // 213 // sthAnoM ke saMklezako apekSA sAtA vedanIyake visthAnika yavamadhyake nIceke sAkAra upayogase baMdhanevAle sthitibandhasthAnoMkA saMklezana azubha dekhA jAtA hai / vajra Adike yogya zubha sthAnoMkI apekSA azubha patthara Adike yogya sthAna atyanta bahuta dekhe mizra sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 211 // ... sAkAra va anAkAra upayogake yogya jo sAtA ghedanIyake visthAnika yavamadhyake nIcake sthitibandhasthAna haiM ve saMkhyAtaguNe haiM, kyoMki nIceke adhyavasAnoMkI apekSA ye bhadhyavasAna azubha dene jAte haiN| mokSake kAraNakI apekSA saMsArakA kAraNa bahuta honA cAhiye, kyoMki, anyathA dekha aura manuSyoMkI apekSA tiryacoMkA anantaguNatva bana mahIM sktaa| sAtAke hI dvisthAnika yavamadhyake Upara mizra sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiN||212|| / isakA kAraNa aghastana adhyavasAnoMkI apekSA uparima adhyavasAnoMkA atyanta asAtAke visthAnika yavamadhyake nIce ekAntataH sAkAra upayogake yogya sthAna saMkhyAtaguNe haiM // 213 // 1tAprato'vajjadi iti pAThaH / 2 tebhyopi dvisthAnakarasayavamadhyAdadhaH pAzcAtyebhya Udhye sthitisthAnAni mizrANi sAkArAnAkAropayogayogyAni saMkhyeyaguNAni 6 / ka.pra. (ma.TI.) 1,97. / 3. aprato 'sAdaraseva' iti paatthH| 4 tebhyo'pi dvisthAnakarasayavamadhyasyopari mizrANi sthitisthAnAni saMkhyeyaguNAni 7ka. pra. 1,98. / 5 tApratau 'asaMkhejjaguNAni iti paatthH| tato'pyazubhaparAvartamAnaprakRtInAmeva dvisthAnakarasayavamadhyAdadha ekAntasAkAropayogayogyAni sthitisthAnAni saMkhyeyaguNAni 10 / ka. pra. (ma.TI.) 1,99 / bhImAtaha honA hai| Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 216. ] veyaNamaddA hiyAre veyaNakAlavihANe TThidibaMdha jhavasANaparUvaNA [ 337 do ? sAdabiTThANiyajavamajjhassa uvari sAgArANAgArapAoggaTThidibaMdha jjhavasANehiMto asAdabiTThANiyajavamajjhassa heTThimaeyaMtasAgArapAoggaTThidibaMdhajjhavasANaTThANANamasuhatuvalaMbhAdo / missayANi saMkhejjaguNANi // 294 // kAraNaM sugamaM / asAdassa ceva biTTANiyajavamajjhassuvari missayANi saMkhejjaguNANi // 215 // desi hidibaMdhANANaM saMkhejjaguNattassa kAraNaM puvvaM paruvidamidi Neha parUvija de / sAgArANAgArapAoggaTThidibaMdhaTThANa pahuDibiTThANa - tiTThANa - caudvANapAoggAdimisesadihiMto saMkhejjaguNamadbhANamuvari gaMtRRNa asAdassa biTThANajavamajjhassa sAgAra - aNagArapAoggANANa hoMti / kudo ? payaDiviseseNa tado saMkhejjaguNaM gaMtRRNa taduppattivirohAbhAvAdo / eyaMtasAgArapAoggaTTANANi saMkhejjaguNANi // 216 // sAdassa kAraNaM sugamaM / isakA kAraNa yaha hai ki sAtA ke dvisthAnika yavamadhyake Uparake sAkAra va anAkAra upayogake yogya sthitibandhAdhyavasAnoM kI apekSA asAtAke dvisthAnika yavamadhyake nIce ke sarvathA sAkAra upayogake yogya sthitibandhAdhyavasAnasthAna azubha pAye jAte haiM / mizra sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 294 // isakA kAraNa sugama hai / Upara mizra sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 215 // ina sthitibandhasthAnoMke saMkhyAtaguNe hone kA jo kAraNa hai usakI prarUpaNA pahile kI jA cukI hai, ataH vaha yahAM phira se nahIM kI jA rahI hai / sAtA vedanIyake sAkAra aura anAkAra upayoga ke yogya sthitibandhasthAnoMko lekara dvisthAna tristhAna evaM catusthAna yogya ityAdi nIce kI samasta sthitiyoMse saMkhyAtaguNe adhvAna Age jAkara asAtAvedanIyake dvisthAna yavamadhyake sAkAra va anAkAra upayoga yogya sthAna hote haiM, kyoMki, prakRti vizeSa ke kAraNa unase saMkhyAtaguNe sthAna Age jAkara unake utpanna hone meM koI virodha nahIM hai / ekAntataH sAkAra upayogake yogya sthAna saMkhyAtaguNe haiM // 216 // isakA kAraNa sugama hai / 1 tatastAsAmeva parAvartamAnAzubhaprakRtInAM dvisthAnakarasyavamadhyAdadhaH pAzcAtyebhya Urdhva mizrANi sthitisthAnAni saMkhyeyaguNANi 11 / ka. pra. ( ma. TI. ) 1,99 / 2 tebhyo'pi tAsAmevAzubhaparAvartamAnaprakRtInAM dvisthAnakarasyavamadhyAdupari sthitisthAnAni mizrANi saMkhyeyaguNAni 12 / ka. pra. ( ma. TI ) 1, 99. 3 tebhyo'pyupari ekAntasAkAropayogayogyAni sthitisthAnAni saMkhyeyaguNAni 13 / ka.pra. (ma. TI.) 1, 99. / cha. 11-43. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM . [4, 2, 6, 217. . asAdassa tihANiyajavamajjhassa heDhado TThANANi saMkhejaguNANi // 217 // kudo ? heSTimasaMkilesehiMto edesi saMkilesANamasuhattadaMsaNAdo / uvari saMkhejjaguNANi // 218 // kAraNaM sugamaM / asAdassa cauhANiyajavamajjhassa heDhado TThANANi saMkhejjA guNANi // 219 // kAraNaM sugmN| sAdassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejjaguNoM // 220 // kudo ? asAdassa cauhANiyajavamajjhassa heTimaTThidibaMdhaTThANANi sAgarovamasadapudhattamettANi / sAdassa jahaNNao hidibaMdho puNa aMtokoDAkoDiAbAdhUNA / teNa asAdassa cauhANiyajavamajjhaTimaTANehiMto sAdassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejaguNo jAdo / jaTThidibaMdho visesAhio / / 221 // asAtA vedanIyake tristhAnika yavamadhyake nIceke sthAna saMkhyAtaguNe haiM // 217 // . kAraNa yaha ki nIceke saMkleza pariNAmoMkI apekSA ye saMkleza pariNAma azubha dekhe jAte haiN| usake Uparake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 218 // isakA kAraNa sugama hai| asAtA vedanIyake catuHsthAnika yavamadhyake nIceke sthAna saMkhyAtaguNe haiM // 219 // isakA kAraNa sugama hai| sAtAvedanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 220 // kAraNa ki asAtA vedanIyake catuHsthAnika yavamadhyake nIceke sthitibandhasthAna zatapRthaktva sAgaropama pramANa haiN| parantu sAtAvedanIyakA jaghanya sthitibandha AvAdhAse hIna antaHkor3AkoDi sAgaropama pramANa hai / isIliye asAtAke catusthAnika yavamadhyake nIce ke sthAnoMkI apekSA sAtA vedanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA ho jAtA hai / ja-sthitibandha usase vizeSa adhika hai // 221 // 1 tebhyo'pi tAsAmeva parAvartamAnAzubhaprakRtInAM tristhAnakarasayavamadhyAdadhaH sthitisthAnAni saMkhyeyaguNAni 14 / ka. pra. (ma. TI.) 1,99, / 2 tebhyo'pi tAsAmeva parAvartamAnAzabhaprakRtInAM tristhAnakarasayavamadhyasyopari sthitisthAnAni saMkhyeyaguNAni 15 / ka. pra. (ma. TI.) 1,99. / 3 tebhyo'pyazubhaparAvartamAnaprakRvInAmeva catu:sthAnakarasayavamadhyAdadhaHsthitisthAnAni saMkhyeyaguNAni 16 / ka. pra. (ma. TI.) 1,99. 4 tebhyo'pi zubhAnA parAvartamAnaprakRtInAM jaghanyaH sthitibandhaH saMkhyeyaguNaH 8 / ka. pra. (ma. TI.) 1,98. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 225. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe TThidibaMdhajyavasANaparUvaNA [339 . jahidibaMdho NAma abAhAe sahidajahaNNahidibaMdho, phaanniikykaalttaado| jahaNNabaMdho NAma AvAdhUNajahaNNabaMdho, pahANIkayaNisegahidittAdo / teNa jahaNNahidibaMdhAdo jahidibaMdho visesAhio / kettiyametteNa ? sagaaMtomuhuttajahaNNAbAhAmetteNa / asAdassa jahaNNao hidibaMdho visesAhioM // 222 // kettiyametteNa ? saMkhejasAgarovamametteNa / jaTThidibaMdho visesAhio // 223 // kettiyametteNa ? jahaNNAbAhAmetteNa / / jatto ukkassayaM dAhaM gacchadi sA TThidI saMkhejjaguNAM // 224 // dAho NAma saMkileso / kudo? ih-prbhvsNtaavkaarnnttaado| ukkassadAho NAma ukkassahidibaMdhakAraNaukkassasaMkileso / jisse hiMdIe ThAidUNa ukkassasaMkilesaM gaMdaNa ukkassahidi baMdhadi sA hidI saMkhejaguNA tti uttaM hodi| aMtokoDAkoDI saMkhejjaguNoM // 225 // AvAdhAse sahita jaghanya sthitibandhako ja-sthitibandha kahA jAtA hai, kyoMki, vahAM kAlakI pradhAnatA hai / AbAdhAse hIna jaghanya sthitibandha jaghanya bandha kahalAtA hai, kyoMki, usameM niSekasthitikI pradhAnatA hai / isIliye jaghanya sthitibandhase ja-sthitibandha vizeSa adhika hai| kitane mAtrase vaha adhika hai? vaha apanI antarmuharta mAtra jaghanya bhAvAdhAke pramANase adhika hai| asAtAvedanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai // 222 // vaha kitane mAtrase adhika hai| vaha saMkhyAta sAgaropama mAtrase adhika hai| ja-sthitibandha vizeSa adhika hai // 223 // kitane mAtrase adhika hai ? vaha jaghanya AbAdhA mAtrase adhika hai| jisake kAraNa prANI utkRSTa dAhako prApta hotA hai vaha sthiti saMkhyAtaguNI hai // 224 // dAhakA artha saMkleza hai, kyoMki, vaha isa bhava aura para bhavameM santApakA kAraNa hai| utkRSTa dAhakA artha utkRSTa sthitibandhakA kAraNabhUta utkRSTa saMkleza hai| jisa sthitimeM sthita hokara utkRSTa saMklezako prApta ho jIva utkRSTa sthitiko bAMdhatA hai vaha sthiti saMkhyAtaguNI hai, yaha abhiprAya hai| antaHkor3AkoDikA pramANa saMkhyAtaguNA hai // 225 // . 1 tato'pyazubhaparAvartamAnaprakRtInAM jaghanyaH sthitibandhaH vishessaadhikH9| ka. pra. (ma.TI.) 1,98. / 2 a-A-kApratiSu 'jahaNNaDhidibandho' iti paatthH| 3 tebhyo'pi yavamadhyAdupari DAyasthiti. saMkhyeyaguNaH 17 / yataH sthitisthAnAdapavartanAkaraNavazenotkRSTa sthitiM yAti tAvatI sthiti yasthitiH rityucyate / ka. pra. (ma. TI.) 1.99. 4 tApatau'ukassahidI' iti paatthH| 5 tato'pi sAgaropamANAmantaHkoTAkoTI saMkhyeyaguNA 18 / ka. pra. (ma. TI.) 1,100 / Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa puvvidI aMtokoDA koDimettA, esA vi hidI' kiMtu esA NivviyappA, teNa saMkhejjaguNA tti bhaNidA / 340. ] sAdarasa biTThANiyajavamajjhassa uvari eyaMtasAgArapAoggANANi saMkhejjaguNANi // 226 // kudo ? aMtokoDAkoDIe UNapaNNA rasasAgarovamakoDA koDipamANattAdo / sAdassa ukkassao dvidibaMdhoM visesAhioM // 227 // ketiyametteNa ? sAdaaNAgArapAoggaTThANa pahuDi heTTimaAbAdhUNaaMto ko DAkoDiseiyahidimetteNeM / jaTTidibaMdho visesAhiyo // 228 // kettiyametteNa ? sagaAbAdhAmetteNa / dAhaTTidI visesAhiyA~ // 229 // [ 4, 2, 6, 226. aMtokoDAko DimettA ceva / pUrvokta sthitikA pramANa antaH koDAkoDi mAtra hai, yaha sthiti bhI antaHkor3Akor3i pramANa hI hai / kintu yaha sthiti nirvikalpa hai, isIliye saMkhyAtaguNI kahI gaI hai| sAtAvedanIyake dvisthAnika yavamadhyake Uparake ekAntataH sAkAra upayogake yogya sthAna saMkhyAtaguNe haiM // 226 // kyoMki, ve antaHkor3A kor3i se hIna pandraha kor3Akor3i sAgaropama pramANa haiM / sAtAvedanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / / 227 // vaha kitane mAtra se adhika hai ? sAtAke anAkAra upayogake yogya sthAnoM ko lekara nIce AbAdhAse rahita antaHkor3Akor3i sAgaropama niSekasthitiyoMke pramANase vaha adhika haiM / - sthitibandha vizeSa adhika hai / / 228 // kitane mAtra se vaha adhika hai ? vaha apanI AbAdhA ke pramANase adhika hai / dAhasthiti vizeSa adhika hai / / 229 // 1 a A-kApratiSu 'esA di TThida ' iti pAThaH / 2 tato'pi parAvartamAna zubhaprakRtInAM dvisthAnakarasayavamadhyasyopari yAni mizrANi sthitisthAnAni teSa mukAntamAkAropayogayogyAni sthitisthAnAni saMkhyeyaguNAni 19 / ka. pra. ( ma. TI. ) 1,100 3 a A-kApratiSu ' ukassadvidivandho' iti pAThaH / 4. tebhyo'pi parAvartamAna zubhaprakRtInAmutkRSTaH sthitibandho vizeSAdhikaH 20 / ka. pra. (ma. TI.) 1,100.. / 5 mapratipATho'yam / a-A-kA-tApratiSu ' metto' iti pAThaH / 6 a A kA pratiSu ' jahaNNaTThidibandho ' iti pAThaH / 7 tato'pyazubha- ( 1 ) parAvartamAna zubhaprakRtInAM baddhA DAyasthitirvizeSAdhikA 21 / yataH sthitisthAnAt mAMDUkaplutinyAyena DAyAM phAlAM datvA yA yA sthitirbadhyate tataH prabhuti Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 233. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe TThidibaMdhajhavasANaparUvaNA [ 34.1 dAho ukkassaDidipAoggasaMkileso tassa dAhassa kAraNabhUdahidI dAhahidI NAma, kAraNe kajjuvArAdo / tattha jahaNNadAhaTTidippahuDi jAva ukkassadAhaTThiditti edAsiM savvAsiM jAdiduvAreNa eyattamAvaNNANaM dAhahidi ti saNNA / sA paNNArasasAgarovamaPaternister pekkhiNa visesAhiyA, kiMcRNatIsasAgarovamakoDAko DipamANattAdo / asAdassa cauTTANiyajavamajjhassa uvarimANANi vimesAhiyANi // 230 // kettiyametteNa aMtokoDAko DisAgarovamametteNa / asAdacauTThANiyajavamajjhAdo uvarimajahaNNadAhadvidIdo hemi asAdassa ukkassaTThidibaMdho visesAhio // 231 // kettiyametteNa ? aMtokoDAkoDIe / jaTTidibaMdha visesAhio // 232 // ttiyatNa ? tiNNivAsasahassametteNa / edeNa aTTapadeNa savvatthovA sAdassa cauTThANabaMdhA jIvAM // 233 // dAhakA artha utkRSTa sthitike yogya saMkleza hai / usa dAhakI kAraNabhUta sthiti kAraNa kA kA upacAra karanese dAdasthiti kahI jAtI hai / usameM jaghanya dAhasthiti se lekara utkRSTa dAhasthitiparyanta jAtike dvArA ekatAko prApta huI ina saba sthitiyoMkI dAhasthiti saMjJA hai / vaha pandraha kor3Akor3i sAgaropamoM kI apekSA vizeSa adhika hai, kyoMki, vaha kucha kama tIsa kor3Akor3i sAgaropama pramANa hai / asAtA vedanIyake catuH sthAnika yavamadhyake Uparake sthAna vizeSa adhika haiM // 230 // ve kitane mAtra se adhika haiM ? asAtA vedanIyake catusthAnika yavamadhyake UparakI jaghanya dAhasthitise nIceke antaH kor3Akor3i sAgaropama mAtra se adhika haiM / asAtAvedanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai | 231 // vaha kitane mAtrase adhika hai ? vaha antaHkor3Akor3i sAgaropama mAtra se adhika hai ! ja-sthitibandha vizeSa adhika hai // 232 // vaha kitane mAtra se adhika hai ? vaha tIna hajAra varSa mAtra se adhika hai / isa arthapadase sAtAvedanIyake catuHsthAnabandhaka jIva sabase stoka haiM // 233 // tadantA tAvatI sthitirbraddhA DAyasthitirihocyate / sA cotkarSato'ntaH sAgaropamakoTikoTyUnA sakalakarmasthitipramANA veditavyA / tathAhi -- antaH sAgaropamakoTikoTipramANaM sthitibandhaM kRtvA paryAptasaMzipaMcendriya utkRSTAM sthiti banAtIti, nAnyathA / ka. pra. ( ma. TI. ) 1,100. .9 tatge'pi parAvartamAnAzubhaprakRtInAmutkRSTaH sthitibandho vizeSAdhika iti 22 / ka. pra. ( ma. TI. ) 1,100. 2 saMkhejaguNA jIvA kamaso eesa duvihapagaINaM / asubhANaM tiTThANe savyuvari visesao ahiyA / Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa . [4, 2, 6, 234. edamatthamAhAraM kAUNa chaNNaM javANaM jIvANamappAbahugaM bhnnissaamo| tamhi bhaNNamANe sAdassa cauThANabaMdhA jIvA thovA / kudo ? thovddhaannttaado|| tiTThANabaMdhA jIvA saMkhejjaguNA // 234 // kudo ? sAdacauTThANANubhAgabaMdhapAoggahidIhiMto tihANANubhAgabaMdhapAoggahidivisesANaM sNkhejgunnttuvlNbhaado| biTThANabaMdhA jIvA saMkhejjaguNA // 235 // - kudo ? sAdAvedaNIyatihANANubhAgabaMdhapAoggahidivisesehito tasseva biTThANANubhAgabaMdhapAoggahidivisesANaM sNkhejgunnttuvlNbhaado| asAdassa biTThANabaMdhA jIvA saMkhejaguNI 236 // sAdAvedaNIyabiTTANANubhAgabaMdhapAoggahidivisesehito asAdAvedaNIyabiTThANANu- . bhAgabaMdhapAoggahidivisesA saMkhejaguNahINA / kudo ? aMtokoDAkoDiUNapaNNArasasAgarovamakoDAkoDimettasAdabiTThANANubhAgabaMdhapAoggahidIhiMto sAgarovamasadaputtahidivisesANaM saMkhejaguNahINattuvalaMbhAdo / tado asAdassa biTThANabaMdhA jIvA saMkhejaguNA tti Na isa arthako AdhAra karake chaha yavoMke jIvoMke alpabahutvako kahate haiN| usakA kathana karane meM sAtA vedanIyake catusthAnabandhaka jIva stoka haiM, kyoMki, unakA adhvAna stoka hai| tristhAnabandhaka jIva unase saMkhyAtaguNe haiM // 234 // isakA kAraNa yaha hai ki sAtA vedanIyake catuHsthAna anubhAgavandhake yogya sthitiyoMkI apekSA tristhAna anubhAgabandhake yogya sthitivizeSa saMkhyAtaguNe pAye jAte haiN| dvisthAnabandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM // 235 // kAraNa ki sAtAvedanIyake tristhAna anubhAgavandhake yogya sthitivizeSoMkI apekSA usake hI dvisthAna anubhAgabandhake yogya sthitivizeSa saMkhyAtaguNe pAye jAte haiN| asAtA vedanIyake dvisthAnabandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM // 236 // zaMkA-sAtA vedanIyake dvisthAna anubhAgavandhake yogya sthitivizeSoMse asAtAvedanIyake dvisthAna anubhAgabandhake yogya sthiti vizeSa saMkhyAtaguNe hIna haiM, kyoMki, antaHkor3AkoDise hIna pandraha kor3AkoDi sAgaropama pramANa sAtA vedanIyake dvisthAna anubhAgabandhake yogya sthitiyoMkI apekSA zatapRthaktva sAgaropama pramANa sthiti vizeSa saMkhyAtaguNe hIna pAye jAte haiM / ataeva asAtAke dvisthAnabandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM, yaha kahanA ucita nahIM hai? ka.pra.1.101. sarvastokAH parAvartamAnazubhaprakRtInAM catuHsthAnakarasabandhakA jIvAH tebhyo'pi tristhAna. karasabandhakAH sNkhyeygunnaaH| tebhyo'pi dvisthAnakarasabandhakAH saMkhyeyaguNAH (ma. TI.) 1tebhyo'pi parAvartamAnazubhaprakRtInAM dvisthAnakarasabandhakAH sNkhyeygunnaaH| tebhyo'pi catuHsthAnakarasandhakA sNkhyeygunnaaH| tebhyo'pi tristhAnakarasabandhakA vizeSAdhikAH / ka. pra. (ma.TI.) 1,101. / 1 tAprato 'sAdAvedaNINaM viTThANANu-' iti pAThaH / 3 tAprato 'viTThANANubandha ' iti paatthH| Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 5, 6, 238. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe dvidibaMdhajmavasANaparUvaNA [343 juadi ? Na, sAdAvedaNIyabaMdhagaddhAdo saMkhejaguNAe asAdAvedaNIyabaMdhagaddhAe saMcidANaM saMkhejaguNatteNa virohAbhAvAdo saMkhejaguNattaM jujjade / / cauTThANabaMdhA jIvA saMkhejjaguNA // 237 // kudo ? asAdaviTThANubhAgabaMdhapAoggaTTidivisesehiMto tasseva cauhANANubhAgabaMdhapAoggahidivisesANaM sNkhejgunntuvlNbhaado| tiTThANabaMdhA jIvA visesAhiyA // 238 // asAdassa cauTThANANubhAgabaMdhapAoggahidivisesehito tasseva tihANANubhAgabaMdhapAoggahidivisesA saMkhejaguNahINA / tado tihANabaMdhajIvANaM visesAhiyattaM [Na ] junadi tti? Na esa doso, sukkukkassapariNAmesu bahuhidivisesesu vaTTamANajIvahiMto thovahidivisesesu majjhimapariNAmesu ca vaTTamANajIvANaM bahuttaM paDi virohaabhaavaado| Na ca bahusaMkilesavisohIsu khallavillasaMjogo bva tuTTIe samuppajamANAsu jIvabahuttaM saMbhavadi, tahANuvalaMbhAdo / saMkhejaguNA Na hoMti, visesAhiyA ceva hoMti ti kadhaM Navvade ? edamhAdo samAdhAna nahIM, kyoMki, sAtAvedanIyake bandhakakAlakI apekSA saMkhyAtaguNe asAtA vedanIyake bandhaka kAlameM saMcita jIvoMke saMkhyAtaguNatvase koI virodha na honeke kAraNa unako saMkhyAtaguNA kahanA ucita hI hai| catuHsthAnabandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM // 237 // kAraNa ki asAtA vedanIyake dvisthAna anubhAgabandhake yogya sthitivizeSoMkI apekSA usake hI catuHsthAna anubhAgabandhake yogya sthitivizeSa saMkhyAtaguNe pAye jAte haiN| tristhAnabandhaka.jIva vizeSa adhika haiM // 238 // zaMkA-asAtA vedanIyake catuHsthAna anubhAgabandhake yogya sthitivizeSoMkI apekSA usake hI tristhAna anubhAgabandhake yogya sthitivizeSa saMkhyAtaguNe hIna haiM / isa kAraNa tristhAnabandhaka jIvoMko unase vizeSa adhika kahanA ucita [ nahI ] hai ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM haiM, kyoMki, zuklalezyAkai utkRSTa pariNAmoM meM bahuta sthitivizeSoMmeM vartamAna jIvoMkI apekSA stoka sthitivizeSoM aura madhyama pariNAmoM meM vartamAna jIvoMke bahuta hone meM koI virodha nahIM hai / svastha bilbasaMyoga (khalvATa aura bilva phalake saMyoga) ke samAna truTise arthAt yadA kadAcit utpanna honevAle bahuta saMkleza va bahuta vizuddhimeM jIvoMkI adhikatA sambhava nahIM hai, kyoMki vaisA pAyA nahIM jaataa| zaMkA-ve saMkhyAtaguNe nahIM haiM, vizeSa adhika hI haiM; yaha kaise jAnA jAtA haiM ? samAMdhAna-vaha isI sUtrase jAnA jAtA hai| . 1 apratau 'khallavillasaMto vva tuTThIe', A-kApratyoH 'khallavilasaMjo vva tuTThIe' iti paatthH| 2 a-A-kApratiSu 'javabahutaM' iti paatthH| 3 tAprato 'visesAhiyA hoti' iti paatthH| Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa - [4, 2, 6, 238. ceva suttaado| visaMvAdisuttaM kiNNa jAyade 1 Na, visaMvAdakAraNasayaladosummukkabhUdabalivayaNa-viNiggayassa suttassa visNvaaditaivirohaado| eso jIvasamudAhAro bIiMdiya-tIiMdiyacauriMdiya-asaNNipaMciMdiyapajattApajattaesu saNNiapajattaesu ca jojeyvvo| Navairi hidiviseso NAyavvo / bAdara-suhumeiMdiyapajattApajattesu vi evaM ceva vattavyo / Navari edesu savvesu vi sAdAsAdANaM biTThANajavamajhaM ceva, tattha tihANa-cauhANANubhAgANaM bNdhaabhaavaado| Navari bAdara-suhumeiMdiyapajattApajattaesu ekkakkisse hidIe aNaMtA jIvA / paDhamahidibaMdhajIvappahuDi kameNa visesAhiyA / kettiyametteNa ? palidovamassa asaMkhejadibhAgeNa khaMDidametteNa / palidovamassa asaMkhejadimAgaM gaMNa duguNavaDDidA duguNavaDidA jAva javamajhaM / teNa paraM visesahINA / sesaM jANidUNa vattavyaM / eso jIvasamudAhAro bahubhedo vi saMto saMkheveNa ettha parUvido / evaM jIvasamudAhAro smtto| zaMkA-yaha sUtra visaMvAda sahita kyoM nahIM hai ? - samAdhAna nahIM, kyoMki, jo bhUtabali bhaTTAraka visaMvAdake kAraNabhUta samasta doSoMse rahita haiM unake mukhase nikale hue sUtrake visaMvAdI honemeM virodha hai| isa jIvasamudAhArako dvIndriya, zrIndriya, caturindriya aura asaMjJI paMcendriya paryAptaka aparyAptaka tathA saMjJI aparyAptaka jIvoMmeM jor3anA cAhiye / vizeSa itanA hai ki ukta jIvoM ke sthitibhedako jAnanA cAhiye / bAdara va sUkSma ekendriya paryAptaka aparyAptaka jIvoM meM bhI isI prakAra kahanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki ina sabhI jIvoMmeM sAtA va asAtAkA dvisthAnika anubhAga rUpa yavamadhya hI hotA hai, kyoMki, unameM tristhAnika aura catuHsthAnika anubhAgoMke bandhakA abhAva hai| vizeSatA yaha hai ki bAdara va sUkSma ekendriya paryAptaka aparyAptaka jIvoM meM eka eka sthitimeM ananta jIva hote haiN| ve kramazaH prathama sthitibandhake jIvoMse lekara vizeSa adhika haiM / kitane mAtrase ve adhika haiM ? unako patyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase bhAjita karane para jo eka bhAga labdha ho utane mAtrase bhI adhika haiM / palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga jAkara yavamadhya taka duguNI duguNI vRddhise vRddhiMgata hote gaye haiM / Age ve vizeSa hIna haiN| zeSa kathana jAnakara kanA caahiye| bahuta bhedoMse saMyukta honepara bhI isa jIvasamudAhArakI yahAM saMkSepase prarUpaNA kI gaI hai / isa prakAra jIvasamudAhAra samApta huaa| ... 1 a-A-kApratiSu visaMvAdIsuttaM', tApratI visaMvAdI suttaM' iti pAThaH / 2 pratiSu visaMvAdattaiti paatthH| 3 tApratau dvidiviseso vattavo' ityetAvAnayaM pAThastruTito'sti / Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [345 4, 2, 6, 238. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe TThidibaMdhajJavasANaparUvaNA (saMdRSTiyAM) 000000000 TO.00 00000000000 000000000 .0000000 jatto ukkassa gacchadi sA hidI esA jahaSNAbAdhA ukkassAbAdhA sAdajahaNNago dvidi baMdho 00000000000000000000000000000000000000000000000 0000 0 00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 0000000000100000000100000001000000 0000000000000000000000001000.00 0000000100000000100000001000000 sAda ukkassago dvidibaMdho 0000000100000000100000001000000 000000100000000100000001000000 00000100000000100000001000000 0000010000000100000001000000 000010000000100000001000000 dhuvaTTidIe carimaTTidI esA ./ 000000 00000000 Moooooooo 000000000/ . 1. jahaNiyA AvAdhA ukkasAcAdhA asAdajahaNNago hidibaMdho > 000000 jatto ukkassaM dAI saMgacchadi sA hidI esA NibviyappaaMtokoDAkoDI 000000000000000000 cha. 11-44 dAhahidI asAda ukkassago dvididhaMbo Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 ) chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 229 payaDisamudAhAre ti tattha imANi duve aNiyogaddArANi pamANANugamo appAbahue ti // 239 // parUvaNAe saha tiNNiaNiyogaddArANi kiNNa parUvidANi ? Na, edesu ceva parUvaNAe aMtambhUdattAdo / Na ca parUvaNAe viNA pamANAdINaM saMbhavo asthi, virohAdo / teNa etya tAva parUvaNaM vattaissAmo / taM jahA-atthi NANAvaraNAdINaM payaDINaM dvidibaMdhajjhavasANahANANi / pakhvaNA gdaa|| pamANANugame NANAvaraNIyassa asaMkhejjA logA DidibaMdhajjhavasANaTThANANi // 240 // NANAvaraNIyassa hidibaMdhakAraNaajjhavasANahANANi savvANi egaheM kAdUNa esA parUvaNA parUvidA / ThidiM paDi ajjhavasANahANANamesA pamANaparUvaNA Na hodi, uvari dvidisamudAhAre hidi paDi ajjhavasANapamANassa parUvijamANattAdo / evaM sattaNNaM kammANaM // 241 // jahA NANAvaraNIyassa hidibaMdhajjhavasANaTThANANamavvogADheNa pamANaparUvaNA kadA ___ aba prakRtisamudAhArakA adhikAra hai| usameM do anuyogadvAra haiM-pramANAnugama aura alpabahutva // 239 // zaMkA-prarUpaNAke sAtha yahAM tIna anuyogadvAroMkI prarUpaNA kyoM nahIM kI gaI hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki, inameM hI prarUpaNAkA antarbhAva ho jAtA hai| kAraNa ki prarUpaNAke vinA pramANAdikoMkI sambhAvanA hI nahIM hai, kyoMki, usameM virodha hai| isI kAraNa yahAM pahile prarUpaNAko kahate haiM / vaha isa prakAra hai-jJAnAvaraNAdika prakRtiyoMke sthitibandhAdhyavasAnasthAna haiM / prarUpaNA samApta huii| pramANAnugamake anusAra jJAnAvaraNIyake asaMkhyAta loka pramANa sthitibandhAdhyavasAnasthAna haiM // 240 // zAnAvaraNIyake sthitibandhameM kAraNabhUta saba adhyavasAnasthAnoMko ikaTThA karake yaha pramANaprarUpaNA kahI gaI hai| pratyeka sthitike adhyavasAnasthAnoMkI yaha pramANaprarUpaNA nahIM hai, kyoMki, Age sthitisamudAhArameM pratyeka sthitike Azrayase adhyavasAnasthAnoMke pramANakI prarUpaNA kI jAnevAlI hai| isI prakAra zeSa sAta karmoMkI pramANaprarUpaNA hai // 241 // jisa prakAra jJAnAvaraNIyake sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkI abyogADha svarUpase 1 Apratau 'samudAhAro' iti paatthH| 2 a-ApratyoH 'imA duvo' iti paatthH| 3 saMprati prakRtisamudAhAra ucyate / tatra ca dve anuyogdvaare| tadyathA--pramANAnugamaH alpabahutvaM ca / tatra pramANAnugame jJAnAvaraNIyassa sarveSu sthitibandheSu kiyantyadhyasAyasthAnAni 1 ucyate-asaMkhyeyalokAkAzapradezapramANAni / evaM sarvakarmaNAmapi draSTavyam / ka. pra. (ma. TI.) 1,88. / Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 243. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe DidibaMdhajjhavasANaparUvaNA [347 tadhA sesasattaNNaM kammANaM pamANapakhvaNA kAyavvA / evaM pamANANugame tti samattamaNiyogaddAraM / appAbahue ti savvatthovA Auassa dvidibadhaMjjhavasANaDANANi' // 242 // __kudo ? caduNNamAuANaM savvodayaviyappaggahaNAdo / kasAyaudayaTThANesu uccidUrNa gahidajhavasANahANANamAuabaMdhapAoggANaM kiNNa [ pavaNA] kIrade ? Na, sagahidibaMdhahANahedubhRdasodayahANANaM parUvaNAe aNNapayaDiuyahANehi pojnnaabhaavaado| ___NAmA-godANaM hidibaMdhajjhavasANaTTANANi do vi tullANi asaMkhejaguNANi // 243 // kudo ? sAbhAviyAdo / NAmA-godANamudayasseva Auodayassa saMsArAvatyAe savvattha saMbhave saMte hidibaMdhajjhavasANaTThANANaM thovattaM katto Navvade ? ThidibaMdhaTThANANaM thovapramANaprarUpaNA kI gaI hai usI prakAra zeSa sAta kamaukI pramANaprarUpaNA bhI karanA caahiye| isa prakAra pramANAnugama anuyogadvAra samApta huaa| alpabahutva anuyogadvArake anusAra Ayukarmake sthitibandhAdhyavasAna sabase stoka haiM // 242 // ___kAraNa ki cAroM AyuoMke saba udayavikalpoMkA yahAM grahaNa kiyA gayA hai / zaMkA-kaSAyodayasthAnoMmeMse cunakara grahaNa kiye gaye Ayubandhake yogya adhyavasAnasthAnoMkI prarUpaNA yahAM kyoM nahIM kI jAtI hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki apane sthitibandhasthAnoMke hetubhUta apane udayasthAnoMkI prarUpaNAmeM dUsarI prakRtiyoMke udayasthAnoMkA koI prayojana nahIM hai| ' nAma va gotrake sthitibandhasthAna donoMhI tulya asaMkhyAtaguNe haiM // 243 // kAraNa ki aisA svabhAvase hai| zaMkA--jisa prakAra saMsAra avasthAmeM nAma va gotrakA udaya sarvatra sambhava hai, usI prakAra Ayuke udayakI bhI sarvatra sambhAvanA honepara usake sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkI stokatA kahAMse jAnI jAtI hai 1ThiidIhayAe tti-sthitidIrghatayA kramazaH krameNAdhyavasAyasthAnAnyasaMkhyeyaguNAni vaktavyAni / yasya yataH krameNa dIrghA sthitistasya tataH krameNAdhyavasAyasthAnAnyasaMkhyeyaguNAni vaktavyAnItyarthaH / tathAhi -sarvastokAnyAyuSaH sthitibandhAdhyavasAyasthAnAni / ka. pra. (ma. TI.) 1,89. / 2 pratiSu 'unvidUNa' iti paatthH| 3 tebhyo'pi nAma-gotrayorasaMkhyeyaguNAni / nanvAyuSaH sthitisthAneSu yathottaramasaMkhyeyaguNA bRddhiH, nAma-gotrayostu vizeSAdhikA, tatkathamAyurapekSayA nAma-gotrayorasaMkhyeyagugAni bhavanti ? ucyate-AyuSo jaghanyasthitAvadhyavasAyasthAnAnyatIva stokAni, nAma-gotrayoH punarjaghanyAyAM sthitau atiprabhUtAni, stokAni cAyuSaH sthitisthAnAni, nAma-gotrayostvatiprabhUtAni, tato na kazciddoSaH / ka. pra. (ma. TI.) 1,89. / . Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348] khaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 244. ttaado| hidibaMdhahANANaM pahANatte icchijjamANe guNagAro palidovamassa asaMkhejadibhAgo hodi / hodu NAma, asaMkhejalogabhetto cevetti guNagAre amhANaM pmaannnniymaabhaavaado| NAmA-godajjhavasANahANANaM kadhaM tulattaM ? Na, hidiM baMdhatANa samANattaNeNa tttullttaavgmaado| NANAvaraNIya-daMsaNAvaraNIya-veyaNIyaaMtarAiyANaM vidibaMdhajjhavasANaTThANANi cattAri vi tullANi asaMkhejaguNANi // 244 // NAmA-godehiMto cattAri vi kammANi micchattAsaMjama-kasAyapaccaehi sarisANi / teNa NAbhA-godANaM ajjhavasANehiMto caduNNaM kammANaM ajjhavasANahANANi asaMkhejaguNANi tti Na ghaDade / NAmA-godANaM dvidibaMdhahANahito caduNNaM kammANaM hidibaMdhahANANi visesAhiyANi tti asaMkhejaguNataM Na jujade / hehimabetibhAgaDhidibaMdhaTANapAogakasAehiMto uvarimatibhAgaDhidibaMdhahANapAoggakasAudayaTThANANaM asamANANamaNuvalaMbheNa __ samAdhAna-cUMki usake sthitibandhasthAna stoka haiM, ataH isIse usake . sthitivandhAdhyavasAnasthAnoMkI stokatAkA bhI parikSAna ho jAtA hai| sthitibandhasthAnoMkI pradhAnatAke abhISTa honepara guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hotA hai| zaMkA yadi palyopamaka asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai to, ho, kyoMki asaMkhyAta loka mAtra hI guNakAra hotA hai, aisA hamAre pAsa usake pramANakA koI niyama nahIM hai| zaMkA nAma va gotrake sthitibandhasthAnoMke paraspara samAnatA kaise hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki sthitibandhasthAnoMkI samAnatAse unakI samAnatA bhI nizcita hai| jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya aura antarAya, ina cAroM hI karmoM ke sthitibandhasthAna tulya va asaMkhyAtaguNe haiM // 244 // __ zaMkA-cAroM hI karma mithyAtva, asaMyama aura kaSAya rUpa pratyayoMkI apekSA cUMki nAma-gotrake samAna haiM isI kAraNa nAma-gotrake adhyavasAnasthAnoMkI apekSA cAroM karmoM ke adhyavasAnasthAnoMko asaMkhyAtaguNA batalAnA saMgata nahIM hai| dUsare, nAma-gotrake sthitibandhasthAnoMkI apekSA cAra karmoMke sthitibandhasthAna cUMki vizeSa adhika haiM, isaliye bhI unake sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkoM asaMkhyAtaguNA batalAnA ucita nahIM ? isake atirikta cUMki nIceke do tribhAga mAtra sthitibandhasthAnoMke yogya kaSAyodayasthAnoMkI apekSA Uparake eka tribhAga mAtra sthitibandhasthAnoMke yogya kaSAyodayasthAnoMke asamAna na pAye jAnese bhI unakA asaMkhyAtaguNatva ghaTita nahIM hotA? 1 nAma-gotrayoH satkasthitibandhAdhyavasAyasthAnebhyo jJAnAvaraNIyadarzanAvaraNIya-vedanIyAntarAyANaM sthitibandhAdhyavasAyasthAnAnyasaMkhyeyaguNAni / kathamiti ceducyate-iha palyopamAsaMkhyeyabhAgamAtrAsu sthitidhvatikrAntAsu dviguNavRddhirupalabdhA / tathA ca satyekaikasyApi palyopamasyAnte'asaMkhyeyaguNAni labhyante, kiM punardazasAgaropamakoTIkoTyante iti / ka.pra. (ma. TI.) 1,89. / Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 246. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe TThidibaMdhajjhavasANaparUvaNA [349 asaMkhejaguNattANuvavattIdo ? Na esa doso, NAmA-godANamudayaTThANehiMto caduNNaM kammANaM udayaTThANabahutteNa asNkhejgunnttaavirohaado| kathaM caduNNaM kammANaM payaDiajjhavasANANaM aNNoNNaM samANattaM ? Na, sodayAdiviyappehi tesiM bhedaabhaavaado| mohaNIyassa vidibaMdhajjhavasANaTThANANi asaMkhejaguNANi // 245 // ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejadibhAgo / kudo ? caduNNaM kammANamudayahANehiMto mohaNIyassa udayaTThANANamasaMkhejaguNattAdo / evaM pagaDisamudAhAro smtto| ThidisamudAhAre tti tattha imANi tiNNi aNiyogaddArANi pagaNaNA aNukaTThI tivva-maMdadA ti // 246 // tattha pagaNaNA NAma imisse imisse hridIe baMdhakAraNabhRdANi dvidibaMdhajjhavasANahANANi ettiyANi ettiyANi hoti tti hidibaMdhajjhavasANaTThANANaM pamANaM pakhvedi / tatya aNukahI NAma hidi paDi hidibaMdhajjhavasANahANANaM samANattamasamANattaM ca parUvedi / tivva-maMdadA NAma tesiM jahaNNukkassapariNAmANamavibhAgapaDicchedANamappAbahugaM pakhvedi / samAdhAna yaha koI doSa nahIM haiM, kyoMki, nAma-gotrake udayasthAnoMkI apekSA cAra kamauke udayasthAnoMke bahuta honese unake asaMkhyAtaguNe hone meM koI virodha nahIM hai / zaMkA-cAra karmoM ke prakRtiadhyavasAnasthAnoMke paraspara samAnatA kaise hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki svodayAdika vikalpoMkI apekSA unameM koI bheda nahIM hai| mohanIyake sthitiSandhAdhyavasAnasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 245 // guNakAra kyA hai ? guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai, kyoMki, cAra karmoM ke udayasthAnoMkI apekSA mohanIyake udayasthAna asaMkhyAtaguNe haiM / isa prakAra prakRtisamudahAra samApta huaa| aba sthitisamudAhArakA adhikAra hai| usameM ye tIna anuyogadvAra hai-pragaNanA, anukRSTi aura tIvramandatA // 246 // inameM pragaNanA nAmaka anuyogadvAra amuka amuka sthitike bandhake kAraNabhUta sthitibandhAdhyavasAnasthAna itane itane hote haiM, isa prakAra sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMke pramANakI prarUpaNA karatA hai| anukRti anuyogadvAra pratyeka sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkI samAnatA va asamAnatAko batalAtA hai| tIvamandatA anuyogadvAra unake jaghanya va utkRSTa pariNAmoMke avibhAga praticchedoMke alpahutvakI prarUpaNA karatA hai| 1 tebhyo'pi kaSAyamohanIyasya sthitibandhAdhyavasAyasthAnAnyasaMkhyeyaguNAni / tebhyo'pi darzanamohanIyasya sthitibandhAdhyavasAyasthAnAnyasaMkhyeyaguNAni / ka. pra. (ma. TI.) 1,89. / 2 tatra sthitisamudAhAre'pi trINyanuyogadvArANi / tadyathA-pragaNanA 1, anukRSTiH 2, tIvramandatA 3 ca / tatra pragaNanA prarUpaNArthamAha-ka. pra. (ma. TI.) 1,87 gAthAyA utthAnikA / 3 mapratipATho'yam / a-A-kA-tApratiSu 'payati' iti paatthH| Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 6, 247. tiNNi ceva aNiyogaddArANi kimaTTa parUvidANi ? Na, cautyAdiaNiyogaddArANaM sNbhvaabhaavaado| pagaNaNAe NANAvaraNIyassa jahaNiyAe TThidIe dvidibaMdhajjhavasANaTThANANi asaMkhejA logA // 247 // jahaNNahidI NAma dhuvahidI, tatto heTThA hidibaMdhAbhAvAdo / tattha hidibaMdhajjJavasANahANANi asaMkhejalogamettANi aNaMtabhAgavaDDi-asaMkhejabhAgavaDDi-saMkhejabhAgavaDDi-saMkhejaguNavaDi-asaMkhejaguNavaDDi-aNaMtaguNavaDDIhi NippaNNaasaMkhejalogamettachaTThANANi hoti / kadhamekkassa jahaNNahidibaMdhajjhabasANahANassa aNaMto savvajIvarAsI bhAgahAro kIrade ? Na, jahaNNahidibaMdhajjhavasANahANe vi asNtsvvjiivraasimettavibhaagpddiccheduvlNbhaado| . bidiyAe TThidIe TThidibaMdhajjhavasANaTThANANi asaMkhejA logA / / 248 // ___ bidiyAe TidIe tti vutte samauttaramavahidI ghettavvA / kadhaM tisse bidiyattaM 1 Na, zaMkA-tIna hI anuyogadvAra kisa liye kahe haiM ? samAdhAna nahIM, kyoMki caturthAdika anya anuyogadvAroMkI sambhAvanAkA abhAva hai| pragaNanA anuyogadvArakA adhikAra hai| jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAta loka pramANa haiM // 247 // jaghanya sthitikA artha vasthiti hai, kyoki, usake nIce sthitibandhakA abhAva hai / usameM sthitibandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAta loka pramANa haiN| ve anantabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgavRddhi saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNavRddhi aura anantaguNavRddhi, ina chaha vRddhiyoMse utpanna asaMkhyAtaM loka mAtra chaha sthAnoMse saMyukta hote haiN| zaMkA-ananta sarva jIva rAziko eka jaghanya sthitibandhAdhyavasAnasthAnakA bhAgahAra kaise kiyA jA rahA hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki eka jaghanya sthitibandhAdhyavasAnameM bhI ananta saba jIvarAzi pramANa avibhAgapraticcheda pAye jAte haiN| dvitIya sthitimeM sthitibandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAta loka pramANa haiM // 248 // 'bidiyAe TThidIe' aisA kahanepara eka samaya adhika avasthitikA grahaNa karanA caahiye| zaMkA-isako dvitIya sthiti kahanA kaise ucita hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki, dhruvasthitise eka samaya adhika sthiti pRthak pAyI 1 ThiibaMdhe ThitibaMdhe ajjhavasANANasaMkhayA logaa| hassA ve (vi) sesavuDDI AUNamasaMkhaguNavaDI // ka. pra. 1,87. / Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 250. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe TThidibaMdha va sANaparUvaNA dhuvadido samauttaradvidIe pudhattuvalaMbhAdo / tisse hiMdIe baMdhapAoggajjhavasANaTThANANi asaMkhejalogamettachaTTANANi hoti tti bhaNidaM hodi / [ 351 tadiyAe hidIe dvidibaMdhajjhavasANaTTANANi asaMkhejjA logA // 249 // anaMtabhAgavaDhDhIe aMgulassa asaMkhejjadibhAgamettaddhANaM gaMtRRNa saimasaMkhejabhAgavaDI hodi / puNo vi tettiyamettaM caiva anaMtamAgavaDDIe addhANaM gaMtRRNa bidiyaasaMkhejabhAgavaDDI hodi / evaM kaMdayamettaasaMkhejjabhAgavaDDIo kaMdayavagrga - kaMdayamettaaNaMtabhAgavaDDIyo ca gaMtUNa saI saMkhejjabhAgavaDDI hodi / puNo vi ettiyamettaM ceva addhANaM puvvavihANeNa gaMtRRNa bidiyA saMkhejjabhAgavaDDI hodi / evamedeNa vihANeNa kaMdayamettasaMkhejjabhAgavaDDIsu gaMdAsu samayAviroheNa saI saMkhejaguNavaDDI hodi / edeNa kameNa kaMdayamettasaMkhejaguNavaDDIsu gadAsu saimasaMkhejjaguNavaDI hodi / puNo samayAviroheNa kaMdayamettaasaMkhejjaguNavaDDIsu gadAsu saimaNaMtaguNavaDDI hodi / edaM savvaM pi egaM chaTTANaM tti bhaNNadi / erisANi asaMkhejjadilogamettachaTThANANi ghettUNa diyA hidI biMdhajjhavasANadvANANi hoMti / 1 evamasaMkhejjA logA asaMkhejjA logA jAva ukkassaTTidi tti // 250 // jAtI hai| ukta sthitike bandhake yogya adhyavasAnasthAna asaMkhyAta loka mAtra chaha sthAnoMse saMyukta hote haiM, yaha abhiprAya hai / tRtIya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAta loka pramANa haiM // 249 // aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra anantabhAgavRddhike sthAnoMke vItanepara eka bAra asaMkhyAta bhAgavRddhi hotI hai / phirase bhI utanA hI anantabhAgavRddhikA adhvAna jAkara dvitIya asaMkhyAta bhAgavRddhi hotI hai / isa prakArase kANDaka pramANa asaMkhyAta bhAgavRddhiyoM, kANDaka varga aura kANDaka pramANa anantabhAgavRddhiyoMke vItane para eka vAra saMkhyAta bhAgavRddhi hotI hai / phirase bhI pUrvokta rItise itane mAtra sthAna jAkara dvitIya saMkhyAta bhAgavRddhi hotI hai / isa prakAra isa rItise kANDaka pramANa saMkhyAtabhAgavRddhiyoMke vItane para AgamAvirodhase eka bAra saMkhyAtaguNavRddhi hotI hai / isa kramase kANDuka pramANa saMkhyAtaguNavRddhiyoMke vIta jAnepara eka vAra asaMkhyAtaguNavRddhi hotI hai / pazcAt AgamAvirodhase kANDaka pramANa asaMkhyAtaguNavRddhiyoMke bItanepara eka vAra anantaguNavRddhi hotI hai / yaha sabhI eka SaTsthAna kahA jAtA hai| aise asaMkhyAta loka pramANa SaTsthAna grahaNa karake tRtIya sthitimeM sthitibandhAdhyavasAnasthAna hote haiM / isa prakAra utkRSTa sthiti taka asaMkhyAta loka asaMkhyAta loka pramANa sthitibandhAdhyavasAnasthAna hote haiM // 250 // 1 pratiSu ' kaMdayavaggo kaMdaya' iti pAThaH / * Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352) chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 251. jahA pugvillINaM tiNNaM dvidINaM ajjhavasANahANANi pamANeNa asaMkhejalogamettANi tahA uvarimasavvahidINaM pi hidibaMdhajjhavasANaTThANANaM pamANaM hodi tti jANAvaNa?mevamidi Niddeso kdo| evaM sattaNNaM kammANaM // 251 // jahA NANAvaraNIyassa hidi paDi hidibaMdhajjhavasANahANANaM pamANaparUvaNA kadA tathA sesasattaNNaM pi kammANaM paravedavvaM, asaMkhejalogapamANattaM paDi bhedAbhAvAdo / evaM pamANaparUvaNA gdaa| ___ettha saMtaparUvaNA kiNNa parUvidA ? Na, tisse pamANaMtabbhAvAdo / kado ? pamANeNa viNA saMtANuvavattIdo / tesiM duvidhA seDiparUvaNA aNaMtarovaNidhA paraMparovaNidhA // 252 // jattha NiraMtaraM thovabahuttaparikkhA kIrade sA aNaMtarovaNidhA / jattha duguNa-caduguNAdiparikkhA kIradi sA paraMparovaNidhA / evaM seDipavaNA duvihA ceva, tadiyAdipayArA___ jisa prakAra pUrvokta tIna sthitiyoMke adhyavasAnasthAna pramANase asaMkhyAta loka mAtra haiM, usI prakAra AgekI saba sthitiyoMke bhI sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkA pramANa hotA hai| yaha batalAneke liye sUtrameM ' evaM ' padakA nirdeza kiyA gayA hai|| isI prakAra sAta karmoMke sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkI prarUpaNA karanA cAhiye // 251 // jisa prakAra mAnAvaraNIyakI pratyeka sthitisambandhI sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMke pramANakI prarUpaNA kI gaI hai, usI prakAra zeSa sAta karmoMkI bhI sthitiyoMke sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkI prarUpaNA karanA cAhiye, kyoMki, unameM asaMkhyAta loka pramANakI apekSA koI bheda nahIM hai| isa prakAra pramANaprarUpaNA samApta huii| zaMkA-yahAM satprarUpaNAkI prarUpaNA kyoM nahIM kI gaI hai ? ___samAdhAna nahIM, kyoMki usakA pramANa anuyogadvAra meM antarbhAva ho jAtA hai, kAraNa ki pramANake vinA satva ghaTita hI nahIM hotA hai| . ukta sthAnoMkI zreNiprarUpaNA do prakAra hai-anantaropanidhA aura paramparopanidhA // 252 // jahAMpara nirantara alpabahutvakI parIkSA kI jAtI hai vaha anantaropanidhA kahI jAtI hai| jahAMpara duguNatva aura caturguNatva AdikI parIkSA kI jAtI hai vaha paramparopanidhA kahalAtI hai| isa prakAra zreNiprarUpaNA do prakAra hI hai, kyoMki, aura tatIyAdi prakAroMkI 1 mapratipATho'yam / a-A-kA-pratiSu 'NANAvaraNIyassa paDi', tApratau 'NANAvaraNIyassa payaDi' iti paatthH| Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 254. ] veyaNamahAhiyAre veyakAlavihANe TThidibaMdhajjhavasANaparUvaNA [- 353 saMbhavAda / ettha saMdiTThI bAlajaNabuddhiviSphAraNa ThavedavvA - - 16 / 20 / 24 / 28 32 / 40 / 48 / 56 / 64 / 80 / 96 / 112 / 128 / 160 / 192 / 224 / 256 / anaMtavaNidhAe NANAvaraNIyassa jahaNNiyAe dvidIe dvidibaMdha jjhavasANadvANANi yovANi // 253 // kehiMto thovANi tti vutte uvarimadvidivadhajjhavasANahANehiMto / kadhamedaM Navvade ? aa dibaMdhANAbhAveNa dvidibaMdhajjhavasANaTThANAbhAvAdo / vidiyAe hidIe TThidibaMdhajjhavasANaTTANANi visesAhiyANi // 254 // kettiyametteNa ? asaMkhejjalogametteNa / jahaNNaTThidiajjhavasANahANANaM visesAgamaNahaM ko bhAgahAro ? palidovamassa asaMkhejadibhAgo / egaguNahANiaddhANamidi vRttaM hodi / sambhAvanA nahIM hai / yahAMpara ajJAnI janoMkI buddhiko vikasita karaneke liye saMSTaSTikI kI sthApanA karanA cAhiye ( mUla meM dekhiye ) anantaropanidhAkI apekSA jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAna stoka haiM // 253 // zaMkA - kinakI apekSA stoka haiM ? samAdhAna- isa zaMkAke uttara meM kahate haiM ki ve Upara ke sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkI apekSA stoka haiM / zaMkA- yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna - cUMki nIce sthitibandhasthAnoMke na honese sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkA abhAva hai; ataH isIse jJAta hotA hai ki ve Upara ke sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkI apekSA stoka haiM / dvitIya sthiti sthitibandhAdhyavasAnasthAna vizeSa adhika haiM // 254 // kitane mAtra se adhika haiM ? asaMkhyAta loka mAtrase ve adhika haiM / zaMkA- jaghanya sthiti ke adhyavasAnasthAnoMke vizeSako lAneke liye bhAgahAra kyA hai ? 1 atra dvedhA prarUpaNA / tadyathA - anantaropanidhayA paraMparopanidhayA ca tatra / anantaropanidhayA pramANamAha - hassA ve (vi) sesabaDDI AyurverjAnAM karmaNAM hRsvAjjaghanyAt sthitibandhAt parato dvitIyAdiSu sthitisthAnabandheSu vizeSavRddhiH vizeSAdhikA vRddhiravaseyA / tadyathA - jJAnAvaraNIyasya jaghanyasthitau tadubandhahetubhUtA adhyavasAyA nAnAjIvApekSayA'saMkhye yaloka / kAzapradezapramANAH / te cAnyApekSayA sarvastokA / ka.pra. (ma. TI.) 1,87. / 2 tato dvitIyasthitau vizeSAdhikAH / tato'pi tRtIya sthitau vizeSAdhikAH / evaM tAvadvAcyaM yAvadutkRSTA sthitiH / evaM sarveSvapi karmasu vAcyam / ka. pra. (ma.TI.) 1,87. / cha. 11-45 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354] vakhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 255 saMdiTThIe ettha guNahANipamANaM cattAri 4 / edaM viraledUNa jahaNNahidibaMdhajjhavasANahANANi solasa samakhaMDaM kAdUNa diNNe viralaNarUvaM paDi egegapakkhevapamANaM pAvadi / etya egapakkhevaM ghettUNa jahaNNahidibaMdhajjhavasANahANesu pakkhitte bidiyaTThidibaMdhajjhavasANahANANi hoti tighettavvaM / tadiyAe [ TThidIe ] TThidibaMdhajjhavasANaTThANANi visesAhiyANi // 255 // kettiyametteNa 1 egapakkhevametteNa / etya jAva paDhamaguNahANicarimasamao tti avahido pakkhevo / kudo 1 vavidaegegapakkhevANaM hidibNdhjjhvsaanntttthaannaannmegegruuvaahiygunnhaannibhaaghaaruvlNbhaado| ___ evaM visesAhiyANi visesAhiyANi jAva ukkassiyA hidi ti // 256 // evaM savahidibaMdhajhavasANaTThANANi / aNaMtarANaMtareNa visesAhiyakameNaM gacchaMti jAva ukassahidibaMdhajjhavasANaTANe tti / Navari guNahANi paDi pakkhevo duguNa-duguNo hodi / kudo 1 duguNa-duguNakkameNa hidigunnhaannicrimttidibNdhjjhvsaannhaannaannmvhideggunnhaannibhaaghaardsnnaado| samAghAna-bhAgahAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| abhiprAya yaha ki ekaguNahAniadhvAna bhAgahAra hai| yahAM saMdRSTimeM guNadAnikA pramANa cAra (4) hai| isakA viralana karake jaghanya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMke pramANa solahako samakhaNDa karake denepara eka eka viralanarUpake Upara eka prakSepakA pramAga prApta hotA hai| yahAM eka prakSepako grahaNa karake jaghanya sthitibandhAdhyavasAnasthAnoM meM milAnepara dvitIya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkA pramANa hotA hai, aisA jAnanA cAhiye / tRtIya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAna vizeSa adhika haiM // 255 // kitane mAtrase ve vizeSa adhika haiM ? eka prakSepake pramANase ve vizeSa adhika haiN| yahAM prathama guNahAnike antima samaya taka avasthita prakSepa hai, kyoMki eka prakSepase vRddhiko prAva hue sthitibandhAvasAnasthAnoMkA uttarottara eka eka aMkase adhika guNahANi bhAgahAra pAyA jAtA hai| ____ isa prakAra ve utkRSTa sthititaka vizeSa adhika vizeSa adhika haiM // 256 // isa prakAra saba sthitiyoMke adhyavasAnasthAna anantara-anantara kramase utkRSTa sthitike sthitibandhAdhyaghasAnasthAnoMtaka uttarottara vizeSa adhika hote gaye haiN| vizeSa itanA hai ki prakSepa pratyeka gugahAnike anusAra dUnA danA hotA gayA hai| kAraNa ki dUne dane kramase sthita guNahAniyoMmeM antima sthiti ke sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkA avasthita eka guNahAni bhAgahAra dekhA jAtA hai| 1 tApratI 'ayahido / kudo' iti pAThaH / Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 260. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe dvidibaMdhajjhavasANaparUvaNA [ 351 evaM chaNNa kammANaM // 257 // jahA NANAvaraNIyassa aNaMtarovaNidhA parUvidA tahA chaNNaM kammANaM AuvavajANaM parUvedavvA, visesAhiyattaM paDi bhedAbhAvAdo / Auassa jahaNiyAe hidIe TThidibaMdhajjhavasANaTThANANi thovANi // 258 // kudo ? Auassa asaMkhejjadilogamettaTThidivaMdhajjhavasANadvANANamasaMkhejjadibhAgamettANaM caiva jahaNaDidipAoggattAdo / vidiyAe dvidIe hidibaMdhajhavasANANANi asaMkhejjaguNANi // 259 // ko guNagAro ? AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo / kudo ? jahaNNaTThidibaMdhakAraNAdo samauttaradvidibaMdhakAraNANaM bahuttuvalaMbhAdo / tadiyA hidI dvidibaMdhajjhavasANaTTANANi asaMkhejja - guNANi // 260 // ko guNagAro ? AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo / kAraNaM puvvaM va vattavvaM / isI prakAra chaha karmoM kI anantaropanidhAkI prarUpaNA karanA cAhiye / / 257 // jisa prakAra jJAnAvaraNIya karmako anantaropanidhAkI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra Ayuko chor3akara zeSa chaha karmokI anantaropanidhA kI prarUpaNA karanA cAhiye, kyoMki, usameM vizeSa adhikatAkI apekSA koI bheda nahIM hai / Ayu karmakI jaghanya sthitimeM sthitibandhAdhyavasAnasthAna stoka haiM // 258 // isakA kAraNa yaha hai ki Ayu karmake asaMkhyAta loka pramANa sthitibandhAdhyavasAnasthAnoM meM unake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hI jaghanya sthitike yogya haiM / - dvitIya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 259 // guNakAra kyA hai ? guNakAra AvalikA asaMkhyAtavAM bhAga hai, kyoMki, jaghanya sthitibandhake kAraNoMkI apekSA eka eka samaya adhika sthitibandhake kAraNa bahuta pAye jAte haiM / tRtIya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 260 // guNakAra kyA hai ? guNakAra AvalikA asaMkhyAtavAM bhAga hai / isake kAraNakA kathana pahileke hI samAna karanA cAhiye / 1 AUNamasaMkhaguNavaDI / AyuSAM jaghanyasthiterAramya pratisthitibandhamasaMkhyeyaguNavRddhirvaktavyA / tadyathA - AyuSo jaghanya sthitau tadubandhahetubhUtA adhyavasAyA asaMkhyeyalokAkAzapradezapramANAH / te ca sarvastokAH / tato dvitIyasthitau asaMkhyeyaguNAH / tato'pi tRtIyasthitAvasaMkhyeyaguNAH / evaM tAvakAn yAvadutkRSTA sthitiH / ka. pra. ( ma. TI.) 1,87. / Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 6, 261. - evamasaMkhejaguNANi asaMkhejjaguNANi jAva ukkasiyA hidi ti // 261 // evaM Thidi paDi hidi paDi AvaliyAe asaMkhejadibhAgaguNagAreNa savvaDhidibaMdhajjhavasANaTANANi NedavvANi jAva ukkassaTidi tti / evamaNaMtarovaNidhA smttaa| paraMparovaNidhAe NANAvaraNIyassa jahaNiyAe hidIe dvidibaMdhajjhavasANaTThANehiMto tado palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtRNa duguNavaDhidA // 262 // * kudo ? viralaNamettapakkhevesu jahaNNadvidibaMdhajjhavasANaTThANesu vaDidesu dugunnjhvsaanntttthaannsmuppttiido| - evaM duguNavaDDhidA duguNavaDUiDhadA jAva ukkassiyA hidi tti // 263 // evamavaTThidamettiyamaddhANaM gaMvaNa savvaduguNavaDIo uppajaMti tti vattavvaM / evaM dvidibaMdhajjhavasANaduguNavaDhi-hANiTThANaMtaraM palidovamassa asaMkhejjadibhAgoM // 264 // isa prakAra ve utkRSTa sthiti taka uttarottara asaMkhyAtaguNe asaMkhyAtaguNe hote gaye haiM // 261 // ' / isa prakAra utkRSTa sthititaka eka eka sthitike prati saba sthitibandhAdhyavasAna sthAnoMkI Avalike asaMkhyAtaveM bhAga guNakArase le jAnA cAhiye / isa prakAra anantaropanidhA samApta huii| .. paramparopanidhAkI apekSA jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkI apekSA unase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga jAkara ve duguNI vRddhiko prApta haiM // 262 // .isakA kAraNa yaha hai ki jaghanya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAnoM meM viralana rAzike barAbara prakSepoMkI vRddhike honepara duguNe adhyavasAnasthAnoMkI utpatti hotI hai| isa prakAra ve utkRSTa sthiti taka duguNI duguNI vRddhiko prApta hue haiM // 263 // isa prakAra itanA mAtra adhvAna jAkara saba duguNavRddhiyAM utpanna hotI haiM, aisA kahanA caahiye| eka sthitisambandhI adhyavasAnoMke duguNa-duguNavRddhihAnisthAnoMke antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 264 // 1a-A-kA-pratiSu 'payaDi' iti paatthH| 2 pallAsaMkhiyabhAgaM gaMtuM duguNANi jAva ukkosA ka.pra. 1,88. / Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 4, 6, 266. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe TThidibaMdhajjhavasANaparUvaNA [357 kudo ? NANAguNahANisalAgAhi palidovamassa asaMkhejadibhAgamettAhi saMkhejapalidovamesu bhAge hidesu asaMkhejapalidovamapaDhamavaggamUluvalaMbhAdo / evamedeNa sutteNa egaguNahANiadvANapamANaM parUvidaM / NANAguNahANisalAgANaM pamANaparUvaNaTTamuttarasuttaM bhaNadi __NANAdvidibaMdhajjhavasANaduguNavaDDhi-hANiTThANaMtarANi aMgulavaggamUlachedaNANAmasaMkhejjadibhAgo' // 265 // ____ aMgulavaggamUlamidi vutte sUcIaMgulapaDhamavaggamUlaM ghettavvaM / tassa addhachedaNANaM asaMkhejadibhAgamettAo NANAguNahANisalAgAo hoti / hotAo vi mohaNIyahidipadesaNANAguNahANisalAgAhiMto thovAo, tANiM palidovamevaggamUlassa asaMkhejadibhAgamettAo tti pamANamabhaNidUNa aMgulavaggamUlacchedaNANaM asaMkhejadibhAgo tti paravidattAdo / hotAo vi asaMkhejaguNahINAo puvvaM vihajamANarAsIdo saMpahi vihajjamANarAsIe asNkhejgunnhiinnttaado| ___NANAThidibaMdhajjhavasANaduguNavaDDhi-hANiTThANaMtarANi thovANi // 266 // kAraNa ki palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra nAnAguNahAnizalAkAoMkA saMkhyAta palyopamoMmeM bhAga denepara palyopamake asaMkhyAta prathama vargamUla labdha hote haiM / isa prakAra isa sUtrake dvArA eka guNahAniadhvAnake pramANakI prarUpaNA kI gaI hai| nAnAguNahAnizalAkAoMke pramANakI prarUpaNAke liye AgekA sUtra kahate haiM nAnAsthitibandhAdhyavasAnoM sambandhI duguNa-duguNavRddhi-hAnisthAnAntara aMgulasambandhI vargamUlake ardhacchedoMke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 265 // 'aMgulavargamUla' aisA kahanepara sUcIaMgulake prathama vargamUlako grahaNa karanA cAhiye / usake ardhacchedoMke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa nAnAguNahAnizalAkAyeM hotI haiN| itanI hokarake bhI mohanIya karmake sthitipradezoMkI nAnAguNahAnizalAkAoMse stoka haiM, kyoMki, 've palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM' aisA unakA pramANa na batalAkara 've aMgulake vargamUlasambandhI ardhacchedoMke saMkhyAtaveM bhAga haiM ' aisI prarUpaNA kI gaI hai| asaMkhyAtaguNI hIna hotI huI bhI pUrva meM vibhajyamAna rAzise isa samayakI vibhajyamAna rAzi asaMkhyAtaguNI hIna hai| nAnAsthitibandhAdhyavasAnaduguNavRddhihAnisthAnAntara stoka haiM // 266 // . nANaMtarANi aMgulamUlaccheyaNamasaMkhatamo // ka. pra. 1,88., nAnAdviguNavRddhisthAnAni cAMgulavargamalacchedanakAsaMkhyeyatamabhAgapramANANi / etaduktaM bhavati-aMgulamAtrakSetragatapradezarAzeryatprathamaM vargamalaM tanmanuSya pramANaheturAziSaNNavaticchedanavidhinA tAvacchidyate yAvad bhAgaM na prayacchati / teSAM ca chedanakAnAmasaMkhyeyatame bhAge yAvanti chedanakAni tAvatsu yAvAnAkAzapradezarAzistAvatpramANAni nAnAdviguNasthAnAni bhavanti (m.ttii.)| 2 a-A-kApratiSu 'tAsiva palidovama- iti paatthH| . .. sureenth........... Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM . [4, 2, 6, 267. kudo 1 palidovamapaDhamavaggamUlassa asaMkhejadibhAgapamANattAdo / eyaDhidibaMdhajjhavasANaduguNavaDhi-hANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 267 // kudo ? asaMkhejapalidovamapaDhamavaggamUlapamANattAdo / kadhamedaM Navvade ? NANAguNahANisalAgAhi kammahidIe ovaTTidAe eggunnhaannipmaannuvlNbhaado| evaM chaNNaM kaMmmANamAuvavajjANaM // 268 // jahA NANAvaraNIyassa paraMparovaNidhA parUvidA tahA chaNNaM kammANaM paravedavvaM, kseisaabhaavaado| Auassa esA pavaNA Natthi, Thidi paDi asaMkhejaguNakkameNa hidibaMdhajjhavasANahANANaM vddddidNsnnaado| ___ saMpahi seDipakhvaNAe sUcidANaM avahAra-bhAgAbhAga-appAbahugANaM paravaNaM kassAmo / taM jahA-jahaNiyAe hidIe hidibaMdhajjhavasANahANapamANeNa savvaDhidibaMdhajjhavasANahANANi kevacireNa kAleNa avahirijaMti ? asaMkhejadivaDDaguNahANihANaMtareNa kAleNa avahirijaMti / taM jahA-ukkassaTThidibaMdhajjhavasANahANapamANeNa savvahidibaMdhajjhavasANesu kadesu kiMcUNa kyoMki, ve palyopama sambandhI prathama vargamUlake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiN| eka sthitibandhAdhyavasAnaduguNavRddhihAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 267 // kyoMki, vaha palyopamake asaMkhyAta prathama vargamUloMke barAbara hai| zaMkA- yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna--cU~ki karmasthitimeM nAnAguNahAnizalAkAoMkA bhAga denepara eka guNahAnikA pramANa labdha hotA hai, isIse jAnA jAtA hai ki vaha palyopamake asaMkhyAta prathama vargamUloMke barAbara hai| isI prakAra Ayuko chor3akara chaha karmokI prarUpaNA karanA cAhiye // 268 // jisa prakAra jJAnAvaraNIyakI paramparopanidhAkI prarUpaNA kI gaI hai, usI prakAra chaha kA~kI paramparopanidhAkI bhI prarUpaNA karanA cAhiye, kyoMki, usameM koI vizeSatA nahIM hai| Ayu karmake sambandhameM yaha prarUpaNA lAgU nahIM hotI, kyoMki, usake sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMke pratyeka sthitike anusAra asaMkhyAtaguNitakramase vRddhi dekhI jAtI hai| ___ aba zreNiprarUpaNAke dvArA sUcita avahAra, bhAgAbhAga aura alpabahutvakI prarUpaNA karate haiM / yathA-jaghanya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMke pramANase saba sthitibandhAdhyavasAnasthAna kitane kAlake dvArA apahRta hote haiM ? ukta pramANase ve asaMkhyAta DeDha guNahAnisthAnAntarakAlake dvArA apahRta hote haiM / yathA-saba sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMko utkRSTa sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMke pramANase karanepara ve kucha kama DeDha guNahAni pramANa hote haiN| vahAM saMdRSTimeM saba adhyavasAnasthAnoMkA pramANa Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 268. ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe TThidibaMdhajjhavasANaparUvaNA [359 divaDaguNahANimattaM hodi tattha saMdiTTIe savvajjhavasANahANapamANamedaM 1560 / puNo edammi ukkassahidibaMdhajjhavasANehi bhAge hide divaDDaguNahANipamANamAgacchadi / taM ca evaM 195 / 32 / puNo edaM jahaNNaTThidiajjhavasANabhAgahAramicchAmo ti savvajjhavasANaduguNavaDi-hANisalAgAo viraliya biguNiya aNNoNNabhAse kade jo uppaNNarAsI teNa rAsiNA 16 divaguNahANIe guNidAe jahaNNahidiajjhavasANabhAgahAro hodi 195 / 2 / puNo edeNa savvajjhavasANesu avahiridesu jahaNNahidiajjhavasANamAgacchadi 16 / puNo edassuvari bhAgahAro visesahINakameNa jANidUNa Nedavo jAva egaduguNavaDDipamANamettaM caDido tti / puNo tappamANeNa avahirijamANe puvvabhAgahAro addha hodi / kudo ? egaguNavaDDi caDido tti egarUvaM viraliya bigaM kariya aNNoNNabbhatthaM kAdUNa puvabhAgahAre ovaTTide tadaddhavalaMbhAdo 195 / 4 / puNo edassuvari bhAgahAro jANidUNa Nedavvo jAva ukkassahidiajjhavasANe tti / puNo tappamANeNa savvadavve avahirijamANe kiMcUNadivaDaguNahANihANaMtareNa avhirijdi| ___ evaM chaNNaM kammANaM bhAgahAraparUvaNA paravedavvA / evaM Auassa vi vattavvaM / Navari jahaNNahidiajjhavasANapamANeNa savvajjhavasANahANANi asaMkhejalogamettakAleNa avahirijaMti taM jahA-Auassa ajjhavasANaguNagAro avahido tti ke vi AiriyA bhaNaMti / yaha hai-1560 / isameM utkRSTa sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkA bhAga denepara DeDha guNahAni pramANa AtA hai| vaha yaha hai-35 / isa jaghanya sthitisambandhI adhyavasAnoke bhAgahArako lAnekI icchAse saba adhyavasAnasthAnoMkI duguNavRddhi-hAnizalAkAoMkA viralana karake duguNita kara paraspara guNA karanepara jo rAzi utpanna ho (16) usase DeDha guNahAniko guNita karanepara jaghanya sthitike adhyavasAnasthAnoMkA bhAgahAra hotA hai-35416=135 / isakA saba adhyavasAnasthAnoM meM bhAga denepara jaghanya sthirtike adhyavasAnasthAnoMkA pramANa AtA hai-1560135=13:43516| isake Age eka daguNavRddhi pramANa mAtra jAne taka bhAgahArako vizeSahIna kramase jAnakara le jAnA caahiye| phira ukta pramANase apahRta karanepara pUrva bhAgahAra AdhA hotA hai, kvoMki, eka guNahAni Age gaye haiM, ataH eka aMkakA viralana karake duguNA kara paraspara guNA karanepara jo prApta ho usase pUrva bhAgahArako apavartita karanepara usakA ardha bhAga labdha hotA hai15+2=185| phira isake Age utkRSTa sthitike adhyabasAnasthAnoMtaka bhAgahArako jAnakara le jAnA caahiye| usake pramANase saba dravyako apahRta karanepara vaha kucha kama DeDha guNahAnisthAnAntarakAlase apahRta hotA hai| isa prakAra chaha kamAke bhAgahArakI prarUpaNA karanA caahiye| isI prakAra Ayakarmake bhI bhAgahArakI prarUpaNA karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki saba adhyavasAnasthAna jaghanya sthitisambandhI adhyavasAnasthAnoMke pramANase asaMkhyAta loka mAtra kAlake dvArA tApratI ' samvajhavasANapamANamedaM ' iti pAThaH / 2 pratiSu 'avahirijadesu' iti paatthH| Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .360 . chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 268. tasimahippAeNa bhAgahAro vuccade--aMtomuhuttUNatettIsasAgarovamANi gacchaM kAdUNa " arddha zUnya rUpeSu guNam" iti gaNitanyAyena jaM laddhaM taM Thaviya "rUponamAdisaMguNamekoNaguNonmathitamicchA " edeNa sutteNa rUvaNaM kAUNa asaMkhejalogamettaAdiNA guNiya rUvUNaguNagAreNa AvaliyAe asaMkhejadibhAgeNa bhAge hide savvajhavasANapamANaM hodi / edammi jahaNNaTThidijjhavasANapamANeNovaTTide asaMkhejjA logA labhaMti / teNa jahaNNahidiajjhavasANapamANeNa avahirijamANe savvajhavasANahANANi asaMkhejalogamettakAleNa avahirijaMti / evaM uvarimahidiajjhavasANANaM pi asaMkhejalogabhAgahAro vattavyo / Navari savvattha eso ceva bhAgahAro hodi ti Niyamo Natthi, kattha vi ghaNaloga-jagapadara-seDi-sAgara-palla-AvaliyAtadasaMkhejadibhAgamettabhAgahAruvalaMbhAdo / ukkassahidiajjhavasANapamANeNa savvajjhavasANANi sAdiregaegarUvapamANeNa avahirijati / ettha kAraNaM jANidUNa vattavvaM / evaM bhAgahAraparUvaNA smttaa| ___ jahaNiyAe hidIe ajjhavasANahANANi savvahidiajjhavasANahANANaM kevaDio bhAgo ? asaMkhejadibhAgo / ko paDibhAgo ? asaMkhejjANi guNahANihANaMtarANi / evaM NedavvaM jAva ukkarasahidiajjhavasANaTThANe ti / evaM chaNNaM kammANaM / Auassa vi evaM apahRta hote haiM / yathA-Ayu karmake adhyavasAnoMkA guNakAra avasthita hai, aisA kitane hI AcArya kahate haiM / unake abhiprAyase bhAgahArakA kathana karate haiM-antarmuhUrta kama tetIsa sAgaropamoMko gaccha karake " arddha zUnyaM rUpeNu guNam" isa gaNitanyAyase jo labdha ho usako sthApita karake 'rUponamAdisaMguNamekonaguNonmathitamicchA' isa sUtrake anusAra eka rUpa kama karake asaMkhyAta loka mAtra Adise guNitakara eka aMkase rahita Avalike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra guNakArakA bhAga denepara saba adhyavasAnoMkA pramANa hotA hai / isameM jaghanya sthitike adhyavasAnoMkA jo pramANa hoM usakA bhAga denepara asaMkhyAta loka labdha hote haiM / isI kAraNa jaghanya sthitike adhyavasAnoMkA jo pramANa hai usase saba adhyavasAnasthAnoMko apahRta karanepara ve asaMkhyAta loka mAtra kAlase apahRta hote haiN| isI prakAra AgekI sthitiyoMke bhI adhyavasAnasthAnoMkA bhAgahAra asaMkhyAta loka mAtra kahanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki sabhI jagaha yahI bhAgahAra ho, aisA niyama nahIM hai, kyoMki, kahIMpara ghanaloka, jagapratara, jagazreNi, sAgara, palya, Avali aura unake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra bhAgahAra pAyA jAtA hai| utkRSTa sthitike adhyavasAnoMke pramANase saba adhyavasAna sAdhika eka rUpake pramANase apahRta hote haiN| yahAM kAraNa jAnakara batalAnA caahiye| isa prakAra bhAgahAra prarUpaNA samApta huii| jaghanya sthitike adhyavasAnasthAna saba sthitiyoMke adhyavasAnasthAnoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? ve unake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM / pratibhAga kyA hai ? pratibhAga asaMkhyAta guNahAnisthAnAntara haiM / isa prakAra, utkRSTa sthitike adhyavasAnasthAnoMtaka le jAnA cAhiye ? isI prakAra chaha kamauke sambandhameM bhAgAbhAgakI prarUpaNA karanA caahiye| 1 apratau 'parUvaNaM' iti paatthH| Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 268.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe TThidibaMdhajjhavasANapakhvaNA T361 ceva vattavvaM / Navari ukkassaTidiajjhavasANahANANi savvajjhavasANaTThANANamasaMkhejA bhAgA hoti / evaM bhAgAbhAgaparUvaNA samattA / savvatthovANi NANAvaraNIyasya jahaNiyAe dvidIe dvidibaMdhajjhavasANaTThANANi 16 / ukkassiyAe hidIe dvidibaMdhajjhavasANANi asaMkhejaguNANi / ko guNagAro? aNNoNNabbhattharAsI 16 / ajahaNNa-aNukkassahidibaMdhajjhavasANahANANi asaMkhejaguNANi / ko guNagAro ? kiMcUNadivaDaguNahANIyo / tassa pamANamedaM 163 / 32 / puNo edeNa ukkassahidiajjhavasANahANesu guNidesu ajahaNNa-aNukkassahidibaMdhajjhavasANahANapamANaM hodi 1304 / aNukkassiyAsu hidIsu hidibaMdhajjhavasANANi visesAhiyANi / kettiyametteNa ? jahaNNaTThidiajjhavasANametteNa 1320 / ajahaNNiyAsu dvidIsu dvidibaMdhajjhavasANaTThANANi visesAhiyANi / kettiyametteNa ? jahaNNahidiajjhavasANehi parihINaukkassaTidiajjhavasANametteNa 1560' / savvAsu hidIsu ajjhavasANahANANi visesAhiyANi / kettiyametteNa ? jahaNNahidiajjhavasANametteNa 1576 / ___AuvavajANaM chaNNaM pi kammANaM evaM ceva vattavvaM / Auassa jahaNiyAe hidIe hidibaMdhajjhavasANaTThANANi thovANi / ajahaNNaaNukkassiyAsu.hidIsu hidibaMdhajjhavasANahAAyuke viSayameM bhI isI prakAra hI kathana karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki Ayukarmake utkRSTa sthiti sambandhI adhyavasAna samasta adhyavasAnasthAnoMke asaMNyAta bahubhAga pramANa haiN| isa prakAra bhAgAbhAga prarUpaNA samApta zAnAvaraNIyakI jaghanya sthiti sambandhI sthitibandhAdhyavasAgasthAna sabase stoka haiM (16) / utkRSTa sthitisambadhI sthitibandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? guNakAra anyonyAbhyasta rAzi hai (16) / ajaghanya-anutkRSTa sthiti. bandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? guNakAra kucha kama DeDha guNahAniyAM haiM / usakA pramANa yaha hai-133 / isake dvArA utkRSTa sthiti sambadhI adhyavasAnasthAnoMko guNita karanepara ajaghanya anuskRSTa sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkA pramANa hotA hai-25641331304 / anutkRSTa sthitiyoMmeM sthitibandhAdhyavasAnasthAna vizeSa adhika haiM / kitane mAtrase ve vizeSa adhika haiM ? jaghanya sthitike adhyavasAnasthAnoMke pramANase ve adhika haiM / 1304+16=1320 ajaghanya sthitiyoMmeM sthitibandhAbhyavasAnasthAna vizeSa adhika haiM / kitane mAtrase adhika haiM ? jaghanya sthitike adhyavasAnasthAnoMse hIna utkRSTa sthitike adhyavasAnasthAnoMke pramANase ve adhika haiN-1320+(256-16)-1560| saba sthitiyoM meM adhyavasAnasthAna vizeSa adhika haiN| kitane mAtrase adhika haiN| jaghanya sthitike adhyaSasAnasthAnoMke pramANase vizeSa adhika hai-2560+16-1576 / Ayu karmako chor3akara chaha kauke sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMke alpabahutvakI prarUpaNA isI prakArase karanA cAhiye / Ayu karmakI jaghanya sthitimeM sthitibandhAdhyavasAnasthAna stoka haiM / ajaghanya-anutkRSTa sthitiyoMmeM sthitibandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAta 1 pratiSu 10605 evaMvidhAna sNdRssttiH| . Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362] 'chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa - [4, 2, 6, 269. NANi asaMkhejaguNANi / ko guNagAro ? asaMkhejA logA / aNukkassiyAsu hidIsu hidibaMdhajjhavasANahANANi visesAhiyANi / kettiyametteNa ? jahaNNahidiajjhavasANametteNa / ukkassiyAe hidIe hidibaMdhajjhavasANahANANi asaMkhejaguNANi |ko guNagAro? AvaliyAe asNkhejdibhaago| ajahaNiyAsu hidIsu hidibaMdhajjhavasANaTThANANi visesAhiyANi / kettiyametteNa ? ajahaNNa-aNukkassahidibaMdhajjhavasANaTThANametteNa / savvAsu hidIsu hidibaMdhajjhavasANaTThANANi visesAhiyANi / kettiyametteNa ? jahaNNahidiajjhavasANahANametteNa / evaM pagaNaNA tti samattamaNiogaddAraM / / aNukaTThIe NANAvaraNIyassa jahaNiyAe dvidIe jANi hidibaMdhajjhavasANaTThANANi tANi bidiyAe hidIe baMdhajjhavasANaTThANANi apuvvANi' // 269 // edassa suttassa atthe bhaNNabhANe saMdiTThI uccade / taM jahA--jahaNNaTThidIe viNA ukkassahidipamANaM satta 7 / dhuvahidipamANaM paMca 5 / dhuvahidIe saha ukkassahidipamANamedaM 12 / puNo edisse samayacaraNaM kADhUNa dhuvahidippahuDi uvarimasavvahidivisesesu savvajjha ................................................................................ guNe haiN| guNakAra kyA hai ? guNakAra asaMkhyAta loka haiN| anutkRSTa sthitiyoMmeM sthitibandhAdhyavasAnasthAna vizeSa adhika haiN| kitane mAtrase adhika haiM ? jaghanya sthiti sambandhI adhyavasAnasthAnoMke pramANase adhika haiM / utkRSTa sthitimeM sthitibandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? guNakAra AvalikA asaMkhyAtavAM bhAga hai| ajaghanya sthitiyoMmeM sthitibandhAdhyavasAnasthAna vizeSa adhika haiN| kitane mAtrase adhika haiM ? ajaghanya-anutkRSTa sthitiyoMke adhyavasAnasthAnoMke pramANase ve adhika haiN| saba sthitiyoMmeM sthitibandhAdhyavasAnasthAna vizeSa adhika haiN| kitane mAtrase adhika haiM ? ajaghanya sthitiyoMke adhyavasAnasthAnoMke pramANase ve adhika haiN| isa prakAra pragaNamA anuyogadvAra samApta huaa| - anukRSTikI apekSA jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthitimeM jo sthitibandhAdhyavasAnasthAna haiM dvitIya sthitimeM ve sthitibandhAdhyavasAnasthAna haiM aura apUrva sthitibandhAdhyavasAnasthAna bhI haiM // 269 // , isa sUtrakA artha kahate samaya saMdRSTi kahI jAtI hai| vaha isa prakAra haijaghanya sthitike vinA utkRSTa sthitikA pramANa sAta (7) hai / dhruvasthitikA pramANa pAMca (5) hai| dhruvasthitike sAtha utkRSTa sthitikA pramANa yaha hai-12| isake samayoMkI 1sAMpratamanukRSTizcintyate / sA ca na vidyate / tathA hi-jJAnAvaraNIyasya jaghanyasthitibandhe nyadhyavasAyasthAnAni, tebhyo dvitIyasthitibandhe'nyAni, tebhyo'pi tRtIyasthitibandhe'nyAni, evaM tAvadvAcyaM yAvaduskRSThA sthitiH| evaM sarveSAmapi karmaNAM dRSTavyam (1-2) / ka. pra. (ma. TI.) 1,88. / Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 269.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe TuiMdibaMdhajhavasANaparUvaNA [363 vasANANamasaMkhejalogamettANaM tiriccheNa racaNA kAyavvA / evaM racaNaM kAdUNa savvahidivisesahidaajjhavasANahANANaM NivvaggaNAkaMdayamettakhaMDANi kAdavvANi / kiM pamANaM NivvaggaNakaMdayaM ? palidovamassa asaMkhejadibhAgo / saMdiTThIe tassa pamANaM cattAri 4 / edANi khaMDANi kiM samANi, Aho visamANi ? Na hoti samANi, visamANi' ceva / kathaM Navvade ? paramAiriyovadesAdo / taM jahA-paDhamakhaMDAdo bidiyakhaMDaM visesAhiyaM asaMkhejalogametteNa / bidiyakhaMDAdo vadiyakhaMDaM visesAhiyaM asaMkhejalogametteNa / tadiyakhaMDAdo cautthakhaMDaM visesAhiyamasaMkhejalogametteNa / evaM NedavvaM jAva carimakhaMDaM tti / Navari paDhamakhaMDAdo vi carimakhaMDaM visesAhiyaM ceva / kudo ? paramAiriyovadesAdo bAhANuvalaMbhAdo ca / etya saMdiTThI / evaM Thaviya edassa suttassa attho vuccade-NANAvaraNIyassa jahaNNiyAe TidIe jANi racanA karake dhruvasthitiko Adi lekara Ageke saba sthitivizeSoM meM rahanevAle asaMkhyAta loka pramANa saba adhyavasAnasthAnoMkI tirache rUpase racanA karanA cAhiye / isa prakAra racanA karake saba sthitivizeSoMmeM sthita adhyavasAnasthAnoMke nirvargaNAkANDaka pramANa khaNDa karanA caahiye| ... zaMkA nirvargaNAkANDakakA pramANa kitanA hai ? samAdhAna-vaha palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| saMdRSTi meM usakA pramANa cAra (4) hai| zaMkA ye khaNDa kyA sama haiM, athavA viSama ? samAdhAna-ve sama nahIM hote, viSama hI hote haiN| zaMkA-yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna--yaha zreSTha AcAryoMke upadezase jAnA jAtA hai / jaise-prathama khaNDakI apekSA dvitIya khaNDa asaMkhyAta loka mAtrase vizeSa adhika hai / dvitIya khaNDakI apekSA tRtIya khaNDa asaMkhyAta loka mAtrase vizeSa adhika hai| tRtIya khaNDakI apekSA caturtha khaNDa asaMkhyAta loka pramANase vizeSa adhika hai| isa prakAra antima khaNDa taka le jAnA cAhiye / vizeSa itanA hai ki prathama khaNDakI apekSA bhI antima khaNDa vizeSa adhika hI hai, kyoMki, aisA hI utkRSTa AcAryoMkA upadeza hai, tathA usameM koI bAdhA bhI nahIM pAyI jAtI hai| yahAM saMhaSTi-(pRSTha 345para dekhiye) isa prakAra sthApita karake isa sUtrakA artha kahate haiM-zAnAvaraNIyakI jaghanya sthitimeM jo sthitibandhAdhyaghasAnasthAna - 1 a-A-kApratiSu 'visamANi Na hoti visamANi', tApratI 'visamANi Na hoti ? visamANi' iti paatthH| 2 anopalabhyamAnA saMdRSTayaH 345 tame pRSThe drssttvyaaH| Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 270. dvidivaMdhajjJavasANaTThANANi tANi ca bidiyAe hidIe dvidibaMdhajjhavasANahANANi hoti, apuSvANi ca / kadhamapuvvANaM saMbhavo ? Na, bidiyaTThidIe hidibaMdhajjhavasANaTThANacarimakhaMDajjhavasANahANANaM dhuvahidiajjhavasANesu abhAvAdo / Na ca jahaNNaTidisavvajjhavasANANi vidiyaTThidiajjhavasANaTThANesu atthi, jahaNNaTThidipaDhamakhaMDajjhavasANahANANaM bidiyaTidiajjhavasANahANesu annuvlNbhaado| jANi bidiyAe hidIe hidibaMdhajjhavasANahANANi tANi tadiyAe hidIe hidibaMdhajjhavasANahANesu hoti ti Na ghettavyaM, paDhamakhaMDajjhavasANahANANaM tadiyaTTidiajjhavasANahANesu aNuvalaMbhAdo / kadhamedaM Navvade 1 tANi savvANi hoti ti nnidesaabhaavaado| apuvvANi ti vutte apuvvANi ceva vattavvaM, ca-saddeNa viNAsamuccayAvagamAbhAvAdo / jadi evaM to sutte ca-saddo kiNNa parUvido ? Na, ca-saddaNiddeseNe viNA vi tadahAvagamAdo / evamapuvvANi apuvvANi jAva ukkassiyA hidi ti // 27 // haiM ve bhI sthitibandhAdhyavasAnasthAna dvitIya sthitimeM haiM, tathA apUrva bhI sthitibandhAdhyavasAnasthAna haiN| zaMkA-apUrva sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkI sambhAvanA kaise hai ? . samAdhAna nahIM, kyoMki dvitIya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMke antima khaNDa sambandhI adhyavasAnasthAna dhruvasthitike adhyavasAnasthAnoM meM nahIM haiM, tathA jaghanya sthitike saba adhyavasAnasthAna dvitIya sthitike adhyavasAnasthAnoMmeM nahIM haiM; kAraNa ki jaghanya sthitisambandhI prathama khaNDake adhyavasAnasthAna dvitIya sthitike adhyavasAnasthAnoM meM nahIM pAye jAte haiM / jo sthitibandhAdhyavasAnasthAna dvitIya sthitimeM haiM ve tRtIya sthitike adhyavasAnoMmeM hote haiM, aisA nahIM grahaNa karanA cAhiye, kyoMki dvitIya sthitike prathama khaNDa sambandhI adhyavasAnasthAna tRtIya sthitike adhyaghasAnasthAnoMmeM nahIM pAye jAte haiN| zaMkA-yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna-kyoMki, "ve sabhI hote haiM, aisA sUtra meM nirdeza nahIM kiyA gayA hai, isIse usakA jJAna ho jAtA hai| sUtra meM jo ' apuvANi' aisA nirdeza kiyA hai usase 'apubvANi ceva' arthAt apUrva bhI hote haiM, aisA kathana karanA cAhiye, kyoMki, ca zabdake vinA samuccayakA jJAna nahIM hotA hai| zaMkA-yadi aisA hai to sUtrameM ca zabdakA nirdeza kyoM nahI kiyA ? samAdhAna nahIM, kyoMki ca zabdake nirdezake vinA bhI ukta arthakA zAna ho jAtA hai| isa prakAra utkRSTa sthiti taka apUrva apUrva sthitibandhAdhyavasAnasthAna hote haiM // 27 // 1 a-kApratyoH '-NiddesoNa ' iti paatthH| Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 270.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe TThidivadhajjhavasANaparUvaNA . [365 . evaM uttavidhANeNa apuvvANi apuvvANi ceva DidibaMdhajjhavasANahANANi savvadvidivisesesu hodUNa gacchaMti jAva ukkassahidi tti / savahidivisesesu puvahidibaMdhajjhavasANahANANi vi asthi, tANi ca abhaNidUNa apuvvANi ceva atthi tti kimaDaM vuccade ? Na, evamidi vayaNAdo ceva puvvANaM athittasiddhIdo / evaM vayaNAdo ceva puvANaM pi atthittasiddhIe saMtIe apuvvANaM Niddeso kimarse kado? Na, apuvvapariNAmaatthittapaojaNatteNa tappaduppAyaNe dosaabhaavaado| jahaNNahidIe paDhamakhaMDaM uvari keNa vi sarisaM Na hodi / bidiyakhaMDaM samauttarajahaNNahidIe paDhamajhavasANakhaMDeNa sarisaM / tadiyakhaMDaM dusamauttarajahaNNaTThidIe paDhamakhaMDeNa sarisaM / cautthakhaMDaM tisamauttarajahaNNahidIe paDhamakhaMDeNa sarisaM / evaM NeyavvaM jAva NivvaggaNakaMdayacarimasamao tti / tado uvarimasamae jahaNNahidiajjhavasANANamaNukAThI vocchinnadi, tatya edehi srisprinnaamaabhaavaado| evaM savahidivisesasavvajhavasANANe pAdekamaNukahivocchedo paravedavyo ti bhAvatyo / isa prakAra ukta prakriyAse utkRSTa sthititaka saba sthitivizeSoMmeM hokara apUrva hI apUrNa sthitibandhAbhyavasAnasthAna hote jAte haiN| zaMkA-saba sthitivizeSoM meM jaba pUrva sthitibandhAdhyavasAnasthAna bhI haiM, taba unheM na kahakara ' apUrva hI haiM ' aisA kisaliye kahA jAtA hai ? samAdhAna -nahIM, kyoMki 'evaM' arthAt ' isI prakAra' aisA kahanese hI pUrva sthitibandhAbhyavasAnasthAnoMkA astitva siddha ho jAtA hai| __ zaMkA-yadi ' evaM ' padakA nirdeza karanesa hI pUrSa sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkA astitva siddha ho jAtA hai, to phira apUrva sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkA nirdeza kisaliye kiyA gayA hai? __ samAdhAna nahIM, kyoMki yahAM apUrva pariNAmoMke astitvakA prayojana honese ake kahane meM koI doSa nahIM hai| jaghanya sthitikA prathama khaNDa Age kisIke bhI sadRza nahIM hai| usakA dvitIya khaNDa eka samaya adhika jaghanya sthitike prathama adhyavasAnakhaNDake sadRza hotA hai| jaghanya sthitike adhyavasAnoMkA tRtIya khaNDa do samaya adhika jaghanya sthitike prathama adhbhavasAnakhaNDake saraza hotA hai| caturtha skhaNDa tIna samaya adhika jaghanya sthitika prathama adhyavasAnakhaNDake sahaza hotA hai| isa prakAra nirvargaNAkANDakake antima samaya taka le jAnA caahiye| usase bAjeke samayameM jaghanya sthitike adhyavasAnasthAnoM anukRSTikA vyuccheda ho jAtA hai, kyoMki, vahAM inake sadRza pariNAmoMkA abhAva hai| isa prakArale saba sthitivizeSoMke saba adhyabasAnoMmese pratyeko anukRSTike. vyucchedakI prarUpaNA karanA cAhiye / yaha ukta kathanakA bhAvArtha hai| Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 271. saMpahi apuNarUttajjhavasANaparUvaNA kIrade / taM jahA- jahaNaTThidimAdiM kAdUNa jAva durimaTThiditti tAva savvaTThidivisesesavvajjhavasANANaM savvapaDhamakhaMDANi apuNarUttANi / ukkassaTThidIe savvakhaMDANi apuNarutANi ceva / sesa - durimAdiTThidINaM bidiyAdikhaMDANi puNarUttANi, ehi samANapariNAmANamapuNarUttapariNAmesu uvalaMbhAdo / evaM sattaNaM kammANaM // 271 // jahA NANAvaraNIsassa aNukaTThI parUvidA tahA sattaNNaM kammANaM parUvedavvaM / Navari Auassa jahaNahidI NivvaggaNamettaajjhavasANakhaMDANi puvvaM va paDhamakhaMDappahuDi visesAhiyANa hoMti / samauttarajahaNNaTThidi pahuDisavvajjhavasANakhaMDANi aNNoSNaM pekkhidUNa jahAkameNa viseMsAhiyANi ceva / kiMtu tattha samayAhiyajahaNNahidIe ducarimakhaMDAdo carimakhaMDamAyAmeNa asaMkhejjaguNaM / taduvarimaTThidIe puNa ticarimakhaMDAdo durimakhaMDamasaMkhejaguNaM / tado carimakhaMDamasaMkhejjaguNaM / evaM davvaM jAva NivvaggaNakaMdayaducarimasamao tti / puNo taduvarimaTThidippahuDi jAva ukkassaTThiditti tAva savvakhaMDANi aNNoSNaM pekkhidUNa AyAmeNa asaMkhejjaguNANi hoMti tti ghettavvaM / ettha vi aNukaTThivocchedo puvvaM va parUvedavvo / evamaNukaTThI samattA / tibva-maMdadAe NANAvaraNIyassa jahaNNiyAe hidIe jahaNNayaM aba apunarukta adhyavasAnoMkI prarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra hai - jaghanya sthitiko Adi lekara dvicarama sthiti taka saba sthitivizeSoMke sabhI adhyavasAnasthAna sambandhI saba prathama khaNDa apunarukta haiM / utkRSTa sthitike saba khaNDa apunarukta hI haiM / zeSa dvivarama Adi sthitiyoMke dvitIyAdika khaNDa punarukta haiM, kyoMki, inake samAna pariNAma apunarukta pariNAmoMmeM pAye jAte haiM / isI prakAra zeSa sAta karmoMke viSayameM anukRSTikA kathana karanA cAhiye // 279 // jisa prakAra jJAnAvaraNIyake viSaya meM anukRSTikI prarUpaNA kI hai, usI prakAra anya sAta karmoMke sambandhameM anukRSTikI prarUpaNA karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki AyukI jaghanya sthitike nirvargaNAkANDaka pramANa adhyavasAnakhaNDa pUrvake hI samAna prathama khaNDako Adi lekara uttarottara vizeSa adhika hote haiN| eka samaya adhika jaghanya sthitiko Adi lekara saba adhyavasAnakhaNDa parasparakI apekSA yathAkramale vizeSa adhika hI haiN| parantu unameM eka samaya adhika jaghanya sthitike dvicarama khaNDale antima khaNDa AyAmakI apekSA asaMkhyAtaguNA hai| usase AgekI sthitike tricarama khaNDakI apekSA dvicarama khaNDa asaMkhyAta guNA / usase antima khaNDa asaMkhyAtaguNA hai / isa prakAra nirvargeNAkANDaka dvicarama samaya taka le jAnA cAhiye / phira usase AgekI sthiti se lekara utkRSTa sthiti taka saba khaNDa eka dUsarekI apekSA AyAmase asaMkhyAta guNe hote haiM, aisA samajhanA caahiye| yahAM bhI anukRSTike vyucchedakI pUrvake hI samAna prarUpaNA karanA cAhiye / isa prakAra anukuSTikA kathana samApta huA / tIvra - mandatAkI apekSA jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthiti sambandhI jaghanya sthiti1 tApratau ' savvaTThidivisesassa ' iti pAThaH / Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 274.] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe dvidibaMdhajjhavasANaparUvaNAM [367 dvidibaMdhajjhavasANaTThANaM sabvamaMdANubhAgaM // 272 // savvahidIsu puNaruttahidibaMdhajjhavasANahANANi avaNiya apuNaruttANi ghettUNa eda- mappAbahugaM vuccade / savvamaMdANubhAgamidi vutte savvajahaNNasattisaMjuttamidi ghettavvaM / sesaM sugamaM / tisse ceva ukkassamaNaMtaguNaM // 273 // tisse ceva jahaNNahidIe paDhamakhaMDassa apuNaruttassa ukkassapariNAmo aNaMtaguNo, asaMkhejalogamettachaTThANANi uvari caDidaNa dvidttaado| carimakhaMDukkassapariNAmo Na gahido tti kathaM Navvade ? jahaNNahidiukkassapariNAmAdo samayAhiyajahaNNaTThidIe jahaNNapariNAmo aNaMtaguNo tti suttaNidesAdo nnvvde| bidiyAe TThidIe jahaNNayaM TThidibaMdhajjhavasANaTThANamaNaMtaguNaM // 274 // puvillaukkassapariNAmo uvvaMko, eso jahaNNapariNAmo aTuko ti kAUNa heDimaukkassapariNAmaM savvajIvarAsiNA guNide uvarimahidijahaNNapariNAmo hodi, teNa aNaMtaguNattaM Na virujjhade / uvariM pi ukkassapariNAmAdo jattha jahaNNapariNAmo aNaMtaguNo tti vuccadi tattha evaM ceva kAraNaM vattavvaM / bandhAdhyavasAnasthAna sabase manda anubhAgavAlA hai // 272 // saba sthitiyoM meM punarukta sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMko chor3akara aura apunarukoMko prahaNa karake yaha alpabahutva kahA jA rahA hai| 'savamaMdANubhAga' aisA kahanepara sabase jaghanya zaktise saMyukta hai, aisA grahaNa karanA caahiye| zeSa kathana sugama hai| usIkA utkRSTa sthitibandhAdhyavasAnasthAna anantaguNA hai // 273 // usI jaghanya sthitike apunarukta prathama khaNDakA utkRSTa pariNAma anantaguNA hai, kyoMki vaha asaMkhyAta lokamAtra chahasthAna Age jAkara sthita hai| . zaMkA antima khaNDakA utkRSTa pariNAma nahIM grahaNa kiyA gayA hai, yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna-jaghanya sthitike utkRSTa pariNAmase eka samaya adhika jaghanyasthitikA pariNAma anantaguNA hai, aisA sUtrameM nirdeza kiyA jAnese usakA parijJAna hotA hai| - dvitIya sthitikA jaghanya sthitibandhAdhyavasAnasthAna anantaguNA hai // 274 // ...... pUrvakA utkRSTa pariNAma urvaka aura yaha jaghanya pariNAma aSTAMka hai, aisA karake adhastana utkRSTa pariNAmako sarva jIvarAzise guNita karanepara AgekI sthitikA jaghanya pariNAma hotA hai, isI kAraNa usake anantaguNe hone meM koI virodha nahIM hai| Age bhI jahAMpara utkRSTa pariNAmakI apekSA jaghanya pariNAma anantaguNA hai, aisA kahA jAtA hai vahAM para bhI yahI kAraNa batalAnA caahiye| 1saMprati sthitisamudahAre yA prAk tIvra-mandatA noktA sAbhidhIyate-aNaMtetyAdi / tadyathAzAnAvaraNIyasya jaghanyasthitI baghanyasthitibandhAdhyavasAyasthAnaM sarvamandAnubhAvam / tatastasyAmeva jaghanyasthitI utkRSTamadhyavasAyasthAnamanantaguNam / tato'pi dvitIyasthito jaghanyaM sthitibandhAdhyavasAyasthAnamanantaguNam / tato'pi tasyAmeva dvitIyasthito utkRSTamanantaguNam / evaM pratisthiti jaghanyamutkRSTaM ca sthitibandhAdhyavasAyasthAnamanantaguNatayA tAvadvaktavyaM yAvadutkRSTAyAM sthito caramaM sthitibandhAbhyavasAyasthAnamanantaguNam (1-3) / ka. pra. (ma. TI.) 1,89. / 2 a-A-kApratiSu-'puNarUttANi' iti paatthH| Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 275 tisse ceva ukkassamaNaMtaguNaM // 275 // asaMkhejalogamettachaTANANi uvari caDidUNa tttthidttaado| tadiyAe TThidIe jahaNNayaM dvidibaMdhajjhavasANaTThANamaNaMtaguNaM // 276 // kAraNaM sugamaM, puvvaM pruuvidttaado| tisse ceva ukkassayamaNaMtaguNaM // 277 // asaMkhejalogamettachaTThANANi uvari caDidUNa dvidttaado| evamaNaMtaguNA jAva ukkassaTidi ti // 278 // ... evaM puvvuttakameNa aNaMtaguNAe seDIe NedavvaM jAva ukkassahidi ti / Navari ukkassiyAe TTidIe jahaNNAdo ukkassamaNaMtaguNamidi vutte carimakhaMDukkassapariNAmo aNaMtaguNo ti ghettavvaM / evaM sattaNNaM kammANaM // 279 // jahA NANAvaraNIyassa tinvamaMdadAe appAbahugaM parUvidaM tahA sattaNNaM kammANa paravedavvaM, visesAbhAvAdo / evaM tivva-maMdadA ti samattamaNiyogaddAraM / evaM hidisamudAhAro smtto| evaM dvidibaMdhajjhavasANapakhvaNA samattA / evaM veyaNakAlavihANe tti smttmnniyogddaarN| usI sthitikA utkRSTa pariNAma anantaguNA hai // 275 // kyoMki, vaha jaghanya pariNAmase asaMkhyAta loka pramANa chaha sthAna Age jAkarasthita hai| usase tRtIya sthitikA jaghanya sthitibandhAdhyavasAnasthAna anantaguNA hai // 276 // isakA kAraNa sugama hai, kyoMki, yaha pUrvameM batalAyA jA cukA hai| usI sthitikA utkRSTa pariNAma usase anantaguNA hai // 277 // kyoMki, yaha usase asaMkhyAta loka mAtra chaha sthAna Age jAkara sthita hai| isa prakAra utkRSTa sthiti taka ve anansaguNe anantaguNe haiM // 278 // isa prakAra arthAt pUrvokta kramase utkRSTa sthiti taka anantaguNita zreNise le jAnA cAhiye / vizeSa itanA hai ki utkRSTa sthitike jaghanya pariNAmakI apekSA utkRSTa pariNAma mamantaguNA hai, aisA kahanepara antima khaNDakA utkRSTa pariNAma anantaguNA hai, aisA grahaNa karanA caahiye| - isI prakAra zeSa sAta karmoMke viSayameM tIvra-mandatAke alpabahutvako kahanA caahiye|279|| jisa prakAra jhAnAvaraNIya karmake viSayameM tIva-mandatAke alpabahutvakI marUpaNA kI * gaI hai, usI prakAra zeSa sAta karmoMke viSayameM kahanA cAhiye, kyoMki vahAM usameM koI vizeSatA nahIM hai| isa prakAra tIvamandatA anuyogadvAra samApta huzrA / isa prakAra sthitisamuhAra samApta huaa| isa prakAra sthitibandhAdhyavasAna prarUpaNA samApta huii| isa prakAra vedanakAlavidhAna anuyogadvAra samApta huaa| Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedaNAkhettavihANasuttANi sUtra 29 sUtra saMkhyA sUtra pRSTha sUtra saMkhyA 1 veyaNakhettavihANe tti tattha imANi16 aNNadarassa kevalissa kevalitiNNi aNiogahArANi NAda samugghAdeNa samuhadasta savvalogaM vvANi bhavati / gadasta tassa vedaNIyavedaNA 2 padamImAMsA sAmitta appAbahue tti / 3| khettado uksaa| 3 padamImAMsAe NANAvaraNIyaveyaNA. khettado ki ukkassA kimaNukkassA | 1. evmaauv-nnaamaa-godaann| kiM jahaNNA kimajahaNNA? 19 sAmitteNa jahaNNapade NANAvara4 ukassA vA aNukkassA vA ____NIyaveyaNA khettado jahaNiyA kasla?,, jahaNNA vA ajahaNNA vaa| 420 aNNadarassa suhamaNigodajIvaapa5 evaM sattaNNaM kmmaann|| jattayassa tisamayaAhArayassa tisamayatabbhavatthassa jahaNNa6 sAmittaM duvihaM jahaNNapade / jogimasatamghajahaNiyAe sarIroukkassapade / 7 sAmittaNa ukkassapade NANAvaraNIya gAhaNAe vaTTamANassa tassa NANA- . dheyaNA khettado ukkassiyA kassa? 15 varaNIyaveyaNA khettdojhnnnnaa| , 8 jo maccho joyaNasahassio sayaMbhu / 21 tavvadirittamajahaNNA / 22 evaM sattaNNaM kmmaannN| ramaNasamudassa bAhirillae taDe / acchido| 15/23 appAbahue tti / tattha imANi 9 veyaNasamugghAdeNa smuhdo| tiNi aNiogahArANi jahaNNapade 18 10 kAyalessiyAe lggo| 19 ukkassapadai jhnnnnukksspde| 11 puNaravi mAraNaMtiyasamugdhAdeNa | 24 jahaNNapade aTTaNNaM pi kammANaM - veyaNAo tulaao| ___ samuhado tiNNi viggahakaMdayANi kaaduunn| ... 25 ukkassapade NANAvaraNIya-daMsa NAvaraNIya-mohaNIya-aMtarAiyANaM 12 se kAle adho sattamAe puDhavIe veyaNAo khettado ukkassiyAo rahaesu upajjihidi tti tassa _ cattAri vi tullAo thovaao| 54 NANAvaraNIyaveyaNAkhettado ukkassA yaNIya-Aua-NAmA-gAdaveyaNAoM 13 tavvadiritA annukkssaa| khettado ukkassiyAo cattAri 14 evaM dalaNAvaraNIya-mohaNIya vi tullAo asNkhejjgunnaao| , aMtarAiyANaM / 29 27 jahaNNukkassapadeNa aTTaNNaM pi 15 sAmitteNa ukaralapade vedaNIya kammANaM vedaNAo khettado jaha- . vedaNA besado ukassiyA kassa? ,, NiyAo tullAo thovaao| 55 53 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa sUtra saMkhyA sUtra pRSTa sUtra saMkhyA sUtra pRSTha 28 NANAvaraNIya-dasaNAvaraNIya 41 Nigodapadihidaapajattayattassa jaha. mohaNIya-aMtarAiyaveyaNAo piNayA ogAhaNA asNkhejgunnaa| 58 khettado ukkasliyAo cattAri 42 bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIravi tullAo asNkhejjgunnaao| 55 apajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA 29 veyaNIya-Aua-NAmA-godaveya asNkhejgunnaa| NAo khettado ukkassiyAo43 bIiMdiyaapajattayassa jahaNiyA cattAri vi tullAo asaMkhejja __ogAhaNA asNkhejgunnaa| gunnaao| 44 tIiMdiyaapajattayassa jahaNiyA 30 etto sabyajIvesu ogAhaNamahA ogAhaNA asNkhejjgunnaa| daMDao kAyavvo bhavadi / 45 cauridiyaapajatnayassa jahaNiyA 31 savvatthovA suhamaNigodajIvaapajjattayassa jahaNiyA ogaahnnaa| , __ogAhaNA asNkhejgunnaa| 59 46 paMciMdiya apajattayassa jahaNiyA 32 suhamavAukkAiyaapajjattayassa ogAhaNA asNkhejgunnaa| jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejja " gunnaa| 47 suhamaNigodajIvaNivvattipajatta yassa jahaNiyA ogAhaNA asaM33 suhumateukAiyaapajjattayasta khejgunnaa| jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejja | 48 tasseva apajattayassa ukkassiyA gunnaa| ogAhaNA visesaahiyaa| 34 suhumaAukkAiyaapajjayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejja- 49 tasseva pajattayassa upakassiyA ogAhaNA visesaahiyaa| gunnaa| 35 suhamapuDhavikAhayaladdhiapajjatta " | 50 suhumavAukkaiyapajattayassa jaha yassa jahaNiyA ogAhaNA |NiyA ogAhaNA asaMkhejaguNA / asNkhejjgunnaa| 57 | 51 tasseva apajattayassa upakassiyA 26 bAdaravAukkAiyaapajjattayassa ogAhaNA visesaahiyaa| jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejja- . 52 tasseva pajjattayassa upakassiyA gunnaa| ,, ogAhaNA visesaahiyaa| 37 bAdarateukkAiyaapajayasta jaha- 53 suhumate ukkAiyaNivattipajattayassa NiyA ogAhaNA asaMkhejaguNA , jahaNiyA ogAhaNA asNkhejgunnaa|, 38 bAdaraAuSakAiyaapajjattayassa 54 tasseva apajattayassa ukkassiyA jaNNiyAogAhaNA asNkhejgunnaa|,, AgAhaNA vissaahiyaa| 61 39 bAdarapuDhavikAiyaapajattayassa 55 tasseva Nivattipajattayassa ukka... jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejaguNA, ssiyA ogAhaNA visesaahiyaa| , 40 bAdaraNigodajIvaapajattayassa jaha- 56 suhamaukkAiyaryANavattipajjaptayassa.. NiyA ogAhaNA asNkhejgunnaa| 58 jahaNiyA ogAhaNA asNkhejgunnaa|, Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bedaNAkhesavihANamuttANi sUtra saMpayA sUtra para sUtra saMkhyA 57 tasseva Nivvattiapajattayasta upaka- / 71 bAdarapuDha vikAiyaNivvattipajatta ssiyA ogAhaNA visesaahiyaa| 61 yassa jahaNiyA ogAhaNA asaM58 tasseva Nivvattipajattayassa upaka khejjgunnaa| stiyA ogAhaNA visesaahiyaa| ,, 72 tasseva Nivattiapajattayassa ukka59 suhumapuDhavikAiyaNivattipajatta- ssiyA ogAhaNA visesaahiyaa| , yassa jahaNiyA ogAhaNA 73 tasseva Nivattipajjattayassa ukkasNkhejgunnaa| ssiyA ogAhaNA visesaahiyaa| , 60 tasseva Nivvattiapajattayassa 74 bAdaraNigodaNiyattipajattayassa . ukkassiyA ogAhaNA vise jahaNiyA ogAhaNA visesaahiyaa| 65 saahiyaa| ,, 75 tasseva Nivvattiapajjattayassa u 61 tasseva Nivattipajattayassa ukka ssiyA ogAhaNA visesaahiyaa| , ssiyA ogAhaNA visesaahiyaa| , 76 tasseva Nivattipajjattayassa ukka62 bAdaravAukkAiyaNivattipajatta ssiyA ogAhaNA visesaahiyaa| " yassa jahaNiyA ogAhaNA | 77 NigodapadiTTidapajjattayassa jahaNiyA asNkhejgunnaa| ogAhaNA asNkhejjgunnaa| " 63 tasseva Nivyattiapajattayarala tasseva Nivattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA vise ukkassiyA ogAhaNA visesaahiyaa|" saahiyaa| tasseva Nivattipajjattayasla ukka64 tasseva Nivvattipajattayassa ukka- stiyA ogAhaNA visesaahiyaa| 66 ssiyA ogAhaNA visesaahiyaa| 63 80 bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIra65 bAdarateukAiyaNivattipajjatta Nivvattipajjattayasta jahaNiyA yassa jahaNiyA ogAhaNA asaM. ogAhaNA asaMkhejjaguNA / khejjgunnaa| 81 beiMdiyaNivattipajjattayassa jaha66 tasseva Nivattiapajjattayassa NiyA ogAhaNA asNkhejjgunnaa| ,, ukkassiyA ogAhaNA vise- | 82 teiMdiyaNivattipajjattayasma jhsaahiyaa| piNayA ogAhaNA sNkhejjgunnaa| ,, 67 tasseva Nivvattipajjattayasla ukka- 83 cauriMdiyaNivattipajjattayassa ssiyA ogAhaNA visesaahiyaa| , jahaNiyA ogAhaNA sNkhejjgunnaa|" 68 bAdaraukkAiyaNivvattipajatta- 84 paMciMdiyaNivattipajjattayassa jahayassa jahaNiyA ogAhaNA NiyA ogAhaNA sNkhejjgunnaa| 67 asNkhejjgunnaa| 85 teiMdiyaNivattiapajjayassa ukka69 tasseva Nivvattiapajjattayassa ssiyA ogAhaNA sNkhejjgunnaa| " ukkassiyA ogAhaNA vise- 86 cauridiyaNivvattiapajjayattassa saahiyaa| 64. ukkassiyA ogaahnnaasNkhejgunnaa|" 70 tasleva Nivattipajattayassa ukka- 87 bediyaNi vattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesaahiyaa| , ssiyA ogAhaNA sNkhejjgunnaa| " Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUna 67 [4] pariziSTa sUna saMkhyA pRSTha sUtra saMkhyA pRSTha pRSTha pRSTha 88 bAdaravaNapphadikAhayapatteyasarIra- 94 paMcidiyaNivattipajattayassa ukkaNivvattiapajjattayassa ukkassiyA ssiyA ogAhaNA sNkhejjgunnaa| 62 , ogAhaNA sNkhejjgunnaa| 89 pacidiyaNivyattiapajjattayassa 5795 suhumAdo suhumassa ogAhaNaguNagAro ukkassiyA ogaahnnaasNkhejjgunnaa|68 ___ AvaliyAe asNkhejdibhaago| , 90 tediyaNivattijjattayasla ukka- 26 suhumAdo bAdarassa ogAhaNaguNagAro ssiyA ogAhaNA sNkhejgunnaa| , palidovamassa asNkhejjdibhaago| " 91cauridiya Nivattipajjattayassa 97 pAvarAdo suSTumassa ogAhaNaguNagAro ukkassiyA ogaahnnaasNkhejjgunnaa|,, ' AvaliyAe asNkhejjdibhaago| , 92beiMdiNivyattipajjattayassa uSakassiyA ogAhaNA sNkhejgunnaa| , | 98 bAdarAdo bAdarassa ogAhaNaguNagAro 93 bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIra __palidovamassa asNkhejjdibhaago| 70 Nittipajjattayassa ukkrassiyA | 99 bAdarAdo bAdarassa ogAhaNaguNagAro ogAhaNA saMkhejjaguNA / saMkhejjA smyaa| veyaNakAlavihANasuttANi sUtra saMkhyA sUtra pRSTha sUtra saMkhyA pRSTha 1 veyaNakAlavihANe tti / tattha imANi / pajjattayadassa kammabhUmiyassa tiNNi aNiyogaddArANi NAvyANi akammabhUmiyassa vA kmmbhuumipbhvNti| DibhAgassa vA saMkhejjavAsA2 padamImAMsA-sAmittamappAbahue tti / 77 uassa yA asaMkhejjavAsAuassa 3 padamImAMsAe NANAvaraNIyaveyaNA vA devassa vA maNussassa vA tirikAlado kimukkassA kimaNukkassA kkhassa vANeraiyarasa vA itthikiM jahaNNA kimajahaNNA ? 78 vedassa cA purisavedasta ghA 4 ukkasA vA aNukkassA vA NauMsayavedassa vA jalacarasma vA jahaNNA vA ajahaNNA vaa| thalacarassa vA khagacarassa vA 5evaM sattaNNaM kammANaM / sAgAra-jAgAra-sudovajogajuttassa ukkassiyAe dvidIe ukkassaTThidi6 sAmittaM duvihaM jahaNNapade ukkassa saMkilese vaTTamANassa, adhavA 7 sAmitteNa ukkasapade NANAvaraNIya IsimajjhimapariNAmasta tassa NANA. veyaNA kAlado upakassiyA kassa? 87 | varaNIyaveyaNA kAlado ukkssaa| 88 8 aNNadarassa paMciMdiyassa saNNissa 9 tvvdirittmnnukkssaa| micchAiTissa savvAhi pajjacIhi 10 evaM chaNNaM kammANa / Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra saMkhyA 11 sAmittena ukkarasapade AuaveNA kAlado ukkassiyA kassa ? 112 12 aNNadasta maNussassa vA paMcidiyatirikkhajoNiyassa vA saNNissa sammATThisla vA [micchAiTThisla vA ] savvAhi pajjantIhi pajjantayadassa kammabhUmiyarasa vA kamma bhUmipaDibhAgassa vA saMkhejjavAsA - assa itthavedassa vA purisavedassa vA NauMlayavedasta vA jalacarassa vA thalacarassa vA sAgAra-jAgAratappA oggakiliTThassa vA [ tappA oggavizuddhassa vA ] ukkassiyAe AbAdhAe jassa taM deva- NirayAuaM paDhamasamae baMdhaMtassa AuaveyaNA kAlado ukkassA | arratoviNasuttANi - pRSTha sUtra saMkhyA sUtra 113 116 13 tavcadirittamaNukkassA | 14 sAmitteNa jahaNNapade NANAvaraNIyavedaNA kAlado jahaNiyA kassa ? 118 15 aNNadarassa carimasamaya chadumatthassa tassa NANAvaraNIyaveyaNA kAlado jahaNNA / 119 120 16 tabvadirittama jahaNNA / 17 evaM daMsaNAvaraNIya aMtarAiyANaM / 132 18 sAmitteNa jahaNNapade veyaNIyaveyaNA kAlado jahaNNiyA kassa ? 19 aNNadassa carimasamayabhavasiddhiyasa tassa veyaNIyaveyaNA kAlado r jahaNNA / 20 tavvadirittamajahaNNA / 21 evaM Aua NAmA-godANaM / 22 sAmitteNa jahaNNapade mohaNIyaveNA kAlado jahaNiyA kassa ? 135 23 aNNadarassa khavagassa carimasamayasakasAiyassa mohaNIyaveyaNA kAlado jahaNNA / 24 tavyadiriptamajaddaNNA / " 133 134 136 " sUtra 25 appA bahue ti / tattha imANi tiSNi aNiogaddArANi - jahaNNapade ukkaspade jahaNNukkarasapade / 136 26 jahaNNapadeNa aTuNNaM pi kammANaM veyaNAo kAlado jahaNNiyAo tullAo / [4] 27 ukkaslapadeNa savvatthovA AuaveNA kAlado ukkassiyA / 28 NAmA- godaveyaNAo kAlado ukka"ssiyAo do vi tulAo saMkhejaguNAo / 29 NANAvaraNIya daMsaNAvaraNIya-veyaNIya aMtarAiyaveyaNAo kAlado ukkassiyAo cattAri vi tullAo visesAhiyAo | 30 mohaNIyassa veyaNA kAlado upakassiyA saMkhejjaguNA / 31 jahaNNukkasapade aTuNNaM pi kammANaM veyaNAoM kAlado jahaNNiyAo tullAo thovaao| 32 AuatreyaNA kAlado ukkassiyA asaMkhejjaguNA / 33 NAmA- godaveyaNAo kAlado ukkassiyAo do vi tullAo asaMkhejjaguNAo | 35 mohaNIyaveyaNA kAlado ukkassiyA saMkhejjaguNA / ( 1 cUliyA ) 137 34 NANAvaraNIya daMsaNAvaraNIya veyaNIya aMtarAiyaveyaNAo kAlado ukkassiyAo cattAri vi tullAo visesAhiyAo / - pRSTha 36 patto mUlapayaDiTThidibaMdhe pulvaM gamaNijje tattha imA'Na cattAri aNiyogadAra Ni- TThadibadhaTTANaparUvaNA Niseya parUvaNA AvAdhAdayaparUvaNA appA bahue ti / "" 35 138 "" 139 " "" 33 "" 13 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra pariziSTa sUtra saMkhyA pRSTha sUtra saMkhyA sUtra 37 TidibaMdhaTThANaparUvaNadAe savvatthovA 54 bAdare diyapajjattayassa saMkilesa suSTumeiMdiyaapajjattayassa hidibaMdha- visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi / 222 haannaanni| 142 55 bIiMdiyaapajjattayassa saMkilesa38 bAdareiMdiyaapajjattayassa hidibaMdha- visohiTThaNANi asNkhejjgunnaanni|, ___TThANANi sNkhejjgunnaanni| 144 56 bIiMdiyapajjattayassa saMkilesa39 suhumeiMdiyapajjattayassa TThidibaMdha visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi / " TANANi saMkhejjaguNANi / " 57 tIiMdiyaapajjattayassa saMkilesa. 40 bAdareiMdiyapajjattayassa TidibaMdha- visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi / ,, TThANANi saMkhejjaguNANi / 145 58 tIiMdiyapajjattayassa saMkilesa41 bIiMdiyaapajjattayaTThidivaMdhahANANi visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi / 223 ___ asNkhejjgunnaanni| 59 cauridiyaapajjattayassa saMkilesa42 tasseva pajjattayassa TThidibaMdha vilohiTThANANi asaMkhejjaguNANi / " TThANANi sNkhejjgunnaanni| " 60 cauridiyapajjattayassa saMkilesa43 tIiMdiyaapajjattayassa vidibaMdhaH / visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi / " TThANANi sNkhejjgunnaanni| " , 61 asaNNipaMciMdayaapajjattayassa 44 tasseva pajjattayasta TThidibaMdha - saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejja gunnaanni| __ hANANi sNkhejjgunnaanni| 224 62 asaNNipaMciMdiyapajjattayassa 45 cauridiyaapajattayassa hidibaMdha. saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejja___ hANANi saMkhejjaguNANi / guNANi / 46 tasseva pajjattayasta TidibaMdha- 63 sapiNapaMcidiyapajjattayassa saMkilesa. ThANANi saMkhejjaguNANi / ____ visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi / , 47 asaNNipaMciMdiyaapajjattayassa 64 saNNipaMciMdiyapajjattayarasa saMkilesa TridibaMdhaTThANANi sNkhjjgunnaanni|, visohiTrANANi asNkhejjgunnaanni| ., 48 tasseva pajjattayassa TThidibaMdha- | 65 savvathovo saMjadassa jahaNNao TrANANi sNkhejjgunnaanni| , ttridibNdho| 225 42 saNipaMcidiyaapajjayassa Tidi- 66 bAdareiMdiyapajjattayassa jhnnnno| ___ baMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi / 147 . TThidibaMdho asNkhejjgunno| 229 50 tasseva pajjattayasla TidibaMdha. 67 suhumeiMdiyapajjattayassa jahaNNao - TThANANi sNkhejjgunnaanni| " TidibaMdho visesAhiyo / 51 savvatthovA suhame iMdiyaapajjatta- | 68 bAdareiMdiyaapajjattayassa jahaNNao ___ yassa saMkilesavisohiTThANANi / 205 hidibaMdho visesaahio| 52bAdareiMdiyaapajjattayassasaMkilesa- 69 suSTumeiMDiyaapajjattayassa jahaNNaoM visohiTThANANi asaMkhejaguNANi / 210 TidibaMdho visesaahio| 230 53 suhumehaMdiya pajjattayassa saMkilesa- 70 tamseva apajattayassa ukkassabho visohiTThANANi asNkhejjgunnaanni| 221/ TidibaMdho visesaahio| Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veyaNakAlaviruNasutsANi / sUtra saMkhyA pRSTha sUtra saMkhyA sUtra 71 bAdareiMdiyaapajattayassa ukka. 88 tasseva apajjattayassa ukkassao ___ ssao hidibaMdho visesaahio| 230 lihibaMdho visesaahio| 234 72 suhameiMdiyapajattayassa ukka 89 tasseva pajjattayasla ukkassao ssao TidibaMdho visesaahio| TidibaMdho visesaahio| 73 bAdareiMdiyapajattayassa ukkassao 90 saMjadassa ukkassao hidivaMdho TidibaMdho visesaahio| 231 saMkhejjaguNo 74 bIiMdiyapajjattayassa jahaNNao 91 saMjadAsaMjadassa jahaNNao TThidiTThidibaMdho sNkhejjgunno| baMdho sNkhejjgunno| 92 tasseva ukkassao TThidivaMdho , 75 tasseva apajjattayasta jahaNNao sNkhejjgunno| TidibaMdho visesaahio| 63 asaMjadasammAdiTripajjattayassa 76 tasseva apajjattayassa ukkassao ___jahaNNao TThidibaMdho saMkhejjaguNo , TThidibaMdho visesaahio| " 94 tasseva apajjattayassa jahaNNao 77 tasseva pajjattayassa ukkassao TridibaMdho sNkhejjgunno| chidibaMdho visesaahio| 232 95 tasseva apajjattayassa ukkassao . 78 tIiMdiyapajjattayassa jahaNNaoM TThidibaMdho sNkhejjgunno| 236 TThidibaMdho visesaahio| 96 tasseva pajjattayasta upakassao 79 tIiMdiyaapajjattayassa jahaNNao vidibaMdho sNkhejjgunno| chidibaMdho visesaahio| 97 saNNimicchaiTTipaMciMdiyapajjattayassa 80 tasseva ukkassaTidibaMdho jahaNNao hidibaMdho sNkhejjgunno| ,, visesaahio| 98 tasseva apajjattayassa jahaNNao 81 tIiMdiyapajjattayassa ukkassao vidibaMdho sNkhejjgunno| 237 - TThidibaMdhI pisesaahio| " 99 tasseva apajjattayassa ukkassao 82 cauridiyapajjattayassa jahaNNao hidibaMdho sNkhejjgunno| vidibaMdho visesaahio| 100 tasseSa apajjattayassa ukkassao. 83 tasleva apajjattayassa jahaNNao TidibaMdho sNkhenjgunno| dvidibaMdho visesaahio| | 101 NiseyaparUvaNadAe tattha imANi 84 tasseva apajjattayassa upakassao duve aNiyogaddArANi aNaMtaTThidibaMdho visesaahio| rovaNidhA prNprovnnidhaa| 85 tasseva pajjattayassa ukassao aNaMtarovaNidhAe paMciMdiyANaM TidibaMdho visesaahio| saNNINaM micchAiTThINaM pajjatta. yANaM NANAvaraNIya-dasaNAvara- ... 86 asaNNipaMciMdiyapajjattayasta NIya-veyaNIya-aMtarAiyANaM jahaNNo dibaMdho saMkhejjaguNo / 234 | tiNi vAsasahassANi AbAdhaM 87 tasseSa apajjatsayassa jahaNNao mottaNa jaM paDhamasamae padesamgaM . TridipaMdho visesaahiyo| NisitaM taM bahugaM, jaM bidiyasamae Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] pariziSTa sUtra saMkhyA pRSTha sUtra saMkhyA - sUtra padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, NamAuvavajANamaMtomuhuttamAvAdhaM aMtadiyasamae padesaggaM NisitaM mottUNa jaM paDhamasamae padesaggaM taM visesahINaM, evaM visesahINaM NisittaM taM bahugaM, jaM bidiyavisesahINaM jAva ukkaseNa tIsaM samae padesagaM NisittaM taM sAgarovamakoDIyo tti| 238 visesahINaM, jaM tadiyasamae pade103 paMciMdiyANaM saNNINa micchAiTThINaM saggaM NisittaM taM visesahIgaM, pajjattayANaM mohaNIyassa satta evaM visesahINaM visesahINaM vAsasahassANi AvAhaM mottUNa jAva ukkasseNa aMtokoDA. jaM paDhamasamae padesagaM NisittaM koDIyo tti| taMbahuaM, jaM bidiyasamae padesaggaM 107 paMciMdiyANaM saNNINamasapaNINaM NisittaM taM visesahINaM,jaMtadiya. ciidaya-tIiMdiya-bIiMdiyANaM samae padesaggaM NisittaM taM ghise. bAdareiMdiyaapajattayANaM suhumesahINaM, evaM visesahINaM vise iMdiyapajattApajattANamAuassa sahINaM jAva ukaseNa sattari aMtomuhuttamAbAdhaM mottUNa jaM sAgarovamakoDAkoDi tti| 242 paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM 104 paMciMdiyANaM saNNINaM sammAdi bahuMaM, jaM bidiyasamae padesaggaM TThINaM vA micchAdiTThINaM vA NisittaM taM visesahINaM, jaMtadiyapajjattayANamAuassa puvakoDi samae padesaggaM NisittaM taM visetibhAgamAbAdhaM mottUNa jaM paDhama sahINaM, evaM visesahINaM visesamae padesaggaM NisittaM taM bahugaM, sahINaM jAva ukkasseNa puvakojaM bidiyasamae padesagaM NisittaM DIyo tti| taM visesahIgaM, jaM tadiyasamae padesagaM NisittaM taM visesahINaM, 108 paMciMdiyANamasaNNINaM cauriMdi. evaM visesahINaM visesahINaM yANaM tIiMdiyANaM bIiMdiyANaM jAva ukkasseNa tetIsasAgaro bAdaraeiMdiyapajjattayANaM sattaNNaM vamANi ti| kammANaM AuapajjANaM aMto05 paMciMdiyANaM saNNINaM micchAi. muhuttamAbAdhaM motUNa jaM paDhamaTThINaM pajjattayANaM NAmA-godANaM samae padesaggaNisittaM taM bahuaM, bevAsasahassANi AbAdhaM mottaNa jaM vidiyasamae padesaggaM NisitaM paDhamasamae padesagaM NisitaM taM taM visesahINaM, jaM tadiyasamae bahugaM, jaM bidiyasamae padesaggaM .padesagaM NisittaM taM visesahINaM NisittaM taM visesahINaM, jaM evaM visesahINaM vilesahINaM tadiyasamae padesagaM NisittaM taM jAgha ukkasseNa sAgarovamasahavisesahINaM, evaM visesahINaM ssassasAgarovamasadassa sAgarovisesahINaM jAva ukkasseNa SamapaNNAsAe sAgarovamapaNuvI. bIsaM sAgaroSamakoDIyo ti| ,, sAe sAgarovamaslatiNNi-satta 106 paMciMdiyANaM saNNINaM micchAi bhAgA sasa-satta-bhAgA satta hINamapajjattayANaM masaNaM kammA bhAgA paDiSuNNA si| . 249 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veyaNakAlavihANasuttANi [9] sUtra saMkhyA pRSTha sUtra saMkhyA 109 paMciMdiyANamasaNNINaM cauridi asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNahINA, yANaM tIiMdiyANaM bIiMdiyANaM evaM duguNahINA duguNahINA jAva bAdarapaiMdiyapajjattayANamAuassa ukkassiyA TThidI tti| 253 puvakoDittibhAgaM bemAsaM sola- | 112 eyapadesaguNahANiTThANaMtaraM asaMsarAdidiyANi sAdireyANi khejjANi plidovmvggmuulaanni|255 cattArivAsANi sattavAsasaha- | 113 NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi ssANi sAdireyANi AvAhaM palidoSamavaggamUlassa asaMkhemottUNa jaM paDhamasamae padesagaM __ jjdibhaago| 256 NisittaM taM bahugaM, jaM bidiyasamae 114 jANApadesaguNahANiTThANatarANi padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, thovANi / 257 jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM 115 eyapadesaguNahANiTANaMtaramasaMkhevisesahINaM, evaM visesahINaM jjaguNaM / visesahINaM jAva ukkasseNa 116 paMciMdayANa saNNINamasaNINapalidovamassa asaMkhejjadibhAgo mapajjattayANaM cauridiya-tIpuvakoDi tti / 251 diya-bIiMdiya-eiMdiya-bAdara-suhu110 paMciMdiyANamasaNNINaM cauriMdi ma pajjattApajjattayANaM sattaNNaM yANaM tIiMdiyANaM bIiMdiyANaM kammANamAuvavajjANaM jaM paDhamabAdareiMdiyaapajjattayANaM suhu samae padesaggaM tado palidovameiMdiyapajjattaapajjattayANaM masta asaMkhedajjadibhAgaM gaMtUNa sattaNha kammANamAuvavajjANamaMto duguNahINA, evaM duguNahINA muhuttamAvAdhaM mottUNa jaM paDhama duguNahINA jAva ukkassiyA samae padesaggaM NisittaM taM bahugaM, TThidi tti| jaM bidiyasamae padesaggaM NisittaM | 117 eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhetaM visesahINaM, jaM tadiyasamae jjANi plidovmvggmuulaanni| , padesagaM nisittaM taM visesahINaM, | 118 NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi .. evaM visesahINaM visesahINaM jAva palidovamavaggamUlassa asaMkheukkasseNa sAgarovamasadassa jjdibhaago| 258 sAgaroSamapaNNAsAe sAgarovama- | 119 NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi / paNuvIsAe sAgarovamasta tiNNi thovaanni| sattabhAgA, satta-sattabhAgA, be 120 eyapadesaguNahANiTThANataramasaMsattabhAgA palidovamassa saMkheja. khejjaguNaM / dibhAgeNa UNayA palidovamassa | 121 aabaadhaakNdypruuvnndaae| 266 asaMkhejjadibhAgeNa UNayA tti / 252 122 paMciMdiyANaM saNNINamasaNNINaM 111 paraMparovaNidhAe paMciMdiyANaM cauridiyANaM tIiMdiyANaM bII. saNNINamasaNNINaM pajjattayANaM diyANaM eiMdiyabAdara-suhumaaTThapaNaM kammANaM jaM paDhamasamae pajjatta-apajjattayANaM sattaNNaM padesaggaM tado palidovamassa kammANamAuvavajjANamukkassi..., Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] sUtra saMkhyA sUtra samae asaMkhejjadi yAdo TThidIdo samae palidovamassa bhAgamettamosaridUNa eyamAbAhAkaMdayaM karedi / esa kamo jAMva jahaNNiyA TThiditi / 123 appA bahue tti / 124 paMciMdiyANaM saNNINaM micchAraTThIgaM pajjantApajjattANaM sattaNaM kammANamA uvavajjANaM savvatthovA jahaNiyA AbAhA / pariziSTa pRSTha sUtra saMkhyA 267 270 "" 125 AbAhaTThANANi AbAhAkaMdayANi ca do vi tullANi saMkhejjaguNANi / " 126 ukassiyA AbAhA visesAhiyA / 271 127 NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi / 128 eyapadesaguNahANiTTAnaMtaramasaMkhejjaguNaM / "" 129 eyamAbAhAkaMdayamasaMkhejjaguNaM / 272 130 jaNNao TThadibaMdho asaMkhejjaguNo / 39 " 131 TThidibaMdhaTTANANi saMkhejjaguNANi / " 132 ukkasao TThidibaMdho visesAhio / 273 133 paMciMdiyANaM saNNINamasaNNINaM pajjanttayANamAu assa savvatthovA jahaNiyA AbAhA / "" 33 134 jahaNNao TThidibaMdho saMkhejjaguNo / 135 AvAhAdvANANi saMkhejjaguNANi 136 ukkassiyA AbAhA bisesAdiyA / 23 274 137 NANApadesaguNahANiTThANatarANi asaMkhejjaguNANi / 138 eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM / 33 139 ThidibaMdhaTTaNANi asaMkhejjaguNANi / ,, " sUtra 140 ukassao TThidibaMdho visesAhio / 141 paMciMdiyANaM saNNINamasaNNINamapajjantayANaM cauriMdiyANaM tI iMdiyANaM bIiMdiyANaM eiMdiyabAdara - suhuma pajjantA pajjattayAmAu assa savvatthovA jahaNNiyA AbAhA / 142 jaNNao TThadibaMdho saMkhejjaguNo,, 143 AbrAhANANi saMkhejjaguNANi / " 144 ukkassiyA AbAhA viselAhiyA / pRSTha : 275 "" 33 276 145 ThidibaMdhaTTANANisaMkhejjaguNANi / 146 ukkassao TThidibadho visesAhio / "" 147 paMcidiyANamasaNNINaM cauriMdiyANaM tI iMdiyANaM pajatta-apajattayANaM sattaNaM kammANaM AuvavajrANamAbAhadvANANi AbAhAkaMdayANi ca do vitullANi thovANi / ,, 148 jahaNiyA AbAdA saMkhejaguNA / 277 149 ukkastriyA AbAhA visesAhiyA | 33 150 NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi asaMkhe jaguNANi / 151 eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejaguNaM / 152 eyamAbAdhAkaMdadyamasaMkhejaguNaM / 153 ThidibaMvaTTaNANi asaMkhejaguNANi / 278 154 jahaNNao TThadibaMdho saMkhejaguNo / ,, 155 ukkassao TThidibaMdho visesAhio / ,, 156 eiMdiyabAdara - suhuma-pajattaapajattayANaM sattaNhaM kammANaM AuvavajjANamAbAddaTThANANi "" "" "" Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gunno| veyaNakAlavihaNamuttANi / sUtra saMkhyA sUtra pRSTha sUtra saMkhyA AbAhAkaMdayANi ca do vi173 tiTThANabaMdhA jIvA saMkilihadarA // 395 .. tullANi thovANi / 278 174 cauTThANabaMdhA jIvA sNkilitttthdraa|, 157 jahaNiyA AvAhA asNkhejjgunnaa|, 175 sAdasta cauTThANabaMdhA jIvA 158 ukkassiyA AvAhA visesaahiyaa|279 / NANAvaraNIyassa jahaNiyaM Trirdi 159 NANApadesa guNahANiTThANaMtarANi bNdhNti| 316 asaMkhejjaguNANi / | 176 sAdassa . tiTThANabaMdhA jIvA 160 eyapadesaguNahANiTThANatarama NANAvaraNIyassa ajahaNNa-aNusaMkhejaguNaM / kkastiyaM Thidi baMdhaMti / 161 eyamAbAhAkaMdayamasaMkhejaguNaM / , 177 sAdassa biTThANabaMdhA jIvAsAdassa 162 ThidibaMdhaTTANANi asNkhejgunnaanni|,, ceva ukkassiyaM hidi bNdhNti| 317 163 jahaNNao TThidibaMdho asaMkheja | 178 asAdassa beTThANabaMdhA jIvA. satthANeNa NANAbaraNIyassa jaha164 ukkassao TThidibaMdho visesaahio|,, NiyaM dvidi bNdhNti| 318 / 179 asAdassa tiTThANabaMdhA jIvA (vidiyA cUliyA) NANAvaraNIyassa ajahaNNa165 ThidibaMdhajyavasANaparUvaNadAe aNukkassiyaM TThidiM baMdhaMti / 319 tattha imANi tiNi aNioga | 180 asAdassa cauTThANabaMdhA jIvA hArANi jIvasamuMdAhAro payaDi asAdasta ceva ukkasiyaM dvidi baMdhati / samudAhAroTTidisamudAhAro tti| 308 166 jIvasamudAhAre tti je te NANA- 181 tesiM duvihA seDiparUvaNA aNaMtavaraNIyassa baMdhA jIvAte vihA- rovaNidhA prNprovnnidhaa| 320 sAdabaMdhA ceva asAdabaMdhA ceva / 311. 182 aNaMtarovaNidhAe sAdassa cau167 tattha je te sAdabaMdhA jIvA te TrANabaMdhA tiThANabaMdhA jIvA / asAdassa viTThANabaMdhA titttthaannvitttthaannbNdhaa| 312 baMdhA jIvA jANAvaraNIyassa 168 asAdabaMdhAjIvA tivihA-viTThA jahaNiyAe TThidIe jIvAthobA / 321 ... NabaMdhA tiTThANabaMdhA cauhANa- 183 bidiyAe dvidIe jIvA visebaMdhA tti / 313 saahiyaa|| 322 169 sayavisuddhA sAdassa cauTThANa- 184 tadiyAe TThidIe jIvA visebaMdhA jiivaa| saahiyaa| 323 170 tiTThANabaMdhA jIvA sNkilitttthdraa|,, 185 evaM visesAhiyA visesAhiyA 171 biTThANabaMdhA jIvAsaMkiliTThadarA / 315 jAva sAgarovamasadapudhattaM / 172 savvavisuddhA asAdassa bihANa- 186 teNa paraM visesahINA visesahINA / baMdhA jiivaa| jAva sAgarovamasa pudhttN| " hA-cauThANabaMdhA tiTThANabadhA. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra [12] pariziSTa sUtra saMkhyA pRSTha sUtra saMkhyA 187- sAdassa viTThANabaMdhA jIvA asA- 198 teNa paraM palidovamassa asaMkhedassa cauThANavaMdhA jIvA jANA jadibhAgaM gaMtUNa dugunnhiinnaa| 327 varaNIyassa jahaNiyAe TThidIe 199 evaM duguNahINA duguNahINA . jIvA thovaa| 324 jAva sAdassa asAdassa ukka188 bidiyAe TThidIe jIvA visesA- ssiyA Tidi tti| hiyaa| | 200 egajIva-duguNavaDDhi-hANivANaM189 tadiyAe TThidIe jIvA visesA taramasaMkhejANi plidovmvgghiyaa| muulaanni| 201 NANAjIva-duguNavaDDhi-hANi190 evaM visesAhiyA visesAhiyA TThANaMtarANi palidovamavaggamU. jAva sAgaropamasadapudhattaM / lassa asNkhejdibhaago| 328 191 teNa paraM visesahINA visesahINA 202 jANAjIva-duguNavaDDhi- hANi. jAva sAdasta asAdassa ukka TrANaMtarANi thovANi / ssiyA hidi tti| 203 egajIva-duguNavaDiDha-hANivANaM . 192 paraMparovaNidhAe sAdassa cau- taramasaMkhejaguNaM / TThANabaMdhA tiTThANabaMdhA jIvA | 204 sAdassa asAdassa ya biThANaasAdassa biTThANabaMdhA, tiTThANa yammiNiyamA aNAgArapAoggabaMdhA NANAvaraNIyassa jahaNi TThANANi / yAe TThidIe jIve hiMto tado 205 sAgArapAoggaTThANANi savvattha / , palidovamasta asaMkhejjadibhAgaM 206 sAdassa cauDhANiyajavamajjhassa gaMtUNa duguNavaDDhidA / 325 heTrado TrAmANi thovANi / 334 293 evaM duguNavaDhidA duguNavaDhidA | 207 uvari sNkhejjgunnaanni| , jAva jmmjjhN| 326 208 sAdassa tihANiyajavamajhasla 194 teNa paraM palidovamassa asaMkhejjadi- heTTado TThANANi saMkhejjaguNANi 335 bhAgaM gaMtUNa dugunnhiinnaa| , | 209 uvari sNkhejjgunnaanni| 195 evaM duguNahINA-duguNahINA jAva 210 sAdasta biTThANiyajavamajjhassa ... saagrovmsdpudhttN| " heTTado eyaMtasAgArapAoggaTThANANi 196 sAdassa biTThANabaMdhA jIvA asA- .. saMkhejjaguNANi / dassa cauThANabaMdhA jIvANANA- 211 missayANi saMkheja varaNIyassa jahaNiyAe dvidIe 212 sAdassa ceva biTThANiyajavajIvahiMto tado palidovamasta majjhassa uvari missayANi asaMkhejadibhAgaM gaMtUNa duguNa sNkhejjgunnaanni| vddddhidaa| 327/ 213 asAdassa biTTANiyajavamajjhassa . 197 evaM duguNavaDhidA duguNavaDi hedo eyaMtAsAyArapAogga-... DhadA jAva sAgarovamasadapudhattaM / " hANANi sNkhejjgunnaanni| . " Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veyaNakAlavihANamuttANi [13] sUtra saMkhyA sUtra pRSTha sUtra saMkhyA . sUtra , pRSTha 215 missayANi sNkhejjgunnaanni| 337 | 234 tiTThANabaMdhA jIvA saMkhejaguNA / 342 215 asAdassa ceva biTThANiyajavamajha- 235 biTThANabaMdhA jIvA sNkhejgunnaa| ,, ssuvari missayANi saMkhejja- 236 asAdassa biTThANabaMdhA jIvA . guNANi / sNkhejjgunnaa| 216 eyaMtAsAgArapAoggaTThANANi 237 cauTThANabaMdhA jIvA sNkhejjgunnaa| 343 saMkhejjaguNANi / 238 tiTThANabandhA jIvA visesaahiyaa|,, 217 asAdassa tihANiyajavamajjhassa 239 payaDisamudAhAre tti tattha heDhado TANANi saMkhejjaguNANi / 338 imANi duve aNiyogaddArANi 218 uvari saMkhejjaguNANi / pamANANugamo appAbahue tti| 346 219 asAdassa cauTThANiyajavamajjhassa 240 pamANANugame NANAvaraNIyassa hehado chANANi sNkhejjgunnaanni| " asaMkhejA logA hidivaMdhajjhava220 sAdassa jahaNNao hidibaMdho saanntttthaannaanni| sNkhejjgunno| 241 evaM sattaNNaM kammANaM / 221 jaTThidibaMdho visesaahio| , 242 appAbahue tti savvatthovA Au222 asAdassa jahaNNao hidibaMdho assa TThidibaMdhajjhavasANa. visesaahio| 331 TThANANi / | 243 NAmA-godANaM ThidibaMdhajjhavasA .. 223 jaTThidibaMdho visesaahio| NaTTANANi do vi tullANi asaM224 jatto ukkassayaM dAhaM gacchadi khejaguNANi / sA TidI sNkhejjgunnaa| "254 NANAvaraNIya-dasaNAvaraNIya225 aMtokoDAkoDI sNkhejjgunnaa| , veyaNIya-aMtarAiyANaM TridibaMdha226 sAdassa biTThANiyajavamajhassa jjhavasANaTThANANi cattAri vi upari eyaMtasAgArapAoggaTThANANi tullANi asNkhejgunnaanni| 348 saMkhejjaguNANi / 340 345 mohaNIyassa TidibaMdhajjhavasA227 sAdassa ukkasao TThidibaMdho NaTThANANi asNkhejjgunnaanni| 349 visesaahio| " 246 ThidisamudAhAre tti ittha imANi 228 jaTTidibaMdho visesaahiyo| , tiNi aNiyogaddArANi pagaNaNA 229 dAhaTThidI visesaahiyaa| , aNukaTThI tivva-maMdadA tti|.. , 230 asAdassa cauTThANiyajavamayassa 247 pagaNaNAe NANAvaraNIyassa uvarimaTThANANi visesaahiyaanni| 341 jahaNiyAe hidIe dvidibaMdhajjha231 asAdassa ukkassaTidibaMdho basANaTThANANi asaMkhejjA logaa|350 ,, | 248 bidiyAe dvidIe DidibaMdhana232 jaTThidibaMdho visesaahio| ,, . ghasANaThANANi asaMkhejjA logaa|, 233 padeNa aTupadeNa sabbatthovA 249 tadiyAe hidIe TThidibaMdhajjha sAdasta ca uThANabaMdhA jiivaa| , sANaTTANANi asaMkhejjA logaa|351 347 visesaahio|.. Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra [14] pariziSTa sUtra saMkhyA ___ satra pRSTha sUtra saMkhyA - pRSTha 250 evamasaMkhejjA logA asaMkhejjA | 264 evaM vidibaMdhajyavasANa-duguNa logA jAva ukkassaTThidi tti| , paDDhihATThiANaMtaraM palidovamassa . 251 evaM sattaNNaM kammANaM / 3.2 asNkhejjdibhaago| 252 tesiMduvidhA seDiparUvaNA aNaMta- 265 NANATidibaMdhajjhavasANa-duguNarovaNidhA prNprovnnidhaa| 353 vaDDhihANiTThANatarANi aMgula vaggamUlachedaNANamasaMkhejjadi253 aNaMtarovaNidhAe jANAvaraNI. bhaago| yasta jahaNiyAe hidIe Tidi- 266 NANAThidibaMdhajjhavasANaduguNa baMdhajjhavasANaTThANANi thovANi , | vaDhihANiTThANaMtarANi thobANi / / 254 bidiyAe TThidIe TidibaMdhajjha- 267 eyaTThidibaMdhajhavasANaduguNava ghasANaTThANANi visesAhiyANi / ,, | DDhihANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM / 358 255 tadiyAe [ hidIe ] TridibaMdhajjha 268 evaM chaNNaM kmmaannmaauvssjaannN| , vasANaTThANANi visesaahiyaanni|, 269 aNukaTThIe NANAvaraNIyassa jahaNiyAe TThidIe jANi hidi256 evaM bisesAhiyANi visesA baMdhajjhavasANaThThANANi tANi hiyANi jAva ukkassiyA hidi tti|, bidiyAe hidIe baMdhajjhavasANa..', 257 evaM chaNNaM kmmaannN| 355 hANANi apuvANi / . 362 258 Auasta jahaNiyAe hidIe 270 evamapudhANi apuvANi jAva .. TThidibaMdhajjhavasANaTThANANi ukkassiyA Thidi tti| 364 thovANi / ___... 271 evaM sattaNNaM kammANaM / . 366 259 bidiyAe TidibaMdhajjhavasANa- 272 tivvamaMdadAe jANAvaraNIyassa. TThANANi asNkhejjgunnaanni| , jahaNiyAe hidIe jahaNNayaM 260 tadiyAe TThidIe TThidibaMdhajyavasA dvidivaMdhajjhavasANaTThANaM savva maMdANubhAgaM / NaTThANANi asaMkhejjaguNANi / " 273 tisse ceva ukkassamaNaMtaguNaM / 367 261 evamasaMkhejjaguNANi asaMkhejja 274 bidiyAe hidIe jahaNNayaM guNANi jAva ukkassiyA hidi hidibaMdhajjhavasANaTThANamaNaMtaguNa , tti| 275 tisse ceva ukkssmnnNtgunnN| 368 262 paraMparovaNidhAe NANAvaraNI 276 tadiyAe hidIe jahaNNayaM dvidi. yassa jahaNiyAe TThidIe hidi. baMdhajjhavasANaThANamaNataguNaM / baMdhajjhavasANaThANehiMto tado " palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM 277 tisse ceva ukkassayamaNaMtaguNaM / , gaMtUNa dugunnvddhidaa| " | 278 eSaNaMtaguNA jAva upkssttiditti|, 263 evaM duguNavaDDhidA duguNavaDhivA - 279 evaM sattaNNaM kammANaM / ... * jAva ukkassiyA hidi ti| " 356 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [15] avataraNa-gAthA-sUcI 2 avataraNa-gAthA-sUcI kramasaMkhyA gAthA anyatra kahA~ (vedaNA-kSetravidhAna) pramANavArtika 4-190 1 avagayanivAraNaTuM (vedaNA-kAlavidhAna) paMcA. 101 - 5 acchedanasya rAzeH 124 paMcA. 100 / 8 ayogamaparayoga 317 go. jI. 569 i 4 kAlo tti ya vacaeso 76 1kAlo pariNAmabhavo Sa. khaM. pu. 6 pR. 158, pu.10 pR. 4854 2Naya pariNamaha sayaM so go. jI. 588 6 prakSepakasaMkSepeNa 241 3 logAgAsapadese 76 7vizeSaNavizeSAmyAm 3 granthollekha 1 chedasUtra / 1 Na ca davitthi-NapuMsayavedANaM celAdicAgo asthi, chedasutteNa saha virohaado| 114 2 tattvArthasUtra (1-20) 1 Na ca puSasaho kAraNatthabhAveNa appasiddho, "madipuvvaM sudaM" (vizeSA 105) . iccet kAraNe vttttmaannpuvvsdvlNbhaado| 3 pradezaviracitaalpabahutva 1 taM kadhaM Navvade ? carimaguNahANidavvAdo paDhamaNiseyo asaMkhejaguNo tti pdesviriyappaabhugaado| . 4 mUlAcAra 1 Na ca teNa saha tassa baMdho, ApaMcamI tti siMhA itthIo jaMti chaTTipuDhavi . tti (12-113) / 2 Na ca devANaM ukkassAuaM dabvitthivedeNa saha bajjhai, NiyamA NiggaMthaliMgeNa (12-134) 5 saMtakammapAhuDa1 saMtakammapAhuDe puNa Nigodesu uppaaido| 21 6 anirdiSTanAma 1 " arddha zUnyaM rUpeSu guNam" iti gaNitanyAyena jaM laddhaM taM Thaviya "rUvonamAdisaMguNamekonaguNonmathitamicchA" edeNa rUvUrNa kAUNa...savvajjhavasANapamANaM hodi / 360 4 pAribhASika zabda-sUcI zabda pRSTha zabda pRSTha zabda - a anantaguNavRddhi 351 anyayogavyavaccheda 245,318 akarmabhUmi anantabhAgavRddhi " apradhAnakAla 76 acittakAla 76 anantaropanidhA 352 ayogavyavaccheda 245,317 atyantAyogavyavaccheda 318 anukRSTi 349 aloka addhAkAla andhakAkalezyA 19 avagAhanAdaNDaka 256 . pRSTha www.jainelibraryorg Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] paribhASika zabda-sUcI zabda pRSTha zabda pRSTha zabda avvogADhaalpaba hutva 147, caturthasthAna anubhAgabandha ,, pradhAnadravyakAla 163, 177|catu:sthAnavandhaka pramANakAla asaMkhyAtaguNavRddhi 351 cUlikA asaMkhyAtabhAgavRddhi bhAvajaghanya asaMkhyeyavarSAyupka 89,90 chedaguNakAra bhAvataH Adezajaghanya asAtabandhaka chedabhAgahAra bhAvataH utkRSTa 128 225 A 2 90, 115 20 339 darzanopayoga Mr. 12, 85 AgamabhAvakAla jaghanyabandha labdhamatsya AgamabhAvakSetra jaghanyasthiti loka AgamabhAva jaghanya ja-sthitibandha lokottarasamAcArakAla 76 Adeza utkRSTa jalacara laukikasamAcArakAla Adeza jaghanya jhAnopayoga AdezataH kAla jaghanya vigraha AbAdhA 92,202,261 vizuddhatA 314 AbAdhA kANDaka 92,266 tRtIyasthAna vizuddhi 209 ASAdhA sthAna 162,271 tristhAnabandhaka vizuddhisthAna 208,309 vIcArasthAna utkRSTa dAha 333 vedanA utkRSTa sthitisaMkleza 91 dAha vedanAkSetravidhAna dAhasthiti 4. vedanAsamuddhAta dravya utkRSTa ekasthAna 313 dravya jaghanya ogha utkRSTa dravyataH Adeza jaghanya 12 sacittakAla dvitIya sthAna ogha jaghanya dvisthAnabandhaka samAcArakAla samudAhAra 308 karmakSetra utkRSTa saMkleza 209, 302 karmakSetra jaghanya dhruvasthiti 350 saMklezasthAna 208 karmabhUmipratibhAga saMkhyAtaguNavRddhi 351 kAkalezyA nirvargaNAkANDaka 363 saMkhyAtabhAgavRddhi kAka jaghanya 237 saMkhyeyavarSAyuSka kAlataH utkRSTa 13 noAgamabhAvakAla 77 sAtabandhaka noAgamabhAvakSetra 2 sikthamatsya kSetra jaghanya 85 noAgamabhAvajaghanya 13 sthalacara . 90, 115 kSetrataH Adezajaghanya 12 nokarmakSetra utkRSTa sthibandhasthAna 142, 152, nokarmakSetrajaghanya 205, 225 khagavara . sthitibandhAdhyavasAna 310 paJjikA 303 svasthAna jaghanyasthiti 329 caturthasthAna 313 paramparopanidhA 352 13 samabhAgahAra 127 .76 85 niSeka kSetra 90,115/ Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhitya uddhAraka phaMDa tathA kAraMjA jaina granthamAlAoM meM DaoN. hIrAlAla jaina dvArA Adhunika DhaMgase susampAdita hokara kAzita jaina sAhityake anupama graMtha pratyeka grantha suvistRta bhUmikA, pAThabheda, TippaNa va anukramaNikAoM Adise khUba sugama aura upayogI banAyA gayA hai| 1 SadakhaMDAgama-[dhavalasiddhAnta ] hindI anuvAda sahita pustaka 1, jIvasthAna-satyarUpaNA pustakAkAra va zAstrAkAra (aprApya ) pustaka 2, pustakAkAra 10) , pustaka 3, jIvasthAna-dravyapramANAnugama, 10) , pustaka 4, kSetra-spazana-kAlAnugama pustakAkAra va zAstrAkAra , pustaka 5-9 (pratyeka bhAga), 10) , 12), pustaka 10-12, vedanA anuyogadvAra / pratyeka bhAga pustaka 12) zAstrAkAra 14) yaha bhagavAn mahAvIra svAmIkI dvAdazAMga vANIse sIdhA saMbandha rakhanevAlA, atyanta prAcIna, jaina siddhAntakA khUba gahana aura vistRta vivecana karanevAlA sarvopari pramANa graMtha hai| zrutapaMcamIkI pUjA isI graMthakI racanAke upalakSyameM pracalita huii| 2 yazodharacarita-puSpadaMtakRta apabhraMza kAvya isameM yazodhara mahArAjakA atyaMta rocaka varNana sundara kAvyake rUpameM kiyA gayA hai| isakA sampAdana DaoN. pI. ela. vaidya dvArA huA hai| 3 nAgakumAracarita-puSpadaMtakRta apabhraMza kAvya / isameM nAgakamArake sundara aura zikSApUrNa jIvanacaritra dvArA zratapaMcamI vidhAnakI mahimA batalAI gaI hai / yaha kAvya atyanta utkRSTa aura rocaka hai / 4 karakaDUvArata-muni kanakAmarakRta apabhraza kAvya jA) isameM karakaMDu mahArAjakA caritra varNana kiyA gayA hai, jisase jinapUjAkA mAhAtmya prakaTa hotA hai / isase dhArAzivakI jaina guphAoM tathA dakSiNake zilAhAra rAjavaMzake itihAsa para bhI acchA prakAza par3atA hai| 5 zrAvakadhamaMdohA-hindI anuvAda sahita isameM zrAvakoMke vratoM va zIloM kA bar3A hI sundara upadeza pAyA jAtA hai| isakI racanA dohA chaMdameM huI hai| pratyeka dohA kAvyakalApUrNa aura manana karane yogya hai| 6 pAhuDadohA-hindI anuvAda sahita isameM dohA chaMdodvArA adhyAtmaramako anupama gaMgA bahAI gaI hai jo avagAhana karane yogya hai| 7 siddhAnta-samIkSA-saMjaya sambandhI lekhoM aura pratilekhoM kA saMgraha DaoN. hIrAlAla jaina kRta / mU. 4 ) 7)