Book Title: Sanatkumar Charitra
Author(s): Vardhmansuri, Hiralal Hansraj
Publisher: Shravak Hiralal Hansraj
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600021/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saunvaya sanatkumArata caritraM bhASAntara // zrIjinAya namaH // ( sAnvayaM gUrjarabhASAMtarasahitaM ca ) // atha zrI sanatkumAracaritraM prArabhyate // (mUlakartA-zrIvardhamAnamUri) anvaya tathA bhASAMtara karanAra-paMDita zrAvaka hIrAlAla haMsarAja (jAmanagaravALA.) janAnuraktibhuktizca muktizca nRSu shiiltH| sanatkumArazaGgArasundayoMriva jAyate // 1 // anvayaH-zIlataH sanatkumAra zRMgArasuMdaryoH iva nRSu jana anuraktiH, ca bhuktiH, ca muktiH jAyate // 1 // arthaH-zIla pAlavAthI sanatkumAra ane zRMgArasuMdarInIpeThe mANasone lokotaraphano prema, bhogo ane mokSa prApta thAya che. // 1 // tadyathA stpthaadhvnydhnypauraalimaalinii| zrIkAnteti purI jambUdvIpe bhAratavarSabhUH // 2 // anvayaH-tadyathA-jaMbUdvIpe bhAratavarSa bhUH satpatha adhvanya dhanya paura Ali mAlinI zrIkAMtA iti purI. // 2 // artha:-te A pramANe-jaMbUdvIpamA (AvelA) bharatakSetramA sanmArge cAlanArA bhAgyazAlI nAgarikonI zreNithI zobhitI thayelI, evI zrIkAMtAnImanI nagarI che. // 2 // SANSARSHASSAR Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAndrayaH bhASAntara sanatkumAra / iha siMha iti svAmyaglapitApatinRpaH / babhUva zubhrakIrtisragrAjirAjitadiggaNaH // 3 // caritraM ___ anvayaH-khAmya glapita dyupatiH, zubhra kIrti sraka rAji rAjita dig gaNaH iha siMhaH iti nRpaH babhUva. // 3 // arthaH-adhikArathI iMdrane paNa jhAMkho karanAro, tathA ujjvala kIrtirUpI puSpamALAonI zreNithI dikcakrane zobhAvanAro, te | nagaramA siMhanAmano rAjA hato. // 3 // nityamudyadguNagrAmaH kalAgrahakRtAgrahaH / sanatkumAra ityAsItkumArastasya kIrtibhUH // 4 // anvayaH-tasya nityaM udyat guNa grAmaH, kalA graha kRta AgrahaH, kIrtibhUH sanatkumAraH iti kumAraH AsIt // 4 // arthaH-te rAjAne hamezAM udaya pAmatA guNonA samUhavALo, ane hunnara zikhavAmATenA AgrahavALo, tathA kIrtinA sthAnarUpa, evo sanatkumAranAmano kumAra hato. / / 4 / / adRSaNakagairlakSyamANastAkSalakSaNaH / sahotthaiH sa guNa reje zarIrAvayavairiva // 5 // ___ anvayaH-zarIra avayavaiH iva saha utthaiH, aSaNakaNaiH, tAdRkSalakSaNaiH guNaiH lakSyamANaH saH reje. // 5 // arthaH-zarIranA avayavonIpeThe janmasAtheja utpanna thayelA, lezamAtra doSavinAnA, tathA pratyakSa dekhAtA lakSaNovALA guNovaDe | oLakhAto evo te rAjakumAra zobhato hato. // 5 // 18| upadezAvadhiklezAd gurutastasya gRhNataH / hRdi na skhalitaM cakruH khilA apyakhilAH kalAH // 6 // For Private & Personal use only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra dA anvayaH-upadeza avadhi klezAt gurutaH gRhaNataH tasya hRdi akhilA: khilA kalAH api skhalitaM na cakruH // 6 // sAnvaya caritraM arthaH-phakta upadezajeTaloja zrama letA evA gurupAsethI zIkhatA evA te kumAranA hRdayamA saghaLo ajANI kaLAo paNa aca bhASAntara kAtI nahotI. (arthAt saghaLI ajANI kaLAo paNa muzkelI vinAja phakta upadezathIja te zIkhIjato hato. // 6 // rUpaM nizamya niHsIma tasya sImantinIjanaiH / tadaGasaGi khuralIrajo bahumataM khataH // 7 // anvayaH-tasya niHsIma rUpaM nizamya sImaMtinIjanaiH svataH tadaMga saMgi khuralI rajaH bahumata. // 7 // arthaH-tenuM apAra rUpa sAMbhaLIne strIo svAbhAvikapaNeja te kumAranA zarIrano saMga karanArI kasaratanA akhADAnI rajane paNa dhanya mAnavA lAgI. // 7 // urasi preyasAM kAmacitrAbhyAsApadezataH / alikhyata vidagdhAbhiH sa raho virahodaye // 8 // ____anvayaH-preyasAM viraha udaye vidagdhAbhiH kAmacitra abhyAsa apadezataH urasi rahaH saH alikhyata. / / 8 / / arthaH-(potAnA) priyatamono viraha thatAM catura strIo kAmadevanA citrano abhyAsa karavAnA miSathI hRdayamA guptapaNe te kubhAranu citra doratI hatI. // 8 // tasminzaraNasaMprAptaprANabhRdvajapAre / dordaNDamaNDalacchAyAmIyuzcApacarAH zarAH // 9 // anvayaH-zaraNa saMprApta prANabhRt vajrapaMjare tasmin cApacarAH zarAH dordaDa maMDala chAyAM IyuH // 9 // x] artha:-zaraNe AvelA prANIonaM (rakSaNa karavAmAM) bajrapaMjarasarakho te kamAra hovAthI dhanaSaparathI doDatA bANo bhajAmaMDalanI chA-|| 35555 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 4 // sanatkumAra | yAmAM vizrAma levA lAgyo. // 9 // so'nyadA kSaNadAmadhye vadhyamAnasya vidviSA / nidrANazcandrazAlAyAM rAvaM zuzrAva kasyacit // 10 // caritraM ____ anvayaH-anyadA kSaNadAmadhye caMdrazAlAyAM nidrANaH saH vidviSA vadhyamAnasya kasyacit rAvaM zuzrAva. // 10 // arthaH-eka divase madhyarAtrie agAsImAM nidrAdhIna thayelA evA te sanatkumAre, zatruvaDe haNAtA koika manuSyano pokAra sAMbhaLyo. athaiSa rabhasabhrazyannidronmudragIhazam / khe vacaH sacamatkAraH kAruNyamamRNo'zaNot // 11 // anvaya:-atha rabhasa bhrazyat nidrA unmudra dRk, sacamatkAraH, kAruNya mamRNaH eSaH khe vacaH azRNot. // 11 // arthaH-pachI acAnaka jAgI uThI AMkho udhADyAbAda Azcarya pAmelA tathA dayAthI komaLa hRdayavALA evA te kumAre AkAzanI aMdara (nIce bhujaba) vacana sAMbhaLyu. / / 11 / / duHkhitaH paraduHkhena dInAnAthoddhRtikSamaH / aho sa kvApi ko'pyasti yaH pApAtpAti mAmitaH // 12 // anvayaH-aho! para duHkhena duHkhitaH, dIna anAtha udhRti kSamaH, saH kaH api kva api asti ? yaH mAM itaH pApAt pAti arthaH-aho ! paranA duHkhathI duHkhI thato, tathA raMka anAthono uddhAra karavAmAM samartha, evo koi kyAya paNa che ! ke je mane | A pApIthI bacAve. // 12 // 18| trijagadvIrajananIrjananI yena sUnunA / hasatyasti sa ko'pIha yaH pApAtpAti mAmitaH // 13 // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 5 // anvayaH - nanunA jananI trijagat vIra jananI: isati, saH kaH api iha asti ? yaH mAM itaH pApAt pAti. // 13 // arthaH- je putranI mAtA traNe jagatanA zUravIronI mAtAonI paNa hAMsI kare, evo koi paNa (puruSa) ahIM che ! ke je mane A pApIthI bacAve // 13 // svajanmatithinakSatravArAndhairyeNa gavaiyan / sa ko'pyasti jagatyasmin yaH pApAtpAti mAmitaH // 145 // anvayaH - dhairyeNa sva janma tithi nakSatra vArAn garvayan saH kaH api asmin jagati asti ? yaH mAM itaH pApAt pAti. artha :- dhairyavaDe potAnA janmanA tithi, nakSatra tathA vArane garvayukta karanAro, evo koi paNa (puruSa) A jagatamAM hastI dharAve che ! ke jamane A pApIthI bacAve / / 14 / / mArdrAbhyaH priyAbhyo'pi ye priyAM manvate yudham / tanmukhyaH ko'pi kiM nAsti yaH pApAtpAti mAmitaH anvayaH - prema ArdrAbhyaH priyAbhyaH api ye yudhaM priyAM manvate, tanmukhyaH kiM kaH api nAsti ? yaH mAM itaH pApAt pAti. arthaH- premathI bhIMjAyelI evI (potAnI) prANapriya strIo thI paNa jeo yuddhane priya mAne che, teomAM (paNa) agresara evo zuM koi paNa ( puruSa ) nathI ? ke je mane A pApIthI bacAve. / / 15 / / hA hA hato hato'haM mAM trAtuM ko'pi na dhAvati / tadAkAze dhRtaM kasya sattvenedaM jagattrayam // 16 // anvayaH - hA hA ! ahaM hataH hataH, mAM trAtuM kaH api na dhAvati, tat kasya saccena idaM jagat trayaM AkAze dhRtaM 1 / / 16 / / sAnvaya bhASAntara / / 5 / / Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra / arthaH-hA! hA! mane mArI nAkhyo! mArI nAkhyo ! mane bacAvavAne koi paNa doDI Avato nathI, to pachI konA baLathI A ] ch| sAnvaya traNe jagat AkAzamAM adhara rahyA cha ? // 16 // caritraM bhASAntara vizve na santi kiM vIrAH kiM vA santo'pi niHkRpAH / kiM vA bAdhiryabhAjaste krandArtaM yanna pAtimAm anvayaH-kiM vizve vIrAHna saMti ? vA saMtaH api kiM ni:kRpAH? vA kiM te bAdhiryabhAjaH? yat kaMdAta mAM na pAti / / 17 / // 6 // arthaH-zuM A jagatamAthI zuravIro nAbUda yayA ? athavA hayAta chatAM paNa zuM nirdaya thayA ? ke zuM teo beherA thai gayA che ? ke ATalI vUmo mArI maratAM chatAM paNa mane (koi) bacAvatuM nathI ! // 17 // nizi nidrAnti cenmAstadamatyevabhUtkimu / yatte'pi zaktimanto'pi na kRpAM mayi kurvate // 18 // anvayaH-cet mAH nizi nidrAMti, tat amaryeSu kimu abhUt ? yat zaktimaMtaH api te mayi kRpAM na kurvate ! // 18 // arthaH-kadAca manuSyo (to) rAtri hovAthI ughatA hoze, topaNa devone zuM thai gayuM ? ke chatI zaktie paNa teo mArApara dayA karatA nathI ! // 18 // na mAnavo na gandharvo na gIrvANo na dAnavaH / ko'pyasti sAhasI yo mAM trAyate hA hato'smi hA 19 anvayaH-sAhasI kaH api mAnava na, gaMdharvaH na, gIrvANa na, dAnavaH na asti, yaH mAM trAyate, dvA. hA! hataH asmi! BI arthaH-himmatavAn evo nathI koipaNa mAgasa, nathI gaMdharva, nathI deva, ke nathI dAnava, ke je mane bacAve, hAya ! hAya! Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara sntkumaar[tt| huM to) muo paDyo chu // 19 // caritraM PI athoccacaJcadromAJcazcaNDodbhUSitamUrdhajaH / mApasya sUnurutpazyaMzcAlayaMzcApamutthitaH // 20 // anvayaH-aya ucca caMcat romAMcaH, caMDa udhdhRSita mUrdhanaH, utpazyan, cApaM cAlayan mApasya sUnuH utthitaH // 20 // 15 arthaH-pachI ubhA yayela che romAMca jenA, ane bhayaMkara vikharAyelA kezovALo, ucu joto, tathA dhanuSya halAvato evo te rAjakumAra uThyo. // 20 // vilakSaH khecaraM kSoNicArI rkssitumkssmH| pakSiNo'pi kSaNaM dhanyAnso'manyata khagAminaH // 21 // anvayaH-khecaraM rakSituM akSamaH vilakSaH kSoNicArI saH kSaNaM khagAminaH pakSiNaH api dhanyAn amanyata. // 22 // arthaH-AkAzamA cAlatA evA te mANasane bacAvavAne asamartha thavAthI vilakho thayelo pRthvIcArI te kumAra kSaNavAra to A. kAzamAM gamana karanArA patione paNa dhanya mAnavA lAgyo. // 22 // trailokye'pyasti na trAtA vadhyamAnasya te mayA / mA krandImriyamANastadityabhUtkhe punarvaniH // 22 // anvayaH-mayA vadhyamAnasya te trAtA trailokye api na asti, tat mriyamANaH mA AkraMdIH, iti punaH khedhvaniH abhUt // 22 // arthaH-mArAvaDe marAto evo je tuM, tene bacAvanAro traNa jagatamA paNa (koi) nathI, mATe maratothako tuM (nAhaka) bUmo na mAra! evIrItanI pAchI AkAzamAM vANI thai. // 22 // ONARROCERNA-NESS Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara sanatkumAra / hantuH kharAnusAreNa zarAsAraM tataH kRtI / sAkSepaM divi cikSepa sa zaraNyaziromaNiH // 23 // caritraM anvayaH---tataH kRtI, zaraNya ziromaNiH saH hetuH svara anusAreNa sAkSepaM divi zarAsAraM cikSepa. // 23 // arthaH-pachI kRtajJa tathA zaraNa karavA lAyakono saradAra evo te rAjakumAra mAranAranA avAjane anusAra AkSepa sahita AkAzamA // 8 // cANono varasAda pheMkavA lAgyo. // 23 // eko ripukRpANena prahataH praapttttH| pumAnkumAranArAcatADitastvaparaH puraH // 24 // anvayaH-tataH ripukRpAlena mahataH ekaH pumAn puraH pApatat, aparaH tu kumAra nArAca tADita: // 24 // artha:-pachI zatrunI talavArathI ghAyala thayelo eka puruSa (tyAM) AgaLa paDyo, ane vIjo paNa te rAjakumAranA vANavaDe ghAyala thaine paDyo . // 24 // atha to mUrchito vIkSya vismite bhUpateH sute / uttatAra taDittArA kApi tArAvato vadhUH // 25 // anvayaH--atha tau mUrchitau vIkSya bhUpateH sute vismite tArA adhvataH tadit tArA kA api vadhUH uttatAra. // 25 // arthaH-pachI teo bannene mUrchita thayelA joine te rAjakumAra Azcarya pAmate chate AkAzamAMthI vIjaLIsarakhI tejasvI koika strI 15 (tyA) utarI AvI. // 25 // 5453 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara C // 9 // sanatkumAra | dviSadvikhaNDitAGgasya puruSasya puraH sthitA / cakranda sA rasAdhikyavikasatkaruNasvarA // 26 // caritraM __anvayaH-rasa Adhikya vikasat karuNa svarA sA dviSat vikhaMDita aMgasya puruSasya puraH sthitA cakraMda. // 26 // artha:-rasanA adhikapaNAthI vistAra pAmato cha karuNa svara jeNIno, evI te strI, zatruthI ghAyala thayela che zarIra jejeM, ekA te puruSanI pAse besIne vilApa karavA lAgI. // 26 // kiM caritramidaM citramiti pRSTAtha tena sA / Uce'dharoSTaM siJcantI zucA zuSyantamazrubhiH // 27 // anvayA-atha idaM citraM caritraM kiM ? iti tena pRSTA sA zucA zuSyaMta adharoSThaM azrubhiH siMcatI Uce. // 27 // arthaH-pachI A AzcaryakAraka vRttAMta zuM che ? ema te rAjakumAre pUchavAthI te strI zokathI sUkAi jatA (potAnA) banne hoThone AMsuovaDe siMcatIthakI bolavA lAgI ke, // 27 // zoNaratnaprabhApUrasindUracayacitritaH / girivaitADhya ityasti zrI lIlAraupyahastivat // 28 // anvayaH-zoNa ratna prabhApUra siMdUra caya citritaH, zrIlIlA raupya hastivat vaitAtyaH iti giriH asti. // 28 // arthaH-lAla ratnonI kAMtinA sahUharUpI siMdUranA samRhavaDe citrelo, lakSmIdevIne ramavAnA rUpAnA hAthIsarakho vaitAyanAme parvata che. | tasyopari parispandalakSmImandamarutpurI / vizAlAkhyA vizAlAkSImukhApAstendurasti pUH // 29 // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 10 // anvayaH-tasya upari parispaMdana lakSmI maMda marutpurI, vizAla ali mukha apAsta iMduH vizAlAkhyA pU: asti. // 29 // arthaH--te parvata upara ubharAi jatI lakSmIthI nisteja thai che devanagarI jenAthI, tathA vistIrNa netrovALI strInA mukhathI tiraskAra pAmela che caMdra jyA evI vizAlAnAmanI nagarI che. // 29 // tatraiSa ratnacUDAkhyo rAjA khelati khecaraH / asya priyAsmi kazmIradevIti prItibhAjanam // 30 // anvayaH-tatra eSaH ratnacUDa AkhyaH khecaraH rAjA khelati, asya prIti bhAjanaM kazmIradevI iti priyA asi. // 30 // arthaH-te nagarImA A ratnacUDanAmano vidyAdhara rAjAtarIke krIDA kare che, ane tenI prItinA pAtrarUpa kazmIradevInAme huM patnIchu duSTazcandrapurIbhartA candrAkhyo'yaM tu khecaraH / mayA smararahasyAni yAcamAno'vamAnitaH // 31 // ___anvayaH-ayaM tu caMdrapurI bhartA caMdrAkhyaH duSTaH khecaraH smara rahasyAni yAcamAnaH mayA avamAnitaH // 31 // arthaH-ane A caMdrapurInAmanI nagarIno rAjA caMdranAmano duSTa vidyAdhara che, teNe mArIsAthe bhoga vilAsanI mAgaNI karatAM meM teno tiraskAra ko che. // 31 // raviNA kaumudIvendostataH patyuH smiiptH| tejaHkrUreNa zRreNa hRtAhamamunAdhunA // 32 // anvayaH-tejaH krUreNa zUreNa raviNA indoH kaumudI iva tataH patyuH samIpataH ahaM adhunA amunA hRtA. // 32 // 13 / arthaH-tejathI krUra, tathA balavAna evo sUrya caMdrapAsethI jema cAMdanIne harI le, tema ( mArA ) te patipAsethI mane hamaNAMja A || PROGRACCORDICAsaree * * * For Private & Personal use only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara sanatkumAra tt| (duSTe ) harI lIdhI ke. // 32 // caritraM avastheyaM kRtA tena mdbhrturnudhaavtH| duzcaritraphalaM vIra tvayAsyedaM ca darzitam // 33 // anvayaH-anudhAvataH madbhartuH tena iyaM avasthA kRtA, ca ( he ) vIra! asya tvayA idaM duzcaritra phalaM darzitaM // 33 // // 11 // arthaH-pAchaLa doDatA evA mArA svAmInA teNe AvA hAla karyA che, paraMtu he vIra! te (duSTane ) tamoe A (tenA) durAcaraNanuM phaLa dekhADyu ( cakhADyu) che. // 33 // ityuktveyaM kumArAya priyaprANitakAMkSiNI / AdikSadauSadhIH sadyo mUrchAzatakRtacchidaH // 34 // ___ anvayaH-iti uktvA miya prANita kAkSiNI iyaM mUrchA zata kRta cchidaH auSadhIH sadyaH kumArAya AdikSat // 34 // arthaH-ema kahIne potAnA svAmine jIvADavAnI icchAthI teNIe, seMkaDo mUrchAono jethI vinAza thayo che, evI auSadhIo turata te rAjakumArane jAhera karI. // 34 // athainamoSadhisyandairamandIkurute sma sH| kumAraH kairavastomamiva somaH karotkaraiH // 35 // ___ anvayaH-atha somaH kara utkaraiH kairava stomaM iva, saH kumAraH oSadhisyaMdaiH enaM amaMdI kurute sa. // 35 // arthaH-pachI caMdra (potAnA) kiraNonA samUhovaDe jema caMdravikAsI kamalonA samUhane jAgRta kare, tema te kumAre te auSadhInA |8| TIpAMothI te ratnacUDa vidyAdharane sAjo karI jAgRta karyo. // 35 // MLOCALMAGARSASURES Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya sanatkumAra caritra bhASAntara // 12 // R // 12 // tataH kRpAvatAreNa kumaarennossdhiirsaiH| candro'pyajIvi kAruNyaM mahatAM prahatAntaram // 36 // ___ andhayaH-tataH kRpA avatAreNa kumAreNa auSadhI rasaiH caMdraH api ajIvi, mahatAM kAruNyaM prahata aMtaraM.. // 36 // arthaH-pachI dayAnA avatArarUpa evA te kumAre auSadhIonA rasathI (te ) caMdravidyAdharane paNa jIvADyo, kemake mahAnapuruSonI dayA (kaMI) aMtara rAkhatI nathI. // 36 / / tato varNavivekAbdhimauktikathitAM giram / kumAro hRdi candrasya hArahRdyAmiti nyadhAt // 37 // ___ anvayaH-tataH kumAraH viveka abdhi mauktikaiH varNaiH prathitAM hArahRyA iti giraM caMdrasya hRdi nyadhAt // 37 // arthaH-pachI (te) kumAre vivekarUpI samudramAMthI (nikaLelI) motIosarakhA akSarobaDe guMthelI manohara hArajetrI AvI rItanI vANI (te) caMdravidyAdharanA hRdayamA paherAvI. (tene samajAvyo) // 37 / / te hanti puNyaM puSNAti pAtakam / aho hRtaM parastraiNaM kuthitAnnamivAhRtam // 38 // ___ anvayaH-aho ! parastraiNaM hRtaM AhRtaM kuthita anna iva, nirvRti na datte, puNyaM haMti, pAtakaM puSNAti. // 38 // arthaH-aho! parastrIharaNa, khAdhelA saDelA anAjanIpeThe sukha ApatuM nathI, puNyano nAza kare che, tathA pAponI puSTi kare che. parastrIparirambheNa samArambhaH sukhasya yaH / zItAmbhaHsnapaneneva jvaradAhavyapohanam // 39 // Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 13 // sanatkumAratA ___ anvayaH-para strI pariraMbheNa yaH sukhasya samAraMbhaH, zIta abhaH snapanena jvara dAha vyapohanaM iva. // 39 // arthaH-parastrInA AliMganavaDe je sukhano prAraMbha karavo, te ThaMDA pANInA snAnathI tAvanI baLatarAne dUra karavA jevU che. // 39 // caritraM paranAryoM vibhAvarya ivAkIrtitamaHpradAH / adRSTasatpathAnpuMsaH kSipanti narakAvaTe // 40 // anvayaH-paranAryaH vibhAvaryaH iva akIrti tamaH padAH, adRSTa satpathAna puMsaH naraka avaTe kSipaMti. // 40 // arthaH-parastrIo rAtrinIpeThe apakIrtirUpI aMdhakArane ApanArI che, (tathA tethI) satya mArgane nahI dekhatA evA puruSone teo narakarUpI khADAmA paTakI pADe che. // 40 // . ghAtAdhaHkArabandhAtirmadAndhairbudhyate na kaiH / brajadbhiH paranArISu vArISviva mataGgajaiH // 41 // anvayaH-vArISu iva mataMgajaiH, paranArISu vrajadbhiH kaiH madAMdhaiH ghAta adhaHkAra baMdhAtiH na budhyate ? // 41 // arthaH-vArI eTale pakaDavAmATenA khADAmA phasAi paDatA hAthIonIpeThe parastrIpate gamana karatA evA kayA madAMdha puruSo ghAta, tiraskAra, tathA baMdhananu duHkha nathI anubhavatA ? (arthAt sarva koi anubhaveja che.) // 41 // tataH khadArasaMtuSTiH puNyapuSTirasAyanam / sevanIyA sadA pumbhiH guNakumbhimahATavI // 42 // ___ anvayaH-tataH puMbhiH sadA puNya puSTi rasAyanaM, guNa kuMmi mahATavI svadAra saMtuSTiH sevanIyA. // 42 // ___ arthaH-mATe puruSoe hamezAM puNyone poSavAmA rasAyana sarakho, tathA guNorUpI hAthIone rahevAmATe vizAla vanasarakho potAnI 55-5455555 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 14 // sanatkumAra svIthIja saMtoSa rAkhavo. // 42 // caritraM taccandra candracArUNAM yazasAM jaladopamam / paranArIparIrambhArambha nirdambhadhIstyaja // 43 // ____ anvayaH-tataH (he) caMdra ! nirdabhadhIH caMdra cArUNAM yazasA jalada upamaM para nArI pariraMbha AraMbhaM tyaja ? // 43 // // 14 // hA artha:-mATe he caMdra ! niSkapaTa buddhi dhAraNa karIne. caMdrasarakhA ujjvala yazane AcchAdita karavAne meghasarakho, evo parastrInA AliMganamATeno prayAsa tuM choDI de|| 43 // samaM ca ratnacUDena cuDAratna khacAriNAm / mA sma pApaghaTAjanmavatsaraM matsaraM kRthaaH||44|| ___ anvayaH-ca (he) khacAriNAM cUDAratna ! ratnacUDena samaM pApa ghaTA janma vatsaraM matsaraM mA kRthAH sma. // 44 // | artha:-vaLI vidyAdharomA ziromaNi evA he caMdra ! A ralacUDanI sAthe, pAponA samUhone utpanna karavAmAM varSasarakho dveSa (paNa) na kara ? // 44 // ratnacUDa tvayApyetaccetanIyaM yato'bhavata / pratyakSaM vAM paravadhUcauryamAtsaryayoH phalam // 15 // anvayaH-(he) ratnacUDa ! tvayA api etat cetanIya, yataH paravadhU caurya mAtsaryayoH phalaM vA pratyakSaM abhavat // 45 // 18] artha:-he ratnacUDa ! tAre paNa AdhI cetavAnu cha, kemake parastrInA haraNanuM tathA dveSanuM phaLa tamoe A pratyakSa anubhavyuM che. // 45 // | Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 15 / / iti vAcaM pratijJAya tau prItau khecarau mithaH / sanatkumAra tejo'gnisAkSikaM sakhyamIyatuH // 46 // anvayaH - iti vAcaM pratijJAya prItau tau khecarau sanatkumAra teja: agni sAkSikaM mithaH sakhyaM IyatuH // 46 // arthaH- evIrItanAM vacanaMnI pratijJA karIne khuzI thayelA te banne vidyAdharo te sanatkumAranA tejarUpI agrinI sAkSIe paraspara mitrAimAM joDAyA. // 46 // azkaraNa zikSAgurave gurudakSiNAm / datvA bhRSabhuve vidyAM tau gatau dyAM tayA samam // 47 // anvayaH -zikSA gurave bhUpabhuve adRzyIkaraNIM vidyAM guru dakSiNAM datvA tau tayA samaM dyAM gatau // 47 // artha:- ( potAne) zikhAmaNa ApanArA gurusarakhA te rAjakumAra ne adRzya karanArI vidyA gurudakSiNAtarIke ApIne te banne vidyAdharo te khIsahita AkAzamAM cAlayA gayA. // 47 // kadApyatha sadaHsadmabhUSaNaM siMhabhUbhujam / atyAturazcaraH kazvidetya vijJaptavAnadaH // 48 // anvayaH - atha kadApi ati AturaH kazcit caraH sadaH sadma bhUSaNaM siMhabhUbhujaM etya adaH vijJaptavAn // 48 // arthaH- pachI ekadivase ati utkaMThita thayelo koika bAtamIdAra sabhAsthAnane zobhAvanArA, evA siMharAjAnIpAse AbIne AvIrIte vinaMti karavA lAgyo / / 48 / / svAmiJjagajjayArambhajRmbhamANaprayANakaH / bhUribhUramaNacchedamedaviprasaranmadaH // 49 // sAnvaya bhASAntara / / 15 / / Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya caritraM bhASAntara sanatkumAra | nRpo ripudvipakrUrakezarI zRrakezarI / tvAM pratyupaiti kAmpIlyapurAyatanadevatA // 50 // yugmam // ___anvayaH-(he) svAmin ! jagat jaya AraMbha jaMbhamANa prayANakaH, bhUri bhU ramaNa kacheda medakhi prasarat madaH // 49 // ripu dvipa krUra kezarI, kAMpIlyapura Ayatana devatA zUrakezarI nRpaH tvAMprati upaitiH // 50 // yugmaM // arthaH-he svAmI! jagatane jItavAnA prAraMbhamATe prasaratuM che prayANa jenu, tathA ghaNA rAjAono vinAza karavAthI ati madonmatta thayelo, / / 49 // zatrurUpI hAthIone (vidAravAmAM) pracaMDa kesarIsiMhasarakho, ane kAMpIlyapurarUpI maMdirano deva, evo zUrakezarI nAmano rAjA ApanApara caDI Ave che. // 50 // yugmaM / / / iti vAkzrutisakrodhaH skandhAvArAya durdhrH| rathasindhuragandharvabhaTAdhyakSAnnRpo'dizat // 51 // ___anvayaH-iti vAk zruti sakrodhaH durdharaH nRpaH ratha siMdhura gaMdharva bhaTa adhyakSAn skaMdhAvArAya Adizat. / / 51 / / arthaH-evIrItanuM vacana sAMbhaLavAthI krodhAtura thayelA, tathA ekadama AvezamA AvelA te siMharAjAe ratha, hAthI, ghoDA tathA subhaTonA senApatione (sainya taiyAra karI) chAvaNI nAkhavAmATe hukama karyo. // 51 // prayANakambunAdeSu kAmamambaracumbiSu / sajjamAnAsu senAsu bhaTeSUtkaTakeSu ca // 52 // tAM matvA jayinI yAtrAmetya tatrAdhikodyamaH / kumAro mastakanyastahastaH kSamApaM vyajijJapat |53|yugmm| anvayaH-prayANa kaMbu nAdeSu kAmaM aMcara cuMbipu, senAsu sajamAnAmu, ca bhaTeSu utkaTeSu, / / 52 ||taa yAtrA jayinI matvA, 155555555 For Private & Personal use only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara sanatkumAra ta tatra adhika udhamaH kumAraH etya mastaka nyasta hastaH kSamApaM vyajijJapat // 53 // yugmaM // arthaH-prayANamATenA zaMkhanA avAjo AkAzamAM khUba phelAvA lAgyA, sainyo taiyAra thavA lAgyo, ane subhaTo (yuddhamATe ) talacaritraM pApaDa thai rahyA, // 52 // (te vakhate) te prayANayAtrAne jayavaMta jANIne, temATe adhika utsAhavALo te sanatkumAra (tyAM) AvI, | mastakapara hAtha joDI rAjAne vinaMti karavA lAgyo ke, // 53 / / yugmaM // tAta mA tava tatrArikITe'stu kaTakaspRhA / kiM tRNotpATane kumbhI kuNDalIkurute karam // 54 // anvayaH-(he) tAta! tatra ari kITe tava kaTaka spRhA mA astu, kiM tRNa utpATane kuMbhI kara kuMDalIkurute ? // 54 // arthaH he pitAjI ! kIDAsarakhA te zatrusAthe Ape laDabAnI icchA na karacI, kemake zuM taNakhalu upADavAmATe hAthI ( jorathI prahAra karavAmATe) potAnI suMDhano goLAkAra kare che ? // 54 // ahameva kariSyAmi tajayaM tvtprsaadtH| hantyanUrustamaHpUraM kiM na sUraprabhAvataH // 55 // anvaya:-tvatprasAdataH ahaM eva tat jayaM kariSyAmi, saramabhAvataH anuruH kiM tamaH pUraM na haMti ? // 55 // arthaH-ApanI kRpAthI huMja te zatruno jaya karIza, (kemake ) sUryanA mAhAtmyathI (sUryano sArathi ) aruNa zuM aMdhakAranA samRhano vinAza karato nathI? // 55 // kaTakaM yadi tatrApi zatrAvAtanuSe vayam / balau vA balazatrau vA kiM roSiNi karoSi tat // 56 // AROACMRIKA Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 18 // anvayaH-yadi tatra zatrau api svayaM kaTaka AtanuSe, tat balau vA valazatrau vA roSiNi kiM karoSi ? // 56 // arthaH-jyAre A AvA zatrasAthe paNa Apa pote saMgrAma karazo, to pachI dAnaveMdra athavA deveMdra zatru thai jyAre laDavA Avaze, tyAre zuM karazo? // 56 // athAha pRthivInAtho nItiprItisakhIM giram / romAJcitavapuH sUnoH zauryeNa vinayena ca // 57 // anvayaH-atha sUnoH zauryeNa, ca vinayena romAMcitavapuH pRthivInAthaH nIti prIti sakhIM giraM Aha. / / 57 / / arthaH-pachI putranA parAkrama tathA vinayathI romAMcita zarIravALA rAjA nItinI priyasakhIsarakhI vANI bolyA ke, // 17 // lIlAsu lAlitaM zRrAstanayaM nayazAlinaH / puraH kurvanti bhogeSu raNAbhogeSu pRsstthtH|| 58 // __ anvayaH-nayazAlinaH zUrAH lIlAsu lAlitaM tanayaM bhogeSu puraH kurvati, raNa AbhogeSu pRSThataH. // 58 // arthaH-nyAyavaMta zUravIro lADa laDAvelA putrane (iMdriyonA) bhogo bhogavavAmATe agADI kare che, ane laDAi vakhate pAchaLa rAkhe che. hRdayAnandanaM dakSA nandanaM kuladIpakam / na prabhaJjanabhUyiSTe bhAsayanti raNAGgaNe // 59 // ___ anvayaH-dakSAH hRdaya AnaMdana, kula dIpakaM naMdanaM prabhaMjana bhUyiSThe raNAMgaNe na bhAsayaMti. // 59 // arthaH - catura mANaso manamA harSa upajAvanArA, tathA kulane dIpAvavAmA dIpakasarakhA putrane atyaMta chedanabhedanavALA (pakSe5 ghaNA pavanavALA) raNasaMgrAmanI aMdara pragaTa karatA nathI. / / 59 // AAAAAACASEARSA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra| sAnvaya caritraM bhASAntara // 19 // // 10 // kulAlaMkRtaye ratnaM bhUribhAgyArjitaM sutam / kaH kSipatyasikallolerapAre samarArNave // 6 // ___ anvayaH-bhari bhAgya arjitaM, kula alaMkRtaye ratnaM sutaM asi kallolaiH apAre samara arNave kaH kSipati ? // 60 // arthaH-ghaNA sadbhAgyovaDe prApta thayelA, ane vaMzane dIpAvavAmATe ratnasarakhA putrane, talavArorUpI mojAovaDe apAra evA saMgrAmarUpI mahAsAgaramAM koNa pheMkI de ? // 60 // vatsa matsariNo jetuM yAmi tenAhamAhave / jagaro nagarasyAsya bhavAnbhavitumarhati // 61 // ___ anvayaH-tena (he) vatsa! matsariNa : jetuM ahaM Ahave yAmi, bhavAn asya nagarasya jagaraH bhavituM arhati. // 61 // arthaH-mATe he putra ! (te) zatruone jItavA mATe hu~ raNasaMgrAmamA jAuM chu, ane tuM A nagarnu bakhtara tarIke ( rakSaNa karavAne ) lAyaka che. / / 61 // athAkiragiraM gaurImAsyagaurAMzukaumudIm / kumAraH kairavAkAravIramAnasamodinIm // 62 // anvayaH--atha kumAraH Asya gaura aMzu kaumudI, kairava AkAra vIra mAnasa modinI giraM akirat // 12 // arthaH-pachI te sanatkumAra (potAnA) mukharUpI caMdramAMthI (nikaLelI) cAMdanI sarakhI, ane caMdravikAsI kamalasarakhA zUravIronA hRdayane AnaMda upajAvanArI vANI bolyo ke, // 12 // ta eva tAta satputrAH svaM matvA kavacakSamam / ye nirvandhAripatuH skandhAduddharanti dhuraM yudhaH // 3 // Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 20 // SEARCRACKGRORG anvayaH-he tAta ! ye svaM kavaca kSamaM matvA nibaMdhAt pituH skaMdhAt yudhaH dhuraM uddharaMti, te eva satputrAH // 63 / / artha:---he pitAjI! je putro potAne bakhtarasarakho samartha mAnIne AgrahathI paNa pitAnI khAMdhaparathI yuddhano bhAra (dhoMsaruM) u. tAre che, teoja uttama putro (kahevAya che.) // 63 // zRrAstAneva manyante nandanAnkuladIpakAn / yeSAM ripustrIniHzvAsaistejaH pratyuta vardhate // 64 // anvayaH-zUrAH tAn eva naMdanAn kuladIpakAn manyaM te, yeSAM tejaH pratyuta ripu strI niHzvAsaiH vardhate. / / 64 // arthaH-zUravIro teja putrone kulamA dIpakasamAna mAne che, ke jeo teja ulaTuM zatruonI strIonA niHzvAsothI vRddhi pAme che. kulAlaGkAraratnAni kumaaraanurvraavraaH| uttejayanti yuddhovyAmasipaghaTAjuSi // 65 // ___ anvayaH-urvarAvarAH kula alaMkAra ratnAni kumArAn asi paghaTA jupi yuddha Unyo uttejayaMti. // 5 // artha:-rAjAo to vaMzanA AbhUSaNarUpa ratnasarakhA kumArone talavArorUpI sarANonA samUhavALI yuddhabhUmipara javA mATe uttejana Ape che, ( caLakATavALA banAve che.) // 65 // tatprabho mAM diza dveSipeSAyeti bruvannasau / agrahIdagrahastAbhyAM caraNo dharaNIzituH // 66 // anvayaH-tat he prabho! mAM dveSiSeSAya diza? iti bruvan asau agrahastAbhyAM dharaNI IzituH caraNau agrahIt // 66 // kA arthaH-mATe he svAmI ! mane te zatruno vinAza karavA mATe AjJA Apo ? ema kahetA te rAjakumAre ( potAnA ) banne hAthovaDe | L5-SE 55 %%%%%%%%%%% Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya caritraM bhASAntara // 21 // sanatkumAra dA rAjAnA caraNo grahaNa karyAH // 66 // utthApya parirabhyAtha pramodI medinIpatiH / kumAramasuhRdvIravairAya svairamairayat // 67 // ___ anvayaH-atha pramodI medinIpatiH kumAraM utthApya parirabhya asuhRd vIra vairAya svayaM airayat . // 67 // // 21 // arthaH-pachI khuzI thayelo evo (te) siMha rAjA sanatkumArane uThADIne, tathA AliMgana ApIne te zatravIra sAthe laDavA javAne poteja preraNA karavA lAgyo. // 67 // kRtamAGgalikaH so'pi rennugopitgoptiH| cacAloccacamparaH zRrakezariNaM prati // 68 // ____ anvayaH-kRta mAMgalikaH, reNu gopita gopatiH ucca camU pUraH saH api zarakezariNaM prati cacAla. // 68 // arthaH-karela che mAMgalika jeNe evo, tathA rajathI AcchAdita karela che sUryane jeNe evo, tathA uchaLato che sainyano samUha jeno evo te sanatkumAra paNa ( te ) zUrakezarInI sAme cAlyo. // 68 // bhrazyantIM nijabhAreNa bhuvaM dhrtumivaagrtH| pralambamAnahastApraizcalitaM balibhidipaiH // 69 // ___ anvayaH-nijabhAreNa bhrazyaMtI bhuvaM dhatuM iva pralaMbamAna hasta apraiH balibhiH dvipaiH agrataH calitaM. / / 69 / / arthaH-potAnA bhArathI paDIjatI pRthvIne dhAraNa karavA mATe jANe laMbAvelA che suMDhanA agra bhAgo jeoe, evA balavAna hA. thIo mokhare cAlavA lAgyA. / / 69 // Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya 1969-560 caritraM bhASAntara // 22 // // 22 // mA bhUdasmakhurApAtaiH khaNDazaH kSoNimaNDalam / ityuDDIna ivAcAlIdavyomnA hayasamuccayaH // 7 // ____ anvaya:-asmat khurApAtaiH kSoNi maMDalaM khaMDazaH mAbhUt, iti vyomnA uDDInaH iva haya samuccayaH acAlIt. // 70 // arthaH-amArI kharIonA AghAtathI pRthvImaMDalanA TukaDA na thAo ? ema vicArIne jANe AkAzamA adhara uDato hoya nahI ! ema ghoDAono samUha cAlavA lAgyo. // 70 // nartayanrathinAM kIrti mUrtI ketanakaitavAt / pavanAnAmanuprAsaH praasrdrthsNcyH|| 71 // anvayaH-ketana kaitavAt rathinAM mRrtA kIti nartayan pavanAnAM anumAsaH rathasaMcaya' prAsarat / / 71 // arthaH-(vaLI pharakatI ) patAkAonA miSathI rathamAM beThelA mubhaTonI dehadhArI kIrtine nacAvato, tathA pavananI hariphAi ka| rato evo rathono samUha cAlavA lAgyo / 71 // hadA kavalayantaH khaM jvalayanto dRzA dizaH / pratasthire sthirAgolaM lolayanto gatairbhaTAH // 72 // anvayaH-bhaTA; hRdA khaM kavalayaMtaH, dRzA dizaH jvalayaMtaH, gataiH sthirA golaM lolayaMtaH prtsthire|| 72 // arthaH-(vaLI ) subhaTo hRdayathI AkAzane koLIo karI jatA, AMkhothI dizAone vALatA, tathA gatithI pRthvInA goLAne hacamacAvatA cAlavA lAgyA. / / 72 / / ..ityupAntaM riporApa kumAraH sArasainikaH / kvacidapyakRtasthAnaH prasthAnaH kazcidapyayam // 73 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 23 / / 6 anvayaH - iti sAra sainikaH ayaM kumAraH kvacit api akRta sthAnaiH kaizcit prasthAnaiH ripoH upAMtaM Apa. // 73 // artha :- evIrIte zUravIra subhaTovALo A sanatkumAra kyAMyeM paNa mukAma karyA vinA keTalAMka prasthAnoe zatrunI najIka AvI pahoMcyo. // 73 // athAntaracaradbhUtasyUtakrodhavirodhayoH / tayoH senAdvayaM jajJe saMparAyaparAyaNam // 74 // anvayaH - atha aMtara carat dUta syUta krodha virodhayoH tayoH senA dvayaM saMparAya parAyaNaM jajJe // 74 // arthaH- pachI bacce AvatA jatA dUtothI saMghAyela che krodha ane vaira jeonAM evA te bannenI bane senAo yuddha karavA mATe taiyAra tha AsadatsAdinaM sAdI niSAdI ca niSAdinam / rathinaM ca rathI pattiH pattiM ca proddhatakudhaH // 75 // anvayaH - proddhata krudhaH sAdI sAdinaM ca niSAdI niSAdinaM ca rathI rathinaM, ca pattiH pattiM Asadat. / / 75 / / arthaH- uchaLelA krodhathI gajasvAra gajasvAranI sAme, ghoDesvAra ghoDesvAranI sAme, rathasvAra rathasvAranI sAme, tathA pALo pALAnI sAme goThavAi gayA. // 75 // asahiSNuH paratejastejasvI vIrasaMcayaH / khaNDayAmAsa caNDAMzubhAsaH kANDaughamaNDapaiH // 76 // anvayaH - paratejaH asahiSNuH vIra saMcayaH kAMDa ogha maMDapaiH caMDa aMzu bhAsaH khaMDayAmAsa // 76 // arthaH- zatrunA tejane sahana nahI karanAro evo subhaTono samUha bANonA samUhanA maMDapovaDe sUryanI kAMtine paNa AcchAdita *** sAnvaya bhASAntara / / 23 / / Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 24 // 46a karavA lAgyo / / 76 / / jayazrIparirambhAya sphAyamAnamanorathaiH / hRSyadbhirvIkSitaM vIraM raNe reNumayaM tamaH // 77 // anvayaH - sphAyamAna manorathaiH vIreM : jaya zrI pariraMbhAya raNe reNumayaM tamaH hRSyadbhiH vIkSitaM. // 77 // arthaH- vistIrNa manorathovALA subhaTo jayalakSmIne AliMgavAmATe raNasaMgrAmamAM dhUlithI thayelA aMdhakArane AnaMdapUrvaka jovA lAgyA. sahuMkArairaithodAraiH prahArairbalazAlinAm / Alambhi samarArambhaH sphUrjatUryahatizrutiH // 78 // anvayaH - atha balazAlinAM sahuMkAraiH udAraiH mahAraiH sphUrjattUrya iti zrutiH samara AraMbhaH AlaMbhi // 78 // arthaH- pachI balavAna subhaTonA huMkArasahita gADha prahArovaDe, jorathI vAgatAM vAjitronA nAdovALo raNasaMgrAmano prAraMbha thayo. sphuliGgaiH sphuritaM zatruzastrApAtena varmasu / rAjJAM nistuSyamANasya pratApasya tuSairiva // 79 // anvayaH - rAjJAM nistuSyamANasya pratApasya tuSaiH iva varmasu zatru zastra ApAtena sphuliMgaiH sphuritaM // 79 // artha :- rAjAonA nirdoSa thatA pratApanA jANe photarAM uDI jatAM hoya nahI ! tema bakhtaropara ( athaDAtA ) zatruonA zastronA AghAtathI ( utpanna thayelA) taNakhAo uDavA lAgyA / / 79 / / dravIbhUyeva sUreNa raktapUreNa reNavaH / samare samanIyanta tamaH samarucaH zamam // 80 // sAnvaya bhASAntara // 24 // Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara sanatkumAra dI anvayaH-samare dravIbhUya iva sUreNa tamAsama rucaH reNavaH raktapUreNa zamaM samanIyaMta. // 80 / / arthaH-raNasaMgrAmamAM jANe (pote) ogaLIne hoya nahI! tema zUravIre aMdhakArasarakhI kAMtivALI rajane rudhiranA samUhavaDe zAMta karI. caritraM azvaH ko'pyazvavAraM svaM patitaM varmabhAritam / upavizyainamAropya samuttasthau mRdhoddhataH / / 81 // // 25 // anvayaH-mRdhoddhataH kaH api azvaH patitaM svaM azvavAra varmabhAritaM (matvA) upavizya,, enaM Aropya samuttasthau. // 81 // | arthaH-raNasaMgrAmamA ati utsAhavALo koika ghoDo to paDI gayelA evA potAnA svArane bakhtaranA bhAravALo jANIne, (pote) vezIne (tathA tema karI potAnI pIThapara) te khArane besADIne pAcho (pote ubho thai gayo) / / 81 // sphuTitodaraniryAtAH kazcidantrAvalIbalI / dhAvannatutruTadvAjI khuralagnA latA iva // 82 // ___ anvayaH-kazcit valI bAjI dhAvan sphuTita udara niryAtAH aMbAvalIH khuralagnAH latAH iva atutruTat // 82 // arthaH-koika balavAna ghoDo doDatothako ( potAnA ) phuTelAM udaramAthI nikaLelI AMtaraDAonI zreNione kharIomA vaLagelI velaDIonIpeThe toDI nAkhavA lAgyo. 82 // daSTauSTho bhRkuTIbhImaH mApAtinyapi mUrdhani / dhRtvA doA ripuM kazcitpatannazvAdapAtayat // 83 // anvayaH-daSTauSThaH bhRkuTI bhImaH kazcit mUrdhani kSmA pAtini api patan ripuM dobhyAM dhRtvA azvAt apAtayat // 83 // SCAMMERICAAOOK Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 26 // | arthaH-(dAMtovaDe) hoThone karaDato, tathA bhayaMkara bhRkuTIvALo koika ghoDesvAra (potAnuM ) mastaka (kapAine ) pRthvIpara paDatAM sAnvaya chatAM paNa (pote ) paDatoyako zatrune be hAthovaDe pakaDIne ghoDAparathI pADato hato. // 83 // bhASAntara vAhayitvAgrato vAhaM kunte vakSo vizatyapi / yuddhakSINAyudho dantaiH ko'pi kaNThaM dviSo'piSat // 84 // ___anvayaH-yuddha kSINa AyudhaH kaH api kuMte vakSaH vizati api agrataH vAhaM vAhayitvA daMtaiH dviSaH kaMThaM apiSat // 84 // // 26 // artha:-yuddhamATe hathIyAro khUTI javAthI koika svAra, (potAnI) chAtImA bhAlu pesI gayA chatAM paNa ghoDAne AgaLa doDAvIne (potAnA) dAMtobaDe zatrunI garadana toDavA lAgyo / / 84 // pratidvipaM dvipaH ko'pi kopAnmUrdhanyatADayat / kareNonmUlya tasyaiva raNakSINarado radam // 85 // anvayaH-raNakSINaradaH kaH api dvipaH tasya eva radaM kareNa unmUlya kopAt pratidvipaM mUrdhani atADayat. // 85 // arthaH-raNasaMgrAmamAM naSTa thayA che dAMta jenA, evo koika hAthI, te duzmana hAthInoja dAMta (potAnI) muMDhavaDe mULamAMthI ukheDI nAkhIne krodhathI duzmana hAthInA mastakapara tevaDe prahAra karavA lAgyo. // 85 // pAtitasya dvipaH kopI ko'pIbhasya riporvapuH / radAgreNa vidAryoMccairmatto raktAsavaM piban // 86 // __ anvayaH-kaH api kopI dvipaH pAtitasya ripoH ibhasya vapuH radAgreNa vidArya raktAsavaM piban uccaiH mattaH // 86 // 5] arthaH-koika krodha pAmelo hAthI (pote) pADo nAkhelA vairIhAthInA zarIrane (potAnA) dAMtonI aNIovaDe phADIne rudhira-17 RRRRRRRRRRH Jain Education in t For Private & Personal use only o Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya 4 caritraM bhASAntara // 27 // sanatkumAra da rUpI madirA pItothako atyaMta unmana thayo. // 8 // vasyanpratidvipAnme'sau jitArerapi duryazaH / mA dAditi jaghAnaikaH svahasnena svahastinam // 87 // anvayaH-jita areH api me asau pratidvipAta trasyan duryazaH mAdAt iti ekaH svahastena svahastinaM javAna. // 87 // // 27 // arthaH-zatrune jItyA chatA paNa mAro A hAthI duzmananA hAthIthI bhaya pAmIne mane apayaza na Ape to ThIka, ema vicArIne koika subhaTe potAnA te hAthIne potAne hAthe mArI nAkhyo. / / 87 / / hatasya patato yugyanAgasyotplatya pRsstthtH| kSitimetya sthito'jaiSIdveSiNaM mArgaNaiH paraH // 88 // ____ anvayaH-paraH hatasya patataH yugya nAgasya pRSThataH utplutya kSiti etya sthitaH mArgaNaiH dveSiNaM ajaipIt / / 88 // arthaH-koika subhaTa haNAyelA, ( ane tethI ) paDatA evA ( potAnA ) vAhanarUpa hAthInI pIThapara kUdIne jamInapara AvI (tyAM ) ubho rahIne bANovaDe zatrune jItavA lAgyo. / / 88 // kazcidrathI prathIyAMsi zarajAlAni lAlayan / astrANyeva dviSo'kRntannAGgAni tu kRpAnvitaH // 89 // ___ anvayaH-kazcit kRpAnvitaH rathI prathIyAMsi zara jAlAni lAlayan dviSaH astrANi eva akuntat, tu aMgAni na. // 89 // arthaH-koika dayAlu rathI bANonA vistIrNa samUhone uchALI (te vaDe) phakta zatrunA zastroneja kApavA lAgyo, paraMtu tenA 18| zarIrane teNe ijA thavA dIdhI nahI. / / 89 / / HUSACROSCAREER Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 28 / / zarairekasya cakrasya cchinne'kSe namato rathAt / viluNThantaM kSitau zatru ko'pyalokata kautukI // 90 // 'anvayaH - zaraiH ekasya cakrasya akSe chinne, namataH rathAt kSitau viluMThantaM zatru kaH api kautukI alokata. // 90 // arthaH- bANovaDe eka cakranI gharI kapAr3a javAthI namI jatA rathamAMthI jamInapara paDIne loTatA evA zatrune koika subhaTa to kautukathI jovAja lAgyo. // 90 // karNAntA STakodaNDa evaikaH khedamAsadat / yaM yaM lakSIcakAraiSa tUrNaM sa sa yadsat // 91 // anvayaH - ekaH karNa aMta AkRSTa kodaMDa: eva khedaM Asadat, yat epaH yaM yaM lakSI cakAra saH saH tUrNa asat. // 91 // arthaH- koika subhaTa to cheka kAnanA cheDA sudhI dhanuSanI ( dorI) kheMcIne thAkI gayo, kemake teNe jene jene cIMdhaNImAM lIdho, te te subhaTa tUrta nArAvAja lAgyo. // 91 // russa kodaNDa pariveSadharaH paraH / dizanzaramayIM vRSTiM rAjahaMsabhiye'bhavat // 92 // anvayaH - mArtaMDaH iva kodaMDa pariveSa gharaH paraH zaramayIM vRSTiM dizan rAjahaMsa bhiye abhavat // 92 // artha :- sUryanIpeThe dhanuSarUpI maMDalane dhAraNa karanAro koika subhaTa vANono varasAda barasAvato thako mhoTA mhoTA rAjAone ( pakSe - rAjahaMsone ) paNa bhayAnaka thai paDyo / / 92 // dhRtAsistrAsayanvizvaM muktakezaH karAlavAk / zauryAvatArataH kazcidabhramabhrudRgbhaTaH // 93 // tl sAnvaya bhASAntara / / 28 / / Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara sanatkumAradA anvayaH-dhRtAsiH, muktakezaH, karAlavAk , babhrug kazcid bhaTaH zaurya avatArata: vizvaM trAsayan abhramat . / / 93 // IN arthaH-pakaDela che talavAra jeNe, evo, chUTA kezavALo, bhayaMyakara vANIvALo, ane pILI AMkhovAlo koika subhaTa zUrAtana cacaritraM DabAthI jagatane DarAvato thako (pizAcanI peThe ) bhamavA lAgyo. // 93 // // 29 // dalitasya riporantramAlAbhiH kRtmnnddnH| kurvankilakilAmekaH zeke kenApi nekSitum // 94 // anvayaH-dalitasya ripoH aMtra mAlAbhiH kRta maMDana:, kilakilAM kurvan ekaH kena api ItituM na zeke. // 14 // arthaH-mArI nAkhelA zatrunA AMtaraDAonI mAlAovaDe karela che, (potAnA zarIranI zobhA jeNe evA, tathA mukhathI) kilakila zabda karatA, evA koika eka subhaTanI ( sAme paNa ) koi joi zakyuM nahI / / 94 / / dvipAnnirmadayAmAsa trAsayAmAsa vAjinaH / bhaTAnvighaTayAmAsa zveDayaivoddhuraH paraH // 95 // anvayaH-udhdhuraH paraH zveDayA evaM dvipAna nirmadayAmAsa, vAjinaH trAsayAmAsa, bhaTAn vighaTayAmAsa. // 95 // artha--unmatta thayelo koika subhaTa (potAnA) siMhanAdathIja hAthIone madarahita karavA lAgyo, ghoDAone bhaDakAvavA lAgyo tathA subhaTone nasAvA lAgyo. // 95 // vikramya patitasyAjo kasyacidraktabindavaH / vIravAreNa vIrazrImandireNa vavandire // 96 // anvayaH-Ajau vikramya patitasya kasyacit rakta biMdavaH vIra zrI maMdireNa vIra vAreNa vavaMdire // 96 // . HWARRIORKIRACLICACANCER Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra / arthaH-saMgrAmamA bahAdurI batAvyAbAda (nIce) paDI gayelA koika (ghAyela thayelA ) subhaTanA rudhiranA biMduone zauryalakSmInA || sAnvaya caritraM maMdirasarakho subhaTono samUha vaMdana karato hato. // 96 // bhASAntara ityAjiprasare vAjidantisyandanapattiSu / patatsu tucchatAM gacchaddalaM svaM saihirakSata // 97 // ___ anvayaH-iti Aji prasare vAji daMti syaMdana pattiSu patatsu bahiH svaM balaM tucchatAM gacchat aikSata. // 97 / / // 30 // arthaH-evIrIte saMgrAmano vistAra thatAM ghoDA, hAthI, ratho, tathA pALAono saMhAra thate chate siMharAjAnA putra sanatkumAre potAnuM sanya nabaDhuM paDatuM joyu. / / 97 / / / athAhitahatatrastasamastadhvajinIjanaH / gandhasindhuramAruhya prasaraccApacApalaH // 98 // saMrambhI stambhayandUre zRrakezariNazcamUm / sanatkumAro nArAcadhArAcayamacaJcayat // 99 // yugmam // ___ anvayaH -atha ahita hata trasta samasta dhvajinI janaH, prasarat cApa cApalaH, saMraMbhI sanatkumAraH gaMdha siMdhuraM Aruhya shuurke| zariNaH camUM dUre staMbhayan nArAca dhArA caya acaMcayat // 98 // 99 // yugmaM / / arthaH-pachI zatrunA mArAthI kaMTALIne nAzI gayela che sainyamAMthI sarva subhaTo jenA evo, tathA vistAra pAmatI che dhanuSanI cAlAkI jenI, evo bahAdUra sanatkumAra gaMdhahastIpara caDIne, te zarakezarI rAjAnI senAne dUra thaMbhAvI rAkhatochato bANonI zre. Nino samUha pheMkavA lAgyo. // 98 / / 99 / / yugmaM / SAHARASHREST Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 31 // tadvANapAtabhImAsu raNasImAsu zAtravaH / na ratho na bhaTo nebho na cAzvaH prAvizad bhRzam // 100 // anvayaH - bhRzaM tadbANapAta bhImAsu raNa sImAsu zAtravaH na rathaH, na bhaTaH, na ibhaH ca na azvaH mAvizat // 100 // artha :--- te sanatkumAranA vANonA paDavAthI atyaMta bhayaMkara thayelI saMgrAmanI hRdamAM zatruno na ( koi ) ratha, ke na subhaTa, ke na hAthI, ke na ( koi ) ghoDo dAkhala thai zakyo. // 100 // muJcannatha zarAsAraM bhUrizo ripubhUpatIn / nyavArayadasAveko viveko'nivAntarAn // 1 // anvayaH - atha vivekaH AMtarAn arIn iva ekaH asau bhUrizaH zara AsAraM muMcana ripu bhUpatIn nyavArayat // 1 // artha :- pachI viveka jema aMtaraMga zatruone ( rAga Adikone ) aTakAvI rAkhe, tema ekalo A sanatkumAra ghaNA vANono varasAda varasAvatoko zatrunA rAjAone aTakAvavA lAgyo. // 1 // ityasminnugra saMgrAmabhareNa kSINamArgaNe / dhIrA virodhino'dhAvanpradhanAyoddhatAyudhAH // 2 // anvayaH - iti ugra saMgrAma bhareNa asmin kSINa mArgaNe virodhinaH dhIrAH uddhata AyudhAH pradhanAya adhAvan // 2 // arthaH- erI te thobhyAvinA bhayaMkara saMgrAma karavAthI te sanatkumAranAM bANo khuTI javAne lIdhe zatrunA subhaTo hathIyAro ugAmI laDavAmATe ( tenApara ) dhasI AvyA // 2 // varSanto maGkSu dhArAlaiH zarajAlaiH samantataH / vatruH kumAramArtaNDaM toyadA iva te tadA // 3 // a sAnvaya bhASAntara // 31 // Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 32 // anvayaH - tadA samaMtataH dhArAlaiH zarajAlaiH maMkSu varSataH te toyadAH iva kumAra mArtaDaM vavruH // 3 // arthaH-- te vakhate cotaraphathI tIkSNa dhAravALAM vANonA samUhono ekadama barasAda barasAvatA evA te zatruoe vAdaLAMonIpeThe te kumArarUpI sUrya ne gherI lIdho // 3 // jIvitAzAM vimucyAzu vidhRtAsirmRdhAya saH / nandano medinIjAneryAvaduttarati dvipAt // 4 // hastasrastasamastAstraM lAlAmAlAvRtAnanam / tAvannidrAmilaccakSurvipakSabalamaikSata // 5 // yugmaM // anvayaH - medinI jAne: naMdanaH saH jIvita AzAM vimucya mRdhAya vidhRta asiH yAvat dvipAt uttarati // 4 // tAvat hasta srasta samasta astraM, lAlA mAlA AvRta AnanaM, nidrA milat cakSuH vipakSacalaM akSata. // 5 // yugmaM // artha :- ( pachI ) rAjAno putra te sanatkumAra jIvitanI AzA choDIne laDavAmATe talavAra pakaDIne jevAmAM hAthI uparathI utaraM che, // 4 // vAmAM, hAthamAMthI paDI gayela che saghaLAM zastro jenAM, nikaLatI lALonI zreNiyI AcchAdita thayela che mukhojenAM, ane nidrAthI mIcAtI che AMkho jenI, evAM zatrunA sainyane teNe joyuM. // 5 // yugmaM // suptAnAM vidviSAmantarvirarAja sa rAjasUH / Atmeva jJAnino mUrcchatkarmapaddhatimadhyagaH // 6 // anvayaH - mUrcchat karma paddhati madhyagaH jJAninaH AtmA iva suptAnAM vidviSAM aMtaH saH rAjanUH virarAja / / 6 / / artha : - ( pachI) mUrchA pAmatI karmonI zreNionI bacce rahelA jJAnInA AtmAnIpeThe, sutelA zatruonI vacce te rAjakumAra sAnvaya bhASAntara // 32 // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 33 // sanatkumAra| 7 | zobhavA lAgyo. // 6 // caritraM tannidrAvismitaM candraratnacUDau khacAriNau / nematuH saMyatAnItazUrakezariNAvamum // 7 // ___ anvayaH-saMyatAnIta zUrakezariNau caMdra ratnacUDau kha cAriNau tannidrA vismitaM asu nematuH // 7 // arthaH-(evAmAM ) bAMdhIne lAvelo che zUrakezarI rAjAne jeoe, evA te caMdra tathA ratnacUDa nAmanA banne vidyAdharo, te zatruonI nidrAthI AzcaryamAM paDelA te sanatkumArane AvI namyA. // 7 // athotphulladRgunmIlatpulakaH parirabhya tau / prAtaH kimidamityeSa papraccha pRthivIzabhUH // 8 // anvayaH-atha utphulla dRga unmIlatpulakaH eSaH pRthivI Iza bhUH tau parirabhdha prItaH idaM kiM ? iti papraccha. // 8 // arthaH-pachI vikasvara thayelI A~khovALA, tathA romAMcita yayelA te rAjakumAre teone bheTI, AnaMda pAmI A zuM? ema pUchyuM. sadyo'bhyudayadAnandarasormisnAnanirmalAm / Uce vAcaM tadA candranAmA khecarazekharaH // 9 // anvayaH-tadA caMdranAmA khecara zekharaH sadyaH abhyudayat AnaMda rasa Urmi snAna nirmalAM vAcaM Uce. // 9 // arthaH-tyAre (te) caMdranAmano khecararAja turata uchaLatA AnaMdarasanA mojAonA snAnathI nirmala thayelI vANI bolyo ke, / / kumAra mAryamANeSu khecarendreSu jIvatoH / punarjanmeva jajJe'dya tvadAjJApAlanena nau // 10 // COMMEROCROSAROSONG Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 34 // anvayaH-(hai) kumAra : khecareMdreSu mAryamANeSu tvat AjJA pAlanena jIvatoH nau adya punaH janma iva jajJe. // 10 // sAnvaya arthaH-he sanatkumAra ! khecareMdro to amone mArI nAkhatA hatA, (paraMtu evAmAM ) ApanI AjJA pAlavAthI jIvatA rahelA evA || bhASAntara amo banneno jANe Aje punarjanmaja thayo che. // 10 // tathAhi hRdayagrAhidyutividyoti vidyate |.rthnuupurckraakhyN vaitADhyazikhare puram // 11 // | // 34 // __ anvayaH-tathAhi-vaitADhya zikhare hRdaya grAhi zuti vidyoti sthanUpuracakra AkhyaM puraM vidyate. // 11 // arthaH-tenuM vRttAMta nIce mujaba che-vaitADhyaparvatanA zikharapara manane AnaMdita karanArI kAMtivaDe zobhituM thayelu evaM rathanUpuracakra nAmarnu (eka) nagara che. // 11 // tasminnasti manastigmabhAvena bhuvanaM dviSan / bhRzaM bhImAtmanAM sImA bhImAkhyaH khecarAgraNIH // 12 // anvayaH-tasmin manaH tigma bhAvena bhuvana bhRzaM dviSan bhIma AtmanAM sImA bhIma Akhya khecara agraNIH asti. // 12 // arthaH-te nagaramA hRdayanA krodhI svabhAvathI jagatpara ghaNo dveSa karanAro, tathA bhayaMkara mANasonI sImA sarakho bhImanAmano khecarono svAmI che. // 12 // tapobhirdustapaireSa niHzeSakhagapeSadhIH / krarAkSo rAkSasoM vidyAmasAdhuH samasAdhayat // 13 // ___ anvayaH-niHzeSa khaga peSadhIH kara akSaH eSaH asAdhuH dustapaiH tapobhiH rAkSasI vidyAM samasAdhayat // 13 // Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 35 // / arthaH-sarva khecarone mArI nAkhavAnI buddhivALA, tathA bhayaMkara AMkhovAlA evA te duSThe AkarA tapovaDe rAkSasI vidyArnu sA-13 dhana karelu che. // 13 // tattataH saMkaTaM zaDramAnAH kvApi na nirvavuH / navottarazatadrasaGinaH khecarezvarAH // 14 // anvayaH tat tataH saMkaTaM zaMkamAnAH nava uttara zata draMga saMginaH khecarezvarAH ka apina nirvavuH // 14 // arthaH-tethI tenAthI saMkaTa pAmavAnI zaMkA karatA, evA ekaso nava nagaronA khecara rAjAo kyAMya paNa nirAMta pAmyA nahI. adya tadbhayacintAtigatanidrasya me nizi / puro'bhUtkAminI kAcidiyattA rUpasaMpadAm // 15 // ___ anvayaH-tadbhaya ciMtA Arta gata nidrasya me puraH adya nizi rUpa saMpadA iyattA kAcit kAmInI abhUt // 15 // arthaH-te bhayanI ciMtAnA duHkhathI gayelI che nidrA jenI, evo je huM, tenI AgaLa Aje rAtrie rUpa ane samRddhinI sImAsarakhI koika strI AvIne ubhI, // 15 // makaradhvajarAjasya rAjadhAnIva jaGgamA / darzayantI dRzaM bhAvamayImityAha mAmiyam // 16 // __ anvayaH-gakara dhvaja rAjasya jaMgamA rAjadhAnI iva iyaM bhAvamayIM dRzaM darzayatI mAM iti Aha. / / 16 // arthaH-kAmadevanI jaMgama rAjadhAnI sarakhI, evI te strI (potAnI) snehabhAvavaLI dRSTi dekhADatI thakI mane ema kahevA lAgI ke, jAnIhi mAM mahendrasya mahiSarSI mohadayate / mano baddhAnurAgaM tu subhaga tvadaguNeSu me // 17 // PACANCARRORICALCORRENA For Private Personal Use Only Jan Education Interfon Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya sanatkumAra caritraM 6-964 bhASAntara // 36 // anvayaH-(he) mohada chute ! mAM maheMdrasya mahiSI jAnIhi ? (he) subhaga ! me manaH tu tvadguNeSu baddha anurAga. // 17 // artha:-he moha upajAvanArI kAMtivALA ! mane tAre mahAn iMdranI paTTarANI jANavI, (vaLI) he subhaga ! mAjhaM mana to tArA guNomA premarAgathI coMTI gayelu che. // 17 / / tanmadaGgamanaGgArtaM nirvApaya kRpAmaya / tyaja cintAM tavArAti huMkAreNaiva bhasmaye // 18 // ___ anvayaH-tat (he) kRpAmaya ! anaMga Ata madaMga nirvApaya ? ciMtAM tyaja? taba arAti huMkAreNa eva bhasmaye. // 18 // arthaH-mATe he dayAlu ! kApathI pIDAyelA mArA zarIrane tuM zAMta kara ? ciMtAne tajI de ? tArA zatrune phakta huMkAramAtrathIna hu~ (bALIne) bhasma karI nAkhIza. // 18 // kSobhakailobhakaizceti cetohadbhirvacobharaiH / ciramabhyarthayAmAsa sA mAM kAmAndhitA bhRzam // 19 // ___ anvavaH-iti kSobhakaiH ca lobhakaiH cetaH hRdbhiH vacaH bharaiH sA kAmAMdhitA ciraM mAM bhRzaM abhyarthayAmAsa. // 19 // arthaH-e rIte kSobha pamADanArA, ane lAlaca karAvanArAM manohara vacanonAM samUhovaDe te kAmAMdha thayelI strIe ghaNA kALasudhI | mArIpAse ghaNI ghaNI prArthanA karI. // 19 // parastrIti niSidvaiva tvadAjJAM dhyAyatA myaa| kSaNadAnte vilakSatvaM dadhatI sA tirodadhe // 20 // anvayaH-parastrI mayA niSiddhA eva, iti tvadAjJAM dhyAyatA, kSaNadA aMte vilakSatvaM dadhatI sA tirodadhe // 20 // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 37 / / 144 artha : - parastrIno meM (to) tyAgaja karyo che, ema tamArI AjJAno huM to vicAraja karato hato, ( evAmAM ) rAtrine aMte vilakhI thayelI te strI adRzya thai gai // 20 // suhRdyatha rathAGgAnAM dRkpathAGgaNabhUSaNe / AkrandaH zravaNAskandaH ko'pi vyApa dizo'dbhutaH // 21 // anvayaH - atha rathAMgAnAM suhRdi dRk patha aMgaNa bhUSaNe zravaNa AskaMdaH kaH api adbhutaH AkraMdaH dizaH vyApa // 21 // arthaH- pachI cakravAkono mitra (sUrya jyAre) AkAzarUpI AMgaNAMne zobhAvavA lAgyo, (arthAt sUryodaya thayo tyAre ) kAnane phADI nAkhe evo koika vicitra prakArano rudanano avAja dizAomAM phelAvA lAgyo. // 21 // athaitya khecarAdhIzapurebhyaH khecarezvarAH / kaMndasaMrambhasaMbhrAntahRdi mayyavadannadaH // 22 // anvayaH - atha kaMda saMraMbha saMbhrAMta hRdi mayi khecara adhIza purebhyaH khecara IzvarAH etya adaH avadan / / 22 / / arthaH- pachI te rudananA kakaLATathI (jevAmA) huM vyAkuLa hRdayavALo thayo, (tevAmAM) te vidyAdharapationA nagaramAMthI Avela moTA vidyAdharo (mApAse) AvIne ArIte kahevA lAgyA / 22 / / bhImenAdya purazreNidvayaizvaryAya yAcitA / hRdyAni rAkSasI vidyA strIrUpANyabhitaH zritA // 23 // anvayaH - atha bhImena pura zreNi dvaya aizvaryAya yAcitA rAkSasI vidyA abhitaH hRdyAni strIrUpANi zritA / / 23 / / artha :- Aje te bhIme bane zreNionAM nagaronAM rAjyamATe mAgaNI karavAthI te rAkSasI vidyAe cotarapha manohara strIonAM rUpo sAnvaya bhASAntara // 37 // Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 38 // sanatkumAra | vikRyA hatA. / / 23 // caritraM caTUktibhiH patIkRtya nikhilAnkhecarAdhipAn / chalinI talinIbhUya balinI nijaghAna sA // 24 // ____ anvayaH-chalinI balinI sA caTu uktibhiH nikhilAn khecara adhipAna patIkRtya talinIbhUya nijaghAna. // 24 / / // 38 // artha:-kapaTI ane balavAna evI te rAkSasIvidyAe miSTa vacanovaDe saghaLA khecarAdhIzone (potAnA ) svAmI banAvIne (pote) zayyArUpa thaine mArI nAkhyA. // 24 // dvAveva bata jIvantau daivayogena kenacit / bhavAMzca ratnacaDazca diSTyA dRSTyAdya vIkSitau // 25 // ___ anvaya:-cata kenacit daivayogena bhavAn ca ratnacUDaH ca jIvaMtau adya diSTayA dRSTyA vIkSitau. / / 25 / / arthaH-(paNa) arere ! koika daivayoge tamo ane ratnacUDa jIvatA rahyA cho, tathA Aje (amo) nazIbadAra ke ( tamone amoe jIvatA) najare joyA. // 25 // iti tadvacanairmatvA jIvantaM suhRdaM nijam / prItyAhamamRtAmbhodhimadhyamagna ivAbhavam // 26 // anvayaH-iti tadvacanaiH nijaM muhRdaM jIvaMtaM matvA ahaM prItyA amRta aMbhodhi madhya magnaH iva abhavaM. // 26 // arthaH-evI rIte teonA kahevAthI mArA mitra te ratnacUDane jIvato jANIne huM to premathI jANe amRtanA samudramA magna thayo. atha jIyAtkumArasya zikSA nau jIvanauSadham / viruddharAkSasIrakSAsiddhamantrAyitaM yayA // 27 // GORAGARIKAAREER Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara nkuto'pyetya tadA hRdi laloTha me / vayasya eSa pIyUSatuSAralavahAravat // 28 // yugmam // tU ___ anvayaH-atha yayA viruddha rAkSasI rakSA siddha maMtrAyitaM, nau jIvana auSadhaM kumArasya zikSA jIyAt, // 27 // iti bruvan eSa me vayasyaH tadA kutaH api etya pIyUSa tuSAra lava hAravat me hRdi luloTha. // 28 // yugmaM // arthaH-pachI je zikhAmaNa zatrurUpa rAkSasIthI bacAvavAne siddha maMtrarUpa thai che, tathA ApaNA jIvananA auSadhasarakhI, evI te sa. natkumAranI zikhAmaNa jaya pAmo ? // 27 / / ema bolato thako te mAro mitra ratnacUDa te samaye kyAMkathI AvIne amRtabiMduonA namunAbALA hAranI peThe mArA hRdayapara loTavA lAgyo, (arthAt te mane AvIne maLayo. ) // 28 // yugmaM / / tataH prItibharasyAsya bhAgaM te daatumudytau| AvAmihAgatau dRSTastvaM ca yuddhasamuddhataH // 29 // anvayaH-tataH asya prIti bharasya te bhAgaM dAtuM udyatau AvAM iha Agato, tvaM ca yuddhasamuddhataH dRSTaH // 29 // arthaH-pachI A AnaMdasamUhano tamone (paNa) bhAga ApavA mATe utkaMThita thayelA evA amo banne ahIM AvyA, (evAmA) tamone to (amoe) yuddhamA ghucavAyelA joyA. // 29 // khApitA ripavo badhvA''nItazcAyaM tato'dhunA / kiM kurvo jIvadAnaikakalpadruma samAdiza // 30 // ___ kanvayaH-tataH ripatraH svApitAH, ca ayaM badhdhvA AnItaH, (he) jIva dAna eka kalpadruma ! samAdiza ? adhunA kiM kurvaH? | arthaH-pachI (tamArA) zatruone amoe nidrAdhIna karyA, ane A zUrakezarIne (paNa) bAMdhIne lAnyA chIe, mATe jIvitadAna LOCACOCKTAIRCRACRORSCR For Private Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 40 // * * * Apa eka kalpavRkSasarakhA evA he sanatkumAra! amone AjJA Apo, ke have amo zuM karIye ? || 30 // athAsyakamalonmIlanmadhUccayamayaM vacaH / idaM gaditumArebhe kumAreNa pramodinA // 31 // anvayaH - atha pramodinA kumAreNa Asya kamala unmIlat madhu uccayamayaM idaM vacaH gadituM Areme. // 31 // arthaH- pachI khuzI thayelA te sanatkumAre mukharUpI kamalamAMthI nIkaLatA madhanA samUha sarakhaM AvuM vacana kahevA mAMDayuM / / 31 / / yuvAM diSTyA niHkrAntau rAkSasIkavalagrahAt / adya diSTyAhamAkRSTo bhavadbhyAM saMkaTAditaH // 32 // anvayaH -- diSTayA atha yuvAM rAkSasI kavala grahAt niHkrAMtI, diSTayA atha ahaM bhavadbhayAM itaH saMkaTAt AkRSTaH // 32 // artha :-- sAraM yuMke, Aje tamo banne te rAkSasInA koLIyAmAMthI nikaLIne bacI gayA, temaja ( A paNa ) sAthayuM ke, Aje mane tamoe A saMkaTamAthI bacAvI lIdho. // 32 // idAnIM tu kSatairArtaM kSatarohilatArasaiH / balayoraGgisaMghAtaM samullAghayataM rayAt // 33 // anvayaH - idAnIM tu kSataiH AtaM balayoH aMgi saMghAtaM kSata rohi latA rasaiH syAt samullAghayataM ? / / 33 / / artha :- ane have prahArothI pIDita thayelA banne sainyonA pANIonA samUhane ( tamo ) kSatarohiNI nAmanI velaDInA rasathI turata sAjA karo ? / / 33 / / idaM racayataM nidrAdaridraM ca dviSAM balam / amuM ca muJcataM bandhAnmA vipadbhUdviporapi // 34 // *564646t sAnvaya bhASAntara 1180 11 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 41 // sanatkumAradA anvayaH-ca dviSAM idaM balaM nidrAdaridraM racayataM? ca amuM baMdhAt muMcataM? ripoH api vipad mAbhUt // 34 // artha:-vaLI zatruonA A sainyane nidrArahita karo? tathA A zUrakezarIrAjAne (paNa) baMdhana rahita karo? kemake zatrune paNa caritraM ApadA na hovI joiye. // 34 // ityAdeze kumArendostAbhyAM tUrNaM vinirmite / uttasthau dalitAzeSavikAraM tahaladvayam // 35 // ___ anvayaH-iti kumArendoH Adeze tAbhyAM tUrNa vinirmite dalita azeSa vikAraM tad bala dvayaM uttasthau. // 35 // artha:-evIrItano te rAjakumArano hukama teoe turta bajAvavAthI sarva vikArothI rahita thayelA te banne sainyo uThIne ubhA thayAM. dUraM trapAnataH zUrakesarI siMhasUnunA / bahu saMmAnya satkRtya muktaH svamagamat puram // 36 // ___ anvayaH-dUraM trapA nataH zUrakesarI siMha manunA bahu saMmAnya satkRtya muktaH svaM puraM agamat . // 36 // arthaH-(pachI) lajAvaDe alaMta nana thayelA te zUrakesarIrAjAne siMharAjAnA putra evA te sanatkumAre ghaNA sanmAna ane satkArapUrvaka choDI mUkabAthI (te) potAnA nagaramA cAlyo gayo. / / 36 / / bhImato bhImatI mA bhUbhRrvAM saMbhUya bhAvatoH / ityuktvA''zu kumAreNa mahitI prahito khago // 37 // anvayaH-bhAsvatoH vA saMbhRya bhaH bhImataH bhImatI mAbhUta , iti uktvA kumAreNa mahitau khagau Azu mahitI // 37 // artha:-tejasvI evA namo bannenI bhAlikIvALI ( te vaitAbyanI) pRthvI, te bhImathI have bhayayukta na rahevI joiye, ema kahI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAradA sAnvaya caritraM bhASAntara // 42 // sanatkumAre sanmAnasahita te banne vidyAdharone turata tyAMthI ravAnA karyA. // 37 / / avaliSTa baliSThAnAM dharyaH purya tataH kRtii| pade pade nRdevAnAM vRndairvnypdaambujH||38|| ___ anvayaH-tadaH baliSThAnAM dhuryaH, pade pade nRdevAnAM vRndaiH vaMdya pada aMbujaH kRtI purya avaliSTa. / / 38 // arthaH-pachI balavAnomA agresara, tathA pagale pagale rAjAonA samUhovaDe baMdAtA che caraNakamalo jenA, evo kRtArtha thayelo te sanatkumAra (potAnA) nagara pratye ( javAmATe tyAMthI ) pAcho vaLyo. ! // 38 // prayANAnte paTAvAsavizrAnte shaantcetsH| vijJaptaM pratihAreNa kumArasyedamanyadA // 39 // ___anvayaH- anyadA prayANa aMte paTa AvAsa vizrAMte zAMta cetasaH kumArasya pratihAreNa idaM vijJaptaM. // 39 / / arthaH-eka divase prayANane aMte taMbUmA vizrAma letI velAe zAMta hRdayavALA evA te sanatkumArane pratihAre ( AvIne ) evI | vinaMti karI ke, // 39 // kenApi sahitaH puMsA prahitaH svAminA svayam / jImUto nAma dUto'sti kumAra dvAri vAritaH // 40 // __ anvayaH-( he ) kumAra ! kena api puMsA sahitaH, svAminA svayaM prahitaH jImUtaH nAma dUtaH dvAri vAritaH asti. // 40 // artha:-he kumAra! koika puruSa sahita ( ApanA ) pitAjIe pote mokalelo jomUta nAmano dUta meM daravAje rokelo (ubho) che. vijJAya vetrabhRnnetrasaMjJAM bhuupbhuvsttH| dRtaM ca taM pumAMsaMca dattasammAnamAnayat // 41 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 43 // sanatkumAradA anvayaH-tataH bhUpa bhuvaH netra saMjJA vijJAya vetrabhRt taM dUtaM ca taM pumAMsaM ca datta saMmAnaM Anayat / / 41 / / arthaH-pachI ( te ) rAjakumAranI cakSusaMjJA jANIne te chaDIdAra te datane tathA te puruSane AdaramAnapUrvaka (tyA) lAgyo. // 41 // caritraM naraM tamage kRtvA'tha dUto natvedamabhyadhAt / kumAra yadayaM vakti tatkArya rAjavAgiyam // 42 // ___ anvayaH-atha dRtaH taM naraM agre kRtvA navA idaM abhyadhAt, (he) kumAra! ayaM yat vakti tat kArya, iyaM rAjavAk / / 42 / / arthaH-pachI te dute te puruSane AgaLa karIne kayu ke, he kumAra ! A puruSa je (kaI) kahe, te tamAre karavU, evA (ApanA) pitAjInI AjJA che. // 42 // ullasadabhralatenAtha kumAreNa nirIkSitaH / so'bhyadhatta sudhArocirocityaruciraM vacaH // 43 // ____ anvayaH-atha ullasad bhralatena kumAreNa nirIkSitaH saH sudhArociH aucitya ruciraM vacaH abhyadhatta. // 43 // arthaH-pachI ullasAyamAna thayelI bhamaravALA te kumArathI jovAyelo te puruSa caMdranI yogyatAthI manohara (ati zItala ) vacana bolyo ke, // 43 // asti saMsArasArazrIH svazrIjitamarutpurI / lakSmIvilasanAvAso vAsantIti zrutA purI // 44 // anvayaH-sasAra sAra zrIH, sva zrI jita marutpurI, lakSmI vilasana AvasaH, vAsaMtI iti zrutA purI asti. // 44 // arthaH-saMsAramA manohara zobhAvALI, potAnI lakSmIvaDe devapurIne (paNa ) jItanArI, ane lakSmIne krIDA karavAnA sthAna Jan Education Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 44 / / sarakhI, vAsaMtI nAmathI prakhyAta thayelI nagarI che. // 44 // tasyAM nAmAGkanAmAsti nAkanAthanibho nRpaH / padmavAseti yatpANivAsenevAbhyadhuH zriyam // 45 // anvayaH ---tasyAM nAka nAtha nibhaH nAmAMka nAmA nRpaH asti, yatpANi vAsena iva zriyaM padmavAsA iti abhyadhuH. / / 45 / / arthaH- te nagarImA indra sarakho nAmAMkanAme rAjA che, ke jenA hastakamalamAM nivAsa karavAyI jANe lakSmIne (loko) 'padmavAsA' ( kamalamA rahenArI) kahevA lAgyA che ! tasya priyA zriyAmekasadanaM madnAvalI / asti rAjIvajIvAtuvadanA madanAyudham // 46 // anvayaH - tasya zriyAM eka sadanaM, rAjIva jIvAtu vadanA, madana AyudhaM madanAvalI miyA asti. / / 46 / / arthaH- te rAjAne lakSmInA eka sthAna sarakhI, caMdrasarakhA mukhavALI, ane kAmadevanA zastra sarakhI madanAvalI nAmanI rANI che. tadaGgajA 'gajagatirjagati prAptavizrutiH / Aste mukhAnilamilabhRGgA zRGgArasundarI // 47 // anvayaH - gaja gatiH, jagati prApta vizrutiH, mukha anila milad bhRMgA zRMgArasuMdarI tadaMgajA Aste // 47 // artha:- hAthI sarakhI (manohara ) gativALI, jagatamAM prakhyAti pAmelI, ane mukhanA pavanathI ekaThA thatA bhramarovALI ( sugaMdhi zvAsozvAsavALI) evI zRMgArasuMdarI nAmanI tenI putrI che. // 47 // sAnvaya bhASAntara // 44 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 45 / / trailokyaramaNIbhyo'pi ramaNIyatamAmimAm / kanyAmananyaspRhayA grahayAMcakrire guNAH // 48 // anvayaH - trailokya ramaNIbhyaH api ramaNIyatamAM imAM kanyAM guNAH ananya spRhayA grahayAMcakrire // 48 // arthaH-traNe lokanI suMdarI othI paNa atyaMta manohara, evI A kanyAne, guNoe bIjI koi strInI paNa icchA rAkhyA vinA svIkArelI che. ( arthAt sarva guNo te kanyAmAM AvIne vaselA che.) / / 48 / / bhAtyasau zazilIlena zIlenaiva mayAtra kim / itIvAsyA bahirnAsyAdeti prItyAmapi smitam // 49 // anvayaH - asau zazilIlena zIlena eva bhAti, atra mayA kiM ? iti iva, prItyAM api asyAH AsyAt smitaM bahiH na eti arthaH- A kanyA candra sarakhAM nirmaLa zIla vaDeja zobhI rahI che, ( mATe ) ahIM mArUM zuM prayojana che ? jANe evA vicArathIja prIti samaye paNa teNInA mukhamAMthI hAsya bahAra AvatuM nathI. // 49 // iyaM bAlApi zIlasya paramAM bhUmikAM gatA / kadApi na dadAtyeva khinneva tvaritaM padam // 50 // anvayaH - bAlA api zIlasya paramAM bhUmikAM gatA iyaM khinnA iva kadApi tvaritaM padaM na dadAti eva. / / 50 / / arthaH- bAlA chatAM paNa zIlanI parama koTIe pahoMcelI A kanyA, jANe thAkI gai hoya nahI ! tema koi paNa samaye utAvaLu pagaluM to bharatIja nathI. // 50 // sAnvaya bhASAntara / / 45 / / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 46 // candanAdyapi sevyaM sA siSeve svacchayA dhiyA / manaHkAmanayA haMsagamanA na manAgapi // 51 // anvayaH-haMsagamanA sA sevyaM caMdanAdi api svacchayA dhiyA siSeve, manaH kAmanayA manAk api na. // 51 // arthaH-haMsasarakhI cAlavALI te kanyA bhogavavA yogya caMdana Adika paNa nirmala buddhithIja vApare che, paraMtu hRdayanA kAmavikArathI jarA paNa vAparatI nathI. // 51 / / kelISu saphalIcakre kadApIyaM na mAmiti / vimuktA kupiteneva sAMprataM zaizavena sA 52 // ____ anvaya:-iyaM kelISu kadApi mA na saphalIcakre, iti kupitena iva zaizavena sAMpataM sA vimuktA. / / 52 / / arthaH-A kanyAye krIDAnI aMdara koi paNa vakhate mane saphala kayu nahI, evA vicArathI jANe krodhAtura thayelA pALapaNAe hAlamA teNIno tyAga karyo che. (arthAt te yuvatI thayelI che) // 52 // yauvanaM nalinAkSISu vikArakakalAgurum / nirvikAravilAseSu sA ziSyayati saMprati // 53 // anvayaH-nalinAkSISu vikAra eka kalA guru yauvanaM sA saMprati nirvikAra vilAseSu zISyayati / / 53 / / arthaH-strIone viSe (svabhAvathIja ) vikAra utpanna karavAmAM eka kalAcAryasarakhA yauvanane, te kanyAe hAlamA vikAra rahita vilAso (zikhabavAmATe) ziSya tarIke goThaveluM che. // 52 // bhUpe tadanurUpAya varAya vihitodyame / sAMprataM sarvabhRpAnAM rUpaM citreSu pazyati // 54 // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumArata sAnvaya caritraM bhASAntara // 47 // khamAtRpitasodaryavayasyAvirAhasahA / vivAhaM spRhaye nAhamiti smAha sakhISu saa|| 55 // yugmam // anvayaH-tat anurUpAya varAya vihata udyame bhUpe sAMprata sarva bhUpAnAM rUpaM citreSu pazyati, // 54 // sva mAtR pitR sodarya vayasyA viraha asahA sA, ahaM vivAhaM na spRhaye iti sakhISu smAha. // 55 // yugmaM / / arthaH-teNI mATe sarakhA rUpavALA varanI zodha karatA rAjA hAlamAM sarva rAjAonI chavI citro mAraphate joi rahyA che, // 54 // ( paraMtu ) potAnA mAtA pitA, bhAi tathA sakhoonA virahane nahI sahana karanArI te kanyAe sakhIo pAse ema jAhera kayu che ke, huM vivAha karavAnI icchA rAkhatI nathI. // 55 // yugmaM / / tadAkarNya tadAsyebhyo nimoMdA madanAvalI / Aropya tanayAmake sazaGkena hRdA'vadat // 56 // ___ anvayaH-tat AsyebhyaH tat AkarNya nirmodA madanAvalI tanayAM aMke Aropya sazaMkena hRdA avadat . / / 56 // arthaH-te sakhIonA mukhathI te vRttAMta sAMbhaLIne harSa rahita thayelI madanAvalIe putrIne khoLAmAM besADIne zaMkAyukta hRdayathI kA ke, // 56 // vivAhotsavavaimukhyaM vatse dhatse kathaM vRthA / zocyA priyaM vinA rAmA triyAmA zazinaM vinA // 57 // __ anvayaH-(he) vatse : vRthA vivAha utsava vaimukhyaM kathaM dhatse? zazinaM vinA triyAmA, priyaM vinA rAmA zocyA. // 57 // arthaH he putrI ! (tuM ) phokaTa vivAhanA utsavanI zA mATe manA kare che ? (kemake) caMdra vinA rAtrinIpeThe bhartAravinA strI | Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM 118211 sArI dekhAya nahI. // 57 // ramaNI ramaNIyApi ramaNena vivarjitA / jJAnazrIriva cAritrarahitA na hi rAjate // 58 // anvayaH -- cAritra rahitA jJAna zrIH iva ramaNena vivarjitA ramaNIyA ramaNI api hi na rAjate. / / 58 / / arthaH- cAritravinAnI jJAnalakSmInIpeThe bhartAravinAnI manohara strI paNa kharekhara zobhatI nathI. // 58 // abhartRkA tRNebhyo'pi strI pitRRNAM gRhe laghuH / AyAti bhrAtRjAyAnAmapi muNDIti vAcyatAm // 59 // anvayaH - abhartRkA strI pitRNAM gRhe tRNebhyaH api laghuH bhrAtRjAyAnAM api " muMDI " iti vAcyatAM AyAti // 69 // arthaH- bhartAravinAnI strI mAvApane ghera taNakhalAMthI paNa halakI thAya che, ane bhojAiyo pAse "muMDakI " evAM apamAnane pAme che, (arthAt bhojAiyo) teNIne "muMDakI" (roDa) kahI apamAnathI bolAve che. // 59 // kalAhInaH pumAnagnirajvAlo nirjalA | vipatiryuvatizceti vApyayaM na catuSTayam // 60 // anvayaH - kalA hInaH pumAnU, ajvAlaH agniH, nirjalA nadI, ca vipatiH yuvatiH, iti catuSTayaM ka api ardhyaM na // 60 // artha:- hunara vinAno puruSa, jvAlAvinAno agni, jala vinAnI nadI, tathA bhartAra vinAnI yuvAna strI, e cAre kyAMye paNa sanmAna pAmatAM nathI. // 60 // strINAM bhavatyanAthAnAM bandhurapyabhibhRtaye / abjinInAmivAbjo'pi candro'nudgatabhAsvatAm // 61 // ya sAnvaya bhASAntara / / 48 / / Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra anvayaH-anudgata bhAsvatAM abjInInAM abjaH api candraH iva, anAthAnA strINAM baMdhuH api abhibhUtaye bhavati. 161 // sAnvaya arthaH-jyAMsudhImA sUrya nathI ugyo, tyAMmadhImA jalathI utpanna thayelI kamalInIone jema jalathI utpanna thayelo paNa caMdra | caritraM bhASAntara (parAbhava kare che ) tema bhartAravinAnI strIone sago bhAi paNa parAbhava kare che. // 61 // zraddhehi tadvivAhAya putri mAti vidhehi me / garbhavAse'pi yaddattaH klezalezo'pi na tvayA // 6 // // 49 // __ anvayaH-tat (he) putrI ! vivAhAya zraddhehi ? me ati mA vidhehi ? yat garbha AvAse api tvayA kleza lezaH api na dattaH. arthaH--mATe he putrI! tuM vivAha mATe mAnI jA ? ane mane kaSTa na Apa? kemake garbhAvAsamAM paNa teM mane jarA paNa kleza Apyo nathI. // 62 // ityuktimvdhaayeNymjeymmRtairvcH| Adade dInazRGgArarasaM zRGgArasundaro // 63 // ___ anvayaH-iti ukti avadhArya iyaM zRMgArasuMdarI amRtaiH ajeya dIna zRMgAra rasaM vaca: Adade. // 63 // arthaH-evIrItanAM mAtAnAM vacano sAMbhaLIne te zRMgArasuMdarI amRtathI paNa na jItAya evaM, tathA zRMgArarasane dUra karanAruM vacana bolIke, yuktamuktamidaM mAtarjAtanItilayaM tvayA / duHkhAya tu guNenaikenApi hInaH priyaH striyAm // 64 // ___ anvayaH he mAtaH tvayA jAta nIti layaM idaM yukta, uktaM tu ekena api guNena hInaH priyaH striyAM duHkhAya. // 64 // 1157 artha:-he mAtAjI ! tamoe nItinA samAvezavALu A (saghaLu) satyaja kayuM che, paraMtu eka paNa guNa vinAno bhartAra strIne du:- 31 Jain Edu Internatione Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 50 // sanatkumAra | khadAi (thai paDe che. ) // 64 / / kulaM yadi na tadrUpaM te cettannAmalAH klaaH| cette ca tAzca tanmAtarna zIlaM sulabhaM nRSu // 65 // caritraM ___ anvayaH-(he) mAtaH! yadi kulaM tad rUpaM na, cet te tat amalA: kalAH na, ca cet te ca tAH, tat nRSu zIlaM mulabhaM na. 4 // 50 // artha:-he mAtAjI ! jo kula (sAru) hoya to rUpa na hoya, kadAca te canne hoya, paNa nirmala kalA na hoya, vaLI kadAca tevU kula ane rUpa, temaja tevI kalAo paNa hoya, paraMtu puruSomAM zIlapAlana sulabha hotuM nathI. // 65 // rUpazAlI kalAmAlI kulInazcaikarAgabhAk / na prApyazcetpriyo nArI tatkumAryeva jIryatu // 66 // ___ anvayaH-cet rUpa zAlI, kalA mAlI, kulInaH ca ekarAgabhAk miyaH na prApyaH, tat nArI kumArI eva jIryatu. // 66 // artha:-kadAca manohara rUpavALo, kalAvAn , uttama kulavALo, ane eka patnIvratanA premavALo bhartAra prApta na thAya, to strIe kumArIpaNeja jIMdagI pUrI karavI (e sAruM che.) // 16 // kartuM zakyaM vare rUpakalAkulanirUpaNam / kastvidaM veda yattasya manaH kutrApi raMsyate // 67 // anvayaH-vare rUpa kalA kula nirUpaNaM kartuM zakyaM. yat tasya manaH kutra api raMsyate, idaM tu kaH veda // 67 // arthaH-varanA rUpa, kalA ane kulanI to parIkSA (paNa) karI zakAya, paraMtu tenuM mana je kyAMka ramatuM hoya, te bAbatane koi || jANI zake 1 // 67 // AAAAAAA-%A49 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IT sAnvaya sanatkumAra caritraM bhASAntara // 51 // ekasyAM virataH kanyAmanyAmapyudvahet pumAn / nAryAH pativiraktAyA maraNaM zaraNaM punH|| 68 // anvayaH-ekasyAM virataH pumAn anyAM kanyA api udvahet, pati viraktAyAH nAryAH punaH maraNaM zaraNaM. // 68 // arthaH-eka strIthI virakta thayelo puruSa bIjI kanyAne paNa paraNI zake che, paraMtu patithI virakta thayelI strIne to mRtyuja zaraNuM svIkAravu paDe che. // 68 // ityAdiguNadoSaikavicArAcalacetanA / mAtarnAhaM vivAhAya vAcyA kiMcitkadAcana // 69 // anvayaH-(he) mAtaH ! ityAdi guNa doSa eka vicAra acala cetanA ahaM kadAcana kiMcit vivAhAya na vAcyA. / / 69 / / arthaH-(mATe) he mAtAjI ! erIte guNo tathA doSonAja vicAramA nizcala manavALo evI je hu~, tene koi paNa divase kaI paNa vivAhasaMbaMdhI (tamAre) kahevU nahI. // 69 // evaM niruttarIkRtya mAtaraM kAtarAzayA / ahvAyotthAya vailakSyavilopAya nanAma sA // 7 // anvayaH-evaM mAtaraM niruttarIkRtya kAtara AzayA sA ahnAya utthAya vailakSya vilopAya nanAma. // 70 // arthaH-erIte (potAnI) mAtAme niruttara karIne kApara manavALI te zRMgArasuMdarIe turata uThIne vilakhApaNuM maTADavAmATe namaskAra karyo. // 70 // tato nirAdarIbhRte bhUpe tanmahakarmasu / kalAvalivilAsaikasukhamagnaiva sA sthitA // 71 // Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 52 // anvayaH - tataH tanmaha karma bhUpe nirAdarIbhUte sA kalA Avali vilAsa eka sukha mannA sthitA // 71 // arthaH- pachI teNInA vivAha mahotsavanA kAryamATe rAjA paNa utsAharahita thayo, ane te zRMgArasuMdarI paNa kalAono samUha zikhavAsaMbaMdhI sukhamAMja lIna thaine rahI. / / 71 // mudA svapne'nyadApazyannizAnte zAntadhIriyam / AtmAnaM kalpavRkSasya vAmataH kAmataH sthitam // 72 // anvayaH - anyadA mudA zatidhIH iyaM nizAMte svapne kalpavRkSasya vAmataH kAmataH AtmAnaM sthitaM apazyat // 72 // artha :- eka divase harSathI zAMta buddhivALI te zRMgArasuMdarI rAtrine cheDe svapnamAM kalpavRkSanI DAvI bAjue AnaMdathI potAne veThelI jovA lAgI // 72 // yathepsitaprado bhAvI vallabhaste yathepsitaH / ityAcacakSire tasyai svapnavyAkhyAM vicakSaNAH // 73 // anvayaH - vicakSaNAH tasyai svapna vyAkhyAM iti AcacakSire, yathA ipsita pradaH yathA ipsitaH te vallabhaH bhAvI // 73 // arthaH- (pachI) paMDitoe teNIne te svapnano artha evo kahI batAnyo ke, vAMchita padArthoM Apa nAro managamato tane bhartAra prApta thaze. sAcalannRvimAnena prAtaH prItimatI tataH / nantumudyAnasadmAnaM padmAnandanamudyatA // 74 // anvayaH - tataH prAtaH prItimatI sA udyAna sadmAnaM padmA naMdanaM naMtuM udyatA nRvimAnena acalat. // 74 // artha :- pachI prabhAte prItivALI evI te zRMgArasuMdarI udyAnamA jenuM maMdira che, evA lakSmInA putra kAmadevane namaskAra karavAne sAnvaya bhASAntara // 52 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritra // 53 // utsuka thaine mIyAnAmAM besIne cAlI. // 74 // kenacitpathi vikrIyamANaM mANikyapaJjare / kaMcidvacanacAturya dhIraM koraM dadarza sA // 75 // anvayaH - pathi kenacit vikrIyamANaM mANikya paMjare vacana cAturya dhIraM kaMcit kIraM sA dadarza / / 75 / / arthaH- mArgamAM koikavaDe becAtA, tathA mANikyanA pAMjarAmA rahelA, ane vacananI caturAimAM paMDitapaNuM dharanArA koika zukane (popaTane ) teNIe joyo. / / 75 / / tadiSTavittadAnena taM krItvAkRSya paJjarAt / kalayantI kare kIraM kAmAyatanamApa sA // 76 // anvayaH - tat iSTa vitta dAnena taM kIraM krItvA, paMjarAt AkRSya kare kalayaMtI sA kAma AyatanaM Apa // 76 // arthaH- te mANasane tenI icchAmujaba dhana ApI te zukane vecAto leine, tathA tene pAMjarAmAMthI kahADI hAthamAM leine te zRMgArasuMdarI kAmadevanA maMdiramAM AvI. // 76 // tato marakatazmazruzrUkuntalakanInikaH / bAlapravAlaniSpannapadapANiradacchadaH // 77 // padmarAgadalazreNipinaddhanakhapaddhatiH / kAMcitkAMcitkriyAmaGgairjIvadbhiriva kalpayan // 78 // hasAnnavAlpabhinnoSThadRzyamauktikadantaruk / dRzA prasAdasmitayA pazyanniva puraHsarAn // 79 // sAnvaya bhASAntara / / 53 / / Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya OM caritraM bhASAntara R55 // 54 // jAtarUpamayaM bibhrajAtarUpamayaM vpuH| dRSTazca kAmaH kIreNa gatazcotpatya tatpuraH // 8 // ____ anvayaH-tataH marakata zmazru bhra kuMtala kanInikaH, bAla pravAla niSpanna pada pANi rada cchadaH, / / 77 // padmarAga dala zreNi pinaddha nakha paddhatiH, jIvadbhiH iva aMgaiH kAMcit kAMcit kriyAM kalpayan, // 78 // hasana ica alpa bhinna oSTha dRzya mauktika kaMdaruk, prasAda smitayA dRzA puraHsarAn pazyan iva, // 79 / / jAtarUpaM jAta rUpamayaM vapuH bibhrat ayaM kAmaH kIreNa dRSTaH, ca utpatya tatpuraH gataH / / 80 // caturbhiH kalApakaM / / arthaH-pachI (zyAma raMganA) marakatamaNisarakhAM DADhImUcha, bhRkuTI, vALa, tathA AMkhonI kIkIvAlA, navAM kupalIyAMnI banelI paga, hAtha tathA dAMtonI kAMtivAlA, / / 77 / / mANikyapatranI zreNisarakhI jaDelI nakhamAlAvALA, jANe jIvatAM hoya nahI! evA | upAMgovaDe kaMIka kaMika kriyA karatA, / / 78 / / jANe hasatA hoya nahiM ! ema svalpa khullA yayelA hoThamAMthI dekhAtI motInA kaMdasarakhI (dAMtonI ) kAMtivALo, kRpAvaDe hasatI dRSTithI AgaLa ubhelAone jANe jotA evA, // 79 // manohara rUpavALA su varNamaya zarIrane dhAraNa karatA, evA A kAmadevane te zuke joyA, ane tethI te uDIne tenI pAse gayo. / / 80 / / ca. ka. // 8| tataH kautUhalAd dRzyamAnaH kSmAnAthakanyayA / kAmamUrti prati proce vAcamityutsukaH zukaH // 81 // anvayaH-tataH kSmA nAtha kanyayA kautUhalAt dRzyamAnaH utsukaH zukaH kAma mUrtiprati iti vAcaM poce. / / 81 // arthaH-pachI te rAjaputrI jene AzcaryathI joi rahI che, evo (te) utsuka thayelo zuka (te ) kAmadevanI mUrtipate AvIrItarnu 45547 For Private & Personal use only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 55 / / vacana bolavA lAgyo. // 81 // kumArarAja yacchAzu supriyANi phalAni me / supriyaM te paThAmyAryAdvayametannizamyatAm // 82 // anvayaH - ( hai ) kumArarAja ! me Azu supriyANi phalAni yaccha ? te supriyaM etat AryA dvayaM paThAmi nizamyatAM ? // 82 // artha :- he rAjakumAra ! mane turata managamatAM phalo Apo ? (huM) tamone A manohara ve AryAo kahuM chu, te (tamo ) sAMbhaLo ? abhiyukti zuktimuktAguNagaNayuktAH zrayankalAH sakalAH / upalabharavipulabhAraiH kimalaMkAraiH kRtI kurute anvayaH-abhiyukti zukti muktA guNa gaNa yuktAH sakalAH kalAH zrayana kRtI upala bhara vipula bhAraiH alaMkAraiH kiM kurute ? artha :- yukti orUpI chIpamA rahelAM motIo sarakhA (nirmala) guNonA samUhathI bharelI sarva kalAone dhAraNa karato vicakSaNa mANasa pattharanA samUhasarakhA atyaMta bhAra karanAeM AbhUSaNone zuM kare ? // 83 // phalamavikaladurjapajapadustapatapasoryadarjayanti janAH / tatkRtaye nijayuvatiSu sukRtakRtaH santu saMtuSTAH anvayaH - janAH avikala durjapa japa dustapa tapasoH yat phalaM arjayaMti tatkRtaye sukRtakRtaH nijayuvatiSu saMtuSTAH saMtu. // 84 // artha :--- mANaso nirmala ane muzkelIvALA japo, tathA AkarA taponuM je phala meLave che, te kAryamATe te puNyavaMto potAnI strIomAMja saMtuSTa thAo ? // 84 // sAnvaya bhASAntara / / 55 / / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya caritraM bhASAntara sanatkumAra | tAvanmatpriyamevedamAryAyugmaM zukastu kaH / iti dhyAnaplute siMhasute so'thakayatkathAm // 85 // anvayaH-idaM AryAyugma tAvat matmiyaM eka, tu zukaH kaH ? iti siMhasute dhyAna plute saH kathAM akathayat. / / 85 // arthaH-A banne AryAo to mane priyaja che, have te zuka kayo ? ema te sanatkumAra vicAramA paDatA te mANasa kathA AgaLa kahevA lAgyo ke, / / 85 // iti kIroktimAkarNya kanyAM kApi sakhI jagau / Aste bhuvi yuvA duHkhalopI ko'pIdRzo'pyaho // 86 // ___ anvayaH-iti kIroktiM AkarNya kA api sakhI kanyAM jagau, aho ! IdRzaH api kaH api duHkha lopI yuvA bhuvi Aste. arthaH-evIrItanI te zukanI vANI sAMbhaLIne koika sakhIe te rAjakanyAne kayu ke, Avo paNa koika duHkha maTADanAro yu. vAna puruSa pRthvIpara vidyamAna lAge che, // 86 / / smaraM bhramAtkumAreti saMbodhyAryAyugaM paThan / rUpaM kulaM vayaH zIlaM guNAnyasya zuko'bhyadhAt // 87 // anvayaH-bhramAt smaraM kumAra iti saMbodhya AryAyugaM paThan zukaH yasya rUpaM, kulaM, vayaH, zIlaM, guNAn abhyadhAt / / 87 / / arthaH-athavA bhrAMtithI (A) kAmadevane he kumAra! ema saMbodhIne be AyAo kahetAMthakA Azuke jenAM rUpa, kula, vaya tathA || zIla (vigere) guNo kahI saMbhaLAvyA che. // 87 // yugmaM // RECRUCAMECCALAMAUS MONICARRIORAICHOOL Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya caritraM bhASAntara // 57 // sanatkumAralA atha kIrakumArAsi tvaM kumArasya kasya re / tathyaM vada yathA dadyAM hRdyAM tava phalAvalIm // 88 // anvayaH-atha re kIra kumAra ! tvaM kasya kumArasya asi, tathyaM vada ? yathA taba hayAM phala AvalI dadyAM. // 88 / / arthaH-have he zukakumAra ! tuM kayA kumAranI (mAlikIno) che? kharaM bola ? ke jethI tane (9) manohara phalonI zreNi ApuM. // 88 // 57 // iti pRSTaH kare kRtvA kIraH kanyakayA tayA / sa papATha sudhAktAni sUktAnyeva anvayaH-tayA kanyakayA kare kRtvA iti pRSTaH saH kIraH muhuH muhuH sudhAktAni sUktAni eva papATha. / / 89 // arthaH----te rAjakanyAye hAthamA leine erIte pUchelo te zuka vAraMvAra amRtasaravAM uttama kAvyoja bolavA lAgyo. / / 89 / / / tatastirazcAM caitanyacAturI kveti cetanI / kiMcidazcitapaJcaSuH sA vicittA gRhaM gatA // 9 // anvayaH-tataH tirazcAM caitanya cAturI kva ? iti cetanI sA kiMcit aMcita paMceSuH vicittA gRhaM gatA. // 90 // arthaH-pachI tiryaMcone (evI) svAbhAvika huzIyArI kyAthI hoya ? ema vicAratI evI te zRMgArasuMdarI jarAtarA kAmadevanI pUjA | karIne zUnya manathI dhera gai. / / 90 / / na talpe na sakhIjalpe na vane na niketane / na jale na sthale'pyasyA manaH kvacana nirvatam // 91 // anvayaH-asyAH manaH na talpe, na sakhI jalpe, na vane, na niketane, na jale, na sthale, kacana api na nivRtaM. // 11 // PARICARROACAORNA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hA sAnvaya sanatkumAra caritraM bhASAntara // 58 // / / 58 // CRACKACHCHARGER arthaH-teNInu mana, nahI zayyAmA, na sakhIonAM vacanomAM, na bagIcAmAM, na gharamAM, na jalamAM, ke na sthalamAM, ema kyAMyeM paNa goThavA na lAgyu. // 91 // tulitArkacchaviraho viraho'syA hRdi jvalan / dadau nidrApanodAya madanasya dinodayam // 92 // ___ anvayaH-aho ! tulita arka cchaviH asyAH hRdi jvalan virahaH nidrA apanodAya madanasya dina udayaM dadau. // 12 // arthaH-aho ! sUryanI chavInI tulanA karanAro, evo teNInA hRdayamA vaLato virahAgni nidrAnA nAzamATe kAmadevanA diva- | sane udaya ApavA lAgyo. (arthAt teNInA hRdayamA kAmadeva utpanna thayo. ) // 12 // sa kumAraH kva re kIra jalpantIti pratikSaNam / manomanobhavabhavavyAdhimattamadhatta sA // 93 // ___ anvayaH-re kIra! saH kumAraH kva ? iti pratikSaNaM jalpaMtI sA manobhava bhava vyAdhi mattaM manaH adhatta. // 93 / / arthaH-are zuka! te rAjakumAra kyA cha ? epa kSaNe kSaNe bolatI evI te zRMgArasuMdarI kAmadevathI utpanna thayelI pIDAne lIdhe unmatta thayelA manane dhAraNa karavA lAgI. / / 93 / / kramAnnihanutavahizrIvirahastAM vyahastayat / puSpacApadharApasya pratApa iva duHsahaH // 94 // ___ anvayaH--kramAt nihanuta vahi zrIH, puSpa cApa dharApasya duHsahaH pratApaH iva virahaH tAM vyahastayat . / / 54 // arthaH-anukrame agninI zobhAno (paNa) tiraskAra karanAro, tathA kAmadevarUpI rAjAnA sahana na thai zake evA pratApa sarakho / ma Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya sanatkumAra caritraM bhASAntara / ( te rAjakumArano) viraha teNIne bebhAna karavA lAgyo. // 94 // tadaGgeSu himaM sakhyo yadyadartibhide daduH / tattattadUSmaNevAzu patadevApadA(s)padam // 95 // anvayaH-sakhyaH atibhide yat yat himaM tadaMgeSu daduH, tat tat taduSmaNA iva Azu patat ApadaM eva Apat // 15 // artha:-sakhIoe duHkha maTADavA mATe je je ThaMDA padArtho teNInA zarIrapara lagADavA mAMDyA, te te padArtho jAne kAmAnalathI turata | gaLI jaine (teNIne) duHkharUpaja thavA lAgyA. // 95 // amAnmanye madaGgeSu vyApa tApo'khilaM jagat / uSNAH kimanyathA cndrjljnmdlsrjH|| 96 // nizeza tvaM nizAhIno dIno bhavasi ttkthm| viyuktAndahasi syurvA narAH sahajaniSThurAH // 97 // jale kumudinIpremNA prAptamAdAya pANinA / dalayadhvaM vidhuM sakhyaH sAkSAnmattApakAriNam // 98 // jAnAnApi viyogArtiM padminIzasya padmini / kiM mAM dahasi hA kaSTaM striyo'pi strISu niSkRpAH // 99 // / sakhyaH sphuTati meM vakSaH sAdhu sphuTatu vA javAt / sa kumAraH smarAkAraH prekSyate yadi hRdgataH // 200 ityAdi baha jalpantI patantI mUrchayA muhaH / sudato rudatIbhiH sA vayasyAbhiralokyata // 1 // anvayaH-manye, madaMgeSu amAna tApaH akhilaM jagat vyApa, anyathA caMdra jalajanma dala sajaH uSNAH kiM ? / / 96 // (he) PICNEXCRIGRICRACKERA Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 6 // // 60 // PALACE HOT*6*XANSERCA nizeza! tvaM nizA hInaH dInaH bhavasi, tat viyuktAn kathaM dahasi ? vA narAH sahaja niSThurAH syuH, // 97 // (he) sakhyaH ! kumudinI premNA jale prApta, mattApa kAriNaM vidhuM pANinA AdAya sAkSAt dalayadhvaM ? // 98 // (he) pachini ! padminI Izasya viyoga ati jAnAnA api mAM kiM dahasi ? hA ! kaSTaM ! striyaH api strISu niSkRpAH, 99 / / (he ) sakhyaH ! me vakSaH sphuTati, vA javAt sphuTatu sAdhu, yadi hRdgataH smara AkAraH saH kumAraH prekSyate. // 200 // ityAdi bahu jalpaMtI, mUrchayA muhuH pataMtI, sudatI sA rudatIbhiH vayasyAbhiH alokyata. // 1 / / paTbhiH kulakaM // arthaH-(he sakhIo!) hu~ ema mAnu chu ke, mArA zarIramAM na samAvAthI tApa samasta jagatamA phelAyo che, nahItara caMdra, tathA kamalapatronI mALAo (mane ) uSNa kema lAge? // 96 / / he caMdra! tuM (paNa) rAtrinA viyogathI jyAre jhAMkho thAya che, to pachI viyogIone zA mATe bALe che ? athavA puruSo svabhAvathIja kaThora manavALA hoya che. // 27 // he sakhIo! kumudinInA premathI jalamAM AvelA, ane mane saMtApa upajAvanArA (A) caMdrane hAthamAM pakaDIne mArI najara AgaLa toDI nAkho ? // 98 // he kamalinI ? (tArA) svAmI evA sUryanA viyoganI pIDAne jANyA chatAM paNa (tuM) mane zA mATe bALyA kare che ? arere! strIo paNa strIo pratye (IAthI) nirdaya thai bese che. // 19 // he sakhIo! mAru hRdaya phATI jAya che, athavA mArA hRdayarmA rahelA ane kA. madevasarakhA AkAravALA te kumAra jo dekhAi jatA hoya, to mAruM te hRdaya paNa turataja phATI jAya to sArUM, // 200 // ema ghaNu ghaNuM bolatI, mUrchAbaDe vAraMvAra paDatI ane kheda pAmatI te zRMgArasuMdarIne teNInI raDatI sakhIoe joi. // 6 // padbhiH kulakaM // SARKARISHABHAHR Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra | re kIra kva kumAro mAM muktvA yAtyanumIyatAm // iti nidrAlayAnteSu sA svapnAnalapanmuhuH // 2 // || sAnvaya caritraM ___ anvayaH-re kIra! mAM muktvA kumAraH kva yAti? anumIyatAM ? iti nidrA laya aMteSu sA muhuH svapnAn alapat. // 2 // bhASAntara arthaH-are zuka! mane choDIne (te ) kumAra kyAM jAya che ? ( tenu tuM ) anumAna kara? ema nidrAnI aMdara te vAraMvAra svapnone bolavA lAgI // 2 // tIvratApabhRtastasyA vayasyAH paritaH sthitaaH| aauradhArayandhArAyantraputrIcayazriyam // 3 // anvayaH-paritaH sthitAH, tIvra tApa bhRtaH tasyAH sakhyaH ajhaiH dhArA yaMtra putrI caya zriyaM adhArayan / 3 // artha:-AsapAsa beThelI, tathA atyaMta khedane dhAraNa karatI evI teNInI sakhIo AMsUovaDe phuArAnI putalIonA samUhanI zobhAne dhAraNa karavA lAgI. // 3 // athedaM medinIzena matvA diSTaiH pure caraiH / avagantuM kumAraM taM vyaloki zukavikrayI // 4 // ___ anvayaH-atha idaM matvA medinI Izena diSTaiH caraiH taM kumAraM avagaMtuM zuka vikrayI pure vyaloki. // 4 // arthaH-pachI A hakIkata jANIne rAjAe hukama karelA bAtamIdAro te kumArane oLakhavAmATe te zukane vecanArA mANasanI na& garamAM zodha karavA lAgyA. // 4 // ciraM nirIkSyamANo'pi kvApi prApi narairna saH / zuddhadharmopadeSTeva dUrabhavyaiH zarIribhiH // 5 // KAKARKIRANCARRIER Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya sanatkumAra caritraM bhASAntara / / 62 // anvayaH-dara bhavyaiH zarIrimiH zuddha dharma upadeSTA iva, naraiH ciraM nirIkSyamANaH api saH ka api na prApi. // 5 // arthaH-darabhavI mANaso nirmala dharmano upadeza karanArA (gurune) jema na meLavI zake, tema te mANasoe ghaNA kALasudhI zodhyA chatAM paNa te o tene kyAMya paNa meLavI zakyA nahI. // 5 // sadyaH kvacidanAsAdya rasAvibhurasAvimam / samArabdha kumArasya labdhaye'sya svayaMvaram // 6 // anvayaH-asau rasAvibhuH imaM kacit anAsAtha asya kumArasya sadyaH labdhaye svayaMvaraM samArabdha. // 6 // arthaH-pachI te rAjAe tene kyAyeM paNa na meLavabAthI, te kumArane turata meLavavAmATe svayaMvaramaMDapano prAraMbha karyo che. // 6 // sadyo vimucya kaumArya ye rAjyaM bhejire nRpAH / guNodArAH kumArAzca ye tAnbhUpo'yamAhvayat // 7 // ___ anvayaH-kaumArya vimucya ye nRpAH sadyaH rAjyaM bhejire, ca ye guNa udArAH kumArAH tAn ayaM bhRpaH Aiyat // 7 // arthaH-kumArapaNu choDIne je rAjAo tAjetaramA rAjagAdI pAmyA che, tathA uttama guNovALA jeo (haju) kumAraavasthAmA che, teone A rAjAe bolAvyA che. // 7 // tanayo nayasArasya mantriNaH sAgarAbhidhaH / tvAmAhvAtumahaM nAtha prahitastvapituH puram // 8 // anvayaH-he nAtha ! namasArasya maMtriNaH sAgarAbhidhaH ahaM tanayaH, tvAM AhAtuM tvatiH puraM prahitaH // 8 // SABSE For Private & Personal use only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 63 // 1505 artha :- he svAmI ! nayasAranAmanA maMtrino huM sAgaranAme putra chu, tamone bolAvavAmATe (mane) tamArA pitAnA nagaramAM mokalyo che. AjJAto'si kRti rAjJA tvajayotkarSaharSiNA / tadvAsantIM purImetumurIkurutarAM tvarA // 9 // anvayaH - he kRtin ! tvat jaya utkarSa harSiNA rAjJA AjJAtaH asi, tat vAsaMtIM purIM etuM tvarAM urarI kurutarAM 1 // 9 // artha :- he catura kumAra ! tamArA jayanI unnatithI harSita thayelA rAjAe ( tamArA pitAe ) AjJA ApI che, mATe (te) vAsaMtI nAmanI nagarImA AvavA mATe (tamo) utAvaLa karo ? / / 9 / / na tatrAyAmi vAmAkSyA tayAnyasminvRte yataH / mamAbhibhava eva syAdidaM vadati bhRpaje // 10 // sajaga vIravarya vaM varya eva tayA yataH / tvayi dRSTe mamAdyAbhRdudyAnamadanabhramaH // 11 // yugmaM // anvayaH -- tatra na AyAmi, yataH tayA vAmAkSyA anyasmin vRte mama abhibhavaH eva syAt idaM bhUpaje vadati // 10 // sa jagau (he) vIravarya ! tayA tvaM varyaH eva yataH tvayi dRSTe adya mama udyAna bhadana bhramaH abhUt. // / 11 // yugmaM // artha:- (huM) tyAM nahI Arbu, kemake te rAjakanyA jo bIjA barane bare, to mAruM apamAnaja thAya, erIte te sanatkumAre kahevAthI, // 10 // te maMtriputre kahAM ke, he parAkramazAlI kumAra ! te rAjakanyA tamoneja varase, kemake tamone jovAthI Aje mane (paNa) te bagIcAmA rahelA kAmadevanoja bhrama utpanna thayo che. // / 11 // yugmaM // kara sAnvaya bhASAntara // 63 // Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 sAnvaya caritraM bhASAntara 5 // 64 // sanatkumAra |6IyUpaM vihAya tvAM kanyA sAnyaM vRNoti cet / tatkA tava parAbhRtistayA kimaguNajJayA // 12 // anvayaH-IdRgarUpaM tvAM vihAya sA kanyA cet anyaM vRNoti, tat tava kA parAbhUtiH1 aguNajJayA taya kiM? // 12 // arthaH-AvA (manohara ) rUpavALA tamone choDIne te rAjakanyA jo bIjAne vare, to temAM tamAru zuM apamAna thavAnu hatuM ? // 64 // 5 kemake guNone nahI jANanArI evI te rAjakanyAthI (tamone) zeM lAbha yavAno hato? / / 12 / / ityAdhuktibharaiH svasya darzayanmantriputratAm / kumAraM sAgaraH kIrtisAgaraM nagare'nayat // 13 // anvayaH--ityAdi uktibharaiH svasya maMtriputratA darzayan sAgaraH kIrti sAgaraM kumAra nagare anayat . // 13 // artha:-ityAdika vacanonA samUhothI potAnuM maMtriputrapaNuM dekhADato te sAgara kIrtinA mahAsAgarasarakhA te sanatkumArane (potAnA ) nagaramA lai gayo. // 13 // vAsantIvAsavenAtha saMmukhaM samupeyuSA / kRtasatkRtinAsthApi sa dhAmani sadhAmani // 14 // anvayaH-atha saMmukha samupeyuSA vAsaMtI vAsavena kRta satkRtinA saH sadhAmani dhAmani asthApi. // 14 // arthaH pachI sanmukha AvelA evA te vAsaMtInagarInA rAjAe satkArapUrvaka te sanatkumArane tejasvI (umadA) makAnamA utAro Apyo. yairyabhAli prabhAliptanabhAstatra sa bhUpabhUH / vRthAnyavIrAgamanaM te narA meniretarAm // 15 // ROCACIRCRACHAR +5 +5+4+4+4+5+ Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsupUjya caritraM / / 65 / / anvayaH - yaiH tatra prabhA lina namAH saH bhUpabhUH nyamAli, te narAH anya vIra AgamanaM vRthA meniretarAM / / 15 / / arthaH--je mANasoe tyAM kAMtivaDe AkAzane (paNa ) tejasvI karanArA evA te rAjakumArane joyo, te mANaso (tyAM) bIjA zUravIra vIronA Agamanane nakAmuM mAnavA lAgyA // 15 // tadA zRGgArasundarye cAravaryairupAgataH / kumAraH so'yamAcakhye vyAcakhye ca guNe guNe // 16 // anvayaH - tadA cAravaryaiH saH ayaM upAgataH kumAraH zRMgArasuMdaryai Acakhye ca guNe guNe vyAcarUye // 16 // artha :- (vaLI ) te vakhate guptacaroe te A AvelA kumAratuM vRttAMta zRMgArasuMdarIne kahI saMbhaLAcyaM tathA tenA dareke dareka guNonI prazaMsA karI // 16 // atha pRthvIzaputrI sA praiSayaJccampikAM sakhIm / jJAtuM vRttAni vIrANAM sarveSAM zarvarImukhe // 17 // anvayaH - atha sA pRthvIza putrI sarveSAM vIrANAM vRttAni jJAtuM zarvarI mukhe caMpikAM sakhIM preSayat // 17 // arthaH- pachI te rAjakumArIe te sabaLA zUravIronAM AcaraNo jANavAmATe saMdhyA kALe ( potAnI ) caMpikAnAmanI sakhIne (teonA utArA omAM ) mokalI. / / 17 / / sA yAvA yAminIyAmayamale samupeyuSI / suptAkhilasakhIlokAM prAha bhRpasutAM prati // 18 // anvayaH - sA yAtvA yAminI yAma yamale samupeyuSI supta akhila sakhI lokAM bhUpa sutAM prati prAha // 18 // 69 sAnvaya bhASAntara / / 65 / / Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ snaamaar| kAsupUjya caritraM __ arthaH-te(tyA) jai ve pahora rAtri gayAbAda pAchI AvIne (bIjI) saghaLI sakhIo nidrAvaza hote chate rAjakumArIne kahe-15 sAnvaya vA lAgI ke, // 18 // bhASAntara bhuupprhitstkaardhaarinaariishtaanvitaa| nyabhAlayaM bhujabhRtaH samastAnapi tAnaham // 19 // anvayaH-bhUpa prahita satkAra dhAri nArI zata anvitA ahaM samastAn api bhujabhRtaH nyabhAlayaM / / 19 // // 66 // arthaH--rAjAe mokalelA (tAMbUla Adika ) satkAranA padArthone upADanArI ekaso strIonI sAthe jaine meM te sarve rAjakumAronI parIkSA karI ke. // 19 // kandarpahastazastrISu strISu tAsu gatAsvamI / vividhAM vidadhurvIrA vikRtiM kRtitAkRte // 20 // ____ anvayaH-kaMdarpa hasta zastrISu tAsu strISu gatAsu amI vIrAH kRtitAkRte vividhAM vikRti vidadhuH. // 20 // arthaH kAmadevanI kaTArIsarakhI evI te svIo tyAM gaye chate te zaracIro kAmaceSTAmATe nAnA prakAranA vikArone dhAraNa karavA lAgyA. kalAkalAparuciraH surocilocnpriyH| kazcidAtmani bhUpenduH pitAmakalayat // 21 // ___ anvayaH-kalA kalApa ruciraH, surociH, locana priyaH kazcit bhUpeMduH Atmani piDgatAM akalaMkayat. // 21 // artha:-kalAonA samUhathI manohara, uttama kAMtivALo, tathA AMkhone AnaMda ApanAro, evo koika rAjA potAmAM laMpaTapaNAnuM kalaMka dhAraNa karato hato. // 21 // | Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanamA kAsupUjya caritraM sAnvaya bhApAntara / / 67 // AMARCRACREATEL kalAnAM paTalaM rUpaM guNAnAM ca gaNaM paraH / madenAdUSayanmadyabinduneva payoghaTIm // 22 // anvayaH-paraH kalAnAM paTalaM, rUpaM, ca guNAnAM gaNaM, madya biMdunA payaH ghaTI iva madena aSayat. / / 22 // artha:---(vaLI) bIjo ( koika rAjakumAra potAnI ) kalAonA samUhane, rUpane, ane guNonA samUhane, madyanA biMduthI jema dUdha-10 nA ghaDAne, tema madavaDe dUSita karato hato. // 22 // kIrtiM kalAdhunIdhItAM guNasyUtAM paTImiva / vyadhAnmitrakrudhA kazcid dhUmyayeva malImasAm // 23 // __ anvayaH-kazcit kalA dhunI dhaurtA, guNa syUtAM paTIM iva kIrti dhUmyayA iva mitra krudhA malimasA vyadhAt. / / 23 / / 8 arthaH- (vaLI) koika rAjakumAra to kalAorUpI nadImA dhoelI, tathA guNovaDe (dorAvaDe) sIvelI sADI sarakhI (potAnI) kIrtine dhRmADAsarakhA mitraparanA krodhavaDe malIna karato hato. / / 23 / / kimapyajalpanhRdyAGgaH ko'pi stabdhatvanizcalaH / avijJa eva vijJAto mayA grAvapumAniva // 24 // anvayaH-hRdya aMgaH kaH api ki api ajalpana stabdhatva nizcalaH mayA grAva pumAn iva avijJa eva vijJAtaH // 24 // arthaH-manohara zarIravALo koika to kaI paNa bolyAvinA stabdhapaNAthI nizcala thayelo hato, ane meM to tene pattharanAM putaLA sarakho mukhaja jANyo. // 24 // da iti tAbhiH samaM rAjalokamAlokamAnayA / prathayantyA yathAvasthaM mithastatkIrtikIrtanam // 25 // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara vAsupUjya 18 zrUyate yadyazaH zIlakularUpakalAmayam / saudhaM sanatkumArasya tasya sotkaNThamAgatam // 26 // yugmam // 2 caritraM anvayaH-iti tAbhiH samaM rAjalokaM AlokamAnayA, yathAvasthaM tatkIrti kIrtanaM prathayaMtyA, // 25 // zIla kula rUpa kalo mayaM yadyazaH zrUyate, tasya sanatkumArasya saudhaM sotkaMThaM AgataM / / 26 // yugmaM / / // 68 // arthaH-e rIte te strIonI sAthe rAjakumArone jotI, tathA yogyatA mujaba neonI kIrtinI prazaMsA karatI, // 25 // zIla, kula, rUpa, tathA kalAthI yukta thayelo jeno yaza saMbhaLAyache, evA te sanatkumAranA mehelamA hu~ utkaMThAsahita AvI. ||26||yugm| madhyedhAma vayaM yAmastanmukhAlokanonmukhAH / yAvattAvanmahendreNApyanucchiSTaM vahanmahaH // 27 // sa kumAraH kalAvadbhirbhUribhirbhUSitAntikaH / nyabhAlyata sabhAvartI cakravartI zubhAtmanAm // 28 // yugmaM. ___ anvayaH-tat mukha Alokana unmukhAH vayaM yAvat madhye dhAma yAmaH, tAvat mahendreNa api anucchiSTaM mahaH vahan, // 27 // bhUribhiH kalAvadbhiH bhUSita aMtikaH, zubha AtmanAM cakravartI saH kumAraH nyabhAlyata / / 28 / / yugmaM // 31 arthaH-te rAjakumArarnu mukha jovAne utkaMThita thayelI evI amo jyAre tenA mehelamA pahoMcI, tyAre indre paNa nahI bhogavelA tejane dhAraNa karato, // 27 // ane ghaNA kalAvAna manuSyobaDe zobhAyukta thayelA najIkanA bhAgavALo, tathA sajanomAM cakravarti / sarakho te sanatkumAra amArA jovAmAM Avyo. // 28 // yugmaM // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara lolamaulitayA caJcaccUDAmaNimarIcibhiH / ArAtrikamivAtanvankavInAM kAvyasaMpadaH // 29 // cAlayannaGgulI raGgannakhAMzuvitatAMzukAm / vAggeyakAriNAM gIteH patAkAmiva kalpayan // 30 // camatkArakarAnevaM sa gRhNanguNinAM guNAn / camatkArakaraM dAnaM dadAno'nRNatAM yayau // 31 // tribhirvizeSakam ___ anvayaH-lola maulitayA caMcava cUDAmaNi marIcibhiH kavInAM kAvya saMpadaH ArAtrika Atanvan iva, // 29 // vAg geyakAriNAM gIte: raMgat nakha aMzu vitata aMzukAM patAkAM kalpayana iva, aMgulI cAlayan / / 30 / / evaM guNinAM camatkAra karAn guNAn gRhNan saH camatkArakaraM dAnaM dadAnaH anRNatAM yayau // 31 // tribhirvizeSakaM / / | arthaH-mastaka dhuNAvavAthI caLakatA mukuTanA kiraNobaDe kavionI kAvyacamatkRtinI jANe AratI utArato, // 29 // gavai. yAonA saMgItanI caLakatA nakhonA kiraNorUpI vistIrNa kapaDAvALI jANe patAkA uDADato hoya nahIM! tema AMgaLI halAvato, // 30 // tathA e rIte guNatAnonA camatkArI guNone grahaNa karato evo te sanatkumAra ( teone ) Azcarya kAraka dAna Apato thako karajamukta thato hato. // 31 // tribhirvizeSakaM / / mudhAkRtasudhAvRSTyA dRSTayA prItiprasannayA / tadA sevakatAtApaM sevakAnAM lulopa sH|| 32 // anvaya:-saH tadA mudhAkRta sudhA vRSTayA, prIti prasannayA dRSTayA sevakAnAM sevakatA tApaM lulopa. // 32 // KOSTOLASHICHARD2967 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TU sAnvaya caritraM bhASAntara / / 70 // // 70 // arthaH-te kumAra te vakhate caMdramAMthI jharatI amRtavRSTisarakhI, tathA premathI prasanna thayelI dRSTivaDe nokaronI nokarInA khedane dUra karato hato. // 32 // tadA kumAraH kutukI yatra yatra dRzaM dado / vijJAnaM darzayAmAsa svaM svaM vaijJAnikaH sa saH // 33 // anvayaH-tadA kutukI kumAraH yatra yatra dRzaM dadau, saH saH vaijJAnikaH svaM svaM vijJAnaM darzayAmAsa. // 33 // artha:-( vaLI) te vakhate te kutuhalI kumAra jenApara ( potAnI ) dRSTi karato hato, te te vijJAnI potapotAnuM vijJAna dekhADato hato. // 33 // nRpaputri kSaNe tatra citravidyAvizAradaH / ko'pi citrapaTaM pANI kumArasya samArpayat // 34 // anvayaH-(he) nRpaputri ! tatra kSaNe citra vidyA vizAradaH kaH api kumArasya pANI citrapaTaM samArpayat / / 34 // arthaH he rAjaputri! te sabhaye citrakalAmA kuzala evA koika (citrakAre) te rAjakumAranA hAthamAM (eka) citrapaTa Apyu. // 34 // taM vokSya vismito'pRcchannRpabhUlipikAriNam / citrasaMvAdinI tasyA rUpazrIrasti vA na vaa||35|| ___ anvayaH-taM vIkSya vismitaH nRpabhUH lipi kAriNaM apRcchat, tasyAH rUpa zrIH citra saMvAdinI asti vA na vA. // 35 // arthaH-te citra joine Azcarya pAmelA te rAjakumAre te citArAne pUchayu ke, te kanyAnA rUpanI zobhA A citramA citaryA mujaba che, ke nahI? // 35 // 154 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIT sntkumaar|| sa jagAda kva saMvAdastasyAzcitreNa vartatAm / zakyA racayituM kena citre candrasya candrikA // 36 // . || sAnvaya caritraM anvayaH-saH jagAda, citreNa tasyAH saMvAdaH ka vartatAM ? caMdrasya caMdrikA citre kena racayituM zakyA ? // 36 // bhASAntara bharthaH--(tyAre) te citrakAra bolyo ke, citramA teNInI tulanA kyAthI AvI zake ? ( kAraNa ke) caMdranI cAMdanIne citrapA 1.71 // koNa cItarI zake ? // 36 // dRglIlAdyujjhitaM vAstu citrakarma tayA samam / yasyA dRzyArdhadehatvAtpratibimbe'pi nopamA / / 37 // anvayaH-dRg lIlA Adi ujjhitaM citra karma tayA samaM kva astu ? yasyAH dRzya ardha dehatvAt matibiMbe upamA api na arthaH-AMkhonA vilAsaAdika vinAnuM citrakArya teNInI barobarI kyAthI karI zake ? vaLI jeNInuM phakta adhuM zarIraja jovAmA AvavAthI citramA teNInI upamA maNa na AvI zake. // 37 // nedRzI kvApi kAntAsti kumAra trijagatyapi / vizvarUpANi naH pANivatIni lipizAstrataH // 38 // anvayaH-(he) kumAra ! idRzI kAMtA trijagati api kva api na asti, lipi zAstrataH vizvarUpANi naH pANi vartIni. 38 // arthaH -(vaLI) he kumAra : AdhI strI traNe jagatamA kyAMya paNa nathI, citrazAstranA jJAnathI jagatanAM sarva svarUpo amArI to hathelImAMja ramyA kare che. / / 38 / / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 72 // HARACTICKAGAR ityAkarNya ciraM citre pazyan kAmapi tAmayam / kumAraH kAmabANAta iva maulimakampayat // 39 // anvayaH-iti AkarNya ayaM kumAraH citre dA kA api ciraM pazyan kAma pANa ArtaH iva mauliM apayat // 39 / / arthaH-ema sAMbhaLIne te sanatkumAra citramA citrelI te koika strIne ghaNA kALasudhI joi rahyo, ane jANe kAmadevanA bANathI pIDita thayo hoya nahI ! tema (potArnu ) mastaka kaMpAvavA lAgyo, / / 39 / / kSaNaM kSabhitamAtmAnamatha saMyamya dhIradhIH / citraM saMvRtya citrajJaM kumAraH saccakAra tam // 40 // anvayaH-atha kSubhitaM AtmAnaM kSaNaM saMyamya dhIradhIH kumAraH citra saMvRtya taM citrajJa saccakAra. // 40 // arthaH-pachI (kAmathI) vyAkula thayelA potAnA AtmAne kSaNavArasudhI kAbumA rAkhIne dhairyayukta buddhivALA te sanatkumAre (te) citrane vIMTI melIne te citrakArano satkAra karyo. // 40 // asmAsu pratihAroktividitAsu tataH kRtii| sa nyayukta sitaM harSasmitasaMharSilocanam // 41 // __ anvayaH-tataH saH kRtI pratihAra ukti viditAm asmAsu sitaM harSa smita saMharSi locanaM nyayukta. // 41 // arthaH-pachI te catura kumAre chaDIdAranA bacanathI jaNAyelI evI je amo, tenAtarapha nirmala tathA harSa ane hAsyathI praphullita | thayelI (potAnI) dRSTi joDI. / / 41 / / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 73 // sntkumaar| so'smAbhirmAlyakarpUracandanAApaDhaukitam / jagrAha bahumAnena goraM svaguNavRndavat // 42 // caritraM anvayaH-saH asmAbhiH upaDhaukitaM gauraM mAlya kapUra caMdana Adi kha guNa vRMdavat bahu mAnena jagrAha. / / 42 // arthaH-(pachI) te rAjakumAre amoe bheTa gharelAM nirmala puSpo, barAsa, tathA caMdanaAdikane potAnA guNonA samUhanIpeThe ghaNA mAnapUrvaka svIkAyAM // 42 // dApiteSu niviSTAbhirviSTareSUcitaM tataH / cakAra ciramAlApaM sahAsmAbhirmahAzayaH // 43 // ___ anvayaH-tataH mahAzayaH dApiteSu viSTareSu niviSTAbhiH asmAbhiH saha ciraM ucitaM AlApaM cakAra. // 43 // arthaH-pachI te mahAzaye apAvelA Asanopara beThelI evI je amo, teonI sAthe ghaNA vakhatamudhI yogya vAtacita karI. // 43 // asti zRGgArasundaryAH krIDAkIro vizAradaH / tvatsabhocitta eveti vijJapto'sau mayA tadA // 44 // ___ anvayaH-zRMgArasuMdaryAH vizAradaH krIDA kIraH asti, tvatsabhA ucitaH eva, iti tadA mayA asau vijJaptaH // 45 // arthaH-zaMgArasuMdarI pAse ( eka ) krIDA karavAno vidvAn zuka che, ane (te) ApanI sabhAneja lAyaka che, ema te vakhate meM te rAjakumArane jaNAvyu. / / 44 // pazrAnmukto mayApyasti dattahRtkautukaH zukaH / ityukte'tha kumAreNa kazcittasya caro cago // 45 // 4%AMGARORECAPAC-% Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 74 / / anvayaH - atha mayA api datta hRt kautukaH zukraH pazcAt muktaH asti iti kumAreNa ukte tasya kazcit caraH jagau // 45 // artha :-- baLI huM paNa manamA Azcarya upajAvanArA evA zukane (mArA mehelamAM) pAchaLa mukI Adhyo chu, ema te kumAre kahevAthI tenA koika bAtamIdAre kahAM ke, / / 45 / / kIrazcauraiH sa mANikyapaMjareNa samaM hRtaH / iti zrutivazAtkiMciccintArta iva sa sthitaH // 46 // anvayaH - sa kIraH caurai : mANikya piMjareNa samaM hRtaH, iti zruti vazAt saH kiMcit citArtaH iva sthitaH // 46 // artha:- te zukane to coro (tenA) mANikyana pIMjarAMsahita corI gayA che, ema sAMbhaLavAthI te rAjakumAra kaMika ciMtAtura thai rahyo. kalazIbhavati vyomamaNDapasyendumaNDale / asmAnsatkRtya kartavyapravINaH prAhiNottataH // 47 // anvayaH -- tataH indu maMDale vyoma maMDapasya kalazIbhavati, kartavya pravINaH asmAn satkRtya mAhiNot. // 47 // arthaH-pachI caMdranuM maMDala AkAzarUpI maMDapanA kalazarUpa hote chate ( arthAt madhyarAtrie ) kAryamA tatpara thayelA te sanatkumAre amAro satkAra karIne amone rajA ApI. // 47 // IdRksanatkumAraH zrIkelizailo jayatyayam / jagattrayacamatkArihAricAritrabhAjanam // 48 // anvayaH - zrI keli zailaH, jagat traya camatkAri hAri cAritrabhAjanaM IdRk ayaM sanatkumAraH jayati. // 48 // artha :- lakSmIne krIDA karavAnA parvatasarakho, tathA traNe jagatane Azcarya karanAraM manohara AcaraNanA bhAjana sarakho, evo A sAnvaya bhASAntara // 74 // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya OSTEOPO bhASAntara sanatkumAraTa sanatkumAra jayavaMto varte che. / / 48 // caritraM kvAste sanatkumAraH kiM mAmadyApi na bhASate / na pAThayati sUktAni na phalAni prayacchati // 49 // | ___ anvayaH-sanatkumAraH kva Aste ? adya api mAM kina bhASate ? mUktAni na pAThayati ? phalAni na prayacchati // 49 // arthaH-(te) sanatkumAra kyA che ? haju paNa mane kema (te) bolAvatA nathI ? uttama kAvyo kema bhaNAvatA nathI tathA phalo kema ApatA nathI? // 49 / / tAM zrutvA campikAvAcaM taditthaM bhASake zuke / AcacakSe vilakSedaM vacaH zRGgArasundarI // 50 // ___anvayaH-tAM caMpikA vAcaM zrutvA, tat itthaM zuke bhASake, vilakSA zrRMgAra suMdarI idaM vacaH AcacakSe. // 50 // arthaH-tevI rItanI caMpikAnI vANI sAMbhaLIne, tathA AvI rItanA te zukanAM vacanathI, vilakhI paDelI te zRMgArasuMdarI AQ vacana bolavA lAgI ke, / / 50 // sakhi yatrAnuraktaM me manastAvatsa eva sH| ityadhIrasya kIrasya vAcA nizcIyate mayA // 51 // anvayaH-(he) sakhi ! yatra me manaH anuraktaM, saH tAvat saH eva, iti adhIrasya kIrasya vAcA mayA nizcIyate. // 51 // arthaH-he sakhi ! jenAmAM mAru mana anuraka thayelaM che, te to teja sanatkumAra che, ema A utsuka thayelA zukanI vANIthI meM 3 nizcaya karyo che. // 51 // CRIKAAKAKAR R OSIS Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara / / 76 // // 2 // CACANCERACHA kiM tu kAntAmasau kAMciccitre yadvIkSya cukssubhe| manaH sapatnobhItaM me tena saMprati kampate // 52 // anvayaH-kiMtu citre kAMcit kAMtAM vIkSya yat asau cukSubhe, tena sapatnI bhItaM me manaH saMprati kaMpate. // 52 // arthaH-paraMtu citramA koika strIne joine je te kSobha pAmyA, tethI zokathI Darelu mAru hRdaya hAlamA kaMpI uThathu che / / 52 // asAvapIdRzazcettatkamanyaM manyase varam / svayaMvarotsavAdarvAgmRtyurityucito mama // 53 // anvayaH-asau api cet IdRzaH, tat anya kaM varaM manyase ? iti svayaMvara utsavAt arvA mama mRtyuH ucitaH // 53 // arthaH-(he hRdaya ! ) A sanatkumAra paNa jo AvA hoya, to bIjA kayA varano tuM svIkAra karIza ? mATe (A) svayaMbaranI pehelAMja mAre maraNa pAmavu ucita che. // 53 // itthamuktvA saniHzvAsaM zayanIye laloTha sA / campikApi ciraM bhrAntizrAntAzeta smiiptH|| 54 // anvayaH-itthaM saniHzvAsaM uktvA sA zayanIye luloTha, caMpikA api ciraM bhrAMti zrAMtA samIpataH azeta. // 54 / / arthaH-ema niHzvAsasahita bolIne te zRMgArasuMdarI bIchAnApara loTavA lAgI. ane caMpikA paNa ghaNo vakhata pharavAthI thAkIne teNInI pAseja sUi gai. // 54 / / citrastrIvRttaduHkhaughasaMghaTTAkulamAnasA / tadA bahuphalaM mRtyuM jAnatI jIvitavyataH // 55 // THARASHTRA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 77 // sntkumaar|| nidrAparaM parIvAraM matvA sattvAvalambinI / zanaiH zanaiH samutthAya kAyavyayamanorathA // 56 // caritraM | tatraiva kelidolAyAH kaTake nRpabAlikA // pAzavatkaNThabandhAya svaM babandhottarIyakam // 57 // ___ anvayaH-citra strI vRtta duHkha odha saMghaTTa Akula mAnasA, tadA jIvitavyataH mRtyu bahu phalaM jAnatI, // 55 // parIvAraM // 77 // nidrA paraM matvA, sattva avalaMbinI, kAya vyaya manorathA zanaiH zanaiH samutthAya, // 56 // nRpa bAlikA tatra evaM keli dolAyAH kaTake kaMTha baMdhAya pAzavat svaM uttarIyakaM babaMdha. // 57 // trimivizeSakaM // artha:-citramA rahelI strInA vRttAMtathI (thayelA) duHkhanA mamUhanA sparzathI vyAkula manavALI, tathA te vakhate jIvavA karatA mRtyune vadhAre lAbhadAyaka jANatI, // 55 // ane parIvArane nidrAvaza thayelo jANIne, himmata dhAraNa karatI, tathA zarIrano vinAza karavAnI icchAvALI, dhIme dhIme uThIne, // 56 // te rAjakumArIe tyAMja krIDA karavAnAM hAMDoLAnA kaDAMmAM gaLe phAMso khAvAmATe pAsalAnIpeThe potAnI sADIne bAMdhI. // 57 // tribhirvizeSakaM / / naivehAbhUdbhave cenme kAnto janmAntare'pi tat / madekAsaktacitto'stu tadekAsaktacetasaH // 58 // ___ anvayaH-cet iha bhave me kAMta: na abhUt, tat janma aMtare api tat eka Asakta cetasaH mat eka Asakta ciastu. // 58 // artha:-jo A bhavamA mArA te svAmI na thayA to janmAMtaramA paNa temAMja eka Asakta manavALI evI je huM, tenA, mArAmAMja 15. eka Asakta manavAlA te svAmI yajo? // 58 // OMRA%A9ARSHAN Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 78 // / / 78 // idaM nigadya sadyo'tha kaNThaM pAze'kSipacca saa| bAle mA meti cAsIgIcchinnaH pAzaH papAta ca // 59 // ___ anvayaH-idaM nigadya atha mA sadyaH kaMTha pAze akSipat, ca (he) bAle ! mA mA, iti gIH AsIt, ca chinnaH pAzaH papAta. arthaH- ema kahIne pachI teNIe turata (potAno) kaMTha pAsalAmA nAsyo, (evAmAM ) he bAle ! "mA mA" evI vANI yai, tathA kapAi gayelo pAsalo (nIce) paDI gayo. // 59 // campikA tu tadA muktanidrA tadrabhasAda bhRzam / karSantI pAzataH kaNThamAlokata kumArikAm // 6 // ___ anvayaH-tadA bhRzaM tad rabhasAt caMpikA tu muktanidrA, pAzataH kaMThaM karatI kumArikAM Alokata. / / 60 // arthaH-te samaye (thayelA) ghaNA khaLabhaLATathI caMpikA to jAgI gai, ane pAsamAMthI (potAnA) kaMThane kheMcI kahADatI rAjakumArIne teNIe dIThI. / / 60 / / tataH kimidamityasyai pRcchantyai saMbhramaspRze / AcakSata camatkAri kubhArI caritaM nijam // 61 // ___ anvayaH-tataH idaM ki? iti pRcchatyai saMbhramaspRze asyai kumArI nija camatkAri caritaM AcakSata. // 61 // arthaH-pachI A ? ema pUchatI, tathA zaMkAmAM paDelI evI te caMpikAne zRMgArasuMdarIe potArnu Azcaryajanaka AcaraNa kahI saMbhaLAvyu. kimetatpatitaM kSamAyAmityutthAyAtha campikA / kareNAdAya pazyantI dRSyantIdamuvAca sA // 2 // CXCCCCRACTIVE Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara / / 79 / / // 79 // KACCORNORICA anvayaH-atha etat kSmAyo ki patitaM ? iti utthAya sA caMpikA kareNa AdAya pazyaMtI dRSyaMtI idaM uvAca // 62 // arthaH-pachI A jamInapara zuM paDayuM che? ema kahI uThIne te caMpikAe hAthamA lei jotAthakA, tathA AnaMda pAmAthako ema kathu ke, devi devi sa evAyaM vAmAcitrapaTaH sphuttH| diSTayA ca vardhase devi yattvamevAtra citragA // 63 // __anvayaH-(he) devi! devi! sa eva vAmA citra paTaH ayaM sphuTaH, ca (he) devi ! diSTyA vardhase, yat atra vaM eva citragA. artha:-he devi ! devi! teja svInA citranI chavI A khullI ( ahIM) paDI che, vaLI he devi ! huM tane uttama vadhAmaNI ApuM huM ke, A citramA tArIja chabI citrelI che. // 63 // sanatkumAraM tvayyevAsaktaM kathayituM punaH / citrasthitA tvamevAtra kathamArtAsi kathyatAm // 64 // anvayaH-punaH sanatkumAraM tvayi eva AsaktaM kathayituM tvaM eva atra citra sthitA, kadhyatA ? kathaM ArtA asi? // 14 // arthaH-vaLI (te ) sanatkumAra tArAmAMja rakta che, ema kahevAmATe tuM poteja ahIM citramA beThelI cho, to kahe ke, ( have) tuM zAmATe kheda pAmyA kare che ? // 64 // iti vAgamRtaM tasyAH sphItaM pItvA pativarA / tamAdAya kare citrapaTamityAdade vacaH // 65 // anvayaH-iti tasyAH sphItaM vAg amRtaM pItvA patiMvarA taM citrapaTaM kare AdAya iti vacaH Adade. // 65 // arthaH-evIrItanA teNInA vacanarUpI vistIrNa amRtane pIne (te) svayaMvarA rAjakumArI te citrapaTane hAthamA lei AvIrItarnu | For Private & Personal use only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya sanatkumAra caritraM 1 bhASAntara // 8 // 1180 // vacana bolavA lAgI. // 65 // zlAghyAsi labdhatatsaGgA citrazRMgArasundari / zocanIyAsi ca rucaM dhatse tadvirahe'pi yat // 66 // ___anvayaH-(he) citra zaMgArasuMdarI ! labdha tatsaMgA zlAghyA asi, ca tad virahe api rucaM dhatse, zocanIyA asi. / / 66 // arthaH-A citramA rahelI evI ( he ) zRMgArasuMdarI ! te sanatkumArano saMga meLavavAthI tuM prazaMsAne pAtra cho, ane temanA (A) | | virahasamaye paNa tuM je kAMtine dhAraNa kare che, ( tethI ) dilagirine lAyaka cho. // 66 // dhanyAsmi tatkarasparza prApa citragatApi yat / itIyamudyatpulakaM mumude kumudekSaNA // 67 // anvayaH-dhanyA asmi, yat citra gatA api tat kara sparza prApa, iti kumuda IkSaNA iyaM udyatpulakaM mumude. // 67 // arthaH----( vaLI) huM bhAgyazAlI chu, kemake citramA rahIne paNa meM te sanatkumAranA hAthano sparza meLavelo che, erIte kamala sarakhAM locanovALI te rAjakumArI romAMcita thai AnaMda pAmavA lAgI. / / 67 // priyaM parirabhe kiM na paTAntaritamapyaham / setyadAttaM parIrambhamitraM citrapaTaM hRdi // 68 // __anvayaH-paTAMtaritaM priyaM ahaM api kiM na pariraMme? iti sA parIraMbhamitraM taM citrapaTaM hRdi adAt // 68 // arthaH-paTanA aMtaravALA (te) prItamane hu~ paNa kema AliMgana na karUM? ema vicArI teNIe AliMgananA mitrasarakhA te cipaTane ( potAnI) chAtIpara rAkhyo. / / 68 // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 81 // sanatkumAra karagocaramapyenAmanayazcitrasundarIm / kumAravara nAyAsi kiM cakSugoMcare'pi me // 69 // caritraM ____ anvayaH-(he) kumAravara ! enA citra muMdarIM api kara gocaraM anayaH, me cakSuH gocare api kiM na AyAsi // 69 // arthaH-he uttama kumAra! A citramA rahelI ramaNIne paNa (Ape) (jyAre ) hAthamA dhAraNa karI che, (to pachI) mArI dRSTie / / 81 // paNa (Apa) kema AvatA nathI ? // 69 // evaM tayokte zUnye'pi satyaH pratyakSatAmagAt / sanatkumAro dhAmauSadhautadhAmAntaraH puraH // 7 // ____ anvayaH-evaM tayA zUnye api ukte dhAma ogha dhauta dhAma AMtaraH sanatkumAraH satyaH puraH pratyakSatA agAt. // 70 // arthaH-erIte teNIe to premanA (AvezathI) asatya kahyA chatAM paNa (potAnA) tejanA samUhathI prakAzita karela che te makAnano aMdarano vibhAga jeNe, evo te sanatkumAra satyarUpe (teNInI) pAse pragaTa thayo. // 70 // gRhaNIta karakaM dattAcamanaM muMcAtAsanam / kumAraH so'yamAyAtItyUce kIro nirUpya tAm // 71 // anvayaH-saH ayaM kumAraH AyAti, karakaM gRhNIta ? AcamanaM datta ? AsanaM muMca ? iti kIraH nirUpya tAM Uce. // 71 // | khA arthaH-te A sanatkumAra Ave che, mATe ( jalanI) jhArI lIo ? Acamana Apo ? Asana mUko ? erIte te zuke ( kumArane ) 18joi teNIne kA. // 71 // For Private & Personal use only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara / / 82 // // 82 // athAbhyutthAya harSormipraNunnevAzu campikA / dadAvAsanamAsone kumAre cedamabravIt // 72 // anvayaH-atha harSa Umi praNunA iva caMpikA Azu abhyutthAya AsanaM dadau, ca kumAre AsIne idaM abravIt. / / 72 // arthaH-pachI harSanA mojAMoghaDe jANe prerAi hoya nahI ! tema te caMpikAe turata uThIne Asana Apyu, ane sanatkumAra tepara beThAbAda teNIe ema kamu ke, / / 72 / / adya naH saphalaM janma sumuhUrtAdya yAminI / yadammaddhAnni devena svayaM pAdo'vadhAritaH 73 // anvayaH-adha naH janma saphalaM, adya yAminI mumuhUrtA, yat devena svayaM asmad dhAmni pAdaH avadhAritaH // 73 / / artha:-Aje amAro janma saphala (thayo,) AjanI rAtri uttama muhUrtavAlI thai, kemake Ape poteja amArAM makAnamAM pagalI karyA che / / 73 / / ayaM te devi sa prANadayito ystvdicchyaa| tUrNamAjJAvidhAyIva jajJe locanagocaraH // 74 // anvayaH-(he) devi ! ayaM saH te prANa dayitaH, yaH tvat icchayA AjJA vidhAyI iva tUrNa locana gocaraH jajJe. // 74 // arthaH-(vaLI) he devi! A te tArA pANanAtha, ke je dArI icchA mujaba AjJA pALanAranI peThe turataja tArI najara AgaLa hAjara thayA che. / / 74 / / 144554344 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 83 // etadAlokapIyUSapAnavighnAM tyaja trapAm / asyAnanendo hRdyAGgi kuraGgIkuru locanam // 75 // anvayaH - ( hai ) idyAMgi! etat Aloka pIyUSapAna vighnAM trapAM tyaja ? asya Anana iMdau locanaM kuraMgI kuru ? / / 75 / / artha :- he manohara aMgavALI ! temanAM darzanarUpI amRtapAnamA vina karanArI lajjAno (tuM) tyAga kara ? (ane) temanA mukharUpI caMdramate (tArA) cakSuone hariNarUpa kara ? / / 75 / / ityuktyA sakRdullAsya dRzaM bhRpAlabAlayA / dRSTAsyaM hRSTamanasaM kumAraM smAha campakA // 76 // anvayaH - iti uktyA sakRt dRzaM ullAsya bhUpAla nAlayA dRSTa AsyaM, hRSTa manasaM kumAraM campikA smAha. / / 76 / / arthaH- ema kahevAthI eka vakhata AMkho uMcI karIne te rAjakanyAvaDe jovAyelA mukhabALA, tathA AnaMdita hRdayavALA evA te sanatkumArane camkiAe ka ke, // 76 // harSAzruvArihAriNyA sphAratArAMzudUrvayA / iyaM te vIra date'dhaM dRzA prasRtidIrghayA // 77 // anvayaH - ( he ) vIra ! iyaM harSa aa vAri hAriNyA, sphAra tArA aMzu durbayA, prasRti dIrghayA dRzA te aghaM datte. // 77 // artha :- he zUravIra sanatkumAra ! A zRMgArasuMdarI harSanA AMsuorUpI jalathI manohara, praphullita kIkInA kiraNorUpI dUrvA vALI, ane vistArathI lAMbIevI dRSTivaDe tamone ardha Ape che, ( arthAt sanmAnapUrvaka ApanuM pUjana kare che ) 77 / / sAnvaya bhASAntara // 83 // Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 84 // 1010 asti tvaducitaM nAnyadAtithyaM trijagatyapi / trijaganmahanIyeyamevAtithyaM tavAstu tat // 78 // anvayaH - tvat ucitaM anyat AtithyaM trijagati api na asti, tat trijagat mahanIyA iyaM eva tava AtithyaM astu ? ||78 || arthaH- ApanuM svAgata karavAlAyaka bIjI to ( koi vastu ) traNe jagatamAM paNa nathI, mATe traNe jagatamAM prazaMsApAtra mA rAjakumArI (poteja) ApanA svAgatarUpa thAo ? / / 78 / / svAgataM vIrakoTora tavAsminnasmadokasi / vizataH skhalitaM nAsItkathamuddAmayAmike // 79 // anvayaH - ( hai ) vIra koTIra ! svAgataM, uddAma yAmike asmin asmad okasi vizataH tava skhalitaM kathaM na AsIt 1 || 79 || arthaH -- (vaLI ) he vIraziromaNi! Apa ahIM bhale padhAryA, paraMtu majabUta cokI paherAvALA A amArAM maMdiramAM AvatAM Apane (kaI ) aTakAva kema na thayo ? / / 79 / / athoditasmitavyAjarAjadyutitatIriti / kumArastoSadugdhAbdhimukkAlIrujjagAra gAH // 80 // anvayaH - atha udita smita vyAja rAjat zruti tatI, toSa dugdha abdhi mukkAlIH iti gAH kumAraH ujagAra || 80 // arthaH-pachI udaya pAmelA maMdahAsyanA miSathI zobhitI che kAMtinI zreNi jemAM, evI harSarUpI kSIrasamudranA motIonI mALA sarakhI AvI rItanI vANI te sanatkumAra bolyA. // 82 // *++ sAnvaya bhASAntara // / 84 / / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 85 // // 85 // sakhIM zrRMgArasundaryAstvAM matvA kIrakIrtanAt / sahaivAhamihAgacchamahazIbhUya vidyayA // 81 // anvayaH-kIra kIrtanAt tvAM zRMgArasuMdaryAH sakhI matvA, ahaM vidyayA adRzIbhUya saha eva iha AgacchaM / / 81 / / arthaH-zukanA vRttAMtathI tane zRMgArasuMdarInI sakhI jANIne huM vidyAvaDe adRzya thai tArIsAtheja ahIM Avelo cha. / / 81 // kaNThapAzaM kuraGgAkSyAH kRntato'tra karAnmama / cyutazcitrapaTo hINa ivAsyAM dRkpathaspRzi // 82 // anvaya:-atra kuraMgAkSyAH kaMThapAzaM kRntataH mabha karAt, asyAM dRk patha spRzi hINaH iva citrapaTaH cyutaH // 82 // arthaH-ahIM A hariNAkSInA kaMThapAzane chedatAM mArA hAthamAMthI, jANe teNInI hAjarImA lajjAtura thayo hoya nahI! tema te citrapaTa (nIce) paDI mayo. // 82 / / svaM ca dhanyamamanye'hamiha snehavazaMvadAm / imAmAlokayaMllokatrayalocanacandrikAm // 83 // anvayaH-ca sneha vazaMvadA, lokatraya locana caMdrikA imAM iha Alokayan ahaM svaM dhanyaM amanye. // 83 / / arthaH-vaLI (mArAparanA) snehaneja vaza thayelI, tathA traNe lokanAM nayayone AnaMda ApanArI cAMdanIsarakhI A zRMgAramuMdarIne ahIM joine hu~ mane potAne dhanya mAnavA lAgyo chu. // 83 / / iti varSati karNeSu kumAre sUnRtAmRtam / nRpatipratihAreNa garjivadgaditaM bhiH|| 84 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara / / 86 // // 86 // SHOSHILOSOHASKAR __ anvayaH-iti karNeSu kumAre nRta amRtaM varSati, bahiH nRpati pratihAreNa gajivat garjitaM. // 84 // arthaH-erIte karNomAM te kumAra satyarUpI amRtano varasAda varasAvate chate, bahAra rAjAnA chaDIdAre meghagarjanA sarakho nAda karyo ke, re kiMkarA dharAjAniyuSmAnAjJApayatyadaH hRdyaH / saMpAdyatAmadya svayaMvaraNamaNDapaH // 85 // anvayaH-re kiMkarAH! dharAjAniH yuSmAn adaH AjJApayati, adya hRdyaH svayaMvaraNa maMDapaH saMpAdyatAM // 85 // arthaH-are sevako ! rAjA tamone evI AjJA kare che ke, Aje (tamo) manohara svayaMvaramaMDapanI racanA karo? / / 85 // ayi dikkarikAH kArya kumAryAH snapanAdikam / svayaMvaramuhatoM hi zvo'sti svastipradaH prage // 86 // ___ anvaya:-ayi dikarikAH! kumAryAH snapana AdikaM kAya, hi zvaH prage svasti padaH svayaMvara muhUrtaH asti. // 86 // arthaH-are yuvatIo ! (tamAre ) rAjakumArI zRMgArasuMdarIne snAnaAdika karAvI lebu, kemake AvatI kAle prabhAtamA maMgalakArI svayaMvaranuM muhUrta che. // 86 / / tvaradhvaM marudavAnamadhunA vidhunAzakaH / Arohati kSapAkSepI pazyatAmeva vo raviH / / 87 // ___ anvayaH-tvaradhvaM ? vidhu nAzakaH, kSapAkSepI raviH vaH pazyatAM eva adhunA marud adhvAnaM Arohati. / / 87 / / arthaH-( tamo sarve ) utAvaLa karo ? (kemake) caMdrano vinAzaka, ane rAtrine dUra karanAro sUrya tamArI najareja hamaNAM AkAzamA udaya pAmavAno che. // 87 / / BANGANAGARIA Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM maan // 87 // // 87 // / ityuktvA virate tatra dharitrIkamituH sutH| Uce premasudhAvIciM vAcaM nRpasutAM prati // 88 // ___ anvayaH-iti uktvA tatra virate, dharitrI kamituH sutaH nRpasutAM prati prema sudhA vIciM vAcaM Uce. // 88 // artha:-ema kahI te mauna rahyAbAda, (te) rAjaputre (te) rAjakumArIprate prItirUpI amRtanA mojAMsara vacana kayu ke, // 88 // tvadraguNAsaktacitto'hamanvahaM nRpanandani / mA sma mAmanyathA svapnasaMkathAsvapi zaGkathAH // 89 // ___ anvayaH-(he) nRpanaMdani ! ahaM anvahaM tvad guNa Asakta cittaH, svapna saMkathAsu api mAM anyathA mA zaMkathAH sma. // 89 / / artha:-he rAjakumArI ! huM hamezAM tamArA guNomAMja rakta hRdayavALo chu, ( te saMbaMdhamA ) khapnamAM paNa mAremATe tamAre viparIta zaMkA karavI nahI. // 89 // yAmi saMprati vAmAkSi sthAtumatrocitaM na me / mayAtmano mano muktamasti sevAmayaM tvayi // 90 // | ___anvayaH-(he) vAmAkSi ! yAmi, saMpati me atra sthAtuM ucitaM na, mayA AtmanaH manaH tvayi sevAmayaM muktaM asti. // 9 // artha:-he suMdara nayanovALI rAjakumArI ! hu~ jAuM cha, kemake A vakhate have mAre ahIM rahevu yogya nathI, huM mAruM hRdaya to tamArI sevAmATe (ahIMja) melI jAuM chu.||90 // ityuktvA sa tiro'bhUcca tAmIyuzca samutsukAH / pratikarmavinirmANacArikAH praticArikAH // 91 // Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 88 // anvayaH - iti uktvA ca saH tiro'bhUt ca pratikarma vinirmANa cArikAH praticArikAH samutsukAH tAM IyuH // 91 // arthaH- ema kahIne te rAjakumAra to adRzya thayo, pachI dareka kAryoM karavAmATe nirmANa karelI dAsIo utAvaLathI te rAjakumArIpAse (tyAM) AvI. // 91 // kiMkarAzca tvarAcaNDagatayo maNDapaM yayuH / taM ca maNDanamaNDalyA maNDayAmAsurAzu te // 92 // anvayaH -- ca tvarA caMDa gatayaH kiMkarAH maMDapaM yayuH ca taM te Azu maMDana maMDalyA maMDayAmAsuH // 92 // arthaH- vaLI utAvaLathI vegayukta gativALA nokaro svayaMvara maMDapamAM gayA, ane te maMDapane teo turata zaNagAranA samUhathI zaNagAravA lAgyA. / / 92 / / svayaMvarotsave tAsmanyatAkApANibhizcalaiH / zuzubhe kakubhAmIzAnAhvayanniva maNDapaH // 93 // anvayaH - tasmin svayaMvara utsave maMDapaH calaiH patAkA pANibhiH kakubhAM IzAn Ahvayan iva zuzubhe // 93 // arthaH- te svayaMvara mahotsavamA (te) maMDapa capala patAkAorUpI ( potAnA ) hAthobaDe dizAonA svAmIone jANe bolAvato hoya nahI ! tema zobhato hato. // 93 // tasminvizvamanomohadivasodaya bhAskarAH / nizAtakAntayaH zAtakumbhakumbhA virejire // 94 // anvayaH - tasmin vizva manaH moha divasa udaya bhAskarAH, nizAta kAMtayaH zAtakuMbha kuMbhAH virejire // 94 // sAnvaya bhASAntara / / 88 / / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritra / / 89 / / arthaH- te maMDapamAM jagatanA manamAM moharUpI divasanA udayamATe sUryasarakhA, ane cakacakIta tejavALA suvarNanA banAvelA kaLazo zobhatA hatA // 94 // talorutoraNastambhabhAjo vandanamAlikAH / lakSmyAH svabhAvalolAyAH kelidolAkalAM laluH // 95 // anvayaH - tatra uru toraNa staMbhabhAjaH vaMdanamAlikAH svabhAva lolAyAH lakSmyAH keli dolA kalAM laluH // 95 // arthaH- (vaLI) te maMDapama manohara toraNa staMbhomAM laTakAvelI toraNamAlAo, svabhAvathIja capala evI lakSmIne krIDA karavAnA hIMDoLAnI zobhAne dhAraNa karatI hatI. / / 95 / / muktAprAlambanakSatrahRdyA vidyotitadyutaH / smaraprasaranistandrAstatra candrodayA babhuH // 96 // anvayaH - tatra muktA prAlaMba nakSatra hRdyAH, vidyotita dyutaH, smara prasara nistaMdrAH caMdrodayAH babhruH. / / 96 / / artha:- (vaLI) te maMDapamAM motIonA jhamakhAorUpI nakSatrovaDe manohara thayelA, tathA tejasvI kAMtivALA, ane kAmadevano vistAra karavAmAM samartha evA caMdrodayo (caMdavA ) zobhatA hatA. / / 96 / / caJcaduccaprapaJceSu tatra maJceSu didyute / sphAraiH puSpagRhaiH puSpAyudhayantrAyudhairiva // 97 // anvayaH - tatra daMcat ucca prapaMceSu maMceSu puSpa Ayudha yaMtra AyudhaiH iva sphAraiH puSpagRhaiH didyute // 97 // artha:---(vaLI) te maMDapamAM UMcA bhAgomAM sArIrIte goThavelI khurazIopara, jANe kAmadevanA yaMtrazastrosarakhA vistIrNa puSpamaM - 5+%%%%% sAnvaya bhASAntara / / 89 / / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara / / 90 // sanatkumAra Dapo dIpatA hatA. // 97 // caritraM muktAsvastikarociSNukastUrImaNDalacchalAt Iyustatra sanakSatrAH smaramitrANi rAtrayaH // 98 // ___ anvayaH-tatra muktA svastika rociSNu kastUrI maMDala cchalAt smara mitrANi rAtrayaH sanakSatrAH IyuH // 98 // // 90 // arthaH-(vaLI) tyo motIonA sAthIAothI zobhatA kastUrInA maMDalonA miSathI, kAmadevanA mitra sarakhI rAtrIo nakSatro sahita AvI hatI. // 98 // maDalyakalazAstatra vizvAnandAbdhinandinaH abhajazazabhRllIlA nIlAmbhojabhRtaH sitaaH|| 99 // ___ anvayaH-tatra vizva AnaMda abdhi naMdinaH, nIla aMbhoja bhRtaH, sitAH maMgalya kalazAH zazabhRt lIlA abhajan / / 99 // arthaH--(vaLI) tyAM jagatanA AnaMdarUpI mahAsAgaranI vRddhi karanArA, ane zyAma kamalothI bharelA zveta raMganA maMgala kalazo caMdronI zobhAne dhAraNa karatA hatA. / / 99 / / zyAmazoNasitaiH saiSa ratnastambhAMzubhirvabho / sphurattamorajaHsattvaizcittairiva hRtairnRNAm // 300 // anvayaH-nRNAM hRtaiH sphurat tamaH rajaH satyaiH cittaiH iva, sa eSa: zyAma zoNa sitaiH ratna staMbha aMzubhiH babhau. // 30 // arthaH-mANasonAM harI lIdhelA evAM, sphurAyamAna tamoguNa, rajoguNa ane sattvaguNovALA hRdayobaDe karIne jANe hoya nahI! || tema te maMDapa zyAma, lAla tathA zveta ratnonA staMbhonA kiraNovaDe zobhato hato. / / 300 / / SEARSHASH * For Private & Personal use only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara / / 91 // sntkumaar| | samAkRSTa ivotkRSTaH puNyaiH puMsAM sthirAyuSAm / sa purImaNDano jajJe svaHkhaNDa iva maNDapaH // 1 // | caritraM ___anvayaH-sthira AyuSAM puMsAM puNyaiH samAkRSTaH iva, utkRSTaH saH maMDapaH svaH khaMDaH isa purI maMDanaH jajJe. // 1 // arthaH-sthira AyuvALA puruSonA puNyovaDe jANe kheMcAi Avelo hoya nahI! evo te umado maMDapa svarganA pradezanIpeThe (te ) nagarIne zobhAvanAro thayo. // 1 // dhvanistUryasya pusphUrja dUramUrjaskhalodayaH / maNDapAntaHsamudghAntasmarArNavaravacchaviH // 2 // __ anvayaH-Urjasvala udayaH, samudbhAta smara arNava rava cchaviH tUryasya dhvaniH maMDapAMtaH dUraM pusphUrja. // 2 // arthaH-ati uchaLato tathA kAmarUpI mahAsAgaranI garjanA sarakhI bhrAMti karAvanAro, bAjitrono nAda te maMDapanI aMdara dUrasudhI | vistAra pAmavA lAgyo. // 2 // taM maNDapamakhaNDazrImAlamAlokituM tadA / pUrvazailazirobhUSA pUSAbhUtkutukAdiva // 3 // ___anvayaH-tadA akhaMDa zrI mAla taM maMDapaM AlokituM kutukAt iva pUrva zaila ziraH bhUSA pUSA abhUta. // 3 // arthaH-te vakhate avicchinna zobhAnI zreNivAlA te maMDapane jovAnA kutUhalathI jANe hoya nahIM ! tema pUrvAcalanA zikharane zobhAvanAro (sUryodaya) prabhAta thayo. // 3 // OMRRRRRAHASAR Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 92 // / / 92 // dUtAlibhiH samAhUtAH puruhUtAstataH kSiteH / sazRGgArAH kumArAzca maJcasaMcayamAzrayan // 4 // anvayaH-tataH dUta AlibhiH samAhUtAH kSiteH puruhUtAH, ca sazaMgArAH kumArAH maMca saMcayaM Azrayan // 4 // arthaH-pachI dUtonI zreNiothI bolAvAyelA rAjAo, ane ( alaMkArovaDe ) zaNagArelA rAjakumAro khurazIbhonA samUhapara AvI beThA. // 4 // nizAcaritarociSNupraguNadviguNayutiH / maJcasiMhAsanaM siMhabhUpabhUrapyabhUSayat // 5 // anvayaH-nizA carita rociSNu praguNa dviguNa dhutiH, siMha bhUpa bhUH api maMca siMhAsanaM abhUSayat // 5 // artha:-rAtrinA vRttAMtathI tejasvI thayelI, tathA vadhIne bevaDI thayelI che kAMti jenI, evo siMharAjAno putra sanatkumAra paNa khurazIrUpI siMhAsanane zobhAvavA lAgyo. // 5 // patiMvarAnirAzaistaimAnaM vIrai rihAgate / vimuktazrIspRhairajairiva kairavabAndhave // 6 // anvayaH-kairava bAMdhave vimukta zrI spRhaH ajaiH iva, iha Agate pativarA nirAzaiH taiH vIraiH mlAna. // 6 // arthaH-caMdrano ( udaya hote chate ) tajelI che zobhAnI AzA jeoe, evAM kamalo jema ( mlAni pAme), tema A sanatkumA2 ranA (tyAM ) AvavAthI, te rAjakumArImATe nirAza thayelA te zUravIro mlAnI pAmyA. // 6 // k55555555443 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara sanatkumAra pRSThato lalitaM gItaM gAyantIbhistadAlibhiH / agrato bandinIvRndairvadadbhirvizadAH stutIH // 7 // caritraM vaMzavINAdi tadvidyai(dbhi)rvAdayadbhiritastataH / AnandyamAnahRdayA hRdayAlubhirunmadaiH // 8 // yUnAmayogadagdhAni zyAmarUpANi pANinA / dhunvAnA dhAvamAnAni manAMsi sragalicchalAt // 9 // // 23 // amAntamantarudbhrAntaM kazmIrajarajazchalAt / sanatkumArarUpazrIrAgamaGgeSu bibhratI // 10 // vibhUSaNajhaNatkArairnartayantIva manmatham / smitayA hrAsayantIva ratiM locanalIlayA // 11 // pIyamAnamukhenduzrIlokacakSuzcakorakaiH / jIvAdizeti jalpadbhiH sevyamAnA sakhIjanaiH // 12 // campikAhastavinyastasvayaMvaraNamAlikA / viveza nRvimAnasthA maNDapaM nRpanandinI // 13 // anvayaH--tadA pRSThataH lalitaM gItaM gAyaMtIbhiH AlibhiH, agrataH vizadAH stutIH vadadbhiH baMdinIvRMdaiH // 7 // itaH tataH vaMza vINA Adi vAdayadbhiH tadvidyaH, unmadaiH hRdayAlubhiH AnaMdyamAna hRdayA, // 8 // ayoga dagdhAni, zyAma rUpANi, dhAva| mAnAni yUnAM manAsi, srag ali cchalAt pANinA dhunvAnA, // 9 // kazmIraja rajaH chalAt aMtaH amAMta, udbhrAMtaM, sanatkumAra rUpa zrI rAgaM aMgee vIbhratI, / / 10 / vibhUSaNa jhaNatkAraH manmathaM nartayaMtI iva, mitayA locana lIlayA rati hAsayaMtI iva, 5 // 11 // loka cakSuH cakorakaiH pIyamAna mukha iMdu zrIH, jIva ? Adiza? iti jalpadbhiH sakhIjanaiH sevyamAnA, // 12 / / caMpikA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 9.4 / / 6 hastu vinyasta khayaMvaraNa mAlikA, nR vimAna sthA nRpa naMdinI maMDapaM viveza / / 13 / / saptabhiH kulakaM // artha :- te vakhate pAchaLa manohara gIta gAtI sakhI ovaDe, AgaLa nirmala stutio bhaNatI bhATaNonA samUhovaDe // 7 // bA - jumAM vAMsalI. tathA vINA Adika bagADanArA tenA jANakArobaDe, tathA harSita thayelA snehIovaDe khuzI karAtAM hRdayavALI, 18 || (te kanyAnA) asvIkArathI baLIne zyAma thayelAM, ane doDatAM, evAM yuvAnonAM hRdayone puSpamAlApara uDatA bhamarAonA miSathI hAthavaDe tiraskAratI // 9 // kesaranI kaNIonA miSadhI, hRdayamAM nahI mAvAthI uchalI nikaLelA, evA sanatkumAranA rUpanI zobhAnA rAgane zarIrapara dhAraNa karatI // 10 // AbhUSaNonA jhaNakArathI jANe kAmadevane nacAvatI, vikasvara thayelI nayanonI krIDAthI jANe ratine halakI pADatI // 11 // lokonAM cakSuorUpI cakorovaDe pIvAtI mukhacaMdranI zobhAvALI, tuM jIva ? pharamAtra ? ema bolatI sakhIovaDe sevAtI || 12 || ane caMpikAnA hAthamAM soMpelI varamAlAvALI, tathA manuSyopa uMca kelI pAlakhImAM beThelI te rAjakumArI ( tyAM) maMDapama dAkhala thai || 13 || saptabhiH kulakaM || abhUvannudbhavadbhAvavisaMsthulahRdAM tadA / tadvilokAdadhIrANAM vIrANAM vividhAH kriyAH // 14 // anvayaH - tadA tadvilokAt adhIrANAM udbhavad bhAva visaMsthula hRdAM vIrANAM vividhAH kriyAH abhUvan // 14 // arthaH- te vakhane teNIne jovAthI dhairyarahita thayelA, tathA utpanna thatA ( kAma ) vikArathI vyAkula cittavALA evA te zUravIra rAjakumAronI nAnAprakAranI ceSTAo thavA lAgI // 14 // sAnvaya bhASAntara 1198 11 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 9 / / sntkumaar| | tathAhi-prasannIkartumiva tAM kazcittatpAdasodaram / AropayannRpo mUrdhni lIlAtAmarasaM raso // 15 // || sAnvaya caritraM anvayaH-tathAhi-kazcit rasI nRpaH tAM prasannIkartuM iva, tatpAda sodaraM lIlA tAmarasaM mUni Aropayat // 15 // bhASAntara | arthaH-te AvI rIte-koika rasIo rAjA teNIne jANe khuzI karavAmATe hoya nahI : tema teNInA caraNosarakhA krIDAmATe. nA lAlakamalane ( potAnA) mastakapara dhAraNa karavA lAgyo. // 15 // asya dhAni nidhAsye tvAmityasyai kathayanniva / kazcitkareNa niHsomaM sImantamaNimaspRzat // 16 // ___ anvaya:-asya dhAmni tvAM nidhAsye, iti asyai kathayana iva, kazcit niHsIma sImaMtamaNi aspRzat // 16 // / arthaH-AnI jagoe tane sthApana karIza, ema jANe teNIne kaheto hoya nahI ! tema koika kumAra (potAnA ) anupama mukuTane | sparza karato hato. // 16 // | kaGkaNe pANipuSpANi ko'pi nyadhita lolyaa| grahAnnavApi tAM labdhaM tajjuSaH pUjayanniva // 17 // ___ anvayaH-kaH api lIlayA kaMkaNe pANipuSpANi nyadhita, tAM labdhaM tajjuSaH nava api grahAn pUjayan iva. // 17 // sA arthaH-koika kumAra to kroDAthI ( potAnA ) kaMkaNapara hAthAMnA puSpo mukato hato, te jANe ke teNIne meLavavAmATe temAM | rahelA nave grahone pUjato hoya nahI ! ema dekhAto hato. // 17 / / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya caritra bhASAntara // 96 // sanatkumAra 6 reje sakhyuH puraHsthasya veNiM pANI dharanparaH / svaM tasyai vazagaM vaktuM kurvandivyamivauragam // 18 // ____ anvayaH-paraH puraHsthasya sakhyuH veNi pANau dharan, tasyai svaM vazagaM vaktuM auragaM divyaM kurvan iva reje. // 18 // arthaH-(vaLI koi ) bIjo rAjakumAra AgaLa beThelA mitrano coTalo hAthamAM letothako, teNIne pote vaza thayela che, ema k||26|| 18 hevAmATe jANe sarpasaMbaMdhi divya karato hoya nahI! tema zobhato hRto. // 18 // kazcijagAda pAdAntajuSo nIcairmukhaH sakhIn / namanmaulitayA tasyAH sAmani pravizanniva // 19 // anvayaH kazcit namanmaulitayA tasyAH sAmani pravizan iva nIcairmukhaH pAdAMta juSaH sakhIn jagAda. / / 12 / / arthaH--koika rAjakumAra ( potAnA ) namatAM mastakabaDe jANe teNInI AjIjI karato hoya nahI ! ema nIce mukha karIne (potAnA) paga AgaLa beThelA mitrosAthe vAto karavA lAgyo. // 19 // aparaH kampayAmAsa molimAlokayannimAm / puSpabANena bANena bADhaM hata ivorasi // 20 // ___anvayaH-aparaH puSpabANena bANena urasi bAda hataH iva imA Alokayan mauli kaMpayAmAsa. / / 20 / hai arthaH-(vaLI ) koika bIjo rAjakumAra kAmadevanA bANathI jANe hRdayamA atyaMta ghAyala thayo hoya nahI! tema te rAjakumAkArIne joto thako mastaka kaMpAvavA lAgyo / // 20 // RICORICRORISRORNORSCARICRORA Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C sanatkumAra sAmvaya caritraM bhASAntara // 97 // hRdi sarajasAkINe cikSepAnyo mukhAnilam / tAmanAtmocitAM matvA nyagmukho niHzvasanniva // 21 // ___anvayaH-anyaH tAM anAtma ucitAM matvA nyagmukhaH niHzvasana iva, srag rajasA AkIrNe hRdi mukhAnilaM cikSepa. / / 21 // arthaH-(vaLI) bIjo koika rAjakumAra te kanyAne potAne lAyaka nahI mAnIne nIcaM mukha karI, jANe niHzvAsa mRkato hoya nahi ! tema puSpamAlAnI rajathI kharaDAyelA hRdayapara mukhathI pavana nAkhavA lAgyo / / 21 // tavendusundaraM vaktramiti tAM jJApayanniva / muSTyA nyamIlayallIlApadmapatrAvalI paraH // 22 // ___anvayaH-tava vaktraM indu suMdaraM, iti tAM jJApayana iva, paraH lIlA padma patra AvalIM muSTyA nyamIlayat . / / 22 / / arthaH- tAruM mukha caMdramarakhaM suMdara che, ema te kumArIne jANe jaNAvato hoya nahIM ! tema bIjo (koika) rAjakumAra krIDAmATe rAkhelA kamalanA patronI zreNine muThIvaDe dAbI devA lAgyo. // 22 // suvarNaketakIparNamaparaH karajAMkuraiH / vililekha tadaDeSu dattadRkpulakAzitaH // 23 // ___ anvayaH-tadaMgeSu datta dRg , pulaka aMkita: aparaH karaja aMkuraiH suvarNa ketakI parNa vililekha. / / 23 / / artha:-teNInA zarIrapara rAkhelI che dRSTi jeNe evo, ane romAMcita thayelo (koika ) bIjo rAjakumAra nakhonI aNIobaDe sonerI raMganI ketakInI pAMkhaDIone kotaravA lAgyo. // 23 // | kazcittadarzanodbhinnasvedabinducayAzcitaH / aho saMghaTTaghamo'yamityUce'ntaHsmitAnsakhIn // 24 // RASHTRA ARROROSPES Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnatkumAra caritra / / 98 / / anvayaH -- tat darzana udbhinna sveda biMdu caya aMcitaH kazcit aho ! ayaM saMghaTTa dharma:, iti aMtaH smitAn sakhIn Uce. artha:- teNIne jovAthI utpanna thayelA pasInAnA biMduonA samUhathI bharelo koika rAjakumAra, aho ! A gaDadIthI bakAro ( thAya che) ema hRdayamAM hAMsI karatA (potAnA) mitrone kahevA lAgyo. // 24 // nirIkSya kuraGgAkSa dRzaM ko'pi hRdi nyadhAt / tatkAlamiha kAmena kSitpaM kANDamivekSitum // 25 // anvayaH --- kaH api iha tatkAlaM kAmena kSiptaM koDaM IkSituM iva, tAM kuraMgAkSI nirIkSya hRdi dRzaM nyadhAt / / 25 / / artha :- koika to ahIM ekadama kAmadeve ghoMcI dIghelA vANane jANe jovAmATe hoya nahI ! tema te hariNAkSIne jor3ane (potAnI) chAtIvara dRSTi karavA lAgyo / / 25 / / evaM vikurvatAmurvIpatInAmagravartmani / AninAya jayA nAma pratihArI patiMvarAm // 26 // anvayaH - evaM vikurvatAM urvIpatInAM agra vartmani jayAnAma pratihArI pativarAM AninAya / / 26 / / artha :- erIte ceSTA karatA evA te rAjAonA agrabhAgamAM jayAnAmanI pratihArI te svayaMvarA kumArikAne lAvI. / / 26 / / anivArya tUryAdi darzayantI dharApatIn / iyamUce vilolabhrUzRGgA zRGgArasundarIm // 27 // anvayaH - atha tUryAdi nivArya dharApatIn darzayaMtI, vilola bhra zRMgA iyaM zRMgArasuMdarIM Uce. // / 27 // artha:- pachI vAjiAdikane baMdha karIne rAjAone oLakhAvatI, tathA capala bhrukuTinA agrabhAgavALI te zRMgArasuMdarIne kahevA 15% 64t66 sAnvaya bhASAntara / / 98 / / Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya sanatkumAra caritraM bhASAntara 20 / / / lAgI ke, // 27 // amI samIyustvadvazyA vizve vishvmbhraadhraaH| candrIkuru kamapyeSu cakSuHkumudakaumudi // 28 // __ anvayaH-(he) cakSuH kumuda kaumudi ! tvadvazyAH ime vizve vizvaMbharAH samIyuH, eSu ke api caMdrIkuru ? / / 08 // artha:-cakSurUpI kumudane cAMdanIsarakhI, evI he rAjakumArI ! tane vaza thaine A saghaLA rAjAo AvelA che, mATe teomAMthI koikane paNa tuM caMdrarUpa kara ? // 28 // ayaM sa haMsasaMjJaH zrInAbhisUnukulAkuraH / rAzIkRtayazA devi kAzIpurapurandaraH // 29 // ___ anvayaH-(he) devi ! zrInAbhi dhunu kula aMkuraH, rAzIkRta yazAH, saH ayaM iMsasaMjJaH kAzIpura puraMdaraH / / 29 / / artha:-he devi ! zrInAbhirAjAnA putranA kulamA utpanna thayelo tathA yazanA samUhavALo te A haMsanAmano kAzInagarano rAjA che. divA vizvasamakSANi nizi svapnamayAni ca / na vizrAmyati devArcAdAnAni janayannayam // 30 // ___ anvayaH-ayaM divA vizva samakSANi, ca nizi svapnamayAni deva arcA dAnAni janayan na vizrAmyati. // 30 // arthaH-A rAjA divase jagatanI samakSa, ane rAtrie svapnarUpe, devapUjA tathA dAna karato thako thAkato nathI. // 30 / / eSa dharmaikanirmANavyasanI zaktimAnapi / anyairapi nRpairbhujyamAnAmUrvImupekSate // 31 // anvayaH-dharma eka nirmANa vyasanI eSaH zaktimAn api anyaiH nRpaH bhujyamAnA UvIM api upekSate. // 31 / / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnatkumara sAnvaya * caritraM bhASAntara // 100 // // 10 // ** arthaH-phakta eka dharma karavAmAMja Asakta thayelo A rAjA zaktivAna hovA chatAM paNa, bIjA rAjAothI bhogavAtI pRthvInI paNa upekSA kare che. // 31 // amaM gamanalAlityavarale tarale vRNu / raGgadAtaraGgeSu haMsaikasahacAriNI // 32 // ___ anvayaH-(he) gamana lAlitya varale ! tarale ! amuM vRNu ? raMgad gaMgA taraMgeSu haMsa eka sahacAriNI ( bhava? ) // 32 // arthaH-gatinI lIlAthI hai haMsI sarasvI capala rAjakumArI! A kAzIpatine vara? ane uchaLatA gaMgAnA mojAomAM (krIDA karavA mATe) A haMsarAjAnI sahacAriNI thA ? / / 32 // yAti pUjyasya kulyo'pi pUjyatulyo namasyatAm / kumAryA mandamityukte'bhismRtyAgre jagau jayA // 33 // __anvayaH-pUjyasya kulyaH api pUjyatulyaH, namasyatAM yAti, iti maMdaM kumAryA ukta jayA agre amimRtya jagau. // 33 / / / arthaH-pUjanIkanA kulamA utpanna thayelo manuSya paNa pUjavA lAyaka hovAthI namaskAra karavA yogya hoya che, ema dhImethI te rAjakumArIe kahevAbAda te jayA AgaLa cAlIne kahevA lAgI ke // 33 // ayaM jayanta ityUrvIjAnirvijayate yuvA / jetA dviSAmayodhyAnAmayodhyAnAyako balI // 34 // anvayaH-ayaM yuvA jayaMta iti U:jAniH vijaya te, ayodhyAnAM dviSAM jetA, balI ayodhyA nAyakaH // 34 / / kA arthaH-A yuvAna jayaMta nAmano rAjA jayavaMto barte che, te zUravIra zatruone jItanAro balavAna ayodhyAno rAjA che. // 34 // | ****** i Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 10 // saantkumr|| kAndizIkA'riduHkIrtikastUrIpUritazriyAm / ayaM yAtrAvihArI svaM hArIcake dizAM yazaH // 35 // / caritraM ___ anvayaH-yAtrAvihArI ayaM svaM yazaH kAMdizIka ari duHkIrti kastUrI pUrita zriyAM dizAM hArIcakre. // 35 / / artha:-vijayamATe cAlatA evA A rAjAe potAnA yazane, gabharAyelA zatruonI apakIrtirUpI kastUrIthI bharelI zobhAvALI dizAomAM hArarUpe goThavela che. // 35 // amuM vRNu vilAseSu devi seviSyase yadi / sarayUtIravAnIrasamIrasarasA nizAH // 36 // __anvayaH-(he) devi ! bilAseSu yadi saraya tIra vAnIra samIra sarasAH nizAH seviSyase, asaM vRNu ? // 36 // arthaH-he devi ! vilAsavakhate jo sarayUnadIparanA netaranA vAyuthI rasayukta thayelI rAtrio vItADavI hoya to A rAjAne vara ? smarazrIbhAsure'pyudyadaharpatimahasyapi / kanyAsminnAbhajad bhAvaM vasante mAlatIva sA // 37 // anvayaH-mAlatI vasaMte ica, smara zrI bhAmare api, udyat aharpati mahasi api asmin sA kanyA bhAvaM na abhajat // 37 // arthaH-mAlatI basaMtaRtumA jema sneha na kare, tema kAmadevanI zobhAthI dedIpyamAna, ane ugatA sUryasarakhA tejavALA, evA paNa A rAjApate te kanyA snehabhAvane pAmI nahI. // 37 // 37 dattadvitripadAvAdIttAmuddizya jayA tataH / prathito'yaM pRthu ma pRthuzrImathurApatiH // 38 // Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritra bhASAntara // 10 // // 102 // andhayaH-tataH datta dvitripadA jayA tAM uddizya avAdIta , ayaM prathitaH pRthuzrIH pRthu ma mathurApatiH // 38 // arthaH--pachI betraNa pagalA AgaLa cAlIne jayAe te rAjakanyAne uddezIne kA ke, A prakhyAti pAmelo, ane vistIrNa lakSmIvALo pRthunAme mathurAno rAjA che. // 38 // zakyate lekhituM naiSa citre citrakarairapi / sraSTuM citte'pi cidrUpairetadrUpaM na pAryate // 39 // ___anvayaH-epa: citrakaraiH api citre lekhituM na zakyate, cidrUpaiH etad rUpa cine api sraSTuM na pAryate. // 39 // arthaH-A rAjAne citArAo paNa citramA cItarI zakatA nathI, tathA jJAnIo A rAjAnuM rUpa hRdayamAM paNa ArakhI zakatA nathI. ayaM svatejaHsaptAzvasaMtaptAmanvahaM mahIm / amandaizcandanasyandairiva siJcati kIrtibhiH // 40 // ___ anvayaH-ayaM sva tejaH saptAzva saMtaptAM mahIM anvahaM amadaiH caMdanasyadaiH iva kIrtibhiH siMcati. // 40 // artha:-A rAjA potAnA tejarUpI sUryathI tapelI pRthvIne hamezA jANe uttama caMdananA rasathI hoya nahI ! tema kIrtivaDe sIMce. amuM vRNISva rantuM ceducitA rucitA tava / udyatkalindajAbinduvRndA vRndAvanAvaniH // 11 // ___ anvayaH-udyat kaliMdajA biMdu baMdA vRMdAvana avaniH tava raMtu cet ucitA rucitA, amuM vRNISva ? / / 41 // arthaH-uchaLatA che yamunA nadInA jalabiMduonA samUho jemAM, evI vRMdAvananI bhUmi tane vilAsa karavAma Te yogya lAgatI hoya, | tathA rucatI hoya, to (tu) A rAjAne vara ? // 41 / / Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnatkumara caritraM // 103 // rAjJo'sya mukhamazrIkamAlokya zibikAvahAH // ihAbaddhaspRhAM kanyAM manvAnA jagmuragrataH // 42 // anvayaH - asya rAjJaH abhIkaM mukhaM Alokya, iha kanyAM avaddha spRhAM manvAnAH zivikA vahAH agrataH jagmuH // 42 // artha :- te rAjAnuM zobhArahita mukha jor3ane, te prate te rAjakanyAne icchA nahI rAkhatI jANIne pAlakhI uMcakanArAo AgaLa cAlyA. jagAdAtha jayA devi jayanAmA jayatyayam / ujjayinyA vibhurvizvajayinyAH saMpadAM padam // 43 // anvayaH - atha jayA jagAda (he) devi ! vizva jayinyAH ujjayinyAH vibhuH, saMpadAM padaM ayaM jayanAmA jayati / / 43 / / arthaH- pachI te jayA bolI ke, he devi ! jagatamAM jaya pAmatI evI ujjayinI nagarIno khAmI, tathA saMpadAnA sthAnasarakho, evo A jayanAmano rAjA jayavaMto varte che. // 43 // ayaM digvijayodArabalaprAgbhArabhAriNIm / mRNAlanAlalIle'pi mahIM bAho vahatyaho || 44 // anvayaH -- aho ! ayaM diga vijaya udAra bala prAgbhAra bhAriNIM mahIM mRNAla nAla lIle api bAhau vahati // 44 // artha :- aho ! A rAjAe digvijaya karavAmAM samartha evAM sainyanA ati bhArathI bojAvALo thayelI pRthvIne (potAnA) kamalanAlasarakhA komala hAthamAM paNa uMcakI lIvelI che. // 44 // amuM tRNIkRtArAtiM vRNISva varavarNini / sapatnI ratnagarbhA te bhAtu ratnAkarAmbarA // 45 // sAnvaya bhASAntara Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 104 // anvayaH - (ha) vara vANAna ! tRNAkRta agAta abhu vRNAva ratnAkara abarA ratnagabhA ta sapatnA bhAtu / / 45 / / artha :- he uttama svarUpavALI rAjakumArI ! tRNasamAna karela che zatruone jeNe, evA A rAjAne tuM vara ? ane tethI mahAsAga rarUpI vastravALI pRthvI bhale tArI sapatnI thAo ? // 45 // ratnadaNDapratimitAM bhUpe'sminnasmitekSaNAm / tAM vIkSya kanyakAM ninyurvimAnaM te'nyato narAH // 46 // -- asmin bhUpe ratna daMDa pratimitA, asmita IkSaNAM tAM kanyAM vIkSya te narAH vimAnaM anyataH ninyuH // 46 // arthaH- A rAjAprate ratnanA daMDasarakhI avikakhara cakSuvALI te kanyAne jor3ane te puruSo pAlakhIne bIjItarapha lei gayA. ||46 || athAvadajayA devi pazyAmuM darpakAbhidham / pANDayaM kodaNDapANDityacaNDamAkhaNDalaM bhuvaH // 47 // ? anvayaH - atha jayA avadat (he) devi ! kodaMDa pAMDitya daMDe, pAMDyaM asuM darpakAbhidhaM bhuvaH AkhaMDalaM pazya 1 // 47 // arthaH - pachI te jayAe kayaM ke, he devi ! dhanurvidyAmAM mahAparAkramI, tathA pAMDyavaMzamAM janmelA, evA A darpakanAmanA rAjAne tuM jo ? / / 47 / / dviSaH svapneSu vIkSyAmumudatraM jAtajAgarAH / namantyasya bhramAccitramanmathaM citrazmasu // 48 // anvayaH - svapneSu amuM udastraM vIkSya jAta jAgarAH dviSaH asya bhramAt citra vezmasu citra manmathaM namaMti. // 48 // arthaH- svamamAM A rAjAne ugAmelAM ithIyAravALo jor3ane jAgI uThatA zatruo, A rAjAnA bhramathI citrazAlAmA rahelAM kA sAnvaya bhASAntara // 104 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya sAnatkumara caritraM bhASAntara // 105 // // 105 // / madevanA citrane name che. // 48 // elAvanasahelAsu velAsu payasAM nidheH / tAmraparNIsarinmuktAsikatAsu ratiryadi // 49 // tadenaM vRNu vAmAkSi madayantu manastava / karpUracandanAmodakalayA malayAnilAH // 50 // yugmaM // anvayaH-elA vana sahelAmu payasAM nidheH velAsu, tAmraparNI sarita muktA sikatAmu yadi ratiH, / / 49 / / tat he vAmAkSi ! | enaM vRNu? karpUra caMdana Anoda kalayA (kalitAH) malaya anilAH tava manaH madayaMtu. // 50 // yugmaM / / | artha:-elAyacInA vanonI zobhAvALA mahAsAgaranA kinArApara, tathA tAmrapaNI nadInI motIsarakhI veLumAM jo tane AnaMda thato hoya, // 49 // to he manohara cakSuvALI kumArI ! tuM A rAjAne vara ? ke jethI kapUra ane caMdananI sugaMdhIvALA malayAcalanA vAyu tArA manane bhale AnaMda pamADo? // 50 // yugmaM // ito'syAH saralaM vIkSya taralAkSyA nirIkSaNam / calitvA kiMcidityUce vacaH suvinayA jayA // 51 // anvayaH--itaH asyAH taralAkSyAH sarala nirIkSaNaM vIkSya suvinayA jayA kiMcit calitvA iti Uce. / / 51 // arthaH--te rAjAtarapha te capalAkSInuM sarala nirIkSaNa joine uttama vinayavALI jayA kaMika (AgaLa) cAlIne kahevA lAgI ke, | devi citrAGgado nAma vicitraguNagauravaH / asau dadAti nAnandaM kasmai kazmIrabhUpatiH // 52 // CACASSAGARMACY Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnatkumara caritraM // 106 // anvayaH - (he) devi ! vicitra guNa gauravaH asau citrAMgadaH nAma kazmIra bhUpatiH kasmai AnaMdaM na dadAti ? / / 52 / / artha :- he devi ! nAnA prakAranA guNAMnA gauravavALo A citrAMgadanAmano kAzmIra dezano rAjA kone AnaMda Apato nathI ? zuddhAntamasya kiM zlAghe zlAghyAstA api yoSitaH / svapne pratimitau citre'pyenaM kAntaM spRzanti yAH 53 anvayaH - asya zuddhAMtaM kiM zlAghe ? yAH svapne pratimitau citre api enaM kAMtaM spRzaMti tAH yoSitaH api zlAdhyAH // 53 // artha :--- A rAjAnA aMtaHpuranI huM zuM prazaMsA karUM? je strIo svamamAM pratibiMvarUpa citramAM paNa A svAmIne sparza kare che, te strIo paNa prazaMsAne pAtra che. // 53 // amuM kalaya lolAkSi tvatkapole likhatvayam / patraM zuddhAntakAntAsu citramabhyastamanvaham // 54 // anvayaH - (he) lolAkSi ! amuM kalaya ? ayaM zuddhAMta kAMtAsu anya abhyastaM citraM patraM tvatkapole likhatu // 54 // artha: - ( mATe ) he capalAkSI ! tuM A rAjAne vara ? ke jethI te ( potAnA ) zuddha aMteuranI strIomAM hamezAM zIkhelI citra ballarI tArA kapolapara (paNa ) citare // 54 // rAgocitAH stutIrasya zAradAcanasatkaveH / nityaM nidhehi kAzmorakalikA iva karNayoH // 55 // anvayaH - zAradA arcana satkaveH asya rAgocitAH stutIH kAzmIra kalikAH iva nityaM karNayoH nidhehi ? || 595 // arthaH- sarasvatInA pUjanathI uttama kavie ( racelI) A rAjAnI rAgane lAyaka evI stutIone kesaranI kaLIonIpeThe tArAM ka mAM dhAraNa kara ? / / 55 / / %% 46 66% sAnvaya bhASAntara / / 106 / / Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 10 // maantkumr| / sa me paraH pumAneva yaH purAptaparigrahaH / ityathAha pratIhArI kumArIyaM mRdukharA // 56 // caritraM __ anvayaH-atha yaH purA Apta parigrahaH, saH me paraH pumAna eva, iti mRdu svarA iyaM kumArI pratIhArI Aha. // 16 // artha:-have je prathamathI (bIjI) khIone paraNelo che, te mAre mana parapuruSaja che, ema dhIme svare te rAjakumArIe pratIhArIne kayuM. // 107 // nutvA nutvA tato bhUpamanyamanyaM yayau jyaa| AlokyAlokya kusumaM vanabhRGIva susvarA // 57 // anvayaH-tataH susvarA vana bhaMgI kusumaM Alokya Alokya iva anyaM anya bhUpaM nutvA nutvA jayA yayau. // 57 // arthaH-echI uttama nAdavALI vananI bhamarI puSpone jotI jotI jema ( AgaLa AgaLa ) cAlI jAya che, tema bIjA bIjA rA| jAonI prazaMsA karI karIne te jayA (paNa AgaLa AgaLa) cAlavA lAgI. / / 57 // sanatkumAraraktA sA teSu tasthau na kanyakA / jalAzayeSu haMsIva siddhasindhunadonmukhI // 58 // ___ anvayaH-siddhasiMdhunada unmukhI haMsI jalAzayeSu iva, sanatkumAra raktA sA kanyakA teSu na tasthau. // 58 !! arthaH-gaMgAnadInI sanmukha janArI hasI (bIjA) jalAzayomA jema na thobhe, tema sanatkumAramA Asakta thayelI te rAjakanyA ne te rAjAopAse thobhI nahI. / / 58 / / | sA yayo yasya yasyAgraM sa sa bhUpo'bhajatprabhAm / yaM yaM lakSmIrivAmuJcajajJe sa sa malImasaH // 59 // URRICAESCALARAMACHAR Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 108 // sAnatkumara 6 anvayaH-lakSmIH iva sA yasya yasya agraM yayau, saH saH bhUpaH prabhA abhajat, yaM yaM amuMcat, saH saH malImasaH jajJe. // 59 // caritraM hai arthaH-lakSmInIpeThe te kanyA jenI jenI najIka gai, te te rAjA tejasvI yato hato, ane jene jene te choDI detI hatI, te te kA jhAMkho thato hato. // 59 // // 108 // / vRtaM prAgeva dRSTayaiva bAlayA vrmaalyaa| sanatkumAramAsAdya nijagAda jayA tataH // 60 // ___ anvayaH-tataH cAlayA pAk eva dRSTayA eva varamAlayA vRtaM sanatkumAraM AsAdya jayA nijagAda. // 6 // arthaH-pachI te kanyAe prathamathIja dRSTirUpIvaramAlAthI varelA sanatkumAranI pAse AvIne jayA kahevA lAgI ke, // 6 // jambUdvIpazriyo bhAla iva khaNDe'tra bhArate / purI kiroTasAdRzyaM zrIkAntA parigacchati // 61 // ___ anvayaH-jaMbUdvIpa zriyaH bhAle iva atra bhArate khaMDe zrIkAMtA purI kirITa sAdRzyaM parigacchati. / / 61 // arthaH-jaMbUdvIpanI lakSmInA lalATasarakhA A bharatakSetramA zrIkAMtAnAmanI nagarI (tenA) mukuTasarakhI zobhe che. // 61 / / siMhanAmA gatatrAsaH klaabhirmukuriikRtH| tatra nAyakamANikyanibhatAM labhate nRpaH // 62 // ___ anvayaH-tatra gatatrAsaH kalAbhiH mukurIkRtaH siMhanApA nRpaH nAyaka mANikya nibhatAM labhate. // 62 / / arthaH-te mukuTamAM, bhayavinAno ( pakSe-lIsoTArUpI dupaNavinAno ) tathA kalAoe darpaNarUpa karelo siMhanAme rAjA, vacamA | 21 rahelA mukhya mANikyanI barobarI kare che. / / 62 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnatkumara sAnvaya caritraM bhASAntara // 109 // ayaM tasyAGgabhUraMzuprakAza iva kAzate / sanatkumArastAruNyarUpayorucitastava // 13 // anvayaH-tasya aMgabhUH aMzu prakAzaH iva, tAruNya rUpayoH tava ucitaH ayaM sanatkumAraH kAzate. // 6 // arthaH-te rAjAnA zarIrathI utpanna thayelA kiraNonA prakAzasarakho, ane yuvAnI tathA rUpamAM tane lAyaka, evo A sanatku. mAra zobhe che. // 63 // amAntaH kAmamasyAntaH suvRttA vizadA guNAH / etaccitta iva vyUDhe vyomni tasthuruDucchalAt // 64 // ___ anvayaH-asya aMtaH kAmaM amAMtaH suvRttAH vizadAH guNAH etat citte iva vyUDhe vyoni uDu cchalAt tasthuH // 64 // arthaH-tenA aMta:karaNA sArIrIte nahI mAtA, uttama AcaraNovALA, ( pakSe-goLaAkAravAlA) nirmala guNo, tenA hRdayasarakhA gaMbhIra AkAzamA tArAonA miSathI rahelA che. // 64 // ananyazobhamambhojamivAsyodbhAsuraM karam / sameti padmavAseti yudhi lakSmIrvipakSataH // 65 // anvayaH-padma vAsA iti vipakSataH lakSmIH yudhi, ananya zobha, aMbhoja iva udbhAsuraM asya karaM sameti. // 65 // arthaH-(huM) kamalamAM nivAsa karanArI chu, ema vicArIne zatrunI lakSmI, yuddhamA anupama zobhAvALA, ane kamalasarakhA tejasvI evA A sanatkumAranAM hAthamAM AvIne (vase che.) // 65 / / kalAnAM grahaNe raktaH saktazcAyaM guNArjane / tadbhaGgapAtabhItyeva na purAbhUtparigrahI // 66 // Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnatkumara sAnvaya caritra ana guNo upAgalAsa purA pani bhASAntara 2.pUrve pANi // 110 // // 110 // anvayaH-ayaM kalAnAM grahaNe raktaH, ca guNa arjane saktaH, tadbhaga pAta mItyA iva purA parigrahI na abhat. // 66 / / arthaH-A rAjakumAra kalAonA abhyAsamA lIna thayo che, ane guNo upArjana karavAmAM Asakta thayelo che, te kAryamA jANe bhaMgANa paDavAnA DarathI hoya nahI : tema (teNe) pUrve pANigrahaNa karya nathI. // 66 // varamAlA veraNyAGi tatkaNThe'sya nivezyatAm // anurUpasya varaNAttvAM nuvantu divaukasaH // 67 // ___ anvayaH-tat (hai) vareNyAMgi ! asya kaMThe varamAlA nivezyatA ? anurUpasya varaNAt tvAM divaukasaH nuvaMtu. // 67 / / artha:-bhATe he suMdara zarIravALI zaMgArasuMdarI ! (tuM) A sanatkumAranA kaMThamAM varamAlA nAkha ? ane yogya vara varavAthI tArI devo (paNa) bhale prazaMsA kare. // 67 // athodyatpulakaM svedalavAI dadhatI vapuH / mAlye nyasya karAmbhojaM kampi campikayArpite // 68 // baddhabASpAM dRzaM kanyA vare ca zanakairdadau / sanatkumArayugmaM ca maJcasthamiyamaikSata // 69 // yugmam // anvayaH-atha udyatpulaka, sveda laba AI vapuH dadhatI kanyA, caMpikayA arpite mAlye kaMpi kara aMbhoja nyasya, ca vare baddha bAppAM dRzaM zanakaiH dadau, ca iyaM sanatkumArayugmaM maMcasthaM akSat. / / 68 // 69 // yugmaM / / / arthaH-pachI romAMcita thayelA ane pasInAnA biMduobaDe bhIjAyelA zarIrane dhAraNa karatI te rAjakanyAe caMpikAe ApelI varamAlApara (potAno) kaMpato hastakamala rAkhIne, te varaprate AMsuovALI (potAnI) dRSTi dhImethI sthira karI, paraMtu (te samaye) For Private Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnatkumara sAnvaya caritraM bhASAntara // 11 // // 111 / teNIe ve sanatkumArane khurazIpara beThelA joyA. // 18 // 69 // yugmaM // atha sadyastadAzcaryavyAkule kSitibhRtkule / kanyAyAM kaM vRNomIti dhyAyantyAM vIkSya to muhaH // 70 // matpArzvavartI dhUto'yaM ko'pi kanye vRNISva mAm / iti tulyaM tayorAsyAdullalAsa tadA vacaH // 71 // anvayaH-atha to dIkSya sadyaH kSiti bhRt kule tat Azcarya vyAkule, kaM vRNomi ? iti muhuH kanyAyAM dhyAyaMtyAM, // 70 // he kanye ! ayaM matpArtha vartI kaH api dhUrtaH, mAM vRNISva ? iti tayoH AsyAt tadA tulyaM vacaH ullalAsa. / / 71 / / yugmaM // PI arthaH-have teo bannene joine ekadama te rAjAono samUha to AzcaryamA paDI gayo, tathA ( A vemAMthI) kone baru ? ema vAraMvAra te kanyA vicAramA paDavA lAgI, // 70 // (tyAre ) he kumArI ! A mArIpAse beThelo koika ThagAro che, mATe ( tene tajI ) mane varaje, ema teo bannenA mukhamAthI te bakhate sarakhaM vacana nikaLavA lAgyuM. // 71 // yugmaM / / tataH sanatkumAro yaH sa madIyahRdi sthitaH / svakaNThanyastayaivAhaM mAlayA tad vRNomi tam // 72 // ____ anvayaH-tataH yaH sanatkumAraH saH madIya hRdi sthitaH, tat ahaM svakaMTha nyastayA mAlayA eva taM vRNomi // 7 // arthaH-pachI je (satya) sanatkumAra che, te mArA hRdayamAM beThelA che, mATe hu~ mArAja kaMThamA nAkhelI mALAvaDe tene varuM chu, evaM vaco dRDhArAvaM zrAvayantI sabhAsadaH / khakaNThakandale bAlA varamAlAmalAlayat // 73 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnatkumara caritraM // 112 // CONCERT anvayaH-evaM dRDha ArAvaM vacaH sabhAsadaH zrAvayaMtI vAlA svakaMTha kaMdale varamAlA alAlayat / / 73 / / sAnvaya arthaH-evI rI te mhoTethI bolelA vacano sabhAsadone saMbhaLAvatI evI te zRMgArasuMdarIe potAnA kaMThamAM varamAlA AropI. bhASAntara iti tanmatilIlAbhivalakSyAdvilayaM gate / mAyAsanatkumAre'mRdadvitIyaH sa bhUpabhUH // 74 // anvayaH-iti tanmati lIlAmiH valakSyAt mAyA sanatkumAre vilayaM gate saH bhUpabhUH advitIyaH abhUt. // 74 // // 1.12 // arthaH-erIte teNInI akkalahuzIyArIthI vIlakho paDelo te kapaTI sanatkumAra adRzya thayAbAda te ( satya ) sanatkumAra anupama rIte (ekalo zobhavA) lAgyo. / / 74 // guNino varaNAdasyAM guNajJAyAmamatsaraiH / cake napakalairmAyAjayAjjayajayAravaH // 75 // __ anvayaH-mAyA jayAt guNinaH varaNAt asyAM guNajJAyAM amatsaraiH nRpakulaH jaya jaya AravaH cakre. // 75 // arthaH-kapaTajALane jItI guNavAnane varavAthI te guNone jANa nArI rAjakumArIprate IrSA nahI karanArA, evA (te ) rAjAonA samUhoe jayajaya zabda ko. // 75 / / tAdRkSadakSatAdRSTaiH svayaMvaraNadarzibhiH / tasyA mUrdhni maruccakraizcakrire puSpavRSTayaH // 76 // ___ anvayaH-svayaMvaraNa darzibhiH marut cakraiH tAdRkSa dakSatA hRSTaiH tasyAH mRrdhni puSpa vRSTayaH cakrire. // 76 // arthaH-(te) svayaMvara jovAne AvelA devonA samUhoe (teNInI) tevIrItanI caturAithI khuzI thaine tenA mastakapara puSpa vRSTio karI. 12/ Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya R bhASAntara // 11 // sAnatkumara ttuu| athAnandapathAmandapAntho nAbhAkabhRvibhuH / sanmAnAvarjitaiH sarvairjagatIjAnibhiryutaH // 77 // caritraM * tayoH smerasmarotsAhaM taM vivAhotsavaM vyadhAt / yadvilokAdivendro'pi sahasranayano'jani ||7||yugmm|| ___ anvayaH-atha AnaMda patha amaMda pAthaH nAbhAka bhUvibhuH sanmAna AvarjitaiH sarvaiH jagatI jAnimiH yutaH, // 77 / / tayoH smera mara utsAhaM taM vivAha utsavaM vyadhAt, yat vilokAt iva iMdraH api sahasra nayanaH ajani. // 78 // yugmaM. // arthaH-pachI AnaMdanA mArgamA utAvaLI cAlavALA ( arthAt ati AnaMda pAmelA ) te nAbhAka rAjAe, sanmAnathI khuzI karelA te sarva rAjAonI sAthe maLIne, / / 77 // te banneno kAmadevanA vikasvara utsAhavALo evo to vivAhamahotsava karyo ke, | tene jovAmATe jANe iMdra paNa hajAra AMkhovALo thayo ! / / 78 / / yugmaM / / | babhau zRGgArasundaryA karambikarapallavaH / kumAraH kalpavallyeva pArijAtamahIruhaH // 79 // ___ anvayaH-zRMgArasuMdaryA karaMbita kara pallavaH kumAraH, kalpavallayA pArijAta mahIruhaH ina babhau. // 79 // arthaH-zRMgArasuMdarIe pakaDelo che hastapallava jeno, evo te sanatkumAra, kalpavallIe (AliMgelA) pArijAta vRkSanIpeThe zobhavA lAgyo. vAsantIvAsavenAtha satkRtAH kRtinA nRpAH / tadutsavocchvasaccittAH puraM jagmunijaM nijam // 8 // anvayaH-atha kRtinA vAsaMtI vAsavena satkRtAH nRpAH tat utsava ucchavasat cittAH nijaM nijaM puraM jagmuH / / 80 // HINDEXERCRACTICICERICA AHASASARSHAN Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ P sAnatkumara sAnvaya caritraM bhASAntara // 114 // // 114 // artha:-pachI kRtArtha thayelA evA, te vAsaMtI nagarInA rAjAe satkAra karelA ( sarve ) rAjAo. te svayaMvara mahotsavathI manamA AnaMda pAmatA thakA potapotAne nagare gayA. // 8 // dinAni kAnicitprIyamANo navanavotsavaiH / tasthau kumAraH zaGkArasAgare zvazurokasi // 81 // anvayaH-nava nava utsavaiH pIyamANaH kumAraH kAnicit dinAni zaMgAra sAgare zvazura okasi tasthau. / / 81 // arthaH-navanavA mahotsavovaDe khuzI karAto te sanatkumAra keTalAka divasosudhI zRMgArarasanA mahAsAgara sarakhA evA sasarAne | ghera rahyo. / / 81 / / kathaM jJeyaH sa mAyAkRditi cintaikalAJchanaH / tasyenduvadihAnandaH prAvardhata dine dine // 82 // anvayaH-saH mAyAkRta kathaM jJeyaH? iti ciMtA eka lAMchanaH tasya AnaMdaH induvat iha dine dine pAvardhata. / / 82 / / artha:-te kapaTIne kema jANavo? paTalIja ciMtArUpI phakta eka lAMchanavALo teno AnaMda caMdranI peThe tyA divase divase vRddhi pAmavA lAgyo. // 82 // atho kathaMcidApRcchaya vAsantIzaM priyAnvitaH / tatkRtodArasatkAraH seMhiH svasyai pure'calat // 83 // ___ anvayaH-atho kathaMcit vAsaMtIzaM ApRcchaca taskRta udAra satkAraH rohiH priyA anvitaH svasyai pure acalat. / / 83 // Paa arthaH-pachI bahu AgrahapUrvaka te vAsaMtInagarInA svAmInI rajA leine, teNe karelA ati sanmAnavALo siMharAjAno putra te s-| ASCARICANON-SCARICANADA For Private & Personal use only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara sAnatkumara 8 / natkumAra (te ) prANapriyAsahita potAnA nagaramate cAlavA lAgyo. // 83 // caritraM mArga kramAdatikrAmankatibhizcitprayANakaiH / svargAbhirAme grAme'gAtsa nandigrAmanAmani // 84 // __ anvayaH-kramA mArga atikrAman saH katimizcit prayANakaiH svarga abhirAme naMdigrAma nAmani grAme agAt. // 84 // // 11 // arthaH-anukrame mArgane oLagatothako te sanatkumAra keTaleka prayANe svargasarasvA suMdara naMdigrAma nAmanA gAmamA gayo. / / 84 // ihAdhigrAmamuddAmasvAdyAmbutaTinItaTe / bhUvallabhabhuvo'bhUvannAvAsAH sAndrazAdvale // 85 // ___ anvayaH-iha adhigrAma sAMdra zAdvale uddAma svAdya aMbu taTinI taTe bhUvallabha bhuvaH AvAsAH abhUvan. / / 85 // artha:-ahIM te gAmanI najIka ghATI jhADIvALA, tathA ati svAdiSTa jalavALI nadIne kinAre te rAjaputrano mukAma thayo. 85 tatra kallolinIlolakallolakRtamajjanaH / samaM zRGgArasundA sundarAmbhojabhUSaNaH // 86 // yAvadbhoktumupAvikSatkumAraH saparicchadaH / kuto'pi tAvadvirasaM vAyaM zuzrAva duHzravam // 87 ||yugmm|| anvayaH-tatra zRMgArasuMdaryA samaM kallolinI lola kallola kRta majanaH, suMdara aMbhoja bhUSaNaH, / / 86 // kumAraH saparicchadaH yAvat bhoktuM upAvikSat, tAvat kutaH api duHzravaM virasaM vAyaM zuzrAva. / / 87 // yugmaM / / __ arthaH-tyAM (te) zrRMgArasuMdarInI sAthe nadInA capala mojAMbhomAM karelu che snAna jeNe, tathA suMdara kamalonA alaMkAravALo, // 86 // 37 te sanatkumAra parivArasahita jevAmAM bhojana karavAmATe veTho, tevAmAM (teNe) kyAMkathI sAMbhaLavo na game evo nIrasa (zokasaMbaMdho) 3 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnatkumara caritraM // 116 // vAjitrano nAda sAMbhaLyo // 87 // yugmaM // kimetaditi duHkhArtestyaktabhojanabhAjanaiH / parivArajanairUrdhvakRte javanikAJcale // 88 // hA svagotragRhastambha netranandana nandana / ka gato'sIti tAtena zocyamAnaM muhurmuhuH // 89 // anvayaH - etat ! kiM / iti tyakta bhojana bhAjanaiH parivAra janaiH javanikA aMcale UrdhvakRte // 88 // hA ! sva gotra gRha staMbha ! netranaMdana ! (he) naMdana ! kva ? gataH asi ? iti tAtena muhuH muhuH zocyamAnaM // 82 // arthaH- A te zuM che ! ema (vicArI) tajela che, bhojanamATenAM vAsaNo jeoe, evA parivAranA lokoe kanAvano cheDo uMco karyAbAda, // 88 // hA ! ApaNA gotrarUpI dharanA staMbhasarakhA, ane nelone AnaMda ApanArA, evA he putra ! tuM kyAM gayo ? ema pitAvaDe vAraMvAra zoca karAtA // / 89 / / hA bhrAtaH svaguNakhyAta bandhutrAtamamuM kimu / tyaktvA yAsIti sAkandairbhrAtRvRndaiH kRtAvRtim // 90 // anvayaH - sva guNa rUpAta! hA bhrAtaH ? amuM baMdhutrAtaM tyaktvA kimu yAsi ? iti sa AkraMdaiH bhrAtRvRMdeH kRta AvRtiM / / 90 / / arthaH- potAnA guNothI prakhyAta thayelA evA he bhAi ! A bhAionA samUhane tajIne tuM kema jAya che ? ema vilApa karatA bhAionA samUhovaDe gherAyelA // 90 // sAnvaya bhASAntara / / 116 / / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara / / 117 // sAnatkumaralA re daiva kimakANDe'pi samamasmanmanorathaiH / amuM saMharasItyuccaiH pUtkAraiH svajanaivatam // 91 // caritraM ___ anvayaH-re ! daiva ! asmad manorathaiH samaM amuM akAMDe api kiM saMharasi ? iti uccaiH pUtkAraiH svajanaiH vRtaM // 91 / / arthaH-are daiva! amArAmanorathosahita Ane akALeja tuM kema harI jAya che ? ema mhoTethI pokAra karatA svajanovaDe gherAyelA, // 117|| kariSye kasya maGgalyaM hA hatAsmi hatAsmi hA / evaM vilApAnkurvantyA svasrA sAcadRzAnvitam // 12 // __ anvayaH-hA! hA! hatA asmi! hatA asmi ! kasya maMgalyaM kariSye ? evaM vilApAn kurvatyA, sAzru dRzA, svasrA anvitaM. arthaH-are! are! (hu to ) marI gai ! marI gai ! (have) konuM maMgala karIza ? ema vilApo karatI, tathA AMsuyukta AMkhovALI behenavALA. / / 52 // re kaThora na kiM yAsi hRdaya tvaM sahasradhA / ityurastADayantIbhirvandhustrIbhirgurukRtam // 93 // ___ andhayaH-re! kaThora hRdaya ! tvaM sahasradhA kiM na yAsi ? iti uraH tADayaMtIbhiH baMdhu strIbhiH gurukRtaM. // 93 // arthaH-are kaThora hRdaya ! tuM hajArogame TukaDArUpa kema nathI thai januM ? ema chAtI kUTatI bhAinI svIo vaDe mhoTAi apAtA, // | hA vatsa dehi me vAcaM mukhaM hA vatsa darzaya / evaM lapantyA murchantyA muhurmAtrAnudhAvitam // 94 // ___anvayaH-hA! vatsa ! me vAcaM dehi ! hA! vatsa! mukhaM darzaya? evaM lapaMtyA, muhuH mRchatyA mAtrA anudhAritaM. // 94 // arthaH-are ! putra ! mane vacana Apa? are ! vatsa ! (tArUM) mukha dekhADa ? ema vilApa karatI, tathA vAraMvAra mUrchita thatI, evI 3 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C sAnvaya bhASAntara // 118 // sanatkumAra TU mAtA jenI pAchaLa doDI rahI che, evA, // 94 / / caritraM rUpaM trapA suvAk zIlaM sattvaM dAnamimAni SaT / asmingate gatAnyasmAdrAmAditi janaiH stutam 95 __ anvayaH-asmin gate asmAt grAmAt rUpaM, trapA, suvAk zIlaM, sattvaM, dAna, imAni SaT gatAni, iti janaiH stutaM. // 15 // // 118 // arthaH--AnA javAthI ( maraNathI ) A gAmamAthI rUpa, lajjA, uttama vANI, zIla, parAkrama, ane dAna, e chae padArthoM (paNa) cAlyA gayA ! ema lokovaDe stuti karAtA, // 95 / / kRtazaGgArayA dAnaM tanvatyA turagasthayA / kAntayAnugataM gantuM sAdhaM vaidhavyabhItayA // 96 // __ anvayaH-sArdhaM gaMtuM kRta zRMgArayA, dAnaM tanvatyA, turagasthayA, vaidhavya bhItayA kAMtayA anugataM. // 96 / / arthaH-sAthe javAmATe (arthAt svAmIsAthe citAmAM baLI marI satI thavAmATe ) karelA zaNagAravALI, dAna detI, ghoDApara veThelI, ane vidhavASaNAthI DarelI, evI strI jenI pAchaLa cAle che, evA, / / 96 / / utpAditaM svajAtIyazchannaM kausumbhavAsasA / kumAraH sapriyo'pazyatpumAMsaM mRtamArcitam // 97 // ___ anvayaH-sva jAtIyaiH utpATitaM, kaumuMbha vAsasA channaM, mRtaM, Arcita pumAMsa sapriyaH kumAraH apazyat // 97 // dazabhi :kulakaM / arthaH -potAnA jJAtijanoe upADelA, ane kasuvI vastravaDe AcchAdita karelA, maraNa pAmelA, tathA pUjelA evA ( eka ) pu2 rupane miyAsahita te sanatkumAre joyo. // 97 // dazabhiH kulakaM / / ALCANOARMACANCREATRE Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 119 / / 06 tasmikiMcidatikrAnte zokAnutpattisattamam / mRtyuyogo'sya nAstyeveti bruvantaM sahAnugaiH // 98 // zAntAkRtigatisvAntaM pratyAsatticaraM naram / svayameva kRtAvhAnaM papraccheti nRpAGgabhUH // 99 // yugmam // anvayaH - tasmin kiMcit atikrAMte, zoka anutpatti sattamaM asya mRtyu yogaH na asti eva iti anugaiH saha brutaM, // 98 // zAMta AkRti gati svAMta, pratyAsatti caraM naraM svayaM eva kRta AhvAnaM nRpAMgabhUH iti papraccha // 99 // yugmaM // artha:- te mRtaka kaIka AgaLa nikaLI gayAvAda, zokanI utpattivinAnA, tathA "A mANasane mRtyuno yogaja hoto " ema pAchaLa AvatA manuSyosAthai vAto karatA // 98 // zAMta AkAra, gamana tathA hRdayavALA, evA najIkamAM cAlatA ( koi eka ) mANasAne poteja bolAvIne te sanatkumAre nIce mujaba pUcha ke ||19|| yugmaM || grAmavAsyapi kiM pazcAttvamAgAH kiM zucojjhitaH / mRtyuyogo'sya nAstIti kimemirbhASyate'nugaiH // 400 // anvayaH - tvaM grAma vAsI api pazcAt kiM AgAH ? zucA ujjhitaH kiM ? " asya mRtyu yogaH nAsti " iti ebhiH anugaiH kiM bhASyate 1 ||400 // artha:- tuM ( A ) gAmano rahIza chatAM pAchaLathI kema Avyo ? ( vaLI ) tuM zokadhI rahita kema cho ? (temaja ) "Ane mRtyuno yoga hoto " ema A pAchaLa cAlanArAosAthe kema vAto kare che ? ||480 // atha dhruvaM dharAdhIzasutaH ko'pi guNaiH stutaH / arho'yamarhadbhaktAnAM vArtAnAmiti so'vadat // 1 // 66 sAnvaya bhASAntara // 119 // Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara ( // 12 // sAnatkumarada anvayaH-atha ayaM guNaiH stutaH kaH api dhruva dharA adhIza sutaH, ahadbhaktAnAM vArtAnAM arhaH, iti saH avadat // 1 // arthaH-pachI A guNobar3e prazaMsanIya koika paNa kharekhara rAjAno putra saMbhave che, mATe jinabhaktonI vArtA (sAMbhaLavAne) yogya caritraM che, ema vicArI teNe kayu ke, // 1 // // 120 // bhavataH kulamAkArAdeva deva vibhaavyte|| dakSatvaM lakSyate sAkSAtpratipraznataH punH||2|| ___ anvayaH-(he) deva! bhavataH AkArAt eva kulaM vibhAvyate, punaH pravRtti praznataH sAkSAt dakSatvaM lakSyate // 2 // arthaH-(he ) deva ! Apanu AkRtithIja (uttama) kula jaNAi Ave che, temaja A vRttAMtanA praznathI sAkSAt DahApaNa paNa dekhAi Ave che. // 2 // tadvArtAkathanasthAnamasamAnamasi prbho| sakarNAkarNaya tvaM me vicArakavacaM vacaH // 3 // ___ anvayaH-tat (he) sakarNa : asamAnaM vArtA kathana sthAna asi, svaM me vicAra kavacaM bacaH AkarNaya ? // 3 // artha:-mATe (he) catura puruSa! tamo A vRttAMta saMbhaLAcavAmATe (uttama) sthAna samAna cho, (ane tethI) tamo mAru vicArarUpI bakhataravALa (dhyAna ApavA lAyaka) vacana mAMbhaLo ? // 3 // dharme'haM vihitAnanda Ananda iti naamtH| nandigrAme'tra vAstavyo vstuvyvhRtisthitiH||4|| andhayaH-AnaMdaH iti nAmataH ahaM dharme vihita AnaMdaH, atra naMdigrAme vAstavyaH, vastu vyavahRti sthitiH // 4 // OMOMOMOMOM Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra / caritraM // 121 // PORIESARIGANGANA arthaH-" AnaMda " evA nAmano hu~ (jaina) dharmamAMja AnaMda mAnanAro A naMdigrAmano rahevAsI chu, tathA vastuono vyApArI ch.gtt| sAnvaya gRhibratAni samyaktvamUlAni pratipAlayan / vahiSye pratimAstAstu bhavantyekAdazetyamUH // 5 // bhASAntara anvayaH-samyaktva mUlAni gRhi vratAni pAlayan pratimAH vahiSye, tu tAH amUH ekAdaza bhavaMti. // 5 // arthaH-samakIta che mUla jeona evo gRhasthasaMbaMdhI (bAra) vratone pAlu cha, tathA pratimAo vahana karavAno cha, ane te pratimA 1 // 121 // o nIce jaNAcyA mujaba agyAra prakAranI che. / / 5 // samyaktve niratIcArastrikAlaM pUjayejinam / mAsaM yAvadagRhI sA syAdarzanapratimAdimA // 6 // ___anvayaH-samyaktve niratIcAraH gRhI trikAlaM mAsaM yAvat jina pUjayet , sA AdimA darzana pratimA syAt . // 6 // arthaH samakItamA atIcAra lagADyA vinA gRhasthI traNe kAla eka mAsamudhI jinapUjA kare, te pehelI "darzanapratimA" kahevAya. syAd vratapratimA zuddhANuvratAni vitanvataH / mAsadvayena prAcyoktakriyAyuktasya gehinaH // 7 // ___ anvayaH-mAsa dvayena pAcya uktasya kriyA yuktasya gehinaH zuddha aNuvratAni vitanvata : vratapratimA syAt // 7 // artha:---- mAsasudhI pUrve kahelI kriyAvaDe yukta thayelA gRhasthIne zuddha aNuvrato pAlatAMthakAM bIjI "vrata pratimA" thAya che. 7 sAmAyikapratimA sA yatra sAmAyikaM gRhii| dvisaMdhyaM sevate mAsatrayaM pUrvakriyAnvitaH // 8 // For Private Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 122 // // 122 / anvayaH-pUrva kriyA anvitaH gRhI bhAsatrayaM dvisaMdhyaM yatra sAmAyika sevate, sA sAmAyika pratimA. // 8 // arthaH pUrvanI kriyA sahita gRhasthI traNamAsasudhI banne saMdhyAkALe jemA sAmAyika kare, te (trIjI) "sAmAyikapatimA" kahevAya. pauSadhapratimA yatra zrAddho mAsacatuSTayam / sakriyaH pauSadhaM dhatte catuSpavyAM caturvidham // 9 // ___ anvayaH-yatra zrAddhaH mAsa catuSTayaM sakriyaH catuSpA caturvidha pauSadhaM dhatte, pauSadha pratimA. // 9 // arthaH-jenI aMdara zrAvaka cAra mAsamudhI (upara varNavelI) sarva kriyAosahita (aSTamI Adika) cAre parvomAM caturvidha pauSadhane dhAraNa kare, tene (cothI) "pauSadha pratimA" jANavI. // 9 // zrAddhaH zuddhAzayastyaktasnAnaH prAzukabhojanaH / brahmavAnahi rAtrI ca kRtamAnaH svayoSiti // 10 // pauSadhasthazcatuSpA pratimAmekarAtrikIm / prapannaH paJcabhirmAsaiH pratimA paJcamI bhavet // 11 // yugmm|| __ anvayaH-zuddha AzayaH, tyakta snAnaH, pAzuka bhojanaH, ahi brahmavAn , ca rAtrau svayopiti kRtamAnaH zrAddhaH // 10 // catuSpavayA~ pauSadhasthaH, eka rAtrikI pratimA prapannA, paMcabhiH mAsaiH paMcamI pratimA bhavet // 11 // yugmaM / / arthaH-nirmala abhiprAyavALo, snAnarahita acitta bhojana karanAro, divase brahmacarya pALanAro, tathA rAtrie potAnI strIneviSe pramANasahita (saMtoSa rAkhanAro) zrAvaka, // 10 // cAre parvatithie pauSadhavatamA rahenAro, eka rAtrinI pratimA bahenAro thayo. thako pAMca mAsasudhI tebI kriyA kare, ane erIte pAMcamI pratimA thAya che. // 11 // yugmaM // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya -r'e caritraM bhASAntara // 12 // // 123 // -ke pUvoMditavidheH SaSTI SaNmAsaibrahmacAriNaH / saptamI saptabhirmAsaiH sacittaM tyajato'khilam // 12 // ___ anvayaH-pUrva udita vidheH SaT mAsaiH brahmacAriNaH SaSThI, akhilaM sacittaM tyajataH saptabhiH mAsaiH saptamI. // 12 // arthaH-pUrve kahelI (sarva) vidhi sahita cha mAsamudhI brahmacArI rahevAthI chaThThI pratimA thAya che. tathA saghaLU sacitta tajavAthI | sAta mAse sAtamI pratimA thAya che. / 12 // tyakte khayaM samArambhe maasairssttbhirssttmo| navamI navabhirmAsairanArambhe parairapi // 13 // anvayaH--svayaM samAraMbhe tyakte aSTabhiH mAsaiH aSTamI, paraiH api anAraMbhe navabhiH mAsaiH navamI. // 13 // arthaH-pote AraMbha tajavAthI ATha mAse AThamI, ane vIjA mAraphate paNa AraMbha na karAvavAthI naba mAse navamI pratimA thAya che. yatroddiSTakRtAhAratyAgI muktadhanaH shikhii| muNDIva jAyate zrAddho daza mAsAndazamyasau // 14 // ___ anvayaH-yatra uddiSTa kRta AhAra tyAgI, mukta dhanaH, zikhI, muMDI iva zrAddhaH daza mAsAn jAyate, asau dazamI. // 14 // arthaH-jenI aMdara potAmATe karelAM bhojanano tyAga kare, dravyane tajI de, tathA ( mastakapara) phakta zikhA rAkhIne muMDita thai zrAvaka daza mAsamudhI e mujaba rahe, tene dazamI pratimA jANavI. // 14 // / yatraikAdaza mAsAMstu luzcito muNDito'thavA / rajoharaNasaMyuktaH patagRhaparigrahaH // 15 // -ke Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 124 // kiM caikAdazapratimAbhRte bhikSAM hi dehi me / ityuktyA vicaratyAtmajAtau saikAdazI bhavet // 16 // anvayaH--tu yatra ekAdaza mAsAn luMcitaH athavA muMDitaH, rajoharaNa saMyuktaH, patad graha parigrahaH / / 15 / / kiM ca ekAdaza pratimAbhRte me bhikSAM dehi ? iti uktyA AtmajAtau vicarati sA ekAdazI bhavet // 16 // yugmaM // arthaH- vaLI jemAM agyAra mAsasudhI loca karelo athavA muMDita thayelo, rajoharaNa tathA pAtrayukta thaine, || 15 || agyAramI pratimA dharanArA, evA mane mikSA Apo ? ema kahI potAnI jJAtimAM je vicare, tevI kriyAvALI agyAramI pratimA thAya. |16| tadetAsu samyaktvA vratAti prapAlayan / adhunA vahamAno'smi darzanapratimAmaham // 17 // anvayaH -- tat sasamyaktva aNuvratAni prapAlayan ahaM adhunA etAsu darzana pratimAM vahamAnaH asmi // 17 // arthaH- mATe samakIta sahita aNuvrato pAlato evo huM, hAlamAM te omAnI (pahelI) darzanapratimAne bahana karUM kuM. / / 17 / / tatra prabhAtamadhyAhUne sAyaM kAlatraye jinaH / pUjyate trijagatpUjyo yAvanmAsaM yathAvidhi // 18 // anvayaH - taMtra prabhAta madhyAhUne sAyaM kAlatraye trijagat pUjyaH jinaH mAsaM yAvat yathAvidhi pUjyate / / 18 / / artha:- tenI aMdara prabhAte, madhyAhnakALe tathA saMdhyAkALe, ema RNa vakhata, traNe jagatane pUjanIka evA jinezvaramabhune eka mAsasudhI vidhipUrvaka pUjAmAM Ave che. / / 18 / / sAnvaya bhASAntara // 124 // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 125 // / / 125 // ESSASASARAN / tato'hamadya madhyAhne pUjAM kRtvA jinezituH / AgAM grAmajanAcAre pazcAdgatirato'bhavama // 19 // anvayaH-tataH adya ahaM madhyAhne jinezituH pUjAM kRtvA AgAM, ataH grAma jana AcAre pazcAd gatiH abhavaM. // 19 // arthaH-tethI Aje hu madhyAhnakALe jinezvara prabhunI pUjA karIne Avyo, ane tethI gAmanA (A) lokAcAramA huM pAchaLa rahI gayo. // 19 // ko'pi kutrApi kenApi saMvandhena svakarmataH / abhRdbhavAnanaMtAnne bhramataH zamataskarAn // 20 // ataH kasya vipannasya zokaM kurve kRte'tra vA / kiM bhavettanna zoko'yamastoko'pi dunoti mAm // 21 // anvayaH-sva karmataH zama taskarAn anaMtAna bhavAn bhramataH kaH api, kutra api, kena api saMbaMdhena me abhUt / / 20 / / ataH kasya vipannasya zokaM kurve ? vA atra kRte ki bhavet, tat ayaM astokaH api zokaH mAM na dunoti. // 21 // yugmaM / / | arthaH-potAnA karmathI zAMtine luTanArA evA anaMtA bhavomAM bhamatAyakA koika, kyAMka, koi paNa saMbaMdhI mAro (kuTuMbI) tha. yelo che, // 20 // mATe kayA mRtyu pAmelAno (huM ) zoka karUM ? athavA te zoka karavAthI (paNa) gu thAya ? mATe A ghaNA zo. kano banAva paNa mane kheda pamADato nathI. / / 21 / / yugmaM / / mRtyuyogo'sya nAstIti yaduktaM prastutaM mayA / tatra dhAtrIpateH putra samAkarNaya kAraNam // 22 // Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra 8 caritraM bhASAntara // 126 // anvayaH --asya mRtyu yogaH na asti, iti yat mayA prastutaM uktaM, tatra (he) dhAtrIpateH putra ! kAraNaM samAkarNaya ? / / 22 // || sAnvaya artha:-"A mANasane mRtyuno yoga nathI' ema je meM cAlu prasaMgamATe kayu, tenA saMbaMdhamAM he rAjaputra ! (tuM) kAraNa sAMbhaLa ? nandigrAme'sti sAraGganAmA grAmAgraNIriha / kauTumbiko'mbikAsaMjJabhAryAvaryagRhasthitiH // 23 // ___ anvayaH-iha naMdigrAme avikA saMjJa bhAryA varya gRha sthitiH, grAma agraNIH sAraMganAmA kauTuMbikaH asti. // 23 // // 126 // arthaH-A naMdigAmamA avikAnAmanI strIvaDe uttama prakAranI gharanI sthitivALo, tathA gAmamA agnesara sAraMganAme (eka) kau. TuMbika ( kaNavI) vase che. // 23 // tajjanmA nAganAmAsItsaMdhyAyAM hyastane dine / ayaM puSpoccayaM tanvandaSTo dRSTAhinA vane // 24 // ___ anvayaH-nAganAmA tajanmA AsIt, hyasta ne dine saMdhyAyAM nane puSpoccayaM tanvan ayaM duSTa ahinA daSTa'. / / 24 / / arthaH-nAganAme teno putra hato, gai kAle saMdhyA samaye vanamA puSpo ekaThAM karatA thakAM tene duSTa sarpa daMza mAryo. // 24 // tato viSabhiSagvRndairamandairmantrasaMmadaiH / pAlyamAno'pyayaM prApa dorSasvApavazAM dazAm // 25 // anvayaH-tataH amaMdaiH, mantra saMmadaH, vie bhiSag vRndaH pAlyamAnaH api ayaM dIrgha svApa vazAM dazA prApa. // 25 // arthaH-pachI huzIyAra maMtravAdIoe, tathA vipano upAya jANanArA vaidyonA samUhoe ( tenI ) sAravAra karyA chatAM paNa te dI. ghanidrArUpa mRtyunI dazAne prApta thayo. // 25 // PRAKASONICRORICARRIES Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 127 // 66 mayA punaramAyebhyastattvajJebhyaH kathAntare / gurubhya iti sarvajJazAsane vizrutaM zrutam // 26 // anvayaH - punaH amAyebhyaH tatvajJebhyaH gurubhyaH kathAMtare mayA iti zrutaM sarvajJa zAsane vizrutaM / / 26 / / artha :--- vaLI kapaTarahita, ane tatvone jANanArA, evA gurumahArAjapAsethI vyAkhyAnanI aMdara meM nIce jaNAvyAmujaba sAMbhaLayaM che, (tathA te vRttAMta) jainazAsanamAM prakhyAta che. / / 26 / / tithayaH paJcamI navamikA tathA / caturdazyapyamAvAsyAhinA daSTasya mRtyudA // 27 // anvayaH - ahinA daSTasya paMcamI, paSThI, aSTamI, navamikA, tathA caturdazI, amAvAsyA api tithayaH mRtyudA // 27 // arthaH- sarpa daMzelA mANasamATe pAMcama, chaTha, AThama, noma, tathA caudasa ane amAsa, eTalI tithio mRtyu ApanArI che ||27|| daSTasya mRtaye vArA bhAnubhaumazanaizcarAH / prAtaH saMdhyAstasaMdhyA ca saMkrAntisamayastathA // 28 // anvayaH - daSTasya bhAnu bhauma zanaizvarAH vArAH prAtaH saMdhyA ca astasaMdhyA, tathA saMkrAMti samayaH mRtaye / / 28 / / artha :- (vaLI) sarpa daMzelA mANasane ravi, maMgala ane zanivAra, prabhAtakALatI saMdhyA, tathA sUryAstakALanI saMdhyA, ane saMkrAM tino kALa, mRtyu karanArA che. // 28 // bharaNI kRttikAzleSA vizAkhA mUlamazvinI / rohiNyArdrA maghA pUrvAtrayaM daSTasya mRtyave // 29 // anvayaH - bharaNI, kRttikA, azleSA, vizAkhA, mUlaM, azvinI, rohiNI, ArdrA, maghA, pUrvAtrayaM duSTasya mRtyave / / 29 / / sAnvaya bhASAntara // / 127 / / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya sanatkumAra 4 caritraM bhASAntara // 128 // // 128 // arthaH-(vaLI ) bharaNI, kRttikA, azleSA, vizAkhA, mUla, azvinI, rohiNI, ArdrA, maghA, ane pUrvASADhAAdika traNa. e. TalA nakSatro sarpathI dazelAne mRtyu ApanArAM che. // 29 // vAri sravantazcatvAro dezA yadi sazoNitAH / vIkSyante yasya daSTasya sa prayAti bhavAntaram // 30 // ___ anvayaH-daSTasya yasya vAri sarvataH catvAraH daMzAH yadi sazoNitAH vIkSyate, saH bhavAMtaraM prayAti. // 30 // arthaH-sarpa daMzelA evA je mANasanA, pANIne jharatA cAra dazo jo rudhira sahita jovAmAM Ave, to te mANasa maraNa pAme che. raktavAndaMza eko vA chidrI kAkapadAkRtiH / zuSkaH zyAmastrirekho vA daSTe spaSTayati vyayam // 31 // anvayaH--vA daSTe ekaH daMzaH raktavAn, chidro, kAkapada AkRtiH, zuSkaH, zyAmaH, vA trirekhA, vyayaM spaSTayati. // 31 / / artha:-athavA sarpa daMzelA manuSyano eka daMza rudhiravALo, chidravALo, kAgaDAnA pagajepI AkRtibALo, sukAyelo, zyAmaraMgano athavA traNa rekhAobALo jo hoya, to te manuSyana mRtyu sUcave che. // 31 // sArvataH sarvataH zophAvRtaH saMkucitAnanaH / daMzaH zaMsati daSTasya vinaSTamiha jIvitam // 32 // anvayaH-sa AvartaH, sarvataH zophAvRtaH, saMkucita AnanaH, daMzaH, iha daSTasya jIvitaM vinaSTaM sUcayati. // 32 // arthaH-pharatAM cakravALo, sarva bAjuyI sUjI gayelo, ane saMkoca pAmelA mukhavALo daMza, ahiM te dazelAnu jIvita naSTa thayeluM sUcaveche kezAnte mastake bhAle bhramadhye nayane shruto| nAsAgra oThe cibuke kaNThe skandhe hRdi stane // 33 // 15 SCALCALLECRORECACARENA For Private Personal use only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra / kakSAyAM nAbhipane ca liGge saMdhI gude tathA / pANipAdatale daSTaH spRSTo'sau yamajihvayA // 34 ||yugmm|| || sAnvaya caritraM anvayaH- kezAMte, mastake, bhAle, bhramadhye, nayane, zrutau, nAsA agre oSThe, cibuke, kaMThe, skaMdhe hRdi, stane, // 33 // ka. bhASAntara kSAyAM, nAbhipadma, ca liMge, saMdhau, tathA gude, pANi pAda tale daSTaH, asau yamajihvayA spRSTaH / / 34 / / yugmaM // // 129|| // 129 // arthaH-kezone cheDe, mastakapara, kapALamAM bhamaronI bacce, AMkhabhAM, kAnamA, nAsikAnA agra bhAgamA, hoThapara, dADhIpara, gaLAMpara, khabhApara, chAtIe, stanapara, // 33 // kAkhamAM, nAbhipara, liMgapara, sAMdhApara, gudAupara, tathA hAthapaganA talIyAmAM (je) sarpathI DaMkhAyo hoya, tene yamanI jIme sparzelo jANavo, ( arthAt te mANasa maraNa pAme che. ) // 34 // yugmaM // eSAM madhyAviruddhaM na jAtamasyAsti kiMcana / yenAsau nAzamabhyeti nAgaH punAga nAgataH // 35 // ____ anvayaH-(he) punAga ! eSAM madhyAt asya kiMcana viruddhaM na jAtaM asti, yena asau nAgaH nAgata: nAzaM abhyeti // 35 // artha:-(he ) uttama puruSa ! upara varNavelamAthI A puruSane kaI paNa viruddha thayu nahotuM, ke jethI A nAganAmano puruSa sarpanA daMzathI mRtyu pAme. / / 35 // grAme'tra mAntrikaH ko'pi nAsti lokottaraH param / kiM karpUrazriyaH pUraM pUrayellavaNAkaraH // 36 // ___ anvayaH-paraM anna grAme kaH api lokottaraH mAMtrikA na asti, lavaNa AkaraH kiM karpUra zriyaH pUraM pUrayet ? / / 36 / / arthaH-paraMtu A gAmamA koi paNa lokocara maMtravAdI nathI, kemake lavaNanI khANa zuM karpUranI lakSmIno samUha pUre ? / / 36 / / Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritra 112 11 vadantamiti digdantidantadyutimatiH sa tam / uvAca racitAnandamAnandaM nRpanaMdanaH // 37 // anvayaH - iti vadataM racita AnaMda taM AnaMda, dig daMti daMta zruti matiH saH nRpa naMdanaH uvAca // 37 // artha :- erIte bolatA, tathA upajAvela che AnaMda jeNe, evA te AnaMda zrAvakane digRhastinA dAMtonI kAMtisarakhI / ujjvala ) buddhivALA te rAjakumAre kAMke // 37 // tvayA lokottaraH ko'yaM kalAkuzala kIrtyate / mantriko 'treti dhAtrIzaputraprazne'bhyadhAdasau // 38 // anvayaH - (he) kalA kuzala ! tvayA atra lokottaraH mAMtrikaH kIrtyate, ayaM kaH ? iti dhAtrI Iza putra prazne asau abhyadhAt. artha:- (he) kalA pravINa AnaMda ! teM ahIM (je) lokottara maMtravAdInI sUcanA karI, te koNa (kahevAya 1) ema te rAjaputra sanatkumAre prazna pUchavAthI te AnaMda kahevA lAgyo ke, // 38 // mantriko lokasAmAnyaH satAM mAnyaH sa manyate / viSANAmauSadhairmantrairyazcikitsAM cikIrSati // 39 // anvayaH --ya: viSANAM auSadhaiH maMtraH cikitsAM cikipati, saH satAM mAnyaH loka sAmAnyaH mAMtrikaH manyate // 39 // arthaH- je koi viSonA saMbaMdhamAM auSadhau tathA maMtrovaDe upAya karavAne icche che te sajjanone mAnanIka " lokasAmAnya " maMtravAdI kahevAya che. // 39 // OM sAnvaya bhASAntara // 130 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 131 / / yasya zuddha tapodhyAnaiH siddhalabdheH prabhAvataH / viSadoSA vilIyante saiSa lokottaraH param // 40 // anvayaH - paraM zuddha tapaH dhyAnaiH siddha labdheH yasya prabhAvataH viSadoSAH vilIyaM te sa eSaH lokottaraH // 40 // arthaH- paraMtu zuddha tapa ane dhyAnavaDe jene labdhio maLI che, ane tenA prabhAvathI viSanA doSo je naSTa thAya che, te "lokottara " mAMtrika kahevAya che. // 40 // kizo'pi dRzyo'sti svastidaH kvApi ko'pyaho / iti jalpati bhRpAlabhave sAzcaryacetasi // 41 // harSakolAhalaH ko'pi zokakokanizAkaraH / tUryavaryaravoddAmo dUrAdAvirabhRnmahAn // 42 // yugmam // aho ! kiM IdRzaH api svastidaH kaH api ka api dRzyaH asti ? iti sa Azcarya cetasi bhUpAla bhave jalpati // 41 // zoka koka nizAkaraH, tU varya rava uddAmaH kaH api mahAn harSa kolAhalaH dUrAt AvirabhUt. // 42 // yugmaM || arthaH- aho ! zuM evo paNa kalyANakArI kor3a maMtravAdI kyAMyeM jovAmAM Ave che ? ema manamAM Azcarya pAmelo te rAjakumAra ( jevAmAM ) bole che, // 41 // tavAmAM zokarUpI kokapakSIne caMdrasarakho, vAjibonA manohara zabdothI vistAra pAmelo koika mahAn AnaMdano kolAhala dUrathI pragaTa thayo / 42 // yugmaM || kimetaditi bhUbhartRbhuvA pRSTaH puraH pathi / tvarAM tyaktvA jagau kazcitpuruSo'paruSAkSaraiH // 43 // shsh sAnvaya bhASAntara // 131 // Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 132 / / jana 2% anvayaH -- etat kiM ? iti bhUbhartR bhuvA pRSTaH puraH pathi kathit puruSaH tvaraM tyaktvA aparuSa akSare: jagau // 43 // arthaH- A te zuM che ? ema te rAjakumAre pUchvAthI AgaLa mArge ( cAlatA ) koika puruSe utAvaLa tajIne komala vacanovaDe ( tene) kathaM ke, // 43 // grAme'tra nAganAmA me bandhurviSadharAnmRtaH / vizaJzmazAnamuttasthau tarasA zivikAntarAt // 44 // anvayaH - atra grAme me nAganAmA baMdhuH viSadharAt mRtaH, zmazAnaM vizana tarasA zivikAMtarAt uttasthau // 44 // arthaH- A gAmamAM mAro nAganAmano bhAi sarpanA daMzathI mRtyu pAmyo hato, ( paraMtu ) zmazAnamAM jatAM te turata ThAMThaDImAMthI ubho thayo // 44 // tadaiva daivato martyalokA saMbhavasaurabhaH / ullalAsa kRtocchvAsanAsArakhAyaH sadAgatiH // 45 // anvayaH - daivataH tadaiva martya loka asaMbhava saurabhaH kRta ucchvAsa nAsA AsvAdyaH sadAgatiH ullalAsa. // 45 // artha :- (vaLI) daivayoge teja samaye ( A ) manuSyalokamAM asaMbhavita sugaMdhivALo, tathA zvAsozvAsathI nAsIkAne game evo vAyu vAvA lAgyo. // 45 // kimeSa nirviSaH kautaskuto vAyurasAviti / saMlApaH samabhUttatrAzoke loke tadA mudA // 46 // anvayaH - eSaH nirviSaH kiM ? asauM vAyuH kautaskutaH ? iti tatra azoke loke tadA mudA saMlApaH samabhUt // 46 // sAnvaya bhASAntara // 132 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara sanatkumAratA arthaH-A viSarahita kema thayo ? Avo (sugaMdhI) vAyu kyAthI Avyo ? ema tyAM zokarahita thayelA lokomA te bakhate ha paMthI vArtAlApa thavA lAgyo. // 46 // caritraM yAvadvikSipyate dakSairdikSu cakSuritastataH / tAvadbhAvabharodbhAsisabhAgarbhavibhUSaNaH // 47 // // 13 // devanirmitaniSkAbjaratnasiMhAsanAsanaH / dRSTo dharma dizandUrAdavanIpAvano muniH // 48 // yugmam // anvayaH---yAvat dakSaiH dikSu itastataH cakSuH vikSipyate, tAvat bhAva bhara udbhAsi sabhA garbha vibhUSaNaH, // 47 // deva nirmitava | niSka abja ratna siMhAsana AsanaH, avanI pAvanaH muniH dUrAt dharma dizan dRSTaH // 48 // yugmaM // arthaH-(pachI ) jevAmAM caturalokoe dizAotarapha Amatema najara karI, tevAmA zubha bhAvanA samUhathI tejasvI thayelI sabhAnI aMdara alaMkArasarakhA, // 47 // tathA devoe racelA suvarNakamalapara ratnanA siMhAsanapara beThelA, ane pRthvIne pavitra karanArA (koika) munine durathI dharmano upadeza detA joyA. // 48 / / yugmaM / / aho mahAmunisparzamAhAtmyAmodameduraH / nAgasyAsya babhUvaiSa viSadoSaharo marut // 49 // ityAkAzagiraM vAraMvAraM zrutvA jano mudA / agAnAgaM puraskRtya kRtyavidvandituM munim // 50 // yugmm|| anvayaH-aho ! mahAmuni sparza mAhAtmya Amoda meduraH eSaH marut asya nAgasya viSa doSa haraH vabha. // 40 // iti | Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya sanatkumAra caritraM bhASAntara // 134 // vAraMvAraM AkAza giraM zrutvA kRtyavid janaH mudA nAgaM puraskRtya muni vaMdituM agAt. / / 50 // yugmaM // arthaH--aho ! (A) mahAn munIzvaranA sparzanA mahimAthI ati sugaMdhI thayelo A vAyu A nAganA viSanA doSano nAza ka ranAro thayo cha, // 49 // ema vAraMvAra thatI AkAzavANIne sAMbhaLIne kRtajJa loko harSathI (te) nAgane AgaLa karIne munine vAMdavA gayA. / / 50 / / yugmaM / / / surAsuranarastUyamAnAtizayavaibhavam / muniM natvAttadhamoM me bhrAtAbhyeti mahotsavaiH // 51 // anvayaH-mura asura nara stUyamAna atizaya vaibhavaM muni natvA atta dharmaH me bhrAtA mahotsavaiH abhyeti. // 11 // arthaH-devo, dAnavo ane manuSyobaDe stuti karAto che, atizayono vaibhava jeno, evA (te) munine vAMdIne, tathA jainadharma svIkArIne mAro (te) bhAi mahotsavapUrvaka Ave che, // 51 // rayAnmayA nayAdhIza gatvokaH prati saMprati / vastu vistAryamevAsti toraNasvastikAdikam // 52 // __ anvayaH-(he) nayAdhIza ! saMprati mayA syAt okaHpati gatvA toraNa svastika AdikaM vastu vistArya eva asti. // 52 // arthaH-he nyAyI rAjakumAra : have mAre turata ghera jaine toraNa tathA svastika Adika padArthoM tyAM goThavabAnA che. // 5 // evamuktvA gate tasminnAnandaM sundarAnanaH / bhRpabhUrbhUtasadbhAvaH prAgalbhI garbhamabhyadhAt // 53 // For Private & Personal use only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya sntkumaar| caritraM bhASAntara // 135 // REPRECATEGORY anvayaH-evaM uktvA tamin gate suMdara AnanaH bhUta sadbhAvaH bhUpabhUH AnaMdaM prAgalbhIgama abhyadhAt. / / 53 / / arthaH-ema kahIne te mANasanA gayAbAda suMdara mukhabALA, tathA uttama bhAvanI utpattivALA (te) sanatkumAra ( te ) AnaMda zrAvakamate utsAhanA ubharApUrvaka kahecA lAgyA ke, // 53 / / IdRglokottaraH pUrvaM na mayA mAntrikaH shrutH| AgamArtha ivonnidrastandrAmudritacetasA // 24 // anvayaH-tandrA mudrita cetasA unnidraH Agama arthaH iva IdRga lokottaraH mAMtrikaH mayA pUrva zrutaH na, // 55 // arthaH-ALasathI saMkocAyelA hRdayavaDe karIne jema Agamono artha ( na sAMbhaLI zakAya ) tema AvA lokottara maMtravAdIne meM | pUrve sAMbhaLayo (paNa) nathI. // 4 // dhanyastvaM siddhavAkyo'si vivekinyena vrnnitH| alakSyo'rthaH kSaNAtsAkSAdevaM me darzayiSyate // 55 // ___ anvayaH-(he) vivekin ! svaM siddhavAkyaH dhanyaH asi, yena varNitaH alakSyaH arthaH evaM kSaNAta sAkSAt me darzayiSyate 55. arthaH-he vivekI! ( kharekhara ) tuM vacanasiddhivALo dhanyavAdane pAtra cho, ke jeNe kahelo agamya artha ArIte turataja sAkSAt mane dekhADI Apyo. / / 55 / / / tadehi dehi pAvitryamammAkaM munidarzanAt / ityuktvA mArgagaM nAgaM satkRtyAnandadarzitam // 56 // For Private & Personal use only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 136 / / samaM zRGgArasundaryA zuddhazraddhAnubandhayA / Anandena dvidhA sArdhaM muniM nantumagAdasau // 57 // yugmm|| anvayaH - tat ehi ? munidarzanAt asmAkaM pAvitryaM dehi ? iti uktvA mArgagaM AnaMda darzitaM nAgaM satkRtya, // 56 // asau zuddha zraddhA anubaMdhayA zRMgArasuMdaryA sanaM dvidhA AnaMdena sArdhaM muniM naMtuM agAt. // 57 // yugmaM || artha :- mATe cAla ? ane te munirAjanA darzanathI amone pavitra kara ? ema kahIne mArge jatA, tathA te AnaMde dekhADelA te nAgano satkAra karIne, / / 56 / / te sanatkumAra nirmala zraddhAnA nizcayavALI zRMgArasuMdarIsahita berIte AnaMdasAthe te munirAjane bAMdavA gayo. // 57 // yugmaM // muninAthaM namaskRtya labdhAzIrvacanastataH / zakrarociralaMcakre saMsadaH saparicchadaH // 58 // anvayaH - muninAthaM namaskRtya tataH labdha AzIrvacanaH zakrarociH saparicchadaH saMsadaH alaMcakre / / 58 / / arthaH- (tyAM te) munirAjane vAMdIne, tathA temanA taraphathI AzIrvacana meLavIne iMdrasarakhA tejavALo te sanatkumAra parivArasahita samAne zobhAvavA lAgyo / / 58 / / antaHprasatti pIyUSaM varSanparSadi vIkSaNaiH / tattvArthaM mukhyamAcakhyo tadA yatipatistviti // 59 // anvayaH -vIkSaNaiH parSadi aMtaH prasatti pIyUSaM varSan yatipatiH tadA iti mukhyaM tattvArtha Acakhyau // 59 // arthaH- dRSTivaDe karIne samAnI aMdara ( potAnA ) hRdayanI kRpArUpI amRtane varasatA evA te munirAja te samaye AvIrItano +++ sAnvaya bhASAntara / / 136 / / Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 137 / / 2x 4x4 mukhya rahasyarUpa upadeza devA lAgyA // 59 artheSu zlAghya dharmo guNeSu vinayo yathA / puruSastaM vinA vyarthaH kAyo jIvaM vinA yathA // 60 // anvayaH - yathA guNeSu vinayaH, artheSu dharmaH zlAdhyate, yathA jIvaM vinA kAyaH, taM vinA puruSaH vyarthaH // 60 // artha:-jema guNomAM vinaya, tema puruSArthomAM dharma prazaMsanIya che, tathA jema jIvavinAnuM zarIra, tema te dharmavinAno puruSa nakAmo che. na varNyaH sarvarUpo'pi vinA dharmaM nRNAM bhavaH / hRdyo'pyadevaH prAsAdaH kovidairna namasyate // 61 // anvayaH - sarva rUpaH api nRNAM bhavaH dharme vinA na varNyaH, hRdyaH api adevaH prAsAdaH kovidaiH na namasyate // 61 // arthaH- sarva sAmagrIvALo hovA chatAM paNa manuSyabhava dharmavinA prazaMsavAlAyaka nathI, ( kemake ) manohara hovA chatAM paNa devavinAnA maMdirane vidvAno namatA nathI. // 61 // sukhaM cintitamalpaM yo datte'nalpamacintitam / dharmazcintAmaNirdhate so'smaccitte camatkRtim // 62 // anvayaH - yaH ciMtitaM alpaM sukha, aciMtitaM analpaM datte, saH ciMtAmaNiH dharmaH asmatcitte camatkRtiM dhatte / / 62 / arthaH- je dharma citavelAM khalpa sukhane, aNacitavelAM atyaMta sukharUpe Ape che, te ciMtAmaNisarakho dharma ApaNA hRdayamAM A zvarya upajAve che. / / 62 / / saMsAragrISmaduHkhormidharma saMtApitA yadi / tato dharmAmRte santu sajanAH sajamajjanAH // 63 // sAnvaya bhASAntara // 137 // Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 138 // // 138 // anvayaH-sajanAH yadi saMmAra grISma duHkha Urmi dharma saMtApitAH, tataH dharma amRte saja majanAH saMtu. / / 63 // arthaH-uttama manuSyo jo saMsArarUpI unALAnA kaSTadAyI mojAMonA tApathI tapta thayelA hoya, to te oe dharmarUpI amRtanI aMdara snAna karavU. // 63 / / / kSaNe'sminvismayasmeranayano munidarzanAta / sanatkumAraH sadbhaktiruvAca rcitaanyjliH|| 64 // ____ anvayaH-asmin kSaNe muni darzanAt vismaya smera nayanaH sadbhaktiH sanatkumAraH racita aMjaliH uvAca. // 64 // arthaH-te samaye munirAjanA darzanathI, AzcaryavaDe vikasvara cakSuovALo, tathA uttama prakAranI bhaktivALo ( te ) sanatkumAra hAtha joDIne kahevA lAgyo ke, // 64 // evaM yaH stUyate dharmaH prabho yuSmAbhiradbhutaH / dehibhigeMhibhiH so'yaM kriyamANo bhavenna vA // 65 // ____ anvayaH-(he) prabho ! yaH adbhutaH dharmaH yuSmAbhiH evaM stUyate, saH ayaM gehibhiH dehibhiH kriyamANaH bhavet vA na? // 65 // artha:-he svAmI ! je adbhuta dharmanI Apa AvI prazasA karo cho, te A dharma gRhastha manuSyothI karI zakAya ke nahiM ? 65. bhavedbhavyAtmanAM dharmaH sarveSAM vidhinA kRtaH / zrutveti zrutipIyUSaM munivAcamuvAca saH // 66 // ___ anvayaH--vidhinA kRtaH dharmaH sarvaipAM bhavyAtmanAM bhavet, iti zruti pIyUSa munivAraM zrutvA saH uvAca. / / 66 / / artha:-vidhipUrvaka karelo dharma sarva bhavyajIvone hoi zake che, erItanI karNomAM amRta sarakhI te munirAjanI vANI sAMbhaLIne te 15 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara / / 139 // 554545454555 sanatkumAra bolyo ke, // 66 // yadyevaM tatkathaMkAramidaM sArataraM vyH| hayaM rUpamidaM mAnyairavamanya vrataM vRtam // 67 // anvayaH-yadi evaM, tat mAnyaiH idaM sArataraM vayaH, idaM hRyaM rUpaM avamanya kathaMkAraM vrataM vRtaM ? // 67 / / artha:-jo ema che, to Ape A ati uttama yauvanavaya, tathA A manohara rUpanI avagaNanA karIne zAmATe cAritra lIdhuM che ? atha prathitapAthodhidhIradhvAnakirAM giram / jagAda jagadAnandadAyakaH sAdhunAyakaH // 6 // anvayaH-atha jagata AnaMda dAyakaH sAdhu nAyakaH pathita pAthodhi dhIra dhvAna kirAM giraM jagAda. // 68 // artha:-have jagatane AnaMda AphnArA te munimahArAja uchaLelA samudrasarakhI gaMbhIra dhvanivALo vANI bolyA ke, // 68 // duHkarmabandhavaMzotthaH saMmohodhdhuradhUmabhRt / dakSapakSigaNadveSyaH samIpasthAtmatApakaH // 69 // durgarogasphuliGgograH kalahatrAkRtAravaH / mithyAjJAnamarutpreyaH sarveSAM zoSapoSakaH // 70 // azakyastyaktumatyantaM mithyAdRSTijaDAlasaiH / mRtijvAlAbhirutphullAnmanorathatarUndahan // 71 // nirAtaGkaM sadAnandaM padaM gantuM zubhe'dhvani / vrate bhavadavastAvadeko heturmamAbhavat // 72 // anvayaH-duHkarma baMdha vaMza utthaH, saMmoha udhdhura dhumabhRt, dakSa pakSi gaNa dveSyaH, samIpastha Atma tApakaH, / / 69 // durga roga | Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 140 // // 140|| sphuliMga ugraH, kalaha trATakRta AravaH, mithyAjJAna marut preryaH, sarveSAM zoSa poSaka:, / / 70 / / mithyA dRSTi jaDa alasaiH tyaktaM atyaMtaM azakyaH, utphullAn manorathatarUna mRti jvAlAbhiH dahana , // 71 // bhavadavaH, nirAtakaM sadAnaMdaM padaM gaMtuM zubhe adhvani vrate mama tAvat ekaH hetuH abhavat / / 72 // caturbhiH kalApakaM / / arthaH-duSkarmonA baMdharUpI vAMsathI utpanna thayelo, moharUpI uchaLatA dhumADhAvALo, catura manuSyorUpI pakSionA samUhane pIDanAro, najIka rahelA prANIone tApa karanAro, // 69 / / asAdhya rogorUpI taNakhAovaDe bhayaMkara thayelo, klezarUpI taDataDa | avAja karanAro, asatya jJAnarUpI vAyuvaDhe vistAra pAmato, sarvane mUkAvI nAkhanAro, // 70 // mithyAtvI, mUrkha, tathA Alasu. ovaDe atyaMta na tajI zakAya evo, praphullita thayelA manorathorUpI vRkSone mRtyurUpI jvAlAovaDe vALato, // 71 // evo A saMsArarUpI dAvAnala, nirbhaya tathA hamezanA AnaMdarUpa mokSamA javAne uttama mArgasarakhA A cAritrane levAmAM mane eka heturUpa thayela che. // 72 // caturbhiH kalApakaM / / dvitIyaH kaH prabho heturbhavatAM bhavatAntibhit / iti pRSTe satAmiSTe kumAreNa munirjagau // 73 // __ anvayaH-(he ) prabho ! mavatAM bhavatAMtibhit dvitIyaH hetuH kaH ? iti kumAreNa satAM iSTe pRSTe muniH jagau. // 73 / / artha:-he svAmI ! Apane (A) saMsAra tyAgavAnuM vIju zuM kAraNa che? ema te sanatkumAre sajanone managamato prazna karavAthI OMA munirAja bolyA ke, // 73 // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 14 // sntkumaar|daa astIha stutavistArA tArAkhyA rucirA purii| yArkatApena na kliSTA kIrNA koTidhvajAJcalaiH // 74 // caritraM __ anvayaH-iha stuta vistArA tArAkhyA rucirA purI asti, yA koTidhvaja aMcalaiH kIrNA arka tApena na kliSTA. // 74 // artha:-ahIM prazaMsanIya vistAravALI tArA nAmanI manohara nagarI che, ke je karoDapationA ( makAnopara uDatI) dhajAonA // 14 // cheDAovaDe bharelI hovAthI sUryanA tApathI kheda pAmatI nahotI. // 74 // tatra shaastrpvitraarthkRtaarthiikRtcetnH| tArApIDa iti kSamApaH sthApako nayadharmayoH // 75 // anvayaH-tatra zAstra pavitra artha kRtArthIkRta cetanaH, naya dharmayoH sthApakaH tArApIDa iti kSamApaH // 75 / / | arthaH-te nagarImA zAstronA pavitra arthobaDe kRtArtha karela ce AtmA jeNe, evo, tathA nyAya ane dharmanI vyavasthA karanAro tArApIDanAme rAjA hato. / / 75 // tanmitraM saMpadAM pAtraM putraH zrIpatimantriNaH / zrISeNasaMjJaH svprjnyaajnyaatjnyaatvyvaibhvH|| 76 // anvayaH-saMpadA pAtraM, sva prajJA jJAta jJAtavya vaibhavaH zrIpati maMtriNaH zrISeNasaMjJaH putraH tanmitraM / / 76 // arthaH-saMpadAnA bhAjanasarakho, tathA potAnI vRddhithI jANela che, jANavAlAyaka padArthonuM jJAna jeNe, evo zrIpatinAmanA maMtrino zrISeNa nAme putra te rAjAno mizra ito. // 76 // anyadA pramadAlokalolalocanalokitaH / vasante rantumudyAnaM sa yayau navayovanaH // 77 // SRISHTHAKRAH* Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G sAnvaya sanatkumAra caritraM bhASAntara // 142 // anvayaH-pramadA loka lola locana lokitaH, nava yauvanaH saH anyadA vasaMte raMtuM udyAnaM yayau. // 77 / / arthaH-strIonI capala AMkhobaDe jovAyelo, tathA navA yauvanavALo te zrISeNa eka divase vasaMtaRtumA krIDA karavAmATe bagIcAmA gayo. / / 77 // lalanto lalanA tatra netrapatrasudhAJjanam / dadRze puNyalAvaNyapaNyApaNamivAmunA // 78 // anvayaH-tatra amunA netra patra sudhA aMjanaM, puNya lAvaNya paNya ApaNaM iva lalatI lalanA dadRze. / / 78 // arthaH-tyAM teNe cakSumA amRtanA aMjana sarakhI, tathA manohara lAvaNyarUpI karIyANAnI dukAna sarakhI krIDA karatI (koika) strIne dIThI. / / 78 // eSA zrISeNameNAkSI vIkSya sAkSAnmanobhavam / dakSaM kaTAkSavikSepalakSaikSipya hRdyadhAt // 79 // ___ anvayaH-eNAkSI sA dakSa zrISeNaM sAkSAt manobhavaM vIkSya kaTAkSa vikSepa lakSaH utkSipya hRdi adhAt. / / 79 // arthaH-hariNasarakhAM netrovALI te strIe te catura zrISeNane sAkSAta kAmadevasarakho joine lAkhogame kaTAkSobaDe uchALIne po. tAnA hRdayamA dhAraNa karyo. (arthAt teNIe kaTAkSorUpI vANo mArIne tene vaza karI lIdho) / / 89 / / anyonyaM darzanAtRptAvanyonyamanurAgiNo / svasvAvasathamasvasthau jagmatustau dinAtyaye // 8 // For Private & Personal use only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhApAntara sanatkumArata anvayaH-anyonya darzana atRptau, anyonyaM anurAgiNI, asvasthau tau dina atyaye sva sva AvasathaM jagmatuH // 80 // artha:-paraspara jovAmA tRpti nahI pAmelA, paraspara premamA paDelA, (ane tethI) vyAkula thayelA teo banne sUrya asta thayAcaritraM bAda potapotAne ghera gayA. // 8 // // 143 // grastastatra mRgInetrAviyogena sa mantribhUH / nizinidrAdaridro'yamityamudramacintayat // 81 // ___ anvayaH-tatra mRgInetrA viyogena grastaH saH ayaM maMtribhUH nizi nidrA daridraH amudraM iti aciMtayat. / / 81 // arthaH-tyAM (te ) strInA viyogathI vyAkula thayelo te A maMtrikumAra rAtrie nidrA na AvavAthI askhalitapaNe ema vicAravA lAgyo ke, // 81 // aho rUpamaho kAntiraho nayanavibhramaH / aho snehAnubandhazca tasyAH zasyAvadhermayi // 82 // ___anvayaH-zasya avadheH tasyAH aho ! rUpaM ! aho ! kAMtiH ! aho! nayana vibhramaH ! ca aho : mayi sneha anubaMdhaH ! / / 8 / / arthaH-prazaMsAnI sImAsarakhI evI te strInu aho ! kebu suMdara rUpa ! aho ! kevI suMdara kAMti ! aho kevo muMdara AMkhono vilAsa ! tathA aho ! mArApara teNIno keTalo badho prema che ! / / 82 // kulasyAlaMkRtiH kasya kiM nAma stAvayatyasau / ka mayA drakSyate kenopAyena zvastane dine // 83 // anvayaH-asau kasya kulasya alaMkRtiH ? kiM nAma stAvayati ? zvastane dine kena upAyena ca mayA drakSyate ? // 83 / / For Private & Personal use only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra TU caritraM // 144 // arthaH-te strI kayA kulane zobhAvatI haze ? (potArnu ) zuM nAma kahevarAvatI haze ? tathA AvatI kAle kayA upAyathI, ane || sAnvaya kyAM te mane dekhAze ? (malaze?) // 83 // bhASAntara pArthivena vRthA maitrI vyarthA me mantriputratA / nirarthakaM ca janmedaM yadi tasyA na saMgamaH // 84 // __anvayaH-yadi tasyAH me saMgamaH na, pArthivena maitrI vRthA, maMtri putratA vyarthA, ca idaM janma nirarthakaM. // 84 // // 144 // arthaH-jo te strIno mane saMgama na thAya to, rAjAsAthenI (mArI) mitrAi nakAmI che, maMtrIputrapaNuM (paNa) nakAmu che, ane A janma (paNa ) nakAmoja che. // 84 / / ityAdyanalpasaMkalpasaMtApitamanAH sa nA / pratiyAmaM yugonmAnAdakSipadaHkSipAM kSapAm // 85 // anvayaH-ityAdi analpa vikalpa saMtApita manAH saH nA, pratiyAmaM yuga unmAnAt duHkSiA kSapAM akSipat. / / 85 / / / arthaH-ityAdi aneka vikalpovaDe vyAkula hRdayavALA te puruSe, dareka pohorane yugajevaDo mhoTo gaNatAMthakAM dhaNe prayAse rA. trine vItADI. / / 85 / / caturbhiH kalApakaM // dvitIye'hni sa madhyAhne rahasyupavane gataH / kAtyAyanyA kayApyUce cintAcumbitacetanaH // 86 // ___ anvayaH-dvitIye ahni madhyAhne saH rahasi upavane gataH, ciMtA cuMbita cetanaH kayA api kAtyAyanyA Uce. / / 86 // arthaH-(pachI) bIje divase madhyAhnasamaye te ekAMte cagIcAmA gayo, tathA ciMtAtura hRdayathI (tyAM beTho, evAmAM) koika ku. 15/ Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 14 // sntkumaar| | TaNIe (AvIne) tene kayu ke, // 86 / / caritraM ihAsti puravAstavyaH stotavyaguNabhUSaNaH / tArApIDadharAdhIzopAdhyAyastArakAbhidhaH // 87 // anvaya:-iha puravAstavyaH stotavya guNa bhUSaNaH, tArakAbhidhaH tArApIDa dharA adhIza upAdhyAyaH asti. // 17 // // 145 // arthaH-A nagarano rahevAsI, tathA prazaMsApAtra guNonA alaMkAravALo, tArakanAmano tArApIDarAjAno upAdhyAya che. // 87 // pUrvapatnyAM pramItAyAM kulshriishiilshaalinaa| etenodvAhitA rUpamahitA rohitAhvayA // 8 // anvayaH-pUrvapatnyAM pramItAyAM kula zrI zIla zAlinA etena rUpa mahitA rohitAhayA udvAhitA. / / 88 // arthaH-prathamanI patnI gujarIjavAthI, kula, lakSmI tathA zIlathI zobhatA evA te upAdhyAye manohara rUpavALI rohitAnAmanI strIne paraNelI che. / / 88 / / jarAjarjaragAtro'hamiyaM tu navayauvanA / calAnyakSANi cetyeSa datte nAsyA bahirgatim // 89 // ___ anvayaH-ahaM jarA jarjara gAtraH, iyaM tu nava yauvanA, ca calAni akSANi, iti eSa asyAH bahiH gati na datte. / / 89 // artha:--huM to vRddhapaNAthI zithila zarIravALo chu, ane A rohitA to khIlatAM yauvanavALI che, vaLI iMdriyo capala hoya che, 8| ema vicArI te upAdhyAya teNIne (gharanI) bahAra javA deto nathI. // 89 // -RAKHRESS Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 146 // sanatkumAra gataH zAkhApure rAjJAdiSTo'so hyastane dine / mayA dhAcyA samaM ceyamudyAnaM kathamapyagAt // 9 // caritraM andhayaH-rAjJA AdiSTaH asau hyastane dine zAkhApure gataH, ca iyaM mayA dhAcyA samaM kathaM api udyAnaM agAt. / / 90 // arthaH-rAjAe hukama karavAthI te upAdhyAya gaikAle (bahAra) parAMmAM gayo hato, ane (tethI) te rohitA (teNInI) dhAva evI je huM, tenI sAthe muzkelIthI bagIcAmA gai hatI. // 90 // subhaga tvaM tayA tatra dRSTo dRSTipriyastathA / smarajvarabharArtA sA rohitA mohitA yathA // 91 // __ anvayaH-(he) subhaga ! tatra dRSTipriyaH tvaM tayA tathA dRSTaH, yathA mara jvara bhara ArtA sA rohitA mohitA. // 91 / / artha:-he subhaga ! tyAM netrabhiya evA tane teNIe erIte joyo, ke jethI kAmatApanA samUhathI pIDAyelI te rohitA moha pAmI. * tadarti hartumadyAsmaduhiturdehi darzanam / vidhehi vAcikaM cedaM hArayaSTyA sahAgatam // 92 // 4 anvayaH-asmad duhituH tadati hatu adya darzanaM dehi ? ca hArayaSTayA saha AgataM idaM vAcikaM vidhehi ? // 92 // arthaH-mArI putrInI te kAmapIDA haravAne Aje tamo darzana Apo ? ane (A) hAralatAsAthe Avelo ( teNIno) nIce muja bano saMdezo svIkAro? // 92 // |sphuratkAntaruciM kAntAM kRtasvAtirasapriyAm / dhehi mAM hArayaSTiM ca hRdaye hRdayezvara // 93 // SARKARHARDHA Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara / / 147 // sanatkumAradA ___ anvayaH-(he, hRdaya Izvara! sphurat kAMta ruci, kAMtA, kRta va ati rasa priyAM mAM ca hArayaSTiM hRdaye dhehi ? // 23 // arthaH-he ! hRdayanA svAmI ! vistIrNa tejasvI kAMtivALI, manohara, tathA karela che (Apane ) potAnA atirasathI priya jecaritraM NIe, evI mane tathA (A) hAralatAne ( Apa ApanA ) hRdayamA dhAraNa karo? / / 93 / / // 147|| tato hAralatAM kaNThe nyasya sA me priyetyho| vizeSAdeSa zizleSa kAminaH kva vivekitaa|| 9 // | ___ anvayaH-tataH aho ! sA me priyA! iti hAralatA kaMThe nyasya eSaH vizeSAt zizleSa, kAminaH vivekitA kva ? // 94 // artha:-pachI aho! te mane pyArI che! ema (kahI) te hAralatAne (potAnA) kaMThamA nAkhIne te zrISeNa (tene) khUba AliMgana karavA lAgyo, (kemake ) kAmAturane vivekaeNu kyAthI Ave? // 95 // kSaNaM zrAntiH kSaNaM bhrAntiH kSaNaM cintA kSaNaM dhRtiH / kSaNaM trAsaHkSaNaM hAsastamavIDaM vyaDambayat 95 anvayaH-taM abrIDa kSaNaM zrItiH, kSaNa bhrAMtiH, kSaNaM ciMtA, kSaNaM dhRtiH, kSaNaM trAsaH, kSaNaM hAsaH vyaDaMcayat . // 95 / / arthaH-(pachI) te nirlajja zrISeNa ne kSaNamA thAka, kSaNamA bhrama, kSaNamAM ciMtA, kSaNamA dhairya, kSaNamA bhaya, ane kSaNamAM hAsya viDaMbanA karavA lAgyAM / / 95 / / ityasminsmaradoSeNa zroSeNe viSamIkRte / duSTaceSTAghaTApoSaH pradoSaH smbhuutttH|| 96 // anvayaH-tataH iti smara doSeNa asmin zroSeNe viSamIkRte duSTa ceSTA ghaTA poSaH pradoSaH samabhUt . / / 96 // Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 148 // arthaH-pachI e rIte kAmavikArathI te zrISeNa vyAkuLa hote chate duSTonI ceSTAone vadhAranAro pradoSa (saMdhyAkALa) thayo.964 sAnvaya ehi tadbhavanaM tasyA yauvanaM kuru pAvanam / evamuktastayA nAryA so'nAryAzo mudAcalat // 97 // bhASAntara anvayaH---tadbhavanaM pahi? tasyAH yauvanaM pAvanaM kuru? evaM tayA nAryA uktaH anArya AzaH saH mudA acalat . // 97|| arthaH-(have) teNIne ghera cAla? ane tenu yauvana pavitra kara! erIte te strIe kahebAthI duSTha AzAvALo, te zrISeNa harSathI 13 // 148 // cAlavA lAgyo. // 17 // asanmAgoMjjvalatkAmastamazchanno'paricchadaH / sa tayA durdhiyA sAdhaM tAM prApAtmeva durgatim // 98 // anvayaH--asat mArgaujjvalatkAmaH, tamaH channaH, aparicchadaH saH AtmA durgati iva, tayA durdhiyA sAdhaM tAM pApa. // 9 // arthaH-khoTe raste cAlanAro, (hRdayamA) saLagI uThUlA kAmavikAravALo, aMdhakArathI (pakSe-ajJAnathI) chavAyelo, ane pa. rivAravinAno, evo te zrISeNa, AtmA jema durgatimA jAya, tema te duSTabuddhivALI strInI sAthe te rohitAne jai maLyo. 98 // durdaivadrohitAM yAvadrohitAM vArtayatyaso / tAvaddhAvatparIvArastArako dvAramAgamat // 99 // ___ anvayaH-durdaiva drohitAM rohitAM yAvat asau vAtayati, tAvat dhAvatparIvAraH tArakaH dvAraM Agamat . / / 19 / / arthaH-durdaivanA dveSavALI evI te rohitAsAthe jevAmA te bAtacIta kare che, tevAmA doDatA parIvAravALo te tAraka upAdhyAya | bAraNe AvI pahoMcyo. 1.99 / / For Private & Personal use only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 14 // sanatkumAratA kAtyAyanyA sa bhItyArtaH prakSiptaH kSAlakUpake / asthAtprasthAnake gantumivAyaM nirayaM hahA // 500 // caritraM anvayaH-bhItyA AtaH saH kAtyAyanyA kSAla kUpake prakSiptaH, hahA ! nirayaM gaMtuM prasthAna ke iva ayaM asthAt // 500|| arthaH-bhayathI pIDita thayelA evA te zrISeNane (te ) kuTaNIe gaTaranA kuAmAM pheMkyo, (ane) arere! narakamAM javAna jANe // 149 // prayANa karato hoya nahI ! tema te temA rahyo. // 50 // ndhabahale kITasaMkule paDile jle| galadadhne ghanaM magnaH sa taTIgharSaNavraNaH // 1 // __anvayaH--taTI gharSaNa vraNaH saH durgadha bahule, kITa saMkule, galadadhne paMkile jale ghanaM manaH // 1 // arthaH-( te kUpanA ) kinArApara ghasAvAthI ( zarIramA ) dhArAM paDelo te zrISeNa, atyaMta durgaMdhI, kIDAmothI bharelA, ane kAdavabALA pANImA cheka kaMThasudhI buDI gayo. // 1 // tatra shRkaakRtotkaarvaantaahaarryaahtaiH| utthitaiH kathitaiH kSAlajalairvizadbhirAnane // 2 // lolAbhirvAntalAlAbhiH picchalAbhirvRto'bhitaH / sazRGgAro'pi bIbhatsaraso'GgIva babhUva saH // 3 // anvayaH-tatra zukA kRta utkAra vAMta AhAra raya AhataiH, utthitaH kuthitaiH kSAlajalaiH Anane vizadbhiH, // 2 // lolAbhiH | picchalAbhiH vAMta lAlAbhiH abhitaH vRtaH saH sazRMgAraH api aMgI bIbhatsa rasaH iva babhUva. // 3 // yugmaM / / 31 arthaH-tyAM sUgathI karelI okArIvaDe vamelA AhAranA veganA jhapATAthI uchaLelu te kohelu khAnuM pANI mukhamA javAthI / 2 / / Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra dU tathA mukhamAthI laTakatI, ane cIkaNI ulTInI lALobaDe cotaraphathI chavAi gayelo te zrISeNa (AbhUSaNo vigerethI) zaNagA- | sAnvaya relo hovA chatAM paNa jANe dehadhArI bIbhatsarasa hoya nahI ! tevo thai gayo / / 3 / / yugmaM / / caritraM bhASAntara vadane mazakairdazaiH kRmibhistimibhistanau / tale'sau paraiH kIlaistadAtyarthaM kadarthitaH // 4 // // 150|| anvayaH-tadA asau vadane mazaH dazaiH, tanau kRmibhiH timibhiH, tale kapara: ( kakaraiH) kIlaiH atyartha kadarthitaH // 4 // // 15 // arthaH-te vakhate te zrISeNa mukhapara maccharo ane DAMsobaDe, zarIrapara kIDA tathA jalacaro vaDe, ane pagane talIye kAcalA (kAMkarA) tathA khIlAbhovaDe atyaMta kaSTa pAmavA lAgyo. // 4 // vizatyambuni nAsAyAmanAzo'yaM svajIvite / kUpakaNThe kSipanhasto tIkSNAlenAlinA hataH // 5 // ___ anvayaH-nAsAyAM aMbuni vizati svajIvite anAzaH ayaM kUpa kaThe hastau kSipan tIkSNa alena alinA hataH. // 5 // arthaH-nAkamAM te pANI javAthI jIvavAnI AzA tanIne te zrISeNa te kuAnA kAMThApara hAtha rAkhavA lAgyo, tyAre tIkSNa daMzavALA vichue tene DaMkha mAryo. // 5 // itthaM nizIthakAle'sau narako narakAdhikam / sahamAno mahAduHkhamazroSIttumulaM gRhe // 6 // anvayaH-itthaM naraka adhika mahA duHkha sahamAnaH asau narakaH nizItha kAle gRhe tumulaM aauSIt // 6 // __ artha-erIte narakathI paNa adhika ati kaSTane sahana karatA evA te zrISeNe madhyarAtrie (te) gharanI aMdara kolAhala sAMbhaLyo. 15 PRAKARRICARRORICA Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumArata mAnvaya caritraM bhASAntara tadArdhavRddhA dakSAsau kSAlataH sajjarajjunA / tamAcakarSa duHkarmatruTirjIvamivAzivAt // 7 // ___ anvayaH-tadA ardhavRddhA asau dakSA duHkarmatruTiH azivAt jIvaM iva, saja rajjunA taM kSAlataH AcakarSa. // 7 // arthaH-te vakhate ardhajaratI evI te catura kuTaNIe, duSkarmono vinAza upadravamAthI jIvano jema (uddhAra kare ) tema taiyAra rA. khelA doraDAMvaDe te zrISeNane (te) khAlamAthI (bahAra) kheMcI kahADyo. // 7 // Agatyopavane tatra jJApayiSyAmi bhAvinam / vRttAntaM tu nitAntaM tvAM vraja dvAre'sti ko'pi na // 8 // anvayaH-tatra upavane Agatya bhAvina nitAMtaM vRttAMta tu tvAM jJApayiSyAmi, baja? dvAre kaH api na asti. // 8 // arthaH-te bagIcAmAM AvIne have thanAraM saghaLU vRttAMta (9) tane jaNAvIza, (mATe hamaNA) cAlyo jA? daravAje koi paNa nathI. evamuktastayA kssaaljlaaviltnusttH| praNanAza sa kInAzapAzacyuta iva drutam // 9 // anvayaH-tayA evaM uktaH, kSAla jala Avila tanuH saH kInAza pAza cyutaH iva tataH drutaM praganAza. // 9 // arthaH-teNIe ema kahyAthI. khAlanA jalathI lIMpAyelA zarIravALo te zrISeNa jANe yamanA pAzamAthI chUTayo hoya nahI! tema tyAMthI ekadama nAzI chuTyo. : 9 // narairArakSakaiH kolAhalaM zrutvA tvraagtH| nazyandRSTaH sa kodaNDadaNDaihatvA nyabadhyata // 10 // anvayaH-kolAhalaM zrutvA tvarA AgataiH ArakSakaiH naraiH saH nazyan dRSTaH, kodaMDa daMDaiH hatvA nyavadhyata. // 10 // Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 152 // BSCRIBCRICANSAR TU arthaH-kolAhala sAMbhaLIne ekadama AvelA polIsanA mANasoe te zrISeNane (tyAMthI ) nAzato dITho, (tethI teoe tene) sAnvaya dhanuSanA daMDothI mArIne bAMdhyo. // 10 // bhASAntara gartAzUkaravatko'yaM digdho durgandhakardamaiH / iti dIpakarairebhirIkSitaH sopalakSitaH // 11 // ___ anvayaH-durgadha kardamaiH digdhaH gartAzUkaravat ayaM kaH ? iti dIpakaraiH ebhiH IkSitaH, ca sopalakSitaH. // 11 // // 152 // arthaH-dugaMdhavALA kAdavathI kharaDAyelo khAbocIyAmAM AloTatA Dukkarajevo A koNa che ? ema vicArI hAthamA dIpaka lei | teoe jovAthI tene oLakhI kahADyo ke, // 11 // yukto moktumamoktuM vA mitraM kSitipateraso / ityAlocaparAH sarve narA mUDhatvamAgaman // 12 // anvayaH-asau kSitipateH mitraM moktuM vA amoktuM yuktaH ? iti Aloca parAH sarve narAH mUDhatvaM Agaman. // 12 // arthaH-A to rAjAno mitra zrIpeNa che, (mATe tene ) choDI mUkavo ke na choDavo ThIka, ema vicAramA paDelA te polIsanA sarve manuSyo muMjhavaNamAM paDyA. // 12 // tadAvadAtadhIrvIracaryayA sNcrnnRpH| Ayayo tumulAkRSTo dRSTavAnpathi taM tathA // 13 // __anvayaH-tadA avadAtadhIH nRpaH vIra caryayA saMcaran tumula AkRSTaH Ayayau, tathA pathi taM dRSTavAn. / / 13 / / 3/arthaH-te samaye nirmala buddhivALo rAjA guptaveSe pharatoyako A kolAhalathI kheMcAine tyAM Avyo, tathA mArgamA ( teNe ) te 151 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya sanatkumAra caritraM bhASAntara // 153 // zrISeNana dITho. // 13 // jJAtvA taM kRtinAM sImA zrImAnbhRmAnacintayat / manye'sau madupAdhyAyAlaye tumulakAraNam // 14 // anvayaH-taM jJAtvA kRtinAM sImA zrImAn bhUmAn aciMtayat, madupAdhyAya Alaye tumula kAraNaM aso, manye. // 14 // ... arthaH-tene oLakhIne caturaziromaNi evo te zrImAn rAjA vicAravA lAgyo ke, mArA upAdhyAyanA gharamA kolAilanuM kA. raNa A zrISeNa che, ema huM mArnu chu. // 14 // saMsAre skhalitaM kasya na syAnmatimato'pi vA / kiM tu me mitramAbAlyAttanna yuktamupekSitum // 15 // ___ anvayaH-vA saMsAre kasya matimataH api skhalitaM na syAt ? kiMtu me AbAlyAta mitraM, tat upekSituM yuktaM na. // 15 // / artha:-athavA (A) saMsAramA kayA buddhimAnanI paNa bhUla nathI thatI ? paraMtu (A zrISeNa ) mAro bAlapaNAthI mitra che, mATe (A samaye ) temATe mAre bedarakAra rahevU ThIka nahI. // 15 // dRSTvA mAM tvasya lajjA syAhAdhAkRindhanAdapi / iti nizcatya kRtyArtha prakRtyA nibhRtopakRt // 16 // __anvayaH-mAM dRSTvA tu bAdhAkRta baMdhanAt api asya lajA khAt, iti kRtyArtha nizcitya, prakRtyA nibhRta upakRt // 16 // arthaH-mane joine to (A) duHkhadAi baMdhanathI paNa tene lajjA thaze, ema yogyatApUrvaka kArya karavAno nizcaya karIne svabhAvadhIja 5 / ati upakAra karanArA. // 16 // KAKKARANA Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 154 // // 154 // BRACKRECRACKERALA ArakSakANAmAtmAnaM jJApayitvaiSa satvaram / zrISeNaM mocayAMcake tArApIDaH svapIDayA // 17 // anvayaH-eSaH tArApIDaH sva pIDayA ArakSakANAM AtmAnaM jJApayitvA satvaraM zrISeNaM mocayAM cakre // 17 // arthaH-te tArApIDa rAjAe potAne thatAM duHkhathI polIsanA mANasone potAnI khabara ApIne turata zrISeNane choDAvyo / 11 vapuHpramANAtpracchannopakRtiprakRtitvataH / svasya dvAgbandhamokSAcca nRpstenoplkssitH|| 18 // anvayaH-vapuH pramANAt, pracchanna upakRti prakRtitvataH, ca svasya drAga baMdhamokSAt tena nRpaH upalakSitaH // 18 // arthaH-zarIranA pramANathI, guptarI te upakAra karavAnA svabhAvathI, ane pote turata baMdhanamAthI chuTavAthI te zrIpeNe rAjAne oLakhI kahADyo. // 18 / tato darzayituM svAsyamazaktaH saiSa lajayA / rAjJAdiSTairbhaTerdUrAdAvRtaH svagRhe'gamat // 19 // ___anvayaH-tataH lajjayA sva AsyaM darzayituM azaktaH saH eSaH rAjJA AdiSTaiH bhaTaiH dAt AvRtaH svagRhe agamat // 19 // ___ arthaH-pachI lajjAthI potArnu mukha dekhADavAne azakta evo te zrISeNa rAjAe hukama karelA te subhaTovaDe dUrathI vITAyo thako potAne ghera gayo. // 19 // dhautAGgaH sa prage ttropvne'sthaalltaagRhe| ArAmapAlakebhyazca vAcaM zuzrAva duHzravAma // 20 // PRASAIGALORCANAKRIES Jan Education International Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 155 / / n anvayaH -- dhautAMgaH saH prage tatra upavane latAgRhe asthAt, ca ArAma pAlakebhyaH duHzravAM vAcaM zuzrAva // 20 // arthaH- zarIra sApha karIne te zrISeNa prabhAte te bagIcAmAM velaDIonA maMDapamA jaine beTho, tathA te bagIcAnA rakSako pAsethI ( nIce jaNAvyA mujaba ) na saMbhaLAya evI vANI sAMbhaLavA lAgyo. // 20 // adya rohitayA rAtrau patyurnidrAjuSaH zramAt / galaM chettuM samutkSiptaH kSurikAdurdharaH karaH // 21 // anvayaH - adya rAtrau rohitayA zramAt nidrAjuSaH patyuH galaM chettuM kSurikA durdharaH karaH samutkSiptaH / / 21 / / arthaH- Aje rAtrie rohitAe thAkIne nidrAvaza thayelA evA potAnA svAmInuM galaM kApavAmATe pakaDelI charIvALo ( potAno) hAtha ugAmyo. // 21 // tadAbhRtkSurikAstambhastArakaH sahasotthitaH / rohitA hamare (raiH ) baddhA bandhanai rajjuvarjitaiH // 22 // anvayaH - tadA kSurikA staMbha: abhUt, tArakaH sahasA utthitaH, rohitA rajjuvarjitaiH hRdbharaiH baMdhanaiH baddhA // 22 // arthaH- te vakhate te charI thaMbhAi gai, ane tAraka ( paNa ) ekadama jAgI uThyo, ane rohitA paNa doraDAMvinAnA chAtI bharAi jAya evAM baMdhanovaDe baMdhAi gai. / / 22 / / aSTaiH sA hatA ghAtairArarATa tathA kaTu / yathAsya pattayo'nye ca dadhAvustumulAkulAH // 23 // anvayaH - adRSTaiH ghAtaiH hatA sA tathA kaTu ArarATa, yathA asya pattayaH ca anye tumula AkulAH dadhAvuH // 23 // sAnvaya bhASAntara / / 155 / / Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya caritraM bhASAntara // 156 // sanatkumAra TU arthaH-vaLI adRzya mAra paDavAthI te eTalI to bUmo pADavA lAgI ke, jethI tenA nokaro tathA bIjA mANaso paNa bUmo pA-15 DatA (tyA) doDI AvyA. // 23 // kuto'pyAgAddharAdhozaH svopAdhyAyamamatvataH / sa kSaNAdhdhUpamutkSipya namrastAmityabhASata // 24 // // 156 // ___anvayaH-kutaH api dharAdhIzaH AgAt , sva upAdhyAya mamatvataH saH namraH kSaNAt dhUpaM utkSipya tAM iti abhApata. // 24 // arthaH-(evAmA) kyokathI rAjA (paNa tyAM ) AvI pahoMcyo, tathA potAnA upAdhyAyanI mamatAthI te namra thai, dhUpa karIne teNIne ArIte kahevA lAgyo ke, // 24 // __ mahAprabhAve kAsi tvaM tattvaM devi mamAdiza / strImAtretra kRpApAtre kimamarSaH prakarSitaH // 25 // ___anvayaH -he mahAprabhAve ! tvaM kA asi ? (he) devi! mama Adiza ? atra kRpA pAtre strImAtre amarSaH kiM prakarSitaH? // 25 // artha:-he mahAn prabhAvavALI tuM koNa che? tathA 'he) devi! mane (A) hakIkata jaNAvo? A dayA karavAlAyaka rAMkaDI strIpara tamoe kema kopa kayoM che ? 25 // etAbhirbhaktibhASAbhistyaktvA stokatarAM ruSam / nabhaHprabhavayA vANyA vabhASe devatA nRpam // 26 // __ anvayaH--etAbhiH bhaktibhASAbhiH stokatarAM ruSaM tyaktA devatA nabhaH prabhavayA vANyA nRpaM babhASe. // 26 // arthaH-e rItanA bhaktivAlAM vacanothI jarA roSane tajIne te devI AkAzavANIvaDe rAjAne kahevA lAgI ke, // 26 // CAMERASACARSANE Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 157 // sanatkumAra samyagdRSTirahaM devo bhaktA sarvajJazAsane / dharmakarmapravRttAnAM satAM vighnAnnivAraye // 27 // caritraM tattvajJaM dRDhasamyaktvaM paradAraparAGmukham / svapati nighnatI krUrA mayA baddheyamasti tat // 28 ||yugmm|| anvayaH-ahaM sarvajJa zAsane bhaktA samyagdRSTiH devI, dharma karma pravRttAnAM satA vighnAna nivAraye, / / 27 / / tat tattvajJa, dRDha // 15 // samyaktvaM, paradAra parAGmukhaM svapati nighnatI iyaM krUrA mayA baddhA asti. // 28 / / yugmaM / / artha:--- huM zrIjainazAsanamA bhaktivALI samyagdRSTI devI chu, ane dharmakAryoM karanArA sajjanonAM vighno nuM nivAraNa karuM , // 27 // ane tethI tatvanA jANakAra, dRDha samakItI, tathA parastrIno tyAga karanArA, evA potAnA patine mAratI, evI A kara strIne meM bAMdhelI che. // 28 / / yugmaM // kimasau svapatiM hantItyuktA rAjJAha devatA / tameva ramaNaM karta yo baddho mocitastvayA // 29 // ___ anvayaH-asau svapati ki haMti ? iti rAjJA uktA devatA Aha, baddhaH yaH tvayA mocitaH taM eva ramaNaM kartu. / / 29|| arthaH-A strI potAnA svAmIne zAmATe mAre che? ema rAjAe kahevAthI te devI bolI ke, bAMdhalA je puruSane teM choDAvyo, tenIna sAthe vilAsa karavA mATe. // 29 // sarvajJAjJAsti te'muSya bhASase yadi dUSaNam / prakAzayasi nAmApi rAjJA devIti vAritA // 30 // || anvayaH-agupya yadi dUSaNaM bhASase, nAma api prakAzayasi, te sarvajJa AjJA asti, iti rAjJA devI vAritA. // 30 // Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya bhASAntara caritraM // 158 // // 158 // artha:-te puruSatuM jo tuM dUSaNa bolIza, ane nAma paNa prakaTa karIza, to tane sarvajJa prabhunI ANA che, ema kahI rAjAe te devIne tema karatAM aTakAvI. // 30 // kiM taktA tArakeNAsau sakRpeNa nRpeNa ca / devyadhnAti nAdyApi rohitAM ramaNAhitAm // 31 // ___ anvayaH-sakRpeNa tArakeNa ca nRpeNa uktA, kiMtu asau devI ramaNa ahitAM rohitA adya api na ubadhnAti. // 31 // arthaH-(pachI ) te dayALu tArake ane rAjAe kahevA chatAM paNa te devIe (potAnA) bharinu ahita karanArI te rohitAne haju paNa baMdhanarahita karI nathI. // 31 / / evamAkarNya karNeSu taptatrapusamaM vcH| zrISaNazcintayAMcakre balAdvairAgyasaMgamaH // 32 // __ anvayaH-evaM karNeSu tapta trapu samaM vacaH AkaNyaM balAt vairAgya saMgamaH zrISeNaH ciMtayAMcakre. // 32 / / artha:-parIte zravaNomA tapelA sIsAsarakhaM vacana sAMbhaLIne parANe vairAgya pAmelo te zrISeNa vicAravA lAgyo ke, // 32 // manye'sminneva saMjAte tumule mlsNkulH| kSAlataH kSaNataH kSiptastayA bahirahaM tadA // 33 // anvayaH-asmin eva tumule saMjAte tadA tayA malasaMkulaH akSaNataH kSAlataH bahiH sitaH manye // 33 // artha:-A kolahala thavAthIja te vakhate te kuTaNIe melathI kharaDAelA evA mane turataja khALamAMthI kahADIne bahAra melyo, ema | / / hu mAnu chu. // 33 // MICRACRORECAPACRORECAPANA Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 159 // sanatkumAra / durAcAradrumArAmavanIretA nitambinIH / durmedhAH kiM vyadhAdvaidhAzcintA vAso vRthA mama // 34 // caritraM ___ anvayaH-durmedhA vedhAH durAcAra druma ArAma vanIH etAH nitaMvinIH kiM vyadhAt ? vA mama asau ciMtA vRthA. // 34 // arthaH-durvaddhi vidhAtAe durAcArorUpI vRkSonA bagIcAnI vanabhUmisarakhI A strIone zAmATe banAvI hoze? athavA mAre AvI // 159 // ciMtA karavI nakAmI che. / / 34 // nAryaH kukAryakartRtvAnnindyAzcettatpumAnapi / mahAnindyo'smi duHkarmamUladuHzIlabhAga yataH // 35 // ___ anvayaH-kukAryakartRtvAt nAryaH cet niMdyAH, tat pumAn api mahAnidhaH asi, yataH duHkarma mUla duHzIlabhAg. / / 35 / / arthaH-duSkArya karavAthI svIo jo niMdAne pAtra che, to hu~ puruSa paNa atiniMdAne pAtra chu, kemake huM A duSkAryanA mUlarUpa dAcAravALo chu. // 35 // mama dhigmAnuSaM janma kulaM yena kalaGkitam / sAvadyA sApi vidyAbhUtpApe mayyapi yA sthitA // 36 // ___ anvayaH-mama mAnuSaM janma dhik, yena kulaM kalaMkitaM, yA mayi pApe sthitA, sA vidyA api sAvadyA abhUt // 36 // arthaH-mArA manuSyajanmane dhikkAra che, ke jeNe kulane kalaMkita kayu, vaLI pApI evo je huM, temA rahelI te vidyA paNa pApanA || dRSaNavALI thai. // 36 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 160 // kSitau jitendriyatvaM hi mUlaM guNalatAtateH / kuzolatvakuzIghAtairmayotkSiptaM tadaya hA // 37 // anvayaH - kSitau hi jiteMdriyatvaM guNa latA tateH mUlaM, tat atha hA mayA kuzIlava kuzI ghAtaiH utkSiptaM // 37 // arthaH-- A pRthvIpara kharekhara jiteMdriyapaNaM guNorUpI ballIonI zreNinA mULasarakhaM che, te mULane Aje arere! meM durAcArarUpI kozanA prahArobaDe ukheDI nAkhyuM ! // 37 // mAmakRtyamatiM matvA trastA sApi trapA tadA / tiSThedaviralaM kiM vA vAralA paGkile jale // 38 // anvayaH - tadA mAM akRtya matiM matvA sA trapA api trastA vA vAralA paMkile jale kiM aviralaM viSThet ? // 38 // arthaH--te samaye mane akAryanI buddhivALo jANIne ( mArI ) te lajjA paNa nAzI gaI, athavA haMsI kAdavayukta jalamAM zuM niraMtara rahe che ? || 38 // stutyaH sa satyamitratvapAtraM kSatraziromaNiH / tArApIDo'khilAM pIDAM jahne yo hrIkaroM mama // 39 // I anvayaH - satya mitratva pAtraM, kSatra ziromaNiH saH tArApIDaH stutyaH yaH mama DrIkarIM akhilAM pIDAM jahe. // 39 // artha :- kharI milAinA pAtrasarakho, tathA kSatrIomAM mukuTasamAna te tArApIDa rAjA prazaMsAne pAtra che, ke jeNe mArI lajAvanArI sarva pIDA dUra karI // 39 // 6464456 sAnvaya bhASAntara // 160 // Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 16 // sanatkumAra / azrotavyacaritro'hamapAvitryadhano'dhunA / svamukhaM darzayiSyAmi kathaM tasyopakAriNaH // 40 // caritraM ___ anvayaH-azrotavya caritraH, apAvitrya dhanaH ahaM adhunA tasya upakAriNaH svamukhaM kathaM darzayiSyAmi // 40 // arthaH-na sAMbhaLavA lAyaka AcaraNavAlo, tathA malInatArUpI dhanavALo, pavo hu~ have te upakArI mitrane mArUM mukha zI rIte // 161 // batAvI zakIza? // 40 // dhanyAste ye smitAmlAnamAnamAlyadharA narAH / svakIrtimuktAbharaNairvibhuSya bhuvanAnyaguH // 41 // anvayaH-ye narAH smita amlAna mAna mAlya dharAH sva kIrti muktA AbharaNaiH bhuvanAni vibhuSya aguH, te dhanyAH // 41 // artha:-je puruSo vikasvara thayelI tathA nahI karamAyelI evI sanmAnarUpI puSpamAlAne dhAraNa karIne, tathA potAnI kIrtirUpI motInA AbhUSaNobaDe traNe bhuvanone zaNagArIne cAlyA gayA che, teone dhanya che. // 41 // itthaM cintayato'tyarthaM tasya saMvignacetasaH / tArakaukaHpradeze'bhUjayakolAhalo'mbare // 42 // anvayaH-itthaM atyartha ciMtayataH, saMvigna cetasaH tasya, tAraka okaH pradeze aMbare jaya kolAhalaH abhUt // 42 // arthaH-ema atyaMta vicArato, tathA vairAgyayukta manavALo te hote chate, te tAraka upAdhyAyanA gharanI AsapAsa AkAzamAM jaya|| jaya zabdono kolAhala thayo. // 42 // GHARSHAN Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 162 / / tamAkarNya sa UrdhvAsyo yAvattiSThati vismitaH / tAvadAbhASyatAgatya kAtyAyanyA viraktayA // 43 // anvayaH - taM AkarNya vismitaH saH yAvat UrdhvAsyaH tiSThati tAvat viraktayA kAtyAyanyA Agatya AbhASyata // 43 // arthaH- te sAMbhaLIne Azcarya pAmelo te zrISeNa jevAmAM uMcaM mukha karIne ubho che, tevAmAM virakta thayelI te kuTaNIe ( tyAM ) AvIne ( tene) kAMke // 43 // mayA vatsa svavatsAyA vAtsalyAnmUDhacetasA / hyastane'hani sadbuddhidhikkRtaM duHkRtaM kRtam // 44 // anvayaH - ( he ) vatsa ! sva vatsAyAH vAtsalyAt mUDha cetasA mayA hyastane ahani sudbuddhi dhikkRtaM duHkRtaM kRtaM // 44 // artha:- ( hai ) vatsa ! mArI putrImA premathI mUDha hRdayavALI evI je huM, teNIe gai kAle sadbuddhivALA lokone tiraskAra karavA lAyaka duSkArya kayuM che. // 44 // tattvadIyamahAkaSThaiH svaputryA duSTaceSTitaiH / anubhUtamidaM duHkhaM sadyo'vadyaphalaM mayA // 45 // anvayaH - tat tvadIya mahAkaSTaiH, svaputryAH duSTa ceSTitaiH mayA sadyaH avadyaphalaM iMdaM duHkha anubhUtaM / / 45 / / artha:-ane tethI ne mahAkaSTarmA nAkhIne, tathA mArI putrInA durAcaraNothI meM pApanA turataphalarUpI A duHkha anubhavyuM che. tvatkRte yattayA patyurahitaM vihitaM nizi / tallokajJAtamapyatra mama vaktuM na yujyate // 46 // 15% * sAnvaya bhASAntara / / 162 / / Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara sanatkumAra d| anvayaH-svatkRte tayA nizi patyuH yat ahitaM vihitaM, tat loka jJAtaM api, atra mama vaktuM na yujyate. // 46 // arthaH-tAre mATe teNIe rAtrIsamaye ( potAnA ) svAmIna je buruM kayu che, te joke lokomA prasiddha thayu che, to paNa ahIM mAre caritraM te kahevu lAyaka nathI. // 56 // // 163 // tanniHzeSaM zrutaM mAtaH prAtarudyAnapAlataH / kastvayaM tadgRhoddezagagane maGgaladhvaniH // 47 // ___ anvayaH-(he mAtaH tat niHzeSaM prAtaH udyAnapAlataH zrutaM, tu tad gRhoddeza gagane maMgaladhvaniH kA? // 47 // arthaH-he mAtAjI! te saghaLU prabhAtamA (meM) A udyAnapAlapAsethI sAMbhaLyu he, paraMtu tenA gharanI AsapAsa AkAzamAM (A) maMgalIka zabda zAno saMbhaLAya cha ? // 47 // iti zrISeNapRSTeyamAcaSTe sma svismyaa| idaM vatsa svadharmasya svalpasyApi phalaM shRnnu||48|| yugmam // anvayaH-iti zrISeNapRSTA savismayA iyaM AcaSTesma, (he) vatsa! svalpasya api svadharmasya idaM phalaM zRNu? // 48 // artha:-rIte zrISeNe pUchavAthI Azcarya pAmelI te kuTaNI kahevA lAgI ke, he vatsa ! potAnA svalpa dharmarnu paNa A phala (tuN)| sAMbhaLa? // 48 // yugmaM // sakRpeNa nRpeNApi proktA zAsanadevatA / baddhakrodhA vidhatte na matputryA bandhamokSaNam // 49 // anvayaH-sakRpeNa nRpeNa proktA api baddha kroSA zAsana devatA matputryAH baMdha mokSaNaM na vidhatte. // 49 // CAMERESEARCAMER Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 164 / / arthaH- te dayALu rAjAe kayA chatAM paNa krodha na tajatI evI te zAsanadevIe mArI te putrIne baMdhanathI chuTTI karI nahI. 49 pRthvInAthaister vyarthAbhyarthanaH savyatho hRdi / yayAvastokalokena svamokaH zokasaMkulaH // 50 // anvayaH - atha vyartha abhyarthanaH hRdi sanyathaH pRthvInAthaH api zokasaMkulaH astoka lokena svaM okaH yayau // 50 // arthaH- pachI phokaTa gayelI prArthanAcALo, tathA hRdayamAM kheda pAmelo te rAjA paNa dilagira thothako sarva loko sahita potAne ghera gayo. // 50 // saMpratyakasmAdasmAkaM sukRtaiH preritaM gRhe / sAdhvIyugalamadhvekSAdakSaM bhikSAkRte'vizat // 51 // anvayaH - saMprati akasmAt asmAkaM sukRtaiH preritaM, adhva IkSA dakSaM sAdhvI yugalaM bhikSAkRte gRhe avizat / / 51 / / arthaH- evAmAM amArAM puNyovaDe prerAyeluM, tathA mArga jovAmAM catura ( IryAsamiti pALatuM ) evaM sAdhvIonuM joDuM bhikSAmATe gharamA dAkhala thayuM // 51 // dRSTvA taduccaromAJcakaJcukA sAzrulocanA / bandhanAbhAvato'kuNThA bhUmipIThe luThantyaso // 52 // zaraNaM me tvadIyau stazcaraNAviti vAdinI / anamacca sutA sAdhvImabhavaJcAmbare vacaH // 53 // yugmam // anvayaH--tad dRSTvA ucca romAMca kaMcukA, sAthulocanA baMdhana abhAvataH akuMThA, bhUmipIThe luThaMtI asau sutA, me tvadIyau 1564 sAnvaya bhASAntara / / 164 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara 165 // sntkumaar| | caraNau zaraNaM staH, iti vAdinI sAdhvI anamat, ca aMbare vacaH abhavat // 52 / / 53 // yugmaM / / | artha:-temane joine ubhA thayelA romAMcarUpI kaMcukavALI, azruo sahita AMkhovALI, tayA baMdhanarahita thavAthI aTakAva vinA caritraM pRthvItalapara loTatI, evI te (mArI) putrI, mane ApanA caraNonu zaraNa che, ema bolatI thakI te sAdhvIne namI, ane (tejasamaye) 165 // AkAzamA vANI thavA lAgI ke, // 53 // 52 / yugmaM / / zuddhA zraddhA tvayA dadhe sAdhvI nantuM mudA yadA / tadaiva devatA bandhAH saMhRtA rohite mayA // 54 // yattvayA suvratAkhyeyamajihmabrahmacAriNI / sAdhvI natA pavitrAsi tattvaM sAdharmikA mama // 55 // ityudIrya ciraM varyatUryadhvAnena mizritam / jayakolAhalaM kRtvA tirodhatte sma devatA ||56||tribhirvishess. anvayaH-he rohite! yadA tvayA sAdhvIM netuM mudA zuddhA zraddhA daH, tadaiva mayA daivatAH baMdhAH saMhRtAH // 54 ||yt tvayA | ajima brahmacAriNI iyaM suvratAkhyA sAdhvI na tA tat pavitrA tvaM mama sAdharmikA asi, // 55 // iti udIrya varya tUrya dhvAnena mizritaM jaya kolAhalaM ciraM kRtvA devatA tirodhattesma. // 56 // trimivizeSakaM // arthaH-(he) rohite! jyAre te sAdhvIne namavA mATe harSathI nirmala zraddhAne dhAraNa karI tyAreja meM tArAM divyabaMdhano saMharI lii| pAM che, / / 54 / / (vaLI) je akhaMDita brahmacarya dharanArI A muvratA nAmanI sAdhvIne vAMdI, tethI pavitra thayelI tuM mArI sAdha. 3| mika thai cho. // 55 // ema kahI uttama vAjitronA nAda sahita ghaNA kALasudhI jayajayArava karIne te zAsanadevI adRzya thai. ARCHECHAKRACADA For Private & Personal use only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya caritraM bhASAntara // 166 // sanatkumAra hai| athAtmacaritodvignaM vrate tasthau mano mama / vahninA vyathitaH pAthasyamRtaH pArado yathA // 57 // anvayaH-atha vahinA vyathitaH pAradaH yathA pAthasi amRtaH, Atmacarita udvignaM mama manaH vrate tasthau. // 57 // arthaH-pachI agnithI tapelo pAro jema jalamAM amRtarUpa thAya che, tema mArAM (duSTa) AcaraNothI udvega pAmeluM mAru mana cAritra (levAmA) sthira thayu che. // 57 / / pApatApacchide dehi dehino me vratAmRtam / itthamabhyarthitAtyarthaM sutratA mAmavIvadat // 58 // ___ anvayaH-dehino me pApa tApa cchide vrata amRtaM dehi ? itthaM atyartha abhyarthitA suvratA mAM avIvadat // 58 // artha-dehadhArI evI je huM, tenAM pAporUpI tApane nAza karavA mATe ( tamo) cAritrarUpI amRta Apo ? ema ghaNIja prArthanA karavAthI te suvratA sAdhvIe ( mane ) kayu ke, / / 58 // bhAgyavatyasi bhadre tvaM tattvajJazcetanastava / karmadrumabhide vajraM yayAce yattvayA vratam // 59 // ___ anvayaH-(he) bhadre ! tvaM bhAgyavatI asi, taba cetanaH tattvajJaH, yat tvayA karma druma bhide vajra vrataM yayAce. // 59 // arthaH-he bhadre ! tuM bhAgyazAlI cho, tathA tAro AtmA tatvono jANakAra che, ke jethI te karmorUpI vRkSone toDI pADavA mATe vajrasarakho cAritranI mAgaNI karI che / / 59 / / ROSHANASIESTAS Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 167|| / / 167 // kiM tu me guravaH santi shriishiilprbhsuuryH| lIlodyAnataTe'bhyetya tadabhyaNe vrataM bhaja // 60 // anvayaH-kiM tu lIlA udyAna taTe me zrIzIlaprabhasUrayaH guravaH saMti, abhyetya tadabhyaNe vrataM bhaja? // 60 // arthaH-paraMtu krIDA karavAnA udyAnapAse mArA zrIzIlaprabhasUri nAmanA gurumahArAja che, (tyAM) AvI temanI pAse tuM cAritra le ? ityuktAhaM tayA hanta tavAntikamihAgamam / mamAparAdhaH soDhavyo'numanyasva vratAya mAm // 61 // ___ anvayaH-iti tayA uktA ahaM haMta iha tava aMtikaM AgamaM, mama aparAdhaH soDhavyaH, mAM vratAya anumanyasva ? / / 61 // arthaH-ema teNIe kahyAthI arere ! huM ahIM tArI pAse AvI chu, mArA aparAdhanI kSamA karabI, tathA mane cAritra levAmATe tuM AjJA Apa? // 61 // evaM nizamya ramyArthaM vacaH sacivasaMbhavaH / dadhyAvuttuGgavairAgyataraGgacchannamAnasaH // 62 // anvayaH-evaM ramya artha vacaH nizamya uttaMga vairAgya taraMga cchanna mAnasaH saciva saMbhavaH dadhyau. // 2 // marthaH-erIte manohara bhAvArthavALU vacana sAMbhaLIne vairAgyanA mojAMothI AcchAdita thayelA hRdayavAlo te maMtriputra vicAravA lAgyo ke, / / 62 // ahaha prahatajJAnahIyazobhayayAmikaiH / viSayairmuSitaM me'dya taskaraiH sukRtaM dhanam // 63 // Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya sanatkumAra caritraM bhASAntara // 168 // // 168 // ___anvaya:-ahaha ! prahata jJAna hI yazaH bhaya yAmikaiH viSayaiH taskaraiH agha me sukRtaM dhanaM muSitaM. // 13 // * artha:-arere ! haNelA ke jJAna, lajA, yaza tathA bhayarUpI cokIdArone jeoe, evA viSayorUpI coroe Aje mAruM puNyarUpI dravya luTI lIdhuM che. // 63 / / tAneva puruSAnmanye na yeSAM viSameSuNA / strIvibhrameSubhirbhitvA cittaM dhRtiragRhyata // 14 // ___ anvayaH-viSama iSuNA strI vibhrama iSumiH cittaM bhitvA yeSAM dhRtiH na agRhyata, tAn eva puruSAn manye. // 64 // arthaH kAmadeve strInA vilAsarUpI bANovaDe hRdayane bhedIne jeornu dhairya luTI lIdhu nathI, teoneja (kharekharA) puruSo huM mArnu chu. sutratAyA vratasyAho mAhAtmyamabhavatkiyat / yadevaM muditA devI vitanoti prabhAvanAm // 65 // anvayaH-aho! suvratAyAH vratasya kiyat mAhAtmyaM abhavat ! yat evaM muditA devI prabhAvanAM vitanoti. // 65 // arthaH-aho ! (te) suvratAsAdhvInA vratarnu keTaluM mAhAtmya (pragaTa) thayu ! ke AvI rI te khuzI thayelI devIe (jeNInI) prabhAvanA karI. tataH svasya vratinyAzcAbrahmaNo brahmaNo'ntaram / vijJAya syAnmamAdAtuM sAmprataM sAmprataM vratam // 66 // ___ anvayaH-tataH svasya abrahmaNaH ca batinyAH brahmaNaH aMtaraM vijJAya sAMprataM mama vrataM AdAtuM sAMprataM syAt // 66 // arthaH-tethI mArAM laMpaTapaNA ane te sAdhvInA brahmacaryavacenu aMtara jANIne have to mAre cAritra lebu yogya che. // 66 // kiM caitatkurvataH syAnme mukhacchavirihojjvalA / amutra ca bhave bhadraM bhUribhAgyabhavaM bhavet // 67 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 169 / / anvayaH - kiM ca etat kurvataH iha me mukhacchaviH ujjvalA syAt ca amula bhave bhUri bhAgya bhavaM bhadraM bhavet // 67 // arthaH- vaLI te karyAthI A lokamAM mArA mukhanI kAMti ujjvala raheze, tathA parabhavamAM ( paNa ) ghaNAM bhAgyonI utpattivALu (mAsaM) kalyANa thaze. // 67 // evaM citte sa nizcitya kRtyaM kAtyAyanIM jagau / svAbhiprAyaM vadantyAmva tvayAhaM sAdhu bodhitaH // 68 // anvayaH - evaM kRtyaM citte nizcitya saH kAtyAyanIM jagau (he) aMba ! straabhiprAyaM vadatyA tvayA ahaM sAdhu bodhitaH // 68 // artha :- evIrItanA kAryamATeno manamAM nizcaya karIne te zrISeNe te kuTaNIne kathaM ke, he mAtAjI ! Apano Azaya jaNAvIne Ape mane ThIka pratibodha Apyo / / 68 / / mamAkRtyakRtaH karmonmUlane mUDhacetasaH / upAyaM jJApayAMcakre bhavatI bhavatIradam // 69 // anvayaH - akRtya kRtaH, mUDha cetasaH mama karma unmUlane bhava tIradaM upAyaM bhavatI jJApayAM cakre / / 69 / / artha :-- duSkArya karanAro tathA mUDha hRdayavALo evo je huM, tenAM kamIne ukheDI nAkhavA mATe, saMsArasAgarano pAra ApanAro upAya tamoe mane sUcavyo che. / / 69 / / AtmA pramAdaparyaGke zayAno mohanidrayA / kathaM jAgarti cenna syAdupadezakharaH puraH // 70 // anvayaH - cet puraH upadeza svaraH na syAt, pramAda paryake moha nidrayA zayAnaH AtmA kathaM jAgarti ? // 70 // **** sAnvaya bhASAntara // 169 // Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 17 // // 17 // artha:-jo (ApaNI) AgaLa upadezano avAja na thAya, to pramAdarUpI palaMgapara mohanidrAmA matelo AtmA kyAthI jAge? tataH zrAddhe tvayA sArdhaM zraddhayA gurusNnidhau| dhvaMsAya vAparAdhasya grahISye vratamArhatam // 71 // anvayaH-tataH (he) zrAddhe ! sva aparAdhasya dhvaMsAya zraddhayA tvayA sAdhaM gurusaMnidhau AItaM vrataM grahISye. // 71 // arthaH-tethI (he) zrAvikA! mArA aparAdhanA nAzamATe zraddhAthI tArIsAtheja gurumahArAjapAse (hu~ paNa) jaina cAritra grahaNa karIza. iti pratijJAM kRtvA so'gratastasyA vrataspRhaH / ApRcchayAtucchavicchedakAtarau pitarau balAt // 72 // vandyamAnandha tattvajJaM kSatraM mitramakRtrimam / saMbodhya bAndhavAnkRtvA kRtArthAnarthino janAn // 73 // parivAraparityAgaM kRtvA kAtyAyanIyutaH / zrozIlaprabhasUrINAM saMnidho vratamAdade // 7 // tribhirvizeSakaM. hai anvaya:-iti tasyAH agrataH pratijJA kRtvA vataspRhaH saH atuccha viccheda kAtarau pitarau balAt ApRcchaya, // 72 // vaMdya, tattvajJa, akRtrimaM kSatraM mitraM AnaMdya, bAMdhavAna saMbodhya, arthinaH janAn kRtArthan kRtvA, / / 73 / / parivAra parityAgaM kRtvA, kA. tyAyanIyutaH zrIzIlaprabhamUrINAM saMnidhau vrata Adade. / / 74 / tribhivizeSakaM / / arthaH-parIte teNInI samakSa pratijJA leine, cAritra levAnI icchAvALA evA te zrIpeNe, ativiraha thavAne lIdhe kheda pAmatA (potAnA) mAtApitAnI muzkelIthI AjJA meLavIne, / / 72 // tathA namavAlAyaka, tattvonA jANakAra, ane aMtaHkaraNathI mitrAi Paa rAkhanArA evA te kSatrIyarAjAne khuzI karIne, tathA svajanone samajAvIne, ane yAcaka lokone paNa (dAnathI) kRtArtha karIne, Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnvaya bhASAntara / 671 // sanatkumAra tt| // 78 // parivArano tyAga karI te kuTaNInI sAthe zrIzIlabhabhaAcAryapAse cAritra lI . / / 74 / / trimivizeSakaM / / caritraM viharangurubhiH sAdhaM zrISaNaH karmazoSaNaH / tapAMsi tanvansiddhAntaM zuddhAntaHkaraNo'paThata // 75 // anvayaH-tapAMsi tanvan karmazoSaNaH zrISeNa: gurubhiH sAdha viharana zuddha aMtaHkaraNaH siddhAMta apaThat / / 75 / / // 17 // arthaH-(pachI) tapa tapI karmone khapAvanArA te zrISeNamuni gurusAthe vicaratAthakA nirmala hRdayathI Agamono abhyAsa karavA lAgyA. kAle kiyatyapi krAnte gurvAdezamavApya saH / ihaiva sthaNDile tasthau zuddhadhyAnaratiryatiH // 76 // ____ anvayaH-kiyati api kAle krAMte guru Adeza avApya zuddha dhyAna ratiH saH yatiH iha eva sthaMDile tasthau. / / 76 / / arthaH--keTaloka samaya bItyAbAda gurumahArAjanI AjJA meLavIne nirmala dhyAnamA lIna thaine te zrISeNamuni ahIMja zuddha bhUmi para sthira rahyA. // 76 // dRSTabrahmAnubhAvApi rohitaatucchmohitaa| zrISeNe nAtyajatkAmaM snehabandho hi dustyajaH // 77 // anvayaH-dRSTa brahma anubhAvA api zrISeNe atucchamohitA rohitA kAma na atyanta, hi snehabaMdhaH dustyajaH / / 77 / / arthaH-brahmacaryano prabhAva jovA chatAM paNa zrISeNaprate ati mohita thayelI rohitAe kAmavAsanA tanI nahI, kemake snehana . dhana tajavU muzkela che. // 7 // patyurAvarjanAyAsau tanvatI gRhiNAM vratam / akSINarAgA kSINAGgI mRtvAbhU vyantarI varA // 78 // RROSCOCAUSA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 172 / / // 172 / / anvayaH-patyuH AvarjanAya gRhiNAM vrataM tanvatI asau, akSINa rAgA, kSINa aMgI mRtvA varA vyaMtarI abhUt. // 78 // arthaH-(potAnA ) svAmIne khuzI karavAmATe gRhasthI, vrata pALatI evI te rohitA (zrISeNaparano) moha na tajavAthI durbaLa thai thakI maraNa pAmIne uttama vyaMtarI thai. // 78 / / avadhijJAnato jJAtvA taM muni sthAnake'tra saa| AgamatprAgbhavapremapUrapUritamAnasA // 79 // ___ anvayaH-avadhi jJAnataH taM muni atra sthAnake jJAtvA prAgbhava prema pUra pUrita mAnasA sA bhAgamat // 79 // arthaH-avadhijJAnathI te munine A jagoe ( rahelA ) jANIne, pUrvabhavanA premanA samUhathI bharelA hRdayavALI te vyaMtarI AvI. hAvaiH prItigirAM bhAvaiya'ntaryopadruto'pi saH / nAcaladdhayAnato dantidantaghAtairivAcalaH // 8 // anvayaH-hAvaiH prItigirAM bhAvaiH vyataryA upadrutaH api saH daMti daMta ghAtaiH acalaH iva dhyAnataH na acalat. / / 80 // arthara-premayukta vacanonA hAvabhAvovaDe te vyaMtarIe (anukUla) upadrava karyA chatAM paNa te zrISeNamuni, hAthInA daMtaghAtovaDe | parvatanIpeThe dhyAnathI calAyamAna thayA nahI. // 80 / / kiM tvasya kSapakazreNyAmArUDhasya munIzituH / kevalajJAnamutpede vicchede ghAtikarmaNAm // 81 // ____anvayaH-kiMtu kSapaka zreNyA ArUDhasya asya munI zituH ghAtikarmaNAM vicchede kevalajJAnaM utpede // 81 / / arthaH-paraMtu kSapakazreNipara caDelA te munirAjane ghAtikarmonA nAzathI kevalajJAna utpanna thayu. // 81 / / CAKKAKKACRECRGANA Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G sAnvaya sanatkumAra| caritra bhASAntara // 177 // / 177 // da rahita rahevU // 95 // ityukto guruNAvAdIdadInamiti bhRpaH / niyamastvatprasAdAnme prabho prAmANyameSyati // 96 // anvayaH-guruNA iti uktaH bhapabhaH iti adInaM avAdIta, (he) prabho ! tvatprasAdAta me niyamaH prAmANyaM essyti.|| 96 // arthaH-gurumahArAje ema kahevAthI te rAjakumAre utsAhathI ema kA ke, (he) svAmI ! ApanI kRpAthI mAro (A) niyama satyapaNAne prApta thaze. // 96 // atrAntare pavitrAntaHkaraNA karuNArNavam / guruM praNamya zRGgArasundarIti vyajijJapat // 97 // ___ anvayaH-atra aMtare pavitra aMta:karaNA zRMgArasuMdarI karuNA arNavaM guruM praNamya iti vyajijJapat . / / 97 / / arthaH-evAmA nirmala hRdayavALI te zRMgArasuMdarI (te) karuNAsAgara gurumahArAjane cAMdIne ema kahevA lAgI ke, // 97 / / manovacanakAyena zuddhaM zraddhAnabandhurA / parapuMsaH parityAgaM vidhAsye jIvitAvadhi // 98 // ___ anvayaH-zraddhAna baMdharA (ahaM) jIvita avadhi manaH vacana kAyena zuddhaM para puMsaH parityAga vidhAsye. // 98 / / arthaH-zraddhAthI manohara thayelI evI (huM paNa) he ka jIvitaparyaMta mana vacana ane kAyAnI zuddhipUrvaka parapuruSano tyAga karIza. gururityAha vatse tvaM satyaM zaGgArasundarI / zIlaM strINAM hi zaGkAraH kSAMntidarzaninAmiva // 99 // RAHHHHHI Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritra / / 178 / / anvayaH - guruH iti, Aha, ( he ) vatse ! tvaM satyaM zRMgArasuMdarI, hi darzaninAM kSAMtiH iva strINAM zRMgAraH zIlaM. // 99 // arthaH- (pachI) gurumahArAje ema kadhuM ke, (he) vatse ! tuM kharekharI zRMgArasuMdarI cho, kemake sAdhuone jaima kSamA, tema strIono zaNagAra zIyala che. / / 99 // itthaM kRtvA sthirIkAramagrAhayadabhigraham / sanatkumArazRGgArasundaryorvidhinA muniH // 600 // anvayaH - itthaM sanatkumAra zRMgArasuMdaryoH sthirIkAraM kRtvA muniH vidhinA abhigrahaM agrAhayat // 600 // artha :- e rIte te sanatkumAra tathA zRMgArasuMdarIne dRDha karIne te munirAje vidhipUrvaka (teone ) abhigraha karAyo || 600 // bhavatAM darzanaM bhUyAtpunameM sulabhaM prabho / iti natvA guruM stUyamAnaH sabhyairnRpAGgabhUH // 1 // sabhAryo'tha sabhAgarbhAdAttapuNyo'gamanmudA / svasthAnaM vyavasAyIvArjitavitto'nyadezataH // 2 // yugmam // anvayaH - (he) prabho ! punaH me bhavatAM darzanaM sulabhaM bhUyAt iti guruM natvA, sabhyaiH stUyamAnaH nRpAMgabhUH || 1 || atha arjita vittaH vyavasAyI anya dezataH svasthAnaM iva AttapuNyaH sabhAryaH mudA sabhAgarbhAt agamat // 2 // yugmam / / artha :- (he) prabhu ! baLI paNa mane ApatuM darzana sulabha thAo, ema (kahI ), gurumahArAjane vAMdIne, sabhAsadovaDe stuti karAto, vo te rAjakumAra, pachI dhana upArjana karIne vyApArI paradezamAthI jema potAne ghera jAya, tema puNya upArjana karIne strIsahita harSathI sabhAmAthI (nikaLI ) cAlavA lAgyo. // / 2 / / sAnvaya bhASAntara / / 178 // Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 17 // sanatkumAra tatra nirmitaniHzeSakRtyaH satkRtya dhArmikAn / AnandapramukhAMzcake sa prastAve prayANakam // 3 // caritraM ___ anvayaH--nirmita niHzeSa kRtyaH saH tatra AnaMda pramukhAn dhArmikAn satkRtya prastAve prayANakaM cake. // 3 // arthaH-karela he sarva kAryo jeNe evo te sanatkumAra tyAM (te) AnaMdaAdika sAdharmiono satkAra karIne samaya maLye prayANa // 179|| hai karavA lAgyo. // 3 // samaDalyAnyatulyAni pratIcchanpratipattanam / akhaNDagamanaizcaNDadordaNDaH svapurImagAt // 4 // ___ anvayaH-caMDa dodaMDaH saH patipattanaM atulyAni maMgalyAni pratIcchan akhaMDa gamanaiH sva purI agAt . // 4 // arthaH-parAkramI bhujadaMDavALo te sanatkumAra dareka zeheramA anupama sanmAna meLavato thako avicchinna prayANathI potAnI nagarImA gayo. // 4 // tatra citrAdRzobhAyAM kSobhAkulitayoSiti / zrIkAntAyAM sakAnto'sau praviveza mhotsvaiH||5|| anvayaH-citra aTTa zobhAyAM, kSobha Akulita yoSiti tatra zrIkAMtAyAM sakAMtaH asau mahotsavaiH praviveza. // 5 // arthaH-nAnA prakAranI dukAnonI zobhAvALI, tathA jovAnA kSobhathI vyAkula thayelI che strIbho jemA, patI te zrIkAMtAnAmanI nagarImA patnIsahita te sanatkumAre mahotsavapUrvaka praveza karyo. // 5 // zRGgArasundarI nAryoM narAdhipasutaM narAH / tau dhanyau menire pANipIDanakrIDayA mithaH // 6 // Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 18 // anvayaH-nAryaH zUgArasuMdarI, narAH narAdhipa sutaM, to mithaH pANi pIDana krIDayA dhanyau menire. // 6 // sAnvaya arthaH-strIo zUgArasuMdarIne, tathA puruSo te rAjakumArane, ema teo banne bacce paraspara thayelA lagnanI lIlAthI teone dhanya bhASAntara mAnavA lAgyA. // 6 // candrikAmiva candrasya pazyanputrasya tAM priyAm / samudra iva bhUmIndraH paramullAsamAsadat // 7 // // 18 // anvayaH-caMdrasya candrikA iva, putrasya tAM priyAM pazyan, bhUmIMdraH samudra iva paraM ullAsa Asadat. / / 7 // arthaH-candranI cAMdanInI peThe (ponAnA) putranI te strIne joto, evo rAjA (paNa) mahAsAgaranIpeThe ati ullAsa pAmavA lAgyo anaGgamaGgalotphullabhAlayA saha baalyaa| kena kena vilAsena vilalAsa rasIna sH||8|| abdhayaH-anaMga maMgala utphulla bhAlayA bAlayA saha saH rasI kena kena vilAsena na bilalAsa ? // 8 // ___arthaH-kAmavilAsathI vikasvara thayelA lalATa athavA tejavALI evI te zUgArasuMdarInI sAthe te rasika sanatkumAre kayA kayA vilAsavaDe bhogo na bhogavyA? ( arthAta sarva prakAre bhogavyA / // 8 // smarasya sarateH sakhyujrameNeva priyAnvitam / tadA kumAramArAddhamuttIrNaHkSma anvayaH-sarateH smarasya sakhyuH bhrameNa iva priyAnvita kumAraM ArAdhuM tadA mudA madhuH kSamA uttIrNaH // 9 // arthaH-ratisahita kAmadevarUpI ( potAnA) mitranA bhramathI jANe hoya nahI ! tema priyA sahita te kumAranI sevA karavA mATe te 151 HORSRARIKAASARAMA For Private Personal Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara RTHACKE // 181 // sntkumaar|| samaye hapathI vasaMta Rtu pRthvIpara AvI. // 9 // caritraM piitpusspmdhurgaaynbhRnggaaraavairitsttH| cacAra zanakairmattakalayA malayAnilaH // 10 // ___ anvayaH-pIta puSpa madhuH, bhaMga ArAvaiH gAyan malaya anilaH matta kalayA zanakaiH itastataH cacAra. // 10 // // 18 // arthaH pIdhela che, puSpomAMthI madyarasa jeNe, tathA bhamarAonA nAdothI gAyana, gAto evo malayAcalano vAyu unmatta thaine dhImedhIme AsapAsa vAvA lAgyo. // 10 // gRhItavasusarvasvaH zizireNa virodhinA / zrIdasya dizamAsAdya sazrIkastapano'jani // 11 // anvayaH-virodhinA zizireNa gRhIta vasu sarvasvaH tapanaH zrIdasya dizaM AsAtha sazrIkaH ajani. / / 11 // arthaH-zatrusarakhA zIyALAe khucavI lIdhela hatuM sarva sAmarthya jenu, evo sUrya kuberano Azraya leine pAcho lakSmIvAna thayo, arthAt uttara dizA tarapha AvIne tejasvI thavA lAgyo. // 11 // grahItumiva puSpANi drumeSu kisalacchalAt / kAmamagulayaH kAmapravIreNa prapaJcitAH // 12 // anvayaH-puSpANi grahItuM iva kisalacchalAt kAma pravIreNa drumeSu kAmaM aMgulayaH prapaMcitAH // 12 // arthaH-jANe puSpo toDI levA mATe hoya nahI ! tema kuMpalonA miSayI kAmamubhaTe vRkSopara jatthAbaMdha (potAnI) AMgaLIo vi. | stArI dIdhI. / / 12 / / R ACTICALCRICK Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 182 // vanIraMgAvanIraMgAH kuhUkaNThIkuhUravAH / kandarpakelinATyasya nAndInAdA ivAbhavan // 13 // anvayaH - kaMdarpa keli nATayasya nAMdInAdAH iva banI raMgAvanI raMgAH kuhUkaMThI kuhUravAH abhavan // 13 // artha :- kAmadevanA krIDAnATakanA nAMdIpAThonIpeThe vanarUpI raMgabhUmi para vistAra pAmatA, evA koyalanA TahukAro thavA lAgyA. gAyati smRtibhRkIrti bhRMgazRMgAriNIgaNe / ratirnanarta siAnamaJjIrahaMsakUjitaiH // 14 // anvayaH - bhRMja zRMgAriNI gaNe smRtibhra kIrti gAyati, siMjAna maMjIra haMsa kUjitaiH ratiH nanarta // 14 // arthaH- bhamarIono samUha kAmadevanI kIrtinuM gAyana karate chate jhamakatA jhAMjharo sarakhA haMsonA abAjo sahita ratirUpI (naTI) nRtya karavA lAgI // 14 // dahavirahiNIrvizvavyApI puSpakalApataH / parAgaH puSpacApasya pratApa iva niryayau // 15 // anvayaH - virahiNIH dahan vizvavyApI, puSpa cApasya pratApaH iva puSpa kalApataH parAgaH niryayau / / 15 / / artha :- (patinA) virahavALI strIone vALato, tathA jagatamAM vyApelo, evo jANe kAmadevano pratApa hoya nahI ! tema puSponA samUhamAMthI parAga nikaLavA lAgyo / / 15 / / jagajjayayazAMsIva kusumAni manobhuvaH / jitAnAM duryazojAlairivAliMgyanta SaTpadaiH // 16 // %%%% % % j sAnvaya bhASAntara / / 182 // Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 18 // // 183 // anvayaH-manobhuvaH jagat jaya yazAMsi iva kusumAni, jitAnAM duryazaH jAlaiH iva SaTpadaiH AliMgyaMta. // 16 // arthaH-jagatane jItavAthI maLelA jANe kAmadevanA jaza hoya nahI ! tema puSpo (zobhatAM hatA), tathA jItAyelAnA apayazonA samUhosarakhA bhamarAovaDe (te puSpo cuMbAMtA hatA.) // 16 // puSpajAtairjagatprANAnsurabhiH surabhInsRjan / kasyaikasyaiSa nAnandasaMdarbhAya vyajAyata // 17 // ___ anvayaH-puSpa jAlaiH jagatprANAn surabhI sRjana eSaH surabhiH kasya kasya AnaMda saMdarbhAya na vyajAyata ? // 17 // arthaH--puSponA samUhovaDe jagatanA mANone sugaMdhI karatI, evI A vasaMtaRtu konA konA AnaMdanA ubharAmATe na dhai 1 / 17) tadA hRdyAM vasantena vaasntiishsutaayutH| sa vinodvniimaapdvniiptinndnH||18|| ___ anvayaH-tadA vAsaMtI Iza sutA yutaH saH avanI pati naMdanaH vasaMtena hRyAM vinodavanI Apat // 18 // arthaH-te vakhate vAsaMtInagarInA svAminI putrIthI yukta thayelo te rAjaputra sanatkumAra vasaMtaRtuthI manohara thayelA krIDAvanamA Avyo. // 18 // dyujalasthaladevIbhirmuhuH saspRhamIkSitaH / ayaM saphalayAmAsa vilAsAnpriyayA saha // 19 // ___ anvayaH- jala sthala devIbhiH saspRhaM muhuH IkSitaH ayaM priyayA saha vilAsAn saphalayAmAsa, // 19 / / arthaH-AkAzadevI, jaladevI, tathA sthaladevIovaDe utkaMThAsahita vAraMvAra jovAyelo te sanatkumAra zaMgArasuMdarIsAthe vilA Sain Education Interfon Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara (184 // sanatkumAra ( sone saphala karavA lAgyo. // 10 // caritraM asAvitastataH khelanvasantena vilokitH| kalitAMga ivAnaMgaH suhRtkusumahAsinA // 20 // anvayaH-kusuma DAsinA vasaMtena suhRt kalita aMgaH anaMgaH iva asau itastataH khelan vilokitaH // 20 // // 184 // arthaH-puSporUpI hAsyavALI vasaMtaRtue (potAnA) zarIradhArI mitra kAmadevasarakhA te sanatkumArane AsapAsa krIDA karato joyo. lIlAdriratnazaGgeSu lIlAvApijaleSu ca / kaSTaM kumAraH sasmAra tAM mAyAmAtmabimbanAt // 21 // ___ anvayaH-lIlA adri ratna zRMgeSu, ca lIlA vApi jaleSu kumAraH kaSTaM Atma vicanAt tAM mAyAM sasmAra. // 21 // artha:-krIDA karavAnA parvatonA ratnonA zikharomAM, tathA krIDA karavAnI vAvonA jalomA te rAjakumAra potAcaM pratibiMba paDabAthI duHkhIpaNe te (svayaMvara samayanI) mAyAne yAda karavA lAgyo. / / 29 / / vilAsasya parAM bhUmimatha gantumivotsukaH / kumAro'yaM samArohadolAM kAmavimAnavat // 22 // __ anvayaH-atha ayaM kumAraH vilAsasya parAM bhUmi gatuM utsukaH iva, kAmavimAnavat dolA samArohat. // 22 // arthaH-pachI te sanatkumAra vilAsanI utkRSThI koTine pahoMcavAmATe jANe utkaMThita thayo hoya nahI ! tema hIMcoLApara caDayo. // zRGgArasundarohastalolayA dolayA tayA / sukRtI yAM mudaM prApa vetti tanmana eva tAm // 23 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 185 // sanatkumAratA anvayaH-zaMgArasaMdarI hasta lolayA tayA dolayA sukRtI yA mudaM mApa, tAM tanmana eva vetti. // 23 // caritraM arthaH-zRMgArasuMdarInA hAthathI hIMcoLAtA evA te hIMcoLAvaDe te puNyazAlI sanatkumAra je harSane pAmyo tene tenuM manaja jANe che. // 23 // // 185 // 1 hArasrajaH kumArasya dolAkelidhutAzcyutAH / tatpAdaprahatasyoDunivahA nu vihAyasaH // 24 // ___ anvayaH-dolA keli dhutAH cyutAH kumArasya hArasranaH tatpAda prahatasya vihAyasaH nu uDDunivahAH // 24 / / arthaH-hIMcolAnI krIDAthI athaDhAine kharI paDelA te rAjakumAranI mAlAnAM puSpo, tenA caraNothI haNAyelA AkAzamAthI kharelA zuM tArAonA samUha hatA? // 24 // aho premNekacittatvaM bAlA dolAmiyeSa ca / amUM ramayituM tatra kumAraH prottatAra ca // 25 // anvayaH-aho ! premNA ekacittatvaM ! bAlA ca dolA iyeSa, ca tatra amuM ramayituM kumAraH prottatAra. // 25 // artha:-aho ! premane lIdhe kevu ekahRdayapaNuM che ! have te zRMgArasuMdarIe hIMcoLApara besavAnI icchA karI, ane te hIcoLApara | tene ramADavAmATe sanatkumAra (hIMcoLAparathI) nIce utayoM. // 25 // imAM doAmudasyaiSa pulakI pulakAJcitAm / svamivAnandacUlAyAM dolAyAmadhyaropayat // 26 // anvayaH-pulakI eSaH pulaka aMcitAM imAM do| udasya svaM iva AnaMda cUlAyAM dolAyAM madhyaropayat // 26 // Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra TU arthaH-romAMcita thayelA te sanatkumAre romAMcita thayelI te zRMgArasuMdarIne be hAthe ucakIne potAnIpeThe harSanA zikhara sarakhA hI sAnvaya hIMcoLApara besADI. // 26 // caritraM bhASAntara kumAro dolayA bAlAM divi dUraM vyalAsayat / yantreNeva smaraH zaktimantaH kSAmAM marujjaye // 27 // // 186 // anvayaH-smaraH marujaye yaMtreNa zakti iva, kumAra dolayA aMtaHkSAmA bAlA divi dUraM vyalAsayat. / / 27 // // 18 // arthaH-kAmadeva devone jItavAmATe yaMtravaDe jANe (aNIdAra) barachI uchALato hoya nahI ! tema te sanatkumAra hIMcoLAthI pAtaLI kaTItaTavALI te zRMgArasundarIne AkAzamA darasudhI hIMcoLavA lAgyo. // 27 // dolAgatAgatastasyAH kAntirekhAkaraM vapuH / hemeva kaSapASANanibhe nabhasi didyute // 28 // ___anvayaH-dolA gatAgataiH tasyAH kAMti rekhA karaM vapuH kaSapASANanibhe nabhasi hema iva didyute.|| 28 / / arthaH-hIMcoLAnA AMdolanothI teNInuM tejanI rekhAo pADatuM zarIra kasoTI sarakhA AkAzamA suvarNanIpeThe caLakavA lAgyu.28 dyAM muhudolayA gatvA hatvA gavaM yuyoSitAm / uttarantI kumAreNa kutukena vyaloki sA // 29 // ___ anvayaH-dolayA muhuH dyAM gatvA, yuyoSitAM garva hatvA uttaraMtI sA kumAreNa kutukena vyaloki. // 29 // artha:-hIMcoLAvaDe vAraMvAra AkAzamA jaine, tathA (tyA) devAMganAonA garvano nAza karIne (pAchI) nIce utaratI evI te 2 | zRMgArasuMdarIne sanatkumAre AzcaryathI joi. / / 29 / / BARSAXAAAAAAAD BGANGANAAKAAS Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya caritraM bhASAntara // 187 // sanatkumArada dAlAhalAbhatruTaya dolAhelAbharatruTayattanmuktAvalivistRtau / dRSTaM sanatkumAreNa divA tArakitaM nabhaH // 30 // ___ anvayaH-dolA helA bhara tryuTyat tat muktAvali vistRtau, sanatkumAreNa divA tArakitaM namaH dRSTa. // 30 // arthaH-hIMcoLAnA AMcakAonA samUhathI truTI jatA, evA teNInA hAranA motIo ( uDIne ) vIkharAvAthI, te sanatkumAra // 187 // divase paNa tArAbALu AkAza jovA lAgyo. // 30 // tAdRgvilAsasaMrambhajRmbhamANasmarodayaH / AliGgituM priyAGgAni raGgandragADhamanorathaH // 31 // divo dolAvatArasya nimeSAmapi kSaNam / utsuko gaNayannaddazatAdapyadhikaM tadA // 32 // dolAmasthirayadyAvattAvannAstyeva tatra sA / vadan hA heti hatvA hRtkumArendurmumUrcha saH // 33 // ___ anvayaH-tAdRk vilAsa saMraMbha MbhamANa sara udayaH, priyA aMgAni AliMgituM raMgat gADha manorathaH, // 31 // utsukaH tadA divaH dolA avatArasya nimeSa ardha kSaNaM api abdazatAt api adhikaM gaNayan // 32 // yAvat dolA asthirayat, tAvat tatra sA nAsti eva, hA hA ! iti vadana hat hatvA kumAreMduH mumUrcha. // 33 // vibhirvizeSakaM / / | arthaH-tevIrItano vilAsa karavAthI vistAra pAmelo che kAmano udaya jeno, ( ane tethI potAnI te ) priyAne AliMgana |4| karavAne utpanna thayela che atyaMta manoratha jene, // 31 / / evo utsuka yayelo te sanatkumAra, te samaye hIcoLAnA ucethii| COUNCIRCTCKASANASI Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 188 // // 18 // nIce AvavAnA ardhA nimeSa jeTalA samayane paNa so varSathI paNa adhika gaNato yako, // 32 // jevAmAM hIMcoLAne sthira kare | che, tevAmAM te hIMcoLAmA te zRMgArasuMdarIja nahotI, (ane tethI ) hA! hA! ema bolato thako, chAtI kUTIne te sanatkumAra mUrchA pAmyo. // 33 // tribhirvizeSakaM // kiM kimetaditi vyagragirA parijanena sH| prasUnarasasekena mUrchanmUrchaH kRtastataH // 34 // __anvayaH-tataH etat kiM ? kiM ? iti vyagra girA parijanena prasanarasa sekena saH mUrchat mUrchaH kRtaH // 34 // arthaH-pachI A zu thayu ? zuM thayu ? ema vyAkula vacanovALA parivAre gulAbajaLa chAMTIne tene mUrihita karyo. // 34 // hA priye va gatAsIti gadgadAM giramuniran / AsphAlya bhuvi mUrdhAnamagacchanmUrchanaM punaH // 35 // anvayaH- hA piye ! kva gatA asi ? iti gadgadAM giraM ugiran bhuvi mUrdhAna AsphAlya punaH mUrchana agacchat // 35 // arthaH-are ! pyArI ! tuM kyA gai ? ema gadgada vANI bolato te sanatkumAra jamInapara mastaka pachADI pAcho mUrchita thai paDyo. samAzvasihi vIrendra samAzvasihi dhInidhe / ityuktayo'sya sacivAH zItakarma vyadhuH punaH // 36 // __ anvayaH-(he) vIreMdra ! samAzvasihi ? (he) dhInidhe ! samAzvasihi ? iti uktayaH sacivAH asya punaH zItakarma vyadhuH // 36 // artha:-he vIrazIromaNi ! tuM himmata rAkha ? he buddhinA bhaMDAra ! tuM himmata rAkha ? ema bolatA maMtrio tenApara pharIne zItala upacAra karavA lAgyA. // 26 // RRIORRUGARCAMERICA Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 189 / / mUrchA tamo hitvA zrataH zokamayaM tamaH / kumAro vilalApAtha tarUnapi vilApayan // 37 // anvayaH - atha mUrchAmayaM tamaH hitvA, zokamayaM tamaH zritaH kumAraH tarUn api vilApayan vilalApa / / 37 / / arthaH- pachI mUchavALu bebhAnapaNuM tajIne zokamaya bebhAnapaNAmAM rahelo te sanatkumAra vRkSone paNa raDAvatothako vilApa karavA lAgyo / / 37 / / athAgatya puro lInAndInAnsAzrudRzo bhRzam / lIlAkhagamRgAnUce girA rodanadIrghayA // 38 // anvayaH - atha puraH Agatya lInAn dInAn bhRzaM sAdRzaH lIlA khaga mRgAn rodana dIrghayA girA Uce. // 38 // arthaH- pachI ( te rAjakumAranI ) AgaLa AvIne sthira thayelA, dIna mukhavALA, tathA anuosahita AMkhovALA, evA pALelA pakSIo tathA mRgone vilApathI lAMvAM vacanovaDe te kahevA lAgyo ke, / / 38 / / re haMsa kaMsajitkAntA kamale'pi kathaM tava / tatkarAyaviyuktasya varAka bhavitA ratiH // 39 // anvayaH ---re carAka haMsa ! tatkara agra viyuktasya taba kaMsajit kAMtA kamale api kathaM ratiH bhavitA ? / / 39 // arthaH - are ! rAMkaDA haMsa ! teNInA hastAgrano viyoga pAmelA evA tane kRSNanI strI lakSmInA ( nivAsarUpa ) kamalamAM paNa tane AnaMda kyathI Avaze ? / / 39 / / sAnvaya bhASAntara 1126811 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 190 / / smartavyedhunA snAtatatkezasyandabinduSu / kathaM dono'mbudAdambu re bappIha samIhase // 40 // anvayaH - re bappIha ! snAta tatkeza svaMda viduSu smartavyeSu adhunA dInaH aMbudAt kathaM aMbu samIhase ? // 40 // arthaH- are ! capaiyA ! snAnabAda teNInA kezanA jharatA biMduo tane yAda AvatAM, have dIna thaine varasAdapAse thI tuM zIrIte jalane icche che ? // 40 // ka nRtye tAdRzIH kekin zRNoSi karatAlikAH / yatkekirathamAtApi jAtA zUlabhRtArdhitA // 41 // anvayaH - (he) ke kin ! nRtye tAdRzIH karatAlikAH kava zRNoSi ? yat keki ratha mAtA api zUlabhRtA ardhitA jAtA. 41 // artha :- he mayUra ! nRtya samaye tevI hastatAlIo tuM kyAM sAMbhaLavAno hato? kemake ke kiratha eTale kArtikeyanI mAtA pArvatI paNa mahAdevavaDe ardhI thai gai che. // 41 // bhajanvAyuturaGgatvaM sAraGgatvaM hi sarvagaH / lAlayiSyati sA dhanyaM tvAM kutrApi vayaM hatAH // 42 // anvayaH - ( hai ) sAraMga ! vAyu turaMgatvaM bhajan tvaM hi sarvagaH, dhanyaM tvAM kutra api sA lAlayiSyati, vayaM hatAH / / 42 / / artha :- he hariNa vAyunA vAhanapaNAne bhajanAze tuM to sarva ThekANe jar3a zakanAro cho, mATe dhanya evA tane kyAMka paNa te zRMgArasuMdarI krIDA karAvaze, amo to (have) guAja chIye. // 42 // [ re kokila kaladhvAnaM kiM tanoSi na garvitaH / dUrIbhRto'dya yattasyAH sarvagarvaharaH svaraH // ] %%% sAnvaya pAntara // 190 // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya sanatkumAra caritraM // 19 // / / 191 // ___ anvayaH-[re kokila ! garvitaH kaladhvAnaM kiM na tanopi ? yat adya sarva garva haraH tasyAH svaraH dUrIbhUtaH. ] artha:-[ are kokila ! tuM garvita thaine TahukAra kema karato nathI?, kemake Aje sarvanA garvane haranAro teNIno svara dUra cAlyo gayo che. // ] ityAta vilapantaM taM dhIrANAM yoginAmapi / pazyatAM dhairyamutsArya pUtkArA niryayurmukhAt // 43 // anvayaH-iti Ata vilapaMta taM pazyatAM dhIrANAM yoginAM api dhairya utsArya mukhAt pUtkArAH niryayuH // 43 / / arthaH-erIte pIDita thayelA tathA vilApa karatA evA te sanatkumArane jotA dhairyavaMta yogio paNa himmata tajIne mukhathI po. kAra karavA lAgyA. // 43 / / atha priyAviyogArtiM sa dRDhAM sodumakSamaH / prevantyA preGkhyAtmAnaM kSiptvA khe mRtyumaihata // 44 // ___ anvayaH-atha dRDhAM piyA viyoga ati soDhuM akSamaH saH khatyA peMkhayA AtmAnaM khe kSiptvA mRtyu aihata. // 44 / / arthaH-pachI ne strInA viyogathI yayelI ati pIDAne sahana na karI zakabAthI te kumAra te jhulatA hIcoLAparathI potAne AkAzamA uchALI ApaghAta karavAne icchavA lAgyo. // 44 // ihAntare parijJAtatatpravRttiH paratvaraH / kumAramAzvAsayituM vanamApa kSamApatiH // 45 // anvayaH-iha aMtare parijJAta tatpravRttiH kSamApatiH paratvaraH kumAraM AzvAsayayituM vanaM Apa. // 45 / / For Private & Personal use only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhASAntara // 192 / / 8 // 19 // artha:--evAmAM A khabara maLabAthI rAjA pote ekadama utAvaLathI putrane zAMta karavAmATe (tyAM) bagIcAmAM Avyo. // 45 // pituH praNAmavyAjena lajayA namayaziraH / kumAraH saMvavAra svamatha gUDhadRDhavyathaH // 46 // ___ anvayaH- atha dRDha gUDha vyathaH kumAraH pituH praNAma vyAjena lajjayA ziraH namayan vaM saMvavAra. // 46 // arthaH-pachI hRdayamA ati pIDita thayelo te sanatkumAra potAnA) pitAne namavAnA miSathI lajAvaDe mastaka namAvIne potAne gopavatrA lAgyo. // 46 // koDe kumAramArabhya parizliSyanmurmuhuH / yayo naravimAnena narendurmandiraM tataH // 17 // anvayaH-tataH nareMduH kumAraM kroDe Arabhya muhuHmuhuH parizliSyan naravimAnena maMdiraM yayau. // 47 / / artha-pachI te rAjA te kumArane kholAmA velADI, vAraMvAra AliMgana Apato thako mIyAnAmAM besI ghera gayo. // 47 // dhigdhigme zUratAmasya priyA yanme'grato hRtaa| evaM hiyeva nistejA yayo dvIpAntaraM raviH // 48 // ___ anvayaH-me zuratA dhik dhika, yat me agrataH asya piyA hRtA, evaM hiyA, iva nistejAH raviH dvIpAMtaraM yayau // 18 // artha:-mArAM zaravIrapaNAne dhikkAra che ! dhikkAra che ! jemake mArI samakSa A kumAranI strI - haraNa thayuM, ema jAge lajAthI tejarahita thayelo sUrya vIjA dvIpamA gayo. // 48 // OMOMOMOMOMOMOMOM Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara kA // 193 // sntkumaar| / tataH saMdhyAruNaM reje lohagolanibhaM nabhaH / kumAravirahajvAlAmAlAbhiriva tApitam // 49 // caritraM anvayaH-tataH kumAra viraha jvAlA mAlAbhiH tApitaM iva, saMdhyA aruNa nabhaH loha gola nibha reje. // 42 // arthaH-pachI te kumAranA virahAnalanI jvAlAonI zreNiothI jANe tapelaM hoya nahI ! tema saMdhyAthI lAla thayelaM AkAza lokhaMDanA goLA saragbu zobhavA lAgyu. // 42 // ubhrAnta iva zokAbdhiH kumArasya hRdastadA / tamaHstomamiSAvyomakukSimbhariralakSyata // 50 // anvayaH-tadA kumArasya hRdaH udbhrAMtaH zoka andhiH iva tamaH stoma miSAt vyoma kukSibhariH alakSyata. // 50 // arthaH-te samaye te sanatkumAranA hRdayamAMthI uchaLelo jANe zokano mahAsAgara hoya naho ! tema aMdhakAranA samRhanA miSathI te AkAzamA vyApelo jovAmAM Avyo. // 50 // kumArasphAraniHzvAsajvAlAvalivazAdabhUt / tArAkulacchalAdRvyomnaH sphuTaM piTakapeTakam // 51 // ___andhayaH--kumAra hAra niHzvAsa jyAlA Avali vazAt tArA kula chalAt vyomnaH sphuTa piTaka peTakaM abhUt . / / 51 // artha:-te kumAranA vistIrNa niHzvAsonI jyAlAonI zreNine lIdhe tArAonA samUhanA viSayI AkAzamA pragaTapaNe phollAono samUha thai gayo / / 51 // RECTRICKECANCHATAR Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S sAnvaya sanatkumAra caritraM bhASAntara // 19 // // 194|| manastasya ratergehaM dahato virahAnalAt / sphuliGgA iva niSpetuH pradIpAH pratimandiram // 52 // anvayaH-rate gehaM tasya manaH dahataH viraha analAt sphuliMgAH iva pratimaMdiraM pradIpAH niSpetuH // 52 : artha:-ratinA ghara sarakhAM tenAM manane bALatA evA virahAgninA jANe taNakhAo (uDyA) hoya nahiM ! tema dareka gharamA dIpako pragaTa thayA. // 52 / dUrAttArApathe tArApatiH patitavAnatha / kSiptaH kumAre mAreNa yantropala ivojjvalaH // 53 // anvayaH-atha kumAre mAreNa kSiptaH yaMtra upala iva ujjvalaH tArApatiH dUrAt tArApathe patitavAn // 53 / / arthaH-pachI te kumArapara kAmadeve pheMkelo jANe gophaNano patthara hoya nahI : tema ujjvala caMdra dUradUra AkAzamA jai paDyo, (arthAt caMdrano udaya thayo.) // 53 // yathA yathA rucizcAndrI sAndrIbhUtA bhuvastale / tathA tathAbhavattasya mlAnamAnanapaGkajam // 54 // anvayaH-cAMdrI ruciH yathA yathA bhuvastale sAMdrIbhRtA, tathA tathA tasya AnanapaMkaja mlAnaM abhavat . / / 54 / / arthaH-caMdranuM teja jema jema pRthvIpIThapara phelAvA lAgya, tema tema te sanatkumAranu mukharUpI kamala jhA thavA lAgyu. // 54 // sudhArazmaH sudhAdhArAkArA api krotkraaH|kumaarsyaadhndehN priyAsnehagRhaM muhH|| 55 // Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhAzAntara // 195 // anvayaH-sudhArazmeH sudhA dhArA AkArAH karotkarAH api priyA sneha gRhaM kumArasya deI muhuH adahan . / / 55 // arthaH-caMdranA amRtadhArAsarakhAM kiraNonA samUho paNa priyatamAnA snehanA gharasarakhAM te sanatkumAranA zarIrane vAraMvAra bA. LavA lAgyA. // 55 // athAratikaraM dUre parityajya paricchadam / bhItaH zItaruceH kAmaM citradhAma jagAma sH|| 56 // ___ anvayaH--atha aratikaraM paricchadaM dUre parityajya, zItaruceH bhItaH saH kAma citradhAma jagAma. // 16 // arthaH-pachI te aNagamatA parivArane dUra tajIne, caMdrathI Darelo te sanatkumAra potAnI icchAthI citrazAlAmA gayo. // 56 // sa duHkhI yAvadekAnte kAntAcintAmayo'bhavat / tAvatpuraH surastrIva kApyamRd dRkpathe sudRk // 57 // ____ anvayaH-duHkhI saH yAvat ekAMte kAMtA ciMtAmayaH abhavat , tAvat puraH suranI iva kApi sudRka dRkpathe abhUt // 57 // arthaH-(pachI) duHkhI evo te kumAra jevAmA ekAMte te khonI citAmA lIna thayo, tevAmAM AgaLa devAMganA sAkhI koika strI tenI dRSTie paDI. // 57 // sAkSAtkaTAkSavikSepadakSAM prekSAmbudhiH sa tAm / Aha tatsAhasAkSiptamanA mAnaparAGmukhIm // 58 // anvayaH-prekSA abudhiH, tatsAhasa AkSiptamanAH saH sAkSAt kaTAkSa vikSepa dakSA, mAna parAGmukhIM tAM Aha // 58 // arthaH-buddhino mahAsAgara, tathA teNInA sAhasathI vikSepayukta manavALo te sanatkumAra, pragaTapaNe kaTAkSo mAravAmAM catura, tathA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 196 / / 4 abhimAna rahita evI te strIne kahevA lAgyo ke, // 58 // kAsi kalyANi kena tvaM kAryeNehAgatA kutaH / iti pRSTAmunA hRSTA spaSTamAcaSTa sA rasAt // 59 // anvayaH - (he) kalyANi ! tvaM kA asi ? kena kAryeNa iha kutaH AgatA ? iti amunA pRSTA hRSTA sA rasAt spaSTaM AcaSTa. // arthaH --- he kalyANi ! tuM koNa che ? tathA zA mATe ane kyAMthI ahIM AvI che ? ema teNe pUchavAthI khuzI thaelI te AnaMdathI spaSTa kahevA lAgI ke, // 59 // zRNu sobhAgyabhAgyaikasindho netravidhUdaya / rathanUpuracakrAkhyaM vaitAdaye'sti girau puram // 60 // anvayaH - (he) saubhAgya bhAgya eka siMdho ! (he) netra vidhu udaya ! vaitADhaye girau rathanUpuracakrAkhyaM puraM asti. // 60 // artha :- he saubhAgya ane bhAgyanA eka mahAsAgarasarakhA tathA he cakSuo mate caMdranA udaya sarakhA sanatkumAra! vaitADhya parvata para rathanUpuracakra nAmanuM nagara che. // 60 // tatrAsti dhairyaniHsImo bhImo bhImohitAhitaH / vizvavidyAnidhirvidyAdharacakI balocdhuraH // 61 // anvayaH -- tatra dhairya niHsImaH, bhI mohita ahitaH, vizva vidyA nidhiH, bala udhdhuraH bhImaH vidyAdhara cakrI asti / / 61 / / artha - te nagaramA anahada dhairyavAko, bhayathI zatruone mRDha karanAro, sarva vidyAono bhaMDAra tathA baLathI garviSTa bhImanAme vi. dyAdharapati che. / / 61 / / sAnvaya bhASAntara / / 196 / / Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara / // 19 // sntkumaar| / tatpamahiSo bhAnumatIsaMjJA kRtIzvara / tvadguNAyattacittAhamihAyAtA vihAyasA // 62 // caritraM ___ anvayaH-(he ) kRtIzvara? bhAnumatI sajJA ahaM tatpaTTa maTIpI, tvadguNa Ayatta cittA vihAyasA iha AyAtA. // 62 // arthaH-he caturaziromaNi ! bhAnumatI nAmanI 9 tenI paTTarANI lu, ane tArA guNomAM mhAraM citta coTavAthI AkAzamArge / / 197 // ahIM AvI cha. // 62!! ekadA vizadAnandaH sa vimAnI samaM myaa| khelankhe tatra vAsantIpuryAM dhuyoM nRNAM yayo // 63 // ___ anvayaH-ekadA vizada AnaMdaH, nRNAM dhuryaH sa vimAnI mayA samaM khe khelan tatra vAsaMtIpuryA yayau, / / 63 / / arthaH-eka divase nirmala AnaMdavALo, tathA manuSyomA agresara evo te vidyAdhara vimAnamA besI mArI sAthe AkAzamAM krIDA karatothako te bAsaMtInagarImA gayo. / / 63 / / antarikSe sthito'drAkSIdeSa zaGgArasundarIm / alaMkartumbhavatkaTaM sotkaNThAM varamAlayA // 64 // anvayaH-aMtarikSe sthitaH eSaH, varamAlayA bhavatkaMThaM alaMkartuM sotkaMThAM zRMgArasuMdarI adrAkSIt // 6 // arthaH-AkAzamA rahelA te bhImavidyAdhare, varamAlAthI ApanA kaMThane zobhAvavAne Atura thayelI zRMgAramuMdarIne dIThI. / / 64 // cidrapaH sa bhavadrUpamAyAM nirmAya kautukAt / tvadardhAsanamAsInastasthAvAsthAnamohakRt // 65 // __ anvayaH-cidrUpaH saH kautukAt bhavad rUpa mAyAM nirmAya tvat ardhAsanaM AsInaH AsthAna mohakRt tasthau. / / 65 // SAROMOMOMOM Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra 8 artha:-manavAMchita rUpa dharanAro te vidyAdhara kautukathI ApanA rUpanI mAyA karIne ApanA ardhA Asanapara besIne sabhAmaMDa- || sAnvaya caritraM panA lokone bhrAMti upajAvavA lAgyo. // 65 / / bhASAntara svakaNThanyastamAlAyAM vAlAyAM sa vilakSadhIH / alabdhapiNDaH kAkola ivotpatya viyatyagAt // 66 // // 198 // anvayaH-cAlAyAM va kaMTha nyasta mAlAyAM vilakSardhAH saH alabdha piMDa; kAkolaH iva utpatya viyati agAt. // 66 // 8| // 198 // arthaH-(paraMtu ) te vAlAe potAnAja kaMThamAM varamAlA nAkhavAthI vilakho paDelo te vidyAdhara, piMDa nahI meLavanArA kAgaDAnIpeThe uDIne AkAzamA cAlyo gayo. // 66 // mayA saha saharSo'yamadya khelanihAgataH / dadarza darzanIyAGgI dolAlolAM tava priyAm // 67 // anvamaH-saharSaH mayA saha khelan ayaM adya iha AgataH, darzanIya aMgI, dolA lolA tava priyAM dadarza // 67 // arthaH-harSasahita mArI sAthe krIDA karatothako te vidyAdhara Aje ahIM Avyo, (ane) manohara zarIravALI hIMcoLApara jhulatI / tamArI strIne teNe dIThI. / / 67! kimetaditi saMmohaprarohadrohitasvarA / hRtA dhRtAnurAgeNa tatastenAnA tava // 68 // anvayaH-tataH dhRta anurAgeNa tena, etat kiM iti saMmoha praroha drohita svarA taba aMganA hRtA. // 68 // kI arthaH-pachI dhAraNa karela che anurAga jeNe evA te bhImavidyAdhare, A zuM? ema muMjhavaNamA paDavAthI ruMdhAyo che kaMTha jeNIno evI 131 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 199 / / tamArI strInuM tethe haraNa karyu. / / 68 / / tatra tadvyasanavyaye tava rAgagrahAdaham / tvatsevAvasaraM yAvadadRzyaiva divi sthitA // 69 // anvayaH - tatra tadvayasana vyagre tava rAga grahAt ahaM tvatsevA avasaraM yAvat divi adRzyA eva sthitA / / 69 / / artha:- te mAro khAmI teNInI jaMjALamAM vyagra thatAM, ApaparanA rAgadhI hUM ApanI sevAmATe rAha jotIthakI ATalo vakhata AkAma azyapaNeja rahI hatI. / / 69 / / svAnurAgaH svatantreNa sudUraM tena pUritaH / pUnameM paratantrAyAstvamIzo rAgajAgare // 70 // anvayaH - svataMtreNa tena sva anurAgaH sudUraM pUritaH punaH parataMtrAyAH me rAga jAgare tvaM IzaH // 70 // artha:-svataMtra eva te vidyAdhare potAno anurAga to chevaTe saMpUrNa karyo, paraMtu parataMtra evI je huM, teprate rAga utpanna karavAmATe jApa mAlIka cho. // 70 // tannAtha mAnmathairbANairmathyamAnahRdo mama / kAruNyahariNAraNya zaraNya zaraNIbhava // 71 // anvayaH - (t) nAtha ! he kAruNya hariNa araNya (he) zaraNya ! mAnmathaiH vANaiH madhyamAna hRdaH mama zaraNI bhava ? // 71 // arthaH-he svAmI! he dayArUpI hariNane vanasarakhA ! he zaraNa karavA lAyaka ! kAmanA bANothI pIDAtAM hRdayavALI je huM, tene tamo AdhArarUpa thAo ? / / 71 / / ru sAnvaya bhASAntara / / 199 / / Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 200 // 66 tvadasaMgAnalajvAlAvalIDhAyA dRDhaM mama / citteza cArutAruNya zaraNya zaraNIbhava // 72 // anvayaH -- ( hai ) citaIza ! he cAru tAruNya ! he zaraNya ! dRDhaM tvat asaMga anala jvAlA avalIDhAyAH mama zaraNIbhava ? // 72 // artha :- (hai) hRdayezvara ! (he) manohara yauvanavALA ! he zaraNa karavA lAyaka ! tamArA viyogarUpI agninI jvAlAthI vaLatI evI je huM, tenA (tamo) rakSaNa karanAra thAo ? / / 72 / / atucchavAJchApAthodhimadhyamanasya se hRdaH / kandarpakelinaipuNya zaraNya zaraNIbhava // 73 // anvayaH - ( hai ) kaMdarpa keli naipuNya ! (he) zaraNya ! anuccha vAMchA pAyodhi magnasya me hRdaH zaraNI bhava ? / / 73 / / artha :- he kAmakrIDA karavAmAM vicakSaNa ! he zaraNa karavAlAyaka! ghaNI icchAorUpI samudramA DubelA evA mArA hRdayanA (tamo) rakSaNa karanAra thAo ? // 73 // mAnyasacina patyA saMtaptacetasaH / agaNyapuNyalAvaNya zaraNyaM zaraNIbhava // 74 // anvayaH -- (he) agaNya puNya lAvaNya ! (he) zaraNya ! anya Asakta citena patyA saMtapta cetasaH mama zaraNI bhava ? / / 74 / / artha :- he agaNIta pavitra lAvaNyavALA! he zaraNa karavAlAyaka ! anya strImAM Asakta manavALA patithI tapelAM hRdayavALI je huM tenA (tamo rakSaka thAo ) 1 / / 74 / / ityAkarNya suvarNazrI sakarNAmRtavarNikAm / tattvajJaH sattvavAnUce vAcaM vAcaMyamocitAm // 75 // sAnvaya bhASAntara // 200 // Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritra // 201 // anvayaH - iti AkarNya tattvajJaH sattvavAn suvarNa zrI sakarNa amRtavarNikAM vAcaMyama ucitAM vAcaM Uce. // 75 // artha :- ema sAMbhaLIne tattvajJAnI tathA himmatavAna ( evo te sanatkumAra ) uttama akSaronI zobhAthI vidvAnomATe amRtanA namunA sarakhI, tathA munine bolavA lAyaka vANI bolyo ke, // 75 // mugdhe dharmasya sarvasvaM na vetsIti vadasyadaH / tattvajJairindulIlasya rakSA zIlasya zasyate // 76 // anvayaH - (he) mugdhe ! dharmasya sarvasvaM na vetsi, iti adaH vadasi, indu lIlasya zIlasya rakSA tattvajJaiH zasyate / / 76 / / arthaH- he mugdhe ! tuM dharmanuM rahasya nathI jANatI, ane tethI (tuM ) Ama bole che. candra sarakhAM nirmala zIlanI rakSAnI jJAnIoe prazaMsA karI che. // 76 // parastrIsaMganAmAnamullasatpaGkasaMkulam / tatkathaM supathAM pAnthe tyaktaM panthAnamAzraye // 77 // anvayaH -- tat ullasat paMka saMkulaM, supayAM pAthaiH tyaktaM parastrI saMga nAmAnaM paMthAnaM kathaM Azraye ? / / 77 / / arthaH- mATe ubharAr3a jatAM pApothI ( kAdavathI) bharelA, tathA uttama mArge cAlanArA sajanoe tajelA parastrInA saMgarUpa mArgane huM kema svIkArUM ? / / 47 / / vAJchanti pararambhoruparirambheNa ye sukham / udAraiH khadirAGgAraiH zRGgAraM spRhayanti te // 78 // anvayaH - para raMbhA UrU pariraMbheNa ye sukhaM vAMchaMti, te udAraiH khadira aMgAraiH zRMgAraM spRhayati // 78 // 1446 sAnvaya bhAvAntara // 201 // Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya sanatkumAra caritraM bhASAntara / / 202 / / // 20 // // arthaH-parastrInA sAthaLanA AliMganavaDe jeo mukhane icche che, tezro dhagadhagatA kheranA aMgArAovaDe (zarIrapara ) zRMgAra ka-1 khAne icche he. / / 78 // yadi satyena citte'haM tava priya iti sthitaH / tatkimarthayase duHkhasaMmukhAya sukhAya mAm // 79 // anvayaH-yadi satyena tava cite ahaM priyaH iti sthitaH, tat duHkhasaMmukhAya sukhAya mAM ki arthayase? // 79 // artha:-jo kharekhara tArA hRdayamA hu~ piya thai paDyo houM, to duHkha che sanmukha jemA evA sukha mATe tuM mane kema prArthanA kareche? aho paranarAsaktirvyaktaM yuktA tavApi na / kulInApi vilInAsi kimasminkazmale male // 8 // anvayaH-aho ! tava api vyakta para nara AsaktiH yuktA na, kulInA api asmin kazmale male ki vilInA asi ? 80. arthaH-aho ! tane paNa pragaTarIte para puruSamA Asakti rAkhavI yogya nathI, tuM kulIna thaine paNa AvI gaMdI malInatAmA kema rakta thai che ? // 80 tadidaM dharmahRtkarma vidyAdhari parityaja / bhaja zIlaM yataH kIrtiratrAmutra ca nivRtiH // 81 // ____anvayaH-tat (he) vidyAdhara ! idaM dharmahRta karma parityaja ? zIraM bhaja ? yataH atra kIrtiH, ca amutra nirvRtiH / / 81 / / arthaH-mATe he vidyAdhari ! A dharmane haranAruM kArya tajI de? ane zIlane dhAraNa kara? ke jethI A lokamAM kIrti ane paralo. | kamAM mukti ( maLaze.) // 8 // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 203 // saddharmamUlaM yA zIlaM sevate devateva sA / mahanoyA mahecchAnAmapyatrApi bhave bhavet // 82 // anvayaH - yA saddharma mUlaM zIlaM sevate sA devatA iva mahecchAna api, atra api mahanIyA bhavet / / 82 / / artha:- je strI uttama dharmanA mUlarUpa zIlane pALe che, te devInI peThe mahAn puruSone paNa A lokamAMja pUjanIka thAya che. // sokhyaM bhartRbhayAnnAtra nAmutra vRjinavajAt / tattvaM vada hRdastattvaM kiM varaM parapuruSe // 83 // anvayaH --- atra bhartR bhayAt saukhyaM na, amutra vRjina vrajAt na, tat tvaM hRdaH tattvaM vada ? parapRruSe kiM varaM ? / / 83 / / artha : - (vyabhicArathI) A lokamAM bhartAranA bhayathI sukha manuM nathI, ane paralokamAM pAponA samUhathI maLatuM nathI. to tuM manathI tatra vicArIne kahe ke, parapuruSane sevAthI zo lAbha che ? evaM vacaH sudhAsAraiH kumArendoruditvaraiH / tasyA manasi vidhyAto vahniravikArajaH // 84 // anvayaH --evaM kumAra indoH uditvaraiH vacaH sudhA AsAraiH tasyAH manasi kAma vikArajaH vahniH vidhyAtaH // 84 // artha :- erIne te sanatkumArarUpI caMdramAMthI pragaTelA vacanorUpI amRtanAM chaTakAvathI teNInA hRdayamAM kAmavikArathI utpanna tha yelo agni bujhAi gayo. // 84 // cintayAmAsa sApyevamaho me bhAgyasaMcayaH / pApArambho'pyayaM puNyatrajAya yadajAyata // 85 // anvayaH - sA api evaM ciMtayAmAsa, aho ! me bhAgya saMcayaH ! yad ayaM pApa AraMbhaH api puNya vrajAya ajAyata / / 85 / / sAnvaya bhASAntara 2030 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 204 // sanatkumAra / arthaH-te paNa ema vicAravA lAgI ke, aho ! haju mArAM bhAgyono samUha che ! ke jethI A pApano prAraMbha paNa puNyonA samUha mATe thayo ? // 85 // caritraM ayaM dharmagurumeM'bhUttadasmai gurudakSiNAm / dAsye vidyAvalI vidyAdharaizvaryapadapradAm // 86 // // 204 // ___ anvayaH-ayaM me dharma guruH abhUta, tat asmai guru dakSiNAM vidyAdhara aizvaryapradAM vidyA AvalI dAsye. // 86 / / arthaH-A sanatkumAra mArA dharmaguru thayA, mATe tene gurudakSiNAtarike vidyAdharanI samRddhi ApanArI vidyAonI zreNi huM ApIza. | svabhAvabalinA vidyAbalogreNAdhunAmunA / priyAhRtivirodhena sakrodhena dhRto yudhi // 87 // sarvathA vitathArambho matpatinirahaMkRtiH / yadi zrayati sanmArgamaho so'pi maho mama // 88 ||yugmm|| anvayaH-svabhAva balinA, adhunA vidyA bala ugreNa, priyA dhRti virodhena sakrodhena amunA yudhi dhRtaH, // 87 / / matpatiH yadi sarvathA vitatha AraMbhaH nirahaMkRtiH sanmArga zrayati, aho : saH api mama mahaH // 88 // yugmaM // | arthaH-svabhAvathIja balavAna, ane have vidyAonA baLathI ugra banelA, tathA potAnI strIne upADI javAnA vairathI krodhAyamAna thayelA ebA A sanatkumAre yuddhamA pakaDelo, / / 87 // evo mAro svAmI jo ( have kadAca ) sarvathA prakAre niSphala prayAsabALo, tathA ahaMkArarahita thaine sAre mArge caDaze, to aho! te paNa mane lAbhaja (thayelo huM mAnIza.) / / 88 // yugmaM // 181 iti nizcitya citte sAbhyarthya sprshryoktibhiH| kumArAyAnavadyAya dado vidyAM yathAvidhi // 89 // PACKAGACAGAKAR Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM 1120411 anvayaH - iti citte nizcitya, samazraya uktibhiH abhyardhya sA anavadyAya kumArAya yathAvidhi vidyAM dadau / / 89 / / arthaH- ema manamAM nizcaya karIne, tathA premALa vacanothI prArthanA karIne te vidyAdharIe te nirdoSa kumArane vidhipUrvaka vidyA ApI. sA tasmAddharmamAsAdya sadyo vidyAstatazca saH / ahampUrvikayAnyonyaM gurutvAnnematurmudA // 90 // anvayaH-sA tasmAt dharmaM, ca saH tataH sadyaH vidyAH AsAya, ahaMpUrvikayA anyonyaM gurutvAt mudA nematuH // 90 // artha :- te vidyAdharI te kumArapAsethI dharmane, tathA te kumAre teNInI pAsethI turata vidyA meLavIne, huM pehelA huM pahelI ema paraspara gurubuddhithI harSavaDe namavA lAgyA / / 90 // athApRcchaya kumAraM sA raMhasA svapurImagAt / dadhau ca tadvacaH smRtvA vapuH sapulakaM muhuH // 91 // anvayaH - atha kumAraM ApRcchaya sA raMhasA svapurIM agAt ca tadvacaH smRtvA muhuH sapulakaM vapuH dadhau // 91 // artha :- pachI kumAranI rajA leine ne vidyAdharI jhaDapathI potAnI nagarImA gai ane te kumAratuM vacana yAda karIne vAraMvAra romAMcita zarIrane dhAraNa karavA lAgI / / 99 / / siddhAM vidyezvarIM prAjJaH prajJaptiM smaraNAgatAm / sa papraccha priyAlApaiH priyAvRttAntamunmanAH // 92 // anvayaH - saH prAjJaH unmanAH smaraNa AgatAM siddhAM majJaptiM vidyA IzvarIM priya AlApaiH priyA vRttAMtaM papraccha / 92 / / artha:- ( pachI) te catura tathA ucaka mAnavALA sanatkumAre yAda karatAMja hAjara thayelI ane siddha thayelI prajJaptinAmanI vidyA *% *%%%%%% sAnvaya bhASAntare // 205 // Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 206 / / dhiSThAyakAne madhura zabdovaDe potAnI strIno vRttAMta pUchayo, // 92 // kumAra karNapIyUSasAraNIsArayA girA / avocaducitaM vAcyamatha vidyAdhidevatA // 93 // anvayaH - atha vidyA adhidevatA kumAra karNa pIyUSa sAraNI sArayA girA ucitaM vAcyaM avocat / / 93 / / arthaH-pachI vidyAnI adhiSThAtrI pavI te prajJaptividyAdevIe te kumAranA karNomAM amRtanI nIkasarakhI vANIvaDe yogya vacana kahAM ke, nItvA nijapurArAme bhImena bhavataH priyA / ityUce khecarendreNa paTubhizcaTubhASitaiH // 94 // anvayaH - bhImena khecara iMdreNa bhavataH priyA nijapura ArAme nItvA paTubhiH cATu bhASitaiH iti Uce. // 94 // artha :- te bhIma khecarAdhIze tamArI strIne potAnA nagarapAsenA vagIcAmAM lei jaine manohara tathA mIThAM vacanovaDe ema kachu ke. mugdhe mudhA sudhArazmisamAnaM kathamAnanam / kalaGkayitvA kuruSe hagjalaiH sajjakajjalaiH // 95 // anvayaH - (he) mugdhe! saJja kajjalaiH dRgjalaiH mudhA kalaMkayitvA AnanaM sudhA razmi samAnaM kathaM kuruSe ? / / 95 / / artha :- he mugdha ! kAjaLayukta azrujalavaDe phokaTa DAghAvALu karIne tuM tAruM mukha caMdra sarakhaM zAmATe ( kalaMkita ) kare che ? / / dAse'pyavizvAsAnniHzvAsAnalakelibhiH / kiM bAle jvAlayasyaGgaM zirISasumakomalam // 96 // anvayaH - he vAle ! dAse api mayi avizvAsAt niHzvAsa anala kelibhiH zirISa suma komala aMgaM kiM jvAlayasi ? / / 96 / / sAnvaya bhASAntara ||206 // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara 207 // sntkumaar[tt| artha:-he bAlikA ! ( tArA ) dAsasarakho evo paNa je huM, tepara avizvAsa lAvIne nisAsAnI agnijvAlAthI sarasavanA puSpa sarakhAM ( tArA ) komaLa zarIrane zAmATe bALe che ? / / 96 // caritraM kimAdezakaraM devi mAmindIvaralocane / nAlokayasyamUllokAnkurvatIndIvarAkarAn // 97 // // 207 // ___ anvayaH-(he ) devI ! ( he ) iMdIvara locane ! amana lokAn iMdIvara AkarAn kurvatI AdezakaraM mAM kiM na Alokayasi ? | arthaH-he devi! he kamalamukhI! A lokone zyAma kamalonI khANarUpa (zaMkhavANA ) karatIthakI ( tAro ) tAbedAra je huM, tenA tarapha kema jotI nathI / / 97 / / nAviSkaroSi kiM toSAdvadane sudati smitam / madaGge'naGgandAhArte sudhAsecanasannibham // 98 // ___anvayaH-he sudati ! anaMga dAha Arte madaMge sudhA secana sannibhaM toSAt vadane smitaM kiM na AviSkaroSi ? // 98 // arthaH- he uttama dAMtovALI! kAmAgnithI pIDita thayelA mArAM zarIrapara amRtanA siMcana sarakhu AnaMdathI ( tArAM ) mukhapara | (tuM ) hAsya kema pragaTa karatI nathI ? // 98 / / dhAtrozamAtraputrasya virahe'pyAturAsi kim / idaM vidyAdharaizvaryaM bhujiSyeNa mayA bhaja // 99 // anvayaH-dhAtrI Iza mAtra putrasya virahe ki AturA asi ? bhujiSyeNa mayA idaM vidyAdhara jaizvarya bhaja? // 99 // Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra | TU caritraM // 208 // arthaH-phakta eka pRthvIparanAja rAjaputranA virahathI tuM kema vyAkuLa thai gai che ? bhogo bhogavavAmATe lAyaka evo je huM, tenI || sAnvaya sAthe ( rahIne ) vidyAdharanI samRddhine (tuM ) bhogava? / / 99 / / bhASAntara ityAlApI tayA pApI maunenaiva nyaSedhi saH / vAryo'vaguNThanenaiva sarajasko hi mArutaH // 700 // // 208 // anvayaH--iti AlApI saH pApI tayA maunena eva nyaSedhi, hi sarajaska: mArutaH avaguMThanena eva vAthaiH // 700 // arthaH-ema bolatA evA te pApIno teNIe maunavaDeja tiraskAra karyo, kemake dhUDa uDADatA pavanane vastranA AvaraNathIja aTakAvavo joie // 700 // vidyAchedabhayAttasyAH satyAH zApabhayAcca saH / zIlalIlAvilopAya balAtkAraM cakAra na // 1 // ___ asvayaH-vidyA cheda bhayAt, ca satyAH zApa bhayAt saH zIla lIlA vilopAya balAtkAraM na cakAra. // 1 // arthaH-vidyAonA vinAzanA bhayathI, temaja te satInA zrApanA bhayathI teNe ( teNInI ) zIlakrIDAnA nAza mATe ( teNIpara) balAtkAra ko nahI. / / 1 // zrutveti bhImaroSeNa priyAzIlamadena ca / dvau saMkIrNI raso bheje sa pragalbho yathA naTaH // 2 // anvayaH-iti zrutvA bhIma roSeNa, ca priyA zIla madena yathA pragalbhaH naTaH, saH saMkIrNoM dvau rasau bheje. // 2 // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM 1209 // arthaH-ema sAMbhaLIne bhImaparanA krodhathI, tathA ( potAnI ) svInA zIlasaMbaMdhI harSathI vidUSaka naTanIpeThe te sanatkumAra se bheLa ||8 / sAnvaya thayelA banne rasane bhajavA lAgyo. // 2 // bhASAntara athAyaM vidyayA sadyo vidyAdharagiriM gtH| rathanUpuracakrAkhyapurodyAnaM samAptadat // 3 // / 209 // anvayaH-atha ayaM sadyaH vidyayA vidyAdhara giriM gataH, rathanUpura cakra Agya pura udyAnaM samAsadat. // 3 // artha:-pachI te sanatkumAra turta vidyAvaDe karIne vaitADhya parvatapara gayo, tathA (tyA) rathanUpuracakra nAmanA nagara pAse rahelA gIcAmA jai pahoMcyo. // 3 // tatra citragiraH zrutvA niSThurAH karuNAzca saH / pazyannadRzyIbhUyAgre bhImaM bhAryAM ca dRSTavAn // 4 // anvayaH-tatra niSThurAH ca karuNAH citra giraH zrutvA, adRzvIbhUya agre pazyan saH bhImaM ca bhAyA dRSTavAn // 4 // arthaH- pachI) tyAM nirdaya ane dayAyukta ema nAnA prakAranI vANI sAMbhaLIne, adRzya thai AgaLa jotA thakAM tene te bhIma | vidyAdharane tathA (potAnI) strI zRMgArasuMdarine joyAM / / / / kAle'sminkaravAlena bhImo bhImo'bhyadhAdimAm / na manyase mAM hanyAsi tadiSTAM devatAM smara // 5 // anvamaH-asmin kAle karavAlena bhImaH bhImaH imAM abhyadhAta, mAM na manyase, hanyA asi, tat iSTAM devatAM smara? // 5 // Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya sanatkumAra caritraM HORAS bhASAntara ||210 // // 210 // ARREXKATARRC artha:-A samaye talavArathI bhayaMkara thathelo te bhImavidyAdhara teNI ne kaheto hato ke, tuM mAruM vacana jo nahI mAne, to tane | mArI nAkha cha, mATe (tArA) iSTa devana tuM smaraNa kara? // 5 // athAbhASata nAbhAkatanayA nayanAyikA / zaraNaM siMhasUnumeM striyo hi patidevatAH // 6 // anvayaH-atha naya nAyikA nAbhAka tanayA abhASata, me siMhasUnuH zaraNaM, hi striyaH pati devatAH // 6 // arthaH-pachI nyAyathI ziromaNi evI nAbhAkarAjAnI putrI te zRMgArasuMdarIe kA ke, ( mane to ) siMharAjAnA putra sanatkumAranu zaraNuM che, kemake strIo patineja devatarIke mAne che. // 6 // seMhinAmamahAdeSa vizeSakupitastataH / nistriMzaH kRSTanistriMzastadvadhAyoddhato'sphurat // 7 // ____ antayaH-saihi nAma grahAt eSaH vizeSa kupitaH, tataH kRSTaniviMzaH udvataH tadadhAya asphurataH / / 7 / / arthaH--sanatkumAranuM nAma lebAthI te vidyAdhara ati krodhAtura thayo, ane pachI talavAra kheMcIne nirdaya tathA uddhata thai teNIne mAravA mATe taiyAra thayo. . 7 // AH pApa kuruSe kiM re mriyase mriyase'dhunA / ityuccairuccaran rAjasUnurAvirabhRttadA // 8 // anvayaH-AH pApa : kiM kuruSe ? re! adhunA mriyase mriyase iti uccaiH uccaran tadA rAjamU nuH AvirabhUt // 8 // *** * Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 211 // arthaH- are ! pApI ! tuM ( A ) zuM kare che ? are ! hamaNA marIza marIza, ema mhoTe svare bolato te rAjaputra sanatkumAra teja samaye ( tyAM) pragaTa thayo. // 8 // AkasmikabhayAd bhraSTaH khaDgo bhImasya hastataH / paradArariraMsUnAmUnA hi balasaMpadaH // 9 // anvayaH - Akasmika bhayAt bhImasya hastataH khaDgaH bhraSTaH, hi paradAra riraMkhanAM bala saMpadaH UnAH // 9 // artha:- acAnaka bhaya thavAthI te bhImanA hAthamAMthI talavAra paDI gai. kemake parastrIlaMpaTonI balanI samRddhi nyUna hoya che. 19 kRpANaM pANinA vIra gRhANa vigrahANa mAm / evamapraharanneva kSatraputro ripuM jagI // 10 // anvayaH - ( hai ) vIra ! pANinA kRpANaM gRhANa ? mAM vigrahANa ? evaM kSetra putraH apraharan eva ripuM jagau // 10 // artha :- he zUravIra hAthamAM talavAra pakaDa ? ane mArI sAthai yuddha kara ? e rIte kSatrIyaputra te sanatkumAra ( pote ) prahAra karyA vinAja te zatrune kahevA lAgyo. // 10 // tataH pratatalajena raNAsajena cetasA / acintayadayaM vidyAdharanAthastathA sthitaH // 11 // anvayaH -- tataH tathA sthitaH vidyAdhara nAthaH pratata lajjena raNa asajena cetasA aciMtayat. // / 11 // artha :- pachI temaja sthira thar3a gayelo te vidyAdharapati laJjAyukta, tathA yuddhamATe taiyAra nahI thayelA hRdayathI vicAravA lAgyo ke, sAnvaya bhASAntara // 211 // Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 212 // % khuralImadhyamadhyAsya sakalo'strakalotkaraH / Ajanma yo mayAbhyastaH prastAve trasta eva saH // 12 // andayaH - khuralI madhyaM adhyAsya Ajanma yaH astra kalA utkaraH mayA abhyastaH, saH sakalaH prastAve eva trastaH // 12 // arthaH- kasaratazALAma rahIne cheka janmathI mAMDIne je zastrakalAnA samUhano meM abhyAsa karyo hato, te saghaLo A khare samayeja naSTa thayo / / 12 / / akRtyaM tAvadekaM me parastrI yadiyaM hRtA / dvitIyaM tu trapAkAri bhraSTaM yudhi yadAyudham // 13 // anvayaH - yat iyaM parastrI hRtA, me tAvat ekaM akRtyaM yudhi yat AyudhaM bhraSTaM dvitIyaM tu pAkAri // 13 // arthaH- je A parastrInuM meM haraNa karyu, te mAruM eka akArya thayuM, tathA A yuddhasamaye je mAruM zastra (hAthamAMthI) sarI paDayuM, te A bIjuM lajjAspada thayuM. / / 13 / / tadahaM nirahaMkAraH kathamAnanamAtmanaH / darzayiSyAmi vazyAsu nijaM svAntaHpurISvapi // 14 // anvayaH -- tat nirahaMkAraH ahaM vazyAsu sva aMtaHpurISu api AtmanaH AnanaM kathaM darzayiSyAmi ? / / 14 / / arthaH-tethI (have) abhimAna rahita thayelo evo huM, mArI vazavartI (bIjI) rANIone paNa mAruM mukha zIrIte batAvI zakIza ? tadIdRzIM dazAM nIto yairahaM hanta karmabhiH / tAnyeva ripurUpANi jetumudyamamAzraye // 15 // t sAnvaya bhASAntara / / 212 // Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya caritraM bhAvAntara / '613 // // 213 // anvayaH-tat haMta yaH karmabhiH ahaM IdRzI dazAM nItaH, ripurUpANi tAni eva jetuM ugrama Azraye // 15 // arthaH-mATe arere ! je karmoe mane AvI dazAe pahoMcADyo, evAM zatrurUpa te karmoneja jItavAmATe (have) hu~ udyama karUM. // 15 // iti dhyAtvA kumAraM taM kSamayitvA priyAyutam / puNye vidyAdharAraNye vrataM tApasamApa saH // 16 // ___ anvayaH-iti dhyAtvA priyAyutaM taM kumAraM kSamayitvA saH puNye vidyAdhara araNye tArasaM vrataM Apa. // 16 / / arthaH-ema vicArIne zRMgArasundarI sahita te sanatkumArane khamAvIne te bhIma vidyAdhare vidyAdharonA pavitra araNyamA ( jai) tApasatrata aMgIkAra kayu. / / 16 / / nizamya bhImavRttAntaM kSaNAdArAmarakSakAt / bhrAntA bhAnumatI yAvattadudyAnaM samAsadat // 17 // purataH purtstaavddhaavmaanjnotthitH| tumalaH samabhadISmo grISme'mbhodhirivAdhikaH // 18 ||yugmm|| ___anvayaH-kSaNAt ArAma rakSakAt bhIma vRttAMta nizamya bhrAMtA bhAnumatI yAvat udyAna samAsadat. // 17 // tAvat purataH grISme aMbhodhiH iva purataH dhAvamAna jana utthitaH bhISmaH tumulaH samabhUt // 18 / / yugmaM / / dI artha:-kSaNavAramA bagIcAnA cokIdAra pAsethI (potAnA svAmI) bhIma vidyAdharana te vRttAMta sAMbhaLIne gabharATamAM paDelI bhAnu matI jevAmA te bagIcAmA AvI, // 17 // tevAbhA AgaLanA bhAgamA, grISmaRtunA mahAsAgaranI peThe, nagaramAMthI nAzabhAga kA karatA mANasothI utpanna thayelo bhayaMkara kolAhala thayo. // 18 / / yugmaM / / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya caritraM bhASAntara // 24 // // 214 // sanatkumAra hai| itaH sanatkumAro'pi priyAlApazataiH priyAm / zuddhazIlAM samAzvAsya svapurAbhimukho'bhavat // 19 // / ___anvayaH-itaH sanatkumAraH api priya AlApa zataiH zuddha zIlA miyAM samAzvAsya svapura abhimukhaH abhavat // 19 // arthaH-evAmA te sanatkumAra paNa seMkaDogame miSTa bacanothI nirmala zIlavALI ( potAnI) priyAne zAMta karIne potAnA na. 10 gara tarapha javAne taiyAra thayo. // 19 // taM tathA prasthitaM prekSya bhItA bhImapriyA'vadat / vipakSebhyaH kRpAdakSa rakSa rakSa purImiti // 20 // ___anvayaH-taM tathA prasthita prekSya bhItA bhImapriyA iti avadat, (he ) kRpAdakSa ! vipakSebhyaH purI rakSa? // 20 // artha:-tene AvIrIte prayANa karato joine bhayabhIta thayelI te bhoma vidyAdharanI strI ema kahevA lAgI ke, he dayAla sanatkumAra tamo zAothI mArI nagarInu rakSaNa kaze? rakSama karo // .00 imaM madbhartRvRttAntaM jAnantaH khecarezvarAH / bhImArayo rayosuGgAH purabhaGgArthamAgaman // 21 // anvayaH-ima madbhartR vRttAMta jAnataH bhIma asyaH khecara IzvarAH raya uttuMgAH pura bhaMgArtha Agaman. / / 21 // arthaH-mArA svAmIno A vRttAMta jANIne, tenA duzmana khecarA zo ekadama utAvaLA A nagarano nAza karavAmATe AvI hai pahoMcyA che. // 21 // ityuktaH sa tayA sadyo dayAhRze dayAzayaH / purIrakSAmurIkRtya vavale prabalAyudhaH // 22 // RAGACSCGirikCCTOR OMOMOMOMOMOMOMOM Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 215 / / 45156 anvayaH - ty| iti uktaH dayA hRdyaH, dayA AzayaH, prabala AyudhaH saH purA rakSA urIkRtya vavale. / / 22 / / artha: : - teNIe ema kahebAthI dayALu ane dayAnA AzyavALo tathA balavAna zastrovALo evo te sanatkumAra te nagaranuM rakSaNa karavAnuM mAthe lei (tyAMthI) pAcho vaLyo / / 22 / / mriyadhvaM mA mriyadhvaM mA re re pattanabhaJjakAH / tamityugragiraM candraratna cUDA praNematuH // 23 // anvayaH - re re ! pattana bhaMjakAH ! mA mriyadhvaM ? mA mriyadhvaM ? iti ugragiraM taM caMdraratnacUDau pramatuH // 23 // arthaH- are ! nagarano nAza karanArAo ! tamo maro nahI ? maro nahI ? erIte bhayaMkara vANI uccAratA evA te sanatkumArane caMdracUDa tathA ratnacUDa nAmamA banne vidyAdharo (AvIne) namyA | 23 || etayoH pRcchatoH prItyA zekharIkRtahastayoH / svavRttAntaM nivRttAntastApaH kSmApajanirjagau // 24 // anvayaH - zekharIkRta hastayoH pRcchatoH patayoH nivRtta aMta: tApaH kSmApa janiH svavRttAMtaM jagau // 24 // arthaH- (pachI) mukuTarUpa karela che eTale mastakapara joDela che banne hAtha jeoe, ane pUchatA evA te bane vidyAdharone, gayela le hRdayano saMtApa jeno, evA te rAjaputra sanatkumAre potAnuM vRttAMta kahI saMbhAvyaM // 25 // kumAramatha to harSapathasUryatviSA girA / tamUcatuzcaturvargasaMvargaNaguNodayam // 25 // * bhASAntara // 215 / / Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra sAnvaya 4 caritraM bhASAntara ||216 // anvayaH-atha tau harSa patha tUrya viSA girA caturvarga saMvargaNa guNa udayaM taM kumAraM UcatuH // 25 // arthaH-pachI te banne vidyAdharo harSanA mArgamA tAjitra sarakhI vANI vaDe (dharmaAdika) cAre vargonA pRthakkaraNasaMbaMdhi guNanA udayavALA evA te sanatkumArane kahevA lAgyA ke, // 25 // anvahaM nanvahaMkArabhRtA khecaracakriNA / vairiNA kAraNAbhAvAdAvAmetena tADitau // 26 // ___ anvayaH---nanu ahaMkArabhRtA etena vairiNA khecarabhRtA kAraNa abhAvAt AvAM anvahaM tADito. // 26 // arthaH-are! abhimAnI evA A ( amArA) zatru bhImavidyAdhare kAraNa vinAja amone hamezA mAryA che. // 26 // tadIdRzadazasyAsya drnggbhnggaarthmaagto| RNasyeva na vairasya yato jAyeta jIrNatA // 27 // ___ anvayaH-tat IdRzadazasya asya draMga bhaMgArtha Agato, yataH RNasya iva bairasya jIrNatA na jAyeta. // 27 // arthaH-mATe A dazAe pahoMcelA evA te bhIma vidyAdharanA nagarano nAza karavAmATe amo AvyA chIye, kemake karajanI peThe veranI jIrNatA thatI nathI. // 27 // tvaM cetpunaH purasthAsya trAyakaH ksstrnaaykH| tattrAtA bhava dAserabhAvayorAkyorapi // 28 // ___ anvayaH-punaH cet kSatra nAyakaH vaM asya purasya trAyakaH, tat dAsera bhAvayoH AvayoH api trAtA bhava / / 28 / / arthaH-paraMtu jo kSatrIyaziromaNi evA tamo A nagaranA rakSaka yayA cho, to uMTa sarakhA je amo, tenA paNa tamo rakSaka thAo? PRAKASHAKAASARAKASH Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya caritraM bhASAntara 6i ||217 // sanatkumAra hai| ityuktvA to mudAbhogabhAsuro bhUpajanmanaH / tasya khecaracakitvAbhiSekaM tatra cakratuH // 29 // - anvayaH-iti uktvA mud Abhoga bhAsurau tau tasya bhUpajanmanaH tatra khecara cakritva abhiSekaM cakratuH // 29 // artha:-ema kahIne harpanA AvezathI dIpatA evA te banne vidyAdharoe te rAjaputra sanatkumArano tyA vidyAdharonA cakripaNAno ||217 // rAjyAbhiSeka karyo. // 29 // sanatkumArasAmrAjyaprekSAprAjyapramodabhAk / pathikA pathi kAntasya jAtA bhAnumatI tataH // 30 // ___ anvayaH--tataH sanatkumAra sAmrAjya prekSA mAjya pramodabhAk bhAnumatI kAMtasya pathi pathikA jAtA. // 30 // arthaH-pachI sanatkumAranI khecarAdhIzanI padavI jovAthI ghaNI khuzI thayelI bhAnumatI (paNa) potAnA svAminA mArge cAlatI thai, ( arthAt tApasaNI thai )30 // svalpairapi dinaistasya cakriNaH khecarezvarAH / nigrahAnugrahArambhairavazyaM vazyatAM gatAH // 31 // __ anvayaH-tasya khecara cakriNaH svalpaiH api dinaiH khecara IzvarAH nigraha anugraha AraMbhaiH vazyatAM gatAH // 31 // arthaH-te khecarAdhIza sanatkumArane thoDAja divasomA vidyAdharonA (sarva) rAjAo, daMDa tathA sAmanItinA dabANathI vaza | thai gayA. / / 31 // Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM sAnvaya bhASAntara // 21 // // 218 // pitRpAdaviyogArtiH khecarAlivRto'tha saH / samaM zRGgArasundaryA pratasthe svapuraM prati // 32 // anvayaH -atha pitR pAda viyoga atiH, saH khacara Ali vRtaH zRMgArasuMdaryA samaM svapuraM prati pratasthe. // 32 // arthaH-pachI (potAnA) mAtApitAnA caraNonA viyoganI pIDAvALo, te sanatkumAra, khecaronI zreNithI vITAyo yako zRMgArasuMdarIsahita potAnA nagara prate javA lAgyo. // 32 // puryAH paryantamAyAti sa yAvattAvadaikSata / dhUmastomaM sasaMrambho nabhasyambhodavibhramam // 33 // anvayaH--saH sasaMraMbhaH yAvat puryAH paryaMta AyAti, tAvat nabhasi aMbhoda vibhramaM dhUma stomaM aikSata. // 33 / / artha:--te sanatkumAra utAvaLathI jeTalAmA (potAnA) nagaranI najIka Aveche, teTalAmA AkAzamA meghasarakho dhUmADAno samUha teNe joyo. // 33 // kimetaditi cintArtaH so'vanau nayanaM nayan / purosaritaTe'pazyadasaMkhyaM duHkhine janam // 34 // andhayaH-etat kiM ? iti ciMtA ArtaH saH avanau nayanaM nayan purI sarit taTe asaMkhyaM duHkhina janaM apazyat. // 34 / / arthaH-A te bhuM haze? ema ciMtAtura thayelA te sanatkumAre pRthvIpara najara karatAM nagaranA nadIkinAre asaMkhyAtA duHkhI lokone joyA. // 34 // tanmadhye cAnalajvAlAmAlAbhirnicitAM citAm / lokayannAkulasvAMto vimAnAduttatAra saH // 35 // Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya CAR bhAvAntara // 219 // sanatkumAralA anvayaH-ca tanmadhye anala jvAlA mAlAbhiH nicitAM citAM lokayan Akula svAMtaH saH vimAnAta uttatAra. // 35 // arthaH-vaLI tenI aMdara agninI jvAlAnI zreNiothI bharelI citAne jovAthI vyAkula hRdayavALo te sanatkumAra vimAna caritraM mAMthI (nIce) uto. // 35 // // 219 // sotkarSatumulaiH saiSa prekSyamANaH prajAkulaiH / citopAntajuSo mAtuH pAdayorAturo'patat // 36 // anvayaH-motkarSa tumulaiH prajAkulaiH prekSyamANaH saH eSaH AturaH citA upAMtajuSaH mAtuH pAdayoH apatat. / / 36 // artha:-ati kolAhala karatA, evA majAnA samUhothI jovAto te A sanatkumAra utsuka thayothako citApAse ubhelI (potAnI) mAtAnA caraNomA paDyo. // 36 // iyantaM samayaM vatsa va sthito'sIti vatsalA / sUnoH kaNThe lagitvAsau rudatparijanArudat // 37 // anvayaH-(he) vatsa! iyaMta samayaM kva sthitaH asi? iti vatsalA asau rudatparijanA sUno kaMThe lagitvA arudat // 37 // | artha:-he vatsa! ATalo vakhata (tuM) kyA rahyo hato? ema (kahetI) te hetALa mAtA parivArane (paNa) raDAvatIthakI putrane kaMThe | vaLagIne raDavA lAgI. // 37 // mAtaH zrItAtapAdebhyaH kSema ityasya pRcchataH / jJAtaputrAgatistatrAyayau bhUpaH puraH purAt // 38 // anvayaH-he mAtaH! zrItAtapAdebhyaHkSema? iti asya pRcchataH, jJAta putra AgatiH bhUpaH purAt tatra puraH Ayayau. // 38 // OM * * Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritra // 220|| artha :- he mAtAjI ! (mhArA ) pitAjIne to kuzala chene ? ema te pUchato hato (tevAmAM ) putranuM Agamana jANIne rAjA ( paNa ) nagaramadhI tyAM sAme Avyo / / 38 / / patantameva pAdAgre tamutsukatamo nRpaH / AliliGga muhurdobhyAM muhurmUrdhni cucumba ca // 39 // anvayaH - pAdAgre taMtaM evaM taM utsukatamaH nRpaH muhuH dorbhyAM AliliMga, ca muhuH mUrdhni cucuMba. / / 39 / / arthaH-page paDatAta te pulane ati utkaMThita thayelA rAjAe vAraMvAra banne hAthavaDe AliMgana dIdhuM, tathA vAraMvAra mastakapara cuMbana karpU. / / 39 / / kathaM citeti putrasya zaGkAtaGkasya pRcchataH / jagAda jagatIjAnirvatsa kiM vetsi dUragaH // 40 // anvayaH - citA kathaM ? iti zaMkArtakasya pRcchataH putrasya jagatI jAniH jagAda, (he) vatsa ! dUragaH kiM vetsi ? // 40 // arthaH- ( A ) citA zAmATe che ? ema zaMkAthI bhayabhIta thaine pUchatA evA te putrane rAjAe kahAM ke. he vatsa ! tuM dUra rahelo zuM jANI zake ? // 40 // tadA tvayojjhitA putra citrazAlA zuce'bhavat / vimuktA jIvitavyena svajanasya tanUriva // 41 // anvayaH - ( he ) putra ! tadA tvayA ujjhitA citrazAlA, jIvitavyena muktA svajanasya tanUH iva zuce abhavat // 41 // arthaH- he putra ! te bakhate teM tajelI citrazAlA jIvarahita thayelAM svajananA zarIranIpeThe (amone) zokakAraka thaha paDI. // 41 // sAnvaya bhASAntara // 220 // Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM / / 221 / / puraM purandarAvAsa sadRzaM sudRzAM padam / yamavezmeva bhRtAnAmAspadaM tadbhUttadA // 42 // anvayaH - tadA puraMdara AvAsa sadRzaM sudRzAM padaM tat puraM yamavezma iva bhUtAnAM AspadaM abhUt / / 42 / / artha:-- (vaLI) te vakhate iMdranA AvAsasarakhu, tathA saJjanonA sthAnasarakhu te nagara (paNa ) yamanA gharanIpeThe bhUtonA raheThANa sarakhu thai paDa. || 42 // amandAkandasaMdarbhe dUraM paurajane tadA / zuceva pratizabdena cakrande mandirairapi // 43 // anvayaH - tadA amaMda AkraMda saMdarbhe paurajane dUraM, zucA iva pratizabdena maMdiraiH api cakraMde // 43 // artha:- te vakhate atyaMta vilApa karatA, evA nagaranA loko to dUra rahyA, (paraMtu ) jANe zokane lIye ( te vilAponA ) pratidhvanithI maMdiro paNa vilApa karavA lAgyAM // 43 // kRtyAkRtyAdyajAnanto vatsa tvatsaMgamaM vinA / hA jIvanto'pyajIvanta iva jAtA vayaM tadA // 44 // anvayaH - ( hai ) vatsa ! tvatsaMga vinA kRtya akRtya Adi ajAnataH vayaM tadA hA ! jIvaMtaH api ajIvaMtaH iva jAtAH // 44 // artha :- he vatsa ! tArI hAjarIvinA kRtya akRtya AdikanA saMbaMdhamAM (paNa ) bebhAna thayelA amo te vakhate arere! jIvatAM chatAM paNa maraNa pAmelA jevA thaha gayA. // 44 // sAnvaya bhASAntara / / 221 / / Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra caritraM // 222 // ramyarAmAramArAmadhAmakAmakalAdayaH / akRtArthAH padArthAste tadAsanviSasodarAH // 45 // anvayaH - ramya rAmA ramA ArAma dhAma kAma kalA AdayaH te akRtArthAH padArthAH tadA viSa sodarAH Asan. // 45 // arthaH- manohara strIo, lakSmI, bagIcA, mehelo, tathA kAmakrIDA Adika te upabhogavinAnA ( sarve ) padArthoM te samaye viSa samAna thai paDhyA / / 45 / / yogAgnikartAdhartuM jIvitamakSamA / ajaniSTa parityaktabhojanA jananI tava // 46 // anvayaH - tvadviyoga agni kIlA ArtA jIvitaM dhartuM akSamA taba jananI parityakta bhojanA ajaniSTa. / / 46 / / artha : - ( vaLI) tArA viyogarUpI agninI jvAlAthI pIDita thayelI, ane tethI jovana dhAraNa karavAne asamartha banelI tArI mAtAe bhojanano ( paNa ) tyAga karyo. // 46 // kulAlaMkArabhRtasya tavAdarzanaduHsthitA / kulAdhidevatAmeva sevamAnAgrataH sthitA // 47 // anvayaH - kula alaMkArabhUtasya tava adarzana duHsthitA, kula adhidevatAM eva sevamAnA agrataH sthitA // 47 // arthaH---kulanA AbhUSaNarUpa ev| tane nahI jovAthI duHkhI thaelI ( te tArI mAtA ) kuladevInIja sevA karatI thakI tenI pAseja besavA lAgI // 47 // tapasaH sASTamasyAnte nitAntaM bhaktinirbharA / Adizyata svayaM svapne kuladevatayA tayA // 48 // * sAnvaya bhASAntara / / 222 / / Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya maal 1223 // sanatkumAradA anvayaH-aSThamasya tapasaH aMte nitAMta bhakti nirbharA sA tayA kuladevatayA svayaM svapne Adizyata // 48 / / arthaH-aTTamanA tapane aMne ati bhaktivaMta evI te tArI mAtAne te kuladevIe pote svapnamAM kadhu ke, // 48 // caritraM labdhavidyAdharaizvaryaH zIlavaryaH priyAyutaH / sa te sati sutaH satyaM mAsasyAnte miliSyati // 49 // ||223 // __ anvayaH-(he) sati ! labdha vidyAdhara aizvaryaH, zIla varthaH, priyA yutaH saH ne sutaH satyaM mAsasya aMte miliSyati. // 49 // arthaH -he satI ! vidyAdharanI samRddhine prApta thayelo, zIlavana pAlavAthI manohara, ane svIthI yukta thayelo te tAro putra kharekhara eka mAsane aMte tane maLaze. / / 49 / / tattAdRzasutAsaGgasamutsukatamAnimAn / prANAndhArayituM vatse vidhatte kiM na bhojanam // 50 // anvayaH-tat (he) vatse! tAdRza suta asaMga samutsukatamAn imAn prANAn dhArayituM bhojanaM kiM na vidhatse? // 50 // arthaH-mATe he putrI ! tevA putranA virahathI ati utkaMThita thayelA A pANone TakAcI rAkhavA mATe tuM bhojana kema karatI nathI? iyaM svapnamiti prAtarniveditavatI mayA / kathaMciduparodhena pratibodhena bhojitA // 51 // anvayaH-prAtaH iti svapnaM niveditavatI iyaM mayA kathaMcit uparodhena pratibodhena bhojitA. // 51 // arthaH-prabhAte erItanuM svapna pragaTa karatI evI A (tArI mAtAne) meM keTalIka muzkelIthI samajAvIne bhojana karA. // 51 // | HOMEGRANICHAAREERICANCER For Plate & Personal Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 sAnvaya caritraM bhASAntara / / 224 // sanatkumAra | mAsasyAntadinaM prAtaradya prApya mahAgrahA / mayAtyarthaM niSiddhApi martumeSA citAM vyadhAt // 52 // anvayaH-adya prAtaH mAsasya aMta dinaM prApya mayA atyartha niSiddhA api mahAgrahA eSA citAM vyadhAta. // 5 // arthaH-Aje prabhAtamA (te) mAmano chello divasa AvI pahoMcavAthI meM atyaMta nivAryA chatAM paNa teNIe ghaNoja Agraha pharIne // 224 // (A) citA khaDakAvI. / / 52 // gAH satyApayituM devyAH spRhAM pUrayituM mama / asyAzca rakSituM prANAJjAtastAta tavAgamaH // 53 // ___ anvayaH-devyAH gAH satyApayituM, mama spRhAM pUrayituM ca asyAH prANAn rakSituM (he) tAta! taba AgamaH jAtaH / / 53 // arthaH--( evAbhAM ) kuladevInuM vacana satya karavAmATe, mArI icchA pUrNa karavAmATe, tathA A tArI mAtAnA prANa bacAvavAmATe tAruM Agamana yayu. // 53 // adhunA vidhunA tulyaM vadanaM sadanaM zriyaH / pauracakSuzcakorANAM svaM darzaya mahAzaya // 54 // ___ anvayaH-( he ) mahAzaya ! adhunA zriyaH sadanaM, vidhunA tulyaM svaM vadanaM paura cakSuH cakorANAM darzaya? // 54 / / arthaH-(mATe ) he gaMbhIra hRdayavALA ! have lakSmInA nivAsasara, ane caMdratulya tArUM mukha nAgarikonA netrorUpI cakorapakAkSione vatAva ? / / 54 / / CASSACROSAROKASSPOES Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara // 225 // sanatkumAra | d| atha putrAvRtotsaGgaH paTTamAtaGgasaMgataH / paTTadevyA sasnuSayA vazAvAhanayAnvitaH // 55 // caritraM cArupArzvadvayazcandraratnacUDAdikhecaraiH / amandaivandinAM vRndaivarNyapuNyamahodayaH // 56 // // 22 // prAvizatparamAnandasudhApUrapariplutam / bhUjAniH svajanaiH sAkamutpatAkamasau puram // 57 // anvayaH-atha putra AvRta utsaMgaH, paTTa mAtaMga saMgataH, vazA vAhanayA sasnuSayA paTTadevyA andhitaH, // 55 / / caMdra ratnacU DAdi khecaraiH cAru pArzva dvayaH, baMdinAM amaMdai daiH varNya puNya mahodayaH // 50 // asau bhUjAniH parama AnaMda sudhA pUra pari* plutaM, utpatAkaM puraM svajanaiH sAkaM mAvizat // 55 // tribhivizeSakaM // arthaH-pachI putrathI DhaMkAyelA utsaMgavALo, paTTahastipara beThelo, hAthaNIpara beThelI putravadhUsahita paTTarANIthI yukta thayelo, // 55|| caMdracUDa tathA ratnacUDaAdika vidyAdharobaDe manohara pArthovALo, baMdionA vAcAla samUhovaDe varNavAtA puNyanA mahAna udayavALo, / / 56 // evA A rAjAe, ati harSarUpI amRtanA pravAhathI ubharAi nikaLelA, tathA uMce uDatI dhajAovALA te nagaramA sva. janonI sAthe praveza karyo. // 57 / / tribhivizeSakaM / / asminneva kSaNe kSamApaH kSaNadAyini dakSiNaH / abhiSicyAGgajaM rAjye sabhAryo'gAttapovanam // 58 // ___ anvayaH-kSaNa dAyini asmin eva kSaNe dakSiNaH kSamApaH rAjye aMgaja abhiSicya sabhAryaH tapovanaM agAta . // 58 // MSRONORECASCHENNALESAMER OMKHARA Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya 226 // sanatkumArI artha:--mahotsava dAyaka evA teja samaye te vicakSaNa rAjA rAjyapara te sanatkumAraputrano abhiSeka karIne rANIsahita tapovana mAM gayo. // 58 // caritraM avApya paitrikaM rAjyaM mudito mitrayorayam / vidyAdharapurazreNidvayaM khecarayordado // 59 // // 226 / / anvayaH-paitrika rAjyaM avApya muditaH ayaM mitrayoH khecarayoH vidyAdhara pura zreNi dvayaM dadau // 19 // arthaH-(erIte) pitAnu rAjya meLavIne khuzI thayelA te sanatkumAre (potAnA) mitra evA te banne khecarone vidyAdharonA nagaronI banne zreNiyo ApI dIdhI. / / 19 / / tato vidyAvazenAyaM vazIkRtamahotalaH / yazobhiH zobhayAmAsa bhAsurairbhuvanatrayam // 60 // ___anvayaH-tataH vidyAvazena vazIkRta mahItalaH ayaM bhAsuraiH yazobhiH bhuvanatrayaM zobhayAmAsa. / / 60 / / artha:-pachI vidyAonA prabhAvathI vaza karela che pRthvIpITha jeNe, ecA te sanatkumAre (potAnA ) tejasvI yazavaDe traNe jagatane zobhAvyAM // 60 / / salIlazIlamAdhuyeM dharmadhurye'tra bhUbhuji / jajJe dharmamayaM zazvadvizvaM vizvambharAtalam // 61 // anvayaH-salIla zIla mAdhurye dharmadhuyeM atra bhubhuji vizvaM vizvambharA talaM zazvat dharmamayaM jajJe. // 61 // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatkumAra | caritraM // 227 // artha :- sarala zIlavatanI mIThAzavALA, tathA dharmakAyama agresara evA A sanatkumAranA rAjaamala darmyAna samasta pRthvItala hamezAM dharmamayaja thaha gaye. 61 // zRGgArasundarIjAniM zIlAdunmIlitodayam / bhUcaraiH khecaraiH sevyaM pazyanko'bhUnna zIlabhAk // 62 // anvayaH -- zIlAt unmIlita udayaM, bhUcaraiH khecaraiH sevyaM zRMgArasuMdarI jAni pazyan kaH zIlabhAk na abhUt. // 62 // arthaH- zIlanA prabhAvathI thayela che udaya jeno evA, tathA manuSyo ane vidyAdharone sevavAlAyaka, evA zRMgArasuMdarInA svAmI sanatkumArane jor3ane kayo mANasa zIlavratane bhajanAro na thayo ? / / 62 // itthaM pRthvIzriyaM bhuktvA janmAnte'nazanottamaH / sabhAryaH sa yayo rAjA vimAne'nuttare'jite // 63 // anvayaH -- itthaM pRthvIzriyaM bhuktvA janmAMte anazana uttamaH saH rAjA sabhAryaH ajite anuttare vimAne yayau // 63 // artha :- evIrIte pRthvInI samRdvine bhogavIne jIvItane aMte anazanathI uttama thayelo te rAjA zRMgArasuMdarI sahita anupama anuttara vimAnamA gayo. // 63 // zIlamule guNastambe rAjyapatre yazaHsume / dharmakalpadrume saiSa labdhA zivaphalaM kramAt // 64 // anvayaH - zIla mUle, guNa staMve rAjya patre, yazaH sume, dharma kalpadrume saH eSaH kramAt ziva phalaM labdhA. / / 64 / sh sAnvaya bhASAntara // 227 // Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnvaya bhASAntara saar28|| sanatkumAra 6 artha:--zIlarUpI mRlavAna, guNorUpI thaDavALAM, rAjyarUpI patrozaLA. ane yazarUpI puSpovALAM, evAM dharmarUpI kalpavRkSamAthI te A sanatkumAra rAjA anukrame mokSarUpI phalane pAmaze. / / 64 // caritraM sanatkumArazRGgArasundarIcaritazruteH / navyAdbhutazriye bhavyAH sevyatAM zIlabhujjvalam // 65 // // 228 // // iti zIladharma sanatkumArazRGgArasundarIkathA // anvayaH-(he ) bhavyAH! sanatkumAra zrRMgArasuMdaro carita zruteH bhavya adbhuta zriye ujjvalaM zIlaM sevyatA? // 65 // artha:-he bhavyaloko ! ( A ) sanatkumAra tathA zRMgArasuMdarItuM caritra sAMbhaLI ne nayI ane AzcaryakAraka, evI mokSalakSmI meLavadhAmATe ( tamo ) nirmala zIlane seyo? // 65 // iti zIlapAhAtmyopadarzane sanatkumAragArasuMdarI caritraM samApta // zrIrastu / / // iti zrIzIlaphalopadarzane zrIsanatkumAracaritraM samAptaM. A caritra zrIvardhamAnasUriviracita zrIvAsupUjyacaritranAmanA mahAkAvyamAMthI svaparanA zreya mATe tenA anvaya tathA gujarAtI bhASAMtara sahita jAmanagara nivAsI paMDita zrAvaka hIrAlAla haMsarAje potAnA zrIjainabhAskarodaya chApakhAnAmAM chApI praOM siddha karyu che. // zrIrastu //