Book Title: Shatkhandagama Pustak 16
Author(s): Bhutbali, Hiralal Jain, Fulchandra Jain Shastri, Balchandra Shastri
Publisher: Jain Sanskruti Samrakshak Sangh Solapur
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001815/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalA TIkA - samanvitaH SaTkhaMDAgamaH mokSAdi - caturdazAnuyogavdArANi khaMDa - 5 pustaka - 16 prakAzaka jaina saMskRti saMrakSaka saMgha, solApUra. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImanta seTha sitAbarAya lakSmIcaMdra jaina sAhityoddhAraka siddhAnta graMthamAlAse prakAzanAdhikAra prApta jIvarAja jaina graMthamAlA ( dhavalA-puSpa 16 ) zrI bhagavat-puSpadanta-bhUtabalipraNItaH SaTkhaMDAgamaH vIrasenAcArya-viracita-dhavalATIkA-samanvitaH tasya paMcamakhaMDe vargaNAnAmadheye satkarmAntargatazeSa-aSTAdaza anuyogadvAreSu hindI bhASAnuvAda-tulanAtmaka TippaNa-prastAvanAnekapariziSTaiH sampAditAni mokSAdi-caturdazAnuyogadvArANi khaMDa-5 pustaka-16 - graMthasaMpAdakaH - sva. DaoN. hIrAlAla jainaH - sahasaMpAdakau - sva. paM. phUlacandra siddhAnta zAstrI sva. paM. bAlacandra siddhAnta zAstrI -prakAzaka: jaina saMskRti saMrakSaka saMgha, solApura. vIra nirvANa saMvat 2521 i. sana 1995 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka seTha araviMda rAvajI adhyakSa- jaina saMskRti saMrakSaka saMgha phalaTaNa gallI, solApura-2 saMzodhita dvitIya AvRtti- 1995 (1100 pratiyA~) saMzodhana sahAyyakasva. DaoN. A. ne. upAdhye sva. paM. bra. ratanacandajI mukhtAra, sahAranapura paM. javAharalAlajI jaina zAstrI, bhiNDara graMthamAlA saMpAdakapaM. nareMdrakumAra bhisIkara zAstrI, solApura. (nyAyatIrtha, mahAmahimopAdhyAya ) DaoN. paM. deveMdrakumAra zAstrI, nImaca mudrakakalyANa presa, solApura. mUlya- 120 rupaye (sarvAdhikAra surakSita) . Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rights to Publish Received from Shrimant Seth Sitabrai Lakshmichandra Jain Sahityoddharaka Siddhanta Granthamala Jivaraj Jain Granthamala Vol. 5 Dhavala-16 THE SHATKHANDAGAMA OF PUSHPADANTA AND BHOOTABALI WITH THE COMMENTARY DHAVALA OF VEERASENA Varganakhanda The Last Fourteen Anuyogadwaras, Moksha etc. Edited With introduction, translation, notes and indexes By Late Dr. Hiralal Jain Assisted by Late Pt. Phoolachandra Siddhanta Shastri Late Pt. Balachandra Siddhanta Shastri Veera Nirvana Samvat- 2521 Published by Jain Samskriti Samrakshaka Sangha SOLAPUR. Book- 16 A- D. 1995 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Published by Seth Aravind Raoji President Jaina Samskriti Samrakshaka Sangha Phaltan Galli, SOLAPUR-? Revised Second Edition, 1995 (1100 Copies ) Research Assistants Late Dr. A. N. Upadhye Late Pt. Dr. Ratanchandji Mukhtar, Saharanpur Pt. Jawaharlalji Jain Shastri, Bhindar Editors of GranthamalaPt. Narendrakumar Bhisikar Shastri Solapur (Nyayateertha, Mahamahimopadhyaya ) Dr Devendrakumar Shastri, Neemach Printed byKalyan Press, Solapur. Price: Rs. 120/ ( Copyright Reserved) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Daggggggggggggggggg10000000000 ganggagaganaananaananaananaananaanana Connaganaganannaganag0000000000000000000 sva. ba. jIvarAja gautamacaMda dozI saMsthApaka jaina saMskRti saMrakSaka saMgha, solApUra Doggggggggggggggggggggggggggg Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hArdika abhinaMdana ! dhavalA SaTkhaMDAgamake bhAga 10 se 16 taka ke punarmudraNa ke lie dharmAnurAgI, dhavalA parama saMrakSaka, rabakavI (karnATaka) ke zrI. DaoN. appAsAheba kalagoMDA nADagauDA pATIla aura unakI dharmapatnI sau. DaoN. trizalAdevI appAsAheba nADagauDA pATIla inhoMne Arthika sahayoga dekara jinavANIkI sevAkA jo mahAn Adarza upasthita kiyA hai usake lie unakA hArdika abhinaMdana karate hue hama unake prati anekazaH dhanyavAda prakaTa karate haiN| vizvasta maMDalajaina saMskRti saMrakSaka saMgha, solApura. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prakAzakIya nivedana - SaTkhaMDAgama dhavalA siddhAnta graMthake paMcama khaNDameM ( vargaNAkhaNDa ) arthAt solahaveM pustakameM mokSAdi caudaha anuyogadvAroMkA varNana kiyA gayA hai / isa graMthakA pUrva prakAzana zrImaMta seTha lakSmIcandra jaina sAhityoddhAraka siddhAnta granthamAlA, vidizA dvArA huA hai| use mUla tADapatra graMthase milAnakara usakI saMzodhita pAThasahita dvitIyAvRtti prakAzanAdhikAra prApta jIvarAja jaina graMthamAlA dvArA prakAzita karane meM hama apanA saubhAgya samajhate hai / sva. bra. ratanacaMdajI mukhtAra / sahAranapura) tathA paM. javAharalAlajI siddhAnta zAstrI (bhiMDara) inake dvArA bheje hue saMzodhanakA bhI isa saMzodhanakAryameM hameM sahayoga milA jisake lie hama sabhI sajjanoMke atIva AbhArI hai| isa graMthakA prUpha saMzodhana kArya jIvarAja jaina graMthamAlAke saMpAdaka zrI paM. nareMdrakumAra bhisIkara zAstrI tathA zrI. dhanyakumAra jainI dvArA saMpanna huA hai / tathA mudraNakArya kalyANa presa, solApura inake dvArA saMpanna huA hai| hama inake bhI AbhAra pradarzita karate haiN| ___ dharmAnurAgI zrImAn DaoN. appAsAheba kalagoMDA nADagauDA pATIla tathA unakI dharmapatnI DaoN. sau. trizalAdevI nADagauDA pATIla ina mahAnubhAvoMne SakhaMDAgama dhavalA pustaka 10 se 16 takake punarmudraNa ke lie Arthika sahayoga dekara jinavANIkI sevAkA jo mahAn Adarza upasthita kiyA isake lie unakA hArdika abhinaMdana karate hue hama unake sahayoga ke lie anekazaH dhanyavAda prakaTa karate haiN| ratanacaMda sakhArAma zahA maMtrI . Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jIvarAja jaina graMthamAlAkA paricaya solApura nivAsI zrImAn sva. bra. jIvarAja gautamacaMda dozI kaI varSoMse saMsArase udAsIna hokara dharmakAryameM apanI vRtti lagAte rahe / sana 1940 meM unakI yaha prabala icchA ho uThI ki apanI nyAyopAjita saMpattikA upayoga vizeSarUpase dharma aura samAjakI unnatike kAryameM kreN| tadanusAra unhoMna samasta bhAratakA paribhramaNa kara jaina vidvAnoMse isa bAtako sAkSAt aura likhita saMmatiyAM saMgraha kI ki kaunase kAryameM saMpattikA upayoga kiyA jAya / sphuTa matasaMcaya kara leneke pazcAt sana 1941 grISma kAlameM brahmacArIjIne zrIsiddhakSetra gajapaMtha kI pavitra bhUmipara vidvAnoMkA samAja ekatrita kiyA aura UhApohapUrvaka nirNayake liye ukta viSaya prastuta kiyaa| vidvatsaMmelanake phalasvarUpa brahmacArIjIne jaina saMskRti tathA sAhitya ke samasta aMgoMke saMrakSaNa, uddhAra aura pracArake hetu 'jaina saMskRti saMrakSaka saMgha' kI sthApanA kI aura usake lie 30, 000 rupayoMke dAnakI ghoSaNA kara dI / unako parigraha nivRtti baDhatI gaI / sana 1944 meM unhoMne lagabhaga do lAkha kI apanI saMpUrNa saMpatti saMghako TrasTarUpase arpaNa kI / isI saMgha ke antargata 'jIvarAja jaina graMthamAlA' kA saMcalana ho rahA hai| prastuta graMtha, zrImaMta seTha sitAbarAya lakSmIcaMdra jaina sAhityoddhAraka siddhAnta graMthamAlAke dvArA prakAzanAdhikAra prApta jIvarAja jaina graMthamAlAke dhavalA vibhAgakA solahavA~ puSpa hai| - ratanacaMda sakhArAma maMtrI Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 saMpAdakIya 2 viSaya - paricaya 3 viSaya-sUcI 1 prastAvanA 11 mokSa - anuyogadvAra 2 saMkrama - anuyogadvAra 3 lezyA-anuyogadvAra 4 lezyAkarma- anuyogadvAra 5 lezyApariNAma - anuyogadvAra 2 mUla anuvAda aura TippaNa 5 graMthakArollekha 6 paraMparAgata upadeza 6 sAtAsAta - anuyogadvAra 7 dIrgha-hasva - anuyogadvAra 8 bhavadhAraNIya - anuyogadvAra 9 pudgalAtta - anuyogadvAra 10 nidhatta anidhatta - anuyogadvAra 19 nikAcita-anikAcita- anuyogadvAra 12 karmasthiti - anuyogadvAra 13 pazcimaskandha-anuyogadvAra 14 alpabahutva - anuyogadvAra 1 dhavalAkAra - prazastiH 2 pustaka pradAtR - prazastiH 3 avataraNagAthA - sUcI 4 graMthollekha 3 pariziSTa viSaya - sUcI 7 upadeza bheda 8 pAribhASika zabdasUcI 9 SaTkhaMDAgamasUtra va dhavalATIkAke solahoM bhAgoMkI sammilita pAribhASika zabdasUcI Zhou Zhou Zhou For Private Personal Use Only pRSTha 1 - 2 3-14 15-18 337-593 337-338 339-483 484-489 490-492 493-497 498-506 507-511 512-513 514-515 516 517 518 519-521 522-593 1-54 1 1-3 4 4-5 5-6 6 6-7 7- 10 11-54 . Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdakIya mujhe Aja baDI prasannatA hai ki jisa SakhaMDAgama aura usakI TIkA dhavalAkA sampAdana prakAzana kArya Ajase bIsa varSa pUrva san 1938 meM prAraMbha huA thA, vaha Aja prastuta bhAgake sAtha saMpUrNatAko prApta ho rahA hai / kintu jJAnakI dRSTise yaha kArya kevala hamAre kartavyakI prathama sIDhI mAtra hai| isa prakAzanake dvArA isa mahAna zAstrIya racanAkA mUla pATha, usakA mUlAnugAmI anuvAda, yatra tatra vizeSa spaSTIkaraNa va tulanAtmaka TippaNa tathA kucha aitihAsika vivecana va pAribhASika zabdoMkI sUciyA~ mAtra prastuta kI jA sakI haiM / hamAre vicArake anusAra abhI isake sambandhameM vizeSa rUpase nimna kArya avaziSTa hai: 1-isake mUla pAThakA eka bAra sAvadhAnIse mUDabidrIkI tIna upalabhya tADapatrIya pratiyoMse milAna va pAThabhedoMkA aMkana / isa kAryake liye ukta pratiyoMke phoTokA bhI upayoga kiyA jA sakatA hai| 2-isake viSayakA samasta jaina karmasiddhAntasambandhI digambara aura zvetAmbara tathA vaidika va bauddha sAhityake sAtha tulanAtmaka adhyayana va pAzcAtyadarzana praNAlIse usakA vivecana / 3-sUtroM aura TIkAkA prAkRta bhASAsambandhI adhyayana / mujhe AzA hai ki vartamAna yugakI bar3hatI huI jJAnapipAsA tathA vizeSa adhyayanakI ora abhiruci va protsAhana ko dekhate hae ukta pravattiyoMko hAtha lagAne meM vilaMba na ho yadyapi pratyeka bhAgake sAtha bhUmikAmeM granthasambandhI aitihAsika vivaraNa va viSaya paricaya diyA gayA hai evaM pariziSToMmeM zabda sUciyA~, tathApi merA vicAra thA ki prastuta antima bhAgameM ukta samasta sAmagrIkA punarAvalokana sahita saMkalana de diyA jAya / tadanusAra pAribhASika zabdasUcI saMkalita karake isa bhAgake sAtha prastuta kI jA rahI hai| prastAvanAtmaka sAmagrIkA bhI saMkalana kArya cAlU kiyA gayA thaa| kintu isI bIca merA svAsthya girane lagA aura mujhe DAkTaroM kA Adeza milA ki kucha kAlake liya kaThora mAnasika va zArIrika parizrama tyAgakara vizrAma kiyA jAya, nahIM to prakRti aura adhika bigaDanekA bhaya hai| isa kAraNa usa suvistRta bhUmikAkA vicAra chor3akara evaM isa prakAzanameM adhika vilaMba ucita na samajhakara isa bhAgako prakAzita kiyA jA rahA hai / yadi vidhi anukUla rahA to ukta kArya bhaviSyameM kabhI pUrNa karane kA prayatna kiyA jAyagA / Avazyaka aitihAsika va viSaya-paricayasaMbaMdhI jAnakArI bhinna bhinna bhAgoMmeM saMgRhIta hai hii| __ isa samaya svabhAvata: merI smRti isa saMpAdana prakAzanake gata bIsa varSake itihAsa para jA rahI hai / saphala aura dhanya hai vaha zrImaMta seTha sitAbarAya lakSmIcandra jI, bhelasA, kI saMpatti jisake thoDese dAnase yaha mahAn zAstroddhArakA kArya ho sakA / ve gajaratha mahotsava karAne jA rahe the ki mere parama suhRt bairisTara jamanAprasAda jainane iTArasI pariSadke adhivezanake samaya unako sadbuddhiko yaha mor3a diyA / gajaratha Aja bhI calAye jA rahe haiM aura unameM aparimita dhana vyaya kiyA jA rahA hai| pAThaka vicAra kara dekheM ki Aja dAnakI pravRtti kisa dizAmeM sArthaka hai / pazcAt bhelasAnivAsI zrImAn svargIya seTha rAjamalajI va zrImAn takhatamala jI ( vartamAna madhya pradezI maMtri-maNDalake sadasya ) ne seTha lakSmIcanda jI kI usa Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarbuddhiko sudRr3ha aura vyavasthita karake dAnakI rajisTrI karA dI / sampAdana kAryake prArambhameM amarAvatI nivAsI zrImAn svargIya seTha pannAlAlajIkA sAhAyya va protsAhana kabhI bhUlA nahIM jA sakatA / unhoMne mAno isI kAryake liye apane mandira jIke zAstra bhaMDArameM isa AgamakI pUrNa pratilipi karAkara ma~gA rakhI thii| use turanta unhoMne mere supUrda kara diyaa| unakA yaha kArya usa samaya kama sAhasakA nahIM thA, kyoMki bhrAntivaza hamArI vidvatsamAjakA eka dala ina granthoMke prakAzana hI nahI kintu kisI gRhasthake dvArA inake adhyayanakA bhI kaTTara virodhI thA aura usa virodhane kriyAtmaka rUpa dhAraNa kara liyA thaa| seTha pannAlAlajI va amarAvatI jaina paMcAyatake anusAra kAraMjA jaina Azrama tathA siddhAnta bhavana, ArA, ke adhikAriyoMne bhI hame unakI pratiyoMkA upayoga karanekI suvidhA pradAna kii| prakAzana sambandhI kAgaja, chapAI Adi viSayaka kaThinAiyoMke hala karane meM paM0 nAtharAma jI premIkA varada hasta sadaiva hamAre Upara rhaa| yahI nahIM, bIca meM Arthika kaThinAIko dUra karane mudraNa kArya bambaImeM karAne va apane ghara para isakA daphtara rakhane meM bhI ve nahIM hickicaaye| mere sampAdaka sahayogiyoM meM se DA0 e0 ena0 upAdhye prArambhase abhI taka mere sAtha haiM / paM0 phUlacanda jI zAstrIkA sahayoga bhI Adise, bIca meM kucha varSoMke vicchedake pazcAt, abhI bhI mujhe mila rahA hai / paM0 bAlacandra jI zAstrIkA bhI jabase sahayoga prApta huA tabase anta taka nirantara nibhatA gayA / svargIya paM0 devakInandana jI zAstrIkA bhI Adise unake dehAvasAna hone taka mujhe pUrNa sahayoga milatA rahA / paM0 hIrAlAla jI zAstrIkA sahayoga isa kAryake prArambhameM bahumUlya rahA / kintu kheda hai vaha sahayoga anta taka na nibha sakA / maiMne ina saba vyaktiyoM aura ghaTanAoMkA kevala saMketa mAtra kiyA hai / tattat sambandhI Aja saikaDoM priyaapriya evaM sAdhaka bAdhaka ghaTanAe~ mere smRti-paTala para nAca rahI haiN| kintu jisakA 'anta bhalA, vaha sarvAMga bhalA' kI uktike anusAra usa samasta itihAsameM mujhe mAdhurya hI mAdhuryakA anubhava ho rahA hai| jina puruSoMkA maiM Upara ullekha kara AyA hU~ unheM kina zabdoMmeM dhanyavAda dU~ ? basa yahI eka bhAvanA aura prArthanA hai ki jina-vANIko sevAmeM unhoMne apanA jaisA tana, mana, dhana lagAyA hai, vaisA hI ve Ajanma lagAte rahe jisase unake jJAnAvaraNIya karmokA kSaya ho aura ve nirmala jJAna prApta kara pUrNa AtmakalyANa karane meM saphala hoN| 1-5-1958 hIrAlAla jaina Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya- paricaya karma prakRtiprAbhRtake kRti Adi 24 anuyogadvAroM meM se prathama 90 anuyogadvAroM kA saMkSipta paricaya yathAsthAna karAyA jA cukA hai| yahA~ mokSa anuyogadvArase lekara zeSa 14 anuyogadvAroMkA paricaya karAyA jAtA hai / 11 mokSa- mokSa anuyogadvArakA vicAra nAma, sthApanA, dravya aura bhAva ina cAra nikSepoM dvArA karane kI pratijJA karake mAtra karmadravyamokSakA vizeSa vicAra prakRtameM kiyA gayA hai aura zeSa nikSepoMke vyAkhyAnako sugama batalAkara chor3a diyA gayA hai / karmaprakRtiyA~ mUla aura uttarake bheda se do prakArakI haiM, isalie karmadravyamokSake do bheda ho jAte haiM-mUlaprakRtikarmadravyamokSa aura uttaraprakRtikarmadravyamokSa / ye donoM bhI dezamokSa aura sarvamokSa ke bhedase do do prakArake haiM / kisI mUla yA uttara prakRtike prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezoMkI apekSA ekadezakA abhAva honA dezamokSa hai aura kisI mUla yA uttara prakRtikA prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezoMkI apekSA sarvathA abhAva honA sarvamokSa hai, isalie dezamokSa aura sarvamokSa ye donoM hI prakRtimokSa, sthitimokSa, anubhAgamokSa aura pradezamokSa ina cAra bhAgoMmeM vibhakta ho jAte haiM | khulAsA isa prakAra hai- vivakSita prakRtiko nirjarA honA yA usakA anya prakRtirUpa se saMkramita honA prakRtimokSa kahalAtA hai / pradeza mokSakA bicAra prakRtimokSa ke hI samAna hai| kisI bhI prakRtikI vivakSita sthitikA abhAva cAra prakArase hotA hai - apakarSaNa dvArA, utkarSaNa dvArA, saMkramaNadvArA aura adhaH sthitigalana dvArA ; isalie ina cAroMmeMse kisI ekake Azrayase vivakSita sthitikA abhAva hotA sthitimokSa kahalAtA hai / sthitike jadhanyAdi saba vikalpoM meM sthitimokSakA vicAra isI prakAra kara lenA cAhie / anubhAgamokSa bhI sthitimokSake samAna cAra prakArase hotA hai, isalie anubhAga ke bhI utkRSTAdi saba bhedoM meM ukta prakArase anubhAgamokSako ghaTita karake batalAyA gayA hai | yahA~ yaha spaSDa kara denA Avazyaka pratIta hotA hai ki karmadravyamokSa anuyogadvAra meM samyagdarzana Adi guNoMke dvArA jIvake bandhase mukta hone mAtrakA vicAra na karake prati samaya bandhako prApta honevAle karmokI prakRti AdikA abhAva kisa kisa prakArase hotA rahatA hai isakA bhI vicAra kiyA gayA hai| jIvakA karmoMse chUTane kA krama eka prakArakA hI hai / yadi samyagdarzanAdi guNoMke dvArA karmase chuTakArA milatA hai to navIna bandha na hone se vaha sarvathA muktikA kAraNa hotA hai itanA mAtra yahA~ vizeSa hai / isI abhiprAyako dhyAna meM rakhakara noAgamadravya mokSa ke mokSa, mokSakAraNa aura mukta ye tIna bheda kiye gaye haiM / jIva aura karmoMkA viyukta ho jAnA mokSa hai / samyagdarzana Adi mokSake kAraNa haiM aura samasta karmoMse rahita ananta guNa yukta zuddha buddha AtmA mukta hai / mokSa anuyogadvAra meM isakA bhI vistAra ke sAtha vicAra kiyA gayA hai / 12 saMkrama- saMkramakA chaha prakArakA nikSepa karake usake Azrayase isa anuyogadvAra meM vicAra kiyA gayA hai / kSetra saMkramakA nirdeza karate hue batalAyA hai ki eka kSetrakA kSetrAntarako prApta honA kSetra saMkrama hai / isa para yaha zaMkA kI gaI ki kSetra niSkriya hotA hai, isalie usakA anya kSetra meM gamana kaise ho sakatA hai / isakA samAdhAna vIrasenasvAmIne isa prakAra kiyA hai ki jIva aura pudgala sakriya padArtha haiM, isalie AdheyameM AdhArakA upacAra karanese kSetra saMkrama bana jAtA | kAlasaMkramakA nirdeza karate hue batalAyA hai ki eka kAla gata hokara navIna kAlakA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) prAdurbhAva honA kAlasaMkrama hai / lokameM hemanta Rtu yA grISma Rtu saMkrAnta huI aisA vyavahAra bhI dekhA jAtA hai / yahA~ vivakSita kSetra aura vivakSita kAlameM sthita dravyako kSetra aura kAla saMjJA rakha kara bhI kSetrasaMkrama aura kAlasaMkrama ghaTita kara lenA cAhie, aisA vIrasenasvAmIne sUcita kiyA hai| isa prakAra saMkSepase chaha nikSepoMkA vicAra karaneke pazcAt vivakSita anuyogadvArameM karmasaMkramako prakRta batalAkara usake cAra bheda kiye haiM-prakRtisaMkrama, sthitisaMkrama, anumAgasaMkrama aura pradezasaMkrama / eka prakRtikA anya prakRtirUpase saMkrAnta honA yaha prakRtisaMkrama hai / isa viSayameM vizeSa niyama ye haiM / yathA-kisI bhI mUlaprakRtikA anya mUlaprakRtirUpase saMkramaNa nahIM hotA / udAharaNArtha, jJAnAvaraNakA darzanAvaraNa rUpase saMkramaNa nahIM hotaa| isIprakAra anya mUla prakRtiyoMke viSayameM bhI jAnanA caahiye| uttara prakRtiyoMkI apekSA jisa mUla karmakI jitanI uttara prakRtiyA~ haiM unameM paraspara saMkramaNa hotA hai| udAharaNArtha, jJAnAvaraNakI pA~ca uttara prakRtiyA~ haiM, isalie unakA parasparameM saMkramaNa hotA hai| isI prakAra anya mUla prakRtiyoMmase jisakI jitanI uttara prakRtiyA~ hoM unake paraspara saMkramaNake viSayameM yaha niyama jAnanA cAhiye / mAtra darzanamohanIyakA cAritramohanIyameM aura cAritramohanIyakA darzanamohanIyameM saMkramaNa nahIM hotA tathA cAra AyuoMkA bhI paraspara saMkramaNa nahI hotA itanA yahA~ vizeSa jAnanA caahie| bhAgahArakI dRSTise saMkramake pA~ca bheda haiM-adhapravRttasaMkrama, vidhyAtasaMkrama, udvelanAsaMkrama, guNasaMkrama aura sarvasaMkrama / inameM se prakRtameM ina avAntara bhedoMkI dRSTise saMkramakA vicAra na karake vIrasena svAmIne bandhake samaya honevAle isa saMkramakA svAmitva, eka jIvakI apekSA kAla, eka jIvakI apekSA antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaGgavicaya, kAla, antara aura alpabahutva ina anuyogadvAroMkA Azraya lekara uttaraprakRtisaMkragakA vicAra kiyA hai| svAmitvakA nirdeza karate hue batalAyA hai ki pA~ca jJAnavaraNa, nau darzanAvaraNa, bAraha kaSAya aura pA~ca antarAyakA anyatara sakaSAya jIva saMkramaka hotA hai / asAtAkA bandha karanevAlA jIva sAtAkA saMkrAmaka hotA hai aura sAtAkA bandha karanevAlA sakaSAya jIva asAtAkA saMkrAmaka hotA hai / darzanamohanIya aura cAritramohanIyakA paraspara saMkrama nahIM hotA yaha to spaSTa hI hai / darzanamohanIyakA saMkramake viSayameM yaha niyama hai ki sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIva darzanamohanIyakA saMkrAmaka nahIM hotA / samyaktvakA mithyAdRSTi jIva saMkrAmaka hotA hai| mAtra samyaktvakA eka Avali pramANa satkarma zeSa rahane para usakA saMkrama nahIM hotaa| mithyAtvakA samyagdaSTi jIva saMkrAmaka hotA hai| mAtra jisa samyagdaSTike eka Avalise adhika satkarma vidyamAna hai aisA jIva isakA saMkrAmaka hotA hai| yahI niyama samyagmithyAtvake liye bhI lAgU karanA caahie| para isakA saMkrAmaka mithyAdRSTi aura samyagdaSTi donoM hote haiN| strIveda aura napaMsakavedakA upazama aura kSaya kriyAkA antima samaya prApta hone taka koI bhI jIva saMkrAmaka hotA hai| puruSaveda aura tIna saMjvalanakA upazama aura kSayakA prathama samaya prApta hone taka koI bhI jIva saMkrAmaka hotA hai| saMjvalana lobhakA aisA jIva saMkrAmaka hotA hai jisa upazAmaka aura kSapakane saMjvalana lobhake antarakA antima samaya nahIM prApta kiyA hai / tathA jo akSapaka aura anupazAmaka hai vaha bhI isakA saMkrAmaka hotA hai / cAroM AyuoMkA saMkrama nahIM hotA aisA svabhAva hai / yazaHkItiko choDakara saba nAmakarmakI prakRtiyoMkA sakaSAya jIva saMkrAmaka hotA hai / mAtra jisake eka . Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 5 ) Avalise adhika satkarma vidyamAna haiM aisA jIva inakA saMkrAmaka hotA hai| yazaHkIrtikA saMkrAmaka taba taka hotA hai jaba taka para bhavasambandhI nAmakarmakI prakRtiyoMkA bandha karatA hai| uccagotrakA saMkrAmaka nIcagotrakA bandha karanevAlA anyatara jIva hotA hai| mAtra eka Avalise adhika satkarmake rahate hue uccagotrakA saMkrAmaka hotA hai| nIcagotrakA saMkrAmaka uccagotrakA bandhA karanevAlA anyatara jIva hotA hai| isa prakAra saba prakRtiyoMke svAmitvako jAna kara kAla Adi anuyogadvAroMkA vicAra kara lenA cAhie / mUlameM inakA vicAra kiyA hI hai, isalie vistAra bhayase yahA~ unakA alaga alaga nirdeza nahIM karate haiN| isa prakAra prakRtisaMkramakA vicAra kara Age prakRtisthAnasaMkramakI sUcanA karate hue . batalAyA gayA hai ki jJAnAvaraNIya, vedanIya, gotra aura antarAyakA eka eka hI saMkramasthAna hai| darzanAvaraNake nau prakRtika aura chaha prakRtika ye do saMkramasthAna haiN| mohanIyake saMkramasthAnoMkA vicAra kaSAyaprAbhUtameM vistArake sAtha kiyA hai| nAmakarmakI piNDaprakRtiyoMke Azrayase sthAnasamutkIrtanA karanI cAhie / isa prakAra alaga alaga prakRtiyoMke saMkramasthAna jAnakara unake Azrayase svAmitva aura kAla Adi saba anuyogadvAroMkA vicAra karanekI sUcanA karake yaha prakaraNa samApta kiyA gayA hai| Age sthitisaMkramakA nirdeza karake usakI prarUpaNA isa prakAra kI hai| sthitisaMkrama do prakArakA hai-- mUlaprakRtisthitisaMkrama aura uttrprkRtisthitisNkrm| sthitisaMkrama tIna prakArase hotA hai| yathA-- sthitikA apakarSaNa hone para sthitisaMkrama hotA hai, sthitikA utkarSaNa hone para sthitisaMkrama hotA hai aura sthitike anya prakRtiko prApta karAne para bhI sthitisaMkrama hotA hai| apakarSaNa kI apekSA saMkSepameM sthitisaMkramakA vicAra isa prakAra hai-- udayAvalike bhItarakI saba sthitiyoMkA apakarSaNa nahIM hotaa| udayAvalike bAhara jo eka samaya adhika udayAvalipramANa sthiti hai usakA apakarSaNa hotA hai| apakarSaNa hokara usakA eka samaya kama Avalike do baTe tIna bhAgapramANa sthitiko atisthApanArUpase rakhakara eka adhika tRtIya bhAgameM nikSepa hotA hai| isase AgekI sthitiyoMkA apakarSaNa hone para eka AvalipramANa atisthApanA prApta hone taka usakI vRddhi hotI hai aura nikSepa utanA hI rahatA hai| isase Age atisthApanA avasthitarUpase eka AvalipramANa hI rahatI hai aura nikSepa uttarottara baDhatA jAtA hai| utkarSaNake viSayameM yaha niyama hai ki udayAvalike bhItarakI saba sthitiyoMkA utkarSaNa nahIM hotaa| eka samaya adhika udayAvalikI antima sthitikA utkarSaNa hotA hai| kintu usakA nahIM ba~dhanevAlI sthitime nikSepa na hokara ba~dhanevAlI jaghanya sthitise lekara UparakI saba sthitiyoMmeM nikSepa hotA hai| yaha vidhi utkarSaNako prApta honevAlI nIcekI sthitiyoMkI kahI hai| UparakI sthitiyoMkA utkarSaNa kisa prakAra hotA hai isakA vigara karane para yadi yaha jIva satkarmase eka samaya adhika sthitikA bandha karatA hai to pUrvabaddha karmakI antima sthitikA utkarSaNa nahIM hotA, kyoMki, yahA~ para atisthApanA aura nikSepakA abhAva hai| pUrvabaddha karmakI dvicarama sthitikA bhI utkarSaNa nahIM hotA, kyoMki, yahA~ para bhI atisthApanA aura nikSepa sambhava nahIM haiN| isa prakAra pUrvabaddha karmakI eka Avali aura eka Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthitike nIce jAne taka jitane bhI sthitivikalpa haiM unakA utkarSaNa sambhava nhiiN| kAraNa vahI hai| hA~ usase nIce eka sthitike jAne para jo sthitivikalpa sthita hai usakA utkarSaNa ho sakatA hai aura vaisI avasthAmeM eka AvalipramANa atisthApanA hotI hai tathA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeSa AvalikA asaMkhyAtavAM bhAga nikSepa hotA hai| isa prakAra saMkSepameM utkarSaNakA nirdeza karake Age nikSepa aura atisthApanAkA alpabahutva batalAyA gayA hai / Age uttaraprakRtisaMkramake pramANAnugamakA nirdeza karate hue vaha utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanyake bhedase cAra prakArakA batalAyA hai| udAharaNArtha matijJAnAvaraNakA utkRSTa sthitisaMkrama do Avali kama tIsa koDAkoDI sAgara pramANa hotA hai, kyoMki, kisI bhI prakRtikA baMdha hone para eka Avali kAla taka usakA saMkramaNa nahIM hotA, isalie eka Avali to yaha kama ho jAtI hai| isake bAda udayAvaliko choDakara zeSa sthitikA anya baMdhako prApta honevAlI prakRtimeM saMkramaNa hotA hai, isalie eka Avali yaha kama ho jAtI hai| isa prakAra ukta do AvaliyoMko choDakara zeSa saba sthiti saMkramaNase prApta ho sakatI hai, imalie matijJAnAvaraNako utkRSTa saMkramasthiti do Avali kama tIsa koDAkoDI sAgarapramANa kahI hai| para usa samaya usa karmakI sthiA Avali kama tIsa koDAkoDI sAgarapramANa hotI hai, isalie usakA yatsthitisakrama eka Avali kama tIsa koDAkoDI sAgarapramANa kahA hai| isa prakAra mUlameM mAtra matijJAnAvaraNakA udAharaNa dekara zeSa karmoke viSayameM utkRSTa sthiti udIraNAke samAna utkRSTa sthitisaMkramake jAnane kI sUcanA kI hai aura jina karmoM meM utkRSTa sthiti udIraNAse bheda hai unakA alagase nirdeza kara diyA gayA hai so vicAra kara use ghaTita kara lenA caahie| svatantrarUpase vicAra kiyA jAya to usakA tAtparya itanA hI hai ki jo bandhase utkRSTa sthitivAlI prakRtiyA~ haiM unakA utkRSTa sthitisaMkrama do Avalikama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa prApta hotA hai aura utkRSTa yasthitisaMkrama eka Avali kama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa prApta hotA hai| parantu jo bandhotkRSTa sthitivAlI prakRtiyA~ na hokara saMkramotkRSTa sthitivAlI prakRtiyA~ haiM unakA utkRSTa sthitisaMkrama tIna Avali kama utkRSTa sthitipramANa prApta hotA hai aura utkRSTa yatsthitisaMkrama do Avali kama utkRSTa sthitipramANa prApta hotA hai| mAtra darzanamohanIyakI tIna prakRtiyoMmeM tathA AhArakadvika aura tIrthaMkara prakRti meM jo vizeSatA hai use alagase jAna lenA caahie| cAroM AyuoMkA jo utkRSTa sthitibandha hai vahI unakA utkRSTa sthitisaMkrama hai, kyoMki, eka AyukA anya AyumeM saMkrama nahIM hotaa| mAtra inakI yatsthiti eka Avali kama utkRSTa AbAdhAsahita apanI apanI utkRSTa sthitipramANa kahI hai / inakI utkRSTa yatsthiti itanI kaise kahI hai isa viSayako zvetAmbara karmaprakRtike TIkA meM spaSTa kiyA hai| usakA bhAva yaha hai ki AyubaMdha hote samaya bandhAvalipramANa kAla jAnepara Ayubandhake prathama samayameM ba~dhe hue karmakA utkarSaNa hone para usakI AbAdhAsahita utkRSTa yasthiti ukta kAlapramANa prApta hotI hai| yaha eka samAdhAna hai| tathA 'athavA' kahakara dUsaga samAdhAna isaprakAra kiyA hai ki baMdhAvalike bAda Ayuko niAghAtarUpa apavartanA (apakarSaNa bhI sarvadA saMbhava hai, isalie usakI apekSA pUrvokta pramANa yasthiti jAna lenI caahie| abhiprAya itanA hI hai ki pUrvakoTi kI AyuvAle manuSyake prathama vibhAgama parabhava saMbaMdhI u kRSTa AyukA baMdha hone para usakI niSeka racanA to narakAyu aura devAyukI tetIsa sAgarapramANa tathA tiryaMcAyu aura manuSyAyukI tIna palyapramANa hI rahatI hai / AbAdhAkAla pUrvakoTikA tribhAga isase alaga hai isalie inakA jo sthitibandha hai vahI sthitisaMkrama hai| para inake bandhake prathama samayase lekara eka Avali kAla jAnepara ina niSekasthitiyoMmeM bandha hote samaya utkarSaNa aura bandha hote samaya yA bandha samayake bAda bhI apakarSaNa hone lagatA hai| yataH isa utkarSaNa aura apakarSaNameM eka sthitise pradeza samUha uThakara dUsarI sthitimeM nikSipta hote Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya sthitike pariNAmameM abAdhAkAla bhI gabhita hai / para yaha utkarSaNa aura apakarSaNa baMdhake prathama samayase lekara eka AvalikAla taka sambhava nahIM hai| yahI kAraNa hai ki AyukarmakI yasthiti kahate samaya narakAyu AdikI apanI utkRSTa sthiti meM eka Avalikama utkRSTa AbAdhAkAla bhI sammilita kara liyA hai / isa prakAra utkRSTa sthitisaMkramake pramANakA anagama karane ke bAda jaghanya sthitisaMkramake pramANakA nirdeza kiyA hai / khulAsA isaprakAra hai- pA~ca jJAnAvaraNa, cakSudarzanAvaraNa Adi cAra darzanAvaraNa, samyaktva, saMjvalana lobha, cAra Aya aura pA~ca antarAya inakI eka samaya adhika eka AvalipramANa sthiti zeSa rahane para udayAvalise uparitana eka samayamAtra sthitikA apakarSaNa hotA hai, isalie inakA jaghanya sthitisaMkrama eka sthitipramANa hai aura yasthitisaMkrama samayAdhika eka AvalipramANa hai| styAnagRddhitrika, mithyAtva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya, strIveda, napuMsakaveda, narakagatidvika, tiryaMcagatidvika, ekendriya Adi cAra jAti, Atapa, udyota, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNa inakI kSapaNA hone ke antima samayameM jaghanya sthiti palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotI hai, isalie inakA jaghanya sthitisaMkrama ukta pramANa kahA hai / parantu kSapaNAke antima samayameM inake udayAvalimeM sthita niSekoMkA saMkrama nahIM hotA. isalie ukta kAlameM udayAvalike milA denepara inakI yasthiti udayAvali adhika palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotI hai| yahA~ itanA vizeSa jAnanA cAhie ki strIveda aura napuMsakavedakI yasthiti udayAvali adhika na kahakara antarmaharta adhika kahanI cAhie, kyoMki, ina donoM prakRtiyoMkI kSapaNAkI samApti antarakaraNa meM rahate hue hotI hai aura antarakaraNakA kAla usa samaya antarmuhUrta zeSa rahatA hai, isalie yaha spaSTa hai ki antarakaraNameM inake pradezoMkA abhAva honese yasthiti itanI bar3ha jAtI hai / nidrA aura pracalAkI sthiti do Avali aura eka AvalikA asaMkhyAtavA~ bhAga zeSa rahane para inakI mAtra uparitana eka sthitikA saMkrama hotA hai aisA svabhAva hai, isalie inakA jaghanya sthitisaMkrama eka sthiti aura yasthitisakrama AvalikA asaMkhyAtavA~ bhAga adhika do Avali hotA hai| hAsyAdi chahakI kSapaNAke antima samaya meM jaghanya sthiti saMkhyAta varSapramANa hotI hai, isalie inakA jaghanya sthitisaMkrama saMkhyAta varSapramANa hotA hai| para inakI kSapaNAkI samApti bhI antarakaraNameM rahate hue hotI hai aura usa samaya antarakaraNakA kAla antarmuhUrta zeSa rahatA hai, isalie inakI yasthiti antarmuhUrta adhika saMkhyAta varSa hotI hai| krodhasaMjvalanakA jaghanya sthitibandha do mahinA pramANa hotA hai, mAnasaMjvalanakA jaghanya sthitibandha eka mahinApramANa hotA hai, mAyAsaMjvalanakA jaghanya sthitibandha ardha mAsapramANa hotA hai aura puruSavedakA jaghanya sthitibandha ATha varSapramANa hotA hai| ina prakRtiyoMke ukta sthitibandhameMse alaga alaga antarmahartapramANa AbAdhAkAlake kama kara denepara unake jaghanya sthiti saMkramakA pramANa A jAtA hai jo kramaza: antarmuhUrta kama do mAha, antarmuhUrta kama eka mAha, antarmuhUrta kama ardha mAsa aura antarmuhurta kama ATha varSapramANa hotA hai / tathA inakA yasthitisaMkrama kramase do Avali kama do mAha, do Avali kama eka mAha, do Avali kama ardhamAsa aura do Avali kama ATha varSapramANa hotA hai, kyoMki, apanA apanA jaghanya sthitibandha honepara usakA eka Avali kAla taka saMkrama nahIM hotA, isalie apane apane jaghanya sthitibandhameMse eka Avali to yaha kama ho gaI aura saMkrama prArambha hone para eka Avali kAla taka rahatA hai, isalie eka Avali yaha kama ho gii| ata: ina prakRtiyoMke jaghanya Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) yasthitisaMkramakA pramANa apane apane jaghanya sthitibandhameMse do Avali kama karane para jo pramANa zeSa rahe utanA prApta hotA hai| aba rahIM zeSa prakRtiyA~ so unakI jaghanya sthiti sayogikevalIke antima samayameM antarmuhUrtapramANa hotI hai, isalie vahA~ para usameM se udayAvalipramANa sthitiko choDakara zeSa sthitikA saMkramaNa sambhava hone se unakA jaghanya sthitisaMkrama udayAvali kama antarmuhurtapramANa aura yatsthitisaMkrama udayAvalisahita antarmuhurtapramANa hotA hai| yahA~para mUlameM ina prakRtiyoMkI yatsthiti tathA styAnagaddhitrika Adi battIsa prakRtiyoMkI yasthiti nahIM batalAI gaI hai| kintu vaha sambhava hai, isalie hamane usakA alagase nirdeza kara diyA hai / tathA mUlameM devagati AdikA jaghanya sthitisaMkrama batalAte samaya jo prakRtiyA~ parigaNita kI gaI haiM unameM tIna aMgopAMga bhI parigaNita kiye jAne cAhie, kyoMki, inakA jaghanya sthitisaMkrama bhI sayogikevalIke antima samayameM hotA hai| Age jo jaghanya sthitisaMkramakA svAmitva kahA hai usase bhI yaha bAta spaSTa ho jAtI hai| isa prakAra pramANAnugamakA nirdeza karane ke bAda jaghanya aura utkRSTa bhedoMkA Azrayakara svAmitva, eka jIvakI apekSA kAla, eka jIvakI apekSA antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, nAnA jIvoMkI apekSA kAla, nAnA jIvoMkI apekSA antara aura alpabahatvakA nirdeza karake bhujagAra, padanikSepa aura vRddhi ina anuyogadvAroMkA saMkSepameM nirUpaNa kiyA hai| __ isa prakAra sthitisaMkramakA vicAra kara Age anubhAgasaMkramakA prakaraNa prArambha hotA hai| isameM saba karmoko dezaghAti, sarvaghAti aura aghAti ina bhedoMmeM vibhaktakara inake Adi spardhaka parasparameM kinake samAna haiM aura kinake kisa kramase prApta hote haiM yaha batalAkara utkarSaNase prApta honevAlA anubhAga anubhAgasaMkrama hai, apakarSaNase prApta honevAlA anubhAga anubhAgasaMkrama hai aura anya prakRtiyoMmeM saMkramaNa hokara prApta honevAlA anubhAga anubhAgasaMkrama hai isa arthapadakA nirdeza kiyA gayA hai| yahA~ itanA vizeSa jAnanA cAhie ki mala prakRtiyoMmeM utkarSaNa aura apakarSaNa ina do prakAroMse aura uttara prakRtiyoMmeM yathAsambhava tInoM prakAroMse anubhAgasaMkrama hotA hai| Age apakarSaNase prApta honevAle anubhAgasaMkramakA nirdeza karate hue batalAyA gayA hai ki Adi spardhakakA apakarSaNa nahIM hotA, kyoMki, isake nIce jaghanya nikSepa aura jaghanya atisthApanAkA abhAva hai| isI prakAra jaghanya nikSepa aura jaghanya atisthApanAke aMtargata jitane spardhaka haiM unakA apakarSaNa nahIM hotaa| mAtra inake Upara jo spardhaka avasthita haiM unakA apakarSaNa hotA hai, kyoMki, inakI atisthApanA aura nikSepa pAye jAte haiN| itanA nirdeza karane ke bAda yahA~ prakRta viSayame upayogI alpabahutva diyA gayA hai| Age utkarSaNake viSayameM yaha niyama diyA gayA hai ki carama spardhaka kI sthApanA aura nikSepa kA abhAva hai, isalie jaghanya nikSepa aura jaghanya atisthApanA pramANa spardhaka nIce sara kakara jo spardhaka avasthita hai usakA utkarSaNa hotA hai| isake Age apakarSaNa aura utkarSaNakI apekSA nikSepa aura atisthApanAkA alpabahutva dekara arthapada samApta kiyA gayA hai / Age pramANAnugama, svAmitva, eka jIvakI apekSA kAla, eka jIvakI apekSA antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, nAnA jIvoMkI apekSA kAla, nAnA jIvoMkI apekSA antara, saMnnikarSa, svasthAna alpabahutva aura parasthAna alpabahutvakA nirdeza karake kucha anuyogadvAroMkA Azraya lekara bhujagAra, padanikSepa aura vRddhikA vicArakara anubhAgasaMkramaprakaraNa samApta hotA hai / __ Age saMkramasthAnoMko satkarmasthAnoMke anusAra jAnane kI sUcanA kara pradezasaMkramake viSayameM Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahA hai ki eka uttara prakRtike pradezoMkA anya sajAtIya prakRtimeM saMkramita honA pradezasaMkrama kahalAtA hai| pradezasaMkrama bhI malaprakRtiyoMmeM na hokara uttara prakRtiyoMmeM hotA hai| tadanusAra uttara prakRtisaMkramake pA~ca bheda haiM- udvelanasakrama, vidhyAtasaMkrama, adhaHpravRtta saMkrama guNasaMkrama aura sarvasaMkrama / Age ye saMkrama kisa avasthAmeM aura kahA~ hote haiM tathA kina prakRtiyoMke kitane saMkrama hote haiM yaha batalA kara ina saMkramoMke avahArakAlake alpabahatvakA nirdeza kiyA gayA hai| Age svAmitva Adi anayogadvAroMkA Azraya lekara bhajagAra, padanikSepa aura vRddhisaMkramakA nirdeza karate hue isa prakaraNako samApta kiyA gayA hai| 13 lezyA- lezyAkA nikSepa cAra prakArakA hai- nAmalezyA, sthApanAlezyA, dravyalezyA aura bhAvalezyA / yahA~ ina nAmalezyA Adi ina nikSepoMkA spaSTIkaraNa karate hue tadvyatirikta dravyalezyAke viSayameM likhA hai ki cakSa indriyadvArA grAhya pudgalaskandhoMke kRSNa Adi chaha varNoMkI dravyalezyA saMjJA hai| yahA~ inake udAharaNa bhI diye gaye haiN| bhAvalezyAke Agama aura noAgama ye bheda karake noAgama bhAvalezyAkA vahI lakSaNa diyA hai jo sarvatra prasiddha hai / prakRtameM naigamanayakI apekSA noAgamadravyalezyA aura bhAvalezyA prakRta hai yaha kahakara dravyalezyAke asaMkhyAta lokapramANa bheda hone para bhI chaha bheda hI kyoM kiye gaye haiM isakA spaSTIkaraNa kiyA gayA hai| Age zarIrake Azrayase kina jIvoMke kauna lezyA hotI hai yaha batalA kara chaha zarIroMkI dravyalezyAoMkA alaga alaga vicAra kiyA gayA hai| yadyapi kRSNAdi dravyalezyAoMmeM eka eka guNakI mukhyatAse nAmakaraNa kiyA jAtA hai para isakA yaha abhiprAya nahIM hai ki inameMse pratyekameM eka eka guNa hI hotA hai, isalie Age kisa lezyAmeM kisa kramase kauna kauna guNa hote haiM isakA spaSTIkaraNa tAlikA dvArA karAyA jAtA hai-- lezyA nAma kRSNale. zakla pIta lAla nIla kRSNa nIlale0 zukla | pIta lAla / kRSNa nIla kApotale0 zakla pIta kRSNa lAla nIla kApotale. - zakla kaSNa pIta nIla lAla kApotale0 kRSNa zakla nIla pIta lAla pItale0 kRSNa nIla zukla pIta lAla padmale0 kRSNa nIla lAla pIta padmale0 kRSNa nIla lAla zukla pIna padmale0 kRSNa na.la pIta zukla zuklale0 kRSNa nIla pIta / zukla Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10) ina lezyAoMmeMse jisameM sarva prathama guNakA nirdeza kiyA hai vaha usameM sabase stoka hai aura Ageke guNa usa lezyAmeM uttarottara anantaguNe haiM / kApota aura padmalezyA tIna tIna prakArase niSpanna hotI haiN| zeSa lezyAyeM eka hI prakArase niSpanna hotI haiN| tathA kApota lezyAma dvisthAnika anubhAga hotA hai aura zeSa lezyAoMmeM visthAnika, tristhAnika aura catu:sthAnika anubhAga hotA hai| mithyAtva, asaMyama, kaSAya aura yogase utpanna hue jIvake saMskAravizeSakA nAma bhAvalezyA hai / dravyalezyAke samAna ye bhI chaha prakArakI hotI haiN| unameM se kApota lezyA tIvra hotI hai, nIlalezyA tIvratara hotI hai aura kRSNa lezyA tIvratama hotI hai / pItalezyA manda hotI hai, padmalezyA mandatara hotI hai aura zuvalalezyA mandatama hotI hai / ye chahoM lezyAyeM SaTsthAnapatita hAni-vRddhiko lie hue hotI haiM / tathA inameM bhI kApotalezyA dvisthAnika anubhAgako lie hue hotI hai aura zeSa pA~ca lezyAyeM dvisthAnika, tristhAnika aura catuHsthAnika anubhAgako lie hue hotI haiM / isa prakAra isa adhikArameM lezyAoMkA ukta prakArase varNana karake anta meM tIvratA aura mandatAkI apekSA alpabahutva batalA kara yaha adhikAra samApta kiyA gayA hai / 14 lezyAkarma-kRSNAdi lezyAoMmeMse jisake Alambanase mAraNa aura vidAraNa Adi jisa prakArakI kriyA hotI hai usake anusAra usakA vaha lezyAkarma mAnA gayA hai| udAharaNArtha kRSlezyAse pariNata huA jIva nirdaya, kalahazIla, raudra, anubaddhavaira, cora, capala, parastrImeM Asakta, madhu, mAMsa aura surAmeM vizeSa ruci rakhanevAlA, jinazAsanake sunanema atatpara aura asaMyamI hotA hai / isI prakAra anya lezyAoMkA apane apane nAmAnurUpa karma jAnanA cAhie / isa prakAra isa adhikArameM lezyAkarmakA vicAra kiyA gayA hai| 15 lezyApariNAma- kauna lezyA kisa rUpase arthAt kisa vRddhi yA hAnirUpase pariNata hotI hai isa bAta kA vicAra isa adhikArameM kiyA gayA hai / isameM batalAyA hai ki kRSNalezyAma SaTsthAnapatita saMklezakI vRddhi hone para usakA anya lezyA meM saMkramaNa na hokara svasthAnama hI saMkramaNa hotA hai| mAtra vizuddhikI vRddhi hone para usakA anya lezyAmeM bhI saMkramaNa hotA hai aura svasthAnameM bhI saMkramaNa hotA hai| itanA avazya hai ki kRSNalezyAmeMse nIlalezyAmeM Ate samaya niyamase anantaguNahAni hotI hai / nIlalezyAmeM saMklezakI vRddhi hone para svathAnasaMkramaNa bhI hotA hai aura nIlase kRSNalezyAmeM bhI saMkramaNa hotA hai / tathA vizuddhi hone para svasthAna saMkramaNa bhI hotA hai aura nIlalezyAse kApotalezyAmeM bhI saMkramaNa hotA hai / mAtra nIlalezyAse kRSNa lezyAmeM jAte samaya saMklezakI anantaguNI vRddhi hotI hai aura nIlase kApota lezyAmeM Ate samaya saMklezako anantaguNI hAni hotI hai / isI prakAra zaSa cAra lezyAoMmeM bhI pariNAmakA vicAra kara lenA cAhie / isa prakAra isa adhikAra meM pariNAmakA vicAra kara tIvratA aura mandatAko apekSA saMkrama aura pratigrahake alpabahutvakA vicAra karate hue isa adhikArako samApta kiyA gayA hai| 16 sAtAsAta- isa anuyogadvArakA yahA~ para pAMca adhikAroMke dvArA vicAra kiyA gayA hai / ve pA~ca adhikAra ye haiM-samutkIrtanA, arthapada, padamImAMsA, svAmitva aura alpbhutv| samutkIrtanAmeM batalAyA gayA hai ki ekAnta sAta aura anekAnta sAtake bhedase sAta do prakArakA hai / tathA isI prakAra ekAnta asAta aura anekAnta asAtake bhedase asAta bhI do prakArakA hai| arthapadakA nirdeza karate hue batalAyA hai ki jo karma sAtarUpase baddha hokara yathAvasthita | Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahate hue vedA jAtA hai vaha ekAnta sAtakarma hai aura isase anya anekAnta sAtakarma hai / isI prakAra jo karma asAtarUpase baddha hokara yathAvasthita rahate hue vedA jAtA hai vaha ekAnta asAta karma hai aura isase anya anekAnta asAtakarma hai| padamImAMsAmeM inake utkaSTa, anatkRSTa, jaghanya aura ajaghanya padoMke astitvakI sacanA mAtra kI kaI hai| svAmitvameM ina utkaSTa Adi bheda rUpa ekAnta sAta Adike svAmitvakA nirdeza kiyA gayA hai| tathA anta meM pramANakA vicAra kara alpabahutvakA nirdeza karate hue isa anuyogadvArako samApta kiyA gayA hai| 17 doghaM-ha sva- isameM dIrghako prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezake bhedase cAra prakArakA batalA kara unakA bandha, udaya aura sattvakI apekSA vicAra kiyA gayA hai / sarva prathama mUlaprakRtidIrghake prakRtisthAnadIrgha aura ekaikaprakRtisthAnadIrgha ye do bheda karake prakRtisthAnakA vicAra karate hue batalAyA hai ki ATha prakRtiyoMkA bandha hone para prakRtidIrgha aura usase nyUna prakRtiyoMkA bandha hone para noprakRtidIrgha hotA hai / isI prakAra udaya aura sattvakI apekSA prakRtidIrgha aura noprakRtirda ghaMko ghaTita karake batalA kara uttara prakRtiyoMmeMse kisa mUla karmakI uttara prakRtiyoMmeM bandhAdikI apekSA prakRtidIrgha sambhava nahIM hai aura kisakI uttara prakRtiyoMmeM prakRtidIrgha aura noprakRtidIrgha sambhava hai yaha batalAyA gayA hai / Age sthitidIrgha, anubhAgadIgha aura pradezadIrghako bhI batalAyA __ Age dIrghake samAna ha.svake bhI cAra bheda karake unakA vicAra kiyA gayA hai / udAharaNArtha bandhakI apekSA prakRtiha svakA nirdeza karate hue batalAyA hai ki eka eka prakRtikA bandha karane vAle ke prakRtiha sva hotA hai aura isase adhikakA bandha karanevAleke noprakRtiha sva hotA hai| isa prakAra mUla aura uttara prakRtiyoMkA Alambana lekara bandha, udaya aura sattvakI apekSA dIrgha aura ha,svake vicAra karane meM isa anuyogadvArakI pravRtti huI hai| 18bhavadhAraNIya- isa anayomadrArameM bhavake oghabhava. Adezabhava aura bhavagrahaNabhava ye tIna bheda karake batalAyA hai ki ATha karma aura karmoMke nimittase utpanna hue jIvake pariNAmako oghabhava kahate haiM / cAra gati nAmakarma aura unase utpanna hue jIvake pariNAmako Adezabhava kahate haiN| isake anusAra Adezabhava cAra prakArakA hai- nArakabhava, tiryaJcabhava, manuSyabhava aura devabhava / tathA bhujyamAna Ayu galakara naI AyukA udaya hone para prathama samayama utpanna hue vyaJjana saMjJAvAle jIvake pariNAmako yA pUrvazarIrakA tyAga hokara nUtana zarIrake grahaNako bhavagrahaNabhava kahate haiN| prakRtameM bhavagrahaNabhavakA prakaraNa hai / yadyapi jIva amUrta hai phira bhI usakA karmake sAtha anAdi sambandha honese saMsAra avasthAmeM vaha mUrtabhAvako prApta ho rahA hai, isalie amUrta jIvakA mUrta karmake sAtha bandha bana jAtA hai / aisA yaha jIva zeSa karmoke dvArA na dhAraNa kiyA jAkara Ayukarma ke dvArA dhAraNa kiyA jAtA hai, ataeva bhavadhAraNIya Ayukarma ThaharatA hai / isakA padamImAMsA, svAmitva aura alpabahutvako Alambana lekara vistArase vicAra vedanA anuyogadvArameM kiyA hai, isalie usa saba vyAkhyAnako vahA~se jAna lenA caahie| isa prakAra bhavagrahaNabhavake vyAkhyAna karane meM yaha anuyogadvAra caritArtha hai| 19 pudgalAtta- isameM pudgalake cAra nikSepa karake prakRtameM noAgamatadvyatirikta dravyapUdagalakA vicAra karate hae batalAyA gayA hai ki pUdagalAtta arthAta pUdagaloMkA AtmasAtkAra chaha prakArase hotA hai-grahaNase, pariNAmase, upabhogase, AhArase, mamattvase aura parigrahase / isakA khulAsA karate hue batalAyA hai ki hAtha aura paira Adise grahaNa kiye gaye Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) daNDa Adi pudgala grahaNase Attapudgala haiM / mithyAtva Adi pariNAmoMse apane kiye gaye pudgala pariNAmase Attapudgala haiM / upabhogase apane kiye gaye gandha aura tAmbUla Adi pudgala upabhoga se Attapudgala haiN| khAna-pAnake dvArA apane kiye gaye pudgala AhArase Attapudgala haiM / anurAga grahaNa kiye gaye pudgala mamatvase Attapudgala haiM aura svAdhIna pudgala parigrahase Attapudgala haiM / ina sabakA varNana isa anuyogadvAra meM kiyA gayA hai / athavA pudgalAttakA artha pudgalAtmA hai / pudgalAtmAse rUpAdi guNavAlA pudgala liyA gayA hai / ataH usake guNoMkI SaTsthAnapatita vRddhi AdikA isa anuyogadvAra meM vicAra kiyA gayA hai / 20 nidhatta - anidhatta - isa anuyogadvAra meM batalAyA hai ki jisa pradezAgrakA utkarSaNa aura apakarSaNa to hotA hai para udIraNA aura anya prakRtirUpase saMkramaNa nahIM hotA usakI nidhatta saMjJA hai / prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezake bhedase nidhatta bhI cAra prakArakA hai aura anidhatta bhI cAra prakArakA hai| isa viSaya meM yaha niyama hai ki darzanamohanIyakI upazAmanA yA kSapaNA karate samaya mAtra darzanamohanIya karma anivRttikaraNa meM anidhatta ho jAtA hai / anantAnubandhIkI visaMyojanA karate samaya mAtra anantAnubandhIcatuSka anivRttikaraNa meM adhita ho jAtA hai aura cAritramohanIyakI upazAmanA aura kSapaNA karate samaya anivRttikaraNa guNasthAna meM saba karma anidhatta ho jAte haiM / tathA apane apane nirdiSTa sthAnake pUrva darzana mohanIya, anantAnubandhIcatuSka aura zeSa saba karma nighatta aura anidhatta donoM prakAra ke hote haiM / yaha arthapada haiM, isake anusAra caubIsa anuyogadvAroMkA Azraya lekara isa anuyoga - dvArakA kathana karanA cAhie / 29 nikAcita-anikAcita- isa anuyogadvAra meM batalAyA hai ki jisa pradezAgrakA na to apakarSaNa hotA hai, na utkarSaNa hotA hai, na anya prakRtirUpase saMkramaNa hotA hai aura na udIraNA hotI hai| jisake ye cAroM nahIM hote usakI nikAcita saMjJA hai / yaha prakRti, sthiti, anubhAga aura pradeza ke bhedase cAra prakArakA hai| isake viSaya meM bhI yaha niyama hai ki pUrvokta prakArase anivRttikaraNa meM praveza karane para saba karma anikAcita ho jAte haiM / kiMtu isake pUrva ve nikAcita aura anikAcita donoM prakArake hote haiN| ina nikAcita aura anikAcita pradezAgroMkI bhI caubIsa anuyogadvAroMke Azrayase prarUpaNA karanI cAhie / yahA~ upazAnta, nidhatta aura nikAcitake sannika kA kathana karate hue batalAyA hai ki jo pradezAgra aprazasta upazAmanArUpase upazAnta hai vaha na nidhatta na nikAcita hai| jo nidhatta pradezAgra hai vaha na upazAnta hai aura na nikAcita hai / tathA jo nikAcita pradezAgra hai vaha na upazAnta aura na nidhatta hai / Age adhaHpravRttasaMkramake sAtha ina tInoM alpabahutvakA nirdeza karake yaha anuyogadvAra samApta kiyA gayA hai / 22 karma sthiti- isa anuyogadvArake viSaya meM do upadezoMkA nirdeza karake yaha anuyogadvAra samApta kiyA gayA haiM / pahalA upadeza nAgahastike mata ke anusAra nirdiSTa kiyA hai aura dUsarA upadeza AryamakSuke matakA nirdeza karatA hai / nAgahastikSamAzramaNakA kahanA hai ki karmasthiti anuyogadvAra meM karmoM kI jaghanya aura utkRSTa sthitike pramANakA kathana kiyA jAtA hai aura AryakA kahanA hai ki isameM karmasthitike bhItara saJcita hue satkarmakI prarUpaNA kI jAtI hai / 23 pazcimaskandha - isa anuyogadvAra meM tIna bhavoM meM se bhavagrahaNabhavako prakRta batalA kara carama bhavameM jIvake saba karmoMkI baMtramArgaNA, udayamArgaNA, udIraNAmArgaNA, saMkramamArgaNA aura . Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 13 ) satkarmamArgaNA ina pA~ca mArgaNAoMkA vicAra kiyA jAtA hai yaha batalAyA gayA hai| isake Age jIva siddha hotA hai usakI aMtarmuharta Ayu zeSa raha jAne para terahaveM guNasthAnameM karmokI aura AtmapradezoMkI kisa kramase kyA kyA kriyA hotI hai tathA caudahaveM guNasthAnameM yaha jIva kisa rUpase kitane kAla taka avasthita rahakara karmoMse mukta hokara siddha hotA hai yaha batalAyA gayA hai / isa prakAra ina saba bAtoMkA vivecana karane ke bAda yaha anuyogadvAra samApta kiyA gayA hai| 24 alpabahutva- isa anuyogadvArake prArambhameM yaha sUcanA kI gaI hai ki nAgahasti bhaTTAraka isameM satkarmakA vicAra karate haiN| vIrasena svAmIne isa upadezako pravRttamAna batalA kara isake anasAra satkarma ke prakatisatkarma, sthitisatkarma, anabhAgasatkarma aura pradezasatkarma ye cAra bheda karake sarvaprathama mala aura uttara prakRtiyoMkI apekSA satkarmakA vicAra kiyA hai| usase bhI mUla prakRtiyoMke svAmitvakI sUcanA mAtra karake uttara prakRtiyoMke svAmitvako vistArase batalA kara eka jIvakI apekSA kAla, eka jIvakI apekSA antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla, antara aura svAmitvako svAmitvake balase jAna lene kI sUcanA karake svasthAna aura parasthAna donoM prakArake alpabahutvoMmeM se parasthAna alpabahutvakA oghase aura cAroM gatiyoMke sAtha asaMjJI mArgaNAmeM vicAra kiyA hai / bhajagAra, padanikSepa aura vRddhi yahA~ para nahIM haiM, ata: inake viSayameM itanI mAtra sUcanA dekara prakRtisthAnasatkarmake viSayame likhA hai ki mohanIyakA kaSAya. prAbhRtake anusAra jAnanA cAhie aura zeSa karmokI prakRtisthAnaprarUpaNA sugama hai / ___ sthitisatkarmakA vicAra karate hue mUlaprakRtisthitisatkarmakA varNana sugama kahakara uttara prakRtiyoMke sthitisatkarmakA jaghanya aura utkRSTa addhAccheda tathA jaghanya aura utkRSTa svAmitvakA vistArase vicAra kara tathA eka jIvakI apekSA kAla Adi anuyogadvAroMko svAmitvake balase jAnane kI sUcanAmAtra karake alpabahatva diyA gayA hai| yahA~ para addhAcchedakA vicAra karate hue 'jaTTidi' aura 'jAo dvidIo' ye zabda Aye haiN| prAya: aneka sthAnoM para 'jaM TThidi' bhI mudrita hai| para usase 'jaTidi' kA hI grahaNa karanA caahie| ina zabdoM dvArA do prakArakI sthitiyoMkA nirdeza kiyA gayA hai / 'jaTidi ' zabda 'yasthiti' kA dyotaka hai aura 'jAo TridIo' se sthagita niSekoMkA parimANa liyA gayA hai| udAharaNasvarUpa pA~ca nidrAoMkI utkRSTa yatisthati pUrI tIsa koDAkoDI sAgarapramANa batalAI hai aura niSekoMke anusAra sthitiyA~ eka samaya kama tIsa koDAkoDI sAgarapramANa batalAI haiN| abhiprAya itanA hai ki pA~ca nidrAoMkA utkRSTa sthitibandha hote samaya udaya nahIM hotA, isalie pUrI sthiti tIsa koDAkoDI sAgara hokara bhI usa samaya saba niSeka eka kama tIsa koDAkoDI sAgarapramANa hote haiM, kyoMki, anudayavAlI prakRtiyoMkA eka niSeka udaya samayake pUrva stivuka saMkramaNake dvArA anya prakRtirUpa pariNata hotA rahatA hai, isalie inakI yatsthiti tIsa koDAkoDI sAgarapramANa hokara bhI niSekoMke anusAra sthiti eka samaya kama hotI hai| yahA~ bandhake samaya AbAdhA kAlake bhItara prAktanabaddha karmoke niSekakA sattva honese eka samaya kama tIsa koDAkoDI sAgarapramANa niSeka bana jAte haiM itanA vizeSa jAnanA caahie| yahA~ para vizeSa niyama isa prakAra jAnanA caahie| 1- jina karmoM kA svodayase sthitibandha hotA hai unakI yasthiti aura niSekoMke parimANake anusAra sthiti samAna hotI hai| bandhotkRSTa sthitike samAna hI unakA donoM prakArakA utkRSTa sthitisatkarma hotA hai / Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2- jina karmokA parodayameM utkRSTa sthitibandha hotA hai unakI utkRSTa yasthiti to bandhotkRSTa sthitike hI samAna hotI hai| mAtra niSekoMke parimANake anusAra utkRSTa sthitisatkarma bandhotkRSTa sthitise eka samaya kama hotA hai / 3- jina karmokA svodayameM utkRSTa sthitisaMkramase utkRSTa sthitisatkarma prApta hotA hai unakI utkRSTa yatsthitisatkarma aura niSakoMke parimANake anusAra utkRSTa sthitisatkarma tajjAtIya karmake utkRSTa sthitibandhase eka Avali kama hotA hai / mAtra samyaktvakA ukta donoM prakArakA utkRSTa sthitisatkarma antarmuhurta kama jAnanA cAhie, kyoMki, mithyAtva guNasthAna meM mithyAtvakA utkRSTa sthitibandha hokara antarmuhUrta meM samyaktva prApta honepara mithyAtvakI antarmuhUrta kama utkRSTa sthitikA samyaktvarUpase saMkramaNa hotA hai| 4- jina karmoMkA parodayameM utkRSTa sthitisaMkramase utkRSTa sthitisatkarma prApta hotA hai unakI utkRSTa yasthiti tajjAtIya karmake utkRSTa sthitibandhase eka Avali kama hotI hai aura niSekoMke parimANake anusAra utkRSTa sthitisatkarma tajjAtIya karmake utkRSTa sthitibandhase eka samaya adhika eka Avali kama hotA hai / mAtra samyagmithyAtvakA ukta donoM prakArakA utkRSTa satkarma mithyAtvake utkaSTa sthitibandhase antarmaharta kama jAnanA cAhie / kAraNakA kathana spaSTa hai| 5- cAroM AyuoMkA utkRSTa AbAdhA kAla sahita utkRSTa sthitibandha utkRSTa yatsthitisatkarma hotA hai aura apane apane niSekoMke parimANake anusAra niSekagata utkRSTa sthitisatkarma hotA hai| __isI prakAra jaghanya sthitisatkarmake viSayameM bhI alaga alaga prakRtiyoMko dhyAna meM rakhakara niyama ghaTita kara lene caahie| anubhAgasatkarmakA vicAra karate hue pahale kramase spardhakaprarUpaNA, ghAtisaMjJA aura sthAnasaMjJAkA prarUpaNA karake jaghanya aura utkRSTa svAmitva aura kucha mArgaNAoMmeM alpabahutvakA vicAra kiyA gayA hai| anubhAgasatkarmake pazcAt pradezaudIraNAke Azrayase alpabahutva batalAte hue mUla aura uttara prakRtiyoMkA Alambana lekara vaha batalAyA gayA hai / Age uttaraprakRtisaMkrama, mohanIya sambandhI prakRtisthAnasaMkrama, jaghanya sthitisaMkrama, anubhAgasaMkrama, jaghanya aura utkRSTa sthitike Azrayase pradezasaMkrama aura svatantrarUpase pradezasaMkramake alpabahutvakA vicAra karake pradezasaMkrama adhikArako pUrNa kiyA gayA hai| isake pazcAt pahale kahe gaye lezyA, lezyApariNAma, lezyAkarma, sAta-asAta, dIrghaha sva, bhavadhAraNa, pudgalAtta, nidhatta-anidhatta, nikAcita-anikAcita, karma sthiti aura pazcimaskandha ina anuyogadvAroMkA punaH pRthak-pRthak ullekha karake alaga alaga sUcanAe~ dI gaI haiN| antameM mahAvAcaka kSamAzramaNake abhiprAyAnusAra alpabahutva anuyogadvArake Azrayase satkarmakA vicAra karate hue uttaraprakRtisatkarma alpabahutvadaNDaka, mohanIya prakRtisthAnasatkarma alpabahutva, uttaraprakRtisthitisatkarma alpabahutva, uttaraprakRtianubhAgasatkarma alpabahutva aura uttaraprakRtipradezasatkarma alpabahutva dekara alpabahutvake sAtha caubIsa anuyogadvAra samApta karaneke sAtha dhavalA samApta hotI hai / Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-sUcI pRSTha | viSaya viSaya pRSTha 347 347 348 349 352 362 337 mokSa-anuyogadvAra 337-339 usa viSaya meM arthapada mallijina kI stuti apakarSaNakA svarUpanirdeza mokSa anuyogadvAra kahane kI pratijJA utkarSaNakA svarUpanirdeza mokSakA cAra prakArakA nikSepa aura uttaraprakatike Azrayase pramANAnugama unakI vyAkhyA 337 svAmitvavicAra karmadravyamokSake cAra bheda eka jIvakI apekSA kAla prakRtidravyamokSake do bheda tathA pratyekake eka jIvakI apekSA antara do do uttara bheda 337 nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya prakRtimokSakA arthapada nAnA jIvoMkI apekSA kAla sthitimokSake do bheda aura arthapada nAnA jIvoMkI apekSA antara anubhAgamokSakA arthapada 338 alpabahutva pradezamokSakA arthapada 338 bhujagArasaMkramavicAra nokarmadravyamokSake tIna bheda aura eka jIvakI apekSA kAla unakI vyAkhyA eka jIvakI apekSA antara saMkrama-anuyogadvAra 339-483 alpabahutva munisuvrata nAthakI stuti 339 padanikSepa saMkramakI sUcanA vRddhisaMkrama saMkrama anuyogadvAra kahanekI pratijJA 339 anubhAgasaMkramavicAra saMkramakA chaha prakArakA nikSepa Adimpardhakanirdeza aura unakI vyAkhyA 339 arthapada karmasaMkramakA prakaraNa hai yaha sUcita prakRtopayogI alpabahutva kara usake cAra bhedoMkA nirdeza pramANAnugama prakRtisaMkramakA arthapada svAmitva mUlaprakRtisaMkramakA niSedha eka jIvakI apekSA kAla uttaraprakRtisaMkramakA svAmitva eka jovakI apekSA antara eka jIvakI apekSA kAla nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya eka jIvakI apekSA antara nAnA jIvoMkI apekSA kAla nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya nAnA jIvoMko apekSA antara nAnA jIvoMkI apekSA kAla 344 sannikarSa alpabahutva 344 alpabahutva prakRtisthAnasaMkramakA vicAra 346 bhujagArasaMkramakA arthapada sthitisaMkramake do bheda 347 / eka jIvakI apekSA kAla GG GM 000 Mr mm x mm x mm ir mr mr mr mm mm in 373 373 374 374 375 376 377 377 382 387 388 389 391 mr m m mr mr 392 m r 392 398 392 Fol Private & Personal use only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSTha | viSaya paSTha 485 421 alpabahutva 400 | tadvayatirikta dravyalezyAke chaha padanikSepameM svAmitva 401 bhedoMkA vicAra alpabahutva 405 prakRta meM naigamanayakI apekSA noAgama vaddhisaMkramameM svAmitva 406 | dravyalezyA aura noAgama bhAvalezyA eka jIvakI apekSA kAla 406 kA prakaraNa hai isakI sUcanA eka jIvako apekSA antara 406 | chaha dravyalezyAoMkA varNana 485 alpabahatva 407 |kisa lezyAmaM kisa kramase kitane pradezasatkarmameM arthapada 408 pramANameM kauna kauna raMga hote haiM uttaraprakRtisaMkramake pA~ca bheda isakA vicAra 487 kitanI prakRtiyoMke kitane saMkrama bhAvalezyAoMkA vicAra | 488 hote haiM isakA vicAra 409 | lezyAkarma-anuyogadvAra 490-492 udvelanaprakRtiyoMke udvelanakramakA nirdeza 419 kuMthujinakI stuti 490 pA~ca saMkramabhAgahAroMkA alpabahutva 421 | kisa lezyAkA kyA karma hai isakA vicAra 490 uttara prakRtiyoM ke utkRSTa pradezasaMkramakA lezyApariNAma-anuyogadvAra 493-497 svAmitva | abhinandanajinakI stuti 493 jaghanya pradezasaMkramasvAmitva lezyApariNAma anuyogadvArake uttaraprakRtiyoMke utkRSTa pradezasaMkramakA kathanakI sArthakatA 493 kAla 441 chaha lezyAoMke pariNamanakI vidhi 493 jaghanya pradezasaMkrama tathA anya anuyoga- jaghanya aura utkRSTa saMkrama aura dvAroMke jAnanekI sUcanA 442 pratigrahoMkA tIvra-mandatAkI apekSA uttara prakRtiyoMke utkRSTa pradeza saMkramakA alpabahutva 495 alpabahutva 442 sAtAsAta-anuyogadvAra 498-506 uttara prakRtiyoMke jaghanya pradezasaMkramakA ajitajinakI stuti 498 alpabahutva 448 sAtAsAtake pA~ca anuyogadvAra 498 bhujagArasaMkramameM svAmitva 453 samutkIrtanA 498 eka jIvakI apekSA kAla 454 arthapada 498 alpabahutva 459 padamImAMsA 498 padanikSepameM svAmitva 461 svAmitva 499 alpabahutva 479 pramANAnugama 501 vRddhisaMkrama 481 alpabahutva 502 dIrgha-ha sva-anuyogadvAra lezyA-anuyogadvAra 507-511 484-489 sambhavajinakI stuti bharajinakI stuti 484 | dIrghake cAra bheda 507 lezyAkA cAra prakArakA nikSepa vicAra 484 | prakRtidIrghakA vicAra 507 507 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 17 ) pRSTha | viSaya viSaya pRSTha 519 514 522 sthitidIrghakA vicAra 508 pazcimaskandha-anuyogadvAra 519-520 anubhAgadIrgha aura pradezadIrghakA vicAra bhavake tIna bheda karake bhavagrahaNabhava ha,svake cAra bheda 509 prakRta hai isakA nirdeza prakRtiha svakA vicAra pazcimaskandhameM bandhamArgaNA Adi pA~ca sthitiha svakA vicAra mArgaNAoMkA vicAra kiyA jAtA hai anubhAgaha svakA vicAra 511 | isa bAtakA nirdeza pradezaha svakA vicAra 511 siddha honevAle jIvakI anya prarUpaNA 519 bhavadhAraNIya-anuyogadvAra 512-513 AvajitakaraNake bAda kevalisamudghAtameM sumatijinakI stuti 512 honevAle kArya vizeSakA nirdeza bhavake tIna bhedoMkA svarUpanirdeza __512 yoganirodha Adi kArya vizeSoMkA nirdeza 520 amUrta jIvakA marta pudgala ke sAtha kaise apUrvaspardhaka karane kI prakriyA 520 sambandha hotA hai isakA vicAra 513 kRSTikaraNakI prakriyA aura kSapaNakA prakAra 521 bhavagrahaNabhavakA vizeSa vicAra 513 alpabahutva-anuyogadvAra 522-593 pudgalAtta-anuyogadvAra 514-515 padamaprabhajinakI stuti / nAgahastibhaTTArakake anusAra satkarmakA vicAra 522 pUdagalAttakA cAra prakArakA nikSepa aura unakA vizeSa vicAra satkarmake cAra bheda pUdagalAttakA spaSTIkaraNa aura usakA pA~ca prakRtisatkarma ke bheda karake unameM prakArase vicAra svAmitvakA vicAra pudgalAttakA dUsarA artha pudgalAmA zeSa anuyogadvAroMkI sUcanA karake 524 karake vicAra alpabahutvakA vicAra 514 nidhatta-anidhatta anuyogadvAra prakRtisatkarmake bheda karake uttaraprakRti satkarmake addhAcchedakA vicAra supArvajinakI stuti 528 516 nidhattake cAra bheda svAmitvavicAra 531 516 arthapada alpabahutvavicAra nidhatta aura anidhattakA vizeSa vicAra 516 anubhAgasatkarmamaM AdispardhakakA vicAra 538 nikAcita-anikAcita anuyogadvAra 517 ghAtisaMjJA aura sthAnasaMjJAkA vicAra 539 candrajinakI stuti 517 svAmitvavicAra 540 nikAcitake cAra bheda 517 | alpabahutva 544 arthapada 517 | pradeza udIraNAmeM mUlaprakRtidaNDaka va anya nikAcita-anikAcitakA vizeSa vicAra 517 | prakRtiyoMkA alpabahutva 552 alpabahutva 517 | uttaraprakRtisaMkramameM alpabahutva 555 karmasthiti-anuyogadvAra 518 mohanIya prakRtisthAnasaMkramakA alpabahutva 556 puSpadantajinakI stuti 518 | jaghanya sthitisaMkrama alpabahutva 556 do upadezoMkA nirdeza 518 | jaghanya anubhAgasaMkrama alpabahutva 557 522 514 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 18 // viSaya pRSTha | viSaya pRSTha javanya va utkRSTa sthitisaMkrama alpabahutva 557 nidhatta-anidhatta anuyogadvArameM vizeSa lezyA anuyogadvAra meM ATha anuyoga vicAra 576 dvAroMkA nirdeza nikAcita-anikAcita anuyogadvArameM lezyApariNAma anuyogadvAra meM dasa vistAra- vizeSa vicAra 576 padoMkA nirdeza 572 karmasthitianuyogadvArameM vizeSa vicAra 577 lezyAkarma anuyogadvArameM paJcavidhika pazcimaskaMdhameM vizeSa vicAra 577 padoMkA nirdeza 572 mahAvAcaka kSamAzramaNake matAnusAra sAtAsAta anuyogadvArameM vizeSa vicAra 574 satkarmakA alpabahutva 579 dIrgha-ha,sva anuyogadvArameM vizeSa vicAra 575 mohanIyake prakRtisthAnasatkarmakA bhavadhAraNa anuyogadvArameM vizeSa vicAra 575 | alpabahutva 580 pudgalAtta anuyogadvArameM vizeSa vicAra 575 | uttaraprakRtisthitisatkarmakA alpabahutva 581 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokkhAdisesaaNuyogaddArANi Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 mokkhANuyogaddAraM mahuvaramahuvaravAulaviyasiyasiyasurahigaMdhamallehi / mallijiNamacciyUNa ya mokkhaNuyogo parUvemo // 1 // mokkho tti aNuyogaddAre mokkho Nikkhiviyavo--NAmamokkho davaNamokkho davvamokkho bhAvamokkho cedi mokkho caunviho / NAmamokkho DhavaNamokkho Agamado davvamokkho Agama-NoAgamabhAvamokkho ca sugmo| jo so NoAgamado davvamokkho so duviho kammamokkho Nokammamokkho cedi / Nokammamokkho sugmo| kammadavvamokkho caunviho payaDimokkho Tidimokkho aNubhAgamokkho padesamokkho cedi / payaDimokkho duviho mUlapayaDimokkho uttarapayaDimokkho cedi / tattha ekkekko duviho desamokkho savvamokkho cedi / tatva aTThapadaM-- jA payaDI Nijjarijjadi aNNapaDi vA saMkAmijjadi eso payaDimokkho NAma / eso payaDimokkho sugamo, payaDiu*daya-payaDisaMkamesu aNtbbhaavaado| Thidimokkho duviho ukkasso jahaNNo cedi / ettha aTTapadaM / taM jahA-- okaDDidA vi ukkaDDidA vi aNNapaDi saMkAmidA madhuko karanevAle bhramaroMse vyAkula aise vikasita, dhavala aura sugandhita puSpamAlAoMke dvArA malli jinendrakI pUjA karake mokSa-anuyogadvArakI prarUpaNA karate haiM / / 1 / / mokSa isa anayogadvAra meM mokSakA nikSepa karanA cAhiye-- vaha mokSa nAmamokSa, sthApanAmokSa, dravyamokSa aura bhAvamokSake bhadase cAra prakArakA hai| inameM nAmamokSa, sthApanAmokSa AgamadravyamokSa, AgamabhAvamokSa aura noAgamabhAvamokSa; ya sugama haiN| jo noAgamadravyamokSa hai vaha do prakArakA hai-- karmamokSa aura nokarmamokSa / inameM nokarmamokSa sugama hai| karmadravyamokSa cAra prakArakA hai.- prakatimokSa, sthitimokSa, anabhAgamokSa aura prdeshmokss| prakatimokSa do prakArakA hai-- malaprakatimokSa aura uttaraprakatimokSa / unameM pratyeka dezamokSa aura savamokSake bhedase do prakArakA hai / unameM arthapada batalAte haiM-- jo prakRti nirjarAko prApta hotI hai athavA anya prakRti meM sakrAnta hotI hai, yaha prakRtimokSa kahalAtA hai| yaha prakRtimokSa sugama hai, kyoMki, usakA antarbhAva prakRti-udaya aura prakRtisaMkramameM hotA hai / sthitimokSa utkRSTa aura jaghanyake bhedase do prakArakA hai| yahAM arthapada batalAte haiM / vaha isa prakAra hai-- apakarSaNako prApta huI, . mapratipATho'yam / a-kA-tApratiSu NoAgamadavvamokto' iti pAThaH / *matipAso'yama / apratau 'NAma so sugamo papaDi', kA ratau 'NAna payaDi, ' tAto 'NAna eso sugamo, payaDi ' iti pAThaH / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 ) chakkhaMDAgame saMtakamma vi aghaTTidIe* NijjaridA vi dvidI dvidimokkhova / edeNa aTupadeNa ukkassANukassa-jahaNNAjahaNNaTThidimokkho parUveyavvo / aNubhAgamokkhe aTThapadaM / taM jahAokaDDido ukkaDDido aNNaparyADa saMkAmido adhadidi galaNAe NijjiNNo vA aNubhAgo annubhaagmokkho| edeNa aTThapadeNa ukkassANukkassa-jahaNNAjahaNNaaNubhAgamokkho pruuveynvo| padesamokkhe * attttpdN| taM jahA- adhadidi galaNAe padesANaM NijjarA padesANamaNNapayaDIsu saMkamo vA padesamokkho NAma / eso vi ukkassANukkassa-jahaNNAjahaNNabhedeNa ynvo|| Nokammadatvamokkho sugmo| adhavA, NoAgamado davvamokkho mokkho mokkhakAraNaM mutto cedi tiviho / jIva-kammANaM viyogo mokkho NAma / NANa-dasaNacaraNANi mokkhakAraNaM / sayalakammavajjiyo aNaMtaNANa-dasaNa-vIriya-caraNa-suhasammattAdiguNagaNAiNNo NirAmao NiraMjaNo Nicco kayakicco mutto nnaam| edesi tiNNaM pi Nikkheva-Naya-NiruttiaNuyogaddArehi heuganbhehi parUvaNA kAyavvA / evaM kade mokkhANuogaddAraM samattaM hodi / . utkarSaNako prApta huI, anya prakRti meM saMkrAnta huI, aura adhaHsthitike galanese nirjarAko bhI prApta huI sthitikA nAma sthitimokSa hai| isa arthapadake Azrayase utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya sthitimokSakI prarUpaNA karanA caahiye| anubhAgamokSake sambandha meM arthapadakA kathana karate haiN| vaha isa prakAra hai- apakarSaNako prApta huA, utkarSaNako prApta huA, anya prakRti meM saMkrAnta huA, aura adhaHsthitigalanake dvArA nirjarAko bhI prApta hue anubhAgako anubhAgamokSa kahA jAtA hai / isa arthapadake Azrayase utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya anubhAgamokSa kI prarUpaNA karanA cAhiye / pradezamokSake viSayameM arthapada kahate haiN| vaha isa prakAra hai- adhaHsthitigalanake dvArA jo pradezoMkI nirjarA aura pradezoMkA anya prakRtiyoMmeM saMkramaNa hotA hai use pradezamokSa kahA jAtA hai / isako bhI utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanyake bhedase le jAnA caahiye| nokarmadravyamokSa sugama hai| athavA noAgamadravyamokSa mokSa, mokSakAraNa aura muktake bhedase tIna prakArakA hai / jIva aura karmakA pRthak honA mokSa kahalAtA hai / jJAna, darzana aura cAritra ye mokSakAraNa haiN| samasta karmose rahita; ananta jJAna, ananta darzana, anantavIrya, cAritra, kha aura samyaktva Adi guNagaNoMse paripUrNa; nirAmaya, niraMjana, nitya aura katakatya jIvako makta kahA jAtA hai| ina tInoMkI hI prarUpaNA heturgAbhata nikSepa, naya aura nirukti anuyogadvAroMse karanA cAhiye / aisA karanepara mokSa-anuyogadvAra samApta hotA hai / * tApratI * avaTThidA vi ' iti paatthH| O tApratau 'vi dvidI e (TThi) dimokkho' iti pAThaH / 4 a-kA tyoH 'aNubhAgamokkho,' tApratI ' aNubhAgamokkho (khe ) ' iti paatthH| a-tApratyoH avaTidi' iti pAThaH / *kApratau 'padesamokkho' iti paau| a-tApratyoH 'avaTridi' iti paatthH| Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 saMkamANuyogaddAraM muNisuvvayadesayaraM paNamiya muNisubvayaM jiNaM devaM / saMkamamaNuogamiNaM jahAsuaM vaNNaissAmo // 1 // saMkame tti aNuogaddAre saMkamo Nikkhiviyavo / taM jahA--NAmasaMkamo TThavaNasaMkamo daviyasaMkamo khettasaMkamo kAlasaMkamo bhAvasaMkamo cedi chaviho saMkamo / tattha saMkamasaddo NAmasaMkamo NAma / so eso tti aNNassa sarUvaM buddhIe Nidhatto TThavaNasaMkamo NAma / daviyasaMkamo duviho Agama-NoAgamadaviyasaMkamo cedi / AgamadaviyasaMkamo sugmo| NoAgamadaviyasaMkamo jANugasarIra-bhaviya-tavvadirittadaviyasaMkamabhedeNa tiviho / jANugasarIra-bhaviyadavvasaMkamA sugamA / tavvadirittasaMkamo duviho NokammasaMkamo kammasaMkamo cedi / NokammasaMkamo jahA maTTiyAe ghaDasarUveNa prinnaamo| kammasaMkamo thppo|| egakkhettassa khettaragamaNaM khettasaMkamo nnaam| kiriyAvirahidassa khettassa kadhaM saMkamo ? Na, jIva-poggalANaM sakkiriyANaM Adheye AdhArovayAreNa laddha* khettavavaesANaM sNkmuvlNbhaado| Na ca khettassa saMkamavavahAro appaaiddho, uDDhalogo saMketo tti muniyoMke uttama caritrakA upadeza karanevAle munisuvrata jinendrako namaskAra karake zrutake anusAra saMkrama-anuyogadvArakA varNana karate haiM / / 1 / / saMkrama isa anuyogadvArameM saMkramakA nikSepa kiyA jAtA hai / vaha isa prakArase- nAmasaMkrama, sthApanAsaMkrama, dravyasaMkrama, kSetrasaMkrama, kAlasaMkrama aura bhAvasaMkramake bhedase saMkrama chaha prakArakA hai| unameM 'saMkrama' yaha zabda nAmasaMkrama kahalAtA hai / ' vaha yaha hai ' isa prakAra anyake svarUpako buddhimeM sthApita karanA, yaha sthApanAsaMkrama hai / dravyasaMkrama do prakArakA haiAgamadravyasaMkrama aura noaagmdrvysNkrm| inameM AgamadravyasaMkrama sugama hai| noAgamadravyasaMkrama jJAyakazarIra, bhavya aura tadvyatirikta dravyasaMkramake bhedase tIna prakAra hai / inameM jJAyakazarIra aura bhavyadravyasaMkrama sugama hai / tadvyatirikta noAgamadravyasaMkrama do prakArakA hainokarmasaMkrama aura karmasaMkrama / nokarmasaMkrama- jaise miTTIkA ghaTa svarUpase pariNamana / karmasaMkramako abhI sthagita kiyA jAtA hai| eka kSetrake kSetrAntarako prApta hone kA nAma kSetrasaMkrama hai / / zaMkA- kSetra to kriyAse rahita hai, phira usakA kSetrAntarameM gamana kase sambhava hai? samAdhAna- nahIM, kyoMki, AdheyameM AdhArakA upacAra karanese sakriya jIva aura pudgaloMkI kSetra' saMjJA sambhava hai aura unakA saMkrama pAyA hI jAtA hai| dUsare, kSetrake saMkramakA vyavahAra aprasiddha bhI nahIM hai, kyoMki, Urdhvaloka saMkrAnta huA, aitA vyavahAra pAyA jAtA hai| * a-kApatyoH ' baddha', tApratI ' ba ( la ) ddha iti pAThaH / Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 ) chakkhaMDAgame saMtakamma vvhaaruvlNbhaado| kAlassapuvvassa pAdubbhAvo kAlasaMkamo nnaam| Na ca eso asiddho, saMketo hemaMtto ti* vvhaaruvlNbhaado| saMpahi uppaNNassa kadhaM saMkamo ? Na, poggalANaM uppAda-vaya-dhuvabhAvANamavayAreNa pattakAlavavaesANaM eyaMteNa usspaadaabhaavaado| adhavA, egakhettamhi dvidadavvassa khettaragamaNaM khettsNkmo| egakAlammi dvidadavvassa kAlaMtaragamaNaM kaalsNkmo| kodhAdiegabhAvamhi dvidadavvassa bhAvaMtaragamaNaM bhaavsNkmo| tattha kammasaMkame pydN| so caunviho payaDisaMkamo TidisaMkamo aNubhAgasaMkamo padesasaMkamo cedi| tattha payaDisaMkame aTThapadaM- jA payaDi aNNaparyADa Nijjadi eso pyddisNkmo| edeNa aTTapadeNa saMkame bhaNNamANe tattha mUlapayaDisaMkamo nntthi| kudo? saabhaaviyaado| uttarapayaDisaMkame * sAmittaM-baMdhe sakamo, abaMdhe Natthi / kudo? saabhaaviyaado| paMcaNNaM NANAvaraNIyANaM saMkAmao ko hodi ? aNNadaro sakasAo? NavaNaM dasaNAvaraNIyANaM paMcaNNamaMtarAiyANaM ca nnaannaavrnnbhNgo| sAdassa saMkAmao ko hodi ? jo asAdassa bNdho| asAdassa saMkAmao ko hodi ? jo sAdassa baMdhao apUrva kAlake prAdurbhAvakA nAma kAlasaMkrama hai| yaha asiddha bhI nahIM hai, kyoMki, hemanta Rtu saMkrAnta haI, aisA vyavahAra pAyA jAtA hai| zaMkA-- utpannakA saMkrama kaise ho sakatA hai ? samAdhAna--- nahIM, kyoMki, upacArase kAla saMjJAko prApta hue pudgaloMke utpAda, vyaya aura dhrauvyake ekAntataH utpAdakA abhAva hai| athavA eka kSetrameM sthita dravyake kSetrAntara gamanako kSetrasaMkrama, eka kAla meM sthita dravya ke kAlAntara gamanako kAlasaMkrama, aura krodhAdika eka kisI bhAvameM sthita dravyake bhAvAntara gamanako bhAvasaMkrama samajhanA caahiye| unameM yahAM karmasaMkrama prakRta hai| vaha cAra prakArakA hai- prakRtisaMkrama, sthitisaMkrama, anubhAgasaMkrama aura pradezasaMkrama / inameMse prakRtisaMkramake viSayameM arthapadakA kathana karate haiM-- no eka prakRti anya prakRtisvarUpatAko prApta karAyI jAtI hai, yaha prakRtisaMkrama kahalAtA hai| isa arthapadake anusAra saMkramakA kathana karanepara malaprakatisaMkrama sambhava nahIM hai, kyoMki, aisA svabhAva hai| uttaraprakRtisaMkramameM svAmitvakI prarUpaNA kI jAtI hai-- bandhake honepara saMkrama sambhava hai, bandhake abhAva meM vaha sambhava nahIM hai, kyoMki, aisA svabhAva hai| pAMca jJAnAvaraNIya prakRtiyoMkA saMkramaka kauna hotA hai ? unakA saMkrAmaka anyatara sakaSAya jIva hotA hai| nau darzanAvaraNIya aura pAMca antarAyake saMkramaNakI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai| sAtAvedanIyakA saMkrAmaka kauna hotA hai ? jo asAtAkA bandhaka hai vaha sAtAkA saMkrAmaka hotA hai| asAtAkA saMkrAmaka kauna hotA hai ? jo sakaSAya jIva sAtAkA baMdhaka hotA * kApratau 'NAma eso asiddho saMkaMto hoto tti' iti paatthH| * a-kAgtyoH 'saMkapo', tApratI 'saMkamo (me)' iti paatthH| 6 apratau ' saMkamao', kA-tApratyoH 'saMkamo' iti paatthH| * mapratau 'saMkamao' iti pAThaH / Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 341 saMkamANuyogaddAre payaDisaMkamo sksaao| dasaNamohaNIyaM carittamohaNIe Na saMkamadi, carittamohaNIyaM pi daMsaNamohaNIe Na sNkmdi| kudo? saabhaaviyaado| sammAmicchAiTThI daMsaNamohaNIyassa asNkaamgo| evaM sAsaNo vi*| sammattassa NiyamA micchAiTThI saMkAmago jassa aavliybaahirNsNtkmmmtthi| micchattassa saMkAmao ko hodi ? sammAiTThI jassa AvaliyabAhiraM micchattassa saMtakammamatthi / sammAmicchattassa saMkAmago ko hodi? sammAiTThI micchAiTThI vA jassa AvaliyabAhiraM saMtakammamatthi / bArasaNNaM kasAyANaM nnaannaavrnnbhNgo| ithivedassa saMkAmao ko hodi ? jAva itthivedo carimasamayaaNuvasaMto carimasamayaakkhINo vaa| Naqsayavedassa itthivedbhNgo| purisavedassa saMkAmago ko hodi ? jAva purisavedo paDhamasamayauvasaMto paDhamasamayakhINo vA / tiNNaM saMjalaNANaM purisvedbhNgo| lohasaMjalaNAe saMkAmao ko hodi ? uvasAmayA khavagA ca jAva aMtaraM carimasamayaakadaM ti akkhavaya-aNuvasAmao ca / caduNNamAuANaM saMkamo nntthi| kudo ? saabhaaviyaado| savvAsi pi NAmapayaDINaM hai| darzanamohanIya cAritramohanIyameM saMkrAnta nahIM hotI aura cAritramohanIya bhI darzanamohanIyameM saMkrAnta nahIM hotI, kyoMki, aisA svabhAva hai| samyagmithyAdRSTi jIva darzanamohanIyakA asaMkrAmaka hotA hai / isI prakAra sAsAdanasamyagdRSTi bhI darzanamohanIyakA asaMkrAmaka hotA hai| samyaktvaprakRtikA saMkrAmaka niyamase mithyAdRSTi jIva hotA hai, jisake ki usakA sakarma AvalIke bAhira hotA hai| mithyAtvakA saMkrAmaka kauna hotA hai ? usakA saMkrAmaka samyagdRSTi hotA hai, jisake mithyAtvakA satkarma Avalike bAhira hotA hai| samyagmithyAtvakA saMkrAmaka kauna hotA hai ? usakA saMkrAmaka samyagdRSTi athavA mithyAdRSTi hotA hai, jisake usakA satkarma Avaloke bAhira hotA hai| bAraha kaSAyoMke saMkramaNakI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai| strIvedakA saMkrAmaka kauna hotA hai ? strIvedake anupazAnta rahaneke antima samaya taka athavA usake akSINa rahane ke antima samaya taka jIva usakA saMkrAmaka hotA hai| napuMsakavedake saMkramaNakI prarUpaNA strIvedake samAna hai / puruSavedakA saMkrAmaka kauna hotA hai ? puruSavedake upazAnta hone ke prathama samaya taka athavA usake kSINa hone ke prathama samaya taka jIva usakA saMkrAmaka hotA hai / tIna saMjvalanoMke saMkramaNakI prarUpaNA puruSavedake samAna hai| saMjvalana lobhakA saMkrAmaka kauna hotA hai ? usake saMkrAmaka upazAmaka aura kSapaka jIva antara na kiye jAneke antima samaya taka hote haiM, akSapaka va anupazAmaka jIva bhI usake saMkrAmaka hote haiN| cAra Ayu karmokA saMkrama nahIM hotA, kyoMki, aisA svabhAva hai| yazakItiko choDakara mohadugAuga-mUla gyaDINa na paropparaMmi saMkamaNaM / saMkama-baMdha daubvaTTaNA (Nava) ligaaiinnkrnnaaii| ka pra. 2, 3. * mapratipATho'yam / a-kA-tApratiSu 'sAmago vi ' iti pAThaH / tathA sAsAdanAH samyagmithyAdaSTayazca na kimapi darzanamohanIyaM kvApi saMkramayanti, avizaddhadaSTitvAta / bandhAbhAve hi darzanamohanIyasya saMkramo vizuddhadRSTereva bhavati, naavishuddhdRssttH| ka. pra. (malaya.) 2, 3. tApratau 'tisaMjalaNANaM' iti paatthH| Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 ) chakkhaMDAgame saMtakamma jasakittivajjANaM tAva saMkamo jAva sakasAo jAva AvaliyabAhiraM ca sNtkmmmthi| jasakittIe tAva saMkAmago jAva parabhaviyaNAmayapaDINaM bNdhdi| uccAgodassa saMkAmao ko hodi ? jo NIcAgodassa baMdhao jAva AvaliyabAhiraM saMtakammamatthi / NIcAgodassa saMkAmao ko hodi? jo uccAgodassa baMdhao sksaao| evaM sAmittaM smttN| eyajIveNa kAlo--paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-paNuvIsamohaNIya-aNuvvellamANasavvaNAmapayaDINaM paMcaMtarAiyANaM ca saMkamo kevaciraM kAlAdo hodi ? aNAdio apajjavasido aNAdio sapajjavasido sAdio sapajjavasido vA / jo so sAdio sapajjavasido jahaNNaNa aMtomuttaM, ukka0 uvddddhpogglpriyttttN| sAdAsAdANaM jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / micchatta-sammAmicchattANaM jaha0 aMtomuttaM, ukka0 bechAvaTThisAgarovamANi sAdireyANi / Navari micchattassa chAvaTTisAgaro0 sAdireyANi / sammattassa jaha0 aMtomuttaM, ukkasseNa palido0 asaMkhe0 bhaago| Nirayagai-devagaiNAmAgaM tadANupuvvINAmANaM veubviyasarIra-veubviyasarIraaMgovaMgabaMdhaNa-saMghAdANaM ca jaha0 aduvassANi sAdireyANi aMtomuttaM vA, ukka0 besAgarovavamasahassANi sAdireyANi / maNusagai-maNusagaipAoggANuputvINaM jaha0 aTThavastANi zeSa sabhI nAmaprakatiyoMkA taba taka saMkrapa hotA hai jaba taka ki jIva sakaSAya hai aura jaba taka unakA satkarma AvalIke bAhira rahatA hai / yazakIrtikA saMkrAmaka taba taka hotA hai jaba taka parabhavika nAmaprakRtiyoMko bAMdhatA hai / uccagotrakA saMkrAmaka kauna hotA hai ? jo nIcagotrakA bandhaka hotA hai vaha uccagotrakA taba taka saMkrAmaka hotA hai jaba taka usakA AvalIke bAhira satkarma rahatA hai / nIcagotrakA saMkrAmaka kauna hotA hai ? jo sakaSAya jIva uccagotrakA bandhaka hotA hai vaha nIcagotrakA saMkrAmaka hotA hai| isa prakAra svAmitva samApta huaa| eka jIvakI apekSA kAlakI prarUpaNA kI jAtI hai--pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, paccIsa mohanIya, udvelita na kI jAnevAlI saba nAma prakRtiyAM aura pAMca antarAya; inakA saMkramaNa kitane kAla hotA hai ? unake saMkramaNakA kAla anAdi aparyavasita, anAdi-saparyavasita aura sAdi-saparyayasita bhI hai / inameM jo sAdi-saparyavasita hai usakA pramANa jadhanyase antamahara aura utkarSase upArdha pudgalaparibartana hai / sAtA va asAtA vedanIyake saMkramaNakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antamuhurta mAtra hai / mithyAtva aura samyagmithyAtvake saMkramaNakA kAla jadhanyase antarmuhUrta aura utkarSase kucha adhika do chayAsaTha sAgaropama mAtra hai| vizeSa itanA hai ki mithyAtvakA vaha kAla sAdhika do chayAsaTha sAgaropama mAtra hai| samyaktva prakRtike saMkramaNakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| ___ narakagati, devagati, narakagatyAnupUrvI, devagatyAnupUrvI, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, vaikriyikabandhana aura vaikriyikasaMghAta nAmakarmoMke saMkramaNakA kAla jaghanpase sAdhika ATha varSa yA antarmuhUrta, aura utkarSase sAdhika do hajAra sAgaropama mAtra hai / manuSyagati aura manaSyagatiprAyogyAnupUrvI ke saMkramaNakA kAla jaghanyase sAdhika ATha varSa yA antarmuhurta aura D a-kApratyoH ' payaDi' iti pAThaH / Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre payaDisaMkamo ( 343 sAdireyANi aMtomuhattaM vA, ukka0 asaMkhejjA poggalapariyaTTA / uccAgodassa jaha0 aMtomuttaM, ukka0 tettIsaM sAgaro0 sAdireyANi / AhArasarIra-AhArasarIraaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM jaha0 aMtomuhattaM, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhaago| titthayaraNAmAe jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / NIcAgodassa jaha0 aMtomuhutaM, ukka0 bechAvaddhisAgarovamANi tihi palidovamehi abbhahiyANi / evaM kAlo smtto| __ aMtaraM- jesi kammANaM tibhaMgIyo kAlo tesiM jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhattaM / evaM saadaasaadaannN| veuvviyachakkassa jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA poggalapariyaTTA / maNusagai-magusagaipAoggANupuvI-uccA-NIcAgodANaM jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA logaa| AhArasarIra-AhArasarIraaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM jaha0 egasamao, ukka0 uvddddhpogglpriyttttN| titthayaraNAmAe saadbhNgo| sammatta. micchattANaM jaha0 aMtomuhuttaM, ukka * uvaDDhapoggalapariyaDheM / evaM sammAmicchattassa / Navari jaha0 egsmo| aNaMtANubaMdhicaukka0 jaha0 aMtomu0 ukka0 bechAvaTThisAgarovamANi sAdireyANi / evaM aMtaraparUvaNA smttaa| utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hai| uccagotrake saMkramaNakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama mAtra hai| AhArakazarIra, AhArakazarIrAMgopAMga, AhArakabandhana aura AhArakasaMghAtake saMkramaNakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| tIrthaMkara nAmakarmake saMkramaNakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama mAtra hai / nIcagotrake saMkramaNakA kAla jaghanyase antamuhUrta aura utkarSase tIna palyopama adhika do chayAsaTha sAgaropama mAtra hai| isa prakAra kAlakA kathana samApta huaa| antara- jina karmoMke saMkramakA kAla tIna bhaMga rUpa hai unake saMkramakA antarakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| isI prakAra sAtA va asAtA vedanIyake viSayameM kahanA caahiye| vaikriyikaSaTkA prakRta antarakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hai| manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, uccagotra aura nIcagotrakA vaha antarakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta loka mAtra hai / AhArazarIra, AhArazarIrAMgopAMga, AhArazarIrabandhana aura AhArazarIrasaMghAtakA antarakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase upArdha pudgalaparivartana mAtra hai| tIrthaMkara prakRtikA antarakAla sAtAvedanIyake samAna hai| samyaktva aura mithyAtvakA vaha antarakAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase upArdha pudgalaparivartana mAtra hai| isI prakAra samyagmithyAtvakA bhI antarakAla jAnanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki usakA vaha antarakAla jaghanyase eka samaya mAtra hai| anantAnubandhicatuSkakA antarakAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase sAdhika do chayAsaTha sAgaropama mAtra hai / isa prakAra antaraprarUpaNA samApta huI / 4 tApratau ' AhArasarI rassa' iti pAThaH / Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 ) chakkhaMDAgame saMtakamma NANAjIvehi bhNgvico| aTupadaM--jesiM saMtakammamatthi tesu payadaM / edeNa aTupadeNa paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-sammAmicchatta-solasakasAya-NavaNokasAyaterasaNAmapayaDi-paMcaMtarAiyANaM ca siyA savve jIvA saMkAmayA, siyA saMkAmayA ca asaMkAmao ca, siyA saMkAmayA ca asaMkAmayA ca / sAdAsAda-sammatta-micchatta-sesaNAmapayaDi-ucca-NIcAgodANaM saMkAmayA ca asaMkAmayA ca NiyamA asthi / evaM NANAjIvehi bhaMgavicao samatto / ___NANAjIvehi kAlo-savvakammANaM saMkAmayA svvddhaa| aMtaraM Natthi nnaannaajiivppnnaado| appaabhuaN| taM jahA--AhArasarIraNAmAe saMkAmayA thovA / sammattassa asaMkhe0 gunnaa| micchattassa asaMkhe0 gunnaa| sammAmicchattassa visesA0 / devagaiNAmAe asaMkhe0 gunnaa| Nirayagai0 visesA0 / veuvviya0 vise0 / NIcAgodassa annNtgunnaa| asAdassa saMkhe0 guNA / sAdassa saMkhe0 guNA / uccAgodassa vise0 / maNusagai0 vise0 / aNaMtANubaMdhi0 visesA0 / jasakitti0 vise0 / aTTaNhaM pi kasAyANaM vise| NiddANiddA-payalApayalA-thINagiddhi-terasaNAmapayaDINaM saMkAmayA vise0lohasaM0 vime0| nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayakA kathana karate haiN| usameM arthapada--jina karmoMkA satkarma hai ve yahAM prakRta haiM / isa arthapadake anusAra pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, samyagmithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, teraha nAmaprakRtiyAM aura pAMca antarAya; ina prakRtiyoMke kadAcit saba jIva saMkrAmaka hote haiM, kadAcit bahuta saMkrAmaka va eka asaMkrAmaka, tathA kadAcit bahuta saMkrAmaka va bahuta asaMkrAmaka bhI hote haiN| sAtA asAtA vedanIya, samyaktva, mithyAtva, zeSa nAmaprakRtiyAM, uccagotra aura nIcagotra; inake niyamase bahuta saMkrAmaka va bahuta asaMkrAmaka bhI hote haiN| isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya samApta huaa| nAnA jIvoMkI apekSA kAlakI prarUpaNA kI jAtI hai--saba koMke saMkrAmakoMkA kAla nAnA jIvoMkI apekSA sarvakAla hai / satra karmoMke saMkrAmakoM kA antara nahIM hotA, kyoMki, nAnA jIvoMkI vivakSA hai| . alpabahutvakI prarUpaNA kI jAtI hai / vaha isa prakAra hai--AhArazarIra nAmakarmake saMkrAmaka stoka haiM / samyaktvake saMkrAmaka asaMkhyAta guNe haiM / mithyAtvake saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| samyagmithyAtvake saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| devagati nAmakarmake saMkrAmaka asaMkhyAtagaNe haiM / narakagatike saMkrAmaka vizeSa adhika haiM / vakriyikazarIrake saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| nIcagotrake saMkrAmaka anantaguNe haiM / asAtAvedanIyake saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| sAtAvedanIyake saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiM / uccagotrake saMkrAmaka vizeSa adhika hai| manuSyagatike saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| anantAnubandhoke saMkrAmaka vizaSa adhika hai| yazakIrtike saMkrAmaka vizeSa adhika hai| AThoM bhI kaSAyoMke saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagaddhi aura teraha nAmaprakRtiyoMke saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| saMjvalanalobhake saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| pratiSa 'NANAjIvappamANAdo' iti pAThaH / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM mANuyogaddAre paDakamo ( 345 1 / 1 usa 0 vise0 / itthi0 vise0 / chaSNokasAyANaM vise0 / purisa0 vise0 / kodha0 vise0 | mANa0 vise0 / mAyA0 vise0 / paMcaNANAvaraNa - NavadaMsaNAvaraNa-sesaNAmapayaDipaMcaM tarAiyANaM saMkAmayA tullA visesAhiyA / evamoghasaMkamadaMDao samatto / NirayagaIe AhArasarIraNAmAe saMkAmayA thovA / sammattassa saMkAmayA asaMkhe 0 0 guNA / micchattassa asaMkhe0 guNA / sammAmicchattassa visesA0 / NIcAgodassa asaMkhe0 guNA / asAdassa saMkhe0 guNA / sAdassa saMkhe0 guNA / uccAgodassa vime0 / atANubaMdhi0 visesA0 / sesANaM kammANaM saMkAmayA tullA visesA0 / evaM NirayoghasaMkama daMDao samatto 1 tirikkhagaIe AhArasarIraNAmAe saMkAmayA thovA / sammattassa asaMkhe 0 guNA | micchattassa asaMkhe0 guNA / sammAmicchattassa visesA0 / devagaI. asaMkhe 0 guNA / rigaI0 visesA0 / veuvviyasarIra0 vise0 | NocAgodassa anaMtaguNA / asAdassa saMkhe0 guNA / sAdassa saMkhe0 guNA / uccAgodassa visesA0 / maNusa gaI0 vise / atANubaMdhi0 vise0 / sesANaM kammANaM tullA visesAhiyA / evaM tirikkhagaidaMDao samatto / napuMsakavedake saMkrAmaka vizeSa adhika haiM / strIvedake saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| chaha nokaSAyoM ke saMkrAkrama vizeSa adhika haiM / puruSavedake saMkrAmaka vizeSa adhika haiM / ( saMjvalana ) krodha saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| mAnake saMkrAmaka vizeSa adhika haiM / mAyAke saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, zeSa nAmaprakRtiyoM aura pAMca antarAya karmoM ke saMkrAmaka tulya va vizeSa adhika haiN| isa prakAra ogha saMkramadaNDaka samApta huA / narakagati meM AhArazarIra nAmakarmake saMkrAmaka stoka haiM / samyaktvake saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / mithyAtva ke saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / samyagmithyAtva ke saMkrAmaka vizeSa adhika haiM / nIcagotrake saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / asAtAvedanIyake saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiM / sAtAvedanIyake saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiM / uccagotrake saMkrAmaka vizeSa adhika haiM / anantAnubandhicatuSkake saMkrAmaka vizeSa adhika haiM / zeSa karmoMke saMkrAmaka tulya va vizeSa adhika haiM / isa prakAra narakagati meM sAmAnyase saMkramadaNDaka samApta huA / tiryaMcagati meM AhArakazarIra nAmakarmake saMkrAmaka stoka haiM / samyaktvake saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / mithyAtva ke saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / samyagmithyAtva ke saMkrAmaka vizeSa adhika haiM | devagati saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / narakagatike saMkrAmaka vizeSa adhika haiM / vaikrikazarIra ke saMkrAmaka vizeSa adhika haiM / nIcagotrake saMkrAmaka anantaguNe haiM / asAtAvedanIyake saMkrAmaka saMkhyAtaguNe heM | sAtAvedanIyake saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiM / uccagotra ke saMkrAmaka vizeSa adhika haiM / manuSyagatike saMkrAmaka vizeSa adhika haiM / anantAnubandhi catuSka ke saMkrAmaka vizeSa adhika haiM / zeSa karmoMke saMkrAmaka tulya va vizeSa adhika haiM / isa prakA tiryaMcagati meM saMkramadaNDaka samApta huA / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 ) chavakhaMDAgame saMtakamma devagaIe nnirygibhNgo| maNussesu AhArasarIraNAmAe saMkAmayA thovA / micchattassa saMkAmayA saMkhe0 gunnaa| sammattassa saMkA0 asaMkhe0 gunnaa| sammAmicchattassa visesA0 / devagaI0 asaMkhe0 guNA / NirayagaI0 vise / veuviya0 vise / NIcAgodassa asaMkhe0 gunnaa| asAda0 saMkhe0 gunnaa| sAda0 saMkhe0 gunnaa| uccAgoda0 vise / aNaMtANubaMdhi0 vise0 / uvari oghaM / evaM maNusagaidaMDao samatto / beiMdiesu AhAra0 saMkAmayA saMkhejjajIvA thovA / sammattasaMkAmayA asaMkhe0 gunnaa| sammAmicchatta0 vise0 / devagaI0 asaMkhe0 gunnaa| girayagaI0 vise0 / veuviya0 vise0 / NIcAgoda0 asaMkhe0 guNA / asAda0 saMkhe0 guNA / sAda0 saMkhe0 gunnaa| uccAgoda0 vise0 / sesANaM kammANaM tullA visesA0 / teiMdiyacaridiya-asaNNipaMcidiyANaM beiNdiybhNgo| bhujagAro padaNikkhevo vaDhisaMkamo ca egegapayaDisaMkame Nasthi / payaDiTThANasaMkame ddhaannsmukkittnnaa| taM jahA- NANAvaraNapayaDisaMkamassa ekkaM ceva tttthaannN| edeNa TANeNa savvANi ogaddArANi NedavvANi / dasaNAvaraNassa be TANANi / taM jahA- NavaNNaM chaNNaM saMkamo cedi / edehi beTThANehi* caduvIsaaNuogaddArANi devagatimeM saMkramake alpabahutvakI prarUpaNA narakagatike samAna hai| manuSyoMmeM AhArazarIra nAmakarmake saMkrAmaka stoka haiN| mithyAtvake saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| samyaktvake saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| samyagmithyAtvake saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| devagatike saMkrAmaka asaMkhyAtagaNa haiN| narakagatike saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| vaikriyikazarIrake saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| nIcagotrake saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| asAtAvedanIyake saMkrAmaka saMkhyAtagaNa haiN| sAtAvedanIyake saMkrAmaka saMkhyAtagaNe haiN| uccagotrake saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| anantAnubandhicatuSkake saMkrAmaka vizeSa adhika hai| AgekI prarUpaNA oghake samAna hai| isa prakAra manuSyagatimeM saMkramadaNDaka samApta huA / dvIndriya jIvoMmeM AhArazarIrake saMkrAmaka jIva saMkhyAta haiM jo stoka haiN| samyaktvake saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| samyagmithyAtvake saMkrAmaka vizeSa adhika hai| devagatike saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| narakagatike saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| vaikriyikazarIraveH saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| nIcagotrake saMkrAmaka asaMkhyAtagaNaM haiN| asAtAvedanIyake saMkrAmaka saMkha haiN| sAtAvedanIyake saMkrAmaka saMkhyAtagaNe haiN| uccagotrake saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| zeSa karmoke saMkrAmaka tulya va vizeSa adhika haiN| trIndriya, caturindriya aura asaMjJI paMcendriya jIvoMmeM saMkramake alpabahutvako prarUpaNA dvIndriya jIvoMke samAna hai| bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhisaMkrama eka eka prakRtike saMkramameM nahIM haiN| _prakRtisthAnasaMkrama meM sthAnasamutkIrtanAkI prarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra hai- jJAnAvaraNake prakRtisaMkramakA eka hI sthAna hai| isa eka sthAnake dvArA saba anuyogadvAroMkA le jAnA caahiye| darzanAvaraNake do sthAna haiN| yathA- nau prakRtiyoMkA saMkrama aura chaha prakRtiyoMkA . apratau 'edeNa bedANANi' iti paatthH| Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre TidisaMkamo ( 347 bhujagAra-padaNikkheva-vaDDhisaMkamA ca nnedvvaa| mohaNIyassa jahA kasAyapAhuDe vitthareNa DhANasamukkittaNA kadA tahA ettha vi kAyavvA / veyaNIya-godaMtarAiyAgaM ekkekkaM ceva DhANaM / NAmassa pudha pudha piMDaNAmaTThANasamukkittaNA kAyavvA / taM jahA- gadiNAmAe ekkisse doNNaM tiNNaM caduNNaM sNkmo| ujvellaNaM paDucca jAsu jAsu piMDapayaDIsu saMkamaTThANANi asthi tehi savvaaNuyogaddArANi yavvANi / evaM payaDisaMkamo smtto| ThikisaMkamo duviho mulapayaDididisaMkamo uttarapayaDididisaMkamo cedi| ettha aTThapadaM / taM jahA- okaDDidA vi dvidI DidisaMkamo, ukkaDDidA vi dvidI dvidisaMkamo, aNNapaDi NIdA vi dvidI TidisaMkamo hodi / ettha okaDDaNAe tAva kiMci sarUvaparUvaNaM kssaamo| taM jahA- udayAvaliyabbhaMtaradvidIyo Na sakkA okaDDe, * udayAvaliyAdo jA samauttaraTidI sA sakkA okaDDeduM* / sA okaDDijjamANiyA AvaliyAe samaUNAe bettibhAge adhicchAvidUNa rUvAhiyatibhAge nnikkhivdi| tado samauttariyAe TThidIe tattiyo ceva Nikkhevo, adhicchAvaNA vaDDhadi / evaM tAva adhicchAvaNA sNkrm| ina do sthAnoMke dvArA caubIsa anuyogadvAroM, bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhisaMkramako bhI le jAnA caahiye| mohanIyakI sthAnasamutkIrtanA jaise kasAyapAhuDameM vistArase kI gayI hai vaise yahAM bhI use karanA cAhiye / vedanIya, gotra aura antarAyakA eka eka hI sthAna hai / nAmakarma kI pRthak pRthak piNDa nAmaprakRtiyoMkI sthAnasamutkIrtanA karanA caahiye| vaha isa prakArase-- gati nAmakarma sambandhI eka, do, tIna aura cArakA saMkrama hotA hai| udvelanAke Azrayase jina piNDa prakRtiyoMmeM saMkramasthAna haiM unake dvArA saba anuyogadvAroMko le jAnA cAhiye / isa prakAra prakRtisaMkrama samApta huaa| sthitisaMkrama do prakAra hai- mUlaprakRtisthitisaMkrama aura uttaraprakRti sthitisaMkrama / yahAM arthapada isa prakAra hai- apakarSaNaprApta sthitiko sthitisaMkrama kahA jAtA hai, tathA utkarSaNaprApta aura anya prakRtiko prApta karAyI gayI bhI sthitiko sthitisaMkrama kahA jAtA hai| yahAM pahile apakarSaNa ke svarUpakI kucha prarUpaNA kI jAtI hai| yathA- udayAvalIke bhItarakI sthitiyAM apakarSaNakI prApta nahIM karAyI jA sakatIM, kintu udayAvalIse jo eka samaya adhika sthiti hai vaha apakarSaNako prApta karAyI jA sakatI hai| apakarSaNako prApta karAyI jAnevAlI usa sthitikA nikSepa eka samaya kama aisI AvalIke do tribhAgoMko atisthApanA karake eka samaya adhika AvalIke tribhAgameM kiyA jAtA hai| Age uttarottara eka eka samaya adhika sthitikA nikSepa to utanA mAtra hI hotA hai, kintu atisthApanA baDhatI jAtI hai| isa prakAra atisthApanA AvalI prApta hone " ka. pA. su pR. 260-309. .tApratI 'TA (NA) NaM' iti paatthH| OtApratI ' ekkekisse' iti pAThaH / * TidisaMkamo duviho mUlapayaDiTidisaMkamo c| tattha aTThapadaM-jA didI okaDijjadi vA ukkaDijjadi vA aNNapaDi saMkAmijjai vA so dvidisaMkamo, seso didiasNkmo| ka. pA..." su. pa. 310, 1-2. ThiisaMkamo tti vaccai malattarapagaIu jA hi ThiI / uvvaTriyAu ovaTriyA va pagaI niyA vA'NNaM / ka. pra. 2, 28. * apratau 'saMkAmaokaTTedaM ', kApratI 'saMkA okar3edaM ' iti pAThaH / * a-kA-tApratyoH 'saMkAmaokaDedaM' iti pAThaH / Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM vaDDhadi jAva AvaliyA tti / teNa paraM Nikkhevo ceva vaDDhadi / jahaNNao Nikkhevo thovo / jahaNiyA adhicchAvaNA dohi samaehi UNiyA duguNA / ukkassiyA adhicchAvaNA asaMkhe0 guNA / ukkassayaM TiTThadikhaMDayaM visesAhiyaM / ukkassao Nikkhavo visesAhio, jeNa kammaTThidI dohi AvaliyAhi samauttarAhi UNiyA / ukkaDuNA NAma kathaM hodi ? buccade / taM jahA - udayAvaliyabbhaMtaraSTThidI Na sakkA ukkaDDeduM / kudo ? sAbhAviyAdo / samauttaraudayAvaliyAdiTThidI ukkaDijjadi / sA ukkaDDuijjamANiyA: vi abajjhamANIsu TThidIsu Na Nivikhavadi, bajjhamANiyANaM jahaNaTThidimAdi kADhUNa uvarimAsu savvAsu TThidIsu Nikkhivadi / esa * vihI heTThimANaM TThidINaM ukkaDijjamANiyANaM / saMpahi uvarimANaM dvidINaM ukkaDDaNavihANaM vuccade / taM jahA- dvidisaMtakammAdo taka baDhatI hai / isake pazcAt nikSepa hI baDhatA hai / jaghanya nikSepa stoka hai / jaghanya atisthApanA do samayoMse kama duguNI hai / utkRSTa atisthApanA asaMkhyAtaguNI hai / utkRSTa sthitikANDaka vizeSa adhika hai / utkRSTa nikSepa vizeSa adhika hai, kAraNa ki vaha eka samaya adhika do AvaliyoMse hIna karmasthitike barAbara hai / utkarSaNa kaise hotA hai ? isakA uttara dete haiN| yathA- udayAvalIke bhItarakI sthiti utkarSaNako prApta nahIM karAyI jA sakatI hai, kyoMki, aisA svabhAva hai / eka samaya adhika udayAvalI Adi rUpa sthitikA utkarSaNa kiyA jA sakatA hai| usa utkarSaNako prApta karAyI jAnevAlI sthitikA bhI nikSepa abadhyamAna sthitiyoMmeM nahIM kiyA jAtA hai, kintu badhyamAna sthitiyoM meM jaghanya sthitiko Adi karake AgekI saba sthitiyoMmeM kiyA jAtA hai| yaha vidhAna utkarSaNako prApta karAyI jAnevAlI adhastana sthitiyoMke liye hai / aba uparima sthitiyoM ke utkarSaNakA vidhAna kahate haiN| yathA- sthitisatkarma se samayAdhika tisse udayAdi jAva AvaliyatibhAgo tAvaNikkhevo, AvaliyAe bettibhAgA aicchAvaNA / udae bahuaM padesaggaM dijjadda, teNa paraM visesahINaM jAva AvaliyatibhAgoti / tado jA bidiyA dvidI tisse ki tattigo caiva kakhevo, aicchAvaNA samayuttarA / evamacchAtraNA samayuttarA, Nikkhevo tattigo ceva udayAvaliyabAhirAdo Avaliyati bhAgatimadvidi tti / teNa paraM kkheivo vaDDara, aicchAvaNA AvaliyA ceva / ka. pA. su. pR. 311, 5-9, uvvato ya ThiI udayAvalibAhirA ThiivisesA / nikkhivai taiyabhAge samayahie sesamaivaIya || vaDDhadda tatto atitthAvaNA u jAvaligA havai punnA / tA nikkhevo samayAhigAliga dugUNakamma TTiI || ka. pra. 3, 4-5. D tado samvatthovo jahaNNao likkhevo / jahaNiyA acchAvaNA dusamapUNA dugaNA NivvAghAdeNa ukkassiyA aicchAvaNA visesAhiyA / vAghAdeNa ukkassiyA aicchAvaNA asaMkhejjaguNA / ukkasyaM dvidikhaMDaya visesAhiyaM / ukkassao Nikkhevo visesAhio / ukkassao TThidibaMdho visesAhio / ka. pA. su pR. 315, 18-23. a-kApratyoH '-valiyAdi ukruDDijjadi', tApratau ' valiyAdi ( yadvidi ) ukkaDijjadi ' iti pAThaH / * antApratyo: 'okaDuijjamANiyA ' iti pAThaH / uvvaTTaNA ThiIe udayAvaliyAe bAhiraThiINaM / hoi abAhA ' * tApratI 'esA ' iti pATha: / aitthAvaNAu jA valiyA hastA / / ka. pra. 3, 1. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre TThidisaMkamo ( 349 samauttaraTidi baMdhamANassa jA puvvabaddhassa carimaTTidI sA Na ukkaDDijjadi, ducarimaTTidI vi Na ukkaDDijjadi / evaM jAva egA AvaliyA aNNo AvaliyAe asaMkhe0 bhAgo ca odiNNoti NedavvaM / tado jA heTThimA aNaMtaraTTidI sA ukkddddijjdi| tisse ukkaDijjamANiyAe AvaliyA adhicchAvaNA, AvaliyAe asaMkhe0 bhAgo nnikkhevo| ukkaDDijjamANINaM dvidINaM jahaNNao Nikkhevo thovo / jahaNiyA adhicchAvaNA egAvaliyA, sA asaMkhe0 gunnaa| ukka0 adhicchAvaNA saMkhejjaguNA / ukkassao Nikkhevo asaMkhe0 guNo, jeNa kammaTTidI ukkassiyAe AbAhAe samatarAe AvaliyAe ca unniyaa*| esA aTThapadaparUvaNA / etto pamANANugamo vuccade- uttarapayaDisaMkame payadaM / so cauvviho ukkassao aNukkassao jahaNNao ajahaNNao cedi| madiAvaraNassa ukkassao dvidisaMkamo tIsaM sthitiko bAMdhanevAleke jo pUrvabaddha karmakI carama sthiti hai usakA utkarSaNa nahIM kiyA jAtA hai, dvicarama sthitikA bhI utkarSaNa nahIM kiyA jAtA hai, isa prakAra eka AvalI aura anya AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga nIce Ane taka le jAnA caahiye| use nocekI jo adhastana anantara sthiti hai usakA utkarSaNa kiyA jAtA hai| utkarSaNako prApta karAyI jAnevAlI ukta sthitikI atisthApanA AvalI pramANa aura nikSepa AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai / utkarSaNako prApta karAyI jAnevAlI sthitiyoMkA jaghanya nikSepa stoka hai| jaghanya atisthApanA eka AvalI mAtra hokara usase asaMkhyAtaguNI hai| utkRSTa atisthApanA saMkhyAtaguNI hai| utkRSTa nikSepa asaMkhyAtaguNA hai, kyoMki, vaha utkRSTa abAdhA aura eka samaya adhika AvalIse hIna karmasthiti pramANa hai / yaha arthapadakI prarUpaNA huii| ___ yahAM pramANAnugamakA kathana karate haiM- uttaraprakRtisaMkramakA adhikAra hai| vaha cAra prakArakA hai- utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajghny| matijJAnAvaraNakA utkRSTa sthitisaMkrama 0 pratiSu ' udiNNo' iti pAThaH / * vAghAdeNa kadhaM ? jaha saMnakammAdo badho samayuttaro tisse didIe Natthi ukkaDaNA / jai satakammAdo baMdho dusamayuttaro tisse vi saMtakammaaggadidIe Nasthi ukkddnnaa| ettha AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo jahaNiyA aicchAvaNA / jadi jattiyA jahaNiyA aicchAvaNA tattieNa abbhahio saMtakammAdo baMdho tisse vi saMtakammaaggaTridIe Natthi ukkddnnaa| aNNo AvaliyAe asaMkhejja ho jahaNNao mikkhevo| jai jahaNiyAe aicchApaNAe jahaNNaeNa ca NikkheveNa ettiyametteNa satakammAdo adiritto baMdho sA saMtakammaaggaTThidI ukkaDDijjadi / tado samayuttare baMdhe Nikvevo tattio ceva, acchAvaNA vaDhadi / evaM tAva aicchAvaNA vaDDai jAva acchAvaNA AvaliyA jAdA ti / teNa paraM Nikkhevo vaDDai jAva ukkassao Nikkhevo tti / ka. pA. su.pR. 316, 28-37. NivbAghAeNevaM vAghAe saMtakammahigabaMdho / Avali asaMkha bhAgAdi hoi AtthAvaNA navaraM / / ka. pra. 3, 3. xxx saMpratyalpabahutvamucyate- yA jaghanyA'tIsthApanA yazca jaghanyo nikSepa etau dvAvapi sarvastokau parasparaM ca tulyo| yato dvAvapyeto AvalikAsatkAsaMkhyeyatamabhAgamAtrau, tAbhyAmasaMkhyeyaguNotkRSTA'tIsthApanA, tasyA utkRSTAbAdhArUpatvAt / tato'pyatkRSTo nikSepo'saMkhayaguNAH, yato'sau samayAdhikAvalikapA'bAdhayA ca hInA sarvA karma sthitiH / tato'pi sarvA kamasthitivizeSAdhikA / malaya. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 ) chakkhaMDAgame saMtakamma sAgarovamakoDAkoDiyo dohi AvaliyAhi UNAo, jaTThidisaMkamo aavliuunno| jahA ukkassaTidiudIraNA tahA ukkassaTidisaMkamo savakammANaM pi kaayvo| tatto NANattaM vattaissAmo- devagai-deva-maNussANupuvI-beiMdiya-teiMdiya-caridiyajAdiAdAva-suhama-apajjatta-sAhAraNANaM ukkassamaddhacchedo vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo behi tIhi AvaliyAhi uunnaao| sAmittaM pi ukkassaTThidi baMdhiya paDibhaggo hodUNa edAo NAmapayaDIo baMdhiya tado aavliyaadiidss| AdAvassa puNa baMdhAvaliyAdIdassa ukkassao dvidisaMkamo / edaM NANattaM ukkssttttidiudiirnnaado| deva-NirayAuANaM ukkassaTidisaMkamo tettIsaM sAgarovamANi, jadidisaMkamo AvaliyUNapuvakoDitibhAgeNabbhahiyatettIsaM sAgarovamANi / maNussa-tirikkhAuANamukkassaTidisaMkamo tiNNi palidovamANi, jaDhidisaMkamo AvaliyUNapuvvakoDitibhAgeNabbhahiya-tiNNipalidovamANi / jhnnnndvidisNkmpmaannaannugmo| taM jahA- paMcaNANAvaraNa-cattAridasaNAvaraNapaMcaMtarAiyANaM jahaNNaTTidisaMkamo egA didI, jaTThidisaMkamo smyaahiyaavliyaa| NiddA-payalANaM jahaNNaTThidisaMkamo egA TThidI, jaTThidisaMkamo do AvaliyAo do AvaliyoMse hIna tIsa koDAkoDi sAgaropama mAtra hotA hai, jasthitisaMkrama eka AvalIse hIna tIsa koDAkoDi sAgaropama mAtra hotA hai| pUrvameM jaise utkRSTa sthitiudIraNA kathana kiyA gayA hai vaise hI sabhI karmoke utkRSTa sthitisaMkramakA bhI kathana karanA cAhiye / usase jo yahAM jo kucha vizeSatA hai use batalAte haiM-- devagati, devAnupUrvI, manuSyAnupUrvI, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, Atapa sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa ; inakA utkRSTa addhAccheda do va tIna AvaliyoMse hIna bIsa koDAkoDi sAgaropama mAtra hai| usakA svAmI bhI utkRSTa sthitiko bAMdhakara aura pratibhagna hokara phira ina nAmakarmakI prakRtiyoMko bAMdhane ke pazcAt AvalI mAtra kAlako vitAnevAlA jIva hotA hai| parantu AtapakA utkRSTa sthitisaMkrama jisane bandhAvalIko bitAyA hai usake hotA hai| yaha utkRSTa sthiti udIraNAkI apekSA yahAM vizeSatA hai| devAyu aura nArakAyukA utkRSTa sthitisaMkrama tetIsa sAgaropama aura jasthitisaMkrama AvalI kama pUrvakoTike tribhAgase adhika tetIsa sAgaropama mAtra hotA hai| manuSyAyu aura tiryagAyukA utkRSTa sthitisaMkrama tIna palyopama aura jasthitisaMkrama AvalI kama pUrvakoTike tribhAgase adhika tIna palyopama mAtra hotA hai| jaghanya sthitisaMkramake pramANAnugamakA kathana karate haiM / yathA- pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pAMca antarAyakA jaghanya sthitisaMkrama eka sthiti aura jasthitisaMkrama eka samaya adhika AvalI mAtra hai| nidrA aura pracalAkA jaghanya sthitisaMkrama eka sthiti aura 4 apratau 'Thidisasakammo', tApratI 'ja TridisaMkamo' iti paatthH| 4 apratau 'AvaliyAditassa' iti pAThaH / a-kApatyoH 'saMkamo', tApratau 'saMkamo (ma)' iti paatthH| AvaraNa vigdha-dasaNacaukka-lomaMta-veyagAUNaM / egA ThiI jahanno jaTThiI samayA hagAvaligA // ka. pra. 2, 32. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre TThidisaMkamo ( 351 AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo c*| NihANiddA-payalApayalA-thINagiddhi-micchattabArasakasAya-sammAmicchatta-itthi-NavaMsayavedANaM jahaNNaTThidisaMkamo palido0 asaMkhe0 bhaago| sAdAsAdANaM jahaNNaTThidisaMkamo aMtomuttaM / sammatta-lohasaMjalaNANaM jahaNNaTTidisaMkamo egA ttidii| jaTTidisaMkamo smyaahiyaavliyaa| chaNNaM NokasAyANaM jahaNNaTThidisaMkamo saMkhe0 vassANi / kohasaMjalaNAe jaha0 TidisaMkamo be mAsA aMtomuhattUNA* jaTThidisaMkamo be mAsA behi AvaliyAhi uunnaa| mANasaMjalaNassa jahaNNaTidisaMkamo mAso aMtomuhuttUNo, jaTThidisaMkamo mAso behi AvaliyAhi uunno| mAyAsaMjalaNAe jahaNNaTidisaMkamo addhamAso aMtomuhuttUNo, jaTThidisaMkamo addhamAso dohi AvaliyAhi uunno| purisavedassa jahaNNaDhidisaMkamo aduvassANi aMtomuttUNANi., jaTThidisaMkamo aTuvassANi dohi AvaliyAhi UNANi / __ AuANaM jahA jahaNNa TidiudIraNAe tahA kAyavvaM / Nirayagai-NirayagaipAogANupuvI-tirikkhagai--tirikkhagaipAoggANupuvI-eiMdiya-beiMdiya teiMdiya-caridiyajAdi-AdAvujjova-thAvara-suhuma-sAhAraNasarIrANaM jahaNNago TThidisaMkamo palido0 jasthitisaMkrama do AvalI aura eka AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase adhika hai| nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, mithyAtva, bAraha kaSAya, samyagmithyAtva, strIveda aura napuMsakavedakA jaghanya sthitisaMkrama palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| sAtA aura asAtA vedanIyakA jaghanya sthitisaMkrama samyaktva aura saMjvalana lobhakA jaghanya sthitisaMkrama eka sthiti mAtra hai| inakA jasthitisaMkrama eka samaya adhika AvalI mAtra hai| chaha nokaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama saMkhyAta varSa mAtra hai| saMjvalana krodhakA jaghanya sthitisaMkrama antarmuhurta kama do mAsa aura jasthitisaMkrama do AvalIse kama do mAsa pramANa hai| saMjvalana mAnakA jaghanya sthitisaMkrama antarmuhurta kama eka mAsa aura jasthitisaMkrama do AvalI kama eka mAsa pramANa hai| saMjvalana mAyAkA jaghanya sthitisaMkrama antarmuhurta kama AdhA mAsa aura jasthitisaMkrama do AvalI kama AdhA mAsa pramANa hai| puruSavedakA jaghanya sthitisaMkrama antarmuhurta kama ATha varSa aura jasthitisaMkrama do AvalI kama ATha varSa hai| Ayu karmokI jisa prakAra jaghanya sthitikI udIraNA kahI gayI hai usI prakArase unake jaghanya saMkramako bhI kahanA cAhiye / narakagati, narakagatiprAyogyAnupUrvI, tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, Atapa, udyota. sthAvara, sUkSma, * nidAdugassa ekkA Avalidurga asaMkhabhAgo ya / jaTrixxx ka. pra. 2, 33 micchattasammAmicchatta-bArasakasAya-itthi-NavaMsayavedANaM jahaNa didisaMkamo palidovamassa asNkhejjdibhaago| kapA. su 319, 44. ka. pA. su. pR. 319, 45. . ka pA su. pR. 319, 49. * kA-mapratyo 'aMtomahattaNo', apratau truTito'tra pAThaH / ka pA su. pR. 319, 45. 0 ka pA su pR. 319, 46. * ka pA su. pR. 319, 47. . kA pA su pR. 319, 48. tAprato 'AuANaM jahaNNa-' iti paatthH| Jain Education internationals "Fospritted Personal use only" Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 ) chakkhaMDAgame saMtakamma asaMkhe0 bhAgo / devagaI-devagaipAoggANuputvI--maNusagai--maNusagaioggANupuvI-- paMcasarIra-paMcasarIrabaMdhaNa-paMcasarIrasaMghAda-chasaMThANa-chasaMghaDaNa-pasatthApasatthavaNNa-gaMdharasa-phAsa--agurualahua--uvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasatthApasatthavihAyagai-tasa-bAdarapajjattApajjatta-pattayasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga--dUbhaga--sussara-dussara - AdejjaaNAdejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNa-titthayara-NIcuccAgodANaM jahaNNaDhidisaMkamo aMtomuhuttaM / evaM jahaNNukkassaaddhAcchedo smtto| etto sAmittaM / taM jahA- jahA ukkassiyAe dvidIe udIraNAe savvakammANaM pi sAmittaM parUvidaM tahA ukkassaTidisaMkame vi savvakammANaM pi sAmittaM parUveyavvaM / evamukkassachidisaMkamasAmittaM samattaM / jahaNNaDhidisaMkamasAmittaM vattaissAmo / taM jahA- paMcaNANAvaraNa-caudaMsaNAvaraNa-paMcatarAiyANaM jahaNNaDhidisaMkamo kassa ? samayAhiyAvaliyacarimasamayachadumatthassa / NiddA-payalANaM jahaNNaTidisaMkamo kassa ? dohi AvaliyAhi AvaliyAe asaMkhe0 bhAgeNa crimsmychdumtthss| NihANiddA--payalApayalA--thINagiddhINaM aura sAdhAraNazarIra nAmakarmokA jaghanya sthitisaMkrama palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| devagati, devagatiprAyogyAnupUrvI, manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, pAMca zarIra, pAMca zarIrabandhana, pAMca zarIrasaMghAta, chaha saMsthAna, chaha saMhanana, prazasta va aprazasta varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, aparyApta pratyekazarIra, sthira, asthira zabha, azabha, sabhaga, darbhaga, sasvara, dasvara. Adeya. anAdeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, tIrthakara, nIcagotra aura uccagotra; inakA jaghanya sthitikA saMkrama antarmuhUrta mAtra hai| isa prakAra jaghanya va utkRSTa addhAccheda samApta huaa| yahAM svAmitvakA kathana karate haiN| vaha isa prakAra hai-- jisa prakAra utkRSTa sthitikI udIraNAmeM sabhI karmoMke svAmitvakI prarUpaNA kI gayI hai usI prakArase utkRSTa sthitike saMkramameM bhI sabhI karmoM ke svAmitvakI prarUpaNA karanA cAhiye / isa prakAra utkRSTa sthitisaMkramakA svAmitva samApta huaa| jaghanya sthitisaMkramake svAmitvakA kathana karate haiN| vaha isa prakAra hai- pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pAMca antarAyakI jaghanya sthitikA saMkrama kisake hotA hai ? jisake carama samayavartI chadmastha hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa hai usake uparyukta prakRtiyoMkA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai| nidrA aura pracalAkA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai? jisake antima samayavartI chadmastha hone meM do AvalI aura AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga zeSa rahA hai usake nidrA aura pracalAkA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai| nidrAnidrA, pracalApracalA aura styAnagRddhikA 4sAmittaM / ukAssaTThidisakAmayassa sAmittaM jahA ukkassiyAe dvidIe udIraNA tahA NedavvaM / __ka. pA. su. pR. 319, 51-52. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre TThidisaMkamo jahaNNadidisaMkamo kassa ? khavagassa apacchimaTThidikhaMDayacarimasamae vaTTamANassa / sAdAsAdANaM jahaNNaTThidisaMkamo kassa ? crimsmysjogiss| micchatta-sammAmicchattANaM jahaNNaTThidisaMkamo kassa ? dasaNamohakkhavagassa apacchimaTThi dikhaMDayacarimasamae vaTTamANassa* / aNaMtANubaMdhINaM jahaNNaDhidisaMkamo kapsa ? aNaMtANubaMdhi visaMjoeMtassa aNaMtANubaMdhINaM apacchimaTTidikhaMDayacarimasamae vaTTamANassa / aTThaNNaM kasAyANaM jahaNNaTThidisaMkamo kassa ? aTThakasAyakkhavagassa apacchimaTThidikhaMDayassa carimaphAli paadeNtss| NavaMsaya vedassa jahaNNaDhidisaMkamo kassa ? NavaMsayavedeNa khavagaseDimuvaTThiyassa khavagassa NavaMsayavedacarimaTTidikhaMDayacarimaphAli saMchahamANassaD / ithivedassa jahaNNadvidisaMkamo kassa ? itthivedodaeNa aNudaeNa vA khavagaseDimArUDhassa khavagassa itthivedacarimadvidikhaMDayacarimaphAli sNkmmaannss| chaNNokasAyANaM jahaNNaTThidisaMkamo kassa ? chaNNokasAyakhavagassa tesi carimaTThidikhaMDayacarimaphAli sNkmmaannss| kodha-mANa-mAyAsaMjalaNANaM jahaNNachidisaMkamo kassa? tesi khavayassa apacchimasamayajaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? vaha antima sthitikANDakake carama samayameM vartamAna kSapakake hotA hai| sAtA aura asAtA vedanIyakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? vaha antima samayavartI sayogIke hotA hai / mithyAtva aura samyagmithyAtvakA jadhanya sthitisaMkrama kisake hotA haiM ? vaha antima sthitikANDakake carama samayameM vartamAna darzanamohakSapakake hotA hai| anantAnubandhI kaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? vaha anantAnubandhI kaSAyoMke antima sthitikANDakake carama samayameM vartamAna aise anantAnubandhI kI visaMyojanA karane vAle jIvake hotA hai / ATha kaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? vaha antima sthitikANDakakI carama phAliko naSTa karanevAle aise ATha kaSAyoMke kSapakake hotA haiN| napuMsaka vedakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? vaha napuMsaka vedase kSapakazreNipara upasthita hue usa kSapakake hotA hai| jo napuMsakavedake carama sthitikANDakakI carama phAlikA kSepaNa kara rahA hai| strIvedakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? jo kSapaka strIvedake udaya athavA usake anudayake sAtha kSapakazreNipara ArUDha hokara strIvedake carama sthitikAMDakakI carama phAlikA saMkramaNa kara rahA hai| chaha nokaSAyayoMkA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? vaha unake carama sthitikAMDakakI carama phAlikA saMkramaNa karanevAle chaha nokaSAyoMke kSapakake hotA hai| saMjvalana krodha, mAna aura mAyAkA jaghanyasthitisaMkrama kisake hotA hai ? vaha unake kSapakake hotA ha * ka. pA. su. pR. 320, 54-55. 4 aNaMtANuvaMdhINaM jahaNNaTTi desaMkamo kassa ? visaMjoeMtassa tesiM ceva acchimaTThadikhaMDayacarimasamayasaMkAmayassa / ka. pA. su. pR. 320, 60-61. . aTThaNhaM kasAyANaM jahaNNadidisaMkamo kassa ? khavayassa tesi ceva AcchimadidikhaMDayaM carimasamayasaMchuhamA gayassa jahaNNa / ka. pA su 320, 62-63. 0 ka pA sU pa. 321, 71-72. ityivedassa jahaNNadidisaMkamA kassa? kha vayassa isthivedodayakkhavayassa tassa apacchimaTThidikhaMDayaM saMchahamAgayassa tassa jahaNNayaM / ka, pA. su. pR. 321, 69-70. ka. pA. su. pR. 322, 73-74. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 ) chavakhaMDAgame saMtakamma pabaddhaM carimasamayasaMchuddhassa / lohasaMjalaNassa jahaNNaTThidisaMkamo kassa ? smyaahiyaavliycrimsmysuhmsaaNpraaiykhvgss| purisavedassa jahaNNaDhidisaMkamo kassa? purisavedakhavayassa sagaapacchimaTTidibaMdho saMchuhamANo saMchuddho taadhe| sammattassa jahaNNo dvidisaMkamo kassa? smyaahiyaavliycrimsmyakkhiinndNsnnmohnniiyss| AuANaM jahaNNadidisaMkamo kassa ? samayAhiyAvaliyacarimasamayatabbhavatthassa / Nirayagai-NirayagaipAoggANapuvI-tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANapuvI-eiMdiyabIiMdiya-tIiMdiya-caridiyajAdi-AdAvujjova-thAvara-suhama-sAhAraNasarIrANaM jahaNNaTThidisaMkamo kassa ? aNiyaTTikhavayassa edAsi payaDINamapacchimaTThidikhaMDayassa carimaphAli saMchuhamANassa / sesANaM NAmapayaDINaM jahaNNaTThidisaMkamo kassa ? carimasamayasajogissa / NIcuccAgodANaM jahaNNaTThidisaMkamo kassa ? carimasamayasajogissa / evaM jahaNNaTThidisaMkamasAmittaM samattaM / eyajIveNa kAlo-paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-asAda-micchatta-solasakasAyaNavaMsayaveda-aradi-soga-bhaya-duguMchANaM ukkassaTThidisakamo kevaciraM kAlAdo hodi? jaha0 jo antima samayaprabaddha ke kSepaNa karaneke antima samayameM vartamAna hai| saMjvalana lobhakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? jisake antima samayavartI sUkSmasAmparAyika kSapaka hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa hai| puruSavedakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai? vaha puruSavedake kSapakake usa samaya hotA hai jaba nikSipta kiyA jAnevAlA apanA antima sthitibaMdha pUrNatayA nikSipta ho jAtA hai| samyaktva prakRtikA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? jisake antima samayavartI akSINa darzanamoha hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa hai| Ayu karmoMkA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? jisake antima samayavartI tadbhavastha hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa hai| narakagati, narakagatiprAyomyAnapUrvI, tiryaggati tiryaggatiprAyogyAnapUrvI, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, Atapa, udyota, sthAvara sUkSma aura sAdhAraNazarIra; inakA jaghanya sthiti saMkrama kisake hotA hai ? vaha ina prakRtiyoMke antima sthitikANDakakI antima phAlikA nikSepa karanevAle anivRttikaraNa kSapakake hotA hai| zeSa nAmaprakRtiyoMkA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? vaha antima samayavartI sayogIke hotA hai / nIca aura UMca gotrakA jaghanya sthitisaMkramaNa kisake hotA hai| vaha antima samayavartI sayogIke hotA hai / isa prakAra jaghanya sthitisaMkramakA svAmitva samApta huaa| __ eka jIvakI apekSA kAlakI prarUpaNA kI jAtI hai-pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsAke utkRSTa sthiti 0 kohasaMjalaNassa jahaNNaTThidisaMkamo kassa ? khavayassa koharajalaNasla apacchimaTThidibaMdhacarimasamayasaMchahamANassa tassa jahaNNayaM / evaM mANa-mAyAsaMjalaNa-purisavedANaM / lobhasaMjalassa jahaNNaTridisaMkamo kassa? AvaliyasamayAhiyasakasAyassa khvyss| ka. pA. su. pR. 321,64-68. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre TThidisaMkamo ( 355 egasamao, ukka0 aMtamahutaM / paMcaNANAvaraNa-NavadaMsaNAvaraNa-micchatta- solasakasAyaasAdAvedaNIyANaM aNukkassaTThidisaMkamo jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 asaMkhejjA poggalapariyaTTA / adhavA, madi-sudaAvaraNANamaNukkassaTThidisaMkamakAlo egasamayamAdi kAvaNa jAva asaMkhe 0 poggalapariyaTTametto / kudo ? madi-sudaAvaraNANaM saMkhejjapayaDIsu aNNadarapayaDIe ukkassaTTidi baMdhidRNa bidiyasamae savvAsimaNukkassaTThidi baMdhiya tadiyasamae avarA payaDIe ukkassaTThidi baMdhiya AvaliyAdIdaM saMkamamANassa aNukkasadvidIe egAdisamayakAluvalaMbhAdo / aradi-soga-bhaya-dugaMchA - NavuMsayavedANaM aNukkasiMkamakAlo jaha0 eyasamao, ukka 0 anaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaTTA / itthi - purisaveda-sAda-hassa radINaM ukkassaTThi disaMkamakAlo jaha0 emao, ukka0 AvaliyA / aNukkassaTThidisaMkamakAlo jaha0 eyasamao, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / Navari sAdassa jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 asaMkhe 0 poggalapariyaTTA / deva- NirayAuANaM ukkassaTThidisaMkamo NiseyaTThidigo NiyamA aMtomuhutto / aksaTThi disaMkamo deva- NirayAuANaM # jaha0 aMtomu0, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi saMkramakA kAla kitanA hai? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSa se aMtarmuhUrta mAtra hai| pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya aura asAtAvedanIyake anutkRSTa sthitisaMkramakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hai / athavA matijJAnAvaraNa aura zrutajJAnAvaraNake anutkRSTa sthitisaMkramakA kAla eka samayako Adi karake asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra taka hai / isakA kAraNa yaha hai ki matijJAnAvaraNa aura zrutajJAnAvaraNakI saMkhyAta prakRtiyoM meM anya prakRtikI utkRSTa sthitiko bAMdhakara, dvitIya samaya meM saba prakRtiyoM kI anutkRSTa sthitiko bAMdhakara, tRtIya samaya meM anya prakRtiko utkRSTa sthitiko bAMdhakara AvalikAtIta usakA saMkramaNa karanevAleke anutkRSTa sthitikA eka Adi samaya rUpa kAla pAyA jAtA hai / arati, zoka, bhaya, jugupsA aura napuMsakavedakI anutkRSTa sthitike saMkramakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se asaMkhyAta pudgalaparivartana rUpa ananta kAla mAtra hai / strIveda, puruSaveda, asAtAvedanIya, hAsya aura ratikI utkRSTa sthiti ke saMkramakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalI mAtra hai / inakI anutkRSTa sthitike saMkramakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra ananta kAla hai / vizeSa itanA hai ki sAtAvedanIyakA ukta kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSa se asaMkhyAta pudgala - parivartana mAtra hai / devAyu aura nArakA kI utkRSTa sthiti ke saMkramakAla niSekasthitisvarUpa hai jo niyama se antarmuhUrta mAtra hai| devAyu aura nArakAyukI anutkRSTa sthiti ke saMkramakA kAla jaghanyase aMtarmuhUrta apratau ' AvaliyAe' iti pATha: / 'NiseyaThThidijo (go)' iti pAThaH / a-kApratyoH 'NiseyaThThidi jo tApratau atI 'NirayA ANaM' iti pAThaH / " Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame saMtakamma sAdireyANi / maNusa-tirikkhAuANaM NiseyaTTidigo ukkassaTidisaMkamo jaha0 ukkasseNa ca aMtomuhuttaM / aNukkassaTidisaMkamo jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 tiNNi palidovamANi sAdireyANi / ukkassaTidi baMdhamANago jAo NAmapayaDIo baMdhadi tAsi ukkassaTThidisaMkamakAlo jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / aNukkassaTidisaMkamakAlo jaha. aMtomu0 ukka0 aNuvellijjamANiyANaM asaMkhe0 poggalapariyaTTA, udvellijjamANiyANaM besAgarovamasahassANi sAdireyANi / jAsiM NAmapayaDINamukkassaTidisaMkamo bIsaM sAgarovamakoDAkoDIo tIhi AvaliyAhi UNAo tAsi payaDINamukkassaTTidisaMkamakAlo jaha0 egasamao, ukka0 egaavliyaa| aNukkassaTidisaMkamakAlo jaha0 aMtomuttaM, ukka0 aNuvvellijjamANiyANaM asaMkhe0 poggalapariyaTTA, uvvellijjamANiyANaM besAgarovamasahassANi sAdireyANi / AhArasarIra-tadaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM ukkassaTidisaMkamakAlo jahaNNukkasseNa egasamao / aNukkassaTThidisaMkamakAlo jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhaago| titthayaraNAmAe ukkassachidisaMkamakAlo jahaNNukka0 egsmo| aNukkassaTidisaMkamakAlo jaha0 saMkhejjavAsasahassANi, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi aura utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama pramANa hai| manuSyAyu aura tiryagAyukI utkRSTa sthitike saMkramakA kAla niSekasthiti svarUpa hai jo jaghanya va utkarSase antarmaharta mAtra hai| unakI anutkRSTa sthitike saMkramakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase sAdhika tIna palyopama mAtra hai / utkRSTa sthitiko bAMdhanevAlA jIva jina nAma prakRtiyoMko bAMdhatA hai unakI utkRSTa sthitike saMkramakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| unakI anutkRSTa sthitike saMkramakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase anuDhelyamAna prakRtiyoMkA asaMkhyAta pudgalaparivartana tathA udvelyamAna prakRtiyoMkA sAdhika do hajAra sAgaropama hai| jina nAmaprakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA saMkrama tIna AvaliyoMse hIna bIsa koDAkoDi sAgaropama pramANa hai una prakRtiyoMkI utkRSTa sthitike saMkramakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka AvalI mAtra hai / unakI anutkRSTa sthitike saMkramakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase anuDhelyamAna prakRtiyoMkA asaMkhyAta pudgalaparivartana tathA udvelyamAna prakRtiyoMkA sAdhika do hajAra sAgaropama hai| AhArazarIra tathA usake aMgopAMga, bandhana aura saMghAtakI utkRSTa sthitike saMkramakA kAla jaghanya va utkRSTa se eka samaya mAtra hai| unakI anutkRSTa sthitike saMkramakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai / tIrthaMkara nAmakarmakI utkRSTa sthitike saMkramakA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya mAtra hai| usakI anutkRSTa sthitike saMkramakA kAla jaghanyase saMkhyAta hajAra varSa aura utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama mAtra hai / 8 a-kApratyoH 'NiseyaTThidIjo', tApratI 'Niseya Dhadijo ' iti paatthH| Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamANuyogaddAre dvidisaMkamo ( 357 sAdireyANi / uccAgodassa ukkassaTThidisaMkamakAlo jaha0 egasamao, ukka0 AvaliyA / NIcAgodassa jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / ucca NIcAgodANaM aNukkassaTThi disaMkamakAlo jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 asaMkhe0 poggalapariyaTTA / evamukkassakAlo samatto / jahaNaTThadisaMkamakAlo / taM jahA- paMcaNANAvaraNIya NavadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-micchatta- solasakasAya NavaNokasAya- paMcaMtarAiyANaM jahaNNaTThidisaMkamakAlo jahaNukka egasamao / ajahaNNa # TThidisaMkamakAlo aNAdio apajjavasido aNAdio sapajjavasido vA / Navari solasakasAya - NavaNokasAyANaM ajahaNNassa tiNi bhNgaa| jo so sAdio sapajjavasido tassa jaha0 aMtomuhuttaM, ukka uvaDDhapoggalapariya / sammatta sammAmicchattANaM jahaNNaTThidisaMkamakAlo jahaNNukka0 egasamao / ahaNaTThi disaMkamakAlo doSNaM pi jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 bechAvaTTisAgarovamANi sAdireyANi / caTuNNamAuANaM jahaNaTThidisaMkamakAlo jahaNNukka0 egasamao / ajahaNNaTThidisaMkamakAlo deva- NirayAuANaM jaha0 dasavassasahassANi sAdireyANi, ukka0 tettIsaM sAgaromANi sAhiyANi / maNusa - tirikkhAuANaM ajahaNNadvidisaMkamakAlo jaha0 uccagotrakI utkRSTa sthiti ke saMkramakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalI mAtra hai | nIcagotrakI utkRSTa sthitike saMkramakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se antarmuhUrta mAtra hai / uccagotra aura nIcagotrakI anutkRSTa sthitike saMkramakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hai / isa prakAra utkRSTa kAla samApta huA / jaghanya sthiti ke saMkramakAlakI prarUpaNA karate haiM / yathA- pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya aura pAMca antarAya; inakI jaghanya sthitike saMkramakA kAla anAdi- aparyavasita aura anAdi saparyavasita bhI hai / vizeSa itanA hai ki solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI ajaghanya sthiti saMbaMdhI saMkramakAla ke tIna bhaMga haiM / unameM jo sAdi saparyavasita hai vaha jaghanyase aMtarmuhUrta aura utkarSa se upAdhaM pudgalaparivartana mAtra hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitike saMkramakA kAla jaghanya va utkarSa se eka samaya mAtra hai / ajaghanya sthitike saMkramakA kAla donoM kA hI jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase sAdhika do chyAsaTha sAgaropama mAtra hai / cAra Ayu karmoMkI jaghanya sthitike saMkramakA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya mAtra hai / ajaghanya sthiti ke saMkramakA kAla devAyu aura nArakAyukA jaghanyase sAdhika dasa hajAra varSa aura utkarSa se sAdhika tetIsa sAgaropama mAtra hai / manuSyAyu aura tiryaMca AyukI ajaghanya sthiti ke aAvasAe payaDINaM jahaNNadvidisaMkamakAlo kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNukkasseNa eyasamao / vari itthi - NavaMsayaveda chaNNokasAyANaM jagaNadvidisaMkamakAlo kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaSNukkasseNa aMtattaM / ka. pA. su. pR. 322, 78-81. * a-kApratyoH ' jahaNNa' iti pAThaH / pratiSu jaNa iti pAThaH / Jain Education Iremation Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 ) chakkhaMDAgame saMtakamma egasamI, aMtomuhattaM / kudo maNusAuassa egasamao? Aue AvaliyAe asaMkhe0 bhAgeNAhiyadoAvaliyAvasese Auassa viNaTThokaDDaNasaMkame appamatte dusamayAhiyavaliyAvasesapamattaguNaM paDivaNNe kayaegasamaya ajahaNNasaMkame bidiyasamae jhnnnnsNkmuvlNbhaado| ukka0 tiNNi palidovamANi saadireyaanni| Nirayagai-NirayagaipAoggANapuvvI-tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANapuvvIeiMdiya-beiMdiya-teiMdiya--caridiyajAdi-AdAvujjova-thAvara-suhama-sAhAraNasarIraNAmANaM jahaNNaTThidisaMkamakAlo jahaNNukkasseNa egsmo| ajahaNNaDhidisaMkamakAlo aNuvvellijjamANiyANaM aNAdiyo apajjavasido aNAdiyo sapajjavasido vA / uvvellijjamANiyANaM ajahaNNaTidisaMkamakAlo jahaNNaNa aTuvassANi sAdireyANi, ukka0 besAgarovamasahassANi sAhiyANi / vRttasesANaM NAmapayaDINaM jahaNNadidisaMkamakAlo jahaNNukka0 eysmo| uvvellijjamANiyANaM ajahaNNaTThidisaMkamakAlo jaha0 aTuvassANi sAdireyANi / ukkasseNa maNusagai-maNusagaipAoggANupuvINaM asaMkhejjapoglagapariyaTTA, devagai-devagaipAo saMkramakA kAla jaghanyase eka samaya aura antarmuhUrta mAtra hai| zaMkA--- manuSyAyukA eka samaya mAtra ukta kAla kaise banatA hai ? samAdhAna-- kAraNa yaha ki Ayu meM AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase adhika do AvalI kAlake zeSa rahanepara jisake AyukA apakarSaNa va saMkrama naSTa ho cukA hai aise apramattasaMyatake do samaya adhika AvalI mAtra zeSa pramatta guNasthAnako prApta hokara eka samaya ajaghanya saMkramake karanepara dvitIya samayameM jaghanya saMkrama pAyA jAtA hai / ___ unakI ajaghanya sthitike saMkramakA kAla utkarSase sAdhika tIna palyopaca mAtra hai / narakagati, narakagatiprAyogyAnupUrvI, tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, Atapa, udyota, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNazarIra nAmakarmokI jaghanya sthitike saMkramakA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya mAtra hai| ajaghanya sthiti saMkramakA kAla anudvelyamAna prakRtiyoMkA anAdi-aparyavasita aura anAdi-saparyavasita bhI hai| udvelyamAna prakRtiyoMkI ajaghanya sthitike saMkramakA kAla jaghanyase sAdhika ATha varSa aura utkarSase sAdhika do hajAra sAgaropama mAtra hai| uparyukta prakRtiyoMke atirikta jo zeSa nAmaprakRtiyAM haiM unakI jaghanya sthiti ke saMkramakA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya mAtra hai| udvelyamAna prakRtiyoMkI ajaghanya sthitike saMkramakA kAla jaghanyase sAdhika ATha varSa mAtra hai| utkarSase vaha manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA asaMkhyAta pudgalaparivartana tathA devagati, devagatiprAyogyAnapUrvI, vaikriyika Xa-kA-mapratyoH 'saMkamo', tAprato 'saMkamo ( me )' iti pAThaH / * a- kApratyoH 'paDivaNNo kayaegasamaya', tApratau 'paDivaNNI (Ne) ka (e) yasamaya' iti paatthH| Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre TThidisaMkamo ( 359 ggANupuvvINaM veubviyasarIra-veuvviyasarIraaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM ca besAgarovamasahassANi sAhiyANi / AhArasarIra-AhArasarIraaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM jaha0 aMtomuttaM, ukka0 palidovamassa asaMkhe0 bhaago| titthayaraNAmAe jahaNNaTThidisaMkamakAlo jahaNNukka0 egsmo| ajahaNNahidisaMkamakAlo jaha0 saMkhejjANi vassasahassANi, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / sesANaM kammANaM ajahaNNachidisaMkamakAlo aNAdio apajjavasido aNAdio sapajjavasido vaa| ucca-NIcagodANaM jahaNNaTThidisaMkamakAlo jahaNNukka0 egsmo| ajahaNNaTThidisaMkamakAlo aNAdio apajjavasido aNAdio sapajjavasido vaa| Navari uccAgodassa ajahaNNaTThidisaMkamakAlo jaha0 aTThavassANi sAdireyANi, ukka0 asaMkhejjA pogglpriyttttaa| evaM kAlo sptto|| egajIveNa ukkassaMtaraM- madi-sudaAvaraNANaM ukkassaTidisaMkAmayaMtaraM jaha* egasamao, ukka0 asaMkhe0 pogglpriyttttaa| tiNNiNANAvaraNa-NavadaMsaNAvaraNa-sAdAsAda-micchattasolasakasAya--NavaNokasayANamukkassaTidisaMkAmayaMtaraM0 jaha0 aMtomuhuttaM ukka0 asNkhe0pogglpriyttttaa| Navari NavaNokasAyANaM ukkassaTThidisaMkAmayaMtaraM* jaha0 ega zarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, vaikriyikabandhana aura vaikriyikasaMghAtakA sAdhika do hajAra sAgaropama mAtra hai / AhArakazarIra, AhArakazarIrAMgopAMga, AhArakabandhana aura AhArakasaMghAtakA ukta kAla jaghanyase antarmuhurta va utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| tIrthaMkara nAmakarmakI jaghanya sthitike saMkramakA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya mAtra hai / usakI ajaghanya sthiti ke saMkramakA kAla jaghanyase saMkhyAta hajAra varSa aura utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama mAtra hai| zeSa karmoMkI ajaghanya sthitike saMkramakA kAla anAdi-aparyavasita aura anAdi-saparyavasita bhI hai| ucca aura nIca gotrakI jaghanya sthitike saMkramakA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya mAtra hai| unakI ajaghanya sthitike saMkramakA kAla anAdi-aparyavasita aura anAdisaparyavasita bhI hai| vizeSa itanA hai ki uccagotrakI ajaghanya sthitike saMkramakA kAla jaghanyase sAdhika ATha varSa aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hai| isa prakAra kAlaprarUpaNA samApta huii| eka jIvakI apekSA utkRSTa sthiti sambandhI saMkramake antarakAlakI prarUpaNA kI jAtI hai- matijJAnAvaraNa aura zrutajJAnAvaraNakI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA antarakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hai / zeSa tIna jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA antarakAla jaghanyase antarmuhurta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hai| vizeSa itanA hai ki nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA antarakAla 0 apratau 'samayaMtaraM' kApratau 'sAmayaMtaraM' iti pAThaH / aprato 'samayaMtaraM', tApratI 'saM0 aMtaraM' iti pAThaH / Jain Education Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 ) chakkhaMDAgame saMtakamma smo| sammatta-sammAmicchattANaM ukkassaTidisaMkAmayaMtaraM jaha0 aMtomahattaM, ukka0 uvddddhpogglpriyddheN| paMcatarAiyANaM ukkassadvidisaMkAmayaMtaraM jaha0 aMtomahattaM, ukka0 asaMkhe0 pogglpriyttttaa| deva-NirayAuANaM ukka0 TidisaMkAmayaMtaraM jaha0 aNtomuttN| ukka0 devAuarasa uvaDDhapoggalapariyaTTaM NirayAuassa asaMkhe0 poggalapariyaTTA / jiida paDucca devaNirayAuANaM ukkassaTidisaMkAmayaMtaraM jaha0 samaUNapuvvakoDI dasavassasahassANi ca, ukka0 taM cev| maNusa-tirikkhAuANaM ukkassadvidisaMkAmayaMtaraM jaha0 aMtomahattaM, ukka0 asaMkhe0 pogglpriyttttaa| jiida 2 paDucca jaha0 puvakoDI smuunnaa| ukkassaMtaraM taM ceva / ukkassadidi baMdhamANo jAo NAma payaDIo baMdhadi tAsi NAmapayaDINaM ukkassaDhidisaMkAmayaMtaraM jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 asaMkhe0 poggalapariyaTTA / sesAgaM NAmapayaDoNaM ukkassaTidisaMkAmayaMtaraM jaha0eyasamao, ukka0 asNkhenpogglpriyttttaa| AhArasarIra-AhArasarIraMgovaMga-baMdhaNa-sAMghAdANaM ukkassaTThidisaMkAmayaMtaraM jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 uvddddhpogglpriyttttN| titthayaraNAmAe ukkassa DidisaMkAmayaMtaraM Natthi / jaghanyase eka samaya mAtra hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA antarakAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase upArdha pudgalaparivartana mAtra hai| pAMca antarAya karmokI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA antarakAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta pudgala parivartana mAtra hai| devAyu aura nArakAyukI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA antarakAla jaghanyase antarmuhUrta hai| utkarSase vaha devAyukA upAdhaM pudgala parivartana tathA narakAyukA asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hai| jasthitikI apekSA devAyu aura narakAyukI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA antarakAla jaghanyase eka samaya kama eka pUrvakoTi aura dasa hajAra varSa tathA utkarSase bhI utanA mAtra hI hai| manuSyAya aura tiryagAyukI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA antarakAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hai| jasthitikI apekSA vaha jaghanya se eka samaya kama pUrvakoTipramANa hai / utkRSTa antarakAla bhI usakA vahI hai| utkRSTa sthitiko bAMdhanevAlA jIva jina nAmakarmakI prakRtiyoMko bAMdhatA hai una prakRtiyoMkI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA antara jaghanyase antarmaharta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hai| zeSa nAmaprakRtiyoMkI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA antarakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hai / AhArazarIra, AhArazarIrAMgopAMga. AhAraka zarIrabaMdhana aura AhArakazarIrasaMghAtakI utkaSTa sthitike saMkrAmakakA antarakAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase upArdha pudgalaparivartana mAtra hai| tIrthakara nAmakarmakI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA antarakAla sambhava nahIM hai| 4 tApratI 'jaM TThidi ' iti pAThaH / * apratau -- suNAma' iti pAThaH / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre TThidisaMkamo ( 361 ucca-NIcAgodANaM ukka0 dvidisaMkAmayaMtaraM jaha0 aMtomahattaM, ukka0 asaMkhejjA poggalapariyaTTA / evameyajIveNa ukkassadvidisaMkAmayaMtaraM samattaM / jahaNNaTThidisaMkAmayaMtaraM / taM jahA- AuavajjANaM kammANaM jahaNNaTThidisaMkA-- mayaMtaraM NatthiI / deva-NirayAuANaM jahaNNadidisaMkAmayaMtaraM jaha0 dasavAsasahassANi sAdireyANi, ukka0 pNyddiaNtrN| tirivakha-maNussAuANaM jaha0 Tidi0 aMtaraM jahaNeNa khuddAbhavaggahaNaM samaUNaM, ukka0 payaDiaMtaraM / aNaMtANubaMdhINaM jaha0 dvidi0 aMtaraM / jaha0 aMtomuhattaM, ukka0 uvaDDhapoggalapariyaDheM / avasesANaM. payaDINaM ajahaNNaDhidisaMkAmayaMtarassa payaDiaMtarabhaMgo / evaM jahaNNaDhidisaMkAmayaMtaraM samattaM / NANAjIvehi bhaMgavicao duviho ukkassapadabhaMgavicao jahaNNapadabhaMgavicao * cedi / tattha aTThapadaM / taM jahA- jo ukkassiyAe dvidIe saMkAmI so aNukkassiyAe TThidIe asaMkAmao / jo aNukkassiyAe TThidIe saMkAmao so ukkassiyAe dvidIe asNkaamgo| jesi payaDisaMtamatthi tesu payadaM, jesi Natthi tehi avvvhaaro| edeNa aTThapadeNa NANAvaraNassa ukkassiyAe dvidIe siyA savve jIvA asaMkAmayA, UMca aura nIca gotrakI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA antara jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hai| isa prakAra eka jIvakI apekSA utkRSTa sthitike saMkrAmakakA antara samApta huaa| jaghanya sthitike saMkrAmakake antarakAlakI prarUpaNA kI jAtI hai| yathA- Aya karmoko choDakara zeSa karmokI jaghanya sthitike saMkrAmakakA antarakAla sambhava nahIM hai| devAyu aura nArakAyukI jaghanya sthitike saMkrAmakakA antarakAla jaghanyase sAdhika dasa hajAra varSa aura utkarSase prakRtisaMkramake antarake samAna hai| tiryagAyu aura manuSyAyukI jaghanya sthitike saMkrAmakakA antara jaghanyase eka samaya kama kSudrabhavagrahaNa aura utkarSase prakRtisaMkrAmakake antara jaisA hai| anantAnubandhI kaSAyoMkI jaghanya sthitike saMkrAmakakA antarakAla jaghanyase antarmuhurta aura utkarSase upArdha pudgalaparivartana mAtra hai| zeSa prakRtiyoMkI ajaghanya sthitike saMkrAmakakA antarakAla prakRtisaMkrAmakake antara jaisA hai| isa prakAra jaghanya-sthiti-saMkrAmakake antarakI prarUpaNa samApta huI / nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya do prakAra hai-- utkRSTa padaviSayaka bhaMgavicaya aura jaghanya padaviSayaka bhaMgavicaya / unameM arthapada isa prakAra hai- jo utkRSTa sthitikA saMkrAmaka hotA hai vaha anutkRSTa sthitikA asaMkrAmaka hotA hai| jo anutkRSTa sthitikA saMkrAmaka hotA hai vaha utkRSTa sthitikA asaMkrAmaka hotA hai| jina prakRtiyoMkA sattva hai ve yahAM prakRta haiM jinakA sattva nahIM hai ve yahAM avyavahArya haiN| isa arthapadake anusAra jJAnAvaraNakI utkRSTa, 4 etto jahagaNayamaMtaraM / savvAsi payaDINaM Natthi aMtaraM / ka. pA. su. pR. 322, 84-85. * apratI 'ThuidiaMtare' iti paatthH| 8 trari agaMgANubaMdhINaM jahaNNaDhidisaMkAmayatara jahaNNeNa aMtomuhuttaM / ukkasseNa ubaDDapoggalapariyaDheM / ka. pA. su. pR. 322, 86-87. . apratau ' uvasesANaM ' iti pAThaH / * pratiSu 'jahaNNaTThidibhaMgavicao' iti paatthH| * a-kApratyoH 'padaM' iti paatthH| Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 362) chakkhaMDAgame saMtakamma 'siyA asaMkAmayA ca saMkAmao ca , siyA asaMkAmayA ca saMkAmayA ca, evaM tinnnnibhNgaa| aNukkassiyAe dvidIe siyA savve jIvA saMkAmayA, siyA saMkAmayA ca asaMkAmao ca, siyA saMkAmayA ca asaMkAmayA ca / evaM savvAsi payaDINaM NANAjIvehi bhaMgavicao NANAvaraNasseva nneyvvo| ___ jahaNNapadabhaMgavicayassa ukksspdbhNgvicybhNgo*| Navari tirivakhAuassa jahaNNAjahaNNaTTidisaMkAmayA NiyamA asthi / NANAjIvehi kaalo| taM jahA-- sammatta-sammAmicchattANaM NirayAuassa ca jaTTidisaMkAmao tti kAdUNa ukkassaTTidisaMkamakAlo jaha0 egasamao, ukka Avali. 'asaMkhe0 bhaago| maNussa-tirikkha-devAuANaM AhArasarIra-AhArasarIraMgovaMgabaMdhaNa-saMghAda-titthayarANaM ukkassaTidisaMkamakAlo jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA smyaa| sesANaM kammANaM ukkassadvidisaMkamakAlo jaha0 egasamao, ukka0 palidovamassa asaMkhe0 bhaago| savvakammANaM pi aNukkassaTidisaMkamakAlo savvaddhA / NANAjIvehi jhnnnntttthidisNkmkaalo| taM jahA-Niraya-maNusa-devAuAgaM aNaMtANu 'sthitike kadAcit saba jIva asaMkrAmaka hote haiM, kadAcit bahuta asaMkrAmaka aura eka saMkrAmaka hotA hai, kadAcit bahuta asaMkrAmaka aura bahuta saMkrAmaka hote haiN| isa prakArase yahAM tIna bhaMga haiN| jJAnAvaraNakI anutkRSTa sthitike kadAcit saba jIva saMkrAmaka hote haiM, kadAcit bahuta saMkrAmaka aura asaMkrAmaka hotA hai, kadAcit bahuta saMkrAmaka aura bahuta asaMkrAmaka bhI hote haiN| isa prakAra nAnA jIboMkI apekSA saba prakRtiyoMke bhaMgavicayako jJAnAvaraNake samAna hI le jAnA caahie| jaghanya padabhaMgavicayakI prarUpaNA utkRSTa padabhaMgavicayake samAna hai / vizeSa itanA hai ki tiryagAyukI jaghanya va ajaghanya sthitike saMkrAmaka nimayase bahuta hai| nAnA jIvoMkI apekSA kAlakI prarUpaNA kI jAtI hai| yathA- samyaktva, samyagmithyAtva aura nArakAyukI jasthitike saMkrAmaka haiM, isa kAraNa unakI utkRSTa sthitikA saMkramakAla jagha se AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| manuSyAya, tiryagAya, devAya AhArakazarIra, AhArakazarIrAMgopAMga, AhArakabandhana, AhArakasaMghAta aura tIrthaMkara; inakI utkRSTa sthitikA saMkramakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta samaya mAtra hai| zeSa karmoMkI utkRSTa sthitikA saMkramakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| sabhI karmoMkA anutkRSTa sthitikA saMkramakAla sarvakAla hai| nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya sthitike saMkramakAlakI prarUpaNA kI jAtI hai| yathAnArakAyu, manuSyAyu, devAyu aura anantAnubandhI kaSAyoMkI jaghanya sthitikA saMkramakAla : tApratau 'asaMkAmao ca saMkAmayA ca ' iti pAThaH / * pratiSa 'vicayapadabhaMgo' iti paatthH| / savvAsi payaDINamukkassaTidisaMkamo kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNaNeNa eysmo| ukkasseNa palidovamassa asNkhejjdibhaago| Navari sammatta-sammAmicchatANamukAssaTridisaMkamo kevaciraM kAlAdo hodi? jahaNNaNa eysmo| ukkasseNa AvaliyAe asNkhejjdibhaago| ka. pA. su. 5. 323, 94-99. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM mANuyogaddAre TThidisaMkamo ( 363 baMdhI ca jahaNa dvidisaMkamakAlo jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe bhAgo * / tirikkhAuassa jahaNNaTThi disaMkAmayA kevaciraM0 ? savvaddhA / parabhaviyaM paDucca Avali0 asaMkhe0 bhAgo / sesANaM kammANaM jaha0 TThidisaMkAmayA kevaciraM ? jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA samayA / savvakammANaM pi ajahaNNaTThidisaMkAmayA kevaciraM ? savvaddhA / evaM NANAjIvehi kAlo samatto / NANAjIvehi aMtaraM / taM jahA - NirayAuassa ukkassaTThi disaMkAmayaMtaraM jaTThidisaMkAmayA tti jaha0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / paMcaNANAvaraNaNavadaMsaNAvaraNa-sAdAsAda - - solasa kasAya - NavaNokasAya - maNusa - - tirikkha --- devAuANaM micchatta-sammatta - sammAmicchattANaM savvAsi NAmapayaDINaM ucca-NIcagoda-paMcaMtarAiyANaM ca ukkassaTThidisaM kAmayaMtaraM jaha0 egasamao, ukka0 aMgulassa asaMkhe 0 bhAgo / jIvehi jaTThidisaMkAmayaMtaraM / taM jahA - paMcaNANAvaraNa-NavadaMsaNAvaraNasAdAsAda-micchatta-sammatta - sammAmicchatta- aTThakasAya - chaNNokasAya -- lohasaMjalaNANaMsavvAsi NAmapaDINamucca NIcAgoda-paMcaMtarAiyANaM ca jaha0 TThidisaMkAmayaMtaraM NANAjIve paDucca jaha0 egasamao, ukka0 chammAsA | anaMtANubaMdhi jaha0 TThidisaMkAmayaMtaraM jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai / tiryagAyukI jaghanya sthiti ke saMkrAmakoM kA kitanA kAla hai ? sarvakAla hai / parabhavikakI apekSA vaha AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai / zeSa karmoMkI jaghanya sthitike saMkrAmakoM kA kitanA kAla hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSa se saMkhyAta samaya mAtra hai / sabhI karmoMkI ajaghanya sthiti ke saMkrAmakoMkA kAla kitanA hai ? sarvakAla hai / isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA kAlakI prarUpaNA samApta huI / nAnA jIvoM kI apekSA antarakI prarUpaNA kI jAtI hai / yathA - nArakAyukI utkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA antara, jasthitike saMkrAmaka rahaneke kAraNa jaghanyase eka samaya aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai / pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, solaha kaSAya, nau nokaSAya, manuSyAyu, tiryagAyu, devAyu, mithyAtva, samyaktva, saba nAmaprakRtiyAM, uccagotra, nIcagotra aura pAMca antarAya; inakI utkRSTa sthiti ke saMkrAmakoMkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSa se aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai / nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA antara isa prakAra hai- pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, ATha kaSAya, chaha nokaSAya, saMjvalanalobha, saba nAmaprakRtiyAM, uccagotra, nIcagotra aura pAMca antarAya ; inakI jaghanya sthiti ke saMkrAmakoMkA antara nAnA jIvoM kI apekSA jaghanyase eka samaya aura utkarSa se chaha mAsa pramANa hotA hai / anantAnubandhI kaSAyoMkI jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA antara vari anaMtANubaMdhINaM jahaNNaTThidisaMkamo kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNeNa eyasamao / ukkasseNa AvaliyA asaMkhejjadibhAgo / ka. pA. su. pU. 324, 104 - 6. OM mapratau ' savvasavvaddhA ' iti pAThaH / Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame saMtakamma jaha0 egasamao, ukka0 caduvIsamahorattANi sAdireyANi / tisaMjalaNa-purisavedANaM jaha0 eyasamao, ukka0 vassaM sAdireyaM / isthi-NavaMsayavedANaM jaha0 egasamao, ukka0 bAsapudhattaM / tirivakhAuassa Natthi atrN| tiNNamAuANaM jaha0 egasamao, ukka0 bArasa muttaa| evamaMtaraM samattaM / __ appAuhuaM- ukka0 maNusa-tirikkhAuANaM jAo dvidIo saMkAmijjati tAo thovaao| jaTTidIyo visesA0* / deva-NirayAuANaM jAo dvidIyo saMkAmijjati* tAo sNkhejjgunnaao| jadvidIo visesaahiyaao| AhArasarIra0 sNkhejjgunnaao| jaTTidIo vise / deva-maNusagai-jasa kitti-uccAgodANaM jAo dvidIo saMkAmijjati tAo saMkhe0 gunnaao| jahidIyo vise0 / giraya-tirikkhagai-ajasakitti-cadusarIraNIcAgodANaM jAo dvidIotAotattiyAo cev| jadvidIyo visesaahiyaao| sAdassa jAo dvidIo tAo visesaahiyaao| jaTThidIyo vise0 o| paMcaNANAvaraNa-NavadaMsapAvaraNa-asAda-paMcaMtarAiyANaM jAo dvidIo tAo tattiyAo cev| jaTTidIyo vise0 o0 / NavaNokasAyANaM jAo dvidIyo tAo vise0 o| jadvidIyo vise0 o| jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika caubIsa dina-rAtri pramANa hotA hai| tIna saMjvalana kaSAya aura puruSavedakI jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika eka varSa mAtra hotA hai| strIveda aura napuMsakavedakA ukta antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase varSapRthaktva mAtra hotA hai| tiryagAyukA vaha antara sambhava nahIM hai| zeSa tIna Ayu karmoMkA ukta antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase bAraha muhUrta mAtra hotA hai| isa prakAra antarakA kathana samApta huaa| alpabahutvakI prarUpaNA kI jAtI hai- utkarSase manuSyAyu aura tiryagAyukI jo sthitiyAM saMkramaNako prApta hotI haiM ve stoka haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| devAyu aura nArakAyuko jo sthitiyAM saMkramaNako prApta hotI haiM ve unase saMkhyAtaguNI haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika hai| AhArazarIrakI saMkramaNa ko prApta honevAlI sthitiyAM saMkhyAtaguNI haiM / jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| devagati, manuSyagati, yazakIti aura uccagotrakI jo sthitiyAM saMkrAnta hotI haiM ve saMkhyAtaguNI haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| narakagati, tiryaggati, ayazakIrti va cAra zarIra nAmakarmokI tathA nIca gotrakI jo sthitiyAM saMkramaNako prApta hotI haiM ve utanI mAtra hI haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| sAtAvedanIyakI jo sthitiyAM saMkrAnta hotI haiM ve vizeSa adhika haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya aura pAMca antarAya; inakI jo sthitiyAM saMkrAnta hotI haiM ve utanI mAtra hI haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| nau nokaSAyoMkI jo sthitiyAM saMkrAnta hotI haiM ve vizeSa adhika haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| 4 apratau 'appAbahua0' iti paatthH| * apratau 'visesAhio' iti pAThaH / * apratau 'saMkAmijaMta' iti pAThaH / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre TThidisaMkamo ( 365 solasaNaM kasAyANaM jAo dvidIo tAo tullAo / jaTridIo vise0 o| sammattasammAmicchattANaM jAo dvidIo tAo vise0 o| jadvidIo vise0 o| micchattassa jAo dvidIo tAo vise0 o / jadvidIyo visesaahiyaao| NirayagagaIe raiesu maNusa-tirikkhAuANaM jAo dvidIo tAo thovAo / jaTTidIo visesAhio / girayAuassa jAo dvidIo tAo asaMkhe0 gunnaao| jaTThidIo vise0 o| AhArasarIrassa jAo dvidIo tAo saMkhe0 gunnaao| jaTTidIyo vise0 o| devagaIe jAo dvidIo tAo saMkhe0 gunnaao| jaTTidI0 vise0 / maNusagai-jasakitti-uccAgodANaM jAo dvidIo tAo vise0 / jaTThidIyo vise0 / Nirayagai-beuvviyasarIra-NIcAgodaorAliya-tejA-kammaiyasarIra-ajasakittINaM jAo chidIo tAo tattiyAo cev| jaTThidIyo vise0 o| sAdassa jAo dvidIo tAo vise0 o| jadvidIyo vise / paMcaNANAvaraNa-NavadaMsaNAvaraNa-asAda-paMcaMtarAiyANaM jAo dvidIo tAo tattiyAo ceva / jaTThidIyo vise0 o| NavaNokasAyANaM jAo dvidIo tAo vise0 o| jaTThidIyo vise0 o / solasakasAyANaM jAo TThidIo tAo tattiyAo ceva / jadvidIyo vise0 / sammatta-sammAmicchattANaM jAo dvidIo solaha kaSAyoMkI jo sthitiyAM saMkrAnta hotI haiM ve samAna rUpase tulya hokara utanI mAtra hI haiM / jasthitiyAM vizeSa adhika haiM / samyaktva aura samyAMgmathyAtvakI jo sthitiyAM saMkrAMta hotI haiM ve vizeSa adhika haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| mithyAtvakI jo sthitiyAM saMkrAMta hotI haiM ve vizeSa adhika haiM / jasthitiyAM vizeSa adhika hai / narakagatimeM nArakiyoMmeM manuSyAyu aura tiryagAyukI jo ukta sthitiyAM haiM ve stoka haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika hai| nArakAyukI jo ukta sthitiyAM haiM ve asaMkhyAtaguNI haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| AhArazarIrakI jo ukta sthitiyAM haiM ve saMkhyAtagaNI haiM / jasthitiyAM vizeSa adhika haiM / devagatikI jo ukta sthitiyAM haiM ve saMkhyAtaguNI haiM / jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| manuSyagati, yazakIrti aura uccagotrakI jo ukta sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| narakagati, vaikriyikazarIra, nIcagotra, audArika, taijasa evaM kArmaNazarIra tathA ayazakIrtikI jo ukta sthitiyAM haiM ve utanI mAtra hI haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiM / sAtAvedanIyakI jo ukta sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika haiM / jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya aura pAMca antarAyakI jo ukta sthitiyAM haiM ve utanI mAtra hI haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| nau nokaSAyoMkI jo ukta sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| solaha kaSAyoMkI jo ukta sthitiyAM haiM ve utanI mAtra hI haiM / jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| samyaktva aura samyamithyAtvakI jo ukta 4 apratau ' jAo dvidIyo', kApratI 'ja0 dvidIyo' iti pAThaH / tApratI -- vise0 rakhe0 Jain Educ guNAo / Nirayagai' iti paatthH| * apratI japaNadvidIyo', kA-tApratyoH 'ja. TThidIyo' iti paatthH| Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366) chakkhaMDAgame saMtakamma tAo vise0 o| jaTidIyo vise0 o| micchattassa jAo dvidIo tAo vise0 / jadvidIyo visesA0 / tirikkhagaIe maNussAuassa jAo dvidIo tAo thovaao| tirikkhAuassa jAo dvidIo tAo vise0 o| doNNaM jaTTidIo vise0 o| devAuassa jAo dvidIo tAo saMkhe0 gunnaao| jaTTidIyo vise| NirayAuassa jAo dvidIo tAo vise0| jaTTidI0 vise0| AhArasarIrassa jAo dvidIo tAo sNkhejjgunnaao| jaTThidIo vise0 o| maNusagai-devagai-jasakitti-uccAgodANaM jAo dvidIo tAo saMkhe0 gunnaao| jaTThidIo vise / Nirayagai-tirikkhagai-cadusarIraajasakitti-NIcAgodANaM jAo dvidIo tAo tullaao| jaTThidIo vise0 o| sAdassa jAo dvidIo tAo vise0 / jaTTidIo vise0 o / tIsiyANaM jAo dvidIo tAo tattiyAo ceva, jaTThidIyo vime0 o| NavaNokasAyANaM jAo dvidIo tAo vise0 o / jaTTidIyo vise0 o / solasaNNaM kasAyANaM jAo dvidIo tAo tattiyAo ceva / jadvidIyo vise0 o| sammatta-sammAmicchattANaM jAo dvidIo tAo vise0 o| jaTTidIyo vise0 o| micchattassa jAo dvidIo vise0 o| jaTThidI vise0 o| maNussesu devesu eiMdiesu ca edeNa bIjapadeNa yanvaM / sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika haiM / jasthitiyAM vizeSa adhika haiM / mithyAtvakI jo ukta sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| tiryaMcagatimeM manuSyAyakI jo sthitiyAM saMkramaNako prApta hotI haiM ve stoka haiM / tiryagAyukI jo ukta sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika haiN| donoMkI jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| devAyukI jo ukta sthitiyAM haiM ve saMkhyAtaguNI haiM / jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| nArakAyukI jo ukta sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika haiM / jasthitiyAM vizeSa adhika haiM / AhArazarIrakI jo ukta sthitiyAM haiM ve saMkhyAtaguNI haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| manuSyagati, devagati, yazakIrti aura uccagotrakI jo ukta sthitiyAM haiM ve saMkhyAtaguNI haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| narakagati, tiryaggati, cAra zarIra, ayazakIrti aura nIcagotrakI jo ukta sthitiyAM haiM ve tulya hokara utanI mAtra hI haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiM / sAtAvedanIyakI jo ukta sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| tIsa koDAkoDi sAgaropama pramANa sthitivAle karmokI jo ukta sthitiyAM haiM ve utanI mAtra hI haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| nau nokaSAyoMkI jo ukta sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| solaha kaSAyoMkI jo ukta sthitiyAM haiM ve utanI mAtra hI haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jo ukta sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika haiM / jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| mithyAtvakI jo ukta sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| manuSyoM, devoM aura ekendriyoM meM bhI prakRtialpabahutvakI isa bIjapadase le jAnA cAhiye / tApratau nAstIdaM vAkyam / apratau dvidIo tattiyAo' iti pAThaH / Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre paryADisaMkamo ( 367 jahaNaNa paMcaNANAvaraNIya chadaMsaNAvaraNIya-sammatta - lohasaMjalaNa cattAriAupaMcatarAiyANaM jaha0 dvidisaMkamo egA TThidI / jadvidIo asaMkhejjaguNAo / NiddApalANaM jaTThidIo saMkhe0 guNAo / kudo ? Avali0 asaMkhe0 bhAeNanbhahiyadoAvaliya pmaannttaado| devagai ve uvviyasarIra - AhArasarIra ajasakitti - NIcAgodANaM jAo TThidIo tAo saMkhe0 guNAo / maNusagai orAliya- tejA - kammaiyasarIrajasakitti uccAgodANaM jAo dvidIo tAo visesA0 / savvAsi jadvidIyo visesA0 / sAdAsAdANaM jAo dvidIo tAo visesA0 / jaTThidisaMkamo vise0 / mAyAsaMjalaNa0 jAo dvidIo tAo saMkhe0 guNAo / jaTThidI vise0 / mANe vise0 / kodhe vise0 / purisa0 saMkhe 0 guNAo / chaNNokasAya0 saMkhe0 guNAo / itthi NavaMsayaveda0 asaMkhe 0 guNAo # / thoNagiddhitiyassa jahaNNadvidI asaMkhe0 guNA / Niraya-tirikkhagaINaM asaM0 guNAo / aTThakasAyANaM jAo dvidIo tAo asaMkhe0 guNAo / sammAmicchattassa asaMkhe0 guNAo / micchattassa asaMkhe0 guNAo / anaMtANubaMdhINaM asaMkhejjaguNAo / savvAsi jadvidIyo vise0 o / rigaIe NirayAuassa sammattassa ya jahaNNadvidisaMkamo thovo / jaTThidI asaMkhe 0 jaghanya padakI apekSA pAMca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, samyaktva, saMjvalana lobha, cAra Ayu aura pAMca antarAya; inakA jaghanya sthitisaMkrama eka sthitisvarUpa hai / jasthitiyAM asaMkhyAtaguNI haiM / nidrA aura pracalAkI jasthitiyAM saMkhyAtaguNI haiM, kyoMki, ve AvalIke asaMkhyAnaveM bhAgase adhika do AvalI pramANa haiM / devagati, vaikriyikazarIra, AhArazarIra, yazakIrti aura nIcagotra inakI jo jaghanya sthitiyAM saMkrAnta hotI haiM ve saMkhyAtaguNI haiM / manuSyagati, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, yazakIrti aura uccagotra inakI jo ukta sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika haiM / sabakI jasthitiyAM vizeSa adhika haiM / sAtA aura asAtAvedanIyakI jo ukta sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika haiM / jasthitisaMkrama vizeSa adhika hai, saMjvalana mAyAkI jo ukta sthitiyAM haiM ve saMkhyAtaguNI haiM / jasthitiyAM vizeSa adhika haiM / saMjvalana mAnameM vizeSa adhika haiM / saMjvalana krodhameM vizeSa adhika haiM / puruSavedakI saMkhyAtaguNI haiN| chaha nokaSAyoMkI saMkhyAtaguNI haiM / strIveda aura napuMsakavedakI ukta sthitiyAM asaMkhyAta guNI haiN| styAnagRddhi Adi tInakI jaghanya sthiti asaMkhyAtaguNI hai| narakagati aura tiryaggatiko ukta sthitiyAM asaMkhyAtaguNI haiM / ATha kaSAyoMkI jo ukta sthitiyAM hai ve asaMkhyAtaguNI haiM / samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNI haiM / mithyAtvakI asaMkhyAtaguNI haiM / anantAnubandhI kaSA - yoMkI saMkhyAtaguNI haiN| sabakI jasthitiyAM vizeSa adhika haiM / narakagati nArakA aura samyaktvakA jaghanya sthitisaMkrama stoka hai / jasthiti asaMkhyAta - apratI 'bhAraNaJcahiyAdoAva liya ' tApratI 'mAgeNa bhahiyAdo Avaliya' iti pAThaH apratI 'jA' iti pAThaH / a-kApratyoH ' guNA' iti pAThaH / a-kApratyoH aSTakaSAna-samyagmithyAtva sambandhi sandarbhoJain EducsyaM truTito'sti, mapratitaH kRtasaMzodhane ca kevalamaSTakaSAya sambandhi sandarbhoM yojito na tu samyagmithyAtvasambandhI / For Private & Personal Use Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 ) chakkhaMDAgame saMtakamma guNA / maNusa-tirikkhAuANaM saMkhejjaguNAo / jadvidI vise0 / aNaMtANubaMdhIgaM asNkhejjgunnaao| jaTThidIo vise / AhArasarIra0 asaMkhe0 gunnaao| jaTThidIo vise0 o| sammAmicchattassa asaMkhe0 gunnaao| devagai-Nirayagai-veubviyasarIra0 asaMkhe0 gunnaao| uccAgodassa vise0 o| maNusagai0 vise0 o| jasakitti0 vise0 / ajasakitti0 vime0 o| tirikkhagaI. vise0 o / orAliya-tejAkammaiya0 vise0 / sAdassa0 vise0 / sesANaM tIsiyANaM vise0 / purisaveda0 visesA0 / ithiveda0 vise / hassa-radi0 vise0 / NavaMsayaveda0 vise0 / aradisoga0 vise0 / bhaya-duguMchANaM jAo dvidIo tAo vise0 / bArasakasAyANaM jAo dvidIo tAo vise0 / micchattassa vise0| savvAsi pi jaTThidIyo visesaahiyaao| tirikkhagaIe tirikkhesu tirikkhAuassa sammattassa ya jo jahaNNaDhidisaMkamo (so) thovo| jaTTidisaMkamo asNkhejjgunno| maNussAuassa saMkhe0 gunnaao| devAuassa NirayAuassa ya saMkhejjaguNAo / aNaMtANubaMdhoNaM asaMkhe0 gunnaao| Nirayagai-devagai-maNusagai-veuvviya-AhArasarIra-uccAgodANaM jAo dvidIo tAo asaMkhe0 gunnaao| sammAmicchattassa0 saMkhe0 gunnaao| jasakittIe asaMkhe0 guNA / ajasa gittIe guNI hai / manuSyAyu aura tiryagAyukI prakRta sthitiyAM saMkhyAtaguNI haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika hai / anantAnubaMdhI kaSAyoMkI asaMkhyAtaguNI haiM / jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| AhArazarIrakI asaMkhyAtaguNI haiN| jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| samyagmithyAtvakI asaMkhyAtagaNI haiN| devagati, narakagati aura vaikriyikazarIrakI asaMkhyAtagaNI haiM / uccagotrakI vizeSa adhika haiN| manuSyagatikI vizeSa adhika haiN| yazakIrtikI vizeSa adhika haiM / ayazakIrtikI vizeSa adhika haiN| tiryaMcagatikI vizeSa adhika haiN| audArikazarIra, taijasazarIra aura kArmaNazarIrakI vizeSa adhika haiM / sAtAvedanIyakI vizeSa adhika haiN| zeSa vizika prakRtiyoMkI vizeSa adhika haiN| puruSavedakI vizeSa adhika haiN| strIvedakI vizeSa adhika haiN| hAsya va ratikI vizeSa adhika haiM / napuMsakavedakI vizeSa adhika haiM / arati va zokakI vizeSa adhika haiM / bhaya aura jugupsAkI jo ukta sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika hai| bAraha kaSAyoMkI jo ukta sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika haiN| mithyAtvakI jo ukta sthitiyAM haiM vizeSa adhika haiN| sabhIkI jasthitiyAM vizeSa adhika haiN| tiryaMcagatimeM tiryaMcoMmeM tiryaMcaAyu aura samyaktvakA jo jaghanya sthitisaMkrama hai vaha stoka hai / jasthitisaMkrama asaMkhyAtagaNA hai| manuSyAyukI ukta sthitiyAM saMkhyAtaguNI haiN| devAyu aura nArakAyukI saMkhyAtaguNI haiM / anantAnubaMdhI kaSAyoMkI asaMkhyAtaguNI haiN| narakagati, devagati, manuSyagati, vaikriyikazarIra, AhArakazarIra aura uccagotrakI jo ukta sthitiyAM haiM ve asaMkhyAtaguNI haiM / samyagmithyAtvakI saMkhyAtaguNI haiM / yazakIrtikI asaMkhyAtaguNI haiM / ayazakIrtikI apratau 'simAga.', kApratau 'tisANaM', tApratau 'tasa (tIsi ) yANaM.', mapratI 'tasayANaM.' iti paatthH| Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre TThidisaMkamo visesA0 / tirikkhagaI0 vise| NIcAgodassa vime0 / orAliya-tejA-kammaiyasarIrANaM vise0 / sAdassa0 vise0 / sesANaM tIsiyANaM vise0 / purisavedassa0 vise0 / ithivedassa vise0 / hassa-radINaM vise0 / aradi-sogANaM vise0 / NavaMsayavedassa0 vise / bhaya-duguMchANaM0 vise0 / bArasakasAya0 visesA0 / micchattassa vise0 / tarikkhajoNiNINaM , ekkamhi pade NANattaM- sammattassa jahaNNaDhidi0 palido0 asaMkhe0 bhaago| uvvellamANiyANaM NAmapayaDINaM uvari saMkhejjaguNo sammAmicchatAdo visesahINo / edaM NANattaM / oghabhaMgo mnnusgiie| Navari tisu Auesu NANattaM / devagaIe nnirygibhNgo| etto bhujagArasaMkame aTThapadaM bhaNiyUNa ghettavvaM / paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-mohaNijjANaM atthi bhujagAra-appadara-avaTTiyasaMkamo, avattavvaM nntthi| Navari aNaMtAgubaMdhi-sammatta--sammAmicchatta-bArasakasAya--NavaNokasAyANaM avattavvasaMkamo atthi| caduNNamAuANaM asthi cattAri padANi / NAmapayaDINaM uvvellijjamANiyANaM titthayara-uccAgodANaM ca atthi avttvvsNkmo| sesANaM NAmapayaDINaM NIcAgodaMtarAiyANaM ca Natthi avttvvsNkmo| vizeSa adhika haiN| tiryaMcagatikI vizeSa adhika haiN| nIcagotrakI vizeSa adhika haiN| audArikazarIra, taijasazarIra aura kArmaNazarIrakI vizeSa adhika haiN| sAtAvedanIyakI vizeSa adhika haiN| zeSa trizika prakRtiyoMkI vizeSa adhika haiN| puruSavedakI vizeSa adhika haiN| strIvedakI vizeSa adhika haiN| hAsya va ratikI vizeSa adhika haiN| arati aura zokakI vizeSa adhika haiN| napuMsakavedakI vizeSa adhika hai| bhaya aura jugupsAkI vizeSa adhika haiN| bAraha kaSAyoMkI vizeSa adhika haiN| mithyAtvakI vizeSa adhika haiM / tiryaMca yonimatiyoMmeM eka padameM vizeSatA hai-- unameM samyaktvakA jaghanya sthitisaMkrama palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| udvelyamAna nAma prakRtiyoMkA jaghanya sthitisaMkrama Age sakhyAta guNA va samyagmithyAtvase vizeSa hIna hai / yaha yahAM vizeSatA hai| manuSyagatimeM oghake samAna prarUpaNA hai / vizeSa itanA hai ki tIna AyuoMmeM kucha vizeSatA hai| devagatimeM narakagatike samAna prarUpaNA hai| yahAM bhujAkArasaMkramameM arthapadako kaha karake grahaNa karanA cAhiye / pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya aura mohanIya karmoMkA bhujAkAra, alpatara aura avasthita saMkrama hotA hai; avaktavya saMkrana nahIM hotA, vizeSa itanA hai ki anantAnubandhI, samyaktva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAya ; inakA avaktavya saMkrama hotA hai / cAra Ayu karmoke cAra pada haiN| udvelyamAna nAmaprakRtiyoM, tIrthaMkara aura uccagotrakA avaktavya saMkrama hotA hai| zeSa nAmaprakRtiyoM, nIcagotra aura antarAyakA avaktavyasaMkrama nahIM hotaa| a-tApratyoH 'tirikvajoNINaM' iti pAThaH / Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM eyajIveNa kAlo- paMcaNANAvaraNANaM bhujagArassa kAlo jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjANi samaya sahassANi / appadarasta jaha0 egasamao, ukka0 , bechAvaTTisAgarovamANi sAdireyANi / avaTThiyassa jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / NavadaMsaNAvaraNANaM tiviho jaha0 egasamao / ukka0 bhujagArassa ekkArasa samayA, sesANaM NANAvaraNabhaMgo / sAdAsAda-micchattANaM bhujagArasaMkamassa jaha0 egasamao, ukka0 be samayA; addhAsaMkilesakhayappaNAdo / appadara - avaTThiyANaM NANAvaraNabhaMgo solasakasAya-NavaNokasAyANaM bhujagArasaMkamassa jaha0 egasamao, ukka0 sattArasa samayA / solasakasAya-NavaNokasAyANamappadara avaTTidANaM NANAvaraNabhaMgo / sammattasammAmicchattANaM bhujagAra avaTThiya- (avattavva) saMkamANaM kAlo jahaSNukka0 egasamao / edesimappadarassa jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 bechAvaTTisAgarovamANi sAdireyANi * / caduNNamAuANamavadi-bhujagAra saMkamANaM kAlo jahaNNukkasseNa egasamao / puvva eka jIvako apekSA kathana karate haiM- pAMca jJAnAvaraNa prakatiyoMke bhujAkAra saMkramakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se saMkhyAta hajAra pamaya hai / alpatarakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se sAdhika do chyAsaTha sAgaropama mAtra hai / avasthitakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se aIrmuhUrta mAtra hai| nau darzanAvaraNa prakRtiyoMke tIna prakArake saMkramakA kAla jaghanyase eka samaya mAtra hai / utkarSase vaha bhujAkArakA gyAraha samaya aura zeSa dokA jJAnAvaraNake samAna hai / sAtAvedanIya, asAtAvedanIya aura mithyAtvake bhujAkAra saMkramakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se do samaya mAtra hai; kyoMki, addhAkSaya aura saMklezakSayakI pradhAnatA hai / inake alpatara aura avasthita saMkramake kAlakI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai / solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke bhujAkArasaMkramakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se satraha samaya mAtra hai / solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke alpatara aura avasthita saMkramake kAlakI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai / samyaktva aura samyagmithyAtva ke bhujAkAra, avasthita aura avaktavya saMkramakA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya mAtra hai / inake alpatarasaMkramakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase sAdhika do chyAsaTha sAgaropama mAtra hai / cAra AyukarmoMke avasthita aura bhujAkAra saMkramoMkA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya micchattassa bhujagAra saMkAmago kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNeNa eyasamao / ukkasseNa catArisamayA / appadarasaMkAmago kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNeNeyasamao / ukkasseNa tevadvisAgarovamasatraM sAdireyaM avadvidasaMkAmao kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNeNasamao / ukkasseNaMtomahutaM / ka. pA. su. pR. 329, 156-64. * sammatta - sammAmicchattANaM bhujagAra avadvida avattavvasaMkAmayA kevaciraM kAlAdo hoMti ? -- hakka seyasamao / appadarasaMkAmao kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNeNa aMtomuhuttaM / ukkasseNa be chAvasAgarIvamANi sAdireyANi / sesANaM kammANaM bhujagArasaMkAmao kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNeNeya - samao / ukkasseNa egUNavIsa samayA / sesapadANi micchatabhaMgo / Navari avattavvasaMkAmayA jahaSNukkasseNa egasamao / ka. pA. su. pR. 330, 165-74. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamANuyogaddAre TThadisaMkamo ( 371 baMdhAdo samauttaraM pabaddhassa jaTThidi paDucca jaTThidisaMkamo tti ettha ghettavvaM / devaNirayAuANa appadarasaMkamassa jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / tirikkha maNussAuANaM jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 tiSNi palidovamANi sAdireyANi / savvAsi NAmapaDaNaM NANAvaraNabhaMgo / AhArasarIra AhArasarIraMgovaMgabaMdhaNa-saMghAda-titthayarANaM bhujagAra avaTTiyasaMkamo Natthi / titthayara appadarasaMkamassa jaha0 saMkhejjANi vassasahassANi, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / AhAraca ukkassa jaha0 aMtomuhuttaM, ukka 0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / paMcaNaM ( aMtarAiyANaM) NANAvaraNabhaMgo / Navari bhujagArassa saMkhejjA samayA / evaM NIcuccAgodANaM / Navari bhujagArasta be samayA / evaM kAlo samatto / egajIveNa aMtaraM kAlAdo : sAdhevaNa Neyavvo / NANAjIvehi bhaMgavicao paMcaNANAvaraNIya NavadaMsaNAvaraNIya sAdAsAda-micchatta- solasakasAya-NavaNokasAya-tirikkhAua- eiMdiyabaMdhapAoggaNAmapayaDINaM NIcuccAgoda- paMcaMtarAiyANaM ca bhujagAra - appadaraavadvidasaM kAmayA jIvA NiyamA atthi / cArittamohaNIyassa avattavva0 bhajiyavvA / mAtra hai / pUrba bandhase eka samaya adhika bAMdhe gaye Ayu karmakA jasthitikI apekSA yahAM jasthi - tisaMkrama grahaNa karanA cAhiye / vevAyu aura nArakAyuke alpatara saMkramakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSa se sAdhika tetIsa sAgaropama mAtra hai / tiryaMcaAyu aura manuSyAyuke alpatara saMkramakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSa se sAdhika tIna patyopama mAtra hai / saba nAmaprakRtiyoMke saMkramakAlakI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai / AhArakazarIra, AhArakazarIrAMgopAMga, AhArakabandhana, AhArakasaMghAta aura tIrthaMkara inake bhujAkArasaMkrama aura avasthita saMkrama nahI hote / tIrthaMkara prakRtike atpatarasaMkramakA kAla jaghanyase saMkhyAta [hajAra varSa aura utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama mAtra hai / AhAracatuSkake alpatarasaMkramakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase palpopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| pAMca ( antarAya ) prakRtiyoMke saMkramakAlakI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai| vizeSa itanA hai ki unake bhujAkAra saMkramakA kAla saMkhyAta samaya mAtra hai / isI prakAra nIcagotra aura UMcagotrake saMkramakakAlakI prarUpaNA karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki unake bhujAkArasaMkramakA kAla do samama mAtra hai / isa prakAra kAlaprarUpaNA samApta huI / eka jIvakI apekSA antarako kAlase siddha karake le jAnA cAhiye / nAnA jIvoM kI apekSA bhaMgavicayakA kathana kiyA jAtA hai- pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, tiryaMcaAyu, ekendriyake bandha yogya nAmaprakRtiyAM, nIcagotra, UMcagotra aura pAMca antarAya; inake bhujAkAra, alpatara aura avasthita saMkrAmaka bahuta jIva niyamase haiM / cAritramohanIyake avaktavya saMkrAmaka bhajanIya haiN| tIna Xxx a-tApratyoH ' AhArasarIrassa' iti pAThaH / Jain Education apratI ' aMtarakAle ', kA tApratyo: of aMtaraM kAlo aprato 'saMkhejjasamayA' iti pAThaH / iti pAThaH / Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 ) chakkhaMDAgame saMtakamma tiNNamAuANaM eiMdiyabaMdhidapAoggaNAmapayaDINaM sammatta-sammAmicchattANaM ca bhujagAra-avaTThida-avattavvasaMkAmayA bhynnijjaa| appadarasaMkAmayA NiyamA atthi| ___NANAjIvehi kAlo aMtaraM ca NANAjIvabhaMgavicayAdo sAheyavvaM / etto appAbahuaM-paMcaNANAvaraNa-NavadaMsaNAvaraNa-sAdAsAda-bAvIsamohaNIyANaM (bhujagAra)saMkAmayA thovaa| avaTTidasaMkAmayA asNkhejjgunnaa| appadarasaMkAmayA saMkhe0 gunnaa| sammattasammAmicchattANaM avaDhidasaMkAmayA thovaa| bhujagArasaMkAmayA asaMkhe0 gunnaa| avattavvasaMkAmayA asaMkhe0 guNA / appadara0 asaMkhe0 guNA / aNaMtANubaMdhINaM avattavva0 thovaa| bhujagAra0 annNtgunnaa| avaTTida0 asaMkhe0 guNA / appadara0 saMkhe0 guNA / *NirayAuassa avaTTiya0 thovA / bhujagAra0 asaMkhe0 guNA / avattavva00 saMkhe0 guNA / appadara0 asaMkhe0 gunnaa| evaM deva-maNussAuANaM / tirikkhAuassa avattavvasaMkAmayA padarassa asaMkhe0 bhaago| avaTThiyasaMkAmayA savvajIvANaM palido0 Ayukarma, ekendriyake bandhayogya nAmaprakRtiyoM, samyaktva aura samyagmithyAtvake bhujAkAra, avasthita aura avaktavya saMkrAmaka bhajanIya haiN| inake alpatara saMkrAmaka bahuta jIva niyamase haiN| nAnA jIboMkI apekSA kAla aura antarako nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayase siddha karanA cAhiye / yahAM alabahutvakI prarUpaNA kI jAtI hai-- pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya aura bAIsa mohanIya prakRtiyoM ke bhujAkAra saMkrAmaka stoka haiN| inake avasthita saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| alpatara saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| samyaktva aura samyagmithyAtvake avasthita saMkrAmaka stoka haiM / bhujAkAra saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| avaktavya saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| alpatara saMkrAmaka asaMkhyAtaguNa haiN| anantAnubandhI kaSAyoMke avaktavya saMkrAmaka stoka haiN| bhujAkAra saMkrAmaka anantagaNe haiN| avasthita saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / alpatara saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiM / nArakAyake avasthita saMkrAmaka stoka haiN| bhujAkAra saMkrAmaka asaMkhyAtagaNe haiM / avaktavya saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| alpatara saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra devAyu aura manaSyAyake kahanA caahiye| tiryaMca Ayake avaktavya saMkrAmaka pratarake asaMkhyAtaveM bhAga haiN| avasthita saMkrAmaka saba jIvoMke palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pratibhAga rUpa haiN| bhujAkAra *NANAjIvehi bhNgvico| micchattassa savvajIvA bhujagArasaMkAmagA ca appayarasaMkAmayA ca avavidasaMkAmayA c| sammatta-sammAmicchatANaM sttaaviisbhNgaa| sesANa micchtbhNgo| Navari avattavvasaMkAmayA bhjiybbaa| ka. pA. su. pR. 333, 193-97 . a-kApratyoH 'avatta0 saMkhe0 guNA', tApratau ' avattabva0 asaMkhe0 guNA' iti paatthH| * sammata-sammAmicchattANaM savvatthovA avaTThidasaMkAmayA / bhujagArasaMkAmayA asNkhejjgunnaa| avatavvasaMkAmayA asaMkhejjaguNa / appayarasaMkAmayA asaMkhejjaguNA / aNaMtAgubadhINaM savvatthovA avttvbsNkaamyaa| bhajagArasakAmayA annNtgunnaa| avaTTidasaMkAmayA asNkhejjgunnaa| appayarasaMkAmayA sNkhejjgunnaa| evaM sesANaM kammANaM / ka. pA. su pR. 336, 229-37.* a-kA-tApratiSpalabhyamAno'yaM nArakAyu:sabaMdhI saMdarbho mapratitaH kRtasaMzodhane bhisskRtH| tApratau 'appadara0 (avattava0) saMkhe' iti pAThaH / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre TThidisaMkamo ( 373 asaMkhe0 bhaagpddibhaago| bhujagArasaMkAmayA svvjiivaannmNtomuhuttpddibhaago| appadarasaMkAmayA savvajIvANaM asaMkhejjA bhAgA / edeNa appAbahuaMtirikkhAuassa sAheyavvaM / NirayagaIe avattavvasaMkAmayA thovA / bhujagAra0 asaMkhe0 guNA / avaTTiya0 appadara0 asaMkhe0 guNA ujvelaNakAlasaMcide paDucca / evaM devginnaamaae| maNusagaiNAmAe avattavva0 thovA / bhujAgAra0 aNaMtaguNA / avaTThiya0 asaMkhe0 guNA / appadara0 asaMkhe0 guNA / tirikkhagaiNAmAe bhujagAra0 thovA / avaTThiya0 asaMkhe0 guNA / appadara0 saMkhe0 guNA / caduNNamANupuvINaM saga-sagagaibhaMgo / orAliya-tejAkammaiyANaM bhujagAra0 thovA / avaTTiya0 asaMkhe guNA / appadara0 saMkhe0 guNA / evaM aNAdiyasaMtakammaNAmANaM / NIcAgoda-paMcaMtarAiyANaM nnaannaavrnnbhNgo| uccAgodassa maNusagaibhaMgo / evaM bhujagAraDhidisaMkamo smtto| padaNikkhevassa ttidiudiirnnpdnnikkhevbhNgo| vaDhisaMkamo--paMcaNANAvaraNIyANaM asaMkhejjaguNahANIe saMkamAyA thovA / saMkhejjaguNahANIe asaMkhe0 guNA / saMkhejjabhAgahANIe saMkhe0 guNA / saMkhejjaguNavaDDhIe asaMkhe0 gunnaa| saMkhe0 bhAgavaDDhIe saMkhe0 guNA / asaMkhe0 bhAgavaDDhIe aNaMtaguNA / avaTThida0 asaMkhe0 guNA / asaMkhe0 bhAga saMkrAmaka saba jIvoMke antarmuhUrta pratibhAga rUpa haiM / alpatara saMkrAmaka saba jIvoMke asaMkhyAta bahubhAga mAtra haiN| isase tiryagAyuke alpabahutvako siddha karanA cAhiye / ___ narakagatike avaktavya saMkrAmaka stoka haiM / bhujAkAra saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / avasthita va alpatara saMkrAmaka udvelanakAlasaMcitoMkI apekSA asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra devagati nAmakarmake sambandhameM alpabahutva kahanA cAhiye / manuSyagati nAmakarmake avaktavya kAmaka stoka haiM / bhujAkAra saMkrAmaka anantaguNe haiM / avasthita saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / alpatara saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / tiryaMcagati nAmakarmake bhujAkAra saMkrAmaka stoka hai / avasthita saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / alpatara saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| cAra AnupUrvI nAmakarmoMkA alpabahutva apanI apanI gatike samAna hai / audArika, taijasa aura kArmaNa zarIrake bhujAkAra saMkrAmaka stoka haiN| avasthita saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / alpatara saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra anAdisatkarmika nAmaprakRtiyoMkA alpabahutva hai / nIcagotra aura pAMca antarAya prakRtiyoMkA alpabahutva jJAnAvaraNake samAna hai / uccagotrakA alpabahutva manuSyagatike samAna hai| isa prakAra bhujAkAra sthitisaMkrama samApta huaa| ___ yahAM padanikSepakI prarUpaNA sthiti udIraNA sambandhI padanikSepake samAna hai / vRddhisaMkramakI prarUpaNA kI jAtI hai - pAMca jJAnAvaraNa sambandhI asaMkhyAta guNahAnike saMkrAmaka stoka haiM / saMkhyAtaguNahAnike saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / saMkhyAtabhAgahAnike saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtaguNavRddhike saMkrAmaka asaMkhyAtaguNaM haiM / saMkhyAtabhAgavRddhike saMkrAmaka saMkhyAtaguNe he / asaMkhyAtabhAgavRddhike saMkrAmaka anantaguNe haiN| avasthita saMkrAmaka asaMkhyAtaguNa haiM / _Jain Education in tApratI ' asaMkhe0 guNabaDDhIe' iti pAThaH / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM hANIe saMkhe0 guNA / evaM NavadaMsaNAvaraNIya sAdAsAdANaM / evaM sesANaM pi kammANaM / Navari sammatta sammA micchatta cattAriAuANaM ca cattArivaDDhi - cattArihANIyo vattavAo / evaM TThidisaMkamo samatto / anubhAgasaMkame puvvaM gamaNijjo kammANamAdiphaddayaNiddeso- cattAriNANAvaraNIya - - tiSNidaMsaNAvaraNIya - - cadusaMjalaNa -- NavaNokasAya -- paMcaMtarAiyANi desaghAdoNi* / sAdAsAda--Auca ukka-sayalaNAmapayaDi- ucca -- NIcAgodANi aghAdikammANi / edesimaghAdikammANaM puvvilladesaghAdikammANaM ca Adiphadda - yANi sarisANi / kevalaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya - bArasakasAya0 savvaghA - savvaghAdINi ikammANi / edesi AdiphaddayANi paropparaM sarisANi / dArusamANANi desaghAdINamAdiphaddae hito anaMtaguNANi / sammattassa AdiphaddayaM deghAdINamAdiphaddaeNa sarisaM / tado pahuDi sammattaphaddayANi desaghAdi asaMkhyAta bhAgahAnike saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiM / isI prakArase nau darzanAvaraNa, sAtAvedanIya aura asAtAvedanIyake sambandha meM kathana karanA caahiye| isI prakAra zeSa karmoM ke bhI sambandha meM kahanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki samyaktva, samyagmithyAtva aura cAra Ayu karmoMkI prarUpaNAmeM cAra vRddhiyoM aura cAra hAniyoMko kahanA cAhiye / isa prakAra sthitisaMkrama samApta huA / anubhAga saMkramakI prarUpaNA meM pahile karmoMke Adi spardhakoMkA nirdeza jJAta karAne yogya hai- cAra jJAnAvaraNa, tIna darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, nau nokaSAya aura pAMca antarAya; ye dezaghAtI karma haiM / sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, cAra Ayu, samasta nAmaprakRtiyAM, uccagotra aura nIcagotra; ye karmaprakRtiyAM aghAtI haiM / ina aghAtiyA karmoMke tathA pUrvokta dezaghAtI karmoM Adi spardhaka sadRza hote haiM / kevalajJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa aura bAraha kaSAya sarvaghAtI karma haiM / inake Adi spardhaka parasparameM sadRza haiM / sarvaghAtI karmoMke dAru samAna spardhaka dezaghAti karmoke Adi spardhakoM kI apekSA anantaguNe haiM / samyaktva prakRtikA Adi spardhaka dezaghAtiyoMke Adi spardhaka ke sadRza hai / usase lekara samyaktvake spardhaka dezaghAti aura kApratau ' gamaNijje ' ' tApratau ' gamaNijja' iti pATha: / mati zrutAvadhi mana:paryayajJAnAvaraNa-cakSuracakSuravadhidazanAvaraNa-saMjvalanacatuSTaya-nava nokaSAyAntarAya paMcakalakSaNAnAM paMcavizati saMkhyAnAM dezaghAti prakRtInAM dezaghAtIni rasaspardhakAni bhavanti / svastha jJAnaderguNasya dezamekadezaM matijJAnAdilakSaNa ghAtayantItyevaMzIlAni dezaghAtIni / ka. pra. ( malaya ) 2- 1. * vedanIyAyurnAma - gotrANAM sambandhina ekAdazottaraprakRtizatasyAghAtino rasaspardhakAnyaghAtIni veditavyAni / kevalaM vedyamAna sarvaghA 'tarasaspardhakasambandhAtAnyapi sarvaghAtIni bhavanti / yatheha loke svayamacaurANAmapi caurasambandhAccauratA / usa ca - jANa na visao ghAittaNammi tANaM pi savvadhAiraso / jAyai ghAisagAseNa corayA veha'corANaM // ka. pra. ( malaya. ) 2-44. 3 kevalajJAnAvaraNa- kevaladarzanAvaraNAdyadvAdazakaSAya-nidrApaMcaka-mithyAtvalakSaNAnAM vizaniprakRtInAM rasavardhakAni sarvaghAtIni sarvaM svaghAtyaM kevalajJAnAdilakSaNaM guNaM ghAtayantIti sarvaghAtIni / tAni ca tAmrabhAjanavat nizchidrANi, ghRtavat snigdhAni, drAkSAbattanu pradezopacitAni, sphaTikAbhrahAravaccAtIva nirmalAni / uktaM ca- jo ghAyai savisayaM sayalaM so hoi savvadhAiraso / so nicchiDDo Niddho taNuo phalihahara vimalo // ka. pra. ( malaya ) 2-44. * pratiSu ' ghAdi iti pAThaH / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre aNubhAga saMkamo ( 375 aghAdikammaphadda ehi saha niraMtaraM gaMtUNa dArusamANamhi desaghAdimhi NiTTiyANi / sammatta ukkassaphaddayAdo sammAmicchattassa paDhamaphaddayamaNaMtaguNaM / kudo ? kevalaNANAvaraNAdiphaddayasa mANattAdo / tado niraMtarANi anaMtANi sammAmicchatta phaddayANi gaMtUNa dArusamANaphaddayANamaNaMtima bhAge ceva NiTTidANi / tado uvarimANaMtaraphaddayaM micchattassa jahaNNaphaddayaM hodi* / taM ca sammAmicchattassa ukkassadArusa mANaphaddayAdo anaMtaguNaM ghAdikammANamAdiphaddaehi asavANaM / evaM savvakrammANaM pi Adiphaddaya parUvaNA kadA | to aTThapadaM - oDido vi agubhAgo aNubhAgasaMkamo, ukkaDido vi aNubhAgo aNubhAga kamI, aNNaparyADa NIdo vi aNubhAgo aNubhAgasaMkamo* / AdiphaddayaM Na oDijjadi / AdiphaddayAdA jattiyo jahaNNao Nikkhevo ettiyamettANi phaddayANi okaDDuijjati / tado uvarimaphaddayaM piNa okaDDijjadi, adhicchAvaNAbhAvAdo / tado jattiyANi jahaNaNikkhevaphaddayANi jattiyANi jaNa adhicchAvaNAphaddayANi ca ettiyamettANi phaddayANi paDhamaphaddaya pahuDi urvAraM caDiyUNa dvidaM jaM phaddayaM tamokaDDijjadi, aghAti karmo ke spardhakoM ke sAtha nirantara jAkara dAru samAna dezaghAtimeM samApta hote haiM / samyaktvake utkRSTa spardhakakI apekSA samyagmithyAtva kA prathama spardhaka anantaguNA hai, kyoMki, vaha kevalajJAnAvaraNake Adi spardhakake samAna hai / usake Age samyagmithyAtva ke ananta spardhaka nirantara jAkara dAru samAna spardhakoMke anantaveM bhAga meM hI samApta ho jAte haiM / usake Ageka anantara spardhaka mithyAtvakA jaghanya spardhaka hotA hai / vaha samyagmithyAtva ke utkaSTa dAru samAna spardhakakI apekSA anantaguNA hokara ghAti karmoMke Adi spardhakoMke samAna nahIM hotA / isa prakAra saba karmoM ke hI Adi spardhakoMkI prarUpaNA kI gayI hai / yahAM arthapada - apakarSaNako prApta huA bhI anubhAga anubhAgasaMkrama hai, utkarSaNako prApta huA bhI anubhAga anubhAgasaMkrama hai, aura anya prakRtiko prApta karAyA gayA bhI anubhAga anubhAgasaMkrama hai| Adi spardhakoM kA apakarSaNa nahIM hotA hai / Adi spardhakase lekara jitanA jaghanya nikSepa hai, itane mAtra spardhakoM kA bhI apakarSaNa nahIM kiyA jAtA hai / unase Upara ke spardhakakA bhI apakarSaNa nahIM kiyA jAtA hai, kyoMki, atisthApanAkA abhAva hai / isaliye jitane jaghanya nikSepaspardhaka haiM aura jitane jaghanya atisthApanAspardhaka haiM itane mAtra spardhaka prathama spardhakase lekara Upara caDhakara jo spardhaka sthita hai usakA apakarSaNa kiyA jAtA hai, kyoMki, atisthApanArUpa va nikSeparUpa spardhakoMkI sambhAvanA pAyI jAtI hai / savvesu desaghAsu sammattaM tadurvAraM tu vA misgaM / dAhanamANasAnaMtimotti micchata muppimao // ka. pra. 2, 45. * aNubhAgo AkaDido vi saMkamo ukkaDido vi saMkamo aNgapaDa NIdo vi sakamo / ka pA. su. pU. 345, 1 tatthanayaM ubvATTayA va ovaTTayA va avibhASA / agubhAgasaMkamo esa aNNapagaiM NiyA bAvi // ka. pra. 2, 46. prati 'AdikadayAgaM okaDDijjadi ' iti pAThaH / tAto 'phaDavANi oDijjati ' iti pAThaH / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 ) chakkhaMDAgame saMtakamma tassa adhicchAvaNA-NikkhevaphaddayANaM sNbhvuvlNbhaado| ettha appAbahuaM- padesaguNahANiDhANaMtaraM thovo / jahaNNao Nivakhevo annNtgunno| jahaNiyA adhicchAvaNA annNtgunnaa| ukka0 adhicchAvaNA aNaMtaguNA / ukkassayamaNabhAgakhaMDayaM vise0 / ukkassao Nikkhevo visesAhiola, okaDDa. NAdo. carimaphaddayassa adhicchaavnnphddy-nnikkhevaannmbhaavaado| tado jahaNNaya NikkhevaM jahaNNaM ca adhicchAvaNaM osakkiUNa* jaM phaddayaM carimaphaddayAdo TThidaM tmokddddijjdi*| okaDDaNAdo ukkaDuNAdo ca jahaNNao Nikkhevo tullo, so thovo| okaDuNAdo jahaNiyA adhicchAvaNA, ukkaDDaNAdo ca aNukkassa-jahaNNAjahaNNaadhicchAvaNAe carimaphaddayasalAgA vi, ukkaDDuNAdo ca ukkassao Nikkhevo tullo annNtgunno*| yahAM alpabahutva- pradezaguNahAnisthAnAntara stoka haiN| jaghanya nikSepa anantaguNA hai / jaghanya atisthApanA anantaguNI hai / utkRSTa atisthApanA anantaguNI hai / utkRSTa anubhAgakANDaka vizeSa adhika hai| utkRSTa nikSepa vizeSa adhika hai, kyoMki, apakarSaNakI apekSA antima spardhakakA jo atisthApanA rUpa spardhaka hai aura jisakA nikSepa huA hai, mAtra ina donoMkA abhAva hai| isIliye antima spardhakase jaghanya nikSepa aura jaghanya atisthApanAko choDakara jo spardhaka sthita hai usakA apakarSaNa kiyA jAtA hai| __apakarSaNa aura utkarSaNa donoMkI apekSA jaghanya nikSepa tulya hokara stoka hai| apakarSaNakI apekSA jaghanya atisthApanA va utkarSaNakI apekSA anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya atisthApanAkI antima spardhakazalAkA bhI, tathA utkarSaNakI apekSA utkRSTa nikSepa tulya va anaMtaguNA hai| "kahatayameta jahaNNAni yANi 4 okaDaNAe pruuvnnaa| paDhamaphaddayaM Na okajidi bidiyaphadayaM Na okddijjdi| evamaNatANi phahayANi jahaNiyA aicchAvaNA, tattiyANi phayANi Na okaDDijjaMti / aNNANi aNaMtANi phaTyANi jahaNNaNikkhevametANi ca Na okddddijjti| jahaNNao Nika vo jahaSNiyA aicchAvaNA ca tattiyamettANi phaddayANi AdIdo adhicchidUNa tditthphddymokddijji| teNa paraM savvANi phaddayANi okddijjti| ka.pA.su.pa. 346,4-10. * pratiSu 'thovA' iti paatthH| ettha appAbaha aN| savvatthovANi padesagaNahANiTrANaMtaraphaddayANi / jahaNNao Nikkhevo annNtgnno| jahaNiyA aicchAvaNA aNaMtagaNA / ukkssymnnbhaagkNddymnnNtgunnN| ukkassiyA aicchAvaNA egAe vaggaNAe uunniyaa| ukkassaNikkhevo visesaahio| ukkasso baMdho visesaahio| ka. pA.su. 346, 11-18. thovaM paesaguNahANiaMtare dusu jhgnnnnikvevo| kamaso aNaMtaguNio dus vi aisthAvaNA tullA // vAvAeNaNubhAgakkaMDagamekkAe vaggaNAUNaM / ukkosA Nikkhevo sasaMtabaMdho ya sviseso|| ka. pra. 3, 8-9. .tApratI 'ukkaDDaNAdo' iti pAThaH / * a-kApratyoH 'okaDDiUNa' iti pAThaH / *pratiSa 'tamakkaDijjadi ' iti paatthH| * ukkaDuNAe parUvaNA / carimaphadayaM Na ukka Dijjadi / ducarimaphadayaM pi Na ukkaDDijjadi / evamaNaMtANi phahayANi osakkiUNa taM phadayamakkaDijjadi / samvatthovo jahaNao Nikkhevo / jahaNiyA aicchAvaNA aNaMtagaNA / ukssa o Nikvevo annNtgnno| ukkassao baMdho visesaahio| okaDuNAdo ukkaDuNAdo ca jahaNiyA aicchAvaNA tullaa| jahaNNao Nikkhe vo tullo / / ka. pA. su. pR. 348, jayadhavala pU. 1 se 11, 19-28. carimaM NovvaTTijjai jAvANaMtANi phar3agANi tto| ukkassiya okaDA (ucvaTTai ) evaM uvvttttnnaaiio|| ka. pra. 3, 7. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre aNubhAgasaMva mo ( 377 edeNa aTupadeNa pamANANugamo vuccade / taM jahA- ghAdisaNNA ThANasaNNA * ca ettha vi parUveyavvA / sammattassa ukkassao saMkamo desaghAdI dutttthaanniyo| evaM maNusa-tirikkhAuANaM / sammAmicchattassa AdAvaNAmAe ca savvaghAdI duTThANiyo aNubhAgasaMkamo* / itthi-NavaMsayavedANamukkassao savvaghAdI caduTThANiyo annubhaagsNkmo| sammatta-cadusaMjalaNa--purisavedANaM jahaNNasaMkamo desaghAdI eyddhaanniyo| sesANaM kammANaM jahaNNao saMkamo savvaghAdI duDhANiyAM / Navari maNuva-tiriyAuANaM desghaadii| sAmittaM- madiAvaraNassa ukkassANubhAgasaMkamo kassa hodi ? jo ukkassANubhAga baMdhiyaNa AvaliyAdikkato so eiMdiyo vA aNeiMdiyo vA bAdaro vA sumo vA pajjattao vA apajjattao vA NiyamA micchAiTThI, asaMkhejjavassAuamaNusse tirikkhe maNussovavAdiyadeve ca mottUNa jo aNNo, tassa ukkssaannubhaagsNkmo| evaM caduNANAvaraNa-NavadaMsaNAvaraNa--micchatta-solasakasAya-NavaNokasAya-asAdAvedaNIya isa arthapadake anusAra pramANAnugamakI prarUpaNA kI jAtI hai| yathA- ghAti saMjJA aura sthAna sajJAkI yahAM bhI prarUpaNA karanA caahiye| samyaktvakA utkRSTa saMkrama dezaghAtI hotA haA visthAnika hai| isI prakAra manaSyAya aura tiryagAyake sambandhameM kahanA caahiye| samyagmithyAtva aura Atapa nAmakarmakA anubhAgasaMkrama sarvaMghAtI hokara dvisthAnika hai| strIveda aura napuMsakavedakA utkRSTa anubhAgasaMkrama sarvaghAtI catuHsthAnika hai| samyaktta, cAra saMjvalana aura puruSavedakA jaghanya saMkrama dezaghAtI ekasthAnika hai| zeSa karmoM kA jaghanya saMkrama sarvaghAtI visthAnika hai| vizeSa itanA hai ki vaha manuSyAya aura tiryagAyukA dezaghAtI hai| __ svAmitvakI prarUpaNA kI jAtI hai-- matijJAnAvaraNakA utkRSTa anubhAgasaMkrama kisake hotA hai ? jo utkRSTa anubhAgako bAMdhakara eka AvalIko bitA cukA hai| vaha ekendriya ho cAhe anekendriya ho, bAdara ho athavA sUkSma ho, paryApta ho athavA aparyApta ho, niyamase mithyAdRSTi ho ; tathA asaMkhyAtavarSAyuSka manuSyoM, tiryaMcoM aura manuSyoM meM utpanna honevAle devoM ( AnatAdika ) ko choDakara jo anya ho, usake matijJAnAvara gakA utkRSTa anubhAgasaMkrama hotA hai / isI prakAra zeSa cAra jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAyaH * pratiSa 'ghAdisaMThANasaNNA' iti paatthH| 0 apratau 'ukssa o vi saMkamo' iti pAThaH / * duvihagmANe jeTTho sampattadesaghAi duTuANA / Nara-tiriyAU-Ayava-misse vi ya savvaghAimmi / / ka. pra. 2, 47. tattha puvvaM gamaNijjA ghAdisaNagAca dANamaNNA ca / sammata-cadusaMjalaga-purisavedANaM mottaNa sesANaM kammANamaNubhAgasaMkamo NiyamA savvaghAdI, veTTANio vA tiDhANi o vA ca uTTANio vaa| Navari sammAmicchattassa veDhANio ceva / akvavaga-aguvasAmagassa cadusaMjalaga-purisavedANamaNu bhAgasaMkamA micchatabhaMgo / khavagavasAmagAgamaNabhAgasaMkamo sanvadhAdI vA desaghAdI vA, veTTANio vA eyaTANio vaa| sammattassa aNubhAgasaMkamo NiyamA desaghAdI / eyaTThANio veTThANio vaa| ka. pA. su. pR. 349, 33-39. sesAsu caudANe mado sammatta-purisa-saMjalaNe / egaTTANe sesAsu savvaghAimmi duTTANe / ka. pra. 3, 48. STS a-kApratyoH 'soiMdiyo vA aNe iMdiyo', tApratI 'so iMdiyo vA aNidiyo' iti pAThaH / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 ) chakkhaMDAgame saMtakamma appasatthaNAmapayaDi--NIcAgoda--paMcatarAiyANaM / sAdassa ukkassANubhAgasaMkamo kassa? carimasamayasuhamasAMparAieNa khavaeNa jaM baddhamaNubhAgaM AvaliyAdikkataM saMkamamANassa khINakasAyassa sajogikevalissa vA / jasakitti-uccAgodANaM saadbhNgo| NirayAuassa ukkassao aNubhAgasaMkamo kassa ? jo ukkassANubhAgaM baMdhidUNa AvaliyAdikkato so tAva pAoggA jAva samayAhiyAvaliyacarimasamayatabbhavattho tti / evaM sesANamAuANaM / jAo pasatthAo parabhaviyaNAmabaMdhajjhavasANassa carimasamaye bajjhaMti tAsi baMdhajjhavasANavocchedAdo AvaliyAdikkatamAdi kAdUNa jAva carimasamayasajogAdo * tti ukkassANubhAgasaMkamomaNusagai-maNusagaipAoggANuputvI-orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAda-vajjarisahasaMghaDaNANamukkassao aNubhAgasaMkamo kassa ? devesu savvavisuddhaNa pabaddhANubhAgaM AvaliyAdikkataM sNkmmaannss| so kattha hodi? devesu raiesu tirikkhesumaNussesu eiMdiya-beiMdiya-teiMdiya-caridiya-paMcidiesu suhamesula asAtAvedanIya, aprazasta nAmaprakRtiyoM, nIcagotra aura pAMca antarAya prakRtiyoMke bhI utkRSTa anubhAgasaMkramakA kathana karanA cAhiye / sAtAvedanIyake utkRSTa anubhAgakA saMkrama kisake hotA hai ? antima samayavartI sUkSmasAmparAyika kSapakake dvArA jo anabhAga bAMdhA gayA hai AvalikAtikrAnta usakA saMkramaNa karanevAle kSINakaSAya athavA sayogakevalIke usakA utkRSTa anubhAgasaMkrama hotA hai / yazakIrti aura uccagotrakI prarUpaNA sAtAvedanIyake samAna hai / nArakAyuke utkRSTa anubhAgakA saMkrama kisake hotA hai ? jo utkRSTa anubhAgako bAMdhakara bandhAvalIko bitA cukA hai vaha antima samayavartI tadbhavastha hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra kAlake zeSa rahane taka nArakAyuke utkRSTa anubhAgasaMkramake yogya hotA hai| isI prakAra zeSa Ayu karmokI prarUpaNA hai| jo prazasta prakRtiyAM paravika nAmaprakRtiyoMke bandhAdhyavasAnake antima samayameM baMdhatI haiM unakA bandhAdhyavasAnavyucchittise AvalikAtikrAnta samayako Adi lekara antima samayavartI sayogI taka utkRSTa anubhAgasaMkrama hotA hai / manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, audArikabandhana, audArika saMghAta aura vajrarSabhasaMhananakA utkRSTa anubhAgasaMkrama kisake hotA hai ? vaha sarvavizuddha devake dvArA bAMdhe gaye anubhAgakA bandhAvaloke pazcAt saMkrama karanevAle jIvake hotA hai| vaha kahAMpara hotA hai ? vaha devoM meM, nArakiyoMmeM, tiryaMcoMmeM, manuSyoMmeM, ekendriyoMmeM, dvIndriyoMmeM, trIndriyoM meM, caturindriyoMmeM, paMcendriyoMmeM, 8 sAmittaM / micchattassa ukkassANabhAgasaMkamo kassa? ussANa pAgaM baMdhidUgAvaliyapaDibhaggassa aNNadarassa / evaM sabvakammANaM / Navari sammatta-mammAmicchatANamukkassANa mAgasaMkamo kassa ? saNamohaNIyakkhavayaM mottaNa jassa saMtakammamathi tti tassa ukkssaannubhaagsNkmo| ka. pA. su. pR. 351, 40-45. ukkosagaM pabaMdhiya AvaliyamaicchiUNa ukkosaM / jAva Na ghAgA tagaM sakamaha ya A mahatatI / / asubhANaM aNNayaro suhamaapajjatagAi miccho ya / vajjiya asaMkhavAsAue ya maNuovavAe ya / / ka. pra. 2, 52-53. pratiSa 'saMjogAdo' iti gaThaH / 0 tApratau 'cauridiesu suhamesu' iti paatthH| | Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramANuyogaddAre aNubhAgasaMkamo ( 379 bAdaresu pajjattaesu apajjattaesu vA hodi / ujjovaNAmAe ukkassANubhAgasaMkamo kassa ? sattamAe puDhavIe saNamohuvasAmagaMteNa adhApavattakaraNacarimasamae jaM baddhamaNubhAgaM AvaliyAdIdaM saMkramamANasta / so kattha hodi ? Neraiesu tirikkhesu maNussesu eiMdiesu vilidiesu suhamesu bAdaresu pajjattaesu apajjattaesu vA hodi / __NirayagadIe sAdassa ukkassANubhAgasaMkamo kassa hodi ? carimasamayasuhamasAMparAieNa uvasAmaeNa jo baddho aNubhAgo tamaghAdedUNa aNNadarisse puDhavIe uvavajjejja tassa ukkssannubhaagsNkmo| evaM savvattha vttvvN*| evamukkassasAmittaM samattaM / __ etto jahaNNANubhAgasaMkamassa sAmittaM- kasAe khaveMtassa jAva aMtaraM akadaM tAva appasatthANaM kammANaM aNubhAgasaMtakammaM suhamasaMtakammAdo uri hodi, aMtaraM kade suhamasaMtakammAdo heDhado hodi / edeNa bIjapadeNa jahaNNasAmittaM kAyavvaM / paMcaNANAvaraNa-chadasaNAvaraNa-paMcaMtarAiyANaM jahaNgANubhAgasaMkAmao ko hodi? jo jahaNNaTTidisaMkAmao so ceva jahaNNANubhAgassa vi sNkaamo| evaM sammatta-lohasaMjalaNAgaM / sUkSmoMmeM, bAdaroM meM, paryAptakoMmeM aura aparyAptakoMmeM hotA hai| udyota nAmakarmakA utkRSTa anubhAgasaMkrama kisake hotA hai ? sAtavI pRthivImeM darzanamohakA upazama karanevAle jIvake dvArA adhaHpravRttakaraNake antima samayameM jo anubhAga bAMdhA gayA hai, bandhAvalIke pazcAt usakA saMkrama karanevAleke udyotakA utkRSTa anubhAgasaMkrama hotA hai| vaha kahAMpara hotA hai ? vaha nArakiyoM meM, tiryaMcoMmeM, manuSyoMmeM, ekendriyoMmeM, vikalendriyoMmeM, sUkSmoMmeM, bAdaroMmeM, paryAptakoMmeM aura aparyAptakoM meM hotA hai| narakagatimeM sAtAvedanIyakA utkRSTa anubhAgasaMkrama kisake hotA hai ? antima samayavartI sUkSma sAmparAya upazAmakake dvArA jo anubhAga bAMdhA gayA hai usakA ghAta na karake jo anyatara pRthivI meM utpanna hone vAlA hai usake sAtAvedanIyakA utkRSTa anubhAgasaMkrama hotA hai / isI prakArase sarvatra prarUpaNA karanA cAhiye / isa prakAra utkRSTa svAmitva samApta huaa| yahAM jaghanya anubhAgasaMkramake svAmitvakA kathana kiyA jAtA hai- kaSAyoMkA kSapaNa karanevAle jIvake, jaba taka vaha antara nahIM karatA hai taba taka, aprazasta karmoM kA anubhAgasatkarma sUkSma ekendriyake satkarmase adhika hotA hai| kintu antara karanepara vahI sUkSma ekendriyake satkarmase nIce hotA hai| isa bIja padake anusAra jaghanya svAmitvako karanA cAhiye / pAMca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa aura pAMca antarAyake jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka kauna hotA hai ? jo inakI jaghanya sthitikA saMkrAmaka hai vahI unake jaghanya anubhAgakA bhI saMkrAmaka hotA hai| isI prakAra samyaktva aura saMjvalana lobhake sambandhameM kahanA caahiye| * sambatyAcAvujjova-magusagaipaMcagAga AUNaM / samayAhigAligA sesaga tti sesANa jogtaa| ka. pra. 2-54. natApratau 'pA mattaM kassa? kasAra' iti paatthH| a-kApratyo: 'aMtaraM kathaM', tApratI ' aMtara kada' iti paatthH| * khavagassaMtakaraNe akae ghAINa sUhamakammuvari / ka. pra. 2-55. apratI 'saMkAmao' kA-tApratyoH 'saMkamo' iti pAThaH / .tApratau 'lohasaMjalaNANaM' iti paatthH| Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 ) NiddANiddA - payalA payalA thI giddhINaM jahaNNANubhAgasaMkAmao ko hodi * ? sumeiMdiyo kadaD hadasamuppattiyakammo aNNadaraeiMdiyo bei diyo teiMdiyo cauradiyo paMcidiyo vA / kudo ? jahaNNANubhAgeNa saha suhumeiMdiyassa bIiMdiyAesu uppattisaMbhavAdo / sammAiTThI pasatthakammANubhAgaM Na haNadi / adhpasatyANaM bhavoggahiyANaM kammANamaNubhAgasaMtakammaM jiNe vaTTamANaM pi asaNNisaMtakammAdo anaMtaguNaM / edeNa kAraNeNa sAdAsAdANaM NAmassa payaDINaM aNAdiyasaMtakammiyANaM NIcAgodassa ca kadahadasamutpattiyasaMtakammiyassa suhumeiMdiyassa jahaNNasaMtakammAdo heTThA baMdhamANassa jahaNNAbhAgasaMkamo / eiMdiyAdi paMcidie vi edesi jahaNNANubhAgasaMkamo hodi 5 jahaNNANubhAgasaMtakammiya suhumeiMdiyassa jahaNNANubhAgeNa saha beiMdiyAdisuppattidaMsaNAdo / chakkhaMDAgame saMtakammaM micchatta- aTThakasAyANaM pi suhumeiMdiyamhi ceva kadahadasamuppattiyakammamhi jahaNNANubhAgasaMkamo / sammAmicchattassa jahaNNANubhAgasaMkAmago ko hodi ? jo nidrAnidrA, pracalApracalA aura styAnagRddhike jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka kauna hotA hai ? jisane hatasamutpattika karmako kiyA hai aisA sUkSma ekendriya anyatara ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura paMcendriya jIva unake jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka hotA hai / isakA kAraNa yaha hai ki jaghanya anubhAgake sAtha sUkSma ekendriya jIvakI utpatti dvIndriya Adi jIvoMmeM sambhava hai / samyagdRSTi jIva prazasta karmoMke anubhAgakA ghAta nahIM karatA hai / bhavopagRhIta aprazasta karmoMkA anubhAgasatkarma jina bhagavAn meM vartamAna hokara bhI asaMjJIke satkarma se anantaguNA hotA hai / isa kAraNa sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, anAdisatkarmaka nAmaprakRtiyoM aura nIcagotrakA javanya anubhAgasaMkrama hatasamutpattikasatkarmika hokara jaghanya satkarmase nIce bAMdhanevAle sUkSma ekendriyake hotA hai / ekendriyako Adi lekara paMcendriya paryanta jIvoM meM bhI inake jaghanya anubhAgakA saMkrama hotA hai, kyoMki, jaghanya anubhAgasatkarmaka sUkSma ekendriya jIvakI jaghanya anubhAgake sAtha dvIndriyAdi jIvoM meM utpatti dekhI jAtI hai / mithyAtva aura ATha kaSAyoM kA bhI jaghanya anubhAga saMkrama hatasamutpattikakarmako karanevAle sUkSma ekendriya jIvake hI hotA hai / samyagmithyAtva ke jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka * a-kApratyoH ' saMkramo hodi', tApratI ' sakamo ( ko ) hodi ' itipAThaH / D tApratau ' suhumeI - diyakada-' iti pATha: / sammaTThI na haNai subhaannubhaage| ka pra. 2- 56. kevaliNo NaMtaguNaM asaNao sesa asubhANaM / ka. pra. 2-55. Q sesANa suma hayasatakammigo tassa heTuo jAva | baMdhai tAvaM egidio va gidio vAvi / / ka pra. 2- 59. uktazeSANaM zabhAnAmazubhAnAM vA prakRtInAM saptanavatisaMkhyAnAM yaH sUkSmaikandriyo vAyukAyiko'gnikAyiko vA hunakarmA - hataM vinAzitaM prabhUtamanubhAgasatkarma yena sa hatakarmAsa tasyAtma-satkasyAnubhAgasatkarmaNo'dhastAt tataH stokataramityarthaH / anubhAga tAvad badhnAti yAvadekendriyastasminnanyasmin vA ekendriyabhave vartamAno'nekendriyo veti sa eva hatasatkarmA ekendriyo'nyasmin dvIndriyAdibhatre vartamAno yAvadanyaM bRhattaramanubhAgaM na badhnAti tAvattameva jaghanyamanubhAgaM saMkramayatIti / malaya. * micchattassa jahaNNANa bhAgasaMkAmao ko hoi ? suhumassa hRdamamuppattikammeNa aNNadaro / evaMdio vA veiMdio vA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre aNubhAgasaMkamo ( 381 sammAmicchattakhavago apacchime aNubhAgakhaMDae vaTTamANao so hodi / purisavedatisaMjalaNANaM jahaNNANubhAgasaMkAmago ko hodi ? edesi khavao* edesila ceva apacchimasamayapabaddhANaM carimaphAlIyo sNchuhmaanno| Navari purisavedassa pulligeNa uvaDhido tti vattavvaM / NavaMsayavedassa jahaNNANubhAgasakAmao ko hodi ? NavaMsayavedakkhavago NavaMsayavedodaeNeva khavagaseDimArUDho NaqsayavedacarimaphAli sNchuhmaanngo| itthivedassa jahaNNANubhAgasaMkAmao ko hodi ? itthivedakhavago aNNadaravedodaeNa khavagaseDimArUDho itthivedacarimANubhAgakhaMDaya varimaphAli sNchuhmaanno| chaNNokasAyANamityivedabhaMgo / caduNNamAuANaM jahaNNANubhAgasaMkAmao ko hodi ? appappaNo jahaNiyAo dviMdIo NivattedUNa aavliymdikkto| aNaMtANubaMdhINaM jahaNNANubhAgasaMkAmao ko kauna hotA hai ? jo sambagmithyAtvakA kSapaka antima anubhAgakANDakameM vartamAna hai vaha usake jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka hotA hai| puruSaveda aura tIna saMjvalana kaSAyoMke jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka kauna hotA hai ? jo ina prakRtiyoMkA kSapaka inhIMke antima samayaprabaddhoMko antima phAliyoM kA kSepaNa kara rahA ho vaha unake jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka hotA hai / vizeSa itanA hai ki puruSavedakA saMkrAmaka pulliMgase upasthita huA jIva hotA hai, aisA kahanA cAhiye / napuMsakavedake jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka kauna hotA hai ? napuMsakavedakA kSapaka jo jIva napuMsakavedake udayake sAtha hI kSapakazreNipara ArUDha hokara napuMsakavedakI antima phAlikA kSepaNa kara rahA ho vaha usake jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka hotA hai / strIvedake jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka kauna hotA hai ? jo strIvedakA kSapaka jIva anyatara vedodaya ke sAtha kSapakazreNipara ArUDha hokara strIvedake antima anubhAgakANDakakI antima phAlikA kSepaNa kara rahA ho vaha strIvedake jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka hotA haiN| chaha nokaSAyoMke jaghanya anubhAgasakrAmakakI prarUpaNA strIvedake samAna hai / cAra Ayu karmoMke jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka kauna hotA hai? apanI apanI jaghanya sthitiyoMko racakara bandhAvalIko vitAnevAlA jIva unake jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka hotA hai / anantAnabandhI kaSAyoMke jaghanya anabhAgakA saMkrAmaka kauna hotA hai ? visaMyojanA karake jo teiMdiyo vA caridio vA paMcidio vA / eva paTTaNaM kasANaM / ka. pA. su. pU. 351, 47-50. sammAmiccha tassa jahaNNANubhAgasaMkAmao ko hoi ? carimANu bhAgakhaMDayaM sNchhmaanno| ka. pA. su. pR. 352, 53-54. xxxniyagacaramarasakhaMDe didimohaduge / ka. pra. 2, 57. a-kApratyo: 'khavadi' tApratI 'khavadi (o,' iti paatthH| 0 apratau 'edAsi ' iti paatthH| kohagaMjalaNassa jahaNNANabhAgasakAmao ko hoi ? carimANubhAgabaMdhassa crimsmyannillevgo| evaM mANa-mApAsaMjalaNa-purisavedANaM / ka pA. su. pR. 353, 57-59. . ityivedassa jahaNNANabhAgasaMkAmao ko hoi? itthivedakkhavago tasseva carimANabhAgakhaMDae va maanno| NavUmayavedassa jahaNNANabhAgasaMkAmao ko hoDa? NavaMsayavedakkhavao tasseva carime aNubhAgakhaMDae bttttmaanno| chaNNokasAyANaM jahaNNANabhAgasaMkAmao ko hoi ? khavago tesiM ceva chaNNokasAyavedaNIyANaM carime aNubhAgakhaMDae vttttmaanno| ka. pA. su. pR. 353, 63-67. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382) chakkhaMDAgame saMtakamma hodi ? visaMjoedUNa jahagNapariNAmeNa pddhmsmysNjutto| NirayagaiNAmAe jahaNNANubhAgasaMkAmao ko hodi ? paDhamadAe sNjoemaanno| jahA NirayagaiNAmAe tahA savvAsimuvellamANaNAmapayaDoNaM / uccAgodasta jahaNNANubhAgasaMkAmago ko hodi? sNjojemaanno| evaM sAmittaM samattaM / eyajIveNa kaalo| taM jahA- paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-asAdAvedaNIya-micchatta-solasakasAya-NavaNokasAyANaM ukkassANubhAgasaMkAmago jaha0 aMtomahattaM, ukkasseNa vi aMtomuhuttaM / aNukkastANubhAgasaMkAmao kevaciraM0 ? jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 asaMkhejjA poggalapariyaTTA / sammatta-sammAmicchattANaM ukkassANabhAgasaMkAmao jaha0 aMtomu0, ukka0 bechAvadvisAgarovamANi sAdireyANi / aNukkassANubhAgasaMkAmao jahaNNukka0 aNtomu0*| jaghanya pariNAmase saMyukta hone ke prathama samaya vartamAna hai vaha unake jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka hotA hai| narakagati nAmakarmake jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka kauna hotA hai ? sarvaprathama saMyojana karanevAlA jIva usake jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka hotA hai / jaise narakagatike jaghanya anubhAgasaMkrAmakakA kathana kiyA hai vaise hI udvelyamAna sabhI nAmaprakRtiyoMke javanya anubhAgasaMkrAmakoMkA kathana karanA cAriye / uccagotrake jaghanya anubhAgakA sakrAmaka kauna hotA hai ? sarvaprathama saMyojana karanevAlA jIva usakA saMkrAmaka hotA hai| isa prakAra svAmitvako prarUpaNA samApta huii| eka jIvakI apekSA kAlakI prarUpaNA kI jAtI hai| yathA- pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAya' ; inake utkRSTa anubhAgasaMkrAmakakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase bhI antarmuhUrta mAtra hI hai| inake anutkRSTa anubhAgasaMkrAmakakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta pudgala parivartana mAtra hai| samyaktva aura samyagmithyAtvake utkRSTa anubhAgake sakrAmakakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase sAdhika do chayAsaTha sAgaropama mAtra hai| unake anutkRSTa anubhAgake saMkrAmakakA kAla jaghanya va utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| 4 AUNa jahaNNaliI baMdhiya jAvatthi sakamo taav| uvvalaNa-nittha-saMjoyaNA ya paDhamAvaliyaM gataM / / ka. pra. 2-58. tathA narakadvika-manajadvika vaikriyisaptakAhArasaptakocca!tralakSaNAmekaviMzatyudvalanaprakRtInAM tIrthakarasyAnantAnabandhinAM ca jaghanyamanubhAgaM baddhvA prathamAvalikA bandhAvalikA kSaNAM gatvAtikramya, bandhAvalikAyA: parataH ityarthaH / jaghanyamanubhAgaM saMkramayati / kaH saMkramayatIti ceducyate- kriyikasaptakadevadvikanarakadvikAnAmasaMjJipaMcendriyaH, manuSya dvikoccargotrayoH sUkSmanigodaH AhArasaptakasyApramattaH, tIthakarasyAviratasamyagdaSTiH, anantAnabandhinAM pazcAtkRtasamyaktvo mithyAdaSTi: saMkrapayatIti / malaya. *micchattassa ukkassANa bhAgasaMkAmao kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNa kakasseNa aMtomuhuttaM / aNakakassANubhAgasaMkAmao kevacira kAlAdo hodi ? jahaNNeNa aMtomuhattaM / ukkasseNa aNaMtakAlamasakhejjA poggala pariyaTTA / evaM solasakasAya-NavaNokasAyANaM / sammata-sammAmicchatANamukkassANabhAgasaMkAmao kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNaNa aMtomuhattaM / ukkasseNa ve chAvaTThimAgarovamANi sAdireyANi / aNukkassANa bhAgagakAmao kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNukkasseNa aMgomuhutaM / ka. pA. su. pR. 354, 69-79. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre aNubhAgasaMkamo sAda-jasa kitti uccAgodANaM maNusagai maNusagaipAoggANuputhvI-orAliyasarIra orAliyasarIraaMgovaMga- baMdhaNa-saMghAda-paDhamasaMghaDaNa AdAvujjovaNAmAo mottUNa sesANaM pasatthaNAmapayaDINaM ca ukkassANubhAgasaMkAmao kevaciraM0 ? jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 puvvakoDI desUNA / aNukkassANubhAgasaMkAmao kevaciraM0 ? ubvellamANapayaDIo mattU sANa aNAdio apajjavasido aNAdio sapajjavasido vA / uvvellamANANa paDINamaNukkassANubhAgasaMkAmao kevaciraM0 ? jaha0 palido0 asaMkhe0 bhAgo, adhavA avassANi sAdireyANi / ukkasseNa jo jassa paryADisaMtakAlo tacciraM kAlaM / ( 383 AuA ? jaTThidibaMdhamANago jamaNubhAgaM nivvattedi jAva taTThidi Na ovaTTedi tAva tattiyaM kAlaM so aNubhAgaM hodi / edeNa bIjeNa deva - NirayAuANaM ukkassANukkassaaNubhAgasaMkAmao jaha0 aMtomuhuttaM, uvaka0 tettIsa sAgarovamANi sAdireyANi / maNusa - tirikkhAuANaM ukkassANukkassaaNubhAgasaMkamo kevaciraM 0 ? jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 tiNNi palidovamANi sAdireyANi / Navara tirikkhAu - aaNukkassaaNubhAgasaMkamassa ukkasseNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / appasatthANaM NAmapayaDINaM NIcAgoda-paMcaMtarAiyANaM ca ukskasANubhAgasaMkamo jaha0 sAtAvedanIya, yazakIrti uccagotra tathA manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, audArikabaMdhana, audArikasaMghAta, prathama saMhanana tathA Atapa va udyotako chor3akara zeSa prazasta nAmaprakRtiyoM ke bhI utkRSTa anubhAgake saMkrAmakakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSa se kucha kama pUrvakoTi mAtra hai / inake anutkRSTa anubhAga ke saMkrAmakakA kAla kitanA hai ? ukta kAla udvelyamAna prakRtiyoMko ( AhArakavikra, samyaktva, samyagmithyAtva, devavika, nArakacatuSka, uccagotra aura manuSyavika ) ko choDakara zeSa prakRtiyoM kA anAdi - aparyavasita aura anAdi- saparyavasita bhI hai / udvelyamAna prakRtiyoM ke anutkRSTa anubhAga ke saMkrAmakakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanyase patyopama ke asaMkhyAtaveM bhAga athavA sAdhika ATha varSa mAtra hai / utkarSa se jo jisake prakRtisatvakA kAla hai utanA kAla unake anutkRSTa anubhAga ke saMkrAmakakA hai / Ayu karmoMkI jisa sthitiko bAMdhanevAlA jisa anubhAgakI racanA karatA hai va jaba taka usa sthitikA apavartana nahIM karatA hai taba taka utaneM mAtra kAla usake vaha anubhAga hotA hai / isa bIjapadake anusAra devAyu va nArakAyuke utkRSTa va anutkRSTa anubhAga ke saMkrAmakakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama mAtra hai / manuSyAyu aura tiryagAyake utkRSTa aura anutkRSTa anubhAga ke saMkrAmakakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase sAdhika tIna palyopama mAtra hai / vizeSa itanA hai ki tiryaMca Ayuke anutkRSTa anubhAga ke saMkrAmakA kAla utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hai / aprazasta nAma prakRtiyoM, nIcagotra aura pAMca antarAyake utkRSTa anubhAga ke saMkramakA 44 a-kApratyoH 'kAla' iti pAThaH / OM tApratI ' -kampakAlo / tacciraM kAlaM AuANaM / ' iti pAThaH / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 ) chakkhaMDAgame saMtakamma ukka0 aMtomuttaM / aNukkassaaNubhAga0 kevaciraM0 ? jaha0 aMtomula, uvaka0 asaMkhejjA pogglpriyttttaa| maNusagai-maNusagaipAoggANupuvI-orAliyasarIraorAliyasarIraaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAda-paDhamasaMghaDaNa-AdAvujjovANaM ukkassANubhAgasaMkamo kevaciraM0 ? jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 bechAvaddhisAgarovamANi sAdireyANi / edesi ceva aNakkassasaMkAmago kevaciraM0 ? jaha0 aMtomahattaM / ukka0 AdAvaNAmAe asaMkhejjA poggalapariyaTTA, maNusagaiNAmAe saparivArAe asaMkhejjA poggalapariyaTTA, orAliyasarIrassa saparivArassa paDhamasaMghaDaNassa ujjovaNAmAe ca aNAdio apajjavasido, aNAdio sapajjavasido, sAdio sapajjavalido vA / tattha jo sAdio sapajjavasido tassa jaha0 aMtomuttaM, ukaka0 uvaDDhapoggalapariyaDheM / evamukkassANubhAgasaMkamakAlo smtto| jahaNNANubhAgasaMkamakAlo / taM jahA-paMcaNANAvaraNa-chadaMsaNAvaraNa-paMcaMtarAiyANaM jahaNNANubhAgasaMkamo kevaciraM0? jahaNNukkasseNa egsmo| ajahaNNANubhAgasaMkAmao kevavira? aNAdio apajjavasido, aNAdio sapajjavasido vaa| NihANiddA-payalApayalA-thINagiddhi-sAdAsAda-micchatta-aTakasAyANaM jahaNNANubhAgasaMkAmao jahaNNukkasseNa aMtomuhuttaM / ajahaNNANubhAgasaMkAmao jaha0 aMtomuhattaM, ukka0 asaMkhejjA logaa| sammatta-cadusaMjalaNa-purisavedANaM jahaNNANubhAgasaMkAmao keva0? jahaNNukka0 egasamao' kAla jaghanya va utkarSase antarmuhUrta mAtra hai / inake anutkRSTa anubhAgake saMkramakA kAla kitanA hai ? jaghanyase vaha antarmuhurta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hai| manuSyagati manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, audArikabandhana, audArikasaMghAta, prathama saMhanana, Atapa aura udyotake utkRSTa anubhAgake sakrAmakakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase sAdhika do chayAsaTha sAgaropama mAtra hai| inhIM ke anutkRSTa anubhAgake saMkrAmakakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanyase antarmuharta mAtra hai| utkarSase vaha Atapa nAmakarmakA asaMkhyAta pudgalaparivartana, saparivAra manuSyagati nAmakarmakA asaMkhyAta pudgalaparivartana, tathA saparivAra audArikazarIra, prathama saMhanana aura udyota nAmakarmakA anAdiaparyavasita, anAdi-saparyavasita va sAdi-saparyavasita bhI hai| unameM jo sAdi-saparyavasita kAla hai usakA pramANa jaghanyase antarmuhUrta va utkarSase upArdha pudgalaparivartana hai / isa prakAra utkRSTa anubhAga saMkramakA kAla samApta huaa| jaghanya anubhAgake saMkramakAlakI prarUpaNA isa prakAra hai- pAMca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa aura pAMca antarAyake jaghanya anubhAgake saMkramakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanya va utkarSase eka samaya mAtra hai| unake ajaghanya anubhAgake saMkrAmakakA kAla kitanA hai ? vaha anAdi-aparyavasita aura anAdi-saparyavasita bhI hai| nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, mithyAtva aura ATha kaSAyoMke jaghanya anubhAgake saMkramakA kAla jaghanya va utkarSase antarmuhurta mAtra hai| unake ajaghanya anubhAgake saMkramakA kAla jaghanyase antarmahurta aura utkarSase asaMkhyAta loka mAtra hai| samyaktva, cAra saMjvalana aura puruSavedake jaghanya anubhAgake saMkrAmakakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanya aura utkarSase eka samaya Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre aNubhAgasaMkamo ( 385 ajahaNNANubhAgasaMkAmao cadusaMjalaNa-purisavedANaM aNAdio apajjavasido, aNAdio sapajjavasido, sAdio sapajjavasido vaa| tattha jo so sAdio sapajjavasido tassa jaha0 aMtomuttaM, ukka0 uvaDDhapoggalapariyaDheM / sammattassa jaha0 aMtomu0, ukka0 bechAvaTTisAgaro0 sAdireyANi / aNaMtANubaMdhINaM jahaNNANubhAgasaMkAmA jaha0 egasamao, ukka0 cattAri smyaa| ajahaNNaaNubhAgasaMkAmao aNAvio apajjavasido, aNAdio sapajjavasido, sAdio sapajjavasido ca / tattha jo so sAdio sapajjavasido tassa jaha0 aMtomu0, ukkassamuvaDDhapoggalapariyaTTaM / aTuNNaM NokasAyANaM jahaNNANubhAgasaMkAmao jahaNNukka0 aMtomuhuttaM / ajahaNNa0 aNAdio apajjavasido, aNAdio sapajjavasido, sAdio sapajjavasido ca / tattha jo so sAdio sapajjavasido tassa jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 uvaDDhapoggalapariyaDheM / sammAmicchattassa jahaNNANubhAgasaMkAmao keva 0? jahaNNukka0 aMtomu0 / ajahaNNassa jaha0 aMtomu0, ukka0 bechAvaTTisAgarovamANi sAdireyANi / AuANaM jahaNNANubhAgasaMkAmao jaha0 egasamao, ukka0 cattAri smyaa| ajahaNNa0 jaha0 aMtomuhuttaM / deva-NirayAuANaM ajahaNNANubhAgasaMkamakAlassa kudo mAtra hai| cAra saMjvalana aura puruSavedake ajaghanya anubhAgake saMkrAmakakA kAla anAdiaparyavasita, anAdi-saparyavasita aura sAdi-saparyavasita bhI haiN| unameM jo sAdi-paparyavasita hai usakA pramANa jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase upArdha pudgalaparivartana hai / samyaktvake ajaghanya anubhAgake saMkramakakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase sAdhika do chayAsaTha sAgaropama mAtra hai| anantAnubandhI kaSAyoMke jaghanya anubhAgake saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase cAra samaya mAtra hai| unake ajaghanya anubhAgake saMkrAmakakA kAla anAdiaparyavasita, anAdi-paryavasita aura sAdi-saparyavasita bhI hai| unameM jo sAdi-saparyavasita hai usakA pramANa jaghanyase antarmuhurta aura utkarSase upArtha pudgalaparivartana hai| puruSavedako choDakara zeSa ATha nokaSAyoMke jaghanya anubhAgake saMkrAmakakA kAla jaghanya va utkarSase antarmuhurta mAtra hai| unake ajaghanya anubhAgake saMkrAmakakA kAla anAdi-aparyavasita, anAdi-saparyavasita aura sAdi-saparyavasita bhI hai| unameM jo sAdi-saparyavasita hai usakA pramANa jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase upArdha pudgalaparivartana hai| samyagmithyAtvake jaghanya anubhAgake saMkrAmakakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanya va utkarSase antarmuhurta mAtra hai| usake ajaghanya anubhAgake saMkrAmakakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase sAdhika do chayAsaTha sAgaropama mAtra hai| AyukarmoMke jaghanya anubhAgake saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase cAra samaya mAtra hai / unake ajaghanya anubhAgake saMkrAmakakA kAla jaghanyase antarmuhUrta mAtra hai| Jain Education i tApratAvato'gre 'ukka0 vechAvaTTisAgaro! ityAdhikaH pAThaH / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 ) chakkhaMDAgame saMtakamma aMtomu0 ? taNNa, ajahaNNANubhAgasaMkamassa Adi kariya puNo ajahaNNANubhAgasaMkame aMtomuttamacchiya puNo jahaNNANubhAgaM mottUNa sesANubhAgassa ghAdaM kariya egasagayajahaNNANubhAgaM saMkAmiya bidiyAdisamaesu AvaliyAdIdaM putvabaddhANubhAgaM saMkamamANasma tduvlNbhaado| ukkasseNa deva-NirayAuANaM tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi, tirikkhAuassa asaMkhejjA logaa| __NAmapayaDINaM aNuvvellamANiyANaM suhANamasuhANaM vA jahaNNANubhAgasaMkAmao keva0 ? jaha0 ukka0 ca aMtomuttaM / ajahaNNANubhAgasaMkAmago keva0 ? jaha0 aMtomu0, ukka0 asaMkhejjA logaa| evaM NIcAgodassa / AhArasarIra-AhArasarIraaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM jahaNNANubhAgasaMkAmao keva0 ? jaha0 egasamao, ukka0 cattAri smyaa| ajahaNNANubhAgasaMkAmao kevaciraM ? jaha0 aMtomuhattaM, ukka0 palidovamassa asaMkhe0 bhAgo / titthayaraNAmAe jahaSNANubhAgasaMkAmao keva0? jaha0 egasamao, ukka0 cattAri samayA / ajahaNNANubhAgasaMkAmao kevaciraM0 ? jacciraM payaDisaMtakammaM / sesANamuvellamANaNAmapayaDINa--- muccAgodassa jahaNNANubhAgasaMkAmao kevaciraM ? jaha0 egasamao, ukka0 zaMkA- devAyu aura nArakAyuke ajaghanya anubhAgake saMkramakA kAla antarmuhUrta kaise hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, ajaghanya anubhAgasaMkramako Adi karake, phira ajaghanya anubhAgasaMkramameM antarmuhurta rahakara puna: jaghanya anubhAgako choDakara zeSa anubhAgakA ghAta karake eka samayameM jaghanya anubhAgakA saMkrama karake dvitIyAdi samayoMmeM AvalikAtIta pUrvabaddha anubhAgakA saMkrama karanevAleke ukta kAla pAyA jAtA hai| ukta kAla utkarSase devAyu aura nArakAyukA sAdhika tetIsa sAgaropama, tathA tiryagAyukA asaMkhyAta loka mAtra hai| anuDhelyamAna zubha aura azubha nAmaprakRtiyoMke jaghanya anubhAgake saMkrAmakakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanya va utkarSase antarmuhUrta mAtra hai / unake ajaghanya anubhAgake saMkrAmakakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta loka mAtra hai| isI prakAra nIcagotrake bhI anubhAgasaMkramakAlakA kathana karanA cAhiye / AhArazarIra, AhArazarIrAMgopAMga AhArabandhana aura AhArasaMghAtake jaghanya anubhAgake saMkrAmakakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase cAra samaya mAtra hai| inake ajaghanya anubhAgake saMkrAmakakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanyase antarmahUrta aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| tIrthakara nAmakarmake jaghanya anubhAgake saMkramakakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase cAra samaya mAtra hai| usake ajaghanya anubhAgake saMkrAmakakA kAla kitanA hai ? jitanA kAla prakRtisatkarmakA hai utanA hI kAla usake ajaghanya anubhAgake saMkramakA bhI hai / zeSa udvelyamAna nAmaprakRtiyoM aura uccagotrake jaghanya anubhAgake * apratau 'aNuvvemmANiyANaM' iti paatthH| Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre aNubhAgasaMkamo ( 387 cattAri smyaa| ajahaNNANubhAgasaMkAmago keva0 ? jaha0 palido0 asaMkhe0 bhAgo aduvassANi sAdireyANi, ukka0 appappaNo payaDisaMtassa kaalo| evaM jahaNNukkassaaNubhAgasaMkamakAlo samatto / eyajIveNa aNtrN| (taM)jahA- paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya- asAdAvedaNIya-micchatta-solasakasAya-NavaNokasAya-Niraya-tirikkha-maNussAuANaM appasatthaNAmapayaDINaM ca NIcAgoda-paMcatarAiyANaM ca ukkassANubhAgasaMkAmayaMtaraM keva0 ? jaha aMtomuhuttaM, ukka0 asaMkhejjA pogglpriyttttaa| sAda-jasakitti uccAgodANaM jAsi ca NAmapayaDINaM khavage parabhaviyaNAmabaMdhajjhavasANassa carimasamae ukkassANubhAgo bajjhadi tAsi ca ukkassANubhAgasaMkAmayaMtaraM Natthi / sammatta--sammAmicchattANaM ukkassamaNubhAgasaMkAmayaMtaraM jahaNNaM jahaNNapayaDiaMtaraM ukka0 uvaDDhapoggalapariyaDheM / devAuassa jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 uvddddhpogglpriyddheN| maNusagai-maNusagaipAoggANupuvI-vajjarisahasaMghaDaNa-ujjova-orAliyacaukkANaM devaauabhNgo| AdAvaNAmAe appstthnnaampyddibhNgo| evamukkassaMtaraM samattaM / jahaNNANubhAgasaMkAmayaMtaraM- paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-sammatta-sammAmicchatta-cadusaMjalaNa-NavaNokasAyANaM paMcaMtarAiyANaM jahaNNANubhAgasaMkAmayaMtaraM Nasthi / saMkrAmakakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase cAra samaya mAtra hai / unake ajaghanya anubhAgake saMkrAmakakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanyase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga aura sAdhika ATha varSa tathA utkarSase apane apane prakRtisattvake kAlake samAna hai| isa prakAra jaghanya va utkRSTa anubhAgasaMkrAmakakA kAla samApta huaa| eka jIvakI apekSA antarakI prarUpaNA kI jAtI hai| yathA- pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, nArakAyu, tiryagAyu, manuSyAyu, aprazasta nAmaprakRtiyoM, nIcagotra aura pAMca antarAyake utkRSTa anubhAga saMkrAmakakA antarakAla kitanA hai ? vaha jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAtapudgalaparivartana mAtra hai / sAtAvedanIya, yazakIrti aura uccagotrakA tathA jina nAmaprakRtiyoMkA kSapakake dvArA parabhavika nAmakarmoke bandhAdhyavasAnake antima samayameM utkRSTa anubhAga bAMdhA jAtA hai unake bhI utkRSTa anubhAgake saMkrAmakakA antara nahIM hotaa| samyaktva aura samyagmithyAtvake utkRSTa anubhAgake saMkrAmakakA jaghanya antarakAla jaghanya prakRtiantarake samAna tathA utkRSTa upArgha pudgalaparivartana mAtra hai| ukta antarakAla devAyakA jaghanyase antarmuharta aura utkarSase upArdha pudgalaparivartana mAtra hai| manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, vajrarSabhasaMhanana, udyota aura audArikacatuSkakA ukta antarakAla devAyuke samAna hai| Atapa nAmakarmake isa antarakAlakI prarUpaNA aprazasta nAmaprakRtiyoMke samAna hai| isa prakAra utkRSTa antara samApta huaa| jaghanya anubhAga saMkrAmakake antarakI prarUpaNA kI jAtI hai-- pAMca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, samyaktva, samyagmithyAtva, cAra saMjvalana, nau nokaSAya aura pAMca antarAya; inake Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM NiddANiddA -- payalApayalA thINagiddhi-sAdAsAda-micchatta- aTThakasAya-- tirikhakhAuANaM aNubvellamANapasatthApasatthaNAmapayaDINaM NIcAgodassa ca jahaNNANubhAgasaMkAmayaMtaraM jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 asaMkhejjA logA / aNaMtANubaMdhINaM jahaNNANubhAgasaM kAmayaM taraM jaha0 aMtomuhutaM, ukka0 uvaDDhapoggalapariyahaM / Niraya deva maNussAuANaM jahaNNANu0 jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 asaMkhejjA poggalapariyaTTA / uvvellaNapAoggANaM NAmapayaDINaM uccAgodassa ca jahaNNANubhAgasaMkAmayaMtaraM jaha0 palido0 asaMkhe 0 bhAgo, ukka0 mottUNa saMjadapAoggAo avasesANaM asaMkhejjA poggalapariyaTTA, saMjadapAoggANaM uvaDDhapoggalapariyahaM / titthayaraNAmAe jahaNNANubhAgasaMkAmayaMtaraM Natthi / evaM aMtaraM samattaM / jIvehibhaMgavicao duviho ukkassapadabhaMgavicao jahaNNapadabhaMgavicao cedi / tattha aTThapadaM - je ukkassaaNubhAgassa saMkAmayA te aNukkassa0 asaMkAmayA / je aNukkastaaNubhAgassa # saMkAmayA te ukkassassa saMkAmayA / edeNa aTThapadeNa savvakammANaM pi ukkassANubhAgassa siyA savve jIvA asaMkAmayA, siyA asaMkAmayA ca saMkAmao ca, siyA asaMkAmayA ca saMkAmayA ca / aNukkassassa vi vitrarIeNa tiNNi jaghanya anubhAga saMkrAmakakA antarakAla sambhava nahIM hai / nidrAnidrA, pracalApracalA, styAgRddhi, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, ATha kaSAya aura tiryaMca Ayu tathA anudvalyamAna prazasta va aprazasta nAmaprakRtiyoM evaM nIcagotrake jaghanya anubhAgake saMkrAmakakA antarakAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta loka mAtra hai / anantAnubandhI kaSAyoke jaghanya anubhAga, saMkrAmakakA antarakAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase upArdha padgalaparivartana mAtra hai / nArakAyu, devAyu aura manuSyAyuke jaghanya anubhAga saMkrAmakakA antarakAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hai / udvelana yogya nAmaprakRtiyoM aura uccagotrake jaghanya anubhAga saMkrAmakakA antarakAla jaghanyase palyopamake asaMkhya taveM bhAga hai | utkarSa se saMyata yogya prakRtiyoM ko choDakara zeSa prakRtiyoMkA asaMkhyAta pudgalaparivartana tathA saMyata yogya prakRtiyoMkA upArdha pudgalaparivartana mAtra hai / tIrthaMkara nAmakarmake jaghanya anubhAga saMkrAmakkA antarakAla nahIM hai | isa prakAra antarakAlakI prarUpaNA samApta huI / nAnA jIvoM kI apekSA bhaMgavicaya do prakAra hai- utkRSTa-pada-bhaMgavicaya aura jaghanya padabhaMgavicaya / unameM arthapada kahate haiM- jo utkRSTa anubhAgake saMkrAmaka haiM ve anutkRSTa anubhAga ke asaMkrAmaka hote haiM / jo anutkRSTa anubhAgake saMkrAmaka haiM ve utkRSTa anubhAga ke asaMkrAmaka hote haiM / isa arthapadake anusAra sabhI karmoMke utkRSTa anubhAga ke kadAcit saba jIva asaMkrAmaka hote haiM, kadAcit asaMkrAmaka bahuta aura saMkrAmaka eka hotA hai, tathA kadAcit asaMkrAmaka bhI bahuta va saMkrAmaka bhI bahuta hote haiM / anutkRSTa anubhAga ke sambandha meM bhI viparIta krama tIna bhaMga ( kadAcit saba jIva saMkrAmaka, kadAcit saMkrAmaka bahuta aura asaMkrAmaka eka, apratau ve ' iti pATha: / OM tApratau ' u (aNu) kAbhAgassa' iti pAThaH / Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre aNubhAgasaMkamo ( 389 bhaMgA vattavvA / sAda jasakitti uccAgodANaM ukkassANubhAgassa NiyamA atthi saMkAmayA ca asaMkAmayA ca / edAsimaNukkassANubhAgassa vi saMkAmayA ca asaM kAmayA caNiyamA atthi / sesANaM kammANaM cha bhaMgA / apuvvakaraNe parabhaviyaNAmANaM baMdhavocchedammi jesi kammANaM ukkassabaMdho bhaNido tesimukkasso vA aNukkasso vA baMdha tattha hodi, asaMkhejjalogametta aNubhAgabaMdhajjhavasANaTThANANaM tattha saMbhavAdo / desi cha bhaMgA / evamukkassapadabhaMgavicao samatto / jahaNNayassa vi evaM ceva aTThapadaM / edeNa aTThapadeNa paMcaNANAvaraNIya chadaMsaNAvaraNIya -- sammatta - sammAmicchatta-anaMtANubaMdhINaM caTukka cadusaMjalaNa-NavaNokasAyaAuttiuvvellamA NaNAmapagraDi -- uccAgoda--paMcatarAiyANaM jahaNNA NubhAgasaM kAmayANaM cha bhNgaa| zrINagiddhitiya sAdAsAda-micchatta-aTThakasAya- tirikkhAua- aNubvellamANaNAmapaDaNaM NIcAgodassa ca jahaNNANubhAgassa NiyamA saMkAmayA ca asaMkAmayA ca / evaM NANAjIvehi bhaMgavicao samatto / nANAjIvehi kAlo / taM jahA- sAda jasakitti uccAgodANaM ukkassANubhAgasaMkAmayA kevaciraM0 ? savvaddhA / sesANaM kammANaM ukkassANubhAgasaMkAmayA jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 appasatthANaM kammANaM palido0 asaMkhe 0 bhAgAM / AuANamukkassANubhAga tathA kadAcit saMkrAmaka bhI bahuta aura asaMkrAmaka bhI bahuta hote haiM / ) kahanA cAhiye / sAtAvedanIya, yazakIrti aura uccagotra ke utkRSTa anubhAga ke niyamase bahuta saMkrAmaka aura bahuta asaMkrAmaka hote haiM / inake anutkRSTa anubhAga ke bhI bahuta saMkrAmaka aura bahuta asaMkrAmaka hote haiM / zaSa karmoMke chaha bhaMga haiM / apUrvakaraNa guNasthAna meM parabhavika nAmakarmokI bandhavyu - cchitti ho jAnepara jina karmoMkA utkRSTa bandha kahA gayA hai unakA vahAM utkRSTa va anutkRSTa bandha hotA hai / kyoMki, vahAM asaMkhyAta loka mAtra anubhAgabandhAdhyavasAnasthAnoMkI sambhAvanA hai / isa kAraNa inake chaha bhaMga hote haiM / isa prakAra utkRSTa-pada-bhaMgavicaya samApta huA / jaghanya anubhAga saMkramake bhI viSaya meM yahI arthapada hai / isa arthapadake anusAra pAMca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, samyaktva, samyagdhyiAtva anantAnubandhicatuSka, cAra saMjvalana, nau nokaSAya, tIna Ayu, udvelyamAna nAmaprakRtiyoM, uccagotra aura pAMca antarAyake jaghanya anubhAga saMkrAmakoMke chaha bhaMga hote haiM / styAnagRddhi Adi tIna sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, ATha kaSAya, tiryagAyu, anudvetyamAna nAmaprakRtiyoM aura nIcagotrake jaghanya anubhAga ke niyamase saMkrAmaka bahuta aura asaMkrAmaka bhI bahuta hote haiM / isa prakAra nAnA jIvoM kI apekSA bhaMgavicaya samApta huA / nAnA jIvoMkI apekSA kAlakI prarUpaNA isa prakAra hai- nAtAvedanIya, yazakIrti aura uccagotrake utkRSTa anubhAga saMkrAmakoMkA kAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA sarvakAla hai / zeSa karmoMke utkRSTa anubhAga saMkrAmakoMkA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSa se aprazasta karmo kA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai / Ayu karmoke utkRSTa anubhAga Xxx a-kApratyoH ' samvaddhaM ' iti pAThaH / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 ) chakkhaMDAgame saMtakamma saMkAmayANaM kAlo jaha0 aMtomu0, ukka0 aMgulassa asaMkhe0 bhaago| jAsi parabhaviyaNAmANaM baMdhajjhavasANassa carimasamae khavao ukkassAgubhAgaM Nivattedi tAsi NAmapayaDINaM ukkassANubhAgasaMkAmayakAlo jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 puvvkoddipudhttN| pasatthANaM NAmapayaDINaM akkhavayapAoggANaM ukkassANubhAgasaMkamakAlo jaha0 aMtomu0, ukka0 palido0 akhNkhe0bhaago| evamukkassakAlo smtto| etto NANAjIvehi jhnnnnaannubhaagsNkaamykaalo| taM jahA-paMcaNANAvaraNa-chadaMsaNAvaraNa-sammatta-purisaveda-cadusaMjalaNa-paMcaMtarAiyANaM jahaNNANubhAgasaMkAmayANaM kAlo jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA smyaa| aNaMtANubaMdhINaM jahaNNANubhAgasaMkAmayA jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe0 bhaago| sammAmicchatta-aTThaNokasAyANaM jahaNNANubhAgasaMkAmayA jahaNNukkasseNa aMtomuhattaM / tiNNamAuANaM jahaNNANubhAgasaMkAmayANaM jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asNkhe0bhaago| tirikkhAaussa jahaNNAjahaNNassa svvddhaa| Niraya-deva-maNasagaiNAmANaM tappAoggaANupuvvINAmANaM veuvviyasarIraveubviyasarIraMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdaNAmANaM jahaNNANubhAgasaMkAmayANaM0 jaha0 egasamao, ukk0aavli0asNkhe0bhaago| evamuccAgodassA AhArasarIra-AhAra sarIraaMgovaMga saMkrAmakoMkA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| jina parabhavika nAmakarmoke bandhAdhyavasAnake antima samayameM kSapaka jIva utkRSTa anabhAgakI racanA karatA hai una nAmaprakRtiyoMke utkRSTa anubhAga saMkrAmakoMkA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase pUrvakoTipRthaktva pramANa hai / akSapaka yogya prazasta nAmaprakRtiyoMke utkRSTa anubhAga saMkrAmakoMkA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai / isa prakAra utkRSTa kAlakI prarUpaNA samApta huii| yahAM nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya anubhAga saMkrAmakoMke kAlakI prarUpaNA kI jAtI hai| yathA- pAMca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, samyaktva puruSaveda, cAra saMjvalana aura pAMca antarAyake jaghanya anubhAga saMkrAmakoMkA kAla jaghanya eka samaya aura utkarSase saMkhyAta samaya mAtra hai| anantAnubaMdhI kaSAyoMke jaghanya anubhAga saMkrAmakoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| samyagmithyAtva aura ATha nokaSAyoMke jaghanya anubhAga saMkrAmakoMkA kAla jaghanya va utkarSase antarmuhurta mAtra hai / tIna Ayu karmoke jaghanya anubhAga saMkrAmakoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai / tiryagAyuke jaghanya va ajaghanya anubhAga saMkrAmakoMkA kAla sarvakAla hai / narakagati, devagati aura manuSyagati nAmakarmoM, tatprAyogya AnupUrvI nAmakarmoM, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, vaikriyikabandhana, aura vaikriyikasaMghAta nAmakarmoke jaghanya anubhAga saMkrAmakoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| isIprakAra uccagotrake sambandha meM kahanA cAhiye / AhArazarIra, AhArazarIrAMgopAMga, 8 apratau 'AhArasarIrassAhAra', kApratI 'AhArasarIrassa AhAra' iti paatthH| Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM mANuyogaddAre aNubhAga saMkamo ( 391 baMdha - saMghAda - titrANaM jahaNNANubhAgasaMkAmayA jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA samayA / sesANamaNuvvellamANaNAmapayaDINaM NIcAgodassa jahaNNANubhAga saMkAmayANaM savvaddhA / evaM kAlo samatto / NANAjIvehi aMtaraM / taM jahA- paMcaNANAvaraNIya NavadaMsaNAvaraNIya asAdAvedaNIya - micchatta- solasakasAya-NavaNokasAya AucaukkANaM jasakitti mottUNa savvaNAmapayaDINaM NIcAgoda-paMcaMtarAiyANaM ca ukkassANubhAgasaMkAmayaMtaraM jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA logA / sAda-sammatta sammAmicchatta - jasakitti - uccAgodANaM ukkastANubhAgasaMkAmayaMtaraM Natthi / evamukkassANubhAgasaMkAmayaMtaraM samattaM / jahaNANu mAgasaM kAmayaMnaraM / taM jahA - paMcaNANAvaraNIya chadaMsaNAvaraNIya-sammattasammAmicchatta- lohasaMjalaNa - itthiveda - chaNNokasAya- paMcaMtarAiyANaM jahaNNANubhAgasaMkAmayaMtaraM jaha0 eyasamao, ukka0 chammAsA / tiSNisaMjalaNa- purisavedANamaMtaraM evaM ceva / vari ukka0 vassaM sAdireyaM / evaM NavaMsaya vedassa / Navari ukkassamaMtaraM saMkhajjANi vANi / aNaMtANubaMdhINaM jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA logA / tiNNamAuANamaMtaraM jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA logA / jAo NAmapayaDIo sAdiyasaMtakamAo tAsi NAmapayaDINaM jahaNNANubhAgasaMkAmayaMtaraM jaha0 egasamao, ukka0 asaM AhArabandhana, AhArasaMghAta aura tIrthaMkara jaghanya anubhAga saMkrAmakoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se saMkhyAta samaya mAtra hai / zeSa anudvalyamAna nAmaprakRtiyoM aura nIcagotra ke jaghanya anubhAga saMkrAmakoM kA kAla sarvakAla hai / isa prakAra kAlaprarUpaNA samApta huI / nAnA jIvoMkI apekSA antarakI prarUpaNA kI jAtI hai / yathA- pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya aura cAra Ayu karmoMke tathA yazakIrtiko chor3akara saba nAmaprakRtiyoM, nIcagotra aura pAMca antarAyake utkRSTa anubhAga saMkrAmakoMkA antarakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta loka mAtra hai / sAtAvedanIya samyaktva, samyagmithyAtva, yazakIrti aura uccagotrake utkRSTa anubhAga saMkrAmakoMkA antara nahIM hotA / isa prakAra utkRSTa anubhAga saMkrAmakoMkA antarakAla samApta huA / jaghanya anubhAga saMkrAmakoMke antarakAlakI prarUpaNA isa prakAra hai- pAMca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, samyaktva, samyagmithyAtva saMjvalana lobha, strIveda, chaha nokaSAya aura pAMca antarAyake jaghanya anubhAga saMkrAmakoMkA antarakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase chaha mAsa mAtra hai / tIna saMjvalana aura puruSavedakA bhI antarakAla isI prakAra hI hai / vizeSa itanA hai ki inakA ukta antarakAla utkarSa se sAdhika eka varSa mAtra hai / isI prakAra napuMsaka - vedake sambandha meM kahanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki utkRSTa antarakAla saMkhyAta varSa mAtra hai / anantAnubandhI kaSAyoMkA vaha antarakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta loka mAtra hai| tIna Ayu karmoMkA vaha antarakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se asaMkhyAta loka mAtra hai / jo nAmaprakRtiyAM sAdi satkarmavAlI haiM una nAmaprakRtiyoM ke jaghanya anubhAga saMkrAmakakA antarakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se asaMkhyAta loka mAtra Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 ) chakkhaMDAgame saMtakamma logA / evamuccAgodassa vi| sesANaM NAmapayaDINaM NIcAgoda-tirikkhAua-micchattaaTThakasAya-sAdAsAda-NivANiddA-payalApayalA-thINagiddhINaM jahaNNANubhAgasaMkAmayANa Natthi aMtaraM / evamaMtaraM samattaM / snnnniyaaso| taM jahA-madiAvaraNassa ukkassANubhAgasaMkAmago sudAvaraNassa / taM tu chaTThANapadidA* / evaM jANidUNa yavvaM / jhnnnnsnnnniyaaso| taM jahA-madiAvaraNassa jo jahaNNANubhAgasaMkAmago sesANaM caduNNaM NANAvaraNIyANaM NiyamA jahaNNANubhAgassa saMkAmao, daMsaNAvaraNassa cauvvihassa NiyamA jahaNNANubhAgasaMkAmago, NihA-payalANaM NiyamA asaMkAmao, paMcaNNamaMtarAiyANaM NiyamA jahaNNA, sesANaM jesi saMtakammamatthi tesi NiyamA ajahaNNasaMkAmao / evaM saNNiyAso smtto| etto appAbahugaM duvihaM satthANe paratthANe cedi / causadvivadiyo jo daMDao teNa payadaM / so duviho ukkassapade jahaNNapade cedi / ukkasseNa jahA aNubhAgabaMdha bhaNido tahA ukkassae aNubhAgasaMkame kAyanvo / Navari sammAmicchattAdo sammatte hai| isI prakAra uccagotrakI bhI prarUpaNA karanA caahiye| zeSa nAmaprakRtiyoM, nIcagotra, tiryagAyu, mithyAtva, ATha kaSAya, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, nidrAnidrA, pracalApracalA aura styAnagRddhike jaghanya anubhAga saMkrAmakoMkA antarakAla nahIM hai| isa prakAra antarakAlakI prarUpaNA samApta huii| saMnikarSakI prarUpaNA kI jAtI hai| yathA- matijJAnAvaraNake utkRSTa anubhAgakA saMkrAmaka zrutajJAtAvaraNake utkRSTa anubhAgakA saMkrAmaka hotA hai / vaha SaTsthAnapatita hotA hai| isa prakAra jAnakara Age bhI le jAnA caahiye| jaghanya anubhAga saMkrAmakake saMnikarSakI prarUpaNA isa prakAra hai- jo matijJAnAvaraNa ke jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka hai vaha niyamase zeSa cAra jJAnAvaraNa prakRtiyoM ke jaghanya anubhAbhAgakA saMkrAmaka hotA hai, vaha cAra prakAra darzanAvaraNake niyamase jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka hotA hai, nidrA aura pracalAkA niyamase asaMkrAmaka hotA hai, vaha pAMca antarAya prakRtiyoMke niyamase jaghanya anubhAgakA saMkrAmaka hotA hai, zeSa prakRtiyoMmeM jinakA sattva hai unake niyamase ajaghanya anubhAgakA saMkrAmaka hotA hai| isa prakAra saMnikarSakI prarUpaNA samApta huii| yahAM svasthAna aura parasthAnake bhedase alpabahutva do prakArakA hai| cauMsaTha padavAlA jo alpabahutvadaNDaka hai vaha yahAM prakRta hai / vaha do prakArakA hai- utkRSTa pada viSayaka aura jaghanya pada viSayaka / utkRSTa padakI apekSA jaise anubhAgabandhake viSayameM ukta alpabahutvadaNDakakA kathana kiyA gayA hai vaise hI utkRSTa anubhAgasaMkramake viSayameM bhI usakA kathana karanA caahiye| vizeSa itanA hai ki samyagmithyAtvakI apekSA samyaktvameM 'anantaguNahIna' * tApratI ' chaTThANaM padidA' iti pAThaH / . 4 pratiSu 'aNa bhAgasaMkamo' iti pAThaH / Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre aNubhAgasaMkamo aNaMtaguNahINamidi NiDhAvayANi padidANi kAdavANi / edaM vadirittaM ukkassabaMdhAdo saMkame ukkasse / / jahaNNeNa savvamaMdANubhAgo lohasaMjalaNo / mAyA0 annNtgunno| mANo annNtgunno| kodho annNtgunno| purisa0 annNtgunno| sammatte0 annNtgunno| sammAmicchatte annNtgunno| maNapajjava0 dANaMtarAiya0 annNtgunno| ohiNANAvaraNa0 lAhaMtarAiya0 annNtgunno| suda0 acakSudaM0 bhogatarAiya0 annNtgunno| cakkhu0 annNtgunno| madi0 paribhogaMtarAiya0 annNtgunno| kevlnnaann-kevldsnnaavrnn-viiriyNtraaiy0annNtgunno| payalA0 annNtgunno| NiddA annNtgunno| hassa0 annNtgunno| radi0 annNtgunno| duguMchA0 annNtgunno| bhaya0 annNtgunno| soga0 annNtgunno| aradi0 annNtgunno| itthi0 aNaMtaguNo / NavaMsa0 annNtgunno| aNatANubaMdhimANe0 annNtgunno| kodhe0 visesaahiyo| mAyA0 vise0| lohe0 vise / veubviyasarIra0 annNtgunno| tirikkhAua0 annNtgunno| maNussAu0 annNtgunno| NirayagaI0 annNtgunno| maNusagaI0 aNaMtagaNo / devagaI0 aNaMtaguNo / uccAgoda0 annNtgunno| NirayAu0 annNtgunno| devAu0 annNtgunno| orAliya0 annNtgunno| tejA0 annNtgunno| kammaiya0 aNaMta isa prakAra niSThApaka patitoMko karanA cAhiye, arthAt samyagmithyAtva aura samyaktva' ina do abandha prakRtiyoMke bhI alpabahutvako yahAM anantaguNahInakramase kahanA caahiye| yaha utkRSTa bandhakI apekSA utkaSTa saMkramameM bheda hai| jaghanya padakI apekSA saMjvalana lobha sarvamanda anubhAgavAlA haiN| saMjvalana mAyA anantaguNI hai| saMjvalana mAna anantaguNA hai| saMjvalana krodha anantaguNA hai| puruSavedameM vaha anantaguNA hai| samyaktvameM anantaguNA hai| samyagmithyAtvameM anantaguNA hai / manaHparyayajJAnAvaraNa aura dAnAntarAyameM anantaguNA hai| avadhijJAnAvaraNa aura lAbhAntarAyameM anantaguNA haiN| zrutajJAnAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa aura bhogAntarAyameM anantaguNA hai| cakSudarzanAvaraNa meM anantaguNA hai| matijJAnAvaraNa aura paribhogAntarAyameM anantaguNA hai| kevalajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa aura vIryAnta rAyameM anantaguNA hai / pracalAmeM anantaguNA hai / nidrAmeM anantaguNA hai / hAsyameM anantaguNA hai| ratimeM anantaguNA hai| jugupsAmeM anantaguNA hai| bhayameM anantaguNA hai| zokameM anantaguNA hai| aratimeM anantaguNA hai / strIvedameM anantaguNA hai / napuMsakavedameM anantaguNA hai| anantAnubandhI mAnameM anantaguNA hai / anantAnubandhI krodhameM vizeSa adhika hai / anantAnubandhI mAyAmeM vizeSa adhika hai| anantAnubandhI lobhameM vizeSa adhika hai| vaikriyikazarIrameM anantaguNA hai| tiryaMcaAyumeM anantaguNA hai| manuSyAyumeM anantaguNA hai| narakagatimeM anantaguNA hai| manuSyagatimeM anantaguNA hai / devagatimeM anantaguNA hai / uccagotrameM anantaguNA hai| nArakAyu meM anantaguNA hai| devAyumeM anantaguNA hai / audArikazarIrameM anantaguNA hai / taijasazarIrameM anantaguNA hai| kArmaNa tApratI ' unakasse0 jahaNaNeNa / sabvamadANubhAgo' iti pAThaH / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 ) chavakhaMDAgame saMtakammaM guNo / tirikkhagaI0 anaMtaguNo / NIcAgoda0 anaMtaguNo / asajakitti0 anaMtaguNo / palApayalA. anaMtaguNo / NiddANiddA0 anaMtaguNo / thorNAgiddhi0 anaMtaguNo / apaccakvANamANe 0 anaMtaguNo / kodhe0 visesAhio / mAyA0 visesA0 / lobhe0 vise0 / paccakkhANamANe anaMtaguNo / kodhe visesA0 / mAyAe0 vise0 / lobhe0 vise0 / asAda0 ataguNo / jasakitti0 anaMtaguNo / sAda0 anaMtaguNo / micchatta0 aNaMtaguNo / AhAra0 anaMtaguNo / evamogho samatto / 1 rigaIe savvamaMdANubhAgaM sammattaM / sammAmicchatta anaMtaguNo / aNaMtANubaMdhimANe0 anaMtaguNo / kodhe0 vise0 / mAyA0 vise0 / lobhe0 vise0 / tirikhakhAu0 anaMtaguNo / maNussA u0 anaMtaguNo / NirayAu0 anaMtaguNo / orAliya0 anaMtaguNo / u0 anaMtaguNo | tejA0 anaMtaguNo / kammaiya0 anaMtaguNo / hassa0 anaMtaguNo / radi0 guNa / rigaI0 anaMtaguNo / tirikkhagaI0 anaMtaguNo / maNusa gaI 0 anaMtaguNo / devagaI. anaMtaguNo | NIcAgoda0 anaMtaguNo / ajasagitti 0 aNaMtaguNo / payalA0 anaMtaguNa | NiddA0 anaMtaguNo / payalApayalA0 anaMtaguNo / NiddANiddA0 anaMtaguNo / dugaMchA0 ataguNo / bhaya0 anaMtaguNo / soga0 anaMtaguNo / aradi0 anaMtaguNo / purisaveda0 O O zarIrameM anantaguNA hai / tiryaggati meM anantaguNA hai / nIcagotra meM anantaguNA hai / ayazakIrti anantaguNA hai / pracalApracalAneM anantaguNA hai / nidrAnidrA meM anantaguNA hai / styAnagRddhi meM anantaguNA hai / apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM anantaguNA hai / apratyAkhyAnAvaraNa krodha meM vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNa lobhameM vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa krodha meM vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa lobha meM vizeSa adhika hai / asAtAvedanIya meM anantaguNA hai / yazakIrti meM anantaguNA hai / sAtAvedanIyameM anantaguNA hai / mithyAtvameM anantaguNA hai | AhArazarIra meM anantaguNA hai / isa prakAra ogha alpabahutva samApta huA / narakagati meM sabase manda anubhAgavAlI samyaktva prakRti hai / usase samyagmithyAtva meM vaha anantaguNA hai / anantAnubandhI mAnameM anantaguNA hai / anantAnubandhI krodhameM vizeSa adhika hai / anantAnubandhI mAyAmeM vizeSa adhika hai / anantAnubandhI lobha meM vizeSa adhika hai / tiryagAyumeM anantaguNA hai | manuSyAyumeM anantaguNA hai / nArakAyumeM anantaguNA hai / audArikazarIrameM anantaguNA hai / vaikriyikazarIra meM anantaguNA haiM / taijasazarIra meM anantaguNA hai| kArmaNazarIrameM anantaguNA hai / hAsya meM anantaguNA hai / ratimeM anantaguNA hai / narakagatim anantaguNA hai / tiryacagati meM anantaguNA hai / manuSyagati meM anantaguNA hai / devagatima anantaguNA hai / nIcagotra meM anantaguNA hai / ayazakIrti meM anantaguNA hai / pracalAmeM ananta - guNA hai / nidrA anantaguNA hai / pracalApracalAmeM anantaguNA hai / nidrAnidrAmeM anantaguNA hai / jugupsA meM anantaguNA hai / bhayameM anantaguNA hai / zokameM anantaguNA hai / aratima Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre aNubhAgasaMkamo ( 395 aNaMtaguNo / itthiveda0 aNaMtaguNo / NavaMsaya0 aNaMtaguNo / maNapajja0 aNaMtaguNo / thINagiddhi0 aNaMtaguNo / dANaMtarAiya00 aNaMtagaNo / ohiNANa0 ohidasaNa0 lAhaMtarAiya0 aNaMtaguNo / sudaNANa. acakkhudaMsaNa0 bhogaMtarAiya0 annNtgunno| cakkhu0 annNtgunno| AbhiNibohiya0 paribhogaMtarAiya0 aNaMtaguNo / apaccavakhANamANe0 annNtgunno| kohe0 visesaahio| mAyA0vise / lobhe0 vise / paccakkhANamANe0 aNaMtagugo / kohe0 vise0 / mAyA0 vise0 / lobhe0 vise0 / saMjalaNamANe0 annNtgunno| kohe0 vise / mAyA0 vise0 / lobhe0 vise0 / kevalaNANa. kevaladaMsaNa0 asAda0 vIriyaM0 annNtgunno| uccAgoda0 annNtgunno| ajasakitti0 aNaMtaguNo / sAda0 annNngunno| micchatta0 aNaMtaguNo / AhArasarIra0 annNtgunno| evaM NirayagaIe jahaNNao aNubhAgasaMkamadaMDao smtto| tirikkhagaIe savvamaMdANubhAgaM sammattaM / sammAmicchatta0 aNaMtaguNo 1 aNaMtANubaMdhimANe aNaMtaguNo / kodhe0 vise / mAyA0 vise0 / lobhe0 vise0 / veuvviyasarIra0 annNtgunno| tirikkhAu0 aNaMtaguNo / maNussAu0 aNaMtaguNo / NirayagaI0 aNaMtaguNo / maNusagaI0 annNtgunno| devagaI 0 aNaMtaguNo / uccAgoda0 annNtgunno| anantaguNA hai| puruSa vedameM anantaguNA hai| strIvedameM anantaguNA hai| napuMsakavedameM anantaguNA hai| manaHparyayajJAnAvaraNa meM anantaguNA hai| styAnagRddhi meM anantaguNA hai| dAnAntarAyama anantaguNA hai| avadhijJAnAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa aura lAbhAntarAyameM anantaguNA hai / zrutajJAnAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa aura bhogAntarAyameM anantaguNA hai| cakSudarzanAvaraNameM anantaguNA hai / AbhinibodhikajJAnAvaraNa ora paribhogAntarAyameM anantaguNA hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM anantaguNA hai / apratyAkhyAnAvaraNa krodhameM vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNa mAyA meM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa lobha meM vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM anantaguNA hai| pratyAkhyAnAvaraNa krodhameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAnameM anantaguNA hai| saMjvalana krodha meM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai| saMjvalana lobhameM vizeSa adhika hai / kevalajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, asAtAvedanIya aura vIryAntarAyameM anantaguNA hai| uccagotrameM anantaguNA hai / ayazakIrtimeM anantaguNA hai / sAtAvedanIyameM anantaguNA hai| mithyAtvameM anantaguNA hai| AhArazarIrameM anantaguNA hai| isa prakAra narakagatimeM jaghanya anubhAgasaMkramadaNDaka samApta huaa| tiryaMcagatimeM samyaktva prakRti sabase manda anubhAgavAlI hai| usase samyagmithyAtvama vaha anantaguNA hai| anantAnubandhI mAnameM anantaguNA hai| anantAnubandhI krodhameM vizeSa adhika hai| anantAnubandhI mAyAmeM vizeSa adhika hai| anantAnubandhI lobhameM vizeSa adhika hai| vaikriyikazarIrameM anantaguNA hai| tiryagAyumeM anantaguNA hai| manuSyAyumeM anantaguNA hai| narakagatimeM anantaguNA hai| manuSyagatimeM anantaguNA hai / devagatimeM anantaguNA hai / 4 a-kApratyoH 'thINagiddhi0 dANaMtarAiya0' iti paatthH| Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM riyAja anaMtaguNo / devAu0 anaMtaguNo / orAliya0 agaMtaguNo | tejA0 anaMtaguNo / kammaiya0 anaMtaguNo / hassa0 anaMtaguNo / radi0 anaMtaguNo / tirikkhagaI0 anaMtaguNo / NIcAgoda0 agaMtaguNo / ajasakitti 0 anaMtaguNo / payalA0 anaMtaguNo / NiddA0 anaMtaguNo / payalApayalA0 anaMtaguNo / NiddANiddA anaMtaguNo / dugaMchA0 anaMtaguNo / bhaya0 anaMtaguNo / soga0 anaMtaguNo / aradi0 anaMtaguNo / purisaveda0 anaMtaguNo / itthiveda0 anaMtaguNo / NavuMsa0 anaMtaguNo 1 maNapajjavaNANa anaMtaguNo / thoNagiddhi0 anaMtaguNo / dANaMtarAiya0 anaMtaguNo / ohiNANa0 ohidaMsaNa0 lAhaMtarAiya0 anaMtaguNo / sudaNANa0 bhogaMtarAiya0 ataguNo / cakkhu anaMtaguNo / madiNANa0 paribhogaMtarAiya0 agaMtaguNo / apaccakvANamANe 0 anaMtaguNo / kodhe0 vise0 / mAyA0 vise0 / lobhe0 vise0 / paccakkhAmANe anaMtaguNo / kodhe vise0 / mAyA0 vise0 / lobhe0 vise / saMjalamANe 0 guNa | ko0 vise0 / mAyA0 vise0 / lohe0 vise0 / kevalagANa0 kevaladaMsaNaasAda0 viriyaMtarAiya0 anaMtaguNo / jasagitti0 anaMtaguNo / sAda0 ataguNo / 0 uccagotra meM anantaguNA hai / nArakAyumeM anantaguNA hai / devAyumeM anantaguNA hai / audArikazarIra meM anantaguNA / taijasazarIra meM anantaguNA hai / kArmaNazarIrameM anantaguNA hai / hAsya anantaguNA hai / ratimeM anantaguNA hai / tiryaMvagati meM anantaguNA hai / nIcagotra meM anantaguNA hai / ayazakIrti meM anantaguNA hai / pracalAmeM anantaguNA hai / nidrAmeM anantaguNA haiN| pracalApracalA meM anantaguNA hai nidrAnidrA meM anantaguNA hai / jugupsAme anantaguNA hai / bhayameM anantaguNA hai / zoka meM anantaguNA hai / aratimeM anantaguNA hai / puruSaveda meM anantaguNA hai / strIvedameM anantaguNA hai / napuMsakaveda meM anantaguNA hai / mana:paryayajJAnAvaraNa meM anantaguNA hai / styAnagRddhi meM anantaguNA hai / dAnAntarAyameM anantaguNA hai / avadhijJAnAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa aura lAbhAntarAya meM anantaguNA hai| zrutajJAnAvaraNa aura bhogAntarAya meM anantaguNA hai / cakSudarzanAvaraNa meM anantaguNA hai / matijJAnAvaraNa aura paribhogAntarAya meM anantaguNA hai / apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM anantaguNA hai / apratyAkhyAnAvaraNa krodha meM vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNa lobha meM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM anantaguNA hai / pratyAkhyAnAvaraNa krodha meM vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa lobhameM vizeSa adhika hai / saMjvalana mAnameM anantaguNA hai / saMjvalana krodhameM vizeSa adhika hai / saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai / saMjvalana lobhameM vizeSa adhika hai / kevalajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, asAtAvedanIya aura vIryAntarAya meM anantaguNA hai / yazakIrti meM anantaguNA hai / sAtAvedanIya meM iti pAThaH / a-kApratyoH 'NIcAgoda0 ajasagiti0 * a-kApratyoH * maNapajjavaNANa0 thINagiddhi0 dANanarAiya0 iti pAThaH / Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre aNubhAgasaMkamo ( 397 micchatta0 aNaMtaguNo / evaM tirikkhagaIe jahaNNANubhAgasaMkamadaMDao smtto| tirikkhajoNiNIsu savvANi padANi jahA tirikkhagadIe kadANi tahA kAyavvANi / maNusesu oghe jahaNNANubhAgasaMkamadaMDayAdo tAva NANattaM Natthi jAva Nirayagai tti / tado NirayagaiNAmAdo devagadi0 annNtgunno| NirayAu0 aNaMtaguNo / devAu0 aNaMtaguNo / maNusagaI aNaMtaguNo / uccAgoda0 aNaMtaguNo / orAliya0 aNaMtaguNo / eto avasesANi padANi jahA oghajahaNNadaMDae kadANi tahA kaayvvaanni| evaM maNussesu jahaNNANubhAgasaMkamadaMDao samatto / ___ jahA maNussesu tahA maNusiNIsu / jahA raiesu tahA devesu devIsu ca / jahA tirikkhagaIe tahA beiMdiya-teiMdiya-caturidiesu / keNa kAraNeNa jahA tirikkhagaIe tahA vilidiesu tti bhaNidaM ? devagai-maNusagai-Nirayagai-veuvviyasarIracaukkauccAgodANaM saMjuttapaDhamasamayajahaNNANubhAgasaMtakammaspta vilidiesuvalaMbhAdo, aNaMtAgubaMdhiNo puvvaM visaMjoidasAsaNasammAiTThissa dusamayasaMjuttassa tassa jahaNNANubhAgassa vilidiesuvalaMbhAdo ca / teNa jahA tirikkhagadIe tahA vilidiesu tti suhaasiyN| anantaguNA hai / mithyAtva meM anantaguNA hai| isa prakAra tiryaMcagatimeM jaghanya anubhAgasaMkramadaNDaka samApta huaa| ___jisa prakArase tiryaMcagatimeM saba padoMkI prarUpaNA kI gaI hai usI prakArase tiryaMca yonimatiyoMmeM bhI ukta saba padoMkI prarUpaNA karanA cAhiye / manuSyoMmeM oghanirUpita jaghanyaanubhAgasaMkramadaNDakakI apekSA narakagati nAmakarma taka koI vizeSatA nahIM hai| tatpazcAt narakagati nAmakarmakI apekSA devagati nAmakama meM vaha anantaguNA hai| usase nArakAyumeM anantaguNA hai / devAyumeM anantaguNA hai| manuSyagati nAmakarmameM anantaguNA hai| uccagotrameM anantaguNA hai| audArikazarIrameM anantaguNA hai| yahAM zeSa padoMkI prarUpaNA jase ogha jaghanya daNDakameM kI gaI hai baise karanA cAhiye / isa prakAra manuSyoMmeM jaghanya anubhAgasaMkramadaNDaka samApta huaa| ukta prarUpaNA jisa prakAra manuSyoMmeM kI gaI hai usI prakAra manuSyaniyoMmeM bhI karanA cAhiye / ukta daNDakako prarUpaNA jisa prakAra nArakiyoMmeM kI gayI hai usI prakAra devoMmeM aura deviyoMmeM bhI karanA caahiye| dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jIvoMmeM tiryaMcagatike samAna prarUpaNA karanA caahiye| zaMkA-vikalendriya jIvoMkI vaha prarUpaNA tiryaMcagatike samAna kisa kAraNase batalAyI hai ? samAdhAna- isakA kAraNa yaha hai ki devagati, manuSyagati, narakagati, vaMkriyikazarIracatuSka aura uccagotrakA saMyukta hone ke prathama samayavartI jaghanya anubhAgasatkarma vikalendriya jIvoMmeM pAyA jAtA hai, tathA sAsAdanasamyagdRSTimeM pUrva visaMyojita anantAnubandhIkA saMyukta honeke dvitIya samayavartI vaha jaghanya anubhAgasatkarma vikalendriya jIvoMmeM pAyA jAtA hai| isa kAraNa vikalandriyoMkI jo vaha prarUpaNA tiryaMcagatike samAna kahI hai, yaha ThIka hI kahA gayA hai| Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM -- to bhujagAra saMka aTThapadaM / taM jahA je ehi aNubhAgassa pa.yA saMkAmijjati tejai anaMtara vidikkate samae saMkAmidakadda ehiMto bahuA hoMti to eso bhujagAra saMkamo' aha jai tato thovA hoMti to eso appadarasaMkamo / jadi tattiyo ceva dosu vi samaesa phayANaM saMkamo hodi to eso avaTThiyasaMkamo / edeNa aTThapadeNa sAmittaM --madiAvaraNassa bhujagAra saMkamo kassa ? jo saMtakammassa heTThado teNa sama vA baMdhato acchido so tado uvarimANubhAgaM baMdhiya baMdhAvaliyAdikkataM saMkramamANassa bhujagAra saMkamo / appadarasaMkamo aNubhAgakhaMDayaghAdeNa viNA Natthi / jeNa aNubhAgakhaMDayaM ukkorijjamaNamukkiNNaM so se kAle appadarasaMkAmao / avaTTidasaMkAmao ko hodi ? bhujagAraappadara- avattavvavadiritto / cattAriNANAvaraNIya-gavadaMsaNAvaraNIya sAdAsAdamicchattANaM madiAvaraNabhaMgo | eva solasakasAya - NavaNokasAyANaM / Navari ettha avattavvasaMkAmao vi asthi / sammatta -- sammAmicchattANaM atthi appadaraavaTThida -- avattavvasaMkamo bhujagArasaMkamo Natthi / caduNNamAuANaM sAdiyasaMtakammiyANaM NAmapayaDoNaM uccAgodANaM Na NANAvaraNabhaMgo / Navari avattavvasaMkamo vi atthi / titthayaraNAmAe atthi bhujagAra- yahAM bhujAkAra saMkrama meM arthapadakI prarUpaNA kI jAtI hai| yathA- anubhAga ke jo spardhaka isa samaya saMkramaNako prApta karAye jAte haiM ve yadi anantara bIte hue samaya meM saMkrAmita anubhAgaspardhakoM kI apekSA bahuta hai to yaha bhujAkAra saMkrama kahalAtA hai / parantu yadi isa samaya meM saMkramaNako prApta karAye jAnevAle ve hI anubhAgaspardhaka anantaram vIte hue samaya meM saMkrAmita spardhakoMkI apekSA stoka haiM to yaha alpatara saMkrama kahA jAtA hai / yadi donoM hI samayoM meM utanA utanA mAtra hI anubhAgaspardhakoMkA saMkrama hotA hai to yaha avasthita saMkrama kahalAtA hai / ( pUrva meM asaMkrAmaka hokara saMkrama karanA, ise avaktavya saMkrama kahA jAtA hai / / isa artha padake anusAra svAmitvakA kathana karate haiM- matijJAnAvaraNakA bhujAkAra saMkrama kisake hotA hai ? jo jIva satkarmase kama athavA usake barAbara hI anubhAgako bAMdhatA huA sthita hai vaha usase adhika anubhAgako bAMdhakara va bandhAvalIko vitAkara jaba usako saMkrAta kara rahA ho taba usake matijJAnAvaraNakA bhujAkAra saMkrama hotA hai| alpatara saMkrama anubhAgakANDakaghAta ke vinA nahIM hotA / jo utkIrNa kiye jAnevAle anubhAgakANDakako utkIrNa kara cukA hai vaha anantara samaya meM usakA alpatarasaMkrAmaka hotA hai / avasthitasaMkrAmaka kauna hotA hai ? bhujAkAra alpatara aura avaktavya saMkrAmakase bhinna jIva avasthita saMkrAmaka hotA hai| zeSa cAra jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, aura mithyAtvakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai / isI prakAra solaha kaSAya aura nau nokaSAyoM ke sambandha meM kahanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki yahAM avaktavya saMkrAmaka bhI hotA hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA alpatara, avasthita aura avaktavya saMkrama hotA hai; unakA bhujAkAra saMkrama nahIM hotA / cAra Ayu karmoM, sAdisatkarmika nAmaprakRtiyoM aura uccagotrakI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai| vizeSa itanA hai ki inakA * apratau ' tejaiya anaMtara ' iti pATha: / XXX aprata thovo' iti pAThaH / * Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre aNubhAgasaMkamo avaTriya-avattavvasaMkamo, appadarasaMkAmago Natthi / aNAdisaMtakammiyANaM NAmapayaDINaM NIcAgoda-paMcaMtarAiyANaM nnaannaavrnnbhNgo| . eyajIveNa kAlo- NANAvaraNassa bhujagArasaMkAmao jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhattaM / appadarasaMkAmayANaM kAlo jahaNNukkasseNa egasamao / avaTThiyasaMkAmayANaM jaha0 eyasamao, ukka0 bechAvaddhisAgarovamANi sAdireyANi / NavadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-micchatta--solasakasAya-NavaNokasAya-savvaNAmapayaDINaM-ucca-NIcAgoda-paMcaMtarAiyANaM ca nnaannaavrnnbhNgo| Navari AhAraca ukka0 avaTTiyassa palido0 asaMkhe0 bhaago| evaM sammatta-sammAmicchattANaM / Navari avaTTidassa jaha0 aMtomuhuttaM / titthayaraNAmAe bhujagAra0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / avaTThiya0 jaha0 egasamao, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / caduNNamAuANaM bhujagAra0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuttaM / appadara0 jahaNNukkasseNa egsmo| avaTThiya0 jaha0 egsmo| ukka0 deva-NirayAuANaM tettIsaM sAgaro0 sAdireyANi, maNusatirikkhAuANaM tiNipalido0 sAdireyANi / kAlAdo aMtaraM NeyavvaM / NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM ca sAhedUNa NeyavvaM / avaktavyasaMkrama bhI hotA hai| tIrthakara nAmakarmakA bhujagAra, avasthita aura avaktavya saMkrama hotA hai; kintu usakA alpatara saMkrAmaka nahIM hotaa| anAdisakarmika nAmaprakRtiyoM, nIcagotra aura pAMca antarAyakI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai| eka jIvakI apekSA kAlakI prarUpaNA kI jAtI hai- jJAnAvaraNake bhujakArasaMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya va utkarSase antarmuhurta mAtra hai| alpatarasaMkrAmakoMkA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya mAtra hai| avasthitasaMkrAmakoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase pAdhika do chayAsaTha sAgaropama mAtra hai| nau darzanAvaraNa. sAtAvedanIya. asAtAvedanIya. mithyAtva. solaha kaSAya, nau nokaSAya, saba nAmaprakRtiyoM, uccagotra, nIcagotra aura pAMca antarAra prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai| vizeSa itanA hai ki AhAracatuSkake avasthitasaMkrAmakakA kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| isI prakAra samyaktva aura samyagmithyAtvake kahanA caahiye| vizeSa itanA hai ki inake avasthitasaMkrAmakakA kAla jaghanyase antarmahurta hai| tIrthaMkara nAmakarmake bhujAkArasaMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase mAtra hai| usake avasthitasaMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama mAtra hai| cAra Aya karmoke bhajAkArasaMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmaharta mAtra hai| inake alpatarasaMkrAmakakA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya mAtra hai| avasthitasaMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya hai / utkarSase vaha devAyu aura nArakAyukA sAdhika tetIsa sAgaropama tathA manuSya va tiryaca AyukA sAdhika tIna palyopama mAtra hai| kAlake Azrayase antarako bhI le jAnA cAhiye / nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla aura antarako bhI siddha karake le jAnA cAhiye / tri pratI / devaNeraiyANaM AuaM' ita pATha Jain Educationaaprato devaNeraiyANaM AuaM' ite pA & Personal use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 ) chakkhaMDAgame saMtakamma etto appAbahuaM- NANAvaraNassa appadara0 thovA / bhujagAra. asaMkhe0 guNA / avaTThiya0 asaMkhe0 guNA / evaM NavadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-micchatta-solasakasAyaNavaNokasAyANaM / Navari solasaka0 - NavaNokasAyANaM avattavva0 thovA / appadara0 aNaMtaguNA / bhujagAra0 asaMkhe0 guNA / avaTThiya0 saMkhe0 guNA / sammatta-sammAmicchattANaM appadara0 thovA / avattavva0 asaMkhe0 guNA / avaTThiya0 asaMkhe0 guNA / NirayAuassa appadara0 thovA / avattavva0 saMkhe0 guNA / bhujagAra0 asaMkhe0 guNA / avaTThiya0 asaMkhe0 gunnaa| devAuassa NirayAuabhaMgo / maNusAuassa appadara0 thovA / avattavva visesA0 / bhujagAra0 asaMkhe0 guNA / avaTThiya0 saMkhe0 gunnaa| tirikkhAuassa avattavva0 thovA / appadara0 aNaMtaguNA / bhujagAra0 asaMkhe0 guNA / avaTThiya0 saMkhe0 guNA / NirayagaIe avattavva0 thovA / bhujagAra0 asaMkhe0 guNA / appadara0 asaMkhe0 guNA / avaTThiya0asaMkhe0guNA / devagai-veubviyasarIrANaM nnirygibhNgo| maNusagai0 avattavva0 thovA / appadara0 annNtgunnaa| bhujagAra0 asaMkhe0 gunnaa| avaTThida0 alpabahutvakI prarUpaNA kI jAtI hai- jJAnAvaraNake alpatara anubhAga saMkrAmaka stoka haiM / bhujAkAra anubhAga saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / avasthita anubhAga saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra nau darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke bhI alpabahutvakA kathana karanA caahie| vizeSa itanA hai ki solaha kaSAya aura nau nokaSAyake avaktavya anubhAga saMkrAmaka stoka hai| alpatara anubhAga saMkrAmaka anantaguNe hai| bhujAkAra anubhAga sakrAmaka asaMkhyAtaguNe hai| avasthita aNubhAga saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| samyaktva aura samyagmithyAtvake alpatara anubhAga saMkrAmaka stoka haiM / avaktavya anubhAga saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / avasthita anubhAga saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| nArakAyuke alpatara anubhAga saMkrAmaka stoka hai| avaktavya anubhAga saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiM / bhujAkAra anubhAga saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe hai / avasthita anubhAga saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / devAyu ke isa alpabahutvako prarUpaNA narakA ke samAna hai| manuSyAyuke alpatara anubhAga saMkrAmaka stoka hai| avaktavya anubhAga saMkrAmaka vizeSa adhika haiM / bhujAkAra anubhAga saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / avasthita anubhAga saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| tiryagAyuke avaktavya anubhAga saMkrAmaka stoka haiM / alpatara anubhAga saMkrAmaka anantaguNe haiM / bhujAkAra anubhAga saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / avasthita anubhAga saMkrAmaka saMkhyAtaguNe hai / narakagatike avaktavya anubhAga saMkrAmaka stoka haiM / bhujAkAra anubhAga saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| alpatara anubhAga saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / avasthita anubhAga saMkrAmaka asaMkhyAtagaNe haiN| devagati aura vaikriyikazarIrakI prarUpaNA narakagatike samAna hai| manuSyagatike akaktavya anubhAga saMkrAmaka stoka haiM / alpatara anubhAga saMkrAmaka anantaguNe haiN| bhujAkAra anubhAga saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe hai / avasthita anubhAga saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiM / uccagotrakI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre aNubhAgasaMkamo ( 401 saMkhe0 guNA / uccAgodassa maNusagaibhaMgo / aNAdiyasaMtakammiyANaM NAmapayaDINaM NIcAgoda-paMcaMtarAiyANaM ca nnaannaavrnnbhNgo| AhArasarIrassa avattavva0 thovA / bhujagAra0 saMkhe0 guNA / appadara0 saMkhe0 guNA / avaTThiya0 asaMkhe0 guNA / titthayarasta AhArabhaMgo / evamaNubhAgabhujagArasaMkamo smtto| etto padaNikkhevo- NANAvaraNassa ukkassiyA vaDDhI kassa? jo tappAoggeNa jahaNNANubhAgasaMtakammeNa ukkassasaMkilesaM gado* tado ukkassao aNubhAgo pabaddho AvaliyAdivakaMtassa ukkassiyA aNubhAgasaMkamavaDDhI avaTThANaM ca / ukkassiyA hANI kassa ? jo ukkassAdo aNubhAgasaMtakammAdo ukkassamaNubhAgaghAdaM karedi tassa aNubhAgakhaMDae ghAdide sesANubhAgasaMtakammaM se kAle saMkAmeMtassa ukkassiyA hANI aNubhAgasaMkamassa / evaM savvesimappasatthANaM kammANaM / sAdassa ukkassiyA vaDDhI kassa ? samayAhiyAvaliyaakasAyassa khavayassa / ukka0 hANI kassa? jo uvasAmayacarimasamayasuhumasAMparAieNa baddhasAdANubhAgaM micchattaM gaMtUNa ukkassaeNa aNubhAgakhaMDaeNa ghAdiya sesaM saMkAmemANao* tassa ukkassiyA hANI / ukkassamavaTThANaM vaDDhIe / jasakitti-uccAgodANaM saadbhNgo| prarUpaNA, manuSyagatike samAna hai / anAdisatkamika nAmaprakRtiyoM, nIca gotra aura pAMca antarAyoMkI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai / AhArazarIrake avaktavya anubhAga saMkrAmaka stoka haiM / bhujAkAra anubhAga saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiM / alpatara anubhAga saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiM / avasthita anubhAga saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| tIrthaMkara nAmakarmakI prarUpaNA AhArazarIrake samAna hai / isa prakAra anubhAgabhujAkArasaMkrama samApta huaa| yahAM padanikSepakI prarUpaNA karate haiM / - jJAnAvaraNakI utkRSTa anubhAgasaMkramavRddhi kisake hotI hai ? jo tatprAyogya jaghanya anubhAgasatkarma ke sAtha utkRSTa saMklezako prApta huA hai aura tatpazcAt jisane utkRSTa anubhAgakA bandha kiyA hai usake AvalI mAtra kAlake vItanepara usakI utkRSTa anubhAgasaMkramavRddhi aura avasthAna bhI hotA hai / usakI utkRSTa hAni kisake hotI hai? jo utkRSTa anubhAgasatkarmase utkRSTa anubhAgakA ghAta karatA hai usake anubhAgakANDakakA ghAta kara cukanepara anantara kAlameM zeSa anubhAgasatkarmakA saMkrama karate samaya utkRSTa anubhAgasaMkramakI hAni hotI hai / isa prakAra saba aprazasta karmoM ke sambandhameM kahanA cAhiye / sAtAvedanIyakI utkRSTa ana bhAgasaMkramavaddhi kisake hotI hai ? vaha eka samaya adhika mAtra kAlavartI akaSAya kSapakake hotI hai| usakI utkRSTa hAni kisake hotI hai? jo carama samayavartI sUkSma sAMparAyika upazAmakake dvArA bAMdhe gaye sAtAvedanIyake anubhAgako mithyAtvako prApta ho utkRSTa anubhAgakANDaka dvArA ghAtakara zeSa anubhAga kA saMkrama kara rahA hai usake usakI utkRSTa hAni hotI hai / usakA utkRSTa avasthAna vRddhi meM hotA hai / yazakIti aura uccagotrakI prarUpaNA sAtAvedanIyake samAna hai| * apratau 'saMkilesAdo' iti pAThaH / 4 tApratI 'pabaddho (nassa-) AvaliyAdikkassa' iti paatthH| 0 apratI 'ghAde', tApratau 'ghAdedi' itipaatthH| apratau 'se saMkAmemANao' iti pAThaH / Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM ettha aTThapadaM - sAdassa ukkasseNa aNubhAgaghAdaM micchAiTThI majjhimapariNAmo ceva kuNadi - suvisuddha Na harNAdi, aisaMkiliTTho vi Na haNadi / kudo ? sAbhAvi - yaado| evaM savveMsa pasatyakammANaM / abhava * siddhiyapAoggaukkassasAdANubhAgassa anaMte bhAge majjhimapariNAmehi micchAiTThI haNadi / jettiyamettaphaddayANi abhavasi - dviyapAoggaukkassANubhAgAdo majjhimapariNAmehi ghAdedi suhumasAMparAieNa Nivvafresh sANubhAgaM pi ghAdemANo tattiyamettANi ceva phaddayANi ghAdedi / edeNa kAraNeNa bhavasiddhieNa vA abhavasiddhieNa vA NivvattidauvakassANubhAge aNubhAgakhaMDaNa micchAiTTiNA majjhimapariNAmega ghAdide aNubhAgasaMkamassa ukka0 hANI hodi / evaM savveMsa pasatthakammANaM / evamukkassasAmittaM samattaM / madiAvaraNassa jahaNiyA aNubhAgasaMkamavaDDhI kassa ? jo suhumeiMdiyo hada - samutpattiyakameNa kadajahaNNANubhAgasaMkamo appaNo jahaNNasaMtakammAdo pakkhevuttaraM baMdhiya AvaliyAdikkataM saMkAmedi tassa jahaNNiyA vaDDhI / jaha0 hANI kassa ? samayAhiyAvaliyacarimasamayachadumatyassa / jahaNNamavadvANaM jahaNNavaDDhIe dAdavvaM / evaM cauNANAvaraNa- caudasaNAvaraNANaM pi vattavvaM / NiddA-payalANaM pi madiNANAvaraNa bhNgo| yahAM arthapada - utkarSase sAtAvedanIyake anubhAgaghAtako madhyama pariNAmavAlA mithyAdRSTi hI karatA hai, usakA ghAta na atizaya vizuddha jIva hI karatA hai aura na atizaya saMkliSTa bhI / isakA kAraNa svabhAva hI hai / isa prakAra saba prazasta karmo ke sambandhameM kahanA cAhiye / abhavya yogya sAtAvedanIyake utkRSTa anubhAga ke ananta bahubhAgako mithyAdRSTi jIva madhyama pariNAmoM ke dvArA ghAtatA hai / abhavya yogya utkRSTa anubhAgoM meM se jitane mAtra spardhakoM ko vaha madhyama pariNAmoM ke dvArA ghAtatA hai, sUkSmasAmparAyika dvArA race gaye utkRSTa anubhAgakA bhI ghAta karanevAlA jIva utane mAtra hI spardhakoMko ghAtatA hai / isa kAraNa bhavya athavA abhavya ke dvArA racita utkRSTa anubhAgakA madhyama pariNAma yukta mithyAdRSTi ke dvArA anubhAgakANDaka svarUpase ghAta kara cukanepara anubhAgasaMkramakI utkRSTa hAni hotI hai / isI prakAra saba prazasta karmoM ke sambandha meM kathana karanA cAhiye / isa prakAra utkRSTa svAmitva samApta huA / matijJAnAvaraNakI jaghanya anubhAgasaMkramavRddhi kisake hotI hai ? hatasamutpatti kramase jaghanya anubhAgasatkarmako kara cukanevAlA jo sUkSma ekendriya jIva apane jaghanya satkarmakI apekSA prakSepa adhika bAMdhakara AvalI atikrAnta usakA saMkrama karatA hai usake matijJAnAvaraNakI jaghanya anubhAgasaMkramavRddhi hotI hai / usakI jaghanya hAni kisake hotI hai ? vaha jisake carama samayavartI chadmastha hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra kAla zeSa rahA hai usake hotI hai / jaghanya avasthAna jaghanya vRddhimeM denA cAhiye / isI prakAra cAra jJAnAvaraNa aura cAra darzanAvaraNa ke bhI kahanA cAhiye / nidrA aura pracalAkI bhI prarUpaNA matijJAnAvaraNa ke * tApratI ' kammANaM abhava iti pAThaH / 3 tApratI ' ghAdedi' iti pAThaH / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre aNubhAgasaMkamo (403 Navari jahaNiyA hANI jattha jahaNNaDhidisaMkamo tattha vattavyo / paMcaNNamaMtarAiyANaM madiNANAvaraNabhaMgo / NihANiddA-payalApayalA-thINagiddhINaM jaha0 aNubhAgavaDDhI kassa ? suhumeiMdiyassa hadasamuSpattiyakameNa kadajahaNNANubhAgasaMtakammassa pakkhevuttaraM baMdhiya AvaliyAdIdaM saMkAtassa / taM ceva vaDhidANubhAgaM aMtomuhutteNa ghAdiya saMkAmeMtassa jaha* haannii| egadaratthAvaTThANaM / sammatta0 jahapiNayA hANI kassa ? samayAhiyAvaliyacarimasamayaakkhINadaMsaNamohaNIyassa / jahaNNavaDDhI patthi / jahaNNamavaDhANaM kassa? carimANubhAgakhaMDayabidiyaphAlIe vaTTamANassa / sammAmicchattassa jahaNiyA hANI kassa ? carimasamayaaNubhAgakhaMDayassa paDhamasamae vaTTamANassa jaha0 haannii| tasseva se kAle jhnnnnmtttthaannN| jahaNNavaDDhI patthi / __ aNaMtANubaMdhi0 jahaNiyA vaDDhI kassa ? aNaMtANubaMdhicaukkaM visaMjojiya dusamayAvaliyasaMjuttassa / hANI avaTThANaM ca kassa ? aMtomuhattasaMjuttassa / taM jahAaNaMtANubaMdhiNo visaMjojiya saMjutto jadi vi ukkassiyAe vaDDhIe vaDDhadi to vi jAva aMtomahattaM kAlaM tAva suhameiMdiyajahaNNANubhAgasaMtakammAdo heTTado ceva aNaMtANubaMdhINamaNubhAgo hodi / so tatto heDhado acchamANo ghAdaM pi gacchadi / tado teNa hI samAna hai| vizeSa itanA hai ki jahAMpara jaghanya sthiti saMkrama hai vahAMpara usakI jaghanya hAni kahanA caahiye| pAMca antarAya karmokI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| nidrAnidrA, pracalApracalA aura ssyAnagRddhi kI jaghanya anubhAgasaMkramavRddhi kisake hotI hai ? vaha hatasamutpattikakramase jaghanya anubhAgasatkarmako kara cukanevAle sUkSma ekendriya jIvake prakSepa adhika bAMdhakara AvalI atikrAnta usakA saMkrama karate samaya hotI hai / usI vRddhiMgata anubhAgako antarmuhUrtameM ghAtakara saMkrama karanevAleke usakI jaghanya hAni hotI hai / donoMmeMse kisI bhI ekameM jaghanya avasthAna hotA hai / samyaktva prakRtiko jaghanya anubhAgasaMkramahAni kisake hotI hai ? vaha jisake carama samayavartI akSINadarzanamoha hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra kAla zeSa hai usake hotI hai| usakI jaghanya anubhAga saMkramavRddhi nahIM hai / usakA jaghanya avasthAna kisake hotA hai ? vaha antima anubhAgakANDakakI dvitIya phAli meM vartamAna jIvake hotA hai / samyagmithyAtvako jaghanya hAni kisake hotI hai? carama anubhAgakANDa kake prathama samaya meM vartamAna jIvake usakI jaghanya hAni hotI hai / usIke anantara samaya meM unakA jaghanya avasthAna hotA hai / usakI jaghanya vRddhi nahIM hai| anantAnubandhicatuSkakI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? anantAnubandhicatuSkakI visaMyojanA karake do samaya adhika AvalI saMyukta jIvake anantAnubandhicatuSkakI jaghanya anubhAgasaMkramavRddhi hotI hai / unakI jaghanya hAni aura avasthAna kisake hote haiM ? ve unakI visaMyojanA karake antarmuhUrta saMyukta jIvake hote haiN| yathA- anantAnubandhIko visaMyojanA karake usase saMyukta jIva yadyapi utkRSTa vRddhi ke dvArA vRddhiMgata hotA hai to bhI usake antarmuhUrta kAla taka sUkSma ekendriyake jaghanya anubhAgasatkarmakI apekSA hIna hI anantAnubandhI kaSAyoMkA Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 ) chakkhaMDAgame saMtakamma aMtomuhattasaMjutteNa tassa aNaMtabhAge ghAdide jaha0 hANI hodi tti siddhaM / jahaNNamavaTThANaM jahaNNahANIe dAdavvaM / tiNNaM saMjalaNANaM jaha0 hANI kassa ? khavayassa carimasamayajahaNNANubhAgabaMdhaM saMkAmeMtassa jahaNiyA haannii| vaDDhI avaTThANaM ca kassa? suhumeiMdiyassa jahaNNANubhAgasaMtakammiyamhi vattavvaM / purisavedassa tisNjlnnbhNgo| lohasaMjalaNassa jaha0 hANI kassa ? samayAhiyAvaliyacarimasamayasuhamasAMparAiyassa / vaDDhI avaTThANaM ca kassa ? suhameiMdiyassa jahaNNasaMtakammAdo pakkhevuttaraM baMdhamANassa / aDhaNNaM NokasAyANaM jaha0 hANI kassa ? apacchimaaNubhAgakhaMDayassa paDhamasamae vaTTamANassa jaha0 haannii| vaDDhI avaTThANaM ca kassa ? suhameiMdiyassa sagajahaNNANubhAgasaMtakammAdo pakkhevuttaraM bNdhmaannss| NAmANaM sAdisaMtANaM vaDDhI kassa ? saMjojidabidiyasamae jaM baddhaM tamAvaliyAdikkaMtaM saMkAmeMtassa jaha0 vddddhii| hANi-avaTThANANaM annNtaannubNdhibhNgo| aNAdiyaNAmapayaDINaM vaDhi-hANi-avaTThANANi kassa? suhameiMdiyassa sagajahaNNANubhAgasaMta anubhAga hotA hai| vaha usase hIna rahakara ghAtako bhI prApta hotA hai / isIliye antarmuhUrta saMyukta ukta jIvake dvArA usake ananta bahubhAgakA ghAta kara cukanepara unakI jaghanya anubhAgasaMkramahAni hotI hai, yaha siddha hai| jaghanya avasthAna jaghanya hAnimeM denA cAhiye / tIna saMjvalana kaSAyoMkI jaghanya hAni kisake hotI hai ? unako jaghanya hAni jaghanya anubhAgabandhakA saMkramaNa karate hue usake antima samayameM vartamAna kSapakake hotI hai| unakI jaghanya vRddhi aura avasthAna kisake hotA hai ? unakI jaghanya vRddhi aura avasthAnakA kathana sUkSma ekendriyake jaghanya anubhAgasatkarmameM karanA cAhiye / puruSavedakI prarUpaNA uparyukta tIna saMjvalana kaSAyoMke samAna hai| saMjvalanalobhakI jaghanya anubhAgasaMkramahAni kisake hotI hai ? vaha antima samayavartI sUkSmasAmparAyika hone meM jisake eka samaya adhika AvalI mAtra kAla zeSa hai usake hotI hai| usakI jaghanya vRddhi aura avasthAna kisake hotA hai ? jaghanya satkamakI apekSA prakSepa adhika bAMdhanevAle sUkSma ekendriyake usakI jaghanya vRddhi va avasthAna hotA hai| ATha nokaSAyoMkI jaghanya hAni kisake hotI hai| antima anubhAgakANDakake prathama samayameM vartamAna jIvake unakI jaghanya hAni hotI hai| unakI jaghanya vRddhi aura avasthAna kisake hotA hai ? apane jaghanya anubhAgasatkarmase prakSepa adhika anubhAgako bAMdhanevAle sUkSma ekendriyake unakI jaghanya vRddhi aura avasthAna hotA hai / sAdi sattvavAlI nAmaprakRtiyoMkI jaghanya anubhAgasaMkramavRddhi kisake hotI hai ? saMyojanake dvitIya samayameM jo anubhAga bAMdhA gayA hai AvalI atikrAnta usakA saMkrama karanevAleke unakI jaghanya anubhAgasaMkramavRddhi hotI hai| unakI hAni aura avasthAnako prarUpaNA anantAnubandhI kaSAyake samAna hai| anAdi sattvavAlI nAmaprakRtiyoMkI jaghanya anubhAgasaMkramavRddhi, hAni aura avasthAna kisake hotA haiM ? apane jaghanya anubhAgasatkarmase prakSepa adhika Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre aNubhAgasaMkamo ( 405 kammAdo pakkhevuttaraM baMdhiya AvaliyAdikkataM saMka meMtassa jaha0 vaDDhI / taM pakkhevamaMtomuhutteNa ghAdiya saMkAmeMtassa jaha0 haannii| egadarattha avaTThANaM / NIcAgodassa aNAdiyaNAmapayaDIgaM bhNgo| uccAgodassa aNaMtANubaMdhibhaMgo / evaM sAmittaM samattaM / appaabhuaN| taM jahA- NANAvaraNassa ukka0 hANI thovaa| vaDDhI avaTThANaM ca visesAhiyaM / NavadaMsaNAvaraNIya-asAda-micchatta-solasakasAya-NavaNokasAya-appasatthaNAmapayaDINaM NIcAgoda-paMcaMtarAiyANaM ca nnaannaavrnnbhNgo| sAdassa ukkassiyA hANI thovaa| vaDDhI avaTTANaM ca aNaMtaguNaM / savvAsi NAmapayaDINaM pasatthANaM uccAgodassa ca sAdabhaMgo / AdAvaNAmAe nnaannaavrnnbhNgo| AuANaM ukkassiyA hANI thovA / vaDDhI avaTThANaM ca visesAhiyaM / evamukkassappAbahuaMka samattaM / jhnnnnpdnnikkhevppaabhuaN| taM jahA- madiAvaraNassa jaha0 hANI thovaa| vaDDhI avaTThANaM ca annNtgunnN| caduNANAvaraNa-chadasaNAvaraNa-cadusaMjalaNa--NavaNokasAya-paMcatarAiyANaM madiAvaraNabhaMgo / thINagiddhitiya-sAdAsAda-micchatta-aTukasAyANaM-vaDDhihANi-avaTThANANi tiNNi vi tullANi / aNaMtANubaMdhINaM vaDDhI thovA / hANi-avaTThANANi aNaMtaguNANi / sammattassa hANI thovA / avaTThANamaNaMtaguNaM / sammAmicchattassa anubhAgako bAMdhakara AvalI atikrAnta usakA saMkrama karanevAle sUkSma ekendriyake ukta prakRtiyoMkI jaghanya vRddhi hotI hai / usa prakSepako antarmahurta ghAtakara saMkrama karanevAleke unakI jaghanya hAni hotI hai| donoM meM se kisI bhI ekameM unakA jaghanya avasthAna hotA hai| nIcagotrakI prarUpaNA anAdika nAmaprakRtiyoMke samAna hai| uccagotra kI prarUpaNA anantAnubandhI ke samAna hai| isa prakAra svAmitva samApta huaa| ___ alpabahutvakI prarUpaNA kI jAtI hai / yathA- jJAnAvaraNakI utkRSTa anubhAgasaMkramahAni stoka hai| vRddhi aura avasthAna vizeSa adhika haiN| nau darzanAvaraNIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, aprazasta nAmaprakRtiyoM, nIcagotra aura antarAyake prakRta alpabahutvakI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai| sAtAvedanIyakI utkRSTa hAni stoka hai| vRddhi aura avasthAna anantaguNe haiN| saba prazasta nAmaprakRtiyAM aura uccagotrakI prarUpaNA sAtAvedanIyake samAna hai| Atapa nAmakarmakI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai| Ayu karmoMkI utkRSTa hAni stoka hai| vRddhi va avasthAna vizeSa adhika haiN| isa prakAra utkRSTa alpabahutva samApta huaa| jaghanya padanikSepa viSayaka alpabahutvakI prarUpaNA karate hai| yathA- matijJAnAvaraNakI jaghanya hAni stoka hai| vRddhi aura avasthAna anantaguNe haiM / cAra jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, nau nokaSAya aura pAMca antarAyakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai / styAnagaddhitraya, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, mithyAtva aura ATha kaSAyoMkI vRddhi, hAni aura avasthAna tInoM hI tulya haiN| anantAnubandhI kaSAyoMkI vRddhi stoka hai| hAni va avasthAna anaMtaguNe haiN| samyaktva prakRtikI hAni stoka hai| avasthAna anantaguNA hai| samyagmithyAtvakI tApratau 'evaMmappAbahugaM' iti pAThaH / Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406) chakkhaMDAgame saMtakamma hANi-avaDhANANi do vi tullANi / caduNNamAuANaM vaDhi-avaDhANANi do vi tullANi thovANi / hANI aNaMtaguNA / sAdiyaNAmapayaDINaM uccAgodassa ca aaucukkbhNgo| aNAdiyaNAmapayaDINaM NIcAgodassa ca saadbhNgo| titthayarassa hANI Natthi / vaDDhI avaTThANaM ca do vi tullaanni| evaM padaNikkhevo smtto| vaDDhisaMkame sAmittaM- chavihAe vaDDhIe ko sAmI ? aNgadaro sNkaamo| chavihAe hANIe ko sAmI? aNNadaro ghAdeMtavo / AuavajjANaM kammANaM ThidighAdeNa viNA vi aNubhAgA hammaMti, caduNNamAuANaM puNa ThidighAdeNa viNA Natthi annubhaagghaado| evaM sAmittaM samattaM / eyajIveNa kAlo- savvakammANaM chavihAe hANIe saMkamassa jahaNNukkasseNa egsmo| Navari jAsi kammANaM aNusamaovaTTaNA asthi, tesimaNaMtaguNahANisaMkamassa jaha0 egasamao, ukka0 aNtomuhuttN| paMcaNNaM vaDhisaMkamANaM jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe0 bhaago| aNaMtaguNavaDhisaMkamassa jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / avaTTiyasaMkamassa bhujagAraavaTTiyasaMkamabhaMgo / evaM vaDhi kAlo smtto| eyajIveNa aMtaraM- paMcavaDDhi-paMcahANINamaMtaraM kevaciraM0 ? jaha0 egasamao hAni aura avasthAna donoM hI tulya haiN| cAra Ayu karmokI vRddhi aura avasthAna donoM hI tulya va stoka haiN| hAni anantaguNI hai| sAdika nAmaprakRtiyoM aura ucca gotrakI prarUpaNA AyucatuSkake samAna hai| anAdika nAmaprakRtiyoM aura nIcagotrakI prarUpaNA sAtAvedanIyake samAna hai| tIrthaMkara prakRtikI hAni nahIM hai| vRddhi aura avasthAna donoM hI tulya haiN| isa prakAra padanikSepa samApta huaa| vRddhisaMkramameM svAmitvakI prarUpaNA kI jAtI hai- chaha prakArakI vRddhikA svAmI kauna hai ? usakA svAmI anyatara saMkrAmaka hai| chaha prakArakI hAnikA svAmI kauna hai ? ghAta karanevAloMmeM anyatara jIva usakA svAmI hai| Ayuko choDakara zeSa karmoM ke anubhAga sthitighAtake vinA bhI ghAte jAte haiN| parantu cAra Ayu karmoMke anubhAgoMkA ghAta sthitighAtake binA nahIM hotaa| isa prakAra svAmitva samApta huaa| eka jIvakI apekSA kAlakI prarUpaNA kI jAtI hai-- saba karmoMkI chaha prakArakI hAnike saMkramakA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya mAtra hai| vizeSa itanA hai ki jina karmokI pratisamaya apavartanA hotI hai unakI anantaguNahAnikAsaMkramakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| unake pAMca vRddhisaMkramoM kA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai / anantaguNavRddhisaMkramakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuharta mAtra hai| avasthitasaMkramakA kAla bhajAkAra avasthita saMkramake samAna hai| isa prakAra vRddhi kAla samApta huaa| eka jIvakI apekSA antara- pAMca vRddhiyoM aura pAMca hAniyoM kA antarakAla kitanA 4 tAprato 'annubhaagaad|' iti pAThaH / * pratiSa 'saMkamabhAgo' iti pAThaH / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre aNubhAgasaMkamo ( 407 aMtomuttaM , uvaka * asaMkhejjA logaa| aNaMtaguNavaDDhi-hANi-avaTThANANaM * bhujagArasaMkamabhaMgo / evaM vaDhiaMtaraM samattaM / NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM ca bhAgidavvANi / ettha appAbahuaM 1 edassa sAhaNaTTha imA parUvaNA / taM jahA- eyammi baMdhaTThANe asaMkhejjA logA ghATANANi / etto paMcavihahANIyo sAheyUNa samANiya aNaMtabhAgavaDhisaMkAmayANaM guNagAro asaMkhejjA logA tti vattavvo / madiAvaraNassa aNaMtabhAgahANisaMkAmayA thovA / asaMkhejjabhAgahANisaMkAmayA asaMkhe0 guNA / saMkhe0 bhAgahANi0 saMkhe0 guNA / saMkhe0 guNahANi0 saMkhe guNA0 / asaMkhe0 guNahANi0 asaMkhe0 guNA0 / aNaMtabhAgavaDDhi0 asaMkhe0 guNA / asaMkhe0 bhAgavaDDhi0 asaMkhe0 guNA / saMkhejjabhAgavaDhisaMkAmayA saMkhejjaguNA / saMkhe0 guNavaDDhi0 saMkhe0 guNA / asaMkhe0 guNavaDDhi0 asaMkhe0 guNA / aNaMtaguNahANi0 asaMkhe0 gunnaa| aNaMtaguNavaDDhi asaMkhe0 guNA / avaTTida0 saMkhe0 guNA / evaM caduNANAvaraNa-NavadasaNAvaraNasAdAsAda aNAdiya-NAmakammANaM NIcAgoda-paMcatarAiya-micchattANaM ca / / solasakasAya-NavaNokasAyANaM avattavvasaMkAmayA thovA / aNaMtabhAgahANisaM0 aNaMta hai ? jaghanyase vaha eka samaya aura antarmuhUrta tathA utkarSase asaMkhyAta loka mAtra hai| anantaguNavRddhi, hAni aura avasthAnakI prarUpaNA bhujAkAra saMkramake samAna hai| isa prakAra vRddhi antara samApta huaa| nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla aura antarakA bhI yahAM kathana karanA cAhiye / yahAM alpabahutvakA prakaraNa hai| isakI siddhike lie yaha prarUpaNA hai / yathA- eka baMdhasthAnameM asaMkhyAta loka pramANa ghAtasthAna hote haiN| yahAM pAca prakArakI hAniyoMkoM siddhakarake samApta kara anantabhAgavRddhi saMkrAmakoMkA guNakAra asaMkhyAta loka mAtra hai, aisA kahanA caahie| matijJAnAvaraNake anantabhAgahAnisaMkrAmaka stoka haiN| asaMkhyAtabhAgahAnisaMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtabhAgahAnisaMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtaguNahAnisaMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtaguNahAnisaMkrAmaka asaMkhyAtaguNe hN| anantabhAgavRddhisaMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtabhAgavRddhisaMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / saMkhyAtabhAgavRddhisaMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiM / saMkhyAtaguNavRddhi saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiM / asaMkhpAta guNavRddhisaMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / anantaguNahAnisaMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / anantaguNavRddhisaMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / avasthitasaMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiM / isI prakAra zeSa cAra jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, anAdika nAmakarmoM, nIcagotra, pAMca antarAya aura mithyAtvake bhI viSayameM prakRta alpabahutvakA kathana karanA caahiye| solaha kaSAya aura nau kaSAyoMke avaktavyasaMkrAmaka stoka haiM / ananta bhAgahAnisaMkrAmaka * mapratipATho'yam / a-kA-nApratiSu 'jaha0 aMtomahuttaM ' iti paatthH| * tApratI 'avaTThAgANi' iti paatthH| Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 ) chakkhaMDAgame saMtakamma guNA / sesANaM nnaannaavrnnbhNgo| ___maNusagai-maNusagaipAoggANupuvI-uccAgodANaM nnoksaaybhNgo| devagai-devagaipAoggANupuvvI-Nirayagai-girayagaipAoggANupuvI-veubviyasarIra-veuvviyasarIraaMgAvaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM asaMkhe0 bhAgahANisaMkAmayA thovaa| saMkhe0 bhAgahANi0saMkhe0 guNA / saMkhe0 guNahANi0 saMkhe0 gunnaa| asaMkhe0 guNahANi0 asaMkhe0 gunnaa| aNaMtabhAgavaDDhi0 asaMkhe0 gunnaa| asaMkhe0 bhAgavaDDhi0 asaMkhe0 gunnaa| saMkhejjabhAgavaDDhi0 saMkhe0 guNA / saMkhe0 guNavaDDhisaM0 saMkhe0 guNA / asaMkhe0 guNavaDDhi0 asaMkhe0 guNA / avattavva0 asaMkhe0 guNA / aNaMtaguNahANi asaMkhe0 gunnaa| aNaMtaguNavaDDhi0 asaMkhe0 gunnaa| aNaMtabhAgahANi asaMkhe0 gunnaa| avaTThiya0 asaMkhe0 guNA / evaM vaDhisaMkamo smtto| __ jahA saMtakammaTThANANi tahA sNkmtttthaannaanni| padesasaMkame aTThapadaM- jaM padesamgaM aNNapaDi saMkAmijjadi eso pdessNkmo| edeNa aTupadeNa mUlapayaDisaMkamo nntthi*| uttarapayaDisaMkame payadaM / uttarapayaDisaMkamo paMcaviho- ujvelaNasaMkamo vijjhAdasaMkamo adhApamatasaMkamo guNasaMkamo savvasaMkamo cedi / vuttaM ca-- uvvellaNa vijjhAdo adhApamatto guNo* ya savvo ya / anantaguNe haiN| zeSa padoMkI prarUpaNA jJAnAvaraNa ke samAna hai| manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura uccagotrakI prarUpaNA nokaSAyoMke samAna hai| devagati, devagatiprAyogyAnupUrvI, narakagati, narakagatiprAyogyAnupUrvI, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, vaikriyikabandhana aura vaikriyikasaMghAtake asaMkhyAtabhAgahAnisaMkrAmaka stoka hai| saMkhyAtabhAgahAnisaMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtaguNahAnisaMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtaguNahAnisaMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| anantabhAgavRddhisaMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtabhAgavRddhisaMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtabhAgavRddhisaMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtaguNavRddhisaMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtaguNavRddhisaMkrAmaka apaMkhyAtaguNe haiN| avaktavyasaMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / anantaguNahAnisaMkrAmaka asaMkhyAtagaNe haiN| anantaguNavRddhisaMkrAmaka asaMkhyAtaguNa haiN| anantabhAgahAnisaMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / avasthitasaMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| isa prakAra vRddhisaMkrama samApta huaa| saMkramasthAnoMkI prarUpaNA satkarmasthAnoMke samAna hai| pradezasaMkramameM arthapada- jo pradezAgra anya prakRtimeM saMkrAMta kiyA jAtA hai isakA nAma pradezasaMkrama hai| isa arthapadake anusAra mUlaprakRtisaMkrama nahIM hai| uttaraprakRtisaMkrama prakaraNaprApta hai / uttaraprakRti saMkrama pAMca prakArakA hai- udvelanasaMkrama, vidhyAtasaMkrama, adhaHpravRttasaMkrama, guNasaMkrama aura sarvasaMkrama / kahA bhI hai--- ___ pariNAma vaza jinake dvArA jIvoMkA karma saMkramaNako prApta hotA hai ve saMkrama pAMca haiM-- tApratau 'pAoggAgapundhi-ve ubviyasarIraMgovaMga-' iti pAThaH / 4 a-kApratyo: 'atthi', tAprato 'a (Na) tthi' iti ThaH / baMdhe saMkAmijjadi NobaMdhe Natthi malapayaDINaM ||go ka. 410. * daliyamannapagaI Nijja i so saMkamo paesassa / uvvalaNo vijjhAo ahAvatto gaNo sambo / / ka. pra. 2-60. 2 pratiSu 'guNe' iti paatthH|| Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre aNubhAgasaMkamo saMkramai jehi kammaM pariNAmavaseNa jIvANaM / / 2 / / ara asto kettiehi saMkamehi saMkamaMti tti jANAvaNaTTha parUvaNAe kIramANAe * esA gAhA hodi baMdhe adhApamatto vijjhAda abaMdha appamattaMto / guNasaMkamo du eto payaDINaM appasatthANaM // 4 // ' baMdhe adhApavatto' jattha jAsi payaDoNaM baMdho saMbhavadi tattha tAsi payaDINaM baMdhe saMte asaMte vi adhApamattasaMkamo hodi / eso niyamo baMghapayaDINaM abaMdhapayaDINaM Natthi / kudo ? sammatta sammAmicchatesu vi adhApamattasaMkamuvalaMbhAdo ? | 'vijjhAda abaMdhe' jAsi payaDINaM jattha baMdhasaMbhavo NiyameNa Natthi tattha tAsi vijjhAdasaMkamo 4 | eso viniyama micchAiTThippa huDi jAva appamattasaMjado tti tAvadeva dhutra ceva hodi / 'guNasaMkamo du etto appamattAdo uvarimaguNaTThANesu baMdhavirahidapayaDINaM guNasaMkamo savvasaMkamo ca hodi / savvasaMkamo hIdi tti kathaM Navvade? tu saddAdo / , ( 409 udvelana saMkrama, vidhyAtasaMkrama, adhApravRttasaMkrama, guNasaMkrama aura sarvasaMkrama / / 1 / / kauna prakRtiyAM kitane saMkramaNoMke dvArA saMkramaNako prApta hotI haiM yaha jatalAne ke liye kI jAnevAlI prarUpaNA meM yaha gAthA hai bandhake honepara adhaHpravRttasaMkrama hotA hai / vidhyAtasaMkrama abandha avasthA meM apramatta guNasthAna paryanta hotA hai / yahAMse arthAt apramatta guNasthAnase Ageke guNasthAnoMmeM bandharahita aprazasta prakRtiyoM kA guNasaMkrama aura sarvasaMkrama bhI hotA hai || 2 || ' baMdhe adhApavatto ' kA spaSTIkaraNa karate hue batalAte haiM ki jina prakRtiyoM kA bandha saMbhava hai vahAM una prakRtiyoM ke bandhake honepara aura usake na honepara bhI adhaHpravRttasaMkrama hotA hai / yaha niyama bandhaprakRtiyoMke liye hai, abandhaprakRtiyoMke liye nahIM hai; kyoMki, samyaktva aura samya mithyAtva ina do abandhaprakRtiyoM meM bhI adhaHpravRttasaMkrama pAyA jAtA hai / ' bijjhAda abaMdhe' kA artha karate hue kahate haiM ki jina prakRtiyoM kA jahAM niyamase bandha saMbhava nahIM hai vahAM una prakRtiyoMkA vidhyAtasaMkrama hotA hai / yaha bhI niyama mithyAdRSTise lekara apramatta guNasthAna taka hI dhruva svarUpase hai / ' guNasaMkamo du etto' arthAt apramatta guNasthAnase Age guNasthAnoM meM bandharahita prakRtiyoM kA guNasaMkrama aura sarvasaMkrama bhI hotA hai / zaMkA- sarvasaMkrama bhI hotA hai, yaha kahAMse jAnA jAtA hai ? samAdhAna- yaha uparyukta gAthAmeM prayukta ' tu' zabdase jAnA jAtA hai / aMtati // go.ka. 412. " Xx tAva devadhuva ti apratau ' saMkramiya', kApratau 'saMkamaya' iti pATha: / * go. ka. 409. a- kApratyoH parUvaNA kI ramANA', tApratau 'parUvaNAe kIramANA' iti pATha: / * baMdhe adhApavato vijjhAdaM sattamo du abadhe / eto guNI abaMdhe payaDINaM appasatthANaM / / go. ka. 416. micche sammissANaM adhApavatto jAsi na baMdho guNa-mavapaccayao tAsi hoi vijjhAo / ka. pra. 2,68. iti pATha: / ceva 3 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410) chakkhaMDAgame saMtakamma 'appasatthANaM' esA parUvaNA appasatthapayaDINaM kadA, Na pasatthANaM; usama-khavagaseDIsu vi bNdhvirhiypstthpyddiinnmdhaapvttsNkmdNsnnaado| edAo payaDIo ettiehi bhAgahArehi saMkamaMti tti jANAvaNaTheM esA gAhA ugudAla tIsa satta ya vIsaM egega bAra tiyaca ukkaM / ___ evaM cadu duga tiya tiya cadu paNa duga tiga dugaM ca boddhavyaM / / 3 / / edIe gAhAe vRttapayaDINaM bhAgahArANaM ca esA saMdiTThI-|39 2013 62/66 / 9 / / evaM Thaviya edisse gAhAe attho vuccde| taM jahA- paMcaNANAvaraNacattAridasaNAvaraNa-sAdAveyaNIya-lohasaMjalaNa-paMcidiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-pasatthavaNNa-rasa-gaMdha-phAsa-agurualahua-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagaitasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thira-subha-subhaga-sussara-Adejja-jasakitti-NimiNa-paMcatarAiyANaM adhApavattasaMkamo ekko ceva / kudo ? paMcaNANAvaraNa-caudaMsaNAvaraNapaMcaMtarAiyANaM micchAiTippahuDi jAva suhumasAMparAiyacarimasamayo tti baMdho ceva / yaha prarUpaNA 'appasatthANaM' arthAt aprazasta prakRtiyoMkI gayI hai, na ki prazasta prakRtiyoMkI; kyoMki, upazama zreNi aura kSapaka zreNi meM bhI bandha rahita prazasta prakRtiyoMkA adhaHpravRttasaMkrama dekhA jAtA hai| ye prakRtiyAM itane bhAgahAroMse saMkramaNako prApta hotI haiM, yaha batalAne ke liye yaha gAthA hai-- unatAlIsa, tIsa, sAta, bIsa, eka, eka bAraha aura tIna catuSka ( 4, 4,4 ; ina prakRtiyoMke kramase eka, cAra, do, tIna, tIna, cAra, pAMca, do, tIna aura do; ye bhAgahAra jAnane cAhiye / / 3 / / isa gAthAmeM kahI gayI prakRtiyoM aura bhAgahAroMkI yaha saMdRSTi hai-- / prakRti / 30 / 30 / 7 / 20 / 1 / 1 / 12 / / 4 / 4 / / / ise isa prakArase sthApita karake isa bhAgahAra / 1 / 4 / 2 / 3 / 3 / 4 / 5 / 2 / 3 / / gAthAkA artha kahate haiM / yathA- pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, saMjvalana, lobha, paMcendriya jAti, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, prazasta varNa rasa gandha va sparza, agurulaghu, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIti, nirmANa aura pAMca antarAya ; ina unatAlIsa prakRtiyoMkA eka adhaHpravRttasaMkrama hI hotA hai, kyoMki, pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pAMca antarAyakA mithyAdRSTise lekara sUkSmasAmparAya guNasthAnake antima samaya taka ugadAla-tIsa-sattaya-vIse ekkekaka-bAra ticaukke / igi-cadu duga-tiga-tiga-cadu-paNa-duga duga-tiNNisaMkamaNA / go. ka 418. 0 suhumassa baMdhaghAdI sAdaM saMjalaNaloha-paMcidi / tejadu-sama-vaNNacaU-agurugaparaghAda-ussAsaM / / satthagadI tasadasayaM NimiNugadAle adhApavatto du| go. ka. 419-20. 4 tApratI 'NANAvaraNa-paMcaMtarAiyANaM' iti paatthH| * aprato '-itthi ' iti pATa: / Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padelasaMkamo ( 411 teNeva edAsimadhApavattasaMkamaM motUNa Natthi annnnsNkmo| baMdhavocchede jAde vi saMkamo Natthi, paDiggahAbhAvAdo / paMcidiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANapasatthavaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua--paraghAdussAsa--pasatthavihAyagai-tasa- bAdarapajjatta-patteyasarIra-thirAdichakkA-NimiNANaM baMdhavocchede saMte vijjhAdo guNasaMkamo vA kiNNa jAyade? Na esa doso, pstthttaado| lohasaMjalaNassa adhApavattasaMkamo ceva, baMdhe saMte ceva ANupugvisaMkameNa osAridasakamattAdo / ezAsi payaDINaM savvasaMkamo kiNNa hodi ? Na, parapayasiMchohaNeNa vinnaasaabhaavaado| thINagiddhitiya-bArasakasAya-itthi-NavaMsayaveda-aradi-soga-tirikkhagadi-eiMdiyabeiMdiya-teiMdiya-caridayajAdi-tirikkha gaipAoggANupuTavI-AdAvujjova-thAvara-suhumasAhAraNANaM tIsaNNaM payaDINaM ubellaNeNa viNA cattAri saMkamA hotipha taM jahA-- bandha hI hai / isIliye ina prakRtiyoMke adhaHpravRttasaMkramako chor3akara anya saMkrama nahIM hote| bandhavyucchittike ho jAnepara unakA saMkrama nahIM hotA, kyoMki, pratigraha ( jinameM vivakSita prakRtiyAM saMkrAnta hotI haiM / prakRtiyoMkA yahAM abhAva hai / zaMkA- paMcendriya jAti, tejasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, prazasta varNa gandha rasa va sparza, agulla ghu, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyoti, basa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira Adi chaha aura nirmANa ; inakI bandhavyucchitti ho jAnepara vidhyAta athavA guNasaMkrama kyoM nahI hotA? samAdhAna- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, ve prazasta prakRtiyAM haiM / saMjvalana lobhakA eka adhaHpravRttasaMkrama hI hotA hai, kyoMki, bandhake hone kI avasthA meM hI AnupUrvIsaMkrama ( saMjvalana krodhakA saMjvalana mAna AdimeM, saMjvalana mAnakA saMjvalana mAyA AdimeM, ityAdi ) vaza unakA saMkrama naSTa ho jAtA hai / zaMkA- ina prakRtiyoMkA sarvasaMkrama kyoM nahIM hotA ? samAdhAna- nahIM, kyoMki anya prakRtiyoM meM kSepaNa karake inakA vinAza nahIM hotaa| styAnagRddhi Adi tIna, bAraha kaSAya, strIveda, napuMsakaveda, arati, zoka, tiryaggati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, Atapa, udyota, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNazarIra; ina tIsa prakRtiyoMke udvelanake vinA cAra saMkrama hote haiM / S8 pratiSu -- thirAdiojochakA' iti paar:| D aMtaraka raNammi kae carittamAhe Na pubbisaMkamaNaM / annattha sesigANaM ca savvahiM sanahA bNdhe| ka pra. 2, 4. xxx caritramohe puruSaveda-saMjvalanaMcatuSTayalakSaNe / atra hi caritramohanIyagrahaNenaittA eva paMca prakRtayo gahyante, na zeSAH; bandhAbhAvAt / tatrAnupUrvI ( aa) paripATyA saMkramaNaM bhavati, na tvanAnA / tathA hi-puruSavedaM saMjvalanakrodhAdAveva saMkramayati, nAnyatra / saMjvalanakrodhamapi saMjvalanamAnAdAveva, na tu puruSavede / saMjvalanamAnamapi saMjvalanamAyAdAveva, na tu saMjvalanakrodhAdau / saMjvalanamAyAmapi saMjvalanalobha eva, na tu saMjvalanamAnAdAviti / malaya. prathINati bArakasAyA saDhitthI arai sogo y|| tiriyeyAraM tIse ubvellaNahINacattAriyaMkamaNA / go. ka. 420-21. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412) chakkhaMDAgame saMtakamma thINagiddhitiya-itthiveda-tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvI-ujjova-aNaMtANubaMdhicaukka micchAiTippahuDi jAva sAsaNasammAiTThi ti adhApavattasaMkamo, tattha bNdhuvlNbhaado| suhuma micchAiTippahuDi jAva appamattasaMjado tti tAva vijjhAdasaMkamo, tattha bNdhaabhaavaado| saga-sagaapuvvakhavagapaDhamasamayappahuDi jAva carimadvidikhaMDayaducariphAli tti tAva guNasaMkamo / carimaphAlIe svvsNkmo| __Nausayaveda-eiMdiya-beiMdiya-teiMdiya-caridiyajAdi-AdAva-thAvara-suhuma-sAhAraNANaM micchAiTThimhi adhApavattasaMkamo, tattha edAsi bNdhuvlNbhaado| sAsaNasammAiTThippahuDi jAva appamattasaMjado tti tAva vijjhAdasaMkamo, appasatthatte saMte bNdhaabhaavaado| eiMdiya-beiMdiya-teiMdiya-caridiya-AdAva-thAvara-suhama-sAhAraNANaM deva-NeraiyamicchAiTThIsu vijjhAdasaMkamo, tattha edAsi bNdhaabhaavaado| Navari eiMdiya-AdAva-thAvarAgaM IsANaMtA devA adhApavatteNa saMkAmayA, tattha edAsi bNdhdsnnaado| apuvakaraNapaDhamasamayappahuDi jAva carimaTThidikhaMDayaducarimaphAli tti tAva edAsi payaDINaM guNasaMkamo, appasatthatte tesiNbNdhaabhaavaado| carimaphAlIe savvasaMkamo, saMchohaNeNa nndvttaado| apaccakkhANacaukkassa micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAiTThi tti tAva adhA yathA- styAnagRddhitraya. strIveda, tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota aura anantAnabandhicatuSkakA mithyAdRSTi se lekara sAsAdanasamyagdRSTi taka adhaHpravRttasaMkrama hotA hai, kyoMki, vahAM inakA bandha pAyA jAtA hai / samyagmithyAdRSTise lekara apramattasaMyata taka unakA vidhyAtasaMkrama hotA hai, kyoMki, vahAM unake bandhakA abhAva hai| apUrvakaraNa kSapakake prathama samayase lekara apane apane antima sthitikANDakakI dvicarama phAli taka unakA guNasaMkrama hotA hai| antima phAlikA sarvasaMkrama hotA hai| napuMsakaveda, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, Atapa, sthAvara sUkSma aura sAdhAraNazarIrakA mithyAdRSTi guNasthAnameM adhaHpravRttasaMkrama hotA hai, kyoMki, vahAMpara inakA bandha pAyA jAtA hai| sAsAdanasamyagdRSTise lekara apramattasaMyata taka unakA vidhyAtasaMkrama hotA hai, kyoMki, aprazastatAke honepara vahAM bandhakA abhAva hai| ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, Atapa, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNa; inakA deva va nAraka mithyAdRSTiyoMmeM vidhyAtasaMkrama hotA hai, kyoMki, unake inakA bandha nahIM hotaa| vizeSa itanA hai ki ekendriya, Atapa aura sthAvara inake IzAna kalpa takake deva adhaHpravRttasaMkramake dvArA saMkrAmaka hai; kyoMki, unameM inakA bandha dekhA jAtA hai| apUrvakaraNake prathama samayase lekara antima sthitikANDakako dvicarama phAli taka ina prakRtiyoMkA guNasaMkrama hotA hai, kyoMki, aprazastatAke honepara unake bandhakA abhAva hai, inakI antima phAlikA sarvasaMkrama hotA hai, kyoMki usakA vinAza nikSepapUrvaka hotA hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka adha:pravRttasaMkrama 4 a-kApratyoH 'appasatthatte siMte' iti pAThaH / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 413 pavattasaMkamo, tattha baMdhadasaNAdo / uri jAva appamattasaMjadacarimasamao tAva vijjhaadsNkmo| uvarimapuvvakaraNapaDhamasamayappaDi jAva carimadvidikhaMDayaducarimaphAli ti tAva guNasaMkamo / kAraNaM sugamaM / carimaphAlIe savvasaMkamo, parapayaDisaMchohaNeNa vinnttuttaado| paccakkhANacadukkassa apaccavakhANacadukkabhaMgo / Navari saMjadAsaMjado tti edesindhaapvttsNkmo| aradi-soggANaM micchAiTippahuDi jAva pamattasaMjado tti tAva adhApamattasaMkamo, tattha edAsi baMdhuvalaMbhAdo / appamattasaMjadamhi * vijjhAdasaMkamo, tattha bNdhaabhaavaado| apuvvakaraNapaDhamasamayappahuDi jAva appaNo carimaTThidikhaMDayaducarimaphAli tti tAva guNasaMkamo, appasatthA tti bNdhaabhaavaado| carimaphAlIe savvasaMkamo / kAraNaM sugamaM / NihA-payalA-appasatthavaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-uvaghAdANaM adhApavattasaMkamo guNasaMkamo cedi do ceva saMkamA / taM jahA- NiddA-payalANaM micchAiTippahuDi jAva apuvvakaraNassa paDhama-sattamabhAgo tti jAva adhApavattasaMkamo, ettha edAsi baMdhuvalaMbhAdo / uvari jAva suhumasAMparAiyacarimasamao ti tAva guNasaMkamo, bNdhaabhaavaado| appasatthavaNNacadukkassa micchAiTippahuDi jAva apuvvakaraNassa cha- sattamabhAgA tti adhaapvttsNkmo| hotA hai, kyoMki, vahAM inakA bandha dekhA jAtA hai / Age apramattasaMyatake antima samaya taka unakA vidhyAtasaMkrama hotA hai| Upara apUrvakaraNake prathama samayase lekara antima sthitikANDakako dvicarama phAli taka unakA guNasaMkrama hotA hai / isakA kAraNa sugama hai / antima phAlikA sarvasaMkrama hotA hai, kyoMki, vaha anya prakRti meM prakSipta hokara naSTa hotI hai / pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakI prarUpaNA apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake samAna hai / vizeSa itanA hai ki saMyatAsaMyata guNasthAna taka inakA adhaHpravRttasaMkrama hotA hai / ___arati aura zokakA mithyAdRSTi se lekara pramattasaMyata taka adhaHpravRttasaMkrama hotA hai, kyoMki, unameM inakA bandha pAyA jAtA hai / apramattasaMyatameM inakA vidhyAtasaMkrama hotA hai, kyoMki, vahAM inakA bandha nahIM hai| apUrvakaraNake prathama samayase lekara apane antima sthitikANDakakI dvicaraya phAli taka usakA guNasaMkrama hotA hai kyoMki, vahAM aprazasa unakA bandha nahIM hai| unakI antima phAlikA sarvasaMkrama hotA hai / isakA kAraNa sugama hai nidrA, pracalA tathA aprazasta varNa, gandha, rasa va sparza aura upaghAtake adhaHpravRttasaMkrama aura guNasaMkrama ye do hI saMkrama hote haiM / yathA- nidrA aura pracalAkA mithyAdRSTise lekara apUrvakaraNake prathama saptama bhAga taka adhaHpravRttasaMkrama hotA hai, kyoMki, yahAM inakA bandha pAyA jAtA hai / Age sUkSmasAmparAyikake antima samaya taka unakA guNasaMkrama hotA hai, kyoMki, yahAM utakA bandha nahI hai| aprazasta varNAdi cArakA mithyAdRSTise lekara apUrvakaraNake sAta bhAgoMmeMse chaThe bhAga * a-kApratyo: 'appamatta saMjadedi' iti pAThaH / 0 a-kApratyo: 'payalAyaappasattha ' iti pATa: - * a-kApratyoH 'saMkamo' iti paatthH| NiddA palayA asuhaM vaNNacaukkaM ca uvaghAde // sattaNNaha gaNasaMkamamadhAsvatto yaxxx go. ka. 421-22. .. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 ) chakkhaMDAgame saMtakamma uvari jAva suhumasAMparAiyacarimasamao tti tAva gunnsNkmo| tatto uvari saMkamo Natthi, baMdhAbhAveNa pddigghaabhaavaado| uvaghAdassa vaNNacadukkabhaMgo / edAsi sattaNNaM payaDINaM vijjhAdasaMkamo Natthi' khavaga-uvasAmiyaseDIsu vocchinnnnbNdhttaado| uvvellaNasaMkamo Natthi, annuvvellnnpyddittaado| savvasaMkamo Natthi, parapayaDisaMchohaNeNa avinn?ttaado| asAdAvedaNIya-paMcasaMThANa-paMcasaMghaDaNa-appasatthavihAyagai-apajjatta-athira-asuhadUbhaga-dussara-aNAdejja-ajasagitti-NIcAgodANaM vIsaNaM payaDINaM adhApavattasaMkamo, vijjhAdasaMkamo guNasaMkamo cedi tiNNisaMkamo / taM jahA- asAdAvedaNIya-athiraasuhANaM micchAiTippahuDi jAva pamattasaMjado ti tAva adhApamattasaMkamo, ettha edAsi bNdhuvlNbhaado| appamattasaMjadammi vijjhAdasaMkamo, bNdhaabhaavaado| uvari guNasaMkamo jAva suhamasAMparAiyacarimasamayo ti, appstthttaado| uvari saMkamo patthi, pddigghaabhaavaado| huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNANaM micchAiTThimhi adhApavattasaMkamo, tattha edAsi bNdhuvlNbhaado| uvari jAva appamattasaMjado tti vijjhAdasaMkamo, bNdhaabhaavaado| taka inakA adhaHpravRttasaMkrama hotA hai| Age sUkSmasAmparAyikake antima samaya taka unakA guNasaMkrama hotA hai| isake Age unakA saMkrama nahIM hai, kyoMki, bandhake na honese unakI pratigraha prakRtiyoMkA vahAM abhAva hai / upaghAtakI prarUpaNA varNacatuSkake samAna hai| ina nidrA Adi sAta prakRtiyoMkA vidhyAta saMkrama nahIM hotA, kyoMki, kSapaka aura upazAmaka zreNiyoMmeM inakI bandhavyucchitti hotI hai| inakA udvelanasaMkrama bhI nahIM hotA, kyoMki, ve udvelana prakRtiyoMse bhinna haiN| sarvasakrama bhI unakA sambhava nahIM hai, kyoMki, anya prakRtiyoMmeM prakSipta hokara unakA vinAza nahIM hotA / ___asAtAvedanIya, pAMca saMsthAna, pAMca saMhanana, aprazasta vihAyogati, aparyApta, asthira azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya, ayazakIrti aura nIcagotra ; ina bIsa prakRtiyoMke adhaHpravRttasaMkrama, vidhyAtasaMkrama aura guNasaMkrama ye tIna saMkrama hote haiN| yathA- asAtAvedanIya asthira aura azubha inakA mithyAdRSTise lekara pramattasaMyata taka adhaHpravRttasaMkrama hotA hai; kyoMki, yahAM inakA bandha pAyA jAtA hai| apramattasaMyatameM unakA vidhyAtasaMkrama hotA hai kyoMki, vahAM inakA bandha nahIM hotaa| Age sUkSmasAmmaparAyikake antima samaya taka unakA guNasaMkrama hotA hai, kyoMki, ve aprazasta prakRtiyAM haiN| isase Age unakA saMkrama nahIM hotA, kyoMki, pratigraha prakRtiyoMkA abhAva hai| huNDakamaMsthAna aura asaMprAptAsRpATikAsaMhananakA mithyAdRSTi guNasthAna meM adhaHpravRttasaMkrama hotA hai, kyoMki, vahAMpara inakA bandha pAyA jAtA hai| Age apramattasaMyata taka inakA vidhyAta. 4 a-kApratyoretasya sthAne 'tattha' iti gtthH| 8 a-kApratyo: 'tiNisaMkamo ' iti pAThaH / dukkhmsuhgdii| saMhadi-saMThANadasaM NIcApuNNathirachakkaM ca / / vIsaNhaM vijjhAdaM adhApavatto gaNo ya xxx / go. ka. 422-23. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamA gaddAre aNubhAga saMkramo ( 405 asaMkhejjatrAsAuatirikkha- maNusamicchA iTThIsu vi vijjhAdasaMkamo ceva baMdhAbhAvAdo / apuvvakaraNapaDhamasamayappahUDi jAva suhumasAMparAiyacarimasamayo tti tAva guNasaMkamo' baMdhAbhAvAdo / uvari asaMkamo, paDiggahAbhAvAdo / cadusaMThAga-ca dusaMghaDaNa - bhaga- dussara agAdejja-NIcA goda - ayya satya vihAyagadIgaM micchAiTThiSpahUDi jAva sAsaNasammAiTThiti tAva adhApavattasaMkamo / uvari jAva appamatta saMjadacarimasamayo tti tAva vijjhAdasaMkamo, baMdhAbhAvAdo / apuvvakaraNapaDhamasamaya pahuDi jAva suhumasAMparAiyacarimasamayo tti tAva guNasaMkamo, appasatthatAdo / uvari asaMmo, paDiggahAbhAvAdo / evamapajjattassa vi / Navari micchAiTThamhi ceva edassa adhApavattasaMkamo / ajasakittIe apajjattabhaMgo | Navari micchAiTTi pahuDi jAva panattasaMjado tti edisse adhApavattasaMkamo, edesu guNaTThANesu baMdhuvalaMbhAdo / micchattassa vijjhAdasaMkamo guNasaMkramo savvasaMkamo cedi tiNi saMkamA / taM jahApaDhasamaya pahuDi jAva aMtomuhuttakAlaM uvasamasammAiTThimhi micchattassa guNasaMkamo / khavaNAe vi apuvvakaraNapaDhamasamayappahUDi jAva ca maTThidikhaMDayaducarimaphAli tti guNa saMkrama hotA hai, kyoMki, vahAM inakA bandha nahIM hotA / asaMkhyAtavarSAyuSka tiryaMca va manuSya mithyAdRSTiyoM meM bhI unakA vidhyAtasaMkrama hI hotA hai, kyoMki, unake inakA bandha nahIM hotA / apUrvakaraNa ke prathama samayase lekara sUkSmasAmparAyikake antima samaya taka unakA guNasaMkrama hotA hai, kyoMki, vahAM para inake bandhakA abhAva hai| Age unakA saMkrama nahI hotA, kyoMki, pratigraha prakRtiyoMkA abhAva hai / cAra saMsthAna, cAra saMhanana, dubhaMga, dusvara, anAdeya, nIcagotra aura aprazasta vihAyo - gati inakA mithyAdRSTise lekara sAsAdanasamyagdRSTi taka adhaHpravRttasaMkrama hotA hai| Age atramattasaMyatake antima samaya taka unakA vidhyAtasaMkrama hotA hai, kyoMki, Age unakA bandha nahIM hotA / apUrvakaraNa ke prathama samayase lekara sUkSmasAmparAyikake antima samaya taka unakA guNahotA hai, kyoMki, ve aprazasta prakRtiyAM haiN| Age unakA saMkrama nahIM hai, kyoMki, pratigraha prakRtiyoMkA abhAva hai / isI prakAra aparyApta nAmakarmake bhI viSaya meM kahanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki isakA adhaHpravRttasaMkrama kevala mithyAdRSTi guNasthAna meM hI hotA hai / ayazakIrtikI prarUpaNA aparyApta ke samAna hai / vizeSa itanA hai ki mithyAdRSTi se lekara pramattasaMyata taka isakA adhaH pravRttasaMkrama hotA hai, kyoMki, ina guNasthAnoM meM usakA bandha pAyA jAtA hai / mithyAtva prakRti ke vidhyAtasaMkrama, guNasaMkrama aura sarvasaMkrama ye tIna saMkrama hote haiM / yathA- prathama samayase lekara antarmuhUrta kAla taka upazamasamyagdRSTi jIvake mithyAtvakA guNasaMkrama hotA hai / kSapaNA meM bhI apUrvakaraNake prathama samayase lekara antima sthitikANDakakI a-kApratyoH 'tiSNisaMkamo' iti pAThaH / micchate / vijjhAda-guNe savvaM XXX / / go ka. 423. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 ) chakkhaMDAgame saMtakamma sNkmo| carimaphAlIe savvasaMkamo / uvasamasammAiTTimhi ya micchattassa vijjhaadsNkmo| vedagasammattassa cattAri saMkamA * adhApavattasaMkamo uvvellagasaMkamo guNasaMkamo savvasaMkamo cedi / taM jahA-micchattaM gadasammAiTrimiha jAva aMtomahattakAlaM tAva adhaapvttsNkmo| tado ppahuDi jAva palido0 asaMkhe / bhAgameta kAlaM tAva ujvellaNasaMkamo aMgulassa asaMkhe0 bhaagpddibhaagigo| unvelaNacarimakhaMDayapaDhamasamayappahuDi tAva guNasaMkamo jAva tasseva ducarimaphAli ti / carimaphAlIe savvasaMkamo / sammAmicchatta-devagai-devagaipAoggANupuvI-Nirayagai-NirayagaipAoggANupuvI-veuvviyasarIra--veubviyasarIraMgovaMga---maNusagai-maNusagaipAoggANupuTavIAhArasarIra-AhArasarIraMgovaMga-uccAgodANaM bArasaNNaM payaDINaM paMca sNkmo| taM jahA-micchattaM gadasammAiTTimhi aMtomuttakAlaM sammAmicchatta0 adhaapvttsNkmo| tado uvari palido asaMkhe0 bhAgamettakAlaM sammAmicchatta uvellnnsNkmo| carimakhaMDae guNasaMkamo jAva tasseva ducarimaphAli tti / carimaphAlIe savvasaMkamo / dasaNamohakkhavagaapuvvakaraNapaDhamasamayappahuDi tAva sammAmicchattassa guNasaMkamo jAva carimaTTidikhaMDayassa ducarimaphAli tti| carimaphAlIe savvasaMkamo / uvasama-vedagasammA dvicarama phAli taka usakA guNasaMkrama hotA hai| antima phAlikA sarvasaMkrama hotA hai / upazamasamyagdRSTike hI mithyAtvakA vidhyAtasaMkrama bhI hotA hai / vedakasamyaktvake adhapravRttasaMkrama, udvelanasaMkrama, guNasaMkrama aura sarvasaMkrama ye cAra saMkrama hote haiN| yathA- mithyAtvako prApta hue samyagdRSTi ke samyaktvaprakRtikA antarmuharta kAla taka adhaHpravRtta saMkrama hotA hai| usake Age palyomake asaMkhyAto bhAga mAtra kAla taka aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pratibhAgavAlA usakA udvelanasaMkrama hotA hai| udvalanake antima kANDakake prathama samayase lekara usako hI dviva rama phAli taka usakA guNa saMkrama hotA hai| usakI antima phAli kA sarvasaMkrama hotA hai / __samyagmithyAtva, devagati, devagatiprAyogyAnupUrvI, narakagati, narakagatiprAyogyAnupUrvI, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, AhArakazarIra, AhArakazarIrAMgopAMga nAmakarma aura uccagotra ina bAraha prakRtiyoMke pAMca saMkrama hote haiN| yathAmithyAtvako prApta samyagdaSTi ke antarmahataM kAla samyagmithyAtvakA adhaHpravatta saMkrama hotA hai| usake Age patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra kAla taka samyagmithyAtvakA udvelanasaMkrama hotA hai| atima kANDakameM usakI hI dvicarama phAli taka guNasaMkrama hotA haiN| carama phAlikA sarvasaMkrama hotA hai| darzanamohakSapaka apUrvakaraNake prathama samayase lekara aMtima sthitikAMDakakI dvicarama phAli taka samyagmithyAtvakA guNasaMkrama hotA hai| usakI antima phAlikA sarva saMkrama hotA hai / upazamasamyagdRSTi * a-kApratyo: 'cattArisaMkamo' iti paatthH| samme vijjhaadprihiigaa| go ka. 423. 4 tApratI ujvellnnsNkmo| aMgulassa asakhe0bhAgapaDimAgigo ujvellaNa-'iti paatthH| a-kApratyoH 'micchata',tApratau (sammA) micchata' iti paatthH| sammavihINabvelle paMceva ya tattha hoMta saMkamaNA / / go. ka. 424. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre pade saMkamo ( 417 iTThIsu vijjhAdasaMkamo aMgulassa asaMkhe0 bhaagpddibhaagiyo| devagai-devagaipAoggANupuvINaM micchAiTippahuDi jAva apuvakaraNachasattabhAge* tti adhApavattasaMkamo, tattha edAsi baMdhuvalaMbhAdo / tatto uri pi baMdhAbhAve vi adhApamattasaMkamo ceva, pstthttaado| deva-Neraiesu vijjhAdasaMkamo, bNdhaabhaavaado| eiMdiyavilidiesu uvvellaNasaMkamo jAva udhvellaNacarimakhaMDayamapatto ti| carimakhaMDae guNasaMkamo jAva tasseva ducarimaphAli ti / carimaphAlIe svvsNkmo| veutriyasarIra-veubviyasarIragovaMgANaM devgibhNgo| Nirayagai-NirayagaipAoggANupuvvINaM pi devgibhNgo| Navari micchAiTimhi ceva adhaapvttsNkmo| sAsaNasammAiTippahuDi jAva appamattasaMjado tti vijjhaadsNkmo| deva-Neraiesu vi vijjhAdasaMkamo, bNdhaabhaavaado| apuvakaraNappuhuDi jAva sagacarimaTTidikhaMDayaducarimaphAli tti gunnsNkmo| carimaphAlIe savvasaMkamo / eiMdiya-vilidiesu uvvellaNasaMkamo 1 udhellaNacarimakhaMDae gunnsNkmo| tasseva carimaphAlIe savvasaMkamo evaM paMca saMkamA hoti / maNusagai-maNusagaipAoggANupuTavINaM micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAdiTThi aura vedakasamyagdRSTike usakA aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pratibhAgavAlA vidhyAtasaMkrama hotA hai| devagati aura devagatiprAyogyAnupUrvIkA mithyAdRSTite lekara apUrvakaraNake sAta bhAgoMmeMse chaThe bhAga taka adhaHpravRttasaMkrama hotA hai, kyoMki, vahAM inakA bandha pAyA jAtA hai / usake Age bhI bandhakA abhAva honepara bhI adhaHpravRttasaMkrama hI hotA hai, kyoMki, ve prazasta prakRtiyAM haiN| devoM va nArakiyoMmeM unakA vidhyAsakrama hotA hai, kyoMki, unake inakA bandha nahIM hotA / ekendriya aura vikalendriya jIvoMmeM udvelanake antima kANDakake prApta na hone taka unakA udvelanasaMkrama hotA hai / antima kANDakameM usIkI dvicarama phAli taka guNasaMkrama hotA hai / antima phAlikA sarvasaMkrama hotA hai / vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIrAMgopAMgakI prarUpaNA devagatike samAna hai| narakagati aura narakagatiprAyogyAnupUrvIkI bhI prarUpaNA devagatike samAna hai / vizeSa itanA hai ki mithyAdRSTi guNasthAnameM hI inakA adhaHpravRttasaMkrama hotA hai / sAsAdanasamyagdRSTise lekara apramattasaMyata taka unakA vidhyAsakrama hotA hai / devoM aura nArakiyoM meM bhI unakA vidhyAtasaMkrama hotA hai, kyoMki, unake inakA bandha nahIM hotA / apUrvakaraNase lekara apane antima sthitikANDakakI dvicarama phAli taka unakA guNasaMkrama aura antima phAlikA sarvasaMkrama hotA hai| ekendriyoM aura vikalendriyoMmeM unakA udvelanasaMkrama hotA hai / udvelanake antima kANDako (dvicarama phAli taka ) unakA guNasaMkrama aura usIkI antima phAlikA sarvasaMkrama hotA hai| isa prakAra ukta do prakRtiyoMke pAMca saMkrama hote haiN| manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka * tApratau ' bhAgo' iti paar:| Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418) chakkhaMDAgame saMtakamma tti adhApavattasaMkamo, tattha baMdhuvalaMbhAdo / saMjadAsaMjadappahuDi jAva appamattasaMjado tti vijjhAdasaMkamo / asaMkhejjavAsAuatirikkha-maNussesu vijjhAdasaMkamo, bNdhaabhaavaado| teu-vAukAiesu uvvellaNasaMkamo jAva ducarimuvvellaNakaMDayo tti / carimuvellaNakhaMDae guNasaMkamo / tasseva carimaphAlIe svvsNkmo| AhArasarIra-AhArasarIraMgovaMgANaM appamattasaMjadappahuDi jAva apuvakaraNo tti tAva adhApavattasaMkamo, tattha baMdhuvalaMbhAdo / heDimaguNaTThANesu vijjhAdasaMkamo, bNdhaabhaavaado| asaMjamaM gado AhArasarIrasaMtakammiyo saMjado aMtomahattaNa uvvellaNamADhavedi jAva asaMjado jAva asaMtakammaM ca asthi tAva uvvelledi / / saMpahi savvuvvellaNapayaDINamuvellaNakkamo vuccade / taM jahA- adhApavattaTidikhaMDayaM palido0 asaMkhe0 bhAgo / tAsi dvidINaM paDhamasamae jamukkIrijz2adi padesaggaM taM thovaM / bidiyasamae jamukkorijjadi padesaggaM tamasaMkhejjaguNaM / tadiyasamae jamukkIrijjadi padesaggaM tamasaMkhejjaguNaM / evamasaMkhejjaguNavaDDhIe NeyavvaM jAva aMtomuhuttaM ti / ettha guNagArapamANaM palido0 asaMkhe0 bhaago| parapayaDIsu jaM padesaggaM dijjadi taM thovaM / jaM satthANe dijjadi tamasaMkhejjagugaM / adhaHpravRttasaMkrama hotA hai. kyoMki, vahA~ inakA bandha pAyA jAtA hai / saMyatAsaMyatase lekara apramattasaMyata taka unakA vidhyAtasaMkrama hotA hai| asaMkhyAtavarSAgruSka tiryaMcoM aura manuSyoMmeM unakA vidhyAtasaMkrama hotA hai, kyoMki, unameM inakA bandha nahIM hotA / tejakAyikoM aura vAyukAyikoMmeM dvicarama udvelana kANDaka taka unakA udvelanasaMkrama hotA hai / antima udvelanakANDakameM ( dvicarama phAli taka ) gaNasaMkrama aura usIkI antima phAlikA sarvasaMkrama hotA hai| AhArakazarIra aura AhArakazarIrAMgopAMga nAmakarmoM kA apramattasaMyatase lekara apUrvakaraNa taka adhaHpravRttasaMkrama hotA hai, kyoMki, vahAM inakA bandha pAyA jAtA hai| adhastana guNasthAnoMmeM unakA vidhyAtasaMkrama hotA hai, kyoMki, vahAM inakA bandha nahIM hotA / AhArazarIrasatkamika saMyata asaMyamako prApta hokara annarmuharta meM udvelanA prArambha karatA hai, jaba taka vaha asaMyata hai aura jaba taka satkarmase rahita hai taba taka vaha udvelanA karatA hai| ___aba saba udvelanaprakRtiyoMkI udvelanAke kramakI prarUpaNA kI jAtI hai / yathAadhaHpravRttasthitikANDaka palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / una sthitiyoMkA jo pradezAgra prathama samayameM utkIrNa kiyA jAtA hai vaha stoka hai / dvitIya samayameM jo pradezAgra utkIrNa kiyA jAtA hai vaha asaMkhyAtaguNA hai / tRtIya samayameM jo pradezAgra utkIrNa kiyA jAtA hai vaha asaMkhyAtaguNA hai / isa prakAra antarmuhUrta kAla taka asaMkhyAtaguNI vRddhike kramase le jAnA caahiye| yahAM gaNakArakA pramANa palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| anya prakRtiyoMmeM jo pradezAgra diyA jAtA hai vaha stoka hai| svasthAna meM jo pradezAgra diyA jAtA hai vaha asaMkhyAtaguNA hai / jo pradezAgra svasthAnameM diyA jAtA hai vaha guNazreNikramase B a-kApratyo: 'ducarimamuvelaNakaMDayo' iti pAThaH / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 419 jaM satthANe taM guNaseDIe dijjadi, jaM paratthANe taM padesaggaM visesahANIe dijjadi / esa vihI paDhamassa TidikaMDayassa / jo vihI paDhamassa TidikhaMDayassa parUvido so ceva vihI bidiyakhaMDayappahuDi jAva ducarimakhaMDao tti tAva savvakhaMDayANaM paraveyanvo / carimadvidikhaMDayapamANaM palido0 asaMkhe0 bhaago| tassa padesaggaM savvaM paratthANe ceva dijjadi asaMkhejjaguNAe seDhIe / paDhamaTTidikhaMDayassa dvidIo bhugaao| bidiyassa viseshonnaao| tadiyassa TidikhaMDayassa dvidIo viseshiinnaao| evamaNaMtarovaNidhAe geyadhvaM jAva ducarimadidikhaMDao tti / ducarimajhidikhaMDayaTTidIhito carimajhidikhaMDayassara dvidIo asaMkhe0 gunnaao| __ paraMparovaNidhAe paDhamaTTidikhaMDayamuvaNihAya atthi kANici dvidikhaMDayANi saMkhejjaguNahINANi kANici asaMkhe0 guNahINANi / tattha jaM ducarimaTThidikhaMDayamAhAradugassa tassa jaM carimasamae saMkamadi padesaggaM paratthANe so jahaNNao ujvellnnsNkmo| teNa saMkamamANeNa tisse payaDIe tAdhe jaM sesayaM kammaM taM palidovamassa asaMkhe0 bhAgeNa avahirijjadi / savvakammaM puNa aMgulassa asaMkhe0 bhAgeNa avahirijjadi / saMpahi payadaM parUvemo-- AhAradugassa uvvelaNakAlabbhaMtare uvvellnnsNkmo| carimaTThidikhaMDae guNasaMkamo / tattheva carimaphAlIe savvasaMkamo / diyA jAtA hai aura jo pradezAgra parasthAnameM diyA jAtA hai vaha vizeSahAnike kramase diyA jAtA hai| yaha vidhi prathama sthitikANDakakI hai / jo vidhi prathama sthitikANDakakI kahI gayI hai vahI vidhi dvitIya kANDakase lekara vicarama kANDaka taka saba kANDakoMkI kahanA cAhiye / antima sthitikANDakakA pramANa palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / usakA saba pradezAgra asaMkhyAtaguNita zreNise parasthAnameM hI diyA jAtA hai / prathama sthitikANDakakI sthitiyAM bahuta haiN| dvitIya sthitikANDakakI sthitiyAM vizeSa hIna haiM / tRtIya sthitikANDakakI sthitiyAM vizeSa hIna haiM / isa prakAra anantaropanidhAse dvicarama sthitikANDaka taka le jAnA caahiye| dvicarama sthitikANDakakI sthitiyoMse carama sthitikANDakakI sthitiyAM asaMkhyAtaguNI haiN| paramparopanidhAkI apekSA prathama sthitikANDaka upanidhAmeM kitane hI sthitikANDaka saMkhyAtaguNe hIna haiM aura kitane hI asaMkhyAtaguNe hIna haiN| unameM jo AhAradvikakA dvicarama sthitikANDaka hai usakA jo pradezAgra antima samaya meM parasthAna meM saMkrAnta hotA hai vaha jaghanya udvelanAsaMkrama hai| usake dvArA saMkrAnta hotA huA ukta prakRtikA jo usa samaya zeSa karma hai vaha palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase apahRta hotA hai / parantu saba karma aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgase apahRta hotA hai| aba prakRtakI prarUpaNA karate haiM-- AhAradvikakA udvelanakAlake bhItara udvelanasaMkrama hotA hai| antima sthitikANDa meM guNasaMkrama hotA hai| usameM hI antima phAlikA sarvasaMkrama hotA hai / ED a-kApratyo: ' sadaM ', tApratI 'sadaM ( vvaM ), iti paatthH| 4 pratiSa 'caThThidikhaMDayassa' iti pAThaH / tApratI 'khaMDayamavaNihA ya athi / kANici' iti pAThaH / Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 ) chakkhaMDAgame saMtakamma uccAgodassa micchAiTippahuDi jAva sAsaNasammAiTTi tti adhaapvttsNkmo| uvari asaMkamo, pddigghaabhaavaado| sattamapuDhaviNeraiesu vijjhAdasaMkamo / teu-vAukAiesu ujvellaNasaMkamo, tattha uvvellnnpaaoggprinnaamaannmvlNbhaado| carimuvvellaNakhaMDae gunnsNkmo| tasseva carimaphAlIe svvsNkmo| tiNNisaMjalaNa-purisavedANamadhApavattasaMkamo savvasaMkamo cedi doNNi saMkamA hoti / taM jahA- tiNNaM saMjalaNANaM purisavedassa ca micchAiTippahuDi jAva aNiyaTTi tti adhApavattasaMkamo / carimakhaMDayacarimaphAlIe edAsi savvasaMkamo / hassa-radi-bhaya-duguMchANaM adhApavattasaMkamo guNasaMkamo savvasaMkamo cedi tiNi saMkamA hoti / taM jahA- micchAiTippahuDi jAva apuvvakaraNacarimasamayo tti edaasimdhaapvttsNkmo| uvari guNasaMkamo jAva carimaTThidikhaMDayaducarimaphAli tti / carimaphAlIe svvsNkmo|| orAliyasarIra-orAliyasarIraMgovaMga-vajjarisaha-titthayarANamadhApavattasaMkamo vijjhAdasaMkamo cedi doNNi sNkmaa|tN jahA-orAliyaduga-paDhamasaMghaDaNANaM micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAdiTThi tti adhApavattasaMkamo, tattha baMdhadasaNAdo / asaMkhejjavAsAuatirikkha-maNussesu vijjhAdasaMkamo tattha edAsi baMdhAbhAvAdo / titthayarassa uccagotrakA mithyAdRSTise lekara sAsAdanasamyagdRSTi taka adhaHpravRttasakrama hotA hai / Age usakA saMkrama nahIM hotA hai, kyoMki, pratigraha prakRtikA abhAva hai / sAtavI pRthivIke nArakiyoMmeM usakA vidhyAtasaMkrama hotA hai| tejakAyika aura vAyukAyika jIvoMmeM usakA udvelanasaMkrama hotA hai, kyoMki, vahAM udvelanake yogya pariNAma pAye jAte haiM / antima udvelanakANDakameM guNasaMkrama hotA hai / usIkI antima phAlikA sarvasaMkrama hotA hai| tIna saMjvalana aura puruSavedake adhaHpravRttasaMkrama aura sarvasaMkrama ye do saMkrama hote haiM / yathA- tIna saMjvalana kaSAyoM aura puruSavedakA mithyAdRSTi se lekara anivRttikaraNa taka adha:pravRttasaMkrama hotA hai / inake antima kANDakakI antima phAlikA sarvasaMkrama hotA hai| hAsya, rati, bhaya aura jugupsAke adhaHpravRttasaMkrama, guNasaMkrama aura sarvasaMkrama ye tIna saMkrama hote haiN| yathA- mithyAdRSTise lekara apUrvakaraNake antima samaya taka inakA adhaHpravRttasaMkrama hotA hai / Age antima sthitikANDakakI dvicarama phAli taka guNasaMkrama hotA hai / antima phAlikA sarvasaMkrama hotA hai / ___audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhanArAcasaMhanana aura tIrthaMkara prakRtike adhaHpravRttasaMkrama aura vidhyAtasaMkrama ye do saMkrama hote haiM / yathA audArikadvika aura prathama saMhananakA mithyAdRSTi se lekara asaMyatasamyagdRSTi taka adhaHpravRttasaMkrama hotA hai, kyoMki, vahAMpara unakA bandha dekhA jAtA hai / asaMkhyAtavarSAyuSka tiryaMcoM aura manuSyoMmeM inakA vidhyAtasaMkrama hotA hai, kyoMki, unameM inakA bandha nahIM hotA / tIrthaMkara prakRtikA asaMyatasamyagdRSTise lekara a-kApratyoH 'doNisaMkamo' iti paaH| Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 421 asaMjadasammAdiTippahuDi jAva apuvakaraNo ti tAva adhaapvttsNkmo| micchAiTimhi vijjhAdasakamo, tattha bNdhaabhaavaado*| ____ guNasaMkameNa saMkamagANassa avahArakAlo thovo / adhApavattasaMkameNa saMkAmayaMtassa avahArakAlo asaMkhejjaguNo / vijjhAdasaMkameNa saMkAmayaMtassa avahArakAlo asaMkhe0 guNo / edamappAbahuaM ukkassapadesasaMkamabhAgahArANaM, Na savvesi; vijjhAdasaMkamabhAga-- hArAdo adhApavattabhAgahArassa viseshiinnttuvlNbhaado| evaM kudo Navvade? paccakkhANalobhajahaNNasaMkamadatrAdo kevalaNANAvaraNajahaNNasaMkamadatvaM visesAhiyaM ti uvarimabhappAbahugAdo / uvvallaNasaMkameNa saMkAmayaMtassa avahArakAlo asaMkhe0 guNo / edamappAbahuaM ettha avahAreyavvaM / evaM parUvaNA smttaa| etto sAmittaM / taM jahA-- madiAvaraNassa ukkassao padesasaMkamo kassa ? jo guNidakammaMsiyo sattamAdo puDhavIdo mado tirikkho jAdo tado tassa Avaliyatabbhavatthassa ukkassago madiAvaraNassa padesasaMkamo / caduNANAvaraNa-cadudaMsaNAvaraNa paMcaMtarAiyANaM madiNANAvaraNabhaMgo / NiddA-payalANaM ukkassao padesasaMkamo kassa ? guNida apUrvakaraNa taka adhaHprattasaMkrama hotA hai / mithyAdRSTi guNasthAna meM usakA vidhyAtasaMkrama hotA hai, kyoMki, vahAM usakA bandha nahIM hotaa| guNasaMkramake dvArA saMkrAnta hone vAle pradezAgrakA avahArakAla stoka hai| adhaHpravRttasaMkramake dvArA saMkrAnta hone vAle pradezAgrakA avahArakAla asaMkhyAtaguNA hai| vidhyAtasaMkramake dvArA saMkrAnta honevAle pradezAgrakA avahArakAla asaMkhyAtaguNA hai / yaha alpabahutva utkRSTa pradezasaMkramabhAgahAroMkA hai, na ki saba bhAgahAroMkA; kyoMki, vidhyAtasaMkramabhAgahArase adhaHpravRttasaMkramabhAgahAra vizeSa hIna pAyA jAtA hai| zaMkA-- yaha kahAMse jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- vaha pratyAkhyAnAvaraNalobhake jaghanya saMkramadravyase kevalajJAnAvaraNakA jaghanya saMkramadravya vizeSa adhika hai, isa Age kahe jAnevAle alpabahutvase jAnA jAtA hai / usakI apekSA udvelanasaMkramase saMkrAnta honevAle dravyakA avahArakAla asaMkhyAtaguNA hai / isa alpabahutvakA yahAM avadhAraNa karanA cAhiye / isa prakAra prarUpaNA samApta huI / - yahAM svAmitvakI prarUpaNA kI jAtI hai| vaha isa prakAra hai- matijJAnAvaraNakA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo guNitakauzika sAtavIM pRthivIse marakara tiryaMca huA hai sake AvalI kAlavI tadabhavastha honepara matijJAnAvaraNakA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai| zeSa cAra jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pAMca antarAya prakRtiyoM ke utkRSTa pradezasaMkramake svAmitvakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai / nidrA aura pracalAkA utkRSTa pradezasaMkrama *tApratau 'tattha baMdhAmAvAdo' ityetAvAnayaM pATho nAsti / apratau 'AvaraNa ukkassao' iti pAThaH tatto ubaTTattA AvaligAsamayatabbhavatthassa / AvaraNa-vigdhacodda pagorAliyasatta ukko to ||k. pra. 2-79. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 ) chakkhaMDAgame saMtakamma kammaMsiyassa carimasamayasuhamasAMparAiyassa khavagassa / thoNagiddhitiyassa ukkassao padesasaMkamo kassa? guNidakammaMsiyassa aNiyaTTikhavayassa savvasaMkameNa thINagiddhitiyacarimaphAli saMkAtassa* / sAdassa ukkassao padesasaMkamo kassa? jo guNidakammaMsiyo sattamAdo puDhavIdo mado tirikkho jAdo, tAdhe ceva sAdaM pabaddhaM, tapAoggaukkassiyAe sAdabaMdhagaddhAe gado, puNo asAdaM pabaddhaM, tassa AvaliyAdikkaMtassa ukkassao padesasaMkamo / asAdassa nniddaabhNgo| micchatta-sammAmicchattANaM ukkassao padesasaMkamo kassa? guNidakammaMsiyassa savvalahuM dasaNamohaNIyaM khaveMtassa aNiyaTTikaraNe sanasaMkameNa micchatta-sammAmicchattANaM carimaphAlIyo saMkAmetassa* / sammattassa ukkassao padesasaMkamo kassa? jo sattamAe kisake hotA hai ? vaha guNitakauzita carama samayavartI sUkSma sAmparAyika kSapakake hotA hai| styAnagaddhitrayakA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? vaha sarvasaMkrama dvArA styAnagRddhi trayakI antima phAliko saMkrAnta karanevAle guNitakarmAzika anivRttikaraNa kSapaka ke hotA hai / sAtAvedanIyakA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo guNitakauzika sAtavIM pRthivIse marakara tiryaMca huA hai, jisane usI samayameM sAtAvedanIyakA bandha kiyA hai, tathA jisane tatprAyogya utkRSTa sAtAbandhakakAlako vitAkara phira asAtAvedanIyakA bandha kiyA hai, usake bandhAvalIke vItane para usakA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai / asAtAvedanIyake prakRta svAmitvakI prarUpaNA nidrAke samAna hai| mithyAtva aura samyagmithyAtvakA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? vaha sarvalaghukAlameM darzanamohanIyakI kSapaNA karate hue anivRttikaraNa meM sarvasaMkrama dvArA mithyAtva aura samyamithyAtvakI antima phAliyoMko saMkrAnta karanevAle gaNitakarmAzikake hotA hai| samyaktva prakRtikA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo sAtavIM pRthivIkA nArakI guNitakarmAzika * aprato 'carimaphAlI saMkametassa', kApratau' carimaphAlisaMkamotassa', tAprato 'carimaphAli (liM) saMkAmeMtassa' iti pAThaH / kammacaukke asumANa' bajjhamANINa suhama khavaga rAgate / saMchomaNammi niyage cauvIsAe niyaTTissa / / ka. pra. 2-80. karmacatuSke darzanAvaraNa-vedanIya-nAma-gotralakSaNe yA azubhAH sUkSmasaMparAyAvasthAyAmabadhyamAnAH prakRtayo nidrAdvikAsAtAvedanIya-prathamavarjasaMsthAna-prathamavajasaMhananAzubhavarNAdinavakopaghAtAprazasta-vihAyogatyaparyAptAsthirAzubha-durbhaga-duHsvarAnAdeyAyazaHkIti-nIcairgotralakSaNA dvAtriMzat prakRtayastAsAM gaNitakarmAzasya kSapakasya sUkSmasaMparAyasyAnte caramasamaye utkRSTaH pradezasaMkramo bhavati / tathA'nivRttibAdarasya guNitakAMzasya kSapakasya madhyamakaSAyASTaka-styAnagRddhitrika tiyaMgdvika-dvi-tri-caturindriyajAtisUkSma-sAdhAraNanokaSAyaSaTakarUpANAM caturvizatiprakRtInAM / 24 ) AtmIya AtmIye caramasaMchobhe caramasaMkrame utkRSTa pradezasaMkramo bhavati / / malaya ). OM tatto aNaMtarAgayasamayAdukkassa sAyabaMdhaddhaM / baMdhiya asAyabaMdhAligaMtasamayammi sAyassa / / ka. pra. 2-81. tato narakabhavAdanantarabhave samAgataH ...... / malaya. *micchattassa ukkassapadesasaMkamo kassa ? guNikkammaMsio satamAdo pUDhavIdo uvva Trido do tipiNa Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo puDhavIe raiyo guNidakammaMsiyo aMtomuhuttasese sammattaM paDivaNNo, ukkasseNa guNasaMkamakAleNa sammattamAvUriya micchattaM gado, tassa paDhamasamayamicchAiTThissa ukkassao padesasaMkamo0 / aNaMtANubaMdhoNaM ukkassao padesasaMkamo kassa? sattamapuDhaviNeraiyasya guNidakammaMsi. yassa savvajahaNNamaMtomuttamettamAuaM asthi tti aNaMtANubaMdhicaukkavisaMjojaNamADhaviya savvasaMkameNa aMNaMtANubaMdhicaukkacarimaphAli saMkAmeMtassa aTThakasAyANamukkassao padesasaMkamo kassa? guNidakammaMsiyassa savvalahuM khavaNAe anbhuTTiyassa aNiyaTTi AyumeM antarmuhUrta zepa rahanepara samyavatvako prApta ho utkRSTa guNasaMkramakAlameM samyaktvako pUrNa karake mithyAtvako prApta huA hai usa prathama samayavartI mithyAdRSTike samyaktva prakRtikA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai| anantAnubandhI kaSAyoMkA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo sAtavIM pRthivImeM sthita guNitakauzika nArakI jIva sarvajaghanya antarmuhUrta mAtra Ayuke zeSa rahanepara anantAnubandhicatuSkakI visaMyojanAko prArambha karake sarvasaMkramaNa dvArA anantAnubandhicatuSkakI antima phAliko saMkrAnta kara rahA hai usake unakA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai / ATha kaSAyoMkA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo guNitakarmAzika anivRttikaraNa kSapaka sarvalaghu kAlama kSapaNAmeM udyata hokara ATha kaSAyoMkI antima phAliko sarvasaMkrama dvArA saMkrAnta kara rahA hai usake bhagahaNANi pacidiyatirikvapajjataesa uvavaNNo aMtomutteNa maNassesu aagdo| sabbalahaM samohaNIyaM khavedumADhatto, jAdhe micchattaM sammAmicchatte saMbhamANaM saMchaddha sAdhe tassa miccha tassa ussao padesasaMkamo / ka. pA. su pa 401, 19-23. sammAmicchattassa ukssa o padesasaMkamo kassa ? jeNa micchatassa ukkassapadesagga sammAmicchate pakvittaM, teNeva jAdhe sampAmicchattaM sammate saMpakkhittaM ta'dhe tassa sammAmicchattassa ukkassao padesasaMkamo / pR. 402, 27-28. saMchobhaNAe dohaM mAhANaM veyagassa khaNasese / uppAiya sammatta micchattagae tamatamAe / ka. pra. 2-82. kSapakasya dUyormohanIyayomithyAtva-sampagmithyAtvarUpayorAtmIyAtmIyacaramasaMcha'bhe sarvasaMkrameNotkRSTaH pradezasaMkramo bhavati / 4 sammattassa ukkassao padesasaMkamo kassa ? gaNidakammasieNa sattamAe puDhavIya NeraieNa micchattassa ukkassapadesasaMtakammamaMtomahutteNa hohidi tti sammattamupAidaM, sabukkassiyAe pUraNAe sammattaM pUridaM / tado uvasaMtaddhAe puNNAe micchattamadIrayamANassa paDhamasamayamicchAiTThissa tassa ukkassao pdessNkmo| go vuNa adhaagvttsNkmo| ka pA. su. pa. 402, 24-26 xxx veyagassa khaNasese / uppAiya sammataM micchattagae tmtmaae|| ka pra 2,82 tathA kSaNazeSermuhavizese AyuSi tamastamAbhidhAnAyAM saptamapathivyAM vartamAna aupazamika samyaktvamatpAdya dIrgheNa ca gaNasaMkramakAlena vedakasamyaktvapujja samApUrya samdhakvAtprati tito mithyAtvaM ca pratipadya tatprathamasamaya eva vedakasamyaktvasya mithyAtve utkRSTa pradezasaMkramaM karoti / (malaya). ka. pA sU pa. 403, 29-30. bhinna mate sese taccaramAvassagANi kicvettha / saMjoyaNA visaMjoyagassa saMchobhaNA esi // ka. pra. 2-83. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 ) chakkhaMDAgame saMtakamma khavagassa aTakasAyacarimaphAlIe savvasaMkameNa sNkaameNtss| ___Naqsayavedassa ukkassao padesasaMkamo kassa? IsANe guNidakammaMsiyassa isthivedeNa purisavedeNa vA savvalahuM khavaNAe abbhuTTiyassa NaqsayavedacarimaphAli satvasaMkameNa saMkAmeMtassaH / itthivedassa ukkassao padesasaMkamo kassa ? jo guNidakammaMsiyo asaMkhejjAvAsAuesu uvavaNNo, savvarahasseNa kAleNa palido0 asaMkhe0 bhAeNa pUridaitthivedotado mado jahaNiyAe devadvidIe uvavaNNo, tado cudo savvarahasseNa * kAleNa khavaNAe anbhuTTido, tado tassa jA itthivedacarimaphAlI savvasaMkameNa purisavede saMkamadi tAo itthivedassa ukkastao pdessNkmo*| purisavedassa? ukkassao padesasaMkamo ukta ATha kaSAyoMkA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai| ___ napuMsakavedakA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo guNitakarmAzika deva IzAna kalpameM ( saMvareza pariNAmase ekendriya prAyogya bandha karatA haA napaMsakavedako bAra bAra bAMdhakara vahAMse cyata ho strI athavA puruSa utpanna hotA hai aura tatpazcAta mAsapathaktva adhika ATha varSoMke vItanepara ) strI yA puruSavedake sAtha sarvalagha kAlameM kSapaNAmeM udyata ho sarvasaMkrama dvArA napuMsakavedakI antima phAliko saMkrAnta karatA hai usake napuMsakavedakA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai| strIvedakA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo guNitakauzika asaMkhyAtavarSAyuSka jIvoMmeM utpanna hokara sarvalaghu kAla svarUpa palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgameM strIvedako pUrNa karake mRtyuko prApta hotA huA jaghanya devasthiti ( dasa hajAra varSa ) ke sAtha deva utpanna huA hai, tatpazcAt vahAMse cyuta hokara sarvalaghu kAlameM kSapaNAmeM udyata hokara jaba vaha strIvedakI aMtima phAliko sarvasaMkrama dvArA puruSavedameM saMkrAnta karatA hai taba usake strIvedakA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai ? / vizeSArtha-- yadyapi tattvArthasUtra Adi adhikAMza granthoMmeM bhogabhUmiyoMme akAlamRtyu (kadalIghAtamaraNa) kA pratiSedha kiyA gayA hai, tathApi kucha AcArya vahAM akAlamaraNako bhI svIkAra aTThaNhaM kasAyAgamakkassao padesataMkamo kassa ? guNi dakammamio sabalahu~ ma gumaga mAgado aTThavassio khavaNAe abyuuttrido| tado aTTAha kamAyANamapacchimaTridikhaMDayaM carimasamayasachuhamANayassa tassa aTuNha kasAyANamakkassao padesasaMkamo / ka. pA su pR 403, 31-32. 48 a-kApratyoH 'IpANe guNiyassa ' tApratI 'ImANe gaNi (dakammasi ) yassa' ini pAThaH / ONavaMsayavedassa ukssa o pademarakamo kassa ? gaNidakammaMsio IsANAdo Agado savvalahaM khvedumaaddhto| tado NavUsayavedassa apacchimaTidikhaMDayaM carimasamayasaMchabhamANa yassa tassa Namayavedassa ukkassao padesasaMkamo / ka. pA su pR. 404,38-39. IsANAgayapurisassa itthiyAe ya avsaae| mAsapudhattamahie napuMsage sabvasaMkamaNe / ka. pra. 2, 84. * akApratyoH 'tado baccade sabvarahasseNa, tAprato ' tado buccade (cado) savvarahasseNa ' iti paatthH| * itthivedassa ukssa o padesasaMkamo kassa ? gaNidakammasio asaMkhejjavassAuesu itthivedaM pUredUNa tado pUridakammaM sio khavagAe abbhaTrino tado carimaTridikhaMDayaM carimasamayasaMchahamAgayassa tassa itthivedassa ukkassao padesa sNkmo| ka. pA su. pR. 404, 34-35. itthIe bhogabhUmisu jIviya vAsANasaMkhipANi to| hassaThiI devatA savvalahaM sabbasaMchobhe / ka. pra 2-85. OM a-kApratyoH 'purisavedayassa' iti pAThaH / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 425 kassa ? jeNa IsANadevesu NavaMsayavedo pUrido, tado sasaMkhejjavAsAuesukha itthivedo pUrido, tado mado jahaNNAe devadvidIe uvavaNNo, tado mado maNusso jAdo, savvalahuM aNNadareNa liMgeNa khavaNAe abbhudvido, teNa jAva savvasaMkameNa purisavedo saMkAmido tAva tassa ukkassao pdessNkmo| chaNNokasAyANamukkassao padesasaMkamo kassa ? jo guNidakammaMsiyo savvalahuM khavaNAe abbhuTTido, teNa jAdhe savvasaMkameNa chaNNokasAyANaM carimaphAlI saMkAmidA tAdhe tesimakkassao pdessNkmo|| ___ kodhasaMjalaNAe ukkassao padesasaMkamo kassa ? jo IsANadevesu NayaMsayavedaM karate haiN| isI matabhadake anusAra yahAM bhogabhUmiyoMmeM apamRtmako svIkAra kara uparyukta strIvedake utkRSTa pradezasaMkramako ghaTita kiyA gayA hai| yahAM cUNisUtrakAra yanivRSabhAcAryakA kyA abhimata rahA hai, yaha jJAta nahIM hotA; kAraNa ki unhoMne 'asaMkhejjavassAuesu ityivedaM pUredUNa' itanA mAtra nirdeza kiyA hai-palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra sarvalaghu kAlakA nirdeza nahIM kiyA / karmaprakRti Adi zvetAmbara granthoMmeM yaha abhimata avazya pAyA jAtA hai / prasiddha TIkAkAra AcArya malayagirine batalAyA hai ki strIvedakA yaha utkRSTa pradezasaMkrama isI yuktise bana sakatA hai, ata:isI yuktikA anusaraNa karanA cAhiye ; kyoMki, isake atirikta anya yuktiyAM cirantana granthoMmeM dekhI nahIM jAtIM / yathA-- ihaivameva strIvedasyotkRSTamApUraNamutkRSTazca pradezasaMkramaH kevalajJAnenopalabdho nAnyathetyeSeva yatiratrAnasartavyA, na yakvannarANi; yaktyantarANAM cirantanagrantheSvadarzanato nirmUlatayA'nyathApi ka mazakyatvAt / ka pra. 2, 85. ) puruSavedakA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jisane IzAna kalpake devoM meM napuMsaka vedako pUrNa kiyA hai, tatpazcAt asaMkhyAtavarSAyuSkoMmeM strIvedako pUrNa kiyA hai, tatpazcAt maraNako prApta hokara jo jaghanya devasthitise utpanna huA hai, aura tatpazcAt maraNako prApta hokara manuSya hotA huA sarvalaghu kAlameM anyantara liMgake sAtha kSapaNAmeM udyata hotA hai usake jaba taka sarvasaMkrama dvArA puruSaveda saMkrAnta hotA hai taba taka puruSavedakA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai| chaha nokaSAyoM kA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo guNakarmAzika sarvalaghu kAlameM kSapaNAmeM udyata hokara jaba sarvasaMkrama dvArA chaha nokaSAmoMkI antima phAliko saMkrAnta karatA hai taba usake unakA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai / saMjvalana krodhakA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo IzAna kalpake devoM meM napuMsaka 0 a-kApratyoH 'vAsA ueso' iti pAThaH / 4 pUrisavedassa ukkassao padesasaMkamo kassa? guNidakammaMsio isthi-purisa-NavaMsayavede pUredUNa tado savvalahuM khavaNAe anbhuTuiMdo, purisacedassa apacchimachidikhaMDayaM carimasamayasaMchuhamANayassa tassa purisavedasta ukkassao pdessNkmo| ka. pra. su pra. 404, 36-37. parisavaritthi pUriya sammattamasaMkhavAsiyaM lahiyaM / gaMtA micchattamao jahaNNadevaTTiI moccaa|| AgaMtu lahuM puriga saMchubhamANassa purisaveyassa / ka. pra. 2,86-87 ...varSavaro napuMsakavedaH / malaya. ' Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 ) chakkhaMDAgame saMtakamma pUriya, asaMkhejjavAsAuesu ithivedaM pUriya, puNo itthi vede paDivuNNe sammattaM lahiya tado purisavedo pUrido, puNo purisavede paDivuNNe micchattaM gado, tado mado jahaNiyAe devaTTidIe uvavaNNo, tado cudo maNussesu avassiesu uvavaNNo, aTavassieNa jAdeNa saMjamo paDivaNNo, aMtomuhutteNa khavagAe abbhuTTido tado teNa jAva* kodho savvasaMkameNa saMkAmido tAva tassa ukkassao padesasaMkamAedeNeva jIveNa savvasaMkame mANe saMkAmide mANasaMjalaNAe ukkassao padesasaMkamo / ( edeNeva jIveNa savvasaMkameNa mAyAe saMkAmidAe mAyAsaMjalaNAe ukkassao padesasaMkamo0 / ) lohasaMjalaNAe ukkassao padesasaMkamo kassa ? jeNa guNidakammaMsieNa satvarahasseNa kAleNa cattArivAraM kasAo uvasAmido, teNa savvalahueNa kAleNa khavaNAe abbhuTThideNa carimasamayaakada * aMtareNa vedako pUrNa karake asaMkhyAtavarSAyuSkoMmeM strI vedako pUrNa karatA hai, phira strIvedake pUrNa ho jAnepara jo samyaktvako prApta karake tatpazcAt puruSavedako pUrNa karatA hai, phira puruSavedake pUrNa ho jAnepara mithyAtvako prApta hokara tatpazcAt mRtyuko prApta hotA huA jaghanya devasthitise utpanna hotA hai, vahAMse cyuta hokara jo aSTavarSIya manuSyoM meM utpanna ho ATha varSakA hotA huA saMyamako prApta hokara antarmuhUrta kAlameM kSapaNAmeM udyata hotA hai, usake jaba saMjvalana krodha sarvasaMkrama dvArA saMkramako prApta hotA hai taba usakA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai, / yahI jIva jaba sarvasaMkrama dvArA saMjvalana mAnako saMkrAnta karatA hai taba usake saMjvalana mAnakA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai / (yahI jIva jaba sarvasaMkrama dvArA saMjvalana mAyAko saMkrAnta karatA hai taba usake saMjvalana mAyAkA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai| ) saMjvalana lobhakA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo guNitakauzika sarva-hasva kAla meM cAra vAra kaSAoMkA upazama karake sarvaladhu kAlameM kSapaNAmeM udyata hotA huA jaba akRtaantarakaraNa rahane ke antima samayameM saMjvalana lobhako saMkrAnta * pratiSu 'paDivaNe' iti paatthH| 4 apratau 'tado vaccado ' iti pAThaH / * kApratI 'tegeva jAva', tApratau 'teNa jAve' ini paatthH| 88 kA-tApratyauH 'tAve' iti paatthH| 0 kohasaMjalaNassa ukkassao padesasaMkamo kassa? jeNa purisavedo ukkassao saMghaddho kodhe teNeva jAdhe mANe kodho savvasaMkameNa saMchuhadi tAdhe tassa kodhassa ukkassao padesasaMkamo / edassa ceva mANasaMjalaNassa ukkassao padesasaMkamo kAyavyo, Navari jAdhe mANasaMjalaNo mAyAsaMjaNe saMchabhai tAdhe edassa ceva mAyAsaMjalaNassa ukkassao desasaMkamo kAyavvo, Navari jAdhe mAyAsaMjalaNo lobhasaMjalaNe chabhaitAdhe ka.pA. sU. pa. 404, 40-43. tasseva sage kohassa mANa-mAyANamavi kasiNo / ka. pra. 2-87. tathA tasyaiva puruSavedotkRSTapradezasaMkramasvAminaH saMjvalanakrovasya saMsAraM paribhramatA upacitasya kSapaNakAle prakRtyantaradalikAnAM gaNasaMkrameNa pracurIkRtasya svake atmIye caramasaMchobhe utkRSTaH pradezasakramo bhavati / atrApi bandhavyavacchedAdaka AvalikAdvikena kAlena yad baddhaM tanmuktvA zeSasya caramasaMcha bhe utkRSTa: pradezasaMkramo dRSTavyaH / evaM mAnamAyayorapi vAcyam malaya. / 8 a-kApratyo: 'kasAya', tApratI 'kamAya' iti paatthH| * a-kApratyoH 'akaDa.' iti pAThaH / Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (427 saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo jAva* lobho tAva* tassa ukkassao padesasaMkamo / __ AuANaM caduNNaM pi Natthi padesasaMkamo / Nirayagai-NirayagaipAoggANupuvvINaM ukkassao padesasaMkamo kassa ? jo guNidakammaMsiyo puvvako DipudhattaM maNussa-tirikkhe baMdhato acchido, pacchA khavaNAe abbhuTTido, tado teNa jAdh savvasaMkameNa Nirayagai-NirayagaipAoggANupuvINaM caramaphAlIyo saMkAmidAo tAdha tesimukkassao padesasaMkamo / tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvvINaM ukkassao padesasaMkamo kassa ? jo guNidasakammaMsio sattamAdo puDhavIdo uvvaTTido, samayAviroheNa maNussesu uvavaNNo, karatA hai taba usake saMjvalana lobhakA utkRSTa pradeza saMkrama hotA hai / cAroM hI AyukarmoM kA pradeza paMkrama nahIM hotaa| narakagati aura narakagatiyogyAnupUrvIkA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo guNitakarmAzika pUrvakoTipRthaktva kAla taka bandha karatA huA manuSya va tiryaMcoMmeM sthita rahatA hai, pazcAt kSapaNAmeM udyata hokara jaba vaha sarvasaMkrama dvArA narakagati aura narakagatiprogyAnupUrvIkI antima phAliyoMkA saMkrAnta karatA hai taba usake una donoM prakRtiyoMkA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai / tiryaggati aura tiryaggatiprAyogyAnupUrvIkA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo guNitakarmAzika sAtavIM pRthivIse nikalakara aura samayAvirodhase manuSyoMmeM utpanna hokara * kA-tApratyoH 'jAve' iti paatthH| * kApratI 'tAve' iti pAThaH / * lobhasaMjalaNassa ukkassao padesasaMkamo kassa? guNikkammaMsio savvalahuM khavaNAe abbhuTTido aMtara se kAle kAdUNa lohassa asaMkAmago hohidi tti tassa lohassa ukkassao padesasaMkamI / ka. Na su. pa 405, 44-45. cauruvasamittu khippaM lobha-jasANaM sasaMkamassaMte / ka. pra 2, 88. anekabhavabhramaNena caturo vArAn yAvanmohanIyamupazamayya, caturthopazamanAnantaraM zIghrameva kSapakazreNi pratipannasya tasyaiva gaNitakarmAzasya svasaMkramasyAnte caramabaMchobhe ityarthaH, saMjvalanalobha-yazaHkIyorutkRSTa: pradezasaMkramo bhavati / ihopazamazreNi pratipannena satA prakRtyantaradalikAnA prabhUtAnAM gaNasaMkrameNa tatra prakSe gat dve aSi sajvalanalobha-yazaH kIrtiprakRtI nirantaramApUryete, tata upazamazreNigrahaNam / AsaMsAraM ca paribhramatA jantunA mohanIyasya catura eva vArAna yAvadupazamaH kriyate, na paMcamamapi vAram, tatazcaturupazamayyetyuktam / tathA saMjvalanalobhasya caramasaMchobho' ntarakaraNacaramasamaye dRSTavyaH, na parataH, paratastasya saMkramAbhAvAt, "aMtarakaraNammi kae carittamohe Nu (NaM)pugvisakamaNaM" iti vacanAt / malaya. 8 a-kApratyo: ' maNussamagussatirikkhe', tApratI ( maNusa / maNusa-tirikkhe iti pAThaH / 4 pUrittu puvvakoDIpuhutta saMchobhagassa nirayaduga / ka pra. 2-90. pUrittatti-narakadvikaM narakagatinarakAnapUrvIlakSaNaM durvakoTipRthaktvaM yAvatpurayitvA, saptasu pUrvakoTavAyuSkeSu tiryagbhaveSa bhayo bhayo badhvetyarthaH / tato'STamabhave manuSyo bhUtvA kSapakaNi pratipanno'nyatra tannarakadvikaM kArana caramasaMjhome sarvasaMkrameNa tasyotkRSTaM pradezasaMkramaM karoti / malaya. 8 a-kApratyoH 'uvaTTido'. tApratI ' uvaTTido' iti pAThaH / Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM savvalahuM khavaNAe anbhuTTido, jAdhe teNa edAsi carimaphAli savvasaMkameNa saMkAmidA tAdhe tassa ukkassao padesasaMkamo / maNusagai-maNusagai-pAoggANupuvvINamukkassao padesasaMkamo kassa ? jo guNidakammaMsio sattamA puDhavIe aMtomuhutteNa sammattaM paDivaNNe savvaNiruddha sese micchattaM gado, uvvaTTido, tirikkhesuvavaNNo, tassa paDhamasamayatirikkhassa ukkassao padesasaMkamo / devagai devagaipAoggANupuvvI veu vviyasarIra-veubviyasarI raMgo vaMga- baMdhaNa-saMghAdAmukkassao padesasaMkamA kassa ? jo guNidakammaMsiyo maNussa-tirikkhesu edAo paDIo yovakofsydhattaM baMdhiya khavaNAe abbhuTTido, tassa jAdhe parabhaviyaNAmANaM baMdhavocchedo jAdo, tado uvari baMdhAvaliyAe adikkatAe edAsi payaDINaM ukkassao padesasaMkamo / sarvalaghu kAla meM kSapaNAmeM udyata hotA hai, vaha jaba inakI antima phAliko sarva saMkrama dvArA saMkrAnta karatA hai taba isake unakA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai / manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA ? jo guNita karmAzika sAtavIM pRthivImeM prArambhika antarmuhUrta meM samyaktvako prApta hokara sarvaniruddha arthAt AyumeM antarmuhUrta zeSa rahanepara mithyAtvako prApta huA hai, phira vahAMse nikala - kara jo tiryaMcoMmeM utpanna huA hai usake tiryaMca hone ke prathama samaya meM manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai / devagati, devagatiprAyogyAnupUrvI, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, vaikriyikabandhana aura vaikriyikasaMghAtakA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo guNitakarmAzika jIva manuSyoM va tiryaMcoM meM ina prakRtiyoMkI pUrvakoTipRthaktva taka bAMdhakara kSapaNA meM udyota hotA hai, usake jaba parabhavika nAmakarmokI bandhavyucchitti ho jAtI hai taba usake pazcAt bandhAvalI ke vyatIta honepara ina prakRtiyoMkA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai / * a-kApratyoH 'ubaTTido ' iti pATha: / a-kApratyona labhyate padamidam / * savvaciraM sammataM aNapAliya pUrauttu maNayadugaM / sattapakhiiniggaie paDhame samae naradugassa // ka. pra. 2, 91. savvaciraM ti - savvaciraM sarvotkRSTaM kAlaM antarmuhUrtAnAni trayatriMzatsAgaropamANItyarthaH / samyak vamanupAlaya nArakaH saptamakSitau vartamAnaH samyaktvapratyayaM tAvantaM kAlaM manujadvikaM manujagati manjAnapUrvIlakSaNamApUrya badhvA carame'ntarmuhUrte midhyAtvaM gataH / tatastannimittaM niryadvikaM tasya badhnano gaNitakarmAzasya saptamapRthivyAH sakAzAd vinigatasya prathamasamaye eva manujadvikaM yathApravRttasaMkrameNa tasmin tiryadrike badhyamAne "kamatastasya manujadvikasyoskRSTaH pradezakramo bhavati / malaya devagaInavagassa ya sagabaMdhaMtAligaM gaMguM // / 2 ka. pra. 2-90 tathA devagatinavakaM devagati devAnapUrvIvaikridhikasaptakalakSaNaM yadA pUrvako TipRyakAvaM yAvadApUryASTamamave kSa kizreNi pratipannaH san svakabandhAntAt svabandhavyavacchedAdanantaramAtra likAmAtraM kAlamatikramya yaza kI prakSipati tadA tasyotkRSTapradezasaMkramo bhavati / tadAnIM hi taralakAtA guNasaMkapeja lA saMkramAlikA tikrAntatvena saMkramaH prApana iti kRtvA / malaya. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesa saMkamo ( 429 AhArasarIra-AhArasarIraMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM ukkassao padesasaMkamo kassa ? jeNa guNi dakammaMsieNa edAhi caduhi payaDIhi cirasaMcidAhi cattArivAraM kasAyA. uvasAmidA, tado tassa khavaNAe abbhuTTiyassa parabhaviyaNAmANaM baMdhe vocchiNNa AvaliyAdikkaMtassa ukkassao pdessNkmo*| aurAliya-tejA-kammaiyasarIra-tadaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM mdiaavrnnbhNgo| pasatthasaMThANa-saMghaDaNa-subhagAdejja-sussarANamukkassao padesasaMkaMmo kassa ? jo guNidakammaMsio bechAvaTThIyo sammattamaNupAleyaNa cadukkhuttaM kasAe uvasAmiya khavaNAe abbhuTTido, tassa parabhaviyaNAmANaM baMdhavocchedAdo AvaliyAdikkaMtassa ukkassao pdessNkmo| Navari vajjarisahasaMghaDaNassa carimadevabhavacarimasamae ukassao padesasaMkamo / AhArazarIra, AhArazarIrAMgopAMga, AhArazarIrabandhana aura AhArazarIrasaMghAtakA utkRSTa pradeza saMkrama kisake hotA hai ? jisa guNitakauzika jIvane cirasaMcita ina cAra prakRtiyoM ke sAtha cAra vAra kapAyoM kA upazama kiyA hai aura tatpazcAt jo kSapaNAmeM udyata huA hai usake parabhavika nAmakarmoMko bandhavyucchitti ho jAne ke pazcAt AvalI mAtra kAlake vItanepara ukta cAra prakRtiyoM kA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai| audArika, taijasa va kArmaNa zarIra tathA unake aMgopAMga, bandhana aura saMghAtakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| prazasta saMsthAna, prazasta saMhanana, subhaga, Adeya aura susvarakA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo guNitakarmAzika do chayAsaTha sAgaropama kAla taka samyaktvakA pAlana karake aura cAra bAra kaSAyoMko upazamA karake kSapaNAma udyata huA hai, usake parabhavika nAmakarmoMkI bandhavyucchitti ho jAne ke pazcAt AvalI mAtra kAlake vItanepara unakA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai| vizeSa itanA hai ki vajrarSabhanArAcasaMhananakA utkRSTa pradezasaMkrama antima devabhavake antima samayameM hotA hai| . a-kApratyo: 'kasAya', tApratau kasAyayA' iti pAThaH / * AhAraga-nitthayaraM thirasamamukkassa sama (ga) kAlaM // ka. pra. 2, 92. iyamatra bhAvanA- AhArasaptakaM tIrthakaranAma cotkRSTaM svabandhakAlaM yAvadApUrya tAhArasaptakasya svabandhakAla utkRSTo dezonAM pUrvakoTI yAvatsaMyamamanupAlayato yAvAnapramatatAkAlastAvAn sarvo veditavyaH / malaya. . sammadiTThissa subhadhuvAo vi| subhasaghayaNajuyAo battIsasayodahiciyAo // ka. pra. 2, 89. samyagdRSTeryA zubhadhruvabandhinyaH paMcendriyajAti-samacaturasrasaMsthAna-parAghAtocchvAsa-prazastavihAyogati-trasa-bAdaraparyApta-pratyeka-subhaga-susvarAdeyalakSaNA dvAdazaprakRtayaH zumasaMhananayutA vjrrssbhnaaraacsNhnnshitaaH| xxx tathAhi- SaTSaSThisAgaropamANi yAvatsamyaktvamanupAlayan etA badhnAti / tatontarmuharte kAlaM yAvat samyagmithyAtvamanu maya punarapi samyaktvaM pratipadyate / tato bhUyo'pi sampatvamanubhavan SaTSaSTisAgaropamANi yAvadettAH prakRtIH badhnAti / tadevaM dvAtriMzadabhyadhika sAgaropamazataM yAvat samyagdRSTidhruvA ApUrva, vajrarSabhanArAcasaMhanana tu manuSyabhavahInaM yathAsaMbhavamutkRSTaM kAlamApUrya, tataH samyagdaSTevA apUvaMkaraNagaNasthAnake bandhavyavacchedAnataramAvalikAmAnaM kAlamatikrampa yazaHkItau~ saMkramayatastApAmutkRSTaH pradezasaMkramaH . malaya. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM pasatthANaM dhuvabaMdhiNAmA sammattaddhA savvarahassA kAyavvA, aNNahA guNidattANuvavattado / cadukkhuttaM kasAe uvasAmedUNa khavaNAe tassa parabhaviyaNAmabaMdhavocchedAdo AvaliyAdikkatassa ukkassao padesasaMkamo / evaM thira- subhANaM / paraghAdussAsa -pasatthavihAyagai-tasa -- bAdara -- pajjatta - patteyasarIrANaM suhANAmabhaMgo / - jasakittIe suhANAmabhaMgo / Navari parabhaviyaNAmANaM baMdhavocchedassa carimasagae ukkassao padesasaMkamo kAyavvo / eiMdiya - AdAva thAvaraNAmANaM ukkassao padesasaMkamo kassa ? jo guNidakammaMsio IsANadeve pacchAyado sAiM pi aNuvasAmidakasAo savvalahuM khavaNAe abhuTTo, tassa carimasamayasaMchuhamANayassa ukkassao padesasaMkamo / ujjovaNAmAe vi IsANadevapacchAyade khavage savvasaMkameNa saMkAmeMtae ukkassasAmittaM dAdavvaM / kiM kAraNaM? tasajAdiNAmAo bahuAo payaDIo baMdhadi, eiMdiyajAdiNAmAo thovAo baMdhadi / tado raiyo tasajAdiNAmapaDibhAgaM baMdhadi ujjovaNAmaM, IsANadevA puNa prazasta dhruvabandhI nAmakarmIkA samyaktvakAla sabase hRsya karanA cAhiye, kyoMki, isake vinA guNitatva bana nahIM sakatA / cAra bAra kaSAyoMko upazamA kara jo kSapaNAmeM udyata hotA ha~ usake parabhavika nAmakarmoMko bandhavyucchittike pazcAt AvalI mAtra kAlake vItanepara utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai / isI prakAra sthira aura zubha prakRtiyoMke viSaya meM kahanA cAhiye / paraghAta, ucchavAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta aura pratyekazarIrakI prarUpaNA zubha nAmakarmake samAna hai / yazakIrtikI bhI prarUpaNA zubha nAmakarmake samAna hai / vizeSatA itanI hai ki usalA utkRSTa pradezasaMkrama parabhavika nAmoMkI bandhavyucchittike antima samayameM karanA cAhiye / kendra, Apa aura sthAvara nAmakarmoMkA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai? jo guNitakarmAzika IzAna deva devaparyAyase pIche Akara eka bAra bhI kaSAyoMko na upazamA kara sarvalaghu kAlameM kSapaNAmeM udyata hotA hai usake nikSepaNa karate hue antima samayameM unakA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai / IzAnakalpagata devaparyAyase pIche Akara sarvasaMkramake dvArA udyota nAmakarmakA saMkramaNa karanevAle kSapakake usake utkRSTa pradezasaMkramakA svAmitva denA cAhiye / isakA kAraNa kyA hai ? samAdhAna- trasajAti nAmakarmoko bahuta bAMdhatA hai aura ekendriyajAti nAmakarbhIko stoka bAMdhatA hai / isaliye nAraka jIva udyota nAmakarmako trasajAti nAmakarmake pratibhAga rUpa hai, parantu IzAna deva usako hI ekendriyajAti nAmakarmake pratibhAga rUpa bAMdhate hai / pratiSu 'dhubabaMdhaviNANaM iti pAThaH / aprato' guNadattA', tAto 'guNa (Ni) dattA-' iti pAra: / thAvara tajjA- AgrAbujjoyAo napuMsagasamAo / ka. pra. 2, 92. tApratI 'paryADabhAgaM' iti pAThaH / tAto 'baMdhadi, ujjovaNAmaM IsANadevA, puNa ' iti pAThaH / Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 431 taM ceva eiMdiyajAdiNAmapaDibhAgaM baMdhadi / edeNa kAraNa IsANadevapacchAyade ukkassasAmittaM dAdavvaM / ___ appasatthasaMThANa-appasatthasaMghaDaNa-appasatthavaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-uvaghAda-appasatthavihAyagai-NIcAgoda-athira-asuha-dUbhaga-dussara-aNAdejja-ajasagittINaM ukkassao padesasaMkamo kassa? jo raiyo guNidakammasiyo sattamAdo puDhavIdo uvvaTTido, savvarahasseNa kAleNa khavaNAe abbhuTTido, tassa carimasamayasuhumasAMparAiyassa ukkassao padesasaMkamo / beiMdiya-teiMdiya-caridiya-suhama-apajjatta--sAhAraNANaM ukka0 *kassa? tirikkha-maNussesu puvakoDipudhattaM viyaTTidUNa kasAe aNuvasAmiya savvalahuM jo khavedi, tassa carimasamayasaMchohayassa ukkassao pdessNkmo| Navari apajjattayassa suhumasAMparAiyacarimasamae / uccAgodassa ukkassao padesasaMkamo kassa? jo guNidakammaMsio cadukkhuttaM) kasAe uvasAmeUNa micchattaM gado, tado carimassa NIcAgodabaMdhayassa paDhamasamae rahasseNa kAleNa sijjhihidi tti uccAgodassa ukkassao padesasaMkamova / evamukkassasAmittaM samattaM / isa kAraNa IzAnagata devaparyAyase pIche Aye hara jIvake udyota nAmakarma ke utkRSTa pradezasaMkramakA svAmitva denA cAhiye / __ aprazasta saMsthAna, aprazasta saMhanana, aprazasta varNa, gandha, rasa va sparza, upaghAta, aprazasta vihAyogati, nIcagotra, asthira, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya, aura ayazakIrti ; inakA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo gaNita kauzika nArako jIva sAtavIM pRthivIse nikalakara sarvalaghu kAlameM kSapaNAmeM udyata hotA hai usa antima samayavartI sUkSamasAmparAyikake ukta prakRtiyoMkA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai| dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa nAmakarmoM kA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo tiryaMcoM aura manuSyoMmeM pUrvakoTipRthaktva taka vicaraNa karake kaSAyoMko na upazamA kara sarvalaghu kAlameM kSapaNA karatA hai usake saMkrama karate hue antima samayameM unakA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai| vizeSa itanA hai ki aparyApta nAmakarmakA utkRSTa pradezasaMkrama sUkSmasAmparAyikake antima samayameM hotA hai| uccagotrakA utkRSTa pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo guNitakarmAzika cAra bAra kaSAyoMko upazamA kara mithyAtvako prApta haA hai, tatpazcAta (nIcagotrako bAMdhatA nIcagotrakI bandhuvyucchittike pazcAt ) thoDe hI kAlameM siddhiko prApta honevAlA hai usa antima samayavartI nIcagotrabandhake ukta alpa siddhikAlake prathama samayameM uccagotrakA utkRSTa pradezasaMkrama hotA hai| isa prakAra utkRSTa pradezasaMkrama svAmitva samApta huaa| 4 kammacaukke asubhANa bajjhamANINa suhama ( kha vaga ) rAgate / ka. pra 2,80. kApratI 'sAhAraNANaM kudo ukka0' iti paatthH| O a-kApratyo: 'cadukkhette', tApratau 'caduko (kkhu ' taM iti paatthH| cauruvasamittu mohaM micchattagayassa niiybNdhNto| uccAgoukkoso tatto laha sijjhao hoi / / ka. pra. 2, 93. catuSkRtvazca mohopazamaH kila bhavadvayena bhavati / tatastRtIye bhave mithyAtvaM gataH san nIcargotraM badhnAti / tacca badhnan tatroccairgotraM sNkrmyti| tataH punarapi samyaktvamAsAdyoccairgotraM badhnan tatra Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 ) chakkhaMDAgame saMtakamma etto jahaNNayaM padesasaMkamassa saamittN| taM jahA- madiAvaraNasta jahaNNapadesasaMkAmao ko hodi ? jo abhavasiddhiyapAoggeNa savvajahaNNasaMtakammeNa cadukkhutto kasAe uvasAmedUNa saMjamAsaMjamaM saMjamaM ca bahuso ladhdUNa uppaNNohiNANo saMto khavedi, tassa carimasamayasuhamasAMparAiyassa jahaNNao pdessNkmo| suda-maNapajjavakevalaNANAvaraNANaM madiAvaraNabhaMgo / evaM ohiNANAvaraNassa vi| Navari khaveMtassa ohiNANaM Natthi tti vattavvaM / cakkhu-acakkhu-kevaladaMsaNAvaraNANaM mdiaavrnnbhNgo| ohidasaNAvaraNassa ohiNANAvaraNabhaMgo / NiddA-payalANaM sudaavrnnbhNgo| Navari NiddA-payalANaM jahaNNasaMkamo ohiNANissa ceva hodi ti Niyamo nntthi| NiddA-payalANaM baMdhavocchedassa. carimasamae ceva jahaNNasaMkamo daayvvo| thoNagiddhitiyassa jahaNNapadesasaMkamo kassa ? jo aba yahAM jaghanya pradezasaMkramake svAmitvakI prarUpaNA kI jAtI hai| yathA- matijJAnAvaraNakA jaghanya pradeza saMkrAmaka kauna hotA hai ? jo abhavyasiddhika prAyogya sarvajaghanya satkarmake sAtha cAra vAra kaSAyoMko upazamA kara aura bahuta vAra saMyamAsaMyama evaM saMyamako prApta karake utpanna hue avadhijJAnase saMyukta hotA huA kSapaNa karatA hai usa antima samayavartI sUkSmasAmparAyikake matijJAnAvaraNakA jaghanya pradezasaMkrama hotA hai| zrutajJAnAbaraNa, manaHparyayajJAnAvaraNa aura kevalajJAnAvaraNakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| avadhijJAnAvaraNakI bhI prarUpaNA isI prakAra hI hai| vizeSa itanA hai ki kSapaNA karate hue usake avadhijJAna nahIM hotA, yaha kahanA caahiye| cakSu, acakSu aura kevaladarzanAvaraNakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| avadhidarzanAvaraNakI prarUpaNA avadhijJAnAvaraNa ke samAna hai| nidrA aura pracalAkI prarUpaNA zrutajJAnAvaraNake samAna hai / vizeSa itanA hai ki nidrA aura pracalAkA jaghanya saMkrama avadhijJAnI ke hI hotA hai, aisA niyama nahIM hai| nidrA aura pracalAke jaghanya saMkramako bandhavyucchedake antima samayameM hI denA caahiye| styAnagRddhi trayakA jaghanya pradezasaMkrama kisake hotA nIcargotraM saMkramayati / evaM bhUyo bhUya uccargotraM nIcargotraM ca bandhato nIcairgotrabandhavyavacchedAnantaraM zIghrameva siddhiM gantukAmasya nIcairgotrabandha caramasamaye uccairgotrasya guNasaMkramaNena bandhena copacitIkRtasyotkRSTa: pradezasaMkramo bhavati / malayagiri. 4 AvaraNasattagammi u sahohiNA taM viNohijayalammi / ka. pra. 2, 97. * a-kApratyoH 'ohidasaNAvaraNabhaMgo' iti paatthH| mapratipATho'yam / a-kApratyoH 'vocche do hama', tApratau 'vocchede hassa' iti paatthH| *NihAdugaMtarAiya-hAsacaukke ya baMdhate // ka. pra. 2, 97. nidrAdvikaM nidrA-pracalArUpaM, antarAyapaMcakaM hAsyacatuSkaM hAsya-rata-bhaya-jugupsAlajhaNaM, etAsAmekAdazaprakanInAM / 11) svabandhAntasamaye yathApravRtasaMkrameNa jaghanyaH pradezasakramo bhavati / nidrAdvika-hAsyacatuSTayayorbandhavyavacchedAnantaraM gaNasaMkramaNa saMkramo jAyate / tata: prabhUtaM dalikaM labhyate / antarAyapaJcakasya / tu) bandhavyavacchedAnantaraM saMkrama eva na bhavati, patadgrahAprA'teH, tato bandhAntasamayagrahaNam / malaya. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 433 khavidakammaMsiyalakkhaNeNAgaMtUNa saMjamaM paDivaNNo, savvajahaNNamaMtomuttAvasese saMsAre carimasamayaadhApavattakaraNo jAdo, tAdhe tassa jahaNNago pdessNkmothe| ___sAdassa jahaNNapadesasaMkamo kassa ? jo abhavasiddhiyapAoggeNa jahaNaNa saMtakammeNa kasAe aNuvasAmedUNa khavedi, tassa jAdhe carimo asAdabaMdho tassa baMdhassa carimasamae sAdassa jahaNNao padesasaMkamo* / asAdassa jahaNNao padesasaMkamo kassa ? jo jahaNNeNa saMtakammeNa cadukkhutto kasAe uvasAmeyUNa khavedi, tassa adhApavattakaraNacarimasamayamhi jahaNNago pdessNkmo?| micchattassa jahaNNao padesasaMkamo kasta ? jo jahaNNeNa saMtakammeNa bechAvaTThIo sammattamaNupAleyUNa, cadukkhutto kasAe uvasAmiya, saMjamaM saMjamAsaMjamaM ca bahuso ladhdUNa, savvamahaMti sammattaddhamaNupAledUNa aMtomuhutteNa sijjhihidi tti dasaNamohaNIya khavedi, tado daMsaNamohakkhavagaadhApavattakaraNassa carimasamae jahaNNao pdessNkmo*| hai ? jo kSapitakauzika svarUpase Akara saMyamako prApta ho sarva jaghanya antarmuhUrta mAtra saMsArake zeSa rahanepara antima samayavartI adhaHpravRttakaraNa huA hai usake usa samaya styAnagRddhitrayakA jaghanya pradesasaMkrama hotA hai| sAtAvedanIyakA jaghanya pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo abhavyasiddhika prAyogya jaghanya satkarmake sAtha kaSAyoMkA na upazamA kara kSaya karatA hai, usake jaba asAtAvedanIyakA antima bandha hotA hai taba usa bandhake antima samayameM sAtAvedanIyakA jaghanya pradezasaMkrama hotA hai / asAtAvedanIyakA jaghanya pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo jaghanya satkarmake sAtha cAra vAra kaSAyoMkA upazamA kara kSaya karatA hai usake adhaHpravRttakaraNake antima samayama asAtAvedanIyakA jaghanya pradezasaMkrama hotA hai / mithyAtvakA jaghanya pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo jaghanya satkarmake sAtha do chayAsaTha sAgaropama taka samyaktvakA pAlana kara, cAra vAra kaSApoMko upazamA kara, saMyama aura saMyamAsaMyamako bahuta vAra prApta kara. tathA sabase mahAn samyaktvakAlakA pAlana karake antarmuhUrta kAlameM siddha honevAlA hai, isIliye jo darzanamohanIyako kSapaNA karatA hai, usa darzanamohakSapakake adhaHpravRttakaraNake antima samayameM mithyAtvakA jaghanya pradezasaMkrama hotA hai / samyaktva aura a-kApratyoH 'gaMtUNa NA saMjamaM' tApatau 'gaMtUNa ( NA) saMjamaM' iti pAThaH / ayarachAvaTidugaM gAliya thIveya-thINagiddhitige / sagakhavaNahApavattassaMta (te)xxx // 2, 99. sAyassa NavasamittA asAyabaMdhANa carimabaMdhate ka.pra. 2, 98 * aTThakasAyAsAe ya asubhadhuvabaMdhi atthiratige ya / savvalahu khavaNAe ahApavattassa carimammi // ka.pra. 2,102. *micchatassa jahaNNao padesasaMkamo kassa ? kha vidakammasio eiMdiyakammeNa jahaNNaeNa maNusesu Agado savvalahaM ceva sammataM paDivaNNo saMjamaM saMjamAsaMjamaM ca bahaso lamidAugo cattArivAre kasAe uvasAmittA ve chAvaTri-sAgarovamANi sAdireyANi sammattamaNupAlida / tado micchataM gado aMtomahatteNa puNo teNa sammattaM laddhaM / puNo sAgarovamapudhattaM sammattamaNapAlidaM / tado daMsaNamohaNIyakkhavaNAra abbhaTrido / tassa carimasamayaadhApavatta karaNassa micchattassa jahaNNao padesasaMkamA / ka. pA. su pa. 405, 84-49. ' emeva micchatta iti ' evameva Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 ) chakkhaMDAgame saMtakamma sammattasammAmicchattANaM jahaNNao padesasaMkamo kassa ? jeNa jahaNeNa micchattasaMtakammeNa sammattamuppAidaM, jahaNNaNa guNasaMkameNa jahaNNapUraNakAleNa ca sammatta-sammAmicchattANi pUridANi, tado be-chAvaTThIyo sammattamaNupAledUNa micchattaM gado, savvamahaMteNa uvvellaNakAleNa ubelledi, tado ducarimassa uvvellaNakhaMDayassa carimasamae sammatta-sammAmicchattANaM jahaNNao pdessNkmo*| aNaMtANubaMdhINaM jahaNNago padesasaMkamo kassa? abhavasiddhiyapAoggeNa jahaNNaNa saMta kammeNa cadukkhutto kasAe uvasAmedUNa tado aNaMtANubaMdhivisaMjoidaM saMjoidaM kAdUNa savvamahaMti sammattaddhamaNupAledUNa tado visaMjoyaNaM gado, visaMjoyaNAe adha.pavattakaraNassa carimasamae aNaMtANubaMdhoNaM jahaNNao padesasaMkamo / aDhaNNaM kasAyANaM jahaNNao samyagmithyAtvakA jaghanya pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jisane mithyAtvake jaghanya satkarmake sAtha samyaktvako utpanna kara liyA hai tathA jaghanya guNa saMkrama aura jaghanya pUraNakAlake dvArA samyaktva evaM samyagmithyAtvako ( mithyAtvake pradezAgrase ) pUrNa kiyA hai, tatpazcAt jo do chayAsaTha sAgaropama kAla taka samyaktvakA paripAlana karake mithyAtvako prApta hotA huA sabase mahAn udvelanakAlake dvArA udvelanA karatA hai usake dvicarama udvelanakANDakake antima samayameM samyagmidhyAtvakA jaghanya pradezasaMkrama hotA hai| anantAnubandhI kaSAyoMkA jaghanya pradezasaMkrama kisake hotA hai ? abhavyasiddhika prAyogya jaghanya satkarmake sAtha cAra cAra kaSAyoMko upazamA kara tatpazcAt / mithyAtvako prApta hokara alpa kAla taka visaMyojita) anantAnubandhIko saMyojita karake jo sabase yahAn samyatvakkAlakA pAlana karate hue visaMyojanako prApta huA hai, usake visaMyojana karate hue adhaHpravRttakaraNake antima samayameM anantAnubandhI kaSAyoMkA jaghanya pradezasaMkrama hotA hai| ATha kaSAyoMkA jaghanya pUrvoktaprakAreNa mithyAtvasya jaghanyapradezasaMkramo'vagantavyaH / tadyathA-dve SaSaSTI sAgarovamANAM yAvatsamyaktvamanuNalya tAvantaM kAlaM mithyAtvaM gAlayitvA kiciccheSasya mithyAtvasya kSapaNAya samudyatasya svakIyayathApravRttakaraNAntasamaye vartamAnasya vidhyAtasaMkrameNa mitthAtvasya jaghanyaH pradesasaMkramo bhavati, parato guNasaMkramaH pravartate, tena sa na prApyate / ka. pra. (malaya.) 2, 99. * sammatta-sammAmicchattANaM jahaNNao padesasaMkamo kassa ? eso ceva jIvo micchattaM gado / tado palidobamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa appappaNo ducarimajhidikhaDaya carimasamayaubvellamANayassa jaghaNNao pdessNkmo| ka. pA. su. pR. 407, 49-50 hassagaNakasaMmaddhAe pUrayittA samIsa-sammattaM / cirasaMmattA micchattagayassuvvalaNathogo siM // ka. pra. 2, 100. tApratI 'aNaMtANabaMdhivisaMjoidaM kAdUNa' iti paatthH| arNatANabaMdhINaM jahaNao padesarAMkamo kassa? eiMdiyakammeNa jahaNNaeNa tasesa aagdo| saMjamaM saMjamAsaMjamaMca bahaso lakSNa cattAri vAre kasAe uvasAmittA tado eiMdiesa palidovamassa asaMkhejjadibhAgamacchida jAva uvasAmayasamayapabaddhA NiggalidA ti / tado puNo tasesu Agado sabbalahaM sammattaM laddhaM aNaMtANabaMdhiNo ca Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 435 padesasaMkamo kassa ? jo jahaNNasaMtakammeNa cadukkhutte kasAe uvasAmeyUNa khavedi, tado khavaNAe adhApavattakaraNassa carimasamae vaTTa mANassa tesi jahaNNao pdessNkmon| evamaradi-sogANaM / hassa-radi-bhaya-dugaMchANaM pi evaM ceva / Navari AvaliyaapuvakaraNassa / tiNNisaMjalaNa-purisavedANaM jahaNNao padesasaMkamo kassa? uvasAmayassa apacchimasamayapabaddhaM gholamANajahaNNajogeNa baddhaM apacchimasaMkAmayaMtassa jahaNNao pdessNkmothe| (lohasaMjalaNAe. jahaNNao padesasaMkamo) kassa? jo jahaNNaeNa saMtakammeNa kasAe aNuvasAmeyUNa khavedi tassa apuvvakaraNassa AvaliyapaviTThassa lobhasaMjalaNAe pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo jaghanya satkarma ke sAtha cAra vAra kaSAyoMko upazamA kara kSapaNA karatA hai aura tatpazcAt kSapaNA karate hue jo adhaHpravRtta karaNake antima samayameM vartamAna hai usake unakA jaghanya pradezasaMkrama hotA hai / isI prakAra arati aura zokake jaghanya pradezasaMkramakA kathana karanA caahiye| hAsya, rati, bhaya aura jugupsAke bhI jaghanya pradezasaMkrapakI prarUpaNA isI prakAra karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki inakA jaghanya pradezasaMkrama AvalI kAlavartI apUrvakaraNake hotA hai / tIna saMjvalana aura puruSavedakA jaghanya pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo gholamAna jaghanya yogake dvArA bAMdhe gaye antima samayaprabaddha kA saMyama kara rahA hai aise upazAmaka jIvake saMkramakake antima samayameM una cAra prakatiyoMkA jaghanya pradezasaMkrama hotA hai| (saMjvalana lobhakA jaghanya pradezasaMkrama) kisake hotA hai ? jo jaghanya satkarmake sAtha kaSAyoMkA upazama na karake kSaya karatA hai usa AvalI visaMjoidA / puNo micchattaM gaMtuNa aMtomahattaM saMja eNa puNo teNa sammataM laddhaM / tado sAgarovamavechAvaTThIo aNapAlidaM / tado visNj'edumaaddhto| tassa adhAravatta karaNacarimasamae aNanANubaMdhINaM jahaNjao pdessNkmo| ka. pA. su. pR 407, 51-52 paMjoyaNAga caturuvasamittu saMjojaittu appaddhaM / ayaracchAvadviduga pAliya sakahappavattaMte / / ka. pra. 2, 101. 0 aTUNhaM kasAyANaM jahaNNao padesasaMkamo kassa? eiMdiyakammeNa jahaNa eNa tasesu Agado saMjamAsaMjama saMjamaM ca bahaso gdo| cattAri vAre kasAe uvasAmittA tado eiMdiesa gdo| asaMkhejjANi vassANi acchido jAva uvasAmayasamaya baddhA NiggalaMti / tado tase su Agado saMjamaM saMvvalahuM lddho| puNo kasAyakkhavaNAe uvttrido| tassa adhApavatakaraNassa carimasamae aTaNhaM kasAyANa jahaNNao pdessNkmo| ka. pA. su. pR 408, 53-54. aTThakasAyAsAe ya asumadhuvabaMdhi athiratige ya / sabalahuM khavaNAe ahApavattassa carimammi / / ka. pra. 2, 102. " asAeNa samA araI ya sogo ya / ka pra 2,103. . * haspa-rai-bhaya-duguMchANaM pi evaM ceva, Navari apuvakaraNassAvaliyapaviTThassa / ka. pA. su. pR. 407, 56. 4 kohasajalaNassa jahagaNao padesasaMkamo kassa? uvasAmayassa carimasamayapabaddho jAdhe uvasAmijjamANo uvasaMto tAdhe tassa kohasaMjalaNassa jahaNNao pdessNkmo| evaM mANa-mAyAsaMjalaNa-purisavedANaM / ka. pA. su.pu. 408, 57-59. purise saMjala gatige ya gholamANeNa caramabaddhassa / sgaNtime| xxx ka. pra. 2, 103. .tApratI 'baddhaM apacchimasaMkAmayaMtassa / ( lobhasaMjalaNAe ) ' iti pAThaH / Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 ) chakkhaMDAgame saMtakamma jahaNNao pdessNkmo*| ___ itthavedassa jahaNNao padesasaMkamo kassa? jo jahaNNasaMtakammeNa be-chAvaTThIo sammattamagupAliya cadukkhutto kasAe uvasAmiya tado khaveMtassa adhApavattakaraNassa carimasamae itthivedassa jahaNNao padesasaMkamo / NavaMsayavedassa ithivedbhNgo| Navari puvvaM ceva tipalidovamiesu uppAiya avasANe sammattaM ghettUNa be-chAvaTThIyo hiNddaaveyvvotr| ___ AuANaM Natthi saMkamo / NirayagaiNAmAe jahaNNao padesasaMkamo kassa? jo ujvellideNa kammeNa aMtomuhuttaM saMjoedUNa sattamapuDhavi gado, tado uvvaTThiTo saMto aNaMtANubaMdhINaM ettado (?) tado eiMdiesu jIvesu mahaMteNa* uvvellaNakAleNa uvvellamANassa jaM ducarimaTThidikhaMDayaM tassa carimasamae NirayagaiNAmAe jahaNNao padesasaMkamo devagaIe nnirygibhNgo| kAlavartI apUrvakaraNake saMjvalana lobhakA jaghanya pradezasaMkrama hotA hai / strIvedakA jaghanya pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo jaghanya satkarmake sAtha do chayAsaTha sAgaropama kAla taka samyaktvako pAlakara aura cAra vAra kaSAyoMko upazamA kara phira kSaya karane meM pravRtta hotA hai usake adhaHpravRtakaraNake antima samaya meM strIvedakA jaghanya pradezasaMkrama hotA hai| napuMsakavedakI prarUpaNA strIvedake samAna hai| vizeSa itanA hai ki pahile hI tIna pasyopama AyuvAloMmeM utpanna karAkara anta meM samyaktvako grahaNa karake do chayAsaTha sAgaropama taka ghumAnA caahiye| Ayu karmoMkA saMkrama nahIM hotaa| narakagati nAmakarmakA jaghanya pradezasaMkrama kisake hotA hai? jo udvelita karma ke sAtha antarmuharta kAla saMyukta hokara sAtavI pRthivIko prApta huA hai, tatpazcAt vahAMse nikalakara ( paMcendriya tiryaMcoMmeM utpanna ho alpa kAla usakA bandha karake ) phira ekeMdriya jIvoMmeM mahAn udvelanakAla dvArA udvelanA kara rahA hai usakA jo dvicarama sthitikANDaka hai usake antima samayameM narakagati nAmakarmakA jaghanya pradezasaMkrama hotA hai| devagati nAmakarmakI prarUpaNA narakagatike samAna hai| * lohasaMjalaNassa jahaNNao padesasaMkamo kassa ? eiMdiyakammeNa jahaNNaeNa tasesu Agado saMjamAsaMjama saMjamaM ca bahuso ladhuNa kasAesu ki pi No uvsaamedi| dIhaM saMjamaddhamaNupAlidUNa khavaNAe abbhuTrido tassa apuvakaraNassa AvaliyAviTussa lohasajalaNassa jahaNNao padesa kmo| ka pA su. pR 409, 60-61. khavaNAe lobhassa vi apuvvakaraNAligAaMte / ka. pra. 2, 98. . ka. pA. su pR. 410, 64. 8 apratI 'vechAvaTTi', kApratau ' vechAvaTTi' iti pAThaH / 4 ka. pA. su. pa. 409, 60-63. EPS apratau ' uvaTrido', kApratau ' uvvellido' iti pAThaH / apratau 'jIvesu hattega', kApato 'jIvesu suhatteNa' tApratau 'jIvesu hatteNa ( mahaMteNa)' iti pAThaH / 0 veuvi (vve)kakArasagaM ubvalliyaMbaMdhiUNa appddh| jiThiI nirayAo ubaTrittA abaMdhittu / / thAvaragayassa cirauvvalaNoNe)xxx ka. pra. 2,104-5. veuvitti- devadvika-narakadvika-bakriyikasaptakalakSaNaM vaikriyakAdazakaM ekendriyabhave udvartamAnenodalitaM punarapi paMcendriyatvamapAgatena satAlpAddhamalpakAlaM antarmuhartakAlaM Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMmANuyogaddAre padesa saMkamo ( 437 maNusagaiNAmAe jahaNNao padesasaMkamo kassa ? jo teukkAio vAukkAio vA uvvellidamaNusaga iNAmakammo jahaNNeNa kammeNa teu vAuvajjesu suhumesu khuddAbhavaggahaNamacchiUNa saMjutto, puNo teujIve vA vAujIve vA gado tassa savvamahaMteNa uvvelaNakAleNa maNusagaiM ubvellamANassa jaM ducarimuvvellaNakhaMDayaM tassa carimasamae jahaNNao padesasaMkamo * / tirikkhagai - ujjovaNAmANaM jahaNNao padesasaMkamo kassa ? jo jahaNNaeNa saMtakammeNa maNusa gaI gado, tipalidovamiesu uvavaNNo, aMtomuhutte sese sammattaM mer palido mio devo jAdo, tado aparivaDideNa sammatteNa maNusargAda gado, puNo va aparivaDi ekkattI sAgarovamio devo jAdo, aMtomuhuttuvavaNNo micchattaM gado, to tassa devabhavassa aMtomuhutta sese sammattaM laddhaM tado be-chAbaTTisesA sammatta manuSyagati nAmakarmakA jaghanya pradezasaMkrama kisake hotA hai ? manuSyagati nAmakarmakI udvelanA karanevAlA jo tejakAyika athavA vAyukAyika jIva jaghanya karmake sAtha tejakAyika aura vAyukAyikako chor3akara zeSa sUkSma ekendriya jIvoM meM kSudrabhavagrahaNa kAla rahakara usako bAMdhatA hai. phira tejakAyika athavA vAyukAyika jIvoM meM jAkara sabase mahAn udvelanakAla dvArA manuSyagatikI udvelanA kara rahA hai, usakA jo dvicarama udvelanakANDaka hai usake Antama samayameM usakA jaghanya pradeza saMkrama hotA hai / tiryaMcagati aura udyota nAmakarmakA jaghanya pradezasaMkrama kisakA hotA hai ? jo jaghanya satkarma ke sAtha manuSyagatiko prApta hokara tIna patyopama pramANa AyuvAloMmeM utpanna huA hai, vahAM antarmuhUrta Ayuke zeSa rahanepara samyaktvako prApta kara palyopama pramANa AyuvAlA deva huA, tatpazcAt apratipatita samyaktvake sAtha manuSyagatiko prApta huA, phirase bhI apratipatita samyaktvake sAtha ikatIsa sAgaropama pramANa AyuvAlA deva huA, vahAM utpanna honeke pazcAt antarmuhUrta meM mithyAtvako prApta huA, pazcAt usa devabhava ke antarmuhUrta zeSa rahanepara samyaktvako prApta huA, pazcAt jo zeSa do chayAsaTha sAgaropama taka samyaktvakA paripAlana karake cAra yAvadityarthaH / badhvA tato jyeSThasthinirutkRSTa sthitistrayastritsAgaropamasthitika ityarthaH / saptamanarakapRthivyAM nArako jAtaH / tatastAvantaM kAlaM yAvat yathAyogaM tadvaikriyaikAdazakamanbhUya tato narakAduddhRtya paMcendriyatiryakSu madhye samutpannaH / tatra ca tadvaikriyakadazakamabadhvA sthAvareSve kendriyeSa madhye samutpannaH / tasya cirodvalanayA palyopamAsaMkhyeyabhAgamAtreNa kAlenodvalanayA tadudvalayato yat dvicaramakhaNDasya caramasamaye prakRtyantare dalika saMkrAmati, sa tasya vaikriyekAdazakasya jaghanyaH pradezasaMkramaH / malaya. Xx X ekssa eva uccassa / maNyadugassa ya teusu vAusu vA suhumabaddhANaM / / ka. pra. 2, 105. x x x iyamatra bhAvanA - manujadvikamuccairgotraM ca prathamatastejovAyubhave vartamAnenanodvalitam punarapi sUkSmaikendriyabhavamupAgate nAntarmuhUrte yAvad baddham, tataH paMcendriyabhavaM gatvA saptamanaraka pRthivyAmutkRSTa sthitiko nArako jAtaH / tata uddhRtya paMcedriyatiryakSu madhye samutnnaH / etAvantaM ca kAlamabadhvA pradezasaMkrameNa cAnubhUya tejovAyuSu madhye samAgataH / tasya manujadvikoccairgotre cirodvalanayodbalayato dvicaramakhaNDasya caramasamaye paraprakRtau yaddalaM saMkrAmati sa tabhojaghanyaH pradezasaMkramaH / malaya. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM maNupAlaya, cadukkhutto kasAe uvasAmiya, tisse ukkassiyAe sammattaddhAe aMtomuhutte sese khavaNAe abbhuTTido, tado adhApavattakaraNassa carimasamae tirikkhagaiujjovaNAmANaM jahaNNao padesasaMkamo jahA gaINaM tahA tAsimANupuvvINaM pi vattavvaM / veubviyasarIra - veDavviyasarIraaMgovaMga - baMdhaNa-saMghAdANaM nnirygibhNgo| AhArasarIra AhArasarI raMgovaMga- baMdhaNa-saMghAdANaM jahaNapadesa saMkamo kassa ? jo abhavasiddhiyapAoggANaM jahaNeNa kammeNa paDhamadAe jahaNiyaM saMjamaddhamanupAleyUNa micchattaM gado, tado tassa ukkassa ubvelaNakAlassa jaM ducarimamuvvellaNakhaMDayaM tassa carimasamae tesi jahaNNao padesasaMkamo * / orAliya sarIra-orAliya sarIraMgovaMga- baMdhaNa-saMghAdANaM jahaNNao padesasaMkamo kassa? jo jahaNaeNa kammeNa tipalidovamiesu maNusa-tirikkhesu uvavaNNo tassa carima vAra kaSAyoMko upazamA kara usa utkRSTa samyaktvakAla meM antarmuhUrta zeSa rahanepara kSapaNA meM udyata huA hai, usake adhaHpravRttakaraNa ke antima samaya meM tiryaMcagati aura udyota nAmakarmakA jaghanya pradeza saMkrama hotA hai / jaise gatiyoMke jaghanya pradezasaMkramakI prarUpaNA kI gayI hai vaise hI unakI AnupUrvayoMkI bhI prarUpaNA karanA cAhiye / vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, vaikriyikabandhana aura vaikriyikasaMghAtakI prarUpaNA narakagatike samAna hai / AhArakazarIra, AhArakazarI rAMgopAMga, AhArakabandhana aura AhArakasaMghAtakA jaghanya pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo abhavyasiddhika prAyogya ukta prakRtiyoMke jaghanya saMkramake sAtha prathamata: jaghanya saMyamakAlakA pAlana kara phira mithyAtvako prApta huA hai, usake utkRSTa udvelanakAlakA jo dvicarama udvelanakANDaka hai usake carama samaya meM ukta prakRtiyoMkA jaghanya pradezasaMkrama hotA hai / audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, audArikabandhana aura audArikasaMghAtakA jaghanya pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo jaghanya satkarmake sAtha tIna patyopama AyuvAle tevaTThiyaM udahINaM sa caupallAhiyaM abaMdhitA / aMte ahappavattakaraNassa ujjova - tiriyaduge / ka. pra. 2, 107. x x x kathaM triSaSTyadhikaM sAgaropamANaM zataM catuH palyAdhikaM ca yAvad badhveti ceducyate - sa kSapitakaryAMza striglyopamAyuSkeSu manujeSa madhye samutpannastatra devadvikameva badhnAti, na tiryadvikaM nApyudyatam / tatra cAntarmuhUrte zeSe satyAyuSi samyaktvamavApya tato'pratipatitasamyaktvaM evaM palyopamasthitiko devo jAtaH / tato'pyapratipatitasamyaktvo devabhavAccyatvA manuSyeSu madhye samutpannaH / tatastenaivApratipatitena samyaktvena sahita ekatritsAgaropamasthitiko graiveyakeSu madhye devo jAtaH / tatra cotpattyanantaramantarmuhUrtAdUrdhvaM mithyAtvaM gataH / tato'ntarmuhUrtAvazeSe AyuSi punarapi samyaktvaM labhate / tato dve SaTSaSTI sAgaropamANA yAvanmanuSyAnutarasurAdiSu samyaktvamana galya tasyAH samyaktvAdvAyA antarmuhUrte zeSe zIghrameva kSapaNAya samRdyataH / tato'nena vidhinA triSaSTyadhika sAgaropamANAM zataM catuSpalyAdhikaM ca yAvattiryadvikamudyotaM ca bandharahitaM bhavatIti / malaya. * kApratI ' jesi' iti pATha: / hassa kAlaM baMdhiya virao AhArasattagaM pra0ly Jain Educatnem avirai mahuvvalaMtassa jA thova uvvalaNA // . Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM mANuyogaddAre padesa saMkamo samaya tabbhavatthassa edAsi payaDINaM jahaNNao padesasaMkamo * / tejA - kammaiyasarIra - tabbaMdhaNaX-saMghAda-pasatthavaNNa-gaMdha-rasa- phAsa - agurualahuaparaghAda--ussAsa--pasatthavihAyagai tasa -- bAdara - pajjatta - patteyasarIra-thira--subha-subhagasussara Adejja-jasakittiNimiNaNAmANaM jahaNNao padesasaMkamo kassa? D jo kasA aNuvasAmeNa sesehi payArehi jahaNNayaM saMtakammaM kADhUNa tado khavaNAe abhuTTo tassa AvaliyaaputvakaraNassa edAsi payaDINaM jahaNNao padesasaMkamo* / pasatthasaMThANa - saMghaDaNANaM kammaiyabhaMgI / appasatyavaNNa-gaMdha-rasa- phAsa uvaghAda - athir asuha-ajasa kittINaM jahaNNao padesasaMkamo kassa ? jo jahaNeNa kammeNa cadukkhutta kasAe uvasAmeNa guNaseDIhi gAliya savvalahuM khavaNAe abbhuTTido tassa carimasamayaadhApavattakaraNe vaTTamANassa jahaNNao padesasaMkamo / appasatyasavvasaMThANasaMghaDari apasatthavihAyagai dUbhaga-- dussara - aNA dejja - NIcAgodANaM NavuMsayavedabhaMgo / AdAva---- thAvara---- suhuma-apajjatta-sAhAraNasarorANaM tirikkhagaibhaMgo 1 manuSyoM yAtiryaMcoM meM utpanna huA hai usake taddbhavastha honeke antima samaya meM ina prakRtiyoM kA jaghanya pradezasaMkrama hotA hai / ( 439 tejasa va kArmaNa zarIra tathA unake bandhana va saMghAta, prazasta varNa, gandha rasa va sparza, agurulaghu, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti aura nirmANa nAmakarmoMkA jaghanya pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jo kaSAyoM kA upazama na karake zeSa prakAroM dvArA jaghanya satkarma karake tatpazcAt kSapaNa meM udyata huA hai; usa AvalI kAlavartI apUrvakaraNake ina prakRtiyoMkA jaghanya pradeza - saMkrama hotA hai / prazasta saMsthAna aura prazasta saMhananakI prarUpaNA kArmaNazarIrake samAna hai / aprazasta varNa, gandha, rasa va sparza, upaghAta, asthira, azubha aura ayazakIrtikA jaghanya pradezasaMkrama kisake hotA hai? jo jaghanya satkarmake sAtha cAra vAra kaSAyoMko upazamA karake guNazreNiyoMke dvArA galAkara sarvalaghu kAlameM kSapaNAmeM udyata huA hai, usake adhaHpravRttakaraNake antima samaya meM vartamAna honepara ukta prakRtiyoMkA jaghanya pradezasaMkrama hotA hai / aprazasta sava saMsthAnoM aura saMhananoMkA tathA aprazasta vihAyogati, dubhaMga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrakI prarUpaNA napuMsaka - vedake samAna hai / Atapa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIrakI prarUpaNA tiryacagatike ra tiriyANa tipallassaMte orAliyassa pAuggA / ka. pra. 2, 111. tApratau ' sarIra 2 - baMdhaNa ' iti pATha: D 'a-kApratyona glabhyate padamidam / pAThaH / chattIsAe subhANaM seDhimaNAruhiya sesagavihIhi / kaTTu jahaNNa khavaNaM pra. 2, 109. a-kApratyoH 'je' iti pAThaH / thIveNa sarisagaM NavaraM paDhamaM tipallesu / ka, pra. 2, 110. kApratau 'sarIra baMdhaNa', aprato 'uvasAmedUNa' iti apugvakaraNAliyA aMte // ka, samma ddiTThiajoggANa solasaNhaM pi asubha gaINaM / Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 chakkhaMDAgame saMtakamma Navari chaTThIe puDhavIe aMte sammattaM ghettUNa sammatteNa saha Niggado, puNo savvaM pi paMcAsIdisAgarovamasadaM pUredavvaM / eso tirikkhagadIdo edAsi viseso / vilidiyajAdiNAmANaM saahaarnnsriirbhNgo| uccAgodassa maNusagaibhaMgo / titthayaraNAmAe jahaNNao padesasaMkamo kassa ? jahaNNaeNa kammeNa paDhamadAe jahaNNajogeNa jo baddho samayapabaddho tamAvaliyAdIdaM saMkAtassa jahaNNao padesasaMkamo, carimasamayamicchAiTissa vA vijjhAdeNa jahaNNasaMkamo / evaM sAmittaM / samAna hai| vizeSatA itanI hai ki chaThI pRthivImeM anta meM samyaktvako grahaNa karake aura samyaktvake sAtha nikalakara phira sabhIko eka sau pacAsI sAgaropama taka pUrA karanA cAhiye / yaha ina prakRtiyoMke tiryaMcagatise vizeSatA hai| _ vizeSArtha- tiryaMcagatike jaghanya pradezasaMkramakI prarUpaNAmeM 163 sAgaropama aura 4 palyopama taka usake bandhakA abhAva nirdiSTa kiyA gayA hai| parantu ina Atapa Adi prakRtiyoM ke bandhakA abhAva 185 sAgaropama aura 4 palya taka rahatA hai / vaha isa prakArase-koI kSapitakauzika jIva chaThI pRthivImeM 22 sAgaropama AyuvAlA nArakI utpanna huaa| vahAM vaha Ayuma antarmuhUrta zeSa rahanepara samyaktvako prApta hokara usa avinaSTa samyaktvake sAtha manuSya hotA ha aura vahAMpara samyaktvake sAtha saMyamAsaMyamako pAlakara phira saudharma svarga meM cAra palyopama AyuvAlA deva utpanna hotA hai| vahAM bhI avinaSTa samyaktvake sAtha devabhavase cyuta hokara manuSya bhavako prApta hotA huA yahAM saMyamako pAlatA hai aura taba mutyuko prApta ho graiveyakoMmeM 31 sAgaropama pramANa AyuvAlA deva utpanna hotA hai| yahAM utpanna honeke antarmuhurta pazcAt vaha mithyAtvako prApta hokara AyumeM antarmuhUrta zeSa rahane para punaH samyaktvako prApta kara letA hai / tatpazcAt do chayAsaTha (132) sAgaropama kAla taka samyaktvako pAlakara aura cAra vAra kaSAyoMko upazamA kara isa utkRSTa samyaktvakAlameM antarmuhurta zeSa rahanepara kSapaNAmeM udyata hotA hai / usa samaya adhaHpravRttakaraNake antima samayameM usake uparyukta Atapa Adi prakRtiyoMkA jaghanya pradezasaMkrama hotA hai / isa prakAra saudharma devakI Ayuke 4 palyopamoMke sAtha 185 (22+31+133) sAgaropama kAla taka ina prakRtiyoM ke bandhakA abhAva rahatA hai jaba ki tiryaMcagatike bandhakA abhAva 4 palyopamoMse adhika 163 sAgaropama kAla taka hI rahatA hai / yahI usase ina prakRtiyoMke jaghanya pradezasaMkramameM vizeSatA hai| vikalendriya jAti nAmakarmokI prarUpaNA sAdhArazarIra nAmakarmake samAna hai| uccagotrakI prarUpaNA manuSyagatike samAna hai| tIrthaMkara nAmakarmakA jaghanya pradezasaMkrama kisake hotA hai ? jaghanya satkarmake sAtha prathamatayA jaghanya yogake dvArA jo samayaprabaddha bAMdhA gayA hai bandhAvalIke pazcAt usakA saMkrama karanevAleke tIrthaMkara prakRtikA jaghanya pradezasaMkrama hotA hai athavA, antima samayavartI mithyAdRSTi ke vidhyAtasaMkramake dvArA usakA jaghanya pradezasaMkrama hotA hai / isa prakAra svAmitvakI prarUpaNA samApta huI / 0 iga-vigalidiyajoggA aTTa pajjattageNa saha te / tA) si / tiriyagaisamaM navaraM paMcAsIudahisayaM tu|| ka. pra. 2, 108. tityayarassa ya baMdhA jahaNNao AliMgaM gat / / ka. pra. 2. 111. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 441 madiAvaraNassa ukkassapadesasaMkAmao kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNukkasseNa egasamao / aNukkassapadesasaMkamo kevaciraM0 ? jaha0 aMtomahattaM, ukka0 annNtkaalN| caduNANAvaraNa-cadudaMsaNAvaraNa-paMcaMtarAiyANaM mdiaavrnnbhNgo| savvakammANaM pi ukkassapadesasaMkamasta jahaNNukkasseNa egsmo| aNukkassapadesasaMkamassa kAlo paMcaNNaM dasaNAvaraNIyANaM aNAdio apajjavasido, aNAdio sapajjavasido, sAdio sapajjavasido gaa| jo so sAdio sapajjavasido so jaha0 aMtomutta, ukka0 uvaDDhapoggalapariyaDheM / sAdAsAdANamaNukkassapadesasaMkamo kevaciraM0? jahaNNeNa egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / micchattassa jaha0 aMtomuhattaM, ukka0 chAvaDhisAgarovamANi sAdireyANi / sammAmicchattassa jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 be-chAvaThisAgarovamANi palidovamassa asaMkhe0 bhAgeNa sAdireyANi / sammattassa jahaNNeNa aMtomuhuttaM, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhaago| aNaMtANubaMdhINaM aNAdiyo apajjavasido, aNAdiyo sapajjavasido, sAdiyo sapajjavasido vA / jo so sAdio sapajjavasido tassa jahaNNeNa aMtomuhattaM, ukka0 uvaDDhapoggalapariyaDheM / sesANaM crittmohnniiypyddiinnmnnNtaannbNdhibhNgo| sAdiyasaMtakammANaM NAmapayaDINaM jaha0 ukka0 jacciraM payaDisaMkamakAlo tazciraM annukksspdessNkmkaalo| aNAdiyasaMtakammiyAsu payaDIsujAsi payaDINaM bhavasiddhio matijJAnAvaraNake utkRSTa pradezasaMkramakakA kAla kitanA hai ? jaghanya aura utkarSase vaha eka samaya mAtra hai / usake anutkRSTa pradezasaMkramakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase ananta kAla pramANa hai| zeSa cAra jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pAMca antarAya; inake prakRta kAlakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| ___saba karmoMke hI utkRSTa pradezasaMkramakA kAla jaghanya aura utkaSase eka samaya mAtra hai| anutkRSTa pradezasaMkramakA kAla pAMca darzanAvaraNa prakRtiyoMkA anAdi-aparyavasita, anAdisaparyavasita aura sAdi-saparyavasita bhI hai| inameM jo sAdi-saparyavasita hai vaha jaghanyase antarmahata ra utkarSase upArdha pudagalaparivartana mAtra hai| sAtA aura asAtA vedanIyake anatkRSTa pradezasaMkramakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| mithyAtva prakRtikA vaha kAla jaghanyase antarmuharta aura utkarSase sAdhika chayAsaTha sAgaropama mAtra hai / prakRta kAla samyagmithyAtvakA jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika do chayAsaTha sAgaropama mAtra hai / samyaktva prakRtikA yaha kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai / anantAnubandhI prakRtiyoMkA yaha kAla anAdi-aparyavasita, anAdi-saparyavasita aura sAdi-saparyavasita bhI hai / jo sAdi-saparyavasita hai usakA pramANa jaghanyase antarmaharta aura utkarSase upArdha padagalArivartana mAtra hai| zeSa cAritramohanIya prakRtiyoMke uparyukta kAlakI prarUpaNA anantAnuvandhIke samAna hai| sAdi satkarmavAlI nAmavakRtiyoMkA jaghanya va utkarSase jitanA prakRtisaMkramakAla hai utanA hI unakA anutkRSTa pradezasaMkramakAla bhI hai / anAdi satkarmavAlI prakRtiyoMmeM bhavyasiddhika jina Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 ) chavakhaMDAgame saMtakamma ukkassaM karedi tAsimaNukkassapadesasaMkamakAlo aNAdio apajjavasido, aNAdio sapajjavasido, sAdio sapajjavasido vA / tattha jo so sAdio sapajjavasido tassa jaha0 aMtomuhattaM, ukka0 uvaDDhapoggalapariyaDheM / idarAsi payaDINaM nnaannaavrnnbhNgo| uccAgodassa aNukkassapadesasaMkamo jaha0 aMtomuhuttaM egasamao vA ukka0 tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / NIcAgodassa jaha0 egasamao, ukka0 bechAvaTTisAgarovamANi sAdireyANi / evamukkassapadesasaMkamakAlo smtto| jahaNNapadesasaMkamakAlo sAmittAdo sAheyUNa vttvvo| eyajIveNa aMtaraM pi sAmittAdo sAheyavvo / NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM ca sAmittAdo sAhedUNa bhANiyavvaM / puNo ettha saNNithAso vttvvo| _etto appaabhuaN| taM jahA- ukkassapadesasaMkamo sammatte thovo / kevalaNANAvaraNe asNkhejjgunno| kevaladasaNAvaraNe visesaahio| payalAe asaMkhejjaguNo / NihAe visesaahio| apaccakkhANamANe asaMkhe0 guNo / kohe visesaahio| mAyA0 vise / lobhe vise0 / paccakkhANamANe vise0 / kohe vise0 / mAyAe vise / lobhe vise0 / NaNaMtANubaMdhimANe vise0 / kodhe vise0 / mAyAe vise0 / lobhe vise0 / micchatta prakRtiyoMke utkRSTa pradezasaMkramako karatA hai unake anutkRSTa pradezasaMkramakA kAla anAdiaparyavasita, anAdi-saparyavasita aura sAdi-saparyavasita bhI hai| unameM jo sAdi-saparyavasita hai usakA pramANa jaghanyase antarmuhata aura utkarSase upArdha pudgala parivartana hai / anya prakRtiyoMke prakRta kAlakI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai| __ uccagotrake anutkRSTa pradezasaMkramakA kAla jaghanyase antarmuhUrta va eka samaya aura utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama mAtra hai / ukta kAla nIcagotrakA jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika do chayAsaTha sAgaropama mAtra hai| isa prakAra utkRSTa pradezasaMkramakAla samApta huaa| jaghanya pradezasaMkramakAlakA kathana svAmitvase siddha karake karanA cAhiye / eka jIvakI apekSA antarakI bhI prarUpaNA svAmitvase siddha karake karanA cAhiye / nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla aura antarako bhI svAmitvase siddha karake kahanA cAhiye / phira yahAM saMnikarSakA kathana karanA caahiye| aba yahAM alpavahutvakA kathana karate haiM / yathA- utkRSTa pradezasaMkrama samyaktva prakRtimeM stoka hai| kevalajJAnAvaraNa meM asaMkhyAtaguNA hai / kevaladarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai| pracalAmeM asaMkhyAtaguNA hai / nidrAmeM vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM asaMkhyAtaguNA hai / krodha meM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai / krodha meM vizeSa adhika hai / mAyAmeM vizeSa adhika hai / lobhameM vizeSa adhika hai| anantAnubandhI mAnameM vizeSa adhika hai / krodhameM vizeSa adhika hai / mAyAmeM vizeSa adhika hai / lobhameM vizeSa adhika hai / mithyAtvameM Wijainelibrary.org. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 443 vise / sammAmicchatte vise0 / pacalApacalAe asaMkhe0 guNo / NihANiddAe vise0 / thINagiddhIe vise0 AhArasarIraNAmAe aNaMtaguNo / jasakittIe annNtgunno| veuvviyasarIraNAmAe asaMkhe0 guNo / orAliya0 vise / tejaiya0 vise0 / kammaiya0 vise0 devagaiNAmAe asaMkhejjaguNo / maNusagaiNAmAe vise0 / sAda0 saMkhe0 guNo / lohasaMjalaNAe saMkhe guNo0 / dANaMtarAe vise0 / lAhaMtarAe vise0 / bhogaMtarAe vise0 / paribhogaMtarAe vise0 vIriyaMtarAe vise0 / maNapajjavaNANAvaraNe vise0 ohiNANAvaraNe vise0 / sudaNANAvaraNe vise0 / madiNANAvaraNe vise0 / ohidasaNAvaraNe vise0 acakkhudaMsaNAvaraNe vise0 / cakkhudaM0 vise / uccAgode saMkhe0 guNo / NirayagaiNAmAe asaMkhe0 guNo / ajasa kitti0 asaMkhe0 guNo / asAde saMkhe0 guNo / NIcAgode vise0 / tirikkhagaiNAmAe asaMkhe0 guNo / hasse saMkhe0 guNo / radIe vise / ithivede saMkhe0 guNo / soge vise0 / aradIe vise0 / NavaMsayavede vise0 / duguMchAe vise / bhaya0 vise0 / purisavede saMkhe0 guNo / kohasaMjalaNAe saMkhe0 guNo / mANasaMjalaNAe visesA0 / mAyAsaMjalaNAe visesAhiyo / evamoghukkassapadesasaMkamadaMDao smtto| vizeSa adhika hai / samyagmithyAtvameM vizeSa adhika hai| pracalApracalAmeM asaMkhyAtaguNA hai / nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnaga ddhi meM vizeSa adhika hai| AhArazarIra nAmakarmama anantaguNA hai| yazakIti meM anantaguNA hai / vaikriyikazarIra nAmakarmameM asaMkhyAtaguNA hai / audArikazarIra nAmakarma meM vizeSa adhika hai / taijasazarIrameM vizeSa adhika hai / kArmaNazarIrama vizeSa adhika hai / devagati nAmakarma meM asaMkhyAtaguNA hai| manuSyagati nAmakarmameM vizeSa adhika hai / sAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai / saMjvalana lobha meM saMkhyAtaguNA hai / dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai / lAbhAntarAyameM vizeSa adhika hai / bhogAntarAyameM vizeSa adhika hai| paribhogAntarAyameM vizeSa adhika hai| vIryAntarAyameM vizeSa adhika hai manaHpayayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai / avadhijJAnAvarameM vizeSa adhika hai / zrRtajJAnAvaraNa meM dizeSa adhika hai / matijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai / avadhidarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai / cakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai uccAgotrameM saMkhyAtaguNA hai| narakagati nAmakarmameM asaMkhyAtaguNA hai / ayazakIrtimeM asaMkhyAtaguNA hai / asAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai / nIcagotrameM vizeSa adhika hai / tiryaggati nAmakarmameM asaMkhyAtaguNA hai / hAsyameM saMkhyAtaguNA hai / ratimeM vizeSa adhika hai / strIvedameM saMkhyAtaguNA hai / zokameM vizeSa adhika hai / aratimeM vizeSa adhika hai napuMsakavedameM vizeSa adhika hai / jugupsAma vizeSa adhika hai / bhayameM vizeSa adhika hai / puruSaveda meM saMkhyAtaguNA hai / saMjvalana krAdhameM saMkhyAtaguNA hai / saMjvalana mAnameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAyA meM vizeSa adhika hai isa prakAra ogha utkRSTa pradezasaMkramadaNDaka samApta huaa| 4 a-kApratyoH 'asaMkhejjaguNo' iti pAThaH / Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444) charakhaMDAgame saMtakamma girayagaIe savvatthovo saste ukksssNkmo| sammAmicchatte asaMkhe0 guNo / apa ccakkhANamANe asaMkhe0 gunno| kohe vise0|maayaae vise0| lobhe vise0| paccakkhANamANe vise0| kohe vise0| mAyAe vise / lobhe vise0| kevalaNANAvaraNe vise0 / payalAe vise0| NiddAe vise0| payalApayalAe vise0 / NihANiddAe vise / thINagiddhIe vise0| kevaladasaNAvaraNe vise0| micchatte asaMkhe0 guNo / aNaMtANubaMdhimANa asaMkhe0 guNo / kohe vise / mAyAe vise0| lobhe vise0| NirayagaiNAmAe aNaMtaguNo / veubviyasarIraNAmAe asaMkhe0 gunno| devagai0 saMkhe0 gunno| AhArasarIra0 asaMkhe0 guNo / jasakitti0 asaMkhe0 guNo / orAliya0 saMkhe0 gunno| tejaiya0 vise| kammaiya0 vise0 / ajasakitti0 asaMkhe0 guNo / tirikkhagai0 vise0 / maNusagai0 vise0| hasse saMkhe0 guNo / radi0 vise0| sAde saMkhe0 gunno| itthivede saMkhe0 gunno| soge vise / aradi0 vise0 / NavaMsa0 vise0 / duguMchAe. vise0 / bhaya0 vise0 / purisave0 vise0 / saMjalamANe vise / kodhe vise0 / mAyAe vise0 / lobhe vise| dANaMtarAe vise0 / lAhaMtarAie vise0 / bhogaMtarA0 vise0| paribhogaMtarA0 vise0 / voriyaMtarAe vise0 / maNapajjavaNANAvaraNe vise0 / ohiNANAvarama narakagatimeM samyaktva prakRti meM utkRSTa pradezasaMkrama sabase stoka hai| samyagmithyAtvameM bhasaMkhyAtaguNA hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM asaMkhyAtaguNA hai| krodha meM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai / lobha meM vizaSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai| krodhameM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai / lobhameM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| pravalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAmeM vizeSa adhika hai| pracalApracalAmeM vizeSa adhika hai / nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai| kevaladarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / mithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai| anantAnubandhI mAnameM asaMkhyAtaguNA hai / kroghameM vizeSa adhika hai / mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| narakagati nAmakarmameM anantaguNA hai| vaikriyikazarIra nAmakarmameM asaMkhyAtaguNA hai / devagati nAmakarma meM saMkhyAtaguNA hai| AhArakazarIra nAmakarmameM asaMkhyAtaguNA hai / yazakItimeM asaMkhyAtaguNA hai / audArikazarIra nAmakarmameM saMkhyAtaguNA hai / taijasazarIra nAmakarma meM vizeSa adhika hai| kArmaNazarIra nAmakarma meM vizeSa adhika hai| ayazakIrtimeM asaMkhyAtaguNA hai / tiryaMcagati nAmakarma meM vizeSa adhika hai / manuSyagati nAmakarmameM vizeSa adhika hai| hAsya saMkhyAtaguNA hai| ratimeM vizeSa adhika hai / sAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai / strIvedameM saMkhyAtaguNA hai / zoka meM vizeSa adhika hai / aratimeM vizeSa adhika hai| napuMsakavedameM vizeSa adhika hai / jugupsAmeM vizeSa adhika hai / bhayameM vizeSa adhika hai / puruSavedameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAna meM vizeSa adhika hai| krodha meM vizeSa adhika hai| mAyA meM vizeSa adhika hai / lobhameM vizaSa adhika hai / dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai / lAbhAnta rAyameM vizeSa adhika hai| bhogAntarAyameM vizeSa adhika hai| paribhogAntarAyameM vizeSa adhika hai / vIryAntarAya meM vizeSa adhika hai / manaHparpayajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai / Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 445 vise0 / sudaNANA0 visesA0 / madiNANAvaraNe vise0 / ohidasaNAvaraNe vise0 / avakhudaMsaNAvaraNe vise0 / cakkhudaMsa0 vise / asAde saMkhe0 guNo / uccAgode vise0 / NIcAgode vise / evaM NirayagaIe ukkassao padesasaMkamadaMDao smtto| tirikkhagaIe ukkassao padesasaMkamo sammatte thovo / sammAmicchatte asaMkhe0 gunno| apaccakkhANamANe asaMkhe0 guNo / kodhe0 vise0 / mAyA vise0 lobhe vise| paccakkhANamANe vise0 / kodhe vise0| mAyA vise0| lobhe vise| kevalaNANAvaraNe vise0| payalAe vise0| NihAe0 vise0| payalApayalA0 vise0 / NihANiddAe vise0| thoNagiddhIe vise0 / kevaladasaNAvaraNe vise0 / micchatte asaMkhe0 guNo / aNaMtANubaMdhimANe asaMkhe0 guNo / kohe vise0 / mAyAe vise0 / lobhe vise0 / NirayagaiNAmAe annNtgunno| AhArasarIra0 asaMkhe0 guNo / jasakitti0 asaMkhe0 guNo / veuvviya0 saMkhe0 guNo / orAliya vise0 / tejA. vise0 / kammaiya0 vise0| ajasakitti0 saMkhe0 guNo / devagadIe vise0| tirikkhagaIe vise0| maNusagaI0 vise0 / hasse0 saMkhe0 guNo / radIe vise0 / sAde saMkhe0 guNo / ithivede avadhijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai / avadhidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai / acakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / asAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai / uccagotrameM vizeSa adhika hai| nIcagotra meM vizeSa adhika hai / isa prakAra narakagati meM utkRSTa pradezasaMkramadaNDaka samApta huaa| tiryaMcagatimeM utkRSTa pradezasaMkrama samyaktva prakRti meM sabase stoka hai| samyagmithyAtvameM asaMkhyAta guNA hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAname asaMkhyAtaguNA hai| krodhameM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobha meM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai| krodha meM vizeSa adhika hai| mAyA meM vizeSa adhika hai / lobha meM vizeSa adhika haiN| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| pracalAmeM vizeSa adhika hai / nidrAmeM vizeSa adhika hai| pracalApracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAnidrA meM vizeSa adhika hai| styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai| kevaladarzanAvaraName vizeSa adhika hai / mithyAtva meM asaMkhyAtaguNA hai / anantAnubandhI mAnameM asaMkhyAtaguNA hai / krodhameM vizeSa adhika hai| mAyAme vizeSa adhika haiN| lobhame vizeSa adhika hai / narakagati nAmakarmame anantaguNA hai| AhArakazarIra nAmakarmameM asaMkhyAtaguNA hai| yazakIrtimeM asaMkhyAtaguNA hai / vaikriyikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| audArikazarIrameM vizeSa adhika hai / taijasazarIrameM vizeSa adhika hai / kAma gazarIra meM vizeSa adhika haiM / ayazakIti meM saMkhyAtagaNA haiN| devagatimeM vizeSa adhika haiN| tiryaMcagatimeM vizeSa adhika hai| manuSya gati meM vizeSa adhika hai / hAsyameM saMkhyAtaguNA hai| ratimeM vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyame saMkhyAtaguNA hai / strIvedame saMkhyAtaguNA hai| zokame vizeSa adhika hai| B a-kA patyoH ' asAdayo', tApratau ' asAdAra' iti paatthH| a-kApratyornoglabhyate padamidam / Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 ) chakkhaMDAgame saMtakamma saMkhe0 guNo / soge vise0 / aradi0 vise0 / NavaMsa0 vise / duguMchA0 vise0 / bhaya0 vise0 / purisa0 vise0| saMjalaNamANe vise / kodhe vise0| mAyAe vise0 / lobhe vise0 / dANaMtarAie vise0 / lAhaMtarAie vise0 / bhogaMtarAie vise / paribhogaMtarAie vise / virayaMtarAie vise0 / maNapajjavaNANAvaraNe vise0 / ohiNANAvaraNe vise0 / sudaNA0 vise0 / madiNA0 vise0 / ohidaMsaNAvaraNe vise0 / acakkhudaMsa0 vise0 / cakkhudaMsa0 vise0 / asAde saMkhe0 gunno| uccAgode vise0 / NIcAgode vimesaahio| evaM tirikkhagadIe ukkassao padesasaMkamadaMDao smtto| jahA tirivakhagadIe tahA tirikkhajoNiNIsu / maNussesu maNusiNIsu ca mUloghaM / devANaM devINaM ca nneriybhNgo| asaNNIsu sammatte ukkassapadesasaMkamo thovo / sammAmicchatte asaMkhe0 gunno| apacakkhANamANe asaMkhe0 guNo / kodhe vise0 / mAyAe vise0 / lobhe vise0 / paccakkhANamANe vise0 / kodhe vise / mAyAe vise0 / lobhe vise0 / aNaMtANubaMdhimANe vise0 / kodhe vise0 / mAyAe viseM / lobhe vise0 / kevalaNANAvaraNe visesA0 / payalAe vise0 / NiddAe vise0 / payalApayalAe vise0 / NiddANiddAe aratimeM vizeSa adhika hai| napuMsakavedameM vizeSa adhika hai| jugupsAmeM vizeSa adhika hai| bhayameM vizeSa adhika hai| puruSavedameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAna meM vizeSa adhika hai| krodha meM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai / lobhameM vizeSa adhika hai / dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai| lAbhAntarAyameM vizeSa adhika hai| bhogAntarAya meM vizeSa adhika hai| paribhogAntarAyameM vizeSa adhika hai| vIryAnta rAyameM vizeSa adhika hai| manaHparyayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| asAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai / uccagotrameM :vizeSa adhika hai| nIcagotra meM vizeSa adhika hai| isa prakAra tiryaMcagatimeM utkRSTa pradezasaMkramadaNDaka samApta huaa| jaise tiryaMcagatimeM prakRta alpabahutvakA kathana kiyA gayA hai vaise hI tiryaMca yonimatiyoMmeM bhI samajhanA caahiye| manuSyoM aura manuSyaNiyoMmeM isa alpabahutvakI prarUpaNA mUlodhake samAna hai / devoM aura deviyoMkA yaha prarUpaNA nArakiyoMke samAna hai| asaMjJI jIvoM meM utkRSTa pradezasaMkrama samyaktva prakRti meM sabase stoka hai| samyagmithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM asaMkhyAtaguNA hai| krodhameM vizeSa adhika hai / mAyAmeM vizeSa adhika hai / lobhameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai| krodha meM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai / lobha meM vizeSa adhika hai| anantAnubandhI mAnameM vizeSa adhika hai / krodha meM vizeSa adhika hai / mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| pracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAmeM vizeSa adhika hai| pracalApracalAmeM vizeSa adhika hai / nidrAnidrAmeM vizeSa adhika Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesa saMkamo ( 447 vise0 | thI giddhIe vise0 / kevaladaMsaNAvaraNe vise0 / girayagaI0 anaMtaguNo / AhArasarIre asaMkhe0 guNo / jasakitti0 asaMkhe0 guNo / veDavviyasarIre saMkhe 0 guNo / orAliya0 vise0 / tejA vise0 / kammaiya0 vise0 / ajasakitti 0 saMkhe0 guNo / devadiNAmA0 vise0 / tirikkhagaI0 vise0 / maNussagaI0 vise0 / hasse 0 saMkhe0 guNo / radI0 vise0 / sAde saMkhe0 guNo / itthavede saMkhe 0 guNo / so vise0 / aradi0 vise0 NavuMsayavede vise0 / dugaMchA0 vise0 / bhaya0 vise0 / purisavede0 vise0 / saMjalaNamANe vise0 / kodhe vise0 / mAyAe vise0 / lobhe vise0 / dANaMtarAie vise0 / lAhaMtarAie vise0 / bhogaMtarAie vise0 1 paribhotarAie vise / viriyaMtarAie vise0 / maNapajjavaNANAvara ge vise0 / ohiNANA 0 vise0 0 / sudaNANA0 vise0 / madiNA0 vise0 / ohidaMsaNAva0 vise0 / acakkhudaMsa0 vise0 / cakkhudaMsa0 vise0 / asAde saMkhe0 guNo / uccAgode vime0 / NIcAgode vise / evaM asaNNI ukkassao padesasaMkamadaMDao samatto / jahAsaNIsu tahA eiMdiya-vigaladie / hai | styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai / kevaladarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / narakagati meM anantaguNA hai | AhArazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai / yazakIrti meM asaMkhyAtaguNA hai / vaikriyikazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai / audArikazarIra meM vizeSa adhika hai / taijasazarIrameM vizeSa adhika hai / kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai / ayazakIti meM asaMkhyAtaguNA hai / devagati nAmakarma meM vizeSa adhika hai / tiryaMcagati nAmakarma meM vizeSa adhika hai / manuSyagati nAmakarma meM vizeSa adhika hai / hAsya meM saMkhyAtaguNA hai / ratimeM vizeSa adhika hai / sAtAvedanIya meM saMkhyAtaguNA hai | strIvedameM saMkhyAtaguNA hai / zokameM vizeSa adhika hai| aratimeM vizeSa adhika hai / napuMsaka veda meM vizeSa adhika hai / jugupsAmeM vizeSa adhika hai / bhayameM vizeSa adhika hai / puruSaveda meM vizeSa adhika hai / saMjvalana mAnameM vizeSa adhika hai / krodha meM vizeSa adhika hai / mAyAmeM vizeSa adhika hai / lobhameM vizeSa adhika hai / dAnAntarAya meM vizeSa adhika hai / lAbhAntarAya meM vizeSa adhika hai / bhogantarAya meM vizeSa adhika hai / paribhogantarAya meM vizeSa adhika hai / vIryAntarAya meM vizeSa adhika hai / mana:paryayajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika 1 avadhijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai / matijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai / avadhidarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / acakSudarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / cakSudarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / asAtAvedanIya meM saMkhyAtaguNA hai / uccagotra meM vizeSa adhika hai / nIcagotra meM vizeSa adhika hai / isa prakAra asaMjJI jIvoM meM utkRSTa pradezasaMkramadaNDaka samApta huA / jaise asaMjJI jIvoMmeM yaha prarUpaNA kI gayI hai vaise hI ekendriyoM aura vikalendriyoM ke viSaya meM bhI jAnanA cAhiye / a-kApratyoH ' maNussiNIsu , tApratI ' maNusiNIsu ( asaNNIsu ) ' iti pATha: / Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ 448 ) chakkhaMDAgame saMtakamma eto oghajahaNNapadesasaMkamadaMDao kAyavvo / taM jahA- savvatthovo sammatte jahaNNao padesasaMkamo / sammAmicchatte asaMkhe0 guNo / micchatte asaMkhe0 guNo / aNaMtANubaMdhimANe asaMkhe0 gunno| kodhe vise / mAyAe vise0 / lobhe vise0 / payalApayalA0 asaMkhe0 gunno| NiddANiddAe vise0 / thoNagiddhIe vise0 / apaccakkhANamANe asaMkhe0 guNo / kodhe vise / mAyAe vise0 / lobhe vise0 / paccakkhANamANe vise0| kodhe vise / mAyAe vise0| lobhe vise / kevalaNANAvaraNe vise| kudo visesAhiyattaM? vijjhAdabhAgahArAdo carimasamayasuhamasAMparAiyaadhApavattabhAgahArassa visesahINattAdo / Na ca adhApavattabhAgahAro avaDhido, edamhAdo ceva tadaNavaTThidattAvagamAdo / Na ca pugvillabhAgahArappAbahueNa saha viroho, savvajahaNNabhAgahAre paDucca tduppttiido| _payalAe vise0 payaDiviseseNa / NiddAe vise0 / kevaladaMsa0 vise0 / NirayagaiNAmAe aNaMtaguNo / devagaiNAmAe asaMkhe0 guNo / veubviyasarIra0 saMkhe0 gunno| AhArasarIra0 asaMkhe0 gunno| maNusagai0 saMkhe0 gunno| uccAgode saMkhe0 gunno| tirikkhagai asaMkhe0 guNo / kudo? ujvellaNabhAgahArAdo tevadvisAgarovamasadaNNoNNa aba yahAM ogha jaghanya pradezasaMkramadaNDaka karate haiM / vaha isa prakAra hai- jaghanya pradezasaMkrama samyaktva prakRtimeM sabase stoka hai / samyagmithyAtvabhe asaMkhyAta guNA hai| mithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai / anantAnubandhI mAnameM asaMkhyAtaguNA hai| krodhameM vizeSa adhika hai / mAyAmeM vizeSa adhika hai / lobhameM vizeSa adhika hai / pracalApracalAmeM asaMkhyAtaguNA hai / nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAnama asaMkhyAtaguNA hai / krodhameM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai / lobhameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai| krodhameM vizeSa adhika hai / mAyAma vizeSa adhika hai / lobhameM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai / zaMkA- usameM vizeSa adhika kyoM hai ? samAdhAna- isakA kAraNa yaha hai ki vidhyAtabhAgahArakI apekSA antima samayavartI sUkSmasAmparAyikakA adhaHpravRttabhAgahAra vizeSa hIna hai / aura yaha adhaHpravRttabhAgahAra kucha avasthita nahIM hai, kyoMki, isIse usako anavasthitA jAnI jAtI hai / pUrvokta bhAgahArake alpabahutvake sAtha isakA virodha hogA, yaha bhI kahanA ThIka nahIM hai| kyoMki usakI utpatti sabase jaghanya bhAgahArake Azrita hai| kevalajJAnAvaraNakI apekSA vaha pracalAmeM prakRtivizeSase vizeSa adhika hai / nidrAma vizeSa adhika hai / kevaladarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai / narakagati nAmakarmameM anantaguNA hai| devagati nAmakarmameM asaMkhyAtaguNA hai / vaikriyikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| AhArakazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai / manuSyagati nAmakarmameM saMkhyAtaguNA hai / uccagotrameM saMkhyAtaguNA hai / tiryaMcagati nAmakarmameM asaMkhyAtagRNA hai, kyoMki, udvelanabhAgahArakI apekSA eka sau tiresaTha Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 449 bhattharAsiguNidavijjhAdabhAgahArassa asaMkhe0 gunnhonnttaado| NavaMsayaveda0 asaMkhe0 guNo / NIcAgoda0 saMkhejjaguNo0 / ithiveda0 asaMkhe0 guNo / orAliya0 asaMkhe0 gunno| kodhasaMjalaNa. asaMkhe0 guNo / mANasaMjalaNa0 vise0 / purisa0 vise0 / mAyAsaM0 vise / jasakitti0 asaMkhe0 guNo / tejaiya0 saMkhe0 guNo, dhuvbNdhittaado| kammaiya0 vise0 / ajasakitti0 saMkhe0 guNo / hasme saMkhe0 guNo / radI0 visesA0 / sAde saMkhe0 guunno| soge saMkhe0 gunno| kudo adhApavattabhAgahArAdo vijjhAdabhAgahArassa saMkhejjaguNahoNattaM Navvade ? edamhAdo ceva suttAdo / aradI0vise0 / duguMchA0 vise / bhaya0 vise0 / lohasaMjala0 vise0 / dANaMtarAiya0 vise0 / lAhaMtarA0 vise0 / bhogaMtarA0 vise / paribhogaMtarA0 vise / viriyaMtarA vise0 / maNapajjava0 vise0 / ohiNA. vise / sudaNANAvaraNe0 vise0 / AbhiNibohiyaNANAva0 vise0 / ohidasaNAva0 vise| acakkhu. vise0 / cakkhu0 vise0 / asAde sNkhejjgunno| evamogheNa jahaNNao padesasaMkamadaMDao smtto| NirayagaIe savvatthovo sammatte jahaNNao padesasaMkamo / sammAmicchatte asaMkhe0 sAgaropamoMkI anyonyAbhyasta rAzise guNita vidhyAtabhAgahAra asaMkhyAtaguNA hIna hai| tiryacagati se napuMsakavedameM asaMkhyAtaguNA hai| nIcagotrameM saMkhyAtaguNA hai| strIvedameM asaMkhyAtaguNA hai| audArikazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai| saMjvalana krodhameM asaMkhyAtaguNA hai| saMjvalana mAnameM vizeSa adhika hai / puruSavedameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAyA meM vizeSa adhika hai| yazakItimeM asaMkhyAta guNA hai / taijasazarIrameM saMkhyAtaguNA hai, kyoMki, vaha dhruvabandhI hai| kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| ayazakItimeM saMkhyAtagRNA hai| hAsyameM saMkhyAtaguNA hai| ratimeM vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai / zokameM saMkhyAtaguNA hai| zaMkA- adhaHpravRttabhAgahArakI apekSA vidhyAtabhAgahAra saMkhyAtaguNA hIna hai, yaha kahAMse jAnA jAtA hai ? samAdhAna - vaha isI sUtrase jAnA jAtA hai| usase aratimeM vizeSa adhika hai / jugupsAmeM vizeSa adhika hai| bhayameM vizeSa adhika hai| saMjvalana lobhameM vizeSa adhika hai / dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai| lAbhAntarAyameM vizeSa adhika hai| bhogAntarAyameM vizeSa adhika hai / paribhogAntarAyameM vizeSa adhika hai| vIryAntarAyameM vizeSa adhika hai| manaHparyayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai / abhinibodhikajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai / asAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai| isa prakAra oghase jaghanya pradezasaMkramadaNDaka samApta huaa| narakagatimeM jaghanya pradezasaMkrama samyaktva prakRtimeM savase stoka hai| samyagmithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai / mithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai| anantAnubandhI mAnameM asaMkhyAtaguNA hai / Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 ) chakkhaMDAgame saMtakamma guNo / micchatte asaMkhe0 guNo* / aNaMtANubaMdhimANe asaMkhe0 guNo / kodhe vise0 / mAyAe vise0 / lobhe vise0 / payalApayalA0 asaMkhe0 gunno| NihANiddA0 vise0| thINagiddhIe vise / apaccakkhANamANe asaMkhe0 gunno| kodhe0 vise0 / mAyAe vise0 / lobhe vise0 / paccakkhANamANe vise0| kodhe vise0| mAyAe vise0 / lobha vise0 / kevalaNANAvaraNe vise0 / payalApayalAe vise0 / NihAe vise0 / kevaladasaNAvaraNe vise0 / AhAra* aNaMtaguNo / devagai0 asaMkhe0 guNo / maNusagai0 saMkhe0 guNo / veunviya0 saMkhe0 guNo / Nirayagai0 saMkhe0 gunno| uccAgode saMkhe0 guNo / tirikkhagai0 asaMkhe0 guNo / itthiveda0 saMkhejjaguNo / NIcAgode saMkhe0 guNo / jasakitti0 asaMkhe0 gnno| orAliya0 saMkhe0 guNo / tejaiya0 vise0 / kammaiya0 vise / ajasakitti0 saMkhe0 gunno| purisavede saMkhe0 gunno| hasse saMkhe0 gunno| radi0 vise0 / sAde saMkhe0 guNo / soge saMkhe0 gunno| aradi0 vise0 / duguMchA0 vise / bhaya0 vise0 / saMjalaNamANe vime0 / kodhe vise0 / mAyAe vise0 / lobhe visesaahio| dANaMtarAe vise / lAhaMtarAe vise0| bhogaMtarAe vise0 / paribhogaMtarAe vise |viiriyNtraae vise0| maNapajjavaNANAvaraNa vise0 / ohiNA0 vise0 / sudaNA0 vise0 / madiNA0 vise0| ohidaMsa0 vise0 / krodha meM vizeSa adhika hai / mAyA meM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai / pracalApracalAmeM asaMkhyAtaguNA hai / nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai / styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNa mAna meM asaMkhyAtaguNA hai| krodha meM vizeSa adhika hai / mAyA meM vizeSa adhika hai| lobhama vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai| krodhameM vizeSa adhika hai| mAyAma vizeSa adhika hai| lobha meM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai / pracalApracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrA meM vizeSa adhika hai| kevaladarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / AhArazarIrameM anantaguNA hai / devagatimeM asaMkhyAtaguNA hai| manuSyagatimeM saMkhyAtaguNA hai / vaikriyikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai / narakagatimeM saMkhyAtaguNA hai / uccagotrameM saMkhyAtaguNA hai| tiryaMcagatimeM asaMkhyAtaguNA hai / strIvedameM saMkhyAtaguNA hai / nIcagotrameM saMkhyAtaguNA hai / yazakItimeM asaMkhyAtaguNA hai / audArikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai / taijasazarIrameM vizeSa adhika hai / kArmaNazarIra meM vizeSa adhika hai / ayazakItimeM saMkhyAtaguNA hai / puruSavedameM saMkhyAtaguNA hai / hAsyameM saMkhyAtaguNA hai / ratimeM vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai| zokame saMkhyAtaguNA hai / aratimeM vizeSa adhika hai| jugupsAmeM vizeSa adhika hai| bhaya meM vizeSa Adhaka hai| saMjvalana mAtamaM vizeSa adhika hai| krodha meM vizeSa adhika hai / mAyAmeM vizeSa adhika hai / lobha meM vizeSa adhika hai| dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai| lAbhAntarAyameM vizeSa adhika hai / bhogAntarAyameM vizeSa adhika hai / paribhogAntarAya meM vizeSa adhika hai / vIryAtnarAyameM vizeSa adhika hai| manaHparyayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai / zrutajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika * apratau 'micchattaaNaMta guNo' iti gaThaH / Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMmANuyogaddAre padesa saMkamo ( 451 acakkhu 0 vise0 / cakkhu vise0 | asAde saMkhe0 guNo / evaM NirayagadIe saMkamadaMDao samatto / tirikkhagadIe tirikkhesu jAvuccAgodaM ti mUloghaM / tado uccAgodAdo orAliya0 asaMkhe0 guNo / tirikkhagai0 saMkhe guNo / itthi0 saMkhe0 guNo / NavaMsa0 saMkhe0 guNo / NIcAgoda0 saMkhe0 guNo / jasakitti0 asaMkhe0 guNo / tejA0 saMkhe0 guNo / kammaiya0 vise0 / ajasakitti saMkhe0 guNo / purisa0 saMkhe0 guNo / hasse saMkhe0 guNo / radi vise0 | sAde saMkhe0 guNo / soge saMkhe0 guNo / aradi0 vise0 / dugaMchA vise0 / bhaya vise0 / etto uvari NeraiyabhaMgo jAva asAdaM ti / evaM gidIe jahaNNasaMkamadaMDao samatto / evaM tirikkhajoNiNIsu / maNusagadIe maNussesu jAva AhArasarIraM ti mUlogho / tado tirikkhagadIe asaMkhe0 guNo / NavaMsa0 asaMkhe0 guNo / NIcAgode saMkhe0 guNo / itthavede asaMkhe0 guNo / maNusagaI. asaMkhe0 guNo / orAliya0 asaMkhe0 guNo / kodhasaMjalaNa0 asaMkhe0 guNo / mANe vise0 / purisa0 vise0 / mAyA0 vise0 / uccAgoda0 asaMkhe0 guNo / jasakitti0 asaMkhe0 guNo / sesANi / hai / matijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai / avadhidarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / acakSu - darzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / cakSudarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / asAtAvedanIya meM saMkhyAtaguNA hai / isa prakAra narakagati meM jaghanya pradeza saMkramadaNDaka samApta huA / tiryaMcagati meM tiryaMcoM meM prakRta alpabahutvakI prarUpaNA uccagotra taka mUla- oghake samAna hai / tatpazcAt ukta jaghanya pradeza saMkrama uccagotrakI apekSA audArikazarIrameM asaMkhyAguNA hai / tiryaMcagati meM saMkhyAtaguNA hai / strIveda meM saMkhyAtaguNA hai / napuMsakavedameM saMkhyAtaguNA hai / nIca gotra meM saMkhyAtaguNA hai / yazakIrti meM asaMkhyAtaguNA hai / taijasazarIrameM saMkhyAtagRNA hai / kArmaNazarIra meM vizeSa adhika hai / ayazakIrti meM saMkhyAtaguNA hai / puruSaveda meM saMkhyAtaguNA hai / hAsya meM saMkhyAtaguNA hai / ratimeM vizeSa adhika hai / sAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai / zoka meM saMkhyAtaguNA hai / aratimeM vizeSa adhika hai / jugupsAmeM vizeSa adhika hai / bhayameM vizeSa adhika hai / isake Age asAtAvedanIya taka ukta prarUpaNA nArakiyoMke samAna hai / isa prakAra tiryaMcagati meM jaghanya pradeza saMkramadaNDaka samApta huA / isI prakAra tiryaMca yonimatiyoM meM bhI prakRta saMkramadaNDakakI prarUpaNA hai / manuSyagati meM manuSyoM meM yaha prarUpaNA AhArakazarIra taka mUla-oghake samAna hai / tatpazcAt vaha jaghanya pradeza saMkrama AhArakazarIrakI apekSA tiryaMcagatimeM asaMkhyAtaguNA hai / napuMsaka vedameM guNA hai / nIcagotra meM saMkhyAtaguNA hai / strIvedameM asaMkhyAtaguNA hai / manuSyagati meM guNA hai / audArikazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai / saMjvalana krodhameM asaMkhyAtaguNA vizeSa adhika hai / puruSaveda meM vizeSa adhika hai / mAyAmeM vizeSa adhika hai / uccagotrama asaMkhyAta - asaMkhyAta - hai / mAnama aprano, ' kodhasaMkhe', kApratI ' kodhamaM0 asaMkhe0 ' iti pAThaH / Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452) chakkhaMDAgame saMtakamma padANi oghiyANi / evaM mnnusinniisu| devesu jAva kevaladasaNAvaraNaM ti muulogho| tatto AhAra0 aNaMtagugo / NirayagaI0 asaMkhe0 guNo / tirikkhagaI0 asaMkhe0 gunno| NavaMsa0 asaMkhe0 guNo / NIcAgoda0 saMkhe0 guNo / ithi0 asaMkhe0 guNo / devagaI0 asaMkhe0 guNo / veuvi0 saMkhe0 guNo / maNusagai0 asaMkhe0 guNo / orAli0 asaMkhe0 guNo / uccAgode asaMkhe0 guNo / jasakitti0 asaMkhe0 guNo / tejaiya0 saMkhejjaguNo / etto uvari riybhNgo| evaM devesu jahaNNasaMkamadaMDao smtto| asaNIsu savvatthovo sammatte jhnnnnsNkmo| sammAmicchatte asaMkhe0 gunno| micchatte asaMkhe0 guNo / aNaMtANubaMdhimANe asaMkhe0 gunno| kodhe vise0 / mAyAe vise0 / lobhe vise0 / apaccakkhANamANe asaMkhe0 guNo0 / kodhe vise0 / mAyA0 vise0 / lobhe vise0 / paccakkhANamANe vise0 / kodhe vise / mAyA0 vise0 / lobhe vise0 / kevalaNANAvaraNe vise0 / payalAe vise0 / NiddAe vise0 / payalApayalAe vise0 / giddANiddAe vise0 / thoNagiddhIe vise0 / kevaladaMsa0 vise0 / NirayagaI0 aNaMtaguNo / devagaI0 asaMkhe0 guNo / veuvi0 saMkhe0 gunno| AhAra0 asaMkhe0 guNo / maNusagai0 saMkhe0 guNo / asaMkhyAtaguNA hai| yazakIrtimeM asaMkhyAtaguNA hai| zeSa pada oghake samAna haiN| isI prakAra manuSyaniyoMmeM bhI prakRta prarUpaNA karanA cAhiye / devoMmeM kevaladarzanAvaraNa taka mUla-oghake samAna prarUpaNA hai| usase ukta jaghanya pradezasaMkrama AhArazarIrameM anantaguNA hai / narakagatimeM asaMkhyAtaguNA hai| tiyecagatimeM asaMkhyAtaguNA hai| napuMsakavedameM asaMkhyAtaguNA hai| nIcagotrameM saMkhyAtagaNA hai| strIvedameM asaMkhyAtaguNA hai / devagatimeM asaMkhyAtaguNA hai / vaikriyikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai / manuSyagatimeM asaMkhyAtaguNA hai / audArikazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai / uccagotrama asaMkhyAtaguNA hai| yazakIrtimeM asaMkhyAtaguNA hai / taijasazarIrameM saMkhyAtaguNA hai / isake Age yaha prarUpaNA nArakiyoMke samAna hai| isa prakAra devoMmeM jaghanya pradezasaMkrAmadaNDaka samApta huaa| asaMjJI jIvoMmeM jaghanya pradezasaMkrama samyaktva prakRti meM sabase stoka hai / samyagmithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai| mithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai / anantAnuvandhI mAnameM asaMkhyAtaguNA hai / krodha meM vizeSa adhika hai| mAyA meM vizeSa adhika hai / lobhameM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM asaMkhyAguNA hai| krodha meM vizeSa adhika hai / mAyA meM vizeSa adhika hai| lobha meM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvarANa mAnameM vizeSa adhika hai| krodha vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai / lobhameM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNa meM vizaSa adhika hai| pracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAmeM vizeSa adhika hai| pracalApracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAnidrA meM vizeSa adhika hai / styAnagRddhimeM vizeSa adhika hai / kevaladarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / narakagatimeM anantaguNA hai / devagatimeM asaMkhyAtaguNA hai / vaikriyikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai / AhArakazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai / manuSyagatimeM saMkhyAtaguNA hai| uccagotrameM saMkhyAtaguNA hai / Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 453 uccAgode saMkhe0 gunno| jasa kitti. asaMkhe0 guNo / orAliya0 saMkhe0 gunno| tejA0 vise0| kampaiya0 vise0| tirikkhagadoe saMkhe0 gugo / ajasakitti0 vise0 / purisavede saMkhe0 guNo / ithivede saMkhe0 guNo / hasse saMkhe0 guNo / radI0 vise0 / sAde0 saMkhe0 guNo / soge saMkhe0 guNo / aradI0 vise0| NavUsa0 vise0 / duguMcha vise / bhaya0 vise0| saMjalaNamANe vise0 / kodhe vise0 / mAyAe vise0 / lobhe vise0 / dANaMtarAie vise0 / lAhaMtarAie vise / bhogaMtarA0 vise0 / paribhogaMtarA0 vise0 / vIriyaMtarA0 vise / maNapajjava0 vise0 / ohiNANAvaraNa0 vise0 / sudaNA0 vise0 / madiNANAva. vise0| ohidasaNAva. vise0 / acakkhu vise0 / cakkhu0 vise0 / asAde asaMkhe0 guNo / NIcAgode visesaahio| evamasaNNIsu jahaNNao padesasaMkamadaMDao smtto| jahA asaNNIsu tahA eiMdiya-beiMdiya-teiMdiya-caridiesu vi vattavvaM / etto bhujagArasaMkamo uccade- bhujagAre aTrapadaM kAdUNa sAmittaM kAyavvaM / taM jahA-- madiAvaraNassa bhujagAra-appadara-avaTTidasaMkAmago ko hodi ? aNNadaro / avattavva0 ko hoi? aNNadaro uvasaMtakasAo privdmaanno| caduNANAvaraNIya yazakItimeM asaMkhyAta guNA hai / audArikazarIra meM saMkhyAtaguNA hai / taijasazarIrameM vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| tiryaMcagatimeM saMkhyAtaguNA hai / ayazakIrtimeM vizeSa adhika hai / puruSavedameM saMkhyAtagaNA hai / strIvedameM saMkhyAtaguNA hai| hAsyameM saMkhyAtaguNA hai / ratimeM vizeSa adhika hai / sAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai / zokameM saMkhyAtaguNA hai / aratimeM vizeSa adhika hai| napuMsakavedameM vizeSa adhika hai| jugupsAmeM vizeSa adhika hai| bhayame vizeSa adhika hai / saMjvalana mAna meM vizeSa adhika hai| krodhameM vizeSa adhika hai / mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai| lAbhAntarAya meM vizeSa adhika hai| bhogAntarAyameM vizeSa adhika hai| paribhogAntarAyameM vizeSa adhika hai / vIryAntarAyameM vizeSa adhika hai| manaHparyayajJAnAvaraNa meM vizeSa hai / avadhijJAnAvaraNama vizeSa adhika hai / zrutajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhidarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / acakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai / cakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai / asAtAvedanIyameM asaMkhyAtaguNA hai / nIcagotrameM vizeSa adhika hai / isa prakAra asaMjJI jIvoMmeM jaghanya pradezasaMkramadaNDaka samApta huaa| jisa prakAra asaMjJiyoMmeM yaha prarUpaNA kI gayI hai usI prakAra ekendriyoM, dvIndriyoM, trIndriyoM aura catarindriyoMmeM bhI use karanA caahiye| aba yahAM bhujAkArasaMkramakA kathana karate haiM-- bhujAkArake viSayameM arthapada karake svAmitvakI prarUpaNA kI jAtI hai / yathA-- matijJAnAvaraNakA bhujAkAra, alpatara aura avasthita saMkrAmaka kauna hotA hai ? usakA saMkrAmaka anyatara jIva hotA hai / avaktavya saMkrAmaka kauna hotA hai ? usakA saMkrAmaka paripatamAna arthAt upazamazreNise giranevAlA anyatara upazAntakaSAya Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM NavadaMsaNAvaraNIya micchatta- solasakasAya-bhaya-duguMchA - purisaveda-paMcaM tarAiyANaM sammAiTThI vA micchAiTThIsu vA dhuvabaMdhiNAmapayaDINaM ca madiAvaraNabhaMgo / sAdAsAdasammatta sammAmi0 hassa - radi aradi-soga - itthi - NavuMsayaveda - ucca NIcAgoda pariyattamANAmapaDI pi evaM ceva / Navari avadvidasaMkamo Natthi / evaM sAmittaM samattaM / jIveNa kAlo / taM jahA - madiAvaraNassa bhuja0 jaha0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / appadarakAlo jaha0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / avaTThiyassa jaha0 egasamao, ukka saMkhejjA samayA / evaM cauNANAvaraNa-NavadaMsaNAvaraNa-paMcaMtarAiyANaM / sAdassa bhujagArasaMkAmao keva0 ? jaha0 egasamao, ukka0 AvaliyA samayUNA / appadarasaMkAmao keva0 ? jaha0 egasamao, ukka 0 aMtamuttaM / (asAdassa bhujagAra - appadarasaMka0 keva0 ? jaha0 esa 0, ukka aMtomuhuttaM / 0 micchattassa bhuja0 jaha0 esa0 / ukka 0 aMtamuttaM ) AvaliyA samaUNA 1 hotA hai / zeSa cAra jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, midhyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, puruSaveda aura pAMca antarAya inakI samyagdRSTiyoM evaM mithyAdRSTiyoM meM tathA dhruvabandhI nAmaprakRtiyoMkI bhI yaha prarUpaNA matijJAnAvaraNa ke samAna hai / sAtA va asAtA vedanIya, samyaktva samyagmithyAtva, hAsya, rati, arati, zoka, strIveda, napuMsakaveda, uccagotra, nIcagotra aura parivartamAna nAmaprakRtimoMkI bhI prakRta prarUpaNA isI prakAra hI hai| vizeSatA itanI hai ki inakA avasthita saMkrama nahIM hai / isa prakAra svAmitva samApta huA / eka jIvakI apekSA kAlakI prarUpaNA karate haiM / yathA -- matijJAnAvaraNake bhujAkAra saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai / isake alpatara saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai / avasthita saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta samaya mAtra hai / isI prakAra zeSa cAra jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa aura pAMca antarAya prakRtiyoM ke sambandhama kahanA cAhiye / sAtAvedanIyake bhujAkAra saMkrAmakakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSa se eka samaya kama AvalI pramANa hai / usake alpatara saMkrAmakakA kAla kitanA hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSa se antarmuhUrta mAtra hai / asAtAvedanIyake bhujAkAra aura alpatara saMkrAmakoMkA kAla kitanA hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase attarmuhUrta mAtra hai / mithyAtva ke bhujAkara saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se antarmuhUrta * micchattassa bhujagAra appadara avaTThida avattavvasakAmayA asthi / eva solasakapAya- purisaveda-bhayadugaMchANaM / evaM ceva sammatta sammAmicchata itthi - NavuMsayaveda hassa ra ha arai sogANaM / Navari avadvidasaMkAmagA Natthi / ka. pA. su pR. 423, 264-67. koSThakastho'yaM pATha a-kA-tApratiSvanupalabhyamAno mapratito'tra yojitaH / Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 455 appadara0 jaha0 egasamao, ukka0 chAvadvisAgarovamANi sAdireyANi / avaTida0 jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA samayA* / sammattassa bhujagAra0 jahaNNeNa egasamao, ukka0 aMtomuhattaM / appadara0 jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhaago| avaTTidasaMkamo NatthiI / sammAmicchattassa bhajagAra0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhattaM / appadara0 jaha0 aMtomu0, ukka0 be-chAvadvisAgarovamANi saadireyaanni*| ___ aNaMtANubaMdhINaM bhujagArakAlo jaha0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhaago| appadara0jaha0 egasamao, uvaka0 be-chAvaDhisAgaro0sAdireyANi / avaTThida jaha0egasamao, ukka0 saMkhejjA samayA / bArasakasAya-bhaya-duguMchANaM madiAvaraNabhaMgo / athavA eka samaya kama AvalI mAtra hai| alpatara saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika chayAsaTha sAgaropama mAtra hai| avasthita saMkrAmakakA kAla jadhanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta samaya mAtra hai / samyaktva prakRtike bhujAkAra saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| alpatara saMkrAmakakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| usakA avasthita saMkrama nahIM hotA / samyagmithyAtvake bhujAkAra saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| alpatara saMkrAmakakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase sAdhika do chayAsaTha sAgaropama mAtra hai| ___ anantAnubandhicatuSTayake bhujAkAra saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| alpatara saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika do chayAsaTha sAgaropama mAtra hai| avasthita saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta samaya mAtra hai| bAraha kaSAya, bhaya aura jugapsAkI prarUpaNA * micchattassa bhujagArasaMkamo kevaciraM kAlATo hodi ? jahaNNeNa eyasamao ukkasseNa AvaliyA samayUNA, adhavA aMtomuhuttaM / appayarasaMkamo kevacira kAlAdo hodi ? ekko vA samayo jAva AvaliyA dusamayUNA, adhavA aMtomahuttaM / tado samayuttaro jAva chAvaddhisAgarovamANi sAdireyAgi / avaTridasaMkamo kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNeNa eyasamao / ukkasseNa saMkhejjA smyaa| avattavyasaMkamo kevacira kAlAdo hodi? jahaNNakkasseNa eysmo| ka. pA. su pR. 427, 299-311 B sammattassa bhujagArasaMkamo kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNega eyapamao / ukasseNa aMtomahattaM / appayarasaMkamo kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNe ga aMtomahataM / ukkasseNa palidovamassa asNkhejjdibhaago| avattabdhasaMkamo ketraciraM kAlAdo hodi ? jahaNNukakasseNa eyasamayo / ka. pA su pR 429, 312-17. sammAmicchattassa bhajagArasaMkamo kevaciraM kAlAdo hodi? ekako vA do vA samayA / evaM samayattarI ukkasseNa jAva carimuvelaNakaMDayukkIraNA tti / adhavA sammattamappAdemAgayassa vA tado khavemANayassa vA jo gaNasaMkamakAlo so vi bhujagArasaMkapAyassa kaapbvo| apadarasaMkAmago kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNaNa aMtomahattaM / eyasamao vaa| ukkasseNa chAvaTTisAgarovamANi sAdireyANi / avattavasaMkamo kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNukkasseNa eysmo| ka. pA. su. pR. 429, 321-28. 0 aNaMtANubaMdhINaM bhujagArasaMkAmago kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNeNa eysmo| ukkasseNa palidovamassa Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 ) chakkhaMDAgame saMtakamma hassa-radi-aradi-soga-itthi - NavaMsayavedANaM bhujagAra-appadarasaMkamaNakAlo jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / avaTTiya0 Natthi / Navari itthiveda0 appadara0 ukka0 be-chAvadvisAgaro0 sAdireyANi / NavaMsa0 appadara0 satipalidovamANi be- chAvaTThisAgarovamANi / purisavedassa mdiaavrnnbhNgo| NirayagaiNAmAe bhujagAra0 jahaNNukka0 aMtomuhuttaM / appadara0 jaha0 aMtomuttaM' ukka0 be-chAvadvisAgarovamANi sAdireyANi / avaTThidasaMkamo NatthiA tirikkhagaiNAmAe bhujagArasaMkamo heduNA uvaeseNa ca jahaNNukka0 aMtomuhuttaM / appadara0 tirikkhagaiNAmAe jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 tevaDhisAgarovamasadaM sAdireyaM / avaTTiya0 nntthi| matijJAnAvaraNake samAna hai| hAsya, rati, arati, zoka, strIveda aura napuMsakaveda; inake bhujAkAra va alpatara saMkrAmakoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai / inakA avasthita saMkrama nahIM hotA / vizeSa itanA hai ki strIvedake alpatara saMkrAmakakA kAla utkarSase sAdhika do chayAsaTha sAgaropama mAtra hai, tathA napuMsakavedake alpatara saMkrAmakA utkRSTa kAla tIna palyopamoMse sahita do chayAsaTha sAgaropama mAtra hai / puruSavedakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| narakagati nAmakarmake bhujAkAra saMkrAmakakA kAla jaghanya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| alpatara saMkrAmakakA kAla jaghanyase antarmuharta aura utkarSase sAdhika do chayAsaTha sAgaropama mAtra hai| avasthita saMkrama usakA nahIM hotA / tiryaMcagati nAmakarmake bhujAkAra saMkrAmakA jaghanya va utkRSTa kAla hetu aura upadezase antarmaharta mAtra hai| tiryaMcagati nAmakarmake alpatara saMkramakA kAla jaghanyase antarmuhurta aura utkarSase sAdhika eka sau tiresaTha sAgaropama mAtra hai / abasthita saMkrama usakA nahIM hotA / manuSyagati nAmakarmake bhujAkAra saMkramakA kAla asaMkhejjadibhAgo / appadarasaMkamA kevaciraM kAlAdo hodi? jahaNNeNa eyasamao / ukkasseNa bechAva'TrasAgarovamANi sAdireyANi / avaTridasaMkamo kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNeNa eysmo| ukkasseNa saMkhejjA smyaa| avattavvasaMkAmago kevacira kAlAdo hodi? jahaNNukkasseNa eyasamao ka.pA. su.pa. 430, 329-39. tApratau vArasakasAya-duguMchANaM iti pAThaH / 4 vArasakasAya-purisaveda-bhaya-duguMchANaM bhujagAra-appadarasaMkamo kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNeNeyasamao ukkasseNa palidovamassa asNkhejjdibhaago| ava didasaMkamo kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNeNa eysmo| ukkassega saMkhenjA smyaa| avatta vvasaMkamo kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNakkasseNa eysmo| ka. pA. su. pU. 431, 340-47. * hassa-rai-arai-sogANaM, bhujagAra-ayarasaMkamo keciraM kAlAdo hodi ? jahaNeNa eysmo| uksse Na aMtImuhuttaM / ka. pA. su pR. 432, 360-62. 8 appayarasaMkamo kevaciraM kAlAho hodi ? jahaNeNa egsmo| ukssega ve chAvaTrisAgarovamANi saMkhejjavassabmahiyANi / ka. pA. su. pU. 431, 351-53. NavaMsayavedassa appayarasaMkamo kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNaNa eyasamao / ukasseNa be chAvaTThisAgarovamANi tiNi palidovamAgi saadiregaa| sesANi ityivedamaMgo ka pA.sU.pa 432,356-59. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 457 maNusagaiNAmAe bhujagAra0 jaha0 egsmo| ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo, heduNA tettIsasAgarovamANi samayUNANi / appadara0 jaha0 egsmo| ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo, heduNA tiNi palido0 sAdireyANi / avaTThida0 jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA smyaa| devagaiNAmAe bhujagAra0 jaha0 egasamao / ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo, heduNA tiNNi palido0 sAdireyANi / appadara0 jaha0 egasamao / ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo, heduNA tettIsaM sAgarovamANi sAdi0 / avaTThiya0 jahaNNaNa egasamao, ukka0 saMkhejjA smyaa| orAliyasarIra0 bhujagAra0 jaha0 egasamao / ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo, heduNA tettIsaM sAgarovamANi samayaNANi / appadara0 jaha0 egasa0 / ukka0 palido0 asaM0 bhAgo, heduNA tiNNi palido0 saadireyaanni| avaDiya0 jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA samayA / veubviyasarIrassa devgibhNgo|| dhuvabaMdhINaM savaNAmapayaDINaM mdinnaannaavrnnbhNgo| samacaurasasaMThANassa bhujagAraappadarakAlo jaha0 egasamao / ukka0 uvadeseNa palido0 asaMkhe0 bhAgo, heduNA bhujagArakAlo appadarakAlo ca tettIsaM sAgaro0 sAdireyANi / avaDhida0 jaha0 egasamao, ukka saMkhejjA samayA / vajjarisahaNArAyaNasaMghaDaNassa maNusagaibhaMgo / jaghanyase eka samaya aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai, yuktise vaha eka samaya kama tetIsa sAgaropama mAtra hai| usake alpatara saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya mAtra hai| utkarSase vaha palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga tathA hetuse sAdhika tIna palya pramANa hai / avasthita saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta samaya mAtra hai / devagati nAmakarmake bhujAkAra saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya mAtra hai| utkarSase vaha palyopamake asaMkhyAta bhAga tathA hetuse sAdhika tIna palyopama pramANa hai / alpatara saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya mAtra hai / utkarSase vaha palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga tathA hetuse sAdhika tetIsa sAgaropama mAtra hai / avasthita saMkrAmakakA kAla javanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta samaya mAtra hai| audArikazarIrake bhujAkAra saMkAmakA kAla jaghanyase eka samaya mAtra hai| utkarSase vaha palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga tathA hetuse eka samaya kama tetIsa sAgaropama mAtra hai / alpatara saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya mAtra hai / utkarSase vaha palpopamake bhAga asaMkhyAtaveM tathA hetuse sAdhika tIna palyopama mAtra hai / avasthita saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta samaya mAtra hai / vaikriyikazarIrakI prarUpaNA devagatike samAnana hai / saba dhruvabandhI nAmaprakRtiyoMkI prarUpaNA matijJAnAvaraNa ke samAna hai / samacaturasrasaMsthAnake bhujAkAra aura alpatara saMkrAmaka kA kAla jaghanyase eka samaya mAtra hai| utkarSataH vaha upadezase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga tathA hetuse bhujAkAra saMkrAmaka va alpatara saMkrAmaka donoM hI kAla sAdhika tetIsa sAgaropama mAtra haiM / avasthita saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta samaya hai / vajrarSabhavajranArAca saMhananako prarUpaNA manuSyagatike samAna hai| Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM caduNNamANupuvvINaM saga-sagagaibhaMgo / paMcasaMThANa--paMca saMghaDaNa - AdAvujjovaappasatyavihAyagai - thAvara - suhuma- apajjatta-sAhAraNasarIra-thirAthira - suhAsuha-ajasakitti - bhaga- dussara - aNAdejjANaM bhujagAra0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / appadara0 jaha0 egasamao / ukka0 thirAthira suhAsuha-ajasakitti0 aMtomuhuttaM, ujjovassa tipallAhiyaM tevaTTisAgarovamasadaM, AdAva-yAvara - suhuma-apajjatta-sAhAraNANaM paMcAsIdisAgarovamasadaM, paMcasaMThANa-paMca saMghaDaNa - appasatya vihAyagai-dUbhaga-dussaraaNAdejjANaM tipalidovamAhiya-be-chAvaTTisAgarovamANi / avaTThiya0 Natthi / paraghAda- ussAsa-pasatthavihAyagai-tasa - bAdara-pajjatta- patteyasarIra-subhaga-Adejjajasakitti - sussarANaM samacaurasasaMThANabhaMgo / uccAgodassa bhujagArasaMkamo jaha0 egasamao, ukka0 AvaliyA / appadara0 jaha0 egasamao, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / uccAgodassa ubvellaNAe * apacchime dvidikhaMDae - bhujagAro aMtomuhuttaM / avaTTiya0 Natthi / NIcAgodassa bhujagAra0 khavaNa-uvasAmaNAhi viNA AvaliyA, khavaNa-uvasAmaNAhi aMtomuhuttaM / appadara0 jaha0 egasamao, ukka0 be-chAvaTTisAgaro0 sAdireyANi / avaTThiya0 Natthi / evameyajIveNa kAlo samatto / 1 cAra AnupUrvI prakRtiyoMkI yaha prarUpaNA apanI apanI gatike samAna hai / zeSa pAMca saMsthAna, pAMca saMhanana, Atapa, udyota, aprazasta vihAyogati, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, ayazakIrti, durbhaga, dusvara aura anAdeya; inake bhujAkAra saMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se antarmuhUrta mAtra hai| unake alpatara saMkrAmakakA kAla javanyase eka samaya hai / utkarSa se vaha sthira, asthira, zubha, azubha aura ayazakIrtikA antarmuhUrta ; udyotakA tIna palyoMse adhika eka sau tiresaTha sAgaropama; Atapa sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIrakA eka sau pacAsI sAgaropama; tathA pAMca saMsthAna' pAMca saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, dusvara aura anAdeyakA tIna palyopamoMse adhika do chayAsaTha sAgaropama mAtra hai / unakA avasthita saMkrama nahIM hotA / paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, subhaga, Adeya - yazakIrti aura susvarakI prarUpaNA samacaturasra saMsthAnake sagAna hai / uccagotrake bhujAkAra saMkrAmakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkaSase AvalI mAtra hai / usake alpatarasaMkrAmakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se sAdhika tetIsa sAgaropama mAtra hai / uccagotrakI udvelanA antima sthitikANDaka meM bhujAkAra saMkramakA utkRSTa kAla antarmuhUrta pramANa hai / isakA avasthita saMkrama nahIM hai / nIcagotra ke bhujAkAra saMkramakA kAla kSapaNA va upazAmanA ke vinA eka AvalI tathA kSapaNA va upazAmanAke sAtha antarmuhUrta mAtra hai / alpatara saMkramakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se sAdhika chyAsaTha sAgaropama mAtra hai / avasthita saMkrama nahIM hai / isa prakAra eka jIvakI apekSA kAlakI prarUpaNA samApta huI / apratau ' uccA goda ubvellaNAe iti pAThaH / 7 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 459 egajIveNa aMtaraM NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM ca sAmittAdo eyajIveNa kAlAdo ca sAdhedUNa bhANiyatvaM / appaabhuaN| taM jahA- madiAvaraNassa avattavvasaMkAmayA thovaa| avaTThiya0 aNaMtaguNA / appadara0 asaMkhe0 gunnaa| bhujagAra0 saMkhe0 gunnaa| sesacaduNANAvaraNaNavadasaNAvaraNa-paMcaMtarAiyANaM mdiaavrnnbhNgo| sAdAsAdANaM avattavva0 thovA / bhujagAra0 asaMkhe0 guNA / appadara0 saMkhe0 guNA, egAvaliyasaMcidabhujagArasaMkAmayajIvehito aMtomuttasaMcidaappadarasaMkAmayajIvANaM saMkhejjaguNattasiddhIe nnibbaahmuvlNbhaado| solasakasAya-bhaya-duguMchANaM mdiaavrnnbhNgo| hassa-radINamavatta0 thovA / bhuja0 annNtgunnaa| appadara0 saMkhe0 guNA / evamitthivedassa / aradi-sogANamavatta0 thovaa| appadara0 aNaMtaguNA / bhujagAra0 saMkhe0 gunnaa| evaM nnvNsyvedss| eka jIvakI apekSA antara evaM nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla aura antarakA kathana svAmitvase tathA eka jIvako apekSA kAlase bhI siddha karake kahanA cAhiye / alpabahutvakI prarUpaNA kI jAtI hai| yathA- matijJAnAvaraNake avaktavya saMkrAmaka stoka haiN| avasthita saMkrAmaka anantaguNe haiN| alpatara saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| bhujAkAra saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| zeSa cAra jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa aura pAMca antarAya prakRtiyoM kA yaha alpabahutva matijJAnAvaraNake samAna hai| __ sAtA aura asAtA vedanIyake avaktavya saMkrAmaka stoka haiN| bhujAkAra saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| alpatara saMkrAmaka saMkhyAtaguNa haiM, kyoMki, eka AvalimeM saMcita bhujAkAra saMkrAmaka jIvoMkI apekSA antarmuhurta saMcita alpatara saMkrAmaka jIvoMke saMkhyAtaguNatvakI siddhinirbAdha pAyI jAtI hai| solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai / hAsya aura ratike avaktavya saMkrAmaka stoka hai| bhujAkAra saMkrAmaka anantaguNe haiN| alpatara saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra strIvedake sambandhameM kahanA cAhiye / arati aura zokake avaktavya saMkrAmaka stoka haiN| alpatara saMkrAmaka anantaguNe haiN| bhujAkAra saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra napuMsakavedake sambandhameM kahanA cAhiye / puruSavedake avaktavya saMkrAmaka stoka haiM / 4 pratiSa 'rAkAmiya' iti pAThaH / 4 solasakasAya-bhaya-dugaMchANaM savvatthovA avatantra sNkaamyaa| avaTTidasaMkAmayA aNaMtaguNA / appayara saMkAmayA asNkhejjgunnaa| bhajagArasaMkAmayA sNkhejjgunnaa| ka. pA. su. pR. 443, 504-7. * itthiveda-hassa-radINaM samvatthovA avttvvsNkaamyaa| bhujagArasaMkAmayA aNaMtaguNA / appayarasaMkAmayA saMkhejjagaNA / ka. pA. su.pR. 443, 508-10. NavaMsayaveda-arai-sogANaM savvatthovA avtvvsNkaamyaa| appadarasaMkAmayA aNaMtagaNA / bhujagAra saMkAmayA sNkhejjgunnaa| ka. pA. su. pu. 444, 515-17. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 } chakkhaMDAgame saMtakammaM purisavedassa avattatva0 thovA / avaTTiya0 asaMkhe0 guNA / bhujagAra0 anaMtaguNA / appadara0 saMkhe0 guNA / micchattassa atradvidasaMkAmayA thovA / avattavva asaMkhe0 guNA / bhujagAra0 asaMkhe0 guNA / appadara asaMkhe0 guNA / sammattasta avattavva. thovA / bhujagAra0 asaMkhe0 guNA / appadara asaMve0 guNA / sammAmicchattassa sammattabhaMgo* / 3 Nirayagai0 avattavvayA thovA / bhujagAra0 asaMkhe0 guNA / appadara0 asaMkhe0 guNA / tirikkhagaNAmAe avatta0 thovA / appadara anaMtagugA / bhujagAra0 saMkhe guNA | maNusagaiNAmAe avaTThida0 thovA / avattavva asaMkhe0 guNA / bhujagAra0 aNaMtaguNA / appadara0 saMkhe0 guNA / devagaiNAmAe avadvida0 thovA / avattavva0 asaMkhe 0 guNA / bhujagAra asaMkhe0 guNA / appadara0 asaMkhe0 guNA / orAliya- tejA - kammaiyasarIrANaM mdiaavrnnbhNgo| savvAsi dhuvabaMdhiNAmapayaDIrNa nnaannaavrnnbhNgo| paDhamasaMThANa- paDhamasaMghaDaNANaM mnnusgibhNgo| cadusaMThANa-cadusaMghaDaNANaM avattavva. thovA / bhujagAra anaMtaguNA / avyadara0 saMkhe0 guNA / huMDaThANa asaMpatta 3 avasthita saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / bhujAkAra saMkrAmaka anantaguge haiM / alpatara saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiM / mithyAtva ke avasthita saMkrAmaka stoka haiN| avaktavya saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / bhujAkAra saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| alpatara saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / samyaktva prakRti ke avaktavya saMkrAmaka stoka haiM / bhujAkAra saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / anatara saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| samyagmithyAtvakI prarUpaNA samyaktva prakRtike samAna hai / narakagati nAmakarmake avaktavya saMkrAmaka stoka haiM / bhujAkAra saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / alpatara saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / tiryaMcagati nAmakarmake avaktavya saMkrAmaka stoka haiM / alpatara saMkrAmaka anantaguNe haiM / bhujAkAra saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| manuSyagati nAmakarmake avasthita saMkrAmaka stoka haiM / avaktavya saMkrAmaka asaMkhyAtaguge haiM / bhujAkAra saMkrAmaka anantaguNe haiM / alpatara saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / devagati nAmakarmake avasthita saMkrAmaka stoka haiM / avaktavya saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / bhujAkAra saMkrAnaka asaMkhyAta haiM / alavara saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / audArika, tejasa aura kArmaNa zarIroMke prakRta alpabahutva kI prarUpaNA matijJAnAvaraNa ke samAna hai / saba dhruvabandhI nAmaprakRtiyoMkI yaha prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna | prathama saMsthAna aura prathama saMhananakI prarUpaNA manuSyagatike samAna hai / cAra saMsthAnoM aura cAra saMhananoM ke avaktavya saMkrAmaka stoka haiM / bhujAkAra saMkrAmaka anantaguNe haiM / alpatara saMkrAkama saMkhyAtaguNe bhujagArasaM kAmayA avadasaM kAmayA asaMkhejjagugA / ka. pA. su pR. 443, 511-14. D purisavedassa savvRtyovA avattavvasaMkAmayA / anaMtaguNA / appayarasaMkAmayA saMkhejjaguNA / * savvatthAvA micchattassa avaTThidasaMkAmayA / avattaNva saMkAmayA asaM bejjagugA / bhajagArasakAmayA asaMkhejjagaNA / appayarasaMkAmayA asaMkhejjaguNA / ka. pA. su. pU. 442, 457-500. sammatta sammAmicchatAgaM savvatthovA avattavvasaMkAmayA / bhujagArasaMkAmayA asaMkhejjaguNA / appayarasaMkAmayA asaMkhejjaguNA / ka. pA. su. pU. 443, 501-503. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 461 sevaTTasaMghaDaNANaM avattavva0 thovA / appadara0 aNaMtagaNA / bhujAgAra0 saMkhe0 guNA / NIcuccAgodANaM sAdAsAdabhaMgo / evaM bhujagArasaMkamo / smtto|| etto padaNikkhevo / sAmitaM / jahA-- madiAvaraNassa ukkassiyA vaDDhI kassa ? jo guNidakammasiyo tappAoggaukkassiyAe vaDDhIe vaDDhido tado taM vaDhi vaDhidUNa AvaliyAdikkataM puvvakammaM ca saMkAttassa sattamAe puDhavIe Neraiyassa ukka0 vaDDhI / ukka hANI kasta ? jo guNidakammaMsiyassa savvukkasseNa kammeNa khavayasta carimasamaya puhumasAMparaiyassa tassa ukkassiyA haannii| ukkassamavaTThANaM katya ? vddddhiie| caduNAgAva Na-cadudaMsaNAvaraNa-paMcaMtarAiyANaM mdinnaannaavrnnbhNgo| NiddA-payalANaM ukka0 vaDDhI kassa ? guNidakammaMsiyassa carimasuhamasAMparAiyassa khabagassa / ukka0 hANI kassa? jo guNidakammasiyo paDhamadAe uvasamaseDhiM caDhiya carimasamayasuhamasAMparAiyo hodUNa mado, tassa paDhamasamayadevassa ukka0 haannii| ukkassamavaDhANaM madiAvaraNaavaTANatullaM / thINagiddhitiyassa ukka0 vaDDhI kassa? guNidakammasiyassa savvasaMkameNa saMkAtassa / ukka0 hANI avaTThANaM ca jahA NiddAe haiM / huNDa saMsthAna aura asaMprAptAmRpATikAsaMhananake avaktavya saMkrAmaka stoka haiN| alpatara saMkrAmaka anantaguNa haiN| bhujAkAra saMkrAmaka saMkhyAtagaNe haiN| nIca aura ucca gotrakI prarUpaNA sAtA asAtA vedanIyake samAna hai| isa prakAra bhujAkAra saMkrama samApta huaa| yahAM padanikSepameM svAmitvako prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai- matijJAnAvaraNakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai? jo guNitakauzika jIva tatprAyogya utkRSTa vRddhi ke dvArA vRddhiko prApta huA hai, pazcAt usa vRddhise vRddhiMgata hokara AvalI atikrAnta usakA tathA pUrva karmakA bhI saMkrama kara rahA hai usa sAtavoM pRthivIke nArakIke matijJAnAvaraNakI utkRSTa vRddhi hotI hai| usako utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo guNitakauzika sarvotkRSTa karmake sAtha kSapaNA karatA huA sUkSmasAmrAyikake antima samayameM vartamAna hai usake matijJAnAvaraNako utkRSTa hAni hotI hai| usakA utkRSTa avasthAna kahAMpara hotA hai ? usakA utkRSTa avasthAna vRddhi meM hotA hai| zeSa cAra jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pAMca antarAyakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| nidrA aura pracalAkI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? vaha guNitakarmAzika antimasamayavartI sUkSmasAMparAyika kSapaka ke hotI hai| unakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo guNitakauzika jIva prathamataH upazamazreNipara ArUDha hotA huA antima samayavartI sUkSma sAmparAyika hokara maraNako prApta huA hai usake prathama samayavartI deva honepara unakI utkRSTa hAni hotI hai| unake utkRSTa avasthAnakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake avasthAnake samAna hai / styAnagRddhikI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? vaha sarvasaMkrama dvArA saMkrAnta karanevAle guNitakarmAzikake hotI hai| unakI utkRSTa hAni aura avasthAnakI prarUpaNA nidrAke samAna 4 apratau ' taM vaDDidUNa' iti pAThaH / Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462) chakkhaMDAgame saMtakamma tahA vattavvaM / sAdassa ukkassiyA vaDDhI kassa ? jo guNidakammaMsiyo kasAe tikhuttamuvasAmedUNa cautthavAramuvasAto carimasamayasuhumasAMparAiyo jAdo, tado mado devo jAdo, tassa Avaliyatabbhavatthassa devassa ukka0 vddddho| edisseva se kAle ukka0 haannii| avaTThANaM Natthi / asAdassa ukka0 vaDDhI kassa ? jo guNidakammaMsiyo khavagaseDimAruhiya carimasamayasuhamasAMparAiyo jAdo tassa ukka0 vddddhii| ukka0 hANI kassa ? jo guNidakammaMsiyo uvasamaseDimAruhiya suhumasAMparAiyo jAdo se kAle mado tassa paDhamasamayadevassa ukka0 haannii| avaTThANaM Natthi / micchattassa ukka0 vaDDhI kassa ? jo guNidakammaMsiyo micchattassa carimaphAli savvasaMkameNa sammatta-sammAmicchattesu saMkAtao tassa ukka0 vaDDhI / ukka0 hANI kassa ? jo guNidakammaMsiyo gahidapaDhamasammatto sammatta-sammAmicchattANi ukkassaguNasaMkameNa pUyi se kAle vijjhAdasaMkamaM gado tassa ukka0 haannii| ukkassamavaDhANaM kassa? jo puvvAideNa sammatteNa guNidakammaMsiyo ukkassAe jogavaDDhIe vaDDhidUNa se kAle jo samayapabaddho tado visesuttare jogaTTANe paDivadido, tado se kAle sammattaM karanA caahiye| sAtAvedanIyakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo guNitakauzika kaSAyoMko tIna vAra upazamA kara cauthe vAra upazamAtA huA antima samayavartI sUkSmasAparAdhika hokara maraNako prApta ho deva huA hai, usa AvalI kAlavartI tadbhavastha devake usakI utkRSTa vRddhi hotI hai / isIke anantara kAlameM unakI utkRSTa hAni hotI hai / avasthAna nahIM hotaa| asAtAvedanIyakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo guNitakauzika kSapakazraNipara ArUDha hokara antima samayavartI sUkSmasAMparAyika huA hai usake usakI utkRSTa vRddhi hotI hai| usakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo guNitakauzika upazamazraNipara ArUDha hokara sUkSmasAMparAyika hotA huA anantara samayameM mRtyuko prApta huA hai usake prathama samayavartI deva honepara asAtAvedanIyakI utkRSTa hAni hotI hai / avasthAna usakA nahIM hotaa| mithyAtvakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo guNitakarmAzika mithyAtvakI antima phAliko sarvasaMkrama dvArA samyaktva aura samyagyithyAtvameM saMkrAnta rahA hai usake mithyAtvakI utkRSTa vRddhi hotI hai| mithyAtvakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo guNitakarmAzika prathama samyaktvako grahaNa kara samyaktva prakRti aura samyagmithyAtvako guNasaMkramake dvArA pUrNa karake anantara kAla meM vidhyAtasaMkramako prApta huA hai usake usakI utkRSTa hAni hotI hai / usakA utkRSTa avasthAna kisake hotA hai ? jo guNitakarmAzika pUrva Agata samyaktvake sAtha utkRSTa yogavRddhise vRddhiko prApta hokara anantara kAlameM jo samayaprabaddha hai usase vizeSAdhika thogasthAnameM giratA hai, pazacat jo anantara kAlameM samyaktvako prApta huA hai, 8 a-kApratyoH 'ukkassae' iti pAThaH / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 463 paDivaNNo, tassa jAdhe ukkassiyA vaDDhI AvaliyamaikkaMtA tAghe ukkassiyA micchattassa pdessNkmvddddhii| tisseva se kAle ukkassamavaTThANaM / sammattassa ukka0 vaDDhI kassa ? jo ukka0 kammeNa micchattaM gado, tado savvarahasseNa uvvelaNakAleNa sammattamuvelledi, tassa apacchimaTTidikhaMDayassa carimasamae ukka0 vddddhii| ukka0 hANI kassa ? jo ukkassaeNa kammeNa micchattaM gado tassa dusamayamicchAiTThissa ukka0 hANI / avaTThANaM Natthi tti / sammAmicchattassa ukkassavaDDhi-hANINaM micchattassa vddddhi-haannibhNgo| avaTThANaM NatthiH / aNaMtANubaMdhoNaM ukkassiyA vaDDhI kassa ? guNidakammaMsiyassa savvasaMkameNa carimaphAli saMkAtassa / ukka0 hANI kassa? jo guNidakammaMsiyo sammattaM paDivaNNo usake jaba utkRSTa vRddhi AvalI atikrAnta hotI hai taba mithyAtvakI utkRSTa pradezasaMkramavRddhi hotI hai / usI meM usakA anantara kAlameM avasthAna hotA hai / samyaktva prakRtikI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo utkRSTa satkarmake sAtha mithyAtvako prApta hokara pazcAt sabase thoDe udvelanakAlameM samyaktvakI udvelanA karatA hai usake antima sthitikANDakake antima samayameM usakI utkRSTa vRddhi hotI hai| usakI unkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo utkRSTa satkarmake sAtha mithyAtvako prApta huA hai usa dvitIya samayavartI mithyAdRSTike usakI utkRSTa hAni hotI hai / avasthAna usakA nahIM hai / samyagmithyAtvakI utkRSTa vRddhi aura hAnikI prarUpaNA mithyAtvakI vRddhi aura hAnike samAna hai| avasthAna usakA nahIM hai| anantAnubandhI kaSAyoMkI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? usakI utkRSTa vRddhi sarvasaMkrama dvArA antima phAliko saMkrAnta karanevAle guNitakamozikake hotI hai| unakI utkRSTa hAni miccha tassa ukassiyA vaDaDhI kassa ? gaNidakammaMsiyassa micchattakha vayassa savvasaMkAmayassa / uktassiyA hANI kassa ? guNidakampaMsiyassa sammatamuppAedUNa guNasaMkameNa saMkAbhidUNa paDhamasamayavijjhAdasakAmayassa / ukkassayamavaTThAgaM kassa? gaNidakammasio pubuppaNNe ga sammateNa micchattAdo sampattaM gado taM dusamayasammAiTThimAdi kAdUNa jAva AvaliyasammAiTTi ti ettha agadarammi samaye tappAoggaukkasseNa vardi kAdUga se kAle tattiyaM saMkAmayamANasta tassa ukaassymvtttthaannN| ka. pA. su pR 445 526-31. 4 tApratau 'ujvelaNakAle (Na)' iti pAThaH / * sammattassa ukkasmiyA vaDDhI kassa ? ujvelnamANayassa carimasamae / ukkassiyA hANI kassa? gaNidakammaMsige sammatamupAedUga lahaM micchataM go| tassa micchAiTrissa paDhamasamae avattavvasaMkamo, bidiyasamae ukkassiyA haannii| ka pA su. pR 446, 532-35. sammAmicchattassa ukkrassiyA vaDDhI kassa? gaNidakammaMsiyassa savvasaMkAmayassa / ukkassiyA hANI kassa ? uppAdide sammatte sammAmicchattAdo sammatte jaMgakAmedi taM padesamgamaMgulassAsaMkhejjabhAgapaDibhAgaM / gaNidakammaMsio samtamuppAedUNa lahuM ceva micchattaM gado jahaNiyAe micchattaddhAe puNNAe sammattaM pddivnnnno| tassa paDhamasamayasammAiTTissa ukkassiyA haannii| ka. pA. su. 5.446, 536-40. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM tassa paDhamasamayasammAiTThissa ukka0 hANI / ukkassamavadvANaM madiAvaraNaukkassA vANatullaM aTuNNaM kasAyANaM ukka0 vaDDhI kassa ? jo guNidakara maMsiyo savvasaMkameNa carimaphAli saMkA meMtao tassa ukka0 aDhI / dumsi kohassa ukka0 hANI kassa ? jo guNidakammaM siyo uvasama seDhimAruhiya duvihe kohe carimasamayaaNuvasaMte tado se kAle mado tassa paDhamasamayadevassa ukka0 hANI / duvihamANa- mAyA-lohANaM hANIe duvihakohabhaMga | aTTaNaM kasAyANamukkassamavadvANaM madiAvaraNaavaTThANatullaM Q / kohasaMjalaNAe ukka 0 vaDDhI kassa? jo guNidakammaMsiyo savvasaMkameNa carimaphAli saMkA meMtao tassa ukka vaDDhI / tasseva se kAle ukka0hANI / ukkassamavaTThANaM hANIe kisake hotI hai ? jo guNitakamAMzika samyaktvako prApta huA hai usa prathama samayavartI samyagdRTike unakI utkRSTa hAni hotI hai / unake utkRSTa avasthAnakA kathana matijJAnAvaraNake utkRSTa avasthAnake samAna haiN| ATha kaSAyoMkI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo guNitakarmAzika sarvasaMkrama dvArA antima phAliko saMkrAnta kara rahA hai usake ATha kaSAyoMkI utkRSTa vRddhi hotI hai| do prakAra ( apratyAkhyAnAvaraNa aura pratyAkhyAnAvaraNa ) krodhakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo guNitakarmAzika upazamazreNipara ArUDha hokara do prakArake krodhake anupazAnta rahaneke antima samaya pazcAt anantara kAlameM maraNako prApta huA hai usa prathama samayavartI devake usakI utkRSTa hAni hotI hai| do prakArake mAna, mAyA aura lobhakI hAnikI prarUpaNA do prakAra ke krodha ke samAna hai / ATha kaSAyoMke utkRSTa avasthAnakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake avasthAnake samAna hai / saMjvalana krodhakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo guNitakarmAMzika sarvasaMkrama dvArA antima phAliko saMkrAnta kara rahA hai usake usakI utkRSTa vRddhi hotI hai / usI ke anantara kAla meM usakI utkRSTa hAni hotI hai / utkRSTa avasthAna hAnimeM karanA caahiye| jaise saMjvalana krodhakI E anaMtA baMtrINa mukkassiyAvaDDhI kassa ? guNidakammaMsiyassa savvasaMkAmayassa / ukkassiyA hANI kassa ? guNidakammaMsio tappAoggaukkassayAdo adhApavattasakramAdo sammattaM paDivajjiUNa vijjhAdasaMkAmago jAdo / tassa paDhamasamayasammAiTThissa ukkassiyA hANI / ukkassayamavadvANaM kassa ? jo adhAvattasaMkameNa tappA - aggukkassaeNa vaDiNa avaTThido tassa ukkassayamavaThANaM / ka. pA. su pR. 447, 541-46 akasAyANa mukkassiyA vaDDhI kassa ? guNidakammaMsiyassa savvasaMkAmayassa | ukAssiyA hANI kassa ? guNika maMsiyo paDhamadAe kasAyauvasAmaNaddhAe jAdhe duvihassa ko hassa carimasamayasaMkAmagA jAdo / tado se kAle mado devo jAdo / tassa paDhamasamayadevassa ukkassiyA hANI / evaM duvihamANa duvihamAyA duvihalohANaM / vari appappaNo carimasamayasaMkAmago hodUNa se kAle mado devo jAdo / tassa paDhamasamayadevassa ukkassiyA hANI / ahaM kasAyANu mukkaspayamavaThANaM kassa ? adhApavattasaMkrameNa tappA ogga ukkassaeNa vaDDiyUNa se kAle adikAmago jAdo / tassa ukkalsayamavadvANaM / ka. pA su. pR. 447, 547 - 54, Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo kAyavvaM / jahA kohasaMjalaNAe tahA mANa-mAyA--purisaveda --chaNNokasAyANaM kAyavvaM / Navari chaNNokasAyANaM ukkassiyA hANI carimasamayaaNuvasaMte se kAle mado devo jAdo tassa paDhamasamayadevassa ukka0 hANI / caduNokasAyANamavaTThANaM Natthi / bhaya-duguMchANamavaTThANaM mdiaavrnnbhNgo| itthi-NavaMsayavedANamukka0 vaDDhI kassa? jo guNidakammaMsiyo savvasaMkameNa carimaphAli saMkAtao tassa ukkassiyA vaDDhI / ukka0hANI kassa? jo guNidakammaMsiyo prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra saMjvalana mAna, mAyA, puruSaveda aura chaha nokaSAyoMkI prarUpaNA karanA cAhiye / vizeSatA itanI hai ki chaha nokaSAyoMkI utkRSTa hAni unake anupazAnta rahane ke antima samayake pazcAt anantara kAlameM (jahAM ve upazAnta honevAle the ) jo maraNako prApta hokara deva huA hai, usa prathama samayavartI devake hotI haiM / cAra nokaSAyoMkA ( hAsya, rati, arati aura zoka ) kA avasthAna nahIM haiM / bhaya aura jugupsAke avasthAnakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| vizeSArtha - yahAM saMjvalana lobhake svAmitvakI prarUpaNA nahIM kI gaI hai ( sambhava hai pratilipikArakI asAvadhAnIse vaha likhanese raha gayI ho ) / usakI prarUpaNA kasAyapAhuDa ( cUNisUtra ) meM isa prakAra kI gaI hai - saMjvalana lobhakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jisa guNitakarmAzika jIvane alpa kAla meM cAra vAra kaSAyoMko upazAnta kiyA hai, tathA jo antima bhavameM do vAra kaSAyoMko upazAnta kara kSapaNAmeM udyata huA hai, usake jaba akRtaantarakaraNa avasthAkA antima samaya prApta hotA hai taba usakI utkRSTa vRddhi hotI hai| usakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo guNitakAMzika tIna vAra kaSAyoM ko upazAnta kara cauthI vAra unake upazAnta karane meM pravartamAna hai vaha jaba antima samayavartI akRtaantarakaraNa rahaneke anantara samayameM maraNako prApta hokara deva hotA hai taba usake deva hone ke pazcAt eka samaya adhika AvalI mAtra kAlake vItanepara usakI utkRSTa hAni hotI hai| usake utkRSTa avasthAnakI prarUpaNA apratyAkhyAnAvaraNake samAna hai / ( dekhiye ka. pA. su. pR. 449, 563-67) strIveda aura napuMsakavedakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo guNitakarmAzika sarvasaMkramaNa dvArA antima phAliko saMkrAnta kara rahA hai usake unakI utkRSTa vRddhi hotI hai| unakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo guNitakarmAzika antima samayavartI upazAmaka hokara - * kohasaMjalaNasma ukkassiyA vaDDhI kassa? jassa ukassao sabvasaMkamo tassa ukAsmiyA vddddhii| tasseva se kAle ukassiyA hANI / vari se kAle saMkamAoggA samayabaddhA jahaNNA kAyabvA / taM jahAjesi se kAle AvaliyametANaM samayapabaddhANaM padesaggaM saMkAmijjAhidi te samayabaddhA tappAoggajahaNNA / edIe parUvaNAe savvasaMkama saMcha hadUNa jassa se kAle puvaparU vido saMkamo tassa ukkassiyA hANI kaahsNjlnnss| tasseva se kAle ukkassayamavaTThANaM / ka. pA. su. pa. 448, 555-61. 4 tApratI 'mANa-mAya "purisaveda-' iti paatthH| jahA kohasaM jalaNassa tahA mANa-mAyAsaMjalaNa-purisavedANa / ka. pA. su. pR. 449, 562. a-kApratyoH 'duguMchAvaThANaM ' iti pAThaH / Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 ) chakkhaMDAgame saMta kamma carimasamayauvasAmao saMto mado tassa paDhamasamayadevassa ukka0 hANI / avadvANaM Natthi / kimaTThe chaNNokasAyANaM NAvadvANaM ? buccade- baMdhAbhAvakAle Na tAva avaTThANa saMkamo atthi, addhaTThadi gaNAe parapayaDisaMkameNa ca paDisamayaM jhijjamANakammapadesA e paDIe baMdhAbhAveNa apaDiggaheNa aNNapayaDIhito AgacchamANakammapoggalavirahiyAe hAfrikamaM mattU avadvANANuvavattodo / baMdhakAle vi Natthi, vayAdo asaMkhejjaguNAyadaMsaNAdo * / taM jahA- chaNNokasAesu appidapayaDIe galamANadavvamegasamayapabaddhassa saMkhejjadibhAgamettaM saMkhejjA bhAgA vA hodi, AgacchamANadavvaM puNa kammaiyavaggaNAdo egasamayapabaddhamettaM baMdhavirahidamohapayaDIhito adhApavattasaMkameNa asaMkhejjasamayapabaddhamettaM ca davvamAgacchadi / teNa baMdhakAle vaDhisaMkamo ceva, NAvaTTiyasaMkamo / sagadavvamadhApavatta saMkameNa bajjhamANapayaDIsu gacchaMtamatthi tti vao vi asaMkhejjasamayapabaddhametto asthi tti kiSNa vuccade ? Na, baMdhapayaDIdo baMdhapayaDIsu gacchaMtadavva maraNako prApta huA hai usa prathamasamayavartI devake unakI utkRSTa hAni hotI hai / unakA avasthAna nahIM hai / zaMkA-- chaha nokaSAyoMkA avasthAna kisaliye nahIM hotA ? samAdhAna-- isa zaMkAke uttarameM kahate haiM ki ( yadi unakA avasthAna sambhava ha to kyA vaha bandhake abhAvakAlameM hotA hai yA bandhakAla meM ? ) bandhake abhAva kAlameM to unakA avasthAnasaMkrama sambhava nahIM hai, kyoMki, addhasthitigalanase aura paraprakRtisaMkramaNa se bhI pratisamaya meM kSINa honevAle karmapradezase saMyukta tathA bandhAbhAva ke kAraNa pratigraha ( anya prakRtike dravyakA grahaNa ) rahita honese anya prakRtiyoMse AnevAle karma-pudgaloMse virahita vivakSita prakRti hAnisaMkramako choDakara avasthAnasaMkrama banatA nahIM hai / bandhakAla meM bhI vaha sambhava nahIM hai, kyoMki, usa samaya vyayakI apekSA Aya asaMkhyAtaguNI dekhI jAtI hai / vaha isa prakAra se ukta chaha nokaSAyoMmeM vivakSita prakRtikA galanevAlA dravya eka samayaprabaddha ke saMkhyAtaveM bhAga mAtra athavA saMkhyAta bahubhAga mAtra hotA hai, parantu usakA AnevAlA dravya kArmaNa vargaNAse eka samayaprabaddha mAtra tathA bandhavirahita mohaprakRtiyoMse adhaHpravRttasaMkrama dvArA asaMkhyAta samayaprabaddha mAtra dravya AtA hai| isa kAraNa bandhakAlameM vRddhisaMkrama hI hotA hai, avasthAnasaMkrama nahIM hotA / zaMkA -- cUMki apanA dravya adhaHpravRttasaMkrama dvArA badhyamAna prakRtiyoMmeM jA rahA hai, ataeva vyaya bhI unakA asaMkhyAta samayaprabaddha mAtra hai; aisA kyoM nahIM kahate ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, bandhaprakRtiyoMse bandhaprakRtiyoM meM jAnevAle dravyake samAna hI mapratipAyam / a-kA-tApratiSu ' adhaTTidi ' iti pATha: / 8 apratAvasya sthAne 'vi' iti pATha: / * apratau ' chijjamAga ' iti pAThaH / [D] a-kAvatyo: ' ghetUNa' iti pAThaH / * pratiS' asaMkhejjaguNapadaMsaNAdo' iti pAThaH / * mapratau ' NovadviyasaMkamo' iti pAThaH / tApratI 'metaM ca ( davvaM ) Agacchadi ' iti pAThaH / * a-kApratyoH ' mettA' iti pAThaH / Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 467 samANadavvasta tehito AgacchamANassa uvalaMbheNa vayAbhAvAdo / padesasaMtabhujagArAbhAve vi pariNAmavaseNa saMkamabhujagArasseva tavvaseNa avaTThANasaMkamo atthi ti kiNNa vuccade ? Na, paDisehassa dvvnnibNdhnnaavttttidsNkmaapddisehphlttaado| purisavedassa kadhamavaTThidasaMkamo? Na, sammAiTThIsu itthi-NavaMsayavedesu baMdhAbhAveNa vijjhAdasaMkameNa purisavede saMkAtesu aghaTThidigalaNAe galamANadavveNa samANaM itthiNavaMsayavedehito AgacchamANadavvAdo asaMkhejjaguNaM baMdhatesu taduvalaMbhAdo / abajjhamANamohapayaDidavvaM purisavedassa kiNNAgacchade ? Na, tassa sado NiggadadavvANusAreNeva aagmuvlNbhaado| evaM NAmasta savvadhuvabaMdhipayaDINaM pi avaDhANaparUvaNA kAyavA / aNNeNa uvaeseNa puNa savvaNAmapayaDINaM Natthi avaTThidasaMkamo / kudo ? jasakitti-ajasakittINamAgama-NiggamavisamadAe / taM jahA- jasakittIe tullasaMtakamme NiggamAdo Niggamo tullo vA visesuttaro vA / Agamo puNa NiggamAdo saMkhe0guNo / ajasa kittIe vi tullasaMtakamme NiggamAdo Niggamo tullo vA asaMkhejjadibhAguttaro vA / Agamo dravya cUMki unase AnevAlA bhI pAyA jAtA hai, ataeva vyayakI vahAM sambhAvanA nahIM hai / zaMkA- pradezasattvabhujAkArake abhAva meM bhI pariNAmoMke vazase jaise bhujAkAra saMkrama hotA hai, vaise hI pariNAmoMke vazase avasthAnasaMkrama hotA hai, aisA kyoM nahIM kahate ? ___ samAdhAna- nahIM, kyoMki isa pratiSedhakA phala dravya nibandhana avasthitasaMkramakA pratiSedha nahIM hai| zaMkA- puruSavedakA avasthitapaMkrama kaise hotA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, samyagdRSTi jIvoMmeM bandhakI sambhAvanA na honese strI aura napuMsaka vedoMke vidhyAtasaMkrama dvArA puruSavedameM saMkrAnta honepara caMki ve adhasthitigalanase galane-- vAle dravyake samAna strI aura napaMsaka vedoMse AnevAle dravyakI apekSA asaMkhyAtagaNe dravyako bAMdhanevAle hote haiM, ataeva ukta samyagdRSTi jIvoMmeM puruSavedakA avasthita saMkrama pAyA jAtA hai zaMkA - abadhyamAna mohaprakRtiyoMkA dravya puruSavedameM kyoM nahI AtA? samAdhAna - nahIM, kyoMki, usake apanemese jAnevAle dravyake anusAra hI unase Ane vAlA dravya pAyA jAtA hai| isI prakAra nAmakarma kI saba dhruvavandhI prakRtiyoM ke bhI avasthAnakI prarUpaNA karanA caahiye| parantu anya upadezake anusAra saba nAma prakRtiyoMkA avasthitasaMkrama nahIM hotA / isakA kAraNa yazakIti aura ayazakItike Ane va jAnevAle dravyakI viSamatA hai| vaha isa prakAraseyazakIrtike samAna satkarma meM nirgamakI apekSA nirgama tulya athavA vizeSa adhika hotA hai| parantu Agamana nirgamanakI apekSA saMkhyAtaguNA hotA hai / ayazakItike bhI samAna satkarmameM nirgamase nirgama samAna athavA asaMkhyAtaveM bhAgase adhika hotA hai| parantu 8 a-kApratyoH ' avaTThidi ' tApratau ' avaTThida' iti pAThaH / Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 ) chakkhaMDAgame saMtakamma puNa NiggamAdo asaMkhe0 bhaaguttro| tado dhuvabaMdhoNaM NAmapayaDoNaM jadA jasakittI bajjhadi tadA Agamo thovo, Niggamo bhuo| jadA jasakittI Na bajjhadi tadA Niggamo thovo, Agamo bahuo / edeNa kAraNeNa NAmassa payaDINaM Natthi avaTThANaM / edeNeva heduNA purisaveda-bhaya-duguMchANaM pi avaTThANAbhAvo parUveyavyo / edehi dohi uvadesehi bhujagAra-pada-Nikkheva-vaDhisaMkamesu sAmittamappAbahugaM kAyavvaM / NirayagaiNAmAe ukkastiyA vaDDhI kassa? jo guNidakammaMsiyo savvasaMkameNa carimaphAli saMkAtao tassa ukkassiyA vddddhii| ukka0 hANI kassa ? jo guNidakammasiyo paDhamavAraM ceva uvasamaseDimArUDho carimasamayasuhumasAparAiyo saMto mado devo jAdo tassa paDhamasamayadevassa ukka0 haannii| avaTThANaM patthi / tirikkhagadiNAmAe Ni ygibhNgo| maNusagaizAmAe ukkassiyA vaDDhI kassa? jo sattamAe puDhavIe raiyo guNidakammaMsiyo tettIsaM sAgarovamANi sammatamaNupAledUNa savvaNiruddha kAle sese micchattaM gado, tado uvvaTTiyassa- paDhamasamayatirikkhassa ukkassiyA padesasaMkamavaDDhI / maNusagaiNAmAe ukkassiyA hANI kassa? jo raiyo guNidakammaMsiyo tettIsaM sAgarovamANi sammattamaNupAleyUNa savvaNiruddhakAle sese micchattaM gado tassa paDhamasamayamicchAiTThissa ukka0 hANI / avaTThANaM Nasthi / Agama nirgamakI apekSA asaMkhyAtaveM bhAgase adhika hotA hai| isa kAraNa dhruvabandhI nAmaprakRtiyoMkA jaba yazakIrti baMdhatI hai taba Agama stoka aura nirgama bahuta hotA hai / tathA jaba yazakIrti nahIM baMdhatI hai taba nirgama stoka aura Agama bahuta hotA hai| isa kAraNa nAmaprakRtiyoMkA avasthAna nahIM hai| isI hetuse puruSaveda, bhaya aura jugupsAke bhI avasthAnake abhAvakI prarUpaNA karanI caahiye| ina do upadezoMke anusAra bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhisaMkramameM svAmitva va alpavahutvakA kathana karanA caahiye| ____ narakagati nAmakarma kI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo gaNitakarmAzika sarvasaMkrama dvArA antima phAliko saMkrAnta kara rahA hai usake usakI utkRSTa vRddhi hotI hai| usakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo guNitakauzika prathama vAra hI upazama zreNipara ArUDha hokara antima samayavartI sUkSmasAmparAyika hotA huA maraNako prApta hokara deva huA hai usa prathama samayavartI devake usakI utkRSTa hAni hotI hai| avasthAna usakA nahIM hai| tiryaggati nAmakarmakI prarUpaNA narakagatike samAna hai| manuSyagati nAmakarmakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo sAtavIM pRthivIkA guNitakarmAzika nArakI tetIsa sAgaropama kAla taka samyaktvakA pAlana kara sarvaniruddha kAlake zeSa rahanepara mithyAtvako prApta huA hai, tatpazcAt vahAMse nikalakara jo tiryaMca huA hai, usa prathama samayavartI tiryaMcaka usakI utkRSTa pradezasaMkramavRddhi hotI hai| manuSyagati nAma karmakA utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo nArakI guNitakarmAzika tetIsa sAgaropama kAla taka samyaktvakA pAlana kara sarvaniruddha kAlake zeSa rahanepara mithyAtvako prApta huA hai usa prathama samayavartI mithyAdRSTike usakI utkRSTa hAni hotI hai / avasthAna usakA nahIM hai / * a-kApratyo: "uvaTThayassa', tAprato : uvaThThiyassa' iti pA': / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesa saMkamo ( 469 maNusagaiNAmAe sattamapuDhaviNeraiyasammAiTThIhi tettIsa sAgarovamANi jiraMtaraM baddhAe kimidi NAvadvANaM ? jesimAiriyANaM NiggamANusArI Agamo tesimahierrer atthi avaTThidasaMkamo / jesi puNa AiriyANaM NiggamANusArI Agamo Na hodi, kiMtu saMkAmijjamANapaya DipadesANusArI, tesimahippAeNa savvaNAmapayaDINaM Natthi avadvANaM / devagaNAmAe (ukkassiyA ) vaDDhI kassa ? jo guNidakammaMsiyo asaMkhejjavassAue pUreNa dasavassasahassiesu devesu uvavaNNo, tado cudo tirikkhesu maNussesu uvavaNNo, tassa tesi paDhamasamae vaTTamANassa ukka0 vaDDhI / ukka 0 hANI kassa ? jo guNidakammaMsiyo asaMkhejjavassAuesu pUreNa mado devo jAdo tassa paDhamasamayadevassa devaga diNAmAe ukka0 hANI / jeNa uvadeseNa avadvANaM teNa uvadeseNa tipalidova missa tapAoggaukkassiyAe vaDDhIe vaDDhidUNa avaTThidassa ukkassamaTThANaM / maNusagaiNAmAe vi NirayagadIe tettIsaM sAgarovamANi sammattamaNupAleyUNa tattha tappA oggaukkassiyAe vaDDhIe vaDDhi avaTThidassa ukkassamavaTThANaM / evaM tirikkhagadIe sattamapuDhaviNeraiesu tirikkhargAdi ceva NiraMtaraM baMdhamANesu aTThANaM vattavvaM / zaMkA- sAtavIM pRthivIke nArakI samyagdRSTiyoMke dvArA tetIsa sAgaropama kAla taka nirantara manuSyagatike bAMdha jAnepara usakA avasthAna kyoM nahI hotA ? samAdhAna jina AcAryoM ke mata meM nirgamake samAna Agama hotA hai unake abhiprAyake anusAra usakA avasthitasaMkrama hotA hai / parantu jina AcAryoMke mata meM nirgamake anusAra Agama nahIM hotA, kintu saMkrAnta kI jAnevAlI prakRtiyoMke pradezake anusAra Agama hotA haiM; unake abhiprAyake anusAra saba nAmaprakRtiyoMkA avasthAnasaMkrama nahIM hotA / devagati nAmakarmakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo guNitakarmAzika asaMkhyAta - varSAkoM meM usako paripUrNa karake dasa hajAra varSakI AyuvAle devoMmeM utpanna huA hai aura phira vahAMse cyuta hokara tiryaMcoM va manuSyoM meM utpanna huA hai usake ukta bhavoMke prathama samaya meM vartamAna honepara usakI utkRSTa vRddhi hotI hai / usakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo guNakarmAkhyAtavarSAyuSkoM meM use pUrNakara ( bAMdhakara ) maraNako prApta ho deva utpanna huA hai usa prathama samayadartI devake devagati nAmakarmakI utkRSTa hAni hotI hai / jisa upadezake anusAra avasthAna hotA hai usa upadezake anusAra tatprAyogya utkRSTa vRddhike dvArA vRddhiMgata hokara avasthAnako prApta hue tIna palyopama AyuvAle jIvake usakA utkRSTa avasthAna hotA hai / narakagati tetIsa sAgaropama kAla taka samyaktvako pAlakara aura vahAM tatprAyogya utkRSTa vRddhi dvArA vRddhiMgata hokara avasthAnako prApta hue jIvake manuSyagati nAmakarmakA bhI utkRSTa avasthAna hotA hai / isI prakAra tiryaMcagatiko hI nirantara bAMdhanevAle sAtavIM pRthivIke nArakiyoM meM tiryaMcagati nAmakarmake utkRSTa avasthAnakA kathana karanA cAhiye / tApatI ' tado ( u ) cudo' iti pAThaH / Jain Education Interconal Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 ) chakkhaMDAmame saMtakamma ___ orAliyasarIraNAmAe ukka0 hANI kassa? jo guNidakammaMsiyo sattamAdo puDhavIdo uvvaTTido * saNNimicchAiTThIsu uvavaNNo, savvalahuM sammatte laddhe vijjhAdasaMkamo jAdo, tassa paDhamasamayasammAiTThissa ukkassiyA haannii| so ceva jahaNiyAe sammattaddhAe aMto devalogaM gacchejja, devalogaM gadassa orAliyasarIrassa adhApavattasaMkamo jAdo, tassa savvarahasseNa kAleNa devalogaM gadassa paDhamasamayavedassa ukka0 vddddhii| avaTThANaM jahA maNusagadIe kadaM tahA kAyanvaM / veubviyasarIrassa devgibhNgo| AhArasarIraNAmAe ukka0 vaDDhI kassa? jo guNidakammaMsiyo AhArasarIraM samvaciraM pUredUNa* cadukkhutto kasAe uvasAmedUNa khavemANassa parabhaviyabaMdhovocchedeNa AvaliyaM gaMtUNa ukkassiyA vddddhii| tassa ceva se kAle ukka0 haannii| avaTTANaM va asthi / evasaddeNa uvadesA vi paDisiddhA / tejA-kammaiyANaM ukkassiyA vaDDhI kassa ? jo guNidakammaMsiyo cadukkhutto kasAe uvasAmedUNa khavemANao, tassa parabhaviyaNAmANaM baMdhavocchedAdo AvaliyaM gadassa ukka0 vaDDhI / tasseva se kAle ukka0 hANI / avaTThANaM uvadeseNa jahA maNusagaiNAmAe kadaMtahA kAyavvaM / paDhamasaMThANa-paDhamasaMghaDaNANaM ukka0 vaDDhI kassa? jo guNidakammaMsiyo be-chA audArikazarIra nAmakarmakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo guNitakarmAzika sAtavIM pRthivIse nikalakara saMjJI mithyAdRSTiyoMmeM utpanna huA hai tathA jisake sarvalaghu kAlameM samyaktvako prApta kara lene para vidhyAtasaMkrama huA usa prathama samayavartI samyagdRSTike usakI utkRSTa hAni hotI hai| vahI jaghanya samyaktvakAlake bhItara devalokako prApta hotA hai, devalokako prApta honepara usake audArikazarIrakA adhaHpravRttasaMkrama hotA hai, sarvalaghu kAlameM devalokako prApta hue usa prathama samayavartI devake usakI utkRSTa vRddhi hotI hai / avasthAnakA kathana jaise manuSyagatike sambandhameM kiyA hai vaise yahAM bhI karanA caahie| vaikriyikazarIrakI prarUpaNA devagatike samAna hai| AhArakazarIra nAmakarmako utkRSTa vRddhi kisake hotI hai? jo guNitakarmAzika sabase dIrgha kAlameM AhArakazarIrako pUrNa kara cAra vAra kaSAyoMko upazamA kara kSapaNAmeM udyata hai usake parabhavika nAmaprakRtiyoMkI bandhavyucchittise AvalI mAtra kAla jAkara AhArakazarIrakI utkRSTa vRddhi hotI hai| usIke anantara kAlameM usakI utkRSTa hAni hotI hai| avasthAna nahIM hai / 'eva' zabdase yahAM upadezoMkA bhI pratiSedha kiyA gayA hai| taijasa aura kArmaNa zarIroMkI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo guNitakarmAzika cAra vAra kaSAyoMko upazamA kara kSapaNAmeM udyata hai usake parabhavika nAmaprakRtiyoMko bandhavyucchittike pazcAt AvalI mAtra kAlake vItanepara unakI utkRSTa vRddhi hotI hai| usIke anantara kAla meM unakI utkRSTa hAni hotI hai| avasthAnakI prarUpaNA upadezake Azrayase manuSyagati nAmakarmake samAna karanA caahiye| prathama saMsthAna aura prathama saMhananakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo guNitakarmAzika * a-kApratyo: ' uvaTTido', tApratI ' avaTido' iti paatthH| * apratau ' pUNeduNa ' iti pAThaH / SR tApratI 'khavemANassa (khavemANao tassa)' iti paatthH| 4 a-kApratyoH 'baMdhavocchedo', tApratau 'baMdhavocche (dA-) do' iti paatthH|*taaprtau nopalabhyate pdmidm| tApratau 'kathaM (daM)' iti paatthH| Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM mANuyogaddAre padesa saMkamo ( 471 vaTThIyo sammattamaNupAleyUNa kasAe cadukkhutto uvasAmeNa tado khaveMtassa baMdhavocchAdAdo AvaliyaM gadassa ukka0 vaDDhI / tasseva se kAle ukassiyA hANI / avaThANaM jahA- maNusagaiNAmAe tahA kAyadhvaM / paMcasaMThANa-paMca saMghaDaNANaM ukka 0 vaDDhI kassa ? jo guNidakammaMsiyo kasAe aNuvasAmeNa savvalahuM khaveMtao tassa carimasamayasuhumasAMparAiyassa ukka 0 vaDDhI / ukka hANI kassa ? jo guNidakammaMsiyo uksamaseDimAruhiya carimasamaya suhumasAMparAiyo hoTTaNa mado devo jAdo tassa paDhamasamayadevassa ukkassiyA hANI / avadvANaM Neva atthi / jahA tejA - kammaiyasarIrANaM ukkassavaDhI -hANIyo kadAo tahA savvAsi satthANaM dhuvabaMdhINaM kAyanvaM / appasatthANaM dhuvabaMdhINaM NAmapayaDINaM ukkassiyA vaDDhI kassa ? jo guNidakammaMsiyo kasA aNuvasAmeNa savvalahuM khavedi tassa carimasamaya suhumasAMparAiyassa ukka0 vaDDhI / ukka 0 hANI kassa ? jo guNidakammaMsiyo paDhamavAraM caiva kasAe uvasAmedi so carimasamaya suhumasAMparAiyo hodUNa mado devo jAdo tassa paDhamasamayadevassa ukka0 hANI / avaTThANaM jahA maNusagaiNAmAe tahA kAyavvaM / caduNNamANupuvvINAmANaM vaDDhi - hANi-avaTThANANaM saga-sagagaibhaMgo / appasatyANa do chyAsaTha sAgaropama kAla taka samyaktvakA pAlana kara va cAra vAra kaSAyoMko upazamA kara kSapaNAmeM tatpara hai usake bandhavyucchittise AvalI mAtra kAlake vItanepara unakI utkRSTa vRddhi hotI hai / usIke anantara kAlameM unakI utkRSTa hAni hotI hai / avasthAnakI prarUpaNA manuSyagati nAmakarmake samAna karanA cAhiye / zeSa pAMca saMsthAnoM aura pAMca saMhananoMkI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo guNitakarmAzika kaSAyoM ko na upazamA kara sarvalaghu kAlameM kSapaNA karatA huA antima samayavartI sUkSmasAMparAyika hotA hai usake unakI utkRSTa vRddhi hotI hai / unakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo guNitakarmAzika upazamazreNipara ArUDha hotA huA antima samayavartI sUkSmasAMparAyika hokara maraNako prApta ho deva ho jAtA hai usa prathama samayavartI devake unakI utkRSTa hAni hotI hai / avasthAna nahIM hai / jisa prakArase tejasa aura kArmaNa zarIroMkI utkRSTa vRddhi aura hAniko kiyA hai usI prakArase saba prazasta dhruvabandhI nAmaprakRtiyoM kI bhI vRddhi aura hAniko karanA cAhiye / aprazasta dhruvabandhI nAmaprakRtiyoM kI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo guNitakarmAzika kaSAyoMko na upazamA kara sarvalaghu kAla meM unakA kSaya karatA hai usa antima samayavartI sUkSmasAMparAyikake unakI utkRSTa vRddhi hotI hai / unakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo guNita karmAzika prathama vAra hI kaSAyoM ko upazamAtA haiM vaha antima samayavartI sUkSmasAMparAyika hokara maraNako prApta ho jaba deva hotA hai taba usa prathama samayavartI devake unakI utkRSTa hAni hotI hai / avasthAnakA kathana manuSyagati nAmakarmake samAna karanA cAhiye / cAra AnupUrvI nAmaprakRtiyoMkI vRddhi, hAni aura avasthAna kI prarUpaNA apanI apanI tAto khaveMnassa ( khaveMtao tassa ) ' iti pAThaH / tApratI ' tahA' ityetatpadaM nAsti / - a-kApratyo: 'sAMgarAiyo jAdo tassa', tAnau 'sAMgarAiyo jAdoM (mado ) tassa ' iti pATha: / Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 ) chakkhaMDAgameM saMta kamma . maddhuvabaMdhiNAmapaDINaM avpstthdhuvbNdhinnaampraaddibhNgo| Navari avaThANaM Natthi / paraghAda- ussAsa-pasatthavihAyagai-tasa bAdara- pajjatta- patteyasarIra-subhagAdejja- sussarANamukassiyA vaDDhI kassa? jo guNidakammaMsiyo be-chAvaTThIo sammattamaNupAlegaNa cadukkhutto kamAe uvasAmedRNa tado khaveMtassa - parabhaviyaNAmANaM baMdhavocchedAdo AvaliyaM gadassa ukkassiyA vaDDhI / tasseva se kAle ukka hANI / avaTThANaM jahA maNusagaiNAmAe tahA kAyavvaM / AdAvujjovaNAmANaM ukka vaDDhI savvasaMkame dAdavvA / ukka0 hANI kassa? jo guNidakammaMsiyo paDhamadAe (kasAe) uvasAmeNa carimasamayasuhumasAMparAiyo saMto mado tassa paDhamasamayadevassa ukka0hANI / avaTThANaM Neva atthi / apasatthavihAyagaDa-athira asubha ajasakittINaM ukka o vaDDhI hANI vA jahA appasasthANaM saMThANANaM kadA tahA kAyavvA / thira jasakitti-subhANaM edAsi tiSNaM NAmapayaDINaM ukka 0 0vaDDhI kassa? jo guNidakammaMsiyo cadukkhutto kasAe uvasAmedUNa tado khavedi tassa khavemANassa parabhaviyaNAmANaM baMdhAdo AvaliyamadikkaMtassa ukka0 vaDDhI / tasseva se kAle ukka0 hANI / Navari jasakittIe parabhavibaMdhavocchedacarimasamae gatike samAna hai / aprazasta adhruvabandhI nAmaprakRtiyoM kI prarUpaNA aprazasta dhruvabandhI nAmaprakRtiyoMke samAna hai / vizeSatA itanI hai ki unakA avasthAna nahIM hai / paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, subhaga, Adeya aura susvara; inakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo guNitakarmAzika do chyAsaTha sAgaropama kAla taka samyaktvakA pAlana kara va cAra vAra kaSAyoMko upazamA kara pazcAt kSapaNA meM pravRta hotA hai taba usake parabhavika nAmakarmoM kI bandhavyucchittise AvalI mAtra kAla jAkara ukta prakRtiyoMkI utkRSTa vRddhi hotI hai| usake hI anantara kAlameM unakI utkRSTa hAni hotI hai| avasthAnakI prarUpaNA manuSyagati nAmakarmake samAna karanA cAhiye | Atapa aura udyota nAmakarmoMkI utkRSTa vRddhiko sarvasaMkrama meM denA caahiye| inakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo guNitakarmAzika prathamataH kaSAyoMkI azamA kara antima samayavartI sUkSmasAmparAyika hotA huA maraNako prApta ho ( deva hotA hai usa prathama samayavartI devake unakI utkRSTa hAni hotI hai / avasthAna hai hI nahIM / aprazasta vihAyogati, asthira, azubha aura ayazakIrti inakI utkRSTa vRddhi aura hAnikI prarUpaNA jaise aprazasta saMsthAnoMkI kI gaI hai vaise karanA cAhiye / sthira, yazakIti aura zubha ina tIna nAmaprakRtiyoMkI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo guNitakarmAzika cAra vAra kaSAyoMko upazamA kara tatpazcAt kSapaNA karatA hai usa kSapaNA kara nevAle ke parabhavika nAmakarmoMke bandhase AvalI mAtra kAla jAkara unakI utkRSTa vRddhi hotI hai / usI ke anantara kAlameM usako utkRSTa hAni hotI haiN| vizeSa itanA haiM ki yazakIrtikI utkRSTa vRddhi parabhavika nAma kRtiyoMke bandhavyuccheda ke antima samayameM hotI hai / caturtha upazAmanAmeM tAto' khaveMtassa ( khaveMtao tassa ) ' iti pATha: / mapratipATho'yam / a-kA-tApratiSu ' baMdhavocchedAbhAvAdo' iti pAThaH / Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 473 ukka0 vaDDhI / cautthIe uvasAmaNAe madacarimasamayasuhamasAMparAiyassa devesuppajjiya samayAhiyAvaliyAdikkassa ukkassiyA hANI / avaTThANaM Neva asthi / NIcAgodassa ukkassiyA vaDDhI kassa? carimasamayasuhamasAMparAiyassa khavayassa / ukka0 hANI kassa? uvasAmao carimasamayasuhamasAMparAiyo mado saMto jo devo jAdo tassa paDhamasamae ukka0 haannii| avaTThANaM va asthi / uccAgodassa vaDDhi-hANi avaDhANANaM maNusagaibhaMgA / evamukkassasAmittaM samattaM / madiAvaraNassa jahaNiyA vaDDhI kassa? jo jahaNNaeNa saMtakammeNa cadukkhutto kasAe uvasAmedUNa eiMdiesu gado tattha jAdhe baMdho ca NijjarA cava husamo tassa tAdhe jahaNiyA vaDDhI hANI avaTThANaM vA hodi / sesacaduNANAvaraNa-NavadasaNAvaraNapaMcaMtarAiyANaM madiNANAvaraNabhaMgo / sAdassa jaha0 vaDDhI kassa? jo jahaNNeNa saMtakammeNa kasAe aNuvasAmedUNa saMjamAsaMjama-saMjamaguNaseDIhi bahukkhutto kamma khavedUNa eiMdie su gado, tattha savvaciraM kAlaM jogajavamajjhassa heTThA baMdhidUNa savvamahaMtIyo asAdabaMdhagaddhAo kAdUNa tado jaM taM savaciraM kAlaM jogajavamajjhassa heTThA baMdhidAo tassa kAlassa pajjavasANabaMdhagaddhAe tisse apacchimAe sAdabaMdhagaddhAe samaUNAe AvaliyAsesAe NijjarAdo kiMci visesuttaro baMdho jAdo, tado jAdhe maraNako prApta hue antima samayavartI sUkSmasAmparAyikake devoMmeM utpanna hokara eka samaya adhika AvalI mAtra kAlake vItanepara usakI utkRSTa hAni hotI hai / avasthAna hai hI nhiiN| nIcagotrakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai? vaha antima samayavartI sUkSmasAmparAyika kSapakake hotI hai| usakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo antima samayavartI sUkSmasAmparAyika maraNako prApta hokara deva ho jAtA hai usake prathama samayameM usakI utkRSTa hAni hotI hai| avasthAna hai hI nhiiN| uccagotrakI vRddhi, hAni aura avasthAnakI prarUpaNA manuSyagatike samAna hai / isa prakAra utkRSTa svAmitva samApta huaa| matijJAnAvaraNakI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? jo jaghanya satkarma ke sAtha cAra vAra kaSAyoMko upazamA kara ekedriyoMmeM gayA hai usake vahAM jaba bandha aura nirjarA donoM samAna hote haiM taba usakI jaghanya vRddhi hAni aura avasthAna hotA hai| zeSa cAra jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa aura pAMca antarAya prakRtiyoMkI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| sAtAvedanIyakI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? jo jadhanya satkarma ke sAtha kaSAyoMko na upazamA kara saMyamAsaMyama aura saMyama guNazreNiyoM dvArA bahuta vAra karmakA kSayakara ekendriyoM meM gayA hai aura vahAMpara sabase dIrgha kAla taka yogayavamadhyake nIce bAMdhakara sabase baDa asAtabandhakakAloMko karake pazcAt jisa sarvacira kAlake dvArA yogayavamadhyake nIce bandha kiyA hai usa kAlake antima bandhakakAlameM usa antima sAtabandhakakAlameM eka samaya kama AvalIke zeSa rahanepara nirjarAkI apekSA bandha kucha 4 a-kApratyoH * samayAhiyAvaliyAdi ukssa ukkassiyA', tApratau samayAhiyAvaliyAhi ( ukkassa) ukkassiyA' iti paatthH| * mapratipATho'yam / a-kA-tApratiSu ' uvasAmedUNa' iti pAThaH / * kApratau ' cadukkhutto' iti paatthH| Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 ) chakkhaMDAgame saMtakamma asAdabaMdho tado bidiyasamae jahaNiyA vaDDhI sAdassa / jisse asAdabaMdhAe jaha0 vaDDhI NipphaNNA taM ceva asAdassa baMdhaddhaM dohaM baMdhiUNa tisse carimasamae jaha0 hANI sAdassa avaTThANaM va asthi / jahA sAdassa tahA asAdassa / Navari cadukkhutto kasAyA uvasAmeyavvA / jAo ca sAdaM jahaNNaM kuNamANeNa asAdabadhagaddhAo kadAo, tAo ceva asAdassa jahaNNaM kuNamANeNa sAdabaMdhagaddhAo kaayvaao| micchattassa jahaNiyA vaDDhI kassa? jassa tappAoggajahaNNamicchattasaMtakammassa avaTThANaM hojja tassa micchattassa jaha0 vaDDhI hANI vA avaTThANaM vA hojja / sasmattassa jaha0 vaDDhI kassa? jo jahaNNaeNa kammeNa sammattaM lahidUNa be-chAvaTThIyo aNupAlidUNa paDivadido, sabvamahaMteNa uvvelaNakAleNa uvvellamANassa apacchimassa dvidikhaMDayassa paDhamasamae jahaNiyA vaDDhI / ducarimadvidikhaMDayasa carimasamae jahaNiyA hANI / avaDhANaM va asthi / sammAmicchattassa smmttbhNgo| aNaMtANubaMdhINaM jahaNiyA vaDDhI kassa? amavasiddhiyapAoggeNa jahaNNaNa kammeNa jo Agado saMjamAsaMjama-saMjamaguNaseDhIhi kammaM khavedUNa kasAe aNuvasAmedUNa eiMdiesu gado, tassa jamhi yogAsesakammassa (?) avaTThANaM hIdi tamhi jahaNiyA vaDDhI hANI avaTThANaM (vA) hojj| eso tAva ekko uvadeso / aNNeNa uvaeseNa aNaMtANubaMdhINaM vizeSa adhika ho jAtA hai, tatpazcAt jaba asAtAkA bandha hotA hai taba usake dvitIya samayameM sAtAvedanIyakI jaghanya vRddhi hotI hai / jisa asAtAbandhakakAlameM jaghanya vRdhdi utpanna huI hai usI dIrgha asAtAbandhakakAlameM bAMdhakara usake antima samayameM sAtAvedanIyakI jaghanya hAni hotI hai / sAtAvedanIyakA avasthAna nahIM hai / jaise sAtAvedanIyakI prarUpaNA kI gayI hai vaise hI asAtAvedanIyakI bhI prarUpaNA karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki cAra vAra kaSAyoMkI upazAmanA cAhiye isake atirikta sAtAvedanIyako jaghanya karanevAle jIvake dvArA jo asAtAbandhakakAla kiye gaye haiM ve hI asAtAvedanIyako jaghanya karanevAleke dvArA sAtAbandhakakAla karAne caahiye| mithyAtvakI jaghanya vRdhdi kisake hotI hai? tatprAyogya jaghanya mithyAtvasatkarma yukta jisa jIvake avasthAnasaMkrama hotA hai usake mithyAtva kI jaghanya vRdhdi, hAni aura avasthAna hotA hai / samyaktva prakRtikI jaghanya vRdhdi kisake hotI hai ? jo jaghanya satkarma ke sAtha samyaktvako prApta kara va usakA do chayAsaTha sAgaropama kAla taka pAlana karake cyuta hotA huA sabase mahAn udvelana kAlake dvArA udvelanA kara rahA hai usake antima sthitikANDakake prathama samayameM usakI jaghanya vRdhdi hotI hai| dvicarama sthitikANDakake antima samayameM usakI jaghanya hAni hotI hai| avasthAna nahIM hai / samyagmithyAtvakI prarUpaNA samyaktvake samAna hai| anantAnubandhI kaSAyoMkI jaghanya vRdhdi kisake hotI hai ? jo abhavyasidhdika prAyogya jaghanya karmake sAtha Akara saMyamAsaMyama va saMyama guNazreNiyoMke dvArA karmakA kSaya kara tathA kaSAyoMko na upazamA kara ekendriyoMmeM gayA hai usake jisa jaghanya yogameM satkarma kA avasthAna hotA hai usameM unakI jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAna hotA hai| yaha eka upadeza hai / dUsare upadezake Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 475 jaha0 hANI kassa ? jo jahaNNaeNa kammeNa cadukkhutto kasAe uvasAmeUNa tado saMjoedUNa be-chAvaTThiyo sammattamaNupAliya aNaMtANubaMdhINaM visaMjoyaNAe uvaTTido tassa adhApavattakaraNassa carimasamae jahaNiyA hANI / eriso ceva be-chAvaTThIyo aNupAledUNa micchattaM gado tassa paDhamasamayamicchAiTissa jaha0 vaDDhI / avaTThANaM Natthi / eso bidiyo uvadeso / bArasaNNaM kasAyANaM jeNa uvaeseNa avaTThANamatthi teNa uvadeseNa uccadejahaNiyANi saMtakammANi kAUNa eiMdiyaM gadassa jamhi jahaNNayassa saMtakammassa avaTThANaM hodi tamhi jahaNiyA vaDDhI hANI avaDhANaM vA hojja / evaM bhaya-duguMchApurisavedANaM / hassa-radi-aradi-sogANaM jahaNNavaDDhi-hANIyo jahA sAdAsAdANaM kadAo tahA kaayvvaao| itthivedassa jahaNiyA hANI kassa? jo jahaNNaeNa kammeNa cadukkhutto kasAe uvasAmeyUNa be-chAvaTThIyo sammattamaNupAledUNa se kAle micchattaM gAhadi ti tassa jahaNiyA hANI / tassa ceba se kAle paDhamasamayamicchAiTThissa jahaNiyA vaDDhI / avaTThANaM ceva atthi / NaQsayavedassa itthivedabhaMgo / Navari puvvameva tiNNi palidovamANi tipalidovamesu acchiya tado pacchA be-chAvaTThIo smmttmnnupaaledvvo| anusAra anantAnubandhI kaSAyoMkI jaghanya hAni kisake hotI hai ? jo jaghanya satkarmake sAtha cAra vAra kaSAyoMko upazamAkara phira saMyojana kara do chayAsaTha sAgaropama kAla taka samyaktvakA pAlana karake anantAnubandhI kaSAyoMkI visaMyojanAmeM udyata hotA hai usake adhaHpravRttakaraNake antima samayameM unakI jaghanya hAni hotI hai| aisA hI jo jIva do chayAsaTha sAgaropama kAla taka samyaktvakA pAlana kara mithyAtvako prApta huA hai usa prathama samayavartI mithyAdRSTike unakI jaghanya vRddhi hotI hai / avasthAna unakA nahIM hai / yaha dusarA upadeza hai| jisa upadeza ke anusAra avasthAna hai usa upadezake anusAra bAraha kaSAyoMkI prarUpaNA karate haiM- jaghanya satkarmoko karake ekendriya bhavako prApta hue jIvake jahAMpara jaghanya satkarmakA avasthAna hotA hai vahAM unakI jaghanya vRdhdi, hAni aura avasthAna hotA hai| isI prakAra bhaya, jugupsA aura puruSavedakI prarUpaNA karanA cAhiye / hAsya, rati, arati aura zokakI jaghanya vRddhi aura hAni jaise sAtA va asAtA vedanIyakI kI gaI hai vaise karanI cAhiye / strIvedakI jaghanya hAni kisake hotI hai? jo jaghanya satkarma ke sAtha cAra vAra kaSAyoMko upazamA kara va do chayAsaTha sAgaropama kAla taka samyaktvakA pAlana kara anantara kAlameM mithyAtvako prApta hone vAlA hai usake usakI jaghanya hAni hotI hai| anantara kAlameM mithyAtvako prApta hue usI prathama samayavartI mithyAdRSTike usakI jaghanya vRddhi hotI hai / avasthAna nahIM hai| napuMsakavedako prarUpaNA strIveda ke samAna hai| vizeSa itanA hai ki pahile ho tIna palyoramakAla taka tIna palyopama pramANa AyuvAle jIvoMmeM rahakara pIche do chayAsaTha sAgaropama taka samyaktvakA pAlana karAnA caahiye| Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 ) chakkhaMDAgame saMtakamma NirayagaiNAmAe jaha* hANI kassa? eiMdiyakammeNa jahaNNaeNa NirayagaiNAmamaMtomuhuttaM saMjoedUNa tado bAvIsasAgarovamaTThidiNirayaM gado, bAvIsasAgarovamANaM aMtomutte sese sammattaM paDivaNNo, mado maNuso jAdo, ekkattIsasAgarovamaTTidi devadi gado, aMtomuttaM uvavaNNo micchattaM gado, ekkattIsasAgarovamesu aMtomuhutte sesesu sammattaM paDivaNNo, be-chAvaTThIyo aNupAledUNa sodhammakappamhi micchattaM gado saMto eiMdie gado, tado savvamahaMteNa uvvellaNakAleNa uvellamANassa ducarimauvvelaNakhaMDayassa carimasamae jahaNiyA hANI / tasseva se kAle jaha0 vaDDhI / maNusagaiNAmAe jaha0 vaDDhI kassa? jo eiMdiyakammeNa vassapudhatteNa aNutaravemANiesu devesu uvavaNNo, tassa tappAoggajahaNNasaMtakammassa jamhi avaTThANaM hodi tamhi jaha0 vaDDhI hANI avaTThANaM vA hodi| debagaiNAmAe jahaNNavaDDhi*hANi-avaTThANANi kassa? ( jo ) eiMdiyakammeNa tipalidovamiesu uvavaNNo tassa jAdhe tappAoggajahaNNaeNa kammeNa avaTThANaM hojja tamhi jaha0 vaDDhI avaTThANaM vA / tirikkhagaiNAmAe jahaNiyA hANI kassa? jo jahaNNaeNa kammeNa tipalidovamiesu uvavaNNo, aMtomuhutte sese sammattaM paDivaNNo, tado devesu palidovamapudhattAuchidiesu narakagati nAmakarmakI jaghanya hAni kisake hotI hai ? jo javanya ekendriya yogya karmake sAtha antarmuhUrta kAla taka narakagati nAmakarmakA saMyojana karake pazcAt bAIsa sAgaropama AyuvAle narakako prApta huA hai, bAIsa sAgaropamoMmeM antarmuhurta zeSa rahanepara samyaktvako prApta hokara marA va manuSya huA hai, pazcAt ikatIsa sAgaropama sthitivAlI devagatiko prApta hokara utpanna honeke pazcAt antarmuhUrtameM mithyAtvako prApta huA hai, phira ikatIsa sAgaropamoMne antarmuhUrta zeSa rahanepara samyaktvako prApta huA hai, do chayAsaTha sAgaropama kala taka samyaktvakA pAlana kara saudharma kalpameM mithyAtvako prApta hotA huA ekendriyameM gayA hai, aura tatpazcAt jo sabase mahAn udvelanakAla dvArA udvelanA kara rahA hai| usake dvicarama udvelanakAMDakake aMtima samayameM narakagati nAmakarmakI jaghanya hAni hotI hai / usIke anantara kAla meM usakI jaghanya vRddhi hotI hai| manuSyagati nAmakarmakI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? jo ekendriya yogya karmake sAtha varSapRthaktvameM anuttara vimAnavAsI devoMmeM utpanna huA hai usake tatprAyogya jaghanya satkarma kA jahAM avasthAna hotA hai vahAM usakI jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAna hotA hai| devagati nAmakarmakI jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAna kisake hotA haiM ? jo ekendriya yogya satkarma ke sAtha tIna palyopama AyuvAloMmeM utpanna huA hai usake jaba tatprAyogya jaghanya satkarma ke sAtha avasthAna hotA hai taba usakI jaghanya vaddhi hAni aura avasthAna hotA hai| tiryagati nAmakarmakI jaghanya hAni kisake hotI hai? jo jaghanya satkarmake sAtha tIna palyopama Aya vAloMmeM utpanna hokara antarmuhUrta zeSa rahanepara samyaktvako prApta huA hai, tatpazcAt palyopamapRthaktva Ayusthiti kApratau -- aMtomuhuttesu sesesu ' tApratau -- aMtomuhutta sesesu' iti pAThaH / * a-kApratyoH 'NAmAe dIhaNavaDDhI' tApratau / NAmAe vaDiDha' iti pAThaH / Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 477 uvavaNNo, apaDivadideNa sammatteNa maNussesu gado, tado apaDivadideNa ekkattIsasAgarovamiesu devesu uvavaNNo, aMtomuttamuvavaNNo micchattaM gado, aMtomuttAvasese sammattaM paDivaNNo, be-chAvaTThIyo0 aNupAledUNa jAdhe carimasamayasammAiTThI tAdhe jahaNiyA haannii| tasseva se kAle jahaNiyA vddddhii| tirikkhagaiNAmAe avaTThANaM Neva asthi / be-chAvaTThIyo sammattamaNupAliya tado khavaNAe ahimuhacarimasamayaadhApavatta karaNaM mottUNa jahaNiyA hANI keNa : kAraNeNa carimasamayasammAiTThissa koradi tti vutte vuccade- be-chAvaTThIyo sammattamaNupAledUNa jo tatto khavedi tassa ukkassiyA sammattaddhA thovA, be-chAvaTThIyo sammattamaNupAledUNa jo micchattaM gacchadi tassa sammattaddhA visesAhiyA / edeNa kAraNeNa carimasamayasammAiTissa jahaNiyA tirikkhagaiNAmAe hANI kadA, carimasamayaadhApavattakaraNe Na. kadA / savvesi dhuvabaMdhiyANaM NAmANaM jahaNNavaDDhi-hANi-avaTThANANi kassa? tappAoggajahaNNANi kammANi kAdUNa jamhi avaTThANaM kammassa hojja tamhi vaDhi hANI avaTThANaM vA jahaNNayaM hodi / veubviyasarIra-paDhamasaMThANa-paDhamasaMghaDaNa-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-subhaga-Adejja-sussaraNAmANaM jahaNiyA vaDDhI vAle devoMmeM utpanna huA hai, puna: apratipatita samyaktvake sAtha manuSyoMmeM gayA hai, tatpazcAt apratipatita samyavatva ke sAtha ikatIsa sAgaropama pramANa AyuvAle devoMmeM utpanna huA hai, vahAM utpanna hone ke pazcAt antarmuhurta meM mithyAtvako prApta huA hai, antarmuharta zeSa rahanepara punaH samyaktvako prApta huA hai, tathA jo do chayAsaTha sAgaropama kAla taka usakA pAlana kara jaba antima samayadartI samyagdRSTi hotA hai taba usake tiryaggati nAmakarmakI jaghanya hAni hotI hai / usIke anantara kAla meM usakI jaghanya vRddhi hotI hai / tiryaggati nAmakarmakA avasthAna nahIM hai / zaMkA- do chayAsaTha sAgaropama kAla taka samyaktvakA pAlana kara tatpazcAt kSapaNAke abhimukha antima samayavartI adhaHpravRttakaraNako choDakara antima samayavartI samyagdRSTike kisa kAraNase usakI jaghanya hAni kI jAtI hai ? samAdhAna- do chayAsaTha sAgaropama taka samyaktvakA pAlana kara pazcAt jo kSapaNA karatA hai usakA utkRSTa samyaktvakAla stoka hotA hai, parantu do chayAsaTha sAgaropama taka samyaktvakA pAlana kara pazcAt jo mithyAtvako prApta hotA hai usakA samyaktvakAla vizeSa adhika hotA hai / isa kAraNa antima samayavartI samyagdRSTike tiryaggati nAmakarmakI jaghanya hAni kI gayI hai aura antima samayavartI adhaHpravRttakaraNake vaha nahIM kI gayI hai| saba dhruvabandhI nAmaprakRtiyoMkI jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAna kisake hote hai? tatprAyogya jaghanya karmoko karake jahAMpara karmakA avasthAna hotA hai vahAM para unakI javanya vRddhi, hAni aura avasthAna hote haiN| vaikriyikazarIra. prathama saMsthAna. prathama saMhanana. paraghAta. prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, subhaga, Adeya aura susvara nAmakarmokI 4 tApratI 'paDivaNNo, (mi) be chAvaThoyo' iti pAThaH / tApratau 'haannii| keNa' iti paatthH| tApratI : karaNeNa' iti pAThaH / Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 ) chakkhaMDAgame saMtakamma kassa? jattha edesi kammANaM tappAoggajahaNNANaM jahaNNamavaTThANaM hojja tattha jahaNNiyA vaDDhI hANI avaThThANaM vA hojja / appasatthavihAyagai-thAvara-suhuma-apajjattasAhAraNasarIra-dUbhaga-aNAdejja-dussarANaM nnvNsyvedbhNgo| NIcAgodassa vi NavaMsayavedabhaMgo / uccAgodassa maNusagaibhaMgo / evaM jahaNNasAmittaM samattaM / ____ appaabhuaN| taM jahA- madiAvaraNassa ukkassamavaTThANaM thovaM / vaDDhI visesAhiyA, bhinnnnsaamittaado| hANI asaMkhejjaguNA / sesacaduNANAvaraNa-cadudaMsaNAvaraNapaMcaMtarAiyANaM mdinnaannaavrnnbhNgo| NihA-payalANaM ukkassamavaTThANaM thovaM / hANI asaMkhejjaguNA / vaDDhI asNkhejjgnnaa| thINagiddhitiyassa NiddAbhaMgo / sAdassa ukkassiyA hANI thovA / vaDDhI visesAhiyA / asAdassa ukkassiyA hANI thovaa| vaDDhI asaMkhe0 gunnaa| micchattassa ukkassamavaTThANaM (thovaM) / hANI asaMkhe0 guNA / vaDDhI asaMkhe0 guNA / sammattassa ukka0 vaDDhI thovA, uvvelaNakaMDayacarimasamae jAdattAdo / ukka0 hANI asaMkhe0 guNA, dusamayamicchAiTThissa jAdattAdo / avaTThANaM Nasthi / sammAmicchattassa ukkassiyA hAgI thovA / vaDDhI asaMkhe0 guNA / aNaMtANubaMdhoNaM ukkassamavaTThANaM thovaM / hANI asaMkhe0 guNA / vaDDhI asaMkhe0 guNA / aDhaNNaM kasAyANamukkassamavaTThANaM thovaM / hANI asaMkhe0 guNA / vaDDhI asaMkhe0 gunnaa| tiNNaM jaghanya vaddhi kisake hotI hai ? jahAMpara ina tatprAyogya jaghanya karmoMkA jaghanya avasthAna hotA hai vahAMpara unakI jaghanya vaddhi, hAni va avasthAna hotA hai| aprazasta vihAyogati, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNazarIra, durbhaga, anAdeya aura dusvara prakRtiyoM kI prarUpaNA napuMsakavedake samAna hai| nIcagotrakI bhI prarUpaNA napuMsakavedake samAna hai| uccagotrakI prarUpaNA manuSyagatike samAna hai| isa prakAra jaghanya svAmitva samApta huaa| alpabahutvakA kathana karate haiN| vaha ikAra hai- matijJAnAvaraNakA utkRSTa avasthAna stoka hai| vRddhi vizeSa adhika hai, kyoMki, usakA svAmI bhinna hai / hAni asaMkhyAtaguNI hai| zeSa cAra jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pAMca antarAya prakRtiyoMkI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| nidrA aura pracalAkA utkRSTa avasthAna stoka hai / hAni asaMkhyAtaguNI hai| vRddhi asaMkhyAtaguNI hai / styAnagRddhi Adi tInakI prarUpaNA nidrAke samAna hai| sAtAvedanIyakI utkRSTa hAni stoka hai| vRddhi vizeSa adhika hai / asAtAkI utkRSTa hAni stoka hai| vRddhi asaMkhyAtaguNI hai| mithyAtvakA utkRSTa avasthAna stoka hai| hAni asaMkhyAtaguNI hai| vRddhi asaMkhyAtaguNA hai| samyaktva prakRtikI utkRSTa vRddhi stoka hai, kyoMki, vaha udvelanakANDakake antima samayameM hoto hai / utkRSTa hAni asaMkhyAtaguNI hai, kyoMki, vaha dvitIya samayavartI mithyAdRSTike hotI hai / avasthAna nahIM hai / samyagmithyAtvakI utkRSTa hAni stoka hai / vRddhi asaMkhyAtaguNI hai / anantAnubandhI kaSAyoMkA utkRSTa avasthAna stoka hai / hAni asaMkhyAtaguNI hai| vRdhdi asaMkhyAtaguNI hai| ATha kaSAyoMkA utkRSTa avasthAna stoka hai / hAni asaMkhyAtaguNI hai / vRddhi asaMkhyAtaguNI Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamANuyogaddAre padesa saMkamo ( 479 saMjalaNANaM purisavedassa ya ukka0 vaDDhI thovA / ukka 0 hANI avadvANaM ca visesAhiyaM / lobhasaMjalaNAe ukkastamavaTThANaM thovaM / hANI asaMkhejja0 guNA / vaDDhI visesA0 / chaNNaM NokasAyANamukka0 hANI thovA / vaDDhI asaMkhejja0 guNA0 / aTThANaM Natthi / itthi NavuMsayavedANaM hassa-radibhaMgo / NirayagaiNAmAe ukkahANI thovA / vaDDhI asaMkhe 0 guNA / evaM tirikkhagaiNAmAe / doNamavadvANaM Natthi / maNusagaiNAmAe ukkassamavadvANaM thovaM / vaDDhI asaMkhe0 guNA / hANI visesA | devagaiNAmAe ukkassamavadvANaM thovaM / vaDDhI asaMkhe0 guNA / hANI visesA0 / jahA devagaNAmAe tahA jAdiNAma ANupuvvINAmANaM ca / orAliyasarIranAmAe ukkassamavadvANaM thovaM / vaDDhI asaMkhe 0 guNA / hANI visesA0 / veuvviyasarIravevviyasarIra aMgovaMga baMdhaNa-saMghAdANaM devagaibhaMgo / AhArasarIraNAmAe ukka0 hANI thovA | vaDDhI visesA / tejA-kammaigrasarIrANaM savvAsi ceva dhuvabaMdhiNAmANaM ukkassamaTThANaM thovaM / hANI asaMkhe 0 guNA / vaDDhI visesA0 / vajjarisahaNArAyaNasaMghaDaNaNAmAe ukkassamavadvANaM thovaM / vaDDhI asaMkhejjaguNA / hANI visesA0 / samacaurasasaMThANa-paraghAdaussAsa -pasatthavihAyagai-tasa bAdara- pajjatta- patteya tasIra-subhagAdejja-sussarANamukkassamaTThA thovaM / hANI asaMkhe 0 guNA / vaDDhI visesA0| paMcasaMThANa-paMca saMghaDaNa - athira- ajasakitti asubha - dUbhaga- dussara - aNAdejja - appasatya vihAyagadINaM ukka 0 hANI thovA / vaDDhI 1 hai / tIna saMjvalana kaSAyoM aura puruSavedakI utkRSTa vRddhi stoka hai / utkRSTa hAni aura avasthAna vizeSa adhika haiM / saMjvalana lobhakA utkRSTa avasthAna stoka hai / hAni asaMkhyAtaguNI hai / vRddhi vizeSa adhika hai| chaha nokaSAyoMkI utkRSTa hAni stoka hai / vRddhi asaMkhyAtaguNI hai / avasthAna nahIM hai / strIveda aura napuMsakavedakI prarUpaNA hAsya aura ratike samAna hai / narakagati nAmakarmakI utkRSTa hAni stoka hai / vRddhi asaMkhyAtaguNI hai / isI prakAra tiryaMcagati nAmakarmakI prarUpaNA hai / avasthAna donoMkA nahIM hai / manuSyagati nAmakarmakA utkRSTa avasthAna stoka hai| vRddhi asaMkhyAtaguNI hai| hAni vizeSa adhika hai| devagati nAmakarmakA utkRSTa avasthAna stoka hai | vRddhi asaMkhyAtaguNI hai / hAni vizeSa adhika hai / jaise devagati nAmakarmakI prarUpaNA kI gayI hai vaise hI jAti nAmakarmoM aura do AnupUrvI nAmakarmoMkI bhI karanA cAhiye / audArikazarIra nAmakarmakA utkRSTa avasthAna stoka hai / vRddhi asaMkhyAtaguNI hai / hAni vizeSa adhika hai / vaikriyikazarIra va usake aMgopAMga, bandhana evaM saMghAta nAmakarmakI prarUpaNA devagatike samAna hai / AhArakazarIra nAmakarmakI utkRSTa hAni stoka hai / vRddhi vizeSa adhika / taijasa va kArmaNa zarIroM tathA saba hI dhruvabandhI nAmatrakRtiyoMkA utkRSTa avasthAna stoka hai / hAni asaMkhyAtaguNI hai / vRddhi vizeSa adhika hai / vajrarSabhanArAcasaMhanana nAmakarmakA utkRSTa avasthAna stoka hai / vRddhi asaMkhyAtaguNI hai / hAni vizeSa adhika hai / samacaturasra - saMsthAna, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, subhaga, Adeva aura susvara inakA utkRSTa avasthAna stoka hai / hAni asaMkhyAtaguNI hai / vRddhi vizeSa adhika hai| pAMca saMsthAna, pAMca saMhanana, asthira, ayazakIrti, azubha, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura aprazasta vihAyogati; inakI utkuSTa hAni stoka hai / vRddhi asaMkhyAtaguNI hai / avasthAna nahIM Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480) chakkhaMDAmame saMtakamma asaMkhe0 guNA / avaTThANaM Nasthi / alpasatyAgaM dhuvabaMdhoNamukkassamabaTThANaM thovaM / hANI asaMkhe0 guNA / vaDDhI asaMkhe0 guNA / Nirayagai-tirikkhagaipAoggaNAmANaM AdAvujjovANaM ca ukka0 hANI thovA / vaDDhI asaMkhe0 guNA / NIcAgodassa guNasaMkameNa ukka0 hANI thovA / vaDDhI asaMkhe0 guNA / uccAgobassa ukka0 hANI sattamAe puDhavIe paDhamasamayaNeraiyassa hANI* thovA / tassa ceva uvvaTTiyassa paDhamasamayatirikkhassa NIcAgodassa baMdhamANayassa ukka0 vaDDhI vise0, Neraiyassa sammAiTThIsu saMcidattAdo / ucca-NIcANamavaTThANaM Natthi / evamukkassappAbahuaM samattaM / ___NANAvaraNapaMcayassa jahaNNavaDDhI hANI avaTThANaM srisN| NavadaMsaNAvaraNamicchatta-solasakasAya-bhaya-duguMchA-purisaveda-paMcaMtarAiyANaM jaha0 vaDDhI hANI avaDANaM ca tiNi di tullANi / sAdassa jaha0 hANI thovA / vaDDhI visesAhiyA / avaTThANaM Nathi / asAdassa sAdabhaMgo / sammattassa jaha0 hANI thovA / vaDDhI asaMkhe0 guNA / sammAmiccha0 smmttbhNgo| hassa-radi-aradi-sogANaM jaha0 hANI thovA / vaDDhI visesA0 / avaTThANaM ptthi| ityi Nava'tayavedANaM jaha0 hANI thovA / vaDDhI asaMkhe. guNA / avaTThANaM nntthi|| -NirayagaiNAmAe jaha0 hANI thovA / vaDDhI asaMkhe0 guNA / tirikkhagaiNAmAe hai| aprazasta dhruvabandhI prakRtiyoMkA utkRSTa avasthAna stoka hai / hAni asaMkhyAtaguNI hai| vRddhi asaMkhyAtaguNI hai| narakagati aura tiryaggatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmoM tathA Apa aura udyota nAmakarmoMkI bhI utkRSTa hAni stoka hai / vRddhi asaMkhyAtaguNI hai| nIcagotrakI guNasaMkramake dvArA utkRSTa hAni stoka hai| vRddhi asaMkhyAtaguNI hai| uccagotrakI utkRSTa hAni sAtavIM pRthivI ke prathama samayavI nArakIke hotI hai, jo stoka hai| vahAMse nikalakara nIcagotrako bAMdhanevAle umI prathama samayavartI ti cike usakI utkRSTa vRddhi hotI hai, jo hAnise vizeSa adhika hai ; kyoMki, vaha nAraka samya dRSTiyoMmeM saMcita hai| ucca aura nIca gotroMkA avasthAna nahIM hai| isa prakAra utkaSTa alpabahatva samApta huaa| pAMca jJAnAvaraNa prakRtiyoMkI jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAna sadRzya haiM / nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, puruSaveda aura pAMca antagaya prakRtiyoMkI jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAna tInoM hI tulya haiN| sAtAvedanIyakI jaghanya hAni stoka hai| vRddhi vizeSa adhika hai| avasthAna nahIM hai| asAtAvedanIyake prakRta alpabahutvakI prarUpaNA sAtAvedanIyake samAna hai| samyaktva prakRtikI jaghanya hAni stoka hai aura vRddhi usase asaMkhyAtaguNI hai| samyagmithyAtvakI prarUpaNA samyaktva prakRtike samAna hai / hAsya, rati, arati aura zoka inakI jaghanya hAni stoka va vRddhi usase vizeSa adhika hai| abasthAna nahIM hai| strI aura napuMsaka vedoMkI jaghanya hAni stoka va vRddhi asaMkhyAtaguNI hai| avasthAna nahIM hai| narakagati nAmakarmakI jaghanya hAni stoka va vRddhi asaMkhyAtaguNI hai| tiryaMcagati * tAprato / (hANI ) ' iti paaH| pratiSu ' uvaDhiyassa' iti pAThaH / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 481 jaha0 hANI thovA / vaDDhI asaMkhe0 guNA / maNusagaiNAmAe jaha0 vaDDhI hANI avaTThANaM ca tullaM / evaM devgdiie| orAliya-veuviya-tejA-kammaiyasarIra-tappAoggabaMdhaNa-saMghAda-aMgovaMga-vaNNa gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-uvaghAda-paraghAda-ussAsapasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-subhaga-sussara-Adejja-NimiNaNAmANaM jaha0 vaDDhI hANI avaTThANaM ca tullaM / NIcAgodassa jaha0 hANI thovA / vaDDhI asaMkhe0 gunnaa| avaTThANaM Natthi ' uccAgodassa jaha0 hANI thovA / vaDDhI asaMkhe0 guNA / avaTThANaM Natthi / eva padesasaMkamo padaNikkhevo smtto| padesasaMkamo vaDhisaMkamo kAyavvo / taM jahA- madiNANAva Nassa asthi asaMkhejjabhAgavaDDhi-asaMkhejjabhAgahANi-avaTThANa-avattavvasaMkamA / sesapadANi Natthi / sesacaduNANAvaraNIya-cakkhudaMsaNAvaraNIya paMcaMtarAiyANaM mdinnaannaavrnnbhNgo| NiddApayalANaM atthi asNkhejjbhaagvddddhi-haanni-asNkhejjgunnvddddhi-asNkhejjgunnhaanni-avtttthaann-avttvvsNkmaa| thINagiddhitiyassa asthi asaMkhejjabhAgavaDDhi-asaMkhejjabhAgahANI / saMkhejjabhAgavaDDhi-saMkhejjaguNavaDDhIyo vi atthi, micchattaM gadasammAiTThimmi thINagiddhitiyasaMtAdo aNNapayaDIhito* Agayadavvassa-saMkhejjabhAga-guNanbhahiyassa vi nAmakarmako javanya hAni stoka aura vRddhi usase asaMkhyAtaguNI hai / manuSyagati nAmakarmakI jaghanya vRddhi hAni aura avasthAna tInoM samAna haiM / isI prakAra devagatike sambandhame bhI kahanA cAhiye / audArika, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, unake yogya bandhana, saMghAta va aMgopAMga varNa, gaMdha, rasa, sparza, agurulabu, upaghAta, pagghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, baadr| paryApta, pratyekazarIra, subhaga, susvara, Adeya aura nirmANa; ina nAmaprakRtiyoMkI jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAna tInoM tulya haiN| nIcagotrakI jaghanya hAni stoka va vRddhi asaMkhyAtaguNI hai| avasthAna nahIM hai / uccagotrakI jaghanya hAni stoka va vRddhi asaMkhyAtaguNo hai / avasthAna nahIM hai| isa prakAra pradezasaMkrapameM padanikSepa samApta huaa| pradezasaMkramameM vRddhisaMkramakA kathana karate haiM / yathA- matijJAnAvaraNake asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, avasthAna aura avaktavya ye cAra saMkramapada haiM / zeSa pada nahIM haiN| zeSa cAra jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya aura pAMca antarAya karmokI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| nidrA aura pracalAke asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni, avasthAna aura avaktavya ye saMkramapada haiN| styAnagRddhitrikake asaMkhyAtabhAgavRddhi aura asaMkhyAtabhAgahAni saMkrama hai / saMkhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyAtaguNavRddhi pada bhI haiM, kyoMki, mithyAtvako prApta hue samyagdRSTi meM styAnagRddhi Adi tInoMke satvakI apekSA anya prakRtiyoMse AyA huA dravya saMkhyAtabhAga adhika va saMkhyAtaguNA adhika bhI pAyA 4 a-kApratyoH 'padesasaMkamo' iti paatthH| * tApatau saMtAdo / aNNapayaDIhiMto' iti pAThaH / Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 ) chakkhaMDAgame saMtakamma uvalaMbhAdo / atthi asaMkhe0 guNavaDDhi-hANi-avaTThANa-avattavvasaMkamA / sAdasta atthi asaMkhe. bhAgavaDDhiasaMkhe0 bhAgahANi-avattavvasaMkamA / sesANi padANi Natthi / asAdassa asaMkhe0 bhAgavaDDhi-asaMkhe0 bhAgahANi-asaMkhe0 guNavaDDhI-asaMkhe0 guNahANi-avattavvasaMkamA atthi / sesapadAgi: Natthi / micchattassa asaMkhe0 bhAgavaDDhi--hANi--asaMkhejjaguNavaDDhi--asaMkhe0 guNahANi-avaTThANa-avattavvasaMkamA asthi / sesANi padANi Natthi / sammAmicchattassa asthi asaMkhe0 bhAgavaDhi-hANiasaMkhe0 guNavaDDhi-asaMkhe0 guNahANi-avattavvasaMkamA / sesANi padANi Natthi / sammattassa asaMkhe0 bhAgahANi-asaMkhe0 guNavaDDhi-hANi-avattavvasaMkamA asthi / sesapadANi Natthi / aNaMtANubaMdhINaM atthi asaMkhe0 bhAgavaDDhi-asaMkhe0 bhAgahANisaMkhe0 bhAgavaDDhi-saMkhe0 guNavaDDhi-asaMkhe0 guNavaDDhi-asaMkhe0 guNahANi-avaTThANaavattavvasaMkamA / sesANi padANi Natthi / aNNaM kasAyANaM atthi asaMkhe0 bhAgavaDDhi-asaMkhe0 bhAgahANi-asaMkhe0 guNavaDDhi-asaMkhe0 guNahANi-avaTThANa-avattavvasaMkamA / sesapadANi Natyi / tiNNaM saMjalaNANaM atthi asaMkhe0 bhAgavaDDhi-asaMkhe0 bhAgahANi-saMkhe0 bhAgavaDDhi-saMkhe0 bhAgahANi-saMkhe0 guNavaDDhi-saMkhe0 guNahANi-asaMkhe0 guNavaDDhi-asaMkhe0 gunnhaanni-avtthtthaann-avttvvsNkmaa| lobhasaMjalaNAe atthi asaMkhe0 bhAgavaDDhi-asaMkhe0 bhAgahANi-avaTThANa-avattavvasaMkamA / sesANi padANi patthi / jAtA hai| unake asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni, avasthAna aura avaktavya saMkrama haiM / sAtAvedanIyake asaMkhyAtabhAgavaddhi, asaMkhyAtabhAgahAni aura avaktavya saMkrama haiM / zeSa pada nahIM haiM / asAtAvedanIyake asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, asaMkhyAtaguNavRddhi' asaMkhyAtaguNahAni aura avaktavya saMkrama hai| usake zeSa pada nahIM haiN| mithyAtvake asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni, avasthAna aura avaktavya saMkrama haiM / zeSa pada nahIM haiN| samyagmithyAtvake asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni aura avaktavya saMkrama haiN| zeSa pada nahIM haiN| samyaktva prakRtike asaMkhyAtabhAgahAni, asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni aura avaktavya saMkrama haiN| zeSa pada nahIM haiN| anantAnubandhI krodhAdikoMke asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni, avasthAna aura avaktavya saMkrama haiM / zeSa pada nahIM haiM / ATha kaSAyoMke asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, asNkhyaatgunnvRddhi| asaMkhyAtaguNahAni, avasthAna aura avaktavya saMkrama haiN| zeSa pada nahIM haiM / tIna saMjvalana kaSAyoMke asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNavRddhi, saMkhyAtaguNahAni, asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtagaNahAni, avasthAna aura avaktavya saMkramapada haiM / saMjvalana lobhake asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, avasthAna aura 4 apratau 'visesapadANi', kApratI truTito'tra pAThaH, 'tApatI ( vi ) sesapadANi' iti pAThaH / tApratau ' avattavva-avaThANasaMkapA' iti paatt:| Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkamANuyogaddAre padesasaMkamo ( 483 hassa-radi aradi-sogANaM asaadbhNgo| purisavedassa kodhsNjlnnbhNgo| itthiNavaMsayavedANaM atthi asaMkhe. bhAgavaDDhi-asaMkhe0 bhAgahANi-saMkhe0 bhAgavaDDhi-saMkhe0 guNavaDDhi-asaMkhe0 guNavaDhi-asaMkhe0 guNahANi-avattavvasaMkamA / sesapadANi patthi / bhaya-duguMchANaM atthi asaMkhe0 bhAgavaDDhi-asaMkhe0 bhAgahANi-asaMkhe0 guNavaDDhi-asaMkhe0 guNahANi-avaTThANa-avattavvasaMkamA / sesapadANi nntthi| NirayagaiNAmAe atthi asaMkhe0 bhAgavaDDhi saMkhe0 guNavaDDhi-asaMkhe0 guNavaDDhi-asaMkhe0 bhAgahANi-asaMkhe0 guNahANi-avattavvasaMkamA / tirikkhagaiNAmAe atthi asaMkhe0 bhAgavaDDhi-saMkhe0 bhAgavaDDhi-saMkhe0 guNavaDDhi-asaMkhe0 guNavaDDhiasaMkhe0 bhAgahANi asaMkhe0 guNahANi-avattavvasaMkamA / maNussagaiNAmAe asthi asaMkhe0 bhAgavaDDhi-saMkhe0 bhAgavaDDhi-saMkhe0 guNavaDDhi asaMkhe0 guNavaDDhi-asaMkhe0 bhAgahANi-asaMkhe0 gunnhaanni-avttdhvsNkmaa| sesapadANi patthi / devagaiNAmAe atthi asaMkhe0 bhAgavaDDhi-saMkhe0 bhAgavaDDhi-saMkhe0 guNavaDDhi-asaMkhe0 guNavaDDhiasaMkhe0 bhAgahANi-saMkhe0 guNahANi-avaTThANa-avattavvasaMkamA / sesaM jANidUNa vattavvaM / evaM saMkame tti samattamaNuyogaddAraM / avaktavya saMkrama pada haiM / zeSa pada nahIM haiM / hAsya, rati, arati aura zoka kI prarUpaNA asAtAvedanIyake samAna hai / puruSavedakI prarUpaNA maMjvalana krodhake samAna hai / strI aura napuMsaka vedoMke asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni. sakhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtagaNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni aura avaktavya saMkramapada haiM / zeSa pada nahIM haiN| bhaya aura jagapsAke asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni, avasthAna aura avaktavya saMkramapada haiN| zeSa pada nahIM haiM / narakagati nAmakarmake asaMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, asaMkhyAtaguNahAni aura avaktavya saMkramapada haiN| tiryaggati nAmakarmake asaMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, asaMkhyAtaguNahAni aura avaktavya saMkramapada haiN| manuSyagati nAmakarmake asaMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, asaMkhyAtaguNahAni aura avaktavya saMkrAmapada haiM / zeSa pada nahIM haiM / devagati nAmakarmake asaMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAga. vRddhi, saMkhyAtaguNavRddhi asaMkhyAtaguNavRddhi asaMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNahAni, avasthAna aura avaktavya saMkrAmapada haiN| zeSa kathana jAnakara karanA caahiye| isa prakAra saMkrama anuyogadvAra samApta huaa| * ka. pA. su. pR. 456, 625-31. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 lessANuyogaddAra 0 asura- sura-Naravaroraga-guNidavidehi vaMdie calaNe / mithUNa arassa tado lessaNiyogaM parUvemo // 1 // ettha lessA NikkhividavvA, aNNahA payadalessAvagamANuvavattado / taM jahANAmalessA TThavaNalessA davvalessA bhAvalessA cedi lessA cauvvihA / lessA - saddo NAmalessA / sabbhAvAsabbhAva TuvaNAe duvidavvaM TThavaNalessA / davvalessA duvihA AgamadavvalessA NoAgamadavvalessA cedi / AgamadavvalessA sugamA / NoAgamadavvalessA tivihA jANugasarIra bhaviya ( -tavvadirittaNo AgamadavvalessAbheeNa / jANusarIrabhaviya ) noAgamadavvalessAo sugamAo / tavvadirittadabvalessA poggalakkhaMdhANaM cakkhidiyagejjho vaNNo / so chavviho kiNNalessA NIlalessA kAulessA teulessA pammalessA sukkalessA cedi / tattha bhamaraMgAra - kajjalAdINaM kaNNalessA | bi-kadalIdAvapattAdINaM gIlalessA / chAra-khara- kavodAdINaM kAulessA | kuMkuma - javAkusuma - kusuMbhAdINaM teulessA / taDavaDa - paumakusumAdINaM pammalessA | haMsa-balAyAdINaM sukkalessA / vRttaM ca asurendra, surendra, narendra, nAgendra aura munIndra inake samUhoMke dvArA vandita aise ara jinendrake caraNoMko namaskAra karake lezyA anuyogadvArakI prarUpaNA karate haiM / / 1 / / yahAM lezyAkA nikSepa karanA cAhiye, kyoMki, usake vinA prakRta lezyAkA avagama nahIM ho sakatA / usakA nikSepa isa prakAra hai- nAmalezyA, sthApanAlezyA, dravyalezyA aura bhAvalezyA isa prakAra lezyA cAra prakArakI hai / uname ' lezyA ' yaha zabda nAmalezyA kahA jAtA hai / sadbhAva sthApanA aura asadbhAvasthApanA rUpase jo lezyAkI sthApanA kI jAtI hai| vaha sthApanAlezyA hai / dravyalezyA do prakArakI hai- AgamadravyalezyA aura noAgamadravyalezyA / inameM AgamadravyalezyA sugama hai / noAgamadravyalezyA jJAyakazarIra, aura bhAvI tadvyatirikta arrature bhedase tIna prakArakI hai / inameM jJAyakazarIra aura bhAvI noAgamadravyalezyAyeM sugama hai / cakSu iMdriyake dvArA grahaNa karane yogya pudgalaskandhoMke varNako tadvyatirikta noAgamadravyalezyA kahate haiM / vaha chaha prakArakI haiM kRSNalaMzyA, nIlalezyA, kApotalezyA, tejalezyA, padmalezyA aura zuklalezyA / unameM kRSNalezyA bhramara, aMgAra aura kajjala Adi hotI hai / nIma, kadalI aura dAvake pattoM Adike nIlalezyA hotI hai / chAra, khara aura kabUtara Adike kApotalezyA jAnanA cahiye / kuMkuma, japAkusuma aura kasUma kusuma AdikI lezyA tejalezyA kahalAtI hai / taDabaDA aura padma puSpAdikoMke padmalezyA hotI hai / haMsa aura balAkA AdikI zuklalezyA anubhUta hai / kahA bhI hai tApratau ' caraNe' iti pAThaH / a-kApratyoH ' bhAvAmabbhAva ' iti pAThaH / Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lessANuyogaddAre NoAgamadavvalessA ( 485 kiNNaM bhamarasavaNNA NIlA puNa NIliguNiyasaMkAsA / kAU kavodavaNNA teU tavaNijjavaNNAbhA / / 1 / / pammA paumasavaNNA sukkA puNa kAsakusumasaMkAsA / kiNNAdidavvalessAvaNNa visesA muNeyavvA / / 2 / / bhAvalessA duvihA Agama-NoAgamabheeNa / AgamabhAvalessA sugamA / NoAgamabhAvalessA micchattAsaMjama-kasAyANuraMjiyajogapavuttI kammapoggalAdANaNimittA, micchattAsaMjama-kasAyajaNidasaMsakAro tti vuttaM hodi / ettha NegamaNayavattavvaeNa NoAgamadavva-bhAvalessAe payadaM / tattha tAva davvalessAvaNNaNaM kassAmo- jIvehi apaDigahidapoggalakkhaMdhANaM kiNNa-NIla-kAu-teu-pamma-pukkasaNNidAo chalessAo hoNti| aNaMtabhAgavaDDhi-asaMkhe0 bhAgavaDDhi-saMkhe0bhAgavaDhi--saMkhe0guNavaDDhi-asaMkhe0 guNavaDDhi-aNaMtaguNavaDhikameNa asaMkhe0 logamettavaNNabhedeNa poggalesu TThidesu kimaLaM chacceva lessAo ti ettha Niyamo kIrade? Na esa doso, pajjavaNayappaNAe lessAo asaMkhe0logamettAo, davaTTiyaNayappaNAe puNa lessAo chacceva hoMti / saMpahi edAsi chaNNaM lessANaM sarIramassidUNa parUvaNaM kssaamo| taM jahAtirikkhajoNiyANaM sarIrANi chalessANi- kANici kiNNalessiyANi kANici NIla kRSNalezyA bhramarake sadRza, nIlalezyA nIla guNavAleke sadRza, kApotalezyA kabUtara jaise varNavAlI, tejalezyA suvarNa jaisI prabhAvAlI, padmalezyA padmake varNa samAna, aura zuklalezyA kAMsake phUlake samAna hotI hai| ina kRSNa Adi dravyalezyAoMko kramase ukta varNavizeSoM rUpa jAnanA cAhiye / / 1-2 // ___ Agama aura noAgamake bhedase bhAvalezyA do prakAra kI hai| inameM AgamabhAvalezyA sugama hai| karma-pudagaloMke grahaNa meM kAraNabhUta jo mithyAtva, asaMyama aura kaSAyase anuraMjita yogapravRtti hotI hai use noAgamabhAvalezyA kahate haiN| abhiprAya yaha hai ki mithyAtva, asaMyama aura kaSAyase utpanna saMskArakA nAma noAgamabhAvalezyA hai| yahAM naigama naya ke kathanakI apekSA noAgama dravyalezyA aura bhAvalezyA prakRta haiN| uname pahile dravyalezyAkA varNana karate haiM-- jIvoMke dvArA apratigRhIta pudgalaskandhoMkI kRSNa, nIla, kApota, teja, padma aura zukla saMjJAvAlI chaha lezyAyeM hotI haiM / zaMkA-- anantabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAta bhAgavRddhi, saMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNavRddhi aura anantaguNavRddhike kramase asaMkhyAta loka pramANa vargoM ke bhedase pudgaloMke sthita rahanepara 'chaha hI lezyAyeM haiM ' aisA niyama kisaliye kiyA jAtA hai ? samAdhAna-- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, yadyapi paryAyAthika nayakI vivakSAse lezyAyeM asaMkhyAta loka mAtra haiM, parantu dravyArthika nayakI vivakSAse ve lezyAyeM chaha hI hotI haiM / aba zarIrakA Azraya karake ina chaha lezyAoMkI prarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra haitiryaMca yonivAle jIvoMke zarIra chahoM lezyAvAle hote haiM-- kitane hI zarIra kRSNalezyAvAle, Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 ) chakkhaMDAgame saMtakamma lessiyANi kANici kAu0 kANici teu0 kANici pamma0kANici sukkalessiyANi tti / tirikkhajoNiNINaM maNussANaM maNusiNINaM ca chacceva lessaao| devANaM mUlaNivvattaNAdo teu-pamma-sukkANi ti tilessANi sarIrANi, uttaraNivattaNAdo chalessANi sriiraanni| devINaM mUlaNivattaNAdo teulessANi sarIrANi, uttaraNivvattaNAdo chalessANi / NeraiyANaM kiNNalessANi / puDhavikAiyANaM chalessANi / AukAiyANa sukkalessANi / agaNikAiyANaM teulessANi / vAukAiyANaM kaaulessaanni| vaNNapphadikAiyANaM chalessANi / sanvesi suhamANaM sarorANi kaaulessaanni| jahA bAdarapajjattANaM tahA bAdaraapajjattANaM / orAliyasarIrANi chalessANi / veubviyaM mUlaNivattaNAdo kiNNalessiyaM teule0 pammale0 sukkale0 vA / tejaiyaM teule0 / kammaiyaM sukklessiyN| sarIresu savvavaNNapoggalesu saMtesu kadhamedassa sarIrassa esA ceva lessA hodi tti Niyamo ? Na esa doso, ukkaTThavaNNaM paDucca tnnnniddesaado| taM jahA kitane hI nIlalezyAvAle, kitane hI kApotalezyAvAle, kitane hI tejalezyAvAle, kitane hI padmalezyAvAle, aura kitane hI zuklalezyAvAle hote haiN| tiryaMca yonimatiyoM, manuSyoM aura manuSyaniyoMke bhI chahoM lezyAyeM hotI haiN| devoMke zarIra mUla nirvartanAkI apekSA teja, padma aura zukla ina tIna lezyAoMse yukta hote haiN| parantu uttara nirvartanAkI apekSA unake zarIra chahoM lezyAoMse saMyukya hote haiN| deviyoMke zarIra mUla nirvartanAkI apekSA tejalezyAse saMyukta hote haiM, parantu uttara nirvartanoMkI apekSA ve chahoM lezyAoM meM se kisI bhI lezyAse saMyukta hote haiN| nArakiyoMke zarIra kRSNalezyAse yukta hote haiN| pRthivIkAyikoMke zarIra chahoM lezyAoMmeM kisI bhI lezyAse saMyukta hote haiM / apkAyika jIvoMke zarIra zuklalezyAvAle hote haiM / agnikAyika jIvoMke zarIra tejalezyAoMse yukta hote haiN| vAyukAyikoM ke zarIra kApotalezvAvAle tathA vanaspatikAyikoMke zarIra chahoM lezyAvAle hote haiN| saba sUkSma jIvoMke zarIra kApotalezyAse saMyukta hote haiN| bAdara aparyAptoMke zarIra bAdara paryAptoMke samAna lezyAvAle hote haiN| audArikazarIra chaha lezyA yukta hote haiN| vaikriyikazarIra mUlanirvartanAkI apekSA kRSNalezyA, tejalezyA, padmalezyA athavA zuklalezyAse saMyukta hotA hai| taijasazarIra tejalezyAvAlA tathA kArmaNazarIra zuklalezyAvAlA hotA hai| __ zaMkA-- zarIra to saba varNavAle pudgaloMse saMyukta hote haiM; phira isa zarIrakI yahI lezyA hotI hai, aisA niyama kaise ho sakatA hai ? samAdhAna-- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, utkRSTa varNakI apekSA vaisA nirdeza kiyA 28 aprato 'sukkalessiyA tti' iti pAThaH / NirayA kiNhA kappA bhAvANugayA hu tisur-nnr-tiriye| uttaradehe chakkaM moge ravi-caMda-haridaMgA / / bAdaraAu-teU sukkA teU ya vAukAyANaM * gomutta-muggavaNNA kamaso avvattavapaNo ya / / samvesi suhamAgaM kAvodA savva vigmahe sukkaa| sabdho misso deho kavodavaNgo have NiyamA / / go. jI. 495-97. 4 tApratau ' teulessiyaM tejaiyaM ' iti pAThaH / Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lessANu pogaddAre kiNNalessAdidavvaguNANaM appAbahuaM ( 487 kAlayavaNNukkaLaM jaM sarIraM taM kiNNalessiyaM / NIlavaNNukkaLaM jaM taM NIlalessiyaM / lohiyavaNNukkaTeM jaM sarIraM taM teulessiyaM / hAliddavaNNukkaThe pammalessiyaM / sukkillavaNNukkaTTha sukkalessiyaM / edehi vaNNehi vajjiya vaNNaMtarAvaNNaM kAulessiyaM / saMpahi ya lessAvaMtacakkhuppAsadavvasta guNANamappAbahuaM kIrade / taM jahA-kiNNalessadavvassa sukkilaguNA thovA, hAliyA aNaMtaguNA, lohidayA aNaMtaguNA, NIlayA aNaMtaguNA, kAlayA aNaMtaguNA / NIlalessadavvassa sukkilaguNA thovA, hAliddayA aNaMtaguNA, lohidayA aNaMtaguNA, kAlayA aNaMtaguNA, NIlayA annNtgunnaa| kAulessie tiNNiviyappA / taM jahA-sukkilA thovA, hAliddayA aNaMtaguNA, kAlayA aNaMtaguNA, lohidayA aNaMtaguNA, NIlayA aNaMtaguNA / bidiyaviyappo uccade-sukkilA thovA, kAlayA aNaMtaguNA, hAliyA aNaMtaguNA, NIlayA aNaMtaguNA, lohidayA aNaMtaguNA / tadiyaviyappo uccade-kAlayA thovA, sukkilA aNaMtaguNA, NIlayA aNaM0 guNA, hAliddayA aNaMtagu0, lohidayA aNaMtaguNA / teulessiesu kAlaguNA thovA, NIlayA aNaMtaguNA, sukkilA aNaMtaguNA, hAliddayA aNaMtaguNA, lohidayA annNtgunnaa| pammAe tiNNiviyappA / taM jahA*-kAlayA thovA, NIlayA aNaMtaguNA, sukkilayA aNaMtaguNA, gayA hai| yathA-- jisa zarIrameM zyAma varNakI utkRSTatA hai vaha kRSNalezyA yukta kahA jAtA hai| jisameM nIla varNakI pradhAnatA hai vaha nIlalezyAvAlA, lohita-varNakI pradhAnatA yukta jo zarIra hai vaha tejalezyAvAlA, haridrA varNakI utkarSatA yukta zarIra padmalezyAvAlA, tathA zukla varNakI pradhAnatA yukta zarIra zuklalezyAvAlA kahA jAtA hai| ina varNoMko chor3akara varNAntarako prApta hue zarIrako kApotalezyAvAlA samajhanA caahiye| aba cakSuse grahaNa kiye jAnevAle lezyAyukta dravyake guNoMke alpabahutvako batalAte haiM / yathA-- kRSNalezyAyukta dravyake zukla guNa stoka, hAridra guNa anantaguNe, lohita guNa anantaguNe, nIla guNa anantaguNe, aura zyAma guNa anantaguNe hote haiM / nIlalezyAyukta dravyake zukla guNa stoka, hAridra guNa anantaguNe, lohita guNa anantaguNe, zyAma guNa anntgunne| aura nIla guNa anantaguNe hote haiN| kApotalezyAvAleke viSayameM tIna vikalpa haiM / yathA- usake zukla guNa stoka haiM, hAridra guNa anantaguNe haiM, zyAma guNa anantaguNe haiM, lohita guNa anantaguNe haiM, aura nIla guNa anantaguNe haiN| dvitIya vikalpakA kathana karate haiM- zukla guNa stoka haiM, zyAma guNa anantaguNe haiM, hAridra guNa anantaguNe haiM, nIla guNa anantaguNe haiM, aura lohita guNa anantaguNe haiN| tRtIya vikalpakA kathana karate haiM- zyAma guNa stoka haiM, zukla guNa anantaguNe haiM, nIla guNa anantaguNe haiM, hAridra guNa anantaguNe haiM, aura lohitaguNa anantaguNe haiM tejalezyAvAloMmeM zyAma guNa stoka, nIla guNa anantaguNe, zukla guNa anantaguNe, hAridra guNa anantaguNe, aura lohita guNa ananta guNa hote haiN| padmalezyAvAleke viSayameM tIna vikalpa haiM / yathA- prathama vikalpake anusAra zyAma guNa stoka, nIla guNa anantaguNe, zukla * a-kApratyoH ' viyappA jahA' iti pAThaH / Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 ) chakkhaMDAgame saMtakamma lohidayA aNaMtaguNA, hAliyA aNaMtaguNA, bidiyaviyappo uccade- kAlayA thovA, NIlayA aNaMtaguNA, lohidayA aNaMtaguNA, sukkilayA aNaMtaguNA, hAliddayA annNtgunnaa| tadiyaviyappo vuccde| taM jahA- kAlayA thovA, NIlayA aNaMtaguNA, lohidayA aNaMtaguNA, hAliyA aNaMtaguNA, sukkilA aNaMtaguNA / NAdivikattheNa gAreNa esA sukkukkadA pammA (?) / sukkAe ekko viyappo, taM jahA- kAlayA thovA, NIlayA aNaMtaguNA, lohidayA aNaMtaguNA, hAliyA annNtgunnaa| sukkilA viyadreNa aNaMtaguNA / evaM kiNNAe ekko viyappo, NIlAe ekko, kAUe tiNNi, teUe ekko, pammAe tiSNi, sukkAe ekko / kAulessA NiyamA duDhANiyA, sesAo lessAo dutttthaann-tiddhaann-cdutttthaanniyaao| evaM davvalessA parUvidA / saMpahi bhAvalessA vuccde| taM jahA- micchattAsaMjama-kasAya-jogajaNido jIvasaMsakAro bhAvalessA NAma / tattha jo tivvo sA kaaulessaa| jo tivvayaro sA nniillesaa| jo tivvatamo sA kinnnnlessaa| jo maMdo sA teulessaa| jo maMdayaro sA pmmlessaa| jo maMdatamo sA sukklessaa| edAo chappi lessAo aNaMtabhAgavaDDhi--asaMkhe0 bhAgavaDDhi--saMkhe0bhAgavaDDhi--saMkhe0 guNavaDDhi-asaMkhejjaguNavaDDhi-- guNa anantaguNe, lohita guNa anantaguNe, aura haridra guNa anantaguNe hote haiN| dvitIya vikalpake anusAra zyAma guNa stoka, nIla guNa anantaguNe, lohita guNa anantaguNe, zukla guNa anantaguNe, aura hAridra guNa anantaguNe hote haiM / tRtIya vikalpake anusAra zyAma guNa stoka, nIla guNa anantaguNe, lohita guNa anantaguNe, hAridra guNa anantaguNe, aura zukla guNa ananta guNe hote haiM / antameM gaura varNakI vizeSatA honese tisare vikalpameM ise zuklotkRSTa kahate haiN| zuklalezyAke viSayameM eka vikalpa hai / yathA zyAma guNa stoka haiM, nIla guNa anantaguNe haiM, lohita guNa anantaguNe haiM, hAridra guNa anantaguNe haiM, aura zukla utkaTa guNa anantaguNa haiN| isa prakAra kRSNalezyAke eka, nIlalezyAke eka, kapotake tIna, tejake eka, padmake tIna aura zuklake eka; itane ina dravyalezyAoMke viSaya meM alpabahutvake vikalpa haiN| kApotalezyA niyamase dvisthAnika tathA zeSa lezyAyeM dvisthAnika, tristhAnika va cataHsthAnika haiN| isa prakAra dravya lezyAkI prarUpaNA kI gayI hai| aba bhAvalezyAkA kathana karate haiN| yathA- mithyAtva, asaMyama, kaSAya aura yogase utpanna hue jIvake saMskArako bhAvalezyA kahate haiN| usameM jo tIvra saMskAra hai use kApotalezyA, usase jo tIvratara saMskAra hai use nIlalezyA, aura jo tIvratama saMskAra hai use kRSNalezyA kahA jAtA hai / jo manda saMskAra hai use tejalezyA, jo mandatara saMskAra hai use padmalezyA, aura jo mandatama saMskAra hai use zuklalezyA kahate haiN| ina chahoM lezyAoM meM se pratyeka anantabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNavRddhi aura ananta mapratI / sukkukadA' iti pAThaH / 4 kApratI 'sukkilA viya?Na aNaMtaguNA ' iti paatthH| tApratI 'sukkukkdaa| pammA-sukkAe' iti pAThaH / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lessA NuyogaddAre lessAThThANANubhAgappAbahuaM ( 489 agaMtaguNavaDDhikameNa pAdekkaM chtttthaannpdidaao| kAulessA NiyamA duTThANiyA, sesAo lessAo duTThANa-tiTThANa-caduTThANiyAyo / ettha tivva-maMdadAe appAbahuaM / taM jahA- savvamaMdANubhAgaM jahagNayaM kAuTThANaM / NIlAe jahaNNayamaNaMtaguNaM / kiNNAe jahaNNayamaNaMtaguNaM / teUe jahaNNayamaNaMtaguNaM / pammAe jahaNNayamaNaMtaguNaM / sukkAe jahaNNayamaNaMtaguNaM / kAUe ukkssymnnNtgunnN| NIlAe ukassayamaNaMtaguNaM / kiNNAe ukkassayamaNaMtaguNaM / teUe ukkassayamaNaMtaguNaM / pammAe ukkassayamaNaMtaguNaM sukkAe ukkassayamagaMtaguNaM evaM lesse tti samattamaNuyogaddAraM / guNavRddhike kramase chaha sthAnoMmeM patita hai / kApotalezyA niyamase dvisthAnika tathA zeSa lezyAyeM dvisthAnika, tristhAnika va catusthAnika hai| yahAM tIvratA aura mandatAkA alpabahutva isa prakAra hai- kApotakA jaghanya sthAna sabase manda anubhAgase saMyukta hai / nIlalezyAkA jaghanya sthAna usase anantaguNA hai / kRSNalezyAkA jaghanya sthAna anantaguNA hai / tejalezyAkA jaghanya sthAna anantaguNA hai| padmalezyAkA jaghanya sthAna anantaguNA hai / zuklalezyAkA jaghanya sthAna anantaguNA hai / kApotakA utkRSTa sthAna anantaguNA hai / nIlakA utkRSTa sthAna anantaguNA hai| kRSNakA utkRSTa sthAna anantaguNA hai / tejakA utkRSTa sthAna anantaguNA hai / padmakA utkRSTa sthAna anantaguNA hai / zuklakA utkRSTa sthAna anantaguNA hai / isa prakAra lezyA anuyogadvAra samApta huaa| . pratiSu 'pAdevaka' iti pAThaH / Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 lessAkammANuyogaddAraM kuMthumahaMta saMthuvamaNataNANaM. aNAi-majjhaMtaM / NamiUNa lessayamma aNuyoga vaNNaisAmo // 1 // (lessAo) kiNNAdiyAoD, tAsi kammaM mAraNa-vidAraNa-cUraNAdikiriyAviseso, taM lessAyammaM vttissaamo| taM jahA- kiNNalessAe pariNadajIvo Niyo kalahasIlo rauddo aNubaddhavero coro cappalao pAradAriyo* mahu-mAMsa-surApasatto jiNasAsaNe adiNNakaNNo asaMjame meru vva avicaliyasarUvo hodi / vuttaM ca caMDo Na muvai veraM bhaMDaNasIlo ya dhmmdyrhio| duTTho Na ya ei vasaM kiNNAe saMjuo jiivo+|| 1 / / dAvaNNAdisu pAdavavivajjiyaM NiviNNANaM Nibuddhi mANa-mAyabahulaM NiddAluaM salohaM hiMsAdisu majjhimajjhavasAyaM kuNai NIlalessA / vuttaM ca-- maMdo buddhIhINo NiviNNANI ya visayalolo ya / mANI pAyI ya tahA Alasso ceva bhejjo ya / / 2 / / indrAdikoMse saMstuta, anantajJAnI, mahAn aura Adi madhya va antase rahita aise kuMthu jinendrako namaskAra karake lezyAkarma anuyogadvArakA kathana karate haiM // 1 / / lezyAyeM kRSNAdika haiM; unakA karma jo mAraNa, vidAraNa aura corI Adi kriyAvizeSa rUpa hai vaha lezyAkarma kahalAtA hai; usa lezyAkarmakA kathana karate haiN| vaha isa prakAra hai-kRSNalezyAse pariNata jIva nirdaya. jhagaDAla. raudra. vairakI paramparAse saMyakta, cora, asatyabhASI paradArAkA abhilASI, madhu mAMsa va madyameM Asakta, jinazAsanake zravaNameM kAnako na denevAlA aura asaMyamameM merake samAna sthira svabhAvavAlA hotA hai| kahA bhI hai-- kRSNalezyAse saMyukta jIva tIvrakrodhI, vairako na chor3anevAlA, gAlI dene rUpa svabhAvase sahita, dayAdharmase rahita, duSTa aura dUsaroMke vaza meM na AnevAlA hotA hai // 1 // nIlalezyA jIvako dAvaNNa AdikoMmeM pAdavase rahita (? ', viveka rahita, buddhivihIna, mAna va mAyAkI adhikatAse sahita, nidrAlu, lobhasaMyukta, aura hiMsAdi karmoM meM madhyama adhyavasAyase yakta karatI hai| kahA bhI hai-- jIva nIlalezyAke vazameM hokara manda, buddhivihIna, vivekase rahita, viSayalolupa, pratiSu 'saMthuvamatagaNANaM ' iti gtthH| tApratau 'kiNNadiyAo' iti pAThaH / / pratiSa 'kammANaM' iti paatthH| OM mapratipATho'yam / a-kA-tApratiSa 'coraNAdi', iti pATha: * pratiSu 'pAgariyo' iti pAThaH / * go. jI. 508. 4 a-kApratyoH 'NiviNNAga', tApratau 'NiviNNANI' iti paatthH| a-kApratyo: 'Nivvuddhi', tApratau NibbuddhI' iti pAThaH / mapratipATho'yam / a-kA-tApratiSu 'ceva bhujjo' iti pAraH / Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lessAkammANuyogaddAre kiNNA dilessAka NiddAvacanabahulo ghaNaghaNNe* hoi tivvasaNNAo / lAe lessAe vaseNa jIvo hu pAbho // 3 // kiNNalessAe vRttasavvakajjesu jahaNNujjamaM kAulessA kuNai / vRttaM ca rUsai dii aNNaM dUsai bahuso ya soya - bhayabahulo / asuai parihava paraM pamaMsai ya appayaM bahuso || 4 || Naya pattiyai para so appANaM piva pare vi maNNaMto / tUsai ahivaMto Na ya jANai hANi vaDDhIyo / / 5 / / maraNaM patthei raNe dei subahuaM pi thuvvamANo du / Na gaNai kajjamakajjaM kAUe periyo jIvo / / 6 / / ahiMsayaM mahu-mAMsa-surAsevAvajjiyaM * saccamahaM cattacoriya - parayAraM edesu kajjesu jahaNNujjamaM jIvaM teulessA kuNai / vRttaM ca jANai kajjamakajjaM seyamaseyaM ca savvasamapAsI / daya - dANarao mauo teUe kIrae jIvo D // 7 // ( 491 abhimAnI, mAyAcArI, AlasI, abhedya, nidrA ( yA nindA ) va dhokhebAjI meM adhika dhana-dhAnya meM tIvra abhilASA rakhanevAlA, tathA adhika Arambhako karanevAlA hotA hai / / 2-3 // kApota lezyA jIvako kRSNalezyA ke sambandha meM Upara kahe gaye samasta kAryoMmeM jaghanya udyamazIla karatI hai / kahA bhI hai yaha jIva kApotalezyAse prerita hokara ruSTa hotA hai; dUsaroMkI nindA karatA hai, unheM bahuta prakAra se doSa lagAtA hai, pracura zoka va bhayase saMyukta hotA hai, dUsaroMse asUyA ( IrSA ) karatA hai, parakA tiraskAra karatA hai, apanI aneka prakArase prazaMsA karatA hai, vaha apane hI samAna dUsaroM ko bhI samajhatA huA anyakA kabhI vizvAsa nahIM karatA hai, apanI prazaMsA karanevAloMse saMtuSTa hotA haiM, hAni-lAbhako nahIM jAnatA hai, yuddhameM maraNakI prArthanA karatA hai, dUsaroM dvArA prazaMsita hokara unheM bahutasA pAritoSika detA hai, tathA kartavya aura akartavyake viveka se rahita hotA hai / / 46 / / tejalezyA ahiMsaka, madhu mAMsa va madya ke sevana se rahita, satyabuddhi tathA corI va paradArAkA tyAgI; ina kAryoM meM jIvako jaghanya udyamavAlA karatI hai| kahA bhI hai tejalezyA jIvako kartavya - akartavya tathA sevya asevyakA jAnakAra, samasta jIvoMko samAna samajhanevAlA, dayA- dAna meM lavalIna, aura sarala karatI hai / / 7 / / pratiSu 'vaNavaNNo' iti pATha: / a-kApratyoH ' jahaSNajabhaM' iti pAThaH / a-kApratyoH ' dhavvamAgo' iti pAThaH / * tApratI 'mAMsasevAsurAvajjiyaM' iti pAThaH / go. jI. 514. * go. jI. 509-10. * apratau ' tUsahi' iti pAThaH / go. jI. 511-13 8 pratiSu ' saccamaiccataMcoriya ' iti pAThaH / Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 492 ) - chakkhaMDAgame saMtakamma ahiMsAdisu kajjesu jIvassa majjhimujjama pammalessA kuNai / vuttaM ca cAI bhaddocokkho ujjuvakammo ya khamai bahuaM pi / sAhu-gurupUjaNarao pammAe pariNao jiivo| 8 / ahiMsAisu kajjesu tivvujjamaM sukkalessA kuNai / vuttaM ca-- Na ya kuNai pakkhavAyaM Na vi yaNidANaM samo ya sabvesu / Natthi ya rAga-ddoso ho vi ya sukkalessAe* evaM davvalessAe vi kajjANaM parUvaNA jANidUNa kAyavvA / evaM lessAyamme tti smttmnnuyogddaarN| padmalezyA jIvakI uparyukta ahiMsAdi kAryoM meM madhyama udyama karanevAlA karatI hai| kahA bhI hai padmalezyAmeM pariNata jIva tayagI, bhadra, cokhA (pavitra), RjukarmA (niSkapaTa), bhArI aparAdhako bhI kSamA karanevAlA tathA sAdhupUjA va gurupUjAmeM tatpara rahatA hai / / 8 // zuklalezyA ukta ahiMsAdi kAryoM meM tIvra udyamazIla karatI hai| kahA bhI hai zuklalezyAke honepara jIva na.pakSapAta karatA hai aura na nidAna bhI karatA hai, vaha saba jIvoMmeM samAna rahakara rAga, dveSa va snehase rahita hotA hai / / 9 // isI prakAra dravyalezyAke kAryoMkI bhI prarUpaNA jAnakara karanA cAhiye / isa prakAra lezyAkarmaanuyogadvAra samApta huA / 8 a-kApratyoH ' majjhimujjumaM ' iti paatthH| 0 a-kApratyoH 'bhaMDo' iti paatthH| go. jI. 515. tattha 'khavA' ityetasya sthAne 'khamadi ' iti pAThaH / 4 a-kApratyo: 'Na riya' iti pAThaH / AM a-kApratyo: 'rAga dosA',tAprasau'rA doso' iti paatthH| * go. jI 516. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 lessApariNAmANuyogaddAra divaMdiya ahiNaMdiyatihuvaNaM suhattIe / lessapariNAmasaNNiyamaNiyogaM vaNNaislAmo // 1 // lessApariNAme tti aNuyogaddAraM kAo lessAo keNa saMrUveNa kAe vaDDhIe hANIe vA pariNamaMti tti jANAvaNaTTamAgayaM / kiNNalessAe tAva pariNamaNavihANaM vuccade / taM jahA- kiNNalessiyo saMkilissamANo Na aNNaM kamadi, saTTA ceva chaTThANapadideNa ThANasaMkamaNeNa vaDDhadi / kiM chaTTANapadidattaM ? jatto ThANAdo saMkiliTTho tatto dvANAdo anaMtabhAganbhahiyA asaMkhejjabhAganbhahiyA saMkhejjabhAganbhahiyA saMkhejjaguNanbhahiyA asaMkhejjaguNabbhahiyA anaMtaguNanbhahiyA vA lessA hojja, edaM chaTThANapadidattaM / visujjhamANo saTThANe anaMtabhAgahANi asaMkhe 0 bhAgahANi saMkhe 0 bhAgahANi saMkhe 0 guNahANi asaMkhe0 guNahANi - anaMtaguNahANi tti chaTTANapadideNa hAyadi, nIlalessAe anaMtaguNahINeNa saMkamadi I evaM kiNNalessassa saMkilesamANassa ekko viyappo kiNNalessavaDDhIe / tInoM lokoMko Anandita karanevAle abhinandana jinendrakI atizaya bhaktipUrvaka vaMdanA karake ' lezyApariNAma ' saMjJAvAle anuyogadvArakA varNana karate haiM // 1 // kauna lezyAyeM kisa svarUpase aura kisa vRddhi athavA hAnike dvArA pariNamaNa karatI haiM, isa bAtake jJApanArtha 'lezyApariNAma' anuyogadvAra prApta huA hai / unameM pahile kRSNalezyA ke pariNamanavidhAnakA kathana karate haiN| yathA- kRSNalezyAvAlA jIva saMklezako prApta hotA huA anya lezyA meM pariNata nahIM hotA hai, kintu SaTsthAnapatita sthAnasaMkramaNa dvArA svasthAnameM hI vRddhiko prApta hotA hai / zaMkA- SaTsthAnapatitakA kyA svarUpa hai ? samAdhAna- jisa sthAnase saMklezako prApta huA hai usa sthAnase anantabhAga adhika, asaMkhya bhAga adhika saMkhyAtabhAga adhika, saMkhyAtaguNI adhika, asaMkhyAtaguNI adhika aura anantaguNI adhika lezyAkA honA; isakA nAma SaTsthAnapatita hai / ukta kRSNalezyAvAlA jIva vizuddhiko prApta hotA huA anantabhAgahAni, asaMkhyAta bhAgahAni, saMkhyAta bhAgahAni, saMkhyAtaguNahAni, asaMkhyAtaguNahAni aura anantaguNahAni; isa prakAra SaTsthAnapatita svarUpase svasthAna meM hAniko prApta hotA hai / vahI anantaguNahAnike dvArA nIlazyArUpase pariNata hotA hai / isa prakAra saMklezako prApta honevAle kRSNalezyA yukta tApratau ' kAulessAo' iti pAThaH / saMkramaNaM sadvANa-paradvANaM hodi kiSNa-sukkANa / vaDDhIsu hisaNaM ubhayaM hANimmi sesa ubhaye vi / / lessANukkassAdo varahANI avaragAdavaravaDDhI / saTTA avarAdo hANI niyamA paradvANe || saMkamaNe chANA hANisu vaDDhIsu hoMti taNNAmA / parimANaM ca ya puvva uttakamaM hodi sudA / / go. jI. 503-505 / / Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494) chakkhaMDAgame saMtakamma visujjhamANassa do viyappA- kiNNalessahANIe ekko, NIlalessasaMkame bidiyo ceva / evaM kiNNalessassa pariNamaNavihANaM samattaM / saMpahi NIlalessassa vuccade- NIlalessAdo saMkilissaMto NIlalessaM chaTThANapadideNa vaDhisaMkamaTThANeNa saMkamei, adhavA kiNNalessaM aNaMtaguNavaDhikameNa pariNamadi / evaM saMkilesaMtasta do viyppaa| NIlalessAdo visujjhaMto NIlalessAe chaTThANapadidAe hANIe hAyadi, kAulessAe aNaMtaguNahINahANIe* vi hAyamANo pariNamadi / evaM NIlalessAdo visujjhamANassa do viyappA / evaM NIlalessassa pariNamaNavihANaM samattaM / kAulessassa vuccade / taM jahA- kAulessiyo saMkilissaMto saTTANe aNiyameNa* chaTThANapadidAe vaDDhIe vaDDhadi, NIlalessAe aNaMtaguNavaDDhIe NiyameNa pariNamadi / evaM saMkilissaMtassa do viyappA / kAulessiyo visujjhamANo saTANe chaTThANapadidAe hANIe hAyadi, teulessie aNaMtaguNahINahANIe pariNamadi / evaM visujjhamANassa do viyappA / kAulessassa saMkamaNavihANaM samattaM / teulessio saMkilissaMto satthANe chaTThANapadidAe hANIe hAyadi, kAulessAe jIvakA kRSNalezyAkI vRddhi dvArA eka vikalpa hotA hai| usI ke vizuddhiko prApta honepara do vikalpa hote haiM-- kRSNalezyAkI hAnise eka, aura nIlalezyAke saMkramameM dUsarA vikalpa hotA hai| isa prakAra kRSNalezyAvAle jIvakA pariNamanavidhAna samApta huaa| aba nIlalezyAvAle jIvake pariNamanavidhAnakA kathana karate haiM- nIlalezyAse saMklezako prApta hotA huA SaTsthAnapatita vRddhisaMkramasthAnake dvArA nIlalezyAmeM hI saMkramaNa karatA hai| athavA vaha anantaguNavRddhike kramase kRSNalezyAmeM pariNata hotA hai| isa prakAra saMklezako prApta honepara do vikalpa hote haiN| nIlalezyAse vizuddhiko prApta honevAlA SaTsthAnapatita hAnike dvArA nIlalezyAkI hAniko prApta hotA hai| vaha anantaguNahIna hAnike dvArA hAniko prApta hotA huA kApotalezyA rUpase pariNata hotA hai| isa prakAra nIlalezyAse vizuddhiko prApta honevAleke do vikalpa haiN| isa prakAra nIlalezyAvAlekA pariNamanavidhAna samApta huaa| kApotalezyAvA leke pariNamanakA vidhAna kahate haiM / yathA- kApotalezyAvAlA saMklezako prApta hotA huA aniyamase SaTsthAnapatina vRddhike dvArA vRddhiMgata hotA hai / vahI anantaguNavRddhike dvArA niyamase nIlalezyAmeM pariNata hotA hai| isa prakAra saMklezako prApta hue kApotalezyAyukta jIvake do vikalpa haiN| kApotalezyAvAlA vizuddhiko prApta hotA huA SaTsthAnapatita hAnike dvArA svasthAna meM hAniko prApta hotA hai| vahI anantaguNahIna hAni dvArA tejalezyAmeM pariNata hotA hai| isa prakAra vizuddhiko prApta hote hue kApotalezyAvAle ke do vikalpa haiN| kApotalezyAvAleke saMkramaNakA vidhAna samApta huaa|| tejalezyAvAlA jIva saMklezako prApta hokara SaTsthAnapatita hAnike dvArA svasthAnameM 0 a-kApratyoH 'vidiyA' iti paatthH| 4 a-kApratyoH 'saMkame' iti pAThaH / . a-kApratyoH 'NIlalessA' iti paatthH| a-kApratyoH 'hINAhAgIe' iti pAThaH / tApratau 'aNiyameNa' iti pAThaH / 8 a-kApratyo: 'teulessie' iti paatthH| Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lessApariNAmANuyogaddAre kiNNAdInaM pariNamaNavihANaM ( 495 ataguNahINahANIe pariNamai / evaM teulessassa saMkilissaMtassa do viyappA | teulessio visujjhamANo satthANe chaTTANapadidAe vaDDhIe vaDDhadi, pammalessAe anaMtaguNavaDhI pariNama / evaM teulessassa pariNamaNavihANaM samattaM / saMpahi pammalessAe vuccade / taM jahA- pammalessiyo visujjhamANo satthANe chaTThANapadidAe vaDDhI vaDhadi, sukkalessAe anaMtaguNavaDDhIe pariNamadi / saMki lissamANao pammale ssio saTTAne chaTTANapadidAe hANIe hAyadi, teulessAe anaMtaguNahANIe hAyadi / evaM pammalessassa pariNamaNavihANaM samattaM / sukkalessAe uccade / taM jahA - sukkalessiyo saMkilissamANo satthANe chaTThANapadidAra hANIe hAyadi, pammalessAe anaMtaguNahINahANIe pariNamai / evaM saMkilistassa do viyappA | sukkalessiyo visujjhamANo saTTANe chaTTANapadidAe vaDDhIe vaDDhadi, aNNalessasaMkamo Natthi / sukkalessassa visujjhamANassa ekko ceva viyappo / evaM sukkalessAe pariNamaNa vihANaM samattaM / saMkama-paDiggahANaM jahaNNukkassayANaM tivva-maMdadAe ettha appAbahuaM kAyavvaM / hInatAko prApta hotA hai, vahI anantaguNahIna hAnike dvArA kApotalezyAse pariNata hotA hai / isa prakAra saMklezako prApta honevAle tejalezyA yukta jIvake do vikalpa hai / tejalezyAyukta vizuddha prApta hotA huA SaTsthAnapatita vRddhi ke dvArA svasthAnameM vRddhiko prApta hotA hai, anantaguNavRddhi dvArA padmalezyAse pariNata hotA hai / ( isa prakAra vizuddhiko prApta honevAle tejalezyAyukta jIvake do vikalpa hai / ) isa prakAra tejalezyAyukta jIvake pariNamanakA vidhAna samApta huA / aba padmalezyAke pariNamanavidhAnakA kathana karate haiM / yathA padmalezyAyukta jIva vizuddhiko prApta hotA huA SaTsthAnapatita vRddhike dvArA svasthAnameM vRddhiko prApta hotA hai, vahI anantaguNavRddhike dvArA zuklalezyAse pariNata hotA hai / saMklezako prApta honevAlA padmalezyA saMyukta jIva SaTsthAnapatita hAnike dvArA svasthAna meM hInatAko prApta hotA hai, vahI anantaguNI hAnike dvArA tejalezyAmeM jAkara hInatAko prApta hotA hai / isa prakAra padmalezyAvAle ke parimanakA vidhAna samApta huA / zuklalezyA ke pariNamanavidhAnakA kathana karate haiM / yathA - zuklalezyAvAlA saMklezako prApta hotA huA SaTsthAnapatita hAnike dvArA svasthAnameM hAniko prApta hotA hai, vahI ananta - guNahIna hAnike dvArA padmalezyAse pariNata hotA hai isa prakAra saMklezako prApta hote hue zuklalezyAyukta jIvake do vikalpa | zuklalezyAyukta jIva vizuddhiko prApta hotA huA SaTsthAnapatita vRddhike dvArA svasthAnameM vRddhiko prApta hotA hai, usakA anya lezyAmeM saMkrama nahIM hotA / vizuddhiko prApta hote hue zuklalezyAvAlekA eka hI vikalpa hai / isa prakAra zuklalezyAkA pariNamanavidhAna samApta huA / yahAM tIvra-maMdatAkI apekSA jaghanya va utkRSTa saMkama aura pratigrahake alpabahutvakA kathana karate Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame saMtakamma taM jahA- tANi kiNNa-NIlalessAo paDucca vuccde| NIlAe jahaNNaya lessaTThANaM thovaM / kiNNAdo jamhi golAe paDigheppadi taM NIlAe jahaNNayaM pddigghtttthaannmnnNtgunnN| kiNNAe jahaNNayaM saMkamaTTANaM jahaNNayaM ca kiNNaTThANaM do vi tullANi aNaMtaguNANi / NIlAe jahaNNayaM saMkamaTThANamaNaMtaguNaM / kiNNAe jahaNNayaM pddigghtttthaannmnnNtgunnN| NIlAe ukassayaM paDiggahANa maNaMtaguNaM / kiNNAe ukastayaM saMkamaTThANamaNaMtaguNaM / NIlAe ukkassayaM saMkamaTTANaM ukkassaya NIlaDhANaM ca do vi tullANi aNaMtaguNANi / kiNNAe ukkassayaM paDiggahaDhANamaNaMtaguNaM / ukkassayaM kiNNalessaTTANamaNaMtaguNaM / eva kiNNa-NIlANaM saMkama-paDiggaharappAbahuaM samattaM / / etto NIla-kAUNaM saMkama-paDiggahANamappAbahuaM vuccde| taM jahA-- jahA kiNNa-NIlANaM tahA kAu-NIlANaM vattavvaM / Navari kAulessamAdi kAdUNa vattavvaM / evaM NIla-kAusaMkama-paDiggahappAbahuaM samattaM / saMpahi kAu-teulessAo paDucca appAbahuaM vuccade / taM jahA- kAUNa jahaNNao saMkamo jahaNNaTThANaM ca do vi tullANi thovaanni| teUe jahaNNayaM ThANaM jahaNNo ca saMkamo tullo annNtgunno| kAUe jahaNNayaM paDiggahaTThANamaNaMtaguNaM / teUe jahaNNao paDiggaho annNtgunno| kAUe ukkassayaM saMkamaTThANamaNaMtaguNaM / teUe ukkassayaM saMkamaM. haiM / vaha isa prakAra hai- unakA kathana kRSNa va nIla lezyAoMke Azrayase karate haiN| nIlalezyAkA jaghanya lezyAsthAna stoka hai| nIlalezyAke jisa sthAna meM kRSNalezyAse pratigrahaNa hotA hai vaha nIlalezyAkA jaghanya pratigrahasthAna usase anantaguNA hai| kRSNakA jaghanya saMkramasthAna aura jaghanya kRSNasthAna donoM hI tulya va anantaguNe haiN| nIlakA jaghanya saMkramasthAna anantaguNA hai / kRSNakA jaghanya pratigrahasthAna anantaguNA hai / nIlakA utkRSTa pratigrahasthAna anantaguNA hai / kRSNakA utkRSTa saMkramasthAna anaMtaguNA hai| nIlakA utkRSTa saMkramasthAna aura utkRSTa nIlasthAna donoM hI tulya va anaMtaguNe haiM / kRSNakA utkRSTa pratigrahasthAna anaMtaguNA hai / utkRSTa kRSNalezyAsthAna anaMtaguNA hai| isa prakAra kRSNa aura nIla lezyAoMke saMkrama aura pratigrahakA alpabahutva samApta huaa| yahAM nIla aura kApota lezyAoMke saMkrama aura pratigrahake alpabahutva kathana karate haiN| yathA- jaise kRSNa aura nIla lezyAoMke sambandhameM kathana kiyA hai vaise hI kApota aura nIla lezyAoMke sambandhameM bhI kathana karanA cAhiye / vizeSatA itanI hai ki kApotalezyAko Adi karake yaha kathana karanA cAhiye / isa prakAra nIla aura kApota lezyAoM ke saMkrama-pratigrahakA alpabahutva samApta huaa| aba kApota aura teja lezyAoMke Azrayase ukta alpabahutvakA kathana karate haiM / yathAkApotalezyAkA jaghanya saMkrama aura jaghanya sthAna donoM hI tulya va stoka haiN| tejalezyAkA jaghanya sthAna aura jaghanya saMkrama donoM hI tulya va unase anantaguNe haiN| kApotakA jaghanya pratigrahasthAna anantagaNA hai| tejakA jaghanya pratigrahasthAna anantagaNA hai| kApotaka utkaSTa saMkramasthAna anantaguNA hai| lejakA utkRSTa saMkramasthAna anantagaNA hai| kApotakA utkRSTa prati 4 a-kApratyoH 'saMkamadipaDiggaha ' tApratau 'saMkama (di ) paDiggai ' iti pAThaH / Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lessApariNAmANuyogaddAre saMkama-paDiggahANaM appAbahuaM dvANamaNaMtaguNaM / kAUe ukkassao paDiggaho annNtgunno| teUe ukkassao paDiggaho aNaMtaguNo / kAUe ukkassayaM dvANamaNaMtaguNaM / teUe ukkassayaM DhANamaNaMtaguNaM / evaM teu-kAUNaM saMkama-paDiggahappAbahuaM samattaM / teu-pammANaM saMkama paDiggahappAbahuaM vuccade / taM jahA- teUe jahaNNayaM ThANaM thovaM / teUe jahaNNao paDiggaho annNtgunno| pammAe jahaNNayaM ThANaM saMkamo ca doNi vi tullANi aNaMtaguNANi / teUe jahaNNayaM saMkamaTThANamaNaMtaguNaM / pammAe jahaNNao paDiggaho annNtgunno| teUe ukkassao paDiggaho annNtgunno| pammAe ukkassao saMkamo aNaMtaguNo / teUe ukkassao saMkamo ukkassayaM ca TThANamaNaMtaguNaM / pammAe ukkassao paDiggaho aNaMtaguNo / pammAe ukkassayaM tthaannmnnNtgunnN| evaM teupammANaM saMkama-paDiggahappAbahuaM samattaM / / ____saMpahi pamma-sukkANaM vuccade / taM jahA- pammAra jahaNNayaM ThANaM thovaM / pammAe jahaNNao paDiggaho aNaMtaguNo / sukkAe jahaNNao saMkamo jahaNNayaM TThANaM ca doNNi vi tullANi aNaMtaguNANi / pammAe jahaNNao saMkamo aNaMtaguNo / sukkAe jahaNNao paDiggaho annNtgunno| pammAe ukkassao paDiggaho aNaMtaguNo / sukkAe ukkassao saMkamo annNtgunno| pammAe ukkassayaM dvANaM saMkamo ca aNaMtaguNo / sukkAe ukkassaoM paDiggaho aNaMtaguNo / ukkassayaM sukkalessaTThANamaNaMtaguNaM / evaM ti-cadu-paMcachasaMjogANaM pijANidUNa appAbahuaMkAya evaM lessapariNAme tti smttmnnuyogddaarN| grahasthAna anantaguNA hai / tejakA utkRSTa pratigraha anantaguNA hai / kApotakA utkRSTa sthAna anantaguNA hai / tejakA utkRSTa sthAna anantaguNA hai| isa prakAra teja aura kApota lezyAoMke saMkrama aura pratigrahakA alpabahutva samApta huaa| teja aura padma lezyAoMke saMkrama va pratigrahake alpabahatvakA kathana karate haiM / yathAtejakA jaghanya sthAna stoka hai / tejakA jaghanya pratigraha anantagaNA hai / padmakA jaghanya sthAna aura saMkrama donoM hI tulya va anantagaNe haiN| tejakA jaghanya saMkramasthAna anantagaNA / padmakA jaghanya pratigraha anantagaNA hai| tejakA utkRSTa pratigraha anantagaNA hai| padmakA utkRSTa anantagaNA hai| tejakA utkRSTa saMkrama aura utkRSTa sthAna anantagaNA hai / padmakA utkRS pratigraha anantagaNA hai| padmakA utkRSTa sthAna anantagaNA hai / isa prakAra teja aura padma lezyAoMke saMkrama-pratigrahakA alpabahatva samApta haa| aba padma aura zukla lezyAoMke prakRta alpabahutvakA kathana karate haiM / yathA- padmakA jaghanya sthAna stoka hai / padmakA jaghanya pratigraha anantaguNA hai / zuklakA jaghanya saMkrama aura jaghanya sthAna donoM hI tulya va anantaguNe hai| padmakA jaghanya saMkrama ananta guNA hai / zuklakA jaghanya pratigraha anantaguNA hai / padmakA utkRSTa pratigraha anantaguNA hai / zuklakA utkRSTa saMkrama anantaguNA hai / padmakA utkRSTa pratigraha anantaguNA hai| zuklakA utkRSTa pratigraha anantaguNA hai / utkRSTa zuklalezyAsthAna anantaguNA hai / isa prakAra tIna, cAra, pAMca aura chaha saMyogake bhI alpabahutvakA kathana jAnakara karanA cAhiye / isa prakAra lezyApariNAma anuyogadvAra samApta huaa| Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 sAdAsAdANuyogaddAraM ajiyaM jiyasayalavibhuM paramaM jaya-jIyabaMdhavaM NamiuM / sAdAsAdaNuyogaM samAsado vaNNaissAmo // 1 // sAdAsAde ti aNuyogaddArassa paMca aNuyogaddArANi / taM jahA- samukkittaNA aTThapadaM padamImAMsA sAmittaM appAbahuaM cedi / samukkittaNA tti jaM padaM tassa vihaasaa| taM jahA- eyaMtasAdaM aNeyaMtasAdaM eyaMtaasAdaM aNeyaMtaasAdaM ca asthi / samukkittaNA gdaa| aTTapadaM / taM jahA- jaM kammaM sAdattAe baddhaM asaMchuddhaM apaDicchuddhaM sAdattAe vedijjadi tameyaMtasAdaM / tavadirittaM aNeyaMtasAdaM / jaM kammaM asAdattAe baddhaM asaMchuddhaM apaDicchuddhaM asAdattAe vedijjadi tameyaMtaasAdaM / tavvadirittamaNeyaMtaasAdaM / evaM aTThapadaM gadaM / / padamImAMsA / taM jahA- eyaMtasAdamatthi ukkassayamaNukkassayaM jahaNNamajahaNaNayaM ca / evaM sesANaM pi vattavvaM / padamImAMsA gadA / jinhoMne samasta vibhuoMpara vijaya prApta kara lI hai aura jo jagatke jIvoMkI hitaiSI haiM una utkRSTa ajita jinendrako namaskAra karake saMkSepameM sAtAsAtaanuyogadvArakA varNana karate haiM // 1 / / 'sAtAsAta ' isa anuyogadvArake pAMca avAntara anuyogadvAra haiM / yathA- samutkIrtanA, arthapada, padamImAMsA, svAmitva aura alpabahutva / samutkIrtanA yaha jo pada hai usakI vibhASA batalAte haiN| yathA- ekAntasAta, anekAntasAta, ekAntaasAta aura anekAntaasAta hai / samutkIrtanA samApta huii| ___ arthapadakA kathana isa prakAra hai- sAtAsvarUpase bAMdhA gayA jo kama saMkSepa va pratikSepase rahita hokara sAtAsvarUpase vedA jAtA hai usakA nAma ekAntasAta hai / isase viparIta anekAntasAta hai / jo karma asAtArUpase bAMdhA jAkara saMkSepa va pratikSepase rahita hokara asAtAsvarUpase vedA jAtA hai usakA nAma ekAnta asAta hai| isase viparIta anekAntaasAta kahA jAtA hai| isa prakAra arthapada samApta huaa| padamImAMsAkA kathana isa prakAra hai- ekAntasAta utkRSTa hai, anutkRSTa hai, jaghanya ha aura ajaghanya bhI hai| isI prakAra zeSa anekAntasAta Adike sambandha meM bhI kahanA cAhiye / isa prakAra padamImAMsA samApta huI / 4 tApratau -- evaM mImAMsA' iti paatthH| Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdAsAdANuyogaddAre sAmittaM ( 499 sAmittaM / taM jahA- ukkassamayameyaMtasAdaM kassa hodi ? abhavasiddhiyapAogge payadAMjo sattamAe puDhavIe raiyo guNidakammasiyo tato udhvaTTido saMto savavala huM ekkattIsaMsAgarovamaTTidiyaM devalogaM gacchihidi / kiM kAraNaM ? tassa sAdavedayaddhAo savvamahaMtIyo bahuAo ca bhavissaMti / tado jo evaM devaloge bhavisso sattamAe puDhavIe Neraiyo tassa carimasamayaNeraiyassa ukkassayameyaMtasAdaM / aNeyaMtasAdamukkassaya kassa? jo sattamAe puDhavIe raiyo DAdarapuDhavikAiesu tasakAiesu ca kamma guNedUNa Agado, tassa puNa jo adhApavattasaMkameNa asaMkamassa avahArakAlo tattiyametta jIvidavvassa sesaM, so ca taM jIvidavvasesaM savvamasAdo bhavissadi, tassa palidovamassa asaMkhejjadibhAgasesAuassa raiyassa ukkassayamaNeyaMtasAdaM / ukkassayameyaMtaasAdaM kassa ? jArisassI raiyassa ukkassayamaNeyaMtaM sAdaM kadaM tArisasseva Neraiyassa ukkassayameyaMtaasAdaM / Navari NANattaM bAdarakAiesu acchido vA Na vaa| ukkassayamaNeyaMtaasAdaM kassa ? jassa ukkassayameyaMtaasAdaM tasseva ukkassayamaNeyaMtaasAdaM / Navari bAdarakAiesu tasakAiesu ca kambhaM guNedUNa NirayagaI pavesedavo / tassa devalogabhAvissa carimasamayaNeraiyassa ukkassayamaNeyaMtaM asAdaM / svAmitvakA kathana kiyA jAtA hai / yathA- utkRSTa ekAntasAta kisake hotA hai ? yahAM abhavyasiddhikaprAyogya prakRta hai / jo sAtavIM pRthivIkA nArakI guNitakarmAzika vahAMse nikala kara sarvalaghu kAlameM ikatIsa sAgaropama AyusthitivAle devalokako prApta hogA usake hotA hai / zaMkA- isakA kAraNa kyA hai ? samAdhAna- isakA kAraNa yaha hai ki usake sAtAvedakakAla sabase mahAn aura bahuta hoNge| isaliye jo Age devalokameM janma legA aisA jo sAtavIM pRthivIkA nArakI hai usa antima samayavartI nArakIke utkRSTa ekAntasAta hotA hai| utkRSTa anekAntasAta kisake hotA hai ? jo sAtavIM pRthivIkA nArakI bAdara pRthivIkAyikoM aura trasakAyikoMmeM kamaMko guNita karake ( guNitakarmAzika hokara ) AyA hai, usakA jo adhaHpravRttasaMkramase asaMkramakA avahAra kAla hai utanA mAtra jIvana zeSa hai, vaha usa zeSa saba jIvana paryaMta sAtAse rahita hogA, usa palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra zeSa AyuvAle nArakIke utkRSTa anekAntasAta hotA hai / utkRSTa ekAntaasAta kisake hotA hai ? jisa prakArake nArakI ke utkRSTa anekAntasAta kiyA gayA hai usI prakArake hI nArakIke utkRSTa ekAntaasAta hotA hai / vizeSa itanA hai vaha bAdarakAyikoMmeM raha bhI sakatA aura nahIM bhI / utkRSTa anekAntaasAta kisake hotA hai? jisake utkRSTa ekAntaasAta hotA hai usIke utkRSTa anekAntaasAta hotA hai / vizeSa itanA hai ki bAdarakAyikoMmeM aura trasakAyikoMmeM karmako guNita karake use narakagati meM praviSTa karAnA cAhiye / devalokameM utpanna honevAle usI antima samayavartI nArakIke utkRSTa anekAntaasAta hotA hai / 83 pratiSu 'uTTido ' iti paatthH| * a-kAgtyoH ' meyaMtasAda' iti paatthH| 8 aprato 'jAvisassa', tAprato 'jAvi (ri) sassa' iti paatthH| 8 a-kApratyoH 'NAgattabAdaraM' iti pAThaH / Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 ) chakkhaMDAgame saMtakamma jahaNNayameyaMta sAda* kassa ? jo paDhamasamayo raiyo savvajahaNNaeNa jogeNa sAdaM baMdhadi, jattiyametto adhApavattasaMkameNa asaMkamassa avahArakAlo ukkassao tatto samaUNaM kAlaM asAdo hohidi tti tado jaM tassa taiyA paDhamasamayasAdassa adhADhidiya*mudayamehidi tappaDhamasamayaNeraiyassa jahiNNaya? meya?tasAdaM / jahaNNayamaNeyaMtasAdaM kassa ? jo suhamasaMtakammeNa jahaNNaeNa tasesu uvavaNNo, tattha paDhamasamayatabbhavatthamAdi kAdUNa savvaciramasAdaM baMdhidUNa tassa carimasamayaasAdabaMdhayassa jahaNNayamaNeyaMtasAdaM / so ca puNa taM carimasamayaasAdabaMdhamAdi kAdUNa savvarahasseNa kAleNa ekkatIsaMsAgarovamAudididevadi gAhidi / tattha savvamahaMtIo savvabahugIo ca sAdavedagaddhAo bhvissNti| jahaNNayaM etaM asAdaM kassa ? jassa jahaNNayaM aNeyaMtasAdaM tassa ceva jahaNNayameyaMtaasAdaM bhANidavvaM / Navari asAdeNa jahaNNaeNa tasesu uvavaNNo, tattha ca sAdabaMdhayaddhamukkassayaM baMdhidUNa carimasamayasAdabaMdhago jAdo, tassa jahaNNayameyaMtaasAdaM / jahaNNayamaNeyaMtamasAdaM karasa ? edassa ceva, suhumehi jahaNNaeNa asAdakammeNa Agado tamesu uvavaNNo, ukkassayaM sAdabaMdhayaddhaM baMdhidUNa jo carimasamayasAdabaMdhao jAdo, tassa jahaNNayamaNeyaMtaasAdaM / so ca puNa savvalahuM NirayaM gAhidi, tattha palidovamapudhattaM vA cirayarayaM vA asAdo hohidi, tado tArisassa jaghanya ekAntasAta kisake hotA hai ? jo prathama samayavartI nArakI savaMjaghanya yogase sAtAko bAMdhatA hai, jitanA mAtra adhaHpravRttasaMkramase asaMkramakA utkRSTa avahArakAla hai usase eka samaya kama kAla sAtA rahita hogA, isaliye usa prathama samayavartI sAtake usa samaya jo adhaHsthiti udayaprApta hogI usa prathama samayavartI nArakIke jaghanya ekAntasAta hotA hai / jaghanya anekAntasAta kisake hotA hai ? jo jaghanya sUkSma satkarmake sAtha trasoMmeM utpanna huA hai, vahAM prathama samayavartI tadbhavasthako Adi karake sarvacira kAla asAtAko bAMdhatA hai usa antima samayavartI asAtabandhakake jaghanya anekAntasAta hotA hai / vaha bhI usa antima samaya rUpa asAtabandhako Adi karake sarvalaghu kAlameM ikatIsa sAgaropama Ayusthitiyukta devagatiko prApta hogaa| vahAM sabase mahAn aura sabase adhika sAtavedakakAla hoMge / jaghanya ekAntaasAta kisake hotA hai ? jisake jaghanya anekAntasAta hotA hai usIke jaghanya ekAntaasAta kahanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki jaghanya asAtake sAtha trasoMmeM utpanna huA hai aura vahAM utkRSTa sAtabandhakakAla taka utkRSTa bandha karake antima samayavartI sAtabandhaka huA hai usake jaghanya ekAntaasAta hotA hai / jaghanya anekAntaasAta kisake hotA hai ? vaha isIke hotA hai- sUkSma yogya jaghanya asAtakarma ke sAtha Akara, trasoMmeM utpanna hokara va utkRSTa sAtabandhakakAla taka bandha karake jo antima samayavartI sAtabandhaka huA hai usake jaghanya anekAntaasAta hotA hai / vaha sarvalaghu kAlameM nAraka bhavako prApta karegA, vahAM palyopamapRthaktva kAla athavA ciratara kAla taka sAtA rahita hogA, isaliye ukta prakArake jIvake usa prathama sAtabandhaka kAlake * tApatau 'meyaMtasAdaM' iti paatthH| tApratau 'samaUgakAlaM' iti pAThaH / * a-kApratyo 'adhAvidiya-' iti paatthH| a-kApatyoH 'jahaNiyA' iti paatthH| tApratI 'virayara Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdAsAdANuyogaddAre padesaggapamANAnugamo (501 tisse paDhamasAdabaMdhagaddhAe carimasamae jahaNNayamaNeyaMta asAdaM / evaM abhavasiddhiyapAogge sAmittaM gadaM / bhavasiddhiyapAoge eyaMtasAdamukkassayaM kassa ? jo sattamAdo puDhavIdo savvalahu maNusagaimAgado, savvalahuM khavaNAe abbhuTThido, carimasamayabhavasiddhiyo vi saMto sAdavedago hohidi, tassa carimasamayasuhumasAMparAiyassa ukkassayameyaMtasAdaM / ukkasyameyaMta masAdaM kassa ? erisayasseva carimabhavamaNussassa carime asAdabaMdhe ca carimasamayaasAdabaMdhayassa / so ca puNa carimasamayabhavasiddhiyadvANe asAdavedao hodi / ukkassayamaNeyaMtaM sAdaM kassa ? carimasamayabhavasiddhiyassa sAdavedayassa / ukkassayamaNeyaMtaM asAdaM kassa ? guNidakambhaMsiyassa carimasamayabhavasiddhiyassa asAdavedayassa / jahaNiyANi sAmittANi jahA abhavasiddhiyassa tArisANi ceva / evaM sAmittaM gadaM / padesaggassa pamANANugamo - abhavasiddhiyassa ukkassaM pi eyaMtasAdaM eyaMtaasAdaM vA samayapabaddhassa asaMkhejjapalidovamavaggamUlabhAgo / bhavasiddhiyassa ukkassayameyaMtasAdaM eyaMta asAdaM ca samayapabaddhA aMtomuhuttamettA, javamajjhasamayapabaddhA ca avahArakAlamettA / evaM pamANaparUvaNA gadA / antima samayameM jaghanya anekAntaasAta hotA hai / isa prakAra abhavyasiddhika prAyogyake Azrayase svAmitvakA kathana samApta huA / bhavya siddhi prAyogyake Azrayase utkRSTa ekAntasAta kisake hotA hai ? jo sAtavIM pRthivI se sarvalaghu kAlameM manuSyagati meM Akara aura sarvalaghu kAlameM kSapaNAmeM udyata hokara antima samayavartI bhavyasiddhika bhI hotA huA sAtavedaka hogA usa antima samayavartI sUkSmasAmparAyikake utkRSTa ekAntasAta hotA hai / utkRSTa ekAntaasAta kisake hotA hai ? vaha aise hI antima bhavavAle ( caramazarIrI ) manuSya ke antima asAtabandha meM antima samayavartI asAtabandhaka honepara hotA hai / vaha bhI antima samayavartI bhavyasiddhika sthAnameM asAtavedaka hotA hai / utkRSTa anekAntasAta kisake hotA hai ? vaha sAtavedaka antima samayavartI bhavyasiddhikake hotA hai / utkRSTa anekAntasAta kisake hotA hai ? vaha guNitakarmAzika antima samayavartI bhavyasiddhika asAtavedakake hotA hai / jaghanya svAmitva jaise abhavyasiddhikake kahe gaye haiM vaise hI bhavyasiddhi bhI haiM / isa prakAra svAmitva samApta huA / pradezAgra ke pramANAnugamakI prarUpaNA kI jAtI hai - abhavyasiddhikakA utkRSTa ekAntasAta aura ekAntaasAta samayaprabaddha ke asaMkhyAta palyonama vargamUla pramANa hai / bhavyasiddhika ke utkRSTa ekAntasAta aura ekAntaasAta samayaprabaddha antarmuhUrta mAtra haiM / yavamadhyasamayaprabaddha avahArakAla mAtra haiM | pramANaprarUpaNA samApta huI / D tApratau ' jahaNNayAvi (Ni) iti pAThaH / 4 tAto eyaMta asAdaM' iti pAThaH / tApratau ' padesassa ' iti pATha: / Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 502 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM to abhavasiddhiyapAoge appA bahuaM kAyavvaM / taM jahA- savvatthova mukkassa yameyattaM sAdaM / eyaMtaM asAdaM asaMkhejjaguNaM ( aNeyaMtaM sAdaM asaMkhejjaguNaM ) aNeyaMta asAdaM asaMkhe0 guNaM / freegaI tirikkhe tirikkhaNIsu maNussesu maNussiNIsu devesu devIsu ca eiMdiya-bIiMdiya-tIiM diya- cauridie ukkassaappA bahuassa oghabhaMgo / savvatthovaM jahaNNayameyaMtasAdaM / eyaMta asAdamasaMkhejjaguNaM / aNeyaMtasAdaM asaMkhe0 guNaM / aNeyaMta asAdaM saMkhe0 guNaM / savvAsu gadIsu savvesu eiMdiesuQ oghabhaMgo / evamabhavasiddhiyapAoge appA bahuaM samattaM / bhavasiddhiyapAoge ukkassae appAbahuaM / taM jahA - savvatthovamukkassagaM etasAdaM / eyaMta asAdaM saMkhejjaguNaM / aNeyaMtaasAdaM asaMkhe0 guNaM / aNeyaMtasAdaM visesAhiyaM / rigaIe ukkassayameyaMtasAdaM yogaM / eyaMta asAdaM saMkhejjaguNaM / aNeAMtasAdamasaMkhe0 guNaM / aNeyaMta asAdaM ( a ) saMkhe0 guNaM / maNusagaivajjAsu * savvAsu gadIsu eidiesu ca NirayagaibhaMgo / maNussesu maNusiNIsu oghabhaMgo / jahAabhavasiddhiyapAoge jahaNNAM tahA bhavasiddhiyapAogge vi jahaNNAM kAyavyaM / yahAM abhavyasiddhikaprAyogyake Azrayase alpabahutva karate haiM / yathA- utkRSTa ekAntasAta sabase stoka hai / ekAntaasAta usase asaMkhyAtaguNA hai / anekAnta sAta asaMkhyAtaguNA hai / anekAnta asAta asaMkhyAtaguNA hai / narakagatimeM, tiryaMcoMmeM, tiryaMcaniyoMmeM, manuSyoM meM, manuSyaniyoMmeM, devoMmeM, deviyoMmeM, tathA ekendriya, dvIndriya, trIndriya va caturindriya jIvoMmeM utkRSTa alpabahutvakI prarUpaNA oghake samAna hai / jaghanya ekAntasAta sabase stoka hai / ekAntaasAta usase asaMkhyAtaguNA hai / anekAntasAta asaMkhyAtaguNA hai / anekAntaasAta saMkhyAtaguNA hai / saba gatiyoM aura saba ekendriyoM meM jaghanya alpabahutvakI prarUpaNA oghake samAna haiM / isa prakAra abhavyasiddhika prAyogyake Azrita alpabahutva samApta huA / bhavyasiddhikaprAyogyake Azrayase alpabahutvakA kathana karate haiM / vaha isa prakAra haiutkRSTa ekAntasAta sabase stoka hai| ekAntaasAta saMkhyAtaguNA 1 anekAMtaasAta asaMkhyAtaguNA hai / anekAntasAta vizeSa adhika hai / narakagati meM utkRSTa ekAntasAta sabase stoka hai / ekAntaasAta saMkhyAtaguNA hai / anekAntasAta asaMkhyAtaguNA hai / anekAntaasAta asaMkhyAtaguNA hai / manuSyagatiko choDakara zeSa saba gatiyoMmeM aura ekendriyoMmeM narakagatike samAna prarUpaNA hai| manuSyoM aura manuSyaniyoMmeM oghake samAna prarUpaNA hai / jadhanya alpabahutva jaise abhavyasiddhikaprAyogyake viSaya meM kiyA gayA hai vaise hI bhavyasiddhika prAyogyake viSaya meM bhI karanA cAhiye / a-kApratyo ' maNusa gaIe ' iti pATha: / tAto' savvesu idiesu ' iti pATha: / apratI 'tamhA' iti pAThaH / . Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdAsAdANuyogaddAre appAbahuaM ( 503 etto aTTahi padehi appAbahuaM kAyavvaM / taM jahA-- sAdattAe baddhaM asaMchuddhaM apaDisaMchuddhaM jaM sAdattAe vedijjadi taM thovaM / jaM sAdattAe baddhaM asaMchuddhaM apaDisaMchuddhaM asAdattAe vedijjadi taM visesAhiyaM / viseso puNa saMkhe0 bhaago| jamasAdatAe baddhaM asaMchuddhaM apaDisaMchuddhaM sAdattAe vedijjadi taM saMkhejjaguNaM / jamasAdattAe baddhaM asaMchuddhaM apaDisaMchuddhaM asAdattAe vedijjadi taM visesAhiyaM / jaM sAdattAe baddha saMchuddhaM paDisaMchuddhaM sAdattAe vedijjadi tamasaMkhejjaguNaM / jaM sAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDisaMchuddhaM asAdAdattAe vedijjadi taM visesAhiyaM / jamasAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDisaMchuddhaM sAdattAe vedijjadi taM saMkhejjaguNaM / jamasAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDisaMchuddhaM asAdAttAe vedijjadi taM visesAhiyaM / ___ avipaccidAsu savvAsu gadIsu eiMdiesu ca oghabhaMgo / adha vipaccide . kadhaM bhavadi? NirayagadIe samuTTidaM jaM NirayagadIe ceva vipaccadi evaM vipaccidaM nnaam| edeNa aTThapadeNa vicidassa appAbahuaM vuccade / taM jahA--NirayagaIe tAva jaM yahAM ATha padoMke dvArA alpabahutva karate haiM / vaha isa prakAra hai- ( 1 ) sAtasvarUpase asaMkSipta va apratisaMkSipta hokara sAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha stoka hai| (2 jo sAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va apratisaMkSipta hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha vizeSa adhika hai / vizeSakA pramANa usakA saMkhyAtavAM bhAga hai / 3) jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va apratisaMkSipta hotA huA sAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai / ( 4 ) jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va apratisaMkSipta hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha vizeSa adhika hai| (5) jo sAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA huA sAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha asaMkhyAtaguNA hai| (6) jo sAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha vizeSa adhika hai| (7) jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hokara sAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai / (8) jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha vizeSa adhika hai| avipaccita arthAt vipAka rahita saba gatiyoM aura ekendriyoMmeM prakRta alpabahutvakI prarUpaNA oghake samAna hai| zaMkA-- vipaccitameM alpabahutva kisa prakAra hai ? samAdhAna-- narakagatimeM utpanna huA jo narakagatimeM hI vipAkako prApta hotA hai usakA nAma vipaccita hai| isa arthapadake anusAra vipaccitakA alpabahutva kahate haiM / vaha isa prakAra hai (1) narakagatimeM jo sAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va apratisaMkSipta hotA huA a-kApratyo: 'adhiyaM cidAsu', tApratI 'adhiyaMcidAsu ( aviccidAsu' iti pAThaH / a-kApratyo: 'vicide', tApratI 'viyaM (pacci ) cide' iti paatthH| kApratau' vipaMcadi' iti pAThaH / 0 pratiSu 'vipaMcidaM' iti pAThaH / Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 ) chakkhaMDAgame saMtakamma sAdatAe baddhaM asaMchaddhaM apaDisaMchuddhaM sAdattAe vedijjadi taM savvatthovaM / jamasAdattAe baddhaM asaMchuddhaM apaDisaMchuddhaM sAdattAe vedijjadi taM saMkhe0 guNaM0 / jaM sAdattAe baddhaM asaMchuddhaM apaDisaMchuddhaM asAdattAe vedijjadi tmsNkhejjgunnN| jamasAdattAe baddhaM asaMchuddhamapaDisaMchuddhamasAdattAe vedijjadi taM saMkhe0 guNaM0 / jaM sAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDisaMchuddhaM sAdattAe vedijjadi taM saMkhe0 guNaM0 / jaM asAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDisaMchuddhaM sAdattAe* vedijjadi tamasaMkhe0 guNaM / jamasAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDisaMchuddhamasAdattAe vedijjadi taM saMkhejjaguNaM / jaM. sAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDisaMchu ddhaM asAdattAe vedijjadi tamasaMkhe0 guNaM / evaM NirayagaIe parUvaNA gadA / etto maNusagadIe vipaccideNa) appAbahu asAhaNatthaM esA parUvaNA kIrade / taM jahA- maNusagaIe asAdavedayaddhA* thovA / sAdabaMdhagaddhA saMkhejjaguNA / asAdabaMdhagaddhA sNkhejjgunnaa| sAdavedagaddhA* saMkhejjaguNA / jahA maNusagaIe tahA NirayagaIe vajjANaM savvesi tasANaM / eIdiesu sAdabaMdhagaddhA sAdavedagaddhA ca do vi tullAo thovaao| asAdavedagaddhA asAdabaMdhagaddhA ca do vi tullAo asNkhejjgunnaao| sAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha sabase stoka hai / ( 2 jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va apratisaMkSipta hotA huA sAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai / ( 3 ) jo sAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va apratisaMkSipta hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha asaMkhyAtaguNA hai / (4) jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va apratisaMkSipta hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai / ( 5 ) jo sAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA huA sAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai| (6) jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA huA sAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha asaMkhyAtaguNA hai| (7 ) jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai| (8) jo sAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha asaMkhyAtaguNA hai / isa prakAra narakagatimeM prakRta prarUpaNA samApta huii| ___yahAM manuSyagati meM vipaccita svarUpase alpabahutvako siddha karane ke liye yaha prarUpaNA kI jAtI hai| yathA- manuSyagatimeM asAtavedakakAla stoka hai / sAtabaMdhakakAla saMkhyAtaguNA hai / asAtabandhakakAla saMkhyAtaguNA hai / sAtavedakakAla saMkhyAtaguNA hai / jisa prakAra manuSyagatimeM yaha krama hai usI prakAra narakagati ko chor3akara zeSa saba trasoMke bhI yahI krama samajhanA cAhiye / ekendriyoMmeM sAtabandhakakAla aura sAtavedakakAla donoM hI tusya va stoka hai| asAtavedakakAla aura asAtabandhakakAla donoM hI tulya va unase asaMkhyAtaguNe haiN| 4 a-kApratyo: 'sAdattAra', tApratI '(a) sAdattAe ' iti paarH| *tApratI (a) sAdattAe', maprato 'sAdattAe' iti pAThaH / . a-kApratyornoglabhyate vaakymett| apratau 'aMcideNa', kA-tApratyoH 'vicideNa' iti pAThaH / * tApratau 'appAbahuaM sAhaNatthamesA' iti pAThaH / * aprato' asAdabaMdhagaddhA' iti paatthH| apratau 'sAdabaMdhagaddhA' iti paatthH| tApratI 'Nirayagaha vajjANaM' iti pAThaH / Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdAsAdANuyogaddAre appAbahuaM ( 505 - edeNa aTupadeNa maNusagaIe tAva appAbahuaM / taM jahA- sAdattAe baddhaM asaMchuddhaM apaDisaMchuddhaM asAdattAe jaM vedijjadi taM thovaM / jamasAdattAe baddhaM asaMchuddha apaDisaMchaddhaM asAdattAe vedijjadi taM saMkhejjagaNaM / jaM sAdattAe baddhaM asaMchaddhaM apaDi. saMchuddhaM sAdattAe vedijjadi taM saMkhejjaguNaM / asAdattAe jaM baddhaM asaMchuddhaM apaDisaMchuddhaM sAdattAe vedijjadi taM saMkhejjaguNaM / sAdattAe jaM baddhaM saMchuddhaM paDisaMchuddhaM asAdattAe vedijjadi tamasaMkhejjaguNaM / jamasAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDisaMchuddhaM asAdattAe vedijjadi taM saMkhejjaguNaM / sAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDi chuddhaM sAdattAe vedijjadi taM saMkhejjaguNaM / jamasAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDisaMchuddhaM sAdattAe vedijjadi taM saMkhejjaguNaM / / jahA maNussesu tahA maNusiNIsu paMcidiyatirikkheisu tirikkhiNIsu devesu devIsu ca kAyavvaM / eiMdiesu vipaccideNa- jaM sAdattAe baddhaM asaMchuddhaM apaDisaMchuddhaM sAdattAe vedijjadi taM thovaM / jaM0 sAdattAe baddhaM asaMchuddhaM apaDisaMchuddhaM asAdattAe vedijjadi taM saMkhejjaguNaM / asAdattAe baddhaM asaMchuddhaM apaDisaMchuddhaM jaM sAdattAe vedijjadi (taM) tattiyaM ceva / jamasAdattAe baddhaM asaMchuddhaM apaDisaMchuddhaM asAdattAe isa arthapadake anusAra manuSyagatimeM alpabahutvakI prarUpaNA kI jAtI hai / yathA- ( 1 ) jo sAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va apratisaMkSipta hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha stoka hai / ( 2 / jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va apratisaMkSipta hokara asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai / ( 3 ) jo sAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va apratisaMkSipta hokara sAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai / ( 4 ) jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va apratisaMkSipta hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai / ( 5 ) jo sAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha asaMkhyAtaguNA hai| ( 6 ) jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai| (7 ) jo sAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA huA sAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai| (8) jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA huA sAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai| jisa prakAra manuSyoMmeM alpabahutva kiyA gayA hai usI prakAra manuSyaniyoM, paMcendriya tiryaMcoM, tiryaMcaniyoM, devoM aura deviyoMmeM bhI karanA cAhiye / ekendriyoMmeM vipaccitasvarUpase ukta alpabahutvakI prarUpaNA kI jAtI hai- (1) jo sAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va apratisaMkSipta hotA huA sAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha stoka hai / ( 2 ) jo sAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va aprati saMkSipta hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai / ( 3 ) jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va apratisaMkSipta hotA huA sAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha utanA hI hai| (4) jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va apratisaMkSipta tApratI 'ja' ityetatpadaM nAsti / pratiSu 'vicideNa' iti pAThaH / 0 apratau 'jA' iti pAThaH Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 ) chakkhaMDAgame saMtakamma / bedijjadi taM saMkhejjaguNaM / jaM sAdattAe baddhaM chuddhaM paDisaMchuddhaM sAdattAe vedijjadi tamasaMkhejjaguNaM / jaM sAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDisaMchuddhaM asAdattAe vedijjadi taM sNkhejjgunnN| jamasAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDisaMchuddhaM sAdattAe vedijjadi taM tattiyaM ceva / jamasAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDisaMchuddhaM asAdattAe vedijjadi taM saMkhejjaguNaM / beiMdiesu vipccidenn*| taM jahA- jaM sAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDisaMchuddhaM asAdattAe vedijjadi taM thovaM / jamasAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDisaMchuddhaM asAdattAe vedijjadi taM saMkhejjaguNaM / jaM sAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDisaMchuddhaM sAdattAe vedijjadi taM saMkhejjaguNaM / jamasAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDisaMchuddhaM sAdattAe vedijjadi taM saMkhejjaguNaM / jaM sAdattAe baddhaM asaMchuddhaM apaDisaMchuddhaM asAdattAe vedijjadi tamasaMkhejjaguNaM / jamasAdattAe baddha asaMchuddhaM apaDisaMchuddhaM asAdattAe vedijjadi taM saMkhejjaguNaM / jaM sAdattAe baddhaM asaMchuddhaM apaDisaMchuddhaM sAdattAe vedijjadi taM saMkhejjaguNaM / jamasAdattAe baddhaM asaMchuddhaM apaDi. saMchuddhaM sAdattAe vedijjadi taM saMkhejjaguNaM / jahA bIiMdiesu tahA tIiMdiesu caridiesu ca / evaM sAdAsAde tti samattamaNuyogaddAraM / hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai| ( 5 ) jo sAta varUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA huA sAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha asaMkhyAtaguNA hai / (6) jo sAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha taguNA hai| (7) jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA haA sAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha utanA mAtra hI hai| (2) jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai| dvIndriyoMmeM vipaccitasvarUpase alpabahutvakI prarUpaNA isa prakAra hai- ( 1 ) jo sAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha stoka hai|| 2 ) jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA haA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai / ( 3 ) jo sAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA haA sAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtagaNA hai| ( 4 ) jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta va pratisaMkSipta hotA haA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtagaNA hai| ( 5 ) jo sAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va pratisaMkSipta hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha asaMkhyAtaguNA hai| (6) jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va apratisaMkSipta hotA huA asAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai| (7 ) jo sAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va apratisaMkSipta hotA huA sAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai| (8) jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta va apratisaMkSipta hotA huA sAtasvarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai| jisa prakAra dvIndriyoMmeM yaha prarUpaNA kI gayI hai usI prakAra trIndriyoM aura caturindriyoM meM bhI samajhanA cAhiya / isa prakAra sAtAsAta yaha anugogadvAra samApta huaa| * pratiSa 'viaMcideNa' iti pAThaH / kA-tApratoH 'tI iMdiya-cauridiesa evaM 'iti pAThaH / Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 dIha-rahassANuyogaddAraM saMbhavamaraNavivajjiyamahivaMdiya saMbhavaM payatteNa / dIha-rahassaNuyogaM vocchami jahANupuvIe // 1 // dIha-rahasse ti aNuyogaddAraM bhaNNamANe tattha dIhaM cauvvihaM paDidIhaM ThididIhaM aNubhAgadIhaM padesadIhaM cedi / tattha payaDidIhaM duvihaM mUlapayaDidIhaM uttarapayaDidIhaM cedi / tattha bhUlapayaDidIhaM duvihaM payaDiTThANadIhaM egegapayaDiTThANadIhaM cedi / tattha payaDiTThANaM paDucca asthi diihN| taM jahA- aTThasu payaDIsu bajjhamANiyAsu payaDidIhaM, tadUNAsu bajjhamANiyAsu nnopyddidiihN| saMtaM paDucca aTThasu payaDIsu saMtAsu payaDidIhaM, .tadUNAsu nnopyddidiihN| udayaM paDucca aTTasu payaDIsu udiNNAsu payaDidIhaM, tadUNAsu NopayaDidIhaM / egegapaDi paDucca Natthi payaDidIhaM / uttarapayaDIsu paMcaNANAvaraNIya-paMcaMtarAiyANaM Natthi pyddidiihN| daMsaNAvaraNIyassa Nava payaDIo baMdhamANassa asthi payaDidIhaM, tadrUNaM baMdhamANassa Natthi pyddidohN| evaM saMtodayamassidUNa vi vattavvaM / veyaNIyassa baMdhodayamassidUNa patthi payaDidIhaM / saMtaM paDucca atthi, ajogicarimasamae eyapayaDisaMtaM pekkhidUNa tasseva janma aura maraNase rahita aise sambhava jinendra kI vandanA karake prayatnapUrvaka AnupUrvIke anusAra dIrgha-ha svAnuyogadvArakI prarUpaNA karatA hUM // 1 // dIrgha-ha svAnuyogadvArakA kathana karane meM vahAM dIrgha cAra prakArakA hai- prakRtidIghaM, sthitidIrgha, anubhAgadIrgha aura pradezadIrgha / unameM prakRtidIrghake do bheda haiM- mUlaprakRtidIrgha aura uttaraprakRtidIrgha / inameM mUlaprakRtidIrgha do prakArakA hai- prakRtisthAnadIrgha aura ek-ekprkRtisthaandiirgh| unameM prakRtisthAnakI apekSA dIrgha sambhava hai| vaha isa prakArase- ATha prakRtiyoMkA bandha honepara prakRtidIrgha aura unase kamakA bandha honepara noprakRtidIrgha hotA hai / sattvakI apekSA ATha prakRtiyoMke sattvake honepara prakRtidIrgha aura unase kamakA sattva honepara noprakRtidIrgha hotA hai| udayakI apekSA ATha prakRtiyoMke udIrNa honepara prakRtidIrgha aura unase kamake udIrNa honepara noprakRtidIrgha hotA hai| eka eka prakRtikI apekSA prakRtidIrgha sambhava nahIM hai / uttara prakRtiyoMmeM pAMca jJAnAvaraNa aura pAMca antarAya prakRtiyoMmeM prakRtidIrgha sambhava nahIM hai| darzanAvaraNakI nau prakRtiyoMko bAMdhanevAleke prakRti dIrgha hai, unase kama bAMdhanevAleke prakRtidIrgha nahIM hai / isI prakArase inake sattva aura udayakA Azraya karake bhI kathana karanA cAhiye / vedanIyake bandha aura udayakA Azraya karake prakRtidIrgha nahIM hai| sattvakI apekSA usakI sambhAvanA hai, kyoMki, ayogakevalIke antima samayameM eka prakRtike sattvakI apekSA tApratI 'pattaeNa' iti paatthH| tApratau ' tatthamapaDiddhANaM atthi' iti pAThaH / Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508 ) chakkhaMDAgame saMtakamma ducarimAdisamaesu dopayaDisaMtassa dIhattuvalaMbhAdo / mohaNIyassa saMtaM paDucca aTThAvIsapayaDIyo payaDidIhaM, taNaM NopayaDidIhaM / baMdhaM paDucca : bAvIsa payaDIyo baMdhamANassa payaDidIhaM, tadUNaM baMdhamANassa NopayaDidIhaM / udayaM paDucca dasa payaDIyo payaDidIhaM, tadUNaM nnopyddidiihN| Auassa baMdhodayaM paDucca Natthi payaDidIhaM saMtaM paDucca atthi, parabhaviyAue baddhe doNNaM payaDoNaM saMtasagAdo / NAmasta ekkatosapayaDIo baMdhodayaM paDucca payaDidIhaM, nadUNaM NopayaDidIhaM / saMtaM paDucca tiNaudipayaDIo payaDidIhaM, taNaM nnopyddidiihN| godassa baMdhodayaM paDucca patthi payaDidIhaM / saMtaM paDucca asthi, ajogicarimasamae payaDisaMtaM pekkhidUNa ducarimAdisamayasaMtassa diihttuvlNbhaado| evaM payaDidIhaM samattaM / ThididIhaM duvihaM mUlapayaDiTididIhaM uttarapayaDidididIhaM cedi / tattha mUlapayaDiTididIhaM vuccade / taM jahA-- NANAva Na-dasaNAvaraNa-veyaNIya-aMtarAiyANaM tIsaMsAgarovamakoDAkoDIyo baMdhamANassa DididIhaM, tadUNaM baMdhamANasa NodvididIhaM / mohaNIyassa sattArisAgarovamakoDAkoDIyo baMdhamANassa DididIhaM, taNaM baMdhamANasma NoTididIhaM / Auassa tettIsaMsAgarovamANi baMdhamANassa TididIhaM, tadUNaM baMdhamANassa usIke dvicarama-tricarama Adi samayoMmeM vedanIyakI do prakRtiyoMke sattvakI dIrghatA pAyI jAtI hai / mohanIyake sattvakI apekSA aTThAIsa prakRtiyoMkI sattAvAleke prakRtidIrgha hai, unase kamakI sattAvAleke noprakRtidIrgha hai / bandhakI apekSA bAIsa prakRtiyoMko bAMdhanevAleke prakRtidIrgha hai, unase kamako bAMdhanevAleke noprakRtidIrgha hai| udakI apekSA dasa prakRtiyoMke udayavAleke prakRtidIrgha hai, unase udayavAleke noprakRtidIghe hai| Ayu karmake bandha aura udayakI apekSA prakRtidIrgha nahIM hai / kintu sattvakI apekSA hai, kyoMki, parabhavika AyukA bandha honepara do Ayu prakRtiyoMkA sattva dekhA jAtA hai / nAmakarmakI ikatIsa prakRtIyoMke bandha aura udayakI apekSA prakRtidIrgha hai, unase kamakA bandha va udaya honepara noprakRtidIrgha hai / sattvakI apekSA terAnabai prakRtiyoMkI sattAvAleke prakRtidIrgha hai, unase kamakI sattAvAleke noprakRtidIrgha hai / gotrake bandha aura udayakI apekSA prakRtidIrgha nahIM hai / kintu sattvakI apekSA usake prakRtidIrgha hai, kyoMki, ayogakevalI ke antima samaya sambandhI prakRtisattvakI apekSA karake dvicarama Adi samaya sambandhI sattvake dIrghatA pAyI jAtI hai| isa prakAra prakRtidIrgha samApta huA / sthitidIrgha do prakArakA hai- mUlaprakRtisthitidIrgha aura uttaraprakRtisthitidIrgha / unameM mUlaprakRtisthitidIrghakI prarUpaNA karate haiM / yathA- jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya aura antarAya; inakI tIsa koDAkoDi sAgaropama pramANa sthitiko bAMdhanevAle ke sthitidIrgha hai, usase kama sthitiko bAMdhanevAleke nosthitidIrgha hai| mohanIyakI sattara kIDAkoDi sAgaropama sthitiko bAMdhanevAleke sthitidIrgha hai, usase kama bAMdhanevAleke nosthitidIrgha hai| Ayuko tetIsa sAgaropama sthitiko bAMdhanevAleke sthitidIrgha hai, usase kama sthitiko bAMdhanevAleke nosthitidIrgha hai / nAma va gotrakI * aprato 'Auassa baMdhodayaM paDucca' iti pAThaH / Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIha-rahassANuyogaddAre payaDirahassaM ( 509 NodididIhaM / NAmA-godANaM bIsaMsAgarovamakoDAkoDIyo baMdhamANassa dvididIhaM, taNaM baMdhamANassa goTididIhaM / evamuttarapayaDINaM pi jANidUNa DididIhaparUvaNA kAyavvA / . appappaNo ukkassamANubhAgaTTANANi baMdhamANassa aNubhAgadIhaM, tadUNaM baMdhamANassa NoaNubhAgadIhaM / savvAsi payaDINaM saga-sagapAoggaukkassapadese baMdhamANassa padesadIhaM, tadUNaM baMdhamANassa NopadesadIhaM / evaM dohaM ti samattaM / ___ rahasse payadaM -- taM caunvihaM payaDirahassaM TidirahassaM aNubhAgarahassaM pasirahassaM cedi / tatthi paDirahassaM duvihaM mUlapayaDirahassaM uttarapayaDirahassaM cedi |bhuulpyddirhssN duvihaM payaDiTThANarahassaM egegapayaDirahassaM cedi / payaDiTThANe atthi rahassaM / taM jaha-- egegapaDi baMdhamANassa payaDirahassaM, taduvari baMdhamANassa NopayaDirahassaM / saMtaM paDucca cattArisaMtakammissa payaDirahassaM, taduvari NopayaDirahassaM / egegapayaDirahassaM ptthi| uttarapayaDIsu payadaM- paMcaNANAvaraNa-paMcaMtarAiyANaM Natthi payaDirahassaM / dasaNAvaraNIe cattAri payaDIyo baMdhamANassa payaDirahassaM, taduvari baMdhamANassa NopayaDirahassAM / mohaNIe eyaM baMdhamANassa payaDirahassAM taduvari NopayaDirahas / Auassa baMAM paDucca payaDirahassaM Natyi, doNNamAuAgamakkameNa bNdhaabhaavaado| saMtaM paDucca atthi payaDirahassaM, abaddha parabhaviyAuammi ekkassa ceva Auassa uvalaMbhAdo / bIsa koDAkoDi sAgaropama sthitiko bAMdhanevAleke sthiti dIrgha hai, usase kama bAMdhanevAle ke nosthitidIrgha hai / isI prakAra uttara prakRtiyoMke bhI sthitidIrghakI prarUpaNA jAnakara karanA caahiye| apane apane utkRSTa anubhAgasthAnoMko bAMdhanevAleke anubhAgadIrgha hai, unase kama bAMdhanevAleke noanubhAgadIrdha hai / saba prakRtiyoMke apane apane yogya pradezoMko bAMdhanevAleke pradezadIrgha hai, usase kama bAMdhanevAleke nopradezadIrgha hai / isa prakAra dIrghakA kathana samApta huA / ha,svakA prakaraNa hai- vaha prakRtiha sva, sthitiha sva, anubhAgaha sva aura pradezaha svake bhedase cAra prakArakA hai| una meM prakRtiha sva do prakArakA hai- mUlaprakRtiha sva aura uttaraprakRtiha sva / mUlaprakRtiha sva do prakArakA hai- prakRtisthAnaha sva aura eka-ekaprakRtiha,mva / prakRtisthAna meM ha,sva hai / yathA- eka eka prakRtiko bAMdhanevAle ke prakRtiha sva hai, usase adhika bAMdhanevAleke noprakRtiha sva hai / sattvakI apekSA cAra karmoM kI sattAvAleke prakRtiha,sva hai, unase adhika prakRtiyoMkI sattAvAleke noprakRtiha sva hai / eka-ekaprakRtiha sva nahIM hai| uttara prakRtiyoMkA prakaraNa hai- pAMca jJAnAvaraNa aura pAMca antarAya prakRtiyoMke prakRtiha sva nahIM hai / darzanAvaraNakI cAra prakRtiyoMko bAMdhanevAle ke prakRtiha sva hai, unase adhika bAMdhanevAleke noprakRtiha sva hai| mohanIyakI eka prakRtiko bAMdhanevAleke prakRtiha sva hai, adhika bAMdhanevAleke noprakRtiha sva hai / Ayuke bandhakI apekSA prakRtiha sva nahIM hai, kyoMki, AyukI do prakRtiyoMkA yugapat bandha saMbhava nahIM hai / sattvakI apekSA prakRtiha, sva saMbhava hai, kyoMki, 4 tApratau 'padesa' iti paatthH| 8 a-kApratyoH 'payaM' iti paatthH| * tApratI 'baddha-' iti pAThaH / Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 ) chakkhaMDAgame saMtakamma NAmassa jasakitti baMdhamANassa payaDirahassaM, taduvari NopayaDirahassaM / goda-veyaNIyANaM baMdha paDucca Natthi payaDirahassaM, ucca-NIcAgodANaM sAdAsAdavedaNIyANaM ca akkameNa baMdhAbhAvAdo / evaM payaDirahassaM gadaM / dvidirahassaM duvihaM mUlapayaDiTidirahassaM uttarapayaDiTidirahassaM cedi / tattha mUlapayaDiTidirahasse ca payadaM- NANAvaraNIya-dasaNAvaraNIya-mohaNIya-Aua-aMtarAiyANaM aMtomuhuttaTThidi baMdhamANassa TThidirahassaM, taduvari baMdhamANassa NoTidirahassaM / vedaNIyassa bArasamuhattaM Tidi baMdhamANassa TidirahassaM, taduvari NoTThidirahassaM / NAmA-godANamaTTamahattaM Tidi baMdhamANassa TidirahassaM, taduvari NoTidirahassaM / saMta paDucca savvAsi payaDINameyaTThidisaMtakammassa TThidirahassaM, taduvari NoTidirahassaM / uttarapayaDIsu payaDaM- baMdhaM paDucca dvidirahasse bhaNNamANe jahA jIvaTThANacUliyAe uttarapayaDINaM jahaNNaTThidiparUvaNA kadA tahA kAyavvA / saMpadi saMtaM paDucca vuccade / taM jahA-paMcaNANAvaraNIya- NavadasaNAvaraNIya--sAdAsAda-sammatta- micchatta-sammA parabhavika Ayuke bandhase rahita jIvake eka hI AyukA sattva pAyA jAtA hai| nAmakarmakI yazakIrtiko bAdhanevAleke prakRtiha sva hai, usase adhika bAMdhanevAleke noprakRtiha sva hai / gotra aura vedanIya karmoke bandhakI apekSA prakRtiha sva nahIM hai, kyoMki, ucca va nIca gotroMkA tathA sAtA va asAtA vedanIyoMkA yugapat bandha sambhava nahIM hai / isa prakAra prakRtiha sva samApta huaa| sthitiha sva do prakArakA hai-- mUlaprakRtisthitiha mya aura uttaraprakRtisthitiha, sva . inameM mUlaprakRtisthitiha, svakA prakaraNa hai-jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, Ayu aura antarAyakI antarmuharta sthitiko bAMdhanevAleke sthitiha sva hai; isase adhika sthitiko bAMdhanevAleke nosthitiha sva hai| vedanIyakI bAraha muhUrta mAtra sthitiko bAMdhanevAleke sthitiha sva hai, usase adhika sthitiko bAMdhanevAleke nosthitiha sva hai / nAma aura gotrakI ATha muhurta mAtra sthitiko bAMdhanevAleke sthitiha sva hai, usase adhika bAMdhanevAleke nosthitiha sva hai| sattvakI apekSA saba prakRtiyoMke eka sthitisatkarma sahitaka sthiti-hasva hai, usase adhika satkarmavAleke nosthitiha, sva hai| uttara prakRtiyoMkA prakaraNa hai- bandhakI apekSA sthitiha svakA kathana karane para jaise jIvasthAnakI cUlikAmeM uttara prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA kathana kiyA gayA hai vaise hI yahAM usakA kathana karanA cAhiye / aba sattvakI apekSA sthitiha, svakA kathana karate haiM / yathA- pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, samyaktva, mithyAtva, samyagmithyAtva, teraha kaSAya, 4 tApratI ' rahasseha ca ' iti pAThaH / 0 pratiSu 'satakammaM se saTThidirahassaM ' iti pAThaH / pratiSa 'taM ' iti pAThaH / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIha-rahassANuyogaddAre aNubhAgarahassaM ( 511 micchatta-terasakasAya- ityi-NavaMsayaveda-cattAriAua-savvaNAmapayaDi--NIcuccAgodapaMcaMtarAiyANameyA TidI dvidirahassaM, taduvari NodvidirahassaM / kodhasaMjalaNAe aMtomuhuttUNabemAsA TidirahassaM, taduvari NoTidirahassaM / mANasaMjalaNAe aMtomuttUNamAso dvidirahassaM / mAyAsaMjalaNAe pakkho desUNo TidirahassaM / purisavedassa aTThavAsA desUNA didirahassaM / taduvari NoTidirahassaM / chaNNokasAyANaM saMkhejjANi vassANi dvidirahassaM, taduvari NoTidirahassaM / evaM dvidirahasse ti samattaM / ___ aNubhAgarahasse payadaM / taM jahA- savvAsi payaDINaM appappaNo jahaNNANubhAgaTThANaM baMdhamANassa aNubhAgarahassaM, taduvari baMdhamANassa nnoannubhaagrhssN| padesarahasse payadaM / taM jahA- savvAsi payaDINaM saga-sagajahaNNapadese baMdhamANassa padesarahassaM / saMtaM paDucca khavidakammasiyalakkhaNeNAgaMtUNa guNaseDiNijjaraM kAUNa savvajahaNNIkayapadesassa padesarahassa, taduvari NopadesarahassaM / evaM dIha-rahasse tti smttmnnuyogddaarN| strIveda, napuMsakaveda, cAra Ayu, saba nAmaprakRtiyAM, nIca va ucca gotra tathA pAMca antarAya; inakI eka sthiti sthitiha sva hai, usase adhika nosthitiha sva hai / saMjvalanakrodhakI antarmuhUrta kama do mAsa sthiti sthitiha sva hai, usase adhika nosthitiha sva hai| saMjvalana mAnakI antarmuhUrta kama eka mAsa sthiti sthitiha, sva hai| saMjvalana mAyAkI kucha kama eka pakSa sthiti sthitiha sva hai / puruSavedakI kucha kama ATha varSa sthiti sthitiha, sva hai| usase adhika sthiti nosthitiha sva hai| chaha nokaSAyoMkI saMkhyAta varSa sthiti sthitiha, sva hai, usase adhika sthiti nosthitiha sva hai / isa prakAra sthitiha sva samApta huaa| ___ anubhAgaha,svakA prakaraNa hai| yathA- saba prakRtiyoMke apane apane jaghanya anubhAgasthAnako bAMdhanevAleke anubhAgaha,sva hai, usase adhika anubhAgasthAnako bAMdhanevAleke noanubhAgaha sva hai| __ pradezaha sva adhikAraprApta hai / yathA saba prakRtiyoMke apane apane jaghanya pradezoMko bAMdhanevAleke pradezaha sva hai sattvakI apekSA kSapitakarmAzika svarUpase Akara guNazreNinirjarAko karake jisane pradezako sabase jaghanya kara liyA hai usake pradezaha sva hai, usase adhikake nopradezaha sva hai / isa prakAra dIrgha-ha sva yaha anuyogadvAra samApta huaa| pratiSu ' taM' iti pAThaH / For Private Personal Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 bhavadhAraNIyANuyogaddAraM tihuvaNasuriMdavaMdiyamahivaMdiya tihuvaNAhivaM sudi / bhavadhAraNIya mamalaM aNuyogaM vaNNaissAmo // 1 // bhavasaMdhAraNadAe *tti aNuyogaddAre atthi bhavo tiviho / taM jahA- oghabhavo Adesabhavo bhavaggahaNabhavo cedi / tattha oghabhavo NAma aTukammANi aTukammaNidajIvapariNAmo vA / Adesabhavo NAma cattAri gaiNAmANi tehi jaNidajIvapariNAmo vA / so Adesabhavo cauviho Ni yabhavo tirikkhabhavo maNusabhavo devabhavo cedi / bhavaggahaNabhavo NAma galidabhujjamANAuassa udiNNaapuvAukammassa paDhamasamae uppaNNajIvapariNAmo vaMjaNasaNNido puvvasarIrapariccAraNa uttarasarIragahaNaM vA bhavaggahaNabhavo NAmA tattha bhavaggahaNabhaveNa payadaM- kadhamamuttassa jIvassa mutteNa sarIreNa saha baMdho? Na esa doso, muttaTTakammajaNidasarIreNa aNAiNA saMbaddhassa jIvassa * saMsA rAvasthAe savvakAlaM tatto apudhabhUdassa tassaMbaMdheNa muttabhAvamuvagayassa sarIreNa saha tIna lokake devoM va iMdroM vandita aise tIna lokake svAmI sumati jinendrakI vandanA karake nirmala bhavadhAraNIya nAmaka anuyogadvArakA varNana karate haiM / / 1 / / 'bhavasaMdhAraNatA' isa anuyogadvArameM bhava tIna prakArakA hai / yathA- oghabhava, Adezabhava aura bhavagrahaNabhava / inameM ATha karmoM athavA ATha karma janita jIvake pariNAmakA nAma oghabhava hai| cAra gatinAmako yA unase utpanna jIvapariNAmako Adezabhava kahate haiM / vaha Adezabhava cAra prakArakA hai- narakabhava, tiryaMcabhava, manuSyabhava aura devabhava / bhujyamAna Ayuko nirjINa karake jisake apUrva Ayu karma udayako prApta huA hai usake prathama samayameM utpanna ' vyaMjana ' saMjJAvAle jIvapariNAmako athavA pUrva zarIrake parityAgapUrvaka uttara zarIrake grahaNa karaneko bhavagrahaNabhava kahA jAtA hai / unameM yahAM bhavagrahaNabhava prakaraNa prApta hai zaMkA- amUrta jIvakA mUrta zarIrake sAtha kaise bandha hotA hai ? . samAdhAna- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, mUrta ATha karmajanita anAdi zarIrase saMbaddha jIva saMsAra avasthA meM sadA kAla usase apRthak rahatA hai / ataeva usake sambandhase mUrtabhAvako prApta hue jIvake zarIrake sAtha sambandha hone meM koI virodha nahIM hai| ghA a-kApratyoH 'sumAhi' iti paatthH| 9 a-kapratyoH - bhavavAraNIva-'tApratI 'bhA (dhA) raNIya-' iti paatthH| * a-kApratyoH 'bhavasaMvAraNadAe',tApratau' bhavasaMvA (dhA) raNadAe-' iti paaH| D mapratipATho'yam / a-kApratyo: 'aNAiNA aNAiNA', tApratau 'agAiNA (aNAiNA)' iti pAThaH / tApratI 'jIvassa' ityetatpadaM nopalabhyate / pratiSu ' tassa baMdheNa' iti pAThaH / . Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhadhAraNIyANuyogaddAre bhavadhArayaparUvaNA ( 513 saMbaMdhassa virohAbhAvAdo / kadameNa dhArijjadi ? kammeNa dhArijjadi / kudo ? aNNassA saMbhavAdo / tattha NANAvaraNa- daMsaNAvaraNa-veyaNIya- mohaNIya NAmA- godaaMtarAiehi No dhArijjadi, tesimaNNattha vAvAruvalaMbhAdo / keNa puNa dhArijjadi ? AuekkeNa caiva dhArijjadi, aNNahA Auakammassa vajjiyakajjassa abhAvappa - saMgAdo / kaghamaNNatto* uppaNNakajjassa aNNaM dhArayaM ? Na esa doso, vaTTIdo* samuppaNNapavassa telleNa dhArijjamANassa uvalaMbhAdo / ihabhavieNa AueNa dharedi bhavaM, Na parabhavieNe tti bhAvattho / jeNa padesaggeNa bhavaM dhAredi tassa padesa - gassa padamImAMsA sAmittamappAbahugaM ca jahA veyaNAe parUvidaM tahA parUveyatvaM / evaM bhavadhAraNIe tti samattamaNuyogaddAraM / zaMkA- kisake dvArA vaha dhAraNa kiyA jAtA hai ? samAdhAna- karmake dvArA dhAraNa kiyA jAtA hai, kyoMki, anyakI sambhAvanA nahIM hai / usameM jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya, mohanIya, nAma, gotra aura antarAyake dvArA to vaha dhAraNa nahIM kiyA jAtA hai; kyoMki inakA vyApAra anya kAryoM meM pAyA jAtA hai / zaMkA- to phira vaha kisake dvArA dhAraNa kiyA jAtA hai ? samAdhAna- vaha kevala eka Ayu karmake dvArA dhAraNa kiyA jAtA hai / isake vinA Ayu karmakA anya kArya na rahanese usake abhAvakA prasaMga prApta hotA hai / zaMkA- anyake nimittase utpanna kAryakA anya dhAraka kaise ho sakatA hai ? samAdhAna- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, vattI se utpanna pradIpa telake dvArA dhAraNa kiyA jAnevAlA dekhA jAtA hai / kAraNa ki bhAvArtha yaha hai ki isa bhava sambandhI Ayu karmake dvArA bhava dhAraNa kiyA jAtA hai, parabhava sambandhI Ayu karmake dvArA nahIM dhAraNa kiyA jAtA / jisa pradezAgra ke dvArA bhavako dhAraNa karatA hai usa pradezAgra sambandhI padamImAMsA, svAmitva aura alpabahutvakI prarUpaNA jaise vedanA anuyogadvAra meM kI gayI hai vaise karanA cAhiye / isa prakAra bhavadhAraNIya yaha anuyogadvAra samApta huA / a-kApratyoH ' kadameNa vArijjadi', tApraho ' kadameNa vA (dhA) rijjadi ' iti pATha: / a-kApratyoH 'vArijjadi tApratI vA (dhA) rijjadi iti pATha: / 'kathamaNNato', tAto 'kathamaNNaMto (maNNado ) ' iti pAThaH / a- kApratyo: 'tullega, tAratI 'tu (te) llega ' iti pATha: / a-kApratyoH tApratI ' vaDDhI (TTI) do' iti pAThaH / Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 poggala-attANuyogaddAraM paumadalagabbhauraM devaM paumappahaM NamaMsittA / poggalaattaNuoaM samAsado vaNNaisAmo // 1 // poggala-atte tti aNuyogaddAre poggalo Nikkhividavvo / taM jahA- NAmapoggalo TThavaNapoggalo davvapoggalo bhAvapoggalo cedi cauvivho poggalo / NAma-DhavaNApoggalA sugamA / davvapoggalo Agama-NoAgamadavvapoggalabhedeNa duviho| Agamapoggalo sugamo / NoAgamapoggalo tiviho jANugasarIra-bhaviya-tavvadirittaM cedi / jANugasarIra-bhaviyaM gadaM / tavvadirittapoggalo thppo| bhAvapoggalo duviho AgamaNoAgamabhAvapoggalabheeNa / Agamo sugmo| NoAgamabhAvapoggalo rUva-rasa-gaMdhaphAsAdibheeNa aNeyaviho / tattha NoAgamatavvadirittadanvapoggale payadaM / NegamaNayassa vattavvaeNa savvadavvaM poggalo / AttaM NAma gRhItam / AttAH gRhItAH AtmasAtkRtAH pudgalAH pudgalAttAH / te ca pudgalAH SaDbhiH prakArairAtmasAt kriynte| taM jahA- gahaNado pariNAmado uvabhogado AhArado mamattIdo pariggahAdo padmapatrake garbhake samAna gaura varNavAle padmaprabha jinendrako namaskAra karake pudgalAtta anuyogadvArakA saMkSepameM varNana karate haiM / / 1 / / ___'pudgalAtta' isa anuyogadvArameM pudgalakA nikSepa kiyA jAtA hai / yathA- nAmapudgala, sthApanApudgala, dravyapudgala aura bhAvapudgalake bhedase pudgala cAra prakArakA hai| inameM nAmapudgala aura sthApanApudgala sugama haiM / dravyapudgala Agamadravyapudgala aura noAgamadravyapudgalake bhedase do prakArakA hai / Agamadravyapudgala sugama hai / noAgamadravyapudgala tIna prakArakA hai- jJAyakazarIra, bhAvI aura tadvyatirikta / jJAyakazarIra aura bhAvI avagata haiM / tadvyatirikta noAgama dravyapudgalako abhI chor3ate haiN| Agama aura noAgama bhAvapudgalake bhedase bhAvapudgala do prakArakA hai| unameM AgamabhAvapudgala sugama hai / noAgamabhAvapudgala rUpa, rasa, gandha aura sparza Adike bhedase aneka prakArakA hai / unameM yahAM tadvyatirikta noAgamadravya dgala prakRta haiN| naigama nayake viSaya svarUpase saba dravya pudgala haiM / Atta zabda kA artha gRhIta hai| ataeva 'AttAH pudgalAH pudgalAttAH ' isa vigrahake anusAra yahAM pudgalAtta padase AtmasAt kiye gaye pudgaloMkA grahaNa hai / ve pudgala chaha prakArase AtmasAt kiye jAte haiM / yathA grahaNase, pariNAmase, upabhogase, AhArase, mamatvase aura parigrahase / inakI vibhASA isa prakAra hai 0 a-kApratyo: 'davapoggalA' iti pAThaH / : Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ poggala-attANuyogaddAre puggalAttattaparUvaNA ( 515 cedi / vihAsA / taM jahA-- hattheNa vA pAdeNa vA je gahidA daMDAdipoggalA te gahaNado attA poggalA / micchattAdipariNAmehi je apapNo kadA te pariNAmado attA pogglaa| gaMdha-taMbolAdiyA je uvabhoge appaNo kadA te uvabhogado attA pogglaa| asaNapANAdivihANeNa je appaNo kadA te AhArado attA poggalA / je aNurAeNa paDiggahiyA te mamattIdo attA poggalA / je sAyatto te pariggahAdo attA poggalA / __ adhavA, poggalANamattA rUva-rasa-gaMdhaphAsAdilakkhaNaM sarUvaM poggalaattA nnaam| tesi ca aNaMtabhAgavaDDhi-asaMkhejjabhAgavaDDhi-khejjabhAgavaDDhi-khejjaguNavaDDhi asaMkhejjaguNavaDDhi-aNaMtaguNavaDDhi tti rUvAdINaM chavvihAo vaDDhIo hoti / tAsi parUvaNA jahA bhAvavihANe kadA tahA kAyavvA / saTTANassa vi asaMkhejjalogamettANi ThANANi hoti / tesi pi evaM ceva parUvaNA kAyavvA / evaM poggalAttetti samattamaNuyogaddAraM / jo daNDa Adi pudgala hAtha athavA parase grahaNa kiya gaye haiM ve grahaNase Atta pudgala kadalAte hai / mithyAtva Adi pariNAmoMke dvArA jo pudgala apane kiye gaye haiM ve pariNAmase Atta pudgala kahe jAte haiN| jo gandha aura tAmbUla Adi pudgala upabhoga svarUpase apane kiye gaye haiM unheM upabhogase Atta pudgala samajhanA cAhiye / bhojana-pAna Adike vidhAnase jo pudgala apane kiye gaye haiM unheM AhArase Atta pudgala kahate hai jo pudgala anurAgase gRhIta hote haiM ve mamatvase Atta pudgala haiM / jo AtmAdhIna pudgala haiM unakA nAma parigrahase Atta pudgala haiN| athavA, 'atta' kA artha AtmA arthAt svarUpa hai| ataeva 'poggalANaM-attA poggalaattA' isa vigrahake anusAra pudgalAtta ( pudgalAtmA ) padase pudgaloMkA rUpa, rasa, gandha va sparza Adi rUpa lakSaNa vivakSita hai| una rUpAdikoMke anantabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtaguNavRddhi aura anantaguNavRddhi ye chaha vRddhiyAM hotI haiN| unakI prarUpaNA jaise bhAvavidhAna meM kI gayI hai vaise karanA cAhiye / svasthAnake bhI asaMkhyAta loka mAtra sthAna hote haiM / unakI bhI isI prakArase prarUpaNA karanA cAhiye / isa prakAra pudgalAtta yaha anuyogadvAra samApta huaa| tApratI 'poggalatte' iti pAThaH / Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 NidhattamaNidhattANuyogaddAra miNa supAsajiNaM tiyasesaravaMdiyaM sayalaNANi / vocchaM samAsado haM NidhattamaNidhattamaNuyogaM // 1 // dhittamaNidhatte tti aNuyogaddAre atthi payaDiNidhattaM dvidiNidhattaM aNubhAgaNidhattaM padesaNidhattaM cedi / tatthi aTThapadaM -- jaM padesaggaM NidhattIkAM udae dAduM No sakke, aNNaparyADa saMkAmidaM pi No sakkaM, okaDDidumukkaDDiduM ca savarka; evaMvihassa padesaggassa Nidhattamidi saNNA / imamaNNaM sAhaNaM / uvasAmayassa vA khavayassa* vA savvakammANa aNiyaTTiTThANaM pavaTThissa aNidhattAni, tesu NidhattalakkhaNANaM savvesi viNAsAdo / anaMtANubaMdhiNo visaMjoeMtassa aNiyaTTikaraNamhi anaMtANubaMdhicadukkamaNidhattaM, sesANiE kammANi NidhattANi ANidhattANi ca / daMsaNa ? moha vasAmaya aNiyaTTikaraNamhi daMsaNamohakhavagassa aNiyaTTikaraNe ca daMsaNamohaNIyaM ceva aNidhattaM *, sesANi kammANi NidhattANi ANidhattANi ca / edeNa aTThapadeNa cavIsa aNuyogaddArehi Nidhattassa aNidhattassa ca mUluttarapayaDIo assidUNa parUvaNA kAyavvA / evaM NidhattamaNidhatte tti samattamaNuyogaddAraM / tridazezvara arthAt indroMse vandita aura pUrNajJAnI aise supArzva jinako namaskAra karake maiM saMkSepa meM nidhattamanidhatta anuyogadvArakA kathana karatA hUM // 1 // nidhattamanidhatta anuyogadvAra meM prakRttInidhatta, sthitinidhatta, anubhAganidhatta aura pradezanidhatta haiM / unameM arthapada -- jo pradezAgra nighattIkRta hai arthAt udayameM deneke liye zakya nahIM hai, anya prakRti meM saMkrAnta karaneke liye bhI zakya nahIM hai, kintu apakarSaNa va utkarSaNa karane ke liye zakya hai; aise pradezAgrakI nidhatta saMjJA hai / yaha anya sAdhana hai / anivRttikaraNa guNasthAna meM praviSTa hue upazAmaka athavA kSapaka jIvake saba karma aniSatta haiM, kyoMki, unameM saba nighattalakSaNoM kA abhAva hai / anantAnubandhIkI visaMyojanA karanevAleke anivRttikaraNama anantAnubandhicatuSka anidhatta aura zeSa karma nidhatta va anidhatta bhI haiM / darzanamohaupazAmaka ke anivRttikaraNa meM aura darzana mohakSapatrake anivRttikaraNa meM kevala darzanamohanIya hI anidhatta hai, zeSa karma nidhatta va anidhatta bhI haiN| isa arthapadake anusAra mUla aura uttara prakRtiyoM kA Azraya karake nidhatta aura anidhattakI prarUpaNA caubIsa anuyogadvAroMke dvArA karanA cAhiye / isa prakAra nighattamanidhatta anuyogadvAra samApta huA / Xx desovasamaNatullA hoi nitI nikAina navaraM / saMkamaNaM pi nihattIe Natthi sesAga viyarassa // ka. pra. 5, 72. tApratI imaM saNNaM sAhaNaM' iti pATha: / a-kApratyo: 'khaMdhayassa', tApratI ' khaMdha khava ) yassa' iti pATha: / apratau ' aNivaNattANi', kAprato 'aNivaNNattANi' iti pAThaH / aratau cadukka maNivaNNa se sAgi ' kApratau 'cadukkamaNivaNase sANi ' iti pAThaH / apratau 'nidhanANi ANidhattANi aNidattANi ca daMsaNa-', kApratau 'NidhatANi ANidhattANi daMsaNa-', tApratau, 'NidhattANi (aNidhattANi) adhitANi ca daMsaNa' iti pAThaH / apratau ' aNidhagataM', tAto 'adhi (Na) ttaM ' iti pAThaH / Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 NikAcidamaNikAcidANuyogaddAraM haMsamiva ghavalamamalaM jammaNa jara maraNavajjiyaM caMdaM / vocchAmi bhAvapaNao NikAcidaNikAcidaNuyogaM // 1 // NikAcidamaNikAcidamidi aNuyogaddAre asthi payaDiNikAcidaM ThidiNikAcida aNubhAgaNikAcidaM padesaNikAcidaM cedi / tattha aTThapadaM -- jaM padesaggaM okaDDiduM No sakke, ukkaDDi No sakkaM, aNNaparyADa saMkAmidaM No sakkaM, udae dAdu No sakkaM taM padesagaM NikAcidaM NAma / aNiyaTTikaraNaM paviTThassa savvakammANi aNikAcidANi, TThA NikAcidANi aNikAcidANi ca / edeNa aTThapadeNa NikAcidANikAcidANaM cavIsa aNuyogaddArehi parUvaNA kAyavvA / uvasaMta Nidhatta - NikAcidANaM saNNiyAso / taM jahA -- appasatthauvasAmaNAe jamuvasaMtaM padesaggaM Na taM NidhattaM Na taM NikAcidaM* vA / jaM NidhattaM Na taM uvasaMtaM NikAcidaM vA / jaM NikAcidaM Na taM uvasaMtaM NidhattaM vA / desimA bahuaM / taM jahA -- jisse vA tisse vA ekkisse payaDIe adhApavattakamo thovo / uvasaMtapadesaggamasaMkhejjaguNaM / NidhattamasaMkhejjaguNaM / NikAcidamasaMkheguNaM / evaM NikAcidamaNikAcidaM ti samattamaNuyogaddAraM / haMsake samAna dhavala, nirmala tathA janma jarA aura maraNase rahita aise candraprabha jinako bhAvapUrNa praNAma karake maiM nikAcita-anikAcita anuyogadvArakI prarUpaNA karatA hUM // 1 // nikAcitamanikAcita anuyogadvAra meM prakRtinikAcita, sthitinikAcita, anubhAganikAcita aura pradezanikAcita haiN| unameM arthapada -- jo pradezAgra apakarSaNa karaneke liye zakya nahIM hai, utkarSaNa ke liye zakya nahIM hai, anya prakRti meM saMkrAnta karaneke liye zakya nahIM hai, tathA udayameM deneke liye bhI zakya nahI hai; usa pradezAgrako nikAcita kahate haiM / anivRttikaraNa meM praviSTa hue jIvake saba karma anikAcita haiM / usake nIce nikAcita bhI haiM aura anikAcita bhI haiM / isa arthapadake anusAra nikAcita aura anikAcitakI caubIsa anuyogadvAroM ke dvArA prarUpaNA karanA cAhiye / upazAnta, nidhatta aura nikAcitakA saMnikarSa isa prakAra hai-- atrazasta upazAmanA dvArA jo pradezAgra upazamako prApta hai vaha na nidhatta hai aura na vaha nikAcita bhI hai| jo pradezAgranidhatta hai vaha upazAnta aura nikAcita nahIM hai| jo pradezAgra nikAcita hai vaha upazAnta aura nidhatta nahIM hai / inakA alpabahutva isa prakAra hai- jisa kisI bhI eka prakRtikA adhaHpravRttasaMkrama stoka hai / usase upazAnta pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / usase nidhatta pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / usase nikAcita pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / isa prakAra nikAcita manikAcita anuyogadvAra samApta huA / tAto 'padesaggaM taM NidhataM nikAcidaM ' iti pATha: / apratI 'jaM gidhagataM NaM taM kApratI jaM NighaNattaM NataM, tApratau ' ja dhi ( Na ) ttaM Na ta' iti pAThaH / guNaseDhiesagaM thovaM uttegaso asaMkhagaMga / uvasAmaNA-tisu visaMkramaNehappavatte ya // ka. pra. 5, 73. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 kammaThidiaNuyogaddAraM NamiyUNa puSphayaMtaM surhiydhvliddhpupphaNciycclnnN| kammaTThidiaNuyogaM vocchAmi samAsado payatteNa // 1 // kammaDhidi tti aNuyogaddAramhi bhaNNamANe be uvadesA hoMti- jahaNNukkassaTThidINaM pamANaparUvaNA kammaDhidiparUvaNe ti NAgahatthikhamAsamaNA bhaNaMti / ajjamakhukhamAsamaNA puNa kammaDhidisaMcidasaMtakammaparUvaNA kammaDhidiparUvaNe tti bhaNaMti / evaM dohi uvaesehi kammaTThidiparUvaNA kAyavvA / evaM kammaTThidi tti samattamaNuyogaddAraM / sugandhita, dhavala aura samRddha puSpoM dvArA jinake caraNoMkI pUjA kI gayI hai una puSpadanta jinendrako namaskAra karake maiM prayatnapUrvaka saMkSepameM karmasthiti anuyogadvArakA kathana karatA hUM // 1 // ___ makasthiti anuyogadvArake nirUpaNa karane meM do upadeza haiM- jaghanya aura utkRSTa sthitiyoMke pramANakI prarUpaNA karmasthitiprarUpaNA hai, aisA nAgahastI kSamAzramaNa kahate haiM / parantu AryamaMkSu kSamAzramaNa kahate haiM ki karmasthitisaMcita satkarmakI prarUpaNAkA nAma karmasthitiprarUpaNA hai / isa prakAra do upadezoMke dvArA karmasthitiko prarUpaNA karanA cAhiye / isa prakAra karmasthiti anuyogaddAra samApta huaa| 4 ato'gre pratiSvatra a-kApratyoH' aviyacalaNaM', tA-mapratyoH 'aMciyacalaNaM' iti pAThaH / 'ahaM' ityetadadhikaM padaM smuplbhyte| 'aNuyogadArehi ' iti pAThaH / Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 pacchimakkhaMdhANuyogaddAraM soyalajiNa mahivaMdiya tihuvaNajaNasIyalaM payatteNa / vocchaM samAsado haM jahAgamaM pacchimakkhaMdhaM 2 / / 1 / / pacchimabhavakkhaMdhetti aNuyogaddAre oghabhavo odasabhavo bhavaggahaNabhavo cedi tiviho bhava / tattha bhavaggahaNabhaveNa payadaM / jo carimo bhavo tamhi bhave, tassa jIvassa savvakammANaM baMdhamaggaNA udayamaggaNA udIraNamaggaNA saMkamamaggaNA saMtakammamaggaNA cedi edAo paMca maggaNAo pacchimakkhaMdhANuyogaddAre kIraMti / paryADi-TThidi- aNubhAgapadesaggamassidveNa edAsu paMcasu parUvaNAsu kadAsu tado pacchime bhavaggahaNe sijjhamANassa imA aNNA parUvaNA kAyavvA / taM jahA- Auassa aMtomuhutta se se tado AvajjidakaraNaM karedi / AvajjidakaraNe kade tado kevalisamugdhAdaM karedi / paDhamasamae daMDaM karedi / tattha dvidIe asaMkhejjabhAge haNadi / appasatthANaM kammANaM aNubhAgassa anaMtabhAga hadi / tado bidiyasamae kavADaM karedi / tattha sesiyAe dvidIe asaMkhejjabhAge haNadi, sesANubhAgassa ca aNaMte bhAge haNadi / tado tadiyasamae maMthaM karedi / tattha vi dvidi - aNubhAge taheva * haNadi / tado cautthasamae logaM pUredi / logaM pUramANe vi 1 tIna lokake jIvoMko zItala karanevAle aise zItala jinendrakI vandanA karake maiM saMkSepase Agamake anusAra pazcimaskandha anuyogadvArakI prarUpaNA karatA hUM // 1 // ' pazcimabhavaskandha' anuyogadvAra meM bhava tIna prakArakA hai- ogha bhava, Adeza bhava aura bhavagrahaNa bhava / inameM bhavagrahaNa bhava prakaraNaprApta hai / jo antima bhava hai usa antima bhavameM usa jIvake saba karmoMkI bandhamArgaNA, udayamArgaNA, udIraNAmArgaNA, saMkramamArgaNA aura satkarmamArgaNA ye pAMca mArgaNAyeM pazcimaskandha anuyogadvAra meM kI jAtI haiM / prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezAgrakA Azraya karake ina pAMca mArgaNAoMkI prarUpaNA kara cukanepara tatpazcAt pazcima bhavagrahaNa meM siddhiko prApta honevAle jIvakI yaha anya prarUpaNA karanA cAhiye / yathA-- Ayuke antarmuhUrta mAtra zeSa raha jAnepara taba AvarjitakaraNako karatA hai / AvarjitakaraNa ke kara cukanepara phira kevalisamudghAtako karatA hai prathama samaya meM vaha daNDasamudghAtako karatA hai / usameM sthiti ke asaMkhyAta bahubhAgako ghAtatA hai / aprazasta karmoMke anubhAgake ananta bahubhAgako ghAtatA hai / tatpazcAt dvitIya samaya meM vaha kapATasamudghAtako karatA hai / usameM zeSa sthitike asaMkhyAta bahubhAgako ghAtA hai aura zeSa anubhAga ke ananta bahubhAgako ghAtatA hai / pazcAt tRtIya samayameM maMthasamuddhAtako karatA hai / usameM bhI sthiti aura anubhAgakA usI prakArase ghAta karatA hai / tatpazcAt caturtha samayameM lokako pUrNa karatA hai arthAt lokapUraNasamuddhAtako karatA hai| loka XX a-kApratyo: ' ' pacchimakkhaMDaM', tApratI 'pacchimakkhaMDa (dhaM )' iti pAThaH / a-kApratyo: 'pacchimabhamakkhaMDesi', tApratau 'pacchitabhava kkhaMDe' (dhe ) tti' iti pATha: / mapratipATho'yam / a-kA-tApratiSu 'kareMti' iti pAThaH / a-kApratyoH 'maddha' iti pAThaH / * pratiSu 'tatyeva' iti pAThaH / ka. pA. su pR. 900, 2-11 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 520 ) chakkhaMDAgame saMtakambha TThidi-aNubhAge taheva haNadi / ThidisaMtakammamaMtomahattaM Thavedi sNkhejjgunnmaauaado| edesu cadusu samaesu appasatthakammANamaNubhAgassa aNusamayamovaTTaNA, eyasamaiyo ca TThidikhaMDayassa ghAdo / etto sesAe didIe saMkhejjabhAge haNadi / sesassa aNubhAgassa appasatthassa aNaMte bhAge haNadi / etto pAe dvidikhaMDayassa aNubhAgakhaMDayassa ca aMtomuhuttamukkoraNaddhA / etto aMtomuhuttaM gaMtUNa vacijogaM nniruNbhdi| tado aMtomuhuttaM gaMtUNa maNajogaM NiruMbhadi aMtomuhuttaM gaMtUNa kAyajogaM nniruNbhdi*| aMtomuhuttaM kAyajoga NiruMbhamANo imANi karaNANi karedi- paDhamasamae apuvvaphaddayAiM karedi puvaphaddayANaM hetttthdo| AdivaggaNAvibhAgapaDicchedANaM asaMkhe0 bhAgamovaTTedi / jIvapadesANamasaMkhe0 bhAgamovaTTedi / evamatomuttamapuvaphaddayANi karedi / asaMkhejjaguNahINAe seDIe jIvapadesANaM ca asaMkhe0 guNAe seDIe / apuvalphaddayANi pamANado seDIe asaMkhejjadibhAgo seDivaggamUlassa vi asaMkhejjadibhAgo* / evamapuvvaphaddayANi smttaanni| pUraNasamuddhAta karate samaya bhI sthiti aura anubhAgako usI prakArase ghAtatA hai / sthitisatkarmako antarmuhUrta mAtra sthApita karatA hai jo Ayuse saMkhyAtaguNA hotA hai| ina cAra samayoMmeM aprazasta karmoMke anubhAgakI pratisamaya apavartanA aura eka samayavAle sthitikANDakakA ghAta hotA hai / yahAM utarate samaya zeSa sthitike saMkhyAta bahubhAgakA ghAta karatA hai| zeSa aprazasta anubhAgake ananta bahubhAgakA ghAta karatA hai / yahAM sthitikANDaka aura anubhAgakANDakakA antarmuhurtavAlA utkIraNakAla pravRtta hotA hai| antarmuhurta jAkara vacanayogakA nirodha karatA hai| tatpazcAt antarmuhUrta jAkara antarmuhUrta meM manayogakA nirodha karatA hai / yahAMse antarmuhUrta jAkara antarmuhurta ucchvAsa-niHzvAsakA nirodha karatA hai / tatpazcAt antarmuhUrta jAkara kAyayogakA nirodha karatA hai / antarmuhurtameM kAyayogakA nirodha karatA huA ina karaNoMko karatA hai-- prathama samayameM pUrvasparvakoMke nIce apUrvaspardhakoMko karatA hai| Adima vargaNAke avibhAgapraticchedoMke asaMkhyAtaveM bhAgakA apavartana karatA hai / jIvapradezoMke asaMkhyAtaveM bhAgakA apavartana karatA hai| isa prakAra antarmaharta kAla apUrvaspardhakoMko karatA hai| ina apUrva pardhakoMko asaMkhyAtagaNahIna zreNike kramase tathA jIvapradezoMke asaMkhyAtagaNI zreNike kramase karatA hai / apUrvaspardhakoMko pramANa zreNike asaMkhyAtaveM bhAga aura zreNivargamUlake bhI asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| isa prakAra apUrvaspardhakoMkA kathana samApta huaa| "ka. pA. su. pR. 902, 13-19 Sa khaMDAgama pu. 6, pR. 414; pu. 10 pR. 321. etto aMtomuhutaM gaMtUNa bAdarakAyajogeNa bAdaramaNajogeNa NiraMbha i| tado aMtomuhutteNa bAdarakAyajogeNa bAdaravacijogaM NiruMbhai / tado aMtomahatteNa bAdarakAyajogeNa bAdara ussAsaNissAsaM NiruMbhai / tado atomuhatteNa bAdarakAyajogeNa tameva darakAyajogaM NiruMbhai / tado aMtomahattaM gaMtUNa suhamakAyajogeNa sahamamaNajIgaM giraMbhai / tado aMtomahuttega suhamakAyajogeNa suhamavacijogaM NiruMbhai / tado aMtomahutteNa suhumakAyajogeNa suhamaussAsaM NiruMbhai / ka. pA. su. pU. 904, 20-26.0 tAprato 'karedi, apuvaphaDDayANaM hedrado Adi-' iti paatthH| * ka. pA. su. pR. 904, 27-34. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacchimakkhaMdhANuyogaddAre kiTTikaraNAdivihANaM ( 521 to aMtamattaM kiTTIyo karedi / apuvvaphayANamAdivaggaNAe avibhAgapaDicchedANamasaMkhe0 bhAgamovaTTedi / jIvapadesANamasaMkhe0 bhAgamovaTTedi / etto aMtomuttaM kiTTIo karedi asaMkhejjaguNahINAe seDIe, jIvapadesANaM ca asaMkhe0 guNAe sir oTTedi / kiTTIdo kiTTiguNagAro * palido 0 asaMkhe0 bhAgo / kiTTIo seDIe asaMkhe 0 bhAgo, apuvvaphaddayANaM ca asaMkhe0 bhAgo / kiTTikaraNe NiTTide tado se kAle avvaphaddayANi puvvaphaddayANi ca NAsedi / aMtomuhuttaM kiTTigadajogo hodi / suhuma kiriyama paDivAdijhANaM jhAyadi / kiTTINaM carimasamae asaMkhe0 bhAge NAsedi* / jogamhi Niruddhammi AuasamANi kammANi karedi / tado aMtomuhuttaM selesi paDivajjadi, samucchiNNa kiriyamaNiyaTTijhANaM jhAyadi / selesiaddhAe jjhINAe savvakammaviSpamuvako emasamaeNa siddhiM gacchadi ti evaM pacchimavakhaMdhe tti samattamaNuyogaddAraM / yahAMse lekara antarmuhUrta kAla kRSTiyoMko karatA hai / apUrvaspardhakoMkI Adima vargaNA ke avibhAgapraticchedoMke asaMkhyAtaveM bhAgakA apavartana karatA hai / jIvapradezoMke avibhAgaprati cchedoMke asaMkhyAtaveM bhAga kA apavartana karatA hai / yahAMse antarmuhUrta kAla asaMkhyAtaguNahIna zreNi kramase kRSTiyoMkA karatA hai, jIvapradezoMkA asaMkhyAtaguNita zreNike kramase apavartana karatA hai / kRSTise kRSTikA guNakAra palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai / kRSTiyAM zreNike asaMkhyAtaveM bhAga tathA apUrvaspardhakoMke bhI asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotI haiM / kRSTikaraNa ke samAna honepara tatpazcAt anantara samaya meM apUrvaspardhakoM aura pUrvaspardhakoM ko bhI naSTa karatA hai / pazcAt antarmuhUrta kAla kRSTigatayoga hotA hai aura sUkSmakriyA apratipAtidhyAnako dhyAtA hai / kRSTi antima samaya meM asaMkhyAta bahubhAgako naSTa karatA hai| yogakA nirodha ho jAnepara karmoMko Ayu samAna karatA hai / tatpazcAt antarmuhUrta meM zailezyabhAvako prApta karatA hai aura samucchi - nakriyA anivRttidhyAnako dhyAtA hai / zailezyakAla ke kSINa honepara saba karmoMse mukta hokara eka samaya meM siddhiko prApta hotA hai / isa prakAra 'pazcimaskandha' yaha anuyogadvAra samApta huA / - kasA pAhuDasute tu ' kiTTIdo kiTTiguNagAro' ityetasya sthAne ' kiTTIguNagAro ' iti pAThaH / pratiSu 'kiTTIe' iti pAThaH / apratau ' apugvaphayANa apugvaphaddayANi ' iti pATha: / * a-kApratyoH ' NAseDi ' iti pATha: / ka. pA. su. pR. 905, 36-52. pra teSu ' khaMDe' iti pAThaH / Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 appAbahuaNuyogaddAraM ... NamiUNa vaDDhamANaM aNaMtaNANANuvaTTamANa misi / vocchAmi appabahuaM aNuyogaM buddhisAreNa // 1 // appAbahugaaNuyogaddAre NAgahatthibhaDArao saMtakammamaggaNaM karedi / eso ca uvadeso pavAijjadi / saMtakammaM cauvvihaM payaDisaMtakammaM ThidisaMtakamma aNubhAgasaMtakamma padesasaMtakammaM cedi / tattha payaDisaMtakammaM duvihaM mUlapayaDisaMtakammaM uttarapayaDisaMtakammaM cedi / tattha mUlapayaDIhi sAmittaM NedUNa uttarapayaDIhi sAmittaM kAyavvaM / taM jahApaMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-paMcaMtarAiyANaM saMtakammassa ko sAmI? savvo chdumttho| evaM NiddA-payalANaM / Navari carimasamayachadumatthassa patthi saMtakammaM / S thINagiddhitiyasaMtakammassa ko sAmI ? savvo chadumatyo / Navari khavagassa aNiyaTTikaraNamaMtomuhuttaM paviTThassa saMtakammaM vocchiNNaM ti kaTu uvarimesu chadumatthesu Natthi sNtkmm*| __sAdAsAdANaM saMtakammaM kassa ? saMsAriNo savvassa / Navari jassa udao Nasthi anantajJAnase anuvartamAna vardhamAna RSiko namaskAra karake buddhi ke anusAra alpabahutva anuyogadvArakI prarUpaNA karatA hUM // 1 // nAgahastI bhaTTAraka alpabahutva anuyogadvArameM satkarmakI mArgaNA karate haiN| aura yaha upadeza pravAhasvarUpase AyA huA paraMparAgata hai| satkama cAra prakArakA hai- prakRtisatkarma sthitisatkarma, anubhAgasatkarma aura pradezasatkarma / inameM prakRtisatkarma do prakArakA hai- mUlaprakRtisatkarma aura uttrprkRtistkrm| inameM mUla prakRtiyoMke saba svAmitvako le jAkara phira uttara prakRtiyoMke sAtha svAmitvakI prarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra hai- pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya aura pAMca antarAya prakRtiyoMke satkarmakA svAmI kauna hai ? inake satkarmake svAmI saba chadmastha jIva haiN| isI prakAra nidrA aura pracalAke satkarmake sambandha meM jAnanA caahiye| vizeSa itanA hai ki antima samayavartI chadmasthake unakA satkarma nahIM rahatA / styAnagRddhi Adi tIna darzanAvaraNa prakRtiyoMke satkarmakA svAmI kauna hai ? usake svAmI saba chadmastha haiM / vizeSa itanA hai ki anivRttikaraNameM praviSTa hue kSapakake antarmuharta jAkara inake satkarmakI vyucchitti ho jAtI hai, ataeva isake Age chadmasthoMke unakA satkarma nahIM rhtaa| ___sAtA aura asAtA vedanIyakA satkarma kisake hotA hai ? unakA satkarma saba saMsArI jIvoMke rahatA hai| vizeSa itanA hai ki ukta do prakRtiyoMmeMse jisakA udaya nahIM hai usakA 4 tApratI 'NANeNa vaTTamANa' iti ptthH| chaumatthaMtA caudasa ducaramasamayaMmi atthi do NiddA / ka. pra 7, 3. tApratI styAnagRddhitrayasambaddho'yaM sandarbhastruTito'sti / * khavagAniya TriaddhA sakhijjA hoMta aTTa vi ksaayaa| Niraya-tiriyaterasagaM NihA-gi hAtigeNavari / / ka. pra. 7, 6. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appA bahuANuyogaddAre uttarapayaDisaMtakammaM ( 523 tassa carimasamayabhavasiddhayammi Natthi saMtaM / mohaNIyasaMtakammassa sAmittaM jahA kasA pAhuDe kadaMtahA kAyavvaM / riyA asaMtakammaM kassa ? Neraiyassa vA maNusa - tirikkhassa vA / maNusatirikkhAuANaM saMtakammaM kassa * ? aNNadarassa devassa Neraiyassa tirikkhassa maNussassa vA devAuasaMtakammaM kassa ? devassa maNusassa tirivakhassa vA / Nirayagai - tirikkhagai - tappA oggANaM ca jAdi- ANupuvviNAmANaM AdAvujjovathAvarasuhuma-sAhAraNasarIraNAmANaM ca saMtakammassa sAmio ko hodi ? aNNadaro jAva niraya-tirikkhaNAmANaM carimasamayasaMchohao tti / devagai - pAoggANupuvvi- veubviyasarIra AhArasarIra tappA ogga aMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM ca saMtakammaM kassa ? aNNadarassa aNuvvellida saMtakammiyassa jAva ducarimasamayabhavasiddhiyo tti / maNusagai - maNusagaipAoggANupuvvi-tappA oggajAdiNAmANaM saMtakammaM kassa ? aNNadarassa aNuvvellidasaMtakammiyassa jAva carimasamayabhavasiddhayoti / Navari maNusagaipAoggANupuvviNAmAe jAducarimasamayabhavasiddhiyo ti / orAliya- tejA - kammaiyasarIrANaM tappA ogga satkarma antima samayavartI bhavyasiddhikake nahIM rhtaa| mohanIyake satkarmake svAmitvakA kathana jaise kaSAyaprAbhRta meM kiyA gayA hai vaise hI yahAM bhI karanA cAhiye / nArakAtrukA satkarma kisase hotA hai ? usakA satkarma nArakI, manuSya aura tiryaMcake hotA hai | manuSyAyu aura tiryagAyukA satkarma kisake hotA hai ? unakA satkarma anyatara deva, nArakI, tiryaMca aura manuSyake hotA | devAyukA satkarma kisake hotA hai ? usakA satkarma deva, manuSya aura tiryaMcake hotA hai / narakagati, tiryaMcagati aura tatprAyogya jAti evaM AnupUrvI nAmakarmokA tathA Atapa udyota, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNazarIra nAmakarmo ke satkarmakA svAmI kauna hotA hai ? uru kA svAmI narakagati aura tiryaMcagati nAmakarmoke antima samayavartI saMkrAmaka taka anyatara jIva hotA hai / devagati, devagatiprAyogyAnupUrvI, vaMkriyikazarIra va AhArakazarIra tathA unake yogya aMgopAMga, bandhana aura saMghAta nAmakarmoMkA satkarma kisake hotA hai ? unakA satkarma satkarmakI udvelanA na karanevAle dvicarama samayavartI bhavyasiddhika taka anyatara jIvake rahatA hai / manuSyagati manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura tatprAyogya jAti nAmakarmakA satkarma kisake hotA hai ? unakA satkarma satkarmakI udvelanA na karanevAle antima samayavartI bhavyasiddhika taka anyatara jIvake rahatA hai / vizeSa itanA hai ki manuSyagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakA satkarma dvicarama samayavartI bhavyasiddhika taka rahatA hai / audArika, taijasa aura kArmaNa zarIra tathA tattrAyogya * maNuyagai jAi-sa-bAyaraM ca pajjatta subhama AejjaM / jasakittI titthayaraM veyaNi uccaM ca maNuyANaM // bhavacarimastamayammi u tammaggillasamayamni sesAu / AhAraga - titthayarA bhajjA dusu Natthi tityayaraM / / ka. pra. 7, 8-9. tApratI ( Nirayagai ) tirikkha ( gai ) - maNUssAuANaM ' iti pAThaH / * a-kAprayoH 'saMtakammassa' iti pAThaH / baddhANi tAva AUNi veiyAiM ti jA kasiNaM / / ka. pra 7, 3. -a-kApratyoH 'siddhayA'' ' iti pAThaH / pratiSu ' sAmittao' iti pAThaH / Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 524 ) chakkhaMDAgame saMtakamma aMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM ca chasaMThANa-chasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasatthApasatthavihAyagai-apajjatta-patteyasarIra-thirAthira-suhAsuha dUbhaga-dussara-aNAdejja-ajasakitti-NimiNa-NIcAgodANaM saMtakammaM kassa ? carimasamayabhavasiddhiya mottUNa saMsAratthassa savvassa / tasa-bAdara-pajjatta-subhagAdejjajasakitti-uccAgodANaM saMtakammaM kassa ? aNNadarassa saMsArAvatthassa / titthayaraNAmAe saMtakammaM kassa? sammAidvissa micchAiTissa vA jAva carimasamayabhavasiddhiyAdo tti / evaM sAmittaM samattaM / ___ eyajIveNa kAlo aMtaraM, NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM, saNNiyAso ca sAmittAdo sAhedUNa bhaanniyvvo| etto appAbahuaM duvihaM stthaann-prtthaannppaabhuabheenn| tattha paratthANappAbahuammi payadaM- savvatthovA aahaarsriirsNtkmmiyaa| sammattasaMtakammiyA asaMkha0 gunnaa| sammAmicchattassa saMtakammiyA visesAhiyA / maNussAuassa saMtaka0 asaMkhe0 guNA / NirayAuassa saMtaka0 asaMkhe0 guNA / devAuassa saMtaka0 asaMkhe0 guNA / devagaiNAmAe saMtaka0 asaMkhe0 gunnaa| NirayagaiNAmAe saMtaka. visesA0 / veuvviyasarIraNAmAe saMtaka0 visesA0 / uccAgodassa saMtaka0 aNaMtaguNA / maNusagaiNAmAe saMtaka0 aMgopAMga, bandhana aura saMghAtakA, chaha saMsthAna, chaha saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, aparyApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, duHsvara, anAdeya, ayazakIrti, nirmANa aura nIcagotra; inakA satkarma kisake hotA hai ? inakA satkarma antima samayavartI bhavya siddhikako choDakara saba saMsArI jIvoMke rahatA hai| basa, bAdara, paryApta, subhaga, Adeya, yazakIti aura uccagotrakA satkarma kisake hotA hai ? inakA satkarma anyatara saMsArI prANIke hotA hai| tIrthakara nAmakarmakA satkarma kisake hotA hai ? usakA satkarma antima samayavartI bhavyasiddhika taka samyagdaSTi aura mithyAdaSTike bhI hotA hai| isa prakAra svAmitva samApta haa| eka jIvakI apekSA kAla aura antara tathA nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla, antara aura saMnikarSakA kathana svAmitvase siddha karake karanA cAhiye / yahAM alpabahatva do prakArakA hai-- svasthAna alpabahatva aura parasthAna alpabahatva / unameM parasthAna alpabahutva prakRta hai- AhArazarIrasatkamika jIva sabase stoka haiN| samyaktvaprakRtisatkarmika asaMkhyAtaguNe haiN| samyagmithyAtvake satkamika vizeSa adhika hai| manuSyAyuke satkarmika asaMkhyAtaguNe haiN| nArakAyuke satkamika asaMkhyAtaguNe haiN| devAyuke satkarmika asaMkhyAtaguNe haiN| devagati nAmakarmake satkamika asaMkhyAtaguNe haiN| narakagati nAmakarma ke satkarmika vizeSa adhika haiN| vaikriyikazarIra nAmakarmake satkarmika vizeSa adhika haiN| uccagotrake satkamika anantaguNe haiN| manuSyagati nAmakarmake sarmika vizeSa adhika haiN| tiryagAyuke Jain Educatiorte kA prA. 7, 8. 9. . Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apAbahuaNuyogaddAre paratthANappA bahuaM ( 525 vise / tirikkhAuassa saMtaka0 vise0 / anaMtANubaMdhica ukkasaMtaka0 vise0 / micchattasaMtaka0 vise0 / kaTukasAyasaMtaka0 vise0 / tirikkhagai - NiddANiddA- payalApayalA-thINagiddhINaM ca saMtaka0 tullA visesAhiyA / NavaMsayavedassa saMtaka0 vise0 / itthiveyassa saMtaka0 vise0 / chaNNokasAyANaM saMtaka0 vise0 / purisavedassa saMtaka0 vise0 / kohasaMjaNAe saMtaka0 vise0 / mANa0 vise0 / mAyA0 vise / lobha0 vise0 / NiddApayalANaM saMtaka0 vise0 | paMcaNANAvaraNa- caudasaNAvaraNa-paMcaMtarAiyANaM saMtaka0 tullA visesAhiyA | orAliya- tejA - kammaiya-ajasa kitti - NIcAgodANaM saMtaka0 vise0 / asAdassa saMtaka0 vise0 / sAdassa saMtaka0 vise0 / jasakittIe saMtakammiyA visesAhiyA / evaM oghamappA bahuadaMDao samatto / d NirayagaIe savvatthovA maNussAuassa saMtakammiyA / AhArasarIraNAmAe saMtakammiyA asaMkhejjAguNA / sammattassa saMtaka0 asaMkhe0 guNA / sammAmicchattassa saMtaka0 visesA0 / tirikkhAuassa saMtaka0 asaMkhe0 guNA / anaMtANubaMdhI saMtaka0 saMkhe0 guNA / micchattassa saMtaka0 vise0 / sesANaM kammANaM savvesi saMtakammiyA tullA visesA0 / evaM NirayagaidaMDao samatto / tirikkhagadIe AhArasaMtakammiyA thovA / sammatta saMtaka0 asaMkhe 0 guNA / sakarmika vizeSa adhika haiM / anantAnubandhi catuSkake satkarmika vizeSa adhika haiM / mithyAtva ke sakarmika vizeSa adhika haiM / ATha kaSAyoM ke satkarmika vizeSa adhika haiM / tiryaMcagati, nidrAnidrA, pracalApracalA aura styAnagRddhike satkarmika tulya va vizeSa adhika haiM / napuMsakavedake satkarmaka vizeSa adhika haiM / strIvedake satkarmika vizeSa adhika haiM / chaha nokaSAyoMke satkarmika vizeSa adhika haiM / puruSaveda ke satkarmika vizeSa adhika haiM / saMjvalana krodhake satkarmika vizeSa adhika haiM / saMjvalana mAnake satkarmika vizeSa adhika haiM / saMjvalana mAyAke satkarmika vizeSa adhika haiM / saMjvalana lobhake satkarmika vizeSa adhika haiM / nidrA aura pracalAke satkarmika vizeSa adhika haiN| pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pAMca antarAyake satkarmika tulya va vizeSa adhika haiM / audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, ayazakIrti aura nIcagotrake satkarmika tulya va vizeSa adhika haiM / asAtAvedanIyake satkarmika vizeSa adhika haiM / sAtAvedanIyake satkarmika vizeSa adhika haiM | yazakIrti ke satkarmika vizeSa adhika haiM / isa prakAra oghaalpabahutta daNDaka samApta huA / narakagati meM manuSyAyuke satkarmika sabase stoka haiM / AhArakazarIra nAmakarma ke satkarmika asaMkhyAtaguNe heM / samyaktva prakRti ke satkarmika asaMkhyAtaguNe haiM / samyagmithyAtva ke satkarmika vizeSa adhika haiM / tiryagAyuke satkamika asaMkhyAtaguNe haiM / anantAnubandhicatuSTaya ke satkamika saMkhyAtaguNe haiM / mithyAtva ke satkarmika vizeSa adhika haiM / zeSa saba karmoke satkarmika tulya va vizeSa adhika haiM / isa prakAra narakagatidaNDaka samApta huA / Jain Education Internation tiryaMcagati meM AhArasatkarmika stoka haiM / samyaktva prakRti ke satkarmika asaMkhyAta guNaNe ainelibrary.org Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM sammAmicchattasaMtaka0 visesA0 / maNussAuassa saMtaka0 asaMkhe0 guNA / NirayAuassa saMtaka0 asaMkhe0 guNA / devAuassa saMtaka0 asaMkhe0 guNA / devagadIe saMtaka0 asaMkhe0 guNA / NirayagadIe saMtaka0 vise0 / veuvviyasarIrasaMtaka0 vise0 / uccAgodasaMtaka anaMtaguNA / maNusagaisaMtaka vise0 / anaMtANubaMdhINaM saMtaka0 vise0 / micchattassa saMtaka0 vise0 / sesANaM kammANaM saMtakammiyA tullA visesAhiyA / evaM tirikkhagaidaMDao samatto / 1 tirikkhajogiNIsu savvatthovA AhArasarIraNAmAe saMtakammiyA / sammatta - saMtaka0 asaM0 guNA / sammAmicchattasaMta0 vise0maNussAuassa saMta0 asaM0 guNA NirayAusaMtaka0 asaM0 guNA / devAu0 saMta asaMkhe0 guNA / anaMtANubaM0 saMta0 saM0 guNA / sesANaM kammANaM saMtakammiyA tullA vise0 / evaM tirikkhajoNiNIsu daMDao samatto / ma sagadI savvatthovA AhArasarIraNAmAe saMtaka0 / NirayAuassa saMtaka0 saMkhe0 guNA / devAuassa saMtaka0 saMkhe0 guNA / sammattassa saMtaka0 asaMkhe 0 guNA / sammAmicchattassa saMtaka0 vise0 / devagaiNAmAe saMtaka0 asaMkhe0 guNA / NirayagaiNAmAe saMtaka0 vise0 / veuvviyasarIraNAmAe saMtaka, vise0 / tirikkhA uassa saMtaka0 asaMkhe0 guNA / atANubaMdhisaMtaka0 saMkhe0 guNA / micchattasaMtaka0 vise0 / sesa haiM / samyagmithyAtvake satkarmika vizeSa adhika haiN| manuSyAyuke satkarmika asaMkhyAtaguNe haiM / nArakA ke satkarmika asaMkhyAtaguNe haiM / devAyuke satkarmika amaMkhyAtaguNe haiM / devagati ke satkarmika asaMkhyAtaguNe haiM / narakagati ke satkarmika vizeSa adhika haiM / vaikriyikazarIra ke satkarmaka vizeSa adhika haiM / uccagotrake satkamika anantaguNe haiN| manuSyagatike satkarmaka vizeSa adhika haiM / anantAnubandhicatuSTayake satkarmika vizeSa adhika haiM / mithyAtva ke satkarmika vizeSa adhika haiM / zeSa karmoMke satkarmika tulya va vizeSa adhika haiM / isa prakAra tiryaggatidaNDaka samApta huA / tiryaMca yonimatiyoM meM AhArazarIra nAmakarmake satkamika sabase stoka haiM / samyaktva prakRti ke satkarmaka asaMkhyAtaguNe haiM / samyagmithyAtva ke satkarmika vizeSa adhika haiN| manuSyAyuke satkarmaka asaMkhyAtaguNaM haiM nArakAyuke satkamika asaMkhyAtaguNe haiM / devAyuke satkarmika asaMkhyAtaguNe haiM / anantAnbandhi catuSTaya ke satkamika saMkhyAtaguNe haiM / zeSa karmoke satkarmika tulya va vizeSa adhika haiN| isa prakAra tiryaMcayonimatiyoM meM prakRta daNDaka samApta huA / manuSyagati meM AhArazarIra nAmakarma ke satkarmika sabase stoka haiN| nArakAyuke satkarmaka saMkhyAtaguNe haiM / devAyu ke satkarmika saMkhyAtaguNe haiM / samyaktva prakRti ke satkamika asaMkhyAtaguNe haiM / samyagmithyAtva ke satkarmika vizeSa adhika haiM / devagati nAmakarmake satkarmika asaMkhyAta - guNe haiM / narakagati nAmakarmake satkarmika vizeSa adhika haiM / vaikriyikazarIra nAmakarmake sakarmika vizeSa adhika haiM / tiryagAyuke satkarmika asaMkhyAtaguNe haiM / anantAnubandhicaturain saMkhyAtaguNe hai / mivyAtva ke satakarmika vizeSa adhika haiM / zuSajainelibrary.org. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appA bahuaNuyogaddAra paratthANappA bahuaM ( 527 moghaM / Navari jasakittIe saha maNussAua maNussagaIo uccAgodaM ca vattavvAo / evaM maNusagaidaMDao samatto / masiNIsu savvatthovA AhArasarIraNAmAe saMtakammiyA / sammattassa saMtaka 0 saMkhejjaguNA / sammAmicchattassa saMtaka0 vise0 / NirayAuassa saMtaka0 asaMkhe 0 guNA / devAuassa saMtaka0 saMkhe0 guNA / tirikkhAuassa saMtaka0 saMkhe0 guNA / atAnubaMdhI saMtaka0 saMkhe0 guNA / michattasaMtaka0 vise0 / mesaM maNusagaibhaMgo / vari chaNNokasAehi saha purisavedo bhANiyavvo / evaM maNusiNIsu daMDao samatto / jahA NirayagadIe tahA devagadIe / asaNNIsu savvatthovA AhArasarIraNAmAe saMtakammiyA / sammattassa saMtaka0 asaMkhe0 guNA / sammAmicchattasaMtaka0 vise0 / maNussA assa saMtaka0 asaMve0 guNA / NirayAuassa saMtaka 0 asaMkhe 0 guNA / devAuassa saMtaka0 asaMkhe0 guNA / devagaiNAmAe saMtaka0 saMkhe0 guNA / NirayagaiNAmAe saMtaka0 vise0 / veuvviyasarIraNAmAe saMtaka0 vise0 / uccAgodasaMtaka0 vise0 / maNusagainAmAe saMtaka0 visesA0 / sesANaM payaDINaM saMtakammiyA tullA visesAhiyA / evaM asaNNidaMDao samatto / bhujagAro padaNikkhevo vaDDhI ca Natthi / payaDiTThANasaMtakammaM mohaNIyassa jahA kathana ogha ke samAna hai| vizeSa itanA hai ki yazakIrti ke sAtha manuSyAyu manuSyagati aura uccagotra ko bhI kahanA cAhiye / isa prakAra manuSyagatidaNDaka samApta huA / manuSyaniyoMmeM AhArakazarIra nAmakarmake satkarmika sabase stoka haiN| samyaktva prakRti ke satkarmika saMkhyAtaguNe haiM / samyagmithyAtva ke satkarmika vizeSa adhika haiM / nArakA ke satkarmika asaMkhyAtaguNe haiM / devAyuke satkamika saMkhyAtaguNe haiM / tiryagAyuke satkamika saMkhyAtaguNe haiM / anantAnubandhicatuSTayake satkarmika vizeSa adhika haiM / mithyAtva ke satkarmika vizeSa adhika haiM / zeSa karmoM ke satkarmika prarUpaNA manuSyagatike samAna hai / vizeSa itanA hai ki chaha nokaSAyoM ke sAtha puruSavedako kahanA cAhiye isa prakAra manuSyaniyoMmeM daNDaka samApta huA / jaise narakagati prarUpaNA kI gaI hai vaise hI devagatimeM bhI jAnanA cAhiye / asaMjJI jIvoM meM AhArazarIra nAmakarmake satkamika sabase stoka haiM / samyaktvake satkarmika asaMkhyAtaguNe haiM / samyagmithyAtvake satkarmika vizeSa adhika haiM / manuSyagatike satkarma saMkhyAtaguNa haiM / nArakA ke satkarmika asaMkhyAtaguNe haiM / devAyuke satkarmika asaMkhyAtaguNe haiM / devagati nAmakarmake satkarmika saMkhyAtaguNe haiM / narakagati nAmakarmake satkarmika vizeSa adhika haiM / vaizirIra nAmakarmake satkarmika vizeSa adhika haiM / uccagotrake satkarmika vizeSa adhika haiM / manuSyagati nAmakarma ke satkarmika vizeSa adhika haiM / zeSa prakRtiyoMke satkamika tulya va vizeSa adhika haiM / isa prakAra asaMjJidaNDaka samApta huA / bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhi nahIM haiM / mohanIyakA prakRtisthAnasatkarma jaise kaSAyaprAbhRtama Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 528 ) chakkhaMDAgame saMtakamma kasAyapAhuDe kadaM tahA kAyavvaM / sesANaM kammANaM payaDiTTANamaggaNA sugamA / evaM payaDisaMtakammamaggaNA samattA / etto TidisaMtakammaM duvihaM mUlapayaDiTidisaMtakammaM uttarapayaDiTidisaMtakamma cedi / tattha mUlapayaDiTidisaMtakammaM sugamaM / uttarapayaDiTThidisaMtakamme addhaacchedo| taM jahA-- madiAvaraNassa ukkassaTidisaMtakammaM tIsaM sAgarovamakoDAkoDIyo paDivuNNAoD, jAo dvidIo vi ettiyAo ceva / jahA madiAvaraNassa ukkassadvidisaMtakammassa addhAcchedo kado tahA sesacaduNANAvaraNa-cadudaMsaNAvaraNa-paMcaMtarAiyANaM kAyavvo / paMcaNNaM daMsaNAvaraNIyANaM jaTTidisaMtakammaM tIsaM sAgarovamakoDAkoDIyo paDivuNNAo, jAo dvidIo samaUNAo / sAdassa jaTTidisaMtakamma jAo dvidIo ca tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo AvaliyUNAo jaTTidisaMtakamma jAo dvidIo ca asAdassa tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo pddivunnnnaao| micchattassa jaTTidisaMtakammaM jAo dvidIo ca sattarisAgarovamakoDAkoDIo pddivunnnnaao| sammatta-sammAmicchattANaM sattarisAgarovamakoDAkoDIo aNtomuttuunnaao| solasaNNaM kasAyANaM cattAlIsaM sAgarovamakoDAkoDIo pddivunnnnaao| NavaNNaM NokasAyANaM jaTidisaMtakammaM jAo dvidIo ca cattAlIsaM sAgarovamakoDAkoDIo aavliyuunnaao| kiyA gayA hai vaise karanA cAhiye / zeSa karmoMkI prakRtisthAnamArgaNA sugama hai / isa prakAra prakRtisatkarmamArgaNA samApta huii| yahAM sthitisatkarma do prakArakA hai-- mUlaprakRtisthisatkarma aura uttaraprakRtisthitisatkarma / inameM mUlaprakRtisthitisatkarma sugama hai| uttaraprakRtisthitisatkarmameM addhAchedakA kathana isa prakAra hai-- matijJAnAvaraNakA utkRSTa sthitisatkarma sampUrNa tIsa koDAkoDi sAgaropama pramANa tathA jasthitiyAM bhI itanI mAtra hI haiM / jaise matijJAnAvaraNake utkRSTa sthitisatkarmakA addhAccheda kiyA hai vaise hI zeSa cAra jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pAMca antarAya prakRtiyoMkA bhI karanA cAhiye / nidrAdika pAMca darzanAvaraNa prakRtiyoMkA jasthitisatkarma paripUrNa tIsa koDAkoDi sAgaropama tathA jasthitiyAM eka samaya kama tIsa koDAkoDi sAgaropama mAtra haiN| sAtAvedanIyakA jasthitisatkarma aura jasthitiyAM AvalIse hIna tIsa kIDAkoDi sAgaropama pramANa haiM / asAtAvedanIyakA jasthitisatkarma aura jasthitiyAM paripUrNa tIsa koDAkoDi sAgaropama pramANa hai| mithyAtvakA jasthitisatkarma aura jasthitiyAM paripUrNa sattara koDAkoDi sAgaropama mAtra haiM / samyaktva aura samyagmithyAtva prakRtiyoMkA jasthitisatkarma aura jasthitiyAM antarmuhUrta kama sattara koDAkoDi sAgaropama pramANa haiM / solaha kaSAyoMkA jasthitisatkarma aura jasthitiyAM paripUrNa cAlIsa koDAkoDi sAgaropama pramANa haiM / nau nokaSAyoMkA jasthitisatkarma aura . a-kApratyoH 'visesANaM', tApratI (vi) sesANaM' iti paatthH|.taaprtau 'payaDisaMkama (saMta ) maggaNA' iti paatthH| aprato 'paDivaNNAo' iti pAThaH / a-kApratyoH 'paDivaNNAzro' iti pAThaH / 4 pratiSu 'jaTTidIo' iti pAThaH / Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAra ThidisaMtakammapamANANugamo ( 529 deva-NirayAuANaM jaM TidisaMtakammaM tettIsa sAgarovamANi putvakoDIe tibhAeNabbhahiyANi, jAo dvidIo tettIsaM sAgarovamANi paDivuNNANi / maNusatirikkhAuANaM jaM didisaMtakammaM tiNNipalidovamANi puvakoDIe tibhAeNabbhahiyANi, jAo dvidIo tiNipalidovamANi paDivuNNANi / __Nirayagai-tirikkhagai-eiMdiyajAdi-paMcidiyajAdi-orAliya-veunviya-tejA-kammaiyasarIra-tappAoggaaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAda-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa huMDasaMThANa-vaNNa- gaMdha-rasaphAsa-NirayANupuzvi-tirikkhANupugvi-agurugalahuga-uvaghAda-paraghAda--AdAvujjova-ussAsa-appasatthavihAyagai-tasa-thAvara bAdara-pajjatta-patteyasarIra-athira-asubha-dUbhagadussara-aNAdejja-ajasakittiNimiNaNAmANaM jaM didisaMtakammaM jAo dvidIo ca vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo pddivunnnnaao| Navari Nirayagai-tirikkhagaiNAmANaM tappAogga-ANupugviNAmANaM ca eiMdiya-orAliya-tappAoggaaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdaNAmANaM asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-AdAva-thAvaraNAmANaM ca ukkassayaM jaM TidisaMtakammaM vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo paDivuNNAo, jAo dvidIo smuunnaao| maNusamai-paMcasaMThANapaMcasaMghaDaNa-thirasuha-suhaga-sussara-Adejja-jasakittINaM jaM dvidisaMtakammaM jAo dvidIo ca. vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo AvaliyUNAo / devagaditiNNijAdi devANupusvi-maNussANupusvi-suhama-apajjatta--sAhAraNANaM jaM dvidisaMtakammaM vIsaM jasthitiyAM AvalIse hIna cAlIsa koDAkoDi sAgaropama pramANa hai / devAyu aura nArakAyukA jasthitisatkarma pUrvakoTike tRtIya bhAgase adhika tetIsa sAgaropama tathA jasthitiyAM paripUrNa tetIsa sAgaropama mAtra haiN| manuSyAyu aura tiryagAyakA jasthitisatkarma pUrvakoTike tribhAgase adhika tIna palyopama tathA jasthitiyAM paripUrNa tIna palyopama pramANa hai| __ narakagati, tiryaggati, ekeMdriya jAti, paMcendriya jAti, audArika, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra tathA tatprAyogya aMgopAMga, bandhana va saMghAta, asaMprAptAsRpATikAsaMhanana, huNDasaMsthAna, varNa, gandha, rasa, sparza, nArakAnupUrvI, tiryagAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, Atapa, udyota, ucchvAsa, aprazasta vihAyogati, trasa sthAvara, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, asthira, azubha, durbhaga dumvara, anAdeya, ayazakIrti aura nirmANa; ina nAmakarmoMkA jasthitisatkarma aura jasthitiyAM paripUrNa bIsa koDAkoDi sAgaropama mAtra haiN| vizeSatA itanI hai ki narakati va tiryaggati nAmakarmoM, tatprAyogya AnupUrvI nAmakarmoM, tathA ekendriya jAti, audArikazarIra evaM tatprAyogya aMgopAMga, baMdhana aura saMghAta nAmakarmokA, tathA asaMprAptAsRpATikAsaMhanana, Atapa aura sthAvara nAmakarmoMkA utkRSTa jasthitisatkarma paripUrNa vIsa koDAkoDi sAgaropama tathA jasthitiyAM eka samaya kama bIsa koDAkoDi sAgaropama mAtra haiN| manuSyati, pAMca saMsthAna, pAMca saMhanana; sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya aura yazakIrtikA jasthitisatkarma aura jasthitiyAM AvalIse hIna bIsa koDAkoDi sAgaropama mAtra haiM / devagati, tIna jAti, devagatyAnupUrvI, manuSyAnupUrvI, sUkSma, NS a-kApratyoH 'pubakoDIo ' iti paatthH| tApratI 'bAdara-patte yasarIra' iti paatthH| a-kApratyoH 'jAo didIo jaM didisaMtakammaM ca ' iti pAThaH / Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 530 ) chakkhaMDAgame saMtakamma sAgarovamakoDAkoDIo AvaliUNAo, jAo dvidIo bIsaM sAgarovamakoDAkoDIo samayAhiyAe AvaliyAe uunnaao| jahA magusagaiNAmAe tahA pasatthavihAyagaiNAmAe / AhAraNAmAe aMtokoDAkoDIo., jAo dvidIo smuunnaao| evaM titthayarassa vi| ___ uccAgodassa jAo dvidIo jaDhidisaMtakammaM ca vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo aavsiuunnaao| NIcAgodassa vIsaM sAgarovamakoDAkoDIyo pddivunnnnaao| evamukkassaTThidisaMtakammaM samattaM / jahaNNaTThidisaMtakammapamANANugamo / taM jahA-- paMcaNANAvaraNa-caudaMsaNAvaraNa-sAdAsAda-sammatta-loha* saMjalaNa-doveda--Aucaukka-maNusagai--jAdi-tasabAdara-pajjattaM-jasakitti-subhaga-Adejja-titthayara--paMcaMtarAiya--uccAgodANaM jahaNNadvidisaMtakammaM eyasamayadidiyaM eyA dvidii| paMcadaMsaNAvaraNa-micchatta-sammAmicchattabArasakasAyANaM jahaNNayaM dvidisaMtakammaM dusamayakAlaTidiyaM eyA TidI / mAyAsaMjalaNAe jaTThidisaMtakammaM addhamAso dohi AvaliyAhi samaUNAhi UNo, jAo dvidIo aMtomuttUNaaddhamAsamettAo / mANasaMjalaNAe jaTidisaMtakammaM mAso dohi AvaliyAhi samaUNAhi UNao, jAo aparyApta aura sAdhAraNazarIrakA jasthitisatkarma AvalIse hIna bIsa koDAkoDi sAgaropama tathA eka samaya adhika AvalIse hIna bIsa koDAkoDi sAgaropama pramANa haiN| prazasta vihAyogati nAmakarmakA addhAccheda manuSyagati nAmakarmake samAna hai| AhArazarIra nAmakarmakA jasthitisatkama antaHkoDAkoDi sAgaropama aura jasthitiyAM eka samaya kama antaHkoDAkoDi sAgaropama mAtra haiN| isI prakAra tIrthaMkara prakRtikI bhI prarUpaNA hai / uccagotrakI jasthitiyAM aura jasthitisatkarma AvalIse hIna bIsa koDAkoDisAgaropama mAtra haiN| nIcagotrakA jasthitisatkarma aura jasthitiyAM paripUrNa bIsa koDAkoDi sAgaropama mAtra haiN| isa prakAra utkRSTa sthitisatkarma samApta huaa| jaghanya sthitisatkarmapramANAnugamakI prarUpaNA karate haiN| yathA- pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtA va asAtA vedanIya, samyaktva, saMjvalana lobha, do veda, cAra Ayukarma, manuSyagati, tatprAyogya jAti, trasa, bAdara, paryApta, yazakIrti, subhaga, Adeya, tIrthaMkara, pAMca antarAya aura uccagotra; inakA jaghanya sthitisatkarma eka samaya sthiti rUpa eka sthiti mAtra hai| pAMca darzanAvaraNa, mithyAtva, samyagmithyAtva aura bAraha kaSAyoMkA jaghanya sthitisatkarma do samaya kAla sthitivAlI eka sthiti rUpa hai| saMjvalana mAyAkA jaghanya sthitisatkarma eka samaya kama do AvaliyoMse hIna AdhA mAsa tathA jasthitiyAM antarmuhUrta kama AdhA mAsa pramANa hai| saMjvalana mAnakA jaghanya sthitisatkarma eka samaya kama do AvaliyoMse hIna eka mAsa tathA tApratAvato'gre'grima 'koDAkoDIo' paryata: pAstraTino'sti / .tApratAvato'gre 'jAo TridIo' jahA maNusagaiNAmAe tahA pasattha vihAgaiNAmAe aMDokoDAkoDIo' ityadhikaH pAThaH samupalabhyate / * a-kApratyoH 'dohi', tApratI 'dohi (loha ) ' iti paatthH| apratau 'do mAsA' iti pAThaH / 54 a-tApratyoH 'UNAo' iti paarH| Jain Education international . Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAra ThidisaMtakammasAmittaM dvidIo aMtomuttUNamAsamettAo / kodhasaMjalaNAe jaM DidisaMtakammaM do mAsA dohi AvaliyAhi samaUNAhi UNA, jAo dvidIo aNtomuhuttuunndomaasmettaao| purisavedassa jaM TidisaMtakammaM aTuvassANi dohi AvaliyAhi samaUNAhi UNANi, jAo dvidIo aTThavassANi aMtomuttUNANi / chaNNokasAyANaM jAo dvidIo jaTThidIo ca saMkhejjANi vassANi / Nirayagai-tirikkhagai devagai-tappAoggajAdi-ANupurija-maNusagai-pAoggANupunvi-paMcasarIra-tadaMgovaMba--baMdhaNa-saMghAda -chasaMThANa--chasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa--phAsa galaga-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-AdAvajjova--dovihAyagai--thAvara--sUhama-apajjatta-patteyasAhAraNasarIra-thirAthira-suhAsuha-dubhaga-sussara-dussara-aNAdejja--ajasakitti-NimiNa-NIcAgodANaM jahaNNayaM dvidisaMtakammaM dusamayakAlaTThidiyaM ekkisse dvidIe / evaM pamANANugamo smtto| sAmittaM / taM jahA-paMcaNNaM NANAvaraNIyANaM ukkassa didisaMtakammaM kassa ? NiyamA ukkassiyaM dvidhiM baMdhamANassa / evaM dasaNAvaraNacaukkassa / paMcaNNaM dasaNAvaraNIyANaM ukkassayaM dvidisaMtakammaM kassa ? jo ukkassiyaM didi baMdhadi jo ca samaUNaM vedydi| sAdassa ukkassaTidisaMtakamma kassa? asAda ukkassaTidisaMtakamma jasthitiyAM antarmuhurta kama eka mAsa mAtra haiN| saMjvalana krodhakA jaghanya sthitisatkarma eka samaya kama do AvaliyoMse hIna do mAsa tathA jasthitiyAM antarmuhUrta kama do mAsa mAtra haiN| puruSavedakA jaghanyasthitisatkarma eka samaya kama do AvaliyoMse hIna ATha varSa aura jasthitiyAM antarmuharta kama ATha varSa mAtra haiN| chaha nokaSAyoMkI jasthitiyAM aura jaghanya sthitisatkarma saMkhyAta varSa mAtra hai| narakagati, tiryaggati, devagati tathA tatprAyogya jAti va AnupUrvI nAmakarma, manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, pAMca zarIra, tIna aMgopAMga, pAMca bandhana, pAMca saMghAta, chaha saMsthAna, chaha saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, agullaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, Atapa, udyota, do vihAyogatiyAM, sthAvara, sUkSma, aparyApta, pratyekazarIra, sAdhAraNazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, susvara, dusvara, anAdeya, ayazakIrti, nirmANa aura nIcagotra; inakA jaghanya sthiti - satkarma do samaya kAla sthitivAlI eka sthiti rUpa hai| isa prakAra pramANAnugama samApta huaa| svAmitva adhikAra prApta hai| yathA- pAMca jJAnAvaraNIya prakRtiyoM kA utkRSTa sthitisatkarma kisake hotA hai? vaha niyamase utkRSTa sthitiko bAMdhanevAle ke hotA hai| isI prakAra cAra / darzanAvaraNIya prakRtiyoMkA utkRSTa sthitisatkarma jAnanA caahiye| nidrA Adi pAMca darzanAvaraNIya prakRtiyoMkA utkRSTa sthitisatkarma kisake hotA hai ? jo jIva inakI utkRSTa sthitiko bAMdhatA hai aura jo eka samaya kama usa kA vedana karatA hai / sAtAvedanIyakA utkRSTa sthiti satkarma kisake hotA hai ? vaha sAtAvedanIyake utkRSTa sthitisatkarmakA saMkrama karanevAle sAtAvedaka 33 tApratI 'TThidIo mAsamettAo' iti paatthH| Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 532 ) chakkhaMDAgame saMtakamma saMkAmeMtassa sAdAvedayassa / asAdassa ukkassaTidisaMtakammaM kassa ? asAdavedayassa tasseva ukkassiyaMTidi baMdhamANassa / micchatta-solasakasAyANaM ukkassaTidisaMtakammaM kassa ? payaDivedayassa ukkassiyaM didi baMdhamANassa / sammatta-sammAmicchattANaM ukkassayaM TidisaMtakara maM kassa? ukkassiyAe sammattadvidIe saha paDhamasamayasammAidvissa / hassa-radi-aradi-soga-bhayaduguMchA-tiNNivedANamukkassayaM dvidisaMtakammaM kassa ? appidapaDi baMdhato vedayaMtassa kasAyANamukkassaTThidi NokasAyANaM saMkAmeMtassa / Niraya-devAuANaM ukkassaTidisaMtakammaM kassa ? puvvakoDIe tibhAgassa paDhamasamae ukkassaddhidi baMdhamANassa / jAo dvidIo ukkassiyAo kassa ? ukkassiyaM Tidi baMdhidUNa jAva paDhamasamayatabbhavattho ti tAva / evaM maNussa-tirikkhAuANaM / NirayagaiNAmAe ukassayaM dvidisaMtakamma kassa? ukkassiyaM didi bNdhmaannss| ukkassiyAo jAo dvidIo* kassa? tassa ceva vA, ukkrastiyaM Tidi baMdhiPNuvavaNNapaDhamasamae Neraiyassa vA / tirikkhagaiNAmAe ukkastiyaM dvidisaMtakammaM kassa ? devassa Neraiyassa vA ukkassiyaM didi baMdhamANassa / jAo dvidIo ukkassiyAo* jIvake hotA hai / asAtAvedanIyakA utkRSTa sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha usakI hI utkRSTa sthitiko bAMdhanevAle asAtAvedaka jIvake hotA hai / mithyAtva aura solaha kaSAyoMkA utkRSTa sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha vivakSita prakRtikA vedana karate hue usakI utkRSTa sthitiko bAMdhanevAle jIvake hotA hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA utkRSTa sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha samyaktvakI ratkRSTa sthitike sAtha prathama samayavartI samyagdaSTike hotA hai| hAsya. rati. arati. zoka. bhaya aura tIna vedaH inakA utkaSTa sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha vivakSita prakatiko kara vedana karate hae kaSAyoMkI utkRSTa sthitiko nokaSAyoM meM saMkrAnta karanevAle ke hotA hai| nArakAyu aura devAyukA utkRSTa sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha pUrvakoTike tRtIya bhAgake prathama samayameM utkRSTa sthitiko bAMdhanevAle ke hotA hai| unakI utkRSTa jasthitiyAM kisake hotI haiM ? ve utkRSTa sthitiko bAMdhakara jaba prathama samayavartI tadbhavastha hotA hai taba hotI haiN| isI prakAra manuSyAyu aura tiryagAyukI prarUpaNA karanA cAhiye / narakagati nAmakarmakA uttkRSTa sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha usakI utkRSTa sthitiko bAMdhanevAleke hotA hai| usakI utkRSTa jasthitiyAM kisake hotI haiM ? usake hI hotI haiM, athavA utkRSTa sthitiko bAMdhakara utpanna honeke prathama samayameM nArakI jIvake hotI haiM / tiryaggati nAmakarmakA utkRSTa sthitisatkarma kisake hotA hai ? usakI ukRSTa sthitiko bAMdhanevAle deva athavA nArakIke usakA utkRSTa sthitisatkarma hotA hai| usakI utkRSTa jasthitiyAM 8 a-tApratyauH 'ukkassaya ' iti nntthH| 4 a-kApratyoH 'kassa baMdhamANa yassa' iti pAThaH / * a-kApratyoH nopalabhyate padamidam / * tApratau ' ukkassiyAo dvidIo jAo' iti pAThaH / . Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appA bahuaNuyogaddAra ThidisaMtakammasAmittaM ( 533 kassa ? tassa ceva vA devassa ukkassayaM dvidi baMdhidUNa eiMdiesu uvavaNNassa paDhamasamaya tabbhavatthassa vA, deva NeraiyapacchAyadapaMcidiyatirikkhassa vA / maNusagaiNAmAe ukkassiyaM dviditakammaM kassa ? maNusagaI baMdhamANassa ukkassaTThidi* saMkAmayassa maNussassa / ukkassiyAo jAo dvidIo kassa ? erisassa ceva maNussassa / devagaiNAmAe ukkassayaM dvidistakammaM kassa ? devagaI baMdhamANassa ukkassaTThidisaMkAmagassa / jAo dvidIo erisasseva / evaM jAdiNAmANaM / vevviyasarIraNAmAe NirayagaibhaMgo / Navari samaUNaM Na hodi / orAliya sarIraNAmAe tapAoggabaMdhaNa saMghAdANaM ca tirikkhagaibhaMgo / orAliyasarIra aMgovaMga - asaMpattasevaTTasaMghaDaNANaM ukkassiyaM dvidisaMtakammaM kassa ? Neraiyassa saNavakumAra mAhiMdadevassa vA ukkassAM TThidi baMdha mANassa / edesi doSNaM kasmANaM jAo dvidIo ukkassiyAo kassa ? edesi ceva deva NeraiyANaM tatpacchAyadassa paDhamasamayatirikkhassa vA | paMcasaMThANa --paMca saMghaDaNANaM ukkassiyaM dviditakammaM kassa ? edAsi payaDINaM baMdhamANassa ukkassiyaM TThidisaMka me vaTTamANassa / jAo dvidIo ukkassiyAo kassa ? edassa ceva 1 htra | huMDaThANassa ukkassaTThidisaMtakammaM vari appidapayaDIe vedao kisake hotI haiM ? ve usake hI hotI haiM, utkRSTa sthitiko bAMdhakara ekendriyoMmeM utpanna hue prathama samayavartI tadbhavastha devake hotI haiM, athavA deva nArakiyoMmeMse pIche Aye hue paMcendriya tiryaMcake hotI haiM / manuSyagati nAmakarmakA utkRSTa sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha manuSyagatiko bAMdhate hue usakI utkRSTa sthitiko saMkrAMta karanevAle manuSyake hotA hai / usakI utkRSTa sthitiyAM kisake hotI haiM ? ve aise hI manuSya ke hotI haiM / devagati nAmakarmakA utkRSTa sthitisatkarma kisake hotA hai ? devagatiko bAMdhate hue usakI utkRSTa sthitikA saMkrama karanevAle ke usakA utkRSTa sthitisatkarma hotA hai / aise hI jIvake usakI utkRSTa jasthiti hotI haiM / isI prakAra jAti nAmakarmokI prarUpaNA karanA cAhiye / vaikriyikazarIra nAmakarma kI prarUpaNA narakagatike samAna hai / vizeSa itanA hai ki yahAM eka samaya kama nahIM hai / audArikazarIra aura tatprAyogya bandhana va saMghAta nAmakarmoMkI prarUpaNA tiryaggatike samAna hai / audArikazarIrAMgopAMga aura asaMprAptAsRpATikAsaMhananakA utkRSTa sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha utkRSTa sthitiko bAMdhanevAle nArakI athavA sanatkumAra va mAhendra kalpavAsI devake hotA hai / ina donoM karmoMkI utkRSTa jasthitiyAM kisake hotI haiM ? ve inhIM deva-nArakiyoM ke athavA unameM se pIche Aye hue prathama samayavartI tiryaMcake hotI haiN| pAMca saMsthAna aura pAMca saMhanana nAmakarmoMkA utkRSTa sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha ina prakRtiyoMko bAMdhate hue utkRSTa sthitisaMkrama meM vartamAna jIvake hotA hai / unakI utkRSTa jasthitiyAM kisake hotI haiM ? ve isI jIvake hotI haiN| vizeSa inatA hai ki vivakSita prakRtikA vedaka karanA cAhiye / huNDakasaMsthAnakA utkRSTa a-kApratyo: ' maNussa ' iti pAtra: / tApratI ' ukkasyaM dvidi ' iti pAThaH / tApratI ' ukkassiyaM' iti pATha: / Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 534) chakkhaMDAgame saMtakamma kassa? raiyatirikkha-maNusassa uttaraviuvvidadevassa vaa| ____savvAsi dhuvabaMdhipayaDINaM NANAvaraNabhaMgo / tiNNamANupugviNAmANaM ukkassayaM TThidisaMtakammaM kassa? ANupugviNAmAe appidAe baMdhamANassa ukassaTidisaMkAmayassa / jAo dvidIo ukkassiyAo kassa? edassa ceva / Navari tirikkhANupusviNAmAe ukkassiyaM Tidi baMdhamANassa / NirayANupugviNAmAe ukkassayaM TidisaMtakamma kassa? ukkassayaM didi baMdhamANassa / jAo dvadIo kassa ? edassa ceva viggahagadIe vaTThamANassa paDhamasamayaNeraiyassa vA / ussAsa-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIrANamukkassayaM TThidisaMtakammaM jAo dvidIo ca kassa? jassa vA tassa vA tasakAiyassa ukkassaTidi badhamANassa / ujjovaNAmAe ukkassayaM jaM dvidisaMtakammaM jAo dvidIo ca kassa? devassa ujjovaNAmAe vedayassa ukkassaTidi baMdhamANasta / AdAva-thAvaraNAmAe ukkassayaM jaM TThidisaMtakamma* kassa ? sohammadevassa IsANadevassa vA ukkassayaM Tidi baMdhamANa. ssa" / jAo dvidIo ukkassiyAo kassa ? erisasseva / Navari thAvaraNAmAe devapacchAyadapaDhamasamayaeiMdiyassa sohammIsANadevassa vaa| edeNa bIjapadeNa sesapayaDINa sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha nArakI, tiryaMca, manuSya aura uttara zarIrako vikriyAyukta devake hotA hai / saba dhruvabandhI prakRtiyoMkI prarUpaNA jJAnAvaraNa ke samAna hai| tIna AnupUrvI nAmakarmokA utkRSTa sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha vivakSita AnupUrvI nAmakarmako bAMdhanevAle utkRSTa sthiti saMkrAmakake hotA hai| inakI utkRSTa jasthitiyAM kisake hotI haiN| ve isIke hotI haiM / vizeSa itanA hai ki tiryagAnupUrvI nAmakarmako utkRSTa jasthitiyAM usakI utkRSTa sthitiko bAMdhanevAle jIvake hotI haiN| nArakAnupUrvI nAmakarmakA utkRSTa sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha usakI utkRSTa sthitiko bAMdhanevAleke hotA hai| usakI jasthitiyAM kisake hotI hai ? ve vigrahagatimeM vartamAna isIke athavA prathama samayavartI nArakI jIvake hotI haiM ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta aura pratyeka zarIra nAmakarmokA utkRSTa sthitisatkarma aura jasthitiyAM kisake hotI haiM ? ve inakI utkRSTa sthitiko bAMdhanevAle jisa kisI bhI trasakAyika jIvake hotI haiN| . udyota nAmakarmakA utkRSTa sthitisatkarma aura jasthitiyAM kisake hotI haiM ? ve utkRSTa sthitiko bAMdhanevAle udyota nAmakarmake vedaka devake hotI haiN| Atapa aura sthAvara nAmakarmakA utkRSTa jasthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha inakI utkRSTa sthitiko bAMdhanevAle saudharma aura aizAna kalpavAsI devake hotA hai| inakI utkRSTa jasthitiyAM kisake hotI haiM ? ve aise hI jIvake hotI haiN| vizeSa itanA hai ki sthAvara nAmakarmakI jasthitiyAM devoMmeMse pIche Aye hue prathama samayavartI ekendriya jIvake athavA saudharma aizAna kalpavAsI devake hotI haiM / isa bIja 4 tApratau 'ukssa TidirAMtakamma raiyaM' iti pAThaH / kApratI 'ukkassiyaM ThidisaMtakamma' iti paatthH| : a-kApratyoH 'ukassayaM Thidi baMdhayassa' iti pAThaH / , Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAraM ThidisaMtakammasAmittaM ( 535 vattavvaM / evamukkassaTThidisaMtakammasAmittaM samattaM / ___jahaNNaTThidisaMtakammasAmittaM kassAmo / taM jahA-paMcaNANAvaraNa-caudaMsaNAvaraNapaMcaMtarAiyANaM jahaNNayaM TThidisaMtakamma kassa ? carimasamayachadumatthassa / NiddApayalANaM jaha0 kassa ? ducarimasamayachadumatthassa / thINagiddhitiyassa jaha0 kassa? aNiyaTTikaraNe vaTTamANassa thINagiddhitiyaM saMchuhiya smuunnaavliymikkNtss| sAdAsAdANaM jahaNNaTidisaMtakammaM kassa ? carimasamayabhavasiddhiyasya appidapayaDivedayassa / micchatta-sammAmicchatta-bArasakasAyANaM jaha0 kassa ? appidakammesu saMchuddhasusamaUNAvaliyamaikkaMtassA sammatta-lohasaMjalaNANaM jahaNNaDhidisaMtakammaM kassa? khavayassa sammatta lohasaMjalaNANaM carimasamayavedassa / tiNNisaMjalaNa-purisavedANaM jaha0 kassa ? khavayassa saMchuddhAsu payaDIsu samaUNadoAvaliyaM gadassa / itthiNavaMsayavedANaM jaha0 kassa ? khavayassa crimsmyvedyss| maNusa-tirikkhAuANaM jaha0 kassa ? jassa patthi tadAuabaMdho tassa carima padase zeSa prakRtiyoMke bhI svAmitvako prarUpaNA karanA caahiye| isa prakAra utkRSTa sthitisatkarmakA svAmitva samApta huA / jaghanya sthitisatkarmake svAmitvakA kathana karate haiN| yathA-pAMca jJAnAvaraNa, cAya darzanAvaraNa aura pAMca antarAyakA jaghanya sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha antima samayavartI chadmastha jIvake hotA hai / nidrA aura pracalAkA jaghanya sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha dvicarama samayavartI chadmastha jIvake hotA hai| styAnagRddhi Adi tInakA jaghanya sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha anivRttikaraNameM vartamAna jIvake hotA hai jisane ki styAnagRddhitrikakA nikSepa karake eka samaya kama Avali kAla ko vitAyA hai| sAtA aura asAtA vedanIyakA jaghanya sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha vivakSita prakRtikA vedana karanevAle antima samayavartI bhavya siddhika jIvake hotA hai| mithyAtva, samyagmithyAtva aura bAraha kaSAyoMkA jaghanya sthitisatkarma kisake hotA hai ? vivakSita karmoMke nikSipta ho jAne para jisane eka samaya kama AvalI kAlako vitA diyA hai usake unakA jaghanya sthitisatkarma hotA hai| samyaktva prakRti aura saMjvalana lobhakA jaghanya sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha aise kSapaka jIvake hotA hai jo samyaktva aura saMjvalana lobhakA antima samayavartI vedaka hotA hai| zeSa tIna saMjvalana aura puruSavedakA jaghanya sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha usa kSapaka jIvake hotA hai jo ina prakRtiyoMke nikSipta ho jAnepara eka samaya kama do AvaliyoMko vitA cukA hai| strIveda aura napuMsakavedakA jaghanya sthitisatkarma kisake hotA hai? vaha usa kSapaka jIvake hotA hai jo inakA antima samayavartI vedaka hai| __manuSyAyu aura tiryagAyukA jaghanya sthitisatkarma kisake hotA hai ? jisake una AyuoMkA bandha nahIM ho rahA hai usa antima samayavartI tadbhavasthake ukta donoM Ayu karmoMkA jaghanya * apratau ' samaUNAdo' iti paatthH| mapratipATho'yam / a-kA-tApratiSa 'tadAbaMdho' iti pAThaH / Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavakhaMDAgame saMtakamma samayatambhavatthassa / deva-NirayAuANaM jahaNNadvidisaMtakammaM kassa ? crimsmytbbhvtthss| Nirayagai--tirikkhagai- tappAoggajAdi-Nirayagai-tirikkha gaipAoggANupuTiva-- AdAvajjova-thAvara-suhama-sAhAraNasarIrANaM jaha0 kassa? saMchohaNAdo samayaNamAvaliya gdss|mnnusgi-pNcidiyjaadi-ts-baadr-pjjtt jasakitti-subhaga Adejja-titthayaraNAmANaM jaha0 kassa ? carimasamayabhavasiddhiyassa / sesANaM NAmANaM NIcAgodassa ya jahaNNaDhidisaMtakammaM kassa? ducarimasamayabhavasiddhiyassa / uccAgodassa carimasamayabhavasiddhiyA sAmI / evaM sAmittaM samattaM / eyajIveNa kAlo aMtaraM, NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM saNiyAso ca sAmittAdo sAhedUNa bhANiyanvo / etto appaabhuaN| taM jahA--ukkassae payadaM / maNussAuassa tirikkhAuassa ya jAo dvidIo tAo thovaao|jN DidisaMtakamma visesAhiyaM / deva-NirayAuANaM jAo dvidIo tAo saMkhejjaguNAo / jaM dvidisaMtakammaM visesAhiyaM / AhArasarIraNAmAe jAo dvidio tAo saMkhe0 guNAo / jaM TidisaMtakammaM visesAhiyaM / devagaiNAmAe jAo dvidIo tAo saMkhe0 gunnaao| jaM TidisaM0 vise0 / maNusagai-uccAgoda sthitisatkarma hotA hai| devAyu aura nArakAyukA jaghanya sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha antima samayavartI tadbhavastha deva aura nArakIke hotA hai / narakagati, tiryaggati, tatprAyogya jAti, narakagatiprAyogyAnupUrvI, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, Atapa, udyota, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNazarIrakA jaghanya sthitisatkarma kisake hotA hai ? inakA nikSepa karane ke pazcAt jisane eka samaya kama Avali kAlako bitA diyA hai usake unakA jaghanya sthitisatkarma hotA hai| manuSyagati, paMcendriyajAti, trasa, bAdara, paryApta, yazakIrti, subhaga, Adeya aura tIrthaMkara ina nAmakarmoMkA jaghanya sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha antima samayavartI bhavyasiddhika jIvake hotA hai| zeSa nAmakarmoMkA aura nIcagotrakA jaghanya sthitisatkarma kisake hotA hai ? vaha dvicarama samayavartI bhavya siddhika jIvake hotA hai| uccagotrake jaghanya sthitisatkarmake svAmI antima samayavartI bhavyasiddhika jIva hote haiN| isa prakAra svAmitva samApta huaa| ___eka jIvakI apekSA kAla aura antara tathA nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla, antara aura saMnikarSakA kathana svAmitvase siddha karake karanA cAhiye / vahAM alpabahutva / yathA-utkRSTa alpabahutvakA prakaraNa hai / manuSyAyu aura tiryagAyukI jasthitiyAM stoka haiN| unakA jasthitisatkarma vizeSa adhika hai| devAyu aura nArakAyukI jasthitiyAM saMkhyAtaguNI haiN| jasthitisatkarma vizeSa adhika hai| AhArazarIra nAmakarmakI jasthitiyAM saMkhyAtaguNI haiN| jasthitisatkarma vizeSa adhika hai| devagati nAmakarmakI jasthitiyAM saMkhyAtaguNI haiN| jasthitisatkarma vizeSa adhika hai| manuSyagati, uccagotra aura Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre paratthANappAbahuaM ( 537 jasakittINaM jAo dvidIo jala dvidisaMtakammaM ca tattiyaM ceva / Nirayagai-tirikkhagaiorAliyasarIrANaM jAo dvidIo tAo visesaahiyaao| edesi ceva kammANaM jaM dvidisaMtakammaM tejA-kammaiya-ajasagitti-NIcAgodANaM jAo dvidIo jaM TidisaMtakamma ca vise / sAdassa jAo dvidIo jaM didisaMtakammaM ca do vi tullANi visesaahiynni| paMcaNhaM dasaNAvaraNIyANaM jAo dvidIo tAo visesaahiyaao| edesi jaM TidisaMtakamma sesANaM tIsiyANaM jAo dvidIo jaM TidisaMtakammaM ca tullaM visesAhiyaM / NokasAyANaM jAo dvidIo jaM didisaMtakammaM ca vise0 / solasakasAyANaM jAo dvidIo jaM didisaMtakammaM ca tullaM vise0 / sammAmicchattassa jAo dvidIo tAo vise0 / edassa ceva jaM TridisaMtakammaM sammattassa jAo dvidIo jaM dvidisaMtakamma vise0 / micchattassa jAo dvidIo jaM TidisaMtakammaM visesAhiyaM / evamoghakkassaTThidisaMtakammadaMDao samato / edamaNumANiyagadIsu NeyavvaM / jahaNNae payadaM / taM jahA-paMcaNANAvaraNa-caudaMsaNAvaraNa-sAdAsAda-sammatta-lohasaMjalaNa-itthi-Naqsayaveda-Aucaukka-maNusagai-jasakitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ca jahaNiyAo jAo dvidIo jaM dvidisaMtakammaM tullaM thovaM / paMcadaMsaNAvaraNIya-micchattasammAmicchatta-bArasakasAya-tiNNigai-paMcasarIra--ajasakitti--NIcAgodANaM jAo yazakIrtikI jasthitiyAM aura jasthitisatkarma utanA mAtra hI hai| narakagati, tiryaggati aura audArikazarIrakI jo sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika haiN| inhIM karmokA jasthitisatkarma tathA taijasazarIra, kArmaNazarIra, ayazakIrti aura nIcagotrakI jasthitiyAM evaM jasthitisatkarma vizeSa adhika haiN| sAtAvedanIyakI jasthitiyAM aura jasthitisatkarma donoM hI tulya va vizeSa adhika haiN| pAMca darzanAvaraNIya prakRtiyoM ko jo sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika haiN| inakA jasthitisatkarma tathA zeSa tIsa koDAkoDi sAgaropama sthitivAle karmoMkI jasthitiyAM aura jasthitisatkarma tulya va vizeSa adhika haiN| nokaSAyoMkI jasthitiyAM aura jasthitisatkarma vizeSa adhika haiN| solaha kaSAyoMkI jasthitiyAM aura jasthitisatkarma tulya va vizeSa adhika haiN| samyagmithyAtvakI jo sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika haiN| isIkA jasthitisatkarma aura samyaktva prakRtikI jasthitiyAM va jasthitisatkama vizeSa adhika haiN| mithyAtvakI jasthitiyAM aura jasthitisatkarma vizeSa adhika haiN| isa prakAra ogha utkRSTa sthitisatkarmadaNDaka samApta huaa| isI prakArase anumAnita gatiyoMmeM le jAnA cAhiye / aba jaghanya alpabahutvakA prakaraNa hai| yathA- pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtA va asAtA vedanIya, samyaktva, saMjvalana lobha, strIveda, napuMsakaveda, cAra Ayu, manuSyagati, yazakIrti, uccagotra aura pAMca antarAya; inakI jaghanya jasthitiyAM aura jasthititsakarma tulya va stoka haiN| pAMca darzanAvaraNIya, mithyAtva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya, tIna gati, pAMca zarIra, ayazakIrti aura nIcagotrakI jasthitiyAM utanI mAtra hI haiN| inakA jasthitisatkarma Jain Education kA-tApratyoH 'jasakatINaM jaM' iti pATha: d & Personal use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 538 ) chakkhaMDAgame saMtakamma dvidIo tattiyAo ceva / jaTThidisaMtakammaM saMkhejjaguNaM / mAyAsaMjalaNAe jAo vidIo tAo asaMkhe0 gunnaao| jaTThidisaMta0 vise0 / mANasaMjalaNAe jAo TThidIo tAo vise0 / jaTThidisaMta0 vise0 / kodhasaMjalaNAe jAo dvidIo tAo vise / jaTThidisaMta0 vise0 / purisavedassa jAo dvidIo tAo saMkhe0 gunnaao| jaTThidisaMta0 vise0 / hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchANaM jAo TThidIo tAo sNkhejjgunnaao| jaM chidisaMtakammaM visesAhiyAM / evamoghajahaNNaTidisaMtakammadaMDao smtto| gadIsu vi jahaNNaTThidisaMtakammaappAbahugaM kAyana / taM jahA- NirayagadIe sammattassa jahaNNaTThidI thovA, egsmykaalegddhidittaado| uvvellamANiyANaM jahaNNaTThidI tattiyA ceva / jaTThidisaMtakammaM saMkhejjaguNaM / uvari appappaNo jahaNNaTThidisaMtakammapamANaM jANidUNa appAbahugaM kAyavvaM / evaM NirayagaidaMDao smtto| . jahA NirayagadIe tahA iyarAsu vi gadIsu NeyavvaM / bhujagAro padaNivakhevo vaDDhI ca edANi tiNi aNuyogaddArANi jahA TThidisaMkame NIdANi tahA NeyavvANi / evaM TThidisaMtakammaM samattaM / aNubhAgasaMtakamme puvvaM gamaNijjA AdiphaddayaparUvaNA kiirde| taM jahA-kevalaNANAvaraNa-kevaladasaNAvaraNa-NiddANiddA-payalApayalA-thINagiddhi-NiddA-payalA-bArasakasAyANa saMkhyAtaguNA hai| saMjvalana mAyAkI jo sthitiyAM haiM ve asaMkhyAtagaNI haiN| jasthitisatkarma vizeSa adhika hai| saMjvalana mAnakI jo sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika haiN| jasthitisatkarma vizeSa adhika hai| saMjvalana krodhakI jo sthitiyAM haiM ve vizeSa adhika hai| jasthitisatkarma vizeSa adhika hai| puruSavedakI jo sthitiyAM haiM ve saMkhyAtaguNI haiN| jasthitisatkarma vizeSa adhika haiN| hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, aura jugupsAkI jo sthitiyAM haiM ve saMkhyAtaguNI haiN| inakA jasthitisatkarma vizeSa adhika hai| isa prakAra ogha jaghanya sthitisatkarmadaNDaka samApta huaa| gatiyoMmeM bhI jaghanya sthitisatkarmakA alpabahutva karate haiN| yathA- narakagatimeM samyaktvakI jaghanya sthiti stoka hai, kyoMki, vaha eka samaya kAlavAlI eka sthiti rUpa hai / udvelita kI jAnevAlI prakRtiyoMkI jaghanya sthiti utanI hI hai| unakA jasthitisatkarma saMkhyAtaguNA hai| Age apane apane jaghanya sthitisatkarmake pramANako jAnakara prakRta alpabahutvako karanA cAhiye / isa prakAra narakagatidaNDaka samApta huaa| jisa prakAra narakagatimeM alpabahutva kiyA gayA hai upI prakArase anya gatiyoMmeM bhI le jAnA cAhiye / bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhi ina tIna anuyogadvAroMko jaise sthitisaMkramameM liyA gayA hai vaise yahAM bhI le jAnA caahiye| isa prakAra sthitisatkarma samApta huaa| anubhAgasatkarma sarvaprathama jatalAne yogya Adi spardhakoMkI prarUpaNA kI jAtI hai| yathAkevalajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, nidrA, pracalA aura apratI 'TThidisaMkameNa ' tAprata 'TThidisaMtakamme' iti pAThaH / .. Jain Education lernational . Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre aNubhAgasaMtakamma padesaggaM jahaNNe ga savvadhAdikaddAyANamAdivaggaNAe juttaM, ukkasseNa appappaNo ukkassANubhAgaphaddaeNa saMjuttaM / sammattassa AdiphaddayaM desaghAdINamAdiphaddaeNa samANaM, upakassaphaddayaM desaghAdI / sammAmicchattassa AdiphaddayaM savvadhAdiphaddayANamAdiphaddaeNa samANaM, tasseva ukkassaphaddayaM dArusamANaaNaMtimabhAge jamhi sammAmicchattaM samattaM / tado aNaMtara uvarimaphaddayaM micchattassa AdiphaddayaM hodi, ukkassamappaNo carimaphaddayaM / sesANaM kammANamAdiphaddayaM desaghAdINamAdiphaddaeNa samANaM, ukkassamappaNo crimphddyN| etto uvari ghAdisaNNA dvANasaNNA ca kAyavvA-- ukkassANubhAgasaMtakammassa ghAdisaNNA TThANasaNNA ca sugamA, puvvaM parUvidattAdo / saMpahi jahaNNAgubhAgasaMtakammassa ghAdi-TThANasaNNAo vattaissAmo / taM jahA--madi-sudAvaraNa-cakkhu-acakkhudaMsaNAvaraNasammatta-cadusaMjalaNa-tiNNiveda-paMcaMtarAiyANaM jahaNNANubhAgasaMtakammaM desaghAdieyaDhANiyaM / ohiNANAvaraNa-ohidasaNAvaraNANaM+ pi jahaNNANubhAgasaMtakammaM desaghAdieyaTANiyaM / maNapajjavaNANAvaraNassa jahaNNANubhAgasaMtakammaM desaghAdi-duDhANiyaM * / bAraha kaSAya ; inakA pradezAgra jaghanyata. sarvaghAti spardhaMkoMkI Adi vargaNAse yukta tathA utkarSata apane apane utkRSTa anubhAgaspardhakase saMyukta hotA hai| samyaktva prakRtikA Adi spardhaka dezaghAtiyoMke Adi spardhakake sadRza tathA utkRSTa spardhaka dezaghAtI hotA hai| samyagmithyAtvakA Adi spardhaka sarvaghAti spardhakoMke Adi spardhakake samAna hotA hai tathA usIkA utkRSTa spardhaka dAru samAna anantaveM bhAgameM avasthita hai jahAM samyagmithyAtva samApta hotA hai / usase AgekA anantara spardhaka mithyAtvakA Adi spardhaka hotA hai aura utkRSTa apanA antima spardhaka hotA hai| zeSa karmoMkA Adi spardhaka dezaghAtiyoMke Adi spardhakake samAna tathA utkRSTa apanA antima spardhaka hotA hai / __ Age yahAM ghAtisaMjJA aura sthAnasaMjJA kI jAtI hai- utkRSTa anubhAgasatkarmakI ghAti saMjJA aura sthAnasajJA sugama hai, kyoMki, unakI prarUpaNA pahile kI jA cukI hai| aba yahAM jaghanya anubhAgasatkarmakI ghAti aura sthAna saMjJAoMkA kathana karate haiN| yathA- matijJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa, cakSudarzanAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa, samyaktva, cAra saMjvalana, tIna veda aura pAMca antarAyakA jaghanya anubhAgasatkarma dezaghAti va ekasthAnika hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakA bhI jaghanya anubhAgasatkarma dezaghAti va ekasthAnika hai| manaHparyayajJAnAvaraNakA jaghanya anubhAgasatkarma dezaghAti va dvisthAnika hai| zeSa saba karmoM kA jaghanya anubhAgasatkarma ( ? ) 48 a-kApratyo: 'sammataM', tAprato 'samma (ma) taM' iti paatthH| a-kA pratyoH 'daMsaNAvaraNaM' iti paatthH| *saMkamasamamaNabhAge Navari jahaNa tu desaghAInaM / chaNNokasAyavanANa' (vajja) egaTTANamidesaharaM / / maNanANe dadANaM desaharaM sAmigo ya sammate / AvaraNa-vigyasolasa-kiTTiveesu ya sagate / / ka. pra. 7, 21-22. xxx navaramayaM vizeSo yaduta dezaghAtinInAM hAsyAdiSaTkavajitAnAM mati-zrutAvadhijJAnAvaraNa-cakSuracakSuravadhidarzanAvaraNa-saMjvalanacatuSTa ya-vedatrikAntarAyapaMcakarUpAgAmaSTAdazaprakRtInAM jaghanyAnabhAgasatkarmasthAnapadhikRtya eka sthAnIyam, ghAtisaMjJAmadhikRtya dezaharaM dezaghAti veditavyam / manaHparyayajJAnAvaraNe punarjanyamanubhAgasatkarma Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 540 ) chakkhaMDAgame saMtakamma sesANaM savvakammANaM jahaNNANubhAgasaMtakammaM (?) savvaghAdiphaddaeNa samANattAdo* kevaladasaNANubhAgasaMtakammassa ukkassassa ukkassANubhAgaM : caDidUNa jAva Na ghAdedi tAva ukkassANubhAgasaMtakammio / so idANoM ko hojja? eiMdiyo beiMdiyo tIiMdiyo caridiyo ca saNNI asaNNI pajjattao apajjattao suhumo bAdaro vA hojj| savesi kammANaM ukkassANubhAgasaMtakammaM jahA madiAvaraNassa vuttaM tahA vattavvaM / sAdassa ukkassANubhAgasaMtakammaM kassa ? carimasamayasuhamasAMparAiyassa khavayamAdi kAdUNa jAva ducarimasamayabhavasiddhiyAdo tti| uccAgoda-jasakittINaM saadbhNgo| maNusagai-maNusagaipAoggANupuvI-orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga- vajjarisahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNANaM ukkassANubhAgasaMtakammaM kassa? deveNa savvavisuddhaNa baddhANubhAgamaghAdedUNamaNNadaragadIe vaTTamANassa / jAo pasatthAo gAmapayaDIo tAsimukkassANubhAgasaMtakammaM kassa? khavayassa parabhaviyaNAmANaM ceva baMdhamANANaM * sarvaghAti spardhakake samAna honese kevaladarzanAvaraNake utkRSTa anubhAgasatkarmakA utkRSTa anubhAga caDhakara jaba taka nahIM ghAtatA hai taba taka vaha usake utkRSTa anubhAga satkarmase saMyukta hotA hai| zaMkA-- vaha isa samaya kauna ho ukatA hai ? samAdhAna-- vaha ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, saMjJI va asaMjJI paMcendriya, paryApta, aparyApta, sUkSma aura bAdara ho sakatA hai| saba karmoMkA utkRSTa anubhAgasatkarmake, jaise matijJAnAvaraNakA kahA gayA hai, vaise kahanA caahiye| sAtAvedanIyakA utkRSTa anubhAgasatkarma kisake hotA hai ? vaha antima samayavartI sUkSmasAmparAyika kSapakako Adi karake dvicarama samayavartI bhavyasiddhika taka hotA hai| uccagotra aura yazakIrti ke utkRSTa anubhAgasatkarmake svAmIkI prarUpaNA sAtAvedanIyake samAna karanA caahiye| manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, audArikazarIra, audArikazarIrarAMgopAMga aura vajrarSabhavajranArAcazarIrasaMhananakA utkRSTa anubhAgasatkarma kisake hotA hai ? jo sarvavizuddha devake dvArA bAMdhe gaye anubhAgako na ghAtakara anyatara gatimeM vartamAna hai usake inakA utkRSTa satkarma hotA hai / jo prazasta nAmaprakRtiyAM haiM unakA utkRSTa anubhAgasatkarma kisake hotA hai ? vaha parabhavika nAmakarmoko hI bAMdhanevAle kSapakake antima samayako Adi karake dvicarama sthAnamadhikRtya dvisthAnama, ghAtisaMjJAmadhikRtya dezaghAti / ihotkaSTAnabhAgasatkarmasvAmina utkRSTAnabhAgasaMkramasvAmina eva veditavyAH / jaghanyAnabhAgasatkarmasvAminaH punarAha--'sAmigo yetyAdi 'samyaktvajJAnAvaraNapaMcaka-darzanAvaraNaSaTakAntarAyapaMcakarUpaprakRtiSoDazaka--kiTrirUpasaMjvalanalobha-vedatrayANAM sva svAntima. samaye vartamAnA jaghanyAnubhAgasatkarmasvAmino veditavyAH / malaya. S8 pratiSu skhalito'tra pratibhAti pAThaH, matijJAnAvaraNasyotkRSTAnabhAgasatkamaprarUpaNAyA abhAvAt / * tApratI 'samANa (NaM) tA (ta) do' iti paatthH| kApratau kammarasa ukkassANabhAga', 'tApratI 'kammassa ukkassaM, ukkassANabhAgaM ' iti paatthH| OM a-kApratyo: 'apajjatta' iti paatthH| tA-mapratyo: '-maghAdedUNa carimagadIe' iti paatthH| * a-pratI 'vamANassANaM', kA-tApratyo: Jain Education InternativaTTamANANaM' iti pAThaH / . Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre aNubhAgasaMtakamma ( 541 carimasamayamAdi kAdUNa jAva ducarimasamayabhavasiddho tti / Auassa ukkassANubhAgasaMtakammaM kassa ? khavayassa baddha taduvakassANubhAgassa baMdhapaDhamasamayappahuDi jAva tabbhavatthassa ducarimasamayAdo-tti ukkassANubhAgasaMtakammio hojja / evamoghasAmittaM samattaM / gadIsu appasatthANaM kammANaM ukkassANubhAgasaMtakammaM jahA ogheNa kadaM tahA kAyavvaM + / NirayagadIe sAdassa ukkassANubhAgasaMtakamma kassa ? jeNa kasAe uvasAteNa carimasamayasuhumasAMparAieNa jaM baddhaM sAdANubhAgasaMtakammaM tamaghAdedUNa jo NirayagadIe uvavaNNo tassa ukkassayaM sAdANabhAgasaMtakammaM / jahA sAdassa tahA jasakitti-titthayaraNAmakammANaM uvasAmaeNa baddhANubhAgamaghAdedUNa NirayagadIe uppaNNassa ukkassaM vattavvaM / evaM savvAsu gadIsu NeyavvaM / evamukkassasAmittaM samattaM / madi-sudAvaraNa-cakkhu-acakkhudaMsaNAvaraNANaM jahaNNANubhAgasaMtakammaM kassa ? codasapuviyaducarimasamayachadumatthassa ukkassaladdhiyassa / ohiNANAvaraNa-ohidasaNAvaraNANaM jahaNNANubhAgasaMtakamma kassa ? carimasamayachadumatthassa paramohiyassa ukkassa samayavartI bhavyasiddhika takake hotA hai / ___ AyukA utkRSTa anubhAgasatkarma kisake hotA hai ? jisane usake utkRSTa anubhAgakA bandha kiyA hai usake bandhake prathama samayase lekara tadbhavastha rahaneke dvicarama samaya taka usakA utkRSTa anubhAgasatkarma hotA hai| isa prakAra ogha svAmitva samApta huaa| gatiyoMmeM aprazasta karmoMkA utkRSTa anubhAgasatkarma jaise ogha rUpase kiyA gayA hai vaise karanA cAhiye / narakagatimeM sAtAvedanIyakA utkRSTa anubhAgasatkarma kisake hotA hai ? kaSAyoMkA upazama karanevAle jisa antima samayavartI sUkSmasAmparAyikake dvArA jo sAtAvedanIyakA utkRSTa anubhAgasatkarma bAMdhA gayA hai usako na ghAtakara jo narakagatimeM utpanna huA hai usake sAtAvedanIyakA utkRSTa anubhAgasatkarma hotA hai| sAtAvedanIyake samAna yazakIrti aura tIrthaMkara nAmakarmoMke utkRSTa anubhAgasatkarmake svAmI upazAmakake dvArA bAMdhe gaye anubhAgako na ghAtakara narakagatimeM utpanna hue jIvako kahanA cAhiye / isI prakAra saba gatiyoMmeM le jAnA cAhiye / isa prakAra utkRSTa svAmitva samApta huaa| ___ matijJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa, cakSudarzanAvaraNa aura acakSudarzanAvaraNakA jaghanya anubhAgasatkarma kisake hotA hai ? vaha caudaha pUrvoke dhAraka utkRSTa zrutArthalabdhi yukta dvicarama samayavartI chadmasthake hotA hai / avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakA jaghanya anubhAgasatkama kisake hotA hai? vaha paramAvadhike dhAraka utkRSTa labdhi yukta antima samayavartI chadmasthake hotA hai| 4 ta pratau 'kassa ? khavayassa parabhaviyabaddha' iti paatthH| a-kA pratyo: 'samayado'' iti pAThaH / . a-kApratyoH 'kadA tahA kApavvA' iti paatthH| * a-kApratyoH 'ukAssayasAdANaM gaMtakammaM ' iti paatthH| OM mapratipATho'yama / a-kA-tApratiSa-maghAdemANaM'' iti pAThaH / a-kApratyoH 'daMsaNAvaraNa' iti paatthH| Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 542 ) chakkhaMDAgame saMtakamma laddhiyassa / maNapajjavaNANAvaraNassa jahaNNANubhAgasaMtakammaM kassa? carimasamayachadumatthassa viulamaissa ukksslddhiyss| kevalaNANAvaraNa-kevaladaMsaNAvaraNa-paMcaMtarAiyANaM jahaNNANubhAgasaMtakamma kassa ? jassa vA tassa vA crimsmychdumtthss| evaM NiddApayalANaM / Navari ducarimasamayachadumatthassa svvss| NiddANiddA-payalApayalA-thINagiddINaM jahaNNANubhAgasaMtakammaM kassa ? suhamasaMtakammeNa hadasamuppattieNa vaTTamANassa / aNNadaro eiMdiyo beiMdiyo teiMdiyo caridiyo asaNNI suhumo bAdaro pajjatto apajjatto vA jahaNNANubhAgasaMtakammio hojj| sAdAsAdANaM jahaNNANubhAgasaMtakammaM kassa ? carimasamayabhavasiddhiyassa jahaNNae udayaTThANe vaTTamANassa / ___sammattassa jaha0 saMtakamma kassa ? carimasamayaakkhINadaMsaNamohaNIyassa / sammAmicchattassa jaha0 saMta0 kassa ? carimANubhAgakhaMDae vaTTamANasma / micchattassa jaha* saMta0 kassa? suhumeiMdiyassa hadasamuppattiyakammeNa kyjhnnnnaannubhaagssii| mana:paryayajJAMnAvaraNakA jaghanya anubhAgasatkarma kisake hotA hai ? vaha utkRSTa labdhiyukta vipulamatimanaHparyayajJAnAvaraNake dhAraka antima samayavartI chadmasthake hotA hai| kevala jJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa aura pAMca antarAyakA jaghanya anubhAgasatkarma kisake hotA hai ? vaha jisa kisI bhI antima samayavartI chadmasthake hotA hai| isI prakAra nidrA aura pracalAkA bhI jaghanya anubhAgasatkarma kahanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki vaha dvicarama samayavartI saba chadamastha ke hotA hai| nidrAnidrA, pracalApracalA aura styAnagRddhi kA jaghanya anubhAgasatkarma kisake hotA hai? hatasamutpattika satkarmasvarUpase jo sUkSma ekendriya vartamAna hai usake unakA jaghanya anubhAgasatkarma hotA hai| anyatara ekendriya, dvIndriya, trondriya, caturindriya, saMjJo va amaMjI paMcendriya, sUkSma, bAdara, paryApta aura aparyApta jIva unake jaghanya anubhAgasatkarmase saMyukta hotA hai| sAtA va asAtA vedanIyakA javanya satkarma kisake hotA hai ? vaha jaghanya udayasthAnameM vartamAna antima samayavartI bhavya jIvake hotA hai / samyaktva' prakRtikA jaghanya satkarma kisake hotA hai ? vaha antima samayavartI akSINadarzanamohaka hotA hai| samyagmithyAtvakA jaghanya satkarma kisake hotA hai ? vaha usake antima anubhAgakANDa kameM vartamAna jIvake hotA hai| mithyAtvakA jaghanya anubhAgasatkarma kisake hotA hai ? jisane hatasamutpattikakarma svarUpase usake anubhAgako jaghanya kara liyA hai aise sUkSma ekendriya jIvake usakA jaghanya anubhAgasatkarma hotA hai ? 4 maha-suya-cakkhu-acakkhUNa suyasamattassa jeTala ddhissa / paramohissa ohiduga magaNANaM viulaNANassa / / ka. pra. 7, 23. a-kApratyo: 'savvesi' tAprato 'savvesi ' mapratau 'sabukakasma' iti pAThaH / *tApratI 'vaDamANassa ' iti paatthH| pratiSu 'aNNadukakasso' iti paatthH| kApratI 'jahaNasaMtakamma' tApratau 'jahaNNadidi (aNubhAga) saMtakamma ' iti paatthH| 8tApratI 'jahaNNIkadANabhAgassa ' iti pAThaH / Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre aNubhAgasaMtakamma aNaMtANubaMdhINaM jaha0 saMta0 kassa ? visaMjoedaNasaMjoemANassa jahaNNabaMdhe vaTTa mANasta / aDhaNNaM kasAyANaM jaha0 saMta0 kassa ? suhamassa hadasamuppattiyakammeNa jahaNNIkadANubhAgasta / hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchANaM jaha0 saMta0 kassa ? carimaaNubhAga* khaMDae vaTTamANassa / NavaMsayaveda0 jaha0 saMta0 kassa? carimasamayaNavaMsayavedakhavayassa / ithivedassa jahaNNukkassado puNa carimasamayaitthiI vedodayassa / purisavedassa jaha0 saMta0 kassa ? purisavedodayakhavayassa avagadavedo hodUNa carimasamayapabaddha carimasamayasaMkAmayassa / kohasaMjalaNAe jahaNNANubhAgasaMtakammaM kassa? kodheNa uvaTThidassa khavayassa carimasamayapabaddha crimsmysNkaamyss| mANasaMjalaNANaM jahaNNANubhAgasaMtakamma patthi / mAyAsaMjalaNAe jaha0 saMta0 kassa ? mAyAe uvaTThidassa khavayassa carimasamayapabaddhassa / lohasaMjalaNAe jaha0 saMta0 kassa ? tivvayarahadasamuppattiyacarimasamayasaMkAmayassa evaM jahaNNasAmittaM samattaM / anantAnubandhI kaSAyoMkA jaghanya anubhAgasatkarma kisake hotA hai ? vaha unakA visaMyojana karake punaH saMyojana karate hue jaghanya bandhameM vartamAna jIvake hotA hai / ATha kaSAyoMkA jaghanya anubhAgasatkarma kisake hotA hai ? vaha hatasamutpattikakarma svarUpase anubhAgako jaghanya kara lenevAle sUkSma jIvake hotA hai| hAsya, rati, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkA jaghanya anubhAgasatkarma kisake hotA hai ? vaha unake antima anubhAgakANDakameM vartamAna jIvake hotA hai| napuMsakavedakA jaghanya anubhAgasatkarma kisake hotA hai ? vaha antima samayavartI napaMsakavedake kSapakake hotA hai| strIvedakA jaghanya va utkRSTa anabhAgasatkarma antima samayavartI strIvedavedakake hotA hai| puruSavedakA jaghanya anubhAgasatkarma kisake hotA hai ? jo apagatavedI hokara antima samayaprabaddhakA antima samayavartI saMkrAmaka hai aise puruSavedodayayukta kSapakake usakA jaghanya anubhAgasatkarma hotA hai / saMjvalana krodhakA jaghanya anubhAgasatkarma kisake hotA hai ? vaha krodhase upasthita kSapakake hotA hai jo ki usake antima samayaprabaddhakA antima samayavartI saMkrAmaka hai| saMjvalana mAnakA jaghanya mAgasatkarma nahIM hotaa| saMjvalana mAyAkA jaghanya anabhAgasatkarma kisake hotA hai? vaha mAya se upasthita hae usake antima sayamaprabaddhake kSapakake hotA hai| saMjvalana lobhakA jaghanya anubhAgasatkarma kisake hotA hai ? vaha tIvratara hatasamutpattika antima samayavartI saMkrAmakake hotA hai| isa prakAra jaghanya svAmitva samApta huaa| tApratI 'vigaMjoeNaNasaMjoemANassa' iti paatthH| * tApratau 'carimasamayaaNabhAga' iti pAThaH / B mapratipATho'yam / a-kApatyoH 'itthivedassa jahaNNakkassajahaNNacaripasamayo itthi' tApratI 'itthivedassa jaha0 kassa jahaNNacarimasamaya itthi-' iti pAThaH / kA-tApratyoH 'samayabaddha' iti paatthH| kApratI 'samayabaMdhacarimasamayasaMkAmayassa , tApratI samayapabaddhassa ca saMkAmayassa ' iti pATha:Mate & Personal use only iyanAmavasta Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 544 ) chakkhaMDAgame saMtakamma NirayaIe Neraiesu savvativvANubhAgaM sAdaM / uccAgoda-jasakittIo annNtgunnaao| kammaiya0 annNtgunno| tejaiya0 annNtgunno| veuvviya0 annNtgunno| micchatta0 annNtgunno| ohiNANa-ohidaMsaNAvaraNANaM aNaMtaguNo / sammAmicchatte annNtgunno| dANaMtarAiya0 aNaMtaguNo / lAhaMtarAiya0 aNaMtaguNo / bhogaMtarAiya0 annNtgunno| paribhogaMtarAiya0 annNtgunno| acavakhudaMsaNAvaraNa0 annNtgunno| cakkhudaMsa0 aNaMtaguNo / vIriyaMtarAiya0 annNtgunno| sammatta0 aNaMtaguNo / tirikkhagadIe tavvativvANubhAgaM uccAgoda-jasakittINaM / kammaiya0 aNaMtaguNaM / tejaiya0 aNaMtaguNaM / veubviya0 aNaMtaguNaM / micchatta0 aNaMtaguNaM / kevalaNANa-kevala' dasaNAvaraNANaM aNaMtaguNaM / aNNadaro aNaMtANubaMdhi0 annNtgunno| aNNadaro saMjalaNa0 aNaMtaguNo / aNNadaro panacakkhANa0 aNaMtaguNaM / aNNa0 apaccakkhANa0 aNaMtaguNaM / madiAvaraNa0 aNaMtaguNaM / sudAvaraNa0 aNaMtaguNaM / ohiNANa-ohidasaNAvaraNANaM aNaMtaguNaM / maNapajjavaNANAvaraNa0 aNaMtaguNaM / thINagiddhi0 aNaMtaguNaM / NihANiddA0 aNaMtaguNaM / payalApayalA0 aNaMtaguNaM / NiddA0 aNaMtaguNaM / payalA aNaMtaguNaM / radi0 aNaMtaguNaM / hassa0 aNaMtaguNaM / orAliya0 aNaMtaguNaM / tirikkhAu0 aNaMtaguNaM / narakagatimeM nArakiyoMmeM sAtAvedanIya sabase tIvra anubhAgavAlI prakRti hai| usase uccagotra aura yazakIti anantaguNI haiN| kArmaNazarIra anantaguNA hai| taijasazarIra anantaguNA hai| vaikriyikazarIra anantaguNA hai / mithyAtva anantaguNA hai / avadhivAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNa anantaguNe haiN| samyagmithyAtva anantaguNA hai| dAnAntarAya anantaguNA hai / lAbhAntarAya anantaguNA hai| bhogAntarAya anantaguNA hai| paribhogAntarAya anantaguNA hai / acakSudarzanAvaraNa anantaguNA hai| cakSudarzanAvaraNa ananta guNA hai| vIryAntarAya anantaguNA hai| samyaktva anantaguNA hai| tiryaMcagatimeM uccagotra aura yazakIti sabase tIvra anubhAgavAlI prakRtiyAM haiN| kArmaNazarIra anantaguNA hai| taijasazarIra anantaguNA hai| vaikriyikazarIra anantaguNA hai| mithyAtva anantaguNA hai| kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNa anantaguNe haiN| anantAnubandhicatuSkoM anyatara anantaguNA hai| anyatara saMjvalana anantaguNA hai| anyatara pratyAkhyAnAvaraNa anantaguNA hai / anyatara apratyAkhyAnAvaraNa anantaguNA hai| matijJAnAvaraNa anantaguNA hai| zrutajJAnAvaraNa anantaguNA hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNa anantaguNe haiN| manaHparyayajJAnAvaraNa anantaguNA hai| styAnagRddhi anantaguNA hai / nidrAnidrA anantaguNI hai / pracalApracalA anantaguNI hai / nidrA anantaguNI hai| pracalA anantaguNI hai| rati anantaguNI hai| hAsya anantaguNA hai / audArikazarIra anantaguNA hai| tiryagAyu anantaguNA hai / asAtAvedanIya * pratiSa 'aNaMtaguNahINAo' iti paatthH| * tApratI 'micchata0 ohiNANa0 ohidaMsaNAvaraNa. aNaMtagaNA' iti paatthH| 8 apratau 'sammAmicchattAgaM' iti paatthH| a-tApratyau: 'payalA.' ityetasya An Educati sthAne suda0', kAprato 'sudaNANa.' iti pATha:vale & Personal use Only . | Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAhuNuyogaddAre aNubhAgasaMtakammaM (545 asAda0 anaMtaguNaM / NavaMsaya0 anaMtaguNaM / itthi0 aNaMtaguNaM / purisa0 anaMtaguNaM / aradi anaMtaguNaM / soga0 anaMtaguNaM / bhaya0 anaMtaguNaM / duguMchA0 anaMtaguNaM / NIcAgoda0 ajasakitti0 anaMtaguNaM / tirikkhagai0 anaMtaguNaM / cakkhu 0 anaMtaguNaM / sammAmicchatta0 anaMtaguNaM / dANaMtarAiya0 anaMtaguNaM / lAhaMtarAiya0 anaMtaguNaM / - bhogaMtarAiya0 anaMtaguNaM / paribhogaMtarAiya0 anaMtaguNaM / acakkhu + anaMtaguNaM / vIriyaMtarAiya0 anaMtaguNaM / sammattaM anaMtaguNaM / d O masse samvativvANubhAgamuccA goda - jasa kittINaM / kammaiya0 anaMtaguNaM / tejaiya0 anaMtaguNaM / AhAra anaMtaguNaM / veubviya anaMtaguNaM / micchatta0 anaMtaguNaM / kevalaNANa- kevaladaMsaNAvaraNANaM anaMtaguNaM / kasAyANamoghabhaMgo / tado madiAvaraNa0 anaMtaguNaM / sudAvaraNa0 anaMtaguNaM / ohiNANa - ohiMdaMsaNAvaraNANamanaMtaguNaM / majjava anaMtaguNaM / yogagiddhi0 anaMtaguNaM / NiddANiddA anaMtaguNaM / payalApayalA0 anaMtaguNaM / NiddA0 anaMtaguNaM / payalA0 anaMtaguNaM / sAda0 anaMtaguNaM / radi0 anaMtaguNaM / hassa0 anaMtaguNaM / maNusagai0 anaMtaguNaM / orAliya0 anaMtaguNaM / maNusAu0 anaMtaguNaM / asAda0 anaMtaguNaM / NavaMsa0 anaMtaguNaM / itthi0 anaMtaguNaM / purisa0 anaMtaguNaM / aradi0 anaMtaguNaM / soga0 anaMtaguNaM / bhaya0 anaMtaguNaM / dugaMchA0 anantaguNA hai / napuMsaka vedaanantaguNA hai / strIveda anantagRNA hai / puruSaveda anantaguNA hai / arati anantaguNI hai / zoka anantaguNA hai / bhaya anantaguNA hai / jugupsA anantaguNI hai / nIcagotra aura ayazakIrti anantaguNe haiM / tiryaggati anantaguNI hai / cakSudarzanAvaraNa anantaguNA hai / samyagmithyAtva anantaguNA hai / dAnAntarAya anantaguNA hai / lAbhAntarAya anantaguNA hai / bhogAntarAya anantaguNA hai / paribhogAntarAya anantaguNA hai / acakSudarzanAvaraNa anantaguNA hai / vIryAntarAya anantaguNA hai / samyaktva anantaguNA hai / manuSyoM meM uccagotra aura yazakIrtikA anubhAga sabase tIvra hai / kArmaNakA anantaguNA hai / taijasa zarIrakA anantaguNA hai / AhArazarIrakA anantaguNA hai / vaikriyikazarIrakA anantaguNA hai / mithyAtvakA anantaguNA hai / kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakA anantaguNa hai / kaSAyoM kA alpabahutva oghake samAna hai| usase Age matijJAnAvaraNakA anubhAga anantaguNA hai| zrutajJAnAvaraNakA anubhAna anantaguNA hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakA anantaguNA hai / mana:paryayajJAnAvaraNakA anantaguNA hai / styAnagRddhikA anantaguNA hai / nidrAnidrAkA anantaguNA hai / pracalApracalAkA anantaguNA hai / nidrAkA anantaguNA hai / pracalAkA anantaguNA hai / sAtAvedanIyakA anantaguNA hai / ratikA anantaguNA hai / hAsyakA anantaguNA hai | manuSyagatikA anantaguNA hai / audArikazarIrakA anantaguNA hai / manuSyAyukA anantaguNA / asAtAvedanIyakA anantaguNA hai / napuMsakavedakA anantaguNA hai / strIvedakA anantaguNA hai / puruSavedakA anantaguNA hai / aratikA anantaguNA hai / zokakA anantaguNA hai / pratiSu ' cakkhu0' iti pAThaH / tApratI 'sudAvaraNa ohidasaNAvaraNANaM agaMtaguNaM' iti pAThaH / Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 546 ) chakkhaMDAgame saMtakamma aNaMtaguNaM / NIcAgoda-ajasakittINaM aNaMtaguNaM / sammAmicchatta0 aNaMtaguNaM / caduNNamaMtarAiyANamoghabhaMgo / acakkhu0 aNaMtaguNaM / cakkhu0 aNaMtaguNaM / vIriyaMtarAiya0 aNaMtaguNaM / sammatta0 aNaMtaguNaM / devagaIe savvativvANubhAgaM sAdaM / uccAgoda-jasakittIo annNtgunnaao| micchatta0 aNaMtaguNaM / kevalaNANa-kevaladaMsaNAvaraNANaM aNaMtaguNaM / aNNadaro aNaMtANubaMdhi0 aNaMtaguNaM / sesANaM kasAyANamoghabhaMgo / tado madiAvaraNa aNaMtaguNaM / sudaAvaraNa0 annNtgunnN| maNapajjava0 aNaMtaguNaM / NiddA0 annNtgunnN| payalA aNaMtaguNaM / devagaI aNaMtaguNaM / radi0 aNaMtaguNaM / hassa0 aNaMtaguNaM / kammaiya0 annNtgunnN| tejA0 aNaMtaguNaM / veunviya0 aNaMtaguNaM / devAu0 aNaMtaguNaM / asAda0 aNaMtaguNaM / ithi0 annNtgunnN| purisa0 aNaMtaguNaM / aradi0 aNaMtaguNaM / soga0 aNaMtaguNaM / bhaya0 aNaMtaguNaM / duguMchA0 aNaMtaguNaM / ajasakitti0 aNaMtaguNaM / ohiNANa-ohidaMsaNA: varaNANaM aNaMtaguNaM / sammAmicchatta0 aNaMtaguNaM / cdunnhmNtraaiyaannmoghbhNgo| acakkhu. aNaMtaguNaM / vIriyaMtarAiya0 aNaMtaguNaM / sammatta0 aNaMtaguNaM / bhavaNavAsiesu savvativvANubhAgaM micchattaM / kevalaNANa-kevaladasaNAvaraNANa aNaMtaguNaM / kasAyANamoghabhaMgo / madiAvaraNa0 aNaMtaguNaM / sudaAva0 aNaMtaguNaM / bhayakA anantaguNA hai / jugupsAkA anantaguNA hai| nIcagotra aura ayazakIrtikA anantaguNA hai| samyagmithyAtvakA anantaguNA hai| cAra antarAya prakRtiyoMkA alpabahutva oghake samAna hai| acakSudarzanAvaraNakA anantaguNA hai| cakSudarzanAvaraNakA ananta guNA hai| vIryAntarAyakA anantaguNA hai| samyaktvakA anantaguNA hai| devagatimeM sabase tIvra anubhAgavAlA sAtAvedanIya hai| usase uccagotra aura yaza kIrti anantaguNe haiN| mithyAtva anantaguNA hai| kevala jJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNa anantaguNe haiN| anyatara anantAnubandhI anantaguNI hai / zeSa kaSAyoMkA alpabahutva oghake samAna hai / Age matijJAnAvaraNa anantaguNA hai / zrutajJAnAvaraNa anantaguNA hai / manaHparyayajJAnAvaraNa anantaguNA hai / nidrA anantaguNI hai / pracalA ananta guNI hai / devagati anantaguNI hai| rati anantaguNI hai| hAsya anantaguNA hai / kArmaNazarIra anantaguNA hai / taijasazarIra anantaguNA hai / vaikriyikazarIra anantaguNA hai / devAyu anantaguNI hai / asAtAvedanIya anantaguNA hai| strIveda anantaguNA hai| puruSaveda anantaguNA hai| arati anantaguNA hai| zoka anantaguNA hai / bhaya anantaguNA hai / jugupsA anantaguNI hai| ayazakIrti anantaguNI hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNa anantaguNe hai| samyagmithyAtva anantaguNA hai| cAra antarAya prakRtiyoMkA alpabahutva oghake samAna hai / acakSudarzanAvaraNa anantaguNA hai| vIryAnta rAya anantaguNA hai / samyaktva anantaguNA hai| ___ bhavanavAsI devoMmeM mithyAtva sabase tIvra anubhAgavAlA hai| kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNa ,anantaguNe haiN| kaSAyoMkA alpabahutva oghake samAna hai| matijJAnAvaraNa ananta 4 pratiSu -- aNaMtaguNahINAo' iti pAThaH / Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre aNubhAgarAtakamma ( 547 maNapajjava0 aNaMtaguNaM / NiddA0 agaMtaguNaM / payalA0 aNaMtaguNaM / thINagiddhi0 agaMtaguNaM / uccAgoda0 jasakitti0 aNaMtaguNaM / devagai0 aNaMtaguNaM / radi0 aNaMtaguNaM / hassa0 aNaMtaguNaM / uvari devoghbhNgo| eiMdie su samvativvANubhAgaM micchattaM / kevalaNANAvaraNa-kevaladasaNAvaraNANaM* aNaMtaguNaM / kasAyANamoghabhaMgo / tado madiAvaraNa0 aNaMtaguNaM / cakkhu0 aNaMtaguNaM / sudaAvaraNa annNtgunnN| ohiNANa-ohisaNAvaraNANaM aNaMtaguNaM / maNapajjava0 aNaMtaguNaM / thINagiddhi 0 aNaMtaguNaM / giddANiddA0 aNaMtaguNaM / payalApayalA0 aNaMtaguNaM / NiddA0 aNaMtaguNaM payalA0 / aNaMtaguNaM / asAda0 aNaMtaguNaM / NavaMsaya0 aNaMtaguNaM / aradi0 aNaMtaguNaM / soga0 aNaMtaguNaM / bhaya0 aNaMtaguNaM / duguMchA aNaMtaguNaM / NIcAgoda0 aNaMtaguNaM / ajasakitti0 aNaMtaguNaM / tirikkhagai0 aNaMtaguNaM / sAda0 aNaMtaguNaM / jasakittiH aNaMtaguNaM / radi0 agaMtaguNaM / hassa0 aNaMtaguNaM / kammaiya0 aNaMtaguNaM / tejaiya0 aNaMtaguNaM / veuvviya0 agaMtaguNaM / orAliya0 aNaMtaguNaM / tirikkhAu0 aNaMtaguNaM / cadugNamaMtarAiyANamogho / ava bu. agaMtaguNaM / viriyaMtarAiyala aNaMtaguNaM / evaM vilidiesu vi / Navari pasatthakammaMsA uvA kAyavvA / evamukkassadaMDao smtto| guNA hai / zrutajJAnAvaraNa anantaguNA hai / manaHparyayajJAnAvaraNa ananta guNA hai / nidrA ananta guNI hai / pracalA anantaguNI hai| styAnagRddhi anantaguNI hai| uccagotra aura ayazakIrti anantaguNe haiN| devagati atantaguNI hai| rati anantaguNI hai| hAsya anantaguNA hai| AgekI prarUpaNA deva oghake samAna hai| ekendriya jIvoMmeM mithyAtva sabase tIvra anubhAgavAlA hai| kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNa anantaguNa haiM / kaSAyoMkA alpabahutva oghake samAna hai| Age matijJAnAvaraNa anantaguNA hai| cakSudarzanAvaraNa anantaguNA hai| zrutajJAnAvaraNa anantaguNA hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvavaraNa ananta guNe haiN| manaHparyayajJAnAvaraNa anantaguNA hai| styAnagRddhi anantaguNI hai| nidrAnidrA anantaguNI hai| pracalApracalA anantaguNI hai| nidrA anantaguNI hai / pracalA anantaguNI hai / asAtAvedanIya anantaguNA hai / napuMsakaveda anantaguNA hai / arati anantaguNI hai / zoka anantaguNA hai / bhaya anantagaNA hai / jugupsA anantaguNo hai / nIcagotra anantaguNA hai / ayazakIrti ananta guNI hai / tiryaggati anantaguNI hai| sAtAvedanIya anantaguNA hai / yazakIrti anantaguNI hai| rati anantaguNI hai / hAsya anantaguNA hai| kArmaNazarIra anantaguNA hai / taijasazarIra anantaguNA hai / vaikriyikazarIra anantaguNA hai / audArikazarIra anantaguNA hai| tiryagAyu anantaguNI hai / cAra antarAya prakRtiyoMkA alpabahutva oghake samAna hai| acakSudarzanAvaraNa anantaguNA hai / vIryAntarAya anantaguNA hai| isI prakAra vikalendriya jIvoMmeM bhI uparyukta alpabahutva jAnanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki prazasta karmAzoMko Age karanA cAhiye / isa prakAra utkRSTa daNDaka samApta huA / *tApratI ' kevalaNANAvaraNaM' iti paatthH| Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 548 ) chakkhaMDAgame saMtakamma jahaNNae payadaM- savvamaMdANubhAgaM lohasaMjalaNa / mAyA aNaMtaguNA / mANo aNaMtaguNo / kodho annNtgunno| vIriyaMtarAiya0 annNtgunno| sammatta0 aNaMtaguNaM / cakkhu0 annNtgunnN| sudaAvaraNa0 aNaMtaguNaM / ( madi0 aNaMtaguNaM / ) acakkhu0 aNaMtaguNaM / ohiNANa-ohidasaNAva. aNaMtaguNaM / paribhogaMtarAiya0 aNaMtaguNaM / bhogaMtarAiya0 aNaMtaguNaM / lAhaMtarAiya0 aNaMtaguNaM / dANaMtarAiya0 aNaMtaguNaM / purisa0 aNaMtaguNaM / itthi0 aNaMtaguNaM / NavaMsa0 aNaMtaguNaM / radi0 aNaMtaguNaM / hassa0 annNtgunnN| aradi0 aNaMtaguNaM / duguMcha0 aNaMtaguNaM / bhaya0 aNaMtaguNaM / soga0 aNaMtaguNaM / kevala*NANakevaladasaNAva. annNtgunnN| payalA0 aNaMtaguNaM / NiddA0 aNaMtaguNaM / payalApaya0 aNaMtaguNaM / NihANiddA0 aNaMtaguNaM / thINagiddhi0 annNtgunnN| aNNadaro paccakkhANakasAo annNtgunno| aNNadaro apacca0 kasAo aNaMtaguNaM / sammAmicchattaM aNaMtaguNaM / aNNa0 aNaMtANubaMdhi0aNaMtaguNaM / saMjalaNa0 annNtgunnN| micchatta0 aNaMtaguNaM / orAliya0 aNaMtaguNaM / veuvviya0 aNaMtaguNaM / tirikkhAu0 aNaMtaguNaM / maNussAu0 aNaMtaguNaM / AhAra0 aNaMtaguNaM / tejA0 aNaMtaguNaM / kammaiya0 aNaMtaguNaM / tirikkhagai0 annNtgunnN| Nirayagai0 annNtgunnN| maNusagai0 aNaMtaguNaM / devagai0 annNtgunnN| NIcAgoda0 aNaMtaguNaM / ajasakitti0 aNaMtaguNaM / asAda0 agaMtaguNaM / uccAgoda0 aNaMtaguNaM / jasakitti aNaMtaguNaM / sAda0 aNaMtaguNaM / NirayAu0 aNaMta aba jaghanya agubhAgasatkarmadaNkaka prakRta hai sabase maMda anubhAgavAlA saMjvalana lobha hai / saMjvalana mAyA anantaguNI hai / saMjvalana mAna anantaguNA hai| saMjvalana krodha anantaguNA hai / vIryAntarAya anantaguNA hai / samyaktva anantaguNA hai / cakSudarzanAvaraNa anantaguNA hai / zrutajJAnAvaraNa anantaguNA hai| ( matijJAnAvaraNa anantaguNA hai / ) acakSudarzanAvaraNa anantaguNA hai / avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNa anantaguNe haiN| paribhogAnta rAya anantaguNA hai| bhogAnta rAya anantaguNA hai| lAbhAntarAya anantaguNA hai / dAnAntarAya anantaguNA hai| puruSaveda anantaguNAhai / strIveda anantaguNA hai / napuMsakaveda anantaguNA hai / rati anantaguNI hai / hAsya anantaguNA hai| arati anantaguNI hai| jugupsA anantaguNI hai| bhaya anantaguNA hai| zoka anantaguNA hai| kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNa anantaguNe haiN| pracalA anantaguNI hai| nidrA anantaguNI hai| pracalApracalA anantaguNI hai| nidrAnidrA anantaguNI hai| styAnagRddhi anantaguNI hai| anyatara pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya anantaguNI hai| anyatara apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya anantaguNI hai| samyagmithyAtva anantaguNI hai / anyatara anantAnubandhI kaSAya anantaguNI hai / saMjvalanacatuSko anyatara anantaguNA hai| mithyAtva anantaguNA hai| audArikazarIra anantaguNA hai / vaikriyikazarIra anantagRNA hai| tiryagAyu anantaguNI hai| manuSyAyu anantaguNI hai / AhArakazarIra anantaguNA hai / taijasazarIra anantaguNA hai| kArmaNazarIra anantaguNA hai| tiryaggati anantaguNI hai| narakagati anantaguNI hai| manuStagati anantaguNI hai| devagati anantaguNI hai / nIcagotra antaguNA hai / ayazakIrti anantaguNI hai / asAtAvedanIya anantaguNA hai| uccagotra * apratau ' soga aNaMtagaNaM aradi aNaMtaguNaM kevala', tApratau ' soga0 (aradi. )kevala ' iti paatthH| . Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre aNubhAgasaMtakamma guNaM / devAu0 annNtgunnN| ettha oghajahaNNadaMDao smtto| NirayagaIe savvamaMdANubhAgaM sammataM / cakkhu0 agaMtaguNaM / acakkhu0 aNaMtaguNaM / hassa0 aNaMtaguNaM / radi0 agaMtaguNaM / duguMchA0 agaMtaguNaM / bhaya0 aNaMtaguNaM / soga0 aNaMtaguNaM / aradi0 aNaMtaguNaM / Naqsaya0 agNtgunnN| evaM tivvayarasavvamaMdANubhAgaM geyavvaM jAva dANaMtarAiyaM (ti)| ohiNANa-odisaNAvaraNANaM aNaMtaguNaM / maNapajjava0aNaMtaguNaM / sudAvaraNa aNaMtaguNaM / mdiaa.agNtgunnN| aNNadaro apaccakkhANakasAo annNtgunno| aNNadaro paccakkhANakasAo aNaMtaguNo / kevalaNANa-kevaladasaNAvaragANaM aNaMtaguNaM / payalA0 agNtgunnN| NiddA0aNaMtaguNaM / sammAmicchatta0 aNaMtaguNaM / aNNadaro aNaMtANubaMdhikasAo aNaMtaguNo / aNNadaro saMjalaNANaM Natthi / maNusagaIe nnirygibhNgo| veubviya0aNaMtaguNa / tejaiya0agaMtaguNaM / kammaiya0aNaMtaguNaM / Nirayagai0 aNaMtaguNaM / NIcAgoda0 annNtgunnN| ajasakittIe annNtgunnN| asAda0 agaMtaguNaM / sAda0 aNaMtaguNaM / NirayAu0 aNaMtaguNaM / evaM doccAe / Navari vIriyaMtarAiyassa paribhogaMtarAiyassa ca majhe sammattaM kAyadhvaM / evaM girayagaidaMDao smtto| tirikkhagaIe savvamaMdANabhAgaM smmttN| ckkh0annNtgunnN| acakkhu0aNaMtaguNaM / ananta guNA hai| yazakIti anan guNa hai| sAtAvedanIya anantaguNA hai / nArakAyu anantaguNI hai / devAyu anantaguNI hai| yahAM ogha jaghanya daNDaka samApta huaa| narakagatimeM sabase maMda anubhAgavAlI samyaktva prakRti hai| cakSudarzanAvaraNa anantaguNA hai / acakSudarzanAvaraNa anantaguNA hai / hAsya anantaguNA hai| rati anantaguNI hai / jugupsA anantaguNI hai / bhaya anantaguNA hai / zoka anantaguNA hai / arati anantaguNI hai |is prakAra tIvratara sarvamaMdAnubhAga dAnAMtarAya taka le jAnA caahiye| (arthAt napuMsakavedase anyatara saMjvalanacatuSka anantaguNI hai / vIryAntarAya anantaguNI hai| paribhogAntarAya anantaguNI hai / bhogAntarAya anantaguNI hai / lAbhAnta rAya anantaguNI hai| dAnAnta rAya anantaguNI hai| aisA kathanakA abhiprAya hai|) avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNa anantaguNA hai / manaHparyayajJAnAvaraNakA anantaguNA hai / zrutajJAnAvaraNakA anantaguNA hai| matijJAnAvaraNakA anantaguNA hai| anyatara apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya ananta guNI hai| anyatara pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya ananta guNI hai / kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakA anantaguNA hai / pracalAkA anantaguNA hai / nidrAkA anantaNA hai| samyagyithyAtvakA anantaguNA hai| anyatara anantAnubandhI kaSAyakA anantaguNA hai| anyatara saMjvalana kaSAyoMke nahIM hai / manuSyagatikI prarUpaNA narakagatike samAna hai / vaikriyikazarIrakA atantaguNA hai / tejasazarIrakA anantaguNA hai| kArmaNazarIrakA anantaguNA hai / narakagatikA anantaguNA hai / nIcagotrakA anantaguNA hai / ayazakIrtikA anantaguNA hai / asAtAvedanIyakA anantaguNA hai / sAtAvedanIyakA anantagugA hai| nArakAyukA anantaguNA hai| isI prakAra dUsarI pRthivImeM jAnanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki vIryAntarAya aura paribhogAntarAyake madhyameM samyaktvako karanA cAhiye / isa prakAra narakagatidaNDaka samApta huaa| kApratI 'aNa. ' tApratI 'aNNadarA' iti paatthH| . Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 550 ) chakkhaMDAgame saMtakamma.. ohiNANa-ohidaMsaNAvaraNANaM aNaMtaguNaM / hassa0 aNaMtaguNaM / radi0 aNaMtaguNaM / duguMchA aNaMtaguNaM / bhaya0 aNaMtaguNaM / soga0 agaMtaguNaM / aradi, aNaMtaguNaM / purisa0 aNaMtaguNaM / ithi0 aNaMtaguNaM / NavUsa0 aNaMtaguNaM / aNNadarasaMjalaNa0 aNaMtaguNaM / vIriyaMtarAiya0 aNaMtaguNaM / evaM NedavvaM jAva dANaMtarAiyaM ti aNaMtaguNakameNa / maNapajjava0 aNaMtaguNaM / sudAvaraNa0 aNaMtaguNaM / madiA0 aNaMtaguNaM / aNNadaro apaccakkhANakasAo annNtgunno| aNNadaro paccakkhANANaM kevalaNANakevaladasaNAvaraNANaM aNaMtaguNaM / payalA0 aNaMtaguNaM / NiddA0 aNaMtaguNaM / payalApayalA0 aNaMtaguNaM / NihANiddA0 aNaMtaguNaM / thINagiddhi0 aNaMtaguNaM / sammAmicchatta0 aNaMtaguNaM / aNNadaro aNaMtANubaMdhikasAo aNaMtaguNo / micchatta0 aNaMtaguNaM / orAliya0 annNtgnnN| veuvviya0 aNaMtagaNaM / tirikkhAu0 aNaMtaguNaM / tejA0 aNaMtaguNaM / kammaiya0 aNaMtaguNaM / tirikkhagai0 aNaMtaguNaM / NIcAgoda0 aNaMtaguNaM / ajasakitti0 aNaMtaguNaM / asAda0 agaMtaguNaM / jasa kitti0 aNaMtaguNaM / sAda0aNaMtaguNaM / uccAgoda0 aNaMtaguNaM / evaM tirikkhagaI0 / maNusesu oghbhNgo| devagaIe savvamaMdANubhAgaM sammattaM / cakkhu0 aNaMtaguNaM / tiryaggatime samyaktva prakRti sabase maMda anubhAgavAlI hai / cakSudarzanAvaraNa anantaguNA hai| acakSudarzanAvaraNa anantaguNA hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNa 3 haiN| hAsya anantagaNI hai| rati anantagaNI hai| jagapsA anantagaNI hai| bhaya anantagaNA hai| zoka anantaguNA hai| arati anantaguNI hai| puruSaveda anantaguNA hai| strIveda anantaguNA hai| napaMsakaveda anantagaNA hai| anyatara saMjvalana kaSAya anantagaNI hai vIryAnta rAya anantagaNA hai| isa prakAra anantagaNita kramase dAnAntarAya taka le jAnA cAhiye / mana:paryayajJAnAvaraNa anantagaNA hai| zratajJAnAvaraNa anantagaNA hai| matijJAnAvaraNa anantagaNA hai| anyatara apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya anantagaNI hai| anyatara pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya, kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNa anantaguNe haiN| pracalA anantaguNI hai| nidrA anantaguNI hai / pracalApracalA anantaguNI hai| nidrAnidrA anantaguNI hai| styAnagRddhi anantaguNI hai / samyagmithyAtva anantaguNA hai| anyatara anantAnubandhI kaSAya anantaguNI hai| mithyAtva anantaguNA hai / audArikazarIra anantaguNA hai| vaikriyikazarIra anantaguNA hai| tiryagAyu anantaguNI hai / taijasazarIra anantaguNA hai| kArmaNazarIra anantagRNA hai| tiryaggati anantaguNI hai| nIcagotra anantaguNA hai / ayazakIti anantaguNI hai / asAtAvedanIya ananta guNA hai / yazakIrti anantaguNI hai / sAtAvedanIya anantaguNI hai / uccagotra anantaguNA hai| isa prakAra tiryaggatidaNDaka samApta huA / ___ manuSyoMmeM ukta alpabahutvakI prarUpaNA oghake samAna hai / devagati meM sabase manda anubhAgavAlI samyaktva prati hai / cakSudarzanAvaraNa anantaguNA hai| zrutajJAnAvaraNa anantaguNA hai / 4 tApratI 'jAva aMtarAiyaM ' iti pAThaH / . Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre aNubhAgamaMtakamma ( 551 sudaNANAvaraNa0 aNaMtaguNaM / madiA0 aNaMtaguNaM / acakkhu 0 aNaMtaguNaM / ohiNANaohidaMsaNAvaraNANaM aNaMtaguNaM / hassa0 aNaMtaguNaM radi0 / aNaMtaguNaM / duguMchA0 aNaMtaguNaM / bhaya0 aNaMtaguNaM / soga0 aNaMtaguNaM / aradi0 aNaMtaguNaM / purisa0 aNaMtaguNaM / itthi0 aNaMtaguNaM / aNNadarasaMjalaNa0 aNaMtaguNaM / kammaiya0 aNaMtaguNaM / evaM NedavvaM aNaMtaguNakameNa jAva dANaMtarAiyaM ti| maNapajjavaNANAvaraNa0 aNaMtaguNaM / aNNadaro apaccakkhANakasAo aNaMtaguNo / aNNa0 paccakkhA0 aNaMtaguNo / kevalaNANakevaladasaNAvaraNANaM aNaMtaguNaM / payalA0 aNaMtaguNaM / NiddA aNaMtaguNaM / sammAmicchatta0 aNaMtaguNaM / aNNadaro aNaMtANubaMdhikasAo annNtgunno| micchatta0 annNtgunnN| orAliya0 aNaMtaguNaM / kammaiya0 aNaMtaguNaM / devagai0 aNaMtaguNaM / ajasakitti0 aNaMtaguNaM / asAda0 aNaMtaguNaM / uccAgoda0 aNaMtaguNaM / jasakitti0 aNaMtaguNaM / sAda0 aNaMtaguNaM / devAu0 aNaMtaguNaM / eiMdiesu savvamaMdANubhAgaM / hassa0 aNaMtaguNaM / radi0 aNaMtaguNaM / duguMchA0 aNaMtaguNaM / bhaya0 aNaMtaguNaM / soga0 aNaMtaguNaM / aradi0 aNaMtaguNaM / NauMsa0 aNaMtaguNaM / aNNadarasaMjalaNa0 aNaMtaguNaM / vIriyaMtarAiya0 aNaMtaguNaM / aNaMtANubaMdhi0 aNaMtaguNaM / paribhogatarAya0 aNaMtaguNaM / bhogaMtarAiya0* aNaMtaguNaM / lAhaMtarAiya0 aNaMtaguNaM / dANaMtarAiya0 aNaMtaguNaM / maNapajjavamati jJAnAvaraNa anantaguNA hai| acakSudarzanAvaraNa anantaguNA hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNa anantaguNe haiN| hAsya anantaguNA hai| rati anantaguNI hai| jugupsA anantaguNI hai| bhaya anantaguNA hai| zoka anantaguNA hai| arati anantaguNI hai| puruSaveda anantaguNA hai / strIveda anantaguNA hai / anyatara saMjvalana kaSAya anantaguNI hai / kArmaNazarIra anantaguNA hai / isa prakAra anantaguNitakramase dAnAntarAya taka le jAnA caahiye| manaHparyayajJAnAvaraNa anantaguNA hai| anyatara apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya anantaguNA hai| anyatara pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya anantaguNA hai| kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNa anantaguNe haiM / pracalA anantaguNI hai| nidrA anantaguNI hai| samyagmithyAtva anantaguNA hai| anyatara anantAnubandhI kaSAya anantaguNI hai| mithyAtva anantaguNA hai / audArikazarIra anantaguNA hai| kArmaNazarIra anantaguNA hai| devagati anantaguNI hai| ayazakIrti anantaguNI hai / asAtAvedanIya anantaguNA hai / uccagotra anantaguNA hai / yazakIti anantaguNI hai / yatAvedanIya anantaguNA hai / devAyu anantaguNI hai| ekendriyoMmeM sabase maMda anubhAgavAlI..... prakRti hai| hAsya anantaguNA hai| rati anantaguNI hai / jugupsA anantaguNA hai| bhaya anantaguNA hai| zoka anantaguNA hai| arati anantaguNI hai / napuMsakaveda anataguNA hai / anyantara saMjvalana kaSAya anantaguNI hai / vIryAntarAya anantaguNA hai / anyatara anantAnubandhI kaSAya anantaguNI hai| paribhogAntarAya anantaguNA hai / bhogAntarAya anantaguNA hai| lAbhAntarAya anantaguNA hai| dAnAntarAya anantaguNA hai / * tApratI 'aNaMtANubaMdhI0 soga0 (?) bhogaMtarAiya0 ' iti pAThaH / Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 552 ) chakkhaMDAgame saMtakamma NANA0 aNaMtagaNaM / ohiNANA0 ohidasaNAvaraNa aNaMtaguNaM / sudaNANAva0 aNaMtaguNaM / cakkhu agaMtaguNaM / madiAva0 aNaMta guNaM / aNNadaraapaccakkhANakasAo annNtgunno| aNNa0 paccakkhA*0 aNaMtaguNo / aNNa0 aNaMtANubaMdhi) agaMtaguNaM / kevalaNANa-kevaladaMsaNAvaraNANaM duvva tullANi aNaMtaguNANi / micchattamaNaMtaguNaM / payalA0 aNaMtaguNaM / NiddA0 aNaMtaguNaM / payalApayalA aNaMtaguNaM / NiddANiddA0 aNaMtaguNaM / thINagiddhi0 aNaMtaguNaM / orAli0 aNaMtagaNaM / veuvviya0 aNaMtaguNaM / tirikkhAu0 agaMtaguNaM / AhAra0 agaMtaguNaM / tejA. agaMtaguNaM / kammaiya0 aNaMtaguNaM / tirikkhaga0 aNaMtaguNaM / NIcAgoda0 agaMtaguNaM / ajakitti0 aNaMtaguNaM / asAda.aNaMta guNaM / jasakitti0 aNaMtaguNaM / sAda0 aNaMtaguNaM / evamaNubhAgaudIraNA smttaa| ___ padesaudIraNAe ukkassao. mUlapayaDidaMDao / taM jahA- ukkasseNa jaM padesaggamudIrijjadi tamAuammi thovaM / veyaNIe asaMkhejjaguNaM / mohaNIe asaMkhejjaguNaM / NANAvaraNa-dasaNAvaraNa-aMtarAesu tullamasaMkhejjaguNaM / NAma-godesu tullamasaMkhejjaguNaM / evamoghadaMDao smtto| NirayagaIe maNusagaI? (?) saMkAmijjadi taM thovaM / NAmA-godesu asaMkhejjaguNaM / mana:paryayajJAnAvaraNa anantagaNA hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNa anantaguNe haiM zrutajJAnAvaraNa anantaguNA hai| cakSudarzanAvaraNa anantaguNA hai / matijJAnAvaraNa anantaguNA hai / anyatara apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya anantagaNI hai| anyatara pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya anantaguNI hai / anyatara anantAnubandhI kaSAya anantagugI hai / kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNa ye donoM tulya va ananta guNe haiN| mithyAtva anantaguNA hai| pracalA anantaguNI hai / nidrA anantaguNI hai / pracalApracalA anantaguNI hai| nidrAnidrA anantaguNI hai / styAnagRddhi anantaguNI hai| audArikazarIra anantaguNA hai| vaikriyikazarIra anantaguNA hai / tiryagAyu anantaguNI hai / AhArazarIra anantaguNA hai| tejasazarIra anantaguNA hai| kArmaNazarIra anantaguNA hai| tiryaggati anantaguNI hai| nIcagotra anantagaNA hai| ayazakIrti anantaguNI hai| asAtAvedanIya anantaguNI hai| yazakIti anantaguNI hai| sAtAvedanIya anantaguNI hai / isa prakAra anubhAgaudIraNA samApta huii| pradezaudIraNAmeM utkRSTa mUlaprakRtidaNDaka isa prakAra hai- utkRrSase jo pradezAgra udIrNa hotA hai vaha Ayu karma meM sabase stoka hai / vedanIyameM asaMkhyAtaguNA hai| mohanIyameM asaMkhyAtaguNA hai| jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAya ina prakRtiyoMmeM vaha tulya va asaMkhyAtaguNA hai| nAma aura gotra meM tulya va asaMkhyAtaguNA hai / isa prakAra oghadaNDaka samApta huaa| ___ narakagatimeM jo pradezAgra AyumeM saMkrAnta hotA hai vaha stoka hai / nAma aura gotrameM * tApratau ' aNNadaro paccakkhANakasAo0 aNNa. apaccakvANaka0' iti pAThaH / tApratI 'evaM maMdANubhAgaudIrajA' iti paatthH| 4 tApratI 'ukassae' iti paatthH| . tApratI 'nAstIdaM Jain Educatio vAkyam / a-kApratyoH 'NirayagaI devagaI / iti pATha: ! only . Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre padesodao ( 553 NANAvaraNa-daMsaNAvaraNa-aMtarAiesu visesAhiyaM / mohaNIe vise0 / vedaNIe vise01| evaM savvAsu gadIsu / Navari maNusagadIe mUloghabhaMgo / jahaNNae payadaM- Auammi jaM taM thovaM / NAmA-godesu deva-NeraiyANaM asaMkhejjaguNaM / NANAvaraNa-daMsaNAvaraNa-aMtarAiesu visesAhiyaM / mohaNIe vise0 / evaM savvAsu gadISu / evaM NANAvaraNa-dasaNAvaraNa-paMcaMtarAiyaM ti / (?) maNapajjava0 visesAhiyaM / suda0 vise0 / madi0 vise / acakkhu0 vise / cakkhu0 vise0 / uccAgode vise / sAdAsAde vise0 / evaM devagaidaMDao samatto / __ maNusagadIe jaM padesaggaM vedijjadi micchatte taM thovaM / sammAmicchatte0 asaMkhe0 guNaM / samaste asaMkhe0 guNaM / aNNadaraaNaMtANubaMdhikasAe asaMkhe0 guNaM / kevalaNANAraNe* asaMkhe0 guNaM / payalA0 vise0 / NiddA0 vise / payalApayalA0 vise0 / NiddANiddA0 vise0 / thoNagiddhie0 vise0 / kevaladaMsaNAva0 vise0| aNNadaraapaccakkhANakasAe vise0 / paccakkhANa. vime0 / ohiNANAva0 aNaMtaguNaM+ / ohidaMsa0 vise0 / maNusAuammi asaMkhe0 guNaM / orAliya0 asaMkhe0 guNaM / teja0 vise0 ' asaMkhyAtaguNA hai / jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAyameM vizeSa adhika hai| mohanIyameM vizeSa adhika hai| vedanIyameM vizeSa adhika hai| isa prakAra saba gatiyoM meM jAnanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki usakI prarUpaNA manuSyagatimeM mUla oghake samAna hai| jaghanya mUlaprakRtidaNDaka adhikAraprApta hai- jo pradezAgra (vedA jAtA hai) vaha AyumeM stoka hai| usase nAma aura gotra karmoMmeM devoM va nArakiyoMke asaMkhyAtaguNA hai / jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAyameM vizeSa adhika hai| mohanIyameM vizeSa adhika hai| isI prakAra saba gatiyoM meM jAnanA caahiye| isa prakAra jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura pAMca antarAya taka (?) manaHparyayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| uccagotrameM vizeSa adhika hai| sAtA aura asAtA vedanIya meM vizeSa adhika hai| isa prakAra devagatidaNDaka samApta huaa| manuSyagatimeM jo pradezAgra vedA jAtA hai vaha mithyAtvameM stoka hai / samyagmithyAtvama asaMkhyAtaguNA hai| samyaktvameM asaMkhyAtaguNA hai| anyatara anantAnubandhI kaSAyameM asakhyAtaguNA hai| kevalajJAnAvaraNameM asaMkhyAtagaNA hai| pracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAmeM vizeSa adhika haiN| pracalApracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagaddhi meM vizeSa adhika hai| kevaladarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| anyatara apratyAra kaSAyameM vizeSa adhika hai| anyatara pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyameM vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNameM anantaguNA hai / avadhidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| manuSyAyumeM asaMkhyAtaguNA hai| audArikazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai / taijasazarIrameM vizeSa adhika hai / 'kevaladasaNa.' tApratI 'mohaNIya veyaNIe. visesAhiyaM' iti paatthH| kA-tApratyoH iti paatthH| kApratI ' asaMkhe0 guNA' iti pAThaH / Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 554) chakkhaMDAgame saMtakamma kammaiya, vise0 / veumviya. vise0 / maNusagaI0 saMkhe0 guNaM / jasakitti-ajasa. kittIsu0 duguMchA saMkhe0 gunnN| bhaya0 vise / hassa0 vise0 / soge0 vise0 / radiaradi0 vise / aNNadaraveda0 vise0 / dANaMtarAie vise / evaM visesAhiyakameNa NedavvaM (jAva) vIriyaMtarAiyaM ti / maNapajjava. vise0 / sudaNA. vise0 / madi0 vise0 / acakkhu0 vise0 / aNNadarasaMjalaNakasAe vise0 / (ucca) NIcAgodesu0 vise0 / sAdAsAde0 vime0 / AhAra0 asaMkhe0 / evaM maNugaidaMDao smtto| eiMdiesa jaM* padesaggaM vedijjadi micchatte taM thovaM / aNNadaraaNaMtANubaMdhikasAe asaMkhe0 gunnN| kevalaNANAva asaMkhejjaguNaM / payalA visesAhiyaM / nniddaa0visesaahiyN| payalApayalA0 vise0 / NiddANiddA0 vise0 / thINagiddhi0 vise0 / kevaladasaNa0 vise0| aNNadaraapaccakkhANakasAe vise0| annnn0pcckkhaa0vise0| tirikkhAuammi aNaMtaguNaM / oraaliy0sNkhejjgunnN| teja.visesAhiyaM / kammaiya0vise0 / veuvviya0 vise0| tirikkhagaI0 saMkhejjaguNaM / jasakitti-ajasakittIsu vise0| duguMchAe saMkhe0 guNaM / bhae0 vise0 / hassa-soge vise0 / NiddA0 vise0 / radi-aradIsu vise0 / rati Ara arAtama kArmaNazarIra meM vizeSa adhika hai| vakriyikazarIrameM vizeSa adhika hai| manuSyagatimeM saMkhyAtagaNA hai| yazakItimeM aura ayazakIrtimeM / saMkhyAtagaNA / hai| jagapsAmeM saMkhyAta / bhayameM vizeSa adhika hai| hAsyameM vizeSa adhika hai| zokameM vizeSa adhika hai| ra aratimeM vizeSa adhika hai| anyatara vedameM vizeSa adhika hai| dAnAntarAya meM vizeSa adhika hai| isa prakAra vIryAntarAya taka vizeSa adhika kramase le jAnA cAhiye / Age mana:paryayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai| anyatara saMjvalana kaSAya meM vizeSa adhika hai| UMca aura nIca gotrameM vizeSa adhika hai / sAtA aura asAtA vedanIyameM vizeSa adhika hai| AhArakazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai| isa prakAra manuSyagatidaNDaka samApta huaa| ekendriya jIvoMmeM jo pradezAgra vedA jAtA hai vaha mithyAtva meM stoka hai| anyatara anantAnubandhI kaSAyameM asaMkhyAtaguNA hai| kevalajJAnAvaraNa meM asaMkhyAtaguNA hai| pracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAmeM vizeSa adhika hai / pracalApracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai| kevaladarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai| anyatara apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyameM vizeSa adhika hai| anyatara pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyameM vizeSa adhika hai| / tiryagAyumeM anantaguNA hai| audArikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| tejasazarIrameM vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| vaikriyikazarIrameM vizeSa adhika hai| tiryaggatimeM saMkhyAtaguNA hai| yazakIrti aura ayazakItimeM vizeSa adhika hai| jugupsAme saMkhyAtaguNA hai| bhayameM vizeSa adhika haiN| hAsya aura zokameM vizeSa adhika hai| nidrAmeM kApratI 'jasagitiajasakittasu0 duguMcha.', tApratau 'jasakitti0 ajasakittIsu, duguMchA. ' __ iti paar:| * a-kApratyoH 'jaM ityetatpadaM nAsti / . Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 555 appAbahuaNuyogaddAre saMkamappAbahuaM Nasa0 vise0 / dANaMtarAie vise0 / evaM visesAhiyakameNa NedavvaM jAva viriyaMtarAiyaM ti / maNapajjava0 vise / ohiNA0 vise0 / suda0 vise0 / madi0 vise| ohidaMsa0 vise0 / acakkhu0 vise0 / cakkhu0 vise0 / aNNadarasaMjalaNakasAe vise0 / NIcAgode0 vise0 / sAdAsAde vise0 / evameiMdiyadaMDao smtto| evamudao smtto| jA vipariNAmeNopa kameNa maggaNA sA ceva mokkhANuyogaddAre kaayvvaa| uttarapayaDisaMkame AhAra0 saMkAmayA thovA / sammatte0 asaMkhe0 guNA / micchatte asaMkhe0 gunnaa| sammAmicchatte0 visesA0 / devagadIe0 asaMkhe0 guNA / NirayagadIe0 vise0 / veubviya vise0 / NIcAgodassa aNaMtaguNaM / asAda0 saMkhe0 guNaM / sAdassa0 saMkhe0 guNaM / uccAgodassa0 vise0 / maNusagadIe0 vime0 / aNaMtANubaMdhicaukkassa0 vise / jasakittIe vise0 / aTakasAyANaM vise0 / thINagiddhitiyassa0 tirikkhagadIe0 vise0 / lohasaMjalaNAe vise0 / NavaMsa0 vise0 / itthi vise0 / chaNNokasAyANaM vise0 / purisaveda0 vise0 / kohasaMjalaNa0 vise0 / vizeSa adhika hai| rati aura arati meM vizeSa adhika hai| napuMsakavedameM vizeSa adhika hai| dAnAntarAya meM vizeSa adhika hai| isa prakAra vizeSa adhika kramase vIryAntarAya taka le jAnA caahiye| manaHparyayajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhidarzanAvaraNama vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| cakSadarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / anyatara saMjvalana kaSAyameM vizeSa adhika hai| nIcagotra meM vizeSa adhika hai| sAtA aura asAtA vedanIyameM vizeSa adhika hai| isa prakAra ekendriyadaNDaka samApta huaa| isa prakAra udaya samApta huaa| jo vipariNAmopakramase mArgaNA hai vaha mokSaanuyogadvArameM kI jaavegii| uttara prakRtisaMkramameM AhArazarIrake saMkrAmaka stoka hai| samyaktva prakRtike saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| mithyAtvake saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe hai| samyagmithyAtvake saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| devagatike saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe hai| narakagatike saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| vaikriyikazarIrake saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| nIcagotrake saMkrAmaka anantaguNe haiN| asAtAvedanIyake saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| sAtAvedanIyake saMkrAmaka sakhyAtaguNe haiN| uccagotrake saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| manuSyagatike saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| anantAnubandhIcatuSkake saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| yazakIrti ke saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| ATha kaSAyoMke saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| styAnagRddhitrikake saMkrAmaka (?) / tiryaggatike saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| saMjvalana lobhake saMkrAmaka vizeSa adhika hai| napuMsakavedake saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| strIvedake saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| chaha nokaSAyoMke saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| puruSavedake tApratI 'vipariNAmaNopakkameNa' iti paatthH| a-kA-tApratiSa 'gammaNA', mapratI 'kampaNa' iti pAThaH / Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame saMtakamma mANa0 vise0| mAyA0 vise0 / paMcaNANAvaraNa-chadasaNAvaraNa-paMcaMtarAiya-orAliyatejA-kammaiya-ajasakittINaM visesAhiyaM / evamoghadaMDao smtto| mohaNIyassa payaDihANasaMkameNa NavaNhaM saMkamayA thovA / chaNNaM saMkAmayA visesAhiyA / coddasaNNaM saMkhejjaguNaM / paMcaNhaM saMkhe0 guNaM / aDhaNhaM visesAhiyaM / aTThArasaNhaM vise / uNavIsaNNaM visesAhiyaM / caduhaM saMkhe0 guNaM / sattaNhaM vise0 / vIsaNhaM vise0 / ekkisse saMkhe0 guNaM / doNhaM vise0 / dasaNhaM vise0 / ekkArasaNhaM vise / bArasaNhaM vise / tiNhaM saMkhe0 guNaM / terasaNhaM saMkhejjaguNaM / bAvIsaNhaM saMkhejjaguNaM / chanvIsaNhaM asaMkhe0 guNaM / ekkavIsaNhaM asaMkhe0 guNaM / tevIsaNhaM asaMkhe0 guNaM / sattavIsahaM asaMkhe0 guNaM / paNuvIsaNheM aNaMtaguNaM / evamoghadaMDo samatto / ukkassadidisaMkamo sugmo| jahaNNaDhidisaMkame payadaM-paMcaNANAvaraNa-caurdasaNAvaraNasammatta-lohasaMjalaNa-Aucaukka-paMcaMtarAiyANaM jAo dvidIo saMkAmijjadi tAo thovaao| NihA-payalANaM tattio cevA jaTTidI* asNkhejjii|nniddaa-pylaannN jaTThidI saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| saMjvalana krodhake saMkrAmaka vizeSa adhika hai| saMjvalana mAnake saMkrAmaka vizaSa adhika hai| saMjvalana mAyAke saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| pAMca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, pAMca antarAya, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra aura ayazakIrtike saMkrAmaka vizeSa adhika hai| isa prakAra oghadaNDaka samApta huaa| prakRtisthAnasaMkramakI apekSA mohanIyako nau prakRtiyoMke saMkrAmaka stoka haiN| usakI chaha prakRtiyoMke saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| caudaha prakRtiyoMke saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiM / pAMca prakRtiyoM ke saMkrAmaka saMkhyAtagaNe haiN| ATha prakRtiyoMke saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| aThAraha prakRtiyoM ke saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| unnIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka vizeSa adhika haiM / cAra prakRtiyoMke saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| sAta prakRtiyoMke saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| bIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| ekake saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| doke saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| dasake saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| gyArahake saMkrAmaka vizeSa adhika hai| bArahake saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| tInake saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiM / terahake saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiM / bAIsake saMkrAmaka saMkhyAtaguNe haiN| chabbIsake saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| ikkIsake saMkrAmaka asaMkhyAguNe haiN| teIsake saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| sattAIsake saMkrAmaka asaMkhyAtaguNe haiN| paccIsake saMkrAmaka anantaguNe haiN| isa prakAra oghadaNDaka samApta huaa| utkRSTa sthitisaMkrama sugama hai / jaghanya sthitisaMkrama adhikAra prApta hai- pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, samyaktva, saMjvalana lobha, cAra Ayu karma aura pAMca antarAya; inakI jo sthitiyAM saMkrAnta hotI haiM ve stoka haiN| nidrA aura pracalAkI utanI mAtra hI haiN| unakI jasthiti 4 a-kApratyoH 'UNa vIsayaM ' iti paatthH| * marati gaTho'yam / a-kA-tApratiSu 'jaMdvidI' iti pAThaH / agre'pyayameva pAThakramaH / tApratI 'saMkhejja' iti pAThaH / . Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appA bahuaNuyogaddAraM saMkramappA bahuaM ( 557 saMkhejjaguNaM / devagaDa-veubviya- AhAra NIcAgoda- ajasakittINaM jAo dvidIo tAo saMkhe0 guNAo / orAliya-tejA- -kammaiya- uccAgoda- jasakitti maNusagadINaM jAo dvidIo tAo visesaahiyaao| savvAsi jadvidIo vise0 / sAdAsAdANaM jaha0 vise0 0 / jaTThidI0 vise0 / mAyAsaMjalaNAe jaha0 saMkhe0 guNaM / jaTThidi0 vise0 1 mANasaM jalAe jaha0 vise0 / jaTThidi0 vise0 / kohasaMjalaNAe jaha0 vise0 / jaTThidi vise0 / purisa0 jaha0 saMkhe guNaM / jaTThidi vise0 / itthi NavaMsayavedANaM jaha0 asaMkhe0 guNaM / zroNagiddhitiyassa jaha0 asaMkhe0 guNaM / jaTThidi0 vise0 / riyagai - tirikkhagaiNAmANaM jaha0 asaM0 guNaM / jaTThidi0 vise / aTTahaM kasAyANaM jaha0 asaM guNaM / jaTThadi0 vime0 / sammAmicchattassa jaha0 saMkhe0 / jaTThidi0 vise0 / micchatta0 0 jaha0 asaMkhe0 / jaTThidi0 vise0 / aNaMtANubaMdhicaukkassa jaha0 asaMkhe 0 guNaM / dvidi0 vise0 / evamoghadaMDao samatto / O t jahaNeNa savvamaMdANubhAgaM lohasaMjalaNaM / mAyAsaMja0 anaMtaguNaM / mANasaMja0 anaMtaguNaM / kohamaMja0 anaMtaguNaM / sammatta0 anaMtaguNaM / purisa0 anaMtaguNaM / sammAmicchatta0 anaMtaguNaM / maNapajjava0 anaMtaguNaM / dANaMtarAiya0 anaMtaguNaM / asaMkhyAtaguNI hai / nidrA aura pracala kI jasthiti saMkhyAtaguNI hai / devagati, vaikriyikazarIra, AhArakazarIra, nIcagotra aura ayazakIrti; inakI jo sthitiyAM saMkrAnta hotI haiM ve saMkhyAtaguNI haiM / audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra uccagotra, yazakIrti aura manuSyagatikI jo sthitiyAM saMkrAnta hotI haiM ve vizeSa adhika haiM / ina sabakI jasthitiyAM vizeSa adhika haiM / sAtA aura asAtAvedanIyakI jo jaghanya sthitiyAM saMkrAnta hotI haiM ve vizeSa adhika haiM / jasthiti vizeSa adhika hai / saMjvalana mAyAkI ukta jaghanya sthitiyAM saMkhyAtaguNI haiM / jasthiti vizeSa adhika hai / saMjvalana mAnakI ve jaghanya sthitiyAM vizeSa adhika haiM / 'jasthiti vizeSa adhika hai / saMjvalana krotrakI ve jaghanya sthitiyAM vizeSa adhika haiM / jasthiti vizeSa adhika hai / puruSavedakI ve jaghanya sthitiyAM saMkhyAtaguNI haiM / jasthiti vizeSa adhika hai / strIveda aura napuMsakavedakI ve jaghanya sthitiyAM asaMkhyAtaguNI haiM / styAnagRddhitrayakI jaghanya sthitiyAM asaMkhyAtaguNI haiN| jasthiti vizeSa adhika hai| narakagati aura tiryaggati nAmakarmoMkI ve jaghanya sthitiyAM asaMkhyAtaguNI haiM / jasthiti vizeSa adhika hai| ATha kaSAyoMkI ve jaghanya sthitiyAM asaMkhyAtaguNI hai / jasthiti vizeSa adhika hai / samyagmithyAtvakI ve jaghanya sthitiyAM saMkhyAtaguNA haiM / jasthiti vizeSa adhika hai / mithyAtvakI ve jaghanya sthitiyAM asaMkhyAtaguNI haiM / jasthiti vizeSa adhika hai / anantAnubandhicatuSkakI ve jaghanya sthitiyAM asaMkhyAtaguNI haiM / jasthiti vizeSa adhika hai| isa prakAra oghadaNDaka samApta huA / jaghanyakI apekSA sabase maMda anubhAgavAlA saMjvalana lobha hai / saMjvalana mAyA anataguNI hai saMjvalana mAna anantaguNA hai / saMjvalana krodha anantaguNA hai / samyaktva anantaguNA hai / puruSaveda anantaguNA hai / samyagmithyAtva anantaguNA hai / mana:paryayajJAnAvaraNa anantaguNA hai / a-tApratyoH 'visesAhio ' iti pAThaH / Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 558) 'chakkhaMDAgame saMtakamma ohiNANa0 aNaMtaguNaM / ohidaMsa0 aNaMtaguNaM / lAhaMtarAiyANaM aNaMtaguNaM / suda0 acakkhu0 bhogaMtarAiyANaM aNaMtaguNaM / cakkhu0 aNaMtaguNaM / madiAvaraNa-paribhogaMtarAiyANaM aNaMtaguNaM / kevalaNANa-kevaladasaNAvaraNa-vIriyaMtarAiyANaM aNaMtaguNaM / payalA0 aNaMtaguNaM / NiddA0 aNaMtaguNaM / hassa0 aNaMtaguNaM / radi0 aNaMtaguNaM / duguMcha0 aNaMtaguNaM / bhaya0 aNaMtaguNaM / soga0 aNaMtaguNaM / aradIe aNaMtaguNaM / itthi0 aNaMtaguNaM / NavUsa0 aNaMtagaNaM / aNaMtANubaMdhimANe0 aNaMtaguNaM / kohe. visesAhiyaM / mAyAe vise0 / lohe vise0 / veuvviya0 aNaMtaguNaM / tirikkhAu ammi aNaMtaguNaM / maNusAu0 aNaMtaguNaM / Nirayagai0 aNaMtaguNaM / maNusagai0 aNaMtaguNaM / devagai0 aNaMtaguNaM / uccAgoda0 aNaMtaguNaM / NirayAu0 aNaMtaguNaM / devAu0 annNtgunnN| orAliya0 aNaMtaguNaM / tejaiya0 aNaMtaguNaM / kammaiya aNaMtaguNaM / tirikkhagai0 aNaMtaguNaM / NIcAgoda0 ajasakittIo aNaMtaguNaM / payalApayalA0 aNaMtaguNaM / NiddANiddA. aNaMtaguNaM / thoNagiddhi 0 aNaMtaguNaM / apaccakkhANamANe aNaMtaguNaM / kohe visesAhiyaM / mAyAe vise0| lohe vise0| paccakkhANamANe aNaMtaguNaM / kohe vise0 / mAyAe vise0 / lohe vise0 / asAda0 aNaMtaguNaM / dAnAntarAya anantaguNA hai| avadhijJAnAvaraNa anantaguNA hai| avadhijJAnAvaraNa anantaguNA hai / lAbhAntarAya anantaguNA hai / zrutajJAnAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa aura bhogAnta rAya anantaguNe haiN| cakSudarzanAvaraNa anantaguNA hai| matijJAnAvaraNa aura paribhogAnta rAya anantaguNe haiM / kevalajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa aura vIryAntarAya ananta guNe haiN| pracalA anantaguNI hai / nidrA anantaguNI hai| hAsya anantaguNA hai| rati anantaguNI hai| jugupsA anantaguNI hai / bhaya anantaguNA hai / zoka anantaguNA hai| arati anantaguNI hai| strIveda anantaguNA hai / napuMsakaveda anantaguNA hai| anantAnubandhI mAna anantaguNA hai| anantAnubandhI krodha vizeSa adhika hai| anantAnubandhI mAyA vizeSa adhika hai| anantAnubandhI lobha vizeSa adhika hai / vaikriyikazarIra anantaguNA hai / tiryagAyu anantaguNI hai| manuSyAyu anantaguNI hai| narakagati anantaguNI hai| manuSyagati anantaguNI hai / devagati anantaguNI hai / uccagotra anantaguNA hai / nArakAyu anantaguNI hai| devAyu anantaguNI hai| audArikazarIra anantaguNA hai| tejasazarIra anantaguNA hai| kArmaNazarIra anantaguNA hai| tiryaggati anantaguNI hai| nIcagotra aura ayazakIti anantaguNe haiN| pracalApracalA anantaguNI hai| nidrAnidrA anantaguNI hai| styAnagRddhi anantaguNI hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAna anantaguNA hai| apratyAkhyAnAvaraNa krodha vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAyA vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa lobha vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAna anantaguNA hai| pratyAkhyAnAvaraNa krodha vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAyA vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa lobha vizeSa adhika SB tApratI 'mANasaMjalaNaM0 kohasaMjalaNaM0 sammatta purisa0 sammAmicchatta0 maNapajjava0 dANatarAiya0 ohiNANa0 ohidasaNa0 lAhaMtarAiyANaM aNaMtagaNaM / ' iti pAThaH / . Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre saMkamappAbahuaM ( 559 micchatte0 aNaMtaguNaM / jasa0 aNaMtaguNaM / sAda0 aNaMtaguNaM / AhAra0 aNaMtaguNaM / evamoghadaMDao smtto| jahaNNaDhidisaMkame ukkasse vA jaM padesaggaM sammatta saMkAmijjadi taM thovaM / kevalaNANAvaraNe asaMkhejjaguNaM / kevaladaMsagAvaraNe visesAhiyaM / payalA0 asaMkhe0 guNA / NiddA0 vise0 / apaccakkhANamANe asaMkhe0 guNaM / kohe vise0 / mAyAe vise0 / lohe vise0 / paccakkhANamANe vise0 / kohe vise0 / mAyAe vise0 / lohe vise0 / *micchatte vise0| sammAmicchatte vise0| payalApayalA0 saMkhe0 guNaM / NiddANiddA0 vise0 / thoNagiddhi0 vise0 / AhAra0 aNaMtaguNaM / jskitti0asNkhe0| gunnN| veudhviya0 saMkhe0 gunnN| orAliya0 vise / teja. vise0 / kammaiya vise0 / devagai0 saMkhe0 gunnN| maNusagai0 vise0 / sAda0 saMkhe0 guNaM / lobhasaMjalaNa0 saMkhe0 guNaM / dANaMtarAiya0 vise / evaM visesAhiyaM tAva NedavvaM jAva viriyaMtarAiyaM ti / maNapajjava0 vise0 / ohiNANa. vise0 / suda0 vise0 / madi0 vime0 / hai| asAtAvedanIya ananta guNA hai| mithyAtva anantaguNA hai| yazakIrti anantaguNI hai / sAtAvedanIya anantaguNA hai| AhArazarIra anantaguNA hai| isa prakAra oghadaNDaka samApta huaa| jaghanya sthitisaMkrama athavA utkRSTa sthitisaMkramameM jo pradezAgra samyaktva prakRti meM saMkrAnta karAyA jAtA hai vaha stoka hai| kevalajJAnAvaraNa meM asaMkhyAtaguNA hai| kevaladarzanAvaraNama vizeSa adhika hai| pracalAmeM asaMkhyAtagaNA hai| nidrAmeM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNa krodhameM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa lobhameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa krodha meM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa lobhameM vizeSa adhika hai| mithyAtvameM vizeSa adhika hai| samyagmithyAtvameM vizeSa adhika hai| pracalApracalAmeM saMkhyAtaguNA hai| nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai| AhArazarIrameM anantaguNA hai / yazakItimeM asaMkhyAtaguNA hai / vaikriyikazarIrama saMkhyAtaguNA hai / audArikazarIrameM vizeSa adhika hai / taijasazarIrameM vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| devagatimeM saMkhyAta guNA hai| manuSyagatima vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai| saMjvalana lobhameM asaMkhyAtaguNA hai| dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai| isa prakAra vIryAntarAya taka vizeSa adhika kramase le jAnA caahiye| Age manaHparyayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhidarzanA 4a-kApratyo: 'sammattaM ' iti paatthH| * apratAvataH prAka ' apaccakvANamANe vise0, kohe vise0, mAyAe vise0, lohe vise0' ityAdhika: pATho'sti, tApratAvapi saH / ) koSThakAntargato'sti / Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 560 ) chakkhaMDAgame saMtakamma ohidasaNa. vise0 / acakkhu0 vise0 / cakkhu0 vise / uccAgoda0 saMkhejjaguNaM / Nirayagai0 asaMkhe0 guNaM / jasakitti0 asaMkhe0 guNaM / asAde0 saMkhe0 guNaM / NIcAgode0 vise0 / tirikkhagadIe0 asaMkhe0 guNaM / hasse0 saMkhe0 guNaM / radIe0 visesAhiyaM / itthi saMkhe / soge0 vise0 / aradi0 vise0 / NavUsa0 vise0 / duguMcha0 vise / bhaya0 vise0 / purisa0 saMkhe0 guNaM / koha0 saMkhe0 guNaM / loha, saMkhe0 guNaM / mANa0 vise0| mAya0 visesAhiyaM / evamoghadaMDao smtto| NirayagadIe jaM padesaggaM saMkAmijjadi sammatte taM thovN| sammAmicchatte0 asaMkhe0 gunnN| apaccakkhANamANe0 asaMkhe0 guNaM / kohe0 vise0 / mAyAe0 vise0 / lohe0 vise0 / paccakkhANamANe vise0 / kohe0 vise0 / mAyAe0 vise0 / lohe0 vise0 / kevalaNANA vise0| payalA0vise / NiddA0 vise0| payalApayalA0 vise0 / NihANiddhA0 vise0 / thoNagiddhi0 vise0 / kevaladaMsa0 vise0 / micchatte0 asaMkhe0 guNaM / aNaMtANubaMdhimANe asaMkhe0 guNaM / kohe0 vise0 / mAyAe0 vime0 / lohe. vise0 / NirayagadIe. aNaMtaguNaM / veuvviya0 asaMkhe0 guNaM / devagai0 saMkhe0 guNaM / varaNameM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| uccagotrameM saMkhyAtaguNA hai / narakagatimeM asaMkhyAtaguNA hai / yazakIti meM asaMkhyAtaguNA hai / asAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai| nIcagotra meM vizeSa adhika hai| tiryaggatimeM asaMkhyAtaguNA hai / hAsyameM saMkhyAtaguNA hai / rati meM vizeSa adhika hai| strIvedameM saMkhyAtaguNA hai| zokameM vizeSa adhika hai| aratimeM vizeSa adhika hai| napuMsakaveda meM vizeSa adhika hai / jugupsAmeM vizeSa adhika hai| bhayameM vizeSa adhika hai| puruSavedameM saMkhyAtaguNA hai / krodha meM saMkhyAtaguNA hai| lobhameM saMkhyAtaguNA hai| mAna meM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai / isa prakAra oghadaNDaka samApta huaa| ____ narakagati meM jo pradezAgra samyaktva prakRtimeM saMkrAMta hotA hai vaha stoka hai / samyagmithyAtvameM usase asaMkhyAtagaNA hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM asaMkhyAtagaNA hai / apratyAkhyAnAvaraNa krodha meM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAyA meM vizeSa adhika hai| apratyAkhya varaNa lobhameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAna meM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa krodhameM vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa lobhameM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| pracalAmeM vizeSa adhika hai / nidrAmeM vizeSa adhika hai / pracalApracalAmeM vizeSa adhika hai / nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| mithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai| anantAnubandhI mAnameM asaMkhyAtaguNA hai| anantAnubandhI krodhameM vizeSa adhika hai| anantAnubandhI mAyAmeM vizeSa adhika hai| anantAnubandhI lobhameM vizeSa adhika hai| narakagatima anantaguNA hai| vaikriyikazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai| devagatimeM saMkhyAtaguNA hai| AhAra JainEducation International kaa-mprtipaattho'ym| a-tApratyo: 'vise0'iti pAThaH / .. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre saMkamapyAbahuaM AhAra0 asaMkhe0 guNaM / orAliya0 saMkhe0 guNaM / teja. visesAhiyaM / kammaiya0 vise0 / ajasakitti0 saMkhejjaguNaM / tirikkhagaI0 vise0 / maNusagaI0 vise0 / hasse0 saMkhe0 guNaM / radi0 vise0 / sAda saMkhe0 guNaM / itthi0 saMkhe0 guNaM / soga0 vise0 / aradi0 vise0 / NavUsa0 vise0 / duguMcha0 vise / bhaya0 vise0 / purisa0 vise0 / mANasaMjalaNa vise0 / koha0 vise / mAyAe. vise0 / loha0 vise / dANaMtarAiya0 vise / evaM visesAhiyakameNa dadhvaM jAva viriyaMtarAiyaM ti| maNapajja0 vise0 / ohiNANa. vise0 / suda0 vise0 / madi0 vise0 / ohidasaNa. vise / acakkhu0 vise0 / cakkhu0 vise0 / asAda0 saMkhe0 guNaM / uccAgoda0 vise0 / NIcAgoda0 vise0 / evaM girayagaidaMDao smtto| evaM devagadIe vi0 / tirikkhagadIe visesora ukkasseNa jaM padesaggaM saMkAmijjadi sammatte taM thovaM / sammAmicchatte0 saMkhe0 guNaM / apaccakkhANamANe0 asaMkhe0 gaNaM / kohe0 vise0 / mAyAe0 vise / lohe. vise0 / paccakkhANamANe0 vise0 / kohe0 vise0| mAyAe0 vise0| lohe0 vise0| kevalaNANa0 vise / payalA0 vise0| zarIrameM asaMkhyAtaguNA hai| audArikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai / taijasazarIrameM vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| ayazakItimeM saMkhyAtaguNA hai| tiryaggati meM vizeSa adhika hai| manuSyagatimeM vizeSa adhika hai| hAsyameM saMkhyAtaguNA hai| ratimeM vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai| strIvedameM saMkhyAtaguNA hai| zokameM vizeSa adhika hai| aratimeM vizeSa adhika hai| napuMsakavedameM vizeSa adhika hai| jugupsAmeM vizeSa adhika hai| bhayameM vizeSa adhika hai| puruSavedameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAname vizeSa adhika hai| saMjvalana krodhameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai| saMjvalana lobhameM vizeSa adhika hai / dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai / isa prakAra vIryAnta rAya taka vizeSAdhikakramase le jAnA caahiye| manaHparyayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai / avadhidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| asAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai / uccagotrameM vizeSa adhika hai| nIcagotrameM vizeSa adhika hai / isa prakAra narakagatidaNDaka samApta huaa| isI prakAra prakRta prarUpaNA devagati meM bhI karanA cAhiye / tiryaggatimeM vizeSatA hai - utkarSase jo pradezAgra samyaktvameM saMkrAMta hotA hai vaha stoka hai| samyagmithyAtvameM saMkhyAtaguNA hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM asaMkhyAtagaNA hai| apratyAkhyAnAvaraNa krodhameM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa lobhameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa krodhameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa lobhameM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa NR kApratI ' vi ' iti pAThaH / a-tApratyoH 'vi' iti pAThaH / Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 562) chakkhaMDAgame saMtakamma NiddA0 vise0 / payalApayalA0 vise0 / NihANiddA0 vise0 / thoNagiddhi 0 vise / kevaladasaNA0 vise0 / micchatte0 asaMkhe0 gugaM / aNaMtANubaMdhimANe0 asaMkhe0 guNaM / kohe0 vise0 / mAyAe0 vise0 / lohe0 vise0 / Nirayagai0 aNaMtaguNaM / AhAra0 asaMkhe guNaM / jasakitti0 asaMkhe0 guNaM / veuvviya0 saMkhe0 guNaM / orAliya0 vise0 / teja. vise0 / kammaiya0 vise0 / ajasa kittiH saMkhe0 guNaM / devagai0 vise0 / tirikkhagai0 vise0 / maNusagai0 vise0 / hassa0 saMkhe0 guNaM / radi0 vise0 / sAda0 saMkhe0 guNaM / NavaMsayaveda0 saMkhe0 guNaM / soge0 vise0 / aradi0 vise0 / NavaMsa. (?) vise0 / duguMcha0 vise / bhaya0 vise0 / purisa0 vise0 / mANasaMjalaNa. vise0| koha0 vise / mAyA0 vise0| loha. vise / dANaMtarAiya0 vise0| lAhaMtarAiya0 vise0| evaM visesAhiyakameNa NedavvaM jAva viriyaMtarAiyaM ti / maNapajja0 vise0 / ohiNANa. vise0| suda0 vise / madi0 vise0 / ohidasaNa0 vise0 / acakkhu0 vise0 / cakkhu0 vise0 / sAda0 saMkhe0 guNaM / uccAgode0 vise0 / NIcAgoda0 vise0 / evaM tirikkhagaidaMDao smtto| maNusesu ogha adhika hai / pracalAmeM, vizeSa adhika hai| nidrA meM vizeSa adhika hai / pracalApracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai| kevaladarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| mithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai| anantAnubandhI mAnameM asaMkhyAtaguNA hai / anantAnubandhI krodhameM vizeSa adhika hai / anantAnubandhI mAyAmeM vizeSa adhika hai| anantAnubandhI lobhameM vizeSa adhika hai| narakagatimeM anantaguNA hai| AhArazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai| yazakIrtimeM asaMkhyAtaguNA hai| vaikriyikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| audArikazarIra meM vizeSa adhika hai| tejasazarIrameM vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai / ayazakItimeM saMkhyAtaguNA hai| devagatimeM vizeSa adhika hai| tiryaggatimaM vizeSa adhika hai / manuSyagatimeM vizeSa adhika hai| hAsyameM saMkhyAtaguNA hai / ratimeM vizeSa adhika hai / sAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai / napuMsakavedameM saMkhyAtaguNA hai| zokameM vizeSa adhika hai| aratimeM vizeSa adhika hai| napuMsakavedameM vizeSa adhika hai| jugupsAmeM vizeSa adhika hai| bhayama vizeSa adhika hai / puruSaveda meM vizeSa adhika hai / saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai / saMjvalana krodhameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAna meM vizeSa adhika hai| saMjvalanalobhameM vizeSa adhika hai| dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai| lAbhAnta rAyameM vizeSa adhika hai| isa prakAra vizeSAdhika kramase vIryAntarAya taka le jAnA caahiye| mana:paryayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai / avadhijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai / avadhidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / sAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai| uccagotra meM vizeSa adhika hai| nIcagotrameM vizeSa adhika hai / isa prakAra tiryaggatidaNDaka samApta huaa| manuSyoM meM ___Jain Education in tApratI 'gavaMsaya ( itthi ) veda-' iti pAThaH !hal Use Only . Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre aNubhAgamaMtakammaM (563 daMDao samatto (?) ___eiMdiesu ukkasseNa jaM padesaggaM saMkAmijjadi samaste taM thovaM / sammAmichatte0 asaMkhe0 guNaM / apaccakkhANamANe0 asaMkhe0 guNaM / kohe0 vise0 / mAyAe. vise0 / lohe0 vime0 / paccakkhANamANe * vise0 kohe0 vise0 / mAyAe0 vise0 / lohe0 vise0 / kevalaNANa. vise0 / payalA0 vise0 / NiddA0 vise0 / payalApayalA0 vise0 / NihANiddA0 vise0 / thoNagiddhi0 vise0 / kevaladaMsa0 vise / Nirayagai0 aNaMtaguNaM / AhAra. asaMkhe0 / jasakitti0 asaMkhe0 guNaM / veuvviya0 saMkhe0 guNaM / orAliya0 vise0 / teja0 vise0 / kammaiya0 vise0 / ajasakitti0 saMkhe0 guNaM / devagai0 vise0 / tirikkhagai0 vise / maNusagai0 vise / hassa-bhaye. saMkhe0 guNaM / radi0 vise0 / sAda0 saMkhe0 guNaM / itthi0 saMkhe0 guNaM / soge0 vise0 / aradi0 vise0 / NavUsa0 vise0 duguMcha0 vise0 / bhaya0 vise0 / mANasaMjalaNa vise0 / kohe0 vise0 / mAyAe. vise0 / lohe. vise / dANaMtarAiya0 vise0 / evaM visesAhiyakameNa NedavvaM jAva viriyaMtarAiyaM ti / maNapajjava0 vise0 / ohiNANa. vise0 / suda0 oghadaNDakake samAna prarUpaNA hai| ekendriya jIvoM meM utkarSase jo pradezAgra samyaktva prakRti meM saMkrAnta hotA hai vaha stoka hai / samyagmithyAtva meM asaMkhyAtaguNA hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM asaMkhyAtaguNA hai / apratyAkhyAnAvaraNa krodha meM vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa lobhameM vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa krodhameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAyA meM vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa lobhameM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai / pracalAma vizeSa adhika hai / nidrAmeM vizeSa adhika hai| pracalApracalAmeM vizeSa adhika hai / nidrAnidrAma vizeSa adhika hai styAnagaddhimeM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| narakatima anantaguNA hai / AhArakazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai / yazakIrtimeM saMkhyAtaguNA hai| vaikriyikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| audArikazarIra meM vizeSa adhika hai| tejasazarIrameM vizeSa adhika hai / kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| ayazakIti meM saMkhyAtaguNA hai| devagatimeM vizeSa adhika hai / tiryaggatimeM vizeSa adhika hai / manuSyagatimeM vizeSa adhika hai| hAsya aura bhayameM saMkhyAtaguNA hai / ratimeM vizeSa adhika hai / sAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai| strIvedameM saMkhyAtaguNA hai / zokameM vizeSa adhika hai / aratimeM vizeSa adhika hai| napuMsakavedameM vizeSa adhika hai| jugupsAmeM vizeSa adhika hai / bhayameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAnameM vizeSa adhika hai / saMjvalana krodha meM vizeSa adhika hai / saMjvalana mAyA meM vizeSa adhika hai / saMjvalana lobhameM vizeSa adhika hai / dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai| isa prakAra vIryAntarAya taka vizeSa adhika kramase le jAnA cAhiye / Age mAnaparyayajJAnAvaraName vizeSa adhika hai| avadhi * tApratI 'saMjalaNamANe ( paccakkhAgamAge ini pAThaH / ato'gre a-kApratyo: 'saMjalamANe0 vise kohe. visemAmAe0 vise0 lohe. vise0 ' ityetAvanAdhikaH paattho'sti|4 kApratI 'hasse. bhaya0', tApratI 'hasse (bhaya0)' iti pAThaH / / Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 564 ) chakkhaMDAgame saMtakamma vise / madi0 vise0| ohidasaNa0 vise0ackkh0vise0| cakkhu0 vise0| asAda0 saMkhe0 gunnN| uccAgode0 vise0 / NIcAgode0 vise / evmeiNdiydNddosmtto| jahaNNeNa jaM padesaggaM saMkAmijjadi sammatte taM thovN| sammAmicchatte0 asaMkhe0 guNaM' micchatte0 asaMkhe0 guNaM / aNaMtANubaMdhimANe asaMkhe0 guNaM / kohe. vise0 / mAyAe / vise0 / lohe vise0| payalApayalA0 asaMkhe0guNaM / NihANiddhA0vise / thINagiddhI0 vise0 / apaccakkhANamANe0 asaMkhe0 guNaM / kohe0 vise0 / mAyAe0 vise0 / lohe. vise0 / paccakkhANamANe vise0 / kohe0 vise0 / mAyAe. vise0 / (lohe0 vise0 ) / payalA. vise0 / NiddA. vise0 / kevaladasaNa vise0 / Nirayagai0 aNaMtaguNaM / devagai0 asaMkhe0 guNaM / veunviya0 saMkhe0 guNaM / AhAra0 asaMkhe0 guNaM / maNusagai0 saMkhe0 guNaM / uccAgoda0 saMkhe0 guNaM / tirikkhagai0 asaMkhe0 guNaM / NavaMsa0 asaMkhe0 guNaM / NIcAgoda0 saMkhe0 guNaM / itthi asaMkhe0 guNaM / orAliya0 asaMkhe0 guNaM / kohasaMjala asaMkhe0 / mANa. vise0 / purisa0 vise0 / mAya0 vise0 / jasakitti0 asaMkhe0 guNaM / teja0 saMkhe0 guNaM / kammaiya: vise0 / jJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai cakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| asAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai| uccagotrameM vizeSa adhika hai| nIcagotra meM vizeSa adhika hai| isa prakAra ekendriyadaNDaka samApta huaa| jaghanya rUpase jo pradezAgra samyaktva prakRtimeM saMkrAnta hotA hai vaha stoka hai / samyagmithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai| mithyAtva meM asaMkhyAtagaNA hai| anantAnubandhI mAnama asaMkhyAtaguNA hai| anantAnubandhI krodhameM vizeSa adhika hai anantAnubandhI mAyAmeM vizeSa adhika hai| anantAnubandhI lobhameM vizeSa adhika hai| pracalApracalAmeM asaMkhyAtaguNA hai / nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM asaMkhyAtaguNA hai| apratyAkhyAnAvaraNa krodhameM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa lobhameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa krodha meM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai| ( pratyAkhyAnAvaraNa lobhameM vizeSa adhika hai / / pracalAmeM vizeSa adhika hai / nidrAmeM vizeSa adhika hai| kevaladarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai| narakagati meM anantaguNA hai / devagatimeM asaMkhyAtaguNA hai / vaikriyikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai / AhArazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai| manuSyagatimeM saMkhyAtaguNA hai| uccagotrameM saMkhyAtaguNA hai / tiryaggatimeM asaMkhyAtaguNA hai / napuMsakavedameM asNkhyaatgunn| hai / nIcagotrameM saMkhyAtaguNA hai / strIvedameM asaMkhyAtaguNA hai| audArikazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai / saMjvalana krodhameM asaMkhyAtaguNA hai / saMjvalana mAnameM vizeSa adhika hai| puruSavedameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai| yazakIti meM asaMkhyAtaguNA hai / taijasazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| Jain Education Internationas For Private Personal Use Only . Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre saMkamappAbahuaM ajasakitti0 saMkhe0 guNaM / hassa0 saMkhe0 guNaM / radi0 vise0 / sAda0 saMkhe0 guNaM / soge0 asaMkhe0 / aradi0 vise0 / dugaMchA0 vise0 / bhaya0 vise0 / lohasaMjala vime0 / dANaMtarAiya0 vise0 / evaM visesAhiyakameNa NedavvaM jAva viriyaMtarAiyaM ti maNapajjava0 vise0| ohiNANa. vise0 / suda0 vise / madi. vise ohidasaNa vise0| acakkhu0 vise0| cakkhu0 vise0 / asAde0 saMkhejjaguNaM / evamoghadaMDao samatto / NirayagadIe jaM padesaggaM saMkAmijjadi sammatte taM thovaM / sammAmicchatte0 asaMkhe0 guNaM / micchatte0 asaMkhe0 guNaM / aNaMtANubaMdhimANe0 asaMkhe0 guNaM / kohe. vise0 / mAyAe0 dise0 / lohe0 vise0 / payalApayalA0 asaMkhe0 guNaM / NihANiddA0 vise / thINagiddhi0 vise0 / apaccakkhANamANe asaMkhe0 guNaM / kohe0 vise0 / mAyAe0 vise0 / lohe0 vise0 / paccakkhANamANe vise0 / kohe vise0 / mAyAe vise0 / lohe vise0 kevalaNANa. vise0 / payalA. vise0 / NiddA0 vise0 / kevaladasaNa. vise0 / AhAra0 asaMkhe0 guNaM / devagai0 asaMkhe0 guNaM / maNusagai0 saMkhe0 guNaM / veudhviya0 saMkhe0 guNaM / Nirayagai0 saMkhe0 guNaM / ayazakIti meM saMkhyAtaguNA hai / hAsyameM saMkhyAtaguNA hai| ratimeM vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyameM saMkhyataguNA hai| zokameM asaMkhyAtaguNA hai| aratimeM vizeSa adhika hai| jugupsAmeM vizeSa adhika hai / bhayameM vizeSa adhika hai / saMjvalana lobhameM vizeSa adhika hai / dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai| isa prakAra vizeSAdhikakramase vIryAntarAya taka le jAnA cAhiye / mana:paryayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| avadhidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai / asAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai / isa prakAra oghadaNDaka samApta huaa| narakagati meM jo pradezAgra samyaktvameM saMkrAnta hotA hai vaha stoka hai| samyagmithyAtva meM asaMkhyAtaguNA hai| mithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai| anantAnubandhI mAnameM asaMkhyAtaguNA hai / anantAnubandhI krodhameM vizeSa adhika hai| anantAnubandhI mAyA meM vizeSa adhika hai| anantAnubandhI lobha meM vizeSa adhika hai| pracalApracalAmeM asaMkhyAta guNA hai| nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM asaMkhyAtaguNA hai| apratyAkhyAnAvaraNa krodha meM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNa lobhameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa krodhameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa lobhameM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai / pracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAmeM vizeSa adhika hai / kevaladarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| AhArazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai| devagatimeM asaMkhyAtaguNA hai| manuSyagatimeM saMkhyAtaguNA hai| vaikriyikazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai / narakagatimeM saMkhyAtaguNA hai / uccagotrameM saMkhyAtaguNA hai| tApratau 'aNaMtagaNA' iti pAThaH / Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 566 ) chakkhaMDAgame saMtakamma uccAgoda0 saMkhe0 guNaM / tirikkhagai0 asaMkhe0 guNaM / itthi saMkhe0 guNaM / Nasa0 saMkhe0 guNaM / NIcAgoda0 saMkhe0 guNaM / jasakitti0 asaMkhe0 guNaM / orAliya0 saMkhe0 guNaM / teja. vise / kammaiya0 vise0 / ajasakitti0 saMkhe0 guNaM / purisa0 saMkhe0 guNaM / hassa0 saMkhe0 gunnN| radi0 vise0 / aradi0 saMkhe0 guNaM / soge0 saMkhe0 guNaM / duguMchA0 vise0 / bhaya0 vise0 / mANasaMjalaNa* vise0 / kohasaMjalaNa. vise0 / mAyAe vise0 / (lohe. vise0 / ) dANaMtarAie0 vise / evaM visesAhiyakameNa NedavvaM jAva viriyaMtarAiyaM ti| maNapajjava0 vise0 / ohiNANa0 vise0 / suda0 vise0 / madi0 vise0| ohidaMsa0 vise0 / acakkhu0 vise / cakkhu0 vise| asAde0 saMkhe0 guNaM / evaM NirayagaidaMDao smtto| tirikkhesu jaM padesaggaM saMkAmijjadi sammatte taM thovaM / sammAmicchatte. asaMkhe0 guNaM / micchatte0 asaMkhe0 gunnN| aNaMtANubaMdhimANe asaMkhe0 guNaM / kohe. vise| mAyAe0 vise0| lohe0 visesaa0| payalApayalA asaMkhe0 guNaM / NihANiddA0 vise0 / thoNagiddhi vise0| apaccakkhANamANe0 asaMkhe0 guNaM / kohe. vise0 / mAyAe0 vise0| lohe0 vise0| paccakkhANamANe vise0| kohe. vise0| mAyAe vise0| lohe. tiryaggatimeM asaMkhyAtaguNA hai / strIvedameM saMkhyAtaguNA hai / napusakavedameM saMkhyAta guNA hai / nIcagotrameM saMkhyAtaguNA hai / yazakIti meM asaMkhyAtaguNA hai| audArikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| tejasazarIrameM vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai / ayazakIti meM saMkhyAtaguNA hai / puruSavedameM saMkhyAtaguNA hai / hAsyameM saMkhyAtaguNA hai| rati meM vizeSa adhika hai / aratimeM saMkhyAtaguNA hai / zokameM saMkhyAtaguNA hai / jugupsAmeM vizeSa adhika hai| bhayama vizeSa adhika hai / saMjvalana mAnameM vizeSa adhika hai / saMjvalana krodhameM vizeSa adhika hai / saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai| / saMjvalana lobha meM vizeSa adhika hai|) dAnAntarAyama vizeSa adhika hai| isa prakAra vizeSAdhika kramase vIryAntarAya taka le jAnA caahiye| Aga manaHparyajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai / avadhijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai / matijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhidarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / acakSudarzanAvaragameM vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai / asAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai| isa prakAra narakagatidaNDaka samApta huaa| tiryaggatimeM jo pradezAgra samyakva meM saMkAnta hotA hai vaha stoka hai| samyagmithyAtvameM asaMkhyAtagaNA hai / mithyAtvameM asaMkhyAtagaNA hai| anantAnabandhI mAnameM asaMkhyAtagaNA hai| anantAnubandhI krodhameM vizeSa adhika hai / anantAnubandhI mAyAmeM asaMkhyAtaguNA hai / anantAnubandhI lobhameM vizeSa adhika hai / pracalApracalAmeM asaMkhyAtaguNA hai / nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnaguddhi meM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM asaMkhyAtagaNA hai| apratyAkhyAnAvaraNa krodhameM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa lobhame vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAname vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa krodhameM 4 tApratI nAstIdaM vAkyam iti pATha: Private & Personal use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAra saMkamappAbahuaM ( 567 vise0 / kevalaNANAvaraNa. vise0 / payalA. vise0 / kevaladasaNa0 vise0 / Nirayagai0 asaMkhe0 guNaM / devagai0 asaMkhe0guNaM / veuvviya0 saMkhe0guNaM / AhAra0 asaMkhe0 guNaM / maNusagai0 saMkhe guNaM / uccAgoda0 saMkhe guNaM / orAliya* asaMkhe0 guNaM / tirikkhagaI0 saMkhegaNaM / itthi0 saMkhegaNaM / NavaMsa0saMkhe0gaNaM / NIcAgoda0 saMkhe0 guNaM / jasakitti0 asaMkhe0 guNaM / teja0 saMkhe0 guNaM / kammaiya0 vise0 / ajasakitti0 saMkhe0 guNaM / purisa0 saMkhegaNaM / hassa0 saMkhe0 guNaM / radi0 vise0 / sAde0 saMkhe guNaM / soge0 saMkhe0 guNaM / aradi0 vise0 / duguMchA0 vise0 / bhaya0 vise0 / mANasaMjalaNa vise0 / kohe0 vise / mAyAe0 vise0 / lohe0 vise0 / dANaMtarAie0 vise0 / evaM visesAhiyakameNa NedavvaM jAva viriyaMtarAiyaM ti| maNapajjava0 vise0 / ohiNANa. vise0 / suda0 vise0 / madi0 vise / ohidaMsaNa0 vise / acakkhu0 vise0 / cakkhu0 vise / asAde0 saMkhe0 guNaM / evaM tirikkhagaidaMDao smtto| maNusagadIe jaM padesaggaM saMkAmijjadi sammatte taM thovaM / sammAmicchatte0 asaMkhe0 gunnN| micchatte0 asaMkha0 guNaM / aNaMtANubaMdhimANe0 asaMkhe0 guNaM / kohe0 vise0 / vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa lobhameM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| pracalAmeM vizeSa adhika hai / kevaladarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| narakagatimeM saMkhyAtaguNA hai| devagatimeM asaMkhyAtaguNA hai / vaikriyikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| AhArazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| manuSyagatimeM saMkhyAtaguNA hai| uccagotrameM saMkhyAtaguNA hai| audArikazarIra meM asaMkhyAtaguNA hai / tiryaggatimeM saMkhyAtaguNA hai| strIvedameM saMkhyAtaguNA hai| napuMsakavedameM saMkhyAtaguNA hai / nIcagotrameM saMkhyAtaguNA hai| yazakIrtimeM asaMkhyAta guNA hai| taijasazarIrameM saMkhyAtaguNA hai / kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| ayazakIrtimeM saMkhyAtaguNA hai| puruSavedameM saMkhyAyaguNA hai| hAsyameM saMkhyAtaguNA hai| ratimeM vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai / zokameM saMkhyAtaguNA hai| aratimeM vizeSa adhika hai / jugupsAmeM vizeSa adhika hai| bhayama vizeSa adhika hai| saMjvalana mAnameM vizeSa adhika hai| saMjvalana krodhameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai| saMjvalana lobhameM vizeSa adhika hai| dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai / isa prakAra vizeSAdhikakramase vIryAnta rAya taka le jAnA caahiye| manaHparyayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| asAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai| isa prakAra tiryaggatidaNDaka samApta huaa| manuSyagatimeM jo pradezAgra samyaktvameM saMkrAnta hotA hai vaha stoka hai| samyagmithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai| mithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai| anantAnubandhI mAnameM asaMkhyAtaguNA hai / / *tApratau 'agaMtagugA' iti paatthH| * tApratI 'uccAgoda0 saMkhe0 / purisa0 sakhe0 / orAli.' iti pAThaH Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 568) chakkhaMDAgame saMtakamma mAyAe0 vise0 / lohe0 vise0 / payalApayalA0 asaMkhe0 gugaM / NihANiddA0 vise0| thINagiddhi0 vise0 / apaccakkhANamANe0 asaMkhe0 guNaM / kohe0 vise0 / mAyAe. vise0 / lohe0 vise0 / paccakkhANamANe0 vise0 / kohe. vise0 / mAyAe vise0 / lohe0 vise / kevalaNANa. vise0 / payalA. vise0 / NiddA0 vise0 / kevaladasaNa. vise0 / Nirayagai0 aNaMtaguNaM / devagai0 asaMkhe0 guNaM / veudhviya0 saMkhe0 guNaM / AhAra0 asaMkhe0 guNaM / tirikkhagai0 asaMkhe0 guNaM / NavUsa0 asaMkhe0 guNaM uccAgoda0 saMkhe0 guNaM / ithi0 asaMkhe0 guNaM / maNusagai0 asaMkhe0 guNaM / orAli0 asaMkhe0 guNaM / kohasaMjalaNa0 asaMkhe0 guNaM / mANa0 vise0 / purisa0 vise0| mAyA0 vise / uccAgoda0 asaMkhe0 guNaM / jasakitti0 asaMkhe0 guNaM / teja0 saMkhe0 guNaM / kamma0 vise0 / ajasakitti saMkhe0 guNaM / hassa0 saMkhe0 guNaM / radi0 vise0 / sAde0 asaMkhe0 gunnN| soge0 saMkhe0 guNaM / aradi0 vise0 / duguMchA0 vise / bhaya0 vise0 / lohasaMjalaNa. vise0 / dANaMtarAiya0 vise0 / evaM visesAhiyakameNa NedavvaM jAva viriyaMtarAiyaM ti / maNapajja0 vise0 / ohiNANa0 anantAnubandhI krodhameM vizeSa adhika hai| anantAnubandhI mAyAmeM vizeSa adhika hai / anantAnubandhI lobhameM vizeSa adhika hai| pracalApracalAmeM asaMkhyAtaguNA hai| nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM asaMkhyAtaguNA hai / apratyAkhyAnAvaraNa krodhameM vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa lobhameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa krodhameM vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa lobhameM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| pracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAmeM vizeSa adhika hai| kevaladarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai / narakagatimeM anantaguNA hai / devagatimeM asaMkhyAtaguNA hai / vaikriyikazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai / AhArakazarIramai asaMkhyAtaguNA hai| tiryaggatimeM asaMkhyAtaguNA hai| napuMsakavedameM asaMkhyAtaguNA hai / uccagotrameM saMkhyAtaguNA hai / strIvedameM asaMkhyAtaguNA hai / manuSyagatimeM asaMkhyAtaguNA hai / audArikazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai| saMjvalana krodhameM asaMkhyAtaguNA hai| saMjvalana mAnameM vizeSa adhika hai| puruSavedameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai / uccagotrameM asakhyAtaguNA hai| yazakItimeM asaMkhyAtaguNA hai| tejasazarIra meM saMkhyAtaguNA hai| kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| ayazakIrtimeM saMkhyAtaguNA hai| hAsyameM saMkhyAtaguNA hai| ratimeM vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyameM asaMkhyAtaguNA hai / zokameM saMkhyAtaguNA hai / aratimeM vizeSa adhika hai| jugupsAmeM vizeSa adhika hai| bhayameM vizeSa adhika hai / saMjvalana lobhameM vizeSa adhika hai| dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai| isa prakAra vizeSAdhikakramase vIryAntarAya taka le jAnA cAhiye / manaHparyayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNameM 3 tApratAvata: prAk 'payalAsyalA0 asaMkhe0 guNA 'lohe vise.' ityetAvAtayaM pAThaH punarmudito'sti kaSThakasthaH / Jain Education international Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAra saMkamappAbahuaM ( 569 vise0 / suda0 vise / madi0 vise / ohidasaNa. vise0 / acakkhu0 vise / cakkhu0 vise / asAda, saMkhejjaguNaM / evaM maNusagaidaMDao smtto| _ devagadIe jaM padesaggaM saMkAmijjadi sammatte taM thovaM / sammAmicchatte0 asaMkhe0 guNaM / micchatte0 asaMkhe0 guNaM / aNaMtANubaMdhimANe0 asaMkhe0 guNaM / kohe0 vise0 / mAyAe0 vise0 / lohe. vise0 / payalApayalA0 asaMkhe0 guNaM / NiddANiddA0 vise0 / thINagiddhi vise0 / apaccakkhANamANe asaMkhe0 guNaM / kohe0 vise0 / mAyAe0 vise0 / lohe. vise0 / paccakkhANamANe0 vise0 / kohe0 vise0 / mAyAe0 vise0 / lohe0 vise / kevalaNANa vise0 / payalA0 vise0 / nnihaa0vise0| kevaladasaNa0 vise / AhAra0 aNaMtaguNaM / Nirayagai0 asaMkhe0 gugaM / tirikkhagai0 asaMkhe0 guNaM / NavaMsa0saMkhe0 guNaM / uccAgoda0 saMkhe0 guNaM / itthi0 asaMkhe0 guNaM / devagai0 asaMkhe0 guNaM / veubviya0 saMkhe0 guNaM / maNusagai0 asaMkhe0 guNaM / orAliya0 asaMkhe0 guNaM / uccAgoda0 asaMkhe0 guNaM / jasakitti0 asaMkhe0 guNaM / teja0 saMkhe0 guNaM / kammaiya0 vise0 / ajasakitti0 saMkhe0 guNaM / purisa0 saMkhe0 guNaM / hassadeg vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai / acakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai| asAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai| isa prakAra manuSyagatidaNDaka samApta huaa| devagatimeM jo pradezAgra samyaktvameM saMkrAnta hotA hai vaha stoka hai / samyagmithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai| mithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai| anantAnubandhI mAnameM asaMkhyAtaguNA hai / anantAnubandhI krodha meM vizeSa adhika hai / anantAnubandhI mAyAmeM vizeSa adhika hai| anantAnubandhI lobhameM vizeSa adhika hai / pracalApracalAmeM asaMkhyAtaguNA hai / nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM asaMkhyAtagaNA hai| apratyAkhyAnAvaraNa krodhameM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa lobhame vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAname vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa krovameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa lobhameM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai / pracala meM vizeSa adhika hai / nidrAmeM vizeSa adhika hai| kevaladarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| AhArakazarIrameM anantaguNA hai| narakagatimeM asaMkhyAtaguNA hai| tiryaggatimeM asaMkhyAtaguNA hai| napuMsakavedameM saMkhyAtaguNA hai| uccagotrameM saMkhyAtaguNA hai| strIvedameM saMkhyAtaguNA hai| devagatimeM asaMkhyAtaguNA hai| vaikriyikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| manuSyagatimeM asaMkhyAtaguNA hai| audArikazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai| uccagotrameM asaMkhyAtaguNA hai| yazakIrti meM asaMkhyAtaguNA hai / taijasazarIrameM saMkhyAtaguNA hai / kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| ayazakItimeM saMkhyAtaguNA hai| puruSavedameM saMkhyAtaguNA hai| hAsyameM saMkhyAtaguNA hai| ratimeM Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 570 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM saMkhe0 guNaM / radi0 vise0 / sAda0 saMkhe0 guNaM / soge 0 saMkhe0 guNaM / aradi0 vise0 / duguMcha0 vise0 / bhaya0 vise0 / kohe0 vise0 | mANe0 vise0 / lohe0 vise0 / mAyAe0 vise0 / dANaMtarAie0 vise0 / evaM visesAhiyakameNa NedavvaM jAva viriyaMtarAiyaMti / maNapajjava0 vise0 / ohiNANa0 vise0 / suda0 vise0 / madi0 vise0 0 / ohidaMsaNa0 vise0 / acakkhu0 vise0 / cadakhu0 vise / asAda guNaM / evaM devagaidaMDao samatto / saMkhe 0 c ( eiMdiesu) jaM padesaggaM saMkAmijjadi sammatte taM thovaM / sammAmicchatte asaMkhe 0 guNaM / atANubaMdhimANe0 asaMkhe0 guNaM / kohe0 vise0 / mAyAe0 vise0 lohe0 vise0 / apaccakkhANamANe 0 asaMkhe0 guNaM / kohe0 vise0| mAyAe0 vise / lohe0 vise0 / paccakkhANamANe0 vise0| kohe0 vise0 / mAyAe0 vise0 / lohe0 vise0 / kevalaNANa0 vise0 / payalA0 vise0 / NiddA0 vise0 / payalApayalA 0 vise0 / NiddANiddA0 vise0 / zrINagiddhi0 vise0 / kevaladaMsaNA vise0 / NirayagaI0 anaMta vizeSa adhika hai / sAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai / zokameM saMkhyAtaguNA hai| aratimeM vizeSa adhika hai / jugupsA meM vizeSa adhika hai / bhayameM vizeSa adhika hai / ( saMjvalana ) krodha meM vizeSa adhika / saMjvalana mAnameM vizeSa adhika hai / saMjvalana lobhameM vizeSa adhika hai / saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai / dAnAntarAya meM vizeSa adhika hai| isa prakAra vizeSAdhikakramase vIryAntarAya taka le jAnA cAhiye / mana:paryayajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai / avadhijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai / zrutajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai / matijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai / avadhidarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / acakSudarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / cakSudarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / asAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai / isa prakAra devagatidaNDaka samApta huA / ( ekendriya jIvoM meM ) jo pradezAgra samyaktvameM saMkrAnta hotA hai vaha stoka hai / samyamithyAtva meM asaMkhyAtaguNA hai / anantAnubandhI mAnameM vizeSa adhika hai / anantAnubandhI krodha meM vizeSa adhika hai / anantAnubandhI mAyAmeM vizeSa adhika hai / anantAnubandhI lobha meM vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM asaMkhyAtaguNA hai / apratyAkhyAnAvaraNa krodha meM vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNa lobhama vizeSa adhika haiM / pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa krodhameM vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa mAyAmeM vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNa lobhameM vizeSa adhika hai / kevalajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai / pracalA meM vizeSa adhika hai| nidrAmeM vizeSa adhika hai / pracalApracalAmeM vizeSa adhika hai / nidrAnidrA meM vizeSa adhika hai / styAnagRddhimeM vizeSa adhika hai / kevaladarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / narakagati meM anantaguNA hai / devagatimeM gha tApratI 'lohe vise0 / kevalaNANe vise0 / payalA0 vise0 / apacca- ' iti pAThaH / tApratI 'lohe vise0 / kevalaNANa0 vise0 / paccakkhANamANe vise0, ko he vise0, mAyA0 vise0, lohe0 vise0 / NiddA0' iti pAThaH / Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre lessANuyogaddAraM ( 571 guNaM / devagaI0 asaMkhe0 guNaM / veuvviya0 saMkhe0 guNaM / AhAra0 asaMkhe0 guNaM / maNusagaI0 asaMkhe0 guNaM / uccAgode0 saMkhe, guNaM / jasakitti0 asaMkhe0 guNaM / orAliya0 saMkhe0 gunnN| teja.vise0 / kamma* vise0 / tirikkhagaI0 saMkhe0 guNaM / ajasakitti0 saMkhe0 guNaM / NIcAgoda0 saMkhe0 gunnN| hassa0 saMkhe0 guNaM / radi0 vise / sAde0 saMkhe0 gugaM / soga0 saMkhe0 guNaM / aradi0 vise0 / NavaMsa0 vise0 / duguMcha vise / bhaya0 visesA0 / mANasaMjalaNa vise / kohe0 vise0| mAyAe0 vise / lohe. vise0 / dANaMtarAie0 vise0 / evaM visesAhiyakameNa NedavvaM jAva viriyaMtarAiyaM ti / maNapajja. vise / ohiNANa. vise0 / suda0 vise0 / madi0 vise / ohidaMsa0 vise0 / acakkhu0 vise0| cakkhu0 vise0| asAde0 khaMkhe0 guNaM / NIcAgode0 visesAhiyaM / evameiMdiyadaMDao samatto / evaM padesasaMkamo samatto / lessA tti aNuyogaddAre tatya imANi aTTa padANi / taM jahA- lessANikkheve 1 lessANayaparUvaNA 2 lessANirUvaNA 3 lemsAsaMkamaNaNivattI 4 lessAvaNNasamodAro 5 lessAvaNNacauraMse0 6 lessATANaparUvaNA 7 lessAsarIrasamodAro cedi 8 / evaM lessANikkhevetti samattamaNuyogaddAraM / asaMkhyAtaguNA hai / vaikriyikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| AhArakazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai / manuSyagatimeM asaMkhyAtaguNA hai| uccagotra meM saMkhyAtaguNA hai| yazakIti meM asaMkhyAtaguNA hai / audArikazarIrameM asaMkhyAtagaNA hai| tejasazarIrameM vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| tiryaggatimeM saMkhyAtaguNA hai| ayazakIrtimeM saMkhyAtagugA hai| nIcagotrama saMkhyAtaguNA hai| hAsyameM saMkhyAtaguNA hai| ratimeM vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyama saMkhyAtaguNA hai| zoka meM saMkhyAtaguNA hai| aratimeM vizeSa adhika hai| napuMsakavedameM vizeSa adhika hai| jugupsAma vizeSa adhika hai| bhayameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAnameM vizeSa adhika hai| saMjvalana krodha meM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai| saMjvalana lobha meM vizeSa adhika hai| dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai| isa prakAra vizeSa adhika kramase vIryAntarAya taka le jAnA caahiye| Aga manaHparyayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhidarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| asAtAvedanIyama vizeSa adhika hai| nIcagotra meM vizeSa adhika hai| isa prakAra ekendriyadaNDaka samApta huaa| isa prakAra pradezamaMkrama samApta huaa| lezyA anuyogadvArameM vahAM ye ATha pada haiN| ve ye haiM- 1 lezyAnikSepa, 2 lezyAnayaprarUpaNA, 3 lezyAnirUpaNA, 4 lezyA saMkramaNanirvRtti, 5 lezyAvarNasamavatAra, 6 lezyAvarNacaturaMza, 7 lezyAsthAnaprarUpaNA aura 8 lezyAzarIrasamavatAra / isa prakAra lezyAnikSepa anuyogadvAra samApta huaa| 8 tApratau 'tassa ' iti paarH| 8 tApratau 'lessAaMtaravihAge' iti pAThaH / Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 572 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM sAmme ti aNuogaddAre dasa vittharapadANi / taM jahA - lessApariNAme 1 lessApaccaya vihANe 2 lessApadavihANe 3 lessAsAmittavihANe 4 lessAkAlavihANe 5 lessAaMtaravihANe* 6 lessAtivva-maMdadAe 7 lessAdvANaparUvaNA 8 lessATThANANaM appA bahuaM 9 le sAgaisamodAro 10 / evaM lessApariNAme tti samattamaNuogaddAraM / lessApariNAme ti aNuogaddAre paMcavidhiyapadANi / taM jahA- lessAsaMkame 1 lessATTA saMkame 2 lessATThANappA bahue 3 lessAaddhAsamodAre 4 lessAaddhA kame 5 / kihalessAdo saMkile saMto aNNalessaM Na saMkamadi, visujjhato saTTANe chaTTAnapadidANi osaradi, NIlalessaM vA saMkamadi * ThANe anaMtaguNahINo padadi / NIlAdo saMkilisto saTTA chuTTANapadidANi osaradi, kiNNalessaM saMkamadi * ThANe anaMtaguNe; tado visujjhato saTThANe chaTTANapadidANi osarai, kAuM vA saMkamadi TThANe anaMtaguNI | kAulessAdo saMkilesaMto saTThANe chaTTANapadidANi osarai*, NIlalessaM vA saMkamadi TThANe anaMtaguNe; visujjhato saTTANe osaradi chaTTANapadidANi te vA saMkamadi dvANe anaMtaguNahINe / teulessAdo saMkilesaMtoSTa saTTANe chaTTANapadidANi osaradi, kAuM vA saMkamadi dvANe anaMtaguNe; visujjhato saTThANe chaTTANapadidANi zyAkarma anuyogadvAra meM dasa vistArapada haiM / ve ye haiM- 1 lezyApariNAma, 2 lezyA - pratyayavidhAna, 3 lezyApadavidhAna, 4 lezyAsvAmitvavidhAna, 5 lezyAkAlavidhAna, 6 lezyAantaravidhAna, 7 lezyAtIvra maMdatA, 8 lezyAsthAnaprarUpaNA, 9 lezyAsthAnoMkA alpabahutva aura 10 lezyAgatisamavatAra / isa prakAra lezyApariNAma anuyogadvAra samApta huA / lezyApariNAma anuyogadvAra meM paMcavidhika pada haiN| ve ye haiM- 1 lezyAsaMkrama, 2 lezyAsthAna saMkrama, 3 lezyAsthAnaalpabahutva, 4 lezyAddhAsamavatAra aura 5 lezyAddhAsaMkrama | kRSNalezyAse saMklezako prApta hotA huA jIva anya lezyAmeM saMkramaNa nahIM karatA, usase vizuddhiko prApta hokara svasthAnameM chaha sthAnoMmaM paDatA hai athavA nIlalezyA meM saMkramaNa karatA hai- arthAt anantaguNe hIna nIlalezyA rUpa parasthAna meM jAtA hai| nIlalezyAse saMklezako prApta hokara svasthAnameM chaha sthAnoMmeM nIce giratA hai athavA anantaguNe parasthAnameM kRSNalezyAmeM saMkramaNa karatA hai| usase vizuddhiko prApta hotA huA svasthAnameM chaha sthAnoM meM giratA hai, athavA anantaguNI hona parasthAnabhUta kApotalezyA meM saMkramaNa karatA hai / kApotalezyAse saMklezako prApta hokara svasthAnameM chaha sthAnoM meM nIce paDatA hai, athavA anantaguNaM parasthAnameM nIlalezyA meM saMkramaNa karatA hai| usase vizuddhiko prApta hotA huA svasthAnameM chaha sthAnoM meM giratA hai, athavA anantaguNI hona parasthAnabhUta tejalezyAse saMkramaNa karatA hai / tejalezyAse saMklezako prApta hokara svasthAnameM chaha sthAnoMmeM nIce giratA hai, athavA anantaguNe parasthAnameM kApotalezyAmeM saMkramaNa karatA hai / usase vizuddhiko prApta hotA huA svasthAnameM tApratI 'lessAvaNNacaurase' iti pAThaH / * a-kApratyo: ' saMkramadi ' iti pATha: / ukkassAdo', kApratI 'ussAsAdo', tApratI 'ustAdo ( kAulessAdo ) ' iti pATha: / ' aisarai ' iti pAThaH / apratI a-kApratyoH a-kApratyo: ' saMkamadi ' iti pAThaH / a-kApratyo: ' teusakama saMkile saMto ' tAta'' usakama (lessAdo ) saMkilesaMto ' iti pAThaH / * tApratI ' kAulessaM vA' iti pATha: / # . Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apAbahuaNuyogaddAre lessAkammANuyogaddAraM ( 573 ahisaradi, pammAe vA saMkamadi dvANe anaMtaguNe / pammAdo saMkilissaMto saTTANe chANapANi osarai, teuM vA saMkamadi TThANe anaMtaguNahoNe; visujjhato saTTANe chANapadidANi osaradi, sukkaM vA saMkamai TThANe anaMtaguNe / sukkAdo saMkilisaMto TThANe chANapadidANi osarai, pammaM vA saMkamadi dvANe anaMtaguNa hoNe ; visujjhato Na kahiM pi saMkamadi / kiNhaNIlAo appidAo kaTTu NIlAe dvANaM jahaNNayaM thovaM paDiggahadvANaM * polAe jahaNNayamaNaMtaguNaM / kiNhAe jahaNNayaM dvANaM saMkamaTThANaM ca anaMtaguNaM / NIlA e jahaNayaM saMkaTThA jamaNaMtaguNaM / kiNhAe jahaNNayaM paDiggahaTThANa maNaMtaguNaM / NIlAe ukkassayaM paDiggahaTThANamaNaMtaguNaM / kiNhAe ukkassayaM saMkamaTThANamaNaMtaguNaM / NIlAe ukkasyaM saMkaTThANaM ukkassayaM saMkilesaTThANaM ca anaMtaguNaM / kinhAe ukkassaya DiggaTThANa mataguNaM / kiNhAe ukka TThANamaNaMtaguNaM / lessaThANANi chaTThANapadidANi asaMkhejjA logA / tattha kAUe TThANANi thovANi / NIlAe TThANANi asaMkhejjaguNANi / kinhAe TThANANi asaMkhejjaguNANi / Ue TThANANi asaMkhejjaguNANi / pammAe TThANANi asaMkhejjaguNANi / sukkAe ANANi asaMkhejjaguNANi / evameso samatto daMDao / chaha sthAnoM meM Upara jAtA hai, athavA anantaguNa padmalezyA ke parasthAnameM saMkramaNa karatA hai / padmalezyA se saMklezako prApta hokara svasthAnameM chaha sthAnoMmeM nIce giratA hai, athavA anantaguNI hIna parasthAnabhUta tejalezyA meM saMkramaNa karatA hai| usase vizuddhiko prApta hotA huA svasthAnameM chaha sthAnoM meM Upara jAtA hai, athavA ananta guNI parasthAna bhUta zuklalezyA meM saMkramaNa karatA hai / zuklalezyAse saMklezako prApta hokara svasthAna meM chaha sthAnoM meM nIce giratA hai, athavA anantaguNI hona parasthAnabhUta padmalezyAme saMkramaNa karatA hai| usase vizuddhiko prApta hotA huA kahIM para bhI saMkramaNa nahIM karatA hai / kRSNa aura nIla lezyAoMkI vivakSA karake nIlakA jaghanya sthAna stoka hai | nIlakA jaghanya pratigrahasthAna usase anantaguNA hai / kRSNakA jaghanya sthAna aura saMkramasthAna anantaguNA hai | nIlakA jaghanya saMkramasthAna anantaguNA hai / kRSNakA jaghanya pratigrahasthAna anantaguNA hai | nIlakA ukRSTa pratigrahasthAna anantaguNA hai / kRSNakA utkRSTa saMkramasthAna anataguNA hai | nIlakA utkRSTa saMkramasthAna aura utkRSTa maMklezasthAna anantaguNA hai / kRSNakA utkRSTa pratigrahasthAna anantaguNA hai / kRSNakA utkRSTasthAna anantaguNA hai / chaha sthAna patita lezyAsthAnoMkA pramANa asaMkhyAta loka hai / unameM kApotalezyA ke sthAna stoka haiM / nIlalezyAke sthAna asaMkhyAtaguNe haiM / kRSNalezyAke sthAna asaMkhyAtaguNe haiM / tejalezyAke sthAna asaMkhyAtaguNe haiM / padmalezyAke sthAna asaMkhyAtaguNe haiM / zuklalezyAke sthAna asaMkhyAtaguNe haiM / isa prakAra yaha daNDaka samApta huA / 1 1 tApratI 'chaTTANapadANi ' iti pATha: / a-kApratyo: 'paoggahaNaM ' tApratI 'pao (Di) ggahadvANaM' iti pATha: / * tAto 'kiNhAe ukka0 maNaMtaguNaM, kiNhAe. anaMtaguNaM' iti pAThaH / Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 574 ) chakkhaMDAgame saMtakamma tivva-maMdadAe daMDao- savvatthovaM kAUe jahaNNayaM dvANamaNaMtaguNaM ( ? ) / NIlAe jahaNNayaM DhANamaNaMtaguNaM kinnhaae| jahaNNayaM dvANamaNaMtaguNaM / teUe jahaNNayaM dvANamaNaM. taguNaM / pammAe jahaNNayaM dvANamaNaMtaguNaM / sukkAe jahaNNayaM dvANamaNaMtaguNaM / kAUe ukkassayaM dvANamaNaMtaguNaM / NIlAe ukkassayaM dvANamaNaMtaguNaM kiNhAe ukka0 dvaannmnnNtH| teUe ukkassayaM dvANamaNaMtaguNaM / pammAe ukkassayaM DhANamaNaMtaguNaM / sukkAe ukkassayaM dvANamaNaMtaguNaM / evaM tibva-maMdadAe daMDao samatto / lessAkamme tti samattamaNuogaddAraM / __ sAdamasAde tti aNuogaddAre savvatyovameyaMtasAdaM / eyaMtaasAdaM saMkhejjaguNaM / aNeyaMtasAdaM asaMkhejjaguNaM / aNeyaMtaasAdaM visesAhiyaM / eso tAva ekko pyaaro| imo bidio daMDao / taM jahA- jaM sAdattAe baddhaM asaMchuddhaM apaDichuddhaM sAdattAe vedijjadi taM thovaM / jaM sAdattAye baddhaM asaMchuddhaM asAdattAye vedijjadi taM visesAhiyaM / jamasAdattAye baddhaM asaMchuddhaM sAdattAye vedijjadi taM saMkhejjaguNaM / jamasAdattAe baddhaM asaMchuddhaM apaDichuddhaM asAdattAye vedijjadi taM visesAhiyaM / jaM tIvra-maMdatAkA daNDaka- kapotalezyAkA jaghanya sthAna sabameM stoka hai| nIla lezyAkA jaghanya sthAna anantaguNA hai| kRSNalezyAkA jaghanya sthAna anantaguNA hai| tejalezyAkA jaghanya sthAna anantaguNA hai| padmalezyAkA jaghanya sthAna anantaguNA hai| zuklalezyAkA jaghanya sthAna anantaguNA hai| kapotalezyAkA utkRSTa sthAna anantaguNA hai| nIlalezyAkA utkRSTa sthAna anantaguNA hai| kRSNalezyAkA utkRSTa sthAna anantaguNA hai| tejolezyAkA utkRSTa sthAna anantaguNA hai| padmalezyAkA ukRSTa sthAna anantaguNA hai| zukla lezyAkA utkRSTa sthAna anantaguNA hai| isa prakAra tIvra-maMdatAkA daNDaka samApta huaa| lezyAkarma anuyogadvAra samApta huA / sAta-asAta anuyogadvArameM ekAntasAta sabameM stoka hai| ekAntaasAta saMkhyAtaguNA hai| anekAntasAta asaMkhyAtagaNA hai| anekAntaasAta vizeSa adhika hai| yaha eka pahalA prakAra hai| vaha dUsarA daNDaka hai jo isa prakAra hai- jo sAta svarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta aura apratikSita hotA huA sAta svarUpase vedA jAtA hai vaha stoka hai| jo sAta svarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta (aura apratikSipta) hotA huA asAta svarUpase vedA jAtA hai vaha vizeSa adhika hai| jo asAta svarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta ( aura apratikSipta ) hotA huA sAta svarUpase vedA jAtA hai vaha saMkhyAtaguNA hai| jo asAtasvarUpase bAMdhA jAkara asaMkSipta aura apratikSipta hotA huA asAta svarUpase vedA jAtA hai vaha vizeSa adhika hai / jo sAta svarUpase 8 pratiSu ' lessAsaMkame ' iti paatthH| 8 a-kApratyoH / meyaMtasAdaM vA ' iti paatthH| tApratau 'asaMchaddha' (apaDicchuddhaM-) asAdattAe' iti pAThaH / tApratau '-chuddhaM (apaDicchuddhaM) sAdattAye' iti pAThaH / Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre poggalaattANuyogaddAraM ( 575 sAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDichaddhaM sAdattAe vedijjadi tamasaMkhejjaguNaM / jaM sAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDichuddhaM asAdattAe vedijjadi taM visesAhiyaM / ( jamasAdattAe baddhaM saMchuddha paDichuddhaM sAdattAe vedijjadi taM saMkhejjaguNaM ) / jamasAdattAe baddhaM saMchuddhaM paDichuddha asAdattAe vedijjadi taM visesAhiyaM / evaM sAdAsAde tti samattamaNuyogaddAraM / dohe rahasse tti aNuyogaddAre imA mggnnaa| taM jahA- payaDidIhaM TThididIhaM aNubhAgadIhaM padesadIhaM ti caunvihaM dohaM / evaM rahassaM pi caunvihaM / edesimaTTaNha pi appAbahuaparUvaNAe kadAe dohe rahasse ti aNuogaddAraM samattaM hoi| bhavadhAraNe tti aNuogaddAre imA maggaNA / taM jahA- kadareNa kammeNa bhavo dhArijjadi ? AueNa kammeNa dhArijjadi / ettha appAbahuaparUvaNA kAyavvA / evaM bhavadhAraNe tti samattamaNuogaddAraM / / poggalaatte tti aNuogaddAre imA gAhA maggidavvA - mamatti0* AhAre paribhoyaM pariggahaggaya tahA ca pariNAmA / AdesapamANattA (?) puNa aTThavihA poggalA attA / / 1 / / attA mavutti paribhoga pari gahaNe tathA ca pariNAme / AhAre gahaNe puNa cauvihA poggalA attA / / 2 / / bAMdhA jAkara saMkSipta aura pratikSipta hokara sAta svarUpase vedA jAtA hai vaha asaMkhyAtaguNA hai| jo sAta svarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta aura pratikSipta hotA huA asAta svarUpase vedA jAtA hai vaha vizeSa adhika haiN| ( jo asAta svarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta aura pratikSipta hotA huA sAta svarUpase vedA jAtA hai vaha asaMkhyAtaguNA hai / ) jo asAta svarUpase bAMdhA jAkara saMkSipta aura pratikSipta hotA huA asAta svarUpase vedA jAtA hai vaha vizaSa adhika hai / isa prakAra sAtAsAta anuyogadvAra samApta huaa| dIrgha-ha sva anuyogadvArameM yaha mArgaNA hai / yathA- prakRtidIrgha, sthitidIrgha, anubhAgadIrgha aura pradezadIrgha isa prakAra dIrgha cAra prakArakA hai| isI prakArase ha sva bhI cAra prakArakA hai| ina AThoMke alpabahutvakI prarUpaNA karanepara dIrgha-ha,sva anuyogadvAra samApta hotA hai / ___ bhavadhAraNa anuyogadvAra meM yaha mArgaNA hai / yathA- kisa karmake dvArA bhava dhAraNa kiyA jAtA hai ? Ayu karmake dvArA dhAraNa kiyA jAtA hai| yahAM alpabahutvakI prarUpaNA karanA caahiye| isa prakAra bhavadhAraNa anuyogadvAra samApta huaa| pudgalAtta anuyogadvArameM isa gAthAkI mArgaNA karanA cAhiye-- mamatti0 AhAra, paribhoga, parigrahagata tathA pariNAmasvarUpase pudgala grahaNa kiye jAte haiM / parantu AdezapramANakI apekSA (?) ATha prakArake pudgala grahaNa kiye jAte haiM / / 1 / / mamatva, paribhoga, parigrahaNa tathA pariNAma rUpase cAra prakArake pudgala grahaNa hote haiN| tathA AhAra aura grahaNameM cAra prakArake pudgala grahaNa kiye jAte haiM // 2 // 4 tAto 'dIharahasse' iti paatthH| a-kApratyoH 'appAbahaa parUvaNAe kadAe dIe', tApratI 'appAbahuaM parUvaNAe kA / evaM dIhe ' iti paatthH| * tApatau 'maggidambA mamattiA ' iti pAThaH / Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 576 ) chakkhaMDAgame saMtakamma ettha edesimappAbahuaM kAyavvaM / evaM pogalaatte tti samattamaNuyogaddAraM / NidhattamaNidhatte tti aNuogaddAre ihamaTTapaTaM / taM jahA-- jamokaDDijjadi ukkaDDijjadi, parapaDi Na saMkAmijjadi udaye Na dijjadi padesaggaM taM NidhattaM NAma / tanvivarIyamaNidhattaM / NidhattaM puNa payaDIe kevaDibhAyeNa avaNijjadi ? palidovamassaasaMkhejjadibhAeNa palidovamavaggamUlassa asNkhejjdibhaaenn| jA uasAmaNAye maggaNA sA ceva ettha vi kaaynvaa| etthataNapadANamA bahuaparUvaNA ca jANidUNa kAyavvA / evaM NidhattamaNidhatte tti samattamaNuomadAraM / NikAcidamaNikAcidaM ti aNuogaddAre kadhamapadaM ? jaM padetagaMNa vi okaDDijjadi ( Na vi ukkaDDijjadi ) Na vi saMkAmijjadi Na vi udae dijjadi taM NikAcidaM NAma / tshviriiymnnikaacidN| taM payaDIe palidovamassa asaMkhe0 bhAgapaDibhAgiyaM / jA uvasAmaNAe maggaNA sA ceva edesu dosu kAyanvA / jaM padesaggaM guNaseDIe dijjadi taM thovaM / ( jaM) uvasAmijjadi padesaggaM taM asaM0 guNa / ja Nidhattijjadi tamasaMkhe0 guNaM / jaNikAcijjadi tamasaMkhe0 guNaM / jamadhApavattasaMkameNa saMkAmijjadi tamasaMkhe0 guNaM / yahAM inakA alpabahutva karanA caahiye| isa prakAra pudgalAtta anuyogadvAra samApta huaa| nidhatta anidhatta anuyogadvArameM yaha arthapada hai| yathA- jo pradezAgra apakarSako prApta karAyA jAtA hai aura utkarSako bhI prApta karAyA jAtA hai, kintu na to paraprakRti rUpameM saMkrAnta kiyA jAtA hai aura na udayameM diyA jAtA hai usakA nAma nidhatta hai / isase viparIta anidhata hotA hai| nidhatta prakRtike kitaneve bhAgase apanIta kiyA jAtA hai ? vaha palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga va palyopamake vargamUlake asaMkhyAtaveM bhAgase apanIta kiyA jAtA hai / jo upazAmanAma mArgaNA hai vahI yahAM bhI karanA caahiye| yahAMke padoMke alpabahutvako prarUpaNA bhI jAnakara karanA cAhiye / isa prakAra nidhatta-anidhatta anuyogadvAra samApta huaa| nikAcita-anikAcita anuyogadvArameM arthapada kaisA hai ? jo pradezAgra na apakRSTa kiyA jAtA hai, na utkRSTa kiyA jAtA hai, na saMkrAnta kiyA jAtA hai, aura na udayameM bhI diyA jAtA hai use nikAcita kahate haiN| isase viparIta anikAcita hai| vaha prakRtike palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pratibhAgavAlA hai| jo upazAmanAmeM mArgaNA hai use hI ina donoMmeM karanA cAhiye / jo pradezAgra guNazreNi rUpase diyA jAtA hai vaha stoka hai| jo pradezAgra upazAnta kiyA jAtA hai vaha asaMkhyAtaguNA hai| jo pradezAgra nidhata svarUpa kiyA jAtA hai vaha asaMkhyAtaguNA hai| jo nikAcita avasthAko prApta karAyA jAtA hai vaha asaMkhyAtaguNA hai / jo adhaHpravRttasaMkramase saMkramaNako prApta karAyA jAtA hai vaha asaMkhyAtaguNA hai / pratiSu 'tamokaDDijjadi ' iti pAThaH / 4pratiSa 'padesaTa' iti paatthH| pratiSa 'kadamapada' iti paatthH| a-kApratyoH 'okkaDDa dijjadi', tApratI 'okar3aDadi, ( Na vi ukkar3Adi-)' iti paatthH| ato'gre a-kApratyo pacchimakkhadhANayogaddArAntarAntargataH 'aMtomahatta' paryanto'yaM sadarbhaH skhalitaH / Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre pacchimakkhaMdhANuyogaddAraM ( 577 mahAvAcayANaM khamAsamaNANaM uvadeseNa savvatthovANi kasAudayaDhANANi / ThidibaMdhajjhavasANaDhANANi asaM0 guNAgi / padesaudIrayaajjhavasANaTThANANi asaMkhe0 guNANi / padesasaMkamaNAajjhavasANANi asaMkhe0 guNANi / uvasAmayaajjhavasA0 asaM0 guNANi / NidhattamajjhavasANANi asaM0 gunnaanni| NikAcaNajjhavasA0 asaM0 gunnaanni| ettha aNaMtarANaMta (ra) guNagAro asaM0 logaa| evaM NikAcidaM tti smttmnnuyogddaarN| ___ kammaDhidi tti aNuyogaddAre ettha mahAvAcayA ajjaNaMdiNo saMtakammaM kareMti / mahAvAcayA TidisaMtakammaM payAsaMti / evaM kammaTThidi tti smttmnnuyogddaarN|| __pacchimakkhaMdhe tti aguyogaddAre tattha imA maggaNA- Auassa aMtomuhutte sese tadA AvajjidakaraNaM karedi / AvajjidakaraNe kade tado kevalisamugghAdaM karedipaDhamasamae daMDaM karedi / ThidIe asaMkhejje bhAge haNadi / appasatthakammaM savvaM aNaMtabhAge aNubhAgakhaMDaeNa haNadi / tado bidiyasamae kavADaM karedi / tattha sesiyAe dvidIe asaMkhejje bhAge haNadi / sesassa ca aNubhAgassa aNaMtabhAge haNadi / tado tadiyasamae maMthaM karedi / tattha vi sesiyAe dvidIe asaMkhejje bhAge haNadi / sesassa ca aNubhAgassa aNaMtabhAge haNadi / tado cautthasamae logaM pUredi / loge puNNe egA mahAvAcaka kSamAzramaNake upadezake anusAra kaSAya udayasthAna sabase stoka haiN| sthitibandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAtaguNe haiN| pradezaudIraka adhyavasAnasthAna asaMkhyAtaguNe haiM / pradezasaMkrama adhyavasAnasthAna asaMkhyAta guNe haiN| upazAmaka adhyavasAnasthAna asaMkhyAtaguNe haiN| nidhata adhyavasAnasthAna asaMkhyAtaguNe haiN| nikAcana adhyavasAnasthAna asaMkhyAtaguNe haiN| yahAM anantara-anantara guNakArakA pramANa asaMkhyAta loka hai| isa prakAra nikAcita anuyogadvAra samApta huaa| karmasthiti anuyogadvArameM yahAM mahAvAcaka AryanandI satkarmakI prarUpaNA karate haiM aura mahAvAcaka ( nAgahastI ) sthitisatkarmako prakAzita karate haiN| isa prakAra karmasthiti anuyogadvAra samApta huaa| pazcimaskandha isa anuyogadvArameM vahAM yaha mArgaNA hai-- Ayuke antarmuhurta mAtra zeSa rahanepara taba Avajita karaNako karatA hai| Ajita karaNake kara cukane para phira kevalisamudghAtako karatA hai| isameM prathama samaya meM daNDa kasamudghAtako karatA hai| sthitike asaMkhyAta bahubhAgako naSTa karatA hai| saba aprazasta karma ke ananta bahubhAgako anubhAgakANDaka dvArA naSTa karatA hai| pazcAt dvitIya samaya meM kapATasamudghAtako karatA hai| usameM zeSa sthitike asaMkhyAta bahubhAgako naSTa karatA hai| zeSa anubhAgake bhI ananta bahubhAgako naSTa karatA hai / tatpazcAt tRtIya samayameM maMtha samudghAtako karatA hai| usameM bhI zeSa sthitike asaMkhyAta bahubhAgako naSTa karatA hai| zeSa anubhAgake bhI ananta bahubhAgako naSTa karatA hai| tadanaMtara a-kApratyoH ' kareMti kareMti',tApratI '(kareMti)' iti paatthH| tAto' (A assa. ) aMto- mahattasese ' iti paatthH|prtiss 'sesa ca ' iti paatthH| 9 a-kApratyoH 'matyaM ' iti paatthH| *a-kApratyoH 'logo caredi', tApratI 'logo ca (pU. redi' iti paatthH| pratiSa 'edA' iti paatthH| | Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 578 ) chakkhaMDAgame saMtakamma jogavaggaNA / sesiyAe dvidIe asaMkhejje bhAge haNadi, sesassa ca aNubhAgassa aNaMte bhAge haNadi / mahAvAcayANamajjamakhusamaNANamavadeseNa loge puNNe AuasamaM karedi / mahAvAcayANamajjaNaMdINaM uvadeseNa aMtomahattaM Tuvedi sNkhejjgunnmaauaado| ede cattArisamae appasatthassa aNubhAgassa aNusamaovaTaNA eyasamaiyo crimkhNddyghaado| etto sesiyAye TThidIe saMkhejjabhAgo TidikhaMDayaM haNadi / sesassa ca aNubhAgassa aNaMtabhAge hAdi / etto pAye aMtomuhuttiyA TThidikhaMDayassa aNubhAgakhaMDayassa uvakIraNaddhA / tado aMtomuhattaM gaMtUNa vacijogaM Nirubhadi aMtomuhutteNa / etto aMtomuhuttaM gaMtUNa maNajogaM NiraMbhadi aNtomuttenn| tado aMtomuhuttaM gaMtUNa ussAsa-NissAsaM NiraMbhadi aMtomuhutteNa / tado aMtomuhuttaM gaMtUNa kAyajogaM NiraMbhadi aMtomuhutteNa / kAyajogaM ca NiruMbhamANo imANi karaNANi karedi- paDhamasamae apuvvaphaddayANi karedi puvvaphaddayANaM hettttdo| AdivaggaNAe avibhAgapaDicchedANamasaMkhejjadibhAgamokaDDudi / jiivpdesaannmsNkhejjdibhaagmokddddudi| aMtomuhutteNa kAyajogapuvaphaddayANi karedi asaMkhejjaguNahINAe seDIe, jIvapadesANamasaMkhejjaguNAe seddoe| apuvaphaddayANi seDIe asaMkhejjadibhAgo, seDivaggamUlassa vi asNkhejjdibhaago*| caturtha samayameM lokapUraNasamudghAtako karatA hai / lokake pUrNa honepara eka yogavargaNA hotI hai / yahAM zeSa sthitike asaMkhyAta bahubhAgako aura zeSa anubhAgake ananta bahubhAgakA naSTa karatA hai| mahAvAcaka AryamaMkSu zramaNake upadezake anusAra lokake pUrNa honepara ( zeSa aghAti karmoko ) Ayu karmake samAna karatA hai| kintu mahAvAcakra AryanandIke upadezake anusAra Ayu karmase saMkhyAtaguNI antarmuhUrta mAtra sthitiko sthApita karatA hai| ina cAra samayoMmeM aprazasta anubhAgakI pratisamaya apavartanA aura eka samayarUpa antima sthitikANDakakA ghAta hotA hai| yahAM zeSa sthitike saMkhyAta bahubhAgako naSTa karatA hai| zeSa anubhAgake bhI ananta bahubhAgako naSTa karatA hai| yahAM sthitikANDaka aura anubhAgakANDakakA antarmuhurta mAtra utkIraNakAla hotA hai| yahAMse tatpazcAt antarmuhurta jAkara antarmuhurta kAlake dvArA vacanayogakA nirodha karatA hai| yahAMse antarmuhUrta jAkara antarmuhurta kAlake dvArA manayogakA nirodha karatA hai| tatpazcAt antarmuhUrta jAkara antarmuhUrta kAlake dvArA ucchvAsa-niHzvAsa kA nirodha karatA hai / pazcAt antarmuhUrta jAkara kAyayogakA antarmuhUrta kAlake dvArA nirodha karatA hai| kAyayogakA nirodha karatA huA ina karaNoM ko karatA hai- prathama samayameM pUrva spardhakoMke nIce apUrvaspardhakoMko karatA hai| Adi vargaNAke avibhAgapraticchedoM ke asaMkhyAtaveM bhAgakA apakarSaNa karatA hai / jIvapradezoMke saMkhyAtaveM bhAgakA apakarSaNa karatA hai| antarmaharta meM kAyayogake apUrvaspardhakoMko asaMkhyAtaguNahIna zreNise aura jIvapradezoMke asaMkhyAtagaNI zreNise karatA hai / apUrvaspardhaka zreNike asaMkhyAtaveM bhAga aura zreNivargamalake bhI asaMkhyAtaveM bhAga hote haiN| apUrvaspardhaka 4 tApratau ' paNajogaM pi ukkaDDijjadi Nirubhadi ' iti pAThaH / a-kApratyoH 'Nirubha mANe' iti paatthH| * apratau '-mUlassa di asaMkhe0 bhAgo', kA-tApratyA: ' malassa asakhe0 bhAgo' iti paatthH| Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre uttarapayaDisaMtakrammadaMDao puvvaphaddayANamasaMkhejjadibhAgo apuvvaphaddayANi / evamapuvvaphaddayakaraNaM samattaM / eto aMtamuttaM kiTTIo karedi / apuvvaphaddayANamAdivaggaNAe avibhAgapaDicchedANamasaMkhejjadibhAgamokaDudi / jIvaphaddayapadesANaM asaMkhejjadibhAgamo kaDDijjadi / aMtamuttaM kiTTIo karedi asaMkhejjaguNahINAe seDIe / jIvapadese asaMkhejjaguNAe seDIe okaDadi / kiTTIdo kiTTIe guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / kiTTIo seDIe asaMkhejjadibhAgo, apuvvaphaddayANamasaMkhejjadibhAgo / kiTTikaraNe NiTThide tado se kAle apuvvaphaddayANamasaMkhejjadibhAgo Nassedi / aMtomuhuttaM kiTTiga * dajogo sumakiriyaM apaDivAdi jhANaM jhAyadi / kiTTINaM carimasamae asaMkhejjA bhAgA siMti | jogamhi Niruddhamhi AuasamANi kammANi ( karedi ) / tado aMtomuhuttaM selesi paDivajjadi, samucchiSNa kiriyaM aNiyaTTijhANaM jJAyadi / selesi paDivajjadi kimapi siddhiM gacchadi / evaM pacchimakkhaMdhe tti samattamaNuogaddAraM / appA hue ti jamaNuogaddAraM ettha mahAvAcayakhamAsamaNA saMtakammamaggaNaM karedi / uttarapayaDisaMtakammeNa daMDao / taM jahA- savvatthovA AhArasaMtakammiyA / sammatassa saMtakammiyA asaMkhejjaguNA / sammAmicchattassa saMtakammiyA visesAhiyA / * pratiSu 'movadRdi' iti pATha: / ] a-kApratyoH '- bhAgo', tApratI - bhAgo pratiSu ' kadaM' iti pAThaH / a-kApratyoH 'paDivAdi ' iti pAThaH / ' saMti' iti pATha: / a-kA- pratyo: 'saMtakammaM maggaNaM ' iti pAThaH / AhAra0 saMtakammiya' iti pAThaH / * ( pUrvaspardhakoM ke asaMkhyAtaveM bhAga hote haiM / isa prakAra apUrvaspardhakakaraNa samApta huA / yahAM antarmuhUrta kRSTiyoMko karatA hai - apUrvaspardhakoMkI Adi vargaNAke avibhAgapraticchedoMke asaMkhyAtaveM bhAgakA apakarSaNa karatA hai / jIvaspardhaka pradezoM ke asaMkhyAtaveM bhAgakA apakarSaNa karatA hai / antarmuhUrta kAla asaMkhyAtaguNI hIna zreNise kRSTiyoMko karatA hai / jIvapradezoM kA asaMkhyAtaguNita zreNise apakarSaNa karatA hai / kRSTise kRSTike guNakArakA pramANa patyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / kRSTiyAM zreNike asaMkhyAtaveM bhAga aura apUrvaspardhakoMke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotI haiM / kRSTikaraNake samApta honepara tadanantara kAlameM apUrvaspardhakoM ( aura pUrva - spardhakoM ) ke asaMkhyAtaveM bhAga kA nAza karatA hai / antarmuhUrta kRSTigatayoga hokara sUkSmakriyApratipAtI dhyAnako dhyAtA hai / kRSTiyoMke antima samaya meM asaMkhyAta bahubhAga naSTa ho jAtA hai yogake niruddha ho jAnepara karmoMko Ayuke barAbara karatA hai / talazcAt antarmuhUrta meM zailezyabhAvako prApta hotA hai va samucchinna kriyAnivRtti dhyAnako dhyAtA hai / zailezyabhAvako prApta huA ki karmoMse rahita hokara siddhiko prApta hotA hai| isa prakAra pazciskandha anuyogadvAra samApta huA / jo 'alpabahutva anuyogadvAra hai yahAM mahAvAcaka kSamAzramaNa ( nAgahastI ) satkarmamArgaNAko karate haiM / uttaraprakRtisatkarmadaNDakakI prarUpaNA isa prakAra hai- AhArasatkamika sabase stoka haiM / samyaktva ke satkarmika asaMkhyAtaguNe haiM / samyagmithyAtva ke satkarmika vizeSa adhika haiM I 1 579 ( Nassadi ) / ' iti pATha: / apratau 'Nasati', kApratI a-kApratyo: ' savvatthovaM Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 580 ) chakkhaMDAgame saMtakamma maNussAuassa saMtakammiyA asNkhejjgunnaa| NirayAuassa saMtakammiyA asNkhejjgunnaa| devAuassa saMtakammiyA asNkhejjgunnaa| devagaisaMtakammiyA asaMkhejjaguNA / NirayagaisaMtakammiyA visesaahiyaa| veubviya0 visesaahiyaa| uccAgoda0 aNaMtaguNA / maNusagai. vise / tirikkhAuassa0 vise0 / aNaMtANubaMdhiukka0 ( vise0 ) / micchatta0 vise0 / aTakasAyANaM0 vise0 / thINagiddhitiya0 tirivakhagaiNAmAe. vise / NavaMsayaveda0 vise0 / itthi0 vise / chaNNokasAya0 vime0 / purisa0 vise0| kohasaMjala. vise0 / mANasaMja. vise0 / mAyAsaMja. vise0 / lobhasaMja0 vise0 / NiddhA payalANaM vise0 / paMcaNANAvaraNa-caudasaNAvaraNa-paMcatarAiyANaM tullA visesAhiyA / orAliya-tejA-kammaiya-ajasakitti-NIcagodANaM vise0 / asAdassa0 vise / sAda0 vise0 / jasakittINaM (?) vise / evamoghadaMDao smtto| mohaNIyassa payaDiTThANasaMtakammeNa savvatthovA paMcasaMtakammiyA / ekkisse visesAhiyA / doNhaM visesA0 / tiNhaM vise0 / ekkArasaNhaM vise0| bArasaNhaM vise| cauNhaM0 terasaNhaM saMkhejjaguNaM / vAvIsAe saMkhe0 guNaM / tevIsAe saMkhe0 gunnN| manuSyAyuke satkamika asaMkhyAtaguNe haiN| nArakAyuke satkamika asaMkhyAtaguNe haiN| devAyuke satkamika asaMkhyAtaguNe hai / devagati nAmakarmake satkamika asaMkhyAtaguNe haiN| narakagati nAmakarmake satkarmika vizeSa adhika haiN| vaikriyikazarIra nAmakarmake satkamika vizeSa adhika haiN| uccagotrake satkamika anantaguNe haiN| manuSyagati nAmakarmake satkamika vizeSa adhika haiN| tiryagAyuke satkarmika vizeSa adhika haiN| anantAnubandhicatuSkake satkamika vizeSa adhika haiN| mithyAtvake satkarmika vizeSa adhika haiN| ATha kaSAyoMke satkarmika vizeSa adhika haiN| styAnagRddhitrika aura tiryaggati nAmakarmake samika vizeSa adhika hai| napuMsakavedake satkarmika vizeSa adhika haiM / strIvedake satkamika vizeSa adhika haiN| chaha nokaSAyoMke satkamika vizeSa adhika haiN| puruSavedake satkatmika vizeSa adhika haiN| saMjvalana krodhake satkatmika vizeSa adhika haiN| saMjvalana mAnake satkarmika vizeSa adhika haiN| saMjvalana mAyAke satkakima vizeSa adhika haiN| saMjvalana lobhake satkarmika vizeSa adhika haiN| nidrA aura pracalAke satkamika vizeSa adhika haiN| pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pAMca antarAyake satkamika tulya va vizeSa adhika haiN| audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, ayazakIrti aura nIcagotrake satkarmika vizeSa adhika haiN| asAtAvedanIyake satkarmika vizeSa adhika haiN| sAtAvedanIyake satkarmika vizeSa adhika haiN| yazakItike satkamika vizeSa adhika haiN| isa prakAra oghadaNDaka samApta huaa| mohanIyake prakRtisthAnasatkarmakI apekSA pAMca prakRtirUpa sthAnake satkamika sabameM stoka haiN| ekake satkarmika vizeSa adhika haiN| doke vizeSa adhika haiM / tInake vizeSa adhika haiM / gyArahake vizeSa adhika haiN| bArahake vizeSa adhika haiN| cArake vizeSa adhika haiN| terahake saMkhyAtaguNe hai / * a-kApratyo!palabhyate vAkyamidam / 4 akA-pratyoH 'paMcasammattadhammiyA', tApato 'paMcasammatadhammiya (paMcasaMtakammiyA)' iti pATha:1 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appA bahuaNuyogaddAre uttarapayaDisaMtakrammadaMDao ( 581 paMcavIsAe asaMkhe0 guNaM / ekkavIsAe asaMkhe0 guNaM / cauvIsAe asaMkhe0 guNaM / aTThavIsAe asaMkhe0 guNaM / chavvIsAe agaMguNaM / evamoghadaMDao samatto / uttarapayaDiTThidisaMtakammeNa jahaNNeNa paMcaNANAvaraNa- caudasaNAvaraNa-sAdAsAdasammatta-lohasaMjalaNa - itthi - NavuMsayaveda. Auca ukka maNusagai jasa kitti- uccAgodapaMcatarAiyANaM jahaNNaTThidI thovA / jaTThidI tattiyA* ceva / jattiyA ( NiddANiddA - ) palApayalA thINagiddhi- NiddA- payalA-micchatta sammAmicchatta- bArasakasAya - Nirayai-tirikkhagai - devagaDa paMcasarIra ajasakitti-NIcAgodANaM jahaNNiyA dvidI tattiyA ceva / jaTThidI saMkhejjaguNA / mAyAsaMja0 jaha0 asaMkhejjaguNA / mANasaMjala0 vise0 / kohasaMja0 vise0 / purisaveda0 saMkhe0 guNA / chaSNokasAyaNaM saMkhe0 guNA / jaTTidI vise / evamoghadaMDao ceva / uttarapayaDiaNubhAgasaMtakammeNa jahaNNeNa savvamaMdANubhAgaM lohasaMjalaNaM / mAyA 0 ataguNA | mANa anaMtaguNaM / koha0 anaMtaguNaM / viriyaMtarAiya0 anaMtaguNaM / sammatta0 anaMtaguNaM / cavakhu anaMtaguNaM / sudANubhAgaM anaMtaguNaM / madiNANa anaMtaguNaM / akkhu anaMtaguNaM / ohiNANa0 anaMtaguNaM / ohidaMsaNa0 anaMtaguNaM / 0 bAIsa saMkhyAtaguNe haiM / teIsake saMkhyAtaguNe haiM / satAvIsa ke asaMkhyAtaguNe haiM / ikkIsake asaMkhyAtaguNe haiN| caubIsake asaMkhyAtaguNe haiM / aTThAIsake asaMkhyAtaguNe haiM / chabbIsake anantaguNe haiM / isa prakAra oghadaNDaka samApta huA / uttaraprakRtisthitisatkarmakI apekSA jaghanyase pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtA va asAtAvedanIya, samyaktva, saMjvalana lobha, strIveda, napuMsakaveda, cAra Ayu karma, manuSyagati, yazakIrti, uccagotra aura pAMca antarAya; inakI jaghanya sthiti stoka hai / ja-sthiti utanI mAtra hI hai / nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, nidrA, pracalA, mithyAtva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya, narakagati, tiryaggati, devagati, pAMca zarIra, ayazakIrti aura nIcagotra ; inakI jaghanya sthiti utanI mAtra hI hai / ja-sthiti saMkhyAtaguNI hai| saMjvalana mAyAkI jaghanya sthiti asaMkhyAta - guNI hai / saMjvalana mAnakI jaghanya sthiti vizeSa adhika hai| saMjvalana krodhakI jaghanya sthiti vizeSa adhika hai / puruSavedakI jaghanya sthiti saMkhyAtaguNI hai| chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthiti saMkhyAtaguNI hai / ina sabakI jasthiti kramazaH vizeSa adhika hai| isa prakAra oghadaNDaka hI hai / uttaraprakRtisatkarmakI apekSA jaghanyata: sabase mada anubhAgavAlA saMjvalana lobha hai / saMjvalana mAyA usase anantaguNI hai / saMjvalana mAna anantaguNA hai / sajvalana krodha anantaguNA hai / vIryAntarAya anantaguNA hai / samyaktva prakRti anantaguNI / cakSudarzanAvaraNa anantaguNA hai| zrutajJAnAvaraNa anantaguNA hai / matijJAnAvaraNa anantaguNA hai / acakSudarzanAvaraNa anantaguNA hai / avadhijJAnAvaraNa anantaguNA hai / avadhidarzanAvaraNa anantaguNA D pratiSu sammatta maNusaga iNAmAe itthi ' iti pAThaH / tAto' tattiya'e' iti pAThaH / a-kApratyo: 'jattiyA payalApayalA', tApratI 'jattiyA ( NiddANiddA ) payalApayalA' iti pATha: / * aprato' maMdANubhAgaM', kApratI ' maMdamaMdANubhAga, tApratI ' mada0' iti pAThaH / Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 582 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM O paribhoga0 aNaMtaguNaM / ( bhoga0 anaMtaguNaM / - ) lAhaMtarAiya0 anaMtaguNaM / dANaMta'rAiya0 anaMtaguNaM / viriyaMtarAiya0 anaMtaguNaM / ( purisa0 anaMtaguNaM / ) itthi - veda0 aNaMtaguNaM / NavuMsa0 anaMtaguNaM / maNapajja0 anaMtaguNaM / sammAmicchatta0 aNaMtaguNaM / kevalaNANa0 kevaladaMsaNAvaraNa0 anaMtaguNaM / payalA0 anaMtaguNaM / NiddA0 anaMtaguNaM / hassa0 aNaMtaguNaM / radi0 anaMtaguNaM / dugaMchA0 anaMtaguNaM / bhaya0 anaMtaguNaM / soga0 anaMtaguNaM / aradi0 anaMtaguNaM / aNaMtANubaMdhimANa0 anaMtaguNaM / koha0 vise0 / mAyAe0 vise0 / loha0 vise0 / veu0 anaMtaguNaM / tikhikhAu0 anaMtaguNaM / tirikkhANupuvi0 anaMtaguNaM / Nirayagai0 anaMtaguNaM / maNusagai0 anaMtaguNaM / devagai0 anaMtaguNaM / uccAgoda0 anaMtaguNaM / asAda0 anaMtaguNaM / nirayAu0 anaMtaguNaM / orAliya0 anaMtaguNaM / teja0 anaMtaguNaM / kammaiya0 anaMtaguNaM / tirikkhai0 anaMtaguNaM / NIcAgoda0 anaMtaguNaM / ajasa kitti 0 anaMtaguNaM / aNAdejja0 anaMtaguNaM / payalAyapayalA anaMtaguNaM / NiddANiddA0 anaMtaguNaM / thoNagiddhi0 anaMtaguNaM apaccakkhANamANa anaMtaguNaM / koha0 vise0 / mAyA 0 vise0 / loha0 vise0 / micchatta0 anaMtaguNaM / jasakitti0 anaMtaguNaM / evamoghadaMDao samatto / 1 hai / paribhogAntarAya anantaguNA hai / ( bhogAntarAya anantaguNA hai| ) lAbhAntarAya anantaguNA hai / dAnAntarAya anantaguNA hai / vIryAntarAya anantaguNA hai / puruSaveda anantaguNA hai / strIveda anantaguNA hai / napuMsakaveda anantaguNA hai / mana:paryayajJAnAvaraNa anantaguNA hai / samyagmithyAtva anantaguNA hai / kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNa anantaguNe haiM / pracalA anantaguNI hai / nidrA anantaguNI hai / hAsya anantaguNA hai / rati anantaguNI hai / jugupsA anantaguNI hai / bhaya anantaguNA hai| zoka anantaguNA hai / arati anantaguNI haiM / anantAnubandhI mAna anantaguNA hai / anantAnubandhI krodha vizeSa adhika hai / anatAnubandhI mAyA vizeSa adhika hai / anantAnubandhI lobha vizeSa adhika hai / vaikriyikazarIra anantaguNA hai / tiryagAyu anantaguNI hai / tiryagAnupUrvI anantaguNI hai / narakagati anantaguNI hai / manuSyagati anantaguNI hai / devagati anantaguNA hai / uccagotra anantaguNA hai / asAtAvedanIya anantaguNA hai / nArakA anantaguNI hai / audArikazarIra anantaguNA hai / taijasazarIra anantaguNA hai / kArmaNazarIra anantaguNA hai / tiryaggati anantaguNI hai / nIcagotra anantaguNA hai / ayazakIrti anantaguNI hai / anAdeya anantaguNA hai / pracalApracalA anantaguNI hai / nidrAnidrA anantaguNI hai | styAnagRddhi anantaguNI hai / apratyAkhyAnAvaraNa mAna anantaguNA hai / krodha vizeSa adhika hai / mAyA vizeSa adhika hai / lobha vizeSa adhika hai| mithyAtva anantaguNA hai / yazakIrti anantaguNI hai / isa prakAra oghadaNDaka samApta huA / kAta 'paribhogAMta rAiya0 anaMtaguNaM / lAhaMtarAiyaM anaMtaguNaM / dANaMtarAddaya anaMtaguNaM / vIriyaMtarAiya* guNaM / itthaveda ', tApratI 'paribhoga0lAhaM tarAiya. vIriyaMtarAiya0 itthiveda ' iti pATha: / Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre uttarapayaDisaMtakammadaMDao uttarapayaDisaMtakammeNa ukkassapadesaggeNa samvatthovaM apaccakkhANamANe ukkassapadesaggaM / (kohe) vise0 / mAyAe vise0| lohe vise0 / paccakkhANamANe vise0 / kohe vise0 / mAyAe vise0 / lohe vise0| aNaMtANubaMdhimANe vise0 / kohe vise0 / mAyAe vise0 / lohe vise0 / sammAmicchatte vise0 / sammatte vise / micchatte vise0 / kevalaNANAvarage vise0| payalA0 vise0| NiddA0 vise0| payalApayalA0 vise0 / NihANiddA0 vise0 / thINagiddhi0 vise0 / kevaladaMsaNAvaraNa vise0| NirayAuammi aNaMtaguNo / devAuammi tattiyA ceva / tirikkhAuammi vise0 / maNassAuammi vise0 / Nirayagai0 asaMkhe0 guNA / AhAra. asaMkhe0 guNA / orAliya0 vise0 / teja0 vise0 / kammaiya0 vise0 / ajasakitti0 saMkhe0 guNA / devagai0 vise / maNusagai0 vise0 / hassa0 saMkhejjaguNaM / radi0 visesAhiyaM / itthi0 saMkhe0 guNaM / soga0 vise0 aradi0 vise0| NavUsa0 vise| duguMcha 0 vise0 / bhaya0 vise / evaM visesAhiya kameNa NedavvaM jAva viriyaMtarAiyaM ti / ohiNANa vise0 / maNapajjava0 vise0 / ohidasaNa. vise0| cakkhu0 uttaraprakRtisatkarma rUpa utkRSTa pradezAgrakI apekSA apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM utkRSTa pradezAgra sabase stoka haiN| krodha meM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai / lobhameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai| krodha meM vizeSa adhika hai| mAyA meM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| anantAnubandhI mAnameM vizeSa adhika hai| krodhameM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai / samyagmithyAtvameM vizeSa adhika haiN| samyaktva meM vizeSa adhika hai| mithyAtvameM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| pracalAmeM vizeSa adhika hai / nidrAmeM vizeSa adhika hai / pracalApracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai| kevaladarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai / nArakAyumeM anantaguNA hai| devAyumeM utanA hI hai / tiryagAyumeM vizeSa adhika hai / manuSyAyumeM vizeSa adhika hai| narakagatimeM asaMkhyAtaguNA hai| AhArakazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai / audArikazarIrameM vizeSa adhika hai| taijasazarIrameM vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| ayazakIrtimeM saMkhyAtaguNA hai| devagati meM vizeSa adhika hai| manuSyagatimeM vizeSa adhika hai / hAsyameM saMkhyAtaguNA hai| ratimeM vizeSa adhika hai| strIvedameM saMkhyAtaguNA hai| zokameM vizeSa adhika hai| aratimeM vizeSa adhika hai| napuMsakavedameM vizeSa adhika hai / jugupsAmeM vizeSa adhika hai| bhayameM vizeSa adhika hai| isa prakAra vizeSAdhika vizeSAdhikakramase vIryAntarAya taka le jAnA caahiye| avadhijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| manaHparyayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNameM * tApratI nopalabhyate vAkyamidam / 5 a-kApratyoH * bhaya0 vise0 evaM visaMsAhiyA 2 evaM vise sAhiyA-', tAprato bhaya0 vise, visesAhio, evaM visesAhiya-' iti pAThaH / Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 584 ) chakkhaMDAgame saMtakamma vise / acakkhu0 vise0 / kohasaMjala. vise0 / mANasaMja. vise0 / mAyAsaMja vise / jasakitti0 vise0 / NIcAgoda0 vise0 / uccAgoda0 vise0 / lohasaMjaNaNa. visesAhiyaM / evamoghadaMDao smtto|| NirayagadIe ukkasse sammAmicchatte0 padesaggaM thovaM / apaccakkhANamANe asaMkhe0 guNaM / kohe. vise0| mAyAe vise0| lohe vise0| paccakkhANamANe bise| kohe vise0 / mAyAe vise0 / lohe vise0 / aNaMtANubaMdhimANe vise0| kohe vise| mAyAe vise0 / lohe vise0 / sammatte vise0 / micchatte vise0 / kevalaNANa0 vise0 / payalA0 vise0 / NiddA vise / payalApayalA. vise0 / NihANiddA0 vise0 / thINagiddhi0 vise / kevaladasaNa. vise0 / aNNadare Aue agaMtaguNaM / Nirayagai0 asaMkhe0guNaM / AhAra0 asaMkhe0guNaM / jasakitti0 saMkhe0 guNaM / veuviya0 vise| orAliya0* vise| teja. vise| kammaiya0 vise| ajasakitti0 saMkhe0 guNaM / devagai0 vise0| tirikkhagai0 vise0 / maNusagai0 vise0| hassa0 saMkhejjaguNaM / radi0 vise0| sAda0 saMkhe0 guNaM / itthi0 saMkhejjaguNaM / soga0 saMkhe0 guNaM / vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai| saMjvalana krodhameM vizeSa adhika hai / saMjvalana mAnameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai| yazakIrtimeM vizeSa adhika hai| nIcagotrameM vizeSa adhika hai| uccagotrameM vizeSa adhika hai| saMjvalana lobhama vizeSa adhika hai| isa prakAra oghadaNDaka samApta huaa| narakagatike utkarSase samyagmithyAtva meM stoka pradezAgra hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAna meM asaMkhyAtaguNA hai / krodha meM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai| krodhameM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobha meM vizeSa adhika hai . anantAnubandhI mAnameM vizeSa adhika hai / krodhameM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai / samyaktvameM vizeSa adhika hai| mithyAtvameM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai / pracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAmeM vizeSa adhika hai| pracalApracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai| kevaladarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| anyatara AyukarmameM anantaguNA hai| narakagati nAmakarmameM asaMkhyAtaguNA hai| AhArakazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai| yazakIti meM saMkhyAtaguNA hai| vaikriyikazarIrameM vizeSa adhika hai| audArikazarIrameM vizeSa adhika hai| tejasazarIrameM vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| ayazakIrtimaM saMkhyAtagugA hai| devagatimeM vizeSa adhika hai| tiryaggatimeM vizeSa adhika hai| manuSyagatimeM vizeSa adhika hai| hAsyameM saMkhyAtaguNA hai| ratimeM vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai| strIvedameM 4 pratiSu 'sammAmicchate' iti pAThaH / tApratau ' aNaMtagaNA' iti pAThaH / apraDho vidiya',kA-mapratyoH 'bAdiya0',tApratau ' vediya' iti pAThaH / Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre uttarapayaDisaMtakammadaMDao ( 585 aradi*0 vise0 / NavaMsaya. vise0 / duguMcha vise / bhaya0 vise / purisa0 vise0| mANasaMjala0 vise0| kohe0 vise / mAyAe vise0 / lohe vise / puNo puNo visesAhiyaM, evaM visesAhiyakameNa NedavaM jAva viriyaMtarAiM ti / maNapajjava0 vise0 / ohiNANa. vise0 / suda0 vise0 / madi0 vise / ohidasaNa. vise0 / acakkhu0 vise0 / cakkhu0 vise0 / sAde0 saMkhe0 gaNaM / uccAgode0 vise0 / NIcAgode0 vise0 / evaM NirayagaidaMDao smtto| jahaNNeNa padesasaMtakammeNa sammatte* thovaM saMtakammaM / sammAmicchatte asNkhejjgunno| aNaMtANubaMdhimANe asaMkhe0 guNaM / kohe vise0 / mAyAe0 vise0 / lohe vise0 / micchatte asaMkhe0 gaNaM / apaccavakhANamANe asaMkhe0 guNaM / kohe0 vise0 / mAyAe0 vise0 / lohe0 vise / paccakkhANamANe visesaahio| kohe vise0| mAyAe vise0| lohe0 vise0 / payalApayalA0 asaMkhe0 gunnaa| NihANiddA0 vise0 / thoNagiddhi0 vise0 / kevalaNANa0 asaMkhe0 guNaM / payalA. vise0 / NiddA0 vise0 / kevaladasaNa0 saMkhyAta guNe saMkhyAtaguNA hai| zoka meM saMkhyAtagugA hai| aratimeM vizeSa adhika hai| napuMsakavedameM vizeSa adhika hai| jugupsAmeM vizeSa adhika hai| bhaya meM vizeSa adhika hai| puruSavedameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAnameM vizeSa adhika hai| saMjvalana krodhameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai| saMjvalana lobhameM vizeSa adhika hai| punaH punaH vizeSa adhika, isa prakAra vizeSa adhika kramase vIryAntarAya taka le jAnA caahiye| manaHparyayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| avadhidarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| cakSadarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai / sAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai| uccagotrameM vizeSa adhika hai| nIcagotra meM vizeSa adhika hai / isa prakAra narakagatidaNDaka samApta huaa| jaghanya pradezasatkarmakI apekSA satkarma samyaktvameM stoka hai| sampagmithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai| anantAnubandhI mAnameM asaMkhyAtaguNA hai| krodhameM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| mithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM asaMkhyAtaguNA hai| krodhameM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai| krodhameM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| pracalApracalAmeM asaMkhyAtaguNA hai| nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNa meM asaMkhyAtaguNA hai / pracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAmeM vizeSa adhika hai / * apratI 'radi0', kApratI truTito'tra pAThaH tApratau' (a) radi.' iti pAThaH / 4 apratau 'eva NirayAuNirayagaI-', kApratI NirayAuNirayagaI-', tApratI 'NirayAu0 / Nigyagai-' Jain Education Inte iti paatthH| * pratiSu 'sammatta' iti pAu: A Personal use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 586 ) chakkhaMDAgame saMtakamma vise0 / ohiNANa. asaMkhe0 guNaM / ohidaMsaNa. vise0 / jirayagai0 asaMkhe0 guNaM / devagai0 asaMkhe0 guNaM / veudhviya0 saMkhe0 guNaM / AhAra0 asaMkhe0 guNaM / maNusagai0 saMkhe0 guNaM / uccAgoda0 saMkhe0 guNaM / NirayAuammi asaMkhe0 guNaM / devAuammi visesAhiyaM / tirikkhAuammi vise0 / maNussAuammi vise0 / kohasaMjalaNa asaMkha0 guNaM / mANasaMjala0 vise0 / purisa0 vise0 / mAyAsAMjala0 vise0 / tirivakha gai0 asaMkhe0 guNA / itthi0 akhe0 gunnaa| NavUsa0 vise0 / NIcAgoda0 asaMkhejjaguNaM / orAliya0 asaMkhe0 guNaM / jasakitti0 asaMkhe0 guNaM / teja0 vise0 / kammaiya0 vise0 / ajasakitti0 khejjaguNaM / hassa0 saMkhe0 guNaM / radi0 vise0| sAde saMkhe0 guNaM / soge saMkhe0 guNaM / aradi0 vise0| duguMcha0 vise0| bhaya0 vise0 / lohasaMjalaNaM visesAhiyaM / evaM visesAhiyakameNa NedavvaM jAva viriyaMtarAiyaM ti / maNapajjava0 visesAhiyaM / suda0 vise0| madi0 vise0 / acakkhu0 vise0 / cakkhu vise0 / asAde saMkhejjaguNaM / evamoghadaMDao smtto| NirayagadIe savvatthovaM sammatte jahaNNayaM padesagaM saMtakammaM / sammAmicchatte asaMkhejjaguNaM / aNaMtANubaMdhimANe asaMkhe0 guNaM / kohe vise0 / mAyAe vise0| lohe kevaladarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNameM asaMkhyAtaguNA hai| avadhidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| narakagatimeM asaMkhyAtaguNA hai| devagatimeM asaMkhyAtaguNA hai / vaikriyikazarIra meM asaMkhyAtaguNA hai / AhArakazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai / manuSyagatimeM saMkhyAtaguNA hai| uccagotrameM saMkhyAtaguNA hai| nArakAyumeM asaMkhyAtaguNA hai| devAyumeM vizeSa adhika hai| tiryagAyumeM vizeSa adhika hai| manuSyAyumeM vizeSa adhika hai| saMjvalana krodhameM asaMkhyAtaguNA hai| saMjvalana mAnameM vizeSa adhika hai| puruSavedameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai / tiryaggati meM asaMkhyAtaguNA hai| strIvedameM asaMkhyAtaguNA hai| napuMsakavedameM vizeSa adhika hai| nIcagotrameM asaMkhyAtaguNA hai| audArikazarIrama asaMkhyAtaguNA hai| yazakItimeM asaMkhyAtaguNA hai| tejasazarIrameM vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| ayazakIrtimeM saMkhyAtaguNA hai| hAsyameM saMkhyAtaguNA hai / ratimeM vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai| zokameM saMkhyAtaguNA hai| aratimeM vizeSa adhika hai| jugupsAmeM vizeSa adhika hai| bhayameM vizeSa adhika hai| saMjvalana lobhameM vizeSa adhika hai| isa prakAra vizeSAdhika kramase vIryAntarAya taka le jAnA caahiye| Age manaHparyayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| asAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai| isa prakAra oghadaNDaka samApta huaa| narakagatimeM jaghanya pradezasatkarma samyaktva prakRtimeM sabase stoka hai| samyagmithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai| anantAnubandhI mAnameM asaMkhyAtaguNA hai| krodha meM vizeSa adhika hai| 3 tApratI 'aNaMtaguNA' iti pAThaH / - Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre uttarapayaDisaMtakammadaMDao / 587 vise0 / acakkhu0 asaMkhe0 guNaM / payalApayalA0 asaMkhe0 gaNaM / NiddANiddA0 vise0| thINagiddhi0 vise0 / apaccakkhANamANe0 asaMkhe0 guNaM / kohe0 vise0 / mAyAe vise0| lohe vise / paccakkhANamANe vise0 / (kohe vise0 / ) mAyAe vise / lohe vise0 / kevalaNANa. vise0 / payalA0 vise0 / NiddA0 vise0| kevaladaMsaNa0 vise0 / AhAra0 aNaMtaguNaM / NirayAuammi asaMkhe0 guNaM / devagadIe asaMkhe0 guNaM / maNusagaI0 asaMkhe0 gaNaM / tirikkhagaI0 saMkhe0 guNaM / NirayagaI0 saMkhe0 guNaM / uccAgoda0 saMkhe0 guNaM * / itthi0 saMkhe0 guNaM / Naqsa0 saMkhe0 guNaM / NI vAgoda0 saMkhe0 guNaM / jasakitti0 asaMkhe0 guNaM / orAliya0 saMkhe0 gunnN| teja. vise0 / kammaiya0 vise / ajasakitti0 saMkhe00 guNaM / purisa0 saMkhe0 guNaM / hassa0saMkhe0 guNaM / radi0 vise0 sAde0 saMkhe0 guNaM / soge0 saMkhe0 guNaM / ardi0vise0| duguMcha 0 vise / bhaya vise0 / mANasaMjalaNa vise0 / kohasaMja. vise0 / mAyAe vise0 / lohasaMjalaNa vise0 / dANaMtarAiya0 vise0 / lAhaMtarAiya0 vise0 / bhogaMtarAiya0 vise / paribhogaMtarAiya0 vise0 / viriyaMtarAiya. vise0 / maNapajjava0 vise0 / mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobha meM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNameM asaMkhyAtaguNA hai| pracalApracalAmeM asaMkhyAtagaNA hai| nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagRddhimeM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAna meM asaMkhyAta guNA hai| krodha meM vizeSa adhika hai| mAyAma vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai| ( krodhameM vizeSa adhika hai / ) mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| pracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAmeM vizeSa adhika hai / kevaladarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| AhArakazarIrameM anantaguNA hai| nArakAyumeM asaMkhyAtaguNA hai| devagati meM asaMkhyAtaguNA hai| manuSyagatimeM asaMkhyAtaguNA hai| tiryaggatimeM saMkhyAta guNA hai| narakagatimeM saMkhyAtaguNA hai| uccagotra meM saMkhyAtaguNA hai| strIvedameM saMkhyAtaguNA hai| napuMsakavedameM saMkhyAtaguNA hai| nIcagotrameM saMkhyAtaguNA hai| yazakItimeM asaMkhyAtaguNA hai| audArikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| taijasazarIrameM vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| ayazakIrtimeM saMkhyAtaguNA hai| puruSavedameM saMkhyAtaguNA hai| hAsyameM saMkhyAtaguNA hai| ratimeM vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai| zokameM saMkhyAtaguNA hai / aratimeM vizeSa adhika hai| jugupsAmeM vizeSa adhika hai| bhayameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAna meM vizeSa adhika hai| saMjvalana krodhameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai| saMjvalana lobha meM vizeSa adhika hai| dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai| lAbhAntarAyameM vizeSa adhika hai| bhogAnta rAya meM vizeSa adhika hai| paribhogAntarAyameM vizeSa adhika hai| vIryAnta rAya meM vizeSa adhika hai| manaHparyayajJAnAvaraNa meM * ato'ne pratiSu 'tiriktagaI. asaMkhe. gaNaM ' ityedadhikaM vAkyamapalabhyate / 4 apratau 'apaMkhe0 ' iti pAThaH / Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 588) chakkhaMDAgame saMtakamma ohiNANa0 vise0 |sud0 vise / madi0 vise0 / ohidasaNa0 vise0 / acakkhu0 vise0 / cakkhu0 vise0 / asAde0 saMkhejjaguNA / evaM NirayagaidaMDao samatto / tirikkhagadIe savvatthovaM sammatte jahaNNapadesasaMtakammaM / sammAmicchatte asaMkhejjaguNaM / aNaMtANubaMdhimANe asaMkhejjaguNaM / kohe vise / mAyAe vise / lohe vise0 / micchatte asaM0 guNaM / payalApayalA0 asaMkhe0 guNaM / NihANiddA0 saMkhe0 guNaM / thINa-- giddhi0 vise0 / apaccakkhANamANe0 asaMkhe0 guNaM / kohe. vise0 / mAyAe vise0 / lohe vise / paccakkhANamANe vise0 / kohe vise / mAyAe vise0 / lohe. vise| ohiNANa. vise0 / kevalaNANa0 vise0 / payalA0 vise / NiddA0 vise0 / kevaladasaNa. vise0| NirayagadIe aNaMtaguNaM / devagadIe asaMkhe0 guNaM / veubviya0 saMkhe0 guNaM / AhAra0 asaMkhe0 guNaM / maNusagadIe saMkhejjagaNaM / uccAgoda0 saMkhe0 guNaM / tirikkhAuammi asaMkhe0 guNaM / maNussAuammi asaMkhe0 guNaM / devaNirayAuammi asaMkhe0 guNaM / orAliya0 asaMkhe0 guNaM / tirikkhagadIe saMkhe0 guNaM / itthi0 saMkhe0 guNaM / NavaMsaya0 saMkhe0 guNaM / purisa0 vise0 / jasakitti0 asaMkhe0 guNaM / teja0 saMkhe0 guNaM / kammaiya0 vise0 / ajasakitti0 saMkha0 guNaM / hassa0 vise0 / radi0 vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| zratajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| matijJAtAvaraNa meM vizeSa adhika hai| avadhidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai| asAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai| isa prakAra narakagatidaNDaka samApta huaa| tiryaggatimeM jaghanya pradezasatkarma samyaktva meM sabase stoka hai| samyagmithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai / anantAnubandhI mAnameM asaMkhyAtaguNA hai| krodhameM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| mithyAtvameM asaMkhyAta guNA hai| pracalApracalAmeM asaMkhyAtaguNA hai / nidrAnidrAmeM saMkhyAtaguNA hai / styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM asaMkhyAtaguNA hai| krodhameM vizeSa adhika hai| mAyA meM vizeSa adhika hai| lobha meM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai| krodha meM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| pracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAmeM vizeSa adhika hai| kevaladarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| narakagati meM anantaguNA hai| devagatimeM asaMkhyAtaguNA hai| vaikriyikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| AhArakazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai| manuSyagatimeM saMkhyAtagaNA hai| uccagotrameM saMkhyAtaguNA hai| tiryagAyumeM asaMkhyAtaguNA hai| manuSyAyuma asaMkhyAtaguNA hai| devAyu aura nArakAyumeM asaMkhyAtaguNA hai| audArikazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai / tiryaggatimeM saMkhyAtaguNA hai| strIvedameM saMkhyAtaguNA hai / napuMsakavedameM saMkhyAtaguNA hai / puruSavedameM vizeSa adhika hai| yazakIrtimeM saMkhyAtaguNA hai| tejasazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| ayazakIti meM saMkhyAtaguNA hai| hAsyameM vizeSa adhika Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre uttarapayaDisaMtakammadaMDao ( 589 vipse0 / sAde saMkhe0 guNaM / soge saMkhe0 guNaM / aradi0 vise0 / duguMcha0 vise0 / bhaya0 vise0 / mANasaMjala. vise0 / kohasaMja0 vise / maayaasNjvise0| lohasaM0 vise0 / dANaMtarAiya0 vise0 / evaM visesAhiyakameNa NedavvaM jAva viriyaMtarAiyaM ti / maNapajjava0 vise0 / ohiNANa. vise0 / sudaNA0 vise / madi0 vise0 / ohidaMsaNa0 vise0 / *acakkhu0 vise / ckkhu0vise0| asAde0saMkhejjaguNaM / evaM tirikkhagaidaMDao smtto| devagadIe jahaNNeNa sammatte padesasaMtakammaM thovaM / sammAmicchatte padesasaMtakammaM asaMkheM jjaguNaM / aNaMtANubaMdhimANe asaMkhe0 guNaM / kohe vise0 / mAyAe vise0 / lohe vise0 / micchatte asaMkhe0 guNaM / payalApayalA0 asaMkhe0 guNaM / NiddANiddA0 vise0 / thINagiddhi0vise0 / apaccakkhANamANe asaMkhe0 guNaM / kohe vise 0 / mAyAe vise0 / lohe vise0 / paccakkhANamANe vise / kohe vise0 / mAyAe vise0 / lohe vise0 / kevalaNANa. vise0 / payalA0 vise0 / NihA0 vise0 / kevaladasaNa. vise0 / AhAra0 aNaMtaguNaM / devAuammi asaMkhe0 guNaM / tirikkha-maNusAuammi asaMkhe0 guNaM / NirayagadIe asaMkhejjaguNaM / tirikkhagadIe asaMkhe0 guNaM / NavaMsa0 hai| ratimeM vizeSa adhika hai| sAtAvedanIya meM saMkhyAtagaNA hai / zokameM saMkhyAtaguNA hai| aratimeM vizeSa adhika hai / jugupsAmeM vizeSa adhika hai| bhayameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAnameM vizeSa adhika hai| saMjvalana krodhameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai| saMjvalana lobhameM vizeSa adhika hai| dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai| isa prakAra vizeSAdhikakramase vIryAntarAya taka le jAnA caahiye| Age manaHparyayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| avadhidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNa meM dhika hai| cakSadarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| asAtAvedanIyameM saMkhyAtagaNA hai| isa prakAra tiryaggatidaNDaka samApta huaa| devagatimeM jaghanyase pradezasatkarma samyaktvameM stoka hai| samyagmithyAtvameM pradezasatkarma asaMkhyAtaguNA hai| anantAnubandhI mAnameM asaMkhyAtaguNA hai| krodhameM vizeSa adhika hai / mAyAmeM vizeSa adhika hai / lobhameM vizeSa adhika hai| mithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai / pracalApracalAmeM asaMkhyAtaguNA hai / nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagRddhimeM vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM asaMkhyAtaguNA hai| krodhameM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai| kroghama vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai / pracalAmeM vizeSa adhika hai / nidrAmeM vizeSa adhika hai / kevaladarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai / AhArakazarIrameM anantaguNA hai / devAyumeM asaMkhyAtaguNA hai| tiryagAyu aura * tApratI nAstIdaM vAkyam / Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 590 ) chakkhaMDAgame saMtakamma asaMkhe0 guNaM / NIcAgode0 saMkhe0 gunnN| itthi0 asaMkhejjaguNaM / devagaIe asaMkhe0 guNaM / veuvviya0 saMkhe0 guNaM / maNusagadIe asaMkhe0 guNaM / uccAgode asaMkhe0 guNaM / nasakitti0 asakhe0 guNaM / orAliya0 saMkhe0 gunnN| teja. vise0 / kammaiya0 vise / ajasakitti0 saMkhe0 guNaM / purisa0 saMkhe0 guNaM / hassa0 saMkhe0 guNaM / radi0 vise0 / sAde0 saMkhe0 guNaM / soge0 saMkhe0 guNaM / aradIe vise0 / duguMcha0 vise / bhaya0 vise0 / mANasaMjalaNa vise0 / kohasaMja0 vise0 / mAyAsaMja0 vise0 / lohasaM0 vise0 / dANaMtarAie visesAhiyaM / evaM visesAhiyakameNa NedavvaM jAva viriyaMtarAiyaM ti| kevalaNANa vise0 / maNapajja0 vise0 / ohiNANa. vise0 / suda0 vise0 / madi0 vise0 / ohidasaNa. vise0 / acavakhu0 vise0 / cakkhu0 vise0 / asAde0 saMkhe0 guNaM / evaM devagaidaMDao samatto / maNusagadIe savvatthovaM sammatte padesasaMtaM jahaNNayaM / sammAmicchatte asaMkhe0 guNaM / aNaMtANubaMdhimANe asaMkhejjaguNaM / kohe vise0 / mAyAe vise0 / lohe vise0 / micchatte asaMkhe0 guNaM / apaccakkhANamANe asaMkhe0 guNaM / kohe vise / mAyAe vise0 / lohe vise0 / paccakkhANamANe vise0 / kohe vise0 / manuSyAyumeM asaMkhyAtaguNA hai / narakagatimeM asaMkhyAtaguNA hai| tiryaggatimeM asaMkhyAtaguNA hai / napuMsakavedameM asaMkhyAtaguNA hai| nIcagotrameM saMkhyAtaguNA hai| strIvedameM asaMkhyAtaguNA hai / devagatimeM asaMkhyAtaguNA hai / vaikriyikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| manuSyagatimeM asaMkhyAtaguNA hai| uccagotrameM asaMkhyAtaguNA hai| yazakItimeM asaMkhyAguNA hai| audArikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai / taijasazarIrameM vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| ayazakIti meM saMkhyAtaguNA hai / puruSavedameM saMkhyAtaguNA hai / hAsyameM saMkhyAtaguNA hai / ratimeM vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyameM saMkhyAtagaNA hai| zoka meM saMkhyAtaguNA hai| aritameM vizeSa adhika hai| jugupsAmeM vizeSa adhika hai| bhayameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai| saMjvalana krodhameM vizeSa adhika hai / saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai| saMjvalana lobhameM vizeSa adhika hai| dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai| isa prakAra vizeSAdhikakramase vIryAntarAya taka le jAnA caahiye| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| manaHparyayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| avadhidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai / acakSudarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| asAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai / isa prakAra devagatidaNDaka samApta huaa| manuSyagatimeM jaghanya pradezasatkarma samyaktvameM sabase stoka hai| samyagmithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai| anantAnubandhI mAnameM asaMkhyAtaguNA hai| krodhameM vizeSa adhika hai / mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| mithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai / apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM asaMkhyAtaguNA hai| krodhameM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAna meM vizeSa adhika hai| krodhameM Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre uttarapayaDisaMtakammadaMDao ( 591 mAyAe vise0 / lohe vise0 / payalApayalA0 asaMkhe0 guNaM / NiddANiddA0 vise0 / thINagiddhi0 vise0 / kevalaNANa. asaMkhe guNaM / payalA0 vise0 / NiddA0 vise0 / kevaladaMsaNa. vise0 / ohiNANa. aNaMtaguNaM / ohidaMsaNa0 vise0 / Nirayagai0 asaMkhe0 guNaM / deuvviya0 saMkhe0 guNaM / AhAra0 asaMkhe0 guNaM / maNusAuammi asaMkha0 guNaM / tirivakhAuammi asaMkhe0 guNaM / kohasaMjalaNa0 asaMkhe0 guNaM / mAyAsaMja0 vime0 / purisa0 vise| mANasaMja00 vise0 / Niraya-devAu ammi vise / tirikkhagaIe asaMkhe0 guNaM / itthi0 asaMkhe0 guNaM / gaqsa0 vise0 / NIcAgode0 asaMkha0 guNaM / maNusagai0 asaMkhe0 guNaM / orAliya. asaMkhe0 guNaM / uccAgode0 asaMkhe0 gunnN| jasakitti0 asaMkhe0 guNaM / teja0 saMkhe0 guNaM / kammaiya0 vise / ajasagitti0 saMkhe0 gunnN| hassa0 saMkhe0 guNaM / radi0 vise0 / sAde khe0 guNaM / soge saMkhe0 guNaM / aradi0 vise0 / duguMcha0 vise / bhaya0 vise0| lohasaMjala0 vise0| dANaMtarAiya0 vise0 / lAhaMtarAiya0 vise0 / bhogatarAiya0 vise0 paribhogaMtarAiya0 vise0 / viriyaMtarA vizeSaadhika hai| mAyA meM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| pracalApracalAmeM asaMkhyAtaguNA hai| nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNameM asaMkhyAtaguNA hai| pracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAmeM bizeSa adhika hai / kevaladarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNameM anantaguNA hai| avaghidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| narakagatimeM asaMkhyAtaguNA hai| vaikriyikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| AhArakazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai| manuSyAyumeM asaMkhyAta guNA hai| tiryagAyumeM asaMkhyAtaguNA hai| saMjvalana krodhamaM asaMkhyAtaguNA hai| saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai| puruSavedameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAnameM vizeSa adhika hai| nArakAyu aura devAyumeM vizeSa adhika hai| tiryaggatimeM asaMkhyAtaguNA hai| strIvedameM asaMkhyAtaguNA hai / nasakavedameM vizeSa adhika hai| nIcagotra meM asaMkhyAtaguNA hai| manuSyagatimeM asaMkhyAtaguNA hai| audArikazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai| uccagotrameM asaMkhyAtaguNA hai| yazakIti meM asaMkhyAtaguNA hai| taijasazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| kArmaNazarIra meM vizeSa adhika hai| ayazakItimeM saMkhyAtaguNA hai| hAsyameM saMkhyAtaguNA hai| ratimeM vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai| zoka meM saMkhyAtaguNA hai| aratimeM vizeSa avika hai| jugupsAmeM vizeSa adhika hai| bhayama vizeSa adhika hai| saMjvalana lobhameM vizeSa adhika hai| dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai| lAbhAntarAya meM vizeSa adhika hai| bhogAnta rAyameM vizeSa adhika hai / paribhogAnta rAyama vizeSa adhika hai / vIryAntarAyameM vizeSa adhika hai / manaHparyaya * tApratI 'koha saMjalaNa0 asaMkhe0 gunnaa| mANasaM0 vise / purisa0 vise0 / mAyAsaMjalaNa.' iti pAThaH / Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 592 ) chakkhaMDAgame saMtakamma iya0 vise0 / maNapajjaya0 vise0 / suda0 vise0 / madi0 vise0 / acakkhu0 vise0 / cakkhu0 vise0 / asAde saMkhe0 guNaM / evaM maNusagaidaMDao smtto|| eiMdiesu jahaNNaNa savvatthovaM sammatte jahaNNapadesasaMtakammaM / sammAmicchatte asaMkhe0 guNaM / micchatte asaMkhe0 guNaM / aNaMtANubaMdhimANe asaMkhe0 guNaM / kohe vise0 / mAyAe vise0 / lohe vise0 / apaccakkhANamANe asaMkhe0 guNaM / kohe vise0 / mAyAe vise / lohe vise / paccakkhANamANe vise / kohe vise0 / mAyAe visesaa0| lohe / vise / kevalaNANa vise / payalA. vise0 / NiddA0 vise0 / payalApayalA0 vise0 / NiddANiddA0 vise0 / thINagiddhi0 vise0 / kevaladasaNa0 vise / Nirayagai0 aNaMtaguNaM / devagai0 aNaMtaguNaMveuviya0 saMkhe guNaM / AhAra0 asaMkhe0 guNaM / maNusagai0 saMkhe0 guNaM / uccAgode saMkhe0 guNaM / maNusAuammi asaMkhe0 guNaM / jasakitti0 asaMkhe0 guNaM / orAliya0 saMkhe0 guNaM / teja0 vise / kammaiya0 vise0 tirikkhagaI0saMkhe0 gunnN| ajasakitti0 vise0| purisa0 saMkhe0guNaM / itthi0 sNkhe| guNaM / hassa0 saMkhe0 guNaM / radi vise0 / soga0 saMkhe0 guNaM / sAde0 vise / jJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| asAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai / isa prakAra manuSyagatidaNDaka samApta huaa| ekendriyoMmeM jaghanyase jaghanya pradezasatkarma samyaktvameM sabase stoka hai| samyagmithyAtvama asaMkhyAtaguNA hai| mithyAtvameM saMkhyAtaguNA hai| anantAnubandhI mAnameM asaMkhyAtaguNA hai| krodhameM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAnameM asaMkhyAtaguNA hai| krodha meM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNa mAnameM vizeSa adhika hai| krodhama vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| pracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAmeM vizeSa adhika hai| pracalApracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAnidrAme vizeSa adhika hai / styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai| kevaladarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| narakagatimeM anantaguNA hai| devagatimeM anantaguNA hai / vaikriyikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| AhArakazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai| manuSyagatimeM saMkhyAtaguNA hai / uccagotrameM saMkhyAtaguNA hai| manuSyAyumeM asaMkhyAtaguNA hai / yazakIrtimeM asaMkhyAtaguNA hai / audArikazarIrameM saMkhyAtaguNA hai| tejasazarIrameM vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| tiryaggatimeM saMkhyAtaguNA hai| ayazakIrtimeM vizeSa adhika hai| puruSavedameM saMkhyAtaguNA hai| strIvedameM saMkhyAtaguNA hai| hAsyameM saMkhyAtaguNA hai| ratimeM vizeSa adhika hai| zokama saMkhyAtaguNA hai| sAtAvedanIyameM vizeSa adhika hai| aratimeM vizeSa tApratI nAstIdaM vAkyam / tApratau 'asaMkhe0 gaNA' iti pAThaH / 8 asya sthAne a-tApratyo: 'padesa.', kApratI 'purisa0 ' iti pAThaH / Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahuaNuyogaddAre uttarapayaDisatakamma daDao ( 593 aradi0 vise0 / NavaMsa0 vise0 / dugaMcha0 vise0 / bhaya0 vise0 / mANasaMjala0 vise0 / koha0 vise0 / mAyA0 vise0 / loha0 vise0 / dANaMtarAie vime0 / lAhaMta0 vise0 / bhogaMta0 vise0 / paribhogaMta0 vise0 / viriyaMtarA vise0 / maNapajjava0 vise0 / ohiNANa. vise0 / suda0 vise0 / madi0 vise0 / ohidaMsa0 vise0 / acakkhu0 vise0 / cakkha0 vise0 / asAde saMkhejjaguNaM / NIcAgode jahaNNayaM padesasaMtakammaM visesAhiyaM / evameiMdiyadaMDao smtto| evaM cauvIsadimaaNayogahAraM samattaM / adhika hai / napuMsakavedameM vizeSa adhika hai| jugupsAmeM vizeSa adhika hai / bhayameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAna meM vizeSa adhika hai / saMjvalana krodha meM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika hai| saMjvalana lobha meM vizeSa adhika hai / dAnAntarAyama vizeSa adhika hai| lAbhAntarAyameM vizeSa adhika hai| bhogAntarAya meM vizeSa adhika hai / paribhogAnta rAya meM vizeSa adhika hai / vIryAntarAyameM vizeSa adhika hai / mana:paryayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai / avadhijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai / zrutajJAnAvaraNa meM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai / avadhidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai / acakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai / cakSudarzanAvaraNa meM vizeSa adhika hai / asAtAvedanIyameM saMkhyAtaguNA hai / nIcagotrameM jaghanya pradezasatkarma bizeSa adhika hai| isa prakAra ekendriyadaNDaka samApta huaa| isa prakAra caubIsavA~ anuyogadvAra samApta huaa| Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAkAra-prazastiH jassAeseNa + mae siddhaMtamidaM hi ahilahudaM . / maha so elAiriyo pasiyau varavIraseNassa / / vaMdAmi usahaseNaM tiuvaNajiyabaMdhavaM sivaM saMtaM / NANakiraNAvahAsiyasayala-iyara-tama-paNAsiyaM diLeM / 2 / arahaMtA bhagavaMto siddhA siddhA pasiddhayAyariyA / sAhU sAhU ya mahaM pasiyaMtu bhaDArayA savve / 3 / ajjajjaNaMdisisseNujjuvakammassa cadaseNassa / taha NattuveNa paMcatthuhaNNayaMbhANuNA munninnaa| 4 / siddhaMta-chaMda-joisa-vAyaraNa-pamANasatthaNivaNeNa / bhaTTAraeNa TIkA lihiesA vIraseNeNa / 5 / aTThattIsamhi sAsiya vikkamarAyamhi esu saMgaramo / pAsesuterasIe bhAvavilagge dhavalapakkhe / 6 / jagatuMgadevarajje riyamhi kuMbhamhi rAhuNA koNe / sUre tulAe saMte 8 gurumhi kulavillae hote / 7 / cAvamhi varaNivutte siMdhe* sukkammi meM ddhicNdmmi(?)| kattiyamAse esA TIkA hu samANiA+ dhavalA / 8 / voddaNarAyaNariMde NariMdacUDAmaNimhi bhuMjate / siddhaMtagaMdhamatthiya guruppasAeNa vigattA sA / 9 / pustakapradAtR-prazasti; zabdabrahmeti zAbdargaNadharamunirityeva rAddhAntavidbhiH, sAkSAtsarvajJa evetyavahitamatibhiH sUkSmavastupraNItau / yo dRSTo vizvavidyAnidhiriti jagati prAptabhaTTArakAkhyaH, sa zrImAn vIraseno jayati paramatadhvAntabhittantrakAraH / 1 / zrIcAritrasamRddhi mikka vijayazrIkarmavicchittipUrvakajJAnAvaraNIyamUlanirnAzanaM / bhUcakraM besakeyye saMda munivRMdAdhIzvarakuMdakuMdAcAryara dhRtadhairyarAyateyinenAcAryaroL varyaro / 2 / jitamadavigatamalacaturaMgula caarddhinirtnnegldr| kItige guNagaNadhararyatipatigaNadharAryenisi kuMdakuMdAcAryar / 3 / avaranvadoL siddhAMtavidAkaraNavedigaL SaTtarkapravaddhi siddhisaMstutaravarayya gRdhrapicchAcAryAvaryyar / 4 / dhairyaparaNegaLda gAMbhIrya guNodadhigaLu cittazamadamayamatAptaryarene gRdmapicchAcAryaraziSyara balAkapicchAcAryar / 5 / guNanaMdipaMDitainijaguNanaMdipaMDitajanaMgaLaM meccisi maiguNada pratiSa 'jassa sesAeNa' iti paatthH| . pratiSu 'ahilahaMdI' iti paatthH| OpratiSa 'ari haMtapado' iti paatthH| kApratau 'sAmiya' iti paatthH| 4 tAprapA (po) sa' iti paatthH| SAR a-kApratyoH 'saMta' iti paatthH| * kA-tApratyoH 'sigdhe', mapratI 'sidhye' iti paatthH| a-kApratyoH 'sUkammiNemicaMdampi', tApratI 'sRkkammi mi ge caMdammi' iti pAThaH / . pratiSa 'samANilA' iti pAThaH / Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustakapradAtR-praza (2 pesareseye vidvadgaNatilakar sakalamanIMdraraziSyar / 6 / padArthadoLarthazAsradoL jinAgamadoL hayataMtradoL mahAcaritapurANasaMtatigaLoLa paramAgamadoLa perarsamaMdore sari pATi pAsaTi samAnamenaL kRtavidya rArenuttire budhakoTi saMdaravanItaladoLa / 7 / guNanaMdi paMDitaziSyar vihitavidarge sUnurvarAziSyaroLa tattvecchar siddhAMtaparAyaNareNikegoL keyadi vartayo vicchinnAnaMgeraMbI mahimeyinesedarvAdhiryataMtudArar svacchar dinakarakiraNamenegale deveMdrasiddhAMtar / 8 / aMtu negartevetta varaziSyakadaMbakadoLa samastasiddhAMtamahApayonidhiyenisi taDaMbaregaM tpoblaa-| krAMtamanojarAgi madajitarAgi pogattavettarAzAMtabhaneTade kIrti vasUnaMdimanIMdrarudAttavattiyaM / 9 / udadhigekalAdharaM puTTidane batavarge ziSyarAdar guNadoLodave ravicaMdrasiddhAMtadevarebarjagadvizeSakacaritar / 10 / aMtudayAvanIdharakRtodayanAda zazAMkanide zAvarikaparAbdhigittu dharAtalamaMte durNayadhvAMtavighAtabhAgire tadudbhavari sale pUrNacandrasiddhAMtamunIMdranigaditAMtapratizAsanaM jainazAsanaM / 11 / iMdu zaradadabediMgaLe pudidudu desedesayoLenipa jasadolvaM tALida dAmanaMdisiddhAMtadevaravagyaziSyaradhigatatattvar / 12 / zAMtatevetta cittajanoLAda virodhamidetta nispRhara svAMtatevettakAMkSe paramArthadoLiMtu nerALatevettidAnIMtanarinmarArene janyajineMdra vIranaMdisiddhAMtamunIMdrare suritakramadoL vipriitvRttro| 13 / bodhitabhabyaracittavardhamAna zrIdharadevareMbaravargagratanUbhavarAdarA yazaHzrIdharargAdaziSyaravaroL negaLdar maladhAridevaru zrIdharadevalaM / 14 / natanareMdratirITataTAciMtakramar / anuvazanAgi barpanenagaMburuhodaranode pUvinaM / binolevasakke vaMdanabhavaM jalajAsana mInaketanamaneka tattadevaprakarakarIMdramadoddhatanappacittajanmanetale doralamanemeccadarAr maladhAridevaraM / 15 / zrutadharavalittinemeyyanomayaM turisuvudilla niddavaramargulanikkavudillavAgilaM- / kiruttereyebuMdilu guvudilla mahedranu nere oNa baNNisala guNagaNAvaliyaM maladhAridevaraM / 16 / A maladhAridevamunimukhyara ziSyaroLagragaNyaru vajitakaSAyakrodhalobhamAnamAyAramadajitaNegardariMdumarIcigaLaMdabha yazaH zrIcaMdrakIrtimuninAtharudAttacaritravRttiyaM / 17 / maladhAridevaridaM beLagidudu jineMdrazAsana munnaM nirmalamAgi mattabhIgala beLagidapudu caMdrakIrti bhaTTArakari / 18 / beLagava kIrticaMdrike madUktisudhArasaprasarita mUrtiyoL / baDhdamala podaladasitalAMchanamAgire caMdranaMdamaM taLedu janaM manaMgoLe digaMtaravikAsitojvali-zubhacaMdrakI timuninAtharideM vibudhAbhivaMdyaro / 19 / iMtu prasarakiraNArAtIya caMdrakIrtimunIMdrarAzAMtarvatitakIrti- gaLan munirvRdavaMditarAdarA zAMtacittara ziSyarAttadaya divAkaraNaMdi siddhAMtadevarideM jinAgamavAdhipAragarAdaro / 20 / itidAvuriMdillikeyudu siddhAMtavAridhiyanalukade baMdireMdoDAnetu baNNisuvenaNNa divAkaraNaMdisiddhAMtadevarakhilAgamabhaktara mArgabhaM / 21 / tibhasudhAMbupracurapUranikaraM vyAkhyAnaghoSaM maruccalitottuGataraMgaghoSamenemikkaudAryadidoppi nirmaladharmAmatadidalaMkarisi gaMbhIratvamaM tALadI bhUvalayakkeTade pavitrarAgi negaLdar siddhAMtaratnAkarar / 22 / avara aziSyar / mareddumadorme laukikadavArteyanADada kettabA gillaM tereyada bhAnuvastamitamAgire pogada meyyanaumayuM turisadakukkuTAsanake solada gaMDavimuktavRttiyaM mareyadaghoradastaratapazcaritaM malAdhAridevara / 23 / avaragraziSyara / zrIdezIgaNavAdhivarddhanakarazcandrAvadAtolvaNaH, stheyAt zrImaladhArideyaminaH putraH pavitro bhuvi / saddhamaikazikhAmaNijinapaterbhavyakacintAmaNiH, sa zrImAn zubhacandradevamunipa: siddhAntavidyAnidhiH / 1 / zabdAdhiSThitabhUtale parilasattarkolasasastaMbhake (tarkollasatstaMbhake), sAhityasphaTikAzmabhittirucire jyotirmaye maNDale / sadratnatrayanUtnaratnakalaze syAdvAdahamya mudA, yo devendrasurAcitairdiviSadaissaddhivirejustu tat / 2 / devendrasiddhAntamunIndrapAda-paGkejabhRGgaH zubhacandradevaH / Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa yadIyanAmApi vineyacetojAtaM tamo harta malaM samarthaH / 3 / paramajinezvaraviracitavara siddhAntAmburAzipAragaredI / dhare baNNisuguM guNagaNadhararaM zubhacandradevasiddhAntikaraM / 4 / zrImajinendrapadapadma-parAgatuGgaH, zrIjanazAsanasamudgatavAddhicandraH / siddhAnta zAstravihitAGkitadivyavANI, dharmaprabodhamukuraH zubhacandrasUriH / 5 / cittodbhUtamadebhakandadalanaprotkaNThakaNThIravo bhavyAmbhojakulaprabodhana kRte vidvajjanAnandakRt / sthayAtkundahimendunirmalayazovallIsamAlambanastambhaH zrIzubhacandradevamunipaH siddhAntarannAkaraH / 6 / kuvalayakulabandhudhvastamIhAtamisra vikasitamunitattve sajjanAnandavRtte / viditavimalanAnAsatkalAnvotamUrtiH / jIyAcciraM zubhamatizubhacandro rAjavAjate'yam / 7 / digdantidantAntaravatiko tiH ratnatrayAlaMkRtacAra mUtiH / zrI zubhacandradevo bhavyAbjinI-rAjata- ( rAjita ) rAjahaMsa: / 8 / zrImAn bhUpAlamaulisphuritamaNigaNajyotirudyotitAMghriH, bhavyAmbhojAtajAtapramadakaranidhistyavatamAyAmadAdi: dRzyatkandarpadarpaprabalitagilitastUNitazcArtyazazvajjIyAjjanAjabhAsvAnanupamavinayo nUtasiddhAntadevaH / 9 / jIyAdasAvanupamaM zubhacandradevo bhAvodbhavodbhavavinAzanamUlamaMtraH / nistandrasAndravibudhastutibhUripAtraM trailokya-gehamaNidIpasamAnakItiH / 10 / mUrtiH zamasya niyamasya vinUtapAtraM kSetraM zrutasya yazaso'naghajanmabhUmiH / bhUvizrutazri (zru tavatAM surabhUjakalpAnalpAnyudhA nivasatAcchubhacandradevaH / 11 / svasti zrI samastaguNagaNAlaMkRtasatya-zocAcAracArucaritra-naya-vinaya-suzIlasampanneyuM vibudhaprasanneyuM AhArAbhaya-bhaiSajya-zAsradAnavinodeyuM guNagaNAlhAdeyaM jinasnapanasamayasamucchalitadivyagandhabandhuragandhodakapavitragAtreyuM gotrapavitreyaM samyaktvacuDAmaNiyuM maMDalinADa-zrIbhujabalagaMgapermADidevaratteyarumappeDavi-demiyakkaMzrutapaMcamiya noMttujjavaNeyanADa-banniyakereyuttuGgacaityAlayadAcAryaruM bhuvanavikhyAtarumenisida tamma gurugaLa zrIzubhacandrasiddhAntadevarge zrutapUjeyaM mADibareyisi koTTadhAvaleyaM postaka maMgalamahA / shrii| zrIkupaNaM prasipuramApuradANegavaMzavAddhizobhAkaramUjitaM nikhilasAkSarikAsyavilAsadarpaNaM / nAkajanAthavaMdyajinapAdapayoruhabhRGganendu bhU lokamiduvaNipudu jinnamanaM manunItimArganaM / / jinapada-padmArAdhAkamanupamavinayAmburAzidAnavinodaM / manunItimArganasatIjanadUraM laukitArthadAniga jinnaM / : vArinidhiyoLage muttaM neridavaM koMDukoredu varuNaM mudadi / bhAratiyakoraLoLivikadahAramananukarisalesevarevoM jinnaM / / zrIdhavalaM samAptam / ENTERNA SSSSSES Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 avataraNa-gAthAsUcI kramasaMkhyA enA gAthA pRSTha anyatra kahAM | kramasaMkhyA gAthA paSTha anyatra kaha 14 72)agurulagha-paraghAdA 13 25(14-9)Na ya kuNai pakkhavAyaM 492go. jI. 516 2(24-2) attA mavRtti paribhoga- 575 26(14-5)" ya pattiyai paraM so 491, 512 3(8-14) abhAvaikAntapakSe'pi 30 A. mI 12 | 27 14-3) NihAvaca gabahulo , " 51deg 4(8-1) asadakaraNAdupAdAna- 17 sAM. kA. 9 28(7-5) dANaM tarAiyaM dANe 14 548-20)AuabhAgo thovo 35 / / 6(24-1) AhAre paribhAyaM 29(8-10)na sAmAnyAtmanodeti 28 A. mI. 57 7 12-3) ugudAla tIsa sata ya 410 go ka. 418| 308-2)nityatvakAntapakSe'pi 19 , 37 8(9-4) udae saMkama-udae 276 , 44031 (13-2)pammA paumasavaNNA 485 9(12-1) ujvellaNa vijjhAdo 408 , 409] 32( 8-9)payokto na dadhyatti 27 A mI 60 10( 9-1)ekaka ya chakkekkArasa 82 jayadha a.pa. | 33 7-1)paMca ya cha tti ya chappaMca 13 758 (uddhRta) | 34 9-3)paMcAdi aTThaNihaNA 82 jayadha apa.751 1148-19 e rakkhetogADhaM 35 go ka. 185 | 3548-4)puNya-pApakriyA na syAt 20 A mI 40 12(8-16) kathaMcitte sadeveSTaM 13 A mI. 14 36(12-2)baMdhe adhApamatto 409 go ka. 416 13(8-17, kamma Na hodi eyaM 32 37/8-11)bhAvakAnte padArthAnAM 28 A. mI 9 14(8-12) kAryadravyamanAdi syAt 29 A. mI. 1038(14-6) maraNaM patthei raNe 491 go. jI. 513 15(13-1)kiNNa bhamarasavaNNA 845 39/14-2)maMdo buddhivihINo 490 // 509 268-71kSaNikaikAntapakSe'pi 26 A. mI. 41 4018-3) yadi satsarvathA kArya 20 A mI. 39 17(10-6)khavae ya khINamohe 296 Sa.kha.pu. 12, |4148-5) yadyasatsarvathA kArya 21 , 42 pR.78; ka. pra 6, 9 | 42 8-18, rAga-dveSAdyaSmA 18( 7-3)gadi-jAda ussAso 13 34 19( 8-8)ghaTa-mauli-sUvaNArthI 27 A. mI 5943(14-4, rusai Nidaha aNNe 491 go jI 511 20(7-4) cattAri ANupubbI 14 144 (81-5)virodhAnnobhayakAtmyaM 30 A mI 13 21(14-1)caMDo Na muvai vera 490 45( 9-2) sattAdi dasukkassaM 82jayadha apa 759 22(14-8) cAI bhaddo cokso 492 go jI.515 | 46(10-5)sammatuppattIe 296Sa khaM pU 12 23(14-7)jANai kajjamakajja 491, 514 | pR.78; ka. pra.6, 8 24(8-6)jAtireva hi bhAvAnAM 26 ka.pA.1.pa.] 47(8-13)sarvAtmakaM tadekaM syA- 29 A. mI. 11 227 ( uddhRta)| 48(8 21)savvuvarivedaNIe 36 2 granthollekha 1 karmapravAda 1 sA kammapavAde savitthareNa parUvidA / 2 kaSAyaprAbhRta 1 esA sabakaraNuvasAmaNA kasAyapAhuDe parUvijjihidi / 275 275 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 347 523 527 510 2 mohaNIyassa jahA kasAyapAhuDe vityareNa TThANasamukkittaNA kadA tahA ettha vi kAyavvA / 3 mohaNIyasaMtakammassa sAmittaM jahA kasa.yapAhuDe kadaM tahA kAyavvaM / 4 payaDiTThANasaMtakammassa mohaNIyassa jahA kasAyapAhuDe kadaM tahA kAyabdha / _3 jIvasthAna-cUlikA 1 baMdhaM paDucca TThidirahasse bhaNNamANe jahA jIvaTThANacUliyAe uttarapayaDINaM jahaNaNaTThidiparUvaNA kadA tahA kAyavvA / 4 tattvArthasUtra 1 ohiNANo / dAvvado ) muttidavvANi ceva jANadi nAmuttadhammAdhamma kAlA gAsa-siddhajIvadravyANi, " rUpiSvavadheH" iti vacanAt / 2 kiM ca-Na jIvadavvamathi, "rUpiNaH pudgalA: " icvedeNa lakkhaNeNa jIvANu pomgalesu aNtbbhaavaado| 5 bhAvavidhAna 1 tAsi parUvaNA jahA bhAvavihANe kadA tahA kaayvyaa| 6 mahAbandha 1 jahA mahAbandhe parUvidaM tahA parUvaNA ettha kiNNa kIrade / 7 vedanA 1 jeNa padesaggeNa bhavaM dhAredi tassa padesaggassa padamImAMsA pAmittamappAbahugaM ca jahA veyaNAe paravidaM tahA parUveyavvaM / 8 satkarmaprakRtiprAbhUta 1 ettha edesi caduNNamuvakakamANaM jahA saMtakammaphyaDipAhuDe parU vidaM tahA parUveyavvaM / tw m 515 43 43 9 sUtravizeSa 1 kudo adhApavattabhAgahArAdo vijjhAdabhAgahArassa saMkhejjaguNahINattaM Navvade ? edamhAdo ceva suttaado| 449 3 granthakArollekha 577 578 1 AryanandI 1 kammadidi tti aNuyogaddAre ettha mahAvAcayA ajjaNaMdiNo saMtakammaM kareMti / 2 mahAvAcayANamajjaNaMdINaM uvadeseNa aMtomuhuttaM 8vedi saMkhejjaguNa maauaado| 2 AryamaMkSu 1 ajjamaMkhukhamAsamaNA puNa kammaTThidisaMcidasaMtakammaparUvaNA kammaTThidiparUvaNe tti bhaNaMti / 2 mahAvAcayANamajjamakhusamaNANamuvadeseNa loge puNNe AuasamaM karedi / 518 578 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezabheda 327 5.8 522 3 nAgahastI 1 esuvadeso NAgahatthikhamaNANaM / 2 jahaNNukkassahidINaM pamANaparUvaNA kammaTridi tti NAgahatthikhamAsamaNA bhaNaMti / 3 appAbahugaaNuyogaddAre NAgahasthibhaDArao saMtakammamaggaNaM karedi / 4 nikSepAcArya 1 eso NikkhevAiriya uveso| 5 bhUtabalI bhaTTAraka 1 bhUtabalibhaDAraeNa jeNedaM suttaM desAmAsiyabhAveNa lihidaM teNedeNa sutteNa sUcidasesaaThThArasaaNuyogaddArANaM kiMci saMkheveNa parUvaNaM kssaamo| 3 mahAvAcaka kSamAzramaNa 1 mahAvAcayANaM khamAsamaNANaM vaudeseNa savvatthovANi kasAudayaTThANANi / 2 mahAvAcayA TThidisaMtakammaM payAsaMti / 3 appAbahue tti jamaNuogaddAraM etya mahAvAcayakhamAsamaNA saMtakammamaggaNaM kredi| 577 lm @ l m 4 paramparAgata upadeza 1 pavAijjateNa uvaeseNa hassa-radivedaehito sAdavedayA jIvA visesA0 / 2 pavAijjateNa uvadeseNa makhejjajIvamettega vise0 / 3 eyajIveNa aMtaraM pavAjaMteNa uvaeseNa vttissaamo| 4 evaM puNo heduNA appAbahuaM Na pavAijjadi / 5 eso ca upadeso pavAijjadi / l sh Vom sh r 522 110 5 upadezabheda 1 udayAvaliyametadidiviseso tti je AiriyA bhaNaMti tesimahippAeNa udIraNakAlo jahaNNao egsmymetto| je puNa doNNi samae jahaNNeNa udIredi tti bhaNaMti tesimahippAeNa be samayA tti parUvidaM 2 khINakasAyammiNiddA-payalANamudIraNA Natthi tti bhaNaMtANamabhippAeNa _NiddANiddA-payalApayalA-thINagiddhIhi saha jahaNNasAmittaM vattavvaM / / 3 kudo ? edassAiriyassa uvadeseNa khINakasAyamhi jhnnnnttttidiudiirnnaabhaavaado| 4 kesi pi AiriyANaM ahippAeNa savvAsimANupuvINamukkassakAlo tiNNi samayA, tirivakhagaipAoggANapavvIe cattAri smyaa| 5 adhavA, ohiNANa-ohidasaNAvaraNANaM vaDDhIe vi madiNANAvaraNabhaMgo hodi tti kesi pi aairiyaannmvdeso| 6 aNNesimuvadeseNa ede pubuttA avedayA hodUNa asaMkhejjavAsAuA ca uttaraviuvvidatirikkha-maNussA ca avedayA / 137 198 264 285 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) pariziSTa 289 328 329 467 468 7 aNNaNa uvadeseNa asaMkhe0 bhAgametteNa vise0 / 8 aNNeNa uvaeseNa madiAvaraNassa bhujagAravedao tettIsaM sAgarovamANi desUNANi sbddh'e| 9 edamhi uvadese jANi kammANi Na bhaNidANi tesi kammANaM Natthi do uvadesA, paDhameNa ceva uvadeseNa tANi NeyavvANi / 10 aNNeNa uvaeseNa puNa savvaNAmapayaDINaM Natyi avaTThidasaMkamo / 11 edehi dohi uvadesehi bhujagAra-padaNikkhevavaDDhisaMkamesu sAmitta mappA bahugaM kAyavvaM / 12 jesimAiriyANaM NiggamANu sArI Agamo tesimahippAeNa asthi ava tttthidsNkmo| jesiM puNa AiriyANaM NiggamANusArI Agamo Na hodi, kiMtu saMkAmijjamANapayaDipadesANusArI, tesimahippAeNa savvaNAmapayaDINaM Natthi avaTThANaM / 13 jeNa uvadeseNa avaTThANaM teNa uvadeseNa tipalidovamiyassa tappAogga ukkassiyAe vaDDhiIe vaDDhidUNa avaTThidassa ukkassamavaThThANaM 14 eso tAva ekko uvadeso / aNNaNa uvaeseNa aNaMtANubaMdhINaM jahaNiyA hANI kassa? 15 bArasaNNaM kasAyANaM jaNa uvaeseNa avaThThANamatthi teNa uvaeseNa uccade-- 469 469 474 475 pRSTha 6 pAribhASika-zabda-sUcI zabda pRSTha | zabda pRSTha | zabda a anAdika nAmaprakRti 404 | anekAnta akaraNopazAmanA anAdisatkarma nAmakarma 373 | anekAnta asAta 498 275 aguNapratipanna 174,288 anAdisatkamikanAmaprakRti anekAntasAta aguNopazAmanA 275 antara 379 aghAti 171,674 anAdisatkarmika pravRti 441 aparyApta nirvatti 185 acakSudarzana anAvajitaka 189 apUrvaspardhaka 520,578 acittaprakrama 15 anikAcita aprazastopazAmanA 276 atisthApanA 374,375 anighatta abhidhAnanibandhana addhAkSaya anudIrNopazAmanA arthanibandhana adharma dravya anupazAnta 276 alpatara udaya adhaHpramattaguNazra 297 anubhAgadIrgha 509 - alpatara udI0 50,157, adhaHpravRtta bhAgahAra 448 anubhAgamokSa 338 adhaHpravRttasaMkrama 409 anubhAgavipariNAmanA 282 alpatara saMkrama 398 adhaHsthitigalana 283 / anubhAgasatkarma 538 avaktavya udaya 325 anantajIviya 274 | anubhAgasaMkrama : 375 avaktavya udIraNA 51,157, anantAnubandhivisaMyojanA | anubhAgaha sva 511 avagraha 276 / anumAnita gati 537 avadhilaMbha 176 176,238 avasthita udaya 325nelibrary.org. 370 275 325 260 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAribhASika zabda-sUcI 174 prakati guNazreNi 101 512 o 275 10 avasthita udIraNA 5,1,157 | upazAnta 276 / avasthita saMkrama, 398 | upazAmanA 275 guNa azubha 176 | upazAmakaadhyavasAna 57 Natapratipanna A 296 AkAza dravya 33 / ekasthAnikA 174,539 gaNazreNinirjarA 296 AgamabhAvalezyA 485 guNazreNizIrSa 298,333 | ekasthiti AdivargaNA 532 guNasaMkrama 409 ekAntaasAta 498 Adispardhaka 374,538 gaNitakarmAzika 297 ekAntabhavapratyayika 173 Adezabhava 498 guNopazAmanA | ekAntasAta 275 AnupUrvIsaMkrama grahaNata: Atta pudgala 515 AyuSkaghAtaka 288 gha oghabhava 512 AryanandI 577,578 ghAtasthAna 407 AryamA 518,578 ghAtisaMjJA 171,377,539 avajita karaNa 259, 519, karaNopazAmanA 275 gholamAna jaghanya yoga 435 karmaupakrama 41, 42 577 karma upazAmanA AvAsaka cakSudarzana karmanibandhana AhArataHAttapudgala 515 caturdazapUrvadhara 244 karmaprakrama caturdazapUrvI 541 karmamokSa utkIraNaddhA 520 catu:sthAnika 147 karmasaMkrama uttara nirvartanA 12 486 kaSAya udayasthAna uttaraprakRtivipariNAmanA283 kApotalezyA 484,488,491 utpAda jIvaguNahAnisthAnAntara 328 kAlaupakrama udaya 289 kAladravya jIvadravya udayagopuccha 253 kAlanivandhana jIvanibaddha 7,14 udayamArgaNA 519 kAlaprakrama jIvavipAkI udIraNA 43 tadavyatirikta dravyalezyA 484 | kAlasaMkrama 339,340 udIraNAudaya kRtakaraNIya tIsiya 253 537 udIraNAmArgaNA 519 kRtakRtya tejolezyA 484,488,491 udvelanakANDaka 478 kRSTi tristhAnika 174 521,579 udvelanabhAgahAra 448 | kRSNalezyA 484,488,490 | udvelanasaMkrama kSapitakarmAzika 308,321 | darzana udvelyamAna prakRti 383 | kSetra upakrama 41 dAnAntarAya upakrama 41,42 | kSetranibaddha 7,14 dArusamAna 374,539 upabhogata: Attapudgala 515 kSetranibandhana upabhogAntarAya 14| kSetraprakrama | dezakaraNopazAmanA 275 upazamasamyaktvaguNazreNi 297 / kSetrasaMkrama 339,340 dezaghAti 171,374,539 337 cAritra 12 mry 42RY 304 416 duHkha 15 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa M dravya mr 24 507 dezaprakRtivipariNAmanA 283 | nibandhana 1 paryAyAthika naya 485 dezamokSa 337 | niSekaguNahAni paryudAsa 25 dezavipariNAmanA 283 sthAnAntara 328 pAyadakaraNa 278 doguNazreNizIrSa 297 nIlalezyA 484,488,490 piNDaprakRti 347 33 naigama pudgaladravya dravyaupakrama 41 noanubhAgadIrgha 509 pudgalanibaddha 7,13 dravyaupazAmanA 275 noanubhAgaha sva pudgalAtta 514 dravyanibandhana noAgamabhAva upazAmanA 275 pudgalAtmA 515 dravyapakrama | noAgamabhAvalezyA 485 pUrvadhara 238 dravyamokSa 337 nokarma upakrama pUrvaspardhaka 520,578 dravyalezyA 484 nokarmaupazAmanA 275 prakRtidIrgha 507 dravyasaMkrama 339 nokarmaprakrama 15 | prakRtimokSa 337 dravyAthika naya 485 | nokarmamokSa prakRtisatkarma 522 dvisthAnika 174,539 | | nokarmasaMkrama prakRtisaMkrama 340 noprakRtidIrgha prakRtisthAnaupazAmanA 280 dharmadravya 33 noprakRtiha sva 509 prakRtiha sva dhruva udayaprakRti nopradezadIrgha prakrama 15,16,42 dhruvaudIraka nopradezaha sva 511 pratigraha 411,414,495 dhruvaudIraNAprakRti 109 nosthitidIrgha pratyayanibandhana 2 dhruvabandhaprakRti 145,328 | nosthitiha sva pradezaudIrakaadhyavasAnadhruvodayaprakRti 159,162, sthAna 577 padmalezyA 484,488,492 pradezaguNahAnisthAnAntara 378 pradezadIrgha 509 payadakaraNa 276,277 nAgahastI 327,518,522 pradezamokSa 338 parabhavika nAmaupakrama pradezavipariNAmanA .283 parabhavika nAmaprakRti 34 nAmaupazAmanA 275 pradezasaMkrama 408 parabhavikanAmabandhAnAmanibandhana pradesaMkramaNAdhyavadhyavasAna 387 nAmaprakrama sAnasthAna 577 parigrahataH Atta pudgala 515 nAmamokSa 339 pariNAma pradezaha stra 172 511 484 nAmalezyA prayogau:udaya pariNAmataHAttapudgala 515 289 nAmasaMkrama prazastopazAmanA nikAcanaadhyavasAna 577 | pariNAmapratyayika 172,242 prasajya nikAcita 517,576 261 nikSepAcArya 40 parittajIviya 274 nikSepa 347 | parivartamAna bandhanaupakrama nidhatta 516,576 | parivartamAna nAmaprakRti 146 | bandhamArgaNA nidhattaadhyavasAna 577 paryAptanirvRtti 180 / . 508 363 41 234 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava 7,512,519 512 bhavagrahaNabhava bhavapratyayika 172,261 bhagRhIta 172, 175,380 bhaMga bhAva upakrama bhAvanibandhata bhAvaprakrama bhAvamokSa bhAvalezyA bhAvasaMkrama bhujAkAra bhujAkAra udaya bhujAkAra upazAmaka bhujAkArasaMkrama bhUtabalI bhaTTAraka bhogAntarAya bha 50 325 bhujAkAraudIraNA 157,260 mArgaNA mizraprakrama mukta mUlanirvartanA mokSa yogayavamadhya lAbhAntarAya lezyA lezyAkarma ma mamattItaH Atta pudgala 515 mahAvAcakakSamAzramaNa 577 510 23 41 3 16 237 ya 485,488 339,340 la 377 398 1 64 pAribhASika zabda sUcI 473 va vidhyAta bhAgahAra vidhyAtasaMkrama vinAza vipacicada vipariNAmitA vipariNAmopakrama vizeSa manuSya vizeSavizeSamanuSya vItarAgachadmastha vIryAntarAya vaikriyikaSaTka vyaJjana Sa SaTSaSThipada SaTsthAnapatitatva sacittaprakrama satkarmamArgaNA satkarmasthAna satkarmaka 48 saMkramasthAna 19 : udaya 409 saMklezakSa saMprAptitaH 503 | saMyatAsaMyataguNazreNi 283 | saMyamabhavagrahaNa 282,555 saMyoga sa za zuklalezyA 484, 488, 492 | sthAsaMjJA zubha prakRti zailezya sarvaghAti 14 sarvamokSa 484 sarvavipariNAmanA 490 sarvasaMkrama saMkrama | saMkramamArgaNA 93 | sAkArakSaya 11 sAdisAnta nAmakarma 176 sthApanA upakrama 182 sAmAnya manuSya 14 sukha 279 | suhRduhapaMcaya 512 sUkSmakriyApratipAtI521,579 |secIyAdo udaya 521,479 sthApanAupazAmanA sthApanAnibandhana 282 | sthApanAprakrama 493 sthApanA mokSa ( 10 Hui Hui 519 408 370 289 297 305 24 238,264 404 9.3 6 164 171,377,539 sthApanAlezyA 15 | sthApanAsaMkrama 339 519 sthitikSayajanita udaya 289 15 408 | sthitidIrgha 508 338 577 samavAya 486 337, 338 277 | sthitibandhAdhyavasAna 24 sthitimokSa 337,338 | samucchinna kriyAnivRtti 521 sthitivipariNAmanA samucchinnakriyApratipAtI 579 sthitisatkarma 283 528 samyagdarzana 347 12 sthitisaMkrama sarvakaraNopazAmanA 275 sthiti sva 510 171,324 337 289 4 1 275 2 15 337 448 118,542 hattasamutpattika 283 | hatasamutpattikakarma 111 409 | hatasamutpattikakrama 402,403 495 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agra SaTkhaMDAgama sUtra va dhavalA TIkAke solahoM bhAgoMko sammilita pAribhASika zabda-sUcI sUcanA- prAraMbhake aMka pustaka (bhAga) ke tathA Ageke aMka usI bhAgake pRSThoMke sUcaka haiM / a agati 7.6; 8.8 | acittadravyabhAva 12.2 akaraNopazAmanA 15.275 | aguNapratipanna 16.174,288 | acittadravyavedanA 10.7 akarmabhAva 4.327 / aguNopazAmanA 16.275 | acittadravyasparzana 4.143 akarmabhUmi 11.89 | agurulaghu 6.58; 81.0, acittanokarmadravyabandhaka 7.4 akaSAya 1.351 13.363,364] acitta prakrama 16.15 akaSAyatva 5.223 | agRhItagrahaNaddhA 4.327,329 | acitta maMgala 1.28 akaSAyI 7.83 | agnikAyika . 12.208 | acyuta 13.318 akAyika 1.366 14.367 | acyutakalpa 4.165,150, akRtayugmajagapratara 4.185 agrasthiti 10.116 208,236,262; akRtrima 4.11,476 | agrasthitiprApta 10.113, / 13.318 akSa 13.9,10,41,14.6 | ajIva 13.8,40,200 akSapakAnapazAmaka 7.5 agrAsthAtAvazaSa agrasthitivizeSa 14 14.367] ajIvadravya 3.2 akSaparAvarta 7.36 agrahaNadravyavargaNA 14.59, ajIvabhAvasambandha 14.22 akSapAda 13.288 60,62,63,548 23, 25 akSayarAzi 4.339 agrAyaNIpUrva 9.134,212] ajJAna 1.363,364 ; 4.- . akSara 13.247,260,262 | | agrAyaNIya 1.115 476; 14.12 akSaragatA 13.221 | agrya 13.280,288 | ajJAna mithyAtva 8.20 akSarajJAna 13.264| aghAtAyuSka 9.89 ajJAnika dRSTi 9.203 akSaravRddhi 6.22 | aghAti 16.171,374 | aNimA 9.75 akSarazruta 6.22 | aghAtikarma 7.62 | aNuvrata 4.678 akSarazrutajJAna 13.265 | aghoraguNabrahmacArI 9.64 | aticAra 8.82 akSaramAsa 6.23; 12.479 | acakSurzadana 1.382; 6.33, | atiprasaMga 4.23,208;5.akSarasamAsazrutajJAna 13.265 7.101,103; 13.- 206,209; 6.90, 7.69, akSarasamAsAvaraNIya 13.261 355; 16.9 75,76; 9.6,59,93; akSarasaMyoga 13.247,240 acakSudarzanasthiti 5.137, .12.142 akSarAvaraNIya 13.267 138 | ativRSTi 13.332,336, akSipra 9.152 acakSudarzanAvaraNIya6.31,33 341 akSipra avagraha 6.20/ acakSudarzanI 7.98; 8.318; | atisthApanA 6.225,226, akSiNa pratyaya 13.237 . 13.354 228; 10.53,110; akSINa mahAnasa 9.101 | acittakAla 10.76 16.347,375 akSINAvAsa | acittaguNayoga 9.433 / atisthApanAvalI 6-250, akSema' 13.232,236,241 | acittatadvyatiriktadravyAntara 309, 10-281,320, akSauhiNI 12-85 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsahitasamagraSakhaMDAgamasya pAribhASika-zabda-sUcI ( 12 atItakAla vizeSita kSetra adhirAja 10-351 4-145 adholoka 4-9,256 / ananta jIvita 16:274 atItaparyApti 1-417 | adholoka pramANa 4-32,41, | ananta jJAna 9.8 atItaprastha 3-29 ananta pradezika 3-3 atItaprANa adholoka kSetraphala 4-19 anantabala 9-118 atItAnAgata vartamAnakAla adhaHkarma 13-38,46,47 | ananta bhAgavRddhi 6-22,199 viziSTa kSetra 4-148, 4-148, | adhaHpramatta guNazreNi 16-297 10-351 atIndriya 4-158 | adhaHpravRtta 7-12 | anantavyapadeza 4-478 atyantAbhAva | adhaHpravRttakaraNa 4-335, | anantara 13-6 atyantAyoga vyavaccheda 357 ; 6.217,222,2480 | anantarakSetra / 13.7 11-318 652; 10-280,288 | anantarakSetra sparza 13-3,7,16 atyAsanA 10-42/ adhaHpravRttakaraNa vizuddhi ananta rabandha 12-370 adattAdAna 12-281 6-214 anantaropanidhA 6-370,371, addhA 4-318 adhaHpravRtta bhAgahAra 16-448 386,398; 10-115, addhAkAla 11-77 adha.pravRtta vizodhi 6-339) 352; 12-214; 14-49 adhaHpravRtta saMkrama 6-129,13, | anantAnanta addhAkSaya 3-18,19 addhAniSekasthitiprApta 289; 16-409 anaMnAnubaMdha 6-42 adhaHsthitigalana 6-170; | anaMtAnubadhi visaMyojana 10-113 addhAvAsa 13-80; 16-283 7-14; 10-284 10-50,55 advaita adhyAtma vidyA 13-36 | anantAnubandhi visaMyojanA 9-170 adhyAtma vidyA adhvAna 6-289; 16-276 8-8; 31 13.36 adhastana rAzi 5-249,262 adhruva 8-8,13-231 | anantAnubandhI 4-336; adhruva abagraha 1-357, 6-21 6-41; 8-9; 13-360 adhastanavikalpa 3-52,74; adhruva pratyaya 9-154 anantAvadhi 9-51,52 4-181 anantAvadhi jina 9-51 adhastana viralana 3-165,109 anakSa ragatA 13-221 anantima bhAga 9-188 3-61,62 anaGgazruta adhvAna 8-8,31 anarpita 4.393,398% anadhyavasAya 7-86 adharma dravya 3-313-43; anadhyAtma vidyA 13-36 anavasthA 4-320, 6-34,57 adharmAstidravya 10.436 | ananugAmI6-499; 13-292, 64,144,164,303; adharmAstikAyAnubhAva 13 294 7-99, 9-261,10-6, 349 / ananta 3-11,12,15, 4-338 43,228,403; 12-257 adhikAra 7-2 anantakAla 4-328 anavasthAna adhikAra gopucchA 10-348, anantaguNa 3-22,29 | anavasthApya 13-62 357,366 anantaguNa vihIna 3-21, anavasthAprasaMga 4-163 adhikAra sthiti 10-348 22,91 | anavasthita 13-292,294 adhigama 3-39 | anantaguNavRddhi 6-22,199; | anavasthita bhAgahAra 10-148 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 ) pariziSTa anastikAya 9-168 6-221,222,229,248, | anupazAnta 16-276 anAkAropayoga 4-391; 252,8-4; 10-280 anuprekSaNa 14-9 6-207; 13-207 anivRttikaraNa upazAmaka 7-5 | anuprekSaNA9-263; 13-203 anAgata (kAla) 3-29 | anivRttikaraNa kSapaka 7-5 | anubhAga 7-63 ; 12-91; anAgataprastha 3-29 anivattikaraNa vizuddhi-214 | 13-243, 249 anAgamadravya nAraka 7-30 anivatti kSapaka 6-336 / anubhAgakANDaka 6-222 // anAtmabhAvabhUta 5-185 | anivRttibAdarasAmparAya 12-32 anAtmasvarUpa 5-225 1-184 | anubhAgakANDakaghAta 6-206 anAdi 4-436 | aniHsaraNAtmaka 14-328 anubhAgakANDakotkIraNa ddhA anAdi aparyavasitabandha 7-5 | aniHsRta 9-152 6-228 anAdika 8-8 aniHsRta avagraha 6.20 | nabhAgaghAta 6-230,264 anAdika nAmaprakuti 16-404 | aniHsRta pratyaya 13-237 | anubhAgadIrgha 16-509 anAdikazarIrabandha 14-4 7-7 | anubhAgabaMdha 6-198,200, anAdika siddhAntapada 9-138 | anukRSTi 4-355; 6-216, 8-2 anAdi pAriNAmika 5-225 11-349 | anubhAgabadhAsthAna 12-204 anAdi mithyAdRSTi 4-335. anukta avagraha 6-20 | anubhAgabaMdhAdhyavasAyasthAna 6-231 | anukta pratyaya 9-154 6-200; 12-204 anAdi bAdarasAmparAyika 7-5 | anugama 3-8; 4-9, 322; | anubhAgamokSa 16-338 vipariNAmanA anAdisatkarmanAmakarma 16-373 9-142, 162 anAdi satkamika nAmaprakRti | anugAmI 6-499; 13-292, 16-282 16-399 294 anubhAgavedaka anAdi satkarmika prakRti 6-213 anugrahaNa 14-228 anubhAgasatkarma 16-528 16-441 | anuccheda 14-436 anubhAgasatkarmika 6-209 anAdi saparyavasita bandha 7-5 | anuttara 13-280,283,319 anubhAgasattvasthAna 12-112 anAdi siddhAntapada 1-76 anuttara vimAna 4-236,386 anubhAgasaMkrama 12-232, anAdeya 6-65; 8-9 | anuttara vimAnavAsI 9-33 16-375 anAdeya nAma 13-363,31 raupapAdikadazA 1-103 anubhAgaha,sva 16-511 anAvajitaka 16-189, anuttaraupapAdikadazAMga9-202 anumAna 6-151 anAvRSTi 13-332,336 | anutpAdAnuccheda 12-458, anumAnita gati 16-537 anAhAra 1-153,7-7,113 494 anuyoga 6-24; 12-480 anAhAraka 4-487;8-391 | anudayopazama 5-207 anuyogadvAra 13-2,236,269 anikAcita 16-576 | anudizavimAna 4-81, 136, | anuyogadvAra zrutajJAna 13-169 anidhatta 16-576 240, 386 | anuyogadvAra samAsa 13-270 anindriya 1-294;8-68,69 anudIrNopazAmanA 16-275 | anuyogadvAra samAsAvaraNIya anivRtti 1-184 | anupayukta 13-204 13-261 anivRttikaraNa 4-335,357; / anupayoga 13-204 | anuyogadvArAvaraNIya 13-261 | anubhAgavRddhi Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsahitasamagraSaTkhaMDAgamasya pAribhASika-zabda-sUcI ( 14 anusArI anuyogasamAsa6-24,12-480 380 ; 5-9;7-267, | aparIta saMsAra 4-335 anulomapradezavinyAsa 10-44 287,289 | apavartanA 4-38,41,43, anusamayApavartanA 12-32 andhakAkalezyA 11-19 47,103,216,230 anusamayApavartanAghAta 12-31 | anyathAnupapatti 5-223 | apavartanAghAta 4-463, 7 9-57,60 anyayogavyavaccheda 11-245, 229,10.238,332; anusaMcitAddhA 4-376 318 12-21 anajaka 13-330/ anyonyagaNakArazalAkA apavartanodvartanakaraNa 6-364 aneka kSetra 13-292,295 3.334 apavAdasUtra 10-40 anekasthAnasaMsthita 13-293 anyonyAbhyasta 4-159,196, | apazcima 5-44, 74 anekAnta 6-115;8-145 202 | apahRta 3-42 9-159; 16-25 | anyonyAbhyastarAzi 10-79, | apAyavicaya 13-72 anekAnta asAta 16-498 121 | apiNDaprakRti 13-366 anekAnta sAta 16-498| anyonyAbhyAsa 3-20,115, apUrva kRSTi 6-385 aneSaNa 13-55 | apUrvakaraNa 1-180,181, anaikAntika 7-73 anvaya 7-15; 10-10 184,4-335,357, 6antara 5-3, 6-231,232, | anvayamukha 695; 12-98 | 220 221,248,252; 290, 8-63, 13-91; | apakarSaNa 4-332, 6-148, 8-4; 10-280,280 16-379 171; 10-53,330 | apUrvakaraNa upazAmaka 7-5 antarakaraNa 6-231,300, | apakarSaNabhAgahAra 6-224, apUrvakaraNakAla 7-12 7-818-53 227 apUrvakaraNakSapaka4-336, 7-5 antarakAla 4-179 apakramaSaTkaniyama 4-179 antarakRta prathama samaya 6-325 apakramaNopakramaNa apUrvakaraNaguNasthAna 4-353 4-265 | apUrvakaraNavizuddhi 6-214 358 apagatavedanA 5-222| apUrvaspardhaka 6-365,415, antarakRSTi 6-390,391 apagataveda 1-342 ; 7-80; 10-322,325; 13-85; antaraghAta 6-234 8-265,266 16-520,578 aMtaradvicaramaphAli 6-291 apanayana (rAzi) 3-48; spardhakazalAkA 6-368 aMtaradvisamayakata6-335,410 4-200; 10-78 apUrvAddhA 5-54 aMtara prathama samayakRta 6-303 apanayana dhruvarAzi 4-201 | apohA 13-242 ____304 | apaneya 3-49 apkAyika 1-2737-71, aMtarasthiti 6-232,234 | aparyApta 1-267,444; 3 8-192 antarAmA 1-117 1-120] 3314-916-62,419: | apraNativAk antarAnugama 5-17; 13-132 apratipAta apratipadyamAnasthAna antarAya 6-14;8-10 | aparAjita -386 6-276,278 13-26,209,389 | aparyApta nAma 13-363.365 apratipAti 13-292,295 antarAya karmaprakRti 13-206 | aparyApta nirvRti 16-185 | | apratipAtI 9.41 antarikSa 9-37,74 | aparyApti 1-256,257 | apratihata 14.327 antarmuhUrta 3-67,70, 4-324, aparivartamAnapariNAma 12-27 / apratyAkhyAna6-43; 13 360 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15) pariziSTa apratyakhyAnAvaraNadaNDaka abhizukha artha 13.209/ acimAlinI 13-141 8-251; 274 | abhivyaktijanana 4-322/ artha 4-200; 5-194; apratyakhyAnAvaraNIya 6-44 | abhIkSNa abhIkSNa jJAnopayoga 13-2, 14-8 apratyaya 88 | yuktatA 8-79,91 | arthakartA 9-127 apradeza 14-54| abheda 4-144| arthakriyA 9-142 apradezika 3-3 | abhyAkhyAna 1-116; arthanaya 1-86; 9-181 apradezikAnanta 3-124 12-285 arthanibandhana 16-2 apradezikAsaMkhyAta 3-15,16 | abhra 14-35 arthapada 4-187; 9-196, apradhAnakAla 4-144 10-18, 371, 12-3; apramatta 7-12 amUrtattva 6-490 apramattasaMyata 1-178;8-4 | amUrta dravyabhAva 12-2| arthapariNAma 6.90 apramAda 14-89 amRtasravI 9-101 arthaparyAya 9-142, 172 apravadyamAnopadeza 10-298 | ayana 4-317; 395; arthasama 9-259,261,268; apravIcAra 1-339 13-298, 300; 14-36| 53-203; 14-8 aprazasta taijasazarIra 4.28 ayazaHkItti 8-9| arthAdhikAra 9-140 7-300 ayaza:kItti nAma 13-363,| arthApatti 6-96,97,7-8, aprazasta vihAyogati 6-76 366 8-2749-243; 12-17, aprazastopazAmanA ayoga 1-192; 7-18 arthAvagraha 1-354, 6-16) 6-254,16-276 ayogakevalI 1-192 | 9-156; 13-220 aprazastopazAmanAkaraNa ayogavAha 13-247 arthAvagrahAvaraNIya 13-219 6-295,339 | ayogavyavaccheda 11-245) 220 abaddhapralApa 1-117 317| ardhaccheda 3-21, 10-85 abaddhAyuSka 6-208 ayogikevalI ardhacchedazalAkA 3-335 abaMdhaka 7-8 | ayogI 1-280, 4-336, ardhatRtIyakSetra 4-37. 169 abhavya 1-394;7-242; 7-8, 78; 10-325 ardhatRtIyadvIpasamudra 4-214 10-22; 14-13 arati 6-47;8-10; ardhanArAcazarIrasaMhanana 6-74 abhavya samAna bhavya 7-162, 13-361 ardhanArAcasaMhanana 8-10; 171, 176; 10-22 arativAk 1-117 13-369, 370 abhabyasiddhika 7-106; | arahaHkarma 13-346, 350 | ardhapudgalaparivartana 5-11; 8-359 arahantabhakti 8-79, 89/ abhAga 7-495 arihanta 1-42, 43 ardhapudgalaparivartanakAla abhijita 4-318| aruNa 4.319 3-26, 267 abhidhAna 5-194 | arUpI 14-32 ardhamaNDalIka 1-57 abhidhAnanibandhana 16-2 | arUpI ajIva dravya 3-2, 3, ardhamAsa 13-307 abhidheya 8-1 araMjana 13-204| arpaNAsUtra 8-192,199,200 abhinnadazapUrvI 8-92 arpita 4-393,398; 5-63, abhinibodha 6-15 aci 13-115, 141 | 9-69| arcanA 8-5 . Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsahitasamagraSaTkhaMDAgamasya pAribhASika-zabda-sUcI aryamana 4-318 , avagrahajina 9-62 | avasthitaguNazreNI nikSapa arhata 1-44 | avagrahAvaraNIya 13-216, 6-273 alpa 13-18 219 | avasthita prakSepa 6-200 alpatara udaya 16-325 | avadAna 13-242 | avasthita bhAgahAra 10-66; alpatara udIraNA 16-50, avadhi 1-359,8-264; 12-102 157,260 13-210,290 avasthitavedaka 6-317 avadhikSetra alpatarakAla 10-295,292 avasthita saMkrama 4-38,79 16-398 avasthitogratapa patarasakrama 9.87,89 12-40 16-398 avadhijina avasannAsanna 4-23 alpabahutva / anuyoga) 1,158 | avadhijJAna 1-93.358; avasarpiNI 3-18; 4-389; aspabahutva 3-114,208; 6-25,484,486,488; 9-119 4-25; 10-19, 13-91, 9-13 avaharaNIya 10-84 175,384; 14-322) avadhijJAnAvaraNIya 6-26; avahAra 3-46,47,48; alpabahutvaprarUpaNA 14-50 13.209,289 10-84; 14-50 alpAntara 5-117 | avadhijJAnI 7-84, 8-286 hArakAla 3-164,167; alAbha 13-332,324,341 avadhidarzana 1-382, 6-33; 4-157,185,5-249; alezya 7-102; 13-355 6-369; 10-88 alezyika 7-105,106 / avadhidarzanAvaraNIya 6-31 / avahArakAlaprakSepazalAkA aloka 10-2 33; 13-354 3-165,166,171 alokAkAza 4-9,22|avadhidarzanI 7-98,103; | avahArakAlazalAkA 3-165 avaktavya udaya 16-3 5 8-319 avahAravizeSa avaktavya udIraNA 16-51, avadhilambha 16-176.238 avahArazalAkA 10-88 157 | avadhiyiSaya 13-215 avahArArtha 3-87 avaktavyakRti 9-274| avagamana 13-89 avahita 7-247 avaktavyaparihAni 10- , 12 | avabodha 4-322 avAGa 13-210 avakramaNakAla 14-479| avamaudarya 13-56 avANa 14-226 avagAhanalakSaNa 4-8| avayava 9-136 avAya 1-354,6-17,18% avagAhyamAna 4-23| avayavapada 1-77 9-144; 13-210,243 avAyajina avagAhanA 4-25,30,45, ajitakaraNa 9-62 15.259 avitatha 13-280,286 9-17; 13-301 16-519,577 avibhAga praticcheda 4-15%, avagAhanAguNakAra 4-44,98 | avalambanA 13-242 9-169, 10-141 abagAhanAdaMDaka 11.56 | avasthita 13-292,294 12-92; 14-431 avagAhanAvikalpa 4-176; | avasthita udaya 15.325 | avibhAgapraticchedAgra 6-366 13-371,376,377,383 | avasthita udAraNA 15-1,5, | avirati 7-9 abagraha 1-354,379, 6-16, 157 | aviradatta 14-12 18; 9-144; 13-216, | avasthita guNakAra 9-45 avivAga 14-10 242; 16-5 / avasthita guNazreNI 6.273 | avisaMvAda 4-158 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17) pariziSTa avihata 13-280,286 | asadvacana 12-279 ) asaMprAptAsRpATikAsaMhanana avedakakAla 10-143 | asapatna 13-345 13-369,370 avyaktamanasa 13-337.342 | asAtabaMdhaka asAtabaMdhaka 11.312/ asaMyata 1-373, 7-95, avyayAbhAva samAsa 3-7 asAtasamayaprabaddha 12-489 / 8-312; 14-11 avyavasthApatti 6-109 | asAtAdaNDaka 8-249,274 | asaMyatasamyagdRSTi 1-171, azabdaliGgaja 13-245 asAtAddhA 10-243 | 4-358; 6-464, 467, 8-4 azarIra 14-238,239 asAtAvedanIya 6-35; | asaMyama 4-477,5-188; azuddha RjusUtra 9-244 13-356,357 7-813,8,2,19,9-117 asaMyamapratyaya azuddhanaya asAmparAyika 8-25 7-110 azuddhaparyAyArthika 13-199 asiddhatA 5-188; 14-13 asaMyamabahulatA 4-281 azubha 8-10; 14-328 asura 14-326 13-315,391 astikAya azubhanAma asaMkSepAddhA 13-363,365 9-168 6-167,170 azubhanAmakarma astinAstipravAda 1-115, asaMkhyAta 3-121; 13-304, 6-64 . 9-213 azubha prakRti 308 15-176 asthira azvakaraNaddhA asaMkhyAtaguNavRddhi 11-351 6-638-10 6-374 azvakarNakaraNa | asaMkhyeyaguNazreNI aspRSTa kAla 9-3,6 13-5 6-264 ahamindratva 6-436 aSTa mahAmaGgala 9-109 | amaMkhyAtabhAgavRddhi 11-351 ahodima 9-272 | asaMkhyAtavarSAyuSka 7-557; aSTarUpadhArA (dhanadhArA) 8-116; 10-237 | ahorAtra 3-57 asaMkhyAtAsaMkhyAta A aSTasthAnika 3-127 8-205 asaMkhyeyagaNa AkAra 3-21,68 aSTama pRthivI 4-90,164 13-207 160 | asaMkhyeyaguNavRddhi 6-22, 199 AkAza 4-8,319 aSTAMka 12-131 AkAzagatA 1.113;9-210 aSTAGagamahAnimitta 9-72 | asaMkhyAtabhAgavRddhi 11-351 AkAzagAmI 9-80,84 aSTAviMzatisatkamika mithyA| asaMkhyeyaguNahIna 3-21 AkAza cAraNa 9-80,84 dRSTi 4-349,356, asaMkhyeyapradezika 3-2,38 AkAza dravya 3-3; 13--43; 362,366,370,375 | asaMkhyeyabhAga 3-63,68 15-33 377,439,443,461 asaMkhyeyabhAgavRddhi 6-22,199 | AkAzapradeza 4-176 asatyamana 4-338 1-281 asaMkhyeyarAzi AkAzAstikAyAnubhAga asatyamoSamanoyoga 1-281 | asaMkhyeyavarSAyuSka 11-89,90 13.349 asadbhAvasthApanabaMdha 14-5,6 | asaMkhyeyAddhA (asaMkSepAddhA). AkAzAstidravya 10-436 10-226,232 asadbhAvasthApanA ....120 1-20; | asaMgrahika 13-4 AkSepaNI 1-175; 9-272 13-10,42 asaMjJisthiti 5-172 | Agati 13-338,342,346, asaddhAvasthApanA kAla4-314 asaMjJI 7-7,111,8-387 3-12, asadbhAvasthApanAntara 5-2 asaMprAptasRpATikAzarIra 123, 6-151 asadbhAbasthApanAbhAva 5-184| 6.74 13-7 asadbhAvasthApanAvedanA 10-7 | asaMprAptasRpATikAsaMha. 8-10 | asadbhUtaprarUpaNA 10-131 387 | Agama | saMhanana Jain Education international Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7.4 dhavalAsahitasamagraSaTkhaMDAgamasya pAribhASika-zabda-sUcI ( 18 Agamadravya kAla 4-314 | AcArya 1-48,49;8-72,73 | AdhAra 4-8; 14.502 AgamadravyakSetra 4-5 | AjJA 13-70; 14.226, Adheya 4-8 Anata 13-318 AgamadravyanAraka 7-30 AnaprANaparyApti 4-25; AgamadravyaprakRti 13-203 | AjJAkaniSThatA 7-34 anApAnaparyApti 1-255 204 14-326 AnupUrvI 6-56, 8-9 ; AgamadravyabaMdha 14-28 14-226 AjJAvAn 9-134; 13-371 AgamadravyabaMdhaka AjJAvicaya 13-71 Ana pUrvI nAma 13-363 AgamadravyabhAva 5-184; Atapa AnupUrvI nAmakarma 4-30 12-2 AtapanAma 13-362,365 AnupUrvIprAyogya kSetra 4-191 AgamadravyamaMgala AtApa 8-9,200 anapUrvIvipAkAprAyogya kSetra AgamadravyavargaNA 14-52| AtmapravAda 1-118;9-219 4-177 AgamadravyavedanA 10-7 | Atman 13-280,282, | AnupUrvIsaMkrama 6-302, Agamadravya sparzana 4-142 336,442 307; 16-411 AgamadravyAnanta 3-12 AtmA 1-148 ASta 3-11 AgamadravyAntara AtmAdhIna 13-88|| AbAdhA 4-327, 6-146, AgamadravyAlpabahuttva 5-242 | AdAnapada 1-75; 9-135, 147,148; 10-194; Agamadravya saMkhyAta 3-123 | 136 11-62,202,267 AgamabhAvakAla 4-316, | Adi 10-150,190,475, AbAdhA kANDaka 6-148, 11-76 Adi (ghana) 3-91,93, 149, 11-92,266 AgamabhAvakSetra 4-7,11-2 94; 10-190 AbAdhAsthAna 11-162,271 AgamabhAvajaghanya 11-12 | Adikarma 13-346,350 | Abhinibodhika 13-209, AgamabhAva nAraka 7-30 | Aditya 4-150; 13-115 210 AbhinibodhikajJAna 1-93, AgamabhAvaprakRti 13-390 AdivargaNA 6-366; | AgamabhAvabaMdha 7-114-7,9 16-532 251, 6-16,384,486, 488 AgamabhAvabhAva 8.144: Adisparddhaka 16-374,5-38 5.184, Adi AbhinibodhikajJAnAvaraNIya 12-2 Adeza 3-1,10,4-10, 6-15,21; 13-209 216 AgamabhAvalezyA 16-485 144,322; 5-1,243; 241,244 AgamabhAvavargaNA 14-52 8-93 ; 14-237 AbhinibodhikajJAnI 7-84; AgamabhAvasparzana 4-144 | Adeza utkRSTa 11-13 8-286; 14-20 AgamabhAvAntara Adeza jaghanya Abhyantara tapa 8-86 AgamabhAvAnanta 3-123 | AdezakAla jaghanya 11-12 Abhyantara nirvRtti 1-132 AgamabhAvAlpabahuttva 5-242 | Adeza nirdeza 4-145,322| AmA~Sadhi prApta 9-95 AgamabhAvAsaMkhyAta 3-125 Adeza bhava 11-512 AmuNDA 13-243 AgAla 6-233,308 Adeya 6-65,8-11 AmlanAma 13-370 AcAragRha 14-22 | AdeyanAma 13.363,366 | AmlanAmakarma 6-75 AcArAGga 1-99; 9-197 | AdolakaraNa 6-364 | Ayata 4-11,172 11-12 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 ) 4- 13 | AbiyamAna Ayatacaturasra kSetra Ayatacaturasraloka saMsthAna AzIviSa 4-157 AzaMkAsUtra AyAma 3-199, 200,245; AsAdana -13-165,181 AsAdana 6- 12 Astikpa pariziSTa 112; 14 - 223,339 AhAraAhArazarIrabaMdha 14 43 13- 206 | AhArakArmaNazarIrabaMdha 14-43 4-165,170, 136 | AhAratajasakArmaNazarIrabaMdha AlocanA AvantI avarjita karaNa 328,15-259; 16-519 Ayu Ayu AvAsa 10-51 Asrava 7-9 AyubaMdhaprAyogyakAla 10-422 AhAra 1-152,292; 7-7, AhArakazarIrasaMghAtanAma AyuSka 13-26,209,362 16-288 AhArakazarIrAMgopAMga a yuSkaghAtaka AyuSkarma prakRti AraNa 6-8 | AhArakazarIra 9-85,86 AhArakazarIradvika 10-32 AhArakazarIranAma 13-367 5- 24 AhArakazarIrabandhasparza 10-43 7-7 AhArazarIrabandhananAma Arambha 13-46 AryanandI 16,577,578 AhAratajasazarIrabaMdha 14-43 AryamaMkSu 12-232; 16-518 AhAradravyavargaNA 14- 546, 578 547,549,551,552 iGginImaraNa AlApana baMdha 14-37,38, AhAraparyApti 1-254 32,40 AhAramizrakAyayoga 1 - 293, 13-60 icchA (rAzi) 294 4-32 icchArAzi 13-335 AhAravargaNA 10-325, AhArazarIra 6-69; 14-78, itaretarAzraya 226 indra indraka 577 | AhArazarIraAMgopAMga AvalikA 3-65,67; 4-43 Avaliprathaktva 13-306 | AhArazarIrabaMdhana AvalI 4-317,350,391; AhArazarIrasaMghAta Avazyaka Avazyaka parihInatA 8-89, 6-73 6-70 6-70 5-7 ; 6-233; 308; AhArasamudghAta 7-300 13-298,304 | AhArasaMjJA 1-414 8-84 AhAraka 1- 294 8-390, 14-326,327 5-298 1-192 8- 229 |IryApathakarma 5- 174 IryApathabaMdha 83 | AhAraka Rddhi 6-9 | AhArakakAyayoga 4-78; 14-86 | AhArakakAyayogI AvAraka AvAsa AvAsaka 15-303 AhArakakAla AvRtakaraNa upazAmaka 6- 303 | AhArakamizra kAyayogI AvRtakaraNa saMkrAmaka 6-358 AhArakamudghAta 14-44 AhArataH Attapudgala indrAyudha indriya indriyaparyApti indriyAsaMyama iSugati IzAna 8- 229 | Izitva 4-45 8-9 i 13-30 13-367 13-387 13-369 4-28 16-515 1-24 3-187, 190,191 4-57,71, 199-341 9-115 4-319 4-174,234 14-35 1-136,137, 232,260; 7-6,61 1-255 14-527 8-21 1-299 13-38.47 17.5 4.235; 13-316 9-76 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsahitasamagraSaTkhaMDAgamasya pAribhASika-zabda-sUcI ( 20 u ISatprAgbhAra 7.351. utkarSaNa 6268,171; | utsedhayojana 4.34 ISatprAgbhAra pRthivI 4.162 | 6.213; 10.52 4.24,160, IhA 1.354, 6.17 ; 9.144, | uttara 10 150,190,47. 185, 9.16 146; 13.217,242 uttara (dhana) 3.91,93,94 / utsedhAMgulapramANa 4.40 IhAjina uttarakuru 4.365 udaya 6.201,202,213; IhAvaraNIya 13.216,231 uttaranirvartanA 16.486 7.82; 15.289 uttara prakRti udayaanuyogadvAra 9234 ukta 13.239 uttaraprakRtibandha udayagopuccha 15.253 82 ukta avagraha 6.20 uttaraprakRtivipariNAmanA . udayamArgaNA 16.519 ukta pratyaya 9.154 udayasthAna 15.283 7.32 uktA 14.35 udayasthitiprApta uttarapratipatti 3.94,99; 10.114 uktAvagraha 1.357 | udayAdiavasthitaguNazreNi ugratapa 9.87 uttara pratyaya 8.20 6.259 ugrogratapa 9.87 uttarAdhyayana 1.97 | udayAdiguNazreNI 6.318, uccagotra 6.77, 8 11 uttarAbhimukha kevalI 4.50 320; 10.319; uccAraNA 10.45 uttarottarataMtrakartA 9.130 13.80 uccAraNAcArya 10.44 uttAna zaiyyA 4.378; 5.17 udayAdiniSeka 4.3 7 uccairgotra 13.388,386 utpattikSetra 4.179 udayAvalipravizamAnauccheda utpattikSetra samAna kSetrAntara anubhAga 6.259 ucche NI 4.80 4.179 | udayAvalibAhira 6.233 ucchvAsa 3.61,66,67; | utpannajJAnadarzI 13.346 | udayAvalibAhiraanubhAga 6.08.10 utpannalaya 6.484,486, 6.259 ucchvAsanAma 13.363,364 487,488 | udayAvalibAhirasarvaha svautkIraNakAla 5.10; utpAda 4.336; 15.19 sthiti 6.259 10.321 utpAdapUrva 1.114 ; 9.212 | udayAvali 6.225,308; utkIraNaddhA 16.520 | utpAdasthAna 6.283 10.280 utkIraNAddhA 10.292 | utpAdAnaccheda (pariziSTa udANa 12.303 utkRSTa dAha 11.339 bhAga 1) 1.28; | udIraNA 6.201,202,214, utkRSTa nikSepa 6.226 12.457 302,303; utkRSTa pada 14.392 | utsargasUtra 10.40 15.43 utkRSTapada alpabahutva 10.385 / utsarpiNI 3.18; 4.389; | udIraNAudaya 15,304 utkRSTapadamImAMsA 14.397 9.119 udIraNAmArgaNA 16.511 utkRSTa sthiti saMkleza11.91 | utsedha 4.13,20,57,181 | udyota 6.60;8.9,200 utkRSTapada svAmitva 10.31 utsedhakRti 4.21 | udyotanAma 13.363,365, utkRSTa sAntara vakramaNakAla utsedhakRtiguNita 4.51 | 4.383 14.476 | utsedhaguNakAra 4.210 / Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 ) udvattitasamAna 6.446, 451, / upapAdayoga 452,484,485 udvedha udvelana kANDaka udvelanakAla 5.34, 7.233 udvelana bhAgahara 16.448 udvelana saMkrama 16.416 udvelanA 5.33 udvelanAkANDaka 5.10,15 16.383 udvelyamAnaprakRti udvellima 9.272,273 1.236 upakaraNa upakrama 1.72 9.134; 15.41,42 9.233 4. 17 upapAdarAzi 16.478 upapAdasparzana upakramaanuyogadvAra upakramaNakAla 4.71,129; upaghAta upaghAtanAma upacAra upalakSaNa upakramaNakAlaguNakAra 4.85 upavAsa upazama 6.59,8.10 13.363,364 4.204,339; 7.67,68 5.32 13.46 upadeza upadrAvaNa upadhi upadhivAk upanaya upapAda 4.26,166,205; 7.300; 13.346,347 12.285 1.117 9.182 pariziSTa upapAdakAla 4.322 4.85 upapAdakSetra upapAdakSetra pramANa 4.165 upapAdakSetrAyAma upapAdabhavanasammukhavRttakSetra 4. 185 upazAntamAyA uparimaviralana 3. 165, 1.79 upazAntarAga 5. 250,251 uparimasthiti 6.225,232 upazAntalobha 255; 14.476 upabhogAntarAya upamAloka 4.332; upazamaka 10. 420 upazamika avipAkapratyayajIva upabhogata: attapudgala 14.14 14.15 14.15 16.515 upazAnta 12.303; 15.276 15.14 upazAntakaSAya 1. 188, 189; 4.185 7.5,14,8.4 13.390 | upazAntakaSAyavItarAga chadmastha upayoga 1.236 ; 2.413 upayukta 14.15 5.19 4.353 uparama uparimagraiveyaka 4.80 upazAntakaSAyAddhA upari nikSepa 6.226 / upazAntakAla uparima rAzi 5.249, 262 upazAntakrodha uparimavarga 3.21,22,52 upazAntadoSa 3.54,77 ; upazAntamAna 14. 14 14.14 uparima vikalpa 14. 14 14.14 14. 14 14.14 4.352,446; 9. 184 | upazAmaka 13.55 5.125,260; 6.233; 7.5 1211;5.200, upazAmaka adhyavasAna 16.577 202,203; 211, / upazAmakAddhA 5.159,160 220; 7.9,81 10.294 upazAmanA 10.46; 15.275 upazAmanAkaraNa upazAmanavAra upazamazreNI 4.351, 447 5.11,151 ; 6.206, 305 10.144 7.81 upasaMhAra 8.57; 10.111, upazamasamyaktva 7.107 244,310 upazamasamyaktvaguNa 4.44 upAdAnakAraNa 7.69; upazamasamyaktvaguNazreNi 4. 31 bhAvabandha 4.165 upazamikacAritra upazamikasamyaktva 4.79 upazamasamyagdarzana 15.297 upAdeya upazamasamyaktvAddhA 4.44 upAdeyachedanA 339,341,342, 374, upAdhyAya 483; 5.15,254 | upArdhapudgalaparivartana 3.95 upazamasamyagdRSTi 1-171; 4. 172 7.108; 8.372; 10.315 8.265 9.115; 10.7 7.69 14.436 1.50 4.336, 7.171,211 upAsakAdhyayana 1.102; 9.200 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsa hitasamagraSaTkhaMDAgamasya pAribhASika-zabda sUcI ( 22 8.92 ubhaya 13.60 / ekAvagraha ubhayasArI 9.60 | eka 13.236 | ekAsaMkhyAta 3.125 ubhayAnta eka-ekamalaprakRtibaMdha 8.2| ekendriya 1.248,264; ubhayAsaMkhyAta 3.125 eka kSetra 13.6,292,295 7.62,8.9 urAla 14.322,323 ekakSetrasparza 13.3,6,16 ekendriyajAti 6.67 uluJcana 13.204 ekakSetrAvagADha 4327 ekendriyajAtinAma 13.367 uzvAsa 4.391 ekatvavicAraavicAra 13.79 ekendriyalabdhi 14.20 uSNanAma 13.370 | ekatvavitarkaavicAra 1.90,7.29 uSNanAmakarma 6.75 | zukladhyAna 9.180 uSNasparza 13.24/eka daNDa 4.226 eSaNa 13.55 ekanArakAvAsaviSkambha UrdhvakapATa 13.379 aindradhvaja UrdhvakapATacchedanakaniSpanna ekapratyaya 9.151 erAvata 4.45 4.176 ekaprAdezikapudgalaUvaloka 4.9,256 | dravyavargaNA 14.54 | ogha 4.9,144,322 ; 5.1, UrdhvalokakSetraphala 4.16 ekaprAdezikavargaNA 243; 14.237 UrdhvalokapramANa 4.32,41, | 14.121,122 ogha utkRSTa 11.13 51 | ekabandhana 14.461 oghajaghanya 11.12 UrvavRtta 4.172 / ekavidha 9.152; 13.237 | oghanirdeza 3.1,9; 4.145 UhA 13.242 | ekavidha avagraha 6.20 322 R |ekaviMzatiprakRti udayasthAna | oghaprarUpaNA 4.259 13.330 ____7.32 oghabhava 16.512 Rjugati 4.26,29,80 | ekasthAna 11.313 oja 3.249 Rjumati 4.28; 9.62 | ekasthAnadaNDaka 8.274 oja 10.19 RjumatimanaHparyayajJAnA- ekasthAnika 8.249 / oma 10.19 varaNIya 13.328,329,340 ekasthAnikA 15.174; | ovellima 9.272,273 Rjuvalana 4.180 16.539 RjusUtra 9.172,244; | ekasthiti 15.101 | autpattikI 9.82 13.6,39,40,199| ekAnanta 3.16 | audayika 1.161; 7.9,300; RjusUtranaya 7.29 ekAnta asAta 16.498 9.428; 12.979 RNa 10.152 | ekAntabhavapratyayika 15.173 | audayikabhAva 5.185,194 Rtu 4.317,395; | ekAntasAta 16.498 | audArika 14.323 13.298,300 ekAnta mithyAtva 8.20 | audArikaaudArikaRddhi 13.346,348; ekAntAnuvRddhi 6.273,274 | zarIrabandha 14.42 14.325 | ekAntAnuvRddhiyoga 10.54 | audArikakAyayoga 1.289 420 // Rjuka au Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka bandha 14.40 13.370 8205, kaNaya 23 ) pariziSTa audArikakAyayogI 8.203 | aMgula 4.57; 13.304,371 | karNakSetra 4.15 audArikakArmaNazarIra- aMgulagaNanA 4.40 | karNAkAra 4.78 bandha 14.42 aMgulapRthaktva 13.304 | | kartA 1.119; 9.107 audArikataijasakAmaNa aMDara 14.86 karma 4.23 ; 13.37.328; zarIrabandha 14.43 aMzAMzibhAva 14.433 5.208 karmaananta ravidhAna 13.38 audArikataMjasazarIra karmaanuyogadvAra 14.42 kaTaka 9.232 audArikamizrakAyayoga | kaTukanAma karmaalpabahutva 13 38 kaTukanAmakarma karmaupakrama 15.41,42 1.290,316 karma upazAmanA audArikamizrakAyayogI kaNabhakSa 13.288 15.275 14.35 karma-karmavidhAna 13.38 karmakAraka audArikazarIra kadalIghAta 6.1707.124; 13.279 4.54; 10.228,237,240 karmakAlavidhAna 13.38 6.69; 8.10; 14.78 kadalIghAtakrama audArikazarIra aMgopAMga6.73 10.250 | karmakSetra utkRSTa 11.13 kathana 4.144,322 | karmakSetrajaghanya audArikazarIrakAyatva 11.12 kandaka 13.34 karmakSetravidhAna 13.38 14.242 | karmagatividhAna audArikazarIranAma 13.367 kapATa 9.236; 10.321; 13.38 audArikazarIrabaMdhana 670 1384 karmajA prajJA 9.82 audArikazarIrabaMdhananAma kapATagatakevalI 4.49 karmatva 6.12 kapATaparyAya karmadravya 7.82 13.367 audArikabaMzarIradhasparza kapATasamudghAta 4.28,436 ; | karmadravyakSetra 13.30,31 6.413 | karmadravyabhAva 12.2 audArikazarIrasaMghAta 6.70 kapila 6.490; 13.288 | karmadravyavidhAna 13.38 audArikazarIrasaMghAtanAma karaNa 4.335,5.11 | karmadhAraya 10.236 karaNa kRti 13.367 | karmadhArayasamAsa 3.7 audArikazarIrasthAna karaNagAthA 4.203 karmanayavibhASaNatA 13.38 14.432,433 karaNigaccha 10.155 karmanAmavidhAna 13.38 audArikazarIrAMgopAMga karaNigata 10.152 | krmnaark| 7.30 8.10; 13.369 karaNigatarAzi 10,152 | karmanikSepa 13.38 aupacArikanokarmadravyakSetra4.7 karaNizuddhavargamUla 10.151 | karmanibandhana 15.3 aupazamika 1.161,172; karaNopazAmanA 15.275 karmanirjarA 7.14 7.30; 13.279 karuNA 13.361 karmaparimANavidhAna 13.38 aupazamikabhAva 5.185,204 karkazanAma 13.370 karmapudgala 4.332,325 karkazanAmakarma | karmapudgalaparivartana 4.322, aMka karkazasparza 13.24 325 aMga 9.72; 13.335 karNa 4.14 | karmaprakRti 13.204,205, aMgamala 14.36 a . Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsahita samagraSaTkhaMDAgamasya pAribhASika-zabda-sUcI ( 24 12.285 kAraka karmaprakrama 15.15 | kalaza 13.2 7 kAyotsarga 4.50,13.88 karmapratyayavidhAna 13.38 | kalaha karmapravAda 1.121,9.222 kalA 6.63 kAraNa 3.43,72, 7.247 karmabandha 4.476; 14.46 9.276 | kAmaNa 1.29214.322,329 karmabandhaka 7.4,5 | kalioja 10.23; 14.147 kArmaNakAya 1.299 karmabhAgAbhAgavidhAna 13.38 | kaliojarAzi 3.249 kArmaNakAyayoga 1.295 karmabhAvavidhAna 13.38 kaliMga 13 335 kArmaNakAyayogI 8.232 karmabhUmi 4.14,199; 13.56 kANakArmaNazarIrabandha 6.245 | kaSAya 1.141; 4.391; 14.441 karmabhUmipratibhAga 4.214; 5.223; 6.40;7.7, kArmaNavargaNA 4.332 11.86 882,19, 13.359 kArmaNazarIra 4.24,165; karmamokSa 16.337 kaSAyaudayasthAna 16.527 669, 8.10; 9.35) karmamaMgala 1.26 | kaSAyanAma 13.370 13.30; 14.78,328,329 karmavargaNA 14.52 kaSAyanAmakarma 6.75 kArmaNazarIrabandhasparza 13.30 karmavedanA 10.7 | kaSAyapratyaya 8.21,25 kArmaNazarIrabandhana 6.70 karmasaMnnikarSavidhAna 13.28 | kaSAyavedanIya 13.359,360 kArmaNazarIrabandhananAma karmasthiti 4.390,402, | kaSAyasamudghAta 4.26,166; 13.367 407;7.145 7.299 kArmaNazarIrasaMghAta 6.70 karmasthitianuyoga 9.236 | | kaSAyopazAmanA 10.694 kArmaNazarIrasaMghAtanAma 13.367 karmasthitikAla 4.322 kAkajaghanya 11.85 karmasparza | kAla 4.318,321, 13.91, 133,4,5 | kAkalezyA 11.19 / 308,309, 14.36 karmAsrava 4.477 | kANDaka kAlaupakrapa 15.41 karmasaMkrama 16.339 / kANDakaghAta 6.235 kAlagatasamAna karmAnayoga kANDarjugati 4.78,219 kAlagata utkRSTa 11.13 karvaTa 7.6,13.335 kApiSTha 4.235 kAladravya 3.3; 10.436; karvaTavinAza 13.332,335, | kApotalezyA 1.289; 7. 13.43,15.33 341 | 104;8.320,332; 16. kAladravyAnubhAga 13.349 kala 13.346,349 484,488,491 kAlanibandhana kalpa 4.320; 12.209 | kAmarUpitva 9.76 kAlaparivartana 4.385 kalpakAla 3.131,359 | kAya 1.138,3087.6 kAlaparivartanakAla 4.334 kalpavAsideva 4.238 | kAyakleza 1358 kAlaparivartanavAra 4.334 kalpavRkSa 8.92 | kAyaprayoga 13.44 kAlabhAvapramANa 3.39 kalpyavyavahAra 1.98; 9.190 kAyabalI kAlaprakrama kalpyAkalpya 1.989.190 kAyayoga 1.279,308%; kAlamaMgala 1-21 kalyANanAmadhyeya 1.121; | 4.3917.78; 10.438 kAlayavamadhya 10-98% 9.223 | kAyasthitikAla 4.322 | 12-212 4.435 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25) pariziSTa kAlayuti 13-349 | kaTasthAnAdi 7-73 | kevalajJAna 1-95,191, kAlalabdhi 6-250,9-121 kRta 13-346,350 359,360,385; kAlavargaNA 14-52 kRtakRtya 6-247,262; 4-391, 6-29,33,489, kAlasparzana 4-141 492; 10-319; 13-212, kAlasaMprayukta 13-332 kRtakRtyakAla 6-263,264 245; 14-17 kAlasaMkrama 16-339,340 katakaraNIya 5-14,15,16, kevalajJAnAvaraNIya 13-289, kAlasaMyoga 9-137 99,105,139,233, kAlasaMsAra 4-333 7-181, 10-315; kevalajJAnI 7-88;8-296, kAlANu 4-315,13-11 15-253 9-118 kAlAnugama 4-313,322; / katakaraNIyavedakasamyagdRSTi / 6-438,441 kevaladarzana 1-381, 4-391; 13-107 kAlAnuyoga 6-33,34; 10-319, 1-158 | kRtayugma 4-184;7-256; kAlodakasamudra 10-22; 14-147 13-355,14-17 4-150, 194,195 | kRtayugmarAzi 3-249 | kevaladarzanI 7-98,103; kAzI 4-232,8-2 13-335 8-312, 9-118 kASTha karma 9-249; 13-9, 9-134,232,237, kevalalabdhi 9-113 41,202 274,326,359 | kevalisamudghAta 4-28; 6kASThapotalepyakarmAdi 7-3 | kRtikarma -97, 9-61, 412;7-300 kASThA 4-317,6-753 86,189 | kevalI 6-246, 7-5, kinara 9-54 10-319 kiMpuruSa 13-391 | kRtivedanAdika 7-1 | kezatva 6-4.9,4921 kIra 13-223 | kRSTi 6-313; 10-324, kIlakazarIrasaMhanana 6-74 | 325; 13-85 koTAkoTI 3.255,4-152 kIlitasaMhanana 8-10,13 16-521,579 koTi 13-315 369,370 kaSTi antara 6-376 koTI 4-14 kuTTikAra 9-276 | kRSTikaraNaddhA 6-374,382 | koSThabuddhi 9-53,54 kuDava 13-56 kRSTivedakAddhA 6-374,384 | koSThA 13-243 14-40 kRSTikaraNa 4-391 | kramavRddhi 10-452 kuNDalaparvata 4-193 | kRSNa 6-247 | kramahAni 10-452 kubjakazarIrasaMsthAna 6-71 | kssnnniilkaapottejpdm| kriyA 1-18; 13-83 kubjakazarIrasaMsthAnanAma zaklalezyA 14-11 | kriyAkarma 13-38,88 13-368 kRSNalezyA 1-388; 7-904; kriyAvAdadRSTi 9-203 kubhASA 13-222 8-32016-484, kuru kriyAvizAla1-122; 9-224 488,490 13-222 | kRSNavarNanAma 13-370 krodha 1.350,6.41; 12.283 13-63 kRSNavarNanAmakarma 6-74 krodhakaSAya 1.349,7.82 9-77 krodhakaSAyAddhA 4.444 kRSNAdimithyAtvakAla 4.324 kulazaila 4-193,218 | kevala 8-264 dhamAnamAyAlobhabhAva kUTa 13-5,34; 14-495 kevalakAla 9 -120 | 14.11 kuruka kulavidyA Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsahitasamagraSakhaMDAgamasya pAribhASika-zabda-sUcI (26 DaDI 198 krodhasaMjvalana 13.360 kSAyikasamyaktva 1.395; | gacchasamIkaraNa 4153 krodhAddhA 4.391 7.107,14.16 14.38 krodhopazAmanAddhA 5.190 kSAyikasamyaktvAddhA 5.254 | gaNa kSaNa 4.317; 13.295,299 | kSAyikasamyagdRSTi 1.171 | gaNadhara 9.3,58 kSaNalavapratibodhanatA 8.79 4.357; 6.432,441 / gaganakRti 9.274 85 | kSAyikasaMjJA 5.200 | gaganAnanta 4.15,18 kSaNikaikAnta 9.247 kSAyopazamika 1.161,172; | gaganAsaMkhyAta 3.124,126 kSapaka 4.354,447; 5.105, ! 5.200,211,220; gaNita 4.35,209 124,260 ; 7.5; 8.265; 7.30,61 gaNI 14.22 9.10 | kSAyopazamikabhAva 5.185, | gatI 6,50,7.6,13.338, kSapakazreNI 4.335,447, 342,346 5.12,106; 10.295 | kSipra 9.152| gati Agati . 6.3 12.30 kSiprapratyaya 13.237|gatinAma 13-363,367 kSapakazreNIprAyogyavizuddhi kSINakrodha 14.16 | ga gatinivRtti 9-276 4.347 kSINadoSa 14.16 gatimArgatA 13-280,282 kSapakadaza 5.156,160 kSINamAyA 14.16 gatisaMyukta 8-8 kSapaNa 1.216 | kSINa moha 14.16 | gandha 6-55.8-10 kSapita 9.15 kSINarAga 14.16 gaMdhanAma 13-363.364,370 kSapitakarmAzika 6.257; kSINalobha 14.16 | gandharva 13-391 9.342,345; 10.22,216, | 14.36 | garuDa 13-391 12.116,384,42 kSetravargaNA 14.52 | garbhopakrAnta 4-163 kSapitagholamAna 10.35,216 garbhopakrAMtika 6-428, 12.426 khagacara 11.90,115, 7-555,556 kSaya 5.198,202,211, 13.390 13-96 220; 7.9; 9.87,92 khaNDa 7.247 kSayopazama 7.92 galitazeSaguNazreNI 6-249, khaNDita kSayopazamalabdhi 6.204 3.39,41 253,345,10-281 khAtaphala 4.12,181,186 | gaveSaNA kSAyika 13-242 1.161,172; kheTa 7.30 ; 9.428 7.6,13.335 | gavyati 13.325 kheTavinAza 13.332,335, kSAyikacAritra 14.16 gavyUtipRthaktva13-306,338 kSAyikaparibhogalabdhi 14.16 341 ! gAndhAra 13-335 khelauSadhi kSAyikabhogalabdhi 14.17 gArava 9.41 kSAyikalabdhi 7.90 gillI 14-38 kSAyikalAbhalabdhi 14.17 | gagana 4.8 guNa.1-174,4-200,9-137, kSAyikavipAkapratyayika- gaccha 4.153,201,10.50, 15-174 jIvabhAvabaMdha 14.15,16 13.63 guNakAla gaccharAzi kSetra galastha 4.154) Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 ) pariziSTa . 4.51 guNakAra 4.76; 5.247, | guNitakarmAzika 6.256,258 | goDa 13.222 257,262,274 10.21,215; 12.116, | 4.145 guNakArazalAkA 4.196 | 382, 426; 15.297 gauNya 9.135,136 guNakArazalAkAsaMkalanA | guNitakSapitagholamAna 6.257 gauNyapada 1.74; 9.138 4.201 guNitagholamAna 10.35,215, gautama 10.237 guNagAra 14.321 12.426 | gautama sthavira 12.231 guNadharabhaTTAraka 12.232 guNopazAmanA 15.275 grantha 14.8 guNanAma 1.18 gurukanAmakarma 6.75 granthakartA 9.127,128 guNaparAvRtti 4.409,470 / gurunAma 13.370 granthakRti 9.321 471 gurusparza 13.24 | granthasama 9.260,268; guNapratipanna 15.174 .174 | guhyakAcarita 48 13.203; 14.8 guNapratyaya 13.290,292 | gRha 14.39 | granthima 9.272 gaNapratyayaavadhi 6.29| gahakarma 9.150; 3.9 | graha guNapratyAsattikRta 14.17 10,41,202,14.6 | grahaNataH Attapudgala 16.515 guNayoga 10.433 | gahachalI 9.107,108 | grahaNaprAyogya 14.543 guNazreNi6.2 22,624,227; 3.54,57 | grAma 7-6; 13-336 12.80; 15296 gRhIta agRhIta 13.51 | greveyaka 4-236,13-318 guNazreNinikSepa 6.228,232 10.441 glAna 13.63,221 guNazreNinikSepAgrAma 6.232 gahItaguNAkAra 3.54,61 gaNazreNinirjarA 10.296 gRhItagRhaNAddhA 4.328 ghaTa 13.204 15.29 guNazreNizIrSa gRhItagRhaNAddhAzalAkA 4.329 | ghaTotpAdAnubhAga 13.249 6.232; gRhItagRhIta 15.298,333 13-221 3.54,59; | ghana ghanapalya 10.222 / 3-80,81 gaNazreNizIrSaka 10.281, gotra 6.13; 13.26,209 | ghanaphala 4-20 320 gotrakarma 4-146 guNasaMkrama6.222,236,249, 13.308 | dhanarajju gotrakarmaprakRti 13.206 | ghanaloka 4-18,184,256 10.280,16.409 guNasthAnaparipATI 5.13 godhUma 13.205 7-372 guNatasthitikAla 4.322 gopucchadravya 6.260 | ghanalokapramANa 4-50 guNahAni 6.151,163,165 | gopucchavizeSa 6.153; / dhanahasta 13-306 guNahAniadhvAna 10.76 10.122 ghanAMgula 3-132,139; guNAddhA 5.151 | gopucchA 10.109 4-10,43,44,15,178; guNAntarasaMkramaNa 4.335 | gopura 14.39 5-317,335 guNAntarasaMkrAnti 5.89,154 gomUtrikagati 4.29 / ghanAMgulaguNAkAra. 4-33 171 | gomUtrakAgati 1.300 |ghanAMgulapramANa 4-33 guNita | gomhikSetra 4.34 | hAra 4-98 |govarapITha 14.40 | ghanAghanadhArA 3-53,58 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsahitasamagraSaTkhaMDAgamasya pAribhASika-zabda-sUcI (28 __355 zirama 9-88 10.494 6-210 ghAtakSudrabhavagrahaNa 4-292; | cakSurindriyaarthAvagraha 13-227 | catuSpada 11-391 7-126,136; 14-362 | cakSadarza 1-379,382; | | candra 4-150,319 ghAtakSudrabhavagrahaNamAtrakAla 13-355/ | candraprajJapti 1-109,9-206 7-183 | cakSudarzanAvaraNIya 13-354 candrabimbazalAkA 4-159 ghAtapariNAma 12-220,225 cayana 13-346,347 ghAtasyAna 12-130,221, 14-238 cayanalabdhi 1-124; 9231; 16-407 catuHziras 13-89 227; 13-270 ghAtAyuSka catuHSaSThipadikadaNDaka 12-44 | 1-22 ghAtika 7-62 | catuHsAmayikaanubhAgasthAna / cyAvitadeha 9-269 ghAtisaMjJA 15-171,16 10-2020 cyuta 1-22 377,539| catu:sAmayikayogasthAna cyutadeha 9-269 ghoramAna 6-257 caramaphAli ghoraguNa catu.sthAnabaMdhaka 11-313 caramavargaNA 6-201 ghoratapa 9.92 catu:sthAnika 15-174 cAraNa 9-78 ghoraparAkrama 9-93 catu:sthAnikaanubhAgabandhaka / cAritra 6-40; 15-12 gholamAnajaghanyayoga 16-435 | cAritramohakSapaNa 7-14 ghoSa 13-221,336 | catuHsthAnikaanubhAgavedaka cAritramohanIya 6-37,40; ghoSasama 9-261,269; 13-357,359 13-203, 14.9 catuHsthAnika anubhAgasatkomaka | catuHsthAnika anubhAgasatkamika cAritramohopazAmaka 7-14 ghrANanirvRti 1-235 | 6-209 cAritravinaya 8-80,81 ghrANendriya 4-391; 7-65 | caturamalabuddhi 9.58| cArvAka 13-288 ghrANendriyaarthAvagraha 13-228 | caturindriya 1-244,248; cAlanAsUtra 10-9 ghrANendriya avAya 13-232 7-65,8-9 citrakarma 9-242; 13-9, ghrANendriya IhA 13-232 caturindriyajAti 6-68 41,202; 14-5 ghrANendriya vyaJjanAvagraha caturindriyajAtinAma 13-367 citrA 4-217 13-225/ caturindriyalabdhi 14-20 13.244,332, caturgati nigoda 14-236 333,341 cakravartitva 6-489,492, caturthapRthivI 4-89 cirantana anubhAga 12-36 495,496 | caturthasthAna 11-313 cunda 14-38 cakSudarzana 6-33, 7-101; / caturthasthAna anubhAgabandha 9-273 15-10 11-313 | cUrNacUNi 12-162 cakSudarzanasthiti 5-137,139 | caturthasamudrakSetra 4-198 | cUNi 12-162 cakSudarzanAvaraNIya 6-31,33 / caturdazaguNasthAnanibaddha 4-148 cUNisUtra 8-9; 12-132 cakSudarzanI 7-98;8-318| caturthapUrvadhara 15-244 | cUlikA 7-575; 9-209; cakSurindriya 1-264; 4-/ caturdazapUrvI 9-70; 16-541 / 10-395; 11-140; 391; 7-65 / caturviMzatistava 1-96,9-188 | 14-469 | cUrNa Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 ) caitanya caityavRkSa cha chadmastha 1-188, 190; 7-5 jaghanya bandha 9- 120 13- 47 chavi 14-401 chaha dravya prakSipta rAzi 3 19, chadmasthakAla chadmasthavItarAga chinna chinnasvapna chinnAchinna chinnAyukakAla 1-145 jaghanyapadasvAmitva 9- 110 jadhanyaparItAnanta jaghanyaparItAsaMkhya 26,129 9-72,73; 12-162 pariziSTa jaghanya yogasthAna jaghanya vargaNA jaghanya sthAna jaghanya sthiti jaghanya sthitibaMdha 9-74 jaghanya sparddhaka 214; 11-125; 12-102 jantu chedarAzi chedopasthApaka chedopasthApanazuddhi saMyama 13-225 13-314 cheda 13-303 | jyotiSka jIvarAzi 4 155 13- 335 jyotiSkasAsAdanasamya chedaguNakAra 11-128 | janapada chedanA 14-435, 436 | janapadavinAza 13-335, 341 dRSTisvasthAnakSetra 4- 150 chedabhAgahAra 10-66,72, janapadasatya 10- 151 | jambUdvIpa 1-372 12- 162 jaghanyAvagAhanA 4- 163 | jaghanyAvadhi 13-325, 327 jyotiSka 13-61; 14-401 jaghanyAvadhikSetra 10-31 | jAtividyA 9-77 3- 21 jAtismaraNa 3-157; 6-433 10-85 jita 9-262,268; 13-203; 14-8 6-246, 9 - 2,10 | jambUdvIpakSetra 1- 370 jambUdvIpacchedanaka jambUdvIpaprajJapti ja jagapratara 3- 132,142; 4-18,52,150,151,155. jambUdvIpazalAkA 169,180,184,199,202, jayanta 209,233; 7-372 jayA jagazreNI 3 - 135,142,177; jalagatA jalajara 4- 10, 18, 184 ; 7-372 jaghanya 13-301,338; jaghanya anantAnanta 3-11 jaghanya utkRSTapada 14- 392 jaghanya kRSTiantara 6-376 jaghanyadravya vedanA 12-98 jaghanyapada 14-392 jaghanya padaalpabahutva 10-185 jaghanyapadamImAMsA 14-397 jAtinAma 11-339 10-463 jina 6. 101 | jinapUjA 12-98 | jinavRSabha 6-180 ; | jih vendriya 4 3917 64 11- 350 jihveMdriyaarthAvagraha 13-228 11- 339 jih vendriya IhA 13-231 6-213 jih vendriya vyaJjanAvagraha 4-22, 33: 1-118 | jyotiSkasvasthAnakSetra 4-160 1- 120 jyotiSI 8-146 3 -1; 4- 150 jIva 1-119, 13-8, 40 13-307 | jIvaguNahAni 10-106 4- 194 | jIvaguNahAnisthAnAntara 4-155 10-98; 15-328 14-13 1 - 110 ; jIvatva jIvadravya 3-2; 13-83; 9 - 206 4-196 15-33 4- 386 jIvanibaddha 4- 319 | jIvapud galabandha 9-79 | jIvapudgala mokSa 11- 90,115; | jIvapudgalayati 13 - 391 jIvapradezasaMjJA jalacAraNa jalloSadhiprApta jahatsvArthavRtti jAti 9-79 jIvabhAva 9-96 jIvabhAvabandha jIvamokSa 9-160 1-17; 3-250 jIvayavamadhya 4-163; 6-51 10-189 13-37 13-363,367 | jIkyuti 15-7,14 13-347 13-348 13-348 13- 439 14- 13 14-9 13-348; 10-60; 12-212 13-348 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvavipAkitva 6.36 jIvavipAkI 522216.114 | taTaccheda 12.46; 15.13 tat jIvasthAna 1-79,72,3, 8.5,13.299 jIvasamAsa 1.131; 4. 31; 6.2, 8.4 jaiminI jaMghAcaraNa jJAtRdharmakathA jJAna dhavalAsahita samagraSaTkhaMDAgamasya pAribhASika zabda sUcI tantucAraNa 14.436 | tapovidyA 13.221 tapa. karma jJAnakArya jJAnapravAha 14.332 jIvasamudAhAra10.221,223 tadbhAvasAmAnya4-3; 10.10, 11 5.7,9,84,142, 186 ; jJAnavinaya 146, 147, 364; 9.219 13.349 tadubhayapratyayita ajIvabhAvabaMdha tArA juga tAlapramANa jIvAnubhAga jIvita 13.332, 333, 341 14.38 14.23,26,27 tArkika jugupsA 6.48; 8.10 ; | tadubhayapratyayita jIvabhAvabaMdha 14.10,18,19 13.288 tadubhayavaktavyatA 1.82 tadvayatirikta 9.70 9. 200 tadvatirikta alpabahutva 13.361 tAlapralambasUtra tAlavRkSa saMsthAna tiktanAma 7.4 tiktanAmakarma 1.353,363,384; TaMka tatpuruSasamAsa tattva tattvArtha sUtra tadbhavastha jJAnAvaraNa 9.108 jJAnAvaraNIya 6.6,9; 8.17; 13.26,256,257 jJAnAvaraNIya karma prakRti jJAnAvaraNIyavedanA jJAnopayoga jJAyakazarIra ta 3. 7; 10.14 tapas 13.280, 285 13. 187 13.96; 14.38 5.224 1.142,143, tadvyatirikta dravya lezyA 5.242 tadvyatiriktakarmAnanta 3.16 tadvyatiriktakarma saMkhyAta jha jhallarI saMsthAna 4.11,21 sparzana Ta 8.80 tadvavyatiriktadravyavargaNA 3.124 16.484 14.52 tadvyatiriktadravyAnanta 3.15 tadvavyatiriktadravyA saMkhyAta 3.124 13.295 tadvavyatiriktanoAgamadravya 10.14 13.334 tadvavyatiriktanoAgamadravya7.4,30 bhAva tadvyatirivatanoAgamadravya Da DaharakAla 5.42,44,47, 56 | tadvavyatiriktasthAna 4.315 taptatapa tarka tarpaNa ( 30 979 9.77 13-205 4-13 talabAhalya tavalI 10 - 20,44,242, 274 4-151 6-490,491 tiryagyoni 13.38,54 13.54,61 9-91 13-346, 349 3.124 6. 283 tiryaJcabhAva 4-40 6-230 4-11,21 13-370 tithi tiryak 13-222,327,391 tikSetra 4- : 6 tiryakloka 4.37,169,183 tiryaklokapramANa 4.41,150 tiryaggati 1.2028.9 tiryaggatinAma 13.367 tiryaggatiprAyogyAnupUrvI 4.176,6. 76,13.371, 375 6-75 4.319 tiryapratara 4.211,13.371, 5 184 tiryagsvasthAnasvathAnakSetra 4. 142 tiryagAyu tadvyatirikta nokarmAnaMta 3. 15 tiryagAyuSka 14.495 | tadvavyatiriktanokarmAsaMkhyAta tiryaJca 373 13.325 4.194,204 6.49,8.9 13.362 4.220,8.192, 14-239 14-11 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 1-274 31) pariziSTa tIrtha 8-92,9-109,119 | taijasazarIrabaMdhananAma13-367 / trairAzika 3-95,96; 10-3 tIrthakaratva 6-489,492, tajasazarIralamba 13-325 120 495,496 | taijasazarIrasamudghAta 4-27 | trairAzika krama 4-718 tIrthakara 1-58,5-194,323, | taijasazarIrasaMghAta 6-70 | vyaMza 4-48 6-246.7-55,8-11,72, | tejasazarIrasaMghAtanAma 73,9-57,58,10-43 53-367 | dakSiNa pratipatti 3-94,98; tIrthakaranAma 13-363,366 | toraNa 4-165,14-39 5-32 tIrthakaranAmakarma 6-67 tyakta 1-26 | daNDa 4-30; 9-236; tIrthaMkaranAmagotrakarma 8-76, tyavatadeha 9-269 10-320; 13-84 tvakasparza 13-3,19 daNDakSetra 4-48 tIrthaMkarasantakarmika 8-332 tvagindriya 13-24 daNDagata tIvrakaSAya basa 10-43 6-618-11 daNDagatakevalI 4-48 tIvramandabhAva trasakAya 5-187 daNDasamudghAta 4-28; 6-412 tRtIya pRthivI 4-86 trasakAyika 7-502/ dantakarma 9-250; 13-9,10 tRtIya pRthivI adhastanatala / trasanAma 13-363,365 41,202; 14-6 trasaparyAptasthiti 4-225 5-84,85 darzana 1-145,146,147, tRtIya sthAna 11-313 trasasthiti 5.61,81 148,149,383,384, tRtIyasaMgrahakRSTiantara6-377 trikaccheda 385, 6-9,32,33,38; tRtIyAkSa trikaraNa 6-204 7-7,100,13-207,216. teja 8-200 tri:katvA 13-86 358; 15-5,6 tejakAyika trikoTipariNAma 9-162 | darzanamohakSapaNa 7-14 tejasakAyika 7-71 228,247; 10-435 | darzanamohakSapaNAniSThApaka tejolezyA 1-389,16-484, trikoNa kSetra 4-13 6-245 488,491 trikhaMDa dharaNIza 1-58 | darzanamohakSapaNAprasthApaka triratna tejoja 10-23,14-147 trizarIra tejojamanuSyarAzi 7-266 14-238 | darzanamohanIya4-335, 6-37, tejojarAzi 3-249 triMzatka 6-186; 10-121; 38; 10-294; 13-357, tejasa 14-327 16-537 358 taijasakAya 1-273 trisamayAdhikAvalI 4-332 ] darzanavinaya 8-80 taijasakArmaNazarIrabaMdha 14-44 tristhAnabandhaka 11-313 | darzanavizuddhatA 8-79 taijasadravyavargaNA 14-60,549 tristhAnika 15-174 | darzanAvaraNa 9-108 taijasazarIra 4-24,6-69, trIndriya 1-242,248,264; | darzanAvaraNakarmaprakRti 7-300,8-10,13-310 7-65, 8-9| 13-206 14-328 trIndriyajAti 6-68 | darzanAvaraNIya 6-10, 8-10, taijasazarIranAma 13-367 trIndriyalabdhi 14-20 13-26,208,353 tejasazarIrabandhasparza 13-30 | truTita 12-162 | darzanopayoga 11-333 tejasazarIrabandhana 6-70 | truTitAtruTita 12-162 / dalita 12-162 8-192 6-245 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsahitasamagraSakhaMDAgamasya pAribhASika-zabda-sUcI dalitadalita 12.162 | duSamakAla 9126 dezapratyAsattikRta 14.27 dazapUrbI SamasuSama 9.119 | dezamokSa 16.337 dazavakAlika 1-97 ; 9-190 | dUrApakRSTi 3.251,255 | dezavinAza 13.332,335, dAna 13.389 | dRzyamAna dravya 6.260 341 dAnAnta rAya 6.78; 13.389 | dRSTamArga 5.22,38 | dezavipariNAmanA 15.283 . 15.14 | dRSTAnta 4.22 dezavrata 5.277 dArTAnta 4.21 dRSTi amRta 9.86,94 | dezavratI 8.255,311 dAmasamAna 16.374,539 dRSTipravAda 9.203 dezasatya 1.118 dArusamAnaanubhAga 12.117 | dRSTivAda 1.109 dezasiddha 9.102 dArukasamAna daSTiviSa 9.86,94 | dezasaMyama 5.2027-14 dAha 11.339 | deya 3.20 dezasparza 13.3,5,17 dAhasthiti 11.341 | deva 1.203; 13.261,292 dezanA 6.204 divasa 3.67,4.317,395, | devakUru . 4.365 dezAmarzaka 4.57 13.298,300 | devagati 1.203; 6.67; 8.9 | | dezAvadhi 6.25; 9.14 divasapRthaktba 5..8,103; | devagatinAma 13.265 | dezAvaraNa 7.63 6.426 / devakSetra dezona loka divasAnta | devagatiprAyogyAnupUrvI 6.76; | dezopazama 6.241 divyadhvani 5.194, 9.120 13.371,382 | daitya 4.18 dizA 4.226 | devatA 4.319 | doSa 14.11 dizAdAha 14.35 devapatha 4.8 dravya 1.83,386,3.2,5, dIptatapa 9.90 | devabhAva 14.11 6;4.331,337; 13.91 dIptazikhA 10.65; 12.- devaddhidarzana 6.434 204,323, 15.33 428 devaddhidarzananibandhana 6.433 dravya utkRSTa 11.13 dIrgha 13.248 devaloka 5.284/ dravya upakrama 15.41 dIrghaha svaanuyogadvAra 9.235 devAyu 6.49; 8.9 dravya upazAmanA 15.275 dIrghAntara devAyuSka 13.362 dravyakarma 13.38,43 durabhigandha 6.75 13.11 dravyakAla 4.313 dUrabhigandhAnAma 13.370 dezakaraNopazAmanA 15.275 dravyakRti 9.250 9.183 dezaghAtaka dvavyakrodha 7-82 6.65, 8.9 | dezaghAti 15.171; 16.374, dravya kSetra 4.3 durbhaganAma 13.363,366 5.39 dravya chedanA 14.435 dubhikSa 13.332,336,341 | dezaghAtisparddhaka5.199,7-61 durvaSTi 13.332,336,341 | dezaghAtI 11-12,85 dravya jaghanya 6.299; 7.64; dusvara 6.65, 8.10 dusvaranAma dravyataH Adeza jaghanya 11-12 13.363,366 dezajina 6.246; 9.10 duHkha 6.35; 13.332,334, | dezaprakRtivipariNAmanA dravyatva 4-336 341,15.6 15.283 deza durnaya dubhaMga 12.54 | dravyArjana Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 1.32 dvigaNahAni dravya nibandhana 15.2 / dravyAthikanaya 4.3,145, / dvisthAnika anubhAgavedaka dravyaparivartana 4.325 170,322,367,444; 6.213 dravyaprakRti 13.198,203 | 7.3,13; 8.3; 10-22, dvisthAnika anubhAga satkamika dravyaprakrama 15.15 450; 16.485 6.209 dravyapramANa ___3.10 dravyArthikaprarUpaNA 4 259 dvisthAnI 82 55,272 dravyapramANAnumama dravyAlpabahutva 5.241 / dvIndriya 1.241,248,264, dravyAsaMkhyAta 3.123/ 7 64,89; 14.323 dravyabandha 14.57 dravyendriya 1232 dvIndriyakArmaNazarIrabAdha dravyabandhaka dvandvasamAsa 14.43 dravyabhAvapramANa 3.39 dvAdazAMga 9.56,58/dvandriya jAti 1.68 dravyamana 1.259 | dviguNazreNizIrSa 15.697 | dvIndriya jAtinAma 13.367 dravyamala 6.153 | dvIdriyataijasa kArmaNazarIrabandha dravyamokSa 16.337 dviguNAdikaraNa 3.77,8', 14.43 dravyamaMgala 1.20,32 3.7 dvIndriyataijasazarIrabadha14.43 dravyayuti 13.48 | dvicaramasamAnavRddhi 934 | dvIndriya-trIndriyazarIrabandha dravyaliMga 4.208 | dvitIya daNDa 7.313,315 14.43 dravyaliMgI 4.427,428; dvitIya daNDasthita 4.72 / dvIndriyazarIra 14.78 5.58,63,149 dvitIya pRthivI 4.89 / dvIpa 13.308 dravyalezyA 16.484 dvitIya saMgrahakRSTiatara6.377 dvIpasAgaraprajJapti 1.110; dravyavargaNA 14.52 dvitIya sthAna 9.2,6 dravyaviSkambhasUcI 11.113 5.263 dvitIya sthiti 6.232,25 dravyavedanA 12.21 10.7 dvitIyAkSa 745 | dveSa 12.283 dravyazruta 8.91 dvipada 13.391 dvayardhaguNahAni 6152 dravyasUtra dvipradezIya paramANu pudgala dravyasparza 13.3,11,36 dravyasparzana dravyavargaNA 14.55 dhana 4 159; 10.150 4.141 dvipradezIya vargaNA 14.122 dhanuSa dravyasaMkrama 4.45,57 16.339 dvimAtrA dravyasaMyama 14.62 dharaNI 6.465,473; 13.243 dvirUpadhArA 3.52 dharaNItala 4.236 dravyasaMyoga dvisamayAdhikAvalI 4.332|dharma 4.319:8.92 9.137 dravyasaMyogapada dviskandha dvibAhukSetra 4.187, | dharmakathA 9.263 ; 13.203; 9.138 dravyAntara 218 14.9 dravyAnanta 3.13 dvisthAna daNDaka 8.274 | dharmadravya 3.3,13.43,15.33 dravyAnuyoga 1.158; 3.1 | dvisthAnabandhaka 11.313 | dharmAstidravya 10.236 dravyArthatA 13.93 | dvisthAnika 15 174,16 539 / dharmAstikAyAnubhAga 13.349 dravyAthika 1.83 ; 4.141; dvisthAnika anubhAgabandhaka dharmyadhyAna 13.70,74,77 9.167,170 6.210 | dharmyadhyAnaphala 13 80,81 sAyana 7.91 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsahitasamagraSakhaMDAgamasya pAribhASika-zabda-sUcI dhUmake4 dhyeya dhAtakIkhaNDa 4.150,195 / nAnAtva 6.3:2,407 dhAna 13.205 | nakSatra 4151 | nAnApradezagaNahAnisthAnAdhAraNA 1.354, 6.18; nagara 7.6; 13.334 / |ntarazalAkA 10.116 9.144; 13.319,233, nagaravinAza 13.334 | nAnAzreNi 14.134 dhAraNAjina 962 nandA 4319 nAma 6. 3; 13 26,209 dhAraNAvaraNIya 13.216,219 | nandAvarta 13 297 nAmaupakrama 15.41 233 1.341,342; 4.46 | nAma upazAmanA 15.275 dharya 4.329 napuMsakaveda 6.47;779; nAmakarma 13 38,40,263 14.35 8.10; 13 361 nAmakarmaprakRti 13.206 dhyAta napusakavedabhAva 14 11 nAmakAraka 7.29 dhyAna 13.64,74,76,86 napuMsakavedopazAmanAddhA5-190 nAmakAla 4.313 namaMsana dhyAnasantAna 13.66 nAmakRti 9.246 naya 1.83 ; 3.18, 7.60% nAmakSetra 9.162,166; 13.38, dhruva 8.8 nAmachedanA 14,439 198,287 nAma jina 6.21 9.6 dhruvaavagraha nayavAda 13.280,287 nAmanibandhana dhruvaudayaprakRti 15.119 15.2 nayavidhi 13 280,284 nAmanirukti dhruvaudIraka 15.108 14.322 nayavibhASaNatA 13.2 dhruvaudIraNAprakRti 15.109 nAmapada 1.77, 9.136 nayAntaravidhi 13.280,284 nAmaprakRti 4.141 dhravatva 13,198 naraka 13.325; 14.495 dhruvapratyaya nAmaprakrama narakagati 1.201,302; dhruvabandha 8.117 nAmabandha 6.67, 8.9 dhruvabaMdhaprakRti8.17,15.145, | narakagatiprAyogyAnapUrvI nAmabandhaka 328 4.175,191,6.76. nAmabhAva 5.183; 12,1 dhruvabandhI 6.89,118; 4.17 13.371 nAmamokSa 16.339 dhruvarAzi 3 41 ; 10.198, | narakagatimAna 13.367 nAmamaMgala 1.17,19 170,173 14.495 nAmalezyA 15484 dhruvazunyadravyavargaNA 14.83, | narakaprastara nAmavargaNA 14.52 14.495 112,116 | narakAyuSka nAmavedanA 13.362 10.5 dhruvazUnyavargaNA 14.63 | navagraiveyaka vimAna 4.385 / nAmasatya 1.117 dhruvaskandhadravyavargaNA 14.63 | navavidhi 9.109; 110 nAmasama 9.260,269; 11.350 nAga 13.391 13.203; 14.8 dhruvAvagraha 1.357 | | nAgahastI12.232,15-327, nAmasaMkrama 6.103 16.518,522 nAmasparza 13.3,8; dhruvodayaprakRti15.159,162, nAthadharmakathA 1.101 / nAmaspazana 4.141 233 | nAnAguNahAnizalAkA 6.151, nAmAnanta ___ 152,163,165 / nAmAnantara 5-1 14.4 dhruvasthiti dhruvodaya Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 8-8 15-40 / 14-236 nAmAlpabahutva 5-241 | nikSepa 1-10;:-17; / nirantara 5-56,257; nAmAsaMkhyAta 3-123 4-2,416-225, nAbheya 13-388 227,2287-3,60; |nirantaraavakramaNakAlaniHzeSa nAmopakrama 9-6,140; 13-3,38, 14-478 4-57; 198; 14-51; nirantara bandha nAraka 8-17 16-347 13-292,391. nirantarabandhaprakRti 8-17 nikSepAcArya 392 nirantaravedakakAla 10-142 nigoda jIva 3-357; 143 nArakagati 1-201 4-406,7-506, nirantarasamayaavakramaNakAla nArakabhAva 14-11 8-192 14-470,475 nArakAyu 6-48;8-6 nigodazarIra 4-478; nirAdhAra rUpa 10-171 nArakasarvAvAsa 4-179 14-86 nirindriya 14-429 nArakAvAsa | nicitakarma 4-76 niruvita 3-51,73, nArAcazarIrasaMhanana 6-74 nityanigoda 10-24; 7.47 nArAcasaMhanana 8-10 nirupakramAyu 9-89 nAlikA 3-65 | nityai kAnta 9-247 nirukramAyuSka 10-234, nAlI 3-66,4-318 nidazana 5-6; 15-32 238 niHsUcikSetra 4-12 | nidAna 6-501,12-284 nirgrantha 9-323,324 niHsRta 9-153 nidrA 6-31,32, nirjarA 9-3,13-352 niHsRta avagraha 6-20 8-10,13-354 nirjarAbhAva 5-187 ni:sata pratyaya 13-238 nidrAdaNDaka nirjarita-anirjarita 13-54 nikAcana adhyavasAna nidrAnidrA 6-31,8-9; nirdeza | nirdeza 3-1,8,9; 16-577 13-353,354 4-9,144,622; nikAcanA 10-46 nidhatta 6-427; 16-516, nikAcanAkaraNa 6-295, | nidhatta adhyavasAna 16-577 8-10 nidhatta anidhatta nirmANanAma 9-235 13-363, nikAcita nidhattikaraNa 6-295,341 12-34; 16-517, | ninha 14-327 nirlepana 14-500 | nipuNa 14-327 nirlepanasthAna 10-297, nikAcita-anikAcita nibandhana 15-1 298; 14-527 9-235 nibandhana anuyogadvAra 9-233 nirvargaNA 6-385 nikRti 12-285 | nimiSa 4-317 | nivavargaNAkANDaka 6-215, nikRtivAk 1-127 |niratagati 1-101 316,218; 11-363 nikkhedima 9-273 niraticAratA 8-82 | nirvANa 5-35, 10-269 576 / nirmANa 349 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsahita samagraSaTakhaMDAgamasya pAribhASika-zabda-sUcI 13-265 9-191 13-390,391 nirvRti 184; 8.6; 6-497 ; 7-436 ; | naigamanaya 14-363 13.4,11 noAgamabhAvabaMdha 14-9 nirvatisthAna 14-358 | naiyAyika 6.420,9.323 noAgamabhAvabaMdhaka 7-5 | naisargikaprathamasamyaktva noAgamabhAvabhAva 5.184 nirvatyakSara nivedanI 6.430 | noAgamabhAvalezyA 16485 1-105; 9-202 noanubhAgadIrgha nirlepana 16.509 14-500 noAgamabhAvavargaNA 14.52 nirlepanasthAna 10.297, noanubhAgaha sva 16.511 noAgamabhAvasparzana 4.144 noAgama 3.13,123 298; 14-527 noAgamabhAvAntara noAgamaacittadravyabhAva 184 noAgamabhAvAnanta niSiddhikA noAgamadravyakAla 4.314 noAgamabhAvAlpabahutva niSeka 6-146,147,150; noAgamadravyaprakRti 13-204 5.242 11-237 noAgamadravyabhAva 5-184 | noAgabhAvAsaMkhyAta 3.125 niSekakSudrabhavagrahaNa | noAgamadravyabandha 14-28 | noAgamamizradravyabhAva 14.362 | noAgamadravyabandhaka 7-4 5.184 niSekaguNahAnisthAnAntara noAgamadravyavargaNA 14-52 / noAgamavargaNA 14.52 16.328 | noAgamadravyavedanA 10-7 | noAgamasacittadravyabhAva niSekaprarUpaNA 14.321 | noAgamadravyasparzana 4-142 5.184 niSeka bhAgahAra noAgamadravyAntara 5-2 | noindriyaarthAvagraha 13.228 niSekaracanA 10.43 | noAgamadravyAnanta 3.13 | noindriyaarthAvagrahAvaraNIya niSekasthiti 6.166,167 | noAgamadravyAlpabahutva 13.229 niSekasthitiprApta 10.113 5-242 / noindriyaAvAyAvaraNIya nissaraNAtmaka taijasazarIra noAgamadravyAsaMkhyAta 13.932 427 3-123 noindriya IhA 13.232 nIcagotra 6.77; 8.9 | noAgamabhavyadravyabhAva | noindriya IhAvaraNIya nIcairgotra 13.388,389 5-184 13.232 nIlalezyA 1.389; 7.104; | noAgamabhAvaupazAmanA noindriyajJAna 8.320,331,16.484 15-275 | noindriyadhAraNAvaraNIya 488,490 noAgamabhAvakAla 4316; 12.233 nIlavarNa noindriyAvaraNa 5.237 nIlavarNanAma 13.370 noAgamabhAvakSetra 4-7; nokarmaupakrama 15.41 naiRta 4.318 11-2 | nokarmaupazAmanA 15.275 naigama 7.28; 9.171,181; | noAgamabhAvajaghanya 11-13 11.13 10.22; 12.303; noAgamabhAvanAraka 7-30 nokarmakSetrajaghanya 13.199; 15.24 noAgamabhAvaprakRti nokarmadravya 6.74 11-77 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 ) nokarmadravyanAraka noka paryAya nokarmapudgala nokarma pudgalaparivarttana 4- 325 nokarma prakRti nokarma prakrama nokarmabandhaka nokarmamokSa nokarmavedanA nokarma saMkrama 16-339 13- 4, 5 nokarmasparza nokaSAya 6-40 ; 41; 13 359 kRti nagaNya nagauNyapada nojIva notvak no prakRtidIrgha noprakRti sva nopradezadIrgha nopradeza sva nokaSAyavedanIya 6-45; 13-359,361 9-274 nomanoviziSTa nosthitidIrgha nyADhya nyAya nyAsa pakSa 7-30 | pakSin 4-327 paTTana 4-332 paTTana vinAza 13-332,335, nosthitiha, sva nyagrodhaparimaNDalazarIra saMsthAnanAma pakSadharmatva nyagrodhaparimaNDalasaMsthAna6-71 13-205 pada 15-15 7-4 padanikSepa 16-337 padmalezyA / 190; 7-104; 10-7 8-333, 345; 16-480 4.8,492 1-82 padamImAMsA 9- 141; 10 69; 12-314-50, 322 parasthAna (alpabahutva ) 3 208 padazrutajJAna 13- 65 9-429,438 padasamAsa 6-23; 12- 480 | parasthAnAtpabahutva 5-289; 13-267 10-4.6 13-261 || parasparaparihAralakSaNavirodha 9-59,60 13-261 parAkrama 13-89 parikarza 4-232 15-276, 277 parigraha 659, 8-10 13-363 9-135 | padAnusArI 1-74 padAvaraNIya 13-368 12-296,297 padAhina pannaga 13-19 16-507 payadakaraNa 16-509 paraghAta 16-509 paraghAtanAma 16-511 paraprakRtisaMkramaNa 10-19 parapratyaya 16- 508 parabhavika 16-510 pariziSTa 13-286 13-286 padasamAsAvaraNIya 6-23, 10-29, 12-3, 4 0;13-260,265 4-320 13-391 paramArthaMkAla 13-335 | paramAvadhi 6-2-9- 4,41, 13.292,322 parabhavikanAmakarma 3-18 | paramANu 341 paramparAparyApti 10-429 paramparAbaMdha 12-370,372 paraMparA labdhi 13-200,283 paramparopanidhA 6-152 298,300 13-245 | paramArtha parabhavika nAma prakRti 16-342 parabhavikanAmabaMdhAdhyavasAna pa 4-317,395; 13- | paramANupud galadravyavargaNA paravAda 4-23; 13-11' 18,215; 14-54 6-378; 10-205 11-352; 12.210 ; 14-49 13-280,288 6-171 parigraha saMjJA 4-234 paricita 16-363 parasamayavaktavyatA 7-436; 13-345 9-93 parijita 9 - 268; 13 203 6- 293 pariNAma 1-80; 15-172 330,347 | pariNamataH Attapudgala parigrahata: Attapudgala 16-5.5 pariNAmapratyaya 6-317 16-387 pariNAmapratyayika 15-172, 242,261 13-17,262, 263,299 12-282 16 515 1.4.5 9-252 14- 121 | parittajIviya 5-7 | parittApana pariNAmayoga 10-55, 420 parita aparita vargaNA 14-58 274 13-46 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsahitasamagraSakhaMDAgamasya pAribhASika-zabda sUcI ( 38 paridhi 4-12, 43,45, | paryApti 1- 57; 4-362; } pAriNAmikabhAva 5- 185 209,222 10-239 196,207,230, 7-14 paridhiviSkambha 4-34 paryAya 1-8; 4-337,6-22,pArigAmikI 9-182 parinirvatabhAva 8-5,6,13-60 pAtra 14-18 13-1 paryAyajJAna 13-363 paripATI 5-20 piThara 13-204 paryAyanaya 4-337 paribhoga 6-78; 13-390 pizula 12-158 paryAyasamAsa 6-22 paribhogAntarAya 6-78; 13-paryAyasapAsajJAna pizulApizula 12-260 13-263 389 paryAyasamAsAvaraNIya 13-161 mA piMDa 4-544,14; 13-366 parimaNDalAkAra 4-178 paryAyAthika 1-85, 9-170 piMDaprakRti 6-49; 3-363, 14.9 paryAyAdhiza jana 366; 16-347 parivartana 14-9 .149 pucchaNa 14-9 parivartanA 9-262; 13-203 | paryAyAthikanaya 4-3,145, pUNya 13-352 parivartamAna | 170322,444 ; 7-13;8. 15-234 | 3,781.-451,16-485 pudgala parivartamAnanAmaprakRti 1-119; 14-36 15-146 paryAyAthikaprarUpaNA 4-142. pudgaladravya 3-3, 13-43; 15-33 parivartamAnapariNAma 12-27 172,186,207,259 paryAyAvaraNIya 13-261 | pudgalanibaddha parivartamAnamadhyamapariNAma 15-7,13 | paryudAsa 15-15 | pudgalaparivartana 4-364,388 12-27 406,5-57 parizAtanakRti paryudAsapratiSedha 7-479,480 9-327 parihANi ( rUpa ) 3-187 parva 4-317; 13-298.300 | pudgalaparivartanakAla 4-327; palya 4-9,185,389 parihAra 334 parihArazuddhirsayata 1-370, palyopama 3-63 ; 4-5,7,9, pudgalaparivartanavAra 4-334 77,185,317,340,379, pUdagalaparivartanasaMsAra 4333 371,372, 7-94,167, 13-298,300 pudgalabandha 13-347 | palyopamazatapRthaktva 1-437 pudgalamokSa 13-348 parihArazuddhisaMyama 7-167 | 4.49 pudagalavipAkittva 5-222; parItAnanta 3-18 | pazcAtkRtamithyAtva 4-349 parokSa 6-26; 1-55,143; | pazcAdAnupUrvI 1-73; 9-135 pudgalavipAkI 5-226; 13-212,214 | | paza 1 3-391 6-114; 12-46 parodaya 8-7 pazyamAna 14-143 | pudga pudgalayuti 13-348 paryanta 4-86,362 / pANimuktAgati 1-300,4-29 pudgalAtta 9-235; 16-514 paryApta1-254,267, 3-331 | pApa 13-352 pudgalAtmA 16-515 6-62,419,8-11, pAyadakaraNa 15-278| pudgalAnubhAga 13-349 10-240 pAraJcika 13-62 | punaruktadoSa 10-296 paryAptanAma 13-263 pAramAthikanokarmadravyakSetra 4-7 12-209 paryAptanivRtti 14-352; | pArasika 13-223 | puruSa 1-341, 6-46 15-180 | pAriNAmika 1-161, 7-9, | puruSaveda 6-47,7-79, 8-10 paryAptAddhA 10-37 / 3012-279 13.361 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39) pariziSTa pulaviya 4-195 puruSavedadaNDaka 8-275 | pRthivI 4.460 | prakIrNakAdhyAya 13-276 puruSa (purisa) vedabhAva 14-11 | pRthivIkAyika 3-330 ; 7- | prakRti 12-303,13-197, puruSavedopazamanAddhA 5-190 708-192 205 14-86 pRthivIkAyikanAmakarma 7-70 | prakRtianuyogadvAra 9-232 puSkaradvIpa 4-195 paizunya 1-17 | prakRtialpabahutva 13-197 puSkaradvIpArdha 4-150 potakarma 9-249 ; 13-9, prakRtigopucchA 10-241 puSkarasamudra 41,202; 14-5 prakRtidIrgha 16-507 puSpottaravimAna 9-120 | paMkavahalapathivI 4.2.2 prakRtidravyavidhAna 13-197 puMDarIka 1-98; 9-191 | paMcaccheda 3-78 prakRtinayavibhASaNatA puMveda 1-341 | pacadravyAdhAraloka 4-185 13-197 pUrima 9-272,273 | paMcamakSiti 13-318 prakRtinAmAvadhAna 13-197 pUrva 4-317, 6-25; 12- | paMcamapRthivI (prakRtinikSepa 13-197,198 4-89 480, 13-280,289,300 | paMcamuSTi 9-129 / prakRtibaMdha 8-27; 6-198; pUrvakRta 9-209 paMcavidhalabdhi 7-15 200 pUrvakoTI 4-347,350,359, |paMcalokapAla | prakRtibaMghavyuccheda 366 | paMcasAmAyikayogasthAna prakRtimokSa 16-337 pUrvakoTIpRthaktva 4-368,373, 10-495 prakRtivikalpa 4-176 400,408;5-42,52,72 paMcAMza 4-178 prakRtivizeSa 10-510,511 pUrvagata 1-112 | paMcendriya 1-246,248, prakRtizabda 13-200 pUrvadhara 15-238 264;7-66 prakRtisthAnaupazAmanA pUrvaphala 3-49, paMcendriyajAti 1-264, 6-68 15-280 pUrvazrutajJAna 13-371 8-11 prakRtisthAnabandha 8-2 pUrvasamAsa 6-25; 12-480 | paMcendriyajAtinAma 13-367 prakRtisatkarma 16-522 pUrvasamAsazrutajJAna 13-271 paMcendriyatiryaggatiprAyogyAnu prakRtisamutkIrtanA 8-7 pUrvasamAsAvaraNIya 13-261 | pUrvI 4-191 | prakRtisaMkrama 16-340 pUrvasparddhaka 10-322,325; | paMcendriyatithaMca 8-112 | prakRtisvarUpagalita 10-249 13-85; 16-520,578 | paMcendriyatiryaMcaaparyApta prakRtiha,sva 16-509 pUrvAtipUrva 13-280 8-127 prakRtyarthatA 12-478 pUrvAnupUrvI 1-73; 9-135; | paMcendriyatiryaMcaparyApta 8-112 | prakSepa 3-48,49,187; 12-221 paMcendriyatiryaMcayonimatI 6-152; 10-337 pUrvAbhimukhakevalI 4-50 8-112 | prakSepapramANa 10-88 pUrvAvaraNIya 13-261 paMceMdriyalabdhi 14-20 prakSepabhAgahAra 16-76,101 pRcchanA 9-262; 13-203 |paMjara 13-5,34 / prakSeparAzi 3-49 pRcchAvidhi 13-280,285 pajikA prakSepazalAkA 3-159 pRcchAvidhivizeSa 13-280 prakAzana 4-322 | prakSepasaMkSepa 5-294 pRcchAsUtra 10-9prakIrNaka 4-174,234 prakSepottarakrama 6-182 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pracaya pracalA pracalApracalA prajJA 6-31,32,8-10 ; dhavalAsahita samagra SaTkhaMDAgamasya pAribhASika zabda sUcI 3-94 | pratipAtasthAna 13- 354 pratipAtI 6-31;8-9; 13- 354 9-82, 83, 84 prajJAbhAvachedanA prajJAzravaNa pratara 9-236; 10-320; 13-84 prataragata prataragata kevalikSetra prataragata kevalI pratarapalya pratarasamudghAta pratarAkAra pratarAvalI pratarAMgula 14-436 pratiSThA 9-81,83 pratisArI pratipAtIavadhi 6-501 pratibhAga 4 82, 5-270,290 pratirAzi 9-188 9-45 pratiguNakAra pratigraha 16-411, 414, 495 pratipakSapada 1-76; 9-36 pratipadyamAnasthAna 6-276, pratisArI buddhi pratipattisamAsazrutajJAna pratipattisamAsAvaraNIya prati sevita 7-55 pratikSaNa 4-56 pratIcchA 4-19 pratIcchanA 3-78 | pratIta satya 4- 29,436 pratyakSa 4-204 4-389 pratyakSajJAnI 3-78,79,80 ; 4-10,43,49,151,160, pratyabhijJAna pratyaya 172,5-317,335,9 - 21 pratarAMgula bhAgahAra 4-98 pratyayanibandhana pratikramaNa 1 97, 8-83, 84, 13-363 6- 283 | pratyeka nAma 5-323 7-564 | pratyekabuddha 13-83 | pratyekazarIra 1-268; 3-331, 333; 6-62; 8-10 ; 13-387, 14-225 | pratyekazarIradravyavargaNA 14-65 prathama tribhAga 14-501,502 prathaktva 3-89 13-13,77 prathaktvavirkavIcAra 13-77, 80 10-67 13- 243 9-57,60 13-271, 273 13- 346 | prathaktvavitarkavIcAra14-9 | zukladhyAna 13- 203 prathama daNDa 9- 262 prathama niSeka 1- 118 prathama pRthivI 1-135 ; 4-339; |prathama pRthivIsvasthAnakSetra 6-26; 9-55,142; ( 40 4-182 6-3.204, 13-212,214 | prathama samyaktva 206,223,418; 10-285 8-57 prathama samaya zapazamasamyagdRSTi 9-142 5-115 15-2 pratyayaprarUpaNA 7-13 pratyayavidhi pratyAkhyAna prathamAkSa 8-8 308 1-121; 6-43, 7-45 44 8-83, 85; 13-360 prathamAnuyoga 1 - 112; 9-208 pratyAkhyAnadaNDaka 8-274 ; pradeza 13-11 9-222 pradeza udIraka adhyavasAnasthAna 7-167 16-577 8-9 | pradezaguNahAnisthAnAntara 6-44 13-261 pratyeka anantakAya 4-391 7-313 6-173 4-88 278 pratyAkhyAnapUrva pratyAkhyAnAvaraNa pratipatti 6- 24; 12-480 ; 13-292 | pratyAkhyAnAvaraNIya pratipattiAvaraNIya 13-261 pratyAgAla pratipattisamAsa 6-233,308 pradezaghAta 13- 243 | pradezachedanA 12- 480 pratyAvalI 6- 233, 234, 308 pradezadIrgha 16-376 6-230, 234 14-336 6-24; pratyAmuNDA 16-509 pratyAsatti 4-377 8-6 pradezapramANAnugama 14-321 13-269 | pratyAsannavikAnupUrvI phala 6-235 prathama samaya tadbhavastha 14-332 prathama saMgrahakRSTiantara6-271 prathama sthiti 6-232,233, pradezabaMdha 6- 198,200,8-2 4- 175 pradezabaMdhasthAna 10-505,511 1- 274 | pradeza mokSa 16-338 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41) pariziSTa prANI 16.577 prayojana pradezavinyAsAvAsa 10.51 prameya 716 | prANa . 1.256,2.412' pradezavipariNAmanA 15.283 'prameyatva 4.144 3.6612.276 pradezaviraca 14352 pramokSa 8.3 prANata 13.3.8 pradezaviracita alpabahatva prayoga 12.286; 13.44 prANAtipAta 12.275,276 10.120,136 prayogakarma 13.38,43,44 prANAvAya 1.122,9.224 pradezasaMkrama 6.256,258; prayogapariNata 14 23,24 16.408.prayogabandha 14.37 / prANyasaMyama 8.21 pradezasaMkramaNAdhyavasAsthAna prayogaza:udaya 15.289 prAdhAnyapada 1.76,9 136 8.1 prAptArthagrahaNa 9.157,159 pradezaha sva prarUpaNA 1.411 prApti 9.75 pradezAgra 6.224,225 | prarohaNa 14.328 prAbhUta 6.25,9.134, pradezArthatA 16.93 | pravacana 8.72,73,90; 12.480 pradhAna dravyakAla 11.75 13.280,282 prAbhRtajJAyaka 13.3 pradhAnabhAva pravacanaprabhAvanA 8.79,91 prAbhRtaprAbhUta 6.24,12.480, prapadyamAna upadeza 3.92 pravacanabhakti 8.79.90 13.260 prabandhana 14.480,485 | pravacanavatsalatA 8.79.90 / prAbhRtaprAbhRtazrutajJAna 13.270 prabandhanakAla | pravacanasannikarSa13.280,284 bhRtaprAbhRtasamAsa 6.24; prabhA 14.327 pravacanasanyAsa 13.284 12.480; 13.270 prabhApaTala pravacanAddhA 13.280,284 prAbhRtaprAbhRtasamAsAvaraNIya pramattasaMyata 1.176;8.4 pravacanArtha 13.280,282 13.261 pramattApramattasaparAvartasahasra pravacanI 13.280.283 prAbhRtaprAbhRtAvaraNIya 13.661 4.347 pravacanIya 13.280,281 prAbhRtazrutajJAna 13.270 pramANa 3.4,184.396; pravaravAda 13280,287 prAbhRtasamAsa 6 25, 12.480 7.247,9138,163 pravAhAnAdi 7.73 prAbhRtasamAsazrutajJAna 1 3.270 pramANa (pariNAma) 340; pravedha 4.191 prAbhRtasamAsAvaraNIya 13.261 pramANa (rAzi) 3.187,194 |praznavyAkaraNa 1.104,9.202 prAbhRtAvaraNa 13.261 prAmANya 9.142 pramANakAla 11.77 prazama prAyazcita 13.59 pramANadhanAMgula 4.35 prazamtatajasazarIra 4.28%; prAyogyalabdhi 6.204 pramANapada 1.77 ; 960,136, 7.400 6.76 196,13.266 prazastavihAyogati prAyopagamana 1.23 pramANarAzi 4.71,341 |prazastopazAmanA 15.275 prAvacana 13.280 pramANaloka 15.25 prAzakaparityAgatA 8.87, pramANavAkya prasajyapratiSedha 7.85,479 pramANAMgula 4.48,160,185 prastAra 4.57 prAsAda 14.39 pramAda 7.11 prAkAmya 9.76,79 12.284 prAkAra 14.40 | preyasa 9.133 42,72/ pravezana prema Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsa hitasamagraSaTakhaMDAgamasya pAribhASika-zabda-sUcI ( 42 bha 13-248 | bAhya nirvRtti -234 | brahma 4-235; 13-316 pha bAhyapaMkti 4-151 | brahmottara phala ( rAzi ) 3-187,190 | bAhya-vargaNA 14-2 3,224 phalarAzi 4- 7,71,347 bAhyendriya 7-68| bhakta pratyAkhyAna 1-24 phalAcAraNa 9-59 bIja 1.-328 bhagavata 13-346 bIjacAraNa 9-79 bhajitatrya 13-309 baddha-abaddha 13-52 | bIjapada 9-56,57,59. | bhajyamAnarAzi 3-47 baddhAyaSka 6-208 60,127 | bhadrA 4-319 baddhAyuSkaghAta 4-383 | bIjabaddhi bhaya 6-47;7-34,35,36; baddhAyuSkamanuSya samyagdRSTi | buddhabhAva / 14-18 8-10, 13-332,336, 341,361 4-69 / buddhi 13-243 12-303 | bodhitabuddha 4-15, 13-307 bharata badhyamAna 5-323 | bhava 10-35,14-425; bala 4-318 | bauddha -497; 9-323 | baladeva 15-7; 16.512,519 6-83,85.490, 7- 1 baladevatva bhavagrahaNa 13-338,342; 6-489,492, 82, 8-2,3,8; 31-7, 14-362 495,496 347; 14-1,2,30 bahu 9-149; 13-50; 235 | baMdhaka | bhavagrahaNabhava 16-512 7-1;8-2; 14-2 bahu-avagraha 6-19 | bhavadhAraNIya 9-235 baMdhakasatvAdhikAra 7-24 bahuvrIhisamAsa 3-7 bhavana 14-495 baMdhakAraNa bahuvidha 9-151; 13-237 bhavanavAsiupapAdakSetra 4-80 baMdhana 7-18-2; 14-1 4-78 bahuvidha-avagraha bhavanavAsikSetra 6-20 baMdhana upakrama 15-42 bhavanavAsijagapraNadhi 4-78 bahuzruta 8-72,73,89 baMdhanaguNa 14-435 | bahuzrutabhakti 8-9,89 bhavanavAsi jagamUla 4-164 baMdhanIya 7-2;82-; 14-1, bhavanavAgiprAyogyAnupUrvI bAdara 1-249,267, 2-330 2 48,96, 4-230 331, 6-618-11, baMdhaprakRti 12-495 bhavanavAsI 4-1628-146 13-49,50 bAdarakarma 1-153 baMdhamArgaNA | bhavanavimAna 4-162 baMdhavidhAna 7-2;8-2,14-2| 4-325 bAdarakRSTi | bhavaparivartana 12-66 bAdaranigodadravyavargaNA14-84 baMdhavidhi | bhavaparivartanakAla 4-334 bAdaranigodapratiSThita baMdhavyuccheda bhavaparivartanavAra 4-334 3-348,4-251 baMdhasamatpattikasthAna 12-224 bhavasthiti 4-333,398 bAdarayugma 10-23, 14-147 baMdhasthAna 13-111,112 bhavasthitikAla 4-322,399 bAdarayugmarAzi 3-249 baMdhasparza 13-3,4,7 bhavAnanugAmI 13-294 bAdarasAmparAyika 7-5 baMdhAdhvAna 8-8 bhavAnugAmI 13.294 bAdarasthiti 4-390,403 baMdhAnuyogadvAra 9-233 bhavapratyaya 13-290,292 bAhalya 4-12,35,172 | baMdhAvalI 4-332; 6-168 | bhavapratyayaavadhi 6.29 bAhyatapa 8-86 202; 10-111,197 / bhavapratyayika 15-172,261 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 ) pariziSTa 3-14 bhaviSyat 13.280,286 | bhAvajaghanya 11.85 | bhASAdravyavargaNA 14-61,550 bhavopagRhIta 15-172,175; bhAvajina | bhASAparyApti -25':;7-34 16-380 bhAvanikSepa 13.39 | bhAvendriya 1-234 bhavya 1-150,7-4,7; | bhAvanibandhana bhittikarma 9-250,14-9 10 13-4,5,280, bhAvaprakRti 13.198,390 41,202,14.6 286 bhAvaprakrama | bhinnadazapUrvI 969 bhavyajIva 14-13 bhAvaparivartana 4.325 3 66,67, bhavyatva 4-480,5-188 bhAvaparivartanakAla 4.334 bhavyadravyasparzana 4.142 bhAvaparivartanavAra 4.364| | bhImasena bhavyanoAgamadravya 1-26 bhAvapramANa 3.32,32 | bhakta 16.346,350 bhavyanoAgamadravyakAla4.314 bhAvabaMdhaka 7.3,5 | bhuja bhavya rAzi bhAvamana 1.259 bhajagArabandha bhavya siddha 1.392,394 bhAvamala 1.32 | bhujAkAra (bhuuyskaar| bhavyasiddhika 7.1068-358 bhAvamokSa 15.237 10.291, 15.50 bhavyasparza 13-4,34 bhAvamaMgala 1.29,33 | bhujAkAra udaya 15.355 bhavyAnanta bhAvayuti 13.349 | bhujAkAraudIraNA 15.157, bhavyAsaMkhyAta 3-124 bhAvalezyA 1.431,16.485; 260 bhAga 7-495 488 bhujAkAraupazAmaka 16.377 bhAgalabdha 14.52 | bhujAkArabandha 6,181 bhAgahAra 3-39,48,4-71 bhAvaveda 5.222 | bhujAkAra saMkrama 16.398 bhAgahArapramANAnugama10-113 bhAvavedanA 10.8 | bhujyamAnAyu6 193,10.237 bhAgAbhAga 3-101.207 bhAvadhuta 8.91 247 bhAjita 3-39,41,7-247 bhAsatya 1.118 bhuvana bhAjyazeSa bhAvasaMkrama 16-335,340 bhata 4.232,13.280; 288 bhAna 6.465,7.51 | bhUtapUrvanaya 6.129 bhArya 4-18 | bhAvasaMyoga 9-137,138 bhUtabali 13.66.381 bhAmA 13-261 / bhAvasaMsAra . 4-334 | bhUtabalibhaTTAraka 151 bhAva. 1-29,5.186,9.137] bhAvasthitikAla 4-322 bhami 4.8 168; 13.91 bhAvasparza 13-3,6,24 bheDakarma 9250; 13.9,10, bhAva upakrama bhAvasparzana 4-141 . 41,202; 146 bhAvakarma. 13.36,40,90/ bhAvAnanta 3-16 bheda 4.144; 14-30,121; bhAvakalaMka 14.234 | bhAvAnuyoga 1-158 129 bhAvakalakala 14234 | bhAvAnuvAda 13.172 bhedajanita 14-134 bhAvakAla | bhASA 13.221,222 bhedaprarUpaNA 4-256 bhAvakSetra 4.3 bhASAgAthA 10.143 bhadapada 10.16 bhAvakSetrAgama 4.6 | mASAdravya 13.210,212 'bhedasaMghAta 14.121 3-38,39/ bhAvavargaNA Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsahitasamagraSaTakhaMDAgamasya pAribhASika-zabda-sUcI (44 4.189/ manuSyaparyApta manuSyanI bhoktA 1-119 manaja .13-391 8-9,10-2013-26 bhoga 6-78; 13-389 manuSya1.203,13-:92,327 bhogabhUmi 4-209; 6-245 manuSya aparyApta 8-130 | mahAkalpa 1.98; 9.191 bhogabhUmipratibhAga 4-168 manuSyagati 1-20 ; 6-67; | mahAtapa mahAbandha 9.105 bhogabhUmipratibhAgadvIpa 4-211 bhoga bhUmisaMsthAnasaMsthita manuSyagatinAma 1-367 mahApuNDarIka 1.8; 9.191 | mahAmaNDalIka 1.58 mahAmatsyakSetra manuSyagatiprAyogyAnapUrvI bhogAMtarAya 6-78; 13-389 4.36 mahAmatsyakSetrasthAna 4-176, 6-76; 13-377 15-14 4.66 manuSyabhAva 14-11 mahAmaha 8.92 bhaMga 3-202,2034-336, manaSyaloka 13-307 mahAvAcakakSamAzramaNa 411; 8-171; 10.225 16.577 manuSyalokapramANa 4-42 15-23 mahArAja bhaMgaprarUpaNA 4-475 manuSyAyu 5-49,8-11 mahArASTra 13.222 bhaMgavidhi manuSyAyuSka 13-362 13-280,285 mahAvyaya 13.51 8-130 bhaMgavidhi vizeSa 13-280. 5.277,9.41 manojJavaiyAvRtya mahAvrata 13-63 manodravyavargaNA 9-28,67 mahAvratI 8.225,256 kri manobalI mahAzukra maDaMbavinAza 13-332,335, 4.235 9-98 manoyoga 1-279,308 mahAskandhasthAna 14.495 mahAskandhadravyavargaNA 14.117 mati 13-244,332,333, 4-391; 7-77; 10-437 mahimA 9.75 manodravya vargaNA 14-62,551. mahoraga 13.391 matiajJAnI 7-84,8-279; 552 mAgadha 13.222 13-44 14-20 manaHprayoga mAgadha prastha mana.pravIcAra 4320 matijJAna 1-339 1-354; 7-66 mAdA manaHparyaya 14.30,32 matyajJAna 1194,358, 1-354, 7-66 1.350;6.45, madhuranAma 13-370 360; 13-212 madhuranAmakarma . 12.283, 13.346 | mana:paryayajJAna 6.75 6-28,488. mAnakaSAya 1.349 madhusravI 492.495,13-212.328 mAnakaSAyI 7.82 madhyadIpaka 9-44; 10-48, | mana.paryayajJAnAvaraNIya 6-29; mAnadaNDaka 8.275 496,12-14 13-213 mAnasa 13.332,340 madhyamagaNakAra 4-41 manaHparyayajJAnI 784,8.295 mAnasika 13.346,350 madhyamaghana 10-190 manaHparyApti 1-255 mAnasaMjvalana 13.360 madhyamatribhAga 14-502 | mamattItaHAttapudgala 16-515 mAnAddhA madhyamapratipatti 4-340 maraNa 4-409,470,471, mAnI 1.120 madhyamapada 9-60,195; 13-332.333.341 / mAnuSa 13.391 13-266 | maskArI 13-288 mAnuSakSetra 3.255,256; madhyaloka 4-9 ' mahAkarmaprakRtiprAbhUta 7-1,2, 4.170 mAna Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45) pariziSTa 182 mRtikA mRduka mRdukanAmaka 783 mAnuSakSetravyapadezAnya- mithyAtvAdikAraNa 4.24 | mUlaprakRti thAnapapatti 4.171 mithyAtvAdipratyaya 7../ mUlaprakRtibandha mAnuSottaraparvata 4.193 | | mithyAdarzana 12.286 mUlapratyaya 8-20 mAnuSottarazaila 4.150,216. mithyAdarzanavAk 1.117 mUlaprAyazcita 13-62 | mithyAdRSTi 1.162, 62, mUlAgrasamAsa -33; 10. mAnopazAmanAddhA 5.190 / 274,6.449,452, 454; 1.3,134,246 mAyA 1.3.0 6.41, 7.1218.4,86; mRga 13-391 12.283 9.18 13-205 mAyAkaSAya 1.349 mizra 7.9 13-50 mAyAkaSAyI mizraka 13.. 23, 24 6-75 mAyAgatA 1.113; 9.210 mizragrahaNAddhA 4229,328 | mRdunAma 13-370 mAyAddhA | mizradravyasparzana 4.143 | mRdusparza 13-24 mAyAsaMjvalana 13.360 mizranokarmadravyabandhaka 7.4 mRdaMgakSetra 4-51 mAyI 1.120 mizraprakrama | mRdaMmamukharuMdapramANa 451 mAyopazAmanAddhA 5.190 mizramagala 1.8/madaMgasaMsthAna 4-22 mAraNAntikakAla mizravedanA 10.7 mRdaMgAkAra 4-11,12 mAraNAntikakSetrAyAma 466 | mImAMsaka 6.41.09.323 maSAvAda 12.279 mAraNAntikarAzi 4.85 mImAMsA 13.242 13.242 mAraNAntikasamudghAta 4.26 16.338 meru 4.193 166, 7.300 maktajIvasamaveta 50.5 merutala 4 204 mArga 13.280,288 muktamAraNAntika 4.175, meruparvata 4 2 18 mArgaNa 1.131 230, 7.307,312 | merumUla 4.205 mArgaNA 7.7; 13.242; | muktamAraNAntikarAzi 4.76, meDa 2435 307,312| maMtra 418 mArgaNAsthAna 8.8 | mukha 4.146.13.371.383 | 1.282 mAlava 13.222 mukhapratarAMgula 4.48 maithunasaMjJA 1.415 mAlAsvapna 9.74 mukhavistAra 4. 3 | mokSa .490;96;13. mAsa4.317,395,13.298 munisuvrata 13.37 3.6,3 8,16.337, muhUte 3 66.4.317 390, 338 mAsapRthaktva 5.32,93 13.98,299 mokSaanuyogadvAra mAsapRthaktvAntara 5.179 9.234 muhurtapRthaktva 5.32,45 | mokSakAraNa mAhendra 4.235,13.316 13.306 | mokSapratyaya 7.24 mithyAjJAna 12.286 mUrtadravyabhAva mithyAtva 4,336,358,477, 12.2 | moSa manoyoga 1.280,281 5.6;6.39, 7.8,8.2, | mUla 4146,10.150 moha 12.283; 14.11 9,19; 9.117,10.43; mUlanivartanA 16.486 mohanIya 6.11; 13.26, 13.358; 14.12 mUlataMtra 208,357 10 medhA mukta Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsahitasamagraSakhaMDAgamasya pAribhASika-zabda-sUcI maMga yugma maMda rAgadveSa maMdaramala mohanIyakarmaprakRti 13.206 | yuga 4-317; 13-298,300 | ratni 4-45 yugma / rAzi) 3-249 | rasa 6-55,8-10,357 maMgala 1.32,33,34, 9-2, 10-19,22 | rasa 1-235 103 yati 13-346,318 rasanAma 13-363,364,370 maMgaladaNDaka 9.106 yoga 1-140,299,4-477 | rasaparityAga 12-57 maDalIka 157 5-226;7-6,88.2 | raha 14-38 maMtha 10.321,328 20; 10-436,437; | rAkSasa 4-232; 13-391 maMthasamudghAta 6.413 12-367 12-283; 14-11 . 13.50 | yogakRSTi 10-323 4.83 yogadvAra 13-260,261 rAjA ya yoganirodha 4-356,13-84| rAju 7-372 yakSa 13.393 | yogapratyaya 8-21 rAtriyojana . 12-283 yativRSabhabhaTTAraka 12.232 | yogavargaNA 10-343,449 rAzi 3-249 yathAkhyAtasaMyata 1.373; | yogaparAvatti 4-409 rAzivizeSa 3-342 8.309 yogayavamadhya 10-57,59,riktA 4-319 yathAkhyAtasaMyama 12.51 242; 16-473 | rucaka 13-307 yathAkhyAtavihArazuddhisaMyata yogasthAna 6-20110-76, rucakaparvata 4-193 1.3717-24 436,442 rudhiranAmakarma 6-74 yathAtathAnupUrvI 1.73; 9-135 | yogAntarasaMkrAnti 5-89 rudhiravarNanAma . 13-370 13-380 yomAvalamnAkaraNa 10-212 rUkSanAma yathAnumArga 13-280,286 | yogAvAsa 10-51 10-51 rukSanAmakarma 6-75 yathAzaktitapa 8-79,86 | yogAvibhAgapraticcheda rUkSasparza yathAsvarUpa .10-177,189, 10-440 4-200 199,237,476 | yogI 1-120 rUpagata 13-319,321,323 yantra 13-5,54 yogya 4-319 rUpagatarAzi 10-151 yama yojana 13-306,314,325 rUpagatA 1-113; 9-210 yava 13-205 | yojanapRthaktva 13-338,239 rUpaprakSepa 4-150 yavamadhya 10-59,236; | yojanAyoga ( juMjaNa ) rUpapravIcAra 1.339 . 12-231, 14.50,402, 10-433,43 . 1-117 _500 yoniprAbhRta 13-349 yavamadhyajIva 10-62 rUpAdhikAbhAgahAra 10-66,70 yavamadhyapramANa rUpI 14.32 10-88 rajju 3-33;4-11,13, yazaHkIrti - 8-11 165,167 rUpIajIvadravya yazaHkIrtinAma 13-363,366 rajjucchepanakA 4155 rUponabhAgahAra 10-66,71 yAdRcchika prasaMga 4-18 | rajjupratara 4-150,164 12-102 yuktAnanta 3-18 | rati 6-47;8-10; 13-391 | rUponAvalikA 4-43 | rativAk 1-117 | roga 13-332,336,341 13-24 rUpa rUpasatya Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 ) pariziSTa rohaNa 4.318 | lezyA 1.149,150,386, lobhadaNDaka / 8275 rohiNI 2.4318.356; | lobhasaMjvalana. 13.360 raudra 4.318 16.484 / lobhAddhA 4.391 rauda 4.19 | lezyAnuyogadvAra 9.234 lobhopazAmanAddhA 5.190 | lezyAkarma 16.490 lohAgni lakSaNa 7.96 ; 9.72,73 | lezyAkarmaanuyogadvAra 9.234 laukikabhAvazruta 9.322 laghimA 9.75 lezyAddhA laukika vAda 13.280.288 laghunAma 13.370 lezyAntarasaMkrAnti 5.153 | laukikasamAcArakAla 11.76 laghunAmakarma 6.75 | lezyAparAvRtti 4.370,471 | lAMgalikagati 4.29 laghumparza 13.24 / lezyApariNAma 9.234 lAMgalikA 1.200 latAsamAnaanubhAga 12.117 | loka 3.33,132,4 9.10; lAMtava 423', ; 13.316 labdhaavahAra 11.2; 13.288,346, liMga 13.245 labdhamatsya 11.15,51 347 labdhyakSara 13.262,263, lokanADI vaktavyatA 9.140 265, lokanAlI 420,83,148, vaktA labdhavizeSa 3.46 164,170,191 vacanabalI 9.98 labdhAntara 3.47 | lokapratara 3.133; 4.10 vacanayoga 4.391;7.78; labdhi 1.236,7.436,8.86 lokapradezapariNAma 3.3 10.437 . vacaHprayoga 14.44 labdhisaMpannamunivara 4.117 | lokapAla 13 202 lokapUraNa 755; 9.236; vacas 1.308 labdhisaMvegasampannatA5.79,86 10.321; 1384 vanaspatikAyi 3. 57,7.72 layanakarma 9.249,13.9,41, 8.192 lokapUraNasamudghAta 4.29. 202; 14.5 vandanA 1.97,8.83,84, layasattama . 4.353 4.36 ; 6.413 lokapramANa 4.146,147 . 92,9188; 10.289 lava 3.65 ; 4.150,194; lokabindusAra1.122,6.25; varATaka 13.5,10,41,14.6 13.298,299 vajra 13.515 9.224 lavaNasamudra 4.150,194 vajranArAcasaMhanana 8.10 lokamAtra lavaNasamudrakSetraphala 4.195, 13.322,327 lokAkAza vajanArAcazarIrasaMhanana6.73, 4.9 198 13.369 lokAyata 9.323 | lADha 13.222 vajrarSabhanArAcasaMhanana 9.107 lokAlokavibhAga 341,389 vajrarSabhanArAcazarIrasaMhanana lokottarasamAcArakAla11.76 lAbha 13.332,334 341,389 lokottarIyavAda 13.280, vajravRSabhanArAcasaMhanana 8.10 lAbhAntarAya 6.78,13.3 29 288/ vajravRSabhanArAcazarIrasaMhanana 15.14 lobha 1.350, 6.41; 6.73 lepakarma 13.9,10,41,202 12.283,284 | varga 4.20,146; 10.103, lepyakarma 9.249,14.5 ' lobhakaSAyI 7.83 | 150,450,12.93 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsahitasamagraSaTakhaDAgamasya pAribhASika-zabda-sUcI ( 48 varga 4-20,146; 10-103 varSapRthaktvAntara 5-18 | vAsudevatva 6-489,492 495,496 150,450,12-93 | varSapRthaktvAya vargaNa 5-200 varSasahasra 4-418, vikalpa 3-52,74; 5-189 vargaNA 6-201.3708-2, vallariccheda 14-436 7-247 9-105; 10-442,450, vazitva 9-76, vikalaprakSepa 10-237,243 457; 12-93, 14-51 vastu 256 1-174,3-6,6-25, vargaNAdeza 14-136 9-134,12-480, vikalapratyakSa 9-143 vargaNAdravyasamudAhAra 14-49, 16.260 / bikalAdeza 53-54 | vastuAvaraNIya 13-260 | yikRtagopucchA 10-241, vargaNAnayayibhASaNatA 14-52 | vastuzrutajJAna 13-270 250 vargaNAnikSepa 14-51 vastusamAsa 6-25; 12-480 | vikRtisvarUpagalita 10-249 vargaNAprarUpaNA r 14-49 / vastusamAsazrutajJAna 12-270 .x.x.lamamAyatajAna 12.270 vikriyA 1.291 vargamUla 3-133,134, | vastusamAsAvaraNIya vikriyAprApta 9.75 4-2025-267, 13-260 - vikSapaNI 1.105; 9-202 10-131 | vAima 9-272 vikSobha 4-319 vargazalAkA 3-21,335 vAkprayoga 9-217 | vigraha 4-64,175; 5-173; vargasthAna 3-19 | vAggupti 1-116; 9-216 11-20 vargasaMvargita 3-335 vAgurA 13-34 | vigrahagati 1-299;-426; vagitasaMgitarAzi 3-19 | vAgyoga 1-279,308 3-43,80,5-300, varNa 6-55; 8-10, 9.273 | 14-22 8-160 varNanAma 13-336,364, vAcanA 9-252,262; | vigrahagatinAmakarma 4.434 370 13-203; 14-8 | vigarvaNAdiRddhiprApta 4-170 vartamAna 13-336,342 vAcanApagata 9.268; vigarvamAnaekendriya rAzi vartamAnaprastha 13.203,14-8 4-82 vartamAna viziSTakSetra 4-145 vAcyavAcakrazakti 4-2 | vijaya 4-318,286 vardhanakumAra 6-247 vAtavalaya 4-51 vija vardhanakumAra mithyAtvakAla vAdAla 3-255 vijJapti 13-243 4-324] vAnavyantara 8-146; | vitata 13-221 vardhamAna 5-119,126, 13-314 | vitarka 13-77 13-292,293 vAmanazarIrasaMsthAna 9-72 | vidyAdhara 9-77,78 vardhamAnabhaTTAraka 12-231 | vAmanazarIrasaMsthAnanAma vidyAnuvAda 1-121; 9-71, vadhitarAzi 13-368 223 varvara 13-222 | vAyU vidyAvAdI 9-108,113 varSa 4-320; 13-307 | vAyukAyika 1-273; 7-71; vidrAvaNa 13-46 4-226 varSapRthaktva 4-348; 5-18, 53,55,264; 13-307 | vAruNa 4-318 | videha 8-192 | vidizA Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 ) videhasaMyatarAzi vidhinaya vidhyAta bhAgahAra vidhyAta saMkrama vinaya vinayasampannatA vinAza viparitamithyAtva vipAka vipAkavicaya vipulagiri vipulamati 4.45 viraca virati 16.448 viralana 6.236. 289, 16.409 | viralita 8.80, 13.63 | viraha 879,vilepana 80 vivikta vinyAsakrama vipakSa satva vipaccida vipariNAmatA 15.283 vizarIra vipariNAmopakrama 15.282; viziSTa 1 6.91 / vipAkavicayaajIvabhAvabandha vipAkavicayajIvabhAvabandha vimAnaprastara vimAnazikhara vimAnendriya 10.69,82 viSayin vistAra vistArAnanta 9. 273 vistArAsaMkhyAta 1358 visrasApariNataavagAhanA 13.58 4. 336 ; viviktazayyAsana 14.25 15.19 vividhabhAjanavizeSa 13.204 visrasApariNagati 14.25 4.76 viveka 13.60 14.25 13.245 | viloma pradezavinyAsa visrasApariNatagandha visrasApariNatarasa 10.44 visrasApariNatavarNa 14.25 54.25 16.503 14.237 visrasApariNataskandha 14.26 10.19 visrasApariNatamkandhadeza 11.314 6.180, 04; visrasApariNatazabda 11.209 14.10,11 12.231 6.28; vipulamatimana:paryayajJAnA 9.66 varaNIya 13.338,340 vibhaMgajJAna 1.358; 13.291 vibhaMgajJAnI 7.84; 8.279; vimAtA vimAna 4.170; 14.495 vimAnatala pariziSTa 14.10 16.555 | vizuddhatA 8.20 vizuddhi 13.72 vizuddhisthAna 11.208,209 visrasApariNatasparza vizuddhilabdhi 6.204 14.23 vizeSa 4.145.13.234 visrasApariNatasaMsthAna vizeSamanuSya 7.52,15.93 vizeSavizeSamanuSya 7.52; 14.352 | viSNu viSama viSaya 8 82; 14.12 3.19;4.20 ' ; viSa viSkambha 3.40, 42, 7.247 4.390, 5 . 3 1.119 14.33 4.195 | viSkambhasUcI guNitazreNI 13.216 13.216 4.165 3. 16 3.125 14.495 4.227 viSkambhArdha 14.495 | viSThauSadhiprApta 4.80 4.12 9.97 visrasAbandha 14.224 15.93 | visrasAsuvacaya 13.5, 34 visrasAsuvacayaprarUpaNatA 4.11,45, 147 viSkambhacaturbhAga 4.209 visrasopacaya 4.25,9,14, viSkambhavargaguNitarajju 4.85 viSkambhavadazaguNakaraNI vIcAra. 14.26 67,10.48; 13.371 visaMyojana 4.336; 1250 6.61,8.10 4. 209 | vihAyogati 14.30 | viSkambhasUcI 3.131,133, vihAyogatinAma 13.363, 14.20 138.10.64 365 vihAyogati nAmakarma 4.32 vihAravatsvasthAna 4.26,32, 1667.300 13.77 14.25 10.25 14.26 14.26 14.430 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIcArasthAna vIcArasthAnatva vItarAga vRtta vRtti 6.185.187, 8-20 197 ; 11.111 9-82 9.118 6. 150 vedanIya 6-10 8-11; 13 - vaiyAvRtya 8-88; 13-63 26,208,356 vaiyAvRtyayogayuktatA 8.79,88 vItarAgachadmastha 15-182 | vedanIyakarmaprakRti 13- 206 vaMrocana 4-318; 13-115 vIryapravAda 9-213 | vedAntarasaMkrAnti4-369,373 vaizeSika vIryAntarAya 6-78; 13-389 vedita avedita 6-490; 9-323 4-318 13-53 vaizvadeva 9-272, 73 vaMga 15-14 vedima 13-335 1- 115 vedha 4-20 4-232 1- 291 1- 291 8-215, 222 pravAda vRttiparisaMkhyAna vRddhi vRddhi ( rUpa ) vedaka vedakasamyaktva dhavalAsahita samagraSaTkhaMDAgamasya pAribhASika zabda - sUcI 4-209 1-137, 148; 13-57 13-57 4- 1,28 3-46, 187 ; vetrAsana vetrAsanasaMsthita 4-20 veda 1 - 119,140, 141 ; 7-7; 13-280 1-398 1-395;7 107,8 - 10; 10-288 samyagdRSTi vedanAkhaMDa vedanA vedanA vedanAsamudghA vedanAkRtsnaprAbhRta vedanAkSetravidhAna 13-309 4-11,21 87,186; 7-299 | vainayikamithyAtva 11- 18 vainayikI velandhara vaikriyika vaikriyikakAyayoga vaikriyikAyayogI vyaMjana 9 - 72, 73; 13.247 ; 16-512 1-86 4-337, 3178; 9-172, 243, 10-11,15 vyaMjanapariNAma 6-490 vyaMjanAvagraha 1-355; 6-16, 9-156; 13-220 vyaMjanAvagrahAvaraNIya 13.221 9-240 7-15; 12-98 6-92 vyatirekaparyAyArthikanaya 6-91 13-367 | vyatirekamukha vyadhikaraNa 6-95 13-30 | vyaMtarakumAravarga 6-70 vyaMtara deva vaikriyika mizrakAyayoga 1- 291.292 6-69 vyaMjananaya vyaMjana paryAya vaikriyikazarIra vaikikazarIraAMgopAMga 6-73 ; 8-9 ; 13-369 | vyatikara | vaikriyikazarIranAma 13 - 367 vyatireka vaikriyikazarIrabandhana 6-70 vyatirekanaya vaikriyikazarIrabandhananAma vaikikizarIrabandhasparza vaikriyikazarIrasaMghAta vaikriyikazarIrasaMghAtanAma 1-171; 7- 108 ; 8-364 vedanA8- 2 9- 232; 10-16, 17 ; 11-2; 12-302; 13-36,203,212, 268,290,293,310 vaikriyikaSaTka 325,327 | vaikriyikasamudghAta vyaMtara devarAzi 13-367 | vyaMtaradevasAsAdana samyagdRSTi8- 9 | svasthAnakSetra vaikriyika zarIrAMgopAMga 4-161 4-161,231 15-279 4-26, 4-46,320 ; 5189,208; 6-463,465; 1-125 8-308; 9-107; 166; 7-299 11-2 vaijayanta 4-319,386 9-104 vaidikabhAvazrutagrantha 9-322 12- 302 vainayika 10 510; 12-21; 13-7 vyavasthApada 10-18; 12-3 vyavasAya 9-179 9-209 4-26,79, vainayikadRSTi 13-243 ( 50 vyaMtarAvAsa vyabhicAra 12-313 13-314 4-161 4-161 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 ) vyavahAra 1-847 - 29; 13 | zarIranivRttisthAna 14 -516 | zukra 4,39,199 | zarIraparyApti 1-55; zukla 4-265; 13-316 6-74; 13-50 13-77 4-317 zuklatva 7-34; 14-527 zarIrabandha 14-37,41,44 zarIrabandhana 7-13,67; 13-75, 77 6-53 zukladhyAna zuklalezyA 1-390; 7-104, 9-171 zarIrabandhana guNachedanA 13-300 8-346 ; 16-484,488 vyavahArakAla vyavahAranaya vyavahArapalya vyAkhyAna 4-79.114,165 341 vyAkhyAprajJapti 1 - 101,110, zarIra visrasopacayaprarUpaNA 9-220,207 vyAghAta 4-409 | zarIrasaMghAta vyApaka vyAsa 4-8 zarIrasaMghAtanAma 4-221 vyutsarga 8-83,85; 13-61 zarIrasaMsthAna vraja 13- 336 zarIra saMsthAnanAma vrata 8-83 zakra zata zakakAla zakaTa zaktisthiti 10-109,110 13-13,16 za zatapRthaktva zatasahasra zatAra zabdanaya 4-235 7-157 4-235 4-236 1-87; 7 - 29; 9-176, 181; 13-6,7, 40,200 zabdapravIcAra zabdaliMgaja zarIra pariziSTa 14-436 zarIrabandhananAma 13-363, 364 zarIranAma Jain Educatior zarIranAmakarma zalAkA zalAkArAzi zalAkAsaMkalanA zaziparivAra zATikA ( sADiyA) zAlabhajjikA zAzvatAnanta zAzvatA saMkhyAta zivikA 1-239 13-245 14-434, zIta zailezya zarIrasaMhanananAma 9-132 14-38 | zarIrI 1-120; 14-45,224 zarIrIzarIraprarUpaNA 14-224 | zoka 3-314-435. 484, 6-152 | zaMkha 3-335,336 | zaMkhakSetra 4-200 zyAmA 435 zItinAma zarIraAMgopAMga 6-54; zItasparza 13-363,364|zIla 14-224 6-53 13-363, zubhanAma 364 6-53 zubhaprakRti 13-363, zUnya zailakarma 364 13-363, 364 zuklavarNanAma zuddha zuddha RjusUtra zuddhanaya zubha 4-152 zyAmAmadhya 14 - 41 4-165 zveta lakSaNa 15-176 14-136 9-249 3 9,10, 41,202; 14-5 6-417 ; 9-345; 10-326; 16-479,521 13-363,367 | zIlavrateSu niraticAratA 6-52 3-15 zraddhAna zrIvatsa 3 - 124 14-39 zruta 6-75 zrutaajJAnI 13-370 13-24 zrutakevalI 8-82 zrutajJAna For Private & Person8-79,82 492 13-370 13-280,286 9-244 7-67 6-64; 8-10 13-362,365 6-47; 8-10 ; 13-361 13-297 4-35 14- 503 14- 503 13-502 4-318 13-63 13-297 9-332; 16-385 7-84; 8- 279 14-20 8-57; 9-130 1-93,357, 3580 359; 6-18,484,486; 9-160 ; 13-21024onelibrary.org. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutajJAnAvaraNIya 6.21,25; sakalapratyakSa 13.209,245, sakalazrutajJAna zrutajJAnI zreNicAraNa zreNibhAgahAra 7.84,8.286 sakalazrutadhAraka 9.80 | sakalAdeza sacittakAla 10.66 zreNi 3.33,142,476,80 sacittaguNayoga 5.166, 13.371,375 sacittadravyasparzana sacittadravyabhAva sacittadravya vedanA sacittano karma dravyabandhaka zreNIbaddha zrotra zrotrendriya dhavalAsahita samagraSaTkhaMDAgamasya pAribhASika zabda-sUcI 377 4.174,234 1.247 4.391, 7.66, 13. 221 zrotrendriyaarthAvagraha zrotrendriyahA Sa SaT kAyakrama niyama 4.218, 226 SaTkhaNDa 9.133 15.282 Sa SaSThipad SaTsthAna 6.200; 12.120, sattA SaSTha vRddhi SaSThopavAsa SaTsthAnapatitatva SaDvRddhi SaDaza SaNmAsa SaNNAkaSAyopazAmanAddhA sacittaprakrama sacittamaMgala sacittAntara sa sakala sakalajina sakalaprakSepa sakala prakSepabhAgahAra 13. 227 13.231 sat 121; 14.434 |satprarUpaNA 16.493 6.22,199 | satyabhAmA satyapravAda 4. 178 satyamana 5.21 satkarma satkamika 5.3 13.91 13.358 satkarmamArgaNA 16519 satkarmasthAna 12220,225 231; 16.408 1.201 9.142 sadbhAvasthApanA 12.267 13.10,42,4314, 14.5 9. 130 sadbhAvasthApanAkAla 4.314 5.2 9.165 sadbhAvasthApanAntara 11.76 | sadbhAva sthApanAbhAva 10.433 | sadbhAvasthApanAvedanA 7.4 15.15 1.28 satyamanoyoga satyamoSamanoyoga 4. 143 | sanatkumAra sannikarSa 12.2 10.7 sannipAtaphala 13.254 sapakSa satva 13.245 saptabhaMgIra 9.216 saptama pRthivI 4.90 saptama pRthivInAraka 4.163 saptavidhaparivartana sapratipakSa 6.3 13.292.295 14.33 sama samakaraNa 3.107 10 77, 135 4.83 6.71 9.107 samacaturasra 15.277 | samacaturasrasaMsthAna 1.120, 13.16 1.116; 9.216 13.261 1.281 1.280,281 13.91 | samacaturazarIra saMsthAnanAma samatA 1.280 ; | samabhAgahAra 1.158 5. 207, 7.61 281 5.190 4.190 sattva 4.144,6,201, 7.82 samabhirUDha 9.124 ] sattvaprakRti sattvasthAna 13.345 | sadanuyoga 9.10 sadu1zama 10.256 | sadevAsuramAnuSa sadbhAvavikriyAniSpanna 13.43 10.255 / sadbhAvasthAnabandha samaparimaNDalasaMsthita 12.495 | samabhirUDhanaya 12.219 samaya ( 52 samayakAla 13. 346 samaya prabaddha 5.183 10.7 13.316 13.284 4.172 10.214; 11.127 1897.29 9.179 4.317,318; 13.298 13.322 6.146,148, 256,10.194,201 14.5,6 samaya prabaddhArthatA 13.368 8.83,84 12.478 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa | sarvasiddha samayasatya 1.118 | samyaktva 1.51,395, 4.358 | sarvatobhadra 8.92 samayoga 10.451 5.6 ; 3.39,484,486, | sarvaduHkhaantakRtabhAva 14-18 samavadAnakarma 13.38,45, 488; 7 7 ; 9.6, | sarvaparasthAna 3-114,208 samavazaraNa 9.113,128 117,13 158 | sarvaparasthAnaalpabahutva 5.289 samavAya 1.101,15.24 samyaktvakAMDaka10269,294 | sarvabhAva 13.346 samavAyadravya 1.18 samyaktvalabdhi 14.21 sarvamokSa samabAyAMga 9.199 | samyagdarzana 1.151 ; 7 7 ; sarvaloka 13.346 samAcArakAla 11.76 1512 sarvalokapramANa 4.42 samAdhi 888 samyagdarzanavAka 1.117 / sarvapaviriNAmanA 15.283 samAnajAtIya 4.133 samyagdaSTi 6.4517.107; | sarva vizuddha 6214 samAnavRddhi 9.34 8,363, 9.6,182; | sarvavizuddhamithyAdRSTi 6.37 samAsa 3.6; 13.260,262 | 13.280,287 9.102 samAsa (joDa) 3.203 | samyagmithyAtva 4.358,5.7; | sarvasaMkrama 6.130,249; samIkaraNa 4.178; 10.77 6.39,485,486 / 16.409 samIkRta samyagmithyAtvalabdhi 14.21 | sarvamparza 13.3,5.7, samucchinnakriyAnivRtti samyagmithyAtvadRSTi 1.1665 21 16521 sarvaha svasthiti 4.358,6.450,4.63, 6.259 samucchinna kriyAnivRttidhyAna | 467,7.110,8.4,383 sarvAkAza 4.18 10.326 sayoga 1.191,192| savAddhA 4.363 samucchinnakriyAnivRttizukla | sayogakevalI1.1917-14; | savAna 3.16 dhyAna 6.417 sarvArthasiddhi 4-240,387; 84 samucchinnakriyApratipAti sayogikAla 13.87,16.579 sayogikevalina 13.44.47 savArthasiddhivimAna 4.81 samudAhAra 11.308 sarvAvadhi sayogI 6.25, 9.14, samudghAta 4.26/ sarAgasaMyama 12.51 47; 13.292 samudghAtakevalijIvapradeza sarAva sarvAdhijina 9.102 4.45, sarva 13.319 sarvAvayava 13.7 samudra 13.308| sarvakaraNopazAmanA 15.275 | sarvAvaraNa samudrAbhyantaraprathamapaMkti sarvaghAtaka 7.69] sarvAsaMkhyAta 3.125 4.151 | sarvaghAti 5.199,202, sarvopazama 6241 samoddiyAra 13.34 | 12.53; 15.171,324 savauMSadhiprApta sampUrNa 13.345 | sarvaghAtitva 5.158 | sahakArikAraNa 7.69 sampradAyavirodhAzaMkA 4.158] sarvaghAtispardhaka 5.199,237, | sahasra 4.235 sambandha 8.1,2, | sahasrAra 4.236; 13.316 sambhavayoga 10.433,434 | sarvajIva 13.346,351 sahAnavasthAna 12.300; sammacchima 5.41; 6.428 | sarvajJa 9-113 / 13.213,345 13.204 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsahitasamagraSaTkhaMDAgamasya pAribhASika-zabda-sUcI 8.8 sahAnavasthAnalakSaNavirodha | sAdhikamAsa 13-306 | sAmparAyikabandhana 7-5 4-259,412, 7-436 | sAdhu 1-51,8-87,364 / sArabhaTa 4-318 4-319 sAkAra upagoga 13-207 | sAdhasamAdhi 8-79,88| sAvitra | sAsAdana sAkAropayukta 6 207 | sAdhya sAna sAkArakSaya | sAsAdanaguNa 13-224 15-238, 5-7; 6-185 sAsAdanakAla 4-651 264 sAnatkumAra 4-235 sAsAdanapazcAdAgatasAgara 3-132,4-10,185 sAntara 5-257, 8-7 mithyAdRSTi sAgaropama 4-10,185,317, sAntarakSetra 13-7 sAsAdanamAraNaNAntika360,380,387 ; 5-6; sAntaranirantara kSetrAyAma 4-162 13-298, | sAntaranirantaradravyavargaNA sAsAdanasamyaktva 6-487 14-474mAsAdanasamyaktvapRSThAyata sAgaropamapRthaktva 5-10 | sAntarabandhaprakRti 8-17 4-325 sAgaropamazatapRthaktva 4-400, sAntaravakramaNakAla 14-447 4-325 sAnta ravakramaNakAlavizeSa 441,48. ;5-72 ...sAsAdanasamyagdRSTi 1-166; sAta 14-477 13.357 6-446,458,459, sAntarasamayopakramaNakAla sAtabandhaka 11-312 466,471, 7-109; sAtAddhA 14-474 10-243 8-4,380 sAnta rasamayopakramaNakAlasAtAmyadhika sAsaMyamasamyaktva 5-16 vizeSa sAtAvedanIya 13-356,357 14-75 sAMkhya 6-490, 9-323 sAtAsAta sAntarovakramaNajaghanyakAla 9-235 sAMzayikamithyAtva 8-20 sAtAsAtabaMdhaparAvRtti 14-476 siddha 1-46,4-336, sAntaropakramaNavAra 4-340 5-130,142 477; 9-102,14-13 sAdika 8-8 sAnnipAtikabhAva 5-193 siddhagati sAdivisrasAbandha 14-34 | sAmAnya 13-199,234 siddhabhAva 14-17 sAdizarIrabandha 14-45 sAmAnya manuSya 7-52; | siddhasena sAdisAntanAmakarma 16-404 15-93 sikthyamatsya11.52,12.390 sAdRzyasAmAnya 4-3,10-10; sAmAyika 1-96;9-188 siddhatratvakAla 5-104 11, 13-199 sAmAyikachedopasthApana siddhayamAnabhavya 7-173 sAdhana | zuddhisaMyata 8-298 siddhAyatana 9-102 sAdhAraNa sAmAyikachedopasthApanA siddhArtha 4-319 zuddhisaMyata sAdhAraNajIva 14-227,487 7-91 | siddhigati 1-20 sAmAyikabhAvazruta sAdhAraNanAma 13-363,365 siddhivinizraya 13-356 sAmAyikazuddhisaMyata 1-373 siMhala sAdhAraNabhAva 5-196 13-222 sAdhAraNalakSaNa 14-226 | sAmAyikazuddhi saMyama 1-369 | sukha 6-35; 13-208,362 sAdhAraNazarIra1-269,3-33, 370 334,341,14-328 6-63, 13.387; 14-225 | sAmparAyika 4-391 | 15-6 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55) pariziSTa suparNa subhaga sura sUrasena sukhadukhapaJcaka 15-164 sUkSmasAmparAyika 7.5, 8.4 / saMkalanasUtra 3 91,93 sugandharva 4-319 , sUkSmAddhA 5,119 saMkalanasaMkalanA 10.200 sucakradhara 1.58 sUcIkSetraphala 4.16 | saMkalanA 4.159; 13.256 sUcyaMgula 3.132,135,4.10 | sUtra 1.110,8.57,9.207, | saMkuTa 1.120 203,212,9.21 259,14.8 saMkleza 6.180; 11.209 sunayavAkya 9-183 | sUtrakRta 1.99 309 13-391 / sUtrakRtAMga 9.197 saklezakSaya 16.370 6-65,8-11 13.289 / saMklezasthAna 11.208 subhaganAma 13-363,366 | sUtrapustaka 13.382] saMklezAvAsa 10.51 subhikSa 13-332,336 sUtrasama 9259,261,268; ] saMkhyA 3.7 13-391 13.203, 14.8 saMkhyAta 3.267; 13.304, surabhigandha 6.75 13.335 308 surabhigandhanAma 13 370 sUrpakSetra 4.13 | saMkhyAtaguNavRddhi 11.351 suSamasuSamA 9.119 sUrya 4.150,319 saMkhyAtabhAgavRddhi 11.351 suSira 13.221 sUryaprajJapti 1.110; 1.206 saMkhyAtayojana 13.314 susvara 6.65,8.10 secikasvarUpa 5267 | saMkhyAtavarSAyuSka 8.116; susvaranAma secIyAdo udaya 15.289 10.237 | sena 13.261 saMkhyAtItasahasra 13.315 sUkSma 1.250,267; 3-331 sopakramAyu / 989 | sopakramAyuSka 10.233,238 saMkhyeyaguNavRddhi 6-62; 8-9 16 22, sUkSmakriyApratipAti 13-83. soma 13.115,141 somaruci sasyeyabhAgavRddhi 6 22, 199 16-521,579 13.115,141 sauddhAdani sUkSma kriyApratipAtidhyAna 13.288 gasyayarAzi 4.:38 saudharma saMkhyaya varSAyuka 4.235 6-416; 10-325 11.89 | saudhamaMindra sUkSmakarma 9.213,129 1.84 1-253 saudharmavimAna 4.229,235 saMgrahakRSTi 6.675 sUkSmatva 10-43 sUkSmanAma 13.363,365 | saudharmAdi 4.562| saMgrahanaya 6.99,101,104; sUkSmanigodajIva 13.301 | saMyama 9.170,13.4,5, 16 495 sukSmAnagodavargaNA 14-113 saMkramaNa 5.171, 6.168 39,199 sUkSmaprarUpaNA 12.174 | sakramamArgaNA 16.519 | saMghavayAvRtya 13.63 sUkSmasAmparAya saMkramasthAna 1.373 | 6.23; 12.480; 12.231; | saMghAta sUkSmasAMparAyakRSTi 6.296 16.408 13.260; 14.121 sUkSmasAMparAyakAdika 7.5 | saMkara 14.134 sUkSmasAmparAyasaMyata 8.308 | saMkaraanuyogadvAra 9.234 | saMghAtanakRti 9.326 sUkSmasAmparAyazuddhisaMyata saMkalana 4.144,199; saMghAtanaparizAtana 9.327 1-186,371, 7-94 10.123 saMghAtasamAsa 6.23; 12.480 | saMghAtasamAsazrutajJAna 13.269 saMgraha 9.240 | saMghAtaja Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsahita samagraSaTkhaMDAgamasya pAribhASika-zabda-sUcI 1-152 saMghAtasamAsAvaraNIya 13.291 / 492,495; 7-7,14, | stivukasaMkramaNa 5-210; saMghAtAvaraNIya 13-261 91; 9-117; 6-311,312,316, saMghAtima 9-272,273 14-12 10-389 saMcaya 5-244,273 | saMyamakAMDaka , 10-294 | stuti 9-263; 13-203; saMcayakAla 5-277 | saMyamaguNazreNi 10-278 14-9 saMcayakAlapratibhAga 5-284 | sayamabhavagrahaNa 15-305 | stUpatala 4-162 saMcayakAlamAhAtmya 5-253 | saMyamAsaMyama 4-343,350; | stoka 3-65 saMcayarAzi 5-6, 6-485,486,488/ styAnagRddhi 6-31,32; 8-9; saMcayAnugama. 10-111 saMyamAsaMyamakAMDaka 10-294 saMjvalana 6-448-10; saMyoga 4-1449-137, | strI 1-340, 6-46 13-360 13-250; 14-27; 15-24 strIveda 1-340, 341; saMyogadravya saMjJa 1-18 6-47,7-79,8-10; saMyogAkSara 13-254,259 saMjJA 13-244,332,333, 13-361 341 saMyojanAsatya 1-118| strIvedabhAva 11-11 saMjJI saMvatsara 1-152; 259, 7-7, 5-96,98 4-317,365: strIvedasthiti strIvedopazAmanAddhA 111;8-386 13-298,300 saMdana 14-39 saMvara 7.9; 13.252 saMvarga sthalagatA saMdRSTi 4.17, 10.153, 1-113;9-209 3-87,197 sanikarSa sthalacara 11-90,115, 12-375 13-391 saMniveza 13-336 maMvega 7.78.86 | sthAna 5-109;9-217, saMpAtaphala 13-254 saMvedanI 1.105; 9.202 10.434; 12-111; saMprAptitaH udaya 15-289 saMvRtisatya 1.118 13-236 saMbaMdha 14-27 saMzleSabandha 14.37,41 | sthAnAMga 1.100; 9.198 saMbhava 14-67 saMsAra 13-44 sthAnAMtara 12.114 saMbhinnazrotA 5-59,61,62 saMsArastha 13-44 sthApanabaMdha 14.4 saMyata 7.91,8-298 saMsthAna 8-10 14.52 saMyatarAzi 4-46 saMsthAnaakSara . 13-265 | sthApanA 4,3,314 ; 7.3; saMyatAsaMyata 1-1737-94; saMsthAnanAmakarma 4-276 13.201:14.435 8-4,310 saMsthAnavicaya | sthApanAupakrama saMyatAsaMyata uttsedha 13-72 15.41 4-169 saMyatAsaMyataguNazreNi saMsthAnavipAkI 4-176 sthApanAupazAmanA 15.275 15-297 | sahanana 6-54 sthApanAkarma 13.41,201, 243 saMyatAsaMyatasvasthAnakSetra skandha 13-11,14-86 4-169 | stava 8-83,84, 9-263, sthApanAkAla saMyama 1-144,176,374; 13-203; 14-9 9.248 sthApanAkRti 4-343; 5-6, 6-488, 13-53 | sthApanAkSara 13.265 saMvAha Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 7-3 sthApanAkSetra 4-3 sthitikSayajanitaudaya sparzakSetravidhAna 13-2 sthApanAjina 15-286 | sparzagatividhAna 13-2 sthApanAnanta 3-11 sthitighAta 6-230,234 | sparzadravyavidhAna 53-2 sthApanAnAraka 7-29 sthitidIrgha 16-508 sparzana 1-237 sthApanAnibandhana 15-2 | sthitibaMdha 6-199,290, 8.2 | sparzanaya vibhASaNatA 13-2,3 sthApanAprakati 13-201 sthitibaMdhasthAna 6-199; sparzanAnagama 13-100. sthApanAprakrama 11-142,162,205,225 | sparzanAma 13-363,364, sthApanAbandha 14-6 sthitibaMdhAdhyavasAyasthAna 370 sthApanAbandhaka 6-119 / sparzanAmavidhAna 13-2 sthApanAbhAva 5-183; 12-1 sthitibandhAdhyavasAna | spazaMnikSepa 13-2 sthApanAmokSa 16-337 11-310,16-577| sparzanendriya 4-391 sthApanAmaMgala 1-19 sthitibandhApasaraNa 6-230; | sparzanendriyaarthAvagraha sthApanAlezyA 16-484 13.228 sthApanAlpabahutva | sthitimokSa 16-337,338 | sparzanendriyaIhA 13-231, sthApanAvedanA 10-7 sthitivipariNAmanA 15-283 232 sthApanAzabda sthitisatkarma 16-528 | sparzanendriyavyajjanAvagraha sthApanAsatya 1-118 | sthitisaMkrama 6-256,258; 13-225 sthApanAsaMkrama 16-339 16-347 | sparzapariNAmavidhAna 13-2 sthApanAsaMkhyAta 3-123 sthitiha,sva 16-510 sparzapratyayavidhAna 13-2 sthApanAsparza 13-9 sthira 6-63,8-10, sparzapravIcAra 1.338 sthApanAsparzana 4-141 13-239| sparzabhAgAbhAgavidhAna sthAvara 6-618-6 | sthiranAma 13-263,265 13-2 sthAvarasthiti 5-85 | sthUlaprarUpaNA 12-174 | sparzabhAvavidhAna 13-2 sthiti 9-252,268; snigdhanAma 15-370 sparzasannikarSavidhAna 13-2 13-203, | snigdhanAmakarma 9-75 sparzasparza 13-3,6,8,24 14.7/ snigdhasparza 13-24 sparzasparza vidhAna 13-2 sthitazrutajJAna 14.6 sparddhaka 7-61,10-492, sparzasvAmitvAvidhAna 13-2 4-336, 6-146; 12-95 | sparzAnugama 1-158; 13-346,348 | sparddhakAntara 12-118 4-144 sthitikAMDaka 6-222,224; | sparza 6-55.8-10,13-1,4, | spazonuyAga 13.80 5,7,8,35 spRSTaaspRSTa 13-52 sthitikAMDakaghAta 6-206; | sparzaanuyogadvA 9.233, | sphaTika 13.315 10-292, 13-2 | smRti 9.142; 13.244, 318 sparzaantaravidhAna 13.2 332,333,341 sthitikAMDa carama- 6.228, | sparzaalpabahutva 13-2 syAdvAda 9.167 phAli __229 | sparzakAlavidhAna 13-2 | svakarma sthita 13.319 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalAsahitasamagraSaTakhaDAgamasya pAribhASika-zabda-sUcI 8.8 hAni hAra . 6.491 hAsya svakapratyaya 4.234 | svasthAnakSetramelApanavidhAna |hr 13.286 svakSetra 4.167 | hari 13.286 svapna 9.72,74 | svasthAnajaghanya sthiti haridravarNanAma 13.370 svapratyaya 11319 hasta 4.19 svayaMprabhaparvata 4.221 | svasthAnasvasthAna 4.26 4.19 svayaprabhaparvataparabhAga 4.214 166; 7.300 hAyamAna 13.292,293 svayaMprabhaparvataparabhAgakSetra svasthAnasvasthAnarAzi 4.31 hAyamAnaavadhi 6.501 4.168 svAstizarIrasaMsthAna 6.71 3.47 svayaMprabhaparvatoparimabhAga svAdhyAya hArAntara 3.47 4.209 svAmitva 8.8; 10.19 hAridravarNanAmakarma 6.74 svayaMbhU 1.120 svAsthya 6.47,8.10 svayaMbhUmaraNakSetraphala 4.198 | svodaya svayaMbhUmaraNasamudra 4.151, hatasamutpattika 10.292, hiraNyagarbha 13.286 318; 15.118; hiMsA 14.8,9,90 svayaMbhUmaraNasamudraviSkambha 16.542 | huNDakazarIrasaMsthAna 6.72 4.168 hatasamutpattikakrama 16.402, | huNDakazarIrasaMsthAnanAma svara 9.72; 13.247 403 13.368 svasamayavaktavyatA 1.82 | hatasamutpattikarma 12.28, | hutAzana 4.319 svasaMvedana 9.114 29; 15.111 hetu 13.287 svastika 13.297 | hatasamutpattikasthAna hetuvAda 4.158; 13.280, svasthAna 4.26,92,121 12.219,220 287 svasthAnaalpabahutva 3.114, hatahatasamutpattika 12.90, hetuhetumadbhAva 5.322 208; 5.289; 9.429 91 | hemapASANa 4.478 13 248 194 'ha,sva Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 dhavalA - SaTkhaMDAgama sUcipatra 0 pustaka khaMDa viSaya bhAga 1 prathama khaMDa (jIvasthAna) 2 " " " _. 4 , , , 3 / 4 / 5 678 7 dvitIya khaMDa 8 tRtIya khaMDa 9 caturtha khaMDa (vedanAkhaMDa) 10 , " // satprarUpaNA 1 satprarUpaNA 2 dravyapramANAnugama kSetra-sparzana-kAlAnugama aMtara-bhAva-alpabahuttva cUlikA kSudrakabaMdha baMdhasvAmittva kRtianuyogadvAram vedanAnikSepa-vedanAnaya-vedanAdravya vedanAkSetra vedanAkAla vedanA bhAva vidhAna sparzakarma prakRti anuyoga baMdhana anuyoga nibaMdhanAdi 4 anuyoga mokSAdi 14 anuyoga 2 / 314 5 / 6 12 , , , 13 paMcama khaMDa (vargaNAkhaMDa) 14 , " " 15 " " " ons Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________