Book Title: Dharm Sangraha Bhashantar Saroddhar Part 01
Author(s): Bhadrankarsuri
Publisher: Subaji Ravchand Jechand Jain Vidyashala Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022146/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahaM nama: \ dharmasaMgrahi bhASAnta,2Lo sA.ze.ddA.2 bhAga-pahelo # s ABUN : lekhaka : saMpAdaka : pUjayapAda AcArya mahArAja zrImavijaya bhadraMkara surIzvarajI krama - prakAzaka - zeTha subAjI ravacaMda jecaMda jaina vidyAzALA TrasTa dozIvADAnI poLa, amadAvAda-1, Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM namaH E+ 4+ PS>> &>> >> E>> HET GEERS & E>> e>> SS>> &>> &<< f<< f>> &<< f<< f<< f<< f>> << dharmasaMgraha bhASAntarano sArodvAra bhAga pahelA --: lekhaka-sapAdaka :-- pUjyapAda AcArya mahAja zrIma vijaya bhadraMkarasUrivarajI E ~: prakAzaka :-- zeTha subAjI ravacaMda jecaMda jaina vidhAzALA TrasTa DhozIvADAnIpALa-amadAvAda- 1. >> E>> E>> E>> E>> PS>> q>> E>> &>> e<< e>> &>> &<< G<< E<< E>> SS<< f>> &>>4<< f<<4>> &<<**** sattara rUpIyA mUlya Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAptisthAnA -- 1. sarasvatI pustaka bhaMDAra 2. 3. ratanapoLa, hAthIkhAnA, amadAvAda-1 Wan sevantIlAla vI. jaina 20, mahAjana gakSI, jhaverI khajAra, muMbaI-2 Wan sAmada Do. zAhe pAlItANA. (saurASTra) Wan 4. mahendra pI. keDArI zaMkhezvara pustaka bhaMDAra zakhezvara. Via - hArIja. (u. gu.) AvRtti-1lI nakala - 1000 vi. sa'. 2037 mudraNAlaya :- zrI satyasAI prInTarI bAmayAvADa, bhadra-pATaNa, Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udbodhana [3 Wan jJAnanuM kiraNa - jagatanA saMskArajIvanane uzvasa ApanAra yadi koI prakAza hAya tA te jJAnaprAza che. asakhya sUryanA ke dIvAkhattInA prakAzA karatAMye jJAnaprakAzanA eka kiraNanuM paNa mahattva 5 ati ghaNuM vadhI jAya che. sUryanA ke dIvAbattInA prakAza rAtrinA aMdhArAne bhale dUra karI zake, paraMtu AtmAmAM bharelA ajJAna aMdhArAne teA jJAnaprakAza ja ulecI zake, ke je vinA AdarelI anantanI-meAkSanI musApharI koI paNa prANIthI pUrI thaI zakatI ja nathI. dhanya che te anantajJAnI mahApuruSone, ke jeozrI atimAnavA- tItha karo tarIke A pRthvI upara avataryA hatA. teozrIe A jagatanAM bhAva dAridyane nivAravA kAje ja jJAnanAM amUlya dAna karelAM che. A zrI dhamasagraha' graMtha tenA ja eka aMza che. 6 graMthakartA-- upAdhyAyajI zrI mAnavijayajI gaNivara A graMtharatnanA racayitA che. pUjyapAda tapAgacchIya- vizvavizruta - akakharabAdazAha pratiAdhaka-jagadgurU AcArya zrI vijayahIrasUrIzvarajI mahArAjAnI pATe, khAdazAha akabare Apela 'savAIhIralA nuM mirUda dhAraNu karanArA pU. AcArya zrI vijayasenasUrijI mahArAjA thayA, taonI pATe eka AcArya pU. zrI vijayadesUrIjI mahArAjA thayA ane pachI khIjAAcArya pU. zrI vijayatilakasUrijI mahArAjA thayA. A AcArya zrI vijayatilakasUrijI mahArAjAnI pATe pU. AcArya zrI vijayaAnaMdasUrijI mahArAjA thayA ane teeAnA eka ziSya praDita zrI zAntivijayajI gaNI thayA. temanA ziSya te prastuta mUla graMthanA kartA mahAmaheApAdhyAya zrI mAnavijayajI gaNivara. racanAsamaya - prazastinA zleAka 14 mAM, A graMtha teozrIe vi. saM. 1731 nA vaizAkha suda 3 akSayatRtIyAnA krine ramyA che, ema spaSTa jaNAveluM che. A uparathI teozrInA samayanu aitihyapramANa paNa sattaramA saikAnA uttarArdhathI mAMDI aDhAramA saikAnA pUrvArdha sudhImA hovAnuM niHzaMka pratIta thAya che. teozrInI vyAkhyAna chaTA khUba rasa bharapUra hatI. mahAna jyotirdhara upAdhyAyajI zrI yavijayajI gaNivara paNa temanAM vyAkhyAnA pratye AkarSAyA haiAvAnu... keTalIka ki vadanti ApaNane kahI jAya che. upAdhyAyajI zrI yazeAvijayajI mahAsajanIM dvIkSA vi. sa. 1688 ane svargavAsa vi. saM. 1743 nA che. teozrIe prastuta graMthanuM saMzAdhanAdi kArya paNa karelu che. matalaba ke, A baMne mahAtmAe samakAlIna hatA. eTaluM' ja nahi, pazu upAdhyAyajI zrI vinayavijayajI gaNI tathA uMpAdhyAyajI zrI meghavijayajI gaNI Adi mahApurUSo paNa teozrInA samakAlIna hatA. graMthanA sAdhakA--mULa bhASAntaramAM sthaLe sthaLe pU. vAcakavara zrI yazeAvijayajI mahArAje karelAM upayogI TIppaNA je [ ] AvA prakeTamAM lIdhelAM che. te uparathI samajI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAze ke- A graMthamAM teozrIne keTalo badhe kiMmatI phALo che. khuda graMthakAra mahAtmA prazastinA 11-12 mA kalAkamAM A hakIktanI khUba kRtajJatApUrvaka nedha letAM jaNAve che ke "jemaNe tarka, pramANa ane naya pramukha gahana vicArenAM paNa samartha vivecana karIne zrI zrutakevalI Adi pUrva munimahArAjAone yAda karAvyA che, te vAcakarAja zrI yazovijayajI mahArAje hArA upara upakAra karI A graMthanuM parizudhana Adi karela che. (11)" "A graMthamAM ati durgama evI paNa sAdhu ane zrAvaka Adine lagatI vividha prakAranI samAcArIonuM Alekhana karavAmAM bALakanA jevI maMda gativALo paNa huM je gatimAna- zaktimAna thaI zaka chuM, te temanA hastAvalaMbana- TekAne ja AbhArI che. (12)" A uparAMta vAcaka zrI lAvaNyavijayajI e paNa A graMthanuM saMzodhana karyuM che, tene ulekha prazastinA 13 mA zlokamAM graMthakArazrIe karyo che. graMthanirmANa zAthI thayuM?- ApaNe joyuM che ke- prauDha sAhityasvAmIe sAhityanA rasathALa jema svayaM phUraNAthI janatAnA upakAra arthe pIrase che. tema kayAreka svazikhyAdinI vinaMtI vigere preraNA pAmIne paNa graMthanirmANa kare che. prastuta graMthanirmANamAM paNa graMthakAra maharSi jeozrInI prArthanAthI prayatnazIla banyA; teo amadAvAda nagaranA hAjA paTelanI poLamAM rahetA vIzA zrImALI jJAtinA (vartamAna) zeTha hatA, temaja zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhInA pratinidhi, suprasiddha dharmaniSTha zeTha mAyAbhAI sAMkalacaMdanA pUrvaja zeTha zrI zAnidAsa ke jeo matie zeThanA putra hatA. A pitA-putra kevA dhamaSTha-udArazAsanasevI-tatvavilAsI mahAnubhA hatA, tenI paNa prazasti graMthakArazrIe kaleka 1516-17-18 mAM barAbara ja gAyelI che. prathamadarzanA lakhanAra- jJAna, darzana, cAritra ane tapane sAdhe te sAdhu. jJAnAdika guNonI ArAdhanA mATe jema zamaNe graMtharacanA vigere karatA hatA, tema racAyelA graMthanI prathama zuddha nakala lakhavAnuM kArya paNa teo karatA hatA ane te paNa eka heTuM mAnaprada yAdagAra sevAnA kArya tarIke gaNAtuM hatuM. temane "prathamAdaza? nA lekhaka tarIke ullekha karAtuM hatuM. hoTe bhAge A suyazanA bhAgIdAra graMtharacayitAnA ziSya athavA nikaTavartI bhaktajana banatA hatA. A mULa graMthanA prathamadarzanA lekhaka muni zrI kAtivijayajI gaNivara hatA, jeo graMthakAra mahatmAnA ziSya hovAno pure saMbhava che. graMthakArazrIe A hakIktanI noMdha prazastinA 19mAM lekamAM karI che. graMthamAM kahevAyelI vastu - graMthakAra maharSie viSayapratipAdananI saralatA mATe prastuta graMthane cAra vibhAgomAM vaheMcI nAkhela che, pahelA vibhAgamAM gRhasthane sAmAnya dharma ane bIjA vibhAgamAM gRhasthane vizeSa dharma kahevAmAM Avyo che, trIjA vibhAgamAM Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5 sApekSa cati - sAdhu dharma ane cothA vibhAgamAM nirapekSa yatiSama kahevAmAM AvyeA. che. prANI mAtramAM sukhanI abhilASA svAbhAvika rahelI che, paNa tene anAdikAlIna janmamaraNAdika phUla ApanArA krama rAganA evA teA pakSAghAta lAgu paDelA che ke - abhilASA sukha meLavavAnI hAvA chatAM meLave che duHkha ja. ebhAna, bImAra ane madonmatta AdamInI ceSTAo jagatamAM jevI jaNAya che, tevI ceSTAo karAgathI gherAyelA saMsArI AtmAnI hoya che. rAgane mITAvavAnI eka je rAmabANa davA che tenuM ja nAma dharma che. aneka vastuonA svabhAvagata aneka dharmo hAya che, tenuM parezAdhana karIne ApaNe teA caitana AtmAnA svabhAvagata dharmane jayAre AcaratA thaIzuM, tyAre ja mukatAtmAonI nizaMga havA cAkhI zakIzu. A graMthamAM evA dharmanuM zuddha svarUpa ane tene hAMsala karavAnA kramika upAya - A tamAmanuM graMthakArazrIe khUba vistArathI pratipAdana karyuM che. sAmAnya dharma - pahelA vibhAgamAM gRhasthe dhana upArjana nyAyathI karavu' vigere pAMtrIza niyamAnuM varNana karavAmAM Avyu che. dArzanika kivA Arya-anA STie paNu A vAta mAnava mAtranA hitanI che, ema sau koine kabUla karavu paDe tema che; ane ethI ja e saune mATe Adara karI zakAya tevA mAnavatAnA pAyAnA dharma hAvAthI tene gRhasthanA sAmAnya dharma tarIke oLakhavAmAM AvyA che. vizeSa dha - khIjA vibhAgamAM gRhasthanA vizeSa dharma khatAvavAmAM AvyA che. ekaDIyA ane khALapeAthI bhaNutA bALake jema pahelA dhAraNa vigeremAM krame krame AgaLa vadhavAnuM che, tema sarvodayanI parAkASThAne siddha karavA mATe gRhasthe sAmAnya dharma rUpI khIjasevanamAMthI vizeSa dharma rUpI vikAsakramamAM AgaLa vadhavu joie. AthI ja have gRhasthe, prathama potAnI zraddhAvRttinA jhoka je asatya - asthiratA - saMdigdhatA - aNasamaja ane kadAgraha Adi kcarA tarapha vaLelA hatA, tene satya - sthiratA - nizcaya - samaja ane sadAgraha Adi tarapha vALavA rahyo. A rItie zrI vItarAgadeva AphrinI pratIti karIne, teozrInI pUjA - bhaktipUrvaka sthUlathI hiMsAtyAga' Adi vizeSa tratAnu parizIlana pazu karavuM rahyuM. Anu nAma che gRhasthanA vizeSa dhama, A vibhAgamAM graMthakAra mahArAje yAgaSTienu, zrAvakanAM samyaktvamUlaka khAra tratAnuM, temAM na lagADavA joitA aticArAnu', gRhasthe nitya karavA lAyaka zrI jinapUrjA AdinuM, devavaMdana - pratikramaNAdi nitya kriyAnAM sUtronu, tathA tenA arthonuM, bhakSAbhakSyanuM, devadravyAdi dhanavyavasthAnuM guruvandananuM sAMja-savAranA paccakkhANAnuM, pa, cAturmAsika, vArSika tathA janmAda nRtyA vigerenuM khUba jhINavaTathI varNana kareluM che. jagatthAntinA upAya Aje jagatamAM azAntinA mhoTA hutAzana saLagI rahyo che, tenuM kAraNa manuSyAnI amaryAdita bhautika lAlasA ane tadarthe jIvAtu svairajIvana che. A graMthamAM upayukta vizeSa dharmanu je pratipAdana karavAmAM AvyuM che, te mujakha jaina ane Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainetara gRhastha svajIvana jIvavAne je nizcaya kare, te jagatamAM Aje zaktinuM svarga utarI zake tevuM che, vartamAna yugane A ja khare nAgarIka dharma ane jeIe, te jayAre samajaze, tyAre ja sva ane pArane vinAzanI gartAmAM pheMkI denArI hiMsA ane parigrahavAda vagerenI pAchaLa Aje je AMdhaLI deTa mUkAI che, tene aMta Avaze. pati-dharma - yatidharma be prakAra che. eka sApekSa eTale sthavirakalpI, je garachanI maryAdAmAM vartana hoya. bIje nirapekSa eTale jinaka9pI Adi, je gaccha Adi kazAnI apekSA na rahevAthI gyatA prApta karIne kevaLa utsarga mAge vartanAre hoya. jIvanaparyata saMsAranA sarva AraMbha, parigraha, strIsaMga, vigerene tyAga karIne sarvathI ahiMsA Adi mahAvate aMgIkAra karavA, tenuM nAma yati kiMvA sAdhudharma che. jIvanasAdhanAnuM ahIM pUrNavirAma Ave che. enuM bIjuM nAma "sanyAsa ga" paNa che. enA jevuM bhUtapakAraka, zAnta, dAnta avazya grAhya bIjuM eka paNa uttama jIvana nathI. jeo A jIvana svIkArI karma sAme saMgrAma mAMDe che ane tene chellI lapaDAka mArI hata-prahata karI nAkhe che, teone A saMsAranA janmojanmanA ati kaH parAbhava bhogavavA paDatA nathI. mUla graMthanA trIjA ane cothA vibhAgomAM graMthakArazrIe chevaTanA sArabhUta surAsurAdi vaMdya evA A yatidharmanuM prAyazcitAdi samagra vidhi sAthe varNana kareluM che. A graMthanuM levara- A zrI dharmasaMgraha graMthane zabdadeha mUla ane TIkA ubhayAtmaka che ane te ubhayanA racayitA upAdhyAyajI zrI mAnavijayajI gaNivara pite ja che, tethI A graMtha sapazvRttiyuta zrI dharmasaMhanA nAme ja oLakhAya che te yathArtha che. A graMthanuM mUla saMskRta padyamAM che ane TIkA saMskRta gadyamAM che. mUlanI ekaMdara gAthAo 159 che. jemAM pahelA be vibhAgane AvarI letI gAthAo 70 che. bhASA saMskRta chatAM recaka, sarala ane prasanna che. zloka pramANa- AkhA graMthanuM sUtra tema ja vRtti sahita anuTubamAM gaNAtuM kapramANa graMthane aMte 14602 ApeluM che. tene pahele bhAga, ke jemAM gRhasthanA sAmAnya ane vizeSa dharmasvarUpa be avAktara vibhAge che, tenuM ekaMdara kapramANe te bhAganI vRttine aMte 9423nuM lakheluM che. AthI samajI zakAze ke gRhastha dharmane AzrIne uttara vibhAga karatAM mULa gAthAnuM pramANa ochuM rAkhavA chatAM, TIkA graMthanuM pramANa graMthakArazroe dviguNathI paNa adhika evuM khAsuM vistRta banAveluM che. viSaya nirUpaNu- A graMthanuM viSayanirUpaNa svarUpadarzaka che. te potAnI sAthe vAcakane ghaNI ghaNI bAbatenI mAhitI ane upadeza ApatuM jAya che. te kyAMya paNa apatike adhikaeNkti karatuM nathI. tenuM dhyeya Agama, paMcAMgI ane tadanusArI pUrvAcAryonI zAstravANIthI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddha thatI suvizuddha sAmArI kivA paraMparA mArganuM pratipAdana karavAnuM che. kapaDuM sIvanAra eka kArIgara darajIne jema kapaDuM kApyA vinA sIvI zakAtuM nathI, tema graMthakAra mahArAjA, A graMthamAM, kyAMka zaMkA-samAdhAna karatA, to kyAMka carcA karatA, kyAMka satyapakSanuM sthApanA karatA, te kyAMka paravAdionI apramANika mAnyatAonuM khaMDana karatA sArI rItie jovAya che. A pramANe yAvat parama AptapurUSonI vacanamaryAdAmAM raheluM teozrInuM viSayanirUpaNa akhalita pravAhasvarUpe vahetuM rahI potAnA dhyeyasAgaramAM vilIna thaI jAya che. graMthakArazrIne bodha- A graMthanuM avalokana karatAM e sahajamAM mAluma paDI jAya che ke- graMthakAra mahArAjAne bodha ghaNe vizALa hato. vyAkaraNa, tarka, nyAya, sAhitya, prakaraNa Adi dareka viSayanA talasparzI bedha uparAMta temanA UMDA dArzanika jJAnano paNa A graMthamAM dhodha vahI rahyo che, ema kahIe te te jarAye kheTuM nathI. graMthakAra mahArAje, ekale hAthe A eka ja graMthamAM zrI AcArAMga Adi aMgasUtra, uvavAI- rAyapaNI Adi upAMgasUtro, nizItha-bRhakalpAdi chedasUtro, pacannAsUtra, AvazyakAdi mUlasUtro tathA naMdAdisUtro, uparAnta zrI dharmabindu, beDazaka, aSTakajI, gadaSTisamuccaya, gabindu, paMcAzaka, upadezapada, lalitavistarA, pacavastu zAstra, vItarAgatetra, dharmaratnaprakaraNa, zrAddhavidhi, zrAddhadinakRtya Adi pUrvAcAryonA aneka mananIya graMthane ane niryukita, bhASya, cUrNi, TIkA, avasUri, Adi moTA bhAganA zAstrasamudrane niSkarSa Apela che. graMthazailI- pU. pUrvadhara zrI umAsvAti mahArAje "zrAvakadharmavidhi prakaraNa lakheluM che, e sivAya sAdhudharma uparanAM paNa judAM judAM prakaraNa lakhAyelAM ghaNAM mAluma paDe che. paraMtu gRhastha dharma ane sAdhudharma-ubhayaMnuM eka kaDIbaddha athathI iti sudhI nirUpaNa karavAnI pahela, ApaNe bhUlatA na hoIe te prAcIna yAkInImahattarAsUnu pU. AcArya zrI haribhadrasUrijI mahArAjanA "dhamaMbindu' (paMcAzaka) graMthamAM daSTigocara thAya che. te pachI zAntisUrijI mahArAjanuM "dharmaratnaprakaraNa ane pU. kAlikAlasarvajJa zrImadda hemacandrasUrijI mahArAjanuM "gazAstra' Ave che. sAmAnyataH jotAM prastuta graMthakArazrIe A graMthamAM e ja mahApurUSanI zaili apane velI jaNAya che. teozrIne bhASA upara kAbu paNa kharekhara dIlacaspa che. mAgadazana- vartamAnamAM "devadravya, "tithiArAdhana Adi je vivAdAspada praznothI zrIsaMghanuM mAnasa DelAtuM dekhAya che, tene sthira ane svaccha rAkhavA mATenuM sattAvAra mArgadarzana A graMthamAMthI paNa vAMcakone niHsaMdeha maLI rahe che. (1) AratI, pUja, supana ane upadhAnanI mALa, vigere belonI upaja devadravya che. belanAranI IcchAnusAra te game te khAte laI jaI zakAya nahi devadravya- skUle leje. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8] davAkhAnAmAM ke madhyama vargane madada ApavAmAM vAparI zakAya nahi, tene mATe jUduM sAdhAraNa phaMDa ubhuM karI zakAya, paNa te bahAne devadravyanI sthApita Avakane dhakko pahoMcADI zakAya nahi. (2) tithi ArAdhanAmAM udayatithine meLavavI joIe nahi. A ane evA ja bIjA aneka jIvane pagI khUlAsAo ApaNane A graMthamAMthI saTa maLI rahe che. jevA ke (ka) sAmAyikamAM IriyAvahI karavI joIe; (kha) karemi bhaMte traNa nahi eka ja uccaravI joIe (ga) parva sivAya apave paNa pauSadha karavAno niSedha nathI; (dha) pauSadhamAM zrAvaka pitAne mATe karelA AhArane paNa upayoga karI zake che; (9) strIthI paNa zuddhipUrvaka bhagavAnanI pUjA karI zakAya, (ca) zrI dIkSA paNa laI zake che ane mokSamAM paNa jaI zake che; (cha) strIne tudharma Ave che ane te teNIe pALa joIe; (ja) pratikramaNamAM cothI stuti (deva-devInI) balavI joie, (4) 5khkhI caudazanI ane saMvatsarI cothanI ja thAya; ItyAdi. mUla graMthanuM prakAzana- A mUla graMthanuM prakAzana suratanA zeTha devacaMda lAlabhAI jaina pustakeddAra phaMDa taraphathI be vibhAgamAM karavAmAM AveluM che. temAMne pahele vibhAga vi. saM. 171mAM prasiddha thaye che ane bIjo vibhAga vi. saM. 174 mAM bahAra paDe che. tenuM saMzodhana te samayanA pU. paMnyAsa zrI AnaMdajIsAgarajI ma. ke jeo pachIthI pUjaya AcArya zrI sAgarAnandasUrIzvarajI mahArAja thayA hatA, teoe kareluM che. majakura sampAdanamAM teonA taraphathI prastAvanA tathA viSayAnukrama vigere paNa ApavAmAM AveluM che. - gurjara kavi tarIke graMthakArazrInI anya kRtio - aDhAramI zatAbdinA gurjara kavi tarIkenI prasiddhi paNa ApaNA graMthakAra mahAtmAnI ucca kakSAnI hatI. "jaina gurjara kavio - bhA, 2" mAM "nayavicAra" eTale "sAta nayane rAsa, jenuM graMthapramANa 240 che, te temaNe vi. saM. 1728 AsapAsa banAvyAnuM lakhe che. "sumati kumati (jInapratimA ) stavana, paNa eja arasAmAM temaNe raceluM che. temanI "bhagavatI rAsa yAne sajhAya saMgrahapothI vi. saM. 1743mAM lakhAyelI che. teozrInI grevIsI ane Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATha madanI sajjhAya vigere kRtie tA, Aje paNa gAnAra ane sAMbhaLanAra saunAM dI.la harI le tevI rasika ane bhaktyAdi bhAvAthI paripUrNa che. samAna nAmadhArI anya kavi- graMthakArazrInA samakAle ja khIjA paNa 'mAnavijayajI' nAmanA traNa kavie vidyamAna hatA. temAMnA be tA tapAgacchIya ja hatA ane eka kharataragacchIya hatA. A uparAnta eka mAnamuni nAmanA paNa sAdhu hatA (jIojaina gurjara kavio-bhA. 2) temaNe anukrame zrIpAlarAsa, vikramAdrityacaritrarAsa, pAMDava caritrAsa, AdinI racanAe karyAnuM jaNAya che. bhASAntara yuga - vartamAna yuga maulika kRtionA bhASAntara yuga tarIke vadhAremAM vadhAre prasiddha thayelA che. saMskRta Adi eka bhASAmAMthI gujarAtI Adi khIjI bhASAmAM graMthane sAdyaMta utAravA, tenuM nAma bhASAntara che. albatta, AvAM bhASAntara karavAnI zarUAta kacArathI thaI ane pahelavaheluM keANe kayA graMthanuMM bhASAntara karyuM' tathA kyI kayI bhASAnA granthA kaMcI kI bhASAmAM utarAyA, gujarAtI ane tevI ja khIjI prAMtIya bhASAnI kRtIonA bhASantirI saM'skRta vigeremAM thayA che ke nahi, A badhA prazno vidvAnAe vicAravAnA che. 'mUla bhASAnA anabhyAsI manuSyone, temanI ja bhASAmAM mUla kRtimAM samAyele jJAnanA khajAnA prakaTa karI ApavA,' e bhASAntarAnI upayAgItA che. sAhityakSetramAM bhASAntarA paNa maulika kRtio jeTalAM ja gaNanApAtra che, e eka hakIkata che. bezaka te mUla kRtionI khUbIo ke khAmIo jema hoya tema tenA ja Tona' Azaya ane TesTa' abhirUcimAM rajuAta karanAra hAvAM joie. vyavahAramAM jema eka nakala karanAranI jokhamadArI rahelI che, te jo garabaDa ke pramAda kare tA 'Agala gADI'ne badale 'Aga lagADI' jevA anatha paNa macAvI de, tema bhASAntarakAranI jokhamadArI tenAthI paNa caDhIAtI che. sAce ja te graMthanA hArda sudhI pahoMcanAra vicArazIla vidvAna hovA joIe. dhama saMgrahanuM bhASAntara-vAcakAnA kamalamAM je A graMtha mUkAya che, te che upayu kata zrI saMgrahanuM bhASAntara: A bhASAntaramAM gRhasthanA sAmAnya dharma ane vizeSa dharma rUpa e nibhAgAnu ja vivecana kareluM che ane te mUla graMthanA je TIkAlAga che tenuM bhASAntara che. mUla gAthAe teA tenA asalI svarUpamAM ja raju karelI che. **** - bhASAntarakAra- munirAja zrI bhadraMkaravijayajI, ke.je AcAya zrImad vijayamane harasUrijI mahArAjanA ziSya che. ane sadhasthavira, zAntasUrti AvA deva zrImadvijayasiddhisUrIzvarajI mahArAnA prapazciSya che, tamArA zAtamUrti AcArya deva zrImad vijjameghasUrIzvarajI mahArAjanA prazcima che, temaNe A bhASAntara kareluM che. A bhASAntara pAchaLa temaNe traNa-cAra varSanA akhaMDa zrama sevelA che, bhASAntarakAra Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10] tarIkenI upara AlekhelI javAbadArI adA karavAmAM teo keTalA saphala thayA che, tene nyAya te vAcake karaze. atra eTaluM kahevuM paryApta che ke temane A parizrama jarUrI hatuM ane te sAhityanI duniyAmAM ati AvakAradAyaka che. pAThakane te niHzaMka upakAra karanAra che A prANavAna parizrama teo bIjA bhAganA bhASAntara mATe paNa kare, evuM jarUra IcchIe. sonuM ane sugaMdha- ApaNe pUrve jeI gayA ke- A zrI dharmasaMgraha saTIkanuM nirmANa suzrAvaka zAntidAsanI preraNAthI graMthakArazrIe karyuM hatuM. e ja suzrAvaka zAntidAsanA vaMzaja svargata suzrAvaka mayAbhAInI preraNAthI eja graMthanA A bhASAntaranuM nirmANa thayuM che. zraddhALu, abhyAsI, kriyArUci, labdhArtha, gRhitArtha, zAsananI dhagazavALA, virala zrAvako paikInA teo eka hatA. temaNe potAnA jIvatAM A bhASAntaranI presakopI saMpUrNa joI-vAMgI lIdhI hatI ane presamAM cAlu karavAnI taiyArImAM ja teo vi. saM. 2006mAM paralokavAsI thayA. temanA ja suputra suzrAvaka naremadAsa vigere, pitAnA pitAzrInI IcchAnusAra pitAnI saMpUrNa Arthika sahAyathI prathamavRttinuM prakAzana kare che. senAmAM sugaMdha maLavA rUpa AthI vadhAre suMdara yuga bIjo kaye hoya? ke jeo mUla graMthanI racanAmAM preraNAmUrti hatA, temanA ja kuladIpaka A bhASAntaranI racanAmAM preraNAmUti thayA ane vaLI uttarottara temanA ja kuladIpaka A bhASAntaranuM mudraNa karAvI prakAzamAM lAve che. aMtime dagAra- A amUlya graMthanuM "uddabodhanalakhavAnI mArI taiyArI na hatI, paraMtu bhASAntarakAra munizrInI sahRdaya vinaMtIne mArAthI nakArI zakAI nahi ane hAre tagya taiyArI karavI paDI. A bhASAntara sAthe hAro je alpa saMbaMdha che, te anubhavathI huM kahI zakuM chuM ke- kaI paNa mUla kRtinuM prAmANika bhASAntara karavA mATe jeTalI kALajI rakhAvI joIe, teTalI AmAM khacita rAkhavAmAM AvI che, tathApi chadmasthatAnA ge sulabha bhUla thayelI kyAMya paNa je dekhAya te sujJa puruSe sudhArI leze ane parizramane pUre nyAya Apaze, evI AzA rAkhavI asthAne nathI ja. e bhUlAvuM na joIe ke- A graMthanA thoDA bhAganuM bhASAntara vi. saM. 1961mAM jainavidyA prasAraka vaga- pAlItANA taraphathI prasiddha karavAmAM AveluM che. jo ke tene AmAM kazo upayoga karavAmAM AvyuM nathI. amArI zubhecchA- dharmamAM ke vyavahAramAM manuSya je aneka prakAranA vicAra, vacana ke pravRtti sevatA mAluma paDe che, te kevala teonI ajJAnatA Adine AbhArI che. teo saha sammasAna pAme, e mATe ja mahApurUSe uttama prakAranAM sAhityanuM sarjana kare che, te pratimA eka A graMthane vAcake Adara kare, Adara karIne mAnavatAnA maMdiramAM adhyAtmabhAvanAnA dIvA saLagAve, tenA prakAzamAM potAnuM jIvana Adarza jenapaNAnA raMgamAM raMgIne sva-paranA atyudaya tema ja niHzreyasanI sAdhanAmAM kadama kadama Agala baDhe ane Age Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] baDhatA teo maLyAdi bhAvayukta vizvazAnikara zrI sarvajJadharmamAM nirdoSa anuSThAne jayajayakAra bolAve, eja zubhecchA. jagatamAM vi. saM. 2009, jeTha vada 10, somavAra) li. pUjyapAda paramagurU sagarAmaparA -jaina upAzraya, } AcArya deveza zrImavijayamasUrIzvarajI surata, J mahArAjanA caraNa-caMcarika AcAryavijayajabUrijI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] che ahaM nama: saMpAdakIya kiMcit * zrI dharma saMgraha nAmanA A granthanA mULa vistRta bhASAntaranI traNa AvRttio chapAvA chatAM Aje paNa tenI mAMga satata cAlu che, te jotAM A grantha saMghamAM keTale upayogI ane AdarapAtra bane che, te kahevAnI jarUra na gaNAya. chatAM A granthamAM chApeluM sva. pUjyapAda AcArya mahArAja zrI vijaya jakhkhasUrIzvarajIe pUrvanA bhASAntaramAM chApavA lakhI ApeluM uddabodhana vAMcavAthI granthane ItihAsa mahattva vagere jANI zakAze. uparAMta zamamUrti paropakArI maiyAdibhAvabhAvita namaskAra-mahAmaMtranA akhaMDa ArAdhaka pUjyapAda svapaMnyAsajI mahArAja zrI bhadrakara vijayajI gaNivare A grantha aMge bIjA bhAganA bhASAntaramAM bhUmikA lekhamAM lakhyuM che ke paramopakArI vipakAraka trikAlAbAdhika zrI jaina zAsanamAM ya tarIke anaMtavizva, temAM rahelA sacetana anaMtA che, tathA acetana pudagale, baMdhe - pradeze - paramANuo, te bannenI gati-sthitimAM sahAyaka dharmAstikAya-adharmAstikAya dravya ane e sarvane avakAza ApanAra AkAza tathA temAM parivartana karanAra kALa vagere chae dravya (padArtho) tenA yathArtha svarUpamAM jaNAvyA che. tenuM jJAna karanAra jJAtA (AtmA) ne paNa kathaMcit nityanitya, zuddhAzuddha, zarIrAdithI bhinna bhinna vagere vividha dharmAtmaka jaNAve che tathA jJAnanAM bahiraMga sAdhane upadezAdi ane aMtaraMga sAdhano kSayopazamAdi paNa yathAsvarUpa jaNAvyAM che. jJAnanA paNa mati, zruta, avadhi, manaparyava ane kevaLajJAna e pAMca mULa bheda, ekAvana peTabheda tathA sUkSama avAktara asaMkhya bhedanuM susaMgata nirUpaNa karyuM che. - kriyAnI zuddhi mATe saMyamanA sattara ane kriyAnA sittera vagere bheda-prabhede ane tenA pariNAme prApta thatAM asaMkhya saMyamasthAne varNavyAM che, kriyAvAn AtmAnI lezyAe, tenI zuddhi-azuddhirUpa prakarSaapakarSathI AtmAmAM pragaTatAM guNasthAnake ane tenA avAktara saMkhya - asaMkhya bheda - prabhede paNa jaNAvyA che. dhyAnazuddhi mATe dhyeya tarIke mukti, muktajInuM sthAna, ane temanuM anaMta sukha, yAtA tarIke karthacit nityAnityAdi svarUpavALo AtmA ane dhyAnanAM sAdhana tarIke bAhyaatyaMtarAdi tapanA vividha prakAranuM suvistRta-susaMgata ane sUkSmAtisUkSma nirUpaNa karyuM che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [13 je ahiMnA eka saMpUrNa pAlana vinA e prApti zakya ja nathI, te ahiMsA kevaLa zarIrathI ja nahi, vacanathI ane manathI paNa tenuM pUrNa pAlana thavuM joie. jena zAsanamAM ahiMsAnA kAyika pAlana mATe vividha uttama AcAre jaNAvyA che, tema vAcika ane mAnasika ahiMsAnA zikhare pahoMcavA mATe racAdvAda siddhAntanuM nirUpaNuM che. syAdvAda eka evI nyAya buddhi che ke temAM satyanA keI paNa aMzane asvIkAra ke asaMtyane koI paNa aMzane svIkAra saMbhavita nathI. A granthanAM prathama vibhAganA prAraMbhamAM ja ApelA mArgo/sAritAnA "nyAya saMpanna vibhavathI mAMDIne prakRtisaumyatA sudhInA pratyeka niyamanuM pAlana e syAdvAda siddhAntane pAmavAnI ane pacAvavAnI pUrvabhUmikA che. A mArgonusAritAthI mAMDIne chelle nirapekSa yatidharmanI Teca sudhInA sarvaAcAra saMbaMdhI sarvazreSTha niyamane A granthamAM evI rIte varNavyA che ke tene vAcanAra-bhaNanAra kevaLa dharmazAstramAM ja nahi, paNa syAdvAdarUpI nyAya ane tenA AcaraNamAM paNa nipuNa bane pratyeka vicAra ke uracAra kaIne kaI eka apekSAne AzrIne ja thAya che, te pUrNa satya tyAre bane che ke jyAre anya sarva apekSAo temAM bhaLe, ane te vastu ke viSayanA samagra svarUpane svIkAre. e rIte pratyeka pravRtti melagAmI tyAre bane ke tenI pAchaLa pUrNatA prAptine udeza heya, arthAt pUrNatAnA sAdhanarUpe tene svIkArAya. pravRti pote kadI pUrNa banatI nathI, paNa pUrNatAmAM hetu hovAthI apUrNane paNa pUrNa manAya che, ema sTAdvAdI aMtarathI sadA mAnato hoya che. . . . . . . vRtti ane pravRttine ahiMsaka banAvanAra tathA satyane ghAta ke vireAdha nahi karAvanAra ekanuM eka sAdhana jIvanamAM syAdvAdane pariNumAva-te che. keI kahe jIva anAdithI jJAnanA abhAve saMsAramAM rakhaDe che, koI kahe kriyAnAM abhAve bhaTake che, tyAre syAdvAdI kahe che ke syAdvAda pariNatinA abhAve rakhaDe che. "muktimArgamAM AgaLa vadhavA sauthI adhika jarUrI satyanuM mamatva ane asatyamaye mamatva che,, evI samajaNa tyAre pragaTe che tyAre jIvamAM syAdvAdanI rUci pragaTe che ane syAdvAdIonAM vacane ane nirUpaNe tene amRtatulya mIThAM lAge che. - dhamaksagraha nAmane A grantha syAdvAdane dario che, syAdvAdI evA: mahaiyAkAya zrI mAnavijyajI gaNI enA kartA che ane mahArAdAdA: mahApAdhyAya zrI yazavijayajI gaNivara enA saMzodhaka tathA TipaNukAra che. e kAraNe emAM dharmanAM pratyeka aMgonA saMgraha uparAnta pratyeka viSayamAM aucitya aaucityane pUrNatayA viveka karavAmAM Ave che. kayI bhUmikAvALA jIvane ke dharma keTale kevI rIte Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14] karavAthI mane hetu bane, tathA pratyeka dharmanAM aMge pita pitAnA sthAne keTalAM mahatvavALAM che, vagere saghaLuM suspaSTa vivecana A granthamAM maLe che. ekAntaruci jIvane AmAM varNavelI vistRta vigate kadAca rUcikara na bane, te banavA joga che, chatAM anekAntaruci ivene te ahIM kahela eka eka viSaya atyaMta upayogI, punaH punaH vAMcavA gya, vicAravA egya ane jIvanamAM AcaravA gya che, evI khAtrI thAya che. granthakAre granthamAM navuM kAMI ja kahyuM nathI, pUrva maharSionI vAte vividha granthAmAMthI laIne tenI saMkalanA evI suMdara karI che ke A eka ja granthane vAMcavA bhaNavAthI cAre anugAne sAra samajAI jAya. dharmanAM cAre aMga dAna-zIla-tapa ane bhAva, athavA darzana-jJAna-cAritra ane tapa saMbaMdhI Avazyaka saghaLI mAhiti maLI rahe che. vadhAre mahatva te e che ke AgamazelI ane giraulInuM elAna kevI rIte thAya che? tene samajavA A grantha eka bhemiyAnI garaja sAre che. yaMgasaMbaMdhI pUjayapAda suvihita ziromaNI zrI haribhadrasUrIzvarajI AdinA grantha ane Agama saMbaMdhI pUrvAcAryAdi maharSionA granthanuM dohana karIne granthakAra maharSie ApaNane UbhayanI upayogitA ane ektAnuM sacoTa jJAna karAvyuM che. ema A grantha ati upayogI aneka zAnA dehanarUpa ane pUrNa pramANika tarIke saMghamAnya hovAthI tenA bhASAntaranI paNa mAgaNI cAlu ja rahI che, e kAraNe tathA granthane saMkSepamAM chapAvavAthI "sau koI saraLatAthI adhyayana karI zake te hetuthI A AvRttimAM granthanA eka paNa viSayane choDyA vinA lakhANamAM saMkSepa karyo che. sAkSIpAThonA granthanuM nAma ane gAthAne naMbara ApI atideza karyo che. bhAMgAonAM kaSTo na ApatAM zrAvaka vratanA bhAMgAnA gaNitanI samaja ApI che ane TIpaNIone ghaTADe karyo che. e rIte mULameTA bhASAntaranA sArabhUta sarva viSaye AmAM lIdhA che tethI tenuM nAma "dhamasaMgraha bhASAnara sArevAra bhA. 1 lo rAkhyuM che. AzA che ke pUrva AvRttionI jema A AvRtti paNa eTalI ja upayogI banaze. samagra rAjyanAM praNe zedhavA vageremAM munirAja zrI vasenavijayajIe pUrNa utsAhathI sahakAra ApyuM che te anumodanIya che. granthamAM ApelA zuddhi patrakane prathama upayoga karavA khAsa bhalAmaNa che. jo ke graMtha chapAvavAmAM presanI muzkelIo rahe ja che, te pramANe chApavAnuM kAma wTaNa zrI satyasAI prinTarI, bamacAvADa-bhadramAM sepyuM. tenA mAlika sajajana che temanI pUrNa kALajI chatAM presa aMgenI keTalIka zUTie rahI gaI che, zAhI paNa keTalAka phArmamAM khUba jhAMkhI uThI che tenuM temane paNa duHkha thayuM che. temanA saujanyathI te badhuM ame paNa calAvI lIdhuM che. prinTiga, kAgaLa, vagerenI moMghavArIne anubhava te sau koIne che ja eTale e Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [as aMge kaMI kahevA yogya nathI gaja chAvavAno saMga kharca amadAvAda-dezIvADAnI piALanI thI jaina vidyAzALAnI subAjI ravacaMda jecaMdanI peDhInA jJAna dravyamAMthI karI A granya temaNe ja chapALe che. tenuM mUlya lagabhaga paDatara kiMmata rAkhyuM che, prAne A granthanA lakhANamAM matima davA, adha, anupayoga tathA presaSa vagere kAraNe je kaI kSati thaI hoya te sarva aMge micchAmi dukkaDa daI vAcakane te sudhArI levA vinaMtI karuM chuM va saM. 2036 Aso suda 6o pujayapAsa paramakRpALu sva. gurUdeva zrI vijayabhaneharari mu. sANaMda, jI. amadAvAda | ziSyANa bhadrakarari MRS SS ke ? Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16] viSaya 3 viSa yA nu krama pRSThaka | viSaya pRSTAMka udhana bALa madhyama ane paMDita buddhi zrotAnuM svarUpa 30 saMpAdakIya kiMcita 12 zrotAnAM lakSaNe jANIne dezanA ApavI viSayAnukrama ajJAtatatvane upadeza usUtraprarUpaNa guruguNastavanamAlA paMcAcAranuM svarUpa ane bheda vagere paMcAcAranA ghAtaka daza asadAcAra pranyaprAraMbha upadezake potAnuM vartana nirdoSa rAkhavuM mithyAtvaguNasthAnama prakaraNa 1 luM. zAstronI kaSa, cheda-tApathI parIkSA prAraMbhika maMgaLa vagere zuddha zAstrone prarUpaka koNa heAya ? dharmanuM lakSaNa-svarUpa karmabaMdha, tenA hetuo, badhyamAnanuM svarUpa trI Adi bhAva tathA prIti ane mekSa vagere samajAvavuM bhakti vagere anuSThAnamAM dharmasiddhi karmabaMdha ane muktinAM dazadaza hetuo 36 dharmanA bhede prabheda AtmAdi padArthonuM pariNAma svarUpa ekAnta-anekAntavAdanuM svarUpa gRhasthane sAmAnya dhama varadhinAM tathAbhavyatyAdi pAMca kAraNe. mArgAnusAritAnA 35 prakAra-svarUpa varabodhinI prApti, AtmAne kRmika vikAsa mArgAnasaritAmAM dharmanI ghaTanA 20 ane mokSa kevI rIte ? 39 satatAbhyAsa vagere dharmanA bhedanI vizeSa dharmanI prAptinA mULabhUta zrAvakanA bhinna bhinna nayathI samAlocanA ekavIza vigere guNe jaina daSTiye Adi dhArmika ane tenI sAdhudharmanI yogyatAnuM TuMkuM svarUpa apanabaMdhakAdi avasthAonuM svarUpa gRhasthane vizeSa dharma prakaraNa bIjuM naya sApekSa te te guNasthAnakamAM dharma gRhasthanA sAmAnya dharmanuM phaLa 22 samyakatvanuM svarUpa ane tenI mukhyatA dharmanAM bIje, aMkura-kaMda-nALa samakatvanAM vividha lakSaNone samanvaya 45 puSpa ane phaLanuM svarUpa 24 samyakatvanI prAptine krama ane bheda 45 vyavahAranayathI AdidhArmika ane nizcayanayathI yathApravRtti Adi cAra kareNanuM svarUpa samakitI dharmazravaNa mATe yogya aupazamika Adi pacavidha samyakatva dharma mATe bALa-yauvana avasthA 25 samyakatvanI prAptimAM kAma graMthika ane saiddhAtika mithyAtvI chatAM AdidhArmika dharma mATe matabhedo ane samanvaya 48 gya kema ? traNapuMja Adi keTalika vizeSa samajaNa 49 mitrAdi cAra yuga dRSTionuM svarUpa pAMca prakAranA samakitane jaghanyAdi kALa, tenA Akare ane guNasthAnake 51. ghamadazanA vidhi samati pachI dezavirati Adi kayAre pragaTe ? para upadezake dezanA kevI ApavI ? kSAyika samakitInA pAMca bhavo kevI rIte ? para 20 21 P 2 25 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [17 paSTaka pa7 1 pavArA viSaya samaktinA eka vidhAdi daza prakAre za, kevalajJAnInuM vacana ja samyapha kema ? ya 1 56 svarachaMdamatithI upadeza. ahita kara mithyAtvanA cArapAMca bhedanuM svarUpa samakti ke vratAdine grahaNa karavAne pALavAne vidhi 60 samatinAM upazamAdi pAMca lakSaNe samaktinA saDasaTha bhede AtmAnuM astitva vagere cha ThANe. zrAvaka zabdanI vyAkhyA ane tenA traNa cAra vagere vividha bhede bhAva zrAvakanAM kriyAgata cha lakSaNe 69 bhAva zrAvakanAM pariNAmagata 17 lakSaNe samakitanI rakSA tathA vizeSa guNanI prAptinA upAyo-niyamo 72 nIcenA guNasthAnake paNa uparanA guNasthAkane abhyAsa kriyA karI zakAya bhAvavinAnI paNa kriyAthI lAbha thAya. gurumukhe vratAdi uccaravAne vidhi ane temAM gazuddhi vagerenuM svarUpa 74. gRhasthanAM bAravrata - prakaraNa trIjuM bAra vratanA vividha saMgI 13841287202 bhAMga ane tenuM gaNita 76 pahelA vratanuM svarUpa, hiMsAnA 243 prakAre, | savAvasoyA tathA tenuM phaLa 78. bIjuM vrata - asatyanA pAMca-cAra prakAra ane satyavratanuM phaLa 78 trIjuM vrata tenA prakAre ane phaLa cethuvrata - prakAre ane phaLa 82 strIpuruSanI lagna maryAdAnuM mahatva pAMcamuM vrata, navavidha parimaha ane phaLa chaThThA vratanuM svarUpa sAtamuM vrata, bhoga-upabhoganI vyAkhyA tathA bhojana ane kriyArUpa be bhedo .. bAvIza prakAranA abhayonuM svarUpa rAtribhojananI zAstrokta duSTatA viSaya aSTAMka batrIsa anaMtakAyika ane tenAM lakSaNa che. 96 mULA, calitarasa, vidaLa, abhakSya kema? 97 yA mavALe sirAmika ela leTane, pANIne kALa, kayuM sacita? 100 soda niyamanuM TuMkuM svarUpa, 101 AThamuM vrata tenA prakAro ane phaLa 105 sAmAyika vrata ane karemi bhaMteno artha 107 dezAvanAzika ane pauSadhopavAsavrata 108 pauSadhanA bhAMgA, prAcIna vidhi tathA phaLa 108 atithivibhAgavata, tene vidhi mahattva ane phaLa vigere vratonA aticAre samakitanA pAMca aticAre ane 363 pAkhaMDIonuM svarUpa 114 pAMca aNuvratanA aticArenuM varNana 116 traNa guNavratanA aticAre 123 paMdara karmAdAnuM svarUpa ane duSTatA cAra zikSAtratenA aticAre 130 vratAdi guNonI prApti ane rakSaNanA upAyo 133 sAta kSetronuM varNana traNa prakAranAM jina caitya 134 jinamaMdira bAMdhavAne vidhi yogyatA tathA temAM hiMsA kema nahi ? 135 jaDamUrtinI pUjAthI phaLa kema maLe ? 135 jinAgamane mahimA ane upakAra 136 sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA kSetranI bhakti ane vidhi 137 digambara zAstramAM strI muktinuM vidhAna 138 mahAzrAvakanI dinacaryA prakaraNa 4thuM prAtaH jAgavAne kAraNe nAvadhi , phaLa, tathA dravyAdinA himagirUpa dharmajagarikAdi - kartavya . . . . 1 namukkArasahi vagere prAtaH paccakakhANa kayAre karavAM?141 125 8 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18] ka pRSTAMka 160 - 149 viSaya pRSThaka | viSaya bIjI rIte catyanA pAMca prakAre 144 utkRSTa rautyavaMdanamAM iri prati karavu joIe tene vidhi artha hetu vagere. vara maMdiramAM jItane binajAno vidhi micchAmi dukaDAMnA 1824120 bhAMgA 160 jinapujanA prakAre ane vidhi 144 kAussaggane vidhi pramANa ane 19 doSo 161 dravya-bhAvasnAna ane jayaNa . 145 guru virahamAM sthApanAcAryanuM vidhAna. 163 aMgapujA- prakSAlAdine vidhi nAyunuM sUtranA artha bhAvArtha ane tenAM vyakti, kSetra ane mahApratiSThAnuM svarUpa 148 pratyeka pademAM namaskAra - 164 siddhacakranA paTo ane parikaranAM deva-devIo arihaMtANA nAM artha, nimitto vagere arihaMta tulya che. 149 hetuo ane bhAvArtha 170 agrapujA-bhAvapujAnuM svarUpa 150 jAta ne artha -bhAvArtha 171 paMcAMgAdi pAMca praNAme tathA tyavaMdanAnA juvarAvI ne artha - bhAvArtha 174 jaghanyAdi prakAre 150 dina kuNA 0 ne artha - bhAvArtha 175 sAdhu-zrAvakane nitya sAta ramaityavaMdane jevA dara ne artha - bhAvArtha 177 pujAnA vividha prakAra ane svarUpa 15ra utkRSTa rItyavaMdanAmAM bAra adhikArane gharamaMdira aMge keTalika samajaNa, 153 vibhAga 164 thI 177 nirmAlya naivedyAdi nokarone ApavAmAM vika95 153 navIyA ne artha bhAvArtha 177 15ra 156 156 saMghanA maMdiranI pujA vidhi zrAvakanuM jinamaMdira aMge kartavya vinayarUpa pAMca abhigama 154 deva, guru, jJAna ane sthApanAcAryanI prakSAla, vilepana. aMgaracanAdine vidhi 155 jadhanyAdi vividha AzAtanAo 178 mULanAyakanI viziSTa pujA zA mATe ? darzananAM-cAritranAM upakaraNe bIjA kAmamAM prakSAlanuM jaLa zarIre lagADI zakAya vAparavAthI AzAtanA 183 snAtra pujane vidhi ane mahimA 156 anaMtasaMsAranuM kAraNa maTI AzAtanAe 183 Arati maMgaLadI utAryA pachI kayAM kevI dhArmika dravyanI rakSA ane upayoga kayAM ? 183 rIte mUkavA ? 157 dhArmika dravyanI rakSAmAM sAdhune adhikAra 184 sAdhya eka heya te sAmAcArI bhedanuM khaMDana maMdirAdinAM upakaraNe pitAnA nAme 184 karAya nahi. 158 nakarAthIja vaparAya 184 anya gacchIya pratiSThita pratimA paNa pujAya 158. avidhithI devadravyanIvRddhi karanAra paNa alpaRddhivALA zrAvakane pujAne vidhi 158 saMsAramAM DUbe dravyastavanuM paNa kamika zreSTha phaLa 158 dhArmika dravya mATe zAstrIya maryAdA. 184 amArI (jIvadayA)nuM dravya devAdinA kAmamAM bhAvasthA-caityavaMdana adhikAra paNa na vaparAya. 185 . traNa nizIhi padi dazatrikanuM svaraya 159 jinamaMdira aMge aucitya dharma 187, dareka kriyA vidhipAlanathI ja saphaLa mATe aMte jIrNoddhAranuM viziSTa phaLa vagere avidhine mi dukaDaDa devo. 160 | pUjA pachI deva-guru sAkSIe pacca0 karavuM. 188 184 187 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [19 pAMka - 231 P GR 200 243 ja 0 viSaya pRSTAMka, viSaya gurvAna adhikAra vyavahAra zuddhimAM tyAjya dezavirudhAdi pAMca guruvaMdananA prakAro ane svarUpa 189 viruddha kAryo dAdazAvarta mAM 198 sthAne 190 mAtA -pitA-bhAI- patnI, putra-dharmAcArya muhapatti-zarIranAM 50 sthAna ane bola nAgarike ane anya dharmIo pratye navavidha guruvaMvadanamAM pacIsa Avazyake 192 aucitya pAMca avaMdanIya sAdhunuM svarUpa ane bhede 194 supAtradAnane vidhi ane dUSA-bhUSA tathA kAraNe avaMdanIyane paNa dravyavaMdananuM vidhAna 196 utsarga-apavAda, 235 guruvaMdananA batrIsa do. 197 dAnamAM dizA (najIka-dUranA upakArI) aMge guruvaMdananAM ATha kAraNe. 199 viveka 238 guruvaMdana nahi karavAthI moTA cha dezo dAna pachI bhajana vidhi 240 guruvaMdana sUtrane artha - bhAvArtha ane saMdhyAkALanuM kartavya 241 tetrIsa AzAtanAo. 200 pratikramaNamAM cha AvazyakanuM svarUpa 241 rija sAruM ? sUtrano artha - bhAvArtha 204 pratikramaNanA prakAre 242 sakyuTizo ne artha - 205 5khI caturdazIyeja thAya 24ra paccakakhANa adhikAra pratikramaNone vidhi ane hetuo sthApanAcAryanI anivAryatA 243 paracakhANunA daza bhedo ane svarUpa pratikramaNathI paMcAcAranI zuddhi 244 paccakakhANanA 149 bhAMgAnuM svarUpa 208 devavaMdanamAM bAra adhikAra 245 pAMca uccAra sthAne rAI pratikramaNane vidhi 249 pacamAM tivihAra-vihAra vibhAga 209 pAkSika vagere pratikramaNane vidhi 252 paccakakhANumAM AgAra. 5. #usagga Avazyaka 255 paccakakhANuM sUtro artha - bhAvArtha 210 | ka, paccakkhANa AvazyakanuM varNana 257 vigaIonA prakAro ane viviAtAM. 218 vaMditu sUtra ane tenA artha 258 gaThisahita vagere saMkti paracanuM phaLa Ayariya uvajajhAye vagere zeSa sUtre, stutio pacca0nI cha zuddhio be prakAre 221 2 ke tenA artha 270 paccakhANunuM aMtima phaLa 222 ratrakRtyanuM varNana 27ra paccakakhANa pachInuM kartavya nidhya pUrve bhAvanA, sAgAra paccakakhANane dharma zravaNa, ahArAdinA dAna mATe gurune " vidhi tathA jAgI javAya tyAre ciMtana karavA vinaMti, zAtApRra chA, vaMnAdinuM vizeSa phaLa 223 yogya cAre gatinAM duHkho vagerenuM varNana 273 sannAdine viSe viveka vaMdana 224 jinamaMdiramAM keTalo samaya rahevAya ? parvanA ane mAsInAM katA AjIvikAnA prakAre ane temAM zuddhi 226 devAnuM duSTa phaLa ane leNadAra devAdAranI parvonuM svarUpa, mahimA ane kartavya 275 paraspara pharaja 227 tithi-nirNaya ane kSaya-vRddhi aMge praSi 276 dAnane mahimA ane vidhi 229 | | mAsI aMge kartavyo ane jayaNune vidhi 277 209 209 ke. 220 225 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0] viSaya pRSTAMka | ATha vratane saMkSepa ane cAra zikSAvatanI vRddhi karavAne vidhi 278 11 vArSika konuM vibhAgazaH varNana 279 AlocanAnAM pAMca dhArenuM varNana 284 AlecakanAM dUSaNa 288 AlocanAnA ATha uttama lAbho 29: janmakRtya ane jinamaMdirane vidhi 29 maMdira ane bhUmizudhi vagerenuM savarUpa ra90 | viSaya pRSTAMka jIrNodhdhArane ane jinabiMba banAvAne vidhi 292 pratiSThAne vidhi ane pachInuM kartavya 294 putrAdine dIkSA ApavI 29. zrAvakanAM janmakRtya, 297, zrAvakanI 11 pratimAo graMtha samApti 301 zuddhidhapatraka 298. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FO [21 5000000000000000000000............ gusmRNa stavana mAlA (racayitA munizrI hakAra vijaya ziSya muni araviMda vijaya) rAga - pUrNAnaMdamaya siddhiH saMmRtisattva-saMkaTa-haraH siddhiM ca bhavyAH zritA, satya cA'kRta siddhinA svavacanam sauva namaH siddhaye / siddhaH sayamasAdhana samabhavat siddheH sukha cA'nupama; siddhau svAtmani santi sadguNazubhAH siddhe! satAM zaM kuru // 1 // M ER rAjanye'tra pure supuNyavasato, kSetrA - bhidhe pATake / jAto'pyatra zazIva saumyavadanaH, pitroH kulodyotakRt / varSe rudra-nidhIndu-sakhya -samaye, cunnIti lAlAmidhaH / yenAkAri kaSAyaduSTapazubhiH, zArdUlavikrIDitam // 2 // ..................................... 0000000000000000000000000000000000000000 kalpAnAmiva nAndanI vanIdharA prArohamAbibhratI / tadvat samprati duSame'tra samaye kalpasthitiM pAlayan / zrImat - siddhisUrIzvaretyabhidhayA kIrti parAmujvalAm / sadhe cAtmani sa-tvasambhavaguNaiH paurandarI labdhavAn // 3 // yenAdhyAyi svamAnase pratidina zrI sarimantro mahAn / prasthAnaH kila paJcamiH suvizadA maunaspRzArAdhitaH / saubhAgyAbhidhamantrarAjavidita - vidyAsumedibhiH / lakSmIpIThayutavizuddhamanasA sthAcArya sAkSya bhRtA ||4|| kAlyA vazitAdbhutAsucaraNa'' prodbhAsitejomayam / prakSAvAmmayavAridheH sutaraNI yasyAsti saaklytH| .. . ... nAmmaH siddhisareNa nirma layazaH, svarbhUbhuvo vyAnaze / ..... AzcaryAdbhutavRttamasya nikhila zArdUlavikrIDitam // 5 // .. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se.0000000000000000000000000000000 saujanyAmRtavarSaNe sitaruciH yo sArvasadhekhile / yadvANI kumatAndhakAraharaNe sUryaprakAzAyate / yatpAdakhitayI sarojavasatiH ceto marAlAyate / ArAddhA bhavikaH kRpA bhagavatI yA kalpavallIyati // 6 // vizadasukRtaH pUrva labdhvA manuSyabhavAdika suguruvacasi zraddhA kAryA'bhava gamanotsukaiH / bhavazatamathA jainI vANI mitA sukRtAthibhiH zravaNamadhurA vidhajJAtA zrutA hariNI plutA // 7 // prazamaguNanidhAna' yogiratna - pradhAnam kRtacaraNavidhAnadurgateAH - pidhAnam / karaNaviSayabhUmnaH zAsane cakrayadhIzam praNamata guruvarya siddhisUri munIzam // 8 // *00000000000000000000000000000000000000000000 goo.00000000000000000000000000000000000000000 mandAkrAntA lalitacaraNA vRttaratnAvabodhe, mandAkrAntA vizadamanasaH dharmakArye na mandA / mandAkrAntA nipuNamatayaH tattvajJAne ramante, mandAkrAntA bahutaramapi klezitA novijante // 9 // prazAntamudrApitabhavyabodha tapaHsamAdhisukRtAtmazodham / caturgatisambhavakRnnirodha namAmi sari pravara' ca siddhim // 10 // zizutve'pi sa'garagattaraGgaH, purAkAlavairAgyasaMskArasaGgaH / gRhastho'pi yaH siddhi-saukhyAbhilASI parityaktavAn martya bhogAna mumukSuH // 19 // guroH zrImaNe: pAdamUletapasyat, catU-ratna-ta-svenduyuk vaikramAbde / paralina bhave vAtra mokSAya zazvada, gRhItvA vrata muktiyoga' sabhAryaH // 12 // TippaNa - 2 zani: 3 rogaH 4 mUrkhaH // Honoluon : Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 999009000099**************************** ka pada prAptavAn yaH para sUrimukhya gate vatsare vaikrame zastapuNye | manojeSu saptarSita-tvendusaGakhye mahIsAnake jaina tIrtha prasiddhe // 13 // yadIya' manaH tyAgavairAgyapRtam, mukha saumyayuk zAradaH pUrNa candraH / sudhAspardvinI vAgyadIyA sumiSTA, suvarNa stuvai siddhiri subhadram ||14|| vizuddhAtmanA dIkSitA bhUri bhavyAH, asArAcca sargAt svayaM' codhRtAzca / zratopAsanAM kurvatAM vAsarANi vyatIyuzca teSAM zucInAM munInAma ||15|| yatInAM guroH siddhasurezca jAtaH, sukhAtrAsabhRH svarnivAsastadAnIm samAdhisthata vikramAda vatsare'tra tithI - zUnya - hastaprame zobhane vai // 16 // vRttAnAM bhavyAnAM jJAna zlokAnAM vividhaiH zreyase sAstu darzana - cAritravyaktaguNA vizate: srakca vikramAkhyasya bhUpasya dvisahasrI ca varSANAM tasyAM puSpairvarNagandhairma noharA / kaNThasthA stutimAlikA ||17|| guroH padAH munyaravinda sandRbdhA sAlaGakArA stutiH sAdhvI vAsau rAjanagaramadhyasthA paJcatriMzAdhike zraddhAJjaliM sugandhinI / kArpitA ||18|| gate karomyaham ||19|| prasAdinI / vandanamarhati // 20 // vidyAzAleti vizrutA / sthitvA caturmAsI vyaraci stutimaGgalA ||21|| [23 ************* UP an Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hu SONG: dharma saMgraha gu ja rA tI bhASAMtarano % = sAroddhAra = = = ne Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | # $ ba ma namaH | OM namaH zrI gautamagaNadharAya OM namaH zrI jinapravacanAva sugrahita nAmadheya paramapUjaya AcAryadeva zrI vijaya siddhi-megha-manaharasUriguruvare name namaH zrI dharma saMgraha gujarAtI bhASAntarano saMkSipta sAroddhAra prakaraNa : 1 luM mithyAtva guNasthAna "g : imAthI - irAjA | bhavyAnAmAntaramala - prakSAlanajalopamAH // " bhavya prANionA (dravya - bhAva karmo rUpI) atyaMtara melane sarvathA nAza karavA mATe jaLa tulya evI zrI mahAvIra svAminI upadeza rUpI vANI tamAruM rakSaNa kare !" aha natvA guru' siddhi - meghamanoharAbhidham / / jJAnaprakAzadAtAraM, mithyAgrahanivArakam // 1 // anye pUjyAca stutyAdha, ye kepi guNasAgarAH / / vANa tAna iva - ra madraSiH | 2 || * makAi mAnAM, phiviSafort | mamA'pi zrutadharmasya bhAvAnubandhahetave // 3 // A paraMpafSa - nAma ! zrutasArasyApi sAra' lezato'tra likhAmyamum // 4 // sAroddhAra kartAnuM prAraMbhika maMgaLa vagere.. zrI arihaMta bhagavaMtane, tathA zrI vijayasiddhisarIzvarajI, teonA paTTAlaMkAra zrI vijaya meghasUrIzvarajI ane teonA paTTadhara gurUdeva zrI manaharasUrivara Adi gu , ke jeo mane jJAna prakAza ApanAra che, mArA mithyAgrahanuM nivAraNa karanAra che teone nasmakAra karIne (1) bIjA paNa pUjApAtra ane stutipAtra evA guNonA sAgara je kaI pUje te sarvane praNAma karIne bhadraMkaranAmA huM (2) saMkSiptarUci evA bhavyajIvonA kalyANane mATe ane mArA paNa AtmAmAM mRtadharmane bhAvAnubaMdha thAya te mATe (3) jJAnarUpI ratnonA samudra (mahAmahopAdhyAya zrI mAnavijaya gaNue saMskRtamAM racelA ane meM gujarAtI anuvAda karelA) evA AgamanA sArabhUta paNa zrI dharmasaMgrahanAme granthanA leza sArane lakhuM chuM. ahIM arihaMtAdine namaskArAdi maMgaLa, bhavyajIvanuM kalyANa ane pitAne paNa zratane anubaMdha vagere prayojana, saMkSiptasAra abhidheya ane mULa Agama vigerenA sArabhUta dharma saMgraha granthamAMthI uddhAra e saMbaMdha vagere yathAmati jANavuM. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma saMgraha saMkSipta sAra granthano prAraMbha, TIkAkAranuM maMgaLa vagere... samagra vizvamAM jeone prabhAva atizaya vistRta che, jeo traNe lekane Izvara che, te zrI vIraprabhune praNamIne zAstrAnusAre pajJa dharmasaMgraha nAmanA mULa granthanuM vivaraNa lezathI bhavyajIne sukhapUrvaka baMdha karAvavA karuM chuM. mULagranthanuM maMgaLa vagere.... mUtra "grkhya prajAja - surApurAcaram | tA tArA', mahathiI ninAmanuM che ? || zrutAbdheH sampradAyAcca, jJAtvA svAnubhavAdapi / siddhAntasAra prathnAmi, dharma sa'grahamuttamam // 2 // ahIM pahelA zlokathI prabhunA cAra atizaye jaNAvI te dvArA mahAvIra prabhune praNAmarUpa maMgaLa karyuM che. temAM sarva deva, dAna ane manuSyanA paNa svAmI, arthAt sarva Indro ane cakravatI vagere sarva rAjAothI paNa praNAma karAyelA e vizeSaNathI prabhune pUjAtizaya, tattvanA jJAtA" e vizeSaNathI jJAnAtizaya, "tattvadezaka vizeSaNathI vacanAtizaya ane jittama" thI rAgadveSAdi aMtaraMga ane bAhya za ene jItanArA-jina, e vizeSaNathI sarva apAyenA nAzarUpa teone apAyApagamAtizaya jaNAvyo che. ema cAra atizayarUpI sadabhUta guNe dvArA viraprabhunI stutirUpa bhAvamaMgaLa karyuM che. mahAvIra e teonuM vizeSa nAma che, temAM prabhu karmanA vidAraka, tapathI virAjita ane tapavIya yukta hovAthI vIra che. temAM paNa dIkSAkALe vArSikadAna dvArA daridratA zabdane paNa nAza karavAthI dAnavIra, rAgAdi AMtara-bAhya zatruone mULamAMthI jItyA mATe yuddhavIra ane atighora tapane pUrNa nispRhatAthI karyo mATe dharmavIra, ema traNe prakAre sarvotkRSTa vIra hovAthI mahAvIra evA devoe ApelA viziSTa nAmanA dhAraka prabhune namaskAra dvArA maMgaLa karyuM che. bIjA zlokamAM jaNAvyuM che ke "samudratulya zrutajJAnathI, gurUparaMparAthI ane mArA anubhavathI paNa jANIne uttama evA dharmanA saMgrahane huM gUMthuM chuM." temAM vastutaH chavastha jIvane svamatithI kaMI paNa karavuM hitakara nathI, kevalikathita Agama samudramAM kaheluM ja karaNIya che. te Agama paNa gaMbhIrArtha hoya che, mATe gurUparaMparA dvArA tene samajIne AcarI zakAya che, te paNa mAtra dravyabutarUpe nahi, paNa ciMtAjJAna uparAMta svAnubhavarUpa bhAvanAjJAnarUpe anubhavagamya thayuM hoya te satya gaNAya che, mATe A graMthamAM je kahevAnuM che te zruta, gurUparaMparA ane svAnubhavathI jANeluM kahIza, ema kahIne granthakAre graMthanI satyatA ane upAdeyatA siddha karI che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanuM svarUpa tattvathI anubhavajJAnIne kaI darzana pratye tiraskAra thatuM nathI, paNa sarvadarzanamaya evA jaina darzanano te yathArtha jJAtA bane che ane tethI te sarvatra satyAMzane grAhaka banI sva-paranA pakSa-pratipakSathI mukta rahI keIne paNa anyAya nahi karatAM satya tattvanuM pradAna karI zake che. AvA jJAnInA racelA grantha sva-para hitakara bane che, ema jaNAvavA granthakAre AvI pratijJA karI che. ahIM "dharma saMgrahane gUMthIza" e abhidheya, zrata ane paraMparAthI vagere saMbaMdha ane sva-para bedha tathA paraMparA e muktinI prApti e projana ane phaLa jANavuM. have dharmane saMgraha karavAne hevAthI dharmanuM lakSaNa kahe che. mUlama "vacanAdaviruddhAd yadanuSThAna' yathoditam / maikArimAibrija, tApa ri te / rU" aviruddha eTale parIkSita, evA Agamane anusaratu, A granthamAM kahevAze te maMtrI Adi bhAthI yukta je anuSThAna. tene dharma kahevAya che. ahIM suvarNanI mAphaka kaSacheda-ane tApa vagerenI parIkSAmAM zuddha thayuM hoya te Agamavacana parIkSita kahevAya. A kaSacheda-tApanuM svarUpa pAchaLa dharmadezanAnA adhikAramAM jaNAvAze. AvuM zudhdha vacana jinezvaranuM ja hoya, kAraNa ke vacananI zuddhi-azudhdhimAM aMtaraMga nimitta vaktA che, je te svayaM rAga-dveSAdi aMtaraMga zatruothI rahita hoya, te ja tenuM vacana avirUdhdha hoya. je ke ghUNAkSara nyAye svamati-kalpanAthI paNa paratIthikanuM ke mArgAnusArInuM ke vacana avirUdhdha hoya che paNa tattvathI te jinakathita ja hoya che. kAraNa ke aviruddhavacana jina vinA bIjAmAM saMbhavatuM ja nathI. upadezapada gA-614mAM kahyuM che ke "sarva zudhdha pravAdanuM mULa te ratnAkara tulya dvAdazAMgI ja che, tethI jyAM tyAM je kAMI suMdara che te tenuM ja che." jema nadIomAM samudra nathI, paNa samudramAM sarva nadIo che. tema anya darzanemAM jaina darzana dekhAtuM nathI paNa sarva anya darzana jaina darzanamAM aMtabhUta che. tethI anya darzanamAM je kaMI satya jaNAya che te janAgamarUpa samudranA binduo che. mATe janAgamane anusaratuM je je anuSThAna tene dharma kahevAya. bIjuM vizeSaNa "yAditama" che teno artha e che ke je anuSThAna te te sAdhakanI bhavasthitine paripAka, svabhAva, karmane pazama, dherya, mane baLa, saMghayaNa, vagerethI sApekSa (anusaratuM) hoya, athavA te te chavadravya, Arya anAryAdi deze ke karmabhUmi Adi kSetra, utsarpiNI avasarpiNI Adi kALa ane jenA te te lApazamika vagere bhAvane anusAra zakaya ane hitakara hoya, te anuSThAnane dharma kahevAya. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma saMgraha sakSipta sAra paNa "maLyA dibhAvasaMmizra'' eTale maitrI vagere bhAvAthI yukta hoya, temAM prANImAtra pratye snehanA pariNAma te 1-maitrI, guNAdhika ke vaDile pratye bhaktithI eTale namaskAra vagerethI ane nAnAe pratye prasannatAdithI pragaTa jaNAtA je hArdika bhaktibhAva te 2-prameAda, dIna-duHkhI-rAgI vagerene zakti anusAra duHkhamukta karavA pUrvakanI dayAnI lAgaNI te 3-karUNA ane ati ayeAgya-avinIta vagere dUSita avA pratye rAga-dveSane abhAva te 4-mAyazra athavA upekSA. je dhama anuSThAnamAM A maitrI Adi bhAvA hoya tene dharma kahevAya. kAraNa ke A bhAvanAe pariNAme niyamA meAkSane ApanArI hAvAthI zAstromAM tene dharUpa kalpavRkSanA muLabhUta kahelI che. mULa vinA vRkSa ke phaLa na hoya tema A bhAvanA vinA dharmarUpa vRkSa ja na hoya, pachI meAkSarUpa phaLa tA maLe ja kema ? vaLI sabhyajJAnI maharSie durgatimAM paDatA prANIne dhArI rAkhe (bacAve) ane sugatimAM dhAna kare (pahoMcADe), tene dharma kahyo che, te upara jaNa!vyuM tevA anuSThAna rUpa hoya te ja ghaTe. anyathA jema tema karelA anuSkAnAne dharma kahevAya nahi. praznaH- zAstramAM prIti, bhakti, vacana ane asaga, e cAra prakAranA anunene dhUma kahyo che ane ahIM Agamavacanane anusaratu eTale mAtra eka vacanaanuSThAna tene dharma kahyo, te kema ghaTe ? uttara:- Agamavacanane anusaratu eTale ahIM AgamavacanathI prerita-prayAjita je koI kriyA-anuSThAnarUpa vyavahAra te dharma samajavA. e rIteprIti, bhakti vagere anuSkAnA paNa Agamavacana prerita hAvAthI te samAM A artha ghaTaze. chatAM tattvathI tA te cAreya anuSThAnAnuM lakSaNa bhinna bhinna che. prIti ane bhakti ane IcchArUpa che, tethI te ane te te prIti ane bhaktivaMta AtmAnI IcchAthI thAya che, jayAre vacanaanuSThAna tA AgamavacananA macchupUrvaka cejhasa zAstrAnusArI hoya che, tethI prItibhakti anuSThAnamAM AgamanuM niyaMtraNa nathI, tyAM prIti-bhaktinI mukhyatA che ane vacanAnuSThAnamAM AgamanuM niyatraNa mukhya hoya che. jema strI ane mAtA pratye bhAva bhinna chatAM baMnenu" pAlana samAna hoya che, tema kha'nemAM AgamavacananI preraNA chatAM prIti anuSThAnamAM prItinI ane bhakita anuSThAnamAM bhakitanI mukhyatA hoya che, te anemAM Agamavacana preraka chatAM AAmathI nyUnAdhika hovAthI ghaNA aticAro sa'bhave che ane vacana anuSThAna AgamathI niya Mtrita dmavAthI temAM aticArA atialpa ane sUkSma ja hoya che. nizcayathI te AvuM vacanAnuSThAna jIvane chaThThA guNusthAnakathI nIce hatu paNa nathI, ema prIti, bhakita ane vacana anuSThAnemAM svarUpa bhe che ane e traNethI bhinna asa`gAnuSThAna tA vacananuSThAnanA dRDha abhyAsa pachI pragaTe che. kuMbhAranA cAka jema prathama daMDathI ane pachI daMDa vinA paNa bhame che, tema asaMga anuSThAna AgamavacananA dRDha abhyAsa pachI AgamasmaraNa vinA ja abhyAsathI thAya che. ema cAreyanuM svarUpa bhinna hovAthI ekanuM lakSaNa khIjAmAM na ghaTe teA paNa kaI doSa nathI. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanuM svarUpa vaLI ahIM lAkamAM kahelA 'vacanAt' padamAM paMcamI vibhakita prayAya-prayAjaka saMbadhamAM hAvAthI Agamavacana jemAM prayAjaka (preraka) hoya te dhama kahevAya, evA artha hAvAthI cAre anuSThAnAmAM Agamavacana preraka tA che ja, mATe cAreyamAM A vyAkhyA ghaTe paNa che. vaLI trIjA SoDazakamAM kahelA dharmanA lakSaNu pramANe te jema mATI upara kriyA karavAthI mATInI zudhdhi ane AkArarUpa ghaTakArya ane mATImAMthI pragaTe che, tema dharmarUpa kArya paNa cittanI zudhdhi ane puSTirUpe cittamAM pragaTe che. ahI rAga-dveSAdi cittanA je mela teme (bhAvarUpa)AgamanA saphyeAgathI nAza thatAM cittazudhdhi ane te te kriyAthI puNyanI puSTi thAya che. A cittazudhdhithI puNyanI puSTi ane puNyapuSTithI cittanI zudhdhi, ema parasparanA AlaMbanathI anenI vRddhi thatAM kramazaH je sarvakarmonA kSaya thAya, tene meAkSa kahevAya che. mAkSa e AtmAnA svabhAva hovAthI jIvane te sahaja sapUrNa dharma che. SoDazakanI A vyAkhyA pramANe te puSTi ane zudhdhivALuM citta te bhAvadharma ane tevA cittane anusaratI vividha kriyA te vyavahAradharma, ema bhAvadharma ane vyavahAradhanu' pArasparika sApekSa svarUpa jANavuM. dvAtriMza dvAtriMzikAmAM paNa kahyuM che ke- zudhdha anuSThAna dvArA karma maLa ghaTavAthI pragaTelI jIvazudhdhi, ke jenA phaLarUpe mAkSanA hetubhUta samyag darzana-jJAna-cAritrarUpa guNA pragaTe che, te jIvazudhdhi ja dharma 1 che. ahIM vacanAnuSThAnane dharma kahyo te paNa upacAra vacana che, kAraNa ke tattvathI tA cittanI zudhdhi ane puSTi te nizcaya athavA bhAvadharma che ane tenA kAraNarUpe vyavahAra te dravya dharma che. ema ahIM dravyabhAva athavA vyavahAra-nizcaya anna dharmanAM lakSaNo kahyAM. kAraNamAM paNa kAryanA aMza hoya che tethI upacAra karI zakAya che. je kAraNamAM sarvathA kAryaaMza na hoya, temAM upacAra thaI zake nahi. dravyanI apekSAce ja tenA kAne bhAva ane bhAvanI apekSAye ja tenA kAraNane dravya kahevAya che. dareka kArya-kAraNe paraspara sApekSa ja hoya che. e rIte dharmanu lakSaNa jaNAvI have tenA be-pratyekane kahe che. 66 mUlam sa dvidhA syAdanuSThAtR gRhitivibhedataH / sAmAnyato vizeSAcca gRhidharmo'pyayaM dvidhA // 4 // " dharmanA kartA gRhastha ane yati be hovAthI gRhasthadharma ane yatidharma ema dharma e prakAre che. temAM gharavALA (gRhastha) nitya ke viziSTa vagerenuM nimitta pAmIne je anuSThAna 1. AthI cittazudhdhi-puSTi vinAnI dhruvaLa bAhya kriyAne ke kriyArahita mAtra cittazudhdhine dharma mAnave te ajJAna gaNAya. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha saMkSipta sAra kare, (je ahIM pahelA bhAgamAM kahyuM che) te gRhastha dharma, ane mahAvratanA pAlaka je vratI (yati) tene caraNa-karaNasittararUpa (bIjA bhAgamAM kahyo che te yatidharma jANa.) gRhastha dharmanA paNa avasthA bhede sAmAnya ane vizeSa evA be prakAre che, temAM bhinna bhinna darzanavALA paNa gRhasthane je sarvasAdhAraNa dharma te gRhasthane sAmAnya dharma ane jenadarzanAnusAra samyaphavaprAptipUrvaka aNuvratAdinuM grahaNa-pAlana te gRhasthane (zrAvakane ) viroSadharma jANo. temAM prathama gRhasthane sAmAnya dharma (mULa granthamAM gA. 5 thI 14 sudhImAM) nyAya saMpanna vaibhava" vagere pAMtrIsa prakAre kahyuM che. temAM - 1. nyAya saMpanna vaibhava- dhana meLavavAmAM svAmidraha, mitradroha, vizvAsaghAta, prapaMca, cerI, jugAra vagere pApa karyA vinA svasva varNa-kuLAcArane ucita udyama kare te dharmarUpa che. kAraNa ke tevA dhanathI nirbhaya rIte paga, mitrAdine bheTa tathA svajanAdinuM aucitya karAya ane dayA -dAnAdimAM kharcavAthI le kahita jaLavAya. kahyuM che ke dhIra puruSo pitAnA nyAyapAlanathI sarvatra paMkAya che ane pApIo pitAnAM pApothI DaratA sarvatra niMdAya che. anya zAstromAM te nyAye pArjita dhanane ja dAnadharma mATe egya kahyuM che, supAtradAnamAM ane anukaMpAdi dAnamAM te dhana kharcavAthI parasekanuM hita thAya che. dAnano vidhi paNa jaNAvyuM che ke- je dhana svayaM anyAya vagerethI rahita nirdoSa hoya, te dhanane piSyaparivArAdine virodha na thAya tema, kalyANa kAmanAthI, vidhi- bahumAnapUrvaka prasannacitathI, tucchatA ke svArthabuddhi vagere malinabhAva vinA, saMta sAdhu vagere supAtrone ke karUNApUrvaka dIna-duHkhIone ApavuM, te sAcuM dAna che. kAraNa ke zudhdha citta-vitta ane patranA ge vidhi-ahumAnathI ApeluM hoya te ja dAna sAcuM phaLa ApI zake, anyAyapArjita dhana A bhavamAM rAjadaMDa, jela, ke phAMsI vagerenuM ane parabhavamAM durgatinuM kAraNa bane che. pApAnubaMdhI puNyanA prabhAve kaI vAra kaIne anyAye parjita paNa dhana jIvatAM sudhI saMkaTa na Ape te paNa bhaviSyakALa anyAyanAM phaLa bhegavavAM ja paDe che. vAveluM bIja kALa pAtAM phaLa Ape che, kahyuM che ke- lebhAdha manuSya pApathI je kaI dhana meLave che te mAchalAMnI jALamAM lekhaMDanA kAMTA upara bharAvelA mAMsanA TukaDAnI jema Akhare mAlikano nAza kare che.ra e rIte nyAya ja dhanaprAptine sAco upAya che. deDakAM jema khAbocIyAmAM ane hase nirmaLa sarovaramAM pahoMce che, tema sarva prakAranI saMpatti satkarmonyAyIne vaza rahe che, AvuM nyAyapArjita dhana gRhasthajIvanamAM mukhya sAdhana hovAthI pAMtrIsa guNomAM tene prathamaguNa kahyo che, tevA dhana vinA AjIvikAnI viSamatAthI saghaLI dharma pravRtti aTakI jatAM gRhasthajIvana 2. mAchImAra mAchalAMne phasAvavA jALamAM lokhaMDanA kAMTA gUthI temAM mAMsanA TUkaDA bharAve che, tenI lAlacathI mAchaluM jyAre te mAMsane khAvA prayatna kare che tyAre lokhaMDane kAMTe tALavuM vidhI tene prANamukta kare che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanuM svarUpa adharmarUpa banI jAya, mATe gRhastha dhana nyAyathI meLavavuM joIe. dhana meLavavAmAM anAdaravALAe te saMpUrNa sAdhudharma svIkAro megya che, ke jethI jIvana niSphaLa na bane.3 2. kula ane zIlathI samAna evA bhinetrI sAthe vivAha karma:- hI eka puruSathI cAlele vaMza gautra kahevAya. ghaNu lAMbA kALe jene vaMza eTale vRddhaparaMparA maLatI na heya - lupta thaI haya, te bhinnazetrI jANavA evA bhinnotrI paNa je kula ane zIlathI samAna hoya, arthAt jenA pitA - dAdA-paradAdA vagerenI paraMparA (kuLa) niSkalaMka hoya ane surApAna vagere mahAvyasane, ke rAtribhe jana vagere durAcArathI rahita evA sadAcArothI je samAna hoya, tevA enI sAthe vivAha saMbaMdha kare. laukika nIti pramANe bAra varSanI kanyA ane soLa varSane vara paraspara vivAhagya che. AvA vivAhapUrvakanuM lagna, tenAthI saMtatinI utpatti ane tene vidhipUrvaka uchera, vagere laukika vyavahAra cAreya varNamAM kuLane nirmaLa kare che, kulInatAne vadhAre che, mATe tevA saMbaMdhapUrvaka agnidevAdinI sAkSIe lagna karavuM tene vivAha kahe che. temAM svasaMpattine ucita vastra bhUdithI kanyAne alaMkRta karI kanyAdAna karavuM te 1- brAhma vivAha, kanyAne vaibhava - dAyajo ApIne paraNAvavI te ra-prAjApatya vivAha, gAya-vRSabhanI joDIne dAnapUrvaka kanyAne ApavI te 3-ArSa vivAha ane yajJa karAvanAra yAjJika gurune dakSiNa rUpe kanyA ApavI te 4-daiva vivAha che. A cAreya vivAha, gRhasthane ucita te te devapUjana, supAtradAna, vagere laukika dharmakAryonuM aMtaraMga kAraNa hovAthI lekanItie te dharma vivAha kahevAya che. taduparAMta mAtA-pitAdi badhuvarganI anicchA chatAM vara-kanyA paraspara anurAgathI joDAya te 5-gAndharva vivAha, kanyAne heDa-zaratathI hArIne paraNAvavI te 6-Asura vivAha, (kanyAvikraya vagere paNa AmAM aMtarbhAva pAme che) balAtkAre kanyAne 3. nyAyasampannavabhava' vagere A pAMtrIsa prakArane sadAcAra e cAritra dharmane pAme che, samyagudarzana ane jJAnanI prAptinuM mULa kAraNa che. jenadaSTiye A pAyAnA dharma upara ja AtmavikAsarUpI mahela caNa zakAya che ane paraMparAe mukti thaI zake che. tattvathI parabhAva-maNutArUpa saMsAra e anyAya che ane svarUpa ramaNatArUpa mokSa e nyAya che, mATe caudamAM guNasthAnake pragaTatuM ganirodha zailezI cAritra e nyAyane aMtima prakarSa che ane A pAMtrIsa guNe tenuM mULa che. pratyeka guNasthAnakamAM A guNe ja vRdidha pAmatA viziSTa svarUpane pAme che ane te dareka guNamAM nyAya vyApaka che. zAstrokata ahiMsAdi vrata ke dAnAdi dharmo, vagere sarva vidhi-niSedhe nyAyarUpa che. tethI dharmanA pAyAmAM nyAya saMpanna vibhavanuM vidhAna che. zeSa cetrIsa guNe paNa tattvathI nyAyanA pAlanarUpa che. ema samagra jainazAsana e nyAyazAsana che. koI bIjAne ke pitAne koI prakAre anyAya na karavo e ahiMsA che ane sarvadharmone prANu e ahiMsAprANAtipAta viramaNa che. 'maf g :' e dharmanI sarvamAnya vyAkhyA che. mATe jIvanamAM pahele dharma nyAya sampanna vibhava kahyo che. tatvathI te A pratyeka guNanuM vivecana lakhatAM svataMtra eka eka grantha racAya eTale temAM bhAva rahe che. paNa ahIM tene avakAza nathI. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamasaMgraha saMkSipta sAra grahaNa karavI te 7- rAkSasa vivAha, ane UMghelI ke pramAdavaza banelI kanyAnuM apaharaNa karavuM te 8-paizAca vivAha kahyo che. A cAreya prakAre adharmarUpa chatAM vara-kanyAnI koI nimitta ke apavAda vinA lagna pachI paNa paraspara ruci thaI jAya che te paNa dharmarUpa manAya che. Arya AcArarUpa A vivAhanuM phaLa egya patnInI prApti, tenAthI janmelA sujAta vagere uttama putra-pautrAdi parivArahArA cittanI zAMti, gharakAryonI vyavasthA, svajAtiya AcArAnI zuddhi, devasevA, atithi-svajanAdinA satkAra-sanmAna tathA sarvatra aucityapAlana, vagere ghaNA lAbha saMbhavita che. 4. AMbAnI goTalImAMthI sadaza guNavALI kerI pAke che, tema je putra pitAnA tulya guNavALA pAke te sajAta, kALA ke bIjerAnA nAnA bIjamAMthI jema moTuM suMdara phaLa pAke che tema pitAnA guNathI paNa putra adhika guNavALA pAke te atijAta, vaDanuM vRkSa vizALa ane ghaTAdAra pathikane suMdara chAyA a tenuM phaLa tuccha pAke che, tema pitAnI apekSAe putra hanaguNa pAke te kujAta ane zeraDI ke keLane phaLa AvatAM ja zeraDIne ane keLane nAza thAya che, tema je putra kulaghAtaka bane te phalAMgAra jANavo. uttama bIja ane bhUminA ge uttama dhAnya pAke tema kulina mAtA-pitAnA ge putro sujAta-atijAta pake che ane halakAM bIja-bhUminA ge dhAnya turacha pAke tema halakaTa daMpatIthI saMtAna kujAta ane kulAMgAra pAke che. dhama. sadAcAra, vizvazAMti ane vizvavyavasthA vagerenI rakSAnI mahAna javAbadArI je mAnavajAtinI che, tene potAnI taracha kAma vAsanAnI prati mATe game te pati sAthe vivAha karI adhama ke pApI saMtAnane pakavI tenA dvArA vizvamAM pApane vadhAravAne koI adhikAra nathI. evI saMtatine pakavI jagatamAM pApa vadhAravAM te vizvane droha che, A dehathI saMsAra vadhe che. A kAraNe lokika zAstromAM saputrathI sagati ane kuta-kulAMgAra putrathI mAtA-pitAnI durgati kahI che. jaina darzanamAM te ethIya AgaLa vadhIne AbAlabrahmacArI rahI saMtaziSyone pakavavA e manuSyane prathama mArga che ane tevI zakti ke satvanA abhAve bIjo mArga vidhipUrvakanA vivAhaThArA sadAcArI dhArmika saMtatinuM vizvane dAna karavuM te che. te mATe pUrva kALe nAnI vayamAM mAtA-pitAdie vara kanyAnA saMbaMdha karavA, te pachI kanyAnuM lohI badalavA-hadaya palaTe karavA pitA dhanika heya nAM varSo sudhI zvasura pakSa taraphathI vAra-tahevAre kanyA mATe vastro-alaMkAre, ane miSTa bhojana mokalavAM, kanyAnAM mAna-sanmAna karI pitAnI banAvavI ane te pachI ja lagna karavAM, vagere Arya saMskRtine mahimA samagra vizvane ati hitakara hatuM. ethI gRhasthAzramamAM AtmIyatA sukha-zAntivinaya sevA vagere ghaNuM lAbha thatA, vartamAnamAM anArya zikSaNa ane anArya saMskRtie mAnavanI A saMpattine nAza karavAthI lagna thatAM ja mAtA-pitA pote pALI piSIne ucherelAM vahAlAM putra-putrIne gUmAve che ane vRddhAvasthAmAM te saMtAne nirAdhAra-anAtha banI nasAsA nAkhatA maravuM paDe che. saMyukta kuTuMbanuM sukha nAza thaI rahyuM che, badhA pitAnA turacha svArthane ja dekhe che. jenA pariNAme bhAratanuM ja nahi, samaya vizvanuM hitakara brahmacarya ratna ane ziyaLa nAza thaI rahyuM che. vagere samajIne AryasaMskRtine Adara kara te hitakArI che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgAnusAnArI 35 guNA ema vidhipUrvaka vivAha karyA pachI paNa kulIna patnIne gharanAM pa kAryomAM joDavI, unmattaabhimAnI na thAya teTaluM parimita dhana-sattAdi soMpavuM, mAtAsamAna sadAcArI uttama vRddha strIonI nizrAmAM rAkhavI, vagere hitakara vyavasthA dvArA tenA zIlanI rakSA karavI. ' 3-ziSTAcAra prazasA--ahI'vratadhArI, jJAnavRddha, evA guNavAnAnI sevA dvArA temanI pAsethI hitazikSA-jJAna-vidyAdi meLavanAra ziSTa kahevAya. ziSTapuruSonA A AcArA nIce pramANe che. lokApavAdanA bhaya, dIna-duHkhInA uddhAramAM Adara, upakArI pratye kRtajJatA, svArthane gauNa karIne paNa hitakara paraprArthanAne saphaLa karavArUpa sudAkSiNya, sarvanI ane vizeSatayA guNInI niMdrAnA tyAga, guNInA guNNAnI hitakara prazaMsA, ApattimAM dhairya, sapattimAM namratA, avasarocita ane hitakara gheADu belavuM, paraspara virodhI ane tevA AcAra uccAra ane vicAranA parihAra, arthAt vicAra vANI ane vanamAM ekatA, vighnAnA jaya karIne paNa svIkArelA zubhakAryane pUrNa karavuM, kulAcArazanuM pAlana karavuM, AvakathI adhika ke anucita kAryomAM dhana nahi kharcavu, je kArya jyAre jyAM karavA cAgya hoya tene tyAre tyAM karavu, 5. strIsvAtaMtrya ana paNuM che, A strI kadApi evI svata MtratAne icchatI nathI, vyaktirUpe kAI kAI uttama paNa aAya che, tathApi sarmASTarUpe strI bhAgya hAvAthI purUSane tiya AkarSaNa kare che, tethI tenuM gharakAmA dArA rakSaNa karavuM te ja yAgya che. vartamAnamAM vadhI rahelI rasAiyA-cAkaronI paddhati ghaNI ahitakara che. sapatti, sattA, sanmAna vagerene paNa pacAvavAnI gaMbhAratA strImAM na hovAthI bInajarUrI adhika dhana vagere tene ApavAthI hAni thAya che. svata Mtra rIte jyAM tyAM pharavAthI jeno tenA paricayathI tenA ladi guNA nAza pAme che ane uttarAttara anekavidha doSonI paraparA cAle che. dhananA leAbhe strI. nekarI vagerethI kamAya ane mAtA, pitA ke pati vagere e dhanathI sukha bheLave, te kanyA vikraya karatAM paNa bhayaMkara che. putrInA gharanuM pANI pIvAmAM paNa pUrvakALe pApa manAtuM, te jIvana-vikAsa mATenuM gaMbhIra rahasya hatu. tenA nAza thavAyI vadhelI viDaMbanA anubhavasiddha hAvAthI vivecananI jarUra nathI. khetaranI uttamatA pAkamAM kAraNa che, tema mAnavatinI uttamatAmAM ma!tA tarIke strInuM ghaNuM mahattva che. mAtAnA lohIthI ghaDAtA mAnavazarIramAM ane zarIra dvArA vatA AtmAmAM mAtAnA te te guNa-de|SA pragaTa thAya che, mATe strIjIvananI pavitratA mATe A, ane khIjI paNa vividha kALajI rAkhavI te potAne ja nAM, mAnava samAjane, rASTrane ane samama vizvane paNa hitakara che. vagere tattva ma ane madhyasthaSTithI vicAratAM samajAya tevuM che. nizcaya ane vyavahAra dharmanI ke dravya ane bhAvanI paraspara sApekSatAne samajanAra A tattvane yathArtharUpe samajI zake tevuM che. 6. guNIjananI vinaya-humAna pUrvaka sevA vinA Atmahitakara zikSA prApta thatI nathI. prApta thAya to paNa hita karatI nathI, mATe kahyuM che ke sat zikSaNa sevA-vinayathI maLe che. vidyAguru pAsethI paNa dhana ( pagAra ) dvArA, sattAthI "ke hakkathI meLaveluM zikSaNa kadApi AtmAne hitakara banatuM nathI. buddhine dUSita banAvI anyAyanA mArge dorI jAya che. guNAnI prApti guNAthI thAya, dhana-sattAnA baLe kadApi na thAya, te vartamAna yugamAM pratyakSa anubhavAya che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 dhamasaMgraha saMkSipta sAra satkAryone Adara-Agraha rAkhave, atinidrA, vikathA, viSaya-kaSA ane vyasanAdi, e pramAdane tyAga, lekAcAranuM pAlana, lekavidhane tyAga, sarvatra aucityapAlana ane prANAne paNa agya-niMdanIya kAryano tyAga, vagere ziSTajanenA AcAre che. tenI prazaMsA dharmavRkSanA bIjarUpa hovAthI tenAthI paralekamAM paNa dharmanI prApti ane pariNAme mukti maLe che. jema vadhyA-dha vinAnI gAyane gaLe ghaMTaDI bAMdhavAthI tenI kiMmata upajatI nathI, tema guNa vinAne ADaMbarI mahAna banI zakatuM nathI. hAthInA dAMta tenA zarIra karatAM nAnA chatAM ujvaLa hovAthI aMdhakAramAM paNa dekhAya che tema guNI guthI sarvatra Adara pAme che, guNarahita mahAna paNa jagatamAM Adarane pAmate nathI, mATe dhana, sattA ke bAhya ADaMbarane badale guNo pragaTAvavA prayatna kare joIe. ziSTAcAranI prazaMsAthI jIvamAM guNe pragaTe che, mATe guNInI jema guNonI paNa prazaMsA karavI, te gRhasthane sAmAnya dharma che. - cha aMtaraMga zatruono tyAga - kAma, krodha, lobha, mAna, mada ane harSa, e che AtmAnA aMtaraMga zatruo che, mATe agya kALe-sthaLe kAma-krodhAdi karavA nahi, A che sajajanatAnA ghAtaka hAI saMsAra vadhAranArA che, temAM gRhasthane papatnI, kanyA, ke vidhavA vagerenI sAthe bhegatRSNa te kAma, avicArIpaNe sva-para Apattijanaka hadayane reSa-dhamadhamATa, gussAthI kaThera belavuM, ke kepa kare te krodha, dAnanI vastu ane supAtrAdine ega chatAM dAna na karavuM, ke vinA kAraNe parAyA dhananI IcchA karavI te lobha, durAgraha kare, ke hitakara paNa vacana na svIkAravuM te mAna, puNyathI maLeluM sAruM kuLa, rUpa, baLa, jAti, dhana, vidyA, zarIra, vagerethI thayela ahaMbhAva, ke bIjAnI halakAI karavAne manane bhAva te mada, ane vinA kAraNe bIjAne duHkhI karIne ke jugAra, zikAra, vagere pApakAryo karIne khuza thavuM te ahIM harSa jANo. A deze AtmAnA bhAvazatru tarIke A bharamAM sukha-saMpattine ane parabhave sadagatine nAza karanArA hevAthI avazya tajavA joIe. 5- indriyane jaya - te te IndriyenA te te zabdAdi viSamAM adhika Asaktine tyAga, Indriyene vaza nahi thatAM tenA upara kAbU meLavavAthI jIvane bAhya-atyaMtara viziSTa saMpatti maLe che. tattvathI Indriyene saMyama sarva sukhane ane asaMyama sarva duHkhane mArga che. Indrio ja svarga ane naraka che. ahIM adhika Asaktine tyAga karavArUpa maryAdA kahI, tenuM kAraNa gRhaspanA paNa mAtra sAmAnya dharmanuM A varNana che. sarvathA Indriyajaya te sAdhujIvanamAM ja thaI zake. da - upadravavALA sthAnano tyAga - sva-para rAjyane bhaya, kSebha, ke duSkALa, mArI. marakI, kolerAdi roge, ativRSTi, anAvRSTi ane tIDa, UMdara, pataMgIyAM vagere vizeSa chatpatti, ItyAdi upadrava ke paraspara homAdinA virodhanA kAraNe mahAyuddha ke premI ramakhANa vagerethI je gAma, nagara vagere asvastha ane tene tyAga kara. anyathA tyAM Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgAnusAranA 35 guNa rahevAthI pUrve meLavelA paNa dharma-artha-kAmane nAza thAya, punaH meLavI paNa na zakAya ane tethI ubhayalekathI bhraSTa thavAnuM bane. 7. ghara sArA pADozamAM, ati jAhera ke gupta sthAnane tajIne, maryAdita dvArAvALuM karavuM- kAraNa ke sebata tevI asara, e nyAye pADozI sArA joIe. zAmAM kahyuM che ke "saMtanA gunA maryAdita' prAyaH te te guNa ke doSe tevA tevA saMsargathI pragaTe che. lekamAM paNa kahevAya che ke gadheDA sAthe bAMdhela gheDuM bhUMkatAM na zIkhe te paNa lAta mAravAnuM ke bacakuM bharavAnuM te zIkhe ! mATe jyAM dAsa lake ke pazuothI bhADAM vagerene dha karanArA, lekene hasADIne dhana meLavanArA, makara, vagere halakA le ke, tathA sAdhusaMnyAsI vagere yAcake rahetA hoya, athavA caMDALo, mAchImAre, pAradhIo, zikArIo, bhIle, vagere hiMsake rahetA hoya, tevA pADozamAM ghara-vAsa nahi kare. jyAM bhUmimAM hADakAM, kelasA, vagere zalya na haya, jyAM dhare, DAbha vagere maMgaLa vanaspati sahaja UgatI hoya, jyAM mATIne varNagaMdha zubha hoya ane jyAM nIce svAdiSTa jaLa. dhana-nidhAnAdi hoya, tevI bhUmimAM ghara karavuM. A rIte pADoza ane bhUmi sArI hoya tyAM paNa nimitta zAstrokta guNadoSa sUcaka zakuna. svapna tathA lekapravAda, vagere jANune sArA sthaLe ghara karavuM. te paNa rAjamArga jevA ati jAhera, ke ati sAMkaDI galI jevA guptasthaLe nahi karavuM. jAhera mArga upara cora-lUMTArAdine bhaya ane ghaNAM gharothI DhaMkAeluM gupta ghara zebhe nahi, agni Adine upadrava thatAM jaLa vagere meLavavAM duSkara bane, pesavuM-nIkaLavuM paNa muzkela bane, mATe ati jAhera ke atigupta sthaLane tyAga karavo. pADoza-bhUmi-nimitta-mahele, vagere badhA guNovALuM paNa ghara parimita dvAravALuM joIe. ghaNuM dvAravALA gharamAM dhananI ane strIonI rakSA duSkara bane mATe eka ke aneka nahi, paNa parimita dvAravALA gharamAM vasavuM. AvuM ghara dharmapravRttimAM sahAyaka ane poSaka bane che, mATe tene mRDasthane sAmAnya dharma kahe che. 8. pApathI DaravApaNuM - pApane bhaya sarvabhomAMthI bacAve che, mATe pratyakSa ane parokSa paNa duHkha denArAM evAM jugArAdi mahAbaMnene tathA bIjA paNa rAtrI jana Adi nAnAM-moTAM nirarthaka pApane bhaca rAkhave. evAM pApe A bhavamAM rAjadaMDAdinuM ane paralokamAM 8 duHkha-dAridra-durgati vagerenuM kAraNa bane che. eka pApanA bhayathI bAhya sAte bhale nAza pAme che. 7. zrAddha guNa vivaraNamAM te vezyA, bhAMDa, naTa, bhATa, mocI, camAra, vagere halakI AjIvikAvALAnI ke devaLanI pAse, cokamAM, dhUrta, maMtrI, mUkha, cera, vidhamI, adhama, pAkhaMDI, nirlajja, rAgI, dhI, atyaMja, mAnI, guruzrIbhegI, svAmidrohI, zikArI, sAdhu ke strIhatyA-bALahatyA vagere pApa karanArA, vagerene paNa pADaza tajavAnuM te te hetupUrvaka kahyuM che. 8. jugAra, madirA, mAMsa, parastrI, vezyA, cerI ane zikAra, vagere pApathI mahAsamartha rAjamahArAjAe paNa nAza pAmyAnAM aneka daSTAMte jagaprasiddha che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmapraha saMkSipta sAra 9. prasiddha dezAcAranuM sAm pAlana-ziSTajana-saMmata ane ghaNA kALathI rUDha evA je je dezAcAre vyavahArarUpa manAtA hoya, te jamavuM-jemADavuM, jAtivayane anurUpa vastrAlaMkAra paheravA, paherAmaNI karavI, vagere AcArenuM pAlana karavuM anyathA lekavidha, dharmanI niMdA, vagere ghaNu anartho thAya. anya leke te mAne che ke- "samagra vizvane dejavALuM mAnanArA je mahAtmAo bheganA rahasyane pAmyA che ane lekanuM hita karavAM Irache che, te gIo paNa dezAcAranuM ullaMghana manathI paNa karatA nathI. tethI gRhastha tenuM pAlana avazya karavuM joIe. dareka sadAcAramAM adhyAtma raheluM che, mATe kAcAra, dezAcAra, kuLAcAra, vagerenuM gRhastha pAlana karavuM te dharma che. 10. sarvanA ane rAjAdinA aNuvAda te sarvathA na belavA- keIne paNa - uttama, madhyama, ke adhama doSa jAhera karavArUpa avarNavAdane taja, paranA deSa gAvA e mahAdeSa che, doSa gAnAramAM te te doSa pragaTe che-vadhe che ane jIvana duHkhamaya banI jAya che. (prazamarati go. 100 mAM kahyuM che ke, bIjAnI halakAI karavAthI, tenA deze gAvAthI, ke pitAne utkarSa karavAthI jIva kreDo bhe paNa pUrNa na thAya tevuM nIcagotra kama bhavabhava bAMdhe che. ema sAmAnya manuSyanA deze gAvA te paNa agya che, te rAjA, maMtrI, pureDita, ke anya sattAdhIze vigerenA che te belAya ja kema! tethI to prANane paNa nAza thavA saMbhava che. (e rIte dezane sAMbhaLavAthI paNa mahA anartha thAya che, apekSAe belanAra eTale ke tethI paNa adhika cheSa zrotAne che) mATe pareniMdA karavA-sAMbhaLavAne tyAga kare. 11. Avakane anusAre khaca--nItizAstra kahe che ke Avakane cotho bhAga (bhaviSyanA hita mATe) nidhAna kara, cotho bhAga vyApAramAM, bhAga dharmakAryomAM tathA pitAnA nirvAhamAM ane zeSa cothe bhAga pitAnA Azrita vagere pakhya varganA piSaNamAM vApare. anya mate (viziSTa saMpatti-AvakavALAye) te AvakamAMthI aDadhe ke tethI paNa adhika bhAga paralekanA hitArthe dharmakAryomAM ane zeSa bhAga tuccha evAM A lekanAM kAryomAM vApare. kahyuM che ke-AvakathI oche kharca kare te paMDitAI che, rega jema zarIrane kSINa banAvI puruSane vyavahAra mATe agya banAvI de che, tema Avakane vicAryA vinA je uDAupaNe kharca kare che te moTe kubera hoya te paNa kSaNamAM bhIkhArI arthAt dharma-karma ubhayane mATe azakta banI jAya che. 12. vela vaibhavane anusAra dhAraNa karapitAnI saMpatti, Avaka, vaya, avasthA - tathA gAma-nagara-dezane anurUpa vasaalaMkAra vagere lakSamInI ane dharmanI zobhA mATe paheravAM 9 dhamara-agni ane rAja e cAra dhanamAM bhAgIdAra che, je dharmamAM na khace te bIne traNa balAtkAre paNa luMTI jAya, paMcasatramAM bIjA sUtramAM paNa Avake AvakanA pramANamAM dAna, bhoga, paripAlana, ane saMgraha karavA jaNAvyuM che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAganusAranA 35 guNa 43 joIe. jeo dhanika chatAM kRpaNatAthI tuccha veSa rAkhe che teo niMdApAtra ane dharma mATe paNa agya bane che. sAre (ucita) veSa maMgaLarUpa hevAthI te veSa dhAraNa karanAra maMgaLabhUta bane che, AkarSita thaIne lakSamI paNa tene tyAM Ave che. kahyuM che ke lakSamI maMgaLathI Ave che, buddhithI vadhe che anai kauzalyathI sthira-vaza thAya che. Indriyajaya vagere saMyama karanAranI lakSmI zobhe che, prazaMsA pAme che. mATe ucita-vedhaLo sarvatra prItipAtra tathA dharmane yegya bane che. 13, mAtA-pitAnI pUjA - mAtA-pitAne trikALa praNAma kare, dharma kAryomAM sahAya-sagavaDa ApavI, teonI AjJA pALavI, vastra-bhejana vagere uttama bhega padArtho prathama temane ApavA, teonA jamyA pachI jamavuM, sUtA pachI suvuM, vagere sevA-bhakti pUrvaka teoe svIkArelAM vrata-niyamAdine bAdhA na thAya te rIte vyApAra-vyavahArAdi kare, te teonI pUjArUpa che. temAM paNa mAtA adhika pUjya che, manusmRtimAM te kahyuM che ke-daza vidyAguru tulya eka dharmAcArya, se dharmAcArya tulya pitA ane sahastrapitA tulya mAtA gauravanuM pAtra che. ethI mAtAnuM nAma prathama rahe che. 10 14. sadAcArIone saMga-popakArI, sadAcArI, sajajane saMga rAcArathI bacAvI sadAcArI banAve che ane pUrva, jugArI, bhATa, bhAMDa, naTa, vagerenA saMgathI hoya te paNa zIla-sadAcAra naSTa thAya che, tattvathI AtmA ekale che, saMgane viyega thAya ja che, mATe saMga karavA yogya nathI, chatAM niHsaMga banavA mATe puruSa ne saMga hitakara che, saMtone saMga baMdhanathI choDAve che, mATe sadAcArIone saMga' karaNIya che. 15. kRtajJatA-upakArIonA upakArane visaravA ke chupAvavA nahi te kRtajJatA che. sajajana sadA upakArIonA RNanI mukti mATe ciMtAtura rahe che. zrIphaLa bAlyakALamAM pANI pAnArane prANanA bhege paNa madhura jaLa bheTa kare che, e tenA kRtajJatA guNathI paphaLomAM te maMgaLabhUta gaNAya che, te sajajana upakArane kema bhUle? kRtajJa puruSa zrIphaLanI jema maMgaLarUpa ' banI sva-para kalyANane sAdhe che. 16. ajImAM bhejanane tyAga-sarva roganuM mULa ajIrNa che, mATe ajIrNa 10. garbhamAM ane janma pachI paNa vividha rIte upakArI mAtA-pitAnI sevA nahi karanAra bIjAonI sevA kare che paNa te tatvathI sevA nathI. pratyakSa upakArI pratye kRtana deva-gurvAdi parANa upakArInI sevA kayA hetuthI kare ? e vicAratAM ja tenuM ajJAna vagere jaNAze. mAtA-pitAnI sevA karanAra samAja, deza ke deva-guru-sAdharmika vagerenI sAcI sevA karI zake che. 11. uttama saMge re uttamatA vadhe, sadhe AnaMda anAjI-zrImadda devacaMdrajI. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhasaMgraha sakSipta sAra prasaMge jamavuM nahi, A ajINunA cAra prakAro che, jemAM maLa saDelAM-marelAM mAchalAMnI gaMdha jevA du``dhI thAya te 1-Ama ajINu, apAna vAyu dugaMdhI thAya te 2-vidagdhaajINu, maLa kAcA chUTaka chUTaka utare, avayavA tUTe-bhAge, te 3-viSTa dhaajINu ane ALasa-pramAda vadhe te 4-rasazeSaajINu jAvuM. A lakSaNA uparAMta jananI aruci, khATA ke durgaMdhI eDakAra, vagere paNa ajIrNunAM lakSaNA che. ajINu vadhavAthI mUrchA, khakavATa, ulaTI, atiz- lALa paDavI. tathA thAka, cakarI, ane macchu paNa saMbhavita che.12 14 17. cAgya kALe pathya bhAjana - rasanI leAlupatA tajIne kSudhA jAge tyAre cAgya kALe zarIra svAsthyane anukULa pathya parimita bhAjana karavuM. kAraNa ke kSudhA lAgavA chatAM bhajana na karavAthI jaThara maMda paDatAM aruci vadhe, zarIra azakta bane, mATe kSudhA lAge tyAreja pathya paNa parimita jamavuM. bhUkha marI gayA pachI eka sAthe bhAjana levAthI pAcana na thAya, tathA bhUkha vinAnu amRta bhAjana paNa jhera ane. bhUkha lAge tyAre paNa sAtmya eTale prakRtine anukULa AhAra-pANI vAparavAM. ahIM koI kahe ke janmathI jhera vAparanArane jhera paNu anukULa ane te te levAmAM zuM vAMdhA ? tyAM samajavuM ke zarIrane anukULa chatAM AtmAne ahita kare tevuM na levu', kintu bhakSya ane pathya levuM. jhera prANaghAtaka che, zarIramAM kRmi vagerenA nAza kare che, mAMsa mahAhiMsAthI ane che ane kaMda-mULa vagere abhakSya padArthoM buddhimAM karatA vagere dASA pragaTa karIne manuSyane mahApApI banAvI de che. mATe pace tevA paNa bhakSya, parimita ane hitakara AhAra levA.13 kahyuM che ke "je thADuM khAya che te ghaNu khAya che" mitabhASI, mitabheAjI, vagere uttama puruSanAM lakSaNA che. abhakSya, rAtrIbhe!jana, vagere mahApApa che, e varNana pAchaLa vratAdhikAramAM sAtamA vratamAM jaNAvAze. - 18. vratadhArI jJAnIonI pUjA durAcAranA tyAga ane sadAcAranA pAlanarUpa trata-niyamAnA pAlaka, tathA haiyaupAdepa vastunA viveka karanArA, evA guNeAthI je mATA hoya tevA jJAnavRddha vratadhArI puruSonuM sanmAna, satkAra ane praNAma karavA, Asana ApavuM, zarIra sevA karavI, AhAra-vastra-pAtrAdi ucita vastuo ApavI, vaLAvavA javuM, vagere vinayarUpa sevA karavI. AvI sevA karavAthI kalpavRkSanI jema te sadupadezAdi mATAM phaLeA Ape che. vaLI temanA sa`parkathI bIjA paNa viziSTa dharmAtmA enAM darzana-vaMdana-meLApa vagere thAya ane 12. aNu chatAM bhojana na cheDI zake te atikSudhALu tyAga--tapa-vairAgyarUpa dharmane ArAdhavA asamartha jANuve. 13 tattvathI bhejana mATe jIvana nathI pazu dhvana mATe bhejana che, mAnava vana dharma sAdhanA mATe che, mATe jIvana pavitra ane zarIra nirogI bane tevA AhAra dharmavRddhi mATe levA. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgAtusAritAnA guNa pariNAme teonI sevAne lAbha paNa maLe. ema vRddhonI sevAthI AvA atyaMtara aneka lAle thAya che. 19. gahita pravRttine tyAga-sAmAnya lekamAM ke temAM paNa niMdanIya suzapAna, mAMsAhAra, parastrI-sevana, upakArIne droha, zikAra, jugAra, vagere adhama kAryone tajavAM, kAra ke sAmAnya kuLavALe chatAM 15sadAcArathI mahatvane pAme che ane kulIna chatAM adhama AcAravALAnI kaI mita thatI nathI. 20. bharaNapoSaNa karavA yogyanuM bharaNapoSaNa karavuM- mAtA-pitA, strI-putrAdi parivAra, Azrite, sagAM-saMbaMdhI, ke nokara cAkara, vagerenuM cega-phrema dvArA bharaNa-poSaNa karavuM. ahIM jarUrI sAmagrI meLavI ApavI te yaMga ane teone maLelI sAmagrInuM rakSaNa karavuM te kSema jANe. temAM e vizeSa che ke mAtA-pitA, satI strI ane sagIra ke vikI zarIravALA putra-putrI Adi, teonuM bharaNa-poSaNa te nekarI-cAkarI-majurI vagere halakI pravRtti karIne paNa karavuM. kahyuM che ke "he lakSmIvaMta gRhastha ! tArA ghera daridra mitro, putra vinAnI vidhavA bahena, jJAtinA nirAdhAra vRddho ane kulIna daridro, e cAra sadA vAsa kare ! arthAta dhanavAne e cArane te pALavA ja joIe, te ja tenuM dhana le, saphaLa thAya.' ra1. dIrghadA thavuM- koI paNa kAryanuM pariNAma vicArIne hitakara kArya karavuM. vagara vicAryuM kArya karanArane meTI Apattio Ave che. karAtAjInIca kAvyamAM kahyuM che ke "lAbha-hAnine vicAra karyA vinA kAma na karavuM, aviveka mahA Apattijanaka che, pariNAma vicArIne pravRtti karanArane guNAnurAgiNI sarva saMpadAe svayameva vare che."17 14. jema sIDInA AlaMbanathI uMce caDhI zakAya, tema guNavAnA AlaMbanathI AtmAne utkarSa thAya che. e AlaMbana sevAkAro maLe che, mATe AtmAthI e jJAnavRddha sadAcArI evA uttama puruSonI sevA karavI hitakara che. 15. ahIM "adhama AcAravALAnA kuLanI mahattA nathI" ema kahyuM, temAM AcAranuM mahatva jaNAvyuM che. AcAra sArA hoya te kuLa zobhe che. anyathA uttamakuLa paNa kalakita thAya che, ema samajavAnuM che. eno artha e nathI ke sadAcArI adhamakuLane hoya to paNa tene vyavahAramAM moTA gaNave ! vastuta : uttama kaLathI sadAcAra sulabha ane surakSita bane che ane sadAcArathI kaLa zobhe che. ema bane paraspara hitakara bane che. mATe kulIna puruSe paNa niMdanIya pravRttine tajavI joIe. 16. nirAdhAra pazu-pakSI Adi ane AMdhaLAherA-bebaDA vagere manuSyone pALavA e paNa dhanikanuM kartavya-dharma che. je A rIte bhartavyanuM bharaNa-poSaNa kare che, tenI deva-guru-dharmanI bhakti vagere dharmakAryo zobhe che. je AzritanI upekSA karIne dharmamArge dhana kharce che, tene dharma zobhatuM nathI ane Atmahita paNa thatuM nathI. 17. manuSyane maLelI buddhinuM paNa phaLa e ja che, pariNAma vicAryA vinA pravRtti karanAra manuSya ane pazamAM keI neda nathI. avivekInI buddhi paNa pariNAme naSTa thAya che, ane anya bhavamAM te mAThI gatine pAme che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 dhama saMgraha gu0 bhAsAddhAra gA. 5-14 * rara. dharmazravaNa karavuM je rIte nIrogI, buddhizALI, yuvAna puruSa taruNa strI sAthe besIne daivI saMgItane AdarathI sAMbhaLe, te rIte A granthamAM kahelA uttarottara hitakara mikSasAdhaka evA dharmanuM zravaNa dararoja karavuM joIe, ekAgratAthI dharmazravaNa karavAthI cittane thAka utare che. kapAye-zeka-saMtApa TaLe che, saMkaTamAM sUjha pragaTe che, ane vyAkuLa-asthira baneluM mana zAnta thAya che. jo ke A varNana buddhinA ATha guNamAM karavAnuM che, chatAM nitya dharmazravaNathI uttarottara aneka guNe pragaTe che. ema zravaNanuM phaLa jaNAvavA A guNane bhinna karyo che. ra3. dayA- duHkhI prANIone jeIpragaTatI ke maLa lAgaNI ane zakti pramANe tene duHkhathI bacAvavAnI icchA, tene dayA kahI che. prANI mAtra pratye dayALune sarva pravRttimAM suMdara jayaNAnA kAraNe dayA mukhya rahe che, dayA18 dharmanuM mULa che, te jenAmAM pragaTe tenI ja kSamA vagere dharma ArAdhanA tAtvika bane. - 24. buddhinA ATha guNeno ga- "kuchavA cha iMca, ghari dhAra tathA iDa reDitha vijJAna, taravajJAna dhatyrT: 1. suzraSAtatvazravaNanI IchA, 2. zravaNasAMbhaLavuM, 3. grahaNuM - upagathI sAMbhaLIne grahaNa karavuM, 4. dhAraNuM - grahaNa kareluM visaravuM nahi, 5. Uha-sAMbhaLelA tane kyAM je viSayamAM ghaTita hoya tyAM ghaTAvavuM, athavA padArthanuM sAmAnya jJAna, 6. apaha- sAMbhaLelAM vacanathI athavA yuktithI hiMsAdi papine tyAga kare, athavA padArthanuM te te guNa-paryAyapUrvakanuM te te naya sApekSa vizeSajJAna, 7. arthavijJAna - uhApohathI thayeluM brama-saMzaya-viparyaya vagerethI rahita yathArthajJAna, ane 8. tavajJAna - "A ema ja che" evuM nizcita-nirdoSajJAna, A ADe guNe uttarottara buddhinI vizuddhi-vikAsarUpa che, A guNavALa kadApi duHkhI thato nathI, mATe tene jyAM je rIte ghaTe tyAM te te rIte ga kara 19 18. dharma karavA chatAM je dayA-jayaNA vagere karatA nathI tenI dharmakiyA tatvathI dharmane dUSita kare che, dhama te zreSTha ja che paNa tene kartA avivekI hoya tyAre dharmanI apabhrAjanA thAya che. tAvathI anadhikArI agya ja havaza dharmane kare che, tyAre dharmavRddhine badale dhamane hAza thAya che. 19. mAnava jIvanamAM saMsAra samudrathI taravA mATe buddhi dharma sTImaranA sukAnarUpa che. AvI saMpUrNa buddhi manuSyane ja maLe che mATe tene mokSa thaI zake che. ahIM kahelA AThe guNe dharmathI saMskArita thayelI buddhinA che. tethI viparIta adharmavAsita kubuddhi bhavabhramaNanuM kAraNa hevAthI te tyAjya che. jagatamAM IMdhaNAM, anAja, geLa, sAkara, ke sAmAnya dhAtu, cAMdI, senuM ane jhaverAtanI parIkSA mATe uttarottara viziSNa budinI AvazyaktA che. te atigaDana dharmatatvanI parIkSA mATe madhyastha, sUkSma, ane pariNAmikI buddhi joIe ja, tenA abhAve dUSita budhine vaza jeo dharmanuM mana kalpita svarUpa mAne-manAve che teo sva-para behI banI saMsAruM paribhramaNane vadhAre che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgAnusAritAnA guNa ra5, guNemAM pakSapAta-sva-para hitakara AtmaguNasAdhaka saujanya. audArya, dAkSiNya, dherya, priyabhASitva, aucitya, vagere guNAnuM ane tevA guNInuM bahumAna, prazaMsA, ke sahAya karavI, vagere guNone pakSapAta che. guNAnA pakSapAtI ja avadhya evA puNya bIjane siMcana karatA Aleka-paralekamAM uttama guNalakSmInA svAmI bane che." ra6. sadA durAgrahathI bacavuM-anyanA parAbhava mATe anyAya kare te durAgraha kahevAya che. A durAgraha halakA manuSyane hoya che. jema haThathI sAmA pure taranAra mAchaluM thAkavA sivAyaM kaMI hita karatuM nathI, tema durAgrahI anyAya vagere karIne thAke che. halake paNa manuSya amuka samaya ke kAma pUrate durAgraha tajI de teTalA mAtrathI te guNa nathI, sadAya durAgrahane taja joIe. ra7. sadA vizeSajJa banavuM - padArthanuM sArA-narasA paNuM, kAryomAM ktavya-akartavyatA, sva-paramAM guNa-doSAdirUpa tAratamya, vagere taphAvatane vizeSa kahevAya che, dareka kAryamAM A vizeSanuM nizcitajJAna jarUrI che, AvuM jJAna na hoya te puruSa ane pazumAM kaI aMtara nathI, dareka vyavahAre A vizeSajJAnathI ja cAle che, athavA pitAnA ja jIvanamAM dararoja guNadoSanI gaveSaNa karavI, hAni-vRddhine vicAravI, te vizeSajJatA che. mATe pitAnA guNadoSanI vRddhihAnine darare ja vicAravI, kaI divasa pUrate A vicAra sAmAnya manuSyane paNa thAya, teTalA mAtrathI te guNa nathI, A vicAra dararoja satata kare jaIe. 28. yathAyogya atithi sAdhu ane dInanI sevA karavI-ahIM parva-aparvanA vibhAga vinA dareja sampravRtti karanAra tene atithi jANa, sadA uttama AcAravALA hovAthI, sarvalokamAM keI jene avarNavAda na kare te sAdhu ane dharma-artha-kAmanI sAdhanA mATenI jenI zakti kSINa thaI che te dIna jANu. A atithi, sAdhu ane dIna pratye jene je jeTaluM gya hoya tene te teTalI vastra-pAtra anna-pANI vagerethI sevA karavI joIe. viveka vinA sarva pratye samAna vyavahAra kare te tenI vAstavika sevA nathI paNa vyavahAra mArgane lepa che. aucityanuM khUna che. aucitya vinAne kaI paNa guNa te deSa che. dAnAdi dharmamAM, ke khAna, pAna, zayana, kamAvuM, bolavuM vagere sarva kAryomAM aucitya na hoya te te niMdArUpa ane ahitakara bane che. 21 200 guNane pakSa e mokSanuM bIja che, tenAthI puNyAnubaMdhI puNyane pAmI jIva mekSane adhikArI bane che. 21. aMtaHkaraNathI sadbhAva sarva pratye eka sarakhA karaNIya che, paNa vyavahAramAM te sarvatra vivekaaucityanuM ja prAdhAnya che. hIrAne hAra page na baMdhAya, ke jarIyAna mojaDI paNa mAthe na paherAya, jema DekaTarane sarva dardIo pratye hitabudhdhi samAna chatAM davA, parejI, ke sAravAra bhinna bhinna rIte karAya che, tema savanA jIvatva pratye saddabhAva samAna chatAM vyavahAramAM viveka hoya te ja hita thAya. dharmanA nizcaya ane vyavahAra, be bhadomAM A ja bhinnatA-viveka che, mATe sarvanI sAthe ghaTita ucita AcaraNa karavuM. ' Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ghama saMgraha su bhAve sAradvAra gA. 5-14 - ra9. dharma-artha ane kAma traNane paraspara bAdhA na thAya tema sAdhavAahIM 1-jenAthI saddagati vagere ane pariNAme mokSa maLe te dharma, 2-jenAthI gRhasthAzramanAM sarva kAryo sAdhI zakAya te artha (dhana), ane 3- indriyenA zabdAdi viSamAM AbhimAnika rasarUpa prIti te kAma. gRhastha e traNe paraspara bAdhaka na thAya te rIte sAdhavAsevavA joIe. anyathA Abhava-parabhava bane bagaDe che. temAM je viSayAnya banI dharma ane dhanane dhakko mAre, te viSayAMdha hAthI baMdhanamAM phasAya che tema karmabaMdhadvArA - durgationAM baMdhanathI dIrdhakALa duHkhI thAya che, je dharma ane kAmane dhakko mArI kevaLa dhana bheguM kare che te siMhanI jema mAtra pApane bhAgI bane che, siMha hAthIne ghAta kare che ane tenuM mAMsa bIjA jaMgalI prANIo khAya che. tema tenuM bheguM kareluM dhana bIjA bhegave che ane piote karelAM pApathI durgatiomAM ati nirdhana ane duHkhI dazA bhagavate bhaTake che. trIje prakAra artha-kAmane anAdara karIne dharma kare, te AcAra te sAdhuono che. gRhasthane nahi.22 dharmane badhA thAya te rIte artha - kAmanI sevA karanAra bIjane khAI janAra kheDUtanI jema duHkhI thAya che. aMte tenA artha - kAma paNa nAza pAme che. dharmanI upekSA karanAra kaI pUrvapuNyodaye A bhavamAM duHkhI na paNa thAya, to paNa bhaviSyamAM te duHkhI thAya ja. mULa vinA vRkSa na Take tema sukhanuM mULa dharma hovAthI tenA abhAve sukhane nAza thAya ja. mATe zANa puruSe dhana ane bhega mATe dharmane dhakko mAre egya nathI. vaLI dhananI upekSA karIne dharma ane bheganI sevA karanAre devAdAra banI dhama-bhega bannene gumAve ane bhogane anAdara karI dharma tathA dhananI sevA karanArane gRhasthAzrama ja duHkhamaya bane. ahIM dhanane saMcaya nahi karatAM badhuM kharacI nAkhe te tAdAtvika, dAdA-pitA vagerenA vArasAgata dhanane anyAyathI khAI jAya te mULahara ane nekanI, kuTuMbanI, ke pitAnI paNa pIDAne avagaNIne mAtra dhanane ja bheguM kare te kadarya kahevAya che. temAM tAdAtvika ane mULaharane dhanane nAza thatAM artha- kAma paNa nAza pAme che ane kadaryanuM dhana rAjA, bhAgIdAro ke cAra vagerene bhAgya bane che, ema dharma-artha-kAmanI paraspara bAdhAthI traNeya duHkhI thAya che, tethI gRhastha traNene paraspara bAdhA na thAya tema vartavuM joIe. chatAM tema na thaI zake te bheganI upekSA karIne dharma ane dhananI rakSA karavI, ethI pariNAme bheganI paNa prApti thAya. e paNa zakya na hoya te artha - kAmanI upekSA karIne dharmanI rakSA karavI, kAraNa ke dharmathI dhana ane lega paNa sadhAya che. kahyuM che ke- bhIkha mAgatAM paNa dharma sacavAya 22. tevuM karanAra sAdhutA svIkAravI gya che, anyathA lekamAM tenA dharmathI apabhrAjanA ane parivAramAM virodha, vagere vividha deje saMbhavita che, Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgAnusAritAnA guNA to samajavu` ke mAre sarvasva che kAraNa ke satpuruSonuM sAcu dhana eka dharma ja che.23 30, niSid deza-kALanI carcAne tyAga - jyAM javAno niSedha hoya tevAM jela, vadhasthAnA, bIjAnuM ataHpura mazAna, ninaghara ane cAra, vezyA, bhAMDa, bhavAyA. naTa vagerenAM sthAne javAthI vividha ApattionA sabhava rahe, tethI tevA sthAne na javu, tathA sarva prajA suI gayA pachI rAtrIe bahAra pharavAthI, ke madhyAhna, sAyaMkALe ke rAtrInA kALe paradeza prayANa karavAthI rAjadaMDa, cAra-luMTArAnA upadrava, vigere thAya mATe tevAM sthaLa-kALe te te kAryAM nahi karavAM.ra 19 31. alAlane vicAra karavA-balAkhala eTale sva-paragata dravya kSetra kALa ane bhAvasApekSarapa sAmarthya -asA mathyanA vicAra karIne dareka kAryAM karavAM. krodhAdine tajIne, zamapUrNAMka, potAnI zaktine anusAre yAgya kALe ane cAgya sthAne, prayatna karanAranI zakti dina-pratidina vadhe che ane tethI viparIta zakti uparAMta karanAranI zakti hoya te paNa kSINu thAya che. mATe hitAthI e samaya, mitronA sahakAra, sthAna, Avaka-jAvaka, vagere ane huM koNa chuM? mArI yeAgyatA keTalI che ? te vAravAra vicAravA pUrvaka saghaLAM kAryo karavAM joie. 3. yathAyeAgya leAkanA cittane anusaravuM jenA jenA saMparka thAya tenA cittane anukULa vartavuM. anyathA tene aNugA, ane ApaNA sAcA paNu vacana pratye anAdara thAya, ApaNI dharmakriyAne paNa kiMmata vinAnI gaNe, tathA sanuSThAnA pratye anAdara thavAthI tene paNa karmAMdha ane dharmanI laghutA thAya, vagere vividha hAni vicArIne leAkanA cittanA virAdha na thAya te rIte vartavuM. kahyuM che ke "sava dhamI puruSone lAka AdhArabhUta che mATe lAka viruddha kAryo tajavAM. "rada 23. ahIM artha-kAmanI sAdhanAnuM vidhAna karyuM... te ekAnte dharmanI (saviratinI) yAgyatA na pragaTe tyAM sudhI te yogyatA pragaTAvavA mATe samajavuM. kAraNa ke artha-kAma-dharma ane mekSa ema cAra puruSArthA kahyAM che, temAM tattvathI tA eka meAkSa ja sAthe che ane tenA kAraNu rUpe dharma sAjya che. artha ane kAma tattvathI sAdhya nathI--ddheya che, paNa jyAM sudhI eka dharmanI ja sAdhanA mATe va yAgya na bane tyAM sudhI te yogyatA pragaTAvavA mATe gRhasthane vyavahAra nayathI tenI sAdhanA karaNIya che. 24. uttama manuSya peAtAnI uttamatA akhaDa rahe ane vadhe e lakSyathI sa kAryo karavAM joIe, lekamAM hIna manAtA kSetra ke kALa tajavAthI saujanyanu. rakSaNa thavA sAthe kAryasiddhi thAya ane ethI viparIta kSetra-kALe kA bagaDe ane apayaza vadhe. 25. jema eka kApaDanA vepAramAM paNa Rtune anukULa kApaDa, khAramAM dukAna, gharAkane anukULa samaya ane gharAkanI tathA kApaDanI, mAla-jAtanI pIchANu sAthe bajAranI rUkha jovAnI khrudhdhi paNu joie. anyathA mAvAne badale nukazAna thAya, tema sa krAryAmAM badhI rIte baLAbaLa vicArIne pravRtti karavI joIe. 26. sarvAM jIvAnI ruci sva-sva kSayApathama pramANe heAya che, tethI tenI satkAryamAM ruci sacavAya ane vadhe te rIte tenI sAthe vavuM joie, mAtAnA putra pratye prema zreSTha hAya ane bhejana paNa zreSTa hAya, Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghamasaMgraha guru bhAva sAkkAra gA. pa-14 33, paropakAra karavAmAM caturAI-catura paropakArI evA manuSyanuM darzana sarvane AnaMdaprada bane che.27 - 34. lA-lajajALu karelI pratijJAne prANAnta paNa pALe che. mAtA tulya uttama vAtsalyavALI ane vividha guNone pragaTAvanArI lajajAne anusaranAra pratibhAzALI puruSa maraNane svIkAre che paNa pratijJAne bhAMgatA nathI.28 35, saumyatA-akrUra-zAntaprakRtivALAne sarva sukhe sukhe anusarI zake che ane krUra manuSya prAyaH bIjAne Uga karAve che, mATe saumya prakRti dharma mATe jarUrI che. e rIte gRhasthanA sAmAnya dharmanuM varNana karyuM. ahIM kahelA "nyAyathI dhana meLavavuM, susthAne ghara bAMdhavuM, mAtA-pitAnI pUjA karavI." vagere vidhAne zAstramAM pratyakSa maLatAM nathI, te paNa ziSTAcArarUpe Ane dharma kahyo che, zAstramAM ziSTAcArane dharma karyo che, A guNa ziSTa puruSe e pALelA che ane Aje paNa pALe che. ziSTa puruSe AgamamAM na hoya tevuM paNa je AcaraNa kare te AgamarUpa gaNAya che, ema dharmaratnaprakaraNa vigere granthamAM kahyuM che. ahIM vizeSa samajavAnuM che ke "dhana kamAvuM" e dharma nathI paNa "nyAyanuM pAlana karavuM te dharma che, e rIte ghare karavuM e dharma nathI paNa "susthAne" e dharma che, vagere anuvAdya ane vidheya aMzane vibhAga karI mAtra vidheya aMza te dharma che ema svayaM viveka kare. - bina bhinna nayathI dharmanI vyAkhyA ane samanvaya-prazna-nyAyanuM pAlana vagere azone ahIM dharma kahyo te upadeza-padamAM kahelI dharmanI vyAkhyA sAthe ghaTatuM nathI, kAraNa ke tyAM te mAtA-pitAdi pratye haMmezAM vinaya vaiyAvaccAdi satasatupravRtti karavI tene 1-satatAbhyAsa, mokSamArganA nAyaka zrI arihatenuM vAra vAra pUjana, darzana, ke namana karavuM tene 2-viSayAbhyAsa paNa putranI vayaruci ane pathyane vicAra karI tene kramazaH stanapAna, dUdha, halakuM bhajana, ApIne pariNAme bhAre paNa khorAka apAya che. rogIne paNa pazya halakuM bhejana ApIne kSudhA ane ruci vadhArI zakAya che. tema dharmAnuSThAna mATe paNa sAmAne anukuLa vatana karI ruci vadhArI zakAya che. e kAraNe dharmopadeza paNa zrotAnI ruci, gyatA vicArIne tene ruce te rIte karavAnuM vidhAna che. vartana paNa sAmAnI ruci sacavAya te rIte karavuM joIe. 27. paropakArI ane kRtajJa evA be puruSanA AdhAre vizva TakI rahyuM che, ema zAstra kahe che, mATe jIvana paropakArathI saphaLa karavuM joIe. jaDa chatAM khetarane caMcA puruSa vAvetaranuM, rAkha anAjanuM, dAMtamAM pakaDeluM tRNa prANAnuM ane vajA makAnanuM rakSaNa kare che, te caitanyavaMta manuSyane paropakAra karyA vinA kema cAle ? manuSya cAra prakAranA hoya che. 1-apakArI pratye paNa upakAra karanAra, 2 - upakArI pratye upakArI, 3- upakArIne visarI janAra ane 4- upakArI pratye apakAra karanAra. emAM prakSemanA be ja manuSya che, teo ja dharma mATe yogya che, chellA be prakAre te pazu karatAM paNa badatara che. 28. nirlaja-dhiThTha puruSa dharma mATe agya che, te sajajane saMga karI zakatA nathI, pariNAme vividha dene vaza paDI jIvana niSphaLa gumAve che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhinna bhinna nathI dharmanI vyAkhyA ane saMsAra pratye nirveda pUrvaka samyaga darzanAdi AtmaguNonuM punaH punaH parizIlana karavuM tene 3- bhAvAbhyAsa, ema dharmanA traNa prakAre jaNAvI trIjA bhAvAbhyAsane ja dharma kahe che, satatAbhyAsa ane viSayAbhyAsarUpa anuSThAne dharmarUpa nathI, ema tyAM kahyuM che. uttara-upadezapadanI dharmanI vyAkhyA -samyaga darzana-jJAna-cAritrane anusaratA AtmAnA zuddha adhyavasAyane ja dharma mAnanAra nizraya nayanI apekSA che. te naya satatAbhyAsa, viSayAbhyAsarUpa anuSThAnamAM dharma mAnate nathI, mATe tyAM e bene niSedha karyo che, ahIM te apunabaMdhaka, mArgAbhimukha, mArgapatita, mArgAnusArI. vagere pahelA guNasthAnavatI paNa zubha adhyavasAyavALA sarva viziSTa jenA adhyavasAyene paNa dharma mAnanArA vyavahAranayanI apekSAe vyAkhyA karelI hovAthI satatAnyAsa viSayAbhyAsane paNa dharma kahevAmAM kaI virodha nathI. vyavahAra naya te prathama guNasthAnakavatI apunabaMdhakAdi sarva jIvonAM paNa zubha anuSThAnane dhama mAne che. praznaupadezapadamAM nizcayathI sAtama guNasthAnakathI dharma kadyA ane dharmasaMgrahaNImAM te nizcayathI caudamAM guNasthAnakanA aMta samaye ja dharma hoya, tenI pUrve te dharmanI sAdhanA hoya, dharma na hoya, ema kahyuM che. te kema ghaTe? uttara-nizcaya naya paNa zuddha ane upacarita ema be prakAre che, temAM dharma saMgrahaNImAM karelI vyAkhyA kevaLa cAritrane mAnanArA evaMbhUta nAmanA zuddha nizcayanayane anusare che ane upadezapadanI vyAkhyA te zuddha evaMbhUta nayanI prAptimAM hetubhUta je jJAnAdi adhyavasAye tene paNa dharma mAnanAra je upacarita evabhUta naya, tene anusare che. tenA mate sAtamAM guNasthAnakathI paNa jJAna-darzana-cAritranA saMvalita adhyavasAye pragaTatA hovAthI tene dharma kahevAya. 29. ahIM pApane tAtra rAga-deSathI na kare te apunarba dhaka, ane Adi zabdathI kahelA mArgAbhimukha vagerenuM lakSaNa A pramANe che. mArga eTale cittanI avaktA, jemAM sarpanI gati vaka chatAM daramAM saraLa-sIdhI thAya che, tema cittanI gati paNa anAdi vakra chatAM caramAvarta kALamAM caramayathApravRttikaraNamAM cittamAM je saraLatA pragaTe che, te saraLatAnA kAraNabhUta svecchAcArarUpa mohanIya karmane amuka aMze je kSaye pazama, tene mArga kahyo che. A kSayopazama rUpa mArgane pAmavAnI yogyatAvALA jIva te mArgAbhimukha, e kSapazama jene pragaTyo hoya te mAgapatita eTale mArge caDhele ane e kSayopazama vadhatAM jene caramayathApravRttikaraNuM pUrNa thavA AvyuM hoya-karmonI utkRSTa sthiti ghaTIne eka kaDAdroDa sAgaropamathI paNa popamanA asaMkhyAtamA bhAge jUna thavAnI najIka AvyuM hoya te mArgAnusArI jANavo. te pachI apUrvakaraNa dvArA prasthIbheda karI anivRtti ane aMtakaraNa dvArA je caturvaguNasthAnaka rUpa samyagU darzanane pAme tene samaktidaSTi jANo. A badhI avasthAo jIvane caramAvartamAM ja pragaTe che. vyavahAra naya A dareka avasthAvALA jIvonAM zubha anuSThAne dharma mAne che, ane nizcayanaya sAtamA guNasthAnakethI pragaTatA mekSAnukuLa jJAnAdi guNenA pariNAmane ja dharma mAne che, ahIM je dharmanuM varNana karavAnuM che te vyavahAranayanI apekSA hovAthI upara kahI te vyAkhyA sAthe vire rahetA nathI. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma saMgraha. gurU bhA sArodvAra gA 15-16 prazna - A samAdhAnathI paNa nirUpacarita (zuddha) bhAvAbhyAsa (anuSThAnarUpa) dharma te nizcayanayanA mate sAtame guNasthAnake apramatta cAritrIne ja ghaTe ane harDa, pAMcame, cothe, guNasthAnake ja apekSAe upacArathI ghaTe; ema siddha thayu, chatAM tame ahIM. apuna dha kAdi prathama guNasthAnakavALAne paNa upacArathI dharma kyo, te kema ghaTe ? - uttara -jema paryAyane choDIne kevaLa dravyane mAnanAra dravyAkinaya aneka paramANuvALA dravyane paNa dravya ane mAtra eka paramANune paNa dravya mAne che tema nizcayanayanI apekSA chADIne mAtra vyavahArane ja dharma mAnanArA vyavahAranaya avirati samaktidRSTinA anuSThAnane paNa dharma mAne che ane apunakAdinA anuSThAnane paNa dharma mAne che. e abhiprAyathI ahI. apuna dhakA dine paNa dharma kahyo che. A abhiprAyathI ja (cebiMdu 369 zrloka tathA TIkAmAM) kahyuM che ke "A adhyAtmarUpa ane bhAvanArUpa yega (eTale dharma), tattvathI vyavahAranaye apunaHaMdhakane ane upalakSaNathI avirati samakitIne paNa hoya che, nizcayathI tA te uparanAM guNasthAnakomAM ja hoya che. '30 have A sAmAnya gRhasthadhanu phaLa kahe che keH "patata sugArhasthya, yaH karoti naraH sudhIH / sukhamApnotya ninditam ||12|| dhamanInAuna nairdina ! vizuddhAyAM yathA bhuvi maa sit f, tasmina prAya: prAnti, vidhine ptAni bIjAni, arthAt - je buddhimAna puruSa potAnA gRhasthapaNane A sAmAnyadharmathI mukta kare cheArAdhe iM, te bhayalAkamAM ghaNA prazasta sukhane pAme che, uparAMta - jema zuddhabhUmimAM vidhipUrvaka vAvelAM bIjo Uge tema gRhasthanA AtmAmAM paDelAM A dharmanAM banne vizeSa dharUpe UgI nIkaLe che. A bIjone yogadiSTa samuccayamAM A pramANe vadhu vyAM che; koI lAbha, lAlaca, krodhAdi saMjJAo, ke AlAka-paralAnA phaLanI AkAMkSA vinA ja mAtra upAdeya buddhithI zrI jinezvarA pratye mAnasikI prIti, te prItinA cAge stuti-stavanAdi vAcika namaskAra ane paoNMcAMga praNAmAdi kAyika namaskAra, ItyAdi kuzaLa mana-vacana-kAyAnI zuddha pravRtti te yoganAM eTale vizeSa dharmanAM zuddha zreSTha bIjo che. e rIte bhASAcArya, bhAvApAdhyAya ane bhAvasA pratye paNa zuddha prItipUrvaka mana-vacana-kAyAnI pravRtti, zuddha AzayapUrvaka-vidhiyukta tenI vaiyAvacca, iSTa 30. AthI paramArtha e nakkI thaye anuparita nizcayanayathI dharmAnuSThAnarUpa dharma apramattane ja hAya, chaThe pAMcame ceAthe guNasthAna bhinna bhinna apekSAye nizcaya ane vyavahAra ane nayathI hAya ane apuna 'dhAdine kevaLa upacarata vyavahAranayathI ja heAya, mATe ahIM kahelA pAMtrIsa guNurUpa sAmAnya dharma apuna dhakAdine vyavahAra nayathI Deya, ema samajavu. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdadhArmikanuM svarUpa viyegAdi nimitte vinA ja janma-maraNAdi duHkhanA bhAnathI pragaTele sAhajika mA kaeNga, munione auSadhAdi devAnA dravya abhigraha tathA zrutabhakti rUpe siddhAMta lakhAvavAM, puSpAdithI tene pUjavAM, munione pustakonuM dAna karavuM. tenuM vyAkhyAna sAMbhaLavuM, kavacaM vAMcavuM. vidhithI bhaNavuM-bhaNAvavuM, vAcanA-pRcchanAdi svAdhyAya kare, artha ciMtavavA ane zAstrokta te te bhAvathI bhAvita thavuM, vagere mRtapAsanA, e uparAMta bAhya kaSTothI pIDAtA jene duHkhamukta karavAnA upAye pUrvakanI dayA, vizeSa jJAnI ane guNavaMte. pratye mAtsaryane tyAga. rInAdi sarva pratye sAmAnya aucitya AcaraNa, ItyAdi pravRtti kSamAgarUpa dha manI prAptimAM kArAga hovAthI tene dharmanAM bIjo kahyAM che. sAmAnyadharmavALA gRhastha paikI paNa zAstramAM jaNAvelA bALa, madhyama ane paMDita buddhi jene oLakhI teone yogya vidhipUrvaka dharmadezanA karavAthI te jemAM A dharmabIjonuM vAvetara thAya che ane te dharmanA pAlanathI teomAM te dharma aMkurAdi rUpe UgI nIkaLe che. kahyuM che ke- dharmanI, (dhamInI tathA dharmasAmagrInI) zuddha bhAvathI prazaMsA karavAthI bIjanuM vAvetara thAya che. pachI pariNAme dharmane pAmavAnI abhilASA pragaTe te aMkura, dharma - dharmanI vAtanuM zravaNa karavuM te kaMda, dharmAcaraNa karavuM te puSpane nALI, bAhya sukha saMpadAnI prApti te puSpa ane pariNAme sarvakarmathI muktirUpa mikSa te dharmabIjonuM phaLa jANavuM. sAre varasAda chatAM bIja vAvyA vinA dhAnya Uge nahi, tema dharmabInI vAvaNI vinA sAkSAta tIrthakare vagere maLe ane kALa suSamA hoya te paNa, prAyaH dharmarUpI vRkSa UgatuM nathI, maLelI paNa mokSasAdhaka sAmagrI niSphaLa thAya che. AzcaryarUpe marudevA mAtAnI jema keIka jIvane tathA bhavyatvane paripAka thAya, tene A bIjo vinA paNa dharma pragaTI zake, paNa te dharma pAmavAne mArga na kahevAya. have A dharma bIjene ane sAmAnya dharmane pAmelA jIvanuM zAstrIya nAma ane svarUpa kahe che ke mUlam "ma AdidhArmikazcitrastattattantrAnusArataH / ja tu sthAnamAkSa kSar futaM " arthAta upara jaNAvyuM te jIva AdidhArmika kahevAya che ane te, te te saMpradAyane anusAre bhinna bhinna AcAravALe paNa hoya che. ahIM te jaina AgamanI apekSAe tevuM lakSaNe jaNA rIzuM. uparokta guNe jIvamAM camAvata kALamAM ja pragaTe che, (mukti pAmavAne eka ja pudagala parAvartana kALa bAkI hoya te jIva caramAvatI kahevAya che) te kALa pAkatAM jIva dharmane prAraMbha kare che, mATe tene AdidhArmika kahevAya che. AvA ja vividha saMpradAyamAM sva-sva saMpradAya anusAra bhinna bhinna AcAravALA hoya che. chatAM aMtaHzuddhi thayelI hovAthI teone apunabaMdhaka kahevAmAM deSa nathI. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma saMgraha gu0 bhADa sAroddhAra gA. 15-16 A apunabaMdhakanI paNa uttarottara viziSTa vividha avasthAmAM hoya che, tethI sAMkhya, bauddha, vagere anyadarzanamAM kahelI paNa mokSasAdhaka kriyAo teomAM ghaTe che. gabindu le. 251 mAM kahyuM che ke-"jIvanI bhinna bhinna avasthAone kAraNe te te darzane mAM kahelI saghaLI dharma pravRttio apunabaMdhakamAM samyagarUpe ghaTita che." ema sarvadarzanavALA apunabaMdhakanuM varNana karIne have jaina paribhASAmAM tenuM lakSaNa kahe che ke-jene baddha bodhisatva, sAMkhe nivRttaprakRdhikAra, ane bIjA ziSTa' kahe che tene ja jene "AdidhArmika-apunabaMdhaka kahe che. - lalita vistarAmAM A AdidhArmiktA pragaTAvavAnA upAya jaNAvyA che ke- pApamitrone tajavA, kalyANa mitranI sebata karavI, aucitya UllaMghavuM nahi, lekamArgane anusaravuM, mAtA-pitA-kalAcArya vagere guruvarganuM bahumAna-vinaya kare, teonI AjJA mAnavI, dAnAdi dharmanI pravRtti karavI, bhagavaMtanI aSTaprakAdi viziSTa pUjA karavI, sAdhu-asAdhune viveka kare, vinayAdi vidhipUrvaka zAstro sAMbhaLavAM, tenuM prayatna pUrvaka ciMtana-bhAvana ane yathAzakya pAlana karavuM, dharma dhAravuM, bhAvi avasthAne vicAravI, maraNane visaravuM nahi, Aleka karatAM paraphekanA hitanI sAdhanA mukhya banAvavI, guruvarganI sevA-bhakti svI, oNkAra paTa; hitakAra paTa, siddhacakra paTa, sumitra paTa, kaSimaMDala para, vagere eka ke adhika paTenuM dhyAna-darzana karavuM, tenI AkRtine hRdayagata karI vAra vAra ciMtana karavuM, ega sAdhanAmAM vikSepa thAya tevI pravRtti na karavI, jJAnAdi guNonI siddhi-vRddhi mATe yatna kare, jinapratimA bharAvavI, jinAmone lakhAvavAM, paMca parameSThi mahAmaMtrano japa kare, cAra zaraNane svIkAravAM, duSkRtagaha pUrvaka sukatAnumodanA karavI, te te paTanA-maMtranA adhiSThAyakanI pUjA karavI, sadAcArene sAMbhaLavA, audArya keLavavuM ane ziSTAcArane anusaravuM, vagere pravRttithI AdidhArmikatA pragaTe che, ane evA lakSaNavALe AdidhArmika-apunabaMdhaka kahevAya che. AdidhArmikanuM jIvana keTalAka doSavALuM chatAM hRdaya devAdi tattva pratye virodhI hatuM nathI, deze paNa anAgAdithI hoya che, tethI pariNAme samyagadarzanAdi guNonI tene prApti thAya che, mATe nigamanayanA mate AdidhArmikanI mArgAbhimukha vagere sarva avasthAnI pravRttine uttama mAnI che, kAraNa ke tene "samantabhadratA" eTale sarva rIte bhAvi kalyANa ja heca . anya darzana mAM ene "suptamati , prabodha darzana vagere kahe che, jemake nidrAmAM kaIne kareluM caMdanAdi vilepana, tene khyAlamAM na Ave paNa jAgyA pachI te joIne Azcarya pAme, te suptamaMDita, kaI nAvaDImAM UMghe kAMThe AvIne jAgyA pachI kAMThe joI Azcarya pAme te prabaMdha darzana, tema Adi dhArmikanI pravRttimAM deSa saMbhavita chatAM pariNAme tenI pravRtti guNakAraka chevAthI uttama kahI che. tethI tene karelo upadeza vagere saphaLa che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharUpI auSadhanA kALa 25 sAMkhyadarzananA mate jIva upara rAjasI-tAmasI prakRtinuM Adhipatya hoya tyAM sudhI ane auddhonA mate bhavitavyatAdi bhavanA paripAka na thAya tyAM sudhI AdidhArmikatA pragaTatI nathI, e lalitavistarAnA kathana pramANe apuna dhaka-AdidhArmikanuM svarUpa kahyuM. pacAzakanA mate-paNu ati utkRSTa sthitivALAM mithyAtva vagere karmAnuM baLa mada (kSayApazama) thavAthI jIvamAM pApa pratye tIvra Asakti maTe, tethI pApa atisa kalezathI na kare, sAmAnya pApa pravRtti karavA chatAM duHkhanI khANu evA sa`sAra pratye tene bahumAna na hAya, ane deva, atithi, mAtA-pitA, vagere sarva pratye te te deza-kALa-khaLa vagerene anusAre saghaLu aucitya kare, jema mAratuM iMDu cItaryA vinA potAnI yAgyatAthI vicitra raMgavALuM ane che, tema apunaadhaka jIva potAne thayelI karmanI maMdatAthI svabhAve ja mokSamArganI sanmukha hoya che. vItarAga pravacananI dezanA mATe AvA jIva yAgya che. kahyuM che keH mUlam "sa dharma dezanAyAgyo, madhyasthatvAjjinairmataH / ceALapUchyAta mAtha', vartuLasthAnavimam // ll" arthAt AdidhArmika madhyastha hovAthI jinezvaroe tene dharmadezanA (zravaNu) mATe cAnya mAnyA che ane tenAmAM yogadRSTi pragaTavAthI tenu pahelu guNasthAnaka paNa sArthaka che. vyavahAra nace paNa tItra mithyAtvanA udaya hovAthI acaramAvata kALamAM jIva dha dezanA mATe ayeAgya hoya che, tethI jJAnIoe caramAvatI apunakha dhaka jIvane dharma zravaNa mATe yogya kahyo che. nizcayanayathI teA granthIbhe thavAthI cAthA guNasthAnakane pAmelA jIva ja jinavacanane sahI zake ane yathAzakaya AcarI zake. kAraNa ke granthIbheda pachI ja jIvamAM te te guNusthAnakane yogya zAstrAkta AcArAnu' pAlana karavAnI yAgyatA pragaTe che. jo ke vyavahAranaye apunakha 'dhakane yogya kahyo tA paNa tathAvidha zuddhinA abhAve anAbhoganI bahulatAthI tene zAstranA sUkSmadha thatA nathI. granthIbhedathI mAhanu baLa ghaTatAM nipuNabuddhi pragaTe che, tethI zAstranAM sUkSma rahasyAne paNa samajIne te pramANe AcaraNa karatA jIva karmarUpa vyAdhinA nAza karI zake che. upadezapa4 gA. 434 mAM kahyuM che ke granthIbhe pachI jinavacananuM niraticAra satata pAlana na thAya tA paNa te nizce karma vyAdhinA nAza kareja che, jo atarmuhUta mAtra samakita sparyA pachI paNa jIva apuddagalaparAvata thI adhika sa'sAramAM bhamatA nathI, teA dIrghakALa samaktine dhAraNa karanAranuM teA pUchavuM ja zuM? zrIahitAdinI mATI AzAtanA karavA chatAM samatinI spanAnA prabhAve a parAvartamAM te niyamA mukti pAme che. caramAvatA vizikAmAM paNa kahyuM che ke- acaramAva rUpa anaMtA kALa jIvane saMsAranu kAraNa hovAthI tene bhavakhALakALa kahyo che ane caramAvata dharmasAdhanakALa hovAthI tene dhayauvanakALa kahyo che. caramAvamAM jIvAnA bhutva sAthe bhinna bhinna rIte kALa, ka, bhavitavyatA vagere maLavAthI te bhavyatva tathAbhavyatva Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMpraha guru bhAi sAradvAra gA. 18 bane che, dareka chAnuM A tathA bhavyatva caramAvartamAM vividha prakAranuM banatuM hovAthI jIvone mokSa paNa vividha prakAre thAya che, caramAvatamAM paNa dharmabI jenI prApti pUrvene kALa te bAlyakALa ja che. dharmabIjanI prApti pachI ja tene dharma yauvanakALa kahyo che. A bheda jIvanA AcaraNathI ane prakRtithI parakhAya. prazna- ahIM mithyAdiSTi chatAM AdidhArmikane dharmadezanA mATe jaNAvyuM, paNa galamacha, bhavavimecaka ane viSAnna che, vagerenI jema tenA pariNAma zubha chatAM kriyAnuM phaLa viparita Ave te dezanA mATe egya kema kahevAya ? jemake-macchane pakaDavA jALamAM lekhaMDanA kAMTAmAM mAMsanA TukaDA bharAvanAra galamaccha kahevAya che, te macchane khAvA mAMsa bharAve che paNa pariNAma macchone nAza karavAnA hoya che. vaLI kuzAstranA zravaNathI dayAnI daSTie duHkha mukta karavA kutarAM, kAgaDA, ziyALa, kIDI, mAkhI. ke duHkhathI pIDAtA jene mArI nAkhanArA bhavavimecaka kahevAya. te duHkhamukata karavAnI buddhi chatAM ajJAnathI prANa le che, ane bhUkha vagerenA duHkhathI pIDAtA ja duHkhathI chUTavA jhera khAIne mare te viSAnabhejI kahevAya che, A traNenA aMtara pariNAma zubha chatAM ajJAnane kAraNe tenuM phaLa viparita Ave che, tema AdidhArmikanA paNa pariNAma zubha chatAM mithyAtvanA udayathI mahi, ajJAna ane jinAjJA- pAlananA pariNAma vinA tene dezanA devAthI phaLa viparIta kema na Ave? pU. haribhadrasUrijI mahArAjA paNa kahe che ke mithyA daSTinI buddhi viparIta he.vAthI tenA sArA paNa pariNAma azubhaphaLa ApanAra hovAthI azubha ja che. te mithyAtvI AdidhArmikane dezanA kema apAya? uttara- AdidhArmika mithyAtvI chatAM tenAmAM rAga-dveSanI maMdatA thavAthI pR. 24mAM kahyA te te guNanA prabhAve tenAmAM mAdhyazya pragaTatuM hovAthI te dharmadezanAne gya che. upadeza ratnAkaramAM paNa rAgI, hevI, mUDha ane pUrvagrAhita (bIjAthI bharamAyela), e cArane agya kahI madhyasthane dharmazravaNuM mATe egya kahyo che, tame kahyuM te pU. haribhadrasUrijInuM vacana te kadAgrahI, Abhigrahika mithyAtvane mATe che, AdidhArmika madhyastha hovAthI dezanA mATe egya che.. ahIM tAtparya e che ke sva-sva pakSamAM AgrahI mithyAtvIone mohane udaya prabaLa hoya che, tathApi svamAnya paNa zAne sAMbhaLavA vagerethI zAstrarogane kAraNe mehano ghaNe upazama paNa thAya che. jo ke A upazamamAM pApAnubaMdhI puNya mukhya hetu hovAthI tenuM pariNAma ati duSTa Ave che, kAraNa ke te je puNyAbhAsa evA pApAnubaMdhI puNyanA udaye maLatAM sukhamAM mUDha banI pApa kare che ane te puSyane vilaya thatAM narakAdi durgatiomAM bhame che. ema teonI upazamavALI paNa pravRtti asat che, tathApi guNa-guNI pratye bahumAna jAgavAthI teomAM satyanI jijJAsA paNa pragaTe che, A jijJAsAthI mahamaMda thatAM rAgadveSanI mAtrA ghaTe che, ane tethI pragaTate upazama satyane pakSapAtI ane durAgraha hita hevAthI pariNAme sampravRttirUpa bane che. mATe madhyastha AdidhArmika dharmadezanA mATe gya che. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitrAdi cAra dRSTinu svarUpa 27 prazna - mAdhyasthyanA cAge AdidhArmikA dha dezanA mATe cAgya che ema kahyu, paNa sva-sva darzanamAM sthira teo madhyastha kema kahevAya? uttara - mithyAtvI AdidhArmikamAM paNa cAgaSTie pragaTe che, tethI tenuM mithyAtvaguNusthAnaka paNa guNa prApaka ane che, mATe te dhama pAmavAne cAgya che. kAraNa ke pragaTelI cogadRSTinA baLe teo satyanA zeAdhaka, adurAgrahI ane adveSa, vigere guNAvALA bane che, satata paNa zubha pravRttimAM kheda pAmatA (thAkatA) nathI ane tethI saveganI paNa uttarottara vRddhi thAya che. A saMvegavRddhinI taratamatAne kAraNe temAM kamazaH pragaTatI mArgAbhimukhatAdi rUpa mitrA, tArA, khalA ane dIprA nAmanI cAra cegaSTie kramazaH zeraDI, tenA kAcA rasa, ardha ukALelA rasa ane goLanI mIThAzanI jema kramazaH adhikAdhika guNujanaka ane che. mahAtmA pataMjali ane bhadantabhAskara vagere anya danakAro paNa A viSayamAM ema ja mAne che. te cAgaSTionu svarUpa yogadRSTisamuccaya granthamAM A pramANe kahyu che. 1. mitrA dRSTi-A dRSTimAM bedha svalpa hoya che, tathA yAganAM cama-niyama-AsanaprANAyAma-pratyAhAra-dhAraNA-!na ane samAdhi, e ATha aMgo paikI jIvamAM pahelA yama (eTale ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane akiMcanatArUpa pAMca sthUlatratA ke mahAtratA) pragaTe che. deva-gurvAdikanI sevA-bhakti vagere karatAM te kaMTALatA ke thAkatA nathI, ulaTu te pratye tene kuzaLa mana-vacana-kAyArUpa zubha yogo pragaTe che, sa`sAra pratye sahaja vairAgya, ane zAstra pratye bahumAna pragaTavAthI grantha lakhavA-lakhAvavA, vagere dhama bIjonu vAvetara jIvane A dRSTimAM thAya che. A bIjonI vAtA tene game che, tethI te saMtAnI sAkhatamAM rahe che. ema A dRSTimAM zubha adhyavasAyarUpa carama yathApravRttikaraNanA aLe jIva ghaNAM karmone kApe che, jethI uparyukta sarva guNA tenI prakRtirUpa anI jAya che. A caramathA pravruttikaraNa pachI niyamA apU karaNa thatuM hovAthI (kAryanA kAraNamAM upacAra karIne) caramakaraNane paNu apUrva karaNa kahyuM che. tyAM kahyuM che ke apUrvakaraNanI prApti najIkanA kALamAM thatI hovAthI ane temAM vyAghAta TaLI javAthI yogI caramayathApravRttikaraNane tattvathI apUva karaNa kahe che. sAmAnyathI je mithyAtvaguNasthAnaka kahevAya che te paNa A avasthAmAM yathArtha mAnyuM che. 2. tArASTi-- pahelI dRSTi karatAM bIjImAM bedha kaMika spaSTa ane zauca, saMtASa, tapa, svAzcAya tathA IzvaradhyAna, e pAMca niyamArUpa yAganu bIjI niyama aMga ahIM pragaTe che. tenA prabhAve kadAgraha TaLe che, sAcA guNArUpa tattvanI jijJAsA vadhe che, cAganu (adhyAtmanuM) svarUpa jANavAnI akhUTa prIti pragaTe che, cogane pAmelA bhAvayAgIonI sevAmAM tatpara banIne satra aucitya akhaMDa pALe che, pAtAnA AcAramAM leza paNa khAmI tene trAsarUpa lAge che, uparAMta cAgasAdhanAne adhikAdhika icche che. A dRSTimAM jIvane potAnI buddhithI kaI visaMvAda jaNAya to paNa "mAkSArthIonI saghaLI pravRttine yathArtha samajavAnI mAgamAM zakti nathI ?' Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimasaMgraha guru bhAva sAroddhAra gA. 18 ema mAnI ziSTa puruSanI pravRttine nirdoSa mAne che. "zAstra ghaNAM mati thelI, ziSTa kahe te pramANa" evA tenI zraddhA tene ArAdhanAmAM preraka bane che. adhika guNavALano vinaya, potAnA moTA paNa guNone alpa mAnavA, bhava bhayathI trAsa, vagere bhAve A daSTimAM pragaTe che. 3. balAdaSTi-A dRSTimAM bedha daDha-sthira thAya che. asat vastunI tRNuM maTavAthI mananI sthiratA sAthe Asana nAmanuM yeganuM trIju aMga pragaTe che, arthAt gohikA, utkaTika, padmAsana, vAsana, vIrAsana, paryakAsana, bhadrAsana, vagere zAstrokta zarIramudrArUpa Asane paikI pitAne anukULa AsananA prayogathI cittanI sthiratAne sAdhe che. tattvanI jijJAsAmAMthI AgaLa vadhIne jema yuvAna nIrogI catura puruSa taruNI suMdarI strI sAthe besIne devI saMgItanuM zravaNa ekacitte kare tema te zAazravaNa ati rAga-pramodathI kare che, cittanI sthiratA vadhavAthI yogasAdhanAmAM kuzaLatA paNa vadhe che, ane eka kriyA karatAM bIjI kriyAno vicAra Ave, vagere kSepaSa TaLI jAya che. kuvAmAM pANI AvavAnI sera samAna A daSTimAM tavazravaNanI IcchA evI tIvra bane che ke tethI cithI daSTimAM be suMdara pragaTe che. 4. dIprAdaSTi- A daSTimAM veganA cothA prANAyAma aMganI prApti thAya che, zarIramAM bhinna bhinna vibhAgamAM rahelo prANA, apAna, samAna, udAna ane zvAna nAmane vAyu, ke je kramazaH lIle. kALo, sapheda, rAtA ane mizra varNavALa hoya che, tenI gatine vijaya karavo tene prANAyAma kahe che, tenA traNa prakAre che, 1. te te sthAnethI vAyune zarIra bahAra kare te recaka, 2. zarIramAM te te sthAne vAyu bharavo te pUraka ane 3. vAyune zarIramAM sthira kare te kuMbhaka. A traNe prakAre vAyunI gatinA vijayarUpa hevAthI tene dravyaprANAyAma kahevAya che ane tenA baLe AtmAmAMthI bahirAtma dazAne tyAga thAya te recaka, aMtarAtmadazAno prakAza te pUraka ane aMtarAtmadazAmAM ramaNatA te kuMbhaka, ema traNa bhAvaprANAyAmane paNa sAdhI zakAya che. tathAvidha prazAntarasanI prApti thavAthI ganI sAdhanAmAM citta sthira bane che. upaga bIjI kriyAmAM javArUpa gesthAna deSa TaLI jAya che, trIjI daSTimAM vadhI gayelI tattvazravaNanI IcchAthI ahIM zravaNane lAbha thAya che, sAMbhaLavAthI maLelA dharmatane prANAdhika mAne che, tethI prANa Ape paNa dharmane choDe nahi. tattvane saMbhaLAvanAra guruvarga pratye paNa ati bhakti jAgatAM kramazaH 31samApatti vagerene lAbha thatAM jIvane zrI tIrthaMkaradevanuM darzana thAya che. 31. bahirAtmA, aMtarAtmA ane paramAtmA, ema AmAnA traNa prakAre paikI thAnAvasthAmAM aMtarAtmA kyAtA, paramAtmA dhyeya ane paramAtmasvarUpamAM ekAgratA thAya tene dayAna kahevAya che, A mAtA dhyeya ane dhyAna traNenI jyAre ekAkAratA bane tyAre tene samApatti kahe che. sphaTikamAM pratibiMba paDe tema aMtarAtmAmAM paramAtmAnuM je pratibiMba paDe tene samApatti, athavA zrI tIrthaMkaradarzana kahevAya che. athavA thAnamAM pitAne zuddha AtmasvarUpanuM darzana thAya tene Atmadarzana kahevAya che. A samApattinA prabhAre tIrtha kara nAmakarmane baMdha ane udaya, vagere thAya tene Apatti kahevAya ane tethI ATha prAtihAryo, trIza atizayo. vagere tIrthakarapadanI je Rddhi pragaTe tene saMpatti kahevAya che vagere nAnasAra trIsamA aSTakamAM kahyuM tuM. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhame dezanA devAnI vidhi-kama A cAre daSTimAM mithyAtva hovA chatAM te uttarottara vadhatI vizuddhirUpa hovAthI tenA baLe mithyAtva vegane nAza thatAM samyagudarzana guNa pragaTe che. temAM 1. mitrAdaSTimAM bodha tRNanA agni jeva, alpa prakAza ApI zIdhra bujhAI-bhUlAI jAya te nirbaLa hovAthI ISTa kAryane sAdhI zakti nathI. dharmabInA saMskAra daDha thatA nathI, tethI kiyAmAM paNa vikalatA rahe che, ema A daSTimAM jIvane cityavandanAdi anuSThAne bhAvAnuSThAnarUpa (tAttvika) banatAM nathI. 2. tArA daSTimAM baMdha kaMika vizeSa-chANAMnA agni jevA chatAM temAM paNa viziSTa prakAza ke zairya na hovAthI kriyA vakhate bedhana upaga nahivat hoya che, tethI kriyAnI viklatAnA kAraNe ahIM paNa jIvane bhAvAnuSThAnanI prApti thatI nathI. 3. balAdeSTimAM bedha kASTanA agni je pUrva karatAM vizeSa prakAzaka ane sthira hovAthI kriyAkALe smaraNa-upaga sAro rahe che. chatAM te bhAvAnuSThAnanI mAtra prIti karAve che, tethI te viSayamAM prayatna adhUro ja rahe che. 4. prAdaSTimAM bodha dIpakanI jyota je adhikatara prakAzaka ane sthira hoya che, tethI cityavaMdanAdi anuSThAne smRtipUrvaka sArAM thAya che, te paNa te dravyaanuSThAna ja rahe che. granthIbhedanA abhAve pravRttimAM bheda ane tethI adhyavasAmAM paNa bhedra rahe che, bhAvAnuSThAna to granthabheda pachI ja prApta thAya che. gIo A duTine pahelA guNasthAnakanI sarvocca kakSA mAne che. ema mithyAtvadazAmAM paNa mAdhyacca guNamAMthI pragaTatI A duTionA yege jIvanI pravRtti guNAbhimukha hoya che, tethI tene durAgraha TaLane jAya che. jIvanuM A anabhigrahikapaNuM -mAdhyazya e ja dharmazravaNanI gyatA che. lalitavistarA granthamAM kahyuM che ke "A rIte ajANapaNe paNa sanmArgagAmI aMdhanI jema jIvane sanmArge gati thAya, te zreSTha ja che, ema adhyAtmavAdI yegIo kahe che" ema je ajJAnI mithyAtvI paNa mohamaMdatAne vege pragaTelA mAdhyazya, tatvajijJAsA, vagere guNone vege mArganusArI hevAthI dharmazravaNa mATe gya che, to tethI paNa adhika guNavAna durAgrahathI mukta anabhigrahika mithyAtvI te avazya cuM che. e rIte dharmazravaNa mATe gyatAnuM varNana karyuM. have upadezake dharmadezanA kevI rIte ApavI ? te jaNUve che. mUlam "sA ca savegakRtkAryA, zuzruvomuninA parA // bAlAdibhAva sajJAya, yathAbAdhaM mahAtmanA // 19 // " arthAta- paropakAranI vRttivALA munie, zrotAnI bAlya, madhyama, paMDita, vagere avasthAne sArI rIte jANIne tene saMvega guNa pragaTe te rIte potAnA bodhane anusarIne dezanA karavI. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 dharmasaMgraha 50 bhAva sAroddhAra gA. 19 temAM hiMsA, asatya, adattAdAna, vagere pApa AzramathI rahita hoya te satyadharma, rAgAdi aDhAre doSathI rahita, sarva duHkhathI mukta ane sarvajJa heya te zuddhadeva tathA bAhya-atyaMtara parigrahathI rahita, cAritravaMta hoya te nigraMthagu, e traNa ta pratye nizcaLa zuddha rAgarUpa saMgaguNa zrotAmAM pragaTe tevI dezanA gItArthe ApavI, gItArtha sivAya bIjAne dharmadezanA mATe anadhikArI kahyo che. ahIM vinayapUrvaka egyaguru pAse nizitha sUtra sudhI jeNe vidhithI (gadvahana pUrvaka) abhyAsa karyo hoya, te vyavahArathI gItArtha jANo. teNe paNa saMsAra nAzaka ane AtmaguNavardhaka evA jinakathita dharmanI ja dezanA ApavI, te paNa sAme AvelA athI zrotAne ane temAM paNa tenI bALa, madhyama ke paMDita buddhi vicArIne te samajIne svIkArI zake tevI rIte ApavI. bALa vagere avasthA tenI rUci dvArA jANI zakAya. kahyuM che ke- upadezakane mAtra bAhya vepa vagere jaIne AkarSAya paNa tenA AcAra sudhI laya na Ape te bALabuddhi, je upadezakanA uttama AcAre jANIne kheMcAya te madhyama buddhi ane veza-AcAra vagerene gauNa karIne teNe upadezelA dharmatatvanI parIkSA karIne AkarSAya te paMDitabuddhi jANave. bIjI rIte vartanathI paNa bALa vagerenuM lakSaNa jaNAvyuM che ke- asadAcArI je niSiddha kAryone paNa kare te bolabuddhi, lAbha hAni vicAryA vinA mAtra sUtrokta kriyA karIne saMteSa pAme, te te kriyAnI vizeSatAne samajI na zake te madhyama buddhi ane jJAna-darzanacAritrarUpa mokSa mArganI sAdhaka viziSTa kiyAne karanAra paMDitabuddhi jANe. e rIti zrotAne oLakhIne tene hitakara dezanA ApavI, temAM bALabuddhi kaSTakArI AcAre, jevA ke leca kare, pagarakhAM sarve tajavAM, mAtra rAtrInA trIjA prahare ja nidrA levI, bhUkha-tRSA-tApa-ThaMDI vagere sahana karavuM. be, traNa, vagere upavAsa karavA, jarUrIAta alpa rAkhavI, jaina darzana mAnya beMtAlIsa deSa rahita AhArAdi levAM, temAM paNa dravya-kSetra vagerenA vividha abhigraha dhAravA, ITa-miSTa bhajana ke phUla-phaLAdi tajavAM, tapanA pAraNe paNa nirdoSa sAdu bhejana levuM, kSetra ke sthAnane saga tajIne nIrIhabhAve grAmAnugrAma vicaravuM, nitya kAryotsarga karavA, AtApanA levI, vagere kaSTakAraka bAhya dharmakriyA savizeSa karavAthI jIvane mokSa thAya ema samajAvavuM ane upadezake svayaM te pramANe AcaravuM. madhyamabuddhi zrotAne sAdhujIvananI mahattA samajAvavI, jema ke sAdhune rAga-dveSa-meha rahita-trikaTi zuddha-beMtAlIza Sa rahita-AhAra vastra pAtra ane vasatithI nirvAha karavAne kahyo che. kaSa-cheda-tApathI zuddha evA jinavacananA pAlanathI ja mukti thAya che, vagere Agamane mahimA samaja, prathama, madhyama ane aMtima vayane anurUpa te te avasthAmAM hitakara Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamaTazanA devAne vidhi-kama sAdhukiyAne samajAvavI, temAM sAdhue mAtAtulya aSTapravacana mAtAnuM pAlana mAtAnI jema bhakti ane kRtajJatA pUrvaka karavuM, kAraNa ke pravacana mAtAnA pAlakane ja vidhipUrvaka guru pAse bhaNeluM Agama Atmazuddhi kare che, tethI tene saMsArane bhaya rahetuM nathI. uparAMta bhavaduHkhanA nAzaka niHsvArtha upakArI guru pratye kRtajJa banI bahumAna-vinayapUrvaka temane ArAdhavA, ethI nirmaLa mahApuNya upArjana thAya, tenA prabhAve anya bhAvamAM vItarAga zAsananI prApti ane paraMparA mokSa thAya, vagere zuddha sAmAcArInuM pAlana, AgamanI ArAdhanA ane gurvAdi munigaNunI kRtajJabhAve sevA, vagere sAdhunA AcArothI mukti thAya, vagere samajAvavuM. . . paMDitabuddhi zrotAne bhAvapradhAna Agamatattva samajAvavuM. dravya kSetra kAla bhAva sApekSa utsarga-apavAdathI jinAjJAne niSkapaTabhAve pALavI te dharma ane virAdhavI te adharma. A ja dharmane sAra che, AjJA pAlana e ja dharmanuM sarvasva che. kAraNa ke manane pApathI rekIne dharmamAM joDanAra eka jinavacana ja che. jinAjJA ja dareka kriyAne prANa che, anyathA kiyA prANa vinAnA kalevara tulya che. ItyAdi paMDita zrotAne dareka kriyAmAM jinAjJA pratye bahumAna pragaTe tevI dezanA ApavI. ema zrotAnI ruci ane vartanathI tenI bAla vagere avasthA jAne tene anurUpa dezanA paNa pitAnA bodhane anusAre ja ApavI. kAraNa ke-upadezaka pitAne badhA vinA upadeza kare te tenI mAga dezanA bane ane te utsutra prarUpaka bane. ethI zrotA vaktA ubhayane anarthane saMbhava rahe. jema aMdha ane bahere hoya te kadI sanmArge caDhI zake nahi, tema svayaM ajJAnI (aMdha) ane bIjAnuM nahi mAnanAre (bahere) upadezaka saMsAramAM rabaDe ane zrotAone paNa rakhaDAve. evI paNa dezanA anugraha buddhithI ApavI. keI tuccha svArtha sAdhava, ke sva mahattva vadhAravuM, vagere duSTa AzayathI karele upadeza prAyaH zrotAmAM dharmabuddhi pragaTAvI zake nahi. vyavahAra nathI te upadezakano Azaya heya te bhAva zrotAmAM pragaTe, tethI dharmopadezanA adhikArI uttama sAdhuo ja che, vezadhArI zithilAcArI sAdhunuM vacana prAyaH dharmajanaka banatuM nathI. dharmadezanAno A sAmAnya vidhi karyo. vizeSa vidhi te dharmabindumAM kahyA pramANe ahIM saMkSepathI kahIye chIye. prathama zrotAnA sajajanane saMga, le kapriyatA vagere guNa jANavA. tathA te je deva guru dharmane mAnate hoya te darzanamAM dharmanuM-mokSanuM-AtmAnuM. vagere svarUpa je rIte jaNAvyuM hoya te rIte tene samajIne, je zrotA rAgI, hevI, mUDha, ke bujhAhita na hoya te tenI ruci sAcavIne tene mAnya zAstro dvArA ja tene satya tattva samajAvavuM. jema ke "dAna gupta devuM, AMgaNe AvelAnuM aucitya karavuM, pitAnAM zubha kAryonI paNa svamukhe prazaMsA na karavI, upakArInI pragaTa prazaMsA karavI, lakSmI AdinuM abhimAna na karavuM. bIjAnI halakI vAte na Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhama saMgraha guru bhAva sArodvAra gA. 19 karavI, dharmazravaNAdi kAryomAM asaMtoSa kara, vagere laukika-sAmAnya guNe paNa prAyaH uttama kulInamAM ja pragaTe che, vagere kahIne guNa-guNInI prazaMsA karavI ane ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya tathA mUchane tyAga, e sarva darzana mAnya pAMca le kettara guNa oLakhAvavA. chatAM na samaje to tiraskAra na karatAM vAtsalyathI jaNAvavuM ke zA gahana hoya che, udyamathI dhIme dhIme samajAya, mATe nirAza thavuM nahi, vagere kahIne tenI ruci pragaTAvavI, arucithI bhajananI jema ruci vinA kahela dharma ulaTa anartha kare che. kahyuM che ke zrotAnI ruci vinA dharma saMbhaLAvanAra pizAca grahita (ghela) che. vaLI eka vAra kahevAthI na samaje te oSadhanI jema vAra vAra yukti-prayukti pUrvaka samajAve. ane samaje tyAre "tuM laghukarmI che mATe samajI zakya, bhAre kamI AvAM gahanatane na samajI zake" vagere kahI tene utsAha vadhAravA upakhaMhaNA karavI. tene zAstra pratye bahumAna pragaTe te rIte zAstranuM mahattva, upakAratA, anivAryatA, vagere samajAvavuM. jema ke- artha-kAma viSe pramAdathI sAmAnya hAni thAya paNa dharmakAryomAM pramAda karavAthI ghaNA bhava bagaDe, zAstranA nitya zravaNathI jaDa paNa jJAnI banI jAya che. miharUpI mahA aMdhakAramaya A jagatamAM zAstra ja dIpakanI jema sanmArge caDhAve che. zAstro pApa reganuM auSadha ane puSya vRddhi mATe rasAyaNa che. zAstro pratye bahumAnathI ja dharmakriyAo saphaLa thAya che, zAstrane anAdara karanAranI dharmakriyAo unmAdInA unmAda tulya che, zAo sarvate netra che, sukha sAdhaka che, ane jaLa vastrane zuddha kare tema zAstra cittarUpI ratnane zuddha kare che, zrI tIrthakaree zAsmabhaktine muktinI dvati kahI che. vagere kahIne zAstra pratye Adara vadhAre. vaLI dharmopadezaka zrotAne AcAra tarapha Adara vadhe, pApane pastAve, bhaya vagere jAge, cittanA saMza dUra thAya ane zraddhA - buddhi anusAra tenuM jIvAjIvAdi tavenuM jJAna vadhe, tevI rIte AkSepiNI kathA karavI. temAM jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane vIryAcAra e pAMca AcAronuM svarUpa, tenA kAla- vinaya vagere ogaNacAlIsa prakAre, tenA pAlananuM phaLa, vagere vistArathI samajAvavuM. tene pAlavAnI jinezvara devenI AjJA che, mATe Aloka-paralekanAM jaDa sukhanI IrachA vinA ja paramAtmA pratye kRtajJabhAve svakartavya samajIne te AcArene niraticAra pALavA, na pALI zakAya te paNa AcAra pratye aMtaHkaraNano anubaMdha (Adara-bahumAna) karavo, vagere samAvavuM, kAlakSepa karAve, paNa adhIrA na thavuM. kAraNa ke tathAvidha kALakarma-vagerenA paripAka vinA utsuka thavuM te ArtadhyAna che. vaLI tene samajAvavuM ke svIkArelA AcAranA pAlana mATe samAna ke vizeSa AcAravALA AtmAonI sAthe rahevuM, pitAnA AcAre ane bhaMga na thAya tevI kriyAo karavI tathA "huM ' dharI rahyo chuM? mAruM zuM kartavya che?" vagere vAraMvAra vicAravuM. e rIte AcAranuM pAta karavAthI guNasaMpatti vadhe, kapriyatA vadhe, AgAmI bhave sadagati, Aryadeza, sArU phaLa ane Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmazinA devAne vidhi-kama 38. paraMparAe mokSa thAya. mela na thAya tyAM sudhI paNa A AcAranA pAlanathI laukika-le kettara jIvana sAmagrI maLe, A dhyAtimaka saMpatti (satve vagere) prApta thAya, ItyAdi phaLo samajAvavAM, jethI pAlanamAM teno utsAha vadhe. vaLI paMcAcAranA ghAtaka hiMsA, asatya, cerI, abrahma, mUcha, krodha, mAna, mAyA, lebha ane tattva pratye avizvAsa, e daza donI bhayaMkaratA samajAvavI. temAM paNa tattva pratye avizvAsa ke je mithyAtvarUpa che, tenA jevo kaI zatru koI jhera, keI ga, ke kaI aMdhakAra nathI, kAraNa ke zatru, jhera, rega, aMdhakAra, badhAM maLIne na karI zake te anartha eka ja mithyAtva aneka bhava sudhI kare che, agnithI maravuM sAruM paNa mithyAtya sevavuM sAruM nahi, vagere samajAvavuM. upadezake pite paNa e daza dene sarvathA tajavA, kAraNa ke asadAcArI upadezakanI kathA naTanI jema niSphaLa bane che. upadezake pitAnuM vartana saraLa rAkhavuM, ke jethI zrotA vizvAsu banIne nizrAmAM ja rahe. asadAcAro ja pramAdarUpa hovAthI sarvatra apAyajanaka che. tenAM bhAvi duHkhe naraka-tiryaMcagatimAM kevAM viSama vikarALa hoya che te samajAvavuM, asadAcArIne manuSyagati maLe te paNa bhIlane, vezyAne, kasAIne vagere halakA avatAra maLavAthI mahApApe karIne punaH cAra gatiomAM bhamavuM paDe, ema asadAcAra pratye aNagame pragaTAve, te rIte mUDhatA paNa bhayaMkara che, mUDhatAthI ahitane hita ane hitane ahita mAne, duHkhanAM mULa kAraNone samaje nahi ane hAya-veya karI "patthara gaLe bAMdhIne pANImAM DUbavAnI jema' Arta-raudra dhyAnathI saMsAra samudramAM DUbe. saMsAramAM janma-jarA-maraNa-rega-zeka-Adhi-vyAdhi-upAdhi vagere kAramAM kaSTone bhegavatA jIvone pratyakSa jevA chatAM mUDha saMsArathI udvega pAme nahi, dharmakAryamAM Adara kare nahi ane "mAchIe jALamAM bharAvelA mAMsamAM Asakta banI mAchaluM prANa gumAve tema' dAruNa kRtrima sukhamAM Asakta banI pariNAme sadAcAra rUpI prANane gumAve che. ema vividha yuktio dvArA asadAcArano pakSa chUTe tema samajAvavuM. vaLI zrotAne jJAna tathA jJAnInA upakAre samajAvavA, jema ke AMkha baMdha karIne paNa jJAnI A saMsAranA satyane je rIte joI zake che te rIte traNa netrovALA mahAdeva, ATha netrovALA brahmA, bAra netrovALA kArtika svAmI ke hajAra netrovALo Indra paNa joI zakatA nathI. jJAnI azakyanI IcchA ke naSTano zeka karato nathI, saMkaTamAM sattva keLave che, mAnaapamAnathI para (samabhAvamAM rahe che. mATe evA jJAnI ane jJAnane Azraya kare e ja duHkhamuktine sAro upAya che. vaLI puruSArthane mahimA paNa samajAva, jema ke sAhasikautsAhI manuSya traNe jagatane paNa DelAvI zake che, dhIra puruSo bhAgyanI darakAra choDIne kAryo sAdhe che, "bhAgyane ghaDave paNa mANasa pote ja che" ema mAnI puruSArthathI dhAryA kAryo siddha kare che. je bhAgya upara besI rahe che tenuM bhAgya paNa napuMsakanI patnI patine choDe tema tene cheDI de che, vagere yukti pUrvaka pramAdane choDAvI dakara kAryo paNa karavAne utsAha vadhAre. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhasaMgraha 30 bhA sArAvAra gA. 19 vaLI Atma vIryanA prabhAva samajAvavA, ke zarIkhaLa tuccha che, sadAcAranA prabhAve pragaTatuM AtmavI e ja sAcu' ane sAthe rahenAru khaLa che. Avu khaLa sadAcArIthI pragaTe che ane sadAcArothI poSAtuM te kramazaH tIrthaMkara devanA jeTaluM vadhe che. meru parvatane daMDa banAvI pRthvIne chatra banAvanArA devA vagerenuM khaLa sadAcAra rUpI kalpavRkSanuM phaLa che. 34 ema pa'cAcArane mahimA, pApAthI kAramAM duHkhA, asadAcArAnI duSTatA, mUDhatAnI dAruNutA, jJAna-jJAnInA upakAro, puruSArthanA mahimA, ane sAcuM khaLa, vagere jANIne zrotA zraddhA, samajaNa ane tanurUpa AcaraNu kare tyAre Atmatattvane samajavAnI cAgyatAvALA manyA che, ema samajI tene AtmA, tenu astitva, baMdha, meAkSa, vagere aSTabhAve samajAvavA. bhUkhyAne bhAjananI jema zraddhA, samajaNu ane kriyAnA AdaravALA jIvane A pele tAttvika upadeza saphaLa thAya che. temAM paNa prathama zrutadharmanI mahattA ane sAcu' svarUpa samajAvavuM, jema ke-kayArAmAM vRkSa Uge tema zrutadha rUpI kacArAmAM ja meAkSa phaLane ApanAruM cAritrarUpI dha kalpavRkSa Uge che. e zrutanA vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, anuprekSA ane dharma kathA, ema pAMca prakAza che, tenA mahimA anaMta che, te zruta ja AtmAnAM sAcAM netro che, je zrutanA khaLe dRSTa-aSTa, heya-upAdeya, vagere sarva bhAvAne jANe che teo ja tattvathI dekhatA che. bAhya netro paNa zrutajJAnathI ja padArthane jANI samajI zake che, zrutarUpI netra vinA dekhatA paNa tattvathI adha che. A zrutadharma dareka darzanavALAnA judo judo che, temAM satya kayA ? te jANavA senAnI jema zrutanI paNa kaSa-cheda ane tApa dvArA parIkSA karavA samajAvavuM. temAM kaeNSa eTale kasoTIthI sonAnI jema zrutanI parIkSA e rIte karavI ke je AgamamAM tapa, japa, dhyAna, vinaya, dayA, dAna, zIla, vagere zubha AcArAne karavAnAM vidhAnA ane hiMsA, asatyabhASaNa, cArI, rAga, dveSa, niMdA vagere pApAcArAnA sthaLe sthaLe niSedha hoya te zAsa kaSa (kasoTIthI) zuddha ane tethI viruddha eTale "viSNue asurAnA ghAta karyo tema anyadhamI AnA ghAta karavA, tevAone haNavAmAM pApa nathI," vagere aka byanuM vidhAna jemAM hoya te azuddha jAvuM. kasoTIthI zuddha sAnAnI paNa kApIne parIkSA kare tema kazuddha zAstranI paNa chedathI parIkSA karavI. jema ke - zAstramAM khatAvelI kriyAe temAM jaNAvelA vidhi-niSedhAnu saMpUN pAlana thAya tevI ane zAstramAM pragaTa na jaNAtA paNa vidhi-niSedhAne jaNAvanArI hoya, te zAstra chezuddha gaNAya. zuddha paNa sAnAne gALIne parIkSA thAya che, tema kuSa ane chedathI zuddha zAstranI paNa tApathI (agni) parIkSA karavI, jemake vidhi-niSedhAne anurUpa kriyAnuM phaLa pAmI zake tevuM jIva - ajIva vagere padArthonu svarUpa jemAM pariNAmI (eTale sattArUpe nitya-sthira chatAM temAM paryAya - rUpAntarA thaI zake tevu...) jaNAvyuM hoya, arthAt jIvAjIvAdi padArtho Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadazanA davAne vidhi-kama 35 - - - - - - dravyathI nitya ane paryAyathI anitya, ema nityAnitya kahyA hoya, te zA tApazuddha jANavuM kAraNa ke padArtha nityAnitya (pariNamI) hoya te ja zubhAzubha kriyAthI tenI zuddhi ke azuddhi thaI zake. AtmA ekAta anitya-kSaNa vinazvara hoya te tenI kriyAnuM phaLa kone maLe? anityavAdInA mate te kriyA karanAra chava te ja kSaNe nAza pAme che. pachI kriyAnuM phaLa je tenA mate bIje na utpanna thayele jIva bhegave te kRtanAza-akRtAgama arthAt kartAne phaLane nAza ane nahi karanArane lAbha thAya, e kaI rIte ghaTita nathI. vaLI AtmAne ekAnta nitya eTale ke pheraphAra thAya ja nahi, e mAnavAthI paNa kriyA niSphaLa thAya, kAraNa ke nitya te heya te ja rahe, temAM zuddhi-azuddhi kaMI paNa pheraphAra thAya ja nahi, ema ekAnta nitya ke anitya mAnavAthI kriyA niSphaLa thAya, mATe je zAstramAM AtmA vagere padArthonuM svarUpa nityAnitya (pariNamI) jaNAvyuM hoya te ja zAstra tA pazuddha jANavuM. vaLI kaSa, chedathI paNa tApazuddhanuM mahatva che. keI senuM kaTIthI ane kApavAthI paNa zuddha jaNAya, chatAM tApathI azuddha hoya te kaSa-chedanI parIkSA beTI gaNAya che, tema zAstramAM vidhi-niSedhe ane tene anurUpa kiyA kahelI hoya chatAM AtmAdi padArtho ekAnta nitya ke ekAnta anitya kahyA hoya te e diyA niSphaLa levAthI tevuM jaNAvanAra zAse paNa azuddha gaNAya. DAhyA mANase beTA-kRtrima senAne sAcuM mAnatA nathI, tema paMDita puruSe kaSa-chedathI zuddha paNa tApathI azuddha hoya te zAstrane grahaNa karatA nathI. e rIte zuddha zAstranuM svarUpa samajAvyA pachI zrotA pUche ke AvA zuddha zAstranA prarUpaka kevA - kaNa hoya te te pramANabhUta manAya ? tyAre samajAvavuM ke je chabastha (apUrNa) hovAthI pratyakSa-parokSa sarva padArthone paripUrNa jANI zake nahi, tenuM vacana pramANabhUta manAya nahi. kAraNa ke te jamAnya citrakAra je gaNAya. janmAdhinuM citra yathArtha heya nahi, tema apUrNa jJAnInuM vacana yathArtha saMbhave nahi. mATe saMpUrNa jJAnIne (sarvajJanuM) kaheluM zA ja pramANabhUta manAya. vaLI evA zAstrane oLakhavAnA upAye samajAvavA ke, je zAstravacana baMdha-mokSanI siddhi kare te zuddha samajavuM. ahIM mithyAtva, avirati, kaSAya ane vega, e karmabaMdhanAM kAraNo che, tenA dvArA AtmAnI sAthe karma pudagale lekhaMDa ane agni, ke dUdha ane pANInI jema ekameka joDAI jAya te baMdha ane samyagadarzana, jJAna ane cAritra dvArA e karma pudagale AtmAthI sarvathA chUTe te mokSa. je zAstramAM A baMdha ane mela thaI zake tevuM jIvanuM svarUpa nityAnitya jaNAvyuM hoya, vaLI baMdha-mokSanI ghaTanA mATe badhyamAna (AtmA) ane baMdhanarUpa karmo paNa jaNAvyAM hoya, te zAstra zuddha gaNAya, temAM badhyamA eTale mULa svarUpa karmathI AcchAdita hevAthI parAdhIna banele ane tethI ekendriyAdi cauda prakAranI avasthAone dhAraNa karate AtmA, ane baMdhana eTale AtmAnI sAthe khIra-nIranI jema Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 dha saMgraha 30 bhA0 sAgadvAra gA. 19 maLI gayeluM, paramAMthI vidyamAna, anaMtAnaMta paramANunA samUhavALu, rUpI, jJAnAvaraNIyAdi prakRtivALuM ATha prakAranuM karma, ahIM AtmAne adhyamAna kahevAthI sAMkhyadarzananA mate AtmAnA aMdha ke meAkSa thatA nathI ane te navAM navAM rUpone dhAraNa paNa karatA nathI. mAtra bhinna bhinna rUpAne dhAraNu karanArI teA prakRti che, te ja badhAya che ane chUTe che, vagere sAMkhya darzananuM mantavya mithyA che, tenA mate teA kriyA karavA chatAM AtmAnA tA khadha-mAkSa thAya ja nahi, tethI tenA vidhi-niSedho ke tadanurUpa kriyA badhuM niSphaLa gaNAya. vaLI karmIne khaMdhana mAnavAthI bauddhadarzananI mAnyatA mithyA Thare che. tenA mate AtmAthI abhinna rAga-dveSa vagere dUSaNAvALA malina AtmA te ja sasAra ane e AthI mukti te ja mAkSa, tenA mate AtmAne bAMdhanArI kama jevI koI bhinna vastu che ja nahi, AtmA pote ja adhyamAna ane pote ja adhana che, e mAnyatA mithyA kare che. kAraNa ke khadhyamAna ane adhana e jagatamAM bhinna ja hoya che. ema yuktipUrvaka aMdha, meAkSa tathA adhyamAna ane khaMdhananuM svarUpa samajAvIne kAraNa vinA kArya thAya nahi, mATe kha'dhananA hetue paNa jaNAvavA joIe, temAM hiMsA, asatya, cArI, maithuna, mUrchA, mithyAtva, krodha, mAna, mAyA ane lAbha, e daza prakAranA je duSTa pariNAmA te duHkhamaya sasAranA khIjabhUta pApakarmanA hetuo che, tenA vaza paDelA AtmA pApakarma dvArA baMdhAya che mATe khaMdhananA hetu che ane ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya, mUrchAtyAga, tattvazraddhA, kSamA, namratA, saraLatA ane sASa e darzAvadha zubha piraNAmeAthI kha'dhana tUTe che mATe te muktinA hetu che. pratyeka kArya kAraNane anurUpa bane che, tema ahI paNu azuddha piraNAmathI khaMdha ane zuddha pariNAmathI mAkSa thAya che, vagere samajAvavuM. baLI jIva anAdi che, tema A karmarUpa baMdhana (paNa) pravAhanI apekSAe anAdi che, jIvane A a`dhananA Adi kALa koI ja nathI. prazna- anAdi sabaMdhane aMta kema thAya ? ne anAdinA aMta thAya tA jIvanA paNa aMta (nAza) thavA joie, anAdi chatAM jIva zAzvata ane karmabaMdha nAzavaMta, e kema manAya? uttara- pravAhathI anAdi ane svarUpathI anAdi ema anAddhi be prakAre hoya che, temAM je pravAhathI anAdi hoya tenA nAza thAya, svarUpathI anAdinA nAza ii na thAya. jema ke dareka mANasanA pitA-dAdA-paradAdA viMgere vaMza anAdi che, tenI kAI Adi nathI, chatAM vaMzanA aMta (nivaMza) thAya che, kAraNa ke te pitA-dAdA-paradAdA vigerenA vaMza kramathI (paraparAthI) anAdi che. te rIte karmAMnA badha paNa svarUpe anAdi nathI, navAM navAM karmonA adharUpa pravAhathI anAdi che mATe tenA aMta thaI zake che. jIva padArtha svarUpe anAdi che mATe tenA sarvathA nAza koI rIte kadApi thatA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamadazanA devAne vidhi-kama nathI. dareka dravya anAdi anaMta che ane tenA paryAye (avasthAo) sAdi-sAMta (utpattinAzavaMta) hoya che, jIvane baMdhAtuM navuM navuM karma utpattimAna che, utpanna nAza thata hevAthI baMdhanarUpa karmane nAza thaI zake che. jJAnIo je vastu sarvathA nAza na pAme, ke sarvathA mULasvarUpe paNa na rahe, paNa navAM navAM rUpane (avasthAone) pAme tene pariNAmI kahe che. jema senuM senArUpe kAyama rahIne karyuM, kaMThI, kaMdare, vagere rUpane dhAraNa kare che, manuSya manuSyarUpe kAyama rahIne bALa, yauvana, vRddhatva, vagere avasthAone pAme che, tema jIva jIvarUpe kAyama rahIne ekendriyAdi vividha avasthAone dhAraNa kare che, tethI te pariNAmI che. tenuM AvuM nityAnitya svarUpa hovAthI ja tene baMdha ane mokSa paNa thAya. ethI viparIta jIva ekAnta (kuTastha) nitya ke sarvathA anitya mAnIe te tene baMdha ke mekSa eka paNa thaI zake ja nahi, tethI tenI hiMsA, ahiMsAdi saghaLI kriyAe paNa niSphaLa thAya. ema AtmAnuM svarUpa samajAvyA pachI tene hiMsAnuM svarUpa samajAvavuM. temAM 1. jIvanA vartamAna paryAyane nAza kare, 2. paryAyane nAza na thAya tema tene duHkhI kare, ke 3. tene mAnasika saMkaleza upajAva, ema hiMsA traNa prakAre thAya, tene sarvathA tyajavI te ahiMsA che. jIva pariNamI hoya te ja A hiMsA-ahiMsA ghaTe. e samajyA pachI zarIra ane AtmA banne bhinna bhinna che e samajAvavuM. zarIra ekAnta bhinna ke ekAnta abhinna nathI. kAraNa ke ekAnta bhinna mAnIe te zayana, Asana, AhAra, pANI, ThaMDI, garamI, vagere zArIrika kriyAone anubhava jIvane na ghaTe, jema ke devadatta, agnidatta be bhinna che, te devadatta khAya tenAthI agnidattanI bhUkha na bhAMge, tema AtmAzarIra banne ekAnta bhinna mAnavAthI zarIranA bhegane AtmAne anubhava na thAya. vaLI zarIra e ja AtmA, ema ekAnta abhinna mAnavAthI paNa maraNa vagere na ghaTe. je zarIra e ja AtmA hoya to marIne kaNa gayuM? zarIra te ja AtmA che, te te ahIM mejUda che. ema maraNa na ghaTe te pUrvajanma, punarjanma vagere zAstrokta saghaLAM satye paNa mithyA kare. mATe jIva nityanitya che, tema zarIrathI bhinnabhinna paNa che. ema sarva vastuo vividha apekSAe anaMta dharmAtmaka che, vagere tattva yukti ane zAstravacane dvArA samajAvavuM. e pramANe tatvane upadeza karyA pachI te pariNamyuM che ke nahi tenI parIkSA karavI. je A sAMbhaLyA pachI zrotA ekAntavAda pratye arucisUcaka zabdo bole, te tene anekAntavAda pariName che, ema mAnavuM. ema ekAntavAda tene miththArUpe samajAya, te pachI baMdhananA (karmanA) jJAnAvaraNIyAdi ATha mULa ane tenA sattANuM uttarabhede samajAvavA. (ahIM nAma karmanA beMtAlIsa bheda gaNavAthI kula sattANuM ane saDasaTha gaNavAthI ekase bAvIza thAya.), Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmAMsa bahu 30 bhA. sArAdvAra gA. 19 pachI vAdhinuM svarUpa samajAvavu. temAM je niAcita evA tIrthaMkaranAma karmanA kAraNabhUta hoya te vara eTale zreSTha, athavA dravyasamakitanI apekSAe bhAvarUpa hovAthI zreSTha, evA je dhilAbha-samatinI prApti, te vAdhilAbha ane tenI prAptinAM kAraNeA, tenu svarUpa ane phaLA, e traNanu jJAna karAvavuM. temAM vAdhinI prAptinAM tathAbhavyatva vigere pAMca kAraNeA A rIte samajAvavAM. 38 1. tathAbhavyatva- ahIM bhavyatva eTale AtmAmAM anAdi kALathI rahelI krama mukta thavAnI svAbhAvika cAgyatA, temAM kALa, niyati, karma ane purUSArtha, e cAra kAraNAnA cAna bhinna bhinna jIvAne bhinna bhinna prakAre thavAthI te ja bhavyatva vicitra (vividha svarUpavALu") banavAthI tene tathAbhavyatva hevAya che. ra. kALa- jema vasanta vagere Rtu te te vanaspatine phaLadrupa banAve che, tema mAkSarUpI phaLa pragaTAvanAro caramAva kALa, athavA caramAvatamAMnI amuka utsarpiNIavarpiNI, ke temAMnA duHSama-suSamAdi Aze, e jyAre bhavyatvamAM bhaLe tyAre te tathAbhavyatva anI mAkSaphaLa Ape che. 3. niyati- bhavyatva sAthe kALanA yAga pachI nyUnAdhikatA vinA nicata pravRtti karAvanArI niyatinA yoga thatAM viziSTa banelI tathAbhavyatA te niyatine anurUpa ja prayatna karAve ane te rIte muktinuM kAraNa ane. 4. kru- pUrve khAMdhelAM karmonA rasa viger ma thAya, tene udaya thavA chatAM bhinna bhinna zubhAzaya pragaTe ane pUrva krama bhogavatAM navuM navuM karma Uttarottara zubha baMdhAya, ema azubha karmonI kSINatA ane zubhanI vRddhirUpa karmanA yoga bhavyatva sAthe bhaLavAthI aneluM tathAbhavyatva mAkSane Ape. 5. puruSA - viziSTa puNya'ta, mahAzubha AzayavALA ane vizeSa tattvane sAMbhaLanArasamajanAra, evA kuzaLa puruSanA mAkSa mATe zuddha prayatna te puruSArtha. A prayatna bhavyatva sAthe bhaLavAthI banelA tathAbhavyatva dvArA jIvanA meAkSa thAya. A pAMca vAdhinAM kAraNeA che, jIva-ajIva, Adi pratyakSa-parokSa saghaLA padArthonI jIvamAM cA zraddhA pragaTe, te vAdhilAbha kaheyAya, ema tenu svarUpa ane tenAM vividha phaLA samajAvavAM. jema ke rAga-dveSanI maMdatA, karmAMtI utkRSTa sthitinA abaMdha (apunarpsa dhakapaNuM), dutinA abhAva, sarvavirati - cAritranI bhAvathI prApti, pariNAme rAgAdi bhAvamaLane kSaya ane tethI mAkSa, e vAdhinAM phaLe che. temAM 1. jIvane nIzcALa pASANa nyAye karmInI sthiti ghaTe tene yathApravRttikaraNa ' kahevAya che, te karaNadvArA sAte krarmonI utkRSTa sattara (cAlIsa, trIsa, vIsa) koDAkoDI sAgaropama Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadezanA devAnA vidhi-krama sthiti ghaTIne eka koDAkoDI sAgaropamamAM paNa palyApamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI nyUna zeSa rahe, tyAre aticIkaNA tIvratara rAga-dveSanA udaya thAya che, tene granthI kaDI che. te granthInA prabhAve jIva sthiti ghaTADavAne badale punaH rAgAdine vaza thaI utkRSTa sthitivALAM karmo bAMdhe che. A rIte yathApravRtti karaNathI ana tIvAra sthiti ghaTADIne punaH punaH bAMdhe che. vyavahAra nacathI jIvane evAM anata yathApravRtti karA saMbhave, te save acarama karaNA kahevAya. paNa jyAre bhavyatvanA paripAkarUpa upara kahyuM tema te tathAbhavyatva ane tyAre je cathApravRtti karaNa dvArA ghaTelI sthiti punaH vadhe nahi, tene carama (chellu') karaNa kahyuM che. A karaNane cage sthiti ghaTatAM jyAre upara jaNAvI te rAga-dveSanI granthInA uddaya thAya tyAre kAI jIva tene vaza na thatAM apUrva vIryAMllAsarUpa (vAnI tIvra soya jevA adhyavasAyarUpa) apUrva karaNanA maLe te granthIne zeDhI nAkhe, te granthIbhedya kahevAya. pachI (vizuddhatara adhyavasAyarUpa) atarmuhUta kALa pramANa anivRttikaraNa dvArA sattAmAM paDelA mithyAtvanI zuddhi adhazuddhi azuddhirUpa traNa puMja (vibhAga) karIne te paikI zuddhapuMja jenuM nAma samakitamAhanIya che tene vede, tyAre jIva prathama samaye ja kSApamika samakitarUpa vAdhine pAme. A vadhinA prabhAve jIvamAM zuddhatavAnI zraddhA pragaTe. maNIne vIMdhyA pachI vedha pUrAI jAya tA paNa pUrvavat te aNuvIMdhyuM na ja ane, tema A samyaktva jaghanyathI atarmuhUta mAtra paNa anubhavyA pachI avarAI jAya to paNa punaH mAkSa thatAM sudhI pUrvavat rAga-dveSane tIvra pariNAma teA thAya ja nahi, A tIvratAnA abhAvarUpa rAga-dveSanI maMdatA te mAdhinu prathama phaLa jAvuM, 2. vAdhinI prApti vakhate sAte ya varAdhi avarAI jAya, mithyAtvanA uca mAsa moTAM pApe Acare te paNa rAgAdinI maMdatA thayelI adhika sthiti khoMdhAya ja nahi e sthitinuM apuna 39 karmonI pUrva kahI teTalI ghaTelI sthiti punaH ane tenA baLe tIrthaMkaranI AzAtanA jevAM hovAthI aMtaH koDAkoDI sAgaropamathI bakapaNuM vAdhinu... khIjuM phaLa jANuvuM. 3. vadhi avarAI gayuM na hoya ane tenI prApti pUrve AyuSya na khAMdhyu hoya te varAdhinA prabhAve AgAmI tiryaMca-narakanu' AyuSya teA kha'dhAya ja nahi, manuSyane vaimAnikadevapaNAnuM ane devane uttama manuSyapaNAnuM ja baMdhAya, ema durgatinu' akha'dhapaNu e trIjI kuLa jANavuM. 4. vAdhinI prApti pachI tenA prabhAve danAcAranA ATheya AcArAnu nirmaLa pAlana karatAM zaMkArtti doSo rahita vadhelI te vakheAdhinI zuddhinA prabhAve jIvane sarva pApanI viratipa cAritranI prApti thAya te vadhinu cAthuM phaLa. nizcayanathI teA cAritra e ja zuddha samyaktva che. AcArAMga sUtramAM kahyuM che ke "cAritra te ja samyaktva ane samyaktva te ja cAritra che." 5. cAritravatane vAra vAra bhAvavA mAgya bhAvAne bhAvanA kahevAya che. vidhipUrvaka karelA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha gu0 bhAva sAroddhAra gA. 20 auSadhathI raga TaLe ane pracaMDa pavanathI vAdaLa vikharAya, tema zAstrokta anityatA, azaraNatA, vagere bAra bhAvanA dvArA tatvaciMtana karatAM navAM navAM azubha karmone baMdhAvanAra rAga-dveSamoharUpa bhAvamaLa nAza pAme te varabodhinuM pAMcamuM phaLa jANavuM. 6. rAgAdinA kSayathI kAleka prakAzaka kevaLajJAnAdi guNe prApta thAya ane AyuSya pUrNa thatAM sarva karmanA baMdhanamAMthI muktirUpa mokSa thAya. ane mokSa eTale dravya-bhAvarUpa sarva karmonAM baMdhanathI chUTakAro thatAM Adhi, vyAdhi, upAdhi rahita chadmastha che samajI paNa na zake tevA asAdhAraNa zAzvata akhaMDa AtmAnaMdane anubhava te varabodhinuM cha phaLa jANavuM. ema sAMbhaLavAnI IcchAvALA yogya jIvamAM saMvega pragaTe te rIte A kRtadharma jene pariNamyuM hoya tevA uttama munie zrotA pratye kevaLa anugraha buddhithI dharmopadeza kare. (A vidhi dharma bindu granthamAM bIjA adhyAyamAM zrI haribhadrasUrijIe vistArathI kahyo che.) e rIte upadeza karavA chatAM tathAvidha bhArekamapaNuM vagere dothI zrotAne lAbha na thAya te paNa anugrahabuddhivALA upadezakane te lAbha thAya ja, jagatamAM upakAra aneka rIte thAya che, paNa mULamAMthI duHkhane nAza karanAra dharmane upadezathI varAdhilAbha vagere je upakAra thAya che, te kyAMya kadApi anya rIte thAya nahi, mATe adhikArI evA yogya upadezake yogya chavane dharmopadeza kare te mahAmuninuM avazya kartavya che. - ema dharmadezanA vidhi kahyo. have saddharmanI prApti kevI yogyatAvALA jIvane thAya te kahe che - mU5-"afSattara, phatatA roDanaH | svarUAvA nA chaH, saMghaDA thate pAranA" arthAta vidhipUrvaka dharmazravaNa karatAM mithyAtvarUpI mela dUra thatAM hastAmalakata chavAchavAdi tattvanuM yathArtha jJAna thavAthI saMvegane pAmele dharmanI icchAvALo jIva nipuNasUma buddhithI pitAnuM sAmarthya vagere vicArIne tadanusAra dharmanI ArAdhanAmAM udyama kare che. - sUkSama buddhithI pitAnuM sAmarthya, sAga, sAmagrI, vagerene vicAryA vinA nyUna ke adhika paNa dharma karavAthI Akhare choDavAne ke anartha thavAno saMbhava rahe, zaktisAmarthyane anurUpa pravRttithI kramazaH ruci, zakti, soga vagerenuM baLa vadhatuM rahe ane uttarottara vizeSa dharma thaI zake. ema vizeSadharmanI prApti mATe jIvanI gyatA kevI joIe te sAmAnyarUpe jaNAvyuM. dharmaratnaprakaraNa, zrAvidhi, vagere granthomAM ekavIza guNavALA jIvane vizeSa dharma mATe gya kahyo che. te guNe A pramANe che. 32. tatvathI te "sAhasAt siddhiH' e niyama pramANe dharma mATe hitakara sAhasikatA joIe. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakanA 21 guNe 1. azudra- udAra, gaMbhIra, uchAMchaLA ke chIcharo nahi. 2. rU5vAna- pAMce IndriyathI paripUrNa svastha samartha avikalA zarIravALo. 3. prakRti saumya - svabhAve ja pApathI parAbhukha ane bIjAone upazama pamADe evI zAntaprakRtivALe. 4. lokapriya- niMdAdi kaviruddha pravRttine tyAgI ane dAna, vinaya, sadAcAra, vagerethI lekane priya. 5. ara- prasannacittavALo, madakaSAyI. 6. bhI- Abhava-parabhavanA duHkhethI, pApathI ane apacazathI DaranA re. 7. azaTha- vizvAsapAtra, mAcArahita, bhAvathI dharma karanAre, prazaMsApAtra. 8. sudAkSiNa- prArthanAbhaMga bhIru, svakArya gauNa karIne paNa anyanuM hitakara kArya karanAre. 9. lajjALu- lajajAthI agya kArya karI zake nahi ane zubha kAryane cheDI zake nahi, svIkArelA kAryane pUrNa kare. 10. dayALu - duHkhI, anAtha, daridrI, dharmarahita, vagere ne yathAzakya duHkhamukta karavAnI bhAvanAvALe. 11. madhyastha-saumyadRSTi- rAga-dveSanI maMdatAthI vastutatvane yathAzakya vicAraka, heya upAdeya vageremAM vivekI, niSpakSa tathA satyagrAhaka 12. guNAgI - guNa-guNIno pakSa ane avaguNInI upekSA karanAra, tathA prAptaguNanI rakSAmAM ane navA guNa meLavavAmAM udyamI. 13. rAjyaka - hitakara (dharmanI) vAtemAM rucivALe ane vikathAmAM arucivALe. 14. supakSayukta- AjJAMkti, dharma, sadAcArI ane satkAryamAM sahAyaka, evA parivAravALo. 15. sudIrvAdazI - sUkSama buddhithI vicAra karIne pariNAme hitakara kArya karanAro. 16 vizeSajJa- pakSapAta vinA vastunA guNadoSa vigere tAratamyane samajanAre. 17. vRddhAnuga- vacamAM nAnA ke meTA, paNa zuddhabuddhi ane sadAcArathI je viziSTa (neTa) na hoya, teonI sevA ane hitazikSAne mAnanAre. 18. vinIta- vinayane mokSanuM mULa samajI guNAdhikane vinaya karanAre. 19. kRtajJa- bIjAnA upakAne visaryA vinA pratyupakAranI bhAvanAvALo. 20. parahitAryakArI- vinA mAge paNa niHsvArthabhAve popakAranI bhAvanAvALe. 21. labdhalakSya- zuddha lakSyane pAmele catura, ane tethI dharma - anuSThAne saraLatAthI zIkhavADI zakAya tevo. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhama saMgraha guru bha0 sAkAra gA. 20 A ekavIza guNathI yukta jIvane sarvottama evA jainadharmarU5 ranane pAmavA mATe uttamapAtra, piNAbhAganA (15-16) guNavALAne madhyamapAtra ane aDadhA guNALAne jaghanyapAtra kahyo che, tethI ochA guNavALe dharmaratnane pAmavA mATe daridra tulya jaNAvo. pU. zrI haribhadrasUrijIe zrAvakadharmavidhi prakaraNamAM A sAmAnya dharma pAmavAnI yogyatAnAM atha, samartha ane zAstra aniSiddha, ema traNa lakSaNe A pramANe jaNAvyAM che. 1. athI - dharma mATe svayaM sAme Avele, jijJAsu ane vinIta. 2. samartha - dharmAnuSThAna karavAmAM nirbhaya, dhIra ane sthira (nizcala). 3. zAstra aniSiddha- 1. bahumAna, 2. vidhitatparatA ane 3. aucitya pALanAre. temAM (4) bahumAnayukta eTale dharmakathApriya, niMdA nahi sAMbhaLanAra, niMdA pratye dayALu tatvamAM ekAgracittavALo tathA tane tIvra jijJAsu. (4) vidhitatparatA eTale guruvinaya, kAle kriyA, ucita Asana, yukta svara ane pAThamAM vinaya, vagere sarva vidhimAM AdaravALo. (4) aucityavAna eTale kapriya, anidha karmakAraka, saMkaTamAM dhIra, yathAzakya tyAgI ane labdhalakSya, ItyAdi aucityane anusaranAre. A gratAvALe zrAvakanA sAmAnya dharmanA adhikArI gaNAya. vizeSadharmanI regyatA mATe te tyAM kahyuM che ke samyakatva vagere AtmaguNone pAmele ane nitya gurumukhe uttama zrAvakanI sAmAcArIne sAMbhaLanAre. bIje paNa kahyuM che ke- tIvra karmonI maMdatA thavAthI paralekamAM hitakara evI zrI jinavANIne Adara ane vidhipUrvaka upayogathI sAMbhaLe te utkRSTa zrAvaka jANa. ema gRhasthanA sAmAnya dharmanuM varNana karyuM. sAdhu dharmanI gyatA tenA varNana prasaMge kahevAze, te paNa saMkSepamAM te A pramANe che. AcadezamAM janmele, uttama kuLa-jAtivALo, laghukama, tethI nirmaLa buddhivALo, "cAragatimAM manuSyapaNuM durlabha che, janma e maraNanuM nimitta che, saMpatti capaLa che, viye vipatulya mAtra ApAtamadhura che, sagone viga avazaya che, pratisamaya maraNa najIka Ave che ane karmanA vipAka mahAdAruNa che." ItyAdi saMsAravAsa nirguNa duHkharUpa, duHkhaphalaka ane duHkhanI paraMparAvALe che, evuM samaje che ane tethI virAgI thaye hoya, kaSAye-nekaSA maMda thayA hoya, kRtajJa ane vinIta haya, rAjya, deza, leka, kALa ane dharmathI viruddha kAryone tyAgI heya, rAjA maMtrI ane nagarajanone mAna rIya hoya, pAMce Indri ane aMge pAMga pUrNa hoya, tathA zraddhALu, dhIra ane dIkSA mATe svayaM utsAhI hoya, vagere guNavALo AtmA sAdhudharma mATe egya jANo. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakanA 21 guNe 43 ema gRhasthane sAmAnyadharma, vizeSadharma ane sAdhudharma, e traNenI yecatA bhinna bhinna kahI, chatAM te traNenI bhUmikArUpe te upara kahelA ekavIza guNo jANavA. eka ja bhUmikA upara raMgenI vicitratAthI judAM judAM citra bane tema ahIM traNenI egyatA mATe je je guNe kahyA te guNanA baLe jIva te te dharmane pAmI zake che. dharmaratna prakaraNamAM kahyuM che ke A ekavIza guNavALo jIva pitAnI yegyatA pramANe gRhasthane ane sAdhune paNa dharma pAmI zake che. ahIM vIsamA mULa zlokamAM paNa saMvegI, tatvajJa, vagere guNe kahyA te A ekavIza guNanA saMgraharUpa che. ema saddharmanI gyatAnuM varNana karyuM. have gRhasthanA vizeSa dharmanuM svarUpa kahIzuM. ahIM dhamasaMgraha pahelA bhAgano pahele vibhAga pUrNa thaye. e rItie parama gurUbhaTTAraka zrI vijayAnandasUriziSya, paMDita zrI zAntivijaya gaNi caraNasevI, mahepAdhyAya zrI mAnavijaya gaNi viracita paNa dharmasaMgrahanI TIkAmAM sAmAnya gRhasthamanA varNanarUpa pahelA adhikArane tapAgacchAdhipa, saMghasthavira, pU. AcArya mahArAja zrI vijayasiddhisUripaTTAlaMkAra svargata amadamAdi guNabhUSita pU. AcArya zrI vijaya meghasUri paTTadhara gAMbhiryAdi guNopeta pU. AcArya zrI vijayamane harasUri ziSyaratna zrI vijayabhadrakarasUrikRta' gujarAtI bhASAntarane sAdvAra samApta thaye. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che 8 namaH zrI jinavinA . dharmasaMgraha bhA.-1 gujarAtI bhASAntarane sAroddhAra gRhasthane vizeSa dharma-prakaraNa bIjuM samyakatva adhikAra zivatatay , zu kalcamuca riza" aNuvrata vagere samyakatva pragaTyA pachI svIkAravAM te nyAya che, temAM jinakathita tamAM zuddha rucine samyakatva kahyuM che. prathama gRhasthane sAmAnya dharma kahyo, have vizeSadharma kahe che. te dharma samyakatva pragaTa thayA pachI svIkAre te nyAya che, kAraNa ke samyakatva tenuM mULa che. mULa vinA phaLa na hoya, tema samyakatva vinA aNuvrata, guNavate ke zikSAvate svIkAravA chatAM tenuM tAtvika phaLa na maLe. pralayakALane agni jema badhuM bALI mUke tema mithyAtvanA ge cama-niyame paNa nAza pAme che, saphaLa thatA nathI. tethI samyakatva anivArya che. samyakatvanuM svarUpa-zrIjinakathita jIva, ajIva, puNya, pApa, vagere tamAM ajJAna, saMzaya, mithyAjJAna, vagere doSa vinAnI jIvanI nirmaLa rucine samyakatva jANavuM. A samyatvanA prAraMbhathI pAMcamA guNasthAnakanA aMta sudhI uttarottara je guNavRddhi thAya te sarva gRhasthane vizeSa dharma jANa. prazna- tatvArthasUtramAM to "tatvArtha zraddhAne samyagU darzana" e sUtrathI "tAtvika bhAvamAM zraddhAne samyakatva" kahyuM che, te A vyAkhyAmAM zI rIte ghaTe? kAraNa ke zraddhA e vizvAsarUpa che, vizvAsa mananI abhilASArUpa hovAthI te manavALAne ja saMbhave. ane jIvane parabhava jatAM vacce apAntarAla gatimAM ke aparyApta vagere avasthAmAM mana heya nahi. to zAstramAM lApazamika samakitane utkRSTa chAsaTha sAgarepama adhika ane kSAyikane sAdi anaMta kALa kahyo che, te mana vinA kema ghaTe? uttara- tatvomAM zraddhArUpa samakita kahyuM, te samyakatvanuM kArya ane tenA kAraNarUpa (mithyAtva mohanIya karmanA kSaye pazamAdithI pragaTa) zuddha AtmapariNAma te samyakatva che. Avazyaka sUtramAM kahyuM che ke "vizuddha eTale samakita mahanIya pUjane vedavAthI, tenA upazamathI, ke kSayathI, pragaTele AtmapariNAma, ke je upazama, savega, nirveda, vagere liMgathI oLakhI zakAya tene samyakatva karyuM che" A lakSaNa jema mana 1. vyavahAra daSTiye te samyakatva pUrve paNa abhyAsa mATe vrata levAnuM vidhAna A granthamAM paNa kahevAze. vratapAsanarUpa nirmaLa jIvananA pariNAme paNa mithyAtva TaLe che ane samyakatva pragaTe che. hA, samyaktva vinA vratapAlana vagere dharmakriyA tAtvika Atmazuddhi karI zake nahi. te zuddhi te samyakta pragaTyA pachI ja thAya. paNa samyakatvaprApti mATe vrate svIkArI zakAya. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra1 opazamikanuM samyakatvanuM svarUpa vinAnA siddhonA samakitamAM ghaTe che, tema aparyApta chadmasthAmAM paNa ghaTe. A kSaye pazamAdi bhAva janya zubha AtmapariNAmathI ja "tattvArthazraddhA" pragaTe che. mATe tatvArthazraddhA (vizvAsa) e samyaktvanuM kArya samajavuM. tatvArthazraddhA jene pragaTe tene samyakatvarUpa zuddha AtmapariNAma te hoya ja, e jaNAvavA ahI kAryamAM kAraNane upacAra karIne tatvArtha zraddhAne samakti kahyuM che. navatatvamAM paNa "jIvAI navapaltha" gAthAthI jIva achavAdi navatane je yathArtha svarUpe jANe, athavA maMdamatithI na jANe te paNa "zrIjinakathita vacana satya ja che" evI zraddhA kare, tene paNa samyakatva kaheluM che. prazna- ahIM tame jIvAjIvAdi tatvomAM zraddhAne samakita kahyuM, paNa anya granthamAM deva, guru ane dharma, e traNane tasvarUpa mAne tene samakita kahyuM che, te kema ghaTe? uttara- tattvazraddhArUpa samakti sAdhu-zrAvaka Ubhayane uddezIne che ane "arihaMta deva, susAdhu guru ane jinamata e ja satyadharma "e samati kevaLa zrAvakane mATe che. kAraNa ke zrAvakane arihaMta pratye pUjyabhAva, sugurunI bhakti-sevAne bhAva ane jinakathita dharmane karavAnI bhAvanA. ema traNa tavonI prAptirUpa samyakatva karyuM che. athavA te deva ane guruno jIvantavamAM ane dharmatattvane zubha Azrava tathA saMvara tattvamAM aMtarbhAva karavAthI te samati paNa chavAchavAdi tonI zraddhArUpa siddha thAya che. A samyakatva zrIjinakathita dharmanuM mULa che. kAraNa ke A granthamAM kahevAze te zrAvaka vratanA 13841287202 bhAMgA paikI eka paNa bhAMge samati vinA ghaTe nahi, samakitavaMtane ja ghaTe. mATe "samyakatvane dharmanuM mULa kahyuM che. samyaktvanI cha bhAvanAomAM "samakitane dharmavRkSanuM mULa, dharma prAsAdane pAye, dharmanagaranuM dvAra" vagere upamAo ahI kahevAze te A rIte yuktisaMgata che. samyakatvanuM phaLa- A samakita pragaTa thayA pachI vadhAremAM vadhAre ardhapudagalaparAvarta kALamAM chavane avazya mokSa thAya, tathA samakita prApti pachI AyuSya bAMdhe te manuSya niyamAM vaimAnika deva ja thAya. A samakitavaMta jIva dravya, kSetra, kALa ane bhAvane Azracine je je kALe je dharma zakya hoya te kare ane azakyamAM zraddhA eTale yogyatA pragaTAvI, karavAnI bhAvanA rAkhe. AvI bhAvanA sevato jIva paramapadane pAme che. ema saMbadhaprakaramAM kahyuM che. samyakatva prAptino kama-ema samyakatvanuM svarUpa, phaLa, vagere jaNAvIne have te kayA kramathI pragaTe? te jaNAve che ke - guru "nilarsfSAma, nA taLa ucA ! mithAtvArSi, ratana rirA" Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ masaMgraha guru bhAva sAroddhAra gA. 22 arthAt jIvane svabhAvathI athavA adhigama eTale gurune upadeza, ke padArthane tAtvika be tenAthI mithyAtvane udaya aTakatAM pAMca lakSaNathI yukta pAMca prakAranuM samakti pragaTe che. yogazAstranA pahelA prakAzanI 17mI gAthAnI TIkAmAM jaNAvyuM che ke anAdi kALathI saMsAramAM bhamate jIva jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya ane aMtarAya e cAra karmonI trIsa keDADa, nAma ane gotra karmanI vIsa kreDAjheDa, ane mohanIya karmanI sIttara keDArkoDa sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti bAMdhe che, te parvatanI nadIne pathara athaDAtAM kUTAtAM geLa suMvALe banI jAya, athavA ghUNa nAmane kIDe kASTane kerI khAya temAM jema akSarano AkAra banI jAya, tema karma teDavAnA Azaya vinA ja duHkhane bhogavatAM sthiti ghaTe ane punaH baMdhAya, A rIte karmonI sthitimAM hAni-vRddhi thayA kare tene jaina paribhASAmAM yathApravRttikaraNa eTale jIvane keI Azaya vinAne yathAtathA eTale jema tema pravartate karaNa eTale adhyavasAya te yathApravRttikaraNa jANavuM. A yathApravRttikaraNadvArA sAteya karmonI sthiti ghaTatAM-vadhatAM chelle ghaTIne palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna eka kaDAjheDa sAgarepama jeTalI bAkI rahe tyAre sarva saMsArI jIvane rAyaNanA vRkSanA mULanI gAMTha je durbhedya Akare rAgadveSane tIvra udaya thAya tene jaina paribhASAmAM rAga-dveSanI grathI kahevAya che. sAte karmonI sthiti upara kahI teTalI ghaTI jAya tyAre jIva A grathI deze A kahevAya ane tyAre tene granthIrUpa ati tIvra rAga-dveSane udaya thAya. prAyaH bhavya abhavya darekane anaMtIvAra A yathApravRti karaNadvArA sthitine ghaTADe thAya, paNa granthIne udaya thatAM punaH vAra vAra baMdhAtAM karmothI utkRSTa sthitivALA banIne cAre gatirUpa saMsAramAM bhame. temAM kaI jIvanI bhAvi kalyANanI yogyatA, eTale bhavasthitino paripAka vagere tathAbhavyatA pragaTI hoya te te apUrvakaraNanA baLe te gAMThane teDe. A apUrvakaraNa eTale pUrve kadApi nahi pragaTele AtmAne apUrva adhyavasAya (utsAha) samaje. tAtparya ke jema lAMbI viSama paNa musApharIne abhyAsI utsAhathI parvata ke nadI vagere viSama bhUmine paNa ulaMdhI jAya, tema kaI jIva viziSTa utsAhadvArA rAga-dveSanI te tIvra paNa gAMThane bhedI nAkhe, rAga-dveSanA udayane vaza na thAya, tene jenA paribhASAmAM apUrvakaraNa kahevAya che. A granthIbheda pachI anivRttikaraNa ane aMtarakaraNa kare, temAM anivRtti eTale samakitanI prApti karyA vinA nivRtta nahi thanAra-avazya samakti pragaTAvanAre athavA te avasthAmAM sarva jIvone samAna je karaNa = AtmapariNAma, te anivRttikaraNa jANavuM. tenA dvArA aMtarakaraNa thatuM hovAthI tene aMtarakaraNane kriyAkALa paNa kahevAya che, te A pramANe - jIvane pratisamaya mithyAtvane udaya cAlu hoya, temAM anivRttikaraNanA eka aMtamuhUrtanA be vibhAga karatAM be laghu aMtamuhUrta thAya, temAM pahelA aMtamuhUrtane kriyAkALa ane bIjAne niSThA kALa kahyo che. te paikI pahelA aMtamuhUrta jeTalA kriyAkALanI pachInA nikAkALanA aMtamuhUrte mithyAtvanAM je karmalikane udaya thavAne che temAMthI keTalAka dalikenI sthiti Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra1- opazamika- samyakatvanuM svarUpa anivRttikaraNanA baLe ghaTADIne vahelAM (anivRttikaraNanA prathama bhAgamAM) bhegavavA gya ane keTalAMka dalikonI sthiti vadhArIne niSThAkALa pachInA kALamAM bhegavavA yogya banAve, ema anivRtti karaNane pUrva aMtamuhUrta pachInA bIjA niSThAkALanA aMtamuhUrtamAM je mithyAtvanA dalikena udaya thavAne heya tenI sthitimAM ghaTADo vadhAre karIne pahelAM ane pachI bhogavavA gya banAve, tyAre vacce aMtara paDe, te kALe bhegavavA gya keI dalike bAkI na rahe, tene aMtarakaraNa (eTale cAlu mithyAtvanA satata udayanI vacce aMtarmuhUrta jeTaluM aMtara karyuM) kahevAya. ema thavAthI mithyAtvanI sthitinA be bhAga paDe, temAM aMtarakaraNa (niSThA kALI pachInI mithyAtvanI sthitine heThalI sthiti ane te pahelAMnI (kriyAkALanI) sthitine upalI sthiti kahevAya che. A kriyAkALa ane niSThAkALa bannene paNa pratyekane laghu eka eka aMtamuhUrta ane bannene samudita (saMpUrNa anivRttikaraNane) kALa paNa aMtamuhUrta kahyo che. temAM pUrvabhAga (upalI sthiti arthAt anivRttikaraNanuM kriyAkALanuM prathama aMtarmuhUrta) pUrNa thAya tyAM sudhI pratisamaye mithyAtvane udaya cAlu hovAthI te avasthAmAM jIva mithyAtvI hoya, te pUrNa thatAM aMtakaraNarUpa anivRttikaraNane niSThAkALa zarU thAya tyAre te mithyAtvanAM dalikathI rahita hovAthI tenA prathama samaye ja jIvane mithyAtvanA udayanA abhAvarUpa prathama upazamasamakita prApta thAya te niSThAkALanA prathama samayathI zaru thaI utkRSTathI aMtarakaraNa pUrNa thAya tyAM sudhI eka aMtamuhUrta cAlu rahe, mATe upazamasamakitane kALa aMtamuhUrta kahyo che. e rIte jIvasvabhAve te te adhyavasAyarUpa karaNa dvArA pragaTa thatA A samyatvane nisargika ane guru upadezAdithI tattvaruci pragaTe tene upadezarUpa adhigamadvArA pragaTavAthI Adhigamika samakita kahevAya che. A samyakatva yama, prazama, vagere bhAvone prANa che, jJAna ane cAritranuM bIja che ane tapa, zrata, vagerenuM pravartaka che. keIne te te karmonA AvaraNathI jJAna, cAritra na pragaTe te paNa tenuM samyakatva prazaMsanIya che. paNa samyakatva vinAnAM jJAnacAritra prazasta nathI. zreNika mahArAjA jJAna ane cAritra rahita kevaLa samakitanA baLe tIrthakara banaze. vizeSAvazyaka bhASya gA. ra734 mAM kahyuM che ke vanane dAvAnaLa ukharabhUmi ke baLI gayelI bhUmi pAse jatAM tRNanA abhAve svayaM bUjhAya tema satata mithyAtvanA udayavALo paNa jIva aMtarakaraNamAM mithyAtvalikano abhAva hovAthI prathama samaye svabhAve ja naisargika samati pAme che ane guru upadeza vagere nimittathI mithyAtvane pazama thatAM vizuddha pariNAmI banele jIva Adhigamika samati pAme che. A samakitanA pathamika, zAyika, lApazarmika, vedaka ane sAsvAdana, ema pAMca prakAre che temAM 1. aupazamika- mithyAtva mohanIya ane anaMtAnubaMdhI cAra kaSAne anudaya eTale upazama thavAthI thAya. A saMmati vakhate jIvane e ka sattAmAM hovA chatAM Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMpraha guru bhAva sAroddhAra mA. 22 bhasmathI DhAMkelA agninI jema mithyAbhAvanAM preraka banatAM nathI. anAdi mithyAtvI jIvane upara kahyuM te pramANe (yathApravRtti, apUrva ane anivRtti e traNa karaNa dvArA) aMtarakaraNamAM A samakita pragaTe che, tenI sthiti aMtamuhUrta hoya che ane cAre gatimAM saMjJI paMcendrI paryAptA jene granthabheda pachI te pragaTa thaI zake che. ane te upazama zreNImAM paNa hoya che. upara jaNAvyuM tema yathApravRttikaraNa dvArA graMthadeze AvelA abhavya paNa saMkhyAtaasaMkhyAta kALa sudhI te ja sthitimAM rahe ane jinezvaradevanuM samavasaraNa vagere Rddhi joIne "saMyamathI lekamAM mAna maLe, parakamAM sukha maLe," e AzayathI dravya saMyamane svIkAre, ane dezanUna dazapUrva sudhI zrutajJAna paNa bhaNe. ema mithyAdaSTi paNa dezanUna dazapUrva sudhI phata bhaNI zake, mATe tyAM sudhInuM zruta mithyAtvIne mithyAtvanA udaya sahita hevAthI mithyAzruta ane samakitine samyagU zrata karyuM che, pUrNa daza pUrve te samakiti ja bhaNI zake, mATe dazapUvI ke tethI adhika jJAnavALAne samyakruta ja hoya. samati prApti aMge kamagranthakArane mata- ahIM prasaMgopAtta vizeSa jaNAve che ke- pUrve jaNAvyA pramANe aMtarakaraNa (nijhAkALa)nA pahelA samayathI jIva upazama samakti pAme, te ja samayathI bhaviSyamAM udaya pAmanArAM mithyAtvanAM je dalike sattAmAM heya tene jema ke dravI nAmanA dhAnyamAMthI auSadhinA baLe vikAra TALe tema samakitanA baLe mithyAtvane rasa teDIne zuddha karavA mAMDe, tyAre DAMgara khAMDatAM keTalAka dANuM phetarAM rahita, keTalAka aDadhA phetarAvALA ane bAkInA pUrNa phetarAvALA ja rahe, tema te mithyAtvanA dalike mAMthI paNa keTalAMka dalike mithyAtvanA rasarahita zuSka, keTalAMka ardharasavALAM mizra ane keTalAMka pUrNarasayukta azuddha ja rahe. ema sattAgata mithyAtvanA daliDenA traNa bhAga thAya, tene zAstranI paribhASAmAM traNa puje kahe che. temAMne zuddha puMja samakita mehanIya, addhazuddha mizramehanIya ane pUrNa azuddha mithyAtva mehanIya kahevAya che. aMtamuhUrtanuM aMtarakaraNa (upazama samakita) pUrNa thAya tyAre e traNa paikI koI eka pujane udaya thAya ja. temAM zuddha puMja bhagave te lApazamika samitivALe, mizrapuja bhagave te mizra samakitI ane azuddha puMja bhegave te mithyAtvI kahevAya. ema upazama samakita pachI jIva e traNa paikI kaI paNa eka daSTivALe bane. A mata karmagranthakArane che. siddhAntakArane mata- keI anAdi mithyAtvI jIva ati utsAhanA baLe tathAvidha viziSTa adhyavasAyane pAmIne pUrve jaNAvyuM te apUrvakaraNa dvArA ja grathIbheda sAthe mithyAtvanA traNa puMja paNa kare ane te paikI zuddha pujane bhegavata (upazama samakita vinA ja) prathama kSApazarmika samakita pAme ane maMda utsAhI kaI jIva karmagranthanA mate jaNAvyuM tema yathApravRtti apUrva ane anivRtti, traNe karaNanA krame aMtarakaraNa karI tenA prathama samaye ja upazama samakita pAme, paNa maMda utsAhI hovAthI traNa puMja na kare, ethI Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra01 sabhyanA pAMca prakArA atarmuhUta pachI upazama samakitanuM aMtarakaraNa pUrNa thatAM ja punaH mithyAtvanA uca thavAthI te niyamA mithyAdaSTi ja bane. ema bRhatkapabhASyanI 120 gAthAmAM kaheluM che. 49 tAtpa e thayuM ke siddhAntanA mate koI viziSTa sAmagrIvALA viziSTa adhyavasAyanA khaLe traNa puMja karI prathama kSApamika samakita pAme, pachI pariNAma vadhatA rahe te zeSa e puMjone paNu yuddha karI saMpUrNa bhegavIne kSaya karIne kSAyika samakita pAme, athavA lAMtare mizra ke mithyAtvanA uddayavALA ane. maM vIcavALA jIva tA prathama upazama samakita pAmI aMtarmu-hUta pachI niyamA mithyAtvI ane. zatakanI bRhancUrNimAM tA kahyuM che ke upazama samakitavALA koI jIva te upazama samakitamAM ja tenI pariNAmanI zuddhi vadhatAM deza viratine, sarvaviratine ane koI apramatta guNane paNu pAme. paNa jo aMtarakaraNamAM ja pariNAma maMda paDe teA aMtarakaraNanA aMtarmuhUtanI chellI cha AvalikA ke jene have pachI kahIzuM te sAsvAdana kALa kahyo che, tyAM sAsvAdana samakitane pAmIne pariNAmanI maMdatAne kAraNe dezivarati vagere kAI guNane pAmyA vinA ja aMtarakaraNa pUrNa thatAM niyamA mithyAtvI bane. ukta traNa pujanA saMkramavidhi bRhatkalpa bhASyanI pIThikAmAM kahyo che ke pariNAmanI vizuddhi thAya te sattAgata traNa pujavALA kSAApazamika samakitI mithyAtvanAM puMjane zuddha ane azuddha banne pu omAM saMkramAve ane azuddhane zuddhamAM saMkramAve ane maMda pariNA mathI mithyAtvI anelA traNapujavALA zuddha ane azuddha bannene mithyAtvamAM ja saMkramAve, arthAt nirvikArI banelA paNa konravA tela vigerenA cAge punaH vikArI ane, tema vizuddha pudgalA paNa mithyAtvInA saMga, temanA zAstronuM zravaNu, vagere karavAthI punaH mithyAtvarUpa anI jAya. vaLI siddhAntanA mate samakitathI paDelA punaH samakita pAme tyAre paNa pUrvanI jema apUrNAMkaraNa karIne traNa ja kare ane anivRttikaraNa dvArA samakitanA pujane uyamAM lAvI sAce pAmika samakita pAme. A apUrvakaraNu khIjIvAra karavAthI apUva (pahelu') na kahevAya, tathApi pahelAnI apekSAye dIrghakAlIna ane viziSTa hovAthI tene apUrvakaraNu kahevu che. vaLI siddhAntanA mate samyaktvanI jema dezivarita ke savirati prApta karatAM paNa jIvane yathApravRtti ane apUrva e e karaNA tA thAya, paNa tyAM apUrvakaraNa pUrNa thatAM anaMtara samaye ja dezaviti ke saviratinI prApti thatI hovAthI anivRtti raNu thatuM nathI. vaLI te jIvane dezaveti ke sarjanatinI prApti pachI paNa eka atarmuhUta to pariNAma vadhatA ja rahe, ane pachI koI vizuddhapariNAmI tA kAI sakliSTa pariNAmI paN ane. krama prakRtinI TIkAmAM e viSe kahyu` che ke- jenA pariNAma sakliSTa thavAthI upayoga vinA ja paDyo hoya te thApravRtti ane apUrvakaraNa vinA ja punaH devati ke savita pAme, paNa upayogapUrva ka Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 dhama saMpraha guru bhAve sAhAra: gA. 22 paDyo hoya te jaghanyathI aMtamuhUrta pachI ane utkRSTathI ghaNA lAMbA kALe paNa yathApravRtti vagere karaNe karIne ja dezavirati ke sarvaviratine pAme. uparAMta siddhAntanA mate samaktine virAdhaka koI lApazamika samakita sahita paNa nIce chaThThI nArakI sudhI upaje. (ema pravacana sAre dvAranI ha1 gAthAnI TIkAmAM jaNAvyuM che.) karmagranthanA mate te samakita sahita mare te manuSya ke tiryaMca vimAnika deva ja thAya mATe pravacana sAroddhAranI TIkA mAM "dina' zabdathI "pragaTelA samakita sAthe" ema kahyuM che. vaLI karmagranyakAranA mate samakita pAmIne paDe te punaH mithyAtvanA Udaye sAteya karmonI utkRSTa sthiti paNa bAMdhI zake (utkRSTa rasa bAMdhe nahi). siddhAntanA mate te jeNe granthIne ledI te jIva saMsAramAM rakhaDe, mithyAdaSTi thAya to paNa sAta karmonI bhinnakaDAkeDa sAgarepamathI adhika sthiti na ja bAMdhe. A baMne mata yuktisaMgata che, mATe matAntara samaja. ahIM sudhI pathamika samakitanuM svarUpa prasaMganusAra vizeSa hakikata pUrvaka jaNAvyuM. - 2. kSAyika - mithyAtvanA traNe puMje ane anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya, e sAteyane sattAmAMthI paNa kSaya thatAM kSAyika samakita pragaTe che. A samakita pragaTyA pachI jAya ja nahi, mATe tene kALa sAdi anaMta che. (dhasaMgrahaNI gALa 801) 3. kSAyopathamika- pUrve jaNAvyA pramANe udayamAM AvelA (samakitanA paMjarUpa) pradeza mithyAtvane kSaya ane anuditano upazama, ema kSaya sahita upazama eTale pazama, tenA dvArA pragaTe te lApazamika jANavuM. (vizeSAvazyaka gA. 532). ahIM upazamanA eka Udayane re ane bIjo rasano upazama kare, ema be artha samajavA. temAM mithyAtva ane mizra bane pujene UdayathI ja aTakAvavA, ane bhagavAtA samakita pujanA rasane upazama kare, ema traNene upazama ane tenI sAthe zuddha samakita pujanA pradezane bhogavavAthI kSaya, ema kSaya ane upazama sahita, vartamAnamAM vedAtA zuddha samakita mohanIya rUpa pradezanA udayavALuM te kSAyopathamika samakita jANyuM. tene sattAmAM rahelA rasarahita mithyAtvane (zuddhapuMjana) ane anaMtAnubaMdhInA pradezane bhagavaTe cAlu hevAthI satkamavedaka paNa kahe che. opazamikamAM mithyAtvane pradezadaya paNa na hoya ane lAye pazamikamAM pradezadaya heya, ema bemAM je samaja. 4. vedaka- kSapakazreNIne (sAyika samakitane) pAmatAM chavane anaMtAnubaMdhI cAra kakSAe, mithyAtva mehanIya ane mizramehanIca e che prakRtione sattA mAMthI saMpUrNa kSaya karyA pachI samakita mehanIyane khapAvatAM chelle samaye tene chelle grAsa vede tyAre (je ke samati mohanIcanA udayarUpe te lApazamikane ja aMtima anubhava che, tathApi tyAM) aMtima grAsanuM vedana hovAthI tene veThaka samakita kahyuM che. te chele grAsa khapI jatAM anaMtara samaye darzanasaptakane sarvathA kSayarUpa sAcika samakita pragaTe. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 1 samyakatvanA pAMca prakAre 5. sAsvAdana- upazama samakitanA varNanamAM jaNAvyuM tema aMtarakaraNamAM vartatA ke jIvane pariNAma malina thavAthI jaghanyathI aMtarakaraNane chelle samaya ane utkRSTathI cha AvalI jeTalo kALa bAkI rahe tyAre anaMtAnubaMdhIne udaya thAya, tethI samyaktvanuM vamana zarU thAya, tyAre (vamanamAM jema bhejanano kaMIka svAda rahe tema) samakitane kaMIka mAtra AsvAda hevAthI tene (sa + AsvAda) sAsvAdana kahevAya che. upazama samakitanA vamana kALe mithyAtvano udaya thayA pahelAM anaMtAnubaMdhInA udayavALuM A samakita jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI cha AvalI pramANa hoya che ane te upazamathI paDatAM ja hoya che. pAMce samaktinuM kALamAna aupazamika eka aMtamuhUrta, sAsvAdana che AvalI, vedaka eka samaya, kSAyika (bhavasthAnI apekSAye) sAdhika tevIza sAgaropama ane kSApazamika sAdhika chAsaTha rAgaropama sudhI utkRSTathI rahe. temAM lApazamika samakitI keI jIva be vAra vijayAdi cAra paikI kaI eka anuttara vimAnamAM ke traNa vAra amruta devalekamAM utpanna thAya, tyAre de bhavanA kula chAsaTha sAgaropama ane vacce manuSyabhava thAya teTalo kALa adhika ema utkRSTathI sAdhika chAsaTha sAgarepama sudhI rahe, pachI kSAcika bane athavA cAlyuM jAya. A kALa eka jIvanI apekSAye kahyo. sarva jIvanI apekSAe to A samakita sarvadA he. kSAcika samakitI pUrve AyuSya bAMdhyuM hoya te sarvArthasiddhamAM tetrIsa sAgarepama bhegavI punaH manuSya thaI ke trIje, cothe ke pAMcame bhave mokSamAM jAya mATe manuSyanA bhAva sAthe gaNatAM saMsAramAM te sAdhika tetrIza sAgaropama rahe. tattvathI te mekSamAM paNa A samakita hAya mATe sAdi-anaMta sthiti samajavI. samakita vagere bhAve jIvane keTalI vAra prApta thAya?- samagra saMsAracakramAM pharatAM jIvane opazamika ane sAsvAdana e be samakita utkRSTathI pAMca vAra Ave ane jAya, zAcika ane vedaka eka ja vAra Ave ane kSApazamika asaMkhya vAra Ave ane jAya. vaLI zrutasAmAcika, samyakatva sAmAcika ane dezavirati sAmAcika, e traNa guNe utkRSTathI asaMkhyAta hajAravAra Ave jAya ane sarvavirati sAmAyika utkRSTathI be hajArathI nava hajAra vAra pragaTe. (jaghanyathI te koI jIva paDyA vinA ja mokSe jAya tyAre e badhA guNa eka ja vAra prApta thAya.) eka bhavanI apekSAe te zruta, samyakatva ane dezavirati, e traNa sAmAyika utkRSTathI be hArathI nava hajAra vAra ane sarvavirati basethI navase vAra Ave jAya. A samyakatva kayA kayA guNasthAnake hoya?- sAsvAdana bIje, aupazamika cethAthI agIaramA sudhI, kSAyika cothAthI caudamA sudhI ane vedaka tathA zApathamika cothAthI sAtamAM guNasthAnaka sudhI heya. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamasaMgraha guru bhAva sArodvAra gA. 22 samyakatva pAmyA pachI zeSa guNe kyAre pragaTe?-- samakita prApti vakhate sAte karmonI zeSa rahelI dezena keDIkeDa sAgaropama sthitimAMthI bethI nava palepama sthiti ghaTe tyAre dezavirati pragaTe, temAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropama ghaTe tyAre sarvavirati, temAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropama ghaTe tyAre upazama zreNI ane temAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropama ghaTe tyAre jIvane kSapaka zreNI guNa pragaTe. A hakikata apratipAtI samakitavALo chava ke je deva ane manuSya ja thAya tene aMge jANavI. keI jIva te samyakatva pAme te ja bhave dezavirati sarvavirati ane bemAMthI koI eka zreNIne paNa pAme temAM zrapakazreNI pAme che te ja bhave mokSe jAya ane upazama zreNI pAme te paNa utkRSTathI sAta ke ATha bhave mukta thAya. eka ja bhavamAM be zreNI pAme nahi. paMca saMgraha gA. 779 mAM kahyuM che ke deva ke nArakInuM AgAmI bhavanuM AyuSya bAMdhyA pachI kSAcika samakita pAmela chava marIne deva ke nAraka thAya, tyAMthI manuSya thaI mokSe jAya, tyAre kSAyika samakitInAM traNa bhavo thAya, saMkhyAtA varSanuM manuSya ke tiryaMcanuM AyuSya bAMdhyA pachI kSAyika samakita pAme ja nahi. paNa asaMkhyAta varSanuM yugalika tiryaMca ke manuSyanuM AyuSya bAMdhyA pachI phAcika samakita pAmI zake, te jIva marIne yugalika thaI deva bane ane tyAMthI manuSya banI muktine pAme, tyAre tene cAra bhava paNa thAya. (vRddhavAda che ke- zrI duSpasaha sUrijIne jIva devanuM AyuSya bAMdhyA pachI phAcika samakita pAmI deva thayA che, tyAMthI manuSya thaze, paNa pAMcamA ArAnA cheDe bharatakSetramAM muktine egya saMghayaNAdi sAmagrInA abhAve punaH deva thaze ane tyAMthI punaH manuSya thaI muktine pAmaze. ema temane pAMca bhava paNa thaze. e rIte kRSNajIne paNa pAMca bha manAya che.) arthAt kSAcika samakitI traNa cAra ke pAMca bhava paNa kare. samyakatvane upayoga te eka ke aneka jIvone AzrayIne paNa jaghanya ane utkRSTa paNa aMtamuhUrta sudhI ja hoya, kAraNa ke eka ja upaga aMtamuhUrtathI adhika rahe nahi. darzanamohanIyanA kSaye pazamarUpa labdhisamakita te eka jIvane AzrayIne jaghanya aMtamuhUrta ane pUrve kahyuM tema utkRSTa chAsaTha sAgaropamasAdhika paNa che. te pachI mukti thAya athavA samakita avarAI jAya. aneka jIne AzrayIne te labdhithI samakita sarvadA hoya, vaLI eka jIvane AzrayIne samyakatvathI paDyA pachI punA jaghanyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI tIrthakarAdinI ghora AzAtanA kare to paNa addhapudagala parAvarta sudhImAM avazya prApti thAya. kAraNa ke ekavAra jene aMtamuhUrta mAtra paNa samakita spaze, te addhapudgalaparAvartamAM to avazya muktine pAme ja. aneka jIvone AzrayIne te samakitanuM AMtarUM hoya ja nahi, traNe lekamAM sarvadA samakitI ja hoya ja. vagere AvazyakanI TIkAmAM savistara jaNAveluM che. e rIte samyatvanA prasiddha pAMca prakAranuM varNana karyuM, have bIjI rIte paNa tenA prakAre A rIte kahelA che. tattvathI samyakatvanA dareka prakAre tattvanI yathArtharUci svarUpa Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra1 samyakatvanA be be prakAre 53 hovAthI badhA sabhyone sAmAnyathI eka ja prakAra gaNAya. te darekanA nisargathI ane adhigamathI ema prAptinA be upAye hovAthI be prakAre kahevAya, vaLI dravya ane bhAva ema paNa be prakAre thAya, temAM jIvamAM sAmAnyarUci te dravya samakita ane naya, nikSepa, pramANapUrvaka jIvAdi tanA jJAnapUrvakanI jinavacana pratye prIti te bhAvasamakita jANavuM. (ema sanmati tarka 2-3ra gAthAmAM kahyuM che.) paMca vastuka gA. 1063mAM paNa kahyuM che ke "jinavacana ja tattva che" evI sAmAnya rUci te dravya samakita ane tatvane jaNAvanAza (naya, nikSepa, pramANa vagerethI zuddha) jJAnapUrvakanI zraddhAthI parizuddha te bhAvasamakita jANavuM. ahIM dravya eTale kAraNa ane bhAva eTale kArya, mATe je bhAvasamakitanuM kAraNa bane te dravyasamakita kahevAya. ethI jeonI sAmAnya rUci "A Ama ja che" evA ekAnta AgrahavALI hoya te ekAnta Agrahane kAraNe bhAvasamakitanuM kAraNa na banavAthI tene samakita nahi paNa asadAgraha jANe. jinavacanane paNa anekAntane badale ekAntarUpe ja mAne te te mithyAtvI ja manAya. sanmati tarkanI 3-28 gAthAmAM kahyuM che ke "javanikAya cha ja che" ema jakAra pUrvaka mAne te paramArthathI zraddhA rahita che. kAraNa ke sarva ne eka prakAra, be prakAra, traNa prakAra, ema vividha prakAro paNa kahyA che, chatAM mAtra cha ja prakAre mAne to mithyA rUci kahevAya. saghaLAM jinavacana ane kAtika che, jema ke "hiMsAmAM adharma che" temAM paNa ekAnta nathI, apramatta muninI hiMsAne paNa ahiMsA ane pramattanI ahiMsAne paNa hiMsA kahI che. e rIte je vastu vartamAnamAM agnirUpa nathI temAM paNa bhUta-bhaviSyanI apekSAe agni saMbhavita hovAthI upacArathI tene agni paNa mAnave joIe. ema padArthamAtra anaMta paryAyAtmaka che, mATe kaI padArthamAM ekAnta "A Ama ja che" ema mAnavAne Agraha kare te mithyAtvarUpa hovAthI tene dravyasamakita paNa kahevAya nahi. uttarA dhyayana niryukti gA. 163 mAM kahyuM che ke - kaI jIvane tanuM naya-nikSepAdi pUrvaka jJAna na hoya, mAtra "jinavacana che mATe satya che" evI zraddhA hoya, tene kadAca anAgathI, samajaNanA abhAvathI, ke chadmastha gurumAM vizvAsa hovAthI samajaNa asatya paNa haya, tathApi te durAgrahI na hoya, durAgrahanA abhAve tenI bhUla sudhArI zakAya tema hoya, tethI te mithyAtvI nahi paNa dravya samakitI gaNAya. tAtparya ke satyamAM paNa ekAnta Agraha te Abhigrahika mithyAtva samajavuM. samakitIne te sAmAnyarUci ke viziSTa rUci bannemAM mithyAtvane anudaya hovAthI Agraha TaLI gayo hoya. vaLI nizcaya ane vyavahAra ema paNa samakti be prakAranuM che. (samyakatva stava gA. 11 mAM) kahyuM che ke- jJAna-darzana-cAritramaya AtmAne zuddha pariNAma te nizcaya samakita ane tenA hetubhUta samatinA saDasaTha bhedanuM jJAna, zraddhA ane kriyArUpe tenuM yathA zakya pAlana, te vyavahAra samakita che. A jJAna-darzana-cAritra traNenI ekatArUpa nizcaya samakitane bhAvacAritra paNa kahevAya. ahIM jJAnanuM kArya darzana, ane darzananuM kArya cAritra che. nizcayanayanA mate kAraNa- kAryanI sAthe hoya te ja tene kArya manAya. mATe ahIM nizcaya Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thama saMgraha guru bhA0 sAroddhAra gA. 22 samakirUpa kAraNa tenA kAryarUpa bhAva cAritranI sAthe ja hoya. prazna-A rIte te avirativALA zreNika rAjAne samakita nahi ghaTe, ane zAstramAM te teone hAyika samakitI kahyA che, tenuM zuM? uttara-thA - pAMcamA - chaThThA guNasthAnake nizcaya-samakita hotuM nathI. mATe zreNika vagerenuM vyavahAra samakita jANavuM. zuddha nizcayanayanA mate samakita sAtamA guNasthAnakathI ja hoya che. AcArAMga sUtranA pAMcamA adhyayananA bIjA UddezAmAM "je sammati pAsaDA ja meNuM ti pAsahA" arthAt "je samyakatva te ja mana (cAritra) che ane je mauna te ja samyakatva che. ema kahyuM che. - A uttama samyakatvanuM pAlana neharAgavALA, viSayonI gRddhivALA, varka AcAravALA, pramAdI, gRhastha karI zake nahi. kintu cAritrane svIkArIne karUpa kArmANa zarIrano nAza karavAmAM samartha jJAnI vira maharSie ja karI zake. ke jeo anta-prAna ( narasa-virasa) AhArAdithI saMyamanI sAdhanA kare che. prazna- A vyAkhyAthI te nizvaya ane kAraka bane samitimAM koI bheda nahi rahe. kAraNa ke kAka samakita paNa kAraNarUpe kriyAnI sAthe ja hoya che. ane nizcaya paNa cAritrarUpa kriyAnI sAthe hoya, ema bannenuM svarUpa eka ja thayuM? uttara- prazna barAbara che. kAraka ane nizcaya ane vizeSyarUpe (svarUpe) samAna che, paNa kArakanuM vizeSaNa kriyAmAM sAthe rahevA paNa che ane nizcayanuM vizeSaNa jJAna-darzanacAritranuM ekAkArapaNuM' che, ema bemAM vizeSaNarUpe bheda che ja. vaLI sama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astikya, e lakSaNe paNa nizcaya samakitamAM ja ghaTe, anyathA e lakSaNenA abhAvamAM paNa deNikane samakita mAnavAthI te lakSaNa ja asatya Thare. saddadharma-vizikAmAM 17mI gAthAmAM kahyuM che ke "zAstramAM je samakitane suMdara svarUpavALuM kahyuM che temAM ja zama, saMvega Adine yega hoya che. arthAt zama saMvegAdi lakSaNe nizcaya samakitanA che. athavA bIjI rIte bhinna bhinna nayanI apekSAye "jJAna-darzana-cAritramaya nizcaya samakitanI vyAkhyA judI judI rIte paNa thAya, temAM jJAnapradhAna nayanA mate viziSTa jJAna dazA te nizcaya samakita, kriyApradhAna nayanA mate bhAvacAritra te nizcaya samakita ane darzana pradhAna nayanA mate te te svataMtra svarUpe ja nizcaya samakita che ja. ema naya bhede nizcaya samakitanuM svarUpa bhinna bhinna svarUpe paNa ghaTe, chatAM zuddha AtmapariNAmane ja tattva mAnanAra nizcanayanA mate te (gazAstra pra. 4-1 mAM jaNAvyA pramANe) guNaguNInAM abhedarUpe sAdhune zuddha AtmA te ja jJAnarUpa, te ja darzanarUpa ane te ja cAritrarUpa paNa che. kAraNa ke jJAna-darzana-cAritra guNamaya zuddha AtmA ja A zarIramAM rahe che. ema vividha vyAkhyA thaI zake. chatAM badhAnuM tattva e ja che ke "zuddha AtmajJAna pUrvaka svarUpa ramaNatA mAM tRpti te ja nizcaya samakita che, ema samakitanA be prakAro vividha rIte che. vaLI kAraka- rocaka ane dIpaka ema tenA traNa prakAre che. temAM 1. kAraka- jina AjhAne anusAre karAtI zuddha kriyA. A kriyA jevAthI anya jIvomAM samakita pragaTavAno Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 1, samyakatvanA pAMca prakAra ane daza prakAro 55 saMbhava hovAthI bIjAnA samakitamAM kAraNa banatI kriyA paNa upacArathI samakita kahevAya. athavA bIjI vyAkhyAthI AvI zuddha, kriyAyukta samakitane kAraka kahevAya. A samakita vizuddha cAritravALAne ja hoya. 2. recaka- avirativALA zreNika, kRSNa, vagerenI jema samyak kiyAnI ruci-prIti chatAM kiyA rahita hoya te recaka ane 3. dIpaka - jema dIpaka parane prakAzita kare tema jenA upadezathI zrotAne tattvaruci pragaTe paNa aMgAramardAcArya vagerenI jema upadezakane pitAne zraddhA na thAya tevo abhavyane ke mithyAtvIne anyane samakita pragaTAvanAre zuddha upadeza (ke AcAra) te dIpaka samakita jANavuM. bIjI rIte paNa pUrve pAMca samakita kahyAM, te paikI vedakane lApazamikamAM gaNavAthI ane sAsvAdananI virakSA nahi karavAthI zeSa 1. aupazamika, 2. kSAyika ane 3. lApazamika, ema paNa traNa prakAre jANavA. e ja traNa prakAre mAM sAsvAdanane gaNatAM cAra ane vedakane juduM gaNavAthI pAMca prakAre paNa kahyAM che. uparAMta uttarA dhyayanamAM nIce pramANe rUcinA bhede tenA daza prakAre paNa kahyAM che. temAM 1. nisagaraci- paropadeza vinA ja mithyAtvane pazama thatAM satyane ja satya mAnanArA zuddha nayanA mate jIvAjIvAdi tamAM yathArthapaNAnI zraddhA, te nisargaci. 2. upadezaruci- paropadezathI zrotAne jIvAdi tamAM yathArthapaNAnI, jinavacana sAMbhaLavAnI, ke tethI pragaTatA bedhanI ruci pragaTe te upadezaruci. kevaLajJAna vinA keIthI satya upadeza thaI zake nahi, mATe A rucinuM mULa kevaLajJAna che, upadezaka bhale chadmastha hoya tathApi te kevaLajJAnInuM kaheluM kahe te ja zrotAmAM A guNa pragaTe, mithyAdaSTi ke ajJAnInA upadezathI na pragaTe, ema jJAnane upadeza sAMbhaLavAnI ane jJAna meLavavAnI rUci te tattvathI ajJAna, saMzaya, vagerene TALavAnI IcchArUpa AtmapariNAma vizeSa hovAthI te ja upadezaruci samakti. 3. AjJAruci- kevalI bhagavaMta ke temanA upadezane anusaranArA chadmastha gurunI AjJA mAtrathI mAsatuSa muni vagerenI jema anuSThAnanI ruci-te AjJAruci samakita. paMcAzakamAM kahyuM che ke- guruparataMtratA e ja jJAna ane zraddhA che. tattvathI jJAnanuM phaLa gurune samarpita thayuM te che ane zraddhA paNa te jJAnanI sahacarI hoya che. A AjJApAlaka ati jaDa hoya te paNa samarpita hovAthI tenAmAM jJAna-darzana ane cAritra traNe guNe manAya che. kAraNa ke samarpita hovAthI gurunA jJAnAdi guNanuM phaLa tene maLe che. mAsatuSa muninI jema guruAjJA pALavAthI kevaLajJAnI paNa bane che. A AjJA pAlananI ruci te AjJAruci samakita. 4. sUtrarUci- sUtrone punaH punaH abhyAsa karatAM pragaTelA jJAna dvArA goviMdAcAryanI jema jIvAjIvAdi tamAM daDha zraddhA pragaTe te sUtraruci samakita. 5. bIjarUci - jaLamAM paDelA telabiMdunI jema ekapadanI ke ekatattvanI zraddhAthI tenA anusaMdhAnarUpe jIvamAM aneka padomAM ke tamAM ruci vadhatI jAya te bIjarUci samakita. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMpraha guru bhAva sArodvAra gA. 22 6. abhigamarUci- age, upAMgo, pannA, vagere sakaLa Agamane abhigama eTale arthajJAna, tenAthI je tattvaruci pragaTe te abhigamaruci samakita. prazna- sUtraruci ane abhigamaruci banne AgamanA jJAnathI thAya te bemAM kaI bheda nahi rahe. vaLI sUtraruci kevaLa mULa sUtrothI ane abhigamaruci tenA arthajJAnathI pragaTe, ema bheda mAnIye te paNa sUtra muMbuM che, tenAthI jJAna thAya nahi te ruci kema pragaTe ? (upadezamAlA gA. 415 mAM) kahyuM che ke sUtranA marmane jANyA vinA kevaLa mULa sUtrane anusare che te ajJAna kaSTa ja gaNAya. mATe sUtrarucimAM paNa arthazAna mAnIye ane abhigamarucimAM paNa arthajJAnane hetu mAnIe te bemAM bheda nahi rahe? uttara- sUtramAM artha ane artha sAthe sUtrane aMtarbhAva hevA chatAM sUtranA adhyayanathI ane arthanA adhyayanathI thatA jJAnamAM bheda rahe, mATe tenI rucimAM paNa bheda ghaTe. A kAraNe ja (upadezapada gA. 856 mAM) sUtra karatAM arthamAM vizeSa udyama karavA jaNAvyuM che, kevaLa sUtrane muMzuM kahyuM che. athavA bIjI rIte (kSaye pazamanI vicitratAne kAraNe) keIne mULa AgamasUtranI ruci hoya tene sUtraruci ane kaIne niyukti, bhASya, TIkA, cUrNa, vigere arthagraMthanI ruci heya tene abhigamaruci ema bheda samaja. 7. vistArarUci-- sarvapramANe, ne, nikSepa, vagere vividha apekSAo pUrvakanA sarva dravya ane bhAvanA jJAnathI pragaTelI ativizuddha zraddhA te vistAraruci samakti. 8kriyArUci- paMcAcAranuM pAlana, vinaya, vaiyAvacca, vigere anuSThAnamAM ruci te kiyAruci. AjJArucimAM AjJA pratye mAna hovAthI AjJAthI anuSThAna kare, ane ahIM kiyAnI ruci pragaTavAthI AjJA vinA paNa anuSThAna kare, ema bheda samaja. A hetu ja jeone kriyA sarvathA AtmasAt banI gaI haya, ane AjJA ke zAstranI apekSA paNa na rahI hoya tevA pariNata cAritrakriyAvALA munionI kAyAne "cAritrakAya evuM vizeSaNa ApyuM che. teone kriyAruci samakita jANavuM. 9. saMkSeparUci- sva-para darzanane baMdha na hoya chatAM cilAtiputrane upazama, viveka, saMvarae traNe padanA zravaNathI mokSaruci pragaTI, tema mAtra eghathI mokSaruci pragaTe te saMkSeparuci samakita. 10, dhamarUci- mAtra "dharma" zabda sAMbhaLavAthI tenA pratye prIti thAya ane tethI muktinA kAraNabhUta dAnAdi dharma anuSThAnamAM ruci pragaTe te dharmaruci samakti. A daza prakAre ahIM bhinna bhinna kahyAM chatAM kaI ekanI vyAkhyA bIjAmAM ghaTe te paNa deSa nathI. tema ruci paNa A daza prakAranI ja hoya, ema nathI. ruci te jIvanA kSapazama pramANe vividha prakAranI hoya, te sarvanuM varNana thaI zake nahi. mATe mekSanA asaMkhya ge kahyA che te paikI kaI paNa ganI rucine paNa samakita samajavuM. (A viSayamAM vizeSa varNana dharma saMgrahanA vistRta bhASAMtaramAM jevuM.) Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 1. pravRttirUpa mithyAtvanA cAra prakAre 57 e pramANe samyakatvanuM varNana karyuM. have cAlu mULa 22 mI gAmAmAM kaheluM naisargika ane Adhigamika, banne prakAranuM samakita je mithyAtvanA parihArathI pragaTe che, te mithyAtvanuM varNana kare che ke- mithyAtvanA (pravRttirU5) laukika ane lattara, ane te bannenA paNa devagata ane gugata, ema be be prakAre hovAthI cAra prakAre thAya che, temAM - 1. laukikadevagatamithyAtva- viSNu mahAdeva, brahmA, vagere laukika devone sade mAnIne pUjavA, mAnavA, namavuM, temanA maMdiramAM javuM tathA te te dezamAM bhinna bhinna dharmavALAonA te te deva ane temanI pUjA, bhakti, vigerenA je vividha prakAra hoya, te paikI kaI paNa pravRtti karavI te sarva laukikadevagata mithyAtmanA prakAre gaNavA. 2. laukika guru gata mithyAtva- brAhmaNa, saMnyAsI, tApasa, vagere anya dharmanA guruone suguru mAnIne namavuM, satkAra-sanmAna karavAM, dharmakathA sAMbhaLavI, temanI kathAnuM bahumAna karavuM, vagere tenA vividha prakAre jANavA. 3. lekara devagata mithyAtva- anyadhamIoe kabaje karI pitAnA devarUpe mAnelI jinapratimAnI paNa pUjAdi karavAthI, tathA A bhavanA sukhArthe jena tIrthAtinI yAtrA-pUjAtinI mAnyatA vagere karavAthI, ema vividha rIte A mithyAtva lAge. 4. lokottara gurugata mithyAtva- pAsatyAdi kusAdhuone saddagurupe mAnI teone vandanAdi karavAthI ane sugarunA paNa stUpamUti vagerenI bAhya sukha mATe yAtrA, khAdhA, mAnyatAdi karavAthI, ema A mithyAtva paNa vividha rIte thAya. A cAre mithyAtvane trividha-trividha tajavAthI niSkalAMka samakita guNa pragaTe. prazna- guhasthane mithyAtvIno saMga te hoya ja, ane saMsarga thI saMvAsa anumodanA kahI, te trividha trividha tyAga zI rIte ghaTe? uttara- AraMbha karanAranI sAthe rahevAthI balAtkAra paNa AraMbha kriyAne prasaMga Ave ane tethI mithyAkriyAnI saMvAsa anumodanA thAya, tathApi mithyAtva e avyavasAyarUpa hovAthI sAthe rahevA chatAM adhyavasAya mithyAtvanA na thAya to tene mithyAtva na lAge, je ema na mAnIe te sAdhune paNa gRhasthanI nizrA saMbhavita hevAthI teo paNa mithyAtvInI saMvAsa anumodanAthI na bacI zake. ema chatAM guhasthane mithyAtvIne paricaya vagere tajavAnuM kahyuM ja che. kAraNa ke zAstramAM anumodanA traNa prakAra kahI che. adhikAra chatAM pApapravRtti karanArane niSedha na kare te "aniSiddha anumatama' e nyAye pahelI aniSedha anumodanA lAge. niSedha karavA chatAM bIjA pApapravRtithI vastu taiyAra kare ke dhana vagere kamAya, te vastu vAparavAthI ke dhanane bhAga levA vagerethI bIjI upabhega anumodanA lAge, ane evI pApajanya koI vastune upaga vagere kaMI na kare chatAM te pApInI sAthe mAtra vasavAthI trIjI saMvAsa anumodanA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 dharmasaMgraha gu0 bhAva sAradvAra gA. 22 lAge. (A viSaya zrAvakadharmavidhi prakaraNanI gA. 35 thI 44 sudhImAM vizeSa spaSTatayA jaNAvyo che.) jo ke mithyAtva adhyavasAyarUpa che, tethI kudevAdimAM suvAdinI buddhi na hoya, te paNa (laukika daSTiye paNa) yakSa-yakSiNI vagere kudevAdinI bAdhA, mAnyatA, yAtrA vagere upAsanA kare te bIjA mugdha jaina vagere tene joIne temAM dharma mAnIne te pravRtti kare ane mithyAtvIo paNa "pitAnA devAdine jaino paNa mAne che" ema samajI temanA mithyA mArgamAM adhika sthira-daDha thAya, tethI A lekamAM mithyAtvanI vRddhi-puSTi thAya ane te kAraNe paralokamAM badhidurlabha thAya. (tridaMDIpaNAmAM dharma nahi mAnavA chatAM maricIe tenuM sevana karyuM, te saMskArathI paMdara sudhI jena dharmathI rahita tridaMDI jIvana malyuM) kahyuM che ke- je mUDha anya jIvone mithyAtvamAM nimitta bane che, te kAraNe te bedhine pAmatuM nathI. prazna- te te kALe rAvaNa, kRSNajI, jevAe paNa mithyAtvanuM sevana karyuM hatuM, te vartamAnamAM te pravRttine niSedha kema? uttara- rAvaNa, kRSNajI, vagerenA kALe jainadharmano mahimA anya dharmo karatAM atizAyI hato, tethI temanuM anukaraNa thAya tema na hatuM, vartamAnamAM te svabhAve ja cha bhArekamI hovAthI ane kALanI viSamatA tathA buddhinI maMdatA hovAthI mithyAtvanI pravRtti rokavI duSkara che, temAM vaLI bIjAnuM AlaMbana maLe, te savizeSa vadhe, mATe pUrvanA chAnuM nabaLuM AlaMbana laIne mithyApravRtti vadhAravI kaI rIte gya nathI. uttama puruSa sadAya uttama AlaMbana zodhe che. AlaMbana caDhavA mATe levAya, paDavA mATe nahi, laukika vyavahAra paNa e rIte cAle che, te lekottara mATe ulaTe mAga kema levAya ? e rIte (pravRttirU5) mithyAtvanA cAra prakAre jaNAvyA. have pariNAmarUpa mithyAtvanA pAMca prakAre nIce pramANe che. 1Abhigrahika mithyAtva- svazAstranA paNa AgrahathI jenAmAM viveka naSTa thaye che, mAtra paradharmane pratikAra karavAmAM catura evA avivekI pAkhaMDIo je pitAnA pakSamAM durAgrahI hoya teone A mithyAtva hoya, jeo madhyasthabhAve dharma-adharmane parIkSA pUrvaka viveka karIne satya tatvane svIkAra ane para (mithyA) dharmano pratikAra kare te jene A mithyAtva nathI. kAraNa ke teone potAnA dharmanuM mamatva (pakSa) nahi, paNa tatvane pakSa ane atattvanI upekSA hoya. hA, janma jaina chatAM jeone tattvAtattvane viveka pragaTyo nathI, mAtra nAma jaina hovAthI pitAnA svacchadI AcaraNathI zAstrone paNa kalaMkita banAve, Agama viruddha varte, teo jainAgamana - satyanA pakSapAtI hoya te paNa tattvAtattvathI ajJa, mAtra durAgrahI hovAthI Abhigrahika mithyAtvI gaNAya. samakitI jIva tattvanI parIkSA vinA mithyA pakSa na kare. pU. zrI haribhadrasUrijI mahArAjA pitAne aMge kahe che ke- "mane vIraprabhumAM pakSapAta nathI, ke kapila RSi vagere prati heSa nathI, mAtra jenuM vacana yuktisaMgata Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra.1 pariNAmarUpa mithyAtvanAM pAMca prakAra hoya, tene svIkAra kare egya che" arthAt samaja vinAne kare pakSapAta samakita nathI, mASatuSa muninI jema kaI jIva tathAvidha jJAnanA abhAve viveka na karI zake, te paNa jJAnI gurunA vacanane mAnanAre ane tethI tattvane svIkAranAra, anAgrahI hovAthI te mithyAtvI nathI. A mithyAtvanA 1. AtmA nathI ja, 2. AtmA kSaNika ja che, 3. kartA nathI ja, 4. bhoktA nathI ja, 5. mokSa nathI ja, ane 6. mekSa prAptine keI upAya paNa nathI ja. e cha mithyA mAnyatArUpa cha prakAro che. 2.- anabhigrahika "saghaLA deva deva che, koIne beTA kahevA ke niMdA karavI nahi, saghaLA sAdhuo paNa sAdhu che ane sarva dharmo sAcA che" ItyAdi mAnanAramAM svadarzanano Agraha ke parane teSa nathI, te paNa tatva-atattva bannene samAna mAnavArUpa anabhigrahika mithyAtva che. A mithyA tvanA viSayabhede aneka bheda saMbhave. 3.- Abhinivezika - satyAsatya - tavAtattvano bheda samajavA chatAM, durAgrahathI asatyane pakSa karanAra ge mAhila vagerene A mithyAtva samajavuM. jo ke samakitI paNa ajJAnathI ke guru pratye vizvAsathI kaI viSayamAM asatyane satya samajIne tene Agraha kare chatAM asatyane choDavAnI vRtti hovAthI tene durAgrahI na kahevAya. A mithyAtvavALAne te samajavA chatAM pakSa asatyano hovAthI zuddha upadezathI paNa te na TaLe. e te durAgrahI hoya, mATe Abhinivezika kahevAya. je ke zrI jinabhadramaNikSamAzramaNa ane zrI siddhasena divAkarasUri, banne mahAjJAnI ane AgamarahanA jJAtA hatA, chatAM eka viSayamAM teone matabheda paDatAM pitAnA matane ja sAco ane sAmAnA matane zAstrabAdhita mAnatA hatAM, paNa banne pitAnI mAnyatAne satya samajIne bIjAne pratikAra karanArA satyanA AgrahI hatA, durAgrahI na hatA. mATe temane mithyAtva na ghaTe. A mithyAtvALo te pitAnA matane kheTa jANavA chatAM tene satya manAve, mATe tene Abhinivezika mithyAtva kahyuM che. A mithyAtvamAM buddhine bheda, abhiniveza vagere aneka kAraNo hovAthI tenA paNa aneka prakAre saMbhave. vyavahArabhASyamAM kahyuM paNa che ke mahibramathI jamAlI, pUrve bhramita thavAthI goviMdAcArya, bauddhasAdhuonA saMsargathI saurASTrane zrAvaka ane kadAgrahathI gaSTAmAhila e Abhinivezika mithyAtvI thayA. ema aneka prakAre thAya. 4 - sazayika- deva, guru, ke dharmatanA viSayamAM "A Ama haze ke anyathA" evo saMzaya upaje, te sAMzayika mithyAtva samajavuM. jo ke sUkSmatatvone samajavAmAM sAdhuone paNa saMzaya thAya, tathApi teone "zrI jinezvaradeve e kahevuM hovAthI te ja sAcuM che, zaMkA vinAnuM che" evI daDha pratIti hovAthI teone saMzaya TaLI jAya. na TaLe te paNa te pitAnI matimaMdatAne deSa mAne, jinavacanamAM deSa na mAne, mATe teone mithyAtva na gaNAya. vastutaH to je jinavacanamAM zaMkA kare tene zrI jinezvara pratye avizvAsa gaNAya, tethI tene mithyAtva Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMpraha guru bhA0 sAhAya mA22 gaNAya. A mithyAtva vividha zaMkAo pragaTAvIne jIvane mithyA mArge dorI jAya che. pariNAme AkAMkSArUpa mithyAtvane Udaya thAya ane tethI punaH punaH samakitanI prApti ane patanarUpa tenA aneka AkarSo thAya. A mithyAtva paNa sarvadarzana pratye, kevaLa jainadarzana pratye, jinavacananA keI ekAda tatva pratye, eka pada pratye, ke ekAda vAkya pratye saMzaya thavAthI aneka prakAranuM heya. 5.- anAgika- A mithyAtva ajJAnarUpa che. te vicArazUnya ekendriyAdi asaMjJI jIvone tathA viziSTajJAna rahita ajJAnI saMsIne paNa hoya. A paNa sarvatonA ajJAnarUpa, ke keI eka tattvanA, ke padArthanA eka aMzamAM ajJAnarUpa hevAthI vividha prakAranuM hoya. A pAMca paikI paheluM ane trIjuM e be Agraha-durAgraha rUpa hoI aneka bhavonI paraMparAne vadhAranArAM hovAthI ati AkarAM che. zeSa traNa pitAnI ke upadezakanI ajJAnatAdinA kAraNe thatAM hovAthI egya che upadezanA yoge TaLI zake tevA hoya che ane mithyA A grahano abhAva hovAthI tenAthI krUra karmabaMdhanI paraMparA paNa cAlatI nathI. (vagere upadeza pada gA. 198 mAM kahyuM che.) e pramANe pAMca mithyAtvano sarvathA tyAga ane samakitane svIkAra karavArUpa paccakhANanA uccArapUrvaka te gurumukhe uccaravuM. arthAt mahAzrAvaka ANaMda-kAmadevadine prabhue kahelA vidhipUrvaka gurumukhe tenI pratijJA karavI joIe. e pratijJAnI maryAdA zAstromAM A pramANe kahI che. zrAvaka je divase samaktinI pratijJA kare te divasathI rAjA, leksamUha, cira vigere baLavAna varga, deva devI, ane mAtA pitAdi guru (vaDIla) barga, e pAMca paikI koInA Agraha -balAtkAra vinA ke sva- AjIvikAnI sAcI muzkelI vinA, kadApi caraka-parivrAjaka-tApasa -saMnyAsI vigere paradharmanA guruone, temanA deva viSNu- mahAdeva-brahmA, vagerene, tathA teoe pitAnA maMdiramAM padharAvI pitAnA devarUpe mAnelI pUjelI zrI arihaMtanI paNa pratimAne, vandana- praNAma, AlApa- saMlApa, ke dAna ane pradAna, e cha prakAranI pravRti kare nahi. temAM be hAthe aMjalI eDavI te vandana, mastaka namAvavuM te praNAma, vinA bolAve bolavuM te AlApa, vAraMvAra balavuM te saMlApa, eka vAra annAdi ApavuM te dAna ane vAraMvAra ApavuM te pradAna jANavuM. uparAMta laukika tIrthomAM snAna, piMDapradAna, homa, tapa, temaja midhya parvonuM AcaraNa, vagere mithyAtvanAM keI kAryo paNa kare nahi. e rIte samyakatva, aNuvrata vagere guru pAse aMgIkAra karavAthI saphaLa thAya che (pacAzaka 1-9mAM kahyuM che ke, samyakatva ke vata, niyamAdi je svIkAravAnAM hoya tene prathama saddaguru pAse samajIne savega (mokSanI tIvra abhilASA)thI vidhipUrvaka Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 1 samyaktvanA pAMca lakSaNA ma svIkAravAM ane niraticAra pAlavAM, je samajyA vinA ja tratAdi uccare che, tenuM paccakakhANu azud che, tevA ajJa jIva te samajyA vinA pratijJA karavAthI nizcayathI mRSAbhASI kahevAya che. have cAlu mULa gAthAnA cAthA pAdamAM kahelAM pAMca lakSaNAnuM varNana kare che ke samakita AtmAnA zubha adhyavasAya rUpa (arUpI) hAvAthI pratyakSa dekhAya nahi, mATe tene oLakhavA pAMca lakSaNA A rIte kahyAM che. 1. rAma- anaMtAnubaMdhI kaSAyAnA uya TaLavAthI kAIne prakRtie ja, tA kAIne kaDavA vipAka jovAthI kaSAyA zame, tyAre zama pragaTe che. A zamathI jIva aparAdhI upara paNa krodha kare nahi. anya AcAryA krAdhanI caLa ane viSayAnI tRSNA zAnta thAya tene zama he che. prazna- 2 zreNika tathA kRSNajI vagere aparAdhI ke niraparAdhI pratye paNa krodha karavA chatAM samakitI hatA, te temane zama zI rIte ghaTe ? uttara- padAtha ane tenu lakSaNa sAthe hoya ja evA niyama nathI. lakSaNa hoya tyAM lakSya avazya hoya, paNa lakSya hoya tyAM lakSaNa hoya ja evA niyama nathI. dhUma hoya tyAM agni hoya ja paNa saghaLA agni sAthe dhUma hoya nahi. tema ahI' paNa zama hoya. tene samakita avazya hoya, paNa samakita sAthe zama hoya ja evu nathI. zamanA abhAve paNa samakita hoya, mATe zreNika-kRSNajI vageremAM zama na hovA chatAM samita hatuM. athavA tene kreAdhavRtti ane viSayatRSNA saMjavalana kaSAya janya hatI ema samajavuM, saMjavalana kaSAya paNa anaMtAnubaMdhI jevA tIvra hoya che. 2. savega- mAkSanI tIvra abhilASA. samakitI AtmA rAjyanA, cakravartInA, ke IndranA sukhane paNa duHkha mAne, eka meAkSa sukhane ja sukha mAne, ane tenI ja abhilASA kare. 3. niveda- (saMsAranAM sukhA pratye) kaMTALA, thAka, samakitI jIva vividha duHkhamaca A sa'sArarUpI jelamAM kaya janya vividha kadanAe bhAgave, temAMthI chUTI na zake, paNu tenAthI kaTALelA, thAkelA, mamatva vinAnA zIghra chUTavAnI bhAvanAvALA hovAthI du:khe kALa pasAra kare, kAI AcAryAM mAkSa abhilASAne nive` ane saMsAranA thAkane (rAgyane ) savega kahe che. 4. -anukaMpA- niSpakSabhAve duHkhIonAM duH khAne dura karavAnI icchA. pakSapAtathI tA vAgha vagere paNa potAnA baccAMnI rakSA kare che, paNa te anukapA na manAya. temAM paNa khIjAnAM duHkhAne TALavAnI yathAzakaya pravRtti te dravyaanukapA ane duHkhInuM duHkha jotAM hRdaya dravita thAya te bhAvaanukapA jANavI. (anyatra bAhya duHkhathI pIDAtA pratye dayA te draSadayA ane tenAM pApAcaraNA - durguNA jANI tenA AtmA pratye dayA te bhAvadayA, ema paNa kahyuM che.) 2. athavA A lakSaNNA nizcaya samakitanAM che ane zreNikAdine vyavahAra samakita hatuM. mATe paNu deSa nathI. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamasaMgraha gu. bhAva sArodvAra gA. 22 5.-AstikA- jinakathita hovAthI jIvAdi to satya ja che, evuM mAnanAra Astika ane tenA tevA pariNAmane Astikaya kahevAya. anyadarzananAM te te vacane sAMbhaLavA chatAM temAM AkAMkSA na kare, kevaLa jinavacanamAM ja daDha zraddhALu hoya, te Astika kahevAya. tene kadAca ajJAna ke mehathI kaI jinavacana na samajAya to paNa te pitAnI matimaMdatA vagere mAne ane jinavacana satya ja che ema mAne kahyuM che ke jinavacananA eka akSaranI paNa azraddhA te jinezvara pratye azraddhA che, tethI Astika AtmA keI viSaya na samajAya te paNa zraddhAthI tene satya ja mAne. A lakSaNanuM svarUpa anya AcAryonA mate 1. zama- egya gurunA yuktiyukta upadezathI satya tamAM daDha pakSapAta thavAthI mithyAAgraha TaLI jAya te zama. 2. saMvega- cAre gatinAM bhayaMkara dukhene jANIne ke pratyakSa joIne bhayabhIta banelA te duHkhomAMthI bacavA dharmanuM sevana kare, ema saMsArane ane tajajanya duHkhene tIvrabhaya pragaTe te saMvega. 3. niveda- viSenI vRddhine tyAga, viSayonI duSTa AsaktithI Abhava-parabhavamAM jIvane ghera kaSTa sahana karavo paDe, mATe viSaye tyAjya che, evI buddhithI viSaya pratye vairAgya te nirveda. 4. anukaMpA - kRpA -dayA, jIva mAtra sukhane athI ane duHkhane dveSI che, mATe mAre keIne duHkha nahi ApavuM ema samajIne prANIo pratye dayA pragaTe te anukaMpA. pa. Astikya- zrI jinakathita carAcara, pratyakSa-parokSa, sarva bhAvonuM varNana satya ja che, evuM mAne, bole ane tevuM vartana kare, te jIvanA pariNAmarUpa AsthA-zraddhA te Astiya. A pAMce lakSaNo samakitanAM jJApaka che. tenuM pragaTIkaraNa jIvamAM u&mathI thAya che. prathama Astikya, temAMthI anukaMpA, tenA baLe nirveda-saMvega ane chelle zama pragaTe. ahIM gAthAmAM pAMca lakSaNa ja kahyAM che, te paNa upalakSaNathI tenA sahacara saDasaTha bhe paNa A pramANe che. 1. cAra sahaNa- (1) paramArthasaMstava eTale jIvAjIvAdi paramArthabhUta tane bahumAna pUrvakane yathArthadha. (2) paramArtha jJAtRsevA- jIvAdi tattvonA pathArthajJAtA, saMvegI, evA dharmopadezaka jJAnI guruonI sevA. (3) vyApannaranavajanajenA darzana pAmIne vasI gayelA pAsatyAdi kasAdhuonI sevA saMsargane tyAga. ane Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 1 samyaktvanA saDasaTha bhedA (4) kudRSTivana- auddha vagere anya mithyAdhamI onA saMsarganA tyAga. 2. traNaliMga- 1. zuzruSA- catura, rAgI, cuvAna ane patnIthI parivarelA, viziSTa puruSane daivI saMgIta sAMbhaLavAnA jevA rAga hoya, tethI paNa adhika rAgathI tattva zravaNunI IcchA. ra. dhama rAga- karmanA doSathI cAritra na pAmI zake, te paNa mATI aTavInI musApharIthI thAkelA bhUkhyA brAhmaNanI dhekhara maLatAM khAvAnI jevI IcchA tethI paNa adhika cAritra dharma nI abhilASA. 3. - devagurUnI vaicAvaccanA niyama - jinavacananA pAlaka - pracAraka sadgurU ane arihaMtadevA (temanAM mardiza - mUrti vagere) nI zAstrAnusAra pUjA - bhakti - sevA - vagerenA niyama-pratijJA. ema samakitanAM A traNa liMgA che. jo ke vaiyAvacca tapanA prakAra che ane tapa cAritrarUpa che, tethI A liMgamAM aMza mAtra cAritra ghaTe, chatAM te atialpa hovAthI tenI vivakSA karI nathI. 63 3. dazavidha vinaya - 1. arihaMta eTale tIrthaMkarA tathA sarva sAmAnya kevalIo, 2. sidhdhA, 3. jinamaMdira ane mUrtirUpazrcA, 4. zruta-AgamA, 5. kSamAdi dvavidha dharma, 6. AcArya bhagavaMtA, 7. upAdhyAya bhagavaMtA, 8. zeSa sarva prakAranA cAritravALA sAdhuo, 9. pravacana eTale zAsana ane tenA AdhArabhUta zrI saMdha, tathA 10. darzana eTale samakita tathA samakitavaMta AtmAe. A dazeyanA 1. bAhya sevArUpa bhakti, 2. vajrapAtrAdithI satkArarUpa pUjA, 3. guNAnI prasa'sA, 4. chatA atA doSone nahi bAlavArUpa niMdAne tyAga ane 5. vividha AzAtanA Ane tyAga. e pAMca prakAre vinaya karavA te vinayanA daza prakAre jANavA. ( anyatra satkArane bhaktimAM gaNIne tenA sthAne hRdayagata prIti - bahumAnane vinaya kahyo che.) 4. traNa zuddhi- 1. jinezvaradeva, 2. temanAM kahelAM AgamA athavA tA ane 3. te tavAnA ArAdhaka zrI caturvidhasaMdha, e traNa sivAya zeSa saghaLuM asAra che, evA mantavyathI samakita zuddha thAya mATe tene traNa zuddhi kahI che. (bIjI rIte manathI e traNa sivAya zeSa sa mithyA mAne, vacanathI e traNathI kAryasiddhi na thAya te khIjAthI na ja thAya ema bele ane kAyAthI chedana - bhedyana thavA chatAM mithyA deva - jIrvAdine na name, ema paNa traNazuddhi kahI che. ) 5. pAMca dUSaNA- 1. zaMkA - zrIjinavacanamAM deza ke sarva zaMkA karavI, 2. kAMkSAsaghaLAM ke amuka mithyAdanAnI icchA karavI, 3. vicikitsA - dharmAnuSThAnanA phaLamAM sadeha rAkhavA, athavA vittigicchA eTale sAdhu-sAdhvI vagerenAM mala - malina vajra-gAtra vagerenI duga chA karavI, 4. kudRSTi prazaMsA- mithyAtvIonI ke temanA dharma vagerenI prazaMsA karavI, ane 5. mithyAtvInA paricaya- mithyAtvIonA paricaya - sahavAsa karavA. A pAMca samaSitane kRSita karanArAM hovAthI dUSaNA jANavAM. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamasaMgraha gu0 bhAi sAradvAra . 22 6. ATha prabhAvaka- 1. mAvacanI- te te kALe vidyamAna sarva AgamanA sUtra-artha ane marmana jANu-jJAnI guru. 2. dhamakayaka-naMdiSeNa mahAtmAnI jema AkSepaNuM, vikSepaNa, saMvegajananI ane nirvedinI, e cAra prakAranI kathA dvArA zrotAnA saMdehane dUra karI A karSaNa vagere karanArA vyAkhyAnanI labdhivALA jJAnI guru, 3. vAdI-vAda zaktine pAmelA. vAdI, prativAdI, sabhAjana ane madhyastha, e cAra prakAranI rAjasabhAmAM dharmavAda karIne vijaya pAmanArA zrI malavAdI sUri vagere. 4. naimittika - pU. zrI bhadrabAhu gurunI jema aSTAMga nimittanA jANa, zAsananI prabhAvanA mATe bhUta-bhaviSyAdi bhAvane yathArtha jaNAvanArA. 5. tapasvI - zrI aMdhasUrijInI jema koI padagalika icchA vinA kevaLa karmanirjarA mATe samatApUrvaka aTTama, aThThAI, mAsakSamaNa, vagere ghera tapa karanArA. 6. vidhAvAn - prApti vagere vidyAone sAdhI tenA prabhAve zrI jinazAsananI prabhAvanA karanArA. 7. yogasidivividha ganI siddhi karIne yogacUrNathI aMjana, pAdalepa, lalATe tilaka, vagere dvArA bhUtapretAdine vaza karanArA- aneka duHsAdhya kAryonI siddhi karanArA. 8. kavI - kAvya labdhithI viziSTa kAvyanI racanA dvArA zrI siddhasena divAkaranI jema rAjA-mahArAjAdine paNa dharma pamADanArA. je ke jainazAsana svayaM prabhAvazALI che te paNa enI suvarNane vizeSa ghATa ApIne zobhAve tema pitAnI te te zaktio dvArA jainazAsananI prabhAvakatAne vividha rIte prasiddha karanArA mahAtmAe prabhAvaka gaNAya che. e uparAMta paNa zAstrAjJA mujaba tIrthayAtrA, pUjA, e , mahatsa, vagere karanArA zrI vastupAla, tejapAla, pethaDazA, jhAMjhaNazA, vagerenI jema zAsana prabhAvanA karanArA sarva prabhAvaka jANavA. A prabhAvako samakitanA baLe ja prabhAvanA karI zake, mATe ATha prabhAvakane samakitanA bhedomAM kahyA che. 7. pAMca bhUSaNe- 1. jaina zAsanamAM kauzalya eTale utsarga, apavAda, vagere vividha apekSAvALAM jinavacanane te te apekSAne anusarIne dravya, kSetra, kALa, bhAva ane purUSane AzrayIne te te rIte vyavahAra karavAnI nipuNatA. 2. prabhAvanA- prabhAvakonA varNanamAM kahyuM te rIte karelI prabhAvanA sva-para hitakArI, jinanAmakarmanuM kAraNa ane samakitanI prApti tathA zuddhi karanAra che. 3. tIrthasevA- saMsAra samudrathI tAre te tirtha, tenA sthAvara jagama be prakAre che. temAM zatruMjaya vagere tathA jinezvaranI kalyANaka bhUmio vagere sthAvara tIrtho ane kSamAdi dazavidha dharmanA AdhArabhUta caturvidha saMgha jaMgama tIrtha, ubhayanI sevA. sthiratA- jinadharmamAM anya jIne sthira karavA, athavA anya dharmanA camatkAra Adi prabhAva jevA chatAM nija dharmamAM sthira rahevuM, 5. bhakti- jinapravacananI - saMghanI vinaya- bahumAnapUrvaka bhakti karavI, A pAMce kAryo alaMkAranI jema samakitane zobhAvanAra hevAthI tene bhUSaNa kadAAM che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 2 samyaktvanA saDasaTha je 8. pAMca lakSaNe- zama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astika, tenuM svarUpa pUrve jaNAvyuM che. 9. cha jayaNuM- pUrve samakitanI pratijJA mAM kahyuM tema anyadhamIonA guruo parivrAjaka, tApasa, saMnyAsI ke digambara jaina sAdhuone paNa tathA tenA viSNu, mahAdeva, brahmA, Adi dene ane teoe pitAnA deva tarIke svIkArelAM zrI jinabiMbane paNa 1. vandana, 2. namana, 3. AlApa, 4. saMlApa5. dAna ane 6. anupradAna nahi karavuM, e samyakatvanI rakSAmAM-nirmaLatAmAM hetu hovAthI samyaktvanI che jayaNA jANavI. (temAM anukaMpA buddhithI dAna devAne niSedha nathI. aucityadAna anukaMpAdAna samakitanA AcAre che.) 10. cha AgAre- 1. rAjA, 2. svajanAdi ke anya samuharUpI gaNa, 3. cAraluMTArAdi balIThenuM baLa, 4. kuladevI ke anyaduSTadeva-devIo, 5. mAtA-pitAdi guruvarga e pAMcanA AgrahathI ane 6. AjIvikAnI viSamatA ke aTavI Adi saMkaTa prasaMge tathAvidha sattvanA abhAve samakita virUddha A apavAda sevavA paDe tene cha AgAre kahyA che. je sattvazALI prANAnta paNa dharmathI calita na thAya, tene A AgA re sevavA yogya nathI. (zAstramAM mAtA, pitA, vidyAguru, e traNenI jJAtio eTale teonA svajana-saMbaMdhIo, samAjanA vRddha puruSa ane dharmopadezaka guruo, e darekane guru kahyA che, mATe teonuM vacana anullaMghanIya che.) 11. cha bhAvanA- cha prakAre samyakatvanA mahimAne vicAre te cha bhAvanA che. temAM 1. muLa - vRkSane mULanI jema dharmarUpI vRkSanuM mULa samakita che, samakitanA baLe ja dharmavRkSa makSa phaLane Ape, 2. dvAra- nagaranA dvAranI jema dharma rUpI nagaramAM praveza mATe samakti dvAra che, tenA dvArA dharmamAM praveza thAya ane dharmanAM tarane jANI zakAya. 3. pIThikAmahelane pAyAnI jema dharmarUpI mahelane pAyA samakita che tenA AdhAre ja dharmarUpI mahela nizcala rahI zake. 4. AdhAra- vizvane AdhAra pRthvI, tema dharmazAsanane AdhAra samakita che, enA AdhAre zrIsaMghanuM taMtra vyavasthita cAle. 5. bhAjana- dUdha-ghI vagere rasanuM AsvAdana bhAjadvArA thAya tema jJAna-kriyAne rasa samakitarUpI bhAjana dvArA anubhavI zakAya, samakita vinA jJAna-kriyAne rasa cAkhI zakAya nahi. bhAjana vinA rasa rahI zake nahi tema samakita vinA jJAna-kriyArUpa dharma TakI zake paNa nahi. 6. nidhi- maNa, metI, suvarNa, vagerenI rakSA tijorI ke bhaMDArathI thAya, tema kSamAdi dharmo ane jJAnAdi rane samakitathI surakSita rahI zake, anyathA mithyAtva, ajJAna, vigere luMTArA dhamadhanane lUMTI jAya. ema cha prakAre samyakatvanA mahimAne hRdayamAM sthira kare te ja bhAvanA jANavI. 12. cha sthAne - AtmA che, nitya che, rtA che, latA che, tene mokSa che ane Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }} dha sagraha gu0 bhAva sArAdvAra gA. 22 mAkSanA upAcA paNa che. e cha viSayamAM kaMcit (syAdvAdathI) astitva mAnavu te samatinAM cha sthAne che. temAM 1. AtmA che.- nAstikA mAne che ke parapoTo pANImAM pragaTa thaI pANImAM maLI jAya, tema pAMca bhUtamAMthI AtmA pragaTa thaI pAMca bhUtamAM ja maLI jAya che, mATe AtmA pAMca bhUtathI bhinna padAtha nathI. e temAnI mAnyatA mithyA che, kAraNake pratyeka manuSyane smRti, icchA, vagere anubhava siddha A guNA jJAnasvarUpa che, arthAt jJAnaguNa che, teNI vinA ghaTe nahi, mATe tenA AdhAra guNI te ja AtmA. bIjI vAta, AtmA caitanya (jJAna) svarUpa che. te bhUtamAMthI pragaTe che ema tyAre kahevAya ke jaDa pAMca bhUtAmAM caitanya hoya, pAMce bhUtAmAM caitanyanA aMza paNa nathI, te temAMthI caitanya svarUpa AtmA kevI rIte pragaTe ? je jemAM hAya te temAMthI pragaTe, caitanya pAMca bhUtAnA dharma che ja nahi, teA te eka ke pAMce bhUtAmAMthI paNa kevI rIte pragaTe ? vaLI mRtakarUpe pAMca bhUtanuM baneluM zarIra teA tevI ja sthitimAM rahI jAya che ane caitanya cAlyuM jAya che. e anubhava siddha chatAM zarIrane ja AtmA mAnave, te koi rIte saMgata nathI. pAMca bhUtamaya zarIramAM rahenAra arUpI ane cetanAmaya AtmA zarIrathI bhinna che ja. je AtmA nAmaneA padArtha ja na hoya te dharma-adhama, puNya-pApa, saghaLuM niSphaLa ane ane e te kaI rIte manAya tema nathI. mATe khIranIranI peThe pudgala mizrita chatAM tenAthI bhinna AtmApadArtha che, ema mAnavu' te paheluM sthAna. 2. AtmA nitya che.- deva, manuSya, vagere AtmAnA bhinna bhinna pA~yA che, paryAya nAzavaMta che, paNa paryAyAnA AdhAra AtmA nAzavaMta nathI, bhinna bhinna janmAne ane avasthAone dhANu karanAra AtmA te nitya ja che. khALakane je janmatAM ja stanapAnanI zvAsanA jAge che te A bhavanI teA nathI ja, pUrva janmeAnI che, te tyAre ja ghaTe ke AtmA pUrvabhavathI AvelA hAya! maraNu e AtmAneA nAza nathI, paNa zarIranA sacAganA viyoga che. eka zarIrane cheDI anya zarIrane dhAraNa kare che jema khALa, covana, vRddhatva, vagere kramika avasthAone lAgavanArA AtmA te dareka avasthAmAM te ja che, tema kramazaH navA navA bhavAne dhAraNa karanArA paNu AtmA nitya che. A matathI "bodhdhA AtmAne ekAnta kSaNika nAzava'ta mAne che te mithyA che" tema mAnavuM te khIjuM sthAna, 3. AtmA kartA che.- nizcayathI te AtmA potAnA zuddha svarUpanA kartA che, paNa kurmane vaza rAga-dveSa kare che. e vAta sarvAMne anubhava siddha che. jIvane karmanA baMdha thAya che, mATe vyavahArathI te karmAMnA paNa karyo che. je AtmA kartA na hoya teA AtmA sivAya vizvamAM anya padArtho saghaLA jaDa che, jaDa teA kaI karI zake ja nahi ane vizvamAM vividha kriyA e te sarvatra pratyakSa dekhAya che, tethI cetanadravya AtmA vyavahAra nacathI zubhAzubha pravRttinA kartA che, e siddha che. prazna- AtmA sadAya sukhanA abhilASI che, teA duHkhadAyI Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 1. samaktinA aDasaTha bheTa karmane baMdha kema kare? uttara- Arogyane athI chatAM manuSya Indriyane vaza thaI kupathya seve che, tethI regI bane che, tema mithyAtva, avirati ane kaSAne vaza paDele AtmA paNa bhege dvArA kupaththarUpe karmone baMdha kare che ane tene bhegavatAM duHkhI thAya che. je AtmA kaMI kare ja nahi te tene sukha-duHkha janma -maraNa vigere thAya ja nahi, kAraNa vinA kArya bane nahi, mATe te karmone bAMdhe che tethI saMsAramAM sukha-duHkhAdi bhegavavAM paDe che. arthAt AtmA kartA che. sAMkhya je AtmAne artA mAne che, te mata A rIte mithyA che. e trIjuM sthAna. 4. AtmA bhetA che.- karelAM karmonAM phaLane AtmA bhagave che, e sarvatra anubhavasiddha che. anyathA sukha-duHkhAdi anubhava thAya ja nahi. vaLI je karmonuM zubhAzubha phaLa bhogavavAnuM ja na hoya te dharma-adharma, puNya-pApa, vagere viveka mithyA kare. kaI game teTale dharma ke adhama kare paNa tenuM phaLa bhegavavAnuM na hoya te dharmane upAdeya ane adharmane heca mAna, te paNa mithyA kare. dharma-adharma ke puNya-pApa vageremAM heya-upAdeya vagere vibhAga che te sukha-duHkha janaka hovAthI che. je kaMI karmanuM phaLa bhegavavAnuM ja na heya te heya-upAdeyane vibhAga ja zA mATe heca mATe AtmA pitAnAM karelAM zubhAzubha karmonuM phaLa bhogave che, e spaSTa che. AthI "jIva abhegI ja che, e mAnyatA mithyA che" ema mAnavuM te cothuM sthAna. 5. AtmAne mokSa che- AtmA zuddha cetana dravya che, chatAM tene anAdi kALathI sahajamaLanA kAraNe rAga-dveSa thAya che, tenAthI karmone saMyoga thAya che, tenA prabhAve janma, maraNa, zarIra, saMbaMdhIo, vagere vividha saMge thayA kare che. saMgane viyega thAya ja, mATe saMyogone Atyantika vize ane te viyegathI AtmAnA zuddha svarUpanuM pragaTa thavuM, e ja mela che. je mokSa ja na hoya, sadAca baMdhanamAM rahevAnuM ja haya, te dharma nirarthaka bane ane deva-guru za. paNa mithyA kare. mATe rogIne rogamuktidvArA Arogya pragaTe, tema karmabaddha AtmAne karmanI muktidvArA je saccidAnaMdamaya zuddha svarUpa pragaTe, te ja mela che. tethI je buddhanA anuyAyI ema mAne che ke "dIpaka bUjhAyA pachI kaMI rahe nahi, tema AtmAne mikSa thatAM kAMI rahe nahi" te mithyA che, jema re.gane nAza thatAM Arogya pragaTe che tema karmane nAza thatAM AtmAnuM zuddha svarUpa pragaTe che, je nirvANa pachI kaMI rahe ja nahi, te tevA nirvANathI zuM hita thAya? mATe nirvANa e AtmAnA nAzarUpa nathI paNa tenuM saMpUrNa zuddhikaraNa che, tethI upAdeya che ane te thaI zake che ema mAnavuM te samakitanuM pAMcamuM sthAna che. 6. mokSanA upAyo che- mithAta, avirati, kaSA ane ge karmabaMdhadvArA jIvane saMsAramAM bhaTakAve che, tema tenA pratipakSI guNe sammadarzane jJAna ane cAritra e karmanirjarA dvArA saMsArathI mukta paNa kare che. samyaggadarzana- jJAna-cAritrane satata daDha abhyAsa karatAM Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa dhama satraNe gu bhA. sArAhAra gA. 22 pariNAme sakanA nAza ane mAkSa thAya che. A dana-jJAna - cAritra traNe maLIne kAryanI siddhi kare che. adha-ajJa ane pazu jema asahAya ekAkI svasthAne paheAMcI zake nahi tema kevaLa samyagada nathI, jJAnathI, ke cAritrathI mukti thAya nahi, mATe kahyuM che ke "jJAnayiAmyAM mokSaH" temAM jJAna samyagdarzana sahita ja hoya ane kriyA e cAritra che. e rIte paNa samyagdarzana, jJAna ane cAritrathI meAkSa thAya che. mATe te mAkSanA upAce che. mAkSa jo AtmAnuM zuddha svarUpa che te tenI prAptinA upAcA paNa che ja. anyathA meAkSanuM nirUpaNu mithyA Thare. ema mAnavuM te chaThThuM sthAna. A cha sthAna samakitanA prANabhUta che, mATe je cha sthAne cathArtha mAne, te ja samakitI gaNAya. anya dhI e A cha sthAnamAM visaMvAdI hovAthI samakritI nathI. ahI kahelA 67 bhedomAM keTalAka jJAnarUpa keTalAka danarUpa ane keTala!ka cAritrarUpa hovAthI samakitadvArA avazya mukti thAya ema kahyuM che. je tattvazraddhA vinA ja AjIvikAdi mATe zrAvakanA AcArAne pALe temAM dravyazrAvakapaNu kahyuM che. AvazyakavRttimAM kahyuM che ke samakitane pAmelA sAdhuonA mukhe nitya dharmAMdezanAne sAMbhaLe, tene bhASazrAvaka kahevAya. ahI bhAvazrAvakanA adhikAra che. tenA zAstrAmAM vividha bhAMgA (prakAra) kthA che. te paikI, 1. danazrAvaka te avirati samakitadraSTi, ra. muLaguNuzrAvaka te pAMca aNutratA paikI koi paNa vratavALA ane 3. uttaraguNuzrAvaka te guNavratA, zikSAtratA, ke te paikI kAI paNu tavALA ema traNa bhedo kahyA che. ThANAMga sUtramAM bIjI rIte paNa bhedo nIce pramANe kahyA che. 1. mAtA-pitA tulya, sAdhuo pratye vAtsalyavALA, temanAM kAryAnI ciMtA karanArA ane doSa dekhe te paNa pUjayabhAva cheDe nahi, 2. bhAisamAna, hRdayathI bahumAnavALA, vinacAdi sAmAnya rIte karanArA chatAM saMkaTamAM pUrNa sahAya kare, 3. mitrasamAna potAne sAdhuonAM svajanAdi kruratAM paNa adhikra hitakaranAra mAne, tethI koI prasaMge pAtAnuM aucitya na sacavAya te apamAna mAnI rIsAI paNa jAya, ane 4. zAkaca (zatru) samAna. abhimAnI, chidra jonArA, niMdraka, sAdhune tRNutulya mAne, ema A cAra bhedo guru pratye pUjyabhAvanI taratamatArUpa che. bIjI rIte gurunI AjJA (vacana) pratye sadbhAvanI taratamatArUpe paNa zrAvakranA cAra bhedo A pramANe kahyA che. temAM, 1. AdarA (ArisA) samAna,- gurue kahelA sutra-a ArisAmAM pratibiMbanI jema jenA hRdayamAM sra`pUrNa pariNamI jAca 2. dhvajasamAna, guru. upadezane samyag vicAryA vinA khIjAnA bhamAvye bhamI jAya tevA asthira 3. sthANu (thAMbhA) samAna, gItAgraMthI paNa samaje nahi ane pAte mAnelA asatyane cheADe nahi, evA durAgrahI ane 4. kharaTa athavA kharaka'TaTTa samAna, te hitakArI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 1 mAtra bAvakanAM ziyALAta che re upadezaka gurune paNa pitAnA dethI kharaDe, athavA "sUtra prarUpaka, ninhava, mUha, zithilAcArI," vagere hRdayabhedI kAMTAtulya vacane kahI gurune raMjADe te, jANa. A ATha prakAramAM zokya samAna ane kharaMTa samAna e be bheTavALo nizcayanayanA mate mithyA daSTi ane jina maMdira-mUrti AdinI pUjA, sAmAcika vagere karaNa karanAra hovAthI vyavahAranayanA mate tene zrAvaka jANe. have ahIM bhAvazrAvakanuM varNana hovAthI tenAM lakSaNo dharmaratnaprakaraNanA AdhAre A pramANe che. 1. kRtavratakarmA, 2. zIlavaMta, 3. guNavaMta, 4. RjuvyavahArI, 5. gurusevAkArI ane . pravacanakuzaLa, temAM 1. kRtavratakarmA enAM cAra lakSaNa che 1. dharmazAnamAM udyamI - je samyakatva, vrata, vagere zrAvakanA (ane sAdhunA) guNone vinaya-bahumAna pUrvaka nitya gItArtha guru mukhe sAMbhaLe, 2. jANakAra - samyakatva-vato vagerenA svarUpane, bhedone, aticArone yathArtha samaje-jANe, 3. vratadhArI- samajelAM te te vratAdine deva - guru - saMdha sAkSIye vidhipUrvaka yathAzakti svIkAre, ane 4. pAlaka- svIkArelAM te vratAdine gAdi prasaMge ke devAdinA upasargomAM paNa calita na thatAM saMpUrNa pAle. 2. zIvaMta- enAM A cha lakSaNa che, 1. AyatanasevI - jyAM ghaNuM bahuzruta sadAcArI samiti Adi cAritrAcAranA pAlaka sAdharmike dharmane ArAdhatA hoya te sthAna Ayatana kahevAya. zIlavaMta tevA sthAnamAM ghaNI vakhata rahe, dharmanI hAni thAya tevA sthAnamAM na rahe. 2. akAraNe paraghera na javuM- mahatvanA kAraNa vinA jyAM tyAM javAthI sudarzana zeThanI jema kalaMka lAge, mATe sadAcArI AtmA vinA kAraNe bIjAnA ghera jAya nahi. 3. udmaTavezano tyAgI- dezAcAra- kulAcArane chAje te sAde piSAka pahere. uddabhaTaasabhya veza taje, 4. asalyavacana tyAgI- asabhya vikArI zabda na bele, kAraNa pUratuM madhura hitakara parimita bele. 5. bAlakriDAvaja - jugAradivyasana, ke ajJa manuSyanA jevI anarthadaMDarUpa pravRttione taje. 6. madhura vacanathI kAma lenAro- dharmIne kaThera bhASA kalaMkarUpa hevAthI madhura zabdothI anyanI pAse kAma karAvanAre. A cha lakSaNe zIlavaMtanA jANavA 3. guNavaMta- tenAM A pAMca lakSaNa che. 1. savAdhyAyamAM udyamI- vairAgyajanaka vAcanA, pRcchanA, vagere pAMca prakAranA svAdhyAyamAM rakta-apramAdI. 2. kriyAmAM udyamI - tapa, japa, niyama, vaMdana, vagere zrAvakadharmanI vividha karaNImAM AdarapUrvaka udyamI. 3. vinayamAM udyamI - gurnAdi Ave tyAre ubhA thavuM, sAme javuM, Asana ApavuM, sevA karavI, vagere vividha vinaya karanAre. 4. sarvatra anabhinivezI- sarva kAryomAM anAgrahI, vaDIlanI zikhAmaNane mAnanAre, vALe vaLe te, satyane grAhaka. 5. jinavacananI rucivALA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasabhakSu gu0 bhA0 sArAdvAra gA. 22 jinavANInA rAgI, dharmAMzravaNa vinA cuNA pragaTe nahi, rahe nahi ane vadhe nahi, ema samajI nitya dharma sAMbhaLanArA zrAvakanA guNA teA ghaNA ja che, chatAM jJAnIoe A pAMca mukhya guNavALAne guNavaMta kahyo che. 90 4. Rju vyavahArI- niSkapaTI. tenAM A cAra lakSaNA che, 1. cacA bhASIpaTapUrNAMka khATu, khATu'kharU' ke visaMvAdI vacana na khelatAM saraLa ane satyavaktA. 2. ava'caka kriyAkAraka - khIjAne ThagavA, sArA dekhAvA, ke mana-vacana- kAcAnI visaMvAdI pravRtti nahi karanAre. 3. apAyathaka - huM bhAgyazALI ! cArI, jugAra vagere Abhava - parabhavamAM ahitakArI pApA che, te tajavA yAgya che, vagere samajAvI jIvAne yathAzaka bhAviduHkhadAyI pApothI khacAvanArI. 4. niSkapaTa mitra- ni:svArtha zuddha maitrIvALA, niHsvArtha paNe mitranuM hita karanArA, A cAra lakSaNA zuddhavyavahArarUpa che. 5. gurusevAkArI enAM paNa cAra lakSaNA che. 1. svayaM sevAkArI- gurvAdine kAryamAM vinna na thAya tema teAnI IcchA pramANe anukuLa banIne sevA karanArA, 2. sevA karAvanArA - gurvAdinA guNAnI prazaMsAdidvArA anya jIvAmAM sadbhAva pragaTAvI tee dvArA gurvAdinI sevA karAvanAra. 3. auSadhAdi meLavI ApanArA- svayaM ke bIjAo dvArA gurune jarUrI auSadhAdi vastu meLavI ApanArA. ane 4. icchAnuvatI - bahumAnapUrvaka gurunI icchAne anusaranAro. jo ke sAmAnyataH mAtA - pitA bidyAguru vagere guru gaNAya che, teA paNa ahIM dharmagurunA adhikAra hovAthI A rIte AcAryAdi dharmaguruonI sevA karanArA jANavA. 6. pravacanakuzaLa- enAM cha lakSaNA che, 1. sUtrakuzaLa- zrAvakane bhaNavA gya te te mULasUtrAdine vidhipUrvaka guru pAse bhaNelA, 2. akuzaLa- saMvegI gItA gurumukhe vyAkhyAna sAMbhaLavAthI ajJAnamAM nipuNa banelA, 3-4. utsaga - apavAda kuzaLa - sAmAnya vidhAna te utsarga ane kAraka vidhAna te apavAda, A banne mArganuM AcaraNu karavAmAM kuzaLa. jema ke sAdhune utsarga mArge nirdoSa AhArAdinuM dAna karavuM joie, tethI tevuM Ape, paNa koI dravya - kSetra-kALa-bhAvanI apekSAe apavAdathI sAdhune doSita paNa vAparavAnuM vidhAna che, ema jANI mAMdagImAM, aTavImAM ke AhArAdinI durlabhatAmAM temanA saMyama ane zarIranI rakSA mATe doSita paNa Ape. ekAnte ema na vicAre ke doSita kema devAya ? pu. bhAvakuzaLa dharma anuSThAnAnI vidhinA jANu, svaya. vidhimAM AdaravALA, anya vidhinA pAlaka pratye bahumAnavALA ane vidhi na paLAya temAM paNa vidhinA maneAthavALA, ema vidhinA pakSakAra. 6. vyavahArakuzala- zAstra ane zuddha para parAthI cAlatA dharmavyavahArazamAM kuzaLa, dezakAla vagere vividha apekSAne samajanArA, lAbhahAnirUpa guru - lAghavatAne samajanA rA. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 1 bhAva bAvakanAM pariNAmagata 17 prakAre bhAva zrAvakanAM A cha lakSaNe kriyAne AzrayIne jANavAM. bhAva (pariNAma)nI akSAe te tenAM sattara lakSaNe A pramANe che. 1. strI pratye virAgI- sAmAnya rIte strI jAtine anarthakArI, caMcaLa ane durgatinuM kAraNa mAnI temAM rAgane tajanAre, 2. Indriyono vijetA- svabhAve ja capaLa gheDAnI jema unmArge ghasaDI janArI mAnI Indrione vaza na thatAM tene dharma mArgamAM joDanAre, 3. dhanamAM nirlobhi- dhana e artha chatAM anarthakArI, meLavavA, sAcavavA vageremAM vividha kalezakArI ane asAra mAnI tene Adara pUrvaka dAnAdimAM zakya vyaya karanAro. 4. saMsAra pratye virAgI- saMsAra (viSayakapAye) svarUpe, pariNAme ane paraMparAe paNa duHkhadAyI hovAthI viDaMbanArUpa mAnI tenAthI chUTavAnI bhAvanApUrvaka udAsInatAthI vartanAre. 5. viSayo pratye virAgI- viSa tulya viSe kSaNamAtra sukha ApI dIrdhakALa duHkha denArA che, ema samajI tajavAnI bhAvanA pUrvaka anAsaktabhAve sevanAre, 6. pApAraMbhe pratye anAdaravALo - AjIvikA mATe karavA paDe te paNa ArathI virakta, jarUrIAtane ghaTADanAra, anArakabhI pratye bahumAnavALo ane Arane tajavAnI bhAvanAvALo, 7. gRhasthavAsa pratye virAgI- cAritra mohanIcanA udaye cAritra na laI zakavAthI gharamAM rahe, chatAM jelanI jema baMdhana mAnanAre, 8. samakitavaMta- tatvanI zraddhAvALe, dharma prabhAvaka, devagurunI sevA vagerethI samakitanuM niraticAra pAlana karanAre, 9. nirAzasabhAve lokAcArane pAlaka- gADarIyA pravAje cAlatA lakane gatAnagatika samaje, chatAM zAsananI apabhrAjanAthI bacavA lokasaMjJAne tajI sUkSama buddhithI lAbhAlAbhane vicArI lekane anusaranAre, 10. jinAgAma pratye kRtajJaAtma hitane jaNAvanArAM zAstra parama upakArI che" ema mAnI kRtajJabhAve yathAzakya zAstrajJAne anusaranAre, 11. dAnAdi dharmane ArAdhaka- Aya-vyayane, zarIrabaLane ane zaktine vicArI uttarottara adhika karI zakAya te rIte dAna, zIla, tapa ane bhAvadharmane karanA re, 12. kriyAci- ciMtAmaNitulya, durlabha, amUlya ane hitakara, evI dharmakriyAne pramAda tajI niraticArapaNe kare, mugdhaka hAMsI ke Akreza vagere kare te paNa tenI upekSA karIne gharmakriyAne sevanAre, 13. rAgadveSane tyAgI- jIvananAM sAdhana samajI anukULa paNa dhana, svajana, ghara, AhAra-vastrAdine rAga-dveSa vinA udAsabhAve sevanA saMbhALanAre. 14, durAgraha rahita- dharmane sAra upazama che, mATe sarva prasaMge asada AgrahathI dUra rahe, madhasthabhAve satyA satyane vicArI satyane svIkAra kare, pitAnuM mAneluM ja sAcuM, ema na mAne, 15. svajanAdine parAyA mAne- saMge saghaLA anitya che, ema samajI bAhyavRttithI dhana-svajanAdine saMbhALe, chatAM mamatva na kare. 14. parArthe kAmaga bhegIsaMsArasukhamAM virAgI, viSane viSa samaje, mAtra svajanAdinI dAkSiNyatAthI kAma-kSegane anAsaktabhAve bhagave. mithuna paNa patnIne unmArgathI bacAvavA nirasabhAve seve. 17. grahavAsanuM Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamapraha guru bhA0 sAroddhAra mA. 22 pAlana mithyA majurI mAnI kare - majuranI jema veTha mAnate, Aja choDuM, kAla choDuM, evA bhAvathI vezyAnI jema gharakAne choDavA mATe anicchAye saMbhALe. e rIte ahIM sudhI samaktinuM svarUpa tathA bhAvazrAvakanuM samakita ane cAstri (AcaraNa) kevuM hoya? te jaNAvyuM. have e guNanI rakSA ane sarvaviratinA abhyAsa mATe te kevI rIte dharma kare te kahe che. samaktivaMta zrAvake dezavirati prApta thayA pahelAM ane pachI paNa abhyAsarUpe nitya niyama svIkAravApUrvaka teno abhyAsa kare joIe. zrAddhavidhimAM kahyuM che ke sarva prathama mithyAtvanI kriyA tajavI pachI pratidina zakti pramANe eka, be ke traNavAra jinapUjA-darzana vagere, sapUrNa athavA madhyama devavaMdana, guruge traNa, be ke ochAmAM ochuM ekavAra nAnuM ke bRhad guruvaMdana ane gurunA abhAve nAmasmaraNa pUrvaka bhAvavaMdana karavuM. bAre mAsa na bane te comAsAmAM paNa pAMca parve sthiratApUrvaka zreSTha dravyathI aSTaprakArI pUjA karavI, cAvaja jIva prativarSe navuM anna, pakavAnna, uttama phaLa vagere prabhujIne bheTa karyA pahelAM na vAparavAM. zakti pramANe nitya phaLa-nevedya pUjA karavI, nitya na bane te mAsI ane vArSika parvomAM zakti pramANe motI, ke akSata vagerethI aSTamaMgaLa AlekhavArUpa pUjA karavI, nitya na bane te parvatithie, ke varSamAM amuka divasomAM, khAdima-svAdima rUpe uttama phaLa, meve vagere devagurune dAna karIne pachI vAparavAM. dara mahine athavA dara varSe mahA dhvaja caDhAvavA pUrvaka sarva sAdharmikone teDI mATe snAtra mahatsava, moTI pUjA, rAtri jAgaraNa vagere deva-gurunI bhakti karavI zakyatA pramANe jinamaMdira ane upAzrayane vizeSa prakAre pramArjavA, bhIte, dIvIo, hAMDI, taktA, gumara, pATalA, bhaMDAra vagere upakaraNone paNa sApha karavAM, svayaM na bane te bIjAnI mAraphata paNa tenI zuddhi karAvavI, dararoja na bane te daramahine ke varSe, jinamaMdiramAM dhUpa, dIpaka mATe tAjuM uttama ghI, kesara, sukhaDa, vagere pUjAnI sAmagrI bheTa ApavI. upAzrayamAM muhapatti, navakAravALI, daMDAsana, caravaLA, Una, kApaDa, vagere ApavuM ane varSARtumAM pATa-pATalAdi karAvavuM. zaktinA abhAve paNa sutaranI AMTI ke mAtra muhapattithI paNa zramaNa saMghanI pUjA karavI, zakti gopavyA vinA sAdharmika vAtsalya karavuM, nitya amuka pramANa kAryotsarga kare, ochAmAM ochA traNa ke adhika gAthAne svAdhyAya kare, ochAmAM ochuM paNa nitya navakArazInuM ane sAMje cauvihArAdinuM paccakakhANa karavuM, zakyatA pramANe ubhaya TAIma ke ekavAra pratikramaNa karavuM, na bane te sAmAyika paNa karavuM e pramANe zakya hoya te niyama karIne tenuM AdarapUrvaka pAlana karavuM, vagere samakitane ane viratine abhyAsa kare. jema pahelA dhoraNanA abhyAsathI bIjAmAM, bIjAnA abhyAsathI trIjAmAM caDhI zakAya che, tema ahI paNa nIcenA guNasthAne uparanA guNasthAnakanI kriyA karavAthI uparanA guNasthAnakanI Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 2 bhAva zrAvakanAM vizeSa katavyo regyatA pragaTe che, pragaTelI hoya te daDha thAya che. zrI pacAzakamAM jaNAvyuM che ke samyakatva, tra, vagere grahaNa karyA pachI te saMbaMdhI prayatna (kriyA) karavAthI grahaNa karatI vakhate je pariNAma na hoya te paNa pragaTe che ane pragaTelA daDha thAya che. kAraNa ke samakita ane viratine rokanAra mohanIya karma sepakramI che ane vidhipUrvaka karelI kriyAmAM te karmane teDavAnI zakti che. ema kiyAthI na hoya te pariNAme pragaTe che. ane tethI ulaTuM kiyA na kare te pragaTelA paNa pariNAma avarAI jAya che. arUpI paNa pariNAmanI parIkSA tenI bAhya zubhAzubha-pravRttithI thAya che, jema ke vatAdi guNonI, upadezakanI, ke vratadhArIonI avajJAdi kare, svIkArelA vrata, niyama vigerenI rakSA - pAlana mATe prayatna na kare, e vagerethI samajAya ke pariNAma avarAI gayA che, ane vatanI, upadezakanI, ke vratadhArIonI prazaMsAdi kare, kriyAmAM udyama kare, te samajAya ke pariNAma vidyamAna che. prAraMbhamAM pariNAma vinA paNa gurnAdinA upadezathI, lajajA ke dAkSiNyatAthI, athavA kula cAra rUpe paNa kriyA thAya che, tenA prabhAve pariNAma pragaTe ane pariNAmathI pravRtti vadhe, ema pravRtti ane pariNAma paraspara eka bIjAnA baLa vadhatAM upara uparanA guNasthAnakanI prApti thAya, mATe bhAva vinA paNa dravyathI gratAdi svIkArI tenuM pAlana karavuM joIe. bhAva vinAnI paNa bhAva mATe karAtI dravya kriyAne upAdeya kahI che, mATe yathAzakya samakita, vrata, niyama, vagere gurUmukhe vidhipUrvaka svIkAravAM, tenuM nitya smaraNa bahumAna karavuM, ane tenA pratipakSI mithyAtva, avirati, kaSAye, vagerenI duSTatA vicAravI. taduparAMta prabhubhaktimAM, vinayAdimAM, uttama bhAva-sAdhuonI sevA-bhaktimAM ane adhikAdhika guNone meLavavAnI zraddhAmAM adhika adhika udyama kare tathA samakita vagere guNe svIkAryA pachI paNa tenA pAlana mATe sadA udyama kara, e rIte aviratino parAjaya karIne viratine pragaTa karI zakAya che. kahyuM che ke saghaLI kriyA e, kaLAo, dhyAna, mauna, vagere abhyAsathI siddha thAya che. eTaluM ja nahi, paNa abhyAsathI tenA rUDha thayelA saMskAre AgAmI bhave paNa sAthe rahI te te guNa pratye prIti pragaTAvI guNone prApta karAve che. kahyuM che keguNa ke deSane A janmamAM je abhyAsa kare, te abhyAsanA prabhAve te te guNa ke doSa parabhave prApta thAya. mATe sat kriyAnA abhyAsamAM rakta rahevuM. vaLI zrI upadezaratnAkaramAM kahyuM che ke (samakti ane vrata sivAya) mAtra vadana-pUjana japa-tapa vagere kaIpaNa niyama kare te je te samakita ke kaI eka-be paNa vrato sAthe pALe to ja te dezavirati, sarvavirati, Adi guNone pragaTAve, anyathA ulaTA pAsatyApaNuM vagere dene pragaTa kare. arthAt Atma-vikAsanA lakSya vinA kevaLa navakAra gaNavA, pUjA karavI, guruvaMdana karavuM, vagere abhigrahavALe paNa bhAvazrAvaka nathI, zrAvakAbhAsa che. vAstavamAM tene samakita vagerene abhAva che. e rIte bhAvazrAvakanAM vizeSa kartavya jaNAvyAM. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma graha guru zAha sAroddhAra gA. 23 have mULa bAvIzamI gAthAmAM kaheluM ke dharmane svIkAra vidhipUrvaka karavuM joIe, e samajAvyuM ane vIsamI gAthAmAM dharmanA saMgraha mATe pravRtti karavI ema kahyuM che, mATe have gurUmukhe dharmane grahaNa karavAne vidhi kahevAya che. mUkSma "na-una-nimitta-vijassfzujaH copati vipi - bhuvatamusA riphA" artha-pagazuddhi, vandanazuddhi, nimittazuddhi, dizAzuddhi ane AgArazuddhi sAthe deva, guru, sAdharmika, dIna anAtha, vagerenI yathAyogya bhakti vagere upacaryA karavI, te aNuvratAdine grahaNa karavAne vidhi jANave. temAM - 1. vegazuddhi- mana-vacana-kAyA traNa gonI zuddhi eTale manane kriyAmAM ekAgra karavuM, zubhabhAva bhAva, vacanathI uccArazuddha belavuM, rAga-dveSajanaka bhASA na bolavI ane kAyAthI vandanAdine saghaLe vidhi jayaNApUrvaka kare. 2. vadanazuddhi- vandanasUtronA uccAra zuddha karavA, zAntacitte sUtronA artha vicAra, kAyetsarga sthiratAthI karo, vagere. 3. nimittazuddhi- vratAdi grahaNa karatI veLA maMgaLa vAjiMtranA ke saMmati vAcaka, AzIrvAdarUpa, zabdanuM zravaNa thAya, jaLapAtra, chatra, zvaja, vagere maMgaLa vastunuM darzana thAya, pavanathI sugaMdhI padArthanI gaMdha Ave, vagere vividha nimitte paikI eka athavA adhika nimitte (zakuna)ne ga thavo. 4. dizAzuddhi- pUrva, uttara, ke jinezvarane vihAra, tIrtha ke jinamaMdira, vagere je dizAmAM hoya tenI sanmukhatA. 5. AgArazudhi- pUrve jaNAvyA te rAjAbhi gAdi cha AgAnI chUTa rAkhavI. A pAMca prakAranI zuddhi uparAMta jinabhakitane mahatsava, gurubhakita, sAdharmika bhakti, mahAjana vagere maTA puruSanI sevA aucitya, dIna anAtha vagereno zakita pramANe upacAra, amArI pravartana, vagere sarvatra prasannatA pragaTe te yaMga meLave. ItyAdi sava-para anumodanA ane prazaMsA pragaTe te rIte vratAdi ucaravA deva-guru saMgha sAkSI tAdi uccaravAnI kriyAne sarva sAmAnya vidhi sAmAcArI granthomAM jaNAvyuM che ke prathama uttama sthAne, uttama muhUrta gya AtmAe gurumukhe maMgaLa mATe devavandana karavuM. pachI zrI zAntinAtha svAmI, dvAdazAMgI, mRtadevI, zAsanadevI ane saMgha-zAsananI saMbhALa-vaiyAvacce karanArA sarva devadevIo, e darekanI ArAdhanAthe kAryotsarga ane teonI stuti kahevI. pachI pragaTa navakArapUrvaka namutthaNuM, jAvaMta, vagere sUtro kahI stavananA sthAne paMca parameSTistava kahI jayavIyarAya kahevA. e rIte devavaMdana karyA pachI gurune be vaMdanasUtrathI dvAdazAvarta vaMdana Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jha0 2 vratAdi uccaravAnI vidhi karavuM. pachI naMdisUtra zravaNa karI Aro5Nane kAussagna kare, pachI te te vratAdinuM paccakakhANa ane chelle sAta khamAsamaNa ApI maMgaLa mATe paccakakhANa karavuM. A viSayamAM virola vistAra ane dareka vratAdinAM paccakakhANa, tene artha, vagere dharmasaMgrahanA moTA bhASAntarathI jANavo. ahIM cothA guNasthAnakanuM varNana pUrNa thayuM. have zrAvakanAM bAra vratanuM svarUpa vagere kahIzuM. e rItie parama gurabhaTTAraka zrI vijayAnandasUriziSya, paMDita zrI zAntivijaya gaNi caraNasevI, mahopAdhyAya zrI mAnavijaya gaNi viracita pajJa dharmasaMgrahanI TIkAmAM sAmAnya gRhastha dharmanA varNanarUpa pahelA adhikArane "tapagacchAdhipa, saMghasthavira, pU. AcArya mahArAja zrI vijayasiddhisUripaTTAlaMkAra svagata : madamAdi guNabhUSita pU. AcArya zrI vijaya meghasUri paTTadhara gAMbhiryAdi guNe peta pU. AcArya zrI vijayamane harasUri ziSyaratna zrI vijayabhadrakarasUrikRta' gujarAtI bhASAntarane sAre dvAra samApta thaye. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa trIjuM - guNasthAnaka pAMcamuM gRhastha dharmanAM bAra vratanuM svarUpa mUlam - sthUlahiMsAdivirati, vratabhaGagena kenacit / aNuvratAni cAhu-sAvani mag: IrakA artha- vratanA (vividha bhAMgA paikI) koI paNa bhoge sthUla hiMsA vagerethI aTakavuM tene zrI arihaMtadeve pAMca aNuvrata kahyAM che. temAM pramAdathI nA te te dravya prANa viga kare tene hiMsA kahI che. A hiMsAnA skUla ane sUkama be bhede che, te paikI pRthvIkAyAdi pAMca sthAvara jIvonI hiMsAne sUkSama mAnIne ahIM te sivAyanA hAlatA cAlatA beIndriya Adi trasa jIvenI hiMsAne sthUlahiMsA kahI che. e ja pramANe Adi zabdathI sthUla mRSAvAda, coranuM kalaMka lAge tevI sthalacorI, padArAdi sAthe mithunarUpa sthUla abrahma ane jarUrathI adhika vastuone saMgraha tathA temAM mUcha tene sthala parigraha kahyo che. vizvamAM A pAMca mahApApa che, tenI skUla nirati arthAt maryAdita tyAga kare tene zAstrIya paribhASAmAM sthUla prANAtipAta viramaNa sthUla mRSAvAda viramaNa, sthUla adattAdAna viramaNa, sthUla maithuna viramaNa ane sthUla parigraha viramaNa, e nAmanAM gRhasthanAM pAMca aNuvrata kahyAM che. sAdhunI sarvaviratinI apekSAye athavA nIcenA guNasthAnakarUpe hAnAM hovAthI aNuvrata che. athavA sAdhudharmanA upadeza pachI (sAdhu dharma mATe azakta gRhasthane) Ane upadeza karAta hevAthI "pachI eTale anu" arthamAM ene anuvrate paNa kahyAM che. vrate pAMca chatAM dharmarUpe te eka ja hovAthI ahIM pAMcane eka virati dharma kahyuM che, tenA prarUpaka kaI sAmAnya nathI, paNa saMbhava eTale khUda tIrthaMkaradeva che, mATe te upAdeya che. gRhasthanAM A vrate sAdhunA vatanI jema saMpUrNa trividha trividha bhAge laI zakAtAM nathI, paNa dvividha - trividhAdi vividha bhAMgAothI laI zakAya che. sAmAnyathI gRhasthonA vratadhArI ane vratarahita be bhede thAya, temAM vratadhArIonA 1. dvividha-trividha, 2. dvividhadvividha, 3. dvividha ekavidha, 4. ekavidha-vividha, pa. ekavidha- dvividha ane 6. ekavidhaekavidha ema cha bheda thAya, temAM traNa guNavate ane cAra zikSAvrata e sAte vratane eka gaNatAM sAtamo bheda uttara guNadhArIne tathA temAM vratarahita guhasthane eka meLavatAM kula ATha bhAMgA thAya. A dvividha-trividha vagere bhAMgAnuM svarUpa A pramANe che- karavuM, karAvavuM ane anumodavuM e traNa prakAranI kriyA eTale karaNa ane mana, vacana tathA kAyA e traNa hetu= sAdhanene ye kahyA che. traNe karaNa ane traNe vegathI karatA pApane saMpUrNa tyAga te sAdhu ja Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 3. zrAvakanAM vatAnAM bhAMgA karI zake, gRhastha te mana-vacana-kAyAthI pApa karavA-karAvavAno tyAga karI zake. anumodanAno tyAga na karI zake, kAraNa ke pUrve (pR. 57) mAM jaNAvyA pramANe aniSedha, prazaMsA ane saMvAsa, ema anumodanA traNa prakAranI che, temAM gRhastha prathama be no tyAga kare, paNa avirataonI sAthe rahevArUpa saMvAsa anumodanAne tajI na zake. agiramI paDimAvALA keI zrAvaka saMvAsa anumodanA tajI zake, paNa te kaIkane ja kaI vAra ja hoya, tethI tenI vivakSA karI nathI. mATe gRhastha UtkRSTathI be karaze ane traNa bhegathI arthAt dvividhatrividha bhAMge ja pApanI virati karI zake. ema eka vratanI apekSAe asagI bhAMgA ATha thAya, temAM kaI be vrata uccare te sigI, traNa uccare te vikasagI, cAra uccare te cArasagI ane pAMca uccare te pAMcasayegI bhAMga paNa thAya. temAM vaLI uttaraguNarUpa sAte vratane bhinna bhinna gaNatAM te cha vratanA cha sagI, sAta vratavALAne sAtasagI, yAvat bAre vrate uccare tene bAra saMgI paNa bhAMgA thAya. ema upara kahyA te mULa bhAMgA te cha ja thAya, paNa tenA uttara bhAMgA dvividhatrividhane eka, dvividha-ddhividhanA traNa, dvividha-ekavidhanA paNa traNa, ekavidha-trividhanA be, ekavidha-ddhividhanA che ane ekavidha-ekavidhanA paNa che, e uttara bhAMgA (1 + 3 + 3 + 2 + 6 + 6 = 21) bhAMgA thAya. jemake dvividha-vividha bhAMge utkRSTa (saMpUrNa) hovAthI tenA bheda na thAya, paNa dvividha-dvividhamAM mana vacanathI, mana- kAyAthI ene vacanakAyAthI ema traNa bheda paDe. te rIte dvividhA-ekavidhanA paNa mAtra eka manathI, eka vacanathI, ke eka kAyAthI, ema traNa bheda paDe- ane ekavi - trividhamAM mAtra karavuM ke mAtra karAvavuM, ema be bheda thAya, ekavidha-dvividhamAM te karavuM nahi mana-vacanathI, karavuM nahi mana-kAyAthI ane karavuM nahi vacana-kAyAthI, ema traNa svayaM nahi karavAnA tathA e ja rIte traNa nahi karAvavAnA maLI kula cha bhedo thAya. ane ekavidha-ekavidhamAM paNa karavuM nahi mAtra eka manathI, mAtra vacanathI, ke mAtra kAyAthI, ema traNa, tathA karAvavuM nahi mAtra manathI, vacanathI, ke kAyAthI e traNa maLI che bhedo thAya. vaLI upara je ekatratanA mULa ATha bheda kahyA, te rIte pAMce vratanA gaNatAM 32 bhedo thAya, jemake-ekavratanA mULa cha bheda, tene pAMce guNatAM pAMca vatanA trIsa ane temAM uttaraguNane eka tathA vratarahitane eka maLI batrIza thAya. ema bAreya vratanA asagI ane sagI bhAMgAnuM gaNita karatAM kula 13841287202 (teraabaja corAsI keDa bAra lAkha sattAsI hajAra base be) bhAMgA thAya che. tenuM vistRta varNana, gaNita tathA te gaNitanI rIta vagere dharmasaMgrahanA vistRta bhASAMtaramAM devakulikAonA citra sahita jaNAvyuM che te tyAMthI joI levuM. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaha guDha bhAve sAroddhAra mA. 25 have pahelA vratanuM svarUpa kahe che. mUlam "nirAgo dvindriyAdInAM, saMkalpAccA'napekSayA / hiMsAyA visiya nA cAluvratahima rA' arthAt niraparAdhI beIndrivALA vagere trasa jIvonI niSkAraNa saMkalpapUrvaka hiMsAne tyAga te paheluM aNuvrata che. temAM 1. aparAdhI sarvanI, 2. niraparAdhI paNa sthAvara chanI, 3. gRhasthanA sAvaghakArUpa AraMbhathI thatI trasa jIvonI ane 4. niraMkuza pazuonI ke asadAcArI athavA pramAdI putrAdi parivAranI IrAdApUrvaka karAtI tADana tarjana vagere, ema cAra prakAre hiMsAne gRhastha pratijJA rUpe tyAga na karI zake, te paNa teNe AraMbhAdimAM zakya teTalI adhika jayaNA to karavI ja joIe. jema ke- chidrorahita ghaTTa jADA kapaDAthI pANI gaLavuM, gALatAM bacelA porA vagere jIvonI yuktithI rakSA karavI, IMdhaNa, chANa, kelasA, vagere baLataNa sUkuM, te paNa ghaNuM junuM nahi-tAjuM, polANa vinAnuM, bahAra- aMdara javAthI rahita hoya to paNa sArI rIte joyA pachI vAparavuM, dareka anAja, pakavAnno, sukhaDa jAtinAM zAka, sepArI, elacI, vagere mukhavAse, pAna, bhAjI-pAlo, phaLo vagere dareka vastu parimita, tAjI ane jIvahita tapAsIne vAparavI. kAraNa ke jamaNu te mAtA che, te anyanI ane AtmAnI paNa rakSA kare che, jayaNAthI jIvamAM dayAnA pariNAma daDha thAya che, samakita nirmaLa thAya che ane cAritramAM bAdhaka karmone pazama thavAthI cAritranA pariNAma pragaTe che. ajayaNAthI nirdayatA vadhe che, samakita paNa malina thaI nAza paNa pAme che ane cAritramAM bAdhaka evA karmone baMdha thAya che. upara kahelAM cAra vizeSaNothI gRhasthane mAtra savAvaso ja dayA thAya che, jyAre sAdhune mahAvratothI saMpUrNa virAvasA dayA thAya che. jema ke- gRhasthane sthAvara trasa paikI mAtra trasanI ja hiMsAne tyAga thavAthI aDadhI jatAM dazavasA thAya, temAMthI paNa sAparAdhI trasanI hiMsAnI chUTa rAkhavAthI aDadhI jatAM pAMcavasA thAya, temAMthI paNa kAraNe (sApekSa) hiMsAnI chUTa rahevAthI aDhIsA ane temAMthI paNa AraMbhajanya hiMsAne tyAga na karavAthI aDadhI jatAM mAtra savAva dayA rahe. tathApi hiMsAnA saMpUrNa tyAganI bhAvanAvALo hevAthI zrAvaka sthAvaranI paNa nirarthaka hiMsAne taje. gazAstramAM kahyuM che ke- ahiMsAdharmane jJAtA mokSane Ichate zrAvaka sthAvaranI hiMsA paNa nirarthaka na kare. e jayaNAnA prabhAve ja tene sarvaviratiguNanI gyatA pragaTe, gRhasthAzramanuM baMdhana evuM che ke- anicchAe paNa hiMsAdi pApa karavAM paDe, mATe ja AtmArthI gRhastha sadA sAdhujIvanane jhaMkhe che. zArAmAM bIjI rIte jIvahiMsAnA 243 prakAre kahyA che. jema ke- pAMca sthAvara, traNa vikalekti tathA eka paMcenki maLI nava prakAranA chanI mana-vacana-kAyAthI gaNatAM 27 leda thAya. tene karavA-karAvavA ane anumodavA rUpa traNa prakAre guNatAM ekAzI ane tene Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 3 bAvakanAM bIjA vratanuM svarUpa bhUta-bhaviSya- vartamAna traNa kALa sAthe guNatAM 243 de thAya. temAMthI zrAvaka utkRSTa bhAMge tyAga kare te paNa traNa kALa, traNa yoga, be karaNa ane beIndriyAdi cAra prakAranA trAsa jInI ja hiMsA taje, tethI 3 4 3 4 2 4 4 = 72 prakAre ja tyAga karI zake ane te paNa mAtra savAso ja, chatAM (sarvaviratinI bhAvanAthI) phaLa ghaNuM moTuM maLe che. saMbaMdha prakaramAM kahyuM che ke "A carAcara vizvamAM paNa jIvane Arogya, aizvarya, suMdararUpa, nirmaLa-apratita yaza-kIrti, nyAyapUrvakanI saMpatti, nirvikArI yavana, lAMbuM-akhaMDa AyuSya, AjJApAlaka parivAra, bhaktivaMta vinIta putra, satI strI, vagere je sukhasAmagrI maLe che te eka ja jIvadayAnuM pratyakSa phaLa che." chatAM bAhya sukhane vaza thaI hiMsA kare te tenAM mAThAM phaLa tarIke pAMgaLA, ThuMThA, kaDhIA ane svajana viyogI thAya, zoka-saMtApa, akALamaraNa, duHkha, dorbhAgya vagere vividha dukhethI rIbAca, uparAMta naraka, tiryaMca vagerenA duHkhada avatAra pAmIne aneka janma-maraNane paNa pAme. adhika zuM kahevuM? ahiMsA kalpavelI che, tema hiMsA viSavelI che. thoDA sukha mATe karelI hiMsAthI dIrdhakALa vividha AkarAM dukha bhogavavAM paDe che, mATe sukhanA arthI AtmAe zakya teTalI hiMsAno tyAga karavo hitakara che. have bIjA vratanuM svarUpa ane varNana kahe che mUlam -dvitIya kanyA-go-bhUmyalIkAni nyAsanihnavaH / phUTasAkSya' ceti paJcAsatyemyo viratirmatam // 26 / / arthAtu-kanyA, gAya ane bhUmi saMbaMdhI mRSAvAda, thApaNa oLavavI ane beTI sAkSI pUravI, e pAMca sthUla asatya nahi AcaravAM, tene bIjuM vrata karyuM che. upara kahelAM pAMca prakAranA mRSAvacane ati duSTa AzayathI ja belAya mATe te skUlamoTAM asatya che. temAM - 1. kanyAlIka- kanyA aMge viSakanyAne sArI, sArIne viSakanyA, durAcAravALIne sadAcAravALI, sadAcAriNIne durAcAriNI kahevI ane e rIte kumAra-dAsa-dAsI-kara vagere be pagavALA keI puruSane aMge paNa viparIta - asatya bolavuM. ra. gavAlIka- thoDA dUdhavALI gAyane ghaNA dUdhavALI, ghaNA dUdhavALIne alpadravALI vagere tathA upalakSaNathI bhesa, ghoDA, hAthI, baLada, bakarAM, gheTAM vagere cAra-pagavALA kaI prANane aMge paNa viparIta bolavuM te sarva gavAlIka jANavuM. 1. cAre gatinA jIvomAM manuSya ucca che, devo paNa tenI sevA kare che, tethI tenI javAbadArI che ke teNe zakaya hoya teTalI anya jIvonI rakSA ane dayA karavI joIe. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMpraha guru zAha sAddhiAra mA. 26 3. bhUmialIka- kSetra-ghara-hATa-havelI - AMgaNuM vagere vividha bhUmi aMge sAruMkheTuM, pitAnuM - parAyuM ke bIjAnuM vagere kahevuM tathA dvipada-catuSpada sivAyanI vastra-pAtravasa- dhana-mAla-milkata vagere saghaLI apada vastu saMbaMdhI paNa cheTuM bolavuM te sarva bhUmialIka jANavuM. ahIM dvipadamAM kanyA aMge, pazu vageremAM gAya aMge ane anya padArthomAM bhUmi aMge asatya bolavuM te lokamAM atiduSTa manAya che, ane tethI bhegAMtarAyAdi kilaSTa karmo baMdhAya ema AgamamAM kaheluM che, mATe te vizeSatayA varjavA joIe, ema jaNAvavA dvipada vagere nahi kahetAM kanyAlIka vagere nAmo kahyAM che. 4. thApaNume - bIjAe vizvAsathI rakSA mATe sepelI vastu thApaNa kahevAya. tene aMge "teM mane kaMI ApyuM ja nathI, agara DI ja mUkI che" ema kahevuM, ke mUkelI mULa vastu eLavIne bIjI vastu batAvavI, vagere (pUrvanA traNamAM aMtarbhAva thaI zake chatAM). vizvAsaghAtarUpa hovAthI tene bhinna prakAra kahyo che. 5. khoTI sAkSI - bIjAe leNa-deNa vageremAM vizvAsu mAnI sAkSI rAkhele, chatAM teSAdithI ke lAMca, surata, vagerene vaza juThuM bolavuM. A asatya paNa bIjAnA pApanuM poSaNa karavArUpa hovAthI cArathI bhinna kahyuM che. ahIM e tAtparya che ke aprazasta kaSAyane vaza, duSTa rAga-dveSAdine vaza, ke hAMsI, bhaca, lajajA, vAcALatA, kutuhaLa ke viSAda vagere duSTa AzayathI belAca te sarva asatya che. satya paNa duSTa AzayathI boleluM sva-para ahitakara hovAthI asatya mAnyuM che. tattvathI te satAM hita satya' arthAt prANIone, satya padArthone ane sajajanene, hita kare te satya che. parapIDAkArI satya paNa asatya che. kahyuM che ke "mRSA bolavuM nahi, kAraNa ke sAcuM chatAM je parapIDAkAraka bane te sAcuM nathI!" A mRSAvAda skUla ane sUkama be prakAre che, tIvra saMkalezathI bolavuM te skUla ane hAsnAdithI belAya te sUphama. temAMnA - 1. bhUtaniTsava- gRhasthane sthUlane ja tyAga zakya che, tenA sAmAnyathI cAra prakAre che, jema ke satyane chupAvavA bolavuM ke "AtmA-puNya-pApa-paralaka-mala vagere nathI" vagere satyane oLavavuM te bhUtanihnava kahevAya. 2. a dabhAvana- je na hoya tene che ema kahevuM ke bIjA svarUpe kahevuM jema ke AtmA sakSama che, ke vizvavyApI che, vagere abhaddabhAvana. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 3, zrAvakanAM trIja vratanuM svarUpa 3. arthAtaraasatya- gAyane ghaDe, ghoDAne gAya, puNyane pApa, pApane puNya ke manuSyane deva vA Izvara kahe, vagere arthAntara asatya, 4. gaha asatya- pApakAne Adeza karavo, aprItikAraka bolavuM ane dhathI tiraskArarUpa balavuM, e traNe gahaasatya jANavuM. A sthUla paNa mRSAvAdane tyAgathI vizvAsa, yazakIrti, ISTasiddhi, priyabhASA, AdeyavacanapaNuM, vagere ghaNuM lAbha thAya che, kahyuM che ke- sarva maMtro, vivAo ane yego, vagere satyathI siddha thAya che, dharma-artha ane kAma paNa satya hoya tyAM ja rahe che roga-zokAdi paNa satyathI nAza pAme che. A vratane nahi svIkAravAthI ke aticAra lagADavAthI jIva jyAM jyAM upaje ke jAya tyAM tene mukhanA, jIhAnA, bhASAnA, vagere vividha rogo thAya, bIjAothI tirasakAra-apamAna pAme, apriya bhASaka bane, mukha-zarIra dugadhI maLe, sarvatra apayaza thAya. buddhihIna-mUrkha rahe ane A bhavamAM jela, phAMsI, chahA, vagere sajAne pAtra bane, daridrI bane vigere asatyanA phaLo jANIne mRSAvAdane taja joIe. have trIjA vratanuM svarUpa ane varNana kahe chemUchyuM "gharathamaHTda - zvAnanA __ yA nivRttistRtIya tat proce sArvairaNuvratam // 27 // arthAt corInuM kalaMka lAge te rIte paradhanane grahaNa na karavuM tene sarvajJa bhagavaMte e trIjuM aNuvrata kahyuM che. adatta eTale mAlike ApyA vinA AdAna eTale levuM, te adattAdAna, tene tyAga te adattAdAna viramaNa vrata che. A adattanA 1. svAmi adatta, 2. jIva adatta, 3. tIrthakara adatta ane 4. guruadatta, ema cAra prakAre che. temAM 1. svAmI adatta- mAlikanI saMmati vinA sonuM-vastra-pAtra vagere acitta, sacitta koI vastu levI te. 2. jIva adatta- sacitta phaLa phUla anAja vagere vastu mAlike ApI hoya te paNa temAM chava hovAthI tene kApavA, davA, khAvA. ke sekavA, vagere karavuM te jIvanuM adatta, 3. tIrthakara adara- sAdhu-sAdhvI akasva-AhAra-pANI-a-pAtra vagere zAathI niSiddha chatAM niSkAraNa svIkAre te jinAjJA viruddha hovAthI te tIrthaMkara adatta. 4. gurUadatta- zAasaMmata kakhya paNa lAvelI vastuo sAdhu jenI nizrAmAM hoya te gurunI saMmati vinA vApare te guruadatta kahevAya. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha guru bhAva sAkAra gA. 28 A cAre prakAranuM adatta sAdhune na kape. gRhasthane te mAtra svAmI adattane ja tyAga karI zakAya, te skUla ane sUma be prakAranuM che, temAM bahumUlya-je vastu tenA mAlike pote ApyA vinA levAthI corInuM kalaMka lAge, evuM samajavA chatAM mAlikanI saMmati vinA duSTa AzayathI lenArane sthUla adattAdAna lAge. e pramANe cerInA AzayathI khetara-khaLAM vageremAMthI thoDuM paNa gupta rIte le to te paNa Azaya duSTa hovAthI sthUla corI kahevAya. paNa cirabuddhi vinA ghAsa-mATI-IMTa vagere sAmAnya mAlikane vastu pUchyA vinA levA chatAM paNa cerInuM kalaMka lAge tema na hovAthI ane corInI buddhi na hovAthI sUkSama adattAdAna gaNAya. gRhastha tenI jayaNuM rAkhIne sthUlane tyAga karI zake. A vrata pAlanathI sarvatra vizvAsa, prazaMsA, dhanavRddhi, mananI prasannatA, ThakurAI ane anyabhave svargAdi sadagati maLe che. kahyuM che ke-acauryagrata pALanAranuM dhana khetra, khaLAM ke jaMgalamAM, divase, rAtre, ke prANuta ApattimAM paNa kyAMya nAza pAmatuM nathI. ulaTuM te aneka gAma, nagara, khANa, draNamukha, maMDaLa ane zaherane svAmI ciraMjIva rAjA bane che. tethI viparIta A vrata nahi levAthI, levA chatAM nahi pALavAthI, ke aticAre sevavAthI A bhavamAM aneka manuSya taraphathI niMdA, dhikkAra-tiraskAra, vagere parAbha, ke dezanikAla ane phAMsI vagerenI sajA tathA parabhavamAM naraka ane tyAMthI nakalyA pachI manuSya thAya te paNa mAchImAra vagere nIcakulamAM janma, daridra, hInaaMgI. bahere, adhe thAya tathA tiryaMca enimAM duHkhethI rIbAya, mATe acauryavratanuM pAlana karavuM joIe. have caturthavratanuM varNana ane svarUpa kahe che. mUlam - svakIyadArasatoSo, varjana vA'nyayoSitAm / zramaNopAsakAnAM taccaturthANuvrata matam // 28 // arthAt svadArA saMtoSa athavA parastrItyAgane zrAvakenuM cothuM aNuvrata karyuM che. tAtparya ke paraNelI eka yA aneka potAnI strIomAM ja saMtoSa, ke bIjAe paraNelI, rAkhelI rakhAta, tathA aparigrahata devIo ane pazustrIo sAthe maithuna kriyAno tyAga kare te gRhasthanuM cothuM aNuvrata che. jo ke aparigrahitA devIe, ke pazustrIo kaI amukanI strI tarIke manAtI nathI, tathApi parajAtiya hovAthI manuSyane te parastrI ja gaNAya. ahIM mithuna sUkama ane skUla be prakAre che, temAM vedodayathI Indriyono vikAramAtra pragaTe te sUkSama ane mana-vacana ke kAyAthI strI yA puruSanA paraspara bhegarUpa maithuna kiyA sevavI te sthUla maithuna che. athavA maithunanA tyAgarUpa brahmacarya paNa saMpUrNa ane dezathI ema be prakAre che. temAM vakriya ane dArika banne prakAranA kAma-bhegone trikaraNa-yege jemAM tyAga hoya, te (3 * 3 4 2 = 18 prakAranuM) saMpUrNa brahmacarya che ane temAM je kaMI Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 3 zrAvakanAM caturthavratanuM svarUpa jUna bhAMge pALavuM te deza brahmacarya che. saMpUrNa pAlana na karI zake te gRhasthane deza brahmacaryarUpa A sthUlata heya che. ahIM svadArateSamAM vezyA, kumArI vagere sarva sAdhAraNa strIono tyAga thAya che ane parastrI tyAgamAM e aMge apavAda rahe che, te paNa mAnavatAthI viruddha heI te adharma gaNAya che. vartamAnamAM vRddha paraMparAthI A vrata anya vatanI jema dvividha-trividha bhAMge, levAtuM nathI, paNa manuSya strIne "kAyAthI sevavuM nahi e bhAMge, tiryaca strIne "mana-vacanakAyAthI sevavuM nahi e bhAMge ane devIono "mana-vacana-kAyAthI sevavuM-sevarAvavuM nahi e bhAMge tyAga karAya che. jo ke dharmamAM puruSanI pradhAnatA hovAthI zAstromAM puruSane aMge varNana hoya che, tathApi puruSane paradArAnA tyAganI jema strIone svaparaNeta pati sivAya anya sava puruSane tyAga arthAt svapati saMteSa e eka ja prakAranuM caturtha aNuvrata che. 2, AjanA sAmyavAdanA gaMDApAmAM kutarko vadhyA che, ethI strIne paNa aneka patine hakka maLo joIe, ema apaThapaMDita pracAre che, paNa teoe pitAnI patnIne e hakka Apyo hoya tema jAyuM nathI, tatvathI parastrIne bhegavavAnI pApI bhAvanAvALI kubuddhimAMthI pragaTele A pApI kutarka che. vastutaH te karmone kAraNe jIva jIva pratye asamAnatA e ja saMsAra che. karmonA nAzathI ja asamAnatA TaLe ane samAnatA pragaTe. siddo badhA samanasukha-samRddhivALA heya che, paramAtmAnuM zAsana e ja sAce sAmyavAda che. sarva jIvone samAna banAvavA mATe te zAsana che, paNa tyAga varAgyapUrvakanA sadAcAranA sevana dvArA karmone nAza karavAthI te banI zake. mATe sva-svabhUmikAne anusarIne ane te te sadAcAra pALavAnuM vidhAna che. karmothI badhA samAna hoya te AcAra paNa darekanA samAna hoya, dardIone nirogI banAvavAnA upAyarUpa auSadhe darekanI kakSA pramANe bhinna hoya che, tema AtmAne mATe paNa nirogI thavAnA upAya. AcAra darekanI kakSA pramANe ja hoya. eka sarakhA na ja ghaTe. strI je karmonA kAraNe strIne avatAra pAme che, te karmone teDavA mATe saMpUrNa brahmacarya na paLAya te paNa tene eka ja paraNelA patine Azraya levAne che. A adhyAtmadaSTi che. lekavyavahArathI paNa vividhadaSTie A vidhAna sarva hitakara che. temAM - 1. gaNitadaSTie- puruSonI apekSAye strIo jaina gaNita pramANe te garbhamAM utpanna thatI tyAM ja maratI ane janmelI sarva maLI sattAvIza gaNI hoya che ane janmelI paNa traNa guNathI paNa adhika pratyakSa che, chatAM strIo aneka patine kare te keTalIya kanyAo pati vinAnI ja rahe. 2. vyavahAdRSTie- bhAgya-bhagIne bheda spaSTa che. puruSa bhogI che, strI bhogya che. mATe paNa strIne ekapativrata hitakara che. bIjI rIte paNa aneka patinI chUTathI strI-puruSane paraspara vizvAsa-AtmIyatA vagere saddabhAva na pragaTe, pariNAme vizvAsa rahita jIvana duHkhamaya bane, A hakIta nAtarIyA kemanA ane AjanA chuTAcheDAnA anArya kAnunathI pragaTatA kalezone tAdaza citAra kerTomAM jevAthI samAya tema che. avizvAsathI strI gharanuM Adhipatya pAmI zake nahi ane enA saMtAnonI durdazA te asahya banI jAya, vyabhicAra vadhe, sadAcAra na thAya ane mAnavatA pharatAthI avarAI jAya. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma saMgraha gu. bhA0 sAdvAra gA. 28 A vratanA pAlanathI ghaNA lAbha thAya che. saMbaMdha prakaraNamAM kahyuM che ke- keDe sonaiyAnuM dAna kare, athavA senAnuM jinamaMdira baMdhAve, tenAthI paNa adhika phaLa eka nirmaLa brahmacaryanA pAlanathI thAya che. uttarAyana seLamA adhyayanamAM kahyuM che ke- deva, dAnava, gaMdharva, yakSa, rAkSasa ane kinnara paNa brahmacArI manuSyane name che, kAraNa ke teo devane paNa duSkara evA brahmacaryane pALe che. vaLI kahyuM che ke manuSyane uttama ThakurAI, akhUTa Rddhi, rAjyasaMpatti, kAma-bheganI zreSTha sAmagrI, nirmaLa kIrti, nirvikArI baLa, svargIya sukho ane aMte cheDA bhemAM mekSa, e saghaLuM nirmaLa brahmacaryathI maLe che. vadhAre zuM? kalahapriya, lakAne laTAvanAra ane pApamAM rakta evA paNa nAradane eka nirmaLa zIyalanA prabhAve mokSa thAya che. prazna- baLAtkAre vaidhavya paLAvavAthI gupta vyabhicAra, garbhapAta ane bALahatyA jevAM pApe thAya te karatAM punarlagna zuM khoTuM ? uttara- kuLayAre paNa punarlagna na karanAra bahenomAM moTe bhAga pariNAme naiSThika brahmacarya pALatA thaI jAya che ane jIvana pavitra jIve che. hA, thoDI vyaktie vyabhicArI bane. te paNa che dhaNanuM rakSaNa karavuM te sadAcAra che, theDAnA hita mATe ghaNAne ahita thAya te tattvathI bhraSTAcAra che. jagatamAM koI vyavahAra evo nahi maLe ke ghaNAnA hita mATe a95jIvone kapita ahita na thatuM hoya ! vastutaH vyabhicAra patinA abhAve naSi, paNa bheganI tIvra vAsanAthI sevAya che, kadAca A kALe vidhavA karatAM sadhavAonI saMkhyA vyabhicAramAM adhika paNa hoya ! kAraNa ke sadhavA garbhAdhAnathI nirbhaya hoya che. tatvathI te anAdi viSaya vAsanAne TALavA anicchAe paNa sadAcArAnuM pAlana karavuM te ja sva-para hitakara che. mATe strInI jema puruSane paNa brahmacarya ke eka patnIvrata hitakara che, tene paNa aneka strIone paraNavAmAM hita nathI. prazna- icchA vinA brahmacaryanuM pAlana sadAcAra nahi paNa baMdhana-balAtkAra gaNAya. ethI kaMI Atmahita na thAya. uttara- zaherane kille prajAne baMdhanarUpa hatAM bAhya upadravothI rakSaNa mATe jarUrI che ane jela kedIne baMdhana che paNa prajAnA hita mATe anivArya che. ema Arya AcAronI maryAdAo keTalIka aMtaraMga zatruothI rakSaNa mATe ane keTalIka bAhya upadravothI bacavA mATe hovAthI ekAMte hitakara che. dIne jela baMdhana lAge ane cera - luMTArAone kile na game tethI jelane ke killAne nAza na karAya. - dhAmidaSTie- dharmazAstro jaNAve che ke pUrvajanmamAM ziyaLa nahi pALavAthI ke asadAcAra sevanathI prAyaH bhegAMtarAya vagere karmo baMdhAya che ane tenA vipAkarUpe vaidhavya vagere kaSTa thAya che. mATe samabhAvathI brahmacaryanuM pAlana karIne te karmone pratikAra karavo joIe. sadAcArane lepa karavAthI te tethI paNa adhika Akaro napuMsakaveda vagere duSTa karmo baMdhAya che ane tenA pariNAme naraka vagere mAThI gatimAM upajavuM paDe che. kupathyathI thayelA rogane pathyathI haTAvI zakAya kupathyathI nahi. chatAM kupAcya kare to vadhI gayela roga maraNane dvAre pahoMcADe. . ema vividha dRSTie puruSa karatAM strI jIvananI maryAdAo bhinna che. puruSapaNuM pUrve pALelA brahmacarya vagere sadAcAranuM phaLa che. te puNyarUpa hovAthI strI karatAM puruSane vizALa bhegane adhikAra maLe che. tethI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra7 3 zrAvakanAM pAMcamA vratanuM svarUpa 85. - sudarzana zeThanI jema svadArasaMtoSI paNa gRhastha brahmacArI tulya- zreSTha che. tethI viruddha padArAgamana vagere pApathI jIvane vadha, baMdhana, vagere lakaprasiddha kaSTo A bhavamAM ja bhogavavAM paDe che. kahyuM che ke- vadha, baMdhana, gaLe phasa, phAMsInI sajA, nAka kapAvuM, guptendriyane cheda ane dhana vagereno nAza ItyAdi aneka duHkha padArA sevanathI A bhavamAM ja bhogavavAM paDe che ane parabhave narakAdi mAThI gatiomAM asahya duHkha bhogavavAM paDe che. durAcArI manuSya anya bhave napuMsaka, kapA, durbhAga, guptendriyanA vividha regavALA tathA bhagaMdarI thAya che. strIo paNa durAcAranA sevanathI vidhavA, cerImAM raMDApa, vadhyA, mRtaprasUtA, viSakanyA, vagere duSTastrIpaNuM pAme che. bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke he gautama! jIva devadravyanA bhakSaNathI ane parastrI sevanathI sAta vAra sAtamI nArakImAM utpanna thAya che. mithunamAM meTI hiMsA kahI che, zAstro kahe che ke- eka vAra mithuna sevanamAM nava lAkha sUkSama cha haNAya che. strIonI yonimAM maithuna sevanathI utkRSTathI nava lAkha garbhaja manuSya upaje che, bIjA be indriya asaMkhyAtA ane saMmUrNima manuSya paNa asaMkhyAtA upaje che. mithuna-kriyAthI te sarvane eka sAthe nAza thAya che. have pAMcamA aNuvratanuM svarUpa ane varNana kare che. mUlam - parigrahasya kRtsnasyA'mitasya parivarjanAt / icchAparimANakRti, jagaduH paJcama vratam // 29 // arthAt sarva prakAranA padArthonI aparimita mUrchArUpa parigrahane tyAga kathA dvArA IcchAne (mamatAne) parimita karavI tene pAMcamuM aNuvrata kahyuM che. puruSane bezaka, niraMkuza jIvana jIvavAmAM hita nathI, puruSe paNa saMpUrNa brahmacarya ke eka patnIvrata pALavuM hitakara che. koI nikAcita puNyanA baLe adhika bhoga bhogavavA paDe te paNa vairAgyapUrvaka bhagavIne te puNyane khapAvavuM joIe. Uttama puruSo kadApi bhegamAM parAdhIna (Asakta) banatA nathI, abaLA chatAM strI svapatimAM saMteSa rAkhI zake te puruSa samartha chatAM eka patnImAM saMtuSTa kema na bane ? vastutaH te viSaya viSatulya hovAthI je je maryAdAthI jIva viSayathI bace te te sarva maryAdAo (mUDha jIvone ajJAna-mehathI duHkharUpa jaNAya te paNa) hitakara che, mATe tenuM pAlana karavAmAM ja sva-para hita ane pariNAme zAzvata sukha thAya che. - mAnava jAtinI lagna vyavasthA tatvathI bhoga mATe nathI, paNa vyabhicArathI bacI zIyalanI rakSA mATe che. strI - puruSa ane paraspara vyabhicArathI bacavA mATe sahAyaka che. adhyAtmadaSTiye te lagna karavA chatAM manuSyane brahmacarya pALavAnuM hoya che, veda vikArane rokI na zakAya te ja paraspara vikArane zamAvavA vairAgyapUrvaka bhAga karavAne heya che. AtmalakSya pragaTe te ja A tatva spaSTa samajAya, bhoganA bhIkhArIne samajavuM duSkara che. 3. uttarAdhyayanamAM bIjA vratane nadIo tulya ane caturtha vratane samudra taravA tulya kahyuM che. bIja badhAM vrata caturthavratanA AdhAre che. tenuM khaMDana thatAM bIjAM badhAM vrata bhAMge che mATe brahmacaryane atula mahimA samajIne maithunanI yathAzaya virati karavI te gRhasthane dharma che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhasaMgraha 30 bhA. sArAdvAra gA. 29 sAmAnya rIte potAnA ke pArakA koI paNa padArthamAM mamatAne - mUrchAne parigraha kahyo che. zAstramAM gRhastha jIvanamAM jarUrI sarva padArthonI dhanya-dhAnya, kSetra, vAstu, rIkha, suva, kuSya, dvipada ane catuSpadya, e nava prakAromAM gaNanA karI che. tenu vizeSa svarUpa tratAnA aticArAnA varNanamAM kahIzuM. dazavaikAlika niyuktimAM parigrahanA dhAnya, ratne, sthAvara, dvipada, catuSpadda, ane kuSya, ema mULa cha prakAza jaNAvI tenA uttara bhedo cAsaTha kahyA che. te paNa A navavidha parigrahamAM atabhUta canAthI ane vyAkhyAe tattvathI samAna che. 86 nave prakAronI mamatA ke jenuM koI pramANa ja nathI, tenuM pramANa eTale ke 'amuka vastu amuka pramANathI adhika na rAkhavI' evI maryAdA karavI te sthUla parigraha viramaNuvrata jANuvuM. sa mUrchAneA sathA tyAga sAdhu jIvanamAM ja thaI zake. gRhasthane te azakaya hovAthI maryAdita tyAga karI icchAnuM parimANu karI zake. prazna - vata mAnamAM soMpatti thADI hoya ane pramANa adhika kare teA tyAgane khale mamatA vadhe chatAM tene vrata kema kahevAya ? uttara - sa`patti alpa chatAM jIvane icchA AkAzatulya anatI hoya che, e icchAthI kama badhAya che. icchAnuM pramANa maryAdita karavAthI teTaleA krama khaba echeA thAya. e mATe lAbha che. hyuM che ke- jema jema lAbha ghaTe tema tema parigraha Arabha paNa ghaTe. tethI saMtASanuM sukha jeTalu` vadhe teTalI dhamanI siddhi thAya, saMtASa e ja sAcu' sukha che, kahyuM che ke- dehanA sAra Arogya, dharmanA sAra satya, vidyAnA sAra tattvanizcaya ane sukhane sAra (mULa) sASa che. A vratanI ArAdhanAthI A bhavamAM saMtASanu niSkalaMka sukha, lakSmInI sthiratA, yazakIrti vagere ane parabhavamAM dhanADhya manuSyabhava ke zreSTha daivabhava, ane para parAye siddhigatinI paNa prApti thAya ane vrata nahi svIkAravAthI ke svIkAravA chatAM amaryAdita lAbhane vaza pApA karavAthI dadritA, durbhAgya, dAsapaNuM, durgatimAM janma ane dIkrAla saMsAramAM rakhaDavu paDe che. kahyuM che ke- mahAAraMbha-parihagrahathI vividha pApA karIne jIva nArakImAM vAravAra upaje che. tattvathI mUrchA-mamatA e parigraha (pApa) che. nimama AtmAne parigraha nathI. sAdhu sacama rakSA mATe upakaraNA ane lajjAne kAraNe vaccenA paribhAga karavA chatAM mUrchAnA abhAve aparigrahI che. bhagavAne murchAne parigraha kahyo che. kahyuM che ke- vastra AbharaNA ke ala kArothI bhUSita chatAM jene mamatA na hoya te aparigrahI che ane mamatAvAna nagna (daridra) paNa parigrahI che. jIva lAbhane vaza dhana meLavavA jamIna khode, cArI kare, dhanane jamInamAM dATe, cArAI javAnA bhaye UjAgarA kare, Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra7 3 zrAvakanAM guNavratanuM svarUpa chatAM cAlyuM jAya te kaI ApaghAta paNa kare ane anya bhavamAM dhananA sthAne pote sarpa vagere paNa thAya. ema lebha (mUcha - mamatA) e mahAduHkhanuM kAraNa che. mATe AtmAthI e yathAzakya parigraha parimANa karI saMtoSa guNane pragaTAvavo joIe.' ema pAMca aNuvrata kahyAM, have tenA zuddha pAlana mATe anivArya (aNuvratanA prANabhUta) traNa guNavatemAM paheluM diviramaNaguNavata kahevAya che. bhUlam - udhistirya gAzAsu niyamo gamanasya yaH / Adya guNavrata prAhu-staddigaviramaNAbhidham // 30 // arthAta uce nIce ane tirjI, ema daze dizAomAM javA aMge amuka hada sudhIne niyama tene diviramaNa (athavA diziparimANa) nAmanuM paheluM guNavrata kahyuM che. temAM uMce parvatAdi upara caDhavuM, vimAnamAM pravAsa karavo, vagere prasaMge amuka hadathI uge na javAne, nIce bheyara, khINo, samudrataLa, kUvA, vageremAM amuka hadathI nIce nahi javAna ane pUrvAdi ATha ticha dizAomAM amuka mAIla, gAu, keza, vagerethI adhika nahi javAne, tathA niyamita bhUmithI bahAranA pradezamAM vyApArAdi nahi karavAne niyama, e ahiMsAdi dharmanI rakSA tathA vRddhi, vagere guNa karanAra hovAthI zrI jinezvaree tene guNavrata kahyuM che. guNavatenI sahAya vinA aNuvratonuM niraticAra pAlana zakya nathI. A vratathI niyamita bhUmithI bahAranA jIne abhayadAna devAya che, lAbha maryAdita thAya che, ethI jU , cerI, abrahmasevana, vagere maTAM-nAnAM pApo thatAM nathI ane saMteSa vagere lAbha thAya che. kahyuM che ke- agnithI dhagadhagate lokhaMDano meLo jyAM spaze tyAM padArthone bALe, tema asaMtoSI lethI jIva jyAM jAya tyAM hiMsAdi pApane kare, je ke jIva zarIrathI sarvatra jaI zakate. nathI, paNa niyamanA abhAve manathI-(aviratithI) tene samagra vizvanA AraMbhenI anumodanA (pakSa) dvArA satata karmabaMdha thAya che. mATe tenAthI bacavA A vrata gRhasthane upakAraka che. - sAdhu jIvana samiti-guptirUpa aSTa pravacana - mAtAthI yukta-niravadya hevAthI sarva kAryo tene ArAdhanA rUpa hoya che, tethI A vrata sAdhune hetuM nathI, ema yegazAstra prakAza triIjAnA trIjA zlokanI TIkAmAM kahyuM che. gRhasthane A vrata cAvaja jIva, cAturmAsa paryata, ke teTaluM paNa duSkara hoya to svalpa kALanuM paNa karavAthI ghaNo lAbha thAya che. ema zrAvakanuM cha vrata saMkSepathI jANavuM. have bIjuM guNavrata kahevAya che. mUlam - bhogopabhogayoH sakhyA-vidhAnayat svazaktitaH / bhogopabhogamAnAkhya', tad dvitIya guNavratam // 31 // 4. vartamAnamAM vadhI rahelAM pApa, deDadhAma, azAnti, vagere vadhI gayelI sukhanI-sukha sAdhananI mamatA-mUchanuM ja pariNAma che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhasaMgraha 30 bhA. sArAdvAra mA. 31 arthAt pAtAnI zakti geApabyA vinA bhAga ane upabhAganI saMkhyAnAM niyama sa MkSepa karavAM, te bhAge pabhAga parimANu nAmanuM khIju` guNavrata che. emAM AhAra - pANI - vilepana - puSpa - tameALa, vagere je je vastu ekaja vAra athavA zarIranI aMdara bhogavAya te bhAga ane vastra-pAtra-strI - zayana - Asana vagere je je vastu aneka vAra athavA zarIra bahAra bhAgavAya te paribhAga kahevAya. (Avazyaka sUtramAM bhAgane ane upaseAgane paribhAga kahyo che tethI tyAM A vratanu' nAma upaleAga paribhAga viramaNa vrata kahyuM che. absayAnA vividha artho thatA hovAthI nAma leDha chatAM athathI khannenI vyAkhyA samAna che. 88 A vratanA be prakAza che, eka bhAjana-bhAgane UozIne ane bIjo ka-kriyAne UddezIne, temAM kriyA paNa bhegApabhAganI vastu meLavavAnA vyApAra (sAdhana) rUpa hovAthI sAdhanamAM sAdhyane upacAra karIne tene paNa bhAga pabhoga viramaNu vrata kahyu che. temAM bhAjanathI A vrata karanAre utsa mAge khAnapAna Adi (pAMca indriyAnA ) sa bhAgya padArtho niSpApa-ArabhAdi vinAnA acitta vAparavA jAie ane tene meLavavAnI kiyA - vyApArAdi paNa niSpApa karavA joIe. tema na bane te Arabhajanya paNa sacitta (sajIva) nA tyAga ane tema paNa na ane te mahA ArabhavALa - mAMsa - madirA - anaMtakAya kaMdamULa, Adi abhakSyAnA tyAga karI apa ArabhavALA pratyeka janaspatijanya padArthothI nirvAha karavA joie. temAM paNa zakaya hoya tA sacitta ke mizra vastu tajavI joIe, AtmAthI gRhastha A rIte ochAmAM ochA pApathI jIvana nirvAha kare. (ema sakheAdha prakaramAM zrAvaka vratanA adhikAramAM 70mI gAthAmAM kahyuM che.) vaLI parvo ke mahotsavAdi prasaMga vinA jenAthI cittamAM Asakti, unmAda, vagere thAya, lekamAM apavAda thAya, tevAM ubhaTa vastro AbharaNA - alaMkAro ke vAhanAnA pazu upoga na kare, kAraNa ke atirASa, atitaSa. atihAsya, dunanI sakhata, ane ati udbhaTaveza, e pAMce pravRtti mahApuruSane paNa halakaTa banAvI de che, ethI viparIta atimelAM, bahujADAM, TUkAM ke atiSThANAM-phATelAM vAdi vAparavArUpa tucchaveza paNa dharmanI, kuLanI, laghutA karAve che ane kRpaNatAdi doSone vadhAre che. arthapattie peAtAnI sa`patti, vaya, avasthA, deza, gAma, kuLa, vagerene anurUpa veSa rAkhavA. ane e Ucita veSamAM paNu pramANa nakkI karavuM. te pramANe bIjA krutakASTa, abhyaMgana (vilepana ), una (mela utarAvavA), snAna, vastra, caMdanAdi padArtho, puSpa, puSpamALA vagere, vividha phaLa, dhUpa, pATa - pATalA - khurazI - Tebala - zAkA - gAdI - takIyA vagere Asana, palaka - pathArI - eDiMga, vagere zayana ane ghara-hArTaagalA vagere makAna, ItyAdi sarvane vAparavAnuM pramANa zakaya teTaluM' (chu.) karavuM. azana, pAna, khAdima, svAdima, e mAre prakAranA AhAramAM paNa je sa`thA cheDI zakAya tenA tyAga ane azakaya hoya te vastuonu paNa amu* saMkhyAthI adhika, ke amuka vastu mULathI = Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 3. zrAvakanAM sAtamA vratanu` svarUpa nahi vAparavI, e rIte spaSTa karavu. ane mahAzrAvaka aNuda-kAmadeva vagerenI jema niyamita vastu sivAyanA bhAganA tyAga karavA. kathI A vratamAM vepAra-dhaMdho paNa mukhyatayA svakuLane Ucita niSpApa karavA, e rIte nirvAha na thAya teA paNa atitIvra karmAMdha thAya, ke vyavahAramAM niMdA thAya, tene tyAga karI apAra bhavALA upAyAnuM paNa pramANa karavuM. A rIte AraMbharUpa pravRttionuM pramANu karavAthI viratidharmanI ArAdhanA ane nahi karavAthI aviratijanya kabaMdha vinA kAraNe pazu satata thayA kare, ema Avazyaka sUtranI cUrNimAM paccakakhANu AvazyakamAM sAtamA vratanA adhikAramAM tathA khIjA paNa aneka graMthAmAM jaNAvyuM che. mATe jarUrI bhegApabhAga pramANa nakkI karI zeSa padArthonA tyAga karavAthI A vratanu' pAlana-ArAdhanA thaI zake che. paNa cara svayaM tajavA yAgya bAvIsa abhakSyAnu svarUpa jaNAve che ke nimpA, udumbarakapazcakam | krima" viSa dha aa, mujhAtI trimonanam | bahubIjA'jJAtaphale, sandhAnA'na'takAyike / vRttA. patipta, tuccha puSpavitra zA sAmagorala - sampUruM, krisTa rAta thacaita / dvAviMzatimabhakSyANi, jainayamAMdhiyAlita: illaa' - mUlam - caturvikRtayo arthAt-- jaina dharmAMthI bhArvita AtmAe cAra mahAvigai, udummarAdi pAMca vRkSanAM kULa, hima (barapha), jhera, karA, sa jAtanI mATI, rAtribhojana, bahubIja padArthoM, ajANyAM phaLa, kheLa athANuM, anantakAyika vastuo, veMgaNu, calitarasa padArthA, tuccha phUla-mULAdi, tathA krAcA gArasa sAthe maLelu dvidaLa, e khAvIza abhakSya vastunu' bhakSaNa tajavuM joie. temAM dArU, mAMsa, madha ane mAkhaNa e cAra ativiAraka (ane hiMsArUpa) hovAthI mahA (pApa) vigaie kahI che, sarva ziSTa sadAcArIoe tene tyAjya mAnI che, kAraNu ke jaina-ajaina darzanA e cAre vigaiemAM samAna varNavALA trasAdi anekAneka jIvA upaje che ane mare che, ema mAne che, temAM 1. madirA- eka kAthI-tADa vagerenA rasAthI, ane bIjI piSTathI leATa vagere kaheAvarAvIne banAve che, te kha'ne mUDhatA, kalaha, niMdyA, parAbhava, hAMsI, rASa ane mada-umAdanuM kAraNu tathA lajjA, lakSmI, buddhi ane dharmanA nAza, ema vividha anartho karanAra che. madirApAnathI zAmbhakumAre samagra dvArikAnA nAza sarjyo, e jagaprasiddha che. Aje paNa tenAM kaDavAM vividha kaLA pratyakSa joI zakAya che. mAtra jIvAne vaza dArunA vyasanI vividha kaSTo legave che, pApA kare che ane durgati sAdhe che. unmAdI khanelA dArUDIyA haeNna-beTIne paNa Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmAMsa graha guru bhA. sArAdvAra gA. 34 bhogave che, jAta-kujAtanA paNa viveka gumAve che, cArI kare che, bebhAna anelA te guptavAtane paNa pragaTa kahI de che. ane nirdhana banI cAvajjIva rIkhAya che, vagere doSone vicArIne zinA tyAga karavA. jaina-ajaina sarva danAmAM madirApAnane mahApApa kahyuM che. 20 2. mAMsa- maccha vagere jaLacara, mRgalAM - bakarAM - vagere sthaLacara ane kukaDA - kabUtara - tetara vagere khecara, ema traNa prakAranA prANIonA mAMsanA paNa traNa prakAra che, athavA cAmaDuM, rudhira ane mAMsa, ema paNa traNa prakAre che. mAMsa bhakSaNa e mahApApa che tethI tyAjya che, paMcendriya jIvAnA vadhathI banelA durgaMdhamaya, sugajanaka evA apavitra mAMsanA bhakSaka krUra rAkSasatulya che. mAMsabhakSaNu A bhavamAM vividha rAgeAnuM ane parabhavamAM durgatinuM kAraNu che. kAcu' ke pakAveluM paNa mAMsa nigeAdajIvAnu ghara che, ema ceogazAstra vageremAM kahyuM che. koI paNa jIvanA ghAta thatAM ja tenA mAMsamAM taddavarNI nigAi tUta upaje che, ane pachI te kAcu' pakAvAtuM ke pakAvela hAya tA paNa jIvAtpattinI paraparA cAlu rahe che, tethI mAMsabhakSaNu pariNAme narakanAM dAruNa du:khAne denAra che. mAMsAhArI svayaM hiMsaka che. manusmRtimAM kahyuM che ke mAMsanI anumAdanA karanAra, jIvane haNanAra, tenA aMganA vibhAga karanAra, vecanAra, kharIdanAra, rAMdhanAra, pIrasanAra ane khAnAra, e dareka hiMsaka che. mAMsAhArInA kAraNe ja e dareka pApa kare che, tethI mAMsAhArI mahApApI che. mAMsAhArathI sva'nuM sukha meLavavuM e jhera khAIne jIvavAtulya che. sUkSma niAda uparAMta sUkSma trasa jIve paNa mAMsamAM bharapUra upaje che. nyAyanI dRSTie paNa vizvapitA paramezvaranA sAmrAjyamAM sarva jIvAne jIvavAnA sarakhA hakka chatAM potAnA pASaNa mATe bIjAnA prANa levA te ghAra anyAya che, mATe sarva jIvAnA jIvatvane peAtAnA tulya mAnI mAMsAhAraneA tathA te mATenI hiMsAne tyAga karavA joie. 3. madha- madhane banAvanArA jIvA mAkhIe, kutAM ane bhramarA - bhamarIe, ema traNa prakAranA hAvAthI madha paNa mAkhIyu, kutIyuM ane bhramarIyu, ema traNa prakAre bane che, yogazAstramAM madha paNa ghaNAM jIvAnA nAzathI maLe che. mATe tyAjya kahyuM che, uparAMta te jIvAnI lALa-grUkarUpa hoya che.pa 5. sajjane kAinuM paNa eThuM jame nahi tA mAnava jevA uttama AtmA tuccha jIveAnA mukhanI eMThane sparze tA tethI tene dharma" kema rahe ? keTalAka auSadhanA anupAna tarIke madhanI chUTa rAkhe che te paNa ayeAgya che, jhera gheADu' paNa mAre ja, tema gheADu' paNa pApa du:khI ja kare. keAI madhane svAdiSTa-pauSTika mAnI khAya che te paNa annatA che. jenA bhakSaNathI pariNAme durgatinAM duHkha (svAda) veDavAM paDe, ane durgatimAM viSTA ane marelAM kalevA vagerene cUMthavA chatAM peTa na bharAya evI asahya bhUkha sahana karavI paDe, te madha svAdiSTa- pauSTika kema kahevAya ? vaLI du` chanIya paNa madhathI keTalAka mUDha-dhamI` zaMkara vagere potAnA mAnelA Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra7 3 zrAvakanAM sAtamA vratanuM svarUpa 4. mAkhaNa- gAya, bheMsa, bakarI ane gheTInA dUdha-dahIMmAMthI banatuM cAre prakAranuM mAkhaNa paNa atisUkSama trasanI khANarUpa hovAthI abhakSaya che. yegazAstra, dharmaratnaprakaraNanI TakA vageremAM spaSTa jaNAvyuM che ke chAzathI alaga thatAM tUrta ja mAkhaNamAM taddavarNa atisUkSama ghaNA ja trasa upaje che, mATe vivekI puruSoe mAkhaNanuM bhakSaNa tajavuM joIe. 5 thI 9 udaMbara paMcaka- ahIM Ulbare eTale vaDapIpaLo (pArasa pIpaLo, plakSa (pIpaLI) UduMbara (gUlara), ane kAkedumbarI, e pAMce vRkSonAM phaLa (TeTA)mAM maccharanA AkAranA sUkSama ghaNA traNajI hoya che, tethI tenuM bhakSaNa mahAhiMsArUpa che ema gazAstramAM kahyuM che. laukika zA paNa kahe che ke "akasmAta keI jIva keInA cittamAM kyAre kevI rIte kyAMthI kyA mArge praveza kare che ke UlbaranA phaLanI jema tenA cittane cIravAthI, kApavAthI, TUkaDA karavAthI, zUravAthI ke gALavAthI paNa te jIva nIkaLato (zoNe jaData) nathI." arthAt te TeTAomAM atisUkSama ghaNA jIve che, mATe dayALu jIve kSaNika kRtrima svAda mATe tenuM bhakSaNa karavuM yogya nathI. 10. barapha- asaMkhyAtA apakAya chane samuha che. cannadvArA banAvela kRtrima ane atihima paDatAM jAmelA pANIne banI jate akRtrima, bane barapha (ane AITara AIsakrima, soDA, lemana, vagere paNa jemAM trasajInI paNa saMbhAvanA che te dareka) abhaya. che mATe AtmArthIe te tajavAM joIe. 11. jhera- aphINa-somala-vachanAga, vagere dareka jAtinAM jhera, mannathI ke yaMtrathI tene mAryo hoya, tenI jherI zaktino nAza karyo hoya, te paNa piTamAM jatAM ja aMdaranA kRmi vagere trasajIne nAza kare che ane aphINAditA vyasanathI maraNa vakhate prAye bhAna nAza pAme che, mATe dareka jherI padArtho tajavA joIe. 12. karA- kAcA varasAdathI paDatA karA paNa asaMkhyAta apakAya jenA piMDarUpa hovAthI abhakSya jANavA. devanuM snAna kare che te keTaluM hAsyAspada che? mAkhI vagere AhAra upara bese te AhAra paNa azuci bane, te mAkhIonI lALane pavitra kaNa mAne ? ema apavitra, ucchiSTa, ane jIvamaya madhanuM bhakSaNa vagere sarvathA tajavuM joIe, ( 6. mahArASTra vagere pradezamAM tAja ghIne mATe keTalAya divasa sudhI rAkhI mUkelA mAkhaNanA piMDa vecANa laIne mANase ghI banAve che, te ucita nathI. 7. ciMtAmaNuM ratnatulya mAnavane bhava sarvachanA rakSaNa-pAlana mATe maLyA pachI paNa je mANasa AvAM abhakSya bhakSaNa karI jIvone haNe te te nIcI gatiomAM jaIne anaMtIvAra haNAya, emAM Azcarya ke ayogya zuM che? rakSaka pote ghAtaka bane tene dharma kema kahevAya ? ane adharmathI jIva sukhI kema thAya ? mATe buddhithI tatvA tatvane vicAra karI nirarthaka hiMsAthI bacavuM joIe, Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMpraha guru bhAva sAroddhAra mA. 34 jo ke pANI paNa asaMkhya jIvonA samUharUpa che, tathApi tenA vinA chavAya nahi mATe te abhakSya nathI ane barapha, karA, vigere jIvane pagI nathI mATe abhakSya kahyAM che. 13. sava jAtinI mATI-mATI deDakAM vigere vividha jIvanI nirUpa hevAthI peTamAM gayA pachI deDakAM vagere vividha jAtanA cha utpanna thavAno saMbhava che. khaDInA bhakSaNathI AmavAta vagere roga thAya che ane mATI svayaM jherarUpa hovAthI peTanA AMtaraDAne saDAve che. mATInA kaNamAM paNa asaMkhyAta pRthvIkAca jene samUha hevAthI meTI hiMsA thAya che. nImaka paNa pRthvIkAya che, temAM atisUkSama zarIrane jaththA hevAthI te sacitta vAparavuM nahi, bhagavatI sUtramAM kahyuM che ke cakravartInI dAsI vajInI nizA upara vajana vATAthI ekavIza vAra cUre chatAM nImakanA keTalAya che evA sUkSama hoya che ke tene vATIne sparza paNa thatuM nathI, mATe mATI khAvAthI keI lAbha nathI, hiMsA ghaNI che, mATe sarva jAtanI mATI abhakSya kahI che. 14, rAtribhejana - rAtre rAMdhavAmAM, khAvAmAM, pAtro mAMjavAmAM ghaNuM chakAya jenI hiMsA saMbhavita che. cogazAstra vageremAM kahyuM che ke rAtribhojanamAM kIDInA bhakSaNathI buddhine nAza. mAkhIthI vamana, jUnA bhakSaNathI jaladara ane karelIyAnA bhakSaNathI bhayaMkara koDha rega thAya. bhejanamAM vALa khavAya te svarabhaMga, kAMTa- lAkaDuM vagerethI gaLAnuM darda ane veMgaNanA 8. ahIM jaNAvelAM bAvIze abhaye jIvanamAM jarUrI nathI, kevaLa ravAda vagere jaDa sukhanA rogathI vaparAya che. mATe abhaya che. pANI peya che, tathApi hiMsA te che ja, mATe vivekI manuSya ' tulya samajI bane teTaluM ochuM vAparavuM joIe. bAhya sukhanA rAgathI paNa karAtAM pApe pariNAme mahAduHkha Ape che ema zAstra kahe che. kAraNa ke bAhya saMkhanA rAgathI pApane anubaMdha thAya che, tethI paraMparAe anekAneka bhava sudhI tenAM duSTa phaLa bhegavavo. paDe che. jIvanamAM anivArya paNa pApa pApabhIratAthI karanArane dayAne anubaMdha paDe che, tethI pariNAme pApathI chUTI sarvavirati svIkArI zake che. vartamAnamAM pANInA naLa, bAtharUma, pAyakhAnAM, paMkhA, palaMga, zophA, bhejana mATe Tebala-khurazIo, vagere vadhI rahelAM aneka sAdhane paNa pAparUpa che, tene rAgathI pApane anubaMdha thatAM uttarottara jIva phUraghAtakI bane che, tethI hiMsaka avatArane pAme che ane cAra gatimAM dIrghakALa sudhI duHkhI thAya che. A jinakathita parama satya pratye Adara karI AtmArthIe anivArya pApamAM paNa vivekI banI bane teTalAM pApane tajavAM joIe. 9. kuMbhAranA nibhADA nIce ke kaMinI bhaThTho nIce mATInA ghaDAmAM nImakane sIla karIne dATavAmAM Ave te uparanA agninA tApathI ogaLIne pANI thaI jAya, pachI kare tyAre pAkuM balamana (citta) thAya che ane varSo sudhI acitta rahe che. Dabala pANImAM ukALIne (sAkaranI cAsaNIthI buruM khAMDa banAvavAnI jema) rasa banAvIne ThAreluM acitta bane, paNa te pANImAM ukALeluM hovAthI be cAra mahIne punaH sacitta thAya. tAvaDI vageremAM sekIne lAla banAveluM paNa acitta thAya, paNa aThavADIyA pachI sacitta thaI jAya e vyavahAra che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 3 zrAvakanAM sAtamA vratanu svarUpa 3 zAkamAM viMchI khavAI jAya teA tALavuM viMdhAI jAya. veMgaNunAM DIMTAM vichInA AkAranAM hAvAthI AkAranI samAnatAthI aMdhakAramAM viMchInuM bhakSaNa thaI jAya. nizithasUNimAM kahyuM che ke "giAlInA avayavathImizra bhAjana khAvAthI peTamAM giAlIo utpanna thAya che." sabAdha prakaramAM kahyuM che ke "rAtrie rAkSasa - bhUta - pretAdi pharatA hoya che te rAtribhAjana karanArane upadrava kare (chaLe) che. taiyAra miThAi ke khajUra, drAkSA vageremAM rAtre rAMdhavA vagerenI hiMsA na thAya, paNa temAM caDhelA kuMthuA vagerenI ke taE lIla - phUga vagerenI hiMsAnA saMbhava che. nizIthabhASyamAM tA kahyuM che ke avadhijJAnAdi pratyakSajJAnavALA jJAnakhaLe thuA vagerene pratyakSa joI - jANI zake, chatAM rAtribhAjana karatA nathI. jo ke dvIpaka vagerethI kIDI vagere sthUla jIveA dekhAya, te paNa viziSTa jJAnIoe rAtribhojana anAcaraNIya mAnyu che, mATe tajavuM ja joIe. rAtribhAjanamAM jIvahiMsAthI prANAtipAta, jinavacanathI viruddha AcaraNarUpe mRSAvAda, jinAjJAnA apAlanathI tIrthaMkara adatta, rasanendriyanI leAlupatAthI abrahma ane khAdya sukhanI mamatA - mUrchAthI parigraha, ema pAMce pAAthI pAMca mULa tratAnI virAdhanA thAya che. ajainA paNa kahe che ke svajana mAtra asta (maraNa) pAmatAM sUtaka lAge, tA divAnAtha -sUryanA astathI bhojana kema karI zakAya ? te rAtrie pANIne rUdhira ane bhAjanane mAMsatulya mAnatA hovAthI rAtribhojanane mAMsa bhakSaNa tulya kahe che. rAtribhojanathI jIva anyabhavamAM ghUvaDa, kAgaDA, khilADA, gIdha, mRga ke maccha, tathA bhUMDa, vichI, sApa ane girAlI vagere avatAro pAme che. skandapUrANumAM kapAlamAcana staMtramAM kahyuM che ke - haMmezAM eka ja vAra bhojanathI agnihotranuM ane rAtribhojana tyAgathI tI yAtrAnu phaLa maLe che. yAgazAstramAM paNa kahyu che ke rAtrie yajJaka, snAna, zrAddhabhojana, devapUjA ke dAna karAca nahi. ane rAtribhojana tA sarvathA kAya nahi. AyurvedamAM kahyu che ke sUrya asta thatAM hRdaya kamaLa ane nabhikamaLa ane sa`kocAi (bIDAI) jAya che. ane sukSma jIvo bhojanamAM khavAI jAya mATe rAtribhojana karavuM nahi. ema jaina-ajaina aneka zAstramAM rAtribhojanane tyAjya kahyu che, mATe tajavuM hitakara che. chatAM azakaya hoya tA paNa azana ane khAdima te tajavAM ja joIe. svAdima paNa divase kharAkhara joI tapAsI rAkhelu hoya tene caNApurvaka vAparavuM, anyathA trasAdi jIvAnI hiMsA thAya. utsagathI te ceAgazAstra vageremAM kahyuM che ke - rAtribhojananA doSanA jANu puNyavAna AtmA divasanI pahelI ane chellI be be ghaDI cheADIne divasanA zeSa bhAgamAM bhAjana kare. A kAraNe jainazAstrAmAM savAre ochAmAM ochu paNa namukkArasahitanuM ane (sAMja chellI be ghaDI zeSa rahe te pUrve ja) rAtrinuM calavihAranuM paccakakhANa karavA kahyuM che. ema Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMpraha guru bhAva sAroddhAra gA. 34 rAtribhojana mahApApa hovAthI AtmAthIe tene tyaga avazya kare jaIe." 15. bahubIja- keThIMbaDAM, rIMgaNAM, khasakhasa, rAjagare paToLAM, vagere je phaLamAM aMtarapaTa vinA ghaNAM bIje hoya te padArthone bahubIja kahyA che, (dADima ke TiDorAM vageremAM bIja ghaNAM chatAM AMtare AMtare paDa hovAthI te bahubIja nathI.) AvAM phaLa vagerenA bhakSaNathI te bIjenA ghaNA ene nAza thAya mATe bahubIja abhakSya che. 16. ajANyA phaLe-je phaLanI jAti, guNa, vagerene khAnAra ke khavarAvanAra jANatA na hoya tenA bhakSaNathI mRtyu paNa thAya, e kAraNe tene abhaya kahyAM che. upalakSaNathI ajANI mIThAI-phUla-patra-zAka vagere sarva abhakSya jANavuM kAraNa ke kaI vAra pite niyama (tyAga) karelI vastu temAM khavAI jAya te niyamabhaMga paNa thAya. jenadarzanamAM prasiddha vaMkacUnuM daSTAnta khyAlamAM laI ajANI vastune bhoga-upabhaga taja joIe. 17. saMdhAna - bALa athANuM ke je aneka trasa jIvanI utpattithI bane che, vyavahArathI athANuM traNa divasa pachI abhakSya bane, pUrNa sUkAyA pachI ja telabUDa kareluM kape, 10. mahAmahepAdhyAya zrI yazovijaya gaNivare te "nimitte vakhata vitatvavivAra rAma" nAme prakaraNa racyuM che, temAM jema hiMsA asatyathI corI vagere svarupe je pApe che. tema rAtribhojana svayaM varUpathI paNa pApa che, ema siddha karyuM che. vizeSAthIe te prakaraNa joI levuM. e sivAya paNa rAtribhajana vividha rIte mahApApa che ema vividha zAstromAM jaNAvyuM che. dareka kriyA dravya, kSetra, kALa, bhAvanA sahakArathI zubhAzubha phaLa Ape che, jema dravyathI-mAMsa vigere dravya duSTa hevAthI abhakSya che, kSetrathI-smazAna vigere sthaLomAM bhaya bhajana abhakSya che, bhAvathI- rAga-dveSa- kaSAya-vigere duSTa bhAvapUrvaka kareluM bhejana duSTa che, tema kALathI - rAtribhojana abhakSya che. rAtrine kALa gIo - jJAnIo sivAyanA prAyaH sarva jIvone pApane preraka che, rAtri thatAM ja tevAM cho pApanI pravRtti zaru kare che. tethI rAtrinuM vAtAvaraNa pApamaya hoya che. rAtrie prAyaH jIvone pApavRtti jAge che. hiMsake, cera, jugAra, vyabhicArI, mAMsAharI pazu - pakSio, vagere sadhaLA rAtre pApa pravRtti kare che, mATe te kALe kareluM bhojana paNa pApabhojana bane, tenAthI buddhi paNa pApI bane ane pApabuddhithI A janma - bhAvi janma badhuM ahitakara bane. AryasaMskRtimAM bhejanapUrve snAna, prabhubhakti, dAna, vagerathI cittane zAna - saMtuSTa banAvI pachI virAgyathI bhajana karavAnuM vidhAna che. yogI puruSe nirmaLa - daurAgI cittathI bhajana karatA hovAthI temanuM bhejana yogabaLanI vRddhi kare che. vagere bAhya AcAramAM paNa adhyAtmadaSTi rahelI che. Aje sArA kuLAmAM paNa adhamAdhama AhAranI lolupatA jovAmAM Ave che, tenA mULamAM rAtribhejanA mukhya kAraNa che. zAstrokta vidhi - niSedhe jinakathita hevAthI ekAMta hitakara che, tethI tenI gaMbhIratA na samajAya te paNa tenA pAlanamAM ja hita che.. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 3. zrAvakanAM sAtamA vratanu` svapa thADI paNa havA rahI hoya teA te abhakSya bane. yogazAsranI TIkAmAM kahyu che ke kerI vagerenAM athANAM jIvasa'sakta ane teA dharmI dayALu zrAvaka tenuM bhakSaNa na kare.11 18. anaMtakAyika - eka zarIramAM anatA jIvAvALA kaMda-mULa vagere padArtho ana takAyika hovAthI abhakSya che. kahyu` che ke- sarva manuSyathI sAte nArakInA samagra nArakI asaMkhyAta guNu che, nArakIethI saM devA, devAthI paMcendriya tiryaMcA, tethI sa vikalendriya jIvA ane teethI sarva agnikAya, e dareka kramazaH pUrva pUrva jIvAthI pachI pachInA asaMkhyAta guNA hoya che. te pachI agnikAyathI sarva bAdara pRthvIkAya, tenAthI sa akAya ane tenAthI sarva vAyunA jIva adhika adhika hoya che. A upara kahelA ekendriyathI paMcendriya sudhInA sarva jIvA maLIne paNa asaMkhyAtA hAya che, sathI siddho anaMtaguNA ane sarva siddhothI anaMtakAyanA eka zarIramAM anataguNA jIvA hAya che. ema eka anaMtakAyanA zarIramAM anaMtAnaMta jIvA hoya che. A anaMtakAyika vanaspatinA ghaNA prakAza che. te paikI A dezamAM prasiddha mAtra khatrIzanAM nAma zAstramAM A pramANe kahyA che. yogazAstramAM kahyuM che ke "sAya: jantra: samaif" arthAt sarva prakAranI vanaspatinA lIlA indra (thaDa nIcenI gAMThanA bhAga) anaMtakAcika che, (sUkAcA pachI anaMtakAya nathI. ) te paikI 1. sUraNaka, 2. vAka Mda (vatarUkau), 3. lIlI haLadaLa, 4. khAdu, pa. lIleA kampyUrI, 6. zatAvarI velI, 7. viAlI velI (sAphAlI), 8. kuArI (prasiddha che), 9. dareka jAtanA thArIyA (hAthIA-kAMTALA vagere jenI vADA thAya che), 10, gaDUcI (pratyeka jAtanI gaLAnA velA), 11. lasaNu krU, 12. vAMsakArelAM (prasiddha che,) 13. gAjaraka, 14. lavaNuka ( lUNI - jenA sAjIkhAra che), 15. lADhaka (padmInI kaMda-jaLAzayAmAM thatAM 11. keTalIka vastuo teA taDake ghaNI tapAvavA chatAM sUkAtI nathI, havAvALI rahevAthI kheALa banI jAya tA, cAvIza prahara pachI temAM niyamA chavA upaje, vaLI bhakSya athANAM paNa baraNI vageremAMthI levAmAM camacI AdinA upayega na kare, bhInA - melA - eMThA camayA ke hAthathI kADhe tA baraNImAM rahelA athANAmAM saMbhUmi manuSyanI paNa utpatti thAya. pa athANuM kaMI jIvananA AdhAra nathI, svAdane kAraNe khavAya che, mATe utsargathI te athANuM thA tajavuM joIe. rAgathI khAdhelI vastu vamAM rAga-dveSa- mAha pragaTAvI (vadhArI) adharmI banAvI de che. AhAra jIvanano AdhAra che, te rAga-dveSa thAya teve!, ke te rIte levAthI sattvaguNu nAza pAme ane sattva vinAnuM jIvana rAga-dveSa vagerethI vikRta banI saMsAramAM rakhaDAvI mUke. ema bhAjananI sAthe adhyAtmanA ghaniSTa saMbaMdha che, tethI jainazAstromAM bhakSya abhakSya aMge vistRta ane sUkSma vicAra karelA che. AtmArthIe A aMge " abhakSya anaMtakAya vicAra '' pustakanA vAraMvAra satata abhyAsa karavAnI ane gurudvArA samajavAnI jarUra che. ahI' keTalu' lakhAya ? Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMpraha guru bhA0 sAravAra mA. 34 piyaNa), 16. girikaNikA -(kacchanI prasiddha velaDI), 17. kisalaye, 18. kharasaI (kaMda karu-khIrizuka paNa kahe che), 19. theganI bhAjI (tene paMkha paNa prasiddha che), 20. lIlI metha (jaLAzayamAM thAya che te pAke tyAre zyAmavarNa bane che), 21. lavaNavRkSanI chAla (tene bhramaravRkSa paNa kahe che, chAla sivAyanA aMge pratyeka che), 22. khillahaDe kaMda, 23. amRtavelane vela, 24. pratyeka jAtanA mULAne kaMda (kaMda sivAyanAM mULAnAM pAMca aMge DAMDalI, pa, phUla, megarA, ane dANuM sarva abhakSya che), 25 bhUmiruha (bIlADInA Tepa varSAkALamAM chatrAkAre bhIMta vageremAM Uge che), 26. viruDha (dareka anAjane bhIMjAvyA pachI thoDA vakhate tenI yonimAMthI pragaTa thatA aMkurA, (A aMkUrA pragaTyA pachI te anAjane bAphe ke upagamAM le, te paNa anaMtakAcabhakSaNa deSa lAge), 27. hakka vabhUla (vabhUlA zAka che, te ugatAM anaMtakAya ane kaThIna rUDha bane tyAre pratyeka hoya che), 28. zakaravallI (jaMgalamAM thatI maTI velaDIe tene zukaravAla kahe che), 29. patyeka (pAlakhAnI bhAjI prasiddha che), 30. kRNI AmalI (ThaLIyA - bIja na thayA hoya tyAM sudhI tenA kAtarA), 31. AkaMda (2tALuM prasiddha che), 32. pIMDALu (hUMgaLI kaMda). - zArAmAM kahelAM A nAma vartamAnamAM anyAnya dezamAM prasiddha hoya ke nAmo badalAI javAthI bIjA nAme prasiddha hoya te sarva anaMtakAyika abhakSya jANavAM. A 3ra sivAyanI paNa ghaNI vanaspatio anaMtakAyika che. tene oLakhavA zAstramAM lakSaNo jaNAvyAM che ke je patre vigeremAM nasa, (kura vagerenA) sAMdhA, zeraDI vagerenA) gAMThA ane parvo pragaTa na thayAM hoya, gupta haya, jene bhAgatAM (palunA pAMdaDAnI jema) bhAga sarakhA thAya, zakkarIyAM vagerenI jema jemAM resA na hoya, mULa sthAnethI kApyA pachI paNa (kuAranA pAThAnI jema) je Uge-vadhe, e paikI kaI eka paNa lakSaNavALI vanaspati anaMtakAcika ane A eka paNa lakSaNa jemAM na hoya te pratyeka jANavI. chavAbhigama vigeremAM uparanAM batrIsa uparAMta paNa ghoSAtakI ane keraDAnA aMkurA, tika vRkSa, jemAM goTalI bAjhI na hoya tevI kerIo, kamaLa (bIja vinAnA) cIbhaDAMnA maravA, vagere tathA varuNa, vaDa, lImaDo, vagere vRkSanA navA kemaLa aMkurA ItyAdine paNa anaMtakAyika kahyAM che. anaMtakAyanuM bhakSaNa narakanuM dvAra che, kahyuM che ke 1. rAtribhojana, 2. parasevana, 3. beLa athANAM ane 4. anaMtakAyanuM bhakSaNa, e cAra pApa narakanAM dvAra che. anaMtakAyika ke bIjI paNa abhakSya vastu acitta karI hoya ke svaca thaI gaI hoya te paNa tenuM bhakSaNa karavAthI krUratA, lelupatA, vagere deze pragaTe che ane paraMparAe svAdane vaza 12. dareka vanaspatinAM pragaTa thatAM pAMdaDAM aMkura sarva prathama anaMtakAya ane rUDha thayA pachI pratyeka vanarapatinAM hoya te pratyeka bane ane anaMtakAyanAM anaMtakAya rahe. jema methInI bhAjInAM mULamAM jADAM patra anaMtakAya che tema sarva vanaspatinAM prathama patro- kuMpaLo -aMkura vigere anaMtakAya che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 3. zrAvakanAM sAtamA vratanuM svarUpa sacittanuM paNa bhakSaNa karavAne prasaMga Ave che. kahyuM che ke- eka mANasa akArya (pApa) kare, te bIjA te joIne tema kare, ema cha prAyaH pramAdanA pakSakAra hovAthI paraMparA kula-dharma - deza-kALa viruddha evI asaMyamanI-pApanI pravRtti vadhe, mATe UkALelAM paNa selAM, rAMdheluM paNa Adu, suraNa-veMgaNa vagere zAka, acitta karIne paNa vAparavAM nahi. mULA mATe zivapurANamAM kahyuM che ke jenA gharamAM mULo khavAya che ke raMdhAya che, tenuM ghara smazAna tulya hevAthI pitRo paNa vaje che. je adhama manuSya mULAnI sAthe bIjuM anna khAya che, tenI zuddhi seMkaDe tapa karavA chatAM thatI nathI. mULAne bhakSaka jhera, abhaya ane mAMsa khAnAra tulya che, je mULAnuM bhakSaNa ane gaLInuM vAvetara kare te mahApApI anaMta kALa narakamAM rIbAya che. prabhAsapurANamAM paNa kahyuM che ke putramAMsanA bhakSaNa karatAM paNa mULAnuM lakSaNa mahApApa che. yudhiSThira kRSNane kahe che ke he deva ! meM ajJAnathI mULAnuM bhakSaNa pUrve karyuM che, te pApane tamArA nAmajapathI nAza thAo ! mATe mahApApanuM kAraNa hevAthI mULAnA pAMce aMge tajavAM, ema anaMtakAya nAmanA 18 mA abhakSyanuM varNana jaNAvyuM. 19. vRtAka- veMgaNu e nidrA ane kAmanI vRddhi vagere denuM kAraka che. zivapurANamAM paNa mahAdevajI pArvatine udezIne kahe che ke je veMgaNa - kAliMgaDAM ane mULA khAya che te mUDha maraNa samaye mAruM smaraNa karI zakyuM nathI. arthAt gaNa buddhine vikRta karanAra hovAthI abhaya kahyuM che. 20. calitarasa- je padArthane rasa ane upalakSaNathI varNa, gaMdha ke sparza badalAI jAya te padArtha calitarasa kahevAya, AgaLanA divase pANI sAthe rAMdheluM vAsI ke keheluM anna, gerasa sAthenuM kaThoLa, vAsI narama (lecA) purI, pANImAM rAMdhelA bhAta, tAMdaLA, kadarA, vagere paNa samaya jatAM calitarasa bane che. vAsI bhAta vagere rasAI, kAlAtIta pakavAnna, be rAtrI pUrNa thayA pachInuM dahIM, chAza, vagere sarva calitarasa bane che. 13. dahIM mATe ladhu pravacanasAroddhAranI janmI gAthAmAM "varUpari gAya di nu davA ' " pAThathI jamAvyA pachI cAra prahara pUrA thAya tyAre ja dahIM zuddha ane bhakya bane che. te pahelAM AjanuM jamAveluM Aje abhakSya che, ema spaSTa kahyuM che. pakavAnna, sekelAM anAja, khAkharA, vagere mATe kahyuM che ke- je divase banAve te divasa sahita zItakALamAM eka mAsa, uSNakALamAM vIsa dIvasa ane varSAkALamAM paMdara dina pachI varNAdi na badalAya te paNa abhakSya ane varNAdi badalAya che te mudata pahelAM paNa abhakSya thAya. vartamAnamAM vejITebala ghI, DerIonAM dUdha, tene dUdhapAka, vAsI mA, tenI banelI mIThAI, kAlAtIta dahIM ane tene zIkhaMDa vagere ghaNI bajAra vastuo abhaya bane che. jalebI, hala, vagere Athe AvyA (leTane kahevaDAvyA) pachI bane che, pAUDara vagerethI divase Athe lAve te paNa te Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 dhama saMgraha guru bhA0 sAre dvAra gA. 34 dazavaikAlika sUtranI TIkAmAM zrI haribhadrasUrijI mahArAja lakhe che ke- kAlAtIta chAza, dahIM, kAMjI, osAmaNa, vagere rasamAM viSTAnA kIDAtulya AkAravALA atisUkama che upaje che, gazAstramAM paNa kahyuM che ke be divasa (rAtrI) vyatIta thayeluM dahIM tajavuM. dvidala mATe paNa kahyuM che ke maga, aDada, vagere kaThoLa kAcA dUdha-dahIM ke chAza vageremAM bhaLe te turta ja asaMkhya trasa jIve upaje che. kaThoLa tene kahevAya ke jenI sarakhI be phADa thatI hoya ane temAMthI tela nIkaLatuM na hoya. methI, methInI bhAjI, ke koI paNa kaThoLa ane tenI ziMgo, pAMdaDA, vagere aMge paNa kAcA rasamAM bhaLavAthI jIva upaje che. ra1. tuccha phaLa - jenAthI bhUkha bhAMge nahi, evA tuccha phaLo, patra, phUla, mULIyAM, vagere abhakSya che, araNI, keraDe, saraga, mahuDo, vagere vRkSanAM puSpo ane mahuDAM, jAMbu, TIMbarU, pIlu, pAkA karamadA, guMdA, pIcu phaLa, borasallI phaLa, kAcara, keThIMmaDA, khasakhasa, vagere tuccha phaLo che. saMkSipta pAkSika aticAramAM vAlera-vaDArane paNa abhakSya kahyA che. (tathA kebija vagere paNa) ghaNA jIvathI saMsata hovAthI vajarya che, bIjA paNa mULIyA vagere tathA cALA - maga- tuvara vagerenI pUrNa nahi pAkelI zIMgo, vagere dareka khAvA chatAM bhUkha na bhAMge, hiMsA ghaNI thAya, khAvAnuM thoDuM-pheMkI devAnuM ghaNuM vagere aneka kAraNe turacha phaLa tarIke abhakSya kahyA che. rara. kAcA gerasa yukta kALa- sArI rIte garama karyA vinAnA dudha, dahIM, chAza, zikhaMDa, vagere gerasamAM dvidala bhaLavAthI abhakSaya thAya che. saMbadha prakaramAM saMsakta niyuktinI gAthAnI sAkSI pUrvaka kahyuM che ke - sarva dezamAM ane sarva kALamAM kAcA rasamAM kaThoLa bhaLatAM nigoda tathA pacendriya trasa jIve upaje che."* abhakSya gaNAya. kAraNa ke loTane kahevaDAvavAthI asaMkhya trasa jIva Utpanna thAya, tene bhASAmAM Atho kahe che. kerI deza paradezI ke tAjI vRkSathI UtarelI hoya paNa Adra nakSatranI havA lAgatAM ja temAM trasa jIvo upajavAno saMbhava che. A viSayamAM ghaNuM jANavA yogya che te A granthane vistRta bhASAMtarathI ane "abhakSya anaMtakAya vicAra" nAmanA pustakathI gurugamathI jANI levuM. 14. zAstramAM zraddhAgamya ane yuktigamya be prakAranA padArtho varNavyA che, maMdabuddhivALA cha na ja samajI zake tevA bhAve jagatamAM ghaNuM che, tene zradhdhAthI mAnavA joIe ane yuktithI samajAya tene yuktithI samajavA joie. upadezake paNa zraddhAgamyane zradhdhAthI ane yuktigamyane yuktithI samajAvavA joIe. tethI viparIta rIte upadeza karanAra siddhAMtane virAdhaka che ema paMcavastunI 993 gAthAmAM kahyuM che. ahIM kahelI bhakSyAbhaDhyanI ghaNI bAbate zradhdhAthI mAnavA gya che, karuNusamudra, vItarAga ane niHsvArtha upakArI zrI arihaMta devoe upadeza ekate jIvonA hitArthe kare che, mATe temAM asatyane leza paNa nathI, ApaNane na samajAya temAM kSaye pazama vagerenI nyUnatA kAraNa che. viziSTa jJAnIo te tene pratyakSa joI- jANI zake che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 3 zAkavanAM sAtamA vratanu` svarUpa 99 sAtamA vratamAM cauda niyamA vagerenA niraticAra pAlana mATe zrAddhavidhimAM kahelI sacitta acitta ane mizra vastuone sArI rIte samajavI joie. temAM kahyuM ke- prAyaH saghaLA dhAnyA, dhANA, jIruM, ajamA, virayAlI, savA, rAI tathA khasakhasa, vagere kariyANA, sarva lIlA phaLa, pAMdaDAM, lavaNa, khArI, khArA, rAtA siMdhava ane rAtA sa`caLa, Usa vagere saM akRtrima khAra, mATI, khaDI, ramacI-geru ane lIlA dAMtaNa e sarvAM vyavahAra nathI sacitta gaNAya che. bhIjAvelA AkhA dhAnyanA dANA tathA kaThoLanI dALA paNa kAI kAi nakhI sahita hovAthI mizra che, vaLI khAra dIdhA vinA, bAphyA vinA, ke retI vinA sekelA dhAnya (dhANI) mizra che. khAra dIdhA vinA khAMDelA tala tathA sekelA ALA, pAMkha, khI (kaNasalA ) cALA - maga vagerenI ziMga, sekelI pApaDI, mAtra cUle vaghArelAM kAcAM - pAkAM zAka sacitta khIja sAthenAM pAkA phaLA, dareka mizra gaNAya che. talasAMkaLI banAvI te divase mizra kahI che. raseAi ke paDamAM tala nAkhI banAvelI roTalI vagere e ghaDI pachI acitta thAya. tala thADA ane goLa ghaNA nAkhIne mahArASTra - mALavA vageremAM banAve che te talasAMkaLI te divase paNa acitta gaNI che. vRkSathI tatkALa UtArelA gUMdara, lAkha, chAla tathA zeraDI, libu vagerenA tAjA rasA, tuM pIlelA tala - sarasava vagerenAM tela, tuta khIjarahita karelAM kApAM, zi'gaDAM, sopArI, ke pAkAM phaLeA, ane vATelAM jIru, ajamA vagere sarve vyavahArathI be ghaDI sudhI mizra gaNAya. pramaLa agni vinA tapAvelA - sekelA padArtho paNa be ghaDI mizra gaNAya che. pramANayukta sAkara, khAra, ke rAkhADI meLavelu pANI paNa e ghaDI sudhI mizra kahyuM che. kAcAM kaLA, zAka, anAja tathA mIThuM vagere paNa jhINAM vATavA chatAM. prakhaLa agni vinA acitta thAya nahi. ema sarva padArtho mATe acitta karyA pachI paNa e braDI mizrapaNuM jANavuM. sA ceAjana dUrathI pATha-gADAM vagere dvArA AvelI haraDe, khAreka, kIsamIsa, kALIdrAkSa, khajura, kALAM dhoLAM marI, pIpara, jAyaphaLa, badAma, vAcama, akharoTa, mija, pIstAM, caNukakhAvA tathA sapheda siMdhava, sAjIkhAra mIDalavaNa vagere kSA, sarva kRtrima kSArA, kuMbhAranI parikarmita mATI, elacI, laviMga, jAva trI, sUkI mAtha, kAkaNI keLAM, ukALelAM ziMgoDAM, cIkaNI seApArI, vagere padArtho vyavahArathI acitta manAya che. bRhatkalpamAM 1973 vagere cha gAthAomAM kahyuM che ke- mIDalavaNu, sAjIkhAra, vigere vizvanA saghaLA vyavahArA jema zradhdhAthI cAle che, tema AgamAkta zradhdhAgamya bhAveza paNa zradhdhAthI ja mAnavAmAM hita che. mATe dila vageremAM jIvAtpatti thAya che te zradhdhAthI mAnavu joIe. mahAbhAratamAM paNa kahyuM che ke huM yudhiSThira ! kAcAgorasane aDada-maga vagere sAthe khAvuM te mAMsabhakSaNu tulya che. yogazAstramAM A bAvIza paikI seALanA nAmapUrvaka niSedha karI zeSa abhakSyAne saMgraha leAkathI jaNAvI sarvAMne tajavAnuM kahyu che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamasaMgraha guru bhA0 sArodvA2 gA. 34 vastuo mULa sthAnathI bIjA dezamAM jatA pahelA divase theDI, bIjA divase tethI vadhAre, ; ema dararoja acitta thatAM se yejana dUra pahoMcatAM acina thAya che, kAraNa ke - utpatti sthAnathI anya dezamAM jatAM pitAne piSaka havA, pRthvI, vagere na maLavAthI, pratikULa havA vagere maLavAthI ane dararoja athaDAvAthI acitta thAya che. temAM haDatAla, manazila, pIpara, khajura, drAkSa, haraDe, vagere acitta thavA chatAM khajura ane drAkSa sAdhu-sAdhvIne anAcINuM kahyAM che.' vaLI caMdravikAsI kamaLa(puSpa)mAM je jaLa(zIta)nivALAM hoya te sUryanA tApathI eka prahara mAtrathI paNa acitta thaI jAya che ane magare. jUI, vagere uSNa nirUpa hovAthI tApamAM paNa dIrghakALa sacitta rahe che. tema mAgaro juI vagere pANImAM prahara mAtrathI acitta thAya che ane padmakamaLa, uthala vagere zItAnivALA pANImAM paNa dIrghakALa sudhI sacitta rahe che. sAmAnya rIte patra, puSpa, aMdara bIja baMdhAyA vinAnAM kAcAM phaLo ane vatthale, vagere saghaLI kemaLa vanaspatio tenuM baTa (DaTuM) mULa ke nALa vagere karamAtAM acitta thaI jAya che. zrI bhagavatI sUtra vageremAM anAja mATe paNa kahyuM che ke- dareka jAtanI DAMgara, ghauM, java ane javajava e dhAnya ke ThAra vageremAM havA paNa na saMcare te rIte sIla karI chANa-mATI vagerethI lIMpIne rAkhyA hoya te paNa utkRSTa traNa varSa sacitta rahe, vaTANA, masUra, tila, maga, aDada, vAla, kalathI, coLA, tuvara ane caNA. e rIte rAkhelA paNa utkRSTa pAMca varSa sacitta rahe tathA alasI, kasuMbe, kodravA, kAMga, baraMTI, rAI, pILo jhINe caNa, zaNanAM bIja, sarasava tathA mULAnAM bIja, e utkRSTathI sAta varSa sacitta rahe. te uparAMta dareka acitta thaI jAya ane jaghanyathI te koI dANA aMtamuhUrtamAM ja acitta thaI jAya. kapAsIyA paNa traNa varSa sudhI sacitta pachI acitta kahyA che. loTa mATe paNa kahyuM che ke- aNacAle leTa daLyA pachI zrAvaNa-bhAdaravAmAM pAMca divasa, Asa-pratikamAM cAra divasa, mahA-phAgaNamAM pAMca prahara, caitra-vaizAkhamAM cAra prahara tathA jeTha-aSADhamAM traNe prahara mizra gaNAya che. pachI acitta thaI jAya. cALele loTa te turta acitta thAya che. leTa kayAM sudhI acitta rahe? te zAstromAM jaNAtuM nathI, te paNa varNa, gaMdha, rasa, sparza badalAI na jAya, khere kaDa na thAya ke IyaLa vagere chelpatti na thAya, tyAM sudhI kape. 15. vartamAnamAM ra9, vimAna, moTara, vagere sAdhanA kALamAM athaDAvAnuM alpa hoya che, te ja divase, ke be traNa divasamAM seMkaDo gAu dUra laI javAya che, tethI acitapaNuM thAya ke kema? e vicAraNIya che, vartamAnamAM te judA judA dezomAM paNa vAvetara thAya che, tethI pratikuLa havA vagerene paNa prasaMga nathI, vagere bhavabhIra AtmAoe vicAraNIya che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 3 zrAvakanAM sAtamA vratanuM svarUpa 101 pANI mATe piMDaniryukti gA. -18 mAM kahyuM che ke agnithI pUrNa traNa ukALA (ubharA) na Ave tyAM sudhI pANI mizra, pUrA traNa ubharA pachI ja acitta thAya. varSAnuM pANI gAma zahera vageremAM ghaNuM manuSyanI javara avarathI acitta na thAya (DaoNLAya nahi) tyAM sudhI mizra, pachI acitta ane jaMgalamAM paheluM varaseluM mizra, pachI varaseluM sacirA jANavuM. cekhAnuM dhAvaNa je bhAjanamAM heya temAM nItarIne pUrNa nirmaLa thAya nahi, DaheluM rahe tyAM sudhI mizra ane pUrNa nItareluM svaccha thAya tyAre acitta jANavuM. temAM paNa paheluM, bIjI vAranuM ane trIjI vAranuM dhAvaNa uttarottara adhikAdhika kALe acitta thAya ane jethI pAMcamI vAranuM dhAvaNa te dIrghakALa javA chatAM mizra rahe. ukALelA zuddha pANI mATe pravacanasAradhAra gA. 881-882-mAM kahyuM che ke traNa ubharA pUrNa AvyA pachI paNa ukALeluM pANI agnine saMbaMdha chUTe tyArathI unDALAmAM pAMca prahara ziyALAmAM cAra prahara ane varSAkALamAM traNa prahara pachI sacitta thaI jAya mATe apavAda mAge sAdhuone glAna, vRddha vagere mATe rAkhavuM paDe, te te pahelAM temAM pramANapata kSAra nAkhIne ja rakhAya. utsargathI te rakhAya nahi acitta paNa haraDe, kulikA, vagerenI ni akhaMDa hevAthI jaLane vega maLatAM sacitta thaI jAya che. ke- sUkI gaLo vagere kaI kaI vastu pANIne ga maLatAM punaH kuNa bane che, mATe dayAnA pariNAmanI rakSA mATe acittA banelI paNa tevI vastuonI jayaNa sAcavavI (na vAparavI) hitakara che. e pramANe zAstra (ane paraMparA) thI sacitta, acitta ane mizrane vibhAga samajIne niyama kare. mahA zrAvaka AnaMda-kAmadeva vagerenI jema vartamAnamAM vrata na paLAya to paNa ahiMsAdharmanA abhyAsa mATe cauda niyama dvArA A vratanI ArAdhanA karavI. cauda niyamanA pAlanathI gRhasthanA sarva vyavahAra karavA chatAM aviratijanya nirarthaka moTA karmabaMdhathI bacI javAya che, ahiMsAnI ArAdhanA thAya che ane pariNAme nirAraMbha jIvana jIvavAnuM sattva pragaTe che. cauda niyamanuM svarUpa saMkSepamAM A pramANe che 1. sacittano tyAga - utsargathI sarva sacittano tyAga kare, na bane te apavAdathI nAmapUrvaka amuka vastuo sivAya zeSa sarva sacittane tyAga kare. nAmane nirNaya na thAya te paNa amuka saMkhyAthI adhika ane amuka vajanathI adhika sacitta tajavuM. nAma nirNaya vinA dararoja eka eka vastu vApare, te paNa ghaNuM kALe vividha ghaNA sacitta vAparavAnuM bane, tethI tattvathI tyAga thAya nahi. mATe amuka nAmane nirNaya karI zeSa vastuo jIvatAM sudhI tyAga karavAthI viziSTa phaLa maLe. kahyuM che ke "punA, phaLanA, dArU-mAMsanA, ane 16. cUne june heya te khAra ghaTI javAthI jaLamAM nAkhavA chatAM sacitta thaI jAya. . Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 dharmasaMgraha guru bhAve sArodvAra gA, 34 strI bheganA svAdane jANavA chatAM je tene taje che te duSkarakAraka puNyAtmA vaMdanIya che" sacittamAM paNa nAgaravelanAM pAna niraMtara bhIMjAvI rAkhavAthI temAM sacitta uparAMta bIjA paNa trasa jIvenI virAdhanA thAya, pAna kAmadIpaka che, tethI paNa tene tyAga Avazyaka che, mATe sarvathA na chUTe te rAtre paNa avazya tajavAM, tema paNa na bane te divase jaIne zuddha karI rAkhavAM. kAraNa ke pratyeka vanaspatinA eka patra, phaLa, ke bIjamAM rahelA eka paryAptA jIvane Azraye bIjA asaMkhyAtA aparyAptA che eve che, tethI eka patranA bhakSaNathI paNa asaMkhyAtA jIvonI hiMsAnuM pApa lAge che. A niyama bAdara ekendriya mATe che, sUkSama ekendriyamAM te tethI ulaTuM -eka aparyAptAnI nizrAe asaMkhyA paryAptA ja hoya che, ema AcArAMga sUtranI TIkA vageremAM kahyuM che. pANI, lUNu vagere ekendriya padArtho asaMkhya jene samUharUpa hoya che. zAstramAM kahyuM che ke- pANInA (bArika) eka biMdumAM je che che te sarvanAM zarIra sarasavanA dANu jevaDAM thAya to samagra jabudvipamAM paNa te samAya nahi. e rIte lIlA AmaLA jeTalA nimaka-mATI vagere pRthvIkAyamAM rahelA jInuM zarIra pArevA jevaDuM thAya te te jaMbudvipamAM samAya nahi. ema sacirA bhakSaNamAM mahA pApa hovAthI tene tyAga ke pramANa karavuM. 2. dravya- sacittA ane vigaIe sivAyanI je kaI vastu mukhamAM nAkhe te darekanI saMkhyAne niyama karI adhika dravyone tyAga kare, temAM lADu, khIcaDI vagere jemAM aneka drA maLelAM hoya paNa svAda eka ja hoya te eka dravya gaNAya ane eka ja ghaUMnI banelI paNa roTalI, khAkharA, vagere svAda bhinna hovAthI judAM dravya gaNAya. vagere gugamathI agara anubhavIthI samajI levuM.17 . vigai - dUdha, dahIM, ghI, tela. goLa ane pakvAnna, e cha bhakaya vigaIomAMthI amuka nahi vAparavAno niyama kare. 4. upAnaha- dareka jAtanAM pagarakhAM, te hiMsAnuM kAraNa hovAthI sarvathA tajavAM, agara amukanI jayaNuM rAkhI bIjAM nahi paheravAno niyama karavo. kapaDAnAM pagarakhAM ke jAM vagere paNa A niyamamAM gaNAya che 5. tabela - pAna, sepArI, cUrNa, dhANAdALa, variyAlI, vagere svAdima- mukhavAsa saghaLI ke amuka sivAya bAkIne tyAga karavo. 17 sacina ane vigaI jAdA niyamarUpe kahela hovAthI ahIM te sivAyanI vastuo kahI che te paNa je kaMI mukhamAM naMkhAya te sarvane dravyamAM gaNavAne vyavahAra che. tatvathI coda niyamone dhAravAnI rItamAM ekAnta nathImAtra jeNe je rIte dhAryuM hoya te rIte pALavuM joIe. mukhya udeza tyAgane - anAsakita keLavavAne che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra3 zrAvakanAM sAtamA vratanuM svarUpa - 103 6. vo- mastaka vagere avayanuM rakSaNa karanAra vividha va tenuM pramANa nakkI karavuM bAkIne tyAga kare.18 7. kusuma- puzabhA ke sukha mATe mastake, gALAmAM ke zayyAmAM vAparavAthI hiMsA thAya, mATe tene sarvathA ke amuka pramANathI adhikane tyAga kare. 8. vAhana- gADAM, moTara, vagere pharatAM, nAva vagere taratAM, zeDo vagere caratAM, ane vimAna vagere uDatAM ema cAra prakAranAM hoya, tene sarvathA tyAga ke amuthI adhika nahi vAparavAne niyama kare. 9 zayana- suvAnAM, besavAnAM sAdhane - palaMga, pathArI, khurazI, Tebala, zepha, gAdi, ozikA vagere, tenI saMkhyAne niyama dhAre. 10. vilepana- zarIranA sukha mATe caMdana, tela, barAsa vagere vilepanane sarvathA ke amuka maryAdAmAM tyAga kare. 11. abrahma- mithuna kamane divase sarvathA ane rAtre paNa sarvathA na jAya te amuka saMkhyAthI adhikane tyAga kare. 12. digaparimANu- chaThThA vratamAM jaNAvyA pramANe gamana-gamana mATe bhUminI maryAdA karavI. 13. snAna- zarIra sukha mATe sarvathA ke amUka saMkhyAthI adhika snAnane tyAga kare. devapUjAdi dharmakArya mATe snAnathI deva nathI. laukika smazAne javuM ke aspRzya sparza vagere kAraNe jayaNA rAkhavI. 14. bhakata- samagra divasamAM khAvA-pIvAnI sarva vastunA vajananuM pramANa karI tethI adhika nahi vAparavAno niyama karavo. 19 18. laja mATe paherAtA dhotI, caraNa, vagere adha vacce anivArya hevAthI veSamAM gaNatAM nathI. zabhA ke sukha mATe vividha vastro paheravAthI meha vadhe, dhAvAmAM hiMsA thAya mATe te vAparavAnuM pramANu dhArI zeSa tyAga karavo. zabhA mATe paherAya te mehanI vRdhdhi thavAthI karmabaMdha thAya, mATe lekavyavahAra samajI ucita veza rAkha. 19. A uparAMta paNa puvI. pANu vagere cha kAya jIvonA tathA asi-masi ane kRSinA AraMbhanuM pramANa karAya che, te anubhavIe ke gurugamathI jANuM bane teTalA AraMbha-samAraMbhane tyAga kare. jemAM samagra zarIramAM phelAyelA sarSa vagerenA jherane maMtrathI DaMkamAM lAvI zakAya, tema A niyamothI avirati janya samagra caudarAjanA AraMbha-samAraMbhane saMkSepa karI e95 AraMbhathI sukhapUrvaka nirvAha thaI zake che. sarva avasthAmAM A dharmanuM pAlana sarva kaI karI zake tevuM ati upakAraka che. vizeSa vivecana mATe vistRta bhASAMtaranI 33 naMbaranI TIppaNI tathA anya graMtho jevA. A vratamAM paMdara karmAdAnane tyAga karAya che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 dhamasaMgraha guru bhA0 sAroddhAra gA. 36 have AThamuM anarthadaMDa viramaNa vrata kahe che. mUda -"rAIvivAra jo 3 divase karaH .. | northaistasya-rastAviza gujarAta rUvA" arthAta zarIrAdinA rakSaNAdi prayajana vinA che je pApa kare te anarthadaMDa che. teno tyAga kare te trIjuM guNavrata che. gRhasthane zarIra, makAna, khetara, putrAdi parivAra, nakara ane pazuonuM pAlana, vagere anivArya hevAthI tevAM saprayajana pApane te tajI zake nahi, tethI prayajana vinA karAtAM pApano tyAga kare tene anarthadaMDa viramaNa vrata kahyuM che. A anarthadaMDanA cAra prakAro kahe che mUla- "so'padhyAna pApakarmo-padezo hiMsrakArpaNam / / pramAdAra joti vattoDadhinupi: rUddA" arthAt zrI arihaMtoe te anarthadaMDa, durgAna, pApane upadeza, hiMsaka sAdhananuM dAna ane pramAda ema cAra prakAre kahyo che. temAM 1. apadhyAna- eTale Ata ane raudradhyAna. dhyAna sAmAnya rIte keI eka ja viSayamAM utkRSTathI aMtamuhUrta sudhI ja satata thAya. viSaya- kaSAyanI vAsanAvALA jIvane sarvathA durgAnane tyAga duSkara hovAthI tene tajavAne prayatna karI zake, paNa pratijJA na karI zake, tethI ahIM aMtarmuhUrtathI adhika durthona nahi karavAno niyama karavAne che. temAM duHkhanI pIDAthI thAya te ArtadhyAna ane te duHkhathI bacavA anya jIvone pIDAkAraka pravRttinuM dhyAna te raudradhyAna jANavuM. jemake- zatrune saMhAra, nagarAdine nAza, agnidAha, vagere pApa karavAnuM dhyAna te raudradhyAna ane rAjya, svarga ke sukhabheganAM sAdhano vagere meLavavAnuM dhyAna te ArtadhyAna. A banne durbAna ni>>jana karmabaMdhanAM kAraNe hovAthI anarthadaMDa che. 2. pApopadeza- khetare kheDe, ghoDAne khasI kare, zatruone jAhera kare, mazIne calAve. haLa sajaja kare, vAvetara kare, kanyAnA jaladI vivAha-lagna kare, vahANa taiyAra kare, vagere pApakAnI preraNA utsargathI zrAvake na karavI, apavAde karavI paDe to paNa jenI sAthe dAkSiNyatAne saMbaMdha hoya te putrAdi ke saMbaMdhIone paNa jayaNA pUrvaka karavI, kAraNa ke vinA prajane jene tene pApanI preraNA karavAthI anarthadaMDa gaNAya. 3. hiMsakApaNa- jenAthI hiMsA thAya te ghaMTI, kesa, kuhADA, sAMbelAM, talavAra, baMdUka, vagere zaagni ke dIvAsaLI ane jhera ke bIjI paNa prANaghAtaka vastuo dhanuSyabANa vagere pApanAM sAdhana, te mAtra svajana, saMbaMdhI, ke dAkSiNyatAnA saMbaMdha hoya te sivAya bIjAne ApavAM te anarthadaMDa che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 3, zrAvakanAM AThamA vratanuM svarUpa 105 4. pramAdAcaraNa- surApAna, viSayabhoga, kaSA, nidrA ane vijyA, e pAMca pramAde pAparUpa che. yegazAstramAM kahyuM che ke kutUhalathI gItazravaNa karavuM, nAca, nATaka ke sarakasAdi jovuM, te sarva pramAdAcaraNa che. jinayAtrAdi dharma mahotsavamAM ke lagnAdi prasaMge aucityarUpe karavuM te kartavyarUpa che. kAmazAstra bhaNavuM, temAM kahelI kAmaceSTAnuM vAraMvAra parizIlana karavuM, Asakti karavI, jugAra- surApAna-zikAra-corI vagere pApa vyasane sevavAM, vAvaDI taLAva phuvArA vagere jaLAzayamAM vineda mATe jaLakrIDA karavI, pANInI pIcakArI chAMTavI, vRkSanA hiMcakAthI hiMcavuM, ke puSpapatra teDavAM, ItyAdi tathA vidathI pazu-pakSIone laDAvavAM, yuddha jevAM, zatrunA saMtAno sAthe vaira rAkhavuM, rAga-dveSathI zubhAzubha bhajananI, deza-rASTra ke gAma nagaranI, rAjAnI ke rAjyanI ane strIonI ke tenA aMgopAMganI, ema cAra prakAranI vikathA karavI tathA zrama ke rogAdi kAraNa vinA ghaNI nidrA karavI, vagere saghaLuM pramAdAcaraNa anarthadaMDa che. yogazAstramAM paNa kahyuM che ke- kAma-vilAsanI ceSTA karavI, meTethI hasavuM, thukavuM, UMghavuM, kalaha kare, ke corInI, sevananI, vagere vAta karavI, tathA jinamaMdiramAM koI prakAre khAvuM-pIvuM vagere sarva pramAdarUpa AzAtanA che. uparAMta ghI, tela, chAza, dUdha, dahIM, pANI, vagere aNuDhAMkyAM rAkhavAM, bIjo mArga hovA chatAM lIlA ghAsa upara, kIDI vagerenAM nagarovALI chavAkuLa bhUmi upara, ke nirjIva paNa bhUmine joyA vinA cAlavuM, vastu letAM mUkatAM jevuM ke pramAjavuM nahi, vinA kAraNa sacitta anAja vagere upara besavuM, ubhA rahevuM, javAkULa jamInamAM garama osAmaNa ke pANI vagere pheMkavuM, jyaNa karyA vinA bArI bAraNAM baMdha karavAM-UghADavAM, niSNa jana patra phaLa phUlAdi teDavAM, agni saLagAve, pazuone mAravA, niSphara-marmavedhaka zabda balavA, hAMsI-nidA karavI, e sarva pramAdAcaraNa che. rAtre snAna, mAthuM gUMthavuM, rAMdhavuM, daLavuM, khAMDavuM, chedavuM, mATI masaLavI, lIMpavuM, vastro vAM, pANI gALavu, tathA divase paNa e sarva ajayaNAthI karavuM te sarva pramAdAcaraNa che. zleSma- baLakhA ke maLa-mUtrAdi vinA kAraNe rAkhI mUkavI ke ughADAM rAkhavAM, rasoI vagerenuM prayeAjana patyA pachI paNa agni saLagate rAkha, ke aNuDhAMka rAkha, cUlA vagere upara caMdravA bAMdhavA nahi, e sarva pramAdAcaraNa che. agni bujhavavAmAM agnikAyanI hiMsA che, paNa niSkAraNa saLagate rAkhavAmAM adhika hiMsA che. ema zrI bhagavatIjImAM kahyuM che. baLataNa zedhyA vinA, anAja sApha karyA vinA ane pANI gALyA vinA vAparavuM, te paNa pramAdAcaraNa che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamasaMgraha gu0 bhA0 sAdvAra gA. 37 arthAt jIvahiMsAnA bhaya vinAnI saghaLI pravRtti pramAdAcaraNa-anarthadaMDa che. kAraNa ke durgAnathI nirarthaka udvega, zarIranI kSINatA ane taMduliyA macchanI jema azubha karmabaMdhajanya vividha dukho bhegavavAM paDe che, mATe manane rokavuM duHzakya hovAthI kSaNavAra durbAna thaI jAya te paNa tatkAla manane anya kAryamAM vALavuM. manenigraha bhAvanAmAM kahyuM che ke sAdhu ke gRhasthane dareka pravRttine sAra manano nigraha kare te ja che. pApopadeza ane hiMsaka zastrAdinuM dAna paNa putra-svajana saMbaMdhI vagerene na karavAthI gRhasthAzrama na cAle paNa bIjAone aMge nirarthaka hovAthI te baMne anarthadaMDa che, lekanItimAM paNa kahyuM che ke - "DAhyA mANase agni, jhera, zastra, dAru tathA mAMsa, e pAMca koIne ApavAM ke levAM nahi, cothuM pramAdAcaraNa paNa nirarthaka pApanuM kAraNa che, mUDha ane jJAnImAM udarabharaNa tulya chatAM aMtara eTaluM ja che ke mUDha saMsAramAM rakhaDe che ane jJAnI vivekathI mokSane pAme che. mATe sarvatra vivekathI jayaNA karavI." zAstramAM jayaNAne dharmanI janetA, pAlaka, piSaka ane ekAMte sukhadAyaka kahI che. sukhanuM mULa dharma ane dharmanuM mULa jayaNA ja che. anarthadaMDa mahApAparUpa che. kAraNa ke saprayajana thatuM pApa amuka maryAdita thAya che ane nirarthaka pApanI koI maryAdA rahetI nathI, jyAM-tyAM, jyAre-tyAre. je te pApa karata ja rahe, tene koI cheDe ja na rahe. samAna pApa paNa saprojana ane niSNajanamAM karmabaMdhanuM aMtara ghaNuM ja che. ema pAMca aNuvrate ane traNa guNavrata saMkSepamAM kahyAM che, have vibhAvamukti ane svabhAva ramaNatArUpa dharmanuM zikSaNa-zikSA ke abhyAsa kare, tene zikSAvate kahyAM che. temAM paheluM sAmAyika vrata kahe che ke mUla-sAvadhakarma muktastha, durdhyAnarahitasya ca / / __samabhAvo muhUrta tad, vrata sAmAyikAhavayam // 37 / / arthAta pApakarma ane dudhyAnathI mukta evA AtmAne eka muhUrta sudhI je samabhAva eTale vacanathI pApavacana, kAyAthI pApakriyA ane manathI Arta-raudradhyAna cheDIne be ghaDI (rAga dveSa rahita) samabhAva keLave te sAmAyika vrata che, tene artha zAstramAM kahyo che ke sama- rAgadveSane abhAva, athavA mokSa mATe samasamAna sAmarthya dharAvatA jJAna-darzana ane cAritra guNa, tene Aya lAbha te samAya ane samAya e ja sAmAyika, athavA samAyanuM kAraNa te sAmAyika jANavuM. Avazyaka niryuktimAM kahyuM che ke "je trasa ane sthAvara sarva jIvone sva Atmatulya mAne tene sAmAyika thAya, ema kevaLajJAnI e kahyuM che. uparAMta sAmAyikamAM vartato zrAvaka sAdhutulya bane che, mATe vAra vAra bahu sAmAyika karavuM. A kAraNe ja sAmAyikavALAne Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 3 mAvakanAM navamA vratanuM svarUpa 103 dravyathI devapUjA vagerenA adhikAra nathI, vastutaH dvavyakriyA bhAva mATe karavAnI che, ane sAmAyika bhAvadharma che, mATe sAmAyikavALAne dravyapUjA nirarthaka che. Avazyaka bhASya gA - 194 mAM kahyuM che ke- "drazya ane bhAva emAM dravyastava ghaNA guNakAraka che. ema kahevuM te ajJAnInu' vacana che ema cha kAyanA hitastrI zrI jinevA kahe che." Avazyaka sUtramAM paNa kahyu` che ke pApa vyApAranA tyAga ane niSpApa cAganu sevana te sAmAyika che. A sAmAyikanA (prAcIna) vidhi zAstromAM kahyo che ke- sAmAyika jinamaMdire (bahAra ma`DapamAM), sAdhuonI vasatimAM, pauSadhazALAmAM ane gharamAM, ema cAra ThekANe karI zakAya, temAM rAjA vagere zrIma'ta hoya teA zAsana prabhAvanAthe moTA ADaMbara pUrvaka vAjiMtra hAthI, gheADA vagere zaNagArIne, caturaga senA ke moTA parivAra sAthe mAge yAcakone dAna zvetA, anumAdanA karatA - karAvatA, sAdhunI pAse jai pAMca abhigama sAcavIne ( mIre jinavadana ane sAdhuo pAse) guruvadana karI temanI nizrAmAM sAmAyika kare, sAmAnya zrAvaka jo leNadAra vagerethI mArgomAM upadrava thavA saMbhava na hoya teA ghera sAmAyika uccarIne page cAlatA, iryAsamiti vagerenuM pAlana karatA, sAdhu pAse jaI punaH sAmAyika gurumukhe uccare, tyAre " jAva sAhU pannuvAsAmi - jyAM sudhI sAdhuonI pa pAsanA karU. tyAM sudhI" evI samaya maryAdA kare ane leNadAra vagerethI upadrava sa bhavita hAca te pauSadhazALAye jaIne agara gharamAM sAmAyika kare.20 sAmAyika sUtramAM khelAtA 'te'- he bhAta, sukhI athavA kalyANuvAna guru ! ema gurune AmatraNa mATe che, A AmaMtraNa tA guru pratyakSa hoya athavA temanA abhAve temanI sthApanA karI hoya tA ja ghaTe. mukhyatayA sthApanA gurunA virahamAM karavAnuM vidhAna che. zAstramAM kahyuM che ke guru viraha'miThavaNA' arthAt gurunA viraha hAca tyAM sthApanA karavI, dareka dharmakriyA gurunI nizrAmAM saphaLa thAya che. vizeSAvazyakamAM kahyu` che ke- guru nizrAthI ziSya jJAnanuM pAtra ane tathA darzana ane cAritramAM sthira thAya, mATe dhanya puruSo jAva jIva gurukulavAsane cheDatA nathI. sAmAyika sUtra (karemi bhaMte)nA sAmAnya artha nIce pramANe che. 20. sAdhuono yAga chatAM vinA kAraNu dhera sAmAyika -pratikramaNa karavAmAM sAdhune anAdara thAya, ane pauSadhazALA vagere sthaLe karavAthI zAsana prabhAvanAmAM ane khIjAone anumedanAmAM ane preraNAmAM nimitta bane, evI saMdhamAM dharmakriyAne pravAha cAluM rahe, jinAjJAnuM pAlana thAya, gharanA rAga tUTe, ane sAdhikAnA paricaya vadhe, vagere ghaNA lAbha thAya. gharanA ke anukULatAnA rAga hAya tA sAmAyika thAya nahi kAraNa ke sAmAyikamAM rAga-dveSanA tyAga karavAnA che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha sagraha 30 bhA. sArAdvAra gA. 38 " he bhadaMta ! huM sAmAyika karU chu, (temAM) sarva pApa yAgAne (pravRttine ) paccakakhu. (tajI') chuM, jyAM sudhI niyama (be ghaDI) pUrNa thAya tyAM sudhI, dvividha- trividhathI (eTale) mana - vacana - kAMyAthI (pApane) karuM nahi-karAvuM nahi, (vaLI) bhUtakALe karelA te pApathI pratikramu' (pAche| krU') chu, (Atma sAkSIe) niMdu chuM ane (gurunI-ApanI sAkSIe) gahuM chuM. tathA ( bhUtakALanA ) mArA pApI AtmAne (pApa paryAyane) vAsirAvuM (sa prakAre tajI)chuM."21 108 A sUtramAM "karemibhate sAmAia" pAThathI vartamAnanAM, paccakakhAmi' zabdathI bhaviSyanAM ane chelle 'tassa bhate ! paDimAmi' vagere pAThathI bhUtakALanAM ema traNe kALanAM pApa yAgAnA tyAga karAya che. vaLI mULa sUtramAM "jAvaniyama..." padamAM 'koI amuka kALa sudhI' ema niNaeNya nathI, tA paNa va'dvittAnI cUrNImAM 'jAvaniyama'' padathI e ghaDI ane samAdhi Take teA adhika kALa paNa sAmAyikamAM rahevuM, ema kahyuM che. sAdha prakaranI zrAvakatratAdhikAranI 114 gAthAmAM te spaSTa e ghaDI kahI che, e rIte guruvaMdanapUrvaka sAmAyika svIkArIne Asane besIne dhama sAMbhaLe navu' bhaNe, agara vividha praznodvArA tattvajJAna meLave. ane rAga-dveSanA nimitto Ave te paNa samatAne na taje. sAmAyika vratanu phaLa zAstromAM kahyuM che ke- dararoja eka lAkha khAMDI seAnAnA dAna karatAM paNa eka sAmAyikamAM adhika lAbha che. e ghaDI samatArUpa sAmAyika karanAra 9259259256 + 3 palyeApamanu' devanuM AyuSya bAMdhe, dravya tapa lAMbe kALa ugra karavAthI paNa jeTalAM karmI na khape teTalAM karmo mAtra aDadhI kSaNa (eka miniTa) mAM samatA- sAmAyithI khape che. je koI AtmAe muktine pAmyA, pAmaze, ke pAme che, te sava sAmAyikanA prabhAva che. ahA ! A amUlya kharIdIrUpa vyApAra kevA che, ke jemAM kai hema-tapa ke dAna karyA vinA ja mAtra samabhAvathI mukti maLe che ! ema sAmAyika vratanuM varNana saMkSepathI karIne have dazamA dezAvagAsika vratane kahe che kamRl-sNkssepnnN gRhItasya, parimANasya digvate / tu avAja tam oca', vrata' vairAyahAzima phiTa arthAt iizaparimANa vratamAM dhArelA pramANamAM (puna:) svalpa kALa mATe saMkSepa karavA, te dezAvakAzika vrata jANuvu. jo ke ahIM diziparimANa vratanA ja saMkSepa kahyo che, teA paNu 21. vizeSa artha anya gra MthAthI ke mATA bhASAMtarathI jANI leje. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ba0 3 zrAvakanAM agyAramA vratanuM svarUpa 10 tenA upalakSaNathI athavA zrAddha dinakRtya vagere anya granthamAM kahyA pramANe sarva vratane pratidina saMkSepa karavo te dezAvakAzika jANavuM pUrve jAvajIva mATe karelI maryAdA rAkhelI chUTa nitya upayogI na hovAthI nirUpayegI adhika te chUTane eka dezamAM TuMkI karavI te dezavAzika vrata jANavuM nidrA vagerenA prasaMge to sarva AraMbhene savizeSa saMkSepa karavA mATe "gaMThIsahita" vagere saMketa paccakakhANa karavuM joIe. zrAddhadinakRtya gA. 300 - 301 mAM kahyuM che ke zrAvaka nidrA prasaMge macchara-mAMkaDa- jU vagerenI hiMsAne saMbhava hovAthI te sivAyanA sarva vyasa-sthAvara jIvanI hiMsAne, jUhune, cArIne, mithunane, tathA pUrve dhArelA paricaDa uparAMta AjanI kamANa sahita sarva parigrahane tathA sAtamA vratamAM nidrA mATe jarUrI palaMga vagere ke oDhavA pAtharavAnAM sAdhana sivAya sadhaLA bhegapabhegane, anarthadaMDamAM kalaha vagerene ane diziparimANamAM gharanA suvAnA sthAna sivAya anyatra javAne, e sarva vacana kAcAthI nahi karavA-karAvavAno niyama gaMThIsahI vagere saMketa paccakhANathI kare. e rIte nidrA kALe pApane tyAga karavAthI aviratijanya moTA karmabaMdhathI bace. nidrAmAM paNa mananI pravRtti cAlu rahevAthI teno tyAga azakya che ane cAra zikSAtrate te guNakAraka hovAthI tene tyAga karAya nahi. ema sarva (ATheya) vratanA saMkSeparUpa A vrata jANavuM. A vratathI jherane maMtrathI DaMkhamAM lAvavAnI jema aviratithI thatA niSkAraNa- vizALa karmabaMdhano saMkSepa karatAM abhyAsathI pariNAme sarvakarmabaMdhane paNa tajIne mukti meLavI zakAya che. have agiAramuM pauSadhapavAsa guNavrata varNave che. mUla-AhAratanusatkArA-brahmasASadhakarmaNAm / tyAgaHparvacatuSTayyAM, tadviduH pauSadhavratam // 39 // arthAt AhAra, zarIra satkAra, abrahma ane pApakarmone cAra parvomAM tyAga kare tene piauSadhavrata kahyuM che. ahIM dharmane adhikAra hovAthI dharmanI puSTi kare te pauSadha Avazyaka TIkAmAM kahyuM che ke A pauSadha aSTamI vagere parvomAM avazya karaNIya eka vrata che, tenI upasAthe AtmAe vana-vasavuM rahevuM te upavasana -upavAsa ane pauSadhamAM upavAsa-pauSadhapavAsa. athavA bIjI rIte dethI DhaMkAI gayelA guNavALA AtmAnuM AhAra tyAga vagere guNonI sAthe vasavuM te upavAsa. arthAt parvadivasamAM (AraMbha tajIne) AtmAne guNanI sAthe vAsa te pauSadhapavAsa, ema dharmabiMdu 3-18nI TIkAmAM paNa kahyuM che. AvazyakamAM kahyuM che ke- AtmAmAM dharmanuM pUraNa karavAmAM hetu bane te parva. aSTamI Adi tithio dharmapUraNamAM kAraNabhUta che mATe parvo che, ane rUDhithI te parvone ja dharma puSTinuM kAraNa mAnI upacArathI Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pasabaha su jA sAsakAra mA. 39 paSadha kahyAM che. pauSadhane A artha zabda siddhi pUrate che, vyavahArathI te samavAyAMganI TIkAmAM cAra prakAranAM karmabaMdhanAM kAraNene tyAga te pauSadhapavAsa kahyo che. tenA 1. AhAra tyAga, 2. zarIra satkAra tyAga, 3. abrahma tyAga ane 4. kuvyApAra tyAga, ema cAra prakAre che. ane te pratyekanA dezathI ane sarvathI ema be be gaNatAM kula ATha prakAre thAya che. temAM AhAratyAgamAM cAra prakArano AhAra saMpUrNa rAtridivasa sudhI taja te sarva tyAga, tethI ocho tyAga (tivihAra upavAsa vagere zeSa sarva paccakakhANe) te deza tyAga kahevAya. e rIte zarIra satkAra, abrahma ane kuvyApArane paNa saMpUrNa tyAga te sarvapauSadha ane amuka maryAdita tyAga te dezapauSadha jANa. ahIM eTaluM vizeSa che ke kuvyApAra tyAga pauSadha dezathI karyo hoya to sAmAyika uccare athavA na uracare, paNa sarvathI karyo hoya te sAmAyika avazya uccare, anyathA tenA lAbhathI vaMcita rahe, prAcIna sAmAcArI pramANe pUrve sAmAyika mATe kahyuM tema pauSadha paNa jinamaMdirAdi cAra sthaLe thaI zake. AgAmomAM kahyuM che ke - pauSadhamAM zarIra bhUSAnAM sAdhane - maNI-suvarNa-cAdInA alaMkAra, phUlamALA, vilepana vagere sarva zarIrathI utArI devA joIe, tema zastrAdi paNa tajI devAM joIe. pauSadha svIkArIne bhaNe, vAMce, athavA saMyamIonA bahumAna pUrvaka saMcamanI bhAvanArUpa dharmadhyAna kare. gazAstra TIkAmAM kahyuM che ke bIjA prakAronI jema kuvyApAra tyAga paSadha "annatthaNa bhogeNuM" vagere AgAra (chUTa) pUrvaka karyo hoya te sAmAyika ucaravuM sArthaka bane, kAraNa ke pauSadhamAM pApane tyAga pUlathI AgArapUrvaka thAya che ane sAmAyikamAM te tyAga (nirAkAra) sUma thAya che. paNa sAmAyikanI jema pauSadha paNa duvihaM- tiviheNuM bhAMgAthI (mana-vacana - kAyAthI sAvavAdi nahi karavA-karAvavArUpa karyo hoya te sAmAyikathI vizeSa phaLa thAya nahi. chatAM "meM pauSadha ane sAmAyika be vate svIkAryA che" evI bhAvanAthI banenuM phaLa maLe, (mATe vartamAnamAM tapagacchanI sAmAcArI mujaba pauSadha duviha-tiviheNuM bhAMgAthI AgAra vinA uccaravA chatAM sAthe sAmAyika paNa avazya uccare che.) pUrve prAcIna sAmAcArI pramANe upara kahyA te ATha prakAramAM koI eka prakArane ke aneka prakArane paNa pauSadha karI zakAte, tethI tenA eka sagI vigere bhAMga thAya, zAstromAM te bhAMgA ekasacegI pUrve kahyA te ATha, tenA sigI 24, trikasagI 32, ane catuHsaMyegI paNa dezathI ane sarvathI maLI 16, ema (8 + 24 + 32 + 16) kula 80 thAya. te moTA bhASAntarathI jANavA. vartamAnamAM te cAre prakArane pauSadha sAthe ane temAM paNa mAtra AhAra pauSadha ja vikalpa dezathI ane sarvathI karAya che, mATe be ja bhAMgA thAya. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra3. zrAvakanAM bAramA vratanuM svarUpa nizitha bhASya cUrNi vageremAM kahyuM che ke pauSadha vratI uddiSTa eTale tene mATe taiyAra karelA paNa AhArAdine sAmAyika- vratavALo chatAM vAparI zake, kevaLa sAmAyika te mAtra be ghaDInuM ja hovAthI teTale samaya AhAra pANI vagere sarva AhAra tajI zake, paNa sarva sAmAyika ucacaranArA sAdhunI jema pauSadha sahita sAmAyika uccaranArA zrAvakane sarva AhAra tyAga karavAne ekAMta niyama nathI, kAraNa ke sarva AtmAo AhAra vinA zarIrane nirvAha, paSadhanI kriyAo ane apramAda, vagere karI zake nahi, mATe zakti anusAra AhAra pauSadha dezathI athavA sarvathI karI zake, ane tene bhikSA adhikAra na hovAthI uddiSTa AhArapANI paNa laI zake. hA, A hAra apavAde levAnuM hovAthI bane teTalo sAda, uNodarIpUrvaka, rasalupatAdi tajIne, rAga-dveSa vinA laI zakAya. kAraNa ke zarIra satkArane sarvathA tyAga karela hovAthI praNita (mAdaka) ke pracura (paTapura) AhAra levAmAM ane te pachI dhaiDilamAtrAdi hAjata TALavAmAM paNa aticAra lAge. A kAraNe ja vaMdittA sUtranI cUrNimAM piSadha vatIne AhAra kevI rIte levA vagere vidhi kahelo che. je sarva AhAra tyAga karavAnuM hoya te e vidhinuM nirUpaNa hAya nahi, pauSadha levA-pAravAne, thaMDila javAne, paDilehaNane, saMthArA pirisI vagere vistRta vidhi moTA bhASAntarathI joI le. ahIM cAra parvomAM piSadha avazya kare ema jaNAvavA mATe che, tethI te uparAMta adhika divasomAM paNa pauSadha karI zakAya che. tethI ja kahyuM che ke "sarva kALa ane sarva parvomAM vega prazasta thAya tema karavuM ane aSTamI caturdazIe te niyama pauSadha kara." Avazyaka cUNi vageremAM paNa ema ja kahyuM che. tethI jeo sUyagaDAMga sUtrokta "ghATTamudri puvmAku digger para chupAnAnA" vagere akSarothI cAra parvo sivAya pauSadha na ja thAya ema mAne che te vipAka sUtramAM subAhu kumAranA varNanamAM traNa divasa sAthe piauSadha karyAnuM kahevuM che, tathA upadhAnamAM satata saLaMga pauSadhanuM vidhAna che, tenAthIasatya Thare che. pauSadhavatIe sAmAyikanA batrIsa tathA pauSadhanA aDhAra doSe jANavA tathA tajavA joIe. pauSadha eka divasanA cAritra tulya hovAthI tenuM phaLa ghaNuM che. kahyuM che ke- maNI - ratna jaDita pagathIvALuM hajAra staMbhevALuM UMcuM suvarNanuM jinamaMdira karAve tethI paNa tapa sahita saMcamanuM (pauSadhanuM) phaLa vizeSa che. pUrve sAmAyikanuM phaLa kahyuM tenAthI pauSadha karanAra trIsa guNuM ra77777777779 popamanuM devAyuSya bAMdhe. ema agiAramuM vrata ahIM saMkSepathI kahyuM, have bAramuM vrata kahevAya che. mUla-AhAravastrapAtrAdeH pradAnamatithecdA / __ udIrita tadatithi-saMvibhAgavata jinaiH // 40 // arthAt pUjyabhAve atithine AhAra-vastra- pAtra vagerenuM saharSa dAna karavuM tene Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamasaMgraha gu0 bhA0 sAkAra gA, 0. jinezvarae atithisaMvibhAgavata kahyuM che. zAstramAM kahyuM che ke- tithio, parvo ane utsavAdi sarva AlaMbane je mahAtmAe tajyAM che, te atithi ane zeSa bhikSuone abhyAgata jANavA. arthAt jene sarva divase dharmanI ArAdhanA mATe ja che, tevA mahAtmAne atithi jANavA. ahIM zrAvaka dharmanuM varNana hovAthI tevA jaina munione atithi samajavA. teone manavacana-kAyAnI zuddhipUrvaka AhAra, vastra, pAtra, makAna, pATa, pATalA, vagere ApavuM te atithisaMvibhAga vrata che. zrAvakadharmaprAptimAM zrIumAsvAti vAcake te sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA, e cAreyane atithi kahyA che. A vratamAM atithi- sAdhune, saM- sabhya (badalAnI bhAvanA, abhimAna, tiraskAra vagere da vinA) vi- viziSTa rIte (pazcAta karma vagere deza na lAge tema) bhAgapitAnI vastune amuka aMza ApavAnuM vrata e artha che. tAtparya ke nyAyapArjina dhanathI meLavelI, jIvarahita, sAdhunI gocarInA 42 doSa rahita nirdoSa, ane saMyamamAM kape tevI saMyame pakAraka vastuo deza, kALa, zraddhA, satkAra ane kamathI AtmakalyANa mATe sAdhune ApavI te atithisaMvibhAga. temAM deza- DAMgara anAja vagere ahIM sulabha ke durlabha che? te vicAravuM, kALa- sukALa - duSkALanA khyAla karavA, zraddhA jaDa svArtha vinA kevaLa AtmaddhAranI bhAvanAthI, satkAra- atithinuM bahumAnapUrvaka vinaya karIne kRtajJabhAve. kamathI- pUrve durlabha, zreSTha, pathya, ane pachI zeSa vastunI vinaMti karavI. AvI vidhithI kareluM dAna viziSTa phaLa Ape che, vagere yegazAstra TIkAmAM kahyuM che. saMdhaprakaramAM te kahyuM che ke dhIra ane jinAjJApAlaka uttama zrAvako to kacca chatAM sAdhune vaharAvI na hoya te vastu pite vApare nahi, mATe atisaMpatti na hoya te thoDAmAMthI paNa zeDuM AhAra, vastra, pAtra, vasati, vagerenuM dAna karavuM joIe. prazamaratimAM tene kahyuM che ke- deza. kALa, bhAva, avasthA, purUSa, vagerenI apekSAthI kapya paNa akathya ane akathya paNa ka9pya bane che. je je deza kALa vagerenI apekSAe lenAradenAra ubhayane lAbhanuM (dharmanuM) piSaka bane, te sarva akapya hoya te paNa kapya ane dharmadhAtaka bane te kakhya paNa akakhya jANavuM. sAdhune AhAranI jema vastra- pAtrAdi paNa saMyamopakAraka hovAthI zrAvake vasati, vastra, pAtra, vagerenuM paNa dAna karavuM, ema zrI bhagavatIjI vagere AgamAM kaheluM che. A vrata vidhi e che ke paSadhanA pAraNe (vihAra ekAsaNuM vagere) zakti pramANe tapa karIne jojana avasare zobhApUrvaka upAzraye jaI sAdhuone vinayathI nimaMtraNa kare, sAdhuo paNa vilaMba karavAthI tene aMtarAya lAge, mATe zIvratAthI taiyAra thaIne sAthe Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra7 3 zrAvakanAM vratonAM aticAra jAya ane vivekathI dravya, kSetra, kALa, bhAva, vagere vicArI anugraha buddhithI vairAgyapUrvaka je vahare te vastuthI zrAvaka nirvAha kare. vahorAvyA pachI zakti pramANe sAthe vaLAvavA jAya. atithisaMvibhAga sivAya paNa zrAvaka dararoja dAna daIne bhajana kare, agara bhojana pachI paNa dAna Ape. sAdhanA abhAve (nayasAranI jema) kyAMyathI sAdhu padhAre te dAna daIne bhejana karuM evI bhAvanAthI cAre dizAmAM jato rahe. ema karavAthI bhAvanAnA prabhAve sAdhune yoga maLI paNa jAya.23 A vratanA ArAdhanA mATe zrAvaka daraja gurune dAna levA padhAravAnI vinaMti karato ja rahe ane sagAnusAra dAna karato rahe. devonA devI bhege, samRddhi, sAmrAjya ane tIrthakara padanI prApti paNa A vratanAM phaLe che. zAlibhadrajI, mULadeva, dhannAjI, vagerenAM daSTAnta prasiddha che. chatI sAmagrIe paNa munidAna nahi karavAthI ke anAdara karavAthI dAsapaNuM, durgati, dIrbhAgya, vigere duSTa phaLe paNa Ave che. traNe kALanA sarva tIrthakara e cAra prakAramAM dAna dharmane prathama kahyuM che, temAM paNa gRhasthane supAtradAna mukhya dharma che. e pramANe ahIM sudhI samyakatvapUrvaka bAravratarUpa zrAvakano vizeSa dharma kahyuM have te darekanA aticAronuM varNana karIzuM. __ mRla-eSAM niraticAgaNAM, pAlana zubhabhAvataH / paJcapaJcAticArAzca, samyaktve ca prativrate / / 11 / / arthAt pUrve kahyAM te tenuM zubhabhAvathI aticAra rahita pAlana karavuM joIe, te aticAro samyakatva ane pratyeka vratamAM pAMca pAMca kahyA che. aticAra eTale svIkArelA vrata - niyamAdine dezathI (amuka aMzamAM) bhaMga karAvanAra AtmAne adhyavasAya. evA adhyavasAyane vaza thayA vinA ghAtI karmonA pazama rUpa zubhabhAvathI samyakatva ane vratanuM nirmaLa pAlana karavuM te gRhasthane vizeSa dharma che. mATe te aticArone paNa jANavA joIe, tethI have te te aticArane kahe che. 22. kAraNa ke tapane uddeza cheDI vastuthI nirvAha karI bhego pratye tyAga ane vairAgyanI vRddhi karavAne kahyo che. bhoga e moTo roga che, jema jema bhagavAya tema tema bhUkha (jarUrIAta) vadhatI ja rahe. A jIve anaMtA bhUtakALamAM anekazaH devI sukhe bhagavyAM ane sarva parvate jeTale AhAra tathA samudro jeTalA pANI vAparyA, te paNa tRpti na thaI te have zI rIte thAya che mATe vAparatAM paNa AvI bhAvanA bhAvate zrAvaka pAraNe paNa UNedarI kare ane lAlupatA tajI vairAgyanI vRddhi kare. e rIte vAparavA chatAM paNa tapa kahyo che, ane kuragaDu muninI jema mATI nirjarA pAme che. 23. na maLe te sAdhamika agara sAmAnya vAcakane paNa dAna daIne bhajana kare. vizeSa vidhi moTA bhASAntarathI jANavo. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhuma saMgraha 30 bhA. sArodvAra gA. 42 ahIM ema samajavuM ke je kaSAyAnA udaya TaLavAthI vratAdi guNa pragaTe te kaSAyane udaya thatAM vratAdi sarvathA bhAge ane je kaSAyAnA uDDaya chatAM te te guNu pragaTe te guNune te ucamAM vartAtA kaSAyA aticAra lagADe. jema ke anaMtAnubaMdhIneA anuya ane zeSa traNa kyAcAnA udaya thatAM samakita pragaTe. tethI anaMtAnubaMdhInA udaya thatAM te sapUrNa avarAI jAya ane zeSa kaSAyAnA uce temAM (dezabhaga rUpa) aticAro lAge. 114 e rIte ana MtAnubaMdhI ane apratyAkhyAnI enA anuya ane zeSa enA uya chatAM pragaTelI dezavirati punaH anaMtAnuba`dhI - apratyAkhyAnInA uddaya thatAM sapUrNa avarAI jAya ane zeSa e kaSAyAthI temAM aticAra lAge, e ja rIte prathamanA traNa kaSAyanA anuya ane sa'jvalananA uddaya chatA pragaTatI savirati prathamanA traNa kaSAyanA udaya thatAM avarAi jAya ane savalananA uddayathI aticAra lAge. arthAt je kaSAyanA udaya chatAM je guNa prApta thAya te guNamAM te uti kaSAyAthI aticAro lAge. koI kahe - aticAra dezabhaMga rUpa hAvAthI mahAvratAmAM lAge, zrAvakanA tratA tA aNu- ati alpa hovAthI dezamAM dezabha'garUpa aticAra na lAge, sarvabhaMgarUpa nAza ja thAya. A dalila paNa aAgya che. hAthInA zarIrathI manuSyanuM zarIra nAnu` chatAM temAM chidra vagere paDe che, tema ahIM aNuvratA nAnAM chatAM temAM dezabha`garUpa aticArA ghaTe che. temAMprathama samakitanA pAMca aticA za kahe che - mUja-pazcAtiSArA: sabhyatve, haiyA: rAjana - jAjjane | viiijahmA vRSTinAM, prAMsA tema saMstavaH kirI arthAt - samyaktvamAM za'kA, kAMkSA, vicikitsA ane kudraSTinI prazasA tathA temanA paricaya, e pAMca aticAro tajavA yAgya che. temAM 1. zaMkA kAIpaNu jinavacanamAM sa Mdeha karavA, temA dezazakA ane sazakA e prakAza che, jemake-dharma haze ke nahi? athavA satya haze ke asatya? vagere dharmAMnA astitva ke satyatArUpa mULamAM za`kA te sazaMkA ane jIva tA che, paNa te sarvavyApaka haze ke nahi? tenA pradezeA haze ke nahi? athavA hAle cAle te teA jIva gaNAya, paNa pRthvI, pANI vagere sthirane jIva kema gaNAya? nigeAdamAM eka zarIramAM anaMtA jIvA kema ghaTe? vagere kAi eka e padArthamAM ke tenA svarUpamAM zaMkA te dezaza kA jANavI. tatvathI jinavacanamAM nizvAsanA abhAve zaMkA thAya, mATe zakA samyaktvanA aticAra che. 2. kAMkSA - anyAnya dharmanI icchA, tenA paNa (zakAnI jema) sarva anya darzanAnI IcchA te sarvakAMkSA ane kAI amukra eka- e dananI IcchA te dezakAMkSA, ema e prakAza Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra-3 samyaktvanAM aticAro 115 che AvI kAMkSA paNa sarvajJanA vacanamAM zraddhAnI khAmIthI ane anyadarzanenA mahimAnI mUDhatAthI thAya, mATe kAMkSA samakitane aticAra che. 3. vicikitsA - dharmakiyA te karuM chuM paNa tenuM phaLa maLaze ke nahi? e cittano viplava, je ke zaMkA ane vicikitsA baMne saMdeharUpa che, te paNa zaMkAmAM jinakathita dravyAdi bhAvomAM saMdeha ane vicikitsAmAM kriyAnA phaLa pratye saMdeha, ema bene viSaya bhinna hovAthI judAM kahyAM che. athavA vicikitsA eTale sadAcArI evA niSpApa jIvanavALA jaina sAdhu - sAdhvInA zarIra-vastro vagerene snAnAdinA abhAve melathI malina jaIne jugupsA karavI ane acitta jaLathI snAna kare te zuM vAMdhe? vagere sUganA vicAre karavA, A paNa jinavacanamAM zraddhAnI khAmIthI ja thAya, mATe vicikitsA e samakitano aticAra che. 4. kudaSTi prazaMsA- zAkya, kapila, kaNAda, buddha, vageree prarvatAvela koI paNa dharma te rAga-dveSane nAza karavAmAM asamartha hovAthI kudarzana ane tene satya mAnIne ArAdhanAre (mithyAdaSTi) kudaSTi che, tenI prazaMsAthI mithyAtvane pracAra thAya ane samyakatva malina thAya, mATe aticAra che. 5. kudaSTi paricaya- anya dharmIo sAthe rahevuM, paraspara vAta karavI, vagere paNa pariNAme bhAvuka AtmAne dharmabhraSTa thavAnuM kAraNa bane, mATe aticAra che. daDhadharmI AtmA te teone satyadharma samajAvavA sAthe rahe ke vAta kare - sAMbhaLe, te paNa agya nathI. chatAM dekhAdekhI anya mithyAtvamAM AkarSAya ke pravRtti kare, mATe daDha dharmIe paNa mahatvanA kAraNa vinA prazaMsA ke paricaya kare gya nathI, chatAM aucitya dharmanuM AbhUSaNa che, mATe aucityanuM khaMDana na thAya te rIte vartavuM. mithyASTionA 363 bheda kahyAM che, temAM 180-kriyAvAdI, 84-akriyAvAdI, 7ajJAnavAdI ane 32 - vinayavAdI che. temAM - 1. kriyAvAdI- "kartA vinA kriyA ghaTe nahi, kriyA pratyakSa che, te tene kata AtmA paNa che," ema AtmA vagere tanuM astitva mAne, chatAM bhinna bhinna apekSAvALA hovAthI teonA 180 prakAre thAya che. jema ke- jIvAjIvAdi nava tane koI svarUpe satya mAne ane koI pararUpe satya mAne, ema 9 x 2 = 18 bheda, temAM keTalAka svarUpe nitya ane keTalAka pararUpe nitya mAne, tethI 18 4 2 = 36 thAya, temAM keTalAka IzvaravAdI, AtmavAdI, niyativAdI, kAlavAdI ane keTalAka svabhAvavAdI hevAthI 36 4 5 = 180 prakAre thAya, Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 dhamasaMgraha guru bhA0 sAdvAra ga. 43 2. akriyAvAdI- teo nAstika che, temanA mate sarvadA eka svarUpe sthira hoya te sat kahevAya, kriyAthI vastunuM svarUpa khaMDita thAya, mATe samAM kriyA na ghaTe. tethI kriyA, kartA, vagere sarva asat che. temAM keTalAka puNya-pApa sivAyanAM sAta tane svarUpe asat ane keTalAka pararUpe asat mAne che, tethI 7 8 2 = 14 bhede thAya. (nityAnitya temanA mate ghaTe nahi.) tathA teomAM IzvaravAdI vagere upara kahyA te pAMca, ane keTalAka cadarachAvAdI (eTale kAryakAraNa bhAvane nahi mAnanArA) 14 x 6 = 84 bheda thAya. 3. ajJAnavAdI- temanA mate kriyA karavA chatAM jema jaDane karmabaMdha nathI thatA, tema jIva paNa jJAna-IrAdA - samajaNa vinA kriyA kare te karmabaMdha vagere na thAya, mATe ajJAna upAdeya che. teo paNa jIvAdi navatane satva, asatva, sadasatva, sadavANyatva, asadavAcyatva ane sadda-asadda-avAcyatva e sAta bhAMgAthI mAne, tethI 9 x 7 = 63 ane utpattine mAnanArAnA satva vagere cAra ja bhAMgA hovAthI kula 67 bhedo thAya. 4. vinayavAdI- teo sAdhu veSa, AcAra ke zAstro vagerene nirarthaka mAne, mAtra vinayathI ja kalyANa mAne che. de, rAjA, jJAtijana, yatio, vRddho, dInadukhIyA, mAtA ane pitA, e AThane mana-vacana-kAyAthI vinaya tathA dezakAlane ucita dAnathI teo kalyANa mAnanArA hovAthI 8 4 4 = 32 bheda thAya, ema kula 363 pAkhaMDIo pitAnA mata sivAya sarvane asatya mAne che, A hakIkata ajene paNa mAne che, vagere vizeSa varNana moTA bhASAntara vagerethI jANI levuM. have pahelA vratanA aticAro kahe che. mUla-vadho bandhazchavicchedo'tibhArAropaNa krudhaH / bhaktapAnavyavacchedo'ticArAH prathamavrate // 43 // arthAta krodhathI vadha, baMdha, chavi cheda karavA, atibhAra upaDAva tathA AhAra- pANI na ApavAM. ema pahelA vratamAM pAMca aticAre thAya. temAM- 1. vadha- dhavaza bIjAne lAkaDI vagerethI mAra mAre. temAM gRhasthane, avinIta parivAra ke pazuone sakAraNa mAravAM paDe to aticAra nathI. 2. baMdha- dhavaza baMdhanathI bAMdhavA. 3. chaviccheda- cAmaDI ke nAka, kAna vagere avayavone dhavaza kApavA. 4. upaDI ke kheMcI na zake teTale adhika bhAra upaDAvavo kheMcAvo ane pa. manuyane ke pazune AhAra-pANI na ApavA bhUkhyA-tarasyAM rAkhavAM. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 3. zrAvakanAM bIjA vratanAM aticArA 117 A aticAro krodha ke lAbhane vaza nirdayatAthI lAge, mAMdagI ke avinacanA kAraNe hitabuddhie A pravRtti karavAmAM gRhasthane doSa nathI, tA paNa nirapekSa rIte nahi vartavuM. jo ke- zrAvaka sthUlaprANAtipAta vratamAM trasa jIvAnI, niSkAraNa, nirapekSapaNe, IrAdApUrvakanI hiMsAnA tyAga kare che. vadha, badha vagerenA tyAga karatA nathI teA paNa vadha-baMdha vagere hiMsAnA kAraNeA che mATe tene aticAra kahyAM che. ahIM samajavuM ke tratA atavRtithI ane bAhyavRttithI ema be prakAre hoya che, temAM koI eka prakAre bhAMge te aticAra thAya ane banne prakAre bhAMge teA vrata jAya. jema ke hiMsAnA irAdo nathI paNa pravRtti karatAM hiMsA thAya te aticAra, e rIte hiMsA mATe pravRtti karI paNa jIva maryo nahi, te paNa aticAra, arthAt dezathI bhaga ane dezathI pAlana tene aticAra kahyo che. - athavA bIjI rIte sarvatra anAbhAga (anupayoga) tathA sahasAtkAra ke atikramAdithI aticAra jANavA. jema ke koI sAdhune gRhastha doSita AhAra mATe nimatraNa kare, te jANavA chatAM sAdhu niSedha na kare te atikrama, tethI AgaLa vadhIne doSita chatAM vaheAravAnI taiyArI karI tyAM jAya te saghaLA vyatikrama, te AhAra pAtramAM vahere, laIne Ave, vAparavA ese, mukhamAM nAkhe tyAM sudhI sarva aticAra ane gaLI jAya tyAre anAcAra thAya. ema dareka viSayamAM anAcAra na thAya tyAM sudhI atikramAdithI aticAra lAge. have khIjAvratanA aticArA kahe che- mUla-sahasA'bhyAkhyAna' mithyopadezo gulabhASaNam / kUTalekhazca vizvasta - mantrabhedazca nruta gaNA arthAt vicAryA vinA bIjAne ALa-kalaMka ApavuM, khATA (pApanA ) upadeza karavA, kAinI guptavAta jAhera karavI, khATA lekha lakhavA ane vizvAsunI gupta vAta pragaTa karavI e pAMca aticArA khIjA mRSAvAda viramaNanA jANavA. temAM - 1. sahasAbhyAkhyAna- vagara vicArye 'tuM cAra che, vyabhicArI che' vagere ALa kalaka devu', ke anya AcAryanA mate ekAntamAM ekanI khATI vAta bIjAne kahevI jema ke hAMsI mazkarImAM pati nI khATI vAta tenI patnIne ke patnInI khoTI vAta tenA patine kahevI, vagere eka bIjAne paraspara aprIti thAya ke kAmarAga vagere pragaTe tevuM khelavu' te aticAra, tevu jo irAdApUrvaka khele te khATA doSa khelavAnA tyAga karelA hovAthI vrata bhAMge, mATe hAMsI - mazkarI vagere karatAM ke sahasA evuM khelatAM aticAra. ahI bIjAne hAni karavAnA uddeza nathI, mATe vratarakSA ane hAni thavAnA saMbhava hAvAthI vratabhaMga, ema bhagAbha'garUpa aticAra jANavA. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 dhama saMgraha guru bhA0 sAdvAra gA, 45 2. mithyAupadeza- IrAde pIDA karavAne na hoya chatAM pramAdathI "UMTa-gadheDAM upara bhAra bhare, amukane mArI nAkho " vagere bole. ke vastu hoya tethI viparIta, ke sAMbhaLanArane saMdeha paDe tevuM bele athavA vivAhAdi prasaMge aMtarAya karavAnA irAdAthI svayaM ke bIjA dvArA be paikI eka pakSane khoTI salAha Ape-apAve chatAM mAne ke huM asatya bolato nathI, bIjAne salAha ApuM - apAvuM chuM, tyAre vrata pAlananI apekSA chatAM asatya bolavA - belAvavAthI mithyAupadezarUpa aticAra gaNAya athavA sIdhI rIte nahi paNa bIjAnA dRSTAMtathI mithyA salAha Ape. jemake AvA prasaMge amuka mANase Ama karyuM, vagere paNa mithyA upadeza gaNAya. 3. guaubhASaNa- temAM koInI rAjyavirUddha vagere guptavAta anumAnathI jANIne bIjAne kahevI, agara cADI karavI ahIM paNa IrAdApUrvaka ahita karavA bese te vratabhaMga thAya, hAMsI- mazkarI ke pramAdathI bele te aticAra gaNAya. 4. kaTalekha aticAra- temAM khoTA lekha lakhavA, bIjAnA jevA akSarethI beTI sahI karavI vagere A vratamAM jeNe "kAyAthI asatya bolavuM nahi ke belAvuM nahi" evA bhAge vrata karyuM hoya tene te kheTuM lakhavA - lakhAvavAthI vrata bhAMge, atikrama, vyatikramathI ke pramAdathI lakhAI jAya to aticAra athavA pote mAne ke "mAre cheTuM belavAnuM vrata che. lakhavAnuM vrata nathI, mATe vrata na bhAMge" tyAre vrata pAlananuM lakSya hovAthI aticAra gaNAya. 5. vizvAsunI vAta pragaTa karavI - temAM strI, mitra vagerenI gupta chatAM vizvAsathI kahelI satyavAtane paNa jAhera karatAM koInA prANa jAya mATe aticAra karyo che. ahIM guhya bhASaNa ane guptavAta jAhera karavI baMne samAna chatAM guhya bhASaNamAM anumAnathI jANelI guptavAta ane pAMcamAmAM vizvAsathI sAmAe kahelI vAta, ema bheda che mATe be aticAro judA che. vaLI trIjAmAM mAtra gupta jAhera karavA rUpa cADI che, pAMcamA mAM vAta sAcI chatAM vizvAsaghAtanuM moTuM pApa che. ema bannemAM bheda che. have trIjA vratanA aticAro kahe che. mUla-stenAhRtagraha-stena-prayogau mAnaviplavaH / dvirAjyagatirasteye pratirupeNa ca kriyA // 45|| arthAta cerInI vastu jANavA chatAM levI, corane sahAya karavI, tola-mApa khoTA rAkhavA. zatrurAjyamAM rAjyAjJA virUddha javuM ane sArI-halakI vastu bheLavIne vecavI, e skUla adattAdAna viramaNa vratanA pAMca aticAre che. temAM - Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 pra0 3. AvakanAM cAthA vratanAM aticAro 1. caurApahRtagrahaNu- jANavA chatAM gupta rIte lAbhAdine vaza cArInI vastu maphata ke alpamUlyathI levA te aticAra. nItizAstramAM cAra, cArI karAvanAra, tenI sAthe maMtraNA karanAra (salAhakAra), cArInA bhedane jANanAra, cArIne mAla lenAra, tene AjIvikA ApanAra ane sthAna ApanAra, e sAteyane cAra kahyA che. temAM "huM kAM cArI karuM chuM, vepAra karuM chuM" ema mAnanAra vratanI rakSA mAne chatAM ceArInI vastu levI te cArI tulya hovAthI aticAra che. 2. stana pratyeAga- eTale cArIne cArInI preraNA karavI, kAza, kAtara ke gharI vagere cArInA sAdhana ApavAM vagere. ahIM cArI karavI - karAvavI nahi evuM vrata lIdhu' haoNca tA vratabhaMga thAya. anyathA huM cArI karatA nathI, temane AjIvikA mATe salAha Apu chu, sahAya karu` chuM" vagere bhAva haiAya te aticAra lAge. 3. teAlamApa bheTAM rAkhavAM temAM echu Apavu, adhika levuM te ThagavA rUpa cArI che. paNa pote mAne ke "huM teA viSNulA karuM chu" ema vratarakSAnI bhAvanA hovAthI aticAra che. 4. rAjya virud gamana- emAM rAjAneA niSedha chatAM lAbhAdine vaza zatrunA rAjyamAM jai vepAra karavA te rAjAnI cArIrUpa che. daMDa paNa cAranA jeTalA ja thAya. chatAM ema mAne ke "huM cArI nathI karatA vyApAra mATe jAuM chuM." vagere vratabhaMganI bhAvanAnA abhAve aticAra kahyo che. e rIte zatru rAjyanA sainyamAM ke hadamAM malI javuM, rAjya niSiddha vastunA vepAra karavA, dANacArI karavI, vagere samAM A aticAra che. 5. tat pratirUpaka vyApAra- emAM raMga, rUpa, gadha, vagerethI sarakhI chatAM halakI vastune bhAremAM bheLavIne lokone ThagavA te paNa cArIrUpa chatAM viNukkalA mAne mATe aticAra. cArInAM pazuone mAlika oLakhI zake nahi mATe ziMgaDA vagerenA AkAra badalIne ke ghareNAM vagerene gAlI - bhAMgIne, AkAra badalIne pote rAkhavAM, vagere paNa aticAra jANavA. A pAMce aticAra rAjAne, rAjAnA nAkarone ke bIjI nAkarI karanArane paNa je je rIte lAge te svayaM samajavu, athavA mATA bhASAntara vagerethI jANI levuM. have ceAthA tratanA aticAro kahe che. mUlya-vivAda', 'auDanArlRtyAsI: / anaGgakrIDana tIvrarAgazca brahmaNi smRtAH ||46 // arthAt - pavivAha karavA, dhaNI vinAnI tathA amukakALa pUratI rakhAta karelI strInA bhAga karavA, anaMga kriDA karavI ane tIvra kAmarAga karavA, e brahmanatamAM pAMca aticArA che. temAM Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 dhama saMgraha gu0 bhA0 sAroddhAra gA. 46 1. paravivAha karaNuM - pitAnA putrAdine kanyA meLavavAnA ke kanyAdAnanuM puNya meLavavAnA AzayathI ke snehI- saMbaMdhapaNAthI bIjAnA saMtAnonA vivAha-lagna karavAM te aticAra. paNa temAM jeNe potAnI paraNeta strI athavA vezyA sivAyanI anya strI sAthe mithuna sevavA-sevarAvavAne tyAga karyo hoya tene te paravivAhathI vratabhaMga thAya, chatAM ema samaje ke huM "mAtra vivAha karuM chuM te aticAra gaNAya. vrata lIdhA pachI paravivAha dvArA puNya baMdha ke kanyA meLavavAnI AvI IrachA samakitI chatAM ajJAnIne, ke mithyAtvI chatAM bhadrapariNAmIne thAya. ahIM paravivAhane aticAra kahyo, temAM e kAraNa che ke gRhastha pitA nAM saMtAnonA vivAha na kare to te svarachaMdI, vyabhicArI, thaI javAthI pite uccarelA vratanI ane dharmanI paNa lekamAM hAMsI - halakAI thAya, mATe pitAnA saMtAnanA vivAha gRhasthane anivArya che, hA, bIjA e ciMtA karanArA hoya to kRSNajI ke ceDA mahArAjanI jema pite tyAga karI zake. bIjA AcAryonA mate te para eTale bIje. arthAt ekapatnI chatAM vAsanAnI atRptine kAraNe bIjI strI paraNe, te svadArA - saMtoSavratavALAne A aticAra lAge. 2. anAragamana aticAra-temAM anAjJA eTale vezyA, kuTA jene pati paradeza gaye haya, kulavatI paNa vidhavA ke kuMvArI e mAlika vinAnI gaNAya, tene bhogavavAthI aticAra tathA 3. itvarIgamana- eTale amuka kALamATe pagArathI rakhAta karI hoya tene bheLavavAthI aticAra. A bIje trIjo aticAra svadArA saMtoSIne ghaTe, parastrI tyAgIne na ghaTe. temAM paNa mAlika vinAnI (anAttA) strIne ajANapaNe ke sahasA bhogave, ke IcchArUpa atikramAdi seve tyAre aticAra anyathA vratabhaMga thAya. ane rakhAta mATe pagArathI meM rAkhelI mATe parasTI na gaNAya. ema samajI bhagave tyAre aticAra jANa. te sivAyanA pahele, cothe ane pAMcama traNe aticAra svadArA saMtoSI tathA parastrI tyAgI banene lAge, ema Agama vagerene mata che. anya AcAryonA mate te samajaNapUrvaka paNa rakhAtane bhegavavAthI svadArAsaMtoSIne ane mAlika vinAnI strIne bhegavavAthI paradAra tyAgIne aticAra lAge. temAM e hetu che ke svadArAsaMtoSI rakhAtane pitAnI samajI bhagave chatAM tatvathI te pitAnI nathI mATe bhaMgAbhaMgarUpa aticAra lAge ane vidhavA, proSita bhartRkA tathA jIvatApaNu patine tajI denArI, vagere vartamAnamAM pati vinAnuM, chatAM te para strIo paNa che ja, mATe tene bhegavavAthI bhaMgAbhaMgarUpa aticAra gaNA 10% 1 : 4 5.. : 4 anaMkrIDA aticAra teNu, anaMga- eTale kAmuM athavA IcchA. strI puruSa ane napusaka, sANene traNeyanA bheganI anucita IrachA te anaMga ane tenI ceSTA-pravRtti te anaMgakriDA. tathA hastakarma vagere kuceSTA, ke potAnI strI vagere bheganI sAmagrI chatAM Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra7 3 zrAvakanAM pAMcamA vratanAM aticAra 121 asaMteSathI kRtrima sAdhano dvArA kuceSTA karavI te paNa anaMgakrIDA. vaLI guhyapradeza sivAyanAM aMge te anaMga kahevAya, tethI stana, mukha vagerenI kuceSTA te paNa anaMga kIDA, ema tIvra vededayathI vividha kuceSTA karavI te sarva anaMgakrIDA aticAra jANa. 5. tIvrarAga aticAra- bheganA atirAgathI cakalAnI jema vAravAra mithuna sevavuM, zakti saMcaya mATe vAjIkaraNa karavuM, vividha auSadha - rasAyaNa khAvAM, vagere aticAra che. tatvathI tevI pravRtti maithunarUpa chatAM spaSTa mithuna nathI, tethI bhaMgAbhaMgarUpa aticAra. ema svadArA saMtoSIne pAMca ane parastrI tyAgI ne traNa aticAre ghaTe, chatAM anya AcAryo paradAra - tyAgIne pAMca ane svadArA saMtoSIne traNa, strIne paNa apekSAe traNa athavA pAMca aticAra lAge, ema kahe che. (te moTA bhASAntara vagerethI jANavuM.) have pAMcamA vratanA aticAro kahe che ke mUtra-dhanadhAnaM trizAstu, Na - rA' ja che . gomAnuSyAdi kupya cetyeSAM sakhyA vyatikramAH // 17 // arthAta dhana-dhAnya, kSetra-makAna, rUpuM-nuM, pazu- manuSya, vagere ane kukhya (zeSa rAca-racivuM) e pAMcenI vratamAM dhArelI saMkhyAnuM ullaMghana karavuM te pAMcamAM vratanAM pAMca aticAro che. ahIM pAMca aticAro kahevAnA hovAthI navavidha parigrahanA pAMca bhAga jaNAvyAM che. jemake 1. jAyaphaLa, phephaLa vagere gaNIne levAya - devAya te gaNima, telIne devAya te kaMku, goLa, vagere dharima, mApIne apAya te anAja vagere meya, ane parIkSA karIne levAya devAya te pAri che, ema cAra prakAranuM dhana tathA zAstrokta covIza ke sattara prakAranuM ghauM, khA, aDada vagere dhAnya, te bene eka parigraha. 2. jyAM kUvA, vAva, vagerenA pANIthI pAka thAya te setu, varasAdathI pAka thAya te ketu ane ubhayathI pAka pAke te setu-ketu, ema traNa prakAranAM kSetre tathA ghara-hATa vagere makAne te vAstu, temAM jamInamAM bheMyaruM te khAta, jamIna uparanuM makAna te uskRita ane bhayarA yukta makAna te khAteri chUta kahevAya. rAjAne paNa gAma-nagara vagere vAstu, ema kSetra ane vAstune eka parigraha. 3. ghaDeluM ke aNaghaDa rU5 -sanuM, te bannene eka parigraha. 4. putra, strI, nekara, dAsa, dAsI, pipaTa, vagere sarva be pagavALAM tathA gAya, bheMsa, ghoDo, UMTa vagere sarva cAra pagavALAM, te bene eka parigraha. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 dharma saMgraha gu0 bhA0 sAroddhAra ga. 48 pa. senA rUpA sivAyanI sarva dhAtuo, tenAM vAsaNa, kASTa vagerenA palaMga, khurazI, hIMcakA vagere sarva prakAranI vastrapAtrAdi vividha gharavakharI te pAMcame kukhya nAmane parigraha jANu. A sarvane niyama uparAMta saMgraha kare te tatvathI vratabhaMga chatAM aticAra kevI rIte thAya te mATe kahe che ke ___ mUla-bandhanAdyojanAhAnAd garbhato bhAvatastathA / kRtecchApagmiANasya nyAyyAH pazcApi na hyamI // 48 // upara jaNAvelA pAMca prakAranA parigrahapramANa karanArane kramazaH baMdhanathI, jeDavAthI, dAnathI, garbhathI ane bhAvathI ama pAMceya aticAre sevavA te yaMgya nathI. jema ke 1. dhanadhAnyanA parimANathI adhika koI bheTathI, leNathI Ave, ke vecANa levAno prasaMga Ave, te vratabhaMganA bhaye sAmAne kahe ke hAla tamAre tyAM mArA thakuM rAkho, mArA niyamanI mudata pachI, agara thoDuM vecAyA pachI ke amuka samaya pachI laiza, agara amuka mudatanuM sATuM (sede) karI tene tyAM rakhAve, athavA laIne gAMTha vagerethI bAMdhIne alaga mUkI rAkhe, ane parAyuM mAne te vratarakSAnA pariNAma chatAM tattvathI vrata bhaMga thAya, mATe bhaMgAbhaga rUpa aticAra jANe. 2. kSetra ke makAna dhArelI saMkhyAthI vadhI jAya tyAre bAjunuM kharIda karI pitAnA mULa khetara ke gharanI sAthe joDI de, vADa ke bhIMta teDI benAM eka banAvI de, tethI saMkhyA sacavAya paNa tattvathI pramANa uparAMta rAkhyuM mATe atiyAra lAge. 3. rUchyuM ke tenuM pramANathI vadhI javAne prasaMga Ave, tyAre paNa lebhathI cheDe vakhata bIjAne sepe agara strI-putrAdinA nAme caDhAvIne mAlikI pitAnI rAkhe, tethI aticAra lAge. 4. dvipada ane catuSpadamAM paNa pramANathI saMkhyA vadhI javAnA bhaye garbhamAM hoya tene na gaNe, agara vratabhaMganA bhayathI garbha keTalAka samaya pachI dhAraNa karAve, ema aticAra lAge ane 5. kukhyamAM pramANathI adhika rAkhavAnI IcchA thAya ke vArasAmAM leNAmAM ke bakSIsa vagerethI Ave, tyAre vAsaNa vagerene bhAgIne (bhegA karIne) moTAM ke vadhAre vajanavALAM karAve, ema saMkhyAnuM pramANa sAcavavA chatAM aticAra lAge. A pAMca aticAramAM vratarakSAnA pariNAma hovAthI dezathI vratapAlana chatAM dezathI baMga hovAthI bhaMgAbhaMgarUpa aticAro jANavA. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 3, zrAvakanAM chaThThA vratanAM aticAro 13 have chaThThA vratanA aticAre kahe che. mUla-mAnasya nizcitasyo-rvA'dhastiyaM ca vyatikramAH / kSetrapRddhi smRti mRtA Agha-guNatrane paNa arthAta javA AvavA vagere mATe nizcita karelI bhUminA pramANathI urdhva-adhe ane tirthI dizAmAM adhika javA-AvavAthI traNa, ane kSetravRddhi karavAthI tathA pramANunuM vismaraNa thavAthI be, ema pAMca aticAro pahelA guNavratamAM kahyA che. jema ke 1. uce- parvatanA zIkhara vagere. 2. nIce- bheMyaruM, suraMga, samudrataLa vagere ane 3. tichuM - ATha dizA, ema daza dizAmAM pratyekamAM amuka gAu ke jana uparAMta gamanAgamana nahi karavAnuM dhAryuM hoya, temAM anupayogathI ke vagara vicAryuM adhika javAthI ke javAnI IcchA vagere atikrama, vyatikrama vagere karavAthI te te dizAne aticAra lAge ane jANIne jAya te niyama bhAMge. ahIM vRddha paraMparA evI che ke vismRti ke anupagathI adhika bhUmi jatAM khyAla Ave ke huM dUra AvI gaye, te tyAMthI paNa pAchA pharavuM, bIjAne paNa AgaLa mokalo nahi, tyAMthI vastu pite lAvavI nahi, maMgAvavI nahi ane maMgavyA vinA paNa koI lAve te pote vAparavI nahi, levA ke vAparavAthI vratano bhaMga thAya. tIrthayAtrAdi dharmakAryo mATe to niyama uparAMta dUra paNa javAya. vizeSamAM "huM jAuM nahi, ke bIjAne mekaluM nahi evuM vrata hoya te pote adhika bhUmimAM jAya ke bIjAne mekale te paNa vrata bhAMge, paNa mAtra "mAre javuM nahi" eTaluM ja vrata hoya te bIjAne moklI zakAya. 4. kSetravRdi- A aticAramAM amuka dizAmAM dhAreluM pramANa ghaTADIne teTaluM bIjI dizAmAM vadhArIne niyama uparAMta dUra jAya, chatAM ema mAne ke meM be dizAnuM kula pramANa dhAryuM hatuM te pramANe saravALe sarakhuM ja pALyuM, mATe mAruM vrata akhaMDa che, ema niyama bhAgavA chatAM pAlananI buddhi hovAthI bhaMgAbhaMga rUpa aticAra kahyo che. 5. smRtibhraMza aticAra- temAM dhArelA pramANanuM vismaraNa thavAthI jatI veLA saMdeha thAya ke meM pacAsa ejana dhAryuM hatu ke so jana? ema se jana pramANa dhAryuM hoya te paNa saMdeha chatAM pacAsa uparAMta jAya te aticAra ane te uparAMta jAya te vratabhaMga thAyaH A kAraNe ja vratadhArake pitAnA vrata- niyamonuM vAra vAra smaraNa karavuM joIe. saghaLI kriyAomAM upayoga e ja dharma che. have sAtamA vratanA aticAre kahe che. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 dharma saMgraha gu0 bhA0 sAddhAra gA, 50 mUtra-jitastativAda, mijho mistathA duppakSAhAra ityete, daitIyike guNabate // 20 // arthAta sajIva, sajIva sAthe vaLageluM ajIva, aMze sajIva ane aze nirjIva te mizra, Aso tathA kAcuM - pAkuM, e pAMca prakAranI vastu vAparavAthI bIjA guNavratamAM (bhajana aMge) pAMca aticAro jANavA. temAM 1. sajIva eTale jIvasahita, jevA ke- kaMda, mULa, phaLa, anAja, kAcuM lUNa, pANI, sarva kAcI vanaspati vagere. temAM jeNe sacitane sarvathA tyAga karyo hoya te anupagathI tathA vagara vicAryuM sahasAta vApare, ke IcchArUpa atikrama, vyatikrama vagere kare ane jeNe amuka sacitta vastu ke amuka pramANathI adhika sacittane tyAga karyo hoya, te anugAdithI niyama uparAMta vApare ke atikramAdi seve te aticAra ane jANIne vApare te vratabhaMga thAya. 2. sacitta pratibaddha- eTale sacitta sAthe vaLageluM acitta, jevAM ke vRkSa upara nItarela guMdara, acitta paNa vRkSa sAthe lAgelAM phaLo, aMdara goTalI, bIja, vagere hoya tevAM kerI, khajUra, vagere pAkAM phaLa, ItyAdi sarva sacitta pratibaddha kahevAya. sacittanA tyAgIne te anAga, sahasAkAre khAvAthI ke atikrama vagere karavAthI, ane vatarakSA mATe sacitta bIja vagere kADhIne paNa turta khAvAthI aticAra lAge. jANIne ke bIja sahita khAya te vratabhaMga thAya. 3. mitra- eTale pUrNa traNa ukALA vinAnuM pANI, dADima, bIja, cIbhaDAM vagere sacitta vastuvALA pUraNa, sacina talathI yukta acitta jaLa, turta daLelo aNacALelo leTa, vagere sacitta sahita (mizra) chatAM acitta samajIne ke anAga vagerethI khAya te sacittanA tyAgIne sacittasaMmizra nAme aticAra lAge. 4. abhiSava AhAra- eTale ghaNI vastu ekaThI kahovarAvIne kADhelA rasa Aso, dareka jAtanuM mAMsa, dAru, tADI vagere, jemAMthI mAdaka rasa jhare tevAM mahuDAM, vagere kAmanI vRddhi karanArA padArtho ajANatAM ke sahasA khavAI jAya tyAre sacitta tyAgIne aticAra lAge. 5. duSpavahAra- ardha sekelA pakha, pApaDI, tAMdaLajo vigere tathA pUrNa nahi pakavelAM anAja, koraDu maga vagere, pakavavA chatAM kAgAM rahelAM kaThoLa, phaLa vagere, tathA pUrNa pAkyA-sekaLyA-rAMkhyA vinAnI vastuo, te A bhavamAM roga vagerenuM tathA parelekamAM durgatinuM kAraNa che, chatAM A cIjone acitta mAnIne khAya te aticAra lAge. keTalAka apavA hArane judo aticAra mAne che paNa te sacitta AhAramAM gaNAya, ane koI tucha auSadhine paNa svataMtra aticAra kahe che te paNa apava hoya te sacittamAM Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra-3 sAtamA vratanAM aticAre 125 gaNAya. ane pakAvelI acitta hoya te deSa kema gaNAya? mATe bhinna aticAra nahi. e rIte rAtrI bhejana, dArupAna vagere je je abhakSya vagerene tyAga karavA chatAM ajANatAM ke sahasA khavAI jAya te aticAra samajavA. A varNana zrI tasvArthanI TIkAne AdhAre karyuM, AgamamAM te apavAdAra ane tucchauSadhi-bhakSaNa e traNane kramazaH trIje, ce ane pAMcame aticAra karyo che. vaMdittA sUtramAM paNa e rIte "gokuDhiAM ja mAre, tudoSadi mahApA" pATha che, tenuM samAdhAna paMcAzakamAM kahyuM che ke pahelA be aticAro sacitta kaMda-mULa - phaLa vagerene aMge ane apakuvAhAra vagere be zAlI vagere dhAne aMge che, ema viSayabhede judA kahyA che. tucchauSadhi paNa apakava hoya te apakvAhAramAM gaNAya ane acitta hoya te doSa nathI, chatAM komaLa zIMga vagere tuccha hovAthI kSudhA zame nahi ane hiMsA ghaNI thAya, mATe anya auSadhi karatAM tene bhinna gaNI bhinna aticAra karyo che. ema bhajana aMge pAMca aticAro kahIne punaH sAtamA vratanuM bIjuM lakSaNa ane tenA paNa paMdara aticAre kahe che ke - __mUla-amI bhojanamAzritya, tyaktavyAH karmataH punaH / ___ kharakarma trighnapaJca - karmAdAnAni tanmalAH // 21 // arthAt A kahyA te bhajananA aticArone tajavA, uparAMta karmathI kaThora karma hovAthI paMdara karmAdAne rUpa paMdara aticAre paNa tajavA. temAM bhegapabhoganI sAmagrIne meLavavAnA upAye rUpa vyApArAdi kriyAone paNa kAraNamAM kAryane upacAra karavAthI bhogapabhoga kahevAya. tenA kaThora karma (vyApArAdi) rUpa paMdara aticAre kahyA che ke mUra-"vRttaits#Ara - vipinono-marI-rajafma:.. vANiyAvA phata-rAkSa-rasarA-faSaSitAH varA yantrapIDanaka' nirlAJchana dAna davasya ca / saraH zoSo'satIpoSazceti paJcadaza tyajet / / 3 / / arthAta aMgAra-vana-anasU(gADA)-bhATaka ane pheTaka, e pAMca karmo dvArA, dAMta, lAkha, rasa, keza ane viSa e pAMcanA vyApAra dvArA ane yaMtra (mazIna kArakhAnAM vagere) calAvavAM, aMgopAMga chedavAM, dAvAnala de, jaLAzaya zeSanAM ane asadAcArIne piSavA e pAMca sAmAnya upAye dvArA AjIvikA meLavavI te paMdara aticArone tajavA joIe. 1. aMgAra kama jIvikA- agninA AraMbhathI AjIvikA meLavavI. jema ke kelasA banAvavA, vecavA, vecAvavA, temAM chakAya chanI ghaNI hiMsA thAya. te rIte bhADabhuMjA, sonI, luhAra, kuMbhAra-kaMsArA vagerene dhaMdhe kare, cha pakAvavI ane upalakSaNathI Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMha gubhAva sAroddhAra gA. pa3 kolasAne vepAra ke konTrAkaTa, becalaromAM kolasA pUravAnI nokarI, gyAsatela, IlekiTrakanAM sAdhane, chANAM, IndaNAM, peTromikSa, dIvAsaLI, vagere sarvavyApAra aMgArakarma jANo. ra. vanakama jIvikA kApelAM nahi kApelAM jaMgale, tenAM vRkSa, lAkaDAM, pAMdaDAM, puSpa, phaLa, kaMda, mULIyAM, ghAsa, vAMsaDA vagere kapAvavAM ke vecavAM, anAja daLavAM, daLAvavAM, khAMDavA, khaMDAvavAM, jaMgalone pANI pAvuM, ucheravAM, vagere tathA gazAstramAM te bagIcA, vADIo, zAkabhAjI, dAtaNa vagere vAvavAM, ucheravAM, vecavAM, kaThoLanI dALo banAvavI, DAMgara khAMDavI ke tenI phekaTarIo calAvavI, vagere vanaspatikAyanI moTI virAdhanAnAM sarva kAryone vanakarmajIvikA kahI che. 3. anaH kamajIvikA- anasa eTale gADuM, tenAM aMge ghUMsarI, paiDAM vagere ane upalakSaNathI sIgrAma, TrAma, moTara, rIkSA, sAikala, skUTara, vimAna tathA relvenAM sAdhane, vagerene vyApAra kare agara ghaDavAM-ghaDAvavAM, pheravavA vagere vyApArathI baLada, ghoDA, UMTa vagere nirUpayegI banatAM katalakhAne jAya ane jemAM chakAyanI moTI hiMsA thAya tevI chavikA. 4. bhATIkamajIvikA- gADAM, baLada, UMTa, pADA, khaccara, gadheDAM vagere ke moTara vagere sarva yAMtrika sAdhanathI bhADAM upajAvI AjIvikA meLavavI. 5. TakakamajIvikA- pRthvI - parvaoN vagere teDavA, jema ke- kUvA-vAva khedavAkhodAvavAM, jamIna kheDavI-kheDAvavI, khINomAMthI patthara vagere kADhavA - kaDhAvavA ane upalakSaNathI dhAtuonI, pattharonI, mATInI vagere khANe badalI-dAvavI, kerosIna, peTrola vagerenA kUvA tathA berigo-papa vagere mATe khodavuM-khodAvavuM, vagere sarva pheTakakama kahyuM che. e pAMca kharakarmo kahyAM. have pAMca pApavyApAra kahe che 1. dAMtane vyApAra- hAthIdAMta, hADakAM tathA upalakSaNathI ghUvaDa vagerenA nakha, haMsa vagerenAM rUvATAM, cittA vagerenAM cAmaDAM, camarI gAyanA pUcha-cAmara tathA ziMgaDAM, jaLAzayanA zaMkha, chIpa, keDA -kasturI vagere sarva trasajIvonA avayathI banatI vastu tyAM jaI kharIdavI ke te hiMsaka bhillAdi sAthe sATuM karavuM, vageremAM sIdhI hiMsAnI preraNA levAthI mahApApa kahyuM che, gorecana, aMbara, zAbaraziMga, haraNasiMga vagere tenI utpatti sthAnethI kharIdavAM te paNa dantavANijyamAM gaNAyaH (anya sthaLethI taiyAra vastu levA vecavAmAM karmAdAna gaNAtuM nathI.) 2. lAkhane vyApAra- ahIM lAkha ane upalakSaNathI jemAM ghaNI hiMsA thAya te dAru banAvavA mATenAM ghAtakI vRkSanI chAla- phUla vagere, gaLI, manazIla, vAlepa, phaTakaDI, paDe pAMdaDI, sAbu-TaMkaNakhAra vagere saghaLA khAre, tathA haDatAla, attara, bhAMga, gAMjo, caDasa, Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 3. zrAvakanAM sAtamA vratanAM aticAre 127 cA, tamAku, bIDI, sIgAreTa, kophI, dArUkhAnuM, pioTAza, khagoLA, vagere ghaNA trasAdi jenI hiMsAnuM kAraNa hevAthI te vepAra tajavo joIe. 3. rasano vyApAra - temAM rasa eTale mAMsa, madha, dAru, mAkhaNa, carabI, majajA, tathA dUdha-dahI -ghI-tela-goLa vagere saghaLI rasadAra vastuo, temAM mAMsa vagere te asaMkhya trasajIvamaya hoya che ane dUdha-dahI vageremAM UDatA ke caDhelA jIvonI moTI hiMsA thAya che, mATe (dareka Asa, spIrITa, tejAba, murabbA, athANAM, phInAIna tathA vividha hiMsAthI thatI davAone) vyApAra paNa rasavANijya jANavuM. 4. kezane vyApAra - ahIM keza ane upalakSaNathI jIvo dAsa-dAsI, gAya, gheDAM, gheTAM, bakarAM, UMTa vagerene vyApAra (anyatra vALa, Una, cAmara, pIMchAM vagerene vyApAra tathA kanyAvikraya ke sATAM peTAM karAvI kamAvuM) te sarva keza vANijya jANavuM. 5. viSane vyApAra - dareka jAtanA jhera ane upalakSaNathI talavAra, baMdUka, bhAle, zULI, koza, kuhADA, pAvaDA, trikama, kodALI ane haLa vagerene vyApAra te viSavANijaya jANavuM, ajeno paNa kahe che ke kanyAvikraya, varavikraya, rasavikraya ane vizvavikraya karanArA narakagatimAM jAya che. yogazAstranI TIkAmAM reTane viSavepAra kahyo che, paNa vaMdittAnI TIkAmAM kahyA pramANe ahIM te yaMtrapillaNamAM kahevAze. e pramANe pAMca pA5vyApAre jANavA. have pAMca sAmAnya karmo kahe che. 1. yaMtrapiTalaNa kama- vastune vATavAnAM nizA -vATe, khAMDaNIo, sAMbeluM, gharaTI, pANInA reMTa, kAMcakI- kAMcakA, lIkhIyA, vagerene vepAra tathA ghANI - kola, phekaTarI vagerethI zeraDI-tala-anAja vagere pIlavAM, tala - bIyAM vagerene dalide kare, pANInA paMpa- beriMga vagere calAvavAM ityAdi tathA varALa, peTrola ke vijaLIthI cAlatI phekaTarIo, mIla, jInapresa calAvavAM ke khetInAM ke ghAsa vagere kapAvavAnAM sAdhanothI AjIvikAne meLavavI te sarva yaMtrapillaNakarma jANavuM. (vyApAramAM maMtrAdinA vepArathI ane ahIM tene calAvavAthI kamANI karavI ema bheda che.) ra. nirvAinakama - gAya vagerenAM kAna, gaLakaMbaLa, zIMgaDAM, pUchaDAM vagere kApavAM, nAka viMdhavA, ghoDAone AMkavA, sAMDhane khasI karI baLada karavA-DAma devA, UMTanI pITha gALavI, vagere (mAMdA ke rIbAtAMne jhera vagerethI mArI nAkhavAM, vAMdarAonA aMDakoSa, rIMchabhUMDanA vALa, deDakAnAM kALajAM, vAcharaDAMnA lehI, mAchalAMnA tela vagerethI davAo banAvavI, garbha gaLAvavA - paDAvavA, nasabaMdhI ke garbhAzayanAM oparezana karavAM, khAMpaNane vepAra kara, DI. DI. TI. vagerethI prANIone mArI nAkhavA, UMdare, vAMdarA, rejha, kUtarAM, tIDa vagerene nAza kare, kUTaNakhAnAM calAvavAM, zULI-phAMsI vagere devI, ema vividha hiMsA karI AjIvikA Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 dhamasiMha gu. bhAva sAroddhAra gA. 54 meLavavI te nirlaMchana karma che. pahelA vratamAM jIvavA ke sukha bhogavavA mATe hiMsA ane ahIM AjIvikA mATe hiMsA ema bheda jANo.) 3. davAgnidAna - gAma, nagara vagere saLagAvavAthI lo ke temAM rokAI jAya tethI corI lUMTa saraLatAthI karI zakAya evA IrAdAthI, ke junuM ghAsa ke khetaramAM kATA vagere bALI nAkhavAthI nave pAka sAre thAya evA AzayathI, dava saLagAvavA, kutUhalathI jayAM tyAM agni saLagAvo, maranArane puNya mATe amuka dAvAnaLa karavAnuM kahevuM, puNya buddhithI jaMgale saLagAvavAM, vagere davadAna karma jANavuM. aMgArakarmamAM dhana kamAvA mATe ane ahIM vairabhAvathI, puNyArthe ke kutUhalathI ema bheda jANa. 4. sara:zoSaNa kama- jaLAzane zoSavAM, sUkavI devAM, khAlI karavA (jema ke khetI mATe ke mAchalAne pakaDavA pANI sUkavavuM, mIThAnA agara sUkavavA, mAchalAMne sUkavIne vecavA vagere) AvA kAryomAM apakAya vagere sthAvara ane pirA, mAchalAM, deDakAM, jaLa vagere trasa, ema chakAya jIvonI ghera hiMsA thAya. 5. asatISaNa - durAcArINI strInuM tathA pipaTa, sUDA, kUtarAM, bIlADAM, vagerenuM piSaNa karavuM -pALavAM, bhADuM kamAvA mATe (gola dezanA rIvAja pramANe) kulaTA dAsI vagerene rAkhI vyabhicAra piSa vagere sarva mahApApa che. ema paMdara ya prakAre AkarAM kamane baMdha karAvanArA hevAthI tene karmAdAne kahyAM che. sAmAnya zrAvake paNa tene tajavAM joIe. A uparAMta paNa bIjA pApakarmo ghaNuM che, A paMdara te dizA sUcana pUratAM ja che, mATe sarva mahApApone tajavAM. e rIte dareka vratanA pAMca pAMca aticAre kahyA te paNa dizAsUcana rUpa jANavA. pratyeka vratamAM niyamanA khyAla vinA sahasA, atikrama, vyatikrama ke aticArathI, vismaraNathI ke buddhinI maMdatAthI, vatarakSAnI bhAvanA chatAM bhaMga thAya te sarva aticAre jANavA, ema upAsakadazAMganI TIkAmAM paNa kahyuM che. bhalI A karmAdAne svayaM mahApAparUpa che, te paNa tene aticAre kahyA, tenuM kAraNa e che ke kharakarmanA tyAgIne ajANatAM, vismaraNa ke sahasA thaI jAya tyAre te aticAra gaNuMya, irAdApUrvaka kare tyAre te vratabhaMga thAya, vagere yegazAstra TIkA AdimAM kahyuM che. ema bhajana aMge pAMca ane barakarmonA paMdara maLI vIza aticAre sAtamA vratanA kahyA, have AThamA vratanA aticAre kahe che. mUla-proktAstRtIye kandarpaH, kautkucya bhogabhUritA / saMyuktAdhikaraNatva', maukharya' ca guNavrate // 24 // Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 3. zrAvakanAM AThamA vratanAM aticAre 129 arthAt trIjA guNavatamAM kandarpa, kakuraya, bhegabhUritA, saMyukatAdhikaraNa paNuM ane mukhatA, e pAMca aticAre kahyA che. temAM 1. kandapa- rAgathI hajanaka viSayanI vAta karavI, te pahele aticAra vAstavamAM zrAvake mAhajanaka vAte karavI ke chUTA mukhe hasavuM vagere ucita nathI. hAsya na rokAya te paNa svalpa- mukhane cahere badalAya tethI adhika hasavuM na joIe. ra. kau9- bhAMDa, bhavaiyA, phAtaDA vagerenI jema hAtha, mukha, stana, netra, vagerethI vikArI ceSTA -cALA karavA. Ane kIkucca paNa kaheluM che. zrAvake bIjA hase tevI ane zAsananI ke pitAnI laghutA thAya tevI ceSTAo karavI ucita nathI, chatAM pramAdathI thaI jAya te aticAra che. A banne aticAre pramAdAcaraNa nAmane cothA anarthadaMDanA che. 3. bhegabhUritA - snAna, pAna, bhajana, vagere bheganI tathA vastra, alaMkAra, vagere upaganI vividha sAmagrIne saMgraha adhika rAkhavAthI adhika vaparAya, bIjA mAMge tyAre ApavI paDe, gharanA mANasane paNa adhikAdhika vAparavAnI kuTeva vadhe, tethI hiMsA vadhI jAya. zAstramAM jaNAvyuM che ke zrAvake kAraNe snAna ghera karavuM joIe, jaLAzayamAM mahAhiMsA thAya, chatAM jaLAzaye javuM paDe te paNa tela, AmaLAM, sAbU vagerene upayoga tyAM nahi kare, snAna paNa the DuM pANI pAtramAM laI sUkAI jAya tema dara besIne karavuM, kAraNa ke snAnanuM meluM pANI jaLAzayamAM javAthI ghaNA saMmUIima manuSyonI uttapatti thAya. vAparavAnAM puSpa vagere paNa parimita rAkhavA, vagere zrAvakanA AcArathI dharmanI rakSA thAya. 4. saMyuktAdhikaraNatA - gharaMTI, sAMbeluM, khAMDaNIo vagere (jenAthI hiMsAnA kAraNe jIva durgatine adhikArI bane te sarva) adhikaraNo kahevAya. mATe kAma pUrNa thatAM tene chUTAM karI alaga sthAne mUkavAM, ke jethI bIjA mAge nahi mAge te paNa niSedha karI zakAya. gADA sAthe dhUMsarI, khAMDaNIyA sAthe sAMbeluM, haLa sAthe keza, phALa, ghaMTI sAthe khIlaDo - mAMkaDI uparanuM paDa vagere joDI rAkhavAthI trIjA hiMsApradhAna anarthadaMDamAM aticAra lAge. 5. mukharatA- vinA kAraNa vagara vicAryuM ke dhIThThAIthI asabhya saMbaMdha vinAnuM belAthI nirarthaka karma baMdha thAya, vaira-virodha thAya, ke sAvadha besavAthI hiMsA thAya, ema mukharatAthI pApapadeza nAmane anarthadaMDa SiAya, mATe aticAra. pahelA apadhyAna anarthadaMDamAM te ajANatAM khyAla vinA muhUrta uparAMta durgAna thavAthI aticAra lAge. kaMpa vagere paNa jANI samajIne kare te vratabhaMga thAya, ema dharmabiMdunI TIkAmAM kahyuM che. have sAmAyika vratanA aticAro kahe che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 dhamasaMgraha gu0 bhA0 sAdvAra ga. 55 mUla-yogaduSpraNidhAnAni, smRteranavadhAraNam / ___ anAdarazceti jinaH, proktAH sAmAyikavrate // 25 // arthata zrI jinezvaroe mana-vacana-kAyA traNa ganI pApapravRtti te traNa tathA sAmAyinuM vimaraNa ane anAdara, ema pAMca aticAre sAmAyikavatamAM kahyA che. temAM 1. mana:pradhAna- manathI kedha-labha-droha, IrSyA ke abhimAnavaza duSTa ciMtavavuM te. ra. vacana duppaNidhAna - asabhya, sAvava, dviarthI, cIpI cIpIne, nirarthaka ke vinA samaje bolavuM te. 3. kAyadupraNidhAna- vAraMvAra uThavuM, besavuM, hAtha paga lAMbA TuMkA karavA, ALasa maraDavI, vagere kAyAnI asaya pravRtti te.24 paMcAzaka 1-26nI TIkAmAM dupraNidhAnathI sAmAyikane nirarthaka kahyuM che, te dupraNidhAna ke pramAda karanArane aMge jANavuM. anupagathI ke sahasA thaI jAya te aticAra samajavA. valI sAmAyika vrata (duvihaM tiviheNuM) dvividha- trividha bhAMge thAya che. tethI mana-vacana-kAyAthI sAvadha vyApAra karavA karAvavAne tyAga karavA chatAM pramAdathI koI eka be yegathI pacacakhANa bhAge to paNa zeSa bhAMgAthI pAlana thAya, mATe bhaMgAbhaMgarUpa aticAra ja lAge. sarvathA bhaMga na thAya ema samajavuM.25 4. vismaraNa pratyeka kriyAnuM mULa upayoga che, chatAM meM sAmAyika karyuM ke nahi? kyAre karyuM? kyAre pUrNa thaze ? vagere bhUlI jAya te aticAra jANa. pa. anAdara- chatI sAmagrIe samaya chatAM sAmAyika na kare, jema tema anAdarathI kare, jyAre tyAre kare, vaheluM pAre, vagere aticAra jANavo. e pramANe sAmAyikanA pAMca aticAre kahI have dezAvagAsikanA kahe che. mUtra-vaLAnane phAira - honupAtane pudgalapreraNa ceti, matA dezAvakAzike // 56 / / arthAt niyamita pradezathI dUra mokalavuM, maMgAvavuM, avAja kare, rUpa batAvavuM, ke kAMkaro vagere nAkhIne bIjAne pitAnuM astitva jaNAvavuM, e pAMca aticAre dezAvaLAzika batamAM kahyA che. temAM 24. mATe mananA daza, vacananA daza, ane kAyAnA bAra ema batrIza dene tajavA. 25. dareka kArya prAraMbhamAM deSita chatAM abhyAsathI zuddha bane. mATe vidhi sAcavavAnI bhAvanAthI karavA chatAM avidhi thaI jAya te paNa te kArya akaraNIya nathI vagere varNana meTA bhASAntaramAM karelI TIppaNIthI jevuM. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 3 zrAvakanAM dazamA vratanAM aticAro 131 1. preSaNa aticAra- niyamita pradezathI bahAra (dUra) javAthI vrata bhAge evI samajathI prajana paDe tyAre bIjAne mokale ke bIjA dvArA kaI vastu mekale te. 2. Anayana aticAra- niyamita pradeza bahArathI bIjA dvArA kAMIka maMgAve te. (A bannemAM pite jAya te IsamitinuM pAlana thAya, vratabhaMganA bhaye bIjAne mokalavAthI adhika virAdhanA saMbhavita che, chatAM vrata pAlananI apekSA hovAthI aticAra jANavA.) 3. zabdAnupAtana- niyamita pradeza bahArathI koIne pAse bolavavA ke svayaM chatA thavA udharasa chIMka khUMkhAra vagere avAja kare te. 4. rUpAnupAtana- pite chatA thavA sAme dekhe te rIte sAme jaI ubhuM rahe ke AMTA mAre te. pa. pudagala preraNA- pragaTa thavA IMTa, kAMkare ke patthara vagere koI cIja tenA tarapha pheke che. A pAMce aticAromAM prathamanA be maMdabuddhithI ane chellA traNa mAyAthI thAya che. chatAM vratarakSAnuM lakSya hovAthI aticAro kahyA che. pUrvAcAryo A vratamAM AThe tene saMkSepa kahe che, tathApi ahiM kriziparimANa vratanA saMkSeparUpa dezAvaLAzikamAM (diziparimANa vratanA aticAre uparAMta) A aticAro judA samajavA ane zeSa vratamAM vadha-baMdhana vagere aticAre te tyAM kahyA te dareka vratanA dezAvagAzikamAM paNa teja jANavA. have piSadhavratanA aticAre jaNAve che ke mUla-saMstArAdAnahAnAnyapratyuprekSyA'pramRjya ca / anAdaro'smRtizcetya-ticArAH pauSadhavrate // 27 // arthAt 1. sArakAraprekSyAprasRjya- saMstAraka eTale aDhI hAthane saMthAro, upalakSaNathI sADA traNa hAthanI zayyA tathA pauSadhazALA vagere vasati e traNene apratyuprekSya eTale daSTithI sarvathA joyA vinA, apramUjya eTale caravaLA vagerethI sarvathA pramAryA vinA, ke upalakSaNathI jema tema joIne pramAIne vAparavAM te prathama aticAra. 2. apratyuprekSya- aprasRjyAdAna- pAtro, pustaka, vagere koIpaNa cIja joyA ke pramAryA vinA athavA jema tema joI pramAIne AdAna eTale levAthI ane (upalakSaNathI) mUkavAthI 3. apratyupezyAprasRjyahAna- sthaMDila, mAtru, zleSma, ghUMka, kapha, ke saMyamamAM nirUpayegI banelI koI paNa vastune cA - pramAryA vinA ke jema tema I-pramAIne hAna- sarvathA tajavAthI (paraThavavAthI). Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 dharmasaMgraha guru bhAva sAroddhAra gA. 58 4. anAdara - pauSadha ke tenI kriyA anAdarathI utsAha vinA, arUcithI ke nahi karavAnI jema karavAthI lAge. 5. vismRti- (sAmAyikanI jema) pauSadhane ke tenI kriyAne bhUlI javAthI. e pauSadhanA pAMca aticAre kahyA, have atithisaMvibhAganA kahe che. mUla-sacitte sthApana tena, sthagana' matsarastathA / kAlalayo'nyApadeza, iti paJcAntime vrate // 28 // arthAta atithine devA megya vastune sacittavastu upara mUkavI, sacittathI DhAMkavI, matsarathI ApavuM, nahi ApavAnI buddhithI kALa vyatIta thayA pachI vinaMti karavI, ke vastu pArakI che vagere kahevuM, ema pAMca aticAra bAramAM vratamAM kahyA che. temAM - 1. sacira sthApana- devAnI vastune nahi devAnI buddhithI sacitta padArtho mIThuM, pANI, chUTI saLagatI cUlI, sagaDI ke anAja athavA lIlI vanaspati upara mUke che. 2. acitta sthaganaM- e rIte devAnI vastu upara koI sacitta vastu mUke (DhAMke) te 3. mAtsarya - koI sAmAnya saMpattivALAne dAna deto jANIne tenA utkarSane sahana nahi karavAthI tenA pratye matsarathI tenI mahattA teDavA dAna Ape, ke atithi upara matsara karIne Ape che. 4. kALalaMghana aticAra- devAnI buddhi nahi chatAM mAyAthI dekhAva karavA bhikSAne samaya vityA pachI vinaMti kare, tethI atithi Ave nahi ane pite dAtAra gaNAya. 5. anyApadeza- devAnI vastu pitAnI chatAM atithi sAMbhaLe tema gharanA mANasene kahe ke A vastu te parAyI che, mATe dAnamAM Apaze nahi, agara kaha ka kahe ke "A dAnathI mArI mAtA vagerene puNya heje !" ema niSedha karavAthI ke puNyanimitte karAtuM dAna sAdhuone akathya hovAthI teo svIkAre nahi ane pite kRpaNa gaNAya nahi. upAzakadazAnI TIkAmAM kahevA pramANe ahIM A aticAre jaNAvyA. temAM bAhyavRttithI dAnanI pravRtti ane aMtaraMgavRttithI bhAvanAne abhAva hovAthI bhaMgAbhaMgarUpa aticAra jANavA. (anyatra devAnI bhAvanAthI parAyI vastu chatAM pitAnI kahIne Ape te paNa aticAra kaho che. je dAnAntarAyanA udayathI Ape nahi, ApavA de nahi ke bIjA Ape te joIne kheda kare vagerethI te vratabhaMga thAya. dharmabiMdunI TIkA vageremAM te anAbhogAdithI ke atikramAditho bhUla kare te ja aticAra ane mAyAthI bhUla kare te vratabhaMga kahyo che, nizcaya te kevalI gamya jANo. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 3 samyakuvAdinI prAptinA upAya 133 ema samyaktva sahita zrAvakanAM bAravrato ane tenA aticAro jaNAvyA. tenA upalakSaNathI te guNonI prAptinA upAye, rakSaNa, grahaNa, prayatna ane tenA darekanA viSayo paNa jANavA joIe te paMcAzakamAM A pramANe kahyA che. 1. upA- gurnAdi pratye aMtaraMga bahumAna ane bAhya atyutthAna vagere vinaya karavAthI, guNaprApti mATe parAkrama pheravavAthI, guNInI sevAthI tathA jAtismaraNAdi jJAnathI, jinavacana pratyenI zraddhAthI ane vAraMvAra tene sadaguru dvArA upadeza sAMbhaLavAthI, te te samyatva, vrata vagere guNe AtmAmAM pragaTe che. athavA (naisargika rIte) pahelA bIjA kaSAyane udaya TaLavAthI paNa pragaTe che mATe te te upAyo karavA. 2. rakSaNa- jayAM dhamamaya vAtAvaraNa hoya, dhamI AtmAone saMparka thAya, tevA sthAnane paricaya karavAthI, niSkAraNa parAyA ghera nahi javAthI, ramata-gamata, kutUhala vagera tajavAthI ane madhura- hitakara-dhArmika vacana bolavAthI, prApta guNonuM rakSaNa thAya che, mATe e rIte rakSaNa karavuM. anya AcAryo "upAyapUrvaka rakSaNa karavuM" ema bene ekaja gaNe che. 3. grahaNa - samyakUva ke vrata levA pUrve tenA vividha-vividha vagere bhAMgAone vivekapUrvaka samajIne je bhAge pALI zakAya te bhAge vratane svIkAravuM, ke jethI pAchaLathI aticArano ke bhAMgavAne prasaMga na bane. ANaMdajI, kAmadevajI vagere mahAzrAvakonI A viziSTatA hatI ke lIdhelA vratAdimAM maraNAta upasargo chatAM nAne paNa aticAra se nahi, ethI ja prabhue svamukhe teone prazasyA. mATe pahelAM bhAMgA vagere samajIne suvihita guru pAse Adara ane vidhipUrvaka vratone paLAya teTalAM grahaNa karavA. 4. prayatna- svIkArelAM vrata vagerene vAraMvAra saMbhAravAM ane tajavA egya chatAM na taryuM hoya tene tajavAne prayatna kare, pUrve samaktimAM je anya devagurnAdine vaMdanAdi nahi karavAnuM tathA pahelA vratamAM aLagaNa pANI nahi vAparavuM, vagere vividha jayaNAnuM varNana karyuM che, tene pALavA prayatna kare. ema zeSa vrate mATe paNa samajavuM (rakSaNamAM deSathI bacavAne udyama ane pAlanamAM pALavAne udyama e bheda che.) 5. viSaya- je je vratAdimAM je je viSayanuM vidhAna ke niSedha karavAnuM hoya te te tenA viSane samajavA. jema ke samakitamAM chavAdi tane yathArtharUpe mAnavAM e viSaya, pahelA vratamAM trasa jIvene saMkalpAdi pUrvaka na mAravA e viSaya, ema pratyeka vrata tenA viSayane samajIne levAM. ema ahIM kahA te aticArone tajavA te gRhasthane vizeSa dharma che, te mATe kahe che ke Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 dharmasaMgraha guru bhAva sAradvAra gA. 59 mUla-etaivinA vratAcAro, gRhidharmA vizeSataH / ___ saptakSetryAM tathA vitta-vApo dInAnukampanam ||29|| arthAta A kahyA te aticAro sevyA vinA vratanuM pAlana karavuM, sAtakSetramAM dhana vAvavuM ane dInaduHkhInI anukaMpA karavI, te gRhasthane vizeSa dharma che. temAM jinabimba, jinamaMdira, janAgama, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA, e zrAvakane dhananuM vAvetara karIne dharma meLavavA mATenAM sAta kSetre che. temAM - 1. jinabiMba- lakSaNayukta, darzanIya, zAstrokta pramANa yukta aMgopAMgavALI, maNI, rane, suvarNa, cAMdI vagere dhAtuonI ke uttama pASANunI athavA pavitra mATInI ke caMdanAdi kASTanI, vagere pitAnI saMpatti pramANe jinamUrti suMdara banAvavI, tenI aMjanapratiSThA ke sthApanA karAvavI, pUjA, yAtrA, mahensa karavA, alaMkArethI bhUSita karavI, vastrAdi paherAmaNI karavI tathA uttama cUrNo, puSpa, akSata, dhUpa-dIpa naivedya, phaLa ane jaLapAtra, e aSTavidha ke sattara, ekavIza, vagere vividha prakAre pUjA karavI ItyAdi jinabiMba kSetromAM dhananuM vAvetara karyuM che. ciMtAmaNuM vagere jaDa padArthonI pUjAthI - sevAthI jema lAbha thAya che, tema vItarAga chatAM prabhunI sevAthI paNa lAbha thAya ja che. jema maMtrajApathI ke agni sevanathI maMtra ke agnine lAbha thato nathI, paNa sevakane lAbha thAya che, tema prabhu vItarAga hevAthI temane lAbha na thAya te paNa rAgI-bhaktane pitAnI bhakti anusAre lAbha maLe ja che. 21 jinabiMbanAM traNa prakAra kahyAM che temAM- 1. bhakti caitya,- pite agara bIjAe bhakti mATe banAveluM te. 2. maMgaLa aitya- ghara vigerenA dvAramAM uttaraMgamAM banAveluM hoya ane 3. zAzvata caitya-je keIe nahi karAvelu paNa traNe lokanAM zAzvata maMdiromAM birAjamAna. (AgaLa jinabiMbanAM pAMca prakAro paNa kahevAze) 2. jinamaMdira - zuddha bhUmi-jyAM nIce hADakAM, kolasA vagere amaMgaLa zalya 26. jagatamAM badhA jaDa padArthone upayoga jema bAhya jIvana mATe saphaLa bane che, tema jaDa chatAM vItarAganI mUrtinI sevA atyaMtara (Atma) jIvanamAM lAbha kare che. jaDa zarIrane jaDa padArtho lAbha kare te cetanavaMta AtmAne caitanyavaMtanI mUrti lAbha kema na kare? eka citra ke phoTA paNa joIne prasannatA pragaTe che, tema vitarAganI nirmaLa- nirvikAra AkRtinuM pUjaya bhAvathI darzana-pUjana karanArane citta prasannatA, puNyabaMdha vagere AdhyAtmika lAbha thAya ja che. rAgIne vItarAga banavA mATe vitarAganuM AlaMbana anivArya che. mUrti pUja anAdi che ane prAyaH sarva Astika darzano Aje paNa mAne che. puNyathI maLelAM netronuM sAcuM phaLa jinadarzanathI ane saMpattinuM sAcuM phaLa pujana vagerethI maLe che. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra3 sAta kSetromAM zrI jinamaMdiranuM varNana 135 na hoya tyAM, svabhAve nIpajela pASANa, uttama kASTa vagere sAmagrI vidhi pUrvaka lAvIne, kArIgare prasanna thAya te rIte teone dabANa ke ThagAI karyA vinA ane chakAya jIvonI jayaNA pUrvaka, pitAnI saMpatti pramANe bharatacakrInI jema sami ke madhyama athavA chevaTe ghAsanI jhuMpaDI jevuM paNa jinamaMdira baMdhAvavuM. zrImaMta zrAvake to darzana mATe mANaso AkarSAya tevuM ramaNIya ane deve paNa prabhAvita banIne bhakti karavA Ave tevuM prabhAvaka jinamaMdira parvata upara ke prabhunI kalyANaka bhUmiomAM baMdhAvavuM, agara saMprati rAjAnI jema nagare nagare, gAme gAme, sarvatra banAvavAM. rAjAe te maMdira baMdhAvIne tenA nibhAva mATe saMghane ghaNuM dhana, gAma, nagara, amuka pradezanI paNa bheTa karavI. uparAMta jIrNa thayelAM ke anya lokoe kabaje karelAM maMdirone uddhAra kare, kAraNake te nUtana maMdira karatAM paNa te adhika puNyanuM kAraNa che. 27 je ke jinamaMdira vagere karAvavAmAM chakAya jIvonI hiMsA thAya che, te paNa zarIrAdi, anitya padArtho mATe jeo chakAya jIvonI virAdhanA kare che, teone jinamaMdira vagere baMdhAvavAmAM thatI hiMsA upakAraka che. A hiMsA mAtra svarUpa hiMsA che, bhAvathI ahiMsA che. tethI te kutUhalavRttithI nirarthaka thatI anubaMdha hiMsAnA tathA zarIrAdi mATe saprayajana karAtI hetu hiMsAnA pApano nAza karI AtmAne ahiMsaka banAve che. jema lokhaMDanuM zastra lokhaMDa che, tema duSTa hiMsAno nAza zubhahiMsAthI thAya che, hA, jeo svazarIrAdi mATe paNa hiMsA karatA nathI te pratimA vahana karanAra zrAvaka ke sarva sAvaghanA tyAgI munione maMdira vagere baMdhAvavuM egya nathI. sAvadya pravRtti karanAra gRhasthane ja dharma mATe AraMbha kare egya che, eTaluM ja nahi paNa aSTakamAM kahyuM che ke sAvadhanA tyAgIne dharma mATe paNa dhana kamAvuM yogya nathI, kAraNa ke kAdavathI kharaDAIne prakSAlana karavuM te karatAM kAdavathI dUra rahevuM te ja zreSTha che. vaLI ema mAnavuM ke zarIrAdi mATe AraMbha to anivArya che, tethI te karavo paDe, paNa maMdirAdi bAMdhavAno bIjo AraMbha zA mATe karavo ? te paNa ajJAna che. paMcAzakamAM kahyuM che ke zarIrAdi mATe anya AraMbha karanAre dharma kAryomAM thatA AraMbhane AraMbha mAno te ajJAna che, lekaniMdAnuM kAraNa che ane tethI durlabha - badhi thAya tevuM mithyAtva baMdhAya che.28 27. pote zrImaMta chatAM jinamaMdira na bAMdhe, agara bIjAnI saMpattithI ke devadravyathI baMdhAve te tenI bhaktinI khAmI che, mATe zrAvake jinamaMdira pitAnI saMpatti pramANe svadravyathI banAvavuM hitakara che. 28. pitAne mATe rasoI karanAra kuTuMba, parivAra ke mahemAna mATe rasoI karavAmAM pApa mAne te vyavahAramAM mUrkha bane. devuM kApavA mATe devuM kare te devuM manAtuM nathI, paNa vyApAra manAya che, tema ahIM paNa anubaMdha ane hetuhiMsAnAM pApanI zuddhi mATe karAtI dharma hiMsA jIvane saMpUrNa ahiMsaka banAvIne svayaM chUTI jAya che. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMpraha guru bhA0 saddhAra gA. 59 vaLI kRpakhanana nyAye jinamaMdira baMdhavavAmAM azubha karmabaMdha thato nathI, paNa puNyabaMdha ja thAya che. kAraNa ke tyAM saMdha bhego thAya, dharmakaraNI kare, vagere atmakalyANanuM kAraNa bane che. karUNAbhAve chakAya jIvonA rakSaNanI (dharmanI) bhAvanAthI jinamaMdira vagere baMdhAvanArane virAdhanA thatI nathI. ghaniryuktimAM kahyuM che ke "dharmabhAvanAvALo zAstravidhi mujaba jayaNAthI sAvadya pravRtti kare chatAM nizcayanayathI tene karmanirjarA thAya che. ema AgamanA jJAtA paramaSionuM maMtavya che." 3. jinAgama- AgamazAstro anAdi mehanI vAsanAno nAza karanAra, dharma-adharma, kartavya-akartavya, bhaThya-abhakSya, peca-apeca, ya-aca, sAra-asAra, vagerene viveka karAvanAra, ghora aMdhakAramAM dIpaka, saMsAra samudramAM dvIpa, mabhUmimAM kalpavRkSa tulya ane tAraka to je deva-gurvAdi tene oLakhAvanAra che. zrI hemacaMdrAcAryabhagavaMta kahe che ke he prabhe! jenI zraddhAthI ApanuM paramAtmApaNuM oLakhAyuM, te kuvAsanArUpa melane nAza karanArA tamArA zAsanane (Agamane) namaskAra thAo." tattvathI te jene jinAgama pratye bahumAna hoya tenuM ja deva-guru-dharma pratyenuM bahumAna sAcuM che. eTaluM ja nahi, kevaLajJAna karatAM paNa zrutajJAnanI pramANiktA adhika che, tethI kevaLIbhagavaMta paNa chadmastha zruta jJAnIne upayoga pUrvaka lAvele AhAra azuddha hoya to paNa vApare che. vadhAre zuM? zrutajJAnanuM eka vacana paNa bhavyajIvone pAra UtAravA samartha che. eka mAtra sAmAyika padathI paNa anaMtA AtmAo siddha thayA che. regIne pathya na rUce tema mithyAtvarega vALAne na rUce te paNa jinAgama vinA sAcA sukhano upAya batAvanAra koI ja nathI, mATe kalyANanI bhAvanAvALAe AdarapUrvaka jinavacananI zraddhA karavI joIe. laghukamI cha ja Agamano Adara karI zake che. bIjAone te sAMbhaLatAM paNa kAnamAM zULanI jema duHkha thAya che, tethI amRtarUpa chatAM teone jherarUpa bane che. kharekhara A jinavacana na hota te anAtha jagatanI zI dazA hota? Azcarya to e che ke Agamane nahi mAnanArA paNa chadmastha evA rAgI- dveSI, svAthI vagerenuM kahyuM mAnI le che, virecana mATe haraDe khAvI" e vacanathI haraDe letAM reca lAge che, teTalA mAtrathI samagra vaidhakane sAcuM mAnanAra paNa jemAM kahelAM Atmika zAMti tathA adhyAtmika vikAsanAM upAye Aje paNa anubhava siddha che, te jinavacanane sAcuM mAnI zakti nathI. duSamakALanA prabhAve uttarottara buddhinI maMdatA vagere vicArIne zrI skaMdilAcArya, zrI nAgArjuna vagere pUrvAcAryoe Agamane pustakArUDha karI ApaNA sudhI pahoMcADayuM che. te Agamane lakhAvavuM, vastra, suvarNa, matI. ratna vagerethI pUche tenuM gaurava vadhAravuM, 29. dayAthI oparezana karanAra DokaTara vagere krUra nahi paNa upakArI manAya che, tema Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 3 sAta kSetranu varNana 137 ityAdi AgamanI bhaktisevA karavI joie. kahyuM che ke je manuSyA Agamane lakhAve che te durgatine, mUMgApaNAne, jaDatAne aMdhApAne ke maMdabuddhipaNAne pAmatA nathI. vaLI Agamane je bhaNe che, bhaNAve che ane bhaNanAranI vastra, bhojana, pustaka vagerethI bhakti kare che. te paraparAe sajJa bane che. mATe pustaka lakhAvavAM gItA savagI gurune vyAkhyAna mATe ApavAM, sAMbhaLavAM ane sAMbhaLatAM hamezAM seAnA - rUpA - mAtI ratnA vagerethI pUjana karavuM, e sarva Agama - kSetramAM dhananu vAvetara karIne dharma kamAvavAnA upAya che. 4. sAdhu - jinAjJA pramANe je cAritranuM yathAzaya paNa Uttama pAlana kare che te saMsArathI svayaM tare che ane bIjAne tAre che, te zrI tIrthaMkarA, gaNudharA, vagerethI mAMDIne Aje dIkSita thayela mAtra sAmAyika cAritravALA paNu sAdhune samApayAgI AhAra, vastra, pAtra, vasati, auSadha vagere ApavuM. temAM paNa je kALe jayAM je du^bha hoya tenu dAna karavuM ane potAnAM ceAgya satAnAne paNa vaheArAvavAM. sarva rIte teone saMyama ArAdhanAnI sagavaDa sAmagrI ApavI ane jinAgamanA dveSI tathA sAdhunA niMdakane aTakAvavA vagere sAdhu kSetramAM dhana vAvetaranA upAcA che. 5. sAdhvI - sAdhunI jema jJAnAddiguNa yukta sathvInI paNa sarva prakAre bhakti karavI, vizeSamAM durAcArIe nAstikA vagerethI teonuM rakSaNa karavuM. zakaya hoya tyAM sudhI upAzraya paNa pAtAnA ghara pAse, maheAllAmAM surakSita, parimita dvAravALA ApavA, pAtAnI strIe dvArA sevA karAvavI, putrIone temanI pAse rAkhavI ane dIkSA levA Icche teA dIkSA paNa ApAvavI koi sAdhvI zithila hoya ke unmArge javAnA saMbhava jaNAya teA hita buddhithI vAravAra samajAvIne sthIra karavI. jarUra jaNAya teA (pUjya bhAve) kaThAra vacanethI samajAvavI, vagere sayamane ucita temanI sevA savizeSa karavI. ema nahi mAnavuM ke niHsatvatA, duHzIlatAM vagere hAvAthI strInI mukti thAya nahi, te tene sAdhunI tulya kema manAya? kAraNake vastutaH strIe paNa ekAnte sarva niHsatva ke duHzIla hAtI nathI. gRhavAsa cheADIne sacamane akhaMDa pALanArAM AryA khAhmI, suMdarI, vagere mahAsAtvika hatAM, ema rAjImatI, caMdanabALA, mRgAvatI, vagere zIla ane satvathI prabhAvaka banI meAkSane pAmyAM che, tathA sItAjI vagere aneka satIonA zIyaLanA mahimA, tenuM rakSaNu, rAjavaibhava sahita pati - putrAdino tyAga, dIkSAnA svIkAra, vagere zAstra ane lokamAM pasiddha che. alabatta, strIvedanA aMdha mithyAtvanA udaye thAya che, kintu puruSanI jema strIne paNa mithyAtvanA kSayApazama vagere thavAthI te samakitane pAme che ane uttarottara te te karmAMnA hrAsathI tene jJAnAdi guNAnI vRddhi ane a Mte mAkSa paNa thAya che. pratyeka tIrthaMkarAnAM hArA sAdhvIe mukitane pAmyA che. hA, strIone mithyAtva vagere pApakarmanA udaya kAyama rahetA hoya te tenI mukti na thAya, pazu tema nathI. sIe paNa jinavacanane jANe che, saSThe che ane niraticAra pALe paNa che, Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 dharma saMgraha gu0 bhAva sAroddhAra gA, 59 vagere zAstravacanethI tathA banelA prasaMgothI paNa siddha thAya che, te mithyA vireAdha kema karAya? mATe sAdhunI jema sAdhvI kSetramAM paNa zrAvake dhanane kharcavuM - vAvavuM te Ucita ja che. 6. zrAvaka- sAdharmikanA samAgamathI paNa viziSTa puNya baMdhAya che. to teonI sevAnuM te kahevuM ja zuM? mATe sAdharmika bhakti karavAnA uddezathI potAnA putrAdinA janmadivase ke lagnaprasaMge sAdharmikone nimaMtraNa karIne uttama bhejana, phaLa, taMbaLa tathA vastrAdinI paherAmaNa ApavI, saMkaTamAM phaselAne saMkaTa dUra karIne, nirdhana banelAne dhana ApIne, dharmazraddhAmAM zithila banelAne punaH dharmamAM sthira karIne ane pramAdIne vAraMvAra dharmanI preraNA karIne, ema vividha rIte bhakti karIne tathA vizeSa dharma ArAdhanA mATe padmazAlAdi banAvI ApIne, ema vividha prakAre zrAvakanI sevAmAM dhananuM vAvetara karavuM. 7. zrAvikAteonI paNa zrAvakanI jema nyUnatA vinA vividha bhakti karavI. zIla-saMtoSavALI, jJAna-darzana-cAritravALI, jinazAsanamAM anurAgavALI, sadhavA ke vidhavA, kumArI ke vRddhA, sarvanI bhakita sAdharmikatAnA saMbaMdhathI karavI. laukika ane lekottara zAstromAM strIone ghaNuM daSanI khANa kahI che, tathApi sarvastrIo doSathI bharelI hotI nathI. puruSomAM paNa nAstika, kUra, ghAtakI, dharmanA drohI, deva-gurvAdinA nidaka, vagere ghaNA doSavALA hoya che, tethI sarva puruSe zreSTha hotA nathI, tema strIomAM paNa sarvastrIo duSTa hotI nathI. keTalIka puNyavaMtI strIo te traNa jagatamAM pUjya zrI tIrthakare, gaNadhare jevAM nararatnane janma ApanArI pUjya che ane ziyaLanA prabhAve agnine zItala, sapane puSpamALa, jaLane sthAne sthaLa ane viSane paNa amRte banAvanArI keTalIya satIonAM prAtaHsmaraNIya nAma prasiddha che. sulasA vagere zrAvikAonA guNa tIrthakara devee, gaNudharee ane svargamAM deve e paNa gAyAM che. temanA draDhazIlanI parIkSA dee paNa karI che ane tethI keTalAya mithyAtva tajI samakitI paNa banyA che mATe vaya pramANe mAtA, bahena, ke putrInI jema strIonuM paNa vAtsalya karavuM joIe. ema zrAvikA kSetramAM dhananuM vAvetara karavuM. vaLI sAtakSetranI jema dIna-duHkhIAonI paNa karUNA karI anakaMpa buddhithI teone paNa dhana-bhajana-vastra-auSadha vagerenuM dAna karavuM te zrAvakane vizeSa dharma che. sAta kSetromAM pUjya bhAvathI, bhaktithI ane dInAdine te kevaLa karUNAthI pAtrApAtrano ke kathya akathyane viveka paNa karyA vinA dAna karavuM. zrI tIrthakarade paNa karUNAthI pAtrApAtranI apekSA vinA ja vArSika dAna Ape che te zAstra prasiddha che. dharmanuM zravaNa kare te zrAvaka athavA zraddhA - viveka ane kriyA kare te zrAvaka" evI sAmAnya karaNIvALA ne paNa zAstromAM zrAvaka kahyuM che. to A samakitapUrvaka bAre vratanuM Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 mahAzrAvakanuM svarUpa 139 niraticAra pAlana karanAro, sAte kSetramAM dhananuM vAvetara ane dInAdine uddhAra karanAra zrAvaka to zAsanaprabhAvaka hovAthI tene zAstramAM mahAzrAvaka kahyo che. ahIM sudhI mahAzrAvakanuM svarUpa tenA dharma dvArA jaNAvyuM have AgaLanA prakaraNamAM tenI dinacaryA vagere kahIzuM. e rItie parama gurUbhaTTAraka zrI vijayAnandasUriziSya, paMDita zrI zAtivijaya gaNi caraNasevI, mahopAdhyAya zrI mAnavijaya gaNi viracita pajJa dhasaMgrahanI TIkAmAM sAmAnya gRhastha dharmanA varNanarUpa pahelA adhikArane "tapagacchAdhipa, saMghasthavira, pU. AcArya mahArAja zrI vijayasiddhisUripaTTAlaMkAra svargata amadamAdi guNabhUSita pU. AcArya zrI vijaya meghasUri paTTadhara gAMbhiryAdi guNopeta pU. AcArya zrI vijayamanaharasUri ziSyaratna zrI vijayabhadrakarasUrikRta gujarAtI bhASAMtaranAM sAradvAramAM trIjuM prakaraNa pUrNa thayuM. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dharma saMgraha gujarAtI bhASAMtarano sAroddhAra prakaraNa ceAthe-mahAzrAvakanI dinacaryA pUrve zrAvakanuM svarUpa, tene apanabaMdhaka, samyakatva, tathA bArabate rUpa guNe pragaTAvavA tathA pragaTelA guNanI zuddhi- vRddhi ane rakSaNa mATe zrAvake zuM karavuM joIe? te dinakRtya vagerenA vibhAgathI kahevAnuM che, temAM paheluM dinakRtya kahyuM che ke mUla- namaskAreNAvabodhaH svadravyAdhupayojanam / sAmAyikAdikaraNa vidhinA caityapUjanam // 60 // arthAt vidhipUrvaka namaskAra mahAmaMtranuM smaraNa sAthe jAgavuM. pitAnA dravya-kSetrakALa-bhAvane upaga (khyAla) kare. sAmAyika vagere karavuM ane jinapUjA karavI te mahAzrAvakanI dinacaryA che. temAM saMpUrNa ka9yANarUpa mokSanagara, tenA rAjAtulya zrI paMcaparameSThi bhagavaMtothI adhiSThita evAM navapadethI alaMkRta, mahAmaMgaLarUpa, namaskAra mahAmaMtranuM maraNa nidrAmAMthI jAgatAM ja karavuM joIe. mukhyatayA zrAvaka alpanidrAvALe hevAthI pAchalI rAtre svayaM jAge, kAraNa ke alpanidrAthI Aleka-paralokamAM kAryonI siddhi vagere ghaNuM lAbha thAya che. chatAM vahele na jAgI zake te brAhmamuhUrta (sUryodayane cAra ghaDI bAkI hoya tyAre, te avazya jAge ane tuta mahAmaMtra namaskAranuM samaraNa kare, pachI sva-dravyAdine vicAra kare, chatAM nidrAna chUTe te nAsikA baMdha karI zvAsane roke ane svastha banI laghuzaMkA TALe, khAMsI vagere Ave te paNa avAja sAMbhaLI bIjA jA ane AraMbhAdi kare, temAM nimitta banavAthI karmabaMdha thAya mATe moTe avAja na kare. vaLI te vakhate je nAsikAthI zvAsocchavAsa cAlate heya te bAjune paga prathama nIce mUke ema nItizAstramAM kahyuM che. paMcAzakavRttimAM kahyuM che ke jAgatAM namaskAranuM smaraNa uccAra vinA manamAM ja karavuM. anya AcAryonA mate te keIpaNa avasthAmAM namaskAra spaSTa uccAra pUrvaka belAya, paNa zrAddha dinakRtyanI 9 mI gAthAmAM kahyuM che ke-bhAvabaMdhu ane traNa jagatamAM ega kSema karanAra jagatanA nAtha evA mahAmaMtra zrI namaskArane zayyA, palaMga choDIne bhUmi upara UbhA UbhA (ke beThAM beThAM) gaNe. yatidinacaryAmAM paNa sAdhuone aMge kahyuM che ke rAtrInA chellA prahare jAgelA bAla, vRddha vagere sarva sAdhuo sAta ke ATha vAra parameSThi maMtrane gaNe. rogazAstra aSTama prakAzamAM 33-35 lekathI kahyuM che ke ATha pAMkhaDIvALAM takamaLanI kalpanA karIne tenI madhyakaNikAmAM "namo arihaMtANu"nuM, pUrvAdi cAra pAMkhaDIomAM kramazaH pachInA cAra padenuM ane agni Adi vidizAmAM kramazaH Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4, dinacaryA-namakAra gaNavAne vidhi 141 chellA cAra padenuM dhyAna karavuM. A rIte mana-vacana-kAyAnI zuddhi pUrvaka ekase ATha namaskAranuM smaraNa karate sAdhu bhejana levA chatAM eka upavAsanA phaLane pAme che" A paNa namaskAranA jApanI preraNA mATe kaheluM sAmAnya phaLa che, paramArthathI te eka namaskAranA jApanuM phaLa svarga ke mokSa paNa maLe che. kamaLanI kalpanA pUrvaka na gaNI zake te naMdAvarta, zaMkhAvarta vagere AvoMthI aMgulInA veDhA upara paNa 108 vAra gaNe, to duSTa pizAca vagere tene naDatA nathI, ema namaskAra niryukitamAM kahyuM che. baMdhana ke agni vagerenA upadrava prasaMge paNa (muM - tA - huM-ri-a -ma -Na-ema) akSarone ulaTAvIne ke (paDhamaM havaI maMgalaM, maMgalANaM ca sarvesi.) ema padone ulaTAvIne lAkha ke tethI adhika jApa kare to upadrava tatkAla nAza pAme che. tattvathI te mahAmaMtra vagerene jApa kevaLa karmanirjarA mATe ja kare Ucita che. te paNa kaI dravya-kSetra- kALa - bhAvanA prasaMge laukika hita mATe paNa gaNavAthI lAbha thAya. mATe zAstramAM te upadeza karele jaNAya che. zAstranA AThamAM prakAzamAM kahyuM che ke - bIjAne staMbhana mATe pILA raMganI, vazIkaraNa mATe rAtA raMganI, kSobha pamADavA lIlA raMganI, dveSa karAvavA kALA raMganI ane karmonA nAza mATe veta raMganI mALAthI jApa kare. aMgulIthI paNa jApa na karI zake te ratnanI ke rudrAkSa vagerenI mALAne hadaya sanmukha rAkhI, paga ke vastrAdine mALAne sparza na thAya te rIte merunuM ullaMghana karyA vinA jApa kare. AMgaLInA cheDAthI meranuM ullaMghana karavAthI ke vyagra (caMcaLa) cittathI gaNe te tenuM alpamAtra phaLa maLe che. (ahIM AMgaLInA cheDAthI eTale aMguThA upara mALA rAkhIne tarjanI aMgulInA cheDAthI nahi gaNatAM aMgulI upara mALA rAkhIne aMguThAthI gaNavuM ema keTalAka mAne che te jaNAya che) vaLI jA5 samuhane badale ekAntamAM zreSTha, tenAthI paNa maunathI adhika zreSTha ane tethI paNa dhyAnathI kare te adhika zreSTha che. pAdaliptasUrikRta pratiSThA paddhattimAM paNa mAnasa, upAMzu ane bhAgya ema jApanA traNa prakAre kahyA che, temAM je jApamAM aMtarjalpa paNa na haya, kevaLa manathI pote ja jANe te mAnasa jApa, jemAM aMtarja5 hoya chatAM bIjA na sAMbhaLI zake te upAMzu ane jene bIjA sAMbhaLI zake te bhASya jApa jANa. temAM kaSTasAdhya chatAM zAntikAryo mATe karAya te mAnasajApa Uttama che. upAMzuM sAmAnya kaSTa vALa ane paSTika kAryo mATe karAto hovAthI madhyama che, bhASya te sukara tathA vazIkaraNAdi duSTa uddezathI karatA hovAthI adhama che. zrI namaskAramaMtra cittanI sthiratA mATe pAMca padanI ke navapadanI anAnupUrvIthI gaNave. adhika zreSTha che. anAnupUvI eka eka akSara ke pada vagerethI paNa gaNI zakAya. anAnupUvane vidhi yogazAstra AThamA prakAzamAM kahyo che, vaLI namaskAramaMtrane jApa AlekanA phaLa mATe che Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 dhasaMgraha gu0 bhAva sAroddhAra gA, 60 pUrvaka ane mokSaprApti mATe vinA gaNave. kahyuM che ke koDavAra pUjA jeTaluM eka stutinuM, kroDa stutio jeTaluM eka jApanuM, koDa jApa jeTaluM eka dhyAnanuM ane kaDavAra dhyAna jeTaluM eka layanuM phaLa maLe che." dhyAnanI siddhi mATe zrI jinezvaranI kalyANaka bhUmi, anya tIrtho, athavA jyAM ekAgratA sAdhI zakAya te sthaLa uttama che. sAmAnyataH munionI vasati strI - pazu-paMDakAdi vinAnI hoya, te paNa dhyAna mATe nirjana-ekAnta sthaLa vadhAre hitakara che. yogasiddha AtmAo mATe te samuhamAM ke ekAntamAM koI bheda nathI. tethI jyAM mana-vacana-kAyAnI ekAgratA - sthaya thaI zake tevuM basa-sthAvara thI rahita sthaLa dhyAna mATe uttama che, tema kALa paNa sAmAnya sAdhaka mATe je je kALe nuM samAdhAna thaI zake te dhyAna mATe egya jANa. yegIne te divasa rAtrI ke amuka kALanuM niyamana nathI. mahAnizithamAM kahyuM che ke zrI namaskAra maMtranuM bhAvathI ciMtana karavAthI cora, vAghasiMha vagere dhApadanA, sApa, samudrAdi jaLa, agni, jelanuM baMdhana, rAkSasa vagere duSTa de, yuddha ane rAjabhayanA vagere sarva upadrava TaLI jAya che, namaskAra pacIzImAM paNa kahyuM che ke janmatAM ke pachI paNa namaskAramaMtra gaNavAthI Rddhi maLe, maratAM gaNavAthI durgati TaLe, ApattimAM gaNanArane Apatti TaLe ane Rddhi vakhate gaNatAM Rddhi vadhe. vaLI navakAranA eka akSaranA jApathI sAta sAgarepamanAM, padanA jApathI pacAsa sAgarepamonAM ane saMpUrNa gaNavAthI pAMcase sAgaropamanAM pApo tUTe che. mahAmaMtranA eka padane pUjavAthI ane eka lAkha vAra japavAthI tIrthakara nAmakarma baMdhAya che. tathA ATha keDa, ATha lAkha, AThasene a8i vAra japa karavAthI trIjA bhave mokSa thAya che. ema namaskAramaMtranA jApathI anaMtA lAbha thAya che. mATe nidrAmAMthI jAgatAM tenuM smaraNa karavuM e mahAmaMgaLa che. namaskAranuM samaraNa karyA pachI turta dravyAdinuM smaraNa eTale dharma jAgarikA karavI. temAM mArAM kartavya paikI meM zuM zuM karyuM? ane zuM zuM karavAnuM bAkI che temAM paNa zakya chatAM huM zuM nathI karato ? bIjAone mArAmAM kayA deze dekhAya che? mAruM kartavya zuM che? athavA jANavA chatAM kayA dene huM choDatuM nathI ? vagere AtmaciMtana karavuM ane zakya dharmakAryo karavAne tathA done choDavAno nirNaya kare. te pachI (zauca vagere karIne) sAmAyika vagere cha AvazyakarUpa rAtrI pratikramaNa karavuM, temAM tapaciMtananA kAusagnamAM Aje kyI parvatithi ke kalyANaka che? vagere vicArIne te parva vagerene ucita tapanuM paccakkhANa svayaM AtmasAkSIe karavuM, (dhAravuM.) pratikramaNa 1. vastutaH jIva A ciMtA karate nathI mATe ja de vadhatA jAya che ane sAmagrI-zakti chatAM hita thatuM nathI, mATe jAgatAM ja ugate divasa saphaLa karavA AvuM ciMtana karI te pramANe vartavuM joIe. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4. dinacaryA paccakakhANane vidhi 143 (karanAra ane) na karanAre paNa nidrAmAM AvelA rAga vagere rUpa kusvapnanA dveSAdirUpa duHsvapnanAM prAyazcita mATe kusumiNa- dusumiNane kAryotsarga karI, temAM svayaM strIsevana rUpa svapnane 108 zvAsocchavAsano (cAra legassa sAgaravara-gaMbhIrA sudhIne) ane te sivAyanAM svapnane eka zvAsocchavAsane (caMdesu nimmalayarA sudhI cAra legasane) kAryotsarga kare. paMcAzakanI TIkAmAM svayaMsIsevananuM svapna AvyA pachI jAgIne turta A kAussagna karavAnuM kahyuM che ane zrAddhavidhi TIkAmAM srosevananuM svapna Ave te turta A kAussagna kara ane pachI pramAda thAya te rAIpratikamaNa pUrve bIjIvAra paNa kare ema kahyuM che. koI vAra divase paNa kusvapna- duHsvapna Ave te A kAussaga karavAnuM samajAya che. paNa turta ke devasika pratikramaNa karatAM kare te spaSTa jaNAtuM nathI, mATe bahuzruta gurunA Adeza pramANe kare. zrAddhavidhi, paMcAzaka, zrAdadinakRtya, vagere granI TIkAne AdhAre ema jaNAya che ke pratikramaNa karanAra ke nahi karanAra paNa zrAvake prathama nirarthaka karmabaMdhathI bacavA mATe svazakti gopavyA vinA pUrve jaNAvyA te "sacitta-dravya- vigaI" vagere cauda niyama dhArIne gaThisahI vagere saMketa pacca. sAthe "namukkArasahI" vagere kALa paccakhANa sUryodaya pahelAM ja gharamaMdiramAM deva samakSa, ke sthApanAcArya sAme gurupratyakSa karavuM athavA AtmasAkSIe dhAravuM joIe. kALa paccakhANomAM "uggae sUre" pATha hovAthI te sUryodayathI zaru thAya che, tethI sUryodaya pahelAM karyuM hoya te ja saphaLa thAya. pirisi-sAddhaparisi vagere paNa sUryodaya pUrve karAya, athavA sUryodaya pahelAM karelA namukakArasahi pacca. ne kALa pUrNa thayA pahelAM ja tenI sAthe joDI (vadhArI) zakAya, arthAt kALapacca. sUryodaya pachI karAya nahi. "AI niMdAmi, paDuppanna saMvaremi ane aNagamaM paccakhANami" e pAThathI paccakakhANa bhaviSyakALanuM kahyuM che tethI sUryodayathI zaru thatuM pacca. sUryodaya pUrve karavAthI ja saphaLa thAya. ekAsaNuM-besaNuM, vigaInuM ke AyaMbilanuM vagere dareka paracakakhANa paNa kALa pacca. sAthe ja karI zakAya, ema yegyakALe kareluM paccakhANa pRSTa kahevAya. A rIte svayaM kareluM ke dhAreluM pacca. punaH gurusAkSIe paNa karavuM joIe. ahIM sudhI mULa 60 gAthA mAM kahelA traNa pAdanuM varNana karIne have cothA pAdamAM kahelA caityavaMdananuM varNana kahIe chIe temAM 2. pratikramaNa nahi karanAra zrAvaka paNa A kAryotsarga karI sAmAyika kare, temAM jagaciMtAmaNInuM jayavIyarAya sudhInuM cityavaMdana, khamAsamaNapUrvaka "bhagavAnDa' vagere cArane vaMdana tathA sajajhAyanA be Adeza mAgI "bharaphesara bAhubalI' sajajhAya dvArA saMte ane satIonA smaraNa rUpa prabhAtika maMgaLa karavAthI divasa pApathI rahita banIne puNyakriyAo dvArA saphaLa thAya. sAmAyika na kare te paNa A maMgaLa karavuM hitakara che. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 dharmasaMgraha guo bhA0 sArodvAra gA. 6 prathama dravyapUjA mATe puSpa vagere sAmagrI vidhipUrvaka meLavavI ane bhAvapUjA mATe mudrA karavI vagere vidhi pachI jaNAvIzuM. te pahelAM cetya eTale jinamUrtine prakAre jANavA joIe, te pAMca prakAre che. 1. bhakita caitya- nityapUjA mATe gharamAM padharAvelI pratimA. 2. maMgaLa caitya- bAraNAnA UttarAsaMgamAM kotarelI. 3. nizrAkRta tya- koI eka gacchanI hoya te. 4. anizrAkRta rItya- sadhaLA gacchanuM sAdhAraNa (tIrtha vagerenI pratimAM) te ane 5. zAzvata caitya- koIe nahi karAvelI traNe lokamAM rahelI zAzvata pratimAo te. ahIM je vidhi kahevAnuM che te gharamaMdiranA bhakti citya mATe samajave. jo ke pUrve A granthamAM ane gazAstramAM paNa Ane maMgaLa-citya kahyuM che, paNa te cityanA traNa prakAranI apekSAe kahyuM che. pAMca prakAranI apekSAe gharamaMdiranA cityane bhakitacatya kahyuM che. tenuM pUjana vidhipUrvaka karavAthI saphaLa thAya che. saMsAranA kAryo paNa vidhithI saphaLa thAya che. te AtmakalyANanA kAryo mATe avidhi kema cAle? mATe have pujAne vidhi jaNAve che kemUDha-"sakhyAtvirite, vA, saMjJAca ja ninAna mAta ! puSpAhArastutibhizca pUjayediti tidvidhiH" // 61 / / arthAta samyaga eTale vidhi- jayaNApUrvaka pUjAnA samaye snAna karIne jinapratimAnuM snAna-nAtra prakSAla karIne, puSpa - AhAra ane stuti dvArA pratimAne pUje e jinapUjAne vidhi che. temAM pupanA upalakSaNathI dareka prakAranI aMgapUjA, AhAra zabdathI vividha agrapUjA ane stuti zabdathI cityavaMdanAdi bhAvapUjA samajavI. temAM utsargathI pUjA traNa saMdhyAe - trikALa karavI. apavAde AjIvikAdi kAraNe anukULa samaye traNa- be athavA eka vakhata paNa karAya, sarvane mATe trikALane ekAMta nathI. 3. ajJAnathI avidhi thaI jAya te paNa vidhinuM lakSya hevAthI lAbha thAya. jANavA chatAM pramAdathI avidhi karavAthI te karmabaMdha eTale saMsAra vadhe, 4. temAM apavAdanuM kAraNa prabaLa joIe, sAmAnya kAraNe game tyAre karavAthI anAdara nAmanI AzAtanA thAya. rAtrIe snAna-pUjA karavI te amaMgaLa ane AzAtanArUpa che. nItizAstramAM paNa rAtrI snAnane amaMgaLa kahyuM che ane ajaina zAstromAM paNa rAtrIe snAna, zrAdha-dAna-devapUjanane niSedha che, bhejanane te vizeSatayA nahi karavAnuM kahyuM che. vartamAnamAM vahelI savAre pUjA ane meDI rAta sudhI bhAvanA vagere thAya che te ghaNI rIte anarthakAraka che. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4 dinacaryA-dravyasnAna ane bhAva snAna 145 temAM zrAvaka sarva kAryo jayaNAthI kare te ja dharmarakSA thAya, mATe nAna jyAM kIDIo, kuMthuA, DhIlakuMga ke bIjA paNa trasajI na hoya, pANI bharAI na rahe tathA jyAM khADATekarA ane pilANa na hoya ane pANu zIdhra sUkAI jAya tevI sarakhI bhUmimAM karAya, pANI paNa acitta ane sacitta hoya te sArI rIte gALeluM parimita vAparavuM ane temAM paNa uDatA ja paDIne mare nahi te khyAla rAkhe. vagere zrAddhadinakRtyamAM tathA pUjA paMcAzakamAM paNa kahyuM che. laukika zAstromAM te kahyuM che ke nagna thaIne, regI dazAmAM, pravAsamAMthI AvIne turta, bhojana pachI, AbhUSaNa sahita, svajanAdine vaLAvyA pachI, ke koI maMgaLa kArya karyA pachI snAna karavuM nahi." snAnanA dravya ane bhAva ema be prakAre che, dravyasnAnanA paNa dezanAna ane sarva snAna ema be prakAre che, temAM maLa-mUtranuM, dAMta-mukhanuM ke hAtha-paga vagerenuM zauca tathA kogaLA karavA vagere dezasnAna ane saMpUrNa zarIranuM snAna te sarvasnAna kahevAya. temAM- maLa-mUtranuM visarjana maunapUrvaka, nirjIva bhUmimAM zakya hoya to koI na dekhe tyAM, koIne aNagame ke apakIrti na thAya te rIte, ochAmAM ochuM paNa eka vastra paherIne, divase ane be saMdhyAe uttara sanmukha ane rAtre dakSiNa sanmukha besIne karavuM, ema viveka vilAsamAM kahyuM che. dAtaNa paNa sIdhuM, gAMThA vinAnuM, sAre kUce thAya tevuM, cheDe pAtaLuM, daza aMgula lAMbu, chellI aMgulI jeTaluM jADuM, sArI jamInamAM ugelA jAtivaMta vRkSanuM chellI be AMgaLI vacce rAkhIne aMguThA ane tarjanIthI pakaDIne jamaNuM - DAbI dADha nIce piDhAmAM, te paNa manane ekAgra karIne pUrva ke uttara sanmukha svastha besIne dAMta-mAMsane IjA na thAya tema ghasavuM, vagere nItizvastramAM kahyuM che. dAtaNanA abhAve bAra kogaLAthI mukhazuddhi karavI, ula te dararoja utAravI. jaLasnAnathI zarIra zuddhi ane sukhane anubhava thavAthI dravyasnAna e bhAvazuddhinuM kAraNa che. snAnASTakamAM kahyuM che ke jaLathI dravyasnAna karanArane kedra vagere roga na hoya te paNa mAtra zarIranA bAhya aMzanI alpakALa puratI zuddhi, te paNa jaLa sivAyanA anya jInI jayaNA karavAthI thAya che, te paNa gRhasthane bIjA AraMbhe thI thatAM pApanI zuddhi mATe vidhipUrvaka dravyasnAna karIne deva ane atithinuM pujana karavuM te hitakara che. kAraNa anubhavathI siddha che 5. nitya eka ja sthaLe pANI paDe tyAM lIlaphuga thAya, bAtharUmamAM ke merI-cokaDImAM snAna karavAthI te ghora hiMsA thAya. jayaNa e ja AjJApAlanarUpa prabhupUjA che, tenA badale ajayaNuM - hiMsA karIne pUjA karavI te kaI rIte ucita nathI. vartamAnanI zaheranI jIvana paddhati dharmaghAtaka che, temAM zakya teTalI jayaNA pALavAnI badi hoya to ja dharma thaI zake. jene hiMsAne ke avidhine bhaya nathI tenI dharmakaraNI hitakara banatI nathI, dharmakriyAne prANa bhAva che, zubha bhAva vinAnI kriyA kevaLa kAyakaleza kahI che. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '146 dharmasaMgraha guru bhAva sAroddhAra gA. 61 ke jaLasnAnathI apekSAe deze thavA chatAM te bhAvazuddhinuM kAraNa hovAthI samyagU darzana vagere bIjA guNe pragaTe che. anyatra paNa kahyuM che ke pujAmAM sthAvara onI hiMsA thavAthI teTalA aMzamAM deva chatAM samyakatvanI zuddhinuM kAraNa hovAthI jinapUjA nirdoSa jANavI. paMcAzakamAM te kahyuM che ke kUvo khodavAthI zrama, tRSA lAge ane vastro malina thAya, te paNa kUvAmAM pANI pragaTavAthI te badhA doSa dUra karI zakAya ane e pANIthI bIjA jIvone upakAra paNa thAya. te rIte dravyapUjAmAM amuka doSa hovA chatAM samyakatva vagere maTA guNo pragaTavAthI te deSa TaLI jAya ane e pUjAne joIne bIjA paNa pUjA karatA thAya e meTo lAbha thAya. ema dravyasnAnanuM svarUpa kahyuM, have e ja aSTakamAM bhAva snAna mATe kahyuM che ke "dhyAna rUpI pANI vaDe karmamalane nAza karavArUpa Atmazuddhi karavI te bhAvanAna che." ahIM eTaluM vizeSa samajavuM ke gaDagumaDa vagere roganA kAraNe jaLasnAna karavA chatAM rasI-parU vagere azuci jharatI rahe te jaLa-caMdana puSpa vagerethI aMgapujA svayaM na karatAM e dravyo bIjAne ApI tenI pAse karAvavI. agrapUjA ane bhAvapUjA svayaM karI zakAya. kahyuM che ke zarIrAdi zauca vinA, ke bhUmi upara paDelAM puSpathI je devapUjA kare che tenA pariNAma nizka hovAthI anya bhave , te caMDALa thAya che. snAna pachI uttama zuddha vasathI zarIra lUchavuM ane bIjA pavitra korA vastrathI nAna kareluM vastra badalI, bhInA page bhUmine sparza na thAya te rIte pavitra sthAne jaI uttara dizA samukha ubhA rahI pUjAnAM vastra paheravAM. pUjAnA vacce sapheda, komaLa, akhaMDa, sAMdhyA vinAnAM, uttama jAtinAM, anya kAryamAM nahi vAparelAM joIe, te paNa purUSane adhavastra ane uttarIya che ane strIone kaMcuka sahita traNa jajoIe. laukika zAstramAM paNa kahyuM che ke devapUjA vageremAM sAMdheluM, baLeluM ke phATeluM vastra nahi paheravuM. tathA kApeTIyuM, aDadhI caDDI, laMgoTa jevuM TuMkuM ke jenAthI maLa-mUtranuM visarjana ke mithuna sevyuM hoya tevA vastrathI, ke puruSe mAtra eka vastrathI ke strIoe kaMcUka vinA devapUjana nahi karavuM. vaLI pUjAnAM vacce vaparAza pramANe parasevA vagerethI melAM thAya te dhotA rahevuM, dhUpathI pavitra banAvavAM, tenAthI parasevo ke zleSma vagere lUMchavuM nahi, have pUjAnA prakAra vagere kahe che. 1. aMgapUjA-pratimAne prakSAla- pUjAnI saghaLI sAmagrI-puSpa vagere meLavyA ( 6. je je yiAmAM thoDI hAnI ane ghaNo lAbha, agara prAraMbhamAM hAni paNa pariNAma lAbha thAya, te dareka kriyAo upAdeya che. laukika lekottara sadhaLA vyavahAra prAyaH e ja pramANe cAle che, mATe jinapUjA thADA dejavALI hovA chatAM pariNAme ghaNuM lAbhanuM kAraNa hovAthI te gRhasthane avazya karaNIya che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 4. dinacaryA-jinezvaranI agapUjAnA vidhi pachI prakSAla karAya, temAM puSpo uttama bagIcAmAMthI, tenA rakSaka mALI vagerene satASakAraka mUlya ApIne, svayaM jAte agara peAtAnA vizvAsu mANasa dvArA maMgAvavAM. te paNa uttama kara'DIcAmAM ke dhAtunA pavitra vAsaNamAM pavitra vastrathI DhAMkIne bahumAna pUrvaka hRdaya sAme rahe tema e hAthathI upADIne lAvavAM, pANI paNa pavitra uttama sthAnethI bahumAnapUrvaka lAvavuM ke maMgAvavuM. pachI uttarAsaMganA cheDAthI ATha paDa karIne nAka-mukha DhaMkAya tema mukhakoza AMdhavA. temAM ATaluM vizeSa che ke koi ati sukomaLa kAyAvALA ke rAgI vagere nAka na bAMdhI zake, asamAdhi thAya tA, ekaluM mukha bAMdhavuM. AjIvikA mATe rAjA vagerenI sevA (muMDana) paNa hajAma mukha bAMdhIne kare che, te traNaleAkanA nAtha arihaMtadevanI sevAmAM te mukhakoza avazya bAMdhavAja joie. ethI vinaya thAya ane AzAtanAthI bacI javAya. 147 te pachI pramAjelA pavitra ArasIyA upara kesara-caMdana vATavu' ane pUjA mATe tathA tilakamATe, ema bhinna e pAtramAM utAravuM. uparAMta trasajIvA rahita dhUpa, sugadhI uttama ghInA dIpaka, akhaMDa niLa akSata, sApArI, zrIphaLa, vagere kaLA, tAjI ameTa naivedya, ane nirmaLa pANInAM jaLapAtro (kaLaza) vagere sarva dravya sAmagro meLavavI. bhAvazuddhi mATe tA rAga, dveSa, kaSAya, irSyA, ahaMkAra, Aleka-paralokanAM khAhya sukhanI icchA, ke kutUhala - vyAkSepa vigere tajIne niLa-zAnta citanI ekAgratA karavI. kahyuM che ke mana, vacana, kAyA, vajra, bhUmi tathA pUjAnAM upakaraNAnI zuddhi ane mananI ekAgratA, e sAta zuddhi pUrvaka pUjA karavI.7 ema dravya - bhAvanI zuddhipUrvaka gharamadiramAM praveza karavA, temAM puruSa dvAranI jamaNI zAkhA ane srI DAbI zAkhA taraphathI jayaNApUrvaka prathama jamaNA paga aMdara mUkIne praveza kare - ane uttara ke pUrva sanmukha rahI DAbI nAsikA cAle tyAre mauna pUrvaka pUjana kare, praveza karatAM traNa nisIhi, traNa pradakSiNA vagere dazatrikanuM pAlana kare, pachI prathama madira ne pramAIne pATalA upara padmAsane besIne tilaka mATenA judA rAkhelA kesarathI ke pUjAnA kesaramAMthI thADu... alaga karIne lalATe, gaLe, hRdaye ane peTa upara tilaka kare, tathA hAthe kaNikA, bAjubaMdha, kaMkaNa vagere AbhUSA cItare, pachI banne hAtha dhUpIne merapIMchIthI nirmAlya utAre. caityavaMdana bRhad bhASyamAM je dravya vanaSTa - punaH upayogI na ane tene nirmAlya kahyuM che ane sadhAcAra bhASyamAM nisteja zAbhArahita tathA gadhathI vigadhI khanavAthI je darzana karanArane prameAda pragaTAvI na zake, tene nirmAlya kahyuM che. tethI sAme mUkelA cAkhA vagerene nirmAlya na mAnavuM e ghaTita ane 7. sa.khAdha prakaraNamAM mananI ekAgratAne badale dhanazudhdhi ane anyatra mana-vacanane badale nyAyadravya ane vidhizudhdhi kahI che. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 dharmasaMpraha gu0 bhAva sAroddhAra gA. 61 yukti saMgata che. nirmAlyane utAryA pachI temAM kuMthuA vagere jIpatti saMbhavita hevAthI paga nIce na Ave tevA pavitra sthAne chUTuM chUTuM nAkhavuM, jethI hiMsA ane AzAtanA paNa na thAya, prakSAlanA pANI mATe paNa e rIte samajavuM. pachI kALajI pUrvaka pratimAne pramArjana karIne pavitra thALa vageremAM nAbhithI uMcA sthAne padharAvavAM. pachI kesara, barAsa, uttama auSadhio tathA caMdanathI mizra karelA pavitra jaLathI bharelA kaLazathI be hAthe abhiSeka kare. prakSAla vakhate "he prabhe! janma samaye meruzikhare deva-dAnava ane indroe suvarNa, ratna, vagerenA kaLazothI ApanuM jyAre snAtra karyuM, te vakhate ApanuM darzana karanArA AtmAo dhanya dhanya che." evI bhAvanA bhAvavI. zakya bane tyAM sudhI prakSAla, pUjA vagere maunathI karavuM, belivuM paDe te paNa pApavacane te nahi ja balavAM, anyathA kahelI nisAhi nirarthaka bane. zrAdadinakRtyamAM kahyuM che kejina-pUjAdi karatAM zarIre khaNavuM, thaMka-baLa - zleSma vagera kADhavuM, ke stuti tetrAdi pragaTa belavAM nahi. pachI jarUra jaNAya te paNa vALAkuMcI komaLa chatAM dhImethI vAparavI. prakSAla pachI eka aMgachaNAthI saghaLuM pANI lUchI pratimAne korAM karavAM ane bIju pavitra bArIka dhupeluM aMgaluchaNuM karavuM. paMcatIthI pratimA, covIzInA paTTa ke siddhacakranI pATalI, vageremAM paraspara ekanuM pANI ke jaMgaluchaNAM bIjAne lAge te paNa deSa nathI, zAstramAM traNa prakAranI pratimA A pramANe paNa kahI che. 1. vyakta pratimA tIrthaMkara (ke jenuM zAsana) je kALe vidyamAna hoya tenI pratimA bharAvavI te. 2. kSetra pratimA - amuka covIzInA vIze tIrthakone paTTa (pATalo) ke vIzI bharAvavI te ane 3. mahA pratimAnuM utkRSTa ekase sIttera pratimA (ke sahasakuTa vagere) bharAvavA te. 8. bethI pUrNa zudhi na thAya te aMgalUchazuM traNa vAra karavuM. aMgalUchaNa pavitra, kAmaLa, mela vagaranAM vidhipUrvaka elAM rAkhavAM. temAM paNa pitAnAM kapaDAM dhovAnI jagyAe aMgabhUM chaNuM dhovAthI AzAtanA thAya. pratimAnI saMkhyA pramANe adhika rAkhavAM. ahIM gharamaMdiramAM pratimAjI cheDA hAya mATe be kahyAM saMbhave che. tAtparya te e che ke pratimAjImAM koI sthaLe leza paNuM pANI na rahe tema karavuM. prakSAla pachI agaluchaNAM tata karavAM, nahi te pANI sUkAvAthI pratimA spAma thatI jAya, vagere kALajI karavI e ja ArAdhanA che ane bedarakArI AzAtanA che. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra4. dinacaryA-jinezvaranI aMgapUjA vidhi 149 A pratimAnA prakSAlamAM jema eka bIjAnA pANIne paraspara sparza thavA chatAM deSa nathI, tema siddhacakramAM, parikaramAM mAladhArI devanA pANI vagerene ke pustakamAM pAnAnAM sparzane paraspara deSa lAgato nathI. kahyuM che ke tIrthaMkaranI ATha prAtihArya vagere riddhinA darzana mATe koI parikara sahita eka pratimA bharAve, koI jJAna, darzana, cAritranI ArAdhanA mATe bhegI traNa bharAve, kaI paMcaparameSThi mahAmaMtranI ArAdhanA karI udyApana mATe paMcatIthI bharAve, koI covIze bhagavaMtonAM kalyANakano tapa karI udyAnamAM covIzI bhegI karAve ane koI mahAzrAvaka sarva tIrthakaronI arAdhanA mATe eka sAthe ekasIra (no paTTa) paNa bharAve, A vidhi kaheluM hovAthI paraspara pANI vagerene sparza thavAthI doSa nathI ema samajavuM. bahumAna sAcavavA mATe prabhunAM jaMgaluchaNa, prakSAla mATenuM pANI, ke kesara caMdana vagere judA pAtramAM rAkhavuM, teno upayoga potAnA hAtha dharavAmAM, luchavAmAM ke tilaka karavAmAM karavAthI avinaya thAya. ema pUjAnAM vastra paNa anya koI kAmamAM vaparAya nahi. caMdana pUjA- be caraNe, be jAna, be kAMDAM, be khabhA ane mastaka e nava aMge kramazaH karavI, arthAt A adhikAra moTA maMdiranI pUjAnA vidhimAM AgaLa kahevAze, te pramANe nava aMge suSTi krame kesara- barAsathI mizrita gozIrvacaMdana vagerethI pUjA karavI. koI prathama lalATe pachI nava aMge karavAnuM kahe che. jinaprabhasUrikRta pUjAvidhimAM te kahyuM che ke "tAjA sugaMdhI caMdana vaDe jamaNe DhIMcaNa ane khabhe, pachI lalATa, pachI DAbo khabho ane DhIMcaNa e pAMca aMge athavA hRdaya sahita cha aMge pUjA karI tAjAM puche ane sugaMdhIvAsathI prabhupUjana karavuM."9 puSpapUjA- puSpa sudara varNavALAM, sugadhI, tAjA, bhUmi upara nahi paDelAM, pUrNa khIlelAM, akhaMDa ane tAjAM evAM uttama vividha jAtinAM chUTAM athavA (hAra- ToDara- kalagI vagere) gUMthelAM puthI pUjA karavI. kahyuM che ke sUkAM, bheMya paDelAM, khaMDita, azucithI spezita, pUrNa nahi khIlelAM, saDelAM, ke khavAyelAM, cavAyelAM, cImaLAyelAM, zebhA rahita, gaMdharahita, ke khATA gaMdhavALAM, tathA maLa-mUtrAdizauca karatAM sAthe rAkhelAM ucchiSTa, vagere puSpathI devane pUjavA nahi. vizeSamAM saMpattivALAe ratna, suvarNa, ke motInA hAra, mugaTa, vagere AbharaNathI senA -rUpAnAM puSpothI ane vividha jAtinA caMA vagerethI jinamUrtine pUjavI - alaMkRta karavI. ethI sva para vividha lAbha thAya che. kahyuM che ke- zreSTha sAmagrIthI lAbha paNa zreSTha maLe che ane sajanone pitAnI saMpattine AthI bIje zreSTha sadupayoga paNa koI nathI. caMdana ane puSpapUjA prabhunAM netre - mukha vagere DhaMkAI na jAya te rIte karavI. 9. vartamAnamAM tapagacchane vidhi jamaNu-DAbA be caraNe, be DhIMcaNa, be hAtha ane be khabhAnAM eka eka aMga, ema cAra tathA zikhA, lalATa, kaMTha, hRdaya ane nAbhi, e pAMca maLI nava, e rIte pUjA karavAne vidhi pracalita che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 dharma saMgraha gu0 bhAva sAroddhAra gA, 61 puSpa vagerenI AMgI paNa jonArane bhAvollAsa vadhe tevI suMdara kaLAtmaka rIte karavI. A sivAya kusumAMjalI caDAvavI, zuddha jaLadhArA devI, aMgaracanA karavI, lalATe kasturI vagerethI patrabhaMgI (ADa) racavI, vagere vividha aMgapUjAnA prakAra saMghanA maMdiranI pUjAnA adhikAramAM kahevAze. pratimAnI hathelImAM suvarNanuM bIjoruM, zrIphaLa, sopArI, sonA - rUpALuM nANuM, sIkko, nAgaravelanuM pAna, vagere mUvuM, ane dazAMgAdi dhUpa ukhe te sarva aMgapUjA gaNAya che. temAM dhUpa prabhunI DAbI bAjuethI ukheva vagere aMgapUjAnuM svarUpa jANavuM. 2. agrapUjA- tAjA sudhI ghInA dIpaka dharavA, senA-cAMdIthI banAvelA ke DAMgaranA uttama akhaMDa cokhA vaDe darpaNa, bhadrAsana, vardhamAna, zrIvatsa, matsyayugala, svastika, kuMbha ane naMdAvarta. e aSTamaMgaLanI racanA karavI, jJAna-darzana-cAritranA pratika rUpe traNa DhagalI karI upara pAna-sopArI vagere phaLo mUkavAM, bIjoruM, zrIphaLa, vagere tAjAM navAM phaLonI tathA vividha uttama naivedyanI bheTa karavI, maMgaLa svarUpa bharelAM jaLapAtra prabhu sanmukha sthApavAM, temAM paNa naivedyamAM rAMdhelI rasoInuM phaLa vizeSa che ane te saraLa paNa che. Avazyaka niryukti, nizItha, mahAnizItha vageremAM rAMdhelA balInuM vidhAna che, sAkara vagerenAM zreSTha pANI, phaLa, vagere khAdima ane sUkAMpAna vagere svAdima, e cAre AhArathI naivedya pUjA karavI. tathA gazIrSacaMdanathI mAMDaluM banAvavuM ke thApA devA, gIta, nAca karavAM, vAjiMtro vagADavAM. lUNa ke Arati - dIpaka utAravA, te sarva agrapUjA kahI che. 3. bhAvapUjA- aMga - agra pUjAnI pravRttinA tyAgarUpe trIjIvAra nisAhi kahIne cityavaMdana mATe jaghanyathI jinapratimAthI nava hAtha ane sagavaDa na hoya to ochAmAM ochA eka hAtha dUra tathA utkRSTathI sAITha hAtha dUra, temAM paNa puruSe prabhunI jamaNI bAju ane strIo e DAbI bAju bhUminI pramArjanApUrvaka besIne viziSTa stutistavanAdithI caityavaMdana karavuM tene bhAvapUjA kahI che. tenA jaghanya, madhyama ane utkRSTa traNa prakAra che. temAM - mAtra mastakathI praNAma, ke "namo arihaMtANuM" vagere eka navakAra, athavA jemAM namaskAra thatuM hoya tevA eka ke aneka lekhako, kAvya belIne karAya, te sarva jemAM varNana ane kriyA alpa hoya te jaghanya caityavaMdanA kahI che, temAM paNa praNAma pAMca prakAre thAya che. mAtra eka mastaka namAvavAthI eka aMgavALo, be hAthe aMjalI eDavAthI be aMgavALe, mastaka sAthe aMjalIthI traNa aMgavALa, be hAthe aMjalI ane be DhIMcaNathI cAra aMgavALo ane sAthe mastaka namAvavAthI pAMca aMgavALo (paMcAMga) praNAma karyo che. jemAM arihaMta ceIe , annI, eka navakArane kAusagga ane pArIne eka stuti bolAya te eka daMDaka ane eka stutivALI madhyama caityavaMdanA, ema bRhatka95bhASyanI "niradamaniva f" e gAthAnA AdhAre jaNAya che. ane jemAM (namutthaNuM, arihaMtAI, legasTa, pukharavaradI. ane siddhANuM, e) pAMca daMDakasUtre sAthe cAra stutione eka joDo tathA Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra4. dinacaryA-zaityavaMdanAnuM svarUpa 151 jayavIyarAya belAya te (arthAt stutinA eka joDAvALI) caityavaMdanA utkRSTa jANavI. A utkRSTa caityavaMdanAne vidhi vyavahAra bhASyanI "ta ithA 6 jAva." gAthAthI kahe che. cityavaMdanabhASya, AvazyakaNi, vageremAM paNa A pramANe kaheluM che. anya AcAryo vaLI kahe che ke eka zakastavavALI cityavaMdanA jaghanya, be athavA traNa zakastavavALI madhyama ane cAra athavA pAMca zakastavavALI utkRSTa jANavI. arthAt vartamAnamAM caityavaMdana karAya che te eka namu. vALI jaghanya. moTuM devavaMdana karAya che te pAMca namu. vALI athavA chelluM cityavaMdana na kare te cAra namu. vALI utkRSTa ane emAM eka theyanA jeDAvALI (mAsI devavaMdanamAM zrI RSabhadevanuM rautyavaMdana karIe chIe te) be namu. vALI athavA chellA eka maityavaMdana sahita traNa namu. vALI madhyama jANavI. athavA bhAvanI apekSAe paNa traNa prakAra kahyAM che, jemake guNasthAnakonA bhedathI jIvemAM bhAvanI paNa taratamatA hoya che. tethI pahelA guNasthAnake apunabaMdhakane jaghanya bhAva hovAthI tenI upara kahI te dareka vandanA jaghanya. cothA guNasthAnake bhAva madhyama hovAthI avirati samaktidaSTinI dareka vaMdanA madhyama ane pAMcamA guNasthAnaka vagere virativALAnA bhAva utkRSTa hovAthI tenI dareka vaMdanA utkRSTa jANavI. athavA eka ja guNasthAnakavALA paNa sarvanA bhAva (utsAha) jUnAdhika hoya mATe eka apunabaMdhakamAM paNa jaghanya harSotsAhavALAnI jaghanya, madhyamavALAnI madhyama ane utkRSTa harSotsAhavALAnI utkRSTa samajavI. e rIte cothA guNasthAnake ane pAMcamAM vagere uparanA guNasthAnake paNa jaghanya, madhyama ane utkRSTa bhAvanI apekSA e jaghanya, madhyama ane utkRSTa vandanA jANavI. apunabaMdhakabhAvathI nIcenI avasthAomAM bhAvavaMdanA hoya ja nahi. kevaLa dravyavaMdanA ane te paNa avizuddha hoya, kAraNake dravya vaMdanA paNa je bhAvanuM kAraNa bane te vizuddha kahI che. saddabaMdhaka vagerene bhAvavaMdanA hoya ja nahi mATe teone avizuddha dravyavandanA hovAthI bhAvavaMdanamAM te ghaTe nahi. A viSayamAM koI ema mAne che ke-gaNadhara-bhagavaMte mAtra "namutthaNa" raceluM che ane jIvAbhigama vageremAM vijayadeva vageree mAtra namutthaNuMthI vandanA kahI che, mATe zrAvakane namutthaNathI adhika belavuM ghaTita nathI, tenuM samAdhAna e che ke vyavahAra bhASya vageremAM sAdhune adhika balavAnuM vidhAna che, ane darzanazudhdhi to zrAvakane paNa karaNIya che, mATe adhika belavAmAM zrAvakane koI doSa nathI. vijayadeva vagere avirati ane pramAdI hovAthI temanI pravRtti AcaraNarUpa na manAya, ene AcaraNuM mAnIe te na karavA gya ghaNuM karavuM paDe ane karavA gya ghaNuM choDavuM paDe vagere moTA bhASAntaramAM vistArathI kaheluM che, tyAMthI joI levuM. caityavaMdana bhAgyamAM sAdhune dararoja sAtavAra ane ubhaya pratikramaNa karanAra gRhasthane Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 dharma saMgraha gu0 bhAva sAroddhAra gA. 61 paNa utkRSTathI sAtavAra caityavaMdanA karavAnI kahI che. 1. rAI pratikramaNamAM chelluM devavaMdana, 2. jinamaMdiramAM, 3. paccakakhANa pAratAM, 4. AhAra vAparyA pachInuM, 5. sAMje pratikramaNanA prAraMbhamAM devavaMdana, 6. saMthArA pirisinuM ane sAtamuM prAtaH jAgyA pachI ja ciMtAmaNInu. gRhasthane paNa be pratikramaNanI, saMthArA pirisInI, jAgyA pachInI ane trikAla jinapUjAnI ema sAta, eka pratikramaNa karanArane che, saMthArA parisi na bhaNAve te pAMca, be pratikamaNa na kare to cAra, ema vividhatA samajavI. A sAta paNa sAmAnya kahI, maMdiro ghaNuM hoya te ghaNI paNa thAya, zrAvaka sakAraNa pUjA na karI zake te paNa traNaveLA devavaMdana te avazya karavuM joIe. kahyuM che ke zrAvakane savAre devavaMdana ane guruvaMdana vinA pANI, madhyAhnanI pUjA vinA bhejana ane sAMjanI pUjA vinA zayana paNa kalpa nahi. gIta, nAca vagere parve agrapUjAmAM kahyuM che, te paNa matAntare tene bhAvapUjA kahI che. prabhu sAme gIta-nRtya vagere karavAnuM phaLa ghaNuM moTuM kahyuM che, mATe madadarI ke prabhAvatI rANInI jema zrAvaka-zrAvikAe gIta-nRtya vagere svayaM karavuM te bhAvapUjA kahI che. pUjA karatAM prabhunI chadmastha, kevaLI ane siddha e traNa avasthAeAnuM dhyAna dharavuM, te paNa bhAvapUjA che. temAM parikaramAM kotarelA hAthI upara beThelA kaLaza dvArA abhiSeka karatA dene joIne prabhunI janmAvasthA, hAthamAM pupavALo mALA dhArI devAne joIne rAjyavasthA ane keza rahita mukha- mastaka joIne zramaNapaNuM, ema traNa prakAre chadmastha avasthAnuM dhyAna karavuM. parikaramAM kotarelI pAMdaDAnI paMktithI azokavRkSa, mAlAdhArI devothI puSpavRSTi, be bAju vINA-vAMsaLIvALA dethI divya vani tathA bhAmaMDala, Asana, cAmaradhArI devAthI cAmara upara kotareluM chatra, vagere prAtihAryothI kevaLI avasthA ane prabhunI padmAsana ke kAusagnamudrAthI siddhAvasthAnuM dhyAna dharavuM. vividha prakAre pUjA- caityavaMdana mahAbhASya vageremAM puSpa, akSata, gaMdha, dhUpa ane dIpa ema paMcaprakArI, phaLa, naivedya ane jaLa sahita aSTaprakArI tathA snAtra, arcana, vastra, AbhUSaNa, nATaka, gIta, Arati, vagerethI sarva prakArI, ema paNa pujAnA traNa prakAro kahyA che. saMbodhaprakara vageremAM pujAnI sAmagrI vagere svayaM lAvavI, prakSAlAdi svayaM karavuM, tene kAyikIpujA, bIjA dvArA maMgAvavuM ke karAvavuM, tene vAcikIpujA, tathA manathI arpaNa karavArUpa mAnasikIpujA- ema traNa prakAre kahyA che. vaLI puSpa vagerethI aMgapujA, naivedya vagerethI agrapujA, stutistavanAdithI bhAvapujA ane jinAjJAnA saMpUrNa pAlanathI pratipatti pujA ema cAra prakAre paNa kahyA che. A cAre pUjAe uttarottara adhikAdhika phaLadAyaka che. vaLI koIpaNa vastu dravya, ke stuti, saMgIta, nRtya, vagere sarva pUjA te dravyapUjA ane jinAjJAnuM pAlana karavuM te bhAvapUjA ema sarva pUjAo be pUjAmAM aMtata karatAM Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4 dinacaryA- zrI jinapUjAdine vidhi 153 be prakAranI paNa kahI che. vaLI sattara prakAranI, ekavIza prakAranI paNa pUjA kahI che. tattvathI te A badhA prakAre aMga, agra ane bhAvapUjAmAM aMtargata thAya che. temAM aMgapUjAthI vinazAMti agrapUjAthI alyudaya ane bhAvapUjAthI mokSa thAya che. vicArAmRtasArasaMgrahamAM te sAttvikI, rAjasI ane tAmasI ema traNa prakAre kahyA che. temAM jinezvaranA upakAro ane guNone jJAtA pUjaka koI badalAnI pRhA vinA mAtra kRtajJabhAve game tevA upasargamAM paNa bhaktine bhAva choDe nahi, pitAnuM sarvasva arpaNa karavA samartha hoya, tenI Aleka paralekamAM mahAphaLadAyI sAvikI bhakti, jene AlekanA sukha vagere meLavavA ke lekaraMjana mATe kare tenI rAjasIbhakti ane zatrunA pratikAra mATe ke matsara vagerethI kare tenI tAmasI bhakita kahevAya. A traNa anukame uttama, madhyama ane kaniSTa che, mATe uttama AtmAo tAmasI bhakita kare nahi. uparAMta zAstrokata vidhi pUrvaka jinamaMdira baMdhAvavA. bibe bharAvavAM, pratiSThA karavI, yAtrAo karavI, pUjA karavI vagere paNa bhAvapUjAnuM kAraNa hovAthI dravyapUjA jANavI. jo ke zAstrakathita sarva kriyA saMpUrNa vidhithI dararoja zakya na bane te paNa zakti gopavyA vinA ochAmAM ochI dIpaka mATe ghI, akSatane svastika, vagere pUjA to karavI ja joIe. jema samudramAM bhaLeluM jaLabiMdu akSaya banI jAya tema jinapUjAmAM karele tana-mana-dhanane vyaya akSaya banI jAya che. dharmabIjanuM vAvetara thAya che ane pariNAme gahana paNa saMsAramAM durgati vinA puNyavaibhavane vairAgathI bhagavate jIva paramapadane paNa pAme che. jinapUjAthI cittazAnita, tethI uttama dhyAna ane dhyAnathI mukti thAya che. pUjya umAsvAtivAcaka-kRta prajAprakaraNamAM A vidhi vistRta kahyo che, te moTA bhASAtarathI jANI levo. A uparAnta paNa pratimAne nirmaLa (ujajavaLa) banAvavA. maMdiranI pramArjanA (zuddhi) karavI, dhoLAvavuM, raMgAvavuM, paMcakalyANakanAM athavA jinezvarenA bhavo vagerenAM citro karAvavAM, pUjAnA upakaraNo (vAjiMtro, pustako, sAvaraNI, pATalA, trigaDuM vagere) ApavAM, vastra-caMduA vagerenI paherAmaNI karavI, teraNa bAMdhavAM, vagere paNa jinabhaktinA uddezathI karavAthI yathAyogya aMga- agra vagere pUjA gaNAya. pitAnAM pUjAnAM vastro paNa gharamAM gharamaMdira upara na mUkavAM, gharamaMdiramAM paNa moTA maMdiranI jema corAzI AzAtanAo tajavI. devapUjA mATenAM caMgerI, dhUpadAnI, dIva, kaLaza vagere koI vastu gharakAma mATe vAparavI nahi. cokhA, phaLa, naivedya vagere vecavAthI upajeluM paNa dravya (saMghanA maMdira) pitAnA nAme nahi ApavuM paNa "pUjAmAM AvelI vastuonI upaja che" ema spaSTa karIne ApavuM. gharamaMdiramAM naivedya vagere je nirmAlya utare te kula ApanAra mALIne bheTa rUpe ApavuM ane kulanI kiMmata pUrI ApavI. teTalI saMpatti pahoMce tema Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 dha saMgraha 30 bhA. sArAdvAra gA. 61 na hoya teA phula lIdhA pahelAM mALI sAthe puSpAnA mUlya tarIke, agara mAsika pagAra tarIke ApavAnA karAra karI ApavuM. e rIte gharamadiramAM pUjA karI prabhunI sanmukha 'namukkAra sahI' vagere kALa paccakakhANa ane DrisahI vagere saMata pacca karavuM. pachI vidhipUrvaka saMghanA madire jaI tyAM puSpAdithI aMgapUjA, naivedyAdithI agrapUjA ane stutistavanAdithI guNugAnarUpa bhAvapUjA karavI. temAM svazakti ane samaya pramANe pUrve kahI te jaghanya, madhyama ke utkRSTa caityavaMdanA karavI. saMghanA madire zAsananI prabhAvanA thAya tema javuM. tethI pote rAjA ke maMtrI hoya te suMdara AbharaNAdi sajIne ghaNuM dAna detA, chatra-cAmarAdi ADaMbara pUrva, caturagI sainya sAthe, vividha vAjiMtro vagaDAvatA, mahAjana vagere mATA mANase sAthe jAya. ane sAmAnya zrAvaka kuLa - dharmane zAle tevAM vastrAdithI sajja banIne jAya. lAkaniMdA thAya tevA tuccha ke ati ubhaTa veza nahi karavA. e rIte maMdire jaIne tyAM pAMca abhigamarUpa vinaya karavA, temAM zarIraze|bhA ke sukhAkArI mATe paherelA sacinta puSpo, hAra, kalagI, vagere sarva sacittanA tyAga karavA. mugaTa sivAyanA AbharaNu ala'kAra vagere acittane tyAga nahi karavA. pahoLA uttama eka vasatu uttarAsaNa karavuM. jinapratimAnu` darzana thatAM ja "tame jiNANuM" eAlavA sAthe mastake e hAtha joDIne aMjalI karavI. ane darzana vageremAM mananI ekAgratA karavI. strIoe uttarAsaMga ane mastake aMjalI e nahi karavuM. kAraNake strIoe pAtAnA zarIrane ane hRdayane pUrNa DhAMkI rAkhavuM, e ja tene abhigama che. zAstramAM strIne * vinayathI nagna zarIravALI' evuM vizeSaNa kahyu che, draupadInA adhikAramAM "e hAthe aMjalI joDIne " evA pATha che, paNa te mastake aMjalIrUpa nahi, sAmAnya nyUNA karavArUpa samajavA. sUtro te mAtra sUcaka hoya che mATe tenA artha jyAM je rIte ghaTe tevA samucita karavA te viveka che. vinaya paNa viveka pUrNAMkanA ucita gaNAya. A pAMca abhigamA sAmAnya zrAvaka mATe kahyA che, rAjAne teA chatra, cAmara, khaDga vagere zastra, pagarakhAM ane mugaTa, e pAMca rAjacinhone tyAga karavA te pAMca abhigama jANavA. pachI maMdiranA mukhya dvAramAM praveza karatAM gRhasthAzrama saMbaMkhI saghaLAM sAvadya kAryonA mana - vacana - kAcAthI tyAga karavAnA paccakkhANurUpa traNa vAra nisIhi zabda bele, te paNa temAM eka gRhasthAzrama aMgenA pApAnA ja tyAga thavAthI eka nisIhi jANavI. jinama`diramAM maithunakathA vagere vikathAne tajavAthI A nisIhi saphaLa thAya anyathA karmabaMdha thAya. pachI mULanAyaka ne praNAma karIne "sarva zubha kAryo prAyaH jamaNI bAjuthI karavAM '' evI nIti hovAthI prabhupratimA pAtAnI jamaNI bAju rahe tema potAnI DAbI bAjuthI Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4 dinacaryA- jinezvaranI agapUjA vidhi 155 jJAna-darzana-cAritranI ArAdhanA mATe bhaktipUrNa hRdayathI "mAjiNANa" kahIne aDadhuM aMga namAvavA rUpa ardha praNAma ke pUrNa khamAsamaNa rUpa paMcAga praNAma karIne pUjAnI sAmagrI hAthamAM laI putrAdi parivAra sAthe gaMbhIra, madhura svare jinaguNathI gUMthelAM maMgala stotrAdi belato be hAthanI aMjalIrUpa gamudrA karIne, pagale pagale jIvadayAnA upagapUrvaka ekAgracitte traNa pradakSiNA kare. gharamaMdiramAM ke bIje paNa jyAM pradakSiNa mATe zakyatA na hoya tyAM paNa pradakSiNAnI bhAvanA taje nahi. pradakSiNA karatAM cAre dizAmAM pratimAMrUpa samavasaraNanI kalpanA kare. A hetuthI ja aneka maMdiromAM gabhArAne samavasaraNa mAnIne tenI bahAranI traNa dizAomAM mULanAyakanA nAmanA traNa biMba sthapAya che. tethI " ratiH vRSTama" arthAt "arihaMtanI puMTha vajIne vasavuM" e niyama sacavAya che. . - pachI maMdiranI pramArjanA karavI. devadravyanI purAMta (hisAba)tapAsavA, vagere maMdiranA kAryo karavAM. ane pUjananI sAmagrI taiyAra karavI. ema jinamaMdiranAM kAryo pUrNa karIne teno tyAga mATe mukhamaMDapa ke gabhArAnA dvAra vageremAM pravezatAM gya sthaLe bIjIvAra traNa nizIhi kahe ane prabhunI sAme pUrNa (paMcAMga) khamAsamaNathI traNa vAra praNAma kare. pachI ulAsapUrvaka mukhakoza dvArA mukha - nAsikAne bAMdhIne morapIMchIMthI pratimA uparanuM nirmAlya- puSpAdi utAre. pachI gabhArAnuM maMdiranuM svayaM pramArjana kare ke bIjA dvArA karAve ane pachI vidhipUrvaka prabhupUjana zarUM kare. temAM prakSAla - sugaMdhayukta zuddha pANIthI " vilepana- kesara mizrita gazIrSacaMdanAdithI, aMgaracanA - yathAzakya Uttama sAmagrIthI ane lalATe patra (ADa) kastUrI vagerethI kare. vividha varNanAM sugadhI . tAjAM jAtivaMta puSpa -mALAothI tathA cInAI rezamI vastrothI paherAmaNI kare, kRSNAgaruM mizrita sudhI dhUpa, tAjA pavitra ghIno dIpaka, svaccha ane akhaMDa Uttama cokhAthI svastika ke aSTamaMgaLanI racanA, suMdara puSpaghara (mAMDa5) ane viziSTa tAjAM phaLo, naivedya, vagerethI vizeSa prakAre bhakti kare, temAM pahelAM koIe je uttama puSpathI AMgI vagere pUjA karelI hoya tethI adhika zobhA karavAnI sAmagrI potAnI pAse na hoya to te pUrvanI pUjAmAM ja potAnI sAmagrIthI zobhA vadhAre. ema karatAM pUrvo caDhAvelAM puSpAdine utArIne punaH caDhAve to paNa deSa nathI. kAraNake te nirmAlya gaNAtuM nathI. nirmAlya te je teja vagaranuM ke nirUpayegI banI gayuM hoya te kahevAya. ethI ja eka ja AbharaNa, vastra, alaMkAro, vagere vAraMvAra caDhAvAya che, eka aMgachANuM anekane anekavAra karAya che. . . . , mULanAyakanI pUjA pachI sRSTi krame (jamaNI bAjuthI) bIjAM zeSa pratimAone pUje ane gabhArAmAMthI bahAra nIkaLatAM maMgaLacatya tathA traNa samavasaraNa caityane pUje, vagere krama jIvAbhigamamAM kahyo che. . . * * Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha saMgraha 30 bhA. sArAddhAra gA. 1 darzana karanAranI dRSTi ane mana prathama mULanAyaka upara paDatA hAvAthI tenI pUjA sarva prathama ane sarvazreSTha karavI joie. 156 prazna- badhA jinezvarA samAna chatAM ekanI pUjA pahelI, bIjAonA pachI, ekanI viziSTa, khIjAonI sAmAnya, ema bheda karavAthI svAmI-sevakabhAva vagere AzAtanA kema na thAya? uttara - ATha prAtihAryAdi sarvanA parivAra samAna jovAthI jJAnIne mana svAmIsevakabhAva na lAge, kAraNa ke vyavahArathI jene prathama pratiSThita karyo te mULanAyaka gaNAya, tethI khIjAonu` nAyakapaNuM maTI na jAya, eka mULanAyakane vizeSa vaMdana - pUjana ke naivedyAdinI bheTa kare temAM AzAtanA nathI paNa aucitya che. jema mATI vagerenI pratimAne kevaLa puSpAdi pUjA kare ane suvarNa -pASANu vagerenI pratimAne snAna - vilepanAdi kare, jenuM kalyANaka hoya tenI te divase vizeSa pUjA kare ane bIjAnI sAmAnya kare te aucitya che, tema mULanAcakanI savizeSa pUjAdi karavI te paNa aucitya che, bIjAnI avajJA nathI. tatvathI pUjA paramAtmAne mATe nathI pazu pUjAne zubhabhAva pragaTAvavA ane khIjA buddhimatAne bAdha-sanmAna-sadbhAva pragaTAvavA mATe che. koI bhavyAtmA madiranI sudaratAthI koi mUrtinI bhavyatAthI, koI AMgInA ADa MkharathI tA koi upadeza zravaNathI bedha pAme che, mATe mULanAcakanI pUjA viziSTa karavI te yAgya ja che, vagere sAdhaprakaramAM jaNAveluM che. vistAra pUrvaka (mATI) pUjA bhaNAve tyAre dareka pUjA prasaMge ane pa divasAmAM te avazya snAtra mahotsava karavA, temAM traNa, pAMca, ke sAta kusumAMjalInI bheTa karavI. AprakAranI snAtravidhi yogazAstra-zrAddhavidhi AdithAmAM kahyo che ke-savAre pahelu nirmAlya utArI prakSAla karI sakSipta pUjA kare, Arati-ma'gaLadIpaka utAre, punaH snAtrapUjA pUrvaka mATI pUjA bhaNAvatAM prabhunI sanmukha kuMkuma sahita kesaramizrita jaLanA kaLaza sthApe, pachI snAtravidhimAM jaNAvyA pramANe AbharaNu - alaMkAra utArIne pratimAne snAtra pITha upara padharAvIne temanI sAme dhUpelA ane sugaMdhI snAtrajaLa bharelA kaLaze zreNibaddha sthApe. pachI kusumAMjalInAM kAvyA khelavA pUrvI prabhune caraNe kusumAMjali caDhAve - arpaNa kare, tyAre dareka vakhate tilaka karavu', puSpa- patro caDhAvavAM, dhUpa ukhevavA, vagere pazu karavuM snAtrane pATha madhura svarathI khelavA, prAnte ghI, zeraDIrasa, dUdha, dahiM ane sugadhijaLa e pa'cAmRtathI sarva snAtrakAroe abhiSeka karavA, abhiSeka mastaka upara caDhAvelA puSpa upara karavA. vAdivetAla zrIzAntisUrinAM kathana mujaba snAtra pUrNa thatAM sudhI prabhunA mastake puSpA rAkhavAM ane tenA AMtare mastake abhiSeka karavA. abhiSeka karatAM cAmara, sa'gIta, vAjiMtro vagere yathAzakaya ADaMbara karavA. ane chelle pacAmRtanI zuddhi mATe nirmaLa jaLanI dhArA Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4. dinacaryA-jinezvaranI agrapUjAnA vidhi 157 devI, tyAre evI bhAvanA karavI ke A abhiSekanI dhArA dhyAnanI jema mArA sa'sArane (karmonA) nAza karo. pachI nirmaLa agalUchazuAMthI pratimAne kAAM karI vilepana, pUjana vagerethI pahelAM utArelI pUjAthI paNa suMdara suzobhita pUjA karavI. pachI jJAnAdi traNa ratnAvALA traNa lokanA nAthanI sanmukha sarva jAtinAM uttama dhAnya, pakavAnna, zAka, vigai, phaLeA. vagerethI traNa DhagalA karavArUpa khaLinuM (naivedya-kULanuM) pradAna karavuM. jinajanma vakhate meruparyaMta upara janmAbhiSeka karatAM jema prathama acyutendra saparivAra abhiSeka kare che, pachI anukrame zeSa indrAdi sva-sva parivAra sahita abhiSeka kare che, tema snAtrakAroe paNa mATA - nhAnAnA viveka sAcavavA ane zrAvikAoe paNa tema karavuM zeSanI jema prabhunu` snAtrajaLa paNa mastaka vageremAM lagADI zakAya. triSaSThinA dazamA parvanA 2-68 zlAkamAM tathA padmacaritramAM paNa snAtrajaLa aMga upara lagADI zakAya tema kahyuM che. samavasaraNamAM rAjA vagere je khaLI (khAkuLA) AkAzamAM uchALe che temAMthI jamIna upara paDatAM pahelAM ja aDadhA devA, cAthA bhAganA rAjA ane zeSa ceAthA bhAganA anya manuSyA grahaNa kare che, tenA eka dANA paNa mastake caDhAvavAthI dareka vyAdhio nAza pAme ane cha mAsa sudhI navA rogo thatA nathI, ema AgamamAM kaheluM hAvAthI nhavaNujaLa paNa zarIre lagADavu anucita nathI. (mAtra bahumAnanI khAtara nAbhithI nIcenA bhAgamAM na lagADavu ucita che.) pachI suguru dvArA maMtrathI pratiSThita karelA rezamI vastra vagerenA mahAdhvaja vAjate gAjate lAvI traNa pradakSiNA pUrNAMka prabhune arpaNu karavA. dareke potAnI zakti pramANe vastrAdinI paherAmaNI karavI, pachI Ati-maMgaLa dIpaka pragaTAvIne tenI pAse lUNa-pANI nAkhavA eka agnipAtra mUkavu. pachI "samavasaraNamAM devAe karelI puSpavRSTi ke je prabhunA mukhanI lavaNimAthI bhUSita hatI. tenI jema A puSpavRSTi magaLane karA" evI bhAvanApUrvaka puSpavRSTi karavI. ane lUNu utAravAnuM kAvya khelavApUrvaka Ati- maMgaLadIpanI cAre bAju sRSTikrame bhamAvIne traNavAra puSpA sahita lUNu utAravu. pachI AtinI pujA karI AtinuM kAvya khelavA pUrvaka Ati traNavAra utAravI. Arati utAratAM banne bAju dhUpa ukhevavA, akhaMDa jaLadhArA karavI, cAre dizAmAM puSpA uchALavAM, vagere karavu triSaSThi prathama pa sa - 1 zloka 58 thI 600 mAM kahyuM che ke jamAbhiSekathI kRtakRtya hoya tema indre prabhunI sanmukha AvIne Ati upADI, te vakhate auSadhithI caLakatA zikharathI merU parvata cAle tema te zeAbhAne pAmyA. pachI zraddhAthI bharelA devAe ghaNAM puSpo uchALyAM ane Indre Arati utArI. pachI maMgaLadIpaka paNa kAvya khelavA pUrvaka AtinI jema ADa'kharathI utAravA. maMgaLadIvA jAgatA ja prabhunA caraNa sanmukha mUkavA. Arita bujhavavAmAM Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 18 dhamasaMgraha gu0 bhAva sAdvAra ga. 61 deSa nathI. mukhyatayA te Arati-maMgaLadI, goLa, kapUra vagerethI utAravAthI vizeSa phaLa maLe che. laukika zAstromAM paNa "devanI sanmukha karparane dIpaka karavAthI azvamegha yajJanuM phaLa maLe ane kuLano uddhAra thAya" ema kahyuM che. snAtrAdi kriyAomAM sAmAcArInA bhedathI vividhatA jovAmAM Ave te paNa rAgadvapa kara nahi, kAraNa ke vidhibheda chatAM jenuM sAdhya eka hoya te khaMDana karavA yogya nathI. prAcIna zrIgaNadharo AdinI sAmAcArImAM paNa ghaNuM bheda che, mATe ja anuSThAna-dhamaM Agama ke paraMparAne anusaratuM hoya te keIne paNa asaMgata gaNAtuM nathI. (traNa prakAranA jIvomAM bALa madhyama ane budha jane maMDanAtmaka upadeza hitakara che, paMDita-buddhivALAne maMDana karI zakAya te khaMDanAtmaka upadeza paNa lAbha kare. vartamAnamAM paramata sahiSNutA ghaTatI jatI hovAthI khaMDana paddhati vadhI rahI che, tethI zAsanasaMghane lAbha karatAM hAni adhika thaI rahI che. mATe granthakAranuM sUcana khUba hitakara che) - luNa, Arati, maMgaLadIpa, vagere paraMparAthI sarvagomAM sRSTikrame utAravAmAM Ave che. vaLI snAtra mahotsavamAM vistArathI pUjA prabhAvanAdi karavAnuM vidhAna che, tethI bIjA bhavamAM tenuM ghaNuM zreSTha phaLa maLe, prabhunA janma samaye merU-parvata upara saghaLA devae karelA janma mahotsavanA anukaraNa rUpa hovAthI snAtra eka mahAna, uttama ane kalyANakArI kriyA che. jinapratimAo aneka prakAranI hoya che. tenI pUjana vidhi aMge samyakatva-prakaraNamAM kahyuM che ke- koI pitAnAM mAtA - pitA -dAdA vagerenI karAvelI pratimAnuM, te koI pite vidhithI karAvelI pratimAnuM, te koI (pUjAmAM pratimA karAvanAranuM koI mahatva nathI mATe mamatva cheDIne) sarva pratimAonuM pUjana eka sarakhI rIte karavuM ema kahe che. tyAre prazna thAya che ke koIe avidhithI bharAvelI hoya tenuM pUjana karatAM avidhinI anumatirUpa deSa lAge tenuM zuM ? A prazna asthAne che, AgamamAM te deSa jaNAvyuM nathI, ulaTuM bRhatka5bhASyamAM to ("nirAminiTsa" gAthAmAM) bIjA gacchanI sAmAcArIthI bharAvelI pratimAne paNa pUjavI evuM spaSTa vidhAna che. ahIM sudhI dhanikane maMdire javAna, pUjana, snAtra vagere sarvavidhi kahyo, aRddhimAna te pitAnA ghera ja sAmAyika karIne raste leNadAra vagerethI vina thavA saMbhava na hoya te sAdhunI jema IricAsamiti zodha maMdire jAya, tyAM pitAnI saMpattinA abhAve dravyapUjA karavAne azakta hoya ane maMdiranuM "puSpa guMthavAM" vagere bhaktinuM kArya karavA gya hoya te sAmAyika lIdhA vinA ja jAya ane jAtamahenatathI bhakti kare. jo ke bhAvastava hovAthI Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4. dinacaryA - trikanuM varNana 159 pUjA karatAM sAmAyikanuM mahatva ghaNuM che, teA paNa te svAskrIna hovAtho anya samaye paNa zakaya che, pUjAdi kAryo samudAya sAthe thaI zake, mATe te sarvanI sAthe karavAM ucita che. vaLI - bhAvastavanI jema dravyastavanuM paNa phaLa viziSTa kahyuM che. padmacaritramAM kahyuM che ke jinamaMdire javAnI icchA thatAM eka upAvAsanuM, ubhA thatAM enuM, paga upADatAM traNatu, cAlavA mAMDatAM cAranuM, gheADu' cAlatAM pAMcanuM, mArge cAlatAM paMdara upavAsanuM', maMdiranuM darzana thatAM trIza upavAsanuM, pradakSiNA detAM seA varSanA upavAsanuM, pUjA karatAM hajAravanA upavAsanuM ane stuti karavAthI anaMta puNya prApta thAya che. khIje paNa kahyu` che ke jinapratimAnI pramAnAthI ekasA vaSa~nA, vilepanathI hajAra varSanA ane mALA caDhAvatAM eka lAkha varSanA tapa-phaLane pAme che, ane gIta vAjiMtra sahita bhakti karatAM anaMta phaLa maLe che. emAM paNa ucita samaye pUjA-bhakti karatAM viziSTa lAbha thAya che. AgamamAM kahyuM che ke jinezvaranI vidhipUrvaka viziSTa pUjA karavAthI sAmAnya jIvAne AdhilAbha ane samakitIne pUjA pratye savizeSa prIti thAya che, uparAMta jinAjJAnu' pAlana, jinabhakita ane zAsana prabhAvanA thAya che. mATe pUjAnA samaye pUjA karavI te zreSTha che. have cAlu 61mI gAthAmAM vidhithI jinapUjA karavAnu' kahevu che, te vidhi dazatrika vagere cAvIza dvArAthI vistArathI kahevAya che. temAM trika eTale 1 - traNa sthAne nisIhi, 2- traNa pradakSiNA, 3- traNa praNAma, 4- traNa prakAre pUjA, 5- jinezvaranI traNa avasthAe citavavI, 6 - jamaNI - DAbI tathA pAchaLa e traNa bAju cheADIne prabhunI sanmukha ja dRSTi rAkhavI. 7- traNavAra bhUmi tathA pagane pramAvA. 8- varNAdi traNanu AlaMbana, 9- traNa mudrA karavI ane 10- traNa prakAre paNidhAna karavu. temAM pahelI, bIjI, trIjI, chaThThI ane sAtamI e pAMca trikonu' svarUpa spaSTa che. vividha pUjAnu' svarUpa kahe che. ke- puSpA vagerethI aMgapUjA, naivedya vagerethI agrapUjA ane stuti - stavanAdithI bhAvapUjA, ema pUjA traNa prakAre jANavI. pUjA karatAM jinezvaranI chadmasthatA, kaivalIpaNuM ane siddhapaNuM vicAravuM, e traNu avasthAe jANavI. caityavaMdananA sUtranA pATha, tenA artho ane tenI sAthe pratimAnA svarUpanu' ghaTana karavu' te varNAdi traNanuM Alekhana kahevAya. ane pUjAmAM mana-vacana-kAyAnI ekAgratA karavI te traNane praNidhAna kahevAya. praNAma te paMcAMga mudrAthI thAya che. stavana khelatAM ceAgamudrA, vaMdana karatAM jinamudrA ane jacavIyarAya vagere praNidhAna sUtro kheAlatAM muktAmuktimudrA ema traNa mudrA karavI. temAM e DhIMcaNu, e hAtha ane mastaka, e pAMca aMgeA jamInane sparze tema namavAthI pacAMgI mudrA thAya, vandana pacAzakamAM Ane traNathI judI pacAMgI mudrA kahI che ane te 'namAtthaNu' sUtranA prAraMbhamAM ane aMte karAya che. yAgamudrAmAM be hAthanI daza AMgaLIone sAmasAmI Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamasiMha gu0 bhAva sAdvAra ga. 61 eka bIjAnA AMtare bharAvI hatheLIne AkAra kozanA DeDA jevuM karI be hAthanI koNIo peTa upara rAkhavAnI hoya che. jinamudrAmAM be paganAM pAvalAMnuM aMtara be aMguThA vacce cAra AMgaLa ane pAchaLa be pAnIonuM aMtara tethI kaIka nyuna rAkhI sarakhA ubhA rahI be hAtha lAMbA karAya che. sutAthakita mudrAmAM be hAthanI aMgulIo paraspara sAme joDIne be hathelIo vacce pilI rAkhIne lalATe lagADavAnI ke anyamate lalATathI kaMIka dUra rAkhavAnI hoya che. ema dazatrikanuM svarUpa jANavuM. vidhipUrvakanuM anuSThAna pUrNa phaLe, avidhithI phaLa alpa maLe, eTaluM ja nahi, avidhirUpa aticArathI azubha karmabaMdhane paNa saMbhava che. mATe te mahAnizIthanA sAtamA adhyayanamAM kahyuM che ke avidhithI cene vAMde tene prAyazcita ApavuM, kAraNake avidhi karanAre bIjAne azraddhA pagaTAve che. mATe ja jinapUjAdi sarva pavitra kriyAone aMte avidhiAzAtanAne micchAmi dukkaDa devAnI vidhi che. utkRSTa vandanAnA prAraMbhamAM IriyAvahi prati karavuM ja joIe kAraNa mahAnizIthamAM kahyuM che ke IriyAvahi pratikramaNAdi karyA vinA caityavaMdana, svAdhyAya ke Avazyaka, vagere kAMI paNa karavuM kalpa nahi. bIjI paNa pratikramaNAdi kriyAo IriyAvahi pUrvaka karavAthI ja zuddha thAya che. vivAhacUlikAmAM siMha zrAvakanA adhikAramAM ane AvazyacUNimAM haThTharazrAvakanA adhikAramAM paNa iriyAvahi karavAnuM varNana che. uparAMta vyavahAra, Avazyaka, mahAnizItha, bhagavatIjI, vivAhacUlikA tathA pratikramaNanI cUrNi vageremAM paNa prathama IriyAvahi karavAnuM kaheluM che. ema zAstra pramANathI dareka kriyAonA prAraMbhamAM je IriyAvahinuM vidhAna che, te sUtra ane ene vistRta artha dharmasaMgraha bhASA. bhA. 1lAnA pRSTa 398thI joI le. temAM "micchAmi dukkaDa" nA cha akSarone gabhara artha ane tenA kula 1824120 bhede A pramANe jaNAvyA che. ekendriya sudhInA chanA (nAkanA 14, tiryaMconA, 48 mananA 303 ane devenA 198, ema kula) pAMcaso tresaTha uttarabhedo thAya che, tene abhihayA, vaniyA vagere virAdhanAnA daza prakArathI guNatAM pa630 thAya, tene rAgadveSathI guNatAM 11260, tene mana-vacana-kAyAthI guNatAM 33,780, tene karaNa-karAvaNa - anumodanathI guNatAM 101340, tene traNa kALe guNatA 3,04020 ane arihaMta, siddha, sAdhu, deva, guru ane AtmA e chanI sAkSIe guNatAM mithyA duSkatanA kula bhedo 18,24,1ra0 thAya IriyAvahi sUtramAM ATha saMpadAo (visAmA), batrIsa pado ane doDhase svare che, te saMpadAonAM Adipado 1- IcchA0, 2- gama0, 3-pANa0, 4- esA, 5-jema jIvA, 6-eciMdiyA, 7- abhihayA, ane 8-tassa che, (cityavaMdana bhASyamAM je bheda che te vivakSAbheda samaja) zAstromAM kahelA daza prAyazcitamAM paheluM AlocanA ane bIju Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4 dinacaryA-kAussagnanAM AgAre 161 pratikramaNa prAyazcita che, te mATe IriyAvahiprati kahIne je zuddhi karI temAM savizeSa zuddhi karavA, tasmauttarI sUtra ThAmikAusagga sudhI kahevuM. iridvArA prati karyA pachI A sUtrathI vizeSa zuddhi, tene mATe prAyazcita, prAyazcita mATe vidhi ane vidhi mATe vizalya (zalyanA parihAra), ema paraspara hetu- hetumad bhAva jaNAvyuM che. te pachI jJAnAvaraNIya vagere pApakarmone vighAta karavA kAussaga karavAnI pratijJA karAya che. kAussagnamAM kAyAne sthira nizcala, vacanathI mauna ane manathI zubhadhyAna karAya che, temAM kAyAnI na rokI zakAya tevI vAyujanya vagere hAjatonI chUTa mATe, annattha sUtra kahevAya che. A sUtrathI zvAsa leve mU, khAMsI - chIMka- bagAsuM-oDakAra Ave, apAna vAyu chUTe, akasmAt cakkara Ave, pittaprakopathI mUcha Ave, remarAjI vagere sUkSma zarIranuM kaMpana thAya, sUkSama zleSma-thuMkane saMcAra thAya ke pAMpaNa hAle, ke sUkama daSTi saMcAra thAya, e bAra caNAnI chUTa rAkhI, zeSa sarva pravRttine tyAga thAya che. temAM khAMsI, chIMka, bagAsuM ke oDakAra prasaMge jayaNa mATe mukhe-nAke- hAtha ke muhapatti dhAraNa karavA chatAM ane cakkara ke mUchane prasaMge paDI javAthI virAdhanA na thAya e kAraNe nIce besI javA chatAM, kAussagga bhAge nahi. apAnavAyu paNa dhImethI kara, vagere jayaNA samajavI. e uparAMta "evabhAI' zabdamAM kahelA Adi zabdathI cAra chUTa rakhAya che - Avazyaka niryukti gA. 1613mAM kahyuM che ke 1agninI ujehI (prakAza) sparze to kAmaLa vagere oDhavA chatAM ke moTI Aga lAgatAM tyAMthI khasavA chatAM, 2- bilADI, uMdara vagerenI ADathI bacavA mATe khasavA chatAM, 3- cora ke rAjA vagerenA upadrava thAya che ane 4- sva5ra keIne sarpAdine jherI daMza thavAnA prasaMge kAussagga adhUro choDavA chatAM bhAge nahi, paNa bAkIne kAussaga pachI pUrNa kare agara punaH kare. prazna- uparanA prasaMge "namo arihaMtANuM kahIne pAre te zuM vAMdhe? zA mATe A chUTa rAkhavI joIe ? uttara- kAussagga pUrNa karyA pachI ja "name arihaMtANuM" kahIne parAya, adhUrA kAussage "name arihaMtANa" kahe to paNa bhAge, mATe A AgAra (maryAdAo) jarUrI che. koIpaNa kAussaga jeTalA karavAnuM hoya, teTale karyA pachI paNa "arihaMtANuM kahIne ja parAya. kAraNake sUtranA "jAva arihaMtANuM bhagavaMtANuM namukakAreNuM na pAremi" e pAThathI e niyama thAya che. kAussagane vidhi jaNAve che ke "tAva kArya ThANeNuM meNeNuM jhANe ampAyuM sirAmi" arthAt tyAM sudhI mArI kAyAne sthAnathI sthira nizcala, vacanathI mIna ane manathI zubhadhyAna, sivAyanI sarva pravRttione tajuM chuM. kAussaganuM pramANa ATha-pacIsa vagere amuka pAse zvAsa pramANa hoya che. temAM "pAya samA UsAsA' arthAt eka eka padane eka eka zvAsevAsa gaNave, evI Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 dharmasaMpraha guru bhAve sAroddhAra gA. 61 zAstra maryAdA hevAthI eka gAthAnA cAra pAda gaNatAM pacIza zvAsocchavAsa mATe legassanI savAcha gAthA (caMdesu nimmalayarA sudhI) ciMtavavI, navakAranA ATha zvAsa sAgaravaragaMbhIrA sudhI legassanA sattAvIza, 300 zvAsocchavAsamAM bAra ane 500 zvAsamAM vIza legassa cadesu nimmalayarA sudhI tathA 108 zvAsamAM cAra logassa sAgaravara gaMbhIrA sudhI, ema sarvatra zvAcchavAsa padanI saMkhyA pramANe samajavA. kAussagnamAM ogaNIsa doSa varjavAnA kahyA che. temAM (1) ghaTakadoSa- gheDAnI jema eka paga khoDo rAkhI ubhA rahevuM te, (2) latA deSa- velaDInI jema zarIra kaMpAvavuM te. (3) staMbhakudyadeSa-bhIMta ke thAMbhAne Teke le te. (4) mAla-doSa mastakane UMce mALa ke chata vagerene lagADavuM te. (5) zabarIdoSa- zabarI (bhillaDI) nI jema be hatheLI gudA pradeza AgaLa rAkhavI te. (6) vadhudoSa- navavadhunI jema mastaka nIcuM rAkhe te. (7) nigaDa doSa- beDI pagamAM nAkhI hoya tema be paga pahoLA karI ubhuM rahe che. (8) lakhuttara deSa- cela paTTAne DhIMcaNathI cAra aMgula uco ane nAbhithI cAra aMgula nIce rAkhavAne badale adhika na uce rAkhe che. (9) stana doSa- maccharAdithI bacavA ke ajJAnathI strInI jema chAtI vastrathI DhAMkavI te (10) uddhidoSa- gADAnI udhanI jema be pagane AgaLathI ke pAchaLathI bhegA karI ubhA rahevuM te (11) saMyatI daSa- sAdhvInI jema mastaka sivAya badhuM zarIra vathI DhAMkavuM te (12) khaliNa deSa- gheDAnI lagAmanI jema e ghAne ke caravaLAne guracho AgaLa ane dAMDI pAchaLa rAkhavI te (13) vAyasa deSa- kAgaDAnI jema DoLA Amatema pheravavA te (14) kapittha doSa- kaThAnA phaLanI jema adhe ane geTa vALI be sAthaLo vacce dabAvI ubhuM rahe te (15) zirakampana deSa- bhUta vagerenA pravezanI jema mAthuM dhuNAve te (16) mUka doSa- muMgAnI jema huM-huM bele te (17) bhamuhaMgulI doSa- AlAvA aMgulIthI gaNe ke brakUTine jema tema bhamAve te (18) vAruNa deSa - dArUne ukALatAM thAya te bUDa-bUDa avAja kare te. A aDhAra de puruSane udezIne jANavA. sAdhvIone te vastra oDhI rAkhavAnuM hovAthI laMbuttaradoSa, stanadeSa ane saMyatI deSa sivAya paMdara ane strIone mastake paNa oDhavAnuM hovAthI strISa sivAyanA cauda deze jANavA. IriyAvahi pratikramaNamAM A deza rahita pacIsa zvAse chavAsane (caMdesu nimmalayarA sudhIno) kAussagga pUrNa karI "name arihaMtANuM" kahIne pArIne upara pragaTa logassa saMpUrNa kahe. e pramANe IriyAvahi pratikramaNane vidhi jANa. utkRSTa caiityavaMdanA guru hoya te temanI samakSa Adeza mAgIne ane na hoya te jina pratimAmAM gurUnI dhAraNa karIne Iri0 prati pUrvaka zaru kare, paNa jina pratimAnI AgaLa gurunI sthApanA alaga sthapAya nahi. kAraNa ke tIrthaMkaradevanAM arihaMtAdi sarva pado pratimAmAM paNa ghaTita che, ema vyavahAra bhASyamAM jaNAvyuM che. saMghAcAra bhASyamAM paNa aMdanI kathA Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 . dinacaryA- zrI jinamUrtimAM sarvapadonI sthApanA 163 prasaMge kahyuM che ke - e rIte zrIkaMdanI AgaLa zrI gautama prabhue kahelI zrI vardhamAnasvAminI sarva padavIo sAMbhaLIne he bhavya prANio ! tame samajo ke arihaMtanA biMbamAM paNa AcAryapaNuM vigere sarva padavIo ghaTita che. (kAraNa ke jina pratimA jinatulya che.) ema sAkSAt guru, ke temanA abhAve jina pratimAnI sanmukha gurunI dhAraNA karIne IriyAvahi pratikramaNa karI zakAya ane gurU ke pratimA eka paNa na hoya to gurunI sthApanA sthApIne karAya. sthApanA vinA IriyAvahi pratikramaNa Adi kaI anuSThAna karI zakAya nahi. saMdhAcAra bhASyanI vRttimAM IriyAvahinI saMpadAonA adhikAramAM kahyuM che ke "gurU virahamAM gurUne Adeza (AjJA) meLavavA temanI sthApanA karavI" kaI pUche ke sthApanAthI zuM phaLa? te samajAvavuM ke jema jinanA virahamAM sthApanA jinanI eTale jinamUrtinI sevA, AmaMtraNa, stuti, vagere saphaLa thAya che, tema gurUnA abhAve sthApanAgurU sAme karelA paNa vinayAdi saphaLa thAya che, (sAme kaI na hoya te prArthanA, prazna, vinaMti vagere kone karavuM?) mATe IriyAvahi pratikramaNa AdimAM Adeza meLavavA gurUnI sthApanA anivArya che. (sthApanAnA cAra bhede che, 1. saddabhUta sthApanA - gurUnA AkAravALI sthApanA. 2- asaddabhUta sthApanAAkAra rahita mAtra pustaka, mALA, varATaka, caMdanaka vagerenI, A bannenA paNa be be bheda thAya che, 1. itvarikI - amuka kALa sudhInI ane 2. yAvat kathikI - pratiSThA karelI kAyamI ema 2 4 2 = 4 bheda thAya. (ahI gurunA virahamAM sthApanAnuM vidhAna che, tethI temanI hAjarImAM temanI IcchA viruddha sthApanA sanmukha anuSThAna karavAthI temano anAdara-AzAtanA thAya te paNa vicAravuM joIe.) jaghanya ke madhyama caityavaMdanA IriyAvahi pratikamaNa vinA paNa karAya utkRSTa cityavaMdanA karatAM sAdhu, zrAvaka, avirati, samakitI, apunabaMdhaka ke yathAbhadraka, e dareke caityavaMdananI bhUmine joIne ane pramAIne, eka prabhu sAme ja draSTi rAkhIne, manane paNa cityavaMdanamAM ekAgra karIne, saMvega ane vairAgyathI rAmarAjI vikasvara thAya ane harSanA AMsu chUTe tema harSita thaIne "ahe anaMtakALe paNa dularbha e bhagavaMtanI sevA - vaMdanAdine vega mane mahA puNya prApta thayo" ema bahumAnathI bhAvita AtmA uttama avALA, prabhunA guNothI garbhita ane punarukti vagere dethI rahita, suMdara kAvyathI stutirUpa namaskAra karIne, prathama kahI tema hAthathI gamuddA karIne, zuddha uccArathI, natthaNuM sUtrane pATha arthanA smaraNa pUrvaka bole. saMghAcAra bhASyanI TIkAmAM eTaluM vizeSa che ke sUryAbhadeva ane vijayadevanA varNanamAM eka, be, yAvat ekase ATha kAvyathI paNa namaskAra karavA, ane jJAtAsUtramAM draupadInA varNanamAM namaskArane pATha choDIne zeSa vidhine atideza (bhalAmaNa) karela che, ethI anumAna thAya ke namaskAra karavAnuM purUSone uddezIne kahyuM hoya. strIo be hAtha Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 dhama saMgraha gu0 bhAva sArAdvAra gA. 61 mastake lagADe te stanabhAga dekhAya te ucita paNa nathI, mATe strIe mastake hAtha joDavAne badale hRdaya sAme rAkhI nyU`chaNAnI jema be hAtha bhaktithI prabhu sanmukha bhamAve te anucita nathI. ema A viSaya vicAraNIya che. gamamAM paNa "viLayoLayAra gAyaTripa cavavuAse ajJahivaLe' arthAt "vinayathI namelA zarIravALI strI, cakSuthI prabhunu' darzana thatAM tu e hAthe aMjali karIne" vagere kahyuM che, mATe "namAtkSaNa" ane tenI jema traNa praNidhAna sUtro - (jAvati ceiAi, jAvaMta - kevi-sAhU ane jaya - vIyarAya) khelatAM pazu strIone mastake hAtha joDavA ucita nathI. strI ke purUSa sarva viSayamAM samAnatAnA Agraha chADIne peAtAne na zAbhe tevu anucita rIte besavAnuM, khelavAnu, ubhA rahevAnuM, vagere vavuM, sarvAMtra viveka e dharmanuM bhUSaNa che. (AjanA samAnatAneA pazcimanA vAyu anAya saskRti rUpa che, saMsAra ja asamAnatA rUpa che. tyAM samAnatA kevI rIte thAya? samAnatA teA muktimAM che, tyAM kAi bheda nathI, mATe jaina zAsanamAM mukitanA upadeza che. srI svAtaMtrya, samAnaha, saha zikSaNu, samAna veSabhUSA, vagere mAnavatAnAM paNa ghAtaka che, te mukita te thAya ja zI rIte ? A viSayamAM vizeSa jANavA mATe dazAzruta skaMdha cUrNi vagere granthA jovA.) "namAtyuMNuM" sUtraneA vistRta artha ane varNana dharma saM bhASAM bhA-1 leA pRSTa 49thI jovA. ahIM Tu'kamAM kaMika mAtra jaNAvIe chIe. A sUtranuM zAstrIya nAma praNipAta daMDaka che. ane zakrendra prabhunI stavanA A sUtrathI karI che, tethI tene zakrastava paNa kahevAya che. enI AdimAM mAthu ane aMte paNa 'namA' padma hovAthI dareka madhye padonI sAthe paNa namaskAranA saMbaMdha che. tenA (je A ai siddhA - e gAthA sAthe) kula svarI khase sattANuM che. temAM pado tetrIsa che, ane sa`padAe (visAmA) nava che. A sUtrathI bhAva-jinane namaskAra thAya che. tenI sa'padmAonAM nAma vagere jANavAnuM koSTaka nIce pramANe che. Adipada saMpadAnuM nAma 1 stAtanya saMpadA .... 2 3 vizeSa hetu sa'padA .... 4 stAtanya hetu sa'padmA .... 6ThTha sAmAnya upayoga sa'padA.... 5 upayAga hetu saMpadA athavA tadvetu saMpadA.... abhayadayANuM..... 6 savizeSa upayAga sa'padA.... svarUpa (sakAraNu) saMpadA.... arihaMtANu............ AigarANu........... purisuttamANu............ lAguttamANu... 8 svatulya phUla dAtRtva saMpadA.... 9 meAkSa (phaLa prApti) sa'padA.... dhamma yANuM..... appaDihaya0... jiNANu...... savvant...... kula padA 2 3 4 5 3 3 ja jI 4 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4 dinacaryA-namotthaNunI saMpadAnuM varNana 165 1. svaitavya saMpadA= eTale stutyanI yogyatA jaNAvanArI saMpadA, temAM be pade che arihaMtANuM, bhagavaMtANuM, tene artha arihaMta (anate ane ahaMta) ne tyu eTale namaskAra thAo, tathA bhaga-zabda vAcya sarvotkRSTa aizvarya, rUpa, yaza, lakSamI, dharma ane prayatna, e cha bhAvane pAmelA mATe bhagavaMte, temane namaskAra thAo, have pachInA pratyeka pade sAthe "namaskAra thAo" ema samajI levuM. ahIM bahuvacanane prayoga advaitavAdanuM mithyApaNuM ane badhAne namaskAra karavAthI ghaNuM phaLa maLe, ema jaNAvavA mATe che. ra. stotavya hetu saMpadA= eTale kayA hetuthI arihaMta stutine pAtra che? te hetuone jaNAvanArA AIgarANuM, tisthayarANuM ane sayaMsaMbudANuM, e traNa pada temAM (1) AIgarANuM - sarva prakAranI nItimAM kAraNabhUta evA zratadharmanI adi karanArane. zratadharma arthathI eka ane zAzvata che. paNa zabdathI dareka tIrthakarene bhinna ane sAdisAkta hoya che. (2) tisthayarANuM - saMsAra samudrathI tAre te tIrtha. caturvidha zrIsaMgha, prathama gaNadhara ane dvAdazAMgI, e traNe tIrtho kahevAya, dareka tIrthaMkare A tIrthanA karanArA hoya che, mATe tIrthanAM karanArAne ane (3) sayaMsaMbuddANuM- chellA bhavamAM traNa jJAna sahita avataratA hovAthI, temanAthI adhika jJAnI koI hoya nahi, tethI guru vinA ja svayaM bodhane pAme tethI svayaM saMbadha pAmelAne ema A traNa guNavALA hovAthI teo stuti karavA egya che. 3. svaitavya vizeSa hetu saMpadA= arihaMta bhagavaMtanI stuti karavAmAM viziSTa hetuo. "purisaramANu purisasihANu purisavarapuMDariyANuM, purisavaragaMdhahasthINuM," e cAra kahyA che, temAM (1) purisuttamANuM - arihaMtane AtmA tathAbhavyatvane kAraNe anAdi kALathI anya cha karatAM uttama hoya che, potAnA bAhya sukhane gauNa karIne paNa paropakAra karavAmAM vyasanI, aucityanA svAmI, dInatA rahita, saphaLa pravRtti karanArA, kRtajJatAnA svAmI, saMleza rahita, deva gurU pratye bahumAnI, gabhIratAnA samudra, vagere guNe teomAM sahaja hovAthI purUSottama che. A vizeSaNathI "sarva jIve buddha thaI zake che" e bauddha-matanuM nirAkaraNa thAya che, kAraNa ke tIrthakare te anAdi tathA bhavyatva dvArA viziSTa hoya te ja thAya. (ra)- purisasiMhANuM - purUSa chatAM zaurya, vIrya, vagere guNanI pradhAnatAthI teo upamAthI purUSomAM siMha samAna che. A vizeSaNathI jeo ema mAne che ke upamA te hIna ke adhika haya, mATe keIne koInI upamA ghaTe nahi, te mane nirAsa thAya che. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 dharma saMgraha gu0 bhA0 sAddhAra gA, 61 (3) purisavarapuMDariyANuM - purUSomAM puMDarika kamaLa tulya. kamaLa kAdavamAM uge, jaLathI vRddhi pAme ane bannene choDIne UMce rahe che, tema arihaMte karmapI kAdavamAM janame, bhegarUpI pANIthI vRddhi pAme, chatAM bannene cheDIne uce muktimAM jAya che. uparAMta kamaLanI jema jeo sAhajika atizayethI suMdara, guNalakSmInuM nivAsa sthAna, jIne AnaMda pamADanAra, bhavya jInI sevAne pAmelA ane muktine pamADanArA paNa che. jeo ema mAne che ke vijAtiya upamAthI upameyanI vAstavikatA haNAya che, temanA matanuM A vizeSaNathI khaMDana samajavuM. (4) purivaragaMdhahathINuM- purUSomAM gaMdhahasti jevA. gaMdhahastinA gaMdhathI mudra hAthIo nAzI jAya, tema prabhunA atizayothI tIDa, popaTa, UMdara, vagere dhAnyanA zatruo (Iti) ane rogo, tathA kolerA, marakI, plega, vagere mArIo, pararAjya vagerenA upadra, duSkALa ane ativRSTi, vagere saghaLuM nAza pAme che. 4. stotavya sAmAnya upayoga saMpadA = arihaMta sAmAnyatayA "logaramANuM, loganAhANuM, legahiyANuM, legapAIvANa, legapajajo agarANa" e pAMca prakAre lokopayogI che. temAM (1) laguttaramANa- paMcAstikAyamaya cauda rAjalakamAM arihate abhavyathI te uttama che ja, uparAMta sarva bhavya che rUpI sajAtiyakamAM paNa uttama hovAthI lekane viSe uttama che. (2) laganAhANuM - aprApta zubha bhAvane prApta karAvavA te yuga ane upadravathI rakSaNa karavuM te kSema, Aga ane kSemane kare te nAtha kahevAya, arihaMte jAtibhavya- durbhavya sivAyanA uttama bhavya rUpa lekamAM dharmabIjanuM vapana, uddagama, poSaNa, rakSaNa, vagere bhega ane rAgadveSAdi aMtaraMga zatruothI rakSaNarUpa kSemane karanArA che, mATe lekanA nAtha che. (3) legahiyANa- vyavahArarAzImAM vartatA ekendriyAdi sarva jIvonuM hita thAya te (athavA cauda rAjalokanA svarUpane jaNAvanAra) upadeza karanAra, mATe lokane hita karanAra che. (4) logapaIvANuM- vaLI saMjJI paMcendriyarUpa viziSTa jIvalokane upadeza dvArA dIpakanI jema ajJAna aMdhakArane nAza ane tavone prakAza kare che. mATe lekane mATe pradIpa tulya che. (5) legapayagarANuM - cauda pUrvadhararUpI viziSTa lekane sUryanI jema jIvAjIvAdi tane yathArtha prakAza karanArA, mATe lekamAM protane karanArA che. e rIte arihate lekane sAmAnyatayA upayogI che, te kahyuM. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4. dinacaryA-namAtthaNanI saMpadAnuM varNana 167 5. upayAgahetu sapadA= arihatA je kAraNe leAkeApayogI che te kAraNA kahe che ke"abhayadayANuM, cakhkhudayANuM, magadayANu, saradayANa ane kheAhidayANa'", temAM - (1) abhayadayANuM- sasArI jIvA AlAnA, paraleAkanA, AdAnanA, asmAtane, AjIvikAnA, maraNanA ane apayazanA, ema sAta bhAthI satata bhayabhIta che. arihaMtA A bhayAthI rakSaNa karIne dhairyane (cittasvasthatAne) pragaTa kare che, mATe abhayadAtA che. (ra) cakkhUMdayANuM- AtmAnuM svarUpa jANavA, upadeza dvArA tattvajJAnarUpI cakSuo ApanArA che, (3) magadayANu - sarpanA daranI jema sIdhA - mAcA - vakratA rahita, upara uparanA guNusthAnane prApta karAvanAra ane svarasavAhI (anubhavajJAna svarUpa) evA cittanI niLatArUpa mA, ke je jIvamAM tathAvidha karmanA kSayApazamathI pragaTe che. zrIarihaMtA tevA mAkSamAne denArA che, (4) saradayANuM saMsArarUpa aTavImAM rAga-dveSane vaza jIvA cittanA sa`kalezarUpa mahAtrAsa bhAgave che, e saMkaleza tattvajJAnathI nAza pAme, mATe tattvanI jijJAsA, zravaNu vagere buddhinA ATha guNAne zaraNu kahevAya che. arihatA A tatvaprakAzarUpa zaraNane Ape che, mATe zaradAtA che. tathA (5) beAhidayANaM edhi eTale yathApravRtti vagere traNa kAraNo dvArA gra'thIbhedathI pragaTa thanAra zama-savega nivedAdi liMgovALuM tattvArtha -zraddhArUpa samyaktva. A samyaktvarUpa edhine ApanArA. (teone namaskAra, ema satra samajavuM.) ahI' abhayanu phaLa cakSu, tenu phaLa mA, mA`thI zaraNu ane zaraNanu phaLa Adhi, A badhA lAbha apunakhakane thaI zake mATe arihatA apuna dhakAne abhaya vagerenA dAtA che. A pAMcanuM dAna kare che mATe ja teo lAkottama, leAkanAtha vagere che. 6. savizeSa upayega sapadA= (cAthI sa`padAmAM sAmAnya upayoga kahyA) ahIM savizeSa upayogarUpe dhammadayANuM, dhammadesayANu, dhammanAyagANuM, dhammasArahINuM dhammavacAra'tacavaTTINuM, e pAMca pado che. temAM - (1) dhammadayANuM-savirati ane dezivarati, e be prakAranA cAritradharma nA dAtA. cAritra praptimAM khIjA hetue hovA chatAM zrI arihaMtadeva mukhya hetu che, mATe dhanA dAtA. ane prakAranA caritradharmanI aglAnapaNe satata saphaLa dezanA (2) dhammadesayANu denAra mATe dharmanA upadezaka - Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 dharmasaMha gubhAva sAroddhAra gA. 61 (3) dhammanAyagANuM- arihaMto dharmane vaza (AtmasAt ) kare che. utkarSe pahoMcADe che. tenuM sarvotkRSTa phaLa bhegave che ane A dharmane viraha temane kadApi thato nathI, mATe teo sAcA dharmanA nAyaka che. (4) dhammasArahANe- sva-paramAM cAritranI samyaka pravRtti-pAlana karanAra-karAvanAra tathA IndirUpI ghoDAone damana karanAra-karAvanAra mATe dharmarathanA sArathI che. (5) dhammaracAritacakavadIyuM- cakravartInA cakrathI paNa atyanta hitakara- zreSTha evA dharmarUpa uttama cakravaDe svaparanI cAregatine aMta karanAra- karAvanAra mATe dharmavara cAturaMga cakravartI che. e rIte "dharmadAtA" vagere hovAthI bhagavaMta savizeSa upayogI hevAthI stutine pAtra che. 7. stotavya (kAraNabhUta) svarUpa saMpadA = arihaMte je kAraNe stutipAtra che, te kAraNupUrvaka teonuM svarUpa ahIM be padethI jaNAvyuM che temAM (1) a5DihayavaranANudAsaNudharANuM - arihate keIthI nAza ke vyAghAta nA pAme tevAM ane zreSTha athavA saMpUrNa evA jJAna ane darzananA dhAraka hovAthI apratikata varajJAnadarzanadhAraka che. A vizeSaNathI bauddho mAne che ke sarva ISTa padArthanuM jJAna hoya te sarvajJa kahevAya, ene aniSTa padArthanA jJAnanI zI jarUra che? te mAnyatA mithyA che. kAraNa ke aniSTanA jJAna vinA ISTamAM upAdeya buddhi thatI nathI, mATe heyAdi sarva viSayanuM saMpUrNajJAna jene pragaTe te ja sarva kahevAya. (2) viadachaumANuM- "potAnA sthApelA dharmamAM viddha thAya tyAre rakSA karavA Izvara punaH avatAra le che" e mAnyatA mithyA che, ema jaNAvavA kahe che ke karma ane saMsArarupa chama (arthAt janma-maraNa) nAza pAmavAthI arihate vyavRttachadmA =saMsArathI nivRtta che. A be padanI sAtamI saMpadA kahI. 8svalyaparaphaladAtRtvasaMpadA= arihaMto pitAnA tulya sukha-saMpatti bhaktone paNa ApanArA che, te jaNAvavA "jiNANuM jAvayANuM, tinnANuM tArayANa, budANa bahayAruM ane surANaM meyagANuM" e cAra pado kahyAM che. temAM (1) jiNANa jAvayANuM - arihate svayaM rAgadveSAdi zatruone jItanArA che ane jitAvanArA che. samyaka jJAnAdi guNorUpa vahANa dvArA saMsAra samudrathI svayaM tarelA ane anya jIne tAranArA che. (2) buddhANaM bahayANuM - ajJAna aMdhakAramAM DUbelA jagatamAM zrI arihaMta chellA bhavamAM koInA upadeza vinA ja pitAnA sva-para prakAzaka jJAna dvArA, jIvAjIvAdi tane jANanArA ane anyane jaNAvanArA hovAthI svayaM buddha ane parane bedhaka che, tathA- Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4. dinacaryA-namAtthaNanI saMpadAnuM varNana 169 (4) muttANuM meagANuM cAra gatirUpa sa'sAramAM rakhaDAvanArAM karmonAM baMdhanAthI svayaM mukta ane anyane mukta karAvanAra che. ema svatulya phaLadAtA che. 9- meAkSaphaLa prApti sa'padA = arihatA je muktine pAmyA che, te muktinu mAkSanu svarUpa jaNAve che ke "sannanRNu, savvadarisiNuM, sivamayala-rUamaNu tamakSmayamakhvAbAhamapuNarAvittisiddhiga/nAmadheya. ThANuM sapattANuM, namA jiNANuM, jiabhayANa', '' arthAt arihaMta 1. satta ane sadazI che, 2. upadravarahita, acala, rAga rahita, anaMta, akSaya, pIDArahita, jayAMthIpharI pAchA AvavAnuM nathI ane jenu nAma sighdhigati che, evA sthAnane pAmelA che. tathA mAhanA kSaya thavAthI rAgadveSAdi sarva prapa ceAthI mukta ane tethI 3. sa bhayAthI rahita che, ema navamI sa'paTTAnA traNapado kahyAM. A 'namAttha' sUtranA eka eka padanA paNu artha atigabhIra ane mahAna che, tenA upara lalitavistarA nAmanI mahAagaMbhIra TIkA che. ahI tA mAtra zabdArtha jaNAvyeA che, vistRta artha mULa bhASAntaramAM ane gabhIra arthe tA lalita vastarAmAM che. jo ke A padomAM keTalAMka pado, apekSAe samAna avALAM che, chatAM stutimAM punarukta doSa manAtA nathI. vaLI saMghAcAra bhaSyamAM te A traNavAra mastakane jamIna sAthe sparza karI, karIne, sUtra khelIne, aMte paNa e ja namaskAra karavAnuM kahyu che. sUtranI AdimAM poMcAMga praNAmathI namaskAra karatAM, e DhIMcaNune jamIna upara sthApIne, e hAthathI cogamudrA rIte traNavAra jamIna sAthe mastakanA sparza rIte, jo ke 'namrutyuNa" sUtra bhAvajinane namaskAra rUpa che, te paNa sthApanAjina ( mUrtimAM), bhAvajinanA AropIne khelavAmAM dveSa nathI. pAchaLa kahevAze te devavaMdananA khAra adhikArAmAM bhAvavajanane vadhanarUpa A pahelA adhikAra jANavA. have - "ne na aDyA siddhA, ne e~ mavinnati aLabALapa jANe | sapai a vaTTamANA, savve tiviheNa vadAmi // traNe kALanA dravyajineAnA vananI A gAthA prathama judI hatI, vamAnamAM tene 'namAbhruNa' sAthe joDI dIdhI che. tenA artha "atitakALe je siddha thayA, (vartamAnamAM anya gatimAM rahelA) je bhaviSyamAM jina thaze ane vamAnamAM janmelA chatAM je chadmasthapaNe vicare che, te traNe kALanA dravya jinone hu trividha ceAgathI vaMdana karU chuM." jo ke kRSNajI vagere vartamAnamAM narakamAM che, te paNa jema bharatarAye maricIne karyo Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 dharmasaMpraha guru bhAve sarakAra gA. 61 hato tema, teonI bhAvi bhAvajina avasthAne namaskAra karI zakAya. dravya jinane vaMdanarUpa utkRSTa devavaMdanamAM A bIjo adhikAra jANa. pachI ubhA thaI pagathI jinamudrA ane hAthathI gamudrA karIne, sthApanA jinanA vaMdanA mATe "arihaMta ceIANuM" sUtra bolavuM. A sUtranuM zAstrIya nAma cityastava che. upara kahyA te bhAvajinanI mUrti-citrapaTa-vagere AkArane sthApanAjina eTale arihaMta jANavAM. temAM aMtaHkaraNa eTale citta, ane tene bhAva ke kArya te caitya. jinapratimA paNa cittamAM samAdhibhAvane pragaTAve che, tethI kAraNamAM kAryane upacAra karIne pratimAne paNa citya kahevAya che. tenI ArAdhanAne kAussagna karavA mATe "arihaMta ceIcANuM karemi kAussaggaja eTale arihaMtanI pratimAne udezIne kAryotsarga karuM chuM. pachI "vaMdabhuvattiyAe, pUaNuvattiyAe, sAravattiyAe, sammANavattiyAe, bahilAbhavattiyAe ane nivasagavattiyAe eTale vaMdana, pUjana, satkAra, sanmAna, bedhilAbha ane nirupasarga, e chane (variyAe eTale) mATe kAu0 karuM chuM. temAM mana vacana kAyAnI prazasta pravRtti te vaMdana, gaMdha- vAsa, puSpa vagerethI arcA te pUjana, vastro AbharaNa vagerenI bheTa te satkAra, stuti-stavanAdi karavuM ke mAnasika prIti karavI te sanmAna, arihaMta kathita dharmanI prApti te bodhilAbha, ane mokSarupa sarvathA upasargane abhAva te nirUpasarga, prabhune vaMdana, pUjana, vagere karavAthI thate lAbha mane A kAussagathI thAo! ema artha jANave. temAM paNa bedhilAbha mATe vandana- pUjana - satkAra ane sanmAna tathA nirUpasarga (mokSa) mATe bedhilAbha, ema paraspara hetu-hetu mat saMbaMdha jANo. ahIM sAdhune vandana-pUjanane dravyastavarUpe niSedha hovAthI ane zrAvakane te pragaTa rIte vandana- pUjana karI zakAtAM hovAthI kAryotsarga zA mATe kare? vagere vistRta carcA mATe mULa bhASAntara pR. 426- 27 jevAM. have kAussagnamAM hetuo kahe che ke "saddhAe, mehAe, pIIe, dhAraNAo, aNupehAe' arthAt zraddhAvaDe, medhA vaDe, dhIraja vaDe, dhAraNa vaDe ane anuprekSA vaDe kAussagna karuM chuM. temAM - cittane nirmaLa karanArI tasvaruci zraddhA, zAstrane samajavAmAM kuzaLa, puNya-pApa vagerene viveka jaNAvanArI, jJAnAvaraNIyAdi karmonA pakSamAMthI pragaTelI buddhi te medhA, rAgadveSAdinI vyAkULatA rahita cittasamAdhi te dhRti, ane zrIarihaMtAdinA guNonuM maraNa te dhAraNA. A cArenuM vizeSaNa vANIe eTale vRddhi pAmatI, arthAt uttarottara vadhatI zraddhA, medhA, dhRti ane dhAraNA vaDe kAmi kAussaguM, eTale kAtsargamAM rahuM chuM-sthira thAuM chuM. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra4. dinacaryA-legassa sUtrane artha 171 zraddhA vagerene paraspara (zraddhAnuM kArya medhA, medhAnuM kArya vRti, ane dhRtinuM kArya dhAraNuM, ema) kArya-kAraNabhAva saMbaMdha che. vRddhimAM paNa pUrva pUrvanI vRddhithI uttara uttaranI vRddhi thAya che. A sUtranI pachI annattha sUtra bolAya che, mATe bannenI maLIne saMpadAo ATha che, tenAM Adipado 1- arihaMta, 2-vaMdaNa, 3- zraddhA, 4- annattha, pa- suhuma, 6- eva, 7- jAva ane 8- tAva che. kula pade tetAlIsa ane varNo (svara) batrIsa che. (bhASyamAM vaNe rara kahyA che ane gaNanAthI paNa 89+140=229 thAya che.) saMpadAonAM nAma anukrame 1- abhyapagama 2- nimitta, 3- hetu, 4- ekavacanAna AgAre, 5- bahuvacanAnta AgA re, 6- AgaMtuka AgAre, 7- kAryotsarganI avadhi, ane 8- kAsarganuM svarUpa. e pramANe che. utkRSTa cityavaMdanamAM sthApanA jinanI stavanArUpa A trIjo adhikAra jANavo. ahIM kAussagga ATha zvAsocchavAsa pramANa kare. caityavaMdana karanAra eka ja hoya to kAussaga pArIne, bhagavAnanI sAme caityavaMdana karate hoya te bhagavAnanI stuti kahe ane ghaNA hoya te eka jaNa prathama pArIne stuti kahe, bIjA kAussaga mudrAthI sAMbhaLe ane stuti kahyA pachI badhA pAre. pachI vartamAna avasarpiNImAM ane A bharatakSetramAM thayelA hovAthI kALa ane kSetrathI nikaTanA upakArI zrI RSabhadevAdi covIsa tIrthakaronI, nAma kIrtanadvArA stutirUpa nAmastavadaMDaka athavA caturvizatistava, aparanAma legassa sUtra kahe che. "ara7 Dogare, dhatitha nine rite uttarauccAra pi vI zA " artha- arihaMte kinnaITsa= arihaMtenuM nAma uccAraNa pUrvaka kIrtana karIza. temAM paNa bhAvatIrthakarenI stuti karavA, kevalI = kevaLajJAnIo, te paNa cauThThIsaM = saMkhyAthI vIsa ane api eTale bIjA paNa temanA atizaye kahe che ke lokane udyota karanArA= paMcAstikAyamaya lekane (ane upalakSaNathI alakane) potAnA kevaLajJAnarUpa dIpaka vaDe udyota = prakAza karanArA. A vizeSaNathI teone jJAnAtizaya kahyo. vaLI dhamapradhAna tIrthanA karanArA= anya darzanakAre nadIo vagerene tIrtha mAnI, AtmAne nirmaLakaravA temAM snAnAdi kare che tenuM ane zAka vagere je adharmatIne sthApyAM che, te sarvane parihAra karavA A vizeSaNa che, tathA arihaMte saMsArasamudrathI tAravA bAra parSadAomAM sarva che, sva sva bhASAmAM samaje tevI-pAMtrIsa guNayukta vANIthI upadeza Ape che ane traNe lokanA deve samavasaraNanI racanA kare, atizaye pragaTAve, vagere temanI bhakti kare che, ema A vizeSaNathI teone vacanAtizaya ane pUjAtizaya jANavo. have apAyApagamAtizaya Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 dhamasaMgraha guru bhAi sAradvAra gA. 61 mATe jiNe eTale rAga-dveSAdi bAhya atyaMtara sarvazatruone jItanArA, evA tIrthakarenI huM stuti karIza. ema saMbaMdha joDe. pachI "mamani' re, mavami' ja guma dA paumappaha supAsa', jiNa ca cadappaha vade // 2 // suvihiM ca pupphadata, sIyala-sijjasa vAsupujja ca / vimalamaNata ca jiNa, dhamma' satiM ca vadAmi // 3 // dhu rana ja mauiM, ghare munisuvai minija rA vadAmi riTunemi, pAsa taha vaddhamANa ca // 4 // artha- jina evA RSabhane ane ajitane vAMduM chuM, tathA saMbhavane, abhinaMdanane, sumatine, padmaprabhune, supArzvane, ane caMdraprabhane, vAMduM chuM (2) puSpadaMta evA bIjA nAmavALA zrIsuvidhine tathA zItaLane, zreyAMsane, vAsupujyane, vimaLane, anaMtane, dharmajinane tathA zAntine vAMduM chuM. (3) kuMthune, ane, mahilane, munisuvratane, namijinane, vaLI ariSThanemine, pArthane tathA vardhamAnane vAdu chuM (4) A pratyeka nAme guNavAcaka hovAthI, sarva jinezvarone sAmAnyathI dareka nAma ghaTe, jemake jinezvare sarve 2Sabha paNa che, ajita paNa che, ane yAvat vardhamAna paNa che. te paNa darekanAM A vizeSanAme che ane te pADavAmAM pratyekanAM bhinna bhinna viziSTa kAraNe Avazyaka niryukita gA. 108nthI jaNAvelAM che. tenuM varNana mULa bhASAntaranA pRSTha 430thI joI levuM. mane mithuna, vidurajamajA vadhIna - mA II ghauSIsa pi jiNavarA, titthayarA me pasIyatu // 5 // " atha- e pramANe nAmoracArapUrvaka meM stavelA covIsa ane api eTale bIjA paNa tIrthakare, ke jeoe raja ane malarUpa sarvakarmono nAza karyo che, tethI jeonAM janmajarA - maraNa paNa naSTa thayAM che, jemAM sAmAnya kevalInI apekSAe vara= zreSTha che, ane sva-sva tIrthanA sthApaka che, teo mArA pratye prasanna thAo! emAM raja eTale baMdhAtuM ane mala eTale bAMdheluM karma, athavA raja =baMdhanamAM AveluM ane mala = nikAcita karma athavA raja =vItarAga dazAmAM baMdhAtuM ane mala =sarAgapaNe baMdhAtuM karma, ema bheda jANo. ahI "prasanna thAo" ema kahyuM, te vItarAga hovAthI arihaMte prasanna ke aprasanna thatA nathI, te paNa ciMtAmaNI ratna vagerenI jema teonI stuti ke niMdA karanAra tenuM zubhAzubha phaLa pAme ja che, mATe prArthanA saphaLa che. vaLI bhakitanA atizayathI belAtuM vacana devarUpa nathI, paNa vyavahAra bhASArUpa satya che. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4. dinacaryA-lAgasa sUtranA a vittiya vAviyA madiyA, tre e hojasta uttamA siddhA // Arugga bohilAbha, samAhivaramuttama riMtu // 6 // 66 a - nAmeAccArapUrNAMka kIrtana karelA, samyag mana - vacana - kAyAthI vadana eTale stuti karelA, ane puSpAdithI pUjelA (zrI arihaMtA ke) je kama rahita hovAthI sarva jIvaleAkamAM uttama che, ane siddha eTale sa`pUrNa kRtakRtya che, te mane Arogya eTale mAkSa, mAkSa mATe edhi - eTale dharmanA lAbha ane dharma mATe cittanI svasthatArUpa zreSTha samAdhi Ape. samAdhimAM paNa taratamatA hoya che, mATe uttama=sarvotkRSTa samAdhi Ape! A prArthanA vyavahArabhASArUpe hitakara che. 66 dhanu nimnayA, jJApu madiya 173 vAsayA mAnavana'mIrA, niSThA siddhi mamatinuM ||7|| artha - sakaLakama maLa kSaya thavAthI hajAro caMdrothI paNa atinirmaLa, kevaLajJAna rUpI sUrya vaDe hajArA sUryAMthI paNa adhika prakAza karanArA, anukULa ke pratikULa'pariSaha-upasargomAM leza kSeAbha nahi pAmavAthI sAgaravara= chellA svayaMbhUramaNa samudra tulya gabhIra ane siddhA = sa prayAjanAthI kRtakRtya, evA te hitA mane siddhine (mAkSa) Ape. A nAmastava daMDakamAM padmatulya aThThAvIsa sa'pannA (visAmA) ane ane khaseA chappana varNI (svarA ) che. utkRSTa caityavaMdanamAM nAmajinanI stavanArUpa A ceAthA adhikAra jANavA. pAMcamA adhikAramAM sarvAMlAkanAM caityAne vandanAdi karavA mATe "savalAe arihata ce/ANu* karemi kAussagga vagere pATaeN appANa vAsirAmi" sudhI khelavA. tenA artha upara pramANe che. mAtra 'sabbaleAe' padma adhika che, tenA atha "u, adhe ane tirthyalAkamAM rahelAM sava jinacaityonI" ArAdhanArthe kAussagga karU chuM. temAM adhelAkamAM bhuvanapati nikAyanAM, tinlAkamAM dvIpA - parvatA ke jyAtiSI-caMdra-sUryanAM vimAnAmAM rahelAM, ane urdhva leAkamAM saudharmAdi vaimAnika devAnA vimAnAmAM rahelAM, ema zAzvatA - azAzvatA sarva caityonI ArAdhanA mATe ATha zvAseAAsanA kAusagga karI pArIne, pUrvAMnI jema sarvAMjinanI stuti kahevI. maMdiramAM mULanAyaka samAdhinuM kAraNa hAvAthI prathama temanI ane sajino guNathI samAna hovAthI bIjI stuti sajinanI karAya che. have chaThThA adhikAramAM zrIarihatAnuM ane teoe kahelA sarva bhAvAnuM dIpakanI jema jJAna karAvanAra zrutajJAnanI stavanA mATe pahelAM tenA upadezaka zrI tIrthaMkaronI stuti kahe che ke Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 dhamasaMgraha guru bhAva sAroddhAra gA, 61 "pukkharavaradIvar3e, dhAyaisaDe a jabudIve a // bharaheravayavidehe, dhammAigare namasAmi // 1 // " artha-aDadhe, puSkaravArIpa ane AkhA dhAtakIkhaMDa ane jaMbudvIpa, e rIte aDhIdvIpamAM rahelA pAMca bharata, pAMca airavata ane pAMca mahAvideha, e paMdara (karmabhUmikSetromAM zrutadharmanI (upalakSaNathI cAritra dharmanI paNa) Adi karanArA zrI arihaMta bhagavaMtone namaskAra karuM chuM. have kRtadharmanI stutirUpe sAtamo adhikAra kahe che. "tama timira paDalaviddha-saNassa suragaNanariMda-mahiassa // sImAdharassa vade, papphoDiya - mohajAlassa // 2 // artha- ajJAnAdi tama- timiranA samuhane nAza karanArA, denA samuha tathA cakravatIothI pUjAelA, dharma-adharma, puNya-pApa, heya-upAdeya, bhakSya-abhakSya, peca-apeya, vagerenA vibhAga-vivekarUpa sImA-maryAdA jemAM kahelI che, tathA jeNe mehanI jALane toDI nAkhI che, tethutane huM vAMdu chuM. ahIM tama = pRSTa, baddha ane nidhatta tathA timira= nikAcita karma, athavA tama=ajJAna ane timira= aMdhAruM, athavA te tamatimirarUpa jJAnAvaraNIya karma, ema samajavuM. zrutajJAnanI prApti thatAM mohajanya rAga-dveSanI jALa TakI zakatI nathI. punaH stuti kahe che ke "jAIjarAmaraNa sogapaNAsaNassa, kallANa pukkhala visAla suhAvahassa // ko devadANavanariMdagaNacciyassa, dhammassa sArabhuvalabbhakare pamAya // 3 // artha - je zrutajJAna janma-jarA -maraNa- rega-zekAdi upadrane sarvathA nAza karanAra, kalyANa eTale mokSarUpa (puSkara =) zAzvata ane zuddha sukhane prApta karAvanAra che, deva, dAna ane rAjAo, ane IndothI pujAyuM che, evA uttama zrutajJAnane pAmIne koNa temAM pramAda kare? tenI maryAdAne kaNa na pALe? punaH paNa stuti kare che ke "sidhdhe bho! payao Namo jiNamo nadI sayA sa'jame, deva' - nAga - suvanna kinnaragaNasabhUabhAvaccio / logo jattha paiTrio jagamiNa' telukkamaccAsura', dhammA sadu sAsao vijayao dhammuttara' vaDhau // 4 // " artha - he bhavya prANIo! (tame juo) sarva mamAM vyApaka ane trikaTi zuddha hevAthI siddha evA zrutajJAnane prayatnapUrvaka huM "' = namaskAra karuM chuM, kAraNa ke deva, nAgendra, suvarNakumAra, garuDa ane kinnara= vyaMtara tathA upalakSaNathI tiSideva, ema Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4. dinacaryA- sidhdhANu. mudhdhANaMnAM a 175 sadevAnA samuhe sabhUtabhAva=sAcA bhAvathI je cAritra dharmane pUjyA che, te cAritra dharmanI paNa sadAya vRdhdhi A zrutathI thAya che, vaLI jJeyarUpe salAka jemAM rahelA che arthAt je salAkanA prakAzaka che, vaLI manuSyA, asuro tathA upalakSaNathI sarva jIvA paNa jemAM rahelA che te traNe jagat jemAM (jJeyarUpe) raheluM che, tevA jainamatarUpa A zrutadharma zAzvat (sadAya) vRdhdhine pAmeA! ane enI vRddhirUpa vijayathI (zrutanA phaLarUpe) dhammuttara =cAritradharma paNa vRddhine pAmeA! A prArthanA mAkSanA khIjarUpa hovAthI tuccha nathI, paNa zreSTha che. 44 have AzrutadharmanA ja vaMdana, pUjana, satkAra, sanmAna vagere mATe kAussagga karavA suasa bhagavae karemi kAussagga'' vagerethI mAMDIne annattha sUtra pUrNa khelavuM. tenA artha tA pAchaLa kahI AvyA, mAtra "sualsa bhagava" emAM zruta eTale pahelA sAmAyika adhyayanathI mAMDIne dRSTivAdanA chellA biMdusAra adhyayana sudhI sapUrNa dvAdazAMgIrUpa zruta, te 'bhagavaA' eTale yaza, mahimA vagere guNayukata hovAthI bhagava'ta, evA zrutabhagavaMtanI ArAdhanA mATe kAussagga karu chuM. ahIM paNa ATha zvAseAAsanA kAussagga karI, pArIne trIjI stuti zrutajJAnanI kahevI. A sUtranu` zAstrIya nAma zrutastava che, tenI saMpadA e tenAM pado tulya sALa che ane svA khasAnava che. (' suasa bhagavae' sAthe khasAne sALa che.) have zrutadharmanI ArAdhanAnu` para'para phaLa je siddhi, tene pAmelA sidhdhAne namaskArarUpa AThamA adhikAra kahe che. 66 siddhALa' vruddhALa', pAyALa' vavayALa' | hai muvanayALa, mA sacA sannidAna // 2 // " a- siddha, buddha, pAra'gata, paraMparAgata evA leAkanA agrabhAgane (aMtane) pAmelA sa siddhone sadA namaskAra thAe! (zAstramAM karmasiddha, zilpasiddha, vagere agiyAra prakAre kahelA siddho paikI ahI chellA ka'kSayasiddhane A namaskAra jANavA. te paNa khuddha eTale paropadeza vinA svayaM khAdha pAmelAne, te paNa pAraMgata eTale sarva prayAjana sidhdha thavArUpa pArane, ke saMsAranA pArane pAmelAne, ane te paNa para paragata eTale cauda guNusthAnakanA krame, athavA samyaga dana, jJAna, cAritrarUpa guNa prAptinA krame siddha thayelAne, te paNu bANunI jema pU.prayAgathI, eraMDAnA bIjanI jema khaMdha chedanathI, tuMbaDAnI jema karUpI kAdavane saMga chUTavAthI ane jIvanA urdhvagAmI svabhAvarUpe gatipariNAmathI, ema cAra kAraNe leAkanA agrabhAge rahelA siddhane, te paNa tIrthasiddha, atIsidhdha, vagere pa`dara prakAre siddha thayelA sa siddhone namaskAra thA.) utkRSTa rItyavaMdanAmAM A AThamA adhikAra kahyo. have sAmAnyathI sasiddhonI stuti Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 dharmasaMgraha guru bhAva sArodvAra gA. 61 karIne vartamAna zAsananA nAcaka hovAthI zrIvardhamAna svAminI vizeSa stutirUpa navame adhikAra kahe che tevA vidyA, phelA vaTI namaMti | te phevamasi', sirasA re mAra" rA" artha- je denA paNa deva che, sarva de jeone be hAthathI aMjalI karIne name che, te devonA deva =IndothI paNa pUjAelA, zrI mahAvIrasvAmine mastaka vaDe vAMduM chuM. punaH teonI stutine alaukika mahimA varNavIne bIjAone upakAra karavA ane potAnA bhAvanI vRddhi karavA kahe che ke ri namukkA, jiLavAthadatta thanArA ! sasAra - sAgarAo tArei, nara va nAriM vA // 3 // " artha- sAmAnya jinavare mAM vRSabha sarakhA zrIvardhamAna svAmine karelo (dravya-bhAva saMkecarU5) ekapaNa namaskAra puruSa ke strIne saMsAra samudrathI tAre che. ahIM "strIne paNa mukti thAya" evuM digaMbaremAM paNa cApanIyataMtra nAmane eka pakSa mAne che. teo kahe che ke strIo kaMI ajIva nathI, badhI abhavya nathI, anArya nathI, yugalinI - (asaMkhyAta varSanA AyuSyavALI paNa) nathI, badhI krUra nathI, tema strIne mehano upazama paNa thAya che, vaLI badhI azuddha AcAravALI nathI, strIne vajURSabhanArAcasaMghayaNa paNa hoya che, tema sarva strIo dharmanI pravRtti rahita nathI, cauda guNasthAnakane paNa strI spazI zake che. jJAnAdi labdhio paNa strIne pragaTe che, mATe badhI strIo ekAnta mokSa mATe agya ja nathI, ke mekSane paNa sAdhI (pAmI) zake che. "siddhANaM buddhANaM' sUtranI A traNa stutio zrI gaNadharakRta hevAthI niyamA belAya che, te uparAMta be gAthAo Avazyaka cUNimAM kAussagna adhyayanamAM "sesA jahirachAe ema kaheluM hovAthI belAya che, te gAthAo nIce pramANe che nA-lesTa-sida, vivA-na nilariyA . ta' dharma - viTTI, nemi namAmi makA artha- ujajayaMta (girinAra) parvatanA zikhare jeonI dIkSA, kevaLajJAna ane nirvANa paNa thayuM che, te dharmacakravatI zrIariSTanemi (nemanAtha) bhagavAnane namaskAra karuM chuM. utkRSTa rItyavaMdanAmAM zrInemanAtha-prabhune namaskAra nAmane A dazame adhikAra jANa. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4 dinacaryA-jayavIyarAya sUtranAM atha 177 "cattAri aTTha dasa dAya, va diA jiNavarA cauvvIsa / paramaTTaniTiaTThA, siddhA siddhiM mama disatu // 5 // atha- (aSTApada parvata upara zrIbharatacakoe siMhaniSadyA nAmano prasAda banAvIne temAM dakSiNAdi dizAnA krame pratiSThita karelA) cAra, ATha, daza ane be, ema covIsa jinezvare, ke paramArthathI jeonAM sarva artha eTale prajane niSThita=samApta thavAthI siddha che, teo mane siddhine - muktine Apa! utkRSTa cityavaMdanamAM aSTApada tIrthanI vaMdanArUpa A agiyAramAM adhikAra kahyo, A cattAri aDra- daza ane do padonuM vividha rIte gaNita karavAthI vividha prakAre tIrthAdinI stavanA thAya che, (te mULa bhASAMtaranA pRSTa 4jI jevuM.) A sUtranuM zAstrIya nAma "siddhastava" che, tenI saMpadAo pado jeTalI vIsa che ane vaNe ekase chorora che. have aucitya dharmanuM bhUSaNa che mATe arihaMtAdinI stavanA pachI aucityarUpe temanA zAsananI ane saMghanI sevA tathA prabhAvanA karanArA devanI stuti kare che vAvALaTILa, satinA, mAriri "lAba' lakhAva6madirA', jema karatAM " artha- zrIjanazAsananI sevA karanArA gomukha vagere yakSo, cakezvarI vagere yakSiNIo ane apraticakA vagere vidyAdevIe, ke jeo sarvalekamAM zAnti karanArA ane samakitaMdaSTi ine samAdhi (mAM sahAya) karanArA che mATe teone uddezIne kAryotsarga karuM chuM. kahIne deva avirati hovAthI temane vaMdana pUjana vagere thaI zake nahi, mATe "vaMdaNattiyAe" vagere pATha choDI lAgatuM ja "annatya" sUtra kahevuM. pachI eka navakArane kAussaga karIne namohaMtu kahevA pUrvaka vaiyAvaccakara deva-devInI stuti kahevI. utkRSTa racaityavaMdanamAM samakita-draSTi denA smaraNarUpa A bArame adhikAra jANa. te pachI cityavaMdana (ga) muMdrAe nIce besIne pUrvavat natthaNuM sUtra kahI chelle mukatA-zukita mudrAthI mastake be hAtha joDIne "jaya viyarAya" vagere prArthanA sUtra nIce pramANe kahevuM. "jaya vIyarAya! jagaguru! hou mama tuhappabhASao bhyv| . bhava - nivveo maggANusAriA iphalasiddhi // 1 // " leogaviruddhaJcAo, gurujaNapUA paratthakaraNa ca / suzukra - tathA - tevA samayamAM rA" artha- he vItarAga! he jagaguru! tamAre jaya thAo ! he bhagavaMta! tamArA prabhAvathI (mane)bhavanirveda, mArgAnusAritA, ISTaphaLasiddhi, lekavirudhdhatyAga, gurujanapUjA ane parArthakaraNa, Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 dhamasaMgraha guru 50 sAroddhAra gA, 61 (eTalAM laukika hite, tathA tenA prabhAve) zubhagurUno ga, tathA temanI AjJAnuM pAlana, (e lekara hita) jayAM sudhI huM saMsArathI mukta na thAUM tyAM sudhI akhaMDa (satata) prApta thAo ! temAM bhagavaMtane vItarAga ane jagadagurU jevA mahAmahimAvaMta rUpe hRdayamAM dhAravAthI temanA pratye pragaTelA bahumAnanA prabhAve mithyAtvAdi deSo maMda paDavAthI prArthanA saphaLa thAya che. temAM sau prathama bhavanirveda mAMgavAnuM kAraNa e che ke saMsArathI chUTavAnI tIvra tAlAvelI e ja badhAM hitane ke mukitane pAya che, tenA vinA kaI kriyA maphasAdhaka banatI ja nathI. te pachI mArgAnusAritArUpI laukika guNe ke jenA prabhAve kettara guNo pragaTe che, pachI ISTaphaLasiddhi eTale bAhyajIvana mATe jarUrI nirmaLa (puNyAnubaMdhI) puNyathI maLatI sAmagrI mAgI che. bhavanirveda ane mArgAnusaritA banne pavitra puNyAnubaMdhI puNyanAM kAraNe che, mATe e pavitra puNyathI jenA, ge cittamAM prasannatA pragaTe, saMkleza na thAya, tevI zarIra-saMpatti -putra-parivAra vagere bAhyA sAmagrI maLe ke jenA prabhAve prAyaH AraudradhyAna thAya nahi. te pachI ATha laka virUdhdha kAryone tyAga, temAM 1. koInI paNa ane vizeSatA guNIjananI niMdA karavI, 2- LA ajJanI dharmamAM thatI bhUlanI hAMsI karavI, 3- lokamAnya sajajana purUnI halakAI karavI, 4- jenA virodhI ghaNuM hoya tevA sajajanane paNa pragaTa saMga kare, 5- te te deza-kALa ane kuLane ucita AcArenuM pAlana na karavuM, te AcAthI viruddha vartavuM, 6-pitAnAM deza, kALa, jAti, kula, saMpattine na chAje tevo ati udbhaTa ke tuccha veSa pahera, 7- dAna-tapa-paropakAra vagere sukRtya karIne (pitAnI vaDAI jaNAvavA) tene jAhera karavAM, 8- saMta sAdhuone saMkaTa Ave tyAre prasanna thavuM, zakita sAmarthya chatAM tene pratikAra na kara, vagere ziSTalakamAM viruddha gaNAtAM sarva leka viruddha kAryono tyAga. A mAgaNa zAsananI apabhrAjanAthI bacavA ane anya jIvanI prIti saMpAdana karavA jarUrI che. apabhrAjanAne tyAga ane anya jIvanI prIti e sAmAnya dharmanuM lakSaNa che. te pachI mAtA, pitA, klAguru tathA teonAM saMbaMdhI (pitarAIo mosALIyA) ane mitro vagere gurujanonI pUjA, arthAt vinaya, satkAra, sanmAna vagere karavuM, e kRtajJatA che. A kRtajJatA paropakArano prANa che, mATe 5chI parArthakaraNanI prArthanA karAya che. vyavahArane popakAra e ja svaupakAranuM mULa che, sukha bIjAne ApIne meLavI zakAya che. jagatanA sarva vyavahAre e rIte ApavA-levArUpa che, mATe anaMta tIrthakaree prathama dAna dharma upade che. A laukika guNothI AtmAmAM leAkottara deva-guru-dharmanI ArAdhanA karavAnI egyatA pragaTe che, mATe te pachI "zubha gurune yoga" eTale gItArtha, paropakArI, Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4. dinacaryA-jinamaMdira aMge bhAvakanuM kartavya 1 % samativaMta, saMvaranI kriyAvALA, saMpradAya (paraMparA) rUpa vyavahArane mAnanArA, gAvaMcaka kriyAvaMcaka ane phaLAvaMcaka e traNa avaMcaka guNane pAmelA ane zrutajJAnanA sUkSama paryAlacanathI pavitra anubhavajJAnane varelA, vagere guNavALA zubhagurune yoga ane pachI kRtajJatAthI temanI AjJAnuM akhaMDa pAlana karI zakAya tenI prArthanA karI che. AjJApAlAna eja dharma ke dharmane prANa che. AjJApAlana mATe pitAnA AtmAnI (upAdAnanI yogyatA ane gurune puNya prabhAva vagere nimitta, bannenuM mahatva che, mATe ahIM prathama zubhagurune vega ane pachI teonI AjJAnuM pAlana, e kamathI prArthanA karI che. A prArthanA prAyaH tyAgadharmanI abhilASArUpa hovAthI niyANuM nathI, ane te paNa chaThThA guNasthAnaka sudhI ja karavAnI che, apramatta bhAvamAM te bAhya koI abhilASA prAya: rahetI nathI, zubhAzubha bAhyA sarvabhAmAM nirapekSatA hoya che. vartamAnamAM A prArthanA pachI be gAthAe bolAya che, te paNa sarvamAnya hovAthI zuddhaparaMparA rUpe zAatulya jANavI. (ahIM sudhI utkRSTa caityavaMdanane vidhi kahyo, te uparAMta paNa vartamAnamAM karAtI cAra ane pAMca namutyunuM ane be stuti joDAvAnI paNa cityavaMdanA pUrve jaNAvyA pramANe utkRSTa vaMdanA jaNAvI). have jinamaMdira ane zrAvakanuM zeSa kartavya kahe che mU4-1ArAjanAdi, kavinamT pratyAkhyAnajiyAdava, gunAma "darA artha- AzAtanAne tyAga kare, zakti anusAre maMdira aMge aucitya AcaravuM= saMbhALa karavI ane vinayapUrvaka gurunI pAse paccakhANa karavuM. (te gRhasthane vizeSa dharma che.) ahIM jinamaMdirane adhikAra chatAM prasaMganusAra jJAnanI, devanI ane gurunI, ema traNenI jaghanya, madhyama ane utkRSTa AzAtanAe jaNAvIe chIe. Aya eTale jJAnAdi guNanI prApti, tenI zAtanA eTale nAza kare te Aya + zAtanA = AyazAtanA, ane niryuktinA gharaNe yakArane lepa karavAthI AzAtanA zabda bane. temAM jJAnanI AzAtanA (1) jaghanya AzAtanA- jJAnanAM sAdhane pustaka, pATI, sleTa, kAgaLa vagerene lUMka lAge, pAse hoya tyAre apAnavAyu chUTe, akSara, kAne, mAtrA vagere jUnAdhika bolAya, vagere. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha guru bhAve sAradvAra gA. 62 (2) mayama AzAtanA- akALe bhaNe, kALe na bhaNe, upadhAna vinA bhaNe, bhramathI artha cheTe kare, pustakAdine paga lagADe, nIce paDe vagere. (3) utkRSTa AzAtanA- thaMkathI akSara bheMsa, pustakAdi upara bese-sUve, pustakAdi pAse chatAM jhADa-pezAba kare, jJAna-jJAnInI niMdA kare, bhaNavAmAM aMtarAya kare. vidyAguru pratye dveSa rAkhe, temane upaghAta kare, pustakAdine bALe, jANIne utsava bole, kAgaLamAM bhejana kare, tuvaMtI pustakAdine sparza kare, ItyAdi AzAtanAo jANavI. devanI AzAtanA (1) jaghanya AzAtanA- pratimAne vALAkuMcI, kaLaza vagere athaDAya, zvAsa lAge, patAnA ane cheDo vagere lAge, ItyAdi. (2) madhyama AzAtanA- azuddhazarIra-vastrAdithI pUjA kare, pratimAne nIce pADe, vALA kuMcI jorathI ghase vagere. (3) utkRSTa AzAtanA- pratimAne paga, zleSma, thaMka, pasIne ke pasInAvALAM kapaDAM lAge, mUrti bhAMge, mUrti ke tenI pUjAnA avarNavAda bela vagere utkRSTa AzAtanA kahI che. athavA saMkhyAnI apekSAe devanI AzAtanAo janmathI daza, madhyama cAlIsa ane utkRSTa corAsI kahI che. temAM - (1) jaghanya daza AzAtanA- jinamaMdiramAM taMbala khAvuM, pANI pIvuM, bhejana karavuM, pagarakhAM paheravAM, strI sevana karavuM, suvuM, thaMka zleSma pheMkavuM, pizAba karavo, jhADo kare ane jugAra khela, e daza maTI AzAtanAo avazya tajavI. - (2) madhyama cAlIsa AzAtanAM - 1. pezAba, 2. jhADe, ke 3. surApAna vagere karavuM, 4. jaLapAna, 5, je jana, 6. zayana, 7. strI sevana, ke 8. taMboLa bhakSaNa karavuM, 9, thaMka-zleSma pheMkavuM, 10, jugAra khela, 11. jU-mAMkaDa vagere maMdiramAM vINavA, 12. vikathA karavI, 13. sukhAsana mATe kaheDa bAMdhIne ke palAMThI jamAvIne besavuM, 14. lAMbA page besavuM, 15. paraspara vivAda (kalaha) kara, 16. paranI hAMsI-mazkarI karavI, 17. matsara kare, 18. maMdiranAM pATa-pATalA, siMhAsana vagere pitAnA nAme pUjAdi aMgata kAryamAM vAparavA chatAM nakaro na Ape, 29 keza samAravA vagere zarIranI bhUSA karavI, 20. mAthe chatra dharavuM, 21. hAthamAM zastra rAkhavuM, 22. mugaTa pahere, 23. pitAne cAmara vIMjhAvavA, 24. maMdiramAM deNadArane pakaDe ke tyAM lAMghavuM, 5. yuvatIo sAthe savikAra hAsyAdi karavuM, 26. bhAMDa tulya tuccha rIte vartavuM, ra7. mukhakeza bAMdhyA Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4. dinacaryA -lAgalsa sUtranA a 181 vinA ke 28. malina zarIra ke vajrathI pUjA karavI, 29. pUjAmAM manane caMcaLa karavuM, 30. puSpAdi sacitta vastu zarIre dhAraNa karavI, 31. paherelAM acitta AbharaNAddi madire jatAM pahelAM ke tyAM jaine utArI devAM, 3ra. uttarAsaMga vinA ke phATelAM vastrAthI pUjA karavI, 33. prabhunuM darzana thatAM be hAthe aMjalI na joDavI, 34. anukULatA chatAM pUjra na trI, mAtra darzana kare ke darzana paNa na kare, 35. zakti chatAM halakAM puSpa-caMdana-kesarAdi vApare, athavA bIjAnAM vApare, ke muddala na vApare, 36. pUjAdimAM anAdara kare, 37. sAmarthya chatAM zAsana vidhIne aTakAve nahi, 38. devadravyanA nAza ke durvyaya prasa Mge sAmarthya chatAM rakSA na kare, 39. maMdiramAM (kapaDAMnA paNa) pagarakhAM pahere ane 40. dravya pUjA karyA vinA ja prathama bhAvapUjA kare, ema A lIsa AzAtanA samadha prakaraNamAM kahI che. 1. kapha - zleSma vagere nAkhe, 2. jugArAdi 5. kAgaLA pheke, 6. tamAla khele, 9. jhADA - pezAba kare, 13. rudhiramAM chAMTA gaDa - gumaDa vagerenI (3) utkRSTa ceArAthI AzAtanAkhele, 3. kalaha kare, 4. dhanuSyabANa vagere kaLAo zIkhe, cAve, 7. tene gALa pheke, Ta. gAlI pradAna ke asabhya 10. hAtha paga vagere dhAve, 11. keza tathA 12. nakha samAOM, pADe, 14. maMdiramAM pAtAnI ke maMdiranI mIThAI khAya, 15. tyAM azuci nAkhe, 16. auSadhAdithI pittane vame, 17. sAmAnya vamana kare, 18. dAMta paDave, 19. zarIra sevA karAve, 20. gAya, bheMsa, gheADA vagerenu' damana kare, 21thI 28. dAMta, kSetra, nakha, ga'Dasthala, nAka, kAna, mastaka ane cAmaDInA mela utAra, 29. laukika matro sAthe athavA gupta maMtraNA kare, 30. paMca-jJAti ke sa'sAranAM kAma mATe sabhAo bhare, 31. sAMsArika lekhA - dastAvejo ke nAmu lakhe, 32. tyAM rAjya ke lakSmI vagerenA bhAga vaheMce, 33. pAtAnI sa'pattinI rakSA mATe mahimAM sakhe, 34. avinayathI asabhya rIte bese, 35-39. chANAM, vastro, anAja ke vaDI-pApaDa (ane upalakSaNathI kAipaNa peAtAnI vastu) sUkave, 40. bIjAnA bhayathI tyAM saMtAI rahe, 41. putrAdinA zAkathI tyAM raDe, 42. vikathA kare, 43. bANa vagere zastrone ke zena kAla vagerene ghaDe, 44 peAtAnAM. pazuone tyAM madhe-rA khe, 45. agnithI tApe, 46. rasAi kare, 47. peAtAnAM vastrA - ratna - nANAM vagerenI tyAM parIkSA karAve, 48. traNa nirrIhi na pALe, 49 thI 52. rAjAdi chatra, pagarakhAM, zastra ke grAmara sahita maMdiramAM praveza kare, 53. pUjAdimAM mananI ekAgratA na kare, 54. zarIre mAlIsa kare-Ave, 55. sajjita puSpA-mALA vagere tyAM paherI rAkhe, 56. madire jatAM paherelAM acitta ghareNAM vagere utArIne jAya, 57. darzana thatAM ja aMjalI na joDe, 58. uttarAsa'ga na rAkhe, agara phrATela, sAMdheluM ke tuccha rAkhe, pa9-60. muTa ke puSpAdinA pAgha (khu'5) vagere mastake paherI rAkhe, 61. mastake puSpanA zekhara paherI rAkhe, 62. hADa-zaratanI ramata rame, 63. da'DA-geDI rame, 64. sasArIone paraspara Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 dhasaMgraha gu0 bhA. sArAdvAra gA. kara jIhAra kare, 65. khagala, sukha vagerethI bhAMDanA jema avAja ke kuceSTA kare, 66. kAIne tiraskAre, 67. maMdiramAM deNudArane pakaDe ke lAMghavA ese, 68. mArAmArI kare, 69. mastakanA keza gUthe ke eLe, 70. kaheDa khAMdhIne ThakurAithI bese, 71. page cAkhaDI vagere pahere, 72. asabhya rIte paga pasArIne bese, 73. mukhathI sITI vagADe, agara page puDapuDI devarAve-capI karAve, 74. hAtha-paga vagere dhAIne tyAM azuci kare, 75. paganI raja tyAM khakhere, 76. strI sabhAga kare, 77. mAMkaDa-jU vagerene tyAM utAre, 78. bhAjana kare, 79. liMgane vikArI kare, athavA STiyuddha-vAyuddha vagere yuddha kare, 80. auSadha kare-karAve, 81. kharIda-vecANu vagere vyApAra kare, 82. zayyAmAM sUve, 83. pIvAnuM pANI tyAM rAkhe, pIve, ke ma`diranI paranALa vagerethI varasAdanuM pANI jhIle ane 84. tyAM snAna kare. A AzAtanA pravacana sArAhAramAM kahI che. (tattvathI daza mATI AzAtanAnA vistAra cAlIsa ane cArAzInI sakhyA che, te nAnI mATI sarva AzAtanA jinamaMdiramAM tajavI joie.) caityavadana bRhadbhASyamAM tA jinama MdiramAM 1. avajJA karavI, 2. pUjAdimAM anAdara karavA, 3. talAdi bhAga karavA, 4. manathI dupraNidhAna karavu' ane 5. anucita vana karavuM, e pAMca ja AzAtanAo kahI che, teA paNa tattvathI te pAMca saghaLI AzAtanAonA saMkSeparUpa che. vadhAre zuM kahevuM ? ati viSayAsakta ane avirati devA paNa jinamadiramAM apsarAo sAthe bhakti karavA chatAM leza paNa hAsya, krIDA, ke asabhya bhASaNa paNa karatA nathI. A AzAtanA gRhasthe ane sabhava hoya te te sAdhue paNa tajavI ja joIe. pravacana sArAhAramAM tA kahyuM che ke- AzAtanA bhavabhramaNanu` kAraNa hAvAthI munie malamalina gAtra vaAdinA kAraNe jinamaMdiramAM caityavaMdanAdi pUrNa thatAM zakAtAM nathI, tu nIkaLI jAya che. guru tathA sthApanAcAyanI AzAtanA te paNa jaghanyAdi bhede traNa prakAranI che, temAM- (1) jaghanya gurune paga vagerenA sparza thavAthI. (ra) madhyama- zka, zleSma, vagerenA aMza paNa lAgavAthI ane (3) utkRSTa- AjJAnuM apAlana, bhaMga, viparIta vana, ke kaThora zabdothI apamAnAdi karavAthI AzAtanA thAya che. saMkhyAthI tetrIsa kahI che, te guruvaMdana adhikAramAM kahIzuM. gurunI jema sthApanAcAryanI paNa AzatanA traNa prakAranI che. temAM (1) jaghanya sthApanAjIne vAra vAra jyAM tyAM pheravavAthI ke melu* vastra-paga vagere lAgavAthI. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4. dinacaryA- AzAtanAnuM varNana 183. (2) madhyama- nIce paDI javAthI ane padharAvavA bAMdhavA vageremAM avajJA karavAthI. (3) utkRSTa- bhAgavAthI ke kaI rIte nAza karavAthI utkRSTa AzAtanA thAya che. upalakSaNathI jJAnepakaraNanI jema darzananA ane cAritranAM upakaraNonI paNa AzAtanA tajavI, kAraNa ke koI prasaMge guru ke sthApanAcAryanA abhAve darzana, jJAna ane cAritranAM upakaraNamAM gurunI sthApanA karavAnuM vidhAna che, mATe e gha, caravaLa, dAMDe, dAMDI, vagere vastuo te te ArAdhanAnA kAryamAM ja vAparavI. anya kAryamAM vAparavAthI AzAtanA thAya. mahAnizIthamAM adhe vastra (cela paTTo) kapaDA, kAmaLI, rajoharaNa, daM, vagerene avidhithI vAparavAnuM prAyazcitta kahyuM che. mATe gRhasthoe paNa caravaLe, muhapatti, ke jJAna-darzananAM (pUjA vagerenAM) upakaraNone vidhithI upayoga kare, jyAM tyAM, ke jema tema mUkI nahi detAM AdarapUrvaka yathAsthAne mUkavAM, kAraNa ke dharmanAM sAdhanane paNa sAdhanA upacAstrI dharma.. kahevAya che. A AzAtanAomAM utsaga bhASaNa, deva ke gurUnI avajJA, apamAna vagere anaMta saMsAranuM kAraNa hevAthI teno prayatnapUrvaka tyAga karavo joIe. upadezapada gAthA423 mAM kahyuM che ke- usUtrabhASIne bodhine nAza tathA anaMta saMsAra bramaNa thAya che, mATe dhIra puruSe prANane paNa utsutra belatA nathI. vaLI tIrthakI, pravacananI, AcAryanI, gaNInI. ane mahartikanI, AzAtanA munAra paNa anaMta saMsArI thAya che. e rIte devadravya, jJAnadravya, sAdhAraNa dravya, gurudravya ke gurunAM vastra- pAtrAdi upakaraNone nAza karavAthI tathA pote rakSA mATe javAbadAra chatAM, chatA sAmarthya upekSA karavAthI mATI AzAtanA thAya che. zAstramAM kahyuM che ke- devadravyano nAza, nighAta, zAsananI apabhrAjanA ane sAdhvI sAthe vratabhaMga karanArane dharmanA muLabhUta bodhimAM aMgAro sukAya che. temAM devadravyanuM bhakSaNa karavuM ke bIjI rIte teno nAza thato jANavA chatAM upekSA karavI, te paNa tene nAza karavA tulya che, darzanazuddhi prakaraNAdimAM kahyuM che keje mUDhamati devadravya ke sAdhAraNa (vagere dhArmika) dravyanuM dahana (eTale tenAthI kamANI) kare che, ke teno droha = nAza kare che, te bhAvikALe mUDhamati =nibuddhi thAya che ane pUrve AyuSya na bAMdhyuM hoya te narakamAM jAya che, tema devadravya te prasaddhi che. sAdhAraNa dravya eTale maMdira, mUrti, pustaka, upAzraye, ke ApattivALA zrAvakazrAvikAonA uddhAra mATe zrImaMta zrAvakoe ekaThuM kareluM dravya H (te bIjA kAmamAM vaparAya nahi.) sAdhunI paNa javAbadArI karI che ke- be prakAranuM devadravya, temAM eka sonuM, rUpuM, nANuM, vagere ane bIjuM te sivAyanuM, te paNa be prakAranuM che, eka navuM kharIdeluM ane bIju jana utareluM- kASTa-paththara-iTe vagere, athavA bIjI rIte be prakAranuM eTale eka Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 dharmasaMgraha guru bhAve sAradvAra gA. 62 thAMbhA, kuMbhIo, bArasAkha, vagere mULadravya ane bIjuM chata vagere uttara dravya = ema paNa be prakAranA devadravyanA nAzamAM, athavA "be prakAre nAza" e arthamAM jene tathA ajenethI nAza pAmatA devadravyamAM upekSA karanAra zrAvaka te zuM? sarvasAvadya tyAgI sAdhu paNa upekSA kare, upadezAdi dvArA tenuM rakSaNa na kare, te te paNa anaMta saMsArI thAya. prazna- sarva sAvadhane trikaraNa yegathI tyAga karanAra sAdhune devadravyanI rakSA karavI kema ghaTe? uttara- sAdhune rAjA ke zrImaMtAdine Adeza AjJA karIne ghara-gAma ke bI paNa navuM dravya meLavavAno adhikAra nathI, paNa koI saraLa pariNAmI dhArmika manuSyoe pahelAM ApeluM hoya, ke bIjI rItie bheguM thayuM hoya, tenI rakSA kare te sAdhune kaI deSa nathI, ulaTuM jinAjJA pAlananuM phaLa maLe. paMcakalapabhASyamAM kahyuM che ke- je sAdhu svayaM dhananI mAgaNI kare tene deSa lAge, paNa ekaThA thayelA devadravyano nAza thatAM tenI rakSAmAM upekSA kare che te tattvathI devanI abhakti che, mATe sAdhu ke zrAvaka ubhaye potAnI maryAdA pramANe devadravyane nAza ke durvyaya thato aTakAvavA sarvabaLa ane upAyo karavA joIe. vyavahArabhASyamAM kahyuM che ke- je gRhastha devadravyanuM svayaM bhakSaNa kare, ke sAdhuone Ape, te te lenAra-denAra bane jinAjJAnA bhaMjaka bane, uparAMta anavaccha doSa lAge, zrAddhadinakRtya gA. 14ra thI kahyuM che ke- devadravya jJAna, darzana, cAritra guNonI prabhAvanAnuM kAraNa ane jinapravacana (zAsana)nI vRddhi karanAra che, mATe tenuM bhakSaNa karanAra anaMta saMsArI thAya che, rakSaNa karanAra alpa saMsArI thAya che ane vRddhi karanAra tIrthakarapaNAne pAme che. devadravya e pUjanIya che, uttama che, to tenI vRddhi paNa satya avahArathI ja karavI joIe. kahyuM che ke keTalAka mehamudra ajJAnI cha jiAjJAthI viparIta rIte (anyAya, anIti, lobha muDhatAthI) devadravyanI vRddhi karanArA saMsAra samudramAM Dube che. keTalAka granthakAre te ema paNa mAne che ke- anya dhamIone paNa devadravya dhIrIne ke badalAmAM adhika kiMmatanuM ghareNuM laine paNa adhika vyAja levuM te paNa vyAjabI nathI. tathA (tIrthamALa vagere) mALA paheravA vageremAM je uchAmaNI belAya, te devadravya hovAthI turta ApI devuM joIe. vilaMbe Ape to (vyAjanuM) bhakSaNa thavAthI upara kahyA te de lAge. tatkAla ApI zakAya tema na hoya to saMgha samakSa pakhavADIyuM, vagere mudata bAMdhI mudata pramANe ApavuM joIe, anyathA upara kahyA te deSa lAge. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4 dinacaryA-dhAmika drayamAM viveka 185 vizeSamAM devA mATenAM vAjiMtre paNa saMgha ke gunI AgaLa vagADAya nahi, keTalAkanA mate khAsa vizeSa kAraNe savizeSa bhADuM ApIne vaparAya. kahyuM che ke- je mUDha vinA mulya jinezvaranAM cAmara, chatra, kaLaza, vagere pitAnA nAme dharmakAryamAM vApare te paNa avazya du:khI thAya che. nakaro bhADu ApIne vAparatAM paNa koI vastu bhAMge tuTe to potAnA kharce samarAvIne ke navI karAvIne ApavI joIe. tathA pitAne dIpaka mAtra devadarzana karavA pUrato ja lAvyA hoya, to maMdiramAM lAvavA chatAM te devadIpaka gaNAya nahi. pUjA karavAnA uddezathI devanI AgaLa dharyo ke mUkyo hoya te devadIpaka gaNAya, kAraNa ke sarvatra pariNAmanI pradhAnatA mAnI che. (arpaNa kare te devadravya kahevAya.) e nyAya jJAna dravya mATe paNa samajo. mATe sAdhune ApelA kAgaLo, pAnAM, pena vagere paNa gRhastha potAnA kAmamAM vAparavAM nahi. sAdhu-sAdhvInA upakaraNa mATe paNa e ja nyAya samaja. zrAddhajita kalpamAM kahyuM che ke- gurunAM muhapatti, Asana, vagere vAparavAthI gRhasthane bhinnamAsa prAyazcitta lAge, teonuM jaLa vAparavAthI palaghu, anna vAparatAM caturgara, vastrAdika vAparanArane pallaghu ane vikramAdityanI jema teonI nizrAvALuM (sAdhune ApavA nakkI kareluM) suvarNAdi vAparavAthI pazru prAyazcita lAge. (caturlaghu vagere prAyazcitanAM zAstrIya mApa che.) - gurUdravyanA be prakAro che - eka vastra, pAtra, AhAra, pANI vagere bhAgyadravya ane bIjuM temanI pUjAdi prasaMge gRhastha bheTa ApavAthI ekaThuM thayeluM sonAmahora, hIrA, mANeka vagere, A banne prakAranuM gurUdravya zrAvakathI vaparAya nahi. sAdhAraNadravya paNa zrIsaMghe vAparavA ApyuM hoya, to ja zrAvaka pitAnA kAryamAM vAparI zake, mATe zrAvake pitAnuM dhana mukhyatayA sAdhAraNa khAte ApavAmAM vizeSa lAbha che, kAraNa ke te jyAM jyAM jarUra hoya te te sarva kAryomAM upayogI bane. zrAvake dharmamAge kharcavA nakkI kareluM paNa dhana juduM rAkhavuM, te dhanathI pite bhajana, dAna, vagere karI zake nahi, kare to spaSTa rIte dhArmikadravya bhakSaNane doSa lAge. mATe jeo dharmamAge kharcavA nakkI karelA dhanane pitAnI tIrthayAtrAmAM relabhADuM, bhejana vageremAM vApare che, te mUDha AtmAonI kayI gati thAya? arthAt durgati thAya. pitAnA ke pitAnA svajanasaMbaMdhIo sivAyanA dharmasaMbaMdhavALA anya sAdharmikane tIrthayAtrAdi karAve, teone bhojana karAve, bhADu vagere ApI zake. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 dhamasaMgraha guru bhAva sAroddhAra gA. dara pitAnA nAme ADaMbarathI karAtAM ujamaNAM, eracha, vageremAM vaparAtI devadravya, jJAnadravya, ke sAdhAraNa dravyathI banelI aneka vastuonuM pUrNa bhADuM (nakare) na Ape ke alpa mAtra Ape, te te te khAtAnI te vastuothI lekamAM pitAnI yazakIrti gavarAvavAno doSa lAge ja. mATe pUrNa nakAre Apa ane (udyApanAdimAM) pitAnI prazaMsAnuM dhyeya na rAkhatAM zrI jaina zAsananI prabhAvanAnuM lakSya rAkhavuM. vartamAnamAM je nAmanAnA mohathI kIrtidAna vagere thaI rahyuM che, temAMthI AtmArthIe bacI javuM khUba ja jarUrI che. A cepa vadhIne pUjya sAdhu-sAdhvI varga sudhI paNa phelAte jAya che, te sakaLa saMgha ane zAsanane khUba hAnikartA che. anya zrAvake dharmakAryomAM kharcavA ApeluM dravya paNa vahIvaTadAroe te te dAtAnA nAmanI jAherAtapUrvaka te te kAryamAM kharcavuM. sAmudAyika TIpa ke kharaDAthI bheguM kareluM dravya paNa te rIte tene jAhera karIne kharcavuM, nahi te vahivaTakartAnI kIrti gavAya, tethI te devAdAra bane, puNyane badale cerIne deSa lAge. svajanAdinA aMtakALa samaye temanA nAme dharmamAge kharca karavA kaheluM dhanapaNa temanI svasthatAmAM saMgha samakSa e rIte kahevuM ke amuka rakama amuka mudatamAM amuka dharmakAryamAM tamArI vatI khacIzuM. mATe tame tenI anumodanA kare. tenA avasAna pachI kahelI mudata sudhImAM maranAranA nAme jAherAta pUrvaka te kharcI devuM, potAnuM ke bIjAnuM nAma apAya nahi. amArI dravya (jIvadayA, kheDADhora, pakSInI caNa, vagere mATenuM dravya) devanA ke bIjA koInA upayogamAM vaparAya nahi (tema karatAM te jene bhAta-pANIne aMtarAya thavAthI, vAparanArane bhegAMtarAya vagere karmabaMdha thAya ane maratA jIvone bacAvI na zakavAthI hiMsA deSa lAge.) (rate paDeluM, koInuM rahI gayeluM, vAceluM, vagere dhana dharmabuddhithI paNa bhaMDAra vageremAM naMkhAya nahi. mAlikanI anumati vinA adattAdAna lAge, ane anucita rIte vadhAreluM te dhArmika dravya Akhare nAza pAme, vagere svabuddhithI viveka pUrvaka vicAravuM.) ema sarva dharmakAryomAM AzAtanA TALavA vivekI banavuM. niSpakSa-madhyastha evI nirmaLabuddhi dharmano pAye che. rAga-dveSa, ke mamatA, mUcha, lAbha, ajJAna vagerethI karAtI dharma-pravRtti paNa adharmarUpa bane che. cAlu muLa bAsaThamI gAthAmAM kahelA "AzAtanA parihAra' padanuM varNana karyuM, have aucitya aMge kahyuM che ke Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4. dinacaryA- jinamaMdira aMge aucityanuM varNana 187 dareka dharma kAryo karanAranI zakti, saMpatti, gyatA ane svajanAnniA sahakAra vigere zebhe che; mATe citya saMbaMdhI kAryo thaNa pitAnI zakita vagerene anusAra karavAM. temAM dhanavAna zrAvaka te pitAnA dhanathI ke nokara dvArA paNa maMdiranuM pravezadvAra AjubAjune upara-nIcene vagere bhega; maMDapa sta raNa putalIe ke gekha vagere vAra vAra jayaNAthI sApha (zuddha). kare- karAve, pratimAone, tenAM parikere vagerene epa-uTakaNuM kare- karAve, suMdara cAMgaracanA, dIvAnI rozanI, kare-karAve, akSata, naivedya, vagerenuM rakSaNa tathA caMdana, kesara, dhUpa mATe ghI. vagereno saMgraha kare, tene yaMgya sthaLe jayaNAthI sAcave, devadravyAdinI ugharANI karavI, dhArmika dravya sArI rIte sAcavavuM, tenI vidhipUrvaka vRddhi karavI, Avaka-jAvaka ke levaDa-devaDane hisAba, spaSTa rAkhavo, jyAre tene jyAM upaga-kharca karavAno hoya tyAre te vivekathI kare, pUjArI, nokare vagere sArA bhAvane bhaktivaMta ane sArA kuLanA rAkhavA ane te paNa bane te potAnA kharcathI ja temane saMtoSa thAya teTalA sArA pagArathI rAkhavA, tema na bane te saMghanA sAdhAraNa khAtAthI rAkhavA. (devadravya ApavAthI zrAvaka devadravyane bhakSaka ane aMte daridra bane) mATe sarva kAryo ucita rIte karavAM-karAvavAM. dhanavAna aMge A rIta ucita che. sAmAnya zrAvaka te svayaM, jAtathI ke parivAra dvArAthI je je zakya hoya te vinA saMkoce, kevaLa Atma kalyANa mATe kare, temAM paNa svalpa samayamAM thaI zake tevAM kAryo te bIjI nisAhi kahyA pUrve ja kare ane vadhu samaya lAge tevAM kAryo yathAsamaya kare kahyuM che ke "te jJAna che, te vijJAna che, te kaLA-kauzalya che, te buddhi che ane tatvathI te ja prayatna che ke je devanA kAryamAM vaparAya." jINu maMdirano uddhAra - te ghaNAja puNyanuM kArya che. kahyuM che ke jinamaMdirane jIrNoddhAra karanAre vastutaH te pitAne, potAnA vaMzane ane tenI anumodanA karanArA paNa bIjA aneka bhavya prANIone uddhAra karyo che. nIca gotrane nAza karI ucca gotra bAMdhyuM che ane durgatino nAza karI sadagati prApta karI che. jIrNoddhArathI A lekamAM nirmaLakIrti vistare che, ane te bIjA bhavya jIvone mArgadarzaka (preraka) bane che. jIrNoddhAra karAvanAra koI te ja bhavamAM muktine pAme che, to koI svargamAM Indra ke sAmAnika (mahaddhika) deva banI bIjA bhave manuSya thaI muktine pAme che. sarvatra prabhubhaktinuM, zAsanabhaktinuM ane vairAgyanuM lakSya e dharmanA prANa che. e rIte dharmazALA (upAzraya-paiSadhazALA) jJAnamaMdira, tathA guru ane jJAnanAM (tathA saMghanAM) kAryomAM paNa zakti pramANe udyama karavo. kAraNe ke maMdira, mUti, jJAna, guru, ane saMdha vagere sAte kSetronI saMbhALa zrAvakane ja karavAnI che. e rIte aucitya aMge kahyuM. have uttarArdhamAM kahela vinayapUrvaka guru pAse paccakhANa karavA aMge kahe che ke- jinapUjA karyA pachI je sAdhu bhagavaMta devadarzana ke snAtra mahesUvAdi Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 hama saMgraha guru jA0 sAkAra gA. dara nimitte jinamaMdire AvyA hoya ane dharmopadeza karavA rokAyA hoya te tyAM, anyathA teo jyAM hoya tyAM javAna, upAzrayadi sthaLe jaIne zrI jinamaMdiranI jema tyAM paNa traNa nisahi taw pAMca abhigamane sAcavavA pUrvaka praveza karIne teonI pAse (sADA traNa hAtha avagrahanI bAra) rahIne gurUvaMdanamAM kahIzuM te) vidhithI vaMdana vagere vinaya karIne dezanA sAMbhaLavA pUrve ke pachI, devasAkSIe karyuM hoya tevI adhika ke te ja paccakhANa gurU mukhe kare. paccakhANa AmAnI, guru ane devanI sAkSIe karavAnuM hovAthI gurU sAkSIe te avazya karavuM. kAraNa ke dareka dharmakriyA aucitya sacavAya tema gurU sAkSIe karavAnI jinAjJA che. gurU sAkSIe pacaraNa karavAthI 1. pitAnA pariNAmo draDha thAya che. 2. jina AjJAnuM pAlana thAya che, 8- gurU ane vacana thAvANathI Azaya nirmaLa thatAM lAgyazaya vadhI jAya che ane 4-kSApakSama vadhavAthI parakhANanI (dharmanI) vRddhi thAya che. mAMTe paracakhANanI jema bIjA paNa niyama gurUne vega hoya te gurU sAkSIe karavA. ahIM tyavaMdana adhikAra pUrNa thaye, Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha dinacaryAmAM guruvaMdana adhikAra. have cAlu ramI gAthAnA cothA padamAM kahelo gurUva janano adhikAra varNave che paccakhANa vinayapUrvaka karavuM, te vinaya guruvaMdanathI thAya, mATe have gurUvaMdananuM svarupa kahe che, gurUvaMdana traNa prakAre thAya che. 1. phiddAvaMdana- mastaka namAvavA (pUrvakamathaeNu vaMdAmi' kahevA) thI thAya, A sarva jaghanyaguruvaMdana caturvidha saMghamAM paraspara karavAnuM che, temAM sAdhue sarva sAdhuone, sAvIe sarva sAdhuo tathA sarva sAdhvIone zrAvake sarva sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka zrAvikAone, tathA zrAvikAe paNa e cAre prakAranA saMghane karavuM. 2. thobha (bha) vaMdana- pAMce agAthI pUrNa khamAsamaNa devAthI thAya. A vaMdana sAdhue vaDIla sAdhuone, sAdhvIe sarva sAdhuone tathA vaDIla sAdhvIone, zrAvake sarva sAdhuone ane zrAvikAe sarva sAdhu tathA sAdhvIone karavuM. (sAinI guNaddhika chatAM vyavahArane dhamapuruSa pradhAna hevAthI zrAvaka sAdhvIene thobhavaMdana karI zake nahi, eja nyAye viduSI pazu sAdhvInuM vyAkhyAna purUSa sAMbhaLe to jinAjJAbhaMga vagere virAdhanA thAya.). 3. dvAdazAvavaMdana- be vAra vaMdana (vAMdaNAM) devA vagerethI thAya. A vaMdana sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikArUpa catuvidhi saMghe paNa mAtra (pAMca) padasthAne karavAnuM che. temAM vizeSa e che ke apaharatha sAdhue sarva padasthone ane padastha sAdhue vaDIla padasthAne karavuM. jeoe pratikramaNa guru sAkSIe na karyuM hoya, sthApanA guru sAme karyuM hoya, teo vidhipUrvaka dvAdazAvarta vaMdana karavuM, tene vidhi gurUvaMdana bhASyamAM nIce pramANe kahyuM che. prathama Iri prati karI dinakRtyanA prAraMbhamAM kahyA pramANe kusumiNadusumiNane kAyotsarga kare, pachI jagaciMtAmaNIthI jya vIyarAya sudhI cityavaMdana kare. pachI Adeza mAMgI muhapatti paDilehaNa karIne be vAMdaNA Ape pachI "IcchAkAreNa saMdisaha bhagavad rAIcaM AlouM?" ema Adeza mAgI "Iccha, Aleemi je me rAIo aIyAra" pUrNa kahI "savasavi" vagere kahI rAtrinI AlocanA kare (A AlocanA ladhupratikramaNa rUpa che.) pachI be vAMdaNa ApI, rAI abhuThThiothI gurune khamAvI punaH be vAMdaNAM Ape. pachI paccakhANano Adeza mAgI divasanuM paracakhANa kare ane cAra khamAsamaNa pUrvaka "bhagavAna huM" vagere cArane bhavaMdana kare. chevaTe sajajhAyanA be Adezo mAMgI (sakjhAma svAdhyAya adhyayana) kare. A dvAdazAvavaMdanarUpa laghu rAIprati jANavuM. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 dhamasaMgraha guru bhAva sAroddhAra gA. dara e rIte sAMje, paNa Iri pratikramaNa karI, khamA daI, caityavaMda, karI, khamA pUrvaka Adeza mAgI, devasi muhapatti paDilehavI. pachI be vAMdaNa ApI divasacarima vagere sAMjanuM paccakhANa karavuM. punaH be vAMjhaNa daI Icchosadibhagava devasiyaM Aleu ? vagere kahI je me devasio0" vagere savasavi0 sudhI kahI devasika AlocanArUpa laghu pratikramaNa karavuM. pachI be vAMdaNa daIne devasia-abhuThThio kahI gurUne khamAvI cAra khamApUrvaka bhagavAna ha" vagerethI cArane bhavaMdana karavuM. pachI Adeza mAgavApUrvaka devasika prAyazcinane ekase zvAse zvAsane kAu0 karI chelle sajajhAyanA be deza mAgI sajhAya kahevI. sAMjanuM prati paNa sakAraNa mAMDalImAM nahi karanArane A vidhi prati- karyA pahelAM gurUnI pAse kare. (banne vidhimAM pratyeka Adeza pUrve khamAsamaNa devuM ane pachI "Iccha' kahI svIkAra kare.) A dvAdazAvarta vadanamAM karavAnAM 18 sthAne kahIe chIe (bhASyamAM 42 sthAne che, paNa keTalAMka dvArA adhika kahelAM hovAthI te paNa barAbara che.) 1- pacIsa muhapattinAM sthAna, 2- pacIsa zarIranAM sthAna, 3- pacIsa Avazyake, 4- ziSyanA cha prazno, 5gurUnA cha uttare. - guruvaMdananA cha guNo, 7- pAMca vaMdanIya, 8- pAMca avaMdanIya, 9pAMca udAharaNe, 10- eka avagraha, na- pAMca nAmo, 12- pAMca niSedha, 13- gurUnI tetrIsa AzAtanAo, 14- guru vaMdananA batrIsa de, 15- ATha kAraNo ane 16- cha doSa, ema kula seLa dvArathI eka aThANuM sthAne ahIM kahIzuM temAM prathama - 1. muhapattinAM pacIsa sthAna = eka daSTipaDilehaNa, cha prasphoTaka, nava akhoDA ane nava pakoDA, temAM be DhIMcaNe ubhA rAkhI tenI vacce be keNuM rAkhI ubhaDaka Asane besI muhapatti paDilehavI, temAM prathama muhapattine kInArIvALA bhAgathI be hAthanI tarjanI ane aMguThA vaDe pahoLI sanmukha pakaDIne hRSTithI jovI, pachI jamaNuM hAthane cheDe DAbA hAthe ane DAbA hAthane cheDo jamaNA hAthe pakaDAya tema pAsuM badalI punaH bIjuM pAsuM jevuM, ema A draSTi paDilehaNa karatAM "sUtra artha tattva karI sahu' ema ciMtavavuM. pachI draSTi paDilehaNA karatAM sanmukha pakaDelI muhapattine DAbA hAthe pakaDele bhAga traNa vAra nacAva - khaMkhera - UMca-nIce kare, tene traNa prarphoTaka (athavA purime) kahevAya che, te karatI vakhate "samaktiAhanIya, mizramehanIya, mithyAtvamehanIya pariha" ema ciMtavavuM. pachI jamaNA hAthe pakaDele bhAga traNa vAra nacAve. A bIjAM traNa praskeTake karatAM "kAma rAga, sneharAga, draSTirAga pariharu" ema ciMtavavuM. pachI muhapattine DAbA kAMDA upara vistArI tenAM be paDa thAya tema vaccethI kInArIvALe bhAga jamaNA hAthe ane tenI sAme bhAga DAbA hAthe pakaDI sanmukha rAkhI gaDIvALo Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4 dinacaryA-muhapattinAM 50 bela 19ii bhAga aMguThA vaDe jamaNa cAra AMgaLIonA traNa AMtarA mAM traNa bhAge bharAvI zeSa bhAga nIce laTakto rahe tema pakaDavI. Ane traNa varghaTaka kahevAya che, pachI DAbe hAtha be DhIMcaNe vacce koNIthI savaLe lAMbe rAkho, jamaNA hAthe pakaDelI vadhUTakavALI muhapatti DAbA savaLA hAthane sparze nahi tema adhirathI tene traNa vAra nacAvatAM hathelIthI koNa sanmukha lAvavI, A pahelA traNa akheDA (a Taka) jANavA, te karatI veLA "sudeva, suguru, sudharma AdaruM' ema ciMtavavuM. pachI e vadhUTaka sahita muhapatti DAbA hAthane sparze tema traNavAra pramAtAM koNathI hathelI tarapha bahAra laI javI te pahelA traNa pakheDA jANavA, te karatAM "kudeva, kuguru, kudharma pariharuM" citavavuM, pachI pUrve karyA tema bIjI vAra traNa akheDA karatAM vadhuTakathI hAthane sparza karyA vinA muhapattine koNa tarapha aMdara laI jatAM "jJAna, darzana, cAritra AdaruM" ema ciMtavavuM. pachI punaH traNavAra pramArjatAM hathelI tarapha laI javI ane A bIjA traNa pakakheDA karatAM "jJAnavirAdhanA, darzanavirAdhanA, cAritra virAdhanA pariharu" ciMtavavuM. punaH pUrvanI jema trIjA traNa ake khoDA karatAM "managupti, vacanagupti, kAcagupti Ada" ciMtavavuM ane chevale pUrvanI jema trIjA traNa pakoDA karatAM "manadaMDa, vacanadaMDa, kAyadaMDa, pariharu" citavavuM. ema nava akheDAnA AMtare nava pakaDA karavAthI (1+9+9+9) pacIsa sthAna thAya. temAM prAraMbha akakheDAthI ane samApti pakaDAthI thAya. akhADAmAM vadhUTake hAthane spaze nahi tema keNI tarapha aMdara laI javAnAM hovAthI "Ada' citavavuM ane pakaDAmAM vadhUTakathI hAthane pramArjavA pUrvaka hathelI tarapha bahAra laI javAnAM hevAthI "pariha" ciMtavavuM. muhapattinI mukhyatA mAnIne Ane muhapattinAM pacIsa sthAna kahyAM che. 2. dehanAM pacIsa sthAna - pradakSiNAnA krame be bhujAo, mastaka, mukha ane hadaya, e pAMca sthAnomAM traNa traNa, pIThamAM cAra ane pagamAM che, ema puruSane deha paDilehaNAnAM pacIsa sthAne che. strInuM zarIra vastrAvRtta hovAthI mastaka, hRdaya ane be bhujAnA, daza choDIne zeSa paMdara kahyAM che. upara kahelA chellA traNa pakoDA pachI prathama DAbI hathelI uMdhI karI tene sadhdha, jamaNe ane DAbe, e traNa bhAganI jamaNA hAthe vadhUTaka karelI muhapattithI traNa pramArjanA karavI ane "hAsya, rati, arati pariharsa" ema vicAravuM. eja rIte jamaNA hAthanI jema muhapattine DAbA hAthe pakaDI jamaNI hathelI uMdhI karI tene madhya, jamaNA, DAbA bhAgamAM vadhUTathI pramArjanA karatAM "bhaya, zoka dugachA pariha" ciMtavavuM. A DAbI jamaNI be bhujAonI cha pramArjanA jANavI. te pachI vadhUTaka cheDI daIne Dabala paDavALI te muhapattine be hAthe pakaDIne tenAthI mastaka(lalATa) nA madhya jamaNa DAbA bhAgane pramArjatAM "kRSNalezyA, nIlalezyA, kApatalezyA, pariharUM ema bhAvavuM, te traNa mastakanI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19ra dharmasaMgraha guru bhAra sAroddhAra gA. dUra pramArjanA ane pachI e ja pramANe be hAthe pakaDelI muhapattithI mukhanA madhya-jamaNI - DAbA bhAgane pramArjatAM "sigArava, dhigArava, zAtAgArava paraharU ciMtavavuM, te traNa mukhanI pramArjanA jANavI. pachI e ja pramANe pakaDelI muhapattithI hadayanA madhya, jamaNa ane DAbA bhAgane pramArjatAM "mAyAzalya, niyANazalya, mithyAtvazalya pariharU? ema bhAvavuM, te traNa hRdayanI pramArjanA, pachI purvanI jema jamaNA hAthamAM vadhUTakathI pakaDelI muhapatti vaDe vAMsAnI pAchaLanA bhAga sahita jamaNA khabhAnI, ane e ja rIte DAbA hAthe pakaDIne vAMsAnI pAchaLanA bhAga sahita DAbA khabhAnI ane jamaNI kakSAnI, pachI jamaNA hAthathI vadhUTaka karI cothI DAbI kakSAnI pramArjanA karavI. A cAra pIThanI pramArjanA jANavI. temAM anukrame "koipariharUM, mAnapariharUM, mAyApariharUM ane lobha pariharUm vicAravuM. pachI DhIMcaNathI paganA pAvalA sudhI jamaNA pagano madhya, jamaNa ane DAbe bhAga pramArjatAM "pRthvIkAya, akAya, teukAyanI rakSA karuM " ciMtavavuM ane e ja rIte DAbA DhIMcaNathI nIce sudhI traNa pramArjanA karatAM "vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAyanI jayaNuM karuM? ema ciMtavavuM. ahIM dehanI mukhyatA mAnI A pacIza aMgapaDilehaNanA bela kA, (A vidhi gurugamathI samajI te rIte paDilehaNamAM udyama kare. emAM ciMtavavAnA pacAsa bela kahyA te zAsananuM parama tattva che, upaga pUrvaka tenuM ciMtana karatAM viziSTa Atmazuddhi thAya che, zAstramAM kahyuM che ke- je ke paDilehaNumAM sAmAnya hetu jIvarakSA ane jinAjJAnuM pAlana che, to paNa manarUpI mAMkaDAne vaza karavA mATeno A parama upAya che, ema zrI jinezvara devoe kahyuM che. mATe ja rAtre paNa muhapattinuM paDilehaNa saphaLa che. 3. pacIsa Avazyaka- be avanamana, eka yathAjAta, bAra Avarte, cAra zirSa, traNa gupta, be praveza ane eka niSkramaNa, ema kula pacIsane guruvaMdanamAM avazyakaraNIya hovAthI Avazyake kahyAM che. temAM avanata= prAraMbhamAM "IcchAmi khamAsaNa" vagere besIne vaMdananI IcchA pragaTa karate ziSya kaTIthI mastaka sudhI kaMIka name, te avanata athavA avanamana. be vaMdananAM maLI be jANavAM. yathAjAta = janmanI jema vartana. manuSyane janma eka mAtAnI kukhethI ane bIje dIkSA letAM saMsAranA prapaMcarupa mAyAnI kukhethI ema sAdhune be thAya, temAM jema pahelA janma vakhate be hAtha mastake joDelA hoya che, ane dIkSA vakhate mAtra adhovastra, rajoharaNa ane muhapatti pAse hoya che. tema vaMdana vakhate paNa adhevastra, rajoharaNa ane muhapatti traNa ja khAya che ane be hAtha lalATe lagADAya che, e rIte yathAjAta jANavuM. te be vaMdananuM maLI eka kahyuM che, A kAraNe calapaTTo, muhapatti ane eze tathA ghAnAM aMdara bahAranAM be niSadyAM, e pAMca upakaraNone paNa yathAjAta kahelAM che. kAraNa ke sAdhune te avazya pAse rAkhavAnAM hoya che. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4 dinacaryA-gurUvaMdananAM paccIsa Avazyaka bAra Avarte = ahe, kArya, kAya e traNanA be be akSara jattA bhe, javaNi ane jajasa ca bhe, e traNanA traNa traNa akSare latAM, hAthathI guru caraNe ane lalATe sparza karatAM eka vaMdanamAM cha thAya ane benAM maLI AvateM bAra thAya. temAM "a" bolatAM gurucaraNanA saMkalpathI ghA ke caravaLAne tathA "ha" belatAM lalATe be hAthanI deze AMgaLIthI sparza kare, te eka Avarta, e ja pramANe "kAyaM" ane "kAya" nA paNa be be akSare belatAM daza aMgulIthI sparza kare te be Avarte, ema kula traNa Avarte thAya. pachI "ja nA bhe" paikI "ja" ane "bhe bolatAM "aho'nI jema guru caraNe ane lalATe sparza kare. vacceno "ttA" belatAM aMjalI savaLI karI varace ja hRdayanI sanmukha aTakAvavI. arthAt pahele akSara belatAM avaLI aMjalIthI ghAne ane chele akSara belatAM aMjalI savaLI karI lalATane sparza kare, mAtra traNa traNa akSaravALA Avartono vacceno akSara bolatAM aMjalI savaLI karI uMce laI jatAM vacce ja saheja aTakavuM. e rIte eka vaMdanamAM che ane be vaMdanamAM bAra AvartI jANavAM. vizeSamAM "saMphAsa" ane "khAmemi khamAsamaNe devasiya vaIkama" e be belatAM mastakathI gurUcaraNe (rajoharaNane) sparza kare. cAraziSa- eTale cAra vAra mastakathI namavuM. temAM upara kahyuM tema ziSya be vAra gurU caraNe mastakathI name te be vaMdananAM cAra zirSa, ema anya AcAryone mata che. dharmasaMgrahakAranA mate to "khAmemi khamAsamaNo" belatAM ziSyanuM eka ane tenA uttaramAM gurU paNa "ahamavi khAmemi tumbha" bolatAM ziSya tarapha kaMIka mastaka namAve te gurUnuM eka, ema ziSya-gurUnAM maLI be vaMdanamAM cAra zirSa thAya traNa gupta - mana-vacana-kAyAne anya vyApArathI rokIne gurUvaMdanamAM ekAgra karavAM te be vaMdananAM maLIne paNa traNa ja jANavAM. be vAra praveza- gurUnA AsanathI cAre dizAmAM sADA traNa hAtha pramANa bhUmine gurUno avagraha kahevAya che, ziSya khAsa kAraNe ja anumati mAgIne temAM praveza karI zakAya, vaMdana karatAM caraNasparza karavA ziSya, "aNujANaha me miuSya" pAThathI A deza meLavI 'nisAhi" kahI avagrahamAM praveza kare, te praveza be vaMdananA be jANavA eka niSkamaNa- praveza karela ziSya Avarte pUrA thatAM "AvasahiAe kahI avagrahanI bahAra nIkaLe, te prathama vaMdanamAM eka niSkramaNa jANavuM. bIjA vaMdanamAM niSkramaNa nathI, mATe "vasahiAe" zabda bolavAnuM nathI. jo ke bIjuM vaMdana saMpUrNa thayA pachI nIkaLavAnuM te hoya che, paNa te vandanane kAraNe nIkaLatuM nathI, tethI niSkramaNa eka ja kahyuM che. ema (2+1+12+4+3+2+1=) pacIsa Avazyaka jANavAM. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha gu0 bhAva sAroddhAra gA. dUra 4- ziSyanA cha prazno = gurU vaMdana karatAM ziSya 1- IrachA jaNAve, 2- avagrahamAM pravezanI anujJA mAge, 3- AvyAbAdhA (zAtA) pUche, 4- saMyamayAtrAnI kuzaLatA pUche, pa- cittanI samAdhi pUche, ane 6- aparAdha khamAve, e che ziSyanA prazno jANavA. 5- gurUnA cha uttare= ziSyanA upara kahyA che te prazna pachI gurU 1- (deNa) jevI IcchA, 2- anujJA ApuM chuM, 3- tuM puche che tema ja che, 4- tane paNa kuzaLatA va che? 5-evaM ema ja che, ane 6- huM paNa khamAvuM chuM, ema cha javAba Ape. (A praznottaro kevA suMdara vinaya ane vAtsalyarUpa che te vaMdanasUtranA arthane jANavAthI samajAya.) 6- gurUvaMdanathI cha gaNe= 1- gurune vinaya, 2- pitAnA mAnane tyAga, 3- gurUnI pUjA, 4- jinAjJA pAlana, 5- zrata ArAdhanA ane 6- aMte mokSa, ema cha lAbha thAya, temAM vinaya kare ane teone mAna ApavuM te temanI tAvika pUjA che, guNanI pUjAthI guNanI pUjA thAya, mATe vaMdanathI zrutanI ArAdhanA thAya ane gurUtatvanI ArAdhanAthI zrIgautamasvAminI jema pariNAme makSa paNa thAya, bAkInA vinaya, mAnatyAga ane jinAjJApAlana e traNa pragaTa che. 7- pAMca vaMdanIya = 1- AcArca, 2- upAdhyAya, 3- pravartaka, 4- sthavira, ane pa-ratnAdhika, e pAMca vaMdananAM pAtra che. temAM paMcAcAra pALe, paLAve, vagere sUrinA chatrIsa guNanA dhAraka te AcArya, ziSyane zAstro bhaNAve te upAdhyAya, te te sAdhune yegyatA pramANe te te ArAdhanAmAM pravartAvejoDe te pravartaka, saMyamamAM sIdAtAne sthira kare te sthavira ane cAritra paryAyathI meTA te ratnAdhika jANavA. AvaniryuktimAM te gaNAvacchedakane paNa vaMdanIya kahyA che. sAdhugaNane saMyamamAM jarUrI vasa, pAtra, AhAra, pANI, auSadha, vagere nirdoSa sAmagrI aglAna paNe lAvI Ape, te gaNAvacchedaka jANavA. anya AcAryonA mate te paryAyathI nAnA paNa jJAnAdi guNethI viziSTa heya te ratnAdhikane paNa vaMdana karavuM joIe. 8- pAMca avaMdanIya = pAsa, avasatta, kuzIla, saMsata ane yathAI, e pAMcane avaMdanIya kahyA che. temAM (1) pAsalya - eTale jJAnAdi guNonI pAse rahe, athavA karmabaMdhanAM kAraNe5 pAzamAM rame. tenA sarvapAsa, ane dezapAsae, ema be prakAre che. temAM je jJAna, darzana, cAritra guNenI pAse rahe. mAtra veza dhAre, paNa guNa na hoya, te sarvapAsa, ane niSkAraNa-nikatAthI zayyAtarapiMDa, abhyAhatapiMDa, rAjapiMDa, nityapiMDa ane agrapiMDa vagere vApare, amuka gharane ke sukhI zrImaMtene ja piMDa vApare, jamaNavAra zete rahe, bhaktonI prazaMsAthI pUrva-pazciAta saMstavapiMDa meLave, vagere uttaraguNadUSita te dezapAsa jANo. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4. dinacaryA-gurUmAM pAMca avaMdanIya 15 (2) sane- pramAdathI thAkele - nirutsAhI. tenA paNa sarvasa, ane dezaosanno ema be prakAro che. temAM comAsAmAM pATa- pATalAdi na vApare che, na pramAje, na paDilehe, agara zeSa kALe pATa-pATalAdi vApare, vAra vAra sUve, saMthAra -zayana pAtharelAM ja rAkhe, ke saMthArA vinA ja sUve, vaLI sthApanApiMDa, prAkRtikApiMDa vagere deze seve, te sarvAsa ane pratikramaNa, svAdhyAya, paDilehaNa, dhyAna, bhikSA, bhojana tathA mAMDalInAM kartavya, ke AvavuM, javuM, besavuM, ubhA rahevuM, sUI rahevuM, vagere saMyama ArAdhanAnAM karyo kare nahi, jema tema agara meDAM-vahelAM kare, sAraNa-vAraNa Adine na mAne, ulaTA gurUne kaThora zabdo kahe, vagere sAmAcArImAM daridrane dezasanna jANo. (3) kuzIla - jJAna, darzana, cAritrane virAdhaka, tenA jJAnakuzIla, darzanakuzIla ane cAritrakuzIla ema traNabhedo thAya. temAM kAla, vinaya, bahumAna, vagere ATha jJAnAcArane virAdhaka te jJAnakuzIla, ane niHzaMktA, niSkAMkSitA vagere ATha darzanAcArano virAdhaka te darzana kuzIla jANa. lokone putra prApti vagere karAvavA pANI maMtrI Ape, snAna karAve, garbhAdhAnAdi mATe mULIyAM baMdhAve, maMtra taMtrathI jIve, rakSA maMtrIne ApavA rUpa bhUtikarma kare, bhUta-bhAvi bhAva jaNAvavAru5 praznA prazna kare, nimitte kahe, AjIvakapiMDa vagere dethI dUSita AhAra vApare, ItyAdi cAritrane virAdhaka hoya te cAritrakuzIla jANa. (4) saMsakta- pAsasthAdi ke saMvegI jenI sAthe rahe tevuM AcaraNa kare to te priyadhama ke apriyadhamI thAya te saMsakata. tenA saMkilaSTa ane aMsakilaSTa ema be bhedo che, temAM hiMsA, jUTha vagere pAMca Azravane tathA traNa gAravane seve, strI pratisevI hoya, gRhasthanAM DhAra-dhAnyAdinI rakSA -saMbhALa kare, tene saMkilaSTa ane je je sArA-nabaLAnI sAthe bhaLe tenA jevo thaI jAya tene asaMkilaSTa jANa. (5) yathAIda- guru AjJA ke Agamane na mAnatAM potAnI IcchA pramANe jema phAve tema varte te yathAchaMda kahevAya. te gRhasthonAM sAvadya kAryone kare, karAve ane anumade, sAdhunA svalpa aparAdhathI paNa gusso kare, pote mAnelAM hAnAM nIce eza-ArAma kare, vigaIone lalupI ane traNa vAra yukta hoya, te yathArada jANo. - A pAsasthAdine vAMdavAthI kIrti vadhe nahi, nirjarA thAya nahi, mAtra kAyakaSTa ane azubhakarmone baMdha thAya, vadhAre zuM? teono saMga karanAra sAra - suvihita sAdhu paNa vAMdavA gya nathI. AvazyakanimAM kahyuM che ke- jema azucimAM paDelI caMpAnI mALA paNa tyAjya che, tema pAsasthAdine saMbatI sAre sAdhu paNa pUjavA gya nathI. caMDAlAdinI sobatathI caudavidyAne pAragAmI paNa niMdApAtra bane, tema pAsasthAdine sobatI paNa niMdApAtra bane. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 dhamasaMgraha guru bhAva sAroddhAra gA, 62 (apavAda-pAsasthAdi avaMdanIya chatAM zAsananAM kaI kAryo temanI sahAya vinA thAya tema na hoya tyAre tevAM kAryo mATe, agara kaI rAjAdi temane bhakta hoya te te rAjAdi pAse dharmanAM kAryo karAvavA mATe, ema vizeSa kAraNe dravyavaMdana karavAno paNa niSedha nathI. tene susAdhu mAnIne bhAvathI vaMdana na karAya, paNa tenuM prAdhAnya hoya tyAM vaMdana na karavAthI zAsanane hAni thavA saMbhava hoya, tevA prasaMge dravyavaMdanane niSedha nathI, ulaTuM na kare te virAdhaka thavA paNa saMbhava che, mATe gurulAghavatAne vicArI vartavuM. syAdvAra darzanamAM brahmacarya sivAya keI ekAta nathI. mATe ja pU. upADa zrIyazavijyajI gaNI jevA zAstronA marmajJA gItArtha kahe che ke - vidhiniSedha nAva upadize-suNe saMtAjI, ekAte bhagavaMta guNavaMtAjI. kAraNe niSkapaTI hevuM suNe saMtAjI, e ApyuM che taMta- bhagavaMtAjI." 9- pAMca udAharaNuM = 1- satkAravaMdana- guruguNastuti te. 2- citivaMdanadravyathI rajoharaNAdi ane bhAvathI jJAnAdi guNono saMcaya kare te. 3- AvatavaMdanavaMdananAM AvartI vagere vidhine yathA egya sAcavIne vaMdana karavuM te. 4- namaskAravaMdanamastathI namavuM te. ane 5- vinayavaMdana- gurune vinaya kare te. bhASyamAM ane Avazyaka niryuktimAM enAM nAmo kramazaH 1- vaMdana, 2- citi, 3- kRti, 4- pUjana ane pavinaya karma kahelAM che. A pAMce vaMdananuM dravya-bhAvarUpa svarUpa samajavA kramazaH 1- zItalAcArya 2- kSullakAcArya 3- kRSNa ane vIre sAlavI 4- be rAja sevake ane 5- zAmba-pAlaka, ema pAMca draSTAnto kahyAM che (te mULa bhASAntara pRSTa 482 mAM joI levAM.) 10- guruavagraha = gurunA AsanathI cAra dizAmAM sADA traNa hAtha bhUmine guru avagraha kahevAya che, te AgaLa kahIzuM. 11- guruvaMdananAM pAMca nAme = navamA adhikAramAM kahyAM te vandanakarma, cItikarma vagere. 12- pAMca niSedha sthAne = 1- guru vyAkhyAna, vAcanAdi karatA hoya, ke kaI zAsananA kAryamAM vyagra hoya tyAre, 2- avaLA mukhe beThA hoya tyAre, 3- krodha ke Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4. dinacaryA -gurUvadananAM 3ra dASA 197 nidrArupa pramAda vaza hoya tyAre, 4- AhAra karatAM ke AhAra mATe taiyAra thatA hoya tyAre, ane pa - sthADila mAtru vagere nihAra karatA ke karavAnI IcchAvALA hoya tyAre, ema pAMca prasage vaMdana karavuM nahi. 13- gurUnI tetrIsa AzAtanAo= vaMdana sUtranA atha sAthe kahIzu 14- guru vaMdananA batrIsa dASA (1) anAta doSa- sabhrama ke utsukacitte vaMdana kare te. (2) stabdha doSa - madyAndhatAthI kare tenA (1) manathI ane kAyAthI stabdha, (2) manathI stabdha kAyAthI namra, (3) manathI namra kAyAthI stabdha ane (4) mana kAyA khannethI namra, e cAramAM trIjo ane cAthA bhAMge zuddha che. (3) vidu doSa- mannuranI jema vaMdana adhUruM mUkI de te. (4) paripiDita doSa- ghaNA sAdhune bhegu. vaMdana kare, hAtha-pagane avidhithI bhegA rAkhI kare, akSara, pado, sapadAo, vagerene yathArtha rIte na khelatAM bhegA Ave. (5) Tolagati doSa- tIDanI jema uMcA-nIcA uchaLIne kare te. (6) aMkuza deSa- sUtelA, ubhelA ke koI kArya karatA gurUnA kapaDA vagere kheMcIne Asane besADI vAMde, potAnA AghA, caravaLAne aMkuzanI jema paDI vAMde, athavA aMkuzathI pIDAtA hAthInI jema mastakane dhUNAvatA vAMde. (7) kacchapariMgita doSa - vaMdana karatAM vinA kAraNe kAcakhAnI jema AgaLa - pAchaLa khasaluM. (8) matsyAna doSa- mAdhyu pANImAM AvaLu - savaLuM, uMcu - nIcuM, pharI jAya tema vanamAM uchaLIne ubhA thAya, paDatuM mUkI ese, ke anyAnya sAdhune vadana karavA teonI sanmukha gayA vinA tyAMja pAsu khalI vAMDhe, ityAdi (9) manaHpraduSTa doSa- gurU pAtAne ke potAnA koI saMbadhIne Thapako Ape, tethI manamAM dveSa rAkhIne vAMdhe ke vaDila chatAM guNuthI nyUna sAdhune vAMdatAM asUyA kare, ItyAdi (10) vedikAbaddha dASa-AvatA karatAM be hAtha e DhIMcaNu vacce na rAkhatAM upara rAkhe, DhI'caNu nIce rAkhe, jamaNA ke DAbA koI eka DhIMcaNunI AjubAju rAkhe, vagere vividha prakAre. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 dharmasaMgraha guru bhA. sAradvAra ga. dara (11) bhaya doSa- vaMdana na karavAthI gurU mane samudAya, gAma, ke saMghamAMthI kADhI mUkaze, vagere bhayathI vAMde. (12) bhajata doSa- gurU mane sAcave che, agara sAcavaze evA bhAvathI vAMde. (13) maitrI doSa- maitrI hovAthI ke maitrI karavA vAM. (14) gaurava doSa- pitAnuM gaurava vadhAravA vidhi sAcave ane huM ja vidhipUrvaka vaMdana karanAra chuM, ityAdi ahaMbhAvathI vAMde. (15) karaNa doSa- vastra pAtrAdi jaDa vastu meLavavA, lokamAM pUjAvA, jJAna meLavavA ke gurune vaza karavA vAMde. (16) stana doSa- bIjAmAM huM nhAno na dekhAuM vagere bhAvanAthI coranI jema bIjA sAdhuonI ADamAM kaI na dekhe tema vAMde. (17) pratyanidoSa- upara pAMca niSedha sthAna kahyAM tevA prasaMge niSedha chatAM vAMde. (18) daSTa doSa- koI kAraNe gune ke pitAne krodha thayuM hoya tyAre krodha yukta vAMde. (dhanI mukhyatAthI A deSa sattaramAMthI judo jANa.) (19) tajanA doSa- apamAnajanaka zabdothI tarjanA karo ke tarjanI aMgulithI tiraskAra karate vAMde. (20) zaTha doSa- pite gurUbhakta che, evuM gurUne ke lekane jaNAvavA mAyAthI vAMde, athavA 5TathI mAthuM dukhe che vagere mAMdagInuM bahAnuM kAThI jema tema vAde. (21) hilita deSa- are gurUjI? e vAcakajI? tamane vAMdavAthI zuM phaLa che? ema avahelanA karate vAMde. (22) viparicita doSa- adhuM vaMdana karI vacce vikathA karavI. (23) draSTAdraSTa doSa- ghaNAnI sAthe vaMdana karatAM bIjAnI ADathI ke aMdhArAthI gurU na dekhe tyAre besI jAya ane dekhe tyAre vAMde. (stana daSamAM lokonI corI ane ahIM gurUnI kacerI, ema bheda samajavo.) (2) zaga deSa- AvoM karatAM be hAthanI daze AMgaLIothI lalATanA maLe na spaze, ke jamaNuM DAbA lamaNe spaze. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 pra. 4. dinacaryA- gurUvaMdananAM 3ra deze (25) kara deSa- rAjA nA karanI jema gurUne kara samajIne te cUkavavA vAMde. (26) karamacana deza- dIkSAthI laukika kara chUTaye, have A vaMdanA karathI kayAre chUTAze? vagere durbhAvathI vAMde. (27) AzliSTAnAliSTa deSa- bAra Avarte karatAM daza aMgalIthI nIce raharaNane ane upara lalATane sparzavuM joIe, tenI caturbhagI thAya, temAM bannene spaze te bhAMge zuddha che, zeSa traNa bhAMgAthI vade, (28) nyuna doSa- vaMdanasUtranA uccAra ke pacIsa Avazyako pUrAM na kare. (29) uttaracUDA doSa- vaMdana pUrNa karIne zIkhA caDhAvavAnI jema chelle meTA avAjathI "masthaNa vaMdAmi" bole. (30) mUka doSa- muMgAnI jema vandana sUtrane pATha manamAM ja athavA avyakta bole. (31) hakrUra doSa- sUtroccAra moTA avAjathI asatyarIte kare ane (32) cuDali doSa- bAlaka uMbADIyAne bhamAve tema AghAne bhamAvate vaMdana kare, ke hAtha lAMbo karI "huM vAMdu chuM, vAMdu chuM" ema bolate vAMde, badhA sAdhuonI sanmukha be hAtha bhamAvIne "huM sarvane vAMdu chuM" ema bela vAM. A batrIse doSane TALIne zudhdha vaMdana karavuM. kahyuM che ke- vaMdana karavA chatAM je eka paNa doSathI virAdhe che te garUtanI ArAdhanAthI thanArI kama nirAne pAmato nathI. ane je batrIse doSathI rahita zuddha vaMdana kare che te alpakALamAM muktine ke vaimAnika devagatine pAme che. A garUvaMdananuM 14 muM dvAra kahyuM. 15- ATha kAraNapratikramaNa, svAdhyAya ane kAryotsarga karatAM, aparAdha khamAvatAM, prAthUrNaka Ave tyAre, AlecanA ApatAM, saMvaraNa karatAM ane chele anazana karatAM, ema ATha kAraNe gurUvaMdana karavuM. (1) pratikamaNa- savAra-sAMja pratikramaNamAM cAra vAra be be vadana devAya che, te badhAM vaMdana-pratikramaNa mATe jANavAM. (2) svAdhyAya- sAdhune godavahananI kriyAmAM eka sagAya paThavatAM bIjuM pravedana karatAM ane trIjuM kALa paDilehaNa karatAM, vaMdana devAya che (udaza-samudezanAM vaMdana paNa pravedanamAM ja gaNAya che) e traNa svAdhyAya mATe devAya che, tethI bIjuM kAraNa svAdhyAya, Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 dhamasaMgraha guru bhAva sAroddhAra gA. 62 pratikamaNamAM cAra ane svAdhyAyanA traNa, e sAte vaMdana upavAsIne paNa savAra-sAMja nitya karavAnAM hevAthI te cauda dhruva vaMdana kahevAya che. bhajana karanArane taduparAMta adhika hoya che, te AgaLa kahIzuM. (3) kAtsa- sAdhune kAraNe godvahanamAM pAlI pAlaTIne AyaMbilane badale nidhi karavI hoya tyAre vandana daIne kAussaga karAya, tethI vaMdananuM trIjuM kAraNa kAussaga jANavuM (4) aparAdha khAmaNa- gurU-AjJAnI virAdhanA vigere aparAdha thaye haya, te te khamAvavA pUrve vaMdana karavuM joIe. tethI cothuM kAraNa "aparAdha khAmaNAM kahyuM che. pakakhI khAmaNAM pUrve karAtuM vaMdana aparAdha khAmaNAMmAM aMtarbhata samajAya che. (5) prAdhuNaka- vaLI kaI vihAra karIne AvelA sAdhu moTA hoya te teone vaMdana kare temAM e vidhi che ke- te je sAMgika hoya to potAnA vaDIlane pUchIne vaMdana kare, ane AvanAra bhinna sAmAcArIvALA hoya te prathama pitAnA AcAryane vaMdana karIne pUche, pachI je te saMmati Ape te vaMdana kare, anyathA na kare. vaMdananuM A pAMcamuM kAraNa prAzUka jANavuM. (6) AlocanAM- saMyamamAM atikramAdi koI deSa sevyo hoya tenI AlocanA karatAM vandana karIne pachI AlocanA kare te chaThuM kAraNa Alecane jANavuM. sAdhu vihAra karIne Ave tyAre vaDilane vaMdana karIne vihAranI AlocanA kare; te AmAM atabhUta jANavuM. | (7) saMvara- sAdhu bhajana karyA pachI AgAnA saMkoca mATe divasacarimaM cauvihAra ke tivihAra vagere vizeSa paccakhANa kare; athavA ekAsaNAdinuM paracakhANa karyuM hoya te AyaMbila vagere moTuM kare tyAre vandana karavuM joIe, te sAtamuM kAraNa saMvara jANavuM ane (8) aNuzaNa - koI sAdhu aMtasamaye vizeSa ArAdhanA mATe vaMdana karIne anazana svIkAre te vandananuM AThamuM kAraNa anazana jANavuM. ema gurUvaMdananAM ATha kAraNonuM paMdaramuM dvAra kahyuM. 16- gurU vaMdana nahi karavAthI thatAM de= 1- abhimAna, 2- avinaya, 3- zAsananI apabhrAjanA, 4- nIcagotrane baMdha, 5- bedhinI durlabhatA, ane 6- saMsAranI vRddhi, e cha de thAya che, ema gurU vaMdananAM kula ekaso alUNuM sthAne jANavAM. - have vaMdana sUtrano artha kahe che ke "IcchAmi khamAsamaNe vaMdiu jAvaNijajAe nisihiyAe" = IrachuM chuM, he kSamAzramaNa ! vaMdana karavAne, zaktisahita-pAparahita kAyAvaDe= arthAt balAtkAre nahi paNa mArI IcchAthI vaMdana karavA IcchuM chuM, kone? kSamAdi guNe sahita zrama ke tapa karanArA gurUne, tAtparya ke evA guNayukata guru vaMdanIya che. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prava 4. dinacaryA-gurU vaMdana sUtrane artha have vaMdana konA vaDe karavuM? te kahe che ke- sazakta ane pAparahita (jayaNAvALI) kAyAvaDe, ahIM pahelI saMpadA pUrNa thaI ane pUrve kahyA te ziSyanA praznomAM pahelo "IcchA" prazna karyo. azakta kAyAvALAne vandana karAvavAthI ArtadhyAna ane jayaNA rahita vaMdana kare te karmabaMdha thAya; mATe sazakata ane jayaNA yukta kAyAthI vaMdana karavA ziSya IcchA jaNAve; tyAre gurU anya kAryamAM rokAyA hoya te "pratIkSasva" arthAt "hamaNuM nahi; zeDI vAra pachI" ema kahe athavA "trividhena" eTale traNe yegathI niSedha karuM chuM; ema kahe tyAre ziSya mAtra phiTTAvaMdana kare. paNa jo gurU vaMdananI anujJA ApavI hoya te "deNa arthAt IcchAne anusare, mArI saMmati che; ema kahe pUrva jaNAvelA gurUnA cha uttare paikI A pahele uttara jaNAve. anumati malavAthI ziSya tyAMja ubhe "aNujANaha me miugahe? arthAt mane mIta avagrahamAM praveza mATe anujJA Apo" kahe, tyAre gurU ANujANAmi' arthAt anujJA Apu chuM" ema kahe, A ziSyane bIjo prazna ane gurUne bIjo uttara samaje. pachI "nisAhi arthAta gurUvaMdana sivAya anya sarva vyApArane niSedha (tyAga) karuM chuM, kahI zikhya sADAtraNa hAtha bhUmi pramANa gurUnA avagrahamAM praveza kare. pachI garUnI pAse sanmukha saMDAsAnI pramArjanA pUrvaka ubhaDaka besIne AghAmAM gurUcaraNane saMkalpa karIne pUrve jaNAvyA pramANe "aho, kArya, kAya," bolate be hAthanI hathelI sahita daza aMgulIthI ghAne tathA lalATane sparzate traNa Avarta kare. ane "saphAsa" bolatAM be hAtha tathA mastakathI eAghAne spaze; pachI be hAthe aMjalI karIne "khamaNijaje je kilAmo apakidaMtANuM bahu subheNu bhe divaso vakrato?' pATha bole. arthAt ApanI adhe kAyAne (caraNane) mArI kAya (mastaka) vaDe sparza (karuM chuM.) temAM he bhagavaMta! Apane je kaMI kilAma eTale (badhA - pIDA) kaleza thaye heya tene Ape khamavA gya che, arthAt mane kSamA karaze. vaLI he bhagavaMta! alpa kalezavALA Apane divasa baha (zubhena=) sukha pUrvaka vyatikrAnta thaye? ziSyano A trIjo prazna jANe. tenA uttaramAM guru "tahatti" arthAta "temaja che' te trIje uttara jANa. A gurunA zarIra saMbaMdhI sukhazAtAne prazna-uttara kahyo, have tapa-niyama aMge pUche che. "janA ho' arthAta he bhagavaMta! ApanI kSApazamikAdibhAvajanya tapa-saMyama-niyamarUpa yAtrA vRddhi pAme che? A ziSyane cotha prazna ane "tulsapi vaTae' arthAt tane paNa e rIte yAtrA varte che? ema guru kahe. te cothe uttara jANo. (A traNa traNa akSaranA pademAM pahelo akSara jaghanya = anudAtta bIje utkRSTa = udAtta, ane 2 madhyama = svarita uracArathI bela.) pachI mana-Indri aMge pUche ke - Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhasa graha guru bhA. sArAdvAra gA. dara 'jaNa ja ca bhe" arthAt he bhagavaMta! (mApane) cApanIya arthAt aMkuzamAM rAkhavA cAgya mana ane indriye upazamanA prabhAve pIDArahita che ? ane bhe'- he bhagava'ta ! ca' = vaLI Apanu zarIra paNa khAdhA rahita che? A ziSyanA pAMcamA prazna akhAdhA pUchavA rUpa vinaya prazna che. tenA javAkhamAM guru eva...' eTale tuM pUche che temaja che, ema kahe, te gurunA pAMcamA uttara jANavA. 202 pachI ziSya guru caraNe (AghA upara) e hAtha ane mastaka lagADatAM aparAdhane khamAvavA khAmemi khamAsamaNeA, devasiyaM vardhama'' arthAt he kSamA zramaNa ! divasa saMbaMdhI ( thayelA saghaLA ) vyatikramane (aparAdhAne) khamAvuM chuM; ema kahe. A ziSyanA aparAdhakhAmaNAM rUpa chaThTho prazna ane guru javAba rUpe 'ahamavi khAmemi' arthAt 'huM paNa tane khamAvuM chuM' kahe te gurunA chaThTho uttara jANavA. ema praNAma pUrvaka aparAdha khamAvIne 'AvassiyAe' khelatA avagrahanI bahAra nikaLe, pachI "paDiyAmi khamAsamaNANuM devasiyAe AsAyaNAe tittisannacarAe, jakiMci micchAe, maNudumDAe vayaduDAe kAyaduSkAe kAhAe mANAe mAyAe lAbhAe savvakAliyAe savvamicchAvayArAe savdhammAikamAe AsAyaNAe jo me aiArA kae" sudhI pATha kheAle, tenA artha A pramANe-samagra divasamAM sAdhu sAmAcArI rUpa sarva Avazyaka pravRtti karatAM je kaI aAgya thayuM hoya tenuM pratikramaNa karu chu', ema elle kahIne vizeSa rUpe jaNAve ke-samagra divasa sabadhI ApanA pratye (have pachI kahevAze te) tetrIsa paikI koi eka-e-traNu vagere AzAtanA thaI hoya, tenuM pratikramaNa karu chuM. A 'pratikramaNa karu chuM' e a AgaLanA padomAM paNa satra samajavA. A AzAtanAone vizeSa spaSTa karavA kahe che ke-je kaMI mithyA nimitto pAmIne asadbhAva karArUpa AzAtanAthI, te paNa pradveSAdi duSTa mana dvArA, asabhya kaThora vagere vacanadvArA, ane najIka besavuM, asabhya besavuM-cAlavuM, vagere kAyAdvArA thayelI AzAtanA AthI, temAM paNa krodha, mAna, mAyA ane lAbha rUpa kaSAyAne vaza khanI karelI AzAtanA AthI, ema divasa sa`badhI AzAtanA kahIne ( bhUta - bhaviSya - vartamAna rUpa) sarvakALanI AzAtanAAthI, temAM paNa sarva mithyA upacArathI eTale dabha, mAyA, kapaTa vRttithI karelI AzAtanAothI, temAM paNa sa dharmanA atikrama eTale aSTa pravacana mAtAdi sa dha anuSThAnAnA atikrama karavA rUpa AzAtanAthI, me' je koI aticAra karyAM hoya- "tassa paDikakamAmi niMdAmi garihAmi apANa vAsirAmi'" arthAt tenuM pratikramaNu karuM chuM, eTale punaH nahi karavAnA nizcaya karavA rUpe tenAthI pAchA kruM chuM; tathA AtmasAkSIe ' niMdA eTale te AzAtanAnI kriyArUpa mArA ayAnca paryAyanI vamAna vizuddha paryAya dvArA Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ba0 4. dinacaryA-gurU vaMdana sUtrane artha: 33 AzAtanAo 203 niMdA karUM chuM ApanI sAkSIe te pApI paryAyanI gaha karuM chuM ane te mArA AtmAne (pApI paryAyane) anumodanAnA tyAga dvArA sirAvuM chuM. e rIte guruvaMdana karIne bIjuM vaMdana karavA punaH "IcchAmi khamAsamaNo" thI "sirAmi sudhI saMpUrNa pATha bole, mAtra bIjA vaMdanamAM "AvasiAe pATha vinA zeSa badhe sUtrapATha avagrahamAM rahIne ja bole, have pUrva sUcita gurunI tetrIsa AzAtanAo A pramANe che. ja 1- mArga dekhADo ke vRddha aMdha vagerene sahAya karavI, vagere kAraNa vinA gurunI AgaLa cAle. 2- gurunI barAbara DAbA ke jamaNA paDakhe cAle. 3- chIMka ke zvAsocchavAsa lAge tema gurUnI pAchaLa paNa bahu najIka cAle. eja pramANe 4 thI 6 gurUnI AgaLa, DAbA - jamaNA paDakhe ke pAchaLa ubhuM rahe. 7 thI 9 e pramANe AgaLa, DAbA - jamaNA paDakhe, ke pAchaLa paNa bahu najIka bese, ema cAlavAthI, ubhA rahevAthI ane besavAthI traNa traNa maLIne nava thAya. 10- sAthe sthaDila gaelo ziSya gurUnI pahelAM zuddhi kare. 11- keI gRhasthAdinI sAthe gurUne vAta karavAnI hoya, tenI pahelAM ja pite vAta kare te pUrvAlApa. 12- gurUnI sAthe bahAra gayele ke pAcho Avela ziSya gurUnI pahelAM gamanAgamana Alece te. 13- bhikSAnI AcanA keI anyanI pAse karIne pachI gurUnI sanmukha Alece te anyAlacanathI. 14- eja rIte gurUnI pahelAM gocarI bIjAne dekhADe te anyane dekhADavAthI. 15- gurUne pUchaDyA vinA ja anya mhAnA vagere sAdhune te je mAge te AhArAdi ApavAthI. 16- AhArAdinI nimaMtraNa anya sAdhune karyA pachI gurUne nimaMtraNAthI. 17- bhikSAmAMthI thoDuM gurUne ApIne zeSa Uttama dravya pite vAparavAthI. 18- rAtre jAgate chatAM gurU keNa jAge che?" ema pUche chatAM javAba nahi ApavAthI. 19- ema kaI paNa samaye gurU pUche chatAM javAba na ApavAthI. 20- gurU pUche, ke kaMI kahe, tyAre sanmukha jaI vinayathI javAba ApavAne badale Asane beThAM ke sUtAM javAba ApavAthI. 21- gurU belAve tyAre avinayathI zuM kahe che? ema anAdara purvaka balavAthI. 22- gurUne tuM tAruM vagere tuMkArathI belavAthI. 23- gurU keI glAnAdinI sevA karavA kahe tyAre tame kema karatA nathI? mane kema kahe che ? athavA gurU ALasu kahe tyAre sAme tame ALasu che, vagere bele, te tajajAtavacanathI. 24- gurUnI sAme ghaNuM karaDA, ke ati moTA avAje balavAthI. 25- vyAkhyAna karatAM gurUne "Ama che" vagere kahevAthI. 26- vyAkhyAna karatAM gurUnI bhUla kADhe, "tame bhUlI gayA che" vagere kahevAthI. ra7- gurUnA vyAkhyAnanI prazaMsA-anumodanA nahi karatAM cittamAM aprasanna thavAthI. 28- vyAkhyAna karatAM gurunI sAme "have samaya thaI gaye che, bhikSAnuM ke bhaNavAnuM moDuM thAya che" vagere kahIne sabhAne teDAvAthI. 29- gurunI vyAkhyAna sabhAnA zrotAone "A vAta huM pachI sArI rIte Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 dharma saMgraha guru bhAva sAroddhAra gA, 62 samajAvIza" kahI vyAkhyAnane toDavAthI. 30- vyAkhyAna samApta thatAM ja gurUthI pitAnI vizeSatA jaNAvavA vizeSa kathA karavAthI. 31- gurUnI pratyakSa UMcA ke samAna Asane besavAthI. 32- gurUnI zayyA, saMthAra, kapaDAM, vagerene paga lagADavAthI, rajA vinA hAtha lagADavAthI, ke tenI kSamA nahi mAMgavAthI. 33 - temanAM zayyA, saMthAra, AsanAdi upara besavAthI, ubhA rahevAthI, ke zayana karavAthI. ema tetrIsa AzAtanAo jANavI. A dvAdazAvarta vaMdana sAdhuonI jema zrAvake paNa karavuM joIe. kAraNa keTalIya kriyAo sAdhunI jema zrAvakane paNa karavAnI kahI che. saMbhaLAya che ke kRSNajIe aDhAra hajAra sAdhuone dvAdazAvarta vaMdana karyuM hatuM. ema vandana karI avagrahamAM rahIne ja devasika vagere aticAronI AlecanA mATe zarIrathI AgaLa namIne icchAkAreNa saMdisaha bhagavad devasiaM Aleemi arthAt "he bhagavaMta! (balAtkArathI nahi paNa) ApanI IcchAthI mane Adeza Apo, huM devasika aticArone AlecavA IcchuM chuM." (upalakSaNathI te te pratikramaNamAM rAtrInA, pakSanA, cemAsInA ke saMvatsaranA paNa aticArone samajI levA) ahIM AlecanAnI kALI maryAdA A pramANe che. divasanA madhyathI madhya rAtri sudhI devasika ane rAtrinA madhyathI divasanA madhya sudhI rAtrika AlecanA thAya. pakakhI vagere AlocanA to pakSanA, cAra mAsanA ane saMvatsaranA aMte thAya. jyAre gurU "Aleha= alecanA karo' kahe tyAre ziSya teno svIkAra karate "Iccha kahI "Aleemi' kahe. pachI pragaTa uracAra karate sUtra bole "je me devasio aIAra kao, kAIo vAIo mANasie, usutto umpage aka akaraNija duggAo ciMtio aNuyAre aNicchiao asAvagapAuge, nANe daMsaNe carittAcarira, sue, sAmAie, tiraha guttIrNa, cauNahe kasAyANu, paMcaNahamANuvrayANuM, tihaM guNavayANa, ahiM siphakhAvayANuM, bArasavihassa sAvagadhamamsa ja khaMDiye ja virAhiyaM tassa micchAmi dukakaDa? atha- me divasa prati je koI aticAra karyo hoya, (te mAruM pApa mithyA thAo" ema chellA "mirachAmi dukkaDa" pada sAthe saMbaMdha jANa ) ke aticAra? kAyA saMbaMdhI, vacana saMbaMdhI ane mana saMbaMdhI, temAM kAyA ane vacana saMbaMdhI ke? usUtra prarUpaNAthI, umAga AcaravA vagerethI, akathya sevanathI ane akaraNIya karavAthI, mana saMbaMdhI kevI rIte ? durgAnathI ane duciMtanathI, temAM sthira adhyavasAya te dhyAna ane cala adhyavasAya te citta, ema bheda samajavo. have mana-vacana-kAyA traNe vegathI karelA aticAro kahe che ke- samakti sahita vratadhArI ane guru pAse dharmane nitya sAMbhaLe te zrAvakane anAcaraNIya, Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4. dinacaryA-abhuThThio sUtrane artha 205 anicchanIya, tathA adhaTita, vaLI kyA viSayamAM? te kahe che ke- jJAna viSayamAM, darzana = samakita viSayamAM tathA caritrAcaritra= deza viratirUpa vratamAM, temAM paNa vizeSatA jaNAve che ke- zrutajJAnamAM, sAmAyikamAM = samyakatva sAmAyikamAM ane dezavirati sAmAyikamAM, traNa guptinA pAlanamAM, cAra aprazasta kakSAnA viSayamAM pAca aNuvratamAM, traNa guNavatemAM ane cAra zikSAvatemAM, ema bAra prakAranA zrAvaka dharmamAM je khaMDanA (deza virAdhanA) ane je (meTI) virAdhanA karI hoya, te sarva aticArarUpa mAruM sarva pApa mithyA thAo ! e rIte huM pApanuM pratikramaNa karuM chuM, pAcho pharuM chuM, arthAt te duSkartavya che, akaraNIya che. ema bhAvathI svIkAruM chuM. pachI paNa adhuM zarIra namAvIne, saMvega pUrvaka, mAyAmada cheDIne, sarva aticAronI vizeSa zuddhi mATe eghathI pratikramaNa karatA kahe ke- "savamsa vi devasiya ciMtiya bhAsiya durizcaThThiya IcchAkAreNa saMdisaha bhagavana" arthAt he bhagavaMta! divasa saMbaMdhi sarva paNa duSTa ciMtananuM durbhASaNanuM ane duzreSTAonuM (prAyazcita ) ApanI IcchAnusAra Ape, ziSya ema kahe tyAre karuNAnidhi gurU "paDikamaha" arthAt "pratikramaNa kare" kahe, tyAre ziSya "Iccha kahI tassa micchAmi dukakaDa' arthAt ApanI AjJAne huM svIkAruM chuM, mArUM te pApa mithyA thAo ! ema kahI eja pApanA savizeSa pratikramaNa mATe "vaMditta" sUtra kahI pratikramaNa kare. (A vaMditta sUtra ane artha SaDAvazyakanI kartavyatA jaNAvyA pachI kahIzuM.) e rIte pratikramaNa karyA pachI gurUne khamAvavA mATe be vAMdaNuM kahe. temAM bIjA vaMdana pachI avagrahamAM ja UbhuM rahIne ziSya aDadhuM aMga namAvavA pUrvaka aparAdhane khamAvate kahe ke "icchAkAreNa saMdisaha bhagavad abhuThThiohaM abhiMtaradevasitaM khAmemi? arthAt he bhagavan ApanI IcchAnusAra mane Adeza Apo ! huM (sarva vyApAra tajIne) ApanA prati divasamAM thaelA samagra aparAdhone khamAvavA tatpara thaye chuM. anya AcAryo ahIM pAThAMtara mAne che ke "IcchAmi khamAsamaNe abhuddhiemi abhiMtara devasiya khAmela' arthAt he kSamA zramaNa ! huM icchuM chuM, eTaluM ja nahi, divasanA aticArone khamAvavA paNa tatpara chuM. ema kahI gurUnI anumati mAge, tyAre gurU kahe khAmaha arthAt khamA! tyAre ziSya "Iccha' kahI svIkAra kare ane "khAmemi devasiya" arthAt divasanA saMbhavita aparAdhane khamAvuM chuM, kahIne be DhIMcaNa be hAtha sahita mastakane jamIne lagADIne mukhe mukhavastrikA pUrvaka khamAvate A pATha bele. "jakiMci apattie paraMpatti, bhate pANe viSNue veyAvacce AlAve saMlAve, ucAsaNe samAsaNe, aMtara bhAsAe uvarI bhAsAe, jakiMci majja Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha saMgraha 30 bhA. sArAdvAra gA. dura viSNuyaparihINa, suhuma' vA mAyara' vA, tumbhe jANuha ahaM na yANAmi tasa micchAmi dukaDa...' atha - je kaMi (nhAnu' mATu'), alpa aprItirUpa ke virodha aprItirUpa, athavA bIjAnA nimitte ke mArA nimitte, mArAthI ApanA aparAdha thayA hoya ke ApanAthI mAro aparAdha me" ajJAnathI mAnyA hoya, te pApa mithyA thAe! ema chellA vAkaya sAthe sabaMdha samajavA. have tenA viSaya kahe che ke- bhAjanamAM, pANImAM, vinayamAM ke vaiyAvaccamAM, vaLI ekavAra elavArUpa AlApamAM, ke vAravAra khAlavArUpa sa'lApamAM, ApanAthI UMcA, ke samAna AsananA upayAga karavAmAM, vaLI ApanI cAlu vAtamAM vacce khelavAmAM, ke vizeSa vivecana karavAmAM, ema te te viSayamAM mArAthI sUkSma ke bAdara (nAnuM ke meTu, alpa ke ghaNuM) je kaMI vinaya--virUddha thayuM hoya, temAM paNa Apa jene jANatA he ane huM ajANa haUM, (athavA Apa na jANatA hA ane hu' jANatA hAUM, athavA ApaNe banne jANatA hoIe agara Apa ke huM paNa na jANatA hoU, ema cAre bhAMge thayela.) te mAru pApa mithyA thAo ! athavA bIjI rIte 'tassa micchAmi dukkaDa'nA artha aprIti Adi rUpa ke avinayAdi rUpa te mArA aparAdho me=mane mithyA = meAkSa sAdhanAmAM vighnarUpa ane dukkaDa = pApa rUpa che. ema pApanI kabUlAtarUpa pratikramaNa eTale kSamApanA jANavI. 206 ema aparAdheA khamAvIne bIjIvAra e vana Ape. pUrva kahelAM vadananAM ATha kArA paikI AlAcanA ane kSamApanA mATe va'dana karavAnu hovAthI ahIM vaMdana pachI AlAcanA mATe 'devasiya AlAuM' ane kSamApanA mATe 'azruThThio' e be sUtronI vyAkhyA karI. guruvaMdananuM zAstramAM kama` nirA rUpa ghaNu' meATu phaLa kahyuM che. vidhi pUrNAMka pacIsa AvazyakA sAcavIne vaMdana karavAthI AThe karmA-kaThIna badhanathI bAMdhelAM zithila aMdhavALAM, lAMbI sthitine badale TukI sthitivALAM, tIvrarasane badale maMda rasavALAM ane ghaNA pradezane badale alpapradezavALAM banI jAya che. tethI anAdi anaMta saMsAramAM jIva lAMbeA kALa bhamatA nathI. ema zrI gautamasvAmine prabhu mahAvIre svamukhe kahyuM che. uparAMta guruvaMdanathI nIca gAtrane teADIne jIva ucca gAtranA baMdha kare che ane kAI ANA na leApe tevuM viziSTa saubhAgya, Adeya, yaza vagere zubha nAmakane adha kare che. ahIM guruvaMdana adhikAra pUrNa thayA. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccazmANa adhikAra mULa bAsaThamI gAthAmAM vidhi pUrvaka gurUvaMdana karIne paccakhANa kare, ema kahyuM che. temAM gurUvaMdanane vidhi kahyuM, have paccakhANanuM svarUpa jaNAvavA 1- paccakhANenA prakAre, 2- bhAMgA, 3- AgAre, 4- sUtrapATha, 5- tenA artho, 6- cha zuddhio ane 7- phaLa, ema sAta dvArathI TuMkuM svarUpa kahIzuM. temAM "paccakhANa" zabdane saMskRta paryAya pratyAkhyAna che. mAM "prati+A+khyAna" ema traNa aMze che. tene artha prati= pratikULa-viparIta, A = amuka maryAdAthI ane khyAna= kahevuM, arthAt amuka maryAdA pUrvaka, avirati rUpa pApathI viparIta, pratijJA karavI, te pratyAkhyAna ke paccakhANa kahevAya. temAM prathama tene prakAre 1- paccakakhANanA prakAre= eka mULaguNa rUpa ane bIju uttaraguNa rUpa, ema paccakakhANa be prakAranuM che, te benA paNa dezathI ane sarvathI ema be be bhede che, temAM sAdhunAM pAMca mahAvrate te sarvathI mULaguNa paccakhANa ane zrAvakanAM pAMca aNuvrate, te dezathI mULaguNa paracakhANa che. uttaraguNa paccakhANa sAdhune sarvathI hoya che. ane tenA piMDavizuddhi, samiti, bhAvanA, pratimA pAlana, vagere vividha prakAre che. zrAvakane dezathI te traNa guNavate ane cAra zikSAtrate, ema sAtatrata rUpa hoya che. A gRhastha tathA sAdhu jene je zakya hoya te teone upakAraka bane, evAM sarvathI uttaraguNa paracakhANe "anAgata' vigere daza prakAranAM kahyAM che. temAM (1) anAgata paccakakhANa- te te parvomAM karavAne tapa vizeSa arAdhanAne kAraNe te te parvomAM na karI zakAya, tethI pahelAM kare te. (2) atikrAMta paccakhANu- vizeSa kAraNe te te parvamAM na karI zake te tapa pAchaLathI kare te. (3) keTI sahita paccakakhANa- eka paccakakhANa pUrNa thatAM pAryA vinA ja tenI sAthe bIjuM paccakakhANa karavuM, benA cheDA joDavA, temAM cha upara chaThTha, upavAsa upara upavAsa, vagere sama paccakakhANa jeDe, te "samakeTi" ane upavAsa upara AMbila ke AMbila upara upavAsa De, te "viSamakeTi" jANavI. - () niyaMtrita paccakakhANa- amuka mAsa-divasa-tithi vageremAM amuka paccakakhANa avazya karavuM ja, e nirapavAda nirNaya te (A paccakakhANa pUrvadhara vagerenA kALamAM ja hoya vartamAnamAM tene viccheda thayela che.) (5) sAgAra paccakhANu- "mahattarAgAra vagere AgAre (apavAde) sahita hoya te.. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 dharmasaMgraha gu0 bhA0 sAdvAra gA. dara (6) nirAgAra paccakhANa- jemAM (anAga ane sahasAgAra be AgAre chAsthane Avazyaka hovAthI te sivAyanA) AgAre na hoya te. (7) pariNAmakRta paccakakhANa- jemAM dattI, kavaLa, ghara ke dravya vagerenI saMkhyAnuM pramANa karAya che. (8) niravazeSa paccakakhANa- jemAM cAreya prakAranA AhArane sarvathA tyAga karAya te prAyaH maraNa samaye saMlekhanAdi mATe karAtuM. (9) saMketa paccakhANu- aMguTho, muThThI, graMthI, vagere cheDavAnA saMketavALuM che. A paccakhANa aMguTho, muSTi, granthI, ghara, dabiMdu, zvAsocchavAsa, jaLabiMdu ane ti= prakAza, ema ATha saMketavALuM kahyuM che. ane (10) addA paccakakhANa- samayanI jemAM maryAdA karAya te tenA A daza prakAro che 1- namukkAra sahita 2- pauruSI, 3- purimAddha, 4- ekAsana, 5- ekalaThANuM, 6- AyaMbila, 7- upavAsa, 8- divasacarimaM, ke bhavacarima, 9- abhigraha ane 10- vikRtinuM. emAM je ke ekAsaNu -ekalaThANuM, AyaMbila, vagere parimANa kRta che. te paNa kALa paccakaNa sahita karAtAM hovAthI tene kALa paracakhANamAM gaNyAM che, sarvathI uttara guNanAM paccakhANa A daza jANavAM. emAM saMketa ane addhA be dararoja ane zeSa yathAsamaya karI zakAya che. 2- paccakakhANanA bhAMgA= mana, vacana, ane kAyA, e traNa go ane karaNa, karAvaNa, anumodana, e traNa karo, enA pegathI eka sagI vagere bhAMga traNa kALane A zrIne 147 thAya. jemake hiMsA manathI kare nahi, vacanathI kare nahi, kAyAthI kare nahi, e eka sagI traNa bhAMgA, hiMsA mana-vacanathI kare nahi, mana-kAyAthI kare nahi, vacana kAyAthI kare nahi, ema dvisaMgI traNa bhAMga ane hiMsA mana-vacana-kAyAthI kare nahi e trikasaMgI eka, maLI sAta bhAMgA rUpa eka mAtra hiMsA nahi karavAnI A saptabhaMgI thaI. te pramANe 2- karAvaNanI, 3- anamedananI, 4- karaNa - karAvaNanI, 5- karaNa - anumodananI 6- karAvaNa- anumodananI ane 7- karaNa- karAvaNa - anumodananI, ema kula sAta sapta bhaMgInA 747= 49 bhAMgA, thAya te traNe kALanA gaNatAM 147 thAya. A bhAMgAnI samaja pUrvaka kareluM paccakhANa zuddha kahyuM che. bIjI rIte 1- paracakhANa karanAra jANa- jANa guru pAse kare, 2- jANa ajANunI pAse, kare 3- ajANu jANunI pAse kare ane 4- ajANa ajANunI pAse paccakhANa kare; te caturbhagImAM traNa bhAMgA zuddha che; cotho bhAMga karanAra karAvanAra banne ajJa hovAthI Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4. dinacaryA-paccakhANamAM AgA. 200 azuddha che. ema cAra bhAMgA paNa jANavA" temAM paccakhANanuM svarUpa, tenA pAThanAM uccAra sthAne, bhAMgA, agAra, paccakhANanI zuddhi tene sUtra pATha, artha, tenuM phaLa, ane te te paccakhANamAM kamyAkappanuM vagere jJAna jene hoya te jANakAra gaNAya. A pacaphakhANanA uracAra sthAne pAMca che. temAM pahelA rathAnamAM namukkArasahI Adi pAMca kALapacaphakhANe ane aMguThThasahi vagere ATha saMketaparacakhANa Ave che, pahelA uccArasthAnamAM A paccakhANe prAyaH cAre ahAranA tyAgathI karAya che. bIjA uccArasthAnamAM vigaI, vivigaI ane AyaMbilanAM paccakhANe Ave che, temAM vigaInuM paraphakhANuM AgaLa kahIzuM te cha bhakSya vigaIo paikI ekeyane tyAga na kare te paNa prAyaH cAra mahAvigaIonA tyAgathI paNa thAya che. trIjA uccArasthAnamAM ekAsaNuM, beAsaNuM tathA ekalaThANuM, vagere Ave che. A paracakhANe AhAra vAparyA pachI tivihAra, ke cauvihAranA tyAgathI paNa thaI zake che. cethA ucArasthAnamAM "pAchussa" vagere pAThathI sacitta pANInA tyAgarUpa paccakhANa Ave che ane pAMcamA ucArasthAnamAM sacittAdinA saMkSepa rUpa desAvagAsikatrata vagere pacaphakhANa Ave che. bhojana karavAnuM hoya tevA ekAsaNu vageremAM A pAMca uccArasthAna Ave, upavAsa, chaThTha, vageremAM te trIjA sthAna sivAya cAra ja sthAna Ave. (bIjA sthAnamAM upavAsa Ave.) temAM upavAsa, AyaMbila, nivigaI, vagere paccakakhANe bhojana karyA pachI vividha AhAranA ke catuvidha AhAranA tyAgathI karAya che. apavAde kaI gADha kAraNe nizvigaI vagere ane paruSo vagere duvihAratyAgathI paNa thAya che. namukkArasahita paccakakhANa te cAre AhAranA tyAgathI ja karI zakAya, evI vRddhaparaMparA che. zrAddhavidhinI TIkAmAM sAdhune rAtrInuM ane namukkArasahita paccakhANa covihArathI, bhavacarima, upavAsa, tathA AMbilanAM paccakhANa tivihAra ke evihArathI ane zeSa paccakakhANe duvihAra tivihAra ke cevihArathI paNa thaI zake ema kahyuM che, paNa yatidinacaryAmAM sarva saMketaparacakhANe cevihArathI ja karavAnuM kahyuM che. ema chatAM vartamAnamAM sAdhu- sAdhvIne rAtrInuM ane zrI caturvidha saMghane namukkArasahita vagere pAMceya kAla paccakhANa tathA saMketa paccakhANe cevihArathI ja karAvAya che. nivi, AyaMbila, ekAsaNa, vageremAM kapya, akakhya, vastune viveka sva-va sAmAcArIthI jANa. ahIM sudhI paccakhANunA bheda ane bhAMgAnuM varNana karyuM have AgAre kahe che. 3- paccakakhANamAM AgAre= vartamAnamAM AyuSya, saMghacaNabaLa ane jJAnanI alpatAne kAraNe paccakakhANamAM amuka chUTa rAkhavAmAM Ave che, tene AgAre kahevAya che, Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210. dharmasaMgraha guru bhAve sAre dvAra gA. dara AgAnA abhAve bhaMga thAya te deSa lAge. kahyuM che ke- vratabhaMgathI deSa moTo lAge che ane cheDA (nAnA) paNa paracakhANanuM akhaMDa pAlana vizeSa guNa kare che. A lAbha-hAnine samajIne AgAra rAkhavAnuM nidhAna che, te te paccakhANamAM AgAranI saMkhyA kahI che ke "namukkArasahitamAM be, paurUSImAM che, purimAddhamAM sAta, ekAsaNamAM ATha, ekalaThANAmAM sAta, AyaMbilamAM ATha, upavAsamAM pAMca, pANaksamAM che, divasacarima- bhavacarimamAM cAra, abhigrahamAM cAra athavA pAMca ane nivimAM ATha athavA nava AgAro kahyA che. temAM aprAvaraNa saMbaMdhI abhigrahamAM colapaTTAgAra sahita pAMca pAMca ane zeSa abhigrahamAM cAra samajavA. nivimAM jenI kharaDa bIjAne na lAge tevI kaDIne vigaInA tyAgamAM "ukikhatta viga" sahita nava ane bAkInI drava vigaIonA tyAgamAM ATha hoya che. tenuM svarUpa paccakkhANanA arthamAM kahIzuM. 4-5- paccakakhANunA sUtro tathA a = uggae sUre namukkArasahiaM paccakakhAi,ca UMvilaMpi AhAra, asaNuM-pANuM-khAIma-sAimaM, annatthaNuMbhegaNuM sahasAgAreNuM vosiraI (enI sAthe muThThisahinuM saMketa pacakhANa kare te mahattarAgAreNa savvasamAhivattiyAgAreNaM' e be vadhavAthI cAra thAya che.) arthAta guru, sUryodayathI A paccakhANa karAya che, ema kahe, tenI sAme paracakhANa karanAra, paccakakhAmi" arthAt huM paracakhANa karuM chuM, ema svIkAra kare, e rIte guru "siraI' kahe tyAre paccakhANa karanAra "sirAmi" kahI "huM sirAvuM chuM' ema svIkAra kare. have zAnuM paccakhANa? catuvidha AhAranuM, kyA cAra AhAranuM? azana, pAna, khAdima ane svAdimanuM. A paccakhANa rAtrInA covihAranA paraphakhANane taravA rUpa che, mATe rAtrI pUrNa thatAM ja A paraphakhANane prAraMbha thAya che. ane sUryodayathI eka muhUrta pachI navakAramaMtra gaNIne A pacaphakhANa pUrNa karAya che, temAM je ke muhUrtane samaya jaNAvanAra kALavAcaka zabda nathI, chatAM kALa paccakhANamAM kaheluM hovAthI eka muhUrtanuM kALamAna upalakSaNathI samajavuM. vaLI kALavAcaka zabda na hovAthI be traNa muhUrta paNa mAnI zakAya, paNa temAM mAtra be ja AgAre kahyA che. te ochAmAM ochA kALanA sUcaka che tethI eka ja muhUrta samajavuM. tAtparya ke sUryodaya pachI eka muhUrta pUrNa thAya tyAre navakAramaMtra gaNIne pArI zakAya, muhUrta pUrNa thavA chatAM navakAra na gaNe, ke navakAra gaNavA chatAM muhUrta pUrNa na thayuM hoya, te paccakhANa pUrNa thayuM na gaNAya. have temAM tyAga karAtA azana vagerenuM svarUpa kahe che ke- khAvAthI bhUkha bhAge tevI vastuone azana kahevAya. tRSA TALavA je pIvAya te pAna kahevAya. khAvA chatAM bhUkha na lAge tevI vastuone khAdima kahevAya ane svAda mATe vaparAtI vastuone svAdima kahevAya. temAM Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra4. dinacaryA-paccakhANakhANamAM azanAdinuM svarUpa 211 (1) azana- dareka jAtanI DAMgara (cokhA), sekelA ke kAcA anAjanoleTa, rAbaDI vagere pravAhI, lADu vagere miSTAnna, khI-dudha ke dudhapAka, sUraNa vagere vanaspatio, dareka jAtinAM zAka, mAMDA, roTalA, roTalI, pUrI, pUDA, bhAkharI, vaDAM tathA dudha, dahIM, goLa, vagere sarva vigaIe ane ghauM vagere sarva khAdya anAja, sarva kaThoLa, chAza, vagere sarva azana kahevAya. (2) pAna- kAMjI, java vagerenAM dhAvaNa, dArU, bhAMga, kuvAnA ke varasAdanAM vagere sarva pANI, zrIphaLa, cIbhaDAM, vagere phaLonI aMdaranAM pANI, dareka Asa, zeraDIno rasa, vagere 'sarvane pAna kahevAya. (3) khAdima- sekelAM dhAnya, goLapApaDI, khajUra, zrIphaLa, drAkSa, mosaMbI, dADima, kAkaDI, kerI, pAsa, keLAM, kagere saghaLAM phaLa tathA guMdara, cAroLI, khAMDa, zeraDI, sAkara, aDa, badAma, vigere sarva jAtine sUke me, vagere khAdima kahevAya. (4) svAdima- dAtaNa, tala, nAgaravela vagerenAM pAna, sepArI, jAIphaLa, citraka, tulasInAM pAna, piMDALuM, jIruM, haraDe, madhupIpaLI, sUMTha, goLa, maracAM, ajame, beDAM, AmaLAM, AmalI, kaDu, kALAMdhaLAM marI, jAvaMtrI, kasele, kAze, erasAra, jeThImadha, tamAlapatra, elacI, laviMga, keThI, vAvaDiMga, bIDalavaNa, kAkaDAziMga, pIparImULa, caNakabAvA, metha, kaMTAselIo, kapUra barAsa, saMcaLa, kumaTIA, bAvaLa- dhAvaDI-khera, khIjaDAnI chAla tathA pAMdaDAM, hiMgASTaka hiMgatrevIsuM, paMcakULa (pIpara sUMTha AdipAMcanuM cUrNa) javAsAnuM mULa, bAvacI, tulasI, ane dAruhaLadInI chAla- kaMda vagere sarva svAdima jANavAM. (temAM jIruM ane ajamAne kaI khAdima mAne che.) dareka svAdi tathA elacI vagerenuM pANI, duvihAramAM kalpa che, paNa vesaNa (8) varIAlI, savA, keThavaDI, AmaLAnIgAMTha, kerInI goTalI, kaucalI, ane cUrNapatra e khAdima hovAthI duvihAramAM levAya nahi ane tivihAramAM te pANI ja levAya. joke madha, goLa, sAkara, khAMDa, vagerene kaI granthamAM svAdima kahyAM che, te paNa te duvihAramAM levAtAM nathI ane drAkSA-sAkara vigerenAM pANI tathA chAzane pAnamAM gaNelAM che, te paNa te tivihAramAM levAtAM nathI. ahIM prasaMganusAra aNAhArI vastuo kahIe chIe- lImaDAnAM pAMca aMgo, gaLo, kaDu, karI AtuM ativiSanIkaLI, cIDa, sukhaDa, rAkha, (dareka bhara), haLadara, rohiNI (saMhaNI), vaja, upaleTa, triphaLAM, bAvaLanI chAla, dhamAse, nAhI, Asana, riMgaNI, eLIe, gugaLa, hiraDedaLa, vaNiI (2), tathA beraDI kaMthera ane keraDAnAM mULa, jADa, majITha, boLa (hIrAbena), bIe kuMAra, citrakanAM mULa ane kudarU vagere vastuo tathA jene svAda aniSTa hoya tevI Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 ' dhamasaMgraha gubhAva sAdvAra ga. 62 sarva vastuo cevihAranA paccakhANamAM paNa rogAdi ApattinA kAraNe vaparAya che. (svAda ke vyasanathI vApare te aNAhArI paNa AhArI gaNAya che.) aNahArI vastu paNa pANI sAthe athavA tene svAda mukhamAM hoya tyAM sudhI pANI vApare to AhArI bane che. anya grantha mAM ne agara, aphINa, AkaDAMnuM paMcAMga, aMbara, IndravaraNAnuM mULa, kareNanI jaDa, kasturI, kAze, kherasAra, kheranuM mULa tathA chAla, gomutra, cImeDa, cu, jarade, javakhAra, jherIgoTalI, TaMkaNakhAra, DAbhanuM mULa, tagara, tamAku, tharanAM mULa, dADimanI chAla, nirmaLI, pAnanI jaDa, phaTakaDI, bucakaNa, beDAnI ane beraDInI chAla, malayAgaru, mareThI, vakho, vaDaguMdAM, surekhAra, sAjIkhAra, himaja, haraDAMnI chAla, hIrAbeLa vagerene paNa aNahArI kahyAM che. (keTalAka kesara, khAre, cepacInI, jherI TeparuM, vagerene aNahArI mAne che paNa te aNahArI tarIke vAparavA yogya nathI.) ema azana-pAna-khAdima-svAdima, cAreya AhAranuM svarUpa kahyuM. have "annatthaNAbhogeNaM, sahasAgAreNuM' no artha kahe che temAM "annattha" eTale vinA- sivAya, eno saMbaMdha dareka AgA sAthe che. jemake anAga vinA, sahAsAtkAra vinA, vagere sarva AgAro sAthe annatya pada joDavuM. temAM anAga =vismRti, paccakhANa ke tyAga karelA vastunuM ati vismaraNa thaI jAye-te vinA ane sahasAkAra= aNadhAryuM ke aNaciMtyuM (valeNuM karatAM chAsane chAMTe ke varasAdane chAMTe mukhamAM paDe) vagere sahasA thaI jAya -te vinA huM A paccakhANa (pratijJA) karuM chuM. temAM eTaluM vizeSa che ke vismRtithI paccakhANa vaheluM pAre, ke tyAga karelI vastu bhUlathI mukhamAM nAMkhe, te pachI khyAla Ave to te vastu mukhamAMthI kADhI nAkhavI. jANyA pachI gaLe te pacakhANa bhAge, kADhI nAkhe to na bhAge, te paNa pariNAma nirdhvasa na thAya, mATe bhUlanuM prAyazcita levuM. have pauruSane artha kahe che - pIsI paccakhAI, ugae sure, cauvhioMpi AhAraM, asaNuM pANuMkhAIma-sAimaM, annatthaNAbhogeNaM, sahasAgAreNaM, pacchanakAle, disAmAheze, sAhuvayaNeNaM, savvasamAhittiogAreNaM, siraIr paurUsI = puruSanI uMcAI jeTalI sUryanI chAyA pitAnA zarIranI jayAre paDe, te kALane ane te chAyAne pauruSI kahe che. pUrvakALe ghaDIALa na hatuM, tyAre A rIte chAyAnA mApathI paracakakhANano samaya mapAtuM hatuM, temAM sUryanI gatinA tAratamyathI dinamAna jUnAdhika thAya tyAre te chAyAnuM mApa paNa jUnAdhika thAya, tenuM gaNita zAstramAM vistArathI ApyuM che, paNa vartamAnamAM ghaDIALAnuM sAdhana havAthI ghaDIALanA AdhAre paccakhANane samaya A rIte nakkI karAya che. koI paNa mAsamAM dinamAna eTale sUryodayathI sUryAsta vaccene Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4 dinacaryA-paccakhANakhANamAM pauruSI AdinA artho 216 kALa jeTalo hoya, tene cothA bhAga eka prahara kahevAya, A eka praharakALa sUryodaya pachI pasAra thAya, tyAre pirusInuM paccakhANuM pUrNa thAya, ahIM "pauruSI paccakakhAI"ne artha eka prahara sudhI cAre AhArane tyAga karuM chuM. e rIte pAdona pirasI eTale eka praharamAM pAda= bhAga nyuna, arthAt sUryodayathI piNe prahara gayA pachI pAdenapArasIne samaya pUrNa thAya. A pAdona parusI pUrNa thatAM sAdhu-sAdhvIne pAtrAdinuM pratilekhana karavAnuM che, e rIte sAddha pauruSI = doDha pauruSI, arthAt deDha prahara samaya sUryodaya pachI pUrNa thAya tyAre sAddha pirusInuM pacakakhANa pUrNa thAya ane parimAddha athavA purimadda eTale divasane aDadhe bhAga =be prahara pUrNa thAya tyAre purimAddha paccakhANa pUrNa thAya. udAharaNa tarIke nimAna je divase barAbara bAra ' kalAkanuM hoya, tyAre eka prahara traNa kalAke thAya, e divase sUryodaya pachI traNa kalAka pUrNa thatAM porusI pacaphakhANa purNa thAya, savA be kalAka purNa thatAM pAdenapasI, sADA cAra kalAka purNa thatAM sAddha piorusI, ane sUryodaya pachI klAka purNa thatAM purimAddha paccakhANa pUrNa thAya, ema dinamAna jyAre bAra kalAkathI nyUna ke adhika hoya tyAre paccakhANa paNa nyUna :ke adhika samaya pasAra thatAM purNa thAya. "sArdha paurusI paccaphakhAI" eTale sUryodayathI doDhaprahara purNa na thAya tyAM sudhI ane "purimaThTha paccakakhAI" eTale sUryodayathI be prahara divasane aDadho bhAga purNa na thAya tyAM sudhI cAre AhArane tAjuM chuM. . . have enA AgAro paikI bene artha pUrve kahya, zeSa AgAramAM- pacchannakAleNuM - eTale vAdaLa - raja ke parvata vagere ADe AvavAthI sUryodaya na dekhAya, tyAre paDachAye mApI na zakAya, chatAM anumAnathI samaya pUrNa thaye mAnIne adhUrA kALe paccaphakhANa pAre (ke ghaDIyALa vaheluM hovAthI paccakkhANa vaheluM pAre) te A AgArathI parIphakhANa na bhAge, paNa bhejana zarU karyA pachI kaI rIte jANe ke samaya pUrNa nathI thayuM, te bhejana baMdha karI besI rahevuM ane zeSa bhejana samaya pUrNa thayA pachI karavuM. A vidhi dareka AgAmAM samaja. disAmAhAta - eTale bramathI pUrvane pazcima ke pazcimane pUrva mAnIne paDachAye mApI paccakakhANa pAre, te tatvathI kheTA samaye paccakhANa paravA chatAM A AgArathI na bhAge, sAdhuvacanA'- eTale sAdhu sAmAcArI pramANe piNe prahara gayA pachI anya sAdhuone padonaparusIne samaya jaNAvavA vaDIla sAdhu "bahupaDipunnA pirusI" ema pragaTa bole, te sAMnLIne keI pirusI pUrNa thaI ema samajI pacakhANa pAre, te vaheluM . pAravA chatAM A AgArathI na bhAge, Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha saMgraha 30 bhA. sArAdvAra gA. dura 'savvasamAhivattiAgAreNu'- eTale kAine pArusI paccakkhANu karyA pachI zULa vagere tIvra pIDAkAraka AtaMka (rAga) pragaTe, tyAre tene asamAdhi=Ata - razadra dhyAna thAya, paccakkhANa pratye tiraskAra pragaTe, te tethI mithyAtvanA adha thAya, AvA prasaMge samAdhinI rakSA mATe apUrNa samaye paNa auSadhAdi vApare, athavA tA kAI vaidya pArusI paccakkhANu karyuM hoya ane koI rogInI samAdhi mATe tyAM javuM paDe, tyAre bhAjana karyA vinA jaI zake tema na hoya, to rAgInI samAdhi mATe apUrNa samaye bhejana ka2e tA paNu A AgArathI paccakkhANa na bhAge, eTalu' vizeSa ke bhejana karatAM rogone Azama thavAnA ke maraNunA samAcAra maLe teA bhAjana baMdha karI besI rahe zeSa bhAjana samaya pUrNa thAya tyAre kare, 214 sAdha pArsI= tenA pATha ane AgArA porusI tulya hAvAthI pArusI tulya samajavA. mAtra porusIne badale sAdbhAreisI paccakkhAI' vagere khelavuM. purimad= nA pATha "sUre uggae purimanlR paccakakhAI, cangihapi AhAra, amaNu pANuM khAima' sAimaM, annatthaNAbhogeNu sahasAgAreNaM, pacchannakAleNuM, disAmeAheNuM, sAhuyaNeNu, mahattarAgAreNaM, savvasamAhivattiyAgAreNu vAsirai" AnA artha pUrve kahI AvyA. mAtra 'mahattarAgAreNu'. AgAramAM 'mahattara' eTale ghaNuM mATu arthAt karelA paccakkhANunA lAbhathI paNa ghaNA mATe lAbha thAya tevA prasaMge, jemake kAI sAdhunI bImArI ke saMkaTa athavA caityamaMdira - tIrtha, ke saoNMdha, vagerenu kAI mATu' kArya AvI paDe, ane te khIjAthI thAya tema na hoya teA tevA prasaMge paccakkhANa vahelu. pAre te paNa na bhAge. egAsaNuM= nA A AgAza che, tenA pATha "egAsaNuM paccakakhAi, cavihaMpi AhAraM, asaNaM-pANuM- khAima'-sAima', annatthaNAbhAgeNaM, sahasAgAreNaM, sAgAriyAgAreNaM, AuMTaNupasAreNu', guruabhuThThANeNa, pAriyAvaNiyAgAreNaM, mahattarAgAreNaM, savvasamAhittiyAgAreNu vAsirai ' atha - egAsaNa= eka + azana eTale ekavAra ane eka + Asana eTale eka Asane, ema eka Asane ekavAra bhAjana karavuM te ekAsaNu kahevAya, enA ATha AgArAmAM pahelA chellA e enA artha kahI AvyA, zeSa cAranA artha A pramANe - 'sAgArIyAgAreNuM" sAgArika eTale gharavALA-gRhastha, tenA AgAra=maryAdA, arthAt sAdhune gRhasthanA dekhatAM bhAjana karAya nahi, tethI bhAjana karatAM kAI gRhastha Ave ane te thoDA TAimamAM javAnA hoya teA teTalA samaya besI rahe, gayA pachI bhAjana kare, paNa vadhu vakhata rAkAvAnA hoya to teTalA vakhata svAdhyAyAdinA vyAghAta na thAya te kAraNe tyAMthI Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4 dinacaryA-paccakakhANanAM AgAra bIje besI bhajana pUrNa kare te paNa sAdhune paccakhANa na bhAge, gRhasthane paNa koI tucchanajara vALo AvI jAya te uThIne bIje besavA chatAM paccakhANa na bhAge. AuTaNa pasAreNuM TUMkuM - lAMbu karavuM, keI asahiSNu nabaLA saMghayaNavALo ekAsaNa karatAM palAMThI sthira na rAkhI zake, paga thoDA TuMkA - lAMbA kare, tema karatAM AsanathI thoDuM khasI jAya, te paNa A AgarathI paracakakhANa na bhAge. (ahIM samajavuM ke AgAro apavAdarUpa hoya che, mATe na chUTake ja tene amala karAya, vAra vAra ke vinA kAraNe tema kare te pacca khANa bhAge.) "gurUabhuThANeNuM gurunA kAraNe ubhA thavAthI, arthAt ekAsaNI karatAM vinaya karavA gya AcArya bhagavaMta ke kaI navA sAdhu vihAra karI Ave tyAre temane vinaya karavA ubhA thavA chatAM paccakkhANa na bhAge, kAraNa ke vinaya avazya karaNIya che. pAriThThAvaNiyAgAreNaM' paraThavavAnA AkArathI, A AgAra sAdhu-sAdhvIne ja che. emAM sarvathA tyAga kare te paristhApana kahevAya, sAdhune kaI vAra AhAra vadhI jAya, (ke tene kape te na hoya). te paraThavavAne prasaMga Ave, tyAre je sAdhune upavAsAdi paraphakhANa kareluM hoya, te sAdhu paNa gurunI anumatithI te vadhelA AhArane vApare, te paNa tenuM paccaphakhANa akhaMDa rahe. AhArane pAThavavAmAM mATI hiMsA che, ane anAsakta bhAve zAstrokta vidhi pUrvaka vAparavAmAM nijara che, gRhasthane vadheluM bIjAne paNa ApI zakAya che, mATe A AgAra tene upayogI nathI, chatAM sUtrapATha akhaMDa rAkhavA A AgAra belAya che. ekasthAnaka = cAlu bhASAmAM ene ekalaThANuM kahevAya che. te ekAsaNuM tulya che, paNa daDha sthira Asane besavAnuM hovAthI temAM "AuTaNa pasAreNu" sivAya sAta AgAre kahyA che. A ekalaThANAmAM mAtra eka hAtha ane mukha sivAya koI aMga halAvAya nahi, e ekAsaNA karatAM tenI vizeSatA che. mAtra "egAsaNuM paccakhAIne badale "egaThThANuM paccakhAI" belavuM. "AcAmAmsa = bhASAmAM jene AyaMbila kahe che, temAM ATha AgAre che. "AyaMbila paccakakhAI, annatthaNubhegaNuM, sahasAgAreNaM, levAleNuM, gihatyasaMsaNuM, ukimatavivegeNaM, pAriThAvaNiyAgAreNaM, mahattarAgAreNaM, savvasamAhittiyAgAreNaM, siraI' "AyaMbila paccakakhAI" temAM AcAma= rasakasa vinAnuM osAmaNa vagere ane asla=svAdAdi rahita khAtuM evuM bhejana bhAta, aDada, sAtha, vagere svAda, vikAra ke puSTi na kare tevuM lakhuM-sukuM jemAM levAnuM hoya tene cAlu bhASAmAM AyaMbila kahe che, tenI pratijJA karuM chuM. enA ATha AgAre paikI pUrve nahi kahelA. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 dharmasaMpraha guru bhAve sAradvAra gA. 62 levAleNuM'- AyaMbilamAM na kalpe tevI vigaI, zAka vagerethI kharaDAyeluM bhAjana te lepa, ane te bhAjanane mAtra hAthathI jema tema sApha karavuM te alepa, AvA kharaDAyelA ane sAmAnya sApha karelA bhAjanathI vaharatAM ke vAparatAM ajANapaNe vigaI Adine aMza vaparAya, te paNa A AgArathI paccakhANa bhAge nahi. "gihathasaMsadRzaM - AhAra paherAvanAra gRhastha vigaI vagere avya vastuthI kharaDAyelI kaDachI vATakI vagerethI vahorAve, tyAre te akathya padArthanA aMzathI mizra AhAra vAparavA chatAM (akathya vastuno svAda pragaTa na lAge to) A AgArathI paccakhANa na bhAge. ukipattavivegeNaM'- AyaMbilamAM kapya roTalA, roTalI, bhAta, vagere upara kaThIna goLa, pakavAna, purI, vaDAM, vagere kaThIna vastuo mUkelI hoya, tene tyAMthI ukikhata eTale upADIne, vivega eTale judI karIne, vaharAve tyAre tene keI aMza te AyaMbilanA AhAramAM rahI jAya chatAM A AgArathI paccakhANa na bhAge. abhatArtha = upavAsa" temAM pAMca AgAre che, sUtra pATha A pramANe che Kre ugae abhatta paccakakhAI, cauvilaMpi AhAraM, asaNa pAchuM khAimaM sAimaM, annatthaNabhegeNe sahasAgAreNaM, pAriThThAvaNiyAgAreNuM, mahattarAgAreNaM, savvasamAhittiyAgAreNaM, siraI* artha - sUrya ugatAM arthAta sUryodayathI AraMbhIne, abhatArtha =azanAdi cAreyanA tyAganuM pacakhAI = paccakhANa pratijJA karuM chuM, ethI e nakkI thayuM ke sUryodaya pachI amuka bhajana karIne divasanA zeSa bhAgane upavAsa na thaI zake. badhA AgArane artha purve kahyo che, mAtra "pArivaNiyA" mAM eTaluM vizeSa che ke tivihAra upavAsa karyo hoya, te gurunI AjJAthI bIjA sAdhune vadhele AhAra vAparIne upara pANI pIvAya, paNa vihAra karyo hoya te pANI-AhAra bane vadhyAM hoya te ja vAparI zake, mAtra AhAra vacce hoya te vaparAya nahi. pAnakam = pANInA paccakhANamAM cha AgAra A pramANe kahyAM che, pANaksa levADeNa vA, alevADeNa vA, accheNa vA, bahaleNa vA, sasinheNa vA, asitthaNa vA, siraI ahI pirusI, purimaThTha, ekAsaNu, ekalaThANuM, AyaMbila tathA upavAsanAM paccakakhANa utsarga mAge to bhejana pUrve ane pachI paNa cevihAra tyAgathI karavAM joIe, chatAM bhojana pachI pANI chUTuM rAkhe, tivihAra kare, tene mATe A AgAre che. A pAThamAM "annatya" pada nathI te paNa piruSI vageremAM kahelo te ahIM paNa samajI le. "levAdeNa vA'- eTale osAmaNa khajurAdinAM pANI, ke jenAthI bhAjana lepAya, tevAM pANI, sivAyanAM pANIne tyAga karuM chuM, ema AgaLa paNa vAkya samajavuM. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4. dinacaryA-paccakakhANamAM AgA. 217 "alevADeNu vAM? - jenAthI bhAjana na kharaDAya, tevAM nItarelAM sevIra, chAzanI Aza. vagere, tathA aNu vA" - traNa ukALAthI ukaLeluM zuddha-nirmaLa pANI, bahaleNu vA? - tala, cAvala, vagerenAM vaNane bahala= gaDulajaLa kahevAya, tevuM pANI. sasitheNa vA'- sitha eTale dANe - kaNI, tevA keI kaNIyA -dANAvALuM pANI, ane asigheNu vA? - je osAmaNa ke dhAvaNanuM pANI bahu nItareluM hoya, kapaDAMthI gALeluM hoya, tethI jemAM dANe kaNI na hoya tevuM paNa tenA rajakaNavALuM pANI, ema cha prakAranAM pANI sivAyanAM pANIne sirAmika tyAga karuM chuM. carama (carima)= A paccakhANanA divasacarima ane bhavacarima ema be prakAre che, temAM bhavacarima paracakhANa yAjajIva = sudhI ane divasacarima paccakkhANa divasanA aMtima aMza sahita samagra rAtrI sudhInuM karAya che. te banenA cAra cAra AgAre A pramANe che. "divasacarimaM (athavA) bhavacarimaM paccakakhAI cauvilaMpi AhAra, asaNuM - pANuM - khAimaM-sAimaM, annatthaNAgeNaM, sahasAgAreNaM, mahattarAgAreNaM, savvasamAhittiogAreNuM siraI? enA artha pUrve kahyA pramANe che. ke gRhasthane ekAsaNa vagere bIjA sUryodaya sudhInAM heya che, te paNa temAM vadhArAnA AgAne saMkSepa karavA mATe, ane sAdhuone rAtribhojana tyAganuM pacaphakhANa jAvAjajIvanuM hoya che, te paNa tenuM nitya smaraNa karavA mATe divasacarima paphakhANa saphaLa che. bhavacarimamAM jyAre mahattara ane sarvasamAdhipratyaya, e be AgAronI jarUra na jaNAya, tyAre anAga ane sahasAkAra e AgAre rAkhavA chatAM pUrve kahyuM tema te nirAkAra paccakakhANa kahevAya che. abhigraha= A pazcakhANa daMDa pramArjana karavuM, vagere vividha saMketathI karI zakAya che, temAM AgAre cAra che, "abhigraha paccakhAI, annatthaNubhegeNaM, sahasA gAreNaM, mahattarAgAreNaM, savvasamAhittiyAgAreNa siraI temAM kaI sAdhu adhika nirjarA mATe nagnatAne abhigraha karI nirjana sthAne nagna bese, tyAre keI gRhastha AvI caDhe te caLapaTTo paheravAnI jarUra rahe, tethI enA abhigrahamAM "celapakAgAreNaM? ema pAMcame AgAra rakhAya che. vigainA paracakhANamAM A pramANe ATha ke nava AgAre che. "vigaIo paccakakhAI, annatthaNAbhegeNaM, sahasAgAreNaM, levAleveNuM gihathasaNuM, Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmAMsa'graha gu bhA. sArAdvAra gA kara phikhatavivegeNu', 'pahuccakkhaeNa, pAriAvaNiyAgAreNaM, mahattarAgAreNaM, savvasamAhivattiyAgAreNuM, veAsiraI, vigai kula daza che, temAM dAru, mAMsa, madha ane mAkhaNa e mahAvigai ati ana kAraka hAvAthI sarvathA abhakSya kahI che. zeSa-dUdha, dahIM, ghI, tela, gALa ane pakavAna e cha bhakSya che, temAM eka-be vagere amukanA tyAga karavA tene vigaI paccakkhANu kahe che, ane sarvAMnA tyAga karavA rUpa niviMgaI paccakkhANune paNa vigaipaccakkhANa bheguM gaNelu che. te cha vigaionuM svarUpa TuMkamAM A pramANe che. 218 (1) dUdha= gAya, bheMsa, uMTaDI, khakarI ane gheTInuM, ema pAMca prakAre che, (UMTaDInA dUdhane piMDaniyuktimAM anyAktithI apekSAe abhakSya kahyuM che.) (2-3) dahI' ane ghI= uMTaDInA dudhanu* dahI thAya nahi, mATe A e vigaIonA (u'TaDI sivAya) cAra-cAra prakAro che. (4) tela = tala, alasI, laTTa (kasuMbInuM ghAsa) tathA savanuM, ema tela vigaInA cAra prakAro che (zeSa dIvela, DALIyu, koparela, ziMgatela, kapAsanu tela, vagere telA lepakRta gaNAya che, chatAM vamAnamAM tala - savanAM telane sthAne ziMgatela vaparAya che, tethI tene tela vigaI gaNavI te ucita che.) (5) gALa= zeraDInA rasane UkALIne banAvAtA gALanA dhrUva (narama) ane kaThaNu, ema e prakAza che. (6) pakavAna= pakAveluM ghI- tela, ke tenI banelI vastu, jemake tAvaDImAM ghI ke tela bharIne temAM calAcala eTale taLavAnI vastu khAjA' pUrI vagere Ama-tema khaseDI zakAya te rIte vacce navuM tela ke ghI vadhAryAM (pUryAM) vinA ja taLe teA pahelA, khIjA, trIjA ghANu sudhI te taLelI vastu ke ghI-tela pakavAnna kahevAya, ceAthA ghANuthI te niviAtuM gaNAya. bIjI rIte tAvaDInuM tela ke ghI pUrNa DhaMkAI jAya teTalA mATA puDalA nAMkhIne taLe, tyAre pahelAM ghANunuM te taLeluM ghI ke tela pakvAnna kahevAya, bIjA ghANuthI te nivituM gaNAya. e pramANe pakavAnta vigaI ane tenAM niviAtAM jANavAM-dUdha vagerenAM niviAtAM A pramANe kahyAM che. (1) dUdhanAM pAMca niviAta= 1-gheADA cAkhA nAMkhIne UkALeluM dUdha (dUdhapAka) 2-ghaNA cAkhA nAMkhIne UkALeluM dUdha (khIra), 3-khaTAI nAMkhIne UkALelu dUdha (dugdhArI, ene khaDulikA paNa kahe che), 4-cAkhAnA loTa sAthe UkALelu dUdha (avahelikA = vata mAnamAM upadhAnAdimAM dUdhane niviAtu anAvavA cAkhAnA lATa nAMkhIne ukALe che te, paNa temAM Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4. dinacaryA-vigaIonAM niviyAtAM 219 dUdhanA pramANamAM svAda badalAya teTalo leTa nAkhyuM hoya te ja niviyAtuM gaNAya), 5- drAkSA. nAMkhIne ukALeluM dUdha (payazATI) (A rIte ukALavAthI tene vikAraka svabhAva naSTa thavAthI tene niviyatAM kahe che, ema pratyeka vigaImAM ane tenAM niviAtAmAM A bheda samaja.) (2) dahIMnAM pAMca viviAta= 1-vastrathI gALelA dahIMmAM nAkhelAM vaDAM (dahIMvaDAM athavA dahIMne gheLa nAMkhIne banAvelAM vaDAMghalavaDAM) 2- dahIne mAtra vastrathI gALe gheALa, 3- pANI nIcovyA pachInuM kapaDAmAM sAkara sAthe gALeluM dahIM (zrIkhaMDa), 4-rAMdhelo bhAta vagere dahIMmAM nAkhIne banAvele karabo, pa-hAthathI bhAgelA dahIMmAM nimaka vagere masAlA nAkhIne banAvelI rAjikAkhATa (rAyatuM). (3) ghI vigaInAM pAMca niviAtA = 1- AmaLAM vagere auSadhio nAkhIne ukALeluM pAkuM ghI, 2- ghIne UkALatAM upara tarI Avela mela ghInI kITTI, 3- auSadhIothI pakAvelA ghI upara jAmelI ghInI tara, 4- paphavAnnAdi taLatAM vadheluM-baLeluM ghI, ane 5dahIMnI taramAM leTa nAkhIne banAvelI kulera. (4) tela vigaInAM pAMca niviAta= 1- telanA pAtramAM nIce jAmelo mela telanI maLI, 2- goLane rasa (pA) banAvIne karelI tilavaTI (talasAMkaLI), 3- bIjI vastu taLyA bAda vadheluM baLeluM tela, 4- auSadhi nAkhIne ukALelA tela upara jAmelI telanI tara, pa- lAkha vagere nAkhIne pakAveluM (lakSapAka) vagere tela, (5) geLa vigaInAM pAMca viviAta= 1- aDadhe ukALeluM zeraDIne rasa, khATApuDalA vagerenI sAthe khAvA taiyAra karAtuM goLanuM pANI (gaLamANuM), 3- dareka jAtanI sAkara, 4- dareka jAtanI khAMDa, 5- khAjAM-pUrIo vagerenI upara caDhAvAtI goLanI cAsaNI goLano ukALelo rasa. (6) pakavAna vigaInAM pAMca viviAtA=1-2 pakvAnna vigaInA varNanamAM kahelAM cethA ghANanA ane bIjA ghANanAM tela ghI ke temAM taLeluM, 3-goLane rasa nAkhIne banAvelI goladhANI ke tevA lADu, 4-paphavAnAdi tanyA pachI ghI-telathI kharaDAyelA te vAsaNamAM pANI tathA leTa nAMkhIne banAvAtI lepanazrI (lAvaNI) 5-tavI ke tAvaDImAM ghI ke telanuM pituM daIne banAvAtAM pitakRta= pitikAM vagere. AnA AgAre pUrve kahyA te pramANe che, mAtra gihathasaMsaNuM-eTale gRhasthe dUdha sAthe bhAta bheLavyuM hoya, temAM bhAta upara dUdha cAra AMgaLa tare tyAM sudhI dUdha vigaI nahi paNa saMskRSTa dravya kahevAya, ane cAra AMgaLathI adhika tare te dUdha vigaI jANavI. dahIM paNa e ja rIte cAra AMgaLa tare tyAM sudhI saMskRSTa dravya ane tethI adhika tare te vigaI. pravAhI goLa ane ghI telamAM bheLavelI Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 dharmasaMpraha guru bhAi sAradvAra gA. 62 vastune DUbADIne te vigaI upara eka AMgaLa tare te saMsRSTa dravya ane adhika tare te vigaI gaNAya. cUre karelo kaThIna geLa kaI vastumAM bheLavyuM hoya, tenI pesIo (kaNIo) saMkhyAmAM ghaNI chatAM pIlunA jhADanA mahora jevaDI nAnI nAnI hoya te saMskRSTa dravya, tethI meTI hoya to vigaI gaNAya. A AgArathI evAM saMskRSTa dravya vAparavA chatAM paccakhANa na bhAge. ukikhatavivegaNa - AgAranuM varNana AyaMbilamAM kahyuM te pramANe che, mAtra A AgAra vigaInA paccakakhANamAM kaThIna vigaInA tyAgamAM samaja. pahuccamakhieNuM - sarvathA lukhA-sUkA padArthane kamaLa rAkhavA svAda na Ave teTaluM lagADeluM tela-ghI vagerethI vastu yukta hoya chatAM vAparavAthI te vigaIne tyAga karele hoya te paNa paccakhANa bhAge nahi. emAM evI maryAdA che. ke ghI-tela vagere mAtra AMgaLIthI lagADayuM (TuMpyuM) hoya te A AgArathI kape, dhArA baddha thoDuM paNa nAkhyuM heya te te na kalpa-paccakhANa bhAge. daza kALapaccakakhANamAM nahi kahelAM chatAM samAna hovAthI ekAsaNAMnI jema besaNAnuM, piyuSInI jema sAddhaparuSInuM ane parimAddhanI jema apAddhanuM paracakhANa paNa samajI levuM. tenA AgAro ane sUtra pATha ke arthamAM koI bheda nathI, anya AcAryonA mate e rIte besaNuM vagerene judAM gaNavAthI zAstrokata dazanI saMkhyA mithyA kare, mATe ekAsaNuM vagere na karI zake teNe besaNA vagerenA judAM paccakhANe nahi mAnatAM abhigraha rUpe svIkAravuM, ane adhika lAbha meLavavA tenI sAthe "gaMkisahita" vagere paccakhANa karavuM. "gaMThisahita vagere apramAda sAdhaka hovAthI zAstromAM tenuM phaLa ghaNuM kahyuM che, je roja gaThisahita paccakakhANa kare che. te mukitanuM sukha gAMThe bAMdhe che, gAMTha choDIne paccakhANa pAre te karmanI gAMThane teDe che athavA gaMThisahitane abhyAsa karanAra mukitapurIno abhyAsI che. gaNitanA niyama pramANene dararoja be ghaDIne vihAra karanAra eka mahine eka upavAsanuM, cAra ghaDIne cevihAra karanAra mahine be upavAsanuM, cha ghaDIne covihAra karanAra mahine traNa upavAsanuM phaLa pAme che ema eka eka muhute eka eka upavAsanuM phaLa adhika adhika pAme che. e rIte dararoja nirIhatAthI cAvihAra ekAsaNuM karanAra be ghaDI mAtra bhojana karI zeSa 58 ghaDI bhojanane tyAga kare tyAre eka mahine ogaNatrIsa upavAsanuM, cavihAra besaNuM kare tyAre aThThAvIsa upavAsanuM, ane rAtre covihAra kare te mahine paMdara upavAsanuM phaLa pAme che. sarvatra tyAga vRttithI phaLa maLe che, mATe zakti anusAra adhikAdhika tyAga vRtti keLavavI joIe. tatvathI tyAgavRtti =IcchA dha eja tapa che, ema ahIM sudhI sUtra pATha ane tenA arthanuM cothuM tathA pAMcamuM dvAra kahyuM. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 pra0 4 dinacaryA-paccakakhANanI zuddhi 6. paccakakhANanI zudhi= 1- saduhaNA, 2- jANapaNuM, 3- vinaya, 4- anubhASaNa, pa- anupAlaNa ane 6- bhAvazuddhi, e cha zuddhi kahI che. (1) sadahaNu zuTiMdha- je paracakhANa jayAre, je rIte, je viSayamAM karavAnuM sarvajJoe kahyuM che, tene tyAre, te rIte, te viSayamAM karavAnI zraddhA. (2) jANuga zudhi- mULa ke uttaraguNamAM je je paccakhANa karI hoya tenuM tenuM jJAna te. (3) vinaya zudhdhi- traNa guptithI gupta AtmA paccakhANa karatAM guruvaMdana vagere pUrNa vinayane kare te. (4) anubhASaNa zuddhi- be hAtha joDIne guru mukhe paccakhkhANa karatAM gurunI sAthe sAthe maMda uccArathI pacaphakhANane pATha pote paNa bele te. (5) anupAlana zuddhi- paccakkhANa karyA pachI pUrNa thAya tyAM sudhI vAra vAra smaraNa kare, athavA aTavI, duSkALa ke tevA anya prasaMge AhAra na maLe, ke aNadhAryo roga vigerene maraNAnta upasarga Ave te paNa pacaphakhANane akhaMDa pALe, ane - (6) bhAvazuddhi- rAga ke dveSane vaza thaI paraphakhANane samaya, vastu, vageremAM jUnAdhitA ke pheraphAra na kare te. athavA phAsita, pAlita, zadhita, tIrita, kIrtita ane ArAdhita, ema paNa zuddhinA cha prakAro che, temAM (1) phAsita - paccakkhANa karavAnA samaye vidhi pUrvaka paccakhANa svIkAravuM te (sparzita). (2) pAlita- karelA paccakhANane vAra vAra yAda karavuM te. (3) rodhita- pite lAvelA AhAramAMthI guru Adine bhakti nimite ApIne zeSa vadhelAthI nirvAha kare te. () tIrita- paracambANano samaya pUrNa thayA pachI paNa amuka kALa pachI pAravuM te. (5) kIrtita - bhajana karatAM bhUla na thAya e kAraNe karelA pacakhANanuM smaraNa karIne pachI jamavuM te. ane (6) ArAdhita- e pAMce zuddhi sAcavavI te ArAdhita kahevAya. A rIte zuddhi sAcavavAthI paccakakhANanuM phaLa viziSTa maLe che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara dharmasaMgraha guru bhA. saddhAra gA. dara 7. paccakakhANunuM phaLa= anaMtara ane paraMpara ema paccakhANanAM be phaLa che, temAM paccakhANathI 1. Azrava aTake, tethI tRSNano cheda thAya, tRSNA chedathI 2. atula upazama ane tethI paccakakhANu zudhi thAya. zuddha paracakhANathI nize 3. cAritra guNa pragaTe ane tenAthI junAM karmonI nirjarA thAya, nirjarAthI 4. apUrvakaraNa guNa (sthAna) pragaTe ane kevaLajJAna thAya. e kevaLajJAnAdithI zAzvata sukhanA dhAma rUpa 5. mokSanI prApti thAya. e pakhANanAM kramika phaLo jANavAM. guruvaMdana ane paccakakhANanuM varNana pUrNa thayuM. paccakakhANanI jema bIjA paNa nAnA moTA niyame gurune vaMdanAdi vinaya karIne levA ane te darekamAM anAbhoga, sahasAkAra, vagere cAra AgAre rAkhavA, ethI vismRti vagerethI pacakhANa bhAge te paNa AlocanAthI zuddhi thaI zake. AgAra rAkhavA chatAM tajelI vastune aMza paNa khyAla pUrvaka vApare, te paccakhANa avazya bhAge, chatAM tIvra hAdinA udaye paracakhANa bhAgI jAya te paNa AgaLa cAlu rAkhavuM e kalyANane mArga che. choDI devAthI AtmAnuM adhaHpatana thAya che. vaLI paMcamI, caturdazI vagere kaI tithie tapa karavAne niyama hoya ane tithi bhUlI jAya, ane khAtAM khyAla Ave te mukhamAMthI cIja kADhI nAkhIne zuddha pANIthI mukhazuddhi karavI, te vastu gaLavAthI niyama bhAge, bAkIne samaya tapa rUpe gALa. te divase pUrNa bhejana lIdhA pachI tithine khyAla Ave te bIje divase ja te tapa daMDa tarIke kare ane te pUrNa thatAM bIje tapa teTale vadhAre kare. vaLI tithine ke kapya- akakhya vastune saMzaya chatAM vApare to paNa niyama bhAge. keI AgADha mAMdagI, bhUtAdine vaLagADa, sarpa daMza, ke evA kaI kAraNe paravazapaNuthI bebhAna dazAmAM tapa karavAnA divase tapa na thAya te paNa "savvasamAhivattiyAgAra" thI niyama bhAge nahi, cAlu tapa paNa jAya nahi, vagere vidhi zrAddha-vidhi granthanA AdhAre jANe. ahIM mULa 62 mI gAthA pUrNa thaI. pacakakhANa adhikAra saMpUrNa. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakhANa karyA pachInuM zrAvakanuM kartavya mU4. "pareza dhavana - maranAvinima=LaY. atyA thatharite rathane dhamarthana tathA dharA" atha- te pachI dharmopadeza sAMbhaLa, gurune AhArAdi ApavA nimaMtraNa karavuM ane pachI kucita egya sthAne jaI dharma sacavAya tema dhana meLavavuM. vizeSArtha= dharmasAMbhaLa, vRtAdi svIkAravAM, tenI jema gurune AhArAdi mATe nimaMtraNa karavuM te paNa gRhasthane vizeSa dharma che. temAM "zravaNa kare te zrAvaka' e vyakhyA dharma sAMbhaLavAthI ja sArthaka bane, mATe vidhi pUrvaka dharma nitya sAMbhaLa joIe. te vidhi zrAddhadinakRtyamAM kahyo che ke dharma sAMbhaLatAM guruthI ati najIka, ati dUra, uMcA Asane, sama Asane, temanI pAchaLa, sAthaLa upara pitAne paga rAkhIne, palAMThI vALIne, paga upara paga caDhAvIne, be paga bhujAothI bAMdhIne ke pahoLA karIne besavAthI avinayAdi azAtanA thAya, mATe te sarva de TALIne gurunI sanmukha nIce besIne, be hAtha joDIne, nidrA vikathA vajIne, bhaktibahumAna pUrvaka be kAna sAMbhaLavAmAM joDIne dharma sAMbhaLa. dharma zravaNathI ajJAnane nAza, tane samya bedha, ethI saMzayane tyAga, dharmamAM daDhatA, jugAra vagere adharmane tyAga, dharma rUpI sanmArganI prApti, kaSAyene upazama, vinayAdinI siddhi, kusaMgane tyAga, susaMganI prApti, saMsAra pratye nirveda, dezavirati ke sarvaviratinI prApti ane tenI niraticAra ArAdhanA vagere aneka pragaTa lAbha thAya che. mATe zrAvake sAga maLe tyAre nitya dharmazravaNa karavuM. pachI gurune AhAra-pANInuM lAbha karavA vinaMti karavI- ke he bhagavan! mArA pratye kRpA karIne Apane saMyamamAM kape tevAM nirdoSa AhAra-pANI, vastra, pAtra ke auSadhAdi, tathA pATa-pATalA vagere grahaNa karavA kRpA karo! ema sarva vastuonAM nAma nideza pUrvaka vinaMti karIne teone upayogI vastuonuM bhakitabhAvathI dAna karavuM, eTaluM ja nahi, cAritra pAlana, zarIra svasthatA, vagere paNa pUche, bIjI kaI agavaDa heya ke auSadhAdinI, keI paththanI, bIjI paNa jarUra hoya te saghaLuM pUche. A pramANe pUchavAthI karmonI ghaNI nirjarA thAya che. upadezamAlA gA. 166 mAM kahyuM che ke gurunI sAme javAthI, vandana-namana karavAthI, sukhazAtA ke jarUrIAta vagere pUchavAthI dIrdhakALanAM bAMdhelAM paNa karmo kSaNamAM alpa banI jAya che. (vartamAnamAM A vidhi lupta thatuM jAya che te khuba khyAla karavA eca che.) Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 dharma saMgraha guru bhAva sAroddhAra gA. 63 pachI vidhipUrvaka jene je gya hoya te pheTAvaMdana vagerethI sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka zrAvikAne paNa vade, temAM sannA, pAsasthA, vagerene paNa bhavaMdana, namaskAra vagere karIne zrAvaka zrAvikAne paNa "huM vAMdu chuM" kahe. esannA vagere ne utsargathI vaMdana thAya nahi, paNa pUrve jaNAvyAM tevAM nizrAkRta vagere maMdire amukanAM parigrahita hoya tevA zrAvakane tyAM darzanAdi mATe AvyA hoya te sanA vigerene paNa vaMdanane prasaMga Ave. sAdhune paNa kAraNe esannA vigerene namaskArAdi karavA ane Avazyaka-niryukita gA.1124-25 mAM kahyuM che ke- je dravyaza pramANa na mAnIe to kene vaMdana karavuM ke na karavuM? e nirNaya na thAya. kAraNa ke mAtra vezadhArI paNa ISTa prApti mATe bahArathI susAdhunI jema vartatA hoya che ane Uttama sAdhu paNa kuvRSTi nyAye kAraNa paDe te asaMyamI jevuM vartana karatA hoya che, tethI keNu bhAvathI sAdhu che ke nathI ? tene nirNaya thAya nahi. tyAre zuM karavuM? te aMge bRhatka5 bhASyamAM jaNAvyuM che ke- pUrve nahi joyelA ajANyA sAdhu padhAre tyAre ubhA thavuM, temane dAMDe le, vagere aucitya karavuM, anyathA keI uttama AcAryAdi kaMI upakAra karavA padhAryA hoya, temanuM anaucitya thavAthI avivekI-ahaMkArI vagere mAnIne teo ApaNI upekSA kare, apUrva vidyA maMtrAdi ApavA AvyA hoya te paNa na Ape, mATe aparicitanuM aucitya karavuM. paricita be prakAranA hoya, ugra vihArI ane zithilAcArI, temAM paricita hevAthI UvihArIne te temanI gyatA pramANe abhyasthAna, vaMdana vagere karavuM ane paricita zithilAcArI hoya tene utsaga mAge te abhyathAnAdi kaMI na karavuM. kAraNe zuM karavuM? te mATe kahyuM che ke - je zAsananI apabhrAjanAne bhaya choDIne pragaTa paNe uttaraguNene virAdhaka haya, virAdhanAno pazcAttApa paNa jene na hoya tene vaMdana na karavuM paNa je bhaviSyanA lAbha mATe vartamAnamAM virAdhanA kare, tevA uttara guNadoSitane vaMdana vagere paNa karavuM, eTaluM ja nahi, sakAraNa doSa sevanAra mUlaguNadoSitane paNa vaMdana karavuM. kahyuM che ke viziSTa upadezalabdhivALA vyAkhyAtAnA ke garachanA hita mATe gItArtha guru Avazyaka kAraNe bAhya AcAmAM zithilatA seve te paNa te vadhu lAbhanA uddezathI apavAda sevatA hovAthI prathama paMktinA uttama sAdhunI jema teone pUjya samajavA. pulAka, nircatha, zAsana rakSAdi kAraNe cakravartInA sainyane cUre kare te paNa kRtakRtya te mahAtmA leza paNa doSane pAtra thatA nathI. hA, doSa sevavAmAM kAraNa prabaLa joIe. jema kaI mANasa khAo oLaMgatAM nirbaLa AlaMbanane pakaDe to paNa te AlaMbana tene bacAve nahi, tema deSa sevavAmAM paNa saMgha ke zAsana rakSAdi prabaLa kAraNa hoya te ja bace, nahi te saMsArarUpI khADAmAM paDe, AthI ja kahyuM che ke pAsatyAdimAM paNa darzana, jJAna, cAritra, Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4 dinacaryA-jinamaMdiramAM kyAM sudhI rahevAya. 225 tapa, vinaya vagere guNe jeTalA hoya teTalA pramANamAM teone temanA guNane) pujavA, have mULa-uttara guNathI daSitane kAraNe vandanAdi karavuM paDe te kevI rIte karavuM ? te aMge bRhatkalpa bhASya gA. 4545mAM kahyuM che ke- te sthaDila bhUmi Adi raste jatAM AvatAM maLe te "Apane kema che? vaMdana karuM chuM" vagere vacana vyavahAra kare. ane teo UgraprakRtivALA hoya te be hAthe aMjalI paNa karavI, prabhAvazALI hoya te mastaka paNa namAvavuM ane saMghamAM pratiSThAvALA hoya te prasaMga pramANe bahArathI bhaktibhAva paNa dekhADe, sukhazAtA puchavI, theDe vakhata pAse ubhA paNa rahevuM, vaLI vizeSa kAraNe te tenA sthAne paNa javuM ane purNa aucitya karavA purvaka bhavaMdana ke jarUra jaNAya te saMpurNa vaMdana paNa karavuM. kevA kAraNe ema karavuM? te mATe braha45 bhASyanI gA0 4550 mAM kahyuM che ke temane brahmacaryAdi cAritra paryAya dII heya, ziSyAdi parivAra ghaNe heya, vinayavaMta guNavALA sAdhuone samuha temane AjJAvatI hoya, saMghamAM vyaktitva dharAvatA hoya, tethI kula-gaNa-saMgha vagerenAM kAryo temanA vinA duzakya hoya, vaLI sAdhuone vicaravAnAM kSetre teone AdhIna hoya, pite zithila chatAM duSkALAdi prasaMge bIjAone saMbhALavAne guNa hoya, "sUtra artha ane tadubhaya rUpa" Agama rahasyanA jJAtA hoya, bIje e jJAna durlabha hoya, vagere kAraNe abhyasthAnAdi vinaya, vaMdana, vagere jene jeTaluM karavA gyA hoya tene teTaluM karavuM, je kAraNe paNa A vinayAdi na kare te ArAdhaka hoya te paNa tattvathI zAsanane bhakta nahi, paNa jinAjJA pratye anAdaravALo ane svArtha hAni karanAre che, tene caturlaghu prAyazcitta lAge che. A vidhi nizrAkRta jinamaMdire AvelA gurune vandana mATe kahe, paNa kAraNa vaza maMdire na AvyA hoya te svazakti-saMpatti pramANe sArA ADaMbara purvaka teonA upAzraya jaIne paNa vandanAdi sarva vinaya kare. pachI mULa gAthAnA uttarAddhamAM jaNAvyA pramANe rAjA rAjasabhAmAM, maMtrI nyAyamaMdiramAM ane vyApArI bajAra vagere pitAne sthAne jaIne svIkArelA vrata-niyamAdine bAdhA na pahoMce tema nyAya-nIti ane vyavahAra zuddhine sAcavIne dhana upArjana kare. jinamaMdiramAM niSkAraNa adhika kAvAthI deSa lAge. e viSayamAM sAdhune age vyavahAra bhASyamAM kahyuM che ke- sAdhunuM zarIra ane vastro malamalina hoya, snAna karyuM na hoya, nizvAsa ane apAnavAyu paNa cAlu hoya vagere kAraNe sAdhuo madiramAM adhika rekAya nahi. je sAdhune paNa A rIte vaMdana pUrNa thayA pachI adhika rahevAne niSedha che, te zrAvake paNa bhakti sivAya maMdiramAM adhika rahevuM joIe nahi. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 dhamasaMgraha guru bhAva sAroddhAra gA. 63 have "dhana meLavavuM" e te sahuM kaI kare che, tethI tenA upadezanI jarUra nathI. mAtra dharmane bAdhA kayI rIte na pahoMce te jaNAve che ke - rAjA hoya te teNe zrImaMta ke daridrI, pratiSThAvaMta ke sAmAnya, uttama ke adhama, vagere sarva manuSyane pakSapAta vinA nyAya teLo, rAja karmacArI hoya te zrIabhayakumAramaMtrI vagerenI jema rAjA ane prajA banenuM hita thAya tema vartavuM ane vyApArIe rAjyaviruddha, dezaviruddha, kAryone tajIne vyavahArazuddhi sacavAya tema AjIvikA meLavavI. - AjIvikA 1- vyApArI vyApArathI, 2- vaidyo ke vidyAvALA vidyAthI, 3- kheDuta khetIthI, 4- bharavADa vagere pazu pAlanathI, 5- sutAra-luhAra- darajI- citArA - salATa vigere kalAkAre pitApitAnI kaLAthI, 6- sevakavarga sevAthI ane 7- bhikSuo bhikSAvRttithI, ema sAta prakAre meLavAya, temAM vyApArIne to vyApAra ja hitakara che. kahyuM che ke- lakSamI vAsudeva pAse paNa nathI rahetI, ane samudramAM paNa nathI rahetI, te te udyamIne udyamamAM rahe che. vyApAramAM mitrAdinuM pITha baLa, mULa mUDInuM rokANa (nIvi) ane prArabdha, e traNane sAtha joIe, nahi te mULa mUDIne paNa nAza thavA saMbhava rahe, vaLI vyApAramAM dravya-kSetrakALa ane bhAva, e caturvidha zuddhi sAcavavI joIe. temAM - 1- dravyazuddhi= paMdara karmAdAno vagere moTAM pApa karavAM paDe tevI cIne vepAra taja, alpAraMbhavALe vyApAra kare, jIvana nirvAhanA abhAve moTAM AraMbha karavA paDe, te paNa anicchAe, pApanI niMdA karata rahe, paNa nirbasa pariNAmathI na kare, ane AraMbhanA tyAgI mahAmunIonA jIvananI stuti kare ke "te mahAmunione dhanya che ke jeo manathI paNa bIjAne pIDA thAya tevuM ciMtavatA paNa nathI, ane AhArAdi saMmaye pagI vastuo paNa sarvathA nirdoSa maLe, tenAthI ja nirvAha kare che" ItyAdi. alpAraMbhavALI vastuo paNa netrothI joIne, "parIkSA karIne kharIde, ghaNA mAlikavALA ke jenA mAlika viSe zaMkA hoya tevI vastu ekalAe na kharIdatAM ghaNAnI sAthe (bhegI) kharIde, ItyAdi dravya zuddhi sAcavavI. 2- trizuddhi = ' jyAM sva-para rAjyane bhaya na hoya, mArI marakI vagere sAmudAyika rego ke bIjA saMkaTAdi upadra na hoya, deva guru ane sAdharmikano ega hovAthI tyAM dharma ArAdhanA sulabha hoya tyAM vyApAra kare. e sivAya anya sthaLe ghaNe lAbha thato hoya te paNa tyAM vyApAra kara nahi, kAraNa ke tyAM koI vAra dharmane, prANane, ke sarva dhanane paNa nAza thAya. . . . . ( 3- kALazuddhi = paryapaNAnI ane citra-AnI, e traNa aThThAIo tathA dharmanAM parvomAM vyApAra baMdha karI dharmane vyApAra karavo, varSo vagere te te RtuomAM niSiddha vastuone vyApAra nahi kare. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 4. dinacaryA - leNadAra deNadAranI pharaja 227 4- bhAvazuddhi kSatrie vagere ghAtaka zasradi sakhanAra krUra manuSyA sAthe thADI paNa levaDa-devaDa karavI nahi, naTa viTa vagere halakA puruSone udhAra ApavuM nahi, teone nANAMnI dhIradhAra paNu aMgaudhAra karavI nahi, kAraNa ke nANAM vasula karatAM vaira-virAdha thAya, nirvAha na thAya ane udhAranA dhaMdho karavA paDe te paNa satyavAdI-zAhukArA sAthe karavA, vyAja paNa deza-kALane anusAre ucita levuM ke jethI sajjanAmAM niMdA na thAya, khIjAnuM devuM paNu muddata pramANe ApI devuM, kama sacAge na apAya tA paNa leNadArane asatASa na thAya tevA mIThA vyavahAra rAkhavA ane thADu' thADu' paNa ApatA rahevu. vizvAsa bhaMga thavAthI vyavahAra tUTI jAya tema nahi karavuM. nIti zAstra kahe che ke dharma karavAmAM, devu... ApavAmAM, kanyAne paraNAvavAmAM, Avatu dhana levAmAM, zatrutAnA (vairanA) nAza karavAmAM, dAvAnalAdi upadravA ane rAgAdi dUra karavAmAM vilaMba karavA nahi. A janmanuM bAkI rahelu kevuM bhavAntaramAM leNudAranA cAkara ke UMTa pADA aLada gadheDA vigerenA avatAra laIne paNa pUrNa karavAnAM dRSTAntA zAstromAM sabhaLAya che, mATe chevaTe deNadAranI nAkarI-cAkarI karIne paNa devuM puN karavuM joie. " jema devAdAranI A pharaja che, tema leNadAre paNa audArya keLavI devAdAra niSphaLa hoya tA tene dhIme dhIme maLe tyAre Apaje' vagere kahI Ata dhyAnamAMthI bacAvavA joie, chevaTe 'mAruM leNuM huM dha rUpe tane arpaNa karuM chuM' kahIne cheDI devuM joie, paNa lezudAra tarIkenA saMbaMdha lAMkhA kALa rAkhavA nahi, kAraNa ke akasmAt marajI vagere thAya te bhavAntaramAM e sArA vaira vagerenu' kAraNa ane. e pramANe vepArathI dhIreluM paNa pAchu AvavuM duSkara jaNAya teA dharmAdA karIne cheDI devu joIe. A kAraNe ane tyAM sudhI sAdharmikA sAthe vyApAra karavA, ke jethI leNu' vasula na thAya tA paNa te dharma mAge upayogI thAya. anya dhanika pratye matsara na karavA. prArabdhAdhIna vastumAM matsara karavA niSphaLa che, vaLI anAja, kariyANAM vagerenA vepArIe 'duSkALa, rogacALA, vagere thAya teA vastu mAMghI thatAM mane ghaNI kamANI thAya' evI IcchA kadApi karavI nahi, kadAca daivayeAge duSkALa vagere thAya ane vastuo dulabha-mAMghI thAya tA paNa tevI atavALI vastuonA vepAranI IcchA paNa karavI nahi. ane mAMghavArIthI, mane lAla sArA thaze.' vagere sUra vicAraza karavA nahi. haMmezA saMtASI, nyAyI ane dayALu banavuM. grAhakonA hitanI ciMtA karavI, deza-kALane ucita naphA levA, paThANI vyAja, vaTAva, vagere krUratAthI meLavelI AjIvikA jIvane krUra banAvIne dhama thI braSTa kare che. dharmanuM mULa DhacA che, yAnA pariNAmathI nyAya-nItinI rakSA Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 dhamasaMgraha gu0 bhAva sAroddhAra gA. 63 thAya che. tenAthI puNyAnubaMdhI puNyane baMdha thatAM alpa prayatna ghaNI lakamI maLe che, jIvana alpajarUrI AtavALuM banavAthI AjIvikAnuM kaSTa TaLI jAya che ane ethI dharmamAM cittanI sthiratA vagere vividha lAbha thAya che, keInI khovAyelI vastu paNa "amukanI che? ema jANavA chatAM levI nahi. telAM-mApAM cheTAM rAkhavAM nahi, jUnAdhika taLavuM nahi, sArI-narasI vastu bheLa-saMbhaLa karavI nahi, anucita vyAja levuM, lAMca rUzvata ApavI ke levI, beTe kara le, beTAM ke thasAelAM nANAM kapaTathI sArA tarIke khapAvavAM, kareluM sATuM nA kabUla karavuM, bIjAnA grAhakone bharamAvavA, kApaDa, jhaverAta, vagerenI aMdhakAramAM dIpaka vagerethI parakha karAvI vecANa karavuM, sAro namune batAvIne vastu halakI ApavI, akSara-zAhI-lekha-vagere badalavA, ItyAdi ThagAI vyApAramAM karavI nahi. kahyuM che ke jeo vividha kapaTathI bIjAone Thage che teo kharekhara pitAnA AtmAne Thage che. vaLI svAmI, mitra, vizvasta, deva, gurU, vRddha, bALa, vagerene droha ke koInI thApaNa oLavavI vigere pApa te hatyA karavA tulya hovAthI sarvathA tajavAM. gupta ane pragaTa, ema pApanA be prakAre che, gupta paNa nhAnuM ane moTuM ema be prakAre che, temAM beTAM tela-mApAM vagere rAkhavAM te gupta nhAnuM ane vizvAsaghAta vagere gupta moTuM pApa che. pragaTanA paNa kulAcAra rUpe ane nirlajajapaNe kareluM ema be prakAro che, temAM gRhastha AraMbhAdi kare ke zleSTha hiMsAdi kare, te pragaTa kulAcAra rUpa che ane sAdhu vagere de seve te pragaTa nirlajajatArUpa che. A nirlajajatAthI karelAM pApa zAsananI apabhrAjanAdi karAvIne saMsAramAM anaMta kALa paNa paribhramaNa karAve che. kulAcAranAM pragaTa pApathI karmabaMdha thAya, paNa alpa thAya che, ane gupta pApa te asatyarUpa hovAthI tenAthI karmabaMdha atiAkare thAya che, kAraNa ke asatyarUpa pApane bhegazAstra TIkAmAM sarva pApanA samUha karatAM paNa adhika kahyuM che. vaLI jenI sAthe prIti hoya te saMbaMdhIo, mitra, vagerenI sAthe leNa-deNAne vyavahAra kadApi nahi kare, thApaNa paNa sAkSI vinA temane tyAM nahi mUkavI ane teonI mAraphata bIjAne dhana mokalavuM paNa nahi, kAraNa ke dhana raLavAmAM ane sAcavavAmAM bIjAno vizvAsa kare ucita nathI. - jema tema segana khAvA" vagere paNa ucita nathI, temAM paNa deva guru ke dharmanA segana te kadI nahi khAvA, bane tyAM sudhI koInI levaDa-devaDamAM sAkSI paNa nahi thavuM, kAraNa ke dhanane saMbaMdha vera-virodhanuM mULa che. vaLI sAmudAyika kharIda-vecANa karatAM, ke vyApAramAM vinA TaLe ane Icchita lAbha maLe vagere udezathI prAraMbhamAM mahAmaMtranuM smaraNa, Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4dinacaryA-dAna dharmanI vidhi zrI gautamasvAmijInA nAmano jApa, vagere karavuM ane naphAmAMthI kaI vastu ke amuka rakama deva-gurunI sevAmAM ke sAta kSetromAM vAparavAnA manoratho ke pratijJA karavI, kAraNa ke laukika kettara sarva kAryonI siddhi mukhyatayA dharmathI thAya che, kahyuM che ke- vyApAranuM phaLa vaibhava ane vaibhavanuM phaLa supAtra dAna che, dAna vinAno vyApAra ane vaibhava banne niSphaLa che. e rIte vyavahAra zuddhithI meLavelI riddhi dharmariddhi bane che, anyathA gariddhi ane pApa riddhi bane che. kahyuM che ke- dharmamAM vaparAya te dharmaRddhi, zarIra ke bhegamAM kharcAya te bhoga Rddhi ane jenAthI dAna ke bhaga ekeya na thAya te kRpaNanI pApa Rddhi jANavI. mATe devapUjA, dAna, vagere nityakarma ane saMgha pUjA, sAdharmika bhakti, tIrthayAtrAdi vArSika karmamAM kharcIne Rddhine dharma Rddhi banAvavI. je dararoja puNyakAryo karato hoya tenAM ja prasaMga prApta vizeSa puNyakAryo zebhe che, nityakAryo na kare te viziSTa dharmakAryo karavA chatAM te zobhatAM nathI. kamANInI IcchA paNa bhAgyAnusAra karavI, nahi te ArtadhyAnAdithI azubhakarmone baMdha thAya, kharca paNa Avakane anusAre kare, kahyuM che ke madhyama AvakavALAe kamANIne cethAbhAga saMgraha kare, cothe bhAga vyApAramAM kavo, bhAga dharma ane gharakharcamAM vApara ane bhAga potAnA Azritone Ape. adhika Avaka hoya to aDadhI kamANI dharmamAM ane aDadhIthI A lekanAM sarva kAryo karakasarathI karavAM. dhana nyAyapArjita ane vyaya supAtramAM e pahele bhAge zrI zAlibhadra vagerenI jema puNyAnubaMdhI puNyanuM ane nyAyapArjita dhana ane je te pAtramAM vyaya e bIje bhAge pApAnubaMdhI puNyanuM kAraNa bane che. anyAyapArjita dhanane supAtramAM vyaya, e trIje bhAge moTA AraMbha karanArA ke rAjA vageremAM ghaTe (pariNAmonusAra phala Ape.) ane anyApArjita dhanane pAtramAM vyaya, A bhAMge te vivekIe tajavA gya che, mATe arthopArjanamAM nyAyanuM pAlana karavuM te A bhava-parabhavamAM hitakArI che, zrAddhadinakRtyamAM te vyavahAra zuddhine jIvananA pAyA tulya kahI che. vyavahAra zuddhithI dhanazuddhi, dhanazuddhithI AhAra zuddhi, AhAra zuddhithI deha zuddhi, dehazudhdhithI dharmanI egyatA ane megyatAthI karelAM sarva kAryo saphaLa thAya che. ethI virudhdha anItithI dharmanI niMdA thAya, niMdA karanAra-sAMbhaLanAra bannene bodhi durlabha thAya. ane baSi durlabhatA te dharmane adharma manAvI saMsAramAM rakhaDAve. evuM Agamavacana havAthI vicakSaNa puruSe vyavahArazukidha avazya sAcavavI joIe. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 dharmasaMgraha guru bhAve sAroddhAra gA. 63 vaLI vyApAramAM deza-kALa vagerethI viruddha kAryo tajavAM, ema hitopadezamALAmAM kahyuM che temAM 1- dezaviruddha= ziSTa (sajajana) puruSa je je dezamAM je je kAryone akaraNIya mAne tene dezavirudhdha mAnI tajavAM, jema ke sauvira dezamAM khetI vagere na karavA athavA jAti-kULa vagerenI apekSAe je anucita hoya, te na karavA jemake - brAhmaNe dAru pIve, ItyAdi paNa dezavirudhdha samajI avazya tajavAM. 2- kALaviruddha ziyALAmAM himAlaya tarapha, unDALAmAM mAravADa tarapha, varSARtumAM dakSiNamAM samudra najIka, ke rAtrIe jaMgalamAM javuM. phAgaNa mAsa pachI tala pIlavA, pIlAvavA ke varSARtumAM bhAjI zAka vagere kharIda karavA-karAvavAM, vagere kALa virudhdha hovAthI tajavAM. 3- rAjavirUdha= rAjAnA mAnItAne anAdara kare ane virodhIne Adara athavA sabata karavI, lebhathI verI rAjAnA rAjyamAM javuM, ke tyAMthI AvelAnI sAthe vyApArAdi karavAM, kamANImAMthI rAjAne bhAga ke dANa vagere nahi ApavuM, ItyAdi kAryothI rAjA gusse thAya, daMDa kare, dharmanI apabhrAjanA thAya, mATe rAjavirudhdhane tyAga karavo. 4- lokavirUddha= koInI paNa niMdA, ane dharmagurvAdinI niMdA te meTuM pApa che, Atma-lAghA, saraLa bhadrika jananI hAMsI,guNIjana prati matsara, upakArI pratye kRtajanatA, bahujana viruddhane saMga, lekamAnyanI avajJA, dharmI ke saMbaMdhInA saMkaTa prasaMge tuSTa thavuM, chatI zaktiye tene saMkaTamAMthI na bacAva, svadeza-gAma ke kuLa vagerenA AcAra na pALavA, tethI viparIta vartavuM, saMpatti vaya ke avasthAne na chAje tevA atiuddabhaTa veSa paheravA ke AhAradi karavAM, kRpaNutAthI atimalina veSa, ke daridra jevAM tuccha AhArAdi karavAM, ItyAdi lekaviruddha kAryo che. kahyuM che ke leka ja sarva sadAcArI ane dhamIjIno AdhAra levAthI laka virudha ane dharma viruddha kAryo karavAM nahi. laka virUdhdha pravRtti tajavAthI lekenI prIti vadhe che ane janaprIti e samyakatva prAptinuM bIja che, paraniMdA ke atmazlAghAthI nIca gotrane baMdha thAya, pariNAme uttamakuLanA abhAve dharmathI dIrdhakALa vaMcita rahevuM paDe, mATe kAcAra e dharmAcArane pAme che, ema samajI lekaviruddha kAryone tajavAM. 5- dharmavirUdhdha = dharmathI ulaTI mithyAtvapaSaka pravRtti karavI, gAya-bheMsa-baLada vagere muMgAM prANIone nirdaya paNe mAravAM, sakhta bAMdhavAM, jU - mAMkaDa- kIDI-makoDA vigerenI jayaNA dayA na karatAM taDake ke jayAM tyAM nirAdhAra mUkI devAM, unDALAmAM traNavAra zeSa kALamAM Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra4. dinacaryA-gRhasthane pitA pratye aucitya 231 be vAre jADA garaNathI saMkhAre sacavAya tema jaLa ne gALavuM, anAja, iMdhaNAM, zAka-pAnaphaLa-phula vageremAM upajelA nI paNa na karavI, khAreka sepArI vALa ke phaLo vagere joyA vinA mukhamAM nAkhavAM, jaLa pItAM pyAlA vigereno upayoga na karatAM nALacAthI pIvuM, rAMdhatAM, khAMDatAM, daLatAM ke ghasatAM te te padArthone jIvadayAnI daSTie jovAnuM anAdara kare, maLamUtrAdi ke zleSma, vamana, vagere tajavAmAM ke pAnano gALa pheMkavAmAM bhUmi vagerene samyagu pUjavA-pramArjavA rUpa jayaNA na karavI, dharmanAM kAryomAM anAdara ane deva, gurU, saMgha ke sAdharmika prati dveSa kare, vagere kAryo dharmaviruddha jANavAM. - vaLI deva, guru, jJAna, ke sAdhAraNa dravyane svArthe upayoga karavo, dharma rahita-adharmInI sebata ke dharmI jananI hAMsI karavI, kaSAyone udIravA, ghaNA AraMbhavALI vastuone ke paMdara karmAdAnone baMdha karavo, koTavALanI, polisanI ke evI kura nekarI karavI, vagere vividha kAryo (adharma rUpa hevAthI) dharmaviruddha samajIne tene tyAga kara. e pAMceya virUddha kAryone avazya tajavAM, e gRhasthane vizeSa dharma che. tema ucita AcaraNa paNa gRhasthano vizeSa dharma che. tenAthI nehavRddhi, yazakIrti, vagere mATA lAbha thAya che, hitopadezamALAmAM navavidha aucitya A pramANe kahyuM che 1- pitAnuM aucitya - pitAnA zarIranI sevA svayaM. cAkaranI jema vinayapUrvaka karavI ane temane paDato bola jhIlavo, temAM temanuM zarIra-mastika-paga dabAvavA, uThADavA, besADavA vagere ane te te RtumAM pathya AhAra vastra bhejane vilepana Adi bhakitapUrvaka ApavAM, te kAyaaucitya jANavuM. kahyuM che ke pitAnI sAme be hAtha joDIne namelA mastake ubhA rahele putra je zebhAne pAme che, tenAthI temAM bhAganI paNa zebhA UMcA rAjyAsane beThele putra pAma nathI. vaLI pitAnI AjJAne Adara purvaka tuta "hari' kahIne svIkAravI ane zakya teTalI vahelI tene saphaLa karavI, te vacanaaucitya che. tathA manathI pitAnI IcchAne anusare, buddhinA ATha guNene Azraya kare, hRdayanA bhAve nikhAlasa bhAve jaNAve, temanI salAhane Icche amuka kArya amuka rIte karavuM" ema svayaM samajavA chatAM pitAnI salAha mujaba kare, dareka kAmamAM temanI hitazikSA ane AzIrvAdane Iccha. Thapako Ape te paNa upakArI mAne ane pitAnA dhArmika anerane zakya hoya tyAM sudhI purA kare, vagere pitA aMge mananuM aucitya jANavuM. mAtA aMge paNa eja vartana karavuM. , ThANapaMgasUtramAM kahyuM che ke- 1- mAtApitA, 2- svAmI ane 3- dharmAcArya, e traNenA upakArane badale vALa duSkara che, bAhya sevA vagere game teTaluM kare te paNa Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23ra dhasaMgraha guru bhAva sAradhdhAra gA. 63 te dupratikArya che, mAtra vItarAganA dharmathI teo khasI jAya tyAre punaH temane dharmamAM sthira karavAthI (jeDavAthI) ja temanA upakAranuM RNa vaLe che. 2- mAtA aMge aucitya- mAtA pratye pitA karatAM paNa adhika sadabhAvathI vartavuM, kAraNa ke strIsvabhAve ja te parAbhava sahI zakatI nathI, kahyuM paNa che ke- upAdhyAya karatAM AcAryanuM daza guNuM, tenAthI pitAnuM saguNuM ane pitAthI mAtAnuM hajAraguNuM gaurava (mahattva) che. 3- bhAIonuM aucitya- sarva bhAIone pitAnI tulya ane moTAbhAIne pitAtulya jANa. nAnA bhAIonuM paNa dareka kAryomAM bahumAna karavuM, temanAthI hRdaya chUpAvavuM nahi, aMtaranI vAta kahevI ane puchavI, tathA sArA vepAra-vyavahAramAM joDavA, koIvAra saMkaTamAM nibhAva karavA temanAthI dhana chUpAvavuM paDe, te paNa droha buddhithI chUpAvavuM nahi, kusaMgatathI bacAvavA mATe, sadabhAvathI dhIme dhIme samajAvavA, na mAne te mitro dvArA gupta Thapake apAve, svajana saMbaMdhIo dvArA hitazikSA apAvavI ane jAte paNa hArdika neha akhaMDa rAkhIne bahArathI gusse batAva, ema karatAM sanmArge Ave te nizcala ranehathI belAvavA saMbhALavA, ane kusaMga nA cheDe te paNa tenI tevI prakRti mAnI upekSA karavI, kAraNa ke sakhtAI karavAthI zatru thaI javAne saMbhava rahe, vaLI vinIta ke avinIta paNa bhAInAM strIputrAdi pratye te vastu devA levAmAM bheda rAkha nahi, pitAnA parivAra tulya vyavahAra kare, ane sAvakI mAtAnA putra pratye te sagAbhAIthI paNa adhika aucitya karavuM, kAraNa ke tenI sAthe rAkheluM aMtara jAhera thatAM ja citta tUTe, aprIti thAya ane lekamAM paNa apakIrti thAya, vigere bhAIo aMge aucitya jANavuM. bIjA paNa mAtAtulya pitAtulya ke bhAItulya manAtAM strI-puruSa sAthe e ja pramANe yathAyogya aucitya karavuM, kahyuM che ke- pitA, viziSTa upakArI, vidyAdAtA guru, annadAtA svAmI, ane prANa dAtA, e pAMca pitA che, rAjapanI, gurupatnI, sAsu, janetA ane sAvakImAtA, e pAMca mAtAo che, ane sagI mAtAno putra, sahAdhyAyI, mitra, rogamAM sahAyaka ane mArge jatAM vAtane visAme ApanAra, e pAMcane bhAI samajavA. tAtparya ke teonI sAthe paNa sagI mAtA-pitA ane bhAI tulya vartavuM. bhAIonuM paraspara mukhya kartavya te dharmathI sadAtAne dharmamAM jeDa, adharmathI roka, vagere che. kAraNa ke pramAdarUpa agnithI baLatA saMsAra rUpI gharamAM moha nidrAmAM UMghelAne jagADe e ja paramabaMdhu che, mitronI sAthe paNa sagA bhAInI jema vartavuM. 4-patnI pratye aucitya- patnIne premathI bolAvavI, ucita bahumAna karavuM, vagere tene saddabhAva vadhe tema vartavuM. vaDila vagerenI sevAmAM joDavI, vastrAlaMkArAdi ucita Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra0 4 dinacaryA- gRhasthane putra pratyenuM aucitya 233 hoya teTaluM ja ApavuM, ghaNA puruSa jyAM maLatA hoya tyAM ane nATaka- prekSaNa vagere jAhera sthAne ane rAtre te ghara bahAra jatAM rokavI, kuzIla ke pAkhaMDIonI sobata karavA nahi devI, gharanAM kAryomAM savizeSa joDavI, potAnAthI judI nahi rAkhavI, kAraNa ke prIti prAyaH mIlanathI Take che. kahyuM che ke- maLavAthI, balavAthI, prazaMsAthI, ucita vastu vagere ApavAthI, ane sAmAnI IcchAne anusaravAthI, prema nizcala bane che, tethI ulaTuM na maLavAthI, vAra vAra maLavAthI, alAthI, meTAI dekhADavAthI ke apamAna karavAthI ane viyegathI prema tUTe che. vaLI pitAnuM apamAna strIne kadApi jaNAvavuM nahi, te bhUla kare te tene ekAntamAM zikSA karavI, ema karatAM gusso kare te tu manAvI levI, vepAra vageremAM thayelI lAbhahAni, ke gharanI kaI gupta vAta strIne kahevI nahi, kAraNa ke tuccha prakRtine kAraNe tevI vAta bIjAne jAhera kare ane niraMkuza banI jAya, mATe tenI yogyatAne vicArI jarUra pUratuM ja tene mahatva ApavuM, badhI bAbatamAM strIne mukhyatA na ApavI, vaLI tene kulIna, pariNatavayavALI pauDha, suzIla samAna dharmavALI ane nirdabha, evI svajananI strIo sAthe prIti karAvavI, temanI sAthe dharma karavA maMdira upAzraye mokalavI, rega ke Apatti prasaMge upekSA na karatAM auSadhAdi kALajIthI karavuM ane dharma kAryomAM sArI rIte sahAyaka thavuM, ItyAdi patnI pratye aucitya karavuM. 5-putra pratye pitAnuM aucitya- bAlavayamAM lAlana-pAlana karavuM ane buddhinA guNa jema jema khIle tema tema vividha kalAono kramazaH abhyAsa karAva, deva, guru, dharmamitro ane svajanene paricaya karAve, ziSTa mitronI maitrI karAvavI, yauvana pAmatAM vaya, kuLa, zIla, rUpa, vagerethI samAna kanyA sAthe paraNAva. pachI kramazaH ghara - vyavahArano bhAra soMpI nivRtta thavuM ane gyatA pragaTatAM putrane gharane adhipati banAva. putranA guNonI prazaMsA kadI nahi karavI, kaI kAraNe karavI paDe to paNa tenI samakSa te na ja karavI, kAraNa ke tethI tene guNa vikAsa aTakI jAya ane avinaya-abhimAna vagere deze pragaTe. kahyuM paNa che ke "gurujananI stuti teonI samakSa karavI, mitro ane svajananI parokSamAM karavI, nokara-cAkaranI kAma pUrNa karyA pachI karavI, strInI prazaMsA maraNa pachI karavI ane putranI kadApi nahi karavI. vaLI putranI samakSa corI, jugAra, vagere vyasananAM kaTu phaLo tathA tenA dAnto kahI tevAM mahA pApothI (vyasanathI) bacAvavA, Avaka-jAvakane hisAba pUrNa mAgave, ema karatAM pitAnuM gaurava jaLavAI rahe ane putra svacchedI na bane, rAjasabhAne paNa paricaya karAve, ane anya dezanA AcAra-vicAra-vepAra vagerenuM svarUpa samajAvavuM. ItyAdi putra pratye aucitya jANavuM. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 dhamasaMgraha gu0 bhATa saradhAra gA. 63 6- svajane pratye aucitya - pitarAIo, mosALIyA ane sAsarIyAM, vagere svajane kahevAya che, pitAne ghera putrajanma ke lagna vagere zubha prasaMge temane belAvavA, satkAra-sanmAna karavuM ane saMkaTa vagere hAninA prasaMge paNa teone sAthe rAkhavA, pite paNa temanA sArA-narasA prasaMge hAjara rahevuM, sahAya karavI. saMkaTa prasaMge temano uddhAra kare, temanA vireAdhI sAthe maitrI Adi saMbaMdha na kare ane temanA mitrAdi sAthe saMbaMdha karavo, pITha pAchaLa niMdA na karavI, hAsya-vinedathI paNa vALu kalaha na kare, gerahAjarImAM temanA ghera na javuM, leNa-devAno saMbaMdha kare ja nahi, ane dharma ArAdhanAnAM kAryo temanI sAthe ekamatathI karavAM, vagere svajananuM aucitya jANavuM. 7- dharmAcArya pratye aucitya- traNe kALa bhakti-bahumAna pUrvaka vandana karavuM, temanA upadezAnusAra AvazyakAdi kartavya karavAM, zraddhApUrvaka temanA mukhe jinavANI sAMbhaLavI, teonI AjJA premapUrvaka mAnavI, avajJA na karavI, temanA avarNavAda aTakAvavA, guNonI pragaTa prazaMsA karavI, chidro jevAM nahi, sukha-duHkhamAM mitra tulya vartavuM, temanA prati thatA virodhIonA upasargone aTakAvavA, keI viSayamAM Thapake Ape te tahatti kahI kRtajJabhAve svIkAre, temanI paNa keI pramAda- bhUla thAya te vinaya sAcavIne ekAntamAM tene khyAla karAvI sudharAvavI, gAmamAM Ave tyAre sanmukha javuM, ghera Ave tyAre ubhA thavuM, Asana ApavuM, paga dAbavA ane zuddha AhAra-vastra-pAtra-pANI, vagere saMyamopagI vastunuM dAna karavuM, vagere samAcita vicAra kare, vaLI temanA guNa pratye gADha anurAga karavo, anya dezamAM vicaratA hoya tyAre paNa vAra vAra temaNe ApelAM samyatva, vrata, vagerenuM pAlana tathA upakAranuM smaraNa karavuM, vagere dharmAcAryanuM aucitya jANavuM. - 8 - nAgarike pratye aucitya- pitAnA gAma-nagaramAM rahenArA samAna AjIvikA vALA nAgarike kahevAya, temanI sAthe saMpIne rahevuM, sukha-duHkhamAM, saMkaTa-harSamAM ke lAbha-hanimAM sarvatra sama sukha-dukhavALA thavuM, rAjadarabAramAM jatAM temane sAthe rAkhavA, ekalA kadI nahI javuM, keIe vizvAsathI kahelI vAta bIjAne kahevI nahi, keInI cADI karavI nahi, paraspara vivAdano prasaMga Ave to trAjavAnI jema madhyastha rahevuM, svajana-saMbaMdhI ke jJAtijananI dAkSiNyatA ke lAMca rUzvatane vaza thaI jAya choDe nahi, potAnA dhana, sattA, ke pIThabaLanA prabhAve nirbaLane anyAya kare nahi, sAmAnya aparAdhathI keInI pharIyAda sarakAramAM karavI nahi, kAraNa ke adhika dANa-kara, ke rAjadaMDathI parAbhava pAmelA prAyaH virodha karIne saMpa teDI nAMkhe che, mATe saMpa kaI rIte teo nahi, saMpathI ja sarvanuM kalyANa che, vaLI kalyANanA arthIe rAjakarmacArIo sAthe levaDa-devaDa karavI nahi, rAjAnI sAthe te kadI karavI nahi, ItyAdi nAgarikenuM pArasparika aucitya jANavuM. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4 dinacaryA-gRhasthane anya dharma pratyenuM aucityA 235 9- anyadharmio pratye aucitya - anya dharmIonA guru ApaNA ghera Ave te temane yathAyogya dAna devuM, aucitya karavuM ane te rAjamAnya hoya te savizeSa aucitya karavuM. ghera AvelAnuM aucitya karavuM, saMkaTamAM paDelAne sahAya karavI, duHkhIonI dayA karavI, e gRhasthane AcAra che, samativaMtane paNa A aucitya karavAthI aticAra lAge nahi, mATe DAhyA mANase ghera AvanArane sanmAnathI bolAvavA, Asana ApavuM, AvavAnuM prajana pUchavuM ane zakya hoya te tenuM kAma karI ApavuM, kahyuM che ke- sarvanuM yathAyogya aucitya karavuM, guNAnurAga kara, jinavacanamAM prIti karavI ane avaguNInI upekSA karavI, e (vyavahAra) samakitanAM lakSaNa che. samudro maryAdA mUke nahi, parvate calita thAya nahi, tema sajajana kadApi aucityane cUkatA nathI. vadhAre zuM kahevuM? trilokanAtha tIrthaMkarade paNa gRhasthapaNAmAM mAtA-pitA vagerenuM pUrNa aucitya kare che. ema vyavahAra zuddhimAM nava prakAranuM aucitya jaNAvyuM. have te pachInAM madhyAhunAdinAM kartavya jaNAve che. mUla- "madhyAhve'rcA ca satpAtradAnapUrva tu bhojanam / navarAtisUkA nA zAzvArisanA dikA artha gRhathe madhyAhe jinapUjA, pachI supAtradAna pUrvaka bhojana, punaH bhojana pachInuM paccakhANa ane zAstranA jJAtAonI sAthe zAstrArthanuM ciMtana karavuM. temAM pUrve kahelA vidhi pramANe madhyAhe te savizeSa zAlI-dAla vagere raseInuM naivedya bheTa karavA pUrvaka bIjI vAra pUjA karavI, tathA sAdhu-sAdhvI vagere satpAtrane dAna daI bhojana karavuM, arthAt zrAvakanuM bhajana dAnapUrvaka ja hoya. | madhyAhananI pUjA ane bhajana madhyAhane ja karavuM, e niyama nathI. vahelI bhUkha lAge te "bhUkha lAge te bhejanakALa" e leka rUDhine anusarI madhyAha pahelAM paNa pUjA karIne paccakhANa pUrNa thAya tyAre bhojana karI zakAya. dAnane vidhi kahe che ke supAtradAnane vidhi= bhajana samaye zrAvaka nimaMtraNa pUrvaka sAdhu bhagavaMtane ghera lAve, agara svayaM AvatA hoya te sanmukha jAya, kAraNa ke vinayathI dAnanuM phaLa suMdara maLe che, mATe dAna detAM pratipatti (sevA) vinaya karavAne gRhasthane AcAra che. gazAstra (pra. 3gAthA 125-126)mAM kahyuM che ke- gurune jotAM ja ubhA thavuM, sAme javuM, be hAtha mastake eDavA, Asana ApIne besavA vinaMti karavI, beThA pachI besavuM, vaMdana karavuM, zarIra sevA karavI ane jatAM vaLAvavA javuM, vagere gurune pratipatti vinaya kare. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 dhasaMgraha gu0 bhAva sAroddhAra gA, 64 vaLI dravya-kSetra-kALa- bhAvane vicAra kare ke sAdhune kevI vastu saMyame pagI che? te vastu A kSetramAM bIjethI maLe tema che ke nahi? vaLI Rtu kayI che? A tumAM upayogI padArtha kayA che? vaLI duSkALa che ke sukALa ? ane saMyame pagI vastunuM dAna karanAra anya gRhaze kevA saMpattimAna ke asaMpattimAna che? vagere vicArIne AcArya, upAdhyAya, gItArtha, jJAnI, bALa, vRddha, glAna, tapasvI, zaikSa ane sudhALu, vagere sarva sAdhuone yathAgya vicAra karI teone jarUrI vastuonuM dAna kare. zrAvaka saMpatti pramANe sarva uttama vastuonuM sarva sAdhuone dAna karavAnI bhAvanA rAkhe, temAM paNa AcArya vagerene gya te te vastu ApavAnI bhAvanA te savizeSa rAkhe. - dAnanAM dUSaNe- bIjAnI spardhAthI, moTAI meLavavA, matsarathI, sneharAgathI, lokabhayathI, saMjadine bhayathI, dAkSiNyatAthI, bIjAnA anukaraNa mATe, badalAnI IcchAthI, kapaTathI, dAnanA samaye vilaMba karavAthI, anAdarathI, kaDavA zabdo saMbhaLAvavAthI, pAchaLathI prazcAttApa karavAthI ane dInatApUrvaka devAthI, devA chatAM dAna dUSita bane che, ane pApAnubaMdhI puNyano baMdha thavAthI pariNAme saMsAramAM rakhaDavuM paDe che, mATe e sarva doSa rahita kevaLa AtmakalyANanI buddhithI kRtajJabhAve dAna devuM. te paNa sAdhunA betAlIsa deva vagerethI rahita, piotAne mATe vasAveluM, ke tiyAra kareluM, evuM anna-pANI - vastra-pAtrAdi svayaM, athavA pAse ubhA rahIne strI-putrAdinA hAthe apAvavuM, temAM paNa prathama uttama ane durlabha vastunI, pachI sAmAnya vastunI, ema kramazaH vinaMtI karavI. zrAddhadinakRtyamAM kahyuM che ke- sAdhune dAna detAM uttama zrAvaka dezano eTale ahIM kayI vastu sulabha ke durlabha che tene, leko sAdhuonA paricita ane dAna rucivALA che ke nahi tene, sukALa-duSkALano ane puruSane eTale AcArya, upAdhyAya, jJAnI, gItArtha, bALa, vRddha, mAMdA, komaLa saMghayaNavALA, vagerene vicAra karIne sAdhune (vaidya jema deza-kALa-dardInI zakti-saMpatti, vagerene vicArIne hitakara auSadha Ape tema zrAvaka paNa) saMyamapakArI, zarIrane anukULa tathA jJAnAdi guNonI vRddhi thAya te rIte dAna Ape. . temAM paNa AvA gya sarva vastuonI nAma pUrvaka vinaMtI kare, ema karavAthI sAdhu jarUra na hovAthI na thavIkAre, te paNa dAtAne phaLa maLe, ethI ulaTuM nAma pUrvaka vinaMti nahi karavAthI sAdhune jarUra hovA chatAM mAge nahi, vahAre nahi, te dAnathI vaMcita rahevuM paDe. ema vidhithI gurune paDilAbhIne vaMdana karIne bAraNA sudhI ke pitAnI anukULatA mujaba AgaLa sudhI vaLAvavA jAya, gAmamAM sAdhu na hoya te paNa bhojana samaye dizAomAM Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4. dinacaryA-supAtradAnamAM utsaga apavAda. 237 jete rahe ane bhAvatA bhAve ke koI mahArAja AvI jAya te vaherAvIne jojana karuM, uttama zrAvaka je vastu sAdhune ApI. na hoya tene vApare, nahimATe ja jatA. vakhate sAdhunI rAha jete rahe. supAtra dAnamAM utsarga-apavAdo= sAdhune doSita vastu vinA, saMyama nirvAha zakaya hoya, chatAM deSita devAthI lenAra- denAra banenuM ahita thAya, emAM vidya-regInuM daSTAnta samajavuM. jema ke apagya sevavAthI rogIne rega vadhe, tema vinA kAraNe doSita vastu vAparanAra sAdhune saMsAra vadhe ane apathya ApanAra vaidyanI AjIvikA tUTe, tema niSkAraNa doSita AhArAdinuM dAna karanAra AgAmI bhavanuM AyuSya a5 (TuMkuM) bAMdhe, e ghaniyukita gAthA 446 mAM kahyuM che ke- "sAdhutAthI rahita je lAlacu sAdhu jyAMthI je maLe te sadoSa-nirdoSa vahere, te jJAnI hoya te paNa dIrgha saMsArI thAya." dAtAne aMge paNa zrI bhagavatI- sUtra 203 mAM kahyuM che ke- jIva hiMsA karanAre, asatya bhASI, e je gRhastha tevA zramaNa-mAhaNane sacitta ke doSavALAM AhAra-pANI khAdima ke svAdima Ape che, te nice alpa AyuSya bAMdhe che, ema utsargathI te doSita vastunuM dAna bannenuM ahita kare che, kintu koI roga evo paNa hoya che ke jemAM kupathya hitakara ane pacca ahitakara bane, te rIte sAdhune paNa duSkALa, aTavI, mAMdagI vagere koI evI avasthA hoya ke jemAM deSita paNa saMyamane upakArI bane, tyAre apavAdathI doSita lenAra-denAra bannene lAbha paNa thAya. e ghaniryukti gAthA-47 mAM kahyuM che ke- "sarva pravRttimAM saMyama rakSA karavI ane tema karatAM koIvAra prANa (zarIra)no nAza thAya tema hoya te apavAda sevIne paNa prANanI rakSA karavI, kAraNa ke e rIte paNa saMkaTa TaLyA pachI punaH prAyazcitadvArA zuddhi karI zakAya che, ane pariNAma saMyama rakSAnA hovAthI aviratine doSa lAgatuM nathI" ema AgamanA marmane jANanArA gItA jJAnAdi vizeSa guNonI prApti vagere viziSTa kAraNe deSita AhAra vahere tyAre lenAra-denAra bannenuM ahita thatuM nathI. vyavahAra bhASyamAM kahyuM che ke- thaDI hAnI bhegavIne paNa vizeSa lAbhathI IcchA karavI te paMDitanuM lakSaNa che, ethI apavAda sevanAra gItArtha ema vicAre ke- apavAda sevIne mikSa mArganI rakSA karIza, athavA zAstrAbhyAsa karIza, tapa-upadhAnamAM savizeSa udyama karIza, athavA jinAjJAne pALate gaNa =gacchane saMbhALIza, vagere zuddha AlaMbanathI apavAdane sevanAro paNa mokSane pAme che. dAtArane paNa kAraNe deSita ApavAthI guNa thAya che. | zrI bhagavatImAM sUtra 263mAM kahyuM che ke (saMkaTamAM paDelA sAdhune) zrAvaka doSita (akathya) vastunuM dAna kare te paNa ghaNuM nirjarA ane alpa baMdha thAya che. zrAddhadina * * * Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 dharmasaMgraha gu0 bhAva sAradhAra gA. 64 kRtyamAM paNa kahyuM che ke aTavI vigeremAM lAMbA vihArathI thAkelA, bImAra, nyAyataka Adi kaThina zAne bhaNanArA, leca karelA, ke vizeSa tapasvI, evA sAdhune kareluM dAna ghaNuM phaLa Ape che. ahIM sudhI kahele saghaLe dAnane vidhi dhanikane aMge jANave. kAraNa ke te sarva sAdhuone sarva vastunuM dAna karI zake, sAmAnya zrAvaka te anya sAdhuone dAnarUcivALA bIjA zrImaMtazrAvakonAM ghera laI jAya, ke ghara batAve ane pitAnA nikaTanA upakArI ke teonA parivArane pote Ape. A kAraNe ja zAstramAM kahyuM che ke "zrAvaka sArA vibhavavALe hoya te sarva sAdhuone vaAdi sarva vastu samAna rIte Ape, guNavatamAM bheda rAkhe nahi. paNa turacha vaibhavavALAe dizA pramANe ApavuM." te dizA (dUra nikaTanA upakArI) nuM svarUpa A pramANe che. sAdhuomAM keTalAka vastrAdinI jarUra vinAnA te keTalAka jarUravALA hoya, jarUravALAmAM paNa keTalAka svayaM labdhivaMta (vastu meLavI zake tevA) te keTalAka labdhi rahita hoya, labdhirahitamAM paNa keTalAka sapakSa (anya sAdhuonI) sahAyavALA te keTalAka tevI sahAya vinAnA paNa hoya, ema paraspara asamAna hoya, jyAre bIjI bAju bhikSArthe AvelA badhA jarUra vinAnA ke jarUravALA, badhA labdhivaMta ke labdhirahita, badhA sapakSa sahAyavALA ke sahAya vinAnA, ema samAna paNa hoya, te tuccha vaibhavavALe zrAvaka je dizAthI nikaTa eTale nikaTanA upakArI hoya, jenA upadezathI dharma pAmyuM hoya, tene dAna Ape. A dizAnI maryAdA ullaMghIne dAna kare te jinAjJAna bhaMga, anavasthA, mithyAtva ane virAdhanA, e deSa lAge. AgamamAM "Abhavata vyavahAranI apekSAe A dizAno saMbaMdha je dIkSAnI IcchAvALo hoya athavA dIkSA choDI dIdhI hoya tene mATe ja kahyo che. sarva zrAvakene mATe nathI kahyuM. kalpavyavahAramAM diga vyavasthA kahI che ke- mumukSu zrAvaka sAmAyikAdi abhyAsa karato pite jenAthI pratibadha pAmyuM hoya te AcAryane ja te traNa varSa sudhI gaNAya, traNa varSa pachI niyama nathI. paNa je dIkSA choDyA pachI mithyAtvI ke anyadhamI banI jAya, te punaH dIkSA levA Icche te pitAnI IcchA pramANe pUrvaguru ke bIjAnI pAse paNa laI zake (kAraNa ke pUrvagurune Apele dharma teNe gumAvI dIdhuM hovAthI pUrvagurune adhikAra rahetuM nathI.) paNa dIkSA choDavA chatAM jeNe samakita cheDayuM nathI te zrAvaka dIkSA cheDe tyArathI traNa varSa sudhI pUrvagurune ja gaNAya, bIjA pAse dIkSA laI zake nahi temAM vaLI dIkSA choDavA chatAM samakita vasyuM nathI tevA udmavajitanA be prakAre che, eka sArUpI eTale rajoharaNa sivAya badhe sAdhuveSa dhArI rAkhanAre ane bIje saMpUrNa sAdhuveza cheDI denAre gRhastha. temAM sArUpI to jIve tyAM sudhI pote ane teNe muMDelA Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra4. dinacaryA-gRhasthane supAtra dAna tathA anukaMpA dAnanI kartavyatA 239 ziSyo paNa tenA pUrvagurunA ja gaNAya. paNa sArUpIe jene muMDyA na hoya, mAtra dharma pamADe haya, tene tenI IcchA hoya tyAM sArUpI soMpI zake. ane te te AcAryanA ja gaNAya. A sArUpI aMge maryAdA kahI. saghaLe veSa choDI daI gRhastha thanAra paNa be prakAranA hoya, eka mastakathI muMDa ane bIje zikhA (ceTI) rAkhanAra, te banne pUrvagurunA ja gaNAya, uparAMta veza choDyA pachI paNa traNa varSa sudhImAM te jene jene bedha pamADIne muDe, te paNa pUrvAcAryanA ja gaNAya. e dizAnuM eTale jene jenA upara je pramANe adhikAra lAge tenuM svarUpa jaNAvyuM. e maryAdA pramANe turacha zaibhavavALA zrAvake jyAre baMne sarakhI avasthAvALA sAdhune dAna devAne prasaMga Ave tyAre dizAthI najIka hoya tene dAna ApavuM, ema supAtra dAnamAM utsarga apavAdanuM svarUpa kahyuM. sAdhune nimaMtraNa karavuM, bhikSA ApavI, vagere vizeSa varNana te pUrve atithisaMvibhAga vratamAM kahyuM che. ema vidhi pUrvaka supAtradAna karanArane svarganAM ane manuSyabhavanAM Uttama sukha ane uttarottara mokSanI paNa prApti thAya che, kahyuM che ke abhaya, supAtra, anukaMpA, ucita ane kIrti, e pAMca dAnamAM pahelAM be thI mokSa prApti ane zeSa traNa dAnathI zreSTha bhego maLe che. supAtranuM paNa svarUpa kahyuM che ke sAdhu uttama, vratadhArI zrAvaka madhyama ane avirati samakitadaSTi e jaghanya pAtra che. kahyuM che ke hajAra mithyAtvI karatAM eka vratadhArI zrAvaka, hajAra zrAvako karatAM eka mahAvratadhArI sAdhu. ane hajAra sAdhu karatAM eka tattvapariNativALA gItArtha zreSTha che, evA gItArtha ega durlabha che, kaI puNyanA baLe ja maLe. ema sAdhu-sAdhvIno yoga hoya te vivekI zrAvake avazya supAtradAna karavuM, uparAnta bhojana samaye ghera AvelA sAdhamikAne paNa zakti anusAra sAthe jamADavA, kAraNa ke teomAM paNa supAtratA che. zrI tIrthaMkaradeve svamukhe kahyuM che ke- zAsana prabhAvanA thAya tema sAgharmika vAtsalya pUrNa bhaktithI karavuM, te mahAphaLadAyI che. ene vizeSa vidhi vArSika kartavyamAM kahevAze. vaLI kamaka-bhIkhArI vagerene paNa aucitya dAna ApavuM, nirAza karavAthI teone jinadharma prati aNagame thavAthI karmabaMdha kare, dAtAranuM hRdaya paNa kaThera-nirdaya thAya ane kaThorahadayamAM dharmavRkSa Uge nahi. tethI ja dharmanuM mULa dayA kahI che. dayALu zrAvakanAM dvAra bhejanA samaye abhaMga hoya, kAraNa zrI jinezvaree anukaMpane kayAMya niSedha karyo nathI. dharmasaMgraha gADha 811mAM te kahyuM che ke- bhayaMkara bhava samudramAM duHkhathI rIbAtA jIvone joIne zrAvaka svasaMpatti anusAra bheda bhAva vinA AhArAdinuM dAna karI teonI dravya dayA kare ane dharmamAM joDavA rUpa bhAvadayA paNa kare. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 dharma saMgraha guru bhAva sAroddhAra gA. 64. zrI bhagavatI sUtramAM paNa zrAvakane abhaMga dvAravALA kahyA che. khUda tIrthakaro paNa vArSikadAnathI lekane uddhAra kare che, eTaluM ja nahi, zrI jinezvarae anukaMpAdAnano niSedha kayAMya paNa karyo nathI. ulaTu zrI kezIgaNadhare pradezane dharma pamADayA pachI kahyuM hatuM kehe pradezI ! tuM pahelAM dayALu - paropakArI vigere vizeSaNane pAmela have dayA - paropakAra vagerene choDIne niMdApAtra banIza nahi ema dAna dIdhA pachI paNa zrAvaka bhojana pUrve mAtA, pitA, bhAI, bahena, putra, putrI putravadhu, garbhiNI hoya te strI tathA bImAranI ane gAya bheMsa vagere pazuonI paNa AhArapANI-auSadhaghAsa-cAre vagerethI yAcita saMbhALa karIne, parameSThi mahAmaMtra zrInavakAranuM smaraNa karIne pite karelA paccakakhANa tathA niyama vagerene saMbhArIne, pathya eTale dhAtuo sama thAya tevuM abhakSya anaMtakAyAdi tajIne lupatA vinA jame, enuM varNana prAraMbhamAM mArgAnusAritA guNomAM kahI AvyA chIe. nItizAstramAM te bhajana aMge kahyuM che ke- gRhastha hAtha-paga ane mukha joyA vinA, nagna ke malina vastro paherIne, DAbA hAthathI ke thALa pakaDyA vinA bhojana na kare. eka ja vastra vIMTIne ke aDadhA vastrathI mastaka DhAMkIne, apavitra zarIre ke lokaniMdA thAya tema na jame. pagarakhAM paherIne, vyagracira, Asana vinA, palaMga (ke khurasI, Tebala) upara besIne, dakSiNa ke vidizA sanmukha besIne, sAMkaDA mukhe, ubhA page besIne, kutarAM caMDALa ke tuccha lekanA dekhatAM, bhAgelA malIna ke sAMkaDA mukhanA bhAjanamAM na jame. azucimAM pAkeluM, bAlahatyAdi pApa karanArAnI daSTie paDeluM, rajasvalA strIe aDakeluM, pazuo kutarAM ke pakSIoe suMgheluM, ajANyA deza-gherathI AveluM, ajANyuM ane punaH garama kareluM bhojana na jame. jamatAM mukha bahu pahoLuM ke cabacaba avAja na kare. ema avidhi kahIne have vidhi kahe che ke- prIti pUrvaka bhojananuM AmaMtraNa maLyuM hoya tyAM, ITadevanA smaraNa pUrvaka, sthira-pahoLA ane madhyama UMcA Asane besIne jame snAnAdithI pavitra thayelAM mAsI-mAtA-bahena ke patnIe sadabhAvathI rAMdheluM, pIrasavAno krama ane jamADavAnI yuktinAM jANa mAtA vageree pIraseluM, yAcaka vagerenI daSTi na paDe tema besIne, mauna pUrvaka zarIrane vAMkuM karyA vinA, jamaNI nAsikA cAlatI hoya tyAre, daSTideSanA vikArane TALavA pratyeka vastune nAkathI suMghIne jame. te jana ati khATuM-khArUM, atigarama, ThaMDuM, ati gahyuM ke ghaNuM zAka vALuM nahi, paNa mukhane game-rUce tevuM jame, jamyA pachI turta aMgamardana, jhADa, pezAba, bhAra upADe, besI rahevuM, ke snAna vagere na kare. besI rahevAthI phAMdapeThuM vadhe, cattA suvAthI baLa ane DAbe paDakhe suvAthI AyuSya vadhe, deDanAranuM maraNa jaladI Ave che, mATe jamyA pachI be ghaDI jAgatA sUI rahevuM, ke se DagalAM cAlavuM. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra4. dinacaryA-saMdhyAkALanuM kartavya 241 AhAra e prANane ane prANa e dharmane AdhAra che, mATe AhAra vidhi pUrvaka kare, e zarIra ane AtmAnA Arogya mATe jarUrI che. AhAra samatA pUrvaka karavAthI samatA, kedha ke dveSa purvaka karavAthI krodha ane ahaMkArathI khAtAM mada vagere thAya che, mATe sAmya pathya bhojana vairAgyathI jamavuM. jamyA pachI mULa gAthAmAM kahyA pramANe gurune vega heya te temane vaMdana karIne ane guru na hoya to svayaM divasacarimaM ke gaMThisahita vagere saMvaraNa=paccakhANa karavuM, pachI gItArtha sAdhuo ke siddhAntanA jANu zrAvakaputra vagerenI sAthe zAstrokta tane vicAravAM. jema ke- "A Ama kahevAmAM zuM hetu che? athavA A Ama ja che, Ama nathI ja vagere zAstrArthane nizcaya kare. kAraNa ke guru mukhe artha sAMbhaLyA pachI paNa vAra vAra tenA rahane vicAravAthI ja te cittamAM sthira thAya che. have saMdhyAkALanuM kartavya kahe che mUruM -"nAtha punakanAcava, tirAmANitA | gurovizrAmaNA caiva, svAdhyAyakaraNa tathA" // 65 // artha- sAMje punaH jinapUjA, pratikramaNa, gurunI vizrAmaNA ane svAdhyAya kare. temAM sAMje saMdhyAthI aMtarmuhUrta pahelAM punaH trIjI vAra jinapUjA karavI, temAM vizeSa e che ke mukhya mArgo zrAvake eka ja vAra jamavuM, zrAddhadinakRtyamAM kahyuM che ke- Uttama zrAvaka sacittane tyAgI, ekazana le che ane brahmacArI hoya, je ekAzana na karI zake te paNa chellI cAra ghaDI zeSa rahe tyAre te bhajana karI le, kAraNa ke rAtrInI najIkamAM sUryAsta pahelAM jamavAthI paNa rAtrI bhojanane doSa lAge che. mATe cAra ghaDI pahelAM jamI be ghaDI bAkI rahe tyAre samApta kare ane te pachInuM rAtrInuM "divasa carima" paccakakhANa mukhyatayA sUryAsta pahelAM ja kare, ane tema na bane te apavAdathI rAtre paNa kare ja. pachI sUrya aDadhe asta thayela dekhAya te pahelAM trIjI vAra dIpaka pUjA, dhUpapUjAthI jinapUjA kare ane pachI sAdhunI pAse ke pauSadhazALAmAM sAmAyikAdi che Avazyaka rUpa pratikramaNa kare, jo ke tatvathI cothuM Avazyaka pratikramaNa che, chatAM rUDhithI cha e AvazyakanI kriyAne pratikramaNa kahevAya che. temAM 1- sAmAyika= AtaM-rodra dhyAnanA tyAga pUrvaka dharmadhyAna dvArA zatru-mitra, kaMcana-mATI ke sukha-duHkha vageremAM samAnabhAva. tenuM svarUpa pUrve sAmAyika vratamAM kahyuM che. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 dharmasaMgraha guru bhAve sAroddhAra gA. 65 2- caturvizatistava= nAma kIrtana pUrvaka covIze bhagavAnanA guNonI kAussaga dvArA ciMtanathI, ke pragaTa uccArathI, stuti karAya, te legassa sUtranuM svarUpa pUrve kahyuM che. 3- vaMdana= vaMdanIya dharmAcAryane pacIsa AvazyakathI vizuddha, batrIsa deva rahita, vidhithI vadana karavuM, te paNa pUrve kahyuM che. 4- pratikramaNa = pAchA pharavuM, arthAt zubhamAMthI azubhavyApAramAM gayelA AtmAnuM punaH zubhamAM, athavA kSApazamika bhAvamAMthI audayikabhAvane vaza thayelA AtmAnuM punaH kSApazamika bhAvamAM pAchA pharavuM te pratikramaNa, athavA "prati prati maNuM' eTale vAra vAra zubhaga tarapha javuM te pratikramaNa. A pratikramaNa traNe kALanAM pApanuM jANavuM, jo ke zAstramAM pratikramaNa bhUtakALanAM pApanuM kahyuM che, vartamAna pApane saMvara ane bhaviSyanAM pApanuM te paccakhANa kahyuM che, te paNa ahIM sAmAnyathI "azubhagothI nivRtti te pratikramaNa" e artha karavAthI traNe kALanAM pApanuM pratikramaNa jANavuM. Avazyaka niryuktimAM te mithyAtvanuM, aviratinuM, kaSAnuM ane meMgenuM pratikramaNa, ema karmabaMdhanA cAre hetuonuM pratikramaNa karyuM che. tethI traNe kALanA pApanuM te thaI zake. pratikramaNane A artha vyutpatti rUpe kahyo, rUDhithI te keka sthaLe cothuM Avazyaka ane koIka sthaLe chae Avazyakane pratikramaNa kaheluM che. ahIM je artha kahevAnuM che te che AvazyakarUpa pratikramaNane samajave. A pratikramaNanA devasika, rAtrika, pAkSika, cAturmAsika ane vArSika ema pAMca prakAre che, temAM divasane aMte karAya te "davasika" tene samaya utsarga mAge te yatidinacaryAmAM aDadhA sUrya bUDelo dekhAya te asta samaye pratikramaNa sUtra bolAya, e rIte zarU karavAne kALa samaje, ema kahyuM che. tathA rAtrine aMte karAya te rAtrika, tene samaya paNa pratikramaNa pUrNa karIne sAdhuo daza vastunuM paDilehaNa kare, tyAre sUryodaya thAya e pramANe rAvika pratikramaNa zarU karavuM, ema kahyuM che. bannene A kALa utsargathI jANa. apavAde te madhyAhnathI madhyarAtrI sudhI devasika ane madhyarAtrithI bIjA divasanA madhyAha sudhI rAtrika pratikramaNa karavAnuM yegazAstranI TIkAmAM kahyuM che. AvazyakanI cUlikAnA abhiprAye te rAI pratikramaNa sUryodaya pachI piNa prahara sudhI karI zakAya ane vyavahAra sUtranA abhiprAya madhyAhaiM sudhI karI zakAya. pAkSikAdi traNa kramazaH pakhavADIyAne aMte, cAra mAsane aMte ane varSane aMte karavAmAM che, temAM paNa pAkSika ta caturdazIye ja karavAnuM che. je purNimAe karavAnuM mAnIye te zAstramAM "caturdazI ane pAkSika" ema benA nAme upavAsa karavAnuM kaheluM hovAthI cha Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4. dinacaryA-pratikramaNano bheda 243 karavAno prasaMga Ave. te upadeza mAlA gA0 670 mAM pAkSikamAM eka upavAsanI AlocanA kahelI che, tenI sAthe virodha Ave. vaLI Agama pAThomAM jyAM caturdazI zabda che, tyAM pAkSika e judo pATha nathI. pAkSika cUrNi, Avazyaka cUrNi ane mahAnizithanA pAThomAM kevaLa "caturdazI" zabda che ane vyavahAra bhASya, cUrSi ane TIkAmAM "pAkSika" zabda che, ema sarva pATho jotAM caturdazI ane pAkSika bene eka ja artha thAya che, je be bhinna hota to kaI pAThamAM paNa pAkSika ane caturdazI be zabdo kahyA hota, ethI nizcita thAya che ke pAkSika pratikramaNa caturdazIye karavuM joIe. pUrve saMvatsarI paMcamInI hatI tyAre mArI pratikramaNa pUrNimAe karAtuM, paNa pU. zrIkAlikAcAryajInI AcaraNAthI te caturdazIye ane saMvatsarI caturthIe karAya che. e pramANe sarva saMghane saMmata hovAthI pramANabhUta che. bRhatkalpa bhASya gA0 449mAM kahyuM che keasaTha-gItArtha gurue kaI kAraNe asAvadya (hitakara ane zAstrathI aniSiddha) AcaryuM hoya, bIjAe tene niSedhyuM na hoya, ane je bahujana saMmata haya, te Acarita (gaNadhara bhagavaMtanA vacana tulya) mAnavuM. pratikramaNanAM "dhruva-adhuva" be bheda che. temAM bhArata ane aivita kSetromAM pahelA - chellA tIrthakarenA zAsanamAM aparAdha hoya ke na hoya, paNa ubhayakALa pratikramaNa avazya karavAnuM havAthI, te prava che, ane e kSetramAM bAvIza tIrthakaranA zAsanamAM tathA mahAvidehamAM kAraNe ja karavAnuM hovAthI apruva kahevAya che. pAkSikAdi traNa te bAvIza tIrthakaranA zAsanamAM ane mahAvidehamAM che ja nahi. pratikramaNane vidhi "pratikramaNa hetu garbha" vageremAM kahyo che ke- sAdhu ane zrAvake paNa pratikramaNa karatAM rajoharaNa, muhapatti Adi rAkhavAM ja joIe, ema anuga dvAranA tadapiyAkaraNe pAThathI siddha thAya che. vaLI vyavahAra sUtra, vyavahAra cUlikA ane tenI cUrNimAM paNa mukhavastrikA paDilehyA vinA vaMdana Ape tene prAyazcita karyuM che, tethI paNa zrAvakane mukhavasikA rAkhavI e siddha thAya che, pratikramaNa vidhi pUrvaka pramAjelI bhUmimAM karavuM, koI prasaMge evI jagyAnA abhAve anyatra paNa karI zakAya. - sAkSI pUrvaka kareluM kArya pramANabhUta gaNAya, mATe pratikramaNa guru sAkSIe karavuM, gurunA abhAve sthApanA sthApIne karavuM. ahIM prazna thAya ke sthApanAnuM vidhAna vizeSAvazyakamAM sAdhunA sAmAyika sUtramAM kaheluM hovAthI sAdhune mATe che, zrAvakane mATe nahi, tene uttara jaNAve che ke zrAvakane paNa sAmAyika sUtramAM "bhaMte!" para che, te sAkSAt guru vinA e AmaMtraNa kene ghaTe? vaLI guruvaMdana adhikAramAM jaNAvelAM cAra zirSa, traNa gupta, guruno avagraha, temAM be praveza, Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 dha saMgraha gu0 bhA0 sArAdhAra gA. 65 eka niSkramaNu, vagere sAkSAt guru ke sthApanA vinA kema ghaTe ? gAma vinA sImA nahi, tema guru vinA gurunA avagraha paNa nahi, avagraha vinA praveza niSkramaNa paNa nahi, ane cAra zIrSa, traNu gupta tA guru vinA ane ja zI rIte ? mATe guru ke teonA virahamAM sthApanA sanmukha ja pratikramaNa karavuM joie. sthApanA akSanI, varATakanI, kASTanI, pustanI, ke citranI paNa karI zakAya. temAM paNu gurunA AkAravALI te saddabhAva ane AkAra vinAnI asadbhAva sthApanA hevAya. te paNa amuka kALa pUratI te IrikI ane jyAM sudhI te vastu vidyamAna rahe tyAM sudhInI sthApanA te yAvatakathikI hevAya. ema zAsravacaneAthI kAI paNa prakAranI sthApanA karI zakAya. jaina zAsana pa'cAcAra maya hovAthI pratikramaNa pa'cAcAranI vizuddhi mATe che. temAM 1sAmAyikathI cAritrAcAranI, 2 - catuviMzatistavathI darzanAcAranI, 3- vaMdanathI jJAnAdi AcArAnI, 4- pratikramaNathI pAMce AcArAmAM lAgelA aticArAne TALavAthI te te AcAronI, 5- kAussaggathI paNa pratikramaNu karavA chatAM rahI gayelI azuddhine TALavAthI te te AcArAnI, 6 - paccakkhANathI tapAcAranI ane cha e AvazyakAthI viryAcAranI vizuddhi karAya che. ema causaraNa payannAnI gA. 6-7 mAM helu che. daivasika pratikramaNanA vidhi--pUrve caityavaMdananA vidhimAM jaNAvyA pramANe prArabhamAM iriyAvahI pratikramaNa karavuM, caityavaMdana bRhad bhASyamAM kahyuM che ke- IriyAvahi prati dvArA gamanAgamanAdghinI AlocanA kare, hA ! me... khATu' karyu" ema niMdA kare tathA guru sanmukha goM kare, pachI 'tassauttarI' vagerethI kAcetsarga nAmanuM prAyazcita karIne zuddha thayelA AtmA upayoga pRSTha AtmahitakAraka caityavaMdanAdi anuSThAnane kare jema dravyapujAmAM snAnAdithI zarIra zuddhi jarUrI che, tema bhAva pujArUpa anuSThAnamAM iriyAvahi pratidvArA AtmasnAna jarUrI che. mATe ubhA rahevAnI bhUmine upayoga puka traNa vAra pramAIne sAdhu ke sAmAyikavALA zrAvaka prathama devavaMdana kare, kAraNa ke jema pANI vinA dhAnya pAke nahi, tema vinaya rahita vidyA paNa phaLe nahi, temAM paNa pUrvasaMcita karma jinabhaktithI khape che ane vidyA-matro gurubhaktithI siddha thAya che. mATe prathama devagurune vadana karavuM. temAM- devavadanamAM khAra adhikAro A pramANe che- pahelA adhikAramAM- 'namAbhruNa'thI jiabhacANuM' sudhInA pAThathI bhAvijanane, bIjAmAM je ai' sa pUrNa gAthAthI dravyajinAne, trIjAmAM - ' arihaMta caiiyANuM 'thI pahelI stuti sudhI eka amuka caityanA sthApanA jinane, cAthAmAM- 'lAgasa' sUtrathI nAmajinane, pAMcamAmAM- savvaleAe' padmathI ArabhI bIjI stuti sudhI traNe leAkanA sthApanAjinane, chaThThAmAM 'kakharavaradIvar3e' gAthAthI 'viharamAna Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4 dinacaryA-pratikamaNanI vidhi 245 jinezvarane, sAtamA mAM- "tama timira paDala" thI mAMDIne trIjI stuti sudhI zrutajJAnane, AThamAmAM- "siddhANaM buddhANuM" gAthAthI sarva siddhone, navamAmAM- "je devANa vi deve tathA Ikkovi namukkA ." be gAthAthI tIrthanAyaka zrI vardhamAna svAmine, dazamAmAM"ujijatasela sihare." gAthAthI zrI neminAtha bhagavaMtane, agiAramAmAM- "cattAri a" gAthAthI aSTApada vagere vividha tIrthonA jinene vaMdanA ane bAramAmAM- "veyAvaracagarANuM"thI cothI stuti sudhI samakitadaSTi devenuM smaraNa thAya che. e pramANe bAra adhikArI dvArA pUrve kahelA vidhi pramANe devavaMdana karIne pratyeka pade khamAsamaNa devA pUrvaka "bhagavAn he" vagere padAthI deva-guruvaMdana karavuM. laukika rAjA ane pradhAnane namavAthI lauddhika kAryo siddha thAya che, tema le ke ttara rAjA jinezvare ane pradhAnanA sthAne rahelA guruone vaMdana karavAthI lekottara kAryo siddha thAya che. ema deva-guru vaMdana karIne zrAvake te "samasta zrAvakane vAMduM chuM" ema paNa kahevuM. pachI jANe paMcAcAramAM sevelA aticArothI dabAI gayela hoya tema zarIrathI pUrNa namIne ane mastakane bhUmi sAthe lagADIne sarva aticAronA bIjarUpa "sabyastavi devasiya sUtra bevIne mana vacana kAyAthI sevelA sarva aticArone "micchAmi dukakaDa' Ape. pachI paMcAcAramAM cAritra e muktinuM anaMtara kAraNa hevAthI, tenA abhAve jJAna-darzana niSphaLa hovAthI, agara vyavahArathI cAritranA abhAvamAM jJAna-darzananI bhajanA ane nizcayathI abhAva mAnele hevAthI, kevaLajJAnI chatAM cAritranA veSa vinA vaMdanIya banatuM nathI, ema vividha rIte cAritranuM mahatva hovAthI prathama cAritrAcAranI zuddhi mATe karemi bhaMte' Adi traNa sUtre kahIne dravyathI zarIradvArA ubhA thaIne ane bhAvathI adhyavasAya zuddha karIne kAussagna kare, temAM savAranA paDilehaNanI kriyAthI AraMbhIne A kAyotsarga sudhImAM lAgelA aticAronuM ciMtana karavA sAdhu "saNasaNatra pANe" gAthAnA AdhAre ane zrAvake "nAmi daMsaNumi a" vagere aticAro zodhavAnI ATha gAthAonA AdhAre samagra divasamAM lAgelA aticArenuM smaraNa karIne gurunI samakSa tenI AcanA karavA (jema rAjAne vinati mATe prathama vicArIne kAgaLamAM lakhIne vinaMti karAya che tema te aticArene manamAM saMkalita kare. pachI "name arihaMtANuM" kahIne, kAussagna pArIne, upara pragaTa legassa kahe. pachI saMDAsA pramAIne nIce besI pUrve jaNAvyA pramANe muhapati paDilehIne be vAra guruvaMdana (vAMdaNa) kahe. pUrve jaNAvelAM guruvaMdananAM ATha, kAraNe paikI. A vaMdana AcanA mATe vinayarUpa jANavuM. ane muhapattinuM paDilehaNa vaMdana mATe jANavuM. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha guru bhAve saradhAra gA. 65 pachI AlocanA mATe "IcchAkAreNa saMdisaha bhagavad devasiaM Ale uM" kahIne gurUnI anumati mAgIne "Iccha, A emi je me devasio aIAro' vagere sUtrathI ogha . AlocanA karI zrAvaka "sAta lAkha ane aDhAra pApasthAnaka' vagere besIne, ane sAdhu-sAdhvI "ThANe kamANe caMkamaNe" pATha bolIne AlocanA kare. ema devasika AlocanA karIne prAyazcittanI mAgaNI mATe "savvasa vi devasi vagere duccidviaM" sudhI belIne "IcchakAraNa saMdisaha bhagavana" eTale "Apa IcchAnusAra prAyazcitta pharamAvo !" ema vinaMti kare, tene javAbamAM gurU "paDikkamaha" arthAta "pratikramaNa kare" ema kahe, tyAre pote "Iccha, talsa micchAmi dukkaDa' arthAt ApanI AjJA svIkAruM chuM, "te mAruM pApa mithyA thAo." kahI pratikramaNa prAyazcitta kare. prAyazcittanA daza prakAremAM A bIjuM prAyazcitta jANavuM. paheluM AlecanA prAyazcitta te "devasi Ale" vagere balIne karAya che. pachI saMDAsA pramAIne badhA vidhi pUrvaka nIce bese, temAM je eka zrAvaka "vaMditasUtro kahe te samatAmAM sthira thAya, sUtrapAThamAM mananI satata ekAgratA kare, ane thoDI paNa bhUla thaze te bIjAo zIkhaze" vagere bhUlano bhaya rAkhe. vaLI pratyeka pade saMveganI vRddhi thAya te rIte DAMsa, maccharAdinA upadravanI paNa upekSA karIne spaSTa uccArathI sUtra bele, temAM dareka kAryo maMgaLa, pUrvaka karavAM joIe, mATe prathama namaskAra mahAmaMtra bole, pachI pUrvokta samatAnI sAdhanA mATe karemi bhaMte bole ane prathama oghathI TuMkamAM AlocanA mATe "IcchAmi paDikkamiuM je me devasio aIAre" vagere sUtra pUrNa bole, pachI vaMditta zarU kare ane "tasya dhammassa" bole tyAM sudhI utkaTika Asane bese - sAdhu te navakAra ane karemibhate kahyA pachI maMgaLa mATe "cAri maMgala vagere bole, pachI ogha AlocanA rUpe "IcchAmi paDikakamiuM je meM sUtra bolIne vibhAgathI AlocanA mATe IriyAvahi sUtra bole, te pachI sarva aticAronI AlecanA mATe gAma sijajAe." sUtra bele, sAdhu ane zrAvakane A vidhine bheda paraMparAdi kAraNe jANa. - pratikramaNusUtra e rIte belavuM ke belanAra-sAMbhaLanAra sarvane saMveganI vRddhi thavAthI remarAjI vikasvara thAya, ema "tasya dhammaksa kevali - pannattasya" sudhI belI saghaLA. aticArene bhAra utarI javAthI halake thaye hoya tema, dravyathI zarIradvArA ane bhAvathI utsAha dvArA turta ubhe thaIne zeSa sutra pUrNa kare. ema aticArenuM pratikramaNa karIne samagra divasamAM guru pratye thayelA aparAdhane khamAvavA be vAMdaNAM Ape pratikramaNamAM be be vAMdaNAM cAra vakhata Ave che, temAM paheluM aticAranI AlocanA mATe, bIjuM gurune aparAdha khamAvavA mATe, trIjuM AcArya Adi sarva saMghane khamAvavA pUrvaka teone Azraya meLavavA mATe, ane cothuM paccakhANa karavA mATe samajavuM. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 4. dinacaryA - pratikramaNanI vidhi 247 vaMdana pachI pUrve jaNAvyA pramANe 'azruIi' sUtra khAlI gurune khamAve, temAM pAMca sAdhunI mAMDalI hoya teA (vartamAnamAM cAra hAya tA) eka sAdhu jayeSThane khamAve tenI sAthe badhA paNa khamAve, evI paraparA che. tattvathI teA guruthI mAMDIne kramazaH sane khamAvavA joIe. chatAM paraparA evI che ke pAMca vagere sAdhu hoya te traNa vaDilA sudhI khamAve, pachI e vAMDhaNAM de. A vanane alliyAvaMdana arthAt Azraya mATenuM vaMdana kahevAya che, matAntare krAyeAtsaga mATenu paNa jaNAvelu che. pachI kaSAyAthI pAchA khasatA hoya tema avagrahamAMthI pAchA page bahAra nikaLIne 'Ayariya uvajajhAe' sUtra khele. e sUtra ane artha vaMdittuM' sUtra pachI kahIzuM. tenI pachInA kAussaggAmAM prathama kAussagga cAritranI zuddhi mATe che. cAritranI zuddhi kaSAyanA tyAgathI thAya che, kAraNa ke cAritra pAlana karavA chatAM kAcA tIvra hoya tenuM cAritra zeraDInAM puSpanI jema niSphaLa kahyuM che, mATe prathama kaSAyAne TALavA Ariya uvajjhAe' sUtra dvArA AcArya, upAdhyAya, ziSya, sAdharmika, kula, gaNa pachI sakaLa zramaNa saMdha ane chelle sa jIvAne khamAvAya che. pachI 'karemibha'te' vagere traNa sutrA khelIne kAussagga kare. ahI traNa vAra karemi bha'te' kahevAnuM kAraNa e che ke sa anuSThAnA kSamatAthI saphaLa thAya, mATe pratikramaNanI AdimAM madhyamAM ane a Mte, ema traNa vAra punaH punaH samatAnI smRti ane siddhi mATe karemibhate kahe che. A kAussaggamAM cAritranI zuddhi mATe ca'desu nimmalayarA ' sudhI e lAgasta ciMtavI, pArIne darzAnAcAranI zuddhi mATe pragaTa lAgasa kahe. samyak dana jJAnane samyaga banAve che, mATe jJAna karatAM darzananI mahattA che, tethI dananI zuddhi mATe A bharatamAM thayelA vartamAna ceAvizInA cAvize tItha karAnI stutirUpa logassa kahe che. pachI paNa darzanAcAranI zuddhi mATe savalee aRsi'ta ceiANu' vagere kahIne kAussagga kare, temAM 'caMdaeNsu nimmalayarA' sudhI eka logassanuM ciMtana kare, pachI kAussagga pArIne caudapUrva sudhInA sarva zrutajJAnarUpa jJAnAcAranI vizuddhi mATe 'puqharavandvIae' vagere kahIne eka gassanA kAussagga daisu nimmalayA sudhI kare. punaH pArIne jJAna, darzana, cAritranI niLa ArAdhanAnA mULa rUpe siddha thayelA siddhonI stuti 'siddhANaM buddhANuM' gAthAthI kare, (pachInI gAthAonA atha vagere pUrve kaheluM che.) upara kahelA traNu kAusaggAmAM pahelA e lAgassanA cAritrAcAranI zuddhine A khIe kAu. jANavA ane pachI eka eka leAgassanA bIje tathA trIjo kramazaH danAcAranI ane jJAnAcAranI zuddhi mATe jANavA. temAM darzana ane jJAna karatAM pUrva jaNAvI tema cAritranI mahattA ja hetu saMbhave che. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 dharmasaMpraha gu0 bhAva sAradhAra gA. 65 have sarva dharma anuSThAnene AdhAra zrutajJAna che, mATe tenI samRddhi mATe "suadevayAe karemi kAussagga" kahI mRtadevIne eka navakArane kAussagna kare, mRtadevInuM smaraNa bahumAna karavAthI zrutajJAnAvaraNIya karmone kSaye pazama thAya, mATe A kAryotsarga saphaLa che. vaLI devadevI vagerenI ArAdhanA alpa prayatnathI thaI zake, mATe mAtra ATha zvAsocchavAsa =eka navakArane ja kAussagna saMbhave che. pArIne "suadevayA bhagavaI. stuti kahe pachI badhA pAre. eja pramANe kSetranI adhiSThAtrI devInA kAussagamAM paNa "khittadevayAe karemi kAussagaM? kahI annattha kahI eka navakAra ciMtavI parvanI jema "jIse khite sAha" stuti kahevI. dararoja kSetradevatAnI stuti karavAthI trIjA vratanI vAravAra avagraha yAcanA" nAmanI trIjI bhAvanA sidhdha thAya che. , pachI pragaTa navakAra kahIne saMDAsA pramAjIne nIce besI vidhi pUrvaka muhapatti paDilehavI. pachI gurune be vAMdaNAM daIne "IcchAme aNusadvi" vagere kahI be DhIMcaNe besIne be hAthe aMjali karI "mahaMtakahI "namostu vardhamAnAya' vagere traNa stutie kahevI. ahIM pratikramaNa pUrNa thAya che. ahIM cha AvazyakonuM smaraNa karIne "IrachA aNusa, name khamAsamaNANuM" kahevAya che, temAM "he kSamAzramaNa! Apane namaskAra thAo' (ApanI hitazikSAthI mAre cha AvazyakarUpa pratikramaNa nirvine pUrNa thayuM.) huM "aNasA = hitazikSAne "Irachama" = (vAraMvAra) IrachuM chuM, ema kahI pratikramaNa pUrNa thavAthI harSita thayela pite vadhatA harSa sAthe "namoItu' kahIne vadhatA svara ane uccaravALI vardhamAna evI traNa stutio "nametu vardhamAnAya vagere bAle, temAM e vidhi che ke devasika (rAtrika) pratikramaNamAM pahelI stuti vaDila bole, pachI badhA traNeya stutio sAthe bole. ane pakakhI vageremAM te gurunuM ane parvanuM bahumAna karavA mATe vaDile traNe stutie pUrNa belyA pachI ja bIjA sarve traNe stutio sAthe bele. temAM paNa sAdhvIo ane strIone saMskRta bolavAne adhikAra na hovAthI teo saMsAra dAvAnala0 vagere traNa stutio bele. anya AcAryo mAne che ke "namostu vardhamAnAya" vagere pUrvamAMthI udvarelAM che ane strIone pUrva bhaNavAne adhikAra nathI mATe te na bole. e traNa stuti kahyA pachI "namuthaNuM sUtra kahIne eka jaNa madhura ane uMcA svare bhAvavAhI stavana bole, bIjA sAMbhaLe, pachI sarve eka sIrora jinanI stutirUpa "varakanaka zaMkha vidrama0 gAthA bole ane pUrvanI jema cAra khamAsamaNa pUrvaka "bhagavAna huM" vagerethI guruvaMdana kare. ahIM "mahaMta' thI mAMDIne varakanaka sudhI devavaMdana ane "bhagavAn Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4. dinacaryA - pratikramaNanI vidhi : vagerethI guruvaMdana jANuvuM. zrAvaka tA te pachI aThThAijesu.' mele te paNa guruvaMdana jANuvuM. ema pratikramaNanA prAraMbhe ane aMte paNa deva-guru vadana karavAthI zAstranA nyAye madhyamAM paNa deva-guru vaMdana thatuM hovAthI sava* pratikramaNa deva-guru vaMdanarUpa jAvu. 249 pachI punaH cAritrAcAranI zuddhi mATe trIjIvAra mahAvratA vageremAM lAgelA devasika aticAronI zudhdhi mATe 'cAra logassa - caMndesu nimmalayarA' sudhInA kAyAtsaga kare. A kAussagga sAmAcArInA bhedde koI pratikramaNa pahelAM paNa kare che. pachI atima maMgaLa mATe pragaTa lAgassa kahI e khamAsamaNuthI svAdhyAyanA Adeza mAgIne mAMDalImAM beThA beThA ja perisI pUrNa thatAM sudhI svAdhyAya karavA. (vartamAnamAM pUrvAcArya kRta sajjhAya khAlI, khamAsamaNupUrNAMka 'duSmaya-kammakhaya' nimitte pU cAra lAgassanA kAusagga karI, eka jaNa pArIne zrI mAnadevasUriSkRta laghuzAnti" stAtra khAle che, bIjA kAussagga-mudrAe ja sAMbhaLe che ane pachI pArIne upara pragaTa logassa kahI pratikramaNa pUrNa kare che. A pratikramaNamAM jJAnAcAra, danAcAra ane cAritrAcAranI zuddhi te te prasaMge jaNAvI, tapAcAranI zuddhi paNa savAra-sAMja pratikramaNamAM te te tapanA paccakkhANuthI thAya, ane vIryAcAranI zuddhi tA e cAre AcArAnI zuddhimAM vIrya pheravavArUpa sarva AcArAthI thAya che. ema pratikramaNathI pa'cAcAranI zuddhi jANuvI. pratikramaNamAM avidhinu' prAyazcita vyavahArasUtramAM kahyuM che ke- pratikramaNa yathAsta samaye na karavAthI catu ghu, mAMDalImAM na karavAthI ke kuzIla sAdhue sAthe karavAthI catu ghu, nidrAdinA kAraNe eka kAussaggamAM pAchaLa rahI jAya tA bhinnamAsa, khemAM laghumAsa ane traNamAM gurumAsa, vaLI gurunI pahelA eka kAussagga pAravAthI gurumAsa ane sarva kAussagga pahelAM pAravAthI catu ghu prAyazcita jANavu'. e pramANe gurUvaMdanamAM paNa e prAyazcita samajazuM. ('catu ghu' vagere prAyazcitanA sAMketika zabda che. ) pratikramaNa pUrNa thayA pachI paNa mAMDalImAM besI svAdhyAya karavA, tethI kAivAra guru mahArAja kAI apUrva arthI ke vizeSa sAmAcArInu svarUpa sa`bhaLAve, te e kAma maLe. (ityAdi eghaniyu ktinI TIkAmAM kaheluM che. ) rAipratikramaNanA vidhi - zrAvaka satrInA chellA prahare pauSadhazALAmAM ke peAtAnA ghera sthApanA sthApIne iri. pratikramaNu pUrvaka sAmAyika uccarIne khamAsamaNu I IcchA, 0 sadi. bhaga. kusumiNa dusumiNa uhaDAvaOa' rAiapAyacchittaviMsehaNutya kAussagga' karemi ' annatya vagere kahI cAra legassanA kAussagga kare, temAM svaya' osevana karavA sakhadhI svapna AvyuM hoya teA lAgaksa sAgaravaragabhIrA sudhI ane anya kAI svapna Avyu hoya te zannu nimmAyaza' sudhI ciMtave. ahIM rAgajanya svapnane kusvapna ane dveSAdvijanyane Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 dhamasaMgraha gu0 bhAva sAroddhAra gA. 65 duHsvapna kahevAya che, vagere dinakRtyanA varNanamAM prAraMbhamAM pUrve jaNAvyuM che. pachI sarva kAryo deva-gurune vaMdana karavAthI saphaLa thAya mATe pragaTa legassa kahI jagaciMtAmaNInuM caityavaMdana pUrNa "jayavIyarAya." sudhI kare ane be khamAsamaNapUrvaka sajajhAyanA Adeza mAgIne rAIpratikramaNane samaya thAya tyAM sudhI svAdhyAya kare. (vartamAnamAM caityavaMdana pachI cAra khamAsamaNa pUrvaka "bhagavAn ha" vagerethI guruvaMdana karIne pachI upara kahyuM tema sajajhAyanA Adeza mAgI saMtanAM tathA satIonAM nAmasmaraNarUpa "bharaphesara bAhubalI' sUtra kahIne maMgaLa svAdhyAya karAya che ane pratikramaNa samaye Iri0 pratikramIne "IcchakArathI gurune zAtA pUchI) pachI IcchA saMdiga bhaga, rAIa paDikkamaNe ThAuM? kahI mastakane jamIna sudhI namAvIne rAtrInA sarva aticAranA bIjarUpa "savussa vi" kahIne "namehuNuM' kahe che. temAM sajajhAya sudhIne sarvavidhi prabhAta maMgaLa mATe deva-gurune vaMdanarUpa samaja, tene saMbaMdha pratikramaNa sAthe nathI, pratikramaNa te "sabyassa vi rAIe' sUtrathI zarU thAya che ane pratikramaNanA prAraMbhe mAtra "namasthaNuM" kahI maMgaLa mATe TUMkamAM devavaMdana karAya che. pachI devasikamAM kahyuM tema dravya-bhAvathI UbhA thaIne "karemibhaMte" vagere sUtre besIne anukrame cAritrAcAra, darzanAcAra ane jJAnAcAranI vizuddhi mATe traNa kAussagna kare. temAM pahelA bIjAmAM eka eka legassa "cadesu nimmalayarA" sudhI citave ane trIjAmAM to sAMjanA pratikramaNamAM "namostu vardhamAnAya vagere traNa stuti kahyA pachIthI mAMDIne samagra rAtrI ane rAI pratikramaNamAM A trIjo kAussaga kare tyAM sudhInA aticAranuM ciMtana kare, ema yatidinacaryAmAM kahyuM che. devasika pratikramaNanA vidhimAM jaNAvyA pramANe cAritrAcAranuM mahatva adhika chatAM ahIM tene eka ja legassano kAussagga kahyo, temAM rAtrIe prAyaH ochA aticArane saMbhava hoya, e hetu jANa. vaLI pahelo kAussaga cAritrAcAranI vizuddhine chatAM doSanuM ciMtana temAM na karatAM trIjA jJAnAcAranI zuddhinA kAussagnamAM karavAnuM kahyuM, temAM e hetu ghaTe che ke pahelA kAu0 vakhate kaMIka nidrAne pramAda hoya tethI denuM spaSTa smaraNa na thAya, trIjA kAussagnamAM te maraNa barAbara thaI zake. - trIjo kAusagga pArIne "siddhANaM buddhANaM' kahIne saMDAsA pramAjIne nIce besI mukhavastrikA paDilehe tyAMthI mAMDIne "vaMditta' kahyA pachI tapaciMtananA kAussagga sudhI vidhi ane hetuo devasikamAM kahyA pramANe jANavA. jJAnAdi traNe AcAranI zuddhi mATe pUrve traNa kAryotsarga karavA chatAM tapaciMtanane kAussaga karavAnuM kahyuM te pratikramaNa karavA chatAM rahI gayelA te te aticAronI zuddhi mATe saMbhave che. A kAussagamAM tapaciMtana e rIte kare ke- he jIva! vIra paramAtmAe utkRSTa tapa cha mAsI karyo hato, te paNa kara ! tyAre javAbamAM manathI ja svayaM zakti nathI-pariNAma Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4. dinacaryA-rAI pratikamaNane vidhi 25 nathI, ema kahe. pachI ekabe, traNa, cAra, pAMca dina nyUna cha mAsI pUche ane javAbamAM manathI-zakti nathI. pariNAma nathI ema kahe punaH cha, sAta, ATha nava, daza dina jUna cha mAsI pUche ane javAbamAM manathI-zakti nathI pariNAma nathI ema kahe. ema pAMca pAMca dina ghaTADatAM chelle pAMcamAsI ciMtave, temAMthI paNa kramazaH pAMca pAMca dina ghaTADatAM chelle cAramAsI ciMtave, temAMthI punaH kramazaH pAMca pAMca dina ghaTADatAM traNamAsI ciMtave, punaH pAMca pAMca dina ghaTADatAM bemAsI ane temAMthI paNa pAMca pAMca dina ghaTADatAM mAsakhamaNa ciMtave. pachI temAMthI paNa eka eka dina ghaTADatAM 29-28-ra7 yAvat 17 upavAsa sudhI citave ane temAMthI be be bhakta (eTale eka upavAsa) ghaTADatAM cetrIsabhakta, batrIzabhakta, triIzabhakta, aThThAvIzabhakta vagere ciMtavatAM kramazaH cothabhakta sudhI ciMtave, teTalI paNa bhAvanA na hoya te AyaMbila, ekAsaNuM, purimaThTha vagere. ciMtavI UtaratAM UtaratAM chelle navakArazI sudhI ciMtave. temAM eTaluM vizeSa ke pUrve jeTale tapa karyo hoya teTale ciMtavavAnA prasaMge "zakti che, bhAvanA che paNa pariNAma nathI" ema ciMtave ane chellA je tapa karavAnA pariNAma hoya tyAM "zakti che. bhAvanA che ane pariNAma paNa che," ema kahI e tapane nizcaya karI kAussaga pAre. upara pragaTa legassa kahI mukhasikA paDilehIne be vAMdaNA Ape. (pachI vartamAnamAM tIrthakaMdana rUpa sakalatIrtha caityavaMdana bolAya che.) pachI manamAM nizcita karelA tapanuM paccakhANa svayaM ke gurumukhe kare. pachI devasika pratikramaNamAM kahyuM tema (cha Avazyaka saMbhArIne) IrachA aNusaddhi nama khamAsamaNANuM, namehat kahIne "vizAla locanadala0' vagere traNa vardhamAna stutio pragaTa rIte bele. tenA hetuo devasika pratikramaNanI jema jANavA. aMte "namastha", arihaMta ceIANuM" vagere kahIne "kalANa ka60" vagere cAra rastutithI devavaMdana kare. rAIpratikramaNa anya pApI che jAgIne pApa na kare te mATe maMda svare karavuM, pachI sAdhune ane pauSadhavALA zrAvakane be khamAsamaNa pUrvaka IrachA saMdi. bhagave bahula saMdisAhe? vagere be Adezo mAgI cAra khamAsamaNathI pUrvanI jema "bhagavAna huM" vagere kahI guruvaMdana kare ane zrAvaka te "aThThAIjesu" sutra paNa bele. ahIM bahala eTale bahuvAra thatI zvAsa, ucchavAsa vagere na rekI zakAya tevI zarIranI kriyAo ke jenI anumati, vAravAra mAgI zakAya nahi, tevI kriyAonI anumati A be AdezathI maLavAya che. ethI samajavuM ke te sivAyanI besavuM, UThavuM vagere nAnI moTI sarva kriyAo gurunI AjJA meLavIne ja karAya. ahIM rAIpratikamaNane vidhi pUrNa thaze. | (vartamAnamAM te pachI divasanA prAraMbhika maMgaLa mATe eka zrI sImaMdharasvAmi vagere kaI eka viharamAna jinanuM ane bIjuM tIrthAdhirAja zrI zatruMjayanuM cityavaMdana karAya che.) Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhasaMgraha 30 bhA. sArAdhAra gA. 65 6 pAkSika vagere pratikramaNAnA vidhi gharane nitya sApha karavA chatAM parva divase vizeSa sApha karIe tema nitya daivasika-rAtrika pratikramaNA karavA chatAM pakSane aMte pakakhI' vagere traNa pratikramaNA AtmAnI (pa'cAcAranI) vizeSa zuddhi mATe karavAnu vidhAna che. temAM prathama vadittu' sUtra kahevA sudhI daivasika pratikramaNa karavuM. pachI khamA. I 'devisama AlAia paDitA IcchA. sakri. bhaga. pakSI muhapatti paDilehu` ?' kahI mukhavastrikA ane zarIranuM pUrva kahyA pramANe pacIsa pacIsa eAlathI paDilehaNa karI e vAMDhaNAM devAM, pachI sa anuSThAnA kSamAthI saphaLa thAya che mATe jJAnanA bhaMDAra tulya gurUne khamAvavA mATe IcchA. saMdi. bhaga azruGUimi saMbuddhAkhAmaNeNuM aeitara krikhaaM khAme ? ema Adeza meLavI 'Iccha'' kahI 'khAmemi pakikhakha. pannarasau. divasANuM pannarasa... rAiANuM jakici apattia' parapatti'' vagere sUtra melIne pahelAM AcArya (vaDIla) sthApanAcArya sanmukha kSamApanA kare, pachI khIjA sAdhuo ane zrAvakI badhA sAthe jo mAMDalImAM chelle e khAkI rahe teTalA sAdhu hoya teA gurvAdi traNane athavA pAMcane khamAve. pachI 'IcchA sa`di bhaga. pakikhaa' Ale emi ?' 'Iccha, Aleemi jo me krikha.' vagere hIne sakSipta ke vistRta aticAra khAlI pakakhI AlAcanA kare. pachI devasikamAM kahyA pramANe 'savvasa vi.' vagere kahIne prAyazcitta mAge. guru paDikkamaha' kahe tyAre ziSya Iccha" (tassa micchAmi dukkaDaM)' kahe ane pakakhI tapanI yAcanA kare tyAre guru cattheNu' eka ( upavAsa' vagere khelatA eka upavAsanuM prAyazcitta Ape. (tyAre tapa karyo hoya te ' paddhio ' kahe, pachI karavAnA hAya te 'tahatti' kahI svIkAra kare. A prAyazcitta zakti pramANe tapathI ane tapa na thAya tA chevaTe be hajAra svAdhyAyathI paNa vALavuM ja joIe. anyathA jinAjJAnA bhaMga thAya.) para pachI e vAMNA Ape ane pratyekane khamAvavA mATe prathama guru (vaDIla) ubhA ubhA devasi' AlAI puDizcaMtA, IcchA sakri. bhaga. adbhurRiha. aeiMtarapakikhaa (pattoya ) khAme' ? 'Iccha" kahI icchakArI huM amuka tapAdhana (muni)? vagere kahIne zeSa munione sa`khAdhe, tyAre te anya muni paNa khamA0 I martyaeNa vadyAmi' kahe tyAre guru kahe ' azruoimi paroyakhAmaNeNuM aCitarapakikhama khAmeuM ?' tyAre te muni paNu 'ahevi khAmemi tumse' kahIne nIcA namI mastakathI jamInane sparzIne Iccha, khAmemi pakrikhaa', pannarasah` divasANa'' vagere pUrNa azrurRo sUtra' khelIne gurune khamAve tyAre guru paNa temane 'pannarasahaM divasANu'' vagere kahI pUrNa 'ari' sUtra khelIne khamAve, temAM 'uccAsaNe samAsaNe' e padma guru na mele. ema sarvasAdhue pratyekane khamAve. temAM laghuvAcanAcAya sAthe prati. karavAnuM hoya teA prathama paryAya vaDila sAdhu sthApanAcArya ne khamAve ane pachI zeSa sAdhuo anukrame paryAya vilane khamAve. ane pratikramaNamAM guru Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra4. dinacaryA -pAkSika pratikramaNanI vidhi 25; sAthe na hoya tyAre sAmAnya sAdhuo badhA pahelAM sthApanAcAryane ane pachI paryAcakrame anya munione tyAM sudhI khamAve ke chelle be sAdhu zeSa rahe. zrAvake paNa e rIte khamAve, paNa sAdhunA abhAve vaDila zrAvaka bIjA sarvane saMbodhIne "amuka vagere samasta zrAvakone vAMdu chuM" kahIne jyAre "abhuThThiomi pratyeka khAmaNeNaM alpitarapakhie khAmeu' kahe tyAre bIjA paNa "ahamavi khAmemi tumbha kahI vaDila sahita badhA sAthe "pannarasaha divasANuM, pattarasaha rAINuM, bhaNyAM bhAsyAM micchAmi dukkaDa" kahe. (vartamAnamAM "sakaLa saMghane micchAmi dukkaDakahI khamAve che.). ema pratyeka khAmaNuM karI be vAMdaNA de pachI "devasi AlaI paDiktA IcchA saMdi. bhagava pakhi paDimAha!" kahe tyAre guru samma paDikramaha" kahe, tyAre ziSya Icche kahI. karemi bhaMte, IcchAmi paDimiuM, je me pakio. sUtra kahI khamArA pUrvaka IcchA. saMdi. bhagava pakikhaasutta kahemi' kahI pachI guru ke teo jene AjJA kare te sAdhu traNa navakAra kahIne spaSTa uccArathI pakakhI sUtra kahe. bIjA sarva sAdhuo ane zrAvake paNa amArA pUrvaka "IcchA saMdira bhagava paphikhaasutta saMmelemi' kahI svazakti anusAra kAussagamudrA vagere mudrAthI sAMbhaLe. (zrAvake paNa pakakhIsUtra avazya sAMbhaLavuM joIe ane gurunA abhAve traNa navakArapUrvaka "vaMditta" sUtra UbhA UbhA belavuM-sAMbhaLavuM joIe. pakikhasUtra vinA pakakhI pratikramaNa kema thAya?). pakakhasUtra pUrNa thayA pachI badhA sAthe "suadevayA bhagavaIH stuti bele pachI nIce besIne devasika vidhinI jema pAkSikapratikramaNa sUtra (vaMditta) bele ane "abbeDriemi ArANA e bolatAM UbhA thaI zeSa prati pUrNa kare. (pratikamaNanA - sUtramAM jyAM jyAM devasivagere pATha che tyAM pakakhI vagere pratikramaNa karatAM yathAsthAne pakhie, caumAsie ane saMvatsarie" vagere bele.) pachI "karemibhaMteIcchAmi ThAmi vagere kahIne pratikramaNa (prAyazcitta) karavA chatAM rahelI azuddhine dUra karavA bAra legassane caMde nimmalayarA sudhIne (traNase zvAse chavAsane) kAussaga kare. pArIne pragaTa legassa kahI, muhapatti paDilehaNa karI, be vAMdaNA daI khamAsamaNa pUrvaka IcchA saMdi. bhaga. abhuThThiomi samatta-khAmaNeNe abhitarapazmie khAmee? kahI pUrNa abhuThThio sUtra kahI gurune khamAve, temAM pahelAM saMbudvAkhAmaNAMthI sAmAnyapaNe ane pratyekakhAmaNAMthI vizeSapaNe aparAdha khamAvavA chatAM kAussagna karatAM kaMi vizeSa smaraNa thAya to tene A samasta khAmaNAMthI khamAve. (anya mate saMbuddhAkhAmaNuM vizeSa jJAnIparyAya jayeSTha vagere vaDilene khamAvavA, pratyeka khAmaNAM pratyeka jIvane khamAvavA ane samasta khAmaNuM pratikramaNanI samApti je gurunA AlabanathI nividane thaI te gurune kRtajJatAthI khamAvavA mATe che.) Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 dharmasaMpraha guru bhAva sAroddhAra gA. 65 pachI (khamAsamaNa daI) UbhA thaI "IcchAsadi. bhaga, pakakhIkhAmaNAM khANuM ? Iccha' kahI khamA pUrvaka guru pratye bahumAna ane kRtajJatA pragaTa karavA rUpa cAra khAmaNAM khAme. temAM- prathama khAmaNe "picaM ca me ja bhe' vagere pAThathI sAdhu dravya- bhAvathI namra banIne khamAvate gurunuM bahumAna kare. bIjA khAmaNe "pukhyi ceIyAI" vagere pAThathI vihAramAM vahelA cityanuM tathA sAdhusAdhvIo vagere saMghe kahelI vandanAnuM nivedana kare. trIjA khAmaNe "abhuhiM tumbhahuM saMtio" vagere pAThathI gurue vasa-pAtra vagere ApyuM tathA zrutajJAna bhaNAvyuM tenI kRtajJatA jaNAve. ane - cothA khAmaNe "ahamavi apavvAI" vagere pAThathI pite avinIta chatAM karUNAvatA gurue vividha upakAra karIne yaMgya banAvyuM, te upakAranuM bahumAna kare. tyAre guru paNa tenA javAbamAM anukrame 1- "tubhehi same, 2- ahamavi vaMdAmi ceIAI, 3- AyariyasaMti ane 4- nitthArapAraga hAha!" kahe tyAre zikhya paNa Iccha" kahe ane chele IrachA aNusa kahe. gusnA abhAve zrAvako A cAra khAmaNane sthAne cAravAra eka eka navakAra kahe e rIte pAkSika pratikramaNa pUrNa karI adhuruM raheluM devasika pratika pUrNa kare. temAM pakakhI sUtra pachI mRtadevInI stuti pUrve karelI hovAthI tene sthAne bhavanadevIne kAu0 ane rastuti kahe che ke kSetramAM bhavana aMtarbhata hovAthI kSetradevInA jamaraNamAM bhavanadevInuM maraNa thaI jAya. te paNa parvadine bhavanadevInuM bahumAna karavuM anucita nathI. vizeSamAM pAkSikamAM stavanane sthAne "ajitazAMtistava" kahevuM. pAkSikamAM guruvaMdanathI tathA saMbuddhAkhAmAMthI jJAnagunI pratipatti thatI hovAthI jJAnAcAranI, kAusagna pachI pragaTa belAtA "legassa" sUtrathI dazanAcAranI, aticAranI AlecanA, pratyeka khAmaNAM, 5khIsUtra tathA pratikramaNa sUtra, samApti bAmaNAM ane chellAM cAra khAmaNAM e sarvathI cAritrAcAranI, cothabhakta tapathI bAhatapanI, bAra legassanA kAu0 thI atyaMtara tapanI ane sarvaAcAranI vizuddhithI vIryacAranI, ema pAMce AcAranI zuddhi karAya che. mAsI tathA sAMvatsarika pratikramaNane vidhihetu vagere pAkSika pramANe ja che, mAtra pAkSikane badale "mAsI" ane "saMvatsarI" zabda balavA. kAussaga mAsamAM caMdesu nimmalayara sudhI viza legassane ane saMvatsarImAM cAlIsa logassa upara eka navakArane kare. khAmaNAM karatAM mAsImAM "cau4 mAsANaM, Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4 dinacaryA- cha AvazyakamAM kAussaga. 255 akhe pakhANuM, Igasaya vIsa rAI-diANa ane saMvatsarImAM "bArasaNahuM mAsANuM, cauvvIsahaM pakakhANuM, tIsayasaddhi rAI-diANuM" bolavuM. pazmI tathA comAsAmAM chelle be bAkI rahe teTaluM maMDaLa hoya te pakakhImAM pAMcane (matAntare traNane ane comAsAmAM pAMcane tathA saMvatsarImAM gurvAdi sAtane khamAvavA. e pramANe pAkSikAdi traNane vidhi jaNAvyuM. A pratikramaNanA vidhine kahenArI pUrvAcAkRta 33 gAthAe yegazAstraprakAza triIjAnI 130 mI gAthAnI TIkAmAM jaNAvI che, te vistRta artha sAthe dharmasaMgraha mULa bhASAntarathI ke gazAstrathI joI levI.. e pramANe cha AvazayakarUpa pratikramaNamAM A cothuM Avazyaka kahyuM. 5- kAussagya Avazyaka= temAM kAussagna eTale kAyAno utsarga, arthAta kAyAnI sAra saMbhALane tyAga. te kAyAthI ThANeNuM = jinamudrAthI jyAM UbhA rahyA tyAMthI annatya sUtramAM rAkhelA AgA sivAya khasavuM ke svalpa paNa halana-calana karavuM nahi, vacanathI eNeNuM = sarvathA mauna karavuM, manathI jhANeNuM = dudhdhanane tyAga karI zubhadhyAnamAM sthira thavuM ane amuka jeTalA zvAsocchavAsanuM pramANa hoya te pUrNa thayA pachI, "namo arihaMtANuM" kahIne pAra, te kAryotsarga kahevAya. kAryotsarga te te zubha pravRtti nimira ane parAbhava prasaMge ema be kAraNe karAya che. temAM parAbhava prasaMge aMtarmuhUrtathI mAMDIne zrI bAhubalInI jema eka varSa sudhIne paNa hoya ane pravRttine jaghanya AThathI mAMDIne 25, 27, 100, 108, 300, 500 ke 1008 zvAsocchavAsano paNa hoya che. temAM pAMce pratikramaNamAM karAtA kAyotsargo niyata ane zeSa aniyata hoya che. niyata kAussagna sAmAnyatayA devasika pratikramaNamAM ekase, rAImAM pacAsa, pakakhImAM traNa, mAsImAM pAMcaso ane saMvatsarImAM eka hajAra ATha zvAsocchavAsa pramANu karavAne kahyuM che. e mATe devasikamAM (6 4 4 =) pacIsa kaleka, rAImAM sADAbAra, pakakhImAM paMcetera, camAsImAM savAre ane saMvatsarImAM base bAvana glaeNka gaNAya che. ahIM cAra padane eka zleka ema eka legassa cadesu nimmalayArA sudhI gaNatAM savA cha zlokanAM pacIsa pade (zvAsocchavAsa) thAya. kahyuM che ke "pAyama usAsA" arthAt eka pAdane eka zvAse zvAsa samaje. aniyata kAussaganuM svarUpa ane pramANa kahyuM che ke- bhikSAdi mATe upAzrayathI bahAra javuM te gamana, anya gAma ke sthaLathI AvavuM te Agamana, arthAt AhArapANI - zayana- Asana - jinamaMdira-vasati ke dhaiDila- mAtru vagere mATe bahAra javAAvavAthI gamanAgamana thAya. temAM Iri paDikramIne pacIsa zvAsocchavAsano (caMdasutra sudhI) Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 dha saMgraha gru0 sA sArAdhdhAra gA. 65 kAussaga karavA, temAM paNa sthaDila-mAtru bhagere jAte parAvyu hAya tA najIka paraDhavavA chatAM kAu. karavA, khIjA sAdhu parAve te paraThavanAra sAdhue karavA ane khIjA paraDhave paNa pote vasatithI seA DagalAM dUra gayA hoya teA pAte ane pavanAra bannee karavA. ema gamanAgamananeA ane bhaNavA vagere mATe anya sthaLe javuM' te vihAra, tene paNa pacIza nAsA kAu. karavA. O 'sUtra' eTale sUtranA uddeza, samuddeza ane anujJAnA vidhi temAM sattAvIza zvAsocchvAsa pramANa kAu. karavA. prasthApana' eTale koI kArya mATe sAdhune anyatra mAkalavA ane yAganI vidhimAM sAdhu kALanuM pratikramaNa kare te pratikramaNa, e bemAM ATha zvAsocchvAsa (eka navakAra) nA karavA. prasthApanamAM eTaluM vizeSa che ke sAdhune jatAM kAI skhalanA thAya ta kAussagga karIne jAya, khIjIvAra skhalanA thAya teA khIjIvAra kAussagga karIne jAya, trIjIvAra skhalanA thAya te pAte jAya nahi, khIjA sAdhune mAle, ema chatAM tene ja javu' paDe te deva-vaMdana karIne khIjA sAdhune mukhya karIne tenI nizrAmAM jAya. e sivAya paNa kALa grahaNa karatAM, kALa paDhavatAM, gAcarI jatAM pUrve karAtI upayAganI kriyAmAM ane zrutaskaMdhanA parAvartanamAM e daremAM ATha zvAseAAsa pramANa kAuM. karavA. keTalAka zruta parAvartanamAM pacIsa zvAso. paNa kahe che. rAtre AvelAM svapnanA doSane TALavA pUrva jAgaraNa vidhimAM kahyuM tema ekaso athavA ekaso ATha zvAsa pramANa karavA ane nAvaDI vagerethI ke pagathI nadI utaryAM pachI pacIsa bhAsA pramANa vA. * krAryotsanA vidhi evA che ke pahelAM guru kAu. kare (pachI khIjA sa kare) ane gurue pArTI pachI bIjA pAre. temAM paNa vividha kAryoMmAM pravartelA sAdhuone pravRtti vizeSa thatI hovAthI teo guru karatAM adhiphra samaya sudhI kAumAM rahe. kAussaga jinamudrAthI eTale e paganA aMguThA vacce cAra AMgaLa (ane pAchaLa pAnIe vacce tethI nyUna) aMtara rAkhI UbhA rahI ane hAtha lAMkhA prasArIne jamaNA hAthe muhapatti ane DAbA hAthe rajoharaNu pakaDavA, tathA DAMsa, maccharAdi ke 'DI-garamI vage2e piraSahA samabhAve sahana karavA. nihuSu ane zacita ema traNa bheda ane te traNenA paNa jema ke 1-uchUtAchUta drabyathI UbhA rahIne ane bhAvathI udbhUitAnuti - dravyathI UbhA rahIne ane bhAvathI kRSNAdi 3- anucchitAchUta- dravyathI nIce besIne ane bhAvathI 4- anucchitAnuSkRita- dravyathI nIce besIne ane bhAvathI e pramANe niSNu ane zayitanA paNa cAra cAra bhede 2 kAussagganA hastRita, cAra cAra bhedA thAya che. zubhadhyAnamAM rahIne kare te. azubha lephsAmAM rahIne kare te. zubhadhyAnamAM rahIne kare te. ane azubhalezyAmAM rahIne kare te. svayaM samajavA. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra4. dinacaryA- cha AvazyakomAM paccakhANa 257 kAussagnanA 19 de pUrve kahyA pramANe jANavA. have phaLa kahe che ke "kAussagamAM zarIranA avayavo jema jema duHkhe tema tema suviDita AtmAone karmonI nirjarA adhikAdhika thAya che." 6- paccakakhANa Avazyaka = enuM svarUpa-bheda vagere pUrve paccakhANa adhikAramAM kahevAyuM che. e rIte ja AvazyakarUpI pratikramaNane vidhi jANa. pratikramaNa vratadhArI ane pahelA guNasthAnavata yathAzakika Avake paNa ubhayakALa karavuM joIe. jo ke aticAra vratadhArIne lAge, vatarahitane vrata vinA aticAra na hoya ane pratikramaNa aticAronI zuddhi mATe che mATe tene pratikramaNa karavuM mithyA che, ema prazna thAya to samajavuM ke te te guNasthAnavALAne te te anuSThAna karaNIya che, tema guNarahitane paNa te te guNanI prApti mATe abhyAsarUpe paNa karaNIya che, mATe te vaMditta sUtranI 48mI gAthAmAM pratiSedhamAM pravRtti karavAthI, vihita nahi karavAthI, jinavacana pratye azraddhA karavAthI tathA jinAjJAviparIta prarUpaNa karavAthI ema cAra kAraNe pratikramaNa karavAnuM kahyuM che. temAM vrata nahi svIkAravAM e paNa vihita chatAM nahi karavAthI doSa che, te TALavA paNa pratikramaNa karavuM joIe. mATe te pratikramaNa karatAM nahi svIkArelI paNa zrAvakanI ane sAdhunI pratimAnuM (te te abhigrahanuM) pratikramaNa sAdhu paNa "IgArasahiM uvAsagapaDimAhiM, bArasahiM bhikakhu paDimAhiM" pATha belIne kare che. kaI pUche ke je vrata vinA paNa pratikramaNa karavAmAM virodha nathI, te sAdhu banyA vinA paNa zrAvaka sAdhunuM pratikramaNa sUtra belI zake? hA, belI zake, keNa kaI rIte niSedha kare che? keI niSedha nathI karatuM. mAtra vaMdittasUtramAM gRhasthanAM vrato ane aticAra vagerenuM vistRta varNana hovAthI teone te belavuM vizeSa hitakara che. vagere paMcazakanI gA0 44nI TIkAmAM jaNAveluM che. vaLI prazna thAya ke zrAvakane A cha Avazyaka nahi paNa avazya karaNIya caityavaMdanAdi Avazyako karaNIya che, te paNa barAbara nathI. kAraNa AvazyakamULa gA0 3 mAM zrAvaka tathA sAdhune avazya karaNIya hovAthI tenuM Avazyaka evuM nAma kahyuM che, vaLI je Avazyaka aMte anisisa pAThathI savAra sAMja karavAnAM che, te te A cha Avazyake ja che, caityavaMdanAdi te trikALa karavAnAM che ane tenuM nAma paNa Avazyaka nathI, vaLI anuga dvAramAM paNa lokottara bhAva AvazyakanuM svarUpa jaNAvatAM "sAdhu-sAdhvI - zrAvaka-zrAvikA taccittavALA, tanmaya, te vezyAvALA vagere thaIne be kALa Avazyaka kare te lokottara bhAvaAvazyaka jANavuM" ema kahyuM che, te paNa pratikramaNa aMge ghaTe che. mATe zrAvake avazya ubhayakALa che AvazyakarUpa A pratikramaNa karavuM joIe. e mATe prazna ane uttarathI mULa granthamAM ane tenA moTA bhASAntaramAM zrAvakane pratikramaNa karaNIya che ema eka eka Avazyakane aMge siddha karyuM che, te tyAMthI joI levuM vistAranA bhayathI ahIM lakhyuM nathI. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 dhamasaMgraha guru bhA0 saddhAra gA. 65 have bAkI rahelA "vaMditta" vagere sUtro ane artha kahIe chIe. temAM zrAvake prathama karemi bhaMte pUrvaka pratikramaNa karavuM joIe. vaMditta" sUva aticAranI zuddhi karanAra hovAthI viziSTa kalyANa svarUpa che. mATe prAraMbhamAM maMgaLa vagere kare che ke . "hitu nava-zi, dhamAla na thaHE I chAmi vini, sAvadhAnasa zA" *. artha - sAva sAva) sarvajJa evA arihane, sarva siddhone, jJAna ane kriyArUpa dhamane pALanArA, pracAranArA sarva dharmAcAryone, "ca" zabdathI upAdhyAyane ane sarva eTale jinakapI, sthavikalpI, paDiAdhArI vagere sarva sAdhuone vAMkIne huM zrAvakadharmamAM lAgelI aticAronuM pratikramaNa karavA IcchuM chuM. arthAt pacAcAne aMge jaNAvelA zrAvakanA ekase covIza aticArothI mukta thavA IcchuM chuM. (1) have te sarvanuM eka sAthe pratikamaNa karavA kahe che ke bA ne ghara , nA tada raMsane rije kuhu vALa vA, te jidde te ja ri iriA" atha- bAra vrate saMbaMdhI kula paMcetera, jJAnAcAranA ATha, darzanAcArane ATha ane samatinA pAMca maLI tera, cAritrAcAranA ATha ane "ca" zabdathI zeSa tapAcAranA bAra, varyAcAranA traNa ane saMlekhanAnA pAMca ema kula ekase covIza paikI sUkama ke bAhara je kaI aticAra mane lAgyuM hoya, tenI manathI AtmasAkhe niMdA ane te sarvanI gurusAkSIe (meM agya karyuM che ema) gaha karuM chuM. have prAyaH aticAre parigrahathI lAge mATe parigrahanA pratikramaNa mATe kahe che "duvihe pariggahammi, sAvajje bahuvihe a Arabhe / kArAvaNe a karaNe, paDikkame desi savvaM // 3 // " artha - sacitta ane acitta banne prakAranA ke padArthone parigraha eTale mUccha karavAthI tathA pAparUpa anekavidha AraMbhene bIjA dvArA karAvavAthI, svayaM karavAthI ane (ca-zabdathI) anumodanA karavAthI paNa (je kaI aticAro lAgyA hoya) te divasa saMbaMdhI sarva aticAronuM huM pratikramaNa karuM chuM, mukta thAuM chuM. "desiaM" zabda ArSapragathI siddha thAya che, tenuM saMskRta "devasikaM =divasa saMbaMdhI thAya che. te pramANe pAkSika vageremAM paNa kramazaH "pakikhakhaM, caumAsi ane saMvatsariaM" belavuM ane artha tene anusAre pakSasaMbaMdhI vagere kare. have jJAnanA aticAronA pratikramaNa mATe kahe che ke "M'padvamiMdirohiM, cauhiM kasAmehiM appasatthehiM / na i koleja , saM' nile te ja aridama pachA" Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4 dinacaryA - dina sUtranAM artha 259 atha- Indrio ane kaSAyathI karma baMdhAya temAM mukhya hetu ajJAna che, ane ajJAnathI jJAnamAM aticAra lAge che, mATe kahe che ke rAga athavA dveSane vaza thayelI aprazasta IndriyethI ane aprazasta kaSAyathI, ema ajJAnathI meM je karma bAMdhyuM hoya tene niMdu chuM ane gaha karuM chuM e artha bIjI gAthA pramANe sarvatra jAya. have samyaga darzana tathA cakSudarzananA aticAro viSe kahe che ke gAmane jAmaLe, TALe mane amone mafmane ja niro, vahine rijha vA artha- mithyASTionA varaDA vagere jevAnA tUhalathI tyAM A + gamana = sarva rIte javuM, tyAMthI pAchA pharavuM, teonI daherIo vagere hoya tyAM ubhA rahevuM, tyAM Amatema pharavuM, te badhuM anupagathI, ajJAnathI, rAjA ke janatAnA balAtkArathI athavA nagarazeTha vagere padavIne kAraNe aucityarUpe karavAmAM meM je karma bAMdhyuM hoya te divasa saMbaMdhI sarvapApanuM pratikramaNa karuM chuM. e artha trIjI gAthA pramANe sarvatra jANe. have samakitanA aticAronA pratikramaNa mATe kahe che ke ttA-ha-jinichA, uttara tada raMtha kuLig samattassaiyAre, paDikkame desi savya // 6 // " artha- jinakathita chavAchavAdi tamAM te satya haze ke nahi?' evI zaMkA, anya dharmIonA dayA -dAna, kSamAdi leza guNo jANIne te dharmanI abhilASA karavI te kAMkSA, dAnAdi dharmakriyAonuM phaLa maLaze ke nahi? e saMdeha kare, athavA sAdhu-sAdhvInA malamalina gAtra-vastrAdi prati aNagamo kare te vigacchA athavA pAThAMtara vi8chA, anya dharmIonI pragaTa prazaMsA ane teonA sAdhu vagere sAthe paricaya. e samyakatvanA pAMca aticArenuM pratikramaNa karuM chuM, vagere pUrva kahyuM tema. have sarva sAmAnya cAritrAcAranI zuddhi mATe kahe che ke "chakkAyasamArabhe, payaNe ya payAvaNe ya je dosA / attaThThA ya paraTThA, ubhayaTA ceva ta niMde // 7 // " artha - pitAne mATe, para (prAthUrNakAdi)ne mATe ane "ca" zabdathI sva-para ubhaya mATe, svayaM pAka (raI) karavAthI, karAvavAthI ane "ca" zabdathI anumedavAthI, pRthvIpANI - ani-vAyu- vanaspati ane trasa e chakkAya jIne samAraMbha eTale pIDA karavAthI tathA tulAghaTInyAye saMraMbha ane AraMbha paNa levA, temAM saMraMbha eTale te saMkalpa karavAthI ane AraMbha eTale upadrava (prANunAza) karavAthI, je doSa lAgyuM hoya tene huM biMdu chuM. bIjI rIte "huM sAdhuo mATe bhejanAdi taiyAra karIza te mane puNya thaze" evI mugdha Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 dhamasaMgraha guDa bhAva sAroddhAra gAthA 65 buddhithI pitAnA, paranA ke ubhayanA puNya mATe saMraMbha vagere karyA hoya, athavA trIjo artha chakAya ane samAraMbha vagere thAya te rIte ayatanAthI pANI gALavuM vagere je je deze sevyA heya, tenI huM niMdA karuM chuM. ahIM aticArane badale deze kahyA, tenuM kAraNa e che ke aticAra vratadhArIne lAge, vrata vinA aticAra na ghaTe, mATe ahI doSa eTale sAmAnyatayA pA5 samajavuM. have AghathI cAritrAcAronuM pratikramaNa karavA kahe che ke "pacaNhamaNuThavayANa', guNadhvayANa' ca tiNhamaIAre / sikkhANa' ca cauNha', paDikkame desi sava' // 8 // " atha- pAMca aNuvratanA, traNa guNavratanA ane cAra zikSAtratenA aticArethI divasa saMbadhI sarva pApanuM pratikramaNa karuM chuM. temAM mahAvratanI apekSAe nAnAM mATe aNuvrate ane samakitanI pachI prApta thanArAM mATe anutra. A zrAvakanA mULaguNe che ane tene guNa karanArAM mATe diziparimANa vagere traNa guNavrata che. A ATha vate yAjajIva mATe cAvakathika (paNa) hoya che, taduparAMta vidyArthIne abhyAsanI jema AtmAne samatAdi guNonA abhyAsa mATe vAravAra karAtAM sAmAyikAdi cAra zikSAtrato kahevAya che. te amuka samaya ke amuka disasa pUratAM hevAthI Irika kahevAya che, have pratyeka vratanI bhinna bhinna zuddhi mATe "paDhame aNuSvaya mi, thuulgpaannaaivaayvirio| Ayariyamappasatthe, ittha pamAyapyasageNa // 9 // " atha- ahiMsA -vata sarva vatene sAra che, sarva vratanuM sAdhya ahiMsA che. mATe sarvamAM pahelA e aNuvratamAM "zUlaga" eTale moTe athavA meTA jene "pANAIvAya"= prANane atipAta (nAza), tenI virati eTale nahi karavAnI pratijJA, tenAthI "apasantha" krodhAdi aprazasta bhAvane vaza thaI "Intha" eTale A vratamAM "pamAyagrasaMgenuM pramAdane vaza thavAthI AyariyaM" je kAMI atikramAdi viparIta AcaraNa karyuM hoya, (tenuM pratikramaNa karuM chuM e vAkyasaMbaMdha badhA vratamAM pachInI gAthAmAMthI jeDa.) ahIM pramAdanA upalakSaNathI surApAna vagere pAMca prakAranuM pramAda ane AkuTTI (bedarakArI), ahaMkAra vagere paNa kAraNe samajavAM. evA keI hetuthI moTA=vasa pratye moTA vadhabaMdhana, vagere aticAro sevyA hoya, (ema dareka vratamAM samajavuM.) have te vadha-baMdhana vagere kahe che. "vaha baghachavicchee, aibhAre bhattapANa-vocchee / paDhamavayassaiAre, paDikkame desia savva // 10 // " artha- prathama vratanA pAMca aticAre - vadha, baMdhana, chavi cheda, atibhAra ane bhAta pANIne pratibaMdha, (dareka vratanuM svarUpa vratAdhikAramAM ane aticAnuM svarUpa Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4 dinacaryA - vaMditu sUtranAM artha 26. vratAticAra-adhikAramAM pUrve jaNAvyuM che te pramANe samajavuM.) e aticAre kedhAdine vaza nirdayatAthI sevyA hoya ke anupayogathI atikramAdi je kaMI karma bAMdhyuM hoya te divasa saMbaMdhI sarva pApanuM pratikramaNa karuM chuM. have bIjAvata mATe kahe che "kIe aNuSvaya mi psthivaaliycyvssiro| mariyamapUsatye, ghamAyaNa ' IRzA" artha- bIjA aNuvratamAM pramAdane vaza aprazasta bhAvathI sthUla mRSAvAdanI viratithI virUddha je kaMI AcaryuM haiya (te sarva divasa saMbaMdhI pApane pratikramuM chuM) bahAsa rasa , manuSaNa ja phUDa artha- sahasAbhyAkhyAna, hasa abhyAkhana, svakAra maMtrabheda, grupadeza ane kUTalekha, e bIjA vratanA pAMca aticArarUpa divasamAM je kAMI virUddha vartana karyuM hoya te sarvanuM pratikramaNa karuM chuM. have trIjA vratanA pratikramaNa mATe kahe che. chatta agNa ja, dhUmAvyara i . mAriyAmaNI, lya niyathay INA" "tenAhaDappaoge, tappaDiruve virUddhagamaNe ya / hatuTa-hemALe, Diyara sima savya sTA" artha- trIjA aNuvratamAM pramAdane vaza thaIne aprazastabhAve je kAMI sthUla advattAdAnanI virati (pratijJA)thI virUddha AcaryuM hoya, te tenApahata, taskaraprayAga, ta--tirUpa, rAjyavirUddha gamana ane beTAM tela-mApa, e divasa saMbadhI pAMca aticAronuM huM pratikramaNa karuM chuM. have cethA vratanA pratikramaNa mATe kahe che "cautthe aNuvvaya mi, nicya paradAragamana viraio / Ayariyamappasatthe, ittha pAyappasa geNa // 15 // " paridiyA , sAMja-vivAda-tibragaNujA | cautthavayassaiAre, paDikkame desi savva // 16 // " artha - cothA aNuvratamAM pramAdane vaza aprazasta bhAvathI nitya padArA sevananI pratijJAthI virUddha je kAMI AcaryuM hoya te aparigRhitAgamana, ItvaparigRhitAgamana, asaMgakriIDA, paravivAhakaraNa ane kAmaga -tIvra anurAgarUpa, divasa saMbaMdhI sarva aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 dharmasaMgraha gu0 bhAva sAkAra gAthA- 65 "o magvyA mafma, mAyariyamapUrasthafma | rimAna - che, pamAya gA" "dhaNa dhannakhittapatthu-sappasuvaNNe ya kuviya parimANe / supa prama, himAre sima 18" atha- Ittara eTale cethA vrata pachI pAMcamA parigraha parimANa vratamAM pramAdane vaza aprazastabhAvathI je kaMI (virUddha) AcaryuM hoya, te dhanadhAnya, kSetravAtu, rUpuM, enuM, kukhyA ane dvipada-catuSpada e navavidha parigrahanA parimANane cheda karavArUpa pAMca aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. e pramANe aNuvratanuM pratikramaNa karIne have pahelA guNa-tratanA pratikramaNa mATe kahe che jAmaraNa , philIpura sirijha rA kulasaMtarA, paramami guNavya jije zain artha - pahelA guNavatamAM urdhva, adhe ane ticha dizAomAM javAnA parimANarUpa je niyama karyo hoya, tethI adhika gamana karavArUpa urdhvadizAatikrama, adizA atikrama, tiryagadizAatikrama, kSetravRddhi ane smRtibhraMza, e aticArone niMdu chuM. have bIjA guNavatamAM upaga ane pariga aMge kahe che ke "majAki ja maM iva, u ra aa aa, mA uvabhoge paribhoge, bIya mi guNavvae niMde // 20 // " artha - bIjA guNavratamAM surA vagere madha, mAMsa ane "ca" zabdathI pUrve sAtamA vratanA varNanamAM kahI te bAvIza abhakSya ane batrIsa anaMtakAyika vastuo tathA keraDAnAM, mahuDAnAM vagere kule (mahAra), "ca" zabdathI trasajI yukta patrabhAjI vagere ane jAbubIlAM vagere phaLa (ema upaganI vastuo temAM madha-mAMsa vagere vastuo rAjakAryanI parAdhInatA vigere kAraNe kharIdavI-kharIdAvavI vagere karyuM hoya), tathA sugaMdhI padArtho zarIre cALavA vagere, ga che ane kulanI mALA, kalagI, chaDI, puSpa, vagere (paribhega vastuo enA upalakSaNathI sarva upabhoganI ane paribheganI vastuo samajI levI.) te vastuonA parimANunuM je kaMI ajANapaNAdithI atikramaNa - ullaMghana karyuM hoya tene niMdu chuM, have tenA aticAronA pratikramaNa mATe kahe che ke "sacciro paDibadhdhe, appoladuppolica AhAre / tucchosahi bhakkhaNayA, paDikkame desiyauM savvaM // 21 // " atha- sacitta AhAra, sacittapaDibaddha AhAra, apakava AhA2, 65kavohAra ane Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4 dinacaryA - vaditu sUtranAM atha 263 tucchauSadhibhakSaNa nAmane aticAra bIjA guNavatamAM se hoya te sarva divasa saMbaMdhI daSanuM pratikramaNa karuM chuM. have paMdara karmAdAnanA pratikramaNa mATe kahe che ke "iMgAlI vaNa sADI, bhADI phoDIsu vajjae kamma / vANiss reva daMta-ramata-rasa--vara-' rirA" "eva khu jatapIllaNakAmma nilla chaNa' ca davadANa / artha- ahIM "kamma" sarvatra joDavAthI aMgArakarma, vanakarma, zakakarma, bhATakakarma ane pheTakakarma, e pAMca mahApApakarmo tathA vANijaya zabda sarvatra jaDavAthI dAMtane vepAra, lAkhane vepAra, rasavyApAra, kezavyApAra ane viSane vyApAra, e pAMca mahApApa vyApAra tathA yaMtrapIDanakarma, nirlI chanakarma, davadAna, sarovara-kahe talAva vagerenuM zeSaNa ane asatISaNa, e pAMca sAmAnya, tathA bIjA paNa keTavAla-pelisa-phojadAranI kUra nekarI vagere (mahApApakarmo tajavAM joIe chatAM e karmAdAne) Acaryo hoya tenuM pratikramaNa karuM chuM, ema adhyAhAre samajavuM. bIjA guNavatamAM A padara karmAdAnenuM pratikramaNa jaNAvyuM. have trIjA guNavrata aMge kahe che ke svajana, zarIra vagerene kAraNe je pApa levAya te saprojana hovAthI arthadaMDa ane e sivAya mehamUDhatAthI karAya te anarthadaMDa kahevAya. enA apadhyAnAcarita vagere cAra prakAre che, temAM apadhyAnacarita ane pApopadeza benuM svarUpa pUrve gratAdhikAramAM kahyuM che, zeSa be moTAM pApanA kAraNa hovAthI ahIM kahevAya che. " sasthagmimusalaja taga - taNa ko matamUla bhesajje / vi , hime sa Araka "hANuvvaTTaNa ghaNNaga - vileSaNe saharuvarasa gadhe / vasthAnA -maLe, vire niga nava garabA artha - za, agni, sAMbeluM, gADuM, gADI, sAIkala vagere yaMtra, tRNa, ghAsa, lAkaDAM ke tenA banelA reMTa- lAkaDI vagere zastro jhera utAravAnA ke vazIkaraNa vagerenA maMtro, nAgadamanI ke tAva utAravAnA vanaspatinAM mULIyAM, athavA garbha pADa vagere mULakarma ane vividha (jIvaghAtaka) auSadhe, A badhAM hiMsaka sAdhane dAkSiNyatAdi kAraNa vinA paNa bIjAne ApyAM ke apAkhyAM hoya te divasa saMbaMdhI sarva hiMsapahApApanuM pratikramaNa karuM chuM. vaLI - Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 dharmasaMgraha gu. bhAva sAroddhAra gAthA-65 ajayaNAthI pANI gaLyA vinA - hiMsA thAya te rIte snAna karyuM, jIvasaMsakta ke sacitta vastuo ajayaNAthI zarIre coLI -LAvI ane uddavartana karI ajayaNAthI tene jyAM tyAM nAkhI, kasturI AdithI zarIre varNanI zabhA karI, caMdana- barAsa vagerenuM vilepanA karyuMkutUhalathI vINA, vAMsaLI, vagerenA zabdo sAMbhaLyA ke pApapravRtti vadhe tevA zabda belyA, rAgane vaza thaI nATaka ke naTa-naTaDI vageranAM rUpe joyAM, sAMbhaLanArane rAga pragaTe te rIte rasenI gaMdhanI prazaMsA karI, vastro, Asane, AbharaNe vagerenuM paNa sarAgabhAve Asakita vadhe tevuM varNana karyuMema pAMce IndriyonA zabdAdi viSayo ane tenA upalakSaNathI surApAna, viSaya-sevana, kaSAya, vikathA ane nidrA e pAMce pramAde paNa samajavA. uparAMta ALasa-pramAdathI tela vagerenAM bhAjana khUllAM rAkhavAM, vagere je je divasa saMbaMdhI pramAdAcarita sevyuM. te sarvanuM pratikramaNa karuM chuM. have tenA aticAre kahe che "kadappe kukkuie, moharIahigaraNabhogaairitte / da'Dammi aNaTTAe, tAmi guNadhae niMde // 26 // " artha - (jenuM varNana tAticAramAM kahyuM che te) kandapa, kauTuca, maukharya, saMyuktaadhikaraNatA ane bhegAtiriktatA, e trIjA anarthadaMDa guNavatamAM je aticAra sevyA hoya, tene niMdu chuM. traNa guNavate kahIne have pahelA sAmAyika zikSAtrata aMge kahe che ke "tivihe duppaNihANe, aNavaTThANe tahA saiviNe / sAmAjuma - vitA, ghaNe sivara ni rilA" artha - sAmAyikamAM mana-vacana-kAyAne duSTa rIte pravartAvavAM, te traNanA dupraNidhAnanAM traNa, adhurA samaye sAmAyika pAravuM, ke anAdarathI karavuM, te ce anavasthAna ane vismRti thavI, zUnyacitte karavuM, vagere smRtivihinatA, e pAMca aticArothI pahelA zikSAtratarUpa sAmAyika vratamAM viparIta karyuM hoya tene niMduM chuM. have cha diziparimANa vratamAM ane zeSa vratamAM paNa rAkhelI vizeSa pApanI chUTane dezathI TUMkI karavI, tene dezAvagAsika vrata kahevAya che. tenA pratikramaNa mATe kahe che ke "ANavaNe pesavaNe, sahe ruve a puggalakkheve / phelAvAriSi, vIra vilApa kare IRTA" artha- pUrve vratAticAromAM kahyA te Anayanaprayoga, pregyapraga, zabdAnupAta, rUpAnupAta ane pugalaprakSepa, e bIjA zikSAtrata-dezAvaLAzikamAM sevelA aticArone huM niMduM chuM. "sabAraccAravihi, pamAya taha ceva bhoyaNAbhose / posahavihi vivarIe, taie sikkhAvae nide // 29 // " Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. 4 dinacaryA vadi-tu sUtranAM a 265 atha - (pUrva jaNAvyA che te) sathArAne nahi pramAvAthI, duSTa rIte jema tema pramAvAthI, tathA sthaDilamAtrune paravavAnI bhUmine nahi pramAvAthI tathA jema tema pramAvAthI, e cAra aticAro anAbhAgathI paNa thAya, tathA pauSadhanI vidhi viparIta karavAthI pAMcamA aticAra. ema trIjA zikSAvrata-pauSadhamAM je aticArA sevyA hAya tene hiMdu chu. have atithisavibhAgavratanA aticArAnuM pratikramaNa karavA kahe che ke " saccitte nikkhivaNe, pihiNe vavapasa macchare ceva / kAlAikkamadANe, cautthe sikkharae niMdde rUA' atha - ( pUrva aticArAnA adhikAramAM jaNAvyA te pramANe) sacitta nikSepaNatA, sacittapidhAnatA, parabyapadeza, matsarabhAva ane kAlAtikrama, e atithisa vibhAga nAmanA cAthA vratamAM sevelA aticArone niMdu chuM. have rAga-dveSa vagere durbhAvathI dIdhelA dAnanuM pratikramaNa karatAM kahe che ke "suhipasu ya duhipamu ya, jA me asa jayesu aNuka pA / rAmena tra phosena ya, te nit = gaDhami zAzA'jha atha - atithisaMvibhAganI vizeSa zuddhi mATe kahe che, temAM eka artha - 'suhiteSu' eTale jJAnAdi ArAdhanA karanAra suvihitA ane 'duhiteSu' eTale rAgAdithI ke upadhi Adi alpa hovAthI duHkhane bhAgavatA evA je astra yateSu' eTale asvecchAcArI evA pUjyeAnI me' (guNAnurAgane khadale) svajanAdi saMbadhanA rAgathI athavA ajJAnatAthI ane 'doseNu' eTale 'pUrve' dAna nahi karavAthI je daridra banyA che, malamalina gAtravALA che, jJAtijanAnI javAkhadArI cheADIne bhIkhathI jIve che, ema lAcAra - azaraNu - asahAya che, vagere te pratye dveSa ( duga chA ) karIne'je me 'anukaMpA' = bhakti karI-dAnAdi dIdhu, te niMdu chuM ane tene gahu chuM. ahIM anukampA zabda bhaktivAcaka che. ahIM pUjyA prati guNAnurAgane badale sneharAgathI ke dveSathI dAna ApavuM ke temane garIba, bicArA mAnavA te AzAtanA che. ane tethI lAMkhekALa nIcagatimAM rakhaDavuM paDe che, tethI tenI niMdA garha karaNIya che. bIjo atha - 'suhiesu' eTale bAhya sukhane bhAgavatAM sukhI athavA duHkhI evA pA stha vagere asa yatAnI bhakti guNAnurAgathI ke pahelAM kahyuM tema sneharAgathI ke dveSathI karI hoya tenI niMdA ane garha karu chu. trIjo atha - ahIM asayata eTale chakAcanA varAdha, sukhI ke duHkhI anyadarzanI saMnyAsIe vagere samajavA. zeSa artha upara pramANe. eTaluM vizeSa ke te pAsasthAdi ke anya kuliMgavALA pazu bhikSArthe ghare Ave tyAre aucityathI dAna Apavu. ayeAgya nathI, kAraNa ke sanuM aucitya karavu. te samakitanu liMga che. zrI tIrthaMkara deva paNa anukaMpAthI vArSika dAna Ape che. vaLI e vratanI vizeSa zuddhi mATe kahe che ke - Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamasaMgraha gu0 bhAva sAdvAra gA, 65 te suivA, ta jiMhe ta aa jaffma rUA" artha- tapa, caraNasittarI ane karaNasittarIthI yukta evA uttama sAdhuone saMvibhAga, devA yogya prAsaka (kapya) vastu hovA chatAM na karyo (dAna na dIdhuM), tenI niMdA tathA gaha karuM chuM. have saMlekhanAnA pratikramaNa mATe kahe che ke "ihaloe paraloe, jIvia maraNe ya Asa'sapaoge / pacavihI aiAro, mA maJja hujja maraNa te // 33 // " artha (pUve kahelA che te) Ihaloka AzaMsAprayoga, paraloka AzaMsAprayoga, kavitAsaMsApraga, maraNazaMsAprega ane AzaMsa eTale kAmaga AzaMsA prayoga, e (salekhanA vratanA) pAMca aticAre mane maraNa prasaMge paNa na thAo. have traNa vegathI pratikramaNa karatAM kahe che ke "kAraNa kAiyassA, paDikkame vAiyassa vAyAe / mArA mAkhaNiyA, varaNa kAyApta llrUcho , a- jIvahiMsAdi pApI kAyA dvArA karelA kAyika pApanuM tapa kAussaga vagere karanArI zubhakAyA vaDe, cADI, abhyAkhyAna, niMdA, asatya vagere pApI vacananuM "micchAmi dukkaDavagere zubhavacana vaDe ane zaMkA, kAMkSA, dveSa, IrSyA vagerethI pApI mananuM AtmaniMdA, pazcAtApa vagere zubha mana dvArA, ema sarvatratAmAM traNa azubha gothI sevelA aticAranuM pratikramaNa traNa zubha yoga dvArA karuM chuM. ahIM kAIyassA ane mANasiyassAmAM "ssA" dIdhuM che te ArSa prayogathI samaja. have bhinna bhinna aticAranA pratikramaNa mATe kahe che ke "vaMdaNaSaya - sikkhagAravesu, sannA kasAyada'Desu / guttisu a samiisu ya, jo aiyAro ya ta niMde // 35 // " artha - devavaMdana, guruvaMdana, bAravrata ane bIjA abhigrahAdi niyama, jJAna ane kriyArUpa grahaNa ane Asevana zikSA, traNa gAra, AhArAdi cAra, ke zAstrokta daza, paMdara ke soLa vagere saMjJAo, cAra kaSAyo ane nava nokaSAye rUpa kaSAya, azubha mana-vacanakAyArUpa traNa daMDe, traNa guptio ane pAMca samitio, e sarvamAM karavA yogya na karavAthI, nahi karavAnuM karavAthI, azraddhA ke viparIta prarUpaNa karavAthI vagere pramAdathI je aticAra sevyuM hoya tene niMduM chuM. have samyagadarzanane mahimA varNave che ke "sammadiTTI jIvA, jaI vi hu pAva' samAyare kici / appA si hoI badho, jeNa na niddha'dhasa' kuNaI // 36 // ' Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4. dinacaryA-vaMditu sUtranAM artha 267 artha samyagadarzana pAmele jIva jo ke (nirvAha na thavAthI na chUTake kaMIka pA5) kare, te paNa tene karmabaMdha apa thAya che, kAraNa ke te (micchAdaSTivALAnI jema) nirvasapaNe karatuM nathI. have samakitInAM pratikramaNane mahimA varNave che ke jaardu parizamAM', variyAva ra3rapu jA. khippa uvasAmei, vAhivva susikkhio vijjo // 37 // " artha- jema suzikSita anubhavI vaidya vyAdhine nAza zaza kare, tema samakitI jIva e rIte thoDuM paNa pApa kare te tenuM pratikramaNa karIne, tene paritApa (pazcAttApa) karIne ane uttaraguNa eTale guru pAse AlocanA karIne prAyazcitta dvArA zIghra upazAMta kare che. bIjuM daSTAMta kahe che ke "nA vitta - ja, mata-na-virArA ! vakanA yuti masa, je ta sa jiri IIQTA madi , tA-horaramaNikA Aloya to ya niMda'to, khippa haI susAvao // 39 // " artha- jema maMtra, mULIyAM vagere upAye karavAmAM kuzaLa (buddhizALI) vaidyo maMtro vaDe koThAmAM (zarIramAM) vyApelA jherane nAza kare che, tethI te manuSya geramukta thAya che, tema rAgadveSathI bAMdhelA ATha prakAranAM karmonI AlecanA ane niMdA karata uttamazrAvaka te kamane zIdhra khapAvI de che, ahIM e bhAva che ke rogI arthane jANa nathI chatAM mAtra maMtrAkSanA zravaNanA prabhAve ja tene sApa vagerenAM jhera utare che, tema zrI gaNadharabhagavaMte vagerenA racelAM maMtrabhUta sUtronA zravaNamAtrathI paNa karma Ape che. hA, tenA arthanuM jJAna hoya te alpakALamAM ghaNAM karmo khapAvI zakAya, arthAt kevaLa sUtrapATha paNa maMtratulya che. e ja vAtane spaSTa karavA kahe che ke "kayapAvA vi maNussA, Aloiya niMdia guru-sagAse / ja mana jAgo, -madhya mArA janA" artha- jema bhAra upADanAra majUra bhAra utAravAthI halako thAya tema pApa karanAra paNa manuSya gItArtha gurunI pAse AlocanA karIne pitAnAM pAponI niMdA karate atizaya halake thAya che. vaLI paNa pratikramaNane mahimA jaNAve che ke "AvassaeNa eeNa, sAvao jaivi bahu-rao hoi / dukkhANamatakiria', kAhI acireNa kAleNa // 4 // " artha- je zrAvaka bahu raja (karma) vALa heya, athavA pApakAmAM bahu rata = Asakata hoya, te 5Na A AvazyakapratikramaNathI acira ga ... A tamA I kAma nA nArakamAdAranaNavA bAthaR ae5) kAma :: , SIL | Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamasaMgraha guru bhA0 sArodvAra gAthA-65 (nAza) karaze. have vismRtadoSanA pratikramaNa mATe kahe che ke ___"AloyaNA bahuvihA, na ya saMbhariyA paDikkamaNa kAle / mUruguNa jaffma karA" artha - mUlaguNa ane uttaraguNamAM thayelI ghaNA prakAranI pramAdakriyA je pratikramaNa kALe yAda na AvI tenI niMdA ane gahIM karuM chuM, e rIte duSkRtaniMdA vagere karIne halake thayela zrAvaka. "talsa dhammaksalI . pattAksa pATha bolate vinaya mATe ubhA thaIne A magaLa gAthA bole jAmudif ITEMY () zirofma vitaorg artha - (guru pAse svIkArelA te kevalI bhASita dharmanI) viziSTa ArAdhanA mATe ujamALa thaye chuM ane tenI virAdhanAthI aTakyo chuM, ema manavacana-kAyAthI traNa prakAre pratikAnta eTale pratikramaNa karIne vIse jinezvarene vAMduM chuM. ema bhAva jinane vATIne have traNe lekanA sarva sthApanA jinane vAMde che ke " jAvaMti ceiAi', uDDU ya ahe a tiriya loe a / tathA tA re, 4 nA taraMtha ratat ITakA" artha- uddha, adhe ane ticha lekamAM jeTalAM jinabiMba che, tyAM rahelA te sarvane ahIM rahele huM vAMduM chuM. have guruvaMdana kare che ke jAta je di nA, mAvaja - maNi mA hiM tef qma, jiLa tiraMDakiyA kalA artha - (jinaka5 sthavirakalpa vigere bhinna bhinna ka5vALA) je koI paNa sAdhuo pAMca bharata, pAMca airAvata ane pAMca mahAvidehamAM vicaratA ane "ca" zabdathI akarmabhUmi vageremAM saMharaNa karAyelA evA traNa daMDathI virAma pAmelA te sarvane huM mana-vacana-kAyAthI praNata = praNAma karuM chuM. have jinavANa pratye AdarabhAva pragaTAvate kahe che ke cauvIsajiNa viNiggayakahAI, volaMtu me diahA // 46 // " artha - cirakAlathI saMcita pApone nAza karanArI ane loko ne teDanArI evI covIza jinanA mukhamAMthI nIkaLelI kathAnuM (vANInuM) zravaNa-pAlana vagere karavAmAM athavA teonI kathA eTale nAmajapa, guNagAna, stuti, stavanAdi karavAmAM mArA bhaviSyanA divase (pUra) pasAra thAo have aMtima maMgaLa pUrvaka anyabhAmAM samAdhi-badhinI prArthanA kare che. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4 dinacaryA - viditu sUtrano artha 1 2 "mama maMgalamarihaMtA, siddhA sAhU su ca dhammoH a / saviTI sevA, riMtu samA ra ra ra IbA, artha- mAre arihaMte, siddha, sarva sAdhuo, dvAdazAMgIrUpa kRtadharma ane cAritradharma, e pAMca maMgaLa che. (jyAM cAra maMgaLa kahyAM che tyAM paNa dharmazabdathI zrata-cAritra baMne dharmo bhegA kahyA che, ema samajavuM. ema maMgaLa karIne have prArthanA kare che ke, samyagadaSTi de! mane tame cittasvasthatArUpa samAdhine ane dharmaprAptirUpa badhine Apo ! (ahIM je ke keIpaNa bhAvanI prAptimAM jIvanI gyatA mukhya che, te paNa tenI sAthe kALa, prayatna, karma ane bhavitavyatArUpa sAmagrIne vega anivArya che.) e rIte samakitadaSTi deva mitA muninI jema te te vidane nAza karavA dvArA samAdhine ane bedhine ApI zake che, mATe prArthanA niSphaLa nathI. have pratikramaNa karavAmAM cAra kAraNe jaNAve che. "paDisiddhANa karaNe, kiccANamakaraNe a paDikkamaNaM / gaNadaLe tadana, vivarIjha IkatA" artha - niSiddha kAryone karavAthI, karaNIya (vihita)ne nahi karavAthI, jinavacanamAM zaMkAdi azraddhA karavAthI ane viparIta prarUpaNa karavAthI, ema cAra kAraNe pratikramaNa karavAnuM che. tethI vrata nahi lenArane paNa pratikramaNa karavuM joIe. ahIM viparIta prarUpaNuM kahI temAM mukhyatayA dharmadezanAne adhikArI gItArtha sAdhu che, te paNa gItArtha mukhe dharma sAMbhaLIne te pramANe prarUpaNa karI zake te zrAvaka paNa dharmadezanA karI zake che.) have pratikramaNanA sArabhUta kSamAnI sAdhanA mATe kahe che - "khAmemi savvajIve, savve jIvA khama'tu me / fmajI natha-bUku, kera mA Lar IkazA" artha- bhUtakALamAM ajJa ane mUDha evA meM sarvajIne je pIDA karI hoya tene ajJAna-meha rahita thaIne khamAvuM chuM. sarva jI paNa mane kSamA kare ! kAraNa ke mAre sarva jIvonI sAthe mitrI che. vira bhAva keInI sAthe nathI. mane vidana karanAranuM paNa huM kalyANa IcchuM chuM. have aMtima maMgaLa pUrvaka upasaMhAra kare che ke - bAthamAM jhona, vija dijha - kunadi naW I tiLi hisato, raMga unane jaDI' IkanA atha- ema samyaga AlocanA karIne, AtmasAkhe niMdA karIne, guru samakSa gaha (kabUla) karIne ane "meM bahu khoTuM karyuM che" ema te te pAponI durgachA karIne vividha pratikramaNa karate he covIza jinezvarene vAMduM chuM. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhasaMgraha 30 bhA. sArAddhAra gAthA 65 A rIte ahIM sAmAnya artha jaNAvyA che, vizeSa dha mATe tA bRhad bhASAntara, athavA pratikramaNa sUtronI mATI TIkA ane AvazyakacUrNi vagere grathA jovAM, have prasa'gAnusAra bAkI rahelAM sUtronA paNa a ahIM kahIe chIe. 200 'Ayariya uvajjhAe, sIse sAhammie kula - gaNe a / je me kei kalAyA, savve tibiheNa khAmemi ||1|| " 66 a- AcArya, upAdhyAya, ziSyA, sAdharmiko, kula ane gaNu, tenA prati me je kAI kAcA karyAM hoya, te sarvane trividha khamAvu' chuM. "salsa samaLa-saMyamsa, mAvo aMhi stri lIle / salamAvattA, samAmi sabhyaAE zahera vira' a- bhagavAn evA sa zrIzramaNa saMdhane be hAthe mastake aMjila joDIne sane khamAvIne huM paNa sarvane kSamA karu chuM. "sabhyasta jIvarAsissa, bhASao dhammanihianiyacitto / sabhya samAttA, samAmi sabhyatta atha vi||' artha - sarva jIvasamuhane (traNe leAkamAM rahelA ekendriyAdi sarva jIvAne) bhAvapUrvaka dharmAMmAM sthApyuM che. citta jeNe evA hu' (dha bhAvanAthI - rAgadveSAdi tajIne) sarvAMne khamAvIne te sarvane huM paNu kSamA Apu' chuM. "sumaSA manavavuM, nALAyaLIyAmmasa thAya' | taitti' yeka sacaya', netti' mugalAyare mattI // " atha - he bhagavati zrutadevI ! tame tenA jJAnAvaraNIya karmAMnA samuhanA satata nAza karA. ke jenA (cittamAM) zrutasamudra prati satata bhakti che. .. nIle citte sAhU, laLanALedi' caLaIdi| sAtti mukhya-maLa, sA relI 44 yusipha III" a - "jenA kSetramAM rahIne sAdhue darzana, jJAna ane cAritradvArA mAkSamArgane sAdhe che te kSetradevI tenA pApanA nAza karaze." have traNa vamAna stutimAM pahelI stutithI zrI vardhamAna svAmine namaskAra karavA kahe che ke 'namo'stu vardhamAnAya, sparddhamAnAya karmaNA / tajjayA'vAptamokSAya, parokSAya kutIrthinAm || 1 || " atha- karmInI sAthe spardhA (yuddha) karatA, temAM jaya meLavIne meAkSane pAmelA ane 66 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4 dinacaryA-nameAstu ane vizAla lAcananAM a 271 kutIrthIothI jeo prarokSa = na oLakhAya tevA che (kutIrthIe jene oLakhI zakatA nathI) te zrI vardhamAna svAmine namaskAra thAo ! have bIjI stutithI sa` jinezvarIne stave che ke - "cevAM vicAravindrAzyA, nyAyAma - mAhi. patyA 1 sadRzairiti saMgata' prazasya, kathita santu zivAya te jinendrAH ||2|| " a- jenAM zreSTha caraNakamalanI zreNIne dhAraNa karatI evI (devaracita ) vikasita suvaNuM kamaLanI zreNInuM prabhunA caraNA sAthe je milana, (sAnerI evA) te sarakhe sarakhAnI sAthe mIlana prazasta che, ema je A mIlanane paDitAe praza'syu che. te zrI jinezvarA kalyANakArI thAo ! have trIjI stutithI jinavacananI stuti kare che ke 'kaSAyatApAditajantunivRti, karoti yA jainamukhAmbudodgataH / sa zukramAsodadbhavavRSTisannibho, dadhAtu tuSTiM mayi vistaroM girAm || 3 || 66 atha - jinezvaranA mukhamAMthI pragaTelA jeTha mAsanI vRSTi sarakhA je vANInA vistAra kaSAyanA tApathI pIDAtA jIvAne zAnti kare che te (vANInA vistAra) mane prasanna (zAnti) karA ! have vizAla lAcana' rUpa traNa stutimAM prathama vIraprabhunI stuti kare che kevicAhahovana - 60, motha tAMgulam | prAtathI raninendrasya, muvA punAtu va: 11x5'' artha - vizAla netrorUpI patrovALu ane ujjavaLa evA dAMtanA kArUpI kesarAvALuM, zrI vIra prabhunu` mukharUpI kamaLa prAtaH samaye tamane pAvana karo ! have sava jinAnI stuti kare che ke 66 "( 'yeSAmabhiSeka karma kRtvA mattA harSabharAt sukha surendrAH / tRNamapi gaNayanti naiva nAka, prAtaH santu zivAya te jine 'drAH ||2|| " artha - ( merU paryaMta upara) je jinezvarAnA janmAbhiSeka karIne harSoMnA samuhathI matta (tRpta) khanelA indro svarganA sukhane tRNu tulya paNa gaNatA nathI, te jinezvarA prAtaHkAle kalyANa mATe thAo ! have jinamatanI stuti kare che ke "kalaMka nirmuktamamukta pUrNataH kutarka rAhu-prasana' sadodayam / apUrva caMdra' jinaca' prabhASita', dinAgame naumi budhainamaskRta // 3 // a- (ahIM jinavacanane apUrva candranI upamAthI stave che ke) je sadA kala`ka rahita che, kadI pUrNatAne cheADatuM nathI (sadA pUrNa rahe che ), kutarkorUpI rAhunuM je grasana kare che ane je sadA udayava Mtu che (asta thatA ja nathI) tethI ja je AkAzacaMdrathI viziSTa apUrva caMdratulya Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra7ra dharmasaMgraha guDha bhAve sArodvAra gAthA 66 che. evuM zrI jinezvaradvArA belAyeluM jinavacana ke jene paMDite e namaskAra karyo che tene divasanA prAraMbhamAM (prAtaHkALamAM) huM namuM chuM. have eka sIttera jinanI stuti kare che ke "vana--vidyuma-marata-inanima timo saptatizata jinAnAM, samirapUjita vade // 1 // " artha- zreSTha suvarNa (pILo varNa), zaMkha (sapheda vaNa), viThThama (paravALAM-rAte vaNa), marakata (nIlama-lIle varNa), ane ghana (kALo megha), e pAMcenA varNavALA, sarva devethI pUjAyelA (paMcavaNI) ekase sIttora jinezvarene huM vAMdu chuM. ahIM pratikramaNane adhikAra pUrNa thaye have mULa gAthAmAM kahelI gurunI vizrAmaNa mATe kahe che ke- pratikramaNa pachI avazya gurunI vizrAmaNa karavI joIe. emAM guru eTale dharmAcArya ane temanI vizrAmaNa eTale zrama dUra karavA ke bhaktibhAvathI temanA aMga-pagazarIra vagere dabAvavuM, tathA tenA upalakSaNathI sukhazAtA pUchavI, temanuM saMyama aMgenuM kaI kAma karavuM, vagere svayaM samajavuM. jo ke sAdhune utsarga mAge zarIra sevA karAvAya nahi, dazavaikAlikamAM "saMbAhaNA daMta pahecaNA ya" e pAThathI niSedha karyo che, te paNa apavAdathI jarUra jaNAya te sAdhue dvArA ane tenA abhAve bhaktivaMta zraddhALu zrAvakadvArA paNa sevA karAvI zakAya tathA zrama dUra karavA-karAve vagere paNa karI zakAya che. zuddha pariNAmathI sevA karanArane paNa karmonI nirjarA ane vinaya thAya che. guru vizrAmaNuM pachI svIkArelAM vatanuM, tenA pAlana karavAnA vidhinuM, vagere smaraNa karavuM. mahAmaMtrano jApa kare. vocanA-pRcchanAdi pAMca prakAra paikI koIpaNa svAdhyAya kare, vaLI pite rAjA, maMtrI ke kaI mahA vyavasAyI saMpattimAna hovAthI upAzraye na jaI zake te pitAnA sthAne paNa pratikramaNa, svAdhyAya vagere kare. kAraNa svAdhyAyanuM moTuM phaLa jaNAvatAM daza vai0 niryukitamAM kahyuM che ke vitarAgakathita bAra prakAranA tapamAM e kaI bIje tapa nathI ke je svAdhyAyanI tulanA karI zake. upadezamAlA gA0 338 mAM paNa kahyuM che ke svAdhyAyathI zubha dhyAna, satya tanuM pAramArthika jJAna ane kSaNa kSaNa vairAgyanI vRddhi thAya che. ema zrAvakanuM dinakRtya jaNAvyuM have rAtrIkRtya kahe che ke mula "gatvA gRhe'tha kAle'hadgurUsmRtipurassaram / ___ alpanidropAsana' ca, prAyeNA'brahmavarjanam // 66 // " artha - pachI ghare jaIne nidrAkALe arihaMta deva ane gurunA (tathA mahAmaMtranA) smaraNa pUrvaka alpanidrA kare ane prAyaH mithuna taje. tAtparya ke gurunA upAzraye svAdhyAya karIne ghera jaIne rAtrInA prathama prahara pachI athavA zarIra-svasthatA sArI hoya te madhyarAtrI pachI nidrA kare, te pahelAM parivArane dharma saMbhaLAve, ema zrAddhadinakRtyamAM kahyuM che. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. 4 dinacaryA - vastu sUtranAM a deva-gurunA smaraNanA upalakSaNathI cAra zaraNAM, aDhAra pApasthAnakanA tyAga, sarva bhAvAnI anityatAnuM ciMtana, saMcAgamUlaka duHkha paraMparA, duSkRtaniMDhA, sukRta anumAdanA, sarva jIvAne khAmaNAM, sAkArapaccakkhANa vagere sathApiisamAM kahelA sava vidhi samajavA. 273 6 gurunI paNa jyAM te vicaratA hoya te gAma nagara dezane dhanya che' vagere anumeAdanA karavI. pa'casUtra paikI 'pApa pratighAta guNakhIjAdhAna' nAmanuM paheluM sUtra asahita ciMtavavu. arthAt e rIte cAra maMgaLapUrvaka cAra zaraNu, duSkRtaniMdA, sukRta anumAdanA, vagere karIne nidrA kare. cAra zaraNanA mahatva aMge kahyuM che ke-"dAnAdi cAra prakAranA dhama na karyo ke arihaMtAdi cAranuM zaraNu na karyuM. te samajavuM ke cAratirUpa sa'sAranA cheda tA na karyAM, kiMtu mithyAjanma hArI gayA" duSkRtaniMdA ane sukRtAnumAdanA karavI ke-" mana-vacana-kAyAthI koI pApa karyuM" hoya, karAvyu` ke anumAghu hoya, te sanI huM... gA~ karuM chuM. " ane traNe kALamAM trikaraNayAge zrI jinAjJAnuM je kAMI pAlana thayuM hoya, te sanI anumAdanA karu chuM. " vaLI " huM sarva jIvAne khamAvuM chuM, sa.jIvA mane kSamA karo, mAre sarvajIvA sAthe maitrI che, kAinI sAthe vairabhAva nathI" ema khAmaNAM kare. 66 , sAgArapaccakkhANa paNa granthIsahita pacca. sAthe karI cAre AhArano tyAga kare ane sarve sAte vratAnA sakSeparUpa 'dezAvAzika' pacca. kare. zrAddhadinakRtyamAM kahyu che ke- macchara, sivAyanA jIvAnI hiMsA, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ane te divase karelI kamANI sahita sarva parigraha, tathA ana daMDa, nidrAmAM jarUrI vastro ke zayanAdi sivAyanA sarva bhAge pAga ane gharanA amuka bhAga sivAya sarva dizAmAM gamanAgamana e sarvane manathI tajavAM azakaya hovAthI) vacana-kAyAthI karavA-karAvavAnA tyAga graMthIsaMhita pacca0pUrvaka kare, arthAt gAMTha na choDu tyAM sudhI' ema tyAga kare. vaLI jo A zatrImAM mAruM AyuSya pUrNa thAya tA sarva AhAra, 'sarva upadhi ane zarIranA paNa tyAga karuM chu.... ema ni ya karI navakAra gaNavA pUrvaka sAkAra paccakkhANu karavu. pachI pAMcavAra mahAmatra namaskAranuM smaraNa karavu ane alaga zayyAmAM suvuM. ema sa. rIte mAne upazAvIne dharma-vairAgya vagerenA zubhabhAvAthI bhAvita thaIne nidrA kare. vaLI mULagAthAmAM prAyaH kahela che, tethI sarvathA maithunane na tajI zake te pazu zakaya taje, jAvajIva sarvathA tyAga azakaya hoya tA paNa patithie taje, ema jeTalA ane teTalA adhika tyAga kare. have nidrAmAM jAgI jAya tyAre zuM karavuM te kahe che ke mULa 'nidrAkSaye'GaganAGagAnA - mazaucAdebiMcintanam .. ityAhorAtrikI caryA zrAvakANAmudIritA ||67 || " artha- nidrAmAMthI jAgI jAya tyAre strI (puruSo) nA agAnI azucitAnuM ciMtana karavu'. e rIte zrAvakeAnI aheArAtrInI samAcArI jaNAvI. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra74 dharma saMgraha guru bhA. sAravAra gAthA- 67 rAtrIne kALa sAmAnyatayA ne pApamAM preraka levAthI ane anAdi viSaya sevananA saMara daDha hovAthI nidrAmAMthI jAgI jAya tyAre vikArane vaza na thatAM strInA (purUSanA) zarIranI apavitratAnuM savizeSa ciMtana karavuM ane zrIjabUsvAmijI, zrIsthUlabhadrajI, zrI vijaya zeTha, vijayA zeThANI, caMdanabALA, vagere sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAonAM, satIonAM tathA sapuruSanAM caritronuM ciMtana karI Atmasatva pragaTAvavuM, kaSAyane jItavAnA upAye vicAravA, saMsAranI asAratAnuM ane dharmanA upakAranuM ciMtana karavuM. temAM strI zarIra mAMsa ane maLamUtranI kathaLI che, zleSma, kapha, thaMka vagerenuM jharaNuM che, kRmi vagere jenuM ane regonuM ghara che. tathA kRtrima-kSaNavinazvara evuM tenuM rUpa te puruSone phasAvavAnI phAMsI che vagere ciMtavavuM. kaSAyane jItavAnA upAye vicAravA ke- kSamA, nirabhimAnatA, saraLatA ane saMteSathI kamazaH krodha-mAna-mAyA-lobhane, vairAgyathI rAgane, mitrIthI zreSane, vivekathI mUDhatAne, rUpanI kRtrimatA vicArIne kAmane, guNAnurAgathI matsarane, IndriyenA ane mananA saMyamathI viSayane, traNa guptithI traNa daMDane, apramAdathI pramAdane ane viratithI aviratine, ema mahine jItavA mATe zubhaciMtana karavuM. saMsAranI asAratA aMge paNa vicAravuM ke-narakamAM nArakIo je duHkha bhegave che tenuM varNana karavuM kaI rIte zakya nathI. tyAM teo rAtrI-divasa duHkhanI AgamAM saLagI rahyA hoya che ane "trAhi trAhi pikAre tema tema paramAdhAmadeve teone adhikAdhika pIDe che. AMkhanA palakArA jeTaluM paNa sukha tyAM nathI. nigodamAM te tethI paNa anaMtaguNa duHkha hoya che. manuSyapaNAmAM agnimAM tapAvelI soye eka sAthe samagra zarIramAM seMkavAthI je duHkha thAya tethI AThagaNuM duHkha janmatAM, jamyA pachI paNa jela, zastraprahAra, baMdhana, rege, dhananAza, kuTuMbaviyega, vRddhAvasthA ane maraNa vagerenAM asahya duHkhe, uparAMta saMtApaapakIrti- apabhrAjanA vagere mAnasika dukhe te evA hoya che ke tene bhegavatAM keTalAka ApaghAtane paNa kare che. devabhavamAM paNa IrSyA, viSAda mada, dha, mAyA, lebhathI pIDAtA deve racavanakALe bhAvi garbhavAsa vagere jANIne atiduHkhI thAya che ane tiryaMcagatinAM duHkhe te pratyakSa che. ema saMsArane duonI khANa tulya samajIne tenA pratye vairAgya keLavo ane dharmanA manoratha karavA ke anyabhavamAM mithyAtvayukta cakravartI na banatAM daridra paNa zrAvaka banIza, tyAM paNa svajanAdinA saMbaMdhe teDIne gItArthagurunI nizrAmAM dIkSAne svIkArIza. dIkSAmAM paNa tapathI zarIrane sUkavIne bhaya-bheravanA prasaMge paNa nirbhayapaNe mazAnAdimAM kAussagga dhyAnamAM rahI uttama cAritrane pALate huM svapara kalyANa sAdhIza, vagere zubhadhyAnamAM rAtrI pUrNa karavI. ema ahIM sudhI zrAvakanAM dina-rAtrInAM kRtye kahyAM. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | OM namaH niravanAtha | dharmasaMgraha gujarAtI bhASAntara sAroddhAra bhAga-1, vibhAga-ro. prakaraNa-4, zrAvakanA parvAdi kartavyo. mU-bagg gg g catumAM ja ne ! janmanyapi yathAzakti, svasva satkarmaNAM kRtiH // 6 // " . artha- pUrve kahyuM te dinakRtyanI jema sarva parvomAM, traNe comAsAmAM, varSamAM ane samagra janmamAM paNa te te karaNIya kAryo yathAzakti avazya karavAM. temAM amuka ja nahi paNa sarvapamAM te te parvanI ArAdhanA karavI, e gRhasthane dharma che. parve AgamamAM be AThama, be caudaza ane pUrNimA tathA amAvAsI. ema eka mahinAmAM che ane eka pakhavADIyAmAM traNa traNa kahyAM che. mahAnizithamAM te jJAnapaMcamI paNa kahI che, tyAM kahyuM che ke- aSTamI, caturdazI ane jJAnapaMcamImAM upavAsa na kare te prAyazcita lAge. zrAddhavidhi vagere anya granthamAM te bIja, pAMcama, AThama, ekAdazI ane caturdazI, e pAMcane kRtatithie kahI che, temAM bIja be prakAranA dharma mATe, paMcamI pAMca jJAnanI ArAdhanA mATe, aSTamI ATha karmanA kSaya mATe, ekAdazI agyAra aMganI ane caturdazI caudapUrvanI ArAdhanA mATe kahI che. e pAMcamAM pUrNimA ane amAvAsI meLavatAM dareka pakSamAM cha cha parvo paNa Ave. pratyeka parvadinamAM ane zakya na hoya te aSTamI - caturdazIe te avazya pauSadha kare, e paNa na karI zake teNe te te parvamAM ubhayaveLA pratikramaNa bane teTalAM adhika sAmAyike ane ghaNA pApanA saMkSepavALuM dezAvagAzika karavuM joIe, uparAMta parvadivase snAna, mAthuM zodhavuM ke gUMthavuM, vastra vAM-raMgavAM, gADAM-haLa, vagere calAvavAM, anAjanA muMDA bAMdhavA, ghaMTI-ghANI-reMTa calAvavA, khADavuM, daLavuM, vATavuM, pukhe, patra ke phaLo vagere cUMTavAM, khetaramAM anAja laNavAM, kApavAM, lIMpavuM, mATI kheravI, kAMtavuM, suthAra-kaDIAnAM kAma karAvavA ane sacitta bhakSaNa karavuM, ityAdi sarva pApakaryo tajavAM. dararoja karatAM parva divase tapa adhika kare ane khAtrapUjA, citya paripATI, sarvaguruone vaMdana, supAtradAna, brahmacarya pAlana, vagere dharmakAryo parvamAM adhika karavAM. AgamamAM kahyuM che ke parva tithie prAyaH AgAmI bhavanuM AyuSya baMdhAya che, tethI parvadivase pApakA tajIne tapa-upadhAna (jJAna bhaNavuM) vagere zubha anuSThAne adhika karavAM. ke jethI zubhagatinuM AyuSya baMdhAya. vaLI A citranI be, comAsAnI traNa ane paryuSaNAnI eka, ema cha aThThAIonA divase traNa mAsInA traNa, paryuSaNAne eka, tathA zrI jinezvarenAM racavana, janma, dIkSA, Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 dhasaMgraha 30 bhA. sArAdvAra gAthA 68 kevaLa ane nirvANunA divaso, e sava parva jANavAM. temAM Asa catranI e aThThAie te zAzvatI che. te divasamAM vaimAnika vagere cAre nikAyanA devA paNa naMdIzvara dvIpa vagere tImAM jaI mATA mahotsavA kare che. jIvAbhigamamAM tA kahyuM che ke- cAre nikAyanA ghaNA devA cha e aThThAiomAM moTA mahAtsavA kare che. tithiniNya - savAre pratyAkhyAna karavAnA (sUrvIya) samaye je tithi bhAgavAtI hoya tene pramANabhUta mAnavI. lAkamAM paNa rAtrI-divasanA vyavahAra sUryodayane anusAre thAya che. zrAddhavidhi. gA0 11nI TIkAmAM e viSayamAM kahyuM che ke- cAmAsImAM, vArSikamAM, pakSamAM, paMcamImAM tathA aSTamImAM te te tithi pramANu karavI ke jo te te tithi sUryodayane sparzatI hAya, te sivAyanI apramANu karavI. vaLI pUjA paccakkhANu, pratikramaNa ane abhigrahAdi niyamA je vAramAM te te patithine sUryAMya sparzatA hoya te vAre karavAM. sUryodayanA sparzIvALI tithi ja pramANa mAnavI, te sivAyanI sUryodayanA sparA vinAnI tithine pramANabhUta mAnavAthI AjJAbha'ga, anavasthA, mithyAtva ane virAdhanA e cAra dASA lAge che. pArAzaravRttimAM paNa kahyuM che ke- sUryodayaveLAe bhogavAtI tithi thADI paNa hAya, tene ja sa`pUrNa mAnavI, ane sUryodayanA sparza vinAnI lAMbI hoya tA paNa tene nahi mAnavI. A niyama audayika tithi aMge jANavA. paMcAMganA gaNitathI tithinI kSaya-vRddhi Ave tyAre zuM karavuM ? te moTe pU. vAcaka pravara zrImadumAsvAtijI mahArAjanuM vacana sabhaLAya che ke "ce pUrvA ttithi: hAryAM (prAghA), vRddhI hAryA tathottA / zrIvIjJAnanirvANa' (mokSayAna'), pATolAnunaitika / / " atha kSaya Ave tyAre te tithinI ArAdhanA pUtra tithimAM ane vRddhi Ave tyAre (emAM pUrvAMnI cheDIne) uttaratithimAM ArAdhanA karavI ane zrI vIraprabhunuM (jJAna ane ) nirvANa kalyANaka leAkeA kare tyAre karavuM. (tithinI kSaya-vRddhi e rIte thAya ke eka vAramAM jyAre e tithinI samApti thAya, tyAre temAMnI bIjI tithi koi vAranA sUrvIyane sparzI zakatI nathI tene kSaya-kSINa tithi kahevAya che. ane jyAre eka tithinA bhAgavaTo traNavArane sparze che tyAre lAgalagATa te tithi e divasanA sUryAMyane sparzatI hoya che, tethI tene vRddhitithi kahevAya che. ghaNA kALathI jaina gaNitanA TIppaNanA abhAve sa pUrvAcArSyAthI janetara TippaNu mAnavAnu cAlu che ane te TIppaNamAM aniyamita rIte kAipaNa tithineA kSaya ane vRddhi AvI zake che, mATe tevA prasaMge ArAdhanA kacAre karavI ? tenA javAbarUpe pU. zrI umAsvAtijI mahArAjanA A praghASa aneka jaina granthAmAM vidyamAna che ane tene anusarIne parvonI ArAdhanA karavAmAM Ave che.) Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra0 4. zrAvakanAM cAmAsI jyeA. e rIte padivasAmAM AAdhanA karavI. have cAmAsI nRtyo kahe che - zrAvakanAM cAmAsI ke vyA 277 zrAvaka saviratine svIkArI na zake tyAM sudhI dezaviratinA abhyAsa mATe ane teTalAM AraMbha samAraMbha echA kare, jema gharakharcamAM karakasara e mATI kamANI che, tema ArbhAmAM paNa jarUrIAta ghaTADIne ochA pApathI jIvavu' e kamANI che, mATe vratadhArI zrAvake pratyeka cA mAsImAM tratAmAM pUrve rAkhelI chUTanA sakSepa karavA ane vrata na lIdhAM hoya teNe paNa vividha niyamA - abhigrahA svIkAravA, ema karavAthI nirarthaka aviratijanya pApaM badhAtu aTake che. temAM aSADha cAmAsImAM (pUrva) samyaktva adhikAramAM je nitya niyame kahyA che temAM vRddhi karavI. jema ke be athavA traNa vAra aSTaprakArI vagere jinapUjA karavI, bRhad devavaMdana karavuM, nitya sarva pratimAnI pUjA karavI, na ane teA darzana karavuM ane snAtrapUjA, mATI pUjA, prabhAvanAdi karavu', ema bane teTalI dharmanI pravRtti vadhAravI. gurune paNa dvAdazAvata vaMdana karavuM, teonI aMgapUjA, prabhAvanA, gahu'lI vagere bhakti karavA pUrvaka jinavANI sAMbhaLavI, tenI zarIra sevA karavI, navuM jJAna bhaNavuM-vAMcavu vagere vividha svAdhyAya karavA, sacitta bhakSaNanA tyAga karavA, sathA na ane tA nirUpayAgI sacittanA tyAga karavA. pANI ukALeluM vAparavuM vagere. jayaNA mATe ghara-hATa ke makAnAnI bhIMtA, thAMbhalA, khATalA, pATa-pATalA-pATalI-chIMkAM, cApaDanAM bhAjanA, iMdhaNAM, kAlasA ane anAja, e sava cIjomAM lIla, phUga ke dhanerIyAM, IcaLeA vagere jIvA upare nahi te mATe jenI je rIte thAya te rIte rakSA karavI. jema ke makAna vagerene cUnA lagADavA, anAjamAM cakhaleLavavI, te te vastune lAgelA mela-pasInA vagere dhoIne sApha karavI, tapAvavA yogyane sUryanA tApamAM tapAvavI, bhejavALI jagyAmAM na mUkavI, ThaM'DIthI rakSaNa thAya te vastune ThaMDA sthAne rAkhavI, pANI dararoja be traNavAra jADA garaNAthI gALavuM, ghI-tela-goLa-chAza-pANI vagerenAM bhAjanA DhAMkIne rAkhavA, uSNu pANI, AsAmaNu ke snAna vagerenuM meluM pANI jyAM lIla-phUga ke trasa jIvA na heAya tevI retIvALI jamInamAM tuta sukAI jAya tema chUTu' chUTuM... paraThavavu, cUlA-dIvA vagere ughADA na rAkhavA. vaLI daLavAmAM, vastra-vAsaNa dhAvAmAM, rAMdhavAmAM, ema sarva kAryamAM pUjavA pramAvAne upayAga rAkhavA, phUlA, pANIyAra, khAMDaNI tathA dhaTI upara, valANAnA, suvAnA, nhAvAnA ane jamavAnA sthAne tathA dahezasara ane upAzrayamAM, e dezasthAne ca'du khAMdhavA. ityAdi sarva kAryo jayaNA pUrvaka karIne pahelA vratanI rakSA karavI. vastutaH tA jIvAtpatti na thavA devI te jayaNA kahI che. jIvA upayA pachI tenI hiMsAthI khacavuM duSkara che, mATe pATa-pATalA-palaMga vagere ane jayAM jyAM AhiMgaNu devAya Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 dha saMgraha 30 bhA. sArAdvAra gA. 68 te bhIMtAnA bhAga, khurazI ItyAdimAM garamInA divasamAM lAgelA parasevA kSAranA kAraNe cAmAsAnI havAmAM pANIrUpa ane ane temAM samUcchima manuSyA upaje, mATe cAmAsAnI havA pahelAM ja tene sApha karavAM joIe. e rIte gharanA AMgaNA vageremAM nAkhela kacarA, zleSma, thUka, kaphanA aLakhAM vagere suI gayA hoya tA paNa varSARtunI havAthI temAM jIvAtpatti thAya. bALavAnAM, iMdhaNAM, kolasA, vageremAM paNu kuMthuA - IyaLA - ghRNu- kIDA, vagere thAya. vastra dhAeluM, melavALuM jaLa paNa jyAM jyAM nAkhe tyAM jIve upaje, (temAM uDatA jIvA paNa paDe) vagere vividha rIte thatI jIvAtpattinuM jJAna meLavI, jIvAtpattine aTakAvavI e sAcI jayaNA che. dhArmika upakaraNAmAM paNa DAMDA, da'DAsana, caravaLInI DAMDIo, sAMpaDA - ThavaNI vageremAM je bhAgathI tene pakaDIe tyAM parasevA lAge ane tyAM jIvAtpatti thAya mATe Arko pahelAM ja e sarvAM vastuo sApha karavI joie. jayaNA e dharmanI mAtA che, mATe sAdhu ane zrAvake jayaNA pALavI joIe. virAdhanA na thAya teA paNa jayaNA nahi karanArane virAdhaka kahyo che. yogazAstramAM kahyu` che ke- mAkSane IcchatA zrAvaka trasanI hiMsA teA na kare, paNa ahiMsA dharmanA jANu sthAvara jIvAnI paNa niraka hiMsA na kare. bIjA vratanI rakSA mATe ALa - abhyAkhyAna, cADI, kaThora bhASaNa, vagere asatyAnA tyAga karavA. trIjA vratamAM- khATAM tAla-mApathI levaDa-devaDa vagere nahi karavuM. cothA vratamAM- brahmacarya pALavuM, sarvathA na paLAya tA patithiomAM avazya pALavuM. sAmAnya divaseAmAM paNa divase saMpUrNa pALavuM ane rAtrIe parimANu karavuM. pAMcamA vratamAM IcchAnuM parimANu ane teTaluM ghaTADavuM. chaThThA vratamAM - utsagathI kAI dizAmAM kayAMya javuM nahi, anivArya hoya teA te dizAmAM teTalI chUTa rAkhI zeSa dizAomAM gamana karavu nahi. sAtamAmAM- zakaya hoya te rIte snAna, mAthuM 'vuM, dAtaNa, pagarakhAM vagerenA tyAga karavA, uparAMta khetara kheDavAM, mATI-khANa kheAdavI, vastrAdi raMgavAM, vAhana calAvavAM vagere pApe baMdha karavAM. rAyaNa-AMkhA-kerImAM jIvAtpattinA sabhava hovAthI Arko-nakSatra pachI tenA tyAga karavA, rAMdhelA vAsI AhAra, kAcA geArasa sAthe kaThoLa, purIo, pApaDa, vaDAM vagere ane vanaspatinI sUkavaNI, tAMdaLajA vagerenI bhAjI, nAgaravelanAM pAna, koparAnA gALA ke kAcalAM, khAreka, khajUra, drAkSa, kAcI khAMDa ane sUDa vagere, e samAM vividha trasasthAvara jIvAnI Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4 zrAvakanAM vArSika kattA utpatti saMbhavita hovAthI tene tyAga kare. auSadhati mATe anivArya hoya te paNa pUrNa jayaNAthI upayoga karaze. ane pUrve kahelAM paMdara karmAdAno vyApAra te sarvathA tajave AThamAM anarthadaMDamAM- jaLakriDAne tyAga karavo ane snAna tathA telamaIna vagerenuM paNa parimANa karavuM. ema ATha vratamAM savizeSa tyAga tathA jayaNA karavI. tathA cAra zikSA vatemAM vRddhi karavI, atithi saMvibhAga te dararoja na bane te paNa tapanA pAraNe avazya karo. uparAMta zakti pramANe upadhAnatapa, saMsAratAraNa tapa, aThThAi, paMdara upavAsa, seLa bhakta, mAsakSamaNa tapa, vagere tapa savizeSa kare. rAtre cauvihAra ane gADha kAraNe na bane te tivihAranuM paccata karavuM. dIna, anAtha vagerene sahAya karavI. ItyAdi cAturmAsika kartavya. jANavAM. zrAddhavidhinI 12mI gAthAnI TIkAmAM comAsA kartavyanuM A varNana che, te mULa bhASAntaramAMthI joI levuM. | zrAvakanA vArSika kartavya zrAvakane prati varSe karavA gya dharmakRtyenuM varNana zrAddhavidhi prakaraNamAM AgIyAra dvArathI A pramANe karyuM che. 1. saMghapUjA= pitAnA vaibhava pramANe pUjaya sAdhu-sAdhvIjIne ati AdarabahumAnapUrvaka AdhAkarma vagere betAlIsa doSa rahita, saMyamamAM upayogI evA vastra, pAtra, sutara, una, dAMDA, dAMDI, soya, karNadhana, kAgaLa, pustaka, pAThAM vagere ApavAM. sAdhune azana, pAna, khAdima ane svAdima e cAra prakArane AhAra, vastra, pAtra, kAmaLa, rajoharaNa, e cAra. tathA seja, muMDana mATe a, mana khotaraNI ane naraNI e cAra, ema bAra vastu sAme pagI hevAthI (zayyAtara sivAya bIjAnI) levI kape che, mATe tevI nirdoSa vasatuothI sAdhusAthvInI bhakti karavI ane zrAvaka-zrAvikAne paNa Adara-ahumAnapUrvaka paherAmaNa ApIne bhakti karavI. taduparAMta zrI saMghanA Azraye jIvanArA deva-guru-dharmanA guNa gAnArA yAcako (bhejaka-sevake) vagerene paNa yAcita satkAra kare. caturvidha saMghanI sarva prakAre viziSTa bhakti karanAra vaibhavavALA zrAvakanI saMghapUjA utkRSTa kahevAya, alpazaktivALA vaibhavanA abhAve mAtra eka be sAdhune thoDuM sutara muhapatti ane eka be zrAvaka-zrAvikAne mAtra sopArI vagere ApIne paNa bhakita kare, te jaghanya kahevAya. zeSa madhyama jANavI. temAM svazakti anusAra varSamAM eka vakhata jaghanya bhakita paNa karavI joIe. nirdhanane alpa paNa bhakti moTuM phaLa Ape che, saMghapUjA avazya karavI joIe. kAraNa ke zrI saMghane zAstromAM zrI tIrthakara bhagavaMtathI bIjA naMbare athavA tIrthakara tulya kahyo che. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 dharmasaMgraha guha bhATa sAradvAra gAthA 68 2. sAdharmika bhakti- samAna dharma karanArA sAdharmika kahevAya, tenuM vAtsalya paNa svazakti pramANe prati varSe karavuM joIe. saghaLAnuM na karI zakAya te ochAmAM ochA eka be paNa zrAvaka-zrAvikAnI bhakti avazya karavI. A saMsAramAM bhamatAM jIvane mAtApitAdinA saMbaMdhe te sarva jIva sAthe ghaNI vAra thayA, paNa sAdharmika saMbaMdha te kaIka vAra keIkanI sAthe ja thAya che, evA durlabha sAdharmikanI bhakti karavAthI sarva dharmanI ArAdhanA karatAM paNa adhika phaLa maLe che. munione rAjapiMDa akaya hovAthI rAjAone te sAdharmika bhakitathI ja atithi saMvibhAga drata karI zakAya. temAM - ' (1) dravyasAdharmika vAtsalya- pite zrImaMta hoya te dararoja eka, be, traNa sAdharmikone jamADe, tema na bane te putrAdinA janma-lagna, ke evA zubhaprasaMge teone AmaMtrIne jana samaye "teonA paga dhovA, uttama Asane besADavA" vagere vinaya karIne zreSTha bhAjanamAM zreSTha bhojana karAve ane zakti pramANe tabela, vastra ke AbharaNothI satkAra kare. saMkaTamAM paDelAne pitAnA dhanathI choDAve ane nirdhana thayelAne dhana ApIne samRddha kare. kahyuM che ke- "jeNe chatA vaibhave dIna-duHkhIone uddhAra na karyo, sAdharmikenuM vAtsalya na karyuM ane haiyAmAM vitarAgane na padharAvyA, te janmane niSphaLa hArI gaye." (2) bhAvasAdharmika vAtsalya- sIdAtA je dharma karI zakatA na hoya, teonI agavaDe TALIne sagavaDa ApI dharmamAM joDavA, sthira karavA, pramAdI sAdharmikone te te kartavyane khyAla karAve, bhUlelAnI bhUla sudhAravI, ane vAtsalya bhAve sanmArge joDavA, ema chatAM na samaje te paNa nArAja na thatAM vAra vAra premathI preraNA karavI, sabhAvathI sAraNA-vAraNAdi karIne dharmamAM joDavA-sthira karavA, vagere bhAvavAtsalya jANavuM. 3. yAtrAvika- aSTAddhikA, rathayAtrA ane tIrthayAtrA, ema jinezvaranI traNa yAtrA kahI che, te zrAvake prati varSe svazakti pramANe karavI joIe. temAM (1) aThThAI mahotsavarUpa yAtrAmAM - yathAzakti dAna tapa karavo ane zAsanaprabhAvanA mATe vastrAdithI zarIra zobhAM karavI, uparAMta gIta, vAjiMtra, stuti, stavana, nATakAdi karavuM joIe. temAM nATaka vagere te mahatsavanI AdithI aMta sudhI karavuM ane dAna prAraMbhathI karavuM. yAtrA paMcAzakamAM kahyuM che ke- mahotsavamAM raMka-dIna-dukhI vagerenI prasannatA mATe mahatsavanA prAraMbhathI teone dAna karavuM, vyAkhyAtA gurue paNa svazakti pramANe rAjA ke adhikArIone upadeza karI kasAI mAchImAra Adi hiMsakonI AjIvikAne prabaMdha karAvI jIvone abhayadAna apAvavuM ane rAjAnAM dANa, kara vagere mApha karAvavAM. gurune ega na hoya te dhanika zrAvakee amAri, acerI vagere karAvavuM. nATaka saMgIta cAlu karavAM, vAjiMtro vagaDAvavAM ane sarva maMdiramAM aMgaracanA, viziSTa pUjA vagere mahotsava kare. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4 zrAvakanAM vArSika kartavyo 281 (2) rathayAtrA- sArI rIte zaNagArelA suvarNanA, cAMdInA ke lAkaDAnA rathamAM zrI jitimAne padharAvI snAtra pUjAdi bhaktipUrvaka moTA AtaMkI strasta gAma-nagaramAM pheravIne pUjA-bhakita karavI-karAvavI. kAraNa ke citya (achAhikA) yAtrA rathayAtrAthI pUrNa thAya che. rathayAtrAnA prAraMbhamAM-prabhujInuM snAtra, aSTaprakArI pUjA, caityavaMdana vagere karIne zaNagArele ratha zakya hoya te jAte kheMca. e rIte rAjamArgo upara cAlate, sthaLe sthaLe satkAra pAmate ratha aneka bhavya jIne anumodanA karAvI badhI bIjanuM kAraNa bane che. (3) tIrthayAtrA - zrI zatruMjaya, giranAra vagere tathA tIrthakara denA janma, dIkSA, kevaLajJAna ane nirvANanI bhUmio paNa jIvane vizuddha bhAva pragaTAvI saMsArathI tAre che, mATe tIrtha kahevAya che. tyAM janAre samakitanI zuddhi mATe vidhipUrvaka jinamahotsava kare. temAM mukhyatayA brahmacarya pALavuM, ochAmAM ochuM ekAsaNuM karavuM, page cAlavuM, (bhUmizayana, be TAIma pratikamaNa, sacittane tyAga) vagere charI nuM pAlana karavuM. vAhana hoya te paNa page cAlavuM. rAjAnI anumati meLavIne sAthe rakhAya tevAM jina maMdire banAvavAM. rasoInAM, pANInAM sAdhano ane gADAM vagere vAhane ItyAdi sAmagrI taiyAra karI pachI bahumAnapUrvaka gurumahArAjane, zrI saMghane tathA svajana vagerene nimaMtravA. amAri pravartAvavI. moTI pUjA bhaNAvavI. dinAdine dAna devuM. agavaDavALAne paNa khUTatI sAmagrI pUrI pADavAnI uddaghoSaNA karIne utsAhI banAvavA. saMgharakSA mATe zastra-akhtaradhArI subhaTane sAthe rAkhavA ane gIta, nRtya, vAjiMtrAdi sarva sAmagrInI sajAvaTa karIne zubha muhUrto maMgaLa-prasthAna karavuM. pachI tyAM sarva samudAyane bhajana, vAskUla tathA uttama vastrAdithI paherAmaNuM karIne temAMnA pratiSThAvaMta dharmISTa pUjya evA bhAgyavaMta puruSone hAthe saMghapatipaNAnuM tilaka karAvavuM. saMghapUjAne mahatsava karavo ane pachI prayANa karavuM. mArgamAM gAme gAma zrI saMghanI sAra-saMbhALa karavI ane te te jinamaMdiramAM snAtrapUjA dhvajadAna, caityaparipATI vagere mahatya tathA jirNoddhAra karAvavA. e rIte tIrtha prabhAvanA karatAM tIrthe pahoMce tyAre dUrathI darzana thatAM ja tIrthane ratna, metI vagerethI vadhAvavuM, stuti karavI ane lADu vagerethI lhANI karavI. tIrthe pahoMcyA pachI mahApUjA, moTe snAtra mahotsava vagere karIne tIrthamALa paheravI. ghInI dhArA devI. nava aMge jinapUjA karavI. rezamI mATe devaja caDhAva. rAtrI-jAgaraNa ane gIta-nRtyAdi mahatsava kare. tathA tIrthanI ArAdhanArthe upavAsa, chaThTha, aThThama vagere zakti pramANe tapa kare. uttama phaLa-nivedya vagere bheTa karavuM. paherAmaNI karavI. suMdara darzanIya caMdrae prabhu upara bAMdha. dIpaka mATe ghI vagere tathA pUjA mATe chetIyAM, kesara, caMdana, agarU, puSpa-caMgerI vagere sAmagrI bheTa ApavI. nUtana daherI vagere banAvavI. kArIgarane dAnathI tevA. tyAM thatI AzAtanAo dUra karAvavI. rakSakonuM sanmAna karavuM. tIrtha nirvAha mATe lAgo zarU kare ke prabaMdha kare. sAdharmika vAtsalya karavuM. guru tathA saMghanI yathocita paherAmaNI karavI. yAcaka tathA dIna duHkhIne dAnathI prasanna karavA. e rIte yAtrA karIne pAchA AvI bhavya nagara praveza Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 dharmasaMha gu0 bhAva sAroddhAra gAthA - 68 kare. ane ghera pahoMcI zAsanadevatA AvAnane mahatsava kare. sarva saMghane bhejanAdithI satkArI visarjana karaze. ane amuka varSa sudhI dara varSe te tithie upavAsAdi tapa karI te dinane ArAdha. A yAtrA kalyANaka divasomAM vizeSa lAbhakAraka kahI che, mATe rathayAtrAdi te divasamAM karavuM. darzanAcAranA ATha AcAromAM prabhAvanA sarvazreSTha che. prabhAvanA rahita zeSa sAte AcAra prAyaH niSphaLa che, ane A yAtrA trika prabhAvanAnuM kAraNa che. tethI tene prayatna sarvottama kahyo che. 4. jinamaMdiramAM snAtra mahotsava - zrI jinezvaranA janma-kalyANakanI ArAdhanArUpa snAtrapUjA paNa dararoja karavI, na bane te parvadivasomAM ane teTaluM na bane te varSamAM eka paNa gIta-vAjiMtra vagere AbarapUrvaka sarva sAmagrI sahita karavI. zrI saMghane nimaMtraNa karIne sarva sAthe zrI jainazAsananI mahattA zobhA vadhe te rIte karavI. 5. devadravyanI vRddhi- devadravyanI vRddhi mATe prati varSe zakti anusAra IndramALA ke upadhAna vagerenI mALA (uchAmaNIthI) paheravI. tathA saMpatti anusAra pratimAne mugaTa vagere navAM AbharaNa, caMdaravA, puThIyA vagere bheTa karavAM. 6. 7. mahApUjA tathA rAtrI-jAgaraNa- prabhunA pratyeka aMge AbharaNa caDhAvavAM, viziSTa aMgaracanA karavI, lalATe ADa racavI, puSpanAM ghara-maMDapa karavA, pANInA phUvArA, vividha suMdara gIta-nRtya-vAjiMtra, vagere ADaMbara sahita prativarSe meTI (108 prakArI vagere) pUjA bhaNAvavI. tathA prabhunA kalyANaka divase, tapanI pUrNAhUti prasaMge, gurunI dIkSA ke nagara praveza divase, tIrthayAtrA ke upadhAnanI mALA paridhAnanA divase, ItyAdi prasaMge moTA meLApUrvaka, prabhunI sanmukha temanA guNagAna vagere, prativarSe ochAmAM ochuM eka dharma rAtrI jAgaraNa karavuM. 8. zrutapUjA- zrutajJAnanAM sAdhana-pustakAdinI barAsa, vAsa vagerethI mAtra pUjA karavI te te pratidina paNa zakya che, chatAM teTaluM paNa sAmarthya na hoya teNe ochAmAM ochI prativarSe ekavAra te avazya karavI. 9. udyApana - mahAmaMtra zrInavakAra, Avazyaka sUtro, upadezamAlA, vagere jJAnanuM, te te darzanazuddhinA kAryanuM, tathA vividha tapanI ArAdhanAnuM paNa udyApana zAstramAM kaheluM che. jema ke zrI namaskAra mahAmaMtrane lAkha, keDa vagere jApa karIne khAvamahesava, sAdharmikavAtsalya ane saMghapUjA sahita jApa jeTalA svastika, aDasaTha akSare jeTalI senAcAMdInI Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4 zrAvakanAM vArSika ka . 283 vATakIo, pATIo, kalama, maNi, motI, paravALAM, rokaDa nANuM, tAjAM uttama phaLe, vividha pakavAza, vividha anAja, khAdima, svAdima tathA kApaDa vagere vastuonI haka navakAramahAmaMtranuM udyApana karavuM. upadhAnapUrvaka mALa paherIne Avazyaka sUtranuM udyApana karavuM. bIjA prakIrNaka granthanA udyApana paNa tenI gAthA-saMkhyA pramANe karavAM, jema ke upadezamAlAnI gA544 che, te teTalA lADu, phaLe, nevedya, rekaDa vagerenI bheTa karavI. e rIte jJAnanAM vividha udyApane thAya. tathA aMdara nA mahera mUkIne taiyAra karelA lADunI lhANI karIne zAsanaprabhAvane rUpa darzana udyApane paNa vividha rIte thAya. ane jJAnapaMcamI Adi te te tapanA upavAsanI saMkhyA jeTalAM phaLe, naivedya, rekaDa nANuM, vATakIo, vagere svazakti anusAra bheTa karIne tapanuM udyA pana thAya. te paikI prativarSe ochAmAM ochuM eka te karavuM ja. 10. tIrtha prabhAvanA - jaina zAsananI zobhA mATe prativarSe ochAmAM ochA eka gurune nagara praveza mahatsava vagere dvArA zAsanaprabhAvanA karavI. jo ke guru pitAnA gauravane na Iche, paNa zAsana prabhAvanA mATe zrAvake vividha vAjiMtro vagere ADaMbera pUrvaka zrI saMgha sahita gurUnI sAme javuM, guru Adi zrI saMghane satkAra kare, vagere gune nagarapraveza mahatsava kare jaIe. ema gurubhakita karavAthI cira kAlanAM paNa pApakarmo nAza pAme che. tatvathI A gaurava gunA jJAnAdi guNonuM che, ane zAstramAM guNanuM bahumAna karavAnuM kahyuM che, tethI te paDimAdhArI sAdhu paDimA pUrNa karIne Ave tyAre rAjAdine pitAnuM Agamana jaNAve ane teNe karelA praveza- mahesUvapUrvaka nagarapraveza kare, ema vyavahAra bhASyamAM kahyuM che. apurvajJAna bhaNavAthI, zrutanI bhaktithI ane zAsana prabhAvanAthI tIrthakara nAma-karma baMdhAya che. zAstramAM prabhAvanAne bhAvanAthI paNa e kAraNe adhika kahI che kAraNa ke, bhAvanAthI svahita ane prabhAvanAthI sva-para hita thAya che. 11. zodhI- zedhI eTale prAyazcita dvArA zuddhi, gurune ga hoya te varSamAM ochAmAM ochuM ekavAra te prAyazcitta levuM ja joIe, ke jethI kramazaH zuddha thato AtmA ArisAnI jema ujavaLa thAya. Avazyaka niryukitamAM te kahyuM che ke dara pAkSikamAM ane dara comAsAmAM guru pAse niyama AlecanA ApavI joIe ane purve svIkArelA niyama abhigraha jaNAvIne punaH savizeSa svIkAravA joIe. temAM mana-vacana-kAyAthI je je akAryo kya hoya te (Aesarvane zuddha bhAvathI (lecanA=) pragaTa rUpe (gurune) jaNAvavAM te "AlocanA kahevAya. AlecanA jIvanamAM mahatvanI ArAdhanArUpa che, tethI tenuM varNana ahIM zrAddhajita kalpane anusAre kahIye chIe. AcanAmAM 1. Alocaka, 2, AlecanAcArya, 3. AlocanA kama, 4. samyaga ane pa. dravyAdizuddhi, ema pAMca dvAra kahyAM che. temAM- Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 dharma saMgraha guru bhA0 sAdhAra gAthA 68 1. AkAcaka- AlocanA ApanAra rAM ja zAkamAM kahyAM che temAM (1) saMgI- eTale saMsArathI bhaya pAmela hoya te ja yathArtha AlocanA karI zake, kAraNa ke pitAnA deze svamukhe kabUlavA e atiduSkara che. (2) mAyA rahita- azaTha hoya te ja pitAnI bhUlane pUrNarUpamAM kahI zake. (3) buddhimAna - aparAdhone samaje te ja yathArtha AlocanA karI zake. (4) kalpasthitaH sthavirakalpa, jAtakalpa ke samAptakalpAdimAM vakta hoya te pitAnA de pratye jugupsAvALo hoya. (5) anAzasI= Iha-para lekanI bAhya IcchA vinAne. (6) prajJApanIya = Agraha vinAne, satyane satyarUpe svIkAravAnI yegyatAvALo. (7) zradhdhALu = jinavacana tathA guru pratye zraddhAvALo. (8) AjJAyukta= vaDIle- pUnI AjJAne mAnanAra. (9) duSkRtane pazcAtApa karanAra, (10) AlocanAnI vidhimAM AdaravALe ane (11) dravyAdi abhigraha karavA-karAvavA-anumodavAmAM rucivALo- A agIyAra guNavALo hoya te ja tatvathI sAcI AlocanA kahI zake, mATe Alocaka e agIyAra guNavALo joIe. ra. AlocanAcArya - jemanI pAse AvecanA levI che te AcArya paNa cha guNavALA zAstramAM varNavyA che temAM - (1) gItArtha - jenI sanmukha AlecanA ApavAnI hoya te guru, nizithAti prAyazcitagraMthanA jJAtA joIe. (2) katAgI= mana, vacana, kAyArUpa genuM aiya ke bAhya-ayaMtara tapanA abhyAsathI jeNe sarva keLavyuM hoya. (3) grAhaNakuzaLa = Alecakane utsAha vadhArI prAyazcita grahaNa karAvavAmAM kuzaLa hoya. (4) khedajJa = prAyazcita ApavAmAM thatA parizrama sahana karavAmAM samartha hoya. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 pra4. zrAvakanAM vArSika kAvyomAM AlecanA (5) cAritrI= nirmaLa-nirdoSa cAritranA pAlaka heya ane (6) aviSAdI= AlocakanA vividha nAnA moTA do jANIne viSAda nahi karanArA. e cha guNavALA gurunI pAse AvecanA ApavAthI te yathArtha zuddhi karI zake. paMcAzakamAM te kahyuM che ke te uparAMta "para hita karavAmAM rucivALA, AlocakanA sUkSama paNa mane bhAvane jANavAmAM kuzaLa ane IgitAkArathI cittane samajanArA evA guru yathArtha zuddhi karI zake. zrAdhAjItaka95mAM te AlecanAcAryanAM ATha guNa kahAM che. temAM(1) AcAravAnuM = jJAnAcAsa ipAMce AcAranAM yathArtha pAlaka. (2) avadhAraNavAn = Alecake kahelAM dene pUrNatayA avadhAraNa yAda karI zake tevA. (3) vyavahAravAnu= Agama, kRta, AjJA, dhAraNA ane jita e pAMca vyavahAra che, te paikI anyatara vyavahAranAM jANa te vyavahAravAnuM kahevAya che temAM 1. AgamavyavahArakevaLIthI navapUrvI sudhI hoya. 2. zrata vyavahAra-navapUrvathI ghaTatAM yAvat agyAra aMga ane nizItha vagere tatkAlina samagra zratanAM jJAtAne hoya. 3. AjJA vyavahAra- paraspara dUra vicaratA baMne gItArtho sAMketika bhASAmAM ziSyadvArA AlocanA mokale ane prAyazcita maMgAve te. 4. dhAraNA vyavahAraeTale pitAnA AcAryuM tenuM prAyazcita ApatA hoya tene dhArI rAkhI te pramANe ziSya paNa prAyazcita Ape che. pa. jitavyavahAra-eTale AgamamAM kaheluM hoya tenAthI nyUna ke adhika prAyazcita ApavAnI paraMparA che. | (4) uddabrIDaka - lajajAthI zaramAtA AlecakanI lajAne dura karAvI yathAsthita AlocanA karAvanAra (5) prakurvIi - upara jaNAvelA guNo sAthe Alocakane prAyazcita ApI tenI zuddhi karAvanAra, (6) aparizrAvI- AlecakanA doSe kadApi koIne nahi kahenAra (samudra jevA gaMbhIra) (7) niryApaka - Alecakane nibhAvanArA - tenI zakitane anusarIne prAyazcita ApanAza ja ' - ) apAyadazaka- Alocakane deSa sevavAnAM kAraNe jevA ke, duSkALa, zarIra dobalpa vagerene jANa athavA AlecanA ke prAyazcita na karavAthI thanArI durlabhadhitA vagere dene samajAvanAra, ema ATha guNavALA gune AlocanAcArya kahA che. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma saMgraha gu. bhAva sAroddhAra gAthA 68 Alecaka AlocanAnI bhAvanAthI guru pAse jatAM vacce ja mRtyu pAme to paNa te ArAdhaka bane che. AlecanA aMge apavAda jaNAvyuM che ke sAdhu athavA zrAvake utsargathI niyama AlocanA potAnA garachamAM mukhya AcArya pAse, te na hoya te upAdhyAya, tenA abhAve pravartaka, tenA abhAve sthavira, sthaviranA abhAve gaNavachedaka pAse karavI. pitAnA gacchamAM e pAMca paikI ekane paNa vega na hoya te eka sAmAcArIvALA sAMgika anya gacchanA AcAryAdi, purva purvanA abhAve upAdhyAyAdi uttarottara pAse karavI. e paNa na hoya te asAMgika (bhinna sAmAcArIvALA) paNa saMgIonA anya gacchamAM, e kamathI karavI. te paNa vega na hoya te gItArtha sasthA pAse, tenA abhAve gItArtha sArUpI pAse ane te paNa na hoya te gItArtha pazcAtkRta pAse karavI. temAM - sapheda vastradhArI, mastake muMDana karAvanAra, rajoharaNa vinA zeSa sAdhuvezadhArI, caturthavrata virAdhaka chatAM strI vinAne bhIkSAthI jIvanAre te sArUpika jANa. mAthe ceTalI rAkhIne strI sAthe rahenAra sidhaputra ane saMpUrNa veza choDIne gharabArI (gRhastha) bane te pazcAdbhUta kahevAya. temAM upara jaNAvyA pramANe saMvegI gurunA abhAve gItArtha pAsasthA ke sArUpI vagerenI pAse AlocanA karavI paDe to teone paNa gurunI jema vaMdana vagere vidhi kare, kAraNa dharmanuM mULa vinaya che. te pAsatthA vagere gItArtha hovAthI vaMdana na svIkAre te paNa Asana karI ApavuM ane praNAmarUpe paNa namaskAra karavo. paNa pazcAtkRta pAse AlocanA karavI paDe te teTalA samaya pUratuM tene sAmAyika uccarAvIne veza ApIne vidhithI AlecanA karavI. e rIte pAsasthAdi gItArthane paNa vega na maLe te guNazailacaitya vagere udyAnamAM prabhu mahAvIra deva tathA zrI gaNadhara bhagavaMtoe aneka jIvane prAyazcita ApelAM je zAsanadevIe jeyAM hatAM tene aThThama tapathI pratyakSa karI tenI sanmukha AlecanA ApavI, te zAsanadevI AvI gaI hoya tenA sthAne bIjI utpanna thaI hoya te aThThama tapathI pratyakSa lAvI pitAnA doSe tene kahevA, pachI te viharamAnajina pAse jaI prAyazcita lAve te svIkAravuM. tema paNa na bane te zrI jinapratimA sanmukha svayaM AcanA karI prAyazcita svIkAravuM. ane te paNa na bane te IzAna sanmukha rahI zrI arihaMta ane siddhonI samakSa AlocanA karavI, paNa AlocanA vinA rahevuM nahi, kAraNa ke zalyavALo jIva ArAdhaka banatuM nathI. ema AlecanA gItArtha pAsasthAdi pAse karavI paNa agItArtha pAse nahi. kAraNa ke agItArtha cAritranI zuddhinA upAyane (prAyazcitta) ajANa hovAthI nyUnAdhika Ape, tethI pote saMsAramAM DUbe ane Alecakane paNa DUbADe. mATe ja kahyuM che ke- "gItArtha Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4 zrAvakanAM vArSika kartavyomAM AlecanA 287 AlocanAcAryane vega na maLe te kALathI bAravarSa ane kSetrathI se (athavA sAtaso) yona sudhI dhavA paNa agItArtha pAse AlocanA na karavI. ahI gya AcanAcArya abhAve saMvigna, kRtavegI vagerene gauNa karIne paNa gItArthanI zodha karavA kahyuM, temAM Azaya e che ke AlecanAcArya gItArtha te havA ja joIe. 3. AlocanA - AsevanAdi kama- AlocanA be prakAre devAya, eka deze je kamathI sevyA hoya te AsevanAkramathI ane bIjI je dezanuM prAyazcitta nAnuM hoya te pahelA. tethI adhika prAyazcitavALA pachI, ema uttarottara adhika prAyazcitavALA de pachI pachI jaNAvavA, te vikaTanAkrama kahevAya. temAM Alecaka gItArtha hoya to tene nyUnAdhika prAyazcittanuM jJAna hovAthI te vikaTanA kramathI Alece ane agItArtha hoya te Asevana kamathI, ema be kramathI AlocanA apAya. 4. AlocanAmAM samyakapaNuM - deva sevanAre je je bhAvathI deSa sevyA hoya te bhAva samyaga jaNAvavA te samyapaNuM kahevAya. AkudI, dapa, pramAda, kalpa, vagere AlocanAnA de hevAthI jayaNa pUrvaka, ke Akasmika prasaMge ajayaNAthI, vagere je je bhAvathI je rIte aparAdha sevyA hoya te rIte yathArtha jaNAvavuM joIe. temAM - samajavA chatAM vinA kAraNa irAdApUrvaka doSa sevavo te AkuTTI, AcAra virUddha deDavuM, kUdavuM, bhIMta oLaMgavI, vagere darpa, pAMca prakAranuM pramAda, ke vismRti, anupayoga, vagere pramAda, kaI mArI-marakI vagere prasaMge kalpa hovAthI jayaNa pALIne sevelA ane agnisarSa vagerenA upadrava prasaMge saMbhramathI ajayaNAthI sevelA, ema je doSo je rIte sevyA hoya te yathArtha jaNAvavA. AcanA je samyaga thAya to keTaluMka prAyazcita AcanA karatAM ja thaI jAya che. zAstramAM kahyuM che ke- jema bALaka kArya akAryanA vicAra vinA jevuM jANe tevuM saraLatAthI bele, Alecake paNa te rIte AlecanA ApavI joIe. mAyA moTAI vagere choDIne, vRddhi pAmatA saMvega ane punaH tevuM pApa nahi karavAnA nirNaya pUrvaka AlecanA ApavAthI AlocanA ApatAM ja ghaNuM pApa khapI jAya che. pa. dravyAdi zudhi- zuddha dravya, kSetra, kALa ane bhAvane vega meLavIne AlocanA karavI. kAraNa ke- uttama nimitto uttamabhAvanuM kAraNa bane che. temAM ' (1) uttama dravyo - vaDa, caMpaka, azoka, Aba, vagere sArA varNa-gaMdha-rasavALAM vRkSanI nIce AlocanA ApavI. (2) uttama kSetra- jinamaMdira, zeraDInuM ke DAMgaranuM kSetra ane UMDuM AvartavALuM jaLAzaya, vagere prazasta sthaLe Ale canA ApavI. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhasaMgraha 30 bhA. sAroddhAra gA. 68 (3) uttama kALa - paMcamI, dazamI, purNimA vagere purNa tithie tathA uttama tithi-vAra-nakSatra-yoga vageremAM AlecanA ApavI. pratikULa (azubha-latAdi) niSiddha yogA ane ane pakSanI aSTamI, navamI, chaThThI, caturthI, dvAdazI, vagere tithie vajra vI. 188 4. uttamabhAva- zubha upayAgavALA thaIne zubha zukana vagerenA cAge AleAcanA ApavI. A pAMce prakArothI vidhipurNAMka AleAcanA devAthI ja bhAvazalya chUTe che. peAte sevelA doSone parasAkSIe pragaTa nahi karavA te bhAvazalya che, tethI svaya' svakalpanA pramANe game teTalu prAyazcitta kare teA paNa zuddhi na thAya. tAtparya ke "pAte chatrIsa guNu cukta (AcAya) hAya te paNa AleAcanA parasAkSIe ja karavI.' jo ke khIjA AlocanAcAryanA abhAve svaya' AlocanA karanArA zuddha thAya che, paraMtu temAMya siddhonI sAkSI tA joie ja. arthAt chevaTe siddhonI sAkSIe paNa AlecanA tA karavI ja. sazalyapaNe maravAmAM tA durlabha edhitA ane anata sasAra e ghaNAM mATA doSo che. mATe sazalya maraNunA bhayaMkara vipAkA jANI AtmAne saMvegI (utsAhI) banAvIne AlAcanA ApavI. AlAcakanA dUSaNA - (1) prAyazcitta ochu Ape evA AzayathI vaiyAvacca vagerethI gurune vaza karavA. (2) nAnA doSa kahevAthI halakA daDa Ape che' vagere gurunA svabhAvanuM anumAna karIne ochuM prAyazcitta Ape te rIte AlecanA ApavI. (3) gupta doSone chUpAvIne khIjA jANatA hoya te pragaTa doSonI ja AlocanA karavI. (4) nAnA doSone tA doSa mAne ja nahi, mAtra moTA doSAnI ja AlocanA kare. (5) rajA vinA tRNunI saLI lIdhI" vagere sUkSma daSAne Alece, ane mAne ke sUkSma doSane kahenArA mATA doSone teA jaNAvyA vinA rahe ja nahi, ema guru samajaze, ema mAnI mATA dveSa chUpAvavA. (6) guru pUrNa sAMbhaLI ke samajI na zake tema aspaSTa svare AlAcanA karavI. (7) mATA avAjathI guru samajI zake nahi tema athavA khIjA sAdhu sAMbhaLe tema AleAcanA karavI. (8) ekanA eka doSanI ghaNA pAse AleAcanA karavI. (9) cheH granthAdithI anna-ayeAgya AcArya pAse AleAcanA karavI. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra 4 zrAvakanAM vArSika kartavyomAM AlocanA 289 (10) pitAnA jevA de sevanAra (zithilArI) mArca karavAnA karavI. A daza deze Alecake tajavA. kAraNa ke AlecanA ApavA chatAM mAyAne kAraNe zuddhi thAya nahi, ulaTA apAya vadhavAno saMbhava rahe kahyuM che ke avidhithI AlocanA karavAthI mUrkha vaidyanA auSadhanI jema ke avidhithI vidyA sAdhavAnI jema vadhu ahita thAya che. mATe AlecanA samyagu karavI joIe. AvAcanA te 441 thI 4 : vidhipUrvaka AlecanAnAM phaLa kahyAM che ke- - - (1) bhAravAhaka bhAra utAravAthI halake thAya tema AlecanAthI zalya nIkaLI jatAM Alocaka karmabhArathI halake thAya che. (2) AlocanAthI jIvane pramoda upaje. (3) pitAnAM doSa TaLe ane tene joI bIjA paNa AlocanA kare, ema sva5ra doSa nivRtti thAya. . (4) samyaga AlocanAthI Aja (mAyA tyAga) thAya che. (5) doSarUpa melanA abhAvathI Atmazuddhi thAya. (6) AlecanA ApavI e duSkara kArya che tethI duSkara kriyA thAya che. mizitha cUrNimAM kahyuM che ke- deSa sevavA duSkara nathI- kabulavA e duSkara che. mekSasAdhaka tIvra vIllAsa jagyA vinA AlecanA thaI zake nahi. mATe te tene atyaMtara tapa kahyo che. mAsakSamaNa vagere tapa karatAM paNa AlocanA duSkara che. (7) jinaAjJAnuM pAlana thAya che. (8) AtmA zalyarahita thAya che. zrI uttarAdhyayanamAM kahyuM che ke- samyam AlecanAthI jIva anaMtasaMsAranAM kAraNe mAyA, niyANa ane mithyAtva, e traNe zane nAza karI jIvane nubhAva pragaTa kare che. RjutAne kAraNe amAthI banele jIva strIveda, napuMsarveda vagere duSTa kone khabate nathI. 1 bAMdhelA 3 nirjarI jAya che. ema samyaga AlocanAthI ghaNA guNe pAya che. , " e rIte zrAddhajitakalpa, tenI TIkA, paMcAzaka, tenI TIkA mAMthI karIne. AcanAne vidhi alpa mAtra kahe che. ati AkarA adhyavasAyathI karelAM, nikAcita baMdhavALAM, bALahatyA, hatyA vagere mahApApa paNa samyaga AlecanA karane gurue ApelAM aSazcitane pUrNa karavAthI daDhaprahArI vagerenI jema taddabhave paNa pApa kSaya thAya che. mATe prativarSe ke prati Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhUma'graha gu0 bhAva sArAdvAra gAthA 68 190 gAmA pakSIo bhAganA karIne prAyazcitta svIkAravuM e zrAvakanu vArSika kRtya che. ahIM zrAvakanAM vArSika katcAnu varNana pUrNa thayuM. zrAvakAnAM janma vyA zrAddhavidhi prakaraNamAM gA0 15nI TIkAmAM kahyuM che ke- zrAvake mAnava janma jevA sAmagrI sapanna uttama janmane pAmIne tenI saphaLatA mATe 1- jinamaMdira baMdhAvavuM, 2- jinapratimA bharAvavI, 3- tenI pratiSThA karavI, 4- putrAdine dvIkSA ApavI, 5- gurune AcArya padgha vagere padapradAna karavuM, 6- dharmazAstrA lakhavAM-lakhAvavAM ane 7- pauSadhazALAdi karAvavAM. e sAta mukhya kartAvyA karavAM joie. temAM- 1. jinamadira banAvavu e sAte kSetramAM dhana vyaya karavAnA prasage pUrve kahyu che, eTale ahIM tenA vidhi kahIe chIe. temAM jinamaMdira banAvanAra gRhasthanI yAgyatA SoDaSaka granthamAM jaNAvI che kete nyAyApArjita vaibhavavALA, pratibhA sapanna, buddhivALA, suMdara manArathAvALA, aucitya, viveka, vinayAdi sadAcArayukta ane gurvAdi DilAne tathA rAjA maMtrI vagerene mAnya hoya, pacAzakamAM paNa kahyu che ke- anukULa-dharmI-svajana - parivAravALA, uttamakuLamAM janmelA, nyAyapArjita dhanavALA, gaMbhIra-udAra AzayavALA, dhIra, buddhizALI, zruta-cAritranA rAgI, mAtApitAdi tathA dharmAMgurU pratye prItivALA, zuzruSAdi buddhinA ATha guNavALA ane jinAjJA pratye dRDha zraddhALu, vagere guNAthI yukta gRhastha madira karAvavAnA adhikArI che. AvA uttama AtmAe banAveluM maMdira saMdhamAM pratiSThA pAme che. madira badhAvavAnA vidhi- zAstramAM kahyuM che ke - jinamaMdira khAMdhavAmAM 1. bhUmizuddhi, 2. dalazuddhi, 3. kArIgarA sAthe saraLa vyavahAra, 4. peAtAnA bhAvanI zuddhi-vRddhi ane pa. jIva jayaNA, e pAMca khAkhatA joie. temAM - (1) bhUmikSuddhi = dravya ane bhAva ema bhUmi be prakAre zuddha joie. temAM jyAM khIlA, hADakAM, kAlasA, vagere daTAyelAM na hoya, uttama manuSyA jyAM jatA AvatA hoya, te bhUmi dravyathI vruddha ane jyAM madira bAMdhatAM anya leAkeAne aprIti na thAya, te bhAvathI zuddha jANavI. SoDaSakamAM kahyuM che ke vAstuzAstranA niyamathI je ceAgya hAya, nyAyathI meLavI hAya ane anya lokone upatApanuM kAraNa na hoya te bhUmi (bhAvathI) zuddha jANavI. (2) dalazuddhi= dala eTale lAkaDuM, iTA, paththara vagere vastuo, te koI vya'tasaddhi devathI adhiSThita ke kAI tiryaMca athavA manuSyanI mAlikIvALA jaMgalamAMthI na lAgyo hoya, Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4 zrAvakanAM janma kartavya. 291 karake yAMthI lAvatAM tene dveSa thavAne saMbhava rahe vALI latAM vadhu dhAra upaDAvavAthI manuSya ke pazuone duHkhI na karyo hoya, ane jhADe vagere svayaM kapAvyAM na hoya, ke ITa vagere svayaM pakAvarAvyuM na hoya, je vAMkuM, junuM ke gAMTho vagere delavALuM na hoya, te te vastu tenA mAlikane vyAjabI mUlya ApIne vidhithI lAvyA hoya, te dravyathI zuddha jANavI. bhAvathI zuddha te jANavI ke- te te vastu ke bhUmine paNa kharIdavAnuM vicAra, maMtraNa ke vAta karatAM, tathA levA jatAM, AvatAM, ke kharIda karatAM, zukane uttama thAya, te te bhAvazuddha samajavI. temAM bhaMbhA -bherI vINA - vAMsaLI, zaMkha-paDeha-mRdaMga-jhAlarakAMsIjaDA, mRdaMga, mardala, kalaMba, e vAjiMtrone naMdI kahevAya che. tevA koI maMgaLa vAjiMtrane ke ghaMTA vagerene zabda saMbhaLAya, bharele kaLaza, ke jaLapAtra, athavA vastrAdithI bhUSita, suMdara AkRtiLA purUSa vagere sAme maLe-ke dekhavAmAM Ave, mana-vacana-kAyAnI pravRtti zubha hoya, athavA vAra, tithi, nakSatra, karaNa, caMdrabaLa tathA yega vagere te samaye zubha hoya, athavA koI zubha saMbaMdha thAya, te pratyeka zubha zukane kahyAM che. te zukana vagere sArA thAya te te meLavelI vastu bhAvazuddha jANavI. temAM paNa manane utsAha e pradhAna maMgaLa che kAraNa ke bAhya zukane paNa manane utsAha hoya tevuM phaLa Ape che. (3) kArIgaro sAthe raju vyavahAra maMdira banAvanAra suthAra, salATa, majUre, vagere sarvane nakakI karelI majUrIthI paNa adhika dhana ApavuM, kAraNa ke tethI prasanna thaI teo pitAnuM samajI adhika kAma kare, te pratyakSa phaLa ane kaI jIva jaina dharmanI prazaMsA karatAM badhIbIjane paNa pAmI jAya te pakSa phaLa che. prathamathI ja uttama prakRtivALA kArIgarone rAkhavA, ke je lekamAM uttama hoya ane teone "me paNa A dharmakAmamAM amane sahAyaka che" vagere sanmAnayukata vacanethI utsAhI banAvavA tathA dharmakAryamAM mitra tulya mAnIne teone koI viSayamAM ThagavA nahi, kAraNa ke- dharma nikapaTa bhAvarUpa zuddha AzayathI thAya che.' (4) svaAzaya zudhi= zrI jinezvara de traNalakanA gura, traNalakane pUjya, sAmAnya kevaLIonA paNa svAmI, bhavyajIne saMsArathI pAra utAravAmAM samartha, sarvajJa, sarvadarzI, vagere guNanA bhaMDAra che. teonI pratimA padharAvavA mATe maMdira baMdhAvanArane niyamA pitAnA AzayanI zuddhi, vRddhi hoya che. vaLI te vicAre ke huM maMdiramAM pratiSThA karI te prabhu pratimAnAM darzana-vaMdana-pUjana mATe zubhakarmavaLI, puNavaMta, rAnAdi guNanA nidhi evA gurubhagavaMte padhAraze, teonAM darzana karI huM kRtArtha thaIvaLI vItarAgatAmaya, prazamarasa jharatI jinapratimAnAM darzana karIne bIjA paNa bhavya jIve dhIbIjane pAmaze ane uttarottara zrI jinadharmanI ArAdhanA karaze, vagere vividha mahAna hAnuM kAraNa hevAthI A maMdiramAM je dravyavyaya thaze te mane A pakAraka banaze, vagere bhAvathI puNyanI vRddhi Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha 292 sa'graha 30 bhA0 sArAdvAra gAthA-6 ane e pavitra puNyanA prabhAve pAtAnA AzayanI vRddhi karavI, ke je pariNAma mukita prApaka ane. (5) jIva jayaNA= (zAkta cha dravyomAM uttama dravya hoya tA jIvadravya che. bhale te ekendriyAdi nikRSTa paryAyamAM hoya, paNa sattAthI anaMta jJAna, darzana, cAritramaya che. jIvanA kAraNe ja jagatamAM jaDanI kiMmata che, jIva jevuM tattva na hoya teA jaDanI koI kiMmata nathI, e jIvanI jayaNA karavI te ja tattvathI dharma che. maMdira khAMdhavAmAM paNa jIvAnA kalyANunuM lakSya ja tatvathI dharma che, mATe mandira khAMdhavAnI kriyAmAM paNa jIvajayaNA pUrNa karavI joIe. jayAM jayaNA nathI tyAM dharma nathI, mATe) maMdira khAMdhavAmAM IMTo, lAkaDu, patthara, vagere acitta meLavavA. pANI paNa gALIne vAparavu, kArIgaro pAse hAjara rahIne jacaNA paLAvavI, pAtAnI gerahAjarI hoya tA majUro, kArIgaro ajayaNA kare, pote hAjara rahevAthI je anya sAvadha pravRttinI nivRtti thAya, te paNa jayaNA che. e rIte jayaNA mATe pUrNa kALajI karavI. ahIM sudhI pAMca dvArAthI nutana jinama Mdira banAvavAnA vidhi kahyo. jIrNAdhAranA vidhi nutana maMdira khanAvavA karatAM jINu maMdiranA uddhAra karavAthI AThaguNu' phaLa maLe che. nutana maMdiramAM hiMsA vagere thAya teTalI jIrNoddhAramAM na thAya. ane A maMdira me' karAvyu` che' evI kIrtinI buddhi paNa na thAya. mATe chIddhAranu phaLa ghaNuM che. jinakalpI muni ke jeNe saghanI-samudRAyanI vagere sa javAbadArI cheADI che, tenI paNa jIrNoddhAra aMge pharaja che ke- keAI ciMtA karanAra na hoya teA jinapI muni paNa - rAjA, amAtya, nagarazeTha ke sukhI gRhasthane upadeza karIne prAcIna maMdirane samAve. je AtmA bhAMgyA tUTyA madirAnA bhaktipUrvaka uddhAra kare che, te tattvathI bhayaMkara bhavasamudramAMthI pAtAnA uddhAra kare che, mATe nutana madira baMdhAvatAM pahelAM jIrNoddhAra karAvavA ucita che. A kAraNe zrIsa'pratimahArAjAe jIrNoddhAra nevyAzI hajAra ane nutana maMdira chatrIsa hajAra karAvyAM hatAM. ema paramArhat kumArapALa, maMtrIzvara vastupAla, vageree paNa nutana maMdiro karatAM jIrNoddhAra adhika karAvyA hatA. vaLI ma`dira banAvanAre kuMDIo, kaLazA, dIvA, ArasIyA, vagere sa upayAgI sAmagrI mUkavI, zakti pramANe dhanabhaDAra bharavA, maMdiranA nibhAva mATe vyApAramAM mandiranA bhAga - lAgA cAlu karavA. ane puSpA mATe vADI-bagIcA banAvarAvavA. temAM paNa rAjA ke dhanapati maMdira banAve, teNe tA bhaMDAramAM ghaNuM dhana ApavuM ane bhaviSyanA nirvAha mATe amuka zahera, gAmA ke gokuLA vagere bheTa ApavAM, jethI jinabhakti avicchinna cAlu rahe. 2. jinabisma= jinamaMdira taiyAra thatAM temAM zIghra jinabimbanI pratiSThA karavI joIe, kAraNa ke jinabiMbanA adhiSThAnavALuM jinama`dira zaiAbhAthI dinadina vRddhi pAme che. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. 4 AvakanAM matta mAM vinAnA nidhi kyo che ke- kArIgara sadAcArI saLagAya che tene zubhamuhUrte gADu sAjana jamADIne, puSpA, hAra, kaLA, vagerethI satkAra sIne, prakriyA pratye bahumAna raNu kassA zrAvaka peAtAnI sapatti pramANe pratimAMnuM mUlya mApI pratimA ve, paNa jo kArIgara vyasanI hoya teA kRpatAthI nahi paNa pratimA mATe kalpelA dhArmika dravyanA bhakSaNathI te sasAramAM rakhaDI mare nahi, evI tenI karuNAthI 'tAre amuka mApanI amuka kiMmatavALI pratimA karavI' vagere nakkI karIne leASTie ucita dravya ApavAnuM TharAvI jema jema te kAma kare tema tema teTaluM draSya Apavu. 193 vaLI jinama`dvi-jinabiMba bharAnAre meLAnI suddhi mATe guru ane sadha samakSa jAhera vu ke- A kAryamAM vidhithI je zaDu paNa dhana jAnu vaparAyuM hoya, tenuM puNya tene thAo ! ema kahevAthI pote vApareluM dravya (nyAya sa'panna) bhAvathI zuddha bane che. pratimAmAM maMtranyAsa - prANa pratiSThA mATe paNa kahyu che ke- je bhagavAnanuM khima manAvavu hoya te nAmanI sthApanA praNava ane namaH pUrvaka karavI, jemake '4 namaH SahevAya' vagere karavI. maMtrathI manana=jJAna ane trANu eTale rakSaNa thAya che mATe tene (ma' + tra) maMtra kahevAya che. ema sakSepamAM jinabiMbane karAvavAnA vidhi kahyo. jinapratimA maNI (ratna - Tika) nI, suvarNa vagere zreSTha dhAnI, madanAdi kASTanI, hAthIdAMtanI, Arasa vagere zreSTha pASANunI, ke uttama mATInI karAvavI. te paNa pramANathI utkRSTa pAMcA dhanuSyanI ane jaghanyanI eka aMguSTha jevaDI nAnI sva-svasa patti pramANe karAvavI. * niprattimA bharAvanArane indritA, durbhAgya, hInakuLa-ke hInajAtimAM janma, zagI ke kurUpavALu' zazmIra, narakirdi duSTa gati, DIna buddhi, tathA apamAna rAga, zAka vagere thatAM natho. uparAMta uttama lakSa'vALI pratimA bharAvavAthI A bhavamAM paNa azruma thAya che. tethI viparIta anyAyApArjita dhanathI, bIjAnA patthara, kASTa vagerethI, ke pramANamAM nyUnAdhika aMgeAvALI-lakSaNa rahita anAvelI pratimA tenA banAvanAranI ane bIjAonI paNa unnattinA nAza kare che. kahyuM che ke sukha, nAka, netra, nAbhi tathA kaTinA bhAgathI khaMDita pratimAnA mULanAyaka tarIke tyAga karavA, paNa AbharaNu vasra, parivAra, parikara, la'chana ke AyudhathI khaMDitane mULanAyaka tarIke paNa pUjAya, vaLI AchAmAM ochAM ekaso varSo pUrve suvihita gurue prANa pratiSThA karI hoya te khaDita aMgavALI paNa pAcIna hAvAthI pUjI zakAya che. vaLI pratimA ane parikaramAM judA judA varNavALA pASAdi vAparavA zubhAvaha nathI. tema be-cAra-cha-ATha vagere samaaMzula mApavALI paNa pratimA suMdara (hitakara) nathI. eka agulathI agiyAra aMzula sudhI mApanI Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha gu0 bhAva sAddhAra gAthA 68 pratimA gharamaMdiramAM pUjAya, tethI adhika meTI saMghanA maMdiramAM pUjavI, ema aurAe kahyuM che. zrI nirayAvalI sUtranA vacana pramANe te cUnA vagere lepanI, koI jAtanA. pAvAnI, hAthI dAMtanI, caMdanAdi kASTanI, ke lehanI pratimA tathA parikara vinAnI ke pramANa rahita pratimAne paNa gharamaMdiramAM pUjavI nahi. vaLI gharamaMdiramAM pratimA sanmukha belI pUjA karavI nahi, paNa haMmezA bhAvathI snAtra ane trikAla pUjana karavuM. mukhyavRttie sarva jinapratimAo parikara yukta ane tilaka-AbharaNa-vastrAdiyukta (kaccha-kaMdara-kaMDala-bAjubaMdha-kaMkaNa tathA tilakanA AkAravALI) karAvavI, temAM paNa mULanAyaka te avazya parikara-AmaraNAdi sahita banAvavA. kAraNa ke pratimA savizeSa zebhAyukta bane tethI viziSTa puya upaje che. kahyuM che ke- lakSaNethI yukta ane samasta alaMkAravALI AlhAdaka pratimAnAM darzanathI jema jema mana prasanna thAya tema tema adhika nirjarA thAya che. ema jinabimbane vidhi kahyo. 3. pratiSThA karAvavI = vidhipUrvaka taiyAra karAvelA jinabiMbane daza divasamAM (zIgha) pratiSThita karavuM joIe. temAM- (1) vyakti pratiSThA = keI eka ja prabhunI pratimA karAvavI te. (2) kSetre pratiSThA = eka ja pASANAdimAM covIza pratimAne paTa karAve te, ane (3) mahA pratiSThAtra eka sAthe eka sIttera pratimA eka paTamAM karAvavI te mahApratiSThA jANavI. tene vidhi jaNAvyuM che ke pratiSThA pUrve temAM jarUrI sarva upakaraNAdi sAmagrI meLavavI. tathA anyAnya gAmonA saMghane tathA tyAM vicaratA gurubhagavaMtene AmaMtraNa ApI meTA ADaMbarathI nagara-praveza karAvavuM ane teone vividha vastrAdithI paherAmaNI karavI, uttama bhojana jamADavAM, vagere satkAra kare. kedIone choDAvI devA, sarvatra amArI (ahiMsA) pravartAvavI, sarva lokone paNa jamADavA mATe satata dAnazALAo cAlu rAkhavI, keIne niSedha na karatAM raMka, yAcaka, vagere sarve prasanna thAya te rIte bhejana vyavasthA karavI. kArIgarone satkAra karI saMteSavA ane saMgIta, nATaka-vAjiMtro vagerenI janAthI mahAmahatsava kare. tathA pratimAne aDhAra abhiSeka karavA vagere pratiSThAkalpa vagere granthone anusAra sarva vidhi kara. pratiSThA pacAzakamAM kahyuM che ke- caMdra, nakSatra, graha tathA ravi Adi uttama gabaLa hoya ane manavacana-kAyArUpa yoge paNa prazasta hoya tyAre jinabimbane maMdiramAM praveza karAvI uttama Asane padharAvavuM. pratiSThA karatI veLA paNa uttama muhUrta-lagnamAM. prazasta manavacana kAyAnA vegapUrvaka, maMdirathI sarva dizAmAM eka hAtha pramANa bhUmizuddhi karavI, maMdirane sugaMdhI cUrNa puSpa tathA Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4 zrAvakanAM vArSika kartavyo 25 zraya merethI suvAsita karavuM. pachI IndrAdi daza digapAlenI ane soma-ma-vara-kubera e bAra digapAlanI samavasaraNanA kramathI pUjA karavI. keTalAka AthonA mate te sarva devanI pUjA karavI. pachI zubhamuhUrta, gIta-vAjiMtra vagere maMgaLa pUrvaka athavA caMdana vagerethI maMgaLa karavA pUrvaka, zrI pratimAjIne jayAM pratiSThA karavAnI hoya tyAM padharAvI pratiSThA kalpamAM jaNAvyA pramANe sugaMdhI cUrNa-vAsa vagerethI mizrita pavitra jAvaDe tathA lAla mATI vagerethI pratimAne adhivAsanA (pratiSThA egya zuddhi) karavI. pratimAnI cAre bAju dizAmAM jaLapurNa kaLaze sthApavA, te darekamAM ratana suvarNa ke rUpAnANuM mUkavuM, darekanA kaMThe hAthe kAMtelA sutaranA ara tAravALuM chavAsutara bAMdhavuM. vividha puSpothI pujavA tathA kaThe puSpamALA paherAvavI. pachI tyAM ghI-gaLathI purNa maMgaLadIpaka karavA ane uttama zeraDI-sAkara vagere mUkavAM. vaLI zarAva vageremAM ugADelA javAMkurA mUkavA, caMdana, zrIkhaMDa, vagerenA vargo tathA svastika, naMdAvarta karavA - ema savizeSa suMdara suzobhita karavuM. - pachI pahelA adhivAsanAnA divase adidha ane vRddhi nAmanI auSadhiothI yukta kaMkaNa derA (maMgaLasUtra) pratimAnA hAthe bAMdhavA ane kesara-basa mizrita caMdanathI samagra zarIre vilepana karavuM. pachI vastrAlaMkArathI bhUSita ochAmAM ochI cA2 sadhavA strIo dvArA avamAna (pukhaNuM) karAvavuM. adhivAsanA samaye zreSThacaMdana, agaru, kapUra, puSa, vagerethI pratimAnI zreSTha pUjA karavI. tathA vIhI-moda-cokhA vagere auSadhiothI, zrIphaLa-dADima vagere phaLothI ane vastra, motI, ratna vagerethI pujavI (satkAra karavo). uparAMta paNa nevedha, gadhe, pupa, cUrNa, vagerethI pujavI ane vividha racanAo vagere pratyeka kAryo haiyAmAM ubharAtI bharapura bhakti bhAvathI karavAM. pachI pratimA sanmukha devavaMdana karavuM, temAM uttarottara vadhatA akSara-svarabhaLI (vardhamAna) stutio belavI. zAsanadevInI ArAdhanA mATe upagapUrvaka kAusagga kare, temAM sAgaravara gaMbhIra sudhI legassa ciMtava, pArIne pragaTa legassa kahe, pachI ISTa guru vagerenuM smaraNa karavuM. pachI jinapratimAnI athavA pratiSThAkArakanI pujA karavI. ema saghaLo vidhi karIne pratiSThAnA nakkI karelA lagnanavamAMza samaye parameSTimahAmaMtranA smaraNapUrvaka pratimAnI pratiSThA ( pala) karavI. ema pratiSThA karyA pachI punaH pUjA karI tyavaMdana karavuM ane upasarganivAraNArthe kAusagga kare. bIjA kahe che ke pratiSThA devIne kAussagna kare. pachI bhAvathI sthiratA karavI eTale pratiSThAne sthira karanArAM AzIrvacane belavAM. jemake "gra rAjakanA prAnta siddhonI pratiSThA zAzvatI che, tema thAvaracaMdradivAkarI A pratiSThA sthira raho" e ja rIte Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 dha sa'graha gu0 bhA. sArAdvAra gA. 68 merUpa tanI jema, jamUdrIpanI jema, lavaNu samudranI jema, ityAdi zAzvata padArtho jema sthira che tema A pratiSThA yAvaracaMdradivAkarI sthira rahA !" ema belavuM. taduparAMta te prasaMge khIjA mAMgalika kAvya vagere khelavAM te vadhu kalyANakArI che, ema zAstrajJa mahApuruSoe kahyu che. paNa pratiSThA prasa`ge snAtra-abhiSeka karatAM prabhunI janma avasthAne, phaLa, naivedya, puSpa, vilepana, saMgIta vagere pujA karatAM prabhunI kaumArya, rAjya vagere gRhasthapaNAnI vividha avasthAone, 'vastrothI zarIra AcchAdita karavu? vagere adhivAsanAnA prasaMge tenI zuddha cAritrAvasthAne, netramAM aMjana karatAM kevaLajJAna pragaTa thayu. te avasthAne ane te pachI sarva prakAranI pUjA karatAM samavasaraNustha avasthAne ciMtavavI. ema zrAddhasAmAcArInI TIkAmAM jaNAvyuM che. ema pratiSThAnA vidhi pUrNa thayA pachI zakti anusAra zrIcaturvidhasaMghanI pUjA karavI. sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA rUpa saMghanA eka eka aMganI pUjA karatAM samagra zrIsaMghanI pUjA ghaNI guNakAraka che, kAraNa ke zrIsaMghane tIrthaMkara pachI bIjA naMbare, athavA tI'kara tulya, ke apekSAe tIrthaMkarathI paNa adhika kahyo che. janasamUhanA paNa yathAyAgya bhAjana vagerethI satkAra karavA. temAM svajana ane sAdharmikAnA uttamabhAjana - paherAmaNI vagerethI viziSTa satkAra karavA te teonuM paramavAtsalya che. tathA pratiSThA aMge zubhabhAvathI ATha divasa sudhI mahotsava karavA. keTalAka AcAryA kahe che ke A mahotsa karavAthI jinabhakti-pujA satata cAlu rahe che. (pujakAnI ane temanA bhAvanI uttarAttara vRddhi thAya che.) anya AcArcInA mate (ATha divasanA na ane tA) traNa divasanA occhava tA avazya karavA. ane zAsaneAti mATe tA te divasomAM sajIvAne svavaibhava anusAre dAna karavuM. temAM- pUrvanA divase karatAM paNa savizeSa pUjA karIne vidhipurNAMka kAMkaNamAcana karavuM. patra, puSpa-phaLa-akSatamizrita sugaMdhI jaLathI rAMdhelA dhAnyanA bhUtAdine ali prakSepa karavA, kAMkaNa-mAcana ane bhUtali karatAM paNa pUrvanI apekSAye thADu' paNa dIna-duHkhIone dAna karavu. tema ja te pachI paNa pratidina vidhipUrvaka pUjA, darzana-rathayAtrA, snAtramahAtsava, vagere anuSThAnA evA bhAva ane ADa'barathI karavAM ke uttarottara saMsAranA viraharUpa meAkSanI prApti thAya. pratiSThA pachI eka varSa dararoja snAtrapUjA vagere satata karavuM ane pratiSThAnI tithie vizeSa karavuM. varSa purNa thatAM punaH aThThAI mahAtsava vagere vizeSa pUjana karavuM ke jethI sadgatinuM AyuSya baMdhAya. te pachI paNa uttarottara savizeSa pUjA-bhakti cAlu rAkhavI e pramANe pratiSThA vidhi kahyo. 4. putrAdine dIkSA ApavI= pratiSThAnI jema meATA ADaMbarathI zrIsa dha tathA gurvAdine pAtAne tyAM nimaMtrIne putra, putrI, bhAI, bhatrIjA, Adi svajanane tathA mitra ke Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4 zrAvakanAM janma ka7 . 27 parivAranA manuSyane dIkSA apAvavI ane vaDIdIkSA paNa karAvavI. zrIkRSNajI ane ceDA mahArAje potAnAM paNa saMtAnanA vivAhano tyAga karyo hate, pitAnI putrIone tathA bIjA paNa thAvaracA (zeThANanA) putro vagere hajArane pote moTA mahatsava karIne dIkSAo apAvI hatI. dIkSA apAvavI te AtmAne ghaNuM moTA lAbhanuM kAraNa che. kahyuM che ke-te mAtA-pitA ane svajano dhanya che. kRpuNya che, ke jenA kuLamAM cAritrapAlaka mahA uttama putra janme che. 5- gurunI pada pratiSThA karAvavI - gurvAsA - jinAjJAnA pAlaka, prabhAvaka evA gya guonI gaNI, vAcanAcArya, vagere padapratiSThA paNa moTA mahatsava pUrvaka karAvavI te zrAvakanuM viziSTa kartavya che. saMbhaLAya che ke zrI jinezvaradevanA pahelA samavasaraNamAM gaNadhara bhagavaMtane padapradAna zrI saudharmendra karAve che. mahAmaMtrI zrI vastupAle ekavIza AcAryane padapradAna karAvyuM hatuM. 6- zAstragrantho lakhAvavA- zrI kalpasUtra-bhagavatIjI vagere dharmagaLe tathA zrI jinezvaradevanAM caritra vagere dharmagra nyAyapArjita dravyathI meLavelAM uttama jAtinAM tADapatro ke uttama TakAu kAgaLo upara atizuddha ane spaSTa akSarathI lakhAvavA, miTA ADaMbarathI varaghoDo kADhIne tene saMvegI evA gItArtha guru pAse pUjA- bahumAnapUrvaka vaMcAvavA ane zrI saMgha sahita pite sAMbhaLavAM. upalakSaNathI AgamanA vAMcanArAbhaNanArA pUjya gurUbhagavaMta vagerenI bhakti paNa karavI. kahyuM che ke "jeo janazAsananA pustakone lakhAve che, vaMcAve che, bhaNe che, bhaNAve che, sAMbhaLe che ane tenA rakSaNa mATe pUrNa Adara dharAve che te puNyAtmAe devanAM, manuSyapaNAnA ane aMte mekSanAM sukhane pAme che, vagere sAtakSetranA prasaMge pUrve paNa kahyuM che. 7. pauSadhazAlA karAvavI- niSpApa-pavitra sthaLe, jayAM dhamI manuSya vasatA hoya tyAM, zrAvaka vagerene pauSadhAdi dharmakAryo karavA saMgha mATe sarva sAdhAraNa makAna baMdhAvavuM te zrAvakanuM kartavya che. dhamI zrAvakAdi mATe karAveluM ane saMbhALeluM te sthAna sAdhune nirdoSa ane pavitra hovAthI avasare sAdhu-sAdhvIne paNa utaravA ApavuM, kAraNa ke sAdhune vasatidAnanuM mahAphaLa kahyuM che ke" je AtmA tapa-niyama ane jJAnAdi bhAgayukta munibhagavaMtene upAzraya Ape che, teNe (sthAna ApavAthI) vasa, pAtra, anna, pANI, zayana, Asana, saghaLuM ApyuM ema samajavuM. kAraNa ke sthAnanA AdhAre ja e sarva vastuone upabhoga karI zakAya. mATe pauSadhazALA karAvavI te ghaNA lAbhanuM kAraNa che. ahIM zrAvakanA janmakRtyanuM varNana pUrNa thayu. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 dhasa graha guru bhA. sArAdvAra gAthA - 69 AvakanI agIyAra paDimA have zrAvanA pratimA pAlanarUpa zeSa janmakRtyane jaNAve che ke mUlam - " vidhinA darzanAdyAnAM, pratimAnAM prapAlanam / yAsu sthito gRhastho'pi, bizuddhayati vizeSataH ||69 || a - je pratimAonA pAlanathI gRhastha paNa vizeSa zuddhine pAme che, te darzana' vagere pratimAAnu vidhipUrvaka pAlana karavuM. dazAzrutaka'dha vagere AgamAmAM jaNAvelA vidhipUrvaka, samyaktvane ni`La pALavAnA abhigraharUpa je darzana pratimA vagere zrAvakanI agIyAra pratimAonuM pAlana karavAthI gRhastha chatAM zrAvaka anya sAmAnya zrAvaka karatAM asaMkhyAtaguNu adhika Atmazuddhi kare che te pratimAonAM nAma anukrame dana, vrata, sAmAyika, pauSadha, pratimA ( kAussagga), abrahmatyAga, sacittatyAga, ArabhatmAga, nAkaratyAga, uSTi bhAga tyAga ane zramaNabhUta pratimA kahyAM che temAM 1. darzana pratimA = pUrva kahelA samyaktvanA zaMkA, kAMkSA vagere pAMca aticArAthI rahita, zama, sa Mvega, niveda vagere pAMca lakSAthI sahita ane sthaya vagere pAMca bhUSaNeAthI bhUSita evuM je mAkSa mahelanA pAyA tulya samyagdarzana, tenu bhaya-lAbha-lajajAdi vighnAthI paNa leza doSa sevyA vinAnu eka mahinA sudhI niraticAra pAlana karavuM te. 2. vratapratimA = uparanI pahelI pratimAnA akhaMDa pAlana sAthe mahinA sudhI atikramAdi koI doSa sevyA vinA akha`Dita - avirAdhita zrAvakanA khAra tratAnu` pAlana karavu te. 3. sAmAyiH pratimA= uparanI e pratimAnA pAlana sAthe traNa mahinA sudhI darAja ubhayakALa sadoSarahita zuddha sAmAyikanuM apramattabhAve pAlana karavu te. 4. pauSadha pratimA= e traNenA pAlatapUrva cAra mahinA sudhI pratimAse (e AThama- e caturdazI rUpa) catuSpardhImAM ATha praharanA akhaMDa pauSadhanuM niraticAra- pAlana karavuM te. a phAilagna pratimA e cArenA pAlanapUrvaka pAMca mahinA pratyeka catuSpardhImAM vamAM, gANAmAM, ke goTAmAM, game tevA pariSaddha ke upasauthI paNa leza calita thayA vinA sa rAtrI paryaMta kAryasama karavA te. ema have pachInI paNa dareka pratimAmAM purva purvanI sarva pratimAonu pAlana samajI levuM. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. 4 zrAvakanI agyAra pratimAo 299 6. brahmacarya pratimA = pAMca pratimAnA pAlana sAthe cha mahinA sudhI nirmaLa niraticAra brahmacarya pAlana karavuM te. 7. sacittavajana pratimA = pUrvanI chanA pAlana pUrvaka sAta mahinA sacitta AhAra tyAga karavo te 8. AraMbhavajana pratimA = purvanI sAteyanA pAlana sAthe ATha mahinA sudhI tamAma sAvadya kAryomAM svayaM AraMbha nahi kare te. 9. nokaravarjana pratimA = purvanI AThanA pAlana sAthe nava mahinA sudhI nekare vagere dvArA paNa AraMbha na karAve te. 10. udiSTavajana pratimA = purvanI navanA pAlana purvaka daza mahinA sudhI preraNA vinA paNa bIjAe pratimadhArIne uddezIne taiyAra karyuM hoya tevuM uddiSTa bhojana paNa nahi levuM te. 11. zramaNabhUta pratimA = e dazanA pAlana sAthe agiyAra mahinA sudhI svajanAdi saMbaMdhone tajIne rajoharaNa vagere sAdhuvezane dhAraNa karIne, kezane leca karIne, gekuLa vagere pitAnA svAdhIna sthAnamAM rahevuM, ane "pratimadhArI zrAvakane bhikSA Apa ema belI (dharmalAbha ApyA vinA ja) AhAra meLavI uttama sAdhunI jema samyaga AcAranuM pAlana karavuM, te agiyAramI maNubhUta pratimA jANavI. paMcAzakamAM kahyuM che ke- mithyAtvane kSaye pazama thavAthI zAstravirUddha-durAgrahathI rahita samakitI AtmAnI kAyA e ja darzana pratimA jANavI. temAM tatvathI te "samakitane abhigraha" e ja darzana pratimA che, chatAM tevA AtmAnI kAyA te te guNathI bhUSita hoya che ane samakitanI karaNamAM kAyAnI mukhyatA hoya che, te apekSAe ahIM kAyAne darzanapratimA kahI che, ema samajavuM. pAMcamI kAussaga pratimAmAM eTaluM vizeSa kahyuM che ke- te pratimAdhArI snAna kare nahi, rAtre cAre ya AhArano tyAga kare, adhovastrane kaccha vALe nahi, catuSkarvI sivAyanA divasomAM paNa divase saMpurNa brahmacarya pALe ane rAtrIe strIonuM ane bheganuM pramANa kare. kAussagnamAM zrI jinezvarenuM dhyAna kare athavA potAnA rAgAdi dene TALI zake tevA "kAmanI niMdA" vagere pratipakSI upAyanuM ciMtana kare, e pramANe pAMca mahinA sudhI kare. chaThThI pratimAmAM pAMcamInI apekSAe kAmane jaya vizeSatayA kare, jemake divase ane samagra rAtrIe paNa cittanI sthiratApurvaka brahmacarya pALe. strI kathA, kAma kathA vagere kAmottejaka zRMgArI vAta na kare. strI sAthe ekAnta na seve. jAheramAM paNa atiparicaya na Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 dharmasaMha bhAva sAroddhAra gAthA 70 rAkhe. zarIra zobhA vilepana vagera na kare. Iti sAmAnya brAhmacArI gRhastha karatAM pratimApArInI vizeSatA jANavI. navamI pratimAmAM kuTumbane ke vyApAra vagerano bhAra egya putra, patnI, ke nekarA dine seMpI de, navavidha parigrahamAMthI mamatvane ghaTADI de, sarvatra pariNata buddhivALo haya, muktinI abhilASA daDha kare. dazamI pratimAdhArI mastaka muMDAve athavA coTalI rAkhe. bhUmi vageremAM dATeluM, keInA tyAM vyAje ke thApaNurUpe mUkeluM, athavA kaI rIte kuTuMbathI gupta rAkheluM evuM dhana, dhAnya, leNuM, devuM vagere aMge kuTuMbI vagere kaI puche te je jANate heya te kahe, na jANate heya te niSedha kare, koI vizeSa preraNA na kare, sAdhuonI sevAmAM sadA tatpara rahe ane samanipuNa buddhithI samajI zakAya tevA jIvAjIvAdi ta ke nigodAdi bhAvene jANavA sadAya IcchA kare. agIyAramImAM pUrvanI daze pratimAnA pAlanapUrvaka gRhasthAzramanA saghaLA saMbaMdhe choDIne sAdhuveSa pahere tathA kASTanAM pAtre rAkhe, mastake leca kare ane AhAra levA jAya tyAM tenA gayA pahelAM je taiyAra thayeluM hoya te ja laI zake, gayA pachI taiyAra thayelI vastu levI na kalpe. Avazyaka cUrNimAM A viSayamAM thoDo matAMtara che. rAtrIjanavarjanane pAMcamI, saciratyAgane chaThThI, divase saMpUrNa brahmacarya ane rAtrIe mithunanuM pramANa kare te sAtamI tathA ahorAtrI purNa brahmacarya pALavuM, snAnane tyAga, mastake dADhI-mUchanA keza, zarIranI marAjI ke nakha vagerene saMskAra nahi kare -LavA -pAvavA nahi te AThamI ane svayaM AraMbhano tyAga kare te navamI. bIjA dvArA AhArAdi nimitte paNa AraMbha karAvavAno tyAga karavo te dazamI tathA uddivarjana ane zramaNabhUta be maLI agIyAramI pratimA kahI che. have anyane upasaMhAra karatAM kahyuM che kemUma-pA zi, ji vizeSataH | tAjA, pAlikat I70" atha- e rIte zrI jinezvarAe gRhasthane vizeSa dharma kahyA che, te cAritrarUpI parvata upara caDhavAnA pagathIyAM tulya hevAthI puruSoe AcaravA gya che. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMtha samApti 31 A granthanA prAraMbhamAM gRhasthane sAmAnya dharma kahIne te pachI mitrI, pramada, karUNA ane mAdhyastha bhAvanAthI bhAvita anuSThAne rUpa A vizeSa dharma kahyo che, te anya ya ane heya padArthonI jema mAtra heya-ya nathI, paNa uttama AtmAone anuddheya (upAdeya) che, kAraNa ke sarva pApa vyApAranA tyAgarUpa ane nirava vyApAramAM pravRttirUpa cAritra dharmarUpI parvata upara caDhavA mATe A dharma sIDI- keDI tulya che. dharmabiMdumAM kahyuM che ke "jema buddhimAna purUSa eka eka pagaluM cAlate parvata upara caDhI jAya che, tema dhIrapuruSe A A gRhastha dharmanuM sArI rIte pAlana karavAthI nizca cAritrarUpI parvata upara caDhI zake che. A pramANe pahelAM nAnA guNanI ArAdhanA karIne moTA guNanI ArAdhanA karavI te nyAyamArga hovAthI ame pahelAM gRhastha dharmanuM svarUpe varNavyuM che. kintu sarvane mATe A nyAya nathI, kAraNa ke purva janmanI ArAdhanAnA baLe yogyatA pAmelA mahAtmA libhadrajI. vagere ghaNA gRhastha dharmanI ArAdhanA vinA paNa sAdhudharmane pAmyA che. tathApi kALanI taramatAne kAraNe A kramane anusaravuM te hitakara che. kAraNa dharmabiMdumAM kahyuM che ke, A paMcamakALamAM te ahIM jaNAvelA samyakatvathI mAMDIne chelle pratimA pAlana sudhInA pUrNa zrAvakAmanI yathAzakya ArAdhanA karanAra AtmA cittane nirmaLa karIne sAdhudhane pAmI zake che. pacAzakamAM paNa kahyuM che ke "vartamAna kALa azubha che, saMyamanuM pAlana duSkara che, mATe dIkSArthIe prathama A gRhastha dharmanI ArAdhanA dvArA pitAnI yogyatA pragaTAvavI joIe. e rItie parama gurUbhaTTAraka zrI vijayAnaMdasUriziSya, paMDita zrI zAntivijaya gaNi caraNasevI, mahopAdhyAya zrI mAnavijaya gaNi viracita paNa dharmasaMgrahanI TIkAmAM sAmAnya gRhastha dharmanA varNanarUpa pahelA bhAgane tapAgacchAdhipa, saMghasthavira, pU. AcArya mahArAja zrI vijayasiddhisUripaTTAlaMkAra svargata amadamAdi guNabhUSita pU. AcArya zrI vijaya meghasUri paTTadhara gAMbhiryAdi guNopeta pU. AcArya zrI vijayamanaharasUri ziSyaratna zrI vijayabhadrakarasUrikRta , gAtrALI / * bhASAntarano sAroddhAra samApta thaye. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 zuddhipatraka paSTa-paMkti pUratA caturva kAcAM dhUsarI azudha zudhdha 14-16 21-29 caturtha 24-15 ravI karavI 52-8 apaka ' ' kSaparka pada-19 hetuthI 58-21 mithyAtvA mithyAtvA. 60-12 - yogya che yogya ne 70-3 kanAre * * nAre. 77 18 ' emeM ' ! ' ane 7-8 temyo tebhyo 8-2: "mAMnA' zabda pachInInI lAInamAMthI "gRhasthane' zabdathI mAMDIne "jemake' zabda sudhI vAMcavuM, te pachI 1- bhUtanihatava=. satyane chUpAvavA" vagere vAMcavuM.. 82-7 mAlikane vastu vastu mAlikane 887 upaga ane 89-16 ceta ceti 99-20 phaLa phUlAdi phUlaphaLAdi 91-8 trasa 94-15 - asatyathI - asatya 94-15 94-23 jugAra . 95-14 AdraH 96-3 khIrakiMthaka 96-18 phuAra kuAra 99-17 ziMgaDAM ziMgaDAM 100-11 utthala * * * * * ** u5la 14 ahaM kiDanA "marazira-paSamAM traNa divasa" eTaluM vadhAravuM 104-3 sanaH kaH 104-30 anartha. puSTa-paMkti azuddha zuddha 109-12 kAcAthI kAyAthI 109-23 pauSadha pauSadha. 116-7 144 6 ema 144 6 120-20 atikramAdi atikramAdi 12426 kAgA 126-10 ghUMsarI 126-28 ghAtakI dhAtakI 130-23 preraNa 140-3 svarUpa svarUpa vagere kahyuM, have 14726 merapIMchI morapIMcha 148-20 : vyakta vyakti 151-3 taSNi tiNi 150-21 kare zabda pachI "snAtra pUrvaka vistArathI pUjA kare' ema vAMcavuM 150-22 vividha trividha 160-23 ekendriya ekeniyAdi paMcendriya 162-23 (19) pachI vAnarala vAnaranI jema Ama tema jete haTha halAvyA kare te" ema vAMcavuM 163-21 avirati, avirata 164-15 dazA tuM . - dazAzruta 167-17 kAraNe, .. karaNe 168-21 vyavRtta vyAvRtta 168-27 samyaka (2) samyaka 168-29 (2) 171-12 pArIne pArIne je 171-22 paNuM paNa. pare vageree 174-4 aDadhe, aDadhe 179-15 jaNAvI. jANavI. 183-25 prasaddhi prasiddha ane gArI ma : khIrizuka 171-26 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 puSTa-paMkti azuddha caturvidha akhADA azuddha catuvidhi akeneDA pakaDA Arvata aMgalIthI alocanA duciM virodha paphakheDA Avata aMgulIthI AlocanA dudhviciM. vizeSa pRSTa-paMkti 217-30 223-20 226-20 227-15 23025 248-19 253-12 258-5 189-16 1912-13 191-12-14 196-15 199-5 204-18 204-21 206-4 207-6 208-4 210-4 210-9 211-11 212-5 215-25 lAbha saMmo. deNadAranI atmA ummara zudhdha saMsadR NuM dAna saMyamo, leNadAranI AtmauccAra komi siddha pariNAma nidhAna pAMca pAMca kare ... ne AyaMbila parimANa vidhAna - pAMca vagere 261-go. 11-13 2 waa. 15 mina 264-bA. 27 vike 2upa-ga. ** huM 270-18 bhagavara vihUNe duhipsu bhagavaI te AyaMbila Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma saMgraha gujarAtI bhASAMtarane sAroddhAra vAga pahele Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 000pongapo citr * 00ccccc ao doar cccc cccccccc doog dii 2222 22 j(c)CE 22000 cccccccc y20c thaajaa }{{{{ p lc ooooycccccccc . 8