Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates sarvajJavItarAgAya nmH| zrImadbhagavatakuMdakuMdAcAryadevapraNIta paMcAstikAyasaMgrahu mULa gAthAo, saMskRta chAyA, gujarAtI padyAnuvAda, zrIamRtacaMdrAcAryaviviracita saMskRta samayavyAkhyA TIkA ane tenA gujarAtI anuvAda sahita anuvAdaka: hiMmatalAla jeThAlAla zAha bI.esa.sI prakAzaka: zrI digambara jaina svAdhyAya maMdira TrasTa sonagaDha (saurASTra) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates Thanks & our Request This shastra has been kindly donated by Kanchanben Amritlalbhai Haria, London, UK who has paid for it to be "electronised" and made available on the internet. Our request to you: 1) We have taken great care to ensure this electronic version of the Gujarati Shree Punchaastikaai Sangrah is a faithful copy of the paper version. However if you find any errors please inform us on rajesh@AtmaDharma.com so that we can make this beautiful work even more accurate. 2) Keep checking the version number of the on-line shastra so that if corrections have been made you can replace your copy with the corrected one. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates prathama AvRttiH prata 25OO vIra saM. 2484 vi.saM. 2014 dvitIya AvRtti: prata 1OOO vIra saM. 2502 vi. saM. 203ra tRtIya AvRtti : prata 15OO vIra saM. 2504 vi. saM. 2034 mudraka: maganalAla jaina ajita mudraNAlaya sonagaDha (saurASTra) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates parama pUjya AtmajJasaMta zrI kAnajIsvAmI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates arpaNa jemaNe A pAmara para apAra upakAra karyo che, jemanI preraNAthI pravacanasArano A anuvAda taiyAra thayo che, jeo jinapravacananA parama bhakta ane marmajJa che, jeo jinapravacananA hArdane anubhavI nija kalyANa sAdhI rahyA che ane bhAratavarSanA bhavya jIvone kalyANapaMthe dorI rahyA che, jeo jinapravacananA sArarUpa bhedavijJAnanA ane zuddhAtmapravRttinA A kALe A kSetre sarvotkRSTa prabhAvaka che, te paramapUjya paramopakArI saddagurudeva (zrI kAnajIsvAmI)ne A anuvAda-puSpa atyaMta bhaktibhAve arpaNa karuM chuM. -anuvAdaka Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pa jinajInI vANI | [ rAga-AzAbharyA ame AviyA ] sImaMdhara mukhathI phUlaDAM khare, enI kuMdakuMda gUMthe mALa re, jinajInI vANI bhalI re. vANI bhalI, mana lAge raLI, jemAM sAra-samaya ziratAja re, jinajInI vANI bhalI re........sImaMdhara, gUMthyA pAhuDa ne gUMcyuM paMcAsti, gUMcyuM pravacanasAra re, - jinajInI vANI bhalI re gUMthya niyamasAra, gUMcyuM rayaNasAra, gUMthyo samayano sAra re, jinajInI vANI bhalI re....sImaMdhara syAdvAda kerI suvAsa bharelo, jinajIno OMkAranAda re, - jinajInI vANI bhalI re. vaMduM jinezvara, vaMduM huM kuMdakuMda, vaMduM e OMkAranAda re, jinajInI vANI bhalI re......sImaMdhara, heDe hujo, mArA bhAve hajo, mArA dhyAne hajo jinavANa re, jinajInI vANI bhalI re. jinezvaradevanI vANInA vAyarA, vAjo mane dinarAta re, jinajInI vANI bhalI re.....sImaMdhara, - hiMmatalAla jeThAlAla zAha Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zrI sadgurudevAya nmH| * prakAzakIya nivedana * | [ prathama AvRtti prasaMge ] bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadavapraNIta "ratnacatuSTaya' mAMthI zrI samayasAra, pravacanasAra ane niyamasAranA prakAzana pachI have A cothuM ratna zrI paMcAstikAyasaMgrahuM gujarAtI bhASAmAM prasiddha karIne A saMsthA harSapUrvaka mumukSuonA hAthamAM mUke che. gujarAtI bhASAnA AdhyAtmika sAhityamAM A "ratnacatuSTa nuM sthAna sarvotkRSTa che. zrI amRtacaMdrAcAryadevanI saMskRta TIkAnA akSarazaH gujarAtI anuvAda sAthe A zAstra gujarAtI bhASAmAM pahelI ja vAra prasiddha thAya che. mULa sUtrakAra tathA TIkAkAra AcAryabhagavaMtono paricaya, tema ja zAstranA viSayono paricaya upodaghAtamAM karAvavAmAM Avyo che, tethI ahIM te saMbaMdhI ullekha nathI karatA. pUjya gurudeva A paramAgamazAstra upara aneka vAra pravacano karIne tenAM UMDAM rahasyo kholyAM che. A rIte aneka paramAgamono AdhyAtmika marma samajAvIne teozrI bhAratanA aneka mumukSu jIvo upara je parama upakAra karI rahyA che, te upakAra vANIthI vyakata thaI zake tema nathI. jJAnaprabhAvaka gurudevanA pratApe ja jainasAhityanAM AvAM AvAM ratno Aje mumukSuone prApta thayAM che. zrI samayasAra vagere paramAgamonI jema A paMcAstikAyasaMgraha paramAgamano gujarAtI anuvAda paNa pU. gurudevanI preraNA jhIlIne vidvAna bhAI zrI hiMmatalAla jeThAlAla zAhe karyo che A pavitra zAstronA gujarAtI anuvAdanuM mahAkArya karanAra bhAI zrI hiMmatalAla jeThAlAla zAha adhyAtmarasika vidvAna hovA uparAMta gaMbhIra, vairAgyazALI, zAMta ane vivekI sajjana che, tathA temanAmAM adhyAtmarasajharatuM madhura kavitva paNa che. pavitrAtmA pU. benazrI caMpAbenanA teo baMdhu che. teo ghaNAM varSothI pU.gurudevanA paricayamAM AvyA che, ne pU. gurudevanAM adhyAtmapravacanonA UMDA manana vaDe temaNe potAnI AtmArthitAne ghaNuM poSaNa ApyuM che. tattvArthanAM mULa rahasyo uparanuM temanuM manana ghaNuM gahana che. zAstrakAra ane TIkAkAra munibhagavaMtonA hRdayanA UMDA bhAvonI gaMbhIratAne barAbara jALavIne temaNe A akSaraza: anuvAda karyo che; te uparAMta mULa sUtrono bhAvabharyo madhara padyAnuvAda paNa (harigIta chaMdamAM) temaNe karyo che, je A anuvAdanI madhuratAmAM khUba ja vadhAro kare che ane svAdhyAyapremIone khUba ja upayogI thAya che. A uparAMta jyAM jarUra lAgI tyAM bhAvArthadvArA ke phUTanoTadvArA paNa temaNe spaSTatA karI che. A rIte bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadevanAM samayasAra, pravacanasAra, niyamasAra ane paMcAstikAyasaMgrahuM jevA uttamottama-"ratnasuya'-zAstronA anuvAdanuM parama saubhAgya temane maLyuM che te mATe teo kharekhara abhinaMdanIya che. pU. gurudevazrInI preraNA jhIlIne atyaMta Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates parizramapUrvaka Avo suMdara anuvAda taiyAra karI ApavA badala bhAIzrI hiMmatalAlabhAIno A saMsthA jeTalo AbhAra mAne teTalo ocho che. A anuvAda amUlya che. kemake mAtra pU. gurudeva ane jinavANImAtA pratyenI parama bhaktithI prarAIne potAnI adhyAtmarasikatA vaDe taiyAra karAyelA A anuvAdanAM mUlya kema AMkI zakAya? A anuvAdanA mahAna kArya badala teozrIne abhinaMdanarUpe kaMIka kImatI bheTa ApavAnI A saMsthAnI ghaNI ja utkaMThA hatI, ane te svIkAravA mATe temane vAraMvAra AgrahabharI vinaMtI karavAmAM AvI hatI, paraMtu temaNe te svIkAravAnI spaSTa nA ja pADI. temanI A nispRhatA paNa atyaMta prazaMsanIya che. lagabhaga nava varSa pahelAM pravacanasAranA anuvAda vakhate jyAre temane bheTanA svIkAra mATe kahevAmAM AvyuM tyAre temaNe vairAgyapUrvaka evo javAba Apyo hato ke ""mAro AtmA A saMsAra paribhramaNathI chUTe eTale basa, -bIjo kAMI badalo mAre joIto nathI.'' upodaghAtamAM paNa potAnI A bhAvanA vyakata karatAM teo lakhe che keH "A anuvAda meM zrIpaMcAstikAyasaMgrahu pratyenI bhaktithI ane gurudevanI prareNAthI prerAI ne, nija kalyANa artha, bhavabhayathI DaratAM karyo che.'' bhAIzrI hiMmatalAlabhAIne A anuvAdakAryamAM pratasaMzodhana, prUpharIDiMga vagere nAnAMmoTAM aneka kAmomAM ghaNI kImatI madada bra, bhAIzrI caMdulAla khImacaMda jhobALiyAe ApI che, te mATe temano AbhAra mAnavAmAM Ave che. A zAstranI mULa gAthAo tathA tenI saMskRta TIkAnAM saMzodhana mATe "zrI digabaMra jaina zAstra bhaMDAra' iDara tathA "bhAMDArakara orienTala risarca InsTiTayuTa' pUnA taraphathI amane hastalikhita prato maLI che, tethI te baMne saMsthAono paNa atre AbhAra mAnIe chIe. bhAIzrI amRtalAla devaramaNa vorAe potAnA "amRta prinTiMga presa" mAM ghaNI kALajI ane hoMzapUrvaka A graMthanuM suMdara mudraNa karI ApyuM che. te badala temano paNa AbhAra mAnavAmAM Ave che. mumukSu jIvo sahelAIthI A paramAgamano lAbha laI zake te hetuthI A paramAgamanA prakAzanamAM keTalAka bhAI benoe Arthika sahAya ApI che tethI AnI kiMmata ghaTADIne mAtra 3 rUpiyA rAkhavAmAM AvI che. Arthika sahAya ApanArAM bhAI benono A TrasTa AbhAra mAne che. | mumukSu jIvo ati bahumAnapUrvaka saddagurUgame A paramAgamano abhyAsa karIne tenA UMDA bhAvone samajo... ane zAstranA tAtparyabhUta vItarAgabhAvane prApta karo.... e ja bhAvanA sonagaDha mAgazara vada AThama vIra saMvata 2484 rAmajI mANekacaMda dozI -pramukhazrI digabaMra jaina svAdhyAyamaMdira TrasTa, sonagaDha( saurASTra) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates namaH sadgurave upodghAta [prathama AvRtti prasaMge ] bhagavAna kuMdakuMdAcAryadevapraNIta A ' paMcAstikAyasaMgraha' nAmanuM zAstra 'dvitIya zrutaskaMdha ' sarvotkRSTa AgamomAMnuM ema che. ' ' dvitIya zrutaskaMdha 'nI utpatti kaI rIte thaI te ApaNe paTTAvalionA AdhAre saMkSepamAM prathama joIe. AjathI 2483 varSa pahelAM A bharatakSetranI puNyabhUmimAM jagapUjya paramabhaTTAraka bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI mokSamArgano prakAza karavA mATe samasta padArthonuM svarUpa potAnA sAtizaya divyadhvani dvArA pragaTa karatA hatA. temanA nirvANa pachI pAMca zrutakevaLI thayA, jemAM chellA zrutakevaLI zrI bhadrabAhusvAmI thayA. tyAM sudhI to dvAdazAMgazAstranA prarUpaNathI nizcayavyavahArAtmaka mokSamArga yathArtha pravartato rahyo. tyArapachI kALadoSanI krame krame aMgonA jJAnanI yutti thatI gaI. ema karatAM apAra jJAnasiMdhuno ghaNo bhAga viccheda pAmyA pachI bIjA bhadrabAhusvAmI AcAryanI paripATImAM be samartha munio thayA- ekanuM nAma zrI dharasena AcArya ane bIjAnuM nAma zrI guNadhara AcArya. temanI pAsethI maLelA jJAna dvArA temanI paraMparAmAM thayelA Acaryoe zAstro gUMthyAM ane vI2 bhagavAnanA upadezano pravAha vaheto rAkhyo. zrI dharasena AcAryane AgrAyaNIpUrvanA pAMcamAM vastu adhikAranA mahAkarmaprakRti nAmanA cothA prAkRtanuM jJAna hatu. te jJAnAmRtamAMthI anukrame tyArapachInA AcAryo dvArA pakhaMDAgama, dhavala, mahAdhavala, jayadhavala, gommaTasAra, labdhisAra, kSapaNAsAra Adi zAstro racAyAM. A rIte prathama zratuskaMdhanI utpatti che. temAM mukhyatve jIva ane karmanA saMyogathI thayelA AtmAnA saMsA25ryAnuM -guNasthAna, mArgaNAsthAna AdinuM -varNana che, paryAyArthika nayane pradhAna karIne kathana che. A nayane azuddhadravyArthika paNa kahe che ane adhyAtmabhASAthI azuddhanizcayanaya athavA vyavahAra kahe che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zrI guNadha2 AcAryane jJAnapravAdapUrvanA dazamAM vastunA trIjA prAmRtanuM jJAna hatuM. te jJAnamAMthI tyArapachInA AcAryoe anukrame siddhAMto racyA. ema sarvajJa bhagavAna mahAvIrathI cAlyuM AvatuM jJAna AcAryonI paraMparAthI bhagavAna kuMdakuMdAcAryadevane prApta thayuM. temaNe paMcAstikAyasaMgraha, pravacanasAra, samayasAra, niyamasAra, aSTapAhuDa Adi zAstro racyAM. A rIte dvitIya zrutaskaMdhanI utpatti thaI. temAM ekaMdare jJAnane pradhAna karIne zuddhadravyArthika nayathI thana che, AtmAnA zuddha svarUpanuM varNana che. bhagavAna kuMdakuMdAcAryadeva vikrama saMvatanI zarUAtamAM thaI gayA che. digaMbara jaina paraMparAmAM bhagavAna kuMdakuMdAcAryadevanuM sthAna sarvotkRSTa che. 'maMtraM bhagavAn vIro maMgalaM gautamo maLI mAta vaLavAryo nainadharmostu maMgataMm||'- e zloka dareka digaMbara jaina zAstrAdhyayana zarU karatAM maMgalAcaraNarUpe bole che. A parathI siddha thAya che ke sarvajJa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI ane gaNadhara bhagavAna zrI gautamasvAmI pachI turata ja bhagavAna kuMdakuMdAcAryanuM sthAna Ave che. digaMbara jaina sAdhuo potAne kuMdakuMdAcAryanI paraMparAnA kahevarAvavAmAM gaurava mAne che. bhagavAna kuMdakuMdAcAryadevanAM zAstro sAkSAt gaNadharadevanAM vacano jeTalAM ja pramANabhUta manAya che. temanA pachI thayelA graMthakAra AcAryo potAnA koI kathanane siddha karavA mATe kuMdakuMdAcAryadevanAM zAstronuM pramANa Ape che eTale e kathana nirvivAda Thare che. temanA pachI lakhAyelA graMthomAM temanAM zAstromAMthI thokabaMdha avataraNo lIdhelAM che. kharekhara bhagavAna kuMdakuMdAcArye potAnAM 52mAgamomAM tIrthaMkaradevoe prarUpelA uttamottama siddhAMtone jALavI rAkhyA che ane mokSamArgane TakAvI rAkhyo che. vi. saM. 990mAM thaI gayelA zrI devasenAcAryavara temanA darzanasAra nAmanA graMthamAM *kahe che ke 'videhakSetranA vartamAna tIrthaMkara zrI sImaMdharasvAmInA samavasaraNamAM jaIne zrI padmanaMdinAthe (kuMdakuMdAcAryadeve) pote prApta karelA jJAna vaDe bodha na Apyo hota to munijano sAcA mArgane kema jANata ?'' bIjo eka ullekha ApaNe joIe, jemAM kuMdakuMdAcAryadevane kaLikALasarvajJa kahevAmAM AvyA cheH''padmanaMdI, kuMdakuMdAcArya, vakragrIvAcArya, elAcArya, gRghrapicchAcArya -e pAMca nAmothI virAjita, cAra AMgaLa UMce AkAzamAM cAlavAnI jemane Rddhi hatI, jemaNe pUrva videhamAM jaIne sImaMdharabhagavAnane vaMdana karyuM hatu ane temanI pAsethI maLelA zrutajJAna vaDe jemaNe bhAratavarSanA * mULa zloka mATe 20 muM pAnu juo Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bhavya jIvone pratibodha karyo che evA je zrI jinacaMdrasUribhaTTArakanA paTTanA AbharaNarUpa kaLikALasarvajJa (bhagavAna kuMdakuMdAcAryadava ) temaNe racelA A paprAbhRta graMthamAM......... sUrIzvara zrI zrutasAgare racelI mokSaprAbhRtanI TIkA samApta thaI.'' Ama padmabhUtanI zrI zrutasAgarasUrikRta TIkAnA aMtamAM lakheluM che. bhagavAna kuMdakuMdAcAryadevanI mahattA batAvanArA AvA anekAneka ullekho jaina sAhityamAM maLI Ave che; * zilAlekho paNa aneka che. A rIte ApaNe joyuM ke sanAtana jaina saMpradAyamAM kaLikALasarvajJa bhagavAna kuMdakuMdAcAryanuM sthAna ajoDa che. bhagavAna kuMdakuMdAcAryanA racelAM aneka zAstro che, jemAMthI thoDAMka hAlamAM vidyamAna che. trilokanAtha sarvajJadevanA mukhamAMthI vahelI zratAmRtanI saritAmAMthI bharI lIdhelAM te amRtabhAjano hAlamAM paNa aneka AtmArthIone AtmajIvana arpe che. temanA samayasAra, pravacanasAra, niyamasAra ane paMcAstikAyasaMgraha nAmanAM uttamottama paramAgamomAM hajAro zAstrono sAra AvI jAya che. bhagavAna kuMdakuMdAcArya pachI lakhAyelA ghaNA graMthonAM bIjaDAM A paramAgamamAM rahelA che ema sUkSma dISTathI abhyAsa karatAM jaNAya che. zrI samayasAra A bharatakSetranuM sarvotkRSTa paramAgama che. temAM nava tattvonuM zuddhanayanI daSTiyathI nirUpaNa karI jIvanuM zuddha svarUpa sarva taraphathI-Agama, yukti, anubhava ane paraMparAthI-ati vistArapUrvaka samajAvyuM che. zrI pravacanasAramAM tenA nAma anusAra jinapravacanano sAra saMgharyo che ane tene jJAnatattva, zeyatattva ane caraNAnuyoganA traNa adhikAromAM vibhAjita karyuM che. zrI niyamasAramAM mokSamArganuM spaSTa satyArtha nirUpaNa che. jema samayasAramAM zuddhanayathI nava tattvonuM nirUpaNa karyuM che tema niyamasAramAM mukhyatve zuddhanayathI jIva, ajIva, zuddhabhAva, pratikramaNa, pratyAkhyAna, AlocanA, prAyazcita, samAdhi, bhakti, Avazyaka, zuddhopayoga vagerenuM varNana che. zrI paMcAstikAyasaMgrahamAM kALa sahita pAMca astikAyonuM (arthAt cha dravyonuM ane nava padArthapUrvaka mokSamArganuM nirUpaNa che. A paMcAstikAyasaMgraha paramAgama zarU karatAM zAstrakartAe tene "sarvajJa mahAmuninA mukhathI kahevAyelA padArthonuM pratipAdaka, caturgatinAzaka ane nirvANanuM 1. bhagavAna kuMdakuMdAcAryadevanA videhagamana saMbaMdhI eka ullekha (lagabhaga vikrama saMvatanA 13mAM saikAmAM thaI gayelA) zrI jayasenAcAryadave paNa karyo che; te ullekha mATe A zAstranA 3 jA pAnAnI phuTanoTa juo. 2. zilAlekhonA namUnA mATe 19muM pAnuM jAo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAraNa" kahyuM che. temAM kahelA vastuttvano sAra A pramANe che: vizva eTale anAdi-anaMta svayaMsiddha sat evI anaMtAnaMta vastuono samudAya. temAMnI pratyeka vastu anutpanna ane avinAzI che. pratyeka vastumAM anaMta zaktio athavA guNo che, je trikALika nitya che. pratyeka vastu pratikSaNa potAmAM potAnuM kArya karatI hovA chatAM arthAt navIna dazAo-avasthAo-paryAyo dharatI hovA chatAM te paryAyo evI maryAdAmAM rahIne thAya che ke vastu potAnI jAtane choDatI nathI arthAt tenI zaktiomAMthI eka paNa ghaTatIvadhatI nathI. vastuonI (-dravyonI) bhinnabhinna zaktionI apekSAe temanI (-dravyonI cha jAtio che: jIvadravya, pudgaladravya, dharmadravya, adharmadravya, AkAzadravya ane kALadravya. jenAmAM sadA jJAna, darzana, cAritra, sukha vagere anaMta guNo (-zaktio) hoya che te jIvadravya che; jenAmAM sadA varNa, gaMdha, rasa, sparza vagere anaMta guNo hoya che te pudgaladravya che; bAkInA cAra dravyonAM viziSTa guNo anukrame gati hetutva, sthitihututva, avagAhuhetutva ane vartanAtutva che. A che dravyomAMthI pahelAM pAMca dravyo sat hovAthI tema ja zakti athavA vyakti-apekSAe moTA kSetravALAM hovAthI "astikAya" che: kALadravya "asti" che paNa "kAya" nathI. jinaMdranA jJAnadarpaNamAM jhaLakatAM A sarva dravyo-anaMta jIvadravyo, anaMtAnaMta pudgala dravyo, eka dharmadravya, eka adharmadravya, eka AkAzadravya ane asaMkhya kALadravyo-svaya paripUrNa che ane anya dravyothI taddana svataMtra che; teo ekabIjA sAthe paramArthe kadI maLatAM nathI, bhinna ja rahe che. deva, manuSya, tiryaMca, nAraka, ekeMdriya, dvidriya vagere jIvomAM jIva-pudgala jANe ke maLI gayA hoya ema lAge che paNa kharekhara ema nathI; teo taddana pRthaka che. sarva jIvo anaMta jJAnasukhanA nidhi hovA chatAM, para dvArA temane kAMI sukhaduHkha nahi thatuM hovA chatAM, saMsArI ajJAnI jIva anAdi kALathI svataH ajJAnaparyAya pariNamI potAnA jJAnAnaMdasvabhAvane, paripUrNatAne, svAtaMtryane ane astitvane paNa bhUlI rahyo che tathA para padArthone sukhaduHkhanA kAraNa mAnI temanA pratye rAgadveSa karyA kare che; jIvanA AvA bhAvonA nimitte pudgalo svataH jJAnAvaraNAdikarmaparyAye pariNamI jIvanI sAthe saMyogamAM Ave che ane tethI anAdi kALathI jIvane paudgalika dehano saMyoga thayA kare che. paraMtu jIva ane dehanA saMyogamAM paNa jIva ane pudgala taddana pRthaka che ane temanAM kAryo paNa ekabIjAthI taddana bhinna ne nirapekSa che ema jiteMdroe joyuM che, samyajJAnIoe jANyuM che ane anumAnagamya paNa che. jIva kevaLa bhrAMtine lIdhe ja dehanI dazAthI ane IrAniSTa para Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates padArthothI potAne sukhIdu:khI mAne che. vAstavamAM potAnA sukhaguNanI vikArI paryAye pariNamI te anAdi kALathI duHkhI thaI rahyo che. jIva dravya-guNe sadA zuddha hovA chatAM, te paryAya-apekSAe zubhAzubhabhAvarUpe, zizuddhirUpe, zuddhinI vRddhirUpe ane pUrNazuddhirUpe pariName che tathA te bhAvonA nimitte zubhAzubha pudgalakarmonuM AsravaNa ane baMdhana tathA temanuM aTakavuM, kharavuM ane sarvathA chUTavuM thAya che. A bhAvo samajAvavA mATe jinendrabhagavaMtoe nava padArtho upadezyA che. A nava padArtho samyakapaNe samajavAthI, jIvane zuM hitarUpa che, zuM ahitarUpa che, zAzvata parama hita pragaTa karavA jIve zuM karavuM joIe, para padArtho sAthe potAne zo saMbaMdha che -ityAdi vAto yathArthapaNe samajAya che ane potAnuM sukha potAmAM ja jANI, potAnA sarva paryAyomAM paNa jJAnAnaMdasvabhAvI nija jIvadravyasAmAnya sadA ekarUpa jANI, te anAdi-aprApya evA kalyANabIja samyagdarzanane tathA samyajJAnane prApta kare che. te prApta thatAM jIva potAne dravya-apekSAe kRtakRtya jANe che ane te kRtakRtya dravyano paripUrNa Azraya karavAthI ja zAzvata sukhanI prApti-mokSa-thAya che ema samaje che. samyagdarzana prApta thatAM jIvane zuddhAtmadravyanuM je alpa AlaMbana thayuM hoya che te vadhatAM anukrame dezavirata zrAvakapaNuM ane munipaNuM prApta thAya che. zrAvakane tathA munine zuddhAtmadravyanA madhyama AlaMbanarUpa AMzika zuddhi hoya che te karmanAM aTakavAnuM ne kharavAnuM nimitta thAya che ane je azuddhirUpa aMza hoya che te zrAvakane dezavratAdirUpe tathA munine mahAvratAdirUpe dekhAva de che, je karmabaMdhanuM nimitta thAya che. krame krame te jIva jJAnAnaMdasvabhAvI zuddhAtmadravyane ati ugrapaNe avalaMbI, sarva vikalpothI chUTI, sarva rAgadveSa rahita thaI, kevaLajJAnane prApta karI, AyuSya pUrNa thatAM dehAdisaMyogathI vimuktathaI, sadAkALa paripUrNa jJAnadarzanarUpe ane atIndriya anaMta avyAbAdha AnaMdarUpe rahe che. -A. bhagavAna kuMdakuMdAcAryadeve paMcAstikAyasaMgraha zAstramAM parama karuNAbuddhithI prasiddha karelA vastutattvano saMkSipta sAra che. temAM je rIte varNavI te sivAya bIjI koI rIte jIva anAdi kALanA bhaMyakara duHkhathI chUTI zakato nathI. jyAM sudhI vastusvarUpa jIvanA khyAlamAM AvatuM nathI tyAM sudhI bIjA lAkha prayatna paNa tene mokSano upAya hAtha lAgato nathI. tethI ja A zAstrane viSe prathama paMcAstikAya ane nava padArthanuM svarUpa samajAvavAmAM AvyuM che ke jethI jIva vastusvarUpane samajI mokSamArganA mULabhUta samyagdarzanane prApta thAya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates astikAyo ane padArthonA nirUpaNa pachI A zAstramAM mokSamArga sUcaka cUlikA che. A aMtima adhikAra, zAstrarUpI maMdira upara ratnakaLaza samAna zobhe che. adhyAtmarasika AtmArthI jIvono, A ati priya adhikAra che. temane A adhikArano rasAsvAda letAM jANe ke tRpti ja thatI nathI. temAM mukhyatve vItarAga cAritranuM-svasamayanuM-zuddhamunidazAnuM-pAramArthika mokSamArganuM bhAvavAhI madhura pratipAdana che, tema ja munine sarAga cAritranI dazAmAM AMzika zuddhinI sAthe sAthe kevA zubha bhAvono sumeLa avazya hoya ja che teno paNa spaSTa nirdeza che. jemanA hRdayamAM vItarAgatAnI bhAvanA ghoLAyA kare che evA zAstrakAra ane TIkAkAra munIMdroe A adhikAramAM jANe ke zAMta vItarAga rasanI saritA vahAvI che. dhIragaMbhIra gatie vahetI A zAMta rasanI adhyAtmagaMgAmAM nahAtAM tatvajijJAsu bhAvuka jIvo zItaLIbhUta thAya che ane temanuM hRdaya zAMtazAMta thaI munionI AtmAnubhavamulaka sahajazuddha udAsIna dazA pratye bahumAnapUrvaka namI paDe che. A adhikAra para manana karatAM supAtra mumukSu jIvone samajAya che ke "zuddhAtmadravyanA Azraye sahuja dazAno aMza pragaTa karyA vinA mokSanA upAyano aMza paNa prApta thato nathI. A pavitra zAstranA kartA zrImadabhagavakuMdakuMdAcAryadeva pratye pUjya gurudeva (zrI kAnajIsvAmI) ne pArAvAra bhakti che. teozrI aneka vAra kahe che ke -"zrI samayasAra, niyamasAra, pravacanasAra, paMcAstikAyasaMgrahuM Adi zAstronI gAthAe gAthAe divyadhvanino saMdeza che. e gAthAomAM eTalI apAra UMDapa che ke te UMDapa mApavA jatAM potAnI ja zakti mapAI jAya che. e sAgaragaMbhIra zAstronA racanAra parama kRpALu acAryabhagavAnanuM koI parama alaukika sAmarthya che. parama addabhUta sAtizaya aMtarbAhya yogo vinA e zAstro racAvAM zakaya nathI. e zAstronI vANI taratA puruSanI vANI che ema spaSTa jANIe chIe. enI dareka gAthA chaThThI-sAtamAM guNasthAne jhUlatAM mahAmuninA Atma-anubhavamAMthI nIkaLelI che. e zAstronA kartA bhagavAna kuMdakuMdAcAryadeva mahAvidehakSetramAM sarvajJa vItarAga zrI sImaMdharabhagavAnanA samavasaraNamAM gayA hutA ane tyAM teo ATha divasa rahyA hatA e vAta yathAtathya che, akSarazaH satya che, pramANasiddha che. te parama upakArI AcAryabhagavAne racelAM samayasArAdi zAstromAM tIrthaMkaradevanA 3OMkAradhvanimAMthI ja nIkaLelo upadeza che." A zAstramAM bhagavAna kuMdakuMdAcAryadevanI pAkRta gAthAo para samayavyAkhyA nAmanI saMskRta TIkA lakhanAra (lagabhaga vikrama saMvatanA 10 mAM saikAmAM thaI gayelA) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zrI amRtacaMdrAcAryadeva che. jema A zAstranA mULa kartA alaukika puruSa che tema tenA TIkAkAra paNa mahAsamartha AcArya che. temaNe samayasAranI tathA pravacanasAranI TIkA paNa lakhI che ane tattvArthasAra, puruSArthasiddhayupAya Adi svataMtra graMtho paNa racyA che. temanI TIkAo jevI TIkA haju sudhI bIjA koI jaina graMthanI lakhAyelI nathI. temanI TIkAo vAMcanArane temanI adhyAtmarasikatA, AtmAnubhava, prakhara vidvattA, vastusvarUpane nyAyathI siddha karavAnI asAdhAraNa zakti, jinazAsananuM atyaMta UMDuM jJAna, nizcaya-vyavahAranuM saMdhibaddha nirUpaNa karavAnI virala zakti ane uttama kAvyazaktino pUro khyAla AvI jAya che. ati saMkSepamAM gaMbhIra rahasyo goThavI devAnI temanI zakti vidvAnone Azcaryacakti kare che. temanI daivI TIkAo zrutakevaLInAM vacano jevI che. jema mULa zAstrakAranAM zAstro anubhava-yukti Adi samasta samRddhithI samRddha che tema TIkAkAranI TIkAo paNa te te sarva samRddhithI vibhUSita che. zAsanamAnya bhagavAna kuMdakuMdAcAryadave A kaLikALamAM jagadguru tIrthaMkaradeva jevuM kAma karyuM che ane zrI amRtacaMdrAcAryadave jANe ke teo kuMdakuMdabhagavAnanA hRdayamAM pesI gayA hoya te rIte temanA gaMbhIra Azayone yathArthapaNe vyakta karIne temanA gaNadhara jevuM kAma karyuM che. zrI amRtacaMdrAcAryadeva racelA kAvyo paNa adhyAtmarasathI ane Atma-anubhavanI mastIthI bharapUra che. zrI samayasAranI TIkAmAM AvatAM kAvyoe (-kaLazoe) zrI padmaprabhadeva jevA samartha munivaro para UMDI chApa pADI che ane Aje paNa te tattvajJAnathI ane adhyAtmarasathI bharelA madhura kaLazo adhyAtmarasikonA hRdayanA tArane jhaNajhaNAvI mUke che. adhyAtmakavi tarIke zrI amRtacaMdrAcAryadevanuM sthAna advitIya paMcAstikAyasaMgrahamAM bhagavAna kuMdakuMdAcAryadeve 173 gAthAo prAkRtamAM racI che. tenA para zrI amRtacaMdrAcAryadave samayavyAkhyA nAmanI ane zrI jayasenAcAryadeve tAtparyavRtti nAmanI saMskRta TIkA lakhI che. zrI pAMDe hemarAjajIe samayavyAkhyAno bhAvArtha (prAcIna) hiMdImAM lakho che ane te bhAvArthanuM nAma bAlAvabodhabhASATIkA rAkhyuM che. vi. saM. 197ra mAM zrI paramazrutaprabhAvaka maMDaLa dvArA prakAzita hiMdI paMcAstikAyamAM mULa gAthAo, baMne saMskRta TIkAo ane zrI hemarAjajIkRta bAlAvabodhabhASATIkA (zrI pannAlAlajI bAkalIvAla dvArA pracalita hiMdI bhASAmAM parivartita karAyelA svarUpe) pragaTa thayela che. have prakAzana pAmatA A gujarAtI paMcAstikAyasaMgrahamAM mULa gAthAo, teno gujarAtI padyAnuvAda, saMskRta samayavyAkhyA TIkA ane te gAthA-TIkAno akSarazaH gujarAtI anuvAda pragaTa karavAmAM Avela che. jyAM vizeSa Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates spaSTatA karavAnI jarUra jaNAI tyAM kauMsamAM athavA "bhAvArtha' mAM athavA phUTanoTamAM spaSTatA karI che. te spaSTatA karavAmAM ghaNAM ghaNAM sthaLoe zrI jayasenAcAryadevakRta tAtparyavRtti atizaya upayogI thaI che; keTalIka jagyAe to tAtparyavRttinA koI koI bhAgano akSarazaH anuvAda ja bhAvArtha' athavA phUTanoTarUpe levAmAM Avyo che. zrI hemarAjajIkRta bAlAvabodhabhASATIkAno AdhAra paNa koIka sthaLe lIdho che. zrI paramazrutaprabhAvaka maMDaLa dvArA prakAzita paMcAstikAyamAM chapAyelI saMskRta TIkAne hastalikhita prato sAthe meLavatAM temAM kayAMka alpa azuddhio rahI gayelI jaNAI te AmAM sudhArI levAmAM Ave che. A anuvAda karavAnuM mahAbhAgya mane prApta thayuM te mane ati harSanuM kAraNa che. parama pUjya sadagurudevanA Azraya taLe A gahana zAstrano anuvAda thayo che. anuvAda karavAnI samasta zakti mane pUSpAda saddagurudeva pAsethI ja maLI che. paramopakArI sadagurudevanA pavitra jIvananA pratyakSa paricaya vinA ane temanA AdhyAtmika upadeza vinA A pAmarane jinavANI pratye leza paNa bhakti ke zraddhA kayAthI pragaTata, bhagavAna kudakuMdAcAryadeva ane temanA zAstrono leza paNa mahimA kayAMthI Avata ane te zAstronA artha-ukelanI leza paNa zakti kyAMthI hota? A rIte anuvAdanI samasta zaktinuM mULa zrI sadagurudeva ja hovAthI kharekhara to saddagurudevanI amRtavANIno dhodha jatemanA dvArA maLelo aNamUla upadeza jayathAkALe A anuvAdarUpe pariNamyo che. jemaNe siMcelI zaktithI ane jemanI hUMphathI A gahana zAstrano anuvAda karavAnuM meM sAhasa kheDayuM hatuM ane jemanI kRpAthI te nirvine pAra paDayo che te parama pUjya paramopakArI sadagurudeva (zrI kAnajIsvAmI) nA caraNAraviMdamAM ati bhaktibhAve vaMdana karuM chuM. parama pUjya benazrI caMpAbena tathA parama pUjya bena zAntAbena pratye paNa, A anuvAdanI pUrNAhuti karatAM, upakAravazatAnI ugra lAgaNI anubhavAya che. jemanAM pavitra jIvana ane bodha A pAmarane zrI paMcAstikAyasaMgrahu pratye, paMcAstikAyasaMgrahanA mAna kartA pratye ane paMcAstikAyasaMgrahamAM upadezelA vItarAgavijJAna pratye bahumAnavRddhinAM viziSTa nimitta thayAM che, evAM te parama pUjya benonAM caraNakamaLamAM A hRdaya name che. A anuvAdamAM, mAnanIya murabbI zrI vakIla rAmajIbhAI mANekacaMda dozI tathA bALabrahmacArI bhAIzrI caMdulAla khImacaMda jhobALiyAnI hArdika madada che.mAnanIya murabbI zrI rAmajIbhAIe potAnA bharacaka dhArmika vyavasAyomAMthI samaya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kADhIne Akho anuvAda bArIkAIthI tapAsyo che, yathocita salAha ApI che ane anuvAdamAM paDatI nAnI moTI muzkelIono potAnA vizALa zAstrajJAnathI niveDo karI Apyo che. temanI salAhu mane bahu upayogI thaI che. bra. bhAIzrI caMdulAlabhAIe Akho anuvAda bahu ja jhINavaTathI tapAsI ghaNI upayogI sUcanAo karI ApI che, bahu mahenata laIne hastalikhita pratonA AdhAre saMskRta TIkA sudhArI ApI che, anukramaNikA, gAthAsUcI, zuddhipatraka vagere taiyAra karyA che, tema ja khUba cokasAIthI pUpha tapAsyAM che- Ama atizaya parizrama ne kALajIpUrvaka sarvatomukhI sahAya karI che. A rIte baMnee karelI hArdika madada mATe huM temano aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnuM chuM. temanI sahRdaya sahAya vinA A anuvAdamAM ghaNI UNapo rahI javA pAmata. je je TIkAo ane zAstrono meM AdhAra lIdho che te sarvanA kartAono paNa huM RNI chuM. A anuvAda meM paMcAstikAyasaMgrahu pratyenI bhaktithI ane gurudevanI preraNAthI prerAIne, nijakalyANa arthe. bhavabhayathI DaratAM DaratAM karyo che. anuvAda karatAM zAstranA mULa AzayomAM kAMI pheraphAra na thaI jAya te mATe meM mArAthI banatI tamAma kALajI rAkhI che. chatAM alpajJatAne lIdhe temAM kAMI paNa Azrayaphera thayo hoya ke bhUlo rahI gaI hoya to te mATe huM zAstrakAra zrI kuMdakuMdAcArya bhagavAna, TIkAkAra zrI amRtacaMdrAcAryadeva, paramakRpALu zrI sadgurudeva ane mumukSu vAMcakonI aMtaranA UMDANamAMthI kSamA yAcuM chuM. jinendrazAsananuM saMkSepathI pratipAdana karanArA A pavitra zAstrano abhyAsa karI tenA Azayone jo jIva barAbara samaje to te avazya cAra gatinA anaMta du:khono nAza karI nirvANane pAme. tenA Azayone samyaka prakAre samajavA mATe nIcenI bAbata lakSamAM rAkhavI khAsa jarUranI cheH- A zAstramAM keTalAMka kathano svAzrita nizcayanayanAM che (-jeo svanuM parathI pRthakSaNe nirUpaNa kare che, ane keTalAMka kathano parAzrita vyavahAranayanAM che (-jeo svanuM para sAthe bheLaseLapaNe nirUpaNa kare che); vaLI keTalAMka kathano abhinnasAdhyasAdhanabhAvAzrita nizcayanayanAM che ane keTalAMka bhinnasAdhyasAdhanabhAvazrita vyavahAranayanAM che. tyAM nizcayakathanono to sIdho ja artha karavo joIe ane vyavahArakathanone abhUtArtha samajI temano sAco Azaya zo che te tAravavuM joIe, jo Ama karavAmAM na Ave to viparIta samajaNa thavAthI mahA anartha thAya. "pratyeka dravya svataMtra che. te potAnA ja guNaparyAyane ane utpAdavyayadhrauvyane kare che. paradravyane te grahI-choDI zakatuM nathI tema ja paradravya tene kharekhara kAMI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates lAbhanukasAna ke sahAya karI zakatuM nathI. jIvano zuddha paryAya saMvara-nirjarA-mokSanA kAraNabhUta che ane azuddha paryAya Asrava-baMdhanA kAraNabhUta che.'- AvA mULabhUta siddhAMtone kyAMya bAdha na Ave evI rIte haMmezA zAstranAM kathanono artha karavo joIe. vaLI A zAstrane viSe keTalAka paramaprayojanabhUta bhAvonuM nirUpaNa ati saMkSepamAM ja karAyeluM hovAthI, jo A zAstranA abhyAsanI pUrti samayasAra, niyamasAra, pravacanasAra vagere anya zAstronA abhyAsa vaDe karavAmAM Ave to mumukSuone A zAstranA Azayo samajavAmAM vizeSa sugamatA thaze. AcAryabhagavAne samyajJAnanI prasiddhi arthe ane mArganI prabhAvanA arthe A paMcAstikAyasaMgraha zAstra kahyuM che. ApaNe teno abhyAsa karI, sarva dravyonI svataMtratA samajI, nava padArthonI yathArtha samajaNa karI, caitanyaguNamaya jIvadravyasAmAnyano Azraya karI, samyagdarzana-samyajJAna pragaTAvI, mArgane prApta karI, bhavabhramaNanAM duHkhonA aMtane pAmIe e ja bhAvanA che. zrI amRtacaMdrAcAryadave paMcAstikAyasaMgrahanA samyaka avabodhanuM phaLa nIcenA zabdomAM varNavyuM che:-"je puruSa kharekhara samastavastutvanA kahenArA A "paMcAstikAyasaMgrahuM" ne arthataH arthIpaNe jANIne, emAM ja kahelA jIvAstikAyane viSe aMtargata rahelA potAne (nija AtmAne) svarUpe atyaMta vizuddha caitanyasvabhAvavALo nizcita karIne, paraspara kAryakAraNabhUta evA anAdi rAgadveSapariNAma ane karmabaMdhanI paraMparAthI jenAmAM svarUpavikAra AropAyelo che evo potAne ( nija AtmAne) te kALe anubhavAto avalokIne, te kALe vivekajyoti pragaTa hovAthI (arthAt atyaMta vizuddha caitanyasvabhAvanuM ane vikAranuM bhedajJAna te kALe ja pragaTa vartatuM hovAthI) karmabaMdhanI paraMparAne pravartAvanArI rAgadveSapariNatine choDa che, te puruSa, kharekhara jene sneha jIrNa thato jAya che evo, jaghanya snaguNanI saMmukha vartatA paramANunI mAphaka bhAvI baMdhathI parAmukha vartato thako, pUrva baMdhathI chUTato thako, agnitapa jaLanI duHsthiti samAna che duHkha tenAthI parimukta thAya che.'' hiMmatalAla jeThAlAla zAha Aso vadi 4, vi. saM. 2013 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates * zAstronA artha karavAnI paddhati * vyavahAranayanuM zraddhAna choDI nizcayanayanuM zraddhAna karavuM yogya che. vyavahAranaya svadravyapadravyane vA temanA bhAvone vA kAraNa-kAryAdikane koIne koImAM meLavI nirUpaNa kare che, mATe evA ja zraddhAnathI mithyAtva che, tethI teno tyAga karavo. tathA nizcayanaya temane ja yathAvat nirUpaNa kare che, koIne koImAM meLavato nathI, mATe evA ja zraddhAnathI samyakatva thAya che, tethI tenuM zraddhAna karavuM. prazna- jo ema che, to jinamArgamAM bane nayone grahaNa karavAnuM kahyuM che -e kevI rIte ? uttara- jinamArgamAM kayAMka to nizcayanayanI mukhyatAthI vyAkhyAna che, tene to "satyArtha Ama ja che" ema jANavuM; tathA kayAMka vyavahAranayathI mukhyatAthI vyAkhyAna che, tene "Ama che. nahi, nimittAdinI apekSAe upacAra karyo che' ema jANavuM. A pramANe jANavAnuM nAma ja baMne nayonuM grahaNa che. paraMtu baMne nayonA vyAkhyAnane samAna satyArtha jANI "Ama paNa che ane Ama paNa che" ema bhramarUpa pravartavA vaDe to baMne nayono grahaNa karavAnuM kahyuM nathI. prazna- jo vyavahAranaya asatyArtha che, to teno upadeza jinamArgamAM zA mATe Apyo? eka nizcayanayuM ja nirUpaNa karavuM hatuM? uttaraH- Avo ja tarka zrI samayasAramAM karyo che tyAM A uttara Apyo che: jaha Navi sakkamaNajjo aNajjabhAsaM viNA u gaaheuN| taha vavahAreNa viNA paramatthuvaesaNamasakkaM / / artha:- jema anAryane-plecchane mlecchanabhASA vinA artha grahaNa karAvavAnuM zakya nathI, tema vyavahAra vinA paramArthano upadeza azakya che. tethI vyavahArano upadeza che. vaLI Aja sUtranI vyAkhyAmAM ema kahyuM che ke - vyavahAranayo nAgurtavya:' arthAt nizcayane aMgIkAra karAvavA mATe vyavahAra vaDe upadeza devAmAM Ave che, paraMtu vyavahAranaya che te aMgIkAra karavA yogya nathI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates prazna:- (1) vyavahAra vinA nizcayano upadeza na thAya- e kevI rIte? tathA (2) vyavahAranayane aMgIkAra na karavo -e kevI rIte? uttaraH- (1) nizcayanayathI to AtmA paradravyathI bhinna, svabhAvothI abhinna svayaMsiddha vastu che. tene jeo na oLakhe, temane ema ja kahyA karIe to teo samaje nahi. tethI temane samajAvavA, vyavahAranayathI zarIrAdika paradravyonI sApekSatA vaDe nara-nAraka-pRthvIkAyAdirUpa jIvanA bheda karyA, tyAre "manuSya jIva che," nArakI jIva che ' ityAdi prakArathI temane jIvanI oLakhANa thaI; athavA abheda vastumAM bheda upajAvI jJAna-darzanAdi guNaparyAyarUpa jIvanA bheda karyA, tyAre "jANanAro jIva che," "dekhanAro jIva che" ityAdi prakArathI temane jIvanI oLakhANa thaI. vaLI nizcayathI to vItarAgabhAva mokSamArga che; paNa tene jeo na oLakhe, temane emaja kahyA kahIe to teo samaje nahi; tethI temane samajAvavA, vyavahAranayathI tattvArthazraddhAna jJAnapUrvaka pAradravyanuM nimitta maTADavAnI sApekSatA vaDe vrata-zIla-saMyamAdirUpa vItarAgabhAvanA vizeSo darzAvyA, tyAre temane vItarAgabhAvanI oLakhANa thaI. A ja pramANe, anyatra paNa vyavahAra vinA nizcayano upadeza na thavAnuM samajavuM. (2) ahIM vyavahArathI nara-nArakAdi paryAyane ja jIva kahyo. tethI kAMI te paryAyane ja jIva na mAnI levo. paryAya to jIva-pudgalanA saMyogarUpa che. tyAM nizcayathI jIvadravya juduM che; tene ja jIva mAnavo. jIvanA saMyogathI zarIrAdikane paNa jIva kahyAM tene kahevAmAtra ja che. paramArtha zarIrAdika jIva thatAM nathI. AvuM ja zraddhAna karavuM. bIjuM, abheda AtmAmAM jJAnadarzanAdi bheda karyA tethI kAMI temane bhedarUpa ja na mAnI levA; bheda to samajAvavA mATe che. nizcayathI AtmA abheda ja che; tene ja jIvavastu mAnavI. saMjJA-saMkhyAdi bheda kahyA te kahevAmAtra ja che; paramArthe teo judA judA che nahi. AvuM ja zraddhAna karavuM. vaLI, paradravyanuM nimitta maTADavAnI apekSAe vrata-zIla-saMyamAdikane mokSamArga kahyo tethI kAI temane ja mokSamArga na mAnI levA; kAraNa ke paradravyanAM grahaNa-tyAga AtmAne hoya to AtmA paradravyano kartA-hartA thaI jAya, paNa koI dravya koI dravyane AdhIna che nahi. AtmA to potAnA bhAva je rAgAdika che temane choDI vItarAgI thAya che, mATe nizcayathI vItarAgabhAva ja mokSamArga che. vItarAgabhAvone ane vratAdikane kadAcit kAryakAraNapaNuM che tethI vratAdikane mokSamArga kahyA paNa paNa te kahevA mAtra ja che. paramArthe bAhyakriyA mokSamArga nathI. AvuM ja zraddhAna karavuM. A ja pramANe, anyatra paNa bahAranayane aMgIkAra na karavAnuM samajI levuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates prazna:- vyavahAranaya parane upadeza karavAmAM ja kAryakArI che ke potAnuM paNa prayojana sAdhe che? uttara- pote paNa jyAM sudhI nizcayanayathI prarUpati vastune na oLakhe tyAMsudhI vyavahAramArga vaDe vastuno nizcaya kare. tethI nIcalI dazAmAM potAne paNa vyavahAranaya kAryakArI che. paraMtu vyavahArane upacAramAtra mAnI tenA dvArA vastunuM zraddhAna barAbara karavAmAM Ave to te kAryakArI thAya, ane jo nizcayanI mAphaka vyavahAra paNa satyabhUta mAnI "vastu Ama ja che' evuM zraddhAna karavAmAM Ave to te UlaTo akAryakArI thaI jAya. e ja puruSArthasiddhayupAya kahyuM che: abudhasya bodhanArtha munIzvarA deshynttybhuutaarthm| vyavahArameva kevalamavaiti yastasya dezanA naasti|| mANavaka eva siMho yathA bhvtynvgiitsiNhsy| vyavahAra eva hi tathA nizcayatAM yaatynishcyjnysy|| artha:- munirAja, ajJAnIne samajAvavA mATe asatyArtha je vyavahAranaya tene upadeza che. je kevaLa vyavahArane ja samaje che, tene to upadeza ja devo yogya nathI. jevI rIte je sAcA siMhane na samaje tene to bilADuM ja sihe che, tevI rIte je nizcayane na samaje tene to vyavahAra ja nizcayapaNAne pAme che. -zrI mokSamArgaprakAzaka Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates nizcayavyavahArAbhAsa-avalaMbIonuM nirUpaNa have, nizcaya-vyavahAra ane nayonA AbhAsane avalaMbe che evA mithyASTionuM nirUpaNa karIe chIe.: koI jIvo ema mAne che ke jinamatamAM nizcaya ane vyavahAra be naya kahyA che mATe amAre te banneno aMgIkAra karavo. Ama vicArI, je pramANe kevaLanizcayabhAsanA avalaMbIonuM kathana karyuM hatuM te pramANe to teo nizcayano aMgIkAra kare che ane je pramANe kevaLavyavahArAbhAsanA avalaMbIonuM kathana karyuM hatuM te pramANe vyavahArano aMgIkAra kare che. joke e pramANe aMgIkAra karavAmAM banne nayomAM paraspara virodha che, topaNa kare zuM? bane nayonuM sAcuM svarUpa to bhAsyuM nathI ane jinamatamAM be naya kahyA che temAMthI koIne choDayo paNa jato nathI. tethI bhramapUrvaka banne nayonuM sAdhana sAdhe che. te jIvo paNa mithyASTi jANavA. have temanI pravRttinI vizeSatA darzAvIe chIe: aMtaraMgamAM pote to nirdhAra karI yathAvat nizcaya-vyavahAra mokSamArgane oLakhela nathI paraMtu jina-AjJA mAnI nizcaya-vyavahArarUpa be prakAranA mokSamArga mAne che. have mokSamArga to kAMI be nathI, mokSamArganuM nirUpaNa be prakArathI che. jyAM sAcA mokSamArgane mokSamArga nirUpaNa karyo che te nizcayamokSamArga che, ane jyAM mokSamArga to che nahi paraMtu mokSamArganuM nimitta che vA sahacArI che, tene upacArathI mokSamArga kahIe te vyavahAramokSamArga che; kAraNa ke nizcayavyavahAranuM sarvatra evuM ja lakSaNa che. sAcuM nirUpaNa te nizcaya. upacAra nirUpaNa te vyavahAra. mATe nirUpaNanI apekSAe be prakAre mokSamArga jANavo. paraMtu eka nizcayamokSamArga che tathA eka vyavahAramokSamArga che ema be mokSamArga mAnavA mithyA che. vaLI teo nizcaya-vyavahAra bannene upAdeya mAne che. te paNa bhrama che, kAraNa ke nizcaya ane vyavahAranuM svarUpa to paraspara virodha sahita che... -zrI mokSamArgaprakAzaka Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadeva viSe ullekho vandyo vibhurbhuvi na kairahi kauNDakundaH ndra-kama-praNaya-vIrti-vibhUSitAza: / yazcAru-cAraNa-karAmbujacaJcarIkazcakre zrutasya bharate prayataH pratiSThAm / / [caMdragiri parvata parano zilAlekha ] artha :- kundapuSpanI prabhA dharanArI jemanI kIrti vaDe dizAo vibhUSita thaI che, jeo cAraNonAM-cAraNaRddhidhArI mahAmunionAM-suMdara hustakamaLonA bhramara hutA ane je pavitrAtmAe bharatakSetramAM zrutanI pratiSThA karI che, te vibhu kuMdakuMda A pRthvI para konAthI vaMdha nathI ? volphandro yatIndraH || rajobhiraspRSTatamatvamantarbAhyepi saMvyaJjayituM yatIzaH / rajaHpadaM bhUmitalaM vihAya cacAra manye caturaMgulaM saH / / [vidhyagiri-zilAlekha 7, Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates artha :- yatIzvara (zrI kuMdakuMdasvAmI) raja:sthAna-bhUmidaLane choDIne cAra AMgaLa UMce AkAzamAM cAlatA hatA te dvArA huM ema samajuM chuM ke, teozrI aMdaramAM tema ja bahAramAM rajathI (potAnuM) atyaMta aspaSTapaNe vyakta karatA hatA (-aMdaramAM teo rAgAdika maLathI aspaSTa hatA ane bahAramAM dhULathI aspRSTa hatA). jai paumaNaMdiNAho siimndhrsaamidivvnnaannenn| Na vibohai to samaNA kahaM sumaggaM pyaannNti|| [ ranasIra ] artha :- (mahAvidehakSetranA vartamAna tIrthaMkaradeva) zrI sImaMdharasvAmI pAsethI maLelA divya jJAna vaDe zrI padmanaMdinAthe (zrI kuMdakuMdAcAryadave ) bodha na Apyo hota to munijano sAcA mArgane kema jANata ? huM kuMdakuMdAdi AcAryo! tamArAM vacano paNa svarUpAnusaMdhAnane viSe A pAmarane parama upakArabhUta thayAM che. te mATe huM tamane atizaya bhaktithI namaskAra karuM chuM. [ zrImad rAjacaMdra ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zrIsImandharaparamAtmane nmH| adhyAtmarasika, zrutabhakta, AtmArthI vidvAna bhAIzrI hiMmatalAla jeThAlAla zAha (B. Sc.)ne sAdara samarpita abhinaMdana -patra zuddhAtmarasika vidvAna baMdhu ! videhakSetranA vartamAna tIrthaMkara zrI sImaMdhara paramAtmAnI ane bharatakSetranA carama tIrthanAyaka zrI mahAvIra devAdhidevanI divya vANI dvArA je zuddhAtmadarzaka zrutapravAhu cAlyo, tene jhIlIne-tadra5 pariNamIne parama pAvana adhyAtmayogIndra AcAryavara zrI kuMdakuMdadeve potAnA samasta AtmavaibhavathI pAramezvarI vidhAnAM anupama ratna samAna zrI samayasArAdi sarvottama paramAgamomAM saMgRhIta karyo. tIrthakara bhagavAnathI vArasAmAM AvelA ane kuMdakuMdAcAryadave cIvaTathI saMgharelAM A paramAgamomAM ullasatA zuddhAtmavaibhavarUpa adbhUta nidhAnane aMtarcakSuthI nihALanAra, vItarAga sarvajJapraNIta mokSamArganA yathArtha jJAtA, amogha upadeSTA, mahAna samarthaka ane pracAraka, parama pUjya sadgurudeva zrI kAnajIsvAmIe sabhA samakSa saMsAratApavinAzaka, upazAMtarasapUrNa, apUrva pravacano dvArA A paramAgamonAM aMtara UMDAM rahasyo kholavA mAMDayAM. pUjya gurudevazrInA paricayamAM A5 AvyA ane temanA zrImukhethI Ape paNa A AtmasparzI pravacano sAMbhaLyAM. tenA pariNAme ApanI AtmArthitA ullasI AvI, ane ApanI vidvattA adhyAtmarasikatAnA opathI zobhI UThI. pU. gurudevazrInI preraNA jhIlIne, temanI kalyANavarSiNI zItaLa chAyAmAM rahI, zrI samayasAra, pravacanasAra, niyamasAra ane paMcAstikAyasaMgrahanI saMskRta Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates TIkAnuM ghaNuM UMDuM avagAhana karI, AcAryadevanA hArda sudhI pahoMcI, pUrvApara yathArtha saMbaMdha vicArI, atyaMta sAvadhAnI ane ati parizrama pUrvaka Ape sAMgopAMga suMdara, saraLa ane pUrepUro bhAvavAhI anuvAda gurjara girAmAM karyo, ane adhyAtmajijJAsu samAjane adhyAtmanidhAnanI aNamola bheTa ApI. AvI pravacanabhaktivatsalatA ane anupama adhyAtma-sAhitsavA bhAratanA dhArmika ItihAsamAM cirasmaraNIya raheze. te dvArA jainasAhityasRSTimAM Ape sonagaDhane ujjavaLa banAvyuM che. jainazAsananI AvI mahAna sevA mATe Apane aneka koTi dhanyavAda ghaTe che. zrI samayasArAdi mahAna paramAgamonA mULa sUtrono atyaMta bhAvavAhI gujarAtI padyAnuvAda paNa Ape karyo che. A uparAMta zrI samavasaraNa stuti tathA anya keTalAkaM adhyAtma kAvyonI paNa Ape racanA karI che. zAstranA gaMbhIra artho ukalevAnI vilakSaNa kuzAgrabuddhi, zAstrokta sUkSma adhyAtma viSayone zabda-bhAvagaMbhIratA jALavIne, sarasa ane sugrAhyapaNe anuvAdamAM rajU karavAnI viziSTa kaLA, vAMcatAM ja adhyAtma pratye ruci jAgRta kare evI adhyAtmarasabharI lekhanazailI. kAvyamAM paNa adhyAtma utAravAnI khAsa zakti vagere vizeSatAo ApanI adhyAtmarasikatA prasiddha kare che. -ApanI e adhyAtmarasikatAnuM amo badhA sanmAna karIe chIe. AtamajJAnapipAsu ! Apa svabhAvathI ja gaMbhIra ane zAMta cho, vairAgyazALI, saddhadharmasacivaMta tema ja tattvAnveSaka cho, saMskRtabhASAnuM vizALa jJAna dharAvo cho tathA viziSTa kSayopazamavaMta pratibhAsaMpanna vidvAna cho. vaLI Ape jainazAstronuM UMDuM ciMtana-manana-avadhAraNa karyuM che. Ama chatAM ApanI AtmajJAnapipAsA atyaMta tIvra che, tene mATe Apano avirata prayatna che. vairAgyaparAyaNatAnI sAthe AtmahitasAdhanA paNa Apa karI rahyA cho te atyaMta prazaMsanIya ane anukaraNIya che. nispRha zrutabhakta ! mahAna paramAgamonA anuvAnuM je zubha kArya ApanA dvArA thayuM che Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates tene amo ApanuM mahAna saubhAgya gaNIe chIe. paramapUjya sadagurudevanA Azraya taLe A gahana zAstrono anuvAda Ape paramAgama pratyenI bhaktithI ane gurudevanI preraNAthI prerAIne, nija kalyANa artha, bhavabhayathI DaratAM DaratAM karyo che. AvuM ajoDa kArya karavA chatAM Ape koI paNa jAtanA badalAnI AzA rAkhI nathI, eTaluM ja nahi paNa atyAgrahu karavA chatAM kAMI paNa badalo svIkAravAnI ke abhinaMdanapatra levAnI paNa Ape anicchA ja darzAvI che. tethI amAre Apano upakAra mAnIne ja saMtoSa karavo paDe che. ApanI zrutabhakti nispRhatAne lIdhe vizeSa zobhI UThe che. ApanI mahAna zrutabhakti ane nispRhatA, adhyAtmarasikatA ane mumukSutA, vairAgya ane vinaya ityAdi aneka guNonI ghaNI ja prazaMsApUrvaka amo Apane hArdika abhinaMdana ApIe chIe ne zrI kuMdakuMdaprabhunAM A "ratnacatuSTaya 'nA anuvAdanA phaLamAM Apane 'anaMta catuSTaya " nI prApti thAo -evI zrutadevatA pratye prArthanA karIe chIe. ApanA guNAnurAgI zrI digaMbara jaina svAdhyAyamaMdira TrasTa, tathA zrI samasta di. jaina mumukSumaMDaLa vatI rAmajI mANekacaMda dozI -pramukha Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zrI sadgurudeva-stuti (harigIta ) saMsArasAgara tAravA jinavANI che naukA bhalI, jJAnI sukAnI maLyA vinA e nAva paNa tAre nahIM; Wan A kALamAM zuddhAtmajJAnI sukAnI bahu bahu dohyalo, muja puNyarAziphaLyo aho ! guru Ana tuM nAvika maLyo. (anuSTupa ) aho ! bhakta cidAtmAnA, sImaMdhara-vI2-kuMdanA ! bAhyAMtara vibhavo tArA, tAre nAva mumukSunAM. (zikhariNI ) sadA daSTi tArI vimaLa nija caitanya nIrakhe, ane jJaptimAMhI darava-guNa-paryAya vilase; nijAlaMbIbhAve pariNati svarUpe jaI bhaLe, nimitto vahevAro cidaghana viSe kAMI na maLe. (zArdUlavikrIDita ) haiyuM 'sata sata, jJAna jJAna' dhabake ne vajavANI chUTe, je je mumukSu sattva jhaLake; paradravya nAto tUTe; -rAgadveSa rucena, jaMpa na vaLe bhAveMdrimAM-aMzamAM, TaMkotkIrNa akaMpa jJAna mahimA hRdaye rahe sarvadA. nitye karuNA huM (vasaMtatilakA ) akAraNa sudhAjharaNa caMdra ! tane namuM samudra ! tane namuM jJAnapoSaka sumegha ! tane jIvanazilpI ! tane namuM A dAsanA (sragdharA ) UMDI UMDI, UMDathI sukhanidhi satanA vAyu nitye va MtI, vANI cinmurti ! tArI ugna-anubhavanA sUkSma bhAve bharelI; bhAvo UMDA vicArI, abhinava mahimA cittamAM lAvI lAvI, khoyeluM ratna pAmuM, -manaratha manano; pUrajo zaktizALI ! Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates * zrI paMcAstikAyasaMgrahanI viSayAnukramaNikA * viSaya gAtha | viSaya gAthA 10 11 12. 13 14 15 | 16 | 1. padravya-paMcAstikAyavarNana -padravyapaMcAstikAyanA sAmAnya vyAkhyAnarUpa pIThikAzAstranA AdimAM jinane bhAvanamaskArarUpa asAdhAraNa maMgaLa samaya arthAt Agamane praNAma karIne tenuM kathana karavA viSe zrImakuMdakuMdAcAryadevanI pratijJA zabdarUpe, jJAnarUpe ane artharUpe-ema traNa prakArano 'samaya zabdano artha tathA loka-alokarUpa vibhAga pAMca astikAyonI vizeSasaMjJA sAmAnyavizeSa-astitva tathA kAyavanuM kathana pAMca astikAyone astitva kayA prakAre che ane kAyava kayA prakAre che tenuM kathana pAMca astikAyonuM tathA kALane dravyapaNAnuM kathana cha dravyonuM paraspara atyaMta saMkara hovA chatAM teo potapotAnA nizcita svarUpathI Tyuta thatAM nathI evuM kathana astitvanuM svarUpa sattAne ane dravyane arthAtarapaNuM hovAnuM khaMDana traNa prakAre dravyanuM lakSaNa baMne nayo vaDe dravyanA lakSaNono vibhAga dravya ane paryAyonA abhedapaNAnuM kathana dravya ane guNonA abhedapaNAnuM kathana | dravyanA Adezane vaza samabhaMgI | utpAdana viSe asano prAdurbhAva ane vyayane viSe satano vinAza hovAno niSedha dravyo, guNo ane paryAyonuM prajJApana bhAvano nAza nathI ane abhAvano | utpAda thato nathI ' tenuM udAharaNa dravya kathaMcit vyaya ane utpAdavALuM | hovA chatAM tenuM sadA avinaSTapaNe ane anutpannapaNe dhruvatAnA pakSathI satano avinAza ane asano anutpAdana siddhane atyaMta asata utpAdano niSedha jIvane utpAda, vyaya, sat vinAza ane asat utpAdanuM kartApaNuM hovAnI | siddhirUpa upasaMhAra | cha dravyomAMthI pAMcane astikAyapaNAnuM sthApana | tenuM arthapaNuM 18 | 19 8 22 9 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates viSaya nizciyakALanuM svarUpa vyavahArakALanuM kacit parAzritapaNuM vyavahArakALanA cit parAzritapaNuM viSe satya yukti -jIvadravyAstikAyanuM vyAkhyAna saMsAra-avasthAvALA AtmAnuM sopAdhi ane nirupAdhi svarUpa mukatAvasthAvALA AtmAnuM nirupAdhi svarUpa siddhanA nirupAdhi jJAna, darzana ane sukhanuM samarthana jIvatvaguNanI vyAkhyA jIvonuM svAbhAvika pramANa tathA temano mukata ne amukata evo vibhAga jIvanA dehapramANapaNAnA daSTAMtanuM kathana jIvanuM dehAMtaramAM astitva, dehathI pRthapaNuM ane dehAMtaramAM gamananuM kAraNa siddhabhagavaMtonAM jIvatva ane dehapramANatvanI vyasvathA siddhabhagavAnane kAryapaNuM ane kAraNapaNuM hovAnuM nirAkaraNa ' jIvano abhAva te mukita che' e vAtanuM khaMDana ceyitRtvaguNanI vyAkhyA kayA jIvane kaI cetanA hoya che tenuM kathana upayogaguNanA vyAkhyAnano prAraMbha gAtha / 24 25 rada 27 28 29 30 31-32 33 34 35 36 37 38 39 40 viSaya jJAnopayoganA bhedonAM nAma ane svarUpanuM darzanopayoganA bhedonAM nAma ane svarUpanuM kathana eka AtmA aneka jJAnAtmaka hovAnuM samarthana dravyanuM guNothI bhinnapaNuM ane guNonuM dravyathI bhinnapaNuM hovAmAM doSa dravya ane guNonuM svocita ananyapaNuM vyapadeza vagere ekAMte dravya-guNonA anyapaNAnuM kAraNa hovAnuM khaMDana vastupaNe bheda ane (vastuparNa ) abhedanuM udAharaNa dravya ane gutone arthAta25NuM hovAmAM doSa jJAna ane jJAnIne samavAya saMbaMdha hovAnuM nirAkaraNa samavAyane viSe padArthAMta25NuM hovAnuM nirAkaraNa dRSTAMtarUpa ane dASTAMtarUpa padArthapUrvaka, dravya ane guNonA abhinna-padArthapaNAnA vyAkhyAnano upasaMhAra potAnA bhAvone karatA thakA, zuM jIvo anAdi-anaMta che? zuM sAdi-sAMta che? zuM sAdi-anaMta che? zuM tadAkAre pariNata che? zuM tadAkAre apariNata che?- te AzaMkAonuM samAdhAna jIvane bhAvavazAt sAdi-sAMtapaNuM ane anAdi-anaMtapaNuM hovAmAM virodhano parihAra Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com gAthA 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51-52 53 54
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates gAthA 55 67 69 70. 71-72 viSaya | gAthA | viSaya jIvane sat bhAvanA ucchada ane asat nizcayathI jIva ane karmane nija nija rUpanuM bhAvanA utpAdamAM nimittabhUta upAdhinuM ja kartApaNuM hovA chatAM, vyavahArathI jIvane pratipAdana karma dIdhelA phaLano bhogavaTo virodha jIvone pAMca bhAvanI pragaTatAnuM varNana | pa6 pAmato nathI-e viSe kathana jIvanA audayikAdibha bhAvonA kartutva kartutva anebhokatRtvanI vyAkhyAno prakAranuM kathana 57 | upasaMhAra nimittamAtra tarIke dravyakarmone audayikAdi karmasaMyukatapaNAnI mukhyatAthI prabhutvaguNanuM bhAvonuM kartApaNuM 58 vyAkhyAna karmane jIvabhAvanuM kartApaNuM hovAnI karmaviyukatapaNAnI mukhyatAthI prabhutvaguNanuM bAbatamAM pUrva-pakSanA pa9 vyAkhyAna samAdhAnarUpa siddhAnta | 60 | jIvanA bhedonuM kathana nizcayathI jIvane potAnA bhAvonuM baddha jIvane karmanimittaka pavidha gamana kartApaNuM ane pudgalakarmonuM akartApaNuM 61 | ane mukata jIvane svAbhAvika evuM eka nizcana abhinna kArako hovAthI karma urdhvagamana ane jIva svayaM potapotAnA rUpanA -pudagaladravyotikAyanuM vyAkhyAnakartA che- e viSe nirUpaNuM pudagaladravyanA bhedo jo karma ane jIvane anyonya akartApaNuM | mugaladravyanA bhadonuM varNana hoya, to anya dIdheluM phaLa anya skaMdhone viSe "pagala' evo je vyavahAra bhogave,' evo prasaMga Ave:- Avo che tenuM samarthana doSa batAvIne pUrvapakSanI rajuAta 63 | paramANunI vyAkhyA karmayogya pudagalo AkhA lokamAM paramANuo bhinna bhinna jAtinA hovAnuM vyApelAM che; te jyAM AtmA che. khaMDana tyAM, vinA lAle ja, teo rahelAM zabda pudgala skaMdhaparyAya hovAnuM kathana che- e viSe kathana paramANunA ekapradezIpaNAnuM kathana anya vaDa karavAmAM AvyA vinA karmanI paramANudravyamAM guNa-paryAya vartavAnuM kathana utpatti kaI rIte thAya che tenuM kathana | 65 | sarva pugala bhedono upasaMhAra karmonI vicitratA anya vaDe karavAmAM -dharmadravyAskitakAya ane adharma dravyAstikAyanuM vyAkhyAnaAvatI nathI- e viSe kathana | dharmAstikAyanuM svarUpa 74 | 75 76 che | | E | 83 | Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates viSaya 98 99 1OO 1/1 13. 14 | viSaya gAthA | viSaya dharmAstikAyanuM ja bAkInuM svarUpa 84 | dravyonuM sakriya-niSkrayapaNuM dharmAstikAyanA gatitatva viSe daSTAMta 85 | mUrta ane amUrtanAM lakSaNa adharmAstikAyanuM svarUpa -kALadravyanuM vyAkhyAnadharma ane adharmanA sadabhAvanI siddhi vyavahArakALa tathA nizcayakALanuM svarUpa mATe hetu kALanA 'nitya" ane "kSaNika' evA dharma ane adharma gati ane sthitinA be vibhAga hetuo hovA chatAM temanuM atyaMta kALane dravyapaNAnuM vidhAna ane astikAyaudAsInapaNuM 88 | paNAno niSedha dharma ane adharmanA udAsInapaNAnI -upasaMhArabAbatamAM hetu 89 | paMcAstikAyanA avabodhanuM phaLa kahIne -AkAzadravyAstikAyanuM vyAkhyAna paMcAstikAyanA vyAkhyAnano upasaMhAra AkAzanuM svarUpa | | duHkhathI vimukta thavAnA kramanuM kathana lokanI bahAra paNa AkAza hovAnI 2. navapadArthapUrvaka mokSamArgasUcanA prapaMcavarNana AkAzane viSe gatisthitihututva hovAmAM AtanI stuti pUrvaka pratijJA doSanuM nirUpaNa mokSamArganI sUcanA 92 mI gAthAmAM gatipapakSa saMbaMdhI kathana samyagdarzana-jJAna-cAritranI sUcanA karyA pachI sthitipakSa saMbaMdhI kathana | padArthonA nAma ane svarUpanuM kathana AkAzane gatisthitihetutvano abhAva -jIvapadArthanuM vyAkhyAnahovA viSe tu jIvanA svarUpanuM kathana AkAzane gatisthititatva hovAnA khaMDana saMsArI jIvonA bhedomAMthI pRthvIkAyika saMbaMdhI kathanano upasaMhAra 95 vagere pAMca bhedonuM kathana dharma, adharma ane lokAkAzanuM avagAhanI pRthvIkAyika vagere paMcavidha jIvonA apekSAe ekatva hovA chatAM vastapaNe sthAvara-tra paNAsaMbaMdhI kathana anyatva pRthvIkAyika vagere paMcavidha jIvonA -cUlikA- | ekaMdriyapaNAno niyama dravyonuM mUrtAmUrtapaNuM ane cetanA cetanapaNuM 105 16 107 1/8 94 1/9 11) 111 112 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 135 viSaya gAthA | viSaya gAthA ekeMdriyone caitanyanuM astitva hovA -puNya-pApapadArthanuM vyAkhyAnasaMbaMdhI daSTAMta 113 | puNya-pApane yogya bhAvanA svabhAvanuM kathana | 131 dvadriya jIvonA prakAranI sUcanA | 114 | puNya-pApanuM svarUpa 13ra trIdriya jIvonA prakAranI sUcanA 115 | mUrtakarmanuM samarthana 133 caturiMdriya jIvonA prakAranI sUcanA 116 | mUrtakarmano mUrtakarmanI sAthe je baMdhaprakAra paMcendriya jIvonA prakAranI sUcanA 117 | | tathA amUrta jIvano mUrtakarmanI sAthe ekeMdriyAdi jIvono caturgatisaMbaMdha je baMdha prakAra tenI sUcanA 134 darzAvIne te jIvabhadono upasaMhAra 118 -AsavapadArthanuM vyAkhyAnagatinAmakarma ane AyuSakarmanA udayathI puNyAnsavanuM svarUpa niSpanna thatAM hovAthI devatvAdinuM prazasta rAganuM svarUpa 136 anAtmasvabhAvapaNa 119 anukaMpAnuM svarUpa 137 pUrvokta jIvavistArano upasaMhAra 120 | cittanI kalupatAnuM svarUpa 138 vyavahArajItvanA ekAMtanI pratipattinuM pApAmravanuM svarUpa 139 khaMDana 121 pApAgnavabhUta bhAvono vistAra 14) anyathI asAdhAraNa evAM jIvakAryonuM -saMva25dArthanuM vyAkhyAnakathana 122 | pApanA saMvaranuM kathana 141 jIva-vyAkhyAnanA upasaMhAranI ane sAmAnyapaNe saMvaranuM svarUpa 142 ajIva-vyAkhyAnanA prAraMbhanI sucanA | 123 | vizeSapaNe saMvaranuM svarUpa 143 -ajIva padArthanuM vyAkhyAna -nirjarA padArthanuM vyAkhyAnaAkAzAdinuM ajIvapaNuM darzAvavA mATe | nirjarAnuM svarUpa 144 124 | nirjarAnuM mukhya kAraNa AkAzAdinuM acetanavasAmAnya nakkI dhyAnanuM svarUpa 146 karavA mATe anumAna 125 -baMdhapadArthanuM vyAkhyAnajIva-pugalanA saMyogamAM paNa, temanA baMdhanuM svarUpa 147 bhedanA kAraNabhUta svarUpanuM kathana | 126-127 | baMdhanuM bahiraMgakAraNa ane aMtaraMgajIva-pudagalanA saMyogathI niSpanna thatA anya kAraNa 148 sAta padArthonA upodaghAta arthe jIvakarmA mithyAtvAdi dravyaparyAyone paNa baMdhanA ane pudgalakarmanA cakranuM varNana 128-130 | bahiraMga-kAraNapaNAnuM prakAzana ST] karI | 149 145 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates gAthA 163 164 165 166 167. | 168 | | viSaya gAthA | viSaya -mokSapadArthanuM vyAkhayAna sarva saMsArI AtmAo mokSamArgane dravyakarmamokSanA hetubhUta parama-saMvararUpe yogya hovAnuM nirAkaraNa bhAvamokSanA svarUpanuM kathana 150-151 darzana-jJAna-cAritranuM kathaMcita baMdhadravyakarmamokSanA hetubhUta evI parama hetupaNuM ane jIvasvabhAvamAM niyata nirjarAnA kAraNabhUta dhyAna 15ra | cAritranuM sAkSAt mokSatapaNuM dravyamokSanuM svarUpa 153 sUkSma parasamayanuM svarUpa - -mokSamArgaprapaMcasUcaka cUlikA zuddhasaMprayogane kathaMcit baMdhahatupaNuM mokSamArganuM svarUpa 154 | hovAthI tene mokSamArgapaNAno niSedha svasamayanA grahaNa ane parasamayanA svasamayanI upalabdhimAM rAga ja tyAgapUrvaka karmakSaya thAya che-evA eka hetu pratipAdana dvArA "jIvasvabhAvamAM rAgalavamUlaka doSaparaMparAnuM nirUpaNa niyata cAritra te mokSamArga che" rAgarUpa kalezano niHzeSa nAza karavAevuM nirUpaNa 155 yogya hovAnuM nirUpaNa paracAritramAM pravartanAranuM svarUpa 156 | ardhvatAdinI bhaktirUpa parasamayapravRttimAM paracAritrapravRtti baMdhatubhUta hovAthI sAkSAt mokSahetupaNAno abhAva hovA tene mokSamArgapaNAno niSedha | chatAM paraMparAe mokSatapaNAno svacAritramAM pravartanAranuM svarUpa 158 | sabhAva zuddha svacAritrapravRttino mArga 159. mAtra atAdinI bhakti jeTalA nizcayamokSamArganA sAdhana tarIke, rAgathI utpanna thato sAkSAt pUrvAdiSTa vyavahAramokSamAgRno nirdeza 16O | mokSano aMtarAya vyavahAramokSamArganA sAdhya tarIke, sAkSAta mokSamArganA sAra sUcana dvArA nizcayamokSamArganuM kathana 161 | zAstratAtparyarUpa upasaMhAra AtmAnA cAritra-jJAna-darzanapaNAnuM zAstrakartAnI pratijJAnI pUrNatA prakAzana 16ra | sUcavanArI samApti 169 170 171 17ra 173 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates FFFFFFFFFFFFFFFFFFF; zrI * paMcAstikAyasaMgraha | FFFFFFFFFFFFFFFFFFF; Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zrIsarvajJavItarAgAya namaH zAstra-svAdhyAyanuM prAraMbhika maMgalAcaraNa oMkAraM bindusaMyuktaM nityaM dhyAyanti yoginaH / kAmadaM mokSadaM caiva OM kArAya namo namaH / / 1 / / avirlshbdghnaughprkssaalitsklbhuutlklngkaa| munibhirupAsitatIrthA sarasvatI haratu no duritAn / / 2 / / ajJAnatimirAndhAnAM jJAnAJjanazalAkayA / cakSurunmIlitaM yena tasmai zrIgurave namaH / / 3 / / / / zrIparamagurave namaH, paramparAcAryagurave namaH dharmasambandhakaM, sakalakaluSavidhvaMsakaM, zreyasAM bhavyajIvamanaHpratibodhakArakaM parivardhakaM, puNyaprakAzakaM pApapraNAzakamidaM zAstraM zrI samayasAranAmadheyaM, asya mUlagranthakartAraH zrIsarvajJadevAstaduttaragranthakartAraH zrIgaNadharadevAH pratigaNadharadevAsteSAM vacanAnusAramAsAdya AcAryazrIkundakundAcAryadevaviracitaM zrotAraH sAvadhAnatayA shRnnvntu| maMgalaM bhagavAn vIro maMgalaM gautamo gaNI / maMgalaM kundakundAryo jainadharmo'stu maMgalam / / 9 // sarvamaGgalamAMgalyaM sarvakalyANakArakaM / pradhAnaM sarvadharmANAM jainaM jayatu zAsanam / / 2 / / 11 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zrI sarvajJavItarAgAya nmH| zrImadbhagavakuMdakuMdAcArya deva praNIta paMcAstikAyasaMgraha FFFFFFFFFFFFFFFFFFF -1 ka padravya-paMcAstikAyavarNana ka FFFFFFFFFFFFFFFFFFF zrImadamRtacaMdrAcAryadevaviracitA smyvyaakhyaa| sahajAnanda caitanyaprakAzAya mhiiyse| namo'nekAntavizrAntamahimne prmaatmne||1|| mULa gAthAono ane samayavyAkhyA nAmanI TIkAno gujarAtI anuvAda [ prathama, graMthanA AdimAM zrImadbhagavatakuMdakuMdAcAryadevapraNIta prAkRtagAthAbaddha A paMcAstikAyasaMgraha' nAmanA zAstranI "samayavyAkhyA' nAmanI saMskRta TIkA racanAra AcArya zrI amRtacaMdrAcAryadeva zloka dvArA maMgaLa arthe paramAtmAne namaskAra kare che.) [ zlokArtha:-] sahaja AnaMda ane sahuja caitanyaprakAzamaya hovAthI je ati mahAna che ane anekAMtamAM sthita jeno mahimA che, te paramAtmAne namaskAra ho. [1] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda durnivaarnyaaniikvirodhdhvNsnaussdhiH| syAtkArajIvitA jIyAjjainI siddhaantpddhtiH||2|| samyagjJAnAmalajyotirjananI dvinyaashryaa| athAtaH samayavyAkhyA sNkssepennaa'bhidhiiyte||3|| [ have TIkAkAra AcAryadeva zloka dvArA jinavANInI stuti kare che. ] [zlokArtha -] syAtkAra jenuM jIvana che evI jainI (-jinabhagavAnanI) siddhAMtapaddhati- ke je durnivAra nayasamUhanA virodhano nAza karanArI auSadhi che te- jayavaMta ho. [2] | [ have TIkAkAra AcAryadeva zloka dvArA A paMcAstikAyasaMgraha nAmanA zAstranI TIkA racavAnI pratijJA kare che] [zlokArtha -] have ahIMthI, je samyajJAnarUpI nirmaLa jyotinI jananI che evI dvinayAzrita (be nayono Azraya karanArI) samayavyAkhyA (paMcAstikAyasaMgraha nAmanA zAstranI samayavyAkhyA nAmanI TIkA) saMkSepathI kahevAmAM Ave che. [3] [ have traNa zloko dvArA TIkAkAra AcAryadava A paMcAstikAyasaMgraha nAmanA zAstramAM kayA kayA viSayonuM nirUpaNa che te ati saMkSepathI kahe che.] 1. "syAt' pada jinadevanI siddhAMta paddhatinuM jIvana che. (stA= kathaMcitaH koI apekSAthI; koI prakAre.) 2. durnivAra = nivAravo muzkela; TALavo muzkela. 3. dareka vastu nityatva, anityatva vagere aneka aMtamaya (dharmamaya) che. vastunI sarvathA nityatA tema ja sarvathA anityatA mAnavAmAM pUrepUro virodha Avato hovA chatAM, kathaMcit (arthAt dravyaapekSAe) nityatA ane kathaMcit (arthAt paryAya-apekSAe)anityatA mAnavAmAM jarA paNa virodha Avato nathI ema jinavANI spaSTa samajAve che. A rIte jinabhagavAnanI vANI syAdvAda vaDa (apekSAkathanathI) vastunuM parama yathArtha nirUpaNa karIne, nityatva-anityatAdi dharmomAM (ane te te dharma batAvanArA nayomAM ) avirodha (sumeLa ) abAdhitapaNe siddha kare che ane e dharmo vinA vastunI niSpatti ja na hoI zake ema nibaMdhapaNe sthApe che. 4. samayavyAkhyA samayanI vyAkhyA; paMcAstikAyanI vyAkhyA; dravyanI vyAkhyA; padArthanI vyAkhyA. [ vyAkhyA=vyAkhyAna; spaSTa kathana, vivaraNa; spaSTIkaraNa ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] paDadravya-paMcAstikAyavarNana [ 3 paJcAstikAyaSaDdravyaprakAreNa prruupnnm| pUrvaM mUlapadArthAnAmiha sUtrakRtA kRtm||4|| jIvAjIvadviparyAyarUpANAM citrvrmnaam| tatonavapadArthAnAM vyavasthA prtipaaditaa||5|| tatastattvaparijJAnapUrveNa trityaatmnaa| proktA mArgeNa kalyANI moksspraaptirpshcimaa||6|| [zlokArtha:-] ahIM pahelAM *sutrakartAe mULa padArthonuM paMcAstikAya ane padravyanA prakArathI prarUpaNa karyuM che (arthAt A zAstramAM prathama adhikArane viSe zrImadbhagavakuMdakuMdAcAryadave vizvanA mULa padArthonuM pAMca astikAya ane cha dravyanI paddhatithI nirUpaNa karyuM che). [4] [zlokArtha-] pachI (bIjA adhikAramAM), jIva ane ajIva e enA paryAyarUpa nava padArthonI -ke jemanA mArga arthAta kArya bhinnabhinna prakAranA che temanI -vyavasthA pratipAdita karI che. [5] [zlokArtha-] pachI (bIjA adhikAranA aMtamAM) tattvanA parijJAnapUrvaka (paMcAstikAya, padravya ane nava padArthanA yathArtha jJAnapUrvaka) trayAtmaka mArgathI (samyagdarzana jJAnacAritrAtmaka mArgathI) kalyANasvarUpa uttama mokSaprAti kahI che. [6] * A zAstranA kartA zrImadabhagavakuMdakuMdAcAryadava che. temanAM bIjAM nAmo padmanaMdI vakragrIvAcArya, elAcArya ane gRdhrapicchAcArya che. zrI jayasenAcAryadava A zAstranI tAtparyavRti nAmanI TIkAno prAraMbha karatAM lakhe che ke: "have zrI kumAranaMdI-siddhAMtidevanA ziSya zrImakuMdakuMdAcAryadave- jemanAM bIjAM nAmo padmanaMdI vagere hatAM temaNe-prasiddhakathAnyAye pUrvavidehamAM jaI vItarAga-sarvajJA sImaMdharasvAmI tIrthaMkaraparamadevanAM darzana karIne, teozrInAmukhakamaLathI nIkaLelI divya vANInA zravaNa vaDa avadhArita padArtha dvArA zuddhAtmatattvAdi sArabhUta arthane grahIne, tyAMthI pAchA AvI aMta:tattva ane bahi:tattvanA gauNa-mukhya pratipAdana arthe athavA zivakumAramahArAjAdi saMkSeparuci ziSyanA pratibodhana artha racelA paMcAstikAya-prAbhRtazAstranuM yathAkrame adhikArazuddhipUrvaka tAtparyArtharUpa vyAkhyAna karavAmAM Ave che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates paMcAstikAya saMgrahuM | [ bhagavAnazrIkuMdakuMda atha sUtrAvatAra : IdasadavaMdiyANaM tihuannhidmdhurvisdvkkaannN| aMtAtIdaguNANaM Namo jiNANaM jidabhavANaM / / 1 / / iindrshtvnditebhystribhuvnhitmudhrvishdvaakyebhyH| antAtItaguNebhyo namo jinebhyo jitabhavebhyaH / / 1 / / athAtra 'namo jinebhyaH' ityanena jinabhAvanamaskArarUpamasAdhAraNaM zAstrasyAdau mngglmupaattm| anAdinA saMtAnena pravarttamAnA anAdinaiva saMtAnena pravarttamAnairindrANAM zatairvanditA ye ityanena sarvadaiva devdhidevtvaattessaamevaasaadhaarnnnmskaaraarhtvmuktm| have (zrImadbhagavakuMdakuMdAcAryadavaviracita ) gAthAsUtranuM avataraNa karavAmAM Ave che: zata-iMdravaMdita, trijagahitanirmaLa-madhura vadanArane, niHsIma guNa dharanArane, jitabhava namuM jinarAjane. 1. anvayArtha- [ rundrazatavanditebhyaH] so IdrothI je vaMdita che, [ tribhuvanahitamadhuravizavAyegya:] traNa lokone hitakara, madhura ane vizada (nirmaLa, spaSTa) jemanI vANI che, [ sattAtItAmya:] (caitanyanA anaMta vilAsasvarUpa) anaMta guNa jemane varte che ane [ nitanavemya:] bhava upara jemaNe jaya meLavyo che, [nimya:] te jinone [ nama:] namaskAra ho. TIkA:- ahIM ( A gAthAmAM) "jinone namaskAra ho' ema kahIne zAstranA AdimAM jinane bhAvanamaskArarUpa asAdhAraNa maMgaLa kahyuM. "jeo anAdi pravAhathI pravartatA (-cAlyA AvatA) thakA anAdi pravAhathI ja pravartatA (-cAlyA AvatA) so so IdrothI vaMdita che.' ema kahIne sadAya devAdhidevapaNAne lIdhe teo ja (jino ja) asAdhAraNa namaskArane yogya che ema kahyuM. "jemanI 1. maLane arthAta pApane gALe-naSTa kare te maMgaLa che, athavA sukhane prApta karelAve te maMgaLa che. 2. bhavanavAsI devonA 40 Idro, vyaMtara devonA 3ra, kalpavAsI devonA 24, jyotiSka devonA 2, manuSyono 1 ane tiryaMconA 1- ema kula 1OO Idro anAdi pravAharUpe cAlyA Ave che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 5 tribhuvanamurdhvAdhomadhyalokavartI samasta eva jIvalokastasmai niyobaadhvishuddhaatmtttvoplmbhopaayaabhidhaayitvaaddhitN __ paramArtharasikajanamanohAritvAnmadhuraM, nirastasamastazaMkAdidoSAspadatvAdvi-zadaM vAkyaM divyo dhvaniryeSAmityanena smstvstuyaathaatmyopdeshitvaatprekssaavtprtiikssytvmaakhyaatm| antamatItaH kSetrAnavacchinnaH kAlAnavacchinnazca paramacaitanyazaktivilAsalakSaNo guNo yeSAmityanena tu paramAdbhutajJAnAtizayaprakAzanAdavAptajJAnAtizayAnAmapi yogIndrANAM vndhtvmuditm| jito bhava AjavaMjavo yairityanena tu kutakRtyatvaprakaTanAtta evAnyeSAmakRtakRtyAnAM shrnnmityupdissttm| iti sarvapadAnAM taatprym||1|| vANI arthAta divya dhvani traNa lokane -Urdhva-adho-madhya lokavartI sadhaLAya jIvasamuhanenibaMdha vizuddha AtmatattvanI upalabdhino upAya kahenAra hovAthI hitakara che, paramArtharasika janonA manane haranAra hovAthI madhura che ane samasta zaMkAdi doSonAM sthAna dUra karavAmAM AvyAM hovAthI vizada (nirmaLa, spaSTa) che' ema kahIne(jino) samasta vastunA yathArtha svarUpano upadeza karanArA hovAthI vicAravaMta DAhyA puruSonA bahumAnane yogya che (arthAt jemano upadeza vicAravaMta DAhyA puruSoe bahumAnapUrvaka vicAravo joIe evA che, ema kahyuM. "anaMta-kSetrathI aMta rahita ane kALathI aMta rahita-paramacaitanyazaktinA vilAsasvarUpa guNa jemane varte che.' ema kahIne (jinone) parama adabhuta jJAnAtizaya pragaTa thayo hovAthI jJAnAtizayane pAmelA yogIMdrothI paNa baMdha che ema kahyuM. "bhava arthAt saMsAra upara jemaNe jaya meLavyo che" ema kahIne kutakutyapaNuM pragaTa thayuM hovAthI teo ja (jino ja) bIjA akRtakRtya jIvonuM zaraNa che ema upadezya.- A pramANe sarva padonuM tAtparya che. bhAvArtha- ahIM jinabhagavaMtonA cAra vizeSaNo varNavIne temane bhAvanamaskAra karyo che. (1) prathama to, jinabhagavaMto so IdrothI baMdha che. AvA asAdhAraNa namaskArane yogya bIjuM koI nathI, kAraNa ke devone ane asurone yuddha thatuM hovAthI (devAdhideva jinabhagavAna sivAya ) anya koI paNa deva so IdrothI vaMdita nathI. (2) bIjAM jinabhagavAnanI vANI traNa lokane zuddha AtmasvarUpanI prAptino upAya darzAvatI hovAthI hitakara che; vItarAga nirvikalpa samAdhithI utpanna sahaja -apUrva paramAnaMdarUpa pAramArthika sukharasAsvAdanA rasika janonAM manane haratI hovAthI (arthAt parama samarasIbhAvanA rasika jIvone mudita karatI hovAthI) madhura che; Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 ] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ bhagavAnazrIkuMdakuMda samaNamuhuggadama caduggadiNivAraNaM saNivvANaM / eso paNamiya sirasA samayamiyaM saNaha vocchaami||2|| paMcAstikAya saMgraha zuddha jIvAstikAyAdi sAta tattva, nava padArtha, cha dravya ane pAMca astikAyanuM saMzayavimoha- vibhrama rahita nirUpaNa karatI hovAthI athavA pUrvAparivarodhAdi doSa rahita hovAthI athavA yugapadda sarva jIvone potapotAnI bhASAmAM spaSTa arthanuM pratipAdana karatI hovAthI vizada-spaSTavyakata che. A rIte jinabhagavAnanI vANI ja pramANabhUta che; ekAMte apauruSeya vacana ke vicitra kathArUpa kalpita purANavacano pramANabhUta nathI. (3) trIjuM; anaMta dravya-kSetra-kALa bhAvane jANanAro anaMta kevaLajJAnaguNa jinabhagavaMtone varte che. A rIte buddhi Adi sAta Rddhi temaja matijJAnAdi caturvidha jJAnathI saMpanna gaNadharadevAdi yogIMdrone paNa teo vaMdha che. (4) cothuM; pAMca prakAranA saMsArane jinabhagavaMtoe jItyo che. A rIte kutakRtyapaNAne lIdhe teo ja bIjA akRtakRtya jIvonuM zaraNa che, anya koI nahi- A pramANe cAra vizeSaNothI yukata jinabhagavaMtone graMthanA AdimAM bhAvanamaskAra karIne maMgaLa karyu. prazna:- je zAstra pote ja maMgaLa che, tenuM maMgaLa zA mATe karavAmAM Ave che? utta2:- bhakita artha maMgaLanuM paNa maMgaLa karavAmAM Ave che. suryane dIpakathI, mahAsAgarane jaLathI, vAgIzvarIne (sarasvatIne ) vANIthI ane maMgaLane maMgaLathI arcavAmAM Ave che. 1. * A samayane ziranamanapUrvaka bhAkhuM chuM sUNajo tame; jinavadananirgata-arthamaya, caugatiharaNa, zivahetu che. 2. * A gAthAnI zrIjayasenAcAryadevakRta TIkAmAM, zAstranuM maMgaLa zAstranuM nimita, zAstrano hetu ( phaLa ), zAstranuM parimANa, zAstranuM nAma ane zAstranA kartA- e cha bAbAtonuM vistRta vivecana karyuM che. vaLI zrI jayasenAcAryadeve A gAthAnA zabdArtha, nayArtha, matArtha, AgamArtha ane bhAvArtha samajAvIne, 'e rIte vyAkhyAnakALe sarvatra zabdArtha, nayArtha, matArtha, AgamArtha ane bhAvArtha yojavAyogya che' ema kahyuM che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 7 zramaNamukhodgatArthaM caturgatinivAraNaM snirvaannm| eSa praNamya zirasA samayamimaM zRNuta vkssyaami||2|| samayo hyaagmH| tasya praNAmapUrvakamAtmanAbhidhAnamatra prtijnyaatm| yujyate hi sa praNantumabhidhAtuM cAptopadiSThatve sati sphltvaat| tatrAptopadiSTatvamasya shrmnnmukhodgtaarthttvaat| zramaNA hi mahAzramaNAH srvjnyviitraagaaH| artha: punaranekazabdasaMbandhenAbhidhIyamAno vstutyaiko'bhidhey| saphalatvaM tu catasRNAM nArakatiryagmanuSyadevatvalakSaNAnAM gatInAM nivAraNatvAt pArataMtryanivRttilakSaNasya nirvANasya zuddhAtmatattvopalambharUpasya paramparayA kAraNatvAt svAtaMtryaprAptilakSaNasya ca phalasya sadbhAvAlitiA. 2aaaa anvayArthaH- [kamaLamukvodratArthe ] zramaNanA mukhamAMthI nIkaLela arthamaya (-sarvajJa mahAmuninA mukhathI kahevAyelA padArthone kahenAra), [ catutinivAra ] cAra gatinuM nivAraNa karanAra ane [ nirvANa ] nirvANa sahita (-nirvANanA kAraNabhUta ) [ rUma samaya] evA A samayane [ zirasA praca] zirasA praNamIne [gSavakSyAmi] huM tenuM kathana karuM chuM; [mRyta] te zravaNa karo. TIkAH- samaya eTale Agama; tene praNAma karIne pote tenuM kathana karaze ema ahIM (zrImadbhagavakuMdakuMdAcAryadave) pratijJA karI che. te (samaya) praNAma karavAnuM ane kathana karavAne yogya che, kAraNa ke te *Apta vaDe upadiSTa hovAthI saphaLa che. tyAM, tenuM Ama vaDe upadiSTapaNuM eTalA mATe che ke jethI te "zramaNanA mukhamAMthI nIkaLela arthamaya" che. "zramaNo' eTale mahAzramaNo- sarvajJavItarAgadevo; ane "artha' eTale aneka zabdonA saMbaMdhathI kahevAmAM Avato, vastupaNe eka evo padArtha. vaLI tenuM (-samayanuM) saphaLapaNuM eTalA mATe che ke jethI te samaya (1) "nArakatva' tiryacatva, manuSyatva ane devatvasvarUpa cAra gationuM nivAraNa" karavAne lIdhe ane (2) zuddhatmatatvanI upalabdhirUpa "nirvANanuM paraMparAe kAraNa ' hovAne lIdhe (1) parataMtratAnivRti jenuM lakSaNa che ane (2) svataMtratA prApti * Ama = vizvAsapAtra pramANabhUta; yathArtha vatA. [ sarvajJadeva samasta vizvane pratyeka samaye saMpUrNapaNe jANI rahyA che ane teo vItarAga (moharAgadveSarahita) hovAthI temane asatya kahevAnuM lezamAtra prayojana rahyuM nathI; tethI vItarAga-sarvajJadeva kharekhara Ata che. AvA Ata vaDe Agama upadezavAmAM AvyuM hovAthI te (Agama ) saphaLa che.]. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda *samavAo paMcaNDaM samau tti jiNuttamehiM pnnnnttN| so ceva havadi loo tatto amio aloo khaM / / 3 / / *samavAdaH samavAyo vA paMcAnAM samaya iti jinottamaiH prjnyptm| sa ca eva bhavati lokastato'mito'loka: khm||3|| atra zabdajJAnArtharUpeNa trividhA'bhidheyatA samayazabdasya lokaalokvibhaagshvaabhihitH| triAvaLa jenuM lakSaNa che evA *phaLathI sahita che. bhAvArtha- vItarAgasarvajJa mahAzramaNanA mukhathI nIkaLelA zabdasamayane koI Asannabhavya puruSa sAMbhaLIne, te zabdasamayanA vAcyabhUta paMcAstikAyasvarUpa artha samayane jANe che ane tenI aMdara AvI jatA zuddhajIvAstikAyasvarUpa arthamAM(padArthamAM) vItarAga nirvikalpa samAdhi varDa sthita rahIne cAra gatinuM nivAraNa karI, nirvANane pAmI, svAtmotpanna, anAkuLatAlakSaNa, anaMta sukhane prApta kare che. A kAraNathI dravyogamarUpa zabdasamaya namaskAra karavAne ane vyAkhyAna karavAne yogya che. 2. samavAda vA samavAya pAMca taNo samaya- bhAkhyuM jine; te loka che, AgaLa amApa aloka AbhasvarUpa che. 3. anvayArthaH- [ paMDyAnAM samavA:] pAMca astikAyanuM samabhAvapUrvaka nirUpaNa [ vA] athavA [samavAya:] temano samavAya (-paMcAstikAyano samyak bodha athavA samUha) [samaya:] te samaya che [ ti] ema [vinottamai. prajJaH{] jinavaroe kahyuM che. [sa: ta va to : bhavati] teja loka che. (-pAMca astikAyanA samUha jevaDo ja loka che.); [tata:] tenAthI AgaLa [ mita: manovaka:] amApa aloka [+] AkAzasvarUpa che. TIkA- ahIM (A gAthAmAM zabdarUpe, jJAnarUpe anu artharUpe (-zabda * mULa gAthAmAM samavAno zabda che; saMskRta bhASAmAM teno artha samavAda paNa thAya ane samavAya: paNa thAya. * cAra gatinuM nivAraNa (arthAt parataMtratAnI nivRti) ane nirvANanI utpati (arthAt svataMtratAnI prApti ) te samayanuM phaLa che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana | [ 9 tatra ca paJcAnAmastikAyAnAM samo madhyastho rAgadveSAbhyAmanupahato varNapadavAkyasannivezaviziSTa: pATho vAdaH zabdasamayaH zabdAgama iti yaavt| teSAmeva mithyAdarzanodayocchede sati samyagvAyaH paricchedo jJAnasamayo jJAnagama iti yaavt| teSAmevAbhidhAnapratyayaparicchinnAnAM vasturUpeNa samavAyaH saMdhAto'rthasamayaH sarvapadArthasArtha iti yaavt| tadatra jJAnasamayaprasiddhayartha shbdsmysmbndhenaarthsmyo'bhidhaatumbhipretH| atha tasyaivArthasamayasya dvaividhyaM lokaalok-viklpaat| sa eva paJcAstikAyasamavAyo yAvAMstAvA~lokastataH paramamito'nanto hyalokaH, sa tu nAbhAvamAtraM kintu samaya, jJAnasamaya ane arthasamaya)- ema traNa prakArano "samaya zabdano artha kahyo che tathA loka-alokarUpa vibhAga kahyo che. tyAM, (1) "sama' eTale madhyastha arthAt rAgadveSathI vikRta nahi banelo; "vAda' eTale varNa (akSara), pada (zabda) ane vAkayanA samUhavALo pATha. pAMca astikAyano "samavAda' arthAta madhyastha (-rAgadveSathI vikRta nahi banelo) pATha( -maukhika ke zAstrArUDha nirUpaNa) te zabdasamaya che, eTale ke zabdAgama te zabdasamaya che.(2) mithyAdarzananA udayano nAza hotAM, te paMcAstikAyano ja *samyaka avAya arthAta samyaka jJAna te jJAnasamaya che, eTale ke jJAnAgama te jJAnasamaya che. (3) kathananA nimitte jaNAyelA te paMcAstikAyano ja vasturUpe samavAya arthAt jaththo te arthasamaya che, eTale ke sarvapadArthasamUhuM te arthasamaya che. temAM ahIM jJAnasamayanI prasiddha artha zabdasamayanA saMbaMdhathI arthasamaya kahevAno (zrImadbhagavakuMdakuMdAcAryadevano) IrAdo che. have te ja arthasamayanuM, * loka ane alokanA bhedane lIdhe dvividhapaNuM che. te ja paMcAstikAyasamUha jevaDo che, tevaDo loka che. tenAthI AgaLa amApa arthAta anaMta aloka che. te aloka abhAvamAtra nathI paraMtu paMcAstikAyasamUha jeTaluM kSetra 1. samavAya =(1) sam+avAya, samyaka avAya, samyaka jJAna. (2) jaththo samUha. [ A paMcAstikAyasaMgraha zAstramAM ahIM kALadravya ke je dravya hovA chatAM astikAya nathI tene vivakSAmAM gauNa karIne "paMcAstikAyano samavAya te samaya che.' ema kahyuM che; mATe "cha dravyano samavAya te samaya che evA kathananA bhAva sAthe A kathananA bhAvano virodha na samajavo, mAtra vivakSAbheda che ema samajavuM. vaLI e ja pramANe anya sthaLe paNa vivakSA samajI aviruddha artha samajI levo] 2. noyanta dazyanta nIvaripakvArthI yatra sa no arthAt jayAM jIvAdipadArtho jovAmAM Ave che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 10 ] paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAna zrIkuMdakuMda tatsamavAyAtiriktaparimANamanantakSetraM khmaakaashmiti||3|| jIvA puggalakAyA dhammAdhammA taheva aavaasN| atthittamhi ya NiyadA aNaNNamaiyA annmhNtaa||4|| jIvAH pudgalakAyA dharmo dharmoM tathaiva aakaashm| astitve ca niyatA ananyamayA annumhaantH||4|| atra paJcAstikAyAnAM vizeSasaMjJA sAmAnyavizeSAstitvaM kAyatvaM coktm| tatra jIvAH pudgalAH dharmAdharmI AkAzamiti teSAM vizeSasaMjJA anvarthAH prtyeyaaH| sAmAnyavizeSAstitvaJca teSAmutpAdavyayadhrauvyamayyAM sAmAnyavizeSasattAyAM niyata bAda karIne bAkInA anaMta kSetravALuM AkAza che (arthAta aloka zUnyarUpa nathI paraMtu zuddha AkAzadravyarUpa che. 3. jIvadravya, pudgalakAya, dharma, adharma ne AkAza e astitvaniyata, ananyamaya ne aNumahAna padArtha che. 4. anvayArtha- [ nIvA: ] jIvo, [ purvatAyA: ] pudgalakAyo, [ dharmAda ] dharma, adharma [ tathA Iva] tema ja [ gAvAzama] AkAza [stitve niyatA:] astitvamAM niyata, [ nImayA] (astitvathI) ananyamaya [2] ane [[madAnta:] aNumahAna (pradeze moTAM) che. TIkA- ahIM(A gAthAmAM) pAMca astikAyonI vizeSasaMjJA, sAmAnya vizeSaastitva tathA kAyata kahela che. tyAM, jIvo, pudgalo, dharma, adharma ane AkAza-e temanI vizeSasaMjJAo * anvartha jANavI. teo utpAda-vyaya-dhrauvyamayI sAmAnyavizeSasattAmAM niyata- vyavasthita * aNumahAna=(1) pradeze moTAM arthAt anekapradezI; (2) ekapradezI (vyakita-apekSAe) tema ja anekapradezI (zakti-apekSAe). * anvaye arthane anusaratI; artha pramANe. (pAMca astikAyonA nAmo temanA artha anusAra che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 11 tvaavyvsthittvaadvseym| astitve niyatAnAmapi na teSAmanyamayatvam, yataste sarvadaivAnanya-mayA AtmanirvRttAH / ananyamayatve'pi teSAmastitvaniyatatvaM nypryogaat| dvau hi nayau bhagavatA praNItau- dravyArthika: pryaayaarthikshc| tatra na khalvekanayAyattAdezanA kintu tdubhyaaytaa| tataH paryAyAdezAdastitve svataH kathaMcidbhinna'pi vyavasthitAH dravyArthAdezAtsvayameva santaH sato'nanyamayA bhvntiiti| kAyatvamapi tessaamnnumhttvaat| aNavo'tra pradezA mUrto'mUrtAzca nirvibhAgAMzAstaiH mahAnto'NumahAntaH pradezapracayAtmakA iti siddhaM teSAM kaaytvm| aNubhyAM / mahAnta itiH vyatpattyA ( nizcita rahelA) hovAthI temane sAmAnyavizeSa-astitva paNa che ema nakkI karavuM. teo astitvamAM niyata hovA chatAM (jema vAsaNamAM raheluM dhI vAsaNathI anyamaya che tema) astitvathI anyamaya nathI; kAraNa ke teo sadAya potAthI niSpanna (arthAtapotAthI sat ) hovAne lIdhe (astitvathI) ananyamaya che (jema ari uSNatAthI ananyamaya che tema). astitvathI ananyamaya' hovA chatAM temanuM astitvamAM niyatapaNuM" nayaprayogathI che. be nayo bhagavAne kahyA che- dravyArthika ane paryAyArthika. tyAM kathana eka nayane AdhIna hotuM nathI paraMtu te banne nayone AdhIna hoya che. mATe teo paryAyArthika kathanathI je potAthI kathaMcit bhinna paNa che evA astitvamAM vyavasthita (nizcita rahelAM) che. ane dravyArthika kathanathI svayameva sat (vidhamAna, hayAta ) hovAne lIdhe astitvathI ananyamaya che. temane kAyapaNuM paNa che kAraNa ke teo aNumahAna che. ahIM aNuo eTale pradezo-mUrta ane amUrta nirvibhAga (nAnAmAM nAnA) aMzo; "temanA vaDa (bahu pradezo vaDa) mahAna hoya" te aNumahAna eTale ke pradeza pracayAtmaka (-pradezonA samUhamaya) hoya te aNumahAna. A rIte temane (uparyukata pAMca dravyone) kAyava siddha thayuM. (upara je aNumahAnanI vyutpatti karI temAM aNuone arthAta pradezone mATe bahuvacana vAparyuM che ane saMskRta bhASAnA niyama pramANe bahuvacanamAM dvivacana samAtuM nathI tethI have vyutpattimAM jarA bhASAno phera karIne dvi-aNuka skaMdhone paNa aNumAna batAvIne temanuM kAyatva siddha karavAmAM Ave che.) "be aNuo (-be pradezo) vaDe mahAna hoya" te aNumahAna- evI vyutpattithI dvi-aNuka pudgalaskaMdhone paNa (aNumahAnapaNuM hovAthI) kAyatva che. (have paramANuone aNumahAnapaNuM kaI rIte che te batAvIne paramANuonuM paNa kAyava siddha karavAmAM Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updafes 12 ] paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda dvyaNukapudgalaskandhAnAmapi tathAvidhatvam / aNavazca mahAntazca vyaktizaktirUpAbhyAmiti paramANu-nAmekapradezAtmakatve'pi tatsiddhiH / vyaktyapekSayA zaktyapekSayA ca pradeza pracayAtmakasya mahattvasyAbhAvAtkAlANUnAmastitvaniyatatve'pyakAyatvamanenaiva saadhitm| ata eva teSAmastikAya-prakaraNe staampynupaadaanmiti||4|| Ave che. ) vyakita ane zaktirUpe 'aNu tema ja mahAna' hovAthI ( arthAt 52mANuo vyaktirUpe ekapradezI ane zaktirUpe anekapradezI hovAthI ) paramANuone paNa, temane ekapradezAtmakapaNuM hovA chatAM paNa, (aNumahAnapaNuM siddha thavAthI) kAyatva siddha thAya che. kALANuone vyakita-apekSAe tema ja zakti-apekSAe pradezapracayAtmaka mahAnapaNAno abhAva hovAthI, joke teo astitvamAM niyata che topaNa, temane akAyatva che ema AnAthI ja ( -A kathanathI ja) siddha thayuM mATe ja, joke teo sat (vidhamAna ) che topaNa temane astikAyanA prakaraNamAM lIdhA nathI. bhAvArtha:- pAMca astikAyonAM nAma jIva, puddagala, dharma, adharma ane AkAza che. A nAmo temanA artha pramANe che. A pAMca dravyo paryAyArthika naye potAthI kathaMcita bhinna evA astitvamAM rahelAM che ane dravyArthika naye astitvathI ananya che. vaLI A pAMce dravyo kAyatvavALAM che kAraNa ke teo aNumahAna che. teo aNumahAna kaI rIte che te batAvavAmAM Ave cheH-'anumahAnta: ' nI vyutpatti traNa prakAre cheH (1) anumi: mahAnta: anumahAnta: arthAta jeo bahu pradezo vaDe (- bethI vadhAre pradezo vaDe) moTA hoya teo aNumahAna che. A vyutpatti pramANe jIvo, dharma ane adharma asaMkhyapradezI hovAthI aNumahAna che; AkAza anaMtapradezI hovAthI aNumahAna che; ane tri-aNuka skaMdhathI mAMDIne anaMtANuka skaMdha sudhInA badhA skaMdho bahupradezI hovAthI aNumahAna che. (2) anubhyAm mahAnta: anunahAnta: arthAta jeo be pradezo vaDe moTA hoya teo aNumahAna che. A vyutpatti pramANe dvi-aNuka skaMdho aNumahAna che.(3) aLavazva mahAntabdha anumahAnta: arthAt jeo aNurUpa (- eka pradezI ) paNa hoya ane mahAna (aneka pradezI ) paNa hoya teo aNumahAna che. A vyutpatti pramANe 52mANuo aNumahAna che, kAraNa ke vyakita-apekSAe teo ekapradezI che ane zakti-apekSAe anekapradezI paNa (upacArathI ) che. A rIte uparyukta pAMce dravyo aNumahAna hovAthI kAyatvavALAM che ema siddha thayuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana | [ 13 jesiM atthi sahAo guNehiM saha pajuehiM vivihehiN| te hoMti atthikAyA NippiNNaM jehiM taillukkaM / / 5 / / yeSAmasti svabhAvaH guNaiH saha NaryayairvividhaiH / te bhavantyastikAyAH niSpannaM yaistrailokym||5|| atra paJcAstikAyAnAmastitvasaMbhavaprakAra: kaaytvsNbhvprkaarshcoktH| asti hyastikAyAnAM guNaiH paryAyaizca vividhaiH saha svabhAvo AtmabhAvo' nnytvm| vastuno vizeSA hi vyatirekiNaH paryAyA guNAstu ta evaanvyinH| tata kALANune astitva che paraMtu koI prakAre paNa kAyava nathI, tethI te dravya che paNa astikAya nathI. 4. vidhavidha guNo ne paryayo saha je anyapaNuM dhare te astikAyo jANavA, gailokayaracanA je vaDe. 5. anvayArtha- [ reSAma] jemane [vividhai:] vividha [ TLe: ] guNo ane [ pa ] paryAyo (-pravAhakamanA tema ja vistArakramanA aMzo) [ sa6] sAthe [svamAva:] potApaNuM [sti] che [te] te [stivaya: mavatti] astikAyo che [ ] ke jemanAthI [trenIyan] traNa loka [ niSpannam ] niSpanna che. TIkA:- ahIM, pAMca astikAyone astitva kayA prakAre che ane kAyava kayA prakAre che te kahyuM che. kharekhara astikAyone vividha guNo ane paryAyo sAthe svapaNuM-potApaNuM ananyapaNuM che. vastunA vyatirekI vizeSo te paryAyo che ane anvayI vizeSo * paryAyo-(pravAhakramanA tema ja vistArakamanA) nirvibhAga aMzo. (pravAhukramanA aMzo to dareka dravyane hoya che, paraMtu vistArakramanA aMzo astikAyane ja hoya che.] 1. vyatireka-bheda; ekanuM bIjArUpa nahi hovuM te; "A te nathI" evA jJAnanA nimittabhUta bhinnarUpapaNuM. [ eka paryAya bIjA payAryarUpa nahi hovAthI paryAyomAM paraspara vyatireka che, tethI paryAyo dravyanA vyatirekI (vyatirekavALA) vizeSo che.] 2. anvaya=ekarUpatA; sadazatA; "A te ja che' evA jJAnanA kAraNabhUta ekarUpapaNuM. [ guNomAM Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updafes 14 ] [ bhagavAnazrIkuMdakuMda aikena paryAyeNa pralIyamAnasyAnyenopajAyamAnasyAnvayinA guNena dhrauvyaM bibhrANasyaikasyA'pi vastunaH samucchedotpAdadhauvyalakSaNamastitvamupapadyata eva / guNaparyAyaiH saha sarvathAnyatve tvanyo vinazyatyanyaH prAdurbhavatyanyo dhravutvamAlambata iti sarvaM viplavate / tataH saadhvstitvsNbhvprkaarkthnm| kAyatvasaMbhavaprakArastvayamupadizyate / avayavino hi jIvapudgaladharmAdharmAkAzapadArthAsteSAmavayavA api pradezAkhyAH parasparavyatirekitvAtparyAyAH ucyante / teSAM taiH sahAnanyatve kAyatvasiddhirUpapattimatI / niravayavasyApi paramANoH sAvayavatvazaktisadbhAvAt kaaytvsiddhirnpvaadaa| na caitadAGkayam paMcAstikAya saMgraha te guNo che. tethI eka paryAyathI pralaya pAmatI, anya paryAyathI UpajatI ane anvayI guNathI dhruva rahetI eka ja vastune 'vyaya-utpAda-dhauvyalakSaNa astitva ghaTe che ja. ane jo guNo ne paryAyo sAthe (vastune) sarvathA anyatva hoya to to anya koI vinAza pAme, anya koI prAdurbhAva( utpAda ) pAme ane vaLI anya koI dhruva rahe- e rIte badhuM viplava pAme. tethI (pAMca astikAyone ) astitva kayA prakAre che te saMbaMdhI A (uparyukta) kathana sAcuM-yogyanyAyayukta che. have (temane ) kAyatva kayA prakAre che te upadezavAmAM Ave che:- jIva, puddagala, dharma, adharma, ane AkAza e padArtho avayavI che. pradezo nAmanA temanA je avayavo che teo paNa paraspara vyatirekavALA hovAthI paryAyo kahevAya che. temanI sAthe te (pAMca) padArthone ananyapaNuM hovAthI kAyatvasiddhi ghaTe che. 52mANu (vyakti-apekSAe ) " niravayava hovA chatAM tene sAvayavapaNAnI zaktino saddabhAva hovAthI kAyatvasiddhi 6 nirapavAda che. tyAM evI AzaMkA karavI yogya nathI ke puddagala sivAyanA + sadAya sadazatA rahetI hovAthI temanAmAM sadAya anvaya che, tethI guNo dravyanA anvayI vizeSo (anvayavALA bhedo ) che. ] 1. astitvanuM lakSaNa athavA svarUpa vyaya-utpAda-dhrauvya che. 2. viplava=aMdhAdhUMdhI; UthalapAthala; goTALo; virodha. 3. avayavI=avayavavALA; aMzavALA; aMzI; jemane avayavo (arthAt ) ekathI vadhAre pradezo) hoya evA. 4. paryAyanuM lakSaNa paraspara vyatireka che. A lakSaNa pradezomAM paNa vyApe che, kAraNa ke eka pradeza bIjA pradezarUpa nahi hovAthI pradezomAM paraspara vyatireka che; tethI pradezo paNa paryAyo kahevAya che. 5. niravayava=avayava vagarano; aMza vagarano; niraMza; ekathI vadhAre pradeza vinAno. 6. ni25vAda=apavAda rahita. [ pAMca astikAyone kAyapaNuM hovAmAM eka paNa apavAda nathI, kAraNa ke (upacArathI ) paramANune paNa zakti-apekSAe avayavo-pradezo che. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 15 pudgalAdanyeSAmamUrtatvAdavibhAjyAnAM saavyvtvklpnmnyaayym| dRzyata evAvibhAjye'pi vihAya-sIdaM ghaTAkAzamidamaghaTAkAzamiti vibhaagklpnm| yadi tatra vibhAgo na kalpeta tadA yadeva ghaTAkAzaM tadevAghaTAkAzaM syaat| na ca tdissttm| tataH kAlANubhyo'nyatra sarveSAM kAyatvAkhyaM saavyvtvmvseym| trailokyarUpeNa niSpannatvamapi tessaamstikaaytvsaadhnprmupnystm| tathA trayANAmUrdhvA'dhomadhyalokAnAmutpAdavyayadhrauvyavantastadvizeSAtmakA bhAvA bhavantasteSAM mUlapadArthAnAM guNaparyAyayogapUrvakamastitvaM saadhynti| anumIyate ca dharmAdharmAkAzAnAM pratyekamUrdhvA'dhomadhyalokavibhAgarUpeNa pariNamanAtkAyatvAkhyaM saavyvtvm| jIvAnAmapi padArtho amUrtapaNAne lIdhe avibhAjya hovAthI temanA sAvayavapaNAnI kalpanA nyAyaviruddha (geravAjabI) che. AkAza avibhAjya hovA chatAM temAM "A ghaTAkAza che, A aghaTAkAza (athavA paTAkAza) che" evI vibhAgakalpanA jovAmAM Ave che ja. jo tyAM (kathaMcit ) vibhAga na kalpavAmAM Ave to je ghaTAkAza che te ja (sarvathA) aghaTAkAza thAya ane te to ISTa (mAnya) nathI. mATe kALANuo sivAya bIjA badhAne viSe kAya7 nAmanuM sAvayavapaNuM nakkI karavuM. temanuM je traNa lokarUpe niSpannapaNuM (-racAnuM) kahyuM te paNa temanuM astikAyapaNuM (astipaNuM tathA kAyapaNuM ) siddha karavAnA sAdhana tarIke kahyuM che. te A pramANe : (1) Urdhva-adho-madhya traNa lokanA utpAda-vyaya-dhrauvyavALA bhAvo- ke jeo traNa lokanA vizeSasvarUpa che teo-bhavatA thakA (pariNamatA thakA) temanA mULa padArthonuM guNaparyAyayukta astitva siddha kare che. (traNa lokanA bhAvo sadAya kathaMcit sadeza rahe che ane kathaMcit palaTAyA kare che te ema siddha kare che ke traNa lokanA mULa padArtho kathaMcit sadeza rahe che ane kathaMcit palaTAyA kare che arthAt te mULa padArthone utpAdavyaya-dhrauvyavALuM athavA guNaparyAyavALuM astitva che.) (2) vaLI dharma, adharma ane AkAza e pratyeka padArtha Urdhva-adho-madhya evA lokanA (traNa) vibhAgarUpe pariNata hovAthI temane kAya7 nAmanuM sAvayavapaNuM 1. avibhAjya=jenA vibhAga na karI zakAya evA. 2. jo lokanA Urdhva, adha: ane madhya evA traNa bhAga che to pachI "A Urdhvalokano AkAzabhAga che, A adholokano AkAzabhAga che ane A madhyalokano AkAzabhAga che" ema AkAzanA paNa Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 16 ] paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAna zrIkuMdakuMda thavA pratyekamUrdhvAdhomadhyalokavibhAgarUpeNa pariNamanAllokapUraNAvasthAvyavasthitavyaktassadA sannihita-zaktestadanumIyata pudgalAnAmapyUrvAdhomadhyalokavibhAgarUpapariNatamahAskandhatvaprAptivyaktizaktiyogitvAttathAvidhA saavyvtvsiddhirstyeveti||5|| te ceva asthikAyA tekAliyabhAvapariNadA nniccaa| gacchaMti daviyabhAvaM priyttttnnliNgsNjutaa||6|| te caivAstikAyAH traikAlikabhAvapariNatA nityaaH| gacchaMti dravyabhAvaM privrtnlinggsNyuktaaH||6|| atra paJcAstikAyAnAM kAlasya ca dravyatvamuktam che ema anumAna karI zakAya che. dareka jIvane paNa Urdhva-adho-madhya evA lokanA (traNa) vibhAgarUpe pariNata * lokapUraNa avasthArUpa vyakitanI zaktino sadA sadabhAva hovAthI jIvone paNa kAyava nAmanuM sAvayavapaNuM che ema anumAna karI ja zakAya che. pudgalo paNa Urdhva adho-madhya evA lokanA (traNa) vibhAgarUpe pariNata mahAtkaMdhapaNAnI prAptinI vyaktivALAM athavA zakitavALAM hovAthI temane paNa tevI (kAyatva nAmanI) sAvayavapaNAnI siddhi che ja. 5. te astikAya trikALabhAve pariName che, nitya che: e pAMca tema ja kALa vartanaliMga sarve dravya che. 6. anvayArtha- [ travAtivamAvapariNata:] je traNa kALanA bhAvarUpe pariName che tema ja [ nitya:] nitya che [te ve iva stivaya:] evA te ja astikAyo, [ parivartanana+saMyupT:] parivartanaliMga (kALa) sahita, [dravyamAve chatti] dravyapaNAne pAme che (arthAta te chaye dravyo che.) TIkA- ahIM pAMca astikAyone tathA kALane dravyapaNuM kahyuM che. vibhAga karI zakAya che ane tethI te sAvayava arthAt kAyatvavALuM che ema siddha thAya che. e ja rIte dharma ane adharma paNa sAvayava arthAta kAyatvavALAM che. * lokapUraNa-lokavyApI. [kevaLa samuddhAta vakhate jIvane trilokavyApI avasthA thAya che. te vakhate A Urdhvalokano jIvabhAga che, A adholokano jIvabhAga che ane A madhyalokano jIvabhAga che" ema vibhAga karI zakAya che. AvI trilokavyApI avasthAnI zakti to jIvomAM sadAya che tethI jIvo sadA sAvayava arthAt kAyatvavALA che ema siddha thAya che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 17 dravyANi hi sahakramabhuvAM guNaparyAyANAmananyatayAdhArabhUtAni bhvnti| tato vRttavartamAnavartiSyamANAnAM bhAvAnAM paryAyANA svarUpeNa pariNatatvAdastikAyAnAM parivartanaliGgasya kAlasya cAsti drvytvm| na ca teSAM bhUtabhavadbhaviSyadbhAvAtmanA pariNamamAnAnAmanityatvam, yataste bhUtabhavadbhaviSyadbhAvAvasthAsvapi pratiniyatasvarUpAparityAgA-nnityA vA satra pudgalAdiparivartanahetutvAtpudgalAdiparivartanagamyamAnaparyAyatvA-ccAstikAyeSvantarbhAvArtha sa parivartanaliGga ityukta iti||6|| dravyo kharekhara sahabhAvI guNone tathA kramabhAvI paryAyone ananyapaNe AdhArabhUta che. tethI vartI cUkelA, vartatA ane bhaviSyamAM vartanArA bhAvonA-paryAyonA svarUpe pariNamatAM hovAne lIdhe (pAMca) astikAyo ane parivartanaliMga kALa (te chaye ) dravyo che. bhUta, vartamAna ne bhAvI bhAvosvarUpe pariNamatAM hovAthI teo kAMI anitya nathI, kAraNa ke bhUta, vartamAna ne bhAvI bhAvarUpa avasthAomAM paNa pratiniyata (-potapotAnA nizcita svarUpane nahi choDatAM hovAthI teo nitya ja che. ahIM kALa pudagalAdinA parivartanano hetu hovAthI tema ja pudagalAdinA parivartana dvArA tenA paryAyo gamya thatA ( jaNAtA) hovAthI, teno astikAyomAM samAveza karavA arthe, tene parivartanaliMga" kahyo che. [ pudagalAdi astikAyonuM varNana karatAM temanuM parivartana (pariNamana) varNavavuM joIe. ane temanuM parivartana varNavatAM te parivartanamAM nimittabhUta padArthane (kALane) athavA te parivartana dvArA jenA paryAyo vyakta thAya che te padArthane (kALa varNavavo asthAne na gaNAya. A rIte paMcAstikAyanA varNananI aMdara kALanA varNanano samAveza karavo anucita nathI ema darzAvavA arthe A gAthAsutramAM kALa mATe "parivartanaliMga' zabda vAparyo che.] 1. ananyapaNe=abhinnapaNe [ jema agni AdhAra che ane uSNatA Adheya che chatAM teo abhinna che, tema dravya AdhAra che ane guNaparyAyo Adheya che chatAM teo abhinna che.) 2. parivartanaliMga=pudagalAdinuM parivartana jenuM liMga che te; pudagalAdinA pariNamana dvArA je jaNAya che te. (liMga cita; sUcaka; gumaka; gamya karAvanAra; jaNAvanAra; oLakhAvanAra.). 3. (1) jo pagalAdinuM parivartana thAya che to tenuM koI nimitta hovuM joIe-ema parivartanarUpI cihna dvArA kALanuM anumAna thAya che (jema dhumADArUpI cihna dvArA agninuM anumAna thAya che. tema), tethI kALa "parivartanaliMga" che. (2) vaLI pudagalAdinA parivartana dvArA kALanA paryAyo ("thoDo vakhata", "ghaNo vakhata" evI kALanI avasthAo) gamya thAya che tethI paNa kALa "parivartanaliMga' Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 18 ] paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAna zrIkuMdakuMda aNNoNNaM pavisaMtA ditA ogaasmnnnnmnnnnss| melaMtA vi ya NiccaM sagaM sabhAvaM Na vijhNti||7|| anyo'nyaM pravizanti ddntyvkaashmnyo'nysy| milantyapi ca nityaM svakaM svabhAvaM na vijhnti||7|| atra SaNNAM dravyANAM parasparamatyantasaMkare'pi prtiniytsvruupaadprcyvnmuktm| ata eva teSAM pariNAmavattve'pi praagnitytvmuktm| ata eva ca na teSAmekatvApattirna ca jIvakarmaNorvyavahAranayAdezAdekatve'pi prsprsvruupopaadaanmiti||7|| sattA savvapayatthA savissaruvA annNtpjjaayaa| maMguppAdadhuvattA sappaDivakkhA havadi aikkaa||8|| anyonya thAya praveza, e anyonya de avakAzane, anyonya milana, chatAM kadI choDe na ApasvabhAvane. 7. anvayArtha- (anyonya pravitti] teo ekabIjAmAM praveza kare che, [ 3anyoncaca] anyonya [ avasthAma hanti ] avakAza Ape che. [ mitranti ] paraspara (kSIranIravata) maLI jAya che. [2 2] topaNa [ nitya] sadA [ svaruM svamAnaM] potapotAnA svabhAvane [ na vinanti] choDatAM nathI. TIkA:- ahIM cha dravyone, paraspara atyaMta *saMkara hovA chatAM teo pratiniyata (potapotAnA nizcita) svarUpathI zruta thatAM nathI ema kahyuM che. tethI ja (potapotAnA svabhAvathI cuta nahi thatAM hovAthI ja ), pariNAmavALAM hovA chatAM paNa, teo nitya che ema pUrve (chaThThI gAthAmAM) kahyuM hatuM, ane tethI ja teo ekapaNuM pAmatA nathI, ane joke jIva tathA karmane vyavahAranayanA kathanathI ekapaNuM (kahevAmAM Ave ) che topaNa teo (jIva tathA karma) ekabIjAnA svarUpane grahatAM nathI. 7. sarvArthaprAsa, savizvarUpa, anaMtaparyayavaMta che, sattA janama-laya-dhrauvyamaya che, eka che, savipakSa che. 8. * saMkara milana; meLApa; (anyonya-avagAharU5) mizritapaNuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana sattA sarvapadArthA savizvarUpA anantaparyAyA / bhaGgotpAdadhrauvyAtmikA sapratipakSA mavatyekA / / 8 / / [ 19 atraastitvsvruupmuktm| astitvaM hi sattA nAma sato bhAvaH sattvam / na sarvathA nityatayA sarvathA kSaNikatayA vA vidyamAnamAtraM vstu| sarvathA nityasya vastunastattvataH kramabhuvAM bhAvAnAmabhAvAtkuto vikaarvttvm| sarvathA kSaNikasya ca tattvataH pratyabhijJAnAbhAvAt kuta eksNtaantvm| tataH pratyabhijJAnahetubhUtena kenacitsvarUpeNa dhrauvyamAlambyamAnaM kAbhyAMcitkramapravRttAbhyAM svarUpAbhyAM pralIyamAnamupajAyamAnaM caikakAlameva paramArthatastritayImavasthAM bibhrANaM vastu sdvbodhym| ata eva sattApyutpAdavyayadhrauvyAtmikA'vaboddhavyA, bhAvabhAvavatoH kthNcideksvruuptvaat| sA ca trilakSaNasya anvayArtha:- [sattA] sattA [mottAvadhrauvyAtmiA] utpAdavyayauvyAtmaka, [i] eka,[ sarvapavAi ] sarvapadArthasthita, [ savizvarUpA ] savizvarUpa, [ anantaparyAyA] anaMtaparyAyamaya ane [ sapratipakSA ] saMpratipakSa [mavRtti ] che. TIkA:- ahIM astitvanuM svarUpa kahyuM che. astitva eTale sattA nAmano satno bhAva arthAta `sattva. vidhamAnamAtra vastu nathI sarvathA nityapaNe hotI ke nathI sarvathA kSaNikapaNe hotI. sarvathA nitya vastune kharekhara kramabhAvI bhAvono abhAva thavAthI vikAra (-pheraphAra, pariNAma ) kayAMthI thAya ? ane sarvathA kSaNika vastune viSe kharekhara `pratyabhijJAnano abhAva thavAthI ekapravAhapaNuM kayAMthI rahe? mATe pratyabhijJAnanA hetubhUta koI svarUpathI dhruva rahetI ane koI be kramavartI svarUpothI naSTa thatI UpajatI e rIte eka ja kALe paramArthe trevaDI ( traNa aMzavALI ) avasthAne dharatI vastu sat jANavI. tethI ja 'sattA' paNa ' utpAdavyayauvyAtmaka (trilakSaNA ) jANavI, kAraNa ke bhAva ane bhAvavAnanuM cit eka svarUpa hoya che. vaLI te (sattA ) 'eka' che, kAraNa ke te trilakSaNavALA samasta vastuvistAranuM sAdazya sUcave 1. sattva=satpaNuM; hayAtapaNuM; vidhamAnapaNuM; hayAtano bhAva; 'che' evo bhAva. 2. vastu sarvathA kSaNika hoya to 'je pUrve jovAmAM (-jANavAmAM) AvI hatI te ja A vastu che' evuM jJAna na thaI zake. 3. sattA bhAva che ane vastu bhAvavAna che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 20 ] paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda samastasyApi vastuvistArasya saadRshysuucktvaadekaa| sarvapadArthasthitA ca trilakSaNasya sadityabhidhAnasya saditi pratyayasya ca sarvapadArtheSu tnmuulsyaivoplmbhaat| savizvarUpA ca vizvasya samastavastuvistArasyApi rUpaistrilakSaNai: svabhAvai: saha vrtmaantvaat| anantaparyAyA cAnantAbhirdravyaparyAyavyaktibhistrilakSaNAbhiH parigamyamAnatvAt evaMbhUtApi sA na khalu nirakuzA kintu sprtipkssaa| pratipakSo hyasattA sattAyAH avilakSaNatvaM trilakSaNAyAH, anekatvamekasyAH, ekapadArthasthitatvaM sarvapadArthasthitAyAH, ekarUpatvaM savizvachUpAyA:, ekaparyAyatvamanantaparyAyAyA iti| dvividhA hi sattA- mahAsattA che. vaLI te (sattA) "sarvapadArthasthita che, kAraNa ke tenA kAraNe ja (sattAne lIdhe ja) sarva padArthomAM trilakSaNanI (-utpAdavyayadhrauvyanI), "sat" evA kathananI ane "sata" evI pratItinI upalabdhi thAya che. vaLI te (sattA) savizvarUpa" che, kAraNa ke te vizvanAM rUpo sahita arthAt samasta vastuvistAranA trilakSaNavALA svabhAvo sahita varte che. vaLI te (sattA) anaMtaparyAyamaya" che. kAraNa ke te trilakSaNavALI anaMta tenA dravyaparyAyarUpa vyakitaothI vyAsa che. ( A pramANe sAmAnyavizeSAtmaka sattAnuM tenA sAmAnya paDakhAnI apekSAe arthAt mahAsattArUpa paDakhAnI apekSAe varNana thayuM.). AvI hovA chatAM te kharekhara 'niraMkuza nathI paraMtu sapratipakSa che. (1) sattAne asattA pratipakSa che; (2) trilakSaNAne atrilakSaNapaNuM pratipakSa che; (3) ekane anekapaNuM pratipakSa che; (4) sarvapadArthasthitane ekapadArthasthitapaNuM pratipakSa che;(5) savizvarUpane ekarUpapaNuM pratipakSa che; (6)anaMtaparyAyamayane ekaparyAyamayapaNuM pratipakSa che. (uparyukata sapratipakSapaNuM spaSTa samajAvavAmAM Ave che:-) sattA trividha che: 1. ahIM "sAmAnyAtmaka 'no artha "mahA' samajavo ane vizeSAtmaka ' no artha "avAntara' samajavo. sAmAnya vizeSanA bIjA artho ahIM na samajavA. 2. niraMkuza=aMkuza vinAnI; viruddha pakSa vinAnI; ni:pratipakSa. [ sAmAnyavizeSAtmaka sattA upara varNavI tevI hovA chatAM sarvathA tevI nathI, kathaMcita(sAmAnya-apekSAe) tevI che. ane kathaMcita(vizeSa apekSAe ) viruddha prakAranI che.] 3. sapratipakSa=pratipakSa sahita; vipakSa sahita; viruddha pakSa sahita. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 21 vAntarasattA c| tatra savapadArthasArthavyApinI sAdRzyAstitvasUcikA mahAsattA proktv| anyA tu pratiniyatavastuvartinI svruupaastitvsuucikaa'vaantrsttaa| tatra mahAsattA'vAntarasattArUpeNA'-sattA'vAntarasattA ca mahAsattArUpeNA'sattetyasattA sttaayaaH| yena svarUpeNotpAdastattatho-tpAdaikalakSaNameva, yena svarUpeNocchedastattathocchedaikalakSaNameva, yena svarUpeNa dhovyaM tattathA dhrauvyaikalakSaNameva, tata utpadyamAnocchidyamAnAvatiSThamAnAnAM vastuna: svarUpANAM pratyekaM trailakSaNyAbhAvAdavilakSaNatvaM: trilkssnnaayaaH| ekasya vastunaH svarUpasattA nAnyasya vastuna: svarUpasattA bhvtiitynektvmeksyaaH| pratiniyatapadArthasthitAbhireva sattAbhiH padArthAnAM pratiniyamo bhavatItyekapadArthasthitatvaM sarvapadArtha mahAsattA ane avAntarasattA. temAM, sarvapadArthasamUhamAM vyApanArI, sAdagya astitvane sUcavanArI mahAsattA (sAmAnyasattA) to kahevAI ja gaI. bIjI, pratinizcita (-ekeka nizcita) vastumAM rahenArI, svarUpa-astitvane sUcavanArI avAntarasattA (vizeSasattA) che.(1)tyAM mahAsattA avAntarasattArUpe asattA che ane avAntarasattA mahAsattArUpe asattA che tethI sattAne asattAche (arthAt je sAmAnyavizeSAtmaka satA mahAsattArUpa hovAthI "sattA che te ja avAntarasattArUpa paNa hovAthI "asattA" paNa che ). (2) je svarUpe utpAda che tenuM (-te svarUpanuM) te rIte utpAda eka ja lakSaNa che, je svarUpe vyaya che tenuM (-te svarUpanuM) te rIte vyaya eka ja lakSaNa che ane je svarUpe dhrauvya che tenuM (- te svarUpanuM) te rIte dhrauvya eka ja lakSaNa che tethI vastunA UpajatA, naSTa thatA ane dhruva rahetA svarUpomAMnAM pratyekane trilakSaNano abhAva hovAthI trilakSaNA(sattA) ne atrilakSaNapaNuM che. (arthAt je sAmAnyavizeSAtmaka sattA mahAsattArUpa hovAthI "trilakSaNA" che te ja ahIM kalI avAntarasattArUpa paNa hovAthI "atrilakSaNA" paNa che ). (3) eka vastunIsvarUpa sattA anya vastunI svarUpa sattA nathI tethI eka (sattA) ne anekapaNuM che. (arthAt je sAmAnya vizeSAtmaka sattA mahAsattArUpa hovAthI 'eka' che te ja ahIM kahelI avAntarasattArUpa paNa hovAthI aneka' paNa che). (4) pratinizcita (vyakitagata nizcita ) padArthamAM sthita sattAo vaDe ja padArthonuM pratinizcitapaNe (-bhinnabhinna nizcita vyakitatvo hoya che tethI sarvapadArthasthita(sattA) ne ekapadArthasthitapaNuM che. (arthAt je sAmAnyavizeSAtmaka sattA mahAsattArUpa hovAthI sarvapadArthasthita che te ja ahIM kahelI avAntarasattArUpa paNa hovAthI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 22 ] . paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda sthitaayaaH| pratiniyataikarUpAbhireva sattAbhiH pratiniyataikarUpatvaM vastUnAM bhavatItyekarUpatvaM savizvarUpAyAH pratiparyAyaniyatAbhireva sattAbhiH pratiniyataikaparyAyANAmAnantyaM bhvtiityekpryaay-tvmnntpryaayaayaaH| rUti sarvamanavayaM saamaanyvishessprruupnnprvnnnydvyaaytttvaattddeshnaayaaH||8|| ekapadArthasthita' paNa che.) (5) pratinizcita eka eka rUpavALI sattAo vaDe ja vastuonuM pratinizcita eka eka rUpa hoya che tethI vizvarUpa( sattA)ne ekarUpapaNuM che (arthAt je sAmAnyavizeSAtmaka sattA mahAsattArUpa hovAthI "savizvarUpa' che te ja ahIM kahelI avAntarasattArUpa paNa hovAthI "ekarUpa' paNa che). (6) pratyeka paryAyamAM rahelI (vyakitagata bhinnabhinna) sattAo vaDe ja pratinizvita eka eka paryAyonuM anaMtapaNuM thAya che tethI anaMtaparyAyamaya(sattA)ne ekaparyAyamayapaNuM che (arthAt je sAmAnyavizeSAtmaka sattA mahAsattArUpa hovAthI "anaMtaparyAyamaya' che te ja ahIM kahelI avAntarasattArUpa paNa hovAthI ekaparyAyamaya" paNa che ). A rIte badhuM nirava che (arthAt upara kaheluM sarva svarUpa nirdoSa che, nibaMdha che, kiMcita virodhavALuM nathI, kAraNa ke tenuM (-sattAnA svarUpanuM) kathana sAmAnya ane vizeSanA prarUpaNa pratye DhaLatA be nayone AdhIna che. bhAvArtha- sAmAnyavizeSAtmaka sattAnAM be paDakhAM che. eka paDakhuM te mahAsattA ane bIjAM paDakhuM te avAntarasattA. (1) mahAsattA avAntarasattArUpe asattA che ane avAntarasattA mahAsattArUpe asattA che; tethI jo mahAsattAne "sattA' kahIe to avAntarasattAne "asattA" kahevAya. (2) mahAsattA utpAda, vyaya ane dhrauvya evA traNa lakSaNavALI che tethI te 'trilakSaNA' che. vastunA UpajatA svarUpanuM utpAda ja eka lakSaNa che, naSTa thatA svarUpanuM vyaya ja eka lakSaNa che ane dhruva rahetA svarUpanuM dhrauvya ja eka lakSaNa che tethI te traNa svarUpomAMnA pratyekanI avAntarasattA eka ja lakSaNavALI hovAthI "atrilakSaNA" che. (3) mahAsattA samasta padArthasamUhamAM "sata, saMta, sat" evuM samAnapaNuM darzAvatI hovAthI eka che. eka vastunI svarUpasattA bIjI koI vastunI svarUpasattA nathI, tethI jeTalI vastuo teTalI svarUpa sattAo; mATe AvI svarUpa sattAo athavA avAntarasattAo aneka" che. (4) sarva padArtho sat che tethI mahAsattA "sarva padArthomAM rahelI" che. vyakitagata padArthomAM rahelI bhinnabhinna vyakitagata sattAo vaDe ja padArthonuM bhinnabhinna nizcita vyakitatva rahI zake, tethI te te padArthanI avAntarasattA te te Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 23 daviyadi gacchadi tAI tAI sabbhAvapaJjayAiM jN| daviyaM taM bhaNNaMte aNaNNabhUdaM tu sttaado||9|| dravati gacchati tAMstAn sadbhAvaparyAyAn yt| dravya tat bhaNanti ananyabhUtaM tu sttaatH||9|| atra sattAdravyayorarthAntaratvaM prtyaakhyaatm| dravati gacchati sAmAnyarUpeNa svarUpeNa vyApnoti tAMstAna kramabhuvaH sahabhuvazva eka padArthamAM ja sthita che. (5) mahAsattA samasta vastusamUhanAM rUpo (svabhAvo) sahita che tethI te "savizvarUpa (sarvarUpavALI) che. vastunI sattAnuM (kathaMcit ) eka rUpa hoya to ja te vastunuM nizcita eka rUpa (-cokkasa eka svabhAva) rahI zake, tethI pratyeka vastunI avAntarasattA nizcita "eka rUpavALI ja che. (6) mahAsattA sarva paryAyomAM rahelI che tethI te "anaMtaparyAyamaya' che. bhinnabhinna paryAyomAM (kathaMcita ) bhinnabhinna sattAo hoya to ja eka eka paryAya bhinnabhinna rahIne anaMta paryAyo siddha thAya, nahi to paryAyonuM anaMtapaNuM ja na rahe-ekapaNuM thaI jAya; mATe pratyeka paryAyanI avAntarasattA te te "eka paryAyamaya" ja che A rIte sAmAnyavizeSAtmaka sattA, mahAsattArUpe tema ja avAntarasattArUpa hovAthI, (1) sattA paNa che ane asattA paNa che. (2) trilakSaNA paNa che ane atrila (3) eka paNa che ane aneka paNa che, (4) sarvapadArthasthita paNa che ane ekapadArthasthita paNa che. (5) savizvarUpa paNa che ane ekarUpa paNa che, (6) anaMtaparyAyamaya paNa che ane ekaparyAyamaya paNa che. 8. te te vividha sarbhAvaparyayane drava-vyApe-lahe tene kahe che dravya, je sattA thakI nahi anya che. 9. anvayArthaH- [tAna tAna sadAvaparyAyAna ] te te sadbhAvaparyAyone [3] je [ dravati] drave che- [ TRti] pAme che, [ tat] tene [dravya bhatti ] (sarvajJo ) dravya kahe che - [ sattAta: ananyabhUtaM tu] ke je sattAthI ananyabhUta che. TIkA:- ahIM sattAne ane dravyane arthAtarapaNuM( bhinnapadArthapaNuM, anya padArthapaNuM) hovAnuM khaMDana karyuM che. te te kramabhAvI ane sahabhAvI sadabhAvaparyAyone arthAta svabhAvavizeSone Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 24 ] paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda sadbhAvaparyAyAn svabhAvavizeSAnityanugatArthayA niruktyA dravyaM vyaakhyaatm| dravyaM ca lakSyalakSaNabhAvAdibhyaH kathaJcidrede'pi vastutaH sattAyA apRthagbhUtameveti mntvym| tato yatpUrvaM sattvamasattvaM trilakSaNatvamavilakSaNatvamekatvamanekatvaM sarvapadArthasthitatvamekapadArthasthitatvaM vizva-rUpatvamekarUpatvamanantaparyAyatvamekaparyAyatvaM ca pratipAditaM sattAyAstatsarvaM tadanantarabhUtasya dravyAsyaiva drssttvym| tato na kazcidapi teSu sattA vizeSo'vaziSyeta ya: sattAM vastuto dravyAtpRthak vyvsthaapyediti||9|| davvaM sallakkhaNayaM uppAdavvayadhuvattasaMjuteM guNapajjayAsyaM vA jaM taM bhaNNaMti svvnnhu||10|| je drave che- pAme che ane sAmAnyarUpa svarUpe vyApe che te dravya che' -ema anugata arthavALI nikitathI dravyanI vyAkhyA karavAmAM AvI. vaLI joke lakSyalakSaNabhAvAdika dvArA dravyane sattAthI kathaMcit bheda che topaNa vastutaH (paramArthe) dravya sattAthI apRthaka ja che ema mAnavuM. mATe pUrve (8mI gAthAmAM) sattAne je satpaNuM, asatpaNuM, trilakSaNapaNuM, atrilakSaNapaNuM, ekapaNuM, anekapaNuM, sarvapadArthasthitapaNuM, ekapadArthasthitapaNuM, vizvarUpapaNuM, ekarUpapaNuM, anaMtaparyAyamayapaNuM ane ekaparyAyamayapaNuM kahevAmAM AvyuM te badhuM sattAthI anarthAtarabhUta (-abhinna padArthabhUta, ananyapadArthabhUta) dravyane ja dekhavuM ( arthAt satpaNuM, asatpaNuM, trilakSaNapaNuM, atrilakSaNapaNuM vagere badhA sattAnA vizeSo dravyanA ja che ema mAnavuM che. tethI temanAmAM (-te sattAnA vizeSomAM) koI sattAvizeSa bAkI raheto nathI ke je sattAne vastutaH (paramArthe) dravyathI pRthaka sthApe 9. che sattva lakSaNa jehanuM, utpAdavyayadhruvayukta je, guNaparyayAzraya jeha, tene dravya sarvajJo kahe. 10 1. zrI jayasenAcAryadevanI TIkAmAM paNa ahIMnI mAphaka ja 'pravati Rti' no eka artha to "drave che arthAta pAme che' ema karavAmAM Avyo che; te uparAMta 'Dravati' eTale svabhAvaparyAyone drave che ane rAti eTale vibhAvaparyAyone pAme che' evo bIjo artha paNa tyAM karavAmAM Avyo che. 2. ahIM dravyanI je nikita karavAmAM AvI che te "' dhAtune anusaratA (-maLatA) arthavALI che. 3. sattA lakSaNa che ane dravya lakSya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 25 dravyaM sallakSaNakaM utpaadvyydhruvtvsNyuktm| guNapayAyAzrayaM vA yattadbhaNanti srvjnyaa||10|| atra tredhA drvylkssnnmuktm| saTravyalakSaNam uktalakSaNAyAH sattAyA avizeSAvyasya satsvarUpameva lkssnnm| na cAnekAntAtmakasya dravyasya sanmAtrameva svaM rUpaM yato lakSyalakSaNavibhAgAbhAva iti| utpAdavyayadhrauvyANi vA drvylkssnnm| ekajAtyavirodhini kramabhuvAM bhAvAnAM saMtAne pUrvabhAvavinAza: sumacchedaH, uttarabhAvaprAdurbhAvazca samutpAdaH, pUrvotarabhAvocchedotpAdayorapi svajAteraparityAgo dhrauvym| tAni sAmAnyAdezAda anvayArtha:- [ ya] je [ sannakSAma] "sa" lakSaNavALu che, [3FAvyayaghuvatvasaMyuk] je utpAdavyayadhrauvyasaMyukata che [vA] athavA [ guNaparyAyAzrayam] je guNaparyAyono Azraya che, [ ta] tene [ sarvajJA:] sarvajJo [ dravya] dravya [ maLatti] kahe che. TIkA:- ahIM traNa prakAre dravyanuM lakSaNa kahyuM che. sa" dravyanuM lakSaNa che. purvokta lakSaNavALI sattAthI dravya abhinna hovAne lIdhe "sa" svarUpa ja dravyanuM lakSaNa che. vaLI anekAMtAtmaka dravyanuM samAtra ja svarUpa nathI samAtra ja svarUpa nathI ke jethI lakSyalakSaNanA vibhAgano abhAva thAya. (sattAthI dravya abhinna che tethI dravyanuM je sattArUpa svarUpa te ja dravyanuM lakSaNa che. prazna- jo sattA ne dravya abhinna che - sattA dravyanuM svarUpa te ja che, to "sattA lakSaNa che ane dravya lakSya che' evo vibhAga kaI rIte ghaTe che? uttaraanekAMtAtmaka dravyanAM anaMta svarUpo che, temAMthI sattA paNa tenuM eka svarUpa che; tethI anaMtasvarUpavALuM dravya lakSya che ane tenuM sattA nAmanuM svarUpa lakSaNa che - evo lakSyalakSaNavibhAga avazya ghaTe che. A rIte abAdhitapaNe sat dravyanuM lakSaNa che.) athavA, utpAdavyayadhrauvya dravyanuM lakSaNa che. *eka jAtino avirodhaka evo je kamabhAvI bhAvono pravAha temAM pUrva bhAvano vinAza te vyaya che, uttara bhAvano prAdurbhAva(pachInA bhAvanI eTale ke vartamAna bhAvanI utpatti) te utpAda che ane pUrva-uttara bhAvonA vyayautpAda thatAM paNa svajAtino atyAga te dhrauvya che. * dravyamAM kramabhAvI bhAvono pravAha eka jAtine khaMDato-toDato nathI arthAta jAti-apekSAe sadA ekapaNuM ja rAkhe che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updafes 26 ] paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda bhinnAni vizeSAdezAdbhinnAni yugapadbhAvIni svabhAvabhUtAni dravyasya lakSaNaM bhavantIti / guNaparyAyA vA drvylkssnnm| anekAntAtmakasya vastuno'nvayino vizeSA guNA vyatirekiNa: paryAyAste dravye yaugapadyena krameNa ca pravartamAnAH kathaJcidbhinnAH kathaJcidabhinnA: svabhAvabhUtAH drvylkssnntaamaa-pdynte| trayANAmapyamISAM drvylkssnnaanaameksminnbhihite'nydubhymrthaadevaapdyte| gunnpryaayvcc| utpAdavyayadhrauvyavaccetsacca saccedutpAda-vyayadhrauvyavaca guNaparyAyavacca / guNaparyAyavaccetsaccotpAdavyayadhrauvyavacceti / saddhi ninyAnityasvabhAvatvAddhruvatvamutpAdavyayAtmakatAJca prathayati, dhruvatvAtmakairguNairutpAdavyayAtmakaiH paryAyaizca shaiktvnycaakhyaati| utpAdavyayadhrauvyANi tu nityA nityasvarUpaM te utpAda-vyaya-dhrauvya-ke jeo sAmAnya Adeze abhinna che (arthAta sAmAnya kathane dravyathI abhinna che), vizeSa Adeze (dravyathI ) bhinna che, yugapada varte che ane svabhAvabhUta che teo - dravyanuM lakSaNa che. athavA, guNaparyAyo dravyanuM lakSaNa che. anekAMtAtmaka vastunA * anvayI vizeSo te guNo che ane vyatirekI vizeSo te paryAyo che. te guNaparyAyo (guNo ane paryAyo ke jeo dravyamAM ekasAthe ane krame pravarte che, (dravyathI ) kathaMcita bhinna ne kathaMcita abhinna che tathA svabhAvabhUta che teo dravyanuM lakSaNa che. dravyanAM A traNe lakSaNomAMthI ( sata, utpAdavyayadhrauvya ane guNaparyAyo e traNa lakSaNomAMthI) eka kahetAM bAkInAM baMne (vagarakahyu) arthathI ja AvI jAya che. jo dravya sat hoya, to te (1) utpAdavyayadhrauvyavALuM ane (2) guNaparyAyavALuM hoya; jo utpAdavyayauvyavALuM hoya, to te (1) sat ane (2) guNaparyAyavALuM hoya;jo guNaparyAyavALuM hoya, to te (1) sat ane (2) utpAdavyayadhrauvyavALuM hoya. te A pramANe:- sat nityAnityasvabhAvavALuM hovAthI (1) dhrauvyane ane utpAdavyayAtmakatAne jAhera kare che tathA (2) dhrauvyAtmaka guNo ane utpAdavyayAtmaka paryAyo sAthe ekatva darzAve che. utpAdavyayauvya (1) nityAnityasvarUpa pAramArthika * anvaya ne vyatirekanA artha mATe 13 mA pAne paTippaNa juo. 1. pAramArthika=vAstavika; yathArtha; kharuM. (vAstavika sat nityAnityasvarUpa hoya che. utpAdavyaya anityatAne ane dhrauvya nityatAne jaNAve che tethI utpAdavyayauvya nityAnityasvarUpa vAstavika satna jaNAve che. A rIte 'dravya utpAdavyayadhrauvyavALuM che' ema kahetAM 'te sat che' ema paNa vagarakahye ja AvI jAya che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 27 paramArthaM sadAvedayanti , guNaparyAyAMzcAtmalAbhanibandhanabhUtAna prthynti| guNaparyAyAstvanvayavyatirekitvAdrauvyotpattivinAzAn sucayanti, nityAnityasvabhAvaM paramArthaM scoplkssyntiiti||10|| uppattI va viNAso davvassa ya Natthi atthi sbbhaavo| vigamuppAdadhavattaM kareMti tasseva pjjaayaa||11|| utpattirvo vinAzo dravyasya ca nAstyasti sdbhaavH| vigamotpAdadhuvratvaM kurvanti tasyaiva pryaayaaH|| 11 / / atrobhayanayAbhyAM dravyalakSaNaM prvibhktm| sane jaNAve che tathA (2) potAnA svarUpanI prAptinA kAraNabhUta guNaparyAyone jAhera kare che, guNaparyAyo anvaya ane vyatirekavALA hovAthI (1)dhrauvyane ane utpAdavyayane sUcave che tathA (2) nityAnityasvabhAvavALA pAramArthika sane jaNAve che. bhAvArtha:- dravyanA traNa lakSaNo che: sat utpAdavyayadhrauvya ane guNaparyAyo. A traNe lakSaNo paraspara avinAbhAvI che; jyAM eka hoya tyAM bAkInAM baMne niyamanI hoya che. 10. nahi dravyano utpAda athavA nAza nahi, sadbhAva che; tenA ja je paryAya te utpAda-laya-dhruvatA kare. 11. anvayArthaH- [dravyasya 2] dravyano [ utpatti:] utpAda [ vA] ke [vinAza:] vinAza [na sti] nathI, [sAva: sti] sabhAva che. [tae va paryAya] tenA ja paryAyo [ virAmotpAthuvataM] vinAza, utpAda ane dhruvatA [ vRtti] kare che. TIkA:- ahIM banne nayo vaDe dravyanuM lakSaNa vibhakta karyuM che (arthAt 1. potAnA= utpAdatrayadhrauvyanA. (jo guNa hoya to ja dhrauvya hoya ane jo paryAyo hoya to ja utpAdatraya hoya; mATe jo guNaparyAyo na hoya to utpAdatrayadhrauvya potAnA svarUpane pAmI zake ja nahi. A rIte "dravya utpAdavyayabravyavALuM che" ema kahetAM te guNaparyAyavALuM paNa jAhera thaI jAya 2. prathama to, guNaparyAya anvaya dvArA prAthane sUcave che ane vyatireka dvArA utpAdavyayane sUcave che; A rIte teo utpAdavyayadhrauvyane sUcave che. bIjAM guNaparyAyo aya dvArA nityatAne jaNAve che ane vyatireka dvArA anityatAne jaNAve che; A rIte teo nityAnityasvarUpa sane jaNAve che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 28 ] paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda dravyasya hi sahakramapravRttaguNaparyAyasadbhAvarUpasya trikAlAvasthAyino'nAdinidhanasya na samucchedasamudayau yuktau| atha tasyaiva paryAyANAM sahapravRttibhAjAM keSAMcit dhrauvyasaMbhave'pyareSAMkramapravRttibhAjAM vinaashsNbhvsNbhaavnmuppnnm| tato dravyArthArpaNAyAmanutpAdamucchedaM satsvabhAvameva dravyaM , tadeva paryAyArthArpaNAyAM sotpAdaM socchedaM caavboddhvym| sarvamidamanavadyaJca drvypryaayaannaambhedaat||11|| pajayavijudaM davvaM davvavijuttA ya pajjayA nntthi| doNhaM aNaNNabhUdaM bhAvaM samaNA pruviNti||12|| paryayaviyutaM dravyaM dravyaviyuktAzca paryAyA na snti| dvayorananyabhUtaM bhAvaM zramaNAH prruupynti||12|| atra dravyaparyAyANAmabhedo nirdisstt| be nayonI apekSAthI dravyanA lakSaNanA be vibhAga pADavAmAM AvyA che ). sahavartI guNo ane kramavartI paryAyonA sadbhAvarUpa, trikALa-avasthAyI (traNe kALe TakanArA), anAdi-anaMta dravyanA vinAza ne utpAda ucita nathI. paraMtu tenA ja paryAyonAsahavartI keTalAka (paryAyo) nuM dhrauvya hovA chatAM paNa bIjA kramavartI (paryAyo) nA-vinAza ne utpAda thavA ghaTe che. mATe dravya dravyArthika AdezathI (-kathanathI) utpAda vinAnuM, vinAza vinAnuM, sasvabhAvavALuM ja jANavuM ane te ja (dravya ) paryAyArthika AdezathI utpAdavALuM ane vinAzavALuM jANavuM. -A badhuM niravala (-nirdoSa, nibaMdha, aviruddha ) che, kAraNa ke dravya ane paryAyono abheda (-abhinnapaNuM ) che. 11. paryAyavirahita dravya nahi, nahi dravyahIna paryAya che, paryAya tema ja dravya kerI ananyatA zramaNo kahe. 12. avayArthaH- [ paryAviyutaM] paryAyo rahita [pvyuM] dravya [2] ane [pvyaviyup:] dravya rahita [ paryAyA:] paryAyo [ na santi] hotAM nathI; [yo: ] banneno [ananyabhUta bhaviM] ananyabhAva (-ananyapaNuM ) [ zramaUT:] zramaNo [prapatti ] prarUpe che. TIkA:- ahIM dravya ane paryAyono abheda darzAvyo che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 29 dugdhadadhinavanItadhRtAdiviyutagorasavatparyAyaviyutaM dravyaM nAstA gorasaviyuktadugdhadadhi-navanItadhRtAdivaTravyaviyuktAH paryAyA na snti| tato dravyasya paryAyANAJcAdezavazAtkathaMcidbhede'-ppekAstitvaniyatatvAdanyonyAjahadvRttInAM vastutvenAbheda rUtiA 22aa. devveNa viNA Na guNA guNahiM davvaM viNA Na sNbhvdi| avvadiritto bhAvo davvaguNANaM havadi tmhaa||13|| dravyeNa vinA na guNA guNairdravyaM vinA na smbhvti| avyatirikto bhAvo dravyaguNAnAM bhavati tsmaat||13|| atradravyaguNAnAmabhedo nirdssttH| pudgalapRthagbhUtasparzarasagandhavarNavadravyeNa vinA na guNAH saMbhavanti sparzarasa jema dUdha, dahIM, mAkhaNa, ghI ItyAdI rahita gorasa hotuM nathI tema paryAyothI rahita dravya hotuM nathI; jema gorasathI rahita dUdha, dahIM, mAkhaNa, ghI ityAdi hotAM nathI tema dravyathI rahita paryAyo hotA nathI. tethI, joke dravya ane paryAyono AdezavazA(-kathanane vaza) kathaMcita bheda che topaNa, teo eka astitvamAM niyata (-daDhapaNe rahelAM) hovAne lIdhe *anyonyavRtti nahi choDatAM hovAthI vastupaNe temano abheda che. 12. nahi dravya viNa guNa hoya, guNa viNa dravya paNa nahi hoya che; tethI guNo ne dravya kerI abhinnatA nirdiSTa che. 13. avayArtha- [dravyA vinA ] dravya vinA [ guna: na] guNo hotA nathI, [ TLe: vinA ] guNo vinA [dravya na sanmavati] dravya hotuM nathI; [tasmAta ] tethI [dravyanu nAma ] dravya ane guNono [ vyatirijI: bhAva:] atiriktabhAva (-abhinnapaNuM ) [ mavati] che. TIkA:- ahIM dravya ane guNono abheda darzAvyo che. jema pudgalathI pRthaka sparza-rasa-gaMdha-varNa hotAM nathI tema dravya vinA guNo hotA nathI; jema sparza-rasa-gaMdha-varNathI pRthaka pudgala hotuM nathI tema guNo vinA * anyonyavRtti ekabIjAnA Azraye nabhavuM te ekabIjAnA AdhAre TakavuM te; ekabIjAne lIdhe hyAta rahevuM te. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 30 ] paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda gandhavarNapRgthabhUtapudgalavadguNairvinA dravyaM na saMbhavati / tato dravyaguNAnAmapyAdezavazAt kathaMcidbhede'pyekAstitvaniyatatvAdanyonyAjahadvRttInAM vastutvenAbheda iti / / 13 / / siya atthi Natthi uhayaM avvattavvaM puNo ya tattidayaM / davvaM khu satabhaMgaM AdesavaseNa sNbhvdi||14|| syAdasti nAstyubhayamavaktavyaM punazca tattritayam / dravyaM khalu saptabhaGgamAdezavazena sambhavati / / 14 / / atra dravyasyAdezavazenoktA saptabhaGgI / syAdasti dravyaM, syAnnAsti dravyaM, syAdasti ca nAsti ca dravyaM, syAdavaktavyaM dravyaM, syAdasti cAvaktavyaM ca dravyaM, syAnnAsti cAvaktavyaM ca dravyaM, syAdasti ca nAsti cAvaktavyaM ca dravyamiti / atra sarvathAtvaniSedhako dravya hotuM nathI. tethI, joke dravya ane guNono AdezavazAt kathaMcita bheda che topaNa, teo eka astitvamAM niyata hovAne lIdhe anyonyavRtti nahi choDatAM hovAthI vastupaNe temano paNa abheda che ( arthAt dravya ane paryAyonI mAphaka dravya ane guNono paNa vastupaNe abheda che ). che asti nAsti, ubhaya tema avAcya Adika bhaMga je, Adezavaza te sAta bhaMge yukta sarve dravya che. 14. anvayArtha:- [dravya] dravya [Avezavazena] AdezavazAt (-kathanane vaza ) [ dhuta] kharekhara [cAt asti] syAt asti, [nAsti] syAt nAsti, [samayak] syAt astinAsti, [ avattavyam ] smAta avakatavya [puna: 6] ane vaLI [tatritayam] avaktavyatAyukata traNa bhaMgavALuM ( -syAt asti-avaktavya, syAt nAsti-avaktavya ane syAt astinAsti-avaktavya ) [ saptadhan] ema sAta bhaMgavALuM [ sambhavati ] che. TIkA:- ahIM dravyanA Adezane vaza sasabhaMgI kahI che. (1) dravya 'syAt asti' che; (2) dravya sthAt nAsti' che.; (3) dravya 'syAt asti ane nAsti' che; (4) dravya 'syAt avaktavya che; (5) dravya 'syAt asti ane avaktavya che; (6) dravya 'syAt nAsti ane avaktavya che; (7) dravya' syAt asti, nAsti ane avaktavya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana | [ 31 'nekAntadyotakaH kathaMcidarthe syAcchabdo nipaatH| tatra svadravyakSetrakAlabhAvairAdiSTamasti dravyaM, paradravyakSetrakAlabhAvairAdiSTaM nAsti dravyaM, svadravyakSetrakAlabhAvaiH paradravyakSetrakAlabhAvaizca krameNA-diSTamasti ca nAsti ca davyaM, svadravyakSetrakAlabhAvaiH paradravyakSetrakAlabhAvaizca yugapadAdiSTamavaktavyaM dravyaM, svadravyakSetrakAlabhAvairyugapatsvaparadravyakSetrakAlabhAvaizvAdiSTamasti cAvaktavyaM ca dravyaM, caradravya kSetrakAlabhAvairyugapatsvaparadravyakSetrakAlabhAvaizvAdiSTaM nAsti cAvaktavyaM ca dravyaM, svadravyakSetra-kAlabhAvaiH paradravyakSetrakAlabhAvaizca yugapatsvaparadravyakSetrakAlabhAvaizvAdiSTamasti ca nAsti cAvaktavyaM ca drvymiti| na caitadanupapannam , sarvasya vastunaH svarUpAdinA azUnyatvAt , pararUpAdinA zUnyatvAt, ahIM (samabhaMgImAM) sarvathApaNAno niSedhaka, anekAMtano ghAtaka "*cAt' zabda kathaMcit' evA arthamAM avyayarUpe vaparAyo che. tyAM -(1)dravya svadravyakSetra-kALa-bhAve kahevAmAM AvatAM "asti' che; (2) dravya paradravya-kSetra-kALa-bhAve kahevAmAM AvatAM nAsti" che;(3) dravya svadravya-kSetra-kALa-bhAve ane paradravya-kSetra-kALa-bhAve kramathI kahevAmAM AvatAM asti ane nAsti' che; (4) dravya svadravya-kSetra-kALa-bhAve ane paradravya-kSetra-kALa-bhAve yugapaTTe kahevAmAM AvatAM avaktavya" che; (5) dravya svadravya-kSetra-kALa-bhAve ane yugapa svaparadravya-kSetra-kALa-bhAve kahevAmAM AvatAM "asti ane avaktavya' che;(6) dravya paradravyakSetra-kALa-bhAve ane yugapaH svapadravya-kSetra-kALa-bhAve kahevAmAM AvatAM "nAsti ane avaktavya che; (7) dravya svadravya-kSetra-kALa-bhAve, paradravya-kSetra-kALa-bhAve ane yugapad svapadravya-kSetra-kALa-bhAve kahevAmAM AvatAM "asti, nAsti ane avaktavya" che. - A( uparokata vAta ) ayogya nathI, kAraNa ke sarva vastu (1) svarUpAdithI "azUnya' che, (2)pararUpAdithI "zUnya' che, (3) bannethI (svarUpAdithI ane pararUpAdithI) "azUnya ane zUnya' che, (4) bannethI (svarUpAdithI ane pararUpAdithI) ekIsAthe "avAcya che, bhaMgonA * cAtakakathaMcitaH koI prakAre koI apekSAe. ("cA" zabda sarvathApaNAne niSedhe che ane anekAMtane prakAze che - darzAve che.) 1. avaktavya-kahI zakAya nahi evuM; avAcya. (ekIsAthe svacatuSTaya tema ja paracatuSTayanI apekSAthI dravya kathanamAM AvI zakatuM nathI tethI "avaktavya' che.) 2. azUnya-zUnya nahi evuM; hayAta; sat 3. zUnya-nahi hayAta evuM; asat Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 3ra ] paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda ubhAbhyAmazUnyazUnyatvAt, sahAvAcyatvAt, bhaGgasaMyogArpaNAyAmazUnyAvAcyatvAt, zUnyAvAcya-tvAt, ashuunyshuunyaavaacytvaacceti||14|| bhAvassa Natthi NAso Natthi abhAvassa ceva uppaado| guNapaJjayesu bhAvA uppAdavae pkuvvNti||15|| bhAvasya nAsti nAzo nAsti abhAvasya caiva utpaadH| guNaparyAyeSu bhAvA utpAdavyayAn prkurvnti|| 15 / / atrAsatprAdurbhAvatvamutpAdasya saducchedatvaM vigamasya nissiddhm| saMyogathI kathana karatAM (5) azUnya ane avAcya" che, (6) zUnya ane avAcya' che, (7) azunya, zUnya ane avAcya ' che. bhAvArtha- (1) dravya *svacatuSTayanI apekSAthI "che." (2) dravya paracatuSTayanI apekSAthI "nathI." (3) dravya kramazaH svacatuSTayanI ane paracaturanI apekSAthI "che ane nathI." (4) dravya yugapad svacatuSTayanI ane paracatuSTayanI apekSAthI "avaktavya che." (5) dravya svacatuSTayanI ane yugapad svaparacatuSTayanI apekSAthI che ane avaktavya che." (6) dravya paracatuSTayanI, ane yugapad svaparacatuSTayanI apekSAthI "nathI ane avaktavya che." (7) dravya svacatuSTayanI, paracatuSTayanI ane yugapaH svaparacatuSTayanI apekSAthI che, nathI ane avaktavya che.'- e pramANe ahIM satabhaMgI kahevAmAM AvI. 14. nahi "bhAva" kero nAza hoya, abhAvano utpAda nA; bhAvo' kare che nAza ne utpAda guNaparyAyamAM. 15. avayArtha:- [ mAvasya] bhAvano (satro) [ nAza: ] nAza [ sti] nathI dUra va ] tema ja [ amAvasya] abhAvano (asano ) [utpA:] utpAda [na sti] nathI; [ bhAvA:] bhAvo (sat dravyo ) [ T[paryAyapu] guNaparyAyomAM [3FAvyayAna] utpAdatraya [ pravRrvatti] kare che. TIkA- ahIM utpAdana viSe asatano prAdurbhAva hovAnuM ane vyayane viSe * svadravya, svakSetra svakALa ane svabhAvane svacatu kahevAmAM Ave che. svadravya eTale nija guNaparyAyonA AdhArabhUta vastu pota; svakSetra eTale vastuno nija vistAra arthAt stapradezasamUhu; svakALa eTale vastuno potAno vartamAna paryAya; svabhAva eTale nijaguNa- svazakti. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] paDadravya-paMcAstikAyavarNana [ 33 bhAvasya sato hi dravyasya na dravyatvena vinAzaH, abhAvasyAsato'nyadravyasya na drvytvenotpaadH| kintu bhAvAH santi dravyANi saducchedamasadutpAdaM cAntareNaiva guNaparyAyeSu vinAzamutpAdaM caarbhnte| yathA hi ghRtotpatau gorasasya sato na vinAza: na cApi gorasavyatiriktasyArthAntarasyAsataH utpAdaH kintu gorasasyaiva saducchedamasadutpAdaM cAnupalabha-mAnasya sparzarasagandhavarNAdiSu pariNAmiSu guNeSu pUrvAvasthayA vinazyatsUttarAvasthayA prAdarbhavatsu nazyati ca navanItaparyAyo ghatRparyAya utpadyate, tathA sarvamAvInA patiA26o bhAvA jIvAdIyA jIvaguNA cedaNA ya uvogo| suraNaraNArayatiriyA jIvassa ya pajjayA bhugaa||16|| sano vinAza hovAnuM niSedhyuM che (arthAta utpAda thatAM kAMI asatanI utpatti thatI nathI ane vyaya thatAM kAMI sano vinAza thato nathI ema A gAthAmAM kahyuM che ). bhAvano-sat dravyano-dravyapaNe vinAza nathI, abhAvano -asat anyadravyano -dravyapaNe utpAda nathI, paraMtu bhAvo-sat dravyo, sanA vinAza ane asanA utpAda vinA ja, guNaparyAyomAM vinAza ane utpAda kare che. jevI rIte ghInI tpattine, viSe gorasano-sanovinAza nathI tema ja gorasathI bhinna padArthAtarano-asano-utpAda nathI, paraMtu gorasane ja, sano vinAza ane asano utpAda karyA vinA ja, pUrva avasthAthI vinAza pAmatA ane uttara avasthAthI utpanna tathA sparza-rasa-gaMdha-varNAdika pariNAmI guNomAM mAkhaNaparyAya vinAza pAme che ane ghIparyAya utpanna thAya che, tevI rIte sarva bhAvonuM paNa tema ja che (arthAt badhAM dravyone navIna paryAyanI utpattine viSe sano vinAza nathI tema ja asano utpAda nathI, paraMtu satano vinAza ane asano utpAda karyA vinA ja, pahelAnI (jUnI) avasthAthI vinAza pAmatA ane pachInI (navIna) avasthAthI utpanna thatA *pariNAmI guNomAM pahelAMno paryAya vinAza pAme che ane pachIno paryAya utpanna thAya che). 15. jIvAdi sau che "bhAva," jIvaguNacetanA upayoga che; jIvaparyayo tiryaMca-nAraka-deva-manuja aneka che. 16. * pariNAmI=pariNamanArA; pariNAmavALA. (paryAyArthika naye guNo pariNAmI che arthAta pariName che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 34 ] paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAna zrIkuMdakuMda bhAvA jIvAdyA jIvaguNAzcetanA copyogH| suranaranArakatiryaJco jIvasya ca paryAyAH bahavaH / / 16 / / atra bhAvaguNaparyAyAH prjnyaapitaaH| bhAvA hi jIvAdayaH SaT pdaarthaaH| teSAM guNAH paryAyAzca prsiddhaaH| tathApi jIvasya vkssymaannodaahrnnprsiddhythrmbhidhiiynte| guNA hi jIvasya jJAnAnubhUtilakSaNA zuddhacetanA, kAryAnubhUtilakSaNA karmaphalAnubhUtilakSaNA cAzuddhacetanA, caitanyAnuvidhAyipariNAmalakSaNaH savikalpanirvikalparUpaH zuddhAzuddhatayA sakalavikalatAM anvayArthaH- [ nIvAlA: ] jIvAdi (dravyo) te [mAvI:] "bhAvo" che. [ nIvaIST:] jIvanA guNo [ cetanA 2 upayoT:] cetanA tathA upayoga che [2] ane [ nIvasya paryAyA:] jIvanA paryAyo [suranaranAraRtiryagna:] deva-manuSya-nAraka-tiryaMcarUpa [ vAva:] ghaNA che. TIkA- ahIM bhAvo (dravyo), guNo ane paryAyo jaNAvyA che. jIvAdi cha padArtho te "bhAvo" che. temanA guNo ane paryAyo prasiddha che, topaNa AgaLa (havenI gAthAmAM) je udAharaNa kahevAnuM che tenI prasiddhi arthe jIvanA guNo ane paryAyo kahevAmAM Ave che: jIvanA guNo jJAnAnubhUtisvarUpa zuddhacetanA tathA kAryAnubhUtisvarUpa ne karmaphaLAnubhUtisvarUpa azuddhacetanA che ane caitanyAnuvidhAyI-pariNAmasvarUpa, savikalpanirvikalparUpa, zuddhatAazuddhatAne lIdhe sakaLatA-nikaLatA dharato, be prakArano upayoga 1. havenI gAthAmAM jIvanI vAta udAharaNa tarIke levAnI che, mATe te udAharaNane prasiddha (jANItuM ) karavA mATe ahIM jIvanA guNo ane paryAyo kahevAmAM AvyA che. 2. zuddhacetanA jJAnanI anubhUtisvarUpa che ane azuddhacetanA karmanI tema ja karmaphaLanI anubhUtisvarUpa che. 3. caitanya-anuvidhAyI pariNAma arthAta caitanyane anusarato pariNAma te upayoga che. savikalpa upayogane jJAna ane nirvikalpa upayogane darzana kahevAmAM Ave che. jJAnopayoganA bhedomAMthI mAtra ja zuddha hovAthI sakaLa (akhaMDa, paripUrNa) che ane bIjA badhA azuddha hovAthI vikaLa (khaMDita, apUrNa) che; darzanopayoganA bhedomAMthI mAtra kevaLadarzana ja zuddha hovAthI sakaLa che ane bIjA badhA azuddha hovAthI vikaLa che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 3pa dadhAno dvdhopyogshc| paryAyAstvagurulaghuguNahAnivRddhinirvRttAH zuddhAH, sUtropAttAstu suranAraka-tiryamanuSlakSaNAH prdrvysmbndhnirvRtttvaadshuddhaashceti||16|| maNusattaNeNa NaTho dehI devo havedi idaro vaa| ubhayattha jIvabhAvo Na Nassadi Na jAyade annnno||17|| manuSyatvena naSTo dehI devo bhavatItaro vaa| ubhayatra jIvabhAvo na nazyati na jaayte'nyH||17|| idaM bhaavnaashaabhaavotpaadnissedhodaahrnnm| pratisamayasaMbhavadagurulaghuguNahAnivRddhinirvRttasvabhAvaparyAyasaMtatyavicchedakenaikena sopAdhinA manuSyatvalakSaNena paryAyeNa vinazyati jIvaH, tathAvidhena devatvalakSaNena che (arthAt jIvanA*guNo zuddha-azuddha cetanA tathA be prakArano upayoga che). jIvanA paryAyo A pramANe che: agurulaghuguNanI hAnivRddhithI racAtA paryAyo zuddha paryAyo che ane sutramAM (-A gAthAmAM) kahelA, deva-nAraka-tiryaMca-manuSyasvarUpa paryAyo padravyanA saMbaMdhathI racAtA hovAthI azuddha paryAyo che. 16. manujatvathI vyaya pAmIne devAdi devI thAya che; tyAM jIvabhAva na nAza pAme, anya nahi udbhava lahe. 17. anvayArtha- [manuSyatvena ] manuSyapaNAthI [ naI:] naSTa thayelo [ rehI ] dehI (jIva) [ keva: vA rUtara:] deva athavA anya [ bhavati] thAya che; [3mayatra] te bannemAM [ nIvamAva:] jIvabhAva [ja nazyati] naSTa thato nathI ane [ banya:] bIjo jIvabhAva [na nAyate] utpanna thato nathI. TIkAH- "bhAvano nAza thato nathI ane abhAvano utpAda thato nathI ' tenuM A udAharaNa che. pratyeka samaye thatI agurulaghuguNanI hAnivRddhithI racAtA svabhAvaparyAyonI saMtatino viccheda nahi karanArA eka sopAdhika manuSyatvasvarUpa paryAyathI jIva vinAza pAme che. ane tathAvidhi (-svabhAvaparyAyonA pravAhane nahi toDanArA sopAdhika ) * paryAyArthika naye guNo paNa pariNAmI che. (15 mI gAthAnI TIkA jAo.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 36 ] paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAna zrIkuMdakuMda nArakatiryaktvalakSaNena vAnyena pryaayennotpdyte| na ca manuSyatvena nAze jIvatvenApi nazyati, devatvAdinotpAde jIvatvenApyutpadyateH kiM tu saducchedamasadutpAdamantareNaiva tathA vivartata rUti 27 nA so ceva jAdi maraNaM jAdi Na No Na ceva uppnnnno| uppaNNo ya viNaTTho devo maNusu tti pjjaao||18|| sa ca eva yAti maraNaM yAti na naSTo na caivotpnnH| utpannazca vinaSTo devo manuSya iti pryaayH|| 18 / / atra kathaMcivyayotpAdavattve'pi dravyasya sadAvinaSTAnutpannatvaM khyaapitm| yadeva pUrvottaraparyAyavivekasaMparkApAditAmubhayImavasthAmAtmasAtkurvANamucchidyamAnamutpadya-mAnaM dravyamAlakSyate, tadeva tathAvidhobhayAvasthAvyApinA pratiniyataika ca devatvasvarUpa, nArakatvasvarUpa ke tiryaMcatvasvarUpa anya paryAyathI Upaje che. tyAM ema nathI ke manuSyapaNAthI nAza thatAM jIvapaNAthI paNa naSTa thAya che ane devapaNA vagerethI utpAda thatAM jIvapaNAthI paNa utpanna thAya che, paraMtu sanA ucchada ane asanA utpAda vinA ja te pramANe vivartana (-parivartana, pariNamana) kare che. 17. janma mare che te ja, topaNa nAza-udbhava nava lahe; sura-mAnavAdika paryayo utpanna ne laya thAya che. 18. anvayArthaH- [+: 2 va] te ja [ yAti] janme che ane [marajyAti] maraNa pAme che chatAM [ na va utpanna:] te utpanna thato nathI [ ] ane [na naE:] naSTa thato nathI; [veva: manuSya:] deva, munaSya [ti paryAya:] evo paryAya [utpanna:] utpanna thAya che [2] ane [ vinaE:] vinaSTa thAya che. TIkA:- ahIM, dravya kathaMcita vyaya ane utpAdavALuM hovA chatAM tenuM sadA avinaSTapaNuM ane anutpannapaNuM kahyuM che. je dravya pUrva paryAyanA viyogathI ane uttara paryAyanA saMyogathI thatI ubhaya avasthAne AtmasAt (potArUpa) karatuM thayuM vinAza pAmatuM ane UpajatuM jovAmAM Ave che, te ja (dravya) tevI ubhaya avasthAmAM vyApanAro je pratiniyata-eka 1. pUrva=pahelAMnA 2. uttara=pachInA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 37 vastutvanibandhanabhUtena svabhAvenAvinaSTamanutpannaM vA vedyte| paryAyAstu tasya pUrvapUrvapariNAmopamardottarottarapariNAmotpAdarUpAH prnnaashsNbhvdhrmaanno'bhidhiiynte| te ca vastutvena dravyAdapRthagbhUtA evoktaaH| tataH paryAyaiH sahaikavastutvAjjAyamAnaM mriyamANamati jIvadravyaM sarvadAnutpannA vinaSTaM drssttvym| devamanuSyAdiparyAyAstu kramavartitvAdupasthitAtivAhitasvasamayA utpadyante vinazyanti ceti||18|| evaM sado viNAso asado jIvassa Natthi uppaado| tAvadio jIvANaM devo maNuso tti gdinnaamo||19|| evaM sato vinAzo'sato jIvasya naastyutpaadH| tAvajjIvAnAM devo manuSya iti gtinaam|| 19 / / atra sadasatoravinAzAnutpAdau sthitipksstvenopnystau| vastutvanA kAraNabhUta svabhAva tenA vaDe (-te svabhAvanI apekSAe) avinaSTa ane anutpanna jaNAya che; tenA paryAyo pUrva pUrva pariNAmanA nAzarUpa ane uttara uttara pariNAmanA utpAdarUpa hovAthI vinAza-utpAdadharmavALA (-vinAza ne utpAdarUpa dharmavALA) kahevAmAM Ave che, ane teo (paryAyo) vastupaNe dravyathI apRthabhUta ja kahevAmAM AvyA che. tethI paryAyo sAthe ekavastupaNAne lIdhe janmatuM ane maratuM hovA chatAM jIvadravya sarvadA anutpanna ane avinaSTa ja dekhavuM (-zraddhavuM ; deva manuSyAdi paryAyo Upaje che ane vinAza pAme che kAraNa ke teo kramavartI hovAthI temano samaya upasthita thAya che ane vItI jAya che. 18. e rIte sa-vyaya ne asata-utpAda hoya na jIvane; suranarapramukha gatinAmano hRdayukta kALa ja hoya che. 19. anvayArthaH- [] e rIte [ nIvasya] jIvane [ sataH vinAza: ] sano vinAza ane [gata: utpA:] asano utpAda [na sti] nathI; ("deva janme che ne manuSya mare che" ema kahevAya che tenuM e kAraNa che ke ) [ nIvAnAm] jIvone [teva: manuSya:] deva, manuSya [ rUti natinAma] evuM gatinAmakarma [ tAvat] teTalA ja kALanuM hoya che. TIkA- ahIM sano avinAza ane asano anutpAda dhruvatA pakSathI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updafes 38 ] paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda yadi hi jIvo ya eva mriyate sa eva jAyate, ya eva jAyate sa eva mriyate, tadaivaM sato vinAzo'sat utpAdazca nAstIti vyavatiSThate / yattu devo jAyate manuSyo mriyate iti vyapadizyate tadavadhRtakAladevamanuSyatvaparyAyanirvartakasya devamanuSyagatinAmnastanmAtratvAdaviruddham / yathA hi mahato veNudaNDasyaikasya kramavRttInyane kAni parvANyAtmIyAtmIyapramANAvacchinnatvAt parvAntaramagacchanti svasthAneSu bhAvabhAjji parasthAneSvabhAvabhAji bhavanti, veNudaNDastu sarveSvapi parvasthAneSu bhAvabhAgapi parvAntarasaMbandhena parvAntarasaMbandhAbhAvAdabhAvabhAgbhavati; tathA niravadhitri - kAlAvasthAyino jIvadravyasyaikasya kramavRttayo'neke: manuSyatvAdiparyAyA AtmIyAtmIyapramANA-vacchinnatvAt paryAyAntaramagacchantaH svasthAneSu bhAvabhAjaH parasthAneSvabhAvabhAjo bhavanti, jIvadravyaM tu sarvaparyAyasthAneSu bhAvabhAgapi paryAyAntarasaMbandhena pryaayaantrsNbndhaabhaavaadbhaavbhaagbhvti||19|| kahyo che ( arthAt dhruvatAnI apekSAe satno vinAza ke asatno utpAda thato nathI ema A gAthAmAM kahyuM che ). jo kharekhara je jIva mare che te ja janme che, je jIva janme che te ja mare che, to e rIte satno vinAza ane asatno utpAda nathI ema nakkI thAya che. ane 'deva janme che ne manuSya mare che' ema je kahevAmAM Ave che te (paNa) aviruddha kAraNa ke maryAdita kALanA devatvaparyAya ane manuSyatvaparyAyane racanArAM devagatinAmakarma ane manuSyagatinAmakarma mAtra teTalA kALa pUratAM ja hoya che. jevI rIte moTA eka vAMsanAM kramavartI aneka parvo potapotAnA mApamAM maryAdita hovAthI anya parvamAM nahi jatAM thakAM potapotAnAM sthAnomAM bhAvavALAM(- vidyamAna ) che ane 52 sthAnomAM abhAvavALAM (-avidhamAna) che tathA vAMsa to badhAMya parvasthAnomAM bhAvavALo hovA chatAM anya parvanA saMbaMdha vaDe anya parvanA saMbaMdhano abhAva hovAthI abhAvavALo (paNa ) che; tevI rIte niravadhi traNe kALe TakanArA eka jIvadravyanA kramavartI aneka manuSyatvAdiparyAyo potapotAnA mApamAM maryAdita hovAthI anya paryAyamAM hi jatA thakA potapotAnAM sthAnomAM bhAvavALA che ane para sthAnomAM abhAvavALA che tathA jIvadravya to sarvaparyAyasthAnomAM bhAvavALuM hovA chatAM anya paryAyanA saMbaMdha vaDe anya paryAyanA saMbaMdhano abhAva hovAthI abhAvavALuM (paNa ) che. 1. parva=eka gAMThathI bIjI gAMTha sudhIno bhAga; kAtaLI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 39 NANAvaraNAdIyA bhAvA jIveNa suTTha annubddhaa| samabhAvaM vidyA amUlavyo siddho 20 nA jJAnAvaraNAdyA bhAvA jIvena suSThu anubddhaa| teSAmabhAvaM kutvA'bhUtapUrvo bhavati siddhaH / / 20 / / atrAtyantAsadutpAdatvaM siddhasya nissiddhm| yathA stokakAlAnvayiSu nAmakarmavizeSodayanirvRtteSu jIvasya devAdiparyAyeSvekasmin svakAraNanivRtau nivRtte'bhUtapUrva eva cAnyasminnutpanne nAsadutpattiH, tathA dIrdhakAlA bhAvArtha- jIvane dhrauvya apekSAe sano vinAza ane asano utpAda nathI. manuSya mare che ne deva janme che" ema je kahevAmAM Ave che te vAta paNa uparokata hakIkata sAthe virodha pAmatI nathI. jema moTA eka vAMsanI aneka kAtaLIo potapotAnA sthAnomAM vidyamAna che ane bIjI kAtaLIonAM sthAnomAM avidyamAna che tathA vAMsa to sarva kAtaLIonAM sthAnomAM anvayarUpe vidhamAna hovA chatAM prathamAdi kAtaLIrUpe dvitIyAdi kAtaLImAM nahi hovAthI vidhamAna paNa kahevAya che, tema trikALa-avasthAyI eka jIvanA naranArakAdi aneka payo potapotAnA kALamAM vidyamAna che ane bIjA paryAyonA kALamAM avidyamAna che tathA jIva to sarva paryAyomAM avayarUpe vidhamAna hovA chatAM manuSyAdiparyAyarUpe devAdiparyAyamAM nahi hovAthI avidhamAna paNa kahevAya che. 19. jJAnAvaraNa ityAdi bhAvo jIva sahu anubaddha che; teno karIne nAza, pAme jIva siddhi apUrvane. 20. anvayArthaH- [ jJAnAvara : bhAva:] jJAnAvaraNAdi bhAvo [ nIvena] jIva sAthe [sukuM] sArI rIte [ anuvalkA:] anubaddha che; [ teSAma mAve vRvA] temano abhAva karIne te [ abhUtapUrva: siddha:] abhUtapUrva siddha [ bhavati] thAya che. TIkA:- ahIM siddhane atyaMta asata-utpAdano niSedha karyo che. (arthAt siddhapaNuM thatAM sarvathA asano utpAda thato nathI ema kahyuM che). jema thoDA kALa sudhI anvayarUpe (-sAthe sAthe) rahenArA, nAmakarmavizeSanA udayathI racAtA je devAdiparyAyo temAMthI jIvane eka paryAya svakAraNanI nivRtti thatAM nivRtta thAya ane bIjo koI abhUtapUrva paryAya ja utpanna thAya, tyAM asanI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 40 ] paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAna zrIkuMdakuMda nvayini jJAnAvaraNAdikarmasAmAnyodayanirvRttisaMsAritvaparyAye bhavyasya svakAraNanivRttau nivRtte sumutpanne cAbhUtapUrva siddhatvaparyAye naasdutpttiriti| kiM ca-yathA drAghIyasi veNudaNDe vyavahitA-vyavahitavicitracitrakirmIratAkhacitAdhastanAprabhAge ekAntavyavahitasuvizuddhordhvArdhabhAge'vatAritA dRSTi: samantato vicitracitrakirmIratAvyApti pazyantI samunaminoti tasya sarvatrAvizuddhatvaM, tathA kvacidapi jIvadravye vyavahitAvyavahitajJAnAvaraNAdikarmakirmIratAkhacitabahutarAdhastanabhAge ekAntavyavahitasuvizuddhabahutarordhvabhAge'vatAritA buddhiH samantato jJAnAvaraNAdikarmakirmIratAvyApti vyavasyantI samanuminoti tasya srvtraavishuddhtvm| yathA ca tatra veNudaNDe vyAptijJAnAbhAsanibandhanavicitracitra kirmIratAnvayaH tathA ca kvacijjIvadravye jJAnAvara utpatti nathI; tema dIrgha kALa sudhI anvayarUpe rahenAro, jJAnavaraNAdikarmasAmAnyanA udayathI racAto saMsAritvaparyAya bhavyane svakAraNanI nivRtti thatAM nivRta thAya ane abhUtapUrva (pUrve nahi thayelo evo ) siddhatvaparyAya utpanna thAya, tyAM asatnI utpatti nathI. vaLI ( vizeSa samajAvavAmAM Ave che.): jevI rIte jeno vicitra citrothI citravicitra nIceno ardha bhAga keTaloka DhaMkAyelo ane keTaloka aNaDhaMkAyelo hoya tathA suvizuddha (-acitrita) UMceno ardha bhAga ekalo DhaMkAyelo ja hoya evA bahu lAMbA vAMsa para daSTi mUkatAM, te dRSTi sarvatra vicitra citrothI thayelA citravicitrapaNAnI vyAsino nirNaya karatI thakI "te vAMsa sarvatra avizuddha che (arthAta Akhoya raMgaberaMgI che)' ema anumAna kare che, tevI rIte jeno jJAnAvaraNAdi karmathI thayela citravicitratAyukta (vividha vibhAvaparyAyavALo) ghaNo moTo nIceno bhAga keTaloka DhaMkAyelo ane keTaloka aNaDhaMkAyelo che tathA suvizuddha( siddhaparyAyavALo), ghaNo moTo UMceno bhAga ekalo DhaMkAyelo ja che evA koI jIvadravyamAM buddhi lagADatAM, te buddhi sarvatra jJAnAvaraNAdi karmathI thayelA citravicitrapaNAnI vyAsino nirNaya karatI thakI "te jIva sarvatra avizuddha che (arthAt Akhoya saMsAraparyAyavALo che)" ema anumAna kare che. vaLI jema te vAMsamAM vyAtijJAnAbhAsanuM kAraNa (nIcenA khullA bhAgamAM) vicitra citrothI thayelA citravicitrapaNAno anvaya (- saMtati, pravAha) che, tema te jIvadravyamAM vyAtijJAnAbhAsanuM Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA | padravya-paMcAstikAyavarNana [ 41 nnaadikrmkirmiirtaanvyH| yathaiva tatra veNudaNDe vicitracitrakirmIratAnvayAbhAvAtsuvizuddhatvaM, tathaiva ca kvacijjIvadravye jJAnavaraNAdikarma kirmiirtaanvyaabhaavaadaaptaagmsmygnumaanaatiindriy-jnyaanpricchinnaatsiddhtvmiti||20|| kAraNa (nIcenA khullA bhAgamAM) jJAnAvaraNAdi karmathI thayelA citravicitrapaNAno anvaya che. vaLI jema te vAsaMmAM (uparanA bhAgamAM) suvizuddhapaNuM che kAraNa ke ( tyAM) vicitra citrothI thayelA citravicitrapaNAnA anvayano abhAva che, tema te jIvadravyamAM (uparanA bhAgamAM) siddhapaNuM che kAraNa ke (tyAM) jJAnAvaraNAdi karmathI thayelA citravicitrapaNAnA avayano abhAva che- ke je abhAva Asa- AgamanA jJAnathI samyaka anumAnajJAnathI ane atIndriya jJAnathI jaNAya che. bhAvArtha- saMsArI jIvanI pragaTa saMsArI dazA joIne ajJAnI jIvane bhrama Upaje che. ke -"jIva sadA saMsArI ja rahe, siddha thaI zake ja nahi; jo siddha thAya to sarvathA asatutpAdano prasaMga Ave.' paraMtu ajJAnInI A vAta yogya nathI. jevI rIte jIvane devAdirUpa eka paryAyanA kAraNano nAza thatAM te paryAyano nAza thaI anya paryAya utpanna thAya che, jIvadravya to tenuM te ja rahe che, tevI rIte jIvane saMsAraparyAyanA kAraNabhUta moharAgadveSAdino nAza thatAM saMsAraparyAyano nAza thaI siddhaparyAya utpanna thAya che, jIvadravya to tenuM te ja rahe che. saMsAraparyAya ane siddhaparyAya banne eka ja jIvadravyanA paryAyo vaLI anya prakAre samajAvavAmAM Ave che:- dhAro ke eka lAMbo vAMsa Ubho rAkhavAmAM Avyo che. teno nIceno keTaloka bhAga raMgaberaMgI karavAmAM Avyo che ane bAkIno uparano bhAga araMgI (-svAbhAvika zuddha) che. A vAMsanA raMgaberaMgI bhAgamAMno keTaloka bhAga khullo rAkhavAmAM Avyo che ane bAkIno badho raMgaberaMgI bhAga ane Akhoya araMgI bhAga DhAMkI dIdhelo che. A vAtano khullo bhAga raMgaberaMgI jaIne avicArI jIva "jyAM jyAM vAsa hoya tyAM tyAM raMgaberaMgIpaNuM hoya evI vyAmi (-niyama, avinAbhAvasaMbaMdha) kalpI le che ane AvA khoTA vyAtijJAna dvArA evuM anumAna tArave che ke "nIcethI cheka upara sudhI Akho vAMsa raMgaberaMgI che." A anumAna mithyA che; kAraNa ke kharekhara to A vAMsano uparano bhAga raMgaberaMgIpaNAnA abhAvavALo che, araMgI che. vAMsanA daSTAMtanI mAphaka-koI eka bhavya jIva che; teno nIceno keTaloka bhAga (arthAt anAdi kALathI vartamAna Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 42 ] paMcAstikAya saMgraha | [ bhagavAnazrIkuMdakuMda evaM bhAvamabhAvaM bhAvAbhAvaM abhAvabhAvaM c| guNapajjayehiM sahido saMsaramANo kuNadi jiivo||21|| evaM bhAvamabhAvaM bhAvAbhAvamabhAvabhAvaM c| guNaparyayaiH sahitaH saMsaran karoti jIvaH / / 21 / / jiivsyotpaadvyysducchedaasdutpaadkrtRtvoppttyupsNhaaro'ym| kALa sudhIno ane amuka bhaviSya kALa sudhIno bhAga) saMsArI che ane bAkIno uparano anaMta bhAga siddharUpa (-svAbhAvika zuddha ) che. A jIvanA saMsArI bhAgamAMno keTaloka bhAga khullo (pragaTa) che ane bAkIno badho saMsArI bhAga ane Akhoya siddharUpa bhAga DhaMkAyelo (apragaTa) che. A jIvano khullo (pragaTa) bhAga saMsArI joIne ajJAnI jIva "jyAM jyAM jIva hoya tyAM tyAM saMsArIpaNuM hoya" evI vyAti kalpI le che ane AvA A khoTA vyAtijJAna dvArA evuM anumAna tArave che ke "anAdianaMta Akho jIva saMsArI che. A anumAna mithyA che; kAraNa ke A jIvano uparano bhAga (-amuka bhaviSya kALa pachIno bAkIno anaMta bhAga) saMsArIpaNAnA abhAvavALo che, siddharUpa che- ema sarvajJapraNIta AgamanA jJAnathI, samyaka anumAnajJAnathI ane atIndriya jJAnathI spaSTa jaNAya che. Ama aneka prakAre nakkI thAya che ke jIva saMsAraparyAya naSTa karI siddharUpaparyAye pariName tyAM sarvathA asano utpAda thato nathI. 20. guNaparyaye saMyukata jIva saMsaraNa karato e rIte udbhava, vilaya, vaLI bhAva-vilaya, abhAva-ubhavane kare. 21. avayArtha- [] e rIte [ parya. sadita ] guNaparyAyo sahita [nId: ] jIva [ saMsara] saMsaraNa karato thako [ bhAvam] bhAva, [amAvas] abhAva, [mAvAmAvar] bhAvAbhAva [2] ane [ namAvAva ] abhAvabhAvane [roti] kare che. TIkAH- A, jIva utpAda, vyaya, sata-vinAza ane asat-utpAdanuM kartApaNuM hovAnI siddhirUpa upasaMhAra che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 43 dravyaM hi sarvadA'vinaSTAnutpannamAmnatam tato jIvadravyasya dravyarUpeNa nityatvamupanyastam tasyaiva devAdiparyAyarUpeNa prAdurbhavato bhAvakartRtvamuktaM; tasyaiva ca manuSyAdiparyAyarUpeNa vyayato'bhAvakartRtvamAkhyAtaM; tasyaiva ca sato devAdiparyAyasyocchedamArabhamANasya bhAvAbhAvakartRtvamuditaM; tasyaiva vAta: punarmanuSyAdiparyAyasyotpAdamArabhamANasyAbhAvabhAvakartRtvamabhihitam sarvamidamanavA dravyaparyAyANAmanyataraguNamukhyatvena vyAkhyAnAt tathA hi-yadA jIvaH paryAya-guNatvena dravyamukhyatvena vivakSyate tadA notpadyate, na vinazyati, na ca kramavRttyAvartamAnatvAt satyaparyAyajAtamucchinatti, nAsadutpAdayati yadA tu dravyaguNatvena paryAyamukhyatvena vivakSyate tadA prAdurbhavati, vinazyati, satparyAyajAtamativAhitasvakAlamucchinatti, asadupasthita dravya kharekhara sarvadA avinaSTa ane anutpanna AgamamAM kahyuM che; tethI jIvadravyane dravyarUpe nityapaNuM kahevAmAM AvyuM. (1) devAdiparyAyarUpe UpajatuM hovAthI tene ja (-jIvadravyane ja) bhAvanuM (-utpAdanuM) kartApaNuM kahevAmAM AvyuM che; (2) manuSyAdiparyAyarUpe nAza pAmatuM hovAthI tene ja abhAvanuM (-vyayanuM) kartApaNuM kahevAmAM AvyuM che; (3) sat (vidyamAna) devAdiparyAyano nAza karatuM hovAthI tene ja bhAvAbhAvanuM (-sanA vinAzanuM) kartApaNuM kahevAmAM AvyuM che; ane (4) pharIne asat (-avidhamAna) manuSyAdiparyAyano utpAda karatuM hovAthI tene ja abhAvabhAvanuM (-asanA utpAdanuM) kartApaNuM kahevAmAM AvyuM che. -A badhuM niravadha (nirdoSa, nibaMdha, aviruddha) che, kAraNa ke dravya ane paryAyomAMthI ekanI gauNatAthI ane anyanI mukhyatAthI kathana karavAmAM Ave che. te A pramANe : jyAre jIva paryAyanI gauNatAthI ane dravyanI mukhyatAthI vivakSita hoya che tyAre te (1) Upajato nathI, (2) vinAza pAmato nathI, (3) kramavRttie nahi vartato hovAthI sat (-vidhamAna) paryAyasamUhane vinaSTa karato nathI ane (4) ane (-avidyamAna paryAyasamUhane) utpanna karato nathI, ane jyAre jIva dravyanI gauNatAthI ane paryAyanI mukhyatAthI vivakSita hoya che tyAre te (1) Upaje che, (2) vinAza pAme che, (3) jeno svakALa vItI gayo che evA sat (-vidyamAna) paryAyasamUhane vinaSTa kare che ane (4) jeno svakALa upasthita thayo che ( -AvI pahoMcyo che) evA asane (-avidyamAna paryAyasamUhane) utpanna kare che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 44 ] paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAna zrI kuMdakuMdasvkaalmutpaad yati ceti| sa khalvayaM prasAdo'nekAntavAdasya yadIdRzo'pi virodho na virodha:gAra6nA iti ssdd'drvysaamaanyprruupnnaa| jIvA puggalakAyA AyAsaM atthikAiyA sesaa| amayA atthittamayA kAraNabhudA hi logss||22|| jIvAH pudgalakAyA AkAzamastikAyau shessau| amayA astitvamayAH kAraNabhUtA hi loksy|| 22 / / atra sAmAnyenoktalakSaNAnAM SaNNAM dravyANAM madhyAtpazcAnAmastikAyatvaM vyvsthaapitm| akRtatvAt astitvamayatvAt vicitrAtmapariNatirUpasya lokasya kAraNatvAcAbhyu te A prasAda kharekhara anekAMtavAdano che ke Avo virodha paNa (kharekhara) virodha nathI. ra1. A rIte padravyanuM sAmAnya prarUpaNa samApta thayuM. jIvadravya, pudgalakAya, nabha ne astikAyo zeSa be aNukRtaka che, astitvamaya che, lokakAraNabhUta che. 22. anvayArthaH- [ nIvA:] jIvo, [putrAya:] pudgalakAyo, [ bAvakAzam] AkAza ane [ zeSo mastivAya ] bAkInA be astikAyo [ gayA:] akRta che, [gastitvamayA:] astitvamAM che ane [ di] kharekhara [norca IRLamUtA:] lokanA kAraNabhUta che. TIkA- ahIM (A gAthAmAM), sAmAnyapaNe jemanuM svarUpa (pUrve) kahevAmAM AvyuM che evAM cha dravyomAMthI pAMcane astikAyapaNuM sthApita karavAmAM AvyuM che. akRta hovAthI, astitvamaya hovAthI ane aneka prakAranI potAnI pariNatirUpa lokanAM kAraNa hovAthI jeo svIkAravAmAM (-saMmata karavAmAM) AvyAM 1. loka cha dravyonA anekavidha pariNAmarUpa (utpAdavyayadhrauvyarUpa ) che; tethI cha dravyo kharekhara lokanAM kAraNa che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ 45 kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana pagamyamAneSu SaTsu davyeSu jIvapudgalAkAzadharmAdharmAH pradezapracayAtmakatvAt pnycaastikaayaaH| na khalu kAlastadabhAvAdastikAya iti sAmarthyAdavasIyata iti||22|| sabbhAvasabhAvANaM jIvANaM taha ya poggalANaM c| pariyaTTaNasaMbhUdo kAlo NiyameNa pnnnntto||23|| sadbhAvasvabhAvAnAM jIvAnAM tathaiva pudgalAnAM c| parivartanasambhUtaH kAlo niyamena prjnypt|| 23 / / atrAsitakAyatvenAnuktasyApi kAlasyArthApannatvaM dyotitm| iha hi jIvAnAM pudgalAnAM ca sattAsvabhAvatvAdasti pratikSaNamutpAdavyayadhrauvyaikavRttirUpa: prinnaamH| sa khalu sahakArikAraNasadbhAve dRSTaH, gtisthityvgaahprinnaamvt| che evAM cha dravyomAM jIva, pudgala, AkAza, dharma ne adharma pradeza pracayAtmaka (-pradezonA samUhamaya) hovAthI e pAMca astikAyo che. kALane pradeza pracayAtmakapaNAno abhAva hovAthI te kharekhara astikAya nathI ema (vagara-kahyuM paNa) sAmarthyathI nakkI thAya che. rara. sattAsvabhAvI jIva ne pugala taNA pariNamanathI che siddhi jenI, kALa te bhAkhyo niNaMde niyamathI 23. avayArthaH- [saddhAvasvamAvAnAm] sattAsvabhAvavALAM [ nIvAnAm tathA pUrva putAnAm 2] jIvo ane pudgalonA [parivartana samUta:] parivartanathI siddha thato [ ni:] evo kALa [ niyamena prajJaH:] (sarvajJo dvArA) niyamathI (nizcayathI) upadezavAmAM Avyo che. TIkA- kALa astikAyapaNe anukta (-nahi kahevAmAM Avelo) hovA chatAM tene arthapaNuM (-padArthapaNuM ) siddha thAya che ema ahIM darzAvyuM che. A jagatamAM kharekhara jIvone ane pudgalone sattAsvabhAvane lIdhe pratikSaNa utpAdavyayadhrauvyanI ekavRttirUpa pariNAma varte che. te (-pariNAma) kharekhara sahakArI kAraNanA sabhAvamAM jovAmAM Ave che, gati-sthita-avagAhapariNAmanI mAphaka. (jema Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 46 ] paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAna zrI kuMdakuMda yastu sahakArikAraNaM sa kaalH| tatpariNAmAnyathAnupapatigamyamAnatvAdanukto'pi nizcayakAlo'-stIti nishciiyte| yastu nizcayakAlaparyAyarUpo vyavahArakAla: sa jIvapadgalapariNAmenAbhi-vyajyamAnatvAttadAyatta evAbhigamyata eveti||23|| vavagadapaNavaNNaraso vavagadadogaMdhaaTThaphAso y| agurulahugo amutto vaTTaNalakkho ya kAlo tti||24|| gati, sthiti ane avagAharUpa pariNAmo dharma, adharma ane AkAzarUpa sahakArI kAraNonA sadbhAvamAM hoya che, tema utpAdavyayadhrauvyanI ekatArUpa pariNAma sahakArI kAraNanA saddabhAvamAM hoya che.) A je sahakArI kAraNa te kALa che. jIva-pudagalanA pariNAmanI anyathA anupapatti dvArA jaNAto hovAthI, nizcayakALa-( astikAyapaNe) anukta hovA chatAM paNa-(dravyapaNe) vidyamAna che ema nakkI thAya che. ane je nizcayakALanA paryAyarUpa vyavahArakALa te, jIvapudgalonA pariNAmathI vyakata (-gamya) thato hovAthI jarUra tadAzrita ja (-jIva ane pudgalanA pariNAmane Azrita ja) gaNavAmAM Ave che. 23. rasavarNapaMcaka sparza-aSTaka, gaMdhayugala vihIna che, che mUtihIna, agurulaghuka che, kALa vartanaliMga che. 24. 1. joke kALadravya jIva-pudgalonA pariNAma uparAMta dharmAstikAyAdinA pariNAmane paNa nimittabhUta che topaNa jIva-pudgalonA pariNAma spaSTa khyAlamAM AvatA hovAthI kALadravyane siddha karavAmAM mAtra te benA pariNAmanI ja vAta levAmAM AvI che. 2. anyathA anupapatti = bIjI koI rIte nahi banI zakavuM te. [ jIva-pudgalonA utpAdavyayadhrauvyAtmaka pariNAma eTale temanI samayaviziSTa vRti. te samayaviziSTa vRtti samayane utpanna karanArA koI padArtha vinA (-nizcayakALa vinA) hoI zake nahi. jema AkAza vinA dravyo avagAhu pAmI zake nahi arthAta temane vistAra (tiryakapaNuM) hoI zake nahi tema nizcayakALa vinA dravyo pariNAma pAmI zake nahi arthAt temane pravAha (UrdhvapaNuM) hoI zake nahi. A pramANe nizcayakALanI dyAtI vinA (arthAta nimittabhUta kALadravyanA sadabhAva vinA) bIjI koI rIte jIva-pudagalanA pariNAma banI zakatA nathI tethI "nizcayakALa vidhamAna che" ema jaNAya che- nakkI thAya che. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] paDadravya-paMcAstikAyavarNana | [ 47 vyapagatapazcavarNaraso vyapagatadvigandhASTasparzazca / agurulaghuko amUrto vartanalakSaNazca kAla iti||24|| anvayArtha:- [ ti: ti] kALa (nizcayakALa) [ vyA/tapazcavarNarasa: ] pAMca varNa ne pAMca rasa rahita, [ vyAtidinyANasparza: ] be gaMdha ne ATha sparza rahita, [sArunadhu: agurulaghu, [mUrtaH] amUrta [2] ane [vartananakSaT:] vartanAlakSaNavALo che. *bhAvArtha- ahIM nizcayakALanuM svarUpa kahyuM che. lokAkAzanA ekeka pradeze ekeka kALANuM (kALadravya) sthita che. A kALANuM (kALadravya) te nizcayakALa che. alokAkAzamAM kALANu(kALadravya) nathI. A kALa (nizcayakALa) varNa-gaMdha-rasa-sparza rahita che. varNAdi rahita hovAthI amUrta che ane amUrta hovAthI sUkSma, atIndriyajJAnagrAhya che. vaLI te paguNahAnivRddhisahita aguslaghutvasvabhAvavALo che. kALanuM lakSaNa vartanAtutva che; eTale ke, jema ziyALAmAM svayaM adhyayanakriyA karatA puruSane agni sahakArI (bahiraMga nimitta) che ane jema svayaM pharavAnI kriyA karatA kuMbhAranA cAkane nIcanI khIlI sahakArI che tema nizcayathI svayameva pariNAma pAmatAM jIva-pudgalAdi dravyone (vyavahArathI) kALANurUpa nizcayakALa bahiraMga nimitta che. prazna:- alokamAM kALadravya nathI to tyAM AkAzanI pariNati kaI rIte thaI zake? uttara- jema laTakatI moTI dorIne, moTA vAMsane ke kuMbhAranA cAkane eka ja jagyAe sparzavA chatAM sarvatra calana thAya che, jema manojJa sparzanendriyaviSayano ke rasanendriyaviSayano zarIranA eka ja bhAgamAM sparza thavA chatAM AkhA AtmAmAM sukhAnubhava thAya che ane jema sarpadaMza ke vraNa (jakhama) vagere zarIranA eka ja bhAgamAM thavA chatAM AkhA AtmAmAM duHkhavedanA thAya che, tema kALadravya lokAkAzamAM ja hovA chatAM AkhA AkAzamAM pariNati thAya che kAraNa ke AkAza akhaMDa eka dravya che. * zrI amRtacaMdrAcAryadeve A 24 mI gAthAnI TIkA lakhI nathI tethI gujarAtI anuvAdamAM avayArtha pachI turata ja bhAvArtha lakhavAmAM Avyo che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 ] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updafes paMcAstikAya saMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda samao Nimiso kaTThA kalA ya NAlI tado divArattI / mAsoduayaNasaMvaccharo tti kAlo parAyatto / / 25 / / samaya nimiSaH kASThA kalA ca nAlI tato divArAtra / mAsartvayanasaMvatsaramiti vhAla: pAyatta||2|| atra vyavahArakAlasya kathaMcitparAyattatvaM dyotitam / paramANupracalanAyattaH samayaH / nayanapuTaghaTanAyatto nimiSaH / tatsaMkhyAvizeSataH kASThA kalA nAlI c| gaganamaNigamanAyatto divArAtraH / tatsaMkhyAvizeSataH mAsaH, RtuH ayanaM, sNvtsrmiti| evaMvidho hi vyavahArakAlaH kevalakAlaparyAyamAtratvenAvadhArayitumazakyatvAt parAyatta ityupamIyata iti / / 25 / / ahIM e khAsa dhyAnamAM rAkhavuM ke kALa koI dravyane pariNamAvato nathI, saMpUrNa svataMtratAthI svayameva pariNamatAM dravyone te bAhyanimittamAtra che. A pramANe nizcayakALanuM svarUpa darzAvavAmAM AvyuM. 24. je samaya, nimiSa, kaLA, ghaDI, dinarAta, mAsa, Rtu ane je ayana ne varSAdi che, te kALa 52-Ayatta che. 25. anvayArtha:- [ samaya: ] samaya, [ nimiSa: ] nimeSa, [ gaThThA ] kASThA, [tA haiM] kaLA, [nAtI] ghaDI, [tata: vivArAtra: ] ahorAtra, (-divasa ), [ mAsarvayanasaMvatsaram] mAsa, Rtu, ayana ane varSa [ kRti Ana: ] evo je kALa (arthAt vyavahArakALa ) [ parAyajJa: ] te parAzrita che. TIkA:- vyavahArakALanuM kathaMcit parAzritapaNuM darzAvyuM che. paramANunA gamanane Azrita samaya che; AMkhanA vIMcAvAne Azrita nimeSa che; tenI (nimeSanI ) amuka saMkhyAthI kASThA, kaLA ane ghaDI hoya che; sUryanA gamanane Azrita ahorAtra hoya che; ane tenI (-ahorAtranI ) amuka saMkhyAthI mAsa, Rtu, ayana ne varSa hoya che. -Avo vyavahArakALa kevaLa kALanA paryAyamAtrapaNe avadhAravo azakaya hovAthI (arthAt 52nI apekSA vinA- paramANu, AMkha, sUrya vagere 52 padArthonI apekSA vinA-vyavahArakALanuM mApa nakkI karavuM azakaya hovAthI ) tene 'parAzrita ' evI upamA ApavAmAM Ave che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana Natthi ciraM vA khippaM mattArahidaM tu sA vi khalu mttaa| poggaladavveNa viNA tamhA kAlo paDDaccabhavo / / 26 / / nAsti ciraM vA kSipraM mAtrArahitaM tu sApi khalu mAtrA / pudgaladravyeNa vinA tasmAtkAla pratItyabhavaH / / 26 / / cira zIghra ' nahi mAtrA vinA, mAtrA nahIM pudgala vinA, te kAraNe para-Azraye utpanna bhASyo kALa A. 26. 96 [ 49 bhAvArtha:- 'samaya' nimittabhUta evA maMda gatie pariNata puddagala-52mANu vaDe pragaTa thAya che- mapAya che. (arthAt paramANune eka AkAzapradezathI bIjA anaMtara AkAzapradeze maMdagatithI jatAM je vakhata lAge tene samaya kahevAmAM Ave che). 'nimeSa ' AMkhanA vIMcAvAthI pragaTa thAya che (arthAt khullI AMkhane vIMcAtA je vakhata lAge tene nimeSa kahevAmAM Ave che ane te eka nimeSa asaMkhyAta samayono hoya che). paMdara nimeSanI eka 'kASThA', trIza kASThAnI eka ' kaLA ', vIzathI kAMIka adhika kaLAnI eka 'ghaDI' ane be ghaDInuM eka 'mahUrta bane che). 'ahorAtra' sUryanA gamanathI pragaTa thAya che (ane te eka ahorAtra trIza muhUrtanuM hoya che) trIza ahorAtrano eka 'mAsa', be mAsanI eka 'Rtu' traNa RtunuM eka 'ayana ane be ayananuM eka 'varSa' bane che. A badho vyavahArakALa che. ' palyopama ', 'sAgaropama ' vagere paNa vyavahArakALanA bhedo che. . ' uparokata samaya-nimeSAdi badhAya kharekhara kevaLa nizcayakALanA ja (-kALadravyanA ja) paryAyo che paraMtu teo 52mANu vagere dvArA pragaTa thatA hovAthI (arthAt 52 padArtho dvArA mApI zakAtA hovAthI ) temane upacArathI parAzrita kahevAmAM Ave che. 25. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com anvayArtha:- [vira vA kSipraM ] 'cira' athavA 'kSipra' evuM jJAna (-bahu kALa athavA thoDo kALa evuM jJAna ) [ mAtrArahita tu] parimANa vinA (-kALanA mApa vinA) [na asti] hoya nahi; [ sA mAtrA avi] ane te parimANa [vastu] kharekhara [punnAdravyeLa vinA] puddagaladravya vinA thatuM nathI; [tasmAt] tethI [Ata:pratItyamava: ] kALa AzritapaNe UpajanAro che (arthAt vyavahArakALa parano Azraya karIne Upaje che ema upacArathI kahevAya che ).
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 ] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updafes paMcAstikAyasaMgraha atra vyavahArakAlasya kathaMcita parAyattatve sadupapattiruktA / khalu iha hi vyavahArakAle nimiSasamayAdau asti tAvat cira iti kSipra iti sNprtyyH| sa dIrdhahrasvakAlanibaMdhanaM pramANamaMtareNa na sNbhaavyte| tadapi pramANaM pudgaladravyapariNAmamantareNa naavdhaaryte| tataHparapariNAmadyotamAnatvAdvyavahArakAlo nizcayenAnanyAzrito'pi pratItyabhava [ bhagavAnazrIkuMdakuMda che. itybhidhiiyte| tadatrAstikAyasAmAnyaprarUpaNAyAmastikAyatvAbhAvAtsAkSAdanupanyasyamAno'pi nIva nizcayarUpastatpariNAmAyattatayA vyavahArarUpaH pudgalapariNAmAnyathAnupapattyA kAlo'stikAyapaJca-kavallokarUpeNa pariNata iti kharataradRSTyAbhyupagamyata iti|| 26 / / TIkA:- ahIM vyavahArakALanA kathaMcita parAzritapaNA viSe satya yukti kahevAmAM AvI prathama to, nimeSa-samayAdi vyavahArakALamAM 'cira' ane 'kSipra' evuM jJAna (-lAMbo kALa ane TUMko kALa evuM jJAna) thAya che. te jJAna kharekhara lAMbA ane TUMkA kALa sAthe saMbaMdha rAkhanArA pramANa ( -kALaparimANa ) vinA saMbhavatuM nathI; ane te pramANa puddagaladravyanA pariNAma vinA nakkI thatuM nathI. tethI, vyavahArakALa paranA pariNAma dvArA jaNAto hovAthI joke nizcayathI te anyane Azrita nathI topaNa- AzritapaNe UpajanAro (-52ne avalaMbIne Upajato ) kahevAmAM Ave che. mATe, joke kALane astikAyapaNAnA abhAvane lIdhe ahIM astikAyanI sAmAnya prarUpaNAmAM tenuM *sAkSAt kathana nathI topaNa, jIva-puddagalanA pariNAmanI anyathA anupapati vaDe siddha thato nizcayarUpa kALa ane temanA pariNAmane Azrita nakkI thato vyavahArarUpa kALa paMcAstikAyanI mAphaka lokarUpe pariNata che- ema, ati tIkSNa daSTithI jANI zakAya che. bhAvArtha:- 'samaya ' TUMkA che, 'nimeSa' lAMbA che ane 'muhurta' tenAthI paNa lAMbuM che evuM je jJAna thAya che te 'samaya', 'nimeSa' vagerenuM parimANa jANavAthI thAya che; ane te kALaparimANa puddagalo dvArA nakkI thAya che. tethI vyavahArakALanI utpatti puddagalo dvArA thatI ( upacArathI ) kahevAmAM Ave che. * sAkSAt =sIdhuM (kALanuM vistRta sIdhuM kathana zrI pravacanasAranA dvitIya-zrutaskaMdhamAM karavAmAM AvyuM che; mATe kALanuM svarUpa vistArathI jANavAnA Icchaka jijJAsue pravacanasAramAMthI te jANI levuM.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ pa1 iti samayavyAkhyAyAmantanIMtaSaDdravyapaJcAstikAyasAmAnyavyAkhyAnarUpaH pIThabaMdha: samApta:tA athAmISAmeva vishessvyaakhyaanm| tatra tAvat jiivdrvyaastikaayvyaakhyaanm| e rIte joke vyavahAramALanuM mApa pudgala dvArA thatuM hovAthI tene upacArathI pudagalAzrita kahevAmAM Ave che topaNa nizcayathI te kevaLa kALadravyanA ja paryAyarUpa che, pudgalathI sarvathA bhinna che-ema samajavuM. jema dasa zera pANInA mATImaya ghaDAnuM mApa pANI dvArA thatuM hovA chatAM ghaDo mATInA ja paryAyarUpa che, pANInA paryAyarUpa nathI, tema samayanimeSAdi vyavahArakALanuM mApa pudgala dvArA thatuM hovA chatAM vyavahArakALa kALadravyanA ja paryAyarUpa che, pudgalanA paryAyarUpa nathI. kALasaMbaMdhI gAthAsUtronA kathanano saMkSepa A pramANe che:- jIvapugalonA pariNAmamAM ( samayaviziSTa vRttimAM) vyavahAre samayanI apekSA Ave che; tethI samayane utpanna karanAro koI padArtha avazya hovo joIe. A padArtha te kALadravya che. kALadravya pariNamavAthI vyavahArakALa thAya che ane te vyavahArakALa pudgala dvArA apAto hovAthI tene upacArathI parAzrita kahevAmAM Ave che. paMcAstikAyanI mAphaka nizcayavyavahArarUpa kALa paNa lokarUpe pariNata che ema sarvajJoe joyuM che ane ati tIkSNa daSTi vaDe spaSTa samyapha anumAna paNa thaI zake che. kALasaMbaMdhI kathanano tAtparyArtha nIce pramANe grahavAyogya che:- atIta anaMta kALamAM jIvane eka cidAnaMdarUpI kALa ja (svakALa ja) jeno svabhAva che evA jIvAstikAyanI upalabdhi thaI nathI; te jIvAstikAyanuM ja samyaka zraddhAna, tenuM ja rAgAdithI bhinnarUpe bhedajJAna ane temAM ja rAgAdivibhAvarUpa samasta saMkalpa-vikalpajALanA tyAga vaDe sthira pariNati kartavya che. ra6. A rIte (zrImadabhagavakuMdakuMdAcAryadevapraNIta zrI paMcAstikAyasaMgraha zAstranI zrI amRtacaMdrAcAryaviviracita) samayavyAkhyA nAmanI TIkAmAM padravya-paMcAstikAyanA sAmAnya vyAkhyAnarUpa pIThikA samApta thaI. have temanuM ja (-padravya ane paMcAstikAyanuM ja) vizeSa vyAkhyAna karavAmAM Ave che. temAM prathama, jIvadravyAstikAyanuM vyAkhyAna che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates para ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda jIvo tti havadi cedA uvaogavisesido pahU kttaa| bhottA ya dehametto Na hi mutto kmmsNjutto||27|| jIva iti bhavati cetayitopayogavizeSitaH prabhuH krtaa| bhoktA ca dehamAtro na hi mUrtaH krmsNyuktH|| 27 / / atra saMsArAvasthasyAtmanaH sopAdhi nirupAdhi ca svruupmuktm| AtmA hi nizcayena bhAvaprANadhAraNAjjIvaH, vyavahAreNa drvypraanndhaarnnaajjiivH| nizcayena cidAtmakatvAt, vyavahAreNa cicchktiyukttvaacetyitaa| nizcayenApRthagbhUtena, vyavahAreNa pRthagbhUtena caitnyprinnaamlkssnnenopyogenoplkssittvaadupyogvishessitH| che jIva, cetayitA, prabhu, upayogaciha, amUrta che, kartA ane bhoktA, zarIrapramANa, karme yukta che. 27. anvayArthaH- [ nIva: ti bhavati] (saMsArasthita) AtmA jIva che, [ retayitA ] cetayitA (cetanAro) che, [upayo/viSita:] upayogalakSita che, [pramu: ] prabhu che, [pi] kartA che, [ mojhA] bhoktA che, [vedamAtra.] dehapramANa che, [na di mUrta] amUrti che [2] ane [ >>rmasaMyup:] karmasaMyukta che. TIkA- ahIM (A gAthAmAM) saMsAra-avasthAvALA AtmAnuM *sopAdhi ane nirupAdhi svarUpa kahyuM che. AtmA nizcaye bhAvaprANanA dhAraNane lIdhe "jIva' che, vyavahAra (asadabhUta vyavahAranaye) dravyaprANanA dhAraNane lIdhe "jIva' che; nizcaye cisvarUpa hovAthI cetayitA (cetanAro) che, vyavahAre (saddabhUta vyavahAranaye) cilzaktiyukta hovAthI "cutayitA che; nizcaya * apRthabhUta evA caitanyapariNAmasvarUpa upayoga vaDe lakSita hovAthI "upayogalakSita" che, vyavahAre (sabhUta vyavahAranaye) pRthabhUta evA caitanyapariNAmasvarUpa upayoga vaDe lakSita hovAthI "upayogalakSita' che; nizcaya 1. sopAdhi = upAdhi sahita; jemAM paranI apekSA AvatI hoya evuM. 2. nizcaye ci7ktine AtmA sAthe abheda che ane vyavahAre bheda che; tethI nizcaye AtmA cinzaktisvarUpa che ane vyavahAra cinzaktivAna che. 3. apRthabhUta = apRthaka abhinna. (nizcaye upayoga AtmAthI apRthaka che ane vyavahAre pRthaka che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 53 nizcayena bhAvakarmaNAM, vyavahAreNa dravyakarmaNAmAsravaNabaMdhanasaMvaraNanirjaraNamokSaNeSu svayamIzatvAt prbhuH| nizcayena paudgalikakarmanimittAtmapariNAmAnAM, vyavahAreNAtmapariNAmanimittapaudgalikakarmaNAM vartutvartAi nizcayenazubhAzubhakarmanimittasukhaduHkhapariNAmAnAM, vyavahAreNa zubhAzubhakarmasaMpAditeSTAniSTaviSayANAM bhoktRtvaadbhoktaa| nizcayena lokamAtro'pi viziSTAvagAhapariNAmazaktiyuktatvAnnAmakarmanivRttamaNu mahacca zarIramadhitiSThan vyavahAreNa dehmaatrH| vyavahAreNa karmabhiH sahaikatvapariNAmAnmUrto'pi nizcayena nIrUpasvabhAvatvAnna hi muurtH| nizcayena pudgalapariNAmAnurUpacaitanyapariNAmAtmabhiH, vyavahAreNa caitanyapariNAmAnurUpapudgalapariNAmAtmabhiH karmabhiH saMyuktatvAtkarmasaMyukta iti|| 27 / / bhAvakarmonAM Asrava, baMdha, saMvara, nirjarA ane mokSa karavAmAM svayaM Iza ( samartha) hovAthI "prabhu" che, vyavahAra (asabhUta vyavahAranaye) dravyakarmonAM Asrava, baMdha, saMvara, nirjarA ane mokSa karavAmAM svayaM Iza hovAthI "prabhu" che; nizcaye paugalika karmo jemanuM nimitta che evA AtmapariNAmonuM kartutva hovAthI "kartA' che, vyavahAre (asaddabhUta vyavahAranaye) AtmapariNAmo jemanuM nimitta che evAM paugalika karmonuM kartutva hovAthI "kartA" che; nizcaye zubhAzubha karmo jemanuM nimitta che evA sukhaduHkha pariNAmonuM bhojhutva hovAthI "bhoktA" che, vyavahAra (asaddabhUta vyavahAranaye) zubhAzubha karmothI saMpAdita (prApta) iTAniSTa viSayonuM bhojhutva hovAthI "bhoktA" che; nizcaye lokapramANa hovA chatAM, viziSTa avagAhapariNAmanI zaktivALo hovAthI nAmakarmathI racAtA nAnA-moTA zarIramAM raheto thako vyavahAre (saddabhUta vyavahAranaye ) 'dahapramANa' che; vyavahAre (asaddabhUta vyavahAranaya) karmo sAthe ekatvapariNAmane lIdhe mUte hovA chatAM, nizcaye arUpI-svabhAvavALo hovAne lIdhe "amUrta' che; *nizcaye pudgalapariNAmane anurUpa caitanyapariNAmAtmaka karmo sAthe saMyukta hovAthI "karmasaMyukta" che, vyavahAre (asaddabhUta vyavahAranaye) caitanyapariNAmane anurUpa pudgalapariNAmAtmaka karmo sAthe saMyukta hovAthI karmasaMyukta" che. bhAvArtha:- pahelI ra6 gAthAomAM padravya ane paMcAstikAyanuM sAmAnya * saMsArI AtmA nizcaye nimittabhUta pudgalakarmone anurUpa evA naimittika AtmapariNAmo sAthe (arthAta bhAvakarmo sAthe) saMyukta hovAthI karmasaMyukta che ane vyavahAra nimittabhUta AtmapariNAmone anurUpa evAM naimittika pudgalakarmo sAthe (arthAt dravyakarmo sAthe) saMyukta hovAthI karmasaMyukta che. 2, te bilibadhAthAne bhUra Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 54 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAna zrIkuMdakuMda kammamalavippamukko uDDhe logassa aNtmdhigNtaa| so savvaNANadarisI lahadi suhamaNiMdiyamaNaMtaM / / 28 / / karmamalavipramukta UrdhvaM loksyaantmdhigmy| sa sarvajJAnadarzI labhate sukhmnindriymnNtm||28|| atra muktAvasthasyAtmano nirupaadhisvruupmuktm| AtmA hi paradravyatvAtkarmarajasA sAkalyena yasminneva kSaNe mucyate tasminevordhvagamanasvabhAvatvAllokAMtamadhigamya parato gatihetorabhAvAdavasthitaH kevalajJAnadarzanAbhyAM svarUpabhUtatvAdamukto'naMtamatIndriyaM sukhmnubhvti| muktasya cAsya bhAvaprANadhAraNalakSaNaM nirUpaNa karIne, have A 27mI gAthAthI temanuM vizeSa nirUpaNa zarU karavAmAM AvyuM che. temAM prathama, jIvanuM (AtmAnuM) nirUpaNa zarU karatAM A gAthAmAM saMsArasthita AtmAne jIva ( arthAt jIvatavALo), cetayitA, upayogalakSaNavALo, prabhu, kartA ityAdi kahyo che. jIvatva, cutayitRtva, upayoga, prabhutva, kartRtva, ityAdinuM vivaraNa AgaLanI gAthAomAM Avaze. 27. sau karmamaLathI mukta AtmA pAmIne lokAcane, sarvazadarzI te anaMta aniMdri sukhane anubhave. 28. anvayArthaH- [varmamavipramup:] karmamaLathI mukta AtmA [ 5O ] UMce [ norca, antar] lokanA aMtane [ dhirAca] pAmIne [ sa: sarvajJAnavarsI] te sarvajJa-sarvadarzI [anaMta+] anaMta [nindriyam] aniMdriya [suravan] sukhane [ tamane] anubhave che. TIkA:- ahIM muktAvasthAvALA AtmAnuM nirupAdhi svarUpa kahyuM che. AtmA (karmarajanA) paradravyapaNAne lIdhe karajathI saMpUrNapaNe je kSaNe mukAya che (-mukta thAya che), te ja kSaNe (potAnA) UrdhvagamanasvabhAvane lIdhe lokanA aMtane pAmIne AgaLa gatietuno abhAva hovAthI ( tyAM) sthira raheto thako, kevaLajJAna ane kevaLadarzana (nija) svarUpabhUta hovAne lIdhe temanAthI nahi mukAto thako anaMta atIndriya sukhane anubhave che. te mukta AtmAne, bhAvaprANadhAraNa jenuM lakSaNa Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 55 jIvatvaM, cidrUpalakSaNaM cetayitRtvaM, citpariNAmalakSaNa rUpayoga:, nirvartitasamastAdhikArazaktimAtraM prabhutvaM samastavastvasAdhAraNasvarUpanirvartanamAtraM kartRtvaM, svarUpabhUtasvAtantryalakSaNasukhopalambha-rUpaM bhoktRtvaM, atItAnaMtarazarIraparimANAvagAhapariNAmarUpaM dehamAtratvaM, upaadhisNbNdhviviktmaatyntikmmuurttvm| karmasaMyuktatvaM tu dravyabhAvakarmavipramokSAnna bhavatyeva / dravyakarmANi hi pudgalaskaMdhA bhAvakarmANi tu cidvivartAH / vivartate hi cicchaktiranAdijJAnAvaraNAdikarmasaMparkakUNitapracArA paricchedyasya vizvasyaikadezeSu krameNa vyApriyamANA / yadA tu jJAnAvaraNAdikarmasaMparka: praNazyati tadA paricchedyasya vizvasya (-svarUpa ) che evuM ' jIvatva' hoya che; cittUpa jenuM lakSaNa (-svarUpa) che evuM 'cetayitRtva ' hoya che; citpariNAma jenuM lakSaNa (-svarUpa) che evo 'upayoga ' hoya che; prApta karelA samasta ( Atmika) adhikAronI *zaktimAtrarUpa 'prabhutva' hoya che; samasta vastuothI asAdhAraNa evA svarUpanI niSpattimAtrarUpa (-nija svarUpane racavArUpa ) ' kartRtva' hoya che; svarUpabhUta svAtaMtrya jenuM lakSaNa (-svarUpa) che evA sukhanI upalabdhirUpa 'bhoktatva' hoya che; atIta anaMta2 (-chellA ) zarI2 pramANe avagAhapariNAmarUpa ' dehapramANapaNuM' hoya che; ane upAdhinA saMbaMdhathI vivikta evuM AtyaMtika (sarvathA ) 'amUrtapaNuM' hoya che. ( mukta AtmAne ) ' karmasaMyuktapaNuM' to nathI ja hotuM, kAraNa ke dravyakarmo ane bhAvakarmothI vimukti thaI che. dravyakarmo te puddagalaskaMdho che ane bhAvakarmo te civivarte che. citzakti anAdi jJAnAvaraNAdikarmonA saMparkathI (saMbaMdhathI ) saMkucita vyApAravALI hovAne lIdhe jJeyabhUta vizvanA ( -samasta padArthonA ) eka eka dezamAM krame vyApAra karatI thakI vivartana pAme che. paraMtu jyAre jJAnAvaraNAdikarmono saMparka vinAza pAme che, tyAre * zakti sAmarthya; Izatva. (mukta AtmA samasta Atmika adhikArone bhogavavAmAM arthAt temano amala karavAmAM svayaM samartha che tethI te prabhu che. ) 1. mukta AtmAnI avagAhanA caramaza2I2pramANa hoya che tethI te chellA dehanI apekSA laIne temane 'dehapramANapaNuM ' kahI zakAya che. 2. vivikta = bhinnaH rahita. = 3. pUrva sUtramAM kahelA 'jIvatva' Adi nava vizeSomAMthI prathamanA ATha vizeSo muktAtmAne paNa yathAsaMbhava hoya che, mAtra eka ' karmasaMyuktapaNuM' hotuM nathI. 4. cidvivarta caitanyano palaTo arthAt caitanyanuM eka viSayane choDI anya viSayane jANavArUpe palaTAvuM te; citzaktinuM anya anya jJeyone jANavArUpe pariNamavuM te. = Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pa6 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda sarvadezeSu yugapadvyApRtA kathaMcitkauTasthyamavApya viSayAMtaramanApnuvaMtI na vivrtte| sa khalveSa nizcitaH srvjnysrvdrshitvoplmbhH| ayameva dravyakarmanibaMdhanabhUtAnAM bhAvakarmaNAM krtRtvocchedH| ayameva ca vikArapUrvakAnubhavAbhAvAdaupAdhikasukhaduHkhapariNAmAnAM bhoktRtvocchedH| idameva cAnAdivivartakhedavicchittisusthitAnaMtacaitanyasyAtmanaH svataMtrasvarUpAnubhUtilakSaNasukhasya movastRtvaritA 28aaaa jAdo sayaM sa cedA savvaNhU savvalogadarasI y| pappodi suhamaNaMtaM avvAbAdhaM sagamamuttaM / / 29 / / jAtaH svayaM sa cetayitA sarvajJaH sarvalokadarzI c| prApnoti sukhamanaMtamavyAbAdhaM svkmmuurtm|| 29 / / te jJayabhUta vizvanA sarva dezomAM yugapad vyApAra karatI thakI kathaMcit kUTastha thaIne, anya viSayane nahi pAmatI thakI vivartana karatI nathI. te A (cinzaktinA vivartanano abhAva), kharekhara nizcita (-niyata, acaLa) sarvajJapaNAnI ane sarvadarzIpaNAnI upalabdhi che. A ja, dravyakarmonA nimittabhUta bhAvakarmonA kartutvano vinAza che; A ja, vikArapUrvaka anubhavanA abhAvane lIdhe aupAdhika sukhaduHkhapariNAmonA bhAtRtvano vinAza che; ane A ja, anAdi vivartananA khedanA vinAzathI jenuM anaMta caitanya susthita thayuM che evA AtmAne svataMtrasvarUpAnubhUtilakSaNa sukhanuM (-svataMtra svarUpanI anubhUti jenuM lakSaNa che evA sukhanuM) bhoitva che. 28. svayameva cetaka sarvajJAnI-sarvadarzI thAya che, ne nija amUrta anaMta avyAbAdha sukhane anubhave. 29. anvayArtha- [ : vetapitA] te cetayitA (cetanAro AtmA ) [ sarvajJa: sarvajJa [2] ane [sarvanorzI ] sarvalokadarzI [svayaM nAta: ] svayaM thayo thako, 1. kUTastha = sarvakALe eka rUpe rahenArI; acaLa. [ jJAnAvaraNAdikarmono saMbaMdha naSTa thatAM kAMI cinzakti sarvathA apariNAmI thaI jatI nathI, paraMtu te anya anya zeyone jANavArUpe palaTAtI nathI-sarvadA traNe kALanA samasta jJayone jANyA kare che, tethI tene kathaMcita kUTastha kahI che.] 2. aupAdhika = dravyakarmarUpa upAdhi sAthe saMbaMdhavALA; dravyakarmarUpa upAdhi jemAM nimitta hoya che evA; asvAbhAvika; vaibhAvika; vikArI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana | [ pa7 idaM siddhasya nirupaadhijnyaandrshnsukhsmrthnm| AtmA hi jJAnadarzanasukhasvabhAva: saMsArAvasthAyAmanAdikarmaklezasaMkocitAtmazaktiH paradravyasaMparkeNa krameNa kiMcit kiMcijjAnAti pazyati, parapratyayaM mUrtasaMbaddhaM savyAbAdhaM sAMtaM sukhamanubhavati c| yadA tvasya karmaklezA: sAmastyena praNazyanti, tadA'nargalAsaMkucitAtmazaktirasahAyaH svayameva yugapatsamagraM jAnAti pazyati, svapratyayamamUrtasaMbaddhamavyAbAdhamanaMtaM sukha manubhavati c| tataH siddhasya samastaM svayameva jAnataH pazyataH, sukhamanubhavatazca svaM, na pare yoganamitA. 21 [ svavan] svakIya [mUrta ] amUrta [ sAvadha{] avyAbAdha [ anaMtamU ] anaMta [ suvar] sukhane [prApnoti] upalabdha kare che. TIkAH- A, siddhanA nirupAdhi jJAna, darzana ane sukhanuM samarthana che. kharekhara jJAna, darzana ane sukha jeno svabhAva che evo AtmA saMsAraavasthAmAM, anAdi karmakaleza vaDe Atmazakti saMkucita karavAmAM AvI hovAthI, paradravyanA saMparka vaDa (-iMdriyAdinA saMbaMdha vaDe) kramathI kAMIka kAMIka jANe che ane dekhe che tathA parAzrita, mUrta (iDhiyAdi) sAthe saMbaMdhavALuM, savyAbAdha (-bAdhA sahita) ne sAnta sukha anubhave che; paraMtu jyAre tene karmakalezo samastapaNe vinAza pAme che tyAre, Atmazakti anargala (-niraMkuza) ane asaMkucita hovAthI, te asahAyapaNe (-koInI sahAya vinA) svayameva yugapad badhuM (-sarva dravyakSetrakALabhAvI jANe che ane dekhe che tathA svAzrita, mUrta (iMdriyAdi) sAthe saMbaMdha vinAnuM, avyAbAdha ne anaMta sukha anubhave che. mATe badhuM svayameva jANanArA ane dekhanArA tathA svakIya sukhane anubhavanArA siddhane parathI (kAMI ) prayojana nathI. bhAvArtha:- siddhabhagavAna (tema ja kevaLIbhagavAna) svayameva sarvajJatvAdirUpe pariName che; temanA e pariNamanamAM lezamAtra paNa (iDhiyAdi) paranuM AlaMbana nathI. ahIM koI sarvajJano niSedha karanAra jIva kahe ke "sarvajJa che ja nahi, kAraNa ke jovAmAM AvatA nathI, to tene nIce pramANe samajAvavAmAM Ave che: he bhAI ! jo tame kaho cho ke "sarvajJa nathI," to ame pUchIe chIe ke jyAM sarvajJa nathI ? A kSetramAM ane A kALamAM ke traNe lokamAM ane traNe kALamAM? jo "A kSetramAM ane A kALamAM sarvajJa nathI" ema kaho, to te to saMmata ja che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 58 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda pANehiM caduhiM jIvadi jIvissadi jo hu jIvido puvvaM / so jIvo pANA puNa balamiMdiyamAu ussaaso||30|| prANaizcaturbhirjIvati jIviSyati yaH khalu jIvitaH puurvm| sa jIva: prANAH punrblmindriymaayurucchraasH||30|| jiivtvgunnvyaakhyeym| paraMtu jo "traNe lokamAM ane traNe kALamAM sarvajJa nathI' ema kaho to ame pUchIe chIe ke te tame kaI rIte jANuM? jo traNe lokane ane traNe kALane sarvajJa vinAnA tame joI-jANI lIdhA to tame ja sarvajJa thayA, kAraNa ke je traNa lokane ane traNa kALane jANe te ja sarvajJa che. ane jo sarvajJa vinAnA traNe lokane ane traNe kALane tame nathI joI-jANI lIdhA to pachI traNe lokamAM ane traNe kALamAM sarvajJa nathI " ema tame kaI rIte kahI zako? A rIte siddha thAya che ke tame karelo sarvajJano niSedha yogya nathI. he bhAI ! AtmA eka padArtha che ane jJAna teno svabhAva che; tethI te jJAnano saMpUrNa vikAsa thatAM evuM kAMI rahetuM nathI ke je te jJAnamAM ajJAta rahe. jema paripUrNa uSNatAe pariNamelo agni samasta dAhyane bALe che, tema paripUrNa jJAne pariNamelo AtmA samasta zeyane jANe che. AvI sarvajJadazA A kSetre A kALe (arthAt A kSetre A kALamAM janmelA jIvane) prApta nahi thatI hovA chatAM sarvajJatvazaktivALA nija AtmAno spaSTa anubhava A kSetre A kALe paNa thaI zake che. A zAstra adhyAtmazAstra hovAthI ahIM sarvajJasiddhino vistAra karavAmAM Avyo nathI; jijJAsue te anya zAstromAMthI joI levo. ra9. je cAra prANe jIvato pUrve, jIve che, jIvaze, te jIva che; ne prANa iMdriya-Ayu-baLa-ucchavAsa che. 30. anvayArthaH- [: rava7] je [ vaturma prA: ] cAra prANothI [ nIvati] jIve che, [ nIviSyati] jIvaze ane [ nIvita: pUrvana] pUrve jIvato hato, [ sa: nIvaDa] te jIva che; [puna: prANaT:] ane prANo [ndriyam] iMdriya, [vatamU ] baLa, [ gAyu.] Ayu tathA [3chu] ucchavAsa che. TIkAH- A, jIvatvaguNanI vyAkhyA che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 59 indriyabalAyurucchvAsalakSaNA hi prANAH / teSu citsAmAnyAnvayino bhAvaprANAH, pudgalasAmAnyAnvayino dravyaprANAH / teSAmubhayeSAmapi triSvapi kAleSvanavacchinnasaMtAnatvena dhAraNAtsaMsAriNo jIvatvam / muktasya tu kevalAnAmeva bhAvaprANAnAM dhaarnnaattdvseymiti|| 300 agurulahugA aNaMtA tehiM anaMtehiM pariNadA savve / desehiM asaMkhAdA siya logaM savvamAvaNNA / / 31 / / kecittu aNAvaNNA micchAdaMsaNakasAyajogajudA / vijudA ya tehiM bahugA siddhA saMsAriNo jIvA / / 32 / / agurulaghukA anaMtAstairanaMtaiH pariNatAH sarve / dezairasaMkhyAtAH syAllokaM sarvamApannAH / / 31 / / kecittu anApannA mithyAdarzanakaSAyayogayutAH / viyutAzca tairbahavaH siddhAH saMsAriNo jIvAH / / 32 / / prANo iMdriya, baLa, Ayu ane ucchavAsasvarUpa che. temanAmAM ( prANomAM ), *citsAmAnyarUpa anvayavALA te bhAvaprANo che ane puddagalasAmAnyarUpa anvayavALA te dravyaprANo che. te banne prANone traNe kALe acchinna-saMtAnapaNe ( atUTa dhArAe ) dhArato hovAthI saMsArIne jIvatva che. muktane (siddhane ) to kevaLa bhAvaprANonuM ja dhAraNa hovAthI jIvatva che ema samajavuM. 30. je agurulaghuka anaMta te-rUpa sarva jIvo pariName; saunA pradeza asaMkhya; katiSaya lokavyApI hoya che; 31. avyApI che katipaya; vaLI nirdoSa siddha jIvo ghaNA; mithyAtva-yoga-kaSAyayuta saMsArI jIva bahu jANavA. 32. anvayArtha:- [anaMtA: amurutapujA: ] anaMta evA je agurulaghu (guNo, * je prANomAM citsAmAnyarUpa anvaya hoya che te bhAvaprANo che arthAt je prANomAM sadA 'citsAmAnya, citsAmAnya, citsAmAnya' evI ekarUpatA-sadazatA hoya che te bhAvaprANo che. (je prANomAM sadA 'puddagalasAmAnya, puddagalasAmAnya, pudgalasAmAnya' evI ekarUpatA-sadazatA hoya che te dravyaprANo che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 60 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda atra jIvAnAM svAbhAvikaM pramANaM muktaamuktvibhaagshcoktH| jIvA hyvibhaagaikdrvytvaallokprmaannaikprdeshaaH| agurulaghavo guNAstu teSAmagurulaghutvAbhidhAnasya svarUpapratiSThatvanibaMdhanasya svabhAvasyAvibhAgaparicchedAH pratisamaya aMzo) [tai: tai: ] te anaMta agurulaghu( guNa )rUpe [ sarve ] sarva jIvo [ pariLatA: ] pariNata che; [pheze. asaMrakyAtA:] teo asaMkhyAta pradezavALA che. [sthAt sarvam nor sApanna:] keTalAka kathaMcit AkhA lokane prApta hoya che [vit tu] ane keTalAka [manApunA:] aprApta hoya che. [vava: nIvA:] ghaNA (-anaMta) jIvo [ niyyarzanaSA yo yutI:] mithyAdarzanakapAya-yogasahita [saMsArikha:] saMsArI che [2] ane ghaNA (-anaMta jIvo) [tai: viyuta:] mithyAdarzana-kaSAya-yogarahita [ siddhA:] siddha che. TIkA:- ahIM jIvonuM svAbhAvika pramANa tathA temano mukta ne amukta evo vibhAga kahyo che. jIvo kharekhara avibhAgI-ekadravyapaNAne lIdhe lokapramANa-ekapradezavALA che. temanA (-jIvonA) anulaghu guNo-agusladhutva nAmano je svarUpapratiSThatvanA kAraNabhUta svabhAva tenA avibhAga paricchedo-pratisamaya thatI *paTrasthAnapatita 1. pramANa = mApa; parimANa. [ jIvanA agurulaghutvasvabhAvanA nAnAmAM nAnA aMzo (avibhAga paricchedo) pADatAM svabhAvathI ja sadAya anaMta aMzo paDe che, tethI jIva sadAya AvA (paguNavRddhihAniyukta) anaMta aMzo jevaDo che. vaLI jIvanA svakSetranA nAnAmAM nAnA aMzo pADatAM svabhAvathI ja sadAya asaMkhya aMzo paDe che, tethI jIva sadAya AvA asaMkhya aMzo jevaDo che. ] 2. guNa = aMza; avibhAga pariccheda. [ jIvamAM agurulaghutva nAmano svabhAva che. te svabhAva jIvane svarUpa pratiSThatvanA (arthAt svarUpamAM rahevAnA) kAraNabhUta che. tenA avibhAga paricchedone ahIM agurulaghu guNo (-aMzo) kahyA che.]. 3. koI guNamAM (eTale ke guNanA paryAyamAM) aMzakalpanA karavAmAM AvatAM, teno je nAnAmAM nAno (jaghanya mAtrArUpa, niraMza) aMza paDe tene te guNano (eTale ke guNanA paryAyano) avibhAga pariccheda kahevAmAM Ave che. 4. pasthAnapatita vRddhiAni = cha sthAnamAM samAveza pAmatI vRddhiAnika padgaNa vRddhiAni. [ agurulaghutvasvabhAvanA anaMta aMzomAM svabhAvathI ja samaye samaye paNa vRddhihAni thayA kare che. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 61 sNbhvtssttsthaanptitvRddhihaanyo'nNtaaH| pradezAstu avibhAgaparamANuparicchinnasUkSmAMzarUpA asNkhyeyaaH| evaMvidheSu teSu kecitkathaMcillokapUraNAvasthAprakAreNa sarvalokavyApinaH, kecittu tadavyApina iti| atha ye teSu mithyAdarzanakaSAyayogairanAdisaMtatipravRttairyuktAste saMsAriNaH, ye vimustei siddhA, te pratye vadava tA. rU5-22A. jaha paumarAyarayaNaM khittaM khIre pabhAsayadi khiirN| taha dehI dehattho sadehamittaM pbhaasydi|| 33 / / yathA padmarAgaratnaM kSiptaM kSIre prabhAsayati kssiirm| tathA dehI dehasthaH svadehamAnaM prbhaaysti|| 33 / / eSa dehmaatrtvdRssttaaNtopnyaasH| vRddhihAnivALA anaMta che; ane (temanA arthAt jIvonA) pradezo-ke jeo avibhAga paramANu jevaDA mApavALA sUkSma aMzarUpa che teo-asaMkhya che. AvA te jIvomAM keTalAka kathaMcita (kevaLa muddaghAtanA kAraNe) lokapUraNa-avasthAnA prakAra vaDe AkhA lokamAM vyApta hoya che ane keTalAka AkhA lokamAM avyApta hoya che. vaLI te jIvomAM jeo anAdi pravAharUpe pravartatA mithyAdarzana-kaSAya-yogathI sahita che teo saMsArI che, jeo temanAthI vimukta che (arthAt mithyAdarzana-kapAya-yogathI rahita che) teo siddha che; ane te dareka prakAranA jIvo ghaNA che (arthAt saMsArI tema ja siddha jIvomAMnA dareka prakAranA jIvo anaMta che). 31-3ra. jyama dUdhamAM sthita padmarAgamaNi prakAze dUdhane, tyama dehamAM sthita dehI dehapramANa vyApakatA lahe. 33. anvayArthaH- [ yathA] jema [pArIratna] pArAgaratna [ zIre kSipta] dUdhamAM nAkhavAmAM AvyuM thayuM [kSIraamArUti] dUdhane prakAze che, [ tathA] tema [vedI] dehI (jIva) [ re ratha:] dehamAM rahyo thako [svavedamAtra amAsayati] svadehapramANa prakAze che. TIkAH- A, dehapramANapaNAnA *dAMtanuM kathana che (arthAta ahIM jIvanuM dehapramANapaNuM samajAvavA daSTAMta kahyuM che). * ahIM e khyAlamAM rAkhavuM ke daSTAMta ane dAstRta amuka aMzomAM ja ekabIjA sAthe maLatAM (- samAnatAvALAM) hoya che, sarva aMzomAM nahi. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates dara ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda yathaiva hi padmarAgaratnaM kSIre kSiptaM svato'vyatiriktaprabhAskaMdhena tavyApnoti kSIraM, tathaiva hi jIva: anAdikaSAyamalImasatvamUle zarIre'vatiSThamAnaH svapradezaistadabhivyApnoti shriirm| yathaiva ca tatra kSIre'gnisaMyogAdudvalamAne tasya padmarAgaratnasya prabhAskaMdha udvalate punarnivizamAne nivizate ca , tathaiva ca tatra zarIre viziSTAhArAdivazAdutsarpati tasya jIvasya pradezAH utsarpanti punarapasarpati apasarpanti c| yathaiva ca tatpadmarAgaratnamanyatra prabhUtakSIre kSiptaM svaprabhA-skaMdhavistAreNa tavyApnoti prabhUtakSIraM, tathaiva hi jIvo'nyatra mahati zarIre'vatiSThamAnaH svapradezavistAreNa tavyApnoti mhcchriirm| yathaiva ca tatpadmarAgaratnamanyatra stokakSIre nikSiptaM svaprabhAskaMdhopasaMhAreNa tavyApnoti stokakSIraM, tathaiva ca jIvo'nyatrANuzarIre'vatiSThamAna: jevI rIte pArAgaratna dUdhamAM nAkhavAmAM AvyuM thayuM potAthI *atirikta prabhAsamUhu vaDe te dUdhamAM vyApe che, tevI ja rIte jIva anAdi kALathI kapAya vaDe malinapaNuM hovAne kAraNe zarIramAM rahyo thako apradezo vaDe te zarIramAM vyApe che. vaLI jevI rIte agninA saMyogathI te dUdhamAM Ubharo AvatAM te padmarAgaratnanA prabhAsamUhamAM Ubharo Ave che (arthAt te vistAra pAme che) ane dUdha pAchuM besI jatAM prabhAsamUhu besI jAya che, tevI ja rIte viziSTa AhArAdinA vaze te zarIra vadhatAM te jIvanA pradezo vistAra pAme che ane zarIra pAchuM ghaTI jatAM pradezo saMkocAI jAya che. vaLI jevI rIte te padmarAgaratna bIjA vadhAre dUdhamAM nAkhavAmAM AvyuM thayuM svaprabhAsamUhanA vistAra vaDe te vadhAre dUdhamAM vyApe che, tevI ja rIte jIva bIjA moTA zarIramAM sthiti pAmyo thako svapradezonA vistAra vaDe te moTA zarIramAM vyApe che. vaLI jevI rIte te padmarAgaratna bIjA thoDA dUdhamAM nAkhavAmAM AvyuM thayuM svaprabhAsamUhunA saMkoca vaDe te thoDA dUdhamAM vyApe che, tevI ja rIte jIva bIjA nAnA * atirikta = abhinna [ jema "sAkara eka dravya che ane gaLapaNa teno guNa che' evuM koI sthaLe daSTAMtamAM kahyuM hoya to te siddhAMta tarIke na samajavuM joIe, tema ahIM paNa jIvanA saMkocavistArarUpa dArTItane samajAvavA mATe ratna ane (dUdhamAM phelAyelI) tenI prajAne je atiriktapaNe kahyuM che te siddhAMta tarIke na samajavuM. pudagalAtmaka ratnane dRSTAMta banAvIne asaMkhyapradezI jIvadravyanA saMkocavistArano koI rIte khyAla karAvavAnA hetuthI ahIM ratnanI prajAne ratnathI abhinna kahI che (arthAt ratnanI prabhA saMkocavistAra pAmatAM jANe ke ratnanA aMzo jaratna ja-saMkocavistAra pAmela hoya ema khyAlamAM levAnuM kahyuM che).] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ 63 kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana svapradezopasaMhAreNa tvyaapnotynnushriirmiti||33|| savvattha atthi jIvo Na ya ekko ekkakAya ekkttttho| ajjhavasANavisiTTho ciTThadi maliNo rjmlehiN||34|| sarvatrAsti jIvo na caika ekakAye aikysthH| adhyavasAnaviziSTazceSTate malino rajomalaiH / / 34 / / __ atra jIvasya dehAddehAMtare'stitvaM, dehAtpRthagbhUtatvaM, dehAMtarasaMcaraNakAraNaM copnystm| zarIramAM sthiti pAmyo thako svapradezonA saMkoca vaDe te nAnA zarIramAM vyApe che. bhAvArtha- traNa loka ane traNa kALanA samasta dravya-guNa-paryAyone eka samaye prakAzavAmAM samartha evA vizuddha-darzanajJAnasvabhAvavALA caitanyacamatkAramAtra zuddhajIvAstikAyathI vilakSaNa mithyAtvarAgAdi vikalpo vaDe upArjita je zarIranAmakarma tenAthI janita (arthAt te zarIranAmakarmano udaya jemAM nimitta che evA) saMkocavistAranA AdhInapaNe jIva sarvotkRSTa avagAhe pariNamato thako sahasrayojana pramANa mahAmacchanA zarIramAM vyApe che, jaghanya avagAhe pariNamato thako utsadha ghanAMgulanA asaMkhyamA bhAga jevaDA ladhyaparyApta sUkSmanigodanA zarIramAM vyApe che ane madhyama avagAhe pariNamato thako madhyama zarIromAM vyApe che. 33. tana tana dhare jIva, tana mahIM aikayastha paNa nahi eka che, jIva vividha adhyavasAyayuta, rajamalamalina thaIne bhame. 34. anvayArthaH- [ nIvaDa] jIva [ sarvatra] sarvatra (kramavartI sarva zarIramAM) [ sti] che [2] ane [ 1] koI eka zarIramAM [pjyaW:] (kSIranIravata) ekapaNe rahyo hovA chatAM [va:] tenI sAthe eka nathI; [ adhyavasAnaviziSTa:] adhyavasAyaviziSTa vartato thako [2nomalai. matina: ] rajamaLa (karmamaLa) vaDe malina hovAthI [ veete] te bhame che. TIkA:- ahIM jIvanuM dehathI dehAMtaramAM (eka zarIrathI anya zarIramAM) astitva, dehathI pRthapaNuM ane dehAMtaramAM gamananuM kAraNa kahela che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 64 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda AtmA hi saMsArAvasthAyAM kramavartinyanavacchinnazarIrasaMtAne yathaikasmin zarIre vRttaH tathA krameNAnyeSvapi zarIreSu vartata iti tasya srvtraastitvm| na caikasmin zarIre nIre kSIramivaikyena sthito'pi bhinnasvabhAvatvAttena sahaika iti tasya dehaatpRthgbhuuttvm| anAdibaMdhanopAdhivivartitavividhAdhyavasAyaviziSTatvAtanmUlakarmajAlamalImasatvAca ceSTamAnasyAtmanasta-thAvidhAdhyavasAyakarmanivartitetarazarIrapravezo bhavatIti dehAMtarasaMcaraNakAraNopanyAsa iti||34|| tasya jesiM jIvasahAvo Natthi abhAvo ya savvahA tss| te hoMti bhiNNadehA siddhA vcigoyrmdiidaa|| 35 / / yeSAM jIvasvabhAvo nAstyabhAvazca sarvathA tsy| te bhavanti bhinnadehAH siddhA vaaggocrmtiitaaH|| 35 / / AtmA saMsAra-avasthAmAM kramavartI acchinna (atUTaka) zarIrapravAhane viSe jema eka zarIramAM varte che tema kramathI anya zarIromAM paNa varte che; e rIte tene sarvatra (-sarva zarIromAM) astitva che. vaLI koI eka zarIramAM, pANImAM dUdhanI mAphaka ekapaNe rahyo hovA chatAM, bhinna svabhAvane lIdhe tenI sAthe eka (tadrupa) nathI; e rIte tene dehathI pRthapaNuM che. anAdi baMdhanarUpa upAdhithI vivartana (parivartana) pAmatA vividha adhyavasAyothI viziSTa hovAne lIdhe (-aneka prakAranA adhyavasAyavALo hovAne lIdhe) tathA te adhyavasAyo jenuM nimitta che evA karmasamUhathI malina hovAne lIdhe bhamatA AtmAne tathAvidha adhyavasAyo ane karmothI racAtA (-te prakAranA mithyAtvarAgAdirUpa bhAvakarmo ane dravyakarmothI racAtA) anya zarIramAM praveza thAya che; e rIte tene dehAMtaramAM gamana thavAnuM kAraNa kahevAmAM AvyuM. 34. jIvatva nahi ne sarvathA tadabhAva paNa nahi jemane, te siddha che-je dehavirahita vacanaviSayAtIta che. 35. anvayArtha:- [ si] jemane [ nIvaratvamAva:] jIvasvabhAva (-prANadhAraNarUpa jIvata) [na sti] nathI ane [sarvathA] sarvathA [tarUca samAva: 2] teno abhAva paNa nathI, [te] te [fmannavedI:] deharahita [ vIvarama atItA:] vacanagocarAtIta [siddha: bhavanti ] siddho (siddhabhagavaMto) che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 65 siddhAnAM jiivtvdehmaatrtvvyvstheym| siddhAnAM hiM dravyaprANadhAraNAtmako mukhyatvena jIvasvabhAvo naasti| na ca jIvasvabhAvasya sarvathAbhAvo'sti bhAvaprANadhAraNAtmakasya jIvasvabhAvasya mukhyatvena sdbhaavaat| na ca teSAM zarIreNa saha nIrakSIrayorivaikyena vRttiH, yataste ttsNprkhetubhuutkssaayyogvipryogaadtiitaanNtrshriirmaatraavgaahprinnttve'pytyNtbhinndehaaH| vAcAM gocaramatItazca tanmahimA, yataste laukikaprANadhAraNamaMtareNa zarIrasaMbaMdhamaMtareNa ca pariprAptanirupAdhisvarUpAH satataM prtpaMtatiAArUA Na kudoci vi uppaNNo jamhA kajjaM Na teNa so siddho| uppAdedi Na kiMci vi kAraNamavi teNa Na sa hodi||36|| TIkAH- A, siddhonAM (siddhabhagavaMtonAM) jIvatva ane dehapramANatvanI vyavasthA che. siddhone kharekhara dravyaprANanA dhAraNasvarUpa jIvasvabhAva mukhyapaNe nathI; (temane ) jIvasvabhAvano sarvathA abhAva paNa nathI, kAraNa ke bhAvaprANanA dhAraNasvarUpa jIvasvabhAvano mukhyapaNe saddabhAva che. vaLI temane zarIranI sAthe, nIrakSIranI mAphaka, ekapaNe vRtti nathI; kAraNa ke zarIrasaMyoganA hetubhUta kaSAya ane yogano viyoga thayo hovAthI teo atIta anaMtara zarIrapramANa avagAhe pariNata hovA chatAM atyaMta deharahita che. vaLI vacanagocarAtIta temano mahimA che; kAraNa ke laukika prANanA dhAraNa vinA ane zarIranA saMbaMdha vinA, saMpUrNapaNe prApta karelA nirupAdhi svarUpa vaDe teo satata pratape che (-pratApavaMta varte che ). 35. Upaje nahIM to kAraNe te siddha tethI na kArya che, upajAvatA nathI kAMI paNa tethI na kAraNa paNa Thare. 36. 1. vRtti = vartavuM te; yAtI. 2. atIta anaMtara = bhUta kALanuM sauthI chelle carama. (siddhabhagavaMtonI avagAhanA caramazarIrapramANa hovAne lIdhe te chellA dehanI apekSA laIne temane "dehapramANapaNuM" kahI zakAtuM hovA chatAM, kharekhara teo atyaMta deharahita che.) 3. vacanagocarAtIta = vacanagocarapaNAne atikramI gayela; vacanaviSayAtItaH vacana-agocara. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 66 ] . paMcAstikAyasaMgraha | [ bhagavAnazrIkuMdakuMda na kutazcidapyutpanno yasmAt kAryaM na tena saH siddhH| utpAdayati na kiMcidapi kAraNamapi tena na sa bhvti||36 / / siddhasya kaarykaarnnbhaavniraaso'ym| yathA saMsArI jIvo bhAvakarmarUpayAtmapariNAmasaMtatyA dravyakarmarUpayA ca pudgalapariNAmasaMtatyA kAraNabhUtayA tena tena devamanuSyatiryagnArakarUpeNa kAryabhUta utpadyate na tathA siddhruupennaapiiti| siddho hyubhayakarmakSaye svayamutpadyamAno nAnyataH kutazcidutpadyata iti| yathaiva ca sa eva saMsArI bhAvakarmarUpAmAtmapariNAmasaMtatiM dravyakarmarUpAM ca pudgalapariNAmasaMtatiM kAryabhUtAM kAraNabhUtatvena nirvartayan tAni tAni devamanuSyatiryagnArakarUpANi kAryANyutpAdayatyAtmano na tathA siddhruupmpiiti| siddho hyubhayakarmakSaye svymaatmaanmutpaadynnaanytkinycidutpaadyti||36||| anvayArtha- [ yasmAta sa: siddha:] te siddha [ pdzcata pi] koI (anya) kAraNathI [ na utpannaH] UpajatA nathI [ tena] tethI [vArya na] kArya nathI, ane [ vivit bApa ] kAMI paNa (anya kAryane ) [na utpAvayati] upajAvatA nathI [ tena] tethI [4] te [ kAraNam pa] kAraNa paNa [ na bhavati] nathI. TIkAH- A, siddhane kAryakArabhAva hovAno nirAsa che (arthAt siddhabhagavAnane kAryapaNuM ane kAraNa paNuM hovAnuM nirAkaraNa-khaMDana che ). jema saMsArI jIva kAraNabhUta evI bhAvakarmarUpa *AtmapariNAmasaMtati ane dravyakarmarUpa pudgalapariNAmasaMtati vaDe te te deva-manuSya-tiryaMca-nArakanA rUpe kAryabhUtapaNe Upaje che, tema siddharUpe paNa Upaje che ema nathI; (ane) siddha (siddhabhagavAna) kharekhara, baMne karmano kSaya hotAM, svayaM (siddhapaNe ) UpajatA thakA anya koI kAraNathI (-bhAvakarmathI ke dravyakarmathI) UpajatA nathI. vaLI jema te ja saMsArI (jIva) kAraNabhUta thaIne kAryabhUta evI bhAvakarmarUpa AtmapariNAmasaMtati ane dravyakarmarUpa pudagalapariNAmasaMtati racato thako kAryabhUta evAM te te deva-manuSya-tiryaMca-nArakanAM rUpo potAne viSe upajAve che, tema siddhanuM rUpa paNa (potAne viSe) UpajAve che ema nathI; (ane siddha kharekhara, banne karmano kSaya hotAM, svayaM potAne ( siddhapaNe) upajAvatA thakA anya koI paNa (bhAvadravyakarmasvarUpa ke devAdisvarUpa kArya) upajAvatA nathI. 36. * AtmapariNAmasaMtati = AtmAnA pariNAmonI paraMparA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 67 sassadamadha ucchedaM bhavvamabhavvaM ca suNNamidaraM c| viNNANamaviNNANaM Na vi jujjadi asadi sbbhaave||37|| zAzvatamathocchedo bhavyamabhavyaM ca shuunymitrcc| vijJAnamavijJAnaM nApi yujyate asati sdbhaave|| 37 / / atra jIvAbhAvo muktiriti nirstm| dravyaM dravyatayA zAzvatamiti, nitye dravye paryAyANAM pratisamayamuccheda iti, dravyasya sarvadA abhUtaparyAyaiH bhAvyamiti, dravyasya sarvadA bhUtaparyAyairabhAvyamiti, dravyamanyadravyaiH sadA zUnyamiti, dravyaM svadravyeNa sadA'zUnyamiti, kvacijjIvadravye'naMtaM jJAnaM kvacitsAMtaM jJAnamiti , kvacijjIvadravye'naMtaM kvacitsAMtamajJAnamiti-etadanyathA saddabhAva jo nahi hoya to dhruva, nAza, bhavya, abhavya ne vijJAna, aNavijJAna, zUnya, azUnya-e kaMI nava ghaTe. 37. anvayArtha- [sAve zAMti] jo (mokSamAM jIvano) sadbhAva na hoya to [ zAzvata{] zAzvata, [1tha ] nAzavaMta, [ madhyama] bhavya (-thavAyogya), [gamavyam 2] abhavya (-nahi thavAyogya), [zcama ] zUnya, [phatara ] azUnya, [vijJAna] vijJAna ane [vijJAnama] avijJAna [na pi yuSyate] (jIvadravyane viSe) na ja ghaTe. (mATe mokSamAM jIvano sadbhAva che ja.) TIkA- ahIM, "jIvano abhAva te mukti che" e vAtanuM khaMDana karyuM che. (1) dravya dravyapaNe zAzvata che, (2) nitya dravyamAM paryAyono pratyeka samaye nAza thAya che, (3) dravya sarvadA abhUta paryAyorUpe bhAvya (thavAyogya, pariNamavAyogya) che, (4) dravya sarvadA bhUta paryAyorUpe abhAvya (-nahi thavAyogya) che, (5) dravya anya dravyothI sadA zUnya che, (6) dravya svadravyathI sadA azUnya che, (7) koIka jIvadravyamAM anaMta jJAna ane koIkamAM sAMta jJAna che, (8) koIka jIvadravyamAM anaMta ajJAna ane koIkamAM sAta ajJAna che-A badhuM, 1. je samyakatvathI zruta thavAno na hoya evA samyakatvI jIvane anaMta jJAna che ane je vyuta thavAno hoya evA samyakatvI jIvane sAMta jJAna che. 2. abhavya jIvane anaMta ajJAna che ane jene koI kALe paNa jJAna thavAnuM che evA ajJAnI bhavya jIvane sAta ajJAna che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ bhagavAna zrIkuMdakuMda 68 ] paMcAstikAyasaMgraha nupapadyamAnaM muktau jIvasya sdbhaavmaavedytiiti|| 37 / / kammANaM phalamekko ekko kajjaM tu NANamadha ekko| cedayadi jIvarAsI cedagabhAveNa tivihenn||38 / / karmaNAM phalamekaH ekaH kAryaM tu jnyaanmthaikH| cetayati jIvarAzizcetakabhAvena trividhen||38|| cetyitRtvgunnvyaakhyeym| eke hi cetayitAraH prakRSTataramohamalImasena prakRSTatarajJAnAvaraNamudritAnubhAvena *anyathA nahi ghaTatuM thayuM, mokSamAM jIvanA saddabhAvane jAhera kare che. 37. traNavidha cetakabhAvathI ko jIvarAzi "kArya 'ne, ko jIvarAzi "karmaphaLa ne, koI cete "jJAna"ne. 38. anvayArtha- [ trividhena vetavamAvena] trividha cetakabhAva vaDe [g: nIvarAzi ] eka jIvarAzi [rmanAM pUnama ] karmonA phaLane, [5: ] eka jIvarAzi [vArya] kAryane [ atha ] ane [p:] eka jIvarAzi [ jJAna] jJAnane [ retayati] cete (-vede ) che. TIkAH- A, cetayitRtvaguNanI vyAkhyA che. koI cetayitAo arthAt AtmAo to, je ati prakRSTa mothI malina che ane jeno prabhAva (zakti ) ati prakRSTa jJAnAvaraNathI biDAI gayo che evA cetaka 1. anyathA = anya prakAre; bIjI rIte. [ mokSamAM jIvanI hayAtI ja na rahetI hoya to ukta ATha bhAvo ghaTe ja nahi. jo mokSamAM jIvano abhAva ja thaI jato hoya to, (1) dareka dravya dravyapaNe zAzvata che-e vAta kema ghaTe? (2) dareka dravya nitya rahIne temAM paryAyono nAza thayA kare che-e vAta kema ghaTe ? (36) dareka dravya sarvadA anAgata paryAye bhAvya, sarvadA atIta paryAye abhAvya, sarvadA parathI zUnya ane sarvadA svathI azUnya che-e vAto kema ghaTe? (7) koIka jIvadravyamAM anaMta jJAna che-e vAta kema ghaTe ? ane (8) koIka jIvadravyamAM sAta ajJAna che (arthAt jIvadravya nitya rahIne temAM ajJAnapariNAmano aMta Ave che)-e vAta kema ghaTe ? mATe A ATha bhAvo dvArA mokSamAM jIvanI hayAtI siddha thAya che.] 2. cetayitRtva = cetayitApaNuMcetanArapaNuM; cetakapaNuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 69 cetakasvabhAvena prakRSTataravIryAMtarAyAvasAditakAryakAraNasAmarthyAH sukhaduHkharUpaM karmaphalameva prAdhAnyena cetyNte| anye tu prakRSTataramohamalImasenApi prakRSTajJAnAvaraNamudritAnubhAvena cetakasvabhAvena manAgvIryAMtarAyakSayopazamAsAditakAryakAraNasAmarthyA: sukhaduHkharUpakarmaphalAnubhavana-saMvalitamapi kAryameva prAdhAnyena cetyNte| anyatare tu prakSAlitasakalamohakalaGkena samucchinna-kRtmajJAnAvaraNatayAtyaMtamunmudritasamastAnubhAvena cetakasvabhAvena samastavIryAMtarAyakSayAsAditAnaMtavIryA api nirjIrNakarmaphalatvAdatyaMta svabhAva vaDe sukhadu:kharUpa "karmaphaLa'ne ja pradhAnapaNe cete che, kAraNa ke temane ati prakRSTa vIryaMtarAyathI kArya karavAnuM (-karmacetanArUpe pariNamavAnuM) sAmarthya naSTa thayuM che. bIjA cetayitAo arthAt AtmAo, je ati prakRSTa mohathI malina che ane jeno prabhAva prakRSTa jJAnAvaraNathI biDAI gayo che evA cetakasvabhAva vaDe- bhale sukhadu:kharUpa karmaphaLanA anubhavathI mizritapaNe paNa-kArya 'ne ja pradhAnapaNe cete che, kAraNa ke temaNe thoDA viryaMtarAyanA kSayopazamathI kArya karavAnuM sAmarthya prApta karyuM che. vaLI bIjA cetayitAo arthAt AtmAo, jemAMthI sakaLa mokalaMka dhovAI gayuM che ane samasta jJAnAvaraNanA vinAzane lIdhe jeno samasta prabhAva atyaMta khIlI gayo che evA cetakasvabhAva vaDe "jJAna ne ja-ke je jJAna potAthI *atirikta svAbhAvika sukhavALuM che tene ja-cete che, kAraNa ke temaNe samasta vIAMtarAyanA kSayathI anaMta vIryane prApta karyuM hovA chatAM temane (vikArI sukhadu:kharUpa ). 1. karmacetanAvALA jIvane jJAnAvaraNa "prakRSTa' hoya che ane karmaphaLacetanAvALAne "ati prakRSTa' hoya 2. kArya = (jIva vaDa) karavAmAM AvatuM hoya te; icchApUrvaka iTAniSTa vikalparUpa karma. [ je jIvone vIryano kAMIka vikAsa thayo che temane karmacetanArUpe pariNamavAnuM sAmarthya pragaTayuM che tethI teo mukhyapaNe karmacetanArUpe pariName che. A karmacetanA karmaphaLacetanAthI mizrita hoya che.] 3. atirikta = abhinna. (svAbhAvika sukha jJAnathI abhinna che tethI jJAnacetanA svAbhAvika sukhanA saMcetana-anubhavana-sahita ja hoya che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 70 ] kRtakRtyatvAcca svato'vyatiriktasvAbhAvikasukhaM jJAnameva cetayaMta iti / / 38 / / paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda savve khalu kammaphalaM thAvarakAyA tasA hi kajjajudaM / pANittamadikkaMtA NANaM viMdaMti te jIvA / / 39 / atra kaH kiM cetayata ityuktm| cetayaMte sarve khalu karmaphalaM sthAvarakAyAstrasA hi kAryayutam / prANitvamatikrAMtA: jJAnaM viMdanti te jIvAH / / 39 / / anubhavanti upalabhaMte viMdaMtItyekArthAzcetanAnubhUtyupalabdhivedanAnAmekArthatvAt / tatra sthAvarAH karmaphalaM cetayaMte, sAH kAryaM cetayaMte, kevalajJAnino karmaphaLa nirjarI gayuM che ane atyaMta * kRtakRtyapaNuM thayuM che (arthAt kAMI karavAnuM lezamAtra paNa rahyuM nathI ). 38. vede karamaphaLa sthAvo, trasa kAryayuta phaLa anubhave, prANitvathI atikrAMta je te jIva vede jJAnane. 39. anvayArtha:- [sarve sthAvAyA: ] sarva sthAvara jIvasamUho [vatu] kharekhara [ rmAM] karmaphaLane vede che, [ trasA: ] traso [tti ] kharekhara [Aryayutam] kAryasahita karmaphaLane vede che ane [prAkhitvam atiAMtA: ] je prANitvane (-prANone ) atikramI gayA che [te nIvA: ] te jIvo [ jJAna] jJAnane [vivanti] vede che. TIkA:- ahIM, koNa zuM cete che (arthAt kayA jIvane kaI cetanA hoya che) te kahyuM che. cete che, anubhave che, upalabdha kare che ane vede che-e ekArtha che (arthAt e badhA zabdo eka arthavALA che), kAraNa ke cetanA, anubhUti, upalabdhi ane vedanAno eka artha che. tyAM, sthAvaro karmaphaLane cete che, traso kAryane cete che, 1. kRtakRtya kRtakArya. [paripUrNa jJAnavALA AtmAo atyaMta kRtakArya che tethI, joke temane anaMta vIrya pragaTa thayuM che topaNa, temanuM vIrya kAryacetanAne (karmacetanAne) racatuM nathI, (vaLI vikArI sukhaduHkha vinaSTa thayAM hovAthI temanuM vIrya karmaphaLacetanAne paNa racatuM nathI,) jJAnacetanAne ja race che. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 71 jJAne cetayaMta tiA rUA. athopyoggunnvyaakhyaanm| uvaogo khalu duviho NANeNa ya daMsaNeNa sNjutto| jIvassa savvakAlaM aNaNNabhUdaM viyaanniihi|| 40 / / upayogaH khalu dvividho jJAnena ca darzanena sNyuktH| jIvasya sarvakAlamananyabhUtaM vijaaniihi|| 40 / / AtmanazcaitanyAnuvidhAyI pariNAma upyogH| so'pi dvividhaH-jJAnopayogo drshnopyogshc| tatra vizeSagrAhi jJAnaM, sAmAnyagrAhi drshnm| upayogazca sarvadA kevaLajJAnIo jJAnane cete che. bhAvArtha - pAMca prakAranA sthAvara jIvo avyakta sukhaduHkhAnubhavarUpa zubhAzubhakarmaphaLane cete che. hadriya Adi trasa jIvo te ja karmaphaLane icchApUrvaka iTAniSTa vikalparUpa kArya sahita cete che. *paripUrNa jJAnavaMta bhagavaMto (anaMta saukhya sahita) jJAnane ja cete che. 39, have upayogaguNanuM vyAkhyAna che. che jJAna ne darzana sahita upayoga yugala prakArano; jIvadravyane te sarva kALa ananyarUpe jANavo. 40. anvayArthaH- [ jJAnena ca nena saMyu9:] jJAnathI ane darzanathI saMyukta evo [ rahetu dvividha:] kharekhara be prakArano [3payo:] upayoga [ nIvasya ] jIvane [sarvavanim] sarva kALa [ ananyamUrta ] ananyapaNe [ vinAnIdi] jANo. TIkAH- AtmAno caitanya-anuvidhAyI (arthAta caitanyane anusaranAro ) pariNAma te upayoga che. te paNa be prakArano che-jJAnopayoga ane darzanopayoga. tyAM, vizeSane grahanAruM jJAna che ane sAmAnyane grahanAruM darzana che (arthAt vizeSa jemAM pratibhAse te jJAna che ane sAmAnya jemAM pratibhAse te darzana che). vaLI * ahIM paripUrNa jJAnacetanAnI vivakSA hovAthI, kevaLIbhagavaMtone ane siddhabhagavaMtone ja jJAnacetanA kahevAmAM AvI che. AMzika jJAnacetanAnI vivakSAthI to munio, zrAvako ane avirata samyagdaSTione paNa jJAnacetanA kahI zakAya che, teno ahIM niSedha na samajavo, mAtra vivakSAbheda che ema samajavuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 72 ] paMcAstikAyasaMgrahu [ bhagavAnazrIkuMdakuMda jIvAdapRthagbhUta eva , ekaastitvnirvRtttvaaditi|| 40 / / AbhiNisudodhimaNakevalANi NANANi pNcbheyaanni| kumadisudavibhaMgANi ya tiNNi vi NANehiM sNjutte|| 41 / / AbhinibodhikazrutAvadhimanaHparyayakevalAni jJAnAni pnycbhedaani| kumatizrutavibhaGgAni ca trINyapi jJAnaiH sNyuktaani|| 41 / / jJAnopayogavizeSANAM naamsvruupaabhidhaanmett| tatrAbhinibodhikajJAnaM zrutajJAnamavadhijJAnaM manaHparyayajJAnaM kevalajJAnaM kumatijJAnaM kuzruta-jJAnaM vibhaGgajJAnamiti naamaabhidhaanm| AtmA hyanaMtasarvAtmapradezavyApivizuddha upayoga sarvadA jIvathI *apRthabhUta ja che, kAraNa ke eka astitvathI racAyela che. 40. mati, cuta, avadhi, mana, kevaLa-pAMca bhedo jJAnanA; kumati, kuzruta, visaMga-traNa paNa jJAna sAthe joDavAM. 41. anvayArthaH- [minivodhizrutAvadhimana:paryayavasAni] Abhinibodhika (mati), zruta, avadhi, mana:paryaya ane kevaLa-[ jJAnAni pazcamedrAni] ema jJAnanA pAMca bheda che; [ rumatikRtavimAna ra] vaLI kumati, kuzruta ane vibhaMga-[ trIni u] e traNa (ajJAna) paNa [jJAnai:] (pAMca) jJAno sAthe [saMyuplni] joDavAmAM AvyAM che. (e pramANe jJAnopayoganA ATha bheda che.) TIkA - A, jJAnopayoganA bhedonAM nAma ane svarUpanuM kathana che. tyAM, (1) AbhinibodhikajJAna, (2) zrutajJAna, (3) avadhijJAna, (4) mana:paryayajJAna, (5) kevaLajJAna, (6) kumatijJAna, (7) kuzrutajJAna ane (8) virbhAgajJAna-e pramANe (jJAnopayoganA bhedonAM) nAmanuM kathana che. (have temanAM svarUpanuM kathana karavAmAM Ave che:-) AtmA kharekhara anaMta, sarva AtmapradezomAM vyApaka, vizuddha jJAna sAmAnyasvarUpa che. te (AtmA) kharekhara * apRthabhUta = abhinna. (upayoga sadA jIvathI abhinna ja che, kAraNa ke teo eka astitvathI niSpanna che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 73 jnyaansaamaanyaatmaa| sa khalvanAdijJAnAvaraNakarmAvacchannapradeza: san, yattadAvaraNakSayopazamAdindri-yAnindriyAvalambAca mUrtAmUrtadravyaM vikalaM vizeSeNAvabudhyate tadAbhinibodhikajJAnam, yattadA-varaNakSayopazamAdanindriyAvalaMbAcca mUrtAmUrtadravyaM vikalaM vizeSeNAvabudhyate tat zrutajJAnam, yattadAvaraNakSayopazamAdeva mUrtadravyaM vikalaM vizeSeNAvabudhyate tadavadhijJAnam, yattadA-varaNakSayopazamAdeva paramanogataM mUrtadravyaM vikalaM vizeSeNAvabudhyate tanmanaHparyayajJAnam , yatsakalAvaraNAtyaMtakSaye kevala eva mUrtAmUrtadravyaM sakalaM vizeSeNAvabudhyate tatsvAbhAvikaM kevljnyaanm| mithyAdarzanodayasahacaritamAbhinibodhikajJAnameva kumatijJAnam, mithyAdarzanodaya-sahacaritaM zrutajJAnameva zrutajJAnam, mithyAdarzanodayasahacaritamavadhijJAnameva vibhaGgajJAnamiti svruupaabhidhaanm| itthaM matijJAnAdijJAnopayogASTakaM vyaakhyaatm|| 41 / / anAdi jJAnAvaraNakarmathI AcchAdita pradezovALo vartato thako, (1) te prakAranA (arthAt matijJAnanA) AvaraNanA kSayopazamathI ane iMdriya-mananA avalaMbanathI mUrta-amUrta dravyane "vikaLapaNe vizeSata: avabodhe che te AbhinibodhikajJAna che, (2) te prakAranA (arthAt zrutajJAnanA) AvaraNanA kSayopazamathI ane mananA avalaMbanathI mUrta-amUrta dravyane vikaLapaNe vizeSataH avabodhe che te zrutajJAna che, (3) te prakAranA AvaraNanA kSayopazamathI ja mUrta dravyane vikaLapaNe vizeSata: avabodhe che te avadhijJAna che, (4) te prakAranA AvaraNanA kSayopazamathI ja paramanogata (-pArakAnA mana sAthe saMbaMdhavALA) mUrta dravyane vikaLapaNe vizeSataH avabodhe che te mana:paryayajJAna che, (5) samasta AvaraNanA atyaMta kSaye, kevaLa ja (AtmA ekalo ja), mUrta-amUrta dravyane sakaLapaNe vizeSataH avabodhe che te svAbhAvika kevaLajJAna che. (6) mithyAdarzananA udaya sAthenuM AbhinibodhikajJAna ja kumatijJAna che, (7) mithyAdarzananA udaya sAthenuM zrutajJAna ja kuzrutajJAna che, (8) mithyAdarzananA udaya sAthenuM avadhijJAna ja virbhAgajJAna che. -A pramANe ( jJAnopayoganA bhedonAM) svarUpanuM kathana che. e rIte matijJAnAdi ATha jJAnopayogonuM vyAkhyAna karavAmAM AvyuM. bhAvArtha- prathama to, nIce pramANe pAMca jJAnonuM svarUpa che: 1. vikaLapaNe = apUrNapaNe aMze. 2. vizeSataH avabodhavuM = jANavuM. (vizeSa avabodha arthAt vizeSa pratibhAsa te jJAna che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updafes 74 ] [ bhagavAnazrIkuMdakuMda nizcayanaye akhaMDa-eka-vizuddhajJAnamaya evo A AtmA vyavahAranaye saMsArAvasthAmAM karmAvRta vartato thako, matijJAnAvaraNano kSayopazama hotAM, pAMca iMdriyo ane manathI mUrta-amUrta vastune vikalparUpe je jANe che te matijJAna che. te traNa prakAranuM che: upalabdhirUpa, bhAvanArUpa ane upayogarUpa. matijJAnAvaraNanA kSayopazamathI janita arthagrahaNazakti (-padArthane jANavAnI zakti ) te upalabdhi che, jANelA padArthanuM punaH punaH ciMtana te bhAvanA che ane 'A kALuM che, ' 'A pILuM che' ityAdirUpe arthagrahaNavyApAra (-padArthane jANavAno vyApAra ) te upayoga che. evI ja rIte te ( matijJAna ) avagraha, IhA, avAya ane dhAraNArUpa bhedo vaDe athavA koSThabuddhi, bIjabuddhi, padAnusArIbuddhi ane saMbhinnazrotRtAbuddhi evA bhedo vaDe cAra prakAranuM che. (ahIM, ema tAtparya grahaNa karavuM ke nirvikAra zuddha anubhUti pratye abhimukha je matijJAna te ja upAdeyabhUta anaMta sukhanuM sAdhaka hovAthI nizcayathI upAdeya che, tenA sAdhanabhUta bahiraMga matijJAna to vyavahArathI upAdeya che.) paMcAstikAyasaMgraha te ja pUrvokta AtmA, zrutajJAnAvaraNano kSayopazama hotAM, mUrta-amUrta vastune parokSarUpe je jANe che tene jJAnIo zrutajJAna kahe che. te labdhirUpa ane bhAvanArUpa che tema ja upayogarUpa ane nayarUpa che. ' upayoga 'zabdathI ahIM vastune grahanAruM pramANa samajavuM arthAt AkhI vastune jANanAruM jJAna samajavuM ane 'naya 'zabdathI vastunA (guNaparyAyarUpa) eka dezane grahanA2o evo jJAtAno abhiprAya samajavo. ( ahIM ema tAtparya grahaNa karavuM ke vizuddhajJAnadarzana jeno svabhAva evA zuddha AtmatattvanAM samyak zraddhAna-jJAna-anucaraNarUpa abhedaratnatrayAtmaka je bhAvazruta te ja upAdeyabhUta paramAtmatattvanuM sAdhaka hovAthI nizcayathI upAdeya che paraMtu tenA sAdhanabhUta bahiraMga zrutajJAna to vyavahArathI upAdeya che.) A AtmA, avadhijJAnAvaraNano kSayopazama hotAM, mUrta vastune je pratyakSapaNe jANe che te avadhijJAna che. te avadhijJAna labdhirUpa ane upayogarUpa ema be prakAre jANavuM. athavA avadhijJAna dezAdhi, 52mAdhi ane sarvAdhi evA bhedo vaDe traNa prakAre che. temAM, 52mAdhi ane sarvAdhika caitanyanA UchaLavAthI bharapUra AnaMdarUpa paramasukhAmRtanA rasAsvAdasvarUpa samarasIbhAve pariNata caramadehI tapodhanone hoya che. traNe prakAranAM avadhijJAno viziSTa samyaktvAdi guNathI nizcaye thAya che. devo ane nArakone thatuM bhavapratyayI je avadhijJAna te niyamathI dezAvadhi ja hoya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana | [ 75 A AtmA, mana:paryayajJAnAvaraNano kSayopazama hotAM, paramanogata mUrta vastune je pratyakSapaNe jANe che te mana:paryayajJAna che. RjAmati ane vipulamati evA bhedo vaDe mana:paryayajJAna be prakAranuM che. tyAM, vipulamati mana:paryayajJAna paranA manavacanakAya saMbaMdhI padArthane, varka tema ja avakra bannene, jANe che ane jAmati mana:paryayajJAna to jAne (avakane) ja jANe che. nirvikAra AtmAnI upalabdhi ane bhAvanA sahita caramadehI munione vipulamati mana:paryayajJAna hoya che. A banne mana:paryayajJAno vItarAga AtmatattvanAM samyaka zraddhAna-jJAna-anuSThAnanI bhAvanA sahita, paMdara pramAda rahita apramatta munine upayogamAM-vizuddha pariNAmamAM utpanna thAya che. ahIM mana:paryayajJAnanA utpAdakALe ja apramattapaNAno niyama che. pachI pramattapaNAmAM paNa te saMbhave che. je jJAna ghaTapaTAdi zeya padArthone avalaMbIne UpajatuM nathI te kevaLajJAna che. te zrutajJAnasvarUpa paNa nathI. joke divyadhvanikALe tenA AdhAre gaNadharadeva vagerene zrutajJAna pariName che topaNa te zrutajJAna gaNadharadeva vagerene ja hoya che, kevaLIbhagavaMtone to kevaLajJAna ja hoya che. vaLI, kevaLIbhagavaMtone zrutajJAna nathI eTaluM ja nahi, paNa temane jJAna-ajJAna paNa nathI arthAt temane koI viSayanuM jJAna ane koI viSayanuM ajJAna hoya ema paNa nathIsarva viSayonuM jJAna ja hoya che; athavA, temane mati-jJAnAdi aneka bhedavALuM jJAna nathIkevaLajJAna eka ja che. ahIM je pAMca jJAno varNavavAmAM AvyAM te vyavahArathI varNavavAmAM AvyAM che. nizcayathI to vAdaLA vinAnA sUryanI mAphaka AtmA akhaMDa-eka-jJAnapratibhAsamaya ja che. have ajJAnatraya viSe kahevAmAM Ave cheH mithyAtva dvArA arthAt bhAva-AvaraNa dvArA ajJAna (-kumatijJAna, kuzrutajJAna tathA virbhAgajJAna) ane aviratibhAva hoya che tathA jJayane avalaMbatA (-zaya saMbaMdhI vicAra athavA jJAna karatAM) te te kALe duHnaya ane duHpramANa hoya che. (mithyAdarzananA sadbhAvamAM vartatuM matijJAna te kumatijJAna che, zrutajJAna te kuzrutajJAna che, avadhijJAna te vibhaMgajJAna che; tenA sadabhAvamAM vartatA nayo te du:nayo che ane Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 76 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda daMsaNamavi cakkhujudaM acakkhujudamavi ya ohiNA shiyN| aNidhaNamaNaMtavisayaM kevaliyaM cAvi paNNattaM / / 42 / / darzanamapi cakSuryutamacakSuryutamapi cAvadhinA shitm| anidhanamanaMtaviSayaM kaivalyaM cApi prjnyptm|| 42 / / darzanopayogavizeSANAM naamsvruupaabhidhaanmett| cakSurdarzanamacakSurdarzanamavadhidarzanaM kevaladarzanamiti naamaabhidhaanm| AtmA hynNtsrvaatmprdeshvyaapivishuddhdrshnsaamaanyaatmaa| sa khalvanAdidarzanAvaraNakarmAvacchannapradezaH san, yattadAvaraNakSayopazamAccakSurindriyAvalambAca mUrtadravyaM vikalaM sAmAnye pramANa te duHpramANa che.) mATe ema bhAvArtha samajavo ke nirvikAra zuddha AtmAnI anubhUtisvarUpa nizcaya samyakatva upAdeya che. e pramANe jJAnopayogonuM varNana karavAmAM AvyuM. 41. darzana taNA cakSu-acakSurUpa, avadhirUpa ne ni:sImaviSaya anidhana kevaLarUpa bheda kahela che. 42. avayArthaH- [ rzanam pa ] darzana paNa [ zugRtaY] cakSudarzana, [hyutam | a] acakSudarzana, [vadhinA sahita{] avadhidarzana [ ui] ane [vanaMtaviSaya] anaMta jeno viSaya che evuM [ nidhanama] avinAzI [vavartta ] kevaLadarzana [ prajJaptam ]-ema cAra bhedavALuM kahyuM che. TIkAH- A, darzanopayoganA bhedonAM nAma ane svarUpanuM kathana che. (1) cakSudarzana, (2) acakSudarzana, (3) avadhidarzana ane (4) kevaLadarzana -e pramANe (darzanopayoganA bhedonAM) nAmanuM kathana che. (have temanAM svarUpanuM kathana karavAmAM Ave che:-) AtmA kharekhara anaMta, sarva AtmapradezomAM vyApaka, vizuddha darzanasAmAnyasvarUpa che. te (AtmA) kharekhara anAdi darzanAvaraNakarmathI AcchAdita pradezovALo vartato thako, (1) te prakAranA (arthAt cakSudarzananA) AvaraNanA kSayopazamathI ane cakSu-indriyanA avalaMbanathI mUrta dravyane vikaLapaNe sAmAnyataH avabodhe che te cakSudarzana che, (2) te prakAranA * sAmAnyataH avabodhavuM = dekhavuM. (sAmAnya avabodha arthAt sAmAnya pratibhAsa te darzana che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 77 nAvabudhyate tacakSurdarzanam, yattadAvaraNakSayopazamAcakSurvarjitetaracaturindriyAnindriyAvalambAca mUrtA-mUrtadravyaM vikalaM sAmAnyenAvabudhyate tadacakSurdarzanam , yattadAvaraNakSayopazamAdeva mUrtadravyaM vikalaM sAmAnyenAvabudhyate tadavadhidarzanam, yatsakalAvaraNAtyaMtakSaye kevala eva mUrtAmUrtadravyaM sakalaM sAmAnyenAvabudhyate tatsvAbhAvikaM kevaladarzanamiti svruupaabhidhaanm||42|| Na viyappadi NANAdo NANI NANANi hoti nnegaanni| tamhA du vissarUvaM bhaNiyaM daviyatti nnaanniihiN|| 43 / / na vikalpyate jJAnAt jJAnI jJAnAni bhvNtynekaani| tasmAttu vizvarUpaM bhaNitaM dravyamiti jnyaanibhiH|| 43 / / eksyaatmno'nekjnyaanaatmktvsmrthnmett| na tAvajjJAnI jJAnAtpRthagbhavati, dvayorapyekAstitvanirvRttatvenaikadravyatvAt, AvaraNanA kSayopazamathI ane cakSu sivAya bAkInI cAra iMdriyo tathA mananA avalaMbanathI mUrta-amUrta dravyane vikaLapaNe sAmAnyata: avabodhe che te acakSudarzana che, (3) te prakAranA AvaraNanA kSayopazamathI ja mUrta dravyane vikaLapaNe sAmAnyataH avabodhe che te avadhidarzana che, (4) samasta AvaraNanA atyaMta kSaye, kevaLa ja (-AtmA ekalo ja), mUrta-amUrta dravyane sakaLapaNe sAmAnyata: avabodhe che te svAbhAvika kevaLadarzana che.-A pramANe (darzanopayoganA bhedonAM) svarUpanuM kathana che. 42. che jJAnathI nahi bhinna jJAnI, jJAna hoya aneka che; te kAraNe to vizvarUpa kahyuM daravane jJAnIe. 43. ayArthaH- [ jJAnAt] jJAnathI [ jJAnI na vicahe] jJAnIno (-AtmAno) bheda pADavAmAM Avato nathI; [jJAnAni aneomni avaMti] topaNa jJAno aneka che. [ tarata ] tethI to [jJAnimi:] jJAnIoe [ dravyuM] dravyane [ vizvarupam ti maLata{] vizvarUpa (anekarUpa) kahyuM che. TIkAH- eka AtmA aneka jJAnAtmaka hovAnuM A samarthana che. prathama to jJAnI (-AtmA) jJAnathI pRthaka nathI; kAraNa ke banne eka astitvathI racAyAM hovAthI bannene ekadravyapaNuM che, bannenA abhinna pradezo Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 78 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMdadvyorpybhinnprdeshtvenaikkssetrtvaat, dvayorapyekasamayanirvRttatvenaikakAlatvAt, dvyorpyeksvbhaav-tvenaikbhaavtvaat| caivamucyamAnepyekasminnAtmanyAbhinibodhikAdInyanekAni jJAnAni virudhyaMte, dravyasya vishvruuptvaat| dravyaM hi sahakramapravRttAnaMtaguNaparyAyAdhAratayAnaMtarUpatvAdekamapi vishvrupamamiyata tirA rUpA jadi havadi davvamaNNaM guNado ya guNA ya davvado annnne| davvANaMtiyamadhavA davvAbhAvaM pkuvvNti|| 44 / / yadi bhavati dravyamanyadguNatazca guNAzca drvyto'nye| dravyAnaMtyamathavA dravyAbhAvaM prkRrvnti|| 44 / / dravyasya guNebhyo bhede, guNAnAM ca dravyAdbhede dossopnyaaso'ym| hovAthI bannene ekakSetrapaNuM che, banne eka samaye racAtAM hovAthI bannene ekakALapaNuM che, banneno eka svabhAva hovAthI bannene ekabhAvapaNuM che. paraMtu Ama kahevAmAM AvatuM hovA chatAM, eka AtmAmAM Abhinibodhika (-mati) Adi aneka jJAno virodha pAmatAM nathI, kAraNa ke dravya vizvarUpa che. dravya kharekhara sahavartI ane kamavartI evA anaMta guNo ane paryAyono AdhAra hovAne lIdhe anaMtarUpavALuM hovAthI, eka hovA chatAM paNa, *vizvarUpa kahevAya che. 43. jo dravya guNathI anya ne guNa anya mAno dravyathI, to thAya dravya-anaMtatA vA thAya nAsti dravyanI. 44. anvayArtha:- [ caDhi] jo [TrabaM] dravya [ kuLata:] guNathI [anyat 2 bhavati] anya (-bhinna) hoya [ TIT: ] ane guNo [ dravyata: jo] dravyathI anya hoya to [dravyAnaMtyama] dravyanI anaMtatA thAya [ athavA] athavA [ dravyAmAvaM] dravyano abhAva [pravurvatti ] thAya. TIkAH- dravyanuM guNothI bhinnapaNuM hoya ane guNonuM dravyathI bhinnapaNuM hoya to doSa Ave che tenuM A kathana che. * vizvarUpa = anekarUpa. [ eka dravya sahavartI anaMta guNono ane kramavartI anaMta paryAyono AdhAra hovAne lIdhe anaMtarUpavALuM paNa che tethI tene vizvarUpa (anekarUpa) paNa kahevAmAM Ave che. mATe eka AtmA aneka jJAnAtmaka hovAmAM virodha nathI.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 79 guNA hi kvacidAzritAH / yatrAzritAstaddravyam / tacedanyadguNebhyaH / punarapi guNAH kvcidaashritaaH| ytraashritaastddrvym| tadapi anyacedguNebhyaH / punarapi guNAH kvcidaashritaaH| yatrAzritAH tddrvym| tadapyanyadeva guNebhyaH / evaM dravyasya guNebhyo bhede bhavati dravyA naMtyam / dravyaM hi guNAnAM smudaayH| guNAzcedanye samudAyAt, ko nAma samudAyaH / eva guNAnAM dravyAdbhede bhavati dravyAmAva rUti||44|| avibhattamaNaNNattaM davvaguNANaM vibhttmnnnnttN| NicchaMti NiccayaNDU tavvivarIdaM hi vA tesiM / / 45 / / avibhaktamananyatvaM dravyaguNAnAM vibhaktamanyatvam / necchanti nizcayajJAstadviparItaM hi vA teSAm / / 45 / / dravyaguNAnAM svocitaannytvoktiriym| guNo kharekhara koIkanA Azraye hoya; (teo) jenA Azraye hoya te dravya hoya. te (- dravya ) jo guNothI anya (bhinna ) hoya to-pharIne paNa, guNo koIkanA Azraye hoya; (teo ) jenA Azraye hoya te dravya hoya. te jo guNothI anya hoya to-pharIne paNa, guNo koIkanA Azraye hoya; (teo ) jenA Azraye hoya te dravya hoya. te paNa guNothI anya ja hoya.... e pramANe, jo dravyanuM guNothI bhinnapaNuM hoya to, dravyanuM anaMtapaNuM thAya. kharekhara dravya eTale guNono samudAya. guNo jo samudAyathI anya hoya to samudAya kevo ? ( arthAt jo guNone samudAyathI bhinna mAnavAmAM Ave to samudAya kayAMthI ghaTe? eTale ke dravya ja kayAMthI ghaTe?) e pramANe, jo guNonuM dravyathI bhinnapaNuM hoya to, dravyano abhAva thAya. 44. guNa-dravyane avibhaktarUpa ananyatA budhamAnya che; paNa tyAM vibhakta ananyatA vA anyatA nahi mAnya che. 45. anvayArtha:- [dravyamunAnAm ] dravya ane guNone [ avimam ananyatvam] avibhaktapaNArUpa ananyapaNuM che; [nizcayajJA: di] nizcayanA jANanArAo [teSAm] temane [vimam anyatvam] vibhaktapaNArUpa anyapaNuM [vA] ke [ tadviparIta] (vibhaktapaNArUpa ) ananyapaNuM [na rUghdhatti] mAnatA nathI. TIkA:- A, dravya ane guNonA svocita ananyapaNAnuM na che (arthAt Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 80 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda avibhaktapradezatvalakSaNaM drvygunnaanaamnnytvmbhyupgmyte| vibhaktapradezatvalakSaNaM tvanyatva-mananyatvaM ca naabhyupgmyte| tathA hi-yathaikasya paramANorekenAtmapradezena sahAvibhaktatvAdananya-tvaM, tathaikasya paramANostadvartinAM sparzarasagaMdhavarNAdiguNAnAM caavibhktprdeshtvaadnnytvm| yathA tvatyaMtaviprakRSTayoH sahyaviMdhyayoratyaMtasannikRSTayozca mizritayostoyapayasorvibhaktapradezatvalakSaNa-manyatvamananyatvaM ca, na tathA dravyaguNAnAM vibhaktapradezatvAbhAvAdanyatvamananyatvaM ceti||45|| vavadesA saMThANA saMkhA visayA ya hoMti te bhugaa| te tesimaNaNNatte aNNatte cAvi vijjNte||46 / / dravya ane guNone kevuM ananyapaNuM ghaTe che te ahIM kahyuM che). dravya ane guNone *avibhaktapradeza-svarUpa ananyapaNuM svIkAravAmAM Ave che; paraMtu vibhaktapradeza-svarUpa anyapaNuM tathA ( vibhaktapradeza-svarUpa) ananyapaNuM svIkAravAmAM AvatuM nathI. te spaSTa samajAvavAmAM Ave chejema eka paramANune eka svapradeza sAthe avibhaktapaNuM hovAthI ananyapaNuM che, tema eka paramANune ane temAM rahelA sparza-rasa-gaMdha-varNa vagere guNone avibhakta pradezo hovAthI (avibhakta-pradeza-svarUpa) ananyapaNuM che; paraMtu jema atyaMta dUra evA sahya ane viMdhyane vibhaktapradeza-svarUpa anyapaNuM che tathA atyaMta nikaTa evAM mizrita "kSIra-nIrane vibhaktapradezavasvarUpa ananyapaNuM che, tema dravya ane guNone vibhakta pradezo nahi hovAthI (vibhaktapradezavasvarUpa) anyapaNuM tathA (vibhaktapradezavasvarUpa) ananyapaNuM nathI. 45. vyapadeza ne saMsthAna, saMkhyA, viSaya bahu ye hoya che; te temanA anyatva tema ananyatAmAM paNa ghaTe. 46. * avibhakta = abhinna. (dravya ane guNonA pradezo abhinna che tethI dravya ane guNone | abhinnapradezavasvarUpa ananyapaNuM che.) 1. atyaMta dUra rahelA satya ane viMdhya nAmanA parvatone bhinnapradezatvasvarUpa anyapaNuM che. 2. atyaMta najIka rahelAM mizrita dUdha-jaLane bhinnapradezavasvarUpa ananyapaNuM che. dravya ane guNone evuM ananyapaNuM nathI, paraMtu abhinnapradeza-svarUpa ananyapaNuM che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 81 vyapadezAH saMsthAnAni saMkhyA viSayAzca bhavanti te bhukaaH| te teSAmananyatve anyatve cApi vidyte|| 46 / / vyapadezAdInAmekAMtena dravyaguNAnyatvanibaMdhanatvamatra prtyaakhyaatm| yathA devadattasya gaurityanyatve SaSThIvyapadezaH, tathA vRkSasya zAkhA dravyasya guNA itynnytve'pi| yathA devadattaH phalamaGkuzena dhanadattAya vRkSAdvATikAyAmavacinotItyanyatve kArakavyapadezaH, tathA mRttikA ghaTabhAvaM svayaM svena svasmai svasmAt svasmin karotItyAtmAtmAnamAtmanAtmane Atmana Atmani jaanaatiitynnytve'pi| yathA prAMzordevadattasya prAMzu}rityanyatve saMsthAnaM, tathA prAMzovRkSasya prAMzuH zAkhAbharo mUrtadravyasya mUrtA guNA itynnytve'pi| yathaikasya devadattasya daza gAva anvayArthaH- [ paveza:] vyapadezo, [ saMrathAnAni] saMsthAno, [ saMrahyA: ] saMkhyAo [2] ane [ viSayA: ] viSayo [ te vahuvA: mavatti] ghaNAM hoya che. [a] te (vyapadeza vagere), [teSAm] dravya-guNonA [ banyatve] anyapaNAmAM [jhananyatve va pa ] tema ja ananyapaNAmAM paNa [ vidyate] hoI zake che. TIkA:- ahIM *vyapadeza vagere ekAMte dravya-guNonA anyapaNAnuM kAraNa hovAnuM khaMDana karyuM che. jevI rIte "devadattanI gAya' ema anyapaNAmAM paThThIvyapadeza (-chaThThI vibhaktinuM kathana) hoya che, tevI rIte "vRkSanI zAkhA," "dravyanA guNo' ema ananyapaNAmAM paNa (SaSThIvyapadeza) hoya che. jevI rIte "devadatta phaLane aMkuza vaDe dhanadattane mATe vRkSa parathI vADImAM toDe che" ema anyapaNAmAM kArakavyapadeza hoya che, tevI rIte "mATI pote ghaTabhAvane (-ghaDArUpa pariNAmane ) potA vaDe potAne mATe potAmAMthI potAmAM kare che', "AtmA AtmAne AtmA vaDe AtmAne mATe AtmAmAMthI AtmAmAM jANe che" ema ananyapaNAmAM paNa (kArakavyapadeza) hoya che. jevI rIte "UMcA devadattanI UMcI gAya' ema anyapaNAmAM saMsthAna hoya che, tevI rIte "vizALa vRkSano vizALa zAkhA samudAya', mUrta dravyanA mUrta guNo' ema ananyapaNAmAM paNa (saMsthAna) hoya che. jevI rIte "eka devadattanI dasa gAyo" * vyapadeza = kathana; abhidhAna. (A gAthAmAM ema samajAvyuM che ke-jyAM bheda hoya tyAM ja vyapadeza vagere ghaTe evuM kAMI nathI; jyAM abheda hoya tyAM paNa teo ghaTe che. mATe dravya-guNomAM je vyapadeza vagere hoya che te kAMI ekAMte dravya-guNonA bhedane siddha karatA nathI.). Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 82 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrI 66 ityanyatve saMkhyA, tathaikasya vRkSasya daza zAkhA: ekasya dravyasyAnaMtA guNA ityananyatve'pi / yathA goSThe gAva ityanyatve viSayaH, tathA vRkSe zAkhAH dravye guNA itynnytve'pi| tato na vyapadezAdayo dravyaguNAnAM vastutvena bhedaM saadhyNtiiti|| 46 / / NANaM dhaNaM ca kuvvadi dhaNiNaM jaha NANiNaM ca duvidhehiM / bhaNNaMti taha pudhattaM eyattaM cAvi taccaNhU / / 47 / / jJAnaM dhanaM ca karoti dhaninaM yathA jJAninaM ca dvividhAbhyAm / bhaNaMti tathA pRthaktvamekatvaM cApi tttvjnyaaH|| 47 / / vstutvbhedaabhedodaahrnnmett| yathA dhanaM bhinnAstitvanirvRttaM bhinnAstitvanirvRttasya, bhinnasaMsthAnaM bhinnasaMsthA ema anyapaNAmAM saMkhyA hoya che, tevI rIte 'eka vRkSanI dasa zAkhAo ', 'eka dravyanA anaMta guzo' khema ananyapazAmA pae (saMkhyA) hoya che. ThevI rIte 'vADAmAM gAyo' khema anyayazamAM viSaya (-AdhAra ) hoya che, tevI rIte 'vRkSamAM zASAo', 'dravyamAM guNo' sema ananyapazamAM pe| (viSaya) hoya che. mATe ( khema samabhavaM } ) vyapadeza vagere, dravya-guNomAM vastupaNe bheda siddha karatA nathI. 46. dhanathI 'dhanI ' ne jJAnathI 'jJAnI '-dvidhA vyapadeza che, te rIta tattvajJo kahe ekatva tema pRthane 47. anvayArtha:- [ yathA ] ThevI rIte [ dhanaM ] dhana [ca] ane [ jJAnaM ] jJAna [ dhaninaM ] ( puruSane ) ' dhanI' [ca] ane [ jJAninaM ] 'jJAnI' [ karoti ] 9re che - [ dvividhAbhyAm bhaNati ] oma je prAre hevAmAM Ave che, [ tathA ] tevI rIte [ tattvajJA: ] tattvajJo [ pRthaktvam ] pRthatva [ ca api ] tema 4 [ ekatvam ] zre'tvane he che. TIDI :- khA, vastuyo bheTa ane ( vastupo ) amehanuM uchAharae che. ThevI rIte (1) bhinna astitvathI syAyesuM, (2) bhinna saMsthAnavANuM, Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 83 nasya, bhinnasaMkhyaM bhinnasaMkhyasya, bhinnaviSayalabdhavRttikaM bhinnaviSayalabdhavRttikasya puruSasya dhanIti vyapadezaM pRthaktvaprakAreNa kurute, yathA jJAnamabhinnAstitvanirvRttamabhinnAstitvanirvRttasyAbhinnasaMsthAnamabhinnasaMsthAnasyAbhinnasaMkhyamabhinnasaMkhyasyAbhinnaviSayalabdhavRttikamabhinnaviSayalabdhavRtti kasya puruSasya jJAnIti vyapadezamekatvaprakAreNa kurute; tthaanytraapi| yatra dravyasya bhedena vyapadezAdiH tatra pRthaktvaM, yatrAbhedena ttraiktvmiti|| 47 / / NANI NANaM ca sadA atyaMtaridA du annnnmnnnnss| doNhaM acedaNattaM pasajadi sammaM jinnaavmdN|| 48 / / jJAnI jJAnaM ca sadArthAMtarite tvnyo'nysy| dvayoracetanatvaM prasajati samyaga jinaavmtm|| 48 / / (3) bhinna saMkhyAvALuM ane (4) bhinna viSayamAM raheluM evuM dhana (1) bhinna astitvathI racAyelA, (2) bhinna saMsthAnavALA, (3) bhinna saMkhyAvALA ane (4) bhinna viSayamAM rahelA evA puruSane "dhanI ' evo vyapadeza pRthacprakArathI kare che, tathA jevI rIte (1) abhinna astitvathI racAyeluM, (2) abhinna saMsthAnavALuM, (3) abhinna saMkhyAvALuM ane (4) abhinna viSayamAM raheluM evuM jJAna (1) abhinna astitvathI racAyelA, (2) abhinna saMsthAnavALA, (3) abhinna saMkhyAvALA ane (4) abhinna viSayamAM rahelA evA puruSane "jJAnI' evo vyapadeza ekatvaprakArathI kare che, tevI rIte anyatra paNa samajavuM. jyAM dravyanA bhedathI vyapadeza vagere hoya tyAM pRthakatva che, jyAM (dravyanA) abhedathI (vyapadeza vagere) hoya tyAM ekatva che. 47. jo hoya arthAtarapaNuM anyonya jJAnI-jJAnane, banne acetanatA lahe-jinadevane nahi mAnya che. 48. anvayArtha:- [ jJAnI] jo jJAnI (-AtmA) [2] ane [ jJAna] jJAna [ sA ] sadA [anyonyasya] paraspara [arthAtarite tu] arthAtarabhUta (bhinnapadArthabhUta) hoya to [ kayo:] bannene [ vetanavaM prasaMgati] acetanapaNAno prasaMga Ave-[ sabhya ninAvamatam] ke je jinone samyaka prakAre asaMmata che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 84 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda dravyaguNAnAmAMtarabhUtatve dosso'ym| jJAnI jJAnAdyadyAMtarabhUtastadA svakaraNAMzamaMtareNa parazurahitadevadattavatkaraNavyApArA-samarthatvAdacetayamAno'cetana eva syaat| jJAnaJca yadi jJAnino'rthAMtarabhUtaM tavA tatkajrazamaMtareNa devadattarahitaparazuvattatkartRtvavyApArAsamarthatvAdacetayamAnamacetanameva syaat| na ca jJAnajJAnino-ryutasiddhayossaMyogena cetanatvaM dravyasya nirvizeSasya guNAnAM nirAzrayANAM zUnyatvAlitiA 48aaaa TIkA:- dravya ane guNone arthAtarapaNuM hoya to A (nIce pramANe) doSa Ave. jo jJAnI (AtmA) jJAnathI arthAtarabhUta hoya to (AtmA) potAnA karaNa-aMza vinA, kuhADI vinAnA devadattanI mAphaka, karaNano vyApAra karavAmAM asamartha thavAthI nahi cetato (-jANato) thako acetana ja hoya. ane jo jJAna jJAnIthI (AtmAthI) arthAtarabhUta hoya to jJAna tenA karta-aMza vinA, devadatta vinAnI kuhADInI mAphaka, tenA kartAno vyApAra karavAmAM asamartha thavAthI nahi cetatuM (-jANatuM ) thakuM acetana ja hoya. vaLI yutasiddha evA jJAna ane jJAnIne (-jJAna ane AtmAne) saMyogathI cetanapaNuM hoya ema paNa nathI, kAraNa ke nirvizeSa dravya ane nirAzraya guNo zUnya hoya. 48. 1. karaNano vyApAra = sAdhananuM kArya. [ AtmA kartA che ane jJAna karaNa che. jo AtmA jJAnathI bhinna ja hoya to AtmA sAdhanano vyApAra arthAt jJAnanuM kArya karavAmAM asamartha thavAthI jANI zake nahi tethI AtmAne acetanapaNuM Ave.] 2. kartAno vyApAra = kartAnuM kArya. [ jJAna karaNa che ane AtmA kartA che. jo jJAna AtmAthI bhinna ja hoya to jJAna kartAno vyApAra arthAt AtmAnuM kArya karavAmAM asamartha thavAthI jANI zake nahi tethI jJAnane acetanapaNuM Ave.] 3. yutasiddha = joDAIne siddha thayela samavAyathI-saMyogathI siddha thayela. [ jema lAkaDI ane mANasa judAM hovA chatAM lAkaDInA yogathI mANasa "lAkaDIvALo' thAya che tema jJAna ane AtmA judAM hovA chatAM jJAna sAthe joDAIne AtmA "jJAnavALo (-jJAnI)' thAya che ema paNa nathI. lAkaDI ane mANasanI jema jJAna ane AtmA kadI jAdAM hoya ja kyAMthI ? vizeSarahita dravya hoI zake ja nahi, tethI jJAna vinAno AtmA kevo? ane Azraya vinA guNa hoI zake ja nahi, tethI AtmA vinA jJAna kevuM? mATe "lAkaDI" ane "lAkaDIvALA'nI mAphaka "jJAna" ane "jJAnI "nuM yutasiddhapaNuM ghaTatuM nathI.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 85 Na hi so samavAyAdo atyaMtarido du NANado nnaannii| aNNANIti ca vayaNaM egattappasAdhagaM hodi|| 49 / / na hi saH samavAyAdArthaMtaritastu jJAnato jnyaanii| ajJAnIti ca vacanamekatvaprasAdhakaM bhvti|| 49 / / jJAnajJAninoH smvaaysNbNdhniraaso'ym| na khalujJAnAdarthAntarabhUtaH puruSo jJAnasamavAyAt jJAnI bhvtiityuppnnm| sa khalu jJAnasamavAyAtpUrvaM kiM jJAnI kimajJAnI ? yadi jJAnI tadA jJAnasamavAyo niSphalaH / athAjJAnI tadA kimajJAnasamavAyAt, kimajJAnena sahaikatvAt ? na tAvadajJAnasamavAyAt; ajJAnino hyajJAnasamavAyo niSphalaH, jJAnitvaM tu jnyaansmvaayaabhaavaannaastyev| tato'jJAnIti vacanamajJAnena sahaikatvamavazyaM saadhytyev| siddhe re! jIva jJAnavibhinna nahi samavAyathI jJAnI bane; ajJAnI" evuM vacana te ekatvanI siddhi kare. 49. anvayArthaH- [ jJAnata: arthAtarita: tu] jJAnathI arthAtarabhUta [ sA ] evo te (-AtmA) [ samavAyIt] samavAyathI [ jJAnI] jJAnI thAya che [2 di] ema kharekhara nathI. [ ajJAnI] "ajJAnI" [ti re vanam] evuM vacana [NavatvaprasAruM bhavati ] (guNaguNInA) ekatvane siddha kare che. TIkA:- A, jJAna ane jJAnIne samavAyasaMbaMdha hovAnuM nirAkaraNa (khaMDana) che. jJAnathI arthAtarabhUta AtmA jJAnanA samavAyathI jJAnI thAya che ema mAnavuM kharekhara yogya nathI. (AtmA jJAnanA samavAyathI jJAnI thato mAnavAmAM Ave to ame pUchIe chIe ke ) te (-AtmA) jJAnano samavAya thayA pahelAM kharekhara jJAnI che ke ajJAnI? jo jJAnI che ( ema kahevAmAM Ave, to jJAnano samavAya niSphaLa che. have jo ajJAnI che ema kahevAmAM Ave) to (pUchIe chIe ke) ajJAnanA samavAyathI ajJAnI che ke ajJAnanI sAthe ekatvathI ajJAnI che? prathama, ajJAnanA samavAyathI ajJAnI hoya zake nahi; kAraNa ke ajJAnIne ajJAnano samavAya niSphaLa che ane jJAnIpaNuM to jJAnanA samavAyano abhAva hovAthI che ja nahi. mATe "ajJAnI" evuM vacana ajJAnanI sAthe ekatvane avazya siddha kare che ja. ane e Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.Atma Dharma.com for updates 86 ] caivamajJAnena sahaikatve jJAnenApi sahaikatvamavazyaM sidhyatIti / / 49 / / paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda samavattI samavAo apudhabbhUdo ya ajudasiddho ya / tamhA davvaguNANaM ajudA siddhi tti NiddiThThA / / 50 / / samavartitvaM samavAyaH apRthagbhUtatvamayutasiddhatvaM ca / tasmAddravyaguNAnAM ayutA siddhiriti nirdiSTA / / 50 / / samavAyasya pdaarthaantrtvniraaso'ym| rIte ajJAnanI sAthe ekatva siddha thatAM jJAnanI sAthe paNa ekatva avazya siddha thAya che. bhAvArtha:- AtmAne ane jJAnane ekatva ema ahIM yuktithI samajAvyuM che. prazna:- chadmasthadazAmAM jIvane mAtra alpajJAna ja hoya che ane kevaLIdazAmAM to paripUrNa jJAna-kevaLajJAna thAya che; mATe tyAM to kevaLIbhagavAnane jJAnano samavAya (-kevaLajJAnano saMyoga ) thayo ne ? utta2:- nA, ema nathI. jIvane ane jJAnaguNane sadAya ekatva che, abhinnatA che. chadmasthadazAmAM paNa te abhinna jJAnaguNane viSe zaktirUpe kevaLajJAna hoya che. kevaLIdazAmAM, te abhinna jJAnaguNane viSe zaktirUpe raheluM kevaLajJAna vyakta thAya che; kevaLajJAna kayAMya bahArathI AvIne kevaLIbhagavAnanA AtmA sAthe samavAya pAme che ema nathI. chadmasthadazAmAM ane kevaLIdazAmAM je jJAnano taphAvata jaNAya che te mAtra zakti-vyaktirUpa taphAvata samajavo. 49. samavartitA samavAya che, apRthaktva te, ayutatva te; te kA2Ne bhAkhI ayutasiddhi guNo ne dravyane. 50. anvayArtha:- [ samavartitva samavAya: ] samavartIpaNuM te samavAya che; [ apRtha tatvam] te ja, apRthapaNuM [6] ane [gayutasiddhatvam] ayutasiddhapaNuM che. [tasmAt] tethI [dravyamuLAnAm ] dravya ane guNonI [ ayutA siddhi: ti] ayutasiddhi [nirviSTA] (jinoe ) kahI che. TIkAH- A, samavAyane viSe padArthAMta25NuM hovAnuM nirAkaraNa (khaMDana ) che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 87 dravyaguNAnAmekAstitvanirvRttitvAdanAdiranidhanA sahavRttirhi samavartitvam; sa eva samavAyo jainAnAm; tadeva saMjJAdibhyo bhede'pi vastutvenAbhedAdapRthagbhUtatvam; tadeva yutsiddhinibNdhnsyaastitvaantrsyaabhaavaadyutsiddhtvm| tato dravyaguNAnAM samavartitvalakSaNasamavAyabhAjAmayutasiddhireva, na pRthgbhuuttvmiti||50|| vaNNarasagaMdhaphAsA paramANuparUvidA visesehiN| davvAdo ya aNaNNA aNNattapagAsagA hoti|| 51 / / daMsaNaNANANi tahA jIvaNibaddhANi nnnnnnbhuudaanni| vavadesado pudhattaM kuvvaMti hi No sbhaavaado|| 52 / / dravya ane guNo eka astitvathI racAyAM hovAthI temanI je anAdi-anaMta sahavRtti (-sAthe rahevApaNuM ) te kharekhara samavartIpaNuM che; te ja, jainonA matamAM samavAya che; te ja, saMjJAdithI bheda hovA chatAM (-dravya ane guNone saMjJA- lakSaNa-prayojana vagerenI apekSAe bheda hovA chatAM) vastapaNe abheda hovAthI amRthapaNuM che; te ja, yutasiddhinA kAraNabhUta *astitvotarano abhAva hovAthI ayutasiddhapaNuM che. tethI samavartitvasvarUpa samavAyavALAM dravya ane guNone ayutasiddhi ja che, pRthakapaNuM nathI. 50. paramANumAM prarUpita varaNa, rasa, gaMdha tema ja sparza che, aNuthI abhinna rahI vizeSa vaDe prakAze bhedane; 51. tyama jJAnadarzana jIvaniyata ananya rahIne jIvathI, anyatvanA kartA bane vyapadezathI-na svabhAvathI. 52. * astitvAMtara = bhinna astitva. [ yutasiddhinuM kAraNa bhinna bhinna astitvo che. lAkaDI ane lAkaDIvALAnI mAphaka guNa ane dravyanAM astitvo kadIye bhinna nahi hovAthI temane yutasiddhapaNuM hoI zake nahi.] 1. samavAyanuM svarUpa samavartIpaNuM arthAt anAdi-anaMta sahavRtti che. dravya ane guNone Avo samavAya (anAdi-anaMta tAdAbhyamaya sahavRtti) hovAthI temane ayutasiddhi che, kadIye pRthapaNuM nathI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 ] Version 001: remember to check http://www.Atma Dharma.com for updates paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda varNarasagaMdhasparzAH paramANuprarUpitA vishessaiH| dravyAcca ananyAH anyatvaprakAzakA bhavanti / / 51 / / darzanajJAne tathA jIvanibaddhe ananyabhUte / vyapadezataH pRthaktvaM kurute hi no svabhAvAt / / 52 / / dRSTAMtadArzantikArthapurassaro drvygunnaanaamnrthaantrtvvyaakhyopsNhaaro'ym| varNarasagaMdhasparzA hi paramANoH prarUpyaMte; te ca paramANoravibhaktapradezatvenAnanye'pi saMjJAdivyapadezanibaMdhanairvizeSairanyatvaM prakAzayanti / evaM jJAnadarzane apyAtmani saMbaddhe AtmadravyAdavibhaktapradezatvenAnanye'pi saMjJAdivyapadezanibaMdhanairvizeSaiH pRthaktvamAsAdayataH, svabhAvatastu nityamapRthaktvameva bibhrataH / / 51-52 / / -itiupayogaguNavyAkhyAnaM smaaptm| anvayArtha:- [paramANupravitA: ] 52mANune viSe prarUpavAmAM AvatAM evAM [ varNarasAMdhasparzI: ] varNa-2sa-gaMdha-sparza [dravyAt ananyA: 7] dravyathI ananya vartatAM thakAM [ vizeSa: ] ( vyapadezanA kAraNabhUta ) vizeSo vaDe [anyatvaprAzA: bhavanti] anyatvane prakAzanArAM thAya che (-svabhAvathI anyarUpa nathI ); [tathA] evI rIte [ nIvanivRddhe] jIvane viSe saMbaddha evAM [ varzanajJAne] darzana-jJAna [ananyamUrta ] ( jIvadravyathI ) ananya vartatAM thakAM [vyapavezata: ] vyapadeza dvArA [pRthavattuM te i] pRthakpaNAne kare che. [no svamAvAt] svabhAvathI nahi. TIkA:- daSTAMtarUpa ane *dArmAMtarUpa padArthapUrvaka, dravya ane guNonA abhinnapadArthapaNAnA vyAkhyAnano A upasaMhAra che. varNa-2sa-gaMdha-sparza kharekhara paramANune viSe prarUpavAmAM Ave che; teo 52mANuthI abhinna pradezavALAM hovAne lIdhe ananya hovA chatAM, saMjJAdi vyapadezanA kAraNabhUta vizeSo vaDe anyatvane prakAze che. evI rIte AtmAne viSe saMbaddha jJAna-darzana paNa AtmadravyathI abhinna pradezavALAM hovAne lIdhe ananya hovA chatAM, saMjJAdi vyapadezanA kAraNabhUta vizeSo vaDe pRthakpaNAne pAme che, paraMtu svabhAvathI sadA apRthakpaNAne ja dhAre che. 51-52. A rIte upayogaguNanuM vyAkhyAna samApta thayuM. * dASkRta daSTAMta vaDe samajAvavAnI hoya te vAta; upameya. (ahIM 52mANu ne varNAdika daSTAMtarUpa padArtho che tathA jIva ne jJAnAdika dArmAMtarUpa padArtho che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 89 atha krtRtvgunnvyaakhyaanm| tatrAdigAthAtrayeNa tadupoddhAtaH jIvA aNAiNihaNA saMtA NaMtA ya jiivbhaavaado| sabbhAvado aNaMtA paMcaggaguNappadhANA y|| 53 / / jIvA anAdinidhanAH sAMtA anaMtAzca jiivbhaavaat| sadgAvatoDanaMtA: pazI prANapradhAnA: vAA 62 ) jIvA hi nizcayena parabhAvAnAmakaraNAtsvabhAvAnAM kartAro bhvissynti| tAMzca kurvANAH kimanAdinidhanAH, kiM sAdisanidhanAH, kiM sAdyanidhamAH, kiM tadAkAreNa pariNatAH, kimapariNatAH bhvissytiityaashngkyedmuktm| jIvA hi shjcaitnylkssnnpaarinnaamikbhaavenaanaadinidhnaaH| ta evaudayika have kartutvaguNanuM vyAkhyAna che. temAM, zarUAtanI traNa gAthAothI teno upodaghAta karavAmAM Ave che. jIvo anAdi-anaMta, sAMta, anaMta che jIvabhAvathI, sabhAvathI nahi aMta hoya; pradhAnatA guNa pAMcathI. pa3. anvayArtha- [ nIvA: ] jIvo [ sanAiinayA: ] (pAriNAmikabhAvathI) anAdianaMta che, [ sAMtA:] (traNa bhAvothI) sAMta (arthAt sAdi-sAMta) che [2] ane [ nIvamAvat vanaMtI] jIvabhAvathI anaMta che (arthAt jIvanA sadbhAvarUpa kSAyikabhAvathI sAdi-anaMta che) [sAvata: anaMtA:] kAraNa ke sadbhAvathI jIvo anaMta ja hoya che. [pazcI guNaprathAnA: 2] teo pAMca mukhya guNothI pradhAnatAvALA che. TIkA:- nizcayathI para-bhAvonuM karavApaNuM nahi hovAthI jIvo sva-bhAvonA kartA hoya che; ane temane (-potAnA bhAvone) karatA thakA, zuM teo anAdi-anaMta che? zuM sAdi-sAta che? zuM sAdi-anaMta che? zuM tadAkAre (te-rUpe ) pariNata che? zuM (tadAkAre) apariNata che?-- ema AzaMkA karIne A kahevAmAM AvyuM che (arthAta te AzaMkAonA samAdhAnarUpe A gAthA kahevAmAM AvI che). jIvo kharekhara *sahajacaitanyalakSaNa pAriNAmika bhAvathI anAdi-anaMta che. * jIvanA pAriNAmika bhAvanuM lakSaNa arthAt svarUpa sahaja-caitanya che. A pariNAmika bhAva anAdi-anaMta hovAthI A bhAvanI apekSAe jIvo anAdi-anaMta che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 90 ] paMcAstikAyasaMgraha | [ bhagavAnazrIkuMdakuMdakssaayopshmikaupshmikbhaavaiH saadisnidhnaaH| ta eva kSAyikabhAvena saadynidhnaaH| na ca sAditvAtsanidhanatvaM kssaayikbhaavsyaashym| sa khalUpAdhinivRttau pravartamAnaH siddhabhAva iva sadbhAva eva jIvasya; sadbhAvena cAnaMtA eva jIvAH prtijnyaayNte| na ca teSAmanAdinidhanasahajacaitanyalakSaNaikabhAvAnAM sAdisanidhanAni sAdyanidhanAni bhAvAMtarANi nopapadyaMta iti vaktavyam; te khalvanAdikarmamalImasAH paMkasaMpRktatoyavattadAkAreNa pariNatatvAtpaJcapradhAnaguNapradhAnatvenaivAnubhUyaMta iti|| 53 / / evaM sado viNAso asado jIvassa hoi uppaado| idi jiNavarehiM bhaNidaM aNNoNNaviruddhamaviruddhaM / / 54 / / teo ja audayika, lAyopathamika ane aupathamika bhAvothI sAdi-sAMta che. teo ja kSAyika bhAvathI sAdi-anaMta che. kSAyika bhAva sAdi hovAthI te sAMta haze" evI AzaMkA karavI yogya nathI. (kAraNa A pramANe che:-) te kharekhara upAdhinI nivRtti hotAM pravartato thako, siddhabhAvanI mAphaka, jIvano saddabhAva ja che ( arthAt karmopAdhinA kSaye pravartato hovAthI kSAyika bhAva jIvano saddabhAva ja che); ane sabhAvathI to jIvo anaMta ja svIkAravAmAM Ave che. (mATe kSAyika bhAvathI jIvo anaMta ja arthAt vinAzarahita ja che.) vaLI "anAdi-anaMta sahajacaitanyalakSaNa eka bhAvavALA temane sAdi-sAMta ane sAdianaMta bhAvAMtaro ghaTatA nathI (arthAt jIvone eka pAriNAmika bhAva sivAya anya bhAvo ghaTatA nathI)" ema kahevuM yogya nathI; (kAraNa ke, teo kharekhara anAdi karmathI malina vartatA thakA kAdavathI *samRta jaLanI mAphaka tadAkAre pariNata hovAne lIdhe, pAMca pradhAna * guNothI pradhAnatAvALA ja anubhavAya che. pa3. e rIta sa-vyaya ne asa-utpAda jIvane hoya che -bhAkhyuM jine, je pUrva-apara viruddha paNa aviruddha che. 54. * kAdavathI saMgRkta = kAdavano saMparka pAmela kAdavanA saMsargavALuM. ( joke jIvo dravyasvabhAvathI zuddha che topaNa vyavahArathI anAdi karmabaMdhanane vaza, kAdavavALA jaLanI mAphaka, audayikAdi bhAve pariNata che. ) * jIvanA audayika, aupathamika, kSAyopathamika, kSAyika ane pAriNAmika e pAMca bhAvone jIvanA pAMca pradhAna guNo kahevAmAM AvyA che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 91 evaM sato vinAzo'sato jIvasya bhvtyutpaadH| iti jinvrairbhnnitmnyo'nyviruddhmviruddhm|| 54 / / jIvasya bhAvavazAtsAdisanidhanatve sAdyanidhanatve ca virodhprihaaro'ym| evaM hi paJcabhirbhAvaiH svayaM pariNamamAnasyAsya jIvasya kadAcidaudayikenaikena manuSyatvAdilakSaNena bhAvena sato vinAzastathApareNaudayikenaiva devatvAdilakSaNena bhAvena asata utpAdo bhvtyev| etacca 'na sato vinAzo nAsata utpAda' iti pUrvoktasUtreNa saha viruddhamapi na viruddham; yato jIvasya dravyArthikanayAdezena na satpraNAzo nAsadutpAdaH, tasyaiva paryAyArthikanayAdezena stprnnaasho'sdutpaadshc| na caitadanupapannam, nitye jale kllolaanaamnityasvarzanAlitiA pha8A anvayArthaH- [gd] e rIte [ nIvacca] jIvane [sata: vinAza:] sano vinAza ane [ sata: utpA: ] asano utpAda [ bhavati] hoya che[ti] evuM [ ninavare: maNitam] jinavaroe kahyuM che, [ anyonyaviruddhama] ke je anyonya viruddha (19 mI gAthAnA kathana sAthe virodhavALuM ) chatAM [viruddhamU ] aviruddha che. TIkAH- A, jIvane bhAvavazAt (audayikAdi bhAvone lIdhe) sAdi-sAtapaNuM ane anAdi-anaMtapaNuM hovAmAM virodhano parihAra che. e rIte kharekhara pAMca bhAvarUpe svayaM pariNamatA A jIvane kadAcit audayika evA eka manuSyatvAdisvarUpa bhAvanI apekSAe sano vinAza ane audayika ja evA bIjA devatvAdisvarUpa bhAvanI apekSAe asano utpAda thAya che ja. ane A (kathana) "sano vinAza nathI ne asano utpAda nathI' evA pUrvokta sUtranI (-19mI gAthAnI) sAthe virodhavALuM hovA chatAM (kharekhara) virodhavALuM nathI; kAraNa ke jIvane dravyArthikanayanA kathanathI sano nAza nathI ne asahno utpAda nathI tathA tene ja paryAyArthikanayanA kathanathI sano nAza che ane asano utpAda che. ane A * anupapanna nathI, kema ke nitya evA jaLamAM kallolonuM anityapaNuM jovAmAM Ave che. * ahIM 'sAri'ne badale 'nAri' hovuM joIe ema lAge che; tethI gujarAtImAM "anAdi' ema anuvAda karyo che. * anupapanna = ayukta, asaMgata; aghaTita na banI zake evuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 92 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAna zrIkuMdakuMda NeraiyatiriyamaNuA devA idi NAmasaMjudA pyddii| kuvvaMti sado NAsaM asado bhAvassa uppAdaM / / 55 / / nArakatiryamanuSyA devA iti nAmasaMyutAH prkRtyH| kurvanti sato nAzamasato bhaavsyotpaadm||55|| jIvasya sdsdbhaavocchittyutpttinimittopaadhiprtipaadnmett| bhAvArtha - pa3 mI gAthAmAM jIvane sAdi-sAtapaNuM tema ja anAdi-anaMtapaNuM kahevAmAM AvyuM. tyAM prazna saMbhave che ke-sAdi-sAtapaNuM ane anAdi-anaMtapaNe paraspara viruddha che; paraspara viruddha bhAvo ekIsAthe jIvane kema ghaTe? tenuM samAdhAna A pramANe che: jIva dravyaparyAyAtmaka vastu che. tene sAdi-sAtapaNuM ane anAdi-anaMtapaNe banne eka ja apekSAe kahevAmAM AvyAM nathI, bhinna bhinna apekSAe kahevAmAM AvyAM che; sAdi-sAtapaNuM kahevAmAM AvyuM che te paryAya-apekSAe che ane anAdi-anaMtapaNuM dravya-apekSAe che. mATe e rIte jIvane sAdi-sAtapaNuM tema ja anAdi-anaMtapaNuM ekIsAthe barAbara ghaTe che. (ahIM joke jIvane anAdi-anaMta tema ja sAdi-sAMta kahevAmAM Avyo topaNa tAtparya ema grahavuM ke paryAyArthikanayanA viSayabhUta sAdi-sAta jIvano Azraya karavAyogya nathI paraMtu dravyArthikanayanA viSayabhUta evuM je anAdi-anaMta, TaMkotkIrNajJAyakasvabhAvI, nirvikAra, nityAnaMdasvarUpa jIvadravya teno ja Azraya karavAyogya che.) 54. tiryaMca-nAka-deva-mAnava nAmanI che prakRti je, te vyaya kare sat bhAvano, utpAda asata taNo kare. 55. anvayArthaH- [vAravatiryamanuSyatevA: ] nAraka, tiryaca, manuSya ane deva [ ti nAmasaMyutA:] evAM nAmavALI [9taya:] (nAmakarmanI) prakRtio [sata: nAza ] sat bhAvano nAza ane [bata: mAvasya utpA" ] asat bhAvano utpAda [durvatti ] kare che. TIkA:- jIvane sat bhAvanA uccheda ane asat bhAvanA utpAdamAM nimittabhUta upAdhinuM A pratipAdana che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 93 yathA hi jalarAzerjalarAzitvenAsadutpAdaM saducchedaM cAnanubhavatazcaturthya: kakubbibhAgebhyaH krameNa vahamAnAH pavamAnAH kallolAnAmasadutpAdaM saducchedaM ca kurvanti, tathA jIvasyApi jIvatvena saducchedamasadutpattiM cAnanubhavataH krameNodIyamAnAH nArakatiryaGmanuSyadevanAmaprakRtayaH saducchedamasadutpAdaM ca kurvNtiiti|| 55 / / udayeNa uvasameNa ya khayeNa duhiM missidehiM prinnaame| juttA te jIvaguNA bahusu ya atthesu vicchinnnnaa|| 56 / / udayenopazamena ca kSayeNa dvAbhyAM mizritAbhyAM prinnaamen| yuktAste jIvaguNA bahuSu cArtheSu vistiirnnaaH|| 56 / / jIvasya bhaavodyvrnnnmett| jema samudrapaNe asano utpAda ane sano uccheda nahi anubhavatA evAM samudrane cAra dizAomAMthI krame vahetA pavano kallolosaMbaMdhI asano utpAda ane sano uccheda kare che (arthAta avidhamAna taraMganA utpAdamAM ane vidyamAna taraMganA nAzamAM nimitta bane che), tema jIvapaNe sano uccheda ane asano utpAda nahi anubhavatA evA jIvane krame udaya pAmatI nAraka-tiryaMca-manuSya-deva nAmanI (nAmakarmanI) prakRtio (bhAvosaMbaMdhI, paryAyosaMbaMdhI) sano uccheda ane asano utpAda kare che (arthAt vidyamAna paryAyanA nAzamAM ane avidhamAna paryAyanA utpAdamAM nimitta bane che). 55. pariNAma, udaya, kSayopazama, upazama, kSaye saMyukta je, te pAMca jIvaguNa jANavA; bahu bhedamAM vistIrNa che. 56. anvayArtha- [3yena ] udayathI yukta, [3pazamena] upazamathI yukta, [ kSayeLa] kSayathI yukta, [ kAmyAM nizritAmyAM] kSayopazamathI yukta [2] ane [pariNAmena yup:] pariNAmathI yukta-[ te] evA [ nIvaIST: ] (pAMca) jIvaguNo (-jIvanA bhAvo) che; [2] ane [vahu" karyeSu vistIrSA: ] temane ghaNA prakAromAM vistAravAmAM Ave che. TIkAH- jIvane bhAvonA udayanuM (-pAMca bhAvonI pragaTatAnuM) A varNana che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 94 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda ___ karmaNAM phaladAnasamarthatayodbhatirudayaH, anudbhatirupazamaH, udbhUtyanudbhUtI kSayopazamaH, atyaMtavizleSaH kSayaH, dravyAtmalAbhahetuka: prinnaamH| tatrodayena yukta audayikaH, upazamena yukta aupazamikaH, kSayopazamena yuktaH kSAyopazamikaH, kSayeNa yuktaH kSAyikaH, pariNAmena yuktaH paarinnaamikH| ta ete paJca jiivgunnaaH| tatropAdhicaturvidhatvanibaMdhanAzcatvAraH, svabhAvanibaMdhana ekH| ete copAdhibhedAtsvarUpabhedAca bhidyamAnA bahuSvartheSu vistAryaMta iti|| 56 / / kammaM vedayamANo jIvo bhAvaM karedi jaarisyN| so tassa teNa kattA havadi tti ya sAsaNe paDhidaM / / 57 / / karmono phaLadAnasamarthapaNe uddabhava te "udaya" che, anubhava te "upazama che, uddabhava tema ja anubhava te "kSayopazama ' che, 'atyaMta vizleSa te "kSaya" che, dravyano AtmalAbha (yAtI) jeno hetu che te "pariNAma" che. tyAM, udayathI yukta te "audayika' che, upazamathI yukta te "aupazamika" che, kSayopazamathI yukta te "kSAyopathamika' che, kaikSayathI yukta te "kSAyika' che, "pariNAmathI yukta te "pAriNAmika' che.-evA A pAMca jIvaguNo che. temAM (A pAMca guNomAM) upAdhinuM caturvidhapaNuM jemanuM kAraNa (nimitta) che evA cAra che, svabhAva jenuM kAraNa che evo eka che. upAdhinA bhedathI ane svarUpanA bhedathI bheda pADatAM, temane ghaNA prakAromAM vistAravAmAM Ave che. pa6. pudgalakaramane vedatAM AtmA kare je bhAvane, te bhAvano te jIva che kartA-kahyuM jinazAsane. 27. 1. phaLadAnasamartha = phaLa devAmAM samartha 2. atyaMta vizleSa = atyaMta viyoga; AtyaMtika nivRtti. 3. AtmalAbha = svarUpa prAptinuM svarUpane dhArI rAkhavuM te; potAne dhArI rAkhavuM te; hayAtI. (dravya potAne dhArI rAkhe che arthAta pote kyAta rahe che tethI tene "pariNAma' che.) 4. kSayathI yukta = kSaya sahita; kSaya sAthe saMbaMdhavALo. (vyavahAre karmono kSayanI apekSA jIvanA je bhAvamAM Ave te "kSAyika' bhAva che.) 5. pariNAmathI yukta = pariNAmamaya: pariNAmAtmaka; pariNAmasvarUpa. 6. karmopAdhinI cAra prakAranI dazA (-udaya, upazama, kSayopazama ane kSaya) jemanuM nimitta che evA cAra bhAvo che; jemAM karmopAdhirUpa nimitte bilakula nathI, mAtra dravyasvabhAva ja jenuM kAraNa che evo eka pAriNAmika bhAva che. 1. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 85 karma vedayamAno jIvo bhAvaM karoti yaadRshkm| sa tasya tena kartA bhavatIti ca zAsane ptthitm|| 57 / / jIvasyaudayikAdibhAvAnAM krtRtvprkaaroktiriym| jIvena hi dravyakarma vyavahAranayenAnubhUyate; tacAnubhUyamAnaM jIvabhAvAnAM nimittmaatrmupvrnnyte| tasminnimittamAtrabhUte jIvena kartRbhUtenAtmanaH karmabhUto bhAvaH kriyte| amunA yo yena prakAreNa jIvena bhAva: kriyate, sa jIvastasya bhAvasya tena prakAreNa kartA bhvtiiti|| 57 // kammeNa viNA udayaM jIvassa Na vijjade uvasamaM vaa| khaiyaM khaovasamiyaM tamhA bhAvaM tu kmmkdN|| 58 / / karmaNA vinodayo jIvasya na vidyata upazamo vaa| kSAyikaH kSAyopazamikastasmAdbhAvastu krmkRtH|| 58 / / anvayArtha:- [karma vedayamAnaH] bhane pehato tho [jIvaH] 4. [ yAdRza-kam bhAvaM] 41bhAvane [ karoti] 32. cha, [ tasya ] te mAyano [ tena] te 12. [ saH] te [kartA bhavati ] 'A cha-[iti ca ] mema [ zAsane paThitam ] sanama yuM che. TIkA:- A, jIvanA audayikAdi bhAvonA kartutvaprakAranuM kathana che. jIva vaDe dravyakarma vyavahAranayathI anubhavAya che; ane te anubhavAtuM thayuM jIvabhAvonuM nimittamAtra kahevAya che. te (dravyakarma) nimittamAtra hotAM, jIva vaDe kartApaNe potAno karmarUpa (kAryarUpa) bhAva karAya che. tethI je bhAva je prakAre jIva vaDe karAya che, te bhAvano te prakAre te 5 tA cha. 57. pudgalakarama viNa jIvane upazama, udaya, kSAyika ane lAyopathamika na hoya, tethI karmakRta e bhAva che. 58. anvayArtha:- [karmaNA vinA] dharbha vinA [jIvasya ] >>pane [udayaH ] 45, [ upazamaH] 5zama, [kSAyika:] yi [vA] athavA [kSAyopazamika:] kSayopazami [na vidyate ] hoto nathI, [ tasmAt tu] tathA [ bhAvaH ] (mA. (-yaturvidha mA) [ karmakRtaH ] karmakRta che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 96 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAna zrIkuMdakuMda dravyakarmaNAM nimittmaatrtvenaudyikaadibhaavkrtRtvmtroktm|| na khalu karmaNA vinA jIvasyodayopazamau kSayakSAyopazamAvapi vidyete; tataH kSAyikakSAyopazamikazcaudayikaupazamikazca bhAvaH krmkRto'numNtvyH| pAriNAmikastvanAdinidhano nirupAdhiH svAbhAvika ev| kSAyikastu svabhAvavyaktirUpatvAdanaMto'pi karmaNaH kSayeNotpadya-mAnatvAtsAdiriti karmakRta evoktH| aupazamikastu karmaNAmupazame samutpadyamAnatvAdanupazame samucchidyamAnatvAt karmakRta eveti| athavA udayopazamakSayakSayopazamalakSaNAzcatasro dravyakarmaNAmevAvasthAH, na punaH pariNAma-lakSaNaikAvasthasya jIvasya; tata udayAdisaMjAtAnAmAtmano bhAvAnAM nimitta TIkA:- ahIM, (audayikAdi bhAvonAM) nimitta mAtra tarIke dravyakarmone audayikAdi bhAvonuM kartApaNuM kahyuM che. (eka rIte vyAkhyA karatAM-) karma vinA jIvane udaya-upazama tema ja kSaya-kSayopazama hotA nathI (arthAt dravyakarma vinA jIvane audayikAdi cAra bhAvo hotA nathI); tethI kSAyika, kSAyopathamika, audayika ke aupathamika bhAva karmakRta saMmata karavo. pariNAmika bhAva to anAdi-anaMta, nirupAdhi, svAbhAvika ja che. (audayika ane kSAyopathamika bhAvo karma vinA hotA nathI ane tethI karmakRta kahI zakAya-e vAta to spaSTa samajAya evI che; kSAyika ane aupathamika bhAvonI bAbatamAM nIce pramANe spaSTatA karavAmAM Ave che ) kSAyika bhAva, joke svabhAvanI vyaktirUpa (-pragaTatArUpa) hovAthI anaMta (-aMta vinAno) che topaNa, karmanA kSaya vaDe utpanna thato hovAne lIdhe sAdi che tethI karmakRta ja kahevAmAM Avyo che. aupazamika bhAva karmanA upazame utpanna thato hovAthI ane anupazame naSTa thato hovAthI karmakRta ja che. (Ama audayikAdi cAra bhAvo karmakRta saMmata karavA.) athavA (bIjI rIte vyAkhyA karatAM)-udaya, upazama, kSaya ane kSayopazamasvarUpa cAra (avasthAo) dravyakarmanI ja avasthAo che, pariNAmasvarUpa eka avasthAvALA jIvanI nahi ( arthAt udaya vagere avasthAo dravyakarmanI ja che, pariNAma" jenuM svarUpa che evI eka avasthAe avasthita jIvanI-pariNAmika bhAvarUpe rahelA jIvanI-te cAra avasthAo nathI ); tethI udayAdika vaDe utpanna thatA * nirupAdhi = upAdhi vinAno; aupAdhika na hoya evo. (jIvano pAriNAmika bhAva sarva karmopAdhithI nirapekSa hovAne lIdhe nirupAdhi che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 97 mAtrabhUtatathAvidhAvasthatvena svayaM pariNamanA:vyakarmApi vyavahAranayenAtmano bhAvAnAM kartRtvamApadyata iti||58|| bhAvo jadi kammakado attA kammassa hodi kidha kttaa| Na kuNadi attA kiMci vi muttA aNNaM sagaM bhAvaM / / 59 / / bhAvo yadi karmakRta AtmA karmaNo bhavati kathaM krtaa| na karotyAtmA kiMcidapi muktvAnyat svakaM bhaavm|| 59 / / jIvabhAvasya karmakartRtve puurvpksso'ym| yadi khalvaudayikAdirUpo jIvasya bhAvaH karmaNA kriyate, tadA jIvastasya kartA na bhvti| na ca jiivsyaakrtRtvaamissyte| tataH pArizeSyeNa dravyakarmaNaH krtaapdyte| tattu katham ? yato nizcayanayenAtmA svaM bhAvamujjhitvA nAnyatkimapi AtmAnA bhAvone nimittamAtrabhUta evI te prakAranI avasthAorUpe (dravyakarma) svayaM pariNamatuM hovAne lIdhe dravyakarma paNa vyavahAranayathI AtmAnA bhAvonA kartApaNAne pAme che. 58. jo bhAvakartA karma, to zuM karmakartA jIva che? jIva to kadI karato nathI nija bhAva viNa kaMI anyane. pa9. anvayArtha:- | Hi bhAva: varmavRta:] jo bhAva (-jIvabhAva) karmakRta hoya to [ zAtmA gA: >>rtA bhavati] AtmA karmano (-dravyakarmano ) kartA hovo joIe. [ N] te to kema bane? [mAtmA] kAraNa ke AtmA to [svaruM bhAve muphtI] potAnA bhAvane choDIne [ kanya vicit ]i bIjAM kAMI paNa dUra karoti] karato nathI. TIkAH- karmane jIvabhAvanuM kartApaNuM hovAnI bAbatamAM A *pUrvapakSa che. jo audayikAdirUpa jIvano bhAva karma vaDe karavAmAM Avato hoya, to jIva teno (audayikAdirUpa jIvabhAvano) kartA nathI ema Thare che. ane jIvanuM akartApaNuM to iSTa (-mAnya) nathI. mATe, bAkI e rahyuM ke jIva dravyakarmano kartA hovo joIe. paNa te to kema bane? kAraNa ke nizcayanayathI AtmA potAnA bhAvane choDIne bIjAM * pUrvapakSa = carcA ke nirNaya mATe koI zAstrIya viSayanI bAbatamAM rajU karelo pakSa ke prazna Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 98 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda rotIti zA bhAvo kammaNimitto kammaM puNa bhAvakAraNaM hvdi| Na du tesiM khalu kattA Na viNA bhUdA du kttaarN|| 60 / / bhAvaH karmanimittaH karma punarbhAvakAraNaM bhvti| na tu teSAM khalu kartA na vinA bhUtAstu krtaarm|| 60 / / puurvsuutroditpuurvpksssiddhaaNto'ym| vyavahAreNa nimittamAtratvAjjIvabhAvasya karma kartR, karmaNo'pi jIvabhAvaH kartA; nizcayena tu na jIvabhAvAnAM karma kartR, na karmaNo jiivbhaavH| na ca te kartAramaMtareNa saMbhUyete; yato nizcayena jIvapariNAmAnAM jIvaH kartA, karmapariNAmAnAM karma kartR iti||60|| kAMI paNa karato nathI. ( A pramANe pUrvapakSa rajU karavAmAM Avyo.) 59. re! bhAva karmanimitta che ne karma bhAvanimitta che, anyonya nahi kartA khare; kartA vinA nahi thAya che. 6O. anvayArthaH- [ bhAva: vanimitta: ] jIvabhAvanuM karma nimitta che [punaH] ane [ karma bhAvAra mavati] karmanuM jIvabhAva nimitta che, [tu teSAM venuM vartA] paraMtu kharekhara ekabIjAnAM kartA nathI; [na tu rtAram vinA mUtA:] kartA vinA thAya che ema paNa nathI. TIkAH- A, pUrva sUtramAM ( 59 mI gAthAmAM) kahelA pUrvapakSanA samAdhAnarUpa siddhAMta vyavahArathI nimittamAtrapaNAne lIdhe jIvabhAvanuM karma kartA che (-audayikAdi jIvabhAvanuM kartA dravyakarma che), karmano paNa jIvabhAva kartA che; nizcayathI to jIvabhAvonuM nathI karma kartA, karmano nathI jIvabhAva kartA. teo (jIvabhAva ane dravyakarma) kartA vinA thAya che ema paNa nathI; kAraNa ke nizcayathI jIvapariNAmono jIva kartA che ane karmapariNAmonuM karma (-pugala) kartA che. 6O. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana __ [ 88 kuvvaM sagaM sahAvaM attA kattA sagassa bhaavss| Na hi poggalakammANaM iti jiNavayaNaM muNeyavvaM / / 61 / / kurvan svakaM svabhAvaM AtmA kartA svakasya bhaavsy| na hi pudgalakarmaNAmiti jinavacanaM jnyaatvym||61|| nizcayena jIvasya svabhAvAnAM kartRtvaM pudgalakarmaNAmakartRtvaM cAgamenopadarzitamatra iti / / 1 / / kammaM pi sagaM kuvvadi seNa sahAveNa smmmppaannN| jIvo vi ya tArisao kammasahAveNa bhaavenn||62|| karmApi svakaM karoti svena svabhAvena smygaatmaanm| jIvo'pi ca tAdRzakaH karmasvabhAvena bhaaven||62|| nija bhAva karato AtamA kartA khare nija bhAvano, stani hAlabhano;-64heza nino yo. 61. anvayArtha:- [svakaM svabhAvaM ] potaan|| *svamAyane [ kurvan ] 2to [AtmA ] mAtmA [hi] 5252 [svakasya bhAvasya ] potana mAno [kartA] 5 cha, [na pudgalakarmaNAm ] Y6 no nahi; [iti] mAma [jinavacanaM] nivayana [jJAtavyam ] jANavuM. TIkA:- nizcayathI jIvane potAnA bhAvonuM kartApaNuM che ane pudgalakarmonuM akartApaNuM che ema ahIM Agama vaDe darzAvavAmAM AvyuM che. 61. re ! karma ApasvabhAvathI nija karmaparyayane kare, AtmAya karmasvabhAvarUpa nija bhAvathI nijane kare. 62. anvayArtha:- [karma api] dharbha 59 // [ svena svabhAvena ] potAnA svAbhAthI [svakaM karoti ] potAne cha [ca] bhane [ tAdRzaka: jIvaH api] tapo 59 // * joke zuddhanizcayathI kevaLajJAnAdi zuddhabhAvo "svabhAvo' kahevAya che topaNa azuddhanizcayathI rAgAdika 59 'svamAyo' upAya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 100 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMdaatr nizcayanayenAbhinnakArakatvAtkarmaNo jIvasya ca svayaM svruupkrtRtvmuktm| karma khalu karmatvapravartamAnapudgalaskaMdharUpeNa kartRtAmanubibhrANaM, karmatvagamanazaktirUpeNa karaNatAmAtmasAtkurvat, prApyakarmatvapariNAmarUpeNa karmatAM kalayat, pUrvabhAvavyapAye'pi dhruvatvA-laMbanAdupAttApAdAnatvam, upajAyamAnapariNAmarUpakarmaNAzrIyamANatvAdupoDhasaMpradAnatvam, AdhIyamAnapariNAmAdhAratvAdgRhItAdhikaraNatvaM, svayameva SaTkArakIrUpeNa vyavatiSThamAnaM na kaarkaaNtrm-peksste| evaM jIvo'pi bhAvaparyAyeNa pravartamAnAtmadravyarUpeNa kartRtAmanubibhrANo, bhAvaparyAyagamana-zaktirUpeNa karaNatAmAtmasAtkurvan , prApyabhAvaparyAyarUpeNa karmatAM kalayan, pUrvabhAvaparyAya-vyapAye'pi dhruvatvAlaMbanAdupAttApAdAnatvam , upajAyamAnabhAvaparyAyarUpakarmaNAzrIyamANatvAdupoDha-saMpradAnatva;, [ rmasvabhAvena bhAvena] karmasvabhAva bhAvathI (-audayikAdi bhAvathI) [ sabhya AtmAna+] barAbara potAne kare che. TIkA- nizcayanaye abhinna kArako hovAthI karma ane jIva svayaM svarUpanA (potapotAnA rUpanA) kartA che ema ahIM kahyuM che. karma kharekhara (1) karmapaNe pravartatA pugalaskaMdharUpe kartApaNAne dharatuM, (2) karmapaNuM pAmavAnI zaktirUpe karaNapaNAne aMgIkRta karatuM, (3) prApya evA karmacpariNAmarUpe karmapaNAne anubhavatuM, (4) pUrva bhAvano nAza thavA chatAM dhruvapaNAne avalaMbatuM hovAthI jeNe apAdAnapaNAne prApta karyuM che evuM, (5) UpajatA pariNAmarUpa karma vaDe samAzrita thatuM hovAthI ( arthAt upajatA pariNAmarUpa kArya potAne devAmAM AvatuM hovAthI) saMpradAnapaNAne pAmeluM ane (6) dhArI rAkhavAmAM AvatA pariNAmano AdhAra hovAthI jeNe adhikaraNapaNAne grahyuM che evuMsvayameva pakArakarUpe vartatuM thayuM anya kArakanI apekSA rAkhatuM nathI. e pramANe jIva paNa (1) bhAvaparyAye pravartatA AtmadravyarUpe kartApaNAne dharato, (2) bhAvaparyAya pAmavAnI zaktirUpe karaNapaNAne aMgIkRta karato, (3) prApya evA bhAvaparyAyarUpe karmapaNAne anubhavato, (4) pUrva bhAvaparyAyano nAza thavA chatAM dhruvapaNAne avalaMbato hovAthI jeNe apAdAnapaNAne prApta karyuM che evo, (5) UpajatA bhAvaparyAyarUpa karma vaDa samAzrita thato hovAthI (arthAt UpajatA bhAvaparyAyarUpa kArya potAne devAmAM AvatuM hovAthI) saMpradAnapaNAne pAmelo ane Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 101 AdhIyamAnabhAvaparyAyAdhAratvAdgRhItAdhikaraNatvaH, svayameva SaTkArakIrUpeNa vyavatiSThamAno na kaarkaaNtrmpeksste| ataH karmaNa: karturnAsti jIvaH kartA, jIvasya karturnAsti karma kartR nizcayenetinA da2AA (6) dhArI rAkhavAmAM AvatA bhAvaparyAyano AdhAra hovAthI jeNe adhikaraNapaNAne grahyuM che evo -svayameva pakArakarUpe vartato thako anya kArakanI apekSA rAkhato nathI. mATe nizcayathI karmarUpa kartAne jIva kartA nathI ane jIvarUpa kartAne karma kartA nathI. (jayAM karma kartA che tyAM jIva kartA nathI ane jyAM jIva kartA che tyAM karma kartA nathI.) bhAvArtha:- (1) pudgala svataMtrapaNe dravyakarmane karatuM hovAthI pugala pote ja kartA che; (2) pote dravyakarmarUpe pariNamavAnI zaktivALuM hovAthI pudgala pote ja karaNa che; (3) dravyakarmane prApta karatuM- pahoMcatuM hovAthI dravyakarma karma che, athavA dravyakarmathI pote abhinna hovAthI pudgala pote ja karma (-kArya) che; (4) potAnAmAMthI pUrva pariNAmano vyaya karIne dravyakarmarUpa pariNAma karatuM hovAthI ane pudgaladravyarUpe dhruva rahetuM hovAthI pudgala pote ja apAdAna che; (5) potAne dravyakarmarUpa pariNAma detuM hovAthI pugala pote ja saMpradAna che; (6) potAnAmAM arthAt potAnA AdhAre dravyakarma karatuM hovAthI pugala pote ja adhikaraNa che. e ja pramANe (1) jIva svataMtrapaNe jIvabhAvane karato hovAthI jIva pote ja kartA che; (2) pote jIvabhAvarUpe pariNamavAnI zaktivALo hovAthI jIva pote ja kAraNa che; (3) jIvabhAvane prApta karato- pahoMcato hovAthI jIvabhAva karma che, athavA jIvabhAvathI pote abhinna hovAthI jIva pote ja karma che; (4) potAnAmAMthI pUrva bhAvano vyaya karIne (navIna ) jIvabhAva karato hovAthI ane jIvadravyarUpe dhruva raheto hovAthI jIva pote ja apAdAna che; (5) potAne jIvabhAva deto hovAthI jIva pote ja saMpradAna che; (6) potAnAmAM arthAta potAnA AdhAre jIvabhAva karato hovAthI jIva pote ja adhikaraNa che. A rIte pudgalanI karmodayAdirUpe ke karmabaMdhAdirUpe pariNamavAnI kriyAne viSe kharekhara pudgala ja svayameva che kArakarUpe vartatuM hovAthI tene anya kArakonI apekSA nathI tathA jIvanI audayikAdi bhAvarUpe pariNamavAnI kriyAne viSe kharekhara jIva ja svayameva cha kArakarUpe vartato hovAthI tene anya kArakonI apekSA nathI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 102 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAna zrIkuMdakuMda kammaM kammaM kuvvadi jadi so appA karedi appaannN| kidha tassa phalaM bhujadi appA kammaM ca dedi phlN||63|| karma karma karoti yadi sa AtmA krotyaatmaanm| kaMtha tasya phalaM bhukte AtmA karma ca dadAti phlm|| 63 / / karmajIvayoranyonyAkartRtve'nyadattaphalAnyopabhogalakSaNadUSaNapuraHsaraH pUrvapakSogyam kirUA pudagalanI ane jIvanI uparokta kriyAo eka ja kALe vartatI hovA chatAM paNa paulika kriyAne viSe vartatAM pudgalanAM cha kArako jIvakArakothI taddana bhinna ane nirapekSa che tathA jIvabhAvarUpa kriyAne viSe vartatAM jIvanAM cha kArako pudgalakArakothI taddana bhinna ane nirapekSa che. kharekhara koI dravyanA kArakone koI anya dravyanA kArakonI apekSA hotI nathI. 6ra. jo karma karma kare ane AtmA kare basa Atmane, kayama karma phaLa de jIvane? kayama jIva te phaLa bhogave ? 63. anvayArthaH- [ yadri] jo [ varma] karma [ karma karoti] karmane kare ane [sa: mAtmA] AtmA [ gAtmAnam roti] AtmAne kare to [^] karma [ttam thaM vavAti ] AtmAne phaLa kema Ape [2] ane [ nItmA] AtmA [ tasya chatta murjI] tenuM phaLa kema bhogave? TIkA:- jo karma ane jIvane anyonya akartApaNuM hoya, to "anya dIdheluM phaLa anya bhogave' evo prasaMga Ave; - Avo doSa batAvIne ahIM pUrvapakSa rajU karavAmAM Avyo che. bhAvArtha:- zAstromAM kahyuM che ke ( paudgalika) karma jIvane phaLa Ape che ane jIva (paudgalika) karmanuM phala bhogave che. have jo jIva karmane karato ja na hoya to jIvathI nahi karAyeluM karma jIvane phaLa kema Ape ane jIva potAthI nahi karAyelA karmanA phaLane kema bhogave ? jIvathI nahi karAyeluM karma jIvane phaLa Ape ane jIva te phaLa bhogave e koI rIte nyAyayukta nathI. A rIte, "karma" karmane ja kare che ane * A gAthAne maLatI gAthA zrI pravacanasAramAM 168 mI che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 103 atha siddhAMtasutrANi *ogADhagADhaNicido poggalakAyehi savvado logo| suhamehiM bAdarehiM ya NaMtANaMtehiM vividhehiN|| 64 / / avagADhagADhanicitaH pudgalakAyaiH sarvato lokH| sukssmairbaadraishcaanNtaanNtairvividhaiH|| 64 / / karmayogyapudgalA aJjanacUrNapUrNasamudgakanyAyena sarvalokavyApitvAdyatrAtmA tatrAnAnItA vAvatiSThata kRtyatraumUtA 64 attA kuNadi sabhAvaM tattha gadA poggalA sbhaavhiN| gacchaMti kammabhAvaM annnnonnnnaagaahmvgaaddhaa||65|| AtmA AtmAne ja kare che" e vAtamAM pUrvokata doSa Avato hovAthI e vAta ghaTatI nathIema ahIM pUrvapakSa rajU karavAmAM Avyo che. 63. have siddhAMtasUtro che (arthAt have 63mI gAthAmAM kahelA pUrvapakSanA nirAkaraNapUrvaka siddhAMtanuM pratipAdana karanArI gAthAo kahevAmAM Ave che ). avagADha gADha bharela che sarvatra pudagalakAyathI A loka bAdara-sukSmathI, vidhavidha anaMtAnaMtathI. 64. anvayArthaH- [ nova:] loka [sarvata: ] sarvata:[ vividhai: ] vividha prakAranA, [anaMtAnaMtai: ] anaMtAnaMta [sUkSma vIre. 1] sUkSma tema ja bAdara [putrachAye] pudgalakAyo (pudgalaskaMdho) vaDa [vaDhiDhinivita:] (viziSTa rIte) avagAhAIne gADha bharelo che. TIkA:- ahIM ema kahyuM che ke -karmayogya pudgalo (kArmANavargaNArUpa pudgalaskaMdho ) aMjanacUrNathI (AMjaNanA jhINA bhUkAthI) bharelI DAbalInA nyAye AkhA lokamAM vyApelA che; tethI jyAM AtmA che tyAM, vinA lAvye ja (kayAMyathI lAvavAmAM AvyA vinA ja), teo rahelAM che. 64 AtmA kare nija bhAva jyAM, tyAM pudgalo nija bhAvathI karmasvarUpe pariName anyonya-avagAhita thaI. 65. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 104 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda AtmA karoti svabhAvaM tatra gatAH pudgalAH svbhaavaiH| gacchanti krmbhaavmnyonyaavgaahaavgaaddhaa|| 65 / / anyaakRtkrmsNbhuutiprkaaroktiriym| AtmA saMsArAvasthAyAM pAriNAmikacaitanyasvabhAvamaparityajannevAnAdibaMdhanabaddhatvAdanAdimoharAgadveSagnigdhairavizuddhaireva bhaavairvivrtte| sa khalu yatra yadA moharUpaM rAgarUpaM dveSarUpaM vA svasya bhAvamArabhate, tatra tadA tameva nimittIkRtya jIvapradezeSu parasparAvagAhenAnupraviSTA svabhAvaireva pudgalAH karmabhAvamApadyaMta iti||65|| anvayArthaH- [mAtmA ] AtmA [svabhAva ] (moharAgadveSarUpa) potAnA bhAvane [ roti] kare che; [ tatra tA: pudatA: ] ( tyAre ) tyAM rahelAM pudgalo [svamAve.] potAnA bhAvothI [banyonyAvAdAvaIDhI:] jIvane viSe (viziSTa prakAre) anyonya-avagAharUpe pravezyAM thakAM [varmamAvat Rtti ] karmabhAvane pAme che. TIkA:- anya vaDe karavAmAM AvyA vinA karmanI utpatti kaI rIte thAya che tenuM A kathana che. AtmA kharekhara saMsAra-avasthAmAM pAriNAmika caitanyasvabhAvane choDyA vinA ja anAdi baMdhana vaDe baddha hovAthI anAdi moharAgadveSa vaDe * snigdha evA avizuddha bhAvarUpe ja vivartana pAme che (- pariName che). te (saMsArastha AtmA) kharekhara jyAM ane jyAre moharUpa, rAgarUpa ke dveSarUpa evA potAnA bhAvane kare che. tyAM ane tyAre te ja bhAvane nimitta karIne pugalo potAnA bhAvothI ja jIvanA pradezomAM (viziSTatApUrvaka) paraspara avagAharUpe pravezyAM thaka karmabhAvane pAme che. bhAvArtha:- AtmA je kSetre ane je kALe azuddha bhAve pariName che, te ja kSetre rahelA kArmANavargaNArUpa pudgalaskaMdho te ja kALe svayaM potAnA bhAvothI ja jIvanA pradezomAM khAsa prakAre paraspara avagAharUpe pravezyA thakA karmapaNAne pAme che. A rIte, jIvathI karAyA vinA ja pudagalo svayaM karmapaNe pariName che. 65. * snigdha=cIkaNA, cIkAzavALA. (moharAgadveSa karmabaMdhanA nimitabhUta hovAne lIdhe moharAgadveSane snigdhatAnI upamA ApavAmAM Ave che. tethI ahIM avizuddha bhAvone "moharAgadveSa vaDa snigdha" kahyA che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana | [ 105 jaha puggaladavvANaM bahuppayArehiM khNdhnnivvttii| akadA parehiM diTThA taha kammANaM viyaannaahi|| 66 / / yathA pudgaladavyANAM bahuprakAraiH skNdhnivRttiH| akRtA paraidRSTA tathA karmaNAM vijaaniihi||66|| ananyakRtatvaM karmaNAM vaicitrysyaatroktm| yathA hi svyogycNdraarkprbhoplNbhe| saMdhyAbheMdracApapariveSaprabhRtibhirbahubhiH prakAraiH pudgalaskaMdhavikalpAH kaMtrataranirapekSA evotpadyate, tathA svayogyajIvapariNAmopalaMbhe jJAnAvaraNaprabhRti-bhirbahubhiH prakAraiH karmANyapi kaMtrataranirapekSANyevotpadyate iti||66|| jyama skaMdharacanA bahuvidhA dekhAya che pudgala taNI parathI akRta, te rIta jANo vividhatA karmo taNI. 66. anvayArthaH- [ yathA: ] jema [ putadravyAnAM ] pudgaladravyonI [ vadurUvAre ] bahu prakAre [ sva nivRtti:] skaMdharacanA [pare: vRkatA ] parathI karAyA vinA [ daET ] thatI jovAmAM Ave che, [ tathA ] tema [ rmaLAM ] karmonI bahuprakAratA [ vinAnAdi] parathI akRta jANo. TIkAH- karmonI vicitratA (bahuprakAranA) anya vaDe karavAmAM AvatI nathI ema ahIM kahyuM che. jema potAne yogya caMdra-sUryanA prakAzanI upalabdhi hotAM, saMdhyA-vAdaLAM IdradhanuSaprabhAmaMDaLa ityAdi ghaNA prakAre pugalaskaMdhabhedo anya kartAnI apekSA vinA ja Upaje che, tema potAne yogya jIva-pariNAmanI upalabdhi hotAM, jJAnAvaraNAdi ghaNA prakAre karmo paNa anya kartAnI apekSA vinA ja Upaje che. bhAvArtha- karmonI vividha prakRti-pradeza-sthiti anubhAgarUpa vicitratA paNa jIvakRta nathI, pudgala ja che. 66. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 106 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAna zrIkuMdakuMda jIvA puggalakAyA annnnonnnnaagaaddhghnnpddibddhaa| kAle vijujjamANA sahadukkhaM diti bhuNjNti||67|| jIvAH pudgalakAyAH anyonyaavgaaddhgrhnnprtibddhaaH| kAle viyujyamAnAH sukhaduHkhaM dadati bhuanti|| 67 / / nizcayena jIvakarmaNozcaikakartRtve'pi vyavahAreNa karmadattaphalopalaMbho jIvasya na virudhyata itytroktm| jIvA hi moharAgadveSannigdhatvAtpudgalaskaMdhAzca svabhAvamnigdhatvAbaMdhAvasthAyAM prmaannudvNdvaaniivaanyonyaavgaahgrhnnprtibddhtvenaavtisstthte| yadA tu te parasparaM viyujyaMte, tadoditapracyavamAnA nizcayena sukhaduHkharUpAtmapariNAmAnAM vyavahAreNeSTA jIva-pudgalo anyonyamAM avagAhu grahIne baddha che; kALe viyoga lahe tadA sukhadu:kha Ape-bhogave. 67. anvayArthaH- [ nIvA. putrachAyA: ] jIvo ane pudgalakAyo [ sanyojAvADhipraNaprativaThTha:] (viziSTa prakAre) anyonya-avagAhane grahavA vaDe (paraspara) baddha che; [ 17 viyuSamAnA:] kALe chuTA paDatAM [ su du:vuM Dhati mukti] sukhadu:kha Ape che ane bhogave che (arthAt pudgalakAyo sukhaduHkha Ape che ane jIvo bhogave che). TIkA:- nizcayathI jIva ane karmane ekanuM (nija nija rUpanuM ja) kartApaNuM hovA chatAM, vyavahArathI jIvane karme dIdhelA phaLano bhogavaTo virodha pAmato nathI (arthAt "karma jIvane phaLa Ape che ane jIva tene bhogave che" e vAta paNa vyavahArathI ghaTe che) ema ahIM kahyuM che. jIvo moharAgadveSa vaDe snigdha hovAne lIdhe ane pudgalaskaMdho svabhAvathI snigdha hovAne lIdhe, (teo) baMdha-avasthAmAM- *paramANuddhonI mAphaka-(viziSTa prakAre) anyonyaavagAhanA grahaNa vaDa baddhapaNe rahe che. jyAre teo paraspara chUTA paDe che tyAre (nIce pramANe pudgalaskaMdho phaLa Ape che ane jIvo tene bhogave che)- udaya pAmIne kharI jatA pudgalakAyo sukhadu:kharUpa AtmapariNAmonA nimittamAtra * paramANuddha= be paramANuonuM joDakuM; be paramANuono banelo skaMdha; dvi-aNaka skaMdha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 107 niSTaviSayANAM nimittamAtratvAtpudgalakAyAH sukhaduHkharUpaM phalaM prayacchanti / jIvAzca nizcayena nimittamAtrabhutadravyakarmanirvartitasukhaduHkharUpAtmapariNAmAnAM vyavahAreNa * hovAnI apekSAe *nizcayathI, ane ISTAniSTa viSayonA nimittamAtra hovAnI apekSAe vyavahArathI *sukhaduHkharUpa phaLa Ape che; tathA jIvo nimittamAtrabhUta dravyakarmathI niSpanna thatA sukhaduHkharUpa AtmapariNAmonA bhoktA hovAnI apekSAe nizcayathI, ane (nimittamAtrabhUta ) dravyakarmanA udayathI saMpAdita ISTAniSTa viSayonA bhoktA hovAnI apekSAe vyavahArathI, te prakAranuM (sukhaduHkharUpa ) phaLa bhogave che (arthAt nizcayathI sukhaduHkhapariNAmarUpa ane vyavahA2thI ISTAniA viSayarUpa phaLa bhogave che). * (1) sukhaduHkhapariNAmomAM tathA (2) ISTAniSTa viSayonA saMyogamAM zubhAzubha karmo nimittabhUta hoya che, tethI te karmone temanA nimittamAtrapaNAnI apekSAe ja "(1) sukhaduHkhapariNAmarUpa ( phaLa ) tathA (2) ISTAniSTa viSayarUpa phaLa ' denArAM '' ( upacArathI ) kahI zakAya che. have, (1) sukhadu:khapariNAma to jIvanA potAnA ja paryAyarUpa hovAthI jIva sukhaduHkhapariNAmane to 'nizcayathI ' bhogave che, ane tethI sukhaduHkhapariNAmamAM nimittabhUta vartatAM zubhAzubha karmo viSe paNa ( -jemane '' sukhadu:khapariNAmarUpa phaLa denArA '' kahyAM hatAM temanA viSe paNa) te apekSAe ema kahI zakAya che ke ''teo jIvane 'nizcayathI ' sukhaduHkhapariNAmarUpa phaLa de che;" tathA (2) ITAniSTa viSayo to jIvathI taddana bhinna hovAthI jIva ISTAniSTa viSayone to 'vyavahArathI ' bhogave che, ane tethI ISTAniSTa viSayomAM nimittabhUta vartatAM zubhAzubha karmo viSe paNa (-jemane "ISTAniSTa viSayarUpa phaLa denArA " kahyAM hatAM temanA viSe paNa) te apekSAe ema kahI zakAya che ke "teo jIvane ' vyavahArathI ' ISTAniSTa viSayarUpa phaLa de che. ' ' ahIM (TIkAnA bIjA phakarAmAM ) je 'nizcaya' ane 'vyavahAra' evA be bhaMga pADayA che te mAtra eTalo bheda sUcavavA mATe ja pADayA che ke ' karmanimittaka sukhaduHkhapariNAmo jIvamAM thAya che ane karmanimittaka ITAniSTa viSayo jIvathI taddana bhinna che.' paraMtu ahIM kahelA nizcayarUpa bhaMgathI ema na samajavuM ke 'paudgalika karma jIvane kharekhara phaLa Ape che ane jIva kharekhara karme dIdhelA phaLane bhogave che. 52mArthe koI dravya koI anya dravyane phaLa ApI zakatuM nathI ane koI dravya koI anya dravya pAsethI phaLa meLavIne bhogavI zakatuM nathI. jo 52mArthe koI dravya anya dravyane phaLa Ape ane te anya dravya tene bhogave to baMne dravyo eka thaI jAya. ahIM e dhyAnamAM rAkhavuM khAsa Avazyaka che ke TIkAnA pahelA phakarAmAM AkhI gAthAnA kathanano sAra kahetAM zrI TIkAkAra AcAryadeve pote ja, jIvane karme dIdhelA phaLano bhogavaTo vyavahA2thI ja kahyo che, nizcayathI nahi. * sukhadu:khanAbe artho thAya cheH (1) sukhaduHkhapariNAmo, ane (2) ISTAniSTa viSayo. jyAM 'nizcayathI ' kahyuM che tyAM 'sukhaduHkhapariNAmo' evo artha samajavo ane jyAM 'vyavahArathI 'kahyuM che tyAM 'ISTAniSTa 'viSayo' evo artha samajavo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 108 ] paMcAstikAyasaMgraha bhagavAna zrIkuMdakuMdadrvykrmodyaapaaditessttaanissttvissyaannaaN bhoktRtvAttathAvidhaM phalaM bhuJjante iti| etena jIvasya bhoktRtvaguNo'pi vyaakhyaatH|| 67 / / tamhA kammaM kattA bhAveNa hi saMjadodha jiivss| bhottA hu havadi jIvo cedagabhAveNa kmmphlN|| 68 / / tasmAtkarma kartR bhAvena hi saMyutamatha jiivsy| bhoktA tu bhavati jIvazcetakabhAvena krmphlm||68|| krtRtvbhoktRtvvyaakhyopsNhaaro'ym| tata etat sthitta nizcayenAtmanaH karma kartR, vyavahAreNa jIvabhAvasya; jIvo'pi nizcayenAtmabhAvasya kartA, vyavahAraNe karmaNa iti| yathAtrobhayanayAbhyAM karma kartR, tathaikenApi nayena na bhoktR| kutaH ? caitnypuurvkaanubhuutisdbhaavaabhaavaat| tatazceta AthI (A kathanathI) jIvanA bhokatRtvaguNanuM paNa vyAkhyAna thayuM. 67. tethI karama, jIvabhAvathI saMyukta kartA jANavuM; bhokatApaNuM to jIvane cetakapaNe tatkaLa taNuM 68. anvayArtha:- [ tamAt] tethI [batha nIvaca bhAvena di saMyum] jIvanA bhAvathI saMyukta evuM [ ] karma (dravyakarma) [ e] kartA che. (-nizcayathI potAnuM kartA ane vyavahArathI jIvabhAvanuM kartA, paraMtu te bhokatA nathI). [ mojItu] bhokatA to [ nIva: mavati] (mAtra) jIva che [vetamAna] cetakabhAvane lIdhe [varmana] karmaphaLano. TIkAH- A, kartRtva ane bhokatRtvanI vyAkhyAno upasaMhAra che. tethI (pUrvokta kathanathI) ema nakkI thayuM ke-karma nizcayathI potAnuM kartA che, vyavahArathI jIvabhAvanuM kartA che; jIva paNa nizcayathI potAnA bhAvano kartA che, vyavahArathI karmano kata jema ahIM baMne nayothI karma karyA che, tema eka paNa nathI te bhoktA nathI. zA kAraNe ? kAraNa ke tene *caitanyapUrvaka anubhUtino sadbhAva nathI. tethI * je anubhUti caitanyapUrvaka hoya tene ja ahIM bhokatRtva kahela che, te sivAyanI anubhUtine nahi. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 109 natvAt kevala eva jIvaH karmaphalabhUtAnAM kathaMcidAtmanaH sukhaduHkhapariNAmAnAM kathaMcidiSTAniSTaviSayANAM bhoktA prasiddha iti / / 68 / / eva kattA bhottA hojaM appA sagehiM kammehiM / hiDadi pAramapAraM saMsAraM mohasaMchaNNo / / 69 / / eMva kartA bhoktA bhavannAtmA svakaiH karmabhiH / hiMte pAmapAra saMsAra mosaMchanna:|| / / karmasaMyuktatvamukhena prbhutvgunnvyaakhyaanmett| prakaTitaprabhutvazaktiH evamayamAtmA karmabhirgRhItakartRtvabhoktRtvAdhikAro'nAdimohA-vacchannatvAdupajAtaviparItAbhinivezaH pratyastamitasamyagjJAnajyotiH sAMtamanaMtaM cetanapaNAne lIdhe kevaLa jIva ja karmaphaLano kathaMcit AtmAnA sukhaduHkhapariNAmono ane kathaMcit ITAniSTa viSayono-bhoktA prasiddha che. 68. kartA ane bhoktA thato e rIta nija karmo vaDe jIva mohathI Acchanna sAMta anaMta saMsAre bhame. 69. svao: anvayArtha:- [i] e rIte [svao: rmama: ] potAnAM karmothI [rtA mottA bhavan] kartA-bhoktA thato [ AtmA] AtmA [ mohasaMchanna: ] mohAcchAdita vartato thako [pAram apAra saMsAra] sAMta athavA anaMta saMsAramAM [ hiMDate ] paribhramaNa kare che. TIkA:- A, karmasaMyuktapaNAnI mukhyatAthI prabhutvaguNanuM vyAkhyAna che. e rIte pragaTa prabhutvazaktine lIdhe jeNe potAnAM karmo vaDe (nizcayathI bhAvakarmo ane vyavahA2thI dravyakarmo vaDe) kartRtva ane bhokatRtvano adhikAra grahaNa karyo che evA A AtmAne, anAdi mohAcchAditapaNAne lIdhe viparIta *abhiniveza Upajyo hovAthI samyajJAnajyoti asta thaI gaI che, tethI te sAMta athavA anaMta * abhiniveza =abhiprAya; Agraha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 110 ] paMcAstikAyasaMgraha | [ bhagavAnazrIkuMdakuMdavA saMsAruM paribhramatatiA ddazA uvasaMtakhINamoho maggaM jiNabhAsideNa smuvgdo| NANANumaggacArI NivvANapuraM vajadi dhiiro||70|| upazAMtakSINamoho mArga jinabha Sitena smupgtH| jJAnAnumArgacArI nirvANapuraM vrajati dhiirH|| 70 / / karmaviyuktatvamukhena prbhutvgunnvyaakhyaanmett| ayamevAtmA yadi jinAjJayA mArgamupagamyopazAMtakSINamohatvAtprahINaviparItAbhiniveza: samudbhinnasamajJAnajyotiH kartRtvabhoktRtvAdhikAraM parisamApya samyakprakaTitaprabhutvazaktimA'nasyai-vAnumArgeNa carati, tadA vizuddhAtmatattvopalaMbharUpamapavarganagaraM saMsAramAM paribhramaNa kare che. (A pramANe jIvanA karmasahitapaNAnI mukhyatApUrvaka prabhutvaguNanuM vyAkhyAna karavAmAM AvyuM.) 69. jinavacanathI lahI mArga che, upazAMtakSINamohI bane, jJAnAnmArga viSe care, te vIra zivapurane vare. 70. a yArthaH- [binamASitena mA samuq+/ta:] je (puruSa) jinavacanathI mArgane pAmIne [3pazAMtalIkhamoda:] upazAMtakSINamoha thayo thako ( arthAt darzanamohano jene upazama, kSaya athavA kSayopazama thayo che evo thayo thako) [jJAnanumAvArI] jJAnAnmArge care che (jJAnane anusaranArA mArge pravarte che), [ dhIra:] te dhIra puruSa [ nirvANapura vRnati] nirvANapurane pAme che. TIkAH- A, karmaviyuktapaNAnI mukhyatAthI prabhutvaguNanuM vyAkhyAna che. jyAre A ja AtmA jinAjJA vaDe mArgane pAmIne, upazAMtakSINamohapaNAne lIdhe (darzanamohanA upazama, kSaya athavA kSayopazamane lIdhe) jene viparIta abhiniveza naSTa thayo hovAthI samyajJAnajyoti pragaTI che evo thayo thako, kartRtva ane bhokatRtvanA adhikArane samApta karIne samyakapaNe pragaTa prabhutvazaktivALo thayo thako jJAnane ja anusaranArA mArge care che (-pravarte che, pariName che, AcaraNa kare che , Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA | padravya-paMcAstikAyavarNana [ 111 vigAhata iti|| 70 / / atha jIvavikalpA ucynte| eko ceva mahappA so duviyappo tilakkhaNo hodi| caducaMkamaNo bhaNido paMcaggaguNappadhANo y||71|| chakkApakkamajuto uvautto sttbhnggsbbhaavo| aTThAsao NavaTTho jIvo dasaTThANago bhnnido|| 72 / / eka eva mahAtmA sa dvivikalpastrilakSaNo bhvti| catuzcaMkramaNo bhaNitaH paJcAgraguNapradhAnazca / / 71 / / SaTkApakramayukta: upayukta: sptbhnggsdbhaavH| aSTAzrayo navArtho jIvo dazasthAnago bhnnitH|| 72 / / tyAre te vizuddha AtmatatvanI upalabdhirUpa apavarganagarane (mokSapura) pAme che. ( A pramANe jIvanA karmarahitapaNAnI mukhyatApUrvaka prabhutvaguNanuM vyAkhyAna karavAmAM mAyu.)70. have jIvanA bhedo kahevAmAM Ave che. eka ja mahAtmA te dvibheda ane trilakSaNa ukta che, caubhramaNayuta, paMcAgraguNa5radhAna jIva kahela che; 71. upayogI SaTa-apakramasahita che, samabhaMgIsattva che, 94 maSTa-mAzraya, nava-20, zasthAnAta mAla che. 72. anvayArtha:- [ saH mahAtmA ] te mahAtmA [ ekaH eva ] me 4 cha, [ dvivikalpaH] meM mevANo cha bhane [ trilakSaNa: bhavati] trisakSa cha; [catuzcaMkramaNaH] vaNI tene yatuvidha bhramAvANo [ca ] tathA [ paJcAgraguNapradhAnaH ] pAya bhujya gupothI pradhAnatAko [ bhaNitaH ] ityo cha. [ upayukta: jIva: ] upayogI avo te 5 [SaTkApakramayuktaH] cha *a5ma sahita, [ saptabhaMgasadbhAvaH ] sAta maMgapUrva sa6qANo, [aSTAzrayaH ] 216n| mAzraya35, [ navArthaH] nava-artha35 bhane [ dazasthAnagaH] * apakrama=( saMsArI jIvane anya bhavamAM jatAM) anuzreNI gamana arthAta vidizAo choDIne gamana Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 112 ] paMcAstikAyasaMgraha | [ bhagavAnazrIkuMdakuMda sa khalu jIvo mahAtmA nityacaitanyopayuktatvAdeka eva, jJAnadarzanabhedAdvivikalpaH, karmaphalakAryajJAnacetanAbhedena lakSyamANatvAtrilakSaNaH dhrauvyotpAdavinAzabhedena vA, catasRSu gatiSu caMkramaNatvAccatuzcaMkramaNaH, paJcabhiH pAriNAmikaudayikAdibhiragraguNaiH pradhAnatvAtpaJcAgraguNapradhAnaH, catasRSu disUrdhvamadhazceti bhavAMtarasaMkramaNaSaTkenApakrameNa yuktatvAtSaTkApakramayuktaH, asita-nAstyAdibhiH saptabhaGgaiH sadbhAvo yasyeti saptabhaGgasadbhAva: aSTAnAM karmaNAM guNAnAM vA AzrayatvAdaSTAzrayaH, navapadArtharUpeNa vartanAnnavArthaH, pRthivyaptejovAyuvanaspatisAdhAraNapratyeka-dvitricatuH paJcendriyarUpeSu dazasu sthAneSu gatatvAdRzasthAnaga iti|| 71-72 / / payaDiTThidiaNubhAgappadesabaMdhehiM savvado mukko| u8 gacchadi sesA vidisAvajjaM gadiM jNti||73|| dazasthAnagata [ maLata: ] kahevAmAM Avyo che. TIkA- te jIva mahAtmA (1) kharekhara nityacaitanya upayogI hovAthI "eka ja' che; (2) jJAna ne darzana evA bhedone lIdhe "be bhedavALo" che; (3) karmaphaLacetanA, kAryacetanA ne jJAnacetanA evA bhedo vaDe athavA dhravya, utpAda ne vinAza evA bhedo vaDe lakSita hovAthI 'trilakSaNa (traNa lakSaNavALo)' che; (4) cAra gatimAM bhamato hovAthI "caturvidha bhramaNavALo' che; (5) pAriNAmika audayika ityAdi pAMca mukhya guNo vaDe pradhAnapaNuM hovAthI "pAMca mukhya guNothI pradhAnatAvALo" che; (6) cAra dizAomAM, UMce ane nIce ema pavidha bhavAMtaragamanarUpa apakramathI yukta hovAthI (arthAt anya bhavamAM jatAM uparokta cha dizAomAM gamana thatuM hovAthI) "cha apakrama sahita" che; (7)asti, nAsti Adi sAta bhaMgo vaDe jeno sabhAva che evo hovAthI "sAta bhaMgapUrvaka sadbhAvavALo " che; (8) (jJAnAvaraNIyAdi) ATha karmonA athavA (samyakatvAdi) ATha guNonA AzrayabhUta hovAthI "AThanA AzrayarUpa " che; (9) nava padArtharUpe vartato hovAthI "nava-artharUpa" che; (10) pRthvI, pANI, agni, vAyu sAdhAraNa vanaspati, pratyeka vanaspati, DhIMdriya, TIMdriya caturiMdriya ane paMcedriyarUpa daza sthAnomAM prApta hovAthI "dazasthAnagata" che. 71-72. prakRti-sthiti-paradeza- anubhavabaMdhathI parimuktane gati hoya UMce; zeSane vidizA tajI gati hoya che. 73. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 113 prakRtisthityanubhAgapradezabaMdhaiH sarvato muktH| Urdhva gacchati zeSA vidigvarjA gatiM yaaNti||73|| baddhajIvasya SaGgatayaH krmnimittaaH| muktasyApyUrdhvagatirekA svaabhaavikiitytroktm|| 73o . -iti jIvadravyAstikAyavyAkhyAnaM smaaptm| atha pudgldrvyaastikaayvyaakhyaanm| khaMdhA ya khaMdhadesA khaMdhapadesA ya hoMti prmaannuu| idi te caduvviyappA puggalakAyA munneyvvaa||74|| anvayArtha- [pravRticityanumA pravezavaMdhe:] prakRtibaMdha, sthitibaMdha, anubhAgabaMdha ane pradezabaMdhathI [sarvata: mup:] sarvataH mukta jIva [ Rti] Urdhvagamana kare che; [ zeSa:] bAkInA jIvo (bhavAMtaramAM jatAM) [ vivijJa atiM yAMti] vidizAo choDIne gamana kare che. TIkA:- baddha jIvane karmanimittaka pavidha gamana (arthAt karma jemAM nimittabhUta che evuM cha dizAomAM gamana) hoya che; mukta jIvane paNa svAbhAvika evuM eka Urdhvagamana hoya che.- Ama ahIM kahyuM che. bhAvArtha- samasta rAgAdivibhAva rahita evuM je zuddhAtmAnubhUtilakSaNa dhyAna tenA baLa vaDe caturvidha baMdhathI sarvathA mukta thayelo jIva paNa, svAbhAvika anaMta jJAnAdi guNothI yukta vartato thako, ekasamayavartI avigrahagati vaDe (lokAgraparyata) svAbhAvika Urdhvagamana kare che. bAkInA saMsArI jIvo maraNAMte vidizAo choDIne pUrvokta pa-apakramasvarUpa (karmanimittaka) anuzreNIgamana kare che. 73. A rIte jIvadravyAstikAyanuM vyAkhyAna samApta thayuM. have pudgaladravyAstikAyanuM vyAkhyAna che. jaDarUpa pugalakAya kerA cAra bhedo jANavA; te skaMdha teno deza, skadhapradeza, paramANu kahyA. 74. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 114 ] paMcAstikAyasaMgraha skaMdhAzca skaMdhadezAH skaMdhapradezAzca bhavanti paramANavaH / iti te caturvikalpAH pudgalakAyA jJAtavyAH / / 74 / / pudgaladravyavikalpAdezo'yam / [ bhagavAnazrI 66 pudgaladravyANi hi kadAcitskaMdhaparyAyeNa, kadAcitskaMdhadezaparyAyeNa, kadAcitskaMdhapradezaparyAyeNa, kadAcitparamANutvenAtra tiSTanti / nAnyA gtirsti| iti teSAM cturviklptvmiti|| 74 / / khaMdhaM sayalasamatthaM tassa du addhaM bhaNaMti deso tti / addhaddhaM ca padeso paramANU ceva avibhAgI / / 75 / / skaMdha: sakalasamastastasya tvardhaM bhaNanti deza iti / ardhArdha ca pradeza: prmaannushcaivaavibhaagii|| 75 / / pudgaladravyavikalpanirdezo'yam / anvayArthaH- [te pudgalakAyAH ] puchgalAyanA [ caturvikalpAH ] yAra ha [ jJAtavyAH ] bharAvA: [ skaMdhA: ca ] sTuMdho, [ skaMdhadezAH ] sTuMdhahezo [ skaMdhapradezA: ] sTuMdhapradezo[ ca ] bhane [ paramANavaH bhavanti iti ] paramAzu. TIDA:- A, puchgasadravyanA lehonuM sthana che. puddagaladravyo kadAcit skaMdhaparyAya, kadAcit skaMdhadezarUpa paryAya, kadAcit skaMdhapradezarUpa paryAye ane kadAcit paramANupaNe ahIM (lokamAM) hoya che; bIjI koI gati nathI. e pramANe temanA yAra ho che. 74. yUrA-sajja te' saMgha' che ne ardha tenuM 'heza ' che, arghArdha tenuM ' aheza ' ne avibhAga te 'paramAzu 'che. 75. anvayArthaH- [ sakalasamastaH ] saNa - samasta (puchgalapiMDAtma khANI vastu ) te [ skaMdha: ] s/6 che. [ tasya ardhaM tu ] tenA ardhane [ dezaH iti bhaNanti ] deza duI che, [ ardhAdhaM ] ardhanuM ardha te [ pradeza: ] pradeza che [ca] ane [ avibhAgI] vibhAgI te [ paramANuH eva ] rejara paramAzu che. TIDA:- A, puchgasadravyanA bheonuM varzana che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 115 anaMtAnaMtaparamANvArabdho'pyeka: skaMdho nAma pryaayH| tadardha skaMdhadezo nAma pryaayH| tadardhAdhu skaMdhapradezo nAma pryaayH| evaM bhedavazAt vyaNukaskaMdhAdanaMtA: skaMdhapradezaparyAyAH nirvibhAgaikapradezaH skaMdhasyAMtyo bhedaH prmaannurekH| punarapi dvayoH paramANvoH saMdhAtAdeko vya nnukskNdhpryaayH| evaM saMdhAtavazAdanaMtA: skNdhpryaayaaH| evaM bhedasaMdhAtAbhyAmapyanaMtA savaMtatiA .76 anaMtAnaMta paramANuno banelo hovA chatAM je eka hoya te skaMdha nAmano paryAya che; tenuM artha te skaMdhadeza nAmano paryAya che; te ardhanuM je artha te skaMdhapradeza nAmano paryAya che. e pramANe bhedane lIdhe (chUTA paDavAne lIdhe) dvi-aNuka skaMdhaparyata anaMta skaMdhapradezarUpa paryAyo hoya che. nirvibhAga-eka-pradezavALo, skaMdhano chello bhAga te eka paramANu che. (A rIte *bhedathI thatA pudgalavikalponuM varNana thayuM.) vaLI, be paramANuonA saMghAtathI (bhegA thavAthI) eka diaNuka-skaMdharUpa paryAya thAya che. e rIte saMghAtane lIdhe (dviaNukankaMdhanI mAphaka triaNuka-skaMdha, caturaNaka-skaMdha ityAdi) anaMta skaMdharUpa paryAyo thAya che. (A rIte saMghAtathI thatA pudgalavikalpanuM varNana thayuM. ) e pramANe bheda-saMghAta baMnethI paNa (ekI sAthe bheda ane saMghAta baMne thavAthI paNa) anaMta (skaMdharUpa paryAyo) thAya che. (A rIte bheda-saMghAtathI thatA pudgalavikalpanuM varNana thayuM.) 75. * bhedathI thatA pugalavikalponuM (pudgalabhedonuM) TIkAkAra zrI jayasenAcAryadeve je varNana karyuM che. teno sAra nIce pramANe che- anaMtaparamANupiMDAtmaka ghaTapaTAdirUpa je vivakSita AkhI vastu tene skaMdha' saMjJA che. bheda vaDe tenA je pugalavikalpo thAya che te nIcenA dAMta pramANe samajavA. dhAro ke 16 paramANuno banelo eka pudagalapiMDa che ane te tUTIne tenA kakaDA thayA che. tyAM 16 paramANunA AkhA yugalapiMDane "skaMdha' gaNIe to 8 paramANuvALo teno ardhabhAgarUpa kakaDo te deza" che, 4 paramANuvALo teno caturthabhAgarUpa kakaDo te "pradeza" che ane avibhAgI nAnAmAM nAno kakaDo te "paramANu' che. vaLI, jema 16 paramANuvALA AkhA piMDane "skaMdha' saMjJA che, tema 15 thI mAMDIne 9 paramANu sudhInA tenA koI paNa kakaDAne paNa "skaMdha' saMjJA che; jema 8 paramANuvALA tenA ardhabhAgarUpa kakaDAne "deza' saMjJA che, tema 7 thI mAMDIne 5 paramANu sudhInA tenA koI paNa kakaDAne paNa "deza' saMjJA che; jema 4 paramANuvALA tenA caturthabhAgarUpa kakaDAne pradeza' saMjJA che, tema 3 thI mAMDIne ra paramANu sudhInA tenA koI paNa kakaDAne paNa pradeza" saMjJA che. - A daSTAMta pramANe, bheda vaDe thatA pudagalavikalpo samajavA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 116 ] [ bhagavAnazrIkuMdakuMda bAdarasuhumagadANaM khaMdhANaM puggalo tti vavahAro / te hoMti chappayArA telokkaM jehiM NippaNNaM / / 76 / / paMcAstikAyasaMgraha bAdarasaukSmyagatAnAM skaMdhAnAM pudgalaH iti vyavahAraH / te bhavanti SaTprakArAstrailokyaM yaiH niSpannam / / 76 / / skaMdhAnAM pudglvyvhaarsmrthnmett| sparzarasagaMdhavarNaguNavizeSaiH SaTsthAnapatitavRddhihAnibhiH pUraNagalanadharmatvAt skaMdhavyaktyAvirbhAvatirobhAvAbhyAmapi ca pUraNagalanopapatteH paramANavaH pudgalA iti nizcIyate / skaMdhAstvanekapudgalamayaikaparyAyatvena pudgalebhyo'nanyatvAtpudgalA iti sau skaMdha bAdara-sUkSmamAM ' pudgala ' taNo vyavahA2 che; cha vikalpa che kaMdho taNA, jethI trijaga niSpanna che. 76. anvayArtha:- [ vAva2saukSyAtAnAM] bAdarane sUkSmapaNe pariNata [ MdhAnAM] skaMdhone [ purvAna: ] ' puddagala ' [ ti] evo [ vyavahAra: ] vyavahAra che. [te] teo [SadvrArA: bhavanti ] cha prakAranA che, [ cai: ] jemanAthI [AjovayaM] traNa loka [ niSpannam ] niSpanna che. TIkA:- skaMdhone viSe 'puddagala ' evo je vyavahAra che tenuM A samarthana che. evA . (1) jemAM pasthAnapatita (cha sthAnomAM samAveza pAmatI) vRddhihAni thAya sparza-2sa-gaMdha-varNarUpa guNavizeSone lIdhe (52mANuo ) 'pUraNagalana' dharmavALA hovAthI tathA (2) skaMdhavyakitanA ( -skaMdhaparyAyanA ) AvirbhAva ane tirobhAvanI apekSAe (52mANuomAM ) ' pUraNa-galana' ghaTatAM hovAthI 52mANuo nizcaye paNa ' 'puddagalo ' che. skaMdho to ae anekapuddagalamaya ekaparyAyapaNAne 1 jemAM (sparza-2sa-gaMdha-varNanI apekSAe tathA skaMdhaparyAyanI apekSAe) pUraNa ane galana thAya te puddagala che. pUraNa=purAvuM te; bharAvuM te; pUrti; puSTi; vRddhi. galana=gaLavuM te; durbaLa thavuM te; kRzatA; hAniH ghaTADoH [(1) 52mANuonA vizeSa guNo je sparza-2sa-gaMdha-varNa che temanAmAM thatI pasthAnapatita vRddhi te pUraNa che ane SasthAnapatita hAni te galana che; mATe e rIte 52mANuo pUraNa-galanadharmavALA che. (2) 52mANuomAM skaMdharUpa paryAyano AvirbhAva thavo te pUraNa che ane tirobhAva thavo te galana che; e rIte paNa paramANuomAM pUraNagalana ghaTe che. ] 2 skaMdha anekaparamANumaya ekaparyAya che tethI te paramANuothI ananya che; ane paramANuo to puddagalo che; tethI skaMdha paNa vyavahArathI 'puddagala ' che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] [ 117 vyavahniyaMte, tathaiva ca bAdarasUkSmatvapariNAmavikalpaiH SaTprakAratAmApadya trailokyarUpeNa niSpadya sthitavaMta rUtiA tathA di-vAvaravAvarA:, bAvarA:, vAva2sUkSmA:, sUkSmavAvA:, sUkSmA:, sUkSmasuukssmaa iti| tatra chinnA: svayaM saMdhAnAsamarthAH kASThapASANadayo bAdarabAdarAH / chinnA: svayaM saMdhAnasamarthAH kSIradhRtatailatoyarasaprabhRtayo vAvA:| sthUlopalaMbhA api chettuM bhettumAdAtumazakyAH chAyAtapatamojyotstrAdayo bAdarasUkSmAH / sUkSmatve'pi sthUlopalaMbhA: sparzarasagaMdhazabdAH sUkSma - bAdarAH / sUkSmatve'pi hi karaNAnupalabhyAH karmavargaNAdayaH suukssmaaH| atyaMtasUkSmAH karmavargaNA-bhyo'dho dvayaNuka skaMdhaparyantAH sUkSmasUkSmA iti / / 76 / / padravya-paMcAstikAyavarNana savvesiM khaMdhANaM jo aMto taM viyANa paramANU / so sassado aso ekko avibhAgI muttibhavo / / 77 / / lIdhe puddagalothI ananya hovAthI vyavahAre ' puddagalo' che, tema ja (teo ) bAdaratva ne sUkSmatvarUpa pariNAmonA bhedo vaDe cha prakArone pAmIne traNa lokarUpe thaIne rahyA che. te cha prakAranA skaMdho A pramANe cheH- (1) bAdarabAda; ( 2 ) bAdara; (3) bAdarasUkSma; (4) sUkSmabAdara; (5) sUkSma; (6) sUkSmasUkSma. tyAM, (1) kASThapASANAdika (skaMdho) ke je chedAtA thakA svayaM saMdhAI zakatA nathI te (ghana padArtho ) 'bAdarabAdara ' che; (2) dUdha, ghI, tela, jaLa, 2sa vagere ( skaMdho ) ke je chedAtA thakA svayaM joDAI jAya che te (pravAhI padArtho) 'bAdara ' che; (3) chAMyo, taDako, aMdhakAra, cAMdanI vagare (skaMdho ) ke je sthUla jaNAtA hovA chatAM chedI, bhedI ke (hastAdi vaDe) grahI zakAtA nathI te 'bAdarasUkSma ' che; (4) sparza-rasa-gaMdha-zabda ke je sUkSma hovA chatAM skUla jaNAya che (arthAt cakSu sivAyanI cAra iMdriyonA viSayabhUta skaMdho ke je AMkhathI nahi dekhAtA hovA chatAM sparzaneMdriyathI sparzI zakAya che, jIbhathI AsvAdI zakAya che, nAkathI sUMdhI zakAya che athavA kAnathI sAMbhaLI zakAya che) te 'sUkSmabAdara' che; (5) karmavargaNA vagere ( skaMdho ) ke jemane sUkSmapaNuM che tema ja jeo IMdriyothI na jaNAya evA che te 'sUkSma ' che; (6) karmavargaNAthI nIcenA (karmavargaNAtIta dviaNuka-skaMdha sudhInA (skaMdho ) ke je atyaMta sUkSma che te 'sUkSmasUkSma ' che. 76. je aMza aMtima skaMdhono, 52mANu jANo tehane; te ekane avibhAga, zAzvata, mUrtiprabhava, azabda che. 77. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 118 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda sarveSAM skaMdhAnAM yo'ntyastaM vijAnIhi prmaannum| sa zAzvato'zabda: eko'vibhAgI bhuurtibhvH|| 77 / / prmaannuvyaakhyeym| uktAnAM skaMdharUpaparyAyANAM yo'ntyo bhedaH sa prmaannuH| sa tu punrvibhaagaabhaavaadvimAnI, nirvimAnapravezAvara, mUrtadravyatvena savAvinazvaratnAnnitya:, anAdinidhanarUpAdipariNAmotpannatvAnmUrtibhavaH, rUpAdipariNAmotpannatve'pi zabdasya paramANuguNatvAbhAvAtpudgalaskaMdhaparyAyatvena vakSyamANatvAcAzabdo nizcIyata iti|| 77 / / Adesamettamutto dhAducadukkassa kAraNaM jo du| so Neo paramANU pariNAmaguNo symso|| 78 / / anvayArtha- [ sarvaSa dhAnAM ] sarva skaMdhono [ : :] je aMtima bhAga [a] tene [paramANun vinAnAdi ] paramANu jANo. [ :] te [ vimAnI ] avibhAgI, [p:] eka, [ zAzvata: ], zAzvata [mUrtimava:] mUrtiprabhava (mUrtipaNe UpajanAro ) ane [1zabda: ] azabda che. TIkAH- A, paramANunI vyAkhyA che. pUrvokata skaMdharUpa paryAyono je aMtima bheda (nAnAmAM nAno bhAga) te paramANu che. ane te to, vibhAganA abhAvane lIdhe avibhAgI che; nirvibhAga-ekapradezavALo hovAthI eka che; mUrtadravyapaNe sadAya avinAzI hovAthI nitya cheH anAdi-anaMta rUpAdinA pariNAme Upajato hovAthI *mUrtiprabhava che; ane rUpAdinA pariNAme Upajato hovA chatAM paNa azabda che ema nizcita che, kAraNa ke zabda paramANuno guNa nathI tathA tenuM (zabdanuM) have pachI (79 mI gAthAmAM) pudgalaskaMdhaparyAyapaNe kathana che.77 AdezamAtrathI mUrta, dhAtucatuSkano che hetu je, te jANavo paramANu- je pariNAmI, Apa azabda che. 78. * mUrtiprabhava =mUrtapaNArUpe UpajanAro arthAta rUpa-gaMdha-rasa-sparzanA pariNAmarUpe jeno utpAda thAya che evo. (mUrti mUrtapaNuM ) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 119 AdezamAtramUrtaH dhAtucatuSkasya kAraNaM ystu| sa jJeyaH prmaannuH| pariNAmaguNaH svymshbdH|| 78 / / paramANUnAM jaatyNtrtvniraaso'ym| paramaNohi mUrtatvanibaMdhanabhUtAH sparzarasaMgadhavarNA AdezamAtreNaiva bhiyaMte; vastuvastu yathA tasya sa eva pradeza AdiH sa eva madhyaM, sa evAMta: iti, evaM dravyaguNayoravibhaktapradezatvAt ya eva paramANoH pradezaH, sa eva sparzasya , sa eva rasasya , sa eva gaMdhasya, sa eva ruupsyeti| tataH kvacitparamANau gaMdhaguNe, kvacit gaMdharasaguNayoH, kvacit gaMdharasarUpaguNeSu apakRSyamANeSu tadavibhaktapradezaH paramANureva anvayArthaH- [: ] je [mAvezamAtramUrtaH] AdezamAtrathI mUrti che. (arthAt mAtra bhedavivakSAthI mUrtitvavALo kahevAya che) ane [ dhAtutu IR[] je (pRthvI Adi) cAra dhAtuonuM kAraNa che [ sA ] te [paramANu: zeya:] paramANu jANavonuM pariNAmapuna: ] ke je pariNAmaguNavALo che ane [svayam zabda ] svayaM azabda che. TIkA:- paramANuo bhinna bhinna jAtinA hovAnuM A khaMDana che. mUrtatvanA kAraNabhUta sparza-rasa-gaMdha-varNano, paramANuthI *AdezamAtra vaDa ja bheda karavAmAM Ave che; vastutaH to jevI rIte paramANuno te ja pradeza Adi che, te ja pradeza madhya che. ane te ja pradeza aMta che, tevI rIte dravya ane guNanA abhinna pradeza hovAthI, je paramANuno pradeza che, te ja sparzano che, te ja rasano che, te ja gaMdhano che, te ja rUpano che. tethI koI paramANumAM gaMdhaguNa ocho hoya, koI paramANumAM gaMdhaguNa ane rasaguNa ochA hoya, koI paramANumAM gaMdhaguNa, rasaguNa ane rUpaguNa ochA hoya, to te guNathI abhinna pradezavALo paramANu ja vinAza pAme. mATe te guNanI ochapa yukta (ucita) nathI. [ koI paNa paramANumAM eka paNa guNa ocho hoya to te guNanI sAthe abhinna pradezavALo paramANu ja nAza pAme; mATe badhA paramANuo samAna guNavALA ja che, eTale ke teo bhinna bhinna jAtinA nathI.] * Adeza kathana (mAtra bhedakathana dvArA ja paramANuthI sparza-rasa-gaMdha-varNano bheda pADavAmAM Ave che, paramANuthI sparza-rasa-gaMdha-varNano abheda che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 120 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda vinshytiiti| na tadapakarSo yuktH| tataH pRthivyaptejovAyurUpasya dhAtucatuSkasyaika eva paramANu: kAraNaM pariNAmavazAt vicitro hi paramANo: pariNAmaguNa: kvacitkasyacidguNasya vyaktAvyaktatvena vicitrAM prinntimaaddhaati| yathA ca tasya pariNAmavazAdavyakto gaMdhAdiguNo'stIti pratijJAyate na tathA zabdo'pyavyakto'stIti jJAtuM zakyate zakyate tasyaikapradezasyAnekapradezAtmakena zabdena shaiktvvirodhaaditi|| 78 / / so khaMdhappabhavo khaMdho prmaannusNgsNdhaado| puDhesu tesu jAyadi saddo uppAdigo nniydo||79|| zabda skaMdhaprabhavaH skaMdha: prmaannusnggscaatH| spRSTeSu teSu jAyate zabda utpAdiko niytH|| 79 / / tethI pRthvI, pANI, agni ane vAyurUpa cAra dhAtuonuM, pariNAmane lIdha, eka ja paramANu kAraNa che (arthAt paramANuo eka ja jAtinA hovA chatAM teo pariNAmane lIdhe cAra dhAtuonAM kAraNa bane che); kema ke vicitra evo paramANuno pariNAma guNa kayAMka koI guNanI *vyaktavyaktatA vaDe vicitra pariNatine dhAraNa kare che. vaLI jevI rIte paramANune pariNAmane lIdhe * avyakta gaMdhAdiguNa che ema jaNAya che tevI rIte zabda paNa avyakta che ema jANI zakAtuM nathI, kAraNa ke ekapradezI paramANune anekapradezAtmaka zabda sAthe ekatva hovAmAM virodha che. 78. che zabda skaMdhotpanna; skaMdho aNusamUhasaMdhAta che, skaMdhAbhidhAte zabda Upaje, niyamathI utpAdya che. 79. anvayArthaH- [ zabda: thapramava:] zabda skaMdhajanya che. [: paramANu sAta:] skaMdha paramANudaLano saMghAta che, [tevu sRSTapu] ane te skaMdho sparzatAM athaDAtAM [saddha: nAyate ] zabda utpanna thAya che; [niyata: utpAdriva:] e rIte te * vyaktavyaktatA=vyaktatA athavA avyaktatA; pragaTatA athavA apragaTatA. (pRthvImAM sparza, rasa, gaMdha ne varNa e cAre guNo vyakta (arthAta vyaktapaNe pariNata) hoya che; pANImAM sparza, rasa, ne varNa vyakta hoya che ane gaMdha avyakta hoya che; agnimAM sparza ne varNa vyakta hoya che ane bAkInA be avyakta hoya che; vAyumAM sparza vyakta hoya che ane bAkInA traNa avyakta hoya che. ] * jevI rIte paramANamAM gaMdhAdiguNa bhale avyaktapaNe paNa hoya che to kharo ja tevI rIte paramANamAM zabda paNa avyaktaNe raheto haze ema nathI, zabda to paramANumAM vyaktapaNe ke avyaktapaNe bilakula hoto ja nathI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA za: padravya-paMcAstikAyavarNana zabdasya pdglskNdhpryaaytvkhyaapnmett| iha hi bAhyazravaNendriyAvalambito bhAvendriyaparicchedyo dhvaniH zabdaH / sa khalu svarUpeNAnaMtaparamANUnAmekaskaMdho nAma paryAyaH / bahiraGgasAdhanIbhUtamahAskaMdhebhyaH tathAvidhapariNAmena samutpadyamAnatvAt skaMdhaprabhavaH, yato hi parasparAbhihateSu mahAskaMdheSu smupjaayte| kiM ca svabhAvanirvRttAbhirevAnaMtaparamANumayIbhiH zabdayogyavargaNAbhiranyonyamanupravizya samaMtato'bhivyApya pUrite'pi sakale loke / yatra yatra bahiraGgakAraNasAmagrI samadeti tatra tatra tAH zabdatvenasvayaM vyapariNamaMta iti zabdasya (zabda) niyatapaNe utpAdha che. [ 121 TIkA:- zabda puddagalaskaMdhaparyAya che ema ahIM darzAvyuM che. 1 A lokamAM, bAhya zravaNeMdriya vaDe avalaMbita bhAveMdriya vaDe jaNAvAyogya evo je dhvani te zabda che. te (zabda) kharekhara svarUpe anaMta paramANuonA ekaskaMdharUpa paryAya che. bahiraMga sAdhanabhUta (-bAhya-kAraNabhUta) mahAskaMdho dvArA tathAvidha pariNAme (zabdapariNAme ) Upajato hovAthI te skaMdhajanya che, kAraNa ke mahAkaMdho paraspara athaDAtAM zabda utpanna thAya che. vaLI A vAta vizeSa samajAvavAmAM Ave cheH- ekabIjAmAM pravezIne sarvatra vyApIne rahelI evI je svabhAvaniSpanna ja (-potAnA svabhAvathI ja banelI ), anaMtaparamANumayI zabdayogyavargaNAo temanAthI Akho loka bharelo hovA chatAM jyAM jyAM bahiraMgakAraNasAmagrI udita thAya che tyAM tyAM te vargaNAo zabdapaNe svayaM pariName che; e rIte zabda nityatapaNe 1. zabda zravaNeMdriyano viSaya che tethI te mUrta che. keTalAka loko mAne che tema zabda AkAzano guNa nathI, kAraNa ke amUrta AkAzano amUrta guNa iMdriyano viSaya thaI zake nahi. 2. zabdanA be prakAra cheH (1) prAyogika ane (2) vaizrasika. puruSAdinA prayogathI utpanna thato zabda te prAyogika che ane meghAdithI utpanna thato zabda te vaizrasika che. athavA nIce pramANe paNa zabdanA be prakAra che: (1) bhASAtmaka ane (2) abhASAtmaka. temAM bhASAtmaka zabda dvividha che- akSarAtmaka ane anakSarAtmaka. saMskRtaprAkRtAdibhASArUpa te akSarAtmaka che ane DhIMdriyAdika jIvonA zabdarUpa tathA (kevaLIbhagavAnanA ) divya dhvanirUpa te anakSarAtmaka che. abhASAtmaka zabda paNa dvividha che-prAyogika ane vaizrisika. vINA, Dhola, jhAMjha, vAMsaLI vagerethI utpanna thato te prAyogika che ane meghAdithI utpanna thato vaizrasika che. koI paNa prakArano zabda ho paraMtu sarva zabdanuM upAdAnakAraNa lokamAM sarvatra bharelI zabdayogya vargaNAo ja che; te vargaNAo ja svayameva zabdapaNe pariName che, jIbha-Dhola-medha vagere mAtra nimittabhUta che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 122 ] paMcAstikAyasaMgraha | [ bhagavAnazrIkuMdakuMdaniytmutpaadytvaat skNdhprbhvtvmiti||79|| Nicco NANavakAso Na sAvakAso padesado bhedaa| khaMdhANaM pi ya kattA pavihattA kaalsNkhaannN|| 80 / / nityo nAnavakAzo na sAvakAzaH pradezato bhettaa| skaMdhAnAmapi ca kartA pravibhaktA kaalsNkhyaayaaH|| 80 / / prmaannorekprdeshtvkhyaapnmett| paramANu: sa khalvekena pradezena rUpAdiguNasAmAnyabhAjA srvdaivaavinshvrtvaannityH| ekena pradezena padavibhaktavRttInAM sprshaadigunnaanaamvkaashdaanaannaanvkaashH| ( avazya ) * utpAdha che; tethI te * skaMdhajanya che. 79. nahi anavakAza, na sAvakAza pradezathI, aNu zAzvato, bherA racayitA skaMdhano, pravibhAgI saMkhyA-kALano. 80. anvayArthaH- [pravezata:] pradeza dvArA [ nitya:] paramANu nitya che, [na anavaza:] anavakAza nathI, [na saviza:] sAvakAza nathI, [ chaMdhAnA kSettA] skaMdhono toDanAra [ pi vartA] tema ja karanAra che tathA [ vAnasaMdhyAyA: vima91] kALa ne saMkhyAno vibhAganAra che (arthAt kALano bhAga pADe che ane saMkhyAnuM mApa kare che). TIkAH- A, paramANunA ekapradezIpaNAnuM kathana che. je paramANu che, te kharekhara eka pradeza vaDe- ke je rUpAdiguNasAmAnyavALo che tenA vaDe - sadAya avinAzI hovAthI nitya che; te kharekhara eka pradeza vaDe tenAthI (-pradezathI) abhinna astitvavALA spardhAdiguNone avakAza deto hovAne lIdhe 1. utpAdha-utpanna karavA yogya; jenI utpattimAM anya koI nimitta hoya che evo. 2. skaMdhajanya-skaMdho vaDe utpanna thAya evoH jenI utpattimAM skaMdho nimitta hoya che evo[ AkhA lokamAM sarvatra vyApelI anaMtaparamANamayI zabdayogya vargaNAo svayameva zabdarUpe pariNamatI hovA chatAM pavana-gaLuM-tALavuM-jIbha-hoTha, ghaMTa-mogarI vagere mahAtkaMdhonuM athaDAvuM te bahiraMgakAraNasAmagrI che arthAt zabdarUpa pariNamanamAM te mahAtkaMdho nimittabhUta che tethI te apekSAe (nimitta-apekSAe) zabdane vyavahArathI skaMdhajanya kahevAmAM Ave che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 123 ekena pradezena vyAdipradezAbhAvAdAtmAdinAtmamadhyenAtmAMtena na saavkaashH| ekena pradezena skaMdhAnAM bhedanimittatvAt skaMdhAnAM bhettaa| aikana pradezena skaMdhasaMghAtanimittatvAtskaMdhAnAM kartA ekena pradezenaikAkAzapradezAtivartitadgatipariNAmApannena samayalakSaNakAlavibhAgakaraNAt kAlasya prvibhktaa| ekena pradezena tatsUtratritavyAdibhedapUrvikAyAH skaMdheSu dravyasaMkhyAyAH ekena pradezena tadavacchinnaikAkAzapradeza anavakAza nathI; te kharekhara eka pradeza vaDe (tenAmAM) dvi-Adi pradezono abhAva hovAthI, pote ja Adi, pote ja madhya ane pote ja aMta hovAne lIdhe (arthAt niraMza hovAne lIdhe), sAvakAza nathI; te kharekhara eka pradeza vaDa skaMdhonA bhedanuM nimitta hovAthI (arthAt skaMdhanA vIkharAvAnuM- tUTavAnuM nimitta hovAthI) skaMdhono toDanAra che; te kharekhara eka pradeza vaDa skaMdhanA saMghAtanuM nimitta hovAthI (arthAt skaMdhanA maLavAnuM -racAvAnuM nimitta hovAthI) skaMdhono karanAra che; te kharekhara eka pradeza vaDe - ke je eka AkAzapradezane atikramanArA (oLaMganArA) tenA gatipariNAmane pAme che tenA vaDe-"samaya" nAmano kALano vibhAga karato hovAthI kALano vibhAganAra che te kharekhara eka pradeza vaDe saMkhyAno paNa vibhAganAra che kAraNa ke (1) te eka pradeza vaDe tenAthI racAtA be vagere bhedothI mAMDIne (traNa aNu, cAra aNu, asaMkhya aNu ityAdi) dravyasaMkhyAnA vibhAga skaMdhone viSe kare che, (2) te eka pradeza vaDe tenA jeTalI maryAdAvALA eka "'AkAzapradeza" thI mAMDIne (be AkAzapradeza, traNa AkAzapradeza, asaMkhya AkAzapradeza ityAdi) kSetra saMkhyAnA 1. vibhAganAra = vibhAga karanAra; mApanAra. [ skaMdhone viSe dravyasaMkhyAnuM mApa (arthAt teo keTalA aNuonA paramANuonA banelA che evuM mA5) karavAmAM aNuonI-paramANuonI-apekSA Ave che, eTale ke tenuM mApa paramANu dvArA thAya che. kSetranA mApano ekama "AkAzapradeza" che ane AkAzapradezanI vyAkhyAmAM paramANunI apekSA Ave che, tethI kSetranuM mApa paNa paramANu dvArA thAya che. kALanA mApano ekama "samaya" che ane samayanI vyAkhyAmAM paramANunI apekSA Ave che; tethI kALanuM mApa paNa paramANu dvArA thAya che. jJAnabhAvanA ( jJAnaparyAyanA) mApano ekama "paramANumAM pariNamatA jaghanya varNAdibhAvane jANe teTaluM jJAna che ane temAM paramANunI apekSA Ave che; tethI bhAvanuM ( jJAnabhAvanuM) mApa paNa paramANu dvArA thAya che. A pramANe paramANu dravya, kSetra, kALa ne bhAva mApavAmAM gaja samAna che] 2. eka paramANupradeza jevaDA AkAzanA bhAgane (kSetrane) "AkAzapradeza' kahevAmAM Ave che. A AkAzapradeza" te kSetrano "ekama' che. [ gaNatarI mATe, koI vastunA jeTalA parimANane "eka mApa" svIkAravAmAM Ave, teTalA parimANane te vastuno 'ekama' kahevAmAM Ave che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 124 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAna zrIkuMdakuMda pUrvikAyAH kSetrasaMkhyAyAH ekena pradezenaikAkAzapradezAtivartitadgatipariNAmAvacchinnasamayapUrvikAyA kAlasaMkhyAyAH aikana pradezena padvivartijaghanyavarNAdibhAvAvabodhapUrvikAyA bhAvasaMkhyAyAH pravibhAga-karaNAt pravibhaktA saMkhyAyA apiiti||8|| eyarasavaNNagaMdhaM dophAsaM sddkaarnnmsdN| khaMdhaMtaridaM davvaM paramANu taM viyaannaahi|| 81 / / ekarasavarNagaMdhaM dvisparza shbdkaarnnmshbdm| skaMdhAMtaritaM dravyaM paramANuM taM vijaanihi|| 81 / / paramANudravye gunnpryaayvRttiprruupnnmett| sarvatrApi paramANau rasavarNagaMdhasparzAH sahabhuvo gunnaaH| te ca kramapravRttaistatra svpryaayairvrtnte| tathA hi- paJcAnAM rasaparyAyANAmanyatamenaikenaikadA raso vrtte| vibhAga kare che, (3) te eka pradeza vaDe, eka AkAzapradezane atikramanArA tenA gatipariNAmanA jeTalI maryAdAvALA "samaya" thI mAMDIne (be samaya, traNa samaya, asaMkhya samaya ityAdi) kALasaMkhyAnA vibhAga kare che, ane (4) te eka pradeza vaDe tenAmAM vivartana pAmatA (-palaTAtA, pariNamatA) jaghanya varNAdibhAvane jANanArA jJAnathI mAMDIne bhAvasaMkhyAnA vibhAga kare che. 8). eka ja varaNa-rasa-gaMdha ne be sparzayuta paramANu che, te zabdatu, azabda che, ne skaMdhamAM paNa dravya che. 81. anvayArtha:- [ te paramANuM ] te paramANu [ rasavarNaTdha] eka rasavALo, eka varNavALo, eka gaMdhavALo tathA [ krisparze] be sparzavALo che, [ zabdaram ] zabdanuM kAraNa che, [ zabdam] azabda che ane [pAMtarita] skaMdhanI aMdara hoya topaNa [dravya] (paripUrNa svataMtra) dravya che ema [vinAnI di] jANo. TIkA- A, paramANudravyamAM guNa-paryAya vartavAnuM( guNa ane paryAya hovAnuM) kathana che. sarvatra paramANumAM rasa-varNa-gaMdha-sparza sahabhAvI guNo hoya che, ane te guNo temAM kramavartI nija paryAyo sahita varte che. te A pramANeH- pAMca rasaparyAyomAMthI eka vakhate koI eka (rasaparyAya) sahita rasa varte che; pAMca varNaparyAyomAMthI 1. paramANune eka AkAzapradezathI bIjA anaMtara AkAzapradeze (maMdagatithI) jatAM je vakhata lAge tene 'samaya' kahevAmAM Ave che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 125 paJcAnAM varNaparyAyANAmanyatamenaikenaikadA varNo vrtte| ubhayorgaMdhaparyAyayoranyatareNaikenaikadA gaMdho vrtte| caturNAM zItasnigdhazItarUkSoSNasnigdhoSNarUkSarUpANAM sparzaparyAyadvaMdvAnAmanyatamenaikenaikadA sparzo vrtte| evamayamuktaguNavRttiH paramANu: zabdaskaMdhapariNatizaktisvabhAvAta shbdkaarnnm| ekapradezatvena shbdpryaayprinntivRttybhaavaadshbdH| nigdharUkSatvapratyayabaMdhavazAdanekaparamANvekatvapariNatirUpaskaMdhAMtarito'pi svabhAvamaparityajannupAttasaMkhyatvAdeka eva drvymiti|| 81 / / uvabhojamiMdiehiM ya iMdiyakAyA maNo ya kmmaanni| jaM havadi muttamaNNaM taM savvaM puggalaM jaanne|| 82 / / upabhogyamindriyaizcendriyakAyA manazca krmaanni| yadbhavati mUrtamanyat tatsarvaM pudgalaM jaaniiyaat|| 82 / / eka vakhate koI eka (varNaparyAya) sahita varNa varte che; be gaMdha paryAyomAMthI eka vakhate koI eka (gaMdhaparyAya) sahita gaMdha varte che; zIta-snigdha, zIta-rUkSa, uSNa-snigdha ne uSNa-rUkSa e cAra sparzaparyAyonAM joDakAmAMthI eka vakhate koI eka joDakA sahita sparza varte che. A pramANe jemAM guNonuM vartavuM (-astitva) kahevAmAM AvyuM evo A paramANu zabdaskaMdharUpe pariNamavAnI zaktirUpa svabhAvavALo hovAthI zabdanuM kAraNa che; ekapradezI hovAne lIdhe zabdaparyAyarUpa pariNati nahi vartatI hovAthI azabda che; ane 1 snigdha-rUkSatvanA kAraNe baMdha thavAne lIdhe aneka paramANuonI ekatvapariNatirUpa skaMdhanI aMdara rahyo hoya topaNa svabhAvane nahi choDato thako, saMkhyAne prApta hovAthI (arthAt paripUrNa eka tarIke judo gaNatarImAM Avato hovAthI) * ekalo ja dravya che. 81. iMdriya vaDe upabhogya, iMdriya, kAya, mana ne karma je, vaLI anya je kaMI mUrta te saghaLuMya pudgala jANaje. 82. anvayArtha- [ndriH 3pamocana 2] iMdriyo vaDe upabhogya viSayo, [phandriyaTya:] Idriyo, zarIro, [mana] mana, [varmALa] karmo [2] ane [anyat vat 1. snigdha-rUkSatva=cIkAza ane lUkhAza 2. ahIM ema batAvyuM che ke skaMdhane viSe paNa pratyeka paramANu svayaM paripUrNa che, svataMtra che, paranI sahAya vinAno che, potAthI ja potAnA guNaparyAyamAM sthita che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 126 ] paMcAstikAyasaMgraha | [ bhagavAnazrIkuMdakuMda sklpudglviklpopsNhaaro'ym| indriyaviSayAH sparzarasagaMdhavarNazabdAzca , dravyendriyANi sparzanarasanaghrANacakSuHzrotrANi, kAyA: audArikavaikriyakAhArakataijasakArmaNAni, dravyamanaH, dravyakarmANi, nokarmANi, vicitra-paryAyotpattihetavo'naMtA anaMtANuvargaNAH, anaMtA asaMkhyeyANuvargaNAH, anaMtA saMkhyeyANuvargaNAH vyaNukaskaMdhaparyaMtAH, paramANavazca, yadanyadapi mUrtaM tatsarvaM pudglviklptvenopsNhrtvy-miti||8|| -iti pudgaladravyAstikAyavyAkhyAnaM smaaptm| bIjuM je kAMI [ mUrta bhavati] mUrta hoya [ tat sarva ] te saghaLuM [ putrInaM nAnIyAta ] pudgala jANo. TIkAH- A, sarva pudgalabhedono upasaMhAra che. sparza, rasa, gaMdha, varNa ne zabdarUpa (pAMca) iMdriyaviSayo, sparzana, rasana, prANa, cakSu ne zrotrarUpa (pAMca) draleMdriyo. audArika, vaikriyika, AhAraka, tejasa ne kAryaNarUpa (pAMca) kAyo. dravyamana, dravyakarmo, nokarmo, vicitra paryAyonI utpattinA hetubhUta (arthAt aneka prakAranA paryAyo UpajavAnA kAraNabhUta) *anaMta anaMtANuka vargaNAo, anaMta asaMkhyAtANuka vargaNAo ane dvi-aNuka skaMdha sudhInI anaMta saMkhyAtANuka vargaNAo tathA paramANuo, tema ja bIjuM paNa je kAMI mUrta hoya te saghaLuM pugalanA bheda tarIke saMkelavuM. bhAvArtha- vItarAga atIndriya sukhanA svAdathI rahita jIvone upabhogya paMcaMdriyaviSayo, atIndriya AtmasvarUpathI viparIta pAMca Idriyo, azarIra Atma padArthanI pratipakSabhUta pAMca zarIro, manogata-vikalpajALarahita zuddhajIvAstikAyathI viparIta mana, karmarahita AtmadravyathI pratikULa ATha karmo ane amUrta AtmasvabhAvathI pratipakSabhUta bIjAM paNa je kAMI mUrta hoya te badhuM pudgala jANo. A rIte pudgaladrabhAstikAyanuM vyAkhyAna samApta thayuM. * lokamAM anaMta paramANunI banelI vargaNAo anaMta che, asaMkhyAta paramANunI banelI vargaNAo paNa anaMta che ane (ddhi-aNuka skaMdha, tri-aNuka skaMdha ityAdi) saMkhyA paramANunI banelI vargaNAo paNa anaMta che. (avibhAgI paramANuo paNa anaMta che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 127 atha dhrmaadhrmdrvyaastikaayvyaakhyaanm| dhammatthikAyamarasaM avaNNagaMdhaM asddmpphaasN| logAgADhaM puDhe pihulmsNkhaadiypdesN|| 83 / / dhrmaastikaayo'rso'vrnngNdho'shbdo'sprshH| lokAvagADhaH spRSTaH pRthulo'sNkhyaatprdeshH|| 83 / / dhrmsvruupaakhyaanmett| dharmo hi sprshrsgNdhvrnnaanaamtyNtaabhaavaadmuurtsvbhaavH| tata eva caashbdH| skllokaakaashaabhivyaapyaavsthittvaallokaavgaaddhH| ayutasiddhapradezatvAt spssttH| svabhAvAdeva sarvato vistRttvaatpRthulH| nizcayanayenaikapradezo'pi vyavahAranayenAsaMkhyAtapradeza iti|| 83 / / have dharmadravyAstikAya ane adharmadrabhAstikAyanuM vyAkhyAna che. dharmAstikAya avarNagaMdha, azabdarasa, asparza che; lokAvagAhI, akhaMDa che, vistRta, asaMkhyapradeza. 83. avayArthaH- [ dharmAstivAya] dharmAstikAya [ pa ] asparza, [ gara:] arasa, [avadhi: ] agaMdha, avarNa ane [ zabda ] azabda che; [ no viDhi:] lokavyApaka cheH [mRda:] akhaMDa, [pRtha7:] vizALa ane [ saMdhyAtapraveza: ] asaMkhyAtapradezI che. TIkAH- A, dharmanA (dharmAstikAyanA) svarUpanuM kathana che. sparza, rasa, gaMdha ane varNano atyaMta abhAva hovAthI dharma (dharmAstikAya) kharekhara amUrtasvabhAvavALo che; ane tethI ja azabda che; samasta lokAkAzamAM vyApIne rahelo hovAthI lokavyApaka che; ' ayutasiddha pradezavALo hovAthI akhaMDa che; svabhAvathI ja sarvataH vistRta hovAthI vizALa che; nizcayanaye "ekapradezI' hovA chatAM vyavahAranaye asaMkhyAtapradezI che. 83. 1. yutasiddha=joDAyela; saMyogasiddha. (dharmAstikAyane viSe judA judA pradezono saMyoga thayelo che ema nathI, tethI temAM vacce vyavadhAna-aMtara-avakAza nathI; mATe dharmAstikAya akhaMDa che. ] 2. ekapradezI=avibhAjya-ekakSetravALo. (nizcayanaye dharmAstikAya avibhAjya-ekapadArtha hovAthI avibhAjya-ekakSetravALo che. ) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 128 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda agurugalaghugehiM sayA tehiM aNaMtehiM pariNadaM nnicN| gadikiriyAjuttANaM kAraNabhUdaM sayamakajaM / / 84 / / agurukalaghukaiH sadA taiH anaMtaiH pariNataH nityH| gatikriyAyuktAnAM kAraNabhUtaH svymkaaryH|| 84 / / dhrmsyaivaavshissttsvruupaakhyaanmett| api ca dharmaH agurulaghubhirguNairagurulaghutvAbhidhAnasya svarUpapratiSThatvanibaMdhanasya svabhAva-syAvibhAgaparicchedaiH pratisamayasaMbhavatSaTsthAnapatitavRddhihAnibhiranaMtai: sadA pariNatatvAdutpAda-vyayavattve'pi svruupaadprcyvnaannityH| gatikriyApariNatAnAmudA je aguruladhuka anaMta te-rUpa sarvadA e pariName, che nitya, Apa akArya che, gatipariNamitane hetu che. 84. anvayArthaH- [naMta: sai: nidhu.] te (dharmAstikAya) anaMta evA je anulaghu (guNo, aMzo) te rUpe [ sA pariNata: ] sadA pariName che, [nitya: ] nitya che, [ gatikriyAyujInAM ] gatikriyAyuktane [ vAraLamUta: ] kAraNabhUta (nimittarUpa) che ane [ svayam kArya:] pote akArya che. TIkAH- A, dharmanA ja bAkInA svarUpanuM kathana che. vaLI dharma (dharmAstikAya) anulaghu guNorUpe eTale ke agurulaghutva nAmano je svarUpa pratiSThatvanA kAraNabhUta svabhAva tenA avibhAga paricchedorUpe - ke jeo pratisamaya thatI pasthAnapatita vRddhihAnivALA anaMta che temanA rUpe - sadA pariNamato hovAthI utpAdavyayavALo che, to paNa svarUpathI zruta nahi thato hovAthI nitya che; gatikriyApariNatane (gatikriyArUpe pariNamatAM jIva-pugalone ) deg udAsIna 1. guNa-aMzaH avibhAga pariccheda (sarva dravyonI mAphaka dharmAstikAyamAM agurulaghutva nAmano svabhAva che. te svabhAva dharmAstikAyane svarUpa pratitvanA (arthAta svarUpamAM rahevAnAM) kAraNabhUta che. tenA avibhAga paricchedone ahIM agurulaghu guNo (-aMzo) kahyA che.]. 2. pasthAnapatita vRddhihAnika sthAnamAM samAveza pAmatI vRddhihAnika padgaNa vRddhiAni. [ agurulaghutvasvabhAvanA anaMta aMzomAM svabhAvathI ja samaye samaye paguNa vRddhihAni thayA kare 3. jema siddhabhagavAna, udAsIna hovA chatAM, siddhaguNonA anurAgarUpe pariNamatA bhavya jIvone siddhagatinA sahakArI kAraNabhUta che, tema dharma paNa, udAsIna hovA chatAM, potapotAnA bhAvothI ja gatirUpe pariNamatAM jIva-pudagalone gatinuM sahakArI kAraNa che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 129 sInAvinAbhUtasahAyamAtratvAtkAraNabhUtaH / svAstitvamAtranirvRttatvAt svayamakArya iti|| 84 / / udayaM jaha macchANaM gamaNANuggahakaraM havadi loe / taha jIvapuggaloNaM dhammaM davvaM viyANAhi / / 85 / / udakaM yathA matsyAnAM gamanAnugrahakaraM bhavati loke / tathA jIvapudgalAnAM dharmadravyaM vijAnIhi / / 85 / / dharmasya gatihetutve dRssttaaNto'ym| yathodakaM svayamagacchadagamayacca svayameva gacchatAM matsyAnAmudAsInAvinAbhUtasahAyakAraNamAtratvena gamanamanugRhNAti tathA dharmo'pi svayamagacchan agamayaMzca *avinAbhAvI sahAyamAtra hovAthI ( gatikriyApariNatane ) kAraNabhUta che; potAnA astitvamAtrathI niSpanna hovAne lIdhe pote akArya che (arthAt svayaMsiddha hovAne lIdhe koI anyathI utpanna thayo nathI tethI koI anya kAraNanA kAryarUpa nathI ). 84. jyama jagatamAM jaLa mInane anugraha kare che gamanamAM, tyama dharma paNa anugraha kare jIva-pudgalone gamanamAM. 85. anvayArtha:- [yathA ] je[ loo] jagatamAM [varjha] pANI [ matsyAnAM ] mAchalAMone [manAnuprada mavati] gamanamAM anugraha kare che, [tathA] tema [dharmadravya] dharmadravya [ nIvapullRjJAnAM] jIva-puddagalone gamanamAM anugraha kare che (nimittabhUta hoya che) ema [vijJAnIdi] jANo. TIkA:- A, dharmanA gatiotutva viSe daSTAMta che. jema pANI pote gamana nahi karatuM thayuM ane ( 52ne ) gamana nahi karAvatuM thayuM, svayameva gamana karatAM mAchalAMone udAsIna avinAbhAvI sahAyarUpa kAraNamAtra tarIke gamanamAM anugraha kare che, tema dharma (dharmAstikAya ) paNa pote gamana nahi * jo koI eka, koI bIjA vinA na hoya, to pahelAne bIjAnuM avinAbhAvI kahevAmAM Ave che. ahIM dharmadravyane ' gatikriyApariNatanuM avinAbhAvI sahAyamAtra' kahyuM che. teno artha e che kegatikriyApariNata jIva-puddagalo na hoya to tyAM dharmadravya temane sahAyamAtrarUpa paNa nathI; jIvapuddagalo svayaM gatikriyArUpe pariNamatAM hoya to ja dharmadravya temane udAsIna sahAyamAtrarUpa (nimittamAtrarUpa ) che, anyathA nahi. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 130 ]. paMcAstikAyasaMgraha bhagavAnazrIkuMdakuMda svayameva gacchatAM jIvapudgalAnAmudAsInAvinAbhUtasahAyakAraNamAtratvena gamanamunagRhNAti rUti 86 jaha havadi dhammadavvaM taha taM jANeha dvvmdhmkkhN| ThidikiriyAjuttANaM kAraNabhUdaM tu puddhviiv||86|| yathA bhavati dharmadravyaM tathA tajjAnIhi drvymdhrmaakhym| sthitikriyAyuktAnAM kAraNabhUtaM tu pRthiviiv|| 86 / / adhrmsvruupaakhyaanmett| yathA dharmaH prajJApitastathAdharmopi prjnyaapniiyH| ayaM tu vishessH| sa gatikriyAyuktAnAmudakavatkAraNabhUta; eSaH punaH sthitikriyAyuktAnAM pRthiviivtkaarnnbhuutH| karato thako ane (para) gamana nahi karAvato thako, svayameva gamana karatAM jIva-pudgalone udAsIna avinAbhAvI sahAyarUpa kAraNamAtra tarIke gamanamAM *anugraha kare che. 85. jyama dharmanAmaka dravya tema adharmanAmaka dravya che; paNa dravya A che pRthvI mAphaka hetu thiti pariNamitane. 86. anvayArthaH- [ FthA] jema [ dharmadravya bhavati] dharmadravya che [tathA] tema [ dharmAdhyama dravyama] adharma nAmanuM dravya paNa [nAnIdi] jANo; [tat tu] paraMtu te (gatikriyAyuktane kAraNabhUta hovAne badale) [ rithatikriyAyuplnI ] sthitikriyAyuktane [pRthivI phuva] pRthvInI mAphaka [ vAraLamUta{] kAraNabhUta che (arthAt sthitikriyA pariNata jIva-pudgalone nimittabhUta TIkAH- A, adharmanA svarUpanuM kathana che. jema dharmanuM prajJApana karavAmAM AvyuM, tema adharmanuM paNa prajJApana karavA yogya che. paraMtu A (nIce pramANe) taphAvata che: pelo (-dharmAstikAya) gatikriyAyuktane pANInI mAphaka kAraNabhUta che ane A (adharmAstikAya ) sthitikriyAyuktane * gamanamAM anugraha karavo eTale gamanamAM udAsIna avinAbhAvI sahAyarUpa (nimittarUpa ) kAraNamAtra hovuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 131 yathA pRthivI svayaM pUrvameva tiSThaMtI paramasthApayaMtI ca svayeva tiSThatAmazvAdInA mudAsInAvinAbhUtasahAyakAraNamAtratvena sthitimanugRhNAti tathA'dharmA'pi svayaM pUrvameva tiSThan paramasthApayaMzca svayameva tiSThatAM jIvapudgalAnAmudAsInAvinAbhUtasahAyakAraNamAtratvena sthitimanuvRdghAtIti||6|| jAdo alogalogo jesiM sabbhAvado ya gamaNaThidI / do viya mayA vibhattA avibhattA loyamettA ya / / 87 / / jAtamalokalokaM yayoH sadbhAvatazca gamanasthitI / dvAvapi ca matau vibhaktAvavibhaktau lokamAtrau ca / / 87 / / dharmAdharmasadbhAve hetUpanyAso'yam dharmAdharmau vidyete| lokaalokvibhaagaanythaanupptteH| jIvAdisarvapadArthAnAmekatra pRthvInI mAphaka kAraNabhUta che. jema pRthvI pote pahelethI ja sthitirUpe (sthira) vartatI thakI ane 52ne sthiti (-sthiratA ) nahi karAvatI thakI, svayameva sthitirUpe pariNamatA azvAdikane udAsIna avinAbhAvI sahAyarUpa kAraNamAtra tarIke sthitimAM anugraha kare che, tema adharma (adharmAstikAya ) paNa pote pahelethI ja sthitirUpe vartato thako ane parane sthiti nahi karAvato thako, svayameva / sthitirUpe pariNamatAM jIva-puddagalone udAsIna avinAbhAvI sahAyarUpa kAraNamAtra tarIke sthitimAM anugraha kare che. 86. dharmAdha2ma hovAthI loka-aloka ne sthitigati bane; te ubhaya bhinna-abhinna che ne sakaLalokapramANa che. 87. anvayArtha:- [manasthitI ] ( jIva-puddagalanI ) gati-sthiti [6] tathA [aonoO] aloka ne lokano vibhAga, [thayo: sadrAvata: ] te be dravyonA sadbhAvathI [nAtam] thAya che. [] vaLI [au api] te baMne [vimA~] vibhakta, [avimau] avibhakta [ ] ane [ tomAtrau] lokapramANa [mau] kahevAmAM AvyAM che. TIkA:- A, dharma ane adharmanA saddabhAvanI siddhi mATe hetu darzAvavAmAM Avyo che. dharma ane adharma vidhamAna che, kAraNa ke loka ane alokano vibhAga anyathA banI zake nahi. jIvAdi sarva padArthonA ekatra-astitvarUpa loka che; zuddha Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updafes 132] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda vRttirUpo lokH| zuddhaikAkAzavRttirUpo'lokaH / tatra jIvapudgalau svarasata eva gatitatpUrvasthitipariNAmApannau / tayoryadi gatipariNAmaM tatpUrvasthitipariNAmaM svayamanubhavatorbahiraGgahetU bhavetAm, na tayornirargalagatisthitipariNAmatvAdaloke'pi vRttiH kena vAryeta / tato na lokAlokavibhAgaH sidhyet| dharmAdharmayostu jIvapudgalayorgatitatpUrvasthityorbahiraGgahetutvena sadbhAve'bhyupagamyamAne lokAlokavibhAgo jAyata kRtiA kiJca dharmAdharmo dvAvapi parasparaM pRthagbhUtAstitvanirvRttatvAdvibhaktau / ekakSetrAvagADhatvAdabhiktau / skllokvrtino-rjiivpudglyorgtisthityupgrhkrnnaallokmaatraaviti|| 87 / / niSkriyatvena dharmAdharmo Na ya gacchadi dhammatthI gamaNaM Na karedi aNNadaviyassa / havadi gadi ssa ppasaro jIvANaM puggalANaM ca / / 88 / / eka AkAzanA astitvarUpa aloka che. tyAM, jIva ane pudgala svarasathI ja (svabhAvathI ja ) gatipariNAmane tathA gatipUrvaka sthitipariNAmane prApta hoya che. jo gatipariNAma athavA gatipUrvaka sthitipariNAmane svayaM anubhavatAM evAM te jIva-puddagalane bahiraMga hetuo dharma ane adharma na hoya, to jIva-puddagalane *nirargaLa gatipariNAma ane sthitipariNAma thavAthI alokamAM paNa temanuM (jIva-puddagalanuM) hovuM konAthI vArI zakAya? (koIthI na ja vArI zakAya.) tethI loka ane alokano vibhAga siddha na thAya. paraMtu jo jIva-puddagalanI gatinA ane gatipUrvaka sthitinA bahiraMga hetuo tarIke dharma ane adharmano sadbhAva svIkAravAmAM Ave to loka ane alokano vibhAga (siddha) thAya che. ( mATe dharma ane adharma vidhamAna che.) vaLI (temanA viSe vizeSa hakIkata e che ke), dharma ane adharma baMne paraspara pRthabhUta astitvathI niSpanna hovAthI vibhakta (bhinna ) che; ekakSetrAvagAhI hovAthI avibhakta ( abhinna ) che; samasta lokamAM vartanArAM jIva-puddagalane gatisthitimAM niSkriyapaNe anugraha karatA hovAthI (-nimittarUpa thatA hovAthI) lokapramANa che. 87. dharmAsti gamana kare nahI, na karAvato 52dravyane; jIva-pudgalonA gatiprasA2 taNo udAsIna hetu che. 88. * nirargaLa=niraMkuza; amaryAda. vA tadA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 133 na ca gacchati dharmAstiko gamanaM na krotynydrvysy| bhavati gateH saH prasaro jIvAnAM pudgalAnAM c|| 88 / / dhrmaadhrmyorgtisthitihetutve'pyNtaudaasiinyaakhyaapnmett| yathA hi gatipariNataH prabhaJjano vaijayaMtInAM gatipariNAmasya hetukartA'valokyate na tathA dhrmH| sa khalu niSkriyatvAt na kadAcidapi gtiprinnaammevaapdyte| kuto'sya sahakAritvena pareSAM gatipariNAmasya hetukrtRtvm| kiMtu salila anvayArthaH- [ dharmAstiva: dharmAstikAya [ na Rti] gamana karato nathI [2] ane [ 1dravyasya] anya dravyane [ ma na karoti] gamana karAvato nathI; [ 1 ] te, pUtAnAM gha| jIvo tathA pudagalone (gatipariNAmamAM AzrayamAtrarUpa hovAthI) [ mate: prasara:] gatino udAsIna prasAranAra (arthAt gatiprasAramAM udAsIna nimittabhUta) [ bhavati ] che. T nIva TIkAH- dharma ane adharma gati ane sthitinA hetuo hovA chatAM teo atyaMta udAsIna che ema ahIM kathana che. jevI rIte gatipariNata pavana dhajAonA gatipariNAmano hetukartA jovAmAM Ave che, tevI rIte dharma (jIva-pudgalonA gatipariNAmano hetukartA) nathI. te (dharma) kharekhara niSkriya hovAthI kayAreya gatipariNAmane ja pAmato nathI; to pachI tene (paranA) *sahakArI tarIke paranA gatipariNAmanuM hetukartApaNuM kyAMthI hoya ? * sahakArI sAthe kArya karanAra arthAt sAthe gati karanAra. (dhajAnI sAthe pavana paNa gati karato hovAthI ahIM pavanane (dhajAnA) sahakArI tarIke hatukartA kahyo che; ane jIva-pudgalonI sAthe dharmAstikAya gamana nahi karatAM (arthAta sahakArI nahi banatAM), mAtra temane (gatimAM) AzrayarUpa kAraNa banato hovAthI dharmAstikAyane udAsIna nimitta kahyo che. pavanane hetukartA kahyo teno evo artha kadI na samajavo ke pavana dhajAonA gatipariNAmane karAvato haze. udAsIna nimitta ho ke hetukartA ho- baMne paramAM akiMcitkara che. temanAmAM mAtra upara kahyo teTalo ja taphAvata che. have pachInI gAthAnI TIkAmAM AcAryadeva pote ja kaheze ke "kharekhara samasta gatisthitimAna padArtho potAnA pariNAmothI ja nizcaye gatisthiti kare che. mATe dhajA, savAra ityAdi badhAMya, potAnA pariNAmothI ja gatisthiti kare che, temAM dharma tema ja pavana, tathA adharma tema ja azva avizeSapaNe akiMcikara che ema nirNaya karavo.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 134 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda miva matsyAnAM jIvapudgalAnAmAzrayakAraNamAtratvenodAsIna evAsau gateH prasaro bhvti| api ca yathA gatipUrvasthitipariNatastuGgo'zvavArasya sthitipariNAmasya hetukartAvalokyate na tthaa'dhrmH| sa khalu niSkriyatvAt na kadAcidapi gtipuurvsthitiprinnaammevaapdyte| kuto'sya sahasthAyitvena pareSAM gatipUrvasthitipariNAmasya hetukrtRtvm| kiM tu pRthivIvatturaGgasya jIvapudgalAnAmAzraya-kAraNamAtratvenodAsIna evAsau gatipUrvasthiteH prasaro bhvtiiti||88|| vijadi jesiM gamaNaM ThANaM puNa tesimeva sNbhvdi| te sagapariNAmehiM du gamaNaM ThANaM ca kuvvNti||81|| (na ja hoya.) paraMtu jevI rIte pANI mAchalAMone (gatipariNAmamAM) mAtra AzrayarUpa kAraNa tarIke gatinuM udAsIna ja prasAranAra che, tevI rIte dharma jIva-pugalone (gatipariNAmamAM) mAtra AzrayarUpa kAraNa tarIke gatino udAsIna ja prasAranAra (arthAt gatiprasAranuM udAsIna ja nimitta) che. vaLI ( adharmAstikAya viSe paNa ema che ke )-jevI rIte gatipUrvakasthitipariNata atha savAranA (gatipUrvaka) sthiti pariNAmano hetukartA jovAmAM Ave che, tevI rIte adharma (jIvapugalonA gatipUrvaka sthiti pariNAmano hetukartA) nathI. te (adharma) kharekhara niSkriya hovAthI kayAreya gatipUrvaka sthiti pariNAmane ja pAmato nathI; to pachI tene (paranA) *sahasthAyI tarIke paranA gatipUrvaka sthitipariNAmanuM hetukartApaNuM kayAMthI hoya? (na ja hoya, paraMtu jevI rIte pRthvI azvane (gatipUrvaka sthiti pariNAmamAM) mAtra AzrayarUpa kAraNa tarIke gatipUrvaka sthitinI udAsIna ja prasAranAra che, tevI rIte adharma jIva-pudagalone (gatipUrvaka sthiti pariNAmamAM) mAtra AzrayarUpa kAraNa tarIke gatipUrvaka sthitino udAsIna ja prasAranAra (arthAt gatipUrvakasthitiprasAranuM udAsIna ja nimitta ) che. 88. re! jemane gati hoya che, teo ja vaLI sthira thAya che; te sarva nija pariNAmathI ja kare gatisthitibhAvane. 89. * sahasthAyI=sAthe sthiti (sthiratA) karanAra. [ azva savAranI sAthe sthiti kare che, tethI ahIM azvane savAranA sahasthAyI tarIke savAranI sthiti pariNAmano hetukartA kahyo che. adharmAstikAya to gatipUrvaka sthitine pAmanArAM jIva-pudagalonI sAthe sthiti karato nathI, pahelethI ja sthita che; A rIte te sahasthAyI nahi hovAthI jIva-pudagalonA gatipUrvaka sthiti pariNAmano hetukartA nathI.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] paDadravya-paMcAstikAyavarNana [ 135 vidyate yeSAM gamanaM sthAnaM punasteSAmeva sNbhvti| te svakapariNAmaistu gamanaM sthAnaM ca kurvnti|| 89 / / dharmAdharmayoraudAsInye hetuupnyaaso'ym| dharmaH kila na jIvapudgalAnAM kadAcidgatihetutvamabhyasyati, na kdaacitsthitihetutvmdhrmH| tau hi pareSAM gatisthityoryadi mukhyahetU syAtAM tadA yeSAM gatisteSAM gatireva na sthitiH, yeSAM sthitisteSAM sthitireva na gtiH| tata ekeSAmapi gatisthitidarzanAdanumIyate na tau tyormukhyhetuu| kiM tu vyavahAranayavyavasthApitau udaasiinau| kathamevaM gatisthitimatAM padArthonAM gatisthitI bhavata iti cet, sarve hi anvayArthaH- [ ceSa mana vidyate] (dharma-adharma gati-sthitinA mukhya hetuo nathI, kAraNa ke ) jemane gati hoya che [ teSA iva puna: sthAne ramavati] temane ja vaLI sthiti thAya che (ane jemane sthiti hoya che temane ja vaLI gati thAya che). [ te tu] teo (gatisthitimAna padArtho) to [svapariNAmai: ] potAnA pariNAmothI [ ma rathAne ] gati ane sthiti [ rvatti] kare che. TIkAH- A, dharma ane adharmanA udAsInapaNAnI bAbatamAM hatu kahevAmAM Avyo che. kharekhara (nizcayathI) dharma jIva-pudgalone kadI gatihetu thato nathI, adharma kadI sthitihetu thato nathI; kAraNa ke teo parane gatisthitinA jo mukhya hetu (nizcayahetu) thAya, to jemane gati hoya temane gati ja rahevI joie, sthiti na thavI joie, ane jemane sthiti hoya temane sthiti ja rahevI joIe, gati na thavI joIe. paraMtu ekane ja (-tenA te ja padArthane) gati ane sthiti thatI jovAmAM Ave che; tethI anumAna thaI zake che ke teo (dharmaadharma) gatisthitinA mukhya hetu nathI, paraMtu vyavahAranayasthApita (vyavahAranaya vaDe sthApavAmAM-kahevAmAM AvelA ) udAsIna hetu che. prazna- e pramANe hoya to gatisthitimAna padArthone gatisthiti kaI rIte thAya che? Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 136 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda gatisthitimaMtaH padArthAH svapariNAmaireva nizcayena gatisthitI kurvNtiiti||89 / / __ -iti dharmAdharmadravyAstikAyavyAkhyAnaM smaaptm| atha aakaashdrvyaastikaayvyaakhyaanm| savvesiM jIvANaM sesAsaM taha ya puggalANaM c| jaM dedi vivaramakhilaM taM loge havadi aagaasN|| 90 / / sarveSAM jIvAnAM zeSANAM tathaiva pudgalAnAM c| yadRdAti vivaramakhilaM talloke bhvtyaakaashm|| 90 / / aakaashsvruupaakhyaanmett| SaDdravyAtmake loke sarveSAM zeSadravyANAM yatsamastAvakAzanimittaM vizuddhakSetrarUpaM uttara- kharekhara samasta gatisthitimAna padArtho potAnA pariNAmothI ja nizcaya gatisthiti kare che. 89. A rIte dharmadrabhAstikAya ane adharmadrabhAstikAyanuM vyAkhyAna samApta thayuM. have AkAzadravyAstikAyanuM vyAkhyAna che. je lokamAM jIva-pudagalone, zeSa dravya samastane avakAza de che pUrNa, te AkAzanAmaka dravya che. 90. anvayArthaH- [ novo] lokamAM [nIvAnAm] jIvone [2] ane [putAnAm ] pudgalone [ tathA Iva] tema ja [ sarvekSAt zeSAna] badhAM bAkInA dravyone [6] je [ vinaM vivaraM] saMpUrNa avakAza [vAti] Ape che, [ tat] te [ gAvAn bhavati] AkAza TIkAH- A, AkAzanA svarUpanuM kathana che. padravyAtmaka lokamAM *badhAM bAkInAM dravyone je pUrepUrA avakAzanuM nimitta * nizcayanaye nityaniraMjana-jJAnamaya paramAnaMda jemanuM eka lakSaNa che evA anaMtAnaMta jIvo, temanAthI anaMtaguNAM pudgalo, asaMkhya kALANuo ane asaMkhyapradezI dharma tathA adharma- e badhAMya dravyo viziSTa avagAhaguNa vaDe lokAkAzamAM-joke te lokAkAza mAtra asaMkhyapradezI ja che topaNa avakAza meLave che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 137 tdaakaashmiti||9|| jIvA puggalakAyA dhammAdhammA ya logdonnnnnnaa| tatto aNaNNamaNNaM AyAsaM aMtavadirittaM / / 91 / / jIvAH pudgalakAyAH dharmAdharmoM ca lokto'nnye| tto'nnydnydaakaashmNtvytiriktm|| 91 / / lokaahiraakaashsuucneym| jIvAdIni shessdrvyaannyvdhRtprimaanntvaallokaadnnyaanyev| AkAzaM tvnNttvaallokaad-nnydnyceti||91|| AgAsaM avagAsaM gamaNaTThidikAraNehiM dedi jdi| uDgadippadhANA siddhA ciTuMti kidha ttth|| 92 / / che, te AkAza che-ke je ( AkAza ) vizuddhakSetrarUpa che. 90. jIva- pulAdika zeSa dravya ananya jANo lokathI; nabha aMtazUnya ananya tema ja anya che e lokathI. 91. anvayArthaH- [ nIva: putriveTya: ghadhana ] jIvo, pudgalakAyo, dharma ane adharma (tema ja kALa ) [ nota: manajo] lokathI ananya che; [ saMtavyatirirUma 1zana] aMta rahita evuM AkAza [tata:] tenAthI (lokathI) [ ananyat anyat] ananya tema ja anya che. TIkA:- A, lokanI bahAra (paNa) AkAza hovAnI sUcanA che. jIva vagere bAkInA dravyo (-AkAza sivAyanA dravyo) maryAdita parimANavALAM hovAne lIdhe lokathI *ananya ja che; AkAza to anaMta hovAne lIdhe lokathI ananya tema ja anya che. 91. avakAzadAyaka Abha gatithitihetutA paNa jo dhare, to UrdhvagatiSaradhAna siddho kema temAM sthiti lahe? 92. * ahIM joke sAmAnyapaNe padArthonuM lokathI ananyapaNuM kahyuM che. topaNa nizcayathI amUrtapaNuM kevaLajJAnapaNuM sahajaparamAnaMdapaNuM, nityaniraMjanapaNuM ityAdi lakSaNo vaDe jIvonuM Itara dravyothI anyapaNuM che ane potapotAnAM lakSaNo vaDe Itara dravyonuM jIvothI bhinnapaNuM che ema samajavuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 138 ] paMcAstikAyasaMgra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda AkAzamavakAzaM gamanasthitikAraNAbhyAM dadAti ydi| UrdhvaMgatipradhAnAH siddhAH tiSThanti kathaM ttr|| 92 / / AkAzasyAvakAzaikahetogatisthitihetutvazaGkAyAM dossopnyaaso'ym| yadi khalvAkAzamavagAhinAmavagAhaheturiva gatisthitimatAM gatisthitiheturapi syAt, tadA sarvotkRSTasvAbhAvikordhvagatipariNatA bhagavaMtaH siddhA bahiraGgAMtaraGgasAdhanasAmagyAM satyAmapi kRtastatrAkAze tiSThati iti||92|| jamhA uvariTThANaM siddhANaM jiNavarehiM pnnnnttN| tamhA gamaNaTThANaM AyAse jANa Natthi tti|| 93 / / yasmAduparisthAnaM siddhAnAM jinavaraiH prjnyptm| tasmAdgamanasthAnamAkAze jAnIhi naastiiti|| 93 / / anvayArthaH- [vari savAzana] jo AkAza [ImanarithatirAcAr] gatisthitinA kAraNa sahita [ savAza rAti] avakAza ApatuM hoya (arthAt jo AkAza avakAza hetu paNa hoya ane gati-sthitihatu paNa hoya) to [OAtiprathAnA: siddhI:] UrdhvagatipradhAna siddho [tatra] temAM (AkAzamAM) [ 5thama ] kema [ titti] sthira hoya? (AgaLa gamana kema na kare?) TIkAH- je kevaLa avakAzano ja hetu che evuM je AkAza tene viSe gatisthitihetutva (paNa) hovAnI zaMkA karavAmAM Ave to doSa Ave che tenuM A kathana che. jo AkAza, jema te *avagAhavALAone avagAhuhetu che tema, gatisthitivALAone gati-sthitihetu paNa hoya, to sarvotkRSTa svAbhAvika Urdhvagatie pariNata siddhabhagavaMto, bahiraMga-aMtaraMga sAdhanarUpa sAmagrI hovA chatAM paNa, kema (-kayA kAraNe) temAM-AkAzamAMsthira hoya ? 92. bhAkhI jinoe lokanA agre sthiti siddho taNI, te kAraNe jANo-gatisthiti AbhamAM hotI nathI. 93. anvayArthaH- [ yAta] jethI [ ninavare ] jinavaroe [ siddhAnAma] siddhonI [3paristhAna] lokanA upara sthiti [prajJaH] kahI che, [ tasnAt] tethI [ namana * avagAhu=lIna thavuM te; masjita thavuM te; avakAza pAmavo te. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana | [ 139 sthitipkssopnyaaso'ym| yato gatvA bhagavaMtaH siddhAH lokoparyavatiSThate, tato gatisthitihetutvamAkAze nAstIti nishcetvym| lokAlokAvacchedakau dharmAdharmAveva gatisthitihetu mNtvyaaviti|| zarUT jadi havadi gamaNahedU AgasaM ThANakAraNaM tesiN| pasajadi alogahANI logassa ca aNtprivddddii||94 / / yadi bhavati gamanaheturAkAzaM sthAnakAraNaM tessaam| prasajatyalokahAnirlokasya caaNtprivRddhiH|| 94 / / AkAzasya gatisthitihetutvAbhAve hetuupnyaaso'ym| nAkAzaM gatisthitihetuH lokaaloksiimvyvsthaayaastthopptteH| yadi gati rathAnam gAvAze na sti] gati-sthiti AkAzamAM hotI nathI (arthAta gatisthitihetutva AkAzane viSe nathI) [ti nAnIdi] ema jANo. TIkA:- (gatipakSa saMbaMdhI kathana karyA pachI) A, sthitipakSa saMbaMdhI kathana che. jethI siddhabhagavaMto gamana karIne lokanA upara sthira thAya che (arthAt lokanA upara gatipUrvaka sthiti kare che), tethI gatisthitihetutva AkAzane viSe nathI ema nizcaya karavo; loka ane alokano vibhAga karanArA dharma tathA adharmane ja gati tathA sthitinA hetu mAnavA. 93. nabha hoya jo gatietu ne sthitihetu pugala-jIvane. to hAni thAya alokanI, lokAnta pAme vRddhine. 94. anvayArtha- [ri] jo [ savAza ] AkAza [ teSAna] jIva-pugalone [1manadetu:] gatietu ane [ sthAna 2i ] sthiti hetu [ bhavati] hoya to [kanodAnaH] alokanI hAnino [2] ane [ norca saMtaparivRddhi ] lokanA aMtanI vRddhino [prasaMgati] prasaMga Ave. TIkA:- ahIM, AkAzane gatisthitihattvano abhAva hovA viSe hetu rajU karavAmAM Avyo che. AkAza gati-sthitino hetu nathI, kAraNa ke loka ane alokanI sImAnI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 140 ] paMcAstikAyasaMgrahu [ bhagavAnazrIkuMdakuMdasthityoraakaashmev nimittamiSyet, tadA tasya sarvatra sadbhAvAjjIvapudgalAnAM gatisthityorni: sImatvAtpratikSaNamaloko hIyate, pUrvaM pUrvaM vyavasthApyamAnazcAMto lokasyottarottaraparivRddhyA vighttte| tato na tatra tddheturiti||94 / / tamhA dhammAdhammA gamaNaTThidikAraNANi nnaagaasN| idi jiNavarehiM bhaNidaM logasahAvaM suNaMtANaM / / 95 / / tasmAddharmAdharmI gamanasthitikAraNe naakaashm| iti jinavaraiH bhaNitaM lokasvabhAvaM shRnnvtaam|| 95 / / AkAzasya gtisthitihetutvniraasvyaakhyopsNhaaro'ym| dharmAdharmAveva gatisthitikAraNe naakaashmiti||95|| dhammAdhammAgAsA apudhabbhudA smaannprimaannaa| pudhaguvaladdhivisesA kariti egattamaNNattaM / / 96 / / vyavasthA e rIte ja banI zake che. jo AkAzane ja gati-sthitinuM nimitta mAnavAmAM Ave, to AkAzano saddabhAva sarvatra hovAne lIdhe jIva-pugalonI gatisthitinI koI sImA nahi rahevAthI pratikSaNa alokanI hAni thAya ane pahelAM pahelAM vyavasthApitta thayelA lokano aMta uttarottara vRddhine pAmavAthI lokano aMta ja tUTI paDe (arthAt pahelAM pahelAM nizcita thayelo lokano aMta pachI pachI AgaLa vadhato javAthI lokano aMta ja banI zake nahi). mATe AkAzane viSe gati-sthitino hetu nathI 94. tethI gatisthitihetuo dharmAdharama che, nabha nahI; bhAnuM jinoe Ama lokasvabhAvanA zrotA prati. 95. anvayArthaH- [tasmAta] tethI [ manasthitine ] gati ane sthitinAM kAraNa [ ghadharmo] dharma ane adharma che, [ na gAvAza] AkAza nahi. [ti] Ama [no svabhAva zuqtAm] lokasvabhAvanA zrotAo pratye [ninavara: bhagata ] jinavaroe kahyuM che. TIkAH- A, AkAzane gatisthitihetutva hovAnA khaMDana saMbaMdhI kathanano upasaMhAra che. dharma ane adharma ja gati ane sthitinAM kAraNa che, AkAza nahi 95. dharmAdha2ma-nabhane samAnapramANayuta apRthakatvathI, vaLI bhinnabhinna vizeSathI, ekatva ne anyatva che. 96. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana dharmAdharmAkAzAnyapRthagbhUtAni samAnaparimANAni / pRthagupalabdhivizeSANi kuvaityektvmnytvm|| 96 / / dharmAdharmalokAkAzAnAmavagAhavazAdekatve'pi vstutvenaanytvmtroktm| [ 141 dharmAdharmalokAkAzAni hi smaanprimaanntvaatshaavsthaanmaatrennaivaiktvbhaanyji| vastutastu vyavahAreNa gatisthityavagAhahetutvarUpeNa nizcayena vibhaktapradezatvarUpeNa vizeSeNa pRthagupa-labhyamAnenAnyatvabhAJjyeva bhavaMtIti / / 96 / / -iti AkAzadravyAstikAyavyAkhyAnaM samAptam / anvayArtha:- [ dharmAdharmAjAzAni] dharma, adharma ane AkAza ( lokAkAza ) [samAnaparimALAni] samAna parimANavALAM [apRthabhUtAni] apRthabhUta hovAthI tema ja [ pRthApatiivazeSAii] pRthaka-upalabdha (bhinnabhinna ) vizeSavALAM hovAthI [ytvam anyatvam ] ekatva tema ja anyatvane [jIvaMti] kare che. TIkA:- ahIM, dharma adharma ane lokAkAzanuM avagAhanI apekSAe ekatva hovA chatAM vastupaNe anyatva kahevAmAM AvyuM che. dharma, adharma ane lokAkAza samAna parimANavALAM hovAne lIdhe sAthe rahelAM hovAmAtrathI ja (-mAtra ekakSetrAvagAhanI apekSAe ja) ekatvavALAM che; vastutaH to (1) vyavahAre gatiotutva, sthititutva ane avagAhetutvarUpa (pRthaka-upalabdha vizeSa vaDe) tathA (2) nizcaye 'vibhakatapradezatvarUpa pRthak-upalabdha vizeSa vaDe, teo anyatvavALAM ja che. bhAvArtha:- dharma, adharma ane lokAkAzanuM ekatva to kevaLa ekakSetrAvagAhanI apekSAe ja kahI zakAya che; vastupaNe to temane anyatva ja che, kAraNa ke (1) temanAM lakSaNo gatiotutva, sthitihetutva ane avagAhahetutvarUpa bhinnabhinna che tathA (2) temanA pradezo paNa bhinnabhinna che. 96. A rIte AkAzadravyAstikAyanuM vyAkhyAna samApta thayuM. 1. vibhakta=bhinna. [ dharma, adharma ane AkAzane bhinnapradezapaNuM che. ] 2. vizeSa=khAsiyata; viziSTatA; vizeSatA. [ vyavahAre tathA nizcaye dharma, adharma ane AkAzanA vizeSa pRthak upalabdha che arthAt bhinnabhinna jovAmAM Ave che. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 142 ]. paMcAstikAyasaMgraha | [ bhagavAnazrIkuMdakuMda atha cuulikaa| AgAsakAlajIvA dhammAdhammA ya muttiprihiinnaa| muttaM puggaladavvaM jIvo khalu cedaNo tesu||97|| AkAzakAlajIvA dharmAdharmI ca muurtiprihiinaaH| mUrtaM pudgaladravyaM jIvaH khalu cetanasteSu / / 97 / / atra dravyANAM mUrtAmUrtatvaM cetanAcetanatvaM coktm| sparzarasagaMdhavarNasadbhAvasvabhAvaM mUrtaM, sprshrsgNdhvrnnaabhaavsvbhaavmmuurtm| caitanyasadbhAva-svabhAvaM cetanaM, caitnyaabhaavsvbhaavmcetnm| tatrAmUrtamAkAzaM , amUrtaH kAlaH, amUrtaH svarUpeNa jIvaH pararUpAvezAnmUrto'pi amUrto dharmaH amUrtA'dharma:, mUrtaH have cUlikA che. AtmA ane AkAza, dharma adharma, kALa amUrta che, che mUrta pugaladravyaH temAM jIva che cetana khare. 97. anvayArthaH- [savAzAnanIvA:] AkAza, kALa jIva, [ dharmAda ca] dharma ane adharma [ mUrtipariTTInA: ] amUrta che, [ putradravya mUrNa ] pudgaladravya mUrti che. [ tey] temAM [ nIvaDa] jIva [3] kharekhara [ vetana: ] cetana che. TIkA- ahIM dravyonuM mUoNmUrtapaNe (-mUrtapaNuM athavA amUrtapaNuM ) ane cetanAtanapaNuM (-cetanapaNuM athavA acetanapaNuM ) kahevAmAM AvyuM che. sparza-rasa-gaMdha-varNano sadbhAva jeno svabhAva che te mUrti che; sparza-rasa-gaMdhavarNano abhAva jeno svabhAva che te amUrta che. caitanyano sadbhAva jeno svabhAva che te cetana che; caitanyano abhAva jeno svabhAva che te acetana che. tyAM AkAza amUrti che, kALa amUrta che, jIva svarUpe amUrta che, pararUpamAM praveza dvArA (-mUrta 1. cUlikA=zAstramAM nahi kahevAI gayelAnuM vyAkhyAna karavuM athavA kahevAI gayelAnuM vizeSa vyAkhyAna karavuM athavA bannenuM yathAyogya vyAkhyAna karavuM te. 2. jIva nizcaye amUrta-akhaMDa-ekapratibhAsamaya hovAthI amUrta che, rAgAdirahita sahajAnaMda jeno eka svabhAva che evA AtmatattvanI bhAvanArahita jIva vaDe upArjita je mUrta karma tenA saMsarga dvArA vyavahAre mUrta paNa che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 143 pudgala evaika iti| acetanamAkAzaM, acetanaH kAlaH acetano dharmaH acetano'dharmaH acetanaH puna:, cetano nIva vaiva tirA 17 nA jIvA puggalakAyA saha sakkiriyA havaMti Na ya sesaa| puggalakaraNA jIvA khaMdhA khalu kAlakaraNA du|| 98 / / jIvAH pudgalakAyAH saha sakriyA bhavanti na ca shessaaH| pudgalakaraNA jIvAH skaMdhA khalu kaalkrnnaastu|| 98 / / atra skriynisskriytvmuktm| pradezAMtaraprAptihetu: parispaMdanarUpaparyAyaH kriyaa| tatra sakriyA bahiraGgasAdhanena sahabhUtAH jIvAH, sakriyA bahiraGgasAdhanena sahabhUtAH pudglaaH| niSkriyamAkAzaM, niSkriyo dharma:, niSkriyo'dharmaH, niSkriyaH kaalH| jIvAnAM sakriyatvasya bahiraGga dravyanA saMyoganI apekSAe) mUrta paNa che, dharma amUrta che, adharma amUrta che; pudgala ja eka mUrta che. AkAza acetana che, kALa acetana che, dharma acetana che, adharma acetana che, pudgala acetana che; jIva ja eka cetana che. 97. jIva- pulo sahabhUta che sakriya, niSkriya zeSa che; che kALa pudgalane karaNa, pugala karaNa che jIvane. 98. anvayArthaH- [ sada nIvA: pu chAyA:] bAhya karaNa sahita rahelA jIvo ane pudgalo [ sakriya: mavatti] sakriya che, [na zeSa: ] bAkInAM dravyo sakriya nathI (niSkriya che); [ nIvaDa] jIvo [punizaRTI:] pugalakaraNavALA (-jemane sakriyapaNAmAM pudgala bahiraMga sAdhana hoya evA) che [ rUMdhA: tuM chatta2TT: tu ane skaMdho arthAt yugalo to kALakaraNavALA (jemane sakriyapaNAmAM kALa bahiraMga sAdhana hoya evA) che. TIkA- ahIM (dravyonuM) sakriya-niSkriyapaNuM kahevAmAM AvyuM che. pradezAMtaraprAptino hetu (-anya pradezanI prAptinuM kAraNa) evo je parispaMdarUpa paryAya, te kriyA che. tyAM, bahiraMga sAdhana sAthe rahelA jIvo sakriya che; bahiraMga sAdhana sAthe rahelA pugalo sakriya che. AkAza niSkriya che; dharma niSkriya che; adharma niSkriya che; kALa niSkriya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.Atma Dharma.com for updates 144 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda sAdhanaM karmanokarmopacayarUpAH pudgalA iti te pudglkrnnaaH| tadabhAvAnniH kriyatvaM siddhaanaam| pudgalAnAM sakriyatvasya bahiraGgasAdhanaM pariNAmanirvartakaH kAla iti te kAlakaraNAH na ca kArmAdInAmiva kAlasyAbhAvaH / tato na siddhAnAmiva niSkriyatvaM pudglaanaamiti|| 98 / / je khalu iMdiyagejjhA visayA jIvehi hauMti te muttaa| sesaM havadi amUttaM cittaM ubhayaM samAdiyAdi / / 99 / / ye khalu indriyagrAhyA viSayA jIvairbhavanti te mUrtoH / zeSaM bhavatyamUrtaM citamubhayaM samAdadAti / / 99 / / muurtiimuurtlkssnnaakhyaanmett| jIvone sakriyapaNAnuM bahiraMga sAdhana karma-nokarmanA saMcayarUpa puddagalo che; tethI jIvo puddagalakaraNavALA che. tenA abhAvane lIdhe ( -puddagalakaraNanA abhAvane lIdhe ) siddhone niSkriyapaNuM che ( arthAt siddhone karma-nokarmanA saMcayarUpa puddagalono abhAva hovAthI teo niSkriya che. ) puddagalone sakriyapaNAnuM bahiraMga sAdhana pariNAmaniSpAdaka kALa che; tethI puddagalo kALakaraNavALA che. karmAdikanI mAphaka ( arthAt jema karma-nokarmarUpa puddagalono abhAva thAya che tema) kALano abhAva hoto nathI; tethI siddhonI mAphaka (arthAt jema siddhone niSkriyapaNuM hoya che tema ) puddagalone niSkriyapaNuM hotuM nathI. 98. che jIvane je viSaya iMdriyagrAhya, te sau mUrta che; bAkI badhuMya amUrta che; mana jANatuM te ubhaya ne. 99. anvayArtha:- [ye jItu] je padArtho [ nIrve: rUndriyagrAhyA:viSayA: ] jIvonA iMdriyagrAhya viSayo che [te mUrtA: bhavanti] teo mUrta che ane [zeSaM] bAkIno padArthasamUha [ amUrta mavati] amUrta che. [vittabh] citta [3mayaM] te baMnene [samAvavAti] grahaNa kare che ( -jANe che ). TIkAH- A, mUrta ane amUrtanAM lakSaNanuM kathana che. * pariNAmaniSpAdaka=pariNAmano nipajAvanAro; pariNAma nIpajavAmAM je nimittabhUta (bahiraMga sAdhanabhUta ) che evo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana | [ 145 iha hi jIvaiH sparzanarasanadhrANacakSubhirindriyaistadviSayabhUtAH sparzarasagaMdhavarNasvabhAvA arthA gRhyte|| zrotrendriyeNa tu ta eva tadviSayahetubhUtazabdAkArapariNatA gRhyte| te kadAcitsthUla-skaMdhatvamApannAH kadAcitsUkSmatvamApannA: kadAcitparamANutvamApannAH indriyagrahaNayogyatAsadbhAvAd gRhyamANA agRhyamANA vA mUrtA ityucyte| zeSamitarat samastamapyarthajAtaM sparzarasa-gaMdhavarNAbhAvasvabhAvamindriyagrahaNayogyatAyA abhaavaadmuurtmityucyte| cittagrahaNayogyatAsagAva-bhAgbhavati tadubhayamapi, citaM, hyaniyataviSayamaprApyakAri matizrutajJAnasAdhanIbhUtaM mUrtamamUrtaM ca smaaddaatiiti||99|| -ruti gUti samAsaTI A lokamAM jIvo vaDe sparzanendriya, rasaneMdriya, dhrANedriya ane cakSuridriya dvArA temanA (te driyonA) viSayabhUta, sparza-rasa-gaMdhavarNasvabhAvavALA padArtho (-sparza, rasa, gaMdha ane varNa jemano svabhAva che evA padArtho) grahAya che (-jaNAya che); ane zrotraMdriya dvArA te ja padArtho tenA (zrotraMdriyanA) 1 viSayahetubhUta zabdAkAre pariNamyA thakA grahAya che. teo (te padArtho), kadAcit sthUlaskaMdhapaNAne pAmatA thakA, kadAcit sUkSmatvane (sUkSmaskaMdhapaNAne) pAmatA thakA ane kadAcit paramANupaNAne pAmatA thakA Idriyo dvArA grAtA hoya ke na grahaNatA hoya, Idriyo vaDe grahAvAnI yogyatAno (sadA) saddabhAva hovAthI "mUrta' kahevAya che. sparza-rasa-gaMdha-varNano abhAva jeno svabhAva che evo bAkIno anya samasta padArthasamUhuM Idriyo vaDe grahaNavAnI yogyatAnA abhAvane lIdhe "amUrta" kahevAya che. te baMne (-pUrvokta baMne prakAranA padArtho) citta vaDe grahAvAnI yogyatAnA sabhAvavALA che; citta-ke je * aniyata viSayavALuM, 'aprApyakArI ane matizrutajJAnanA sAdhanabhUta (matijJAna tathA zrutajJAnamAM nimittabhUta ) che temUrta tema ja amUrtane grahaNa kare che (jANe che). 99. A rIte cUlikA samApta thaI. 1. te sparza-rasa-gaMdha-varNasvabhAvavALA padArthone (arthAta pudagalone) zrotraMdriyanA viSaya thavAmAM hetubhUta zabdAkArapariNAma che, tethI te padArtho (pudagalo) zabdAkAre pariNamyA thakA zrotraMdriya dvArA grahAya che. 2. aniyata anizcita. [ jema pAMca IndriyomAMnI pratyeka Indriyano viSaya niyata che tema manano viSaya niyata nathI, aniyata che.] 3. aprApyakArIemya viSayone sparyA vinA kArya karanAra -jANanAra. [ mana ane cakSu aprApyakArI che, cakSu sivAyanI cAra indriyo prApyakArI che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 146 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda atha kaaldrvyvyaakhyaanm| kAlo pariNAmabhavo pariNAmo dvvkaalsNbhuudo| doNhaM esa sahAvo kAlo khaNabhaMguro nniydo||100|| kAlaH pariNAmabhavaH pariNAmo drvykaalsNbhuutH| dvayoreSa svabhAvaH kAlaH kSaNabhaGguro niytH|| 100 / / vyavahArakAlasya nizcayakAlasya ca svruupaakhyaanmett| tatra kramAnupAtI samayAkhyaH paryAyo vyavahArakAlaH, tadAdhArabhUtaM dravyaM nishcykaalH| tatra vyavahArakAlo nizcayakAlaparyAyarUpopi jIvapudgalAnAM pariNAmenAvacchidyamAnatvAttatpariNAmabhava ityupagIyate, jIvapudgalAnAM pariNAmastu bahiraGganimittabhUtadravyakAlasadbhAve sati saMbhUtatvAvya-kAlasaMbhUta itybhidhiiyte| tatredaM tAtparyaM-vyavahArakAlo jIvapudgalapariNAmena nizcIyate, nizcaya-kAlastu tatpariNAmAnyathA have kALadravyanuM vyAkhyAna che. pariNamAbhava che kALa, kALapadArthabhava pariNAma che; -A che svabhAvo ubhayanA; kSaNabhaMgI ne dhruva kALa che. 100. anvayArthaH- [vAnA pariNAmamava: ] kALa pariNAmathI utpanna thAya che (arthAt vyavahArakALa jIva-pugalonA pariNAmathI mapAya che); [pariNAma: dravyomUta:] pariNAma dravyakALathI utpanna thAya che.-[kayo: g: svabhAva:] A, baMneno svabhAva che. [ ni: kSaNamu.phura: niyata:] kALa kSaNabhaMgura tema ja nitya che. TIkA- A, vyavahArakALa tathA nizcayakALanA svarUpanuM kathana che. tyAM, "samaya" nAmano je kramika paryAya te vyavahArakALa che; tenA AdhArabhUta dravya te nizcayakALa che. tyAM, vyavahArakALa nizcayakALanA paryAyarUpa hovA chatAM jIva-pudagalonA pariNAmathI apAto-jaNAto hovAne lIdhe "jIva-pudgalonA pariNAmathI utpanna thato" kahevAya che, ane jIva-pudgalonA pariNAma bahiraMga-nimittabhUta dravyakALanA sabhAvamAM utpanna thatA hovAne lIdhe dravyakALathI utpanna thatA' kahevAya che. tyAM, tAtparya e che ke- vyavahArakALa jIva-pudgalonA pariNAma varDa nakkI thAya che; ane nizcayakALa jIva-pudgalonA pariNAmathI anyathA anupapatti vaDe (arthAt jIva-pudgalonA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 147 nuppttyeti| tatra kSaNabhaGgI vyavahArakAlaH sUkSmaparyAyasya tAvanmAtratvAt, nityo nizcayakAlaH khaguNaparyAyAdhAradravyatvena srvdaivaavinshvrtvaaditi|| 100 / / kAlo ttiya vavadeso sabbhAvaparuvago havadi Nicco / uppaNNappaddhaMsI avaro vI MtarakAD|| 60 || kAla iti ca vyapadeza: sadbhAvaprarUpako bhavati nityaH / utpannapradhvaMsyaparo nI tarasthAyI|| ?? || nityakSaNikatvena kaalvibhaagkhyaapnmett| yo hi dravyavizeSa: ' ayaM kAla:, ayaM kAla:' iti sadA vyapadizyate sa khalu svasya sadbhAvamAvedayan bhavati nityaH / yastu punarutpannamAtra eva pradhvaMsyate pariNAma bIjI rIte nahi banI zakatA hovAthI) nakkI thAya che. tyAM, vyavahArakALa *kSaNabhaMgI che, kAraNa ke sUkSma paryAya evaDo ja mAtra (-kSaNamAtra jevaDo ja, samayamAtra jevaDo ja) che; nizcayakALa nitya che, kAraNa ke te potAnA guNa-paryAyonA AdhArabhUta dravyapaNe sadAya avinAzI te. 100. che ' kALa ' saMjJA satprarUpaka tethI kALa sunitya che; utpannadhvaMsI anya je te dIrghasthAyI paNa Thare. 101. anvayArtha:- [Ata: kRti 7 vyavaveza: ] ' kALa ' evo vyapadeza [sadbhAvaprapa: ] saddabhAvano prarUpaka che tethI [nitya: mavati] kALa (nizcayakALa) nitya che. [ utpannadhvaMsI apara: ] utpannadhvaMsI evo je bIjo kALa (arthAt utpanna thatAM veMta ja naSTa thanAro je vyavahArakALa ) te [ vIrmAMtarasthAyI ] ( kSaNika hovA chatAM pravAhaapekSAe ) dIrdha sthitino paNa ( kahevAya ) che. TIkA:- kALanA 'nitya ' ane ' kSaNika' evA be vibhAganuM A kathana che. A kALa che, A kALa che' ema karIne je dravyavizeSano sadA vyapadeza (nirdeza, kathana ) karavAmAM Ave che, te (vyavizeSa arthAt nizcayakALarUpa khAsa dravya ) kharekhara potAnA saddabhAvane jAhera karatuM thakuM nitya che; ane je utpanna thatAM * kSaNabhaMgI=kSaNe kSaNe nAza pAmanAro; pratisamaya jeno dhvaMsa thAya che evo; kSaNabhaMgura; kSaNika. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 148 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda sa khalu tasyaiva dravyavizeSasya samayAkhyaH paryAya iti| sa tUtsaMgitakSaNabhaMgo'pyupadarzitasvasaMtAno nayabalATIrdhAtarasthAyyupagIyamAno na duSyati; tato na khalvAvalikApalyopamasAgaropamAdivyavahAro viprtissidhyte| tadatra nizcayakAlo nityaH dravyarUpatvAt, vyavahArakAlaH kSaNika: pryaayruuptvaaditi|| 101 / / ede kAlAgAsA dhammAdhammA ya puggalA jiivaa| labhaMti davvasaNNaM kAlassa du Natthi kAyattaM / / 102 / / ete kAlAkAze dharmAdharmau ca pudgalA jiivaaH| labhaMte dravyasaMjJAM kAlasya tu nAsti kaaytvm|| 102 / / kAlasya drvyaastikaaytvvidhiprtissedhvidhaanmett| yathA khalu jIvapudgaladharmAdharmAkAzAni sakaladravyalakSaNasadbhAvAdrvyavyapadeza vaMta ja naSTa thAya che, te (vyavahArakALa) kharekhara te ja dravyavizeSano "samaya" nAmano paryAya che. te kSaNabhaMgI hovA chatAM paNa potAnI saMtatine (pravAhane) darzAvato hovAne lIdhe tene nayanA baLathI "lAMbA vakhata sudhI TakanAro' kahevAmAM doSa nathI; tethI AvalikA, palyopama, sAgaropama ityAdi vyavahArano niSedha karavAmAM Avato nathI. e rIte ahIM ema kahyuM ke- nizcayakALa dravyarUpa hovAthI nitya che, vyavahArakALa paryAyarUpa hovAthI kSaNika che. 101. A jIva, pudgala, kALa, dharma, adharma tema ja nabha viSe che "dravya" saMjJA sarvane, kAyatva che nahi kALane 102. anvayArthaH- [kta] A [ vAnAvAze] kALa, AkAza [ dharmAda] dharma, adharma [puni :] pudgalo [2] ane [ nIvaDa] jIvo (badhA) [ dravyasaMjJAM namaMte] "dravya' saMjJAne pAme che; [ nI tu] paraMtu kALane [ vAyatvam] kAyapaNuM [na rita ] nathI. TIkAH- A, kALane dravyapaNAnA vidhAnanuM ane astikAyapaNAnA niSedhanuM kathana che ( arthAt kALane dravyapaNuM che paNa astikAyapaNuM nathI ema ahIM kahyuM che ). jema kharekhara jIva, pudgala, dharma, adharma ane AkAzane dravyanA saghaLAM lakSaNono saddabhAva hovAthI teo "dravya' saMjJAne pAme che, tema kALa paNa (tene dravyanA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 149 bhAJji bhavanti, tathA kAlo'pi / ityevaM SaDdravyANi / kiMtu yathA jIvapudgaladharmAdharmAkAzAnAM dvyAdipradezalakSaNatvamasti astikAyatvaM, na tathA lokAkAzapradezasaMkhyAnAmapi kaalaannuunaamek-prdeshtvaadstystikaaytvm| ata eva ca paJcAstikAyaprakaraNe na hIha jIvapudgalapariNAmAvacchidyamAnaparyAyatvena mukhyatvenopanyastaH gata:A ttprinnaamaanythaanupptyaanumiiymaandrvytvenaa-traivaaNtrbhaavitH|| 102 / / -iti kAladravyavyAkhyAnaM smaaptm| evaM pavayaNasAraM paMcatthiyasaMgahaM viyaannittaa| jo muyadi rAgadAse so gAhadi dukkhaparimokkhaM / / 103 / / saghaLAM lakSaNono saddabhAva hovAthI ) 'dravya ' saMjJAne pAme che. e pramANe cha dravyo che. paraMtu jema jIva, puddagala, dharma, adharma ane AkAzane dvi-Adi pradezo jenuM lakSaNa che evuM astikAyapaNuM che, tema kALANuone-joke temanI saMkhyA lokAkAzanA pradezo jeTalI (asaMkhya ) che topaNaekapradezIpaNAne lIdhe astikAyapaNuM nathI. ane Ama hovAthI ja (arthAt kALa astikAya nahi hovAthI ja) ahIM paMcAstikAyanA prakaraNamAM mukhyapaNe kALanuM kathana karavAmAM AvyuM nathI; ( paraMtu ) jIva-puddagalonA pariNAma dvArA je jaNAya che- mapAya che evA tenA paryAya hovAthI tathA jIva-puddagalonA pariNAmanI anyathA anupapatti dvArA jenuM anumAna thAya che evuM te dravya hovAthI tene ahIM aMtarbhata karavAmAM Avyo che. 102 A rIte kALadravyanuM vyAkhyAna samApta thayuM. e rIte pravacanasArarUpa ' paMcAstisaMgraha ' jANIne je jIva choDe rAgadveSa, lahe sakaLadukhamokSane. 103. 1. dvi-Adi=be athavA vadhAre; bethI mAMDIne anaMta paryaMta. 2. aMtarbhUta karavuM=aMdara samAvI levuM samAviSTa karavuM; samAveza karavo (A 'paMcAstikAyasaMgraha nAmanA zAstramAM kALanuM mukhyapaNe varNana nathI, pAMca astikAyonuM mukhyapaNe varNana che. tyAM jIvAstikAya ane puddagalAstikAyanA pariNAmonuM varNana karatAM, te pariNAmo dvArA jenA pariNAmo jaNAya che- mapAya che te padArthane (kALane) tathA te pariNAmonI anyathA anupapatti dvArA jenuM anumAna thAya che te padArthane (kALane ) gauNapaNe varNavavo ucita che ema gaNIne ahIM paMcAstikAyaprakaraNanI aMdara gauNapaNe kALanA varNanano samAveza karavAmAM Avyo che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 150 ] paMcAstikAyasaMgrahu [ bhagavAnazrIkuMdakuMda evaM pravacanasAra paJcAstikAyasaMgrahaM vijnyaay| yo muJcati rAgadveSau sa gAhate duHkhprimokssm|| 103 / / tadavabodhaphalapurassaraH pnycaastikaayvyaakhyopsNhaaro'ym| na khalu kAlakalitapaJcAstikAyebhyo'nyat kimapi sakalenApi pravacanena prtipaadyte| tataH pravacanasAra evAyaM pnycaastikaaysNgrhH| yo hi nAmAmuM samastavastutattvAbhidhAyinamarthato'-rthitayAvabudhyAtraiva jIvAstikAyAMtargatamAtmAnaM svarUpeNAtyaMtavizuddhacaitanyasvabhAvaM nizcitya sparakAryakAraNIbhUtAnAdirAgadveSapariNAmakarmabaMdhasaMtati para anvayArthaH- [vas] e pramANe [pravacanasAraM] pravacananA sArabhUta [ pazcAstikAyasaMgra6] "paMcAstikAyasaMgrahane [ vijJAya] jANIne [ :je [RSI ] rAgadveSane [mugnati] choDe che, [ :] te [:parimokSam rAhata ] du:khathI parimukta thAya che. TIkA:- ahIM paMcAstikAyanA avabodhanuM phaLa kahIne paMcAstikAyanA vyAkhyAnano upasaMhAra karavAmAM Avyo che. kharekhara saghaLuMya (dvAdazAMgarUpe vistIrNa) pravacana kALa sahita paMcAstikAyathI anya kAMI paNa pratipAdita karatuM nathI; tethI pravacanano sAra ja A "paMcAstikAyasaMgraha che. je puruSa kharekhara samastavastutatvanA kahenArA A "paMcAstikAyasaMgraha' ne 'arthataH arthIpaNe jANIne, emAM ja kahelA jIvAstikAyane viSe aMtargata rahelA potAne (nija AtmAne) svarUpe atyaMta vizuddha caitanyasvabhAvavALo nizcita karIne 'paraspara kAryakAraNabhUta evA anAdi rAgadveSapariNAma 1. arthata=artha pramANe; vAcyane anulakSIne; vAcyasApekSa, vAstavika rIte. 2. arthIpaNe=garajApaNe; yAcakapaNe, sevakapaNe; kAMIka prApta karavAnA prayojanathI (arthAt hitaprAptinA hetuthI). 3. jIvAstikAyanI aMdara pote (nija AtmA) samAI jAya che, tethI jevuM jIvAstikAyanuM svarUpa varNavavAmAM AvyuM che tevuM ja potAnuM svarUpa che arthAta pote paNa svarUpathI atyaMta vizuddha caitanyasvabhAvavALo che. 4. rAgadveSapariNAma ane karmabaMdha anAdi kALathI ekabIjAne kAryakAraNarUpa che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] padravya-paMcAstikAyavarNana [ 151 samAropitasvarUpavikAraM tadAtve'nubhUyamAnamavalokya tatkAlonmIlitavivekajyotiH karmabaMdhasaMtatipravartikAM rAgadveSapariNatimatyasyati, sa khalu jIryamANasneho jaghanyasnehaguNAbhimukhaparamANu-badbhAvibaMdhaparAGmukhaH pUrvabaMdhAtpracyavamAnaH zikhitaptodakadausthyAnukAriNo duHkhasya parimokSaM vigAhata iti||103|| muNiUNa etadaTuM tadaNugamaNujjado nnihdmoho| pasamiyarAgaddoso havadi hadaparAparo jiivo||104|| ane karmabaMdhanI paraMparAthI jenAmAM svarUpavikAra AropAyelo che evo potAne (nija AtmAne) te kALe anubhavAto avalokIne, te kALe vivekajyoti pragaTa hovAthI (arthAt yaMta vizuddha caitanyasvabhAvanuM ane vikAranuM bhedajJAna te kALe ja pragaTa vartatuM hovAthI) karmabaMdhanI paraMparAne pravartAvanArI rAgadveSapariNatine choDe che, te puruSa, kharekhara jene sneha jIrNa thato jAya che evo, jaghanya 'snehaguNanI saMmukha vartatA paramANunI mAphaka bhAvI baMdhathI parAphamukha vartato thako, pUrva baMdhathI chUTato thako, agnitata jaLanI duHsthiti samAna je duHkha tenAthI parimukta thAya che. 103. A artha jANI, anugamana-udhama karI, haNI mohane, prazamAvI rAgadveSa, jIva uttara-pUrava virahita bane. 104. 1. svarUpavikAra = svarUpano vikAra[ svarUpa be prakAre cheH (1) dravyArthika nayanA viSayabhUta svarUpa, ane (2) paryAyArthika nayanA viSayabhUta svarUpa. jIvamAM je vikAra thAya che te paryAyArthika nayanA viSayabhUta svarUpane viSe thAya che, dravyArthika nayanA viSayabhUta svarUpane viSe nahi; te (dravyArthika nayanA viSayabhUta) svarUpa to sadAya atyaMta vizuddha caitanyAtmaka che. ] 2. AropAyelo = (navo arthAta aupAdhikarUpe) karAyelo. [ sphaTikamaNimAM pAdhikarUpe thatI raMgita - dazAnI mAphaka jIvamAM aupAdhikarUpe vikAraparyAya thato kadAcita anubhavAya che. ] 3. snehuM = rAgAdirUpa cIkAza 4. sneha = sparzaguNanA paryAyarUpa cIkAza. (jema jaghanya cIkAzanI saMmukha vartato paramANu bhAvI baMdhathI parAmukha che, tema jene rAgAdi jIrNa thatA jAya che evo puruSa bhAvI baMdhathI parAmukha 5. du:sthiti = azAMta sthiti (arthAt taLe-upara thavuM te, khadakhada thavuM te): asthiratA; kharAba kaphoDI sthiti. [ jema agnitapta jaLa khadakhada thAya che, taLe-upara thayA kare che, tema duHkha AkuLatAmaya che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 15ra ] paMcAstikAyasaMgraha jJAtvaitadarthaM tadanugamanodyato nihtmohH| prazamitarAgadveSo bhavati hataparAparo jIvaH / / 104 / / duHkhvimoksskrnnkrmaakhyaanmett| etasya zAstrasyArthabhUtaM zuddhacaitanyasvabhAva mAtmAnaM kshcijjiivstaavjjaaniite| ttstme-vaanugNtumudymte| tato'sya kSIyate dRssttimohH| tataH svarUpaparicayAdunmajjati jnyaanjyotiH| tato rAgadveSau prshaamytH| tataH uttara: pUrvazca baMdho vinshyti| tataH punabaMdhahetutvAbhAvAt svarUpastho nityaM prtptiiti|| 104 / / iti samayavyAkhyAyAmaMtIMtaSaDdravyapaJcAstikAyavarNanaH prathamaH zrutaskaMdhaH smaaptH|| avayArthaH- [ nIvaDa] jIva [tad artha jJAtvA] A arthane jANIne (A zAstranA arthabhUta zuddhAtmAne jANIne), [ taddanumAmanodyata:] tene anusaravAno udhama karato thako [ nidatamoda:] hatamoha thaIne (-jene darzanamohano kSaya thayo hoya evo thaIne), [ prazamitarASa:] rAgadveSane prazamita-nivRtta karIne, [hatArApara: mavati] uttara ane pUrva baMdhano jene nAza thayo che evo thAya che. TIkAH- A, duHkhathI vimukta thavAnA kamanuM kathana che. prathama, koI jIva A zAstranA arthabhUta zuddhacaitanyasvabhAvavALA (nija) AtmAne jANe che; tethI (pachI) tene ja anusaravAno udyama kare che; tethI tene daSTimohano kSaya thAya che; tethI svarUpanA paricayane lIdhe jJAnajyoti pragaTa thAya che; tethI rAgadveSa prazamI jAya che-nivRtta thAya che; tethI uttara ane pUrva (-pachIno ane pahelAMno) baMdha vinAza pAme che; tethI pharIne baMdha thavAnA hetupaNAno abhAva hovAthI svarUpasthapaNe sadA pratApe che-pratApavaMta varte che (arthAt te jIva sadAya svarUpasthita rahI paramAnaMdajJAnAdirUpe pariName che). 104. A rIte (zrImadabhagavakuMdakuMdAcAryadevapraNIta zrI paMcAstikAyasaMgrahu zAstranI zrImad amRtacaMdrAcAryadavaviracita) samayavyAkhyA nAmanI TIkAmAM padravyapaMcAstikAyavarNana nAmano prathama zrutaskaMdha samApta thayo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates Wan 5 -2 Wan navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana dravyasvarUpapratipAdanena zuddhaM budhAnAmiha tttvmuktm| padArthabhaGgena kRtAvatAraM prakIrtyate saMprati vartma tsy||7|| Wan abhivaMdiUNa sirasA apuNabbhavakAraNaM mahAvIraM / tesiM payatthabhaMgaM maggaM mokkhassa vocchAmi / / 105 / / [prathama, zrI amRtacaMdrAcAryadeva pahelA zrutaskaMdhane viSe zuM kahevAmAM AvyuM ane bIjA zrutaskaMdhane viSe zuM kahevAmAM Avaze te bloka dvArA ati saMkSepamAM darzAve che: ] [ zlokArtha:- ] ahIM (A zAstramAM prathama zrutaskaMdhane viSe ) dravyasvarUpanA pratipAdana vaDe budha puruSone (samaju jIvone ) zuddha tattva (zuddhAtmatattva) upadezavAmAM AvyuM. have padArthabheda vaDe upodghAta karIne (-nava padArtharUpa bheda vaDe prAraMbha karIne) teno mArga (-zuddhAtmatattvano mArga arthAt tenA mokSano mArga) varNavavAmAM Ave che. [7] [have A bIjA zrutaskaMdhane viSe zrImaddabhagavakuMdakuMdAcAryadevaviracita gAthAsUtra zarU ka2vAmAM Ave cheH ] zirasA namI apunarjanamanA hetu zrI mahAvI2ne, bhAkhuM padArthavikalpa tema ja mokSa kerA mArgane. 105. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 154 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda abhivaMdya zirasA apunarbhavakAraNaM mhaaviirm| teSAM padArthabhaGga mArga mokSasya vkssyaami|| 105 / / AptastutipurassarA prtijnyeym| amunA hi pravartamAnamahAdharmatIrthasya mUlakartRtvenApunarbhavakAraNasya bhagavataH paramabhaTTAraka-mahAdevAdhidevazrIvarddhamAnasvAminaH siddhinibaMdhanabhUtAM bhAvastutimAsUtrya, kAlakalitapaJcAsti-kAyAnAM padArthavikalpo mokSasya mArgazca vaktavyatvena pratijJAta iti|| 206Tii sammattaNANajuttaM cArittaM raagdosprihiinnN| mokkhassa havadi maggo bhavvANaM laddhabuddhINaM / / 106 / / anvayArtha- [ sapunarmavIra ] apunarbhavanA kAraNa [ mahAvIra ] zrI mahAvIrane [ zirasA samivaM] zirasA vaMdana karIne, [ teSAM pArthama] temano padArthabheda (-kALa sahita paMcAstikAyano nava padArtharUpa bheda) tathA [ mokSazya mA ] mokSano mArga [ vakSyAmi] kahIza. TIkAH- A, AptanI stutipUrvaka pratijJA che. pravartamAna mahAdharmatIrthanA mULa kartA tarIke jeo *apunarbhavanA kAraNa che evA bhagavAna, parama bhaTTAraka, mahAdevAdhideva zrI vardhamAnasvAmInI, siddhatvanA nimittabhUta bhAvastuti karIne, kALa sahita paMcAstikAyano padArthabheda (arthAt cha dravyono nava padArtharUpa bheda) tathA mokSano mArga kahevAnI A gAthAsUtramAM pratijJA karavAmAM AvI che. 105. samyakatvajJAna sameta cArita rAgadveSavihIna je, te hoya che nirvANamAraga labdhabuddhi bhavyane. 106. * apunarbhava = mokSa. [ parama pUjya bhagavAna zrI vardhamAnasvAmI, hAlamAM pravartatuM je ratnatrayAtmaka mahAdharmatIrtha tenA mULa pratipAdaka hovAthI, mokSasukharUpI sudhArasanA pipAsu bhavyone mokSanA nimittabhUta che. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 155 samyaktvajJAnayuktaM cAritraM raagdvessprihiinnm| mokSasya bhavati mArgo bhavyAnAM lbdhbuddhiinaam||106 / / mokSamArgasyaiva taavtsuucneym| samyaktvajJAnayuktameva nAsamyaktvajJAnayuktaM , cAritrameva nAcAritraM, rAgadveSaparihINameva na rAgadveSAparihINam, mokSasyaiva na bhAvato baMdhasya, mArga eva nAmArgaH, bhavyAnAmeva nAbhavyAnAM, labdhabuddhInAmeva nAlabdhabuddhInAM, kSINakaSAyatve bhavatyeva na kaSAyasahitatvebhavatItyaSTadhA niyamo'tra draSTavyaH / / 106 / / / anvayArthaH- [ sacavattvajJAnayu$] samyakatva ane jJAnathI saMyukta evuM [cAritra] cAritra-[ rAgadveSaparihILam] ke je rAgadveSathI rahita hoya te, [ nazvayuddhanAm] labdhabuddhi [ AvyAnAM] bhavyajIvone [ mokSa mA ] mokSano mArga [ mavati] hoya che. TIkA:- prathama, mokSamArganI ja A sUcanA che. samyakatva ane jJAnathI yukta janahi ke asamyakatva ane ajJAnathI yukta, cAritra janahi ke acAritra, rAgadveSa rahita hoya evuM ja (cAritra)-nahi ke rAgadveSa sahita mokSano ja-bhAvataH nahi ke baMdhano, mArga janahi ke amArga, bhavyone ja nahi ke abhavyone, *labdhabuddhione janahi ke alabdhabuddhione, 'kSINakaSAyapaNAmAM ja hoya che-nahi ke kaSAyasahitapaNAmAM hoya che. Ama ATha prakAre niyama ahIM dekhavo (arthAt A gAthAmAM uparokta ATha prakAre niyama kahyo che ema samajavuM ). 1/6. 1. bhAvataH = bhAva anusAra; Azaya anusAra. ("mokSano' kahetAM ja "baMdhano nahi' evo bhAva arthAt Azaya spaSTa samajAya che.) 2. labdhabuddhi = jemaNe buddhi prApta karI hoya evA. 3. kSaNikaSAyapaNAmAM ja = kSINakaSAyapaNuM hotAM ja, kSaNikaSAyapaNuM hoya tyAre ja. [ samyakatvajJAnayukta cAritra-ke je rAgadveSarahita hoya te, labdhabuddhi bhavyajIvone, kSINakaSAyapaNuM hotAM ja, mokSano mArga hoya che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 156 ] paMcAstikAyasaMgrahu bhagavAnazrIkuMdakuMda sammattaM saddahaNaM bhAvANaM tesimadhigamo nnaannN| cArittaM samabhAvo visayesu virUDhamaggANaM / / 107 / / samyaktvaM zraddhAnaM bhAvAnAM teSAmadhigamo jnyaanm| cAritraM samabhAvo viSayeSu viruuddhmaargaannaam|| 107 / / samyagdarzanajJAnacAritrANAM suucneym| bhAvAH khalu kAlakalitapaJcAstikAyavikalparUpA nava pdaarthaaH| teSAM mithyAdarzanodayA-vAditAzraddhAnAbhAvasvabhAvaM bhAvAMtaraM zraddhAnaM samyagdarzanaM, zuddhacaitanyarUpAtma bhAvo " taNI zraddhA sudarzana, bodha teno jJAna che, vadhu rUDha mArga thatAM viSayamAM sAmya te cAritra che. 107. anvayArthaH- [bhAvAnAM] bhAvonuM (-nava padArthonuM) [ zraddhAnaM] zraddhAna [sacavatve ] te samyakatva che; [teSAnuM dhAma:] temano avabodha [ jJAna] te jJAna che; [ viruddhamAna] (nija tattvamAM) jemano mArga vizeSa rUDha thayo che temane [ viSayeSa] viSayo pratye vartato [ samAva:] samabhAva [ vAritrama] te cAritra che. TIkAH- A, samyagdarzana-jJAna-cAritranI sUcanA che. kALa sahita paMcAstikAyanA bhedarUpa nava padArtho te kharekhara "bhAvo" che. te "bhAvo "nuM mithyAdarzananA udayathI prApta thatuM je azraddhAna tenA abhAvasvabhAvavALo je bhAvAMtara-zraddhAna (arthAt nava padArthonuM zraddhAna), te samyagdarzana che-ke je (samyagdarzana) zuddhacaitanyarUpa AtmatattvanA vinizcayanuM bIja che. naukAgamananA 1. bhAvAMtara = bhAvavizeSa; khAsa bhAva; bIjo bhAva; judo bhAva. [ nava padArthonA azraddhAnano abhAva jeno svabhAva che evo bhAvAtara (-nava padAthonA zraddhAnarUpa bhAva) te samyagdarzana che. ] 2. vinizcaya = nizcaya; daDha nizcaya. 3. jevI rIte nAvamAM beThelA koI manuSyane nAvanI gatinA saMskAravaza, padArtho viparIta svarUpe samajAya che (arthAt pote gatimAM hovA chatAM sthira hoya ema samajAya che ane vRkSa, parvata vagere sthira hovA chatAM gatimAM hoya ema samajAya che), tevI rIte jIvane mithyAdarzananA udayavaza nava padArtho viparIta svarUpe samajAya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 157 tttvvinishcybiijm| teSAmeva mithyAdarzanodayAnnauyAnasaMskArAdi svarUpaviparyayeNAdhyavasIya-mAnAnAM tannivRttau samaJjasAdhyavasAyaH samyagjJAnaM, mnaagjnyaancetnaaprdhaanaatmtttvoplNbhbiijm| samyagdarzanajJAnasannidhAnAdamArgebhyaH samagrebhyaH paricyutya svatattve vizeSeNa rUDhamArgANAM satA-mindriyAnindriyaviSayabhUteSvartheSu rAgadveSapUrvakavikArAbhAvAnnirvikArAvabodhasvabhAva: samabhAvazAritra, tdaatvaaytirmnniiymnnniiyso'punrbhvsaukhysyaikbiijm| ityeSa trilakSaNo mokSamArga: purastA-nnizcayavyavahArAbhyAM vyaakhyaasyte| iha tu samyagdarzanajJAnayorviSayabhUtAnAM navapadArthAnAmu-poddhAtahetutvena sUcita iti||107|| saMskAranI mAphaka mithyAdarzananA udayane lIdhe jeo svarUpaviparyayapUrvaka adhyavasita thAya che (arthAt viparIta svarUpe samajAya che-bhAse che) evA te "bhAvo "no ja (-nava padArthono ja ), mithyAdarzananA udayanI nivRtti hotAM, je samyaka adhyavasAya (satya samajaNa, yathArtha avabhAsa, sAco avabodha) thavo, te samyajJAna che-ke je (samyajJAna) kAMIka aMze jJAnacetanApradhAna AtmatattvanI upalabdhinuM (anubhUtinuM ) bIja che. samyagdarzana ane samyajJAnanA sadbhAvane lIdhe samasta amArgothI chUTIne jeo svatattvamAM vizeSapaNe rUDha mArgavALA thayA che temane iMdriya ane mananA viSayabhUta padArtho pratye rAgadveSapUrvaka vikAranA abhAvane lIdhe je nirvikArajJAnasvabhAvavALo samabhAva hoya che, te cAritra che-ke je (cAritra) te kALe ane AgAmI kALe ramaNIya che ane apunarbhavanA (mokSanA ) mahA saukhyamAM eka bIja che. -AvA A trilakSaNa (samyagdarzana-jJAna-cAritrAtmaka) mokSamArganuM AgaLa nizcaya ane vyavahArathI vyAkhyAna karavAmAM Avaze. ahIM to samyagdarzana ane samyajJAnanA viSayabhUta nava padArthonA upadyAtanA hetu tarIke tenuM sUcana karavAmAM AvyuM che. 107. * ahIM 'saMjrAHi 'ne badale ghaNuM karIne 'saMjjAraviva' hovuM joIe ema lAge che. 1. rUDha = rIDho; pAko; paricayathI daDha thayelo. (samyagdarzana ane samyajJAnane lIdhe jemano svatattvagata mArga vizeSa rUDha thayo che temane iMdriyamananA viSayo pratye rAgadveSanA abhAvane lIdhe vartato nirvikArajJAnasvabhAvI samabhAva te cAritra che). 2. upodaghAta = prastAvanA [ samyagdarzana-jJAna-cAritra mokSamArga che. mokSamArganAM prathamanAM be aMga je samyagdarzana ane samyajJAna temanA viSayo nava padArtha che; tethI havenI gAthAomAM nava padArthanuM Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 158 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAna zrIkuMdakuMdajiivaajiivaa bhAvA puNNaM pAvaM ca AsavaM tesiN| saMvaraNaM NijjaraNaM baMdho mokkho ya te atttthaa|| 108 / / jIvAjIvau bhAvo puNyaM pApaM caasrvstyoH| saMvaranirjarabaMdhA mokSazca te arthaaH|| 108 / / padArthAnAM naamsvruupaabhidhaanmett| nIvaDa, manIvaDa, puSya, pApaM, bhAva:, saMvara:, nirjarA, vaMdha:, mokSa phati navaghArthInAM naamaani| tatra caitanyalakSaNo jIvAstika eveha jiivH| caitnyaabhaavlkssnno'jiivH| sa paJcadhA pUrvokta eva-pudgalAstikaH, dharmAstikaH, adharmAstikaH, AkAzAstikaH, kaaldrvynyceti| imau hi jIvAjIvau pRthagbhUtAstitvanirvRttatvena be bhAva-jIva ajIva, tagata puNya tema ja pApa ne Asarava, saMvara, nirjarA, vaLI baMdha, mokSa-padArtha che. 108. anvayArtha:- [ nIvAnI bhAvo] jIva ane ajIva-be bhAvo ( arthAt mULa padArtho) tathA [ tayo:] te benAM [puLyuM] puNya, [pApa ] pApa, [ nIva:] Asrava, [ saMvanirjharavaMdha:] saMvara, nirjarA, baMdha [2] ne [mokSa:] mokSa-[te 3jharthI: bhavanti ] e (nava) padArtho che. TIkAH- A, padArthonAM nAma ane svarUpanuM kathana che. jIva, ajIva, puSya, pApa, Asava, saMvara, nirjarA, baMdha, mokSa-e pramANe nava padArthonA nAma che. temAM, caitanya jenuM lakSaNa che evo jIvAstika ja (-jIvAstikAya ja) ahIM jIva che. caitanyano abhAva jenuM lakSaNa che te ajIva che; te (ajIva) pAMca prakAre pUrve kahela ja chepudgalAstika, dharmAstika, adharmAstika, AkAzAstika ane kALadravya. A jIva ane ajIva (ba) pRthaka astitva vaDe niSpanna hovAthI bhinna jemanA svabhAva che evA (be) mULa padArtho vyAkhyAna karavAmAM Ave che. mokSamArganuM vistRta vyAkhyAna AgaLa upara karavAmAM Avaze. ahIM to nava padArthanA vyAkhyAnanI prastAvanAnA hetu tarIke tenuM mAtra sUcana karavAmAM AvyuM che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 159 bhinnasvabhAvabhUtau muulpdaarthoN| jIvapudgalasaMyogapariNAmanirvRttAH saptAnye pdaarthaaH| zubhapariNAmo jIvasya, tannimittaH karmapariNAmaH pudgalAnAJca punnym| azubhapariNAmo jIvasya, tannimittaH karma-pariNAmaH pudgalAnAJca paapm| moharAgadveSapariNAmo jIvasya, tannimitta: karmapariNAmo yogadvAreNa pravizatAM pudglaanaanycaasrvH| moharAgadveSapariNAmanirodho jIvasya, tannimittaH karmapariNAmanirodho yogadvAreNa pravizatAM pudgalAnAJca sNvrH| karmavIryazAtanasamartho bahiraGgAMtaraGgatapobhibRMhita-zuddhopayogo jIvasya, tadanubhAvanIrasIbhUtAnAmekadezasaMkSayaH samupAttakarmapudgalAnAJca nirjraa| moharAgadveSanigdhapariNAmo jIvasya, tannimittena karmatvapariNatAnAM jIvena sahAnyonyasaMmUrcchanaM pudgalAnAJca bNdhH| atyaMtazuddhAtmopalambho jIvasya , jIvena sahAtyaMta jIva ane pudgalanA saMyogapariNAmathI nIpajatA sAta bIjA padArtho che. (temanuM saMkSipta svarUpa nIce pramANe che:-) jIvanA zubha pariNAma (te puNya che ) tema ja te (zubha pariNAma) jenuM nimitta che evA pudgalonA karmapariNAma (-zubhakarmarUpa pariNAma) te puNya che. jIvanA azubha pariNAma (te pApa che) tema ja te (azubha pariNAma) jenuM nimitta che evA pudgalonA karmapariNAma (-azubhakarmarUpa pariNAma) te pApa che. jIvanA moharAgadveSarUpa pariNAma (te Asrava che) tema ja te (moharAgadveSarUpa pariNAma) jenuM nimitta che evA je yogadvArA pravezatAM pudagalonA karmapariNAma te Asrava che. jIvanA moharAgadveSarUpa pariNAmano nirodha (te saMvara che) tema ja te (moharAgadveSarUpa pariNAmano nirodha) jenuM nimitta che evo je yogadvArA pravezatA pugalonA karmapariNAmano nirodha) te saMvara che. karmanA vIryanuM (-karmanI zaktinuM) zAtana karavAmAM samartha evo je bahiraMga ane aMtaraMga (bAra prakAranAM) tapo vaDa vRddhi pAmelo jIvano zuddhopayoga (te nirjarA che) tema ja tenA prabhAvathI (-vRddhi pAmelA zuddhopayoganA nimittathI) nIrasa thayelA evAM upArjita karmapudgalono ekadeza saMkSaya te nirjarA che. jIvanA, moharAgadveSa vaDe snigdha pariNAma (te baMdha che) tema ja tenA (snigdha pariNAmanA ) nimittathI karmapaNe pariNata pudagalonuM jIvanI sAthe anyonya avagAhana (viziSTa zakti sahita ekatrAvagAhasaMbaMdha) te baMdha che. jIvanI atyaMta zuddha Atmopalabdhi (te mokSa che) tema ja karmapudgalono jIvathI atyaMta vizleSa (viyoga) te 1. zAtana karavuM = pAtaLuM karavuM hIna karavuM; kSINa karavuM; naSTa karavuM. 2. saMkSaya = samyak prakAre kSaya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 160 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda vizleSaH karmapudgalAnAM ca mokSa iti|| 108 / / atha jIvapadArthAnAM vyAkhyAnaM prpnycyti| jIvA saMsAratthA NivvAdA cedaNApagA duvihaa| uvaogalakkhaNA vi ya dehaadehppviicaaraa||109 / / jIvAH saMsArasthA nirvRttAH cetanAtmakA dvividhaaH| upayogalakSaNA api ca dehAdehapravIcArAH / / 109 / / jiivsyruupoddesho'ym| jIvAH hi dvividhAH, saMsArasthA azuddhA nirvRttAH shuddhaashc| te khalUbhaye'pi cetanAsvabhAvAH, cetanApariNAmalakSaNenopayogena lkssnniiyaaH| tatra saMsArasthA dehapravIcArAH, nirvRttA adehapravIcArA iti|| 109 / / mokSa che. 108. have jIvapadArthanuM vyAkhyAna vistArathI karavAmAM Ave che. jIvo dvividha-saMsArI, siddho; cetanAtmaka ubhaya che; upayogalakSaNa ubhaya; eka sadeha, eka adeha che. 109. anvayArtha:- [ nIvA: dvividhA:] jIvo be prakAranA che; [ saMsArarathA: nivRttA:] saMsArI ane siddha. [ vetanAtmab]:] teo cetanAtmaka (-cetanAsvabhAvavALA) [ gi 2] tema ja [35yo nakSaTI: ] upayogalakSaNavALA che. [ dAvedapravIvArI:] saMsArI jIvo dehamAM vartanArA arthAt dehusahita che ane siddha jIvo dehamAM nahi vartanArA arthAt deharahita che. TIkA:- A, jIvanA svarUpanuM kathana che. jIvo be prakAranA che: (1) saMsArI arthAt azuddha, ane (2) siddha arthAt zuddha. te baMneya kharekhara cetanA svabhAvavALA che ane *cetanA pariNAmasvarUpa upayoga vaDe lakSita thavAyogya (oLakhAvAyogya) che. temAM, saMsArI jIvo dehumAM vartanArA arthAt desahita che ane siddha jIvo dehamAM nahi vartanArA arthAt deharahita che. 109. * cetanAno pariNAma te upayoga. A upayoga jIvarUpI lakSyanuM lakSaNa che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana 161 puDhavI ya udagamagaNI vAu vaNapphadi jIvasaMsidA kaayaa| deMti khalu mohabahulaM phAsaM bahugA vi te tesiN|| 110 / / pRthivI codakamagnirvAyurvanaspatiH jIvasaMzritAH kaayaaH| dadati khalu mohabahulaM sparza bahukA api te tessaam||110|| pRthiviikaayikaadipnycbhedoddesho'ym| pRthivIvAya, apAya, tena:vAyA:, vAyuveTyA:, vanaspatiyA: phatyete purataprinnaamaa baMdhavazAjjIvAnusaMzritAH, avAMtarajAtibhedAbahukA api sparzanendriyAvaraNakSayopazama-bhAjAM jIvAnAM bahiraGgasparzanendriyanirvRttibhUtAH karmaphalacetanApradhAna bhU-jala-anala-vAyu-vanaspatikAya jIvasahita che; bahu kAya te atimohasaMyuta sparza Ape jIvane. 110. anvayArtha:- [ pRthivI ] pRthvIkAya, [36m] akAya, [na: ] agnikAya, [ vAyu: ] vAyukAya [2] ane [vanaspati:] vanaspatikAya-[vAyA:] e kAyo [ nIvasaMzritA:] jIvasahita che. [va6T: mapi te] (avAMtara jAtionI apekSAe) temanI ghaNI saMkhyA hovA chatAM teo badhIye [ teSAma] temAM rahelA jIvone [7] kharekhara [ modava6 ] puSkaLa mohathI saMyukta [ sparza rati] sparza Ape che (arthAt sparzajJAnamAM nimitta thAya che). TIkA - A, (saMsArI jIvonA bhedomAMthI) pRthvIkAyika vagere pAMca bhedonuM kathana che. "pRthvIkAya, akAya, teja:kAya, vAyukAya ane vanaspatikAya evA A pudgalapariNAmo baMdhavazAt (baMdhane lIdhe) jIvasahita che. avAMtara jAtirUpa bhedo pADatAM teo ghaNA hovA chatAM te badhAya (pudgalapariNAmo), sparzaneMdriyAvaraNanA kSayopazamavALA jIvone bahiraMga sparzaneMdriyanI racanAbhUta vartatA thakA, 1. kAya = zarIra. (pRthvIkAya vagere kAyo pudgalapariNAmo che; temano jIva sAthe baMdha hovAne lIdhe teo jIvasahita hoya che.) 2. avAMtara jAti = peTA-jAti. (pRthvIkAya, apakAya, teja:kAya ane vAyukAya-e cAramAMnA darekanA sAta lAkha peTA-jAtirUpa bhedo che; vanaspatikAyanA dasa lAkha bhedo che.). Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 16ra ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda tvAnmohabahulameva sparzopalaMbhaM sNpaadyntiiti||110|| ti tthAvarataNujogA aNilANalakAiyA ya tesu tsaa| maNapariNAmavirahidA jIvA eiMdiyA nneyaa|| 111 / / trayaH sthAvaratanuyogA anilAnalakAyikAzca teSu trsaaH| manaHpariNAmavirahitA jIvA ekendriyA jnyeyaaH|| 111 / / ede jIvANikAyA paMcavidhA puddhvikaaiyaadiiyaa| maNapariNAmavirahidA jIvA egeMdiyA bhnniyaa|| 112 / / karmaphaLacetanApradhAnapaNAne lIdhe puSkaLa moha sahita ja sparzopalabdhi saMprApta karAve che. 110. tyAM jIva traNa sthAvaratanu, trasa jIva agni-samIranA; e sarva manapariNAmavirahita eka-iMdriya jANavA. 111. anvayArtha:- [ tevu] temAM, [2:] traNa (pRthvIkAyika, aprakAyika ne vanaspatikAyika) jIvo [ rAvatanuyoTT:] sthAvara zarIranA saMyogavALA che [2] tathA [nitAnAyiT:] vAyukAyika ne agnikAyika jIvo [21:] trasa che; [ mana:pariNAmaviditA: ] te badhA manapariNAmarahita [ondriyA: nIvA: ] ekeMdriya jIvo [ zeyA:] jANavA. 111. A pRthvIkAyika Adi jIvanikAya pAMca prakAranI, saghaLAya manapariNAmavirahita jIva ekeMdriya kahyA. 112. 1. sparzopalabdhi = sparzanI upalabdhi; sparzanuM jJAna; sparzano anubhava. [ pRthvIkAyika vagere jIvone sparzaneMdriyAvaraNano (-bhAvasparzaneMdriyanA AvaraNano) kSayopazama hoya che ane te te kAyo bAhya sparzaneMdriyanI racanArUpa hoya che, tethI te te kAyo te te jIvone sparzanI upalabdhimAM nimittabhUta thAya che. te jIvone thatI te sparzopalabdhi prabaLa moha sahita ja hoya che, kAraNa ke te jIvo karmaphaLacetanApradhAna hoya che. ] 2. vAyukAyika ane agnikAyika jIvone calanakriyA dekhIne vyavahArathI trasa kahevAmAM Ave che; nizcayathI to teo paNa sthAvaranAmakarmAdhInapaNAne lIdhe-joke temane vyavahArathI calana che topaNa - sthAvara ja che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 163 ete jIvanikAyAH paJcavidhAH pRthiviikaayikaadyaaH| manaHpariNAmavirahitA jIvA ekendriyA bhnnitaaH|| 112 / / pRthivIkAyikAdInAM pNcaanaamekendriytvniymo'ym| pRthivIkAyikAdayo hi jIvAH sparzanendriyAvaraNakSayopazamAt zeSendriyAvaraNodaye noindriyAvaraNodaye ca satyekendriyAamanaso bhvNtiiti|| 112 / / aMDesu pavaDhetA gabbhatthA mANusA ya mucchgyaa| jArisayA tArisayA jIvA egeMdiyA nneyaa|| 113 / / aMDeSu pravardhamAnA garbhasthA mAnuSAzca mUcrchA gtaaH| yAdRzAstAdRzA jIvA ekendriyA jnyeyaaH|| 113 / / ekendriyANAM caitanyAstitve dRssttaaNtopnyaaso'ym| sanvayArtha:- [ ete ] // [ pRthivIkAyikAdyAH ] pRthvii|yi. [ paJcavidhAH ] pAya 2 // [jIvanikAyAH] paniyone [manaHpariNAmavirahitAH] mnp2i9||mrhit [ ekendriyAH jIvAH ] medriya po [ bhaNitAH ] ( sarva ) // 7. TIs:- 241, pRthvIyi pore pAya (-5yavigha) pon| medriy59||no niyama che. pRthvIkAyika vagere jIvo, sparzaneMdriyanA (-bhAvasparzaneMdriyanA) AvaraNanA kSayopazamane lIdhe tathA bAkInI iMdriyonA (-cAra bhAdriyonA) AvaraNano udaya temaja mananA (bhAvamananA) AvaraNano udaya hovAthI, manarahita ekaMdriya che. 11ra. jevA jIvo aMDastha, mUrdhAvastha vA garbhastha che; tevA badhA A paMcavidha ekeMddhi jIvo jANaje. 113. anvayArtha:- [aMDeSu pravardhamAnAH] mAM vRddhi mata prAmI, [ garbhasthAH ] garbhamA 268i prImo [ca] bhane [ mUrchA gatAH mAnuSAH ] bhU pAmelA manuSyo, [ yAdRzAH] qi (buddhipUrva vyApA2. vinAnai) cha, [ tAdRzAH] tavA [ekendriyAH jIvAH] medriya (r)yo [ jJeyAH ] 4. TIkAH- A, ekaMdriyone caitanyanuM astitva hovA saMbaMdhI daSTAMtanuM kathana che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 164 ] paMcAstikAyasaMgrahu [ bhagavAnazrIkuMdakuMda ___ aMDAMtInAnAM, garbhasthAnAM, mUrchitAnAM ca buddhipUrvakavyApArAdarzane'pi yena prakAreNa jIvatvaM nizcIyate, tena prakAreNaikendriyANAmapi, ubhayeSAmapi buddhipUrvakavyApArAdarzanasya samAna-svAlitiA rUpo saMbukkamAduvAhA saMkhA sippI apAdagA ya kimii| jANaMti rasaM phAsaM je te beiMdiyA jiivaa|| 114 / / zaMbUkamAtRvAhAH zaGkhAH zuktayo'pAdakAH ca kRmyH| jAnanti rasaM sparzaM ye te dvIndriyAH jIvAH / / 114 / / dviindriyprkaarsuucneym| iMDAnI aMdara rahelAM, garbhamAM rahelAM ane mUcha pAmelAM (prANIo)nA jIvatvano, temane buddhipUrvaka vyApAra nahi jovAmAM Avato hovA chatAM, je prakAre nizcaya karAya che, te prakAre ekeMdriyonA jIvatvano paNa nizcaya karAya che, kAraNa ke baMnemAM buddhipUrvaka vyApAranuM *adarzana samAna che. bhAvArtha:- jema garbhasthAdi prANIomAM, IhApUrvaka vyavahArano abhAva hovA chatAM, jIvata che ja, tema ekaMdriyomAM paNa, IhApUrvaka vyavahArano abhAva hovA chatAM, jIvatva che ja ema Agama, anumAna ityAdithI nakkI karI zakAya che. ahIM ema tAtparya grahavuM ke-jIva paramArtha svAdhIna anaMta jJAna ane saukhya sahita hovA chatAM ajJAna vaDe parAdhIna indriyasukhamAM Asakta thaIne je karma bAMdhe che tenA nimitte potAne ekaMdriya ane duHkhI kare che. 113. zabUka, chIpo, mAtRvAho, zaMkha, kRmi paga-vagaranA -je jANatA rasasparzane, te jIva dvIdriya jANavA. 114. anvayArtha- [ saMvUvamAtRvAEURT: ] zabUka, mAtRvAha, [ zarrI: ] zaMkha, [zupya: ] chIpa [ ] ane [pAva: maya:] paga vagaranA kRmi[] ke jeo [ sAM sparza] rasa ane sparzane [ nAnanti] jANe che [te] teo[phlIndriyA: nIvADa] hadriya jIvo che. TIkA- A, DhIdriya jIvonA prakAranI sUcanA che. * adarzana = nahi jovAmAM AvavuM te Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 165 ete sparzanarasanendriyAvaraNakSayopazamAt zeSendriyAvaraNodaye noindriyAvaraNodaye ca sati sparzarasayoH paricchettAro dvIndriyA amanaso bhvNtiiti||114 / / jUgAguMbhImakkaNapipIliyA vicchuyAdiyA kiiddaa| jANaMti rasaM phAsaM gaMdhaM teiMdiyA jiivaa|| 115 / / yUkAkuMbhImatkuNapipIlikA vRzcikAdayaH kiittaaH| jAnanti rasaM sparza gaMdhaM trIMdriyAH jiivaaH|| 115 / / triindriyprkaarsuucneym| ete sparzanarasanaghrANeMdriyAvaraNakSayopazamAt zeSaMdriyAvaraNodaye noiMdriyAvaraNodaye ca sati sparzarasagaMdhAnAM paricchettArastrIndriyA amanaso bhvNtiiti||115 / / sparzaneMdriya ane rasaneMdriyanA (-e be bhAdriyonA) AvaraNanA kSayopazamane lIdhe tathA bAkInI iMdriyonA (-traNa bhAveMdriyonA) AvaraNano udaya tema ja mananA (-bhAvamananA) AvaraNano udaya hovAthI sparza ane rasane jANanArA A (zaMbUka vagere) jIvo manarahita dvIMdriya jIvo che. 114. ja kuMbhI, mAkaDa, makIDI tema ja vRzcikAdika jaMtu je rasa, gaMdha tema ja sparza jANe, jIva trIdriya teha che. 115. anvayArtha- [ yuvAEmImavupivItivA: ] jU, kuMbhI, mAkaDa, kIDI ane [vRzciA :] vIMchI vagere [ vahIdA:] jaMtuo [ sAM sparza uM] rasa, sparza ane gaMdhane [ nAnanti] jANe che; [ TIMdriya: nIvA: ] te trIdriya jIvo che. TIkAH- A, trIdriya jIvonA prakAranI sUcanA che. sparzaneMdriya, rasaneMdriya ane dhrANedriyanA AvaraNanA kSayopazamane lIdhe tathA bAkInI iMdriyonA AvaraNano udaya tema ja mananA AvaraNano udaya hovAthI sparza, rasa ane gaMdhane jANanArA A (jU vagere) jIvo manarahita trakriya jIvo che. 115. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 166 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda uiMsamasayamakkhiyamadhukaribhamarA pyNgmaadiiyaa| rUvaM rasaM ca gaMdhaM phAsaM puNa te vijaannNti||116 / / uddezamazakamakSikAmadhukarIbhramarAH ptnggaadyaaH| rUpaM rasaM ca gaMdhaM sparzaM punaste vijaannti|| 116 / / cturindriyprkaarsuucneym| ete sparzanarasanaghrANacakSurindriyAvaraNakSayopazamAta zrotrendriyAvaraNodaye noindriyAvaraNodaye ca sati sparzarasagaMdhavarNAnAM paricchettArazcaturindriyA amanaso bhvNtiiti||116 / / suraNaraNArayatiriyA vnnnnrspphaasgNdhsddnnhuu| jalacarathalacarakhacarA baliyA paMceMdiyA jiivaa||117|| madhamAkha, bhramara, pataMga, mAkhI, DAMsa, macchara Adi je, te jIva jANe sparzane, rasa, gaMdha tema ja rUpane. 116. anvayArthaH- [ puna:] vaLI [36zamazavamakSiAmadhurIbhramara : ] DAMsa, macchara, mAkhI, madhamAkhI, bhamarA ane [patafhya: te] pataMgiyAM vagere jIvo [6] rUpa, [2] rasa, [TdhuM] gaMdha [2] ane [sparza] sparzane [ vinAnanti] jANe che. (te caturiMdriya jIvo che.) TIkAH- A, caturiMdriya jIvonA prakAranI sUcanA che. sparzaneMdriya, rasaneMdriya, ghrANedriya ane cakSuriMdriyanA AvaraNanA kSayopazamane lIdhe tathA zrotraMdriyanA AvaraNano udaya tema ja mananA AvaraNano udaya hovAthI sparza, rasa, gaMdha ane varNane jANanArA A (DAMsa vagere ) jIvo manarahita caturiMdriya jIvo che. 116. spardhAdi paMcaka jANatAM tiryaMca-nAraka-sura-naro -jaLacara, bhUcara ke khecaro-baLavAna paMceMdriya jIvo. 117. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 167 suranaranArakatiryaco vrnnrssprshgNdhshbdjnyaaH| jalacarasthalacarakhacarA balina: paMcendriyA jiivaaH|| 117 / / pnycendriyprkaarsuucneym| atha sparzanarasanaghrANacakSuHzrotrendriyAvaraNakSayopazamAt noindriyAvaraNodaye sati sparza-rasagaMdhavarNazabdAnAM paricchettAra: paMcendriyA amnskaaH| kecittu noindriyAvaraNasyApi kSayopa-zamAt samanaskAzca bhvnti| tatra devamanuSyanArakAH samanaskA eva, tiryaMca ubhayajAtIyA iti||117|| devA cauNNikAyA maNuyA puNa kmmbhogbhuumiiyaa| tiriyA bahuppayArA NeraiyA puddhvibheygdaa||118 / / devAzcaturNikAyAH manujAH punaH krmbhogbhuumijaaH| tiryaMcaH bahuprakArAH nArakAH pRthiviibhedgtaaH|| 118 / / anvayArtha:- [varNarasasparzagaMdhazabdajJAH ] 1, 2sa, sparza, 3 bhane ne nA2i[ suranaranArakatiryaMJcaH] hev-mnussy-n||2-tiryy-[jlcrsthlcrkhcraaH] 4o 4Nayara, sthaNaya peya2. hoya che tamo-[balinaH paMcendriyAH jIvAH ] bhagavAna paMdriya po 9. TIkAH- A, paMcendriya jIvonA prakAranI sUcanA che. sparzaneMdriya, rasaneMdriya, ghrANedriya, cakSuriMdriya ane zrotraMdriyanA AvaraNanA kSayopazamane lIdhe. mananA AvaraNano udaya hotAM, sparza, rasa, gaMdha. varNa ane zabdane jANanAra manarahita pacaMdriya jIvo che, keTalAka (pacaMdriya jIvo) to, temane mananA AvaraNano paNa kSayopazama hopAthI, manasahita (paMdriya po) hoya che. temAM, devo, manuSyo ane nArako manasahita ja hoya che; tiryaMco baMne jAtinAM (arthAt bhanarahita tama 4 manasahita) hoya che. 117. nara karmabhUmija bhogabhUmija, deva cAra prakAranA, tiryaMca bahuvidha, nArakonA pRthvIgata bhedo kahyA. 118. anvayArtha:- [ devAH caturNikAyAH ] heyon| y||2 nijAya cha, [ manujAH karmabhoga Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 168 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda indriyabhedenoktAnAM jIvAnAM cturgtisNbNdhtvenopsNhaaro'ym| devagatinAmno devAyuSazcodayAddevAH, te ca bhvnvaasivyNtrjyotisskvaimaaniknikaaybhedaacturdhaa| manuSyagatinAmno manuSyAyuSazca udyaanmnussyaaH| te karmabhogabhUmijabhedAt dvedhaa| tiryaggatinAmnastiryagAyuSazca udyaattirynycH| te pRthiviishmbuukyuukodNshjlcrorgpkssiprisrp-ctusspdaadibhedaadnekdhaa| narakagatinAmno narakAyuSazca udyaannaarkaaH| te rtnshrkraavaalukaapngkdhuumtmomhaatmHprbhaabhuumijbhedaatsptdhaa| tatra devamanuSyanArakAH paMcendriyA ev| tiryaMcastu jitvendriya, mUninA:] manuSyo karmabhUmi ane bhogabhUmija ema be prakAranA che, [ tiryagna: vahuBIRT:] tiryaMco ghaNA prakAranAM che [puna:] ane [nArA: pRthivIme tA:] nArakonA bheda temanI pRthvIonA bheda jeTalA che. TIkAH- A, iMdriyonA bhedanI apekSAe kahevAmAM AvelA jIvono caturgatisaMbaMdha darzAvatAM upasaMhAra che (arthAt ahIM ekaMdriya-dvaDhiyAdirUpa jIvabhedono cAra gati sAthe saMbaMdha darzAvIne te jIvabhedono upasaMhAra karavAmAM Avyo che). devagatinAma ane devAyunA udayathI (arthAt devagatinAmakarma ane devAyukarmanA udayanA nimittathI) devo hoya che; teo bhavanavAsI, vyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika evA 'nikAyabhedone lIdhe cAra prakAranA che. manuSyagatinAma ane manuSyAyunA udayathI manuSyo hoya che; teo karmabhUmija ane bhogabhUmija evA bhedone lIdhe be prakAranA che. tiryaMcagatinAma ane tiryaMcAyunA udayathI tiryaMco hoya che, teo pRthvI, zaMbUka, jU, DAMsa, jaLacara, uraga, pakSI, parisarpa, catuSpAda (copagAM) ityAdi bhedone lIdhe aneka prakAranAM che. narakagatinAma ane narakAyunA udayathI nArako hoya che, teo 'ratnaprabhAbhUmija, zarkarA prabhAbhUmi, vAlukAprabhAbhUmikha, paMkaprabhAbhUmija, dhUmaprabhAbhUmija, tamaHprabhAbhUmi ane mahatama prabhAbhUmija evA bhedone lIdhe sAta prakAranA che. temAM, devo, manuSyo ane nArako paMcaMdriya ja hoya che. tiryaMco to keTalAMka 1. nikAya = samUrva 2. ratnaprabhAbhUmija = ratnaprabhA nAmanI bhUmimAM (-prathama narakamAM) utpanna thayela Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 169 vile-dvi-tri-vaturakriyA pati 28aaaa khINe puvvaNibaddhe gadiNAme Ause ya te vi khlu| pAuNNaMti ya aNNaM gadimAussaM slessvsaa||119 / / kSINe pUrvanibaddhe gatinAmni AyuSi ca te'pi khlu| prApnuvanti cAnyAM gatimAyuSkaM svleshyaavshaat|| 119 / / gtyaayurnaamodynirvRtttvaaddevtvaadiinaamnaatmsvbhaavtvodyotnmett| kSIyate hi krameNArabdhaphalo gatinAmavizeSa AyurvizeSazca jiivaanaam| evamapi teSAM gatyaMtarasyAyuraMtarasya ca kaSAyAnuraMjitA yogapravRttirlezyA bhavati bIjaM, pacaMdriya hoya che ane keTalAMka ekaMdriya, hadriya, trIdriya ane caturiMdriya paNa hoya che. bhAvArtha- ahIM ema tAtparya grahavuM ke cAra gatithI vilakSaNa, svAsmopalabdhi jenuM lakSaNa che evI je siddhagati tenI bhAvanAthI rahita jIvo athavA siddhasadeza nizuddhAtmAnI bhAvanAthI rahita jIvo je caturgatinAmakarma upArjita kare che tenA udayavaza teo devAdi gatiomAM Upaje che. 118. gatinAma ne AyuSya pUrvanibaddha jyAM kSaya thAya che, tyAM anya gati-AyuSya pAme jIva nijalezyAvaze. 119. anvayArtha- [ pUrvanive] pUrvabaddha [ gatinAni sApuSi 2] gatinAmakarma ane AyuSakarma [kSIne] kSINa thatAM [te pi] jIvo [ svanezyAvazAt ] potAnI vezyAne vaza [7] kharekhara [ banyAM gatim gAyuSTha 2] anya gati ane AyuSa [ prAnuvatti] prApta kare TIkA:- ahIM, gatinAmakarma ane AyuSakarmanA udayathI niSpanna thatAM hovAthI devatvAdi anAtmasvabhAvabhUta che (arthAt devapaNuM, manuSyapaNuM, tiryacapaNuM ane nArakapaNuM AtmAno svabhAva nathI ) ema darzAvavAmAM AvyuM che. jIvone, jenuM phaLa zarU thayuM hoya che evuM amuka gatinAmakarma ane amuka AyuSakarma krame kSaya pAme che. Ama hovA chatAM temane *kapAya-anuraMjita yoga pravRttirUpa lezyA anya gati ane anya AyuSanuM bIja thAya che (arthAt lezyA anya * kaSAya-anuraMjita =kaSAyaraMjita; kaSAyathI raMgAyela. (kaSAyathI anuraMjita yogapravRtti te vezyA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.Atma Dharma.com for updates 170 ] [ bhagavAnazrIkuMdakuMda tatastaducitameva gatyaMtaramAyuraMtaraMca te prApnuvanti / evaM kSINAkSINAbhyAmapi punaH punarnavIbhUtAbhyAM gatinAmAyuHkarmabhyAmanAtmasvabhAvabhUtAbhyAmapi saMsaraMtyAtmAnamacetayamAnA jIvA iti / / 119 / / ciramanugamyamAnAH paMcAstikAyasaMgraha ede jIvaNikAyA dehappavicAramassidA bhaNidA / dehavihUNA siddhA bhavvA saMsAriNo abhavvA ya / / 120 / / ete jIvanikAyA dehapravIcAramAzritAH bhaNitAH / vehavijJInA: siddhA: mavyA: saMsAriomavyAAE||20|| gatinAmakarma ane anya AyuSakarmanuM kAraNa thAya che), tethI tene ucita ja anya gati ane anya AyuSa teo prApta kare che. A rIte *kSINa-akSINapaNAne prApta chatAM pharIpharIne navIna utpanna thatAM evAM gatinAmakarma ane AyuSakarma (pravAharUpe )-joke teo anAtmasvabhAvabhUta che topaNacirakALa ( jIvonI) sAthe sAthe rahetAM hovAthI, AtmAne nahi cetanArA jIvo saMsaraNa kare che (arthAt AtmAne nahi anubhavanArA jIvo saMsAramAM paribhramaNa kare che). bhAvArtha:- jIvone devatvAdinI prAptimAM paudgalika karma nimittabhUta che tethI devatvAdi jIvano svabhAva nathI. [vaLI, deva marIne deva ja thayA kare ane manuSya marIne manuSya ja thayA kare-e mAnyatAno paNa ahIM niSedha thayo. jIvone potAnI lezyAne yogya ja gatinAmakarma ane AyuSakarma baMdhAya che ane tethI tene yogya ja anya gatiAyuSa prApta thAya che. ] 119. A ukta jIvanikAya sarve dehasahita kahela che, ne dehavirahita siddha che; saMsArI bhavya-abhavya che. 120. anvayArtha: [ te jIvanikAyAH ] A (pUrvokta ) jIvanikAyo [ veThapravIvAramAzritA: ] dehamAM vartanArA arthAt dehasahita [ maLitA: ] kahevAmAM AvyA che; [ vehavijJInA: siddhA: ] deharahita evA siddho che. [ saMsAri: ] saMsArIo * pahelAMnAM karma kSINa thAya che ane pachInAM akSINapaNe varte che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana uktajIvaprapaMcopasaMhAro'yam / ete hyuktaprakArAH sarve saMsAriNo dehapravIcArAH, adehapravIcArA bhagavaMtaH siddhAH zuddhA jiivaaH| tatra dehapravIcAratvAdekaprakAratve'pi saMsAriNo dviprakArAH bhavyA abhvyaashc| zuddhasvruupoplmbhshktisdbhaavaasdbhaavaabhyaaN pAcyApAcyamudgavadabhidhIyaMta iti / / 120 / / Na hi iMdiyANi jIvA kAyA puNa chappayAra pnnnnttaa| jaM havadi tesu NANaM jIvo tti ya taM parUveMti / / 121 / / na hIndriyANi jIvAH kAyAH punaH SaTprakArAH prajJaptAH / yadbhavati teSu jJAnaM jIva iti ca tatprarUpayanti / / 121 / / [mavyA: samavyA: 6] bhavya ane abhavya ema be prakAranA che. TIkA:- A ukta (-pUrve kahevAmAM AvelA ) jIvavistArano upasaMhAra che. jemanA prakAro ( pUrve) kahevAmAM AvyA evA A sarva saMsArIo dehamAM vartanArA ( arthAt dehasahita che; dehamAM nahi vartanArA ( arthAt deharahita ) evA siddhabhagavaMto che-ke jeo zuddha jIvo che. tyAM, dehamAM vartavAnI apekSAe saMsArI jIvono eka prakAra hovA chatAM teo bhavya ane abhaya ema be prakAranA che. ''pAcya ' ane '"apAcya' maganI mAphaka, jemanAmAM zuddha svarUpanI upalabdhinI zaktino saddabhAva che temane 'bhavya ' ane jemanAmAM zuddha svarUpanI upalabdhinI zaktino asaddabhAva che temane 'abhavya' kahevAmAM Ave che. 120. = [ 171 re ! driyo nahi jIva, SaDvidha kAya paNa nahi jIva che; che temanAmAM jJAna je basa te ja jIva nirdiSTa che. 121. anvayArtha:- [6 ddipheMdriyAniIvA: ] ( vyavahArathI kahevAmAM AvatA ekeMdriyAdi tathA pRthvIkAyikAdi ' jIvo 'mAM ) iMdriyo jIva nathI ane [SadvrArA: prajJaptA: LAyA: puna: ] cha prakAranI zAstrokta kAyo paNa jIva nathI; [ tevu ] temanAmAM 1. pAcya = - pAkavAyogya; raMdhAvAyogya; caDI javAyogya; koraDu na hoya evA. 2. apAcya = nahi pAkavAyogya; raMdhAvAnI-caDI javAnI yogyatA rahita; koDuM. 3. upalabdhi prApti; anubhava. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 17 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda vyvhaarjiivtvaikaaNtprtipttiniraaso'ym| ya ime ekendriyAdayaH pRthivIkAyikAdayazcAnAdijIvapudgalaparasparAvagAhamavalokya vya-vahAranayena jIvaprAdhAnyAJjIvA iti prjnyaapyte| nizcayanayena teSu sparzanAdIndriyANi pRthivyAdayazca kAyAH jIvalakSaNabhUtacaitanyasvabhAvAbhAvAnna jIvA bhvNtiiti| teSveva yatsvaparaparicchittirUpeNa prakAzamAnaM jJAnaM tadeva guNaguNinoH kathaJcidabhedAjjIvatvena prasthata tiA. 22nA jANadi passadi savvaM icchadi sukkhaM bibhedi dukkhaado| kuvvadi hidamahidaM vA bhuMjadi jIvo phalaM tesiN|| 122 / / jAnAti pazyati sarvamicchati saukhyaM bibheti duHkhaat| karoti hitamahitaM vA bhuMkte jIvaH phalaM tayoH / / 122 / / [ ya jJAna bhavati] je jJAna che [tat nIva:] te jIva che [ rUti = prAyatti] ema (jJAnIo) prarUpe che. TIkAH- A, vyavahArajIvatvanA ekAMtanI *pratipattinuM khaMDana che (arthAt jene mAtra vyavahAranayathI jIva kahevAmAM Ave che teno kharekhara jIva tarIke svIkAra karavo ucita nathI ema ahIM samajAvyuM che). je A ekeMdriya vagere tathA pRthvIkAyika vagere, "jIvo' kahevAmAM Ave che te, anAdi jIva-pudagalano paraspara avagAhu dekhIne vyavahAranayathI jIvanA prAdhAnya dvArA (-jIvane mukhyatA arpIne) "jIvo' kahevAmAM Ave che. nizcayanayathI temanAmAM sparzanAdi iMdriyo tathA pRthvI-Adi kAyo, jIvanA lakSaNabhUta caitanyasvabhAvanA abhAvane lIdhe, jIva nathI; temanAmAM ja je svaparanI jJaptirUpe prakAzanuM jJAna che te ja, guNa-guNInA kathaMcit abhedane lIdhe, jIvapaNe prarUpavAmAM Ave che. 121. jANe ane dekhe badhuM, sukha abhiSe, dukhathI Dare, hita-ahita jIva kare ane hita-ahitanuM phaLa bhogave. 122. anvayArthaH- [nIva: ] jIva [sarva nAnAti pazyati] badhuM jANe che ane dekhe che, [ sauradhyam rURti] sukhane icche che, [ vAt vimeti] du:khathI Dare che, [ hita * pratipatti = svIkAra; mAnyatA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana | [ 173 anyaasaadhaarnnjiivkaarykhyaapnmett| caitanyasvabhAvatvAtkartRsthAyAH kriyAyAH jJaptezezca jIva eva kartA, na tatsaMbandhaH pudgalo, ythaakaashaadi| sukhAbhilASakriyAyAH du:khodvegakriyAyAH svasaMveditahitAhitanirvirtanakriyAyAzca caitanyavivartarUpasaGkalpaprabhavatvAtsa eva kartA, naanyH| zubhAzubhAkarmaphalabhUtAyA iSTAniSTa-viSayopabhogakriyAyAzca sukhaduHkhasvarUpasvapariNAmakriyAyA iva sa eva kartA, naanyH| etenAsAdhAraNakAryAnumeyatvaM pudgalavyatiriktasyAtmano dyotitmiti|| 122 / / naM hitam roti] hita-ahitane (zubha-azubha bhAvone) kare che [T] ane [tayo: muMjI] temanA phaLane bhogave che. TIkAH- A, anyathI asAdhAraNa evA jIvakAryonuM kathana che (arthAt anya dravyothI asAdhAraNa evA je jIvanA kAryo te ahIM darzAvyAM che ). caitanyasvabhAvapaNAne lIdhe, kanRsthita (kartAmAM rahelI) kriyAno-jJapti tathA dazino-jIva ja kartA che; tenA saMbaMdhamAM raheluM pudgala tenuM kartA nathI, jema AkAzAdi nathI tema. (caitanyasvabhAvane lIdhe jANavAnI ane dekhavAnI kriyAno jIva ja kartA che; jyAM jIva che tyAM cAra arUpI acetana dravyo paNa che topaNa teo jema jANavAnI ane dekhavAnI kriyAnA kartA nathI tema jIvanI sAthe saMbaMdhamAM rahelAM karma-nokarmarUpa pudgalo paNa te kriyAnAM kartA nathI.) caitanyanA vivartarUpa (-palaTArUpa) saMkalpanI utpatti (jIvamAM) thatI hovAne lIdhe, sukhanI abhilASArUpa kriyAno, duHkhanA ugarUpa kriyAno tathA svasaMvedita hita-ahitanI niSpattirUpa kriyAno (potAthI cetavAmAM AvatA zubha-azubha bhAvone racavArUpa kriyAno) jIva ja kartA che; anya nahi. zubhAzubha karmanA phaLabhUta *iSTAnikhaviSayopabhogakriyAno, sukha-du:khasvarUpa svapariNAmakriyAnI mAphaka, jIva ja kartA che; anya nahi. AthI ema samajAvyuM ke (uparokta) asAdhAraNa kAryo dvArA pudgalathI bhinna evo AtmA anumaya (-anumAna karI zakAvAyogya ) che. bhAvArtha:- zarIra, iMdriya, mana, karma vagere pudgalo ke anya koI acetana dravyo kadApi jANatAM nathI, dekhatAM nathI, sukhane icchatAM nathI, duHkhathI DaratA nathI, * iniSTa viSayo jemAM nimittabhUta hoya che evA sukhaduHkha pariNAmonA upabhogarUpa kriyAne jIva karato hovAthI tene iSTAniSTa viSayonA upabhogarUpa kriyAno kartA kahevAmAM Ave che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 174 ] paMcAstikAyasaMgraha bhagavAna zrI kuMdakuMda evamabhigamma jIvaM aNNehiM vi pajjaehiM bhugehiN| abhigacchadu ajjIvaM NANaMtaridehiM liNgehiN|| 123 / / evamabhigamya jIvamanyairapi pryaayairbhukaiH| abhigacchatvajIvaM jnyaanaaNtritairlinggaiH|| 123 / / jiivaajiivvyaakhyopsNhaaropkssepsuucneym| evamanayA dizA vyavahAranayena karmagraMthapratipAditajIvaguNamArgaNAsthAnAdi hita-ahitamAM pravartatAM nathI ke temanAM phaLane bhogavatAM nathI; mATe je jANe che ane dekhe che, sukhanI icchA kare che, duHkhanA bhayanI lAgaNI kare che, zubha-azubha bhAvomAM pravarte che ane temanAM phaLane bhogave che, te, acetana padArthonI sAthe rahyo hovA chatAM sarva acetana padArthonI kriyAothI tadna viziSTa prakAranI kriyAone karanAro, eka viziSTa padArtha che. Ama jIva nAmano caitanyasvabhAvI padArthavizeSa-ke jene jJAnIo svayaM spaSTa anubhave che te-tenI asAdhAraNa kriyAo dvArA anumeya paNa che. 122. bIjAya bahu paryAyathI e rIta jANI jIvane, jANo ajIvapadArtha jJAnavibhinna jaDa liMgo vaDe. 123. anvayArtha- [gvana ] e rIte [ ajo: pa va6: paryA: ] bIjA paNa bahu paryAyo vaDe [ nIva mIca ] jIvane jANIne [ jJAnAMtaritai: niH] jJAnathI anya evA (jaDa) liMgo vaDe [ zanIvam mAcha0] ajIvane jANo. TIkAH- A, jIva-vyAkhyAnanA upasaMhAranI ane ajIva-vyAkhyAnanA prAraMbhanI sUcanA e rIte A nirdeza pramANe (arthAta upara saMkSepamAM samajAvyA pramANe), (1) vyavahAranayathI karmagraMthapratipAdita jIvasthAna-guNasthAna-mArgaNAsthAna ityAdi 1. karmagraMthapratipAdita = gommasArAdi karyapaddhatinA graMthomAM prarUpavAmAM-nirUpavAmAM AvelAM Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 175 prapaJcitavivitravikalparUpaiH, nizcayanayena moharAgadveSapariNatisaMpAditavizvarUpatvAtkadAcidazuddhaiH kadAcittadabhAvAcchuddhaizcaitanyavivartagranthirUpairbahubhiH paryAyaiH jiivmdhigcchet| adhigamya caivamacaitanya svabhAvatvAt jJAnAdarthAMtarabhUtairitaH prapaMcyamAnairliGgairjIvasaMbaddhamasaMbaddhaM vA svato bhedbuddhi-prsiddhyrthmjiivmdhigcchediti|| 123 / / / -iti jIvapadArthavyAkhyAnaM smaaptm| atha ajiivpdaarthvyaakhyaanm| AgAsakAlapoggaladhammAdhammesu Natthi jiivgunnaa| tesiM acedaNattaM bhaNidaM jIvassa cednndaa||124 / / dvArA prapaMcita vicitra bhedarUpa bahu paryAyo vaDe, tathA (2) nizcayanayathI moharAgadvaSapariNatisaMprAsa 'vizvarUpatAne lIdhe kadAcit azuddha (evA) ane kadAcit tenA (moharAgadveSapariNatinA) abhAvane lIdhe zuddha evA caitanyavivartagraMthirUpa bahu paryAyo vaDe, jIvane jANo. e rIte jIvane jANIne, acaitanyasvabhAvane lIdhe, 'jJAnathI arthAtarabhUta evAM, ahIMthI (havenI gAthAomAM) kahevAmAM AvatAM liMgo vaDe, jIva-saMbaddha ke jIva-asaMbaddha ajIvane, potAthI bhedabuddhinI prasiddhi arthe, jANo. 123. A rIte jIvapadArthanuM vyAkhyAna samApta thayuM. have ajIvapadArthanuM vyAkhyAna che. che jIvaguNa nahi Abha-dharma-adharma-pugala-kALamAM; temAM acetanatA kahI, cetanapaNuM kahyuM jIvamAM. 124. 1. prapaMcita = vistArathI kahevAmAM AvelA 2. moharAgadveSapariNatine lIdhe jIvane vizvarUpatA arthAt anekarUpatA prApta thAya che. 3. graMthi = gAMTha. [ jIvanA kadAcita azuddha ane kadAcita zuddha evA paryAyo caitanyavivartanI caitanyapariNamananI-graMthio che; nizcayanayathI temanA vaDe jIvane jANo.] 4. jJAnathI arthAtarabhUta = jJAnathI ajavastubhUta; jJAnathI anya arthAt jaDa. [ajIvano svabhAva acaitanya hovAne lIdhe jJAnathI anya evAM jaDa cihno vaDe te jaNAya che.] 5. jIva sAthe saMbaddha ke jIva sAthe asaMbaddha evA ajIvane jANavAnuM prayojana e che ke samasta ajIva potAthI (svajIvathI) taddana bhinna che evI buddhi utpanna thAya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 176 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAna zrIkuMkuM AkAzakAlapudgaladharmAdharmeSu na santi jiivgunnaaH| teSAmacetanatvaM bhaNitaM jIvasya cetntaa|| 124 / / AkAzAdInAmevAjIvatve hetuupnyaaso'ym| AkAzakAlapudgaladharmAdharmeSu caitanyavizeSarUpA jIvaguNA no vidyate, AkAzAdInAM tessaamcetntvsaamaanytvaat| acetanatvasAmAnyaJcAkAzAdInAmeva, jIvasyaiva cetntvsaamaanyaa-diti||124|| suhadukkhajANaNA vA hidapariyammaM ca ahidbhiiruttN| jassa Na vijjadi NiccaM taM samaNA beMti ajjIvaM / / 125 / / sukhadu:khajJAnaM vA hitaparikarma caahitbhiirutvm| yasya na vidyate nityaM taM zramaNA vidNtyjiivm|| 125 / / AkAzAdInAmacetanatvasAmAnye punrnumaanmett| anvayArtha:- [AkAzakAlapudgaladharmAdharmeSu ] 20, 568, dharma bhane madhamA [jIvaguNAH na santi ] 4 // // nathI; (1243) [ teSAm acetanatvaM bhaNitam ] tamane ayetana5j yuM , [jIvasya cetanatA] pane yetanatA hI che. TIkAH- A, AkAzAdinuM ja ajIvapaNuM darzAvavA mATe hetunuM kathana che. AkAza, kALa, pudgala, dharma ane adharmamAM caitanyavizeSarUpa jIvaguNo vidyamAna nathI; kAraNa ke te AkAzAdine acetanavasAmAnya che. ane acetanavasAmAnya AkAzAdine ja che, kemake jIvane ja cetanatvasAmAnya che. 124. sukhaduHkhasaMcetana, ahitanI bhIti, udhama hita viSe jene kadI hotAM nathI, tene ajIva zramaNo kahe. 125 anvayArtha:- [sukhaduHkhajJAnaM vA] supa:5nuM na [hitaparikarma] hitano udyama [ca] bhane [ahitabhIrutvam ] mahitano bhaya- [yasya nityaM na vidyate] 4ne sAya hotA nathI, [tam ] tene [ zramaNAH ] shrm|| [ajIvam vidaMti] 2405 4he . TIkAH- A vaLI, AkAzAdinuM acetanavasAmAnya nakkI karavA mATe anumAna che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana | [ 177 sukhaduHkhajJAnasya hitaparikarmaNo'hitabhIrutvasya ceti caitanyavizeSANAM nityamanupalabdhera-vidyamAnacaitanyasAmAnyA evAkAzAdayo'jIvA iti||125 / / saMThANA saMghAdA vaNNarasapphAsagaMdhasaddA y| poggaladavvappabhavA hoti guNA pajjayA ya bhuu|| 126 / / arasamarUvamagaMdhaM avvattaM cednnaagunnmsii| jANa aliMgaggahaNaM jIvamaNiddiTThasaMThANaM / / 127 / / AkAzAdine sukhadu:khanuM jJAna, *hitano udhama ane ahitano bhaya-e caitanyavizeSonI sadA anupalabdhi che ( arthAt e caitanyavizeSo AkAzAdine koI kALe jovAmAM AvatA nathI), tethI (ema nakkI thAya che keAkAzAdi ajIvone caitanyasAmAnya vidhamAna nathI ja. bhAvArtha- jene cetanavasAmAnya hoya tene cetana-vizeSo hovA ja joIe. jene cetana-vizeSo na hoya tene cetanavasAmAnya paNa na ja hoya. have, AkAzAdi pAMca dravyone sukhadu:khanuM saMcetana, hita arthe prayatna ane ahitanI bhIti-e cetana-vizeSo kadIye jovAmAM AvatA nathI, tethI nakkI thAya che ke AkAzAdine cetanavasAmAnya paNa nathI, arthAt acetanatvasAmAnya ja che. 125. saMsthAna-saMdhAto, varaNa-rasa-gaMdha-zabda-sparza je, te bahu guNo ne paryayo pudgaladaravaniSpanna che. 126. je cetanAguNa, arasarUpa, agaMdhazabda, avyakta che, nirdiSTa nahi saMsthAna, iMdriyagrAhya nahi, te jIva che. 127. * hita ane ahita viSe AcAryavara zrI jayasenAcAryadavakRta tAtparyavRtti nAmanI TIkAmAM nIce pramANe vivaraNa che: ajJAnI jIvo phUlanI mALA, strI, caMdana vagerene tathA temanAM kAraNabhUta dAnapUjAdine hita samaje che ane sarpa, viSa, kaMTaka vagerene ahita samaje che. samyajJAnI jIvo akSaya anaMta sukhane tathA tenA kAraNabhUta nizcayaratnatrayapariNata paramAtmadravyane hita samaje che ane AkuLatAnA utpAdaka evA du:khane tathA tenA kAraNabhUta mithyAtvarAgAdipariNata Atmadravyane ahita samaje che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 178 ] paMcAstikAyasaMgrahuM [ bhagavAnazrI kuMdakuMda saMsthAnAni saMghAtAH vrnnrssprshgNdhshbdaashc| pudgaladravyaprabhavA bhavanti guNAH paryAyAzca bahavaH / / 126 / / arasamarUpamagaMdhamavyaktaM cetnaagunnmshbdm| jAnIhyaliGgagrahaNaM jiivmnirdissttsNsthaanm||127|| jIvapudgalayoH saMyoge'pi bhednibNdhnsvruupaakhyaanmett| yatkhalu zarIrazarIrisaMyoge sparzarasagaMdhavarNaguNatvAtsazabdatvAtsaMsthAnasaGghAtAdiparyAya-pariNatatvAcca indriyagrahaNayogyaM, ttpudgldrvym| yatpunarasparzarasagaMdhavarNaguNatvAdazabdatvAdanirdiSTasaMsthAnatvAdavyaktatvAdiparyAyaiH pariNatatvAca nendriyagrahaNayogyaM, tacetanA anvayArthaH- [ saMsthAnAni] (samacaturagnAdi) saMsthAno, [ saMdhAtA:] (audArikAdi zarIra saMbaMdhI) saMghAto, [varasamparzaTdhazabdA: ] varNa, rasa, sparza, gaMdha ane zabda-[ vAva: TUT: paryAyA: 2] ema je bahu guNo ane paryAyo che, [ putradravyAmava: mavatti] te pudagaladravyaniSpanna che. [ararasan apam adhamU ] je arasa, arUpa tathA agaMdha che, [ avyakTram | avyakta che, [ zabda ] azabda che, [ nirvirasaMkzanam ] anirdiSTasaMsthAna che (arthAt jenuM koI saMsthAna kahyuM nathI evo che), [vetanA ] cetanAguNavALo che ane [ sidaNam ] iMdriyo vaDe agrAhya che, [ nIvaM nAnIdi] te jIva jANo. TIkAH- jIva-pugalanA saMyogamAM paNa, temanA bhedanA kAraNabhUta svarUpanuM A kathana che (arthAt jIva ane pugalanA saMyogamAM paNa, je vaDa temano bheda jANI zakAya che evA temanA bhinnabhinna svarUpanuM A kathana che ). zarIra ane zarIranA saMyogamAM, (1) je kharekhara sparza-rasa-gaMdha-varNa. guNavALuM hovAne lIdhe, sazabda hovAne lIdhe tathA saMsthAna-saMghAtAdi paryAyorUpe pariNata hovAne lIdhe iMdriyagrahaNayogya che, te pudgaladravya che; ane (2) je sparza-rasa-gaMdha-varNaguNa vinAnuM hovAne lIdhe, azabda hovAne lIdhe, anirdiSTasaMsthAna hovAne lIdhe tathA avyaktavAdi paryAyorUpe pariNata hovAne lIdhe iMdriyagrahaNayogya 1. zarIrI = dehI; zarIravALo (arthAt AtmA). 2. avyaktatvAdi = avyaktatva vagere; aprakaTatva vagere. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana | [ 179 guNatvAt rUpibhyo'rUpibhyazcAjIvebhyo viziSTaM jiivdrvym| evamiha jIvAjIvayorvAstavo bheda: samyagjJAninAM mArgaprasiddhyarthaM pratipAdita iti||126-127|| -iti ajIvapadArthavyAkhyAnaM smaaptm| uktau muulpdaartho| atha saMyogapariNAmanivRttetarasaptapadArthAnAmupoddhAtArthaM jIvapudgalakarmacakramanuvarNyate jo khalu saMsArattho jIvo tatto du hodi prinnaamo| pariNAmAdo kammaM kammAdo hodi gadisu gdii|| 128 / / nathI, te, cetanAguNamayapaNAne lIdhe rUpI tema ja arUpI ajIvothI *viziSTa ( bhinna) evuM jIvadravya che. A rIte ahIM jIva ane ajIvano vAstavika bheda samyajJAnIonA mArganI prasiddhi arthe pratipAdita karavAmAM Avyo. [ bhAvArtha- anAdi mithyAvAsanAne lIdhe jIvone pote koNa che tenuM vAstavika jJAna nathI ane potAne zarIrAdirUpa mAne che. temane jIvadravya ane ajIva dravyano vAstavika bheda darzAvI muktino mArga prApta karAvavA arthe ahIM jaDa pudgaladravyanAM ane cetana jIvadravyanAM vItarAgasarvajJakathita lakSaNo kahevAmAM AvyAM. je jIva te lakSaNo jANI, potAne eka svata:siddha svataMtra dravya tarIke oLakhI, bhedavijJAnI anubhavI thAya che, te nijAbhadravyamAM lIna thaI mokSamArgane sAdhI zAzvata nirAkuLa sukhano bhoktA thAya che.] 126-127. A rIte ajIvapadArthanuM vyAkhyAna samApta thayuM. be mULapadArtho kahevAmAM AvyA. have (temanA) saMyogapariNAmathI niSpanna thatA anya sAta padArthonA upodaghAta arthe jIvakarma ane pudgalakarmanuM cakra varNavavAmAM Ave che. saMsAragata je jIva che pariNAma tene thAya che, pariNAmathI karmo, karamathI gamana gatimAM thAya che; 128. * viziSTa = bhinna, vilakSaNa; khAsa prakAranuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 180 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAna zrI.chu gadimadhigadassa deho dehAdo iMdiyANi jaayNte| tehiM du visayaggahaNaM tatto rAgo va doso vaa||129 / / jAyadi jIvassevaM bhAvo sNsaarckkvaalmmi| idi jiNavarehiM bhaNido aNAdiNidhaNo saNidhaNo vaa||130|| yaH khalu saMsArastho jIvastatastu bhavati prinnaamH| pariNAmAtkarma karmaNo bhavati gatiSu gtiH|| 128 / / gatimadhigatasya deho dehAdindriyANi jaayte| taistu viSayagrahaNaM tato rAgo vA dveSo vaa|| 129 / / jAyate jIvasyaivaM bhAvaH sNsaarckrvaale| iti jinavarairbhaNito'nAdinidhanaH sanidhano vaa|| 130 / / iha hi saMsAriNo jIvAdanAdibaMdhanopAdhivazena nigdhaH pariNAmo bhvti| gatiprAsane tana thAya, tanathI iMdriyo vaLI thAya che, enAthI viSaya grahAya, rAgadveSa tethI thAya che. 129. e rIta bhAva anAdinidhana anAdisAMta thayA kare. saMsAracakra viSe jIvone-ema jinadevo kahe 130 anvayArtha:- [ yaH] 4 [ khalu ] 5252 [ saMsArasthaH jIvaH ] saMsA2sthita 75 cha [ tataH tu pariNAmaH bhavati] tanAthI 529||m thAya cha (arthAta, tene sni5 529||m thAya che), [pariNAmAt karma ] parimathI dharbha mane [karmaNaH ] thI [gatiSu gatiH bhavati ] gatimomai gamana thAya che. [gatim adhigatasya dehaH ] titane he thAya cha, [ dehAt indriyANi jAyaMte ] hecthI chadriyo thAya cha, [ taiH tu viSayagrahaNaM] driyothI viSaya yaha bhane [ tataH rAgaH vA dveSaH vA] viSayahAthI 2 // 2 // athavA dveSa thAya che. [evaM bhAva:] me pramANe bhAva, [ saMsAracakravAle ] saMsArayama [jIvasya ] pane [anAdinidhanaH sanidhana: vA] anAdi-anaMta athavA anAhi-sAta [ jAyate ] thy| 2. cha[iti jinavaraiH bhaNita:] sema nivarome 'yuM che. TIkA:- A lokamAM saMsArI jIvathI anAdi baMdhanarUpa upAdhinA vaze sigdha Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 181 pariNAmAtpunaH pudgalapariNAmAtmakaM krm| karmaNo nArakAdigatiSu gtiH| gtydhigmnaa-ddehH| dehaadindriyaanni| indriyebhyo vissygrhnnm| vissygrhnnaadraagdvessau| rAgadveSAbhyAM puna: snigdha: prinnaamH| pariNAmAtpuna: pudgalapariNAmAtmakaM krm| karmaNa: punarnArakAdigatiSu gtiH| gtydhigmnaatpunrdehH| dehaatpunrindriyaanni| indriyebhya: punrvissygrhnnm| viSayagrahaNAtpunA raagdvessau| rAgadveSAbhyAM punarapi nigdhaH prinnaamH| evamidamanyonyakAryakAraNabhUtajIvapudgala-pariNAmAtmakaM karmajAlaM saMsAracakre jIvasyAnAdyanidhanaM anAdisanidhanaM vA ckrvtprivrtte| tadatra pudgalapariNAmanimitto jIvapariNAmo jIvapariNAmanimitta: pudgalapariNAmazca vakSyamANa-padArthabIjatvena saMpradhAraNIya rUtinA 28-30nA pariNAma thAya che, pariNAmathI pudgalapariNAmAtmaka karma, karmathI narakAdi gatiomAM gamana, gatinI prAptithI deha, dehathI iMdriyo, iMdriyothI viSayagrahaNa, viSayagrahaNathI rAgadveSa, rAgadveSathI pAchA sigdha pariNAma, pariNAmathI pAchuM pudgalapariNAmAtmaka karma, karmathI pAchuM narakAdi gatiomAM gamana, gatinI prAptithI pAcho deha, dehathI pAchI iMdriyo, iMdriyothI pAchuM viSayagrahaNa, viSayagrahaNathI pAchA rAgadveSa, rAgadveSathI vaLI pAchA sigdha pariNAma. e pramANe A anyonya *kAryakAraNabhUta jIvapariNAmAtmaka ane pudgalapariNAmAtmaka karmakALa saMsAracakramAM jIvane anAdi-anaMtapaNe athavA anAdi-sAMtapaNe cakranI mAphaka pharIpharIne thayA kare che. A rIte ahIM (ema kahyuM ke), pudgalapariNAma jenuM nimitta che evA jIvapariNAma ane jIvapariNAma jenuM nimitta che evA pudgalapariNAma have pachI kahevAmAM AvanArA (puNyAdi sAta) padArthonA bIja tarIke avadhAravA. bhAvArtha- jIva ane pudgalane paraspara nimitta-naimittikapaNe pariNAma thAya che. te pariNAmane lIdhe puNyAdi padArtho utpanna thAya che, jemanuM varNana havenI gAthAomAM karavAmAM Avaze. prazna:- puNAdi sAta padArthonuM prayojana jIva ane ajIva e bethI ja pUruM thaI jAya che, kAraNa ke teo jIva ane ajIvanA ja paryAyo che. to pachI te sAta * kArya eTale naimittika, ane kAraNa eTale nimitta. [ jIvapariNAmAtmaka karma ane pudagalapariNAmAtmaka karma paraspara kAryakAraNabhUta arthAt naimittika-nimittabhUta che. te karmo koI jIvane anAdi-anaMta ane koI jIvane anAdi-sAMta hoya che. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 182 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda atha punnypaappdaarthvyaakhyaanm| padArtho zA mATe kahevAmAM Ave che? uttara:- bhavyone heya tattva ane upAdeya tattva (arthAt heya tattva ane upAdeya tattvanuM svarUpa tathA temanAM kAraNo) darzAvavA arthe temanuM kathana che. duHkha te heya tattva che, tenuM kAraNa saMsAra che, saMsAranuM kAraNa Asrava ane baMdha be che (athavA vistArathI kahIe to puNya, pApa, Asrava ane baMdha cAra che, ane temanuM kAraNa mithyAdarzanazAnacAritra che. sukha te upAdeya tattva che, tenuM kAraNa mokSa che, mokSanuM kAraNa saMvara ane nirjarA che ane temanuM kAraNa samyagdarzanajJAnacAritra che. A prayojanabhUta vAta bhavya jIvone pragaTapaNe darzAvavA arthe puNyAdi *sAta padArthonuM kathana che. 128-13). have puNya-pApapadArthonuM vyAkhyAna che. * ajJAnI ane jJAnI jIva puNyAdi sAta padArthomAMthI kayA kayA padArthonA kartA che te saMbaMdhI AcAryavara zrI jayasenAcAryadavakRta tAtparyavRtti nAmanI TIkAmAM nIce pramANe varNana che: ajJAnI jIva nirvikAra svasaMvedananA abhAvane lIdhe pApapadArthano tathA Asrava-baMdhapadArthono kartA thAya che; kadAcit maMda mithyAtvanA udayathI, dekhelA-sAMbhaLelA-anubhavelA bhogonI AkAMkSArUpa nidAnabaMdha vaDa, bhaviSyakALamAM pApano anubaMdha karanArA puNyapadArthano paNa kartA thAya che. je jJAnI jIva che te, nirvikAra-AtmatattvaviSayaka ruci, taviSayaka jJapti ane taviSayaka nizcaLa anubhUtirUpa abhedaratnatrayapariNAma varDa, saMvara-nirjarA-mokSapadArthono kartA thAya che, ane jyAre pUrvokta nizcayaratnatrayamAM sthira rahI zakato nathI tyAre nirdoSaparamAtmasvarUpa ahaMta-siddhonI tathA tenuM ( nirdoSa paramAtmAnuM) ArAdhana karanArA AcArya-upAdhyAya-sAdhuonI nirbhara asAdhAraNa bhaktirUpa evuM je saMsAravicchedanA kAraNabhUta, paraMparAe muktikAraNabhUta, tIrthaMkara prakRti vagere puNano anubaMdha karanAruM viziSTa puNya tene anItivRttie nidAnarahita pariNAmathI kare che. A rIte ajJAnI jIvA pApAdi cAra padArthono kartA che ane jJAnI saMvarAdi traNa padArthono kartA che. [ ahIM jJAnInA viziSTa puNyane saMsAravicchedanA kAraNabhUta kahyuM tyAM ema samajavuM ke-kharekhara to samyagdarzanajJAnacAritra ja saMsAravicchedanA kAraNabhUta che, paraMtu jyAre te samyagdarzana-jJAnacAritra apUrNadazAmAM hoya che tyAre tenI sAthe anicchitavRttie vartatA viziSTa puNyamAM saMsAravicchedanA kAraNapaNAno Aropa karavAmAM Ave che. te Aropa paNa vAstavika kAraNanI-samyagdarzanAdinI - hayAtImAM ja thaI zake. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana | [ 183 moho rAgo doso cittapasAdo ya jassa bhaavmmi| vijjadi tassa suho vA asuho vA hodi prinnaamo|| 131 / / moho rAgo dveSazcittaprasAdaH vA yasya bhaave| vidyate tasya zubho vA azubho vA bhavati prinnaamH|| 131 / / punnypaapyogybhaavsvbhaavaakhyaapnmett| iha hi darzanamohanIyavipAkakaluSapariNAmatA mohH| vicitracAritramohanIyavipAkapratyaye prItyaprItI raagdvessau| tasyaiva maMdodaye vizuddhapariNAmatA cittprsaadprinnaamH| evamime yasya bhAve bhavanti , tasyAvazyaM bhavati zubho'zubho vA prinnaamH| tatra yatra prazastarAgazcittaprasAdazca tatra zubhaH pariNAmaH, yatra tu mohadveSAvaprazastarAgazca tatrAzuma tilA rU8A che rAga, dveSa, vimoha, cittaprasAdapariNati jehane, te jIvane zubha vA azubha pariNAmano sadbhAva che. 131. avayArthaH- [vastha bhAve] jenA bhAvamAM [ moda:] moha, [ 1: ] rAga, [s:] pa [ vA] athavA [ vittaprasA: ] cittaprasannatA [ vidyate] che, [ 10 ] tene [zuma: vA pazumA vA] zubha athavA azubha [pariNAma:] pariNAma [ bhavati ] che. TIkAH- A, puNya-pApane yogya bhAvanA svabhAvanuM -svarUpanuM) kathana che. ahIM, darzanamohanIyanA vipAkathI je kaluSita pariNAma te moha che; vicitra (aneka prakAranA) cAritramohanIyano vipAka jeno Azraya (-nimitta) che evI prIti-aprIti te rAga-dveSa che; tenA ja (cAritramohanIyanA ja) maMda udaye thatA je vizuddha pariNAma te *cittaprasAdapariNAma (-mananI prasannatA rUpa pariNAma) che. e rIte A (moha, rAga, dveSa athavA cittaprasAda) jenA bhAvamAM che, tene avazya zubha athavA azubha pariNAma che. temAM, jyAM prazasta rAga tathA cittaprasAda che tyAM zubha pariNAma che ane jyAM moha, dveSa tathA aprazasta rAga che tyAM azubha pariNAma che. 131. * prasAda = prasannatA; vizuddhatA; ujvaLatA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 184 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda suhapariNAmo puNNaM asuho pAvaM ti havadi jiivss| doNhaM poggalametto bhAvo kammattaNaM ptto|| 132 / / zubhapariNAmaH puNyamazubhaH pApamiti bhavati jiivsy| dvayoH pudgalamAtro bhAvaH karmatvaM praaptH|| 132 / / punnypaapsvruupaakhyaanmett| jIvasya kartuH nizcayakarmatAmApannaH zubhapariNAmo dravyapuNyasya nimittamAtratvena kAraNI-bhUtatvAttadAsravakSaNAdUrdhvaM bhavati bhaavpunnym| evaM jIvasya kartunizcayakarmatAmApanno'zubhapariNAmo dravyapApasya nimittamAtratvena kAraNIbhUtatvAttadAsravakSaNAdUrdhvaM zubha bhAva jIvanA puNya che ne azubha bhAvo pApa che; tenA nimitte paudgalika pariNAma karmapaNuM lahe. 132. anvayArthaH- [ nIvacca] jIvanA [ ma pariNAma: ] zubha pariNAma [puSpa ] puNya che ane [azuma: ] azubha pariNAma [pApam ti bhavati] pApa che; [kayo.] te baMne dvArA [ punamItra: bhAva: ] pudgalamAtra bhAva [ pharmavaM prAta:] karmapaNAne pAme che (arthAt jIvanA puNya-pApabhAvanA nimitte zAtA-azAtAvedanIyAdi pudgalamAtra pariNAma vyavahArathI jIvanuM karma kahevAya che). TIkA:- A, puNya-pApanA svarUpanuM kathana che. jIvarUpa kartAnA *nizcaya karmabhUta zubhapariNAma dravyapuNyane nimittamAtrapaNe kAraNabhUta che tethI "dravyapuNAsrava 'nA prasaMgane anusarIne (-anulakSIne) te zubha pariNAma "bhAvapuNya' che. (zAtA vedanIyAdi dravyapuNAsravano je prasaMga bane che temAM jIvanA zubha pariNAma nimittakAraNa che mATe 'dravyapuNAsrava " prasaMganI pAchaLa pAchaLa tenA nimittabhUta zubha pariNAmane paNa bhAvapurNa' evuM nAma che.) evI rIte jIvarUpa kartAnA nizcayakarmabhUta azubha pariNAma dravyapApane nimittamAtrapaNe kAraNabhUta che tethI 'dravyapArAgnava"nA prasaMgane anusarIne (anulakSIne) te azubha pariNAma "bhAvapApa " che. * jIva kartA che ane zubha pariNAma tenuM (azuddhanizcayanaya) nizcaya karma che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana | [ 185 bhaavpaapm| pudgalasya kartunizcayakarmatAmApanno viziSTaprakRtitvapariNAmo jIvazubhapariNAmanimitto drvypunnym| pudgalasya karturnizcayakarmatAmApanno viziSTaprakRtitvapariNAmo jIvAzubhapariNAmanimitto drvypaapm| evaM vyavahAranizcayAbhyAmAtmano mUrtamamUrtaJca karma prjnyaapitmiti||132|| jamhA kammassa phalaM visayaM phAsehiM bhuMjade nniydN| jIveNa suhaM dukkhaM tamhA kammANi muttaanni|| 133 / / yasmAtkarmaNaH phalaM viSayaH spazairbhujyate niytm| jIvena sukhaM duHkhaM tasmAtkarmANi muurtaani||133|| pudagalarUpa kartAnA *nizcayakarmabhUta viziSTaprakRtirUpa pariNAma (-zAtAvedanIyAdi khAsa prakRtirUpa pariNAma)-ke jemAM jIvanA zubhapariNAma nimitta che te-dravyapuNya che. pudagalarUpa kartAnA nizcayakarmabhUta viziSTaprakRtirUpa pariNAma (-azAtAvedanIyAdi khAsa prakRtirUpa pariNAma)-ke jemAM jIvanA azubha pariNAma nimitta che te dravyapApa che. A pramANe vyavahAra tathA nizcaya vaDe AtmAne mUrta tathA amUrta karma darzAvavAmAM AvyuM. bhAvArtha- nizcayathI jIvanA amUrta zubhAzubhapariNAmarUpa bhAvapurNapApa jIvanuM karma che. zubhAzubha pariNAma dravyapuNyapApanuM nimittakAraNa hovAne lIdhe mUrta evAM te pudgalapariNAmarUpa (zAtA-azAtAvedanIyAdi) dravyapuNyapApa vyavahArathI jIvanuM karma kahevAya che. 13ra. che karmanuM phaLa viSaya, tene niyamathI akSo vaDe jIva bhogave duHkha-sukhe, tethI karama te mUrti che. 133. anvayArtha:- [ ramata ] kAraNa ke [ varmaLa: chatta ] karmanuM phaLa [ viSaya: ] je (mUrta) viSaya te [ niyatama ] niyamathI [sparze] (mUrta evI) sparzanAdiidriyo * pudgala kartA che ane viziSTaprakRtirUpa pariNAma tenuM nizcayakarma che (arthAt nizcayathI pudgala kartA che ane zatAvedanIyAdi khAsa prakRtirUpa pariNAma tenuM karma che). Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 186 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda muurtkrmsmrthnmett| yato hi karmaNAM phalabhUtaH sukhaduHkhahetuviSayo mUrto mUrindriyairjIvena niyataM bhujyate, tataH karmaNAM muurttvmnumiiyte| tathA hi-mUrtaM karma , muurtsNbNdhenaanubhuuymaanmuurtphltvaadaakhuviSavelitiA rUrUA mutto phAsadi muttaM mutto mutteNa bNdhmnnhvdi| jIvo muttivirahido gAhadi te tehiM ugghdi|| 134 / / mUrtaH spRzati mUrtaM mUrto mUrtena bNdhmnubhvti| jIvo mUrtivirahito gAhati tAni tairvgaahyte|| 134 / / dvArA [ nIvena] jIva vaDe [ surva du:a] sukhe athavA duHkhe [ mukhyatve] bhogavAya che, [ tasmA] tethI [ fNa ] karmo [mUrtAna] mUrta che. TIkAH- A, mUrta karmanuM samarthana che. karmanuM phaLa je sukhadu:khanA hetubhUta mUrta viSaya te niyamathI mUrta iMdriyo dvArA jIva vaDa bhogavAya che, tethI karmanA mUrtipaNAnuM anumAna thaI zake che. te A pramANe - jema mUSakaviSa mUrti che tema karma mUrti che, kAraNa ke (mUSakaviSanA phaLanI mAphaka ) mUrtinA saMbaMdha dvArA anubhavAtuM evuM mUrta tenuM phaLa che. [ uMdaranA jheranuM phaLa (zarIramAM sojA thavA, tAva Avavo vagere ) mUrta che ane mUrta zarIranA saMbaMdha dvArA anubhavAya-bhogavAya che, tethI anumAna thaI zake che ke uMdaranuM jhera mUrta che; tevI rIte karmanuM phaLa (-viSayo ) mUrti che ane mUrta iMdriyonA saMbaMdha dvArA anubhavAya-bhogavAya che, tethI anumAna thaI zake che ke karma mUrta che.] 133. mUrata mUrata sparze ane mUrata mUrata baMdhana lahe; AtmA amUrata ne karama anyonya avagAhana lahe. 134. anvayArtha:- [mUrta: mUrta smRti] mUrta mUrtine sparze che, [mUrtaH mUtana] mUrta mUrtinI sAthe [ vaMdham anumavati] baMdha pAme che; [mUrtivirahita: nIva:] mUrtasvarahita jIva [tAni dati] mUrtakarmone avagAhe che ane [ taiH savaIThyad] mUrtakarmo jIvane avagAhe che (arthAta baMne ekabIjAmAM avagAhu pAme che). Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 187 mUrtakarmaNoramUrtajIvamUrtakarmaNozca bNdhprkaarsuucneym| iha hi saMsAriNi jIve'nAdisaMtAnena pravRttamAste muurtkrm| tatsparzAdimattvAdAgAmi mUrtakarma spRzati, tatastanmUrtaM tena saha snehgunnvshaabNdhmnubhvti| eSa mUrtayoH krmnnobNdhprkaarH| atha nizcayanayenAmUrto jIvo'nAdimUrtakarmanimittarAgAdipariNAmamnigdhaH san viziSTatayA mUrtAni karmANyavagAhate, tatpariNAmanimittalabdhAtmapariNAmaiH mUrtakarmabhirapi viziSTatayA'vagAhyate c| ayaM tvanyonyAvagAhAtmako jiivmuurtkrmnnodhprkaarH| evamamUrtasyApi jIvasya mUrtena puNyapApakarmaNA kathaJcidvandho na virudhyte|| 134 / / -iti punnypaappdaarthvyaakhyaanm| atha aamrvpdaarthvyaakhyaanm| TIkAH- A, mUrtakarmano mUrtakarmanI sAthe je baMdhaprakAra tathA amUrta jIvano mUrtakarmanI sAthe je baMdhaprakAra tenI sUcanA che. ahIM (A lokamAM), saMsArI jIvane viSe anAdi saMtatithI (-pravAhathI) pravartatuM thayuM mUrtakarma vidyamAna che. te, sparzadivALuM hovAne lIdhe, AgAmI mUrtakarmane sparze che; tethI mUrti evuM te tenI sAthe, snigdhatvaguNanA vaze (-potAnA snigdharUkSatvaparyAyane lIdhe), baMdhane pAme che. A, mUrtakarmano mUrtakarmanI sAthe baMdhaprakAra che. vaLI (amUrta jIvano mUrtakarmonI sAthe baMdhaprakAra A pramANe che ke ), nizcayanayathI je amUrta che evo jIva, anAdi mUrtakarma jenuM nimitta che evA rAgAdipariNAma varDa snigdha vartato thako, mUrtakarmone viziSTapaNe avagAhe che (arthAt ekabIjAne pariNAmamAM nimittamAtra thAya evA saMbaMdhavizeSa sahita mUrtakarmonA kSetramAM vyApe che) ane te rAgAdipariNAmanA nimitte jeo potAnA (jJAnAvaraNAdi) pariNAmane pAme che evA mUrtakarmo paNa jIvane viziSTapaNe avagAhe che (arthAt jIvanA pradezo sAthe viziSTatApUrvaka ekakSetrAvagAhane pAme che ). A, jIva ane mUrtakarmano anyonya-avagAhasvarUpa baMdhaprakAra che. A rIte amUrta evA jIvano paNa mUrta puNyapApakarmanI sAthe kathaMcit (-koI prakAre) baMdha virodha pAmato nathI. 134. A rIte puNya-pApapadArthanuM vyAkhyAna samApta thayuM. have Asrava padArthanuM vyAkhyAna che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 188 ] [ bhagavAnazrIkuMdakuMda rAgo jassa pasattho aNukaMpAsaMsido ya pariNAmo / cittamhi Natthi kaluSaM puNNaM jIvassa Asavadi / / 135 / / paMcAstikAyasaMgraha rAgo yasya prazasto'nukampAsaMzritazca pariNAmaH / citte nAsti kAluSyaM puNyaM jIvasyAsravati / / 135 / / puNyAsravasvarUpAkhyAnametat / prazastarAgo'nukampApariNatiH cittasyAkaluSatvaJceti traya: zubhA bhAvA: dravyapuNyAsravasya nimittamAtratvena kAraNabhutatvAttadAsravakSaNAdUrdhvaM bhaavpunnyaasrvH| tannimittaH zubhakarmapariNAmo yogadvAreNa pravizatAM pudgalAnAM dravyapuNyAsrava iti / / 135 / / che rAgabhAva prazasta, anukaMpAsahita pariNAma che, manamAM nahIM kAluSya che, tyAM puNya-Asava hoya che. 135. anvayArtha:- [ yasya] je jIvane [prazasta: rATM: ] prazasta rAga che, [ anujampAsaMzrita: pariNAma: ] anukaMpAyukta pariNAma che [7] ane [vitte AnuSya na asti] cittamAM kaluSatAno abhAva che, [ nIvaca ] te jIvane [ puNyam Asravati] puNya Asrave che. TIkA:- A, puNyAsavanA svarUpanuM kathana che. prazasta rAga, anukaMpApariNati ane cittanI akaluSatA-e traNa zubha bhAvo dravyapuNyAsavane nimittamAtrapaNe kAraNabhUta che tethI 'dravyapuNyAsava 'nA prasaMgane *anusarIne (- anulakSIne) te zubha bhAvo bhAvapuNyAsrava che ane te (zubha bhAvo) jenuM nimitta che evA je yogadvArA pravezatAM puddagalonA zubhakarmapariNAma (-zubhakarmarUpa pariNAma ) te dravyapuNyAsava che. 135. * zAtAvedanIyAdi pudgalapariNAmarUpa dravyapuNyAsavano je prasaMga bane che temAM jIvanA prazasta-rAgAdi zubha bhAvo nimittakA2Na che mATe 'dravyapuNyAsava' prasaMganI pAchaLa pAchaLa tenA nimittabhUta zubha bhAvone paNa 'bhAvapuNyAsava' evuM nAma che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana arahaMtasiddhasAhusu bhattI dhammammi jA ya khalu ceTThA / aNugamaNaM pi gurUNaM pasattharAgo tti vuccati / / 136 / / arhatsiddhasAdhuSu bhaktirdharme yA ca khalu cessttaa| anugamanamapi gurUNAM prazastarAga iti bruvanti / / 136 / / prshstraagsvruupaakhyaanmett| arhatsiddhasAdhuSu bhaktiH, dharme vyavahAracAritrAnuSThAne vAsanApradhAnA ceSTA, arhata-sAdhu-siddha pratye bhakti, ceSTA dharmamAM, guruo taNuM anugamana-e pariNAma rAga prazastanA. 136. [ 189 anvayArtha:- [ arhasiddhasAdhuSu matti: ] ahaMta-siddha-sAdhuo pratye bhakti, [ dharma yA ca vastu gheTA] dharmamAM kharekhara ceSTA [anuvananam api muLAk] ane guruonuM anugamana, [prazastarArA: jJatti dhruvanti ] te 'prazasta rAga ' kahevAya che. TIkA:- A, prazasta rAganA svarUpanuM kathana che. 'advaita-siddha-sAdhuo pratye bhakti, dharmamAM-vyavahAracAritranA 1. advaita-siddha-sAdhuomAM advaita, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu pAMceya samAI jAya che kAraNa ke 'sAdhuo 'mAM AcArya, upAdhyAya ane sAdhu traNa samAya che. [nirdoSa 52mAtmAthI pratipakSabhUta evAM Arta-raudradhyAno vaDe upArjita je jJAnAvaraNAdi prakRtio temano, rAgAdivikalparahita dharma-zukaladhyAno vaDe vinAza karIne, jeo kSudhAdi aDhAra doSa rahita ane kevaLajJAnAdi anaMta catuSTaya sahita thayA, teo arhato kahevAya che. laukika aMjanasiddha vagerethI vilakSaNa evA jeo jJAnAvaraNAdi-aSTakarmanA abhAvathI samyaktvAdi-aSTaguNAtmaka che ane lokAgre vase che, teo siddho che. vizuddha jJAnadarzana jeno svabhAva che evA AtmatattvanI nizcayaruci, tevI ja jJapti, tevI ja nizcaLa-anubhUti, paradravyanI icchAnA parihArapUrvaka te ja AtmadravyamAM pratapana arthAt tapazcaraNa ane svazaktine gopavyA vinA tevuM ja anuSThAna-AvA nizcayapaMcAcArane tathA tenA sAdhaka vyavahA2paMcAcA2ne-ke jenI vidhi AcArAdizAstromAM kahI che tene-eTale ke ubhaya AcArane jeo pote Acare che ane bIjAone acarAve che, teo AcAryo che. pAMca astikAyomAM jIvAstikAyane, cha dravyomAM zuddhajIvadravyane, sAta tattvomAM zuddhajIvatattvane ane nava padArthomAM zuddhajIvapadArthane jeo nizcayanaye upAdeya kahe che tema ja bhedAbhedaratnatrayasvarUpa Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 190 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda gurUNAmAcAryAdInAM rasikatvenAnugamanam-eSa: prazasto rAga: prshstvissytvaat| ayaM hi sthUlalakSyatayA kevalabhaktipradhAnasyAjJAnino / mavati uparitanabhUmikAyAmalabdhAspadasyAsthAna-rAganiSedhArthaM tIvrarAgajvaravinodArthaM vA kadAcijjJAnino'pi bhvtiiti|| 136 / / tisidaM va bhukkhidaM vA duhidaM dahNa jo du duhidmnno| paDivajjadi taM kivayA tassesA hodi annukNpaa||137|| tRSitaM bubhukSitaM vA duHkhitaM dRSTvA yastu duHkhitmnaaH| pratipadyate taM kRpayA tasyaiSA bhvtynukmpaa|| 137 / / 'anuSThAnamAM- bhAvanApradhAna ceSTA ane guruonuM-AcAryAdinuM-rasikapaNe 'anugamana, te 'prazasta rAga' che kAraNa ke teno viSaya prazasta che. A (prazasta rAga) kharekhara, je skUla-lakSyavALo hovAthI kevaLa bhaktipradhAna che evA ajJAnIne hoya che; uparanI bhUmikAmAM (-uparanA guNasthAnomAM) sthiti prApta na karI hoya tyAre, "asthAnano rAga aTakAvavA arthe athavA tIvra rAgajvara haThAvavA arthe, kadAcita jJAnIne paNa hoya che. 136. duHkhita, tUSita vA kSadhita dekhI duHkha pAmI mana viSe karuNAthI varte jeha, anukaMpA sahita te jIva che. 137. avayArthaH- [ tRSid] tRSAtura, [ kumukSid] kSudhAtura [vA ] athavA [ du:vita ] duHkhIne [ dag] dekhI [ 3: 1] je jIva [ du:vitanA:] manamAM duHkha pAmato thako mokSamArgane prarUpe che ane pote bhAve (-anubhave) che, teo upAdhyAyo che. | nizcaya-caturvidha-ArAdhanA vaDa jeo zuddha AtmasvarUpane sAdhe che, teo sAdhuo che.] 1. anuSThAna = AcaraNa; AcaravuM te; amalamAM mUkavuM te. 2. bhAvanApradhAna carA = bhAvapradhAna pravRtti: zubhabhAvapradhAna vyApAra. 3. anugamana = anusaraNa; AjJAMkitapaNuM; anukULa vartavuM te. [ guruo pratye rasikapaNe ( ullAsathI. hoMzathI) AjJAMkita vartavuM te prazasta rAga che.] 4. ajJAnInuM lakSya (-dhyaya) sthULa hoya che tethI tene kevaLa bhaktinuM ja pradhAnapaNuM hoya che. 5. asthAnano = ayogya sthAnano, ayogya viSaya pratyeno ayogya padArthone avalaMbanAro. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana anukampAsvarUpAkhyAnametat / karuNayA kaJcidudanyAdiduHkhaplutamavalokya tatpraticikIrSAkulitacittatvamajJAnino'nukampA / jJAninastvadhastanabhUmikAsu viharamANasya janmArNavanimagnajagadavalokanAnmanAgmanaHkheda iti / / 137 / / kodho va jadA mANo mAyA lobho va cittamAsejja / jIvassa kuNadi khohaM kaluso tti ya taM budhA beMti / / 138 / / krodho vA yadA mAno mAyA lobho vA cittamAsAdya / jIvasya karoti kSobhaM kAluSyamiti ca taM budhA bruvanti / / 138 / / [ 191 [taM nRpayA prativadyate] tenA pratye karuNAthI varte che, [ tattva puSA anunpA bhavati] teno e bhAva anukaMpA che. TIkA:- A, anukaMpAnA svarUpanuM kathana che. koI tRSAddiduHkhathI pIDita prANIne dekhI karuNAne lIdhe teno pratikAra ( -upAya ) karavAnI icchAthI cittamAM AkuLatA thavI te ajJAnInI anukaMpA che. jJAnInI anukaMpA to, nIcalI bhUmikAomAM viharatAM (-pote nIcenAM guNasthAnomAM vartato hoya tyAre), janmArNavamAM nimagna jagatanA avalokanathI (arthAt saMsArasAgaramAM DUbelA jagatane dekhavAthI ) manamAM jA kheda thavo te che.* 137. mada-krodha athavA lobha-mAyA citta-Azraya pAmIne jIvane ka2e je kSobha, tene kaluSatA jJAnI kahe. 138. anvayArtha:- [ yavA ] jyAre [ odha: vA] krodha, [ mAna: ] mAna, [ mAyA ] mAyA [ vA] athavA [ toma: ] lobha [vittam AsAdya ] cittano Azraya pAmIne * A gAthAnI AcAryavara zrI jayasenAcAryadevakRta TIkAmAM A pramANe vivaraNa cheH-tIvra tRSA, tIvra kSudhA, tIvra roga vagerethI pIDita prANIne dekhI ajJAnI jIva 'koI paNa prakAre huM Ano pratikAra karuM' ema vyAkuLa thaIne anukaMpA kare che; jJAnI to svAtmabhAvanAne nahi prApta karato thako (arthAt nijAtmAnA anubhavanI upalabdhi na thatI hoya tyAre), saMkalezanA parityAga vaDe (- azubha bhAvane choDIne) yathAsaMbhava pratikAra kare che tathA tene du:khI dekhIne vizeSa saMvega ane vairAgyanI bhAvanA kare che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 192 ] paMcAstikAyasaMgrahuM [ bhagavAnazrIkuMdakuMda cittklusstvsvruupaakhyaanmett| krodhamAnamAyAlobhAnAM tIvrodaye cittasya kSobhaH kaalussym| teSAmeva maMdodaye tasya prsaado'kaalussym| tat kAdAcitkaviziSTakaSAyakSayopazame satyajJAnino bhvti| kaSAyodayAnu-vRtterasamagravyAvartitopayogasyAvAMtarabhUmikAsu kadAcit jJAnino'pi mavatIti zarU8AA cariyA pamAdabahulA kAlussaM loladA ya visesu| paraparidAvapavAdo pAvassa ya AsavaM kunndi|| 139 / / caryA pramAdabahulA kAluSyaM lolatA ca vissyessu| paraparitApApavAdaH pApasya cAsravaM kroti||139 / / [ nIvarDsa] jIvane [kSo roti] kSobha kare che, tyAre [7] tene [ jutha:] jJAnIo [ 1nuSyam rUti va vRtti ] "kalupatA' kahe che. TIkAH- A, cittanI kaluSatAnA svarUpanuM kathana che. krodha, mAna, mAyA ane lobhanA tIvra udaye cittano kSobha te kalupatA che. temanA ja (krodhAdinA ja) maMda udaye cittanI prasannatA te akaluSatA che. te akaluSatA, kadAcit kaSAyano viziSTa (khAsa prakArano) kSayopazama hotAM, ajJAnIne hoya che; kaSAyanA udayane anusaratI pariNatimAMthI upayogane asamagrapaNe pAcho vALyo hoya tyAre (arthAt kaSAyanA udayane anusaratA pariNamanamAMthI upayogane pUro pAcho vALyo na hoya tyAre), madhyama bhUmikAomAM (-madhyama guNasthAnomAM), kadAcita jJAnIne paNa hoya che. 138. caryA pramAdabharI, kaluSatA, lubdhatA viSayo viSe, paritApa ne apavAda paranA, pApa-Asavane kare. 139. anvayArthaH- [mAvava6nA varyA ] bahu pramAdavALI caryA, [ sugaM] kalupatA, [ viSayeSu ca notatA] viSayo pratye lolupatA, [52paritApAvAda] parane paritApa karavo tathA paranA apavAda bolavA-e [pAuca gAve roti] pApano Asrava kare che. * asamagrapaNe = apUrNapaNe; adhUrApaNe; aMze. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 193 paapaasrvsvruupaakhyaanmett| pramAdabahulacaryApariNatiH, kAluSyapariNatiH, viSayalaulyapariNatiH, paraparitApapariNatiH, parApavAdapariNatizceti paJcAzubhA bhAvA dravyapApAsavasya nimittamAtratvena kAraNabhUtatvA-ttadAsravakSaNAdUrdhvaM bhaavpaapaasvH| tannimitto'zubhakarmapariNAmo yogadvAreNa pravizatAM pudgalAnAM dravyapApAsava iti|| 139 / / / saNNAo ya tilessA iMdiyavasadA ya attttruddaanni| NANaM ca duppauttaM moho pAvappadA hoti||140|| saMjJAzca trilezyA indriyavazatA caartraudre| jJAnaM ca duHprayuktaM mohaH pApapradA bhvnti|| 140 / / TIkA:- A, pApAmravanA svarUpanuM kathana che. bahu pramAdavALI caryArUpa pariNati (-bahu pramAdathI bharelA AcaraNarUpa pariNati), kalupatArUpa pariNati, viSayalolupatArUpa pariNati, paraMparitAparUpa pariNati (-parane duHkha devArUpa pariNati) ane paranA apavAdarUpa pariNati-e pAMca azubha bhAvo dravyapApAmravane nimittamAtrapaNe kAraNabhUta che tethI dravyapApAsava'nA prasaMgane *anusarIne (-anulakSIne) te azubha bhAvo bhAvapApAsava che ane te (azubha bhAvo) jenuM nimitta che evA je yogadvArA pravezatAM pudgalonA azubhakarmapariNAma (-azubhakarmarUpa pariNAma) te dravyapApAsrava che. 139. saMjJA, trilezyA, iMdrivazatA, Artaraudra dhyAna be, vaLI moha ne duryukta jJAna pradAna pApa taNuM kare. 140. anvayArtha:- [ saMjJA: ] (cAreya) saMjJAo, [ trinezyA] traNa vezyA, [phandriyavazatA va] iMdriyavazatA, [vArtarodra] Arta-raudradhyAna, [Du: yujJAnaM] du:prayukta jJAna (-duSTapaNe azubha kAryamAM joDAyeluM jJAna ) [2] ane [ moda:] . * azAtA vedanIyAdi pudagalapariNAmarUpa dravyapApAnsavano je prasaMga bane che temAM jIvanA azubha bhAvo nimittakAraNa che mATe "dravyapApAsrava prasaMganI pAchaLa pAchaLa tenA nimittabhUta azubha bhAvone paNa bhAvapApAsrava " evuM nAma che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 194 ] paMcAstikAyasaMgrahu [ bhagavAnazrIkuMdakuMda paapaasvbhuutbhaavprpnycaakhyaanmett| tIvramohavipAkaprabhavA AhArabhayamaithunaparigrahasaMjJAH, tIvrakaSAyodayAnuraMjitayogapravRtti-rUpAH wAnInApotAnezyAstiw:, rAgadveSodayaprakarSAdindriyAdhInatvam , rAgadveSodrekAtpriyasaMyogApriyaviyogavedanAmokSaNanidAnAkAMkSaNarUpamArtam , kaSAyakrUrAzayatvAddhiMsA'satyasteyaviSaya-saMrakSaNAnaMdarUpaM raudram , naiSkarmyaM tu zubhakarmaNazcAnyatra duSTatayA prayuktaM jJAnam, sAmAnyena darzana-cAritramohanIyodayopajanitAvivekarUpo mohaH, - eSaH bhAvapApAsravaprapaJco dravyapApAsravaprapaJcaprado bhvtiiti||140|| -iti AsravapadArthavyAkhyAnaM smaaptm| atha sNvrpdaarthvyaakhyaanm| moha-[TYprava: mavatti] e bhAvo pApaprada che. TIkAH- A, pApAsavabhUta bhAvonA vistAranuM kathana che. tIvra mohanA vipAkathI utpanna thatI AhAra-bhaya-maithuna-parigrahasaMjJAo; tIvra kaSAyanA udayathI anuraMjita yoga pravRttirUpa kRSNa-nIla-kApota nAmanI traNa lezyA; rAgadveSanA udayanA 'prakarSane lIdhe vartatuM iMdriyAdhInapaNuM rAgadveSanA udrakane lIdhe priyanA saMyogane, apriyanA viyogane, vedanAmAMthI chuTakArAne tathA nidAnane icchavArUpa ArtadhyAna: kapAya vaDe dUra evA pariNAmane lIdhe thatuM hiMsAnaMda, asatyAnaMda, teyAnaMda ane viSayasaMrakSaNAnaMdarUpa raudradhyAna; vagara prayojana (-nakAmuM ) zubha karmathI anyatra (-azubha kAryamAM) duSTapaNe joDAyeluM jJAna; ane sAmAnyapaNe darzanacAritramohanIyanA udayathI utpanna avivekarUpa mohuA, bhAvapApAmravano vistAra dravyapApAmravanA vistArane denAro che (arthAt uparokta bhAvapApAmravarUpa anekavidha bhAvo tevA tevA anekavidha dravyapApAmravamAM nimittabhUta che). 14). A rIte AsravapadArthanuM vyAkhyAna samApta thayuM. have saMvarapadArthanuM vyAkhyAna che. 1. anuraMjita = raMgAyela. [ kaSAyanA udayathI anuraMjita yogapravRtti te lezyA che. tyAM, kRSNAdi traNa lezyAo tIvra kaSAyanA udayathI anuraMjita yogapravRttirUpa che. ] 2. prakarSa = utkarSa ugratA 3. uddhaka = puSkaLatA; vadhAro. 4. kUra = nirdaya, kaThora, ugra. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana iMdiyakasAyasaNNA NiggahidA jehiM suTTu maggamhi / jAvattAvattesiM pihidaM pAvAsavacchind|| 4 / / indriyakaSAyasaMjJA nigRhItA yai: suSThu mArge / yAvattAvateSAM pihitaM pApAsravachidram / / 141 / / anantaratvAtpApasyaiva sNvraakhyaanmett| mArgo hi saMvarastannimittamindriyANi kaSAyAH saMjJAzca yAvatAMzena yAvantaM vA kAlaM nigRhyante tAvatAMzena tAvantaM vA kAlaM pApAsravadvAraM pidhiiyte| indriyakaSAyasaMjJAH bhAvapApAsravo dravyapApAsravahetuH pUrvamuo:/ iha tannirodho bhAvapApasaMvaro dravyapApasaMvaraheturavadhAraNIya iti||141|| mArge rahI saMjJA-kaSAyo-iMdrino nigraha kare, pApAsa2vanuM chidra tene teTaluM rUMdhAya che. 141. [ 195 rahIne anvayArtha:- [dhai: ] jeo [ suchu mATM] sArI rIte mArgamAM [ndriyaSAyasaMjJA: ] iMdriyo, kaSAyo ane saMjJAono [ yAvat nivRhItA: ] jeTalo nigraha kare che, [tAvat ] teTaluM [ pApAdmavachidram] pApAsravanuM chidra [ teSAm] temane [pihitam] baMdha thAya che. TIkA:- pApanI anaMtara hovAthI, pApanA ja saMvaranuM A kathana che (arthAt pApanA kathana pachI turata ja hovAthI, ahIM pApanA ja saMvaranuM kathana karavAmAM AvyuM che). mArga kharekhara saMvara che; tenA nimitte (-tenA artha) indriyo, kaSAyo ane saMjJAono jeTalA aMze athavA jeTalo kALa nigraha karavAmAM Ave che, teTalA aMze athavA teTalo kALa pApAsavadvArA baMdha thAya che. indriyo, kaSAyo ane saMjJAo-bhAvapApAsava-dravyapApAsavano hetu (nimitta) pUrve (140 mI gAthAmAM ) kahyo hato; ahIM (A gAthAmAM ) temano nirodha (-indriyo, kaSAyo ane saMjJAono nirodha )-bhAvapApasaMvara-dravya-pApasaMvarano hetu avadhAravo (-samajavo ). 141. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 196 ] paMcAstikAyasaMgrahu [ bhagavAnazrIkuMdakuMda jassa Na vijjadi rAgo doso moho va svvdvvesu| NAsavadi suhaM asuhaM samasuhadukkhassa bhikkhuss||142|| yasya na vidyate rAgo dveSo moho vA srvdrvyessu| nAsravati zubhamazubhaM samasukhaduHkhasya bhikssoH|| 142 / / saamaanysNvrsvruupaakhyaanmett| yasya rAgarUpo dveSarUpo moharUpo vA samagraparadravyeSu na hi vidyate bhAvaH tasya nirvikAracaitanyatvAtsamasukhaduHkhasya bhikSoH zubhamazubhaJca karma nAsravati, kintu saMviyata ev| tadatra moharAgadveSapariNAmanirodho bhaavsNvrH| tannimittaH zubhAzubhakarmapariNAmanirodho yogadvAreNa pravizatAM pudgalAnAM dravyasaMvara iti||142|| sau dravyamAM nahi rAga-dveSa-vimoha varte jehane, zubha-azubha karma na Asave samaduHkhasukha te bhikSune. 142 anvayArtha- [ yasya] jene [ sarvadravyay] sarva dravyo pratye [RIT ] rAga, [ As:] zreSa [vA] ke [ moda:] moha [ na vidyate] nathI, [ samasuravahuvacce mikSo] te samasukhadu:kha bhikSune (-sukhadu:kha pratye samabhAvavALA munine) [zubham kazumam] zubha ane azubha karma [ mAmravati] AsravatuM nathI. TIkAH- A, sAmAnyapaNe saMvaranA svarUpanuM kathana che. jene samagra paradravyo pratye rAgarUpa, dveSarUpa ke moharUpa bhAva nathI, te bhikSune -ke je nirvikAracaitanyapaNAne lIdhe *samasukhadu:kha che tene-zubha ane azubha karmano Asrava thato nathI, paraMtu saMvara ja thAya che. tethI ahIM ( ema samajavuM ke) moharAgadveSapariNAmano nirodha te bhAvasaMvara che, ane te (moharAgadveSarUpa pariNAmano nirodha) jenuM nimitta che evo je yogadvArA pravezatAM pudgalonA zubhAzubhakarmapariNAmano (zubhAzubhakarmarUpa pariNAmano) nirodha te dravyasaMvara che. 142. * samasukhaduHkha = sukhadu:khe jene samAna che evA: iSTAniSTa saMyogomAM jene harSazokAdi viSama pariNAma thatA nathI evA. [ jene rAgadveSamoha nathI, te muni nirvikAracaitanyamaya che arthAt tenuM caitanya paryAya paNa vikArarahita che tethI te samasukhadu:kha che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 197 jassa jadA khalu puNNaM joge pAvaM ca Natthi virdss| saMvaraNaM tassa tadA suhAsuhakadassa kmmss||143|| yasya yadA khalu puNyaM yoge pApaM ca nAsti virtsy| saMvaraNaM tasya tadA zubhAzubhakRtasya krmnnH|| 143 / / vizeSeNa sNvrsvruupaakhyaanmett| yasya yogino viratasya sarvato nivRttasya yoge vAGmanaHkAyakarmaNi zubhapariNAmarUpaM puNyamazubhapariNAmarUpaM pApaJca yadA na bhavati tasya tadA zubhAzubhabhAvakRtasya dravyakarmaNaH saMvaraH svkaarnnaabhaavaatprsiddhyti| tadatra zubhAzubhapariNAmanirodho bhAvapuNyapApasaMvaro dravyapuNyapApa-saMvarasya hetuH pradhAno'vadhAraNIya iti||341||| -iti saMvarapadArthavyAkhyAnaM smaaptm| jyAre na yoge puNya tema ja pA5 varte viratane, tyAre zubhAzubhakRta karamano thAya saMvara tehane. 143. anvayArthaH- [vaca] jene (-je munine), [virataca] virata vartatAM thakAM [ yoo] yogamAM [puSya pApa ] puNya ane pApa [3] jyAre [7] kharekhara [na sti] hotAM nathI, [ tavA] tyAre [taca] tene [ gumAzumataca rmA:] zubhAzubhabhAvakRta karmano [saMvaraNam ] saMvara thAya che. TIkAH- A, vizeSapaNe saMvaranA svarUpanuM kathana che. je yogIne, virata arthAt sarvataH nivRtta vartatAM thakAM, yogamAM-vacana, mana ane kAyasaMbaMdhI kriyAmAM-zubha pariNAmarUpa puNya ane azubha pariNAmarUpa pApa jyAre hotAM nathI, tyAre tene zubhAzubhabhAvakRta dravyakarmano (-zubhAzubhabhAva jenuM nimitta hoya che evA dravyakarmano ), svakAraNanA abhAvane lIdhe saMvara thAya che. tethI ahIM (A gAthAmAM) zubhAzubha pariNAmano nirodha-bhAvapurNapApasaMvara-dravyapuNyapApasaMvarano pradhAna hetu avadhAravo (samajavo). 143. A rIte saMvarapadArthanuM vyAkhyAna samApta thayuM. * pradhAna hetu = mukhya nimitta. [ dravyasaMvaramAM "mukhya nimitta' jIvanA zubhAzubha pariNAmano nirodha Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 198 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMdaath nirjraapdaarthvyaakhyaanm| saMvarajogehiM judo tavehiM jo ciTThade bhuvihehiN| kammANaM NijjaraNaM bahugANaM kuNadi so nniydN|| 144 / / saMvarayogAbhyAM yuktastapobhiryazceSTate bhuvidhaiH| karmaNAM nirjaraNaM bahukAnAM karoti sa niytm|| 144 / / nirjraasvruupaakhyaanmett| zubhAzubhapariNAmanirodha: saMvaraH, zuddhopayogo yogH| tAbhyAM yuktastapobhiranazanAvamaudaryavRttiparisaMkhyAnarasaparityAgaviviktazayyAsanakAyaklezAdibhedAbahiraGgaiH prAyazcittavinayavaiyAvRttya-svAdhyAyavyutsargadhyAnabhedAdantaraGgazca bahuvidhairyazceSTate sa khalu have nirjarA padArthanuM vyAkhyAna che. je yoga-saMvarayukta jIva bahuvidha tapo saha pariName, tene niyamathI nirjarA bahu karma kerI thAya che. 144. anvayArthaH- [ saMvarayo TkhyAm yup:] saMvara ane yogathI (zuddhopayogathI) yukta evo [4:] je jIva [ vavighe: tapoma: veete] bahuvidha tapo sahita pravarte che, [+:] te [ niyata] niyamathI [ vaduvAnA karmama ] ghaNAM karmonI [ nirnaramAM karoti ] nirjarA kare che. TIkAH- A, nirjarAnA svarUpanuM kathana che. saMvara eTale zubhAzubha pariNAmano nirodha, ane yoga eTale zuddhopayoga; temanAthI (saMvara ane yogathI) yukta evo je (puruSa), anazana, avamaudarya, vRttiparisaMkhyAna, rasaparityAga, viviktazayyAsana ane kAyakalezAdi bhedovALAM bahiraMga tapo sahita tathA prAyazcitta, vinaya, vaiyAvRnya, svAdhyAya, vyutsarga ane dhyAna evA bhedovALAM aMtaraMga tapo sahita-ema bahuvidha tapo sahita pravarte che, che, yogano nirodha nahi. (ahIM e khyAlamAM rAkhavAyogya che ke dravyasaMvaranuM upAdAnakAraNanizcayakAraNa to pudgala pote ja che.)] 1. je jIvane sahajazuddhasvarUpanA pratApanarUpa nizcaya-tapa hoya te jIvanA, haTha vinA vartatA anazanAdisaMbaMdhI bhAvone tapa kahevAmAM Ave che. temAM vartato zuddhirUpa aMza te nizcaya-tapa che. ane Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana | [ 199 bahUnAM karmaNAM nirjaraNaM kroti| tadatra karmavIryazAtanasamartho bahiraGgAntaraGgatapobhibRMhitaH zuddhopayogo bhAvanirjarA, tadanubhAvanIrasIbhUtAnAmekadezasaMkSayaH samupAttakarmapudgalAnAM drvynirnAiA 244 jo saMvareNa jutto appaTThapasAdhago hi appaannN| muNiUNa jhAdi NiyadaM NANaM so saMdhuNodi kammarayaM / / 145 / / yaH saMvareNa yuktaH AtmArthaprasAdhako hyaatmaanm| jJAtvA dhyAyati niyataM jJAnaM sa saMdhunoti krmrjH|| 145 / / te (puruSa) kharekhara ghaNAM karmonI nirjarA kare che. tethI ahIM (A gAthAmAM ema kahyuM ke), karmanA vIryanuM (-karmanI zaktinuM) zAtana karavAmAM samartha evo je bahiraMga ane aMtaraMga tapo vaDe vRddhi pAmelo zuddhopayoga te bhAvanirjarA che ane tenA prabhAvathI (-vRddhi pAmelA zuddhopayoganA nimittathI) nIrasa thayelAM evAM upArjita karmayugalono ekadeza saMkSaya te dravyanirjarA che. 144. saMvara sahita, Atmaprayojanano prasAdhaka Atmane jANI, sunizcaLa jJAna dhyAve, te karamaraja nirjare. 145. anvayArthaH- [ saMvareja yup:] saMvarathI yukta evo [4: ] je jIva, [ mAtmArtha zubhapaNArUpa aMzane vyavahAra-tapa kahevAmAM Ave che. (mithyASTine nizcaya-tapa nathI tethI tenA anazanAdisaMbaMdhI zubha bhAvone vyavahAra-tapo paNa kahevAtA nathI; kAraNa ke jyAM vAstavika tapano sadbhAva ja nathI, tyAM te zubha bhAvomAM Aropa kono karavo? ) 1. zAtana karavuM = pAtaLuM karavuM hIna karavuM; kSINa karavuM, naSTa karavuM. 2. vRddhi pAmelo = vadhelo; ugra thayelo. [ saMvara ane zuddhopayogavALA jIvane jyAre ugra zuddhopayoga thAya che tyAre ghaNAM karmonI nirjarA thAya che. zuddhopayogathI ugratA karavAnI vidhi zuddhAtmadravyanA AlaMbananI ugratA karavI te ja che. ema karanArane, sahajadazAe huTha vinA je anazanAdi saMbaMdhI bhAvo varte temAM (zubhapaNArUpa aMzanI sAthe) ugra-zuddhirUpa aMza hoya che, jethI ghaNAM karmonI nirjarA thAya che. (mithyASTine to zuddhAtmadravya bhAsyuM ja nathI, tethI tene saMvara nathI, zuddhopayoga nathI, zuddhopayoganI vRddhinI to vAta ja kayAM rahI? tethI tene, sahaja dazA vinAnA-haThapUrvakaanazanAdisaMbaMdhI zubhabhAvo kadAcita bhale hoya topaNa, mokSanA hetubhUta nirjarA bilakula hotI nathI.)]. 3. saMkSaya = samyapha prakAre kSaya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 200 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda mukhynirjraakaarnnopnyaaso'ym| yo hi saMvareNa zubhAzubhapariNAmaparamanirodhena yuktaH parijJAtavastusvarUpaH paraprayojanebhyo vyAvRttabuddhiH kevalaM svaprayojanasAdhanodyatamanA: AtmAnaM svopalambhenopalabhya guNaguNinorvastu-tvenAbhedAttadeva jJAnaM svaM svenAvicalitamanAssaMcetayate sa khalu nitAntanisnehaH prahINa-nehAbhyaGgapariSvaGgazuddhasphaTikastambhavat pUrvopAttaM karmarajaH / prasAdhava: di] kharekhara AtmArthano prasAdhaka (svaprayojanano prakRSTa sAdhaka) vartato thako, [ gAtmAnam jJAtvI] AtmAne jANIne (-anubhavIne) [jJAne niyata dhyAti] jJAnane nizcaLapaNe dhyAve che, [ 1 ] te [ jharmana: ] karmarajane [ saMpunoti] kheravI nAkhe che. TIkA:- A, nirjarAnA mukhya kAraNanuM kathana che. saMvarathI arthAt zubhAzubha pariNAmanA parama nirodhathI yukta evo je jIva, vastusvarUpane (heya-upAdeya tattvane) barAbara jANato thako paraprayojanothI jenI buddhi vyAvRtta thaI che ane kevaLa svaprayojana sAdhavAmAM jenuM mana udhata thayuM che evo vartato thako, AtmAne svopalabdhithI upalabdha karIne (-potAne svAnubhava vaDe anubhavIne), guNa-guNIno vastapaNe abheda hovAthI te ja jJAnane-ane-sva vaDe avicaLapariNativALo thaIne saMcete che, te jIva kharekhara atyaMta niHsneha vartato thako-jene snehanA lepano saMga prakSINa thayo che evA zuddha sphaTikanA taMbhanI mAphaka-pUrvopArjita karmarajane kheravI nAkhe che. 1. vyAvRtta thavuM = nivartavuM; nivRtta thavuM; pAchA vaLavuM. 2. mana = mati; buddhi, bhAva; pariNAma 3. udhata thavuM = tatpara thavuM; lAgavuM; udhamavaMta thavuM; vaLavuM; DhaLavuM. 4. guNI ane guNamAM vastu-apekSAe abheda che tethI AtmA kaho ke jJAna kaho-banne eka ja che. upara jene "AtmA' zabdathI kahyo hato tene ahIM "jJAna zabdathI kahela che. te jJAnamAM-nijAtmAmAMnijAtmA vaDe nizcaLa pariNati karIne tenuM saMcetana-saMvedana-anubhavana karavuM te dhyAna che. 5. niHsneha = sneha rahita; moharAgadveSa rahita. 6. sneha = tela; cIkaNo padArtha; snigdhatA; cIkAza. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 201 saMdhunoti etena nirjarAmukhyatve hetutvaM dhyAnasya dyotitmiti|| 145 / / jassa Na vijudi rAgo doso moho va jogprikmmo| tassa suhAsuhaDahaNo jJANamao jAyade agnnii|| 146 / / yasya na vidyate rAgo dveSo moho vA yogprikrm| tasya zubhAzubhadahano dhyAnamayo jAyate agniH / / 146 / / dhyaansvruupaabhidhaanmett| zuddhasvarUpe'vicalitacaitanyavRttirhi dhyaanm| athaasyaatmlaabhvidhirbhidhiiyte| yadA khalu yogI darzanacAritramohanIyavipAkaM pudgalakarmatvAt karmasu saMhRtya, tadanuvRtte: vyAvRttyopayogama-muhyantamarajyantamadviSantaM cAtyantazuddha evAtmani niSkampaM AthI (-A gAthAthI) ema darzAvyuM ke nirjarAno mukhya hetu dhyAna che. 145. nahi rAgadveSavimoha ne nahi yogasevana jehane, pragaTe zubhAzubha bALanAro dhyAna-agni tehane. 146. anvayArtha- [ yasya ] jene [ moda: rA: 'Sa: ] moha ane rAgadveSa [na vidyate] nathI [ vA] tathA [ yo|parika] yogonuM sevana nathI (arthAta mana-vacana-kAyA pratye upekSA che), [ ta2] tene [ zumAzumavadana:] zubhAzubhane bALanAro [ dhyAnamaya: ziH] dhyAnamaya agni [nAyate] pragaTe che. TIkAH- A, dhyAnanA svarUpanuM kathana che. zuddha svarUpamAM avicalita caitanyapariNati te kharekhara dhyAna che. te dhyAna pragaTavAnI vidhi have kahevAmAM Ave che; jyAre kharekhara yogI, darzanamohanIya ane cAritramohanIyano vipAka pudgalakarma hovAthI te vipAkane (potAthI bhinna evAM acetana) karmomAM sameTI daIne, tadanusAra pariNatithI upayogane vyAvRtta karIne (te vipAkane anurUpa pariNamavAmAMthI upayogane nivartAvIne), mohI, rAgI ane dveSI nahi thatA evA te upayogane atyaMta zuddha AtmAmAM ja niSkapapaNe lIna kare 1. A dhyAna zuddhabhAvarUpa che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.Atma Dharma.com for updates 202 ] paMcAstikAyasaMgraha niSkriyacaitanyarUpasvarUpavizrAntasya vAGmanaHkAyAnabhAvayataH nivezayati, tadAsya svakarmasva-vyApArayataH sakalazubhAzubhakarmendhanadahanasamarthatvAt agnikalpaM paramapuruSArthasiddhya pAyabhUtaM dhyAnaM jAyate iti / tathA coktam- 'ajja vi tirayaNasuddhA appA jhAevi lahai iNdttN| loyaMtiyadevattaM tattha cuA NivvudiM jaMti ' ' / / " aMto Natthi suINaM kAlo thoo vayaM ca dummehaa| taNNavari sikkhiyavvaM jaM jaramaraNaM khayaM kunnii''|| 146 / / '' che, tyAre te yogIne- ke je potAnA niSkriya caitanyarUpa svarUpamAM vizrAMta che, vacana-manakAyAne bhAvato nathI ane svakarmomAM vyApAra karato nathI tene- sakaLa zubhAzubha karmarUpa baMdhanane bALavAmAM samartha hovAthI agnisamAna evuM, paramapuruSArthasiddhinA upAyabhUta dhyAna pragaTe che. vaLI kahyuM che ke [ bhagavAnazrIkuMdakuMda ajja vi tirayaNasuddhA appA jhAevi lahai iNdtN| loyaMtiyadevattaM tattha cuA NivvRrdi jNti|| " 'aMto Natthi suINaM kAlo thoo vayaM ca dummehA / taNNavari sikkhiyavvaM jaM jaramaraNaM khayaM kuNai / / = * [artha:- hamaNAM paNa triratnazuddha jIvo (- A kALe paNa samyagdarzana jJAnacAritrarUpa traNa ratnothI zuddha evA munio ) AtmAnuM dhyAna karIne iMdrapaNuM tathA laukAMtika-devapaNuM pAme che ane tyAMthI cyavIne (manuSyabhava pAmI ) nirvANane prApta kare che. 1. bhAvavuM ciMtavavuM; dhyAvuM; anubhavavuM. 2. vyApAra = pravRti [ svarUpavizrAMta yogIne potAnAM pUrvopArjita karmomAM pravartana nathI, kAraNa ke te mohanIyakarmanA vipAkane potAthI bhinna-acetana-jANe che tema ja te karmavipAkane anurUpa pariNamanathI teNe upayogane pAcho vALyo che.] = 3. puruSArtha puruSano artha; puruSanuM prayojana; AtmAnuM prayojana; Atmaprayojana. [5ramapuruSArtha arthAt AtmAnuM parama prayojana mokSa che ane te mokSa dhyAnathI sadhAya che, mATe paramapuruSArthanI ( -mokSanI ) siddhino upAya dhyAna che.] * A be uddhRta gAthAomAMnI pahelI gAthA zrImaddabhagavakuMdakuMdAcAryadevapraNIta mokSaprAkRtanI che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 203 -iti nirjarApadArthavyAkhyAnaM smaaptm| zrutiono aMta nathI (-zAstrono pAra nathI), kALa thoDo che ane ApaNe durmadha chIe; mATe te ja kevaLa zIkhavAyogya che ke je jarA-maraNano kSaya kare.] bhAvArtha- nirvikAra niSkriya caitanyacamatkAramAM nizcaLa pariNati te dhyAna che. A dhyAna mokSanA upAyarUpa che. jema thoDo paNa agni puSkaLa ghAsa ane kASThanA rAzine alpa kALamAM bALI nAkhe che, tema mithyAtva-kaSAyAdi vibhAvanA parityAgasvarUpa mahA pavanathI prajvalita thayelo ane apUrva-abhUta-parama-AhvAdAtmaka sukhasvarUpa ghIthI siMcAyelo nizcaya-AtmasaMvedanarUpa dhyAnAgni mUlottaraprakRtibheTavALA karmarUpI IdhananA rAzine kSaNamAtramAM bALI nAkhe che. A paMcamakALamAM paNa yathAzakti dhyAna thaI zake che. A kALe je viccheda che te zukaladhyAnano che, dharmadhyAnano nahi. Aje paNa ahIMthI jIvo dharmadhyAna karIne devano bhava ane pachI manuSyano bhava pAmI mokSane prApta kare che. vaLI bahuzrutadharo ja dhyAna karI zake ema paNa nathI; sArabhUta alpa zrutathI paNa dhyAna thaI zake che. mATe mokSArthIoe zuddhAtmAno pratipAdaka, savaranirjarAno karanAro ane jarAmaraNano haranAro sArabhUta upadeza grahIne dhyAna karavAyogya [ ahIM e lakSamAM rAkhavAyogya che ke uparokta dhyAnanuM mULa samyagdarzana che. samyagdarzana vinA dhyAna hotuM nathI, kAraNa ke nirvikAra niSkriya caitanyacamatkAranI (zuddhAtmAnI) samyaka pratIti vinA temAM nizcaLa pariNati kayAMthI thaI zake? mATe mokSanA upAyabhUta dhyAna karavA icchanAra jIve prathama to jinokta dravyaguNaparyAyarUpa vastusvarUpanI yathArtha samajaNapUrvaka nirvikAra niSkriya caitanyacamatkAranI samyaka pratItino sarva prakAre udhama karavAyogya che; tyArapachI ja te caitanyacamatkAramAM vizeSa lInatAno yathArtha udhama thaI zake che.] 146. A rIte nirjarA padArthanuM vyAkhyAna samApta thayuM. 1. durmadha = ochI buddhivALA; maMdabuddhi, ThoTha. 2. munine je zuddhAtmasvarUpanuM nizcaLa ugra AlaMbana varte tene ahIM mukhyapaNe "dhyAna' kahyuM che. (zuddhAtmAlaMbananI ugratAne mukhya na karIe to, avirata samyagdaSTine paNa "jaghanya dhyAna" kahevAmAM virodha nathI, kAraNa ke tene paNa zuddhAtmasvarUpanuM jaghanya AlaMbana to hoya che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.Atma Dharma.com for updates 204 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda atha baMdhapadArthavyAkhyAnam / jaM suhamasuhamudiNNaM bhAvaM ratto karedi jadi appaa| so teNa havadi baddho poggalakammeNa vivihenn|| 147 / / zubhamazubhamudIrNaM bhAvaM raktaH karoti yadyAtmA / sa tena bhavati baddhaH pudgalakarmaNA vividhena / / 147 / / have baMdhapadArthanuM vyAkhyAna che. bandhasvarUpAkhyAnametat / yadi khalvayamAtmA paropAzrayeNAnAdiraktaH karmodayaprabhAvatvAdudIrNaM zubhamazubhaM vA bhAvaM karoti, tadA sa AtmA tena nimittabhUtena bhAvena pudgalakarmaNA vividhena baddho bhavati / tadatra moharAgadveSasnigdha: zubho'zubho vA pariNAmo jIvasya bhAvavanya:, tannimittena zubhAzubhakarmatvapariNatAnAM jIvena sahAnyonyamUrcchanaM pudgalAnAM dravyabandha iti|| 147 / / jo AtamA u52kata karato azubha vA zubha bhAvane, to te vaDe e vividha pudgalakarmathI baMdhAya che. 147. anvayArtha:- [vi] jo [AtmA] AtmA [rao: ] 2kta (vikA2I) vartato thako [ ravIna] udita [ yam zumam azumambhAvas] zubha ke azubha bhAvane [oti] kare che, to [sa: ] te AtmA [ tena] te bhAva vaDe (te bhAvanA nimitte) [vividhana punnanarmaLA ] vividha puddagalakarmathI [ vandva: mavati] baddha thAya che. TIkA:- A, baMdhanA svarUpanuM kathana che. jo kharekhara A AtmA anyanA (-puddagalakarmanA ) Azraya vaDe anAdi kALathI rakta rahIne karmodayanA prabhAvayuktapaNe vartavAthI udita (-pragaTa thatA) zubha ke azubha bhAvane kare che, to te AtmA te nimittabhUta bhAva vaDe vividha puddagalakarmathI baddha thAya che. tethI ahIM ( ema kahyuM ke), moharAgadveSa vaDe snigdha evA je jIvanA zubha ke azubha pariNAma te bhAvabaMdha che ane tenA (-zubhAzubha pariNAmanA) nimittathI zubhAzubha karmapaNe pariNata puddagaNonuM jIvanI sAthe anyonya avagAhana (viziSTa zakti sahita ekakSetrAvagAsaMbaMdha ) te dravyabaMdha che. 147. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana jogaNimittaM gahaNaM jogo maNavayaNakAyasaMbhUdo / bhAvaNimitto baMdho bhAvo radirAgadosamohajudo / / 148 / / kahAnajainazAstramALA ] yoganimittaM grahaNaM yogo manovacanakAyasaMbhUtaH / bhAvanimitto bandho bhAvo ratirAgadveSamohayutaH / / 148 / / bhirnggaantrnggbndhkaarnnaakhyaanmett| grahaNaM hi karmapudgalAnAM jIvapradezavartikarmaskandhAnupravezaH / tat khalu yognimittm| yogo vAGmanaHkAyakarmavargaNAlambana AtmapradezaparispandaH / bandhastu karmapudgalAnAM viziSTazaktipariNAmenAvasthAnam / sa punarjIvabhAvanimittaH / jIvabhAvaH punA ratirAgadveSamohayutaH, mohanIyavipAkasaMpAditavikAra ityarthaH / tadatra che yogahetuka grahaNa, manavacakAya-Azrita yoga che; che bhAvahetuka baMdha, ne mohAdisaMyuta bhAva che. 148. [ 205 anvayArtha:- [ yonimitte prahaLav] grahaNanuM (-karmagrahaNanuM nimitta yoga che; (yoT: manovazvanAyasaMmUta: ] yoga manavacanakAyanita ( AtmapradezapariskaMda ) che. [ bhAvanimitta: vandha: ] baMdhanuM nimitta bhAva che; [mAva: ratirA dveSamohayuta: ] bhAva ratirAgadveSamothI yukta (AtmapariNAma ) che. TIkA:- A, baMdhanA bahiraMga kAraNa ane aMtaraMga kAraNanuM kathana che. grahaNa eTale karmapuddagalono jIvapradezavartI (-jIvanA pradezonI sAthe eka kSetra rahelA ) karmaskaMdhomAM praveza; tenuM nimitta yoga che. yoga eTale vacanavargaNA, manovargaNA, kAyavargaNA ane karmavargaNAnuM jemAM AlaMbana hoya che evo Atmapradezono pariskaMda (arthAt jIvanA pradezonuM kaMpana. baMdha eTale karmapuddagalonuM viziSTa zaktirUpa pariNAma sahita sthita rahevuM te ( arthAt karmapuddagalonuM amuka anubhAgarUpa zakti sahita amuka kALa sudhI TakavuM te ); tenuM nimitta jIvabhAva che. jIvabhAva tirAgadveSamoyukta (pariNAma ) che arthAt mohanIyanA vipAkathI utpanna thato vikAra che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 206 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMdapudglaanaaN grahaNahetutvAbahiraGgakAraNaM yogaH, viziSTazaktisthitihetutvAdantaraGgakAraNaM jIvabhAva eveti||148|| hedU caduvviyappo aTThaviyappassa kAraNaM bhnnidN| tesi pi ya rAgAdI tesimabhAve Na bjhNti||149 / / hetuzcaturvikalpo'STavikalpasya kAraNaM bhnnitm| teSAmapi ca rAgAdayasteSAmabhAve na bdhynte|| 149 / / tethI ahIM (baMdhane viSe), bahiraMga kAraNa (-nimitta) yoga che kAraNa ke te pugalonA grahaNano hetu che, ane aMtaraMga kAraNa (-nimitta) jIvabhAva ja che kAraNa ke te (karmayugalonI) viziSTa zakti ane sthitino hetu che. bhAvArtha- karmabaMdhAryAyanA cAra vizeSo che. prakRtibaMdha, pradezabaMdha, sthitibaMdha ane anubhAgabaMdha. AmAM sthiti-anubhAga ja atyaMta mukhya vizeSo che, prakRti-pradeza to atyaMta gauNa vizeSo che; kAraNa ke sthiti-anubhAga vinA karmabaMdha paryAya nAmamAtra ja rahe. tethI ahIM prakRti-pradezabaMdhane mAtra "grahaNa" zabdathI kahela che ane sthiti-anubhAgabaMdhane ja "baMdha" zabdathI kahela che. jIvanA koI paNa pariNAmamAM vartato yoga karmanAM prakRti-pradezanuM arthAt "grahaNa "nuM nimitta thAya che ane jIvanA te ja pariNAmamAM vartato moharAgadveSabhAva karmano sthitianubhAganuM arthAt "baMdha "nuM nimitta thAya che, mATe moharAgadveSabhAvane "baMdha'nuM aMtaraMga kAraNa (aMtaraMga nimitta) kahyuM che ane yogane -ke je grahaNa nuM nimitta che tene baMdha 'nuM bahiraMga kAraNa (bAhya nimitta) kahyuM che. 148. hetu caturvidha aSTavidha karmo taNAM kAraNa kahyA, tenAMya che rAgAdi, jyAM rAgAdi nahi tyAM baMdha nA. 149. avayArthaH- [caturvivatpa: detu: ] (dravyamithyAtvAdi) cAra prakAranA hetuo [ kavitvazya vAram ] ATha prakAranAM karmonAM kAraNa [ maLatan] kahevAmAM AvyA che; [ teSAma ui ] temane paNa [rAya: ] ( jIvanA) rAgAdibhAvo kAraNa che; [ teSAm samAve] rAgAdibhAvonA abhAvamAM [vadhyanta] jIvo baMdhAtA nathI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 207 mithyAtvAdidravyaparyAyANAmapi bhirnggkaarnndyotnmett| tantrAntare kilASTavikalpakarmakAraNatvena bandhaheturdravyaheturUpazcaturvikalpaH proktaH mithyA-tvAsaMyamakaSAyayogA iti| teSAmapi jIvabhAvabhUtA rAgAdayo bandhahetutvasya hetavaH, yato rAgAdibhAvAnAmabhAve dravyamithyAtvAsaMyamakaSAyayogasadbhAve'pi jIvA na bdhynte| tato rAgA-dInAmantaraGgatvAnnizcayena bndhhetutvmvseymiti|| 149 / / -iti bandhapadArthavyAkhyAnaM smaaptm| atha moksspdaarthvyaakhyaanm| TIkAH- A, mithyAtvAdi dravyaparyAyone (-drathamithyAtvAdi pudgalaparyAyone) paNa (baMdhanA) bahiraMga-kAraNapaNAnuM prakAzana che. graMthAntaramAM (anya zAstramAM) mithyAtva, asaMyama, kaSAya ane yoga e cAra prakAranA dravyahetuone (dravyapratyayone) ATha prakAranA karmonAM kAraNa tarIke baMdhahetu kahyA che. temane paNa baMdhahetapaNAnA hetuo jIvabhAvabhUta rAgAdika che; kAraNa ke rAgAdibhAvono abhAva hotAM dravyamithyAtva, dravya-asaMyama, dravyakaSAya ane dravyayoganA sabhAvamAM paNa jIvo baMdhAtA nathI. tethI rAgAdibhAvone aMtaraMga baMdhahetupaNuM hovAne lIdhe nizcayathI baMdhahetupaNuM che ema nakkI karavuM 149. A rIte baMdhapadArthanuM vyAkhyAna samApta thayuM. have mokSapadArthanuM vyAkhyAna che. 1. prakAzana=prasiddha karavuM te samajAvavuM te; darzAvavuM te. 2. jIvagata rAgAdirUpa bhAvapratyayono abhAva hotAM dravyapratyayonA vidhamAnapaNAmAM paNa jIvo baMdhAtA nathI. jo jIvagata rAgAdibhAvonA abhAvamAM paNa dravyapratyayonA udayamAtrathI baMdha thAya to sarvadA baMdha ja rahe (-mokSano avakAza ja na rahe), kAraNa ke saMsArIone sadAya karmodayanuM vidhamAnapaNuM hoya che. 3. udayagata dravyamithyAtvAdi pratyayonI mAphaka rAgAdibhAvo navA karmabaMdhamAM mAtra bahiraMga nimitta nathI paNa teo to navA karmabaMdhamAM "aMtaraMga nimitta" che tethI temane "nizcayathI baMdhahetu" kahyA che tethI tenA thAva inimitta Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 208 ] paMcAstikAyasaMgraha [ mApAnazrI hedumabhAve NiyamA jAyadi NANissa aasvnnirodho| AsavabhAveNa viNA jAyadi kammassa dunnirodho|| 150 / / kammassAbhAveNa ya savvaNhU savvalogadarisI y| pAvadi iMdiyarahidaM avvAbAhaM suhmnnNtN|| 151 / / hetvabhAve niyamAjjAyate jJAninaH aasrvnirodhH| AsravabhAvena vinA jAyate karmaNastu nirodhH|| 150 / / karmaNAmabhAvena ca sarvajJaH sarvalokadarzI c| prApnotIndriyarahitamavyAbAdhaM sukhmnntm||151 / / dravyakarmamokSahetuparamasaMvararUpeNa bhaavmoksssvruupaakhyaanmett| hetu-abhAve niyamathI Asavanirodhana jJAnIne, AsaravabhAva-abhAvamAM karmo taNuM rojana bane; 150. karmo-abhAve sarvajJAnI sarvadarzI thAya che, ne akSarahita, anaMta, avyAlA supane tesa. 151. anvayArtha:- [hetvabhAve ] ( bho62|23535) hutuno samA5 thapAthI [ jJAninaH] zAnIne [ niyamAt ] niyamathI [ AsravanirodhaH jAyate ] sapano nirodha thAya cha [ tu] bhane [AsravabhAvena vinA] sAsavabhAvanA abhAvamA [karmaNa: nirodha: jAyate ] bhanI nirodha thAya cha. [ca] vajI [karmaNAm abhAvena] A~no abhAva thavAthI te [ sarvajJaH sarvalokadarzI ca] sarvajJa bhane soza thayo yo [indriyarahitam ] driyarahita, [avyAbAdham ] avyAvA, [ anantam sukham prApnoti ] anaMta sumane cha. TIkAH- A, dravyakarmamokSanA hetubhUta parama-saMvararUpe bhAvamokSanA svarUpanuM kathana che. 1. dravyakarmamokSa dravyakarmanuM sarvathA chUTI javuM teH dravyamokSa (ahIM bhAvamokSanuM svarUpa dravyamokSanA nimittabhUta parama-saMvararUpe darzAvyuM che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 209 Asravaheturhi jIvasya moharAgadveSarUpo bhaavH| tadabhAvo bhavati jnyaaninH| tadabhAve bhvtyaasrvbhaavaabhaavH| AsravabhAvAbhAve bhavati krmaabhaavH| karmAbhAvena bhavati sArvajJaM srvdrshitvmvyaabaadhmindriyvyaapaaraatiitmnntsukhtvnyceti| sa eSa jIvanmuktinAmA bhaavmokssH| kathamiti cet| bhAvaH khalvatra vivakSitaH karmAvRttacaitanyasya krmprvrtmaanjnyptikriyaaruupH| sa khalu saMsAriNo'nAdimohanIyakarmodayAnuvRttivazAdazuddho drvykrmaasrvhetuH| sa tu jJAnino moharAga-dveSAnuvRttirUpeNa prhiiyte| tato'sya AsravabhAvo nirudhyte| tato niruddhAsravabhAvasyAsya mohakSayeNAtyantanirvikAramanAdimudritAnantacaitanyavIryasya zuddhajJaptikriyArUpeNAntarmuhUrta Asravano hetu kharekhara jIvano moharAgadveSarUpa bhAva che. jJAnIne teno abhAva thAya che. teno abhAva thatAM AsravabhAvano abhAva thAya che. AgnavabhAvano abhAva thatAM karmano abhAva thAya che. karmano abhAva thavAthI sarvajJapaNuM, sarvadarzIpaNuM ane avyAbAdha, 'IdriyavyApArAtIta, anaMta sukha thAya che. te A jIvanmukita nAmano bhAvamokSa che. "kaI rIte?' ema prazna karavAmAM Ave to nIce pramANe spaSTIkaraNa che: ahIM je "bhAva" vivakSita che te karmAvRta (karmathI avarAyelA) caitanyanI kame pravartatI jJAtikriyArUpa che. te (krame pravartatI jJatikriyArUpa bhAva) kharekhara saMsArIne anAdi kALathI mohanIyakarmanA udayane anusaratI pariNatine lIdhe azuddha che, dravyakarmAsavano hetu che. paraMtu te (krame pravartatI jJatikriyArUpa bhAva) jJAnIne moharAgaDhaSavALI pariNatirUpe hAni pAme che tethI tene AsravabhAvano nirodha thAya che. tethI AgnavabhAvano jene nirodha thayo che evA te jJAnIne mohanA kSaya vaDe atyaMta nirvikArapaNuM thavAthI, jene anAdi kALathI anaMta caitanya ane ( anaMta) vIrya biDAI gayela che evo te jJAnI (kSINamoha guNasthAne) zuddha 1. IdriyavyApArAtIta=IdriyavyApAra rahita 2. jIvanmukita; jIvatAM mukti; deha hovAM chatAM mukita. 3. vivakSitaHkahevA dhArelo Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 210 ] [ bhagavAnazrIkuMdakuMda mativAhya yugapaJjJAnadarzanAvaraNAntarAyakSeyaNa kathaJcic kUTasthajJAnatvamavApya jJaptikriyArUpe kramapravRttyabhAvAdbhAvakarma vinazyati / tataH karmAbhAve sa hi bhagavAnsarvajJaH sarvadarzI vyuparatendriya-vyApArAvyAbAdhAnantasukhazca nitymevaavtisstthte| ityeSa bhAvakarmamokSaprakAraH dravyarmamokSahetu: parama-saMvaraprArabdha|| -%0? || paMcAstikAyasaMgraha daMsaNaNANasamaggaM jhANaM No apNadavvasaMjuttaM / jAyadi NijjarahedU sabhAvasahidassa sAdhussa / / 152 / / darzanajJAnasamagraM dhyAnaM no anyadravyasaMyuktam / jAyate nirjarAhetuH svabhAvasahitasya sAdhoH / / 152 / / jJatikriyArUpe aMtarmuhUrta pasAra karIne yugapaddajJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyano kSaya thavAthI cit kUTastha jJAnane prApta kare che ane e rIte tene jJatikriyAnA rUpamAM kramapravRttino abhAva thavAthI bhAvakarmano vinAza thAya che. tethI karmano abhAva thatAM te kharekhara bhagavAna sarvajJa, sarvadarzI ane iMdriyavyApArAtIta-avyAbAdha-anaMtasukhavALo sadAya rahe che. e rIte A (ahIM kahyo te ), bhAvakarmamokSano prakAra tathA dravyakarmamokSanA hetubhUta parama saMvarano prakAra che. 150-151. dagajJAnathI paripUrNa ne 52dravyavirahita dhyAna je, te nirjarAno hetu thAya svabhAvapariNata sAdhune. 152. anvayArtha:- [ svamAvasahitasya sAdho: ] svabhAvasahita sAdhune ( -svabhAvapariNata kevaLIbhagavAnane ) [ varzanajJAnasamagra ] darzanajJAnathIsaMpUrNa ane [no anyadravya 1. kUTastha=sarva kALe eka rUpe rahenAruM: acaLa. [jJAnAvaraNAdi ghAtikarmono nAza thatAM kAMI jJAna sarvathA apariNAmI thaI jatuM nathI; paraMtu te anya anya jJeyone jANavArUpe palaTAtuM nathI-sarvadA traNe kALanA samasta jJeyone jANyA kare che, tethI tene sthaMcit kUTastha rahyuM che. ] 2. bhAvakarmamokSa=bhAvakarmanuM sarvathA chUTI javuM te; bhAvamokSa. (jJatikriyAmAM kramapravRttino abhAva thavo te bhAvamokSa che athavA sarvajJa -sarvadarzIpaNAnI ane anaMtAnaMdamayapaNAnI pragaTatA te bhAvamokSa che. ) 3. prakAra-svarUpa; rIta. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 211 drvykrmmoksshetuprmnirjraakaarnndhyaanaakhyaanmett| evamasya khalu bhAvamuktasya bhagavataH kevalina: svarUpatRptatvAdvizrAntasukhaduHkhakarmavipAkakRtavikriyasya prakSINAvaraNatvAdanantajJAnadarzanasaMpUrNazuddhajJAnacetanAmayatvAdatIndriyatvAt cAnyadravyasaMyogaviyuktaM zuddhasvarUpe'vicalitacaitanyavRttirUpatvAtkathaJciddhya navyapadezAhamAtmanaH svarUpaM pUrvasaMcitakarmaNAM zaktizAtanaM patanaM vA vilokya nirjarAhetutvenopavarNyata iti|| 152 / / saMyu] anyadravyathI asaMyukta evuM [ dhyAna] dhyAna [ nirnara detu: nAya7] nirjarAno hetu thAya che. TIkAH- A, dravyakarmamokSanA hetubhUta evI parama nirjarAnA kAraNabhUta dhyAnanuM kathana che. e rIte kharekhara A (-pUvokta) bhAvamukta (-bhAvamokSavALA) bhagavAna keLavIne-ke jemane svarUpatRtapaNAne lIdhe karmavipAkakRta sukhaduHkharUpa vikriyA aTakI gaI che temane - AvaraNanA prakSINapaNAne lIdhe, anaMta jJAnadarzanathI saMpUrNa zuddhajJAnacetanAmayapaNAne lIdhe tathA atIndriyapaNAne lIdhe je anyadravyanA saMyoga vinAnuM che ane zuddha svarUpamAM avicalita caitanyavRttirUpa hovAne lIdhe je kathaMcit "dhyAna" nAmane yogya che evuM AtmAnuM svarUpa (AtmAnI nija dazA) pUrvasaMcita karmonI zaktinuM zAsana athavA temanuM patana avalokIne nirjarAnA hetu tarIke varNavavAmAM Ave che. | bhAvArtha- kevaLIbhagavAnanA AtmAnI dazA jJAnadarzanAvaraNanA kSayavALI hovAne lIdhe, zuddhajJAnacetanAmaya hovAne lIdhe tathA IndriyavyApArAdi bahidravyanA AlaMbana vinAnI hovAne lIdhe anyadravyanA saMsarga rahita che ane zuddhasvarUpamAM nizcaLa caitanyapariNatirUpa hovAne lIdhe koI prakAre "dhyAna" nAmane yogya che. temanI AvI AtmadazA nirjarAnA nimitta tarIke varNavavAmAM Ave che kAraNa ke temane pUrvopArjita karmonI zakti hIna thatI jAya che tema ja te karmo kharatAM jAya che. 15ra. 1. kevaLIbhagavAna nirvikAra -paramAnaMdasvarUpa svAtmotpanna sukhathI tRta che tethI karmano vipAka jemAM nimittabhUta hoya che evI sAMsArika sukhadu:kharUpa (harSaviSAdarUpa) vikriyA temane virAma pAmI che. 2. zAtana = pAtaLuM thavuM te; hIna thavuM te; kSINa thavuM te. 3. patana = nAza; galana; kharI javuM te. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 212 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda jo saMvareNa jutto NijjaramANodha svvkmmaanni| vavagadavedAusso muyadi bhavaM teNa so mokkho|| 153 / / yaH saMvareNa yukto nirjarannatha srvkrmaanni| vyapagatavedyAyuko muJcati bhavaM tena sa mokssH|| 153 / / drvymoksssvruupaakhyaanmett| atha khalu bhagavataH kevalino bhAvamokSe sati prasiddhaparamasaMvarasyottarakarmasantatau niruddhAyAM paramanirjarAkAraNadhyAnaprasiddhau satyAM pUrvakarmasaMtatau kadAcitsvabhAvenaiva kadAcitsamuddhAta vidhAnenAyuHkarmasamabhUtasthityAmAyuHkarmAnusAreNaiva nirjIryamANAyAma saMva2sahita te jIva pUrNa samasta karmo nirjare ne AyuvedhavihIna thaI bhavane taje; te mokSa che. 153. anvayArtha- [ : saMvarena yu9:] je saMvarathI yukta che evo (kevaLajJAna prApta) jIva [nirnarana katha sarvavarmALi] sarvakarmone nirjarato thako [ vyapativedyAyuSa5:] vedanIya ane AyuSa rahita thaIne [ bhavaM magnati] bhavane choDe che; [ tena] tethI ( e rIte sarva karmapudgalono viyoga thavAne lIdhe) [sa: mokSa:] te mokSa che. TIkAH- A, dravyamokSanA svarUpanuM kathana che. kharekhara bhagavAna kevaLIne, bhAvamokSa hotAM, parama saMvara siddha thavAne lIdhe uttara karmasaMtati nirodha pAmI thakI ane parama nirjarAnA kAraNabhUta dhyAna siddha thavAne lIdhe ke pUrva karmasaMtati- ke jenI sthiti kadAcit svabhAvathI ja AyukarmanA jeTalI hoya che ane kadAcita samuddaghAtavidhAnathI AyukarmanA jeTalI thAya che tene AyukarmanA anusAra ja nirbharatI thakI, *apunarbhavane mATe te bhava chUTavAnA samaye 1. uttara karmasaMtati=pachIno karmapravAha; bhAvI karmaparaMparA. 2. pUrva=pahelAMnI. 3. kevaLIbhagavAnane vedanIya, nAma ane gotrakarmanI sthiti kayAreka svabhAvathI ja (arthAt kevaLIsamughAtarUpa nimitta hoyA vinA ja) AyukarmanA jeTalI hoya che ane kayAreka te traNa karmonI sthiti AyukarmathI vadhAre hovA chatAM te sthiti ghaTIne Ayukarma jeTalI thavAmAM kevaLIsamudyAta nimitta bane che. 4. apunarbhava-pharIne bhava nahi thavo te. (kevaLIbhagavAnane pharIne bhava thayA vinA ja te bhavano tyAga thAya che, tethI temanA AtmAthI karmapudagalono sadAne mATe sarvathA viyoga thAya che.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ ra13 punarbhavAya tadbhavatyAgasamaye vedanIyAyurnAmagotrarUpANAM jIvena sahAtyantavizleSaH karmapudgalAnAM dravyamokSa: zarU aa -iti mokSapadArthavyAkhyAnaM smaaptm| samAptaM ca mokssmaargaavyvruupsmygdrshnjnyaanvissybhuutnvpdaarthvyaakhyaanm|| atha mokSamArgaprapaJcasUcikA cuulikaa| jIvasahAvaM NANaM appaDihadadaMsaNaM annnnnnmyN| cariyaM ca tesu NiyadaM atthittamaNiMdiyaM bhaNiyaM / / 154 / / jIvasvabhAvaM jnyaanmprtihtdrshnmnnymym| cAritraM ca tayorniyatamastitvamaninditaM bhnnitm|| 154 / / thato je vedanIya-Ayu-nAma-gotrarUpa karmapudgalono jIvanI sAthe atyaMta vizleSa ( viyoga) te dravyamokSa che. 153. A rIte mokSapadArthanuM vyAkhyAna samApta thayuM. vaLI mokSamArganA avayavarUpa samyagdarzana tathA samyajJAnanA viSayabhUta nava padArthanuM vyAkhyAna paNa samApta thayuM. have mokSamArgaprapaMcasUcaka cUlikA che. AtmasvabhAva ananyamaya nirvigha darzana jJAna che; dajJAnaniyata aniMdha je astitva te cAritra che. 154. anvayArthaH- [ nIvasvabhAva ] jIvano svabhAva [ jJAnam ] jJAna ane [ gapratikrata 1. mokSamArgaprapaMcasUcaka = mokSamArgano vistAra jaNAvanArI; mokSamArgane vistArathI kahenArI; mokSamArganuM vistRta kathana karanArI. 2. cUlikAnA artha mATe 142mAM pAnAnuM paTippaNa jAo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 214 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda mokssmaargsvruupaakhyaanmett| jIvasvabhAvaniyataM caritaM mokssmaargH| jIvasvabhAvo hi jJAnadarzane annymytvaat| ananyamayatvaM ca tyorvishesssaamaanycaitnysvbhaavjiivnirvRtttvaat| atha tayorjIvasvarUpabhUtayo-nidarzanayoryanniyatamavasthitamutpAdavyayadhrauvyarUpavRttimayamastitvaM rAgAdipariNatyabhAvAdaninditaM tacaritaM; tadeva mokSamArga iti| dvividhaM hi kila saMsAriSu caritaM- svacaritaM paracaritaM ca; svsmyprsmyaavityrthH| tatra svabhAvAvasthitAstitvasvarUpaM svacaritaM, parabhAvAvasthitAsti-tvasvarUpaM prcritm| tatra yatsva namU] apratihata darzana che- [ ananyamayama] ke jeo (jIvathI) ananyamaya che. [tayo: ] te jJAnadarzanamAM [ niyatama] niyata [ stavama] astitva- [ nindrita] ke je aniMdita che[ vAritra va maNitam] tene (jidroe) cAritra kahyuM che. TIkAH- A, mokSamArganA svarUpanuM kathana che. jIvasvabhAvamAM niyata cAritra te mokSamArga che. jIvasvabhAva kharekhara jJAnadarzana che kAraNa ke teo (jIvathI) ananyamaya che. jJAnadarzananuM (jIvathI) ananyamayapaNuM hovAnuM kAraNa e che ke vizeSacaitanya ane sAmAnya caitanya jeno svabhAva che evA jIvathI teo niSpanna che (arthAt jIvathI jJAnadarzana racAyelAM che). have jIvanA svarUpabhUta evAM te jJAnadarzanamAM niyata-avasthita evuM je utpAdavyayadhrauvyarUpa vRttimaya astitva- ke je rAgAdipariNAmanA abhAvane lIdhe aniMdita che-te cAritra che; te ja mokSamArga che. saMsArIomAM cAritra kharekhara be prakAranuM cheH- (1) svacAritra ane (2) paracAritra; (1)svasamaya ane (2) parasamaya evo artha che. tyAM, svabhAvamAM avasthita astitvasvarUpa (cAritra) te svacAritra che ane parabhAvamAM avasthita astitvasvarUpa (cAritra) te paracAritra che. temAMthI (arthAt be prakAranAM cAritra 1. vizeSacaitanya te jJAna che ane sAmAnya caitanya te darzana che. 2. niyata=avasthita; sthita, sthira, daDhapaNe raheluM. 3. vRtti=vartavuM te; hovuM te. [ utpAdabayadhrauvyarUpa vRtti te astitva che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ 215 kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana bhAvAvasthitAstitvarUpaM parabhAvAvasthitAstitvavyAvRttatvenAtyantamaninditaM saakssaanmokssmaarg-tvenaavdhaarnniiymiti|| 154 / / tadatra jIvo sahAvaNiyado aNiyadaguNapajaodha prsmo| jadi kuNadi sagaM samayaM pabbhassadi kmmbNdhaado||155 / / jIvaH svabhAvaniyataH aniyataguNaparyAyo'tha prsmyH| yadi kurute svakaM samayaM prabhrasyati krmbndhaat||155 / / jIvasvabhAvaniyatacaritasya svasamayaparasamayopAdAnavyudAsapurassarakarmakSayadvAreNa mokss-maargtvdyotnmett| mAMthI), svabhAvamAM avasthita astitvarUpa cAritra-ke je parabhAvamAM avasthita astitvathI bhinna hovAne lIdhe atyaMta aniMdita che te-ahIM sAkSAt mokSamArga tarIke avadhAravuM. [ A ja cAritra "paramArtha' zabdathI vAcya evA mokSanuM kAraNa che, anya nahi ema nahi jANatAM thakAM, mokSathI bhinna evA asAra saMsAranA kAraNabhUta mithyAtvarAgAdimAM lIna vartatAM thakAM ApaNo anaMta kALa gayo; Ama jANIne te ja jIvasvabhAvaniyata cAritranI -ke je mokSanA kAraNabhUta che tenI -niraMtara bhAvanA karavI yogya che. A pramANe sUtratAtparya che.] nijabhAvaniyata aniyataguNaparyayapaNe parasamaya che; te jo kare svakasamayane to karmabaMdhanathI chUTe. 155. anvayArthaH- [ nIvaDa] jIva, [ svamAniyata:] (dravya-apekSAe) svabhAvaniyata hovA chatAM, [niyatANaparyAya: 1tha parasamaya:] jo aniyata guNaparyAyavALo hoya to parasamaya che. [ya]i jo te [sva samaye te] (niyata guNaparyAye pariNamI) svasamayane kare che to [ karmavalpA ] karmabaMdhathI [ prakhrasthati] chUTe che. TIkAH- svasamayanA grahaNa ane parasamayanA tyAgapUrvaka karmakSaya thAya che- evA pratipAdana dvArA ahIM (A gAthAmAM) "jIvasvabhAvamAM niyata cAritra te mokSamArga che" ema darzAvyuM che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 216 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda saMsAriNo hi jIvasya jJAnadarzanAvasthitatvAt svabhAvaniyatasyApyanAdimohanIyodayAnuvRttiparatvenoparaktopayogasya sataH samupAttabhAvavaizvarupyatvAdaniyataguNaparyAyatvaM parasamaya: __ paracaritamiti yaavt| tasyaivAnAdimohanIyodayAnuvRttiparatvamapAsyAtyantazuddhopayogasya sata: samupAttabhAvaikyarupyatvAnniyataguNaparyAyatvaM svasamayaH svacaritamiti yAvat atha khalu yadi kathaJcanodbhinnasamyagjJAnajyotirjIvaH parasamayaM vyudasya svasamayamupAdatte tadA karmabandhAdavazyaM bhrshyti| yato hi jIvasvabhAvaniyataM caritaM mokSamArga iti||155 / / jo paradavvamhi suhaM asuhaM rAgeNa kuNadi jadi bhaavN| so sagacarittabhaTTho paracariyacaro havadi jiivo|| 156 / / saMsArI jIva, (dravya-apekSAe) jJAnadarzanamAM avasthita hovAne lIdhe svabhAvamAM niyata (-nizaLapaNe rahelo) hovA chatAM, jyAre anAdi mohanIyanA udayane anusarIne pariNati karavAne lIdhe uparakata upayogavALo (azuddha upayogavALo) hoya che tyAre (pote) bhAvonuM vizvarUpapaNuM (anekarUpapaNuM) grahyuM hovAne lIdhe tene je aniyataguNaparyAyapaNuM hoya che te parasamaya arthAt paracAritra che; te ja (jIva) jyAre anAdi mohanIyanA udayane anusaratI pariNati karavI choDIne atyaMta zuddha upayogavALo hoya che tyAre (pote) bhAvanuM ekarUpapaNuM grahyuM hovAne lIdhe tene je niyataguNaparyAyapaNuM hoya che te samaya arthAt svacAritra che. have, kharekhara je koI paNa prakAre samyajJAnajyoti pragaTa karIne jIva parasamayane choDIne svasamayane grahaNa kare che to karmabaMdhathI avazya chUTe che; jethI kharekhara (ema nakkI thAya che ke, jIvasvabhAvamAM niyata cAritra te mokSamArga che. 155. je rAgathI pa2dravyamAM karato zubhAzubha bhAvane, te akacaritrathI bhraSTa paracAritra AcaranAra che. 156. 1. uparakta=uparAgayukta [ koI padArthamAM thato. anya upAdhine anurUpa vikAra (arthAt anya upAdhi jemAM nimittabhUta hoya che evI aupAdhika vikRti-malinatA-azuddhi) te uparAga che. ] 2. aniyata=anizcita; anekarUpa; vividha prakAranA. 3. niyatakanizcita; ekarUpa; amuka eka ja prakAranA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana | [ 217 yaH paradravye zubhamazubhaM rAgeNa karoti yadi bhaavm| sa svakacaritrabhraSTa: paracaritacaro bhavati jIvaH / / 156 / / prcritprvRttsvruupaakhyaanmett| yo hi mohanIyodayAnuvRttivazAdrajyamAnopayogaH san paradravye zubhamazubhaM vA bhAvamAdadhAti, sa svakacaritrabhraSTa: paracaritracara ityupagIyate; yato hi svadravye zuddhopayogavRttiH svacaritaM, paradravye soparAgopayogavRttiH prcritmiti|| 156 / / Asavadi jeNa puNNaM pAvaM vA appaNodha bhaavenn| so teNa paracaritto havadi tti jiNA pruti||157|| anvayArtha:- [:] je [ rALa] rAgathI (-raMjita arthAt malina upayogathI) [padravya] paradravyane viSe [zubham suman mAvas] zubha ke azubha bhAva [ri roti]kare che,[ sa: nIva:] te jIva [ varitramraSTa: ]svacAritrabhraSTa evo[ paravaritavara: bhavati] paracAritrano AcaranAra che. TIkAH- A, paracAritramAM pravartanAranA svarUpanuM kathana che. je (jIva) kharekhara mohanIyanA udayane anusaratI pariNativazAt (arthAt mohanIyanA udayane anusarIne pariNamavAne lIdhe) raMjita-upayogavALo (uparakataupayogavALo) vartato thako, paradravyane viSe zubha ke azubha bhAvane dhAraNa kare che, te (jIva) svacAritrathI bhraSTa evo paracAritrano AcaranAra kahevAmAM Ave che; kAraNake kharekhara svadravyane viSe zuddha-upayogarUpa pariNati te svacAritra che ane paradravyane viSe 'soparAga-upayogarUpa pariNati te paracAritra che. 156. re! puNya athavA pApa jIvane Asrave je bhAvathI, tenA vaDe te paracarita' nirdiSTa che jinadevathI. 157. 1. soparAga uparAgayukta; uparaktamalinavikArI; azuddha (upayogamAM thato, karmodayarUpa upAdhine anurUpa vikAra (arthAt karmodayarUpa upAdhi jemAM nimittabhUta hoya che evI aupAdhika vikRti) te uparAga che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 ] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updafes paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda Asravati yena puNyaM pApaM vAtmano'tha bhAvena / sa tena paracaritraH bhavatIti jinA: prarUpayanti / / 957 / / paracaritapravRtterbandhahetutvena mokssmaargtvnissedhnmett| iha kila zubhoparakto bhAvaH puNyAsravaH, azubhoparaktaH pApAsrava iti| tatra puNyaM pApaM vA yena bhAvenAsravati yasya jIvasya yadi sa bhAvo bhavati sa jIvastadA tena paracarita iti prrupyte| tataH paracaritapravRttirbandhamArga eva, na mokSamArga iti / / 157 / / jo savvasaMgamukko NaNNamaNo appaNaM sahAveNa / jANadi passadi NiyadaM so sagacariyaM caradi jIvo / / 158 / / anvayArtha:- [ ye bhAvena] je bhAvathI [ Atmana: ] AtmAne [ puchyuM pApaM vA] puNya athavA pApa [atha Asravati] Asrave che, [ tena bhAva vaDe [sa: ] te ( jIva ) [ paravaritra: bhavati] 52cAritra che[ ti] ema [ninA: ] jino [ payanti ] prarUpe che. TIkA:- ahIM, paracAritrapravRti baMdhahetubhUta hovAthI tene mokSamArgapaNAno niSedha karavAmAM Avyo che (arthAt paracAritramAM pravartana baMdhano hetu hovAthI te mokSamArga nathI ema A gAthAmAM darzAvyuM che). ahIM kharekhara zubhopa2ta bhAva (-zubharUpa vikArI bhAva) te puNyAsava che ane azubho52kata bhAva (-azubharUpa vikArI bhAva) pApAsrava che. tyAM, puNya athavA pApa je bhAvathI Asrave che, te bhAva jyAre je jIvane hoya tyAre te jIva te bhAva vaDe paracAritra cheema (jineMdro dvArA ) prarUpavAmAM Ave che. tethI (ema nakkI thAya che ke) paracAritramAM pravRtti te baMdhamArga ja che, mokSamArga nathI. 157. sau-saMgamukta ananyacitta svabhAvathI nija Atmane jANe ane dekhe niyata rahI, te svacaritapravRta che. 158. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana | [ 219 yaH sarvasaGgamukta: ananyamanAH AtmAnaM svbhaaven| jAnAti pazyati niyataM saH svakacaritaM carita jiivH|| 158 / / svcritprvRttsvruupaakhyaanmett| yaH khalu niruparAgopayogatvAtsarvasaGgamukta: paradravyavyAvRttopayogatvAdananyamanAH AtmAnaM svabhAvena jJAnadarzanarUpeNa jAnAti pazyati niyatamavasthitatvena , sa khalu svakaM caritaM carati jiivH| yato hi dRzijJaptisvarUpe puruSe tanmAtratvena vartanaM svcritmiti|| 268aaaa anvayArthaH- [] je [ sarvasamup:] sarvasaMgamukta ane [ananyamanA.] ananyamanavALo vartato thako [zAtmAnaM] AtmAne [svamAna] (jJAnadarzanarUpa) svabhAva vaDe [ niyataM] niyatapaNe (-sthiratApUrvaka ) [ nAnAti puNyati] jANe-dekhe che, [sa: nIva:] te jIva [ svArituM] svacAritra [ varita ] Acare che. TIkA:- A, svacAritramAM pravartanAranA svarUpanuM kathana che. je (jIva) kharekhara ' niparAga upayogavALo hovAne lIdhe sarvasaMgamukta vartato thako, padravyathI vyAvRtta upayogavALo hovAne lIdhe ananyamanavALo vartato thako, AtmAne jJAnadarzanarUpa svabhAva vaDe niyatapaNe arthAt avasthitapaNe jANe-dekhe che, te jIva kharekhara svacAritra Acare che; kAraNa ke kharekhara " daziAptisvarUpa puruSamAM (AtmAmAM) tanmAtrapaNe vartavuM te svacAritra che. bhAvArtha:- je jIva zuddhopayogI vartato thayo ane jenI pariNati para pratye jatI nathI evo vartato thako, AtmAne svabhAvabhUta jJAnadarzanapariNAma varDa sthiratApUrvaka jANe-dekhe che, te jIva svacAritra AcaranAra che; kAraNa ke dazizatisvarUpa AtmAmAM mAtra daziSNatirUpe pariNamIne rahevuM te svacAritra che. 158. 1. niruparAga=uparAga rahita; nirmaLa; avikArI; zuddha (ni parAga upayogavALo jIva samasta bAhya atyaMtara saMgathI zunya che topaNa niHsaMga paramAtmAnI bhAvanA dvArA utpanna suMdara AnaMda aMdI paramAnaMdasvarUpa sukhasudhArasanA AsvAdathI, pUrNa-kaLazanI mAphaka, sarva Atmapradeze bharelo hoya che. ] 2. vyAvRtta pAcho vaLela; alaga thayela nivarsela; nivRtta; bhinna. 3. ananyamanavALo jenI pariNati anya pratye jatI nathI evo. [ mana-citta; pariNati; bhAva ] 4. dazi=darzanakriyA sAmAnya avalokana. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.Atma Dharma.com for updates 220 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda cariyaM caradi saMga so jo paradavvappabhAvarahidappA | daMsaNaNANaviyappaM aviyappaM caradi appAdo / / 159 / / caritaM carati svakaM sa yaH paradravyAtmabhAvarahitAtmA / darzanajJAnavikalpamavikalpaM nRtyAtmanaH|| || shuddhsvcritprvRttipthprtipaadnmett| yo hi yogIndraH samastamohavyUhabahirbhUtatvAtparadravyasvabhAvabhAvarahitAtmA san, svadravya-mekamevAbhimukhyenAnuvartamAnaH svasvabhAvabhUtaM darzanajJAnavikalpamapyAtmano'vikalpatvena carati, sa khalu svakaM caritaM carati / evaM hi zuddhadravyAzritamabhinnasAdhya te che svacaritapravRtta, je 52dravyathI virahitapaNe nija jJAnadarzanabhedane jIvathI abhinna ja Acare. 159. anvayArtha:- [ya: ] je [padravyAtmabhAvarahitAtmA] 52dravyAtmaka bhAvothI rahita svarUpavALo vartato thako, [ varzanajJAnavitvam] (nijasvabhAvabhUta ) darzanajJAnarUpa bhedane [Atmana: avii] AtmAthI abhedapaNe [gharati] Acare che, [sa: ] te [ sva N carita gharati] svacAritrane Acare che. TIkAH- A, zuddha svacAritrapravRttinA mArganuM kathana che. je yogIndra, samasta mohavyUthI bahirbhUta hovAne lIdhe paradravyanA svabhAvarUpa bhAvothI rahita svarUpavALo vartato thako, svadravyane ekane ja abhimukhapaNe anusaratAM thakAM nijasvabhAvabhUta darzanajJAnabhedane paNa AtmAthI abhedapaNe Acare che, te kharekhara svacAritrane Acare che. A rIte kharekhara zuddhadravyane Azrita, abhijJasAdhyasAdhanabhAvavALA 1. mohavyUha=mosamUha. [je murtIvra samasta mohasamUhano nAza karyo hovAthI 'potAnuM svarUpa paradravyanA svabhAvarUpa bhAvothI rahita che' evI pratIti ane jJAna jemane varte che, tathA te uparAMta je kevaLa svadravyamAM ja nirvikalpapaNe atyaMta lIna thaI nijasvabhAvabhUta darzanajJAnabhedone AtmAthI abhedapaNe Acare che, te munIMdra svacAritranA AcaranAra che.] 2. ahIM nizcayanayano viSaya zuddhadravya arthAt zuddhaparyAyapariNata dravya che, eTale ke ekalA dravyano (- paranimitta vinAno ) zuddhaparyAya che; jemake nirvikalpa zuddhaparyAyapariNata munine nizcayanayathI mokSamArga che. 3. je nayamAM sAdhya ane sAdhana abhinna (arthAt eka prakAranAM) hoya te ahIM nizcayanaya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana | [ rara1 sAdhanabhAvaM nizcayanayamAzritya mokssmaargprruupnnm| yattu pUrvamudRiSTaM tatsvaparapratyayaparyAyAzritaM bhinnasAdhyasAdhanabhAvaM vyavahAranayamAzritya prrupitm| na caitadvipratiSiddhaM nizcayavyavahArayoH saadhy-saadhnbhaavtvaatsuvrnnsuvrnnpaassaannvt| ata evobhayanayAyattA pAramezvarI tiirthprvrtneti|| 159 / / nizcayanayanA Azraye mokSamArganuM prarUpaNa karavAmAM AvyuM. ane je pUrva (107 mI gAthAmAM) darzAvavAmAM AvyuM hatuM te svaparahetuka paryAyane Azrita, 'bhinnasAdhyasAdhanabhAvavALA vyavahAranayanA Azraye (-vyavahAranayanI apekSAe) prarUpavAmAM AvyuM hatuM AmAM paraspara virodha Ave che ema paNa nathI, kAraNa ke survaNa ane survaNapASANanI mAphaka nizcayavyavahArane sAdhya-sAdhanapaNuM che. tethI ja paramezvarI ( jinabhagavAnanI) tIrthapravartanA baMne nayone AdhIna che. 159. jemake, nirvikalpadhyAnapariNata (-zuddhAtmazraddhAnajJAnacAritrapariNata) munine nizcayanayathI mokSamArga che kAraNa ke tyAM (mokSarUpa) sAdhya ane (mokSamArgarUpa) sAdhana eka prakAranAM arthAta zuddhAtmarUpa (-zuddhAtmaparyAyarUpa) che. 1. je paryAyomAM sva tema ja para kAraNa hoya che arthAta upAdAnakAraNa tema ja nimittakAraNa hoya che te paryAyo aparahetuka paryAyo che; jemake chaThThI guNasthAne (dravyArthikanayanA viSayabhUta zuddhAtmasvarUpanA AMzika AlaMbana sahita) vartatAM tattvArthazraddhAna (navapadArthagata zraddhAna), tattvArthajJAna (navapadArthagata jJAna) ane paMcamahAvratAdirUpa cAritra-e badhA svaparahetuka paryAyo che. teo ahIM vyavahAranayanA viSayabhUta che. 2. je nayamAM sAdhya tathA sAdhana bhinna hoya ( -jAdAM prarUpavAmAM Ave ) te ahIM vyavahAranaya che; jemake, chaThThA guNasthAne (dravyArthikanayanA viSayabhUta zuddhAtmasvarUpanA AMzika AlaMbana sahita) vartatAM tattvArthazraddhAna (navapadArthasaMbaMdhI zraddhAna), tattvArthajJAna ane paMcamahAvratAdirUpa cAritra vyavahAranayathI mokSamArga che kAraNa ke (mokSarUpa) sAdhya ahetuka paryAya che ane (tattvArthazraddhAnAdimaya mokSamArgarUpa) sAdhana svaparahetuka paryAya che. 3. je pASANamAM suvarNa hoya tene suvarNapASANa kahevAmAM Ave che. jema vyavahAranayathI suvarNapASANa suvarNanuM sAdhana che, tema vyavahAranayathI vyavahAramokSamArga nizcayamokSamArganuM sAdhana che; eTale ke vyavahAranayathI bhAvaliMgI munine savikalpa dazAmAM vartatAM tattvArthazraddhAna, tattvArthajJAna ane mahAvratAdirUpa cAritra nirvikalpa dazAmAM vartatAM zuddhAtmazraddhAnajJAnAnuSThAnanAM sAdhana che. 4. tIrthamArga (arthAt mokSamArga); upAya (arthAt mokSano upAya); upadeza; zAsana. 5. jinabhagavAnanA upadezamAM be nayo dvArA nirUpaNa hoya che. tyAM, nizcayanaya dvArA to satyArtha nirUpaNa karavAmAM Ave che ane vyavahAranaya dvArA abhUtArtha upacarita nirUpaNa karavAmAM Ave che. prazna:- satyArtha nirUpaNa ja karavuM joIe; abhUtArtha upacarita nirUpaNa zA mATe karavAmAM Ave che? Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.Atma Dharma.com for updates 222 ] [ bhagavAnazrIkuMdakuMda dhammAdIsaddahaNaM sammattaM NANamaMgapuvvagadaM / ceTThA tavamhi cariyA vavahAro mokkhamaggo tti / / 160 / / paMcAstikAyasaMgraha dharmAdizraddhAnaM samyaktvaM jnyaanmnggpuurvgtm| ceSTA tapasi caryA vyavahAro mokSamArga iti / / 160 / / dharmAdinI zraddhA sudaga, pUrvAMgabodha subodha che, ta5mAMhi ceSTA ca2Na-eka vyavahAramukitamArga che. 160 anvayArtha:- [dharmAvizraddhAnuM samyavattvam] dharmAstikAyAdinuM zradvAna te samyaktva [apUrva tam jJAnam ] aMgapUrvasaMbaMdhI jJAna te jJAna ane [tapasi gheTA caryA] tapamAM ceSTA ( -pravRtti ) te cAritra; [ kRti] e pramANe [ vyavahAra: mokSamArga: ] vyavahA2mokSamArga che. utta2:- jene siMhanuM yathArtha svarUpa sIdhuM samajAtuM na hoya tene siMhanA svarUpanA upacirata nirUpaNa dvArA arthAt bilADInA svarUpanA nirUpaNa dvArA siMhanA yathArtha svarUpanA khyAla tarapha dorI javAmAM Ave che, tema jene vastunuM yathArtha svarUpa sIdhuM samajAtuM na hoya tene vastusvarUpanA upacarita nirUpaNa dvArA vastusvarUpanA yathArtha khyAla tarapha dorI javAmAM Ave che. vaLI lAMbA kathanane badale saMkSipta kathana karavA mATe paNa vyavahAranaya dvArA upacarita nirUpaNa karavAmAM Ave che. ahIM eTaluM lakSamAM rAkhavAyogya che ke- je puruSa bilADInA nirUpaNane ja siMhanuM nirUpaNa mAnI bilADIne ja siMha samajI bese te to upadezane ja yogya nathI, tema je puruSa upacarita nirUpaNane ja satyArtha mAnI vastusvarUpane khoTI rIte samajI bese te to upadezane ja yogya nathI. [ahIM eka udAharaNa levAmAM Ave cheH sAdhya-sAdhana viSenuM satyArtha nirUpaNa ema che ke 'chaThThA guNasthAne vartatI AMzika zuddhi sAtamA guNasthAnayogya nirvikalpa zuddha pariNatinuM sAdhana che.' have, 'chaThThA guNasthAne kevI athavA keTalI zuddhi hoya che'- e vAtano paNa sAthe sAthe khyAla karAvavo hoya to, vistArathI ema nirUpaNa karAya ke 'je zuddhinA saddabhAvamAM, tenI sAthe sAthe mahAvratAdinA zubhavikalpo haTha vinA sahajapaNe vartatA hoya che te chaThThA guNasthAnayogya zuddhi sAtamA guNasthAnayogya nirvikalpa zuddha pariNatinuM sAdhana che.' AvA lAMbA kathanane badale, ema kahevAmAM Ave ke 'chaThThA guNasthAne vartatA mahAvratAdinA zubha vikalpo sAtamA guNasthAnayogya nirvikalpa zuddha pariNatinuM sAdhana che,' to e upacarita nirUpaNa che. AvA upacarita nirUpaNamAMthI ema artha tAravavo joIe ke 'mahAvratAdinA zubha vikalpo nahi paNa temanA dvArA sUcavavA dhArelI chaThThA guNasthAnayogya zuddhi kharekhara sAtamA guNasthAnayogya nirvikalpa zuddha pariNatinuM sAdhana che. '] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ rara3 kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana nizcayamokSamArgasAdhanabhAvena puurvoddissttvyvhaarmokssmaargnirdesho'ym| samyagdarzanajJAnacAritrANi mokssmaargH| tatra dharmAdInAM dravyapadArthavikalpavatAM tattvArthazraddhAnabhAvasvabhAvaM bhAvantaraM zraddhAnAkhyaM samyaktvaM, tattvArthazraddhAnanirvRtau satyAmaGgapUrvagatArthapari-cchittirjJAnam, AcArAdisUtraprapaJcitavicitrayativRttasamastasamudayarUpe tapasi ceSTA caryA-ityeSa: svaparapratyayaparyAyAzritaM bhinnasAdhyasAdhanabhAvaM vyavahAranayamAzrityAnugamyamAno mokSamArga: kArta-svarapASANArpitadIptajAtavedovatsamAhitAntaraGgasya pratipadamuparitanazuddhabhUmikAsu paramaramyAsu vizrAntimabhinnAM niSpAdayan, jAtyakArtasvarasyeva zuddhajIvasya kathaMcidbhinnasAdhyasAdhanabhAvAbhAvA-tsvayaM zuddhasvabhAvena vipariNamamAnasyApi, nizcayamokSamArgasya sAdhanabhAvamApadyata iti|| 160 / / TIkA:- nizcayamokSamArganA sAdhana tarIke, pUrvAdiSTa (107 mI gAthAmAM ullekhavAmAM AvelA) vyavahAramokSamArgano A nirdeza che. samyagdarzana-jJAna-cAritra te mokSamArga che. tyAM (cha) dravyarUpa ane (nava) padArtharUpa jemanA bhedo che evAM dharmAdinA tattvArthazraddhAnarUpa bhAva (-dharmAstikAyAdinI tattvArthapratItirUpa bhAva) jeno svabhAva che evo, "zraddhAna' nAmano bhAvavizeSa te samyakatva; tattvArthazraddhAnanA sabhAvamAM aMgapUrvagata padArthonuM avabodhana (-jANavuM) te jJAnaH AcArAdi sUtro vaDa kahevAmAM AvelA anekavidha muni-AcAronA samasta samudAyarUpa tapamAM ceSTA (-pravartana) te cAritra:Avo A, svaparahetuka paryAyane Azrita, bhinnasAdhyasAdhanabhAvavALA vyavahAranayanA Azraye (-vyavahAranayanI apekSAe) anusaravAmAM Avato mokSamArga, suvarNapASANane lagADavAmAM AvatA pradIpta agninI mAphaka *samAhita aMtaraMgavALA jIvane (arthAt ) jenuM aMtaraMga ekAgrasamAdhi prApta che evA jIvane) pade pade parama ramya evI uparanI zuddha bhUmikAomAM abhinna vizrAMti (abhedarUpa sthiratA) nipajAvato thako-joke uttama suvarNanI mAphaka zuddha jIva kathaMcit bhinnasAdhyasAdhanabhAvanA abhAvane lIdhe svayaM (potAnI meLe) zuddha svabhAve pariName che. topaNa-nizcayamokSamArganA sAdhanapaNAne pAme che. bhAvArtha- jene aMtaraMgamAM zuddhino aMza pariNamyo che te jIvane tattvArtha * samAhita=ekAgra; ekatAne pAmela; abhedatAne prApta chinnabhinnatA rahita, samAdhiprAsa; zuddha, prazAMta. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 224 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda NicchayaNaeNa bhaNido tihi tehiM samAhido hu jo appaa| Na kuNadi kiMci vi aNNaM Na muyadi so mokkhamaggo tti|| 161 / / nizcayanayena bhaNitastribhistaiH samAhitaH khalu yaH aatmaa| na karoti kiMcidapyanyanna muJcati sa mokSamArga iti||171|| zraddhAna, aMgapUrvagata jJAna ane muni-AcAramAM pravartanarUpa vyavahAramokSamArga vizeSa vizeSa zuddhinuM vyavahArasAdhana banato thako, joke nirvikalpazuddhabhAvapariNata jIvane paramArtha to uttama suvarNanI jema abhinnasAdhyasAdhanabhAvane lIdhe svayameva zuddhabhAvarUpa pariNamana hoya che topaNa, vyavahAranayathI nizcayamokSamArganA sAdhanapaNAne pAme che. [ ajJAnI dravyaliMgI muninuM aMtaraMga leza paNa samAhita nahi hovAthI arthAt tene (dravyArthikanayanA viSayabhUta zuddhAtmasvarUpanA ajJAnane lIdhe) zuddhino aMza paNa pariNamyo nahi hovAthI tene vyavahAramokSamArga paNa nathI.] 16O. je jIva darzanazAnacaraNa vaDe samAhita hoIne, choDe-grahe nahi anya kaMIpaNa, nizcaye zivamArga che. 161. anvayArthaH- [5: mAtmA] je AtmA [ tai: trima: rava7 samAhita ] e traNa vaDe kharekhara samAhita thayo thako (arthAt samyagdarzanazAnacAritra vaDe kharekhara ekAgra-abheda thayo thako) [ anya vicit pi] anya koI paNa [2 varAti ne mugrati ] karato nathI ke choDato nathI, [sa:] te [ nizcayanayena] nizcayanayathI [ mokSamApa: ti maLata:] "mokSamArga' kahevAmAM Avyo che. 1. A gAthAnI zrI jayasenAcAryadevakRta TIkAmAM paMcamaguNasthAnavartI gRhasthane paNa vyavahAramokSamArga kahyo che. tyAM vyavahAramokSamArganuM svarUpa nIce pramANe varNavyuM che - "vItarAgasarvajJapraNIta jIvAdipadArtho saMbaMdhI samyaka zraddhAna tema ja jJAna baMne, gRhasthane ane tapodhanane samAna hoya che; cAritra, tapodhanone AcArAdi caraNagraMthomAM vihita karelA mArga pramANe pramatta-apramatta guNasthAnayogya paMcamahAvrata-paMcasamiti-trigumi-paDAvazyakAdirUpa hoya che ane gRhasthone upAsakAdhyayanagraMthamAM vihita karelA mArga pramANe paMcamaguNasthAnayogya dAna-zIla-pUjAupavAsAdirUpa athavA dArzanika-vratikAdi agiyAra sthAnarUpa (agiyAra pratimArUpa) hoya che; e pramANe vyavahAramokSamArganuM lakSaNa che.' Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 225 vyavahAramokSamArgasAdhyabhAvena nishcymokssmaargopnyaaso'ym| samyagdarzanajJAnacAritrasamAhita Atmaiva jIvasvabhAvaniyatacaritratvAnnizcayena mokssmaargH| atha khalu kathaJcanAnAdyavidyAvyapagamAvyavahAramokSamArgamanuprapanno dharmAditattvArthAzraddhAnAGgapUrva-gatArthAjJAnAtapazceSTAnAM dharmAditattvArthazraddhAnAGgapUrvagatArthajJAnatapazceSTAnAJca tyAgopAdAnAya prArabdhaviviktabhAvavyApAraH, kutazcidupAdeyatyAge tyAjyopAdAne ca punaH pravartitapratividhAnAbhiprAyo, yasminyAvati kAle viziSTabhAvanAsauSThavavazAtsamyagdarzanajJAnacAritraiH svabhAvabhUtaiH samamaGgAGgibhAva pariNatyA TIkAH- vyavahAramokSamArganA sAdhya tarIke, nizcayamokSamArganuM A kathana che. samyagdarzana-jJAna-cAritra vaDe samAhita thayelo AtmA ja jIvasvabhAvamAM niyata cAritrarUpa hovAne lIdhe nizcayathI mokSamArga che. have te vistAra ema che ke), A AtmA kharekhara kathaMcit (koI prakAre, nija udhamathI) anAdi avidyAnA nAza dvArA vyavahAramokSamArgane pAmyo thako, dharmAdisaMbaMdhI tattvArthaazraddhAnanA, aMgapUrvagata padArthosaMbaMdhI ajJAnanA ane atapamAM ceSTAnA tyAga arthe tathA dharmAdisaMbaMdhI tattvArthazraddhAnanA, aMgapUrvagata padArthosabaMdhI jJAnanA ane tapamAM ceSTAnA grahaNa arthe (-traNanA tyAga arthe tathA traNanA grahaNa arthe) 'vivikta bhAvarUpa vyApAra karato thako, vaLI koI kAraNe grAhyano tyAga thaI jatAM ane tyAjyanuM grahaNa thaI jatAM tenA pratividhAnano abhiprAya karato thako, je kALe ane jeTalA kALa sudhI viziSTa bhAvanAsauSThavane lIdhe svabhAvabhUta samyagdarzana-jJAna-cAritra sAthe aMga-aMgIbhAve pariNati 1. vivikta = vivekathI jAdA tAravelA (arthAt ya ane upAdeyano viveka karIne vyavahAra upAdeya tarIke jANelA). [ jeNe anAdi ajJAnano nAza karI zuddhino aMza pragaTa karyo che evA vyavahAramokSamArgI (savikalpa) jIvane niHzaMkatA-ni:kAMkSA-nivicikitsAdi bhAvarUpa, svAdhyAya-vinayAdi bhAvarUpa ane niraticAra vratAdi bhAvarUpa vyApAra bhUmikAnusAra hoya che tathA koI kAraNe upAdeya no (-vyavahAre grAhya bhAvono ) tyAga thaI jatAM ane tyAjya bhAvonuM upAdAna arthAt grahaNa thaI jatAM tenA pratikArarUpe prAyazcittAdi vidhAna paNa hoya che. ] 2. pratividhAna = pratikAra karavAnI vidhi; pratikArano upAya; ilAja. 3. viziSTa bhAvanAsauSThava = khAsa sArI bhAvanA (arthAta khAsa zuddha bhAvanA ); viziSTa prakAranI uttama bhAvanA. 4. AtmA te aMgI ane svabhAvabhUta samyagdarzanajJAnacAritra te aMga. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 226 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAna zrIkuMdakuMda tatsamAhito bhUtvA tyAgopAdAnavikalpazUnyatvAdvizrAntabhAvavyApAra: suniHprakampa: ayamAtmAva-tiSThate, tasmin tAvati kAle ayamevAtmA jIvasvabhAvaniyatacaritatvAnnizcayena mokSamArga ityucyte| ato nizcayavyavahAramokSamArgayoH sAdhyasAdhanabhAvo nitraamuppnn|| uddA vaDe temanAthI samAhita thaIne, tyAgagrahaNanA vikalpathI zUnyapaNAne lIdhe (bhadAtmaka) bhAvarUpa vyApAra virAma pAmavAthI (arthAt bhedabhAvarUpa-khaMDabhAvarUpa vyApAra aTakI javAthI) sunikhaMDapaNe rahe che, te kALe ane teTalA kALa sudhI A ja AtmA jIvasvabhAvamAM niyata cAritrarUpa hovAne lIdhe nizcayathI "mokSamArga" kahevAya che. AthI, nizcayamokSamArga ane vyavahAramokSamArgane sAdhya-sAdhanapaNuM atyaMta ghaTe che. bhAvArtha- nizcayamokSamArga nija zuddhAtmAnI ruci, zakti ane nizcaLa anubhUtirUpa che. teno sAdhaka (arthAt nizcayamokSamArganuM vyavahArasAdhana) evo je bhedaratnatrayAtmaka vyavahAramokSamArga tene jIva kathaMcit (-koI prakAre, nija udyamathI) potAnA saMvedanamAM AvatI avidhAnI vAsanAnA vilaya dvArA pAmyo thako, jyAre guNasthAnarUpa sopAnanA krama pramANe nijazuddhAtmadravyanI bhAvanAthI utpanna nityAnaMdalakSaNavALA sukhAmRtanA rasAsvAdanI sirUpa parama kaLAnA anubhavane lIdhe nijazuddhAtmAzrita nizcayadarzanazAnacAritrarUpe abhedapaNe pariName che, tyAre nizcayanayathI bhinna sAdhya-sAdhananA abhAvane lIdhe A AtmA ja mokSamArga che. mATe ema TharyuM ke suvarNa ane suvarNapASANanI mAphaka nizcayamokSamArga ane vyavahAramokSamArgane sAdhya-sAdhakapaNuM (vyavahAranayathI) atyaMta ghaTe che. 161. 1. temanAthI = svabhAvabhUta samyagdarzana-jJAna-cAritrathI 2. ahIM e khyAlamAM rAkhavAyogya che ke jIva vyavahAramokSamArgane paNa anAdi avidhAno nAza karIne ja pAmI zake che; anAdi avidhAnA nAza pahelAM to (arthAt nizcayanayanA-dravyArthikanayanAviSayabhUta zuddhAtmasvarUpanuM bhAna karyA pahelAM to) vyavahAramokSamArga paNa hoto nathI. vaLI, "nizcayamokSamArga ane vyavahAramokSamArgane sAdhya-sAdhanapaNuM atyaMta ghaTe che" ema je kahevAmAM AvyuM che te vyavahAranaya dvArA karavAmAM AveluM upacarita nirUpaNa che. temAMthI ema artha tAravavo joIe ke "chaThThI guNasthAne vartatA zubha vikalpone nahi paNa chaThThA guNasthAne vartatA zuddhinA aMzane ane sAtamA guNasthAnayogya nizcayamokSamArgane kharekhara sAdhana-sAdhyapaNuM che.' chaThThI guNasthAne vartato zuddhino aMza vadhIne jyAre ane jeTalA kALa sudhI ugra zuddhine lIdhe zubha vikalpono abhAva varte che tyAre ane teTalA kALa sudhI sAtamAM guNasthAnayogya nizcayamokSamArga hoya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana | [ 227 jo caradi NAdi pecchadi appANaM appaNA annnnnnmyN| so cArittaM NANaM daMsaNamidi Nicchido hodi|| 162 / / yazcarati jAnAti pazyati aatmaanmaatmnaannymym| sa cAritraM jJAnaM darzanamiti nizcito bhvti|| 162 / / aatmnshcaaritrjnyaandrshntvdyotnmett| yaH khalvAtmAnamAtmamayatvAdananyamayamAtmanA carati-svabhAvaniyatAstitvenAnuvartate, AtmanA jAnAti-svaparaprakAzakatvena cetayate, AtmanA pazyati-yAthAtathyenAvalokayate, sa khalvAtmaiva cAritraM jJAnaM darzanamiti kartRkarmakaraNAnAma jANe, jue ne Acare nija Atmane AtmA vaDe, te jIva darzana, jJAna ne cAritra che nizcitapaNe. 162. anvayArthaH- [4] je (AtmA) [ ananyamayam mAtmAna+] ananyamaya AtmAne [ gAtmanA] AtmAthI [ rati] Acare che, [nAnAti] jANe che, [pazyati] dekhe che, [sa:] te (AtmA ja) [vAritra] cAritra che, [ jJAna] jJAna che, [rzanama] darzana che [ ]i ema [ nizcita: mavati] nizcita che. TIkAH- A, AtmAnA cAritra-jJAna-darzanapaNAnuM prakAzana che (arthAt AtmA ja cAritra, jJAna ane darzana che ema ahIM samajAvyuM che ). je (AtmA) kharekhara AtmAne-ke je Atmamaya hovAthI ananyamaya che tene-AtmAthI Acare che arthAt svabhAvaniyata astitva vaDe anuvarte che (-svabhAvaniyata astitvarUpe pariNamIne anusare che), (ananyamaya AtmAne ja) AtmAthI jANe che arthAt svaparaprakAzakapaNe cete che, (ananyamaya AtmAne ja) AtmAthI dekhe che arthAt yathAtathapaNe avaloke che, te AtmA ja kharekhara cAritra che, jJAna che, darzana che-ema kartA-karma-karaNanA abhedane lIdhe nizcita che. AthI 1. svabhAvaniyata = svabhAvamAM avasthita; ( jJAnadarzanarUpa) svabhAvamAM daDhapaNe rahela. [ "svabhAvaniyata astitva'nI vizeSa spaSTatA mATe 154 mI gAthAnI TIkA jAo.]. 2. jyAre AtmA AtmAne AtmAthI Acare jANe-dekhe che, tyAre kartA paNa AtmA, karma paNa AtmA ane karaNa paNa AtmA che; e rIte tyAM kartA-karma-karaNanuM abhinnapaNuM che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 228 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda bhedAnnizcito bhvti| atazcAritrajJAnadarzanarUpatvAjjIvasvabhAvaniyatacaritatvalakSaNaM nizcayamokSamArgatvamAtmano nitraamuppnnmiti|| 162 / / jeNa vijANadi savvaM pecchadi so teNa sokkhmnnuhvdi| idi taM jANadi bhavio abhaviyasatto Na sddhdi||163|| yena vijAnAti sarvaM pazyati sa tena saukhymnubhvti| iti tajjAnAti bhavyo'bhavyasattvo na shrddhtte|| 163 / / sarvasyAtmanaH saMsAriNo mokssmaargaarhtvniraaso'ym| iha hi svabhAvaprAtikUlyAbhAvahetukaM saukhym| Atmano hi dRzi-jJaptI ( ema nakkI thayuM ke) cAritra-jJAna-darzanarUpa hovAne lIdhe AtmAne jIvasvabhAvaniyata cAritra jenuM lakSaNa che evuM nizcayamokSamArgapaNuM atyaMta ghaTe che (arthAt AtmA ja cAritra-jJAna-darzana hovAne lIdhe AtmA ja jJAnadarzanarUpa jIvasvabhAvamAM daDhapaNe raheluM cAritra jenuM svarUpa che evo nizcayamokSamArga che ). 162. jANe-jue che sarva tethI saukhya-anubhava muktane; -A bhAva jANe bhavya jIva, abhavya nahi zraddhA lahe. 163 anvayArtha- [ yena] jethI (AmAM mukta thatAM) [ sarva vinAnAti] sarvane jANe che ane [pazyati] dekhe che, [ tena] tethI [sa: ] te [ sauradhyam anumati] saukhyane anubhave che;[ rUti tad] Ama [bhavya: nAnAti] bhavya jIva jANe che, [3mavyasattva: 1 zraddhatta ] abhavya jIva zraddhato nathI. TIkAH- A, sarva saMsArI AtmAo mokSamArgane yogya hovAnuM nirAkaraNa niSedha) che kharekhara saukhyanuM kAraNa svabhAvanI pratikULatAno abhAva che. AtmAno "svabhAva" kharekhara zijJapti (darzana ane jJAna) che. te bannene viSayapratibaMdha 1. pratikULatA = viruddhatA; viparItatA; UlaTApaNuM. 2. viSayapratibaMdha = viSayamAM rukAvaTa arthAt maryAditapaNuM. (darzana ane jJAnanA viSayamAM maryAditapaNuM hovuM te svabhAvanI pratikULatA che. ) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ ra29 svbhaavH| tayorviSayapratibandha: praatikuulym| mokSe khalvAtmana: sarvaM vijAnataH pazyatazca tdbhaavH| tatastaddhetukasyAnAkulatvalakSaNasya paramArthasukhasya moksse'nubhuutirclitaa'sti| ityetadbhavya eva bhAvato vijAnAti, tataH sa eva mokssmaargaarhH| naitadabhavyaH zraddhatte, tata: sa mokSamArgAnarha eveti| ataH katipaye eva saMsAriNo mokSamArgArhA na sarva eveti||163|| daMsaNaNANacarittANi mokkhamaggo tti sevidvvaanni| sAdhUhi idaM bhaNidaM tehiM du baMdho va mokkho vaa|| 164 / / darzanajJAnacAritrANi mokSamArga iti sevitvyaani| sAdhubhiridaM bhaNitaM taistu bandho vA mokSo vaa|| 164 / / hovo te "pratikULatA' che. mokSamAM kharekhara AtmA sarvane jANato ane dekhato hovAthI teno abhAva hoya che (arthAt mokSamAM svabhAvanI pratikULatAno abhAva hoya che). tethI teno abhAva jenuM kAraNa che evA anAkuLatAlakSaNavALA paramArtha-sukhanI mokSamAM acalita anubhUti hoya che.-A pramANe bhavya jIva ja bhAvathI jANe che, tethI te ja mokSamArgane yogya che; abhavya jIva e pramANe zraddhato nathI, tethI te mokSamArgane ayogya ja che. AthI (ema kahyuM ke, keTalAka ja saMsArIo mokSamArgane yogya che, badhAya nahi. 163. daga, jJAna ne cAritra che zivamArga tethI sevavAM -saMte kahyuM, paNa hetu che e baMdhanA vA mokSanA. 164. anvayArthaH- [vanajJAnavAritrALa] darzana-jJAna-cAritra [ mokSamA ] mokSamArga che [ rUti] tethI [sevitavyAni] teo sevavAyogya che[ rUma sAdhufma: 1. pAramArthika sukhanuM kAraNa svabhAvanI pratikULatAno abhAva che. 2. pAramArthika sukhanuM lakSaNa athavA svarUpa anokuLatA che. 3. zrI jayasenAcAryadevakRta TIkAmAM kahyuM che ke "te anaMta sukhane bhavya jIva jANe che, upAdeyapaNe zraddha che ane potapotAnA guNasthAna anusAra anubhave che." Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 230 ] paMcAstikAyasaMgrahu [ bhagavAnazrIkuMdakuMdadrshnjnyaancaaritraannaaN kathaMcidvandhahetutvopadarzanena jIvasvabhAve niyatacaritasya saakssaanmoksshetutvdyotnmett| __ amUni hi darzanajJAnacAritrANi kiyanmAtrayApi parasamayapravRttyA saMvalitAni kRzAnusaMvalitAnIva ghRtAni kathaJcidviruddhakAraNatvarUDherbandhakAraNAnyapi bhvnti| yadA tu samastapara-samayapravRttinivRttirUpayA svasamayapravRttyA saGgacchaMte, tadA nivRttakRzAnusaMvalanAnIva ghRtAni viruddhakAryakAraNabhAvAbhAvAtsAkSAnmokSakAraNAnyeva bhakita] ema sAdhuoe kahyuM che; [ saiH tu] paraMtu temanAthI [vazva: vA] baMdha paNa thAya che ane [ mokSa: vA ] mokSa paNa thAya che. TIkA:- ahIM, darzana-jJAna-cAritranuM kathaMcit baMdhahetupaNuM darzAvyuM che ane e rIte jIvasvabhAvamAM niyata cAritranuM sAkSAt mokSahetupaNuM prakAzita karyuM che. A darzana-jJAna-cAritra, jo thoDI paNa parasamayapravRtti sAthe milita hoya to, agni sAthe milita ghInI mAphaka (arthAt 'uSNatAyukta ghInI jema), kathaMcit viruddha kAryanA kAraNapaNAnI vyAtine lIdhe baMdhakAraNo paNa che. ane jyAre teo (darzana-jJAna-cAritra), samasta parasamayapravRttithI nivRttirUpa evI svasamayapravRtti sAthe saMyukta hoya che tyAre, jene agni sAthenuM militapaNe nivRtta thayuM che evA ghInI mAphaka, viruddha kAryano kAraNabhAva nivRtta thayo hovAne lIdhe sAkSAt mokSa 1. ghI svabhAve zItaLatAnA kAraNabhUta hovA chatAM, jo te thoDI paNa uSNatAthI yukta hoya to, tenAthI (kathaMcita ) dajhAya paNa che; tevI rIte darzana-jJAna-cAritra svabhAve mokSanAM kAraNabhUta hovA chatAM, - jo teo thoDI paNa parasamayapravRtithI yukta hoya to, temanAthI (kathaMcita ) baMdha paNa thAya che. 2. parasamayapravRttiyukta darzana-jJAna-cAritramAM kathaMcita mokSarUpa kAryathI viruddha kAryanuM kAraNa paNuM (arthAt baMdharUpa kAryanuM kAraNa paNuM ) vyApe che. [ zAstromAM kayAreka darzana-jJAna-cAritrane paNa, jo teo parasamayapravRttiyukta hoya to, kathaMcit baMdhanAM kAraNa kahevAmAM Ave che; vaLI kayAreka jJAnIne vartatA zubhabhAvone paNa kathaMcit. mokSanA paraMparAhatu kahevAmAM Ave che. zAstromAM AvatAM AvA bhinnabhinna paddhatinAM kathano ukelavAmAM e sArabhUta hakIkata khyAlamAM rAkhavI ke-jJAnIne jyAre zuddhAzuddharUpa mizraparyAya vartato hoya che tyAre te mizraparyAya ekAMte saMvara-nirjarA-mokSanA kAraNabhUta hoto nathI ke ekAMte Asava-baMdhanA kAraNabhUta hoto nathI, paraMtu te mizraparyAyano zuddha aMza saMvara-nirjarA-mokSanA kAraNabhUta hoya che ane azuddha aMza Agnava-baMdhanA kAraNabhUta hoya che. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ ra31 bhvnti| tataH svasamayapravRttinAmno jIvasvabhAvaniyatacaritasya saakssaanmokssmaargtvmuppnntA.264nA aNNANAdo NANI jadi maNNadi suddhsNpogaado| havadi tti dukkhamokkhaM parasamayarado havadi jiivo|| 165 / / ajJAnAt jJAnI yadi manyate shuddhsNpryogaat| bhavatIti duHkhamokSaH parasamayarato bhavati jIvaH / / 165 / / suukssmprsmysvruupaakhyaanmett| arhadAdiSu bhagavatsu siddhisAdhanIbhUteSu bhaktibhAvAnuraJjitA cittavRttiratra kAraNo ja che. mATe "svasamayapravRtti' nAmanuM je jIvasvabhAvamAM niyata cAritra tene sAkSAta mokSamArgapaNuM ghaTe che. 164. jinavarapramukhanI bhakti dvArA mokSanI AzA dhare ajJAnathI jo jJAnI jIva, to parasamayarata teha che. 165. anvayArthaH- [ zuddhasaMprayoti] zuddhasaMprayogathI (zubha bhaktibhAvathI) [du:mokSa: bhavati] du:khamokSa thAya che [ ti] ema [ yadri] jo [ ajJAnAta] ajJAnane lIdhe [ jJAnI] jJAnI [manyate] mAne, to te [parasamayarata: nIvaDa] parasamayarata jIva [ mavati] che. [ "atAdi pratye bhakti-anurAgavALI maMdazuddhithI paNa kama mokSa thAya che' evuM jo ajJAnane lIdhe (-zuddhAtmasaMvedananA abhAvane lIdhe, rAgAMzane lIdhe) jJAnIne paNa (maMda puruSArthavALuM) valaNa varte, to tyAMsudhI te paNa sUkSma parasamayamAM rata che.] TIkAH- A, sUkSma parasamayanA svarUpanuM kathana che. siddhinA sAdhanabhUta evA ahaMtAdi bhagavaMto pratye bhaktibhAvathI anu 1. A nirUpaNa sAthe sarakhAvavA mATe zrI pravacanasAranI 11 mI gAthA ane tenI tattapradIpikA TIkA jAo. 2. mAnavuM = valaNa karavuM; irAdo rAkhavo AzA dharavI; icchA karavI; gaNanA karavI; abhiprAya karavo. 3. anuraMjita = anurakta; rAgavALI; sarAga. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 23ra ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda shuddhsNpryogH| atha khalvajJAnalavAvezAdyadi yAvat jJAnavAnapi tataH zuddhasaMprayogAnmokSo bhavatI-tyabhiprAyeNa khidyamAnastatra pravartate tadA tAvatso'pi rAgalavasadbhAvAtparasamayarata ityupgiiyte| atha na kiM punarniraGkuzarAgakalikalaGkitAntaraGgavRttiritaro jana iti|| 165 / / arhNtsiddhcediypvynngnnnnaannbhttisNpnnnno| baMdhadi puNNaM bahuso Na hu so kammakkhayaM kunndi||166 / / arhtsiddhcaityprvcngnnjnyaanbhktismpnnH| badhnAti puNyaM bahuzo na khalu sa karmakSayaM kroti||166 / / raMjita cittavRtti te ahIM "zuddhasaMprayoga' che. have, ajJAnalavanA AvezathI jo jJAnavAna paNa te zuddhasaMprayogathI mokSa thAya che' evA abhiprAya vaDe kheda pAmato thako temAM (zuddhasaprayogamAM) pravarte, to tyAMsudhI te paNa rAgalavanA sabhAvane lIdhe "parasamayarata" kahevAya che. to pachI niraMkuza rAgarUpa kalezathI kalaMkita evI aMtaraMga vRtivALo itara jana zuM parasamayarata na kahevAya ? (avazya kahevAya ja )* 165. jina-siddha-pravacana-caitya-munigaNa-jJAnanI bhakti kare, te puNyabaMdha lahe ghaNo, paNa karmano kSaya nava kare. 166. anvayArthaH- [EtsiddhacaityapravacanALajJAnamasimpannaH] ahaMta, siddha, caitya 1. ajJAnalava = jarAka ajJAnaH alpa ajJAna. 2. rAgalava = jarAka rAga; alpa rAga. 3. parasamayarata = parasamayamAM rata; parasamayasthita; parasamaya pratye valaNavALo; parasamayamAM Asakta. 4. A gAthAnI zrI jayasenAcAryadevakRta TIkAmAM A pramANe vivaraNa che: koI puruSa nirvikAra-zuddhAtmabhAvanAsvarUpa paramopekSAsaMyamamAM sthita rahevA icche che, paraMtu temAM sthita rahevAne azakta vartato thako kAmakrodhAdi azubha pariNAmanA vaMzanArthe athavA saMsArasthitinA chedanArthe jyAre paMcaparameSThI pratye guNastavanAdi bhakti kare che, tyAre te sUkSma parasamayarUpe pariNata vartato thako sarAga samyagdaSTi che; ane jo te puruSa zuddhAtmabhAvanAmAM samartha hovA chatAM paNa, tene (zuddhAtmabhAvanAne) choDIne "zubhopayogathI ja mokSa thAya che" ema ekAte mAne, to te sthaLa parasamayarUpa pariNAma vaDa ajJAnI mithyASTi thAya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ 233 kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana uktazuddhasaMprayogasya kathaJcidvandhahetutvena mokssmaargtvniraaso'ym| arhadAdibhaktisaMpannaH kathaJcicchuddhasaMprayogo'pi san jIvo jIvadrAgalavatvAcchubhopayoga-tAmajahat bahuza: puNyaM badhnAti, na khalu sklkrmkssymaarbhte| tataH sarvatra rAgakaNikA'pi pariharaNIyA prsmyprvRttinibndhntvaaditi||166 / / jassa hidaeNumettaM vA paradavvamhi vijjade raago| so Na vijANadi samayaM sagassa savvAgamadharo vi||167|| (-atAdinI pratimA), pravacana (-zAstra), munigaNa ane jJAna pratye bhaktisaMpanna jIva [vaduraza: puSya vaijJAti] ghaNuM puNya bAMdhe che, [ na tu : rmakSaya roti] paraMtu te kharekhara karmano kSaya karato nathI. TIkA- ahIM, pUrvokta zuddhasaMprayogane kathaMcit baMdhahetupaNuM hovAthI tenuM mokSamArgapaNuM *nirasta karyuM che (arthAt jJAnIne vartato zuddhasaMprayoga nizcayathI baMdhahetubhUta hovAne lIdhe te mokSamArga nathI ema ahIM darzAvyuM che). atAdi pratye bhaktisaMpanna jIva, kathaMcit "zuddhasaMprayogavALo' hovA chatAM paNa, *rAgalava jIvato ( vidhamAna) hovAthI "zubhopayogIpaNA ne nahi choDato thako, ghaNuM puNya bAMdhe che, paraMtu kharekhara sakaLa karmano kSaya karato nathI. tethI sarvatra rAganI kaNikA paNa pariharavAyogya che, kemake te parasamayapravRttinuM kAraNa che. 166. aNumAtra jene hRdayamAM paradravya pratye rAga che, ho sarvaAgamadhara bhale, jANe nahIM svaka-samayane. 167. 1. kathaMcit = koI prakAre; koI apekSAe (arthAt nizcayanayanI apekSAe). [ jJAnIne vartatA zuddhasaMprayogane kadAcit vyavahArathI bhale mokSanI paraMparAtu kahevAmAM Ave, paraMtu nizcayathI to te baMdhahetu ja che kAraNa ke azuddhirUpa aMza che.] 2. nirasta karavuM = khaMDita karavuM; radabAtala karavuM; niSiddha karavuM. 3. siddhinA nimittabhUta evA je atAdi temanA pratyenA bhaktibhAvane pUrve zuddhasaMprayoga kahevAmAM Avyo che. temAM "zuddha' zabda hovA chatAM te "zubha" upayogarUpa rAgabhAva che. [ "zubha" evA arthamAM jema "vizuddha' zabda kadAcit vaparAya che tema ahIM "zuddha' zabda vaparAyo che.]. 4. rAgalava = jarAka rAga; alpa rAga. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 234 ] paMcAstikAyasaMgrahu [ bhagavAnazrIkuMdakuMda yasya hRdaye'NumAtro vA paradravye vidyate raagH| sa na vijAnAti samayaM svakasya srvaagmdhro'pi||167|| svasamayopalambhAbhAvasya raagaikhetutvdyotnmett| yasya khalu rAgareNukaNikA'pi jIvati hRdaye na nAma sa samastasiddhAntasindhupArago'pi niruparAgazuddhasvarUpaM svasamayaM cetyte| tataH svasamayaprasiddhyarthaM piJjanalagnatUlanyAsanyAyamadhiddhatA'rhadAdiviSayo'pi krameNa rAgareNurapasAraNIya iti||167||| dhariduM jassa Na sakkaM cittubbhAmaM viNA du appaannN| rodho tassa Na vijjadi suhAsuhakadassa kmmss||168|| anvayArthaH- [vastha] jene [pa2dravya] paradravya pratye [ jumAtra: vA] aNumAtra paNa (lezamAtra paNa) [RIT:] rAga [ hRdaye vidyate] hRdayamAM varte che [3] te, [sAmadhara: ui] bhale sarvaAgamadhara hoya topaNa, [ svasya samaye na vinAnAti] svakIya samayane jANato (-anubhavato) nathI. TIkA:- ahIM, svasamayanI upalabdhinA abhAvano, rAga eka hetu che ema prakAzya che (arthAt svasamayanI prAptinA abhAvanuM rAga ja eka kAraNa che ema ahIM darzAvyuM che). jene rAgareNunI kaNikA paNa hRdayamAM jIvatI che te, bhale samasta siddhAMtasAgarano pAraMgata hoya topaNa, ' niruparAga-zuddhasvarUpa svasamayane kharekhara cetato (-anubhavato) nathI. mATe, "pIMjaNane coMTela rU'no nyAya lAgu paDato hovAthI, jIve samayanI prasiddhi arthe arhatAdiviSayaka paNa rAgaraNa (-arhatAdi pratyenI paNa rAgaraja) krame dUra karavAyogya che. 167. mananA bhramaNathI rahita je rAkhI zake nahi Atmane, zubha vA azubha karmo taNo nahi rodha che te jIvane. 168. 1. niruparAga-zuddhasvarUpa = uparAgarahita (-nirvikAra ) zuddha jenuM svarUpa che evA. 2. jema pIMjaNane coMTeluM thoDuM paNa rU, pIMjavAnA kAryamAM vinna kare che, tema thoDo paNa rAga svasamayanI upalabdhirUpa kAryamAM vinna kare che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 235 dhartuM yasya na zakyam cittoddhAmaM vinA tvaatmaanm| rodhastasya na vidyate zubhAzubhakRtasya krmnnH|| 168 / / raaglvmuuldossprNpraakhyaanmett| iha khalvarhadAdibhaktirapi na rAgAnuvRttimantareNa bhvti| rAgAdyanuvRttau ca satyAM buddhiprasaramantareNAtmA na taM kathaMcanApi dhArayituM shkyte| buddhiprasare ca sati zubhasyAzubhasya vA karmaNo na nirodho'sti| tato rAgakalivilAsamUla evAyamanarthasantAna iti||168||| anvayArthaH- [vasya] je [ vitto brAma vinA tu] (rAganA sadbhAvane lIdhe ) cittanA bhramaNa vinAno [ mAtmAnan] potAne [ vartana na zayan] rAkhI zakato nathI, [ tasya ] tene [ zubhAzumataca varmar: ] zubhAzubha karmano [ : na vidyate] nirodha nathI. TIkAH- A, rAgalavamUlaka doSaparaMparAnuM nirUpaNa che (arthAt alpa rAga jenuM mULa che evI doSonI saMtatinuM ahIM kathana che). ahIM (A lokamAM) kharekhara atAdi pratyenI bhakti paNa rAgapariNati vinA hotI nathI. rAgAdipariNati hotA, AtmA 'buddhiprasAra vinAno (-cittanA bhramaNathI rahita) potAne koI paNa rIte rAkhI zakato nathI; ane buddhiprasAra hotAM (-cittanuM bhramaNa hotAM), zubha vA azubha karmano virodha hoto nathI. mATe, A anarthasaMtatinuM mULa rAgarUpa kalezano vilAsa ja che. bhAvArtha- ahaMtAdinI bhakti paNa rAga vinA hotI nathI. rAgathI cittanuM bhramaNa thAya che; cittanA bhramaNathI karmabaMdha thAya che. mATe A anarthonI paraMparAnuM mULa kAraNa rAga ja che. 168. 1. buddhiprasAra = vikalpono phelAvo; vikalpavistAra cittanuM bhramaNa; mananuM bhaTakavuM te; mananI caMcaLatA. 2. A gAthAnI zrI jayasenAcAryaviviracita TIkAmAM nIce pramANe vivaraNa karavAmAM AvyuM cheH-mAtra nityAnaMda jeno svabhAva che evA nija AtmAne je jIva bhAvato nathI, te jIvane mAyAmithyAnidAnazalyatrayAdika samastavibhAvarUpa buddhiprasAra rokI zakAto nathI ane te nahi rokAvAthI (arthAt buddhiprasArano nirodha nahi thavAthI) zubhAzubha karmano saMvara thato nathI; tethI ema TharyuM ke samasta anarthaparaMparAonuM rAgAdivikalpo ja mULa che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.Atma Dharma.com for updates 236 ] [ bhagavAnazrIkuMdakuMda tamhA NivvudikAmo NissaMgo Nimmamo ya haviya puNo / siddhesu kuNadi bhattiM NivvANaM teNa pappodi / / 169 / / paMcAstikAyasaMgraha tasmAnnivRttikAmo nissaGgo nirmamazca bhUtvA punaH / siddheSu karoti bhaktiM nirvANaM tena prApnoti / / 169 / / rAgakaliniHzeSIkaraNasya karaNIyatvAkhyAnametat / yato rAgAdyanuvRttau cittodbhrAntiH cittodbhrAntau karmabandha ityuktam, tataH khalu mokSArthinA karmabandhamUlacittodbhrAntimUlabhUtA rAgAdyanuvRttirekAntena niHshessiikrnniiyaa| niHzeSitAyAM tasyAM prasiddhanaiH satyanairmamyaH zuddhAtmadravyavizrAntirUpAM te kA2Ne mokSecchu jIva asaMga ne nirmama banI siddho taNI bhakti kare, upalabdhi jethI mokSanI. 169. anvayArtha:- [tasmAt] mATe [nivRttiAma] mokSArthI jIva [nissaTM ] niHsaMga [7] ane [ nirmama: ] nirmama [bhUtvA puna: ] thaIne [sidveSu ma]i siddhonI bhakti (zuddhAtmadravyamAM sthiratArUpa pAramArthika siddhabhakti ) [ roti] kare che, [ tena] jethI te [ nirvAnaM prApnoti] nirvANane pAme che. TIkA:- A, rAgarUpa kalezano niHzeSa nAza karavAyogya hovAnuM nirUpaNa che. rAgAdipariNati hotAM cittanuM bhramaNa thAya che ane cittanuM bhramaNa hotAM karmabaMdha thAya che ema ( pUrve ) kahevAmAM AvyuM, tethI mokSArthIe karmabaMdhanuM mULa evuM je cittanuM bhramaNa tenA mULabhUta rAgAdipariNatino ekAMte niHzeSa nAza karavAyogya che. teno niHzeSa nAza karavAmAM AvatAM, jene niHsaMgatA ane nirmamatA prasiddha thaI che evo te jIva zuddhAtmadravyamAM vizrAMtirUpa pAramArthika siddhabhakti dharato 1. niHzeSa = saMpUrNa; jarAya bAkI na rahe evo. 2. ni:saMga AtmatattvathI viparIta evo je bAhya-atyaMtara parigrahaNa tenAthI rahita pariNati te ni:saMgatA che. 3. rAgAdi-upAdhirahita caitanyaprakAza jenuM lakSaNa che evA AtmatattvathI viparIta mohodaya jenI utpattimAM nimittabhUta hoya che evA mamakAra-ahaMkArAdirUpa vikalpasamUhathI rahita nirmohrapariNati te nirmamatA che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 237 pAramArthikI siddhabhaktimanubibhrANaH prsiddhsvsmyprvRttirbhvti| tena kAraNena sa eva ni:zeSitakarmabandhaH siddhimvaapnotiiti||169|| sapayatthaM titthayaraM abhigadabuddhissa suttroiss| dUrataraM NivvANaM sNjmtvsNputtss||170|| sapadArthaM tIrthakaramabhigatabuddheH suutrrocinH| dUrataraM nirvANaM sNymtpHsmpryuktsy|| 170 / / arhadAdibhaktirUpaparasamayapravRtteH sAkSAnmokSahetutvAbhAve'pi moksshetutvsdbhaav-dyotnmett| paramparayA thako svasamayapravRttinI prasiddhivALo hoya che. te kAraNathI te ja jIva karmabaMdhano niHzeSa nAza karI siddhine pAme che. 169. saMyama tathA tAyuktane paNa dUratara nirvANa che, sUtro, padArtho, jinavaro prati cittamAM ruci jo rahe. 170. anvayArthaH- [ saMyamatA:saprayu9ca] saMyamanapasaMyukta hovA chatAM, [ sapArtha tIrtharama] nava padArtho tathA tIrthaMkara pratye [mitivudde jenI buddhinuM joDANa varte che ane [ sUtraroniH ] sUtro pratye jene ruci (prIti) varte che, te jIvane [ nirvANa ] nirvANa [TUrataram ] dUratara (vizeSa dUra) che. TIkA:- ahIM, atAdinI bhaktirUpa parasamayapravRttimAM sAkSAt mokSahetupaNAno abhAva hovA chatAM paraMparAe mokSahetupaNAno sadbhAva darzAvyo che. 1. svasamayapravRttinI prasiddhivALo = jene svasamayamAM pravRtti prasiddha thaI che evo. [ je jIva rAgAdipariNatino saMpUrNa nAza karI niHsaMga ane nirmama thayo che te paramArtha-siddhabhaktivaMta jIve svasamayamAM pravRtti siddha karI che tethI svasamayapravRttine lIdhe te ja jIva karmabaMdhano kSaya karI mokSane pAme che, anya nahi.] 2. kharekhara to ema che ke-jJAnIne zuddhAzuddharUpa mizra paryAyamAM je bhakti-AdirUpa zubha aMza varte che te to mAtra devalokAdinA kalezanI paraMparAno ja hetu che ane sAthe sAthe jJAnIne je (maMdazuddhirUpa) zuddha aMza pariName che te saMvaranirjarAno ane (teTalA aMze) mokSano hetu che. kharekhara Ama hovA chatAM, zuddha aMzamAM rahelA saMvara-nirjarA-mokSahetutvano Aropa tenI sAthenA bhakti-AdirUpa zubha aMzamAM karIne te zubha bhAvone devalokAdinA kalezanI prAptinI paraMparA sahita Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 238 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAna zrI kuMdakuMdayH khalu maukSArthamudyatamanAH samupArjitAcintyasaMyamatapobhAro'pyasaMbhAvitaparamavairAgyabhUmikAdhirohaNasamarthaprabhuzakti: piJjanalagnatUlanyAsanyAyena navapadAthaiH sahArhadAdirucirUpAM para-samayapravRttiM parityaktuM notsahate, sa khalu na nAma sAkSAn mokSaM labhate kintu suralokAdiklezaprAptirUpayA paramparayA tmvaapnoti|| 170 / / arahaMtasiddhacediyapavayaNabhatto pareNa nniymenn| jo kuNadi tavokammaM so suralogaM smaadiydi|| 171 / / je jIva kharekhara mokSane arthe udhamI cittavALo vartato thako, aciMtya saMyamatapabhAra saMprApta karyo hovA chatAM paramavairAgyabhUmikAnuM ArohaNa karavAmAM samartha evI prabhuzakti utpanna karI nahi hovAthI, "pIMjaNane coTela rU"nA nyAye, nava padArtho tathA arvatAdinI rucirUpa (prItirUpa) parasamayapravRttino parityAga karI zakato nathI, te jIva kharekhara sAkSAt mokSane prApta karato nathI paraMtu devalokAdinA kalezanI prAptirUpa paraMparA vaDe tene prApta kare che. 170. jina-siddha-pravacana-caitya pratye bhakti dhArI mana viSe, saMyama parama sahu tapa kare, te jIva pAme svargane. 171. mokSaprAptinA hetubhUta kahevAmAM AvyA che. A kathana AropathI (upacArathI) karavAmAM AvyuM che ema samajavuM. [ Avo kathaMcita mokSahetutvano Aropa paNa jJAnIne ja vartatA bhakti-AdirUpa zubha bhAvomAM karI zakAya che. ajJAnIne to zuddhino aMzamAtra paNa pariNamanamAM nahi hovAthI yathArtha mokSahetu bilakula pragaTayo ja nathI-vidhamAna ja nathI tyAM pachI tenA bhakti-AdirUpa zubha bhAvomAM Aropa kono karavo?] 1. prabhuzakti = prabaLa zakti; ugra zakti; puSkaLa zakti. [ je jJAnI jIve parama udAsInatAne prApta karavAmAM samartha evI prabhuzakti utpanna karI nathI te jJAnI jIva kadAcita zuddhAtmabhAvanAne anukULa, jIvAdipadArthonuM pratipAdana karanArAM Agama pratye ruci (prIti) kare che, kadAcit (jema koI rAmacaMdrAdi puruSa dezAMtarasthita sItAdi strInI pAsethI AvelA mANasone premathI sAMbhaLe che, temanuM sanmAnAdi kare che ane temane dAna Ape che tema ) nirdoSa-paramAtmA tIrthaMkaraparamadevonAM ane gaNadharadeva-bharata-sagara-rAma-pAMDavAdi mahApuruSonAM caritrapurANo zubha dharmAnurAgathI sAMbhaLe che tathA kadAcita gRhastha-avasthAmAM bhedabhedaratnatrayapariNata AcArya-upAdhyAya-sAdhunAM pUjanAdi kare che ane temane dAna Ape che-ityAdi zubha bhAvo kare che. A rIte je jJAnI jIva zubha rAgane sarvathA choDI zakato nathI, te sAkSAta mokSane prApta karato nathI paraMtu devalokAdinA kalezanI paraMparAne pAmI pachI carama dehe nirvikalpasamAdhividhAna vaDa vizuddhadarzanajJAnasvabhAvavALA nijazuddhAtmAmAM sthira thaIne (mokSanI prApta kare che. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana | [ 239 arhatsiddhacaityapravacanabhaktaH pareNa niymen| 5: varAti tA:* sa surano samAvaDo 277 / arhdaadibhktimaatrraagjnitsaakssaanmoksssyaantraaydyotnmett| yaH khalvarhadAdibhaktividheyabuddhiH san paramasaMyamapradhAnamatitIvra tapastapyate, sa tAvanmAtrarAgakalikalaGkitasvAntaH sAkSAnmokSasyAntarAyIbhUtaM viSayaviSadrumAmodamohitAntaraGgaM svargalokaM samAsAdya, suciraM rAgAGgAraiH pcymaano'ntstaamytiiti|| 171 / / tamhA NivbudikAmo rAgaM savvattha kuNadu mA kiNci| so teNa vIdarAgo bhavio bhavasAyaraM trdi|| 172 / / anvayArtha- [: ] je (jIva), [ a7iddha caityapravacanamay: ] ata, siddha, caitya (ahaMtAdinI pratimA ) ane pravacana (-zAstra) pratye bhaktiyukta vartato thako, [parekha niyamana ] parama saMyama sahita [ tA:* ] tapakarma (-taparUpa kArya) [ roti] kare che, [sa: ] te [ suranova6] devalokane [ samA var] saMprApta kare che. TIkA:- A, mAtra atAdinI bhakti jeTalA rAgathI utpanna thato je sAkSAt mokSano aMtarAya tenuM prakAzana che. je (jIva) kharekhara ahaMtAdinI bhaktine AdhIna buddhivALo vartato thako 'paramasaMyamapradhAna atitIvra tapa tape che, te (jIva), mAtra teTalA rAgarUpa kalezathI jenuM nija aMta:karaNa kalaMkita (-malina) che evo vartato thako, viSayaviSavRkSanA AmodathI jyAM aMtaraMga (-aMta:karaNa) mohita hoya che evA svargalokane-ke je sAkSAt mokSane aMtarAyabhUta che tenesaMprApta karIne, sucirakALa paryata (ghaNA lAMbA kALa sudhI) rAgarUpI aMgArAothI zekAto thako aMdaramAM satata (-duHkhI, vyathita) thAya che. 171. tethI na karavo rAga jarIye kayAMya paNa mokSecchae; vItarAga thaIne e rIte te bhavya bhavasAgara tare. 172. 1. paramasaMyamapradhAna = utkRSTa saMyama jemAM mukhya hoya evuM. 2. Amoda = (1) sugaMdha; (2) moja. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 24) ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAna zrIkuMdakuMda tasmAnnirvRttikAmo rAgaM sarvatra karotu mA kinycit| sa tena vItarAgo bhavyo bhavasAgaraM trti||172|| sAkSAnmokSamArgasArasUcanadvAreNa shaastrtaatpryopsNhaaro'ym| sAkSAnmokSamArgapurassaro hi viitraagtvm| tataH khalvahaMdAdigatamapi rAgaM candananagasaGgatamagnimiva suralokAdiklezaprAptyA'tyantamantardAhAya kalpamAnamAkalayya sAkSAnmokSakAmo mahAjana: samastaviSayamapi rAgamutsRjyAtyantavItarAgo bhUtvA samucchalajjvaladduHkhasaukhyakallolaM karmAgnitaptakalakalodabhAraprAgbhArabhayaGkaraM bhavasAgaramuttIrya, zuddhasvarUpaparamAmRtasamudramadhyAsya sadyo nirvaati|| alaM vistrenn| svasti sAkSAnmokSamArgasAratvena zAstratAtparyabhUtAya vItarAga anvayArthaH- [tasmA] tethI [ nivRttivAma: ] mokSAbhilASI jIva [ sarvatra] sarvatra [ vicita rA] kiMcit paNa rAga [ rotu] na karo; [tena] ema karavAthI [sa: bhavya:] te bhavya jIva [ vItarA5T: vItarAga thaI [ bhavasAre tarati] bhavasAgarane tare che. TIkAH- A, sAkSAtmokSamArganA sAra-sUcana dvArA zAstratAtparyarUpa upasaMhAra che (arthAt ahIM sAkSAtamokSamArgano sAra zo che tenA kathana dvArA zAstranuM tAtparya kahevArUpa upasaMhAra karyo che). sAkSAmokSamArgamAM agresara kharekhara vItarAgapaNuM che. tethI kharekhara ahaMtAdigata rAgane paNa, caMdanavRkSasaMgata agninI mAphaka, devalokAdinA kalezanI prApti vaDe atyaMta aMtardhAnuM samajIne. sAkSAta mokSano abhilASI mahAjana saghaLAya pratyenA rAgane choDI, atyaMta vItarAga thaI, jemAM baLabaLatA duHkhasukhanA kallolo UchaLe che ane je karmAgni vaDe tasa, kakaLATavALA jaLasamUhanI atizayatAthI bhayaMkara che evA bhavasAgarane pAra UtarI, zuddhasvarUpa paramAmRtasamudrane avagAhI, zIdhra nirvANane pAme che. -vistArathI basa thAo. jayavaMta varte vItarAgapaNuM ke je sAkSAtamokSamArgano sAra hovAthI zAstratAtparyabhUta che. 1. atAdigata rAga = atAdi pratyeno rAga; ahaMtAdiviSayaka rAga; atAdino rAga. [ jema caMdanavRkSano agni paNa ugrapaNe bALe che, tema atAdino rAga paNa devalokAdinA kalezanI prApti vaDa atyaMta aMtaraMga baLatarAnuM kAraNa thAya che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 241 tvaayeti| dvividhaM kila tAtparyam-sUtratAtparyaM shaastrtaatprynyceti| tatra sUtratAtparyaM pratisUtrameva prtipaaditm| zAstratAtparyaM tvidaM pratipAdyate / asya khalu pAramezvarasya zAstrasya, sakalapuruSArtha-sArabhUtamokSatattvapratipattihetoH paJcAstikAyaSaDddravyasvarUpapratipAdanenopadarzitasamastavastusva-bhAvasya, navapadArthaprapaJcasUcanAviSkRtabandhamokSasaMbandhibandhamokSAyatanabandhamokSavikalpasya, veditanizcayavyavahArarUpamokSamArgasya, sAkSanmokSakAraNabhUtaparamavItarAgatvavizrAntasamastahRdayasya, paramArthato vItarAgatvameva taatprymiti| tadidaM vItarAgatvaM vyavahAranizcayAvirodhenaivAnugamyamAnaM bhavati samIhitasiddhaye samyagA tAtparya dvividha hoya cheH 'sUtratAtparya ane zAstratAtparya. temAM, sUtratAtparya sUtradITha ( gAthAdITha ) pratipAdita karavAmAM AvyuM che; ane zAstratAtparya have pratipAdita karavAmAM Ave che: sarva puruSArthomAM sArabhUta evA mokSatattvanuM pratipAdana karavAnA hetuthI jemAM paMcAstikAya ane SadravyanA svarUpanA pratipAdana vaDe samasta vastuno svabhAva darzAvavAmAM Avela che, nava padArthanA vistRta kathana vaDe jemAM baMdha-mokSanA saMbaMdhI (svAmI ), baMdha-mokSanAM Ayatana ( sthAna ) ane baMdha-mokSanA vikalpa ( bheda ) pragaTa karavAmAM AvyAM che, nizcayavyavahArarUpa mokSamArganuM jemAM samyaka nirUpaNa karavAmAM AvyuM che tathA sAkSAt mokSanA kAraNabhUta 5ramavItarAgapaNAmAM jenuM samasta hRdaya raheluM che-evA A kharekhara pAramezvara zAstranuM, 52mArthe vItarAgapaNuM ja tAtparya che. te A vItarAgapaNAne vyavahAra-nizcayanA avirodha vaDe ja anusaravAmAM Ave to iSTasiddhi thAya che, paraMtu anyathA nahi (arthAt vyavahAra ane nizcayanI susaMgatatA rahe evI rIte vItarAgapaNAne anusaravAmAM Ave to ja icchitanI 1. ekeka gAthAsUtranuM tAtparya te sUtratAtparya che ane AkhA zAstranuM tAtparya te zAstratAtparya che. 2. puruSArtha = puruSa-artha; puruSa-prayojana. [puruSArthonA cAra vibhAga pADavAmAM Ave cheH dharma, artha, kAma ane mokSa; paraMtu sarva puruSa-arthomAM mokSa ja sArabhUta (tAttvika) puruSa-artha che.] 3. pAramezvara paramezvaranA; jinabhagavAnanA; bhAgavata; daivI; pavitra. 4. chaThThA guNasthAne muniyogya zuddhapariNati niraMtara hovI tema ja mahAvratAdisaMbaMdhI zubhabhAvo yathAyogyapaNe hovA te nizcaya-vyavahAranA avirodhanuM (sumeLanuM) udAharaNa che. pAMcamA guNasthAne te guNasthAnane yogya zuddhapariNati niraMtara hovI tema ja dezavratAdisaMbaMdhI zubhabhAvo yathAyogyapaNe hovA te paNa nizcaya-vyavahAranA avirodhanuM udAharaNa che. = Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 242 ] paMcAstikAyasaMgra [ bhagavAna zrIkuMdakuMda na punrnythaa| vyavahAranayena bhinnasAdhyasAdhanabhAvamavalambyAnAdibhedavAsitabuddhayaH sukhenaivAvatara-nti tIrthaM praathmikaaH| tathA hIdaM zraddheyamidamazraddheyamayaM zraddhAtedaM zraddhAnamidaM jJeyamidamajJeyamayaM jJAtedaM jJAnamidaM caraNIyamidamacaraNIyamayaM caritedaM caraNamiti kartavyAkartavyakartRkarmavibhA-gAvalokanollasitapezalotsAhAH zanaiHzanairmohamallamunmUlayantaH, kadAcidajJAnAnmadapramAdatantratayA zithilitAtmAdhikArasyAtmano siddhi thAya che, bIjI rIte thatI nathI). (uparokta vAta vizeSa samajAvavAmAM Ave che:-) anAdi kALathI bhedavAsita buddhi hovAne lIdhe prAthamika jIvo vyavahAranaye "bhinnasAdhyasAdhanabhAvane avalaMbIne sukhe karIne tIrthanI zarUAta kare che (arthAta sugamapaNe mokSamArganI prAraMbhabhUmikAne seve che). jema ke: "(1) A zraddheya (zraddhavAyogya) che, (2) A azraddheya che, (3) A zraddhanAra che ane (4) A zraddhAna che; (1) A zeya (jANavAyogya) che, (2) A ajJaya che, (3) A jJAtA che ane (4) A jJAna che (1) A AcaraNIya (AcaravAyogya) che, (2) A anAcaraNIya che, (3) A AcaranAra che ane (4) A AcaraNa che; -ema (1) kartavya (karavAyogya), (2) akartavya, (3) kartA ane (4) karmarUpa vibhAgonA avalokana vaDe jemane tIkSNa utsAha ullasita thAya che evA teo (prAthamika jIvo) dhIme dhIme mohamallane (rAgAdine) ukheDatA jAya che; kadAcit ajJAnane lIdhe (svasaMvedanajJAnanA abhAvane lIdhe) mada (kaSAya) ane pramAdane vaza thavAthI potAno AtmaadhikAra (AtmAne viSe adhikAra) zithila thaI jatAM potAne nyAyamArgamAM 1. mokSamArgaprApta jJAnI jIvone prAthamika bhUmikAmAM, sAdhya to paripUrNa zuddhatAe pariNata AtmA che ane tenuM sAdhana vyavahAranaye (AMzika zuddhinI sAthe sAthe rahela ) bhedaratnatrayarUpa parAvalaMbI vikalpo kahevAmAM Ave che. A rIte te jIvone vyavahAranaye sAdhya ane sAdhana bhinna prakAranAM kahevAmAM AvyAM che. (nizcayanaye sAdhya ane sAdhana abhinna hoya che.) 2. sukhe karIne = sugamapaNe sahajapaNe; kaThinatA vinA. [ jemaNe dravyArthikanayanA viSayabhUta zuddhAtmasvarUpanAM zraddhAnAdi karela che evA samyajJAnI jIvone tIrthasevananI prAthamika dazAmAM (- mokSamArgasevananI prAraMbhika bhUmikAmAM) AMzika zuddhinI sAthe sAthe zraddhAnajJAnacAritra saMbaMdhI parAvalaMbI vikalpo (bhedaratnatraya) hoya che, kAraNa ke anAdi kALathI jIvone je bhedavAsanAthI vAsita pariNati cAlI Ave che teno turata ja sarvathA nAza thavo kaThina che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana | [ 243 iva nyAyyapathapravartanAya prayuktapracaNDadaNDanItayaH, punaH punaH doSAnusAreNa dattaprAyazcittAH santatodyatAH santo'tha tasyaivAtmano bhinnaviSayazraddhAnajJAnacAritrairadhiropyamANasaMskArasya bhinnasAdhya-sAdhanabhAvasya / rajakazilAtalasphAlyamAnavimalasalilAplutavihitoSapariSvaGgamalinavAsasa manAGmanAgvizuddhimadhigamya nizcayanayasya bhinnasAdhyasAdhanabhAvAbhAvAddarzanajJAnacAritrasamAhitatva-rUpe vizrAntasakalakriyAkANDADambaranistaraGgaparamacaitanyazAlini nirbharAnandamAlini bhagavatyAtmani vizrAntimAsUtrayantaH krameNa samupajAta pravartAvavA mATe teo pracaMDa daMDanItino prayoga kare che; pharI pharIne (potAnA AtmAne) doSAnusAra prAyazcitta detA thakA teo satata udhamavaMta varte che; vaLI, bhinnaviSayavALAM zraddhAnajJAna-cAritra vaDa (-AtmAthI bhinna jenA viSayo che evA bhedaratnatraya vaDa) jenAmAM saMskAra AropAtA jAya che evA bhinnasAdhyasAdhanabhAvavALA potAnA AtmAne viSe-dhobI dvArA zilAnI sapATI upara jhIMkavAmAM AvatA, nirmaLa jaLa vaDe palALavAmAM AvatA ane kSAra (sAbu ) lagADavAmAM AvatA malina vastranI mAphaka-thoDI thoDI vizuddhi prApta karIne, te ja potAnA AtmAne nizcayanaye bhinnasAdhyasAdhanabhAvanA abhAvane lIdhe, darzanazAnacAritranuM samAhitapaNuM (abhedapaNuM) jenuM rUpa che, sakaLa kriyAkAMDanA ADaMbaranI nivRttine lIdhe (abhAvane lIdhe) je nistaraMga paramacaitanyazALI che tathA je nirbhara AnaMdathI samRddha che evA bhagavAna AtmAmAM vizrAMti racatA thakA (arthAt darzanajJAnacAritranA aikayasvarUpa, nirvikalpa paramacaitanyazALI tathA bharapUra-AnaMdayukta evA bhagavAna AtmAmAM potAne sthira 1. vyavahAra-zraddhAnajJAnacAritranA viSayo AtmAthI bhinna che; kAraNa ke vyavahArazraddhAnano viSaya navA padArtho che, vyavahArajJAnano viSaya aMga-pUrva che ane vyavahAracAritrano viSaya AcArAdisUtrakathita muni-AcAro che. 2. jevI rIte dhobI pASANazilA, pANI ane sAbu vaDe malina vastranI zuddhi karato jAya che, tevI rIte prApadavIsthita jJAnI jIva bhedaratnatraya vaDe potAnA AtmAmAM saMskAra AropI tenI thoDI thoDI zuddhi karato jAya che ema vyavahAranaye kahevAmAM Ave che paramArtha ema che ke te bhedaratnatrayavALA jJAnI jIvane zubha bhAvonI sAthe je zuddhAtmasvarUpanuM AMzika AlaMbana vartatuM hoya che te ja ugra thatuM thatuM vizeSa zuddhi karatuM jAya che. mATe kharekhara to, zuddhAtmasvarUpanuM AlaMbana karavuM te ja zuddhi pragaTAvavAnuM sAdhana che ane te AlaMbananI ugratA karavI te ja zuddhinI vRddhi karavAnuM sAdhana che. sAthe rahelA zubhabhAvone zuddhinI vRddhinuM sAdhana kahevuM te to mAtra upacArakathana che. zuddhinI vRddhinA upacaritasAdhanapaNAno Aropa paNa te ja jIvanA zubhabhAvomAM AvI zake che ke je jIve zuddhinI vRddhinuM kharuM sAdhana (-zuddhAtmasvarUpanuM yathocita AlaMbana) pragaTa karyuM hoya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updafes 244 ] samarasIbhAvAH paramavItarAgabhAvamadhigamya, saakssaanmokssmnubhvntiiti| nitarAM paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda atha ye tu kevalavyavahArAvalambinaste khalu bhinnasAdhyasAdhanabhAvAvalokanenA'navarataM khidyamAnA muhurmuhurdharmAdizraddhAnarUpAdhyavasAyAnusyUtacetasaH prabhUtazrutasaMskArAdhiropitavi-citravikalpajAlakalmASitacaitanyavRttayaH, samastayativRttasamudAyarUpatapaHpravRttirUpakarmakANDoDDama-rAcalitAH, kadAcitkiJcidrocamAnAH, kadAcit kiJcidvikalpayantaH, kadAcitkiJcidAcarantaH, darzanAcaraNAya kadAcitprazAmyantaH, kadAcitsaMvijamAnA:, kadAcidanukampamAnAH, kadAcidAstikyamudvahantaH, zaGkAkAGkSAvicikitsAmUDhadRSTitAnAM vyutthApananirodhAya nityabaddhaparikarAH, upabRMhaNa karatA thakA ), krame samarasIbhAva samutpanna thato jato hovAthI 52ma vItarAgabhAvane prApta karI sAkSAt mokSane anubhave che. [have kevaLavyavahArAvalaMbI (ajJAnI ) jIvonuM pravartana ane tenuM phaLa kahevAmAM Ave cheH- ] paraMtu jeo kevaLavyavahArAvalaMbI (kevaLa vyavahA2ne avalaMbanArA) che teo kharekhara *bhinnasAdhyasAdhanabhAvanA avalokana vaDe niraMtara atyaMta kheda pAmatA thakA, (1) pharIpharIne dharmAdinA zraddhAnarUpa adhyavasAnamAM temanuM citta lAgyA karatuM hovAthI, (2) puSkaLa zrutanA (dravyazrutanA ) saMskArathI UThatA vicitra (aneka prakAranA ) vikalponI jALa vaDe temanI caitanyavRtti citravicitra thatI hovAthI ane (3) samasta yati-AcAranA samudAyarUpa tapamAM pravartanarUpa karmakAMDanI dhamAlamAM teo acalita rahetA hovAthI, (1) kayAreka kAMIkanI (koIka bAbatanI ) ruci kare che, (2) kayAreka kAMIkanA (koIka bAbatanA) vikalpa kare che ane (3) kayAreka kAMIka AcaraNa kare che; darzanAcaraNa mATe-teo kadAcit prazamita thAya che, kadAcit saMvega pAme che, kadAcit anukaMpita thAya che, kadAcit Astikayane dhAre che, zaMkA, kAMkSA, vicikitsA ane mUDhadaSTitAnA utthAnane aTakAvavA arthe nitya kaTibaddha rahe che, upabRhaNa, sthiti * kharekhara sAdhya ane sAdhana abhinna hoya che. jyAM sAdhya ane sAdhana bhinna kahevAmAM Ave tyAM 'A satyArtha nirUpaNa nathI paNa vyavahAranaya dvArA upacarita nirUpaNa karyuM che' ema samajavuM joIe. kevaLavyavahArAvalaMbI jIvo A vAtane UMDANathI nahi zraddhatA thakA arthAt 'kharekhara zubhabhAvarUpa sAdhanathI ja zuddhabhAvarUpa sAdhya prApta thaze' evI zraddhA UMDANamAM sevatA thakA niraMtara atyaMta kheda pAme che. [vizeSa mATe 221 mA pAnAnI bIjI tathA pAMcamI phUTanoTa jIo. ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana | [ 245 sthitikaraNavAtsalyaprabhAvanAM bhAvayamAnA vAraMvAramabhivardhitotsAhA, jJAnAcaraNAya svAdhyAyakAlamavalokayanto, bahudhA vinayaM prapaJcayantaH, pravihitadurdharopadhAnAH, suSThu bahumAnamAtanvanto, nivApattiM nitarAM nivArayanto'rthavyaJjanatadubhayazuddhau nitAntasAvadhAnAH, cAritrAcaraNAya hiMsAnRtasteyAbrahmaparigrahasamastaviratirUpeSu paJcamahAvrateSu tanniSThavRttayaH, samyagyoganigrahalakSaNAsu guptiSu nivAntaM gRhItodyogA IryAbhASaiSaNAdAnanikSepotsargarUpAsu samitiSvatyantanivezitaprayatnAH, tapaAcaraNAyAnazanAvamaudaryavRttiparisaMkhyAnarasaparityAgaviviktazayyAsanakAyaklezeSvabhIkSNamu tsahamAnAH, prAyazcittavinayavaiyAvRttyavyutsargasvAdhyAyadhyAnaparikarAMkuzitasvAntA, vIryAcaraNAya karma-kANDe sarvazaktyA vyAjhiyama:, karmacetanApradhAnatvAddUranivAritA'zubhakarmapravRttayo'pi / samupAtta-zubhakarmapravRttayaH, sakalakriyAkANDADambarottIrNadarzanajJAnacAritraikyapariNatirUpAM jJAna karaNa, vAtsalya ane prabhAvanAne bhAvatA thakA vAraMvAra utsAhane vadhAre che; jJAnAcaraNa mATesvAdhyAyakALane avaloke che, bahu prakAre vinayane vistAre che, durdhara upadhAna kare che, sArI rIte bahumAnane prasAre che, nitavadoSane atyaMta nivAre che, artha, vyaMjana ane tadubhayanI zuddhimAM atyaMta sAvadhAna rahe che; cAritrAcaraNa mATe-hiMsA, asatya, teya, abrahma ane parigrahanI sarvaviratirUpa paMcamahAvratomAM tallIna vRttivALA rahe che, samyaka yoganigraha jenuM lakSaNa che (yogano barAbara nirodha karavo te jenuM lakSaNa che) evI gutiomAM atyaMta udhoga rAkhe che, IrSA, bhASA, eSaNA, AdAnanikSepa ane utsargarUpa samitiomAM prayatnane atyaMta joDe che; tapAcaraNa mATe-anazana, avamaudarya, vRttiparisaMkhyAna, rasaparityAga, viviktazayyAsana ane kAyakalezamAM satata utsAhita rahe che, prAyazcitta, vinaya, vaiyAvRtya, vyutsarga, svAdhyAya ane dhyAnarUpa parikara vaDe nija aMtaHkaraNane aMkuzita rAkhe che; vIryacaraNa mATe-karmakAMDamAM sarva zakti vaDe vyApRta rahe che; Ama karatA thakA, karmacetanApradhAnapaNAne lIdhe joke azubhakarmapravRttine temaNe atyaMta nivArI che topaNa-zubhakarmapravRttine jemaNe barAbara grahaNa karI che evA teo, sakaLa kriyAkAMDanA ADaMbarathI pAra UtarelI darzanajJAnacAritranI aikaya pariNatirUpa jJAnacetanAne 1. tadubhaya = te baMne (arthAt artha tema ja vyaMjana bane) 2. parikara = samUhu; sAmagrI. 3. vyApRta = rokAyela; gUMthAyela; mazagUla; magna. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 246 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAna zrIkuMdakuMda cetanAM manAgapyasaMbhAvayantaH prabhUtapuNyabhAramantharitacittavRttayaH, suralokAdikkezaprAptiparamparayA suciraM saMsArasAgare bhrmntiiti| uktaJca-''caraNakaraNappahANA ssmyprmtthmukkvaavaaraa| caraNakaraNassa sAraM NicchayasuddhaM Na jaannNti''|| ye'tra kevalanizcayAvalambinaH sakalakriyAkarmakANDADambaraviraktabuddhayo'rdhamIlita jarA paNa nahi utpanna karatA thakA, puSkaLa puNyanA bhArathI maMthara thaI gayelI cittavRttivALA vartatA thakA, devalokAdinA kalezanI prAptinI paraMparA vaDa ghaNA lAMbA kALa sudhI saMsArasAgaramAM bhame che. kahyuM paNa che ke vararapUETTI HsamayaparasthamuvAvAvARI | varararasa sAra fjIyasuddha nAnaMti [ arthAt jeo caraNapariNAmapradhAna che ane svasamayarUpa paramArthamAM vyApArarahita che, teo caraNapariNAmano sAra je nizcayazuddha (AtmA) tene jANatA nathI.] [ have kevaLanizcayAvalaMbI (ajJAnI) jIvonuM pravartana ane tenuM phaLa kahevAmAM Ave cheH-] . have, jeo kevaLanizcayAvalaMbI che, sakaLa kriyAkarmakAMDanA ADaMbaramAM virakta buddhivALA vartatA thakA, AMkho arthI-viMcelI rAkhI kAMIka paNa svabuddhithI 1. maMthara = maMda; jaDa; susta. 2. A gAthAnI saMskRta chAyA A pramANe cheH varaNacharApradhAna: svasamayaparamArthamupvyApaIST: caraNakaraNasya sAraM nizcayazuddhaM na jaannti|| 3. zrI jayasenAcAryadevakRta tAtparyavRtti-TIkAmAM vyavahAra-ekAMtanuM nIce pramANe spaSTIkaraNa karavAmAM AvyuM che: je koI jIvo vizuddhajJAnadarzanasvabhAvavALA zuddhAtmatattvanA sabhyazraddhAna-jJAna-anuSThAnarUpa nizcayamokSamArgathI nirapekSa kevaLazubhAnuSThAnarUpa vyavahAranayane ja mokSamArga mAne che, teo tenA vaDa devalokAdinA kalezanI paraMparA pAmatA thakA saMsAramAM paribhramaNa kare che. paraMtu jo zuddhAtmAnubhUtilakSaNa nizcayamokSamArgane mAne ane nizcayamokSamArganuM anuSThAna karavAnI zaktinA abhAvane lIdhe nizcayasAdhaka zubhAnuSThAna kare, to teo sarAga samyagdaSTi che ane paraMparAe mokSane pAme che. -Ama vyavahAra-ekAMtanA nirAkaraNanI mukhyatAthI be vAkaya kahevAmAM AvyAM. [ ahIM je "sarAga samyagdaSTi' jIvo kahyA te jIvone samyagdarzana to yathArtha ja pragaTayuM che paraMtu cAritra-apekSAe temane mukhyapaNe rAga hayAta hovAthI temane "sarAga samyagdaSTi' kahyA che ema samajavuM. vaLI temane je zubha anuSThAna che te mAtra upacArathI ja "nizcayasAdhaka (nizcayanA sAdhanabhUta )' kahevAmAM AvyuM che ema samajavuM.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana | [ 247 vilocanapuTAH kimapi svabuddhyAvalokya yathAsukhamAsate, te khalvavadhIritabhinnasAdhyasAdhanabhAvA abhinnasAdhyasAdhanabhAvamalabhamAnA antarAla eva pramAdakAdambarImadabharAlasacetaso mattA iva, mUrcchitA iva, suSuptA iva, prabhUtaghRtasitopalapAyasAsAditasauhityA iva, sasulbaNabala-saJjanitajADyA iva, dAruNamanobhraMzavihita mohA iva, mudritaviziSTacaitanyA vanaspataya iva, maunIndrIM karmacetanAM puNyabandhabhayenAnavalambamAnA anAsAditaparamanaiSkarmyarUpajJAnacetanAvizrAntayo vyaktAvyaktapramAdatantrA aramAgatakarma avalokIne yathAsukha rahe che (arthAt svamatikalpanAthI kAMIka bhAsa kalpI laIne marajI mujaba-jema sukha Upaje tema-rahe che), teo kharekhara bhinnasAdhyasAdhanabhAvane tiraskAratA thakA, abhinnasAdhyasAdhanabhAvane nahi upalabdha karatA thakA, aMtarALamAM ja (-zubha tema ja zuddha sivAyanI bAkI rahelI trIjI azubha dazAmAM ja), pramAdamadirAnA madathI bharelA ALasu cittavALA vartatA thakA, matta (unmatta) jevA, mUchita jevA, suputa jevA, puSkaLa ghI-sAkara khIra khAIne tRti pAmelA (-dharAyelA) hoya evA, jADA zarIrane lIdhe jaDatA (-maMdatA, niSkriyatA) UpajI hoya evA, dAruNa buddhibhraMzathI mUDhatA thaI gaI hoya evA, jenuM viziSTacaitanya biDAI gayuM hoya che evI vanaspati jevA, munIMdranI karmacetanAne puNyabaMdhanA bhayathI nahi avalaMbatA thakA ane parama vaiSkarmarUpa jJAnacetanAmAM vizrAMti nahi pAmyA thakA, (mAtra) vyakta-avyakta pramAdane AdhIna vartatA thakA, prApta thayelA 1. yathAsukha = marajI mujaba; jema sukha Upaje tema; yathecchapaNe. [ jemane dravyArthikanayanA (nizcayanayanA) viSayabhUta zuddhAtmadravyanuM samyaka zraddhAna ke anubhava nathI tema ja tene mATe jhaMkhanA ke prayatna nathI, Ama hovA chatAM jeo nija kalpanAthI potAne viSe kAMIka bhAsa thato kalpI laIne nizcitapaNe svacchaMdapUrvaka varte che. "jJAnI mokSamArgI jIvone prAthamika dazAmAM AMzika zuddhinI sAthe sAthe bhUmikAnusAra zubha bhAvo paNa hoya che'--e vAtane zraddhatA nathI, temane ahIM kevaLa nizcayAvalaMbI kahyA che. ] 2. mokSamArgI jJAnI jIvone savikalpa prAthamika dazAmAM (chaThThA guNasthAna sudhI) vyavahAranayanI apekSAe bhUmikAnusAra bhinnasAdhyasAdhanabhAva hoya che arthAt bhUmikA pramANe nava padArtho saMbaMdhI, aMgapUrva saMbaMdhI ane zrAvaka-muninA AcAro saMbaMdhI zubha bhAvo hoya che.-A vAta kevaLanizcayAvalaMbI jIvo mAnatA nathI arthAt (AMzika zuddhi sAthenI) zubhabhAvavALI prAthamika dazAne teo zraddhatA nathI ane pote azubha bhAvomAM vartatA hovA chatAM potAne viSe UMcI zuddha dazA kalpI laI svacchaMdI rahe che. 3. kevaLanizcayAvalaMbI jIvo puNyabaMdhanA bhayathI DarIne maMdakaSAyarUpa zubhabhAvo karatA nathI ane pApabaMdhanA kAraNabhUta azubhabhAvone to sevyA kare che. A rIte teo pApane ja bAMdhe che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 248 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda phalacetanApradhAnapravRttayo vanaspataya iva kevalaM pApameva bdhnnti| uktaJca-'"NicchayamAlambaMtA Nicchayado NicchayaM ayaannNtaa| NAsaMti caraNakaraNaM bAharicaraNAlasA keii''| halakA (nikRSTa) karmaphaLanI cetanAnA pradhAnapaNAvALI pravRtti jene varte che evI vanaspatinI mAphaka, kevaLa pApane ja bAMdhe che. kahyuM paNa che ke-'cchiyamAnasvaMtA icchayaro frRyuM navAgaMtA saMti vara[2nuM vIdarivaranA vahepa [ arthAta nizcayane avalaMbanArA paraMtu nizcayathI ( kharekhara) nizcayane nahi jANanArA keTalAka jIvo bAhya caraNamAM ALasu vartatA thakA caraNapariNAmano nAza kare che.] 1. A gAthAnI saMskRta chAyA A pramANe che: nizcayamAnasvanto nizcayato nizcayamanAnanta: | nAzayanti caraNakaraNaM bAhyacaraNAlasAH ke'pi|| 2. zrI jayasenAcAryaviracita TIkAmAM (vyavahAra-ekAMtanuM spaSTIkaraNa karyA pachI turata ja) nizcayaekAMtanuM nIce pramANe spaSTIkaraNa karavAmAM AvyuM che: vaLI jeo kevaLanizcayAvalaMbI vartatA thakA rAgAdivikalparahita paramasamAdhirUpa zuddha AtmAne nahi upalabdha karatA hovA chatAM, munie (vyavahAre) AcaravAyogya paDa-AvazyakAdirUpa anuSThAnane tathA zrAvake (vyavAre) AcaravAyogya dAnapUjAdhirUpa anuSThAnane dUSaNa de che, teo paNa ubhayabhraSTa vartatA thakA, nizcayavyavahAra-anuSThAnayogya avasthAtarane nahi jANatA thakA pApane ja bAMdhe che (arthAt kevaLa nizcaya-anuSThAnarUpa zuddha avasthAthI jAdI evI je nizcaya-anuSThAna ane vyavahAraanuSThAnavALI mizra avasthA tene nahi jANatA thakA pApane ja bAMdhe che), paraMtu jo zuddhAtmAnuSThAnarUpa mokSamArgane ane tenA sAdhakabhUta (vyavahArasAdhanarUpa) vyavahAramokSamArgane mAne, to bhale cAritramohanA udayane lIdhe zaktino abhAva hovAthI zubha-anuSThAna rahita hoya tathApi -joke teo zuddhAtmabhAvanA sApekSa zubha-anuSThAnarata puruSo jevA nathI topaNa-sarAga samyakatvAdi vaDa vyavahArasamyagdaSTi che ane paraMparAe mokSane pAme che. Ama nizcaya-ekAMtanA nirAkaraNanI mukhyatAthI be vAkaya kahevAmAM AvyAM. [ ahIM je jIvone "vyavahArasamyagdaSTi kahyA che teo upacArathI samyagdaSTi che ema na samajavuM. paraMtu teo kharekhara samyagdaSTi che ema samajavuM. temane cAritra-apekSAe mukhyapaNe rAgAdi kyAta hovAthI sarAga samyakatvavALA kahIne 'vyavahArasamyagdaSTi' kahyA che. zrI jayasenAcAryadeve pote ja 150-151 mI gAthAnI TIkAmAM kahyuM che ke-jyAre A jIva AgamabhASAe kALAdilabdhirUpa ane adhyAtmabhASAe zuddhAtmAbhimukha pariNAmarUpa svasaMvedanazAnane prApta kare che tyAre prathama to te mithyAtvAdi sAta prakRtionA upazama ane kSayopazama vaDe sarAga-samyagdaSTi thAya che.] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana | [ 249 ye tu punarapunarbhavAya nityavihitodyogamahAbhAgA bhagavanto nizcayavyavahArayoranyatarAnavalambanenAtyantamadhyasthIbhUtAH zuddhacaitanyarUpAtmatattvavizrAntiviracanonmukhAH pramAdodayAnuvRttinivartikAM kriyAkANDapariNatimAhAtmyAnnivArayanto'tyantamudAsInA yathAzaktyA''tmAnamAtma-nA''tmani saMcetayamAnA nityopayuktA nivasanti, te khalu svatattvavizrAntyanusAreNa krameNa karmANi saMnyasanto'tyantaniSpramAdA [ have nizcaya-vyavahAra banneno sumeLa rahe evI rIte bhUmikAnusAra pravartanArA jJAnI jIvonuM pravartana ane tenuM phaLa kahevAmAM Ave che - paraMtu je, apunarbhavane (mokSane) mATe nitya udyoga karanArA mahAbhAga bhagavaMto, nizcaya-vyavahAramAMthI koI ekane ja nahi avalaMbatA hovAthI (-kevaLanizcayAvalaMbI ke kevaLavyavahArAvalaMbI nahi hovAthI) atyaMta madhyastha vartatA, zuddhacaitanyarUpa AtmatattvamAM vizrAMtinA viracana pratye abhimukha vartatA, pramAdanA udayane anusaratI vRttine nivartAvanArI (TALanArI) kriyAkAMDapariNatine mAhAbhyamAMthI vAratA (-zubha kriyAkAMDa pariNati haTha vinA sahajapaNe bhUmikAnusAra vartatI hovA chatAM aMtaraMgamAM tene mAhAbhya nahi arpatA), atyaMta udAsIna vartatA, yathAzakti AtmAne AtmAthI AtmAmAM saMcetatA (anubhavatA) thakA nityaupayukta rahe che, teo (-te mahAbhAga bhagavaMto), kharekhara svatattvamAM vizrAMti anusAra krame karmano saMnyAsa karatA (-svatattvamAM sthiratA thatI jAya tenA pramANamAM zubha bhAvone choDatA ), atyaMta niSpamAda vartatA, atyaMta niSkapamUrti 1. nizcaya-vyavahAranA sumeLanI spaSTatA mATe 241 mA pAnAnI bIjI phUTanoTa juo. 2. mahAbhAga = mahA pavitra; mahA guNiyala; mahA bhAgyazALI. 3. mokSane mATe nitya udyama karanArA mahApavitra bhagavaMtone (-mokSamArgI jJAnI jIvone) niraMtara zuddhadravyArthikanayanA viSayabhUta zuddhAtmasvarUpanuM samyak avalaMbana vartatuM hovAthI te jIvone te avalaMbananI taratamatA pramANe savikalpa dazAmAM bhUmikAnusAra zuddhapariNati tema ja zubhapariNatino yathocita sumeLa (haTha vinA) hoya che tethI te jIvo A zAstramAM (246 mA pAne ) jemane kevaLanizcayAvalaMbI kahyA che evA kevaLanizcayAvalaMbI nathI tema ja (245 mA pAne) jemane kevaLavyavahArAvalaMbI kahyA che evA kevaLavyavahArAvalaMbI nathI. 4. viracana = vizeSapaNe racavuM te; racanA; racavuM te. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 250 ] paMcAstikAyasaMgraha [ bhagavAnazrIkuMdakuMda nitAntaniSkampamUrtayo vanaspatibhirUpamIyamAnA api dUranirastakarmaphalAnubhUtayaH karmAnubhUti-nirutsukAH kevalajJAnAnubhUtisamupajAtatAttvikAnandanirbharatarAstarasA saMsArasamudramuttIrya zabda-brahmaphalasya zAzvatasya bhoktAro bhvntiiti||172|| maggappabhAvaNaTuM pavayaNabhattippacodideNa myaa| bhaNiyaM pavayaNasAraM paMcatthiyasaMgahaM suttaM / / 173 / / mArgaprabhAvanArthaM pravacanabhaktipracoditena myaa| bhaNitaM pravacanasAraM paJcAstikasaMgrahaM suutrm|| 173 / / kartuH pratijJAniyU~DhisUcikA smaapneym| mArgo hi paramavairAgyakaraNapravaNA pAramezvarI paramAjJA; tasyAH prabhAvanaM hovAthI jemane vanaspatinI upamA ApavAmAM AvatI hovA chatAM jemaNe karmaphaLAnubhUti atyaMta nirasta (naSTa) karI che evA, karmAnubhUti pratye nirutsuka vartatA, kevaLa (mAtra) jJAnAnubhUtithI utpanna thayela tAttvika AnaMdathI atyaMta bharapUra vartatA, zIdhra saMsArasamudrane pAra UtarI, zabdabrahmanA zAzvata phaLanA (-nirvANasukhanA) bhoktA thAya che. 172. meM mArga-udhotArtha, pravacanabhaktithI prerAIne, kahyuM sarvapravacana-sArabhUta "paMcAstisaMgraha' sUtrane. 173. anvayArtha- [pravacanamapriyoteina mayA] pravacananI bhaktithI prerita evAM meM [mAjhamAnArtha] mArganI prabhAvanA arthe [pravanasAraM] pravacananA sArabhUta [pagnAstisaMpraduM sUtram ] "paMcAstikAyasaMgraha' sUtra [ maNitam ] kahyuM. TIkAH- A, kartAnI pratijJAnI pUrNatA sUcavanArI samApti che (arthAt ahIM zAstrakartA zrImadbhagavakuMdakuMdAcAryadava potAnI pratijJAnI pUrNatA sUcavatAM zAstrasamApti kare che). mArga eTale parama vairAgya karavA pratye DhaLatI pAramezvaranI parama AjJA (arthAt parama vairAgya karavAnI paramezvaranI parama AjJA); tenI prabhAvanA eTale Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana [ 251 prakhyApanadvAreNa prakRSTapariNatidvAreNa vA samudyotanam; tadarthameva paramAgamAnurAgavegapracalitamanasA saMkSepataH samastavastutattvasUcakatvAdativistRtasyApi pravacanasya sArabhUtaM paJcAstikAyasaMgrahA-bhidhAnaM bhagavatsarvajJopajJatvAt sUtramidamabhihitaM myeti| athaivaM zAstrakAra: prArabdhasyAnta-mupagamyAtyantaM kRtakRtyo bhUtvA paramanaiSkarmyarUpe zuddhasvarUpe vizrAnta iti shrddhiiyte|| 173 / / iti samayavyAkhyAyAM navapadArthapurassaramokSamArgaprapaJcavarNano dvitIya: zrutaskandhaH samApta: prakhyApana dvArA athavA prakRSTa pariNati dvArA teno samudyata karavo te; [ parama vairAgya karavAnI jinabhagavAnanI parama AjJAnI prabhAvanA eTale (1) tenI prakhyAti-jAherAta-karavA dvArA athavA (2) paramavairAgyamaya prakRSTa pariNamana dvArA, teno samyaka prakAre udyota karavo te;] tenA artha ja (mArganI prabhAvanA arthe ja), paramAgama pratyenA anurAganA vegathI jenuM mana ati calita thatuM hatuM evA meM A "paMcAstikAyasaMgraha' nAmanuM sUtra kahyuM-ke je bhagavAna sarvajJa vaDa upanna hovAthI (-vItarAga sarvajJa jinabhagavAne svayaM jANIne praNIta kareluM hovAthI) "sUtra' che, ane je saMkSepathI samastavastutattvanuM (sarva vastunA yathArtha svarUpanuM) pratipAdana karanAruM hovAthI, ati vistRta evA paNa pravacananA sArabhUta che (-dvAdazAMgarUpe vistIrNa evA paNa jinapravacananA sArabhUta che ). A rIte zAstrakAra (zrImadbhagavakuMdakuMdAcAryadava) prAraMbhelA kAryanA aMtane pAmI, atyaMta kRtakRtya thaI, paramanaiSummarUpa zuddhasvarUpamAM vizrAMta thayA (-parama niSkarmapaNArUpa zuddhasvarUpamAM sthira thayA) ema zraddhavAmAM Ave che (arthAt ema ame zraddhIe chIe). 173. A rIte (zrImadbhagavakuMdakuMdAcAryadevapraNIta zrI paMcAstikAyasaMgrahazAstranI zrImad amRtacaMdrAcAryadavaviracita) samayavyAkhyA nAmanI TIkAmAM navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana nAmano dvitIya zrutaskaMdha samApta thayo. [have, "A TIkA zabdoe karI che, amRtacaMdrasUrie nahi" evA arthano eka chello zloka kahIne amRtacaMdrAcAryadeva TIkAnI pUrNAhuti kare cheH ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 25ra ] paMcAstikAyasaMgraha svazaktisaMsUcitavastutattvai AkhyA kRteyaM samayasya shbdaiH| svarUpaguptasya na kiMcidasti kartavyamevAmRtacandrasUreH / / 8 / / iti paMcAstikAyasaMgrahAbhidhAnasya samayasya vyAkhyA smaaptaa| [ zlokArtha:-] potAnI zaktithI jemaNe vastunuM tattva ( yathArtha svarUpa) sArI rIte kahyuM che evA zabdoe A samayanI vyAkhyA (-arthasamayanuM vyAkhyAna athavA paMcAstikAyasaMgrahazAstranI TIkA) karI che; svarUpagata (-amUrtika jJAnamAtra svarUpamAM gupta ) amRtacaMdrasUrinuM (temAM) kAMI ja kartavya nathI. [8]. Ama (zrImadabhagavakuMdakuMdAcAryadavapraNIta) zrI paMcAstikAyasaMgraha nAmanA samayanI arthAt zAstranI (zrImad amRtacaMdrAcAryaviviracita samayavyAkhyA nAmanI) TIkAno zrI hiMmatalAla jeThAlAla zAhu kRta gujarAtI anuvAda samApta thayo. samAsa Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zrI paMcAstikAyasaMgrahanI varNAnukrama gAthAsUcI gAthA pRSTha gAthA | pRSTha 85 129 116 166 27 40 71 125 70 110 111 a agurulaghugehiM sayA agurulahugA aNaMtA aNNANAdo NANI aNNoNNaM pavisaMtA attA kuNadi sabhAvaM abhivaMdidaNa sirasA arasamarUvamagaMdhaM arahaMtasidhacediya arahaMtasiddhacediya arahaMtasiddhasAhusu avibhattamaNaNNattaM aMDesu pavaDr3hatA A AgAsakAlajIvA AgAsakAlapuggala AgAsaM avagAsaM Adesamettamutto AmiNisadodhimaNa Asavadi jeNa puNNaM 84 | 128 | udayaM jaha macchANaM 31 | 51 udayeNa uvasameNa ya 165 / 231 | uiMsamasayamakkhiya 18 | uppattI va viNAso 65 103 | uvaogo khalu duviho 105 153 | uvabhojjamiMdiehiM 127 177 | uvasaMtakhINamoho 166 / 232 171 | 238 | eko ceva mahappA 136 189 | ede kAlAgAsA 79 | ede jIvaNikAyA 113 | 163 | ede jiivnnikaayaa| eyarasavaNNagaMdha 97 | 142 | evamabhigammajIvaM 124 175 evaM kattA bhottA 92 137 evaM pavayaNasAraM 78 118 | evaM bhAvamabhAvaM 41 72 | evaM sado viNAso 157 | 217 | evaM sado viNAso 102 148 45 120 170 112 81 162 124 174 123 109 149 103 21 42 37 9 o iMdasadavaMdiyANaM | iMdiyakasAyasaNNA 141 195 | ogADhagADhaNicido 64 103 | Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 254 ] paMcAstikAyasaMgraha 201 233 58 204 87 | gAthA pRSTha | gAthA pRSTha ka | jamhA uvariTThANaM | 138 kammamalavippamukko 2854 | jamhA kammassa phalaM 133 185 kammassAbhAveNa ya 151 208 | jassa jadA khalu puNNaM / 143 | 197 kammaM kammaM kuvvadi 6 3 102 | jassa Na vijjadi raago| 146 kamma pi sagaM kavadi | 62 99 jassa Na vijjadi rAgo / 142 196 kammaM vedayamANo jIvo / 57 94 | jassa hidayeNUmettaM 167 kammANaM phalameko 38 | 68 | jaha paumarAyarayaNaM kammeNa viNA udayaM | jaha puggaladavvANaM 66 105 kAlo tti ya vavadeso 101 147 | jaha havadi dhammadavvaM / 86 130 kAlo pariNAmabhavo / 100 146 | jaM suhamasuhamudiNNaM 147 kuvvaM sagaM sahAvaM 99 jANadi passadi savvaM / 122 172 | kecittu aNAvaNNA 32 59 | jAdo alogalogo 131 kodho va jadA mANo 138 191 | jAdo sayaM sa cedA kha jAyadi jIvassevaM / 130 180 khaMdhaM sayalasamatthaM 75 114 | jIvasahAvaM NANaM khaMdhA ya khaMdhadesA 74 | 113 | jIvA aNAiNihaNA / ____ 53 89 khINe puvvaNibaddha | 119 | 169 | jIvA jIvA bhAvA ___108 158 jIvA puggalakAyA gadimadhigadassa deho / 129 180 jIvA puggalakAyA 44 | jIvA puggalakAyA 10 ca | jIvA puggalakAyA 137 cariyaM caradi sagaM | 220 | jIvA puggalakAyA 98 143 cariyA pamAdabahulA 192 | jIvA saMsAratthA 109 / 160 jIvo tti havadi cedA | jIva sahAvaNiyado 155 215 chakkApakkamajutto 72 111 | jUgAgaMbhImakkaNa 115 ja je khalu indriyagejjhA 144 jadi havadi gamaNahedU / 139 | jeNa vijANadi savvaM 163 228 jadi havadi davvamaNNaM 44 78 | jesiM atthi sahAo 154 213 106 27 165 5 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates gAthAsUcI 255. gAthA pRSTha | | gAthA pRSTha | jesiM jIvasahAvo 35 / 64 | jo khalu saMsArattho 128 | 179 daviyadi gacchadi jogaNimittaM gahaNaM 148 205 | davvaM sallakkhaNayaM jo caradi NAdi pecchadi / 162 227 | daveNa viNA Na guNA jo paradavvammi suhaM / 156 216 | daMsaNaNANacarittANi jo savvasaMgamukko | 158 218 | daMsaNaNANasamaggaM | jo saMvareNa jutto | 145 199 | dasaNaNANANi tahA jo saMvareNa jutto 212 | daMsaNamavi cakkhajadaM devA cauNNikAyA 9 10 13 | 164 ___152 __52 23 | 24 29 229 210 87 153 42 76 118 167 36 83 65 26 / 49 | dhammatthikAyamarasaM 132 | dhammAdIsaddahaNaM 43 77 dhammAdhammAgAsA 171 | dhariduM jassa Na sakaM 160 96 168 127 222 140 234 121 | Na kudoci vi uppaNNo Natthi ciraM vA khippaM Na ya gacchadi dhammatthI Na viyappadi NANAdo Na hi indiyANi jIvA Na hi so samavAyAdo NANaM dhaNaM ca kavvadi NANAvaraNAdIyA bhAvA NANI NANaM ca sadA Nicco NANavakAso NicchayaNayeNa bhaNido NeraiyatiriyamaNuA 47 12| 20 73 28 112 58 161 48 82 pajjayavijudaM davvaM 39 payaDiTThidiaNubhAga 83 pANehiM caduhiM jIvadi 122 | puDhavI ya udagamagaNI 224 92 bAdarasuhumagadANaM 30 110 | 161 55 76 116 bha 32 16 33 60 tamhA kammaM kattA tamhA dhammAdhammA tamhA NivadikAmo tamhA NivvudikAmo ti tthaavrtnnjogaa| tisidaM bubhukkhidaM te ceva atthikAyA 68 108 | bhAvatsa Natthi NAso 95 | 140 bhAvA jIvAdIyA 169 / 236 | bhAvo kammaNimitto 172 239 | bhAvo jadi kammakado 111 | 162 137 190 | maggappabhAvaNaTuM 6 16 maNusattaNeNa NaThTho 59 173 17 250 35 | Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 256 ] paMcAstikAyasaMgraha gAthA pRSTha | muNiUNa etadaTTha mutto phAsadi muttaM moho rAgo doso 106 107 34 rAgo jassa pasattho 70 117 77 87 4 37 gAthA| pRSTha 104 | 151 samavAo paMcaNhaM | 134 | 186 | sammattaNANajutta | 131 183 | sammattaM saddahaNaM savvattha asthi jIvo | savve khalu kammaphalaM savvesiM khaMdhANaM | savvesiM jIvANaM 46 | sassadamadha ucchedaM 46 80 saMThANA saMghAdA 89 134 | saMbukkamAduvAhA saMvarajogehiM judo 140 | siya asthi Natthi uhayaM | 18 suraNaraNArayatiriyA 120 | suhadukkhajANaNA vA 170 237 suhapariNAmo puNNaM 23 45 | so ceva jAdi maraNaM 48 26 hedumabhAve NiyamA 5 0 86 | hedU caduviyappo 136 67 126 / 177 114 164 144 198 193 tiva vaNNarasagaMdhaphAsA vavagadadapaNavaNNaraso vavadesA saMThANA | vijjadi jesiM gamaNaM sa saNNAo ya tilessA sattA savvapayatthA saddo khaMdhappabhavo sapayatthaM titthayaraM sabbhAvasabhAvANaM samao Nimiso kaTThA samaNamuhuggadamaTuM | samavattI samavAo 14 117 166 176 (19 125 / 132 184 36 150 208 149 / 206 | Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com