Book Title: Kathasar
Author(s): Jain Yuth Foram
Publisher: Jain Yuth Foram
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009130/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra (jena Agama kathAo ane vivecana) Jainology JYF saujanya: jaina yutha phorama. (hAdika mAmaNIyA.) Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain kathAsAra kathAsAra (jaina Agama kathAo ane vivecana) saujanyaH jene yutha phorama i che ja che AjathI purve jIve dharmakaraNI to karI, paNa kAM to narka ane saMsAranA dukhothI bhaya pAmIne athavA devagati ane mokSanA sukho pAmavA, prAthamika avasthAmAM A kAraNo hovA samajAya che. paraMtu badhA jIvo para anukaMpA ane ajIva pudagala jagata para anAsakati ja jJAna nuM pariNAma che. anukaMpA e samakatanuM mULabhuta lakSaNa che. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo sukhaDano bhAro upADIne cAlanAro gadarbha jema tenI sugaMdhane pAmI zakato nathI. tevI rIte kiyA-AcaraNa-cAritra-upayoga vinAnuM jJAna jIvane phaLadAyI thatuM nathI. E F E F E F F F abhyAsa 4 prakAre hoya che. 1. pustakonuM vAMcana. 2. zikSaka drArA tenuM vivecana. 3. vidhArthI ane zikSaka nAM paraspara praznotara. jethI vidhArthI nahiM samajAyela vastu vistArathI samajI zake.tathA zikSaka vidhArthInI pragatI ane budhdhImatA jANI zake. 4. prayogazALA ke kAryazALA. jayAM jAta anubhavathI jJAna pUrNa ane upayogI thAya. dharma to kSetraja anubhavano che. ahiM sAbItI ane pramANa tarIke anubhava ja mukhya che. anubhavathI ja zradhdhA dRDha thAya che. F F T F F E F G Faa ultha grahaNa karelu zastra jema potAneja hAnIkAraka thAya che, tema jJAnathI jo ahaMkAra ane mAna vadhe, to e jJAna ahitakArI thaI jAya che. vizeSa jJAnanI kSamatA sAthe namratA paNa vadhavI joIe. T F T F E F T F F nava tatva, 5 samitI ane 3 guptInAM jJAna dhArakamAM paNa mokSanI pAtratA che. bIje pakSe 3 garvamAM aTavAI koI bhUtapUrva 14 pUrvanAM dhAraka paNa hajI mokSathI dUra che, ane paDivAI thaI saMsAra bhramaNa karI rahayA che. kara ra ra ra ra ra ra F F. vRkSanI dareka zAkhAmAM jema te vRkSanAM guNo rahelA hoya che. tema jaina dharmanI koI paNa zAkhA hoya, ochI-vatI | kriyA karanArA hoya, paNa temAM samakitI to hoya ja che. rAtrI bhojananA tyAgI, kaMdamUlanAM tyAgI, ochA AraMbha parigrahathI jIvanArA,pApabhIru pratikramaNa nA lakSaya vALA, anukaMpAnA dhAraka paNa hoyaja che. F E F E F F F F vayavahArathI upadeza bhavya jIvone ane nizcayathI upadeza jIva potAne ja Ape che. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain krama 1 2 3 4 5 E 7-11 kathAsAra svAdhyAya priyoe asvAdhyAya saMbaMdhamAM paNa haMmezA sAvadhAnI rAkhavAnI pharajanuM Avazyaka rUpathI pAlana karavuM joIe. yAda rAkhavAnuM ke A kartavya phakta ardhamAgadhI bhASAvALA kAlika temaja utkAlika sUtronAM mULa pAThanI apekSAe che. Avazyaka sUtra(pratikramaNa sUtra)ne mATe asvAdhyAya saMbaMdhI koI kartavya nathI. temaja sUtronI vyAkhyA, bhASAntara, artha ciMtana, vAMcana temaja anya saMvara pravRtti vagerene mATe paNa asvAdhyAya saMbaMdhI koI niyama lAgu paDato nathI. viSaya-sUci 12 13 14 15 16 viSaya jJAtA dharmakathA upAsaka dazA aMtagaDa dazA anuttaropapAtika 3 vipAka rAjapraznIya nirayAvalikA varga paMcaka prathama varga - nirayAvalikA (kappiya) = varga bIjo - kalpAvataMsikA varga trIjo - puSpikA caturtha varga - puSpacUlikA paMcama varga - vRSNika dazA uttarAdhyayana aupapAtika cauda guNasthAnonuM svarUpa naMdI Avazyaka vyAkhyA prajJApti (bhagavatInI kathAo ) pariziSTa :-sAdhu jIvanamAM dantamaMjana jaMbudrIpa prajJapti jyotiSa gaNarAja prajJapti 17 18 19 zithilAcAra pravRttio, 20 jaina zramaNonI gocarI ane zrAvakaAcAra (piMDa niryukati ) tetrIsa bola vistAra sUrya-candra prajJapti tapa svarUpa dhyAna svarUpa AtmazAMtino sAco mArga, jyotiSa maMDala vijJAna ane Agama, nakSatrano thokaDo, bAvIsa abhakSya, anaMtakAya, dayA dAna, dhAtu grahaNa-dhAraNa, nitya gocarI javA saMbaMdhI, dhovaNa pANI, maMjana H snAna : vibhUSA, dainika samAcAra patra, saMjyA-niyaMThA, svagacchIya samAcArI pAlana, mukhavastrikA vicAraNA, sAdhune vanavAsa ke vasatimAM vAsa--Agama ciMtana, ekatAnA abhAvamAM paNa vItarAga dharma niSprANa nathI vijJAna ane jainolojI pAnA naM. 5 25 32 53 54 ra 72 72 73 74 76 66 86 98 105 111 121 180 188 193 208 218 234 239 242 247 kathAsAra 254 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo je 4 zrAvaka-zikSA puNyathI prApta thayelI Rddhino garva na karavo. game teTalI samRddhi athavA pravRtti hoya to paNa zrAvakanAM 12 vrata svIkAravAmAM pramAda na karavo. mahinAmAM cha pauSadha vrata aMgIkAra karavAnA lakSya, tenI zarUAta bhale mahinAmAM be pauSadha vratathI thAya, paraMtu cha pauSadha vrata aMgIkAra karavAnuM lakSya rAkhavuM. gharanA pratyeka sadasyo - mAtA, pitA, pati, patnI Adine paNa yogya preraNA ApI bAra vratadhArI zrAvaka bane tevA samyag prayatno karavA. sAMsArika javAbadArI game teTalI vizALa hoya to paNa yogya samaye tenAthI nivRtti laI, viziSTa sAdhanAnuM lakSa rAkhavuM. motanI ghaDI sudhI sAMsArika vyavahAromAM pratibaddha na rahevuM. duHsahya paristhiti ane saMkaTanA samaye paNa dharmazraddhA ane dharmAcaraNamAM daDha zraddhA jALavI rAkhavI. camatkAromAM phasAvuM nahi. koIpaNa dharmI vyakti para saMkaTa Ave to paNa dharma zAsananI zraddhA, prarUpaNAmAM pUrNa viveka rAkhavo. koI prakAranA nirAzA bharyA vAkyo na bolavA. camatkAra thavo te dharmanuM phaLa nathI. samabhAvanI prApti ja dharmanuM sAcuM phaLa che. jIvanamAM pUrNa dhArmika(saMvara, tapomaya) jIvana jIvavAnI vaya-maryAdA nakkI karI levI. guNAnurAgI banavuM, doSo jovAthI aLagA rahevuM. guNa vikAsa, tapa vikAsa, jJAna vikAsa, sAthe vinaya vivekamAM paNa vRddhi karavI. ba $ $ $ 10. 11. 12. gh gh gh zikSA-vAkya zu zabdone na juo, bhAvone juo. ekAMtavAdamAM na jAo, anekAMtavAdathI nirIkSaNa ciMtana karo. Na avaguNanI carcA na karo, guNa grahaNa karo. kAdavamAM patthara mAravAthI phakata chAMTAja maLe che. paraMparAonA durAgrahamAM na phasAo. udAra hRdayI banIne nUtana tattvonuM anuprekSaNa karo. samabhAva ane samAdhibhAvone na gumAvo. utkRSTa tyAgamAM paNa dharma viveka rAkhavo Avazyaka che. zuM anukaMpA e samakitanuM mukhya lakSaNa che. eno niSedha karAya nahIM. hiMsA ane ADaMbaranI pravRttio dharma nathI paNa dharmanI vikRta paraMparAo che. te tajavA yogya che. akhUTa samabhAvanI upalabdhi thavI te ja dharma sAdhanAonI sAcI saphaLatA che. kyAM ya paNa, koI sAthe karma baMdha na karavo, samabhAvone jALavI rAkhavA, e ja jJAnano sAra che. krodha ane ghamaMDane sarvathA tilAMjali detA raho. bhAvonI zuddhi tathA hRdayanI pavitratA eja sAdhanAno prANa che. gh gh? ii? ii? ii? 'ciMtana-kaNa' samabhAvanI prApti ane te dvArA akhUTa Atma-zAMti pAmavI, e ja zrAvaka jIvana ane saMyama jIvananuM mukhya lakSya che. samabhAva ane Atma-zAMtinI prApti thavI e ja samasta dharma sAdhanAonuM zreSTha phaLa che. koI vyakitaonA saMyogathI ane koI paNa upasthita vikaTa paristhitimAM jo samabhAva ane zAMti sthira rahe (calita na thAya). tyAre ja samajavuM joIe ke ApaNe dharmAcaraNano sAco AnaMda meLavyo che. ane ApaNI dharmakaraNI dharmAcaraNa saphaLa che. paristhiti ane (kaparA) saMyoga mAM jeno samabhAva ane zAMti bhaMga thAya che, temaNe AtmAnaMda nathI meLavyo. zrAvaka bahuzruta banI zake che. jema roga maTADavA davAnuM sevana vAraMvAra karavAmAM Ave che. tema karmarUpI roga maTADavA zAstronuM vAMcana vAraMvAra karavuM joIe, dharamAM pustako rAkhavAthI doSa lAge che,e mAnyatA mAM pheraphAra karavo jarUrI che. svAdhyAyano samaya ane anukuLatA chatAM svAdhyAya na karavo eja to jJAnano aticAra che. nahoya bAMsa, nabaje baMsarI-na hoya gharamAM pustako, narahe doSanuM kAraNa . e nItI bhUlabharelI che. je parikSA ApI nApAsa thayo te vidhArthI, jeNe parikSA ApavAnI kozIza ja nathI karI tenA karatAM apramAdi che dasa durlabha mAM eka, zAstro nuM zravaNa (ke vAMcana) che. je jIva mahA bhAgyathI pAme che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 5 kathAsAra jain jJAtA dharmakathA sUtra paricaya :- jJAtA dharmakathA sUtra gaNadharakRta chaThuM aMgasUtra che. tenA be zrutaskaMdha che. prathama zruta skaMdhamAM keTalIka kathAo aitihAsika che to keTalIka kathAo kalpita che. A badhIja kathAono uddeza vividha pratibodha, preraNA athavA zikSA devAno che. jethI mumukSu sAdhaka saraLatAthI Atma utthAna karI zake. A kathAomAM zraddhAnuM mahatva, AhAra karavAno uddeza, anAsakita, indriya | vijaya, vivekabuddhi, guNavRddhi, pudgala svabhAva, karma vipAka, kramika vikAsa, kAmabhogonuM duSpariNAma, sahanazIlatAnA mAdhyamathI saMyamanI ArAdhanA-virAdhanA ane durgati-sadgati Adi viSayo upara saraLa bhASAmAM prakAza pADyo che. A kathAo vAda-vivAda ke manoraMjana mATe nathI paNa jIvana utthAnane mATe ciMtana-manana karavA yogya che. dvitIya zrutaskaMdhamAM saMyama sAdhanA karIne devalokamAM janArI 206 strIonuM vRttAMta che. badhI strI paryAyamAM saMyama svIkAra karI devInA rUpamAM utpanna thaI che. deva bhava pachI manuSya bhava prApta karI saMyamanI zuddha ArAdhanA karI mukita meLavaze. A pramANe A chaThuM aMgasUtra kathApradhAna che. sAmAnya jana mATe rocaka Agama che. jIvana nirmANa mATe aneka preraNAono bhaMDAra che. vadhu vizeSatA e che ke ahIM kahevAmAM AvelI badhI ja preraNAo sAdhu-sAdhvI tathA zramaNopAsaka banne vargane upayogI che. prathama zrutaskaMdhanA 19 adhyayana che. dvitIya zrutaskaMdhanA daza varga che ane tenA kula 206 adhyayana che. saMpUrNa sUtra 5500 zloka pramANa mAnavAmAM Ave che. A sUtramAM zikSAprada daSTAMta tathA dharmakathAo hovAthI tenuM nAma "jJAtA dharmakathA" sUtra rAkhavAmAM AvyuM che. saMkSiptamAM tene jJAtAsUtra paNa kahevAmAM Ave che. prathama zrutaskaMdha prathama adhyayana -meghakumAra paccIsaso varSa pUrve rAjagRhI nAmanA nagaramAM zreNika rAjA rAjya karatA hatA. temane celaNA-dhAriNI Adi aneka rANIo hatI. aupapAtika sUtra AdimAM zreNikanI kula pacIsa rANIonuM varNana Ave che. ekadA samaya dhAriNI rANIne svapna AvyuM, jemAM teNIe joyuM ke AkAzamAMthI eka suMdara hAthI utarIne tenA mukhamAM praveza karyo. jenA phalasvarUpe eka puNyAtmA garbhamAM Avyo. garbhakALanA trIje mahIne dohada utpanna thayo. jethI tIvra icchA thaIke varasatA varasAdamAM, hariyALI yukta prAkRtika dazyamAM rAjA zreNikanI sAthe nagara ane upavanamAM aizvaryano AnaMda bhogavatI vihare. prakRtinI bhavyatA koIpaNa mAnavInA hAthamAM nathI hotI. asamayamAM utpanna thayelo dohada pUrNa na thavAthI rANI ciMtita rahevA lAgI ane udAsIna thaI gaI. aMte buddhinidhAna abhayakumAre aThThama tapa karI mitradevanuM smaraNa karyuM ane tenA sahayogathI manokAmanA pUrNa thaI. yathAsamaye dhAriNIne putra janamyo jenuM nAma meghakumAra rAkhavAmAM AvyuM. ATha varSa vItyA pachI tene kalAcArya pAse abhyAsa karavA mokalyo tyAM teNe puruSanI 7ra kaLAonuM jJAna meLavIne temAM niSNAta thayo. yuvAna thatAM ATha rAjakanyAo sAthe lagna karyA. A pramANe prApta Rddhino upayoga karatAM meghakumAra vicaravA lAgyo. meghakumAranI dIkSA - bhagavAna mahAvIra svAmI rAjagRhImAM padhAryA. dharmasabhA ekaThI thaI. meghakumAra paNa upasthita thayA. vairAgya bharapUra upadeza sAMbhaLI meghakumAra saMsAranA bhogothI virakata thayA. mAtA-pitA pAse anumati mAMgI, mAtA-pitAe temane khUba samajAvyA chatAM te vairAgyamAM daDha rahayA. aMte anicchAe AjJA ApI. rAjakumAre saMpUrNa rAjavaibhava tathA parivArano tyAga karI dIkSA aMgIkAra karI. prathama rAtre ja zramaNonA gamanAgamana AdithI kSaNamAtra paNa uMgha na AvI, jethI tenuM mana saMyamathI cala-vicala thayuM. aMte savAra thatAM ja bhagavAna pAse jaI saMyama tyAgano nirNaya manomana karI lIdho. prAtaHkAle bhagavAna samIpe gayA. vaMdana namaskAra karI ubhA rahayA tyAM ja prabhue temanA saMpUrNa manogata saMkalpane jAhera karI kahyuM ke tame te ja AzayathI mArI pAse AvyA cho? meghamunie bhagavAnanA vacanono svIkAra karyo. bhagavAne temano pratibodha mATe pUrvabhava kahyo. pUrvabhavaH- he megha! tuM pUrvanA trIjA bhavamAM sumerUprabha nAmano hAthI hato. eka hajAra hAthI-hAthaNIono nAyaka hato. nirbhaya thaI kriIDA karI rahayo hato. tArI vRddhAvasthAmAM jeTha mahinAmAM jaMgalamAM bhayaMkara dAvAnaLa pragaTayo. jaMgalanA aneka prANIo trAsI bhAgavA lAgyA. te samaye he megha! tuM bhUkha tarasathI AkuLa-vyAkuLa thaI sarovara taTe pahoMcyo. pANI pIvAnI AzAe sarovaramAM utaryo paNa temAM bahu kIcaDa hovAthI phasAI gayo. jema jema bahAra nIkaLavAno prayatna karato gayo tema tema vadhune vadhu kheMcato gayo. te vakhate koI yuvAna hAthI tyAM Avyo jene tArA jhUMDamAMthI harAvIne kADhI mUkayo hato. tene jotAMja te krodhathI bhabhUkI uThayo. dAMtathI bhayaMkara prahAra karI lohIluhANa banAvI tAro badalo lIdho. te samaye tane asahya vedanA thaI. he megha! AvI asahya-pracaMDa vedanAmAM te sAta divasa-rAtri pasAra karI, mRtyu pAmI merUprabha nAmano hAthI banyo. kALAMtare te merUprabha hAthI paNa yUthapati banyo. eka vakhata garamInA divasomAM jaMgalamAM dAvAnaLa lAgyo. badhA prANI jayAM tyAM bhAgavA lAgyA. merUprabha te dAvAnaLane joI vicAramAM paDI gayo. jAtismaraNa jJAna thatAM pUrvabhavanuM smaraNa thayuM. vAraMvAra thatI A ApattithI bacavA teNe upAya zodhI kADhayo. dAvAnaLa zAMta thayo. vanamAM badhAja pazuonI sahAyatAthI eka moTuM medAna sApha karyuM ke jemAM kiMcita mAtra ghAsa na hoya jethI jaMgalanA tamAma pazuo thoDo samaya tyAM rahI dAvAnaLathI surakSA prApta karI zake. eka vakhata jeTha mahinAmAM pharIne jaMgalamAM Aga lAgI. sApha kareluM AkhuM medAna prANIothI bharacaka bharAI gayuM. he meghatuM paNa merUprabha hAthInA rUpamAM tyAM ubho hato. acAnaka caLa (khaMjavALa) AvavAthI te paga uMco karyo. saMyogovasAt sasaluM tArA paganI nIcenI khAlI thayelI jagyAmAM besI gayuM. sasalAne joIne he megha' anukaMpAnA zreSTha pariNAmothI te tAro paga uMceja rAkhyo. anukaMpAnA zreSTha pariNAmothI samyaktvanI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo prApti karI saMsAra paritta karyo. aDhI divasa bAda agni zAMta thayo. badhA pazuo cAlyA gayA. sasaluM paNa gayuM tyAre he meghA te paga nIce mUkavAno prayatna karyo. paraMtu jakaDAI javAnA kAraNe paga dharatI upara na mUkANo. vadhu prayatna karavA jatAM tuM paDI gayo. te vakhate tArI uMmara 100 varSanI hatI. vRddhAvasthAthI jarjarita dehamAM traNa divasa pracaMDa vedanA rahI. asahya vedanAjanya ArtadhyAnane kAraNe kavacita samyakatva cAlyuM javAthI merUprabha hAthIe manuSyanA AyuSyano baMdha karyo. tyAMnuM AyuSya pUrNa karI te zreNika rAjAnA ghare janma lIdho che. tyAra pachI te megha! te mArI pAse dIkSA lIdhI. prabhanuM uddabodhana : he megha! pazanI yonimAM pa2vazapaNe vRddhAvasthAmAM bhUkha tarasathI vyAkuLa banI bIjA yuvAna hAthIthI karAyelA prahAronI vedanAne sAta divasa sudhI sahana karI ane tyArabAda merUprabha hAthInA bhAvamAM prANInI rakSA mATe aDhI divasa niraMtara eka paga uMco rAkhI ubho rahayo. ghoraatighora vedanA eka jIvanI rakSA mATe pazuyonimAM sahana karI, to he meghA have tuM manuSya zarIra hovA chatAM paNa nircandamunionA AvAgamana ane sparza AdinuM kaSTa eka divasa paNa sahana na karI zakayo ane saMkalpa vikalpomAM rAta pasAra karI saMyama tyAgavAno vicAra karI mArI pAse upasthita thayo che? he megha vicAra kara. vicAra karo ane saMyamamAM sthira thA bhagavAna pAsethI hRdayadrAvaka pUrvabhavanuM zravaNa karI meghane jAtismaraNa jJAna thayuM. pUrvabhava joyo. hRdaya palaTo thayo. teno vairAgya-utsAha anekagaNo vadhI gayo. vaMdanA karI, bhUlanI kSamA mAgI ane punaH saMyamamAM sthira thaI gayA. meghamuninI punaH dIkSA - potAnI durbaLatAno pazcAtApa karatAM prAyazcitanA rUpamAM meghakumAre punaH dIkSA grahaNa karatAM saMkalpa karyo ke mArI be AMkhanI rakSA sivAya saMpUrNa zarIra munionI sevAmAM samarpita raheze. saMyama jIvanamAM meghamunie aneka prakAranA tapanuM AcaraNa karyuM. bhikSu paDimA tathA guNaratna saMvatsara tapa karyuM. agiyAra aMganuM jJAna kaMThastha karyuM. aMte saMlekhanAsaMthAro karI samAdhi paNe kALadharma pAmI anuttara vimAnamAM deva thayA. tyAMthI te mahAvideha kSetramAM janma laI saMpUrNa karmano kSaya karaze. A adhyayananA mULa pAThamAM rAjAnI vyAyAma vidhi, snAnavidhi, svapna pAThaka, dohada, meghamayaprAkRtika dazya, 72 kaLA, vivAha mahotsava, dIkSAnI AjJA prApti, dIkSA mahotsava, bhagavAnanA samavasaraNamAM padhAravAnuM varNana, pUrvabhavanI ghaTanA AdinuM vistAra pUrvaka varNana karavAmAM Avela che. anuttaropapAtika aMga sUtramAM paNa meghakumAranuM tapomaya jIvana ane anuttara vimAnamAM utpanna thavAnuM varNana che. preraNA - zikSA - (1) jIve aneka bhavomAM vividha vedanAo sahana karI che. tethI manuSyabhava pAmIne dharmasAdhanA karatAM kaSTo Ave to gabharAvuM nahi. (2) pazu ane manuSyane pUrvabhavanuM smaraNa thaI zake che. (3) punarjanma ane karmasiddhAMtanI zraddhA rAkhavI joIe. (4) duHkhada paristhitimAM paNa vivekapUrNa Avazyaka kartavyathI dUra thavuM na joIe. (dA.ta. meghakumAra. saMyamamAM asthira thavA chatAM prathama bhagavAnanI pAse nivedana karavA gayA.) (5) koIne paNa mArgathI patita thayelo jANI kuzaLatApUrvaka tene mArgamAM sthira karavAno prayatna karavo joIe. paraMtu niMdA-avalehanA-tiraskAra Adi niMdanIya pravRttionuM AcaraNa kayAreya na karavuM. potAnI bhUlono pazcAtApa karI tene sudhArI levI joIe; paNa chupAvavAno prayatna kayAreya na karavo. anukaMpA ane dayAbhAva Atma unnatino uttama guNa che. tene samakitanuM lakSaNa kahevAmAM AvyuM che. prasiddha AdhyAtmika kavi tulasIdAsajInA zabdomAM "dayA dharmakA mUla hai". ukata kathAnakamAM hAthI jevA pazue paNa dayAbhAvathI saMsAra paritta karI mokSa mArganI prApti karI lIdhI. hRdayanI sAcI anukaMpA ane daDha saMkalpanuM A pariNAma che. (8) AtmA anaMta zAzvata tatva che. rAga-dveSa Adi vikArothI grasta hovAnA kAraNe vibhinna avasthAmAM janma-maraNa kare che. eka avasthAmAMthI bIjI avasthAmAM javAnuM nAma ja saMsAra che. kayAreka AtmA adhogatinA pAtALamAM to kayAreka uccagatinA zikhare pahoMcI jAya che. tenuM mULa kAraNa AtmA ja che. saMyoga maLatAM AtmA jyAre potAnA svarUpane samajI le che, tyAre anukULa puruSArtha karI, vizuddha svarUpane prApta karI zAzvata sukhano svAmI banI jAya che. meghakumAranA jIvanamAM paNa A ghaTanA thaI. hAthIthI mAnava, pachI muni, tatpazcAt deva banI ane kramazaH paramAtmapadane prApta karaze. (9) "saMyamathI meghamuninuM citta uThI gayuM." A adhyayanano mukhya viSaya che. bhagavAna dvArA pUrvabhava sAMbhaLI saMyamamAM sthira karavAnA preraka viSayanuM mULa nimitta paNa A ja che. tethI adhyayananuM nAma meghakumAra na rAkhatA 'uphikhAnAya' rAkhavAmAM AvyuM che. adhyayana - 2 dhanyazeTha ane vijaya cora (2paka kathA) rAjagRhI nagarImAM dhanya sArthavAha rahetA hatA. tenI patnInuM nAma bhadrA hatuM. dhanya samRddhizALI, pratiSThAsaMpana hato paNa niHsaMtAna hato. tenI patnIe aneka devatAonI mAnyatA karI, pariNAme putranI prApti thaI. devI kRpAnuM phaLa samajI tenuM nAma devadatta' rAkhavAmAM AvyuM. devadattanI saMbhALa rAkhavA mATe paMthaka nAmano dAsa rAkhavAmAM Avyo. devadatta kaMIka moTo thayo. eka divasa bhadrAe tene navaDAvI, aneka prakAranA AbhUSaNothI zRMgArita karI paMthaka sAthe devadattane ramavA mokalyo. paMthaka devadattane eka sthAne besADI pote anya bALakonI sAthe ramavA lAgyo. (paMthaka moTI umarano bALaka ke bALabudhdhI dharAvanAra che.) te daramyAna paMthakanI dhyAna bahAra te ja nagarano kukhyAta nirdaya ane nRzaMsa vijaya cora tyAM Avyo ane AbhUSaNa sajijata devadattane upADI, palAyana thaI gayo. nagaranI bahAra laI jaI tenA AbhUSaNo utArI lIdhA ane devadattane niSThANa banAvI aMdhArIyA kUvAmAM pheMkI dIdho. ramatAM ramatAM acAnaka paMthakane devadatta yAda Avyo. tene sthAna upara na jotAM dhrAsko paDayo. cAre bAju tapAsa karI paNa devadatta Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 7 kathAsAra kayAMya na maLyo aMte raDato raDato te ghare gayo. dhanya sArthavAhe paNa saghana tapAsa karI paNa bALakano patto na lAgatAM nagara rakSakanI sahAya mAgI. khUba uMDI tapAsane aMte nagara rakSakoe aMdhArA kUvAmAMthI bALakanA zabane zodhI kADhayuM. zabane joI badhAnA mukhamAMthI dukhada zabda nIkaLI paDayA. pageruM letAM nagara rakSakoe saghana jADIonI vacce chupAyelA vijayacorane pakaDI lIdho. khUba mAra mArI, nagaramAM pheravI jelamAM keda karyo. keTalAka samaya pachI koI sAmAnya gunhAnI sajA rUpe dhanyasArthavAhane jelamAM dhakelI devAmAM Avyo. vijaya cora ane dhanya sArthavAha bannene eka ja beDImAM goThavavAmAM AvyA. sArthavAha patnI bhadrA dhanya sArthavAha mATe vividha bhojana-pANI jelamAM mokalatI. sArthavAha jayAre jamavA beTho tyAre vijaye temAMthI thoDo AhAra mAMgyo paNa putra ghAtakane AhAra kema ApI zakAya? tethI tene devAno InkAra karyo. dhanyane maLa-mUtra visarjana karavAnI bAdhA utpanna thaI. vijaya cora ane dhanya sArthavAha eka ja beDImAM jakaDAyelA hatA. maLa-mUtra visarjana mATe baMnene sAthe javuM anivArya hatuM. dhandhe vijayane sAthe AvavAnuM kahayuM to te AvezamAM AvI gayo. te bolyo - 'tame bhojana karyu che mATe tame ja jAo. huM bhUkhyo tarasyo chuM, mane bAdhA-pIDA utpanna nathI thaI mATe tame ja jAo.' dhanya lAcAra banI gayo. aMte anicchAe paNa vijaya corane bhojanamAMthI bhAga ApavAnuM vacana ApyuM. te sivAya bIjo koI mArga nahoto. bIje divase paMthaka AhAra laI jelamAM Avyo. bhojanamAMthI thoDo bhAga vijayane ApatAM joIne duHkhI thaI gayo. ghere AvI bhadrA sArthavAhIne hakIkata kahI. sAMbhaLIne bhadrAnA krodhano pAra na rahayo. putra ghAtaka pApI corane bhojana daI tenuM pAlana poSaNa karavuM te tenAthI sahana na thayuM. mAtAnuM hRdaya ghora vedanAthI vyApta thaI gayuM. da22oja A krama cAlavA lAgyo. keTaloka samaya vItyA bAda dhanya sArthavAhane kArAgRhathI mukita maLI. jayAre te ghare pahoMcyo to badhAe tenuM svAgata karyuM jayAre bhadrA pITha pheravI udAsa thaI beThI rahI. sArthavAha bolyA - bhadre! zuM huM jelamAMthI mukata thayo te tamane na gamyuM? zA mATe vimukha banI aprasannatA pragaTa karo cho? uddezathI ajANa bhadrAe kahayuM- 'mArA lADakA putranA hatyArA vairI vijaya corane ahIMthI mokalAtAM AhAra-pANImAMthI tame thoDo bhAga ApatA hatA, te jANI mane prasannatA, AnaMda ke saMtoSa kayAMthI thAya?' dhanya sArthavAhane bhadrAnA kopanuM kAraNa maLI gayuM. badhIja paristhiti samajAvatAM tenuM spaSTIkaraNa karyuM - he devAnupriya! meM tene thoDo bhAga Apyo che paNa te dharma, kartavya ke pratyupakAra samajIne nahIM paNa phakata maLa mUtranI bAdhA nivRttimAM sahAyaka banavAnA uddezathI ja Apyo hato. A spaSTatA sAMbhaLI bhadrAne saMtoSa thayo. te prasanna thaI. vijaya cora potAnA ghora pAponuM phaLa bhogavavA narakano atithi banyo. dhanya sArthavAha keTalAka samaya pachI dharmaghoSa sthavira pAse dIkSA aMgIkAra karI, svargavAsI thayA. = sArAMza e che ke jevI rIte dhanya sArthavAhe mamatA ke prItine kAraNe vijaya corane AhAra nathI Apyo paNa zArIrika bAdhAnI nivRttinA kAraNe AhArano vibhAga karyo. te ja prakAre nirpranthamuni zarIra pratyenI AsakitanA kAraNe tene AhAra-pANI na Ape paNa mAtra zarIranI sahAyatAthI samyak jJAna-darzana-cAritranI vRddhi ane tenI rakSA mATe te zarIranuM AhAra AdithI pAlana poSaNa preraNA-zikSAH kare. = (1) sAdhanAnA kSetramAM prabaLa bAdhaka nIvaDanAra Akita che. Akita - te manobhAva che. AtmAne parapadArtha tarapha AkarSita kare che; AtmAthI vimukha kare che. sAdhanAmAM ekAgratAthI lIna rahevA mATe Asakitano tyAga karavo Avazyaka che. sparza, rasa, gaMdha, rUpa ane zabdane indriyanA mAdhyamathI AtmA jayAre grahaNa kare che tyAre mana temAM rAga-dveSanuM viSa meLavI de che, tethI A 'iSTa che, A aniSTa che, A prakArano vikalpa utpanna thAya che. samatAbhAva khaMDita thaI jAya che. samAdhibhAva vilIna thaI jAya che. AvI sthitimAM sAdhaka potAnI maryAdAthI calita thaI jAya che ane kayAreka patana paNa pAme che. (2) AkitanA A bhayane dhyAnamAM rAkhI zAstrakAroe aneka prakAre Asakita tyAgano upadeza Apyo che. ApaNI najara samakSa dekhAtA padArtho uparAMta zarIra pratye paNa Asakata na rahevAnuM AgamamAM vidhAna che yathAH-- gAme kule vA nagare vA dese mamatta bhAvaM na kahiM pi mujjA avi apiNo vi dehamni, nAyaraMti mamAIyaM artha :-- bhikSue gAmamAM, gharamAM, nagaramAM ke dezamAM, koIpaNa padArthamAM mamatva karavuM na joIe. munijana potAnA zarIra upara paNa mamatva na rAkhe. (3) zarIra pratye mamatA nathI to AhAra pANI dvArA tenuM saMrakSaNa zA mATe karo cho? A praznanA samAdhAna mATe ja A adhyayananI racanA karavAmAM AvI che. suMdara udAharaNa dvArA tenuM samAdhAna karyuM che. na (4) koIpaNa pravRttino Azaya samajyA vinA phogaTa gusso na karavo joIe. jevI rIte bhadrAe dhanyazeTha upara karyo. namratA pUrvaka te vyakita pAsethI ja AzayanI jANakArI meLavI nirarthaka karmabaMdhathI bacatA rahevuM joIe. potAnI eka pakSIya buddhithI nirNaya karI levAnI kuTevane sudhAravI joIe. adhyayana - 3 moralInA iMDA (rupaka ) caMpA nagarImAM be sArthavAha putra rahetA hatA, jemanuM nAma jinadatta ane sAgaradatta hatuM. banne abhinna hRdayathI mitra hatA. lagabhaga sAthe ja rahetA. dareka prasaMge sAthe rahevAno temaNe saMkalpa karyo hato. paNa mAnasika dazAmAM banne bhinna hatA. eka vakhata baMne mitro caMpAnagarInA subhUmibhAga udyAnamAM gayA. tyAM bhojanathI nivRttathaI, udyAnamAM paribhramaNa karavA lAgyA. udyAnanI samIpe gIca jADIvALo eka pradeza 'mAlukAkaccha' hato. teo mAlukAkaccha tarapha gayA tyAM ja eka moralI gabharAIne uDI, najIkanA vRkSanI zAkhA upara besI kekArava karavA lAgI. A dazya joI sArthavAha putrone Azcarya thayuM, sAthe saMdeha paNa thayo. teo AgaLa vadhyA to tyAM moralInA be iMDA paDayA hatA. bannee eka-eka IMDu laI lIdhuM. potAnA ghare AvI bIjA iMDAonI vacce moralInuM iMDu mUkI dIdhuM. jethI mAdA potAnA iMDAnI sAthe moralInA iMDAnuM paNa poSaNa kare. zaMkAzIla sAgaradattathI rahevAyuM nahi. vAraMvAra te iMDAnI pAse jato ane vicAra karato ke Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 Agama-kathAo koNa jANe A IMDu utpanna thaze ke nahi? A prakAre zaMkA, kaMkhA, vicikitsAthI gherAyelA sAgaradatte IDAne ulaTasulaTa karavA mAMDyuM. kAna pAse lAvI tene vagADavA lAgyo. vAraMvAra Ama karavAthI IDu nirjIva banI gayuM. temAMthI bacyuM na nIkaLyuM. jinadatta zraddhAsaMpanna hato. teNe vizvAsa rAkhyo. yathAsamaye iMDAmAMthI bacyuM nIkaLyuM. jinadatta A joI khUba harSita thayo. A che zraddhA ane azraddhAnuM pariNAma. je sAdhaka mahAvratamAM, cha kAyamAM zraddhAvAna thaI sAdhanAmAM pravRtta thAya che tene A bhavamAM mAna-sanmAna ane parabhavamAM mukita maLe che. tenAthI viparIta azraddhALu sAdhaka A bhavamAM niMdA-gahaoN ane parabhavamAM aneka prakAranA saMkaTo, duHkho, pIDAo ane vyathAone prApta kare che. preraNA - zikSA:trIjA adhyayano mukhya sAra che 'jina pravacanamAM zaMkA, kaMkhA ke vicikitsA na karavI. ('tameva sarco nIsaMka jaM jiPhiM paveIyaM')arthAt vItarAga ane sarvaze je tatva pratipAdita karyA che te satya che, temAM zaMkAne avakAza nathI. kaSAya ajJAnane kAraNe ja jUThuM bolAya che. A be doSa jenAmAM nathI tenA vacana asatya hotA nathI. A prakAranI sudaDha zraddhA sahita sAdhanAnA patha para agresara thavAvALA sAdhaka ja potAnI sAdhanAmAM pUrNa saphaLatA meLavI zake che. tenI zraddhA ja tene apUrva zakita pradAna kare che ane badhAja vidgo para vijaya prApta karAve che. AthI ja samyagu darzananuM prathama aMga athavA lakSaNa "niHzaMkitatA" kahayuM che. AnAthI ulaTuM jenA aMta:karaNamAM potAnA lakSya ke lakSya prAptinA sAdhanomAM vizvAsa nathI, DAmADoLa citta hoya che, jenI manovRtti Dhacupacu hoya che tene prathama to AMtarika baLa prApta nathI thatuM. ane kadAca thAya to te teno pUrNarUpe upayoga nathI karI zakato. laukika ke lokottara koIpaNa kArya hoya, sarvatra pUrNa zraddhA, samagra utsAha ane paripUrNa manoyogane temAM joDI devuM Avazyaka che. saMpUrNa saphaLatAnI prApti mATe A anivArya zarata che. prastuta udAharaNamAM be pAtra dvArA zraddhAnuM suphaLa ane azraddhAnuM duSpariNAma batAvavAmAM AvyuM che. adhyayana - 4 kAcabAnuM (kathA) A adhyayanamAM AtmasAdhanAnA pathiko mATe indriyagopananI AvazyakatA be kAcabAnA udAharaNa dvArA pratipAdita karavAmAM AvI che. vArANasI nagarImAM gaMgA nadIthI uttarapUrvamAM eka vizALa taLAva hatuM. nirmaLa, zItaLa jaLathI paripUrNa ane vividha jAtionAM kamaLothI AcchAdita te taLAvamAM aneka prakAranA maccha, kaccha, magara, grAha Adi jaLacara prANI krIDA karatA hatA. taLAvane loko "mRtagaMgAtI rahRda" kahetA hatA. eka vakhata saMdhyAnA samaya pachI. lokone AvAgamana nahivata thaI gayuM tyAre te taLAvamAMthI be kAcabA AhAranI zodha arthe nIkaLyA. taLAvanI AsapAsa pharavA lAgyA. te samaye tyAM be ziyALa AvyA. te paNa AhAranI zodha mATe bhaTakI rahayA hatA. ziyALone joI kAcabA gabharAI gayA. AhAranI zodha mATe nIkaLatA poteja ziyALano AhAra banI jaze tevI zaMkA utpanna thaI. kAcabAmAM eka vizeSatA hoya che ke te potAnA hAtha, paga tathA mukha potAnA zarIramAMja gopavI de che. tenI pITha upara DhAla jevuM kaThaNa kavaca hoya che, tene koI bhedI zakatuM nathI. jethI te surakSita rahI zake che. kAcabAoe tema ja karyuM. ziyALo teone joI tUTI paDayA. chedana-bhedana karavAno khUba prayatna karyo paNa saphaLatA na maLI. prANIomAM sauthI vadhu cAlAka ziyALa hoya che. temaNe joyuM ke jayAM sudhI kAcabAo potAnA aMgopAMga gopavIne beThA che tyAM sudhI amAro koIpaNa prayatna saphaLa nahi thAya. tethI cAlAkIthI kAma levuM paDaze. evuM vicArI baMne ziyALa kAcabA pAsethI khasI gIca jADImAM cUpakIdIthI saMtAI gayA. be kAcabAmAMthI je caMcaLa prakRttino hato. te potAnA aMgopAMgane lAMbo samaya sudhI gopavI na zakayo. teNe paga bahAra kADhayo. jotAMnI sAthe ja zIghratAthI ziyALe eka jApaTa nAkhI ane paga khAI gayo; kAcabAe gardana bahAra kADhI, ziyALoe tene khAI prANahIna banAvI dIdho. A pramANe potAnA aMgonuM gopana na karI zakavAnA kAraNe kAcabAnA jIvanano karUNa aMta Avyo. bIjo kAcabo caMcaLa nahoto teNe potAnA aMgo upara niyaMtraNa rAkhyuM. lAMbA samaya sudhI potAnA aMgopAMganuM gopana karI rAkhyuM ane jyAre ziyALa cAlyA gayA ema jANyuM tyAra pachI cAre pagane eka sAthe ja bahAra kADhI zIghratApUrvaka taLAvamAM surakSita pahoMcI gayo. je sAdhaka jinaAzA rupI DhAla nIce potAnI IndrIyone, saMyamane surakSita na rAkhatAM, AraMbha parigrahamAM pravRti kare che. tene moha rUpI ziyALo eka eka IndrIyo karI khAI jAya che. ane tenA saMyamanI dhAta kare che. preraNA - zikSA - zAstrakAra kahe che ke je sAdhu-sAdhvI dIkSA grahaNa karyA bAda potAnI indriyonuM gopana nathI karatA tenI dazA prathama kAcabA jevI thAya che. te A bhava parabhavamAM aneka prakAranA kaSTo pAme che, saMyama jIvanathI patita thaI jAya che ane niMdAgahanA pAtra banI jAya che. tenAthI urdu, je sAdhu-sAdhvI indriyonuM gopana kare che te A bhavamAM ja badhAnA vaMdanIya, pUjanIya, arcanIya bane che ane saMsAra aTavIne pAra karI siddhi prApta kare che. tAtparya e che ke sAdhu athavA sAdhvI, temaNe potAnI indriyo upara niyaMtraNa rAkhavuM ja joIe. indriya gopanano artha che ke indriyone potAnA viSayamAM pravRtta na thavA devI. sAdhu-sAdhvI potAnI indriyone baMdha karI rAkhe nahi paNa indriya dvArA gRhita viSayamAM rAga-dveSa utpanna thavA na devo tenuM nAma indriya gopana, indriya damana athavA indriya saMyama che. A sAdhanA mATe manane samabhAvano abhyAsI banAvavAno sadaiva prayatna karatA rahevuM anivArya che. adhyayana - 5. zailaka rAjarSi dvArikA nagarImAM bAvIsamA tIrthakara bhagavAna ariSTaneminuM padArpaNa thayuM. kRSNavAsudeva potAnA vizALa parivAra sAthe bhagavAnanI upAsanA karavA tathA dharmadezanA sAMbhaLavA gayA. A dvArikA nagarImAM thAvacca nAmanI eka saMpana gRhastha mahilA rahetI hatI. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain kathAsAra teno ekaja putra je thAvaccaputra nAmathI oLakhAto hato. te paNa bhagavAnanI dezanA zravaNa karavA pahoMcyo. dezanA sAMbhaLI vairAgyavAsita banyo. mAtAe khUba samajAvyo, AjIjI karI, kAkalUdI karI paNa thAvaccaputra potAnA nizcaya upara aDaga rahayA. aMte lAcAra banIne mAtAe dIkSA mahotsava ujavavAnuM vicAryuM. jene thAvaccaputre maunabhAve svIkAryuM. thAvacca chatra, cAmara Adi mAMgavA zrIkRSNa mahArAjA pAse gaI. zrI kRSNa svayaM dIkSA mahotsava ujavavAno prastAva mUkayo. thAvaccaputranI parIkSA karavA zrIkRSNa jAteja tenA ghare pahoMcyA. soLa hajAra rAjAo ane ardhabharatakSetranA adhipati zrIkRSNanuM thAvasyanA ghare AvavuM e temanI asAdhAraNa mahAnattA ane niraahaMkAritAnuM dyotaka che. thAvaccaputranI parIkSA bAda jyAre vizvAsa beTho ke AMtarika vairAgya che tyAre zrI kRSNa nagarImAM ghoSaNA karAvI ke bhagavAna ariSTanemi pAse dIkSita thavAvALAnA AzritajanonuM pAlana poSaNa karavAnI javAbadArI zrI kRSNa vAsudeva vahana karaze. mATe jene dIkSA levI hoya te nizcita paNe laI zake che. ghoSaNA sAMbhaLI hajAra jeTalA purUSa thAvasyaputranI sAthe pravarjita thayA. kAlAMtaramAM thAvaccaputra aNagAra, bhagavAna ariSTaneminI anumati laI potAnA sAthI munionI sAthe deza, dezAMtaramAM vicaravA lAgyA. vicaratA vicaratA thAvaccaputra saugaMdhikA nagarImAM padhAryA. tyAMnA nagarazeTha sudarzana sAMkhyadharmanA anuyAyI ane zukra parivrAjakanA ziSya hatA, chatAM paNa thAvatsyaputranI dezanA sAMbhaLavA gayA. thAvaccaputra ane sudarzana zreSThInI vacce dharmanA AdhAre carcA thaI. vArtAlApathI saMtuSTa thaI sudarzane jainadharma aMgIkAra karyo. zukra parivrAjakanI jaina dIkSA - zukra parivrAjakane jayAre A banAvanI jANa thaI tyAre teo sudarzanane punaH potAno anuyAyI banAvavAnA vicAre saugandhikA nagarImAM padhAryA. sudarzana Dagyo nahi. bane dharmAcArya (zukra tathA thAvaccaputra) vacce dharmacarcA thaI. zukra potAnA ziSyonI sAthe thAvaccaputranI samIpe gayA. zu thAvaccaputrane vAkacAturyathI phasAvavAno khUba prayatna karyo paraMtu thAvatsyaputre teno gUDha abhiprAya samajI atyaMta kuzaLatA pUrvaka pratyuttara ApyA. aMte zukra potAnA ziSyonI sAthe thAvaccaputranA | ziSya banI gayA.- dIkSita thayA. zailaka rAjarSinI dIkSA :- eka vakhata zukra aNagAra zelakapura padhAryA. tyAMnA rAjA zailake pahelethI ja thAvaccaputranA upadezathI zramaNopAsaka dharma svIkAryo hato. A vakhate te potAnA pAMcaso maMtrIonI sAthe dIkSita thayA. tenA putra maMDukane rAjagAdI upara besADayo. (ahiM pAMcaso ke hajAranI saMkhyAno artha lagabhaga pAMcaso jeTalA tathA hajAranI AsapAsanI saMkhyA jeTalA ema samajavuM, gaNIne purA hajAra ema nahiM. jemake koI prasaMgathI AvIe ane koI pUche to ApaNe kahIe ke 2000 mANaso hatAM). sAdhucaryA anusAra zelakamuni deza dezAMtaramAM vicaravA lAgyA. tenA gurU zukra muni vidyamAna nahotA. siddhagati meLavI cUkayA hatA. zailakanuM sukomaLa zarIra sAdhu jIvananI kaThoratA sahI na zakayuM. zarIramAM dAda-khujalI thaI gaI. pittajavara rahevA lAgyo. jethI tIvra vedanA thavA lAgI. bhramaNa karatAM zailakapura padhAryA. maMDuka darzanArthe Avyo. zailaka rAjAnuM rogiSTa zarIra joI cikitsA karAvavAnI | vinaMti karI. zailake svIkRti ApI. cikitsA thavA lAgI. svAthya sudharavA lAgyuM. paraMtu rAjarSi sarasa AhAra ane 5. vihAra karavAno vicAra sarakhoya na Avyo. tyAre tenA ziSyoe ekatra thaI paMthakane temanI sevAmAM rAkhI bAkI badhAe vihAra karavAno nirNaya karyo. rAjarSi tyAMja rahI gayA, paMthakamuni temanI sevAmAM rahyAM bAkI badhA ja ziSyo vihAra karI gayA. kArtika suda pUnamano divasa Avyo. zailaka rAjarSi AhAra-pANI ArogI nizcita banI sUtA hatA. Avazyaka - pratikramaNa karavAnuM yAde ya na AvyuM. paMthaka muni devasika pratikramaNa karI cAturmAsika pratikramaNa karavA taiyAra thayA. zailaka rAjarSine vaMdana karI caraNa sparza karavA mastaka namAvyuM. zailakamuninI nidrAmAM bhaMga paDatAM bhaDakI uThayA. paMthakane kaDavA vacano kahevA lAgyA. paMthakamunie kSamA mAgatAM kArtikI caumAsInI yAdI devaDAvI. rAjarSinI dharmacetanA jAgRta thaI. temaNe vicAryuM - ' rAjya Adino parityAga karI meM sAdhupaNuM svIkAryuM ane have huM Avo | zithilAcArI thaI gayo? sAdhune mATe A zobhatuM nathI.' bIje ja divase zailakapura choDI paMthakamuninI sAthe vihAra karyo. A samAcAra anya ziSyone maLatAM badhAja ziSyo sAthe maLI AvyA. aMtima samayamAM badhA ja munione siddhagatinI prApti thaI. preraNA - zikSA:(1) thAvacca strInuM kRSNa pAse javuM ane kRSNavAsudevanuM thAvaccaputrane ghare AvavuM eka asAdhAraNa ghaTanA che. saMyamanI vAta sAMbhaLI utsAhita thavuM, vairAgyanI parIkSA karavI, zaheramAM DhaMDhero pITavAvo temaja eka hajAra purUSonI sAthe dIkSA mahotsava ujavavo ityAdika bAbato traNa khaMDanA adhipati kRSNa vAsudevanI ananya dharmazraddhA ane viveka pragaTa kare che.A viveka badhAe apanAvavA jevo che arthAt dIkSA lenAra pratye kevo vyavahAra rAkhavo joIe te A ghaTanA dvArA zIkhavA maLe che. (2) sAMkhya matAnuyAyI sudarzane jaina muni sAthe carcA karI zrAvakadharma svIkAryo ane tenA gurU zukra sanyAsIe carcA karI saMyama svIkAyo. 2ju ane prajJa jIvonA A udAharaNathI jANavA maLe che ke mAna kaSAyathI abhibhUta thayelA hovA chatAM te AtmAo durAgrahI nahotA. satya samajAtAM poteja sarvasva parivartana karI letA. ApaNe paNa svAbhimAnanI sAthe sarala ane namra banI durAgrahothI dUra rahevuM joIe arthAt satyane svIkAravAmAM hicakicATa karavo na joIe, pachI cAhe te paraMparA hoya ke siddhAMta. (3) kayAreka ziSya paNa gurUnuM kartavya adA kare che. paMthaka ziSyanA vinaya, bhakita, sevA, satyaniSThAthI zailaka rAjarSinuM adhaHpatana aTakI gayuM. (4) saMyamathI patita thatA sAdhakano tiraskAra na karatAM tenI yogya saMbhALa rAkhavAthI tenuM utthAna thaI zake che. tethI guru hoya ke ziSya hoya, viveka sabhara nirNaya karavo joIe. tiraskAra vRtti to heya che, eTale ke anAcaraNIya che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 10 (5) ati vegathI paDavAvALI vyakita paNa kayAreka bacI zake che. tethI tenA pratye yogya saMbhALa ane sahAnubhUti rAkhavI saunI pharaja che. (6) auSadhanuM sevana karavuM te paNa saMyama jIvanamAM eka bhayasthAna che. tenAthI asaMyamabhAva tathA pramAdabhAva AvI zake che. tethI sAdhake auSadha sevananI rucithI nivRtta thaI viveka yukata tapa-saMyamanI sAdhanA karavI joIe. zailaka jevA carama zarIrI tapasvI sAdhaka paNa auSadhasevananA nimittathI saMyamamAM zithila banI gayA hatA. (7) zailaka rAjarSi madhyama tIrthaMkaranA zAsanamAM thayA hatA. temanA mATe mAsakalpa Adi niyama pAlana Avazyaka nahotA. A kathAnakanA AlaMbanathI aMtima tIrthaMkaranA zAsanamAM tenuM anukaraNa na karAya. arthAt sevAmAM jeTalA zramaNonI jarUriyAta hoya teTalAne rAkhI bAkInAne akAraNa kalpa maryAdAthI adhika sthira rAkhavA na joIe. (8) paMthake caumAsI pakSmInA divase be pratikramaNa karyA tenuM kAraNa paNa e ja che ke madhyama tIrthaMkaranA zAsanamAM zramaNone mATe sadAya banne vakhata pratikramaNa karavuM pharajiyAta nahotuM. tethI teo phakata pakSI, caumAsI, saMvatsarI parva divase niyamasara pratikramaNa karatA. aMtima tIrthakaranA sAdhuone banne samaya bhAvayukata pratikramaNa karavAno niyama temanA mATe che. temanA mATe tyAga, tapa, mauna dhyAna ane AtmaciMtana ke dharmajAgaraNa karavuM te ja parvadivasanI vizeSa ArAdhanA che. je zramaNopAsaka haMmezA pratikramaNa na karatAM parvadivase ja pratikramaNa kare che, temanA mATe be pratikramaNa jarUrI che. adhyayana - 6 tuMbaDAnuM (dRSTAMta ) rAjagRhI nagarImAM gautama svAmIe bhagavAna mahAvIrane prazna pUchayo ke he bhagavAna! jIva haLavo thaI u52 kevI rIte jAya che ane jIva bhAre thaI nIce kevI rIte jAya che? tenA pratyuttaramAM bhagavAne eka dRSTAMta ApI samajAvyuM ke jevI rIte tuMbaDI pANI upara tare che paNa tenI upara koI vyakita mATI, ghAsano lepa karI taDakAmAM sukavI de tema kramazaH ATha lepa lagAve. te tuMbaDAne jo pANI u52 rAkhavAmAM Ave to te tuMbaDuM lepanA bhArathI taLIye DUbI jAya che. dhIme dhIme mATIno lepa pANImAM ogaLI jatAM pharI te tuMbaDuM pANI upara taravA lAge che. e prakAre jIva 18 pApanuM sevana karI ATha karmano baMdha karI, karmathI bhAre banI adhogatimAM narakamAM jAya che. karmo jyAre saMpUrNa naSTa thAya che tyAre AtmA urdhvagamana karI zAzvata siddha sthAnamAM sthira thaI jAya che. na preraNA zikSA :- zramaNa 18 pApanA tyAgI hoya che chatAM paNa jANye ajANye jUTha, niMdA, kaleza, kaSAya Adi pAponuM sevana na thaI jAya tenuM dhyAna rAkhavuM joIe. kAraNake pApAcaraNanA sevanathI ja ATha karmonuM upArjana thAya che. zramaNopAsaka tathA pratyeka mumukSue paNa 18 pAponuM jANapaNuM meLavI tenAthI bacavA mATe sadA prayatna karavo joIe. adhyayana - 7 dhanya sArthavAha ane tenI cAra putravadhU (dRSTAMta kathA ) rAjagRha nagaramAM dhanya sArthavAhana rahetA hatAM. temane cAra putro hatA, ' jemanAM nAma dhanapAla, dhanadeva, dhanagopa ane dhanarakSita hatA. temanI patnIonAM anukrame nAma - ujijhatA (ujijhakA) bhakSikA, rakSikA ane rohiNI hatAM. dhanya sArthavAha dIrghadraSTA hatA. khUba vicakSaNa hatA. bhaviSyano vicAra karavAvALA hatA. te jayAre paripakava uMmaranA eTale vRddha thayA tyAre temane vicAra udbhavyo ke mArA mRtyu pachI kuTuMbanI suvyavasthA AvI ja rIte jaLavAI rahe mATe mAre mArIhAjarImAM ja A viSaye vyavasthA karI levI joIe. A prakArano vicAra karI dhanya sArthavAhe manomana eka yojanA ghaDI lIdhI. eka divasa potAnA jJAtijano, sagA--saMbaMdhIo, mitravargane AmaMtrita karyA. bhojanAdithI badhAno satkAra karyo tyArabAda potAnI cAre pUtravadhUone bolAvI darekane pAMca DAMgaranA dANA ApI kahyuM - 'huM jayAre mAMgu tyAre A pAMca dANA mane pAchA Apajo.' pahelI putravadhUe vicAryuM -' mArA sasarAnI buddhi bhraSTa thaI gaI lAge che. 'sAThe buddhi nAThI'. ATalo moTo samAraMbha yojI ane ATalI tuccha bheTa amane ApavAnuM sUjayuM. vaLI kahyuM ke pAchuM mAMgu tyAre pAchA Apajo. bhaMDAramAM DAMgarano kayAM toTo che? jayAre mAgaze tyAre ApI daIza' ema vicArI ApelA dANA kacarAmAM pheMkI dIdhA. bIjI putravadhUe vicAryuM - 'bhale A dANAnuM mUlya na hoya to paNa sasarAjIe Apelo prasAda che; tene pheMkavo ucita nathI' ema vicArI pAMca dANA khAI gaI. trIjI vadhu vicArazIla hatI. teNe vicAryuM- 'mArA sasarA khUba ja vyavahArakuzaLa, anubhavI ane samRddhizALI che. temaNe ATalo moTo samAraMbha racI amane pAMca dANA ApyA che temAM temano koI viziSTa abhiprAya hovo joIe. tethI dANAnI surakSA jALavavI mAruM kartavya che.' Ama vicArI pAMca dANA eka DabImAM rAkhI surakSita jagyAe mUkI dIdhA. cothI putravadhU rohiNI khUba buddhizALI, vicakSaNa hatI. te samajI gaI ke pAMca dANA devA pAchaLa koI gUDha rahasya chupAyeluM che. kadAca amArI parIkSA karavAno hetu hoI zake. teNe bahumAnapUrvaka pAMca dANA laI piyara mokalI dIdhA. tenI sUcanA anusAra piyaravALAoe te dANA alaga khetaramAM vAvyA. dara varSe je pAka thAya te badhoja vAvI devAto. Ama pAMca varSamAM to koThAra bharAI gayA. A ghaTanAne pAMca varSa vyatIta thaI gayA. tyAre dhanya sArthavAhe pharIne pUrvavat samAraMbha yojayo. bhojana-pAna ApI badhAyanuM satkAra-sanmAna karyuM. tyAra pachI pahelAMnI jema cAre putravadhUone potAnI samakSa bolAvI pAMca-pAMca dANA je pahelAM ApyA hatA te pAchA mAMgyA. pahelI putravadhUe koThAramAMthI dANA lAvI ApyA. dhanya sArthavAhe pUchyuM - 'A dANA meM ApyA hatA te ja che ke bIjA?' teNe satya hakIkata kahI dIdhI. te sAMbhaLI zeThe kacaro vALavA ityAdi saphAIkAma soMpyu ane kahyuM ke tamane A kAma yogya che. bIjI putravadhU pAse dANA mAMgyA tyAre teNe kahyuM ke ApanA apAyelA dANA prasAda samajI huM khAI gaI chuM. sArthavAhe tenA svabhAva anusAra anumAna karI rasoDAkhAtuM soMpyuM. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 11 kathAsAra trIjI putravadhUe pAMca dANA surakSita rAkhyA hatA tethI tene nANAMkIya khAtuM sopyuM. cothI putravadhUe kahyuM - pitAjI, pAMca dANA meLavavA gADIo joIze. dhanya sArthavAhe tenuM spaSTIkaraNa mAMgyuM to savistAra varNana karyuM. gADIo mokalavAmAM AvI. dhanya zeTha paNa khUba ja prasanna thayA. badhAyanI samakSa rohiNInI khUba prazaMsA karI. tene gRhasvAminInA gauravapUrNa pada upara prasthApita karavAmAM AvI ane kahyuM - 'te prazaMsanIya che beTI! tArA pratApathI A parivAra sukhI ane samRddha raheze.' daSTAMtano upanaya - zAstrakAroe A udAharaNane dharmazikSAnA rUpamAM ghaTAvyuM che. je vrata grahaNa karI teno tyAga kare che te prathama putravadhU ujijhatAnI samAna A bhava-parabhavamAM duHkhI thAya che. tiraskArane pAtra bane che. je sAdhu pAMca mahAvratane grahaNa karI sAMsArika bhoga-upabhogane mATe teno upayoga kare che te paNa nindAne pAtra banI bhavabhramaNa kare che. je sAdhu trIjI putravadhU rakSikAnI samAna aMgIkRta mahAvratonuM sArI rIte rakSaNa kare che te prazaMsA pAtra bane che ane tenuM bhaviSya maMgalamaya bane che. je sAdhu zehiNInI samAna svIkRta saMyamanI uttarottara vRddhi kare che te nirmaLa-nirmaLatara pAlana karI saMyamano vikAsa karI paramAnaMdanA bhAgI bane che. preraNA - zikSA:- jo ke A adhyayanano upasaMhAra dharmazikSAnA rUpamAM ja karavAmAM Avyo che. chatAM temAMthI vyAvahArika jIvanane saphaLa banAvavAnI sucArU preraNA maLe che. (yogye yogyana yojaye) arthAt yogya vyakitane tenI yogyatA anusAra evA kAryamAM joDavI joIe. mUlabhUta yogyatAthI pratikULa kAryamAM joDavAthI yogyamAM yogya vyakita paNa ayogya siddha thAya che. ucca koTino prakhara vidvAna paNa sutAranA kAmamAM ayogya siddha thAya che. adhyayana - 8 mallikumArI mahAvideha kSetramAM, salilAvatI vijayanI vItazokA nAmanI rAjadhAnI hatI. bala nAmano rAjA hato. eka vakhata sthivara bhagavaMtonuM padArpaNa thayuM. dharmadezanA zravaNa karI rAjA bale rAjyano tathA hajAra rANIono tyAga karI dIkSA lIdhI. ugra tapazcaryA karI samasta karmono kSaya karI mokSe padhAryA. bala rAjAno uttarAdhikArI teno putra mahAbala thayo. acala, dharaNa Adi anya cha rAjA tenA parama mitra hatA. je sAthe janamyA, sAthe ramyA ane moTA thayA. teoe nizcaya karyo ke sukhamAM, duHkhamAM, dezayAtrAmAM ane tyAgamArgamAM paraspara ekabIjAne sAtha Apavo. A rIte samaya vitatA ekadA mahAbala saMsArathI virakata thaI munidIkSA levA taiyAra thatAM badhAja mitro paNa pratijJA anusAra taiyAra thaI gayA. badhAe utkRSTa sAdhanA karI, ghora tapazcaryA karI jayaMta nAmanA anuttara vimAnamAM devaparyAye janma lIdho. te daramyAna eka vicitra ghaTanA thaI gaI hatI. sAdhanAkALamAM mahAbala muninA manamAM kapaTabhAva utpanna thayo ke huM ahIM pramukha chuM, jyeSTha chuM ane bhaviSyamAM paNa jyeSTha banuM. jo samAna tapazcaryA karIza to temanI samAna ja rahIza, tethI thoDI vadhu tapazcaryA karuM jethI jayeSTha banI zakAya. AvA kapaTayukata AzayathI anyane pAraNuM karAvI pote upavAsanA paccakhANa vadhArI letA. sAte munioe eka sarakhI tapazcaryA karavAno nizcaya karyo hato chatAM cha munivaro upavAsa karatA tyAre mahAbalamuni chaThTha tapa karatA. bIjA chaThTha tapa karatA tyAre mahAbala aThThama tapa karatA. tapazcaryAnA phala svarUpe cha munivaroe devaparyAyamAM batrIsa sAgaropamamAM kaMIka nyUna AyuSya prApta karyuM jayAre mahAbala munie saMpUrNa batrIsa sAgaropamanI sthiti prApta karI. taduparAMta temaNe tIrthakara nAmakarmano baMdha karyo. jethI manuSyanA bhAvamAM paNa te cha thI variSTha banyA. rAjA hoya ke raMka, mahAmuni hoya ke sAmAnya gRhastha, karma koInI zarama nathI rAkhatA. kapaTa sevananA phaLa svarUpa mahAbaLe strI nAma karmano baMdha karyo. ane jayaMta vimAnathI cyavI bharatakSetramAM mithilA nareza kuMbharAjAnI mahArANI prabhAvatInI kukSie kanyA svarUpe utpanna thayA. tenuM nAma 'mallikumArI' rAkhavAmAM AvyuM. tIrthakarono janma puruSanA rUpamAM hoya che paNa mallikumArIno janma strIrUpamAM thavo e jaina ItihAsamAM adbhuta ane Azcaryajanaka ghaTanA che. mallikumArInA anya cha sAthI tenAthI pUrveja vibhinna pradezomAM janma laI pota potAnA pradezonA rAjA banI cUkayA hatA. temanA nAma A pramANe che. (1) pratibuddha - izvAkurAjA (2) candradhvaja - aMganareza (3) zaMkha - kAzIrAja (4) rukima - kuNAlanareza (5) adInazatru - kururAja (6) jitazatru - paMcAlAdhipati. aneka vakhata ApaNe joIe chIe ke vartamAna jIvanamAM koIpaNa prakArano saMparka na hovA chatAM paNa koI prANI para daSTi paDatAM ja ApaNA hRdayamAM prIti ke vAtsalyabhAva utpanna thAya che ane koIne jotAM ja tiraskAra thAya che tenuM kAraNa ApaNe jANI nathI zakatA chatAMya AvA bhAva niSkAraNa to nathI ja thatA. hakIkatamAM pUrva janmonAM saMskArone sAthe laIne ja mAnava janmamAM koI jIva pratye ApaNo rAgAtmaka saMbaMdha hoya che, tenI upara dRSTi paDatAMja anAyAsa hRdayamAM pratibhAva utpanna thAya che. tenAthI ulyuM, jenA pratye vaira virodhAtmaka saMbaMdha hoya tenA pratye sahaja dveSanI bhAvanA jAgRta thAya che. anekAneka zAstronA kathAnaka dvArA A vAtane puSTI maLe che, yathA bhagavAna pArzvanAtha ane kamaTha, mahAvIra ane hAlika, gajasukumAra ane somila. ahIM paNa mallikumArInA jIva pratye tenA pUrvabhavanA sAthIono je anurAga saMbaMdha hato te vibhinna nimitta meLavI jAgRta thayo. saMyogovazAt cha e rAjA mallikumArI sAthe lagna karavAnA bhAvathI sainyasahita mithilA nagarImAM AvI pahoMcyA. ahaMnnaka caMpAnagarImAM ahaMnaka vagere aneka vyApArIo rahetA hatA. jeo jaLamArge vyApAra karavA paradeza jatAM. ekavAra paraspara maMtraNA karI aneka vyApArIoe anya seMkaDo lokone sAthe laI videzayAtrA mATe prasthAna karyuM. jahAja samudramAM javA ravAnA thayA. seMkaDo yojana samudra pravAsa karyA bAda acAnaka devano upadrava thayo. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 Agama-kathAo ahaMnnaka zrAvakanI dharmaparIkSA - eka vikarALa rUpadhAraka pizAca Avyo. jahAjamAM beThelA ahaMnaka zrAvakane saMbodhIne kahyuM ke tuM tAro dharma, vrata-niyama choDI de nahitara tArA vahANane AkAzamAM adhdhara laI samudramAM paTakI daIza- pachADI daIza anaka zrAvake tene manathI ja uttara Apyo ke mane koIpaNa devadAnava dharmathI calIta karI zake tema nathI. tamArI icchA hoya tema karaze. A prakAre nirbhaya thaI dharmadhyAnamAM lIna thaI gayA. be-traNa vakhata dhamakI dIdhA pachI deve jahAjane AkAzamAM uMce upADI ane punaH dhamakI ApI chatAM zrAvaka aDola rahayA. jahAjanA bIjA badhAja pravAsIo bhayabhIta thaI gayA. aneka mAnyatAo karavA lAgyA. paraMtu ahiMnnaka zrAvake sAgArI saMthArAnA paccakakhANa karI lIdhA. Akhare deva thAkayo. dhIrethI jahAja nIce mUkyuM ane mULa rUpe pragaTa thaI ahaMnnaka zrAvakanI prazaMsA karI, kSamA mAMgI ane kuMDalanI be joDI ApI svasthAne cAlyo gayo. tyAMthI te zrAvako mithilA nagarImAM gayA. rAjA kaMbane eka kaMDalanI joDI bheTaNA svarUpe ApI vyApAra karavAnI anujJA meLavI. vyApAra karyA pachI teo potAnI caMpAnagarImAM AvyA ane tyAMnA rAjA candradhvajane bIjI kuMDalanI joDI bheTa svarUpe ApI. mithilA nagarImAM cokhA nAmanI parivrAjikA rahetI hatI. te dAnadharma, zaucadharma, tIrthasnAna AdinI prarUpaNA karatI hatI. ane tenA dvArA ja svargagamananuM kathana karatI. ekadA teNI mallikumArInA bhavanamAM AvI yogya sthAnamAM pANI chAMTI, ghAsa bIchAvI tenA para Asana pAtharI besI gaI. mallikumArIne dharmano upadeza devA lAgI. mallikumArIe cokhA parivrAjikAne pUchayuM ke tamArA dharmanuM mULa zuM che? teNe kahyuM ke amAro zucimUlaka dharma che. jalathI badhA padArthane tathA sthAnane pavitra karI zakAya che. AvI rIte jIva paNa pavitra thaI svargamAM jAya che. mallikumArIe kahyuM ,lohIthI raMgAyelA kapaDAne lohIthI dhovAmAM Ave to pavitra thaI zake tevI ja rIte pApa sevanathI bhAre banela AtmA pharIne hiMsAdi pAponuM sevana karavAthI mukata thAya? pavitra thAya? cokhA parivrAjikA niruttara thaI gaI chae rAjAone eka sAthe saMkalpa thayo ane teoe potapotAnA dUtane mithilAnagarImAM mokalyA. chae dUto eka sAthe pahoMcyA. badhAne eka sAthe AvelA joI rAjA krodhAviSTa thayA. badhAnuM apamAna karI kADhI mUkayA. mallikumArI avadhijJAna sahita hatA. jJAna dvArA temaNe potAnA chae mitronI sthiti joI lIdhI hatI. bhaviSyamAM thavAnI ghaTanAthI paNa te ajANyA nahotA tethI teno pratikAra karavAnI pUrva taiyArI paNa karI lIdhI hatI. mallie potAnA jevI ja eka pratimAnuM nirmANa karAvyuM hatuM je aMdarathI polI hatI. tenA mastakamAM eka moTuM chidra mUkavAmAM AvyuM hatuM. A pratimA joyA pachI koI kalpanA nahotA karI zakatA ke pratyakSa mallikumArI che ke tenI mUrti che! mallikumArI je bhojanapAna karatI teno eka koLiyo mastakanA chidramAMthI pratimAmAM nAkhatI. je bhojana aMdara gayA pachI saDI jatuM ane atyaMta durgadha utpanna thatI. paraMtu DhAMkaNuM DhAMkavAthI te durgadha dabAyelI rahetI. jayAM mUrti hatI tenI copAsa jAlIgRha paNa banAvaDAvyuM hatuM. te gRhamAM besI pratimAne spaSTa joI zakAtI. paNa te gRhamAM beThelA eka bIjAne joI na zake tevI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. A tarapha chae rAjA mallikumArI sAthe paraNavAnA saMkalpa sahita mithilAmAM AvI pahoMcyA. rAjA dvidhAmAM paDayA. chae rAjA paraspara bhaLI gayA. kuMbhe temano sAmano karyo paNa ekalA zuM karI zake? Akhare kuMbha parAjita thaI mahelamAM bharAI gayA. (kikartavya)mUDha' banI gayA. rAjakumArI malli pitAne praNAma karavA gaI. pitAjI uMDI ciMtAmAM hovAthI mallinA AgamananuM bhAna na rahayuM. mallikumArIe | ciMtAnuM kAraNa pUchayuM. rAjAe badho vRttAMta jaNAvyo. 'pitAjI! ciMtAno tyAga karo ane pratyeka rAjA pAse gupta rUpe dUtane mokalI kahevaDAvI do ke "mallikumArI tamane ja ApavAmAM Avaze. gupta rIte saMdhyA samaye rAjamahelamAM AvI jajo." ane A badhAne jAlIgRhamAM alaga alaga mokalI dejo. kuMbharAjAe temaja karyuM. chae rAjA mallikumArIne paraNavAnI AzAthI garbhagRhamAM AvI hoMcyA. savAra thatAM ja badhAe mallikumArInI mUrti joI mAnI lIdhuM ke A ja mallikamArI che. te tarapha animeSa daSTie jovA lAgyA. malli sAkSAta tyAM gaI ane mUrtinA mastaka uparanuM chidra khulluM karyuM. bhayaMkara badabU phelAvA lAgI. durgadha asahaya banI. badhA gabharAI uThayA. badhAe nAke DUcA mAryA. viSaya Asakata rAjAone pratibodhavAno samaya hato. nAka moDhuM bagADavAnuM kAraNa pUchatAM badhAno eka ja javAba Avyo ke asahya badabU. "devAnupriyo! A mUrtimAM dararoja eka eka koLiyo nAkhavAthI AvuM aniSTa ane amanojJa pariNAma AvyuM to A audArika zarIranuM pariNAma keTaluM azubha, aniSTa ane amanojJa haze? A zarIra to maLa-mUtra, lohI AdinuM bhAjana che. tenA pratyeka dvAramAMthI gaMdA padArtho vahI rahayA che. saDavuM ane gaLavuM teno svabhAva che. enA parathI cAmaDAnI cAdarane dUra karavAmAM Ave to zarIra keTaluM asuMdara eTale ke bIbhatsa dekhAya? gIdha-kAgaDAonuM bhakSya banI jAya. AvA amanojJa zarIra upara zA mATe mohita thayA cho? A pramANe saMbodhana karI mallikumArIe pUrvabhava kahyo. kevI rIte dIkSA lIdhI, mAyA-kapaTa karyuM, devaparyAyamAM utpanna thayA ityAdika varNana kahI saMbhaLAvyuM. A sAMbhaLI chae rAjAone jAti smaraNa jJAna utpanna thayuM. badhAne vairAgya Avyo. garbhagRhanA dvAra khUllA mUkI dIdhA. te samaye vAtAvaraNamAM anurAgane badale verAgya chavAI gayAM. te vakhate karavAno saMkalpa karyo. tIrthakaronI paraMparA anusAra vArSikadAna dIdhA pachI pravrajayA aMgIkAra karI. je divase dIkSA lIdhI te ja | divase kevaLa jJAnanI prApti thaI. tyAra pachI jitazatru Adi chae rAjAoe paNa dIkSA aMgIkAra karI. aMte badhAe mukita meLavI. malli bhagavatI caitra suda 4nA dine nirvANa-mokSa padhAryA. kuMbharAjA ane prabhAvatI rANIe zrAvakavrata svIkAryA hatA. chae rAjAo saMyama aMgIkAra karI, cauda pUrvI banI aMte mokSamAM gayA. mallinAtha tIrthakaranA 28 gaNadhara hatA. 25 dhanuSyanI uMcAI hatI. 100 varSa gharamAM rahyA. 55 hajAra varSanI uMmara bhogavI. pUrve Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain kathAsAra mahAvideha kSetramAM mahAbalanA bhavamAM 84 lAkha varSa sudhI saMyamanuM pAlana karyuM hatuM. kula uMmara tyAM 84 lAkha pUrvanI hatI. tyAM tIrthaMkara nAma karma upArjana karyuM hatuM. tIrthaMkara nAma karma upArjana karavAnA 20 bola A pramANe che H (1) arihaMta (2) sidgha (3) jina siddhAMta (4) guru (5) sthavira (6) bahuzruta (7) tapasvI-A sAtanI bhakita, bahumAna, guNa--kIrtana karavAthI (8) vAraMvAra jJAnamAM upayoga karavAthI (9) darzana zuddhi (10) vinaya (11) bhAvayukata pratikramaNa (12) niraticAra saMyamanuM pAlana (13) apramatta jIvana (14) tapasyA (15) tyAga, niyama athavA dAna (16) apUrvajJAna grahaNa (17) samAdhibhAvamAM rahevuM athavA bIjAne zAtA upajAvavI (18) sevA karavI (19) zruta bhakita (20) jinazAsananI prabhAvanA karavI. 13 uparokata bolamAMthI eka athavA ekathI vadhu bolanuM sevana karavAmAM utkRSTa rasa utpanna thAya to tIrthaMkara nAmakarmano baMdha thAya che. A baMdha paDayA pachI trIjA bhavamAM avazya tIrthaMkara bane che ane mokSa prApta kare che. preraNA - zikSA :(1) dharmakAryamAM paNa saralatA hovI atyaMta Avazyaka che. atizaya hoziyArI ke kapaTabhAva kSamya nathI. viziSTa tapa-sAdhanA kALamAM nahivat mAyA dvArA mahAbaLanA jIvane mithyAtvanI prApti ane strIvedano baMdha thaI gayo, jenuM phaLa tIrthaMkara banyA pachI paNa bhogavavuM paDayuM. (2) mitronI sAthe kayAreya droha - vizvAsaghAta karavo nahi. sAthe saMyama levAnuM vacana ApyuM hoya to paNa samaya AvatAM pUrNa karavuM. jevI rIte mahAbalanA cha mitra rAjA hovA chatAM sAthe ja dIkSA lIdhI. (3) icchA para kAbU na rAkhatI vyakita prApta thayelA pUrNa sukhomAM paNa asaMtuSTa rahe che ane aprAptanI lAlasAmAM gothAM khAya che. dA.ta. chae rAjA parivAra saMpanna hovA chatAM mallikumArInuM varNana sAMbhaLI temAM Asakata thaI yuddha karavA gayA. A badhI asaMtoSavRtti che. jJAnI thavAnuM phaLa e che ke prApta thayelI sAmagrImAM saMtoSa mAnI uttarottara temAM tyAga bhAvanAnI vRddhi karavI. (4) mohano nazo vadhAre caDhayo hoya to te prema ane upadezathI eka vAra utarato nathI paraMtu eka vakhata pratikULa bhayaMkara paristhiti AvatAM kuzaLa upadezakano saMyoga thAya to jarUra jIvana parivartita thaI jAya che. (5) mallikumArIe eMThA koLiyA mUrtimAM nathI nAkhyA paraMtu eka koLiyA jeTalo zuddha AhAra nAkhyo hato. dvAra baMdha rahevAthI anAja sukAtuM nahi tethI temAM durgaMdha pedA thaI paraMtu samUrcchima ke trasa jIvonI utpatti nathI thaI. (6) potAnI bhautika RddhimAM kayAreya phulAvuM na joIe. saMsAramAM keTalAya eka ekathI adhika caDiyAtA vaibhavazALI jIvo hoya che. kUpamaMDUka na banatAM vizALa daSTi rAkhavI joIe. (7) parIkSAnI ghaDIo jayAre Ave che tyAre khUba gaMbhIra ane sahanazIla banavuM joIe. te samaye lokaniMdA, tiraskAra ane kaSTonI upekSA karavI joIe. dA.ta. arhannaka zrAvake deva upadrava Avyo jANI ukata guNone dhAraNa karI nirbhaya daDha manobaLanI sAthe kAma lIdhuM. tyAre mAnavanI zAMti ane dhairya pAse vikarALa dAnavanI zakita vinaSTa thaI ane deva natamastaka banI gayo. (8) parigrahanI maryAdAvALo zrAvaka akasmAta prApta thatI saMpatine potAnI pAse nathI rAkhato. jevI rIte arhannaka zrAvakane devAdhiSThita kuMDalanI be joDa maLI chatAM banne rAjAone bheTa svarUpe ApI dIdhI. (9) samRddha zrAvaka potAnI AjubAjumAM rahevAvALA sAmAnya paristhitivALA jana samudAyane vyApAramAM aneka prakArano sahayoga Ape to e tenI anukaMpA ane sAdharmika sAtheno sahAnubhUtino vyavahAra gaNAya. je zrAvaka mATe anivArya pharaja che. jethI vyavahArika rIte dharma ane dharmIo prazaMsita thAya che. jIvo pratye upakAra thAya che. sArAMza e che ke arhannaka zrAvakanA jIvanamAMthI dharmamAM daDhatA, sahavartIono sahayoga ane parigrahanI sImAmAM satarka rahevuM, manane lobhAnvita na karavuM ityAdika preraNA grahaNa karavA jevI che. (10) potAnI kaLAmAM koI game teTalo nipuNa hoya chatAM pravRttimAM vivekabuddhi na hoya to tene lAbha ane yazanI jagyAe duHkha ane tiraskAranI prApti thAya che. (ahIM malikumArInuM citra banAvanAra citrakArane dezanikAlanI sajAnI kathA che.) (11) zuci mUlaka dharmamAM pANInA jIvono AraMbha karI tene dharma tathA mukitamArga mAnavAmAM Ave che je azuddha siddhAMta che. AvA siddhAMtane lohIthI lohInI zuddhi karavAnI vRttinI upamA ApavAmAM AvI che. tethI mumukSu AtmAe cha kAyanA jIvonI koIpaNa uddezathI karavAmAM AvelI hiMsA mokSadAyaka na mAnavI. saba jIva rakSA yahI parIkSA, dharma usako jAnIye - jahAM hota hiMsA, nahIM hai saMzaya, adharma vahI pahacAnIye. (12) mallinAtha bhagavAnanI nirvANa tithinuM varNana karatAM sUtramAM kahyuM che ke grISma Rtuno prathama mAsano bIjo pakSa ane caitra sudi caturthInA dine 500 sAdhu ane 500 sAdhvIjIonI sAthe bhagavAna mokSe padhAryA.ahIM ghyAna devA yogya vAta e che ke mahinAno prathama pakSa vadi ane bIjo pakSa sudi kahyo che. tethI e siddha thAya che ke jaina siddhAMta anusAra amAsane aMte mahinA ke varSa nathI thatA paNa mahinA ane varSa pUrNimAne aMte thAya che. Rtu paNa pUrNimAne aMte pUrNa thAya che. adhyayana - 9 jinapAla ane jinarakSita caMpA nagarInA mAkaMdI sArthavAhane be putra hatA - jinapAlita ane jinarakSita. teo agiyAra vakhata lavaNasamudranI yAtrA karI cUkayA hatA. tenI yAtrAno uddeza vyApAra karavAno hato. te jayAre paNa samudrayAtrAe gayA, saphaLatA prApta karI pAchA vaLyA. tethI temanuM sAhasa vadhavA lAgyuM. teoe bAramI vakhata samudrayAtrA karavAno saMkalpa karyo. mAtA-pitA pAsethI anumati mAMgI. mAtA-pitAe temane yAtrA karavAnI anicchA darzAvI. putro! ApaNI pAse vaDIlopArjita dhana saMpatti pracura pramANamAM che. sAta peDhI beThAM beThAM upabhoga karazo chatAM khUTaze nahi. samAjamAM pratiSThA paNa sArI che; to pachI anekAneka vighnothI paripUrNa samudrayAtrA karavAnI AvazyakatA zI che? bAramI yAtrA saMkaTothI bharapUra hoya che. tethI yAtrAno vicAra sthagita karI do. ghaNI rIte Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 Agama-kathAo samajAvavA chatAM yuvAnInA jozamAM te mAnyA nahi ane yAtrA karavA nIkaLI paDyA. samudramAM ghaNe dUra nIkaLI gayA pachI mAtA-pitAnA vacano sadaza thayA. AkAzamAM bhISaNa garjanA thaI. AkAzamAM vijaLI tAMDava nRtya karavA lAgI. pralayakALa jevI bhayaMkara AMdhIe raudrarUpa dhAraNa karyuM. jinapAlita ane jinarakSitanuM vahANa te AMdhImAM phasAI gayuM. chinnabhinna thaI gayuM. vyApArane arthe je mAla bharyo hato te sAgaranA garbhamAM samAI gayo. banne bhAI nirAdhAra thaI gayA. temaNe jIvavAnI AzA choDI dIdhI. mAtA-pitAnI vAtano asvIkAra karavAthI bhAre pazcAtApa karavA lAgyA. saMyogAdhIna vahANanuM pATIyuM hAthamAM AvyuM. tenA sahAre taratAM taratAM samudranA kinAre AvavA lAgyA. je pradezamAM AvyA te ratnadvIpa hato. A dvIpanA madhyabhAgamAM ratnAdevI nivAsa karatI hatI. teno eka atyaMta suMdara mahela hato; jenI cAre dizAmAM cAra vanakhaMDa hatA. ratnAdevIe avadhijJAna dvArA mArkadIyaputrone muzkelImAM phasAyelA samudrakinAre joyA ane turata temanI pAse AvI pahoMcI. te bolI-jo tame baMne jIvita rahevA icchatA ho to mArI sAthe cAlo ane mArI sAthe vipula bhoga bhogavatA AnaMdapUrvaka raho. jo mArI vAta nahIM mAno, bhogano svIkAra nahi karo to A talavArathI mastaka kApI pheMkI daIza. mAkandIya putronI pAse bIjo koI vikalpa nahoto. teoe devInI vAtano svIkAra karyo. tenA prAsAdamAM jaI tenI icchA tRpta karavA lAgyA. indranI AjJAthI, susthita deve ratnAdevIne lavaNasamudranI saphAIne mATe niyukata karyA hatA. saphAIne mATe jatAM teNe mArkadIya putrone traNa dizAmAM sthita traNa vanakhaMDamAM javA evaM krIDA karavAnI anujJA ApI. paraMtu dakSiNa dizAnA vanakhaMDamAM javAno niSedha karyo. vaLI kahyuM ke tyAM eka atyaMta bhayaMkara sarpa rahe che, tyAM jazo to mRtyu pAmazo. eka vakhata bane bhAIone dakSiNa dizAnA vanakhaMDamAM zuM che? devIe zA mATe manAI karI che? AvuM jANavAnI kutUhala buddhi pedA thaI. te dakSiNa vanakhaMDamAM gayA. tyAM teoe eka puruSane zULI upara caDhelo joyo. pUchatAM khyAla Avyo ke mArkadIyaputronI jema devInA cakkaramAM phasAI gayo hato ane koI sAmAnya aparAdhanA kAraNe devIe zULIe caDhAvI dIdho. tenI karuNa kahAnI sAMbhaLI mAkaMdIyaputranuM hRdaya kaMpI uThayuM. potAnA bhaviSyanI kalpanAthI te zokamagna banI gayA. mukita mATeno upAya pUchayo. pUrvanA vanakhaMDamAM adhvarUpadhArI zelaka nAmano yakSa raheto hato. aSTamI Adi tithionA divase eka nizcita samaye bulaMda avAje ghoSaNA karato hato (kaM tAriyAmi kaM pAlayAmi) arthAt kone tAruM ane kone pALuM? eka divasa bane bhAI tyAM jaI pahoMcyA ane teoe potAne tAravA ane pALavAnI prArthanA karI. kauddha thaze tenI prArthanAno svIkAra to karyo paNa zaratanI sAthe kahyuM - 'ratnAdevI atyaMta pAriNI, caMDA, raudrA, drA ane sAhasikA che. jyAre huM tamane laI jAuM tyAre aneka upadrava karaze, lalacAvaze, mIThI mIThI vAto karaze. tame tenA pralobhanamAM sapaDAI jazo to huM tatkSaNe mArI pITha uparathI tamane samudramAM pheMkI daIza. pralobhanamAM na phasAtA, manane daDha rAkhazo to tamane huM caMpAnagarI pahoMcADI daIza.' zailaka yakSe bannene pITha upara besADI lavaNa samudra upara cAlavA mAMDyuM. ratnAdevI jyAre pAchI vaLI ane bannene na jotAM avadhijJAnathI jANI lIdhuM ke mArI cUMgAlamAMthI bhAgI chUTayA che. tIvra gatie teno pIcho karI pakaDI pADyA. aneka prakAre vilApa karyo. paraMtu jinapAlita zailaka yakSanI cetavaNIne dhyAnamAM rAkhI avicala rahyo. manane aMkuzamAM rAkhyuM paraMtu jinarakSitanuM mana DagI gayuM. zRMgAra ane karUNAjanaka vANI sAMbhaLI ratnAdevI pratye anurAga pragaTayo. potAnI pratijJA anusAra yakSe tene pITha uparathI pachADyo ane nirdayI ratnAdevIe talavAra upara jhIlI TukaDe TukaDA karyA. jinapAlita potAnA mana upara niyaMtraNa rAkhI daDha raho ane sazila caMpA nagarImAM pahoMcI gayo. pArivArika janone maLI, mAtA pitAnI kapA prApta karI; ane temanI zikSA na mAnavAne mATe pazcAtApa karavA lAgyo. preraNA - zikSA :- je nirgastha athavA nirgunzI AcArya, upAdhyAyanI samIpe pravrajita thayA pachI manuSya saMbaMdhI kAmabhogono Azraya le che te manuSya A bhavamAM niMdanIya bane che. aneka kaSTone prApta kare che ane anaMta saMsAramAM paribhramaNa kare che tenI dazA | jinarakSita jevI thAya che. pAchaLa jonAra jinarakSita DUbI gayo ane pAchuM na jonAra jinapAlita nirvighnapaNe sthAne pahoMcI gayo. tevI rIte cAritravAna munie viSayomAM anAsakata rahI cAritranuM pAlana karavuM joIe. je nirgastha, nircathI mana ane indriyono nigraha karI, aMtima zvAsa sudhI daDhatApUrvaka potAnI pratijJAmAM rata rahe che tenuM saMyama jIvana dhanya banI jAya che; bhavabhramaNanA duHkhothI mukata banI jAya che. jemake jinapAle ratnAdevInI upekSA karI to surakSita jIvananI sAthe ghera pahoMcI gayA ane aMte bhagavAna samIpe saMyama grahaNa karI, prathama bhava devalokano pUrNa karI mahAvidehathI mokSe jaze.A prada daSTAMtane smRti paTala upara rAkhI, tyAgelA bhoganI AkAMkSA ke yAcanA na karavI joIe. pUrNa virakata bhAvothI saMyama'tapamAM ramaNa karatAM vicAravuM joIe. adhyayana - 10 caMdranI kaLA (daSTAMta) prastuta adhyayanamAM koI kathAnuM varNana karavAmAM nathI AvyuM paNa udAharaNa dvArA jIvono vikAsa ane hRAsa athavA utthAna ane patananuM varNana karavAmAM AvyuM che. eka vakhata gautama svAmIe bhagavAnane prazna karyo - bhaMte! jIva kayA kAraNathI vRddhi ane hAnine prApta kare che? gautamAM jevI rIte kRSNapakSanI pratipadAno caMdramAM, pUrNimAnA caMdranI apekSAe kAnti, dIpti, prabhA ane maMDalanI daSTithI hIna hoya che. tyArabAda bIja, trIja Adi tithiomAM hInatara thato jAya che. pakSAMte amAvAsyAnA dine pUrNa rUpe vilIna-naSTa thaI jAya che. te ja prakAre je aNagAra AcAryAdinI samIpe gRhatyAga karI aNagAra bane che. te jo kSamA, mArdava, Arjava, brahmacarya Adi munidharmathI hIna hoya che to uttarottara hInatara thato jAya che. anukrame patananI tarapha AgaLa vadhato jAya che ane aMte amAvAsyAnA caMdranI samAna pUrNa rUpe naSTa thaI jAya che arthAt saMyama rahita bane che. vikAsa eTale ke vRddhinuM kAraNa tenAthI viparIta che. zukalapakSanI pratipadAno caMdra amAvAsyAnA caMdramAnI apekSAe varNa, kAnti, Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 15 kathAsAra prabhA, saumyatA, snigdhatA AdinI daSTie adhika hoya che ane dina pratidina vRddhi pAmato jAya che. pUrNimAnA divase potAnI samagra kalAothI udita thAya che. maMDaLathI paNa paripUrNatA prApta karI le che. evI ja rIte je sAdhu pravrajayA aMgIkAra karI kSamA, zAMti, saMtoSa, saralatA, laghutA, brahmacarya Adi guNono kramathI vikAsa kare che te aMte pUrNimAnA caMdranI jema saMpUrNa prakAzamaya banI jAya che. tenI anaMta Atma jyoti, jJAna jyoti pragaTa thAya che. preraNA - zikSA:- adhyayana saMkSipta che paNa tenA bhAva gUDha che. mAnavajIvananuM utthAna ane patana tenA guNo ane avaguNo upara avalaMbita che. koIpaNa avaguNa prAraMbhe alpa hoya che. tenI jo upekSA karavAmAM Ave to avaguNa carama sImAe pahoMcI jAya che. aMte jIvanane pUrNa aMdhakAramaya banAvI de che. tenAthI urdu, manuSya jo sadgaNonI vRddhi karavAno prayatna kare to aMte te guNomAM pUrNatA prApta karI le che. eTale ke avaguNane utpanna thatAnI sAthe ja DAmI devA joIe ane saguNonA vikAsa mATe sadA prayatnazIla rahevuM joIe. A adhyayanathI e jANavA maLe che ke dIkSA grahaNa karatAM muni zukalapakSanI dvitIyAno caMdramA bane che. pUrNimAnA caMdra banavA mATe niraMtara sAdhunA guNono vikAsa karatA rahevuM joIe.AdhyAtmika guNonA vikAsamAM aMtaraMga, bahiraMga Adi aneka prakAranA | nimitta kAraNa hoya che, guNonA vikAsa mATe saguruno samAgama bahiraMga nimitta kAraNa che to cAritrAvaraNakarmano kSayopazama ane apramAdavRtti aMtaraMga nimitta kAraNa che. banne prakAranA nimitta kAraNonA saMyoga thI AtmaguNonA vikAsamAM saphaLatA maLe che. adhyayana - 11 dAvadrava vRkSa (daSTAMta) MANGROV (cerIyA) samudranA kinAre suMdara manohara dAvadrava nAmanA vRkSa hoya che te jyAre (1) dvIpano vAyu vAya che tyAre koI vRkSa adhika khIle che ane thoDA karamAI jAya che. (2) samadrano vAya vAya che tyAre ghaNA karamAI jAya che ane thoDA khIle che. (3) jyAre koIpaNa vAyu nathI vAto tyAre badhA karamAI jAya che. (4) jyAre banne vAyu vAya che tyAre badhA khIlI uThe che, suzobhita thAya che. dAvadrava vRkSanI jema sahanazIlatAnI apekSAe sAdhunA paNa cAra prakAra che. (1) svatIrthika sAdhu-sAdhvI AdinA pratikULa vacana Adine samyak rIte sahana kare paraMtu anyatIrthika ke gRhasthanA pratikULa vacanone sahana na kare. (2) anyatIrthikanA durvacanone samyapha prakAre sahana kare paraMtu svatIrthikonA durvacanane sahana na kare (3) koInA paNa durvacanone sahana na kare. (4) badhAnA durvacanone samyak prakAre sahana karavAvALA. sarva virAdhaka badhAthI nimna kakSAnA zramaNa che. tenAthI deza ArAdhaka zreSTha che. (3) tenAthI deza virAdhaka zreSTha che. sarva ArAdhaka badhAthI zreSTha che. (1) prathama vibhAgavALA deza virAdhaka che (2) dvitIya vibhAgavALA deza ArAdhaka che (3) tRtIya vibhAgavALA sarva virAdhaka che. (4) caturtha vibhAgavALA sarva ArAdhaka che. daSTAMta devAno mukhya uddeza e che ke sAdhanAne mATe udyata badhA sAdhakoe cothA vibhAgavALA dAvadravonI samAna banI sarva ArAdhaka banavuM joIe. preraNA - zikSA: A adhyayanamAM kahevAyela dAvadrava vRkSanI samAna sAdhu che. dvIpanA vAyunI samAna svapakSI sAdhu AdinA vacana che, samudranA vAyunI samAna anya tIrthikonA vacana che ane puSpa-kala AdinI samAna mokSamArganI ArAdhanA che. tema samajavuM. jema dvIpanA vAyunA saMsargathI vRkSanI samRddhi batAvI che te prakAre sAdharmikanA durvacana sahevAthI mokSamArganI ArAdhanA ane anya tIrthikanA durvacana na sahevAthI virAdhanA samajavI joIe. anya tIrthikonA durvacana na sahevAthI mokSamArganI alpa virAdhanA thAya che. je prakAre samRddhI vAyunA saMsargathI puSpa AdinI thoDI samRddhi ane bahu asamRddhi batAvI, te prakAre paratIrthikonA durvacana sahana karavA ane svapakSanA sahana na karavAthI thoDI ArAdhanA ane bahu virAdhanA hoya che. bannenA durvacana sahana na karavAthI, krodhAdi karavAthI sarvathA virAdhanA ane sahana karavAthI sarvathA ArAdhanA thAya che. tethI sAdhue paNa badhA ja durvacana kSamAbhAvathI sahana karavA joIe. tAtparya e che ke durvacana sAMbhaLIne jenuM citta kaluSita thatuM nathI te hakIkatamAM sahanazIla kahevAya che ane te ArAdhaka thAya che. A rIte ArAdhaka banavA mATe kSamA, sahiSNutA, viveka, udAratA Adi aneka guNonI paNa AvazyakatA hoya che. tethI durvacana sahana karavA e muninI anivArya pharaja bane che. adhyayana - 12. jitazatru rAjA ane subuddhi pradhAna (rUpaka kathA). caMpA nagarInA rAjA jitazatrunA subuddhi nAmanA pradhAna hatA. rAjA jitazatru jinamatathI anabhijJa hatA jyAre subuddhi amAtya Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 16 zramaNopAsaka hatA. eka divasano prasaMga hato. rAjAe anya aneka pratiSThita janonI sAthe bhojana karyuM. saMyogavaza te divase bhojana khUba svAdiSTa banyuM. bhojana karyA bAda bhojananA svAdiSTapaNAthI vismita rAjAe bhojananI khUba prazaMsA karI. anya lokoe tene Teko Apyo. subuddhi pradhAna te vakhate hAjara hatA chatAM temaNe mauna sevyuM. subuddhinuM mauna jANI rAjAe vAraMvAra bhojananI prazaMsA karI tethI subuddhine bolavuM paDyuM - 'svAminuM! emAM Azcarya jevuM nathI. pudgalonA pariNamananA aneka prakAra hoya che. zubha pudgala azubhamAM pariNamI jAya che, temaja azubha pudgala zubhamAM paNa pariName. aMte to padagala ja che. mane temAM Azcarya jevuM kaMI nathI lAgatuM.' sabaddhinA A kathanano rAjAe Adara na karyo paNa cupa rahI gayA. caMpA nagarInI bahAra eka khAI hatI. temAM atyaMta azuci durgandhayukata ane saDelA mRta kalevarothI vyApta gaMdu pANI bhareluM rahetuM. rAjA jitazatru pradhAnanI sAthe pharavA nIkaLatAM A khAI pAsethI pasAra thayA. pANInI durgadhathI te akaLAI gayA. teNe vastrathI nAka-mukha DhAMkI dIdhA. te samaye rAjAe pANInI amanojJatAnuM varNana karyuM. sAthIoe temAM sUra pUrAvyo. paraMtu subuddhi mauna rahyo te joI rAjAe vAraMvAra khAInA durgandhayukata pANI mATe kahyuM tyAre subuddhie pulanA svabhAvanuM pUrva pramANe ja varNana karyuM. rAjAthI te na saMbhaLAyuM. temaNe kahyuM - subuddhi! tame kadAgrahanA zikAra banyA cho ane bIjAne ja nahI potAne paNa bhramamAM nAkho cho. subuddhi te samaye mauna rahyA ane vicAryuM rAjAne satya vacana upara zraddhA nathI. tene koIpaNa upAye sanmArga para lAvavA joIe. Ama vicArI temaNe pUrvokata khAInuM pANI maMgAvyuM ane viziSTa vidhithI 49 divasamAM tene atyaMta zuddha ane svAdiSTa banAvyuM. te svAdiSTa pANI jyAre rAjAne mokalavAmAM AvyuM ane tene pIdhuM. to te Asakata banyA. pradhAnajIe pANI mokalAvyuM che te jANyuM tyAre temane pUchavAmAM AvyuM ke kayA kUvAnuM pANI che? pradhAnajIe nivedana karyuM ke, 'svAminuM! A te ja khAInuM pANI che je Apane atyaMta amanojJa pratIta thayuM hatuM.' rAjAe svayaM prayoga karyo. subuddhinuM kathana satya siddha thayuM. tyAre rAjAe subuddhine pUchayuM, "subuddhi! tamArI vAta satya che paNa batAvo to kharA ke A satya, kathananuM yathArtha tatva kevI rIte jANyuM? tamane koNe batAvyuM?" subuddhie uttara Apyo- svAminuM A satyanuM parijJAna mane jina bhagavAnanA vacanothI thayuM che. vItarAgavANIthI ja A satya tatvane upalabdha karI zakayo chuM. rAjAe jinavANI zravaNa karavAnI abhilASA pragaTa karI. subuddhie tene cAturyAma dharmanuM svarUpa samajAvyuM. rAjA paNa zramaNopAsaka banI gayA. ekadA sthavira munionuM caMpAmAM padArpaNa thayuM. dharmopadeza sAMbhaLyo. subuddhi pradhAne dIkSA aMgIkAra karavA anujJA mAMgI. rAjAe thoDo samaya saMsAramAM rahevA ne pachI sAthe dikSA levAnuM kahyuM. subuddhi pradhAne te kathanano svIkAra karyo. bAra varSa pachI baMne saMyama aMgIkAra karI aMte janma-maraNanI vyathAothI mukata thaI gayA. preraNA- zikSA - prastuta adhyayanamAM kahevAmAM AvyuM che ke samyagdaSTi jJAnI purUSa koIpaNa vastune phakata bAhya daSTithI vicAratA nathI paNa AtyaMtara tAtvika daSTithI avalokana kare che. tenI daSTi tatvasparzI hoya che; tethI ja te AtmAmAM rAgadveSanI saMbhAvanA naSTaprAya thaI jAya che. jyAre mithyAdaSTi jIva ISTa-aniSTa manojJa-amanojJa ItyAdi vikalpa kare che ane saMkalpa-vikalpa dvArA rAga-dveSane vazIbhUta thaI karmabaMdhano bhAgI bane che. A upadezane atyaMta sarala kathAnaka dvArA varNavavAmAM Avyo che. subuddhi amAtya samyagudaSTi, tatvajJa zrAvaka hatA tethI anyanI apekSAe tenI daSTi judI ja hatI. samyagudaSTi AtmA koIpaNa vastunA upabhogathI na to Azcaryacakita thAya ke na to zokamagna thAya. te padArthanA yathArtha svarUpane jANI svabhAvamAM sthira rahe che. A teno Adarza guNa che. amuka kuLamAM utpanna thavA mAtrathI zrAvakapaNuM nathI AvatuM. A jAtigata vizeSatA nathI. zrAvaka thavA mATe sau prathama vitarAga prarUpita tatva svarUpa upara zraddhA hovI joIe. zradhdhA sAthe zrAvakajIvana svIkAra karyA bAda tenA AtyaMtara tathA bAhya jIvanamAM parivartana AvI jAya che. tenI raheNI karaNI vacana vyavahAra AhAra vihAra sarva vyavahAromAM parivartana AvI jAya che. A anubhava subuddhipradhAna zramaNopAsakanA jIvanathI jANI zakAya che. A sUtrathI prAcinakAlamAM rAjA ane tenA maMtrI vacce kevo saMbaMdha raheto hato athavA hovo joIe te paNa jANavA maLe che. adhyayana - 13 "nanda maNiyAra" rAjagRhI nagarImAM bhagavAna mahAvIranuM padArpaNa thatAM durdarAvataMsaka vimAnavAsI durdara nAmano deva tyAM Avyo. rAyaparoNIya sUtramAM varNavyA anusAra sUryAbhadevanI jema nATayavidhi batAvI pAcho gayo. tyAre gautamasvAmIe prazna pUchayo tenA saMdarbhamAM bhagavAne teno bhUta, vartamAna ane bhaviSyanAM janmano paricaya Apyo, te nIce pramANe che - rAjagRhI nagarImAM naMda nAmano maNiyAra hato. bhagavAnano upadeza sAMbhaLI zramaNopAsaka banyo. kAlAMtare sAdhu samAgama na thavAthI temaja mithyASTino paricaya vadhavAthI te mithyAtvI thayo, chatAM tapazcaryAdi bAhya kriyAo pUrvavat karato hato. ekadA grISmaRtumAM aSTamabhakatanI tapazcaryA karI, pauSadhazALAmAM rahI pauSadhanI kriyA karI. te daramyAna sakhata bhUkha ane tarasa lAgatAM pauSadha avasthAmAM ja vAvaDI-bagIcA AdinuM nirmANa karavAno saMkalpa karyo. bIje divase vratamAMthI mukata thayA bAda rAjA pAse pahoMcyo. rAjAnI AjJA meLavIne suMdara vAvaDI banAvAI tenI AjubAju bagIcA, citrazALA, bhojanazALA, cikitsAlaya tathA alaMkArazALA AdinuM nirmANa karAvyuM. bahudhA loko teno upayoga karavA lAgyA ane naMdamaNiyAranI prazaMsA karavA lAgyA. te sAMbhaLI naMda khUba harSita thayo. vAvaDI pratye tenI Asakita adhikAdhika vadhavA lAgI. AgaLa jatAM naMdanA zarIramAM soLa roga utpanna thayA. roga mukata karanAra cikitsakone yogya puraskAra ApavAnI ghoSaNA karAvI. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 17 jain kathAsAra aneka cikitsako AvyA, anekAneka upacAro karyA chatAM saphaLatA na maLI. aMte naMda maNiyAra ArtadhyAnavaza thaI mRtyu pAmI vAvaDInI Asakitane kAraNe tyAMja deDakAnI yonimAM utpanna thayo. tyAM paNa vAraMvAra lokonA mukhethI naMdanI prazaMsA sAMbhaLI jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. pUrvabhavanA mithyAtva saMbaMdhI pApano pazcAtApa karI Atma sAkSIe punaH zrAvakavrata aMgIkAra karyA. bhagavAna mahAvIra rAjagRhI nagarImAM samosaryA. deDakAne te samAcAra jANavA maLatAM te paNa bhagavAnanA darzana karavA utkaMThita thayo. rastAmAM ja zreNikarAjAnA sainyanA eka ghoDAnA paga nIce te dabAI gayo. jIvanano aMta najIka jANI aMtima samayanI viziSTa ArAdhanA karI mRtyu pAmI devaparyAyamAM utpana thayo. utpanna thatAM ja avadhijJAnathI jANI turaMta bhagavAnanA samosaraNamAM Avyo. devagatinuM AyuSya pUruM karI mahAvidehakSetramAM manuSya janma prApta karI, cAritra aMgIkAra karI mukitapadane meLavaze. preraNA - zikSA - prastuta adhyayanamAMthI be zikSA prApta thAya che. (1) sagurunA samAgamathI Atmika guNonI vRddhi thAya che. tethI saMta samAgama karatA rahevuM joIe. (2) Asakita adha:patananuM kAraNa che; tethI sadAya virakata bhAva keLavavo jAIe. vastu ke vyakitamAM kayAre rAga-dveSa ke Asakita pariNAma na karavA.(3) saMjJi tripaMcane jAtismaraNa jJAna thaI zake che tathA te zrAvakapaNuM paNa AdarI zake che.(4) cAritranI dhAta thatAM darzananI paNa hAnI thAya che. (5) prItI tyAM utpatInAM nyAye AsakatimAM utapatI thAya che.(6) tirthaMkarane durathI vaMdavAthI paNa sugati thAya che. samyakatvanI cAra zraddhAnuM mahatva A adhyayanamAM batAvavAmAM AvyuM che. (1) jinabhASita tatvajJAnanI vRddhi karavI. (2) tatvajJAnI saMtono saMparka karavo. (3) anyadharmIonI saMgatino tyAga karavo. (4) samyakatvathI bhraSTa thaI gayelAno paricaya varjavo. A cAra bolathI viparIta vartatA naMda maNiyAra zrAvaka dharmathI patita thaI gayA.(kuNIka paNa sAdhu samAgama na thavAthI dharmathI bhraSTa thayA mATe yathA zakita nIyamIta saMtonI upAsanA tathA jInavANInuM zravaNa karavuM.) tiryaMca bhavamAM paNa jAte ja zrAvaka vrata dhAraNa karI zakAya temaja aMtima samaye AjIvana anazana paNa jAte ja karI zakAya che, te A adhyayana dvArA phalita thAya che.(ze kaMThastha jJAna jarUrI che? A praznano utara ahiM maLe che. kevalI bhagavAnanAM jJAnamAM lokanAM je bhAva dekhAyA te parathI jIva gatithI karmasaMyoge jo AvI koI paristhItImAM paDI jAya to phakata kaMThastha jJAnanuM ja avalaMbana rahe che. AvuM jANI bhavya jIvonAM hitane mATe jJAna kaMThastha karavAnI prabhunI hitAvaha AjJA che.aDhi dIpanI bahAra caudapUrva dhArI tripaMca zrAvako paNa che ane karaNI karI ekabhavatArI paNa thAya che.) zrAvaka vratamAM sthUla pApono tyAga che ane saMthArAmAM sarvathA pApono tyAga hoya che, to paNa saMthArAmAM te sAdhu nathI kahevAto. bAhya vidhi, veSa, vyavasthA evaM bhAvomAM sAdhu ane zrAvakanI vacce aMtara hoya che. tethI saMthArAmAM pApono sarvathA tyAga hovA chatAM zrAvaka, zrAvaka ja kahevAya che. sAdhu nahi. adhyayana - 14 teTalIputra pradhAna ane poTIlA teramA adhyayanamAM batAvavAmAM AvyuM ke sadaguruno samAgama prApta na thatAM vidyamAna saguNono hrAsa thAya che. jyAre A adhyayanamAM pratipAdita karavAmAM AvyuM che ke sa nimitta maLatAM avidyamAna saguNa paNa vikasita thAya che. tethI guNAnurAgI AtmAe tevA nimittone meLavavA prayatnazIla rahevuM joIe. jethI prApta guNono vikAsa ane avidyamAna guNonI prApti thatI rahe. tetalapura nagaranA rAjA kanakarathanA pradhAnanuM nAma teTalIputra hatuM. te ja nagaramAM mUSikAdAraka nAmano sonI raheto hato. eka vakhata teTalIputre te sonInI suputrI poTIlAne krIDA karatAM joI, jotAMja te temAM Asakata banyo. patnInA rUpe mAMgaNI karI. zubha muhUrta bannenA lagna thaI gayA. ghaNA samaya sudhI banne paraspara anurAgI rahyA paNa kAlAMtare sneha ghaTavA mAMDayo. evI paristhiti utpanna thaI ke teTalIputrane poTIlAnA nAmathI dhRNA thavA lAgI. poTIlA udAsa ane khina rahevA lAgI. teno niraMtara kheda jANI teTalIputre kahyuM - tuM udAsInatA choDI de. ApaNI bhojanazALAmAM prabhUta bhojana-pANI, phaLa mevA mukhavAsa ane svAdima taiyAra karAvI zramaNa, mAhaNa, atithi ane bhikhArIone dAna ApI puNya upArjana karo."poTIlAe te pramANe karyuM. saMyogovazAt eka vakhata tetalapuramAM suvratA AryAnuM Agamana thayuM. gocarI arthe tetalaputranA ghare padhAryA. poTIlAe AhArAdi 9one vinaMti karI ke - "huM teTalIputrane pahelAM iSTa hatI, have aniSTa thaI gaI che. tame to khUba bhramaNa karo cho. tamAro anubhava paNa bahoLo hoya che, to koI kAmaNa cUrNa ke vazIkaraNa maMtra batAvo jethI huM teTalIputrane pUrvavat AkRSTa karI sAdhvIjIone A vAtothI zo phAyado? poTIlAnuM kathana sAMbhaLatAM ja banne kAnane hAthathI dabAvI dIdhA ane kahyuM ke he "devAnupriyA ame brahmacArINI chIe. amane A vAto sAMbhaLavI paNa kalpatI nathI tame iccho to tamane sarvajJa prarUpita dharma saMbhaLAvIe." poTIlAe dharmopadeza sAMbhaLI zrAvikAdharma svIkAryo. tenAthI tene nUtana jIvana maLyuM. teno saMtApa zamyo. dharma pratye ruci thaI. tyArabAda saMyama levAno saMkalpa karyo. teTalIputra pAse abhilASA vyakata karI. tyAre tetalaputre kahyuM - "tame saMyama pALI AgAmI bhavamAM avazya devalokamAM jazo. tyAMthI mane pratibodhavA Avajo. A vacana svIkAro to avazya anumati ApIza." poTTIlAe zaratano svIkAra karyo. te dIkSita thaI gaI. saMyama pALI AyuSya pUrNa thatAM devalokamAM utpanna thaI. tetalapurano rAjA rAjyamAM atyaMta vRddha ane sattA lolupa hato. teno dIkaro yuvAna thatAM tenuM rAjya jhUMTavI na le tethI janmatAM ja bALakone vikalAMga karI nAkhato. tenI A krUratA rANI padmAvatIthI sahana na thaI. jyAre te garbhavatI thaI tyAre gupta rIte teTalIputrane aMtaHpuramAM bolAvI, bhaviSyamAM thavAvALA saMtAnanI surakSA mATe maMtraNA karI. aMte nakkI karavAmAM AvyuM ke jo putra hoya to rAjAnI najara cUkavI teTalIputranA ghare ja pAlana poSaNa karavAmAM Avaze. saMyogavaza je divase rANI padmAvatIe putrane janma Apyo te samaye teTalIputranI bIjI patnIe mRta kanyAne janma Apyo. pUrvakRta Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 18 nizcaya anusAra tetalIputre saMtAnanI adalAbadalI karI. patnIne badhI vAtathI vAkepha karI. rAjakumAra vRddhiMgata thavA lAgyo. kAlAMtare kanakaratha rAjAnuM mRtyu thatAM uttarAdhikArI mATe carcA thavA lAgI. tetalIputre rahasya pragaTa karyuM ane rAjakumAra kanakadhvajane rAjyAsIna karavAmAM AvyA. rANI padmAvatIno manoratha saphaLa thayo. teNe kanakadhvaja rAjAne Adeza karyo ke tetalIputra pratye sadaiva vinamra rahevuM. teno satkAra karavo, rAjasiMhAsana, vaibhava tyAM sudhI ke tamAruM jIvana paNa temanI kRpAthI che. kanakadhvaje mAtAno Adeza svIkAryo. amAtya pratye Adara karavA lAgyA. A tarapha poTIladeve potAnI pratijJA anusAra tetalIputrane pratibodha karavA aneka upAyo karyA paraMtu rAjA dvArA atyaMta sanmAna maLatAM te pratibodha na pAmyA. tyAre deve aMtima upAya karyo. rAjA Adine tenAthI viruddha karyA. eka divasa jyAre rAjasabhAmAM gayA tyAre rAjAe tenI sAthe vAta to na karI paNa tenI sAme paNa joyuM nahi. tetalIputra Avo viruddha vyavahAra joI bhayabhIta thaI gayA. ghare AvyA. mArgamAM ane ghare AvatAM parivAra janoe kiMcit Adara na karyo. paristhiti badalAyelI jotAM tetalIputrane ApaghAta karavAno vicAra sphuryo. ApaghAtanA badhA upAyo ajamAvI lIdhA, paNa daivI mAyAnA yoge saphaLatA na sAMpaDI. jyAre tetalIputra AtmaghAta karavAmAM asaphaLa thatAM nirAza thayo tyAre poTTIladeva pragaTa thayA. sArabhUta zabdomAM upadeza Apyo. te samaye tetalIputranA zubha adhyavasAye jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. teNe jANyuM ke pUrvabhavamAM mahAvideha kSetramAM mahApadma nAmano rAjA hato. saMyama aMgIkAra karI,yathAsamaye anazana karI mahAzukra nAmanA devalokamAM utpanna thayA hatA. tyAra pachI ahIM janma lIdho mAno ke tetalIputrane nUtana jIvananI prApti thaI. thoDo vakhata pahelA jenI cAre bAju ghora aMdhakAra chavAyelo hato have alaukika prakAza chavAI gayo. ane ciMtana karatAM jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. bhAvonI zreNI kramazaH vizuddha thatAM kevaLAjJAna utpanna thayuM. AkAzamAM devaduMdubhI vAgI. kanakadhvaja rAjA Avyo. kSamA mAgI. upadeza sAMbhaLI zrAvaka dharma aMgIkAra karyo. tetalIputra aneka varSa kevaLI paryAyamAM rahI siddha thayA. preraNA - zikSA :- (1) pratijJAbaddha deva dharmakriyAmAM sahAyaka bane che. (2) anukULa vAtAvaraNa karatAM pratikULatAmAM zIghra bodha thAya che. (3) pati-patnIno prema kSaNika hoya che. te karmonA udayathI badalAI paNa jAya che . (4) vipatkALamAM paNa sukhI ane prasanna rahevAno upAya karavo. (5) duHkhathI gabharAI AtmaghAta karavo mahA kAyaratA che, ajJAna dazA che. evA samayamAM dharmanuM smaraNa karI saMyama-tapa svIkAravo joIe. arthAt duHkhamAM to dharma avazya karavo. adhyayana - 15. ''nandIphaLa' (rupaka) = caMpAnagarImAM dhanya sArthavAha zakita saMpanna vyApArI hato. teNe eka vakhata mAla vecavA ahicchatrA nagarI javA vicAryuM. dhanya sArthavAhe sevako dvArA caMpAnagarImAM ghoSaNA karAvI - dhanya sArthavAha ahicchatrA nagarI jaI rahyA che. jene AvavuM hoya te sAthe Ave. jenI pAse je paNa prakAranA sAdhanano abhAva haze tenI pUrti karavAmAM Avaze. dareka prakAranI suvidhAo ApavAmAM Avaze. dhanya zreSThIe saunI sAthe caMpAnagarIthI prasthAna karyuM. ucita sthAne vizrAnti letAM bhayaMkara aTavInI vacce AvI pahoMcyA. aTavI khUba vikaTa hatI. mANasonI avara javara na hatI. barAbara madhya bhAgamAM eka viSayukata vRkSa hatuM. jenA phaLa, pAMdaDA, chAla Adino sparza karatAM, sUMghatA, cAkhatAM atyaMta manohara lAgatAM paNa te badhA to ThIka, paNa tenI chAyA paNa prANa haraNa karavAvALI hatI. anubhavI dhanya sArthavAha te nandIphaLanA vRkSothI paricita hato. tethI samayasara cetavaNI ApI dIdhI ke - 'sArthanI koI vyakitae nandIphaLanI chAyAnI najIka paNa na javuM.' dhanya sArthavAhanI cetavaNIno ghaNAe amala karyo to keTalAka evA paNa nIkaLyA ke A vRkSanA varNa, gaMdha, rasa, sparzanA pralobhanane rokI na zakayA. je tenAthI bacyA te sakuzaLa yazeSTa sthAne pahoMcI sukhanA bhogI banyA ane je indriyane vazIbhUta thaI potAnA mana upara niyaMtraNa na rAkhI zakayA teo mRtyunA zikAra banyA. tAtparya e che ke A saMsAra bhayAnaka aTavI che. temAM indriyanA vividha viSayo nandIphaLa samAna che. indriyanA viSaya bhogavatI vakhate kSaNabhara sukhada lAge che paNa bhoganuM pariNAma khUba zocanIya hoya che. dIrghakALa sudhI vividha vyathAo bhogavavI paDe che. tethI sAdhake viSayothI bacavuM joIe. = preraNA - zikSA :- (1) bujharga anubhavI vyakitaonI cetavaNI, hitasalAhanI kayAreya upekSA na karavI. (2) ajANyuM phaLa khAvuM nahi. (3) icchAo upara niyaMtraNa rAkhavAno abhyAsa karavo. (4) khAvA-pIvAnI Akita manuSyanA zarIra, saMyama ane jIvanano khAtmo bolAvI de che. tethI khAvA-pIvAmAM vivekanuM jJAna hovuM Avazyaka che. adhyayana - 16 draupadI ghaNI vakhata manuSya sAdhAraNa lAbha meLavavAnI IcchAe evuM nikRSTa karma karI bese che ke jenuM bhayaMkara pariNAma bhaviSyamAM bhogavavuM paDe che. tenuM bhaviSya dIrghAtidIrgha kALa mATe aMdhakAramaya banI jAya che. draupadInA adhyayanamAMthI A bAbatanI zIkha maLe che. draupadInI kathA tenA nAgazrInA bhavathI zarU thAya che. nAgazrI brAhmaNIe potAnA parivAra mATe bhojana taiyAra karyuM hatuM, jemAM tuMbInuM zAka banAveluM. zAka taiyAra thaI gayA bAda cAkhatAM khyAla Avyo ke tuMbI kaDavI ane viSayukata che. apayazathI bacavA zAka eka jagyAe chupAvI rAkhyuM. parivAranA loko jamIne gayA bAda nAgazrI gharamAM ekalI ja hatI. te vakhate mAsakhamaNanA tapasvI munivara Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19. jain kathAsAra dharmaruci aNagAra pAraNA kAje tenA ghare pahoMcyA. sarpa pAse amRtanI apekSA rakhAya ja nahi, tenI pAsethI to jhera ja maLe. nAgazrI mAnavInA rUpamAM nAgaNa hatI. parama tapasvI munine jhera pradAna karyuM. viSayukata tuMbInuM badhuM ja zAka pAtramAM nAkhI dIdhuM. dharmaruci aNagAra AhAra laI guru samakSa AvyA. zAkanI gaMdha mAtrathI gurudeva AhArane pArakhI gayA. tema chatAM eka TIpuM laI cAkhyuM ane munivarane nirvadya sthAnamAM paraThavAno Adeza karyo. dharmaruci aNagAra paraThavA gayA. eka TIpuM dharatI upara mUkatAM ja tenI gaMdhathI prerAI seMkaDo kIDIo AvavA lAgI. je paNa teno rasAsvAda mANe te prANa gumAvI detI. A dazya joI karUNA avatAra muninuM hRdaya hacamacI uThayuM. temaNe vicAryuM ke eka TIpA mAtrathI ATalI badhI kIDIo mRtyu pAmI to badhuM ja zAka paraThavAthI keTalA badhA jIvonI ghAta thaze? te karatAM zreyaskara e che ke peTamAM padharAvI dauM. munie te pramANe karyuM. dArUNa vedanA thaI. muni pAdapopagamana saMthAro karI samAdhi pUrvaka paMDita maraNane varyA. nAgazrInuM pApa chUpuM na rahyuM. sarvatra tenI carcA thavA lAgI. svajanoe mAra-pITa karI gharamAMthI kADhI mUkI. te bhikhArI banI gaI. soLa roga tene thayA. ati tIvra du:khone anubhavatI hAya-voya karatI chaThThI narakamAM utpana thaI. tyAra pachI pratyeka narakamAM aneka sAgaropamanA AyuSyathI aneka vakhata janma dhAraNa karyA. vacce vacce mAchalI Adi tiryaMca yonimAM paNa janma lIdhA. te bhavomAM zastro dvArA vadha thAya che. jalacara, khecara ane sthalacara, ekendriya, | vikalendriya paryAyamAM janma lIdhA: da:khamaya jIvana pasAra karyA. dIrghakALa sudhI janma maraNa karI manuSya bhava prApta karyo. caMpA nagarInA sAgaradatta zeThanA ghare putrI paNa janma lIdho. sukumAlikA nAma rAkhavAmAM AvyuM. hajI paNa pApanA vipAkano aMta nahoto Avyo. vivAhita thatAM ja pati dvArA teno parityAga karavAmAM Avyo. tenA zarIrano sparza talavAranI dhAra jevo tINa ane agni jevo uSNa lAgato. tenA pati upara dabANa karavAmAM AvyuM tyAre teNe kahyuM ke "huM mRtyune bheTIza paNa sukumAlikAno sparza suddhAM nahi sukumAlikAno punarvivAha eka bhikhArI sAthe karavAmAM Avyo. bhikhArI paNa tene prathama rAtreja choDIne bhAgyo. atizaya dIna-hIna bhikhArI, zeThanA asIma vaibhava ane svarga jevA sukhanA pralobhanano tyAga karI, hukarAvI jato rahyo, have koI AzAnuM kiraNa na rahyuM. pitAe nirAza thaIne kahyuM - "beTI! tArA pApa-karmano udaya che jene tuM saMtoSanI sAthe bhogavI le." pitAe dAnazALA kholI. sukumAlikA dAna detI samaya vyatIta karavA lAgI. ekadA gopAlikA nAmanA sAdhvIjI dAnazALAmAM gocarI arthe padhAryA. teonI pAse sukumAlikAe vazIkaraNa, maMtra-taMtra, kAmaNa-kUTaNa AdinI yAcanA karI. AryAjIe potAno dharma samajAvyo; ane kahyuM ke AvuM sAMbhaLavuM paNa mane kalpatuM nathI amAre maMtra-taMtranuM zuM prayojana? Akhare sAdhvIjInA upadezathI sukamAlikAe virakata thaI dIkSA aMgIkAra karI. kAlAMtare te zithilAcArI banI gaI. svaccheda thaI ekAkI rahevA lAgI. gAma bahAra jaI AtApanA levA lAgI. eka vakhata eka vezyAne pAMca puruSa sAthe vilAsa karatI joI sukamAlikAnI suSupta sukha bhoganI lAlasA utpanna thaI. teNe niyANuM karyuM- 'mArI tapazcaryAnuM phaLa hoya to bIjA bhavamAM AvA prakAranuM sukha prApta karuM. aMte mRtyu pAmI deva paryAyamAM utpanna thaI tyAM paNa devagaNikA banI. devabhavano aMta thatAM pAMcAlanapati drapadanI kanyA draupadI rUpe utpanna thaI. ucita vaya thatAM svayaMvaranuM Ayojana karavAmAM AvyuM. svayaMvaramAM zrI kRSNa vAsudeva, pAMDavo Adi hajAro rAjAo upasthita hatA. draupadIe pAMca pAMDavono svIkAra karyo. tenA A svayaM varaNano koIe virodha na karyo. draupadI pAMDavonI sAthe hastinApuramAM gaI. kramazaH pAMca pAMDavonI sAthe mAnavIya sukhono upabhoga karavA lAgI. eka vakhata acAnaka nAradajI AvI pahoMcyA. yathocita vinaya badhAe jALavyo paNa draupadIe satkAra na karyo. nAradajI kopyA. badalo levAnI bhAvanAe lavaNa samudra pAra karI ghAtakI khaMDadvIpamAM amarakaMkAnA rAjA pAnAbha pAse gayA. draupadInA rUpa-lAvaNyanI atizaya prazaMsA karI padmanAbhane lalacAvyo. teNe mitradevanI sahAyatAthI draupadInuM apaharaNa karAvyuM. dropadI pativratA hatI. padmanAbhe teNI pAse anucita mAMgaNI karI tyAre teNe cha mahinAnI mudata mAMgI. draupadIne zraddhA hatI ke A samaya daramyAna zrI kRSNa AvI mane choDAvaze. mAro uddhAra karaze. A tarapha pAMDurAjAe cAre bAju tapAsa AdarI. draupadIno kayAMya patto na lAgyo. Akhare pAMDavonI mAtA kuMtIjI kRSNa vAsudeva pAse gaI. samAcAra maLatAM ja zrI kRSNa nagara bahAra satkAravA AvyA. bhavanamAM laI AvI AgamananuM kAraNa pUchyuM. kuMtIe draupadInA apaharaNanI vAta karI. kRSNa te kArya pUrNa karavAnuM vacana ApI kuMtIne vidAya karI. atyaMta zodha karavA chatAM dropadIno patto na lAgyo. acAnaka nAradajI zrI kRSNa pAse AvyA. ucita satkAra karyo. paraspara kuzala samAcAra pUchI zrI kRSNa draupadI mATe pUchyuM. tenA pratyuttaramAM nArade kahyuM ke dhAtakIkhaMDadvIpanI amarakaMkA nAmanI rAjadhAnImAM padmanAbhanA aMtaHpuramAM draupadI jevI eka strIne joI hatI. zrI kRSNane samajatAM vAra na lAgI ke A karatUta nAradajInAM che. nAradajI palAyana thaI gayA. kRSNa pAMDavone samudra kinAre AvavA jaNAvyuM. tyAM che e jaNAe pota potAnAM ratha sahita lavaNAdhipati susthita devanI sahAyatAthI lavaNasamudra pAra karI amaraka pahoMcyA. dUta dvArA padmanAbhane sUcanA apAI. yuddhano prAraMbha thayo. prathama yuddhamAM pAMDavonI hAra thaI, tyAra pachI zrI kRSNa vAsudeve zaMkhanAda karI yuddha karyuM ane vijaya meLavyo. padmanAbhanA paMjAmAMthI draupadIne choDAvI prasthAna karyuM. zrI kRSNa vAsudevanA zaMkhano dhvani te dhAtakIkhaMDanA bharatakSetranA kapila vAsudeve sAMbhaLyo. te vakhate tyAMnA bAvIsamAM tIrthakaranuM samavasaraNa racAyuM hatuM temAM kapila vAsudeve dezanA sAMbhaLatAM zaMkhano avAja sAMbhaLyo. prazna pUchatAM bhagavAne badhoja vRttAMta kahyo. te vAsudeva kRSNane maLavA AvyA; teTalAmAM kRSNa bahuja dUra samudramAM pahoMcI gayA hatA. banne vAsudevonuM zaMkhathI milana thayuM evuM vAtolApa thayAM. kapila vAsudeve padmanAbhane dezanikAla karyo ane tenA putrane rAjagAdI upara besADyAM. samudra pAra karI zrI kRSNa pAMDavone AgaLa mokalI dIdhA ane pote susthita devane maLavA gayA. pAMce pAMDavo nAva dvArA gaMgAnadIne Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 20 pAra karI kinAre pahoMcyA ane te nAvane tyAM ja rokI lIdhI ane vicAryuM ke zrI kRSNa ATalI moTI nadIne tarIne pAra karI zake che ke nahi te joIe. zrIkRSNa nadI kinAre AvyA. koI sAdhana na dekhAtAM bhujAe tarIne kinAre javA vicAryuM. madhya bhAgamAM AvatAM thAkI javAthI devIe vizrAnti mATe pANImAM beTa banAvyo. thoDo samaya ArAma karI bAkI rahela jalapravAhane tarI kinAre pahoMcyA. pAMDavone pUchyuM tame nadI kevI rIte pAra karI? sAthe Azcarya paNa vyakata karyuM. tyAre pAMDavoe satya vAta jaNAvI, 'ame tamArI zakitane jovA mAMgatA hatA.' A sAMbhaLI kRSNano krodha AsamAne pahoMcyo. pAMcenA rathanA cUre cUrA karI nAkhyA ane dezanikAlanI sajA phaTakArI. pAMDavo hastinApura mAtA-pitAne maLavA AvyA. pAMDu rAjAe khUba upAlaMbha Apyo. kuMtIjI kRSNa pAse gayA. traNa khaMDanA adhipati! pAMDavo ApanA rAjyathI bahAra kayAM jAya? dareka ThekANe tamAruM Adhipatya che. aMte samAdhAna karAyuM ke dakSiNa samudranA kinAre jaI navI 'pAMDu mathurA' nagarI vasAvI rahevuM. draupadI sahita pAMce pAMDavo potAnA dala-bala sahita samudra kinAre cAlyA gayA ane sukha rUpa rahevA lAgyA. kAlAMtare draupadIe putraratnane janma Apyo tenuM nAma pAMDusena rAkhavAmAM AvyuM. dharmaghoSa AcAryanuM nagarImAM padArpaNa thayuM. pAMca pAMDavo ane draupadIe putrane rAjagAdI soMpI saMyama aMgIkAra karyo. draupadIe agiyAra aMgonuM adhyayana karyuM. tapa saMyamanI ArAdhanA karI pAMcamA devalokamAM utpanna thayA. pAMca pAMDavoe cauda pUrvanuM adhyayana karyuM. aneka varSo sudhI tapa--saMyamanI ArAdhanA karI. eka vakhata arihaMta ariSTaneminA darzananA hetue mAsa-mAsakhamaNa tapano abhigraha karI guru AjJA meLavI pAMce munioe vihAra karyo. koI nagaramAM pAraNAnA divase AhAra levA jatAM sAMbhaLavA maLyuM ke ariSTanemi bhagavAna mokSe padhAryA. tyAre teoe AhArane vosirAvI saMthArAnA paccakkhANa lIdhA. kulle 60 divasanuM anazana karI saMpUrNa karmano kSaya karI siddha--buddha-mukata thayA. preraNA - zikSA :- (1) dharma ane dharmAtmAo sAthe karelo alpatama durvyavahAra vyakitane bhavobhava duHkhadAI nIvaDe che. dA.ta. nAgezrI. (2) 'pApa chipAyA nA chipe'. A ukitane sadAya yAda rAkhavI. pApa aneka gaNuM vadhIne pragaTa thayA vinA rahetuM nathI. karmono vipAka bhayaMkara hoya che. nAgazrI brAhmaNI te bhavamAM bhikhArI banI ane aMte soLa mahAroga bhogavatAM narakamAM gaI. (4) jinazAsanamAM sAdhanAnA vividha prakAra batAvyA che. gaccha ane gurunI sAthe rahetA thakA paNa muni ugra tapazcaryAnA pAraNe paraThavA jAte ja jAya. paraThavAnI guru AjJA thatAM dharmarucie te jhera jAte pI lIdhuM, te viveka samajavo. vivekanuM mahatva vinaya ane AjJAthI paNa adhika che. L (5) sAdhue koInA gupta avaguNo pragaTa karavA nahi. sAdhunI badanAmI na thAya tethI nAgazrInuM nAma pragaTa karavuM anivArya banyuM. (kAraNa ke temanA zarIramAM jhera hatuM to koI ema kahe ke sAdhue ja jhera ApyuM.) dharmaghoSa AcArye viveka pUrvaka vyavahAra karyo hato. teo cauda pUrvadhArI Agama vihArI hatA. (6) parastrIgamanano tyAga dhArmika temaja vyAvahArika jIvanane mATe paNa atyaMta Avazyaka samajavo. parastrI laMpaTa purUSa A bhavamAM niMdanIya bane che. (dA.ta. padmaratha) ane parabhavane paNa bagADe che.(kAmeya panthemANA akAmA jaMti durgAI) arthAt icchita bhogo na maLavA chatAM vicAronI malinatAne kAraNe teo durgatinA bhAgIdAra bane che. tethI maryAdita vratadhArI jIvana banAvavuM. (7) kathAnakanA badhA ja prasaMgo upAdeya nathI hotA. keTalAka jANavA yogya hoya che to keTalAka dhAraNa karavA yogya hoya che; jyAre keTalAka heya--tyAgavA yogya paNa hoya che tethI AvI kathAomAMthI kSIra - nIra buddhie Adarza grahaNa karavA joIe. (8) AdaraNIya puruSonI ThaThThA mazkarI na karavI. anyathA ati prema paNa tUTI jAya che. (9) uttama puruSo pAchalI jIMdagI paNa sudhArI le che. ane tIrthaMkaranI hAjarImAM paNa sthavironI pAse dIkSA laI zakAya che. adhyayana - 17 AkIrNajJAta (rupaka) hastizIrSa nagaranA keTalAka vepArIo jaLamArge vyApAra karavA nIkaLyA. teo lavaNa samudramAM jatA hatA tyAM acAnaka tophAna AvyuM. naukA DagamagavA lAgI. cAlakanI buddhi paNa kuMThita thaI gaI. tene dizAnuM bhAna na rahyuM. vaNikonA hoza koza uDI gayA. badhA deva - devIonI mAnyatA karavA lAgyA. thoDIvAre tophAna zAMta thayuM. cAlakane dizAnuM bhAna thayuM. naukA kAlika dvIpanA kinAre javA lAgI. kAlika dvIpamAM pahoMcatA ja vaNikoe joyuM ke ahIM cAMdI, sonuM, hIrA-ratnonI pracura khANo che; temaja teoe tyAM uttama jAtinA vividha varNovALA azvo paNa joyA. vaNikone azvonuM koI prayojana na hatuM tethI cAMdI-sonuM-ratna AdithI vahANa bharI punaH potAnI nagarImAM pAchA vaLyA. bahumUlya upahAra laI rAjA samakSa vaNiko AvyA. rAjAe pUchayuM - 'devAnupriyo! tame vepAra arthe aneka nagaramAM paribhramaNa karo cho to koI adbhuta AzcaryakArI vastu joI che? vaNikoe kAlikIpanA azvono ullekha karyo. te sAMbhaLI rAjAe vaNikone azvo laI AvavAno Adeza karyo. vaNiko rAjAnA sevakonI sAthe kAlika dvIpa gayA. azvone pakaDavA pAMce indriyone lalacAvatI lobhAmaNI vastuo sAthe laIne Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 jain kathAsAra gayA. judI judI jagyAe te vastuo vikherI nAkhI. je azlo indriyone vazamAM na rAkhI zakayA teo sAmagrImAM phasAI baMdhanamAM paDayA. pakaDAyelA anvone hastizIrSa nagaramAM laI javAmAM AvyA. teone prazikSita thavAmAM cAbUkano mAra khAvo paDyo. vadha-baMdhananA aneka kaSTo sahana karavA paDyA. temanI svAdhinatA naSTa thavA lAgI. parAdhInatAmAM jIMdagI pasAra karavI paDI. keTalAka azvo evA hatA ke jeo sAmagrImAM na phasAyA ane dUra cAlyA gayA. teonI svataMtratA kAyama rahI. vadha-baMdhana Adi kaSTothI bacI gayA. teo svecchApUrvaka kAlika dvIpamAM ja sukhe rahyA. preraNA - zikSA :-prastuta adhyayananuM nAma AkIrNajAta che. AkIrNa eTale uttama jAtinA azva. azvonA udAharaNa dvArA ahIM pratipAdana karavAmAM AvyuM che ke je sAdhaka indriyonA vazavartI banI, anukULa viSayo prApta karavAmAM lubdha bane che te rAga vRttinI utkaTatAne kAraNe dIrghakALa sudhI paribhramaNa kare che. ane je indriyonA viSayomAM Asakata nathI banatA te paramAnaMdane prApta kare che. kathAnaka samApta thatAM vIsa gAthAomAM zikSA ApavAmAM AvI che teno sArAMza -(1) kAnane sukhakArI, hRdayane haranArI madhura vINA, vAMsaLI, zreSTha manohara vAdha, tALI AdinA zabdomAM indriyonA vazavartI jIva AnaMda mAne che. AtmArthI sAdhake temAM AnaMda na mAnavo joIe. manojJa ke amanojJa zabdomAM tuSTa ke ruSTa na thatAM samabhAva ane upekSA bhAva dhAraNa karavo joIe. (2) strIonA stana, peTa, mukha, hAtha, paga, netra Adine jotAM indriyAsakata jIva AnaMda mAne che. muni tenAthI nirlepa rahe che. anya paNa manojJa - amanojJa rUpomAM tuSTa-ruSTa na thatAM samabhAva rAkhavo joIe. (3) sugaMdhita pardAthanI gaMdhamAM eTale ke phUla, mALA, attarAdinI sugaMdha suMghavAmAM indriyAsakata jIva AnaMda mAne che. AtmArthI muni A sahuthI virakata rahe sugaMdha ke durgadha maLatAM upekSA bhAva rAkhe. (4) kaDavA - kasAyelA - khATA-mIThA khAdya padArtha, phaLa-mevA-mIThAImAM ajJAnI jIva AnaMda mAne che. jJAnI - AtmArthI mani A zubhAzubha padArthonuM Avazyaka sevana karatA thakAM sukha ke duHkhano anubhava na kare paraMtu yugala svabhAva ane udarapUrtinA lakSyathI Avazyaka khAdya padArthono upayoga kare. sparzendriyamAM Asakata banelA jIva aneka RtuomAM manohara sukhakara sparzomAM tanane sukha devAvALA Asana-zayana-phUla-mALA AdinA sparzamAM, manane gamatA strI AdinA sparzamAM AnaMda mAne che jyAre virakata AtmAo to A indriyanA viSayone mahAna du:khanuM kAraNa samajI tenAthI vimukha rahe che. pratikULa ke apratikULa sparza prApta thatAM sahana kare. saMsAranuM mULa indriyanA viSayo che. (je guNe se mUla ThANe, je mUla ThANe se guNe - AcArAMga) A pAMca indriyanA viSayanA vikAronI Asakita ja saMsAra bhramaNanuM kAraNa che. eka indriyamAM Asakata thaI du:kha pAmavAvALA prANIonAM dAMta paNa A gAthAomAM ApavAmAM AvyA che. (1) zrotejinI AsakitathI - tetara (2) cakSuindriyanI AsakitathI - pataMgIyA (3) ghrANendriyanI AsakitathI - sarpa (4) rasendriyanI AsakitathI mAchalI (5) sparzendriyanI AsakitathI - hAthI mRtyune prApta kare che. nA che. adhyayana - 18 suSamAdArikA (rUpaka kathA) suSamA sonAnA pAraNAmAM poDhI, sukhamAM ucharI, rAjagRhInA dhanya sArthavAhanI lADalI, teno kevo karUNa aMta Avyo te A adhyAyamAM batAvavAmAM AvyuM che. dhanya sArthavAhanA pAMca putro pachI teno janma thayo hato. jyAre te nAnI hatI tyAre cilAta nAmano dAsa tene ADozI-paDozInA bALako sAthe ramavA laI jato. te bahu ja naTakhaTa, udaMDa ane duSTa hato. ramatA bALakone te bahu ja satAvato. ghaNI vakhata temanI koDIo, lAkhanI goLIo chupAvI deto, to kayAreka vastrAharaNa karato. kayAreka mArapITa paNa karato jethI bALakone nAke dama AvI jato. ghare jaI mA-bApa pAse phariyAda karatAM. dhanyazeTha dAsane vaDhavA chatAM AdatathI majabUra dinapratidina teno trAsa vadhavA lAgyo. Akhare vAraMvAra phariyAda AvatAM cilotane gharamAMthI kADhI mUkayo. have te svacchaMda ane niraMkuza banyo. tene rokaToka karavAvALuM koI na rahyuM. tethI te jugAranA aDDA, dArUnA aDDA tathA vezyAgRhamAM bhaTakavA lAgyo. badhA ja vyasanothI vIMTaLAI gayo. rAjagRhathI thoDe dUra siMhaguphA nAmanI cora pallI hatI. tyAM 500 jeTalA coro sAthe vijaya nAmano corono saradAra raheto hato. cilAta tyAM pahoMcyo. te baLavAna, sAhasika ane nirbhIka to hato ja! vijaye tene cauryakaLA, cauryamaMtra zIkhavADI cauryakaLAmAM niSNAta banAvyo. vijayanA mRtyu bAda cilAta corano saradAra banyo. dhanya sArthavAhe teno tiraskAra karyo hato tethI teno badalo levAnI bhAvanA thaI. suSamA pratye prIti hatI. eka vakhata dhanyanuM ghara lUMTI suSamAne potAnI banAvavAno vicAra udbhavyo ane potAnA sAthIone jaNAvyuM ke lUMTamAM dhana maLe te tamAruM ane phakata suSamA mArI. nirdhArita samaye dhanya sArthavAhanA gharane gheryuM, pracura saMpatti tathA suSamAne laI cora bhAgyo. dhanyazeTha jIva bacAvavA chupAI gayA hatA. te nagara rakSaka pAse gayA. nagara rakSakoe teno pIcho pakaDayo. dhanya ane pAMca dIkarA paNa sAthe ja gayA. nagara rakSakoe satata pIcho karI cilAtane haMphAvyo. 500 cora corIno mAla choDI bhAgyA. nagara rakSako mAla-saMpatti laI pAchA vaLyA. cilAta saSamAne laI bhAgyo. dhanyazeTha tathA temanA patro talavAra laI ekalA paDI gayelA cilAtano satata pIcho karatA ja rahyA. bacavAno upAya na maLatAM cilAte suSamAnuM gaLuM kApI nAkhyuM. dhaDane choDI mastaka laI cilAta bhAgI chUTayo. chatAM bhUkhyo-tarasyo pIDA pAmato aTavImAM ja mRtyu pAmyo. siMhaguphA sudhI pahoMcI na zakayo. A tarapha dhanya sArthavAhe potAnI putrInuM mastaka rahita nirjIva zarIra joyuM to temanA saMtApano pAra na rahyo. temaNe khUba vilApa karyo. nagarIthI khUba dUra nIkaLI gayA hatA. jozamAM keTaluM aMtara kapAyuM teno khyAla nahoto rahyo. joza niHzeSa thaI gayo hato. bhukha-tarasa sakhata lAgelI. AsapAsa pANI mATe tapAsa karI paNa eka TIpuMya na maLyuM. rAjagRhI nagarI sudhI pahoMcavAnI zakita na rahI. vikaTa samasyA ubhI thaI. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 22 dhanya sArthavAhe kahyuM - 'bhojana vinA rAjagRhI nahi pahoMcAya tethI mane haNI mAruM mAMsa tathA rudhira dvArA bhukha-tarasa mITAvo.' jyeSTha dIkarAe te mAnya na karyuM. potAnA vadha mATe taiyArI batAvI paNa koI sahamata na thayA. paraspara badhAe vadha mATe taiyArI batAvI paNa koI sahamata na thayA tyAre nirNaya karyo ke suSumAnA zarIrano AhAra karI sakuzala rAjagRhI pahoMcavuM ane ema ja thayuM. yathAsamaye dhanya pravrajayA aMgIkAra karI. saudharma devalokamAM utpanna thayA. mahAvidehamAM jaI mokSe padhAraze. zikSA--preraNA :- dhanya sArthavAha tathA temanA putroe suSamAnA mAMsa-rudhirano AhAra rasendriyanI lolupatA mATe nahi paraMtu rAjagRhI sudhI pahoMcavAnA uddezathI ja karyo hato. tethI sAdhake AhAra azucimaya zarIranA poSaNa mATe nahi paraMtu mukitae pahoMcavAnA lakSathI ja karavo. lezamAtra paNa Asikata na rAkhavI. anAsakata bhAve AhAra karavo te dRSTikoNane najara samakSa rAkhI A udAharaNanI artha saMghaTanA karavI joIe. uttarAdhyayana sUtra tathA ThANAMgasUtramAM cha kAraNe AhAra karavAnuM batAvyuM che. (1) kSudhA vedanAnI zAMti mATe (2) sevA mATe (sazakata zarIra hoya to sevA karI zake te mATe) (3) IriyA samiti zodhavA mATe (khAdhA vinA AMkhe aMdhArA AvatA hoya to te maTADI gamana karI zakAya te mATe) (4) saMyama pALavAne mATe (5) jIvana nibhAvavA mATe (6) dharmadhyAna ane ciMtana mATe. A pramANe cha kAraNothI zramaNa - nigraMtha AhAra kare che. sAcuM ja kahyuM che ke jIvana bhojana mATe nathI paNa bhojana jIvana mATe che. ''sukhI thavuM che? to kama khA, gama khA, nama jA.'' - adhyayana - 19 puMDarIka ane kaMDarIka mahAvideha kSetranA pUrvavibhAganA puSpakalAvatI vijayamAM puMDarikaNI nagarI sAkSAt devaloka samAna suMdara hatI. bAra yojana lAMbI ane navayojana pahoLI hatI. mahApadma rAjAnA be dIkarA hatA - puMDarIka ane kaMDarIka. ekadA dharmaghoSa AcAryanI dezanA sAMbhaLI mahApadmarAjA dIkSita thayA. puMDarIka rAjA banyA. mahApadma rAjarSi vizuddha saMyama pALI mokSe padhAryA. pharIne sthavironuM Agamana thatAM kaMDarIkane vairAgya utpanna thayo. dIkSAnI anumati mAMgatA vaDIla baMdhue rAjyagAdI pradAna karavAnuM kahyuM paraMtu kaMDarIke teno asvIkAra karatAM dIkSA lIdhI. kaMDarIka munine deza-dezAMtaramAM vicaratAM, lukho--suko AhAra karatAM zarIramAM roga utpanna thayo. sthavira punaH puMDarikaNI nagarImAM padhAryA. bhAImuninuM zarIra zuSka joI sthavira muni pAse cikitsA karAvavAnuM nivedana karyuM. te mATe yAna zALAmAM padhAravA vinaMti karI. sthavira yAnazALAmAM padhAryA. ucita cikitsA thavAthI kaMDarIka muni svastha thayA. sthavira muni tyAMthI vihAra karI anyatra gayA paraMtu kaMDarIka muni rAjasI bhojanamAM Asakata thavAthI tyAM ja rahyA. vihAra karavAnuM nAme na lIdhuM. rAjA puMDarIka tenI Asikata tathA zithilatAne jANI cUkayA hatA. kaMDarIkane jAgRta karavA nimitte savidhi vaMdana karI kahyuM - 'devAnupriya! Apane dhanya che! Apa puNyazALI cho! Ape manuSya janma saphaLa banAvyo; dhanyAtidhanya che Apane!!! huM puNyahIna chuM, bhAgyahIna chuM ke hajI sudhI mAro moha nathI chUTayo. huM saMsAramAM phasAyelo chuM!" kaMDarIka munine A vacana rucikara to na lAgyuM chatAM moTA bhAInI lajjAvaza vihAra karyo; paNa saMyama pratye sadbhAva nahoto. virakata bhAva nahoto. tethI keTaloka samaya sthavira pAse rahyA. aMte sAMsArika lAlasAothI parAjita thaI rAjamahelanI azokavATikAmAM AvI beThA. lajjAne kAraNe mahelamAM praveza na karyo. dhAvamAtAe temane joyA. jaIne rAjAne jaNAvyuM. rAjAe aMtaHpura sahita AvI vaMdana karI saMyamamArganI anumodanA karI. paNa yukita kAma na AvI. kaMDarIka cupacApa beThA rahyA. ' Apa bhogane Iccho cho?' kaMDarIke lajjA tyAgI hA pADI. puMDarIka rAjAe kaMDarIkano rAjyAbhiSeka karyo. kaMDarIkanA saMyama upakaraNa laI puMDarIka rAjA dIkSita thayA. temaNe pratijJA lIdhI ke sthavira mahAtmAnA darzana karI temanI pAse cAturyAma dharma aMgIkAra karyA pachI ja AhAra-pANI grahaNa karIza. teoe A puMDarikiNI nagarIno tyAga karyo ane sthavira bhagavaMta pAse javA prasthAna karyuM. kaMDarIka potAnA apathya AcaraNane kAraNe alpakALamAM ja ArtadhyAna pUrvaka kALadharma pAmyo. tetrIsa sAgaropamanI utkRSTa sthitivALI sAtamI narakamAM utpanna thayo. A utthAna bAda patananI kahAnI thaI. jyAre puMDarIka muni ugra sAdhanA karI aMte samAdhipUrvaka zarIrano tyAga karI tetrIsa sAgaropamanI sthitivALA sarvArthasiddha nAmanA anuttara vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. tyAra pachI te mokSe padhAraze. utthAna tarapha javAnuM A zreSTha udAharaNa che. preraNA - zikSA : (1) saMyamajIvanamAM dardane kAraNe kadAca auSadhanuM sevana karavuM paDe ke zakitavardhaka davA levI paDe tyAre atyadhika viveka rAkhavo. kayAreka AvI davAothI eza ArAma, bhogAkAMkSAnI manovRtti prabaLa thAya che. dA.ta. zailaka rAjarSi ane kaMDarIka muni. banne munione patha bhraSTa thavAmAM cikitsA ja kAraNabhUta che. prAyaH aneka sAdhu davAnI mAtrAmAM yA parejI pALavAmAM aviveka rAkhe che tethI tenuM pariNAma navA rogonI utpatti ane jIvana vinAza thAya che. (2) vigaya ane mahAvigayanuM vipula mAtrAmAM sevana karavAthI vikAra pedA thAya che. chatAM paNa te susAdhya che eTale ke vigayotpanna vikAranuM tapa dvArA upazamana thaI zake che paNa auSadhajanya vikAra mahA unmAda pedA kare che. kuzala sevAniSTha paMthakanA mahinAonA prayatnathI zailaka rAjarSino unmAda zAMta thayo paNa kaMDarIkano vikAronmAda zAMta na thayo. traNa divasanA kSaNika nazvara jIvana mATe varSonI kamANI barabAda thaI A nikRSTatama darajjAno unmAda AtmadevALuM phUMkavAnuM dRSTAMta pUruM pADe che. (3) alpakALanI Akita jIvone uMDA khADAmAM nAkhI de che; jyAre alpakALano vairAgya utsAha prANIne uccatama zikhare pahoMcADe che. puMDarIka rAjarSie traNa divasanA utkRSTa saMyama ane eka chaThTha tapanI ArAdhanAthI guru caraNomAM sthira thatAM Atma kalyANa sAdhI lIdhuM. traNa divasa to zuM...eka ghaDIno vairAgya paNa beDo pAra karI nAkhe che. ane kSaNabharanI lAparavAhI varSonI kamANI lUMTI le che. - Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 jain kathAsAra (4) puMDarIka rAjAe svayaMveza dhAraNa karyo... dIkSA lIdhI. chatAMya guru pAse punaH mahAvratanuM uccAraNa karyuM. prathama chaThThanA pAraNe guru AjJA laI vahoravA gayA. vairAgyanI dhArA utkRSTa hatI tethI nirasa - rUkSa AhAra laI AvyA. pAda vihAra, tapazcaryA ane rUkhA AhArathI dArUNa peTapIDA utpanna thaI. avasarocita anazana grahaNa karyuM ane rAtre ja kALadharma pAmyA. sarvArthasiddha anattara vimAnamAM 33 sAgaropamanI sthitie utpanna thayA. kaMDarIka prabaLa IcchAthI rAjA banyA ane trIje divase mRtyu pAmI sAtamI narakamAM 33 sAgaropamanI sthitie utpana thayAM. viSaya-kaSAya AtmAnA mahAna luMTArA che. anarthanI khANa che. AtmaguNone mATe agni ane DAkunuM kAma karavAvALA che. viSaya bhogane viSa ane kaSAyane agninI upamA ApavAmAM AvI che. hRSTa-paSTa zarIrano kSaNabharamAM khAtmo bolAvI denAra viSa che. jyAre agni alpa samayamAM badhuM ja bhasma karI nAkhe che. e ja nyAye viSaya-kaSAya alpa samayamAM dIrghakALanI Atma sAdhanAne naSTa karI nAkhe che. viSayabhogamAM aMdha banela maNiratha madanarekhAmAM aMdha banI niraparAdha nAnA bhAInI hatyA kare che. sarpadaMzathI potAnuM mRtyu thatAM narakamAM cAlyo jAya che. niraMtara mA khamaNanI tapazcaryA karavAvALA mahAtapasvI paNa jo kaSAya kare to vAraMvAra janma-maraNa kare che. (sUya. a. 2. u. 1)kaSAya ane viSayanI tIvratAvALI vyakita cakSuhIna na hovA chatAM aMdha kahevAmAM AvI che-mohAMdha, viSayAMdha, krodhAMdha ityAdi... utta.a.19mAM viSayabhogane kiMpAga phaLanI upamA ApI che. je khAtAM to mIThAM lAge che paNa pachI prANa harI le che. (6) A aMtima adhyayanamAM kAmabhogonuM duHkhamaya pariNAma ane saMyamanA zreSTha AnaMdanuM pariNAma batAvyuM che. ogaNIsa adhyayanona hArda (1) saMsAra bhramaNanA duHkhonI tulanAe saMyamanA kaSTo nagaNya che. saMyamathI asthira banela AtmAne vivekathI sthira karavo joIe. dA.ta. bhagavAna mahAvIre meghamunine sthira karyA. koI kAryanA maulika Azayane samajyA vinA nirNaya na levo. zarIra dharma sAdhanAnuM sAdhana ane mukitamArgano sAthI hovAthI AhAra devo paDe che evI vRttithI AhAra karavo. jema ke zeThe corane Apyo. jIvanamAM potAnA sAdhya pratye daDha zraddhA hovI joIe. jinadatta putrane IDA pratye hatI tevI. (4) indriya ane manano nigraha karI AtmasAdhanAmAM agresara thavuM. gaMbhIra kAcabA samAna. caMcaLa ane kUtuhalavRttino tyAga karavo. mArgabhUlelA sAdhakano tiraskAra na karatAM kuzaLatA ane AtmIyatAthI teno uddhAra karavA prayatna karavo. dA.ta. paMthaka. auSadha prayogamAM atyadhika sAvadhAnI rAkhavI. karma AtmAne lepayukata tuMbaDAnI samAna bhAre banAvI saMsAramAM bhaTakAve che. 18 pApathI karma puSTa thAya che tethI pApano tyAga karI karmanI nirjarA karavAmAM sadA puruSArtha rata rahevuM. (7) AtmaguNono dinapratidina vikAsa karatA rahevuM. dhannA sArthavAhanI cothI putravadhU zehiNInI jema. (8) sAdhanAmaya jIvanamAM alpatama mAyA kapaTa na hovuM joIe. mAyA mithyAtvanI jananI che. samakitane naSTa karI strIpaNuM apAve che. | (9) strIonA lobhAmaNA hAvabhAvamAM phasAvuM nahi. jinapAlanI jema daDha rahevuM. (10) jIva prayatna vizeSathI guNonA zikharane sara kare che ane avivekathI aMdhakAramaya gartAmAM jAya che. mATe sAvadhAnI pUrvaka vikAsa unmukha banavuM joIe. caMdramAnI kaLAnI jema. (11) potAnA ke parAyA dvArA koIpaNa jAtano pratikULa vyavahAra thAya tene samyaka prakAre sahana karavo joIe. cothA dAvadrava vRkSanI jema. temAM sahaja paNa uNapa raheze to saMyamanI virAdhanA thaze. anya traNa prakAranA dAvadrava vRkSanI jema. (12) pudgalano svabhAva badalAto rahe che. tenI pratye dhRNA ke AnaMda na mAnavo. subuddhi pradhAnanI jema. (13) saMta samAgama Atma vikAsanuM zreSTha mAdhyama che. tethI satsaMga karatA rahevuM. AtmasAdhanAmAM pramAda AvatAM jIva pazu yonimAM jAya che. tyAM paNa saMyoga maLatAM jIvanane saphaLa banAvI zake che. naMda maNiyAranI jema. (14) duHkha AvatAM dharma pratye ruci vadhe che. teTalIputra pradhAnanI jema. kintu sukhanI paLomAM dharma karyo hoya to duHkhanA divaso jovA na paDe. (15) anubhavI vRddhanI salAha kayAreya avagaNavI nahi. naMdI phaLa na khAvAnuM sUcana. (16) munine abhakita-azraddhAthI dAna na devuM - nAgezrI. jIvadayA ane anukaMpAnuM mahatva dharmaci aNagAranI jema samajo. (17) indriyanA viSayomAM phasAtAM svataMtratA naSTa pAme che. A kIrNa ghoDAnI jema. (18)anAsakata bhAve AhAra karavo. (19) sAdhanAyukata jIvanamAM dhairya dhAraNa karavuM. saMyama bhraSTa bhogAsakata AtmA duHkhanI paraMparA vadhAre che - kaMDarIka. dvitIya zrutaskaMdha kAlIdevI: rAjagRhI nagarImAM zramaNa bhagavAna mahAvIra padhAryA. te samaye camarendra asurarAjanI agramahiSI (paTTarANI) kAlIdevI potAnA siMhAsana upara beThI hatI. acAnaka jaMbudvIpa tarapha avadhijJAnano upayoga mUkatAM bhagavAna mahAvIrane jaMbudvIpanA bharata kSetranI rAjagRhI nagarImAM birAjatA joyA. te jotAM ja kAlIdevI siMhAsanathI nIce utarI je dizAmAM bhagavAna mahAvIra hatA te dizAmAM sAta-ATha paga AgaLa jaI pRthvI upara mastaka mUkI vidhivat vaMdanA karI. tyArapachI bhagavAnanI samakSa pratyakSa vaMdana-namaskAra karavAno nizcaya karyo. hajAra yojana vistRta vimAnanI vikravaNA karavAno Adeza karyo. vimAna taiyAra thatAM parivAra sahita bhagavAna Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 Agama-kathAo pAse AvI vaMdana namaskAra karyA. devonI paraMparA anusAra potAnA nAma-gotra prakAzita karI batrIsa prakAranI nATyavidhi batAvI pAchI gaI. kAlIdevInA gayA pachI gautama svAmIe bhagavAnanI samakSa prazna pUchayo - '! kAlI devIe divya Rddhi kevI rIte prApta karI?' tyAre bhagavAne teno pUrvabhava jaNAvyo. AmalakalpA nagarInA kAla nAmanA gAthApatinI eka putrI hatI. tenI mAtAnuM nAma kAlazrI hatuM. putrInuM nAma kAlI hatuM. te beDoLa zarIravALI hatI. jethI avivAhita rahI gaI. ekadA puruSadAnIya bhagavAna pArzvanAtha AmalakalpAmAM padhAryA. kAlIe dezanA sAMbhaLI dIkSA aMgIkAra karI. mAtA-pitAe ThATha-mAThathI dIkSA mahotsava ujavyo. bhagavAne puSpacUlA AyojIne ziSyA tarIke pradAna karI. kAlI AyajIe agiyAra aMganuM adhyayana karyuM ane yathAzakita tapazcaryA karatI saMyamanI ArAdhanA karavA lAgI. keTaloka samaya vItyA bAda kAlI AryAne zarIra pratye Asakita utpanna thaI. vAraMvAra aMgopAMga dhotI ane jyAM svAdhyAya kAusagga Adi karatI tyAM pANI chAMTavA lAgI. sAdhvAcArathI viparIta pravRtti joI AryA paca lAjIe vAraMvAra samajAvavAno prayatna karyo, paNa na mAnI. aMte judA upAzrayamAM rahetI svaccheda thatA virAdhaka banI. aMtima samaye paMdara divasano saMthAro karI, zithilAcAranI AlocanA pratikramaNa karyA vinA mRtyu pAmI kAlIdevI paNe utpanna thaI che. gautama svAmIe punaH prazna karyo, te prabhu! have te kayAM janma leze?" "gautama! devIno bhava pUrNa karI mahAvidehamAM janma leze. tyAM niraticAra saMyamanI ArAdhanA karI siddhi prApta karaze. preraNA - zikSA - mahAvratonuM vidhivatu pAlana karavAvALo jIva, te bhavamAM jo samasta karmono kSaya kare to nirvANa prApta kare. jo zeSa karma bAkI rahI jAya to vaimAnika devamAM utpanna thAya che. paNa mahAvratane aMgIkAra karavA chatAM jo vidhivat pAlana na kare to zithilAcArI bane che, kuzIla bane che, samyagujJAna Adino virAdhaka bane che. kAya kaleza Adi bAhya tapazcaryA dvArA devagati prApta kare che paNa vaimAnika jevI uccagati nathI meLavI zakato. bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI deva bane che. daza vargonA viSayonuM varNana dvitIya zrata skaMdhanA daza varga che. prathama vargamAM camarendranI agramahiSIonuM varNana che. bIjA vargamAM vairocanendra balIndranuM, trIjAmAM asurendrane choDI dakSiNa dizAnA nava bhavanavAsI indronI agramahiSIo ane cothAmAM uttara dizAnA indronI agramahiSIonuM varNana che. pAMcamAmAM dakSiNa ane chaThThAmAM uttara dizAnA vANavyaMtara devonI agramahiSIonuM, sAtamAmAM jayotiSendra candranI, AThamAmAM sUryendranI tathA navamA ane dazamA vargamAM vaimAnikanA saudharmendra tathA IzAnendranI agramahiSIonuM varNana karavAmAM AvyuM A badhI devIonuM varNana temanA pUrvabhavanuM che. je manuSya paryAyamAM strIrUpe hatI. sAdhvI banyA pachI cAritranI virAdhanA karI. zarIrabakuza banI. guruNInI manAI hovA chatAM mAnI nahi ane aMte gacchathI mukata thaI svacchaMda paNe rahevA lAgI. aMtima samaye temaNe doSonI AlocanA - pratikramaNa na karyA. kALadharma pAmI. camarendranI agramahiSI | balIndranI agramahiSI dakSiNanA nAgakumAra Adi 9nI agramahiSI 649 | 54 | uttaranA nAgakumAra Adi 9nI agramahiSI 649 | 54 | dakSiNa vyaMtaranA ATha indronI agramahiSI 448 | 30 uttara vyaMtaranA ATha indronI agramahiSI 448 | 32 canTendranI agramahiSI sUryendranI agramahiSI sidharmendranI agramahiSI IzAnendranI agramahiSI A pramANe daza varganA 20 adhyayanamAM 206 devIonuM varNana karavAmAM AvyuM che. eka bhava karI mahAvideha kSetramAM jaI mokSe jaze. sAra - jinavANI pratye, jinAjJA pratye zraddhA, AsthA zuddha che. tapa-saMyamanI ruci che to bakuzavRtti bhavaparaMparA nathI vadhAratI paNa aMte sAcA hRdayathI AlocanA-pratikramaNa na karavAthI jIva virAdhaka bane che. upAsaka dazA prastAvanA: jaina dharmamAM tyAga ane sAdhanAnuM mahatvapUrNa sthAna che. tIrthakara prabhu kevala jJAnanI prApti bAda dharma tIrthanI sthApanA kare che. jemAM cAra aMga hoya che. sAdhu sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA. emanI sAdhanAne be bhAgomAM vibhAjita karavAmAM Ave che. zramaNa dharma ane zramaNopAsaka dharma. zramaNa sarvatyAgI saMyamI hoya che. jyAM Atma sAdhanA ja sarvasva che. A zramaNa "savaeN sAvajaje jogaM paccakhAmi" A saMkalpa sAthe ja navA jIvanamAM praveza kare che. tyAM teo karavuM karAvavuM ane anumodana karavuM A traNa karaNa Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 jain ane traNa yogathI jIvana paryanta badhAM ja pApono tyAga kare che. temanI e sAdhanA sarva-virati sAdhanA che. mahAvratonI samagra paripUrNa ArAdhanA rUpa uparyukata sAdhanAnI apekSAe haLavo, sukara, saraLa bIjo mArga paNa che. jemAM sAdhaka potAnI zakita anusAra sImAmAM (maryAdAmAM) vrata svIkAra kare che. evA sAdhakone zramaNopAsaka (zrAvaka) kahevAmAM Ave che. temanI A sAdhanAne deza virati sAdhanA kahevAmAM Ave che. kathAsAra upAzaka dazAMga sUtra aMga sUtromAM sAtamuM aMga sUtra che. emAM deza virati sAdhanA rUpe zramaNopAsaka jIvananI carcAo che. bhagavAna mahAvIranA samayanA daza zrAvaka AnaMda, kAmadeva, calaNIpiyA, surAdeva, culazataka, kuMDakaulika, sakaDAlaputra, mahAzataka, naMdinI piyA ane zAlihipiyA na varNana che. Ama, bhagavAna mahAvIranA lAkhonI saMkhyAmAM zrAvako hatAM. temanAMmAM mukhya pramukha zrAvako saMkha- puSkalIjI vagere hatAM. tadapi ahIMyA A 10 zrAvakonuM jIvana kaMIka vizeSa ghaTanAo ane upasargone kAraNe temaja preraka hovAthI aMkita karavAmAM AvyuM che. sUtramAM varNita daze zrAvakoe vIsa varSa sudhI zrAvaka vratonuM pAlana karyu. jemAM chellA cha varSomAM badhAye nivRttimaya jIvana svIkAra karyuM ane zrAvakanI agiyAra paDimAonuM ArAdhana karyuM. A samAnatAnI dRSTie paNa A daza zrAvakonuM varNana A sUtramAM karavAmAM AvyuM che. A sUtranI e svataMtrarUpe vizeSatA che ke te gRhastha jIvananI sarvAMgIya sAdhanA para prakAza pADe che. te kAraNe tenuM nAma paNa upAzaka dazAMga sUtra rAkhavAmAM AvyuM che. AthI gRhasthajIvanamAM dharmAcaraNa karanAra dareka sAdhako mATe A sUtra avazya vAMcavA yogya ane manana karavA yogya che. A tathyane samajIne dareka zramaNopAsaka A sUtranuM vAraMvAra adhyayana karaze to teo anekAneka mArgadarzana A sUtrathI meLavI zakaze. prApta karaze. upalabdha A sUtra 812 zloka pramANa mAnavAmAM AvyuM che. prathama adhyayana AnaMda : prAcInakALamAM vaizAlInI najIka ja vANijayagrAma nAmanuM nagara hatuM. tyAM jitazatru rAjA rAjya karatA hatA. te lichavionuM gaNa rAjya hatuM. te nagaramAM AnaMda nAmanAM zeTha rahetA hatA. tenI pAse karoDonI saMpatti hatI. samAjamAM te pratiSThita ane sammAnita hatA. buddhimAna, vyavahAra kuzaLa ane milanasAra hovAne kAraNe teo badhAnA vizvasanIya hatA. temane zivAnaMdA nAmanI patnI hatI. te paNa guNavaMtI ane patiparAyaNa hatI. AnaMdanA anya pArivArika loko paNa guNa saMpanna ane sukhI hatAM. eka vAra te nagaranI bahAra upavanamAM bhagavAna mahAvIra svAmI pardhAyA. prajAjano bhagavAnanA darzana karavA gayAM. AnaMda zrAvakane jANakArI maLI. tenA manamAM paNa bhagavAnanA darzana karavAnI utkaMThA jAgI. te paNa tyAM pahoMcyA ane bhakitapUrvaka bhagavAnane vaMdana namaskAra karIne pariSadamAM besI gayA. bhagavAne AvelI vizALa pariSadamAM beThelAM tamAma lokone upadeza Apyo. jIvAdi, mokSa paryanta tatvonuM svarUpa samajAvyuM. saMmaya dharma ane gRhastha dharmanuM paNa bhagavAne vizleSaNa karyuM. upadeza sAMbhaLIne keTalAya loko pratibodha pAmyA. zraddhAnvita banyA ane keTalA ya lokoe zramaNa dharma tathA zramaNopAsaka dharma svIkAra karyo temaja vItarAga dharmanI bhU-ibhUri prazaMsA karI. AnaMda zreSThI bhagavAnanI vANInuM zravaNa karIne atyaMta AnaMdita thayA. agADha zraddhA bhakita pragaTa karIne teNe bhagavAna samIpe aNagAra bananAra vyakitaone dhanyavAda ApyA ane potAnI asamarthatA pragaTa karIne zrAvakanA vratono svIkAra karyo. AnaMda zrAvake grahaNa karelAM vrato : (1 thI 3) sthUla -- hiMsA, asatya tathA corIno be karaNa ane traNa yogathI tyAga. 4. zivAnaMdA strInI maryAdA ane zeSa kuzIlano tyAga. 5. parigraha parimANamAM (1) cAra karoDa sonaiyA nidhAnamAM (2) cAra karoDa vepAramAM (3) cAra karoDa cala-acala saMpatimAM (ghara vakharImAM ) e sivAya parigrahano tyAga, 40 hajAra pazuo uparAMta pazuono tyAga. AvAgamana saMbaMdhI kSetrasImA - 500 halavA uparAMta tyAga. be hajAra vAMsano eka halavo evA 500 halavA arthAt 2500 mAIla 4000 kilomITaranI kSetra maryAdA uparAMta tyAga. A kSetra maryAdAmAM makAna, khetI, rahevAnuM ane gamanAgamana vagereno samAveza che. 6. 7. (1) sugaMdhita tathA lAla raMganA TuvAla, rUmAla uparAMta tyAga. (2) lIlA bAvaLanA dAtaNa sivAya anya dAtaNono tyAga. (3) dudhIyA AMbaLA, sivAya vALa dhovAnA phaLono tyAga.(4) zatapAka ane sahastra pAka tela uparAMta mAlizano tyAga. (5) eka prakAranI pIThI sivAya ubaTTaNano tyAga.(6) ATha ghaDA uparAMta snAnanAM pANIno tyAga. (7) paheravAnA sutarAu kapaDA sivAya anya vastrano tyAga. (8) caMdana, kumakuma, agara sivAya tilaka mATenA lepano tyAga. (9) kamala ane mAlatInAM phUlo sivAya phUlano tyAga.(10) kuMDala ane aMguThI vIMTI sivAyanAM AbhUSaNono tyAga. (11) agara ane lobAna sivAyanAM dhUpano tyAga.(12) eka ja prakArano kaDho athavA ukALA sivAya anyapeya padArthano tyAga. athavA maga tathA cokhAnA pANI (rasa) sivAya tyAga.(13) ghevara tathA sATA sivAyaanya mIThAIono tyAga. (14) bAsamatI cokhA sivAya odanano tyAga.(15) caNA, maga ane aDadanI dALa atirikata dALano tyAga. (16) gAyanA dUdhanA tAjA ghI sivAya tyAga.(17) dUdhI, suvA, pAlakano ane bhIMDA sivAya lIlI zAkabhAjIno tyAga. (18) pAlaMkA(viziSTa prakAranA guMdara) sivAya bIjA guMdarano tyAga. (19) dALanA vaDA ane kAMjInA vaDA uparAMta taLelA padArthono tyAga. (20) varasAdanuM pANI athavA gharamAM ekaThuM thayeluM varasAdanuM pANI, e sivAya tyAga. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 Agama-kathAo (21) elacI, laviMga, kapUra, taja ane jAyaphaLa sivAya taMbola padArthono tyAga. (rara) eka hajAra baLada gADIo uparAMta vadhAre rAkhavAno tyAga, ATha jahAja uparAMta rAkhavAno tyAga. 8. cAra prakAranA anartha daMDano tyAga. 9. vizeSa sAmAyika AdinI saMkhyA parimANa AdinuM varNana nathI. AnaMda zrAvaka dvArA A vrata pratyAkhAna grahaNa karAyA pachI bhagavAna mahAvIre temane samakita sahita badhAM vratonAM 99 aticAra samajAvyAM. aticAra, AdarelA vratonI sImAmAM na hovAM chatAM paNa dhyAnamAM rAkhavA yogya hoya che. aticAronuM yathAzaya sevana na karavAthI ja vrata ane dharmanI zobhA rahe che. aticAronuM sevana karavAthI vatI ane dharmanI avahelanA thAya che. ane vratamAM paNa doSa lAge che athavA paraMparAe doSa lAgavAnI saMbhAvanA rahe che. 99 aticAra zravaNa karIne AnaMda zrAvake bhagavAnane vaMdanA namaskAra karIne pratijJA ghAraNa karI ke huM have pachI anya matonA dharmadevone ane temanA dharmaguruone vaMdana namaskAra ane teo sAthe atyadhika vArtAsaMparka nahIM karuM. A pratijJAmAM temaNe rAjA, devatA, mAtApitA, kulanI rItI, guru ane AjIvikA; A cha prakArano AgAra rAkhyo. te pachI AnaMde prabhu samakSa zramaNa | nigraMthono saMyoga prApta thatAM teone AhAra, vastra ane oSadha vagere pratilAbhita karavAno saMkalpa pragaTa karyo. pratijJA grahaNa karyA pachI AnaMde potAnA manamAM uThelA prazno pUchIne samAdhAna karyuM. tyAra pachI ghera jaIne AnaMda zrAvake potAnI patnI zivAnaMdAne paNa vrata dhAraNa karavAnI preraNA ApI. teNe paNa bhagavAna samakSa upasthita thaIne vinaya bhakita pUrvaka upadeza sAMbhaLIne zrAvakanA bAra vrata aMgIkAra karyA. kramazaH zramaNopAsaka paryAyanuM pAlana karatAM-karatAM zivAnaMdA patnI sahita AnaMda zrAvaka jIva-ajIva Adi tatvonA jJAtA banI gayA; nigraMtha pravacanamAM temanI zraddhA daDha thI daDhatara banI. koI paNa deva ke dAnava temane dharmamAMthI vicalita karI zakatA nahi. dharmano raMga tenA rome-romamAM vaNAI cUkayo hato. teo mahinAmAM cha divasa gharanAM badhAMja kAryothI nivRtta thaIne paripUrNa pauSadha vratanuM samyaka prakAre pAlana karatA. cauda varSa pachI AnaMda zrAvake moTA(bhavya) samAraMbha sAthe saMpUrNa kuTuMbanI javAbadArI potAnA putrone sopIne pauSadhazALAmAM nivRttithI rahevA lAgyA. te nivRtta jIvanamAM temaNe zrAvakanI 11 paDimAo svIkArI. te paDImAonI sADA pAMca varSa sudhI samyaka ArAdhanA karI. ane aMtamAM mRtyuno samaya najIka Avato jANIne temaNe vyakata pratyAkhyAna saMthAro grahaNa karyo. saMthArA daramyAna zubha adhyavasAyonuM zuddhi karaNa vizuddhi karaNa thatAM jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI viziSTa avadhijJAna utpanna thayuM. te avadhijJAna vaDe teo UMcA-nIcA ane tithya lokanA sImita kSetrane ane temAM rahela jIva-ajIva padArthone pratyakSa jovA lAgyA. vicaraNa karatAM-karatAM bhagavAna mahAvIra svAmI te nagaramAM padhAryA. gautama svAmI bhagavAnanI AjJA laIne chaThanA pAraNArthe gocarI vahoravA nagaramAM padhAryA. AnaMda zramaNopAsakanA anazananI vAta sAMbhaLIne gautama svAmI tyAM pauSadhazALAmAM AnaMda zrAvaka pAse AvyA AnaMda zrAvakanuM zarIra dhannA aNagAranI jema asthipaMjara (atyaMta kuza) thaI gayuM hatuM. potAnI jagyAethI halavuM cAlavuM paNa temanA mATe zakaya na hatuM. mATe gautama svAmIne najIka AvavAnI prArthanA karI. gautama svAmI najIka gayA. AnaMde temane bhakita sabhara vaMdana-namaskAra karyA. ane nivedana karyuM ke he bhaMte ! mane avadhijJAna utpanna thayuM che, jethI huM upara saudharma devaloka sadhI nIce lolacya nAmaka narakAvAsa sudhI ane pUrva-pazcima ane dakSiNamAM lavaNasamadrama thI ane parva-pazcima ane dakSiNamAM lavaNasamudramAM 500-500 yojana sudhI tathA uttaramAM culla himavaMta parvata sudhI joI rahyo chuM. gautama svAmIe kahyuM ke zrAvakane avadhijJAna thaI zake che paraMtu ATaluM vizALa na thaI zake. mATe tame A kathananI AlocanA ane prAyazcitta karo. AnaMda zramaNopAsake gautama svAmIne prazna karyo ke he bho! zuM jinazAsanamAM satyano paNa prAyazcitta hoya? gautama svAmIe uttaramAM pharamAvyuM ke evuM nathI arthAt sAcA vyakita ne prAyazcita AvatuM nathI. tyAre gautama svAmIne AnaMda zrAvake pharIne nivedana karyuM ke he bhaMte! to Ape ja AlocanA-prAyazcitta karavuM joIe. daDhatA yukata AnaMda zramaNopAsakanA zabdo sAMbhaLIne gautamasvAmI saMdehazIla thaI gayA ane bhagavAnanI pAse jaIne AhAra-pANI batAvyA ane saMpUrNa hakIkata kahIne bhagavAnane pUchyuM ke AnaMda zrAvake pAyazcita karavuM joIe ke mAre? bhagavAne pharamAvyuM ke he gautama! tamAre ja prAyazcitta karavuM joIe ane zuddha thavuM joIe temaja AnaMda zrAvaka pAse A prasaMganI kSamAyAcanA karavI joIe. tyAre gautama svAmIe potAnI bhUlanuM prAyazcitta karyuM. ane pAchA pauSadhazALAmAM jaIne AnaMda zrAvaka pAse kSamAyAcanA karI ane pachI AvIne pAraNuM karyuM. AnaMda zrAvakano A saMthAro eka mahinA sudhI cAlyo. pachI samAdhi pUrvaka temaNe paMDita maraNa prApta karyuM. deha tyAga karIne teo prathama devalokamAM cAra palyopamanI sthitivALA deva thayA. tyAMthI mahAvideha kSetramAM janma laIne tapa-saMyamanuM pAlana karIne mokSa prApta karaze. zikSA - preraNA -1. vyakitae buddhimAna, vyavahAra kuzaLa ane milanasAra banavuM joIe. 2. patnIno pati tarapha hArdika anurAga zraddhA ane samarpaNa bhAva hovo joIe. 3. dharma pratyenI sAcI zraddhA, niSThA samaja prApta thaI jAya pachI vrata dhAraNa karavAmAM ALasa na karavI joIe. keTalI paNa vizALa saMpatti hoya ke game teTaluM vizALa kArya kSetra kema na hoya paNa zrAvakane vrata dhAraNa karavAmAM te koI bAdhaka rUpa nathI banatAM. kAraNa ke saMpatti dharmamAM bAdhaka hotI nathI paraMtu tenI amaryAdA ane moha temaja mamatva bAdhaka bane che. keTalAye loko varSo sudhI dharma sAMbhaLe che ane bhakita kare che. paraMtu zrAvakanA bAra vratone dhAraNa karavAmAM ALasanA kAraNe teo paristhitio ane javAbadArIonAM bahAnAone AgaLa kare che. temaNe A zrAvakonAM jIvanamAMthI preraNA levI joIe. saMtoe paNa AvelI pariSadane zrAvakanA vratonuM svarUpa saraLatA pUrvaka vidhivat samajAvavuM joIe ane temane vratadhArI banavA utsAhita protsAhita karavA joIe. Aja-kAla keTalAye upadezako vagere A viSayanuM vizleSaNa karatAM ja nathI 4. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baM che $ $ jain kathAsAra ane koIka A viSayanuM pratipAdana kare to paNa zrAvakanA vratone pahADa samAna batAvIne tenI kaThinatAno (agharApaNAno) bhaya zrAvakomAM bharI de che. jethI karIne zrAvaka loko A vratone dhAraNa karavAnI vAtone pahelethI dhakelI de che, upekSA karI de che. mATe evuM na karatAM A bAbatamAM vidvAna sAdhu bhagavaMto ane saMta satioe vizeSa dhyAna ApavuM joIe. 5. upadeza zravaNa karyA pachI jinavANInI hRdayapUrvaka prazaMsA anumodanA karavI joIe. potAnI zakitanuM mUlyAMkana karIne athavA vikAsa karIne vrata dhAraNa karavA joIe. parivAranA sahasabhyone paNa dharmakAryamAM, vrata pratyAkhyAnamAM joDAvA mATe utsAhita karavA joIe. zrAvakapaNAmAM paNa tatvajJAnanI vRddhi karatAM rahevuM Agamono svAdhyAya paNa karavo. zIdhrapaNe ja javAbadArIomAM thI mukata thaIne athavA mukata thavAnI laganI rAkhIne. ghara, vyApArano kArobAra putra vagerene sopI devo joIe. ema nahIM ke mAre tyAM sudhI ghara, dukAna, dhaMdho ane moha chUTe ja nahIM. AvI manovRtti thI ArAdhanA thavI saMbhava nathI. tethI samaya Avye dhaMdhAthI nivRtta thaIne sAdhanAnI abhivRddhi karavAnuM lakSya rAkhavuM joIe. te zrAvakano pahelo manoratha paNa che. 10. nivRtta jIvanamAM zakita anusAra tapa ane dhyAnamAM temaja Atma ciMtana-mananamAM lIna thaI sAdhanA karavI joIe. 11. pArivArika lokonA mohanI eTalI hade pragADhatA ke lAcArI na hovI joIe ke anazana letI vakhate te bAdhaka bane. 12. guNono vikAsa carama sImAe pahoMcyA pachI paNa vinayano guNa na choDavo joIe. AnaMda zrAvakanuM jIvana tyAga, tapa, dhyAna, paDimAyukata hatuM, Adarza zrAvaka ratna hatAM; avadhijJAna prApta thaI gayuM hatuM; zarIra hADapIMjara thaI gayuM hatuM. tema chatAM gautama svAmIne joIne temanA pratye zraddhA ane vinaya-bhakita yukata vaMdana namaskAra karI caraNomAM mastaka 13. satyanuM sanmAna jIvanamAM haMmezAM hovuM joIe. vinayavAna hovA chatAM paNa satya mATe daDha manobaLa hovuM joIe. satyamAM koInAthI dabAvAnI keDaravAnI jarUra hotI nathI. 14. pote karelI bhUlanI khabara paDe to ghamaMDa athavA khoTo daMbha na karavo joIe. saralatA ane kSamAyAcanA rUpe namratA dhAraNa karIne jIvana suMdara ane sAdhanAmaya banAvavuM joIe. sAra:- jina zAsanamAM tyAganu, vrata niSThAnuM, zuddha zraddhA temaja, saralatA, namratA, Adi guNonuM, satya niSThatA, niDaratA ane kSamApanA AdiguNonuM temaja te guNo yukata AtmavikAsa karanArAonuM mahatva che. A prakAranA guNa saMpana sAdhako aMtima samaya sudhI ucca sAdhanAmAM lIna banIne Atma kalyANa karI le che. teo sAdhanAnI vacce gusso,ghamaMDa, aprema, vaimanasya, kalaha, dveSa, | niMdA, pramAda, ALasa Adi durguNonA zikAra banatA nathI. manamAM nabhAvyuM. bIjuM adhyayana - zramaNopAsaka kAmadeva bhagavAna mahAvIranA samayamAM pUrva bihAramAM caMpA nAmanI nagarI hatI. jitazatru rAjA rAjaya karato hato. te ja nagaramAM kAmadeva nAmanA zeTha rahetA hatA. je AnaMda zrAvakanI jema ja zreSTha guNa vALA ane saumya prakRtivALA hatA. jethI teo samAjamAM agrasthAne hatA. loko temano yogya Adara karatA hatA. temane bhadrA nAmanI patiparAyaNa ane guNa saMpanna strI hatI. samRddhimAM kAmadeva zreSThi AnaMdathI caDiyAtA (vizeSa) hatA. temanuM sAMsArika jIvana khUba ja sukhI ane samRddha hatuM. bhagavAna mahAvIranuM caMpAnagarImAM padArpaNa thatAM pariSada temano upadeza sAMbhaLavA gaI. kAmadeva paNa gayA. dharmadezanA zravaNa karatAM ja kAmadeva gadgadita thaI gayA bAra vrata dhAraNa karyA. icchAo sImita thaI gaI. jIvana saMyamita banyuM, saMsAranA padArtho pratyenI Asakita ghaTI gaI. virakata bhAve kuTuMbanuM paripAlana karatAM dharma ArAdhanA karavA lAgyA. cauda varSa sudhI zrAvaka vratanuM pAlana karyA bAda temanA jIvanamAM pharI parivartana AvyuM. bhAre samArohanI sAthe putrane kuTuMbano bhAra soMpI nivRtta jIvanamAM adhikAdhika sAdhanA karavA pauSadhazALAmAM rahevA lAgyA. eka vakhata kAmadevanA vrata kasoTInA eraNe caDhayA. te pauSadhazALAmAM dhyAnastha hatA. temanI dharma daDhatAnI prazaMsA indrasabhAmAM zakendra karI mithyAtvI devathI te sahana na thaI, te kAmadeva zrAvakane dharmathI vicalita karavA pauSadhazALAmAM Avyo; vikarALa pizAcanuM rUpa lIdhuM; hAthamAM talavAra laI kAmadevane dhamakAvatAM ema kahyuM - tame A kriyA kalApa tathA dharmopAsanA choDI do. nahiMtara A talavArathI tamArA TukaDe TukaDA karI nAkhIza. jethI ArtadhyAna karatAM akALamAM ja tame mRtyu pAmazo. bIjI ane trIjI vakhata paNa te ja pramANe kahyuM ane joyuM ke kAmadeva zrAvaka to potAnI sAdhanAmAM masta banI gayA che. tenI dhamakInI kiMcita paNa paravA temane nathI. te joI devano gusso khubaja vadhI gayo. tatkALa talavArathI tenA zarIranA TukaDe TukaDA karyA. bhayaMkara vedanA hovA chatAM kAmadeva zramaNopAsaka samabhAvathI sthira rahyA. devamAyAthI pharIne zarIra joDAI gayuM. bIjI vakhata deve hAthInuM rUpa karI DarAvyo, dhamakAvyo. traNa vakhata kahevA chatAM paNa kAmadeva zramaNopAsaka nahi mAnavAthI sUMDhathI upADI AkAzamAM uchALyo ane dAMtothI jhIlI lIdho pachI paga nIce kacaDyo. ghora vedanA sahana karavA chatAM nizvala rahayA. devamAyAthI punaH tenuM zarIra durasta thaI gayuM. pharIne trIjI vakhata viSadhara sarpanuM rUpa dhAraNa karyuM. DarAvyo, dhamakAvyo, dharma choDavA mATe kahyuM tema chatAM kAmadeva saheja paNa calita na thayA. tyAre sarparUpadhArI deve tenA gaLAmAM traNa lapeTA daI chAtImAM DaMkha mAryo; ghorAtighora vedanA ApI; hajI kAmadeva zrAvaka aDola ja hatA. Akhare mAnava pAse dAnavanI hAra thaI. krUratA upara zAMtino vijaya thayo. kAmadeva zrAvaka parIkSAmAM utIrNa thayA. deva guNAnuvAda karato, kSamA mAMgato, bhaviSyamAM have AvuM nahIM karuM evo saMkalpa karI vAraMvAra vinaya karato, devalokamAM cAlyo gayo. bhagavAna mahAvIra svAmI vicaraNa karatAM te nagaramAM padhAryA. savAra thatAM kAmadeve pauSadha pALI, yogya vastra paridhAna karI, jana samUhanI sAthe bhagavAnanA darzana karavA cAlyA. vaMdana namaskAra karI beThA. bhagavAne dharmadezanA ApI. svayaM bhagavAne Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo kAmadeva zrAvakane pUchayuM ke " Aja rAtre deve A pramANe upasarga ApyA hatA?' kAmadeve svIkAra karyo. te ghaTanA batAvI bhagavAne zramaNa-zramaNIone saMbodhita karatAM kahyuM ke eka zramaNopAsaka gRhastha paNa dharmanI zraddhA rAkhI zake che; parIkSAnI ghaDIe dhIra-gaMbhIra banI sahana kare che. dAnavane paNa parAjita kare che; A ghaTanA dvArA dareka sAdhake daDha zraddhAnI ane saMkaTomAMthI pAra utaravA dheryanI preraNA levI joIe. tyAre upasthita zramaNa-zramaNIoe 'tapatti' kahI paramAtmAnA vacanono svIkAra karyo. tyAra pachI kAmadeva zrAvake vinaya yukata keTalAka prazno pUchI samAdhAna prApta karyuM ane vaMdana namaskAra karI cAlyA gayA. | upavAsanuM pAraNuM karyA pachI pauSadhazALAmAM AvI dharmasAdhanAmAM lIna banyA. AnaMdanI jema zrAvakanI agiyAra paDimAo svIkArI. aMte eka mahinAno saMthAro karI samAdhimaraNa prApta karI prathama devalokamAM utpanna thayA. tyAMnuM cAra palyopamanuM AyuSya pUrNa karI, mahAvideha kSetramAM jaI siddha thaze. bAkInuM badhuM varNana AnaMda zrAvakanI jema ja samajavuM. 14 varSa sAmAnya zrAvaka paryAya + 6 varSa nivRtti sAdhanAmaya jIvana kula 20 varSa zramaNopAsaka paryAyanuM pAlana karyuM. zikSA - preraNA A caritramAMthI dharmamAM daDha zraddhA ane majabUta manobaLa rAkhavAnI preraNA maLe che. mAnavane karma saMyoge zArIrika, Arthika, mAnasika, sAmAjika Adi keTalAya saMkaTomAMthI pasAra thavuM paDe che. te samaye subdha na thavuM, plAna na banavuM, gabharAvuM nahi paraMtu dhairyanI sAthe Atma kSamatAne kendrita karatAM daDhadharmI ane priyadharmI banavuM. daza vaikAlika sUtramAM manobaLane daDha rAkhavAvALA AzvAsana vAkyo kahyA che - na me ciraM dukhamiNe bhavisyuI paliovama jhinnaI sAgaro vAM kimaMga paNa majha Ima maNo duha bhAvArtha A mAruM duHkha zAzvata rahevAvALuM nathI. narakanA jIvo asaMkhya varSo sudhI ghorAtighora vedanA sahana kare che tenI apekSAe ahIMnA zArIrika ke mAnasika duHkha kaMI visAtamAM nathI. AtmA badhAno sarakho che. mArA AtmAe paNa ajJAna dazAmAM sahana karyA che. to have samajaNa pUrvaka AvA sAmAnya kaSTone sahana karI lauM. A pramANe ciMtana karI zreSTa Adarzone najara samakSa rAkhI ApattinI ghaDIone dhairya pUrvaka pAra pADavI joIe. keTalAka AtmAo dharma dvArA laukika sukhonI IcchA kare che. teo potAnI cAhanA pUrti thAya ke kema tenA uparathI dharmaguruonI kiMmata AMke che. teone camatkArI guru tathA camatkArI dharma ja priya hoya che. AvA camatkAra priya zrAvakoe A adhyayanamAMthI zikSA levI joIe ke deva pradatta kaSTone sahenAra kAmadeve evuM na vicAryuM ke 'Avo zreSTha dharma dhAraNa karyo, tIrthakaronuM zaraNuM lIdhuM che chatAM dharmanA kAraNe ja saMkaTanI ghaDIo AvI. sukhane badale duHkha maLyuM. "Avo koI vikalpa na karyo. jenI pAse samyapha zraddhA che temane to Avo vicAra Avato ja nathI. paNa aihika sukhanI IcchAvALAne ja AvA saMkalpa-vikalpa thAya che. citta sthiti DAmADoLa thaI jAya che. mATe dharma pratye zraddhA rAkhavI joIe. asthira cittavALA na banavuM joIe. dharmanA saMbaMdhe aihika camatkArathI mukata banavuM joIe. trIjuM adhyayana-calanI pitA bhAratanI suprasiddha samRddhizALI vArANasI nagarImAM culanI pitA nAmanA zeTha rahetA hatA. temanI mAtAnuM nAma samyakabhadrA ane patnInuM nAma zyAmA hatuM. agAunA bane zrAvaka karatAM culanI pitAnI samRddhi ghaNI hatI. 8 karoDa sonaiyA bhaMDAramAM, 8 karoDa vyApAramAM tathA 8 karoDa gharakharcamAM hatA. 8 gokula hatA. A pramANe culanI pitA vaibhavazALI puNyazALI puruSa hatA. bhagavAna mahAvIra pAse zrAvakanA bAra vrata aMgIkAra karyA hatA. cauda varSa gRhastha jIvanamAM rahyA bAda nivRtti meLavI AtmasAdhanAmAM lIna | banyA hatA. eka vakhata pauSadhazALAmAM upavAsayukata pauSadhanI ArAdhanA karI rahyA hatA. ardha rAtrie eka deva hAthamAM talavAra laI bolyo - o culanI pitA! A dharma-karma choDI de. nahIM to tArI sAme ja tArA moTA dIkarAnA zarIranA TukaDA karI, kaLAImAM ukALIza. ane tenA lohI ane mAMsa tArI upara nAMkhIza. betraNa vakhata Ama kahyA chatAM culanI pitA daDha rahyA. aMte deve temaja karyuM. putrane mArI tene kaDAImAM taLI tenA lohI-mAMsa zrAvaka upara nAkhyA. culanI pitA najare jotA hatA chatAM sAdhanAmAM kSubdha na thayA. tethI devano krodha tenI zAMtine kAraNe vadhu bhaDakayo. deve eka eka karatAM tenA traNa putro sAthe tevuM ja bibhatsa kRtya karyuM. culanI pitA aDaga rahyA. aMte deva dvArA culanI pitAnI mAtA bhadrAnI sAthe paNa tevuM ja kRtya karavAnI dhamakI detAM zrAvakanuM dhairya tUTI gayuM. mAtAnI mamatAne kAraNe sAdhanAmAM parAjaya thayo. pauSadhanI maryAdAnuM ullaMghana karIne devane pakaDavAno saMkalpa karyo. jyAM devane pakaDavA hAtha phelAvayo tyAM deva to adazya thaI gayo. avAja sAMbhaLatAM tenI mAtA doDatI AvI. AkhI ghaTanAnI jANakArI thatAM kahyuM. vatsa! A to deva mAyA hatI. ame badhA surakSita chIe. nAhaka krodha karI sAdhanAmAM doSa lagADyo.tArA doSanuM prAyazcita karI le. culanI pitAe potAnA doSano svIkAra karI prAyazcita karyuM. kula vIsa varSa sudhI zrAvaka paryAyanuM pAlana karI, zrAvakanI paDimAo dhAraNa karI aMte saMthAro karI prathama devalokamAM utpanna thayA. | zikSA - preraNA - apAra dhana vaibhava saMpanna hovA chatAM prAcIna kALanA mAnavomAM eTalI saraLatA hatI ke zIdhra dharmabodha pAmI jIvana parivartana karI letA. AjanA mAnave paNa tathyane jANavuM joIe ke dhana saMpattija sarvasva nathI. paralokamAM sAthe cAlaze dharma, nahi ke dhana. koI nabaLAInA kAraNe anicchAe paNa bhUla thaI javAnI saMbhAvanA rahe che. chatAM bhUlane bhUla samajI, tene sudhArI Adarzamaya jIvana jIvavuM te mahAna guNa che. ApaNe tevo guNa apanAvIe ane tatkALa bhUlano svIkAra karI sanmArgamAM AvI jaIe. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain kathAsAra cothuM adhyayana - surAdeva vArANasI nagarImAM surAdeva nAmanA zreSThI rahetA hatA. teo paNa samRddhizALI hatA. cha-cha karoDanuM dhana vyApAra, gharakharca tathA bhaMDAramAM hatuM. temanI patnInuM nAma dhanyA hatuM. AnaMdanI jema tenuM sAMsArika ane dhArmika jIvana zreSTha hatuM. eka vakhata pauSadhazALAmAM pauSadhanI ArAdhanA karI rahyA hatA. koI eka mithyAtvI deva ardharAtrie AvI DarAvavA lAgyo. dhamakI ApI dAruNa kaSTa ApavA chatAM surAdeve samatA rAkhI. deve navo upAya ajamAvyo ke A dharma-karma choDI de nahitara koDha Adi soLa mahAroga zarIramAM utpanna karIza. zarIra saDI jaze ane tame mahAduHkhI thaI jazo. asIma rogonI kalpanAthI temanuM mana gabharAI gayuM; ghIraja khUTI gaI. surAdeva paNa calita thaI gayA. patnI dhanyA dvArA preraNA maLatAM vratanI vizuddhi karI. punaH dharmamAM uttarottara vRddhi karatAM zrAvakanI agiyAra paDikAonuM vahana karyuM. vIsa varSanI zrAvaka paryAyanuM pAlana karI eka mAsano saMthAro karI prathama svargamAM utpanna thayA. mahAvidehamAM janma laI mokSe jaze. zikSA - preraNA - Adi vAkayothI Atma zakitane jAgRta karavI. zarIranuM mamatva paNa sAdhakane sAdhanAthI yUta karI de che. tethI koI paNa prakAranI AtmasAdhanAmAM zarIranI mamatAne vairAgyanA ciMtana drArA kramazaH ghaTADavI jarUrI che. kAraNa ke sAdhanAnI aMtima saphaLatA deha mamatvanA tyAgamAM ja che. (dehaM pAtayAmi vA kArya sAdhayAmi - deha dukhaM mahAphala) pAMcamuM adhyayana - cullazataka AlaMbhikA nagarImAM cullazataka zrAvaka rahetA hatA. temano vaibhava surAdeva jevo ja hato. jIvananI sAdhanAnuM varNana surAdeva jema ja samajavuM. teo paNa deva dvArA dhana ne naSTa karI daridra banAvI devAnI dhamakI dvArA sAdhanAthI yUta thaI gayA. bahulAnAmanI bhAryA dvArA preraNA prApta karI, prAyazcita karI zuddha thayA. aMte samyapha ArAdhanA karI paMDita maraNane varyA. zeSa mokSa paryatanuM varNana surAdeva samAna jANavuM. chaThuM adhyayana - kuMDakaulika prAcIna kALamAM kAMpilyapura nagaramAM kuMDakaulika nAmanA zeTha rahetA hatA. dhana, samRddhi surAdeva jevI ja hatI. AnaMdAdi zrAvakonI jema ja uttama dhArmika jIvana jIvavA lAgyA. zrAvaka vratonuM pAlana karavA lAgyA. ekadA baporanA samaye kuMDakaulika azoka vATikAmAM gayA. uttarIya vastra utArI, vIMTI paNa utArI potAnI samIpe mUkI dIdhI. sAmAyikamAM sthira thayA. tyAM eka deva upasthita thayo ane uttarIya vastra tathA vIMTI upADI AkAzamAM jaI bolyo. gozAlakano dharma siddhAnta suMdara che. bhagavAna mahAvIrano siddhAMta nathI. kAraNa ke puruSArthathI kaMI vaLatuM nathI. je thavAnuM hoya te thaIne ja rahe che A sAMbhaLI kuMDakaulika bolyA - 'deva! eka vAta kaho ke A deva Rddhi tame kevI rIte meLavI? ' 'me puruSArtha vinA ja prApta karI che. ' deve kahyuM ' to anya prANI-pazu tamArI jema puruSArtha vinA deva kema nathI thatA? temAM jo kaMI vizeSa puruSArtha che to gozAlakano siddhAMta suMdara kevI rIte banyo? te to puruSArthane nirarthaka samaje che.' bhagavAna mahAvIranA siddhAMta paraSArtha, niyati, kALa, svabhAva ane karma A pAMceyano svIkAra karatA thakAM paraSArtha pradhAna vyavahAranuM kathana kare che. arthAt vyAvahArika jIvanamAM puruSArtha mukhya che anyathA to badhA ALasu (nirudyamI) thaI mokSa prApta karI le. paNa te asaMbhavita che. gozAlakanA siddhAMtathI laukika vyavahAra paNa cAlato nathI. vyApAra, bhojana AdimAM jo puruSArtha karavAnI AvazyakatA na rahe to te sarvathA avyavahArika thaI jAya che. kuMDakaulika zrAvakanA tarkapUrNa uttarathI deva niruttara thaI gayo ane uttarIya vastra tathA vIMTI mUkIne cAlyo gayo. bhagavAne kuMDakaulika zrAvakanI bharasabhAmAM prazaMsA karI. badhA zramaNa, zramaNopAsakane jJAna carcAthI na gabharAtAM A Adarzane sanmukha rAkhavAnI preraNA karI. kuMDakaulike paNa cauda varSa daramyAna saMsAranI javAbadArI nibhAvI te pachI moTo mahotsava karI, putrane kuTuMba vyavasthAno bhAra soMpI cha varSa nivRtta sAdhanA karI. paDimAonuM ArAdhana karyuM. aMte eka mahinAno saMthAro karI paMDita maraNane varyA. kuMDakaulika prathama devalokamAM cAra palyopamanuM AyuSya pUrNa karI mahAvideha kSetramAM jaI mokSe jaze. zikSA - preraNA:- zramaNa-zramaNopAsakoe potAnI sAdhanAno keTaloka samaya zAstra adhyayana, zravaNa tathA ciMtana mananamAM joDIne jJAnano akSaya nidhi prApta karavo joIe. daza vaikAlika sUtra a. 9 u.4 mAM batAvyuM che ke zruta adhyayanathI citta ekAgra thAya ane zruta saMpanna sAdhaka samaya AvatAM potAnA ke bIjAonA AtmAne dharmamAM sthira karavA pUrNa saphaLa bane che mATe sAdhakoe zruta adhyayana karI potAnI nirNAyaka zakitano vikAsa karavo joIe. adhyayana sAtamuM - sakaDAla polAsapura nagaramAM sakaDAlaputra nAmano kuMbhAra raheto hato, je gozAlakano anuyAyI hato te Arthika rIte saMpanna hato tene traNa karoDa sonaiyA tathA eka gokuLa hatuM. mATInA vAsaNa banAvavAnI 500 kuMbhAra zALAo hatI. ane te vAsaNo vecavAnI vyavasthA tenA nokaro dvArA rAjamArga ane aneka sArvajanika sthAno upara rAkhavAmAM AvI hatI. te sakaDAlane potAnA dharmasiddhAMto pratye aDaga AsthA hatI te pramANe jIvana vItAvato hato. ekadA baporanA samaye te potAnI azoka vATikAmAM beTho dharmadhyAna karI rahyo hato. te samaye eka deva adazya rahI bolyA - kAle ahIM sarvajJa, sarvadarzI bhagavAna padhAraze. tame temane vaMdana namaskAra karI tamArI kuMbhArazALAmAM rahevAnI anujJA Apajo. A sUcanAne potAnA dharmaguru gozAlaka mATenI samajI sakaDAle avadhArI. bIje divase polAsapura nagara bahAra bhagavAna mahAvIra padhAryA. prajAjano darzanArthe javA lAgyA. sakaDAla paNa gayA. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 Agama-kathAo vidhivat vaMdana karI bhagavAnanI dezanA sAMbhaLavA beThA. bhagavAne sakaDAlane saMbodhI kahyuM ke gaIkAle eka deva tamane sUcanA ApavA Avyo hato? te mArA mATe ja kahyuM hatuM, gozAlakanI apekSAe nahIM. sakalAla bhagavAnanA jJAna upara AkarSita thayA, prabhAvita thayA. temaNe uThI bhagavAnane vaMdana namaskAra karI kumArazALAmAM padhAravAnI vinaMti karI. bhagavAne tenI prArthanA svIkArI. sakalAla bhagavAna pratye AkarSita thayA hatA chatAM saiddhAttika AsthA to gozAlakamAM ja hatI. anukULa avasara joI bhagavAne pUchayuM - ' A mATInA vAsaNa kevI rIte banyA che? ' sakaDAla kramazaH saMpUrNa prakriyA batAvI. bhagavAne punaHpUchayuM - A AkhI prakriyA puruSArthathI thaIne? sakaDAle kahyuM - nA, niyatithI. puruSArthanuM kaMI mahatva nathI. bhagavAne punaH kahyuM - jo koI purUSa tArA A seMkaDo vAsaNone phoDI nAkhe ane tArI patnI sAthe duravyavahAra kare to tuM tene daMDa Ape ke niyati samajI upekSA kare ? turata sakaDAle kahyuM ke aparAdhI samajI tene mRtyudaMDa karu , bhagavAne kahyuM - jo tame tema karazo to tamAro siddhAMta asatya Tharaze. kAraNa ke tame niyatinA sthAne puruSArthane mAnyo ane tene aparAdhI gayo. Ama thoDI carcAthI ja sakaDAla yathArtha tatvane samajI gayA. zraddhAthI tenuM mastaka jhUkI gayuM. bAra vrata aMgIkAra karyA. sakaDAlanI preraNAthI tenI patnI agnimitrAe paNa temaja karyuM. Ama banne AtmAe sadharmanI prApti karI gRhastha jIvananI sAthe dharmasAdhanAmAM lIna banyA. gozAlakane A ghaTanAnI jANakArI thatAM sakaDAlane potAnA matamAM lAvavAnI koziSa karI. te tyAM Avyo. bhagavAnanI prazaMsA karI. thoDA divasa te tyAM ja rahyo, paNa badhA prayatna niSphaLa gayA. nirAza thaI cAlyo gayo. ekadA pauSadhazALAmAM ardharAtrie sakalAla pAse eka deva Avyo. dharmakriyA-vata Adine choDavAnuM kahyuM ane tenA putrone mAravAnI dhamakI ApI. putrone mArI agnimitrAne mAravAnI dhamakI detAM sakaDAla DagI gayA. krodhita thaI sakalAla devane pakaDavAno prayatna sAMbhaLI agnimitrA jAgata thayAM patine vratamAM sthira karyA. sakaDAle prAyazcita karI zaddhi karI. aMte nivRtta thaI sAdhanAmaya jIvana jIvavA lAgyA. zrAvakanI agiyAra paDimAonuM pAlana karyuM; vIsa varSanI zrAvaka paryAya pUrI karI; eka mAsano saMthAro karI prathama svargamAM utpanna thayA. aMte mahAvideha kSetramAM jaI mukita meLavaze. zikSA - preraNA - ekAMtavAda mithyA che, tethI anekAMta satyano svIkAra karavo. arthAt niyatino svIkAra karatAM sAthe puruSArthane paNa svIkAravuM joIe. koI paNa kAryanI saphaLatAmAM eka yA aneka samavAyonI (saMyogonI) pramukhatAno svIkAra karatA anyano ekAMtika niSedha na karavo. duniyAnAM sarve vyavahAro puruSArtha pradhAna hoya che. tenI sAthe kALa, karma, niyati ane vastu svabhAvanuM pota-potAnI sImAmAM mahatva samajavuM joIe. sakalAle potAnI buddhi ane samajadArIno Adarza upasthita karyo. aMte satyano nirNaya karI teno svIkAra karyo. tyAra pachI tene gozAlakanI camatkArika zakita paNa vicalita na karI zakI. te ja rIte mAnavanA jIvanamAM utAra-caDhAva bhale Ave paraMtu jIvanano aMta satya sAthe pasAra thAya, tevI saralatA ane buddhimattAno upayoga karavo joIe. niyatine ekAMtika satya mAnavAvALI vyakita koInA puruSArthane nathI svIkArI zakatI. koInA guNa ane aparAdhane na mAnI zake. paraMtu te tathya vyavahArathI tadna viparIta che. tathA niyativAdane mATe dharmakriyAno puruSArtha paNa nirarthaka nIvaDe. tethI AvA ekAMta siddhAMtanA cakkaramAM phasAvuM nahi. AThamuM adhyayana - mahAzataka rAjagRhI nagara tenA samayamAM prasiddha nagara hatuM. rAjA zreNika tyAMno zAsaka hato. tyAM mahAzataka nAmanA dhanika zeTha rahetA hatA. dhana, saMpati, vaibhava, prabhAva, mAna-sanmAna AdinI apekSAe nagaramAM tenuM bahu uMcu sthAna hatuM. tenI pAse kAMsAnA pAtranA mApanI apekSAe 24 karoDa sonaiyAnuM dhana hatuM. te samayanA rivAja pramANe tera (13) zreSThI kanyAo sAthe mahAzatakanA lagna thayA. te kanyAone potAnA pitA taraphathI vipula saMpatti Adi prItidAnamAM maLI hatI. te tera strIomAM revatI sauthI mukhya hatI. pitR saMpattinI apekSAe paNa te badhAthI adhika dhanADhaya hatI. A pramANe mahAzataka sAMsArika daSTithI mahAna vaibhavazALI ane atyaMta sukhI hato. paraMtu vaibhava ane sukha vilAsamAM te khovAyo na hato. saMyogavaza eka vakhata bhagavAna mahAvIra svAmI rAjagRhImAM padhAryA. nagaranA loko ane mahAzataka zeTha paNa darzana karavA mATe samavasaraNamAM upasthita thayA. upadeza sAMbhaLI mahAzatakanA AtmAne preraNA maLI.temaNe zrAvakanA bAra vrata dhAraNa karyA ane vadhatI jatI saMpattine sImita karI dIdhI arthAt have pachI saMpatti na vadhAravAnI pratijJA karI. mahAzataka zramaNopAsakane upAsanAmAM uttarottara vRddhi karatA karatA cauda varSa vyatIta thayA. tyArabAda putrane vyavasAya Adi sopIne nivRtta jIvana jIvavA lAgyA. mahAzatakanI mukhya patnI revatInuM jIvana atyaMta vilAsa pUrNa hatuM. te mAMsa ane madirAmAM pahelethI ja atyaMta Asakata hatI. mahAzatakanA zramaNopAsaka banI gayA pachI paNa teNIe potAnI te pravRtti na choDI. rAjA zreNika dvArA potAnA rAjyamAM ghoSaNA (paMcendriya vadha niSedha) AjJA karAvyA pachI rAjyamAM kayAMya paNa mAMsa maLatuM nahi to paNa teNIe upAya zodhI lIdho ane nokaro dvArA pIyarathI dararoja gAyanA navajAta vAcharaDAnA mAMsanA AyAtanI vyavasthA gupta rIte karI lIdhI. bhogAkAMkSAnI tIvratAthI teNe svacchaMdatA pUrvaka potAnI bAra zokayone zastra prayoga ane viSaprayoga dvArA marAvI nAkhI. mahAzatakano tenI upara koI paNa niyaMtraNa-upAya cAlI zakayo nahIM. - nivRtta sAdhanAnA samayamAM eka divasanI vAta che ke te potAnI upAsanAmAM hatA. revatI madhanA nazAmAM unmatta banIne tyAM pahoMcI ane mahAzatakane vratathI Tyuta karavA mATe aneka prakAranA kAmoddIpaka hAvabhAva karavA lAgI ane kahevA lAgI ke "tamAro Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 31 kathAsAra dharma karI svarga prApta karavAthI vadhu zuM lAbha thaze? jo ke tame mArI sAthe prApta thayelA bhogone bhogavatA nathI. to enAthI vadhu svarga ane mokSamAM zuM lAbha thaze? A prakAre be-traNa vakhata kahI mohAsakata prayatna karyo, paNa tene niSphaLatA maLI. mahAzataka maunI samAna aDaga rahyA. leza mAtra paNa revatIno prabhAva tenA upara na paDayo. dhanya che te mahAzatakanI vairAgyapUrNa sAdhanAne ke je svayaM patnInA lobhAmaNA hAvabhAva Adi anukULa upasargamAM paNa vijayI banyA. revatI hArIne cAlI gaI. mahAzatakajIe zrAvakanI agiyAra paDimA svIkArI. aMte saMkhanA karI AtmasAdhanAmAM jhUlavA lAgyA. pavitra pariNAmothI temane avadhijJAna utpanna thayuM. A tarapha revatI mAMsa ane madirAmAM lubdha banI. pharIthI mahAzatakajIne vratothI zruta karavA pauSadhazALAmAM pahoMcI ane aneka prakAranI kuceSTAono prAraMbha karyo. zramaNopAsakanI ghIraja khUTI. avadhijJAnano upayoga mUkI revatInuM bhaviSya joyuM ane tene upAlaMbha ApatA kahyuM ke tuM sAta divasamAM bhayaMkara rogathI duHkhI thaI ArtadhyAna karatI mRtyu pAmI pahelI narakamAM utpanna thaIza. A sAMbhaLatAM ja revatIno nazo utarI gayo. najaranI samakSa mota dekhAvA lAgyuM. sAtamA divase mRtyu pAmI narakamAM utpanna thaI. saMyogavazAt bhagavAna mahAvIranuM padArpaNa thayuM. teoe gautama gaNadhara dvArA mahAzatakajIne sAvadhAna karAvyA ke - saMthArAmAM amanojJa kathana na karavuM joIe. tethI tame tenuM AlocanA prAyazcita karI vizuddha bano. mahAzataka zramaNopAsake teno saharSa svIkAra karyo. yathAsamaye samAdhipUrvaka paMDita maraNe dehano tyAga karI prathama devalokamAM utpanna thayA. tyAMthI mahAvideha kSetramAM jaI mokSe jaze. zikSA - preraNA -(1)azubha karmanA saMyoge koI durAtmAno saMyoga thaI jAya to tenI upekSA karatAM Atma-sAdhanAmAM lIna banavuM, e Adarza mahAzatakajIe puravAra karI batAvyo. vicAra to karo ke keTalI hade revatInI duSTa pravRtti hatI. madha-mAMsamAM lolupa, bAra zokayane mAravAvALI, pIyarathI navajAta vAcharaDAonA mAMsa maMgAvavAvALI, pauSadhanA samaye pati sAthe nirlaja vyavahAra karavAvALI,aho! Azcarya che karmanI vicitratA ane viTaMbaNAono! baMnenuM maraNa lagabhaga sAthe ja thayuM. (2) vyasanInuM patana avazya thAya che. ghorAtighora pApakAryamAM te phasAI jAya che. tethI vyasanathI dUra rahevuM joIe. sAta vyasana tyAjaya che jugAra, zikAra, vezyAgamana, parastrIgamana, corI, madha,(dArU) mAMsa. (3)jina zAsanamAM aMzamAtra paNa kaTutA ane amanojJa vyavahAra kSamya nathI. bhale sAmevALo game teTalo pApI AtmA kema na hoya ? bhagavAne te bhUlane sudhAravA ja gautama gaNadharane mahAzataka pAse mokalyA hatA. hakIkatamAM loDhuM, lAkaDuM, pItaLa ane trAMbAmAM jema loDhAnI meSa kSamya thaI zake che paNa sonAnA pAtramAM loDhAnI nAnI meSa paNa akSamya che. jevI rIte sukomaLa pagamAM nAno kAMTo paNa sahana nathI thato. te AkhA zarIranI samAdhine lUMTI le che. te ja rIte sarvocca sAdhanAmaya jIvanamAM pApI vyakita pratye paNa karavAmAM AvelI kaTutA, amanojJatA akSamya che. te sudhAravA mATe tIrthakara, gaNadharane paNa avazya prayatna karavo paDe che to gRhasthanI to vAta ja zI? A che jinazAsanano mahAna Adarza. (4) jina zAsananI sAdhanAmAM lAgelA badhA sAdhakoe potAnA jIvana-vyavahAronuM sUkSmatAthI avalokana karavuM joIe ane koI paNa vyakita pratye potAnA mAnasamAM kaTu bhAva hoya, kaTu vyavahAra yA amanojJa vyavahAra hoya to tene potAnI ja bhUla samajIne svIkAra karavI joIe ane tene sudhAravAnI pravRttine potAnI ArAdhanA mATe Avazyaka samajavI joIe. (5) AjakAla sAdhakonA manamAM na jANe keTa-keTalAnI pratye kaTutA, amanojJatA, aprasannatA, amaitrInA saMkalpa cakakara pharyA ja kare che. arthAt koIne koI tarapha amano bhAva ane amanojJa vyavahAranA cakra cAlyA kare che. te badhA sAdhakoe AtmAne jagADI sAvadhAna thavuM joIe. anyathA bAhaya kriyA kalApa ane vicitra vikaTa sAdhanAo saphaLatAnI zreNi sudhI pahoMcADI zakaze nahIM. tenA mATe badhA zramaNopAsakoe ane vizeSa karIne nigraMtha sAdhanA karavA vALAoe pharI pharIne AtmasAkSI pUrvaka manana-ciMtana ane saMzodhana avazya karavuM joIe. | (6) keTalAya dharma zraddhALu mANaso vratonI preraNA maLyA pachI paNa gharanI paristhitine AgaLa karIne vrata niyama ane sAdhanAothI vaMcita rahI jAya che teone mahAzatakanA Adarzane najara samakSa rAkhavo joIe ke tera patnIo hovA chatA paNa bhagavAnanI pAse vratadhAraNa karavAmAM temaNe zarama ke khoTA bahAnA batAvyA nahIM paraMtu AtmIyatAthI dharmamArga svIkAryo. 5 revatI patnI dvArA thavA chatAM paNa te zrAvake potAnI sAmAyika ane mahinAmAM cha pauSadha Adi sAdhanA na choDI. tenI mukhya patnIno mAMsAhAra ane madyasevana na chUTI zakyuM. to paNa teo sAdhanAnI pragati karatA ja gayA. (7) revatInI vilAsitA ane Asakita vadhatI ja gaI to paNa mahAzatakanI sAdhanA vIsa varSamAM avirAma saMthArA sudhI paNa pahoMcI ja gaI. keTalI upekSA, keTalI ekAgratA ane zAMti, samabhAva rAkhyA haze mahAzataka zramaNopAsake ke evI vikaTa saMyogajanya sthitimAM paNa temaNe gRhastha jIvanamAM avadhijJAna ane ArAdhaka avasthA prApta karI lIdhI.A mahAna zramaNopAsakanA zAMta ane dharma saMyukata sAdhanAmaya jIvanathI preraNA laI ApaNe anekAneka guNone prApta karIne potAnA jIvanane ujjavaLa banAvavuM joIe. (8) AjakAla adhikatara loko durghaTanAonA vAtAvaraNathI vyAkha thaIne vyakitanA doSathI paNa dharmane badanAma karavA lAgI jAya che, A teonI bhAvukatA ane ajJAna dazAthI thavAvALI gaMbhIra bhUla che. AdhyAtma dharma koIne paNa akRtya karavAnI preraNA nathI karato. dhArmika saMskArovALA vyakitanA parivAramAM jo koI akRtya thaI paNa jAya to te pArivArika sadasyanI dhArmikatAthI nahIM paraMtu vyakigata viSaya, kaSAya, mUrkhatA ane svArtha andhatAnA dUSaNonuM athavA pUrvakRta karmonuM pratiphaLa che, ema samajavuM joIe. dharma ane dhArmika vyakita to AvA samayamAM paNa potAnA Adarza ane siddhAMtamAM aDaga rahe che. kahyuM che ke - kiMmata ghaTe nahIM vastunI, bhAMkhe parIkSaka bhUla jeno jevo pArakhI, kare maNi no mUla / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 32 navamuM adhyayana - naMdinIpitA zrAvastI nagarImAM samRddhizALI gAthApati zeTha naMdinIpitA rahetA hatA. te paNa AnaMdanI jema guNasaMpanna ane samAjamAM pratiSThita hatA. tenI saMpatti paNa kula bAra karoDa suvarNa mudrAomAM hatI. je traNa vibhAgamAM vaheMcAyelI hatI. pazudhana paNa 40 hajAranI saMkhyAmAM hatuM. temanI patnInuM nAma azvinI hatuM. te sukhI gRhastha jIvana vitAvatA hatA. zubha saMyogathI bhagavAna mahAvIra zrAvastImAM padhAryA. zraddhALa mAnava samadAya darzana karavA umaTayo. naMdinIpitA paNa gayA. bhagavAnanI dharmadezanA sAMbhaLI, aMtaHkaraNamAM preraNA jAgI. AnaMda zrAvakanI jema zrAvata vrata dhAraNa karyA. naMdinIpitA potAnA dhArmika jIvanane uttarottara vikasita karatA gayA. ema cauda varSa vItI gayA. moTA putrane gharano bhAra soMpyo ane nivRtta sAdhanAmAM lAgI gayA. zrAvaka paDimAonI ArAdhanA karI. aMtamAM vIsa varSa zrAvaka paryAya pUrNa karI eka mAsanA saMthArAthI pahelA svargamAM utpanna thayA. tyAMthI eka manuSya bhava karIne mahAvidehamAMthI mokSamAM jaze. dasamuM adhyayana - sAlidIpitA nagarI, vaibhava, saMpatti, vratasAdhanA, nivRtta sAdhanA ane saMlekhanA saMthAro AdinuM saMpUrNa varNana navamAM adhyayana pramANe che. sAhipitA zramaNopAsakanI patnInuM nAma phAlganI hatuM. naMdinIpitA ane sAlidIpitA baMne zramaNopAsakone koI paNa upasarga nathI AvyA ane samAdhipUrvaka paMDita maraNa prApta karyuM pahelA devalokamAM utpanna thayA tyAMthI cyavane mahAvidehamAMthI mukita prApta karaze. saMpUrNa upAsakadazA sUtranI preraNA. 1. puNyathI maLelI RddhimAM phUlAvuM nahi. 2. bAra vrata avazya dhAraNa karavA. mahInAmAM cha pauSadha karavA. 3. paristhitiomAM ane saMkaTamAM dharmana choDavo. saMsAra prapaMcothI zIghra nivRtta thavuM. 5. saMlekhanA-saMthAro karavo. che. jIvanamAM saralatA, namratA Adi guNo aMta sudhI rAkhavA. 7. nAno paNa doSa thaI jAya to teno svIkAra karavo ane prAyazcita levuM. gusso, ghamaMDa Adi na karavA. bAra vrata TUMkamAM - je vuiM sabhI jIvakI rakSA karanA. mukhase saccI bAte kahanA. mAga pUcha kara vastu lenA. brahmacaryakA pAlana karanA. IcchA apanI sadA ghaTAnA. Idhara-udhara nahi AnA jAnA. sIdhA-sAdA jIvana jInA. 8. koI ana arthakA kAma na karanA. nita uTha kara sAmAyika karanA. 10. jIvana meM maryAdA lAnA. 11. banate pauSadha Adi karanA. 12. apane hAtho se bahorAnA. dhAraNa kara zrAvaka bana jAnA,dhAraNa kara zrAvikA bana jAnA. ra 6. aMtagaDa dazA paryuSaNanA divasomAM aMtagaDa sUtranuM vAMcana karavAmAM Ave te eka suMdara ane bahumAnanIya paraMparA che. A sUtramAM tyAga, vairAgya, kSamA, zAMti, zradhdhA, saMyama, tapa vagerenuM preraNAdAyI varNana che. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe be prakAranA dharmanI prarUpaNA karI che -(1) zramaNadharma (2) zramaNopAsaka dharma. aMtagaDa sUtra zramaNadharmane preraNA ApatuM sUtra che. zramaNopAsaka dharmanI preraNA paNa paryuSaNa parvanA divasomAM atyaMta Avazyaka che. ataH madhyAhanuM nA samaye upAsaka dazAsUtranuM vAMcana karavAnI paraMparA cAlu rAkhavI ekAMta rIte Avazyaka ane kalyANakArI che. e sUtramAM zrAvakanI aneka prakAranI gatividhionuM varNana che. kathAo paNa rocaka ane vibhinna preraNAothI yukata che tethI dareka vyAkhyAtAone A nivedana che ke payurSaNamAM aMtagaDa sUtrane vAMcyA pachI upAsaka dazA sUtranuM vAMcana thavuM joIe. zrAvakonA jIvanane suMdara ane zreSTha banAvavAno A eka sarasa ane saphaLa prayatna banI raheze. paricaya -A AThamaM aMga satra che. jemAM saMyama aMgIkAra karI mokSa prApta karanAra neva (90) AtmAonuM varNana che. A satramAM ATha varga(vibhAga) che. pratyeka vargamAM anukrame daza, ATha, tera, daza,daza, soLa, tera, daza adhyayana che. kula nevuM adhyayana che. atyAre A sUtra navaso (900) zloka pramANa upalabdha che. bAvIsamA tIrthakara ariSTanemi bhagavAnanA zAsananA ekAvana jIvonuM varNana karyA pachI, covIsamA bhagavAna mahAvIra svAmInA zAsananA ogaNacAlIsa jIvonuM A sUtramAM varNana che. rAjA, rAjakumAra, rAjarANIo, zreSThI, mALI, bALa, yuvAna, prauDha ane vRdhdha aneka uMmaravALAonAM saMyama, tapa, zruta-adhyayana, dhyAna, Atmadamana, kSamA bhAva Adi Adarza guNo yukata Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain vairAgya pUrNa jIvananAM vRttAMto A sUtramAM aMkita che. nevu mukata AtmAo sivAya sudarzana zrAvaka, zrIkRSNa vAsudeva ane devakI rANInI eka jhalaka paNa aMkita che. jemAM traNeya AtmAone vItarAga vANI pratye daDha zradhdhAvAna ane priyadharmI, daDha dharmI batAvavAmAM AvyA che. 33 kathAsAra A sUtranA racayitA svayaM gaNadhara bhagavaMta che. upAsaka dazAMga sUtranI jema A sUtramAM paNa daza adhyayana hovAno ullekha prApta thAya che. je hatAM, evuM ThANAMga, samavAyAMga sUtra ane aneka graMthomAM AvatAM varNano parathI jaNAya che paraMtu naMdI sUtranI racanA samayathI A sUtranuM ATha vargamaya nevu adhyayanAtmaka A svarUpa upalabdha che. kathAo ane jIvana caritronA mAdhyamathI A sUtramAM aneka zikSAprada, ane jIvana-preraka tatvonuM mArmika rUpathI kathana karavAmAM AvyuM che. tethI A sUtra vAcako mATe ane vizeSa rUpe vyAkhyAtAo tathA zrotAo mATe paNa rucikara Agama che. AthI ja sthAnakavAsI paraMparAomAM moTe bhAge dara varSe paryuSaNa parvanA ATha divasomAM A sUtranuM vyAkhyAna sabhAmAM vAMcana ane zravaNa karavAmAM Ave che. aMgomAM A AThamuM aMga che. enA ATha varga(vibhAga) che. paryuSaNanA divaso paNa ATha che. ane ATha karmono kSaya karavAno ja sAdhakano mukhya hetu che, lakSya che. A rIte saMkhyAno meLApa karIne paNa A sUtrano paryuSaNamAM vAMcana sAtheno saMbaMdha joDavAmAM Ave che. prathama dina : prAraMbhika vyAkhyAna : bhAgyazALI jIvone ja zAstra zravaNa karavAnI taka maLe che. uttarA 0 a. --3 mAM dharmanA cAra aMgAnI durlabhatA varNavavAmAM AvI che. jemAM jinavANInuM zravaNa paNa jIvane durlabha kahevAmAM AvyuM che. cothA ArAmAM paNa koI virala ane bhAgyazALI loko ja tIrthaMkara prabhunI vANInuM zravaNa karI zakatA hatA. anya aneka loko to ALasa pramAda ane mithyAtva bhAvonA kAraNe vaMcita ja rahI jatAM hatAM. mATe A pAMcamAM ArAmAM mahAna puNyano udaya hoya tene ja zAstra zravaNano saMyoga maLe che. dharma ane mokSanI AdhAra zilA paNa dharma zravaNa ja che. bhagavatI sUtramAM kahyuM che ke : (savaNe nANe viNANe, paccakakhANe ya saMjame - aNachhave tave ceva, vodANe akiriyA siddhI ) artha :- zAstra zravaNathI sAmAnya jJAna thAya che; tenA ciMtanathI vizeSa jJAna ane pachI pratyAkhyAna tathA saMyama grahaNa karI zakAya che; jenAthI Azrava rokAya che ane pachI kramazaH tapa ane nirjarA dvArA akriyA avasthA prApta thAya che. akriya banelo jIva siddha avasthAne prApta kare che. tAtparya e che ke mokSa prApti, saMyamasvIkAra ane AtmajJAna vijJAna A badhuM dharma zravaNa pachI ja saMbhava ane zakaya bane che. tethI ja bhagavatI sUtranI uparyukata gAthAmAM sarva prathama dharma zravaNano upadeza che. upalabdha AgamomAMthI ATha divasamAM pUrNa thaI zake evo ane rocaka tathA aMtagaDa sUtrane paryuSaNa vyAkhyAnamAM vAMcavAnuM zarU karyuM che. preraka daSTAMtothI yukata hovAne kAraNe pUrvAcAryoe A A sUtramAM AvA ja nevu (90) cAritrAtmAonuM varNana che. jemaNe te ja bhavanA aMtamAM samasta karmono ane saMsArano aMta karI dIdho. A kAraNathI ja A sUtranuM 'aMtakRta' e nAma paNa sArthaka che. dharma-dhyAnanA ATha divasomAM jIvana saMskArita bane, gRhastha jIvanamAM paNa tyAga--vairAgyanI vRddhi thAya, viveka vadhe, vicAra ane pravRtio zuddha bane temaja prabaLa preraNAothI saMyama dhAraNa karavAno daDha Atma saMkalpa bane. e ja ApaNuM zAstra vAMcana ane zravaNanuM lakSya hovuM joIe. rUcipUrvaka zAstra zravaNa karavAthI ane yogya samaye upasthita rahIne niraMtara ane paripUrNa zAstra zravaNa karavAthI zuddha ane sAco AnaMda Ave che. AthI zrotAjanoe samayanuM avazya dhyAna rAkhavuM joIe. prathama varga : prathama adhyayana : gautama H traNa khaMDanA svAmI zrIkRSNa vAsudevanI dvArikA nagarI nAmanI rAjadhAnI hatI. je 12 yojana (96 mAIla) laMbAImAM ane 9 yojana (72 mAIla) pahoLAImAM vistRta hatI. te nagarInuM nirmANa prathama devalokanA dhanapati kubera nAmanA devanI buddhithI thayuM hatuM. (dhaNavaI maI NiyiAM) teno ghaTanA krama A pramANe che - dvArikA nirmANano ItihAsa : kRSNe kaMsano vadha karyo tyAra pachI tenI patnI jIvayazAe potAnA pitA jarAsaMdha prati vAsudevanI pAse phariyAda karI. krodhita thaIne jarAsaMdhe samudravijaya Adi yAdava janone Adeza Apyo ke kRSNakumArane mane soMpI dyo anyathA huM yAdavono nAza karI daIza. jarAsaMdhanA AtaMkathI yAdavoe gupta rIte sauryapurane choDI dakSiNa tarapha prayANa karyuM. rastA vacce temane herAna karavA mATe jarAsaMghanA putra kAlakumAre senA laIne pIcho karyo paraMtu devamAyAmAM phasAI jatAM te mRtyu pAmyo. ane yAdavo sakuzaLa saurASTra pahoMcI gayA. yogya sthAna jANIne zrI kRSNe aThThama tapa karyo ane temAM dhanapati vaizramaNa devanI ArAdhanA ane smaraNa karyuM. deva upasthita thayo ane kRSNanI vinaMtI thatAM teNe potAnA anugAmI devone Adeza--nirdeza Apyo ane nagarInuM nirmANa karAvyuM. te nagarImAM aneka moTAM--moTAM daravAjAo banAvavAmAM AvyAM hatAM. tene kAraNe tenuM nAma dvAravatI rAkhavAmAM AvyuM. AgaLa jatAM te dvArikA tarIke oLakhAvA lAgI. te nagarIno killo(koTa) suvarNamaya hato. tenA bUraja gokhalA Adi aneka prakAranA maNiothI suzobhita hatA kRSNa vAsudevanI samRddhi : kALAMtare kRSNanuM prati vAsudevanI sAthe yuddha thayuM. jarAsaMdha yuddhamAM potAnA cakrathI kRSNanA hAthe mAryo gayo. te pachI kRSNajI traNa khaMDanA adhipati vAsudeva rAjA banyA. temanI rAjya Rddhi, aizvarya A pramANe hatA-- samudravijaya Adi mukhya dasa temanA pUjanIya rAjAo hatA. baLadeva Adi pAMca mahAvIra padavI dhArIo hatAM. pradyumna pramukha sADA traNa karoDa kumAra pada para hatA.sAMba pramukha 60 hajAra durdAta pada dhArI hatA. mahAsena pramukha 65 hajAra senApati Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo padavI dhArI hatA. virasena pramukha 21 hajAra 'vIra' pada para pratiSThita hatA. ugrasena pramukha 16 hajAra rAjAo temanI AjJAmAM hatAM. rukimaNI pramukha 16 hajAra rANIo temanA rAjyamAM hatI, anya aneka yuvarAja, zeTha, sArthavAha, Adi prajAgaNanuM ane traNa khaMDa 3 I bharata kSetranuM Adhipatya-svAmitvanuM pAlana karatA ane vipala sakha bhogavatAM zrI kaSNa dvArikAmAM rahetA hatA. gautama kumArano janma - kRSNa vAsudevanI dvArikA nagarImAM aMdhakavRSNi rAjA rahetA hatA. temanI dhAriNI nAmanI rANIe ekavAra " siMha potAnA mukhamAM praveze che" evuM svapna joyuM. rAjAne nivedana karyuM. svapna pAThakoe atyaMta tejasvI ane yazasvI putra ratnanI utpattino zubha saMdeza saMbhaLAvyo. nava mAsa vyatIta thatAM putrano janma thayo. tenuM nAma gautama rAkhavAmAM AvyuM. gautama kumAranuM bALapaNa sukharUpa pasAra thayuM. kalAcAryanI pAse adhyayana karyuM. yauvana vayamAM ATha yogya kanyAonI sAthe temanuM eka ja divase pANigrahaNa thayuM. ramya prAsAdamAM(mahelamAM) teo mAnaSika bhogono upabhoga karatAM rahevA lAgyA. gautama kumAranI dIkSA -eka vAra vicaraNa karatA arihaMta ariSTanemi bhagavAna dvArikA nagarImAM padhAryA. cAra jAtinA devo, kRSNa vAsudeva ane nAgarika gaNa bhagavAnanA samavasaraNamAM AvyA. saMpUrNa pariSadane dharmopadeza Apyo. pariSadanuM visarjana thayuM. gautama kumAre bhagavAnane vinaMtI karI ke huM mAtA-pitA pAsethI anumati prApta karIne ApanI pAse dIkSita thavA IcchuM chuM. bhagavAnanI svIkRti prApta karIne gautama kumAra ghare pahoMcyA. mAtA-pitA samakSa potAnI bhAvanA vyakata karI ane anumati mAMgI. dIkSAnI vAta sAMbhaLIne mAtA-pitAne moha bhAvane kAraNe atyaMta du:kha thayuM. teoe putrane aneka prakAre samajAvavAno prayatna karyo paraMtu gautama kumAranI vicAradhArAmAM parivartana thayuM nahIM temaNe mAtA-pitAnI aMtima icchA pUrNa karavA eka divasa mATe rAjya grahaNa karyuM. pachI saMpUrNa vaibhava tyAgIne bhagavAnanI pAse saMyama grahaNa karavA upasthita thaI gayA. pariSada samakSa gautama kumAre bhagavAnane nivedana karyuM ke he bhagavana! A samagra saMsAra jarA ane maraNarUpa agnithI baLI rahyo che. temAMthI huM mArA AtmAno vistAra karavA IcchuM chuM ataH Apa mane saMyama pradAna karo. gautama munino saMyama, tapa ane adhyayana - bhagavAna ariSTanemie temanA (gautamanA) mAtA-pitAnI AjJA meLavIne, gautama kumAranA bhAvone jANIne temane saMpUrNa sAvadhayoganA tyAga rUpa sAmAyika cAritra pradAna karyuM. arthAt vidhipUrvaka dIkSAno pATha bhaNAvyo temaja yogya zikSA-dIkSA ApIne temane adhyayana mATe sthavira bhagavaMta (upAdhyAya) pAse rAkhyA. tyAM temaNe Avazyaka sUtra ane agiyAra aMga sUtronuM kaMThastha adhyayana pUrNa karyuM. sAthe aneka prakAranA upavAsa Adi tapa ane mAsakhamaNa sudhInA tapa dvArA AtmAne bhAvita banAvyo. agiyAra aMganuM adhyayana samApta thayA pachI gautama aNagAre bhagavAna pAsethI AjJA laIne bhikSunI bAre paDikAonI ArAdhanA karI. bhikSunI paDikAmAM ATha mahinA sudhI ekAkI vicaraNa karavAmAM Ave che. enuM vistRta varNana dazAzruta skaMdhamAM che. bhikSa paDimA pUrNa thayA pachI gautama aNagAre guNa ratna saMvatsara tapa karavAnI AjJA laIne soLa mahinA sudhI tapanI ArAdhanA karI. A tapamAM prathama mAse niraMtara upavAsa bIjA mahinAmAM niraMtara chaThTha evI rIte kramazaH vadhArIne tapasyA karavAmAM Ave che. gautama muninI mukita :- A prakAre bAra varSanA saMyama paryAya (jIvana) bAda zatruMjaya parvata upara eka mAsanA (saMkhelanA) saMthArAthI saMpUrNa karmono kSaya karIne je prayojanathI nagna bhAva, muMDa bhAva, kezaloca, khullA page bhramaNa, brahmacarya vrata, bhikSAvRti vagerene dhAraNa karyA hatA tathA lAbha-alAbha, Akroza, vadha Adi pariSaha ane upasarga svIkAryA hatA ane snAna, ta-maMjana, pagarakhAM, chatra Adino tyAga karyo hato te prayojanane siddha karI mokSagAmI banyA. 2 thI 10 sudhInA zeSa nava adhyayana gautama kumAranI jema ja bAkInA nava (1) samudra (2) sAgara (3) gaMbhIra (4) timita (5) acala (6) kAMDilya (7) akSobha (8) prasenajIta ane (9) viSNukumAranuM varNana che. arthAt dazeyanuM sAMsArika jIvana paricaya, sukha-samRddhi ane sAdhanA jIvana lagabhaga eka sarakhA che. badhAe bAra varSanI dIkSA paryAyamAM vividha tapa ane agiyAra aMgonA jJAnanI sAthe bhikSunI bAra paDimAonuM ArAdhana karyuM ane guNa ratna saMvatsara tapa paNa karyuM. aMtima samaye kevalajJAna prApta karIne mokSa pahoMcyA. bIjo varga A vargamAM ATha adhyayana che jemAM (1) akSobha (2) sAgara (3) samudra (4) himavaMta (5) acala (6) dharaNa (7) pUraNa (8) abhica A ATha rAjakumAronuM varNana che. je gautama kumAranI jema ja che. vizeSatA mAtra eTalI che ke A ATheyano dIkSA paryAya soLa varSano hato. teo paNa aMte eka mahinAnA saMthArA vaDe zatruMjaya parvata parathI siddha thayA. baMne vargomAM AvelA nAmomAM cAra nAma paraspara samAna che. te sivAya daza dasAI (samudravijaya Adi)nA nAmomAM vasudevajI sivAyanA nava nAmo A aDhAra adhyayanamAM maLe che. te kALamAM samAna nAmo ApavAnI prathA haze. tethI AvuM banavuM saMbhava che. TippaNa - sagAbhAIonA (eka mAtAnA putronA) nAma eka sarakhA to na ja apAya mATe baMne vargomAM samAna nAma hovAthI varNavela rAjakumAro sagA bhAIo nahi hoya evuM samajavuM yogya che. zikSA - preraNA - baMne vargomAM kula 18 rAjavaMzI puruSonuM jIvana varNana pUrNa thayuM. bhogamaya jIvana prApta karIne punaHsaMyama jIvanamAM agresara thavuM A prakAranA saMyogo paNa bhAgyazALI AtmAone ja prApta thAya che. AvA puNyavAna caritra nAyakonuM Agamika varNana sAMbhaLIne pratyeka mumukSu AtmAoe potAnA jIvanamAM preraNA levI joIe ane ALasa pramAdane choDIne vrato athavA mahAvratomAM AgaLa vadhavuM joIe. pratyeka mokSAbhilASI zramaNopAsakanI e mukhya abhilASA hovI joIe ke eka divasa huM paNa aNagAra banuM Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain zrAvaka jIvana eka adhUrI dharma-karaNI che. jIvanamAM parivAra-poSaNa jIvana nirvAha, vyApAra-dhaMdho, vaibhava-upayoga Adi aneka prakAranA pramAdo joDAyelAM che. muni jIvana mAnava bhavanI sarvocca avasthA che. AtmadharmanI sarvotkRSTa sAdhanA che. saMyama dhAraNa karIne tenuM jina AjJA anusAra pAlana karavuM e ja mokSa prAptino sAco rAjamArga che. bhava bhramaNamAM dhakakA khAtAM - khAtAM mAnava saMsAranA kinAre ane mokSanI najIka pahoMcI gayo che. hiMda avasara cUkI gayo to punaHcorAzInuM cakkara taiyAra che. mATe ''eka dhakakA aura do, saMsAra ko choDa do." 35 'trIjo varga' 1 thI 6 adhyayana kathAsAra A vargamAM tera adhyayana che. jemAM tera rAjakumAronuM varNana che. anikasena AdiH prAcInakALamAM bhaddilapura nAmanuM nagara hatuM. tyAM nAga nAmanA gAthApati(zeTha) rahetA hatA.temane sulasA nAmanI bhAryA(zeThANI) hatI. teNIe suMdara ane guNayukata putrane janma Apyo. jenuM nAma anikasena rAkhavAmAM AvyuM. bALapaNa, zikSA grahaNa, yauvana vayamAM praveza ane pANigrahaNa Adi yathAsamaye sukhapUrvaka saMpUrNa thayA. batrIsa zreSThI kanyAonI sAthe teo sAMsArika sukha bhogavatAM rahevA lAgyA. eka vakhata arihaMta ariSTaneminuM nagarI bahAra zrI-vana udyAnamAM Agamana thayuM. anikasena rAjakumAra bhagavAnanI sevAmAM gayA. Upadeza sAMbhaLyo. upadezanI vairAgya dhArA tenA haiyAmAM utarI gaI. saMyama svIkAravAno daDha saMkalpa karyo ane prathama adhyayanamAM varNavela gautamanA varNana samAna mAtA-pitA pAsethI AjJA prApta karIne bhagavAnanI pAse dIkSita thayA. saMyama jIvananI zikSAo grahaNa karIne saMyama tapathI potAnA AtmAne bhAvita karatAM bAra aMgonuM kaMThastha adhyayana karyuM. 14 pUrvadhArI banyA. gautama aNagAranI jema ja bhikSu paDimA ane guNaratna saMvatsara tapanI ArAdhanA karI. vIsa varSanI dIkSA paryAyanA aMte eka mahinAnA saMthArAthI saMpUrNa karmono kSaya karyo. evI ja rIte anaMtasena kumAra, ajitasena kumAra, anihataripu kumAra, devasena kumAra, ane zatrusena kumAra Adi pAMceya zreSThI kumAra nAga gAthApatinA putra sulasAnA aMgajAta sagA bhAIonuM varNana che. badhAe bhagavAna ariSTanemi pAse dIkSA laIne 20 varSa sughI saMyama pAlana karyuM ane aMte sarva karmono kSaya karIne zatruMjaya parvata parathI siddha thayA. A rIte cha adhyayana pUrNa thayA. sAtamuM adhyayana dvArikA nagarImAM vasudeva rAjA(zrI kRSNajInA pitA) rahetA hatA. temane sAraNakumAra nAmano putra hato. yuvAvasthA daramiyAna tenA paccAsa kanyAonI sAthe lagna thayAM. teNe paNa saMpUrNa vaibhavano tyAga karIne arihaMta ariSTaneminI pAse saMyama aMgIkAra karyo. cauda pUrvano abhyAsa karyo. bAkInuM varNana gautama kumAra jevuM ja che. vIsa varSano dIkSA paryAya pALI ane aMte mAsakhamaNanA saMthArA vaDe mukita prApta karI . A rIte be vargomAM 18 ane trIjA vargamAM sAta jIvonuM tema kula 25 jIvonuM sukha rUpa mukita gamana thayuM. have trIjA varganA upasarga yukata varNanavALA AThamA adhyayano prAraMbha thAya che. AThamuM adhyayana - - gajasukumAra cha bhAI munionA pAraNA :- arihaMta ariSTaneminuM vicaraNa karatAM-karatAM dvArikA nagarImAM padAparNa thayuM. bhagavAnanI AjJA laIne pUrve varNavela anikasena Adi cha bhAIo potAnA chaTTanA pAraNA mATe dvArikA nagarImAM gayA. cha munioe be-benA vibhAga banAvyA. temAMthI eka vibhAganA be munio gaveSaNA karatAM devakI rANInA AvAse pahoMcyA. vaccenA tIrthaMkaronA( 1 ane 24 sivAyanA) sAdhu-sAdhvIo rAjakuLamAM gocarI jaI zake che. tethI devakInA ghera AvavuM temanA mATe kalpanIya hatuM. devakI rANI Adara--satkAra vinaya bhakita ane prasannatA pUrvaka baMne munione 2soI gharamAM laI AvI ane siMha kezarI nAmanA modaka thALamAM bharI IcchAnusAra vahorAvyA. tyAra pachI punaHvinaya vyavahArapUrvaka temane vidAya karyA. thoDI ja vAramAM gaveSaNA karato-karato e bhAIono bIjo saMghADo paNa saMyoga vaza devakI rANIne tyAM pahoMcyo. rANIe temane paNa bhAvapUrvaka thALamAM modaka bharI IcchAnusAra vahorAvyA. ane vinaya vyavahArapUrvaka temane paNa vidAya karyA. trIjo saMghADo paNa devakInA ghara tarapha H- saMyogavaza trIjo saMghADo paNa tyAM pahoMcyo. devakI rANIe potAnuM ahobhAgya samajIne bhakitapUrvaka rasoI gharamAM jaIne te ja pramANe thALa bharIne modaka vahorAvyA, pachI devakI rANIne e AbhAsa thayo ke A ja be munio vAraMvAra bhikSA levA mATe AvI rahayA che. A AzaMkAnuM kAraNa e hatuM ke te chae bhAIo dekhAvamAM lagabhaga sarakhA hatAM. jene kAraNe aparicita vyakita mATe bhrama thavo sahaja hato. zaMkA ane samAdhAna : devakI rANIe trIjA saMghADAne vidAya detAM vinamratA pUrvaka nivedana karyuM ' he devAnupriya ! zuM zrI kRSNa vAsudevanI rAjadhAnImAM(nagarImAM) zramaNa nigraMthone barAbara bhikSA nathI maLatI ? ke eka ja ghare pharI - pharIne vAraMvAra AvavuM paDe che. devakInA zaMkAyukata vAkayonA uccAraNathI muni tenA Azayane samajI gayA ke babbenA saMghADArUpe traNavAramAM ame chae bhAIo devakInA ghera AvI gayA chIe. sarakhA varNa, rUpa Adine kAraNe devakI rANIne e bhrama thaI rahayo che A ja baMne munio modaka mATe pharI-pharIne pAchA Ave che, to A munione AvuM karavAnI zI AvazyakatA paDI ? dvArikA nagarImAM ghaNA ghara che ane bhikSA maLI zake che. munie samAdhAna karatAM spaSTIkaraNa karyuM ke ame cha bhAIo bhaddilapura nagaranA zreSThI putro hatA. chae nuM rUpa, lAvaNya, Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 36. vaya vagere sarakhAM che. ane sukha vaibhavano tyAga karI arihaMta ariSTaneminI pAse dIkSita thayA chIe.dIkSA dinathI ja AjIvana chaThanA pAraNe chaThanuM tapa karIe chIe. sAtho-sAtha aneka prakAranA tapathI saMyamanI ArAdhanA karI rahayA chIe. Aja amAre chae bhAIonuM eka sAthe chaThanuM pAraNuM AvyuM. bhagavAnanI AjJA laIne babbenA saMghADAmAM nIkaLyA chIe. sahaja svAbhAvika tamArA ghera traNeya saMghADAnuM AvavAnuM thaI gayuM che. eTalA mATe he devakI rANI! pahelAM AvelA munio anya hatA ane ame paNa anya munio chIe. dvArikAmAM bhikSA nathI maLatI evI vAta nathI ane ame punaHpunaH AvyA evuM paNa nathI. eka sarakhA, sagA bhAIo hovAne kAraNe tamane evo AbhAsa thayo che. AvI rIte samAdhAna karIne muni cAlyA gayA. A vArtAlApa vacce je samaya pasAra thayo temAM devakIe munionA alaukika rUpa lAvaNyane joyuM. tenA ciMtanathI tene(devakIne) pUrvenI ghaTanA yAda AvI gaI. je A pramANe che devakInI bIjI zaMkA ane bhagavAna ariSTanemi dvArA samAdhAnaH eka vAra mane atimukata munie jaNAvyuM hatuM ke "tuM ATha alaukika nala kubera samAna putrone janma ApIza. evA putrone samagra bhAratamAM janma ApanArI bIjI koI paNa strI nahi hoya.' paraMtu mane to e sAkSAt dekhAI rahyuM che ke meM to evA ATha putrone janma Apyo ja nathI ane bIjI koI strIe ja AvA cha alaukika putrone janma Apyo che. AthI zuM muninI vANI mithyA sAbita thaI? A prakAranI AzaMkA tenA manamAM ghUmavA lAgI. samAdhAna mATe te bhagavAna ariSTaneminI pAse pahoMcI ane vaMdana namaskAra karyA. bhagavAna ariSTanemie svataH devakInA mananI zaMkA pragaTa karatAM kahyuM ke - he devakI! tamane AvA prakAranI zaMkA thaI che? devakIe prasannatA pUrvaka eno svIkAra karyo. bhagavAne tenuM samAdhAna karatAM pharamAvyuM - bhadilapura nagarImAM nAga gAthApatinI sulasA nAmanI patnI che. tene bALa paNamAM ja koI nimitake (lakSaNathI jonAre) kahyuM hatuM ke tane marelA putra thaze A kAraNe bALapaNathI ja te hariNagameSI devanI pUjA karatI hatI. deva tenA para prasanna thayA. deve tenA hita mATe potAnA avadhijJAnamAM | upayoga mUkIne tamane (devakIne) joyAM ane joyA pachI evo upAya karyo ke tamAro (devakIno) ane sulasAno prasUtino samaya eka samAna thaI jAya. tame janma ApelA putrone deva potAnI zakitathI kSaNabharamAM sulasA pAse pahoMcADI deto ane tenA mRta putrone tamArI pAse mUkI deto. daivika prakriyAne kAraNe tamane enI khabara paDatI nahi. A kAraNe he devakI! A chae aNagAra vAstavamAM sulatAnA putra nathI paraMtu tamArA ja putro che. ataHmuninI vANI asatya nathI thaI. devakIno putra prema - bhagavAnanA zrI mukhethI samAdhAna meLavIne devakI khUba ja khuza thaI. cha aNagAronI pAse AvIne temane vaMdana namaskAra karyA. muni darzanamAM teno atyaMta moha bhAva ane vAtsalya bhAva hato. te animeSa nayane munione nIrakhavA lAgI ane potAnA ja putro che evo anubhava karavA lAgI. ghaNIvAra sudhI A ja prakAre temane nirakhatI ubhI rahI. pachI vaMdana namaskAra karI potAnA bhavanamAM AvI gaI. zayyA para ArAma karatAM-karatAM tene A prakArano vicAra Avyo. mohabhAvano atireka ane ArtadhyAna- meM cha putrone janma Apyo paraMtu nAnapaNamAM emanuM moTuM paNa nathI joyuM. sAtamo putra kRSNa thayo to tenuM bAlyakALa paNa meM nathI joyuM. tenuM lAlana-pAlana nathI karyuM. jagatanI te mAtAone dhanya che ke jemaNe potAnA putranI bAlyAvasthAnA aneka prakAranA bAlya-bhAva sukhono anubhava karyo che. temane lADa laDAvyAM haze. prema karyo haze. khavaDAvyuM haze. pIvaDAvyuM haze. potAnI godamAM rAkhyAM haze. meM AvuM kaMI paNa sukha nathI joyuM. mAruM to AvA alaukika putrone janma ApavAnuM paNa nirarthaka thayuM che. ane A kRSNa vAsudeva traNa khaMDano svAmI che. te paNa cha mAse Ave che. arthAt tene mArI pAse AvavAnI ane besavAnI phurasada ja kayAM che. A prakAre moha bhAvothI prerAIne devakI rANI saMkalpa-vikalpa karatI ArtadhyAnamAM magna banI gaI ane potAnI icchA ane putra mohamAM DUbIne, rAjasI vaibhavane bhUlI jaIne saMtAna du:khano anubhava karavA lAgI. kRSNa vAsudeva mAtAnI pAse :- kRSNa vAsudeva savAre mAtAne praNAma karavA temanA mahelamAM gayA. mAtAne A prakAre AtaMdhyAna karatAM joyAM. temaNe mAtAne praNAma karyA paraMtu devakI rANI duHkhamAM DUbelI hatI. temaNe kRSNanI sAme paNa na joyuM ke temane na AzIrvacana kayA ane temanA Agamana para prasannatA paNa vyakata na karI. te potAnA vicAronI vaNajAramAM khovAyelI hatI. zrI kRSNa Agraha pUrvaka mAtAne duHkhanuM kAraNa pUchyuM devakIe AkhAye ghaTanA cakra ane manogata saMkalpanuM spaSTIkaraNa zrI kRSNa pAse karyuM. | munionI gocarI padhAryAnI vAtathI mAMDIne ArtadhyAnanI badhI ja hakIkata sAMbhaLIne zrI kRSNa vAsudeva samajI gayA ke ATha putranI vAta to sAcI ja haze. mATe hajI mAro eka bhAI avazya thaze. tema chatAM hariNagamaiSI deva tene ahIMthI tyAM parivartana na karI de, teno upAya karI levo joIe. kRSNa vAsudeve daDha nizcaya pUrvaka mAtAne AzvAsana ApyuM ke huM evo prayatna karIza ke mAro AThamo nAno bhAI thaze ane te tenI bAlyAvasthAno ane bAlyakrIDAno anubhava karIza. mAtAne pUrNa AzvAsana ApIne kRSNa vAsudeva pauSadhazALAmAM gayA. vidhi pUrvaka pauSadha grahaNa karyo. ane hariNagamaiSI devanI manamAM ArAdhanA karavA lAgyA. devadarzana ane devakInuM prasanna citta - samayanI avadhi pUrNa thatAM deva prasanna thaI pragaTa thayo ane zrI kRSNane yAda karavAnuM kAraNa pUchayuM. kRSNa vAsudeve potAno Azaya spaSTa karatAM kahyuM ke mane sahodara nAno bhAI Apo. deve zrI kRSNa vAsudevane kahyuM he devAnupriya ! tamane nAno bhAI thaze. je devalokamAMthI cyavana karIne Avaze ane yuvAnImAM praveza karatAM 0 (zrI kRSNa vAsudevano bhAI mAMgavAno Azaya spaSTa hato ke pharIne kayAMya hariNagamaiSI deva haraNa karIne anyatra na laI jAya tethI tenI pAse ja mAMgI levuM joIe. devanA zabdomAM paNa spaSTatA hatI ke huM koI ApanAra nathI." paraMtu eka jIva devalokamAMthI cyavane Avaze ane tamAro bhAI banaze.) kRSNa vAsudeva hariNagamaiSI devane maLIne mAtAnI pAse AvyA. ane praNAma karIne mAtAne kahyuM ke nakakI mAro nAno bhAI thaze. A pramANe ISTa ane karNapriya, manojJa vAkayothI mAtAne saMtuSTa karIne zrI kRSNa vAsudeva potAnI rAjaya sabhAmAM cAlyA gayAM. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain kathAsAra 37 devakI devInuM ArtadhyAna samApta thayuM. te prasanna thaIne sukha pUrvaka samaya pasAra karavA lAgI. | zikSA - preraNA:(1) sukha ane duHkhano AdhAra potAnA ja saMkalpa ane vikalpo bane che. (2) moha paNa vadhAravAthI vadhe che ane ghaTADavAthI ghaTe che teno mukhya AdhAra paNa svaMyanA jJAna-ajJAna, viveka-aviveka, vairAgya ane Asakita para nirbhara che. (3) mAtA ane putrano saMbaMdha baMneno che tema chatAM, cha e bhAIo virakata rahyAM ane devakIe moha bhAvonI vRddhi karI. devakInI umara ochI na hatI. eka hajAra varSanI AsapAsanI vayamAM paNa teNe putranI prApti karI ane tenA bALapaNanI tIvra abhilASA pUrNa karI te tenA mohabhAvano atireka hato. putranI mAtRbhakita hoya to eka putra samaya Avye vipatti ane manovedanA dUra karI zake che. zrI kRSNa potAnA badhAM ja rAjakIya kAryo ane sukha vaibhavane gauNa karI. mAtAnI saMvedanAne dUra karavAnA hetuthI te ja kSaNe traNa divasanI nirAhAra pauSadha sAdhanA prAraMbha karI ane mAtAnI ciMtAne saMpUrNa paNe dUra karIne pachI potAnA kAryanI zarUAta karI. (6) munionuM svataMtra paNe gocarI mATe alaga-alaga saMghADAmAM javuM, eka ja viziSTa prakhyAta gharamAM ajJAtavaza(ajANatAM) traNeya saMghADAonuM pahoMcavuM, ItyAdi varNana vizeSa mananIya che. A varNanathI te samayanA munionuM ane temanI viziSTa bhikSAcArInuM anumAna karI zakAya che. devakI rANInuM svayaM potAnA hAthe bhakita pUrvaka koI paNa tarka-vitarka vinA ane Adeza-pratyAdeza vinA traNe saMghADAone vahoravAnuM kArya, tenI viziSTa dhArmikatAne pragaTa kare che. AvI dharma parAyaNatAne kAraNe teNe traNeya saMghADAone pratilAbhita karyA. enAthI e spaSTa thAya che ke bIjA-bIjA munionuM bIjI vakhata ke trIjI vakhata AvavuM doSaprada na hatuM. ane akalpanIya paNa na hatuM. kAraNa ke evuM hoya to te (devakI) bIjA saMghADAne gocarI vahorAvatAM pahelAM ja jaNAvI deta (ke pahelAM munio padhArI gayAM che, paraMtu teNe traNeya saMghADAone harSabhAvathI dAna ApyuM ane pachI ja prazna karyo. tethI e spaSTa thAya che ke muni para tene AsakitanI zaMkA thaI ethI ja teNe prazna rUpe nivedana karyuM ane caudapUrvadhArI munie paNa potAnI anAsakita ane utkRSTa vairAgyano bodha karAve evo ja javAba Apyo. (8) deva koIne putro ApatAM nathI paraMtu bhavitavyatA hoya to saMyogo meLavI zake che athavA jANakArI ApI zake che ke putra thaze. gajasukumArano janma - sukha pUrvaka samaya pasAra karatAM ekavAra devakI rANIe potAnA mukhamAM siMha pravezyo evuM svapna joyuM. svapna pAThakoe tenuM phaLa e batAvyuM ke devalokamAMthI cyavIne eka bhAgyazALI jIva garbhamAM Avyo che. devakIe yogya vyavahAra | vidhithI garbhakALa pUrNa karyo. nava mAsa pachI putrano janma thayo. khuzI ane AnaMda mahotsava manAvavAmAM Avyo. kedIone mukata karavAmAM AvyA, aparAdhIone paNa mApha karavAmAM AvyAM. dasa divasanA mahotsavanI ghoSaNA karavAmAM AvI. jemAM RNa ane kara vagere mApha karavAmAM AvyA. bAramA divase janma mahotsava karIne nAma karaNa karavAmAM AvyuM. gajanA tALavA samAna sukomaLa hovAthI tenuM nAma gajasukumAra rAkhavAmAM AvyuM. devakIe potAnI badhI ja manokAmanAo pUrNa karI, gajasukumArano bAlya kALa pasAra thayo. zikSaNakALa daramyAna teNe vidyAbhyAsa karyo ane kramazaH taruNa avasthAmAM praveza karyo. gajasukumAranI sagAI:- vicaraNa karatAM-karatAM arihaMta ariSTaneminuM dvArikAmAM padArpaNa thayuM. zrI kRSNa vAsudeva potAnA nAnA bhAI gajasukumArane sAthe laIne bhagavAnanI pAse javA mATe rasAlA sAthe nIkaLyA. jatI vakhate zrI kRSNa rAjamArga para sahelIonI sAthe sonAnA daDAthI ramatI somA kumArIne joI. tenA rUpa, lAvaNya, yauvanane joI zrI kRSNa khUba ja prabhAvita thayA. potAnA sevako dvArA teno paricaya meLavyo ane tenA pitA somila brAhmaNane gajasukumAra mATe somAnI mAMgaNI karI. somile A mAMgaNI svIkArI gajasukumArano vairAgya :- zrI kRSNa vAsudeva bhagavAna ariSTaneminA samavasaraNamAM pahoMcyA. arihaMta ariSTanemie kRSNa vAsudeva ane gajasukumAra sahita saMpUrNa pariSadane dharmopadeza Apyo. upadeza sAMbhaLIne kRSNa sahita badhIja pariSada pAchI vaLI. gajasukumArane bhagavAnano upadeza atyaMta rucikara lAgyo; vairAgya bhAva jAgRta thayo. teNe bhagavAnane vaMdana namaskAra karI, potAnI bhAvanA vyakata karI. tyAre bhagavAne kahyuM 'ahA suha devANupiMyA' A zabdothI dIkSA levA mATenI anumati prApta karI. gajasukumAra ghera AvIne mAtA-pitAne vinaMti karatAM kahyuM ke meM bhagavAnanI vANI sAMbhaLI je mane atyaMta rucikara lAgI ataH tamArI AjJA meLavIne huM bhagavAna pAse dIkSA levA IcchuM chuM. devakI rANIne putranA dIkSA levA saMbaMdhita vacano atyaMta apriya lAgyA ane sAMbhaLatAM ja putra virahanA duHkhathI khUba ja du:khAbhibhUta thaI. aMtaHpuramAM rahelAM parivArika janoe tenI sAra saMbhALa karI, pANI ane havAnA upacArathI ene svastha karavAmAM AvI. thoDI svastha thayelI devakI rANI uThI ane raDatAM, AkraMda karatAM potAnA putrane A pramANe kahevA lAgI. mAtA-pitA ane gajasukumArano saMvAda - he putra! tuM amAro khUba ja lADakavAyo putra che. kSaNa mAtra paNa ame tAro viyoga sahana nahi karI zakIe. tethI jayAM sughI ame jIvita chIe tyAM sudhI tuM saMsAramAM rahe ane vipula sukha vaibhavano upabhoga kara, tenA pachI tuM arihaMta ariSTanemi pAse dIkSA le je. pratyuttaramAM gajasukumAre vaibhava - vilAsa ane bhoga sukhonI asAratA ane manuSya AyunI kSaNabhaMguratAnuM varNana karatAM kahyuM ke he mAtA-pitA! e kone khabara che koNa pahelA jaze? ane koNa pAchaLa raheze. mATe he mAtA-pitA! huM to hamaNAM ja tamArI AjJA prApta karIne dIkSita thavA icchuM chuM. mAtAnI moha dazAnA atireka yukata vAtAvaraNanI vairAgI gajasukumAra para koI asara na paDI. mAtA-pitAe Rddhi ane vaibhavathI tene AkarSita karavAno prayAsa karyo ane tenI asara na paDI. tyAre temaNe saMyamajIvananI kaThaNAIo ane pariSahonuM varNana karatAM kahyuM ke he putra! tuM atyaMta sukomaLa che. saMyama pAlanakaravuM e loDhAnA caNA cAvavA samAna Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 Agama-kathAo che, samudrane bAhubaLathI (bhujAothI) taravA samAna che; talavAranI dhAra para cAlavA barAbara che; retInA kavala samAna arasa-nirasa che arthAt Indriyajanya koIpaNa sukha anubhava tyAM che ja nahi. temaja tyAM AdhAkarmI Adi doSothI rahita bhikSA dvArA AhAra prApta karavo, ghara-ghara pharavuM ane brahmacaryanuM AjIvana pAlana karavuM, he putra! khUba ja duSkara che. te ja rIte he putra! grAmAnugrAma pagapALA cAlavuM, loca karavo, ThaMDI-garamI, bhUkha-tarasa Adi bAvIsa parISaha sahana karavA ati muzkela che. tethI he putra! tuM hamaNAM dIkSA na le. tAruM A zarIra (sukumAra hovAne kAraNe) saMyamane yogya nathI. tuM khUba ja sukomaLa che. jo tAre dIkSA levI hoya to yuvAna vaya pasAra thaI jAya pachI dIkSA leje. saMyamI jIvanamAM saMkaTonI vAta sAMbhaLIne paNa gajasukumArano vairAgya pUrvavat rahyo. teNe uttaramAM kahyuM ke - he mAtA-pitA! laukika pipAsAmAM paDelA je sAmAnya jIvo che temane mATe A nigraMtha pravajayA bhale kaSTadAyaka hoya paraMtu jemane laukika ke paugalika sukhanI jarA paNa AzA, lAlasA ke abhilASA nathI temanA mATe saMyama jIvananuM AcaraNa ane parISaha, upasarga kaMI paNa kaSTadAyaka ke duSkara nathI. tethI he mAtA-pitA! tamArI AjJA hoya to huM dIkSA levA IcchuM chuM. zrI kRSNa nI samajAvaTa ane rAjayAbhiSeka - jyAre mAtA-pitA koIpaNa prakAre temanA vicArone parivartita na karI zakayA, tyAre kRSNa vAsudeva tyAM AvyA ane gajasukumArane bheTayA. tene premathI potAnA khoLAmAM besADayA ane kahyuM ke, tuM mAro sago nAno bhAI che, tuM hamaNAM bhagavAnanI pAse dIkSA na le, huM tane bhavya rAjayabhiSeka karIne dvArikAno rAjA banAvIza. kumAre mauna rahIne zrI kRSNanA vacanono asvIkAra karyo ane punaHpotAnuM nivedana pragaTa karyuM. mAtA-pitA ane kRSNa vAsudeva gajasukumAranA vicArone aMzamAtra paNa badalI na zakyA tyAre temane eka divasa mATe rAjya levA ane rAjA banavAno Agraha karyo. ucita avasara joIne kumAre mauna pUrvaka teno svIkAra karyo. rAjyAbhiSekanI taiyArI karavAmAM AvI. mahotsava pUrvaka rAjayAbhiSeka karIne mAtA-pitA ane kRSNa vAsudeve potAnI abhilASA pUrNa karI. chI zrI kaSNa Adie navA rAjA gajasakamAra pAsethI Adeza mAMgyo - he rAjana ! pharamAvo ze Adeza che? gajasukumAre dIkSAnI taiyArIno Adeza Apyo. Adeza anusAra dIkSAnI taiyArI thaI. utsava pUrvaka gajasukumArane bhagavAnanA samavasaraNamAM zibikA dvArA lAvavAmAM AvyA. mAtA-pitAe gajasukumArane AgaLa karIne bhagavAnane kahyuM ke - ame A ziSya-bhikSA Apane ApI rahyA chIe, Apa eno svIkAra karo. bhagavAnanI svIkRti para gajasukumAra bhagavAnane vaMdana namaskAra karIne IzAna khUNAmAM gayA. AbhUSaNa, alaMkAra, vastra Adi gRhastha veSano tyAga karyo ane saMyama veza dhAraNa karyuM. pachI bhagavAna pAse upasthita thaIne pravarjita karavA mATe dIkSA ApavA mATe nivedana karyuM. prabhue gajasukumArane dIkSAno pATha bhaNAvyo ane tene saMyama ane Avazyaka kriyAo karavAnI vidhi batAvI. Ama, A rIte gajasukumAra have samiti guptivaMta ane mahAvratadhArI aNagAra banI gayA. bhikSu paDimAnI AjJA - dikSA divasanA pAchalA bhAgamAM gajasukumAra muni bhagavAnanI pAse AvyA. vaMdana namaskAra karIne bhagavAnane vinaMti karI ke mane jaladI thI jaladI mokSa javAno upAya batAvo ane mahA karma nirjarAne mATe ApanI AjJA hoya to huM mahAkALa smazAnamAM eka rAtrinI bhikSanI bAramI paDimA ghAraNa karavA icche che. trikALadarzI prabhue temane sahaja AjJA ApI dIghI. navadIkSita muni smazAnamAM - navadIkSita muni ekalA ja smazAnamAM pahoMcI gayA. kAyotsarga karavA mATe sthAnanI pratilekhanA karI ane AjJA grahaNa karI. pachI caMDila bhUminI pratilekhanA karIne nizcita sthAne AvIne kAyotsarga mudrAmAM UbhA rahyA ane eka rAtrinI mahApratimA aMgIkAra karIne adhyAtma bhAvamAM lIna banI gayA. mAraNAMtika upasargaH -somila brAhmaNa yajJanI sAmagrI levA mATe jaMgalamAM gayo hato. pAchA pharatI vakhate te smazAnanI najIkathI nikaLyo. saMdhyAno samaya hato. lokonuM AvAgamana ochuM thaI gayuM hatuM. smazAna tarapha daSTi paDatAM ja dhyAnastha munine joyA. temane joIne somile oLakhI lIdhA ke A e ja gajasukumAra che jenA mATe mArI putrInI zrI kRSNa mAMgaNI karIne tene kuMvArI aMtaHpuramAM rAkhI dIghI che. somilane gusso Avyo ane pUrvabhavamAM bAMdhela verabhAvano udaya tIvra banyo ane badalo levAno nizcaya karyo. teNe cAreya tarapha najara pheravI ke koI vyakita jotI to nathI ne? tarata ja bhInI mATIthI muninA mastaka para pALa bAMdhI dIdhI ane citAmAMthI dhagadhagatA aMgArA mATInA ThIkarAmAM lAvIne nirdayatA pUrvaka muninA mAthA para nAkhI dIdhA. pachI bhayabhIta thato-thato tyAMthI zIdhra cAlyo gayo. muninI samabhAvathI mukita - munine dhyAna ane kAusagna karyAne dhaNo samaya nahoto thayo ke mAraNAMtika upasarga Avyo. munie to kaSTone sAme cAlIne nimaMtraNa ApyuM hatuM. zarIramAM bhayaMkara asahya vedanA utpanna thaI.muni samabhAva ane AtmabhAvamAM lIna rahyA. deha vinAzI huM avinAzI' nA ghoSane satya rUpathI AtmAmAM vaNI lIdho. somila brAhmaNa para koI jAtano dveSa ke krodha na karatAM ane aMtaramAM paNa tenA pratye roSa na lAvatAM potAnA nija karmono vicAra karatAM-karatAM, vicAronI zreNIne vizuddha, vizuddhatara banAvI. dharma dhyAnamAMthI zukala dhyAnamAM pahoMcyA. karma dalikono nAza karIne kevalajJAna kevaladarzana upArjita karyuM ane AyuSya pUrNa thatAM saMpUrNa karmono kSaya karIne siddha paramAtmA banI gayA. nikaTavartI devoe pAMca divya pragaTa karyA ane samyam ArAdhanAno mahotsava karyo. Adarza jIvana ane zikSA preraNAH(1) soLa varSanI vaye ane eka divasanI arthAt (thoDAMka ja kalAkanI) dIkSA paryAyamAM munie Atma kalyANa karI lIdhuM. daDhatA, sahana zIlatA, kSamA dvArA munie lAkho bhavonA pUrvasaMcita karmono miniTomAM ja kSaya karI dIdho. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 39 kathAsAra ghara, kuTuMba, parivArano tyAga karyA pachI zarIranA mamatvano paNa tyAga karavo ane saMyamanI ArAdhanA mATe zarIrane jIvita avasthAmAM A rIte visarjita karavuM kaMI nAnI sUnI ke alpa mahatvanI vAta nathI. mahAna ane sArA abhyAsI sAdhako paNa ahIM AvIne DagamagI jAya che. paraMtu dhanya che e navadIkSita munine, kRSNa vAsudevanA bhAI hovAM chatAM paNa eka divasanI dIkSAmAM ja evo Adarza dAkhalo upasthita karyo ke jemAMthI preraNA laIne keTalAya mumukSu prANIo potAnA AtmotthAnamAM agresara thavAnI mahAna upalabdhi prApta karI zake che. (2) zUravIra puruSo siMha vRttithI cAle che. siMhanI jema ja vIratA pUrvaka saMyama grahaNa kare che, pratijJA grahaNa kare che, ane saMkaTa samaye paNa siMhanI jema ja tenA para vijaya meLave che. siMhavRtti ane zvAnavRtti vize ema kahevAmAM Ave che ke siMha baMdUkanI goLI upara tarApa nathI mArato paraMtu tenA avAja parathI mULa sthAnane oLakhI le che ane tene ja potAnuM lakSya banAve che paraMtu kutarAne koI lAkaDI mAre to te lAkaDIne ja pakaDavAnI koziSa kare che. Aja rIte ApaNe duHkhanuM mULa kAraNa evAM potAnA karmono ja vicAra karavo joIe ane samabhAvamAM sthira rahevuM joIe. A ja siMhavRtti che tenAthI viparIta du:khanA kSaNika nimittarUpe rahelAM koIpaNa prANI para roSa karavo athavA badalo levo, te zvAnavRti che. pratyeka mumukSu AtmAoe gajasukumAranA jIvanamAMthI siMhavRttino Adarza zIkhavo joIe. "dehaM pAtayAmi vA kArya sAdhayAmi " no daDha saMkalpa hovo joIe; tyAre ja mukita prApta thaI zake che. paraMtu evo saMkalpa na hovo joIe ke - khAtA pItA mokSa maLe, to mane paNa kahijo! mAthA sATe mokSa maLe, to dUra hI rahijo . (4) bhautika IcchAono tyAga ane jIvanano bhoga ApyA vinA sahaja paNe ja mukita maLI javI saMbhava nathI. tethI mokSanI pta mATe ApaNe gajasukumAra muninA Adarzane sAme rAkhIne ApaNuM jIvana jIvIe tathA AvI vIratAnA saMskArothI AtmAne baLavAna banAvIe to saMyamanA AnaMdane prApta karI zakIe. kahyuM che ke - sabhI sahAyaka sabala ke, kouna nibala sahAya - pavana jagAvata Agako, dIpa hI deta bujAyA (5) potAnA saMskAra jo majabUta hoya, baLavAna hoya to badhA saMyogo hitakara banI jAya che. somila brAhmaNa jevI nirdaya vyakita, ane dhagadhagatA aMgArAnA saMyogo paNa mukita prApta karAvI zake che. tethI ApaNe jyAre ApaNI sAdhanAne sabaLa ane vegavAna banAvazuM ane sahanazIlatAne dhAraNa karazuM tyAre ja ApaNuM AvA mahApuruSonuM jIvana-caritra sAMbhaLavAnuM ke vAMcavAnuM sArthaka thaze. kaSAya bhAvothI mukata thaI javuM e ja mokSa prApti mATe zreSTha ane saphaLa sAdhanA che. bhagavAna ariSTanemithI kRSNano vArtAlApa :- gajasukumAra aNagAranI dIkSAnA bIjA divase kRSNa vAsudeva ariSTanemi ane potAnA bhAI sahita badhA ja munionA darzana karavA bhagavAna pAse gayA. bhagavAnanA darzana-vaMdana karyA. anya munionAM paNa darzana-vaMdana karyA. ahIM-tahIM joyuM paraMtu potAnA bhAI gajasukumAra muninA darzana na thayAM tyAre bhagavAnane pUchayuM- he bhaMte ! gajasukumAra aNagAra kayAM che? bhagavAna zrI kRSNa vAsudevane kahyuM ke gajasukumAra munie potAnuM kArya siddha karI lIdhuM che arthAt teo mokSe padhAryA che. kRSNa vAsudeve pha deve karIthI prazna karyo ke he prabha! gajasakamAre kevI rIte potAnuM kArya siddha karI lIdhuM che? tyAre bhagavAne bhikSunI bAramI paDimAnI AjJA mAMgavAthI karIne nirvANa sudhInI badhI ja vAta saMbhaLAvI. somila brAhmaNanuM nAma na kahetAM ema kahyuM ke eka puruSa tyAM Avyo ane teNe A prakAre karyuM. he kRSNa! Ama, gajasukumAra munie potAnuM kArya siddha karyuM che. kRSNa vAsudevano kopa -kRSNa vAsudeve A vRtAnta sAMbhaLIne roSa bharyA zabdomAM prazna karyo ke he bhagavAn ! evI hIna puNya ane duSTa vyakita koNa hatI? jeNe mArA sagA nAnA bhAInA akALe ja prANa harI lIdhA? bhagavAne kRSNane zAMta karatAM kahyuM ke he kRSNa! tame e puruSa para gusso ke dveSa na karo kAraNake e puruSe to tamArA bhAI gajasukumAra aNagArane sahAyatA pradAna karI che. somilanI sahAyatA daSTAMta dvArA -kRSNa pharIthI prazna karyo - he bhaMte! teNe sahAyatA kevI rIte ApI? bhagavAne samAdhAna karatAM pharamAvyuM - he kRSNa! Aje jyAre tame darzana karavA mATe AvI rahyAM hatA tyAre mArgamAM eka vRddha puruSa potAnA gharanI bahAra paDelA ITanA moTA DhagalAmAMthI eka-eka ITa laIne gharamAM laI jaIne mUkI rahyo hato. tene joIne tame e DhagalAmAMthI hAthI para beThAM-beThAM ja eka ITa upADI ane enA gharamAM nAkhI dIdhI. tarata ja anya rAjapuruSoe paNa tenuM anukaraNa karI, eka-eka ITa karI Akhoya Dhagalo enA gharamAM pahoMcADI dIdho. te vRddha vyakitanA AMTA mAravAnuM ane badhI ja muzkelI dUra thaI gaI. tenuM divaso ane kalAkonuM kAma mAtra miniTomAM ja pUrNa thaI gayuM. je rIte A tamAro prayatna te vRddha mATe sahAya rUpa banyo; te ja rIte te puruSe gajasukumAra aNagAranA lAkho bhava pUrvenA saMcita karmonI udIraNA ane, kSaya karavAmAM sahAyatA pradAna karI che. jenAthI zIghratA pUrvaka miniTomAM ja temanuM saMsAra cakra samApta thaI gayuM che. hatyArAne jANavAnI utkaMThA:- kRSNa vAsudevanI IcchA na hovA chatAM paNa gussAne zAMta karavo paDyo. paraMtu aMdara damita thayela moha ane kaSAyane kAraNe teoe bhagavAnane pharIthI pUchI lIdhuM ke he bhaMte! huM te vyakitane kevI rIte jANI zakIza? bhagavAne pharamAvyuM ke hamaNAM dvArikAmAM jatI vakhate je vyakita acAnaka tamArI sAme AvIne, bhayabhIta thaIne svataH ja paDI jAya ane marI jAya, tyAre tame samajI lejo ke A te ja puruSa che. A sAMbhaLIne kRSNa vAsudeve bhagavAnane vaMdana namaskAra karyA ane nagarImAM javA mATe prasthAna karyuM. somilanuM mRtyu - bIjI bAju, somila brAhmaNanA manamAM vicAra Avyo ke kRSNa vAsudeva bhagavAnanA darzana karavA gayA che ane ariSTanemi bhagavAna sarvajJa sarvadarzI che. tenAthI kaMI paNa ajANyuM ke chUpuM nathI. te avazya kRSNane mArA kukRtyanI mAhitI Apaze. tyAre kRSNa vAsudeva roSe bharAIne na jANe zuM sajA karaze? kevI rIte kamote mAraze? e bhayathI bhayabhIta thaIne te gherathI nIkaLyo ke kRSNanA pAchA pharavA pahelA hu kayAMka jaIne chupAI jAuM. bhAInA mRtyune kAraNe kRSNa vAsudevane tarata ja pAchA pharavAnuM thayuM. somilanuM samaya anumAna khoTuM karyuM. kRSNa vAsudeva Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 40 zAMtithI(dabadabA vagara) nagarImAM rAjya mArga choDI anya mArga dvArA praveza karI rahyA hatA. koI paNa prakArano avAja na thavAne kAraNe somila brAhmaNane kaMI ja khabara na paDI zakI ane te acAnaka kRSNanI sAme AvI pahoMcyo. tenA manamAM AzaMkA ane bhaya to hato ja, kRSNane najIkamAM ja sAme joIne te tyAMja dhrAsko paDavAne kAraNe jamIna para paDI gayo ane marI gayo. tene joIne kRSNa vAsudeva samajI gayA ke A duSTa somila mArA bhAIno hatyAro che. temaNe cAMDAlo dvArA rassIthI tenuM mRta zarIra kheMcAvIne nagaranI bahAra pheMkAvI dIdhuM. ane jamInane pANIthI dhovaDAvIne sApha karAvI. A rIte somila brAhmaNa svataH potAnA karmonA phaLano bhokatA banyo. ane marIne narakamAM gayo. zikSA-preraNAH-(1) vitarAgI bhagavAna ariSTanemi e somila brAhmaNanA kukRtyane paNa zrI kRSNa sanmukha guNa rUpe mUkayuM. () mahApuruSonA satsaMgathI pracaMDa kopa paNa niSphaLa thaI jAya che. (3)kukarma karatI vakhate vyakita bhaviSyano vicAra nathI karatI ane kutya karyA pachI bhayabhIta bane che ane vicAra kare che. paraMtu pAchaLathI vicAro karavA tenA mATe nirarthaka ja hoya che. mATe pahelAMthI ja vicArIne kAma karavuM joIe, jethI pAchaLathI pastAvuM na paDe. somile jo pahelethI ja evo vicAra karyo hota ke huM chupAIne paNa pApa karIza to paNa sarvajJa bhagavAna to jANI ja leze" to te ghora pApa kRtyathI bacI zakata. kahevAyuM paNa che - "soca kare so sughaDa nara, kara soce so phUDa-soce kiyA mukha nUra hai, kara soce mukha dhUDA (4) kRSNa somilanI kanyAne gajasukumAra mATe "kuMvArA ' aMtaHpuramAM ja rAkhI hatI. gajasukumAra dIkSA laI le to paNa kuMvArI kanyAnI anya koI sAthepaNa pANigrahaNa vidhi thaI zake. pracaMDa gusso karavo ke muninI ghAta karavI evo koI prazna ja na hato. paraMtu vartamAna samaye koI khAsa kAraNa na dekhAtAM, chatAM pUrva bhavanA karelA karmo mATe nimita maLI jAya che. somilanA kopanuM mukhya kAraNa paNa pUrvabhavanuM vera ja hatuM. gajasukumAranA jIve somilanA mastaka para garamAgarama roTalo baMdhAvIne tenA prANonuM haraNa karAvyuM hatuM ane khuzIno anubhava karyo hato. te ja karmo udayamAM AvyA hatAM. tene gajasukumAre potAnA karmonuM karaja cUkavavAnuM samaya samajIne saharSa svIkArI lIdhuM. te ghaTanA lAkho bhavo pahelAMnI hatI. te ja AzayathI A sUtramAM kahyuM che ke lAkho bhavonA saMcita karmonI somile udIraNA karAvI ane kSaya karavAmAM nimitta banyo.(pote vaMdhyA hovAthI derANInA bALakanI ISyA thaI .bALakane zaradI jevI koI bImArI vakhate mAthA para garama roTalo bAMdhavAnI khoTI salAha ApI hatyA karI hatI.) (5) pApI vyakita potAnA pAponA bhArathI svataH ja somilanI jema duHkhI thAya che ane lokomAM niMdAne pAtra bane che. paramAtmA koIne duHkhI nathI karatAM. kahevAyuM paNa che ke - rAma na kisa ko mAratA, sabase moTA rAma - Apa hI marajAta hai, kara kara bhuMDA kAma || navamuM adhyayana - sumukha dvArikA nagarImAM kRSNa vAsudenA bhAI baLadeva rAjA hatA. temane sumukha nAmano putra hato. prathama adhyayanamAM varNavela gautamanA jevuM ja tenuM saMpUrNa varNana che. pAchalI vaye teNe arihaMta ariSTaneminI pAse dIkSA aMgIkAra karI, gautamanI samAna ja tapa saMyamanI ArAdhanA karI. vIsa varSanA dIkSA paryAya ane mAsakhamaNanA saMthArA dvArA temane kevalajJAna ane kevala darzana prApta thayuM ane te samaye ja saMpUrNa karmono kSaya karIne siddhagatine prApta karI. bAkInA cAra adhyayana -sumukhanA varNana pramANe ja durmukha ane kUpadArakanuM varNana che. A traNeya sagA bhAIo hatA ane te ja bhavamAM mukitagAmI banyA. dAruka ane anAdaSTinuM varNana paNa teja pramANe che teo baMne vasudevajInA putro ane zrI kRSNanA bhAIo hatA. 9 thI 13 A pAMca adhyayanamAM varNita pAMceya yAdava kumAro pAchalI vayamAM 20 varSa saMyamanI ArAdhanA karIne siddha thayA hatAM cotho varga" 1 thI 10 adhyayana A vargamAM dasa rAjakumAronuM varNana che. 1. jAlikumAra 2. mAlikumAra 3. uvayAlIkumAra 4. purisasena 5. vAriseNa e pAMca vasudevajInA putro ane zrI kRSNanA bhAIo hatA. 6. pradyumnakumAra zrI kRSNa ane rukimaNInA putra hatA 7. sAMba kumAra zrI kRSNa ane jAMbavatInA putra hatA. 8. aniruddhakumAra pradyumna ane vaidarbhInA putra hatA. 9. satyanemi ane 10. draDhanemi baMne samudravijayajInA putra ane arihaMta ariSTanemi bhagavAnanA sagA bhAI hatA. A baMne e paNa pAchaLI uMmare ariSTanemi pAse saMyama aMgIkAra karyo. dvAdazAMgIno abhyAsa karyo. arthAt 14 pUrvadhArI banyA. ane soLa varSanI dIkSA paryAyamAM aMte mAsakhamaNano saMthAro karI zatruMjaya parvata parathI siddha thayA. cAra vargonA 41 adhyayanomAM 41 yAdava puruSonuM mokSa gamananuM varNana pUrNa thayuM. te pachI pAMcamA vargamAM kRSNanI paTTarANIo ane putravadhuonuM varNana che. pAMcamo varga prathama adhyayana padamAvatI dvArikA nagarInI bahAra udyAnamAM birAjamAna bhagavAna ariSTaneminA darzana karavA mATe zrI kRSNa vAsudeve potAnA vizALa samUha sAthe gayA. kRSNanI padmAvatI rANI paNa potAnA dhArmika rathamAM besIne bhagavAnanA darzana karavA gaI. pariSada ekatrita thaI. bhagavAna zrI kRSNa, padmAvatI tathA anya saMpUrNa pariSadane lakSyamAM rAkhIne pravacana ApyuM. pravacana sAMbhaLIne kRSNanI paTTarANI padmAvatI saMsArathI virakata thaIgaI. teNe badhAMja vaibhavono tyAga karIne saMyama aMgIkAra karavAno nirNaya karyo. bhagavAna samakSa potAnI bhAvanA vyakata karI ane kahyuM ke kRSNa vAsudevanI AjJA prApta karIne huM ApanI pAse dIkSA levA IcchuM chuM. bhagavAne Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra jain anumati ApI. zrI kRSNanA bhagavAna ariSTanemi samIpe praznottara:- pariSada pravacana sAMbhaLIne pAchI pharI. kRSNa vAsudeve bhagavAnane vaMdana namaskAra karyA ane potAnI jijJAsAnuM samAdhAna karavA IcchayuM. temaNe bhagavAnane pUchyuM ke he bhaMte! A dvArikA nagarIno vinAza kayA kAraNe thaze ? pratyuttaramAM bhagavAne A pramANe samAdhAna karyuM ke - surA (madirA), agni ane dvipAyana RSinA kopanA nimittathI dvArikAno vinAza thaze. A sAMbhaLIne kRSNa vAsudevane evo vicAra Avyo ke dhanya che e jAli, mayAlI AdikumArone jemaNe saMpUrNa vaibhavano tyAga karIne arihaMta ariSTanemi pAse saMyama aMgIkAra karyo; huM adhanya akRtya puNya chuM ke hajI sudhI huM mAnaSika kAma-bhogomAM phasAyelo chuM. bhagavAna pAse saMyama nathI laI zakyo ane eka divasa mArAM jotAM mArI hAjarImAM ja dvArikAno vinAza thaI jaze. - bhagavAna zrI kRSNane saMbodhana karatAM kahyuM ke he kRSNa ! badhA vAsudevo pUrvabhavamAM niyANuM kare che niyANA dvArA ja teo vAsudeva bane che. ane e niyANAnA tIvra rasane kAraNe ja koI paNa vAsudeva dIkSA aMgIkAra karI zakatA nathI. Nane potAnuM bhaviSya jANavAnI icchA thaI. prazna pUchavA para samAdhAna karatA bhagavAne kahyuM - dvipAyana triRSinA kopane kAraNe dvArikA baLIne naSTa thaI gayA pachI, mAtA-pitA parivArajanothI rahita rAma baladevanI sAthe (balarAmanI sAthe) tame pAMDu mathurA javA mATe prasthAna karazo. kausAMbI vanamAM pahoMcIne vaTa-vRkSa nIce pRthvIzIlA para pILA vastrathI zarIrane DhAMkI vizrAma karazo, tyAre jarAkumAra dvArA phelAyeluM bANa tamArA jamaNAM pagamAM lAgaze. te samaye tame tyAM kALa karIne trIjI pRthvImAM janma lezo. bhagavAnanAM zrI mukhethI potAnuM AgAmI bhaviSya jANIne kRSNa vAsudeva khinna thaI gayA ane udAsa mane ArtadhyAna karavA lAgyA tathA vilApa karavA lAgyA. tyAre bhagavAne zrI kRSNane saMbodhana karatA kahyuM ke he kRSNa! tame A ArtadhyAna na karo. tame tyAMthI kALa karIne AgAmI bhavamAM mArA jevA ja tIrthakara banazo. tyAM saMpUrNa karmono kSaya karIne mukita prApta karazo. potAnuM kalyANakArI bhaviSya sAMbhaLIne zrI kRSNa atyaMta prasanna thayA. khuzImAM eTalA harSa - vibhora banI gayA ke tyAM bhagavAna sanmukha potAnI khuzI pragaTa karatAM siMhanAda karyo. temanI khuzInA bhAva e hatA ke huM paNa eka bhava karIne tIrthakara banIza ane mokSa prApta karIza arthAt kRSNa vAsudevanA bhavamAM ja temaNe potAnI utkRSTa dharma bhAvanA ane dharma dalAlIthI tIrthakara gotra nAma karmano baMdha karyo hato. jethI teo trIjA bhavamAM AgAmI utsarpiNI kALamAM A bharata kSetramAM bAramA "amama" nAmanA tIrthakara thaze. kRSNanI dharma dalAlI :- A pramANe utAra-caDhAvanA vArtAlApa pachI kRSNa vAsudeva bhagavAnane vaMdana-namaskAra karI dvArikAmAM AvyA. siMhAsana para ArUDha thaIne potAnA rAjakIya puruSone Adeza Apyo ke nagarImAM traNa mArga ane cAra rastA vagere jagyA e traNa-traNa vAra ghoSaNA karAvo ke "A dvArikA nagarIno vinAza thavAno che, je koI rAjA, rAjakumAra, rANIo, zeTha, senApati Adi bhagavAnanI pAse dIkSA laIne Atma kalyANa karavA Icche to temane vAsudeva kRSNa taraphathI AjJA che. teo potAnI pAchaLanI koI paNa javAbadArInI koIpaNa prakAre ciMtA na kare. tenI badhI ja vyavasthA rAjaya taraphathI karavAmAM Avaze. dIkSA mahotsava paNa svayaM zrI kRSNa vAsudeva karaze." kaSNanI AjJA anusAra nagaramAM ghoSaNA karavAmAM AvI. bhAgyazALI keTalAya AtmAoe A sUcanAno lAbha lIdho. padmAvatInI dIkSA - kRSNanI paTTarANI padmAvatI devI paNa saMsArathI virakata thaI temaNe paNa saMyama grahaNa karavAnI AjJA mAMgI. kRSNa vAsudeve saharSa anumati ApI ane bhavya samAroha dvArA potanI jAte ja padmAvatIno dIkSA mahotsava karyo. bhagavAnanI sanmukha padmAvatIne lAvyA ane nivedana karyuM ke he bhagavAna! A mane prANathI paNa ati pyArI padmAvatI devI che. te saMsArathI udvigna ane virakata thaI che. tethI huM Apane ziSyAnA rUpamAM bhikSA ApuM chuM. Apa eno svIkAra karo. tyAre arihaMta ariSTanemie ene dIkSA pradAna karI ane pramukhA sAdhvIne ziSyAnA rUpamAM soMpI dIdhI. padmAvatI AryAjIe temanI pAsethI saMyama vidhinuM jJAna prApta karyuM. agiyAra aMgonuM adhyayana karyuM ane vividha tapazcaryAo dvArA potAnI Atma-sAdhanA karavA lAgyA. vIsa varSa sudhI dIkSA paryAyanuM pAlana karyuM. aMtamAM mAsakhamaNanA saMthArA dvArA saMpUrNa karmono kSaya karI te ja bhavamAM siddha gatine prApta karI. adhyayana ra thI 10 sudhI A ja pramANe kRSNanI anya paTTarANIo-2. gaurI 3. gaMdhArI 4. lakSmaNA 5. susImA 6. jAMbavatI 7. satyabhAmA 8. rukimaNI Adie paNa saMyama aMgIkAra karIne 20 varSamAM siddha gatine prApta karI. teja rIte kRSNa vAsudevanA putra sAMgakumAranI baMne patnIo-9, mUlazrI 10. mUladattA kRSNanI AjJA laIne dIkSita thayA. kAraNa ke sAMbakumAra to pahelethI ja dIkSita thaI cUkayA hatA. temaNe paNa 20 varSa sudhI saMyama pALI Atma-kalyANa karyuM. Ama, A varganA dasa adhyayanomAM dasa rANIonuM mukitagamana varNana pUrNa thayuM. zikSA - preraNA :(1) tIrthakara bhagavAnano saMyoga maLI gayo, "nagarI baLavAnI che," evI ghoSaNA karI devAI. tema chatAM paNa hajAro nara-nArIo dvArikAmAM ja rahI gayA. dIkSA aMgIkAra na karI zakayA ane tyAM ja baLIne bhasma thaI gayA. A jIvonI eka bhArI karbhAvasthA che. bhagavAna tarapha ane dharma tarapha zraddhA-AsthA rAkhanAra keTalAya jIvo paNa dIkSA na laI zakayA. tAtparya e ja che ke saMyamanI bhAvanA ane suMdara saMyoga badhA lokone maLatAM nathI. | (2) manuSya bhavane pAmIne potAnA sAmarthya anusAra taka maLatAM dharmano lAbha avazya laI levo joIe. pramAda - ALasa ane utsAha hInatAnI bedarakArImAM rahI na javuM. jevI rIte zrI kRSNa jANI lIdhuM ke mane to saMyama mArga prApta thavAno nathI. to paNa temaNe anya lokone saMyama levAnI preraNA ApI ane sahayogI banI dharma dalAlI karavAno lAbha meLavI lIdho. dvArakA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 Agama-kathAo | vinAzana nimitta paNa preraka hatuM. AvI ja zraddhA ane dharmadalAlInAM kAryothI temaNe tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM hatuM. (3) te samaye zrI kRSNa potAnI ATha paTTarANIone sahaja rIte dIkSAnI AjJA ApI dIdhI hatI. Aje ApaNe paNa jANIe chIe ke A jIvana caMcaLa che. AyuSyanI dorI eka divasa tUTavAnI che. paraMtu ALasa, pramAda ane mohane vaza thaIne dharma ArAdhanAnA kartavyane bhUlI rahyA chIe athavA bhaviSyanA bharose choDI daIe chIe. prastuta prakaraNanA zravaNathI ApaNe ApaNA jIvanane navo vaNAMka Apavo joIe. vrata ane mahAvratomAM agresara thavu joIe. (4) kaSNa vAsudevanA jIvananA vibhinna utAra-caDhAvane samajIne e svIkAravuM ane samaja aaN joIe ke A bAhya vaibhava paNa jayAM sudhI puNyano udaya che tyAM sudhI ja jIvane sAtha Ape che. zrI kRSNano eka samaya evo hato ke temanA bolAvavAthI deva hAjara thayA ane dvArikAnI racanA karI dIdhI. susthita deve lavaNa samudra pAra karAvI dIdho. gajasukumAra bhAI thaze evI sUcanA paNa deve ja ApI hatI. paraMtu puNyodaya samApta thayo ane pApano udaya thayo tyAre nagarInI eka vyakita somile ja nava dIkSita muni ane kRSNanA bhAInI, ariSTanemi bhagavAna tyAM birAjamAna hovA chatAM hatyA karI dIdhI ane je dvArikA haMmezA tIrthakara, muniothI pAvana rahetI hatI, prathama devalokanA devo dvArA nirmita hatI tene eka sAmAnya deve bALIne bhasma karI dIdhI. A badhAM pazya ane pApa karmone lIdhe udayamAM AvatAM phaLa che.karmonI vicitra avasthAone jANIne karmothI haMmezane mATe mukata thavAno prayatna karavo joIe. samyakatvanA lakSaNa zAMta ho Avega sAre, zAnti manameM vyApta ho,- mukata hone kI hRdayameM, preraNA paryApta ho, vRtti me vairAgya, aMtara bhAvameM karuNAM rahe,- vItarAga vANI sahI, yAM aTala AsthA nita rahe. chaThTho varga pAMca vargomAM bAvIsamA tIrthaMkaranA zAsanavartAi mokSagAmI 51 jIvonuM varNana karavAmAM AvyuM che. have AgaLanA traNeya vargomAM aMtima tIrthakara bhagavAna mahAvIra svAmInA zAsananA 39 jIvonuM varNana che. A chaThThA vargamAM 13 adhyayana che. jemAM zeTha ane arjunamAlI tathA atimukataka rAjakumAra arthAt evaMtAmuninuM jIvana varNana che. paheluM bIjuM adhyayana - makAI ane kiMkama prAcInakALamAM rAjagRhI nAmanI nagarI hatI. zreNika tyAMnA rAjA hatA. makAI zeTha te nagarImAM rahetA hatA. te dhanADhaya ane atyaMta samRddha hatA. eka vAra bhagavAna mahAvIra svAmInuM tyAM Agamana thayuM. makAI zeTha bhagavAnanA samavasaraNamAM gayA. bhagavAnanA darzana karyA. vaMdana namaskAra karI upadeza zravaNa karyuM. teno te divasa dhanya thaI gayo. te dharmanA raMgamAM raMgAI gayA. saMyama levAnI utkRSTa bhAvanA jAgI. ghera AvIne moTA putrane saMpUrNa gharanI javAbadArI soMpI dIdhI. putra mahotsavanI sAtho sAtha hajAra puruSa ucake evI zibikAmAM besADIne bhagavAnanA samavasaraNamAM pahoMcADayA.yogya samaye bhagavAne dIkSAno pATha bhaNAvyo. zeTha have makAI aNagAra banI gayA. saMyamanI vidhione zIkhIne te samiti guptivaMta banI gayA. temaNe soLa varSa sudhI saMyama payAryanuM pAlana karyuM. agiyAra aMga sUtro kaMThastha karyA. bhikSu paDimA ane guNaratna saMvatsara Adi viziSTa tapazcaryAo karI. anya paNa mAsakhamaNa sudhInI tapazcaryAothI potAnI saMyama ArAdhanA karI. aMte eka mahinAnA saMthArA dvArA saMpUrNa karmono kSaya karIne zreSTha siddha gatine prApta karI. makAI zeThanI jema ja kiMkama zeThanuM paNa varNana che. dIkSA paryAya, tapasyA, zrutajJAna, vagere paNa samAna ja che. aMtamAM kiMkama zeThe paNa saMpUrNa karmono kSaya karI mokSa prApta karyo. trIjuM adhyayana arjanamALI rAjagRhI nagarImAM zreNika rAjA rAjya karatA hatA tyAM "arjuna"nAmano eka mALI raheto hato. je Rddhi saMpanna hato. teno potAno ja eka khUba moTo bagIco hato. te arjunane baMdhumatI nAmanI patnI hatI. je strInAM badhAM ja guNo ane lakSaNothI susaMpanA hatI. arjunamALInI puSpavATikAnI bAjumAM eka "mudgarapANi" nAmanA yakSanuM maMdira hatuM. temAM mugarapANi yakSanI mUrti hatI. arjuna mALInA pUrvajonI aneka peDhIothI te yakSanI pUjA karavAmAM AvatI. te arjuna paNa phUla ekaThA karIne sArA-sArA laga vINIne te yakSanI pratimAne puSpa aparNa karato; paMcAga namAvIne praNAma karato; tenI stuti ane guNagAna karato.pachI phUla ane mALAo laIne rAjamArga pAse besIne AjIvIkA kamAto hato. lalitA goSThI -te ja nagaramAM lalitA nAmanI goSThI rahetI hatI. jene vartamAna bhASAomAM "guMDAonI ToLI" kahI zakAya. mahotsava - eka vAra nagaramAM koI AnaMdano mahotsava hato. arjuna mALIe savAre vahelA uThIne baMdhumatIne paNa sAthe lIdhI. kAraNa ke phUlonuM vecANa vizeSa thavAnuM hatuM.mALI-mAlaNa baMne bagIcAmAM AvyA. ghaNAM badhAM phUla ekaThA karyA. chAbaDIo bharI ane muddagarapANi yakSanI pUjA mATe keTalAMka suMdara phulo alaga karyA. goSThInA cha puruSono upadrava - pati-patnI baMne pakSanA maMdira tarapha pahoMcyA. lalita goSThInA 6 puruSo pahelethI ja te maMdiramAM hatA ane icchA pramANe potAnI krIDAo karI rahyA hatA. arjuna mALIne patnI sAthe Avato joyo ane aMdaroaMdara vicAra karyo ke arjunamALIne bAMdhIne ApaNe tenI patnI sAthe sukhopabhoga karIzuM.maMtraNA karI te chaye moTA pravezadvAranI pAchaLa saMtAI gayA. arjunamALI ane baMdhumatIe maMdiramAM praveza karyo. yakSane praNAma karyA, phula caDAvyA ane pachI paMcAga namAvIne arthAt ghUTaMNo TekavIne praNAma karyA. te ja samaye cha e puruSa eka sAthe nIkaLyA ane tene e ja dazAmAM bAMdhI baMdhumatI mAlaNa sAthe Icchita Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 43 kathAsAra bhoga bhogavavA lAgyA arthAt tenA upara baLAtkAra karyo. AMkhonI sAme thaI rahela A kukRtya arjuna paDayo--paDayo joto ja rahyo. kAraNa ke avAja karavA chatAM paNa te guMDAonI sAme koI paNa nahotuM AvatuM. tenA manamAM yakSa pratye azraddhA ane zaMkAnA vikalpo thavA lAgyA ke are ! bApa-dAdA-paradAdAothI pUjita A pratimA mAtra kASTha ja che. emAM jo yakSa hota to zuM te mArI ApattimAM madada na karata ? A pramANe te manamAM ne manamAM krodhita thayo hato ke teja samaye yakSe upayoga mUkIne joyuM ane arjunanI azradhdhAnA saMkalpone jANI lIdhA. yakSano upadravaH-potAnI pratiSThA khAtara te yakSe arjunanA zarIramAM praveza karyo taDAtaDa baMdhano toDI nAkhyA ane kASThanI te pratimAnA hAthamAM raheluM eka maNa ane sADA bAvIsa sera arthAt 57 kilonAM loDhAnuM mudgara upADayuM. mugara laIne kramazaH chae puruSone mudgaranA ghAthI mota ghATa utArI dIdhA. ane pachI bebhAna(bedhyAna) banIne teNe baMdhumatI bhAryAne paNa motane ghATa utArI dIdhI arjunanA zarIramAMthI yakSa na nILyo tethI yakSAviSTa (pAgala) banelo te arjuna rAjagRhI nagarInI bahAra cAreya tarapha pharatAM-pharatAM 6 (cha) puruSa ane eka strInI haMmezane mATe ghAta karavA lAgyo. rAjA zreNika paNa e yakSanI sAme kaMI ja upAya na karI zakayA. nagaramAM ghoSaNA karAvI ke koI vyakita koI paNa kAma mATe nagaranI bahAra nahIM jAya kAraNa ke nagaranI bahAra yakSAviSTa arjuna mALI mudgara laIne pharI rahayo che. ane mudgaranA prahArathI strI-puruSone mArI nAkhe che. A pramANe teNe pAMca mahinA ane tera divasamAM 1141 strI puruSonA prANa haryA. A saMkhyA mULa pAThamAM nathI paNa zreNika caritramAM maLe che. bhagavAnanuM padArpaNa :- vicaraNa karatA bhagavAna mahAvIra svAmI rAjagRhI nagarImAM padhAryA. teo guNazIla bagIcAmAM birAjayA. nagaranA lokone samAcAra maLyA. paraMtu yakSAviSTa arjunanA bhayathI koI paNa bhagavAnanI pAse javA mATe taiyAra na thayAM. badhAM aMdaro-aMdara eka-bIjAne paNa nA pADavA lAgyA. = sudarzana zrAvakanI adbhUta prabhu bhakita :- te nagarImAM sudarzana zrAvaka rahetA hatA. je Agama varNita zrAvakanAM badhAM ja guNothI yukata hatA; daDha dharmI ane priya dharmI hatA. jyAre temaNe bhagavAnanA AgamananI vAta sAMbhaLI tyAre temaNe darzana karavA javAno saMkalpa karyo. mAtA-pitA pAse AjJA mAMgI. uttara-pratyuttara thayA, pitAnuM kahevuM hatuM ke ahIMthI ja bhagavAnane vaMdana karI lo. bahAra yakSano prakopa che, prabhu kevalajJAnI che. mATe tamArA vaMdana svIkArI leze. paraMtu sudarzananA uttaramAM daDhatA hatI ke jayAre nagarInI bahAra ja bhagavAna padhAryA che to temanI sevAmAM jaIne ja darzana karavA joIe. ghera besIne to haMmezAM darzana karIe chIe. atyaMta Agraha karyA pachI AjJA maLI gaI. nagarInI bahAra arjunano upadrava to hato ja. keTalAka dharmapremI zraddhALuo e ja AzAmAM hatAM ke koIne koI dharmavIra avazya mArga kADhaze. sudarzanane jatAM joIne keTalAye lokoe AzA bAMdhI. kAraNa ke nagaramAM temanI pratiSThA sArI hatI. dhIra, vIra, gaMbhIra, alpabhASI sudarzana ekalA ja nagaranI bahAra nIkaLyA. guNazIla bagIcAmAM javAnI dizAnA mArgamAM ja yakSAviSTa arjuna mALIno paDAvasthAna arthAt mudgarapANinuM yakSAyatana AvyuM. arjunamALIe dUrathI sudarzanane potAnI tarapha AvatAM joyA. te uThayo ane sudarzana tarapha mugara pheravato cAlyo. bhikatanI anupama zikata :- sudarzana zeThe yakSAviSTa arjunane dUrathI Avato joIne zAMtithI bhUmi pramArjana karIne besI gayA. arihaMta-siddhane namaskAra karIne sAgArI saMthAro dhAraNa karyo. upasargathI mukata thavAno AgAra rAkhyo. yakSAviSTa arjuna najIka Avyo ane joyuM ke sudarzana para mugarano prahAra lAgato nathI. teNe cAreya tarapha mundgarane ghumAvIne tenAthI mAravAno prayatna karyo. paraMtu mudgara AkAzamAM ja sthira thaI gayuM paraMtu sudarzana upara paDayo nahIM. tyAre sudarzana pAse jaIne yakSa tene ekI Tase jovA lAgyo. to paNa kaMI jora cAlyuM nahIM eTale e yakSa arjuna mALInA zarIramAMthI nIkaLI ne mudgara laIne cAlyo gayo. upadravanI samApti :- yakSanA nIkaLI javAthI arjunanuM durbala baneluM zarIra bhUmi para paDI gayuM. upasarganI samApti thaI ema jANIne sudarzana zramaNopAsaka potAnA vrata-pratyAkhAnathI nivRtta thayA. arjunanI sArasaMbhALa karI. thoDI ja vAramAM svastha thaIne te uThayo ane teNe sudarzanane pUchayuM ke tame koNa cho ? ane kayAM jAo cho ? uttaramAM sudarzane potAnA maMtavyo pragaTa karyAM. arjunamALI paNa bhagAvananA darzana karavA mATe sAthe cAlyo. khabara phelAtA vAra na lAgI. nagarInA lokoe mugarane jatAM joI lIdhuM. sudarzana ane arjunanI pAchaLa lokonA ToLeToLA paNa bhagavAnanA darzana karavA pahoMcI gayAM. sudarzana ane arjuna sahita vizALa pariSadane bhagavAne dharmopadeza Apyo. arjunanI dIkSA :- * arjunamALInuM aMdhakAramaya jIvana bhagavAnanI vANIthI prakAzamaya banI gayuM. vItarAga dharmamAM tene zraddhA ane ruci thaI. saMyama aMgIkAra karavo, ema eNe jIvana mATe sArthaka samajyuM. tenI patnI baMdhumatI to marI ja cukI hatI. tene eka paNa saMtAna na hatuM. bhagavAna samakSa potAnA saMyama levAnA bhAvo pragaTa karyA. bhagavAnanI svIkRti maLI gaI. te ja samaye loca karyo; vastra parivartana karyA ane bhagavAna samakSa pahoMcyA. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe tene saMyamano pATha bhaNAvyo. ahIM AjJA levAnuM varNana nathI. kadAca rAjAnI AjJAthI dIkSA ApI devAmAM AvI haze. = arjuna aNagArane pariSaha upasarga :- arjuna aNagAre saMyama vidhi ane samAcArInuM saMkSepamAM jJAna meLavyuM. AjIvana niraMtara chaTha - chaTha pAraNA karavAnI pratijJA karI arthAt dIkSA laIne ja chaThanA pAraNe chaThanI tapazcaryA prAraMbhI dIdhI. prathama pAraNAmAM bhagavAnanI AjJA laIne svayaM ja gocarI mATe gayA rAjagRhImAM ja arjuna mALIe 1141 manuSyonI hatyA karI hatI. Aje e ja arjuna aNagAra te ja nagarImAM bhikSA mATe nIkaLyA. mArgamAM cAlatI vakhate athavA koI paNa gharamAM praveza karatI vakhate tenI Asa-pAsa keTalAya bALako, juvAno, vRddho, strIo, puruSo vagere AvIne A pramANe kahevA lAgyA A arjune mArA pitAne mAryA, teNe mArA bhAIne mAryo, teNe mArI - Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 Agama-kathAo bahenane mArI, evuM kahevA lAgyA, keTalAka loko tADana-pIDana karI parezAna karatAM keTalAka mAra-pITa karatAM, dhakakA mAratAM, ane paththara pheMkatAM, te badhA ne anamuni samabhAvathI sahana karatA manamAM paNa koI pratye roSa bhAva na karatAM, ArtadhyAnathI mukata thaIne zAMta ane gaMbhIrabhAvone dhAraNa karIne arjuna aNagAre chaThanA pAraNAmAM bhikSArthe bhramaNa karyuM. A prakAranI paristhitimAM rAjagRhI nagaramAM tene khUba ja muzkelIthI AhAra-pANI maLyA. je kaMI paNa maLyuM temAM ja saMtoSa mAnI udhAnamAM pAchA pharyA. bhagavAna pAse pahoMcIne gamanAgamananuM pratikramaNa karyuM. doSonI AlocanA karI ane AhAra dekhADyo. pachI bhagavAnanI AjJA laIne rAga-dveSanA bhAvothI rahita thaIne te AhAra pANI vAparyA. arjana aNagAranI makita :- arjana aNagAre A pramANe cha mahinA sudhI zaddha saMyamanuM pAlana karyuM. chaThanA pAraNe chaTha ane samabhAvothI teNe potAnA karmonA daliko toDI nAkhyAM; alpa dIkSA paryAya ane paMdara divasanA saMthArA vaDe arjuna munie saMpUrNa karmono kSaya karIne mokSanI prAptI karI. zikSA-preraNA - (1) lalita goSThI para aMkuza na mUkavAne kAraNe rAjAzreNikanI rAjadhAnInA nAgarikomAM azAMti vadhI ane seMkaDo lokono saMhAra thayo. | (2) tIrthakara bhagavAnanA pagalAM thayA pachI te kSetramAM thaI rahelA upadrava ke rogAtaMka koIpaNa nimitte zAMta thaI jAya che. arjunano upadrava paNa sudarzana zrAvakanA nimittathI dUra thayo. mULa kAraNa to bhagavAnanuM Agamana ja samajavuM joIe. jenA kAraNe daivI zakita paNa stabdha thaI gaI. (3) koI paNa vyakitanA bhUtakALanA jIvana parathI vartamAna samayamAM tenA para dhRNA karavI sannatA nahi paraMtu durjanatA che.dizA badalatAM ja vyakitanI dazA badalAI jAya che. bhUtakALanI daSTithI ja vyakitane jotAM rahevuM e mAnavanI eka tuccha ane malina vRtti che. vyakitano kayAre keTalo vikAsa thAya che. e vAtano paNa viveka rAkhavo joIe. pApImAM pApI prANI paNa potAnuM jIvana parivartita karI nAkhe che. pradeza rAjA, arjuna mALI, prabhava cora ItyAdika ane tenAM udAharaNo che. kavinAM zabdomAM - dhRNA pApa se ho, pApI se nahiM kabhI lavaleza bhUla sUjAkara nyAya mArgame., karo yahI yatnaza. (4) koI paNa dhArmika vyakita ke mAnava athavA prANI mAtrathI dhRNA karavI ke tenI niMdA karavI, e nimna kakSAnA lokonuM kAma che.sajajana ane vivekI dharmajananuM e ja kartavya che ke te koI paNa vyakitanI niMdA ke dhRNA na kare ane niMdAno vyavahAra paNa na kare. pApa athavA pApamaya siddhAMtanI niMdA karavI ke dhRNA rAkhavI te guNa che ane vyakitathI dhRNA karavI te avaguNa ane adhArmikatA che. (5) bhagavAne seMkaDo mAnavonAM hatyArA arjuna pratye jarApaNa dhRNA ke chUtAchUta jevo vyavahAra na karyo. bhagavAnanI vAta to dUra rahI, paraMtu teno eka upAsaka(sudarzana zeTha) paNa tene duSTa, hatyArA jevA zabda prayoga vaDe nathI dhutkAryo. paraMtu tenI tatkALa sevA-paricaryA karI che. tene bhagavAnanA samavasaraNamAM potAnI sAthe laI gayA. ane bhagavAne paNa tene te ja divase te ja hAlatamAM potAnI zramaNa saMpadAmAM grahaNa karI lIdho hato. A daSTAMta dvArA ApaNane hadayanI vizALatAno Adarza zIkhavA maLe che. jene ApaNe ApaNA jIvanamAM utAravo joIe ane tucchatA temaja saMkucitatA Adi avaguNone tilAMjali ApavI joIe. arjune alpa samayamAM ja potAnA jIvana ane vicArone tIvra gatithI pheravI nAkhyA. Aje ApaNe paNa ApaNI sAdhanAmAM mAna-apamAna, IrSyA-dveSa, kaSAya Adi pravRttionuM upazamana karavAmAM ane potAnA AtmAne samabhAvomAM temaja sahaja bhAvomAM saMlagna karavAmAM DhIla na karavI joIe.varSo sudhInuM dhArmika jIvana paryAya ke zramaNa paryAya vItI jAya tema chatAM paNa ApaNe kayAreka to azAMta banI jaIe chIe; kayAMka ApaNe mAna-apamAnanI vAto karIe chIe to kayAreka bIjA lokonA vyavahAranI carcA karIe chIe; koInI niMdAmAM ane tiraskAramAM rasa laIe chIe; jIvananI thoDIka ane kSaNika sukhamaya kSaNomAM ApaNe phUlI jaIe chIe to kayAreka murjAIne plAna ane udAsIna banI jaIe chIe. A sarva vRttio ane pravRttio mArgathI bhaTakavA samAna che.calita thavA barAbara che. enAthI saMyamanI saphaLatA ke dharma jIvananI saphaLatA na maLI zake. ApaNA Atma pradezanA kaNa-kaNamAM ane vyavahArika jIvanamAM jyAre dhArmikatA, udAratA, saraLatA, namratA, zAMti kSamA, vicAronI pavitratA ane pApI-dharmI badhA pratye sahaja svAbhAvikatAno vyavahAra Avaze, tyAre ja arjuna ane gajasukumAra jevA udAharaNo sAMbhaLavAno ApaNane sAcA arthamAM lAbha prApta thaze. bhale ne gRhastha jIvana hoya ke saMyama jIvana, dharmanA AcaraNo dvArA ApaNA jIvanamAM zAMti, prema, maitrI, mAdhyastha bhAvonI ane samabhAvonI vRddhi thavI joIe. ethI viparIta jo koI paNa vyakita pratye azAMti, aprema, amaitrI, viparIta bhAva ane viSamabhAva rahe to samajavuM joIe ke AtmAmAM dharmanuM sAcA arthamAM pariNamana thayuM nathI. paraMtu A dhamocaraNa mAtra dekhAva pUratuM ke dravya AcaraNarUpa ja che. A jANIne pratyeka mumukSu AtmAoe dharmano sAcA arthamAM lAbha ane sAco AnaMda levA mATe AtmAne haMmezane mATe susaMskArothI siMcita karatA rahevuM joIe. potAnA durguNo ane avaguNone zodhI-zodhIne kADhavAno prayatna karavo joIe ane Atma guNonI vRddhi karavI joIe. (9) sudarzana zrAvakanA jIvanamAMthI dharmapremanI utkRSTatA, daDhatA ane nirbhIkatAno bodhapATha levo joIe. gaMbhIratA ane viveka tathA saMkaTamAM paNa zAMti saha saMthAro karavAnI zikSA paNa levI joIe. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 45 kathAsAra (10) eka ja uttama vyakita AkhAye nagarane sukhI ane gharane svaMga samAna banAvI de che.ane adharmI vyakita sArAye nagarane saMkaTamAM nAkhI de che ane gharane narkamaya banAvI de che. tethI potAnI javAbadArI jyAM sudhI pahoMce tyAM sudhI koImAM paNa kusaMskAra ke anyAya, anIti vRddhi na pAme eno viveka avazya rAkhavo joIe. (11) lalitagoSTInA karatUtothI nAgarikajana herAna parezAna thaI gayAM hatAM ane aMtamAM yakSanA upadravanA bhayAnaka saMkaTathI grasta banyAM. (12) sudarzana zramaNopAsakanA kartavyathI nagaramAM harSa-harSa thaIgayo, zreNika rAjAnI ciMtA paNa TaLI gaI ane arjunano paNa beDo pAra thaI gayo. (13) ApaNane paNa bhagavAnanI vANI rUpa zAstra zravaNa ane guru bhagavaMto jevAM jJAnIono zubha saMyoga maLyo che. tethI ApaNo paNa beDo pAra thaI ja javo joIe. tema jANI je sAdhaka dharmAcaraNa ane bhAvonI vizuddhimAM vRddhi karIne Atma unnati karaze teno avazya beDo pAra thaze. zrAvaka bhAvanA : dhanya hai munivara mahAvrata pAlate sadbhAvase - sarva hiMsA tyAga kara ve jI rahe samabhAva se, hai mahAvrata lakSya merA kintu abhI ve duHsAdhya hai - aNuvrata kA mArga mujako sarala aura susAdhya hai. 'chaThTho divasa' 'chaThTho varga' 4 thI 14 adhyayana :- 4. prathama adhyayanamAM varNavAyela ''makAI zeTha' nI jema 4. kAzyapa 5. kSemaka 6. dhRtidhara 7. kailAza 8. haricandana 9. vArataka 10. sudarzana 11. pUrNabhadra 12. sumanabhadra 13. supratiSThita 14. megha. A agiyAra gAthApati zeThonuM gRhastha jIvana, vairAgya, bhagavAna mahAvIra pAse dIkSA, agiyAra aMganuM jJAna ane tapa, saMthAro tathA mokSa javA sudhInuM varNana che. vizeSatA e che ke HkAzyapa zeTha rAjagRhI nagarInA nivAsI hatA temaNe 16 varSa sudhI saMyama pALyo. 5. kSemaka zeTha ane 6. ghRtidhara zeTha kAMkaMdInA nivAsI hatA. dIkSA paryAya 16 varSano hato. (7-8) kailAza zeTha ane haricandana zeTha sAketa nagaranA nivAsI hatA. teoe bAra varSa sudhI dIkSA pALI. (9.) vArataka zeTha rAjagRhInA nivAsI hatA. bAra varSa sudhI saMyama pALyo. (10 - 11) sudarzana zeTha ane pUrNabhadra zeTha vANijya grAma nAmaka nagaranAM nivAsI hatA ane dIkSA paryAya pAMca varSano hato. (12.) sumanabhadra zeTha zrAvastInA nivAsI hatA. temano dIkSA paryAya aneka varSano hato. 13. supratiSThita zeTha zrAvastI nagarInA rahevAsI hatA. satAvIza varSano temano dIkSA paryAya hato. (14.) megha nAmanA zeTha rAjagRhInA nivAsI hatA. temano dIkSA paryAya ghaNAM varSono hato. teo badhA vipula varpata para eka mahinAno saMthAro AdarI siddha thayAM. 15muM adhyayana - evaMtA munIvara polAsapurI nagarImAM vijaya rAjA rAjya karatA hatA. temanI zrIdevI nAmanI rANI hatI. teNe eka suMdara sukumAra putrane janma Apyo. jenuM nAma atimukatakumAra rAkhyuM. tenuM prasiddha nAma ''evaMtA' che. gautama gaNadhara ane bALaka evaMtAkumAra :- bhagavAna mahAvIra vicaraNa karatAM-karatAM te nagarImAM padhAryA. eka divasa bhagavAnanA prathama gaNadhara gautama svAmI chaThanA pAraNA mATe gocarI padhAryA. evaMtAkumAra hajI bAlyAvasthAmAMthI pasAra thaI rahyA hatA. kalAcArya pAse abhyAsa mATe nahotA mokalyA. tethI ATha varSanI AsapAsa tenI uMmara hatI. teo potAnA mitro, bALaka-bAlikAo sAthe gherathI nIkaLyA ane rAjabhavananI najIka ja rahelAM krIDA sthAnamAM ramatanA medAnamAM jaIne 2mavA lAgyA. gautama svAmI te khelanA medAnanI bAjumAMthI pasAra thayA. evaMtAnI dRSTi gautama aNagAra para paDI. tenuM mana ramata choDIne gautama svAmI tarapha kheMcAI gayuM. te gautama aNagAranI najIka pahoMcyo ane pUchavA lAgyo ke- tame koNa cho? ane zA mATe pharI rahyA cho? gautama aNagAre bALakanI vAtanI upekSA na karI. barAbara uttara Apyo ke ame zramaNa nigraMtha chIe. arthAt jaina sAdhu chIe. ane bhikSA dvArA AhAra-pANI levA mATe bhramaNa karIe chIe. evaMtA kumAra mULa ane sAco hetuM samajI gayo. ane avilaMba teNe nivedana karyuM ke - tame mArA ghare cAlo, huM Apane bhikSA apAvIza. evuM kahIne gautama gaNadharanI AMgaLI pakaDI lIdhI ane potAne ghera laI javA lAgyo. zrIdevInuM supAtra dAna ane vyavahAra :- evaMtAnI mAtA zrIdevIe dUrathI ja gautama svAmIne AvatA joI lIdhA. te ati harSita thaI. Asana parathI ubhI thaIne sAme AvI. gautama svAmInI najIka AvIne traNa vAra Avartana sAthe vaMdana-namaskAra rUpe abhivAdana karyuM ane pachI rasoIgharamAM laI gaI. prasannatA ane vivekapUrvaka Icchita AhAra pANI gautama svAmIne vahorAvyA ane temane sanmAna pUrvaka vidAya ApI. evaMtAkumAra A badhu joIne manamAM khuza thaI rahyA hatA, ke huM jene laI Avyo chuM te mArA pitA rAjA karatAM paNa khUba ja moTA vyakita che. jemanuM mArI mAtAe bhakitapUrvaka svAgata karyuM ane praNAma karyAM. evaMtAnI jijJAsA ane bhagavAnanA darzana :- gautama svAmI gherathI jevA bahAra nIkaLyA ke tarata ja evaMtAe pUchyuM ke tame kayAM raho cho? kayAM jAo cho ? gautama svAmIe evaMtAnA praznonI upekSA na karatAM, spaSTIkaraNa karyuM ke nagaranI bahAra zrIvana bagIcAmAM amArA dharmaguru zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI birAjI rahyA che. tyAM ame rahIe chIe. tyAM huM jaI rahyo chuM. gautama svAmInI vAto ane darzana vyavahArathI evaMtAkumArane khUba ja AnaMda AvI rahyo hato. AthI teNe gautamasvAmIne nivedana karyuM ke huM paNa tamArI sAthe bhagavAnanA caraNa-vaMdana karavA AvuM chuM. gautama svAmIe sAdhu bhASAmAM temane svIkRti ApI. evaMtAkumAra gautama svAmInI sAthe ja bhagavAnanI sevAmAM pahoMcIne vidhi sahita vaMdana karI bhagavAnanI samIpa besI gayA. gautama svAmI bhagavAnane AhAra batAvIne potAnA sthAne cAlyA gayA. evaMtAne vairAgyano raMga H- bhagavAnane avasara jANIne evaMtAne lakSyamAM rAkhIne ane bIjA paNa tyAM upasthita zrotAone dhyAnamAM Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 Agama-kathAo rAkhIne vairAgyamaya dharmopadeza Apyo. bhagavAnanA saraLa sIdhA vAkayo evaMtAnA hRdayamAM soMsaravA utarI gayA. teno te divasa ane saMyoga dhanya banI gayA. alpa samayanA satsaMge tenA dilamAM saMyama levAnAM daDha saMkalpane bharI dIdho. tenA bhItaramAM cheka sudhI vairAgyano raMga prasarI gayo. bhagavAna pAsethI saMyamanI svIkRti laIne te ghare pahocyo. mAtA-pitAne sarva vRtAMta kahI saMbhaLAvyo. mAtA khUba ja khuza thaI ane tenI prazaMsA karI ane aMte dIkSA levAnI vAta paNa temane kahI saMbhaLAvI. mAtAnI sAthe saMvAda -zrIdevI mAtA tenI vAtanI upekSA karI kahevA lAgI ke hajI to tuM nAsamaja ane nAdAna che. tuM hamaNAMthI dIkSA ane dharmamAM zuM samaje? ema kahIne tene TALavAno prayAsa karyo. paraMtu evaMtAkumAra vAstavamAM ja nirbhIka bALaka hato. teNe aparicita gautama svAmI sAthe vAta karavAmAM paNa hicakicATa nahato anubhavyo. to pachI mAtAnI sAme tene zuM saMkoca thAya? ane kare paNa zA mATe? teNe tarata ja potAnI vAta mAtAnI samakSa mUkI dIdhI. evaMtAH he mAtA! tame mane nAsamaja kahIne mArI vAtane TALavA iccho cho. paraMtu te mAtA! huM - 'je jANuM chuM te nathI jANato ane nathI jANato te jANuM chuM" mAtA vAstavamAM vAtane TALavA IcchatI hatI. paraMtu evaMtAnA A vAkayoe mAtAne muMjhavI dIdhI. te paNa A vAkayono artha na samajI zakI ane evaMtAne AvA paraspara virodhI vAkayono artha pUchavA lAgI. evaMtAne zramaNa bhagavAna mahAvIra pAsethI zikSA grahaNa karI hatI ane svayaM eka buddhinidhAna ane hoziyAra vyakita hatA. mAtAnI muMjhavaNanuM samAdhAna karatAM teNe kahyuM ke - evaMtA :1.he mAtA-pitA! huM jANuM chuM ke je janmyo che te avazya maravAno che. huM paNa avazya marIza paraMtu kayAre, kayAM ane kevI rIte marIza e huM nathI jANato arthAt A kSaNabhaMgura vinAzI manuSyanuM zarIra jyAre sAtha choDI deze, kayAre mRtyuM thaze, te huM nathI jANato. 2. he mAtA pitA! huM e nathI jANato ke huM marIne kayAM jaIza? kaI gati ke yonimAM janmavuM paDaze? paraMtu huM e jANuM chuM ke jIva jevA karmo A bhavamAM kare che te anusAra tene phaLa maLe che. taddanusAra ja te evI gati ane yonimAM utpanna thaze. arthAt jIva svakRta karmAnusAra ja naraka-svarga Adi caturgatimAM janme che, te huM jANuM chuM. uttarano sAra:- tethI he mAtA-pitA!kSaNabhaMgura ane nazvara evA mAnava bhavamAM zIdhra dharma ane saMyamanuM pAlana karI levuM joIe. e ja buddhimAnI che. Ama karavAthI, kSaNika evA A mAnava bhavano apramattatA pUrvaka upayoga thaI jaze. ane maryA pachI paNa pariNAma svarUpa sadgati ja maLaze. A rIte saMyama dharmanI ArAdhanAthI jIva svarga athavA mukitagAmI ja bane che. anya badhAM ja durgatinA mArgo baMdha thaI jAya che. tethI he mAtA-pitA! huM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI pAse dIkSita thavA icchuM chuM, tame mane AjJA Apo. A pramANe evaMtAe potAnA vAkayonI satyatA sAbita karI ApI ke(1) je huM jANuM chuM te nathI jANato ane (2.) je nathI jANato te huM jANuM chuM. (je ceva jANAmi, te ceva na jANAmi, je ceva na jANAmi, te ceva jANAmi) evaMtA rAjA - anya prakAre paNa mAtA-pitAe tene samajAvavAno ane TALavAno prayatna karyo. paraMtu evaMtAnI rucI ane lagana aMtaranI samajapUrvakanI hatI. teno nirNaya sabaLa hato. AthI mAtA-pitA tenA vicAro parivartita karavAmAM niSphaLa rahyA. tyAre temaNe kevala potAnA mananI saMtuSTi mATe evaMtAne eka divasanuM rAjya ApyuM arthAt evaMtAno rAjyAbhiSeka karI potAnI hoMza ane temanA pUrI karI. evaMtA eka divasa mATe rAjA banyo paraMtu bALaka hovA chatAM paNa tenI dizA to badalI ja cUkI hatI. te bAla rAjAe mAtA-pitAnA pUchavAthI potAnI dIkSA saMbaMdhI Adeza Apyo. avatAnI dIkSA : mAtA-pitAe potAnI IcchAnusAra teno dIkSA mahotsava karyo ane bhagavAna mahAvIranI samakSa laI jaIne ziSyanI bhikSA arpita karI. arthAt te bAlakumAra evaMtAne dIkSita karavAnI anumati ApI dIdhI. bhagavAne temane dIkSA pATha bhaNAvyo ane saMkSepamAM saMyama AcAranuM jJAna ane abhyAsa karAvyA. evaMtA muninI dravya naiyA tarI:- eka divasa varSARtumAM varSA varasyA pachI zramaNa zauca kriyA mATe nagaranI bahAra jaI rahyA hatA. evaMtAmuni paNa sAthe gayA. nagaranI bahAra thoDA dUra AvIne pAtrI ane pANI ApIne tene besADI dIdho. ane te zramaNa thoDe dUra cAlyA gayA. - kumAra zramaNa zauca kriyAthI nRivata thaIne sUcita karAyelI jagyAe jaIne zramaNonI pratikSA karavA lAgyA. tyAM eka tarapha varSAnuM pANI maMdagatithI vahIne jaI rahyuM hatuM. te joIne evaMtA munine kSaNabhara mATe bAlyabhAva jAgI uThayo. temAM te saMyama samAcArIne bhUlI gayA. Aju-bAjunI mATI lIdhI ane pANInAM vaheNane rokI dIdhuM. te rokAyelA pANImAM pAtrI mUkI tene dhakkA mArIne A pramANe bolavA lAgyA ke - mArI nAva tare che. mArI nAva tare che....! A pramANe tyAM ramatAM-ramatAM potAno samaya pasAra karavA lAgyA. thoDI ja vAramAM anya sthaviro paNa zauca kriyAthI nivRta thaIne AvI pahoMcyA dUrathI ja temaNe evaMtAkumAra zramaNane ramatAM joI lIdho. najIka AvyAM tyAre evaMtA muni potAnI ramatathI nivRta thaIne temanI sAthe cAlavA lAgyA. viranuM samAdhAna zramaNonA manamAM evaMtAmuninuM e dazya bhamavA lAgyuM teo bhagavAna pAse pahocyA ane prazna karyo ke bhaMte! Apano aMtevAsI ziSya evaMtAkumAra zramaNa keTalA bhavo karIne mokSa jaze? bhagavAne uttara ApatAM kahyuM ke he Aryo! A kumAra zramaNa evaMtA A ja bhavamAM mokSamAM jaze. tame loko tenAthI koIpaNa jAtanI dhikkAra, dhRNA ke kutUhalabhAva na karatAM, samyak prakAre ene zikSita karo ane saMyama kriyAothI tene abhyasta karo. tenI bhUla para hIna bhAvanA ke upekSAno bhAva na lAvatAM bAlazramaNanI barAbara saMbhALa lyo. vivekapUrvaka jJAna dAna ane sevA Adi karo paraMtu Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 jain kathAsAra temanI hInatA, niMdA, garha ke apamAna Adi na karo. bhagavAnanA vacanono svIkAra karIne zramaNoe potAnI bhUlano svIkAra karyo. zramaNa bhagavAnane vaMdanA namaskAra karyA ane evaMtA muninuM dhyAnapUrvaka saMrakSaNa karavA lAgyA ane bhakita pUrvaka yogya AhAra-pANI vagere dvArA temanI vaiyAvacca karavA lAgyA. evaMtA muninuM mokSagamana :- evaMtA munie yathA samaya agiyAra aMgonuM adhyayana kaMThastha karyuM. vividha tapazcaryAmAM potAnI zakitano vikAsa karyo. bhikSunI bAra paDimA ane guNa ratna saMvatsara tapanI ArAdhanA karI; ghaNAM varSo sudhI dIkSAnuM pAlana karIne aMte eka mAsano saMthAro karIne saMpUrNa karmono kSaya karyo ane mokSamAM birAjamAna thaI gayA. zikSA-preraNA : - (1)bhAgyazALI hazukarmI jIvone sahaja rIte ja susaMyoga ane dharmAcaraNanI prApti thaI jAya che ane samyak puruSArtha dvArA teo potAne prApta thayelA te susaMyogane saphaLa banAvI de che. ApaNane paNa mAnavabhava, zAstra zravaNa, munisevA Adino avasara maLyo che, te avasarane saphaLa karavA, jJAna ane vairAgya dvArA ALasa, bedarakArI ane upekSAnA bhAvAne haTAvavAno prayatna karavo joIe. (2) eka nAnakaDo bALaka paNa jIvana ane dharmanA sAra pUrNa tathyane saraLatAthI samajI zake che ane tenuM sAcA arthamAM vizleSaNa karI zake che to zuM ApaNe A nAnI zI vAtane paNa hRdayaMgama na karI zakIe ke - je janmyo che tene maravuM avazya paDaze ja. kayAre, kevI rIte mota Avaze enI koIne ja khabara nathI. jIva jevuM AcaraNa karaze te anusAra ja bhaviSyanI gati maLaze te paNa nakkI ja che. A mAmUlI jevI lAgatI vAtane ApaNe lakSyapUrvaka tathA bALamunino Adarza sAme rAkhIne samajavAno prayatna karavo joIe.potAnI yogyatA ane avasara anusAra jIvana sudhAravAmAM, dharmAcaraNamAM ane bhaviSyane kalyANamaya banAvavAmAM yathA zakita haMmezA puruSArtha vadhAratAM rahevuM joIe. (3)evaMtAkumAranI buddhimatA ane utsAha :- 1. 2mata choDIne raste cAlyA jatAM mahAtmAne temano paricaya pUchavo. paraMtu tenI mazkarI na karavI. 2. bhikSAnI vAta jANIne tarata ja potAnA ghera laI javA mATe nivedana karavuM. 3. bhikSA laIne nIkaLatA munine vivekapUrvaka temanA nivAsasthAna vize pUchavuM. 4. nivAsasthAna ane bhagavAnano paricaya maLatAM tatkALa ja temanI sAthe cAlI nIkaLavuM. 5. bhagavAna pAse pahoMcIne vidhivat vaMdana karavAM. 6. zAMtithI besI javuM. 7. dharma ane saMyamanI rucine bhagavAna samakSa rAkhavI. 8. mAtA-pitA pAse svaMya AjJA prApti mATe nivedana karavuM. 9. bhagavAna pAsethI maLelA jJAnanA AdhAre camatkArika javAba Apavo. 10. vahetAM pANImAM nAva tarAvavA mATe pahelAM pANI rokIne pachI pAtrIne pANImAM choDavI. evuM na kare to pAtrInI pAchaLa pAchaLa doDavuM paDe. 11. zramaNone AvatAM joIne te ramatamAMthI tarata ja nivRta thaIne cAlavA mATe taiyAra thaI javuM. (4)varSARtumAM paNa saMto zauca nivRti mATe bahAra jaI zake che evuM spaSTa udAharaNa prastuta adhyayanamAM che. ucita nirdoSa bhUmi hovI jarUrI che. (5) bAla dIkSAno ekAMta virodha karavo e anaAgamika che. vivekanI AvazyakatA sarvatra svataH siddha che. anekAMta siddhAMtone pAmIne koIpaNa vyavahArika pravRttimAM ekAMta Agraha na rAkhavo joIe. 8 varSa, 16 varSa, pAchaLI vaya arthAt hajAra varSanI uMmaramAM paNa mAtra 10-20 varSa saMyama pALanAra vyakitaonA udAharaNo A AgamamAM che. zeTha, rAjA, rANI, rAjakumAra, mALInA dIkSita thavAnA ane mokSa javAnA udAharaNo paNa A AgamamAM che. anya Agama sUtromAM brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zUdranuM saMyama levA vize ane mokSa javAnuM varNana che. mATe Agama AjJA sivAya koI paNa ekAMta Agraha rAkhavo ke karavo bhagavAnanI AjJA nathI. te mAtra vyakitagata Agraha rUpe ja che. (6) A adhyayananI nIce mujabanI vAto dhyAnamAM levI joIe. 1. evaMtAnuM gautama svAmIne ramatanA medAnamAMthI nimaMtraNa ApIne sAthe laI javuM. 2. AcArya karatAM paNa viziSTa mahatvavALI gaNadharanI padavI dhAraNa karanAra gautama svAmInI AMgaLI pakaDIne cAlavuM. 3. chokarAne ghara batAvavA mATe sAthe cAlavA devo. 4. upAzrayamAM paNa sAthe AvavA taiyAra thavuM. 5. bAlamunino kAcA pANI sAthe sparza (aDavAnuM) thayuM hovAnuM jANIne paNa temanI sAthe abhadra vyavahAra na karavo. 6. bhagavAna dvArA paNa evaMtA munine bolAvIne Thapako na Apavo paraMtu zramaNone ja sevA bhAva mATe ane sAra-saMbhALa temaja zikSaNa, saMrakSaNa mATe preraNA ApavI. Ama badhA udAratApUrNa vyavahAra ciMtana-manana karavA jevA che. tenAthI 'udAra' bhAvomAM vRddhi karavAnI preraNA maLe che ane AvA udAra bhAvonA vyavahArathI keTalAya jIvone unnati karavAnI preraNA, avasara ane susaMyoga maLe che ane AvI vRtithI(udAravRtithI) mAnavamAM samatA bhAva nI vRddhi thAya che. (7) mAtAe evaMtAne ekalAne ja bagIcAmAM javA dIdho. jarA paNa rokaToka na karI. gautama svAmI athavA bIjA koI saMta tene pAcho ghera pahoMcADavA na AvyA. tethI temanI uMmara nAsamaja bALaka jeTalI na hatI. ane AMgaLI pakaDIne cAlavAnI prakRti parathI temane adhika uMmaranA paNa na mAnI zakAya.savA ATha varSanI uMmara dharAvatAM bALakane dIkSA ApavAnuM vidhAna paNa AgamamAM che. tethI evaMtAe dIkSA lIdhI tyAre temanI uMmara ATha-nava varSanI AsapAsa haze. mULa pAThamAM uMmaranuM alagathI koI paNa jAtanuM varNana karavAmAM AvyuM nathI. (8) A adhyayanamAMthI ApaNe paNa jIvanamAM saMyama grahaNa karavAnI preraNA levI joIe, eka bALaka paNa mAnava bhavanuM ATaluM ucca mUlyAMkana karI zake che to ApaNe to prauDha bhaviSyamAM pahoMcyA chIe. ane zrAvakano bIjo manoratha, saMyama levAno paNa sadA sevIe chIe. tene saphaLa karavAno prayatna paNa kayAreka karavo joIe. AvA Adarza daSTAMto sAMbhaLIne to avazya jIvanamAM navo vaLAMka lAvavo joIe ane adhyAtma mArgamAM AgekUca karavA mATe draDha saMkalpa karavo joIe. zra parinaMdA- avaguNa gAvA karavuM e paNa 15muM pApasthAna che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo zra aDhAra pApono tyAgI koInI paNa vyakitagata niMdA avalehanA kare, koInuM apamAna kare, te paNa sAvadha yoganuM sevana karanAra kahevAya che. para niMdA karavI e pIThanu mAMsa khAvA barAbara che. ataH AtmArthI munie paraniMdAnA pApathI bacavA mATe pratikSaNa sAvadhAna rahevuM joIe. zra koIpaNa sAdhu yA gRhasthanI AzAtanA avalehanA karavAthI sAdhusAdhvIjI caumAsI prAyazcitanA doSita bane che.nizIthI uddezaka 13 thI 15. "sAtamo divasa" soLamuM adhyayana - alakSa vArANasI nAmanI nagarI hatI. tyAM alakSa nAmanA rAjA rAjya karatA hatA. te bhagavAnanA parama bhakata hatA zramaNopAsaka hatA. ekavAra zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI padhAryA. alakSa rAjA koNikanI jema potAnI Rddhi ane parivAra sahita bhagavAnanA darzana karavA mATe gayA ane bhagavAnano dharmopadeza sAMbhaLyo. upadeza sAMbhaLIne rAjA virakata thaI gayA. potAnA jyeSTha putrane rAjya sopIne bhagavAnanI pAse dIkSita thaI gayA. saMyama tapanuM pAlana karatAM karatAM alakSa rAjarSie agiyAra aMgonuM jJAna kaMThastha karyuM. pUrve varNavela bhikSu paDimA ane guNa ratna saMvatsara tapanI ArAdhanA paNa karI. aneka varSo sudhI saMyamanI ArAdhanA karI te rAjarSi eka mAsanA saMthAre vipula parvata parathI siddha thayA. aMtagaDa sUtramAM, A eka adhyayanamAM ja rAjarSinuM mokSa javAnuM spaSTa varNana che. pAchaLanI umaramAM dIkSA lIdhI tema chatAM 11 aMga kaMThastha karyA. tenA parathI A dhruva siddhAMta svIkArato joIe ke jInazAsanamAM dIkSita pratyeka kSamaNa-kSamaNIone mATe AgamanuM jJAna kaMThastha karavuM eka Avazyaka ane mukhya kartavya mAnavAmAM AvatuM hatuM bhalene dIkSA rAjA le ke rANI. mAtra alpa saMyama paryAyavALA arjuna muni ane gajasukumAra muninA zAstra adhyayananuM varNana nathI. bAkInA badhA aNagAroe 11 aMga ke 12 aMganuM jJAna kaMThastha karyuM hatuM. sAtamo varga paheluM adhyayana - naMdA rANI rAjagRhI nagarImAM zreNika rAjA rAjya karatA hatA. tene aneka rANIo hatI arthAtu naMdA Adi tera rANIo, kAlI Adi dasa rANIo ane celaNA, dhAriNI Adi rANIo hatI. ekavAra bhagavAna mahAvIra svAmI tyAM padhAryA. naMdArANIe bhagavAnano upadeza sAMbhaLyo ane dIkSA levAnI aMtaramAM bhAvanA jAgI. zreNika rAjAnI AjJA laIne bhagavAna pAse dIkSita thaI.bhagavAne tene caMdanabALA sAdhvIjIne soMpyA. te naMdA zramaNIe vIsa varSa sudhI saMyamanuM pAlana karyuM. guNaratna saMvatsara tapa karyuM. anya paNa mAsamaNa Adi aneka jAtanI tapazcaryA karI. aMte eka mahinAnA saMthArA dvArA upAzrayamAM ja siddha thayA. sAdhvIjIo parvata para jaIne saMthAro karatA nathI . sAdhvIjIo agiyAra aMganuM ja adhyayana kare che. bAramAM aMganuM adhyayana mAtra zramaNo ja karI zake che. evI ja rIte bhikSunI bAra paDimA paNa mAtra zramaNo ja karI zake che. zramaNIo bhikSupaDImAM nathI karI zakatI, kAraNa ke sAdhvIjIo ekAkI(ekalA) na rahI zake. jayAre sAdhuo ekalA rahI zake che. bAra paDimAo dhAraNa karatI vakhate ekalA rahevuM anivArya che. bhikSunI bAra paDimA nava pUrvadhArI ja dhArI zake che, AvI eka dhAraNA che. paraMtu A aMtagaDa sUtramAM agiyAra aMganuM adhyayana karanArA keTalAya zramaNoe bAra paDimAnI ArAdhanA karI evuM varNana che. jenuM kAraNa che bhagavAnanI hAjarI. Agama vihArIo nI AjJA prApta karI prathama saMhanana vALA A paDImA dhArI zake che. anya vividha tapazcaryAo ane anya bhikSuonI paDimAo sAdhvIjIo karI zake che. jenuM varNana AgaLa AThamA vargamAM che. adhyayana 2 thI 13 niMdAnA varNana jevuM ja zreNikanI anya bAra rANIonuM varNana che. A badhI ja rANIoe zreNikanI hAjarImAM ja dIkSA lIdhI. visa varSa sudhI saMyama pALI mokSa prApta karyo. temanA nAmo A pramANe che - 2. naMdavatI 3. naMduttarA 4. naMdazreNikA 5. marutA 6. sumarutA 7. mahAmarutA 8. marudevA 9. bhadrA 10. subhadrA 11. sujAtA 12. sumAnaSikA 13. bhUtadattA A sAtamo varga ahIM pUrNa thayo. AThamA vargamAM zreNikanI kAlI Adi dasa rANIonuM varNana che. jemaNe zreNikanA mRtya pachI koNikanI AjJA laIne dIkSA lIdhI. AThamo varga prathama adhyayana - kAlI rANI koNika - caMpAnagarImAM koNika rAjA rAjaya karato hato. koNika, zreNika rAjAno putra ane celaNA rANIno Atmaja hato. te pitAnA avasAna bAda potAnI rAjadhAnI rAjagRhIne badalI caMpAnagarImAM prasthApita karIne zAsana saMbhALavA lAgyo. tethI tenA rAjyanI rAjadhAnI have caMpAnagarI hatI. koNika rAjA rAjya saMcAlanamAM yogya ane kuzaLa rAjA hato. mAtA pratye paNa tene vinaya-bhakita hatAM ane bhagavAna mahAvIra svAmIno paNa te ananya bhakata hato. dharma pratye paNa tene anurAga hato. paraMtu pUrvabhavamAM tIvra rasa paNe nidAna (niyANuM). kareluM hovAne kAraNe tathA A bhavamAM paNa narakagAmI hovAne kAraNe udaya ane bhavitavyatA vaza kusaMskAro ane kubuddhi temAM vadhatAM jatAM hatAM. pUrvabhava-nimitaka kusaMskAraH- te kusaMskAronA prabaLa pravAhamAM ja teNe pitAne kedamAM pUrI dIdhAM. alpa samayamAM ja mAtA celaNAnI preraNAthI tene sabuddhi AvI gaI. zreNikanI bhavitavyatA evI ja hatI ke koNika pitAnI bhakitathI prerAIne temanI pAse baMdhana Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 49 kathAsAra kApavA ane temane mukata karavA jaI rahyo hato. paraMtu bhrama vaza thaIne zreNike ulTo artha karyo ane vIMTImAM rahelA jhera prayogathI potAnA prANano tyAga karyo. koNikane atyaMta prazcAtApa thayo. te duHkha asaha banavAne kAraNe teNe rAjagRhI nagarIne choDI dIdhI caMpAnagaramAM tenuM zAsanakhUba ja zAMtipUrNa ane dharmabhAvathI vyatIta thaI rahyuM hatuM ke pharIne tenA para kusaMskArono paDachAyo paDayo. hAra ane hAthI mATe sagA bhAIo ane nAnA zrI ceDA rAjA sAthe yuddha karyuM. te yuddhamAM tenA dasa bhAIo kALano koLiyo banI gayA. te dazeya bhAIonI daze ya mAtAo potAnA putronAM mRtyunA duHkhane kAraNe saMsArathI virakata thaIne bhagavAna pAse dIkSita thayA. te dazeya rANIonuM varNana A AThamA vargamAM karavAmAM Avela che. A koNikanI laghu mAtAo hatI. kAlI rANInI virakita - eka vakhata vicaraNa karatA bhagavAna mahAvIra svAmInuM caMpAnagarImAM Agamana thayuM. te samaye koNika, ceDA rAjAnI sAthe yuddha karavA mATe kAlakumAra Adi dasa bhAIone sAthe laIne nIkaLyo hato. tyAM yuddhamAM dasa divasamAM dasa bhAIo ceDA rAjAnA bANathI mAryA gayA. kAlIrANI bhagavAnanA samavasaraNamAM gaI. upadeza zravaNa karyA pachI teNe bhagavAnane pUchayuM ke he bhaMte! mAro putra kAlakumAra koNika sAthe yuddhamAM gayo che. te kSemakuzaLa pAcho Avaze? bhagavAne pratyuttaramAM kahyuM ke tAro putra yuddhamAM ceDA rAjAne hAthe mAryo gayo che ane marIne cothI nakaramAM utpanna thayo che. A sAMbhaLIne kAlIrANIne putra viyoganuM atyaMta duHkha thayuM. tene pati viyoga ane putra viyoga baMnenuM duHkha ekaThA thayA ane temAM nimitta koNika hato. tene saMsAra tarapha udAsIna bhAvo jAgyA. thoDA samaya pachI teNe koNika pAsethI AjJA laIne bhagavAna pAse saMyama aMgIkAra karyo. caMdanabAlA sAdhvIjInA sAMnidhyamAM teNe tapa saMyamanI ArAdhanA karI. pUrva vargomAM varNavela niMdA AdinI jema ja teNe paNa vividha tapasyAo karI. ratnAvalI tapa - ratnAvalI nAmanA eka vizeSa tapanI kAlIAryAe ArAdhanA karI. jemAM teNe tapazcaryAno hAra banAvIne AtmAne suzobhita karyo. 1. pahelI paripATImAM(kaDImAM) pAraNAnA divase badhI ja jAtano kalpanIya(kalpe tevo) AhAra laI zakAya che. 2. bIjI paripATImAM dhAra vigayano tyAga karavAmAM Ave che. arthAt temAM mAtra zAka-roTalI paraMtu alagathI ghI, dUdha, dahIM vagere na levAM. telamAM ke ghImAM taLelI cIjo na levI. koI paNa prakAranI mIThAIo, goLa, sAkara paNa na levA. vigaya varjana (lukhA) tapa kahevAya che. temAM aceta nirdoSa phaLa mevo (sUko) mukhavAsa vagereno tyAga hoto nathI. 3. trIjI paripATImAM pAraNAmAM "nIvItapa karavAmAM Ave che.emAM ghI AdI vigayonA lepano paNa tyAga hoya che. arthAt copaDelI roTalI ane vighAreluM zAka paNa emAM nathI laI zakAtuM. te sivAya koIpaNa prakAranuM rAMdhelA ke zekelA aceta AhAra laI zakAya che. emAM phaLa mevA-mukhavAsa vagereno paNa pUrNa rIte tyAga thAya che. cothI paripATImAM uparokata badhI ja tapazcaryA kramathI karatAM-karatAM pAraNAnA divase AMbila tapa karavAmAM Ave che. emAM lukho ane vigaya rahita khAdya padArtha pANImAM dhoIne athavA pANImAM thoDo samaya rAkhIne pachI ArogavAmAM Ave che. AvI rIte, kAlIrANIe pAMca varSa be mahinA bAvIsa divasa niraMtara tapa karyuM. kAlIrANIe kula ATha varSanA saMyama paryAyamAM vibhinna tapazcaryAo sivAya A ratnAvalI tapa karyuM. rAjarANI hovA chatAM paNa, pAchalI vayamAM dIkSA laIne kAlI AryAjIe zarIranuM mamatva choDyuM ane AvA vikaTa tapamaya jIvananI sAthe zAstra jJAnanA paNa agiyAra aMgo kaMThastha karyA ane ATha varSanI alpa dIkSA paryAyamAM saMpUrNa karmono kSaya karIne siddha gatine prApta karI. kAlI AryAjInuM jIvana tapa-saMyamathI dhanya-dhanya thaI gayuM. pati ane putra bane durgatinA mahemAna banyAM hovA chatAM paNa teNe potAnA jIvanane ArtadhyAnamAM na parovatAM dharma dhyAnamAM parovyuM ane te ja bhavamAM mokSa prApta karyo. AvA Adarza jIvanamAMthI preraNA meLavIne ApaNe paNa vadhAre ne vadhAre tapasaMyama ane jJAnanI ArAdhanAmAM ApaNuM jIvana parovIne durlabha manuSya bhavane sArthaka karI levo joIe. kAlI rANInI ATha varSanI saMyama caryA : (1) 11 aMga zAstranuM jJAna kaMThastha. (2) ratnAvalI tapa, guNaratna saMvatsara tapa (3) mA khamaNa sudhInA tapa. (4) eka mahinAno saMthAro ane mukita 4. AThamo divasa bIjuM adhyayana - sukAli rANI kAlirANInuM varNana prathama adhyayanamAM karavAmAM AvyuM che. tenA jemaja sukAlI rANInuM paNa dIkSA levA sudhInuM varNana che. saMyama tapanI ArAdhanA ane agiyAra aMganuM adhyayana vagere paNa kAlI AryA jevuM ja sukAlI AryAnuM che. vizeSatA e che ke teno putra sukAla kumAra hato. teNe saMyama paryAyamAM ratnAvalI tapa nahIM paraMtu kanakAvalI tapa karyuM. jemAM kula samaya pAMca varSa nava mahinA ane aDhAra divasa lAgyA. kanakAvalI tapaH- ratnAvalI tapa karatAM kanakAvalI tapamAM thoDoka pheraphAra che. bAkI badhI ja tapazcaryA ane pAraNAomAM samAnatA che. ratnAvalI tapamAM jayAre eka sAthe ATha chaTha athavA 34 chaTha karavAmAM Ave che tenI jagyAe kanakAvalI tapamAM ATha aTTama ane34 aTTama karavAmAM Ave che. e sivAya koI ja aMtara nathI. mATe saMpUrNa tapazcaryA ane pAraNAonuM varNana ratnAvalI tapa samAna ja samajI levuM. emAM paNa cAra paripATI hoya che. pAraNAmAM navI AyaMbila Adi karavAmAM Ave che. pAraNAnA divaso baMne tapazcaryAmAM A rIte samAna hoya che. A pramANe sukAlI AryAe nava varSa saMyamanuM pAlana karyuM. aMte eka mahinAno saMthAro AdarI saMpUrNa karmono kSaya karI siddha gatine prApta karI. trIjuM adhyayana - mahAkAlI rANI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 Agama-kathAo mahAkAlI rANInA vairAgya bhAvonI utpati ane dIkSA sudhInuM samagra varNana kAlIrANInI jema jANavuM. kanakAvalI-ratnAvalI tapanA sthAne teNe laghusiMha niSkrIDita tapa karyuM. A tapamAM paNa cAra parIpATI ane temanA pAraNAnuM varNana kanakAvalI-ratnAvalI tapanI samAna ja che. laghusiMha niSkrIDita tapa - A tapazcaryAnuM varNana karavAmAM paNa eka prakAranI mAnasika krIDA hoya che. arthAt tapazcaryA karatI vakhate eka upavAsa ghaTADo ane be vadhAro karIne eka ghaTADo mahAkAlI AryAjIe laghusiMha niSkrIDita tapanI sUtra varNana anusAra pAlanA-ArAdhanA karI. bAkI rahelA dIkSA paryAyamAM anya vividha tapazcaryAo karI kula dasa varSa temaNe saMyamanuM pAlana karI AtmAnuM kalyANa karyuM. cothuM adhyayana - kRSNA rANI dIkSA Adi varNana kAlI rANInI jema ja che. vizeSa tapamAM kRSNA AryAjIe mahAsiMha niSkrIDita tapa karyuM temAM tapazcaryA karavAnI rIta eka upavAsa ghaTADIne ra vadhAravAnI che. te laghuniSkrIDita tapa samAna ja che. kRSNA AryAjIe agiyAra varSa saMyama pALIne mokSa prApta karyo. pAMcamuM adhyayana - sukRSNA rANI saMyama grahaNa, zAstra adhyayana, tapa ane mokSa prApti sudhInuM varNana pahelA adhyayananI jema samajavuM. vizeSamAM sukRSNA AryAe cAra bhikSa paDimA dhAraNa karI tenA nAma A pramANe che :1. sapta saptamikA bhikSu paDimA 2. aSTa aSTamikA bhikSu paDimA 3. nava navamikA bhikSu paDimA 4. dasa dasanikA bhikSu paDiyA A cAre paDikAomAM upavAsa Adi karavuM jarUrI nathI hotuM gocarImAM AhAra levAnI dAtIonI saMkhyAthI abhigraha karavAmAM Ave che. dAtIno artha e thAya che ke eka vakhatamAM eka dhArathI ekasAthe jeTalA AhAra pANI vahorAvo, tene eka dAtI kahevAya che temAM dAtA eka vakhatamAM eka roTalI athavA eka camacI AhAra ApIne rokAI jAya to te paNa eka dAtI ja kahevAya che tevI ja rIte pANI paNa eka ja dhArathI jeTaluM Ape tene eka dAtI kahevAya che. bhikSu pratimAnI vidhiH sapta saptamikA bhikSA paDiyAmAM pahelA saptAhamAM haMmezAM eka dAtI AhAra ane eka dAtI pANI levuM. bIjA saptAhamAM haMmezAM be dAtI AhAra ane be dAtI pANI levuM, trIjA saptAhamAM haMmeza traNa dAtI AhAra ane traNa dAtI pANI evI ja rIte sAtamA saptAhamAM sAta dAtI AhAra ane sAta dAtI pANInI laI zakAya che. A pramANe A tapamAM 49 divasa lAge che. aSTa aSTamikA bhikSu paDiyAmAM ATha aThavADiyA arthAt 64 divasa lAge che. temAM eka thI mAMDI ATha dAtI sudhI vRddhi karAya che. nava navamikA bhikSu paDikAmAM nava navaka lAge che. temAM pahelA navakamAM ekadAtI ane kramazaH vadhAratAM navamAM navakamAM nava dAtI AhAra ane nava dAtI pANI laI zakAya che. A rIte temAM kula 81 divasa lAge che. dasadasamikA bhikSu paDiyAmAM dasa dasaka divasa lAge che. jethI kula 100 divasa thAya che. temAM dAtInI saMkhyA ekathI laIne dasa sudhI vadhArI zakAya che arthAt pahelA dasaka (dasadivasa) mAM eka dAtI AhAra ane eka dAtI pANI levAya che. A rIte kramathI vadhAratAM (dasamA dasakamAM) dasa dAtI AhAra ane dasa dAtI pANI laI zakAya che. A tapasyAmAM kahelI dAtIothI ochI dAtI AhAra athavA ochI dAtI pANI laI zakAya che. paraMtu eka paNa dAtI vadhAre laI zakAtI nathI. A tapasyAmAM upavAsa, chaThTha Adi koI paNa tapasyA karI zakAya che paraMtu tenI dAtIno je krama hoya tenuM pAlana karavuM jarUrI hoya che arthAt teTalI ja dAtI pAraNAmAM AhAra ke pANI laI zakAya che. A pramANe sukRSNA AryAjIe sUtramAM batAvelI paddhatithI A cAreya bhikSu paDimAonI ArAdhanA karI, kula12 varSa saMyama pALI mokSa prApta karyo. chaThuM adhyayana - mahAkRSNA rANI mahAkRSNA rANIe 13(tera) varSa sudhI saMyama paryAya nuM pAlana karyuM ane vizeSamAM "laghu sarvatobhadra" tapa karyuM. tenI eka paripATImAM 75 divasa tapasyA 25 divasa pAraNA ema kula 100 divasa lAge che; ane cAra paripATImAM cAra so (40) divasa lAge che. A mahAkRSNA AryAjI paNa te ja bhavamAM sarva karmano kSaya karI mukita gAmI banI gayA. laghasarvatobhadra tA:- temAM eka upavAsathI mAMDIne pAMca sudhInI tapasyA karAya che. A eka paripATI che. cAra paripATI ane pAraNAno krama ratnAvalI tapa pramANe che. sAtamuM adhyayana- vIra kRSNA vIra kRSNA rANIe dIkSA laI cauda varSa sudhI saMyamanuM pAlana karyuM. mahAsarvato bhadra nAmanuM vizeSa tapa karyuM. A tapamAM eka upavAsathI laIne sAta upavAsa sadhInI tapasyA laghasarvatobhadra tapa pramANe karAya che. Ama 2 cAra paripATI hoya che. A tapanI ArAdhanA karIne virakRSNA AryAjIe anya tapa, saMyama, svAdhyAya, adhyayana Adi dvArA AtmAne bhAvita karatAM aMtamAM eka mahinAnI saMlekhanA saMthArA dvArA siddha gatine prApta karI. adhyayana-8 rAmakRSNA rANI rAmakRSNA rANIe saMyama laI tenuM (paMdara) 15 varSa sudhI pAlana karyuM. aMtamAM siddhagatine prApta karI. saMpUrNa varNana kAlI rANI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra 51 jain pramANe che. temaNe bhadrotara nAmanuM viziSTa tapa karyuM. temAM paMcolA (pAMca upavAsa)thI mAMDIne nava sudhInI tapasyA hoya che. A rIte eka paripATI thAya che ane A pramANe cAra paripATI karAya che. pAraNAono krama pahelAMnI jema AyaMbila sudhI hoya che. adhyayana-9- pitRsena kRSNA pitRsena kRSNA rANIe soLa varSa sudhI saMyamanuM pAlana karyuM. temaNe vizeSa tapamAM 'mukatAvalI' nAmanI tapasyA karI. pratyeka tapasyA vacce puna:punaH eka upavAsa karAya che. upavAsa + chaTha + upavAsa + aTTama Ama kramazaH A eka paripATI thaI. A pramANe cAra paripATI karAya che. noMdhaH tapane nirjIva pudagalothI nirmIta hAranAM AkAra sAthe zuM nisabata hoI zake. karmaniSeka aneka bhaumitika AkRtinAM hoI zake, paNa te to jJAnIja jANI zake. moTA tapa pachI eka divasanAM pAraNAMthI, zarIrane lAgelA gasArAnI pUrti thatI nathI. tethI tene saLaMga tapa jevAja samajavA joIe. guru AjJAmAM rahine ane samaya, kSetra kALa bhAvanuM dhyAna rAkhI tapa karavA jethI cha mahinAnAM saLaMga tapanI bhagavada AjJAnuM ulaMdhana na thAya. koI akasmAtanA kAraNe dharmanI niMdA na thAya. Iti zubhama pitRsena kRSNA AryAjIe yathAvidhi A 'mukatAvalI' tapanI ArAdhanA karI. pachI anya vividha tapasyA paNa karI. agiyAra aMga sUtronA adhyayana kaMThastha karyA. aMte eka mahinAnI saMlekhanA-saMthArAthI siddha buddha mukata thayA. adhyayana-10- mahAsena kRSNA mahAsena kRSNA rANInI dIkSA AdinuM varNana kAlI rANI pramANe che. 17 varSanA saMyama paryAyamAM mahAsena kRSNA AryAjIe agiyAra aMga zAstra kaMThastha karyA, vividha tapasyAo karI. ane AyaMbila vardhamAna tapa nAmanI viziSTa ugra tapasyA karI. A tapamAM eka AyaMbilathI laI so AyaMbila sudhI karavAmAM Ave che. pAraNAnI jagyAe u (1) eka AyaMbila + pachI upavAsa + 2 AyaMbila + pachI upavAsa + 3 AyaMbila vaLI upavAsa; Ama vadhAratAM 98 AyaMbila + vaLI upavAsa +99 AyaMbila + upavAsa + 100 AyaMbila ane eka upavAsa. A eka paripATI thI ja AyaMbila vardhamAna tapa pUrNa thaI jAya che. A tapamAM kula samaya 14 varSa 3 mahinA 20 divasa lAge che. jemAM 100 upavAsa karAya che. zeSa 14 varSa ane 10 divasa AyaMbila karAya che. A saMpUrNa tapasyAnA 14 varSamAM kayAreya paNa vigayano ke tenA lepano paNa upayoga karAya nahi. A pramANe mahAsena kRSNAe 17 varSanI dIkSA paryAyamAM sAdhika cauda varSa sudhI to A tapanI ja Agama vidhi pramANe ArAdhanA karI. bAkInA samayamAM paNa mAsakhamaNa tapanI vividha tapasyAo karI. zakita kSINa thaI gayA pachI saMkhanA-saMthAro grahaNa karyo. eka mahinA sudhI saMthAro cAlyo. pachI aMtima samaye cAra ghAtI karma kSaya thavAthI kevala jJAna kevala darzana utpanna thayA. ane alpa samayamAM AyuSya pUrNa thavAthI saMpUrNa karma kSaya karI siddha-buddha-mukata thayA. jenA mATe je uddezyathI saMyama lIdho hato, pAMca mahAvrata, pAMca samiti, 3 guptinuM pAlana, loca, khulle page cAlavuM, snAna na karavuM, dAMtaNa na karavuM Adi AcAra ane nava brahmacaryanuM pAlana vagere niyama, upaniyama grahaNa karyA hatA te prayojanane siddha karI lIdhuM. dhanya che A sarva mahArANIone, jemaNe vaibhava-vilAsano tyAga karI parama padanI prApti karI. upasaMhAra:- A pramANe A sUtramAM 90 jIvoe saMyama grahaNa karI tenA nAnA moTA badhA vidhi vidhAnonuM pUrNa pAlana karyuM ane potAnA lakSyamAM saphaLa thayA arthAt te AtmAoe te ja bhavamAM mokSagati prApta karI lIdhI. A chellA AThamAM vargamAM zreNikanI vidhavA rANIonA ugra tapa parAkramanuM varNana che. jiMdagI AkhI temaNe rAjarANI avasthAmAM, sukumAratAmAM vyatIta karI hatI. aMtima alpa varSomAM potAnA jIvananuM eka alaukika parivartana karI batAvyuM. vAstavamAM vairAgya ane saMyama grahaNano sAra e che ke zratajJAna, tapa ane saMyamamAM AtmAne tallIna banAvI devo joIe. dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che ke- 'aMtima vayamAM paNa saMyama levAvALAne jo tapa, saMyama, kSamA ane brahmacarya atyaMta priya hoya athavA temAM ja AtmAne eka-rUpa karI de che te zIdhra kalyANa sAdhI le che" kAlI Adi aneka rANIonuM tathA bIjA paNa aneka jIvonuM varNana AgamomAM upalabdha che. te Adarzane sanmukha rAkhI pratyeka zrAvake potAnA bIjA manorathane saphaLa karavA prayatna karavo joIe. arthAt jyAre paNa avasara, moko maLe, bhAvonI tIvratA vadhe, tyAre ja zIdhra paristhitinuM samAdhAna karI, saMyama mArgamAM agresara thavuM joIe. mokSa prAptinuM prathama ane aMtima sAdhana: aMtagaDa sUtra anusAra mokSa prAptinAM athavA saMsAra prapaMcathI chUTavAnAM pramukha sAdhana che - (1) zraddhA sAthe saMyama levo. (2) zAstra kaMThastha karavA (3) potAnI badhI zakita tapasyAmAM lagAvavI. mokSa prAptinuM aMtima sAdhana tapa che. bhAvapUrvaka, vairAgyapUrvaka ane viveka pUrvaka tathA guruAjJApUrvaka kareluM tapa karma rogone mULathI nAza karavA mATe rAmabANa auSadha che. tethI saMyama ane zruta adhyayana sivAya bAhya ane Abhyantara baMne prakAranA taponuM mokSaprAptimAM ananya yogadAna che ema samajIne tapomaya jIvana jIvavuM joIe. saMpUrNa sUtrano Adarza -(1) zAstra zravaNa ane dharma zraddhAno sAra che ke A mAnava jIvanamAM avazya saMyama grahaNa karavo joIe. (2) rAjA ane mALI, zeTha ane rAjakumAra, bALaka ane yuvAna tathA vRddha rANIo vagerenI dIkSAthI paripUrNa A AdarzasUtra sarva koI mATe saMyama dIkSA baLa preraka che. (3) saMyamanA suavasara vinA traNa khaMDanA svAmI mahARdhivAna zakita saMpanna zrIkRSNa vAsudeva paNa potAne adhanya, akRtapuNya, abhAgI hovAno anubhava kare che ane saMsAramAM vizALa kAryakSetra hovA chatAM paNa samaye-samaye bhagavAnanI Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 Agama-kathAo sevAmAM upasthita thAya che. te potAnI prajAne saMyama levA mATe khullI preraNA-ghoSaNA karI dharma dalAlI kare che. tenA jIvananI aneka viziSTatAo che je ApaNA mATe AdarzarUpa che. (4) sudarzana zrAvakanI gaMbhIratA, daDhatA ane tenI dharmAnurAgatA anukaraNIya che. evaMtA bALamuninA saMyama bhAvonuM varNana ApaNA dharma jIvanamAM ALasa ane nabaLAI athavA bhayane dUra karavAmAM atyaMta preraka prasaMga che. (6) gajasukumAra rAjakumAranA lagna mATe nakakI karelI kanyAono tyAga ane prathama dIkSA-divasamAM apUrva kSamA ane samabhAvano Adarza, ApaNA kaSAya ane kaluSatAne dUra karavA mATe eka zreSTha mArgadarzaka che. dhairyavAna gaMbhIra ane sahanazIla banavA mATe uttama rasto batAvanAra che. arjunamALInI kSamA sAdhuone saMyama jIvananI pratyeka kSaNe yAda karavA yogya che. jethI anupama samabhAva, samAdhino lAbha prApta thaI zake che. | (8) gautama svAmI ane bhagavAna mahAvIra svAmIe evaMtAnI sAthe karela vyavahAra thI ApaNe potAnA jIvanamAM udAratA ane | vizALatAne sthAna ApavuM joIe. koIpaNa pratye dhRNA ane tiraskArano bhAva na hovo joIe. | (9samaya nIkALIne AgamanAM sUtronuM sUcita jJAna avazya kaMThastha karavuM joIe. bAla-vRddha badhA zramaNo mATe Avazyaka niyama che. prastuta sUtramAM alpa dIkSA paryAyane kAraNe arjunamALI ane gajasukumArane choDI zeSa sarva sAdhakoe (strI, puruSa, bAla,vRddha badhAe) zAstronuM vizALa kaMThastha jJAna hAMsala karyuM hatuM. (10) saMyama jIvanamAM tapasyAnuM atyadhika sanmAna hovuM joIe. kAraNa ke tapa rahita ke tapathI upekSita saMyama jIvana vAstavika phaladAyI banI zakatuM nathI. brahmacarya ane svAsthaya rakSA mATe tathA saMpUrNa Indriya ane manonigraha mATe upavAsa Adi tapasyAo nitAnta Avazyaka che, ema samajavuM joIe. tapasyA vinA A badhI sAdhanA adhUrI rahI jAya che. tapasyAnA abhyAsa vaDe ja sAdhaka aMtima jIvanamAM saMlekhanA saMthArAnA manorathane saphaLa karI zake che jaina AgamomAM zrI kRSNanuM jIvana jaina paraMparAmAM zrI kRSNa vAsudeva sarvaguNa saMpanna, zreSTha, cAritraniSTha, atyaMta dayALu, zaraNAgata vatsala, dhIra, vinayI, mAtRbhakata, mahAnavIra, dharmAtmA, kartavyaparAyaNa, buddhimAna, nItimAna ane tejasvI vyakitatva saMpanna hatA. samavAyAMga sUtramAM temanA tejasvI vyakitvano je ullekha che te adbhuta che. teo traNa khaMDanA adhipati ardhacakrI hatA. temanA zarIra para eka so ATha prazasta cihana hatA. teo paraSomAM siMha samAna, devarAja Indra sadaza hatA; mahAna yoddhA hatA. temaNe potAnA jIvanamAM traNaso sATha yuddha karyA paNa kayAre ya parAjita thayA nahi. temanAmAM vIsa lAkha aSTApadonI zakita hatI paraMta temaNe potAnI zakitano kayAreya durapayoga karyo na hato. vaidika paraMparAnI jema jaina paraMparAmAM vAsudeva zrI kRSNane IzvaranA aMza ke avatAra mAnavAmAM nathI AvyA. teo zreSTha zAsaka hatA arthAt bhautika daSTie teo te yuganA sarvazreSTha adhinAyaka hatA. kintu nidAnakRta hovAthI teo AdhyAtmika daSTithI cothA guNa sthAnathI AgaLa vikAsa karI zakayA nahIM. teo bAvIsamAM tIrthakara ariSTanemi bhagavAnanA paramabhakata hatA. ariSTanemithI zrI kRSNa vAsudeva vayanI apekSAe moTA hatA jyAre AdhyAtmika draSTithI ariSTanemi jyeSTha hatA. bhagavAna neminAtha ane zrI kRSNa vAsudeva kAkAI bhAI hatA. eka dharma vIra hatA to bIjA karmavIra hatA. eka nivRtti pradhAna hatA to bIjA pravRttipradhAna hatA. jyAre paNa bhagavAna neminAtha vicaraNa karatAM dvArikAmAM padhAratA tyAre zrI kRSNa temanI upAsanA mATe pahoMcI jatA. aMtakRta dazA, samavAyAMga, jJAtA dharmakathA, sthAnAMga, nirayAvalikA, prazna vyAkaraNa, uttarAdhyana Adi AgamomAM zrI kRSNanA saMbaMdhI saMketa upalabdha che temAM teonuM jIvana yazasvI ane tejasvI batAvavAmAM AvyuM che. AgAmonA vyAkhyA sAhityamAM | niyukita, cUrNi, bhASya ane TIkA granthomAM temanA jIvana saMbaMdhita aneka ghaTanAo batAvavAmAM AvI che. zvetAmbara ane digambara bane paraMparAnA mUrdhanya zikharastha vidvAnoe zrI kRSNanA jIvana prasaMgone AlekhatA sauthI vadhAre granthonI racanA karI che. bhASAnI dRSTithI te racanAo prAkRta, apabhraMza, saMskRta, jUnI gujarAtI, rAjasthAnI ane hindImAM che. prastuta AgamamAM zrI kRSNanuM bahuraMgI vyakitatva joI zakAya che. teo traNa khaMDanA adhipati hovA chatAM paNa mAtA-pitAnA parama bhakata hatA. mAtA devakInI abhilASApUrti mATe teoe hariNagameSI devanI ArAdhanA karI hatI. laghu bhAI pratye paNa atyaMta sneha rAkhatA hatA.bhagavAna ariSTanemi prati paNa atyaMta bhakita niSThA hatI. jayAM teo yuddhabhUmimAM asAdhAraNa parAkramano paricaya ApI ripumardana kare che, vajathIya kaThora bane che, tyAM eka vRddha vyakitane joI temanuM hRdaya anukaMpAthI kaMpita thaI jAya che ane tene sahyoga devAnI bhAvanAthI svayaM ITa upADIne tenA gharamAM mUke che. sAcuM ja kahyuM che ke vajAdapi kaThorANi, mRdUni kusumAdapi lokottarANAM cetAMsi, ko nu vijJAtu mahiti artha - vajathIya kaThora ane phUlathIya komaLa tevA mahApuruSonA cittane jANavA mATe koNa samartha che? (koI nahi) dvArikAnA vinAzanI vAta sAMbhaLI teo badhAne eka ja preraNA ApatA ke bhagavAna ariSTaneminI pAse dIkSA grahaNa karo. dIkSA lenAra vyakitaonA parivAronuM pAlana poSaNa huM karIza. potAnI paTTarANIo, putro, putravadhuo ane pautrAdi vagere parivAra jano paNa dIkSA levA mATe taiyAra thayA to temane paNa saharSa anumati ApI dIdhI hatI. Avazyaka cUrNimAM varNana che ke teo pUrNa rUpathI guNAnurAgI hatA.marelI kUtarInA zarIramAM khadabadatA kIDAo tarapha najara Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain na karatAM tenA camakatA dAMtanI prazaMsA karI hatI. zrI kRSNa vAsudeva AgAmI utsarpiNI kALanA trIjA ArAmAM 12mA 'amama' nAmanA tIrthaMkara banaze. tyAM teo saMpUrNa karmono kSaya karI siddha paramAtmA banaze. 53 kathAsAra anuttaropapAtika anuttaropapAtika dazA sUtra dvAdazAMgInuM navamuM aMga sUtra che. zreSTha uttama vimAnane anuttara vimAna kahevAya che. bAra devaloka pachI navapraiveyaka vimAna che tenI upara vijaya, vijayaMta, jayaMta, aparAjita ane sarvArthasiddha A pAMca anuttara vimAna che. je sAdhaka potAnA utkRSTa tapa-saMyamanI sAdhanAthI tyAM utpanna thAya che tene anuttaropapAtika anuttara vimAnamAM utpanna thanAra kahyA che. teonuM varNana je zAstromAM hoya tene anuttaropapAtika sUtra kahevAya che. 'dazA' zabda avasthA athavA dazanI saMkhyA sUcaka che. daza saMkhyAno Azaya e che ke A sUtranA prathama vargamAM daza adhyayana che. bIjI apekSAe A sUtra pUrve daza adhyayanAtmaka rahyo haze. vartamAnamAM upalabdha A sUtramAM traNa varga che ane kula (10+13+10) 33 adhyayana che. jemAM prathama be varganA 23 adhyayanamAM zreNikanA 23 dIkarAonuM varNana che. A sUtramAM varNita 33 jIvoe apAra sukha-vaibhavano tyAga karI, vivAhita strIono tyAga karI carama tIrthaMkara pAse dIkSA aMgIkAra karI aMte eka mAsanA pAdopagamana saMthArAthI anuttara vimAnamAM devabhavane prApta karyo. tyAra pachI manuSyapaNe utpanna thaI mokSe padhAraze. prathama varga : jAlikumAra : rAjagRhI nagarImAM zreNika rAjA rAjya karatA hatA. tene dhAriNI nAmanI rANI hatI. teNIe ekadA ardharAtre siMhanuM svapna joyuM. kAlAMtare putra thayo. tenuM nAma jAlikumAra rAkhavAmAM AvyuM. yauvana prApta thatAM ATha kanyAo sAthe vivAha thayA. lagna bAda pitAe bhavanAdi badhuM AThanI saMkhyAmAM ApyuM. ATha karoDa suvarNa ane cAMdInI mahoro Adi jAlikumArane prItidAnanA rUpe ApyuM; je badhI patnIone vaheMcI dIdhuM. tyAra pachI te jAlikumAra potAnA bhavanamAM nATaka, gIta Adi manuSya saMbaMdhI sukhono upabhoga karato rahevA lAgyo. ekadA bhagavAna mahAvIra svAmI padhAryA. nagarInA loko vaMdana - paryupAsanA karavA gayA. zreNika rAjA paNa bhagavAnanI sevAmAM gayA. jAlikumAra paNa gayA. vairAgya vAsita bharapUra dharma dezanA sAMbhaLI saMsArathI virakata thayA. ghare AvI mAtA-pitA pAse saMyamanI anumati meLavI dIkSita thayA. saMyama paryAyamAM Avazyaka sUtranA adhyayana pachI agiyAra aMgone kaMThastha karyA. guNaratna saMvatsara tapanI ArAdhanA karI. bhikSunI bAra pratimAo vahana karI. aMtima samaya nikaTa Avelo jANI bhagavAnanI pAse upasthita thayA ane anazana karavAnI anujJA meLavI. bhagavAnanI anumatithI karIne jAte mahAvratonuM uccAraNa karyuM ane sthavira bhagavaMtonI sAthe vipula nAmanA parvata upara dhIre dhIre caDhI yogya sthAne jaI pAdopagamana saMthAro karyo. eka mahinA sudhI saMthAro cAlyo. tyAra pachI kALadharma pAmatAM sthavira bhagavaMtoe parinirvANano kAyotsarga karyo. temanA bhaMDopakaraNa laI bhagavAna pAse AvyA. prabhune vaMdana-namaskAra karI jAlikumAranA kALadharmanA samAcAra ApyA; ane tenA upakaraNa bhagavAnane soMpyA. tyArapachI gautama gaNadharanA praznanA pratyuttaramAM bhagavAne kahyuM ke jAlikumAra vijaya nAmanA prathama anuttara vimAnamAM batrIsa sAgaropamanI sthitie deva banyA che. tyAMnuM AyuSya pUrNa karI mAnavabhava prApta karI saMpUrNa karmano kSaya karaze. A pramANe zeSa nave bhAIonuM varNana che. te badhA zreNikanA ja putra che. sAtakumAronI mAtA dhAriNI hatI. vehala ane vehAyasanI mAtA celaNA hatI. abhayakumAranI mAtA naMdA hatI. prathama pAMcano soLa varSano dIkSA paryAya hato.te pachInA traNano bAra varSano ane aMtima be no pAMca varSano dikSA paryAya hato. prathama pAMca adhyayanamAM varNita aNagAra kramazaH vijaya, vijayaMta, jayaMta, aparAjita ane sarvArthasiddhamAM utpanna thayA. AgaLanA pAMca aNagAra kramazaH sarvArthasiddha, aparAjita, jayaMta, vijayaMta ane vijaya nAmanA anuttara vimAnamAM utpanna thayA. aMte jAlikumAranI jema badhA jIva mahAvideha kSetramAM manuSyabhava prApta karI mokSe padhAraze. bIjo varga A vargamA tera adhyayana che. jemAM dIrghasena Adi zreNikanA putra ane dhAriNInA aMgajAta tera jIvonuM varNana che. A badhA sagA bhAI hatA. yauvanavayamAM rAjakanyAono tyAga karI bhagavAnanI pAse dIkSita thayA ane soLa varSa sudhI saMyama tapanuM pAlana karyuM. aMte eka mahinAno saMthAro karI, kALadharma pAmI anuttara vimAnamAM utpanna thayA. temanA zruta adhyayana ane tapa AdinuM varNana jAlikumAranI jema samajavuM. A teramAMthI kramazaH be vijaya anuttara vimAnamAM, be vijayaMtamAM, be jayaMtamAM, be aparAjitamAM utpanna thayA, zeSa aMtima pAMca sarvArthasiddha vimAnamAM utpanna thayA. tera bhAIo devAyu pUrNa thatAM mahAvideha kSetramAM janma leze ane yathAsamaya tapa-saMyamanuM pAlana karI saMpUrNa karmono kSaya karI siddha--buddha-mukata thaze. trIjo varga prAcInakALe kAmaMdI nAmanI samRddha nagarI hatI. tyAM jitazatru rAjA rAjya karatA hatA. te nagaramAM bhadrA nAmanI zeThANI rahetI hatI. tene dhanyakumAra nAmano putra hato; je aneka zreSTha lakSaNothI saMpanna hato. pAMca dhAvamAtAothI tenuM lAlana pAlana thayuM. kaLAcAryanI pAse rahI 72 kaLAomAM, aneka bhASAomAM ane zAstromAM pAraMgata thayA. mAtAe tenA mATe tetrIsa bhavano taiyAra karAvyA. khUba ADaMbarathI tenA batrIsa zreSThI kanyAo sAthe lagna thayA. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 Agama-kathAo te dhanyakumAra apAra dhana, vaibhava ane manuSya saMbaMdhI sukhono upabhoga karatAM samaya vyatIta karavA lAgyA. eka vakhata kAkaMdI nagarImAM bhagavAna mahAvIra padhAryA. pariSada dezanA sAMbhaLavA gaI, dhanya kumAra paNa gayA. upadeza sAMbhaLI dhanyakumAra saMsArathI virakata thayA ane mAtAnI anumati meLavI saMyama levAnI bhAvanA vyakata karI. putra mohanA kAraNe vacana sAMbhaLatAM ja mAtA dukha pAmI. thoDo samaya vyatIta thatAM svastha banI ane vilApa karatI putrane samajAvavA lAgI ke he putra! atyAre dIkSA na le. mArA mRtyu pachI tuM dikSA leje. kSaNabhara paNa tAro viyoga mArAthI sahana karI zakAya nahIM. dhanyakumAra mAtAne kahe che ke - mAtA! manuSya jIvana kSaNa bhaMgura che. kAmabhoga avazya tyAgavA yogya che. koNa pahelAM ane koNa pachI mRtyu pAmaze tenI khabara nathI. tethI huM hamaNAM ja saMyama grahaNa karIza. anicchAe mAtAe anumati ApI. te nagarInA jitazatru rAjAe kRSNa mahArAjanI jema bhavya dIkSA mahotsava karyo. bhagavAnanI samakSa pahoMcI dhanyakumAre paMcamaSTi loca karyo. bhagavAne rAjA tathA mAtAnI AjJAthI dIkSA pATha bhaNAvyo. dhanyakamAra have dhanA aNagAra banyA. dIkSAnA divasathI ja dhanA aNagAre AjIvana chaThThanA pAraNe chaThTha karavAnI pratijJA karI. pAraNAmAM paNa AyaMbila karavuM ane evo rUkSa AhAra levo ke jene anya koI yAcaka levA na icche-pheMkI devA yogya hoya. A prakAre abhigraha karI muni pAraNA mATe pharatAM hatAM. teone kayAreka pANI maLe to anna na maLato ane kayAreka AhAra maLe to pANI na maLato. je maLatuM temAM saMpUrNa saMtoSa mAnI, koIpaNa prakArano kheda karyA vinA teo samabhAve vidhipUrvaka AhAra grahaNa karatA. AvuM utkRSTa tapa karavAthI temanuM zarIra hADapiMjara jevuM thaI gayuM. temanA A tapomaya zarIranA aMga-upAMganuM varNana upamAsahita sUtramAM batAvavAmAM AvyuM che. aMte batAvyuM ke dhannA aNagAra tapa tejathI atyaMta zobhI rahyA hatA. ane AtmAnA baLathI ja cAlI rahayA hatA. dhanA aNagAre Avazyaka sUtra ane agiyAra aMgasUtronuM adhyayana karyuM. tapa-saMyamathI AtmAne bhAvita karatA bhagavAnanI sAthe grAmAnugrAma vicAravA lAgyA. eka vakhata bhagavAna rAjagRhI nagarImAM padhAryA. zreNika rAjA darzana karavA AvyA. dharmopadeza sAMbhaLI pUchayuM ke, 'bhaMte! gautama Adi sahita caudahajAra muniomAM sauthI vadhu duSkara kriyA karanAra koNa che.' prabhue pharamAvyuM ke vartamAne sarva muniomAM dhanA aNagAra duSkara karaNI karanAra che ane mahAnirjarA karanAra che. A sAMbhaLI zreNika atyaMta harSita thayA. dhanA aNagAra samIpe AvI dhanya dhanya kahetA temanA guNagrAma karyA. bhakitasabhara vaMdana karyA ane pAchA pharyA. kAlAMtare dhanA aNagAre paNa jAlikumAranI jema vipulaparvata para caDhI saMlekhanA karI. navamAsanI dIkSA pALI, eka mAsano saMthAro karI sarvArthasiddhamAM utpanna thayA. tyAM tetrIsa sAgaropamanI sthiti pUrNa karI mahAvidehakSetramAM manuSya janma pAmI siddha thaze. prastuta adhyayanamAMthI e zikSA levI joIe ke Atma-kalyANanI icchAthI saMsArano tyAga karyA bAda sAdhake kayAMya mamatva na rAkhavuM joIe. zarIranA mamatvano paNa tyAga karI tapa-saMyamamAM puruSArtha karavo joIe. A prakAre ja vartatAM lIdhelo saMyama sArthaka bane che. sunakSatra Adi zeSa navanuM varNana paNa dhanA aNagAranI jema ja samajavuM. nagarI, mAtAnuM nAma tathA dIkSA paryAyamAM kaMIka taphAvata che. te sarve utkRSTa tapa-saMyamanI ArAdhanA karI sarvArthasiddhamAM gayA. A vargamAM 9 mahinA ane 6 mahinAnI dIkSA daramyAna agiyAra aMgonA adhyayananuM varNana mananIya che. trIjA vargamAM vehalakamAra sivAya 9nA pitA dIkSA pUrve divaMgata thaI gayA hatAM. prathama vargamAM zreNikanA prasiddha patra vehala' ane "vehAlaya'nuM varNana che. bIjAmAM hala' nAma AvyuM che ane trIjAmAM vahalla' nAma AvyuM che. A badhA bhinna bhinna che. upalabdha sUtra paddhatimAM nAmanI sAmyatA hovI sahaja che. vipAka gamika sutroH sutro kaMThastha rAkhavAnI paraMparAmAM sugamatA mATe eka sarakhA varNano ke pATho mATe nirdeza no upayoga thato. AmAM lAbAM varNano vAraMvAra na karatAM eka ja pAThano upayoga thato. tethI A sutranA pATho tathA anya aneka sUtranAM keTalAMka pATha gamika (eka sarakhA) che. prastAvanAH A saMsAranA samasta jIvo karmanA vipAka pramANe pravAhita thaI rahyA che. A pravAhamAM jIva zubha karmanA saMyogathI sukhI sAMsArika avasthA prApta kare che ane azubha karmanA saMyogathI duHkhI avasthA prApta kare che. prastuta sUtramAM AvA banne prakAranA AtmAonA jIvana vRttAMtanuM varNana karavAmAM AvyuM che. karma vipAkanA varNananA kAraNe A sUtranuM nAma vipAka sUtra rAkhavAmAM AvyuM che. A agiyAramuM aMgasUtra che. tenA be zrutaskaMdha che. (1) du:kha vipAka ane (2) sukha vipAka. du:khavipAkamAM pApakarmanuM ane sukhavipAkamAM puNyakarmanuM phala pratipAdana karavAmAM AvyuM che. A kathA pradhAna aMga zAstra gaNadhara racita che. bhagavAna mahAvIra svAmIe mokSa padhAratAM pahelAM bhavI jIvonA uddhAra arthe (papapapa) 110 adhyayana duHkha ane sukha vipAkanA pharamAvyA che. vartamAnamAM upalabdha A sUtra 1216 gAthA pramANa che. prathama zrutaskaMdha - duHkha vipAka prathama adhyayana - mRgAputra bhagavAna mahAvIranA vicaraNa kAlamAM mRgagrAma nAmanuM nagara hatuM. vijayakSatriya nAmano rAjA tyAM rAjya karato hato. mRgAdevI tenI rANI hatI. teNe eka bALakane janma dIdho. te mahAna pApa karmonA udayathI prabhAvita hato. te janmathI ja AMdhaLo ane bahero hato. tene AMkha, kAna, nAka, hAtha-paga Adi avayava nahotAM. phakata nizAnI ja hatI. zaramanA kAraNe ane patinI AjJAthI mRgAdevI tenuM gupta rUpe pAlana-poSaNa karatI. tene eka bhoyarAmAM rAkhavAmAM Avyo hato. tene janma pahelAM garbhamAM ja bhasmaka roga lAgu paDayo hato jethI AhAra karatAM turata ja tenA zarIramAMthI parU ane lohI vahetuM. mRgArANIno A prathama dIkaro hato. tyAra pachI Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain kathAsAra cAra putro thayA hatA je suMdara, suDoLa ane rUpa guNa yukata hatA. eka vakhata te nagarImAM bhagavAna mahAvIra svAmI padhAryA. dharmadezanA sAMbhaLavA AvelI pariSadamAM rAjA paNa hatA, sAthe eka dIna-hIna janmAMdha vyakita paNa hatI. jene eka mANasa nAnI gADImAM besADI, kheMcIne ahIM-tahIM laI jato hato. tene joI gautama gaNadhare prazna pUchayo - 'bhaMte! A kevo duHkhI AtmA che. AnA jevo bIjo koI duHkhI nahIM hoya!' uttaramAM bhagavAne bhoyarAmAM rahelA mRgAputranuM varNana karyuM. tethI gautama svAmIe tene jovAnI bhAvanA vyakata karI. mRgA putranuM vibhatsa drazya : bhagavAnanI AjJA laI gautama svAmI mRgArANInA mahele padhAryA. mRgArANI karyA. AvavAnuM kAraNa pUchyuM. gautama svAmIe putra jovAnI bhAvanA vyakata karatAM mRgArANIe potAnA cAra sukamArone upasthita karyA. gautama svAmIe spaSTatA karI ke A putronuM mAre prayojana nathI paNa bhoyarAmAM rAkhela prathama putrane jovo che. mRgArANIe Azcarya pUchayuM ke A gupta vAtanuM rahasya konA dvArA jANavA maLyuM? gautama svAmIe kahyuM ke, sarvajJa, sarvadarzI mArA dharmaguru dharmAcArya bhagavAna mahAvIra svAmI dvArA mane jANavA maLyuM che. tyArapachI bhagavAnanA jJAnano tathA atizayano paricaya Apyo. mRgArANIe bhojananI gADI bharI, gautama svAmIne doratI bhoyarA pAse pahoMcI daravAjo kholatAM ja asahya durgadha AvI. nAka DhAMkIne banne aMdara gayA. mRgArANIe te putranI pAse AhAra rAkhyo. khUba AsakitathI, zIvratAe te AhAra khAI gayo. tatkALa te AhAra pariNamana thaI, pacI jaI rasI ane lohInA rUpamAM bahAra Avyo tene paNa te cATI gayo. A lomaharSaka bIbhatsa chatAM dayanIya dazya joI gautama svAmI pAchA AvyA. bhagavAnane tenI durdazAnuM kAraNa pUchyuM tyAre bhagavAne teno pUrvabhava kahyo - IkAI rAThoDa - bhAratavarSamAM zatakAra narezanA pratinidhi vinayavardhamAna nAmanA kheDano zAsaka IkAI' nAmano rASTrakUTa (rAThoDa) hato. A rASTrakUTa atyaMta, adharmI, adharmAnuyAyI, adharmaniSTha, adharmadarzI, adharmaprajvalana evaM adharmAcArI hato. Adarza zAsakamAM je vizeSatA hovI joIe temAMthI eka paNa nahatI. eTaluM ja nahi, te dareka rIte bhraSTa ane adhama zAsaka hato. prajAne vadhune vadhu pIDavAmAM ja AnaMda mAnato hato. te lAMca lenAra hato. niraparAdha loko upara jUThA Aropa mUkI temane parezAna karato hato. rAta-divasa pApa kRtyomAM tallIna raheto. tIvratara pApakarmonA AcaraNathI tAtkAlika phaLa e maLyuM ke tenA zarIramAM asAdhya soLa mahAroga utpanna thayA. A rogonA phaLa svarUpa hAya voya karato mRtyu pAmyo. pApanA phaLane bhogavavA pahelI narakamAM nArakI paNe utpanna thayo. narakamAM eka sAgaropamanuM lAMbuM AyuSya bhogavyA pachI ahI mRgA putranA rUpe janma lIdho. AgAmI bhavo :-mRgAputranA bhUtakALanI A kathA sAMbhaLIne gautama svAmIe tenA bhaviSya mATe pUchayuM. bhagavAne mRgAputranuM bhaviSya batAvatAM kahyuM ke - (1) ahIM 26 varSanuM AyuSya pUrNa karI prathama (8) siMharUpe janma leze. narakamAM utpana thaze. (9) cothI narakamAM jaze. (2) eka sAgaropamanuM narakanuM AyuSya bhogavI (10) upara jAtimAM janma leze. siMharUpe utpana thaze. (11) pAMcamI narakamAM jaze. tyAra pachI prathama narakamAM utpana thaze. (12) strIrUpe pApAcAranuM sevana karaze. sarIsarpa thaze. (13) chaThThI narakamAM jaze. tyArapachI bIjI narakamAM jaze. (14) manuSya bhavamAM adharmanuM sevana karI. (6) pakSI yonimAM utpanna thaze. (15) sAtamI narakamAM jaze. (7) trIjI narakabhUmimAM jaze. tyAra pachI lAkho vakhata jalacara jIvonI sADA bAra lAkha kulakoTimAM catuSpadomAM, uraparisarpomAM, bhujaparisapamAM, khecaromAM, caherendriyamAM, teIndriyamAM, beIndriyamAM, vanaspatimAM, vAyukAya, apakAya, teukAya tathA pRthvIkAyamAM lAkho-lAkho vakhata janma dhAraNa karaze. dIrghakALa sudhI bhavabhramaNa karI apAra vedanAo bhogavyA pachI baLadanA rUpe janmaze. tatpazcAt tene manuSya bhavanI prApti thaze. tyAM saMyamanI ArAdhanA karI prathama devalokamAM utpanna thaze. tyAMthI mahAvideha kSetramAM janma laI siddha thaze. preraNA - zikSA:- A adhyayanathI maLato bodha:(1) zAsananA mAdhyama dvArA prApta sattAno durupayoga karavAvALA, lAMca lenAra, prajA upara anucita kara-bhAra lAdanAra, te sivAya anya AvAM pApAcaraNo karanArAonA bhaviSyanuM A nirmaLa darpaNa che. AjanA vAtAvaraNamAM prastuta adhyayana ane AgaLanAM adhyayana paNa upayogI che. patinI AjJAthI mRgArANIe duHssaha durgadhayukata te pApI putranI paNa sevA karI hatI. A kartavyaniSThA evuM patiparAyaNatAno anupama Adarza che. (3) pApI, adharmiSTha AtmA pote duHkhI thAya che ane anyane duHkhI kare che. jevI rIte khAdya sAmagrImAM paDelI mAkhI. sattA ane puNyanA nazAmAM vyakita koInI paravAha nathI karato. bhaviSyanA karmabaMdhano paNa vicAra nathI karato. tema chatAM duHkha dAyI karmo to bhogavavA ja paDe che. tethI nAnA-moTA koIpaNa prANIne mana-vacana-kAyAthI kaSTa pahoMcADatAM prANIo potAnA mATe duHkhano pahADa taiyAra kare che. (5) saudarya-pUrNa dazyane jovAnI Asakita sAdhune mATe akalpanIya che. paNa gaMbhIra jJAna, anuprekSA, anveSaNa Adi hetue jANavA-jovAnI jijJAsA thavI te alaga bAbata che. te gItArthanI AjJAnusAra karavuM joIe. jevI rIte gautama svAmI AjJA laI mRgA putrane jovA bhoyarAmAM gayA hatA. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 Agama-kathAo bIjuM adhyayana - ujijhataka A adhyayananuM nAma 'ujijhataka che. AmAM te nAmanA duHkhI bAlakanuM jIvana vRttAMta che. vANijyagrAmamAM vijayamitra sArthavAhano ujijhataka nAmano dIkaro hato. te sarvAga suMdara ane rUpa saMpanna hato. saMyogavazAt ujijhatakanA mAtA-pitA kALadharma pAmyA. thoDuM ghaNuM dhana hatuM te naSTa thaI gayuM. rAja karmacArIoe laI lIdhuM ane ujijhatakane gharamAMthI bahAra kADhI mUkayo. zULInI sajA -te sArthavAha putra nagaramAM bhaTakato aneka durbasanono bhoga banyo. dArU pIvo, jugAra ramavo, corI karavI ItyAdi pravRttimAM samaya pasAra karatAM have kAmadhvajA vezyAnA ghare pahoMcyo. tyAM tenI sAthe bhoga bhogavavA lAgyo. ekadA mitrarANInA udare zULaroga utpanna thatAM rAjAe tene tarachoDI dIdhI. pote kAmadhvajAnA AvAse javA-AvavA lAgyA. tyAM ujijhatakane jotAM tene kADhI mUkayo. rAjA svayaM gaNikA sAthe mAnaSika viSayabhogono upabhoga karavA lAgyo. ujijhataka vezyAmAM Asakata hato. taka maLatAM te cUkato nahi. eka vakhata rAjA tene joI gayo. pracaMDa gussAmAM tene zULIe caDhAvavAno Adeza karyo. rAjAnA Adeza anusAra rAjakarmacArI tene bAMdhI, judA judA prakAre mArapITa karatA, nagaramAM pheravI rahyA hatA. te vakhate bhagavAna mahAvIranA prathama ziSya gautama svAmI chaThThanA pAraNe bhikSA mATe vANijyagrAma nA prathama ziSya gautama svAmI chaThThanA pAraNe bhikSA mATe vANijyagrAmamAM padhAryA. rastAmAM teoe nAka-kAna kApelA, hAthane pITha pAchaLa bAMdhela, beDIo paherAvela ujijhatakane joyo. jenA zarIramAMthI tala-tala jeTaluM mAMsa kADhI teneja khavaDAvatA hatA athavA pakSIone khavaDAvatA hatA. mANaso tene seMkaDo pattharo tathA cAbukono mAra mAratA hatA. gautama svAmI gocarI vahorI bhagavAna pAse AvyA ane rastAmAM joyela mANasanI duHkhamaya avasthAnuM kAraNa pUchayuM. pUrvabhava:-bhagavAne tenA pUrvabhavanuM varNana karyuM. A jaMbudvIpamAM hastinApura nAmanuM nagara hatuM. sunaMda nAmano rAjA hato. tenI khUba vizALa gozAlA hatI. jyAM aneka pazu nirbhaya thaIne rahetAM hatAM ane pracura bhojana-pANI letAM hatAM. te nagaramAM bhIma nAmano koTavALa raheto hato. je adharmiSTha hato. eka vakhata tenI patnI utpalAe pApabuddhivALA eka putrane janma dIdho. tenA janma samaye gAyo ane bIjA prANIo bhayabhIta thayA, AkraMda karyo trAhita thayA jethI tenuM nAma gotrAsaka rAkhavAmAM AvyuM. teno mukhya svabhAva pazuone du:kha devAno eTale ke mAravuM, pITavuM tathA aMgone hIna karavA. te haMmezA aDadhI rAtre uThI gauzALAmAM jato ane pazuone saMtrasta karI AnaMda mAnato. sAthe ja mAMsa-madirAnA sevanamAM masta raheto. A prakAre krUra AcaraNa karato thako 500 varSanuM AyuSya pUrNa karI bIjI narakamAM utpanna thayo. tyAM traNa sAgaropamanI sthiti pUrNa karI ahIM ujijhataka kamAra banyo ane pUrvakata zeSa karmone A dArUNa duHkho dvArA bhogavI rahyo che. ujijhatakano pUrvabhava sAMbhaLI bhaviSyanA viSayamAM gautama svAmIe pUchayuM. bhagavAne bhaviSya bhAkhyuM - Aje sAMje zUlI upara 25 varSanuM AyuSya pUrNa karI prathama narakamAM utpanna thaze. tyAMthI pApiSTha vAMdaro thaze. tyAra pachI vezyAputra priyasena nAmano kRta napuMsaka thaze. tyAM ekavIsa varSanuM AyuSya pUrNa karI, mRtyu pAmI prathama narakamAM utpana thaze. A rIte mRgAputranI samAna naraka-tiryaMca gatimAM bhavabhramaNa karaze. aMte pADo banaze. tyAMthI kALa karIne zreSThiputra thaze. saMyama pAlana karI devalokamAM jaze. tyAMthI mahAvidehakSetramAM mokSa prApta karaze. preraNA zikSAH janma janmAMtara sudhI pApAcaraNanA saMskAra cAle che. teja rIte dharmanA saMskAronI paNa aneka bhava sudhI paraMparA cAle che. mAMsAhAramAM Asakata vyakitane ane niraparAdha bhoLA pazuone saMtrAsita karanArane A bhavamAM tathA bhavobhavamAM vicitra viTaMbaNAo bhogavavI paDe che. trIjuM adhyayana - abhagnasena A adhyayananuM nAma 'agnisena che. AmAM te nAmanA eka cora senApatinuM jIvana vRttAMta che. prAcIna kALamAM purimatAla nAmanuM nagara hatuM. tyAMno rAjA mahAbaLa hato. nagarIthI thoDe dUra corapallI hatI, temAM vijaya cora 500 corono senApati hato. te mahA adharmI hato. tenA hAtha lohIthI raMgAyelA rahetA. purimatAla tathA AsapAsanA badhA gAmanA lokone te trAsa pahoMcADato hato. te mRtyu pAmatAM teno dIkaro agnisena corono senApati banyo. te paNa pitA jevo ja adharmI hato. eka vakhata nagaravAsIoe mahAbaLa rAjA pAse agnisenanI phariyAda rajU karI. rAjAe koTavALane Adeza Apyo - 'corapallI upara AkramaNa karI agnisenane jIvato pakaDI hAjara karo.' koTavALa senA sahita pallImAM gayo. yuddha thayuM. corono vijaya thayo. koTavALe AvI kahyuM ke baLathI pakaDavo azakaya che. senApatine ugradaMDa:- rAjAe chaLakapaTathI pakaDavAno nirNaya karyo. agnisenanA corone aneka prakAranI sAmagrIo mokalavA lAgyA. tyAra pachI senApatine paNa ucita samaye amUlya bheTa mokalAvatA. eka vakhata dasa divasano pramoda mahotsava ujavavAno nirNaya karyo. jemAM cora vagerene AmaMtraNa apAyA. coranA senApatine khUba sanmAnapUrvaka rahevA sthAna ApyuM. pachI temanA sthAne khAdya sAmagrI tathA viziSTa madirAo mokalAvI. coro khAI-pI nazAmAM cakacUra banI bebhAna banyA. tyAre rAjAe tene pakaDI lIdho. baMdhanathI bUrI rIte baMdhAyela abhagnasenane enaka prahArothI daMDatA thakA nagaramAM pheravyo. 18 cauTA upara tenI durdazA thaI. tenI mAtA Adi aneka parivArajanone tenI sAme ja cauTA upara mAra mArI jabarajastIthI teone tenuM mAMsa khavaDAvatA ane lohI pIvaDAvatA. 18 cauTA upara AvI durdazA karI tenA samasta svajana parIjanone motane ghATa utArI nAkhyA ane tyAra pachI agnisenane zULIe caDhAvavAmAM Avyo. gautama svAmI bhikSArtha bhramaNa karatAM koI cauTA upara coranI durdazA joI bhagavAna pAse AvyA. tenA du:khonuM kAraNa pUchatAM pUrvabhava kahyo. pUrvabhava:-A parimatAla nagaramAM nirNaya nAmano IMDAno vepArI raheto hato. te IMDAne bAphI-pakAvI nokaro dvArA rAjamArga upara Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 57 kathAsAra vecato. pote paNa iMDAne khAto ane zarAba pIvAmAM AnaMda mAnato A rIte pApamaya pravRtti karato 1000 varSanuM AyuSya bhogavI trIjI narakamAM utpanna thayo tyAMnuM sAta sAgaropamanuM AyuSya pUrNa karI abhagnasena cora senApati banyo che. rAjA dvArA chaLa kapaTathI pakaDAI duHkhamaya vedanA sahI rahyo che. AgAmIbhava :-bhUtakALanI vAta sAMbhaLyA pachI bhaviSya jANavAnI jijJAsA gautama svAmIne thaI. bhagavAne te paNa prakAzyuM. Aje ja zULI u52 70 varSanuM AyuSya pUrNa karI prathama narakamAM utpanna thaze. pachI mRgAputranI samAna bhavabhramaNa karaze. aMte banArasamAM 'suvara' banaze. zikArIo dvArA mAravAmAM Avaze. pachI zreSThIputra thaI saMyama svIkArI devalokamAM jaze, tyAMthI mahAvidehamAM ane mokSe jaze. zikSA - preraNA - :- zArIrika bala keTaluMya paNa hoya paraMtu jyAre pApano kuMbha bharAI jAya to phUTatA vAra na lAge. pApakRtyo karanAro cora pote abhagnasena zakitathI nahi paNa kapaTathI pakaDAyo ane A bhavamAM ja ghora duHkho prApta karI AgaLa paNa duHkhone ja pAmyo. mATe karma karatAM pahelAM ja tenA phaLa(vipAka)no vicAra karavo . cothuM adhyayana - zakaTakumAra ja A adhyayananuM nAma zakaTakumAra che. AmAM te nAmanA duHkhI bALakanuM jIvana vRttAMta che. sAhaMjaNI nAmanI nagarImAM mahAcaMdra rAjAno suSeNa nAmano pradhAna hato. te ja nagaramAM subhadra sArthavAhano zakaTakumAra nAmano putra hato. je suMdara evaM rUpa saMpanna hato. durbhAgyavaza tenA mAtA-pitA kALadharma pAmyA. ujijhatakanI samAna ene paNa gharamAMthI bahAra kADhI mUkAyo. bhaTakato bhaTakato te sudarzanA vezyAne tyAM pahoMcyo. tyAM ja bhogAsakata banI rahevA lAgyo. eka vakhata suSeNa maMtrIe tene vezyAnA gharamAMthI hAMkI kADhayo ane te vezyAne potAnI patnI svarUpamAM svIkArI lIdhI. kayAreka moko maLatAM zakaTakumAra paNa maMtrI patnI vezyAnA ghare gayo arthAt sudarzanA pAse pahoMcyo. saMyogavazAt maMtrInuM Agamana thatAM pakaDAI gayo. maMtrIe tene rAjA pAse upasthita karyo. 'mArA aMtaHpuramAM praveza karavAno aparAdha karyo che' A pramANe phariyAda karatAM rAjAe kahyuM, 'tamane yogya lAge te daMDa karo.' zakaTa ane sudarzanA bannene bAMdhI cauTA upara mAratA mAratA nagaramAM pheravyA. gautama svAmInuM nagarImAM bhikSArthe padArpaNa thayuM. bannenI durdazA joI bhagavAna pAse dayanIya dazyanuM varNana karI tenuM kAraNa pUchayuM. bhagavAne tenA pUrvabhavanuM varNana karyuM. : pUrvabhava : A bhAratavarSamAM chagalapuramAM chaNika nAmano kasAI raheto hato je dhanADhaya chatAM adharmI hato. te mAMsa-madirA sevanamAM Asakata hato. te seMkaDo--hajAro pazuo rAkhato. mukhyatAe bakarAnA mAMsano vyApAra karato hato tema chatAM mRga, gAya, baLada, sasalA, sUvara, siMha, mora, pADA AdinuM mAMsa paNa vecato hato. pazuonuM mAMsa pakAvI nokaro dvArA nagaramAM vecato ane pote paNa khAto. AvI pApamaya pravRttine te potAnuM sarvottama kattavya samajato. tethI kaliSTa karmonuM upArjana karI, sAtaso varSanuM AyuSya pUrNa karI cothI narakamAM utpanna thayo. tyAM dasa sAgaropamanuM AyuSya pUrNa karI. duHkhamaya jIvana pasAra karI ahIM zakaTakumAra banyo che. vezyAmAM Asakata thavAthI ane pUrvakRta karmonA udayathI AvI durdazA thaI che. AgAmI bhaga : have cauTA upara pheravI bannene vadhasthAne laI javAmAM Avaze. tyAM garama loha pratimAthI AliMgana karAvaze. A prakAre Aje ja mRtyu pAmI banne prathama narakamAM utpanna thaze. tyAMthI nIkaLI baMne cAMDAla kuLamAM yugala svarUpe utpanna thaze. tyAM paNa bannenA nAma zakaTa ane sudarzanA rAkhavAmAM Avaze. yauvana vaya prApta thatAM banne pati-patnI banaze. tyAM paNa aneka pApakarmonuM upArjana karI prathama narakamAM jaze. pachI mRgAputranI samAna saMsAra bhramaNa karatAM aMte maccha thaze. tyAMthI zreSThIputra banI saMyama grahaNa karaze. tyArabAda prathama devalokamAM utpanna thaze. tyAMthI cyavI mahAvideha kSetramAM jaI mokSe jaze. bodhaH- A adhyayanamAM mAMsAhAra, paMcendriya vadha, vezyAgamana madyapAna Adi durvyasanonuM kaDavuM pariNAma batAvyuM che. atyaMta bhAgyazALI AtmA ja vyasanathI mukata rahI zake che. mATe sukha icchanAra mAnavIe sadAya kusaMgata ane durvyasanano tyAga karavo joIe. pAMcamuM adhyayana - bRhaspati datta te A adhyayananuM nAma bRhaspati datta che. te nAmanA rAja purohitanuM jIvana vRttAMta A adhyayanamAM varNavela che. kauzAmbI nagarImAM zatAnIka rAjAno udAyana nAmano rAjakumAra hato. somadatta rAja purohita hato. teno bahuspatidatta sarvAMga suMdara putra hato. rAjAnuM mRtyu thatAM udAyana rAjA banyo ane bRhaspatidatta purohita banyo. purohita rAjAno bAla mitra hato, vaLI purohita karma karatAM rAjAnA koIpaNa sthAnamAM niHsaMkoca berokaToka gamanAgamana karato. aMtaHpuramAM paNa kasamaye javA lAgyo. A pramANe aMtaHpuramAM vAraMvAra jatAM mahArANI padmAvatI devImAM Asakata thayo ane yatheccha bhoga bhogavavA lAgyo. ekAeka udAyananI najaramAM jhaDapAI gayo. pracaMDa krodhamAM AvatAM zULInI sajA pharamAvI. rAja karmacArIoe tene baMdhanothI bAMdhI, mAratAM-pITatAM, tenuM mAMsa tene ja khavaDAvatAM ghoSaNA karatAM nagaramAM pheravyo. "bRhaspatidatta potAnA aparAdhathI eTale ke kukarmothI duHkhI thaI rahyo tene anya koI duHkha nathI ApatA." prabhu mahAvIranA prathama gaNadhare bhikSArthe bhramaNa karatAM A dArUNa dazya joyuM. prabhu pAse jijJAsA vyakata karatAM prabhue teno pUrvabhava kahayo . pUrvabhava - prAcIna kALamAM sarvatobhadra nAmanuM nagara hatuM. jitazatru rAjAno mahezvaradatta nAmano purohita hato. te rAjAnI rAjyavRddhi mATe haMmezA eka brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane kSudranA bALakanuM hRdaya kADhI tenAthI zAMti homa karato. aSTamI--caturdazInA be--be bALako, caumAsInA cAra-cAra bALako, cha mAsIe ATha-ATha bALako, saMvatsarIe 16-16 bALakonA hRdayano zAMtihoma karato. rAjA jo yuddha mATe prayAsa karatA to 108-108 brAhmaNa AdinA bALakono havana karato. saMyogavaza evuM Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58. Agama-kathAo karavAthI rAjA sadA vijayI banato. tethI rAjAne vizvAsa besI gayo. A prakAre ati rudra, bIbhatsa, kUra pApakarma karatA tenA 3000 varSa nIkaLI gayA. aMte kALadharma pAmI pAMcamI narakamAM gayo. tyAM sattara sAgaropamanuM AyuSya bhogavI bRhaspatidatta banyo che. ahIM pUrvakRta avazeSa karma bhogavI rahyo che. bhaviSya :- Aje sAMje 64 varSanuM AyuSya bhogavI zULI dvArA mRtyu pAmI prathama narakamAM utpanna thaze. kramazaH badhI ja narakamAM temaja ekendriya, vikalendrimAM mRgAputranI samAna bhavabhramaNa karaze. aMte hastinApuramAM mRga thaze. jALamAM phasAI mRtyu pAmaze. tyAMthI zreSThIputra thaI saMyama laI devalokamAM utpanna thaze. pachI mahAvideha kSetramAM jaI mokSe jaze. zikSA - preraNA - bodha :- A adhyayanamAM hiMsAnA krUra pariNAmonuM ane parastrIgamananuM duSpariNAma batAvavAmAM AvyuM che. vyakita keTalIya caturAI kare paNa pApa kayAreka to pragaTa thaI ja jAya. bhogAzakitane kAraNe rANI sAthe pakaDAtA bRhaspatidatta rAjapurohita te ja bhavamAM dAruNa duHkhe mRtyune pAmI bhavobhava sudhI narakano mahemAna thayo. mATe mana ane icchAo para aMkuza rAkhavo e ja sukhI thavAno mArga che. chaThuM adhyayana - naMdivardhana A adhyayananuM nAma naMdivardhana che. AmAM rAjakumAra naMdivardhananuM jIvana vRttAMta che. mathurA nagarImAM zrIdAma nAmano rAjA rAjya karato hato. tene naMdivardhana nAmano putra hato. te sarvAMgasuMdara evaM lakSaNayukata hato. yathA samaye tene yuvarAja banAvavAmAM Avyo paNa zrIdAmanI uMmara lAMbI hatI tethI yuvarAjanI 60 varSanI uMmara thavA chatAM rAjya na maLyuM. rAjyalisA baLavattara banI. teNe rAjAnA mRtyunI vAMchA zarU karI ane mAravAno upAya vicAravA lAgyo. koI anya upAya na maLatAM teNe rAjAnI hajAmata karanAra hajAmane aDadhA rAjyano lobha batAvI rAjAnA gaLAmAM chUrI bhoMkI devAno upAya batAvyo. hajAme eka vakhata svIkAra to karI lIdho paNa pachI DarI gayo. bhayano mAryo badho vRttAMta rAjAne jaNAvI dIdho. rAjA rAjakumAra upara atyaMta kopita thayA ane mRtyudaMDa jAhera karyo. rAjapuruSo dvArA baMdhanamAM bAMdhI, aneka pIDAo ApatAM nagaramAM pheravyo. (cauTA upara) ati uSNa siMhAsana upara tene besADI, lokhaMDa, trAMbu tathA zIzA AdinA garama jalathI abhiSeka karavA lAgyA. te vakhate gautama svAmI bhikSArthe padhAryA. dayanIya dazya joI bhagavAna pAse nivedana karyuM. pUrvabhava jANavAnI jijJAsA vyakata karI. pUrvabhava:- siMhapura nagaramAM siMharatha rAjAno duryodhana nAmano jelara hato. je adharmI evaM saMkaliSTa pariNAmI hato. tenI pAse daMDa devAnA aneka sAdhano hatA. rAjanA aparAdhI, cora, lUTArA, ghAtaka, laMpaTa Adi koIpaNa vyakita jelamAM Ave tene nirdayatApUrvaka aneka prakAranI yAtanAo Apato. koIne hAthI, ghoDA, UMTa, bheMsa, bakarA Adi pazuonuM mUtrapAna karAvato. koIne tapta tAMbu, loDhuM, zIzuM pIvaDAvato. vaLI koIne vibhinna prakAranA baMdhanothI majabUta bAMdhato. zarIrane vALato, saMkocato athavA zastrothI cIrato. koIne cAbUka AdithI mAra mArI adhamUo karI deto. hADakAnA cUrecUrA karI nAkhato. uMdhA laTakAvI chedana karato. kSAra mizrita telathI mardana karAvato. aneka marma sthAnomAM khIlAo Thokato. hAtha-paganI AMgaLIomAM soIo bhokato; ane tenAthI jamIna khodAvato. bhInA cAmaDAthI zarIrane bAMdhI taDakAmAM besADato. cAmaDuM jyAre sUkAI jatuM ane saMkocAI jatuM tyAre tene kholI nAkhato. A prakAre bahu pApakarma karato 3100 varSanuM AyuSya pUrNa karI chaThThI narakamAM utpanna thayo. tyAM 22 sAgaropama sudhI dArUNavedanA bhogavI naMdivardhana rUpe pedA thayo che. Aje 60 varSanuM AyuSya pUruM karI prathama narakamAM jaze. ghora duHkho bhogavatAM bhavabhramaNa karaze aMte maccha banIne mRtyu pAmaze. tyAra pachI zreSThI putra thaI saMyama leze. tyAMthI prathama devalokamAM utpanna thaI, mahAvidehakSetramAM jaI siddha thaze. zikSA pitA ane putrano saMbaMdha nikaTano sneha saMbaMdha kahevAya paraMtu pUrva bhavanA azubha karmono saMyoga hovAnA kAraNe te dveSI ane verInAM kAma karI jAya che. rAjakumAra rAjAne mAravA icche ane tenA pariNAme rAjA rAjakumArane dAruNadaMDa ApI marAvI nAkhe che. A saMsAranA saMbaMdha badhA puNyAdhIna che mATe zubhakarma karI AtmAno vikAsa karavo joIe ane karmakSaya karavAmAM ja puruSArtha karavo joIe. sAtamuM adhyayana - uMbaradasta AmAM prabala azAtA vedanIya karmanA udayavALA sArthavAha putranuM duHkhI jIvana vRttAMta che. bAlakanI dardazA:- pATalIkhaMDa nAmanA nagaramAM siddhArtha rAjA raheto hato. te nagaramAM sAgaradatta sArthavAha paNa raheto hato. temanI gaMgadattA nAmanI patnI hatI. te mRtavaMdhyA hatI. koI yakSAyatanamAM strIonA samUhanI sAthe pUjana karyuM ane putranI yAcanA karI. putra thatAM teno dAna-bhaMDAra bharavAnuM AzvAsana daI yakSanI mAnyatA karI. kAlAMtare eka putrane janma Apyo. yakSanI smRtimAM tenuM nAma uMbaradata ApyuM. tenI nAnI uMmaramAM ja mA-bApanuM mRtyu thayuM. tenu dhana lokoe temaja rAjapuruSoe harI lIdhuM ane tene gharamAMthI bahAra kADhI mUkayo. durvyasanI banyo. tIvra pApodaye soLa mahAroga pedA thayA. tenA hAtha-paganI AMgaLIo saDavA lAgI. nAka-kAna gaLI gayA. zarIranA ghA mAMthI parU vahevA lAgyuM. vividha vedanAthI te kaSTotpAdaka, karuNAjanaka evaM dInatA pUrNa zabda pokArI rahyo hato. asahAya banI jyAM-tyAM bhaTakato raheto. tenI pAse mATInuM ThIbaDuM hatuM. temAM bhojana karato. hajAro mAkhIonuM jhuMDa tenI AsapAsa pharatuM. gharagharamAM bhIkha mAMgI te jIvana pasAra karato hato. gautama svAmIe chaThThanA pAraNAnA hetue nagarInA pUrva daravAjAmAMthI praveza karyo. tyAM teoe A duHkhI mANasane joyo. bIjA chanA pAraNe dakSiNanA daravAjethI praveza karyo, trIjA chaThThanA pAraNe pazcimanA daravAjethI praveza karyo. cothA chaThThanA pAraNe uttara Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 59 kathAsAra dizAnA daravAjethI nagara praveza karyo. saMyogavaza cAre dizAnA rastAmAM duHkhI uMbaradattane joyo. jijJAsA thatAM bhagavAnane pUchayuM. bhagavAne teno pUrvabhava kahyo. (koI abhigraha vizeSanA kAraNe athavA bIjA bIjA ghare gocarI mATe vividha daravAjAothI praveza karyo haze .) pUrvabhava :- A jaMbudrIpanA bharatakSetramAM vijayapura nagaramAM dhanvaMtarI nAmano rAjavaidya hato. te kanakaratha rAjAnA aMtaHpuramAM, zrImaMta temaja garIba badhAnA dardano upacAra karato. upacAra evaM pathyamAM te lokone maccha, kaccha, grAha, magara, suMsumAra Adi jalacaronuM tathA bakarA, suvara, mRga, sasalA, gAya, bheMsa, gheMTA Adi pazuonA mAMsano AhAra karavAnI preraNA karato. keTalAkane A vaidha tItara, bataka, kabUtara kUtarA, mora AdinuM mAMsa khAvAnI salAha Apato. pote paNa ukata prakAranA mAMsa pakAvIne khAto. A prakAranI pApakarmanI vRttithI teNe 3200 varSanI uMmara vyatIta karI mRtyu pAmI chaThThI narakamAM utpanna thayo.(asAtA vedanIyano utkRSTa baMdha 30 koDA koDI sAgara tathA abAdhA kALa 3000 varSano che. AthI moTu AyuSya ane 3000 varSathI vadhAre kALa sudhI pApanu AcaraNa karanAra teja bhavamAM karma udayathI asAtA bhogave che.) tyAM 22 sAgaropamanuM AyuSya bhogavI, dAruNa du:khathI pIDAto mRtyu pAmI ahIM uMbaradatta banyo che; je avazeSa karmone bhogavI rahyo che. bhaviSya - ahIM 72 varSanuM AyuSya pUrNa karI duHkhamaya jIvana pasAra karI prathama narakamAM utpanna thaze. saMsAra bhramaNa karato thako aMte hastinApuramAM kUkaDA tarIke utpanna thaze. tyAM koInA dvArA marIne pachI zreSThiputra banI saMyama ArAdhana karaze; tyAre prathama devalokamAM utpanna thaze. tyAMthI mahAvidehamAM jaI mokSe jaze. AThamuM adhyayana - zaurikadatta zauryapura nAmanA nagaramAM zauryadatta nAmano rAjA rAjya karato hato. tyAM zauryAvataMsaka udyAnamAM zaurya nAmanA yakSanuM yakSAyatana paNa hatuM. te nagarImAM samudradatta nAmano mAchImAra raheto hato. tenI patnI samudradattA mRta bALakone janma ApatI hatI. zauryayakSanI mAnyatA karavAthI eka jIvita bALakanI prApti thatAM tenuM nAma zaurikadatta rAkhyuM. samudradatta mAchImAra mahA adharmI evaM nirdayI hato. te mRtyu pAmyo. teno putra paNa tenA jevo ja adharmI banyo. tenA aneka nokaro yamunA nadImAM jaI mAchalIo pakaDI tenA DheranA Dhera ubhA karatA. pachI tene sUkavI, bAphIne vecatA hatA. zaurikadatta pote paNa mAchalIo khAto ane madirAonuM sevana karato hato. eka vakhata mAchalIno AhAra karatAM zaurikadattanA gaLAmAM mAchalIno kAMTo phasAI gayo. anekAneka upAyo karavA chatAM kAMTo na nIkaLyo te kAraNe pracaMDa vedanA bhogavato duHkha pUrvaka samaya vyatIta karavA lAgyo. pIDAmAM tenuM zarIra hADapIMjara jevuM thaI gayuM. tenA vamanamAMthI lohI, parU tathA kIDAo nIkaLatA. saMyogavazAt gautama svAmI bhikSArthe jatAM temanI dRSTi zaurikadatta upara paDI. zaurikadatta kaMTakanI vedanAthI AkraMda karI rahyo hato. tene jotAM loko kahetA - 'aho! A narakatulya vedanA anubhavI rahyo che.' pUrvabhava teno pUrvabhava pUchatAM bhagavAne A prakAre varNana karyuM - naMdIpuramAM mitrarAjAno zriyaka nAmano rasoIyo hato. tenA mAchImAra, zikArI tathA pakSIghAtaka nokaro hatA; je tene aneka prakAranuM mAMsa lAvI ApatA. te rasoIyo aneka jalacara, sthalacara ane khecara jIvonA mAMsanA nAnA--moTA, lAMbA--goLa aneka AkAromAM TukaDA karI vividha prakAre pakAvato. arthAt agnithI, baraphathI, tApathI, havAthI pakAvato. kayAreka kALA, lIlA, lAla banAvato hato to kayAreka tene drAkSa, AMbaLA, kavITha AdinA rasothI saMskArita karato. = A prakAranI tallInatA pUrvaka bhojanavidhithI zAka Adi banAvato ane rAjAne prasanna rAkhato. pote paNa AvI vastuo vAparI pAMca prakAranI madirAo bhogavato. A prakAranuM pApamaya jIvana 3300 varSa sudhI pasAra karyuM. tyAMthI mRtyu pAmI chaThThI narakamAM utpanna thayo. tyAM 22 sAgaropama sudhInuM duHkha bhogavI ahIM zaurikadatta thayo. bhaviSya :- ahIM narakatulya du:kho bhogavI pahelI narakamAM utpanna thaze. tyAMthI nIkaLI mRgAputranI jema saMsAra bhramaNa karaze. aMte maccha banI mAryo jaze; ane pachI zreSThIputra banI saMyama grahaNa karaze. tyAMthI prathama devalokamAM jaze. tyAra pachI mahAvideha kSetramAM jaI mokSe jaze. zikSA ane preraNA :- saMsAramAM nokarI, vyApAra Adi Avazyaka kArya karavA paDe to temAM tallIna thavuM na jAIe. kAraNa ke tevA pariNAmothI atyaMta du:khadAyI karmono baMdha paDe che. vartamAnamAM masta rahevAvALA ane bhaviSyano vicAra na karavAvALA yatheccha pApa pravRttithI potAnuM bhaviSya atyaMta saMkaTamaya banAve che. navamuM adhyayana - devadattA rohitaka nAmanA nagaramAM vaizramaNadatta nAmano rAjA rAjya karato hato. tene zrI devI nAmanI rANI ane puSpanaMdI rAjakumAra hato. te nagaramAM datta nAmano eka zeTha raheto hato. tenI devadattA dIkarI hatI. te tarUNAvasthAmAM pravezI. sakhIo sAthe rAjamArga upara ramatAM vaizramaNadattanI AMkhamAM vasI gaI. tenA pratye te AkarSita banyo. teNe potAnA rAjakumAra puSpanaMdI mATe mAMgaNI karI. datta zeThe teno svIkAra karyo ane rAjasI ThAThamAThathI puSpanaMdI ane devadattAnA lagna thaI gayA. teo sukhapUrvaka rahevA lAgyA. kAlAMtare vaizramaNadatta rAjA kALadharma pAmyA. puSpanaMdI rAjA banyo. pitAnI gerahAjarImAM mAtA zrI devInI atyaMta bhakita karI. zrI devI so varSanA thayAM; tethI puSpanaMdI mAtAnI sevAmAM vadhune vadhu samaya gALavA lAgyo. devadattA vilAsapriya hatI. pati taraphathI asaMtoSa rahyA karato. sAsu AMkhanA kaNAnI jema khaTakavA lAgI. devadattAnuM kRtya :- eka divasa zrI devI sukha pUrvaka sUtI hatI. devadattAe loha daMDa garama karyo. tene sANasIthI pakaDI sUtelI sAsune ghoMcI dIdho. zrI devIne acAnaka joradAra vedanA thaI ane tatkALa mRtyu pAmI. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 Agama-kathAo avAja sAMbhaLatAM ja zrI devInI dAsIo hAjara thaI gaI. devadattAne khaMDamAMthI bahAra nIkaLatAM joI. khaMDamAM mRtyu pAmelI zrI devIne jotAM rAjAne samAcAra pahoMcADyA. atyaMta duHkhita hRdaye mRtyukarma patAvyuM. puSpanaMdIe devadattAne rAjapurUSo dvArA pakaDAvI tIvratama mRtyudaMDa ghoSita karyo. tene baMdhanamAM bAMdhI kAna-nAka kApI nAkhyA. hAthamAM hAthakaDI ane gaLAmAM lAla phUlonI mALA - zarIrane lAla geravAthI lipta karyuM. A prakAranA karaNa dazyanI sAthe mAratAM-pITatAM aneka prakAranI pIDAo ApatAM evaM udghoSaNA karatAM ke 'A potAnAM duSkarmothI duHkhI thaI rahI che, tene koI du:kha nathI ApatuM.' - ema kahetAM kahetAM vadhu sthAna tarapha dorI jatA hatA. te samaye gautama svAmIe narakatulya duHkha bhogavatI mANasanA ToLAMnI vacce strIne joI. sthAnamAM AvI bhagavAnane pUchayuM- 'bhaMte! A strIe evA kayA karmo bAMdhyA che ke jethI AvuM du:kha bhogavI rahI che?' bhagavAne teno pUrvabhava kahyopUrvabhava : - A jaMbadvIpanA bharatakSetramAM pratiSThita nAmanuM nagara hatuM. tyAMnA rAjA mahAsenane 1000 rANIo hatI. teNe potAnA putra siMhasenane 500 rAjakanyA sAthe paraNAvyo ane yatheccha prItidAna evaM bhoga-upabhoganI sAmagrIo ApI. siMhasena sukhapUrvaka rahevA lAgyo. kAlAMtare mahAsena mRtyu pAmatAM siMhasena rAjakumAra rAjA banyo. potAnI mukhya rANI zyAmAmAM khUba Asakata hato, anya rANIo pratye upekSA karato tethI dareke potAnI mAtAne kahI dIdhuM. badhI rANIonI mAtAoe maLI zyAmAne viSa Adi zastrothI mArI nAkhavAnuM vicAryuM. A vAta gupta na rahetAM zyAmAne kAne AvI. zyAmAe siMhasena rAjAne jaNAvI. teoe yukita karI. badhI ja rANIonI mAtAone bahumAna pUrvaka nimaMtraNa mokalyuM. eka vizALa kuTAgAra zALAmAM badhAnI utaravAnI - khAvA-pIvAnI vyavasthA karI. ardharAtrie rAjA uThayo ane potAnA puruSonI sAthe kUTAgAra zALA pAse gayo. te zALAnA daravAjA baMdha karAvI cotarapha Aga lagADI dIdhI. 499nI mAtAo AkraMda karatI mRtyu pAmI. siMhasena A pramANe pApakarmayukata jIvana jIvato 2400 varSanuM AyuSya pUrNa karI chaThThI narakamAM utpanna thayo. tyAM rara sAgaranuM bhayaMkara duHkha bhogavI devadattAnA rUpamAM jamyo che. bhaviSya:- te devadattA Aje mRtyu pAmI prathama narakamAM utpanna thaze. aneka bhavomAM bhramaNa karatI aMte gaMgapara nagaramAM hiMsa banaze. koInA dvArA tenuM mota thaze. tyArapachI zreSThIputra thaI saMyama leze. tyAMthI devalokamAM jaze. svarganuM Ayu pUrNa karI mahAvideha kSetramAM manuSya banI mokSe jaze. zikSA - preraNA :(1)svArtha ane bhoganI lipsA keTalI bhayaMkara hoya che ke vyakita potAnA saMbaMdha bhUlI jAya che. ane krodhAvezamAM bhayaMkara kRtya karI bese che. tethI traNane aMdha kahyA che - krodhAMdha, kAmAMdha ane svArthodha. A traNe dIrghakALa sudhI saMsAramAM bhavabhramaNa kare che. devadattA, siMhasena tenA udAharaNa pUrAM pADe che. (2) devadattA pUrvabhavamAM azubha karmothI vyApta buddhivALI hatI. tethI ja vinAza kALe viparIta buddhi sujhI. anyathA tene 80 varSa to thaI cUkayA hatA chatAM sAsunI hatyA karI. khuda kamote AjaMda karatI mRtyu pAmI. pati dvArA patnI hatyAnuM pApa karAvyuM ane aneka lokonA karmabaMdhanuM kAraNa banI. eka adharmI anekane bagADe che. tenA A bhava-parabhava niMdita thAya che.. (3) saMsAranA svArthapUrNa saMbaMdhonuM spaSTa citra A adhyayanamAM doryuM che. eka vyakita 499 sAsuone jIvatI saLagAvI de, to eka 80 varSanI vahu 100 varSanI sAsunI hatyA karI nAkhe che. rAjakuLamAM maLeluM sukha paNa keTaluM bhayaMkara duHkhadAyI banyuM. A jANI durlabha mAnavabhavanuM svAgata dharmAcaraNa dvArA karI jIvana saphaLa banAvavuM joIe. caMcaLa lakSmI ane svArthI saMbaMdhono tyAga karI saMyama-tapamAM puruSArtha karavo joIe. pApa chIpAyA nA chIpe, chUpe na moTA bhAgI dAbI DUbI nA rahe, rUve lapeTI AgA dasamuM adhyayana - aMjazrI prAcIna kALamAM bharatakSetramAM indrapura nAmanuM nagara hatuM. tyAM pRthvIzrI nAmanI eka vezyA rahetI hatI. te nagaranA zeTha, senApati, rAja karmacArI Adi nAgarikone vazIkaraNa cUrNathI vaza karI teonI sAthe bhogo bhogavavAmAM atyaMta Asakata rahetI. temAM te potAnuM kartavya tathA AnaMda mAnatI. A prakAre 3500 varSa pasAra karyA. aMte chaThThI narakamAM utpanna thaI. tyAM 22 sAgaropama sudhI narakanA duHkho bhogavI vardhamAna nagaramAM dhanadeva sArthavAhanI putrI banI. tenuM nAma aMjuzrI rAkhavAmAM AvyuM. yauvanavaya prApta thatAM | vijaya mitra rAjA tenI upara mohita thayo. dhanadeva sArthavAha pAse aMjuzrInI mAMgaNI karI. dhanadeve bannenA lagna karI dIdhA. mAnaSika bhogo bhogavavA lAgyA. keTalAka samaya pachI bhogAsakata aMjuzrIne zULavedanA utpanna thaI. aMjuzrI asahya vedanAthI dInatApUrvaka karuNa AkraMda karavA lAgI. rAjAa anaka upacAra karAvyA. sarvatra ghoSaNA karAvI kuzaLa vaidyone AmaMtrita karI inAma jAhera karyuM. aneka anubhavI kuzaLa vaidyo AvyA. keTalAya upacAra karyA chatAM niSphaLa gayA. aMjuzrI asahAya thaI ArtadhyAna karavA lAgI. dussaha mahAvedanAthI tenuM audArika zarIra kSINa thavA lAgyuM. eka vakhata gautama svAmI rAjAnI azoka vATikA pAsethI pasAra thayA hatA. temanA kAne karuNa zabdo paDyA. temaNe joyuM ke rAjarANI hADapIMjara jevI banI karuNa vilApa karI rahI hatI. gautama svAmIe bhagavAna pAse jaI te joyelA dazyanuM varNana karI pUrvabhava pUchayo. tenA vyathA sAMbhaLyA pachI bhaviSya pUchayuM. bhagavAne pharamAvyuM ke - aMjuzrI A asahya vedanA bhagavatI 90 varSanI uMmare mRtyu pAmaze. prathama narakamAM jaze. tyAra pachI naraka-tiryaMca Adi yoniomAM mRgAputranI samAna bhavabhramaNa karaze. aMte mora banI zikArI dvArA mRtyu pAmaze. pachI zreSThIputra banI saMyama svIkAraze. saMyama-tapanI ArAdhanA karI prathama devalokamAM utpanna thaze. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain kathAsAra tyAMthI mahAvideha kSetramAM janma laI te ja bhave mokSe jaze. zikSA - preraNA (1) koIpaNa tIvratama vedanA lAMbo samaya nathI TakatI paraMtu kayAreka pragADha karmono nikAcita udaya hoya to aMjuzrI jevuM bane che. ane te utpanna vedanA mRtyu sudhI cAle che. | (2) indriyanA viSaya sukhono AnaMda jIvanane mATe mIThA jhera samAna che. mIThe mIThe kAmabhoga meM, phasanA mata devAnupriyA - bahuta bahuta kaDave phala pIche, hote hai devAnupriyA. (saMsAra mokhissa vipakhabhUyA, khANI aNa-ANahu kAmabhogA) arthAt A kAmabhoga mokSanA virodhI evaM anarthonI khANa samAna che. (3) tIvra pApa-karmodaya thatAM koI zaraNabhUta hotuM nathI. jIvanamAM dharmanA saMskAra na hoya to jIva AvA duHkhothI duHkhI thAya che ane ArtadhyAna evaM saMkalpa vikalpomAM marI du:khonI paraMparA vadhAre che. (4) paraMtu jIvanamAM jo dharma AtmasAt karyo hoya to AvI vikaTa paristhitimAM zAMtithI kamane bhogavI bhaviSyane kalyANamaya banAvI zakAya che. dharma duHkhamAM paNa sukhI banAve che. saMkaTa samaye prasanna citta rAkhavAnuM dharma zIkhavADe che. kahyuM che ke - saMkaTo bhalene Ave svAgata karI le - sAdhaka tuM haiye tAre samatA dharI le... (5) dharma dvArA anaMta Atmazakita ane utsAha jAgRta thAya che. AvI vyakita gajasukumAra, arjuna mALInI jema zAMtipUrvaka karajane cUkavI mokSa prApta kare che. (6) A duHkha vipAka sUtramAM hiMsaka, dUra, bhogAsakata, svArthadha, mAMsAhArI ane zarAbI jIvonA jIvananuM citraNa karyuM che. temanA kRtyonA kaTu pariNAmo batAvyA che. zuddha, sAtvika, vyasanamukata ane pApamukata jIvana jIvavAnI preraNA ApavAmAM AvI che dvitIya zrataskaMdha - sukhavipAka prathama adhyayana - subAhakumAra hatizIrSa nAmanA nagaramAM adInazatru rAjAnI dhAriNI pramukha 1000 rANIo hatI. dhAriNIno subAhukumAra nAmano putra hato. teNe puruSonI 72 kaLAonuM jJAna meLavyuM hatuM. yauvana vaya prApta thatAM mAtA-pitAe 500 zreSTha rAjakanyAo sAthe eka ja divasamAM vivAha karAvyo. prItidAnamAM 501 bhavya mahela ApyA. tyAM subAhu uttama bhoga bhogavato rahevA lAgyo. koI samaye vicaratAM vicaratAM bhagavAna mahAvIra hatizIrSa nagaramAM padhAryA. pariSada temaja jita zatru rAjA tathA subAhukumAra Adi dezanA sAMbhaLavA upasthita thayA. dharmopadeza sAMbhaLI rAjA ane grAmavAsIo pAchA vaLyA. subAhukumAre bhagavAnane vaMdana-namaskAra karI kahyuM - he bhaMte! huM nigraMtha pravacana - vItarAga dharmanI, zraddhA, pratIti, ruci karuM chuM ApanA caraNomAM je rAjA, rAjakumAra, rAjakarmacArI, zeTha, senApati aNagAra bane che temane dhanya che. huM temanI jema saMyama grahaNa nathI karI zakato paraMtu gRhastha jIvanamAM rahetAM zrAvakanA bAra vrata svIkAra karuM chuM. tyAra pachI potAnI yogyatA anusAra vrata dhAraNa karyA. mahinAmAM AThama, caudasa, pUnama ane amAvasyAnA dine pauSadha karI Atma jAgaraNa karavA lAgyA. subAhukumAranA vaibhava evaM saumyatAthI gautama svAmI AkarSAyA. temaNe bhagavAnane pUchayuM ke - subAhukumAra ISTa, kAMta, priya, manojJa, saumya ane saubhAgyazALI lAge che, sAdhujanone paNa priya AnaMdakArI ane manohara lAge che to pUrvabhavamAM zuM karyuM hatuM? kevuM dAna ApyuM hatuM? kayA guNa upalabdha karyA hatA? konI pAse dharmazravaNa karI tenuM anupAlana karyuM hatuM? bhagavAne pUrvabhava kahyo - hastinApura nagaramAM sumukha gAthApati (zeTha) raheto hato. je dhanADhaya hato. dharmaghoSa sthavira vicaraNa karatAM tyAM padhAryA. sudatta nAmanA aNagAra mAsakhamaNanA pAraNAne mATe gurunI AjJA laI nagaramAM padhAryA. bhikSArthe bhramaNa karatAM sumukha gAthApatinA ghare AvyA. sumukha munine jotAM ja harSita thayo. Asana uparathI uThI, pagamAMthI pAdukAo kADhI, mukhe uttarAsana rAkhI, sAta-ATha paga sAme jaI, hAtha joDI traNa Avartana ApI vaMdana-namaskAra karyo. munirAjane bhojanagRhamAM lAvyA. 'Aje huM munirAjane paryApta AhAra dAna ApIza.' Avo saMkalpa karI detI vakhate paNa khUba harSita thato ane dIdhA pachI paNa khUba AnaMdita thato, potAne kRtakRtya mAnato harSavibhora banyo. A pramANe (1) saikAlika bhAva vizuddhi (2) tapasvI bhAvitAtmAno saMyoga (3) gharamAMja sahaja nippana nirdoSa prAsuka AhAranuM dAna devAthI sumukha zeThe saMsAra bhramaNa maryAdita karyuM. arthAt samyam darzananI prApti thaI. tenA gharamAM pAMca divya pragaTa thayA. (1) suvarNa vRSTi (2) puSpa vRSTi (3) dhvajA (4) devaduMdubhi (5) 'aho dAna - mahAdAnanI AkAzamAM divyavANI. A vAta AkhA nagaramAM phelAI gaI. sarvatra samakha gAthApati thavA lAgyo. sumukhe yathAsamaye manuSya Ayuno baMdha karyo ane tyAMthI aneka varSonuM AyuSya pUrNa karI subAhukumAranA rUpe janma lIdho che. supAtradAnanA sarvAMgasuMdara saMyogathI A prakAranI Rddhi saMpadAne prApta karI che. jethI jotAM ja badhAne priyakara thaI rahe che. A varNana sAMbhaLI gautama svAmIe pharI prazna pUchayo - bhaMte! subAhukumAra gRha tyAga karI ApanI pAse aNagAra banaze? bhagavAne kahyuM ' keTaloka samaya zrAvaka vratanuM pAlana karaze. tyArabAda saMyama grahaNa karaze. yathAsamaye bhagavAne tyAMthI vihAra karyo. zramaNopAsakanA zreSTha zreSTha gaNo yakata sabAha kamAra je samaye pauSadha karI dharma jAgaraNa karI rahyA hatA te samaye evo manogata saMkalpa utpanna thayo ke te kSetrane dhanya che jyAM bhagavAna vicArI rahyA che, te bhavya jIvane dhanya che je bhagavAnanI pAse saMyama athavA zrAvaka vrata svIkAra karI rahyA che. jo bhagavAna vihAra karatAM ahIM padhAre to huM paNa avazya saMyama grahaNa karIza. subAhukumAranA manogata bhAvone jANI bhagavAna vicaraNa karatAM A hastIzIrSa nagaramAM padhAryA. mAtA-pitAnI AjJA laI subAhu dIkSita thayA. agiyAra aMga kaMThastha karyA. vividha tapazcaryA karI ane aMte eka mahinAnI saMlekhanA karI kALadharma pAmyA. sabAha aNagAra kramazaH sAta manuSyanA bhavomAM saMyamanI ArAdhanA karaze ane vacce pahelA, trIjA, pAMcamA, sAtamA, navamA, agiyAramA devaloka evaM sarvArthasiddha vimAna, Ama sAta devanA bhava karaze. tyAra pachI caudamA eTale ke 2 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo saMyama-tapanI ArAdhanA karI mokSe jaze. zeSa nava adhyayana bIjAthI mAMDI dasamA adhyayana sudhI badhAmAM nagarI AdinA nAmomAM bhinnatA che. bAkI badhuM varNana samAna samajavuM. tethI saMkSipta pAThathI ja sUcana karyuM che. arthAt, janma, bacapana, kalA-zikSaNa, pANigrahaNa, sukhopabhoga, dharma zravaNa, zrAvaka vrata, dharma jAgaraNa, saMyama grahaNa, tapa, adhyayana, deva-manuSyanA 15 bhava ane mokSanuM varNana samAna samajavuM. pUrvabhavanuM varNana paNa subAhukumAra jevuM ja samajavuM. gautama svAmInI pRcchA, zeThano bhava, mAsa khamaNanA pAraNAmAM muninuM Agamana, zuddha bhAvothI dAna, divya vRSTi, manuSya AyuSyano baMdha ItyAdi. pahelA, bIjA, trIjA ane dasamAM adhyayanamAM paMdara bhavo pachI mokSe javAnuM varNana che. zeSa cha adhyayanomAM te ja bhavamAM mokSe javAnuM varNana che. sUtranA varNananI zailImAM A adhyayanomAM A prakAranuM aMtara hovAnuM kAraNa samajAtuM nathI. arthAt upAsakadazA, aMtagaDa dazAsUtra samAna bhavaparaMparA mATenI samAnatA hovI joIe. tethI evI saMbhAvanA che ke saMkSipta pAThamAM koI lipidoSathI A bhinnatA rahI gaI hoya. arthAt ' jAva sijijhasaI'nA sthAna para jAva siddha' lakhavAnI bhUla thaI gaI hoya. A bhUlano svIkAra karatAM ukata badhA sUtronA adhyayanonI ekarUpatA jaLavAI rahe che ane badhAnI bhavaparaMparA eka sarakhI samajAI zake. tatva kevalI gamyuM. zikSA - preraNA - (1) bhAgyazALI AtmAo prApta puNya sAmagrImAM jIvanabhara Asakata nathI rahetA. game tyAre virakata thaI tyAga kare che. (2) saMyama svIkAra na thAya tyAM sudhImAM zrAvakavratone avazya dhAraNa karI levA joIe. daze adhyayanamAM varNita rAjakumAroe vipula bhogamaya jIvana jIvatAM chatAM saMpUrNa bAravrata svIkAra karyA hatA. (3) supAtra dAna devAthI samyakatvanI prApti ane saMsAra parita thAya che. manuSya Ayuno baMdha anya koI kSaNe thAya che. kAraNa ke saMsAra paritIkaraNa samyakatva prApti pachI thAya che. ane sabhyatvanI hAjarImAM manuSyanuM AyuSya nathI baMdhAtuM. bhagavatI sUtranI zAkhe. tethI subAhukumArano AyubaMdha anya kSaNe thayo tema mAnavo joIe. gharamAM munirAja gocarIe padhAre tyAre vidhipUrvaka vyavahAra karavo joIe. sudatta zeThanI jema samajavuM. vartamAne munirAja padhAratAM atibhakita yA abhakitanA aviveka evaM doSayukata vyavahAra thAya che temAM saMzodhana karavuM. gocarI arthe padhAratAM munivarane vaMdana-namaskAranuM je varNana che te traNa vakhata uTha-besa karavuM tema nathI. rastAmAM ke gocarInA samaye kevala vinaya vyavahAra ja karavAno hoya che. hAtha joDI mastaka namAvI matheNa vadAmi' kahevuM. tikabutAnA pAThathI traNa vakhata vaMdana karI caraNa sparza karI munine aTakAvatAM aviveka thAya che. munirAjane jotAM dUrathI ja abhivAdana karavuM. Asana choDavuM, pagarakhA kADhavA e vinaya vyavahAra che, najIka AvatAM uttarAsana mukhe rAkhavuM. eTale khullA mukhe na rahevuM. supAtra dAna detAM saikAlika harSa thavo joIe. dAna devAno avasara prApta thatAM, dAna detAM ane dAna dIdhA pachI Ama traNe kAla utkRSTa bhAva rahevA joIe. supAtradAnanI traNa zuddhi - dAtAno bhAva zuddha hoya, lenAra munirAja samyaka jJAna-darzana-cAritrayukata hoya, ane dAna acita temaja eSaNIya hovuM joIe. (9) traNa zuddhi, traNa harSa ane dIrgha tapazcaryAnuM pAraNuM hoya to devo khuza thaI pAMca divya pragaTa kare che. (10) pAMca varNanA puSponI vRSTimAM devakRta acita puSpa samajavA. rAjapraznIya prastAvanA:- prastuta Agama kathA pradhAna zAstra che. anya kathA AgamonI apekSAe A sUtramAM viziSTatA e che ke temAM phakata eka AtmAnuM ja varNana karyuM che. A sUtra be vibhAgamAM vibhakata che. prathama vibhAgamAM sUryAbhadevanuM varNana, tenI daivI Rddhi saMpadA, devavimAna evaM RddhivAna devanA janma samaye karavAmAM AvatA vidhi-vidhAno eTale ke jItAcAronuM rocaka varNana che. bIjA vibhAgamAM pradeza rAjAnuM sAMsArika adhArmika jIvana, citta sArathInA prayatnathI kezI zramaNano samAgama, adbhuta jIvana parivartana, thoDA ja samayamAM zramaNopAsaka paryAyanI ArAdhanA karI AtmakalyANa karyuM. jethI prathama devalokamAM mahAddhivAna sAmAnika deva banyA. parivAra sahita bhagavAna mahAvIranA darzana-vaMdana-paryApAsanA mATe AvavuM vagere varNana che. aMte mokSe javAnuM kathana karyuM che. pradezI rAjAe kezI zramaNa pAsethI bodha pAmI samyakatva prApta karyuM te pahelAM AtmAnA astitva,nAstitva saMbaMdhI prazna carcA karI hatI tenuM varNana bIjA vibhAgamAM che. te praznottara aneka bhavya AtmAonA saMzayonuM umUlana karavAmAM khUba ja upayogI che. AdhyAtmanI apekSAe A prazno A sUtronA prANa samA che. tethI ja rAjA pradezonA prazno hovAthI A sUtrane sArthaka nAma "rAjapraznIya sUtra" rAkhavAmAM AvyuM che. ardhamAgadhI bhASAmAM tenuM nAma rAyaprasaNIya' che. naMdI sUtramAM A sUtranuM sthAna aMga bAhya utkAlika sUtramAM che. vartamAna pracalita zvetAMbara paraMparAmAM A sUtra upAMgasUtramAM gaNavAmAM AvyuM che. AmAM eka ja zrutaskaMdha che. temAM adhyayana, uddezA nathI. kevaLa viSayanI apekSAe be vibhAga kacyA che. A sUtra 2078 zloka tulya mAnavAmAM AvyuM che. prathama khaMDa - sUryAbhadeva Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 63 kathAsAra zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI vicaraNa karatAM AmalakalpA nAmanI nagarImAM padhAryA. tyAM AmrazAlavana nAmanA bagIcAmAM adhiSThAyaka vyakitanI AjJA laI anya sAdhuo sahita saparivAra birAjamAna thayA. tyAMnA zveta nAmanA rAjA dhAriNI rANI sahita, vizALa janamedanI sAthe bhagavAna mahAvIrano dharmopadeza sAMbhaLavA AvyA. bhagavAna pAse AvatAM ja pAMca abhigama karyA ane vidhiyukata vaMdana--namaskAra karI beThA. prathama devalokanA sUryAbha vimAnanA mAlika sUryAbhadeva-cAra hajAra sAmAnika deva, cAra agramahiSIo, traNa prakAranI pariSada, soLahajAra AtmarakSaka deva ityAdi vizALa RddhinI sAthe daivika sukhono anubhava karI rahyA hatAM. saMyogavazAt aghizAnamAM upayoga mUkatAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne AmalakalpA nagarImAM birAjatA joyA ane jotAM ja parama AnaMdita thayA; tarata ja siMhAsanathI utarI, pagamAMthI pAdukA kADhI, mukhe uttarAsana rAkhI, DAbo paga UMco karI mastakane traNa vakhata dharatI upara aDADayuM. tyAra pachI joDelA hAtha mastaka pAse rAkhIne prathama namotthaNanA pAThathI siddha bhagavaMtone ane te pachI bIjA namotthaNanA pAThathI zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana ane guNa kIrtana karyA. pachI siMhAsana para beThA. tyAre sUryAbhadevane manuSya lokamAM AvI bhagavAnanA darzana-sevAno lAbha levAnI bhAvanA utpanna thaI. samavasaraNanI AsapAsa eka yojana pramANa kSetranI zuddhi karavA Abhiyogika devone AjJA karI. namaskAra AjJAnusAra Abhiyogika devoe AmalakalpA nagarImAM AvIne pahelAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana karyA, potAnA nAma--gotra Adino paricaya Apyo. bhagavAne kahyuM - he devAnuM priyo ! tamAro jItAcAra AcAra paraMparA che ke cAre jAtinA deva prasaMgopAta adhipati devonI AjJAthI arihaMta bhagavAnane namaskAra karI potAnA nAma-gotrano paricaya Ape che. devo bhagavAnanA vacanAmRto sAMbhaLI punaH vaMdana namaskAra karI bahAra AvyA ane bhagavAnanI cAre tarapha eka yojana jeTalA kSetrane saMvartaka vAyu dvArA pramArjita karyuM. tyAra pachI pANIno chaMTakAva karyo evaM sugaMdhita dravyothI te kSetrane suvAsita karyuM. punaH paramAtmAne vaMdana karI te devo devalokamAM cAlyA gayA. sUryAbhadevane AjJA pAchI ApI. sUryAbhadevanI AjJAthI senApati deve susvarA nAmanI ghaMTAne traNa vakhata vagADI badhA devone sajAga karyA. pachI badhAne saMdezo saMbhaLAvyo ke sUryAbhadeva bhagavAnanA darzana karavA jaI rahyA che. tame paNa pota potAnA vimAnothI zIdhra tyAM pahoMco. ghoSaNA sAMbhaLI deva sujijata thaI yathAsamaye sudharma sabhAmAM pahoMcyA. sUryAbhadevanI AjJAthI eka lAkha yojana lAMbu - pahoLuM ane goLAkAra vimAna vikavyuM. jenA madhyamAM siMhAsana upara sUryAbhadeva ArUDha thayA. pachI yathAkramathI badhA deva caDhIne pota-potAnA bhadrAsana para besI gayA. zIghra gatie vimAna pahelA devalokanA utara nirmANa mArgathI nIkaLI, hajAro yojananI gatithI alpa samayamAM naMdIzvara dvIpanA ratikara parvata upara pahoMcI gayo. tyAM vimAnane nAnuM banAvI pachI AmalakalpA nagarImAM AvI vimAna dvArA bhagavAnanI traNa vakhata pradakSiNA karI, bhUmithI cAra AMgaLa UMcu vimAna rAkhyuM. sUryAbhadeva potAnA samasta devaparivAra sahita bhagavAnanI sevAmAM pahocyA ane vaMdana--namaskAra karI potAno paricaya Apyo. tyAre bhagavAne sUryAbhadevane saMbodhita karI yathocita zabdothI tenI vaMdanAno svIkAra karatAM kahyuM ke A tamAruM kartavya che, dharma che, AcAra che, jItAcAra che, karaNIya che ityAdi. sUryAbhadeva bhagavAnanA vacano sAMbhaLI atyaMta harSita thayA ane hAtha joDI besI gayA. - prabhue pariSadane dharmopadeza saMbhaLAvyo. upadeza sAMbhaLIne pariSada visarjana thaI. sUryAbhadeve bhagavAnane prazna pUchayo - bhaMte ! huM bhavI chuM ke abhavI ? samyakdaSTi chuM ke mithyAdaSTi ? parita saMsArI chuM ke aparita saMsArI ? carama zarIrI chuM ke acarama zarIrI ? uttaramAM bhagavAne kahyuM ke tame bhavI, samyakdaSTi cho ane eka bhava karI mokSe jazo. sUryAbhadeva atyaMta AnaMdita thayA ane bhagavAnane kahyuM - bhaMte ! Apa to sarvajJa, sarvadarzI cho. badhuM jANo - juo cho paraMtu bhakitavaza thaI huM gautamAdi aNagArone mArI Rddhi - batrIsa prakAranA nATako dekhADavA icchuM chuM. A pramANe nivedana karyuM paNa bhagavAne kaMI ja javAba na Apyo, mauna rahyA. pachI sUryAbhadeve traNa vakhata vidhiyukata vaMdana karI mauna svIkRti samajI icchAnusAra vaikriya zakitathI suMdara nATayamaMDapanI racanA karI ane bhagavAnanI AjJA laI praNAma karI potAnA siMhAsana para bhagavAnanI sAme mukha rAkhI besI gayA. nATayavidhino prAraMbha karatAM potAnI eka bhujAmAMthI 108 devakumAra ane bIjI bhujAmAthI 108 devakumArIo kADhI. 49 prakAranA 108 vAdakonI vikurvaNA karI. pachI devakumArone nATaka karavAno Adeza karyo. devakumAroe AjJAnusAra nRtya karyuM. te nATakano mukhya viSaya A pramANe che = (1) ATha prakAranA maMgala dravyo saMbaMdhI (2) paMkitao (AvalikAo) saMbaMdhI (3) vividha citro saMbaMdhI (4) patra-puSpa-latA saMbaMdhI (5) caMdrodaya-sUryodayanI racanA saMbaMdhI (6) temanA Agamana saMbaMdhI (7) tenA asta saMbaMdhI (8) tenA maMDaLa athavA vimAna saMbaMdhI (9) hAthI, ghoDA AdinI gati saMbaMdhI (10) samudra ane nagara saMbaMdhI (11) puSkaraNI saMbaMdhI (12) kakAra, khakAra, gakAra ityAdi Adya akSara saMbaMdhI (13) uchaLavuM - kUdavuM, harSa-bhaya, saMbhrAMta- saMkoca vistAramaya thavA saMbaMdhI, aMtamAM bhagavAna mahAvIra svAmIno pUrva-deva bhava, cyavana, saMharaNa, janma, bAlyakALa, yauvanakALa, bhogamaya jIvana, vairAgya, dIkSA, tapa-saMyamamaya chadmastha jIvana, kaivalya prApti, tIrtha pravartana ane nirvANa saMbaMdhI samasta varNana yukata nATakanuM pradarzana karyuM; nATaya vidhino upasaMhAra karatAM devakumAra devakumArIoe maulika cAra prakAranA vAjIMtra vagADayA, cAra prakAranA gIta gAyA, cAra prakAranA nRtya dekhADayA ane cAra prakArano abhinaya batAvyo. pachI vidhiyukata vaMdana namaskAra karI sUryAbhadevanI pAse AvyA. sUryAbhadeve samasta vikurvaNAne sameTI lIghI. ane bhagavAnane vaMdana-namaskAra karatAM potAnA vimAnamAM ArUDha thayA ane devalokamAM cAlyA gayA. (noMdha : samakItI devoe A pramANe na karavuM jAIe, sAdhusaMdane jJAna adhyayana ane svAdhyAyamAM tethI vikSepa thAya che. pramAda ane Asakita paNa thaI zake che. prazna e thAya che ke prabhue tene AvuM na karavA upadeza kema nahiM Apyo.) Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo sUryAbha vimAnanuM varNanaH saudharma nAmanuM prathama devaloka samabhUmithI asaMkhya yojana upara che. te devalokamAM 3ra lAkha vimAna che. tenI vacce pAMca avataMsaka(mukhya) vimAna che. (1) azoka avataMsaka (2) saptaparNa avataMsaka (3) caMpaka avataMsaka (4) Amra avataMsaka. A cAre cAra dizAmAM che tenI vacce prathama devalokanA IndranuM saudharmAvalaMsaka vimAna che. A saudharmA vataMsaka vimAnanI pUrva dizAmAM asaMkhya yojana dUra sUryAbha nAmanuM vimAna che. je sADA bAra lAkha yojana lAMbu-pahoLuM che. sUryAbha vimAnathI 500 yojana dUra cAre dizAomAM eka-eka vanakhaMDa che. je 500 yojana pahoLA ane sUryAbha vimAna jeTalA lAMbA che. tenA nAma - azoka vana, saptaparNa vana, caMpaka vana ane Amravana che. vanakhaMDamAM Thera Thera vAvaDIo, puSkariNIo, kUvA, taLAva Adi che. je vedikA ane vanakhaMDathI gherAyelA che. temAM utaravA mATe cAre dizAomAM pagathIyA che. tenI vacce Thera Thera nAnA-moTA parvata ane maMDapa che. jyAM besavA-sUvA mATe bhadrAsana che. vanakhaMDamAM aneka jagyAe kadalIgRha, vizrAmagRha, prekSAgRha, snAnagRha, zRMgAragRha, mohanagRha, jalagRha, citragRha, AdarzagRha Adi zobhI rahyA che. vidha-vidha latA maMDapo che jemAM aneka prakAranA Asana, zayananA AkAranI zilAo che. cAre vanakhaMDomAM vacco vacca eka eka prAsAdAvataMsaka che jemAM palyopamanI sthitivALA eka eka deva rahe che. jenA nAma - azoka deva, saptaparNa deva, caMpaka deva, Amra deva che. vanakhaMDano avazeSa bhUmi bhAga samatala, suMdara, sukhada sparzavALo ramaNIya che. aneka prakAranA paMcaraMgI maNi, tRNa ane tenI madhura dhvanithI suzobhita che. puNyaphaLano upabhoga karanAra deva-devIo ahIM krIDA kare che. upakArikAlayana :- sugharmA sabhA ane anya pramukha sthAnothI yukata rAjadhAnI samAna prasAdamaya gherAyela kSetrane upakArilAyana kahyuM. che. A kSetra jaMbudvIpa jevaDuM che. tenI madhyamAM eka mukhya prAsAda che je 500 yojana UMcA 250 yojana vistAravALo che. tenI cAre tarapha cAra bhavana aDadhA pramANanA che, je cAre paNa anya ardha parimANanA cAra cAra bhavanothI gherAyelA che. te bhavana paNa anya ardha parimANanA cAra bhavanothI gherAyelA che. arthAt (1 +4+ 16+ 64)85 prAsAda che. rekAlayana suryAbha vimAnanI vacce madhyamAM che. samabhUmithI kaMIka UMcAI para che. temAM praveza karavAne mATe cAre | dizAomAM pagathiyA che. tenI cAre bAju pAvara vedikA rUpa parakoTA che ane tenI cAre bAju be yojanathI kaMIka nyUna pahoLuM vanakhaMDa che. (noMdhaH pakSIo uDavAnI zakati dharAve che, chatAM thoDuM najIkanAM kSetra mATe cAle paNa che tevIja rIte devone paNa pagathIyAno - sopAnano upayoga che.) sudharma sabhAnuM bAhaya varNana - mukhya prAsAdavartAsakanA IzAna khUNAmAM aneka staMbho para banelI sudharma sabhA che. tenI traNa dizAmAM traNa dvArA ane traNa sopAnazreNI (pagathIyA) che. pazcimamAM nathI. A dvAra soLa yojana UMcA ane ATha yojana pahoLA che. dvAranI sAme maMDapa che, maMDapanI AgaLa prekSAgRha che. prekSAgRhanI vacce maMca che, maMcanI vacce cabUtaro(maNipIThikA) che, tenI upara eka eka siMhAsana che. tenI AsapAsa aneka bhadrAsana che. prekSAgRhanI sAme paNa maNipIThikA che. tenA para sUpa che. sUpanI sAme maNipIThikA para caityavRkSa che, caityavRkSanI sAme oTalA para mAhendra dhvaja che. ane tenI sAme naMdA nAmanI puSkariNI che. sudharmasabhAnuM AvyaMtara varNana:- sudharma sabhAnI cAre tarapha kinArA upara 48 hajAra ghara jevA khullA vibhAga che. temAM 48 hajAra lAMbI khurazIo samAna Asana che. sudharma sabhAnI vacce 60 yojana UMcA mANavaka caitya staMbha che. jenA 48 taLiyA ane 48 pALa che. arthAt 48 vaLAMkamAM goLAkAra che. jenA madhyabhAgamAM aneka khIlIo che jemAM zIkA laTakI rahyA che ane zIkAmAM goLa DabbIo che. DabbIomAM "jina dADhAo" che. je devo mATe arcanIya evaM pUjanIya che. mANavaka caitya staMbhanI pUrvamAM siMhAsana ane pazcimamAM devazayyA che. deva zayyAnA IzAna khUNAmAM mAhendra dhvaja che. mahendra dhvajanI pazcimamAM Ayudha zALA che. Ayudha zALAnA IzAna khUNAmAM siddhAyatana che. siddhAyatananuM bAhya varNana sudharmasabhAnA bAhya varNana che. siddhAyatanI aMdara 108 jina pratimAo che. tenI pAchaLa eka chatra dhAraka ane bAjumAM be cAmara dhArakanI pratimAM che. AgaLa babbe yakSa, bhUta, nAga AdinI mUrtio che. tyAM 108 ghaMTaDIo, caMdana kaLaza, thALa, puSpagaMgerI, dhUpakaDucchaka Adi che. siddhAyatananA IzAna khUNAmAM abhiSeka sabhA che. tenA IzAna khUNAmAM alaMkAra sabhA che. tenA IzAna khUNAmAM vyavasAya sabhA che; temAM pustaka ratna che. jemAM devonA jItaAcAra kartavya kalpa Adi nuM varNana che ane dhArmika lekha che. vyavasAya sabhAnA IzAna khUNAmAM naMdA nAmanI puSkariNI che ane tenA IzAna khUNAmAM vizALa balIpITha' cabUtaro che. sUryAbhano janmAbhiSeka ane kriyA kalApa:- sUryAbhadeva upapAta sabhAmAM janma le che. sAmAnika devonA nivedana anusAra pravRtti karavA mATe pUrva daravAjAthI nIkaLI sarovara para Ave che. tyAM snAnAdithI nivRtta thaI abhiSeka sabhAmAM AvI pUrva dizA sanmakha mukha rAkhI siMhAsana para bese che. tyAM temano badhA deva maLI janmAbhiSeka ane indrAbhiSeka kare che. arthAta kaLazothI snAna karAve che. ane vividha prakAre harSa manAve che. maMgala zabdoccAra kare che. pachI pUrva daravAjAthI nIkaLI sUryAbhadeva alaMkAra zALAmAM AvI siMhAsana para bese che. zarIrane lUMchI, gauzIrSa caMdanano lepa kare che. vastra yugala dhAraNa kare che. aneka AbhUSaNa pagathI mAMDI mastaka sughI dhAraNa kare che. kalpavRkSanI jema susajijata thAya che. tyAra pachI vyavasAya sabhAmAM AvI siMhAsana para besI pustakaratnanuM adhyayana kare che. tyAra pachI naMdA puSkariNImAM Ave che. hAtha-paganuM prakSAlana karI pANInI jArI ane phUla laI siddhAyatanamAM Ave che. vinaya bhakita ane pUjAvidhi karI 108 maMgaLa zlokothI stuti kare che. tyAra pachI vaMdana namaskAra karI morapIMchathI anekAneka sthAnonuM pramArjana, pANIthI prakSAlana ane caMdanathI hAthanA chApA lagAve che, dhUpa kare che, phUla caDhAve che. te sthAno A pramANe che - siddhAyatanano madhyabhAga, dakSiNa dvAra, dvAra zAkhA, pUtaLIo, vAgha rUpa mukha maMDapano madhya bhAga, mukha maMDapanuM pazcimI dvAra, prekSAghara, maMDapanA badhA ukata sthAna, caitya stUpanA badhA sthAna, caitya vRkSanA badhA sthAna, mahendra dhvajanA badhA sthAna, naMdA puSkariNInA badhA sthAna. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 kathAsAra jain te ja rIte uttara ane tyAra pachI pUrva dvAranA badhA sthAnonI pUjA kare che. tyAra pachI sudharmasabhAmAM praveza kare che. tyAM paNa jina dADhAo, siMhAsana, deva zayyA, mahendra dhvaja, Ayudha zALA, upapAta sabhA, abhiSeka sabhA, alaMkAra sabhA, vyavasAya sabhA, pustaka ratna, cabUtarA, siMhAsana, naMdA puSkariNI sarovara Adi badhI jagyAonuM morapIMchathI pramArjana, pANIthI siMcana, phUla, dhUpa Adi kriyAo kare che. A rIte sarva nAnAmoTA sthAnonuM dhUpa dvipa ane pUjana, pramArjana tathA prakSAlana kare che. (noMdhaH mAlika deva drArA upapAta thatAMja ATaluM moTuM kArya ane temAM paNa vaLI nAnA moTA dareka sthaLa, pagathIyAM vagerenuM pramArjana, pANIthI prakSalana vagere kriyA vicAraNIya che. nokara devo paNa ATaluM badhuM kAma nathI karatAM.) aMte balIpIThanI pAse AvI balI visarjana kare che. pachI nokara devo dvArA sUryAbha vimAnanA badhA mArga, dvAra, vana, upavanamAM A pramANe arcA-pUjA vidhi karAve che. tyAra pachI naMdA puSkariNImAM hAtha-paganuM prakSAlana karI, sudharmA sabhAnA pUrva daravAjAthI praveza kare che. pUrva dizAmAM mukha karI siMhAsana upara besI jAya che. sUryAbha sabhAnI vyavasthA :- tenI pUrva dizAmAM cAra agramahiSIo, uttarapUrva ane uttara pazcimamAM cAra hajAra sAmAnika deva, dakSiNa pUrvamAM AvyaMtara pariSadanA ATha hajAra deva, dakSiNamAM madhyama pariSadanA dasa hajAra deva, dakSiNa paNi bAra hajAra deva, pazcima dizAmAM sAta anikAdhipati deva, taduparAMta pAchaLanI cAre dizAmAM soLa hajAra Atma rakSaka deva; A badhA pota potAnA niyukata bhadrAsano para bese che. sUryAbha devanuM cAra palyopamanuM AyuSya che. tenA sAmAnika devonuM paNa cAra-cAra palyopamanuM AyuSya che. A prakAre sUryAbha deva mahAddhi, mahAdhuti, mahAbala, mahAyaza ane mahAsaukhyavALo tathA mahAprabhAvI che. dvitIya khaMDa - pradezI rAjA sUryAbhadevanI mahAddhi jotAM svAbhAvika jijJAsA thAya ke AvI saMpadA tene kevI rIte prApta thaI? pUrva bhavamAM te koNa hato? zI tapazcaryA karI hatI? saMyama, dharmanuM pAlana kevI rIte karyuM hatuM? tenA samAdhAna arthe ahIM sUryAbhanA pUrva bhavanuM varNana karavAmAM AvyuM pradezI rAjAnuM jIvana :- trevIsamA tIrthakara bhagavAna pArzvanAthanuM zAsana pravartI rahyuM hatuM. te samaye kekayArdra dezamAM zvetAMbikA nAmanI nagarImAM pradeza rAjA rAjya karatA hatA. tenI sUryakAMtA nAmanI rANI hatI ane sUryakAMta nAmano putra hato. tene yuvarAja pade ArUDha karyo hato. je rAjyanI aneka vyavasthAonI dekharekha rAkhato hato. pradezI rAjAno bhrAtRvaMzIya citta nAmano pradhAna (sArathI) hato. je cAre buddhimAM pAraMgata, kAryakuzala, dakSa, salAhakAra, rAjAno vizvAsu, AlaMbanabhUta, cakSubhUta, meDhIbhUta hato; rAjya kAryamAM sakriya bhAga levA vALo hato. pradezI rAjAno AdhInastha jitazatru rAjA hato. je kRNAla dezanI zrAvastI nagarImAM raheto hato. ekadA pradezI rAjAe citta sArathIne zrAvastInagarInI rAjya vyavasthAnuM nirIkSaNa karavAnuM kahyuM. kiMmatI bheTazuM ApI vidAya karyo. citta sArathI zrAvastI gayo. rAjAnA caraNomAM bhaTaNuM mUkI pradezI rAjAno saMdezo kahyo. jitazatru rAjAe bheTano svIkAra karyo ane citta sArathIno satkAra karI rAjamArga para AvelA bhavanamAM utAro Apyo. cita sArathI tyAM rahI rAjya vyavasthAnuM nirIkSaNa karavA lAgyo. zrAvastImAM kezI zramaNa :- eka vakhata vicaraNa karatA bhagavAna pArzvanAthanA ziSya aneka guNothI saMpana kezIkumAra zramaNa zrAvastI nagarInI bahAra kASThaka nAmanA udyAnamAM padhAryA. lokonA ToLe ToLAM temanA darzana karavA javA lAgyA. rAjamArga upara kolAhala thatAM citta sArathInuM dhyAna kheMcAyuM. anucara dvArA tapAsa karAvatAM khyAla Avyo ke nagarImAM koI mahotsava nathI paraMtu kezIkumAra zramaNa bagIcAmAM padhAryA che, loko temanA darzanArthe jaI rahyA che. citta sArathI paNa rathArUDha thaI udhAnamAM kezIkumAra zramaNa pAse AvyA. vidhivat namaskAra karI pariSadamAM beThA. dharmopadeza sAMbhaLyo. yathAyogya paccakhANa laI sahu cAlyA gayA. citta sArathInuM hRdaya pulakita banyuM; traNa vakhata vaMdana-namaskAra karI kahyuM, "te! huM nigraMtha pravacana upara zraddhA karuM chuM, pratIti karuM chuM, ruci karuM chuM ane tada anurUpa AcaraNa karavA taiyAra chuM. temaNe nigraMtha pravacananI zraddhA-bhakita pragaTa karatA thakAM, nirgastha pravacanane dhAraNa karavAvALA zramaNonAM guNa-kIrtana karyo. ane dhanyavAda ApyA. jAtane adhanya mAnatAM thakA nivedana karyuM ke- 'bhaMte! huM zramaNadharma svIkAravA asamartha chuM, tethI ApanI pAse zrAvakanA bAra vrata grahaNa karavA icchuM chuM'. citta sArathIe zrAvakanA bAra vrata svIkAryA temaja zramaNopAsakanAM aneka guNothI saMpanna thayA. jitazatru rAjAe citta sArathIne amUlya bheTazuM pradeza rAjAne ApavAnuM nivedana karI vidAya ApI ane kahyuM ke ApanA kathana anusAra rAjyanuM saMcAlana karIza. vidAya laI citta sArathI potAnA bhavanamAM AvyA. tyAra pachI page cAlIne ja kezIkumAra zramaNa pAse gayA. vaMdana-namaskAra karI dharmopadeza sAMbhaLyo. pachI vinaMti karI ke - 'bhaMte! huM zvetAMbikA nagarI jaI rahyo chuM. karabaddha vinaMti karuM chuM ke Apa tyAM padhAravAnI kRpA karajo.' cittanI vinaMtinI upekSA karatAM kezI zramaNe pratyuttara na Apyo. citte bhAvabharI vinaMti karye ja rAkhI. tyAre kezI zramaNe daSTAMta ApI uttara Apyo. ke je prakAre koI suMdara, manohara vanakhaMDamAM pazuone duHkha devAvALA pApiSTha loko rahetA hoya, tyAM vanacara pazuone rahevAno AnaMda kema Ave? te prakAre he citta! kvetAMbikA nagarI bhale suMdara, ramaNIya hoya paNa tamAro rAjA pradezI je rahe che te adhArmika, adharmanuM AcaraNa karavAvALo ane adharmathI ja vRtti karavAvALo che. sadA hiMsAmAM Asakata, krUra, pApakArI, caMDa, rudra, kSudra rahe che. kUDa-kapaTa bahula, nirguNa, mayArdA rahita, paccakakhANa rahita, adharmano ja saradAra che; potAnI prajAnuM paNa rakSaNa nathI karato yAvatuM guruono paNa Adara-satkAra, vinaya-bhakita nathI karato, to tArI zvetAMbikA nagarImAM kevI rIte AvuM? arthAt AvavAnI icchA nathI'. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 66 citte badhI vAtano svIkAra karyo. ane kahyuM ke - bhaMte ! Apane pradezI rAjAthI zuM kAma che ? tyAM anya aneka rAjakarmacArI, zeTha, senApati, sArthavAha, prajAjana dhArmika che. teo Apano satkAra karaze ane vinaya--bhakita karaze. dharmopadeza sAMbhaLaze, pratyAkhyAna dhAraNa karaze. AhAra-pANIthI pratilAbhaze tethI Apa jarUra zvetAMbikA padhAro'. vAraMvAra vinaMti karavAthI kezIkumAra zramaNe AzvAsana ApatAM kahyuM, 'jevo avasara....... AzvAsana meLavI citte punaH vaMdana-namaskAra karyA. potAnA bhavana upara AvyA bAda zvetAMbikA javA prasthAna karyuM. zvetAMbikA pahoMcyA pachI citta sArathIe udyAna pAlakane bhalAmaNa karI. tyAra pachI pradezI rAjA pAse jaI bheTaluM ApI potAnA mahelamAM AvyA. vicaraNa karatA kezIkumAra zramaNa zvetAMbikA nagarInA mRgavana udyAnamAM padhAryA. udyAna pAlake citta sArathIne saMdezo pahoMcADayo. citte tyAMja prathama siddha bhagavaMtane namotthaNanA pAThathI vaMdana karyA. pachI kezIzramaNane namotthaNanA uccAraNa pUrvaka vaMdana namaskAra karyA tyAra pachI udyAna pAlakane prItidAna ApyuM. yazAzIghra taiyAra thaI citta sArathI gurusevAmAM hAjara thayA. vaMdana karyA. dezanA sAMbhaLI. tyAra bAda pradezI rAjAne pratibodhavA vinaMti karI. kezIzramaNe kahyuM - (1) je vyakita saMta-munirAjanI samakSa bagIcAmAM Ave che, zraddhA--bhakitathI vANI sAMbhaLe che (2) gAma ke upAzrayamAM jayAM paNa saMta hoya tyAM jAya (3) ghare AvatAM supAtradAnathI satkAra kare (4) mArgamAM maLatAM abhivAdana kare che; vaMdanA kare che te vyakita bodha prApta karI zake che. tenAthI viparIta je bagIcAmAM nathI Avato, najIkanA upAzraye nathI Avato, ghare dAna devAno utsAha pragaTa nathI karato, sAmA maLatAM mukha chupAve ane ziSTAcAra paNa na kare te bodha prApta nathI karI zakato. he citta ! tamAro rAjA paNa Aja rIte kiMcit paNa vinaya ke satkAra karavA taiyAra nathI, to tene bodha kevI rIte Apavo ? tyAre citte yukita pUrvaka rAjAne laI AvavAno nirNaya karyo. bIje divase citte pradezI rAjane kaMboja dezanA zikSita karAyelA ghoDAnI parIkSA karavAnuM kahyuM. rAjAe svIkAryu. cAra ghoDAne 2thamAM joDI banne pharavA mATe nIkaLyA. alpa samayamAM khUba dUra nIkaLI gayA. sakhata garamI ane tRSAthI rAjA vyAkuLa banyA. ArAma karavAnI icchA vyakata karI. citte avasara joI ratha pheravyo. zIghratAthI te bagIcA pAse AvyA. rathane ubho rAkhyo. te vakhate kezI zramaNanuM pravacana cAlI rahyuM hatuM. rAjA vRkSanI zItaLa chAyAmAM ArAma karI rahayA hatA. tyAMthI kezIkumAra zramaNa tathA temanI pariSada dekhAtI hatI. vyAkhyAnano avAja paNa saMbhaLAto hato. pradezI rAjAe manamAM vicAryu ke A jaDa, muMDa ane muDha loko jaDa, muMDa ane muDhanI upAsanA kare che. ATaluM jorathI koNa bole che ke je mane zAMtithI ArAma karavA nathI detA. cittane pUchyuM A koNa che ? citte munino paricaya ApatAM kahyuM ke cAra jJAnanA dhAraka pArzvanAtha bhagavAnanA ziSya che. temane manaHparyava ane avadhi jJAna che. prAsuka esaNIya AhAra karanAra hoya che. zramaNa kezI ane rAjA pradezIno saMvAda : pradezI rAjA citta sArathInI sAthe kezI zramaNa pAse AvyA ane ubhA ubhA ja pUchavA lAgyA - Apa avadhi jJAnI cho ? manaH paryavajJAnI cho ? prAsaka eSaNIya anna bhogI cho ? kezI zramaNa :- rAjan ! jema vaNiko dANacorI karavAnA bhAve sIdho mArga nathI pUchatA. tevI rIte tame paNa vinaya - vyavahAra na karavAnA bhAve ayogya rIte prazna pUchI rahyA cho ? rAjan ! mane joIne tamArA manamAM e saMkalpa utpanna thayo ke jaDa, muMDa ane mUrkha loko jaDa, muMDa ane mUrkhanI upAsanA kare che ? ItyAdi. rAjA pradezI :- mane evo vicAra Avyo te tame kevI rIte jANyo ? zAstramAM pAMca jJAna kahyA che. temAMthI cAra jJAna mane che. jemAM mana:paryava jJAna dvArA huM jANI zakayo ke tamane ukata zramaNa :saMkalpa thayo hato. rAjA :- huM ahIM besI zakuM ? kezI :- A tamAro bagIco che. tame jANo cho. tyAre pradezI rAjA citta sArathInI sAthe besI gayA. rAjA :- bhaMte ! AtmA zarIrathI judo che ke zarIra ja AtmA che ? = kezI = rAjan ! zarIra e ja AtmA nathI. AtmA zarIrathI bhinna che. AtmAnA astitvanuM jJAna svasaMvedanathI thaI zake che. saMsAramAM jeTalA prANI che temane sukha ane duHkha, dhanavAna ane nirdhana, mAna ane apamAnanuM je saMvedana thAya che- anubhUti thAya che, te AtmAne ja thAya che; zarIrane nahi. zarIra to jaDa che. AtmAnI zaMkA kare, AtmA pote Apa - zaMkAno karanAra teja, acaraja eha amApa . AtmAnA astitvanI zaMkA jaDane nathI thatI. evo saMzaya cetana tatvane ja thAya che - "A mAruM zarIra che.'' A kathanamAM je 'mAruM' zabda che te siddha kare che ke huM koI zarIrathI alaga vastu chuM ane te Atma tatva che, AtmA che,jIva che, caitanya che. zarIranA nAza thavA pachI paNa te rahe che, paralokamAM jAya che. gamanAgamana ane janma maraNa kare che. tethI saMzaya karavAvALo, sukha-du:kha no anubhava karavAvALo, AtmAno niSedha karavAvALo ane'huM' 'mAruM zarIra' A badhAno anubhava karavAvALo AtmA ja che ane te zarIrathI bhinna tatva che. AMkha jovAnuM kAma kare che, kAna sAbhaLavAnuM kAma kare che paNa teno anubhava karI bhaviSyamAM yAda koNa kare che ? te yAda rAkhanAra Atma tatva che, je zarIra ane indriyothI bhinna che. rAjA :- bhaMte ! mArA dAdA mArA upara atyaMta sneha rAkhatA hatA. te mArA jevA adhArmika hatA, AtmA ane zarIrane eka ja mAnavA vALA hatA tethI te niHsaMkoca pApa karma karatAM jIvana pasAra karatA hatA. tamArI mAnyatA anusAra te narakamAM gayA haze. tyAM Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 67 kathAsAra dArUNa du:kha bhogavatA haze. temane mArA upara apAra sneha hato. mATe mane sAvadhAna karavA mArI pAse teoe AvavuM joItuM hatuM ke he priya pautra ! huM pApakAryanA phalasvarUpa narakamAM gayo chuM ane mahAna duHkho bhogavuM chuM tethI tuM AvuM pApa kArya na karato, dharma kara, prajAnuM sArI rIte saMrakSaNa-pAlana kara. paNa Aja sudhI kayAreya AvyA ja nathI. tethI he bhaMte! AtmA kaMI alaga nathI, zarIra e ja AtmA che. zarIranA nAza thayA pachI AtmAnI svataMtra kalpanA karavI te jUThuM che. kezI - rAjan ! tArA dAdA narakamAM gayA haze to paNa AvyA nathI tenuM kAraNa e che ke - jema tArI rANI sUryakAMtAnI sAthe koI anya puruSa icchita kAmabhogonuM sevana kare te joyA bAda tuM tene kevo daMDa kare? rAjA :- te duSTa pApIne tatkALa daMDa dauM arthAt talavArathI TukaDe TukaDA karI paralokamAM pahoMcADI dauM. kezI :-jo te ema kahe ke mane ekAda be kalAkano samaya Apo, jethI huM mArA parivArane maLI AvuM, sUcanA ApI AvuM to tuM tene choDI de? rAjA :- nA..eTalo bolavAno paNa samaya na ApuM. athavA te bolavAnI hiMmata paNa na karI zake ane kadAca kahe to duSTane eka kSaNa paNa rajA na ApuM. kezI :- rAjan! A avasthA narakanA jIvonI ane tArA dAdAnI haze. potAnA duHkhathI ahIM AvavAno vicAra paNa na karI zake athavA te AvavA icche to AvI na zake. tethI tArA dAdA tane kahevA na AvyA hoya te mATe jIva ane zarIra eka ja che, tema mAnavuM yogya nathI. rAjA bhaMte! mArI dAdI bahu dharmAtmA hatI. tethI tamArI mAnyatA anusAra jarUra svargamAM gaI haze. tene pApa phaLanuM pratibaMdha nahIM hoya to te AvIne mane kahI zake ke he pautra! huM dharma karI svargamAM gaI chuM. tuM pApa nahIM karato. AtmA ane zarIra bhinna che, tema mAnI dharma kara, prajAnuM yathAtathya pAlana kara, ityAdi. paNa hajI sudhI te mane sAvadhAna karavA kayAreya AvI nathI. tene mArA upara atyaMta prema hato to paNa kema AvI nahi? tethI paraloka, devaloka ane AtmA evuM kAMI nathI evI mArI mAnyatA che. (noMdhaH kezI svAmInAM samaya kALamAM potAnAM saMpUrNa AyuSya daramiyAna pradezI rAjAe devone joyA nathI. tethI cothA ArAmAM paNa devo phakata tirthaMkara,cakravartI ke vAsudevanI hAjarImAMja AvAgamananI pravRti karatAM haze evuM anumAna thAya che.) kezI :- rAjan! jayAre tuM snAna Adi karI pUjAnI sAmagrI Adi laI maMdiramAM jaI rahyo hoya, ane mArgamAM koI puruSa azucithI bharelA zaucagRha pAse beTho tamane kahe.'ahIM Avo, thoDI vAra beso. to tame tyAM kSaNabhara paNa nahIM jAva. te prakAre he rAjan! manuSya lokamAM pa00 yojana upara azucinI durgadha jAya che. tethI devo ahIM nathI AvatA. tethI tamArA dAdI paNa tamane kahevA na AvyA hoya. devalokamAMthI tiolokamAM na AvavAnA kAraNa (1) 500 yojana upara durgadha UchaLe che. (2) tyAM gayA pachI ahIMno prema samApta thaI jAya che. (3) tyAM gayA pachI hamaNAM jAuM jAuM evo vicAra karI koI nATaka jovAmAM ke eza-ArAmamAM paDI jAya; teTalA samayamAM ahIM keTalIya peDhIo pasAra thaI jAya che. tethI dAdInA AvavAnA bharose tamAruM mAnavuM yogya nathI. rAjA :- bhaMte ! te sivAya paNa mAro anubhava che ke zarIrathI bhinna jIva tatva nathI. eka vakhata meM eka aparAdhI paraSane lokhaMDanI koThImAM baMdha karI, DhAMkaNuM DhAMkI tenI upara garama lokhaMDa ane trAMbAno lepa karyo. vizvAsu mANasane paheregIra tarIke rAkhyo. keTalAka divasa pachI te koThIne kholavAmAM AvI to te vyakita mRtyu pAmI hatI. te koThImAM soInI aNI jeTaluM paNa chidra nahotuM paDayuM. jo AtmA alaga hoya to koThImAMthI nIkaLatAM kayAMka sUkSma chidra paDavuM joIe ne? khUba dhyAna pUrvaka nIrakhyuM hovA chatAM kayAMya chidra na dekhAyuM. tethI mArI mAnyatAne puSTi maLI. kezI : rAjanuM! cotarapha baMdha daravAjAvALo eka khaMDa hoya. tenI divAlo nakakara banI hoya, temAM koI vyakita baeNDa-vAjA-Dhola Adi laIne gaI hoya, pachI daravAjA baMdha karI tenI upara lepa karI saMpUrNa chidra rahita karI, pachI jora-jorathI Dhola, bherI vagADe to avAja bahAra Avaze? tenI divAla AdimAM chidra thaze? rAjA :- divAlamAM chidra na hovA chatAM avAja to jarUra Avaze. kezI :- rAja! jevI rIte chidra vinAnI divAlamAMthI avAja bahAra Ave che to avAjathI paNa Atma tatva ati sUkSma che. tenI apratihata gati che arthAt divAla AdithI jIvanI gati aTakatI nathI. tethI tame zraddhA rAkho ke jIva zarIrathI bhinna tatva che. rAjA : bhaMte! eka vakhata meM eka aparAdhIne mArI tatkALa loha kabhImAM pUrI DhAMkaNane lepa lagADI nicchidra karyo. keTalAka divaso pachI joyuM to temAM kIDAo pedA thaI gayA hatA. to baMdha kuMbhamAM temano praveza kayAMthI thayo? aMdara to koI jIva hato ja nahi. kezI koI saghana lokhaMDano goLo hoya, tene agnimAM nAkhI dIdhA pachI te thoDIvAramAM lAladhUma thaI jAya che tyAre samajavuM temAM agnino praveza thayo che. te goLAne jovAmAM Avaze to kayAMya chidra nahIM dekhAya to temAM agnino praveza kayAMthI thayo? tevI rIte he rAjana! jIva paNa baMdha kuMbhamAM praveza karI zake che. tenuM astitva agnithI paNa sUkSma che. tene lokhaMDa AdimAM praveza karatAM ke bahAra nIkaLatAM bAdhA nathI pahoMcatI. tethI he rAjanuM! tame zraddhA karo ke zarIra ane AtmA bhinna che, janma, maraNa ane paraloka che. rAjA - eka zasakata vyakita pAMca maNa vajana upADI zake che ane bIjI azakata vyakita te vajana upADI zakatI nathI. eTale huM mAnuM chuM ke zarIra eja AtmA che. jo eka AtmA vajana upADI zake to bIjo kema na upADI zake? kAraNa ke zarIra game tevuM azakata hoya paNa AtmA to badhAnA sarakhA ja che ne? badhA AtmA sarakhA hovA chatAM samAna vajana upADI nathI zakatA tethI mAruM mAnavuM yathArtha che. 'zarIra e ja AtmA che ' jevuM zarIra hoya te pramANe kArya thAya che tethI AtmAnuM alaga astitva mAnavAnI AvazyakatA nathI. kezI :- samAna zakitavALA puruSomAM paNa sAdhananA aMtarathI kAryamAM paNa aMtara paDe che. jevI rIte eka sarakhI zakitavALA be puruSone lAkaDA kApavAnuM kArya sopavAmAM AvyuM. ekane tIkSNa dhAravALI kuhADI ApI ane bIjAne buThI dhAravALI kuhADI ApI Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 68 sArI kuhADIvALo puruSa lAkaDAne jaldI kApI nAkhe che ane kharAba kuhADIvALo kApI nathI zakato. teno artha evo nathI ke zastra pramANe kArya thAya, vyakita kaMI che ja nahIM paraMtu sAdhananA abhAvamAM kAryamAM aMtara paDe che. tema Atma tatva badhAmAM eka sarakhu hovA chatAM sAdhana rUpa zarIranI apekSA to dareka kAryamAM rahe ja che. bhAra vahana karavA kAvaDa tathA rassI navI-junI majabUta jevI hoya te pramANe vyakita bhAra vahana karI zake che. A rIte sAdhananI mukhyatAthI ja bhinnatA jaNAya che. tethI he rAjan ! A tarkathI paNa AtmAne bhinna na mAnavo te asaMgata che. rAjAH-eka vakhata eka mANasane meM jIvatAM toLyo, vajana karyuM, pachI tatkALa prANa rahita karIne toLyo to aMzamAtra tenA vajanamAM aMtara na paDayuM. tamArI mAnyatAnusAra zarIrathI bhinna Atma tatva tyAMthI nIkaLatu hoya to vajanamAM pharaka paDavo joIe ne ? kezI :- koI masakamAM havA bharIne toLavAmAM Ave ane havA kADhI nAkhyA pachI toLavAmAM Ave to temAM koI aMtara nathI paDatuM. AtmA te havAthI paNa atyaMta sUkSma(arUpI) che. tethI tenA nimittathI vajanamAM pharaka paDato nathI. tethI he rAjan ! tamAre zradghA karavI joIe ke zarIra ane AtmA bhinna che. rAjA :- eka vakhata eka aparAdhIne meM nAnA--nAnA TukaDA karI joyo, mane kayAMya jIva na dekhAyo. tethI huM mAnuM chuM ke zarIrathI bhinna jIva jevI koI cIja ja nathI. kezI: - rAjan ! tuM pelA mUrkha kaThiyArAthI adhika mUrkha che, vivekahIna che. eka vakhata keTalAka kaThiyArA jaMgalamAM gayA. Aje eka navo mANasa paNa sAthe hato. jaMgala khUba dUra hovAthI tyAMja khAvuM-pIvuM vagere kArya hoI, sAthe thoDA aMgArA lIdhA hatA. Aje teoe navA mANasane kahyuM. tame jaMgalamAM beso. ame lAkaDA kApI laI AvazuM. tame bhojana banAvI rAkhajo. kadAca ApaNI pAse rahelo agni bujAI jAya to araNI kASTathI agni pedA karI bhojana taiyAra karI rAkhajo. lAkaDA laI AvyA pachI bhojana karI ghare jaze. teonA gayA pachI pelA mANase yathAsamaye bhojana banAvavAno prAraMbha karyo paNa joyuM to Aga bujAI gaI hatI. araNI kASThanI cAre bAju joyuM to kayAMya agni na dekhANo. Akhare araNI kASTanA TukaDeTukaDA karI joyA paNa agni na dekhANo. agni vinA bhojana kema pakAvavuM ? te nirAza thaI beTho rahyo. jyAre te kaThiyArAo lAkaDA laIne AvyA tyAre teo bIjA araNI kASTha drArA agni pedA karI bhojana banAvyuM. teoe navA kaThiyArAne kahyuM ke - re mUrkha ! tuM A lAkaDAnA TukaDeTukaDA karI temAMthI agni zodhavAno prayatna karI rahyo hato, to ema zodhavAthI agni maLe ? te ja rIte he rAjan ! tArI pravRtti paNa te mUrkha kaThiyArA samAna che. rAjA bhaMte ! tamArA jevA jJAnI, buddhimAna, vivekazIla vyakita A vizALa sabhAmAM mane tuccha, halakA zabdothI, anAdara pUrNa vyavahAra kare te ucita che. -: kezI :- rAjan ! tame jANo cho ke pariSada keTalA prakAranI hoya che ? temAM konI sAthe kevI rIte vyavahAra karAya ? kone kevo daMDa devAya ? to tame mArI sAthe zramaNocita vyavahAra na karatAM, viparIta rUpe vartana karI rahayA cho to mAre tamArI sAthe A pramANe vArtAlApa karavo ja yogya che, tame A nathI samajI zakatA ? rAjA :- potAno Azaya spaSTa karatAM rAjAe kahyuM ke prAraMbhanA vArtAlApathI ja huM samajI gayo hato ke A vyakita sAthe jeTalo viparIta vyavahAra karIza teTalo jJAnalAbha vadhune vadhu thaze. temAM lAbha thaze nukazAna nahi ja. huM tatva jJAna, samyak zraddhA, samyak cAritrane prApta karIza. jIva ane jIvanA svarUpane samajIza. te kAraNe ja huM tamArI sAthe viparIta vartana karato hato. he bhaMte ! Apa to samartha cho. mane hatheLImAM rAkhelA AMbaLAnI jema AtmAne bahAra kADhI batAvo. kezI :- he rAjan ! A vRkSanA pAMdaDA Adi havAthI halI rahyA che, to he rAjan ! tuM A havAne AMkhothI joI nathI zakato, hAthamAM rAkhI koIne dekhADI nathI zakato to paNa tenA astitvano svIkAra to kare ja che. te prakAre he rAjan ! AtmA havAthI paNa sUkSma che arthAt havA to rUpI padArtha che paNa AtmA arUpI che. tene hAthamAM kevI rIte dekhADI zakAya ? tethI he rAjana ! tame zraddhA karo ke havAnI samAna AtmA paNa svataMtra acakSugrAhaya tatva che. jamInamAM AMbo, drAkSa, zeraDI, maracA AdinA paramANu paDayA che tevI zraddhAthI koI vyakita bIja vAve to phaLa prApta karI zake paraMtu koI dharatIne khodI tenA kaNa-kaNamAM te Amra, drAkSa, zeraDI, maracAnA paramANuone pratyakSa jovAno prayatna kare to tene icchita phaLa nI prApti thatI nathI. jyAre A rUpI padArtha paNa rUpI hovA chatAM sAmAnya jJAna vALAne daSTigocara nathI thatA to AtmA jevo arUpI ane ati sUkSma padArtha jovAnI kalpanA karavI te bAlizatA che, nAdAnatA che. tethI AtmA, paraloka, pudgala paramANu, sUkSma samaya, dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvanI Adi, taijasa-kArmaNa zarIra, karma Adi keTalAka tatva sAmAnya jJAnIo mATe zraddhA gamya ane buddhi gamya hoI zake. pratyakSa gamya nahi. rAjA -bhaMte ! jIvane alaga tatva mAnazuM to tenuM parimANa, kada ke mApa keTaluM mAnavuM ? te AtmA kayAreka hAthInI vizALa kAyAmAM ane kayAreka kIDI jevA nAnA zarIramAM kevI rIte rahI zake ? jo tenuM kada kIDI jeTaluM mAnIe to hAthInA zarIramAM kevI rIte rahI zake ? ane jo hAthI jeTaluM kada mAnIe to kIDInA zarIramAM kema samAI zake ? tethI zarIra ane AtmAne bhinna tatva na mAnavA joIe. kezI - rAjan ! je prakAre dIpaka moTA holamAM rAkhavAmAM Ave to teno prakAza AkhA holamAM phelAya che ane nAnA khaMDamAM rAkhavAmAM Ave to paNa tenA prakAzano samAveza thaI jAya che. tevI rIte balbane eka koThImAM rAkho to teno prakAza koThImAM samAI jAya che. tenuM kAraNa e che ke rUpI prakAzamAM saMkoca vistaraNano guNa che. A ja rIte AtmAnA pradezamAM paNa ukata guNa che. te je karmanA udayathI jevuM ane jeTaluM zarIra prApta kare che te zarIramAM vyApta thaIne rahe che. temAM koI muzkelI nathI tethI he rAjan ! tame zraddhA karo ke AtmA ane zarIra bhinna che. jIva te zarIra nathI. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain kathAsAra rAjA - bhaMte! Ape je kaMI samajAvyuM che te badhuM ThIka paNa mArA pUrvajo eTale ke bApa-dAdAnA vakhatathI cAlyo Avato A dharma kema choDuM? kezI :- he rAjana! tame loha vaNikanI jema haThIlA na bano. nahitara tenI jema pastAvu paDaze.yathA - ekadA keTalAka vaNiko dhana kamAvAnI icchAthI yAtrArthe nIkaLyA. moTA jaMgalamAM AvyA tyAM koI eka sthAne lokhaMDanI khANa joI. badhAe vicAra vimarza karI lokhaMDanA bhArA bAMdhyA. AgaLa jatAM sIsAnI khANa AvI. badhAe vicArI lokhaMDa choDI sIsAnA bhArA bAMdhyA. eka vaNikane aneka rIte samajAvavA chatAM teNe ema ja kahyuM ke ATale dUrathI mahenata karI vajana upADayuM have tene kema choDAya? AgaLa jatAM trAMbAnI, pachI cAMdInI, tyAra pachI sonAnI, ratnanI ane aMte hIrAnI khANo AvI. badhA vaNikoe agAunI vastuno tyAga karI hIrA bharI punaH ghara tarapha javAnI taiyArI karI. paNa pelA vaNike potAnI jIda ane abhimAnamAM lokhaMDa choDyuM nahi ane hIrA lIdhA ja nahi. nagaramAM AvyA pachI badhA vaNikoe hIrA vecI akhUTa dhana saMpati prApta karI. vizALa saMpatinA mAlika banIne samaya pasAra karavA lAgyA. paraMtu loha vaNika phakata loDhAnA mUlya jeTaluM dhana meLavI pUrvavat jIvana jIvavA lAgyo ane tenA sAthIonA ne joI pArAvAra pazcAtApa karavA lAgyo. vaNika hovA chatAM hAni-lAbha, satyaasatyano vicAra na karyo. pUrvAgrahamAM rahI pazcAtApa meLavyo, tema he rAjan ! tuM buddhimAna thaI, jANato hovA chatAM satyaasatyano nirNaya karI satyano svIkAra nathI karato, to tArI dazA loha vaNika jevI ja thaze. rAjAnuM parivartana - kezIkumAra zramaNanA nirbhIka ane sacoTa vAkayothI tathA tarka saMgata daSTAMtothI pradeza rAjAnA jIvanamAM parivartana AvyuM. citta sArathIno purUSArtha saphaLa thayo. rAjAe vaMdana namaskAra karI munine kahyuM - bhaMte! huM loha vaNika jevuM nahIM karuM ke jethI mAre pastAvuM paDe. huM tamArI pAse dharmazravaNa karavA icchuM chuM. kezI zramaNe samaya ucita dharma upadeza Apyo. jethI pradeza rAjA vratadhArI zramaNopAsaka banyA. bIje divase saMpUrNa parivAra sahita rAjasI vaibhava sahita ThAThamATha pUrvaka darzanArthe AvyA. pAMca prakAranA abhigama sahita temanA avagrahamAM praveza karyo. | vidhiyukata vaMdana namaskAra karyA. agAu karela avinaya, azAtanAnI kSamA yAcanA karI. upadeza sAMbhaLavA vizALa pariSada sAthe kezI zramaNa samakSa besI gayA. kezI zramaNe pariSadane lakSyamAM rAkhI upadeza Apyo. upadeza sAMbhaLI pariSada visarjita thaI. kezI zramaNe rAjAne saMbodhita karI kaMIka bhalAmaNa rUpe zikSA vacano kahyA - he pradezI! jevI rIte udyAna, IkSanuM khetara, nRtya zALA Adi kayAreka ramaNIya hoya che to kayAreka aramaNIya paNa banI jAya che. tema tuM dharmanI apekSAe ramaNIya banI punaH kayAreya aramaNIya banato nahIM. rAjA :- bhaMte! huM zvetAMbikA sahita sAta hajAra gAma nagarone cAra vibhAgamAM vibhakata karIza. yathA (1) rAjaya vyavasthA mATe (2) bhaMDAra mATe (3) aMtaHpura mATe ane (4) dAna zALA mATe. dAnazALAnI vyavasthA mATe suMdara kuTAkAra zALA tathA nokarone niyukata karIza jemAM sadA garIbone tathA anya vAcako ane bhikSAcarone bhojana AdinI suMdara vyavasthA raheze. taduparAMta huM paNa vrata, paccakakhANa ane pauSadha karato uttarottara dharma ArAdhanAmAM abhivRddhi karIza. A prakAre pradezIe dravya ane bhAvathI jIvana parivartana karyuM. dharmAcaraNamAM tenI ruci kendrita thaI gaI. rAjya vyavasthAnI lagana ghaTI gaI. yuvarAja sUryakAMta rAjya vyavasthA saMbhALavA lAgyo. bhavitavyatA vaza pradezanuM dharmayukata jIvana rANI sUryakAMtA sahI na zakI. tenI daSTimAM rAjA vAsanAthI vairAgI - dharmaghelA banI gayA hoya tevuM lAgyuM. aneka vikalpothI gherAI gaI. tyAM sudhI vicAryuM ke rAjAne jhera daI mArI nAkhavA. potAnI adhIrAIne rokI na zakI. potAnA kutsita vicAro sUryakAMtakumAra pAse rajU karyA. sUryakAMta kumAre tenI haLAhaLa upekSA karI tethI rANIne lAgyuM ke kadAca kumAra mArA vicAro rAjA pAse raju karI na de..! avasara joI rAjAne bhojananuM nimaMtraNa ApI viSamaya Asana, zayyA, vastra, AbhUSaNa ane AhAra-pANI banAvyA. yathAsamaye pradezane viSayukata bhojana ApyuM. teno bhoga upabhoga karatA ja rAjAne becenI thavA mAMDI, viSano prabhAva vadhavA mAMDayo. rAjAne samajatAM vAra na lAgI. te tyAMthI uThayA. pUrNa zAMti ane samabhAvanA sAthe karmano udaya ane bhavitavyatAno vicAra karI sUryakAMtA pratye bilakula dveSa na karatAM dhIre dhIre cAlatAM pauSaghazALAmAM pahocI gayA. ghAsanA saMthAre pathaMkAsane besI vidhivat bhakatapratyAkhyAna saMthAro karyo. prathama namotthaNe siddha paramAtmAne ane bIjuM namotthaNe dharmaguru dharmAcArya kezI zramaNane ApyuM ane uccAraNa karyuM ke he bhaMte! Apa tyAM beThA mane joI - jANI zako cho huM Apane vaMdana namaskAra karuM chuM. tyAra pachI aDhAra pApa ane cAra AhArano tyAga karyo. zarIranA mamatvano tyAga karyo, zarIrane vosirAvI dIdhuM. viSanuM pariNamana vRddhigata thatAM pragADha vedanA prajavalita thaI paraMtu parIkSAnA samaye samabhAvane na cUkatA pradeza rAja AyuSya pUrNa karI, dharmanA ArAdhaka banI sUryAbha deva banyA. - A prakAre amAvasyAthI pUnama tarapha AvIne eTale ke nAstikamAMthI Astika banI, divya devAnubhava tathA aizvaryane prApta karyA. devabhavanI cAra palyopamanI sthiti pUrNa karI, mahAvideha kSetramAM janma laI, rAja Rddhino tyAga karI bALa brahmacArI daDha pratijJA nAmanA zramaNa thaze. ghaNA varSonI kevalI pravajyA pALI aMtima divasomAM anazana karI nirvANa prApta karaze. bhavacakrathI mukata thaI jaze. zikSA evaM jJAtavya:(1) dhRNA pApase ho pApIse nahIM kabhI lavaleza - bhUla sujA kara satya mArga pe, karo yahI yatnaza. maNanA anapama AdarzathI eka durAgrahI, pApiSTha mANasa jenA hAtha lohIthI raMgAyelA rahetA hatA, tevI upamA sUtramAM jene ApavAmAM AvI che, te eka vakhata saMta samAgama thatAM, vizada carcA karatAM, daDhadharmI banyo. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 Agama-kathAo | (2) kezI zramaNano upadeza sUryakAMtA mahArANIe paNa sAMbhaLyo hato. te rAjA jevI pApiSTha nahotI, rAjAne priyakArI hatI, tethI putranuM nAma mAtAnA nAma uparathI sUryakAMta rAkhavAmAM AvyuM hatuM. chatAM rAjAnA pUvanA nikAcita karma udayamAM AvatAM rANIne kumati sujhI. jIva ajJAna dazAmAM koI utAvaLuM kArya karI bese che, jenAthI tene koI lAbha thato nathI. chatAM phakata utpanna thayela saMkalpone pUrNa karavA dattacitta banI jAya che. A paNa jIvanI ajJAnadazA che. aMte apayaza meLavI A bhava-parabhavane bagADI duHkhanI paraMparAnuM sarjana kare che. | samyaka samajaNa AvyA pachI rAjA hoya ke pradhAna zrAvakanA bAra vrata dhAraNa karavAmAM koIne takalIpha paDatI nathI. tethI dharmapremI koIpaNa AtmA saMyama svIkAra nathI karI zakatA temaNe zrAvakavrata dhAraNa karavAmAM ALasa, pramAda, lAparavAhI ke upekSAvRti na rAkhavI joIe. dA.ta. citta sArathI anya rAjyamAM rAjya vyavasthA mATe gayo hovA chatAM tyAM bAravratadhArI banyo. paradezI rAjA azva parIkSArthe nIkaLyA hovA chatAM muninA satsaMgathI bAravratadhArI zrAvaka banyA. Aje varSothI dharma karatA mANaso bAra vrata dhArI nathI banI zakatA. temaNe A sUtramAMthI preraNA meLavI vratadhArI zrAvaka banavuM joIe. AdhyAtma bhAvanI sAthe sAthe gRhastha jIvanamAM anukaMpA dAna ane mAnavasevAne sthAna ApavuM joIe. pradezI zramaNopAsakane kezI zramaNe ' ramaNIka' rahevAnI preraNA ApI hatI. tenA phaLa svarUpe rAjAe dAnazALA kholI. anekAMtamaya A nigraMtha pravacana eka cakSuthI nathI cAlatuM. ubhaya cakSu pravartaka che. keTalAka phakata mAnavasevAne ja dharma mAne che, vrata niyamanI upekSA kare che. to keTalAka zrAvaka AdhyAtma dharmamAM AgaLa vadhe che paNa saMpajA hovA chatAM dayA, dAna, mAnavasevA, udAratAnA bhAvonI upekSA kare che. te badhAnI gRhastha jIvananI sAdhanA eka cakSubhUta samajavI. teo chatI zakitae dharmanI prabhAvanA karI zakatA nathI A pramANe A sUtranA aMtima prakaraNathI zrAvakoe ubhaya cakSu banavAnI preraNA prApta karavI joIe. arthAt adhyAtmadharmanI sAdhanAnI sAthe chatI zakitae anukaMpA dAna AdinI upekSA na karavI joIe. (5) zramaNa varge kezIzramaNanI A carcAthI anupama preraNA levI joIe ke durAgrahI praznakartAone paNa saMtoSa ApI zakAya che. AvA prakaraNonuM vAraMvAra svAdhyAya, manana karavAthI buddhi ane tarkazakitano vikAsa thAya che. (6) kevaLajJAnI bhagavaMto paNa aMtima samaye ghaNA divasono saMthAro kare che te pradezanA bhaviSyanA bhava daDhapratijJanA varNanathI spaSTa thAya che. (7) kathAnakomAM pradezI rAjAe chaThanA pAraNe chaThanI 40 divasanI zramaNopAsakanI paryAyamAM ArAdhanA karI che tema varNavyuM che, paNa A sUtramAM te upalabdha nathI. rANIe chaThanAM pAraNA mAM jhera ApyuM hoya e paNa zakaya che. A badhA tArA rUpo paNa che. kathAmAM upasthita jIvAtmAomAM mAro AtmA che, tamAro AtmA paNa che, Aja sudhI anaMta bhavabhramaNa karatAM jIva hajI sidhdha gati nathI pAmyo. ane AjathI pUrve jIve anaMta bhava karyA tethI AmAMnA saghaDA bhava jIve karyA. tethI te jIvo pratye AtmabhAvamAM dhRNA na lAvatAM, karuNA bhAva rAkhavo. nAgezvarI ke gozAlaka jvA jIvo pratye paNa ghAbhAva na rAkhavo, ke na temanAM bhavabhamakAnuM vAMcana karatAM, nyAya thayo ema jANavuM. paraMtu jIvonI A paNa eka dazA che. ema jArI karuNAbhAva rAkhavo. kAraNake he jIva te jIvAtmA tuM pote paNa che. tethI have tuM potAnA para upakAra kara, dayA kara ane pharI AvA bhava bhramaNa na karavA paDe te mATe prayatna kara. (8) pApakarmono udaya thatAM potAnA paNa parAyA thaI jAya che. tethI saMsAramAM koInI paNa sAthe moha rAkhavo nahi. nimprayojana ahita ke prANaghAta karanAra upara paNa dveSa karavo nahi. samabhAva rAkhavAmAM kaMI ahita thatuM nathI. A prakAre vartavAthI ja pradezIe dharma ArAdhanA karI devabhavanI prApti karI. temaja saMsAra bhramaNathI mukata thavAnuM pramANapatra prApta karyuM. eka kavinA zabdomAM kahIe to - jahara diyA mahArANIne, rAjA paradezI pI gayA,- vighaTana pApakA kiyA, roSa ko nivArA hai vipadAo ke mAdhyama se, karmonA kinArA hai - DaranA bhI kayA kaSTose, mahApurUSokA nArA hai. (9) AtmA Adi arUpI tatvone zraddhAthI samajI svIkAravA joIe. sUkSmatama tatvo mATe pratyakSa pramANano Agraha na rAkhavo joIe. tarka agocara viSayono paNa zraddhAthI svIkAra karavo joIe. paraMparAgata rUDhIone paNa sAcI samajaNa meLavyA pachI choDI devI joIe. pachI game tevI paraMparA hoya, siddhAMtanuM rUpa laI cUkyA hoya, AcArano ke itihAsano viSaya hoya to paNa jo te asatya,kalpita, anaAgamika, asaMgata hoya to te paraMparAno durAgraha na rAkhavo. balka satya buddhithI nirNaya lIdhA bAda parivartana karavAmAM jarA paNa hicakicATa na thavo joIe. A preraNA kezI svAmIe pradeza rAjAne loha vaNikanA daSTAMta dvArA ApI hatI. ane pradezIe teno svIkAra paNa karyo hato. (10) pradeza rAjA ane citta sArathInA dhArmika zramaNopAsaka jIvananA varNanamAM muni darzana, sevA bhakita, vyAkhyAna zravaNa, pAMca abhigama,vaMdana vidhi kSetra sparzanA karavAnI vinaMti, sAdhunI bhASAmAM svIkRti, zrAvaka vrata dhAravA, pauSadha svIkAra, zramaNa nigraMtho sAtheno vyavahAra, dUra kSetramAM vicaratA zramaNone vaMdanA, udhAnamAM padhAravA chatAM prathama gharamAMja vaMdana vidhi, anazana grahaNa Adi dhArmika kRtyonuM varNana karavAmAM AvyuM che. je zrAvakonA zreSTha AcAro che. sAthe ja janasevAnI bhAvanAmaya rAjayanI Avakano cotho bhAga dAnazALA mATe vAparavA rUpa AcaraNane dhArmika jIvananuM mahatvazIla aMga Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain batAvyuM che. (11) sUryAbha vimAnanI sudharmA sabhAmAM je siddhAyatana AdinuM varNana che temAM 108 jina pratimAonuM varNana che tene sUryAbhadeve janma samaye pUjI che. paNa sudharmA sabhAnI bahAra stUpanA varNananI sAthe je cAra jina pratimAonuM kathana mULa pAThamAM upalabdha che te zaMkAspada che. kAraNa ke zAzvata devalokanA sthAnomAM 108 nAma vinAnI mUrtio aMdaranA bhAgamAM che. to pachI daravAjAnI bahAranA asaMgata sthAnamAM, te paNa stUpa tarapha mukhavALI temaja vartamAna covIsInA RSabha ane vardhamAna nAma vALI che ane airAvatanA prathama ane aMtima tIrthaMkaranuM nAma paNa temA joDayuM che. zAzvata pratimAomAM cothA ArAnA cAra tIrthaMkaronAM nAma hovA kharekhara saMdeha pUrNa che.tethI tenI kAlpanikatA ane prakSiptatA pragaTa thAya che. A cAra pratimAonA mApa sUtramAM kahayA anusAra vartamAna RSabha ane vardhamAna tIrthaMkAranA mApathI bhinna che. kAraNa ke zAzvata sthAnanI pratimAo bhinna bhinna avagAhanAvALI na hoya. to RSabha ane vardhamAnanI avagAhanAno meLa kayAM bese ? RSabhadevanI 500 dhanuSyanI agavAhanA che jayAre mahAvIra svAmInI sAta hAthanI. AthI phalita thAya che ke te stUpanI pAsenI cAre pratimAonuM varNana kAlpanika che. 71 kathAsAra (12) tIrthaMkara bhagavaMto ne ane zramaNone parokSa vaMdana, namotthaNanA pAThathI karavAmAM Ave che te vaMdana bhalene deva-manuSya kare, deva sabhA, rAja sabhA, pauSadhazALA ke gharamAM beThA ka2e. temaja teone pratyakSa vaMdana tikaputtonA pAThathI karAya che, cAhe zrAvaka hoya ke deva. siddhone vaMdana sadAya namotthAMnA pAThathI ja karavAmAM Ave che. kAraNa ke teo haMmezA parokSaja hoya che. A nirNaya prastuta sUtranA prasaMgothI ke anya sUtramAM AvelA prasaMgothI tema siddha thAya che. mokSa prApta tIrthaMkArone siddhapadathI vaMdana karavAmAM Ave che. 6 ' IcchAmi khamAsaNo' nA pAThathI utkRSTa vaMdana phakata pratikramaNa veLAe ja karavAmAM Ave che. anya samayamAM athavA anyatra A utkRSTa vidhithI vaMdana kayAMya karavAmAM AvyA nathI. namotthaNaM tathA tikSutonA pAThathI vaMdana batAvyA che. zramaNone je namotthaNaMthI vaMdana karavAmAM Ave che temAM tIrthakaronA saMpUrNa guNonuM uccAraNa na karatAM nIce pramANe saMkSiptamAM bolavAmAM Ave che 'namotthaNaM kesisTa kumAra samaNamsa mama dhammAyarisTa dhammovaesagassa' ane viziSTa jJAnI guru hoya to vaMdAmiNuM bhaMte ! titthagayuM Ihagae, pAsau me bhagavaMta titthagaye IhagayaM tikaTu vaMdaI namaMsaI.' eTaluM adhika bolavuM joIe. upakArI zramaNopAsakane paNa parokSa vaMdana namotthaNanA pAThathI karAya che aupapAtika sUtramAM 'namotpurNa aMbaDamsa parivyAyagassa (samaNovAsagassa) ahaM dhammAyariyamsa dhamovaesagassa.' aupapAtika sUtramAM traNa vakhata namotthaNaM kahevAnuM kathana che. prastuta rAjapraznIya sUtramAM tathA jJAtA sUtramAM be vakhata namotthaNuM kahevAno prasaMga che. be vakhata sUryAbhe siddha ane arihaMta bhagavAna mahAvIra svAmIne. cittasArathI, pradezI rAjA tathA dharmarUci aNagAre siddha ane gurune namotthaNanA pAThathI parokSa vaMdana karyA. traNa vakhata namotthaNaM kahenArA aMbaDanA ziSyoe siddhane, bhagavAna mahAvIrane ane guru aMbaDane parokSa vaMdana karyA che. (13) kathArUpa adhyayanonA svAdhyAya karatAM dhyAna rAkhavuM jarUrI che ke temAMthI grahaNa karavA yogya, choDavA yogya, jANavA yogya, madhyastha bhAva rAkhavA yogya ema judA judA ghaNA viSayo hoya che. te mATe satata vivekabuddhithI nirNaya karavo joIe. rAjAonI divya RddhinuM varNana paNa hoya che, rANIo (strIo)nI bhoga sAmagrInuM varNana paNa hoya che. dharmAcaraNa, zrAvakAcAra tathA zramaNAcAranuM varNana paNa hoya che, temaja kusiddhAMta, kutarkonuM temaja mahA adharmI AtmAonI krUra pravattinuM varNana paNa hoya che; ane jItAcAra, lokAcAranuM varNana paNa hoya che. AvA varNanothI ciMtanapUrvaka AcaraNIya tatvono nirNaya levo joIe. kathAmAM varNita vyakitaomAMthI koInI paNa upara rAga-dveSa, niMdA ane karmabaMdhanA vicAro AvavA joIe nahIM. taTastha paNe rahevAno abhyAsa karavo joIe. kAraNa ke ghaTanA prasaMgo bhUtakALamAM thaI gayA che. have tenA viSayamAM saMkalpa, vikalpa karavA nirarthaka che; ane tema karatAM nAhaka karmabaMdhanA bhAgIdAra thavAya che. (14) jItAcAra athavA loka vyavahAra ane dhArmika AcAranuM sthAna juduM juduM hoya che. gRhastha zramaNopAsakanA jIvanamAM yA daivika jIvanamAM keTalAka vyavahAro maryAdita sImA sudhInA hoya che. paNa temanA dhArmika AcAra te vyavahArathI judA vrata-pratyAkhAna, dayA, dAna, zIla saMtoSa, saMvara ane nirjarA vagere dharmarUpa hoya che. koIpaNa dharmAcaraNamAM jItAcAra yA loka vyavahArane praviSTa karAvI tenI paraMparA banAvI devI anucita che. tevI ja rIte jItAcArane ja dharmAcAra banAvI devo te paNa ayogya che. tathA jItAcAra ke loka vyavahAranI vivekabuddhi rahita, ekAMta upekSA karavI paNa yogya nathI. temAM viveka buddhi rAkhavAnI hoya che. sAmAjika jIvanamAMthI svataMtra thaI, nivRtta sAdhanAmaya jIvanakALamAM gRhasthanA jItAcAra Adino pUrNa tyAga karI devo anaupayukata nathI arthAt upayukata ja kahevAya che. A kAraNe ja anivRta gRhastha jIvanamAM mukhya 6 AgAra hoya che. ane nivRtta sAdhanAkALamAM zrAvakane te 6 AgArano paNa tyAga thaI jAya che. tAtparya e che ke anivRtta zrAvakanA jIvanamAM jItAcAranI ekAMta upekSA nathI karI zakAtI. jJAtAsUtranA Adarza zramaNopAsaka arhannakane zradhdhAmAMthI pizAca rUpa deva paNa vicalita karI na zakayA. temaNe paNa yAtrAnA prAraMbhamAM nAvanI pUjA-arcA tathA maMgala manAvavAnI pravRtti karI hatI. samyagdaSTi carama zarIrI devendro paNa tIrthaMkaronA dAha saMskAra; bhasma, asthi Adi saMbaMdhI keTalIya pravRtti kare che. utkRSTa ArAdhanAthI deva thayelA. sUryAbha samyakdaSTi hovA chatAM vimAnanA nAnA--moTA aneka sthAnanI pUjA karI hatI. je prastuta sUtramAM spaSTa paNe varNavavAmAM AvyuM che. kahevAnuM tAtparya e che ke jItAcArane jItAcAra ja mAnavo. tene dharmAcaraNa na mAnatAM AvazyakatA anusAra svIkAra karavuM, jItAcAra pota-potAnI sImA sudhI ja maryAdita hoya che. (15) zramaNoe koIpaNa prakAranA nATaka, vAMjItra Adi darzanIya dazyone jovAno saMkalpa paNa na karavo. A pramANeno niSedha Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 12 AcArAMga sUtramAM che tathA tenuM prAyazcita nizItha sUtramAM varNavyuM che. sAdhue vivekathI AcAranuM pAlana karavuM joIe. tema chatAM koI vyakita Agraha bhAve sAdhunI AjJA svIkAravAno vikalpa na rAkhe to tevA AgrahI bhAvavALA sAthe tiraskAra vRtti ke daMDanIti na apanAvatAM upekSA bhAva rAkhI taTastha rahevuM hitAvaha che. jema ke sUryAbhe gautama Adi aNagAranI samakSa potAnI traddhi batAvavAnuM vicAryuM, prabhue svIkRti na detAM mauna dhAryuM, niSedha ke tiraskAra na karyo temaja asad vyavahAra paNa na karyo. svIkRti vinA ja sUryAbhe potAnA nirNaya anusAra nATaka dekhAvyA ja. AvA prasaMgo upasthita thatAM yogya lAge to upadeza Apavo, zrAvaka-sAdhunA AcAro jaNAvI sUcana karavuM; chatAM ya nirarthaka lAge to upekSA rAkhavI; paNa johukamI, tiraskAra, bahiSkAra ke durvyavahAra vagere na ja karavA ane tevA vyavahAronI preraNA ke anumodanA paNa na karavI.dharma AtmAnA pariNAmo upara AdhAra rAkhe che. bIjA upara baLajabarI karI jAtane dharmI dekhADavI yogya nathI. upasaMhAra :- A prakAre aneka zikSAo, preraNAothI paripUrNa A sUtra che. je anubhava ane zraddhAne puSTa kare che. tethI A adhyayananA mananathI yathocita AtmavikAsane prApta karavo joIe. upAMga (nirayAvalikA varga paMcaka) sUtra paricaya - A Agama bAra aMgasUtrothI bhinna aMga bAhya kAlika sUtra che. A sUtranuM nAma 'upAMga sUtra che, je tenI prAraMbhika bhUmikAnA mULa pAThathI ja spaSTa siddha thAya che. yathA (samaNeNaM jAva saMpatANa uvaMgANe paMca vagA pannatA, taMjahA nirayAvaliyAo jAva vahidasAo,) chatAM paNa kALakramathI tenuM nAma 'nirayAvalikA' prasiddha thayuM che. taduparAMta eka sUtranA pAMca vargane pAMca sUtra tarIke svIkArI levAmAM AvyA che. hakIkatamAM A "upAMgasUtra" nAmanuM Agama che. tenI racanA kayAre thaI, koNe karI te ajJAta che. chatAM paNa tenA racayitA pUrvadhara bahuzruta che, te niHsaMdeha che. kAraNake naMdIsUtranI Agama sUcimAM paNa teno spaSTa ullekha che. A upAMgasUtra' nuM eka ja zrutaskaMdha che. tenA pAMca varga che. pAMca varganA kula bAvana adhyayana che. pAMce varganA nAmanuM spaSTIkaraNa karatAM prAraMbhanI utthAnikAmAM tenA je nAmo kahyA che te varganA nAmane ja sUtra kahevAmAM AvyA che. paraMparAe lipikALamAM A kathanano prabhAva A sUtranA aMtima prazasti vAkayamAM ane naMdIsUtramAM paNa paDayo che. to paNa A pAMca varga Agama mAnya ane sarvamAnya tatva che. varga koI eka sUtranA hoya che. tethI upAMgasUtra nAmanuM A eka ja Agama che. nirayAvalikA Adi tenA pAMca varga che, te dhruva satya che. prAmANika udAharaNa mATe A sUtranA prAraMbhika mULapAThane juo. te aMtagaDasUtranA prAraMbhika pATha samAna ja che. je rIte aMtagaDadazAmAM pRcchA karI ATha varga kahyA che te ja rIte A sutranA prAraMbhamAM upAMgasUtranI pRcchA karI tenA pAMca varga kahyA che. sAra- nirayAvalikA varga paMcaka eka sUtra che. tenuM vAstavika nAma "upAMgasUtra" che. aMtagaDasUtranA ATha varga ane nevu adhyayananI samAna ja nirayAvalikA Adi tenA pAMca varga tathA bAvana adhyayana che. A sUtra kathA ane ghaTanA pradhAna che. kathAonA mAdhyame Aloka-paraloka, naraka-svarga, karma siddhAMta, sAMsArika manodazA ane durgati, vairAgya ane mukita, rAjanIti ane tatkAlIna aitihAsika tatvone samajAvavAmAM AvyA che. prathama varga-nirayAvalikA (kapriya) A vargamAM dasa adhyayana che; jemAM dasa jIvonuM narakamAM javAnuM varNana che. tethI A varganuM nAma nirayAvalikA che. kathA varNana - prAcina kALamAM rAjagRhI nAmanI nagarI hatI. tyAM zreNika rAjA rAjya karatA hatA. zreNika rAjAne celaNA, naMdA Adi tera tathA kAli Adi dasa ema aneka rANIo hatI. celaNA rANIne koNika, vehalla Adi putra hatA. nandAne abhayakumAra nAmano putra hato, temaja kAlI Adi dasa rANIone kAlakumAra Adi dasa putra hatA. koNikano janma - ekadA rANI celaNAe siMhanuM svapna joyuM. jAgRta thaI teNIe rAjAne svapnanuM nivedana karyuM. rAjAe svapna pAThakone pUchIne jANyuM ke koI tejasvI jIva garbhamAM Avyo che. garbhakALanA traNa mahinA vItyA bAda celaNAne garbhanA prabhAve zreNika rAjAnA kalejAnuM mAMsa khAvAno dohada(saMkalpa) thayo. abhayakumAranAM buddhinA baLe dohada pUrNa karavAmAM Avyo. be garbha naSTa karavAnA aneka prayatno karyA kinta badhAja niSphaLa gayA. garbhakALanA nava mahinA pUrNa thatAM ja putrano janma thayo. rANIe dAsI dvArA tene ukaraDA upara nakhAvI dIdho. tyAM kukaDAe bALakanI AMgaLIne karaDI khAdhI. tethI AMgaLImAMthI lohI ane paru vahevA lAgyA. zreNikane A ghaTanAnI jANakArI maLatAM tatkALa te bALaka pAse gayA. rAjA svayaM bALakane laI AvyA ane rANIne AkrozabharyA zabdothI upAlaMbha detAM bALakanI sAra-saMbhALa levAno Adeza karyo. bArame divase te rAjakumAranuM nAma kuNika (koNika) rAkhavAmAM AvyuM. yuvAvasthAmAM kuNikakumAranA padmAvatI Adi ATha rAjakanyAonI sAthe lagna thayA.celaNArANIne vihallakumAra nAmanA putra paNa hato. ekadA zreNika rAjAe prasanna thaI secanaka hAthI ane aDhAra saro hAra vihallakumArane bheTa ApyA. zreNikanA azubha karmodaya:- kAlI Adi rANIo dvArA kAlakumAra Adi dasa putro utpana thayA. eka vakhata kuNike kAlakumAra Adi dasa bhAIo samakSa prastAva mukayo ke 'zreNikane bAMdhI jelamAM pUrI do ane rAjyanA agiyAra bhAga karI ApaNe badhA rAjyazrIno upabhoga karIe.' kAlakumAra Adie teno svIkAra karyo. taka joIne zreNikane kArAgRhamAM baMdhanagrasta karyA ane koNika svayaM rAjA banI gayo. tyAra pachI koNika celaNAmAtAnA caraNa sparza karavA gayo. mAtAne aprasanna joI tenuM kAraNa pUchatAM koNikanA janmanI vistRta Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 73. kathAsAra ghaTanA batAvatAM mAtAe kahyuM ke 'pitAne tArI upara apAra sneha hato. teoe tane ukaraDA uparathI uThAvI tArI pAkelI AMgaLInuM lohI-paru cUsI tArI vedanA zAMta karI hatI. he putra! AvA parama upakArI pitAne baMdhanagrasta karavAnuM tArA mATe yogya nathI." mAtA dvArA potAno pUrva vRtAMta sAMbhaLI koNikane potAnI bhUlano kheda thayo. pitAne baMdhanamukata karavA svayaM kuhADI laIne doDyo. kuhADI laIne Avato joI zreNike vicAryuM ke koNika mane mAravA mATe ja AvI rahyo che. putranA hAthe maravA karatAM jAte ja marI javuM joIe evuM vicArI vITImAM raheluM tAlapuTa(sAInAIDa) jhera mukhamAM nAMkhI prANa tyAga karyo. A ghaTanA bAda kuNika khUba zokAkula thayo ane aMte manane zAMta karavA rAjagRhI nagarI choDI caMpAnagarImAM parivAra sahita rahevA gayo. teNe rAjyanA agiyAra bhAga karyA. kAlakumAra Adi dasa bhAI ane kuNika rAjA rAjyazrIne bhogavavA lAgyA. hAra hAthI mATe narasaMhAra:- koNikanA sagA bhAI vihalakumAra potAnI rANIonA parivAra sahita hAra ane hAthI dvArA aneka prakAre sukhopabhoga karatAM AnaMdano anubhava karatAM caMpAnagarImAM rahetA hatA. eka vakhata mahArANI padmAvatIe potAnA pati kuNikane kahyuM ke hAra ane hAthI to tamArI pAse hovA joIe. rANInA atiAgrahathI kuNike bhAI pAse hAra ane hAthI mAMgyA. vihallakumAre tenA badalAmAM ardha rAjaya mAMgyuM. koNike teno asvikAra karyo ane hAra hAthI ApavA mATe vAraMvAra Agraha cAlu rAkhyo. AvI paristhiti sarjAtA vihallakumAre potAnA nAnA(mAtAnApitA) ceDA rAjAnI pAse vaizAlI nagarIe javAnuM vicAryuM ane taka zodhI nIkaLI paDayA. nAnAnI pAse pahoMcI tamAma paristhitithI vAkepha karyA. mahArAjA ceDA aDhAra gaNarAjAonA pramukha hatA. badhA rAjAone bolAvI maMtraNA karI nirNaya lIdho ke zaraNAgatanI rakSA karavI. koNike hAra-hAthIno Agraha na choDayo, pariNAme banne pakSamAM yuddhanI taiyArI thavA lAgI. mahArAjA ceDA bhagavAna mahAvIranA parama upAsaka hatA. temaNe zrAvakanA bAra vrata aMgIkAra karyA hatA. temanuM bANa amogha hatuM, kayAreya niSphaLa na jatuM. kAlakumAra Adi dase bhAI koNikanI sAthe yuddhamAM AvyA. yuddhano prAraMbha thayo. dasa divasamAM dase bhAI senApati banyA ane ceDA rAjAnA amogha bANathI mAryA gayA. te uparAMta yuddhamAM anya lAkho manuSya mRtyu pAmyA. mAtAonI makita :- ja samaye bhagavAna mahAvIra svAmI vicaratAM vicaratAM caMpA nagarImAM padhAryA. kAlakamAra Adi dase kumAranI mAtAo bhagavAnanA darzanArthe gaI. upadeza sAMbhaLyA pachI eka pachI eka daseya rANIoe prazna karyo ke - 'mAro putra yuddha karavA gayo che, he bhagavan! huM tene jIvita joI zakIza ke nahi? pratyuttaramAM bhagavAne kahyuM ke - 'tamAro putra ceDA rAjA dvArA mAryo gayo che mATe tame temane jIvatAM joI nahi zako.' tyAra pachI vairAgya bhAvathI bhAvita thaI dase rANIoe dIkSA aMgIkAra karI ane te ja bhavamAM saMpUrNa karmakSaya karI zivapadane prApta karyuM. kAlakumArAdinuM bhaviSya - gautama gaNadhare prazna pUchayo - he bhagavaMta! kAlakumAra mRtyu pAmI kayAM utpanna thaze? uttaramAM bhagavAne pharamAvyuM ke kAlakumAra yuddhamAM mRtyu pAmI cothI narakamAM utpanna thayA che. tyAM dasa sAgaropamanI sthiti pUrNa karI mahAvideha kSetramAM utpanna thaze. tyAM saMyama svIkArI saMpUrNa karmakSaya karI mukita pAmaze. A prakAre dase bhAIo yuddhamAM kALa karI cothI narakamAM gayA ane pachI mahAvideha kSetramAM janma laI, saMyama aMgIkAra karI, saMpUrNa karmano kSaya karI siddha thaze. sAra:- (1) mANasa dhAre che kaMI ane thAya che kaMIka, mATe ja anaitika ane anAvazyaka ciMtana kayAreya paNa karavuM na joIe. (2) mAtAnA caraNa sparza karavA javAnA nimitte koNikanI ciMtana dazAmAM parivartana AvI gayuM. (3) abhayakumAre potAnI buddhi kauzalyathI asaMbhava kAryane saMbhava karI batAvyuM. (4) ati lobhanuM pariNAma zUnyamAM Ave che - na hAra milA na hAthI ora bhAI mare dasa sAthI. (5) strIono tuccha haThAgraha mANasane mahAna khADAmAM nAkhI de che tethI manuSya tevA samayamAM gaMbhIratApUrvaka hAni-lAbha tathA bhaviSyano vicAra karI svataMtra nirNaya levo joIe. (6) yuddhamAM AtmapariNAmonI krUratA thAya che tethI te avasthAmAM maravAvALA prAyaH narakagatimAM jAya che. (7) celaNArANIe mana vinA paNa patinI AjJAthI koNikanuM lAlanapAlana karyuM. (8) "pUjya pitAse laDatA lobhI bhAI kI hatyA karatA. lobha pApakA bApa na karatA paravAha atyAcAra kI." kavitAnI A kaDIonuM ukata ghaTanAmAM sAkAra rUpa joI zakAya che. tethI sUjJajanoe lobha saMjJAno nigraha karavo joIe. A upAMgasUtrano nirayAvalikA nAmano prathama varga samApta thayo. - varga bIjo - kalpAvartAsikA A varganA dasa adhyayana che jemAM dasa jIvonA devalokamAM javAnuM varNana che mATe A varganuM nAma kalpAvataMsikA rAkhavAmAM AvyuM che prathama adhyayana pAkumAra prAcInakALe caMpAnagarImAM koNika rAjA rAjya karato hato. tyAM zreNikarAjAnI patnI ane koNikanI aparamAtA kAlI nAmanI rANI hatI. tene kAlakumAra nAmano putra hato. jeNe padmAvatI sAthe lagna karyA hatA. eka vakhata padmAvatIne rAtre siMhanuM svapna AvyuM. kAlAMtare putraratnano janma thayo jenuM nAma 'pAkumAra' rAkhavAmAM AvyuM. tarUNAvasthAmAM ATha kanyAo sAthe tenuM pANigrahaNa thayuM. mAnaSika sukhono upabhoga karato thako te samaya vyatIta karavA lAgyo. eka vakhata te caMpAnagarImAM bhagavAna mahAvIra padhAryA. pAkumAra paNa vaMdana karavA mATe gayA. dharmadezanA sAMbhaLI, vairAgyamaya vANIthI mAnavajIvananI kSaNabhaMguratAno khyAla Avyo. kSaNika bhoga sukhonuM dArUNa pariNAma ane manuSya bhavanuM mahatva samajAyuM. upadeza sAMbhaLyA pachI bhagavAna samakSa pravrajayA aMgIkAra karavAnI bhAvanA pragaTa karI. parivArika janonI AjJA laI dIkSita thayA. dIkSA lIdhA bAda paddamunie agiyAra aMgasUtronuM jJAna kaMThastha karyuM. temaja aneka prakAranI tapazcaryA dvArA zarIrane ane karmane kRza - (pAtaLA) karyA. pAMca varSa sudhI saMyama pALI, eka mAsano saMthAro karI prathama devalokamAM utpanna thayA. tyAM be sAgaropamanuM AyuSya pUrNa karI, mahAvideha kSetramAM janma laI, saMyama aMgIkAra karI saMpUrNa karmono kSaya karI mukata thaze. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo A pramANe ja mahApadrakumAra Adi zeSa navanuM varNana samajavuM. pUrva adhyayanamAM varNita kAlakumAra Adi dase bhAIonA A daza putra hatA. zreNika rAjAnA pautra ane kuNikanA bhatrIjA hatA. A daze AtmAoe kramazaH (1) pAMca (2) pAMca (3) cAra (4) cAra (5) cAra (6) traNa (7) traNa (8) traNa (9) be (10) be varSa saMyama pALI, eka mahinAno saMthAro (anazana) karyo. navamuM ane agiyAramuM devaloka varjI daze AtmAo kramazaH pahelA devalokathI mAMDI bAramA devalokamAM utkRSTa sthitie utpanna thayA. A dazenA pitA narakamAM gayA. temanA dAdIo bhagavAnanI pAse saMyama aMgIkAra karI te ja bhavamAM mokSe gayA. sAra - eka ja parivAranA dareka jIvonI potapotAnA karmo anusAra gati thAya che. pitA narakamAM, mAtA mokSamAM, putro narakamAM, pautro svargamAM, (zreNika, kAli Adi rANIo, kAlakumArAdi ane padmAdi) kharekhara to paNyazALI te ja che ke je maLelI paNa sAmagrImAM aMtima samaya sudhI phasAyelA (Asakata) rahetA nathI paraMta svecchAe teno tyAga karI manuSya bhavanI amUlya kSaNone AtmasAdhanAmAM pasAra kare che. mokSapradAyI A mAnavabhavamAM eka divasa dhana-saMpatti, strI-putra parivAra ane indriyanA sukhono svecchAe tyAga kare che, gusso, ghamaMDa, lobha Adi kaSAyo upara vijaya prApta karI le che ane jIvanamAM pUrNa sarala, namra ane zAMta banI saMyama-tapanI ArAdhanAmAM magna banI jAya che. tene ja sAco buddhizALI samajavo joIe. jIvananI aMtima kSaNo sudhI je dhana-parivAra AdimAM phasAyelo rahe che, kaSAyothI mukata thaI sarala-zAMta nathI banato; tene AgamanI bhASAmAM bAla(ajJAnI) jIva kahevAmAM Ave che. sAmAnya bhASAmAM tene mUrkha kahevAya che. kAraNa ke manuSyabhava saMpattine gumAvI naraka, tiryaMca gatinA duHkhono mahemAna banI jAya che. mATe ja, pratyeka mAnave amUlya evA manuSya bhavane pAmIne niprayojana pravRttine TALI saMyama, vrata, tyAga ane dharmamAM avazya prayatnazIla thavuM joIe. varga trIjo - pupikA prathama be vargamAM kevaLa zreNika rAjAnA parivAranA jIvonuM varNana che, jayAre A trIjA vargamAM daza adhyayanomAM judA judA daza jIvonuM varNana che mATe tenuM nAma puSpikA rAkhavAmAM AvyuM che. prathama adhyayana - caMdra devano pUrvabhava zrAvastI nagarImAM aMgajIta nAmano dhanasaMpanna vaNika raheto hato. aneka lokono te AlaMbanabhUta, AdhArabhUta ane cakubhUta hato. arthAtu anekono mArgadarzaka hato. ekadA pArzvanAtha bhagavAna tyAM padhAryA. aMgajIta zeTha bhagavAnanA darzana karavA gayA. dezanA sAMbhaLI saMsArathI virakata thayA. putrane kuTuMbano bhAra sopI bhagavAna pAse dIkSita thayA. agiyAra aMga kaMThastha karyA. vividha tapazcaryAo karI, paMdara divasano saMthAro saha, kALa karI caMdra vimAnamAM indrapaNe utpanna thayA. saMyamanI ArAdhanAmAM thoDI uNapa rahevAthI virAdhaka thayA. caMdra devanuM manuSya lokamAM Agamana :-daivika sukhone bhogavatA thakA caMdradeve avadhijJAnamAM upayoga mUkayo. jaMbudviIpanA A bharatakSetramAM vicaratA bhagavAna mahAvIra svAmIne joyA. saparivAra bhagavAnanA darzana karavA AvyA. jatI vakhate batrIsa prakAranI nATayavidhi ane potAnI RddhinuM pradarzana karyuM. tenA gayA bAda gautama svAmInA pUchavAthI bhagavAne tenA pUrvabhavanuM kathana karyuM. vartamAnamAM ApaNe caMdravimAna joIe chIe temAM A aMgajItano jIva indrarUpe che. tyAM tenI cAra agramahiSI-devI che. soLa hajAra AtmarakSaka deva Adi vizALa parivAra che. vaijJAnika bhrama :- AjanA vaijJAniko A caMdravimAnamAM na pahoMcatAM potAnI kalpanA anusAra acAnya parvatIya sthAnomAMja paribhramaNa kare che. kAraNa ke jayotiSa-rAja caMdranuM vimAna ratnothI nirmita che ane aneka devothI surakSita che. jayAre vaijJAniko potAnA kalpita sthAnamAM mATI ke patthara sivAya kaMIja meLavI zakayA nathI. aMgajItamunie saMyamanI virAdhanA kevI rIte karI teno spaSTa ullekha sUtramAM nathI paraMtu virAdhanA karavAno saMketa mAtra che. dvitIya adhyayana sUryadevano pUrvabhavaH- zrAvastI nagarImAM supratiSThita nAmano vaNika raheto hato. tenuM saMpUrNa varNana aMgajIta samAna jANavuM. arthAt sAMsArika Rddhi, saMyamagrahaNa, jJAna, tapa, saMlekhanA, saMyamanI virAdhanA Adi prathama adhyayana samAna ja che. pArzvanAtha bhagavAnanI pAse dIkSA aMgIkAra karI ane jayotiSendra sUryadeva thayA. caMdradevanI samAna teo paNa bhagavAna mahAvIra svAmInI sevAmAM darzana karavAM upasthita thayA; temaja potAnI Rddhi ane nATayakaLAnuM pradarzana karyuM. A caMdra ane sUrya ane jayotiSendra mahAvideha kSetramAM janma leze ane tyAM yathAsamaya tapa-saMyamanuM pAlana karI saMpUrNa karmakSaya karI zivagatine prApta karaze. vaijJAniko sUryanA ratnavimAnone agnino goLo samaje che paNa A mAtra temanI kalpanAno bhrama che. jaina siddhAMtamAM tene ratnonAM vimAna kahyA che. je jayotiSendra caMdra-sUryadevanA saMpUrNa parivAranuM nivAsa sthAna ane janmasthAna che. temAM hajAro deva-devIo utpanna thAya che, nivAsa kare che. A jaMbudvIpamAM bhramaNa karanArA sUryanA vimAna che. be sUrya ane be caMdranA vimAna jaMbudvIpamAM bhramaNa kare che. saMpUrNa manuSyakSetramAM 132 caMdra ane 132 sUryavimAna bhramaNa kare che. aDhI dvIpathI bahAra asaMkhya caMdra-surya potapotAnA sthAna para sthira che. tRtIya adhyayana - zukra mahAgraha zukra mahAgrahano pUrvabhavaH- vArANasI nagarImAM somila nAmano brAhmaNa raheto hato. te cAra veda tathA aneka zAstromAM niSNAta Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 75 kathAsAra hato. eka vakhata te nagarImAM pArzvanAtha bhagavAna padhAryA. somila brAhmaNane khabara paDatAM aneka praznonuM samAdhAna karavA prabhu samIpe gayo. prabhue zaMkAnuM samAdhAna karyuM. saMtoSa meLavI jaina dharma ane zrAvaka dharma svIkAra karyo. kALakrame saMta samAgamanI uNapane kAraNe somila dharma pratye zithila thaI gayo ane tene aneka prakAranA udyAna banAvavAnI icchA thaI. aneka prakAranA Amra AdinA phaLo tathA phUlonA bagIcA banAvyA. kALAMtare teNe dizA prekSika tApasanI pravrajayA aMgIkAra karI. temAM te chaThThanA pAraNe chaThTha karato. pAraNAnA dine snAna, havana Adi kriyAo karI pachI AhAra karato. prathama pAraNAmAM te pUrvadizAmAM jato ane te dizAnA svAmIdevanI pUjA karI, tenI AjJA laI kaMda Adi grahaNa karato. bIjA pAraNAmAM dakSiNa dizAmAM, trIjA pAraNAmAM pazcima dizAmAM ane cothA pAraNAmAM uttara dizAmAM jato. A pramANe tApasI dIkSAnuM AcaraNa karato hato. tApasI dIkSAnuM pAlana karatAM tene saMlekhanA karavAno vicAra udbhavyo. teNe pratijJA karI ke uttara dizAmAM cAlatAM cAlatAM jyAM paNa huM paDI jAuM tyAMthI uThIza nahi. pahele divase uttara dizAmAM cAlyo. divasa bhara cAlatAM sAMje koIpaNa yogya sthAnamAM vRkSanIce potAnA vidhi vidhAna karI, kASThamadrAthI makhane bAMdhI, mauna dhAraNa karI, dhyAnamAM sthira thaI gayo. rAtre tyAM AkAzamAM eka deva pragaTa thayo ane AkAzavANI karI ke, he somilA A tArI pravrajayA duSpavrajayA che arthAt tAruM A AcaraNa khoTuM che. somile tenA kahevA pratye dhyAna na doryuM. deva cAlyo gayo. bIje divase pharIne kASThamudrA bAMdhI uttara dizAmAM cAlavA lAgyo. sAMje yogya sthAne beTho. rAtre pharIne deva Avyo, pahelAMnI jema ja kahyuM chatAM somile dhyAna na ApyuM. e pramANe trIjo tathA cotho divasa paNa vItI gayo. pAMcame divase punaH deva Avyo, vAraMvAra kahetAM somile prazna pUchayo - he devAnupriya! kema mArI dIkSA khoTI che? pratyuttaramAM deve kahyuM ke, - 'tame pArzvanAtha bhagavAna pAse zrAvakanA bAra vrata aMgIkAra karyA hatA. te choDI tApasI dIkSA aMgIkAra karI che te yogya nathI karyuM.' punaH somile pUchayuM ke 'mAruM AcaraNa suMdara kevI rIte bane?" deve pharIne bAravrata svIkAravAnI preraNA karI. tyArabAda somile svayaM bAra vrata aMgIkAra karyA. upavAsathI laIne mAsakhamaNa sudhInI tapazcaryA karI. aneka varSo sudhI zrAvakavratanuM pAlana karI, paMdara divasanuM anazana karI, mRtyu pAmI zukrAvataMsaka vimAnamAM zukra mahAgrahanA rUpamAM devapaNe utpanna thayA. ekadA A zukra mahAgraha deva paNa bhagavAna mahAvIranI sevAmAM upasthita thayo. vaMdana karI potAnI RddhinuM pradarzana karI cAlyo gayo. vratabhaMga ane tApasI dIkSA svIkAra karavAnI AlocanA-pratikramaNa na karavAthI te virAdhaka thayo. deva bhavanuM AyuSya pUrNa karI mahAvideha kSetramAM janma laI Atma kalyANa karaze, mukata thaze. caturtha adhyayana - bahuputrikA devI bahuputrikA devI - vArANasI nagarImAM bhadra nAmano sArthavAha raheto hato. tenI patnInuM nAma subhadrA hatuM, te vadhyA hatI. putra na thavAthI atyaMta duHkhI thatI hatI. eka vakhata suvratA AryAnI ziSyAo tenA ghare gocarI arthe pahoMcI subhadrAe AhAra-pANI vahorAvI sAdhvIjI pAse saMtAna utpatti mATe vidyA, maMtra auSadhinI yAcanA karI. sAdhvIjIoe kahyuM ke A saMbaMdhamAM kaMIpaNa batAvavuM e amArA siddhAMta viruddhanuM kArya che. tyArabAda saMkSepamAM nirgastha pravacanano upadeza Apyo. upadeza sAMbhaLIne te zramaNopAsikA banI. keTaloka samaya pasAra thayA bAda teNe saMyama paNa aMgIkAra karyo paraMtu bALaka-bALikAo upara teno sneha vadhavA lAgyo. saMyama maryAdAnuM ullaMghana karI bALaka-bALakAonI sAthe sneha, kaDA, zRMgAra, suzruSA Adi pravRttio karavA lAgI. guNI dvArA ane anya AryAo dvArA niSedha karavA chatAM, samajAvavAM chatAM, tenI upekSA karI anya sthAna (upAzraya)mAM jaI rahevA lAgI. saMyama tapanuM pAlana karatAM, paMdara divasano saMthAro karI ukta dUSita pravRttionI AlocanA karyA vinA virAdhaka thaI prathama devalokamAM utpanna thaI. jyAre jyAre devalokanI IndrasabhAmAM te jAya che tyAre ghaNA bALaka - bALikAonI vilUrvaNA karI sabhAnuM manoraMjana kare che. eTalA mATe tyAM te bahuputrakiA devInA nAmathI oLakhAya che. eka vakhata te rAjagRha nagaramAM bhagavAna mahAvIranA samosaraNamAM AvI potAnI banne bhujAomAMthI kramazaH 108 bALaka tathA 108 bALikAo kADhayA. te sivAya anya aneka bALakonI vikrvaNA karI nATaka batAvI potAnI zakita tathA RddhinuM pradarzana karI, punaH vaikriya labdhine saMkocI potAnA sthAne cAlI gaI. gautama svAmInA pUchatAM bhagavAne teno pUrvabhava kahayo ane daSTAMta ApI samajAvyuM che ke jevI rIte eka vizALa bhavanamAMthI hajAro vyakitao bahAra jAya che ane pharIne temAM praveza kare che te pramANe AkhuMya rU5 samUha tenA zarIramAM samAviSTa thaI jAya che. te devI tyAMnuM AyuSya pUrNa karI brAhmaNanA ghare somA nAmanI putrI tarIke utpana thaze. yauvana avasthAmAM pravezatAM bhANeja rASTrakUTa sAthe tenA mAtA-pitA lagna karAvaze. tyAM eka eka varSamAM eka yugala putrane janma Apaze. kula soLa varSamAM batrIsa bALakone janma Apaze. ATalA bALakonI paricaryA karatAM te parezAna thaI jaze. temAMthI keTalAka nAcaze, kUdaze, raDaze, hasaze, ekabIjAne mAraze, eka bIjAnuM bhojana khUMcavI leze. te bALako somAnA zarIra upara ja vamana karaze to koI maLamUtra karaze. A pramANe putrothI duHkhita thaIne vicAraze ke "A karatAM vaMdhyA rahevuM zreSTha che." gocarIe padhArelA koI sAdhvIjI pAse potAnuM duHkha varNavaze ane dharma zravaNa karI dIkSA aMgIkAra karavA icchaze paraMtu patino adhika Agraha thavAthI te zramaNopAsikA banaze. kALAMtare saMyama rahI agiyAra aMgo bhaNI, zuddha ArAdhanA karI, eka mAsano saMthAro karI, kALadharma pAmI prathama devalokamAM indranA sAmAnika devapaNe utpana thaze. tyAMthI cyavI mahAvideha kSetramAM utpanna thaI, saMyamanI ArAdhanA karI, saMpUrNa karmakSaya karI siddha, buddha, mukata thaze. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76. Agama-kathAo zikSA sAra- manuSya aprApta bhautika cIjonI yAcanA karI duHkhI thAya che. A bhautika sAmagrImAM kayAMya sukha nathI. saMsAramAM koI vizALa parivArathI duHkhI che to koI parivAra na hovAthI duHkhI che. koI saMpattinA abhAvamAM duHkhI che to koI aDhaLaka saMpattinA kAraNe zAMti meLavI zakatA nathI. sahaja prApta thayelA saMyogomAM saMtoSa rAkhI, prasanna rahevAthI sukha-zAMti ane AtmAnaMdanI prApti thAya che. aMte to dharma ane tyAga ja saMsAranA prapaMcathI mukata karI zake che. evuM jANI pratyeka sukhecchae dharma-tyAga ane saMyama mArge agresara thavAno saMkalpa karavo joIe. IcchAo upara kAbU meLavI AtmakalyANanA zreSTha mArgano svIkAra karavo joIe. eja Agama, jJAna ane zraddhAno sAra che. je zraddhALu loko sAdhu-sAdhvIjIo pAsethI potAnI sAMsArika ulajhanone dUra karavAnI apekSA rAkhe che, te mATe yaMtra-maMtra, auSadha-meSajanI AzA rAkhe che temaNe uparokata adhyayanathI zikSA levI joIe ke AvI pravRttio sAdhvAcArathI viparIta che. vItarAga bhagavAnanA sAdhu-sAdhvIjI kevaLa Atma kalyANanA mArgano, saMyama dharma ane tapa tyAgano ja upadeza ApI zake. anya laukika pravRttimAM teo bhAga laI zakatA nathI. paMcama adhyayana pUrNabhadraH A jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM maNipadikA nAmanI nagarI hatI. tyAM pUrNabhadra nAmano zeTha raheto hato. temaNe bahuzruta sthavira bhagavaMto pAsethI dharmopadeza sAMbhaLI saMyama aMgIkAra karyo. agiyAra aMgo kaMThastha karyA. upavAsathI mAMDI mAsakhamaNa sudhInI aneka tapazcaryAo karI, karmanI nirjarA karatA thakA aneka varSo sudhI saMyama pAlana karyuM. eka mAsanA anazananI ArAdhanA karI saudharma devalokamAM pUrNabhadra nAmano deva thayo. koI eka samaye te deve bhagavAna mahAvIra samakSa batrIsa prakAranA nATaka dvArA potAnI RddhinuM pradarzana karyuM. gautama svAmInA pUchavAthI bhagavAne teno pUrvabhava kahyo. taduparAMta devalokanuM be sAgaropamanuM AyuSya pUrNa karI mahAvideha kSetramAM manuSyapaNe utpanna thaI, saMyama aMgIkAra karI, sarva karmano kSaya karI mukata thaze. chaThThA adhyayananuM saMpUrNa varNana pUrNabhadra samAna samajavuM. maNipadikA nagarI, maNibhadra zeTha dIkSA-adhyayana-tapa-devalokanI sthiti-mahAvidehamAM janma ane aMte mokSa. badhuM ja varNana pAMcamAM adhyayana samAna jANavuM. eja pramANe mAM-datta, 8mAM ziva, 9mAM-bala ane 10mAM anAdatanuM varNana pAMcamAM adhyayana samAna ja che. A vargamAM 4 jIva saMyamanA virAdhaka thayA. zeSa cha ArAdhaka thaI devagatimAM gayA. dazamAMthI nava jIva ekAvatArI che arthAta eka bhava manuSyano karI mokSe jaze. bahuputrikA devI traNabhava karI mokSe jaze. sAra:- saMyama vratanI virAdhanA karavAvALA paNa jo zraddhAmAM sthira hoya to virAdhaka thavA chatAM saMsAra bhramaNa eTale ke janma-maraNa vadhAratA nathI. paNa nimna kakSAnA deva athavA devI svarUpe utpanna thAya che. tethI ja A uparathI samajavAnuM e che ke saMyamamAM pUrNa zuddha ArAdhanA na karatA sAdhakoe potAnI zraddhA prarUpaNA Agama anusAra zuddha rAkhe. yathAsaMbhava bAra prakAranA tapamAM lIna rahe. kaSAya bhAvothI mukata rahe to te saMyamamAM nabaLA hovA chatAM paNa potAnA AtmAnI adhogatithI surakSA karI eka divasa jarUra mukata thaze. caturtha varga - puSpacUlikA A vargamAM dasa strIonuM varNana che jemaNe pArzvanAtha bhagavAnanA zAsanamAM "puSpacUlA nAmanI sAdhvI pramukhonI pAse adhyayana karI, saMyama-tapanuM pAlana karyuM hatuM. eTale A varganuM "puSpacUlA" nAma rAkhavAmAM AvyuM che. te dase strIo saMyamanuM pAlana karI kramazaH nIce pramANe devIo banI. (1) zrI devI () hI devI (3) dhRti devI (4) kIrtidevI (5) buddhi devI (6) lakSmI devI (7) IlA devI (8) surA devI (9) rasa devI (10) gaMdha devI. zrI devI - rAjagRhI nagarImAM sudarzana nAmano dhanADhya sagRhastha raheto hato. tene priyA' nAmanI patnI hatI ane 'bhUtA' nAmanI suputrI hatI. bhUtA vRddha ane jIrNa zarIravALI dekhAtI hatI. tenA dareka aMgopAMga zithila hatA jethI tene koI vara maLato na hato. eka vakhata pArzvanAtha bhagavAna te nagarImAM padhAryA. mAtA-pitAnI AjJA laI te bhUtA potAnA dhArmika rathamAM besI bhagavAnanA darzana-vaMdana karavA gaI. upadeza sAMbhaLI khUba khuza thaI. tene nirgastha pravacana upara khUba zraddhA thaI. mAtA-pitAnI AjJA laI saMyama levA tatpara banI. eka hajAra purUSa upADI zake tevI zibikAmAM besADI bhagavAna sanmukha tene lAvavAmAM AvI. bhagavAnane ziSyAnA rUpamAM bhikSA svIkAravAnI mAtA-pitAe vinaMti karI. bhagavAne dIkSA ApI ane puSpacUlA AryAne suprata karI. bhUtA puSpacUlA AryAnI pAse saMyama tapathI AtmAne bhAvita karatI thakI vicaravA lAgI. kAlAMtare te bhUtA AryA zarIranI sevA-suzruSAmAM lAgI gaI. zucidharmanuM AcaraNa karavA lAgI. arthAt vAraMvAra hAtha, paga, mukha, zIra, mastaka, kAMkha, dhovA lAgI. besavA, sUvA, UbhA rahevAnI jagyA upara pahelA pANI chAMTavA lAgI. guruNI dvArA A badhI pravRttino niSedha karavA chatAM te anya ekAMta sthAnamAM rahI A pravRtti karavA lAgI. aneka prakAranI tapazcaryA karavA chatAM AlocanA-pratikramaNa na karavAthI virAdhaka thaI prathama devalokanA 'zrI avataMsaka' vimAnamAM 'zrI devI'nA rUpamAM utpanna thaI. koI samaye bhagavAna mahAvIra samakSa AvI zrI devIe aneka prakAranI nATaya vidhi dvArA RddhinuM pradarzana karyuM. tyAMnI eka palyopamanI sthiti pUrNa karI mahAvidehakSetramAM utpanna thaI mukta thaze. bhUtAnI samAna ja nave strIonuM varNana jANavuM. phakta nAma ja judA che. badhI ja zarIra bakuza thaI prathama devalokamAM gaI. tyAM eka Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra jain 77 palyopamanI sthiti pUrNa karI mahAvideha kSetramAM jaI mokSe jaze. A varganA varNanathI jANavAmAM Ave che ke lokamAM lakSmI, sarasvatI Adi devIonI pUjA pratiSThA karavAmAM Ave che te prathama devalokanI devIo pratye eka prakAranI bhakitanuM pradarzana che. temane prasanna karI loko kaMIka meLavavAnI apekSA rAkhe che. trIjA vargamAM maNibhadra-pUrNabhadra devanuM varNana Ave che. teonI paNa jinamaMdiromAM pUjA pratiSThA karavAmAM Ave che. A badhI bhautika sukhanI apekSAthI pravRtti karavAmAM Ave che. vItarAga dharma to laukika AzAthI para rahIne Atma-sAdhanA karavAno che. tenI sAdhanA karavA-vALA sAdhakane pAMca padomAM sthita AtmAo ja namaskaraNIya che. te sivAya bIjA koIne paNa vaMdana karavA te laukika, vyAvahArika ane paraMparAgata AcAra mAnavo joIe paraMtu temAM dharmanI kalpanA na karavI joIe. keTalAka bhadra svabhAvI sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAo AvA laukika AzAyukata vinaya bhakitanA AcaraNane dharma mAne che, A tenI vyakitagata ajJAnadazAnI bhUla che. jo te potAnI pravRtinuM parivartana na karI zake to paNa samajaNanuM parivartana avazya karavuM joIe arthAta sAMskRtika pravRtine laukika AcaraNa samaje ane prabhu AjJAnI pravRtine dharmAcaraNa samaje temaja dharmanA nAme AraMbha-samAraMbha ADaMbara pravRtti no tyAga kare. paMcama varga- vRSNika dazA A vargamAM aMdhaka viSNunA kuLanA yAdavonuM varNana che; eTale A varganuM nAma vRSNidazA rAkhavAmAM AvyuM che. A varganA bAra adhyayana che. niSadhakumAra:- kRSNa vAsudevanA bhAI baLadeva rAjAnI revatI nAmanI rANI hatI. teNe eka putrane janma Apyo tenuM nAma | niSadhakumAra rAkhavAmAM AvyuM. yauvanAvasthAmAM praveza karatAM pacAsa kanyAo sAthe tenA lagna thayA. bhavya prAsAdamAM manuSya saMbaMdhI sakho bhogavatA vicAravA lAgyA. eka vakhata arihaMta ariSTanemi dvArikA nagarImAM padhAryA. kRSNa rAjAnI AjJAthI sAmudAnika bherI vagADavAmAM AvI. kRSNa vAsudeva tathA prajAjano bhagavAnanA darzanArthe gayA. niSadhakumAra paNa gayA. upadeza zravaNa karI bhagavAna pAse zrAvakanA bAra vrata aMgIkAra karyA. pariSada pAchI gaI. ariSTanemi bhagavAnanA prathama gaNadhara varadatta aNagAra dvArA niSadhakumArano pUrvabhava pUchavAmAM AvatAM bhagavAne tenuM varNana karyuM. niSadhakumArano pUrvabhava- A bharatakSetramAM rohataka nAmanuM nagara hatuM. tyAM mahAbala nAmano rAjA hato. tene vIrAMgada nAmano putra hato. batrIsa zreSTha rAja kanyAo sAthe tenuM pANigrahaNa thayuM. uttama prAsAdamAM mAnaSika sukho bhogavatA vicAravA lAgyA. koI eka samaye siddhArtha nAmanA AcArya te nagarImAM padhAryA. vIrAMgade upadeza sAMbhaLI saMyama aMgIkAra karyo. agiyAra aMga kaMThastha karI aneka prakAranI tapazcaryA dvArA Atmazuddhi karavA lAgyA. 45 varSa sudhI zuddha saMyamanuM pAlana karI, be mahinAno saMthAro karI, ArAdhaka banI pAMcamA devalokamAM deva rUpe utpanna thayA. tyAM dasa sAgaropamanI sthiti pUrNa karI. ahIM niSadhakumAra tarIke utpanna thayo che. ane Aje teNe zrAvakavrata svIkAryA che. niSadhakumAra zrAvakanA guNothI saMpanna thaI zramaNopAsaka paryAya vyatIta karavA lAgyA. eka vakhata pauSadhamAM dharmajAgaraNa karatAM dvArikA nagarImAM bhagavAnanI vaMdanA paryApAsanA karavAno saMkalpa karyo. bhagavAna ariSTanemi temanA manogata bhAvane jANI tyAM padhAryA. niSadhakumAra upadeza sAMbhaLI saMyamI banyA. agiyAra aMga kaMThastha karyA. vividha tapazcaryA karatAM, nava varSano saMyama pALI ekavIsa divasano saMthAro karI kALa dharma pAmI savArthasiddha mahAvimAnamAM utpanna thayA. tyAM tetrIsa sAgaropamanuM devAyuSya pUrNa karI mahAvideha kSetramAM janma leze. yauvana avasthAmAM saMyama grahaNa karI saMpUrNa karmakSaya karI siddhagatine prApta karaze. zeSa agiyAra adhyayanamAM 11rAjakumAronuM varNana upara pramANe ja Ave che. saMyamagrahaNa ane anuttara vimAnamAM utpatti Adi niSadhakumAranI jema ja samajI levuM. upAMgasUtranA pAMca varga ane bAvana adhyayanomAM prathama varganA dasa jIvonuM narakamAM javAnuM varNana che. zeSa cAra varganA 42 AtmAonuM svargamAM javAnuM varNana che tethI ja prathama varganuM nAma nirayAvalikA hovuM susaMgata che. AkhAya sUtranuM nAma nirayAvalikA hovuM te yogya nathI. Agama pramANathI saMpUrNa sUtranuM nAma 'upAMgasUtra" samajavuM ane sUcita pAMca nAma vargonA samajavA. A pramANe A pAMca vagotmaka upAMgasUtra samApta thayuM. uttarAdhyayana sUtranAma ane viSaya - uttarAdhyayana sUtra AgamanA vartamAna vargIkaraNamAM mULasUtrarUpe prakhyAta che. uttara-adhyayana eTale zreSTha ane pradhAna adhyayanonuM saMkalana sUtra che. temAM jIva-ajIva, parISaha, karmavAda, cha dravya, nava tatva, jJAna, darzana, cAritra, bAlamaraNa, paMDita maraNa, vairAgya ane saMsAra tathA bhagavAna pArtha ane mahAvIra paraMparAnA aneka viSayonuM suMdara Akalana che. svAdhyAya ane Atma cetanAnI jAgRti mATe A sUtranuM adhyayana paThana ciMtana-manana AdaraNIya che. A sUtramAM 13 adhyayana dharma kathAtmaka che (7, 8, 9, 12, 13, 14, 18, 19, 20, 21, 22, 25, 27), ATha adhyayana upadezAtmaka che (1, 3, 4, 5, 6, 10, 23, 32), ATha AcArAtmaka (2, 11, 15, 16, 17, 24, 26, 35), sAta saiddhAMtika | (28, 29, 30, 31, 33, 34, 36) che. zreSTha adhyayano ane uttama upayogI viSayone kAraNe A sUtra sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAone vizeSa rucikara che. seMkaDo sAdhu-sAdhvIjIo tene kaMThastha karI niraMtara teno svAdhyAya karI AtmAnaMdanI prApti kare che. A pramANe atyadhika lokapriyatAne Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 78 kAraNe A sUtra mATe evI zruti paraMparA paNa che ke--"A sUtra bhagavAna mahAvIra svAmIe nirvANa samaye aMtima rAtrie svamukhe pharamAvyuM che.'" sarva jaina samudAyomAM A sUtranuM pracalana che. A sUtranuM parimANa 2100 zlokanuM mAnavAmAM Avela che. prathama adhyayana : vinaya zruta A adhyayananuM nAma che "vinaya zruta". vinayane bAra prakAranA tapamAM AtyaMtara tapa kahevAmAM AvyuM che. uvavAI sUtramAM tenA sAta prakAra kahevAmAM AvyA che- (1) jJAna vinaya (2) darzana vinaya (3) cAritra vinaya (4) mana vinaya (5) vacana vinaya (6) kAyA vinaya (7) lokopacAra vinaya. dazavaikAlika sUtranA navamA adhyayananA cothA uddezAmAM cAra prakAranI samAdhi kahevAmAM AvI che- (1) vinaya samAdhi (2) zruta samAdhi (3) tapa samAdhi (4) AcAra samAdhi. prastuta adhyayanamAM vinayanA aneka rUpone lakSamAM rAkhIne aneka viSayonuM saMkalana karavAmAM AvyuM che. (1) je gurunA izArAthI ane bhAvabhaMgathI samajIne temanA nirdezonuM yathArtha pAlana kare che, temanI zuzruSA kare che, te vinIta ziSya che. tenAthI viparIta AcaraNa karanAra avinIta ziSya kahevAya che. (2) saDelA kAnavALI kutarInI samAna avinIta ziSya kyAMya paNa Adara pAmato nathI. (3) gAmano sUara(bhUMDa) uttama bhojanane choDIne azuci tarapha doDe che, te ja prakAre avinIta AtmA sadguNone choDI durguNomAM ramaNa kare che. (4) guru AcAryAdi dvArA anuzAsana pAmatAM bhikSu kyAreya krodha na kare ane jo koI bhUla thaI gaI hoya to kyAreya chupAve nahi. (5) A bhavamAM tathA parabhavamAM bIjAo dvArA AtmAnuM kAyama damana thaI rahyuM che, tenI apekSAe jJAnI puruSoe jAte ja Atmadamana karavuM zreyaskara che. saMyama ane tapa dvArA Atmadamana karavuM arthAt saMpUrNa icchAo temaja saMkalpa-vikalpothI rahita banI javuM joIe, evuM karavAthI ja A loka ane paralokamAM AtmA sukhI bane che. (6) vacanathI, vyavahArathI, AsanathI ane AjJA pAlana dvArA guruno pUrNa vinaya karavo joIe. Avo vinayazIla ziSya zAstrajJAnane temaja aneka sadguNone ane yazane prApta kare che. (7) sAvadhakArI, nizcayakArI Adi bhASAno prayoga na karavo. ekalA bhikSue ekalI strInI sAthe vArtAlApa na karavo. (8) yathAyogya samaye kAryo karavA. bhikSAcarInI vidhionuM yathAvat pAlana karavuM. (9) AcArya Adi kyAreka aprasanna hoya to vivekapUrvaka temanA cittanI ArAdhanA karavI, eTale ke temane prasanna karavAno prayatna karavo . (10) vinIta ziSya sarvatra pUjanIya bane che. te gurunA hRdayamAM sthAna pAmI jAya che. te tapa ane saMyamanI samAdhithI saMpanna banI jAya che. pAMca mahAvratonuM pAlana karato thako te mahAna tejasvI banI jAya che. (11) devono paNa pUjanIya banI te vinIta ziSya aMtamAM saMyamanI ArAdhanA ane sadgatine pAme che. bIjuM adhyayana : parISaha jaya tapa-saMyamanuM yathAvat pAlana karatAM thakAM pratikULa prasaMga upasthita thAya che, tene 'parISaha' kahevAmAM Ave che. A paristhitine dhairya ane utsAhathI pAra karavI ane saMyama-tapanI maryAdAthI vicalita na thavuM, tene 'parISaha jItavo' kahevAya che. umAsvAtijIe tattvArtha sUtramAM kahyuM che ke - (mArgAUcyavana nirjarArtha pariSoDhavyAH parISahAH) arthAt pratikULa prasaMgomAM mArgathI cyuta na thAya paNa ekAMta nirjarAnA arthe samabhAve sahana kare che tene parISaha kahevAya che. - A adhyayanamAM bhikSunA bAvIsa parISaho batAvI, tenA para vijaya prApta karavAnI zikSA ApavAmAM AvI che. (1) kSudhA parISaha- bhikSu bhUkhathI klAMta thaIne paNa kyAreya eSaNA samitino bhaMga na kare. temaja saceta vanaspatinuM chedana-bhedana kare nahi ane karAve nahi. dhairyathI kSudhAne sahana kare. (2) tRSA parISaha- tRSAthI pIDita thavA chatAM paNa saceta pANInuM sevana na kare. tarasathI mukha sukAI jAya chatAMya adIna bhAve sahana kare. deha ane Atma svarUpanI bhinnatAno vicAra kare. (3-4) zIta-uSNa parISaha- alpa vastra athavA acela sAdhanAnA samaye ThaMDI ke garmInI adhikatA hovA chatAM dIna na bane. agni ke paMkhAnI cAhanA na kare. snAnanI icchA manathI paNa na kare. (5) daMzamazaka parISaha- muni DAMsa-macchara Adi kSudra jIvonA trAsathI gabharAya nahi, paraMtu saMgrAmamAM agrabhAge rahelA hAthInI jema sahanazIla bane. (6) acela parISaha- vastranI alpatAthI paNa dInatA na kare. (7) arati parISaha- grAmAnugrAma vicaratAM aneka saMkaTa upasthita thAya to paNa kadI zokAkula na bane, aprasanna na thAya, sadA saMyamapAlanamAM prasanna rahe. (8) strI parISaha- zIla rakSAnA hetue strIno saMga AtmAne mATe kIcaDa samAna che.' ema samajIne tenAthI virakta rahe. strIothI pUrNa sAvadhAna rahenAranuM zramaNa jIvana saphaLa bane che. (9) caryA parISaha- vihAra saMbaMdhI kaSTone samabhAve sahana karatA thakA muni grAmAdimAM ke koI vyakitamAM mamatva buddhi na kare. rAgadveSa na karatAM ekatva bhAvamAM ramaNa kare. (10-11) zayyA niSadhA parISaha- anukULa-pratikULa upAzrayamAM samabhAva rAkhe. bhUta-preta AdithI yukta sthAnamAM paNa nirbhaya rahe. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 79 kathAsAra (12-13) Akroza--vadha parISaha- kaThora zabda athavA mArapITa-tADananA prasaMgamAM paNa muni samAna bhAva rAkhe. paraMtu mUrkhanI sAme mUrkha na bane. arthAt bhikSu kadI krodha na kare, pratikAra na kare paraMtu zAMta bhAve sahana kare ane vicAre ke AtmA to amara che, prahAra karavA chatAM AtmAnuM kaMI bagaDavAnuM nathI. (14-15) yAcanA--alAbha parISaha- dIrdha jIvana kALamAM saMyama pAlananA hetu mATe bhikSA karavI Avazyaka che. tethI bhikSAnI yAcanA karavAmAM temaja bhikSA na maLavA para bhikSu kayAre ya kheda na kare paraMtu tapamAM ramaNa kare. (16) roga parISaha- saMyama maryAdAnI surakSA hetu ane karma nirjarArthe kyAreya paNa rogAMtaka thavA chatAM auSadha-cikitsAnI bhikSu icchA na kare. te rogAMtakano upacAra ryA vinA sahana karavAmAM ja sAcI sAdhutA che. (17) tRNasparza parISaha- alpa vastrathI rahevAmAM ane khullA page cAlatAM jo tRNa, kAMTA, patthara AdithI kaSTa utpanna thAya to muni tene samabhAve sahana kare. (18) jalla-mela parISaha- brahmacArImuni pasInA ke mela AdithI gabharAIne kyAreya snAna karavAnI icchA na kare paraMtu karma nirjarAnA lakSya ane uttama bhagavad AjJA samajIne jIvanaparyaMta pasInAthI utpanna melane zarIra para dhAraNa kare. (19) satkAra-puraskAra parISaha- atizaya mAna-sanmAna pAmIne phulAI na javuM paraMtu virakta rahevuM ane anyanA mAna-sanmAna joIne tenI cAhanA na karavI. sUyagaDAMga sUtramAM pUjA--satkArane sUkSma zalya kahevAmAM Avela che. (20-21) prajJA-ajJAna parISaha- tapa-saMyamanI vikaTa sAdhanA karavA chatAM paNa buddhinI maMdatA na ghaTe ane atizaya jJAna(avadhi, mana:paryava Adi) utpanna na thAya topaNa kheda na karavo. dhairya ane zraddhAthI sAdhanAmArgamAM AgaLa vadhatA rahevuM. (22) darzana parISaha- koIpaNa prakAranA khedathI athavA to alAbhathI gabharAIne saMyama sAdhanAthI ane nyAya mArgathI vyuta na thavuM paraMtu daDha zraddhAnI sAthe mokSa mArgamAM agresara thavuM. A parISahothI parAjita na thanAra muni zIghrAti zIghra AtmakalyANa kare che. saMsAra sAgarano pAra pAmI jAya che. trIjuM adhyayana : cAra durlabha aMga (1) jIva karma saMyogathI vividha yoniomAM bhramaNa karato thako kITa, pataMga, pazu, naraka, deva rUpamAM utpanna thAya che. kyAreka brAhmaNa to kyAreka kSatriya, vaizya ane kyAreka kSudra paNa bane che. (2) saMsAra bhramaNa karatA jIvane manuSyabhava atyaMta alpa pramANamAM prApta thAya che. puNyayoge te prApta thaI jAya to paNa dharmazravaNa ane temAM zradhdhA, pratIti, ruci thavI atyaMta durlabha che. (3) koI jIvane dharmazravaNanI prApti ane zradhdhA thaI jAya to paNa kaMIka aMze puNyanI alpatAne kAraNe dharmatattva (vrata, niyama, saMyama) no svIkAra karI zakatA nathI athavA to pAlana karI zakatA nathI. (4) je manuSyabhavane prApta karI saMyama tapamAM puruSArtha kare che teno mAnava janma saphaLa che. kAraNake mAnavabhava sivAya bIjI koIpaNa yonimAM saMyamanI ArAdhanA karavAnI yogyatA ja nathI. (5) saMyama tapathI karma nirjarA karatAM puNya saMcaya thavAthI koI jIva devagatine prApta kare che. (6) pachI manuSyabhavamAM AvIne dasa guNothI saMpanna avasthAne prApta karI yathAsamaye bhautika samRddhino tyAga karI saMyama, tapaAdinI ArAdhanA dvArA saMpurNa karma kSaya karIne mukata thaI jAya che. (7) pratyeka mumukSu prANIe 1. manuSyabhava 2. dharma zravaNa 3. dharma zraddhA 4. tapa- saMyamamAM parAkrama, A cAra mokSanA durlabha aMga jANIne prApta avasaramAM ALasa, pramAda, moha, pudgala Asaktine haTAvIne saMyamamArgamAM upasthita thavuM joIe. (8) sarala ane pavitra AtmAmAM ja dharmano vAsa hoya che ane tenuM ja kalyANa thAya che. (dharma upadezanAM pANIthI phaLadrupa kasavALI jamIna hoya to dharmanuM vRkSa ugI nIkaLe che, satva vagaranAM lokone upadeza phaLIbhUta thatuM nathI) cothuM adhyayana H karmaphaLa ane dharmapreraNA (1) jIvana sAMdhI zakAtuM nathI arthAt kSaNabhara paNa AyuSyanI vRddhi koI karI zakatuM nathI, tethI vRddhatvanI pratIkSA na karatAM avasara prApta thaye apramatta bhAvathI tapa-saMyama, vrata-niyamanuM AcaraNa karI levuM joIe. (2) prANI kumati ke ajJAnane kAraNe aneka pApa kRtyo dvArA dhanane amRta samajIne tenuM upArjana karavAmAM anurakta rahe che paraMtu mRtyu samaye narakamAM jatAM teNe bheguM kareluM dhana tenI rakSA karI zakatuM nathI. (3) parivArane mATe ke anyane mATe jIva je pApa upArjana kare che, tenA phaLa bhogavavAnA samaye koI bhAga paDAvatA nathI. karmonA phaLa A bhavamAM ke parabhavamAM potAne ja bhogavyA vinA chuTakAro thato nathI. (4) svacchaMdatAno saMpUrNapaNe tyAga karI bhagavad AjJAmAM ja saMpUrNa apramatta bhAvathI rahenArA zIghra mokSa prApta kare che. (5) 'pachI dharma karazuM' ema kahenAra pahelAM ke pachI kyAre ya dharma karI zakato nathI; kAraNa ke acAnaka mRtyunA AvavAthI abhyAsa vinA dharmAcaraNa duHzakya che. (6) saMyama ArAdhana kALamAM lalacAmaNA prasaMga ane pratikULa prasaMga upasthita thavA chatAM sadA sAvadhAna rahevuM joIe. arthAt krodha, mAna na karavA temaja mAyA, lobha paNa na karavA joIe. (7) samyak zraddhAnI sAthe saMyama pAlana karatA thakAM aMtima zvAsa sudhI guNonI ArAdhanA karavI joIe. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 80 pAMcamuM adhyayana : bAla-paMDita maraNa janmanI sAthe ja mRtyu saMkaLAyelu che. jIvana jIvavuM eka kaLA che to samAdhi mRtyu ne varavuM te paNa ochI kaLA nathI ! A adhyayanamAM maraNanA be prakAra varNavyA che- bAla maraNa(akAma maraNa) ane paMDita maraNa(sakAma maraNa). (1) bALa eTale ajJAnI jIvonuM vAraMvAra akAma maraNa thAya che, jyAre paMDita puruSonuM utkRSTa sakAma maraNa eka ja vakhata thAya che; arthAt jaghanya, madhyama ArAdhanAmAM adhikatama sAta--ATha bhava thAya che ane utkRSTa ArAdhanAmAM jIva te ja bhavamAM mukti prApta kare che. (2) viSaya Asakta bALa jIva aneka krUra karma kare che. keTalAka to paralokano ja svIkAra karatA nathI. badhA prANIonA je hAla thaze te amArA thaze". evuM vicArIne keTalAka jIvo hiMsA, jUTha, chaLa-kapaTa, dhUrtatA Adi kare che, surA ane mAMsanuM sevana kare che temaja dhana ane strIomAM gRddha bane che. (3) evA loko aLasiyAnI samAna 'mukha ane zarIrathI' mATI grahaNa karavAnI jema rAga ane dveSa baMnethI karma baMdha kare che. (4) ukta ajJAnI prANI mRtyuthI klAMta thavAnA samaye narakagati Adi duHkhonuM bhAna thatAM zoka kare che. jevI rIte aTavImAM gADAnI dhUrA tUTI javAthI gADIvAna zoka kare che. (5) tema ja dharmAcaraNa rahita ajJAnI jIva hArelA jugArInI samAna mRtyu samaye ArtadhyAna kare che. (6) paMDita maraNa paNa gRhasthajIvananI vibhinnatA ane zramaNajIvananI viSamatAnA kAraNe badhA bhikSuone ke badhA gRhasthone prApta thatuM nathI. (7) keTalAka gRhasthonI dharmasAdhanA sAdhuothI paNa ucca hoya che. paraMtu susAdhuonA saMyama to sarvagRhasthothI utkRSTa ja hoya che. (8) bhikSAjIvI keTalAka saMnyAsIonA AcaraNa ane zraddhA zuddha hotA nathI. tethI temanA jaTAdhAraNa, muMDana, nagnatva, carma, vastra, vibhinna veSabhUSA ane anya upakaraNa dhAraNa karavA Adi temane durgatithI mukta karI zakatA nathI. tethI bhikSu hoya yA gRhastha, jo te suvratI ane suzIla hoya to ja divyagatine prApta karI zake che. (9) je pauSadha, vrata, niyama ane sadAcAranuM pAlana karatAM thakAM gRhastha avasthAmAM rahe che athavA indriyanA viSayothI temaja saMpUrNa pApothI nivRta thaI bhikSA jIvanathI dharma ArAdhanA kare che evA zramaNopAsaka ane zramaNa mRtyu samaye trAsa pAmatA nathI paraMtu paMDita maraNane vare che. temAMthI koI siddha gatine prApta kare che to koI eka bhava devano karI punaH manuSya thaI mokSa prApta kare che. (10) A akAma-sakAma baMne maraNonA phaLanI tulanA karIne mumukSuoe dayAdharmano svIkAra karavo joIe ane deha mamatvano tyAga karI aMtima samaye bhaktapratyAkhyAna Adi koIpaNa prakAranA paMDitamaraNa (anazana)no svIkAra karavo joIe. chaThThuM adhyayana : jJAna--kriyA (1) ajJAnI jIvo duHkhonI vRddhi karatA rahe che, tethI mumukSuoe jIvAdi nava tatvone jANIne satyanI gaveSaNA karatA thakA badhA prANIo sAthe maitrIno vyavahAra karavo joIe ane parivAranA sabhyomAM paNa asaMrakSaNano bhAva jANIne sneharahita bane tathA dhana-saMpattine caMcaLa samajI teno tyAga kare. (2) jJAnayukta AcaraNane hRdayaMgama karI, parigrahane narakanuM mukhya kAraNa samajI teno tyAga kare ane sarva jIvone Atmavat samajIne sAvadha AcaraNano sarvathA tyAga kare. (3) sAvadhakarma, dhana ane parigrahanA tyAgI muni gRhastha dvArA apAyela, eSaNA samitinI vidhithI prApta AhArathI saMyama nirvAha kare. pakSInI jema saMgrahavRttithI mukta rahe. (4) mAtra jJAnathI mukti mAnanArA ane kaMipaNa AcaraNa(pApa tyAga) na karanArA svecchAe vacana vIryathI muktinI kalpanA karI zake che paraMtu teone vAstavika AtmonnatinI upalabdhi thaI zakatI nathI. pApAcaraNa ane AsakitathI durgati prApta karatA samaye te jJAna ane vacanavIrya tenuM AMzika paNa rakSaNa karI zakatA nathI. tenI dazA 'billI Ave tyAre uDI javuM" e pramANe raTaNa karanArA popaTa samAna thAya che. arthAt popaTanuM te prakAranuM korUM raTaNa billInA jhapATA- mAMthI tene bacAvI zakatuM nathI. tevI rIte ajJAnI jIvo (AcaraNa vagaranu jJAna,jJAna nathI paNa mAhitI che, tethI ajJAnI jIvo kahayA che.)janma-maraNanA du:khathI chUTI zakatAM nathI. anukaMpA ane AtmAnI zudhdhatA hAthInA bhavamAM meghakumAre sasalAMnA jIvanI dayA pALI saMsAra parita karyo. tyAre AtmAnuM koI vizeSa jJAna temanI pAse na hatuM. eka gAu pramANa vanaspatinuM nikaMdana kADhI medAna taiyAra karyuM hatuM. tethI vanaspatinAM jIvothI paNa ajANa hatA. cha ddavya ke nava tatvathI ajANa hovA chatAM eka jIva para AvelA anukaMpAnA utkRSTa pariNAmothI samayakatvane prApta karyuM. ahIM samakItanAM prAraMbhIka ane mukhya lakSaNa tarIke anukaMpAnA bhAvonuM mahatva dekhAI rahayuM che. je jIvonI dayA pALavAthI ja saMbhava che. AtmA ane zarIra bhInna che e zAna rUrI hovA chatAM evuM ja muktinuM kAraNa banI zakatuM nathI. deva paryAyamAM utpanna thayela jIva potAnA pUrvanA zarIranI aMtima yiA thaI rahelI joi zake che. tathA cha mahinA AyuSya bAkI rahe tyAre navo janma kyAM thaze te paNa jANI zake che. Ama te pratyakSa zarIra ane AtmAne judA jANe che. paNa tenuM A bheda vijJAna tene kaMI kAma AvatuM nathI. jema sArano guNa mIThAsa che tenI zudhdhatA nathI. tema AtmAno guNa anukaMpAno bhAva che. zudhdhatA svayaM koI guNa nathI. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 jain kathAsAra eka vAkayamAM dharmanI vyAkhyA karavI hoya to "ahiMsA paramo dharma" kahI zakAya paraMtu "huM eka zudhdha AtmA chuM" eTaluM ja puratuM nathI. loka jIva ane ajIvathI banelo che. ajIva pudagala pratyeno anAtI bhAva aDadho vyavahAra zudhdha kare che. AtmabhAvomAM ramakatA karavAthI potAnA para upakAra karyo kahevAya. bAkI rahelA aDadhA bhAga, jIvadavya pratyenA anukaMpA bhAvathI ja saMpUrNa vyavahAra zudhdha thAya che. vyavahAramAM paNa koInAM DaoNkaTara hovA mAtrathI te svayaM paNa bImArIthI bacI zakato nathI. te pote pakA upacAranI kriyA vagara sAjo thato nathI. tenuM jJAna kriyA vagara adhuruM che. jIvonA sukha duHkhanuM kAraNa temanAM karma che. ApaNo jIva temAM pramAdavaza nImIta bane che. A pramAdanAM kAraNe AtmAnAM anukaMpAnA guNa nI ghAta thAya che. tathA rAgadveSa nAM pariNAmo karI jIva karmono baMdha kare che. ekendrIyanAM jIvone tuccha samajI ( pRthvI, pALI agni, vanaspati vAyaro) te jIvo pratye upekSAbhAva rAkhI AtmAnI zuddhatAnuM raTaNa karavuM e nikriyatA che. AtmAnuM zubhabhAvathI kriyAzIla thavuM eTale anukaMpA. kaDIonI rakSA mATe kaDavI tuMbInuM zAka pI janAra aAgAra ke mAthA para aMgArA sahenAra gajasukumAranI jema jIva jyAre kharekhara anukaMpAnA bhAva sAthe pravRti kare che tyAre potAnAM zarIra baLane paNa oLaMgI jAya che. jANe hovA chatAM caMDakozokanAM mArga para AgaLa vadhe che te AtmA che. pAse jaI Deba sahe che te AtmA che, lohInI dhArA vahI rahI che chatAM upadeza Ape che te AtmA che. sAhasika sahanazIla anukaMpAdhAraka AvA aneka guNavAcaka zabdone apUratAM sAbIta karanAra AtmAnI oLakha phakata zudhdhatA kevI rIte hoI zake ? sAtamuM adhyayana daSTAMtayukta dharmapreraNA (1) je prakAre khAvA-pIvAmAM masta banelo bakaro, jANe ke atithionI pratIkSA ja kare che eTale ke yajamAna AvatAM ja tenuM mastaka dhaDathI jAdu karI, tenA mAMsane pakAvIne khAvAmAM Ave che. te ja rIte adhArmika prANI potAnA kRtyothI jANe narakanI ja cAhanA kare che. eTale ke teo adharma AcaraNanA kAraNe narakamAM jAya che. (2) te ajJAnI prANI hiMsA, jUTha ke corI nA kRtyo karanArA, luMTArAM, mAyAcArI, strIlaMpaTa, mahAraMbhI, mahAparigrahI, mAMsa-madirAnuM sevana karanArA, hRSTapuSTa zarIravALA banIne narakanI AkAMkSA kare che. (3) te Icchita bhogonuM sevana karI, duHkhathI ekatrita karela dhana sAmagrIne choDIne, aneka saMcita karmone sAthe laI jAya che. vartamAnamAM rAcanArA, bhaviSyano vicAra na karanArA bhAre karmI banI mRtyu samaye kheda kare che. (4) jevI rIte eka kAMgaNI(koDI) ne levA jatAM manuSya hajAra mahorone gumAve che, apathyakArI AmraphaLane khAI rAjA rAjyasukha hArI jAya che te prakAre tuccha mAnavIya bhogomAM Asakta prANI daivika sukha ane mokSanA sukhane hArI jAya che.(ahIM be kathAo che) (5) traNa prakAranA vaNika- 1. lAbha meLavavA vALA 2. mULa mUDInuM rakSaNa karavAvALA 3. mULa mUDIne paNa gumAvI devAvALA. te ja rIte dharmanI apekSAe sAdhaka prANInI traNa avasthA che- 1. devagati ke mokSagatinA lAbhane meLavanArA 2. manuSya bhava rUpa mULa mUDIne panaH prApta karanArA 3. naraka-tiryaMca gati 3pa durgatine prApta karanArA (6) naraka-tiryaMcagatimAM janAro sadAya parAjita thayelo hoya che. te gatimAMthI dIrghakALa sudhI bahAra nIkaLI zakato nathI arthAt tenuM bahAra nIkaLavuM durlabha che. (7) manuSyanuM AyuSya ane tenA bhoga sukha devanI tulanAmAM ati alpa che. pANInuM TIpuM ane samudra jeTaluM aMtara che. tevuM jANyA chatAM paNa je manuSya saMbaMdhI bhogothI nivRtta thato nathI, temanuM Atmaprayojana naSTa thaI jAya che. te mokSamArgane prApta karIne paNa pathabhraSTa thaI jAya che. (8) bhogothI nivRtta thanArA prANI uttama devagatine ane pachI manuSya jIvanane prApta karI anuttara sukhone prApta kare che. (9) bAla jIva dharmane choDI, adharmane svIkArI durgati prApta kare che. ane dhIra, vIra puruSa adharmane choDI dharmane svIkArI sadgatine prApta kare che. AThamuM adhyayana : durgatithI mukti (1) saMpUrNa snehano tyAga karanArA sAdhaka badhA doSo ane duHkhothI mukta thaI jAya che, pachI te sneha indriyanA viSayano hoya ke dhana-parivArano hoya athavA to yaza-kIrti ke zarIrano hoya, paNa te sneha tyAjya che. (2) zlekhamAM mAkhI je rIte phasAI jAya che te rIte bhogAsakta prANI saMsAramAM phasAI jAya che (3) keTalAka sAdhaka potAnI jAtane saMnyAsI mAne che paraMtu prANIvadhane nathI jANatA, te durgati prApta kare che, kAraNa ke prANavadhanI anumodanA karavAvALo paNa kadApi mukta thaI zakato nathI, to svayaM ajJAnavaza vadha karanArA mATe muktino prazna ja raheto nathI. (4) tethI saMpUrNa jagatanA carAcara prANione mana,vacana, kAyAthI haNavA nahi, haNAvavA nahi ane haNanAranI anumodanA paNa karavI nahi. (5) saMpUrNa ahiMsA pAlana hetu bhikSu eSaNA samitiyukta AhAra grahaNa kare arthAt koIpaNa prakAre prANIvadha thAya tevI bhikSA grahaNa na kare. (6) nirdoSa bhikSAmAM paNa Asakta na bane paraMtu jIvana nirvAha mATe nIrasa, zItala, sArahIna, rUkSa padArthonuM sevana kare. (7) lakSaNa, svapna Adi phaLa batAvanArA pApa zAstrono prayoga na kare. (8) saMsAramAM jema-jema lAbha maLato jAya che tema-tema lobha vadhato jAya che. jema ke be mAsA suvarNanI prAptinI icchAvALA kapilanI lAlasA rAjya meLavavA sudhI pahoMcI gaI hatI. tethI icchAonuM niyaMtraNa karavuM joIe.(ahIM kapIla kevaLInI kathA che.) (9) udarane haMmezAM bilADIno bhaya rahe che, tevI rIte chaghastha sAdhakane haMmezAM strIno bhaya rahe che, tethI bhikSuoe strIsaMparka ane teno ati paricaya varjavo joIe. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 Agama-kathAo navamuM adhyayanaH nami rAjarSi pUrvakathA : mayaNarehA para mohita thaI, tene meLavavA kapaTathI bhAI jugabAhunI garadana para talavArano vAra karI madanaratha vaidhane teDavA jAya che. jayAM sApanA karaDavAthI mRtyu pAmI narake jAya che. mayaNarehA patino aMta samaya jANI tene dharamanAM zaraNA Ape che, bhAI parano roSa kADhI nAkhI dharma zaraNu letAM marIne jugabAhu deva gati pAme che. bhayabhIta mayaNarehA madanarathathI bacavA jaMgalamAM nAsI jAya che. jayAM tene putrano janma thAya che. azucI nivAravA taLAva kinAre jatAM, tyAM hAthI tene AkAzamAM ulALe che. tyAMthI pasAra thaI rahelA vidhAdharanuM dhyAna jatA tene jIlI le che. A bAju rAjAnuM mRtyu thatAM mayaNarehAno moTo dikaro caMdadhvaja rAjA bane che.nAnA dikarAne jaMgalamAM jhADanI DALIe jhulato, nirAdhAra jANI pAsenA rAjaya mithIlAno rAjA (namino pUrvabhavano bhAI) potAnI sAthe laI jAya che. rAjA nisaMtAna hovAthI putrane devano dIdhelo jANI AnaMdIta thaI jAya che. namikumAra nAma rAkhe che. vidhAdhara pitAmunIne vAMdavA jaI rahayo hoya che, jayAM mayaNarehAno pati jugabAhu devagatithI Ave che,mayaNarehAno upakAra mAne che. vidhAdhara mayaNarehAne namakumAra pAse laI jAya che. putrane kSemakuzaLa jANI tyAMthI te cAlI jAya che ane dikSA aMgIkAra kare che. moTo thatAM nami rAjA bane che. te prajA pAlaka hovAthI atyaMta priya thaI jAya che. ekadA be pADozI rAva mahAsatI mayaNarehA vacce paDI beu bhAInI oLakha karAve che. moTo bhAI caMdadhvaja beu rAjaya namine soMpI,pote dikSA le che. namine ekadA dAha-javara roga thatAM rANIo caMdana ghase che.kaMkaNano avAja sahana na thatAM pradhAnane kahe che.pradhAna eka kaMkaNa paherI caMdana ghasavAnuM kahe che, jethI avAja baMda thaI jAya che.namine ekatva bhAvanA bhAvatAM jAtismaraNa jJAna thAya che ane te dikSA mATe taiyAra thAya che. tenA vairAgyanI parIkSA karavA zakendra brAhmaNanuM rUpa laI Ave che. mahAsatI madanarekhAnA putra nimikumAra jyAre saMyama aMgIkAra karavA utsuka banyA tyAre tenA vairAgyanI parIkSA brAhmaNa rUpadhArI svayaM zakendrae karI. nami rAjarSie Indrane yathArtha uttara ApI saMtuSTa karyA. IndranAM prazno: Aje mithIlA nagarInAM rAjamahelamAM ane gharomAM kolAhala ane vilApa,AkraMda kema saMbhaLAI rahyo che? (1) suvistRta vRkSa paDI javAthI pakSIo AkraMda kare che, tevI rIte nagarInA loko potAnA svArthane raDe che. vAyuthI prajavalIta agnI ApanA bhavana ane aMtepurane bALI rahI che, tene kema nathI jotAM? (2) jyAM mAruM kaMI ja nathI, te nagarI ke bhavanonA baLavAthI mane kaMI nukazAna thatuM nathI. putra, patnI ane paisAnA tyAgIne mATe kazuM ja priya hotuM nathI. temaja apriya paNa hotuM nathI. saMpUrNa baMdhanamakta tapasvI bhikSane vipala sukha maLe che. kilo,gaDha khAI khodAvI, daravAjAthI nagarane pahelAM surakSita karAvo pachI dikSA lo. (3) zraddhA, tapa, saMyama, samiti, kSamAdi dharma, gupti, vairya Adi Atma surakSAnA sAcA sAdhano che. dharo ane bhavanonAM nirmANa karAvI pachI dikSA lo. (4) saMsAra bhramaNanA mArgamAM kayAMya paNa potAnuM ghara banAvavAnI AvazyakatA nathI. zAzvata mokSa sthAnane prApta karI tyAMja zAzvata nivAsasthAna banAvavuM zreyaskara che. cora ane luTArAone daMDI nagarane surakSita karo. (5) rAjanIti dUSita che. temAM nyAyamArgane jANavA chatAM paNa anyAya thavAnI saMbhAvanA rahe che. jyAM sAcA daMDAI jAya ane jUThA AbAda rahI jAya. je rAjAo tamane nathI namatA, temane namAvIne, pachI dikSA lo. (6) anya rAjAonuM damana karI tene namAvavAmAM koI lAbha nathI. lAkho subhaTone jItavA karatAM svayaMnuM Atmadamana zreSTha che. tethI anAdinA durgaNonI sAthe saMgrAma karavo joIe. bAhya yuddhathI koI lAbha nathI, Atmavijaya yuddhathI koI lAbha nathI, AtmavijayathI ja sukha thAya che. yajJa karAvI, brAmaNone bhojana tathA dAna karI, bhogo ne bhogavI pachI dikSA lo . (7) pratimAsa dasa lAkha gAyonuM dAna karavA karatAM eka divasanI saMyama sAdhanA zreSThatama che. grahasthAzramamAM rahineja dharma karo. (8) kevala ghora jIvana ane kaThinAIo yukta jIvanathI mokSa prApta nathI thato paraMtu samyaguM jJAna ane vivekayukta saMyamanuM AcaraNa karavAthI mokSa prApta thAya che. mA khamaNane pAraNe kuzAgra jeTalo AhAra kare to paNa te ajJAnI, zuddha saMyamInI samakSa amAvAsyA tulya paNa nathI. sonA, cAMdIthI bhaMDAro bharIne pachI dikSA lo. (9) icchAo AkAzanI jema anaMta che. sonAcAMdInA pahADa thaI jAya to paNa saMtoSa ane tyAga vinA tenI pUrNatA thatI nathI. tethI A icchApUrtinA lakSane choDI tapa-saMyamanuM AcaraNa karavuM zreyaskara che. vidhamAna bhogone choDIne,avidhamAna bhogo mATe abhilAzI thayA cho, to kayAMka pastAvAno vAro na Ave. (10) saMyamI sAdhaka bhaviSyanA kAmabhogo meLavavAnI AzA apekSAe vartamAna bhogono tyAga nathI karatA paraMtu bhogone zalya samajI saMsAra prapaMcathI mukta thavA mATe eno tyAga kare che. te ema mAne che ke A bhogonI cAhanA mAtra ja durgati apAvavAvALI che. kAmabhoga AzIviSa samAna che tethI tenI prAptinuM lakSa bhikSune hotu nathI, tethI saMkalpa vikalpathI duHkhI thavAnI teone koI saMbhAvanA nathI. alpa sAMsArika sukhono tyAga karI adhika saMsArI sukhanI cAhanA karanArAone pazcAttApa karavo paDe che. A zakrendranA aMtima praznano uttara che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra jain 83 krodha, mAna, mAyA ane lobha badhA durgatinA dalAla che. te A loka ane paraloka baMne ne bagADanArA che. parIkSAmAM nami rAjarSine uttIrNa thayelA jANIne zakrendra vAstavika rUpamAM pragaTa thaI, vaMdana, stuti karIne cAlyA gayA. nami rAjarSi saMyama dhAraNa karI daDhatAthI ArAdhanA kare che. vicakSaNa paMDita puruSoe paNa AvAja vairAgya ane sAdhanAthI muktimArgamAM puruSArtha rata thavuM joIe. dazamuM adhyayana: vairAgyopadeza A adhyayanamAM "he gautama! samaya mAtrano pramAda na kara.' A vAkyanuM aneka gAthAonA aMtima caraNamAM uccAraNa karavAmAM AvyuM che. (samaya mA pamAya goyamA.) (1) manuSya jIvana vRkSanA paripakva(pILA paDI gayelA) pAMdaDAnI samAna asthira che. tRNanA agra bhAge rahela jhAkaLanA biMdu samAna caMcaLa che. ("tethI he gautama! samaya mAtrano pramAda na karavo.') | (2) kSaNabhaMgura jIvana hovA chatAM aneka saMkaTothI bharapUra che, tethI avasara joI dharmapuruSArtha karavAmAM kSaNa bharano paNa pramAda na karavo joIe. ("tethI he gautama! samaya mAtrano pramAda na karavo.') (3) pAMca sthAvara, traNa vikasendriya, tiryaMca paMcendriya, naraka, deva A agiyAra sthAnone pAra karyA pachI cirakALe puNyayoge manuSyabhava prApta thAya che. temAM paNa keTalAkane AryakSetra, uttamakula, paripUrNa aMgopAMga, saddharmanuM zravaNa ane zraddhA- pratItinuM maLavuM uttarottara durlabha che. (4) tenAthI viparIta anArya kSetra, cora,DAku,kasAI kuLa tathA aMdhapaNuM, baherApaNuM, laMgaDApaNuM, lUlApaNuM ane roga yukta zarIra prApta thAya che. kutIrthI(mithyAtvI) nI saMgati ane viparIta mAnyatAvALI buddhi eTale mithyAtvanI prApti thAya che. (5) he devAnupriya! pAMca indriya ane zarIranuM baLa ghaTatuM jAya che tethI suMdara avasarayukta mAnavabhava prApta karyA pachI dharma puruSArtha karavAmAM kSaNabhara paNa vilaMba na karavo joIe. (6) aneka rogo zarIrane naSTa-bhraSTa karI nAkhe che tethI A saMsAramAM jaLakamaLavat rahI saMpUrNa dhana parivAranA mamatvanA baMdhanano tyAga karI, saMyama svIkAra karavo joIe. (7) he gautama! saMpUrNa saMsAra pravAhane pAra karI, saMyama prApta karI, have aTako nahi, paraMtu zIghra zuddha bhAvonI zreNinI vRddhi karI, karmakSaya mATe prayatnazIla raho. A prakAre manuSya bhavanI durlabhatA, kSaNabhaMguratA ane duHkhamaya jIvanane samajI pratyeka prANI mokSa pradAyaka apramatta bhAva yukta saMyamamAM upasthita thAya. agiyAramuM adhyayana : bahuzruta mahAtamya (1) vidyAhIna, abhimAnI, sarasa AhArano lolupI, ajitendriya ane asaMbaddha pralApI tathA atibhASI; e avinIta hoya che. (2) krodhI, mAnI, pramAdI(aneka anya kAryomAM ke IcchApUrtimAM vyasta), rogI ane ALasu, e guru pAsethI zikSA(jJAna) lAbha karI zakatA nathI. (3) hAsya na karanAra, indriya ane mana upara kAbU rAkhanAra, mArmika vacana na bolanAra, sadAcArI, durAcaraNano tyAgI, rasalolupatA rahita, krodha rahita ane satyaparAyaNa; A guNavALA zikSA (adhyayana) prAptine yogya che. (4) je vAraMvAra krodha kare che, krodhane cirakALa sudhI TakAvI rAkhe che, mitrone ThakarAve che, zratanuM ghamaMDa kare che, atialpa bhUla thatAM teno tiraskAra kare che, mitranI pITha pAchaLa niMdA kare che, je drohI che, asaMvibhAgI ane aprItikara svabhAvavALo che te avinIta kahevAya che. te mokSa prApta karI zakato nathI. (5) ukta avaguNone dUra karI guNone dhAraNa karanAra ane namravRti, acapala, amAyAvI, akutUhalI, kleza kadAgrahathI dUra rahenAra, kulIna, lajjAvAna, buddhimAna muni suvinIta kahevAya che. (6) gurukuLavAsamAM rahIne ziSya ukta guNayukta banavuM joIe. priyaMkara ane priyavaktA ziSya, zrutanuM vizALa adhyayana karI bahuzruta bane che. (7) bahuzruta jJAna saMpanna muni saMghamAM atizaya zobhAyamAna hoya che. tene mATe vividha upamAo A adhyayanamAM kahevAmAM AvI che. je A pramANe che. 1. bahuzruta muni zaMkhamAM rAkhavAmAM Avela dUdha samAna saMghamAM zobhAyamAna hoya che, 2. uttama jAtinA azva samAna muniomAM zreSTha hoya che, 3. parAkramI yoddhA samAna ajeya hoya che, 4.hAthaNIothI gherAyelA hAthI samAna aparAjita hoya che. 5. tIkSNa ziMgaDA ane puSTa skaMdhavALA baLada potAnA yuthamAM suzobhita hoya che tema te sAdhu samudAyamAM potAnI tIkSNa buddhi ane jJAnathI puSTa thaI suzobhita hoya che, da. A rIte te muni pazuomAM nirbhaya siMha samAna hoya che, 7. abAdhita baLamAM vAsudeva samAna hoya che, 8. aizvaryamAM cakravartI samAna hoya che, 9. devatAomAM zakrendra samAna hoya che, 10. ajJAna aMdhakAra nAza karavAmAM sUrya samAna hoya che, 11. tArAomAM pradhAna paripUrNa caMdra samAna hoya che, 12. paripUrNa koThAro-bhaMDAronI samAna jJAna-dhanathI samRddha hoya che, 13. zreSTha jaMbU sudarzana vRkSa samAna hoya che, 14. nadIomAM sItA nadI samAna vizALa hoya che, 15. parvatamAM meru parvatanI samAna ucca hoya che, 16. samadramAM svayaMbhUramaNa samadra samAna vizALa ane gaMbhIra AvA zreSTha ane uttamaguNavALA bahuzruta bhagavaMta zruta pradAnakartA ane samAdhAnakartA hoya che. tathA carcAvArtAmAM ajeya hoya che tethI mokSanA icchuka saMyama pathika pratyeka sAdhake zruta saMpana banavuM joIe ane te RtathI sva-paranuM kalyANa karavuM joIe. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 84 bAramuM adhyayana H harikezI muni (1) zudra jAtimAM janma prApta karyA pachI paNa koIka jIva jJAna ane tapa-saMyama upArjana karI mukti prApta karI zake che. (2) cAMDAla kulotpanna 'harikeza bala' nAmanA aNagAranA saMyama tapobaLathI prabhAvita thaI yajJa karanAra purohita, adhyApaka ane bALaka,- satya dharma, bhAvayaza ane bhAvasnAnanuM svarUpa samajyA. (3) yakSa paNa munithI prabhAvita thaI samaye-samaye temanI sevAmAM upasthita thato hato. tenA nimitte bhadrA rAjakumArI ane brAhmaNo munithI prabhAvita thayA. yajJa zALAmAM jAtivAdane AgaLa karI munine bhikSA ApavAno inkAra karyo, taduparAMta muni sAthe abhadra vyavahAra paNa karavAmAM Avyo. bhadrAe bALakone upAlaMbha ApatAM kahyuM ke tame A muninI avahelanA karo cho te parvatane nakhathI khodavA samAna, lokhaMDane dAMtathI cAvavA samAna ane agnine pagathI kacaDavA samAna mUrkhatA karI rahyA cho. bhikSAkALamAM bhikSunuM apamAna karavuM, pataMgiyAonA agnimAM paDavA ane bhasma thavA barAbara che. tyArabAda yakSano vikarALa upadrava thavAthI purohita ane purohita patnI bhadrAe munino anunaya vinaya karI yakSane zAMta karyo. upadrava dUra thayA bAda teoe munine AdarapUrvaka AhAra Apyo. (4) harikezImunine bhikSA detAM yajJazALAmAM paMcadivya vRSTi thaI. jethI lokamAM spaSTa pratIti thaI ke jAtinI apekSA adhika mahatva tapa,saMyama ane zIlanuM che. tyAM dravya yajJakartAonI apekSAe munino bhAvayajJa vizeSa prabhAvaka rahyo. (5) tyArabAda munie upadeza Apyo. agni ane pANI dvArA bAhya zuddhi thAya che, nahi ke AtmAnI. teonI jijJAsAnuM samAdhAna karatA munIe samajAvyuM ke chakAyanA jIvonI kiMcit paNa hiMsA na karavI, temaja karavAnI preraNA paNa na ApavI, jUTha ane adattano tyAga karI, strI tathA parigrahathI ane krodhAdi kaSAyathI nivRtta thavuM te ja sAco mahAyajJa che. (6) A bhAvayajJamAM AtmA jyoti sthAne che, tapa agni che, mana,vacana ane kAyA ghI nAkhavAno cATavo che, zarIra kaDAI che ane karma kASTha che. saMyama yoga, svAdhyAya,dhyAna Adi zAMti pATha che. A RRSiono prazasta yajJa che. akaluSita ane prazasta lezyAvALo saMyama ja dharmajalano hoja che, brahmacarya zAMti tIrtha che; prazasta adhyavasAya nirmaLa jaLa che; jemAM snAna karI muni zItalatA--- karmamala rahita avasthA rUpa mokSa gatine prApta kare che. e ja RSionuM prazasta mahAsnAna che. teramuM adhyayana : citta saMbhUti kathA : cita saMbhUti e pUrvamAM pAMca bhava sAthe karyA hatAM. zudu kuLamAM janma thavAthI vAraMvAra apamAnIta thayA ane aMtamA dikSA lIdhA pachI paNa jayAre temane kuLanA kAraNe apamAnIta thavuM paDayuM, tyAre saMbhUtie krodhamAM tejo lezyAno upayoga karyo . cakravartI temanI kSamA mAMgavA Ave che, cakravartI nI rudhdhi joI saMbhUti, e rudhdhi mATe niyANuM kare che. (1) nidAnanA baLe saMbhUti munie cakravartI padanI prApti karI paraMtu have te dharmanuM AcaraNa karI zakatA nathI. (2) pUrva bhavonA sAthI baMdhu cittamuninA paricayathI teNe jAti smaraNa jJAna ane bodhane prApta karyuM tyAre potAne hAthInI jema kIcaDamAM phasAyelo jANyA chatAM niyANAne kAraNe kAma-bhogano tyAga karI zakayA nathI ane zrAvaka vratone paNa dhAraNa karI zakayA nathI jethI mRtyu pAmI narakamAM gayA. (3) karmonA zubhAzubha phaLa pratyeka AtmAnI sAthe ja rahe che. karma udayamAM AvyA vinA chUTI zakatA nathI. ( kaDANa kammANa na mokakha asthi )(4) brahmadatte potAnI bhAvanA anusAra cittamuninuM svAgata karatAM bhogone bhogavavAnuM AmaMtraNa ApyuM, tyAre cittamunie gItone vilApa tulya, nATakone viTaMbanA samAna, AbhUSaNone bhArarUpa ane kAmabhogone duHkhakArI kahI; virakata muni jIvanane anupama sukhamaya batAvyuM. (5) mRganA samuhamAMthI koI eka mRgane siMha upADI jAya ane phADI nAMkhe to anya koIpaNa mRga tenuM rakSaNa karI zakatA nathI. te prakAre mRtyu AvatAM koIpaNa saMsArI kuTuMbIjano sahAyabhUta thatA nathI. temaja durgatimAM prApta thatA duHkhomAM paNa bhAga paDAvI zakatA nathI. mRtyu pAmatA mAnavInA zabanA agni saMskAra karyA bAda loko tenA dhana- saMpattinA svAmI banI jAya che. ukta mArmika, hRdayasparzI upadeza sAMbhaLyA chatAM brahmadatta rAjA AMzika paNa dharmanuM AcaraNa karI zakayo nahIM ane saMpUrNa virakta cittamunie paNa tenA bhoganA AmaMtraNano svIkAra karyo nahIM. cittamunie saMyama-tapanuM ArAdhana karI mukti prApta karI ane brahmadatta cakravartI bhogomAM Asakta banI narakamAM gayo. caudamuM adhyayana H bhRgu purohita prAsaMgika kathA :- cha jIva saMyama pAlana karI devalokamAM utpanna thayA hatA. tyAMnuM AyuSya pUrNa karI kramazaH rAjA, rANI, purohita, purohita patnI banyA. bAkInA be deva kAlAMtare purohitanA putra rUpe avataryA. A adhyayanamAM saMyama svIkAra karavAnI bhAvanAvALA putrono mAtA-pitA sAtheno tAttvika saMvAda che. tyAra pachI vairAgya vAsita purohitano, patnI sAthe saMvAda che ane aMtamAM rANIe rAjAne udbodhana karyuM. kramazaH chaye AtmA vairAgyavAsita banI saMyama svIkAra karI mokSa prApta kare che. A rIte te ja bhave mukti gAmI banyA. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 85 kathAsAra (1) saMyama letAM pUrve mAtA-pitAnI anumati meLavavI Avazyaka che. te ja prakAre pati-patnIe paNa paraspara svIkRti levI Avazyaka che. (2) vedonuM adhyayana trANabhUta thatuM nathI. brAhmaNone bhojana karAvavAthI naraka- gamanamAMthI mukti maLI zakatI nathI ane kupAtra saMtAna sadgati ApI zakatA nathI. (3) kAma bhogo kSaNa mAtranuM sukha ane bahukALanuM duHkha ApanArA che. te duHkharUpa anarthonI khANa che. muktimAM jatAM jIvone avarodharUpa che. (4) kAmabhogomAM atRpta mAnava rAta-dina dhana prAptinI zodhamAM vyasta rahe che ; aMte kALanA paMjAmAM phasAI jAya che. tethI kSaNamAtrano paNa pramAda na karavo joIe. (5) A loka ke paralokanA aihika sukho meLavavAnA lakSe dharma karavo nahI paraMtu dharma saMpUrNa karmakSaya karavA ane bhava paraMparAnuM chedana karavA mATe dharma karavAmAM Ave che. AtmAnI pUrNa zuddha avasthA pragaTa karavAnA hetue tapa-saMyamano svIkAra karavAmAM Ave che. (6) araNInA lAkaDAmAM agni, talamAM tela ane dUdhamAM ghI utpanna thAya che ane vinaSTa thAya che paraMtu AtmAnuM A svarUpa nathI, te to arUpI hovAthI indriyagrAhya nathI ane amUrta hovAthI nitya zAzvata che. Atma pariNAmothI ja navA karmabaMdha thAya che ane karmabaMdha ja saMsArano hetu che. tethI karmakSaya karavA saMyama-tapano svIkAra karavo 52ma Avazyaka che. (7) A saMpurNa saMsAra mRtyuthI pIDita ane jarAthI gherAyela che. vyatIta thayelA divasa-rAta pharIne AvatA nathI. tethI vartamAnamAM ja dharma karI levo. keLavI nathI, mRtyunuM nizcaya jJAna meLavyuM nathI; teNe (9) je rIte sarpa kAMcaLIno tyAga karI nirAsakta bhAve cAlyo jAya che te rIte viraktamuni saMsAranA samasta saMyogo ane bhogone choDI de che. (8) jeNe mRtyunI sAthe mitratA bAMdhI nathI, mRtyuthI palAyana thavAnI zakti dharmane kayAre ya pachInA bharose choDavo nahI. (10) rohita matsya jALa kApIne bahAra nikaLI jAya che, tema dhIra puruSa moha jALane kApI muktavihArI zramaNa banI jAya che. (11) ekabIjAnA nimitte paNa saMyama prApti thaI zake che. tethI nimitta maLatAM saMyamathI vaMcita na rahevuM. (12) dhana ane kAmabhogone choDI jIve avazya ekalA ja javuM paDe che. (13) bhautika sukho pakSInA mukhamAM rahelA mAMsanA TukaDA samAna du:khadAyI che. mAMsanA TukaDAno tyAga karavAthI pakSI kalaha rahita thaI zake che. te prakAre parigraha mukta muni paNa parama sukhI bane che. (utarAdhyana sUtranA 36 adhyayana bhASAMtara vALA mULa sUtromAM thI vAMcavA . atyaMta jJAnapUrNa ane rasaprada kathAo sAthenA e adhyayano ne saMkSipta karavA kaThIna che. vairAgyathI bharelI enI keTalIka gAthAo kaMThastha karavAthI jIvane utama jJAna ane parama zAMtino anubhava thAya che. divAnA ajavALe tathA ugALe moDhe jJAna ArAdhanA na karavI . bhagavada AjJA pramANe ja jJAna prApta karavuM AtmAne mATe kSeyakara hoya che.) paMdaramuM adhyayana : bhikSu guNa A adhyayanamAM bhikSunA aneka viziSTa temaja sAmAnya guNonuM varNana karavAmAM AvyuM che. (1) bhikSu sarala AtmA, jJAnAdi sahita, saMkalpa-vikalponuM chedana karanAra, paricaya ane icchAone na vadhAranAra, ajJAta bhikSAjIvI, rAtri AhAra-vihArathI mukta, AgamanA jANakAra, AtmArakSaka ane mUrchA rahita hoya che. (2) Akroza ane vadhane samyak prakAre sahana karanArA ane harSa zoka na karanArA bhikSu hoya che. (3) zayana--Asana, zIta-uSNa, DAMsa-maccharathI vyagna na thanArA, vaMdana-prazaMsAnI apekSA na rAkhanArA, AtmArthI, tapasvI, mohotpAdaka strI puruSonI saMgati na karanArA, kutUhala rahita bhikSu hoya che. (4) pApa zAstro arthAt jyotiSa, maMtra-taMtra, auSadha-bheSaja no prayoga na batAvanArA, roga AvavA chatAM koI vaidya AdinuM zaraNa na lenArA, cikitsAno parityAga karanArA bhikSu kahevAya che. (5) rAjA Adi kSatriyo tathA zilpIo ke anya gRhastho sAthe aihika prayojane saMparka--paricaya na kare to bhikSu che. (6) AhAra Adi na devA para aprasanna na thAya, denArA upara prasanna thaI AzIrvacana na kahe, nirasa eTale sAmAnya AhAra maLatAM niMdA na kare, sAmAnya gharomAM bhikSArthe jAya, te bhikSu kahevAya che. (7) bhayAnaka zabdothI ane bhayasthAnothI bhayabhIta na bane te bhikSu che. (8) jIvonA duHkhone jANI tene Atmavat samajanArA, Agama jJAnamAM kovida, parISaha vijetA, upazAMta, maMda kaSAyI, koIne apamAnita ke khedita na karanArA, alpabhojI, gharane choDI ekatvabhAvamAM lIna rahI vicaraNa kare to te bhikSu che. soLamuM adhyayana : brahmacarya samAdhi brahmacarya vratanI surakSA mATe ane AtmasamAdhi bhAvone keLavavA mATe nIce batAvela sAvadhAnIo rAkhavI jarUrI che. (1) strI Adi sAthe eka makAnamAM na rahevuM. (2) rAgavRddhi karavAvALI strI-saMbaMdhI vArtA na karavI temaja na sAMbhaLavI. (3) strIo sAthe vAraMvAra vArtA temaja adhika saMparka na karavo. (4) strIonA aMgopAMga ekITaze na jovA. (5) strInA rudana, hAsya, gIta, kraMdana Adi zabda zravaNamAM Asakta na thavuM. (6) pUrvAzramanuM strI saMbaMdhI viSayonuM smaraNa, ciMtana, manana na karavuM. (7) zIghra vAsanAnI vRddhi karAvanArA uttejaka, pauSTika khAdyapadArtha, rasAyaNa- auSadhionuM sevana na karavuM. dUdha, ghI Adi vigayono amaryAdita tathA niraMtara upayoga na karavo. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 86 (8) ThAMsI ThAMsIne na khAvuM. (9) zarIranI vastra AdithI zRMgAra zobhA na karavI, vibhUSAvRttino tyAga karavo. (10) zabda, rUpa, gaMdha, rasa, sparza pAMce manojJa viSayonI Asaktino tyAga karavo. pAMce indriyano nigraha karavo. A pramANe brahmacarya-saMyamanA bAdhaka sthAnono tyAga karavo. purNa samAdhi bhAvayukta duSkara brahmacaryanuM pAlana karanArA munine deva dAnava paNa namaskAra kare che. brahmacaryanA pAlanathI jIva saMyamanI ArAdhanA karI mukta banI jAya che. sattaramuM adhyayana : pApI zramaNa paricaya je saMyama svIkAra karyA bAda sAdhanAthI vyuta thaI viparIta AcaraNa kare che, tene A adhyayanamAM "pApI zramaNa" nI saMjJAthI sUcita karavAmAM AvyA che. (1) je zrata adhyayanamAM tallIna rahetA nathI. (2) nidrAzIla hoya eTale khAI, pIne divase paNa sUI rahe. (3) AcArya-upAdhyAya koI sUcanA preraNA kare tyAre krodha kare, temano samyaphavinaya, sevA-bhakti na kare ghamaMDI bane. | (4) jIva rakSA ane yatanAnuM lakSa na rAkhanArA. (5) bhUminuM pratilekhana karyA vinA jyAM-tyAM besanArA. joyA vinA gamanAgamana karanArA. (6) zIgha ane capalagatie cAlanArA. (7) pratilekhananI vidhinuM pAlana na karanArA. (8) mAyAvI, lAlacI, ghamaMDI, vAcALa, mana ane Indriyono nigraha na karanArA, asaMvibhAgI ane apriya svabhAvavALA. (9) vivAda, kalaha ane kadAgrahazIla svabhAvavALA. (10) jyAM tyAM pharatA rahenAra, asthira AsanavALA. (11) zayanavidhinuM pAlana na karavAvALA arthAt utAvaLe sUI janArA. (12) vigayonuM vAraMvAra sevana karavA chatAM tapazcaryA na karanArA. (13) savArathI sAMja sudhI khAnArA. (14) asthira citta thaI gaNa-gacchamAM vAraMvAra parivartana karanArA. (15) nimita batAvanArA yaMtra, maMtra, taMtra tathA vidyA Adino prayoga karI gRhasthone batAvanArA. (16) sAmudAnika(aneka gharonI bhikSA na karanArA, nitya eka ja gharathI AmaMtraNa svIkArI AhAra-pANI lenArA, gRhasthanA Asana zayanano upayoga karanArA. - ukta AcaraNa karanArA pApI zramaNa" kahevAya che. teo A lokamAM nindA pAtra thatAM zithilAcArI kahevAya che ane A loka tathA paralokane bagADe che. tenAthI viparIta eTale zuddha saMyama pAlana karanArA arthAt ukta doSono parityAga karanArA suvatI muni A lokamAM amRtanI samAna pUjita bane che ane paralokanA ArAdhaka bane che. aDhAramuM adhyayana : saMyati muni prAsaMgika - ekadA saMyati rAjA haraNano zikAra karI rahyA hatA, haraNa bhayabhIta thaI doDI rahyuM hatuM. udyAnamAM prazAMta citta munine joI haraNa tenA zaraNamAM besI gayuM. saMyati rAjA te haraNane zodhatAM-zodhatAM AvyA. muni pAse mRgane beThelo joI rAjAne thayuM-nakkI A RSino mRga haze. have te mane zrApa Apaze to? teoe bhayabhIta thaI muni pAse kSamAnI prArthanA karI. tyArabAda munino upadeza sAMbhaLI teoe saMyama grahaNa karyo. saMyamamArgamAM vicaraNa karatAM temano kSatriya rAjarSi sAthe samAgama thayo. te kSatriya rAjarSie AtmIyatA vyakta karI ane temane udAharaNo dvArA tapa-saMyamamAM sadA sthira rahevAnI zikSA-preraNA karI (1) A jIvane bIjA niraparAdhI prANIone mAratI vakhate saheja paNa vicAra nathI Avato paraMtu jyAre potAnI upara AMzika ApattinI saMbhAvanA paNa hoya topaNa gabharAIne dInatAno svIkAra karI le che. (2) anitya evA A jIvanamAM svayaMnuM mRtyu paNa avazya thavAnuM che, koI asara nathI rahevAnuM, tethI hiMsa AdimAM magna rahevAthI koI lAbha nathI. (3) sarvasva choDI eka divasa avazya javuM to paDaze ja, A jIvana vijaLI samAna caMcaLa che; chatAM prApta thayela rAjya AdimAM prANI Asakta thaI paralokano vicAra karato nathI, te ajJAna dazA che. (4) sagA-saMbaMdhIno sAtha paNa jyAM sudhI mANasa jIvato che tyAM sudhI ja che. mRtyu bAda kevala zubha azubha karmaja sAthe Ave che. parivAranA sabhyo paNa mRtyu pachI gharamAM rAkhatA nathI. (5) saMsAramAM aneka ekAMtavAdI dharma che. ekAMta hovAthI tenuM kathana yukti saMgata nathI hotuM, tethI samyak tattvonI zraddhA sAthe samyaku dharmamAM sthira rahevuM joIe. TUMkamAM sAra e che ke-koIpaNa siddhAntavALA hoya paNa jo pApakAryamAM anurakta rahe to durgatine prApta kare che ane je pApano tyAga karI ahiMsaka, dayAmaya, AryadharmanuM AcaraNa kare che te divyagatine prApta kare che. (6) lokamAM dekhAtA vibhinna ekAntavAdI siddhAnta mithyA che ane nirarthaka che; tevuM jANI syAdvAdamaya samyaniSpApa mArganuM anusaraNa karavuM joIe. (7) dasa cakravartI rAjAoe paNa saMpUrNa rAjyalakSmIno tyAga karI saMyama-tapanI ArAdhanAthI mukti meLavI. be cakravartIe (AThamA subhUma ane bAramA bramadata) sAMsArika sukhamAM Asakta banI saMyama aMgIkAra na kyuM to teo Asakta dazAmAM ja mRtyu pAmI narakamAM gayA. (8) dazArNabhadra rAjA, nami rAjA, karakaMDu, durmukha, nagati rAjA, udAyana rAjA, zveta rAjA, vijaya, mahAbala ityAdi moTA moTA rAjAoe saMyama dhAraNa karI Atma kalyANa kyuM. A pramANe jANIne zuravIra mokSArthI sAdhake mokSa mArgamAM daDhatApUrvaka parAkrama karavuM joIe. ogaNIsamuM adhyayanaH mRgAputra prAsaMgika - saMta darzanathI mRgAputrane jAtismaraNa jJAna thayuM. temAM naraka Adi bhavone joIne bhogothI virakta thAya che. dIkSAnI anumati mAMgatA mAtA-pitA sAthe thayela rocaka saMvAdanuM varNana tathA narakagatinA duHkhonuM bhayAnaka varNana A adhyayanamAM karavAmAM Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 87 kathAsAra AvyuM che. saMyamanI duSkaratA batAvatAM mahAvratonuM ane aneka AcAronuM varNana spaSTa karavAmAM AvyuM che. chelle mRgAputra AjJA prApta karI, saMyama svIkArI ekalA ja vicaraNa karI saMyama-tapanI utkRSTa ArAdhanA karI, eka mAsanuM anazana karI, sarvakarmono kSaya karI mukta thayA. (1) jAti smaraNa jJAna adhyavasAyonI zuddhi yukta anuprekSAthI ane jJAnAvaraNIya temaja mohanIyakarmanA kSayopazamathI utpana thAya che. A jJAnathI utkRSTa pUrvanA niraMtara saMjJIavasthAnA 900 bhavonuM, temaja te bhavonA AcaraNanuM ane saMyama vidhionuM jJAna thaI zake che. tethI svata: jIvane dharmabodha ane vairAgyanI prApti thAya che. mRgAputra dIkSAnI anumati mAMgatA:(2) kAmabhoga kiMpAka phaLa samAna bhogavavAmAM(sevana karatAM samaye)suMdara ane miSTa lAge che paNa tenuM pariNAma karu che arthAt duHkhadAyI che. (3) A zarIra anitya, azucimaya, azAzvata ane klezanuM bhAjana che. tene pahelAM ke pachI avazya choDavuM ja paDaze. pANInA parapoTAnI samAna A jIvana kSaNabhaMgura che. (4) saMsAramAM janma, jarA, roga ane maraNa e cAra mahA duHkha che. bAkI to Akhoya saMsAra duHkhamaya che. (5) saMsArarUpI aTavImAM dharmarUpI bhAtuM lIdhA vinA pravAsa karanArA jIva roga Adi duHkhothI pIDita thAya che. mAtA-pitA saMyamanI duSkaratA batAvatA:(6) samasta prANio pratye ke veravirodha rAkhanArAo pratye paNa samatAbhAva dhAraNa karavArUpa ahiMsAnuM pUrNa pAlana karavuM duSkara che (7) sadA apramatta bhAve, hitakArI ane satya bhASA upayogapUrvaka bolavI duSkara che. (8) pUrNa rUpe adattane tyAgI nirvadha ane eSaNIya AhAra Adi grahaNa karavA kaThina che. (9) samasta kAmabhogono tyAga karavo ane vividha saMgraha parigrahano temaja tenA mamatvano parityAga karavo ati duSkara che. (10) rAtri bhojanano tyAga karavo ane khAdya padArtha ke auSadha bheSajano saMgraha na karavo duSkara che. (11) bAvIsa parISaha sahevA, loca karavo tathA vihAra karavo ati kaSTamaya che. (12) jIvanabhara jAgRti pUrvaka A badhA ja saMyama guNone dhAraNa karavA eTale ke te-1. lokhaMDano moTo boja kAyama upADI pratisrotamAM cAlavA samAna che. 3. bhujAothI samudra pAra karavA samAna che.4. retInA kavala cAvavA samAna che.5. talavAranI tIkSNa dhAra para cAlavA samAna che.. mINanA dAMte lokhaMDanA caNA cAvavA samAna che. 7. pradIpta agnizikhAne pIvA samAna che.8. kapaDAnI thelIne havAthI bharavA samAna che.9. meruparvatane trAjavAthI toLavA samAna che arthAt uparanA badhA ja kAryo duSkara che. tenI samAna saMyama pALavo paNa atyaMta duSkara che. mRgAputra utaramAM kahe che :(13) agninI uSNatA karatAM paNa narakanI garamI anaMta guNI che. ahIMnI ThaMDIthI narakanI ThaMDI anaMtaguNI che. jyAM nArakIne vAraMvAra bhejavAmAM Ave che, karavatathI kApavAmAM ke TukaDA karavAmAM Ave che. mugarothI mAra mAravAmAM Ave che. tINa kAMTAomAM DhaseDavAmAM Ave che. ghANImAM pIlavAmAM Ave che, chedana- bhedana karavAmAM Ave che. baLapUrvaka uSNa jAjvalyamAna rathamAM jotaravAmAM Ave che, tRSA lAgatAM tIkSNa dhAravALI vaitaraNI nadImAM nAkhavAmAM Ave che. ukALela loDhuM, sIsuM, tAMbu pIvaDAvavAmAM Ave che. (14) "tamane mAMsa priya hatuM, ema kahI agni samAna potAnA ja mAMsane lAlacoLa karI pakavI khavaDAvavAmAM Ave che. tamane vividha madirA bhAvatA hatA' ema kahI carabI ane lohI garama karI pIvaDAve che. narakamAM keTalIka vedanA paramAdhAmI devakRta hoya che. vaikriya zarIra ane dIrgha AyuSya hovAthI nArakI jIvo maratA nathI. rAI jeTalA TukaDA karavAmAM Ave chatAM pArAnI samAna temanuM zarIra punaH saMyukta thaI jAya che. A prakAre ahIM batAvyuM che ke saMyamanA kaSTathI anaMta adhika narakamAM duHkho che.tine jIva paravazatAthI ane anicchAe sahana karIne Avyo che.] (15) muni jIvanamAM rogano upacAra na karavo te paNa eka siddhAMta che. tenA mATe mRga-pazunuM daSTAMta ApI samajAvyuM che ke pazune roga AvatAM AhArano tyAga karI vizrAma kare che ane svastha thayA pachI ja AhAra grahaNa kare che. muni paNa roga AvatAM mRganI jema saMyama ArAdhanA kare. (16) muni lAbha-alAbha, sukha-du:kha, jIvana-maraNa, nindA-prazaMsA, mAna- apamAnamAM sadA eka samAna bhAva rAkhe, hAsya-zokathI dUra rahe, caMdana vRkSanI samAna kharAba karanAranuM paNa bhaluM ja kare, tenA prati zubha hitakArI adhyavasAya rAkhe. (17) aMtima gAthAmAM kahevAmAM AvyuM che ke, dhana duHkhonI vRddhi karAvanAru che. mamatva baMdhana mahAbhayane prApta karAvanAru che. dharmAcaraNa- vrata, mahAvrata dhAraNa karavAthI anuttara sukhonI prApti thAya che. vIsamuM adhyayana : anAthI muni prAsaMgika - eka vakhata mahArAjA zreNika pharatAM-pharatAM udyAnamAM AvyA. tyAM anAthimunine dhyAnastha avasthAmAM beThelA joyA. maninA rUpa, saumyatA tathA vairAgyane joI Azcarya thayuM. te yogya ziSTAcAra jALavI vaMdana karI beThA ane pUchayuM ke- "Ape dIkSA zA mATe lIdhI?' munie pratyuttaramAM kahyuM- "huM anAtha hato.' rAjAe kahyuM- "tamAro nAtha huM banuM chuM' rAjyamAM padhAro.' tyAre munie anAthatAnuM varNana karyuM. ke mAre mAtA-pitA, bhAI-bahena patni parivAra ane prabhUta dhana bhaMDAra hato, chatAM mArI roga janita mahAna vedanAne koI maTADI zakyA nahi ke temAM bhAga paDAvI zakyA nahi, upAyo badhA niSphaLa thatAM meM dIkSA lIdhI. sarva hakIkata ane upadeza sAMbhaLI zreNika rAjA bodha pAmyA ane dharmAnurAgI banyA. upadezano sAra A pramANe che(1) puSkaLa dhana, mAtA-pitA, bhAI-bahena ane patnI hovA chatAM paNa A jIvanI rogathI ke mRtyuthI koI rakSA karI zakatA nathI. tethI rAjA hoya ke zeTha, badhA anAtha che; kAraNa ke hajAro deva, hajAro strIo, hajAro rAjA, karoDono parivAra, cauda ratna, Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 88 navanidhAna; A badhuM ja hovA chatAM cakravartI ekalo, asahAya banI mRtyu AvatAM narakamAM cAlyo jAya che. arthAt A badhA ja padArtha mRtyu ane duHkhothI bacAvI zakatA nathI. A rIte jenuM koI rakSaka nathI te sarva anAtha che. (2) saMyama dharma svIkAra karanAra mANasa sanAtha hoya che. dharma tene duHkhamAM paNa sukhI rahevAnI preraNA kare che. mRtyu samaye paNa mahotsava jevA AnaMdano anubhava karAve che ane aMtamAM durgatimAM javA deto nathI. tethI Avo saMyamadharma yukta AtmA sanAtha bane che. mATe he rAjan ! have to huM sanAtha thaI gayo chuM. (3) keTalIka vyaktio saMyama svIkAra karavA chatAM paNa anAtha hoya te bIjA prakAranI anAthatA che. eTale ke saMyamadhAraNa karyA pachI paNa keTalAka sAdhaka AtmAne durgatithI bacAvI zakatA nathI. jema ke- 1. je mahAvratonuM samyak prakAre pAlana karato nathI. 2. mana, indriya ane kaSAyano nigraha karato nathI. 3. 2somAM Asakta rahe che. 4. cAlavA, bolavA, gaveSaNA karavAmAM paNa saMyamanI maryAdAo che, tenuM dhyAna rAkhIne pAlana karato nathI arthAt samiti, guptinuM samyak prakAre pAlana karato nathI. 5. je lokone bhUta-bhaviSyanA nimitta kahe che; rekhA, lakSaNa, svapna AdinuM phaLa batAve che; vidyAmaMtrathI camatkAra batAve che; sAvadha anuSThAnomAM ane gRhakAryomAM bhAga le che. 6. je audezika khAdya padArtha Adi le che athavA eSaNIya-aneSaNIya je maLe te le che. A rIte je svIkRta uttama saMyamanI virAdhanA kare che, te paNa anAtha che. eTale ke jeno saMyama dUSita banI jAya che te durgatithI bacI zakato nathI. tethI sAdhu thavA chatAM te anAtha che. sUtramAM AvA sAdhunI nagnatA, muMDana Adi vRtione mokSamArganI sAdhanAmAM mahatvahIna nirarthaka batAvI che. kAcanA TukaDAnI samAna khoTI batAvI che. evA saMyamacyuta sAdhakone banne lokamAM saMkleza prApta karanArA ane karmakSaya nahIM karanArA batAvyA che. je rIte viSa pIvuM, ulTuM zastra grahaNa karavuM ane avidhithI yakSane(devane) sAdhavo duHkhadAyI nIvaDe che; te ja rIte saMyamanI vidhithI viparIta AcaraNa te sAdhakanuM hita karI zakatuM nathI. A pramANe dharmano svIkAra karavo te pahelI sanAthatA che ane saMyama grahaNa karyA pachI jinAjJAnuM prAmANikapaNe yathArtha pAlana karavuM bIjI sanAthatA che. banne prakAranI sanAthatA dhAraNa ryA pachI ja jIvana saphaLa ane ArAdhaka bane che. ekavIsamuM adhyayana : samudrapAlamuni prAsaMgika = jaina darzananA jANakAra(pAraMgata) pAlita zrAvakane samudrapALa nAmano putra hato. eka vakhata samudrapAle potAnA bhavanamAM beThA-beThA corane mRtyudaMDa mATe laI jatAM joyo. tenA azubha karmonAM kaDavA phaLonuM ciMtana karatAM-karatAM tene vairAgya utpanna thayo ane saMyama svIkAryo. aMtamAM karma kSaya karI nirvANa pAmyA. (1) muni trasa--sthAvara badhA jIvo pratye anukaMpA rAkhe. sAvadha yogono traNa karaNa ane traNa yogathI tyAga kare. (2) potAnA baLane jANIne muni saMyamamAM vicaraNa kare ane tapa dhAraNa kare. (3) siMhanI samAna sadA nirbhaya banI vicare. (4) parISahone samyaka prakAre sahana karI karma kSaya kare paraMtu kiMcitamAtra paNa gabharAya nahIM. (5) Azravano sadA nirodha kare. akiMcana ane amamatvI bane. bAvIsamuM adhyayana : ariSTanemi prAsaMgika :- bAvIsamAM tIrthaMkara zrI ariSTanemi potAnA vivAha prasaMge jAna laIne jatAM mArgamAM pazuonA karuNa pokAra sAMbhaLI turata ja pAchA vaLyA. eka varSa sudhI dAna ApI saMyama svIkAra karyo. yathAsamaye ariSTanemi bhagavAnanA bhAI rathanemi ane satI rAjematIe paNa saMyama aMgIkAra karyo. ekavAra varasAdamAM bhIMjAI jatAM satI rAjematI eka guphAmAM vastra sUkavavA gayAM. te ja guphAmAM dhyAnastha rahelA rathaneminI dRSTi rAjemati upara paDatAM saMyamamAM vicalita thayA. rAjematine khyAla AvatAM viveka ane vIratApUrvaka rathanemIne saMyamamAM sthira karyA. aMte banne karmakSaya karI mukta thayA. (1) kRSNa vAsudeva ariSTaneminA pitrAI moTAbhAI hatA. teoe bhagavAnanA vivAhamAM sakriya bhAga lIdho hato. (2) bhagavAna ariSTaneminuM zarIra 1008 lakSaNoyukta uttama saMghayaNa ane saMsthAnathI saMpanna hatuM. (3) jIvo pratyenA anukaMpAnA bhAvathI teoe vivAhano tyAga karyo hato. (4) kRSNa vAsudeve arihaMta ariSTanemine dIkSA grahaNa karatI vakhate zreSTha ArAdhanA karavAnA zubhAzISa ApyA. (5) bhogAsakta vyakita paNa manuSyabhavane durlabha kahI manuSya saMbaMdhI bhogomAM AnaMda mAne che. jyAre mokSArthI sAdhaka "bhogo to pratyeka bhavamAM prApta thanArA che'" tema jANI manuSya bhavanI durlabhatAne mokSa prAptinA hetubhUta samaje che. kAraNake bhogonI sulabhatA to anya gatimAM paNa thAya che paraMtu saMyama ane mokSanI ArAdhanA phakta manuSyabhavamAM ja thAya che. tethI durlabha manuSya bhavano upayoga jJAnI AtmA mukti sAdhanamAM ja kare ane bAkI badhA kAryone teo manuSyabhavanA durupayoga rUpa samaje. (6) sva-paranI ekAMta hita bhAvanAthI kahevAyelA kaTu vacana paNa subhASita vacana hoya che. (rAjematie bhogone, vamelAne cATavA samAna kahayA ane vamananu AhAra to kAgaDA, kutarA kare. ema kahayuM.) (7) zabdone prabhAvazALI banAvI uccAraNa karavuM te krodha ane abhimAnathI bhinna che. (8) kaSAyano tyAga karI, indriyone vazamAM rAkhI guptiothI yukta thaIne, daDhatAthI saMyamanA niyamonuM pAlana karavAthI jIva AtmakalyANa sAdhI zake che. A ja guNonA Asevana ane dhAraNathI rathanemi muni ane rAjematI satIe Atma kalyANa sAdhyu hatuM. trevIsamuM adhyayana : kezI--gautama saMvAda Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain prAsaMgika :- bhagavAna mahAvIra svAmInA prathama gaNadhara gautama svAmI ane pArzvanAtha bhagavAnanI paraMparAnA avadhijJAnI zramaNa kezI svAmI potAnA ziSya parivAranI sAthe zrAvasti nagarImAM padhAryA. banne alaga-alaga udyAnamAM utaryA hatA. gamanAgamana, bhikSAcarI Adi vakhate te-te zramaNonuM paraspara saMmelana ane paricaya thAya che. kaMIka AcAra AdinI bhinnatA hovAthI ziSyomAM carcA thAya che. ziSyonI jijJAsAonA samAdhAna mATe ucita avasara joI banne pramukha zramaNa (kezI--gautama) ekatrita thaI praznottara, vArtAlApanI goThavaNa kare che. gautama svAmI kezI zramaNa pAse ziSya parivAra sahita jAya che. paraspara samyaka vinaya- vyavahAra Asana AdAna-pradAna kare che tyAM anya aneka darzaka zrotA tathA aneka jAtinA devo paNa Ave che. kezI svAmI mahAbhAga' saMbodhana dvArA gautama svAmIne prazna pUche che; jyAre gautama svAmI 'bhaMte' saMbodhanapUrvaka kezI svAmIne anumati ane uttara Ape che. aMte kezI svAmI covIsamA tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra svAmInA zAsanamAM samarpita thaI jAya che, punaHdIkSita thaI jAya che. jJAnagoSThI sArAMza : 89 kathAsAra " (1) pArzvanAtha bhagavAnanA sAdhuono sacelakadharma(mUlya ane maryAdA mAM icchita vastro dhAraNa karavA rUpa) hoya che ane bhagavAna mahAvIranA sAdhuono acelaka dharma (alpa mUlya ane maryAdita vastra dhAraNa karavA rUpa)hoya che. (2) A ja pramANe baMnemAM cAturyAma dharma ane paMcamahAvrata dharmarUpa aMtara hoya che. te aMtara phakta vyavahAra rUpa ke saMkhyA saMbaMdhI ja che, tatva saMbaMdhI nathI. A baMne taphAvatonuM kAraNa e che ke madhyama bAvIsa tIrthaMkaranA samaye kAla prabhAve manuSya sarala ane prajJA saMpanna adhika hoya che. prathama tIrthaMkaranA zAsana kALanA manuSya sarala ane jaDa adhika hoya che. aMtima tIrthaMkaranA zAsana kALanA manuSya ukta guNasaMpanna ati alpa hoya che paraMtu vakra jaDanI saMkhyA adhika hoya che. (3) saMyamayAtrA ane oLakhANa(svayaMne sAdhutAnI pratIti ane anyane paricaya) mATe koIpaNa liMga(veSa)nuM prayojana hoya che; je vyavasthA ane AjJA anusAra temaja gUDha hetu pUrvaka hoya che. nizcayamAM mokSanA mukhya sAdhana samyajJAna, samyagdarzana ane samyakcAritra che. tenI ArAdhanAmAM koIpaNa tIrthaMkaranA zAsanamAM ke koi paNa bhede mokSa janArAmAM bhinnatA hotI nathI. (4) AtmA, cAra kaSAya ane pAMca indriya; A dasane jItavAmAM ja pUrNa vijaya che, arthAt AtmapariNatine jinAjJAmAM samarpita karI devI. jJAnAtmA dvArA kaSAyAtmAne zikSita karI niyaMtrita karavo, samabhAvathI rahevuM, vairAgya bhAvo dvArA indriyonI caMcalatAne zAMta karavI, icchAono nigraha karavo; A sarva upAyo Atmavijaya prApta karavA mATe jarUrI che. (5) rAga,dveSa ane sneha saMsAramAM baMdhanarUpa che, jALa rUpa che; tenuM chedana karavuM joIe. arthAt mokSasAdhake te pariNAmothI mukta rahevAno prayatna karavo joIe. jJAna ane viveka dvArA rAga,dveSa ane sneha pariNAmothI mukta thaI zakAya che. (6) tRSNA-icchAo ane lAlasAo e hRdayamAM rahenArI viSa velaDIo che. tethI mokSArthIe samiti dvArA gupti tarapha agresara thavuM joIe. A loka-paralokanI saMpUrNa lAlasAothI kramazaH mukta thavuM joIe. prazaMsA, pratiSThA, sanmAnanI icchA paNa munie jIvanamAMthI samULa ukheDI pheMkI devI joIe to ja viSa bhakSaNathI muktino saMbhava che. (7) kaSAya, AtmaguNone bALavAmAM agni samAna che, tethI gusso, ghamaMDa, cAlAkI ane icchAone zruta, sadAcAra, tapa dvArA zAMta karavAmAM prayatnazIla banavuM. (8) mana lagAma vinAnA udaMDa ghoDA samAna che. tene dharma zikSAthI eTale ke jJAna, vairAgya, viveka, Atma svarUpa ciMtana, karma svarUpa ciMtanathI vazamAM rAkhavuM joIe. zrutarUpa dorInI lagAma teno nigraha karavAmAM sarvazreSTha sAdhana che. tethI sAdhue sadA zruta adhyayana, punarAvartana, anuprekSA AdimAM lIna rahI mananI svacchaMdatA ane udaMDatAne naSTa karavAmAM sadA prayatnazIla rahevuM joIe. (9) vItarAga, sarvajJa--darzita syAdvAda dharma ja nyAya yukta che. A uttama mArganI ArAdhanAthI jIva saMsAra bhramaNathI mukta thAya che (10) saMsAra samudramAM DubatA prANIone dharmaja trANabhUta-zaraNabhUta che. (11) manuSyanuM zarIra naukA che, jIva nAvika che; jenI kSamatA saMyama--tapa ArAdhanAnI nathI, te zarIra chidravALI nAvanI samAna che. evI asahAyaka zarIrarUpI naukAthI samudra pAra thaI zakato nathI. tenAthI ulaTuM je zarIra saMyama- tapanI vRddhimAM sahAyaka che, te chidrarahita naukA samAna che. tenAthI jIva rUpI nAvika saMsAra samudra pAra karI mukta thaI zake che. (12) A jagatanA bhAva aMdhakArane dUra karI jJAna prakAza phelAvanArA sUrya 'tIrthaMkara prabhu' che. te samasta prANIone jJAna prakAza Ape che. (13) siddha zilAthI upara lokAgramAM kSemakArI, kalyANakArI dhruva sthAna che. jyAM vyAdhi, vedanA ane janma-maraNa nathI. zArIrika-mAnasika duHkha nathI. te sthAnane prApta karanArA muni bhavabhramaNanA saMklezathI sadAne mATe mukta thaI jAya che. covIsamuM adhyayana : samiti-gupti (1) pAMca samiti ane traNa gupti e saMyamano prANa che. dvAdazAMgIno eTale- saMpUrNa jina pravacanano temAM samAveza thAya che. arthAt pravacananuM mukhya lakSya che mokSa. mokSanuM pradhAna sAdhana che saMyama ane saMyamamAM pramukha sthAna che pAMca samiti ane traNa guptinuM. tethI tene 'aSTa pravacana mAtA' kahevAmAM Ave che. (2) sAdhu divasa daramyAna ja gamanAgamana karI zake che. saMyama, zarIra tathA sevAnA prayojane cAlatAM, yugamAtra bhUminuM pratilekhana karatAM, ekAgracitte, chakAyanA jIvonI rakSA karatAM, maunapUrvaka cAlavuM. te uparAMta sUvuM, besavuM, UThavuM vagere pravRtio upayoga rAkhIne yatanApUrvaka karavI e IryAsamiti che. prayojana vinA gamanAgamana na karavuM. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo (3) kaSAyothI rahita ane ahiMsAnuM pUrNapaNe pAlana thAya tevI bhASA bolavI joIe. krodha, mAna, mAyA, lobhayukta bhASA; hAsya, bhaya, vAcAlatA ane vikathA prerita bhASA; kaThora, karkaza, chedakArI, bhedakArI, marmakArI, sAvadha, nizcayakArI, asatya ane mizrabhASA na bolavI paraMtu vAraMvAra vicArIne hitakArI,priyakArI,satya ane vyavahAra bhASA bolavI joIe; A bhASA samiti che (4) AhArAdinI niSpattimAM sAdhunuM nimitta hoya evA udgama saMbaMdhI doSayukta AhArAdi na levA, AhArAdinI prApti mATe koI saMsArIvRtti ke pravRti athavA dInavRtti na karavI, AhArAdi grahaNa karatI vakhate paNa kiMcita jIva virAdhanA na thAya tevuM lakSya rAkhavuM,paribhogeSaNAnA pAMca mukhya aticAra tathA anya aneka doSono parityAga karI AhArAdi vAparavA; A eSaNA samiti che (5) Avazyaka upadhi ane paristhitika upadhi-vastra, pAtra, rajoharaNa, pustaka, daMDa Adi uparathI na paDe tema bhumine aDADIne pachI mUkavA; mUkatAM pahelAM te bhUminuM pratilekhana karavuM; A rIte koIpaNa vastu grahaNa karatAM ke mUkatAM upayoga rAkhavo te AyANa bhaMDamatta niSNavaNA samiti che. (6) maLamUtra Adi paraThavAnA padArthone yatanA pUrvaka paraThavA. jIvarahita aceta sthAne paraThavA. koIne pIDAkArI na thAya tevo viveka rAkhavo te pariThAvaNiyA samiti che. (7) saMyama jIvananA ane zarIranA Avazyaka kAryone yatnAthI karavA; tenuM nAma samiti che tathA mana,vacana ane kAyAnI azubha pravRtio uttarottara sImita karavI; tene gupti kahevAya. adhyayanamAM chelle darzAvyuM che ke saMpurNa azubha pravRttionI nivRtti te gupti che. A pAMca samiti ane traNa guptinuM samyapha ArAdhana karanArA paMDita puruSa saMsAra sAgarane zIghratAthI tarI mokSagatine prApta kare che. pacIsamuM adhyayanaH jayaghoSa--vijayaghoSa prAsaMgika - jayaghoSa ane vijayaghoSa be bhAI hatA. jayaghoSa dIkSA grahaNa karyA bAda eka vakhata bhikSA arthe potAnA saMsArI bhAI | vijayaghoSa brAhmaNanI yajJa- zALAmAM AvyA. tyAM banne bhAIo vacce vArtAlApa thayo. chelle vijayaghoSe paNa saMyama grahaNa karyo. saMyama ane tapa dvArA karmakSaya karI banne bhAI mokSagAmI thayA, siddha avasthAne prApta karI. (1) yajJanA niyama anusAra je vedajJa yajJArthI tathA jyotiSaza ane brAhmaNadharmanA pAragAmI hoya, sva-para uddhAra karavAmAM samartha hoya; tene te yajJano AhAra ApI zakAya che, anyane nahIM. (javAbamAM munie yajJano artha samajAvyo.) (2) tapa ane dhyAnarUpI agnimAM karmonI Ahuti ApavI, eja sAco agnihotra che; evo bhAvayajJa karanAra yajJArthI ja vedamAM eTale AtmajJAnamAM pramukha kahevAya che. jema jyotiSa maMDaLamAM candra zreSTha che tema dharmamAM tIrthaMkara prabhu zreSTha che. (3) je sAdhaka koIpaNa vyaktimAM sneha ke Asakti nathI rAkhato paraMtu saMyamamAM (jinAjJAmAM) ramaNa kare che; nirmala hRdayI thaI rAga-dveSa ane bhayathI dUra rahe che; kaSAyo ane zarIrane kRza kare che; hiMsA, jUTha, adatta ane kuzIlano sarvathA tyAga kare che; kamaLanI samAna bhogothI alipta rahe che; te brAhmaNa che. (4) je alolupI nirdoSa bhikSAjIvI, akiMcana (saMyama upakaraNa sivAya kaMI ja rAkhatA nathI) ane gRhasthono paricaya tathA Asakti rahita che; te brAhmaNa che. (5) veda pazuvadhanuM vidhAna karanArA che; yajJa hiMsAkArI pApa kRtyo yukta spaSTa dekhAya che, tethI te durgatimAM jatAM durazIla prANIonI rakSA karI zakatA nathI. (6) kevala mAthuM mUMDAvavAthI zramaNa nathI thavAtuM, "" no jApa karavA mAtrathI brAhmaNa nathI kahevAtA, paraMtu samabhAva dhAraNa karavAthI zramaNa ane brahmacarya pAlana karavAthI brAhmaNa kahevAya che. temaja jJAna adhyayana karavAthI muni ane tapazcaryA karavAthI tapasvI thavAya divAla upara bhInI mATIno goLo pheMkavAmAM Ave to cITakI jAya che ane sukI mATInA goLAne pheMkavAthI te divAlane coMTato nathI. te ja prakAre viSaya lAlasAyukta jIvo saMsAramAM vaLagyA rahe che, saMsAramAM phasAI jAya che. ane virakata anAsakta jIvo saMsArathI mukta banI jAya che. chavIsamuM adhyayana samAcArI (1) bhikSue upAzrayanI bahAra jatI vakhate "Avassahi' zabdanuM uccAraNa karavuM joIe. jeno artha thAya che ke huM saMyamanA Avazyaka prayojanathI ja bahAra jau chuM.(2) upAzrayamAM praveza karatI vakhate "nissahi" zabdanuM uccAraNa karavuM arthAt huM mArA kAryathI nivRtta thaIne AvI gayo chuM.(3-4) potAnuM ke anyanuM dareka kArya gurunI AjJA laIne ja karavuM joIe. (5) AhArAdinI prApti thayA bAda anyane nimaMtraNa ApavuM. (6) jJAnAdi grahaNa karatI vakhate paNa gurnAdine e pramANe kahevuM ke ApanI IcchA hoya to mane zAstrajJAna Apo.(7) bhUla thaI hoya, tenuM jJAna thavA para " micchAmi dukkaDa' bolavuM. (8) gurunA vacanone sAMbhaLyA bAda " tahatti' zabdanuM uccAraNa karavuM ane teno svIkAra karavo.(9) gurunI sevAne mATe sadAya tatpara rahevuM. (10) zruta adhyayana arthe koIpaNa AcArya AdinI samIpe rahI adhyayana karavuM; A dasavidha samAcArI kahI che.(11) bhikSue rAtrinA caturtha praharamAM svAdhyAya karavo joIe. jyAre dizA lAla thAya tyAre pratikramaNa karavuM joIe. sUryodaya thayA bAda pratilekhana karI gurunI AjJA laI, anya koI sevA kArya na hoya to prathama prahara sudhI svAdhyAya karavo. prathama praharanA aMtamAM pAtra pratilekhana karavuM. bIjA praharamAM dhyAna arthAt anuprekSA karavI. trIjA praharamAM bhikSAdi zArIrika Avazyaka kartavyothI nivRtta thavuM. caturtha praharamAM pAtra pratilekhana karI tene bAMdhI mUkI devA ane anya upakaraNonI pratilekhanA karI svAdhyAyamAM lIna thavuM. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain kathAsAra cothA praharanA aMtamAM rAtrine mATe zayanabhUminuM ane maLa-mUtra paraThavAnI bhuminuM pratilekhana karavuM. sUryAstathI mAMDI lAla dizA rahe te samaya daramyAna pratikramaNa karavuM. pratikramaNa samApta thatAM dizAvalokana karI svAdhyAyano samaya thatAM prathama prahara sudhI svAdhyAya karavo. dvitIya praharanA prAraMbhamAM dhyAna karyA bAda vidhipUrvaka zayana karavuM. tRtIya praharanA aMtamAM nidrA ane zayanathI nivRtta thaI; dhyAna Adi karI svastha thaI javuM. pharI caturtha praharamAM svAdhyAya karavo. A bhikSunI saMkSipta dinacarcA kahI che. (12) pratilekhanA muhapattIthI prAraMbha karI aMta sudhI yatanAthI evaM vidhipUrvaka karavI joIe. (13) 1. bhUkhane zAMta karavA mATe 2. vaiyAvacca karavA mATe 3. netra jyoti ane gamanAgamananI zakti mATe 4. saMyama vidhionuM pAlana thAya mATe 5. jIvana nirvAha mATe da. dharmaciMtana, adhyayana ke svAdhyAya dhyAna Adine mATe bhikSu AhAra kare. (10) 1. rogAtaMka thavAthI sAdhue AhAra choDI devo joIe. 2. upasarga upasthita thavAthI 3. brahmacaryanI samAdhi jALavavA mATe 4. tra-sthAvara jIvonI rakSA mATe arthAt varSA, vAvAjhoDuM, dhummasanA kAraNe ane vikasendriya prANIonI atyadhika utpatti thavAthI (gocarIe jatAM virAdhanA thavAthI) 5. karma nirjarArthe tapazcaryA karavA mATe ane 6. mRtyu samaya najIka jANI saMthAro karavA mATe, A che kAraNe munioe AhArano tyAga karavo joIe. sattAvIsamuM adhyayana gargAcArya prAsaMgika - sthivara gargAcAryanA azubha karmodaye badhA ziSya temane mATe asamAdhi utpanna karAvanArA thayA. temanI AjJA pAlana ane citta ArAdhanA karavAmAM eka paNa ziSya saphaLa na thayo. tethI nirAza thaI gargAcArya ziSyone tyajI ekalA rahIne saMyamanI ArAdhanA karavA lAgyA ane parama zAMtino anubhava karatAM saMyama-tapanI ArAdhanA karI kalyANa sAdhyuM. gaLIyo baLada (mAlikanI AjJa anusAra na cAlanAra) ane gADIvAna baMne paraspara duHkhI thAya che. te ja rIte avinIta | ziSya ane guru baMne duHkhI thAya che. tenA mAyA, jUTha, kalaha Adi pravRttiothI saMyamano nAza thAya che. tethI azubha karma athavA anAdeya nAmakarmano tIvra(joradAra) udaya jANI evA samayamAM yogya avasara jANI ekAkI vihAra karI Atma kalyANa karavuM ja hitakara thAya che. - avinIta sAdhu koI ghamaMDI hoya che, koI dIrgha krodhI hoya che, koI bhikSAdi pravRttimAM ALasu hoya che; to koI vaDIlonI zikSA-preraNA sAMbhaLavA ja nathI IcchatA, balka kutarka karI sadA pratikULa vartana kare che. mokSArthI munie AvA kulakSaNavALA sAthIono paNa tyAga karavo joIe. aThThAvIsamuM adhyayana mokSamArga (1) sabhya jJAna, darzana, cAritra ane tapa rUpa dharma e ja mokSamArga che; mokSa prAptino rAjamArga che. (2) jIvAdi navapadArtha ane cha dravyone jANI sarvajJanA kathana anusAra zraddhA karavI; e ja samyagajJAna ane samyagU darzana che. (3) jinavANI dvArA deza virati ke sarvaviratinuM ja svarUpa prarUpita che, tene sArI rIte samajI zuddharUpe pAlana karavuM, te samparka cAritra che. (4) upavAsa Adi bAhyatA ane svAdhyAya Adi AvyaMtara tapamAM yathAzakti vRddhi karatA rahevAno prayatna karavo joIe. zarIranA mamatvane dUra karI karmakSaya karavAmAM saMpUrNa Atmazaktine kAryAnvita karavI. deha pAtayAmi kArya sAdhayAmi athavA deha duHkha mahAphala nA siddhAMtane AtmasAta karI tapa ArAdhanA karavI. dhyAna pachI aMtima tapa "butsarga' che emAM mana, vacana, kAyA; kaSAya, gaNa- samUha, zarIra tathA AhAranuM vyutsarjana(tyAga) karavAmAM Ave che. (5) jJAnathI tattvone, Azrava-saMvara Adine jANavuM. darzanathI tenA viSayamAM yathAvat zraddhA karavI; cAritrathI navA karmabaMdhane rokavA ane tapathI pUrvakarmono kSaya karavo; A prakAre cAreyanA sumeLapurvaka mokSanI paripUrNa sAdhanA thAya che. koIpaNa ekanA abhAvamAM sAdhanAnI saphaLatAno saMbhava nathI. mATe karmakSayarUpa mukti arthe maharSi caturvidha mokSamArgamAM parAkrama kare che. ogaNatrIsamuM adhyayana : samyak parAkrama (1) vairAgya bhAvonI vRddhi karIne saMsArathI udAsIna banavAthI- 1. uttama dharma zraddhAnI prApti thAya che. 2. tethI puna vairAgya vRddhi thAya che 3. tIvra kaSAya bhAvonI samApti thAya che 4. navA karmabaMdhanI alpatA thAya che pa. samyakatvanI utkRSTa ArAdhanA karavAvALA koI jIva te ja bhavamAM to koI jIva trIjA bhavamAM mokSa prApta kare che. (2) nivRttinI vRddhi ane tyAga vratanI vRddhi karavAthI-1. padArtho pratye anAsakta bhAva pedA thAya che. 2. indriyanA viSayomAM virakta bhAva thAya che.3. hiMsAdi pravRtiono tyAga thAya che. 4. saMsArano aMta ane mokSanI upalabdhi thAya che. | (3) dharma upara zraddhA rAkhavAthI- 1. sukha-suvidhA pratyeno lagAva ocho thaI jAya che. 2. saMyamano svIkAra karavAmAM Ave che. 3. zArIrika-mAnasika duHkhono viccheda thaI jAya che ane 4. bAdhA rahita sukhanI prApti thAya che. (4) gurU ane sahavartI sAdhuonI sevA karavAthI-1. kartavyanuM pAlana thAya che. 2. AzAtanAothI bacAya che. 3. AzAtanA na thavAthI durgatino nirodha thAya che. 4. temanA guNa, bhakti-bahumAna karavAthI sadgatinI prApti thAya che. 5. vinayAdi aneka guNonI upalabdhi thAya che. 6. anya jIvone vinaya sevAno Adarza upalabdha thAya che. (5) potAnA doSonI AlocanA karavAthI-mokSamArgamAM vighna karavAvALA ane anaMta saMsAranI vRddhi karavAvALA mAyA, nidAna ane mithyAtvarUpa traNa zalyono nAza thAya che. sarala bhAvo prApta thAya che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 92 (6) AtmaniMdA karavAthI1. pazcAttApa thaIne virakti bhAvonI vRddhi thAya che. 2. tenAthI guNasthAnonI kramazaH vRddhi thaI mohanIya karmano kSaya thAya che. (7) bIjAnI samakSa potAnI bhUla pragaTa karavAthI jIva potAnA anAdara, asatkAra janya karmonI uddIraNA kare che ane kramazaH ghAtI karmono kSaya thAya che. (8) sAmAyika karavAthI--pApa pravRttio chUTI jAya che. (9) covIsa tIrthaMkaronI stuti karavAthI--samyaktvanI vizuddhi thAya che. TippaNa :- ahIM koI-koI bhASAvid 'samyak-parAkrama' mATenA A praznottarone samyakatva parAkrama kahI de che ane lakhI de che. teone e khAsa samajavAnuM che ke 'parAkrama' e samyak ane asamyaka ema be prakArano thaI zake temAMthI prastuta samyak parAkramanA bolonuM phaLa batAvavAmAM AvyuM che. prAkRta zAstramAM sammatta zabda aneka arthamAM prayukta thAya che. mATe prasaMgAnukUla ane tarkasaMgata artha karavo yogya bane che. (10) vaMdanA karavAthI-1. nIca gotrano kSaya ane ucca gotra karmanuM upArjana thAya che. 2. tenI AjJAne loko zirodhArya kare tevuM saubhAgya ane lokacAhanAne prApta kare che. (11) pratikramaNa karavAthI-1. lIdhelA vrata pratyAkhyAnonI zuddhi thAya che. 2. jenAthI cAritra zuddha thAya che. 3. samiti-gupti rUpa aSTa pravacana mAtAmAM jAgRti rahe che. 4. bhAvayukta pratikramaNa karavAthI saMyamamAM vRddhi thAya che. 5. mAnasika nirmaLatAnI upalabdhi thAya che. (12) kAyotsarga karavAthI arthAt mana-vacana tathA zarIrane pUrNataH vyutsarjana karavAthI-1. sAdhaka karmanA bojathI halako bane che. 2. prazasta dhyAnamAM lIna thaI utarottara sukha pUrvaka vicaraNa kare che. (13) pratyAkhyAna karavAthI--Azravono nirodha thAya che, jethI karmabaMdha ochA thAya che. (14) siddha stuti karavAthI arthAt namotkRNano pATha karavAthI-1. jJAna, darzana, cAritra saMbaMdhI viziSTa bodhinI prApti thAya che. 2. ane viziSTa jJAna saMpanna jIva ArAdhanA karavA yogya bane che. (15) prAyazcitta grahaNa karavAthI-1.cAritra niraticAra bane che. 2. pApAcaraNonuM saMzodhana thAya che. 3. samyag jJAnanI upalabdhi ane cAritranI samyak prakAre ArAdhanA thAya che. (16) kALapratilekhana eTale asvAghyAyanA kAraNonI yogya jANakArI meLavavAthI- jJAnAvaraNIya karmono kSaya thAya che. (17) kSamAyAcanA karavAthI1. citta prasanna thAya 2. badhA jIvo pratye maitrI bhAvanA pragaTe 3. mananI nirmaLatA thavAthI te sarvatra nirbhaya banI jAya che. (18) svAdhyAya karavAthI--jJAnAvaraNIya karmanI nirjarA thAya che. (19) vAcanAthI--AcAryAdi pAsethI mULa pATha ane arthanI vAcanA levAthI 1. sarvatomukhI(gADhA,moTA,cikaNA)karmono kSaya thAya che. 2. vAcanA levAthI zveta pratye bhakti bhAvanI vRddhi thAya che ane samyak zAstra vAcanA laI bahuzruta thavAthI zrutanA upekSA doSa ane AzAtanA doSathI bacI jAya che. 3. te sadA zrutAnusAra nirNaya karanAra thAya che tathA 4. te jina zAsananA avalaMbana bhUta bane che. 5. jenAthI mahAna nirjarAno lAbha ane muktino lAbha thAya che. (20) sUtrArthanA viSayamAM prazna pUchI samAdhAna prApta karavAthI-1. sUtrArtha jJAnanI vizuddhi thAya che. 2. saMzayonuM nirAkaraNa thAya che; jethI mithyAtva mohanIya karmano kSaya thAya che. (21) sUtronuM parAvartana karavAthI-1. smRtinI puSTi thAya che. 2. bhUlAyeluM jJAna tAjuM thAya che. 3. padAnusAriNI buddhino vikAsa thAya che arthAt eka padanA uccAraNathI AgaLanA pada svataH yAda AvI jAya che. (22) sUtronA tatvonI manamAM vicAraNA ciMtavanA karavAthI-1. karma zithila bane che, tenI sthiti ghaTe che, ochA thAya che, maMda thAya che. 2. karmabaMdhathI ane saMsArathI zIghra mukti thAya che. (23) dharmopadeza devAthI-- 1. sAdhaka potAnA karmonI mahA nirjarA kare che, 2. jina zAsananI paNa ghaNI prabhAvanA kare che, ane te 3. AgAmI bhavomAM mahAbhAgyazALI thavAnA karmonuM upArjana kare che. (24) zrutanI samyaka ArAdhanA karavAthI - 1. ajJAnano nAza thaI jAya che. 2. te jJAnI kyAMya paNa saMkleza - cittanI asamAdhine pAmatA nathI. (25) manane ekAgra karavAthI - cittanI caMcaLatA samApta thAya che. = (26)saMyama levAthI - mukhya Azrava eTale karma AvavAnA rastA baMdha thaI jAya che arthAt hiMsA vagere moTA-moTA pApono lagabhaga pUrNapaNe tyAga thaI jAya che. (27)vividha (12 prakAranI) tapasyA karavAthI - pUrvabaddha karma AtmAthI alaga thaI jAya che. (28) alpakarmI thaI javAthI - te kramazaH yoga nirodha avasthAne prApta kare che. pachI jhaDapathI mukta thaI jAya che. (29) zAMtipUrvaka arthAt utAvaLa, udvega vinA mana, vacana ane kAyAnI pravRtti karavAthI athavA sukhanI apekSAthI rahita thaI javAthI - 1. jIva utsukatA rahita ane zAMtipriya svabhAva temaja vyavahAra vALo bane che. 2. zAMti pUrvaka pravRtti karanArA ja vAstavamAM prANIonI pUrNa anukaMpA rAkhI zake che. evo te anukaMpA pAlaka sAdhaka, utsukatA ane utAvaLI pravRttio karato nathI. jethI te zoka mukta rahe che ane 5. cAritra mohanIya karmono vizeSa rUpe kSaya kare che. (30) mana anAsakta thaI javAthI - 1. prANI bAhya saMsargothI ane tenAthI utpanna thanArI pariNatiothI mukta thaI jAya che. 2. evo sAdhaka sadA ekatvabhAvamAM ja tallIna banI temAM dattacitta rahe che. 3. ane te rAta divasa (pratikSaNa) pratibaMdhothI rahita thaIne AtmabhAvomAM rahe che temaja apramatta bhAvothI yukta rahIne sadA aMtarmukhI rahe che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain kathAsAra (31) janAkulatAthI ane strI vagerethI rahita evA ekAMta sthAnanA sevanathI - 1. cAritranI rakSA thAya che. 2. evo cAritra rakSaka sAdhaka pauSTika AhArano tyAga kare che. 3. daDha cAritravALo bane che. 4. ekAMtamAM ja ramaNa karavAvALo thAya che. 5. aMtaHkaraNathI mokSa pathika banIne karmonI graMthIne toDI de che. (32)Indriyo ane manane viSayothI dUra rAkhavAthI-1. jIva navA-navA pApa karma na karavAmAM ja saMtuSTa rahe che arthAt te pApAcaraNa karavAmAM utsAha rahita thaI jAya che. 2. ane pUrva upArjita karmono kSaya karIne, saMsAra aTavIne pAra karI mukta thaI jAya che (33) sAmUhika AhAra pANIno tyAga karavAthI - 1. zramaNa parAvalaMbanathI mukta thAya che. 2. svAvalaMbI bane che. 3. te potAnA lAbhathI saMtuSTa rahevAno abhyAsI thaI jAya che. ane 4. 52lAbhanI AzAothI mukta thaI jAya che. 5. saMyama grahaNa karavo jIvananI prathama sukhazayyA che to temAM sAmUhika AhArano tyAga karavo jIvananI bIjI sukhazayyA che, arthAt saMyamanI sAdhanAnI sAthe sAmUhika AhArano tyAga karIne sAdhaka bIjI anupama sukha samAdhI prApta kare che. (34) saMyama jIvanamAM zarIropayogI vastra Adi upakaraNone ghaTADavA ke tyAga karavAthI - 1. jIvane te upadhi saMbaMdhI lAvavuM, rAkhavuM, saMbhALavuM pratilekhana karavuM tathA samaye--samaye tenA saMbaMdhI aneka sudhAra, saMskAra Adi kAryo karavAmAMthI mukti maLe che. 2. jethI pramAda ane virAdhanA ghaTe che. 3. svAdhyAyanI kSatino bacAva thAya che. 4. upadhi saMbaMdhI AkAMkSAo rahetI nathI 5. ane evA abhyAsI jIvane upadhinI anupalabdhi thavA para paNa kyAre ya saMkleza thato nathI. (35)AhArano tyAga karatA rahevAthI ke AhArane ghaTADatA rahevAthI - 1. jIvavAnA mohanuM dhIme-dhIme chedana thAya che. 2. tathA te jIva AhAranI anupalabdhi thavA pa2 saMkleza pAmato nathI paraMtu 3. tevI paristhitimAM paNa prasannacitta rahI zake che. 4. duHkhAnubhUti karato nathI. 93 = (36) kaSAyonA pratyAkhyAna mATe prayatna karatA rahevAthI - 1. prANI vItarAga bhAvanI samakakSa bhAvonI prApti kare che. 2. evo jIva sukha-duHkha baMne sthitimAM samapariNAmI rahe che, arthAt harSa ke zokathI potAnA AtmAne alipta rAkhe che. (37)yoga pravRttione alpatama karavAthI ke teno tyAga karavAthI - 1. jIva yoga rahita, Azrava rahita thaIne karmabaMdha rahita sthitine prApta kare che. 2. ane pUrva karmono kSaya karI de che. (38) zarIrano pUrNapaNe tyAga karI devAthI 1. prANI AtmAne siddha avasthAnA guNothI yukta banAvI le che 2. lokAgre pahoMcIne AtmasvarUpamAM sthira thaI jAya che. 3. janma-maraNa ane saMsAra bhramaNathI sadAne mATe chUTI jAya che. (39)koIpaNa kAryamAM bIjAono sahayoga levAnuM choDI devAthI arthAt samUhamAM rahevA chatAM paNa potAnuM badhuM kArya jAte karavA rUpa ekatvacarcAmAM rahevAthI - 1. sAdhaka sadA ekatvabhAvamAM ramaNa kare che. ekatvanI sAdhanAthI abhyasta thaI jAya che. 3. aneka prakAranI azAMtithI temaja kalaha, kaSAya, kolAhala ane huMsAtuMsI vagere pravRttiothI mukta thaI jAya che. 4. tathA temane saMyama, saMvara ane samAdhinI viziSTa prakAranI prApti thAya che. = (40) AjIvana anazana karavAthI arthAt mRtyu samaya najIka jANIne svataH saMthAro grahaNa karI levAthI thaI jAya che, arthAt te prANI bhava bhramaNa ghaTADI ati alpa bhavomAM mukti prApta karI le che. (41) saMpUrNa daihika pravRttiono nirodha karavAthI arthAt deha rahevA chatAM paNa dehAtIta banI javAthI - te kevaLajJAnI yoga nirodha avasthAne prApta karI, cAra aghAtI karma kSaya karI mukta thaI jAya che. - bhava paraMparAnI alpatA (42) veza anusAra AcAra vidhinuM ImAnadArI pUrvaka pAlana karavAthI athavA acelakatA dhAraNa karavAthI - 1. sAdhaka haLavApaNuM prApta kare che. 2. spaSTa ane vizvasta liMgavALo bane che. 3. apramatta bhAvonI vRddhi thAya che. 4. te sAdhaka jitendriya, samitiyaMta temaja vipula tapavALo thaI jAya che. 5. badhA prANIo mATe vizvasanIya banI jAya che. = (43) sAdhuonI sevA zuzrUSA karavAthI - tIrthaMkara nAmakarma baMdha rUpa puNya upArjana thAya che. (44) vinaya Adi sarva guNothI saMpanna thaI javAthI - 1. jIva uttarottara muktigamananI najIka thaI jAya che ane 2. zArIrika mAnasika duHkhono bhAgIdAra banato nathI. eTale aneka du:khothI chUTI jAya che. (45) vItarAga bhAvomAM ramaNatA karavAthI 1. jIva sneha ane tRSNAnA anubaMdhanothI mukta thaI jAya che ane 2. manojJa--amanojJa zabda rUpa Adino saMyoga thavA chatAM sadA virakta bhAvo sAthe niHspRha banI rahe che. (46) kSamA dhAraNa karavAthI - sAdhaka kaSTa, upasarga ke parISaho upasthita thAya tyAre duHkhI banato nathI. paraMtu parISaha vijetA banIne prasanna rahe che. (47) nirlobhI banIne rahevAthI - 1. prANI akiMcana, niSparigrahI ane sAco phakIra banI jAya che. 2. evA sAcA sAdhaka pAse artha lolupI loko kaMI paNa IcchA ke AzA rAkhatA nathI. - (48) saraLatA dhAraNa karavAthI - 1. bhASAmAM ane kAyAmAM tathA bhAvomAM saraLatA ekarUpa banI jAya che. 2. evI vyaktinuM jIvana vivAda rahita banI jAya che. 3. ane te dharmano sAco ArAdhaka bane che. (49) mRdutA, laghutA, namratA, komaLatAnA svabhAvane dhAraNa karavAthI 1. jIva uddhRta bhAva athavA udaMDa svabhAvavALo banato nathI. 2. ane te vyakti ATha prakAranA mada(ghamaMDa) nA sthAnono vinAza karI de che.[ATha mada pratyakSa - traNa garva apratyakSa hoya che] (50) aMtarAtmAmAM saccAI dhAraNa karavAthI 1. jIva bhAvonI vizuddhine prApta kare che. 2. arihaMta bhASita dharmano ane paralokano ArAdhaka bane che. (51) pramANikatA pUrvaka kArya karavAthI 1. jIva apUrva kArya karavAnI kSamatA prApta kare che. 2. tathA tenI kathanI ane karaNI eka thaI jAya che. (52) mana, vacana ane kAyAnI saccAI dhAraNa karavAthI - jIva potAnI badhI pravRttione vizuddha kare che. = Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 94 = (53) manane gopavavAthI arthAt azubha manane rokIne tene zubharUpamAM pariNata karatA rahevAthI - 1. jIva cittanI ekAgratA vALo bane che. 2. azubha saMkalpothI mananI rakSA karI, saMyamanI ArAdhanA kare che. (54) vacanane gopavavAthI arthAt maunavrata dhAraNa karavAthI - 1. jIva vicAra zUnyatAne prApta kare che. arthAt saMkalpa-vikalpothI mukta banavAmAM agresara bane che. 2. ane tene AdhyAtma yoga temaja zubha dhyAnanI prApti thAya che. (55)kAyAnA gopanathI arthAt aMgopAMganA gopanathI 1.kAyika sthiratAne prApta kare che.2. temaja pApanA Azravono nirodha kare che (56) manane Agamakathita bhAvomAM sArI rIte joDavAthI - 1. jIva ekAgratA ane jJAnanI viziSTa kSamatA prApta kare che. 2. tathA te samakitanI vizuddhi ane mithyAtvano kSaya kare che. (57) vANIne svAdhyAyamAM sArI rIte joDavAthI - 1. bhASAthI saMbaMdhita samakitanA viSayanI vizuddhi thAya che. 2. tene sulabha bodhinI prApti thAya che ane durlabha bodhino kSaya thAya che. (58) saMyamanA yogomAM kAyAne sArI rIte joDavAthI - 1. cAritranI vizuddhi thAya che ane 2. sarva duHkhothI mukti prApta thAya che. (59)AgamajJAna-saMpanna thavAthI - 1. vizALa tattvono jJAtA banI jAya che. 2. sUtra jJAnathI saMpanna jIva, doro parovela soyanI jema saMsAramAM surakSita rahe che. arthAt kyAMya paNa khovAI jato ke bhUlo paDato nathI. 2. siddhAMtomAM kovida banelo te jJAnI lokomAM pramANika ane AdhArabhUta puruSa mAnavAmAM Ave che. (60) jina pravacanamAM gADha zraddhA saMpanna thavAthI - 1. prANI mithyAtvano viccheda karI de che. ane 2. kSAyika samakita prApta kare che. arthAt teno samakita rUpI dIpaka kyAre ya bujhAto nathI tathA te 3. jJAna-darzananI uttarottara vRddhi karato thako aNuttara jJAna-darzana prApta kare che. (61) cAritrathI susaMpanna banavAthI - jIva zailezI avasthA prApta karI, aMtamAM mokSa prApta kare che. (62-66) pAMceya Indriyono nigraha karavAthI-- 1. jIva manoza-amanojJa Indriya viSayo upasthita thavA chatAM rAga-dveSa ane karma baMdha karato nathI. (67-70) cAre kaSAyo para vijaya prApta karI levAthI- 1. sAdhaka kramazaH kSamA, namratA, saralatA ane nirlobhIpaNAnA guNathI saMpanna banI jAya che. 2. ane tadajanya karma baMdha nahi karatAM pUrva karmono kSaya kare che. (71-73) rAga dveSa ane mithyAtva pApa para vijaya prApta karavAthI arthAt tevA pariNAmono kSaya karI devAthI- 1. sAdhaka ratnatrayanI ArAdhanAmAM upasthita thAya che. 2. pachI moha karma Adino kSaya karI sarvajJa sarvadarzI bane che. 3. tene kevaLa be samayanI sthitivALA zAtA vedanIya karmano ja baMdha thAya che. 4. aMtarmuhUrta AyuSya zeSa rahevA para te kevaLI traNe yoga ane zvAsozvAsano nirodha kare che. 5. jethI tenA Atmapradeza zarIranI be tRtIyAMza avagAhanAmAM sthira thaI jAya che, arthAt pachI Atma pradezonuM zarIramAM bhramaNa baMdha thaI jAya che. 6. aMtamAM saMpUrNa karmakSaya karIne ane zarIrano tyAga karIne, te jIva zAzvata siddha avasthAne prApta karI le che.samyak parAkrama nAmanA A adhyayanamAM darzita sarva sthAnomAM sAdhakoe yathAzakti, yathAsamaya, sabhyapaNe parAkrama karatAM ja rahevuM joIe. ema karavAthI ja saMyamamAM upasthita thanArA te sAdhako AtmakalyANa sAdhIne sadAne mATe kRtakRtya banI jAya che. trIsamuM adhyayana : tapanuM svarUpa A adhyayanamAM tapanA svarUpanuM ane tenA bhedAnubhedonuM varNana che. jevI rIte mahAsarovaramAM pANI AvavAnA mArga baMdha karI devAthI ane pANIne bahAra kADhatAM rahevAthI temaja sUryanA tApathI kramazaH pANI sukAI jatAM tenuM pANI khAlI karI zakAya che. tevI rIte zramaNonA saMpUrNa navA karmono aTakAva thAya che, pachI utarottara tapanuM AcaraNa karatAM rahevAthI karoDo bhavonA saMcita karelA karmo paNa kSaya thaI jAya che. arthAt hiMsA, jUTha, corI, kuzIla, parigraha ane rAtribhojanathI sarvathA nivRtta, pAMca samiti, traNa guptithI yukta, kaSAyothI mukta, jitendriya, traNa garva ane traNa zalyathI rahita muni karma AzravathI paNa rahita thaI jAya che. anazana Adi cha prakAranA bAhya tapa ane prAyazcitta svAdhyAya, dhyAna Adi cha prakAranA ApyaMtara tapanuM adhikAdhika AcaraNa karavAthI muni kramazaH karmothI mukta banI jAya che. (1) navakArasI, porasI, nIvI, AyaMbila, ke upavAsathI laIne cha mAsa sudhInuM tapa ane anya aneka zreNI, pratara Adi tapa vagere itvarika anazana tapa che. saMthAro karavo e AjIvana anazana che. te paNa zarIranA bAhya parikarmayukta ane parikarma rahita baMne prakArano hoya che.(2) dravya, kSetra, kALa, bhAva ane paryAyanA bhedathI uNodarI tapanA pAMca prakAra che. bhUkhathI ochuM khAvuM, dravya UNodarI che. bIjA cAra bheda abhigraha saMbaMdhita che.(3) peTI, ardhapeTI Adi ATha prakAranI gocarI ane sAta prakAranI piMDeSaNA temaja anya aneka prakAranA niyama-abhigrahamAMthI koIpaNa abhigraha karIne bhikSA mATe javuM e bhikSAcaryA tapa che. (4) pAMca vigayamAMthI koIpaNa eka athavA aneka vigayano tyAga karavo athavA aneka managamatA(priya) khAdya padArthono tyAga karavo rasaparityAga tapa che.(5) vIrAsana Adi aneka kaThina Asana karavA, rAtribhara eka Asana karavuM, loca karavo, parISaha vagere sahana karavA; e badhA kAyakleza tapa che.(6) jaMgala, vRkSa, parvata, smazAna vagere ekAnta sthAnamAM AtmalIna thaIne rahevuM, temaja kaSAya, yoga ane indriya-viSayono tyAga karavo pratisaMlInatA tapa che.(7) daza prakAranA prAyazcittamAMthI yathAyogya prAyazcittano svIkAra karavo, prAyazcitta tapa che.(8) UbhA thavuM, Asana ApavuM, hAtha joDIne mastaka namAvavuM Adi guru bhakti ane bhAva suzruSA karavI vinaya tapa che.(9) AcArya, sthavira, rogI, navadIkSita Adi dazavidha zramaNonI yathAzakti sevA karavI vaiyAvacca tapa che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 jain kathAsAra (10) svAdhyAya-1. navAM-navAM sUtro ane zAstronA mULa ane arthanI vAcanA levI, temane kaMThastha karavA, 2. zaMkAone pUchIne samAdhAna karavuM 3. zIkhelA jJAnanuM punarAvartana karavuM. 4. anapekSA karavI, 5. dharmano upadeza Apavo vagere svAdhyAya tapa che. (11) AtmasvarUpanuM ekatva, anyatva, azaraNa Adi bhAvanAonuM, lokanA svarUpanuM, ekAgracittathI AtmAnulakSI sukSmAtisUkSma ciMtana karatAM-karatAM temAM lIna thaI javuM, te dhyAna tapa che. te dhyAnamAM prathama avasthA dharmadhyAnarUpa che ane ekAgratAmAM AgaLa vadhIne, sAdhaka ati sUkSma dhyAna avasthArUpa zukla dhyAnane prApta kare che. (12) vyutsargamana, vacana, kAyAnI vRttiono nirdhArita samaya mATe pUrNa rUpathI (pUrepUrI rIte) tyAga karavo yoga-vyutsarga che. tene pracalita bhASAmAM kAyotsarga (kAussagga) kahevAmAM Ave che. evI rIte kaSAyonuM, karmonuM, gaNa-samUhanuM vyutsarjana karIne ekAkIpaNe rahevuM, vagere badhA ya vyutsarga tapa che. tenA dravya ane bhAva ema be prakAra che. samuhamAM rahevA chatAM ekatva bhAvanA bhAvavI te bhAvathI ekAkIpaNuM. A bAhya ane AtyaMtara tapane je muni yathAzakti dhAraNa karI, temAM utarottara vRddhi karatAM samyapha ArAdhana kare te zIdhra saMsArathI mukta thAya che. ekatrIsamuM adhyayana: caraNavidhi A adhyayanamAM ekathI laIne tetrIsa bola sudhI AcAranA viSayo paranuM varNana che. jemAM keTalAka ya(jANavA jevA) che. keTalAka upAdeya(AdaravA jevA) che ane keTalAka heya(choDavA lAyaka) che. samiti, gupti, mahAvrata, zramaNa dharma, paDimA, Adi upAdeya che. kaSAya, daMDa, asaMyama, baMdhana, zalya, garva, saMjJA, bhaya, mada Adi heya che. cha kAya, bhUtagrAma, paramAdhAmI, sUtrakRtAMga sUtra, jJAtAsUtra, dazAzruta skaMdha vagere sUtronA adhyayana oya che. aMtamAM, guru ratnAdhikanI tetrIsa AsAtanAonuM varNana che. batrIsamuM adhyayana pramAdathI surakSA A adhyayanamAM maithunabhAva ane pAMca indriyonA viSayanA saMdarbhamAM vistAra pUrvaka varNana karIne, pramAdAcaraNa vize samajAvIne, enAthI AtmAne sAvadhAna ane surakSita rahevAnI preraNA ApavAmAM AvI che ane surakSita rahevAnI vidhinuM paNa varNana karavAmAM AvyuM che. (1) saMpUrNa jJAnane pragaTa karavAthI tathA ajJAna ane mohano tyAga karavAthI temaja rAga dveSano kSaya karavAthI ekAnta sukhanA sthAnarUpa mokSanI prApti thAya che. (2) e mATe - 1. vRddha ane gurujanonI sevA 2. bAla jIvonI sobatano tyAga 3. svAdhyAya 4. ekAntanuM sevana 5. sUtrArtha ciMtana 6. parimita AhAra 7. yogya sAthI 8. janAkulatA rahita sthAna; A vAtonuM dhyAna rAkhavuM joIe. (3) kadAca karmayoge yogya sahAyaka sAthI na maLe to AtmArthI muni samasta pAponuM nivAraNa karatAM brahmacaryanI sAdhanAmAM viziSTa sAvadhAna rahetAM ekalA ja vicaraNa kare.(4) lobha, tuNA ane mohanA tyAgathI da:khono zIgha nAza saMbhava che. (5) rAga, dveSa ane moha e karmonA mULa che ane karma e duHkha-saMsAranA mULa che. (6) brahmacaryanA sAdhaka ArAdhaka munioe rasonuM, vigayonuM adhika pramANamAM sevana na karavuM, peTa bharIne kayAreya na khAvuM, strI AdinA saMparka rahita, ane tenA nivAsa rahita, ekAtta sthAnamAM rahevuM, strInA hAsya, vilAsa, rUpa, lAvaNya vagerenuM zravaNa ke avalokana na karavuM temaja strI vize ciMtana na karavuM.(7) vibhUSita devAMganAo paNa brahmacaryamAM lIna banelA munione calita karavAmAM samartha na hoya, evA sAdhaka mATe paNa bhagavAne strI AdithI rahita sthAnamAM rahevuM ja ekAMta hitakArI kahyuM che. (8) "kiMpAka phaLa' svAdamAM, varNamAM, khAvAmAM ati manabhAvaka hoya che paraMtu tenuM pariNAma viSamaya hoya che. tevI ja rIte kAmabhogonuM pariNAma mahA duHkhadAyI hoya che. (9) svAdiSTa phaLavALA vRkSo para pakSIo AvajA karatAM rahe che. te ja rIte pauSTika bhojana karanAranA manamAM vikAra vAsanAnA saMkalpo AvatA rahe che. (10) jema ghaNAM vRkSovALA (lAkaDAMvALA) jaMgalamAM lAgelI Agane zAMta karavI muzkela che evI ja rIte ati bhojana karanAranA citamAM asAdhya kAmAgni utpanna thAya che te brahmacArIo mATe jarA paNa hitakArI nathI. (11) je rIte bilADInA AvAsa pAse udaronuM rahevuM kayAreya ucita nathI tevI ja rIte strInA nivAsa sthAnamAM sAdhune sAthe rahevuM, gamanAgamana karavuM, haMmezAM anucita hoya che. (12) pAMca indriyomAM Asakta banelo A jIva aneka prakAranA pAponuM AcaraNa karato hoya che. te viSayone saMtoSavAmAM mugdha banIne rAta-divasa duHkhI ane azAnta rahe che. jUTha, kapaTa, corI Adi kare che ane aneka prakAranA karma bAMdhIne saMsAra vadhAre che. (13) prastuta adhyayanamAM pAMca indriyo ane kAmabhoganI AsaktithI jIvana nAza karanAra prANIonuM udAharaNa ApIne, te udAharaNa dvArA viSayothI virakta thavAnI preraNA ApavAmAM AvI che. (14) zrotendriyamAM haraNa, cakSuindriyamAM pataMgIyuM, ghrANendriyamAM sarpa, rasanendriyamAM maccha, sparzendriyamAM pADo ane kAmabhogamAM hAthI, potAnA prANa gumAvI de che. (15) mokSArthI sAdhaka "jala kamalavat' A badhA viSayomAM virakta rahIne saMsArathI alipta rahe che. (16) virakta, jJAnI, ane satata sAvadhAna sAdhakane mATe A indriyonA viSaya jarA paNa duHkha ApanAra thatA nathI, arthAt te | (sAdhaka AtmA) temAM lapeTAto ja nathI. kAraNa ke sadA tenA tarapha vItarAga bhAvo jevI daSTi rAkhe che. (17) Ama du:kha A viSayomAM nathI, paraMta AtmAnA rAga-dveSa janya pariNAmomAM ane AsaktimAM tathA ajJAnamAM ja duHkha bhareluM che. jJAnI ane virakta AtmAone mATe A badhA viSayo jarA paNa pIDAkArI thatA nathI. A indriyonA viSayo to svataH haMmezA te virakta AtmAthI dUra bhAge che. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 96 A jANIne munio niraMtara viraktatAnA bhAvomAM vRddhi karIne saMkalpa- vikalpothI AgaLa vadhIne saMpUrNa tRSNA icchAothI mukta bane che. tetrIsamuM adhyayana : aSTa karma (1) A adhyayanamAM, mULa karma prakRti ATha ane uttara prakRti 71 kahevAmAM AvI che. vedanIya ane nAma karmanA be-be bheda kahIne tenA punaH aneka bheda che evuM paNa sucana karyuM che- 1. jJAnAvaraNIyanA-5. 2. darzanAvaraNIyanA-9. 3. vedanIyanA-2. 4. mohanIyanA-28. 5. AyuSyanA-4. 6. nAmakarmanA-2. 7. gotrakarmanA-16. 8. aMtarAyanA--5; A sarva maLIne kula- 71 thAya che. (2) eka samayamAM anaMta karmonA pudgala AtmA sAthe lAge che. te dazeya dizAo mAMthI lAge che ane badhA Atma pradezo para teno baMdha samAna rUpe hoya che. (3) ATha karmonI baMdha sthiti A pramANe che- krama karma 1 2 3 4 5 jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya vedanIya mohanIya AyuSya nAma gotra jaghanya sthiti aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta aMtamuhUrta jIva sarvajIva sarvajIva sarvajIva sarvajIva tejolezyA sarvajIva padmalezyA sarvajIva nArakI nArakI ATha muhUrta ATha muhUrta kRSNalezyA nIlalezyA kApotalezyA vIsa kroDAkroDa sAgaropama 7 vIsa kroDAkroDa sAgaropama 8 aMtarAya aMtarmuhUrta trIsa kroDAkroDa sAgaropama (4) mokSArthI sAdhake A karmone jANIne navA karma baMdha na karavA joIe ane pUrve bAMdhelA karmono tapa-saMyamathI kSaya karavA mATe prayatna karavo joIe. zuklalezyA kApotalezyA nIlalezyA utkRSTa sthiti trIsa kroDAkroDa sAgaropama cotrIsamuM adhyayana : lezyAnuM svarUpa kRSNa, nIla, kApota A traNa lezyA azubha che ane tejo, padma ane zukala e traNa lezyAo zubha che athavA traNa adharma lezyAo che te jIvane durgatimAM laI janAra che. ane traNa dharma lezyAo jIvane sadgatimAM laI janAra che. lezyA, dravya ane bhAva rUpa be prakAranI hoya che. bhAva lezyA to AtmAnA pariNAma arthAt adhyavasAya rUpa che ane te arUpI che. dravya lezyA pudgalamaya hovAthI rUpI che. tenA varNa, gaMdha, rasa, sparza, pariNAma, sthAna, sthiti vagerenA svarUpanuM ahIM varNana karavAmAM AvyuM che. bhAva lezyAnI apekSAe ahIM - lakSaNa, gati, AyubaMdhanuM varNana karavAmAM AvyuM che. (1) kRSNa lezyAnAM lakSaNa :- pAMca AzravomAM pravRtta, agupta, avirata, tIvra bhAvothI AraMbha samAraMbhamAM ajitendriya, A prakAranA pariNAmovALA jIvane kRSNa lezyAvALo samajavo joIe. pravRtta, nirdaya, krura, (2) nIla lezyAnA lakSaNa :- IrSyALu, kadAgrahI, ajJAnI, mAyAvI (kapaTI), nirlajja, Asakta, dhUrta, pramAdI, rasa-lolupa, sukhezI, avratI, kSudra svabhAvI, A prakAranA pariNAmovALA jIvane nIla lezyAvALo samajavo joIe. (3) kApota lezayAnAM lakSaNa :- vakra, vakraAcaraNavALo, kapaTI, saralatA rahita, doSone chupAvanAro, mithyAdaSTI, anArya, haMsoDa, duSTavAdI, cora, matsara bhAva vALo ; A prakAranA pariNAmovALA jIvane kApota lezyA vALo samajavo joIe. (4) tejo lezyAnAM lakSaNa :- namravRtti, capaLatA rahita, mAyA rahita, kutUhala rahita, vinayayukta, indriyonuM damana karanAra, samAdhivAna, priyadharmI, draDhadharmI, pApabhIru, mokSArthI; A prakAranA pariNAmovALA jIvane tejo lezyAvALo samajavo joIe. (5) padma lezyAnAM lakSaNa :- * krodha, mAna, mAyA, lobha atyaMta alpa hoya, prazAMta citta, indriyonuM damana karanAra, tapasvI, alpabhASI, upazAMta, jitendriya vagere A prakAranA pariNAmavALA jIvane padma lezyAvALo samajavo joIe. trIsa kroDAkroDa sAgaropama trIsa kroDAkroDa sAgaropama (6) zukala lezyAnAM lakSaNa :- Arta-raudra dhyAnane choDIne dharma ane zukla dhyAnamAM lIna, prazAnta citta, indriyonuM damana karanAra, samitivAna, guptivAna, upazAMta, jitendriya vagere A prakAranA guNothI yukta sarAgI hoya ke vItarAgI te pariNAmo- vALA jIvane zukla lezyAvALo samajavo joIe. (7) asaMkhya utsarpiNI avasarpiNIkAlanA jeTalA samaya hoya che teTalA asaMkhyAta sthAna(darajjA) lezyAonA hoya che. (8) lezyAonI sthiti : lezyA vivaraNa jaghanya sthiti aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta sittera kroDAkroDa sAgaropama tetrIsa sAgaropama aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta 10 hajAra varSa palyo0asaM0 bhAga adhika traNa sAgaro utkRSTa sthiti aMtarmuhUrta adhika 33 sAgaro0 palyo0 asaM0 bhAga adhika dasa sAgaro palyo0 asaM0 bhAga adhika traNa sAgaro palyo0 asaM0 bhAga adhika be sAgaroLa aMtarmuhUrta adhika dasa sAgaro0 aMtarmuhUrta adhika tetrIsa sAgaro0 palyo0 asaM0 bhAga adhika traNa sAgaro palyo0 asaM0 bhAga adhika dasa sAgaro Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain kathAsAra nArakI kRSNalezyA palyo asaM0 bhAga aMtarmuhUrta adhika 33 sAgaro, adhika dasa sAgaroLa devatA kRSNalezyA (1) 10 hajAra varSa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga devatA nIlalezyA palyo. asaMve bhAga palyopamano asaMkhyAtamo bhAga devatA kApotalezyA palyo. asaMve bhAga palyopamano asaMkhyAtamo bhAga devatA tejovezyA 10 hajAra varSa palyo. asaM. bhAga adhika be sAgaropama bhavanapati tejalezyA 10 hajAra varSa sAdhika eka sAgaropama vANavyaMtara | tejalezyA 10 hajAra varSa 1 palyopama jyotiSI tejolezyA palyo.no AThamo bhAga 1 palyopama ane eka lAkha varSa vaimAnika tejovezyA 1 palyopama 2 sAgaropama adhika vaimAnika paghalezyA 2 sAgaropama adhika 10 sAgaropama vaimAnika zuklalezyA 10 sAgaropama sAdhika 33 sAgaropama aMtarmuhUrta adhika tiryaMca da lezyA aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta manuSya 5 vezyA aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta manuSya zuklalezyA aMtarmuhUrta dezona koDa pUrva varSa nodha(1): devatAomAM kRSNalezyAnI utkRSTa sthitithI nIlalezyAnI jaghanya sthiti samayAdhika hoya che. tenAthI nIlalezyAnI utkRSTa sthiti asaMkhyAtagaNI hoya che, tyArapachI kApotalezyAnI jaghanya sthiti samayAdhika hoya che ane tenI utkRSTa sthiti asaMkhyAtagaNI hoya che. tema chatAM badhI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga kahevAya che. cArTamAM ApelI A sarva sthitio dravyalezyAnI mukhyatAe samajavI. (9) koIpaNa lezyA prAraMbha thAya tenA prathama Adi samayamAM jIva marato nathI. asaMkhya samayanuM aMtarmuhUrta thayA pachI ane asaMkhya samayanuM aMtarmuhUrta lezyAnuM bAkI rahe tyAre jIva marIne paralokamAM jAya che. tethI je legyAmAM marIne jAya che te ja legyAmAM parabhavamAM janme che. (10) mumukSu AtmAoe vezyAonA svarUpa(lakSaNa)ne jANI aprazasta lezyAonuM varjana karI, tevA pariNAmothI dUra thaI, prazasta lezyAnA lakSaNa rUpa bhAvomAM, pariNAmomAM AtmAne sthApita karI sthita rAkhavA. pAMtrIsamuM adhyayana muni dharma (1) gRhavAsano tyAga karI saMyamano svIkAra karanAra munie hiMsA AdinI icchA ane lobhano tyAga karavo joIe. (2) manohara gharamAM rahevAnI IcchA paNa na karavI joIe. (3) koIpaNa prakAranA makAnonA nirmANa kAryamAM aMzataH paNa bhAga na levo joIe. kAraNa ke te kArya trasa-sthAvara aneka jIvonA saMhArarUpa bane che. tenI anumodanA ane preraNA ApavI e paNa mahAna pApa karmone pedA karanAra che eTale mahAna karmabaMdha karAvanAra thAya che. (4) evI ja rIte AhAra pANI pakAvavAnuM ane pakAvatAne anumodana ApavAnuM kArya paNa aneka pApothI yukta che arthAt ghaNAM jIvonI hiMsA karanAra che. tethI aNagAroe AvA kAryomAM bhAga na levo ane teone mATe koI AhAra pANI banAve to tene grahaNa karavAnI manathI paNa icchA na karavI. (5) muni dhana-saMpatti rAkhavAnI manathI paNa IcchA na kare. sonA ane pattharane samAnabhAvathI jue. kaMI paNa kharIde nahi ane kharIdanArane anumodana Ape nahi. kAraNake evuM karanAra vaNika(vyApArI) hoya che. (6) muni sAmudAnika (aneka gharethI pharIne) prApta thayela bhikSAthI jIvana nirvAha kare, lAbha alAbhamAM saMtuSTa rahe, svAda mATe kaMI paNa na khAya, pUjA, pratiSThA, vaMdana namaskAra ke sanmAnanI manathI paNa icchA na kare arthAt enA mATe koI paNa pravRti na kare. nirmamatvI ane niraahaMkArI banIne sAdhanA kare. mRtyunA samaye AhArano tyAga karIne, zarIra parathI mUcha haTAvIne dehAtIta banIne zukla dhyAnamAM lIna bane. A prakAre ArAdhanA karanAra, kevalajJAna prApta karIne parama nirvANa padane prApta kare che. chatrIsamuM adhyayana : jIva-ajIva A adhyayanamAM 274 gAthAo che ane tenAthI ochI-vatI paNa maLe che. AmAM jIva-ajIvanuM vistRta vivecanAtmaka varNana che je adhikatama jIvAbhigama sUtra ane prajJApanA sUtramAM upalabdha che mATe ahIM saMpUrNa sArAMza lIdhela nathI. mAtra paricayAtmaka kathana karyuM che. (1) A adhyayanamAM arUpI ane rUpI ajIvanA bheda-prabheda sAthe temanuM svarUpa batAvavAmAM AvyuM che ane pachI jIvanA varNanano prAraMbha karatAM, siddhonA bheda ane svarUpanI samajaNa ApavAmAM AvI che, sAthe-sAthe siddhasthAna, siddhazilAnuM varNana che. aMtamAM, siddhonI avagAhanA ane temanA atula sukhonuM varNana karavAmAM AvyuM che. (2) pRthvIkAyanuM varNana karatAM, kaThaNa pRthvInA 36 ane mRdu pRthvInA sAta bheda kahevAmAM AvyA che. ane pachI tenI sthiti, kAyasthiti ane aMtara-kALa vagerenuM varNana karavAmAM AvyuM che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 98 (3) pRthvIkAyanA varNana anusAra bAkInA cAra sthAvara, traNa vikalendriya, nArakInA jIva, tiryaMcapaMcendriya jalacara Adi, manuSya ane cAre ya jAtinA devonA bheda-prabheda; nAma, sthiti, kAyasthiti ane aMtarakALa batAvavAmAM AvyA che. (4) A jIva-ajIvanuM svarUpa jANIne ane zraddhA karIne muni saMyamamAM ramaNatA kare. kramazaH saMlekhanA kare. te saMlekhanA (saMthAro karavA pahelAnI sAdhanA) jaghanya 6 mahinAnI, madhyama 1 varSanI ane utkRSTa 12 varSanI hoya che. (5) muni koI paNa prakAranuM niyANuM na kare temaja hAsya vinodavALI kAMdarSikavRtti; maMtra ke nimitta prayogarUpa Abhiyogika vRtti, kevaLI, dharmAcArya, saMgha ane sAdhunA avarNavAda rUpa kikviSikavRtti; raudrabhAva rUpa AsurIvRtti ane AtmaghAta rUpa mohI vRtti karIne saMyamanI virAdhanA na kare. (6) jinavacanamAM anurakata banIne bhAvapUrvaka Agama AjJAnuM pAlana karavAthI jIva karmamaLa rahita ane saMkleza rahita banIne, kramazaH siddha, buddha ane mukta bane che. 5 uttarAdhyayana sUtrano sArAMza saMpUrNa // gAthA - akakosejajA pa2e bhikabU, na tesiM DisaMjale .- saraso hoI bAlANaM, tamhA bhikakhu Na saMjale . utarA. - 25 bhAvArtha : koInA dvArA kaMI paNa durvacana ke durvyavahAra karavA chatAM sAdhu tenI barAbarI na kare. (arthAt tenA jevo na thAya) kAraNake durvyavahAra karanAra bALa che, ajJAnI che, mUrkha che ane sAdhaka (bhikSuka) jo tenI barAbarI kare to te paNa murkhAnI kakSAmAM gaNAze. AthI, sAdhake kayAre ya paNa krodhamAM barAbarI na karavI joIe. (jAe sadghAe aikbato, tameva aNupAlijajA, viyahindu visottiyaM .) bhAvArtha : je utsAhathI, vairAgyathI ane je bhAvanAthI saMyama lIdhela che te ja utsAhathI badhI mAnasika, vaicArika ane paristhitika bAdhAone dUra karatAM thakA zuddha saMyamanI ArAdhanA karavI joIe.........AcArAMga (na para vaIjajAsi ayaM kusile, jeNaM ca kuSpijaja na taM vaIjajA .) (daza0 a0 10) artha :- koIpaNa eka sAdhake anya sAdhaka mATe, A ke pelo kuzIlavAna che. arthAt saMyamabhraSTa ke zithilAcArI che. evuM bhikSuke na = bolavuM joIe. je vacano bolavAthI koIne roSa bharAya tevA kaMI paNa vacana prayoga bhikSuoe na karavA. (sohI ujajuya bhUyamsa, dhammo suddhamsa ciThThaI ) (uttarAdhyayana sUtra a0 3) artha : saralatAthI paripUrNa AtmAnI zuddhi thAya che mATe kapaTa, hoziyArI, (chala) Adi avaguNono tyAga karIne sApha ane saraLa hRdayI banIe tyAre ja AtmAmAM dharma TakI zake che aupapAtika prastAvanAH pratyeka bhavI prANIne saMsAra paribhramaNamAMthI mukta thavAnI IcchA hoya che. temAM deva, guru ane zAstra ananya sahayogI che. tIrthaMkara prabhunA sadupadezathI gaNadhara bhagavaMtoe 12 aMgasUtronI racanA karI. tatpazcAt mUrdhanya AcArya bhagavaMtoe tenA AdhAre aneka racanAo prastuta karI, jeno aMga bAhya zAstromAM samAveza karavAmAM Avyo. naMdIsUtramAM aMgapraviSTa ane aMga bAhya ema be prakAra AgamanA kahela che tathA aMga bAhyanA paNa be vibhAga karela che- kAlika ane utkAlika. A prastuta aupapAtika sUtra utkAlika aMga bAhya sUtra che. pracalita paraMparAmAM tene prathama upAMga sUtra tarIke mAnavAmAM Ave che. upAMgonI saMkhyA paNa 12 mAnavAmAM Ave che aupapAtikano artha che nAraka ane devomAM upapAta-janma ane siddhi A aupapAtika sUtrano viSaya be adhyAya(prakaraNa)nA rUpamAM mAnavAmAM Ave che. prathamanuM nAma samavasaraNa che ane bIjAnuM nAma upapAta che. prathama samavasaraNamAM nagarI, udyAna, caitya, vRkSa, rAjA, bhagavAna mahAvIranuM zarIra, temanI ziSya saMpadA, pariSadamAM deva, manuSya tathA narendranuM Agamana, maulika upadeza, vrata dhAraNa, pariSada visarjana Adi varNana che. bIjA vibhAgamAM asaMyata jIvonuM, parivrAjakonuM tathA kuzramaNonuM devomAM utpanna thavAnuM varNana che. suzramaNo ane suzrAvakonA AcAra, guNa tathA ArAdhanAnuM varNana che. aMtamAM ArAdhaka suvratI jIvonI devagati tathA siddhagati, kevalI samuddAta, siddha svarUpa evaM sukhonuM varNana che. vizeSatAo :- AmAM ekabAju jyAM sAmAjika, rAjanaitika, nAgarika carcAo che to bIjI bAju dhArmika, dArzanika, sAMskRtika tathyonuM suMdara pratipAdana che. A sUtranI sauthI moTI vizeSatA e che ke bhagavatI Adi aMga AgamomAM paNa A sUtrane jovAno saMketa karela che. tenuM kAraNa e che ke A sUtramAM aneka viSayonuM vistArathI varNana che, jyAre anya sUtromAM saMkSipta kathana che. A sUtramAM zramaNa bhagavAna mahAvIranA samasta aMgopAMgonuM upamAyukta varNana che. samavasaraNanuM paNa jIvaMta citraNa thayeluM che. bhagavAnanI upadezavidhi paNa ahIM surakSita che. tapanuM suMdara vizleSaNa bheda-prabhedo dvArA karavAmAM Avela che. AmAM vaidika ane zramaNa paraMparAnA parivrAjako, tApaso evaM zramaNonI AcAra saMhitA paNa ApelI che. vaLI temAM aMbaDa saMnyAsInuM rocaka varNana che. aMtamAM siddhAvasthAnuM sAMgopAMga svarUpa samajAvela che. A sUtranuM parimANa 1200 zloka pramANa mAnavAmAM Ave che. aupapAtika no sArAMza prathama prakaraNa - samavasaraNa 1. caMpAnagarI- aMgadezanI rAjadhAnI caMpAnagarI mahAna vaibhavazALI, samRddha ane surakSita hatI, manohara hatI. tyAMnI prajA paNa dhana-vaibhavathI AbAda hatI. gAya, bheMsa, Adi pazu-pakSIo paNa tyAM vipula pramANamAM hatA. nagarInI bahAranA rastAonI baMne bAjI zeraDI, java, cokhAnA khetaro hatAM. nagarI Amoda-pramodanA aneka sAdhanothI yukta hatI. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra jain 99 cora, DAku, lUMTArA, lAMcIyA, khIsAkAtaru ItyAdi te nagarImAM nahotA. tethI te nagarI upadrava mukta, sukha zAMtimaya hatI. tyAM bhikSuone bhikSA saraLatAthI maLI rahetI. saghana vastI hovA chatAM nagarImAM khUba zAMti hatI. 2. pUrNabhadra yakSAyatana :- caMpAnagarInI bahAra IzAna khUNAmAM eka yakSAyatana hatuM. pUrva paraMparAthI cAlyuM AvatuM A yakSAyatana pUrNabhadra caityanA nAmathI prasiddha hatuM. te lokonI mAnyatAo manAvavAnuM sthAna hatuM, keTalAka lokonI AjIvikAnuM sAdhana hatuM. te chatra, ghaMTA, dhvajA, patAkAyukta hatuM. tyAM bhUmine caMdananA chApA lagADelA rahetA; tAjA phUla ane lAMbI mALAo laTakatI rahetI hatI. lobAnanA dhUpa AdithI sadAya te mahekatuM rahetuM. nagaravAsIo ane janapadamAM tenI kIrti phelAyelI hatI. te yakSAyatananA pUrNabhadra devane aneka loko caMdana AdithI arcanIya, stuti Adi dvArA vaMdanIya ane namana karavA yogya namaskaraNIya mAnatA hatA. vastrAdithI satkAra karavA yogya, manathI sanmAna devA yogya, kAmanAo pUrNa karanArA maMgalamaya, avAMchanIya sthitione naSTa karanArA, daivI zakti saMpana, lokonI abhilASAone jANanArA ane vinayapUrvaka upAsanA karavA yogya mAnatA hatA, divya satya ane satyaphaLa denArA mAnatA hatAM. ghaNA loko abhilASAnI pUrti arthe tenI pUjA karatA. tenA nAmathI hajAro loko dAna detA hatA. [A pUrNabhadra deva dakSiNa dizAnA yakSa jAtIya vyaMtaronA svAmI indra che.] 3. vanakhaMDa(bagIco):- pUrNabhadra yakSAyatana cAre tarapha vizALa vanakhaMDathI gherAyeluM hatuM. vRkSa, latA AdinI saghanatAnA kAraNe te vanakhaMDa kyAreka kALI AbhAvALuM to kyAreka lIlI AbhAvALuM dekhAtuM hatuM; zItala ane snigdha vAtAvaraNavALuM hatuM; suMdara varNa Adi utkRSTa guNothI yukta hatuM. te vRkSonI chAyA paNa ukta guNothI yukta hatI. saghana chAyAne kAraNe te vanakhaMDa mahAmegha samUhanI chAyA samAna ramaNIya, AnaMdadAyaka lAgatuM hatuM. 4. vRkSo:- te vanakhaMDanA vRkSa uttama mULa, kaMda, aMdha, zAkhA, prazAkhA, pAMdaDA, puSpa, phaLa tathA bIja yukta hatA. 5, azokavakSa :- A vanakhaMDanI madhyamAM aMdara ane vizALa azoka vRkSa hatuM. teno gherAvo khUba vistata hato. tenA kaMda, pAMdaDA. pravAla, suzobhita hatA. tenA navA pAMdaDA tAmravarNavALA AkarSita hatA. te vRkSa badhI ja RtuomAM pAMdaDA, maMjarI ane phUlothI khIleluM rahetuM, puSpa ane phaLonA kAraNe jhUkeluM rahetuM hatuM. 6. zilApaTTaka - azokavRkSanI nIce thaDanI pAse cabUtarAnI jema ekaThI thayelI mATI upara eka zilApaTTaka hatuM. jenI laMbAI, pahoLAI ane UMcAI sapramANa hatI. camakato zyAmavarNavALo zilApaTTaka aSTakoNIya tathA kAca jevo svaccha hato. 7. caMpAdhipati kuNika rAjA :- te caMpAnagarInA kuNika rAjA mahAhimAvAna parvatanI samAna mahattA, pradhAnatA, viziSTatA yukta hatA. te rAjA ghaNA loko dvArA sanmAnita ane pUjita hatA. tenA anuzAsanavartI anyonya rAjAo dvArA teno rAjayAbhiSeka thayo hato. 8. dhAraNI mahArANI - koNika rAjAnI dhAraNI nAmanI rANI hatI. 9. pravRtti nivedaka:- kuNika rAjAe pracura vetana ApI eka evI vyaktine niyukta karI hatI ke je bhagavAna mahAvIra svAmInA pratidina vihArAdi kramanI pravRttinI jANakArI Ape. te pravRtti nivedaka vyaktie potAnA taraphathI bhojana tathA vetana para anya aneka mANaso niyukta karyA hatA, jeo bhagavAnanA vihArAdi kAryakramane jaNAvatA rahetA. 10. kuNikanI rAjayasabhA:- kuNika rAjAnuM eka bahirvartI rAjyasabhA bhavana hatuM. 11. bhagavAna mahAvIra svAmInuM varNana :- zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI dharmanI Adi karavAvALA svayaM saMbuddha tIrthakara hatA. puruSottama Adi namotthaNe paThita guNothI yukta hatA. teo rAgAdi vijetA, kevaLajJAna yukta, sAta hAthanI UMcAIvALA, samacarisa saMhANa tathA vajaRSabhanArA saMghayaNa yukta hatA. temanuM asAdhAraNa rUpa hatuM. temanuM teja nirdhama agni samAna hatuM. te prANAtipAta Adi Azrava rahita, mamatA rahita ane akiMcana hatA tathA nirupalepa(karmabaMdhathI rahita) hatA. teo nirgastha pravacananA upadezaka, dharma zAsananA nAyaka, cotrIsa atizaya, pAMtrIsa satyavacanAtizaya yakta hatA. AkAzagata cakra, chatra, cAmara, svaccha sphaTika yukta pAdapITha-siMhAsana ane dharmadhvaja temanI AgaLa cAlI rahyA hatA. A prakAre zramaNa bhagavAna mahAvIra 14,000 sAdhu, 36,000 sAdhvIjIonA parivAra sahita vicaratAM, grAmAnugrAma vihAra karatAM caMpAnagarInI bahAra upanagaramAM pahoMcyA. 12. sUcanA ane vaMdana - kuNikane potAnA sevaka dvArA sUcanA maLI ke Apa jemanI AkAMkSA karo cho, prArthanA karo cho, jenuM nAma sAMbhaLavA mAtrathI harSita thAva cho te jJAtaputra zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI caMpAnagarInA upanagaramAM padhAryA che. A sAMbhaLIne kuNika rAjA atyaMta prasanna thayA. tenA romaroma khIlI uThayA. te AdarapUrvaka siMhAsana uparathI nIce utaryA. pAdukA, chatra, cAmara, talavAra evaM mugaTa Adi rAjacihnone utArI(alaga karI) je dizA tarapha bhagavAna mahAvIra birAjI rahyA hatA te tarapha 7-8 pagalA AgaLa cAlIne bhaktibhAva yukta hAtha joDI DAbo DhIMcaNa UMco rAkhI beThA; besIne traNa vakhata mastaka bhUmi upara aDADI prathama siddhane ane tyAra pachI mahAvIra svAmIne namotthaNanA pAThathI vaMdana-namaskAra karyA. tyAra pachI pUrvAbhimukhe siMhAsana para besI temaNe eka lAkhane ATha rajata muddAo bheTa svarUpe sevakane pradAna karI; taduparAMta uttama vastrAdithI satkAra karI kahyuM- he devAnupriya! jyAre prabhu caMpAnA pUrNabhadra caityamAM padhAre tyAre sUcanA karajo.' bIje ja divase bhagavAna mahAvIra ziSya parivAra sAthe caMpAnagarInA pUrNabhadra caityamAM padhAryA. 13. zramaNa bhagavAna mahAvIranI saMpadA :- zramaNa bhagavAna mahAvIranA 14,000 aMtevAsI ziSya hatA. temAM keTalAka rAjA, mahArAjA, maMtrI, mahAmaMtrI, zeTha, sArthavAha, kumAra, rAjakarmacArI, subhaTa, yoddhA, senApati, adhikArI, zeTha, garbhazrImaMta zeTha, Adi uttama jAti-kuLa-guNa yukta hatA. jeoe saMsArI bhoga sukhone kiMpAka phaLa samAna du:khadAyI jANI, jIvanane pANInA parapoTA samAna, jhAkaLa biMdunI jema nAzavaMta, caMcaLa jANI prApta Rddhi-saMpadA, ghara-parivArano tyAga karI, jANe ke badhI sAMsArika samRddhi Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 100 vastra upara lAgelI rajanI samAna khaMkherI, tyAga karI, muMDita thaI, zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI samIpe AtmakalyANanI sAdhanA mATe zramaNa dIkSA aMgIkAra karI. jemAMnA keTalAkane pravrajayA aMgIkAra karyAne mAsa, ardhamAsa, be-traNa-cAra mAsa thayA hatA. keTalAkane tethI vadhu mAsa ke varSo thayA hatA arthAt vibhinna dIkSA paryAyavALA anekAneka zramaNo hatA. keTalAka zramaNo mati ane zruta ema be jJAnanA dhAraka hatA. keTalAka avadhijJAnI to keTalAka manaHparyavajJAnI to keTalAka kevaLajJAnadarzananA dhAraka sarvajJa-sarvadarzI hatA. koI zramaNa utkRSTa manabaLa, koI vacanabaLa to koI kAya- baLanA dhAraka hatA. 14. sthavironAM guNo :- bhagavAna mahAvIranA aMtevAsI keTalAka sthavira bhagavaMta(jJAna cAritramAM vRddha) jAti saMpanna, kula saMpanna, bala saMpanna, vinaya saMpanna, jJAna saMpanna, darzana saMpanna, cAritra saMpanna, lajajA saMpanna, lAghava-nirahaMkAra bhAva saMpanna, ojasvI, tejasvI, vacaMsI, yazasvI, krodhajayI, mAnajayI, mAyAjayI, lobhajayI, indriyajayI, nidrAjayI, pariSahajayI, janma- maraNanA bhayathI rahita, saMyama guNa pradhAna, karaNa pradhAna, cAritra pradhAna, daza prakAranA yatidharma yukta, nigraha pradhAna, nizcaya pradhAna, Arjava, mArdava, lAghava saMpanna, zAMta, dAMta, gupti pradhAna, brahmacarya, naya, niyama, satya, zaurya, kIrti, lajjA, tapa, anidAna, alpa utsuka, anupama manovRtti yukta hatA. jeo vItarAga mahAvIra prabhunA pravacanane pramANabhUta mAnIne cAlatA hatA. 15. guNaniSpanna aNagAra :-bhagavAna mahAvIranA aMtevAsI ghaNA aNagAra hatA. teo IryA, bhASA, eSaNA samiti yukta, bhaMDopakaraNa rAkhavAmAM ane maLamUtra tyAgavAmAM yatnAyukta hatA. teo mana, vacana, kAyAthI gupta hatA. teo brahmacArI, akiMcana, nirupalepa; krodha, dveSa, rAga, prema ane prazaMzAthI rahita; nigraMtha, zaMkha samAna niraMgaNa, vAyu samAna apratihata, chala-kapaTa rahita, kAcabAnI jema guptendriya, saumya, komaLa, tejayukta, lezyAyukta, samudra jevA gaMbhIra, merU samAna aDola, pariSahomAM acala, bhAraDa pakSI samAna apramatta, hAthI samAna zaktizALI, siMha samAna aparAjeya, pRthvI samAna sahiSNu, jJAna tathA tapatejathI dIpatA hatA. teo dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI AsaktithI rahita hatA. sAdhuo varSAvAsanA cAra mahinA choDIne ATha mahinAmAM gAmamAM eka rAta ane nagaramAM pAMca rAta( eka aThavADiyuM ane pAMca aThavADiyA eTale 29 divasa) rahetA hatA. teo caMdananI jema apakAra karavAvALA upara paNa upakAranI vRtti rAkhanArA anAsakta, mokSAbhigAmI ane karmono nAza karanArA hatA. A nirprantha munio cha bAhya ane cha AvyaMtara kula bAra prakAranA tapane yathAyogya dhAraNa karanArA hatA. A pramANe tapasaMyamathI AtmAne bhAvita karanArA guNa saMpanna ziSyo hatA. 16. aNagAronI jJAnaArAdhanA :- keTalAka zramaNa AcArAMga sUtrane kaMThastha karanArA to keTalAka zramaNa sUyagaDAMga, ThANAMga, samavAyAMga Adine kaMThastha karI dhAraNa karanArA hatA ane keTalAka zramaNo agiyAra aMgasUtro athavA saMpUrNa dvAdazAMgIne dhAraNa karanArA hatA. te zramaNo udyAnamAM judA-judA sthAne nAnA--moTA samUhomAM vibhakta rahetA hatA. koI zramaNo vAcanA detA, to koI Agama bhaNatA, bhaNAvatA; koI zaMkAnuM samAdhAna karatA, to koI svAdhyAyanuM punarAvartana karatA, koI ciMtana-manana karatA, to koI vividha dharmakathA karatA. jyAre keTalAka zramaNo sthira thaI dhyAna dharatA hatA. teo saMsArane mahA samudranI upamAvALo samajI tenA bhavabhramaNa rUpa bhayathI udvigna thaI virakta bhAvamAM lIna rahetA. teo saMyama--tapane dharmanaukA samajI tenA dvArA AtmAnI samyak rIte rakSA karatA thakA mokSa prAptinA hetue samyak parAkrama karatA hatA. 17. samavasaraNamAM devonuM Agamana :- caMpAnagarInA pUrNabhadra caityamAM bhagavAna samosaryA. bhavanapati asurakumAradevo potAnI Rddhi saMpadA ane divyarUpe bhagavAnanI sevAmAM pahoMcyA. temaNe bhagavAnane traNa vakhata AdakSiNA pradakSiNApUrvaka vaMdana namaskAra karyA ane vinayapUrvaka hAtha joDI paryupAsanA karavA lAgyA. nAgakumAra Adi zeSa navanikAyanA devo paNa samavasaraNamAM AvyA. tevI ja rIte pizAca, bhUtAdi ane ANapatnaka Adi vyaMtaradevo AvI parvapAsanA karavA lAgyA. bRhaspati, caMdra, sUrya, zukra, zanizcara, rAhu, dhUmaketu, budha evaM aMgAraka tathA anya graha, nakSatra, tArA, cala acala badhA prakAranA jyotiSI devo samava- saraNamAM AvyA. saudharma, IzAna Adi 12 devalokanA vaimAnika deva potAnI Rddhi, saMpadA, dyutithI yukta potapotAnA vimAnothI AvyA ane vaMdana-namaskAra karI vinaya- bhakti sahita paryApAsanA karavA lAgyA arthAt upadeza sAMbhaLavA mATe besI gayA. A badhA devonI sAthe temanI devIo paNa samavasaraNamAM AvI uparokta vidhipUrvaka besI dezanA sAMbhaLavA lAgI. 18. janasamudAyanuM samavasaraNamAM Agamana :- caMpAnagarInA tribheTe, cauTe, dvAre temaja galIomAMthI manuSyano kolAhala thaI rahyo hato. ekabIjA paraspara vArtAlApa karI rahyA hatA ke- devAnupriya ! dharmanA prarUpaka bhagavAna mahAvIra grAmAnugrAma vicaraNa karatA thakAM ApaNA caMpAnagarInA pUrNabhadra caityamAM padhAryA che, samavastRta thayA che. mATe he devAnupriyo ! je bhagavAnanuM nAma sAMbhaLavuM hitakArI che, tenI sanmukha javuM, darzana karavA, vaMdana-namaskAra karI bhagavANIno lAbha levo, paryupAsanA karavI; kharekhara mahAbhAgyanI vAta che ! te mahAprabhu maMgala che, tIrtharUpa che, kalyANakara che, devarUpa che; cAlo temanI paryApAsanA karIe. ApaNA bhavobhavanA saMcita karma kSaya thaze; ApaNane mokSa lAbha maLaze. AvuM vicArI badhA sajjano nitya kriyAthI nivRtta thaI uttama vastrAlaMkArathI yukta thayA. ArakSaka adhikArI, temanA putrAdi, rAjAno maMtrIvarga, parAmarza maMDalanA sadasyo, kSatriyo, rAjakarmacArIo, brAhmaNo, bhATavarga, yoddhAo; licchavIvaMzI, malhavI vaMzI, ikSvAkuvaMzI, kuruvaMzI, sainiko, malla, gaNarAjyanA sadasyo, aizvaryazALI, prabhAvazALI puruSo, viziSTa nAgariko, jAgIradAro, zreSThIo, zeTha, senApatio ane sArthavAhoe nirNaya karyo ke ApaNe bhagavAnanI samakSa jaI vaMdana-namaskAra karI, upAsanA karIe; vrata aMgIkAra karIe, ityAdi vicArI page cAlI, madhura ghoSaNA karatAM nagarInI vaccethI nIkaLI jyAM pUrNabhadra caitya hatuM tyAM samosaraNamAM AvI bhagavAnane vaMdana-namaskAra karI paryupAsanA karavA lAgyA. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 101 kathAsAra 19. kuNika rAjAnuM samavasaraNamAM Agamana - kuNika rAjAnA darabArI pravRttinivedakane jyAre bhagavAnanA padArpaNanI jANa thaI, tyAre te paNa nitya- kriyAthI nivRtta thaI kuNika rAjAnA darabAramAM upasthita thayA; praNAma karI bhagavAnanA padArpaNanI sUcanA ApI. rAjA harSita thayA; yathAvidhi namotthaNaMthI vaMdanA karI siMhAsana upara ArUDha thayA ane pravRtti nivedakane rajatamudrAo prItidAna rUpe ApI, uttama vastrAdithI teno satkAra karyo. ardha bharatane jItavAmAM sakSama evA mahAbalI, cakravartI tulya baMbasAraputra kuNika rAjAe pUrNabhadra caitya tarapha prasthAna karyuM. tenI pAchaLa caturagiNI senA abhivAdana, prazasti, jayajayakAra karatI cAlI rahI hatI. rastAmAM nagarajanoe apUrva utsAha sAthe temanuM svAgata karyuM. teo svAgatagIta-gAna karatAM rAjAnuM abhivAdana karI rahyA hatA. temanA abhivAdanane hAtha UMcA karI jhIlatA thakA saunI kuzaLatA pUchatA thakA mahArAjA caMpA nagarInI vaccethI pasAra thaI jyAM pUrNabhadra caitya hatuM, jyAM bhagavAnanuM samavasaraNa hatuM tyAM AvyA. teo bhagavAnanA atizayone nihALI hastiratna uparathI nIce utaryA. temaNe talavAra, chatra, mugaTa, cAmarAdi rAjacihnone dUra karyA. mahArAjAe pAdarakSaka utArI sajIva padArtha dUra karyA, abhimAna sUcaka ajIva padArtha paNa dUra karyA. sIvyA vagaranA vastranuM uttarAsana rAkhI, dharmanAyaka para daSTi paDatAM ja hAtha joDI, manane ekAgra karI pAMce abhigamanuM anupAlana karI rAjA kuNika bhagavAna samakSa ubhA rahyA. temaNe bhagavAnane traNa vakhata Avartana ApI, vaMdana-namaskAra karyA ane mana, vacana, kAyAthI paryApAsanA karI. teo hAtha-paga saMkocI, palAMThI vALI sAMbhaLavAnI utsuktA pUrvaka bhagavAna sanmukha mukha rAkhI, hAtha joDI sthira thaI beThA. bhagavAna je kahe te satya che, paramArtha che, icchita che, tahata ityAdi prakAranA vacana bolatA thakA tIvra dharmAnurAgamAM anurakta thaI dezanA sAMbhaLavA lAgyA. 20. rANIonuM Agamana - subhadrA Adi rANIo paNa dAsIothI gherAyelI rathamAM ArUDha thaI, caMpA nagarInI vaccethI pasAra thaI, pUrNabhadra caityamAM AvI. teNIo bhagavAnanA atizayo joI rathamAMthI nIce utarI (1) sacittano tyAga (2) acitta ayogyano tyAga(viveka). (3) vinamratAnI sAthe jhUkavuM(aMjalI yukta)(4) animeSa daSTie jovuM (5) manane ekAgra karavuM. A pAMca abhigamonI sAthe bhagavAnane traNa vakhata vaMdanA karI, rAjA kuNikane AgaLa rAkhIne beThA. arthAt rAjAnI pAchaLa ja beThA paraMtu strI pariSadamAM jaIne beThA nahIM. A rIte te rANIoe parijano sahita bhagavAnanI paryApAsanA karI. 21. bhagavAnanI dharmadezanA :- bhagavAne vizALa pariSadane dharmopadeza Apyo. madhura, gaMbhIra svarayukta, spaSTa uccAraNa yukta, zrotAonI bhASAmAM pariNata thanArI eka yojana saMbhaLAya tevI ucca svaravALI ardhamAgadhI bhASAmAM bhagavAne dharmakathana karyuM. upasthita badhA ja Arya-anArya janoe aglAna bhAve, bhedabhAva vinAnA dharmanuM zravaNa karyuM. bhagavAna dvArA pharamAvAyelI ardhamAgadhI bhASA te badhA Arya-anArya zrotAonI bhASAmAM badalAI gaI. dharmadezanAno prakAra- A samasta saMsAra eka loka che. tenI bahAra alokanuM astitva che. A pramANe jIva, ajIva, baMdha, mokSa, puSya, pApa, Azrava, saMvara, vedanA, nirjarA Adi tattva che. tIrthakara, cakravartI, baladeva, vAsudeva, narayika(naraka), tiryaMcayonika jIva, mAtA, pitA, RSi, deva, devaloka, siddhi, siddha, parinirvANa, paramazAMti, parinivatta A badhAne lokamAM astitva che. prANAtipAta, mRSAvAda, corI, maithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, pazunya, para parivAda, rati-arati, mAyAmRSA, mithyA darzana zalya A aDhAra pApa che. prANAtipAta viramaNa, mRSAvAda viramaNa, adattAdAna viramaNa, maithuna viramaNa, parigraha viramaNa, krodhathI virata, mAnathI virata, mAyAthI virata, lobhathI virata, rAgathI virata, dveSathI virata, kalahathI virata, abhyAkhyAnathI virata, paizunyathI virata, pa2parivAdathI virata, rati-aratithI virata, mAyAmRSAthI virata ane mithyA darzana zalya viveka; A aDhAra pApathI nivRtti paNa lokamAM ja che. badhA padArthomAM astibhAva potapotAnA dravya, kSetra, kALa, bhAvanI apekSAthI che ane nAsti bhAva para dravya, kSetra, kALa,bhAvanI apekSAe che. chatAM e badhA potapotAnA svarUpamAM che. dAna, zIla, tapa Adi uttama karma uttama phaLa denArA che. pApamaya karma duHkhamaya phaLa denArA che. jIva puNya pApano sparza kare che, baMdha kare che. jIva janma le che. saMsArI jIvone janma-maraNa che. zubhakarma ane azubhakarma banne phaLayukta che, niSphaLa jatA nathI. | nigraMtha pravacananuM mahAbhya:- A nigraMtha pravacanamaya upadeza satya che, anuttara che, kevalI dvArA bhASita advitIya che, sarvathA nirdoSa che, pratiparNa che, nyAyayakta che. pramANathI abAdhita che, mAyAdi zalyono nivAraka che. siddhino mArga-upAya che. makti-karma kSayano hetu che, nirmANa-pAramArthika sukha prApta karavAno mArga che, nirvANapadane mATe janmamaraNanA cakrarUpa saMsArathI prasthAna karavAno A ja mArga che, vAstavika, pUrvApara virodhathI rahita arthAt kutarkothI abAdhita che, viccheda rahita che ane badhA duHkhone kSINa karavAno sAco zreSTha mArga che. temAM sthira thayelA jIva siddhi-siddhAvasthAne prApta kare che, kevaLa jJAnI thAya che, janma maraNathI mukta thAya che, parama zAMtimaya thaI jAya che, badhA duHkhono aMta kare che. jene eka ja manuSya bhava dhAraNa karavAno bAkI rahyo che tevA nigraMtha pravacananA ArAdhaka devalokamAM utpanna thAya che. tyAM teo atyaMta vipula RddhithI paripUrNa lAMbA AyuSya- vALA deva thAya che, je asAdhAraNa rUpavALA hoya che. jIva cAra kAraNe narakano baMdha kare che - (1) mahAAraMbha (2) mahAparigraha (3) paMcendriya vadha (4) mAMsabhakSaNa. jIva cAra kAraNe tiryaMca yonimAM utpanna thAya che- (1) mAyApUrNa AcaraNa (2) asatya bhASaNa yukta mAyAcaraNa (3). utkacanatA(dhUrtatA) (4) vaMcakatA (ThagAI). jIva cAra kAraNe manuSya yonimAM utpanna thAya che- (1) prakRtinI bhadratA (2) prakRtinI vinItatA (3) karuNAzIlatA (4) IrSAno abhAva. jIva cAra kAraNe devayonimAM utpanna thAya che. (1) sarAga saMyama (2) saMyamasaMyama (3) akAma nirjarA (4) bAla tapa. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 102 narakamAM janArA nArakI vividha duHkhamaya vedanA pAme che. tiryaMcamAM jIvo zArIrika, mAnasika saMtApa prApta kare che. manuSya jIvana anitya che; vyAdhi, vRddhAvasthA, mRtyu ane vedanA Adi kaSTothI vyApta che. devalokamAM deva Rddhi ane aneka daivika sukho prApta kare che. A prakAre cAragati, siddha tathA cha javanikAyanA jIvo alaga-alaga che. keTalAka jIva karmabaMdha kare che. koI tenAthI mukta thAya che. koI kaleza pAme che. paNa anAsakta rahenArI keTalIka vyakti duHkhono aMta kare che. ArtadhyAnathI pIDita cittavALA jIva duHkha prApta kare che. vairAgyane prApta karanArA jIva karma dalano nAza kare che. rAga sahita karavAmAM AvelA karmono vipAka pApapUrNa hoya che. dharmAcaraNa dvArA saMpUrNa karmothI rahita thatAM ja jIva siddhAvasthAne prApta kare dharmAcaraNanA be prakAra che- (1) AgAra dharma (ra)aNagAradharma. aNagAra dharmamAM mAnava saMpUrNa rUpe, sarvAtmabhAvathI sAvadhakarmono parityAga karI, muMDita thaI muni avasthAmAM pravrajita thAya che. saMpUrNa paNe prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigraha tathA rAtribhojanathI virata thAya che. A aNagArano sAmAyika saMyama dharma che. A dharmanI zikSAmAM upasthita thaI Agama pramANanI pramukhatAthI pravRtti karanArA sAdhu-sAdhvI ArAdhaka thAya che. AgAra dhamenA 12 prakAre che- 5 aNuvrata 3 guNavrata ane 4 zikSAvrata. pAMca aNuvrata:- sthUla prANAtipAtano tyAga, sthUla mRSAvAdano tyAga, sthUla adattAdAnano tyAga, svadAra saMtoSa ane icchA parimANa. traNa guNavrata - dizAomAM javAnI maryAdA, upabhoga paribhoganuM parimANa tathA anarthadaMDa viramaNa. cAra zikSAvrata sAmAyika, dezAvagAsika(dainika pravRttiomAM nivRttibhAvanI vRddhino abhyAsa), pauSadha, atithi saMvibhAga. aMtima samaye saMlekhanA AmaraNa anazana karI ArAdhanA pUrvaka deha tyAga karavo, zrAvaka jIvananI sAdhanAnuM paryavasAna che. A AgAra sAmAyika dharma che. A dharmanA anusaraNamAM prayatnazIla Agama AjJAnusAra pravRtti karanArA zrAvaka-zrAvikA AjJAnA ArAdhaka thAya che. A pramANe siddhAMtonuM kathana, AcAradharma, cAragati baMdha, aDhAra pApano tyAga, zrAvakavrata, sAdhuvrata tathA muktigamana sudhInuM pUrNa ane vistRta vizleSaNa yukta bhagavAnanuM pravacana sadAya mananIya che. 22. pariSada visarjana - vizALa mAnava pariSade zramaNa bhagavAna mahAvIranI dharmadezanA sAMbhaLI. temAMthI keTalAka haLukarmI jIvoe dIkSA aMgIkAra karI to keTalAke zrAvakanA bAra vrato svIkAryA. zeSa pariSadamAMthI keTalAke bhagavAnane vaMdana-namaskAra karyA ane kahyuM ke- "Apa dvArA sArI rIte kahevAyeluM, subhASita, suvinIta, subhAvita, nigraMtha pravacana zreSTha che. Ape dharmanI vyAkhyA karatAM je vizleSaNa karI samajAvyuM, virati athavA nivRttinuM nirUpaNa karyuM, pApakarma na karavAnuM vivecana karyuM; A pramANe upadeza bIjA koI zramaNa ke brAhmaNa ApI na zake." A pramANe kahI kramazaH pariSadanuM visarjana thayuM. tyAra pachI kuNika rAjA AsanathI uThayA, traNa vakhata AvartanapUrvaka, vaMdana-namaskAra karI uparokta zraddhA-kIrtananA bhAva vyakta karI rAjadhAnI tarapha vaLyA. rANIo paNa uThI, vaMdanA karI, guNagrAma karI rAjabhavano tarapha pAchI vaLI. dvitIya prakaraNa - upapAta (1) gautama svAmI - prathama gaNadhara indrabhUti gautama zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA jyeSTha ziSya hatA. sAta phUTanI temanI avagAhanA-UMcAI hatI. samacariMsa saMThANa, vajaRSabhanArAca saMghayaNa yukta temanuM zreSTha zarIra hatuM. teo anupama zreSTha zakti saMpanna hatA. teo gauravarNavALA ane vipula tapa karanArA hatA. teo sAdhanAmAM sazakta, vizALa guNonA dhAraka, kaThoratama brahmacaryavratanI vizuddha pAlanA karanArA hatA; zarIra mamatvanA tyAgI hatA; tejolezyA Adi vividha labdhionA dhAraka hatA. teo avadhijJAnI ane mana:paryavajJAnI zramaNa ziromaNI hatA. teo bAra aMganA dhAraka, cauda pUrvadhArI, advitIya matizrutajJAnI hatA. te zramaNa gautama bhagavAna mahAvIra svAmInA daSTi kSetramAM viziSTa dhyAnamudrAnA Asane besI dhyAna dharatA. temanuM te dhya ane prekSA dhyAna rUpa hatuM. te dhyAnanA mAdhyamathI temane jijJAsA utpanna thatI ane avilaMba bhagavAna pAse jatA, vinayapUrvaka samAdhAna prApta karI letA. te samAdhAnanA keTalAka udAharaNo A pramANe che| (2) pApakarmano baMdha :- asaMyata, avirata, pApakarmono tyAga na karanAro, vividha pApakriyA karanAro, indriyone kAbUmAM na rAkhanAro, ekAMta pApI, ajJAnI, bhAva nidrAmAM suSupta jIva prAyaH pApakarmanuM ja upArjana kare che. te mohavardhaka pApa karmanuM ja upArjana kare che, mohakarmanuM vedana karato hovA chatAM pharI pharI mohanIyakarmano baMdha kare che. (aMtatogatvA) dasamA guNasthAnake gayA pachI ja mohanIyakarmano baMdha aTake che. tyAra pachI mAtra vedanIya karmano ja baMdha thAya che. (3) asaMyatanI gati :- asaMyata jIva je trasaprANInI ghAtamAM anurakta rahe che te mRtyu pAmI narakamAM jAya che. je trasaprANInI ghAtamAM lIna nathI rahetA, temAMthI koI deva paNa banI zake che, to koI anyagatiomAM paNa jAya che. devagatimAM koNa koNa, kevA ajJAnI(asaMvRta) jIva jAya che tenuM svarUpa A pramANe che(4) akAma kaSTa sahanathI gati :- je ajJAnI jIva koI paNa prakAranI dhArmika preraNA vinA azubha karmanA udayathI ane paristhitivaza bhUkha, tarasa, sahana kare che, brahmacarya pALe che, snAna nathI karatA, ThaMDI-garamI sahana kare che, DAMsa maccharanA DaMkha tathA mela-parasevAnA parISahane sahana kare che, te alpa samaya yA adhika samaya sudhI A prakAranA duHkho bhogavI vyaMtara jAtinA bhUta, pizAca, yakSa, rAkSasa Adi deva bane che. tyAM 10,000 varSanuM AyuSya prApta kare che. temanuM deva banavuM ArAdhaka bhAve nahi paraMtu saMsAra bhramaNanI koTInuM hoya che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 103 kathAsAra (5) dArUNa du:khathI gatiH- je koI prakAranA aparAdhamAM AvavAthI rAjya puruSo dvArA vibhinna yAtanAo bhogavI mRtyu pAme che, virodhIo dvArA rIbAvIne mArI nAMkhavAmAM Ave che, koI-koI jAte ja duHkhathI gabharAI AtmahatyA kare che, jethI acAnaka ghaTanAgrasta thaI mRtyu pAme che, vedanIya karmanI tIvratAnAM kAraNe mohanIya karma maMda thaI jAya che. aMtima samaye raudradhyAna tathA saMkilaSTa pariNAmomAM mRtyu na pAme to, eTale ke sAmAnya ArtadhyAnamAM mRtyu pAme to vyaMtara devamAM utpanna thAya che. tyAM jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa 12,000 varSanuM AyuSya prApta kare che. teno A devabhava paNa bhavabhramaNa rUpa ja hoya che. ? svabhAvathI bhadra, upazAMta alpa krodha, mAna, mAyA, lobhavALA che, namra, sarala. vinIta svabhAvavALA che; mAtApitAnI sevA kare che, temanI AjJAno anAdara karatA nathI, alpa icchAvALA, alpa parigrahI, alpAraMbhI, alpa pApanI pravRtti karanArA, jIvana nirvAha alpa AraMbhathI karanArA, vrata niyama dharmAcaraNa na karanArA paNa mRtyu pAmI vyaMtara jAtinA deva banI utkRSTa 14,000 varSanuM AyuSya prApta kare che. (7) akAma kaSTa sahanathI strIonI gati - je strIo patithI tyajAyelI hoya, bALa vidhavA hoya, je rAja aMtaHpuramAM rahetI hoya, jeno pati paradeza hoya, bIjo pati na karI zakatI hoya; paristhiti vaza khAvuM, pIvuM, paheravuM Adi sukha bhoga na karI zakatI hoya; saMyoga na maLavAthI zRMgAra, snAna, dhUpa, mALA Adino upayoga na karatI hoya; mela, parasevA, DAMsa maccharanA DaMkhane sahetI hoya; bhUkha, tarasa, ThaMDI garamIne sahana karatI hoya; alpa AraMbha, parigrahathI jIvana nirvAha karatI hoya, alpa icchAvALI hoya; A pramANe akAma (anicchAe) brahmacaryanuM pAlana karanArI hoya te mRtyu pAmI vyaMtara devamAM utkRSTa 60,000 varSanuM AyuSya prApta kare che. A devabhava dharma ArAdhanAno na thatAM saMsAra bhramaNanuM ja kAraNa bane che. (8) khAdya dravyonA tyAgI Adi bALajIvonI gati :- eka divasanA bhojanamAM pANIthI adhika eka dravya levAvALA, be, traNa, cAra, pAMca, cha, sAta, ATha, nava, dasa ane agiyAra dravya lenArA, gosevAnA vizeSa vrata ane pradarzana karanArA, gU atithi sevA, dAnAdithI yukta, gRhastha dharmane ja zreSTha mAnanArA ane tenuM anusaraNa karanArA, dharmakathA sAMbhaLavAvALA, bhaktimArgI, anAtmavAdI, kriyAvirodhI, vRddha, tApasa, zrAvaka, dharmazAstranA zrotA, brAhmaNAdi, nava vigaya tathA madhamAMsanA tyAgI, mAtra sarasavanA telanuM vigaya vAparanArA, tevA manuSya alpa icchA, alpa parigraha, alpa pApa pravRttiothI jIvana calAvanArA tyAMthI mRtyu pAmI vyaMtara devanuM utkRSTa 84,000 varSanuM AyuSya pAme che. bALa bhAva ane ajJAna dazAnA kAraNe dharmanA ArAdhaka nathI hotA tethI temanI A deva avasthA bhava bhramaNanI avasthA che. | (9) vAnaprastha sAdhakonI gati - gaMgAnadInA kinAre vAnaprastha tApasa rahe che. tenAmAM koI agnihotrI hoya che, koI vastradhArI to koI pRthvI zayanavALA hoya che. temAM koI zrAddha karanArA, pAtra dhAraNa karanArA, kaMThI dhAraNa karanArA, phaLAhArI, pANImAM eka vakhata ke vAraMvAra DUbakI lagADI snAna karanArA, pANImAM DUkhyA rahI snAna karanArA, mATIno lepa lagADI snAna karanArA, gaMgAnA dakSiNa taTapara rahenArA, uttara taTapara rahenArA, zaMkha vagADI bhikSA lenArA, gaMgA taTa upara ubhA rahI avAja karI bhikSA lenArA, daMDane UMco rAkhI cAlanArA, dizA prokSI- dizAomAM pANI chAMTI phaLa-phUla ekaThA karanArA ane prApta AhAramAMthI dAna karI khAnArA, guphAvAsI, jala-taTavAsI, pANImAM nivAsa karanArA, vRkSa nIce rahenArA, kevaLa jaLAhArI, kevaLa vAyu bhakSI, zevALa, mULa, kaMda, tvacA, patra, puSpa, phaLa, bIjano AhAra karanArA, nIce paDelA mULa, kaMdAdi maLe to ja eno AhAra karanArA, paMcAgni tApathI zarIrane AtApanA devAvALA. AvA sAdhaka vividha prakAranA niyama yukta vAnaprastha paryAyanuM pAlana karavAvALA utkRSTa jyotiSI devomAM utpanna thAya che. tyAM temanuM utkRSTa eka lAkha varSa adhika eka palyopamanuM AyuSya hoya che. teo paNa bAla bhAva ane ajJAna dazAmAM hovAnA kAraNe arthAt zuddha nirvadya dharmane na samajavAthI, dharmanA ArAdhaka na hovAthI temano devabhava paNa mokSa hetuka thato nathI, saMsAra bramaNa rUpa ja hoya che. (10) kAMdarSika zramaNonI gati: je zramaNa pravrajita thaIne vividha hAMsI majAkamAM uTapaTAMga AlApa-saMlApamAM, bhAMDa jevI ceSTA karanArA, anyane hasAvanArA, gAna yukta kriIDAmAM ane nRtyavRttimAM vizeSa abhirUci rAkhI pravRtta thAya che ane temAM ja AnaMda mAnatA rahe che. A prakAre moharUpa ane mohavardhana dazAmAM rahetA thakA AlocanA-pratikramaNa na karavAthI te virAdhaka thAya che. prathama saudharma devalokamAM kAMdapiMka hAsyapriya ane nokara devapaNe utpanna thAya che. tyAM eka lAkha varSa adhika eka palyopamanI sthiti meLave che. (11) parivrAjakonI gati :- parivrAjakonA aneka prakAra hoya che. (1) paccIsa tatvone mAnanArA ane anAtmatvAdI, anIzvaravAdI, sAMkhya matAvalaMbI(pAMca mahA bhUta, agiyAra indriya, pAMca tanmAtrAo, puruSa, prakRti, buddhi, ahaMkAra A pacIsa tattva mAnanArA) (2) haTha yoga anuSThAtA yogI (3) maharSi kapilanA matAvalaMbI (4) bhRguRSinI paraMparAnA anuyAyI "bhArgava' (5) guphA, parvata, Azrama, devasthAnamAM rahenArA, mAtra bhikSA hetue vastImAM janArA haMsa parivrAjaka' (6) nadInA taTe athavA nadInA saMgama sthAne rahetA "paramahaMsa', mRtyu samaye vastra, ghAsa Adino paNa tyAga karI denArA (7) gAmamAM eka rAta ane zaheramAM pAMca rAta rahI prApta bhogono svIkAra karanArA bahUdaka' (8) gRhasthA- vasthAmAM rahetA thakA krodha, lobha, moha ane ahaMkArano tyAga karanArA kuTIvratI yA kuTIcarI (9) nArAyaNamAM bhaktizIla parivrAjaka - "kRSNa parivrAjaka' tathA ATha brAhmaNa parivrAjaka ane ATha kSatriya parivrAjaka che. ATha brAhmaNa parivrAjaka- karNa, karakaMDa, aMbaDa, pArAzara, kRSNa, dvipAyana, devagupta, nArada, ATha kSatriya parivrAjaka- zIladhI, zazidhara, nagna, bhagnaka, videha, rAjarAja, rAjarAma, bala. - A parivrAjaka cAra veda, itihAsa, nighaMTu, cha aMgomAM niSNAta, vyAkaraNa, jyotiSa Adi brAhmaNa yogya zAstro, graMthomAM suparipakva jJAna yukta hoya che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 104 A parivrAjaka dAnadharmanI ane svacchatAmUlaka dharmanI prarUpaNA vizleSaNa karI yuktipUrvaka samajAve che. teo evuM kathana kare che ke dareka vastune mATI ane pANIthI zuddha karI pavitra banAvAya che. snAnAdithI dehane pavitra banAvI ApaNe ApaNA matAnusAra svargagAmI thaIzuM. (12) parivrAjakonI AcAra praNAlI :- (1) vAvaDI, taLAva, nadI AdimAM praveza na karavo, mArgamAM vacce AvI jAya to chUTa (2) vAhanono prayoga na karavo. (3) hAthI, ghoDA, gadheDA, AdinI savArIno paNa tyAga, paravazatA tathA balajabarI no AgAra. (4) badhA prakAranA khela, nRtya, kutUhala, manoraMjana, vINA, vAjiMtra ane darzanIya sthaLo ke padArthone jovA sAMbhaLavA kalpatA nathI. (5) lIlI vanaspatino sparza karavo, toDavI, kacaDavI, pAMdaDA, zAkhA Adine UMcA- nIcA karavA, vALavA akalpanIya che. (6) badhA ja prakAranI vikathAo, hAniprada vikathA karavI kalpatI nathI. (7) tuMbaDA, lAkaDA tathA mATI A traNa sivAyanA anya prakAranA pAtra ke pAtrabaMdhana rAkhavA kalpatA nathI. (8) vIMTIthI laI cUDAmaNI paryaMta koI paNa prakAranA AbhUSaNa paheravAno niSedha. (9) bhagavA raMganA vastra sivAya koIpaNa raMganA vastra kalpatA nathI. (10) kanera(kareNa)nA phUlanI mALA sivAya bIjI koIpaNa mALA na vAparavI. (11) gaMgAnI mATI sivAya koIpaNa jAtanA caMdana ke kesarano lepa karavo kalpato nathI. (12) parivrAjakone pIvA mATe eka zera pANI ane hAtha, paga, pAtrAdi dhovA cAra zera(kilo) pANI grahaNa karavuM kalpe che. te paNa svaccha, nirmaLa, vahetuM tathA gALeluM pANI levuM kalpe che. te jaLa paNa koI gRhastha Ape to ja le, jAte laI zakatA nathI. A prakAranA AcAranuM pAlana karatA thakA te utkRSTa pAMcamAM devalokamAM utpanna thAya che. tyAM temanI dasa sAgaropamanI sthiti hoya che. zuddha, niSpApa dharmathI anabhijJa, ajJAta hovAthI teo dharmanA ArAdhaka thatA nathI. (13) aMbaDa parivrAjakanA ziSya :- brAhmaNa parivrAjakomAM aMbaDanuM kathana che. te aMbaDanI kathA A pramANe che- aMbaDa parivrAjakanA 700 ziSya hatA. ekadA vicaraNa karatA thakA zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIno samAgama thayo. nigraMtha pravacananuM zravaNa karI bAra vrata dhAraNa karavAnI ruci jAgI. bhagavAne temane zrAvakanA bAra vrata dharAvyA. AthI aMbaDa parivrAjaka nigraMtha pravacanano svIkAra karI zrAvakadharmanuM pAlana karatA thakA parivrAjaka paryAyamAM vicaraNa karavA lAgyA. chatAM zrAvaka vratanI ArAdhanAmAM koI rukAvaTa na AvI. kayAreka aMbaDa parivrAjaka ekalA paNa vicaratA hatA. eka vakhata aMbaDanA 700 ziSyoe kaMpilapurathI purimatAla nagara tarapha prasthAna karyu. tyAre sAthe lIdheluM pANI vacce ja pUruM thaI gayuM. jeTha mahinAnI sakhata garamI hatI. badhA tRSAthI saMtapta hatA. zodha karavA chatAM saMyogavazAt pANI denArA koI na maLyA. badhAno aphara nirNaya hato ke ApakALamAM paNa adatta grahaNa na karavuM. teo gaMgA nadInI najIka pahoMcI gayA. garamInA kAraNe manuSyanuM AvAgamana baMdha hatuM. aMte badhAe gaMgAnI retImAM pAdapopagamana saMthAro levAno nirNaya karyo. temaNe potAnA bhaMDopakaraNa- vastrapAtrAdi 14 upakaraNono tyAga karyo. teoe retImAM ja pathaMkAsane besI baMne hAtha joDI siddha bhagavAnane namotthanA pAThathI vaMdanA karI. tyAra pachI bIjI vakhata namotthaNanA pAThathI zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana karyA. tyAra pachI potAnA dharmaguru dharmAcArya aMbaDa saMnyAsIne bhAvapUrvaka vaMdana karyA. tyAra pachI moTethI bolyA ke- ame prathama aMbaDa parivrAjakanI samIpe jIvanabhara sthUla hiMsA, jUTha, corI, parigrahano tyAga karyo hato ane saMpUrNa maithunano tyAga karyo hato. have ame zramaNa bhagavAna mahAvIra samIpe(parokSa sAkSIe) saMpUrNa hiMsA, jUTha, corI Adi aDhAra pApano yAvajjIvana tyAga karIe chIe, cAre prakAranA AhArano tyAga karIe chIe, atipriya A zarIrano paNa tyAga karIe chIe. A prakAre vistRta vidhipUrvaka saMlekhanAnA pAThathI pAdapopagamana saMthAro dhAraNa karI samaya vyatIta karavA lAgyA. yathA samaye AyuSya pUrNa karI te 700 ziSyo pAMcamA devalokamAM dasa sAgaropamanI sthitimAM utpanna thayA. te aMbaDanA ziSyo dharmanA ArAdhaka thayA. kAraNake parivrAjaka paryAyamAM rahetA thakA niSpApa, niravadha dharmane samajyA hatA ane yathAzakti pAlana paNa karyuM hatuM. (14) aMbaDa parivrAjaka :- aMbaDa saMnyAsI parivrAjakapaNAmAM ekalA ja vicaraNa karatA hatA. sAthe zrAvakanA bAra vratanuM paNa pAlana karatA hatA. chaTTa chaThThanuM niraMtara tapa karavAthI ane AtApanA levAthI temane avadhijJAna ane vaikriyalabdhi utpanna thayA hatA. potAnA baLa ane zaktithI lokone Azcarya pamADavA eka sAthe so ghare jatA. gocarI letA(bhojana letA) ane rahetA. A vAtanI carcA gAmamAM thaI rahI hatI. bhikSArthe padhAratA gautama svAmI e paNa A vAta sAMbhaLI hatI. aMbaDa saMnyAsI nigraMtha pravacanamAM atUTa zraddhA rAkhatA thakA zrAvaka paryAyanuM pAlana karatA ane saMpUrNa brahmacarya paNa pALatA. sAthe sAthe parivrAjaka paryAyanuM paNa pAlana karatA hatA. vizeSatA e che ke teo AdhAkarmI, uddezika, mizra, krIta, pUtikarma, adhyavapUrvaka, udhAra, anisRSTa, abhihaDa, sthApita, racita doSothI yukta AhAra grahaNa nahotA karatA. kaMtAra bhakta, durbhikSabhakta, glAna bhakta, bAdalika bhakta, pAhuNaka bhakta, Adi doSavALA AhAra pANI grahaNa nahotA karatA. kaMdamULa, patra, puSpa, phaLa, bIja paNa grahaNa nahotA karatA. temaNe cAra prakAranA anartha daMDano yAvajjIvana tyAga karyo hato. teo pIvA mATe temaja hAtha-paga pAtra ghovA mATe be zera pANI grahaNa karatA hatA tathA snAna mATe cAra zerathI adhika pANI nahotA letA. pANI grahaNamAM paNa saMpUrNa niyamonuM pAlana karatA hatA. aMbaDa saMnyAsI arihaMta ane arihaMtanA zramaNo sivAya koIne savidhi vaMdana nahotA karatA. A pramANe aMbaDa parivrAjaka potAnA pUrvaveza ane caryAnI sAthe zrAvakavratanI ArAdhanA karI aMtima samaye eka mAsano saMthAro karI AyuSya pUrNa karI ArAdhaka banI pAMcamA devalokamAM utpanna thayA. tyAM dasa sAgaropamanuM AyuSya meLavyuM. devabhava pUrNa thatAM aMbaDano jIva mahAvideha kSetramAM uttama kuLamAM janma leze. daDhapratijJa nAma rAkhavAmAM Avaze, 72 kaLAmAM pAraMgata thaze, yauvanavaya prApta thatA mAtA-pitA tene bhoganuM AmaMtraNa Apaze chatAM teno asvIkAra karaze. teo aneka varSanuM zuddha Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 105 kathAsAra zrAmaNya pALI kevaLajJAna, kevaLa darzananI prApti karaze, aneka varSa sudhI kevaLa paryAyanuM pAlana karI karmakSaya karI siddha buddha ane mukta thaze. mukta thavA mATe sAdhue nimna kaThoratama niyamonuM pAlana karavuM paDe che. yathA- (1) nagna bhAva-zarIra saMskArano tyAga. (2) muMDabhAva-gRhAdi parigraha tathA mamatvano tyAga. (3) snAna na karavuM. (4) dAtaNa Adi na karavuM. (5) kezaluMcana karavuM. (6) akhaMDa brahmacaryanuM pAlana. (7) chatra tyAga. (8) pAdarakSakano tyAga. (9) bhUmi zayana karavuM. pATa athavA kASTanA TukaDA upara suvuM. (10) ghara gharathI bhikSA levI. (11) lAbhaalAbhamAM saMtuSTa rahevuM (12) bIjA dvArA thayela hIlanA, niMdA, gaha, tADana, tarjana, parAbhava(tiraskAra), vyathA(paritApa) A badhI paristhitimAM samabhAva keLavavo. anya koI UMcA-nIcA rAga-dveSAtmaka saMkalpa-vikalpa na karavA. te sivAya nAnI moTI indriya virodhI kaSTakAraka paristhiti, 22 parISaha, deva-manuSya ke tiryaMcakRta upasarga Adino samabhAvathI svIkAra karI zAMta, prasanna rahevuM. ityAdi mana ane tananI pratikULa sthitiono pratikAra na karatAM te avasthAmAM jJAtA daSTa banI samabhAva rAkhavo. A badhA mana ane tananA kaSTa sAdhya niyamone sAdhaka sarvathA karmamukta thavA ja dhAraNa kare che. (15) guru pratyenIka zramaNonI gati:- je zramaNa nigraMtha pravacanamAM pravrajita thayA bAda kAlAMtare ahaMbhAvamAM AvI AcArya, upAdhyAya, kula, gaNa, guru Adino tiraskAra, apakIrti kare che, nigraMtha pravacanathI viparIta prarUpaNA kare che, jethI pote bhramaNAmAM paDe che ane anyane bhramamAM nAkhe che; A prakAre abhinivezika mithyAtva yukta zramaNa paryAyanuM pAlana kare che; tevA sAdhaka mRtyu samaye te doSonI AlocanA, pratikramaNa karyA vinA ja AyuSyapUrNa karI utkRSTa chaThThA devalokamAM kilpiSaka devonA rUpamAM tera sAgaranI sthitie utpanna thAya che. te mithyA mati hovAthI bAla bhAvanA kAraNe dharmanA ArAdhaka thatA nathI. tethI A devabhava saMsAra bramaNano ja samajavo. (16) AjIvika gozAlaka matAvalaMbInI gati - AjIvikA matanA zramaNa koI be gharanA aMtare to koI traNa, cAra, pAMca, cha, sAta gharanA aMtare bhikSA le che. koI phakta kamaLanA DaMThaNa (DIMTIyA) le che. koI pratyeka gharathI bhikSA lenArA, AkAzamAM vijaLI camake tyAre bhikSA na lenArA, mATInA moTA vAsaNamAM praviSTa thaI tapa karanArA ityAdi vividha vihAra caryA ane tapa karanArA gozAlaka matAvalaMbI kALa karI utkRSTa 12mA devalokamAM utpanna thAya che. tyAM temanI utkRSTa 22 sAgaropamanI sthiti hoya che. te paNa mithyAtva abhibhUta ajJAna dazAmAM hovAthI dharmanA ArAdhaka thatA nathI. (17) AtmotkarSaka kuzIla zramaNonI gatiH- je zramaNa nigraMtha pravacanamAM pravrajita thaI kAlAMtare mahimA, pUjA, mAna-pratiSThAthI abhibhUta thaI svayaMnA guNAnavAda ane anyanA avagaNa gAya che, dorA-dhAgA, rakSA poTalI, yaMtra-maMtra-taMtra Adi camatkAra pUrNa vRttiothI lokone AkarSita kare che; A prakAranA kuzIla AcaraNathI yukta thaI zramaNa paryAyanuM pAlana kare che evA sAdhaka mRtyu paryata A doSono parityAga, AlocanA pratikramaNa Adi na karatAM AyuSya pUrNa karI utkRSTa bAramA devalokamAM Abhiyogika(nokara) devapaNe utpanna thAya che. tyAM utkRSTa 22 sAgaropamanI sthiti pAme che. te sAdhakonI zuddha, niraticAra saMyamanI ArAdhanA na hovAthI tene paNa virAdhaka kahyA che. (18) nindavonI utpatti :- je zramaNa nigraMtha dharmamAM pravrajita thayA bAda ahaMbhAvamAM AvI tIrthakaranA siddhAMtonI upekSA karI viparIta prarUpaNA kare che; kutarka ane buddhi baLathI abhiniveSika mithyAtvane puSTa kare che; sAthe bIjAne paNa asat prarUpaNAthI bhAvita kare che; mithyAmatamAM joDe che. teo bAhyAcArathI zramaNa paryAyamAM hoya che, tevA sAdhaka vizuddha dravya zramaNAcAranuM pAlana karI (mithyAtva bhAvo hovA chatAM) utkRSTa navaraiveyakamAM 31 sAgaropamanuM AyuSya prApta kare che. vartamAnamAM 24mA tIrthaMkaranA zAsanamAM 7 nindava thayA. (1) jamAlI (2) tiSyaguptAcArya (3) aSADhAcAryanA ziSya (4) azvamitra (5) gaMgAcArya (6) rohagupta (7) goSThAmAhila - teoe jinokta, Agamokta siddhAMtonI viparIta prarUpaNA karI hatI. te sAta nihavonuM vivaraNa A pramANe che(1) bahuratavAda:- ghaNA samaya pachI kArya pUrNa thAya che. karatAM ne karyuM na kahevAya, A vicAradhArA jamAlInI hatI. teo bhagavAna mahAvIranA jamAI hatA, vairAgyabhAve dIkSita thayA. teoe eka vakhata svataMtra viharavAnI bhagavAna pAse AjJA mAgI, bhagavAne mauna rAkhyuM chatAM 500 zramaNone laI vihAra karyo. temaNe kaThora AcAra ane tapazcaryA karI. zrAvastI nagarImAM jamAlIne pittajavaranI pIDA thaI, asahya vedanA thaI, pathArI karavA sAdhuone nirdeza karyo. temane eka eka paLa paNa bhAre thavA lAgI. sAdhuone pUchayuM- pathArI taiyAra che? javAba maLyo- pathArI thaI rahI che, thaI nathI. A sAMbhaLI temaNe vicAra karyo ke eka samayamAM kArya niSpanna thatuM nathI. bhagavAne kahyuM che ke "karatA te karyuM tema kahevuM, te moTI bhUla che. vedanA zAMta thayA chatAM te potAnA vicArane choDI na zakayA. jamAlI bhagavAna samIpe gayA. temaNe bhagavAna mahAvIra tathA gautama svAmI sAthe vArtAlApa karyo. jamAlI e jIda na choDI ane judA thaI gayA. keTalAka ziSyo temanI sAthe gayA to keTalAka bhagavAnanI pAse ja rahyA. A ghaTanA bhagavAnanA kevaLajJAna prAptinA 14 varSa pachI thaI. (2) jIvaprAdezikavAda - eka pradeza paNa ocho hoya to jIva jIvatvayukta kahevAto nathI. aMtima pradezathI pUrNa hoya tyAre ja jIva, jIva kahevAya che. tethI te eka pradeza ja jIva che A siddhAntanA pravartaka tiSyaguptAcArya hatA. te bhagavAnanA mokSagamana pachI 16 varSe thayA. (3) avyaktavAda - sAdhu AdinA saMdarbhamAM AkhuMya jagata avyakta che. amuka sAdhu che ke deva, kaMI kahI zakAtuM nathI. tenA pravartaka AcArya ASADhanA ziSyo manAya che. AcArya ASADha zvetAMbikA nagarImAM hatA. ziSyone yoga sAdhanA zIkhavADI rahyA hatA. acAnaka temano dehAMta thayo, deva banyA. ziSyono abhyAsa aTake nahIM tethI mRta zarIramAM te deve punaH praveza karyo, alpa samayamAM ja te kriyA thaI gaI. koIne A ghaTanAno khyAla na rahyo. ziSyone abhyAsa karAvI devarUpe dehamAMthI nIkaLyA. zramaNone badhI paristhiti kahI kSamAyAcanA karI ke devarUpa asaMyata hovA chatAM meM saMyatAtmAone vaMdana karAvyA. tema kahI potAnA sthAne cAlyA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 106 gayA. zramaNonA cittamAM sadAya saMdeha rahyo ke koNa deva ne koNa sAdhu ? te avyakta che. tethI teo zramaNa vyavahAra choDI durAgrahamAM phasAyA. tema vIra nirvANa pachI 114 mAM varSe A mata cAlyo. (4) sAmucchedika vAda :- kaoNMDila nAmanA AcArya hatA. temanA ziSya azvamitra hatA. ziSyane pUrvanuM jJAna zIkhavADI rahyA hatA. paryAya svarUpanuM prakaraNa cAlI rahyuM hatuM. prathama samayanA nAraka samucchinna thaze pachI bIjA samayanA nAraka samucchinna thaze. dravyanI apekSAe te ja nAraka jIva te samayanI paryAyamAM raheze temaNe te samaya paryAyAtmaka dRSTithI ja samucchinnatAnuM kathana karyuM hatuM paNa azvamitre te pakaDI lIdhuM ke "nAraka Adi bhAvono ekAMte pratikSaNa samuccheda, vinAza thato rahe che." temaNe A prarUpaNA vIra nirvANa pachI 220 varSe cAlu karI. (5) vaikriya vAda :- zItalatA ane uSNatA A be kriyAnI anubhUti eka ja samaye eka vyaktine thAya che- A traikriyavAda che. gaMgAcArya tenA pravartaka hatA. gaMgamuni dhanaguptanA ziSya hatA. te eka vakhata potAnA gurunI sevAmAM jaI rahyA hatA, mArgamAM ullukA nadInA pANImAM cAlIne nadI pAra karI rahyA hatA. mAthA upara sUryanA tApathI uSNatA ane pagamAM pANInI zItaLatAno anubhava thaI rahyo hato. gaMgamuni vicAravA lAgyA- AgamomAM batAvyuM che ke eka sAthe be kriyAnI anubhUti thatI nathI paNa huM to pratyakSa joI rahyo chuM. bhagavAnanA nirvANa bAda 228 varSa pachI A ninheva thayA. Agama tatva e che ke eka jIvane eka sAthe be kriyAno anubhava thaI zake che paraMtu eka sUkSma samayamAM jIvane eka ja upayoga hoya che. (6) trerAzika vAda :- jIva, ajIva, nojIva(jIva paNa nahI ane ajIva paNa nahIM) evo trerAzikavAda AcArya rohagupte svIkAryo hato. te aMtaraMjikA nAmanI nagarImAM AcArya zrIguptanI sevAmAM jaI rahyo hato, rastAmAM poDhazAla parivrAjaka potAnI vidyAono camatkAra batAvI rahyo hato. te vAda karavA badhAne AmaMtraNa ApI rahyo hato. rohagupte AmaMtraNano svIkAra karyo. poDhazAla vRzcikI, sarpiNI, mUSikI, vidyAono sAdhaka hato. temaNe cAlAkI karI. ane rohaguptanA siddhAMtone ja mAnya karI batAvyuM ke rAzi be che jIva, ajIva. rohagupta khaMDana na karI zake te hetue ja teNe Ama kahyuM hatuM. rohagupta paNa be rAzi ja mAnatA hatA. paNa poDhazAlanI vAta mAnI levAthI parAjita thavuM paDe tethI virodha karatA sAthe kahyuM- jagatamAM rAzi traNa che- jIva, ajIva, nojIva ajIva. A prarUpaNA tarkanI sAthe siddha karI vijayI thayA. gurudeva zrIgupte A tarkane amAnya karyo, temane punaH rAjasabhAmAM jaI prativAda karavAnuM kahyuM. paNa have to pratiSThAno prazna ubho thayo. temaNe guru AjJAnuM pAlana na karyuM. tyArathI trirAzikavAda zarU karyo. vIra nirvANanA 544 varSa pachI A nihnava thayA. (7) abaddhikavAda :-- "karma jIvanI sAthe baMdhAtA nathI paNa kaMcukanI jema sparzamAtra karI sAthe lAgyA rahe che." goSThAmAhila A matanA pravartaka hatA. durbalikA puSyamitra AryarakSitanA uttarAdhikArI hatA, vindhya nAmanA ziSyane karmapravAdanA baMdhaadhikArano abhyAsa karAvI rahyA hatA. te samajAvI rahyA hatA ke jevI rIte divAla upara bhInI mATInA goLAne pheMkavAthI cITakI jAya che tevI ja rIte keTalAka karma AtmAnI sAthe cITakI jAya che. sUkI mATInA goLAne divAla upara pheMkatA divAlano sparza karI nIce paDI jAya che, tevI rIte keTalAka karma sparza mAtra ja kare che, gADharUpe baMdhAtA nathI. goSThAmAhile A kathana sAMbhaLyuM to apekSAnI upekSA karI zaMkita thaI gayA ke jo AtmA ane karma ekAkAra thaI jAya to te judA thaI zakatA nathI. tethI A ja nyAya yukta che ke karma AtmAnI sAthe baMdhAtA nathI, mAtra sparza kare che. puSyamitre temane bahu samajAvyA paNa potAnI jida upara te aDaga rahyA. vIra nirvANanA 609 varSa bAda goSThAmAhile A mata pravartAvyo. (19) saMnnItiryaMca paMcendriya zrAvakanI gati :- pAMce ya jAtinA saMnnI tiryaMca paMcendriyane yathAyogya ciMtana manana karavAthI jAtismaraNa jJAna utpanna thAya che. tenAthI teo zrAvakanA vrata svIkArI potAnI yogyatA ane kSamatA anusAra pAlana kare che. sAmAyika, pauSadhaupavAsa Adi paNa anukULatA pramANe kare che. teo zramaNopAsaka paryAyanuM pAlana karatAM karatAM samAdhipUrvaka AyuSyapUrNa karI utkRSTa AThamA devaloka sudhI jaI zake che. teo nigraMtha pravacana ane zrAvaka dharmanA ArAdhaka thAya che. devalokamAM teonuM utkRSTa AyuSya 18 sAgaropamanuM hoya che. teo 15 bhavathI vadhAre saMsAramAM paribhramaNa karatA nathI. (20) zramaNopAsaka manuSyonI gati :- keTalAka manuSyo dharmapremI, dharmazraddhA- vALA, dharmAnuyAyI, dhArmikavRttivALA ane dharma saMskArovALA sadAcArI tathA saMtoSI hoya che. alpaAraMbha, alpa parigrahathI jIvana calAve che. teo hiMsA Adi mithyAtva sudhInA 18 pApa sthAnakonA AMzika tyAgI hoya che arthAt amuka aMze maryAdA karI hoya che. A prakAranA AraMbha samAraMbha karavA-karAvavA, bhojanaAdi banAvavuM-banAvaDAvavuM, padArthone phUTavA, pIsavA; koIne mAravuM, pITavuM, tADanA tarjanA karavI, vadha baMdhana karavA, koIne duHkha devuM ityAdi kriyAnA AMzika tyAgI hoya che. snAna, atyaMgana, vilepana, ubaTana, zRMgAra, alaMkAra, mALA temaja manojJa zabda, rUpa, gaMdha, rasa, sparzanA sukhonA dezathI tyAgI ane maryAdita AgAravALA hoya che. te zramaNopAsaka parapIDAkArI sAvadha yogonA aMzataH tyAgI ane maryAdita AgAravALA hoya che. AvA zramaNopAsaka jIva, ajIva tatvanA jJAtA; puNyapApane anubhava pUrvaka samajIne Azrava, saMvara, nirjarA, mokSanA viSayamAM kuzaLa; deva, dAnavanA DagAvyA chatAM Dage nahi; nigraMtha pravacanamAM zaMkA, kAMkSA Adi doSothI rahita; nigraMtha pravacananA(siddhAMtonA) artha, paramArthanA jANakAra hoya che. temanI hADa- hADanI mijjAmAM dharmaprema vaNAyelo hoya che. nigraMtha pravacanane ja jIvanamAM artha-paramArtharUpe samaje che, zeSa anyakRtyone AtmA mATe niSprayojana rUpa samaje che. temane dAna devAnI pUrNa bhAvanA hoya che, te kAraNe temanA gharanA daravAjA sadAya khullA rahe che. koI paNa yAcaka temanA daravAjethI khAlI hAthe pAcho jato nathI. vizeSa prayojana vinA koInA gharamAM ke aMtaHpuramAM teo praveza na kare. teo mahinAmAM cha pratipUrNa pauSadha kare; zramaNa nigraMthone kalpanIya AhAra, pANI, vastra, pAtra, rajoharaNa, auSadha, bheSaja, makAna, pATa, ghAsa Adi parama bhakti ane vivekapUrvaka pratilAbhatAM zramaNopAsaka paryAyamAM vicaraNa kare che. aMtima samaye yathAavasare teo anazanano svIkAra kare che. aMte AlocanA, Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 107 kathAsAra pratikramaNa karI, samAdhi bhAve paMDita maraNane prApta karI, utkRSTa bAramA devalokamAM utpanna thAya che. tyAM vadhumAM vadhu 22 sAgaropamanI sthiti prApta kare che. te zramaNopAsaka ArAdhaka thaIne utkRSTa paMdara bhavathI adhika bhramaNa karatA nathI. eTaleke paMdara bhavamAM mokSa gAmI bane che. nigraMtha suzramaNonI gati - zramaNa nigraMtha zreSTha dharmI, dharmAnurAgI, dhArmika jIvana jIvavAvALA hoya che. 18 pApanA saMpUrNa tyAgI hoya che. sAthe sAthe karavuM, karAvavuM, pakavavuM, pakAvavuM, AraMbha, samAraMbha, kUTavuM, pIsavuM, temaja teo para- paritApakArI kRtyonA tyAgI hoya che. snAna, zarIrasuzruSA, mALA, alaMkAra Adi pravRttionA paNa teo tyAgI hoya che. teo indriyonA viSayo zabda, rUpa AdinA pUrNa tyAgI hoya che. AvA aNagAra pAMca samiti ane traNa gupti yukta hoya che. teo indriyone vazamAM rAkhanArA, viSayomAM anAsakta, niyamaupaniyamayukta, brahmacaryanuM pAlana karanArA, nirmamatvI, akiMcana, bhAvagraMthIothI rahita ane Azrava rahita hoya che. karma baMdhathI rahita hoya che. teo sUtrokta rara upamAonA guNothI yukta hoya che. zAstra AjJA ne ja sarvasva samajI jIvananI mAnasika, vAcika tathA kAyika dareka pravRtti karanArA hoya che. A pramANe vicaraNa karatA keTalAka zramaNone kevaLajJAna, kevaLadarzana utpanna thAya che. teo aneka varSo sudhI kevaLI paNa vicarI aMte bhakta pratyAkhyAna, saMlekhanA karI, saMpUrNa karmano kSaya karI mokSa padane prApta kare che. keTalAka zramaNa jIvana paryata chadmastha avasthAmAM ja vicaraNa kare che ane aMtima kSaNe saMthAro karI te sthitimAM ja kevaLajJAna kevaLa darzana prApta karI siddha thAya che. jayAre keTalAka zramaNa saMyamanuM ArAdhana karI utkRSTa sarvArthasiddha vimAnamAM utpanna thAya che, tyAM 33 sAgaropamanuM AyuSya prApta kare che. tyAMthI cyavI teo eka bhava manuSyano karI siddha(mukta) thAya che. dharmanA ArAdhaka zramaNa-zramaNopAsaka jaghanya pahelA devalokamAM be palyanI sthitie utpanna thAya che. dharmanA virAdhaka ahIM varNavelA badhAja jaghanya bhavana- pati tathA vyaMtaramAM dasa hajAra varSanI sthitie utpanna thAya che, temaja anya traNa gatimAM paNa jAya che. kevalI samughAta - badhAja kevaLI bhagavAna kevaLI samudyAta karatA nathI. je kevaLIne cha mahinAthI vadhu AyuSya bAkI hoya tyAre kevaLa jJAna, kevaLa darzana thayA hoya teo kevaLI samudyAta karatA nathI. cha mahinAthI ochuM AyuSya hoya athavA to jIvananI aMtima kSaNomAM kevaLajJAna thayuM hoya temaja je kevaLIne AyuSya ane anya karmanI atyadhika asamAnatA hoya te kevaLI karmone sama avasthAmAM karavA mATe kevaLI samughAta kare che. jene svabhAvika karmonI asamAnatA na hoya temane kevaLI samughAta karavAnI AvazyakatA rahetI nathI. kevaLI samughAtamAM Atmapradeza bahAra nIkaLIne kramazaH saMpUrNa lokamAM phelAI, pharIne kramazaH zarIrastha thaI jAya che. A prakriyAmAM mAtra ATha samaya ja lAge che. A kevaLI samudyAta yoga nirodha avasthAnA adhikatama aMtarmuhUrta pahelAM thaI jAya che. pachI kevaLI saMpUrNa yogano nirodha karI zarIranI ra/3 avagAhanAmAM Atmapradezone avasthita karI de che. te avasthita avasthAmAM pAMca laghu akSara uccAra jeTalo samaya rahe che. tene 14 muM guNasthAna kahevAmAM Ave che. te samaya pachI te ayogI kevaLI saMpUrNa karmakSaya karI, audArika, tejasa, kArmaNa zarIrano tyAga karI zAzvata siddha avasthAne prApta kare che. siddhonuM svarUpa - jevI rIte agnithI baLelA bIja pharIne aMkurita nathI thatA tevI rIte saMpUrNa karmabIja baLI javAnA kAraNe siddhane punaH saMsAramAM avataravuM paDatuM nathI. vajaRSabhanArA saMghayaNavALA ane badhAja saMThANavALA manaSya siddha thaI zake che. jaghanya be hAtha, utkRSTa 500 dhanuSyanI avagAhanAvALA manuSya siddha thaI zake che. jaghanya sAdhika ATha varSa(garbha sahita nava varSa) utkRSTa eka karoDa pUrvanI sthitivALA siddha banI zake che. badhA devalokathI upara siddha zilA che, je pRthvIkAyanI che, 45 lAkha yojanAnA vistAravALI goLAkAra che, kinAre mAkhInI pAMkha jeTalI pAtaLI che, ane vacce ATha yojana jADI che. tenuM uparanuM taLiyuM samatala che ane nIcenuM chatrAkAre goLa che. te siddhazilA sarvArthasiddha mahAvimAnathI 12 yojana upara che. te siddhazilAthI upara ubhedhAMgulanA eka yojana sudhI loka che. tyAra pachI aloka che. lokanA aMtima kinArethI lokanI aMdara 333 dhanuSya ane 3ra aMgula sudhInA kSetramAM anaMtAnaMta siddha bhagavaMto rahelA che. te badhAyanA AtmA avagAhanAnA upalA kinArA alokathI sparzelA che. je te siddha bhagavAna tyAM sAdi anaMtakALa sudhI arUpI zuddhAtma svabhAvamAM sthira rahe che. siddhonA AtmapradezonI avagAhanA jaghanya eka hAtha ATha aMgula, utkRSTa 333 dhanuSya ne 32 aMgula tathA madhyama badhI avagAhanAo hoya che. 45 lAkha yojana kSetramAM koIpaNa sthAna siddha pradezothI khAlI nathI paraMtu pratyeka pradeza upara anaMta siddhonA Atmapradezo rahelA che. sAthe sekaDo dIpakono prakAza paNa te ja dIpakanA prakAzamAM rahI zake che. jyAre A rUpI padagala prakAzane rahevAmAM kyAMya muzkelI AvatI nathI to arUpI Atmapradeza anaMta siddhonA ekamAM aneka vyApta thaI jAya temAM saMdehane sthAna rahetuM nathI. arthAt AvI rIte anaMtAnaMta siddha bhagavAna eka sAthe rahe che. badhA siddhonI avagAhanA eka sarakhI hotI nathI. aMtimabhavamAM manuSya dehanI je avagAhanA ane saMThANa hoya che tenA be tRtIyAMza aMza jeTalI pratyeka siddhanI pota potAnI alaga alaga avagAhanA hoya che. te tyAM sthira rahetAM loka, alokanA badhA bhAvone, dravya guNa paryAyone kevaLajJAnathI jANe che ane kevaLa darzanathI jue che. A jJAna ane darzana be AtmaguNo ja siddhomAM hoya che. teno upayoga sAkAropayoga ane anAkAropayoga kahevAya che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 108 siddhonA sukhanuM jJAna :- siddhonA sukhane ApaNe pratyakSa jANI zakatA nathI kemake te arUpI hovAthI parokSa hoya che. tethI temane upamA dvArA jANavA joIe. siddhone je avyAbAdha sukha prApta thAya che te manuSya ke devane paNa prApta thatuM nathI. kAraNa manuSya ane devonA sukha bAdhAothI bharapUra tathA vinAzI hoya che. kalpanA karavAmAM Ave ke devonA jIMdagIbharanA badhA ja sukhone ekaThA karavAmAM Ave ane tene anaMtI vakhata varSAvargita guNavAmAM Ave to paNa te mokSa sukhanI tole na Ave. na anya kalpanAe- eka siddhanA saMpUrNa sukhane anaMtavargathI bhAgavAmAM Ave ane je sukharAzi bhAgaphaLanA rUpamAM Ave te paNa eTalI adhika hoya che ke saMpUrNa AkAzamAM samAI zakatI nathI. jema nagarane joI, tenA sukhano anubhava karI pAcho pharelo koI asabhya vanavAsI puruSa nagaranA aneka vidha guNonA sukhane jANato-samajato hovA chatAM paNa potAnA sAthI anya vanavAsIone te sukha suvidhAne jaMgalanI koI zreSTha vastunI upamA ApIne paNa hakIkate samajAvI zakato nathI kAraNa ke jaMgalamAM upamA ApI zake tevI koI vastu nathI, tema sarvajJa-sarvadarzI tIrthaMkara, kevaLajJAnI bhagavaMta paNa chadmasthone sAMsArika padArthonI upamAthI, siddhonA vAstavika sukhone jANatA hovA chatAM samajAvI zakatA nathI. mAtra zraddhA utpanna karAvavA mATe aMzataH samajAvI zake che. hakIkatamAM siddhonA sukha anupama che. tene upamA ApavA mATe saMsAramAM koI padArtha nathI. ahIM paNa apekSAe sUkSmAMzamAM upamA dvArA zraddhA utpanna karAvavAno prayatna karyo che. jevI rIte koI puruSa potAnI icchAnusAra sarva guNo-vizeSatAothI yukta svAdiSTa bhojana karI, bhUkha, tarasathI mukta thaI aparimita tRpti, icchita AnaMdano anubhava kare che; te rIte sadAya parama tRpti yukta, anupama zAMtiyukta siddhaprabhu vighna rahita, zAzvata, paramasukhamAM nimagna rahe che. te sarva du:khothI pAra thaI cUkayA che arthAt teoe saMpUrNa du:khanA mULane naSTa karI nAkhyuM che. janma, jarA ane mRtyunA baMdhanathI sarvathA mukta thayA che. tethI te siddha paramAtmA anupama sukha sAgaramAM sadA mATe avasthita che. pariziSTa - 1 cauda guNasthAnonuM svarUpa jIvanI Atmika-AdhyAtmika hInAdhika, UMcanIca avasthAone guNasthAna kahe che. AvA jIvanAM guNasthAna cauda kahevAmAM Avela che. jemAM cothA guNasthAnathI caudamAM guNasthAna sudhInAM agiyAra guNasthAnavALAM unnatizIla- pragatizIla AtmasthAnamAM avasthita hoya che. zeSa 1 thI 3 guNasthAnavALA avanata AtmasthAnamAM hoya che. te 14 guNasthAnonuM svarUpa A prakAre che- paheluM mithyAtva guNasthAnaH- (1) je parabhava, punarjanma, karmasiddhAMta ane jIvanA anAdi astitvane mAnatA nathI. (2) aDhAra prakAranAM pA5, 25 kriyAo ane ATha prakAranAM karmanAM baMdha, udaya Adine mAnatA nathI. (3) je sudeva, suguru, sudharma, satzAstra--AgamanI zraddhA karatA nathI paraMtu svachaMdatA, svecchAe kudeva, kuguru, kudharma ane kuzAstromAM zraddhA kare che. (4) zrAvakanAM 12 vrata ane sAdhunAM pAMca mahAvratonI, samiti-guptinI temaja anya paNa jinAjJAnI samyaka zraddhA karatA nathI. (5) jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha, mokSa, A tattvonI tIrthaMkara bhagavAne prarUpela svarUpa pramANe zraddhA karatA nathI. (6) Izvarane saMsAranA kartA mAne che. (7) yajJa, havana, pazu-bali AdimAM dharma mAne che, anya paNa nAnI moTI hiMsAkArI sAvadha pravRttione, cha kAya jIvonI hiMsAvALI pravRttione dharma mAne che. (8) jinezvara bhagavaMta kathita siddhAMtathI ochI adhika ke viparIta prarUpaNA kare che. (9) anekAMtika siddhAMtane choDI dravya-bhAva ke nizcaya-vyavahAra vagere koI paNa ekAMtanA AgrahamAM paDI jAya che. sAta nayono vicAra karavAne badale durrayamAM paDI jAya che. vivekabuddhi choDI badhA nikSepone eka sarakhA mAnI le che. (10) kalaha, krodha ane raMjabhAvane dIrghakALa sudhI TakAvI rAkhe che. (11) koI paNa pApakRtyamAM ati Asakta, vRddha,lIna bane che arthAt lobha, parigraha, niMdA (para parivAda), mAyA, jUTha, corI ane jIvahiMsA Adi koI paNa pApakAryamAM tallIna banI jAya che. (12) je jinezvara bhagavaMto para ke tenA dharma para athavA tenA mArga para cAlatAM dharmaguruo para dveSa rAkhe che ItyAdi, uparokta dareka avasthAmAM rahela jIvone vyavahArathI mithyAtva guNasthAnavartI jANavA joIe. nizcaya daSTinI apekSAe mithyAtva mohanIya karmanI prakRtino udaya thavAthI ane udaya rahevAthI jIva mithyAtva guNasthAnamAM rahe che. A jIvanuM prathama guNasthAna che. temAM rahelA jIvonI apekSAe tenA traNa prakAra che :- (1) anAdi anaMta (2) anAdi sAMta (3) sAdi sAMta. anAdi anaMta abhavInI apekSAe che. anAdi sAMta bhavInI apekSAe che ane sAdi sAMta pratipAtI(paDivAI) samakitanI apekSAe che. tenI sthiti jaghanya aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa dezona ardhapudgala parAvartananI hoya che. A guNasthAnamAM maranArA ke AyuSya bAMdhanArA jIva cAra gatimAM bhramaNa kare che. A guNasthAnavartI jIva karmono vizeSa baMdha karatA rahe che. teo karmavRddhi ane saMsAravRddhi kare che. A guNasthAna pAMca anuttara vimAna sivAya saMsAranA badhAM jIvomAM hoI zake che. bIjuM sAsvAdana guNasthAna :- je jIve cothuM guNasthAna prApta karI lIdhuM che, tevA athavA tenAthI uparanA koI paNa guNasthAnavALA prathama guNasthAnamAM kahela koI paNa prakAranA vicAronI avasthA prApta kare athavA nizcayathI mithyAtvanA udayAbhimukha thAya tyAre te cothA Adi guNasthAnothI paDI prathama mithyAtva guNasthAnamAM jAya che. te samaye cothA Adi guNasthAnothI vyuta thaIne prathama guNasthAne pahoMcatAM vacce kSaNika kALamAM AtmAnI je avasthA hoya che, te ja bIjuM sAsvAdana guNasthAna che. jema ke vRkSa uparathI tUTeluM phaLa jamIna para paDe te pahelAM mArgamAM thoDo samaya vyatIta kare che, tevI avasthA bIjA ke guNasthAnanI samajavI joIe. A guNasthAnanI utkRSTa sthiti cha AvalikA jeTalI hoya che arthAt eka sekaMDanA hajAramAM bhAgathI paNa ochI sthiti hoya che. tethI A guNasthAnanuM astitva Ikacit mAtra che, je chadmasthone anubhavagamya nathI. A guNasthAna ekendriyomAM hotuM nathI. zeSa Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 kathAsAra jain beIndriya Adi asaMjJI paMcendriyamAM aparyApta avasthAmAM hoya che tathA saMjJIne paryApta aparyApta baMne avasthAmAM cAre gatimAM hoya che. trIje mizra guNasthAna :- samakita ane mithyAtvanA mizra pariNAmovALI AtmAnI avasthAne mizra guNasthAna kahevAmAM Ave che. jema ke zrIkhaMDa khATA-mIThA ema baMne svAdavALo hoya che. evI ja rIte A guNasthAnavALA jIvo jinezvara bhagavaMtanA dharmanI paNa zraddhA rAkhe che ane jinezvara bhagavaMtanA siddhAMtothI viparIta siddhAMtovALA dharmanI paNa zraddhA kare che. badhA dharmone satya ane suMdara mAne che. AvA bhoLA svabhAvavALA anabhijJa AtmAne A trIjuM guNasthAna hoya che. tenI sthiti jaghanya-utkRSTa aMtarmuhUrta arthAt 48 miniTathI ochA samayanI che. tyAra pachI AtmAnA te mizra pariNAma mithyAtvamAM athavA samakitamAM pariNamI jAya A guNasthAna mizra pariNAmavALuM hovAthI temAM jIva marato paNa nathI ane AyuSya paNa bAMdhato nathI. te saMjJI jIvone paryApta avasthAmAM ja hoya che. pAMca anuttara vimAnanA devomAM A guNasthAna hotuM nathI. ekendriya vikalendriyomAM paNa hotuM nathI. A guNasthAna anAdi mithyAtvIne AvatuM nathI paraMtu jeo ekavAra samakita prApta karI temAMthI gruta thaI gayA che evA jIvane ja A guNasthAna prApta thaI zake. cothe avirata samyagdaSTi gaNasthAna :- pahelAM guNasthAnamAM je AtmAnI avasthArUpa lakSaNa kahyAM che, te avaguNonI avasthAomAM nahIM rahenArA A guNasthAnane prApta kare che arthAt ukta avaguNothI viparIta guNovALI Atma avasthAne vyavahAranI apekSAe avirata samyagdaSTi guNasthAna kahe che. nizcaya daSTie darzanamohanIya karmanI traNa prakRti ane cAritramohanI anaMtAnubaMdhI krodha, mAna,mAyA, lobha; e cAra prakRtinA kSaya, upazama ke kSayopazama thavAthI jIvane A cothuM guNasthAna prApta thAya che. A guNasthAnavALAnI badhA prakAranI samaja ane daSTikoNa samyaka hoya che. tethI tene samyak daSTi kahe che. A guNasthAnavALA koI paNa prakAranA pratyAkhyAnanA bhAvomAM pariNata ke pragatizIla thatA nathI. phakta samyaka zraddhAna sudhI ja rahe che. tethI tenA samadaSTi guNanI sAthe avirata lAgavAthI tenuM paripUrNa nAma 'avirata samyakdaSTi' guNasthAna thAya che. A guNasthAnavALAne samyakatvI, samakitI, samadaSTi Adi paNa kahe che. A guNasthAnane guNanI mukhyatAe samyaktva athavA samakita paNa kahevAmAM Ave che. jema ke- ekavAra "samakita' AvI javAthI arthAt cothuM guNasthAna AvI javAthI jIva ardhapugala parAvartanathI vadhAre samaya saMsAramAM paribhramaNa karatA nathI. - A guNasthAnavALA jinezvara bhagavaMta bhASita badhAM siddhAMtomAM, jJAna, cAritra, kaparUpa badhAM pravartanomAM ane jIvAdi padArthomAM, samyak zraddhAnI AsthA rAkhe che, kathana/prarUpaNa satya kare che, hiMsA Adi pApa kRtyomAM ati Asakata banatA nathI. te pApajanaka pravRttiomAM, chakAya jIvonI AraMbhajanaka pravRttiomAM kyAreya paNa dharma mAnatA nathI. kaSAyo tathA kalezane dIrghakALa sudhI rAkhatA nathI. A guNasthAnamAM AyuSya bAMdhanAra jIva jaghanya A bhava sahita trIjA bhavamAM mokSe jAya che. utkRSTa 15 mAM bhave mokSe jAya che. A guNasthAna cAre ya gatinA saMzI jIvonA aparyApta-paryApta baMnemAM hoya che. nizcaya daSTie A guNasthAnamAM sAta prakRtionA kSaya AdinA aneka vikalpa hoya che. kSaya Adino artha A pramANe che- 1. kSaya- te prakRtinI AtmAmAMthI sattA(astitva) samApta thaI javI. 2. upazama- te prakRtino kaMIka udaya aTakI javo, sattAmAM avaruddha rahevuM. 3. kSayopazama- te prakRtino pradezodaya thavo, vipAkodaya aTakavo. athavA te prakRtino kaMIka udaya ane kaMIka upazama(anudaya) hoya tene paNa kSayopazama kahevAya che. banne paribhASA upayogI che. 4. udaya - te prakRtino vipAkodaya thavo te udaya kahevAya che. punazca:- 1. kSaya-sarvathA kSaya. 2. upazama-sarvathA anudaya 3. kSayopazama- pradezodaya. 4. udaya-vipAkodaya. - sAta prakRtionA kAraNe thatAM vikalpo A prakAre che1. sAta prakRtiono kSaya- lAyaka samakita. 2. sAta prakRtiono upazama-upazama samakita. 3. 6no kSaya, 1 no udaya-kSAyika vedaka. 4. 6 no upazama, 1 no udaya-upazama vedaka 5. 6 no kSayopazama, 1 no udaya-kSayopazama samakita 6. 5 no kSayopazama, 1 no upazama,1 no udaya-kSayopazama samakita. 7. 4 no kSayopazama, 2 no upazama, 1 no udaya-kSayopazama samakita. 8. 4 no kSaya, 3 no kSayopazama 9. 5 no kSaya, 2 no kSayopazama 10. 6 no kSaya, 1 no kSayopazama 11. 4 no kSaya, 2 no kSayopazama,1 nuM vedana (sUkSma) 12. 5 no kSaya, 1 no kSayopazama, 1nuM vedana (sUkSmatara). kramAMka 8 thI 12 nA pAMca bhAMgA lAyaka samakitanI pUrvabhUmikAnA che. temAM anaMtAnubaMdhI catuSkano niyamathI sarvathA kSaya hoya che. saMkSiptamAM A badhA bhAMgAno traNa samakitamAM samAveza thAya che. tyAre uparanA trIjAthI 12 mA sudhInA badhA bhAMgAno kSayopazama samakitamAM samAveza thaI jAya che arthAt sAtano kSaya ke sAte ya upazama na hoya tyAre te badhA kSayopazama samakitanI kakSAnA ja che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 110 A guNasthAnavartI jIva naraka tiryaMcanuM AyuSya bAMdhatA nathI. deva athavA manuSya ema be gatinuM AyuSya bAMdhI zake che arthAt A guNasthAnavALA nArakI- devatA phakta manuSyanuM ane tiryaMca tathA manuSya phakta devatAnuM ja AyuSya bAMdhe che ane cothA guNasthAnavartI manuSya-tiryaMca vaimAnika jAtinA devonuM ja AyuSya bAMdhe che, bhavanapati,vyaMtara ane jyotiSI e traNa jAtinA devonuM AyuSya bAMdhatA nathI. A guNasthAnavALA strIveda ane napuMsakavedano paNa baMdha karatA nathI, phakta puruSaveda ja bAMdhe che. sthAnanI sthiti jaghanya aMtarmaharta utkRSTa sAdhika 33 sAgaropamanI che. (60 sAgaropama kaheva zramayakta che.) eTalA samaya pachI A guNasthAna badalI jAya che arthAt te jIva pAMcamA vagere guNasthAnamAM upara caDe che athavA nIcenAM guNasthAnomAM paDe che. eka bhavamAM A guNasthAna hajAro vAra AvI zake che ane aneka bhavomAM asaMkhyavAra AvI zake che. kSAyika samakita eka ja vakhata Ave che. te AvyA pachI manuSya koI paNa AyuSya bAMdhato nathI ane te ja bhavamAM mokSe jAya che. jo manuSyane kSAyika samakita AvyA pahelAM cAre gatimAMthI koI gatinuM AyuSya baMdhAI gayuM hoya to te gatimAM javuM ja paDe che. naraka-devagatimAM gayelA kSAyika samakitI pharI manuSyano bhava prApta karI mokSe jAya che. manuSya-tiryaMcanuM AyuSya bAMdhelA jIvo marIne te gatiomAM jAya che, tyAra pachI devagati ane tenA pachI manuSya thaI mokSe jAya che. paraMtu te bhavo daramyAna te kSAyika samakita badalAtuM nathI arthAt ekavAra te prApta thayA pachI mokSaparyata sadA zAzvata rahe che. A samakita mAtra manuSya gatimAM ja Ave che, anya traNa gatimAM AvatuM nathI, AvyA pachI koI paNa gatimAM rahI zake che. ' upazama samyakatva jIvane eka bhavamAM utkRSTa be vAra ane aneka bhavomAM kula pAMca vAra ja AvI zake che. kSayopazama samakitanI apekSAe ja A guNasthAna eka bhavamAM hajAro vAra ane aneka bhavomAM asaMkhya vAra Ave che. ' upazama samakitavALA ja mithyAtvamAM jatI vakhate bIjA gaNasthAnano sparza kare che. kSayopazama samakitavALA to chaThThA. pAMcamA, cothA guNasthAnethI sIdhAM mithyAtva guNasthAne jaI zake che ane 7mA, 8mA, 9mA, 10mA, 11mAM guNasthAna- vALA sIdhAM cothA guNasthAne jaI zake che. pAMcame dezavirata (zrAvaka) guNasthAna :- koI paNa samyakatvavALo jIva jyAre sabhyazraddhAnI sAthe vrata pratyAkhyAnanI rucivALA hoya che athavA vrata pratyAkhyAna dhAraNa kare che, pApono dezataH tyAga kare che, tene vyavahArathI pAMcamuM dezavirata guNasthAna prApta thAya che. A guNasthAnavALAne zrAvaka ke zramaNopAsaka kahevAya che. nizcaya daSTie mohanIya karmanI apratyAkhyAna kaSAya catuSka rUpa cAra prakRtino kSaya, upazama ke kSayopazama thavAthI A guNasthAna prApta thAya che arthAt sAta prakRti cothA guNasthAne kahI che, te sahita kula agiyAra prakRtino kSaya, upazama ke kSayopazama thavAthI A guNasthAna Ave che. A guNasthAnavALAmAM cothA guNasthAnavALA badhAM lakSaNa hoya che. vizeSamAM tenAmAM vratadhAraNa athavA pratyAkhyAna rucino vikAsa hoya che, zrAvakanAM 12 vratomAMthI anukULatA anusAra eka yA aneka athavA badhAM vratone dhAraNa kare che. AgaLa vadhIne te zrAvakanI 11 pratimA dhAraNa kare che. traNa manorathanuM ciMtana kare che. rojanA 14 niyama dhAraNa karIne sAmAyika kare che. mahInAmAM ochAmAM ochA cha pauSadha kare che. jIva ajIva Adi tattvonA jJAtA bane che. kramazaH aneka zAstromAM ane jinamatamAM vizArada-kovida-bahuzruta thaI devo sAthe paNa vAda vivAda karI vijaya prApta karavA yogya thaI zake che. potAnA dharmamAM evI daDha AsthAvALA bane che ke deva dAnavanI saMpUrNa zaktithI yukta kaSTa sahevA chatAM vicalita thatA nathI. A guNasthAnavartI jIva potAnA jIvanamAM dIkSA levAno sadA manoratha rAkhe che. dIkSA lenAranA hArdika sahayogI thAya che, dIkSita zramaNa nigraMthonA hArdika svAgata bhakti vinaya vaMdanA kare che ane tenI paryapAsanA sevA kare che. bhakti ane utsAhathI temane saMyama yogya kalpanIya AhAra, pANI, vastra, pAtra, auSadha, bheSaja, makAna, pATa AdinuM nirdoSa dAna daIne pratilAbhita kare che. zramaNa nigraMthone joIne ja, tenA darzana thatAM ja tenA AtmAmAM prasannatAnI lahera vyApI jAya che. tethI A guNasthAnavALAne zramaNa+upAsaka U zramaNopAsaka evuM sArthaka nAma ApeluM che. A guNasthAnamAM maravAvALA ke AyubaMdha karavAvALA kevaLa vaimAnika deva rUpa devagati ja prApta kare che, anya koI paNa gati ke daMDakamAM jatA nathI. vaimAnikamAM paNa 12 devaloka ane 9 lokAMtikamAM ja jAya che. A guNasthAna jIvane eka bhavamAM utkRSTa aneka hajAravAra ane ATha bhAvamAM paNa utkRSTa aneka hajAravAra AvI zake che arthAt teTalIvAra te guNasthAna Ave ane jAya tevuM thaI zake che. A guNasthAna chUTavAnA aneka rastA che- (1) uparanA guNasthAnomAM javuM (2) mithyAtvaAdi rUpe nIce javuM (3) AyuSya pUrNa thavAthI svataH A guNasthAna chUTI javuM ane cothA guNasthAnane prApta karavuM. AyuSya samApta thavAthI A guNasthAnavALA devalokamAM jAya che ane tyAM pAMcamA Adi uparanA guNasthAnono svabhAva na hovAthI svAbhAvika cothuM guNasthAna AvI jAya che. A guNasthAnanI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa dezona karoDa pUrva varSonI hoya che arthAta AkhA bhava sadhI niraMtara paNa A guNasthAna rahI zake che. manuSya ane tiryaMca ema be gatimAM ja saMjJI jIvonA paryAptamAM A guNasthAna hoya che. tiolokanA aDhI dvIpamAM manuSya, tiryaMcone A guNasthAna hoya che ane aDhI dvIpanI bahAra mAtra saMjJI tiryaMca paMcendriyane ja hoya che. manuSyanI apekSAe A guNasthAnavALA lokamAM saMkhyAta hoya che ane tiryaMcanI apekSAe asaMkhya hoya che. A guNasthAnamAM AyuSya bAMdhanArA ke maranArA ochAmAM ochA traNa bhava(vartamAna bhava sahita) ane utkRSTa 15 bhava karIne mokSe jAya che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 111 kathAsAra chaThuM pramatta saMyata guNasthAna :- je manuSya bhAvapUrvaka saMyama svIkAre che, jinazAsanamAM pravrajita thAya che, muni bane che ane | uttarottara saMyama guNono vikAsa karatAM bhagavadAzAnuM pAlana kare che, tene vyavahAranI apekSAe A chaThTha guNasthAna prApta thAya che. nizcaya daSTie pUrvokta 11 prakRti ane pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya catuSka ema kula 15 prakRtino kSaya, upazama ke kSayopazama thavAthI A guNasthAna prApta thAya che. vyavahAranI apekSAe cothA guNasthAnamAM batAvelA badhA guNothI to teo saMpanna hoya ja che paraMtu te guNonA abhAvamAM A guNasthAna ke uparanA koI paNa guNasthAna rahetA nathI. A guNasthAna ane tyAra pachInA badhA guNasthAna mAtra manuSyagatimAM ja hoya che. zeSa traNa gatimAM hotAM nathI. eka jIvane A guNasthAna adhikatama ATha bhavamAM AvI zake che. eka bhavamAM A guNasthAna seMkaDovAra AvI zake che ane ATha bhavomAM paNa seMkaDovAra AvI zake che. A guNasthAnamAM AyuSya bAMdhanArA ane maranArA vaimAnika devanAM 35 sthAnomAM utpanna thaI zake che, anyatra kyAMya paNa utpanna thatA nathI. A guNasthAnamAM jIva jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa dezona karoDa pUrva varSa sudhI sthira rahI zake che. guNasaMpanna jaina zramaNa ane zramaNIo A guNasthAnanA adhikArI hoya che. zarIra saMbaMdhI pramAdarUpa pravRttiothI yukta hovAnA kAraNe A guNasthAnanuM nAma "pramatta saMvata" che. te pravRttio A prakAre che- gocarI lAvavI, AhAra karavo, maLamUtra tyAgavA, sUI javuM, vastra pAtrAdi upakaraNonuM ane zarIranuM parikarma, suzruSA karavI Adi munijIvananA pramAdo che. anya madya, nindrA, niMdA, viSaya, kaSAya ane vikathA vagere munijIvanane yogya ja nathI; tene ahIM samajavA nahIM. jIvane A guNasthAna jyAre paNa Ave che, tyAre sAtamA guNasthAne thaIne ja Ave che. koI paNa guNasthAnavALA sIdhA ahIM AvatA nathI. A guNasthAna- vALA pAMca mahAvrata, pAMca samiti, traNa gupti, rAtribhojanano tyAga ane anya aneka bhagavadAzAonuM pAlana kare che. saMpUrNa 18 pAponA tyAgI hoya che. koI paNa pApakAryanI, sAvadhakAryanI, chakAya jIvonI hiMsAmUlaka pravRttionI preraNA ke prarUpaNA paNa karatA nathI. traNa karaNa traNa yogathI dareka nAnI moTI sAvadha pravRttiono tyAga kare che. sadA saraLa, niSkapaTa rahe che, yathAsamaya svAdhyAya dhyAnamAM sadA prayatnazIla rahe che. sAtamuM apramatta saMyata guNasthAna :- chaThThA guNasthAnamAM jaNAvelAM badhAM lakSaNothI yukta jIva jyAre zarIra ane upakaraNa saMbaMdhI pramAda pravRttio kare nahIM athavA pravRtti hovA chatAM bhAvathI nispRha rahe che, tapa, svAdhyAya, dhyAna ane AtmaciMtanamAM lIna thAya che, AhArasaMjJA AdithI rahita thAya che, mAtra AtmalakSI pariNAmomAM varte che, tyAre te zramaNamAM A sAtamuM apramatta saMyata guNasthAna hoya che. nizcaya daSTie temAM uparokta 15 prakRtionA kSaya Adi chaThThA guNasthAnanI jema ja rahe che. jIvane saMyamabhAvamAM pravezatAM ja sarvaprathama A guNasthAnanI prApti thAya che. tyAra pachI ja chaThThA ke AThamA guNasthAne jAya che arthAtu e saMyamanuM pravezadvAra che. A guNasthAna vyavahArathI zramaNadharma svIkAra karanAramAM hovA uparAMta kadAcit gRhasthaliMgamAM ane anya matAvalaMbInA liMga-vezabhUSAmAM paNa bhAvathI hoI zake che. A guNasthAnanI sthiti prAraMbhamAM Ave tyAre jaghanya aMtarmuhUrtanI hoya che ane punaH Ave tyAre jaghanya 1 samaya utkRSTa aMtarmuhUrtanI hoya che. eka bhavamAM A guNasthAna seMkaDo, hajArovAra AvI-jaI zake che arthAt chaThThA guNasthAne hajArovAra Ava-jA kare che. A guNasthAnamAM AyuSyabaMdhano prAraMbha karavAmAM Avato nathI. chaThThA guNasthAnamAM prAraMbha karyo hoya te ahIM pUrNa karI zakAya che, e mAM AyabaMdha kare che. A gaNasthAnamAM jIva maraNa pAme to gati kevaLa vaimAnikanI ja hoya che. te chaThThA gaNasthAna pramANe ja che. A guNasthAnavALA marIne pAMca aNuttara vimAnamAM paNa jaI zake che, chaThThA guNasthAnamAM maranAra tyAM jaI zakatA nathI. A guNasthAna paNa utkRSTa ATha bhavamAM ja AvI zake che. A guNasthAna- vALA chaThThA guNasthAnathI nIce jatAM nathI. paraMtu AyuSyapUrNa thAya to sIdhA cothe guNasthAne jaI zake che. AThame nivRtti bAdara guNasthAna :- A guNasthAna nizcaya daSTie ja Ave che. vyavahAra daSTie sAta guNasthAna ja jANavAmAM Ave che. mATe zukladhyAna ane apUrvakaraNa-guNazreNI prAraMbha karavAthI A guNasthAnanI prApti thAya che. mohanIyanI jeTalI paNa prakRti sAtamA guNasthAna sudhI kSayopazamamAM hoya che, te ahIM parivartita thaI jAya che arthAtu A guNasthAnamAM mohanIya karmanI prakRtiono kSaya ke upazama ja rahe che, kSayopazama thato nathI, raheto paNa nathI. tethI ja A ane tyAra pachInA guNasthAnomAM kSayopazama samakita hotuM nathI, upazama ane kSAyika e be ja samakita hoya che. tethI ahIM cAritra mohanIya karmanI apekSAe be zreNIo hoya che. (1) upazama zreNI (2) kSapakazreNI, upazama zreNI karanArA yathAyogya prakRtiono upazama karatAM karatAM agiyAramA guNasthAna sudhI jAya che ane kSapaka zreNI karanArA yathAyogya prakRtiono pUrNa kSaya karatAM kramazaH upara caDe che paraMtu agiyAramAM guNasthAnane choDI sIdhA bAramA guNasthAnamAM jAya che. A guNasthAnamAM dharmadhyAna ja AgaLa vadhIne zukladhyAnamAM parivartita thaI jAya che arthAt A guNasthAnathI zukladhyAnano prAraMbha thAya che. A guNasthAnamAM rahelA jIvanA hAsya, rati, arati, bhaya, zoka ane jugupsA; A cha mohanIyanI prakRtiono yathAkrame kSaya athavA upazama thAya che. kSapakazreNI prAraMbha karavAvALA te ja bhavamAM mukta thAya che ane upazama zreNI karavAvALA te ja bhavamAM mukta thatA nathI paraMtu zreNIthI paDe che, sAtamA vagere koI paNa guNasthAne pahoMcI tyAMnI gati meLavI le che. A guNasthAnamAM ane AgaLanAM Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo guNasthAnomAM AyubaMdha thato nathI, mRtyu thaI zake che. A guNasthAnamAM maranArA pAMca anuttara vimAnamAM ja jAya che. A guNasthAnamAM kALa karanArA jaghanya trIjA bhavamAM ane utkRSTa 15 mA bhavamAM mokSe jAya che. A guNasthAnamAM kALa na kare to koI jIva nIcenA guNasthAne paDe to utkRSTa dezona adbhu pudgala parAvartana jeTalo anaMtakALa paNa saMsAramAM rahI zake che. A guNasthAna eka bhavamAM utkRSTa cAra vakhata ane traNa bhavomAM utkRSTa nava vakhata AvI zake che. A guNasthAnavALA prathamavAra to caDatI vakhate navamA guNasthAne ja jAya che, pAcho paDatI vakhate sAtame paNa jaI zake che, anya koI guNasthAne sIghA jatAM--AvatAM nathI, kyAre ya paNa kALa kare to te samaye sIdhA cothA guNasthAne jaI zake che. AThamA guNasthAnanuM svarUpa to spaSTa samajAya tevuM che, paraMtu A guNasthAna ane navamA guNasthAnanA nAmothI matalaba samajavA lAgIe to keTalAka prazno ane samAdhAna UbhA thAya che. te sUkSmatAmAM sAmAnya pAThakoe javAnI jarUra nathI. vAstavamAM e baMnenAM nAma kharekhara paraMparAmAM kyAre ya lipi pramAdanA doSathI ADAM avaLAM thaI gayA hoya evI saMbhAvanA che. tethI nAmanA vivAdamAM paDavuM na joIe. A guNasthAnanA prAraMbhamAM kSayopazama samakita samApta thaI jAya che ane samakita mohanIyano udaya paNa aTakI jAya che. tyAra pachI yathAkrame hAsyAdi cha prakRtiono udaya aTakavAthI jIva AgaLa vadhe che. navamuM anivRtti bAdara guNasthAna :- hAsyAdi cha prakRtionA pUrNa kSaya athavA upazama thavAthI jIva A guNasthAnamAM praveza kare che ane ahIM rahelo jIva traNe ya veda ane saMjvalananAM krodha, mAna, mAyAnA udayane anukramathI roke che arthAt teno kSaya athavA upazama kare che. aMte saMjvalana mAyAno udaya aTakavAthI A guNasthAnavALA jIva dasamA guNasthAnamAM praveza kare che. zeSa A guNasthAnanuM varNana AThamA guNasthAna pramANe samajI levuM. nAma pramANe karavAmAM AvatI paribhASA- nivRtti bAdara AThamA guNasthAnamAM upazamaka ane kSapaka baMne prakAranA jIvo che temAM je samasamayavartI hoya che te jIvonAM pariNAmomAM bhinnatA rahe che. te bhinnatAne sUcavavA mATe 'nivRtti' zabda no prayoga karavAmAM Avyo che. navamA anivRtti bAdara guNasthAnamAM AvanAra samasamayavartI jIvonAM pariNAmomAM bhinnatA hotI nathI, te sUcavavA mATe 'anivRtti' zabdano prayoga karela che. banne guNasthAnomAM bAdara kaSAya hoya che, mATe bAdara zabda rAkhavAmAM Avyo che. A prakAre A banne guNasthAnonAM nAma nivRtti bAdara ane anivRtti bAdara samajI zakAya che. dasamuM sUkSma saMparAya guNasthAna H saMparAyano artha che kaSAya. ahIM mAtra saMjvalana lobha bAkI rahe che. zeSa saMjvalana krodha mAna mAyAno udaya samApta thavAthI jIva navamA guNasthAnethI dasamA guNasthAnamAM praveza kare che. dasamA guNasthAnamAM aMtima samaya sudhI saMjvalananA lobhano udaya rahe che, tyAra pachI upazama zreNIvALA teno upazama karIne agiyAramA guNasthAnamAM praveza kare che. A guNasthAnanI sthiti gati Adi saMpUrNa varNana AThamA guNasthAna pramANe che. vizeSatA e che ke A guNasthAnavALA upara be guNasthAnamAM jaI zake che- agiyArame ane bArame. nIce mAtra navame jaI zake che ane kALa kare to cothe guNasthAne jAya che. A guNasthAna jIvane utkRSTa traNa bhavomAM AvI zake che. eka bhavamAM utkRSTa cAra vAra ane traNa bhavomAM utkRSTa nava vAra AvI zake che. je bhavamAM mokSe jAya che te bhavamAM to eka ja vAra Ave che. 112 AThamA, navamA ane dasamA guNasthAne pariNAma hAyamAna ane vardhamAna baMne prakAre hoya che. zreNIthI paDavAvALAnI apekSAe hAyamAna ane zreNI caDhanArAnI apekSAe vardhamAna pariNAma hoya che. A guNasthAnavALAmAM 4 jJAna+3 darzana U 7 hoI zake che paraMtu upayoga mAtra jJAnopayoga sAkAropayoga ja hoya che. agiyAramuM upazAMta moha gaNasthAna :- : saMjvalana lobha upazama thavAthI saMpUrNa mohanIya karmano udaya samApta thaI jAya che. tyAre upazama zreNIvALA dasamA guNasthAnavartI jIva agiyAramA guNasthAnamAM praveza kare che. mAtra aMtarmuhUrta jeTalA samayane mATe ja, lobhano upazama karI zakAya che. tethI A guNasthAnavALA lobhano upazama samApta thavA para arthAt sthiti pUrNa thavA para punaH udayAbhimukhI thavAthI dasamA guNasthAnamAM praveza kare che. A guNasthAnavALA AgaLa bAramA guNasthAne jatA nathI. A guNasthAnavALAne moha, rAga, dveSa nahIM hovAthI vItarAga paNa kahevAya che, tenuM pUrNa nAma upazAMta moha vItarAga kahevAmAM Ave che. A guNasthAna eka bhavamAM be vAra ane utkRSTa be bhavamAM cAra vAra AvI zake che. A guNasthAnamAM upazama samakita ane kSAyika samakita baMne hoI zake che. tenA cAritrane yathAkhyAta cAritra kahe che. zeSa varNana pUrva guNasthAna pramANe che. ahIM agiyAra guNasthAnomAM mohakarmanI apekSAe vicAra karavAmAM Avyo che, anya karmono paNa yathAyogya udayavicAra anyatrathI jANI levA joIe. ahIM agiyAramA guNasthAne mAtra sAtA vedanIya karma sivAya badhAM karmano baMdha aTakI jAya che. sAtA vedanIya karma paNa mAtra be samayanI sthitinuM bAMdhe che, je baMdha nAma mAtrano ja che. A guNasthAnamAM phakta avasthita pariNAma rahe che. A guNasthAnanI samayamaryAdA pUrI thayA bAda hAyamAna pariNAma thAya che, tyAre dasamuM guNasthAna zarU thaI jAya che. paraMtu A guNasthAnanI sthitimAM hAyamAna pariNAma hotAM nathI. bAramaM kSINa moha gaNasthAna :- dasamA guNasthAne rahelA kSapaka zreNI- vALA jIva, saMjvalananA lobhano kSaya thavAthI, mohanIya karmanI badhI ja prakRti kSaya thaI javAthI A bAramA guNasthAnamAM praveza kare che tethI tene kSINamoha guNasthAna kahe che. A guNasthAnane aMte jIva jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya; e traNa ghAtI karmono kSaya kare che. A guNasthAnanI jaghanya utkRSTa aMtarmuhUrtanI sthiti hoya che. eka samayanI sthiti hotI nathI. A guNasthAne koI jIva marato nathI. ahIM mAtra vardhamAna pariNAma ja hoya che. hAyamAna ane avasthita pariNAma hotAM nathI. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 113 kathAsAra terama sayogI kevaLI guNasthAna :- bAramA guNasthAnanA aMtima samaye traNa karma kSaya thavAthI kevaLajJAna kevaLadarzana pragaTa thAya che. tyAre jIvane A teramuM guNasthAna prApta thAya che. A guNasthAnavALA sarvajJa sarvadarzI kahevAya che. tenI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa dezona karoDa pUrvanI hoya che. temAM apekSita mana, vacana, kAyAnA yoga pravarte che, tethI tene sayogI kevaLI guNasthAna kahe che. A gaNasthAnamAM sAmAnya kevaLI ane tIrthakara kevaLI baMne hoya che. vadhAre AyuSyavALA kevaLajJAna paryAyamAM vicaraNa kare che. mahata mAtra AyuSya bAkI rahe tyAre kevaLInuM AyojIkaraNa thAya che, jemAM mukta thavA pahelAMnI prakriyAo zarU thAya che, jema ke- javAbadArInA kartavya purAM karavAM, bIjAnI javAbadArInA kArya temane sopavA, jarUra hoya to kevaLI samuAta karavo, pATa Adi yathAsthAne pahoMcADavA, pachI yoga nirodha karavo, jemAM kramazaH mana, vacana, kAyAnA yogono nirodha karavo, zaileSI avasthA prApta karavI; e badhI avasthAo A guNasthAnamAM hoya che. zeleSI avasthA ane yoga nirodha jyAre pUrNa thAya che tyAre jIvanA 13 mAM guNasthAnano samaya pUro thaI jAya che. A guNasthAnamAM prAyaH avasthita pariNAma ja rahe che paraMtu aMtima samayanA aMtarmuhUrtamAM pariNAma vardhamAna hoya che, jemAM yoganirodha thAya che. caudama ayogI kevalI guNasthAna - teramA guNasthAnanA aMtima aMtarmuhUrta samayanI prakriyAomAM yoganirodha kriyA ane zaileSI avasthA pUrNa thatAM jIva 14 mA guNasthAnamAM praveza kare che. A guNasthAnamAM zarUAtathI ja zarIranA 2/3 bhAgamAM Atmapradeza avasthita thaI jAya che. zarIramAM tenuM kaMpana paNa baMdha thaI jAya che. zvAsozvAsa kriyA paNa baMdha thaI jAya che. A guNasthAne mAtra vardhamAna pariNAma hoya che. pAMca laghu akSara uccAraNa jeTalA samayanI tenI sthiti che (a, I, u, sTa, lU e pAMca laghu akSara che). sthiti pUrNa thatAM aMtima samaye aghAtikarmono kSaya karI jIva saMpUrNa karmarahita, niraMjana, nirAkAra, paramAtma svarUpane prApta kare che. mukta thatAM jIva,cAra karmanI nirjarA karatAM, traNa zarIrone choDatAM Rju zreNIe, asparza gatie sAkAropayogamAM vartatAM siddha thAya che. tyAre jIva 14 mA guNasthAnane paNa choDI AtmasvarUpI siddha avasthAmAM sadAne mATe sAdi anaMta sthitimAM lokAgre avasthita thAya che. te siddhonA Atmapradeza aMtima zarIranA 2/3 bhAganI avagAhanAe zarIra saMsthAnanA ghanarUpe avasthita rahe che. vizeSa jJAtavya : A 14 guNasthAnonuM sAmAnya svarUpa pUrNa thayuM. pamA ArAnA A vartamAna samaye 14 guNasthAnomAMthI 7. guNasthAno jIvomAM thaI zake che. 8mAthI uparanAM badhAM guNasthAno atyAranA janmelA manuSyomAM hotA nathI evo kAla svabhAva che. agiyAramA guNasthAne caDelA jIvono vadhAre saMsAra bAkI hoya to cAre gatimAM anaMtAnaMta bhava karI zake che. ArAdhaka thavAvALA jIvo utkRSTa paMdara bhavathI vadhAre karatA nathI, ane jaghanya trIjA bhave paNa mokSe jAya che. A guNasthAnavALA koI tarata ja pahelA guNasthAnamAM jAya che. koIka vacamAM ja rokAI jAya che. A guNasthAne kALa karavAvALA niyamathI aNuttara vimAnamAM ja jAya che ane tyAM tetrIza sAgaropamanI sthiti ja prApta kare che. A guNasthAnamAM kALa karanArA jIvo niyamA ArAdhaka hoya che mATe naraka tiryaMcamAM kyAre ya jatA nathI. temaja pAMcamAthI dasamA sudhInA guNasthAnamAM kALa karavAvALA jIvo paNa niyamA ArAdhaka hoya che te jIvo paNa naraka tiryaMcamAM kyAre ya jatA nathI ane utkRSTa paMdara bhavathI vadhAre saMsAramAM cothA guNasthAnamAM AyuSyano baMdha karavAvALA jIvo mATe paNa e ja upara kahela niyama che. paraMtu cothA guNasthAnamAM kALa karanAra mATe evo niyama lAgato nathI. jo A guNasthAnamAM maranAra kSAyika samakitavALA hoya to trIjA ke cothA bhave niyamathI mokSe jAya che. cothA guNasthAnanA upazama samakitavALA jIvo mATe be mata che. (1) te niyamathI pahelA guNasthAnamAM jAya che. (2) upazama samakitathI kSayopazama samakitamAM cAlyA jAya che. A baMne mAnyatAo apekSAthI cAle che. AgamathI ciMtana karatAM upazama samakitanI baMne avasthAo svIkAra karavA yogya che arthAt upazama samakitavALA jIva mithyAtvamAM paNa jAya ane kSayopazama samakitamAM paNa jaI zake che. naMdI sUtra prastAvanA :-naMdIsUtra aMgabAhya ane utkAlika sUtra che. vartamAnamAM aMgabAhyanA vividha vibhAga pracalita che. yathA- upAMga, cheda, mULasUtra ityAdi. jemAM naMdI sUtra cAra mULa sUtromAM gaNAya che. A sUtramAM mukhyataH pAMca jJAnanuM tAttvika ane vistRta varNana che. jJAna mokSamArganuM mukhya aMga che. tethI jJAnanA varNanayukta A sUtrane mULa sUtromAM mAnavAmAM Avela che. jJAna AtmAne vAstavika AnaMda Ape che. tethI A sUtranuM naMdI eTale AnaMda ApanAruM , e sArthaka nAma che. racanAkAra A sUtranI racanA devavAcaka zrI devardhvigaNi kSamAzramaNa karI che. teo AcArya zrI duSyagaNinA ziSya hatA. teoe samasta jenAgamone vIra saMvata 980 mAM lipi baddha karAvyA hatA. naMdI sUtranI racanAnA samaye teo upAdhyAya pada para hatA. zAstra lekhananA samaye teo AcArya pada para hatA. e samaye bhASA zailImAM upAdhyAya pada mATe vAcaka zabdano prayoga thato hato ane AcArya pada mATe gaNi zabdano prayoga karavAmAM Avato hato. temaja yugapradhAna mATe kSamAzramaNa zabdano prayoga thato hato. ataH naMdI sUtranA racayitA deva vAcaka ja sUtra lekhana karAvanArA devardhvigaNi kSamAzramaNa hatA. viSaya:- naMdI sUtranA prAraMbhamAM 50 gAthAomAM tIrthakara, saMgha ane bahuzruta yugapradhAna pUrvadharonI stuti guNagrAma tathA vinaya bhakti ane vaMdanA karela che. pazcAt bheda-prabheda yukta pAMca jJAnanuM vistRta varNana che. aMtamAM dvAdazAMgIno paricaya ApavAmAM Avyo che. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo parimANa :- A sUtramAM vibhAga, adhyayana, uddezaka Adi kaMI nathI. A tenI svayaMnI alaga vizeSatA che. upalabdha A sUtrane 700 zloka pramANa mAnavAmAM Ave che. vAstavamAM gaNatarI karavAthI 646 bloka thAya che. A prakAre jJAta thAya che ke lekhanakALamAM apekSAe anumAnathI zloka saMkhyA aMkita karavAmAM AvI che. je paraMparAthI Aja sudhI te ja rUpe mAnya karavAmAM Ave che. 114 naMdI no sArAMza stuti guNagrAma :- (1) jagataguru, jagatanAtha, jagatabaMdhu, jagatapitAmaha, saMpUrNa carAcara prANIonA vijJAtA aMtima tIrthaMkara prabhu mahAvIrano jaya ho. (2) jagatamAM bhAva udyota karavAvALA, deva dAnavothI vaMdita, badhA karmothI mukta, evA prabhu vItarAga bhagavAna mahAvIranA zAsananuM kalyANa ho. (3) (1) nagaranI upamAvALA, (2) cakranI upamAvALA, (3) rathanI upamA- vALA, (4) kamaLanI upamAvALA, (5) caMdranI, (6) sUryanI (7) samudranI (8) merunI upamAvALA mahAsaMghano sadA jaya ho ane evA guNasAgara saMghane vaMdana ho. (4) Adi tIrthaMkara RSabhadevathI laI carama tIrthaMkara bhagavAna vardhamAna svAmI tathA samasta gaNadharone vaMdana ho. (5) nirvANa mArganA patha pradarzaka, saMpUrNa padArthonuM samyag jJAna karAvanArA, kudarzana-mithyAmatanA madane naSTa karanArA, evA jinendra bhagavAnanuM zAsana jayavaMta ho. (6) bhagavAnanA zAsanane gatimAna rAkhanArA evA paTTadhara ziSya tathA kAlikazruta ane enA artha paramArtha(anuyoga) ne dhAraNa karanArA bahuzrutone (jJAnIne) vaMdana namaskAra ho. jemAM (1) sudharmA svAmI (2) jaMbUsvAmI baMne mokSagAmI che. zeSa devaloka- gAmI bahuzruta bhagavaMta che. teo A pramANe che- (3) prabhava (4) zayaMbhava (5) yazobhadra (6) saMbhUti vijaya (7) bhadrabAhu (8) sthUlIbhadra (9) mahAgiri (10) suhastI (11) balissaha (12) svAti (13) zyAmArya (14) zAMDilya (15) samudra (16) maMgU (17) dharma (18) bhadragupta (19) vaja (20) rakSita (21) nandila (22) nAgahasti (23) revatInakSatra (24) brahmadIpikasiMha (25) skaMdilAcArya (26) himavaMta (27) nAgArjuna (28) goviMda (29) bhUtadeiza (30) lohitya (31) dUSyagaNI. e sivAya bIjA paNa je kAlika zrutanA artha-paramArtha ne dhAraNa karanArA anuyogadhara zramaNa thayA che te sarvane praNAma karIne jJAnanI prarUpaNA karuM chuM. uparokata nAmo, na to ekAMta guru paraMparAnA che, na sthavira paraMparAnA che, na to pATa paraMparAnA che paraMtu sarve nAmo saMmizrita che. mukhyatve yugapuruSa, prasiddhi prApta, anuyogadharonA nAma smaraNa karIne sUtrakAre zeSa sarva anuyogadharone aMtimagAthAmAM praNAma--vaMdana karyA che. TippaNI :-aMtima nAma anuyogadhara dUSyagaNinuM che. svayaMnuM nAma paNa sUtrakAre mULa pAThamAM rAkhyuM nathI. TIkAkAra cUrNikAre spaSTa karyuM che ke dRSyagaNinA ziSya devavAcaka devagiNi kSamAzramaNa A stutinA racanAkAra che tathA teo ja A sUtranA raciyatA che. yogya ayogya zrotAonA cauda daSTAMta H (1) apariNAmI : mudgazaila eTale majabUta paththara. jema cIkaNA goLa paththara para satata sAta divasa ane rAta puSkalAvarta megha varasyA pachI paNa te aMdarathI bhIMjAto nathI. tema lAkha prayatna karyA pachI paNa jenA hRdayamAM zikSA utaratI nathI; tevA zrotAo zAstra, zikSA, upadeza ke vacana zravaNa karavA mATe ayogya che. (2) pANInA ghaDA cAra prakAranA hoya che- (1) upa2thI mukha para phUTelA (2) vacamAMthI phUTelA (3) nIcethI phUTelA (4) akhaMDa. A cAra prakAromAMthI pANI dhAraNa karavA mATe cothA prakArano ghaDo zreSTha che. bAkI traNa prakAranA ghaDA pANI dhAraNa karavA mATe ayogya che. eja pramANe je zrotAo sarve jJAna, zikSA grahaNa karI zake che, teo zreSTha che. duSapariNAmI : durgaMdhayukata dhaDo-jemAM bharavAthI zudhdha vastu paNa azudhdha thaI jAya, te upadeza zravaNa karavA mATe ayogya che. (3) agrAhi : jevI rIte cALaNImAMthI pANI nIkaLI jAya che, tevI rIte sAMbhaLyu na sAMbhaLyuM karI hRdayamAM jeo guNane grahaNa karatA nathI teo zrotA tarIke saMpUrNa ayogya che. (4) doSa grAhi : jema ghI gALavAnI gaLaNI ghIne javA daI kITu rAkhI le che tema je guNone choDI doSone svayaMnA hRdayamAM rAkhe che; teo zAstra zravaNa mATe ayogya che. (5) jema haMsa dUdha ane pANInA mizraNamAMthI phakta dUdhane pIe che tema jeo phakta guNane grahaNa kare che ane avaguNane choDI de che teo upadeza ke zAstra zravaNa ne yogya che. (6) aMtarAya karavA vALo H jema taLAvanA pANIne bheMsa halAvIne DahoLuM karI nAkhe che tathA eja DahoLuM pANI svayaM pIe che tathA bIjAne paNa pIvuM paDe che, tema avinita ziSya svayaM zAstra ke zikSaNa grahaNa karato nathI ane bIjAne paNa grahaNa karavA deto nathI. teo zAstra zravaNa mATe ayogya che. (7) nadI kinAre jema bakarI zAMtithI ghUMTaNa TekavIne pANIne halAvyA vagara svaccha pANI pIe che. tevI rIte jeo svayaM zAMtithI jJAna zravaNa kare che tathA bIjAne zAMtithI jJAna zravaNa karavA de che, teo zreSTha zrotA che. (8) asamAdhi karAve H jema macchara zarIra para besIne zarIrane kaSTa Ape che, tema je zrotA AcArya tathA upadezaka ne kaSTa Ape che te ayogya zrotA che. (9) jema jaLo zarIrane kaSTa ApyA vinA gaMdu lohI pI jAya che ane zarIramAM lohInuM paribhramaNa vyavasthita rAkhe che. tema jeo AcAryane kaSTa ApyA vinA izArA mAtrathI upadeza grahaNa kare che teo zAstrajJAna grahaNa karavA yogya che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra jain 115 (10) avinayI jema bilADI dUdhanA tapelAne DhoLIne dhULayukta dUdha pI jAya che. tema je ahaMkAravaza AcAryanI zAstrokta vAta sAMbhaLI na sAMbhaLI karIne AjubAjunI mithyA vAtomAM rasa dharAve che te zrotA paNa ayogya che. (11) viziSTa prakArano udara vAsaNamAMthI thoDuM dUdha pIe che tathA AjubAju cATIne sApha kare che ane pharI pAchuM dUdha pIe che. tevI rIte je ziSya AcAryano upadeza sAMbhaLIne manana kare che, pharI sAMbhaLe che ane hRdayamAM utAre che. tevA zrotA upadeza ke jJAnane yogya che. (12) vaiyAvaccha na kare : cAra brAhmaNone eka gAya dakSiNAmAM maLI. vArApharathI cAre brAhmaNa eka-eka divasa gAyane dohatA hatA ane gAyanuM dUdha vAparatA. paraMtu bIje divase gAyano vAro bIjAno che ema vicArI gAyane ghAsacAro detA nahIM ke sAra saMbhALa rAkhatA nahIM tethI bicArI gAya marI gaI. tevI rIte AcAryanI sevA karavAmAM jeo ALasa kare ke udAsIna rahe tathA sevAnuM kArya anyanA bharose rAkhe teo upadeza grahaNa karavAne ayogya che. (vaiyAvaccha nuM mahatva jJAnathI viSeza che, tathA te anukaMpA bhAva che.) (13) pratyenIkane : eka rAjA pAse eka divya bherI hatI ane e vighna vinAzaka tathA roga vimukta karanArI hatI. bherIne vagADavAthI AsapAsanA vartuLamAM jyAM sudhI bherIno avAja pahoMce tyAM sudhI koI bImAra thato nathI ane bImAra hoya to svastha thaI jato. e bherInA avAjanI asara cha mahinA sudhI rahetI. pharI pAchI cha mahine bherI vagADavAmAM AvatI. bherInI prazaMsA sAMbhaLIne loko dUra dUrathI A vartuLa(nagaramAM)mAM rahevA AvatA. paraMtu teone A nagaramAM cha mahinA sudhI rahevuM muzkela lAgatuM tethI bherI rakSaka gupta rIte puraskAra laIne te bherIno nAno TukaDo toDIne AgaMtukane ApI deto ane tyAM game te lAkaDAnA TukaDA joDIne bherI vagADato. tethI bherIno avAja maMda paDato gayo tathA bherIno roga nAzaka prabhAva paNa maMda paDato gayo. bherInuM nirIkSaNa karatAM bheda khulI gayo ane bherI rakSakane rajA apAI gaI. vidyA ane devanI ArAdhanA karIne rAjAe bIjI bherI prApta karI lIdhI ane navo bharI rakSaka rAkhyo. jema bherI ne khaMDita karanAro rakSaka ayogya che, tema zAstravinAnI vAto, dharmagraMtho viruddhanA vAkyo, ahIM tahIMthI sAMbhaLelI vAto uccAre tevA ziSyo ayogya che. prabhAvahIna bherInI jema zAstrone je vikRta kare tevA zrotAo paNa ayogya che. bIjo bherI rakSaka yogya vyakita hato ane e rakSakathI rAjA ghaNo khuza hato. rAjAe ene AjIvikAnI rakama khUba vadhArI ApI. tevI rIte yogya ziSya jinavANInI rakSA kare ane janma janmAMtaro sudhI sukhano bhoktA bane. (14) potAnA doSa na jotAM bIjAnAM doSa jue: eka rabArI ane rabAraNa ghInA ghaDA gADAmAM bharI nagara tarapha vecavA laI jatA hatAM. gADAmAMthI utaratI veLAe bannenI asAvadhAnIthI ghI bharelo ghaDo jamIna para DhoLAI gayo. banne ekabIjA para AkSepa, pratyAkSepa karavA lAgyA, paNa koIe potAnI bhUla svIkArI nahIM ne vivAda vadhato gayo. teTalAmAM nIce paDeluM ghI kutaro cATI gayo. thoDIvAra pachI banne zAMta thayA ne ghI vecIne ghara tarapha cAlavA lAgyA. tyAM sudhImAM rAta paDI gaI hatI ane aMdhArAmAM coroe bannenuM meLaveluM dhana lUMTI lIdhuM. AvI rIte e lokonuM dhana paNa gayuM ne ghI paNa gayuM. je ziSya svayaMnI bhUla gurunA kahevA chatAM paNa svIkArato nathI ne kalaha kaMkAza kare che te zruta jJAnarUpI ghInI saMpatti khoI nAkhe che. evA ziSya ayogya che. je AhIra daMpati zIdhra potAnI bhUla svIkArI ghInA ghaDAne saMbhALI le ane zIghra vecIne divasanA samaye ja ghare pahoMcI jAya che, tene vadhAre nukasAna thatuM nathI. tema je ziSya zIdhra potAnI bhUla svIkArI AcAryanA cittanI ArAdhanA kare che te zratagrahaNane yogya che. zrotAnA traNa prakAra che :- (1) jANiyA(jJAyikA) :- tatva jijJAsu, guNajJa, buddhimAna, zraddhAvAna, AtmAnveSI, guNone grahaNa karIne doSone choDI de tevA tathA haMsa samAna sahaja svabhAvavALA zrotA prathama jJAyikA-samajadAra pariSadamAM Ave che. (2) ajJAyikAH- jeo abudha bALakanI jema saraLa hRdayanA hoya che teo koI paNa prakAranA mata matAMtarathI dUra hoya che. teo hIrAnI khANamAMthI nIkaLelA aNaghaDa hIrA jevA hoya che. tene harAghasu icche tevA nita navA ghATa Ape che. tevI rIte AvA zrotAone AcAryano upadeza aMtaramAM UtarI jAya che, teo guNavAna, sanmArgagAmI, saMyamI, vatI, vidvAna, tapasvI banI zake che. AvA saraLa svaccha hRdayanA abodha zrotA ajJAyikA-ajANa pariSadamAM Ave che. (3) durvidagdhA:- jema gAmaDAno koI ajJAnI paMDita zAstrokta jJAna dharAvato nathI paraMtu svayaMne mahApaMDita, jJAnI samaje che tathA anAdara tathA apamAnanA bhayathI jJAnI paMDita pAsethI jJAna grahaNa karato nathI. tevA zrotAo vAyu bharelI mazaka jevA khAlI hoya che. AvA abhimAnI, avinIta, durAgrahI, khoTI manamAnI karanArA paMDita zrotAonI gaNatarI trIjI durvidagdhA pariSadamAM Ave che. prathama zreNInA zrotAo(pariSada) zAstra zravaNa karavA mATe yogya che. bIjI zreNInA zrotAo(pariSada) paNa zAstra zravaNa karavA yogya che. paraMtu trIjI zreNInA zrotAo(pariSada) sarvathA zAstra zravaNa karavA ayogya che. teo zAstrano kharo artha-paramArtha samajI zakatA nathI. temaja teo zAstrajJAnathI svayaMnuM tathA anyanuM kAMI paNa hita karI zakatA nathI. balka, te jJAnane ahitakArI banAvI de che. jJAna-pramANa-vAda saMbaMdha koI zrotA anusaraNIya to koI viparita eTale ke vAdI hoya che. koI zrotA zradhdhAnaMta to koI zrotA azradhdhALa hoya che. koI zrotA viSayanAM jJAta to koI zrotA ajJAta hoya che. koI zrotA budhdhImAna, prajJAvaMta to koI abudha, jaDa hoya che. koI sarala ane koI vakra hoya che. koI puNyazALI, bhAgyazALI AtmA to koI abhAgI hoya che. koI zrotA azubha hetuvALA to koI zubha hetu vALA hoya che. koI ajJAna prerIta to koI jJAna prerIta hoya che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 116 cAritra mohanIya karmanAM vicitra kSayopazamanAM kAraNe A dusama kALamAM uparanAM guNa-avaguNanAM lagabhaga badhAMja bhAMgA Azacaryajanaka rIte zakaya che. tethI jJAna pramANa vAda karatI vakhate ke upadeza detI vakhate zrotAonAM A vicitra kSayopazamanuM dhyAna rAkhavuM. jethI vivAda TaLe ane jayAM kaSAya utpatInI saMbhAvanA dekhAya tyAM mauna dharavuM. pAMca jJAna jJAna AtmAno nija guNa che. je jJAnAvaraNIya karmathI Avarita (AcchAdita) thaIne vibhinna rUpe daSTigocara thAya che. jainAgamomAM jJAnanA pAMca prakAra batAvyA che. te A pramANe che- (1) matijJAna (2) zrutajJAna (3) avadhijJAna (4). mana:paryavajJAna (5) kevaLajJAna. e pAMca jJAnane AvaraNa karanArA jJAnAvaraNIya karma paNa pAMca prakAranA kahyA che- (1) matijJAnAvaraNIya- karma (2) zrutajJAnAvaraNIyakarma (3) avadhijJAnAvaraNIyakarma (4) mana:paryava jJAnAvaraNIyakarma. A cAra karma prakRtiono jeTalo kSayopazama vadhato jAya eTaluM ja mati, zruta, avadhi, mana:paryavajJAna vadhatuM jAya che ane A cAreya karmono udaya vadhato jAya che tyAre te cAreya jJAna ghaTatA jAya che. (5) kevaLajJAnAvaraNIya karma prakRtino to eka sAthe kSaya thAya che, teno kSayopazama thato nathI; kSaya thavAthI kevaLajJAna(ane sAthe kevaLa darzana paNa) pragaTa thAya che. cAra jJAnamAM ghaTADo, vadhAro ane lopa thayA kare che paraMtu kevaLajJAnamAM evI koI avasthA hotI nathI. te utpanna thayA pachI sadA ane sarvane eka sarakhuM rahe che. pachI kayAreya naSTa thatuM nathI. e AtmAnuM sthAyI ane paripUrNa jJAna che. A pAMca jJAnano krama je batAvavAmAM Avela che te anya AgamomAM varNita che. apekSAthI ahIM naMdI sUtramAM jJAnanA bheda A pramANe kahyA che- pratyakSajJAna ane parokSa jJAna. pratyakSa jJAna be prakAranA che- Idriya pratyakSa ane noIdriya pratyakSa. Idriya pratyakSanA pAMca prakAra che. jema ke- (1) zrotendriya pratyakSa (2) cakSu indriya pratyakSa (3) ghrANendriya pratyakSa (4) rasanendriya pratyakSa (5) sparzendriya pratyakSa. noIdriya pratyakSa 3 prakAranA che-(1) avadhijJAna (2) manaH paryava jJAna (3) kevaLa jJAna. parokSa jJAna be prakAranA che-(1) matijJAna (2) zratajJAna ahIM sArAMza upakramamAM upara batAvela prasiddha kramathI pAMca jJAnanuM varNana karavAmAM Ave che. (1) matijJAna - A jJAna Abhinibodhika jJAnanA nAmathI paNa AgamamAM oLakhAvAya che, paraMtu tenuM matijJAna e nAma paNa laghu, saraLa ane Agama sammata che. A jJAna AtmAne mana ane IdriyonA avalaMbanathI thAya che arthAt jovuM, sAMbhaLavuM, suMghavuM, ciMtana karavuM temaja buddhijanya je paNa jJAna hoya che te matijJAna che. matijJAnanA mukhya be prakAra che- 1. zrutanizrita 2. azrutanizcita. (1) mana ane IdriyonA nimitta (yoga)thI arthAt jovA, sAMbhaLavA, vicAravAnA nimittathI thanAra matijJAna RRtanizrita kahevAya che ane (2) cAra buddhi dvArA thanAra matijJAna azrutanizrita kahevAya che. zrata nizrita matijJAna - A jJAnanI cAra avasthA che yathA- avagraha, IhA, avAya ane dhAraNA. (1) koIpaNa vastu ke viSayane sarvaprathama Indriya dvArA grahaNa karavA arthAt sAmAnya rIte jovuM tathA sAMbhaLavuM ItyAdine avagraha kahe che. (2) enA para vicAraNA karavI ke zuM che? kayAM che? kevo che? vagerene IhA kahe che. (3) vicAraNA karatAM-karatAM te zabda ke rUpa Adine eka nirNita rUpa ApavAne (A nathI, emaja che) avAya kahevAya che. (4) A nirNita karelA viSaya athavA tatvane thoDA samaya ke lAMbA samaya sudhI smRtimAM dharavAne dhAraNA kahevAya che. udAharaNa - (1) koI manuSya dUrathI dekhAya che, tene avagraha kahe che. (2) A manuSya para ciMtana karavuM ke kayAMno che? koNa che? kevo che? enuM nAma gautama che ke pArasa che? ityAdi pUrva vicAraNA karavAne IhA kahevAya che.(3) A manuSya gautama che, ema nirNaya levAya, tene avAya kahe che. (4) A manuSya athavA prasaMga ne amuka varSa yAda rAkhavAne dhAraNA kahe che. ahIM rUpanuM udAharaNa ApyuM che. te ja rIte gaMdha, zabda, rasa, sparzanA viSayamAM samajavuM. avagraha eka samayano hoya che. IhA, avAya, aMtarmuhUrtanA hoya che. ane dhAraNA utkRSTa saMkhyA asaMkhyAta varSanI hoya che. saMkhyAta asaMkhyAta varSa pachI pUrvanI vAta smRti paTa para rahI zake che athavA smaraNa karavAthI smRtimAM AvI zake che. jAtismaraNa jJAna :- dhAraNAnA phaLa svarUpa vyaktinuM anubhava jJAna vadhe che ane enA pariNAma svarUpa ghaNAM jIvone jAtismaraNa jJAna thAya che. A jJAnathI jIva svayaMnA janma janmAMtaronI vAto(ghaTanAo) jANI zake che. pUrvabhavonI aneka ghaTanAo enI smRtimAM AvI zake che. A jAti smaraNa jJAna matijJAnano eka prakAra che. jAtismaraNa dvArA seMkaDo bhavanuM jJAna thAya che. AmAM paNa eka niyama che ke pUrvamAM lagAtAra saMjJI paMcendriya nA bhava karyA hoya to tenuM jJAna thAya che. paraMtu vacamAM koI asannIno bhava karyo hoya to jAti smaraNajJAna avasthita thaI jAya che. AvI rIte avagraha, IhA, avAya ane dhAraNA ItyAdi cAra prakAranA zrata | nizrita arthAt indriyajanya mati jJAna che. taeparAMta enA mULa bheda 28 che ane viSayanI apekSAe 336 bheda che. (naMdI sUtramAM darzAvela 4 buddhine umeratAM 340 bheda thAya che.) (2) azruta nizcita matijJAna - A jJAna buddhinI apekSA rAkhe che. buddhinA cAra prakAra kahela che. tethI A azruta nizrita mati jJAnanA cAra prakAra che. buddhinA cAra prakAra A pramANe che- (1) abhyAsanA prayAsa vagara kSayopazamanA kAraNe acAnaka jenI svataH upaja thAya ke sUjha bUjha pedA thAya tene autpAtikI buddhi kahe che. IQ - intelligence quality. (2) guru AdinI sevA bhakti vinayathI je unnata buddhi prApta thAya che tene vainayikI buddhi kahe che. (3) zilpa kalA Adi koI kAryanA abhyAsathI utpanna thayela buddhine karmanA buddhi kahe che. (4) cirakALa parvata paraspara paryAlocana, vicAraNA karavAthI athavA umaranA vadhavAnI sAthe prApta anubhava janya buddhine pAriNAmikI buddhi kahe che. athavA anumAnita yojanA mujaba kArya karIne cokkasa pariNAma ApanArI buddhine azvata nizcita matijJAna - A zAna che(1) abhyAsanA prayAsa vagara yAra AdinI sevA bhakti Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 117 kathAsAra pAriNAmIkI buddhi kahe che. e cAre prakAranI buddhine kriyAtmaka rUpathI samajavA mATe sUtramAM keTalAka daSTAMtono saMketa karavAmAM Avela che. [nodha: ThANAMga 4tho udezo 3 jo.(AharaNa tadoza) daSTAMta,udAharaNanAM 4 doSaH 1). adharmayukata adharma utpanna karAvanAra. 2). pratiloma:- pratikuLa AcaraNanI zikSA ApanAra - jevA sAthe tevA thavuM. 3). AtmopanIta - svamatano dhAta karanAra. 4). durupanIta - jenAthI svamatamAM ghusaNa Ave. naMdI sUtranA mULa pAThamAM kathAo nathI, paraMtu phakata nAma che. cAra jJAnanAM daSTAMto je kahevAya che te uparokata dozathI dusIta che. sUtrone rocaka banAvavA mATe kathA umeravAnI dalIla paNa nakAmI che.jene sUtrarucI nathI te phakata dayAne pAtra che. racanAkAranI yogyatA sidhdha nathI thatI, tethI koI kathA duSita na paNa hoya, toya sUtrano bhAga nathI.] vizeSa:- avagraha, IhA, avAyathI je vastuno nirNaya thAya che te nirNayamAM jyAre nUtana dharmane jANavAnI abhilASA thAya che tyAre punaH vicAraNA dvArA nUtana IhA thAya che, evI sthitimAM te pUrvano avAya A nUtana IhAne mATe avagraha banI jAya che. A prakAre vizeSa-vizeSa nUtana dharmanI apekSA pUrva-pUrvanA avAya paNa avagraha banI jAya che. arthAt apekSAthI avAya paNa avagrahathI punaH prAraMbha thAya che. sAmAnyathI vizeSa vizeSatara nUtana dharma (guNa)nI jijJAsAthI ema thAya che. matijJAnanA paryAyavAcI zabdaH- (1) IhA (2) apoha (3) vimarza (4) mArgaNA (5) gaveSaNA (6) saMjJA (7) smRti (8) mati (9) prajJA (10) buddhi. matijJAnano viSaya :- (1) dravyathI- matijJAnI apekSAe sarvadravya jANe che, parantu joI zakatA nathI. (2) kSetrathI matijJAnI apekSAe sarva kSetra jANI zake che, parantu joI zakatA nathI. (3) kALathI- matijJAnI apekSAe sarve kALa jANI zake che, paNa joI zakatA nathI. (4) bhAvathI- matijJAnI apekSAe sarve bhAvone jANI zake che, paNa joI zakatA nathI. A teno utkRSTa viSaya che. jaghanya, madhyama matijJAna AnAthI ochuM vividha dravya, kSetra, kALa, bhAvane jANe che. (2) zratajJAna :- adhyayana, zravaNa, vAMcana, ciMtana, ityAdithI je akSara vinyAsarUpa jJAna thAya che athavA igita AkAra saMketa dvArA je anubhava abhyAsayukta jJAna thAya che, e sarvene zrutajJAna kahevAya che. temAM badhI indriya, mana tathA buddhino upayoga thAya che. A jJAna laukika ke lokottara zAstramaya hoya che athavA koIpaNa bhASA akSara-samUha saMketamaya hoya che. zrutajJAna matipUrvaka thAya che. arthAt adhyayana ke akSararUpa jJAnathI pUrva indriya yA mana saMbaMdhita vastunuM jJAna ane buddhi prApta thayA pachI zrutajJAna thAya che. ataH jJAnakramamAM paNa prathama matijJAna ane pachI zrutajJAna levAmAM AvyuM che. zrutajJAnanA 14 prakAra che. enA adhyayana dvArA zrutajJAna sahaja rIte khUba ja spaSTatAthI samajI zakAya che. te A pramANe che- (1) akSarazruta (2) anakSaradyuta (3) sannIzrata (4) asatrIzrata (5) samyakazruta (6) mithyAzruta (7) sAdikazruta (8) anAdikazruta (9) saparyavasitazrata (10) aparyavasitazrata 11) gamikazrata (12) agamikazrata (13) aMga praviSTazrata (14). anaMga praviSTadyuta. akSaradyuta tathA anapharazrutamAM saMpUrNazruta jJAnano samAveza thAya che. paraMtu sAmAnya buddhi dharAvatA jIvone vibhinna pAsAothI artha paramArthane samajavAmAM saraLatA rahe e hetuthI ahIM sAta prakAre bebe bheda karIne 14 bheda karyA che. (1) akSaragruta :- AnA traNa bheda che- saMjJA akSarazruta, vyaMjana akSarazruta ane labdhi akSarazrata. (1) akSaronI AkRti arthAt vibhinna lipiomAM lakhAyela akSarane "saMjJAzruta' kahe che. (2) akSaranA je uccAraNa karAya che, tene "vyaMjanazruta kahevAya che. (3) zrotendriya AdinA kSayopazamanA nimite je bhAvarUpamAM zrutajJAna utpanna thAya che tene "labdhi akSaragruta kahe che. akSara zabdanI paryAlocanA thakI je arthano bodha thAya che tene "labdhi' akSara zrata kahe che. e ja bhAva zrata che. saMjJA ane vyaMjana dravyazrata che ane bhAva- zratanuM kAraNa che. (2) anarazruta - je zabda akSarAtmaka(varNAtmaka) na hoya parantu dhvani mAtra hoya jema ke khAMsavuM, chIMkavuM, thuMkavuM, lAMbo zvAsa levochoDavo, sITI, ghaMTaDI byugala vagADavA vagere. koI paNa Azaya saMketa dvArA sUcita karAya che te sarve anakSazrata che. vagara prayojana karAyela dhvani ke zabda anakSaradyuta na kahevAya. matijJAna evaM zratajJAnamAM saMbaMdha vicAraNA - matijJAna kAraNa che. zratajJAna kArya che. matijJAna sAmAnya che. zratajJAna vizeSa che. matijJAna mUka che, zrutajJAna mukharita (bolatuM) che. matijJAna anakSara che. zrutajJAna akSara pariNata che. indriya ane manathI je jJAna anubhUti rUpe thAya che tyAre tene matijJAna kahe che, paraMtu e jJAna jyAre akSararUpa svayaM anubhava kare che, ke bIjAne potAno abhiprAya ceSTAthI batAve che, tyAre te anubhava ane ceSTA Adi zrutajJAna kahevAya che. ataH matijJAna zabda, rUpa, gaMdha, rasa, sparza saMbaMdhI ciMtananA anubhavathI thAya che. jyAre zrutajJAnamAM zabda vagerenI anubhUti akSaranA rUpamAM karAya che. Ama, akSararUpe svayaM anubhava karavo ane bIjAne akSara ke anakSara(dhvani) dvArA anubhava karAvavo tene zruta jJAna kahevAya che. (3-4) sannIzrata asannIzrata :- sannIne thanAra jJAna sannIzrata kahevAya che ane asatrIne thanAruM jJAna asatrIzrata kahevAya che. asannI jIvomAM avyakta bhAvakRta hoya che. jyAre sannI jIvonuM bhAva zrutajJAna spaSTa(vyakta) hoya che. (5) sabhyazruta - tIrthakara bhagavaMto dvArA praNIta arthane gaNadharo zAstrarUpe gUMthe te "samyadbhuta che. A zAstro para AdhArita anya daza pUrvadhArI parvatanA bahuzruta AcAryo dvArA racita zAstra paNa "samyakazruta" che. vyaktigata smRtinI apekSAe dazapUrvathI laIne cauda pUrvadhArI jJAnInA upayoga sAthe ukta zAstra samyadbhuta che. enAthI utaratA jJAnavALAnA zAstra samyakSuta rUpa paNa hoya che ane asamyaka paNa hoya che. AnuM kAraNa smRti doSapaNa hoI zake. dazapUrvathI ochA jJAnavALA mithyAdaSTi hoI zake. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 Agama-kathAo enA AdhAre ema samajAya che ke dazapUrva jJAnadhArIothI ochA zAnI dvArA racita zAstra ekAMta sabhyazthata nathI hotA, ene AgamakoTimAM nahIM gaNavA. (6) mithyAzruta - ajJAnI mithyA daSTi dvArA svayaMnI svacchaMda buddhithI arthAt sarvajJonI vANIno AdhAra lIdhA vagara je zAstranI racanA thAya che te mithyAzruta" che. (7-10) sAdi sAMta, anAdi anaMta zrata - koI paNa vyaktinI apekSAe, bharata AdikSetranI apekSAe, utsarpiNI Adi kALanI apekSAe zruta "sAdi sAMta' hoya che. paraMparAnI apekSAe, samasta kSetronI apekSAe, saMpUrNakALanI apekSAe zrata anAdi anaMta hoya che. bhavI jIvonuM zruta "sAdi sAMta' hoya che. abhavI jIvonuM asabhya zruta anAdi anaMta hoya che. kAraNa ke bhavIne kevaLa jJAna utpanna thayA pachI zrutajJAna nathI hotuM. kevaLa jJAna AtmAno nija guNa che. enuM astitva badhA jIvomAM hoya che. karyAvaraNane kAraNe eno anaMtamo bhAga sarve jIvomAM anAvarita hoya che. jo ema na hoya to jIva ajIvamAM pariName. paraMtu AvuM thatuM nathI. kevaLa jJAnane ahIM paryAyaakSara' zabda dvArA kahevAyuM che. (11-12) gamikazruta agamikazruta - daSTivAda nAmanuM bAraNuM aMga sUtra "gamikazruta' che. zeSa agiyAra aMga "agamikazruta' che. jemAM eka vAkya yA AlApaka vAraMvAra Ave che tene gamika kahevAya che. je zAstramAM punaH punaH eka sarakhA pATha nathI AvatA tene "agamika' kahevAya che. (13-14) aMga praviSTa ane aMgabAhya - bAra aMga sUtra "aMga praviSTadyuta" che. e sivAyanA sarve samyagU zAstra aMgabAhya " anaMgapraviSTa' zrata che. aMga bAhyanA be bheda che- (1) Avazyaka sUtra (2) tenAthI atirika sUtra. ekalA Avazyaka sUtrane alaga rAkhavAmAM AvyuM che. kAraNa ke enI racanA prAraMbhamAM gaNadhara dvArA karavAmAM Ave che. Avazyaka sivAya atirika zrutanA be bheda che. (1) kAlikazruta (2) utkAlika zrata. prathama prahara ane caturtha praharamAM jeno svAdhyAya Adi karAya tene "kAlikazruta' kahe che ane jeno cAre praharamAM svAdhyAya Adi karAya tene "utkAlikazrata' kahe che. aMga praviSTa badhA Agamo kAlika hoya che. Avazyaka sUtra utkAlika sUtra(nokAlika noutkAlika sUtra) che. cAre praharamAM tathA asajhAyamAM paNa tenuM vAMcana(svAdhyAya) thAya che. aMga praviSTa sUtronA nAma:- (1) AcArAMga (2) sUtrakRtAMga (3) sthAnAMga (4) samavAyAMga (5) vyAkhyAprajJapti(bhagavatIsUtra) (6) jJAtAdharmakathA (7) upAsakadazA (8) aMtakRtadazA (9) anuttaropapAtika (10) prazna vyAkaraNa (11) vipAka (12) daSTivAda(pUrvajJAna). Ano viSaya paricaya samavAyAMga sUtranA sArAMzamAM che aMgabAhya kAlika sUtra :- uttarAdhyayana, nizItha, dazAzruta skaMdha, bRhatkalpa, vyavahAra, jambudvIpa prajJapti, caMdra prajJapti, niriyAvalikAdi pAMca varga arthAt upAMga sUtra, RSibhASita, dvIpasAgara prajJapti, phullikA vimAna pravibhakti ityAdi 10 arthAt saMkSepika dazA, utthAna zruta, samutthAna zrata. aMga bAhya utkAlika sUtra - dazavaikAlika, aupapAtika, rAjapraznIya, jIvAbhigama, prajJApanA, naMdI, anuyoga dvAra, sUryaprajJapti, mahAprajJApanA, pramAdApramAda, devendrastava, tandula- vaicArika, pauruSI maMDaLa, maMDaLa praveza, dhyAna vibhakti, maraNa vibhakti, Atma vizaddhi. vItarAga zrata, saMllekhanAzrata. vihAra kalpa, caraNavidhi, AtarapratyAkhyAna, mahApratyAkhyAna. aMga praviSTa sUtronI saMkhyA bAra che. aMga bAhya sUtronI koI saMkhyA batAvI nathI. kayAreka vadhI jAya che to kayAreka ghaTI jAya che. pratyeka tIrthaMkaranA zAsanamAM alaga alaga saMkhyA rahe che tathA eka tIrthakaranA zAsanamAM paNa prAraMbhamAM 1-2 hoya, pharI navA banatA rahevAthI vadhe ane kyAreka vilupta- viccheda thavAthI ghaTI jAya che. tethI ahIM sUtramAM aMgabAhyanI ke kAlika utkAlikanI saMkhyA kahela nathI. tIrthakaranI upasthitimAM emanA sarve ziSyo vItarAgavANInA AdhAre potAnuM vyaktigata saMkalana kare che. tene prakIrNazrata kahe che. AnI saMkhyA jeTalA sAdhu hoya teTalI hoya che. yathA covIsamA tIrthaMkaranI prakIrNakazruta saMkhyA 14 hajAranI kahI che. prathama tIrthakaranA prakIrNaka sUtronI saMkhyA 84000 nI kahI che. Ano samAveza "aMga bAhya kAlika yA utkAlika sUtramAM thAya che. zrutajJAnano viSaya :- (1) dravyathI- zrutajJAnI upayoga dvArA badhA dravyane jANe-dekhe che. (2) kSetrathI- zrutajJAnI upayoga dvArA sarve kSetrane jANe-dekhe che. (3) kALathI upayoga dvArA zrutajJAnI sarvekALane jANe-dekhe che. (4) bhAvathI zrutajJAnI upayoga dvArA sarve bhAvone jANe-dekhe che. A kathana utkRSTa mATe che. jaghanya, madhyama, mATe thoDuM ochuM dravya-kSetra Adi samajavuM. zrutajJAnathI spaSTa jANI zakAya che. paraMtu jovuM citra vagerenI apekSAe samajavuM. A pAThamAM kayAMka-kayAMka pratomAM bheda paNa che. anya AgAmomAM ane anya pratomAM (Na pAsaI) che. teno artha thAya ke zrutajJAnI jANI zake che paNa joI zakato nathI. paraMtu ekAMta evuM nathI. koI dravya Adi pratyakSa hoya to te joI zake che. zruta jJAnanI adhyayana tathA zravaNa vidhiHadhyayananA ATha guNa :- (1) vinaya yukta sAMbhaLavuM (2) zaMkAonuM pUchIne samAdhAna karavuM (3) pharI samyapha prakArathI sAMbhaLavuM (4) artha abhiprAya grahaNa karavo. (5) pUrvApara avirodha vicAraNA karavI (6) punaH satya mAnavuM (7) nizcita karelA arthane hRdayamAM dhAraNa karavo (8) e ja pramANe AcaravuM. zravaNa vidhiH- (1) mauna rahI ekAgracittathI sAMbhaLavuM (2) "huM kAra athavA "jI hA Adi kahevuM (3) "satyavacana' tahatti ityAdi bolavuM (4) prazna pUchavA (5) vicAra vimarza karavo (6) sAMbhaLelA tathA samajAvelA zratamAM pAraMgata thavuM (7) pratipAdana karavAmAM samartha thavuM. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 119 kathAsAra adhyApana vidhiH- AcArya, upAdhyAya, guru Adi pahelA sUtroccAraNa zIkhave. pachI sAmAnya artha arthAt zabdonI sUtra sparzI niyukita (zabdArtha) batAve. pazcAt utsarga-apavAda, nizcaya-vyavahAra Adi e sarveno Azaya vyAkhyA sahita batAve. A krama pramANe adhyayana karAvavAthI guru ziSyane pAraMgata banAvI zake che. (3) avadhijJAna :- A jJAna mana ane indriyonI sahAyatAnI apekSA nathI rAkhatuM. paNa AtmA dvArA rUpI padArtho no sAkSAtkAra kare che. A jJAnamAM mAtra rUpI padArthone pratyakSa karavAnI kSamatA che, arUpIne nahi. te A jJAnanI maryAdA che. bIjA zabdomAM dravya kSetra kALa ane bhAvanI maryAdA sAthe A jJAna rUpI dravyone pratyakSa karavAnI kSamatA dharAve che. ahIM avadhi zabda maryAdAnA arthamAM prayukta thayo che. avadhi jJAnanA be prakAra - A jJAna cAra gatinA jIvone hoya che. narakagati ane devagatinA jIvomAM A jJAna "bhava pratyayika' hoya che arthAt badhAne janmanA samayathI te mRtyu paryata rahe che. samyagdaSTinuM A jJAna avadhijJAna kahevAya che ane mithyA daSTinuM A jJAna avadhi ajJAna kahevAya che athavA vilaMga jJAna" kahevAya che. tiryaMca ane manuSyamAM kSayopazama anusAra koI koIne A jJAna utpanna thAya che, badhAne nahIM. ekendriyathI caurendriya ane asannI paMcendriyanA jIvomAM A jJAna nathI hotuM, sannI paMcendriyamAM ja hoya che. (1) manuSya, tiryaMcanA A jJAnane kSAyopathamika avadhijJAna kahevAya che. (2) deva nArakInA A jJAnane bhava pratyayika avadhi jJAna kahevAya che. avadhijJAnanA cha bheda - jJAna darzana cAritra saMpanna aNagArane ane kyAreka zramaNopAsakane kSayopathamika avadhijJAna samutpanna thAya che. enA cha prakAra che. (1) anugAmika- je sAthe cAle che. (2) anAnugAmika- je sAthe cAlatuM nathI. (3) vardhamAna- je vadhatuM jAya che. (4) hIyamAna- je ghaTatuM jAya che. (5) pratipAtI- je utpanna thaIne nAza pAme che. (6) apratipAtI- je saMpUrNa bhavamAM nAza pAmatuM nathI. tema ghaTatuM paNa nathI. (1) anugAmika avadhijJAna - A avadhijJAnamAM koIne AgaLa dekhAya, koIne pAchaLa dekhAya, koIne jamaNI bAju to koIne DAbI bAju dekhAya che. A avadhijJAna jayAM utpanna thayuM hoya tyAMthI te avadhijJAnI jayAM jAya tyAM tenI sAthe avadhijJAna jAya che. jyAre avadhijJAnI icche tyAre te dizAmAM potAnI sImAmAM avadhijJAnamAM joI zake che. udAharaNa :- koIne 500 mAIlanA vartuLamAM avadhijJAna utpanna thayuM hoya te avadhi jJAnI bIje jAya to tyAMthI paNa 500 mAIlanA vartuLamAM joI zake che paraMtu enI sImAthI dUra avadhijJAnamAM joI zakAtuM nathI. A jJAna utkRSTa saMkhyAtA asaMkhyAtA yojananuM hoI zake che. deva-nArakInA avadhijJAnathI cArebAju joI zakAya che. tiryaMca ane manuSya eka tarapha ke cAre tarapha jANI-dekhI zake che. | (2) anAnugAmika avadhijJAna - jema koIne eka kSetramAM pa00 mAIlanuM avadhijJAna thayuM. te vyakti te kSetranI maryAdAmAM rahIne avadhijJAnathI jANI-dekhI zake. tenI bahAra jAya to tyAMthI kaMI jANI-dekhI zake nahIM. (3) vardhamAna avadhijJAna - prazasta adhyavasAyo tathA cAritranI vizuddhatAthI je avadhijJAnInA Atma pariNAma vizuddhatara thatA jAya che, temanuM avadhijJAna uttarottara vRddhi pAme che ane sarve dizAmAM vRddhi thAya che. tenA kSetramAM, kALamAM ane dravya-paryAyomAM paNa vRddhi thAya che. tene vardhamAna avadhijJAna kahe che. avadhijJAnanuM jaghanya kSetra sUkSma nigodanA aparyAptAnI avagAhanA jeTaluM tathA vadhatAM-vadhatAM alokamAM loka jeTalA asaMkhya khaMDa jeTalI sImA jovAnI tenI kSamatA thaI jAya che. kalpanA karo ke agnikAyanA jIvone utkRSTa saMkhyAmAM meru parvatathI eka dizAmAM kramazaH goThavIe to te alokamAM khUba dUra sudhI pahoMcI jaze. A katAra ne cAre tarapha pheravatA je maMDalAkAra kSetra bane teTaluM utkRSTa avadhijJAnanuM kSetra samajavuM. je asaMkhya loka pramANa banI jAya che. avadhijJAnanA kSetranI vRddhi sAthe kALanI vRddhi kayA kramathI thAya che tene samajavAnI tAlikA A pramANe chekSetra kALa (1) eka aMgulano asaMkhyAtamo bhAga jove. (1) AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga jove. (2) aMgulano saMkhyAta. bhAga jove. (2) AvalikAno saMkhyAtamo bhAga jove (3) eka aMgula (3) AvalikAthI thoDuMka ochuM (4) aneka aMgula eka AvalikA (5) eka hasta pramANa (5) eka muhUrtathI thoDuM ochuM. (6) eka kosa(gAu) (6) eka divasathI thoDuM ochuM. (7) eka yojanA (7) aneka divasa (8) paccIsa yojanA (8) eka pakSathI thoDuM ochuM (9) bharata kSetra (9) ardha mAsa (10) jaMbudvIpa (10) eka mAsathI thoDuM vadhu (11) aDhI dvIpa (11) eka varSa (12) rUcakadIpa (12) aneka varSa (13) saMkhyAtadvIpa (13) saMkhyAta kALa (14) saMkhyAta asaMkhyAta dvIpa samudra (14) palyopama Adi asaMkhya kALa (4) hIyamAna avadhijJAna - sAdhakane aprazasta yoga, saMkilaSTa pariNAma Ave tyAre avadhijJAnano viSaya ghaTato jAya che. e sarve dizAothI ghaTe che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 120 (5) pratipAtI avadhijJAna - aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgathI laIne utkRSTa saMpUrNa lokanA viSayanuM avadhijJAna utpanna thayA pachI paNa vinaSTa thaI zake che. Ane pratipAtI avadhijJAna kahe che. (6) apratipAti avadhijJAna :- lokanI sImAthI AgaLa vadhIne jyAre avadhijJAnanI kSamatA alokamAM jANavA-dekhavA yogya vadhI jAya che tyAre te avadhijJAna apratipAti thaI jAya che. arthAt te AkhA bhavamAM kyAreya naSTa thatuM nathI, patita thatuM nathI; AyuSya pUrNa thAya tyAM sudhI rahe che athavA to kevaLajJAna utpanna thaI jAya tyAre te temAM vilIna thaI jAya che. avadhijJAnano jaghanya utkRSTa viSaya:- (1) dravyathI- jaghanya anaMta rUpI dravya jue ane jANe, utkRSTa sarvarUpI dravya jue ane jANe. (2) kSetrathI- jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA kSetrane jue ane jANe, utkRSTa loka jeTalA asaMkhyAtA khaMDa pramANa kSetra alokamAM jue ane jANe. (3) kALathI- jaghanya AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga jue ane jANe, utkRSTa asaMkhyAta utsarpiNI- avasarpiNI kALa pramANa bhUta bhaviSya jue ane jANe.(4) bhAvathI jaghanya utkRSTa anaMta paryAya jue ane jANe. paratu jaghanyathI utkRSTano viSaya anaMta guNo che, ema samajavuM. topaNa sarva paryAyathI anaMtamo bhAga jue. (4) mana:paryavajJAna:- (1) mananI paryAyone jANanAruM mana:paryavajJAna che. bhASA vargaNAnI jema mana vargaNA paNa rUpI che. vacana yoga dvArA bhASA vargaNAnuM bhASArUpamAM pariNamana thAya che. tevI rIte manoyoga dvArA mana vargaNAnA 5galanuM manarUpamAM pariNamana thAya che. manarUpamAM pariNata e pudgalone oLakhavA te mana:paryavajJAnano viSaya che. (2) je rIte zravaNendriyano viSaya che, koInA vacanane zravaNa karavuM, te rIte manaH paryavajJAnano viSaya che koInA manane jANI levuM. koI vyakti vacana dvArA koInI niMdA kare athavA koInI prazaMsA kare tathA vacamAM e vyakti saMbaMdhita nAma le e sAMbhaLavAno viSaya che. paraMtu A vyakti koNa che, kaI jAtinI che, eno vaktA sAthe zuM saMbaMdha che? niMdA athavA prazaMsAnu kAraNa athavA nimitta zuM che? vagere jJAna vaktAnA tAtparyArthathI samajAya athavA svayaMnA ciMtana ke kSayopazamathI jANI zakAya, tevI rIte mana:paryavajJAna dvArA mana pariNata paryAyonuM jJAna thAya che. anya viSayonuM jJAna mananA paryAyanA anuprekSaNa dvArA thAya athavA anya anubhava buddhi AdithI athavA to tenI AgaLa-pAchaLanA manathI jANI zakAya che. (3) A mana:paryavajJAna phakta manuSyane thAya che, anya traNa gatimAM nathI hotuM. te dravya ane bhAvathI saMyama paryAyamAM ja thAya che. phakta dravya saMyama hoya to nathI thatuM athavA phakata bhAva saMyama hoya paNa dravya saMyama na hoya to paNa nathI thatuM. saMyamI paNa jyAre apramattayogamAM hoya tyAre tene mana:paryavajJAna utpanna thaI zake che. pramatta avasthAmAM mana:paryavajJAna utpanna nathI thatuM. sAtamA guNasthAnamAM utpanna thAya che. ekathI cha gaNa sthAnamAM utpanna thatuM nathI. (4) jema vacana athavA bhASAnA dravya ane bhAva evA koI vikalpa nathI hotA tema mananA paNa dravyane bhAvano AgamamAM koI vikalpa kahyo nathI. AnI prakriyA pUrNa bhASA pariNamananI jema che. jevI rIte bhASAno rUpI, arUpI vikalpa nathI hoto tevI rIte mananA rUpI arUpI vikalpa nathI hotA. e banne rUpI hoya che. (5) A mana:paryavajJAna be prakAranA hoya che- 1. Rjumati mana:paryavajJAna 2. vipulamati mana:paryavajJAna. RjumatinI apekSAe | vipulamati dravya, kSetra, kALa ane bhAvane vizuddha vipula ane nirmalarUpathI vadhu jANe che, dekhe che ane kSetramAM aDhI aMgula kSetra enuM vadhu hoya che. sAmAnya buddhivALAnuM mana:paryavajJAna Rjumati mana:paryavajJAna kahevAya ane viziSTa buddhivALAnuM mana:paryavajJAna vipulamati mana:paryavajJAna kahevAya che. (6) mana:paryava jJAnano viSaya:- (1) dravyathI- mana:paryavajJAnI sannI jIvo (deva manuSya tiryaMca)nA mananA(manarUpamAM pariNata pagalonA) anaMta anaMta pradezI DhaMdhone jANe dekhe che. (2) kSetrathI-manaH paryavajJAnI jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga jANe dekhe che, utkRSTa nIce 1000 yojana, upara 900 yojanA tathA cAre dizAmAM 45 lAkha yojana kSetramAM rahelA sannI deva manuSya tiryaMconA vyakta mananA bhAvane jANe dekhe che.(je prakAre aspaSTa zabda sAMbhaLI zakAtA nathI te prakAre aspaSTa manane jANI-dekhI zakAtA nathI.). (3) kALathI- jaghanya palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA samayanA bhUta ane bhaviSyanA manane jANI joI zake che. utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA samayanA bhUta ane bhaviSyanA manane jANI dekhI zake che.jaghanya ane utkRSTa banne kathananI apekSAe to eka ja che, paraMtu jaghanyathI utkRSTa vadhAre che ema samajI levuM joIe(jo jaghanya utkRSTa vAstavamAM samAna ja hoya to tene AgamamAM jaghanya utkRSTa nahIM kahetA ajaghanya anutkRSTa kahevAya che.) (4) bhAvathI- mana:paryavajJAnI anaMta bhAvone jANI zake che, joI zake che. parizeSa vArtAH jo avadhijJAnI rUpI padArthone jANe che to zuM te svayaMnI sImAmAM rahelA jIvonA manane jANI-dekhI zake che? uttara :- hA jANI-dekhI zake che. Ane daSTAMta dvArA samajIe. eka TapAlagharamAM ghaNI vyakti kAma karatI hoya che. paraMtu koI vyakti tAranI anubhavI hoya che. koIne tAra viSe anubhava nathI paNa tene zrotendriya to che ja tethI tAra saMdezAnA TikaTika avAjane sAMbhaLI zake che paraMtu samajI zakatI nathI. tevI rIte teTaluM aMtara avadhijJAnI ane mana:paryavajJAnI vacce raheluM che. athavA eka DokaTara cakSurogano niSNAta che ane bIjo saMpUrNa zarIrano cikitsaka che. te AMkhanI cikitsA paNa kare che, paraMtu AMkhanA viSayamAM cakSu vizeSajJanI cikitsA tathA zarIra niSNAtanI cikitsAmAM aMtara hovuM svAbhAvika che. tevIja rIte avadhijJAnI dvArA mananA pudgalane jANavAmAM ne mana:paryavajJAnI dvArA mananA pudgalane jovA ane jANavAmAM ghaNuM aMtara hoya che, ema samajavuM joIe. prazna:-Rjumati ane vipulamati banne lagabhaga sarakhA che. to A vibhAgane kema samajavA? Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 121 kathAsAra | uttara:- jema ke be vidyArthIoe eka ja viSayanI parIkSA ApI. eka prathama zreNImAM Ave che bIjo dvitIya zreNImAM Ave che. tethI spaSTa che ke prathama zreNI prApta karanAra vidyArthInuM jJAna vizeSa che. enI zreNI AgaLa che. bhaviSyamAM paNa eno praveza prathama Avaze. evI rIte trajumati ane vipulamatimAM phera samajavo. RjumatinuM jJAna e ja bhavamAM naSTa thaI zake che. jyAre vipulamatinuM jJAna AkhA bhava sudhI rahe che. A tenI vizeSatA che. koI dhAraNA thakI vipulamati eja bhavamAM mokSa pAme che. jyAre Rjumati mana:paryavajJAnIne bhaviSyamAM aneka bhava paNa karavA paDe che. sAmAnya aMtarapaNa kayAreka mahattvanuM thaI jAya che. jema ke cuMTaNImAM eka mata ocho paDyo to bIjA pAMca varSa rAha jovI paDe. evI ja vizeSatA banne prakAranA mana:paryava jJAnamAM che. tethI be prakAra kahyA che. avadhijJAna ane mana:paryavajJAnanI tulanA:(1) avadhijJAnanI apekSAe mana:paryavajJAna adhika vizuddha hoya che. (2) avadhijJAna badhA prakAranA rUpI dravyono viSaya kare che. jyAre mana:paryava jJAna phakta manodravyono viSaya kare che. (3) avadhijJAna cAreya gatimAM hoya che, manaH paryava jJAna phakta manuSya gatimAM ja hoya che. (4) avadhijJAna mithyAtva AvyA pachI naSTa thatuM nathI paraMtu virbhAgajJAnamAM parivartita thAya che jyAre mana:paryavajJAna mithyAtva AvyA pachI samApta thaI jAya che. (5) avadhijJAnanI sAthe avadhi darzana hoya che, mana:paryavajJAnanI sAthe koI darzana nathI hotuM. (6) avadhijJAna AgAmI bhavamAM sAthe jAya che. mana:paryavajJAna parabhavamAM sAthe jatuM nathI. (7) mana:paryava jJAnano viSaya dravya kSetra kALa ane bhAvathI alpa che, avadhijJAnano viSaya atyaMta vizALa che. arthAt avadhijJAnI saMpUrNa zarIranA cikitsaka samAna che, to mana:paryava jJAnI koI eka aMganA vizeSajJanI samAna che. (5) kevaLajJAna - kevaLajJAna AtmAno nija guNa-svabhAva che. anAdikALathI AtmA jJAnAvaraNIya karmathI AvRtta che. jyAre AtmA sadanuSThAnarUpa tapa saMyama dvArA moha karmano kSaya karIne jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya A traNa karmono eka sAthe kSaya kare che tyAre kevaLajJAna pragaTa thAya che ane kevaLadarzana paNa utpanna thAya che. A jJAna AvaraNa rahita ane saMpUrNa jJAna che. A jJAna dvArA rUpI arUpI samasta padArtho tathA samasta paryAyonuM jJAna thAya che. kevaLajJAna utpanna thayA pachI kayAreya paNa arthAta A apratipAti jJAna che. manuSya jJAna che. manuSya deha chUTayA pachI paNa A jJAna yathAvat AtmAmAM rahe che. anaMta siddho ane hajAro manuSyanuM kevaLa jJAna eka ja hoya che; emAM koI bheda ke vibhAga nathI hotA. kevaLajJAnI manuSya ane siddhonI avasthAo vibhinna hoya che. e apekSAe kevaLajJAnInA bheda-vikalpa upacArathI hoya che. paraMtu vAstavamAM kevaLajJAnanA koI bheda vikalpa hotA nathI e spaSTa che. kevaLajJAna sAdi anaMta che arthAt eka divasa A jJAna prakaTa thAya che, tethI sAdi che ane te sadA tathA sarvadA raheze tethI anaMta che. pAMca padomAM prathama ane bIjA padamAM arthAt arihaMta ane siddhone kevaLajJAna hoya che. zeSa traNa padamAM koIkane hoya che ane koIkane nathI hotuM. kevaLajJAnano viSaya:- (1) dravyathI- kevaLajJAnI rUpI arUpI sarva dravyone jANe ane jue (2) kSetrathI- sarva loka alokane jANe, jue(3) kALathI- saMpUrNa bhUta bhaviSyane jANe-jue (4) bhAvathI- sarve dravyonI sarve paryAyone, avasthAone jANe-jue. kevaLajJAnathI saMpUrNa padArtho ane bhAvone jANIne kevaLI thoDA tattvonuM ja kathana vANI dvArA kare che. temano A vacana yoga hoya che. emanuM A pravacana, sAMbhaLanArA mATe zrutajJAna banI jAya che. mati Adi cAra jJAna eka sAthe eka vyaktimAM hoI zake che. kevaLa jJAna ekaluM ja hoya che. zeSa cAre jJAna kevaLajJAnamAM vilIna thaI jAya che. jema koI makAnanI eka dizAmAM cAra daravAjA che, tene haTAvIne AkhI dizA khullI karIne jyAre eka ja pahoLo mArga banAvI devAmAM Ave che, tyAre temAM praveza dvAra 4 athavA 5 nahIM paraMtu eka ja mArga kahevAmAM Ave che. cAra daravAjAonA cAra mArga paNa temAM samAviSTa thaI jAya che. e ja rIte eka kevaLajJAnamAM ja cAre ya jJAna samAviSTa thaI jAya che. kevaLajJAnathI vizeSa koI jJAna hotuM nathI. A sarvoparI jJAna che ane AtmAnI sarvazreSTha nija svabhAva avasthA che. kevaLa jJAnane prApta karavA saMpUrNa tapa, saMyamanI sAdhanAno svIkAra karavo jarUrI che. thata na Atma hita zikSA | niMbhADAnI dhagadhagatI mATI para pahelI varasAdanI pahelI buMdo, bApa banIne uDI jAya che. temAM aneka upadezo sAMbhaLyA pachI jIvane kayAreka, koIkanI vANI aMtara sudhI pahoMce che. A vANIne aMtara sudhI pahocADavAmAM e darekano upakAra rahelo che, jemaNe eka paNa zabdano artha samajAvyo hoya. tethI koInA upadeza bIjA karatAM vadhAre prabhAvakArI ane samajaNa pUrvakanAM che. evo bhedabhAva na karavo joIe. AvuM karavAthI gurunI avinaya azAtanA thAya che. jo A badhA sAMbhaDelA zabdo no arthaja khabara na hota to, vANI aMtaramAM kevI rIte pahoMcata. vANI pratye gamo aNagamo potAnI ja eka dazA che,evuM jANI ekacIta thaI sAMbhaDavAno prayAsa karavo. bAhubalI Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 122 vyAkhyA prajJApti (bhagavatInI kathAo.) jamAlI : rANI trizalA ane rAjA siddhArtha bhagavAna mahAvIranA prasiddha mAtA-pitA hatA. paraMtu dasamAM devalokathI AvIne bhagavAna pahelA devAnaMdA brAhmaNInA garbhamAM 83 divasa rahyA hatA. A apekSAe RSabhadatta brAhmaNa ane devAnaMdA brAhmaNI paNa bhagavAnanA mAtA-pitA hatA. ekavAra vihAra karatAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI brAhmaNa kuMDagrAma' nAmanA nagaramAM padhAryA. RSabhadatta ane devAnaMdA paNa darzana karavA mATe samavasaraNamAM AvyA hatA. devAnaMdA brAhmaNI bhagavAna mahAvIra svAmIne animeSa dRSTithI jovA lAgyA. jotAM-jotAM ja enA badhA aMga khIlI uThayA gautama svAmIe A badhuM pratyakSa joyuM ane bhagavAnane enuM kAraNa pUchyuM. javAbamAM bhagavAne pUrvanI vAta karIne potAnI mAtA hovAno paricaya Apyo. tyArapachI Avela badhA lokone bhagavAne upadeza Apyo. RSabhadatta ane devAnaMdA upadeza sAMbhaLIne virakta thaI gayA, tyAM ja dIkSita thaI gayAM. temaNe baMnee ghaNAM varSa saMyama pAlana karyuM, agiyAra aMga zAstranuM adhyayana karyuM ane eka mahInAno saMthAro karIne eja bhavamAM saMpUrNa karma kSaya karI badhA du:khono aMta ANyo. RSabhadatta pahelAM brAhmaNa matanA veda vageremAM pAraMgata hatA, pachI pArzvanAtha bhagavAnanA zAsanamAM jIva ajIvanA jJAtA zramaNopAsaka banyA hatA ane jIvananA aMtima varSomAM saMyama paNa dhAraNa karI te ja bhavamAM mukta thaI gayA. bhagavAnanA jamAI: jamAlI : bhagavAna mahAvIra svAmInI eka putrI hatI jenuM nAma priyadarzanA hatuM. enA patinuM nAma "jamAlI' hatuM. jamAlInuM ATha zreSTha kanyAonI sAthe pANigrahaNa(lagna) thayuM hatuM. apAra dhana-vaibhavanA svAmI hatA. mAnaSika sukha ane kAma bhogamAM ja te manuSyabhavano samaya vyatIta karI rahyo hato. vairAgya prApti - eka vakhata zramaNa bhagavAna mahAvIranuM tyAM padArpaNa thayuM. udyAna tarapha lokonA aneka samUha(ToLAM) javA lAgyA. lokonA kolAhalano avAja jamAlI sudhI paNa pahoMcyo, lokonA eka dizAmAM javAnuM kAraNa jANyuM ane te paNa bhagavAnanI sevAmAM ratha dvArA pahoMcyo, samavasaraNanI najIka ratha rokIne nIce utaryo. phUla, pANI vagere saceta vastuno tyAga karyo (alaga karyA) Ayudha-zastra ane upAnaha(joDAM) vagere aceta padArthono paNa tyAga karyo. (kADhIne rAkhI dIdhA) mukha para eka paTavALuM vastra rAkhyuM. A prakAre saceta-acetano viveka rAkhI parama pavitra ane ekAgra citta thaI mastaka para aMjalI rAkhIne bhagavAnanI najIka pahoMcyo. traNa vakhata Avartana sAthe vaMdanA karI samavasaraNamAM besI gayo. bhagavAne jamAlI sahita upasthita vizALa pariSadane dharmaupadeza Apyo. jamAlI upadeza sAMbhaLIne AnaMdita thaI gayo. tene zraddhA rucI jAgI ane saMyama levA mATe taiyAra thaI gayo. bhagavAna pAse potAnI manobhAvanA vyakta karI. ghare pahoMcIne mAtA-pitAnI sAme potAnI bhAvanA vyakta karI. dIkSAnA bhAva sAMbhaLIne mohamayI mAtA potAne saMbhALI na zakI. thoDI vAramAM dAsIoe karelI paricaryAthI svastha thaIne uThI ane AMkhamAM AsuM sAthe raDatI-raDatI putrane samajAvavA lAgI. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain mAtA ane putrano sarasa saMvAda H-- mAtA :- he putra ! tuM mane iSTa, kAMta, vallabha, AdhArabhUta, vizvAsapAtra, ratnatulya, jIvanano AnaMdadAyaka eka ja putra che. he putra! eka kSaNa mATe paNa ame tAro viyoga sahana nathI karI zakatA. AthI jayAM sudhI ame jIvIta chIe tyAM sudhI tuM gharamAM ja rahI ane kuLa-vaMzanI vRddhi kara ane jyAre ame kALadharma pAmIe, tArI vRddhAvasthA AvI jAya tyAre tuM bhale dIkSA le je. jamAlI :- - he mAtApitA! A manuSya jIvana janma, jarA, maraNa, roga, vyAdhi vagere aneka zArIrika mAnasika duHkhonI atyaMta vedanAothI pIDita che, adhRva, anitya che, saMdhyAkALanA raMgo samAna che, pANInA parapoTA samAna che, kuzAgra para(ghAsa52) rahela jhAkaLabiMdu samAna che svapna darzana samAna ane vIjaLInA camakArA samAna caMcaLa che; saDavuM, paDavuM, gaLavuM ane naSTa thavAno eno svabhAva che. eka divasa ene avazya choDavuM paDaze. to he mAtA-pitA ! ApaNAmAMthI pahelAM koNa jaze ane pachI koNa jaze ? A nirNaya koNa karI zake che? AthI he mAtA-pitA ! tame mane AjJA Apo. ApanI AjJA maLavAthI huM zramaNa bhagavAna-mahAvIrasvAmInI pAse saMyama aMgIkAra karavA mAguM chuM. (icchuM chuM.) 123 kathAsAra mAtA-pitA :- he putra ! tAruM zarIra badhA lakSaNo, guNothI saMpanna che, roga rahita, zakti saMpanna che, nirupakRta che. AthI jyAM sudhI rUpa, saubhAgya ane yauvana AdiguNa che tyAM sudhI tuM enAthI sukhano anubhava kara. amArA mRtyu bAda kuLavaMzanI vRddhi karIne pachI dIkSA le je. jamAlI :- he mAtA-pitA ! suMdara dekhAvavALuM A zarIra duHkhonuM bhAjana, seMkaDo rogonuM ghara che; mATInA vAsaNa samAna (kAcanA vAsaNa samAna) durbaLa che; azucino bhaMDAra che. sadAya enI saMbhALa rAkhavI paDe che. to paNa e jIrNa ghara samAna che, anizcita samayamAM eka divasa choDavuM ja paDaze. he mAtA- pitA! ApaNAmAMthI koNa pahelA jaze athavA pachI jaze enI khabara nathI. AthI ApanI AjJA maLavAthI huM dIkSA levA icchuM chuM. mAtA-pitA :- putra ! tArI A tarUNa avasthAvALI yogya guNavALI, rUpa- vALI, samAna umara vALI, vinayavALI, vicakSaNa, madhurabhASI, mitabhASI, manane anukULa, priya, uttama, sarvAMga suMdara ATha patnIo che ane tArA tarapha pUro anurAga rAkhavAvALI che. yauvana vayamAM atyAre tuM enI sAthe sukha bhogava. yuvAna avasthA DhaLavA 52 viSaya-vAsanAthI mukta thaIne, bhogaicchAnuM kutuhala samApta thavA para ane amArA mRtyu pachI dIkSA leje. - jamAlI :- he mAtA-pitA ! A kAmabhoga nizcita azucino bhaMDAra, durgandhathI bharelA che; udvega utpanna karavAvALA che; bIbhatsa thoDo samaya rahevAvALA, tuccha kalimala(gaMdakI) rUpa che. te zArIrika mAnasika du:khe sAdhya che, ajJAnI athavA sAmAnya puruSo dvArA sevita che. kAmabhoga uttama puruSo dvArA tajavA yogya(tyAjya) che; pariNAmamAM duHkhadAyI che; kaThinatAthI chUTavAvALA che ane mokSa mArganI gatimAM vighnarUpa che. te zalya, jhera ane kAMTAnI upamAvALA che, anarthonI khANa che ane mahAna pramAda, moha ane karmabaMdhamAM vadhAro karanArA che. he mAtA-pitA ! pahelAM athavA pachI koNa jaze e khabara nathI. AthI tame mane AjJA Apo huM bhagavAnanI pAse saMyama levA mAMgu chuM. mAtA-pitA :- he putra ! A ApaNAM dAdA-paradAdAoe kamAyeluM apAra dhana che, sAta peDhI sudhI khAI-pI ane dAna ApatAM paNa khalAsa nathI thavAnuM. eTalA mATe he putra ! maLela A dhana-saMpatino tuM lAbha le. manuSyabhavano AnaMda laI pachI dIkSA leje. jamAlI :- he mAtApitA ! A sonuM, cAMdI, hIrA, jhaverAta vagere dhana; cora, agni, rAjA, mRtyune AdhIna parAdhIna che. AnA keTalA bhAgIdAra che. A lakSmI caMcaLa, adhruva, anitya, azAzvata che. eno ekakSaNano paNa bharoso nathI. na AyuSyano koI bharoso che. AthI he mAtA-pitA ! huM tamArI rajA maLavAthI dIkSA levA icchuM chuM. [mAtA-pitAnI dhana, vaibhava, bhogaAkarSaNa ane mohamayI zakti saphaLa na thatAM, have pachI dIkSAnI bhayAnakatA dvArA putranA vicArone parivartita karavAno prayatna karavA lAgyA mAtA-pitA :- he putra ! A nirprantha pravacana satya che. yAvat badhA duHkhono aMta karavAmAM samartha che. parantu he putra ! A dIkSA(saMyama jIvana) talavAranI tIkSNa dhAra para cAlavAthI paNa atyaMta duSkara che; loDhAnA caNA cAvavAthI paNa kaThina che; retInAM koLIyAnI jema nirasa che; nadI pravAhanI sAme cAlIne pAra karavA samAna zramadAyaka che ane hAtha vaDe samudra pAra karavA samAna kaThina che. mahAzilAne mAthA para upADI rAkhavA samAna che. avizrAma gatithI,aneka hajAra guNA niyamonA bhArane dhAraNa karavAthI duSkara che. dIkSA aMgIkAra karyA pachI jIvananA keTalAMka jarUrI kArya paNa karavAnuM(snAna,maMjana,zrRMgAra) kalpatuM nathI; phaLa, phUla, lIlI vanaspati, kAcu pANI, agni vagere sevana karavAnuM kalpatuM nathI; bhukha, tarasa, zardI, garamI, cora, zvApada(zikArI) sarpa, DAMsa, macchara vagerenA kaSTa upasarga sahana karavA paDe che. roga AvavA para upacAra na karavo, jamIna para suvAnuM, cAlatAM (page) vihAra, loca, AjIvana brahmacarya pAlana, ghare--ghare bhikSA mATe pharavuM aneka strIne jovA chatAM yuvAna uMmaramAM navavADa zuddha brahmacarya pAlana karavuM he putra ! atyaMta duSkara che. he putra ! tAruM A sukomaLa zarIra dIkSAnA kaSTo mATe jarApaNa yogya nathI. AthI he putra ! tuM gharamAM rahe ane sukha bhogava. jayAM sudhI ame jIvita chIe tyAM sudhI tAro ekakSaNa paNa viyoga nathI joI zaktA. amArA mRtyupachI tuM zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse dIkSA leje. he jamAlI :- he mAtApitA ! je kAyara puruSa hoya che. jenI daihika lAlasA maTI nathI, je A laukika sukhamAM Asakta che tenA mATe dIkSAnI upara kahela duSkaratA che arthAt ene saMyama pAlana karavuM kiThana hoI zake che. paraMtu je A laukika sukhonI AzAthI mukta-virakta thaI gayA che; dhIra, vIra, daDha nizcayavALA puruSa hoya che, enA mATe saMyamanI muzkelI jarApaNa bAdhaka nathI. paraMtu Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 124 AnaMdadAyaka hoya che. AthI he mAtA-pitA ! saMpUrNa duHkho ane bhava paraMparAnuM unmUlana karanArA, sukhamaya saMyama grahaNa karavAnI Apa mane AjJA Apo. saMyamanI AjJA :- - koIpaNa prakAre mAtA-pitA jamAlIkumAranI vairAgya bhAvanAne rokI zakayA nahIM, aMte kamane svIkRti ApavI paDI. pachI teno dIkSA mahotsava ujavyo. jamAlInI abhilASA pramANe kutrikApaNamAMthI be lAkha sonaiyAnAM rajoharaNa pAtra maMgAvyAM; hajAmane bolAvyo; hajAme moM para mukhavastra bAMdhIne jamAlInA vALa kApyA, coTInA lagabhaga cAra AMgaLa kSetra pramANe vALa rAkhI badhA vALonuM khura muMDana karyuM. ene paNa eka lAkha sonaiyA ApyA. e vALane svaccha vastramAM laIne dhoIne mAtAe ratnakaraMDakamAM rAkhI potAnA ozikAnI pAse rAkhI dIdhA. pachI jamAlIne uttarAbhimukha besADIne mAtA-pitAe maMgaLa kaLazothI snAnavidhi karAvI; vastra, mALA, AbhUSaNo thI susajjita karyA. hajAra puruSa upADe tevI pAlakhI maMgAvI emAM jamAlIkumAra pUrvAbhimukha siMhAsana para besI gayA. enI jamaNI tarapha mAtA-pitA paNa besI gayA. pachI apUrva vaibhavanI sAthe ane aneka maMgaLonI sAthe vizALa jana samudAya sAthe, ghoDA, hAthI, 2tha vagere sAthe e dIkSA mahotsavano varaghoDo rAjamArgo parathI AgaLa vadhyo. gharomAMthI seMkaDo hajAro strI-puruSo e varaghoDAne ane dIkSArthI jamAlIkumArane jovA lAgyA. kSatriyakuMDa grAma nagarathI e varaghoDo brAhmaNakuMDa grAma nagaranI tarapha jaI rahyo hato. rastAmAM utsAhI loko vividha jaya jayakAra karatA, maMgala avAja karatA jaI rahyA hatA. emAM mukhya nArA A pramANe hatA. dIkSArthInA nArA :- * he naMda (AnaMda dAyaka--AnaMda icchuka) ! tamArI dharma dvArA jaya ho ! he naMda ! tapathI tamArI jaya ho ! he naMda. tamAruM kalyANa ho ! he naMda ! tame akhaMDita jJAna-darzana, cAritranA svAmI bano ! he naMda ! tame indriya jayI bano. he naMda ! tame badhA vighnone pAra karo ! he naMda ! Apa parISaharUpI senA para vijaya meLavo. he naMda ! tame rAga-dveSarUpI mallo para vijaya prApta karo. he naMda ! uttama zukala ghyAna dvArA karmarUpI zatruonuM mardana karo. he dhIra ! traNa loka rUpa vizva- maMDapamAM uttama ArAdhanA rUpa vijaya patAkA pharakAvo ! he dhIra ! apramatta thaI saMyamamAM vicaraNa karo. he vIra ! nirmaLa vizuddha anuttara kevalajJAna prApta karo. he vIra ! tamArA dharmamArgamAM koI prakAranuM vighna na ho. he mahAbhAga ! tame parama- padarUpa mokSa prApta karo. dIkSArthI bhagavAnanA samavasaraNamAM :- varaghoDo bhagavAnanA samavasaraNa sthaLanI najIka pahoMcI gayo. jamAlIkumAre chatra, cAmara, zibIkAno tyAga karyo. page cAlIne mAtA-pitAnI sAthe bhagavAnanI sAme pahoMcyA. mAtA-pitAe bhagavAnane vaMdana namaskAra karIne nivedana karyuM, he bhaMte ! A jamAlIkumAra amAro ekano eka putra che te amane iSTa, kAMta, vallabha che. e jaLa kamaLanI jema bhogothI virakta banI gayo che. ene ame tamane ziSyarUpI bhikSA ApIe chIe, tame svIkAra karo. tyAre zramaNa bhagavAna mahAvIra eno svIkAra kare che ane jamAlIkumArane nirdeza karatAM kahe che ke he devAnupriya ! tamane sukha thAya tema karo. tyAre jamAlIkumAre IzAnakhUNAmAM nizcita(jagyA)mAM jaIne pote ja vastra- AbhUSaNa utAryA. mAtAe ene zuddha vastramAM grahaNa karyA ane AMsu sAratA jamAlIkumArane aMtima zikSA vacana kahyA ke he putra ! tuM sArI rIte saMyama pAlana karaje. tapamAM parAkramI banaje ane jarApaNa pramAda na karaje. A pramANe zikSA vacana kahetAM mAtA-pitA bhagavAnane vaMdana- namaskAra karIne cAlyA . 500 puruSo sAthe dIkSA grahaNa :- jamAlIkumAra cAra AMgaLanI coTInA vALano paMcamudi loca karI bhagavAnanI sAme pahoMcyA. jamAlInI sAthe ja 500 bIjA puruSo dIkSA levA mATe taiyAra thaI gayA hatA. prabhue 500 puruSonI sAthe jamAlIkumArane dIkSita karyA. tenuM vistRta varNana ahIM nathI. dIkSA laIne jamAlI aNagAre saMyama vidhiono jJAna ane abhyAsa karyo, tapa-saMyamamAM AtmAne bhAvita karyo yAvat 11 aMgazAstronuM adhyayana karyuM. svataMtra vicaraNa :- koI samaye jamAlI aNagAre svataMtra vicaraNa mATe bhagavAnane nivedana karyuM. bhagavAne evI sparzanA jANIne ene svIkRti na ApI ane mauna rAkhyuM. 500 ziSyo sahita emaNe bhagavAnane vaMdana karIne tyAMthI vihAra karyo. vihAra karatAM teo zrAvasti nagarImAM pahoMcyA. AhAranI aniyamitatAthI ane arasa AhAra, virasa AhArathI, rukSa, prAMta, kAla atikrAMta, pramANa atikrAMta ane zItaLa AhArathI emanA zarIramAM vipula roga utpanna thayo, pragADha du:ssaha vedanA thavA lAgI. enuM zarIra pitta javara ane dAhathI AkrAMta thaI gayuM. mithyAtva udaya :- - vedanAthI pIDita banelA jamAlI aNagAre zramaNone saMthAro(pathArI) karavAnuM kahyuM. pathArI karavAmAM thoDo samaya lAgyo. emane ubhA rahevAnuM asahya thaI gayuM hatuM. jaldIthI emaNe teone pUchI lIdhuM ke he devAnupriye pathArI pAtharI lIdhI ke pAtharo cho ? zramaNoe uttara Apyo ke atyAre pathArI pAtharI nathI, pAtharI rahyA chIe. kaSTanI asahyatAne kAraNe e vAkyo para enuM UMdhuM ciMtana cAlavA lAgyuM. mithyAttva karma dalIkono udaya thayo ane A pramANe vicAravA lAgyA ke zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIno siddhAMta che ke cAlatA- cAlatA cAlyA, karatAM-karatAM karyuM', A siddhAMta mithyA che. A huM pratyakSa anubhava karuM chuM. A prakAranA manogata bhAva emaNe zramaNonI sAme rAkhyA. keTalAka zramaNoe emanI A vAta para zraddhA karI ane keTalAke zraddhA na karI, pratikAra karyo. paraMtu mithyAtva udayanA prabhAvathI jamAlIne e daDha nizcaya thaI gayo ke bhagavAnano siddhAMta mithyA che. tyAre keTalAka zramaNa jyAM caMpAnagarImAM bhagavAna birAjamAna hatAM tyAM vihAra karI gayA. avinaya -- thoDA divasomAM jamAlI paNa svastha thaI gayA. te paNa vihAra karatAM caMpAnagarImAM bhagavAnanI samakSa pahoMcyA ane ubhA rahIne kahevA lAgyA ke bhaMte ! ApanA keTalAka ziSya chadmastha vicaraNa karIne Ave che. paraMtu huM kevalI banIne Avyo chuM. gautama svAmIe eka ja prazna pUchIne ene nirutara ane cUpa karI dIdhA. pachI bhagavAne jamAlIne kahyuM ke he jamAlI ! mArA anya chadmastha aNagAra A praznano uttara mArI jema ja ApI zake che. paraMtu e potAne tArI jema kevalI nathI kahetA. pachI bhagavAne Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 125 kathAsAra e praznano uttara spaSTa karyo ke loka zAzvata che. kemake te sadA hato che ane raheze. loka-azAzvata che kema ke e utsarpiNI, avasarpiNI vagere rUpa paryAyomAM badalato rahe che. A jIva zAzvata che, kema ke sadA hato, che ane raheze. temaja A jIva azAzvata che, kema ke nAraka vagere paryAyomAM badalAto rahyo che. bhagavAnathI alagAva ane mithyA prarupaNA :- jamAlI nirutara thaI gayA ane zraddhA pragaTa na karatAM mithyAtva udayanA prabhAve tyAMthI nIkaLI gayA, aneka asat prarupaNA karatAM vicaravA lAgyA. A rIte mithyAtvanA abhinivezathI potAne ane bIjAne bhrAMta karatAM tapa--saMyamanuM pAlana karavA lAgyA. prathama guNasthAnavartI hovA chatAM aneka varSa(10-15 varSa) saMyamanuM pAlana karyuM. 15 divasanA saMthArA bAda kALadharma pAmIne chaThThA devalokamAM kiviSika devarUpamAM utpanna thayA. jamAlI kikviSIka deva H- jamAlIne kALa dharma pAmyA jANIne gautama svAmIe enI gati-sthiti, bhava-bhramaNa saMbaMdhI prazna karyo. javAbamAM bhagavAne jaNAvyuM ke jamAlI devalokano bhava pUro karIne 4-5 manuSya, tiryaMca, naraka, devanA bhava karaze. pachI badhA karmano kSaya karIne mokSe jaze. kikviSiko nA bhava bhramaNa :- kikviSika deva traNa prakAranA hoya che ane enA traNa sthAna che. (1) prathama dvitIya devalokanI nIcalI prataramAM traNa palyopamanA AyuSyavALA (2) trIjA--cothA devalokanI nIcalI prataramAM traNa sAgaropamanA AyuSyavALA (3)chaThThA devalokamAM 13 sAgaranA AyuSyavALA. A kikviSiko ochAmAM ochA 4-5 naraka, tiryaMca, manuSya, devanA bhava kare che ane utkRSTa anaMta saMsAramAM paribhramaNa kare che. kAraNa ke je kuLa gaNa saMghanA virodhI dveSI hoya che; AcArya, upAdhyAya, AdinA apayaza, avarNavAda, apakIrti karavAvALA hoya che; aneka asatya arthonI prarupaNA kare che; kadAgrahamAM pote bhramita hoya che ane bIjAne bhramita kare che, sAthe niraMtara tapa saMyamanI vidhionuM utkRSTa pAlana kare che. aMtima samaya sudhI potAnI mithyAvAditAnI AlocanA-prAyazcitta zuddhikaraNa nathI karatAM te jIva A kikviSika deva sthAnone prApta kare che. dazavaikAlika sUtra adhya. 5/2 anusAra tapa saMyamanA cora evA virAdhaka zramaNa paNa mithyAtva pAmI kikviSikamAM jAya che. aupapAtika sUtra AdimAM paNa AnuM varNana che. zivarAjarSi : (1) hastinApuramAM 'ziva' nAmanA rAjA rAjaya karatA hatA. te zreSTha rAjAnA yogya guNothI sampanna hatA. enI dhArINI nAmanI rANI tathA zivabhadrakumAra nAmano putra hato. yogya samaye rAjakumAra rAjaya kAryanI dekharekha karavA lAgyo. eka vakhata rAjAne rAtrimAM vicAra utpanna thayo ke mane dhana sampati ane rAjaya saMbaMdhI badhI anukULatA prApta thaI che. A badhI vRddhi pUrvanA puNyathI ja prApta thaI che. have samaya thatAM A badhAno tyAga karIne mAre putrane rAjya soMpIne sanyAsa grahaNa karI levo joIe. utpanna thayelA e vicArone zivarAjAe draDha karyA ane te anusAra putrano rAjayAbhiSeka karyo. zivarAjarSinI tApasI dIkSA :- enA pachI yogya tithi muhUrta joIne mitra, jJAtIjana vagerene bhojana karAvIne, sammAnita karIne e badhAnI ane putranI AjJA--svIkRti laI tApasa AzramamAM jaIne temaNe dizA prokSika tApasI pravrajayA aMgIkAra karI. teo gaMgA nadIne kinAre potAnI jhuMpaDI banAvIne rahevA lAgyA. emaNe dIkSA laIne chaThane pAraNe chaTha karavAno prAraMbha karyo. te AtApanA bhUmimAM jaIne AtApanA letA hatA. pAraNAnA divase AtApanA bhUmimAMthI utarIne valkala vastra paherIne potAnI jhuMpaDImAM AvyA. vAMsanI chAbaDI ane kAvaDa laIne pUrva dizAmAM gayA pUrva dizAnI pUjA karIne soma lokapAlane A prakAre kahyuM- he pUrva dizAnA svAmI soma mahArAjA ! dharma sAdhanamAM pravRtta mAruM zIvarAjarSinuM rakSaNa karo ane pUrva dizAmAM rahela kaMdamUla, chAla, patra, puSpa, phala, bIja, lIlI vanaspati levAnI AjJA Apo. evuM kahI ane pachI pUrva dizAthI IcchIta sAmagrIthI chAbaDI bharIne jhuMpaDImAM AvyA. pachI gaMgA nadImAM jaI snAna Adi karIne AvyA. pachI havananI pUrNa taiyArI karIne madhu ghRta cokhAthI homa karyo. vaizva deva ane atithi pUjana karIne pachI AhAra karyo. pachI bIjo chaTha svIkAra karyo. A prakAre kramazaH pAraNAmAM dakSiNa, pazcima, uttara dizAnuM pUjana karI e dizAnA lokapAlanI AjJA prApta karI, bAkI vidhi prathama pAraNAnI samAna karatAM, Ama tapa sAdhanA karatAM-karatAM te bhadra ane vinIta prakRtivALA ziva-rAjarSine vibhaMgajJAna utpanna thayuM. jenAthI te sAta dvIpa samudra jovA lAgyA. vibhaMga jJAnI zivarAjarSi :- te AtApanA bhUmithI jhuMpaDImAM AvyA. tyAMthI tApasa AzramamAM AvyA ane tyAMthI hastinApura nagaramAM gayA ane sarva ThekANe pracAra karavA lAgyA ke mane atizaya jJAna-darzana utpanna thayuM che. sAta dvIpa samudra che. eTalo ja loka che. enAthI AgaLa kAMI nathI. vAta nagaramAM vyApta thaI lokonI carcAno viSaya banI gayo. keTalAka zradghA karavA lAgyA, keTalAka saMdeha karavA lAgyA. vicaraNa karatAM zramaNa bhagavAna mahAvIra hastinApuramAM padhAryA. gautama svAmI pAraNAmAM gaucarI levA gayA. lokonI carcA gautama svAmI sudhI paNa pahoMcI. gautamasvAmIe bhagavAnane nivedana karI lokono prazna vyakta karyo. upasthita pariSadanI samakSa ja bhagavAne spaSTIkaraNa karyuM ke sAta dvIpa samudra jovA sudhInI vAta sAcI che. paraMtu enI sAthe eNe je prarupaNa karavAnuM zarU karyuM che ke ATalo ja loka che, AgaLa nathI; te enuM kathana mithyA che ane enuM jJAnapaNa apUrNa che. vAstavamAM dvIpa samudra asaMkhya che. pariSadanA cAlyA javAthI nagaramAM beraMgI vAto thavA lAgI. zivarAjarSi sudhI paNa sArI vArtA pahoMcI gaI. te zaMkita, kAMkSita thayo, vicArAdhIna banyo ane enuM vibhaMga jJAna samApta thaI gayuM. tyAre eNe evo vicAra karyo ke zramaNa bhagavAna mahAvIranI Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 126 samIpa jaIne paryupAsanA karavI mArA mATe A bhava, parabhavamAM kalyANakArI thaze; evo vicAra karI te tApasa AzramamAM AvyA, yogya upakaraNa vezabhUSA grahaNa karI bhagavAnanI sevAmAM pahoMcyA . = zivarAjarSinI zramaNa dIkSA ane mukti :- traNa vakhata Avartana karI vaMdanA, namaskAra karI bhagavAnanI sevAmAM besI gayA. bhagavAne zivarAjarSi pramukha anya paNa upasthita pariSadane upadeza Apyo. zivarAjarSine bhagavAnanI vANI atyaMta rucikara lAgI ane tyAM jina pravrajyA aMgIkAra karavA mATe tatpara thayA. skaMdhaka aNagAranI samAna enuM saMyama grahaNa saMbaMdhI varNana samajavuM. IzAnakhuNAmAM jaIne bhaMDopakaraNa rAkhI, paMca muSThi loca karI ane bhagavAnanI sAme pahoMcIne vaMdana karyA. tyAra pachI bhagavAne ene vidhipUrvaka dIkSA pATha bhaNAvyo. zivarAjarSi zramaNa nigrantha banI gayA. 11 aMgonuM adhyayana karyuM. aMtamAM e ja bhavamAM badhA karma kSaya karI mukta thayA. (2) gaMgA kinAre rahenArA anya vAnaprastha sanyAsI :- agnihotrI, potika(vastradhArI) kautrika, yAjJika, zraddhALu, khapparadhArI, hUMDikAdhArI, phala- bhojI, umajjaka, nimajjaka, samprakSAlaka, urdhvakaMDuka, adhokuMDaka, dakSiNa- kUlaka, uttarakUlaka, zaMkhadhamaka, phUladhamaka, mRgalubdhaka, hastI tApasa, jalAbhiSeka karyA vagara bhojana na karanArA, vAyumAM rahenArA, pANImAM rahenArA, valkaladhArI, jalabhakSI, vAyubhakSI, zevAlabhakSI, mUlAhArI, kaMdAhArI, patraAhArI, chAla khAnArA, puSpaAhArI, bIjaAhArI, ApoApa ja paDelA phaLa Adi khAnArA phalAhArI, uMcA daMDa rAkhanArA, vRkSavAsI, maMDalavAsI, vanavAsI, bilavAsI, dizAprokSI, AtApanA levAvALA, paMcAgni tApa lenArA vagere ane bIjA paNa aupapAtika sUtra varNita sanyAsI gaMgA kinAre rahetA hatA. vAnaprastha AzramamAM vividha sAdhanAo ane vividha vezabhUSA ane upakaraNa hoya che. e potAnI mAnyatA anusAra vividha tapasyAo kare che. samabhAva-upazAMtinI upalabdhi paNa keTalAya sAdhaka kare che. aMtima samayamAM saMlekhanA saMthArA paNa kare che, je mahino, be mahinA paNa cAle che ane pAdapopagamana maraNa paNa svIkAra kare che. jIvAdinuM sAcuM jJAna ane AcaraNa na hovA chatAM paNa prakRtinI zAMti, samAdhi ane tapasyAnA baLathI e devagatimAM to jAya che, paraMtu adhikatara bhavanapati vyaMtara Adi sAmAnya deva thAya che. gautama, skaMdhaka, zivarAjarSi, jevA keTalAya bhadrika pariNAmI punaH vItarAga prabhunI pAse zramaNa pravrajyA svIkAra karIne sAdhanA karatA ArAdhaka gatine paNa prApta kare che. sadarzana zramaNopAsaka : vANijya grAma nAmanA nagaramAM jIvAjIvanA jJAtA, guNasaMpanna, sudarzana zramaNopAsaka rahetA hatA. eka vakhata bhagavAna mahAvIrasvAmI nagarInI bahAra dhrutipalAsaka bagIcAmAM padhAryA. sudarzana zrAvaka vizAla janasamUhanI sAthe cAlatAM bhagavAnanA darzana karavA gayA. temaNe pAMca abhigama sAthe darzana vaMdana karyA. pachI bhagavAne Avela samasta pariSadane dharma upadeza Apyo. upadeza pUrNa thayA pachI pariSadanA cAlyA javA bAda sudarzana zramaNopAsake bhagavAnane vaMdana- namaskAra karI kAla(samaya) saMbaMdhI prazna pUchayo. kAla :- kAla cAra prakAranA hoya che. (1) pramANakAla (2) yathAyuSya nivRtti kAla (3) maraNakAla (4) addhAkAla. (1) pramANakAla :- 12 muhUrtathI laIne 18 muhUrtanI rAtrI hoya che. eTalo ja divasa hoya che. traNa muhUrtanI poraSIthI laIne sADAcAra muhUrtanI poraSI hoya che. moTo divasa ane moTI poraSI aSADhamAM hoya che. nAno divasa ane nAnI poraSI poSa mahInAmAM hoya che. 1/122 muhUrta pramANa poraSI kramazaH ghaTe che ane vadhe che. Aso ane caitramAM divasa-rAta 15-15 muhUrta samAna ja hoya che. e samaye 3-3/4U poNA cAra muhUrtanI poraSI hoya che. A badhA pramANakAla che. (2) yathAyuSya nivRtti kAla :- cAre gatimAM je uMmara maLI che e kAlanuM vyatIta thavuM yathAyuSya nivRtti kAla che. (3) maraNakAla :- AyuSya pUrNa thavA para je zarIra ane jIvane alaga thavA rUpI mRtyu thAya che te maraNakAla che. (4) adyAkAla :- samayathI laIne AvalikA muhUrta yAvat sAgaropama rupa je kAla vibhAjana che te annA kAla che. palyopama sAgaropama thI AyuSyanI sthitionAM mApa hoya che. palyopama sAgaropamarupa kALa kevI rIte kSaya thAya che, vyatIta thAya che ? A praznanA uttaramAM sudarzana zrAvakane bhagavAne enA pUrva bhavanuM varNana saMbhaLAvyuM. pUrva bhava : mahAbala caritra :- hastinApura nagaramAM 'bala' nAmanA rAjA rAjya karatA hatA. eka vakhata enI rANI prabhAvatIe svamukhamAM siMha pravezanuM svapna joyuM. jenA phaLa svarUpe yogya samaye eNe eka puNyazALI bALakane janma Apyo. rAjAe putrano janma mahotsava manAvyo. trIjA divase bALakane sUryadarzana karAvyA. chaThThA divase jAgaraNa ane agiyAramAM divase azuci nivRttikaraNa karAvyuM, bAramAM divase utsava bhojananI sAthe bAlakanuM nAmakaraNa karyuM. mahAbalakumAra nAma rAkhyuM. sukhapUrvaka eno bAlyakALa vyatIta thayo. sAdhika ATha varSano thavAthI ene kalAcAryanI pAse aghyayana arthe mokalavAmAM Avyo. yuvAna avasthAmAM ATha kanyAonI sAthe enuM pANigrahaNa karAvyuM. pitAe vividha prakAranI sAmagrI 8-8 nI saMkhyAmAM ene prItidAnarUpamAM ApI. A prakAre te mahAbalakumAra mAnuSika sukha bhogavatAM kAla vyatIta karavA lAgyo. eka samaye vimalanAtha arihaMtanA prapautra ziSya dharmaghoSa aNagAra hastinApura nagaranI bahAra udyAnamAM padhAryA. jamAlIkumAranI samAna ahIM mahAbalanuM saMpUrNa varNana jANavuM. yathA- dharmazravaNa, AjJA prApti saMvAda ane dIkSA grahaNa. teNe caudapUrvonuM adhyayana karyuM, judA-judA tapa anuSThAna karatAM- karatAM 12 varSanI dIkSA paryAyanuM pAlana karyuM. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 kathAsAra jain eka mahInAnA saMthArAthI AyuSya pUrNa karI mahAbala muni pAMcamAM devalokamAM dasa sAgaropamanI sthitie utpanna thayA. tyAM daza sAgaropamanI umara pUrNa karI he sudarzana! te ahIM vANijya grAmamAM janma lIdho yAvata vira bhagavaMtonI pAse dharmano bodha prApta karI zramaNopAsaka banyA cho. A prakAre anya jIvonI paNa palyopama sAgaropamanI umara samApta thAya che. bhagavAna dvArA praznanA samAdhAnamAM potAnA ja pUrvabhavanuM ghaTanAcakra sAMbhaLIne ciMtana, manana karatAM ene jAti smaraNa jJAna utpanna thayuM. enI zraddhA, vairAgya saMvegamAM ati vRddhi thaI. AnaMda azruothI tenA netra bharAI gayA ane tyAM ja saMyama svIkAra karyo. sudarzana zramaNopAsakathI sudarzana zramaNa banI gayA. caudapUrvanuM adhyayana karyuM. bAra varSa sudhI dIkSA paryAyanuM pAlana karI badhA karmono kSaya karyo ane siddha, buddha, mukta thaI gayA. A prakaraNamAM rANInA mahelanuM, zavyAnuM, siMha svapna, rAjAnI pAse jaI ane kahevAnuM, rAtri pasAra karavAnuM, svapna pAThakonuM, putra janma mahotsavanuM, khuzakhabara ApavAvALI dAsIonuM sanmAnanuM, kramazaH vayavRddhinuM, prItidAnanI pAMcaso prakAranI vastuonuM, vistRta varNana mULa pAThamAM darzAvyuM che. jijJAsu pAThaka prastuta mULasUtrano abhyAsa kare. dIkSA vagerenuM vistRta varNana ahIM nathI karyuM. enA mATe jamAlInA prakaraNano nirdeza karyo che, jyAM vistArathI varNana che. RSibhadrapatra: AlaMbhikA nAmanI nagarImAM RSibhadra pramukha aneka zramaNa upAsaka hatA. eka vakhata kayAMka thoDA zrAvaka ekaThA thaI vArtAlApa karatA hatA. prasaMgopAta tyAM devanI umara saMbaMdhI vArtA cAlI. tyAre RSibhadra zrAvake batAvyuM ke jaghanya dasa hajAra varSathI 1-1 samaya vRddhi thatAM thatAM utkRSTa 33 sAgaropama sudhInI umara devonI hoya che. keTalAyane AnA para zraddhA na thaI. thoDA samaya pachI vicaraNa karatAM karatAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI AyaMbikA nagarI padhAryA. ukta zramaNopAsaka ane nagarInA anya loko bhagavAnanI sevAmAM pahoMcyA. upadeza sAMbhaLIne pariSada visarjita thaI gaI. vaMdana namaskAra karIne te zramaNopAsakoe devanI | sthitino prazna pUrva hakIkata sAthe pUchayo. bhagavAne samAdhAna karyuM ke RSibhadranuM kathana satya che. he Aryo! huM paNa AvuM ja kathana karuM chuM. tyAre e zramaNopAsakoe zraddhA rAkhI ane RSibhadranI samIpa jaIne vaMdana- namaskAra arthAt praNAma abhivAdana karIne potAnI bhUlanI vinayapUrvaka kSamAyAcanA karI. pachI e zrAvakoe potAnI jIjJAsAonuM samAdhAna karyuM ane prabhune vaMdana-namaskAra karI ane cAlyA gayA. zrAvakonA gayA pachI gautama- svAmInA prazna karavA para bhagavAne pharamAvyuM ke RSibhadra putra dIkSA grahaNa nahIM kare paraMtu aneka varSa zrAvaka paryAyanuM pAlana karI eka mahinAno saMthAro karI, kALa karI pahelA devalokamAM utpanna thaze. tyAM aruNAbha vimAnamAM cAra palyopamanI uMmara pUrNa karI mahAvideha kSetrathI mokSa prApta karaze. vizeSaH- koInI satya vAtano svIkAra na karavo, azraddhA karavI ke tene khoTuM kahevuM e paNa tenI AzAtanA ja kahevAya che. A ja kAraNathI gautamasvAmI paNa pharIthI AnaMda zrAvaka pAse khamAvavA gayA hatA. evI ja rIte ahIM paNa RSibhadra zramaNopAsakane bIjA zrAvakoe khamAvyA. AvI saraLatA latAnI rIta zAstramAM sAdha zrAvaka bannene mATe ghaNI jagyAe varNavAyela che. AvA varNanothI atyAranA sAdhakone zikSA laIne enuM AcaraNa karavuM joIe.] pagala parivrAjaka: AlaMbhikA nagarInA zaMkhavana' nAmanA udyAnanI sAme "pudgala" nAmano parivrAjaka raheto hato. tene cAre vedanuM sAMgopAMga jJAna hatuM ane brAhmaNamatanA siddhAMtomAM pAraMgata hato. te chaTha chaThanA pAraNA karI ane AtApanA leto hato. prakRttibhadra vinIta ane samabhAvomAM pariNamana karatAM tene vibhaMga nAmanuM jJAna utpanna thayuM. jenAthI te pAMcamAM devaloka sudhI devone ane emanI umara paNa jovA lAgyo. jenAthI e mAnavA lAgyo ke ATalo ja loka che. enA pachI deva paNa nathI ane devonI umara paNa nathI. arthAt utkRSTa dasa sAgaropamanI umaranA deva hoI zake che. enA pachI koI sthiti hotI nathI. zivarAjarSinI jema pugala parivrAjake paNa nagarImAM potAnA jJAnano ane maMtavyano pracAra karyo. lokomAM carcAno viSaya banyo. saMyogavaza bhagavAna AlaMbhikA nagarImAM padhAryA. gotama svAmIe gocarI daramiyAna cAlu vAta sAMbhaLI bhagavAnane nivedana karyuM. bhagavAne pariSadanI sAme ja spaSTIkaraNa karyuM. bhagavAnanA vAkaya paNa nagarImAM pracArita thayA ke anuttara vimAna sudhI deva che, devaloka che, umara paNa devomAM 33 sAgaropama sudhI che,' vagere. loko pAsethI A vArtA pugala parivrAjaka sudhI paNa pahoMcI. te zaMkita kAMkSita thaIne bhramita thaI gayo. enuM paNa vibhaMga jJAna cAlyuM gayuM. ziva-rAjarSinI jema te paNa bhagavAnanI paryupAsanA karavA gayo. upadeza sAMbhaLyo, saMyama lIdho, e bhavamAM badhA karmo kSaya karI siddha gatine prApta karI. devalokomAM rupI dravya ane varNAdi bola hoya che. A kAraNe vilaMga jJAnano viSaya thaI jAya che. vizeSa:- chaTha-chaThanA pAraNA karatAM ane AtApanA letAM vividha labdhio prApta thAya che. vibhaMga jJAna paNa parokSa jJAna hovAthI eno paNa labdhiomAM samAveza thAya che. vAnaprastha AzramanA tApasa kaMdamUla vagerene svayaM pakAvIne khAya che. ane sanyAsAzramanA parivrAjaka bhikSAthI AjIvIkA kare che. zivarAjarSie tApasI dIkSA dhAraNa karI hatI ane pudgala parivrAjake saMnyAsI dIkSA grahaNa karI hatI. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 128 zaMkha puSkalI zramaNopAsaka zrAvastI nagarImAM zaMkha pramukha ghaNAM badhA zramaNopAsaka rahetA hatA. zaMkha zrAvakanI utpalA nAmanI patnI hatI. te paNa jIvAjIvanI jANakAra yogya guNothI yukta zramaNopAsikA hatI. puSkalI nAmanA zramaNopAsaka paNa e ja nagarImAM rahetA hatA. eka vakhata tyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI padhAryA. zrAvastI nagarIthI aneka janasamUha bhagavAnanA darzana, sevA mATe koSTaka udyAnanI tarapha cAlyA. zaMkha puSkalI pramukha zrAvaka paNa vizALa samUhanI sAthe pagapALA gayA. bhagavAnanI sevAmAM pariSada ekaThI thaI. bhagavAne dharma upadeza Apyo. upadeza sAMbhaLIne sabhA visarjita thaI. pakakhI pauSadha :- zaMkha pramukha zrAvakoe vaMdana-namaskAra karI prazna pUchayA, samAdhAna grahaNa karI ane vaMdana-namaskAra karI ghare javA mATe ravAnA thayA. mArgamAM zaMkha zramaNopAsake kahyuM ke Aja padhdhI che. ApaNe badhA khAI-pIne sAmUhika pauSadha karIe. anya zrAvakoe emanuM kathana svIkAryuM. sthAna ane bhojana taiyAra karavAnI javAbadArI mATe nirNaya levAyo. badhA potAnA ghera jaI AvyA ane eka sthAna para ekaThA thayA. pauSadhavrata(dayAvrata) lIdhuM. bhojanano samaya najIka AvavA lAgyo paraMtu zaMkha zramaNopAsaka AvyA na hatA. enuM kAraNa e thayuM ke pauSadhano nirNaya karI badhA zrAvaka pota potAnA gharanI dizAmAM cAlyA. ghare pahoMcatA pahelAM ja zaMkhajInA vicAra parivartita thaI gayA. temane upavAsa yukta pauSadha karavAno vicAra daDha thaI gayo. ghera AvI utpalA patnIne pUchIne pauSadhazALAmAM upavAsa sAthe pauSadha aMgIkAra karyo. zrAvaka-zrAvikAnA vaMdana vyavahAra:- zrAvakoe zaMkhajIne bolAvavA javAno nirNaya karyo. tyAre puSkalI zrAvaka zaMkhajInA ghare gayA. | upalA zramaNopAsikAe puSkalI zrAvaka ne gharamAM AvatAM joI ane AsanathI uThI sAta-ATha kadama (pagalA) sAme jaI ane vaMdana-namaskAra karyA, AvavAnuM kAraNa puchayuM. puSkalI zrAvake kahyuM ke zaMkha zramaNopAsaka kayAM che? pauSadhazALA tarapha saMketa karatAM utpalAe batAvyuM ke emaNe pauSadha karyo che. puSkalI zrAvaka pauSadhazALAmAM AvyA. IriyA- vahinuM pratikramaNa karyuM pachI cAlavA mATe nivedana karyuM. khAtAM-pItAM paSadha - zaMkha zramaNopAsake spaSTIkaraNa karyuM ke meM upavAsa sAthe pauSadha grahaNa karI lIdho che. tame have tamArI IcchA anusAra khAtAM-pItAM pauSadha karo. puSkalI zramaNopAsaka pAchA AvI gayA ane kahyuM ke zaMkhajI nahIM Ave. pachI e zrAvakoe khAtA-pItAM pauSadha karyo. zrAvakomAM vyaMga vyavahAra ane prabhu dvArA saMbodhana :- bIjA divase badhA zrAvaka bhagavAnanA samavasaraNamAM pahoMcyA. zaMkhajI. pauSadhanA pAraNA karyA vagara ja vastra badalIne bhagavAnanA darzana karavA gayA. pariSada ekaThI thaI. dharma upadeza thayo. sabhA visarjita thaI. bIjA zramaNopAsaka zaMkhajInI pAse pahoMcIne emane upAlaMbha devA lAgyA ke tame ja prastAva rAkhyo (Adeza Apyo, ane pachI pote ja upavAsa sAthe pauSadha karI lIdho. A rIte upAlaMbha vyaMga vacano thavA lAgyA. tyAre bhagavAne zrAvakone saMbodhana karyuM ane kahyuM- he Aryo! A prakAre zaMkha zramaNopAsakanI tame hAlanA(avahelanA) na karo. zaMkha zramaNopAsake suMdara dharma AcaraNa ane dharma jAgaraNA karI che. te daDhadharmI, priyadharmI zramaNopAsaka che. kaSAyanuM phaLa :- pachI zramaNopAsaka zaMkhanA praznano uttara detAM bhagavAna mahAvIre pharamAvyuM ke krodha, mAna vagerethI vazIbhUta thaIne jIva sAta karmanI prakRti, sthiti, anubhAga, pradeza(A badhAM)nI vRddhi kare che, azAtA vedanIyano vAraMvAra baMdha kare che ane caturgatika saMsAramAM paribhramaNa kare che. zaMkha zramaNopAsakanI gati - pachI e zramaNopAsakoe zaMkha zramaNopAsakane vaMdana-namaskAra karI thayela AsAtanAnI vinayapUrvaka kSamAyAcanA karI. tyAra pachI pota-potAnA ghare gayA. gautamasvAmIe zaMkha zramaNopAsakanA dIkSA levA saMbaMdhI prazna karyo. uttaramAM bhagavAne kahyuM ke te dIkSA leze nahIM. zramaNopAsaka paryAyathI devalokamAM jAze ane tyAMthI mahAvidehamAM janma laI, saMyama tapanI ArAdhanA karI badhA duHkhono aMta karaze. zaMkha pappalIjInA pauSadha para ciMtana sAra :- prastuta prakaraNamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI ane gautama gaNadharanI jANakArImAM emanA zAsanamAM samasta zramaNopAsakomAM pramukha zaMkha puSkalIjInA mammI parva dina mATe pauSadhanuM varNana che. A bhagavatI sUtra paNa samasta upalabdha AgamomAM mahattvapUrNa zraddhAkendranuM Agama che ane gaNadharo dvArA racita che. ahIM varNita zrAvakoe mahInAmAM be AThama, be caudasa, amAvasyA, pUrNimA ema 6-6 pratipUrNa pauSadha karavAnA vrata dhAraNa karyA hatA. pakakhIparva amAvAsane pUnamanA ja hoya che ane vartamAna praNAlIthI caudazanI paNa hoya che. tethI zramaNopAsakonA 6 pratipUrNa pauSadhano ja te divasa hato. e divase bhagavAnanuM pravacana sAMbhaLIne ghare jatAM samaye mArgamAM zaMkha zramaNopAsake khAtAM pItAM(AhAra yukta - upavAsa vinA) pauSadha karavAno prastAva rAkhyo ane jeno puSkalI Adi zrAvakoe svIkAra karyo. tyAre eka jagyAe ekaThA thaIne tyAM bhojana karIne pauSadha karavAno nirNaya lIdho hato. te sthAna saMbhavataH puSkalIjInI pauSadha- zALAnuM rAkhyuM. kema ke bhojana samaya sudhI zaMkhajInA na AvavA para puSkalIjI svayaM pauSadha vratamAM temane bolAvavA gayA. puSkalIjI jyAre zaMkhajIne bolAvavA enI pauSadhazALAmAM gayA tyAre emaNe pahelA IriyAvahino kAyotsarga karyo, pachI vAta karI. AnAthI emanuM pauSadhamAM javAnuM spaSTa thAya che. pachI puSkalIjInA pAchA AvayA bAda badhAe AhAra karyo. AthI e philitArtha nikaLe che ke(1) zrAvakanA 11 mAM vratamAM upavAsa vinA paNa pauSadha karI zakAya che. (2) Avo pauSadha paNa pratipUrNa pauSadha kahevAya che.(sAvadha tyAganI apekSA) (3) pauSadha paccakakhANa pachI AhAra karI zakAya che. (4) pauSadha paccakhkhANa bAda AvazyakatA hovA para yatanApUrvaka eka jagyAethI bIjI jagyAe gamanAgamana karI zakAya che. enA mATe pahelAthI maryAdA karavAnI AvazyakatA hotI Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 jain kathAsAra nathI. (5) vyAkhyAna sAMbhaLIne pachI pota-potAnA ghare jaI Avazyaka nirdeza karI pharI eka jagyAe ekatrita thavAmAM eka praharathI vadhAre samaya paNa lAgI zake che. (6) khAtAM-pItAM sAmuhika pauSadhanI vAta na hota to te zrAvaka te divase palmI hovAne kAraNe ghare jaIne pauSadha to karavAnA ja hatA, paraMtu kevo pauSadha karatA ane kayAre karatA e nirNaya te samaya sudhI levAyo na hato. tethI ghare jaIne koI khAtAM-pItAM pauSadha karatA, koI upavAsa sAthe paNa karatA ane koI ghera jaIne tarata ja pauSadha karatA, koI thoDA samaya pachI paNa karatA. tethI pratipUrNa pauSadha- vratadhArI zrAvako mATe paNa ATha praharanA samayano athavA cauvIhAra tyAgano(cAre ya AhAra na karavAno) Agraha na hato. A badhA phalitArthomAM svayaM bhagavatI sUtra, 6 pratipUrNa pauSadha vratadhArI pramukha zrAvaka ane bhagavAna mahAvIra svAmI hAvIra svAmI sAkSIrapa ane pramANa3pa che. Avo cokhkho pATha hovA chatA vyaktigata ke paraMparAonA AgrahamAM koI dvArA A sUtra phalitArthono asvIkAra karavo kharekhara nAsamaja ane durAgraha che. anekAMtika vyavahAra vRttivALAone A jina zAsanamAM anAgamika ekAMta Agraha na karavA joIe. jayaMtI zramaNopAsikA: kauzAmbI nAmanI nagarImAM udAyana rAjA rAjaya karatA hatA. enI mAtA mRgAvatI ceDA rAjAnI putrI hatI ane enI phoI jayaMtI zramaNopAsikA hatI. te bhagavAnanA sAdhuonI prathama zayyAtarI-makAna ApanArI hatI. udAyana rAjAnA pitA zatAnIka ane dAdA sahasatrAnIka hatA. mRgAvatI paNa guNa saMpanna zramaNopAsikA hatI. eka vakhata bhagavAna mahAvIra svAmI vicaraNa karatAM karatAM kauzAmbI nagarImAM padhAryA. udAyana rAjA, koNika rAjAnI jema bhagavAnanA darzana karavA gayA. mRgAvatI ane jayaMti zramaNopAsikA paNa sAthe darzana karavA gaI. bhagavAne udAyana, mRgAvatI ane jayaMti pramukha upasthita AkhI pariSadane dharmopadeza Apyo. pariSada visarjita thaI. udAyana rAjA ane mRgAvatI devI paNa cAlyA gayA. paMdara praznottara :jayaMti zramaNopAsikAe vaMdana-namaskAra karI bhagavAnane aneka prazna karyA. e praznonA uttara A pramANe che.1-4.aDhAra pAponA sevanathI jIva bhAre thAya che. saMsAra vadhAre che, karmonI sthiti vadhAre che ane saMsAra sAgaramAM paribhramaNa aDhAra pApono tyAga karavAthI jIva halako thAya che. saMsAra ghaTe che. karmonI sthiti ghaTADe che ane saMsAra sAgarathI tare che. 5. bhavI jIva svabhAvathI anAdithI hoya che arthAt navA pariNamana thaIne koI bhavI nathI banatAM. -7. badhA bhavasiddhika jIva siddha thAya che. svabhAvanI apekSAe ja A kathana che. tethI bhava siddhika jIvothI A saMsAra kayAreya khAlI nahIM thAya. enuM kAraNa e che ke e jIvonI saMkhyA khUba ja vizALa che. yathA AkAzanI eka zreNImAM anaMta pradeza che. ene koI kADhe to te eka zreNI paNa kayAreya khAlI thaI zakatI nathI to AkAzanI anaMta zreNIonI khAlI thavAnI vAta ja thaI zakatI nathI, e ja rIte nigodamAM anaMtAnaMta jIva che. temAMthI eka nigoda jeTalA bhavI jIva paNa kayAre khAlI nahI thAya to A Akho saMsAra bhavI jIvothI khAlI thavAno prazna ja thato nathI. arthAt A saMsAra ane jIvonuM mokSa javuM e bane Aja sudhI anAdithI cAle che ane cAlatA raheze. je rIte bhaviSyakALa paNa anAdithI cAlyo Ave che ane anaMta kAla sudhI cAlu raheze te ja rIte jIva paNa siddha thatA raheze ane saMsAra paNa cAlato raheze. 8-10. jIva sutA paNa sArA ane jAgatA paNa sArA. je dharma jIvo che te jAgatAM sArA che, kema ke te dharmanI vRddhi karaze. je pApI jIvo che te sUtelA sArA che, kema ke pApa kRtya ochuM thaze. A prakAre jIva nabaLA paNa sArA ane balavAna paNa sArA. ALasu paNa sArA ane udyamI paNa sArA. 11-15. pAMca IndriyonA zabda, 45, gaMdha, rasa, sparza Adi viSayomAM Asakta rahenArA jIva sAta karmonI prakRti, sthiti, anubhAga ane pradezonI vRddhi kare che; azAtA vedanIyano vAraMvAra baMdha kare che ane caturgatika saMsAramAM paribhramaNa kare che. AyuSya karma to jIvanamAM ekavAra baMdhAya che. ataH sAta karma kahevAyA che. - jayaMtI zramaNopAsikAe saMyama grahaNa karyo ane saMpUrNa karmono aMta karIne eja bhavamAM siddha thaI. vizeSa - jayaMtI zramaNopAsikAnA pati ane putronuM kathana nathI. dIkSA paNa eNe samavasaraNamAM eja samaye laI lIdhI hatI. mATe te saMpanna ane svataMtra jIvanavALI zrAvikA hatI ane enuM makAna sadA sAdhu-sAdhvIone rahevAnA upayogamAM AvatuM hatuM. eTalA mATe tenA paricaya varNanamAM zramaNone makAna devAvALI prathama zayyAtarI kahI che. udAyana rAjA : | siMdhu ane sovIra vagere soLa dezanA adhipati udAyana rAjA vItabhaya nAmanA nagaramAM rahetA hatA. enuM rAjyakSetra atyaMta vizALa hatuM. 363 nagara ane khANo enA rAjyamAM hatI. makAsenA pramukha 10 mukuTabaMdha rAjA ane anya ghaNA badhA rAjA vagere para paNa enuM Adhipatya hatuM. ATalo rAjya saMbaMdha hovA chatAM paNa te bhagavAna mahAvIra svAmInA parama bhakta ane vratadhArI jIvAjIva Adi tattvonA jJAtA(jANakAra) zramaNopAsaka hatA. abhIcikumAra :- udAyana rAjAne prabhAvatI nAmanI rANI hatI. je sukomaLa ane strInA lakSaNo-guNothI paripUrNa hatI. e prabhAvatI rANIno Atmaja abhIcikumAra nAmano rAjakumAra hato. udAyanarAjAno te eka ja putra hato. bAlyakALa eno puro thaI gayo hato. rAjyakAryamAM dekharekha karavA lAgyo hato. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 130. udAyanarAjAnA kezikumAra nAmanA eka bhANeja hatA. te emanI pAse ja rahetA hatA. te paNa guNa saMpanna ane rAjya kArya karavAne yogya hatA. eka divasa pauSadhazALAmAM pauSadha laIne dharma jAgaraNa karatA udAyana- rAjAne e saMkalpa thayo ke zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmI je kSetramAM vicaraNa kare che ane dharmapremI sajjano emanI sevA-darzana vagereno lAbha laI rahyA che, tene dhanya che. jo vicaraNa karatAM bhagavAna ahIMyA vItabhayanagaramAM padhAre to huM paNa yathAyogya sevA payUpAsanA karuM. udAyanane vairAgya :- bhagavAna e samaye caMpAnagarImAM vicaraNa karI rahyA hatA. zramaNopAsaka udAyananI manobhAvanA jANIne vitabhaya nagaranI dizAmAM vihAra karyo. vicaraNa karatAM karatAM bhagavAna nagaranI bahAra mRgavana bagIcAmAM padhAryA. nAgarikajano darzana karavA javA lAgyA. rAjA paNa potAnI samRddhi sahita darzana karavA gayA, vaMdanA karIne paryApAsanA karatAM karatAM bhagavAnanI sevAmAM besI gayA. rAjA sahita samasta pariSadane bhagavAne dharmopadeza Apyo. upadeza sabhALIne rAjA atyaMta harSita thayA. nirgasthapravacana (bhagavAnanA vacano)nI hArdika prazaMsA karatA eNe nivedana karyuM- he bhaMte! huM putrane rAjya sopIne ApanI pAse dIkSA levA IcchuM chuM. bhagavAne potAnA(ahAsuha devANuppiyA) zabdomAM ene svIkRti ApI. bhANejane rAjya :- nagarImAM jatA samaye rAjAnA vicAromAM parivartana thayuM ke mAro putra abhicikumAra mane atyaMta priyavallabha che. e rAjya meLavIne emAM Asakta banaze to durgatino bhAgIdAra banaze. AthI rAjya mAre mArA bhANeja kezIkumArane ApavuM joIe. rAjAno navo vicAra nirNita rahyo ane rAjya kezIkumArane ApI dIdhuM. abhicikumAra atyaMta namra, vinIta, guNa saMpanna kumAra hatA. amanojJa vyavahAra hovA chatAM paNa te kAMIpaNa na bolI zakyo. pachI yogya samaye udAyanarAjAe dIkSA aMgIkAra karI. mahotsava vagere vistRta varNana jamAlInA varNana samAna che. kelirAjA ane prabhAvatI rANI vageree dIkSAnI AjJA ApI. udAyanarAjAe saMyama tapanuM yogya vidhie pAlana karyuM. aMtamAM saMpUrNa karmakSaya karI samasta dukhono aMta karI dIdho. abhIcikumAranuM caMpAmAM javAnuM - abhicikumArane koI samaya rAtrimAM ciMtana karatAM rAjya saMbaMdhI dhaTita dhaTanAnI smRti thaI. mAnasika vedanA vadhI ane pitA udAyanarAjA mATe atyaMta aprItikAraka vicAra utpanna thayo ke huM udAyanano putra ane prabhAvatIno Atmaja chuM. mane choDIne bhANejane rAjya ApyuM. A mArI sAthe atyaMta anucita kartavya karyuM. vagere saMkalpothI enuM mana tyAMthI rAjya choDIne anyatra cAlyA javA mATe thaI gayuM ane pitA udAyananA mATe vairabhAva prabaLa thaI gayo. saMpUrNa taiyArI karIne potAnA parivAra ane dhana sAmagrI sahIta te grAmAnu- grAma thatA caMpAnagarImAM rAjA koNikanI pAse pahoMcI gayA ane sukha- pUrvaka rahevA lAgyA. abhIci zramaNopAsaka - saMyogavaza tyAM ene dhArmika saMyoga paNa maLyo. kemake koNika rAjA paNa bhagavAnanA parama bhakta hatA. anukramathI abhIcikumAra paNa vratadhArI jIvAjIva vagere tatvonA jJAtA zramaNopAsaka banI gayA. paraMtu udAyanarAjA prati je vairabhAvano saMkalpa hato tenuM parimArjana na karyuM. virAdhaka gati:- zrAvakavratonA pUrNa zuddha-pAlana karatA aMtima samayamAM eNe saMthAro grahaNa karyo. 15 divasa covihAro saMthAro paNa cAlyo. bAhya vidhi AlocanA zuddhi Adi paNa karI. paraMtu aMtaramanamAM pitAnA kartavya prati je khaTako hato vairabhAvanA kaNa hatA enuM zuddhikaraNa e samaye paNa na karyuM. A kAraNe vrata pAlana ane vrata zuddhi badhu niSphaLa gayuM. asurakAyanA AtApa jAtinA devasthAnanuM AyubaMdha thayo ane virAdhaka thaIne asurakumAra jAtimAM devarupamAM utpanna thayA. virAdhaka kema ? :- aMtara manamAM da:kha ane khaTaka mAtrathI virAdhaka thayA, paraMtu hiMsA anabaMdhI koI saMkalpa, raudradhyAna athavA niMdA. kadAgraha na hatA. A kAraNa saMsAra vRddhi ane naraka, tiryaMca vagere gatimAM na gayA paraMtu zrAvakavrata vagerenA AcaraNa prakRti bhadratA, vinItatA vagere kAraNothI deva banyA. bhAvonI pUrNa zaddhi pavitratA na hovAthI te dharmanA virAdhaka banyA. tyAMthI AyuSya pUrNa karI te mahAvideha kSetramAM janma leze. tyAM saMyama aMgIkAra karI saMpUrNa karmono kSaya karI siddha thaze. zikSA - (1) rAjA ho athavA dIkSArthI ho kevaLa ekapakSIya ciMtanathI nirNaya na levo joIe. enA pratipakSI bIjA pAsAno | vicAra avazya karavo joIe. sAthe AvA gaMbhIra viSayomAM koI sAthe salAha vicAraNA paNa avazya karavI joIe. kAraNake hita IcchavA chatAM paNa koInuM ahita thavAno prasaMga na bane. | (2) bIjAnI game tevI bhUla ane vyavahAra hoya paraMtu hArdika zuddhipUrvaka mApha karIne zAMta pavitra banI javuM joIe. nahIMtara ApaNI badhI sAdhanAo niSphaLa thaIne virAdhakapaNuM avazya prApta thAya che. sAmevALAnuM kAMIpaNa nukasAna nathI thatuM eTalA mATe bAhya vyavahAramAM saMthAro, kSamApanA ane vrata pAlana hovA chatAM paNa bhAvonI zAMti samAdhi ane pavitratA nirmaLatA hovI ArAdhanA mATenuM parama Avazyaka aMga samajavuM joIe. jIvananA saMkalpita bhAvone aMtima samaye paNa yAda rAkhIne kADhavA ane mAnasika zuddhi karavAnuM kyAre paNa nahIM bhUlavuM joIe ane upekSA paNa karavI joIe nahIM. keTalAya sAdhu athavA zrAvaka devasika, pAkSika, sAMvatsarika, kSamApanA vyavahArathI to karI ja le che. paraMtu keTakeTalA prati emane manaduHkha, khaTako, niMdA, tiraskArano bhAva, melI daSTi, azuddhavyavahAra, elarjI, ciDa vagere bharelA hoya che. te badhI ayogya avasthAo, sthitio che. enAthI sAdhanAnA prANa naSTa thAya che. AvI sthitimAM taponiSTa ane kriyAniSTapaNe niSphaLa jAya che. abhIcikamAranA A kathAnakathI sAdhakone sadA pratisamaya bhAva zaddhi ane vicAronI pavitratA mATe jAgRta rahevAnI kALajI rAkhavI joIe. tyAre sAdhanA- ono sAco jIvaMta AnaMda prApta thaI zake che. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra jain 131. gozAlaka varNana A bharata kSetramAM zaravaNa nAmanuM sanniveza-nagara hatuM. e sannivezamAM gobahula brAhmaNa raheto hato. je veda vagereno jANakAra hato. ene eka bahu ja moTI gozAlA hatI. ekavAra makhali nAmano maMkha bhikSAcara potAnI bhadrA patnI sAthe cAlatAM cAlatAM e zaravaNa nagarImAM Avyo te citraphalaka(phoTo- tasvIra) hAthamAM rAkhIne bhikSA mAMgato hato. cAturmAsa rahevAne mATe eNe zodha karyA pachI paNa koI jagyA na maLI. to eNe gobahula brAhmaNanI gozAlAmAM ja cArtumAsa karyuM. enI bhadrA patnI garbhavatI hatI. tyAM ja eNe bALakane janma dIdho bAramA divase enuM artha saMpanna nAma rAkhyuM 'gozAlaka- (gozAlAmAM janma lenAra). yuvAna avasthAmAM te gauzAlaka paNa pitAnI jema tasvIra hAthamAM laIne AjIvikA karavA lAgyo. bhagavAna mahAvIra:- e kALamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe mAtA- pitAnA digaMvata thayA pachI potAnI garbhagata pratijJA pUrNa thavAthI ekalA pote ja dIkSA aMgIkAra karI, vicaraNa karatA pahelA cAturmAsa asthika grAmamAM karyuM. e varSe bhagavAne niraMtara 15-15 upavAsanI tapasyA karavAno saMkalpa karyo hato. bIjA varSe bhagavAne mahinA-mahinAnA upavAsanI tapasyA zarU karI ane bIjuM comAsuM rAjagRhI nagarImAM nAlaMdA pADAnI bahAra taMtuvAya zALAnA eka rUmamAM karyuM. gozAlaka ane bhagavAnano saMyoga - saMyogavaza maMkhali putra gozAlaka paNa pharatAM-pharatAM e nagarImAM e pADAmAM pahoMcI gayo. kyAM ya paNa rahevAnuM sthAna na maLatAM te paNa eja taMtavAya zALAmAM AvIne koI rUmamAM rahI gayo. bhagavAnanuM prathama mAsakhamaNa pUruM thayuM. pAraNAM mATe rAjagRhI nagarImAM gayA. gocarImAM bhramaNa karatAM emaNe vijaya zeThanA gharamAM praveza karyo, vijaya zeThe bhagavAnane AvatAM joyA, uThIne sAme gayA ane Adara-satkAra vinaya vaMdananI sAthe bhagavAnane bhojanagRhamAM laI gayA ane zuddha bhAvothI pAraNA karAvyA. traNe yogothI zuddha nirdoSa supAtra dAna daIne harSita thayo. e samaya e pariNAmomAM eNe devAyuno baMdha karyo ane saMsAra parita karyo. enA gharamAM pAMca divya vRSTi thaI, jemAM dhananA(sonaiyAMnA) DhagalA thaI gayA. devaduMdubhI vAgI. nagaramAM vAta phelAI gaI. gozAlaka paNa sAMbhaLIne tatkAla tyAM jovA Avyo. eNe sArI rIte te dazya AkhothI joyuM. gozAlaka atyaMta prasanna ane AnaMdita thayo. bhagavAnane vaMdana-namaskAra karIne bolyo ke huM AjathI Apano ziSya chuM, Apa mArA dharmAcArya cho. bhagavAne eno svIkAra na karyo, nagaramAMthI cAlatAM potAnA sthAna para AvIne mAsakhamaNa zarU karI dIdhu, dhyAnamAM lIna banI gayA. bIjA mAsakhamaNanA pAraNA AnaMda zeThanA ghare thayA. trIjA pAraNA sunaMda zeThanA ghare karyA. cothuM pAraNuM comAsu samApta thavA para tyAMthI vihAra karIne kollAka sannivezamAM bakala brAhmaNanA ghare karyuM. badhAM pAraNAnAM sthAna para paMca divya vaSTi thaI. ziSyatva grahaNa :- gozAlake bhagavAnane tyAM na joyA tethI nagarImAM bahu ja zodhyA paNa kyAM ya patto na lAgyo. tyAre eNe taMtuvAyazAlAmAM AvIne kapaDAM, caMpala vagere brAhmaNone ApIne dADhI-mUMcha sahita mastakanuM muMDana karAvyuM, pUrNa muMDIta thaIne bhagavAnanI zodhamAM nIkaLyo ane sIdho kolAka sannivezamAM pahoMcyo. tyAM eNe lokonA mukhe bhagavAnanA pAraNA para paMcadivyavRSTinI vArtA sAMbhaLI. te samajI gayo ke bhagavAna ahIM ja che, zodhatAM-zodhatAM te e nagarInI bahAra mArgamAM jatAM bhagavAnanI pAse pahoMcI gayo. teNe punaH vinaya vaMdana karIne bhagavAnane nivedana karyuM ke huM Apano ziSya chuM, Apa mArA dharmAcArya cho. atyaMta Agraha laganI ane teno dravya pariveza joI bhagavAne ene ziSya rUpamAM svIkAra karI lIdho. baMne sAthe sAthe vicaraNa karatAM samaya vItavA lAgyo. talano choDa - eka vakhata thoDoka varasAda thayA bAda sAthe vihAra karatAM te siddhArtha grAmathI kurmagrAma jaI rahyA hatA. mArgamAM phUlothI yukta eka talano choDa joI gozAlake pUchyuM ke he bhagavan! A choDanA A sAta phUlanA jIva marIne kyA jAze? bhagavAne uttara Apyo ke A choDanI eka phaLImAM sAta tala rUpamAM utpanna thaze. gozAlakane A uttara rucikara na lAgyo ane ene asatya karavAnI buddhi utpanna thaI. te kapaTa pUrvaka bhagavAnathI pAchaLa rahI gayo ane choDane jaDa ane mATIthI ukhADIne pheMkI dIdho ane jaldI cAlIne bhagavAnanI sAthe thaI gayo. thoDIvAramAM ja mUzaLadhAra varSA thaI mATImAM te choDa pharIthI jAmI gayo ane te sAta phUlanA jIva marIne eka phaLImAM sAta talanA rUpamAM utpanna thaI gayA. vaizyAyana tapasvIH- bhagavAna kUrma grAmanI bahAra pahoMcyA tyAM vaizyAyana bALa tapasvI chaThane pAraNe chaTha karatAM rahetA hatAM. enA mastakamAM bahu ja jU paDI gaI hatI. te tApanA kAraNe ahIM-tahIM paDatI to te tapasvI pharI tene mastaka para nAkhI deto hato. gozAlakane te joIne kUtahala utpanna thayuM. bhagavAnathI najara cUkAvIne te enI pAse pahoMcyo ane vAraMvAra ema kahIne ciDAvavA lAgyo ke "tuM sAdhu cho ke jUnuM ghara cho" vAraMvAra kahetAM te tapasvInI zAMti bhaMga thaI. eNe gozAlaka para tejovezyA pheMkI. e vezyA gozAlakanI pAse pahoMcatA pahelAM ja bhagavAne zIta lezyAthI ene pratihata karI dIdhI. tyAre tapasvIe tejolezyAne pAchI kheMcI lIdhI ane eNe bhagavAnane joI lIdhA ane kahyuM ke huM jANI gayo A Apano prabhAva che. Ape ja mArI vezyAne pratihata karI che. pachI gozAlake bhagavAnane pUchyuM ke bhagavan A jUnuM ghara Apane zuM kahI rahyo che? tyAre bhagavAne tejalezyAnI vAta spaSTa karI ke he gozAlaka! tArI anukaMpA mATe meM zIta lezyAthI enI tejolezyAne pratihata karI. jenAthI tane kaMI nukasAna na thayuM, nahIMtara hamaNAM rAkhano Dhagalo thaI jAta. gozAlaka sAMbhaLIne bhayabhIta thayo. vaMdana namaskAra karI eNe bhagavAnane pUchyuM ke A tejolezyA kevI rIte prApta thAya che. bhagavAne tene chaTha-chaThanAM pAraNAM karIne AtApanA levI Adi saMpUrNa vidhi batAvI. gozAlakanuM pRththakaraNa - thoDo samaya kUrma grAmamAM rahIne bhagavAna ane gozAlake pharIthI siddhArtha grAmanI tarapha vihAra karyo. mArgamAM te talanA choDanuM sthAna AvyuM. gozAlake bhagavAnane pUrvanI vAta yAda karAvIne kahyuM ke tame je kahyuM hatuM te to mithyA thaI gayuM. ahIM talano choDa ja nathI. uttara detAM bhagavAne spaSTa karyuM ke he gozAlaka! te mArA kathana para zraddhA na rAkhatAM pAchaLa rahIne tene ukhADIne pheMkI dIdho hato. A sArI ghaTanA saMbhaLAvI ane thoDe ja dUra ubhela talanA choDano nirdeza karatAM batAvyuM ke A te ja choDa Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 132 che. AnI amuka phaLImAM te ja sAta phUlanA jIva marIne talanA rUpamAM utpanna thayA che. gozAlake phaLI toDIne tala gaNIne joyA. bhagavAnanuM kathana satya hatuM. gozAlaka atyaMta zaramiMdo thayo ane tyAMthI bhagavAnane choDIne cAlyo gayo. tejolabdhi sAdhanA ane prabhAva :- eNe sarvaprathama cha mahinAmAM tejo- lezyAnI sAdhanA karI. pachI enI pAse bhagavAna pArzvanAthanI paraMparAnA cha dizAcara zramaNa AvIne maLI gayA. jene kAMIka pUrvanuM jJAna paNa avazeSa hatuM. emaNe pUrvomAMthI aSTAMga nimitta jJAna vagerenuM nirmuhaNa karyuM, gozAlakanuM ziSyatva svIkAra karI lIdhuM. have gozAlaka potAne 24mAM tIrthakara kaheto vicaraNa karavA lAgyo. potAno bhakta samudAya, zramaNa samudAya vagere paNa teNe vistRta karI lIdho. nimitta jJAna vagerenuM baLa tenI pAse hatuM. enAthI te lokone prabhAvita karavA lAgyo. keTalAka pArzvanAtha bhagavAnanA zramaNa paNa tenA cakkaramAM AvI gayA ane ene ja 24mAM tIrthakara samajIne ziSyatva svIkAravA lAgyA. zrAvasti nagarImAM gozAlaka ane bhagavAna - bhagavAna mahAvIra svAmI paNa chAstha kAla pUrNa karI, kevalajJAna, kevaladarzana utpanna thavAthI dharmopadeza devA lAgyA ane gautama Adi hajAro ziSyo sahita vicaraNa karatAM-karatAM ekavAra zrAvasti nagarImAM padhAryA ane koSTaka nAmanA udyAnamAM samosaryA. gozAlaka paNa vicaraNa karatAM bhagavAnathI pahelAM ja zrAvastInagarImAM AvI gayo hato. tyAM hAlAhalA nAmanI kuMbhAraNa rahetI hatI. je Rddhi saMpanna hatI. te gozAlakanI ananya zraddhAvAna upAsikA hatI. tyAM gozAlaka potAnA AjIvika saMghanI sAthe enI dukAnamAM rahyo ane potAne 24mAM tIrthakara kahetA pracAra karavA lAgyo. sabhAmAM gozAlakano jIvana paricaya :- zrAvati nagarImAM gozAlakanA kathananI carcA phelAvA lAgI. gautama svAmI bhagavAnanI AjJA laIne pAraNAne mATe nagarImAM gayA. emaNe paNa A carcA sAMbhaLI. bagIcAmAM AvIne bhagavAnane nivedana karyuM ane jijJAsA pragaTa karI ke bhagavAna A gozAlaka koNa che ane enuM jIvana vRttAMta zuM che? tyAM nAgarika jananI pariSada paNa beThI hatI. bhagavAne gautama svAmInuM samAdhAna karatAM gozAlakanA janmathI laIne tyAM zrAvastImAM pahoMcavA sudhIno sAro jIvana vRtAMta saMbhaLAvI dIdho. gozAlakanI saMpUrNa vArtA sAMbhaLIne pariSada visarjita thaI. nagaramAM vAto cAlavA lAgI. gozAlaka sudhI paNa vAta pahoMcatA vAra na lAgI. ene potAnI vArtA prakaTa thavAthI gusso Avavo svAbhAvika che. te AtApanA bhUmithI utarIne potAnA sthAna para AvIne besI gayo. gozAlaka ane AnaMda zramaNa :- bhagavAnanI AjJA laIne AnaMda nAmanA sthavira zramaNa chaThanA pAraNe nagarImAM gocarIne mATe gayo. bhramaNa karatAM te gozAlakanA sthAnanI najIkathI jaI rahyA hatA. gozAlake AnaMda zramaNane potAnI pAse bolAvyo ane kahyuM ke AnaMda! tuM mArI pAsethI eka daSTAMta sAMbhaLa gozAlake potAnuM kathana zarU karyuM. vyApArInuM daSTAMta - koI eka samaye keTalAka vyApArI dhana kamAvA mATe yAtrA karavA nIkaLyA. mArgamAM bhayaMkara jaMgala AvyuM Aju-bAju koI gAma na hatuM. emanI pAsenuM pANI pUruM thaI gayuM. pANInI zodha karatAM-karatAM emaNe eka valmIka(bAMbI) joI. jenA cAra suMdara zIkhara hatA. paraspara vicAra karI ne te tyAM rokAyA ane eka zIkharane pANInI AzAthI toDyuM, IcchAnusAra temane suMdara madhura pANI prApta thayuM. badhAe tarasa chIpAvI ane potAnI pAsenA jaLa kuMbhomAM chalochala pANI bharI lIdhuM. paraspara vicAra vArtA thaI ane bIjuM zIkhara sonAnI IcchAthI toDyuM. emAM paNa emane Icchita pracara sonuM prApta thayuM. potAnI pAse rahelA gADAomAM IcchA pramANe sonuM bharI lIdhuM. pachI ratnonI AzAthI trIjuM zIkhara toDyuM. emAM paNa emane saphaLatA maLI. Icchita ratnonI rAzi paNa pota-potAnA gADAmAM bharI lIdhI. lobha saMjJA aneka gaNI vadhI, cothuM zikhara toDavAnI vicAraNA cAlI. tyAre eka anubhavI hitaprekSI vyApArIe niSedha karyo ke ApaNane Icchita sAmagrI maLI cUkI che ane have cothA zikharane na toDavuM joIe. saMbhava che ke Ane toDavAthI koI ApattinuM kAraNa banI zake. e anubhavI vyaktie Agraha karyo paraMtu bahumatInI AgaLa enuM kAMI na cAlyuM. cothuM zikhara toDyuM. emAMthI daSTi viSa sarpa nIkaLyo. valmIkanI upara caDIne sUryanI tarapha joyuM ane pachI vyApArI varga tarapha animeSa daSTithI joyuM ane teone temanA badhA upakaraNa sAthe saLagAvIne bhasma karI dIdhA. jeNe cothuM zikhara toDavAnI manAI karI hatI enA para anukaMpA karIne e nAgarAja deve eno sAmAna, saMpatti sahita ene enA nagaramAM pahoMcADI dIdho. gozAlaka dvArA dhamakI - he AnaMda! A rIte tArA dharmAcArye bahu ja khyAti, Adara sanmAna prApta karI lIdhA che. have jo mArA viSayamAM kAMIpaNa kaheze to e sarparAjanI samAna huM paNa mArA tapa tejathI badhAne saLagAvIne bhasma karI daIza ane he AnaMda! jo te mAro saMdeza pahoMcADIne manAI karI daIza to huM paNa e hita salAha denArA vaNikanI samAna tArA dharmAcAryane mArI A vAta karI deje. AnaMda zramaNe AvIne badhI vArtA bhagavAnanI samakSa karI ane pUchyuM ke he bhagavan! zuM gozAlakanI pAse eTalI zakti che. bhagavAne uttaramAM spaSTIkaraNa karyuM ke gozAlaka evuM karavAmAM samartha che. paraMtu tIrthakara bhagavaMto para enI zakti cAlI zakatI nathI. kevala paritApa pahoMcADI zake che. he AnaMda ! gozAlakathI anaMta gaNI zakti zramaNa nigraMtho ane sthavironI pAse che. paraMtu te kSamA-zramaNa hoya che. teo AvuM AcaraNa nathI karatA. enAthI paNa anaMta gaNI zakti tIrthakaronI pAse hoya che. paraMtu te 5 kSamAdhArI hoya che. AvuM hiMsaka AcaraNa te karatA nathI. AthI he AnaMda ! tuM gautama Adi badhA zramaNone sUcanA ApI de ke koIpaNa nigraMtha gozAlakathI jarApaNa dhArmika carcA na kare. kema ke te hamaNAM virodha bhAvamAM caDhelo che. gozAlakanuM bhagavAnanI sAme vaktavya :- AnaMda zramaNe anya zramaNone sUcanA ane saMpUrNa mAhitI ApI dIdhI. gozAlakathI na rahevAyuM, eno krodha ugra thato gayo ane te potAnA saMghanI sAthe atyaMta gusse thato tyAM pahoMcI gayo. bhagavAnanI sAme ubho rahI bhagavAnane kahevA lAgyo ke AyuSyama- kAzyapa ! mArA mATe tame sArI vAto karo cho. are vAha! ThIka vAto karo cho ke A mArA Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 133 kathAsAra ziSya gozAlaka maMkhalI putra che. paraMtu tamane atyAra sudhI khabara ja nathI ke Apano ziSya gozAlaka kyArano marI cUkyo che. huM to anya chuM. tala ane phUlanA jIvonI samAna choDAyelA zarIrane grahaNa karatAM karatAM meM e gozAlakanA zarIrane paDeluM joyuM to emAM praveza karI dIdho che. A mAro sAtamo zarIramaMtara praveza(paTTi parihAra) che. huM to koDinya gautrIya udAyI chuM. huM gozAlaka nathI, gozAlakanA sthira majabUta sahanazIla zarIra joIne meM AmAM A sAtamo praveza karyo che. AthI huM udAyI chuM, gozAlaka nathI, soLa varSa mane A zarIramAM tapa sAdhanA karatAM thaI gayA. 133 varSanI mArI umara che. emAM meM A sAtamuM[paTTiparihAra] zarIra parivartana karyuM. eTalA mATe Ape samajyA vagara ThIka kahevAnuM zarU karI dIdhuM ke A gozAlaka che ane mArA ziSya che. A rIte vyaMga bharyA zabdomAM gozAlaka manamAnI bolato ja gayo. bhagavAna dvArA gozAlakane saMbodhana :- enA thobhavA para zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe gozAlakane A prakAre kahyuM- he gozAlaka! jema koI cora parAbhava pAmIne kyAM ya chupAvAno avasara na hoya ane Una, zaNa, kapAsa, tRNa vagerethI potAne DhAMkIne evuM samaje che ke "huM chupAI gayo chuM". A rIte te potAne gupta mATe athavA chupAyela mAne e rIte he gozAlaka! tuM paNa teja gozAlaka hovA chatAM paNa potAne anya batAvI rahyo che. tuM AvuM na kara. he gozAlaka! tane AvuM karavuM yogya nathI. tuM te ja che. tArI prakRti paNa teja che. te anya nathI. gozAlakano anargala pralApa - gozAlaka zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA uparanA vacana ane daSTAMta sAMbhaLIne atyaMta kopIta thayo ane bhagavAnano aneka prakAranA anucita Akroza pUrNa zabdothI tiraskAra karavA lAgyo, aneka prakAranA vacanothI apamAna karavA lAgyo, bharjanA karavA lAgyo. A badho anargala pralApa karIne teNe bhagavAnane kahyuM ke Aja tuM marI gayo che, naSTa thaI gayo che, bhraSTa thaI gayo che. have tuM jIvIta nahIM rahI zake ane have mArA dvArA tane sukha thavAnuM nathI. sarvAnubhUti aNagAra :- sarvAnubhUti aNagArathI potAnA dharmAcAryanI A avahelanA sahana na thaI zakI. te gozAlakanI najIka jaIne A prakAre kahevA lAgyA- he gozAlaka! je manuSya zramaNa brAhmaNanI pAse eka paNa dhArmika vacana sAMbhaLIne avadhAraNa kare che, te eno upakAra mAne che, Adara satkAra vinaya bhakti bhAva rAkhe che. to tAruM to kahevuM ja zu? bhagavAne to tane zIkSA ApI, dIkSA ApI, ziSya banAvyo, bahuzruta banAvyo tema chatAM tuM bhagavAnanI sAthe viparIta banIne AvuM anAryapaNuM karI rahyo che, tuccha vyavahAra, asabhya vacana ane tiraskAra karatAM anargala bhASaNa karI rahyo che. te gozAlaka! tane AvuM karavuM yogya nathI. kema ke tuM teja makhalIputra gozAlaka che. bIjo koI nahIM. gozAlakane A zikSA vacana paNa vizeSa bhaDakAvavAvALuM banyuM. eNe eka ja vAramAM potAnI tejo vezyAthI ene tyAMja saLagAvIne bhasma karI dIdho. sarvAnubhUti aNagAranA vyavahAra ane bhASaNa sarvathA ucita ane maryAdAmaya hatA. enA bhAva paNa pUrNa zuddha hatA. te aNagAra acAnaka kALa karIne paNa ArAdhaka thayA ane AThamAM svargamAM 18 sAgaropamanI sthitie devarUpamAM utpanna thayA. tyAMthI mahAvidehakSetramAM janma dhAraNa karIne mokSamAM jAze. sunakSatra aNagAra :- sarvAnubhUti aNagArane bhasma karIne gozAlaka pharIthI bhagavAna mahAvIra svAmIne Akroza bharyA anargala zabdomAM pUrvavatu bakavA lAgyo. sunakSatra nAmanA aNagAra paNa bhagavAnanI AvI avahelanA sahana na karI zakyA ane gozAlakane eNe sarvAnubhUtinI samAna ja pharIthI zIkSA vacana kahyA ane satyavAta spaSTa karI ke tuM te ja gozAlaka che, anya nahIM. A vacanone sAMbhaLIne gozAlaka atyaMta kopita thayo ane tejalezyAthI ene paNa paritApita karyA. paritApitA sunakSatra aNagAra bhagavAnanI pAse pahoMcyA vaMdana namaskAra karI teNe pharIthI mahAvratAropaNa ane saMthAro dhAraNa karyo, badhAnI kSamAyAcanA karI samAdhipUrvaka prANa tyAga karyA. te muni paNa ArAdhaka thaIne 12mAM devalokamAM rara sAgaropamanI sthitie devarUpamAM utpanna thayA. tyAnuM AyuSya pUrNa karIne ekabhava mahAvidehakSetramAM karIne mokSa prApta karaze. bhagavAna para tejolezyAno prahAra :- have gozAlaka pharIthI bhagavAnane Akroza vacano dvArA apamAnita karavA lAgyo, tiraskAra ane matsyanA karatAM eNe pUrvokta bakavAsanA vacano pharI saMbhaLAvyA. tyAre zikSA vacana kahetAM bhagavAne paNa gozAlakanA te vyavahArane ayogya batAvyo arthAt bhagavAne paNa ema kahyuM ke gozAlaka! meM tane zikSita karyo, dIkSita karyo, bahuzruta karyo ane mArI sAthe ja viparIta banyo? tuM evo vyavahAra kare che e tane yogya nathI. kema ke tuM te ja gozAlaka che. anya nathI. (kevaLa vyarthanI vAto ghaDIne chUpAvA mAge che) gozAlakano gusso pracaMDa thaIne | zikhara sudhI pahoMcI gayo. teNe sAta-ATha kadama pAchaLa cAlIne taijasa samuddAta karIne saMpUrNa zaktinI sAthe bhagavAnanI upara tejolezyAno vAra karI dIdho. A tejolezyAno vAra eTalo samartha hato ke eka ja kSaNamAM 16 dezone bALIne bhasma karI de. paraMtu tIrthakara bhagavAna para enuM jora na cAlyuM. kSati pahoMcADavAmAM asamartha thaIne te tejazakti pradakSiNA lagAvI AkAzamAM uchaLI gaI ane paDatAM-paDatAM gozAlakanA zarIramAM praveza karIne ene paritApita karavA lAgI. jenAthI gozAlakanA zarIramAM baLatarA thavA lAgI. paraspara bhaviSyavANI - gozAlakanI zaktino vAra khAlI gayo. to paNa te A prakAre kahevA lAgyo ke he AyuSyamanuM kAzyapa ! tame atyAre bhale jIvIta bacI gayA cho. kiMtu cha mahinAmAM ja pitta jvara ane dAha pIDAthI chaghastha avasthAmAM ja marI jazo. pratyuttaramAM bhagavAne spaSTa karyuM ke- "huM to haju paNa soLa varSa sudhI tIrthakara rUpe vicaraNa karIza, he gozAlaka! tuM svayaM ja potAnI tejolezyAthI paritApita thaIne sAta divasamAM chadmastha paNAmAM ja marI jaIza" A vArtAlApanI zrAvastI nagarImAM carcA thavA lAgI ke koSTaka udyAnamAM be tIrthaMkara paraspara ekabIjAne kahe che ke tuM "cha mahInAmAM marI jaIza" "tuM sAta divasamAM marI jaIza." ema kahe che. gozAlakano parAjaya - bhagavAna zramaNone saMbodhita karatAM kahyuM have gopAlaka nisteja thaI cUkyo che. enI tejo zakti samApta thaI cUkI che. have enI sAthe dhArmika carcA praznottara sAraNA vAraNA preraNA vagere karI zako cho ane ene nirasta karI zako cho. zramaNoe bhagavAnanI AjJA meLavI bhagavAnane vaMdana namaskAra karIne ema ja karyuM. badhA prakArathI gozAlaka niruttara ja rahyo ane Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 134 pracaMDa gusso karIne paNa zramaNone jarApaNa bAdhA, pIDA pahoMcADavA mATe samartha na thaI zakyo. evuM joIne keTalAya AjIvika sthavira zramaNa gozAlakane choDIne bhagavAnanI sevAmAM vaMdana namaskAra karIne tyAM rahI gayA. gozAlakanI durdazA:- gozAlaka je prayojanathI Avyo hato te siddha na thaI zakyuM. te hArI gayo, zaramiMdo thaIne nizvAsa nAkhIne pastAvA lAgyo ke hA hA ! aho huM mAryo gayo. A prakAre "jevI karaNI tevI bharaNInI ukti pramANe te zArIrika mAnasika pracaMDa vedanAthI svataH duHkhI thayo ane koSTaka udyAnathI nIkaLIne avazeSa saMghanI sAthe potAnA AvAsa sthAnamAM pahoMcyo. eTaluM thayA pachI paNa eNe mithyAmatino tyAga na karyo, keTalA ya DhoMga ane asatya kalpanAo, prarupaNAno tyAga na karyo. paraMtu te DhoMga ane pravRtionA doSo ne DhAMkavAno prayatna karyo. te divasabhara (1) kerI cUsato, dArU pIto (2) vAraMvAra gAto, (3) vAraMvAra nAcato (4) vAraMvAra hAlAhalI kuMbhAraNane praNAma karato hato. dAha zAMti mATe mATI mizrita zItaLa jaLathI niraMtara zarIranuM siMcana karato hato. potAnI A durdazAne paNa guNanA rUpamAM batAvIne te prarupaNA karato ke A badhuM carama kRtya che. AvA kula ATha carama kahevAya che. jemAM eNe cAra potAnA uparanA kRtya joDI dIdhA ane anya vAto joDIne tukko lagAvI dIdho. potAnA pApane DhAMkavAnA prayatnamAM buddhinA durupayogathI keTalI be DInI vAto eNe banAvI. ATha carama, 4 pAnaka, 4 apAnaka vagere. AThamA caramamAM ane cothA apAnakamAM pote tIrthakara rUpamAM mokSamAM jaze ema batAvyuM. ayaMpula - "ayaMpula" nAmano AjIvikopAsaka gozAlakane sarvajJa, sarvadarza mAnato hato. kAMI jijJAsA laIne te gozAlakanI sevAmAM darzana vaMdana karavA mATe Avyo. dUrathI ja gozAlakanI pravRtio(hAthamAM kerI nAca, gAna, vAraMvAra hAtha joDavA vagere) ane enI durdazAne joIne lajjita thayo, udAsa thayo. arthAt azraddhAbhAva utpanna thavA lAgyo ane te AgaLa na vadhI zakyo. vaMdana namaskAranI vAta ja na rahI. pAchaLa khasavA lAgyo. acaMpule sthavIronI pAse jaIne vedanA karI. sthavIroe enA mananI jANI lIdhI ane prakaTa karatAM kahyuM ke tane Avo vicAra utpanna thayo ane eTalA mATe tuM Avyo che. atyaMpula khuza thayo ane saharSa svIkAra karyo. pachI sthaviroe ATha carama, cAra pAnaka, apAnaka vigere vAta karatA batAvyuM ke AvuM karatAM tamArA dharmAcArya have mokSa jAze. tuM enI pAse jA, te tArA praznanA samAdhAna svataH ja karI deze. A rIte sthaviroe pharIthI ene sthira karyo. ayaMpula gozAlakanI pAse gayo. sthaviroe saMketa karIne kerI enA hAthathI choDAvI lIdhI. gozAlake paNa acaMpula upAsakane enA manogata praznane batAvIne samAdhAna karyuM, sAthe ja khoTuM bolIne khulAso karyo ke mArA hAthamAM AmraphaLa na hatuM mAtra chAla ja hatI. A prakAre acaMpulanI zraddhAne potAnA prati surakSita karI. vaMdanA namaskAra karIne ayaMpula cAlyo gayo. maraNa mahotsava nirdeza - potAnuM mRtyu najIka jANIne mithyAbhiniveSamAM lIna e gozAlake potAnA saMghanA sthavira zramaNone kahyuM ke mArA Adara-satkAra ADaMbara sahita nirvANa mahotsava karajo. nagaramAM udghoSaNA karajo ke carama tIrthakara siddha thayA che. gozAlakane samyakatva prApti - sAtamI rAtrinA zubha adhyavasAya saMyogothI ene samyakatvanI prApti thaI. jenAthI enuM ciMtana sIdhuM cAlavA lAgyuM ke huM vAstavamAM gozAlaka ja chuM. zramaNono ghAtaka chuM, gurudrohI chuM, tIrthakara bhagavAnanI AzAtanA karavAvALo chuM ke khoTA vAkjhAlo, tarko, dalIlo, kalpanAothI potAne ane bIjAne bhramita karavAvALo chuM. have svayaMnI tejo vezyAthI tapta thaI ne dAha javarathI sAtamI rAtrimAM Aja chadmastha avasthAmAM ja marI jaIza. vAstavamAM zramaNa bhagavAna-mahAvIra svAmI ja aMtima tIrthakara che. meM to mAtra DhoMga ja karyo ane khoTo prapaMca karyo che. gozAlakanI samyaktathI devagati - A prakAranA vicAra AvavA para eNe pharIthI sthavirone potAnI pAse bolAvyA ane satyane pragaTa karatAM eNe pratijJA levaDAvIne Adeza Apyo ke tame mArA DAbA pagamAM mujanI rassI bAMdhI moDhA para traNavAra yUkIne ghaseDatA zrAvastI nagarInA vividha sthAno, mArgomAM ghoSaNA karajo ke A gozAlaka ja hato, tIrthakara na hato. eNe judo prapaMca karyo hato. vAstavamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI ja aMtima tIrthakara che. A prakAre mahAna asatkAra pUrvaka mArA zarIranuM niSkAsana karajo. evuM kahIne te kALadharma pAmyo. zubha pariNAmomAM marIne te paNa 12mAM devalokamAM utpanna thayo. daMbha pUrvaka pratijJA pAlana - pratijJAnuM pAlana karavA mATe ane pratiSThA paNa kAyama rahe eTalA mATe gozAlakanA viroe kuMbhAra zALAmAM ja zrAvatI nagarI citrita karI ane tenA cauTA(cAra rastA bhegA thatA hoya) vagere sthAnomAM maMdamaMda avAjathI ghoSaNA karI dIdhI. A badhuM kRtya daravAjA baMdha rAkhI ane karyuM. tyAra bAda daravAjo kholIne mahAna Rddhi satkAra sanmAnanI sAthe nirvANa mahotsava karyo. bhagavAna ne rogAMtaka:- zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe yathA samaya tyAMthI vihAra karyo, vicaraNa karatAM "meMDhika grAma" nAmanA nagaramAM padhAryA. pUrva ghaTanA ne cha mahInA pUrA thavAnI taiyArI hatI. bhagavAnanA zarIramAM mahAna pIDAkArI dAhakAraka pittajvara utpanna thayo. arthAt bhagavAnanuM zarIra mahAna rogAtaka thI AkrAMta thaI gayuM. e roganA kAraNe lohI-parunAM jhADA paNa thavA lAgyA. A sthitine joIne lokomAM carcA thavA lAgI ke zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI gozAlakanA tapa-tejathI AkrAMta thaIne dAhapita javara thI have chaghastha ja kALa karI jaze. siMha aNagAranuM rudana :- bagIcAmAM eka tarapha bhagavAnanA aMtevAsI. bhadra, vinIta. siMha nAmanA aNagAra Atma dhyAna sAdhanA karI rahyA hatA ane AtApanA laI rahyA hatA. emanA kAnomAM loka apavAdanA uparokta zabda paDyA. siMha aNagArane saMkalpa-vikalpa thavA lAgyA ke bhagavAnanA zarIramAM pracaMDa vedanA utpanna thaI che ane te chaghastha ja kALa karI jaze vagere. AvI mAnasika mahAna vyathAthI te pIDita thayA, AtApanA bhUmIthI bahAra AvyA ane eka tarapha jaIne potAnA duHkhanA atirekamAM atyaMta rudana karavA lAgyA. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 135 kathAsAra bhagavAne zramaNone mokalIne siMha aNagArane potAnI pAse bolAvyA ane samajAvyuM ke AvuM ArtadhyAna karavAnuM yogya nathI. huM hajI 15-1/2 (sADA paMdara) varSa vicaraNa karIza. tame revatI zeThANInA ghare jAva ane eNe mArA mATe je kolhApAka banAvyo che te lAvatA nahIM. paraMtu potAnA ghoDAnA upacAra mATe pahelAthI(keTalAka divasa pahelA) bijorApAka banAvyo hato, jemA thoDoka bacelo paDyo che, te laI Avo. revatInuM supAtra dAna ane roganivAraNa :- bhagavAnanI AjJA thavA para siMha aNagAra revatI zeThANI nA ghare gayA. zeThANIe Adara-satkAranI sAthe AvavAnuM kAraNa pUchyuM(kema ke te samaye bhikSAno samaya na hato). siMha aNagAre potAnuM prayojana kahyuM ke bhagavAnanA mATe je kolhApAka banAvyo che, te to nahIM joIe. paraMtu bijorApAka joIe. revatIe potAnI gupta vAta jANavAno hetu pUchayo. siMha aNagAre bhagavAnanA jJAnano paricaya Apyo. pachI eNe bhaktipUrvaka bIjorApAka vahorAvyo. bhAvonI dAnanI ane pAtranI Ama trikaraNa zuddhithI e revatI zeThANIe devAyuno baMdha karyo ane saMsAra paritta karyo. tyAM paNa pAMca divya prakaTa thayA. siMha aNagAra bhagavAnanI sevAmAM pahoMcyA ane te bijorA pAka bhagavAnanA karakamalamAM arpita karyo. bhagavAne amurchA bhAvathI e AhAranA pudgalone zarIrarUpI koThAmAM nAkhyA. e AhAranuM pariNamana thavAthI bhagavAnano roga tarata ja zAMta thayo. zarIra svastha thavA lAgyuM. thoDA samayamAM ja bhagavAna ArogyavAna ane zarIrathI baLa saMpanna thaI gayA. caturvidha saMghamAM prasannatAnI lahera phelAI gaI. tyAM sudhI ke aneka deva-devI paNa khuza thayA ke zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI svastha thaI gayA che. pachI bhagavAna pUrvavat dharmopadeza detA grAmAnugrAma vicaraNa karavA lAgyA. - gozAlakano bIjo bhava rAjAvimalavAhana :- gozAlakano jIva devalokanuM Ayu samApta thavA para A ja bharatamAM viMdhyagiriparvatanI najIka phaMDa dezamAM zata dvArA nagarImAM janma leze. guNothI ane rUpathI saMpanna thaze. yogya samaye enA mAtA- pitA eno rAjyAbhiSeka karaze. te mahAna baLavAna rAjA thaze. yazasvI thaze. be deva enI sevAmAM raheze. enA traNa nAma haze. (1) janmanAma- padma (2) pUrNabhadra ane maNibhadra be deva sevaka hovAthI--devasena (3) ''vimala' nAmanA hastiratnanA upabhoga karanAra hovAthI ''vimala vAhana' enuM trIjuM nAma haze. ATalo puNya- zALI hovA chatAM paNa te zramaNa--nigraMthoMno mahAna virodhI thaze. temanI sAthe te anAryatA pUrNa vyavahAra karaze, jema ke haMsI karaze. bhartyanA karaze, kaSTa deze, bAMdhaze, mAraze, chedana-bhedana karaze, upadrava karaze, upakaraNa chInavI leze, apaharaNa karI leze, nagarathI athavA dezathI kADhI mUkaze. A rIte vibhinna abhadra vyavahAra samaya samaya para karato raheze. AvuM karavA para ekavAra nagaranA pratiSThita loka sAmuhika rupathI nivedana karaze ke he rAjan ! AvuM na karo kema ke AvuM karavuM kyAreka ApanA ane amArA mATe jokhamakAraka pIDAkArI banI zake che. AthI Apa AvA durAcaraNa baMdha karo, rAjA mana vagara mithyAbhAvathI e nivedanane svIkAra karI leze. sumaMgala aNagAra H- ekavAra sumaMgala nAmanA aNagAra je traNa jJAna ane vipula tejolabdhinA dhAraka haze te tyAM padhAraze ane bagIcAnI pAse AtApanA- bhUmimAM AtApanA leze. te vimalanAtha tIrthaMkaranA prapautra ziSya haze. vimalavAhana rAjA ratha caMkramaNa hetu e bagIcAnI pAsethI nikaLaze. munine AtApanA letA joIne svabhAvika ja krodhathI prajavalita thaze. rathanA AgaLanA bhAgathI Takkara lagAvIne dhyAnamAM ubhelA munine nIce pADI deze. muni uThIne avadhijJAnamAM upayoga lagAvIne joze ane eno bhUtakALa jANI--joI ane kaheze ke tuM zramaNonI ghAta karavAvALo maMkhalI putra gozAlaka hato. e samaye e aNagAro ane zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI samartha hovA chatAM paNa tArA anyAyane sahana karyo, kAMI paNa pratikAra na karyo, paNa huM sahana karanAra nathI. tane eka kSaNamAM ja sArathI ghoDA sahita bhasma karI daIza. AvuM kahevA para te vimala vAhana rAjA trIjIvAra rathanI Takkara lagAvIne pharI sumaMgala aNagArane pADI deze. tyAre te aNagAra taijasa samuddAta dvArA e rAjAne bhasma karI deze. tyAra pachI te muni varSo sudhI saMyama pAlana karI AlocanA pratikramaNa zuddhinI sAthe eka mahInAnA saMthArAthI sarvArtha siddha vimAnamAM deva rUpamAM utpanna thaze. tyAMthI mahAvidehamAM janma laIne mokSa jAze. gozAlakanA narakAdi bhava bhramaNa :- vimalavAhana rAjA (gozAlakano jIva) tejo lezyAnA prahArathI marIne sAtamI narakamAM utpanna thaze. ane pazcAnupUrvI kramathI eka--eka narakamAM be--be bhava karaze, aMtamAM pahelI narakathI nIkaLIne tiryaMca paMcendriyanI vividha yoniyomAM janma maraNa karaze. pachI kramazaH caurendriya, teIndriya, beIndriyanI yonimAM bhava bhramaNa karIne ekendriyomAM bhava bhramaNa karaze. vimala vAhananA bhava pachI kyAMka zastrathI, kyAMka dAhathI pIDita thaI marato raheze. ekendriyathI nikaLIne vezyAono bhava karaze. pachI brAhmaNa putra thaIne dAvAgninI jvAlAmAM maraze. agnikumAra devarUpamAM utpanna thaze. tyAMthI nikaLIne manuSyano bhava karaze. jemAM saMyama dhAraNa karaze. aneka bhavo (10 bhavo) sudhI dravya saMyama kriyAnI virAdhanA karaze. bhAvathI saMyamane sparza paNa nahIM kare ane kramazaH nava asura kumAra(agnikumAra ne choDIne) nA ane eka jyotiSIno bhava karaze. enA pachI sAta bhavamAM saMyamanI ArAdhanA karaze. ane kramazaH pahelA, trIjA, pAMcamA, sAtamA, navamA, agyAramA devaloka ane sarvArtha siddha vimAnamAM utpanna thaze. pachI mahAvidehakSetramAM AThamI vAra saMyamanI ArAdhanA karI kevalajJAna kevala darzana prApta karaze. = gozAlakanI mukti kevalajJAnathI potAnA bhavone jANaze ane potAnA ziSyone saMbodhana karIne kaheze ke huM pUrvabhavamAM evo zramaNaghAtaka gurudrohI hato jenA phaLa svarUpe AvA vividha janma-maraNa rUpa saMsAra bhramaNanA phaLane prApta karyuM che. A vRtAMta sAMbhaLIne te zramaNa bhayabhIta thaze ane potAnI AlocanA zuddhinI sAthe sAvadhAnI pUrvaka saMyama nI ArAdhanA karavA lAgaze. gozAlakano jIva kevalI paryAyamAM vicaraNa karIne aMtamAM Ayu samApti veLA jANIne bhakta pratyAkhyAna paMDita maraNa svIkAraze bAkI karmono kSaya karI siddha buddha mukta thaze. zikSA ane jJAtavya H Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 136 (1) nimnastarIya vyaktimAM paNa apAra manobala ane buddhibaLa hoI zake che. eka bhikSAcaranA putra gozAlake trilokInAtha bhagavAna mahAvIranA virodhI banIne Takkara lIdhI hatI. (2) pUrNa asatyavAdI hovA chatAM paNa gozAlakanI kaThoratA duSTatA aghIkatama kakSAnI hatI. AnaMdane bolAvIne sadaSTAMta samajAvyuM. bhagavAnanI sAme AvIne paNa behada adhamatA dekhADI. zakti viphala javA chatAM paNa evuM kahI gayo ke cha mahInAmAM marI jazo. (3) DhoMgI vyakti keTalA kapaTa prapaMca siddhAMta kalpanAo ghaDI zake che. e gozAlakanA jIvanathI jANavA maLI zake che. eNe potAne chupAvavA mATe keTalA zarIra praveza, nAma, varSa vagere nI kalpanAo joDI ATha carama pAnaka apAnaka kalpita ghaDyA ane lokone AkarSita karavA mATe keTalAya juThANA phelAvyA, chatAM jIvanamAM lagabhaga sarvatra ene saphaLatA maLI. zramaNa bhagavAnanA jyAM 2-3 lAkha upAsaka hatA to gozAlakane tIrthaMkara mAnIne upAsanA karanArAnI saMkhyA 11 lAkha thaI cUkI hatI. topaNa pApano ghaDo eka divasa avazya phuTavAvALo hoya che. jyAre enuM pApa carama sImAe pahoMcI gayuM, be zramaNonI hatyAnA pApathI bhArI banI gayo, tyAre svayaMnI lezyAthI ja marI gayo ane aMtamAM hArI gayo, niSphaLa thaI gayo. (4) gozAlaka ane enA sthavironI pAse nimittajJAna sivAya koInA mananI vAta jANavAnI adbhuta zakti paNa hatI. tethI ayaMpula zrAvakane rAtre utpanna thayela praznane svataH jANI lIdho. aMtima uMmara sudhI paNa gozAlaka AtApanA ane tapasyAmAM saMlagna raheto hato. AtApanA bhUmithI utarIne te kuMbhArazALAmAM Avyo hato tyAre AnaMda zramaNane bolAvIne daSTAMta saMbhaLAvyuM. (5) bhagavAna prati pUrNa bhakti ane arpaNatAnI sAthe ja gozAlake ziSyatva svIkAra karyuM hatuM. paraMtu te 4-5 varSa sudhI paNa ene pUruM nibhAvI na zakyo. kema ke mULamAM te eka ayogya ane avinIta tathA udaMDa prakRtino vyakti hato. A kAraNe vihArakALamAM vaizyAyana tapasvInI cheDa-chADa jevA keTalAya prasaMga enA jIvanamAM banyA hatA. (6) ene dIkSita karavAmAM bhagavAnano koI svArtha na hato. eno Agraha ane sparzanA(bhAvI) jANIne eno svIkAra karyo. kevalajJAna bAda gautama svamInA pUchavA para paNa enI je carcA calAvAI, emA paNa tevI ja sparzanA ane gozAlakanA aneka zramaNa zrAvakonA zuddha dharmamAM AvavuM vagere aneka kAraNa rahyA haze. vAstavamAM sarvajJa prabhu trikALajJAtA hoya che. te jJAna anusAra ja yathocita AcaraNa ane bhASaNa kare che. (7) gozAlakanA anargala, hiMsaka, krUra vyavahAra para paNa bhagavAna ane enA zramaNonuM je kaMI paNa varNana che, emAM teonI bhASA, vyavahAra ane bhAvonuM avalokana karavAthI A spaSTa jJAta thAya che ke teo pUrNa saMyamita hatA. kyAMya paNa gozAlaka prati asabhya vartana, vacana, tiraskAra athavA khoTA mAnasanI gaMdha paNa na hatI. eka utkRSTa darjAno virodhI ane niraparAdha zramaNonI hatyA karanArAnI sAthe paNa chatI zaktie atyaMta zAMtipUrNa teono vyavahAra hato. je mahAna zAMtino eka Adarza che. gozAlakathI paNa viziSTa zaktizALI ane labdhidhArI zramaNa tyAM hatA. paraMtu jarApaNa Aveza, roSanuM vAtAvaraNa bhagavAnanI taraphathI thayuM na hatuM. be zramaNa gozAlakanI sAme AvyA tema chatAM temanA vyavahAramAM Aveza ke AveganuM nAmonizAna na hatuM, kevaLa zikSA ApatuM saMbodhana hatuM. enA maraNa prasaMgane pratyakSa AMkhonI sAme jovA chatAM paNa koIe Aveza pUrNa vyavahAra, dhamakI, badalo levo vagere kAMIpaNa na karyuM. A che jinavANInA ArAdhakonI kSamatA, zAMtino adbhuta saMdeza. A saMdeza ApaNA jIvanamAM utarI jAya ane enAthI sAcI zAMti utpanna thaze, tyAre ApaNe jinavANI prApta karyAnuM sAcA arthomAM saphaLa thaze. gozAlake aneka apazabda, anargala bakavAsa, krodhAMdha thaIne kahyA. emAthI koIno paNa javAba sarvAnubhUti athavA sunakSatra aNagAre athavA bhagavAne Apyo nathI. arthAt enI barAbarI koIe na karI. paraMtu mAtra sImita zabdomAM ucita zikSA ane satya kathana ja kahyuM. (8) gozAlakanA varNanamAM 18 bhavomAM saMyama grahaNanuM varNana che. paraMtu bhagavatI sUtra zataka 25 mAM batAvyuM che ke koI paNa niyaMThA ATha bhavathI vadhAre prApta nathI hotA, sAmAyika Adi cAritra paNa ATha bhavathI vadhAre bhavamAM nathI thaI zakyuM. tethI abhavInA saMyama kriyAArAdhanathI navapraiveyakamAM anaMtavAra javAnI samAna ja A pUrvanA dasa bhava samajI levA joIe ane tyArapachInA ATha bhava saMyama sahita avasthAnA samajavA joIe. sUtramAM dravya kriyAnI apekSA ja ''virAdhita zrAmaNya'' kahyuM che, ema mAnavuM joIe. (9) nRsaMza pravRtiothI yukta jIvana hovA chatAM paNa gozAlakanuM jIvana mahA- tapasvI jIvana hatuM ane aMtima samayamAM samyaktva yukta zuddha pariNAma AvI gayuM hatuM. jenA kAraNe tene anaMtara devabhava ane paraMpara manuSya bhavamAM puNyano upabhoga prApta thayo ane thaze. enA pachInA bhavomAM sarve pApa karmonuM sAmrAjya cAlaze. (10) gozAlakanA mokSa jAvAnA aMtima bhavanA varNanane aupapAtika sUtramAM varNita 'daDhapratiza kumAra' nI bhalAmaNa(sUcanA) che. paraMtu pratiyomAM bhalAmaNa detAM-detAM AgaLa ene ja daDha pratijJa nAmathI kahI dIdhela che. A lipi doSamAtra che. Avo lipidoSa anya sUtramAM paNa thayo che. (11) tIrthaMkara bhagavAna kevalajJAna bAda paNa zramaNonA pAtramAM khAtA nathI paraMtu teo dvArA maMgAvIne hAthamAM ja AhAra karatA hatA. (12)bhagavAnanA auSadha grahaNano pATha lipikALamAM koIpaNa durbuddhivALA mANasa dvArA vikRta karAyo che. temAM kurkaTamAMsa, kabUtaramAMsa AvA arthavALA zabdone saMyojita karAyA che. AvA bhramapUrNa arthavALA zabdone gaNadhara racita mAnavuM eka vyApaka bhrama che ane gaMbhIra bhUla che. bhale keTalAya vanaspati paraka artha karAya paraMtu zabda ane bhASAnA kovida(niSNAta) gaNadharo dvArA AvA bhramamUlaka zabdonuM guMthana zAstramAM mAnavuM e ja ayogya che. madhyakALamAM AvA aneka sUtra prakSepa AdinA prahAra dharma ane Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 jain kathAsAra AgamAM para thayA che. enAmAM ja karela A paNa eka vikRti che. AnuM zudhdhIkaraNa na karavuM, mAno 'lakaranA phakIra banavuM' nI uktine caritArtha karavA samAna ja che. (13) cothA ArAmAM arthAt satayugamAM tIrthakaronI upasthitimAM AvI ghaTanAo thavA para paNa dharmaniSTa loko potAnI zraddhA TakAvI rAkhe che. dharmathI vicalita thatA nathI. to Aja paMcama kALamAM jJAnIonI anupasthitimAM koI ghaTanAne joIne ApaNe koInI pAchaLa potAnI zraddhA, AcaraNa, tyAga tapa vagere jarA paNa na choDavA joIe ane kyAre ya (kiM kartavya) vimUDha na banavuM joIe. A saMsAra che, AnAmAM koI keTalIya honArata thatI ja rahe che. temAM ApaNe paDatAM nahIM, paraMtu caDatAM ja zIkhavuM joIe. (14) sogaMda, zapatha devAnI vyavahArika prathA paNa prAcIna kALathI cAlI AvI rahI che. gozAlake paNa mRtyu samaye potAnA ziSyone sogaMda daIne Adeza Apyo hato. jenuM emaNe daMbhanI sAthe pAlana karyuM hatuM, sAcA rUpamAM pAlana nahotuM karyuM. (15) gozAlakanA nimittajJAna, mananI vAtane jANIne batAvavAnI kSamatAthI ane ADaMbaranA mAdhyame ja eno ziSya parivAra tyAM sudhI ke 23 mAM tIrthakaranA zAsananA aneka sAdhu paNa ene 24 mAM tIrthakara ja samajIne enA zAsanamAM bhaLI gayAM hatAM. | (16) saMkSipta sArAMzanuM lakSya hovAthI aneka vistRta varNano ApyA nathI. enA mATe sUtravarNanathI jANavuM joIe. jema ke- 8 carama, pAnaka, apAnaka gozAlaka nA zarIra parivartana ane vividha prarupaNA vagere. (17) gozAlaka bhagavAna nI pAse chagharthIkALanA bIjA comAsAmAM Avyo hato ane kyAM sudhI rahyo e varNana ahIM sUtramAM nathI. anyatra dIkSAnA chaThThA varSa sudhI sAthe rahyAnuM kathana maLe che. (18) gautama svAmInA pUchavA para bhagavAne gozAlakanA bhUta, bhaviSya aMge varNana batAvyuM hatuM ane vartamAna dhaTanA ne to upasthita zramaNoe pratyakSa joI hatI. bhUtakALanA chaghastha kALanI ghaTanAnuM varNana karatAM bhagavAne aneka jagyAe ahaM zabdanA prayogathI kathana karyuM che. vaizyAyana tapasvInI tejo vezyAthI gozAlaka ne bacAvavAnA varNanamAM paNa bhagavAne gautamasvAmIne spaSTa kahyuM hatuM ke he gautama! tyAre "meM" gozAlaka maMkhalI putranI anukaMpA mATe zIta lezyAthI tejo lezyAnuM pratihanana karyuM ane AgaLanA varNanamAM gozAlakanA pUchavA para ene paNa A zabdo mAM kahyuM hatuM ke tyAre he gozAlaka! "meM" tArA pratyenI anukaMpAne kAraNe vaizyAyana bALa tapasvInI tejolezyAne vaccethI pratihata karI, rokI dIdhI, Ama AvuM kathana paNa bhagavAne kevalI avasthAmAM be vakhata karyuM. paraMtu kyAMya ema nathI kahyuM ke "meM gozAlakane chaghasthatAnI bhUlathI mohavaza bacAvyo". anukaMpA saMbaMdhI vizeSa vivaraNa mATe AgamasAra-pUrvArdhanAM pariSTa mAM jovuM joIe. (19) bhagavAna ane gozAlakanI vacce thayelA keTalAya vyavahArothI tarkazIla mAnasamAM keTalAya mUMjhavaNa bharyA prazna ubhA thAya che ke- (1) cAra jJAna saMpanna bhagavAne ene potAnI sAthe rAkhyo ja zA mATe? (2) tala saMbaMdhI praznonA uttara ja kema dIdhA? jenAthI virAdhanA thaI. (3) svataH potAnA ja kartavyathI te gozAlaka vaizyAyana bALa tapasvInI tejolezyAthI marI rahyo hato, ene bhagavAne zIta lezyAthI zA mATe bacAvyo? sunakSatra ane sarvAnubhUti aNagArane prabhue bacAvyA nathI to temAM bhagavAnane kayo doSa lAgyo? uttara- kAMIpaNa doSa na lAgyo. temaja gozAlakane na bacAvata topaNa bhagavAnane koI doSa lAgata nahIM. tene bacAvavAthI to te jIvita rahyo ane pote ja 24mo tIrthakara hovAnuM kahI, keTalAya lokone bhramita karyA, mahA pApa karyA. jema sumaMgala aNagAra vimalavAhanane bhasma karaze ja ane aNuttara vimAnamAM jAze, tevI rIte ja bhagavAnanA koI labdhidhArI zramaNa gozAlakane pahelAM ja kAMIpaNa zikSA ApI zakatA hatA. to samavasaraNamAM Avo prasaMga banato ja nahIM. aneka Indra vagere paNa gozAlakanA avaLA pracArane rokI na zakyA, evuM kema thayuM? kema ke badhA Indra samyagudaSTi che, daDhadharmI priyadharmI che. eka bhava karIne mokSamAM janArA che; vagere vagere prazno thAya che. te aneka praznonuM samAdhAna A che ke bhagavAna ane gozAlakano koI evo ja saMyoga nibaddha hato. viziSTa jJAnionA AcaraNa viSaye chaghasthoe saMkalpa-vikalpa karavA ja na joIe. kemake te zAzvata jJAnI bhavitavyatAne joI le che, bhUta-bhaviSyane jANIne tene anurUpa AcaraNa kare che. tethI sumaMgala aNagAre paNa pahelAM jJAnathI e joyuM ke A rAjA Avo durvyavahAra kema karI rahyo che. enuM bhUta-bhaviSya zuM che ? A ja rIte bhagavAne evaMtAne dIkSA ApI, bhale ne teNe kAcA pANImAM pAtrI tarAvI. jamAlIne dIkSA to ApI dIdhI, paraMtu vicaraNanI AjJA mAMgavA para mauna dhAraNa karyuM. bhagavAne jJAnamAM pharasanA joIne ja te prakAranI pravRtio karI hatI. chAsthonA tarka nI ahI gati hotI nathI. AthI AvA-AvA vividha prazno ApaNA anadhikAra gata che. nizcaya jJAnIyonA pratyeka vyavahAra jJAnasApekSa hoya che ane ApaNA chaghasthonA vyavahAra buddhi sApekSa hoya che temaja sUtra sApekSa paNa hoya che. A bhinnatA jANIne jJAniyonA jJAna sApekSa AcaraNa sabaMdhI uparanA praznonA athavA AvA anya paNa ghaNA praznonA samAdhAna svataH karI levA joIe. | (20)bhagavAna pArzvanAtha nA viziSTa ziSyone ahIM dizAcara zabdathI saMbodhyA che. te pUrvenA jJAtA hatA, emaNe jIvanamAM dizAnI pramukhatAthI koI viziSTa tapa, dhyAna athavA vihAracaryAnuM AcaraNa karyuM haze. jenAthI te dizAcaranA nAmathI vikhyAta thayA. emanA AgamanathI gozAlakanI zaktimAM vizeSa abhivRddhi thaI. evo sUtra varNanathI AbhASa thAya che. A rIte teo koI viziSTa camatkArI jJAnI ane labdhi saMpanna zramaNa hatA. artha karanArA keTalAya vidvAna emane bhagavAna mahAvIranA zithilAcArI pArzvastha zramaNa kahI de che. emanA A kathana anupayukta ane asaMgata che. (21)maMkhamatanA bhikSAcara loko paNa cAturmAsamAM bhramaNa karatA nathI ane bhikSAcara hovA chatAM paNa sapatnI bhramaNa karatA hatA tathA citra phalaka dekhADIne bhikSA prApta karatA hatA. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 138 kArtika zeTha: hastinApuramAM kArtika nAmanA zeTha rahetA hatA. je Rddhi saMpanna hatA. te 1008 vepArIonA pramukha hatA. emaNe vIsamA tIrthakara bhagavAna munisuvrata svAmInI pAse zrAvaka vrata svIkAra karyA hatA. te jIvAjIvanA jANakAra tema ja zramaNopAsakanA guNothI saMpanna hatA. temanA aneka varSa zramaNopAsaka paryAyamAM pasAra thaI gayA. ekavAra vicaraNa karatA bhagavAna munisuvrata svAmI hastinApuramAM padhAryA. nagaranA loko tathA kArtika zeTha bhagavAnanI sevAmAM hAjara thayA. pariSada bhegI thaI, bhagavAne vairAgyamaya pratibodha Apyo. kArtika zeTha vairAgI thaI gayA, dIkSA levAnI prabaLa bhAvanA jAgRta thaI. temaNe bhagavAnanI samakSa potAnA vicAra rajU karyA. svIkRti maLavAthI ghare jaIne potAne AdhIna vepArIone bolAvyA ane potAnI IcchA emanI sAme rAkhI. 1008 vepArIoe paNa kArtika zeTha sAthe dIkSA levAno nirNaya jAhera karyo. badhAe pota potAnA putrone kAryabhAra sopyo ane dIkSAnI taiyArI karI. kArtika zeTha sAthe mahotsavapUrvaka badhA(1009) vairAgI AtmAo eka ja samaye bhagavAnanA samavasaraNamAM pahoMcyA. potAnI vairAgya bhAvanAnA be zabda kArtika zeThe sabhA sahita bhagavAnanI samakSa rajU karyA. pachI veza parivartana karIne pharI sabhAmAM AvyA. bhagavAna manisavrata svAmIe badhAne eka sAthe dIkSA pATha bhaNAvyo. emane zikSA dIkSA ApI; mahAvrata, samiti, gupti samAcArInuM jJAna ApyuM. A prakAre te badhA zreSThI sAdhu banI gayA. sthavironI pAse emaNe zAstrono abhyAsa karyo. saue tapa saMyamathI potAnA AtmAne bhAvita karyo. kArtika munie sAmAyika vagere 14 pUrvono abhyAsa karyo. 12 varSa dIkSAparyAyanuM pAlana karI eka mahinAnA saMthArAthI AyuSya pUru karyuM ane pahelA devalokamAM Indra rUpe utpanna thayA. bAkInA sAdhuo paNa saMyama ArAdhanA karIne e ja thayA. gaMgadatta zeTha kArtika zeThanA pUrvavartI hastInApuranA zeTha hatA. emaNe kArtika zeThanA pramukha vepArI banyA pachI munisuvrata svAmInI pAse dIkSA aMgIkAra karI hatI ane ArAdhanA karIne sAtamA devalokamAM utpanna thayA hatA. vepArI jIvanamAM gaMgadatta zeThathI kArtikazeTha AgaLa rahyA haze. enA kAraNe zakrendranI gaMgadara devathI samakSa maLavAnI asahyatA zataka 16 nA pAMcamA uddezakamAM batAvI che. arthAt gaMgadatta deva samavasaraNamAM AvI rahyA che tema zakendrane khabara paDI ke tarata ja pAchA jatA rahyA, bhagavAnanI sevAmAM rokAyA nahIM. A varNanamAM Azrita sAthI vepArIonA eka sAthe dIkSA levAno Adarza upasthita karAvAyo che. teoe vAstavamAM kharo sAtha nibhAvyo hato. tethI teo devalokamAM paNa sAthe ja rahyA. madraka zrAvaka: rAjagRhI nagarInI bahAra guNazIla udhAnamAM bhagavAna mahAvIra svAmI birAjamAna hatA. 'mudraka' zrAvaka darzana karavA mATe gharethI page cAlIne ja nIkaLyA. vacce anya tIrthikonA nivAsa sthAna AzramanI pAsethI jaI rahyA hatA, tyAre keTalAka saMnyAsI emanI pAse AvyA ane pUchavA lAgyA ke tamArA bhagavAna paMcAstikAya batAve che? tame ene jANo juo cho to amane paNa batAvo ke teo kyAM che? ame paNa joIe. pratyakSa jovAnuM tarka ane samAdhAna - maddake kahyuM - keTalIka vastuonA kAryathI ja enuM astitva jANI ane joI zakAya che. badhI vastuo pratyakSa joI zakAtI nathI. anyatIrthika saMnyAsI AkSepapUrvaka kahevA lAgyA ke are ! tame paNa kevA zrAvaka cho ke jANatA nathI, jotA nathI to paNa mAno cho? madruka zrAvake javAbamAM aneka prazna ubhA karI dIdhA. pavana vAya che ane tame juo cho? sugaMdha AvI rahI che. ene juo cho? mArA zabda sAMbhaLI rahyA cho ane juo cho? araNIkASTramAM agni che ene juo cho? samudranI pelI pAra paNa jamIna che, ene jao cho? devaloka paNa che. ene jao cho? badhA praznonA javAba nizcita che ke "joI zaktA nathI". madruke emane samajAvyuM ke he AyuSyamAn ! evu karazo to pRthvInA keTalAya padArthono abhAva thaI jaze arthAt e badhAno niSedha karavo paDaze. eTale keTalIka vastuone huM, tame athavA chavstha manuSya joI zaktA nathI. to paNa enA guNadharma, kAryathI te padArthanA astitvano svIkAra karavo joIe. e pramANe anyatIrthikonA AkSepanuM samAdhAna karI emane niruttara karyA ane bhagavAnanI sevAmAM pahoMcyA, vaMdana namaskAra karI paryApAsanA karavA lAgyA. siddhAMtanuM jJAna Avazyaka - bhagavAne pariSadanI samakSa enA sAcA javAba ApavAnI prazaMsA karI A ajJAnavaza, khoTu prarUpaNa vagere kare che teo kevalajJAnI ane dharmanI AzAtanA kare che. bhAvArtha e che ke zramaNa hoya ke zramaNopAsaka, emaNe yathAsamaye potAnA dharma siddhAMtonuM jJAna temaja eno artha, paramArtha, hetu, prazna, uttara sahita prApta karavA joIe. potAne maLelA samayano sadupayoga karI zAstrAbhyAsamAM avazya samaya Apavo joIe. - zAstrAbhyAsa nahIM vadhAranArA potAnA dharmanI sthiratAnA pUrNa rakSaka paNa thaI zakatA nathI ane samaya samaya para siddhAMta viparIta prarUpaNa ciMtana karanArA paNa banI zake che. uttarAdhyayana sUtranA 29mA adhyayananA 19mA praznanA uttaramAM paNa A ja bhAva batAvyo che ane prastuta prakaraNamAM bhagavAne madrukanI prazaMsA pachI A ja bhAva pragaTa karyo che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain madruka zrAvakanuM bhaviSya :- gautama svAmInA pUchavAthI bhagavAne kahyuM ke A madruka zrAvaka, zrAvakaparyAyanI ArAdhanA karI prathama devalokanA aruNAbha vimAnamAM utpanna thaze. tyAMthI mahAvidehakSetramAM eka bhava karI mukta thaze. somila brAhmaNa : vANijyagrAma nAmanA nagaramAM somila nAmano brAhmaNa raheto hato. te cAra veda vigere brAhmaNa matanA siddhAMtomAM niSNAta hato. enA ziSyo paNa hatA. te dhanika hato. sukhapUrvaka kuTuMbanuM svAmitva nirvAha karI rahyo hato. ekavAra eNe jANyuM ke bhagavAna mahAvIra svAmI nagaranI bahAra tipalAsa bagIcAmAM padhAryA che. tyAre ene manamAM ne manamAM evo vicAra Avyo ke huM paNa jAMu ane keTalAka prazna pUchuM. jo teo mArA praznanA uttara ApI zake to hu emane vaMdanA, namaskAra karIne paryupAsanA karIza. jo uttara nahIM ApI zake to huM emane prazno dvArA niruttara karIza. ema vicArI te bagIcAmAM pahoMcyo ane praznono prAraMbha karyo. somila :- he bhaMte ! ApanI yAtrA, yApanIya, avyAbAdha (bAdhArahita) ane prAsuka (kalpanIya) vihAra che ? : bhagavAna :- he somila ! tapa, saMyama, niyama, svAdhyAya, dhyAna vagere yoga, yatanA pravRtti amArI yAtrA (saMyamayAtrA) che. pAMca Indriya ane kaSAyane vivekapUrvaka svavaza niyaMtraNamAM rAkhavuM e amAro yApanIya che. vAta, pita, kapha janya zArIrika roga AtaMka mArA upazAMta che. A mArA avyAbAdha(sukha) che. ArAma, udyAna, sabhA, paraba, devasthAna vagere strI, pazu, paMDaka rahita zayyA saMstAraka grahaNa karI rahevuM A amArA prAsuka vihAra che. somila :- 'sarisava' bhakSya che ke abhakSya? bhagavAna H - somila ! sarisava bhakSya paNa che, abhakSya paNa che. brAhmaNa matamAM sarisava be prakAranA kahyA che- (1) mitra sarisava(sarakhA) (2) dhAnya sarisava (sarasava). sAthe janmayA, sAthe ramyA ane sAthe moTA thayA te sarakhA mitrarUpa 'sarisava' abhakSya hoya che. dhAnya sarisava (sarasava) acita hoya, eSaNA niyamothI yukta hoya, yAcita hoya ane prApta hoya to zramaNa nigraMthane bhakSya --khAvA yogya che. paraMtu je sacita hoya, aneSaNIya hoya, ayAcita athavA aprApta hoya te sarisava dhAna (sarasava) abhakSya - zramaNa nirpranthane khAvA mATe ayogya che. somila :- 'mAsa' bhakSya che yA abhakSya ? 139 bhagavAna :- brAhmaNa matamAM 'mAsa' be prakAranA kahyA che. emAthI zrAvaNa vigere aSADha sudhInA mAsa abhakSya che. sonA cAMdInA mApa karavAnuM mAsa abhakSya che. dhAnya mAsa(aDada) acitta eSaNIya, yAcita, pradatta hoya to zramaNone bhakSya che ane sacitta, aneSaNIya, ayAcita, aprApta hoya to abhakSya che. somila :- ''kulatthA'' abhakSya che yA bhakSya ? bhagavAna :- brAhmaNa mate 'kulatthA' be prakAranA kahyA che. emAMthI kulavAna strI 'kulatthA' che. te abhakSya che. dhAnya kulatthA agara acitta, eSaNIya, yAcita ane pradatta, hoya to zramaNone bhakSya che anyathA abhakSya hoya che. jo AtmakalyANa karavuM hoya to..... viveka pUrNa yathArtha uttara sAMbhaLI somila namI paDyo. bodha prApta karI eNe bAra zrAvaka vrata svIkAra karyA, aneka varSa vrataArAdhana karI, sadgati prApta karI eka bhavAvatArI banyA. mahAvidehathI mokSe jaze. noMdha :- somilanA prazna jijJAsA mATe nahIM paraMtu parIkSA mUlaka hatA. 9_9_9_9_O O che e jI cha kathAsAra jozamAM hoza ane krAntimAM zAnti jALavavI. para niMdA, tiraskArita (tuccha) bhASA ane bhAva-bhaMgIthI mukti pAmo. mArA--tArAnA bhedathI bacIne raho. samabhAvothI potAnA jIvanane saphaLa banAvo. dravya kriyAnI utkRSTatAnI sAthe-sAthe bhAva zuddhi eTale hRdayanI pavitratA pAmIne parama zAMta ane gaMbhIra banavuM. saMkucita, kSudra ane adhIrAIvALI manodazAthI mukta banavuM sAdhu ane sAdhuonI vANI A jagatamAM amRtasama che. koInuM sArUM na karI zako to, koInuM kharAba to na ja karo. koInI niMdA, tiraskAra AtmAne mATe jhera samAna che, te saMsAra paribhramaNano rasto che. (juo--sUya. a. 2, u. 2, gA.ra.) koIne nIce pADavAnI ceSTA karavI duSTavRtti che. samabhAva dha2vAthI ane pavitra hRdayI banavAthI saMsAra taravo zakya bane che. nAnI evI jIMdagAnImAM koIthI aprema athavA vairabhAva na karavo. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 140 zrAvakanA bAra vrata AgAra dharma-zrAvakavrata: tIrthakara prabhue apAra karuNA karIne gRhastha dharmanA svarUpanuM varNana karyuM che. sAdhaka jIvanano sAco rAha to gharabArano tyAga karIne saMyama levo te ja che, saMpUrNa sAMsArika jIvanano tyAga karavAno che. topaNa sarvajJa, sarvadarzI prabhue sArI rIte jANyuM che ke dharmane hRdayaMgama karIne paNa aneka AtmAo saMyamano svIkAra karI zakatA nathI. gRhastha jIvananI aneka paristhitiomAM rahevA chatAM jIvone potAnI te avasthAmAM paNa sAdhanAno anupama avasara maLavo joIe. jenAthI te temAM potAnA dharma jIvananI pUrNa ArAdhanA karI zake. mATe prabhue mahAvratonI sAthe-sAthe aNuvratonuM arthAt zramaNa dharmanI sAthe ja gRhastha dharma (zrAvakavrato) nuM nirUpaNa karyuM che. zrAvakanA vratono adhikAra :- manuSyonA bhISaNa saMgrAmamAM jAvAvALA rAjA hoya athavA moTA vyApArI zeTha hoya athavA kuMbhakAra hoya, cAhe koInI mAMsAhArI strI hoya athavA 13 strIo hoya(mahAzataka), aMbaDa sanyAsI jevA hoya athavA gozAlaka paMthI niyativAdI(zakaDAla) hoya, jene hajAro belagADIo cAlatI hoya athavA 10-10 jahAja jene tyAM cAlatA hoya, strI hoya athavA purUSa hoya te zrAvakanA vratono sahaja rIte saharSa svIkAra karI zake che. zrAvaka vratonI maulika saMracanA paNa vizALa daSTikoNathI thayela che. temAM koIne, koI paNa prakAranI bAdhA AvI zakatI nathI. mATe zrAvakanA bAravrata svIkAra karavAmAM koIpaNa mamakSa AtmAe ALasa ke pramAda karavo na joIe. apratibaMdha :- zrAvakanA vrata dhAraNa karavAmAM koIne mATe koIpaNa prakArano pratibaMdha hoto nathI. te potAnI suvidhA anusAra hinAdhika koIpaNa chUTa koIpaNa vratamAM rAkhI zake che. cAhe te maulikavrata hoya athavA aticAra hoya, zrAvaka koI paNa vratane sarvathA dhAraNa na kare athavA koIpaNa vrata IcchA pramANe chUTa rAkhIne dhAraNa kare temAM koI jAtanI roka-Toka ke pratibaMdha nathI. zrAvakonA vratomAM apavAdono koI aMtima eka rUpa nathI. eka ja ahiMsAvrata aneka prakAranA apavAdonI sAthe svIkAra karavAmAM Ave che. vividha vyaktionI kSamatAna sAmarthya paNa vividha prakAranuM hoya che. teomAM utsAha, Ata tuM nathI, te vyaktionA kSayopakSama anurUpa aneka prakAranuM thaI zake che. tethI apavAda svIkAra karavAmAM vyaktinI potAnI svataMtratA che. tenA para apavAda jabaradastIthI Aropita karavAmAM AvatA nathI. mATe hInAdhika badhI prakAranI zaktivALI ane sAdhanAmAM utsuka vyaktione sAdhanA karavAno sahaja rIte avasara maLI zake che. pachI dhIre dhIre sAdhaka potAnI zaktine vadhArato AgaLa vadhI jAya che temaja apavAdone ochA kare che. Ama karatAM karatAM te zramaNopAsakanI bhUmikAmAM zramaNabhUta paDiyA sudhI pahoMcI zake che. A gahana manovaijJAnika tathya che ke AgaLa vadhavuM (pragati karavI) te jevuM apratibaddha ane nirdu mAnasathI sadhe che, tevuM pratibaddha ane nigRhIta mAnasathI sadhI zake nahIM. A paddhati niHsaMdeha bejoDa che. preraNAnI apekSA kayAreka koI tyAga niyamanuM zrAvakane mATe Avazyaka paNa kahevAmAM Ave che to paNa ekAMtika na samajavuM. jema bhagavatIsUtramAM preraNA prasaMgathI zramaNopAsakane mATe karmAdAnanA tyAgI thavAnuM Avazyaka kartavya batAvavAmAM AvyuM che to paNa A upAsaka dazAMga sUtramAM IgAlakarma rUpa kuMbhakAra karma Adino tyAga na karavAvALA makaDAla zramaNopAsakanuM paNa zrAvakarUpamAM varNana che. AnaMda zrAvakanA sAtamA vratamAM 26 bolanI maryAdAmAMthI 22 bolone dhAraNa karavA vALAnuM ja varNana che cAra(patrI, sayaNa, sacitta, dravya) nI maryAdA batAvela nathI. alpAdhika vrata dhAraNa - kahevAya che ke eka vratane dhAraNa karanArA paNa zrAvaka hoya che ane bAra vratane dhAraNa karanArA paNa zrAvaka hoya che. tethI koIpaNa dharmapremI zuddha jANakArI prApta karIne zrAvakanA bAra vratane potAnI icchA anusAra dhAraNa karI zake che temAM jarA mAtra paNa zaMkA karavI na joIe. gRhastha jIvanamAM dharma sAdhanA sulabha bane tene mATe gRhastha jIvananI paristhitione jANIne ja prabhue Avo sarala mArga batAvyo che. chatAM paNa koInI nabaLAI hoya to bAra vratamAMthI ochA vratone paNa dhAraNa karI zake che, hInAdhika chUTa paNa rAkhI zake che. ATalo saraLa ane spaSTa mArga hovA chatAM paNa seMkaDo hajAro zraddhALujana pachI karaza-pachI karaza" ema karatAM, varSo vItI jAya che, paNa zrAvakanA bAravrata dhAraNa karatA nathI. A eka prakAranI upekSAvRti athavA ALasavRti che athavA to zramaNavarga dvArA sAcuM jJAna ane sAcI preraNA na maLavAnuM pariNAma paNa mAnavAmAM AvI zake che. zrAvakanA vratamAM jarA paNa bhaya rAkhavo yogya nathI. temAM potAnI zakti suvidhA anusAra ane svabhAvane anukULa vrata dhAraNa karavAmAM Ave che. zrAvaka je chUTa rAkhe che teno paNa tenA manamAM kheda rahe che. temaja kramika vikAsa karIne te chUTone jIvanamAMthI haTAvavAnuM lakSya paNa zrAvakane haMmezAM rahe che. anaitika vRttiono tyAga :- koInuM jIvana naitikatAthI rahita che athavA koI durvyasanonA zikAra banelA hoya che. teone paNa kyAreka dharma samajamAM AvI jAya to dharmI temaja vatI banavAne mATe teoe anaitika pravRttio ane durvyasana choDavA ati Avazyaka che. temAM thoDuM moDuM thAya to kSamya gaNI zakAya paraMtu haMmezA mATe nahi. jema ke koI corIo kare, parastrI gamana kare, vyApAramAM ati lobhathI anaitika avyavahArika kArya kare, paMcendriya hiMsA kare, zikAra kare, madha, mAMsa, IDA, mAchalInuM bhakSaNa kare, jugAra rame, dhumrapAna kare, ityAdi. A badhI pravRttio zrAvaka jIvananA jaghanya darjAmAM paNa choDavA yogya che. zrAvakanI samaja tathA zraddhA - zrAvaka jIvana svIkAra karavAvALA paNa zramaNa dharmane zreSTha temaja saMyama AdaraNIya mAne che. temaja dhAraNa karavAvALAne dhanya samaje che ane potAne adhanya akRta-puNya samaje che. teo gRhastha jIvanano nirvAha karavA chatAM paNa udAsIna pariNAmothI(lAcArIthI) rahe che. arthAt gRhasthanI koIpaNa pravRttimAM temane ati AsakitabhAva hoto nathI. tene pahelo Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain kathAsAra ane bIjo manoratha Aja vAtanI haMmezAM preraNA Ape che. jema ke- (1) huM kyAre gRhastha jIvanano bhAra koIne soMpIne nivRtta thAu (2) kyAre huM saMyama dhAraNa karuM. te divasa mAro dhanya thaze. zrAvakanA vratone dhAraNa karavAnI sAthe--sAthe tenI samaja paNa sAcI hovI ati jarUrI che. arthAt zuddha samyaktvane dhAraNa karavuM temaja pAlana karavuM atyaMta Avazyaka bane che. 141 deva, guru, dharma tattvanuM sAmAnya jJAna :- vItarAga sarvajJa sarvadarzI sAkSAt dehadhArI arihaMta prabhu temaja niraMjana nirAkAra siddha prabhu ArAdhya deva che. mahAvrata, samiti, gupti temaja bhagavad AjJAnuM ArAdhana karavAvALA nigraMtha muni AcArya, upAdhyAya temaja sAdhu-sAdhvI ArAdhya guru che. temaja dayA pradhAna, ahiMsA pradhAna athavA pApa tyAga rUpa saMvara, nirjarAmaya dharma ja amAro ArAdhya dharma che. hiMsApradhAna pravRttiomAM kayAreya paNa dharma mAnavo nahi ane AvA dharmane vItarAga dharmathI alaga samajavo. karma, punarjanma, paraloka, jIva, ajIva, puNya, pApa, vrata, niyama, saMyama, tapa, jJAna, zraddhAna, mukti temaja naya Adi jinezvara bhASita siddhAMta jANavA yogya temaja zraddhA karavA yogya tattva che. A rIte deva, guru ane dharma tattvanuM samyagnAna karIne samyag zraddhA karavI te samyaktva athavA samyagdarzana che. dareka zrAvaka potAnI zraddhAne temaja samajane zuddha rAkhaze to ja te ArAdhaka banI zakaze. zrAvakanI udAsInatA :-zrAvaka jIvanamAM udAsIna rahavA mATe dhAya mAtAnI upamA ApavAmAM AvI che. jema ke-- aho samadaSTi jIvaDA, kare kuTumba pratipAla - aMtargata nyAro rahe, jyAM dhAya khilAve bAla . vRti-vartana. pravRti-vizeSa kArya ke dhaMdho . nivRti-pravRtinuM saMkSiptIkaraNa ke avarodhana . azubha jogathI nivRti- nivaratana . zubhajogamAM pravRti ,pravartavuM- puruSArtha . vyavahAramAM nivRti jevI(jIvana Avazyaka)vRti- nisaMgatA, anAsakati . jatanA vRti eTale vartanamAM bhAva sahita, bhAva pradhAna, upayoga sahita, AtmabhAvathI jIvadayA pALavI . A viSayamAM eka preraNAtmaka daSTAMta che jene smaraNamAM rAkhIne zrAvake dareka pravRtti karavI joIe. udAsIna vRtti mATe cokhAnI kaNakInuM dRSTAMta :- koI eka nagaramAM eka zeTha rahetA hatA. temanuM jIvana sukhI ane samRddha hatuM temaja sAdAI ane dhArmika vicArothI yukta hatuM. koI samaye temanA jIvanamAM parivartana AvyuM. azubha karmono prabhAva jAmyo. tenA vyApAramAM avarodha Avyo. mAla-dukAna paNa veMcAI gayA. mahA mahenate eka divasanuM gujarAna cAle evI paristhiti AvI gaI. beImAnI ane cApalUsI tenA jIvanamAM sarjI ja na hatI. saMkaTanI ghaDIomAM paNa te saMtoSa ane mahenatathI AjIvikA calAvatA rahyAM. karmano udaya vadhAre tIvra banato gayo. bhUkhyA ja sUvAno TAIma Avyo. jyAre bALakone bhUkhyA rahevAno samaya Avyo tyAre zeTha zeThANInuM dhairya khUTI gayuM. ekabIjAnI salAha laIne nirNaya lIdho ke atyAre sthiti evI AvI gaI che ke, kayAMyathI corI karIne kAma calAvavuM. icchA na hovA chatAM zeThane saMmata thavuM paDyuM. kahyuM paNa che ke muMjhAyelo mANasa zuM nathI karato !' corI karavI, kyAM karavI ?, jyAM corI karIza te jo garIba haze to du:khI thaze. keTalAya zeTha to ati lobhI kaMjusa hoya che. tene corIthI bahu du:kha thaze. ApaNuM du:kha maTADavA mATe koIne du:khI zA mATe karavA ! vicAra vadhatA--vadhatA zeThe rAjAnA bhaMDAramAM corI karavAno nirNaya karyo. vicAryuM ke tyAM to bhaMDAra bharapUra che koIne vadhAre kaSTa nahI thAya. zeTha taiyArI karI ardharAtrie corI karavA cAlyo. manamAM saMkalpa karyo ke huM khoTuM bolIza nahI. sAme rastAmAM rAjA pote ja sipAInA vezamAM maLyA, rAjAe pUchayuM tyAre saraLabhAvathI pote cora che ema batAvI dIdhuM. tevA pUrNa satya uttaramAM rAja bhaMDAramAM corI karavAnI vAta paNa spaSTa karI dIdhI. rAjAe majAka jANIne choDI dIdho. zeTha rAjabhaMDAramAM pahoMcyo, saMyogathI tene koI rokI zakyuM nahI. ane rAja bhaMDAramAM praveza karyo. kramathI aMdara-aMdara AgaLa vadhavA lAgyo. hIrA, pannA, mANeka, motI, sonA cAMdI, jhaverAta, bahumUlya kapaDA, mevA miSTAnna, dhAnya koThAra badhuM joI lIdhuM. kayAM ya mana lalacAyuM nahIM. zeThe vicAra karyo ke bhUkhanA duHkhathI corI karavA nIkaLyo chuM to phakta peTa bharavAnuM sAdhana ja coravuM. bIjo koI lobha karavAnI koI AvazyakatA nathI. je sAmAnya cIjathI be cAra divasanuM gujarAna cAlI zake teTalI ja vastu levI. eTalA samayamAM koI paNa dhaMdho hAthamAM AvI jaze. A prakArano vicAra karatAM karatAM jotAM-jotAM tene cokhAnI kaNakI eka vAsaNamAM jovAmAM AvI. pAMca-dasa zera kapaDAmAM bharI, bAMdhI ane cAlyo. mArgamAM te ja rAjA pharI maLyA. rAjAe pUchayuM. zeThe kahyuM- huM rAjabhaMDAramAM corI karIne Avyo chuM. Ama sAcesAcuM kahI dIdhuM cokhAnI kaNakI bharIne lAvyo chuM. rAjAe kholIne joI lIdhuM ane tenI pAchaLa gupta rUpathI AvIne gharanuM sthaLa joI lIdhuM. rAjapuruSo ane bhaMDArIoe tALo tUTavAnI jANakArI thavA para ghaNo badho mAla pota potAnA gharomAM pahoMcADI dIdho. savAra paDatAM rAja bhaMDAramAM thayelI corInI vAta jAhera thaI. rAja sabhAmAM carcAo thaI rAjAe karmacArIo pAsethI vAta sAMbhaLI. jeNe rAtre corI karI hatI te zeThane nokara dvArA bolAvavAmAM Avyo. badhAnI sAme pUchayuM- tame koNa cho ? zeThe javAba Apyo ke huM divasano zAhukAra ane rAtrino cora chuM ane potAnI hakIkata batAvatA kahyuM ke A kAraNe cokhAnI kaNakInI corI karI che. rAjAne bahu du:kha thayu ke AvA ImAnadAra ane sAcA loko mArA rAjyamAM duHkhI thaI rahyA che ane karmacArI athavA bhaMDArI banelA A loko pote corIo kare che. rAjAe zeThane potAnA bhaMDArano pramukha banAvyo ane karmacArIone yogya daMDa ane zikSA ApI. zikSA :- je rIte zeThane lAcArI ane udAsInatAthI corI karavAne mATe vivaza thavuM paDayuM, te udAsInatA ane lAcArInA kAraNe tene corIno daMDa na maLatA InAma ane Adara maLyo. zrAvakane paNa udAsInatA pUrvaka karAyelA sAMsArika kAryonuM pariNAma naraka tiryaMca Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 Agama-kathAo gatinA rUpamAM na maLatAM devabhava prApta thAya che. tyAra pachI manuSya bhava ane mokSanI prApti thAya che. zeThe corI karavAmAM khuzI mAnI na hatI. tevI ja rIte zrAvaka saMsAramAM rahIne je koI paNa pApakArya kare che temAM tenI udAsInatA hovI joIe. mAtra jIvana nirvAhanuM ja lakSya hovuM joIe. karmabaMdha ane parabhavano haMmezA vicAra rAkhavo joIe. dhana saMgraha paNa jeTalI jarUra hoya teTalo ja karavo vadhAre na karavo joIe. jo putra kapUta che to dhana saMcaya zA mATe?,ane putra sapUta che to dhana saMcaya zA mATe? AvazyaktA hoya tyAM sudhI gRhastha jIvanamAM kArya karavuM paDe che paraMtu AvazyaktAone ochI karavI e paNa dharmIjIvanuM mukhya kartavya hoya che. - eka vAta dhyAnamAM rAkhavA yogya che ke zrAvaka jIvanamAM koInI sAthe vera virodha kaSAya kaluSitane lAMbA samaya sudhI rAkhavA na joIe. jaldIthI samAdhAna karIne sarala ane zAMta banI javuM joIe. kaSAyanI tIvratAthI samakti cAlyuM jAya che. mAyA kapaTa, prapaMca, dhUrtatA, ThagAI ane bIjAnA avaguNa apavAda A badhA durguNo dharmI jIvananA temaja samaktinA mahAna dUSaNa che. tene jIvanamAM jarAya sthAna na ApatA haMmezAM teno tyAga karIne jIvanane suMdara ane zAMta banAvavuM joIe. vratadhArI zA mATe banavuM?: jIva anAdikALathI 84 lAkha jIvAyonimAM paribhramaNa karI rahyo che. jyAM sudhI jIva pramAda, kaSAya, avrata, viSaya ane azubhayoganA pariNAma svarUpa karmabaMdha karato raheze tyAM sudhI janma, jarA ane maraNanA cakkaramAM temaja duHkhonI paraMparAmAM paribhramaNa karato raheze. AvI avasthA jIvananuM asaMskRta rUpa che. sadgurunI kRpA pAmIne zuddha zraddhAnI sAthe sajJAnanI prApti karIne cAritra mArgamAM uttarottara vikAsa karavo eja jIvananuM saMskRta rUpa che. cAritra vikAsane mATe ja vratonuM Ayojana karAyuM che, bhAgyazALI jIvo ja tenuM pAlana kare che. zAstromAM jIvone mATe cAra vAta durlabha kahI che. (cattAri paramaMgANI, dulahANIha jaMtuNo.- mANasatta, suI, saddhA, saMjamammi ya variya) uttarAdhyayana a.-3 gA.-1 A gAthAno bhAvArtha che ke A saMsAramAM prANIone mAnavadeha maLavo durlabha che. mAnava deha maLyA pachI vItarAga dharma maLavo durlabha che. kadAca dharma prApta thaI paNa jAya to zAstra zravaNa ane zraddhA thavI atyaMta durlabha che. tethI paNa AgaLa dharmanuM AcaraNa karavuM atyaMta kaThina che arthAt zrAvaka vrata athavA saMyama grahaNa karavo temaja tenI ArAdhanA karavI mahAna duSkara che. cAra gatimAM manuSya gati ja eka evI gati che ke jemAM jIva phakta dharmanuM AcaraNa ja nahi paraMtu karmonA baMdhanane toDIne mukta paNa thaI zake che. mAnavabhavamAM jIvane je AdhyAtmika viveka zakti prApta thAya che tevI zakti bIjA koI bhavamAM sulabha nathI. tethI manuSyabhava pAmIne tene saphaLa karavAno haMmezAM prayatna karavo joIe. vrata dhAraNa karavAthI cAritrano to vikAsa thAya ja che paraMtu sAthe sAthe nirarthaka AzravathI-karmabaMdhathI bacI javAya che. phaLasvarUpe karmabaMdha ghaNo ocho thaI jAya che. vratI jIvanuM narakAdi durgatiomAM bhramaNa karavAnuM baMdha thAya che. temanuM vartamAna jIvana paNa zAMta ane sukhamaya banI jAya che. AtmA jyAre vikAsanI tarapha AgaLa vadhe che tyAre tene jJAna, darzana, cAritra ane Atma zAMtinI upalabdhi thAya che te zabdo dvArA varNavI zakAtI nathI. tethI dareka sadagRhastha potA Avazyaka che, sAthe sAthe te sAdhanAne uttarottara vadhAratA rahe, to ja mAnavabhava sArthaka bane che. bAra vratonuM prayojana samyakatva prayojana - sAdhanA jIvanamAM dharmanA sAcA mArganuM temaja te mArganA upadeSTAnuM jJAna hovuM ane tenA pratye zraddhA bhakti thavI, te Atma kalyANanuM mukhya aMga che. mokSArthI sAdhaka jyAM sudhI jIva ajIvane, heya-upAdeyane, puSya-pApane, dharma-adharmane sArI rIte samaje nahi, samyak rUpathI zraddhA karI zake nahi, tyAM sudhI tenuM AcaraNa phaLa ApanAra banatuM nathI. kahyuM che ke eka samakita pAye binA, japa tapa kiriyA phoka jaise murado ziNagAravo, samaja kahe triloka. tethI vrata dhAraNa karatAM pahelAM tatvonuM jJAna ane sAcI zraddhA hovI atyaMta jarUrI che. zraddhA karavAnA tattva be prakAranA kahela che(1) jIvAdi navatatva (2) deva, guru, dharma traNa tatva. A baMne prakAranA tattvonuM sAcuM jJAna tathA sAcI zraddhA thavI te ja samyakatva che. tenA vagara sAdhupaNuM athavA zrAvakapaNuM ekaDA vinAnA mIMDA samAna che. tethI sarva prathama samyaktvanI pratijJAnuM kathana karavAmAM AvyuM che. deva, guru, dharma tattvanuM sAmAnyajJAna - devaH- sarvajJa, sarvadarzI arihaMta (tIrthaMkara) ane siddha bhagavAna ArAdhya deva che. guru:mahAvrata samiti gupti yukta temaja bhagavad AjJAnuM pAlana karavAvALA ArAdhya-guru che. teo nigraMtha kahevAya che. vartamAnamAM (1) bakuza (2) pratisevanA (3) kaSAya kuzIla A traNa nigraMtha hoya che. dharma-pApa tyAga rUpa ahiMsA pradhAna ane saMvara-nirjarAmaya dharma ArAdhya dharma che. karma, punarjanma, paraloka, jIva, ajIva, puNya, pApa, vrata, niyama, saMyama, tapa, jJAna vagere zraddhA karavA yogya dharma tattva che, teno samAveza nava tattvomAM thaI jAya che. A tatvonuM jJAna karIne, samyak zraddhA karavI tene samya darzana kahe che. pahelA vratanuM prayojana -(save jIvA vi Icchati, jIviyana marijijau. tanhA pANIvahaM ghora, aNagUMthA vajajayaMti Na) - dayA dharma kA mUla hai, pApa mUla abhimAna tulasI dayA na choDiye, jaba laga ghaTa meM prANa saMsArano koIpaNa jIva maravAnuM ke duHkhI thavAnuM icchato nathI. tethI prANIono vadha karavo ghora pApa che. tenAthI jIva narakAdi durgatiomAM bhramaNa kare che ane aneka jIvonI sAthe verano anubaMdha karIne saMsAranI vRddhi kare che. tethI sthUla hiMsAno tyAga temaja sUkSma hiMsAnI maryAdA karavA mATe zrAvakanuM paheluM vrata kahyuM che. bIjA vratanuM prayojana -(musAvAo ya logammi, savvasAhuIha garahio.avissAsoya bhUyANa, tanhA mosaMvivajajae) Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 143 kathAsAra sAMca barAbara tapa nahIM, nahIM jUTha barAbara pApa jAMke hRdaya sAMca hai, tadke hRdaya Apa. jUThane lokamAM badhA mahAtmAoe choDavA yogya kahyuM che. asatyabhASI eTale khoTuM bolavAvALAno vizvAsa khatma thaI jAya che, teno sarva jagyAe avizvAsa phelAI jAya che. zAstramAM satyane bhagavAnanI upamA ApI che. tethI satyane pUrNarUpathI dhAraNa karavAvALA pote paramAtma svarUpa banI jAya che. tethI laghu sAdhaka zrAvakanA jIvanamAM skUla asatyano tyAga hoya temaja sUkSma jUThamAM viveka vadhe tene mATe bIjuM vrata kahyuM che. trIjA vratanuM prayojana H corI kara jolI bharI, bhai chinakameM chAra .ese mAla harAma kA, jAtA lage na vAra . corI karavAvALAnuM jIvana anaitika hoya che. kalaMkita hoya che. corI karavAvALo haMmezAM bhayabhIta hoya che. tenI lobhavRtti vadhatI jAya che. kayAreka corI karatA pakaDAI jAya to te zArIrika ane mAnasika ghora kaSTa ne prApta kare che. corIthI prApta thayelA dhanathI jIvane kayAreya paNa zAMti ke sukha maLI zakyuM nathI. kahyuM paNa che rahe na koDI pApa kI, jima Ave tima jAya--lAkhoM kA dhana pAya ke mare na kaphana pAya . tethI zrAvaka AvA ghRNAspada niMdanIya kAryathI dUra rahe. tene mATe trIjuM vrata svIkAravuM jarUrI che. AmAM moTI corIno tyAga hoya che. cothA vratanuM prayojana - akhaMbhacariyuM ghoruM, pamAyaM durahiSkriya . - dazavai. adhya.-6 mUlameya mahammasa, mahAdoSasamussayaM . --dazavai. adhya.-6 kuzIla adharmanuM mULa che ane te mahAna doSone utpanna karavAvALuM che arthAt aneka doSa, aneka pApa ane aneka duHkhonI paraMparAne vadhAravAvALuM A kuzIla pApa che. zramaNoe teno sarvathA tyAga karavo joIe. zrAvaka paNa dharma sAdhanA karavAno icchuka hoya che tethI tene paNa kuzIla para aMkuza rAkhavo joIe. parastrI sevanano tyAga karavo joIe. temaja potAnI strI saMbaMdhI paNa kuzIla pravRttine maryAdita karavI joIe, kuzIlano tyAga karIne brahmacaryanuM pAlana karavAthI vyakti buddhi, bala, svAsthya temaja jIvana vikAsanI tarapha AgaLa vadhe che. badhA tapomAM arthAt dharmAcaraNomAM brahmacarya uttama tapa che, uttama AcAra che.(tavesu vA uttama khaMbhacera )sUtrakRtAMga, adhya.-6. pAMcamA vratanuM prayojana :- IcchA hu AgAsa samA arNatayA . --utta-9 icchAo AkAza jevI asIma anaMta che. jahA lAho tahA loho, lAhA loho pavaThThai . --utta-8 jayAM lAbha tyAM lobha che.lAbhathI lobha vadhe che. 'mahAraMbhI mahAparigrahI ' narakanuM AyuSya bAMdhe che. -ThANAMga-4 viyANiyA dukkha vivakrANuM dhaNuM, mamatta baMdhaM ca mahA bhayAvahai . --utta. 19 dhana ane tenuM mamatva duHkhanI vRddhi karavAvALuM che ane AtmAne durgatimAM laI javAvALuM hovAthI mahA bhayavALuM che. jema jema lAbha vadhato jAya tema tema lobha paNa vadhato jAya che. mahAparigrahI narakanuM AyuSya bAMdhe che. tethI mokSArthI sAdhake potAnI icchAo, parigraha ane mamattvane maryAdita karavuM Avazyaka samajavuM joIe. A vratamAM gRhastha jIvananI AvazyaktA anusAra parigrahanI maryAdA karavAno ja mukhya uddeza che. chaThThAvratanuM prayojana :- A chaThThuM dizAvrata pAMca mULa aNuvratone puSTa karavAvALuM che arthAt tenI uttarottara vRddhi karavAvALuM che. lokamAM jeTalA paNa kSetro che ane temAM je kriyAo cAlI rahI che teno tyAga nahi karavAthI sUkSmakriyAo AvatI rahe che. dizAonI maryAdA karavAthI tenI AgaLa javAno athavA pApa sevana karavAno tyAga thaI jAya che. tyAre tyAMnI AvavAvALI kriyAo baMdha thaI jAya che tethI zrAvake potAne Avazyaka thatI sImAne nakkI karIne te uparAMta AkhA lokamAM pravRtti karavAno ke karAvavAno tyAga karavo joIe. jema koI makAnanA oraDAono upayoga na hoya to baMdha karI devAya che ke jethI temAM dhULa kacarA bharAI na jAya. khullA rAkhavAthI dhULa vagere bharAI jAya che. tevI ja rIte dizAonI sImA nakkI karI devAthI ane te uparAMtano tyAga karI devAthI te pApa kriyAono Azrava baMdha thaI jAya che. tethI zrAvakane mATe cha dizAonI maryAdArUpa A vrata kahyuM che; tene dhAraNa karavuM atyaMta saraLa che. sAtamA vratanuM prayojanaH na lokamAM khAvAnA temaja upayogamAM levAnA ghaNA padArtha che, temaja vyApAra dhaMdhA paNa aneka che teno tyAga karavAthI ja tyAgI thavAya che ane tyAga nahi karavAthI tenI kriyA haMmezA AvatI rahe che. chaThThA vratathI kSetranI maryAdA thaI javA para te kSetramAM rahelA padArthonI temaja vyApAronI maryAdA karavI paNa ati jarUrI che tethI 26 bola temaja vyApAronI maryAdAne mATe A sAtamuM vrata dhAraNa karavuM joIe. temAM paMdara (karmAdAna) ati pApa baMdha karavAvALA dhaMdhAono tyAga karavAnI preraNA paNa che. saMbhava hoya to zrAvake teno pUrNarUpe tyAga karavo joIe. AThamAM vratanuM prayojana H yogya kharca karavo bhalo, bhalo nahIM ati bhAya .lekhana bhara likhavo bhalo, nahIM reDe lakhAya. zeThe upAlaMbha Apiyo, nirarthaka DhoLayo nIra .roga haraNa motI diyo, gai bahUkI pIra zAhIthI lakhavAvALA maryAdita kalama bharIne lakhe che paraMtu kAgaLa para zAhI DhoLatAM nathI tevI ja rIte yogya ane Avazyaka kharca karavo ja ucita hoya che. AtmAne mATe paNa Ama samajavuM joIe ke zrAvaka ne atyaMta Avazyaka sAMsArika kArya sivAya nirarthaka pApa karavuM, aviveka ane ajJAna dazAvALA anartha daMDa thAya che. nirarthaka eka loTo pANI paNa vAparavuM athavA pheMkavuM zrAvakane pasaMda hotuM nathI ane Avazyaka hovA para sAcA motIno paNa kharca karI nAkhe che. basa A ja viveka jAgRta karavAne mATe AThamuM vrata che. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 144 gRhasthamAM rahevAvALAne keTalAka kArya AvazyakatA anusAra karavA paDe che te saMbaMdhI Azrava ane baMdha paNa tene thaI jAya che paraMtu je karmAzrava ane baMdha nirarthaka aviveka, ALasa ane ajJAnatAthI thAya che tene rokavAne mATe zrAvake jJAna ane vivekanI vRddhi karavI joIe tathA ALasa, lAparavAhIne dUra karIne sAvadhAnI sajAgatA jAgarUkatA rAkhavI joIe. ajJAnadazAthI karavAmAM AvatI athavA vikRta paraMparAthI karavAmAM AvatI pravRttione jJAna ane vivekanA sAmaMjasyathI choDI devI joIe. te pravRttio mana, vacana ane kAyAthI karavAmAM Ave che. anarthadaMDanA cAra bhedomAM A traNano samAveza thaI jAya che. tethI zrAvake aneka maryAdAo karavAnI sAthe cAra prakAranA anartha daMDanA svarUpane samajIne teno paNa tyAga karavo joIe. tema karatAM aneka vyarthanA karmabaMdhathI AtmAnI surakSA karI zakAya che. samajhuzake pApa se, aNasamagra harapaMta ve lUkhkhA ve cIkaNA, INa vidha karma baMdhata. samajha sAra saMsAra meM, samajhu TAle doSa.samajha samajha kara jIvaDA, gayA anaMtA mokSa. navamA vratanuM prayojana - lAkhakhAMDI sonA taNuM lAkha varSa de dAna sAmAyika tulya Ave nahIM, Ima nizcaya kara jANa. pahelA ATha vratomAM maryAdAo karavAmAM AvI che. A vratamAM maryAdA athavA pApano AgAra na rAkhatA thoDA samayane mATe pAponI sAvadha pravRttiono tyAga karAya che. pUrvAcAryoe teno samaya 48 miniTano nakkI karyo che. tethI ochAmAM ochI 48 miniTa sudhI roja zrAvake badhI pApakArI pravRttino tyAga karIne te samayamAM dharma jAgaraNa karIne AtmAnI unnati karavAne mATe temaja AtmAne zikSita karavAne mATe sAmAyika vrata avazya dhAraNa karavuM joIe. A vratane dhAraNa karavAmAM potAnI IcchAnusAra sAmAyika karavAnI saMkhyAne nakkI karI levI joIe. dazamA vratanuM prayojana - pUrva vratomAM je je maryAdAo jIvanabharane mATe karAyelI che tene dainika maryAdAmAM sImita karavI te A vratano uddeza che. jIvanabharanA lakSyathI sImAo vadhAre vadhAre rAkhavAmAM Ave che paraMtu dararoja eTalI jarUra hotI nathI. tethI vizAla kriyAne sImita karavAne mATe zrAvake dainika niyama paNa dhAraNa karavA atyaMta jarUrI hoya che, tyAre ja tenA pApa karmano Azrava rokavAno uddeza pUrNa rIte saphaLa thaI zake che. tethI 14 niyama(23 niyama) dhAraNa karavA rUpa A dezAvagAsika vrata che. temAM 24 kalAkane mATe aneka niyama dhAraNa karI zakAya che. A vratane dhAraNa karavuM atyaMta saraLa ane lAbhakAraka che tethI badhA zrAvakoe A vrata dhAraNa karavuM joIe. agiyAramA vratanuM prayojana - divasabhara mahenata karavAvALAne jema rAtre vizrAmanI jarUra hoya che teja rIte zrAvaka gRhastha jIvanamAM haMmezAM AtmAnA karmabaMdharUpa bhAra vahana karavAno je krama cAlu che, AzrayonI je pravRttio cAlu che temAMthI mahinAmAM ochAmAM ochA cha divasa vizrAnti maLavI jarUrI che. tethI AgamomAM varNita keTalAya zrAvaka mahinAmAM cha cha pauSadha karatA hatA. sarakAra paNa zramikone mATe ravivAra AdinI rajA A vizrAMtinA uddezathI rAkhe che. tethI zrAvakoe mahinAmAM temaja varSamAM koI divasa evo kADhavo joIe ke jemAM te Akho divasa dharma ArAdhanA karI zake. tene mATe A zrAvakanuM agiyAramuM vrata che- tene dhAraNa karavAthI ja pUrNa AtmasAdhanA thaI zake che. alpa zaktivALA sAdhaka A vratamAM AhAra karIne paNa pApatyAgarUpa pauSadha svIkArI AtmasAdhanA karI zake che. bAramA vratanuM prayojana - gRhastha jIvananI sAdhanA, e adhUrI sAdhanA che; paristhiti temaja lAcArInI sAdhanA che. vAstavamAM pUrNarUpe sAdhanA to saMyama jIvanathI ja saMbhavita che. zrAvakanI haMmezAM manokAmanA-manoratha hoya che ke huM kyAre sAdhu banuM ane saMyamajIvanano svIkAra karuM. jyAM sudhI te potAnA manorathane pUrNa karI zakato nathI tyAM sudhI zramaNa dharmanI anumodanArUpe zramaNa nigraMthonI sevA bhakti kare. temAM potAnI bhojana sAmagrI temaja anya sAmagrIthI teono satkAra, sanmAna karIne tenA saMyamamAM sahayogI banIne, temanI sAdhanAne zreSTha mAnato thako anumodana kare che tenAthI te mahAna karmonI nirjarA kare che. tethI gRhastha jIvanamAM rahevAvALAone mATe sahaja lAbhanA avasara rUpa A bAramuM vrata kahyuM che. tenA pAlanathI jinazAsananI bhakti thAya temaja guru sevAno AnaMda paNa prApta thAya che. A vratamAM bhikSAnA doSo na lagADatAM zuddha bhAvothI dAna devAmAM Ave che. te dAnane supAtradAna kahe che. temAM koIpaNa prakAranI lokeSaNA karavAmAM AvatI nathI. phakta guru bhakti, saMyamacaya ane karmonI nirjarAno hetu hoya che. niyamothI yukta temaja doSa rahita dAnano ane bhAvonI pavitratAno tathA levAvALA pAtra nirmaLa AtmAno saMyoga maLI javA para A vrata prakriyAnuM mahatva ghaNuMja vadhI jAya che. zrAvakanA bAra vratone dhAraNa karavAnI spaSTa temaja saraLa vidhi samyakatva - deva guru dharmanI zuddha samaja rAkhIza ane sudeva, sugurune bhaktipUrvaka vinaya ane vaMdana karIza. kudeva, kuguruno vinaya athavA vaMdananI pravRtti samAja vyavahArathI tathA Avazyaka paristhitithImAM karavI paDe to teno AgAra. pratikramaNamAM upalabdha avratonA pAThonA AdhArathI vrata dhAraNanuM spaSTIkaraNa A pramANe che. (1) paheluM vrata : sthala prANAtipAta viramaNa (sthala hiMsAno tyAga) : niraparAdhI trasa jIvane mAravAnI bhAvanAthI mAravAnA paccakhANa, jIvana paryaMta, be karaNa traNa yogathI. aticArone banatI koziza TALavAnuM dhyAna rAkhIza. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 145 kathAsAra aticAra :- (1) gussAmAM AvIne nirdayatA pUrvaka gADha baMdhanathI koIne bAMdhavu (2) gussAmAM AvIne nirdayatApUrvaka mArapITa karavI (3) gussAmAM AvIne nirdayatApUrvaka kAna, nAka, hAtha, paga Adi avayava kApavA (4) svArthavaza zakti uparAMta koIpaNa prANI upara adhika bhAra nAkhavo. jenAthI tene atyaMta paritApa pahoMce athavA prANa saMkaTamAM paDI jAya. (5) gussAmAM AvIne koI paNa prANInA nirdayatApUrvaka AhAra, pANI baMdha karavA. A pAMca aticAra che. AgAra:- potAnA athavA potAne Azrita jIvone upacAra karAvavAmAM koI vigalendrIya trasa jIvonI hiMsA rokI na zakAya to teno AgAra. temaja sAMsArika kArya athavA vyApArika kArya karatAM tathA vAhana prayoga karatAM trasa jIvonI hiMsA thaI jAya to teno AgAra. jIvonI utpattinI pahelA athavA pachI tenA nivAraNano koI upAya apanAvavo paDe to AgAra. jyAM sudhI banI zake tyAM sudhI ahiMsaka upAya karavAnuM dhyAna rAkhIza. aviveka ane bhUlano AgAra. Adata na sudhAravAthI koI pravRtti thaI jAya teno AgAra. Adatane sudhAravAno prayatna karIza. (2) bIjuM vrata: sthUla mRSAvAda viramaNa(moTA jUThano tyAga): pAMca prakAranA moTakA jUThuM bolavAno mArI samaja temaja dhAraNA anusAra upayoga sahita be karaNa traNa yogathI jIvana paryaMta tyAga. aticArone banatI kozIza TALavAno prayatna karIza. pAMca prakAra :- (1) kanyA-vara saMbaMdhI arthAt manuSya saMbaMdhI (2) pazu saMbaMdhI (3) bhUmi-saMpatti saMbaMdhI (4) thApaNa saMbaMdhI (5) khoTI sAkSI saMbaMdhI(vyApAra temaja parivAra saMbaMdhI AgAra). moTakA (sthUla) jUThanI paribhASA - rAjadaMDe, lokabhaMDe(dhikkAre) bIjAonI sAthe dhokho thAya, vizvAsaghAta thAya, vagara aparAdhe koIne bhAre nukasAna bhogavavuM paDe, ijjata temaja dharmane Thesa pahoMcADavI, jIvana kalaMkita thAya, AvuM jUTha moTuM- dhUla hoya che. te zrAvakane mATe choDavA yogya che. AgAra - vyApAra saMbaMdhI pravRttino AgAra. aviveka athavA bhUlano AgAra. koI Adata-deva sudharI na zake tyAM sudhI AgAra. bane tyAM sudhI Adata sudhAravAnI koziza karIza. svapara prANa rakSAno temaja sAmAjIka paristhitiono AgAra. sarakArI kAyadAnuM pAlana thAya nahi ne koI kAraNasara jUThuM bolavuM paDe to AgAra. aticAra:- (1) vagara vicArye AkSepa lagAvavo (2) ekAMtamAM vAtacIta karatI vyaktio para Aropa lagAvavo (3) potAnI strI athavA puruSanA marmane kholavA (4) ahitakArI, khoTI salAha ApavI (5) vizvAsaghAta karIne khoTA lekha lakhavA. A pAMca aticAra che. (3) trIjuM vrata: sthUla adattAdAna viramaNa(moTakI corIno tyAga) :pAMca prakAranI moTI corIno be karaNa traNa yogathI jIvanaparyata tyAga pAMca aticArone bane tyAM sudhI TALavAnI koziza karIza. sthUla corInA pAMca prakAra:- (1) bhata, daravAjA AdimAM chidra karIne athavA toDIne (2) vastra, sUta(dhAgA), sonA AdinI gAMTha, peTI kholIne corI karavI, khissA kApavA Adi (3) tALA toDIne athavA cAvI lagAvIne corI karavI. (4) mArgamAM cAlatAne luMTavA (pa) koInI mAlikInI kimatI vasta corInI bhAvanAthI levI. aticAraH- (1) jANI bUjhIne pAMca prakAranI corInI vastu kharIdavI. (2) pAMca prakAranI corI karavAvALAne sahAyatA ApavI (3) rAjyaniyama viruddha AcaraNa karavuM (4) jANIne khoTA tola ane khoTA mApa karavA (5) vecavA mATe cIja dekhADyA pachI nakkI karelI cIjane badalAvIne athavA mizraNa karIne ApavI. A pAMca aticAra che. AgAra - trIjA aticAranuM pAlana thaI zake nahIM to teno AgAra. bIjApaNa je aticAra pravRttimAM che ane te na chUTI zake tevA che to teno paNa AgAra; banatI koziza tene choDavAno prayatna karIza. (4) cotha vrata : svadAra saMtoSa, paradAra varjana(potAnI strInI maryAdA, parastrIno tyAga): (1) saMpUrNa maithuna sevanano tyAga athavA mahinAmAM (C) divasa maithuna sevanano tyAga (2) parastrI ane vezyAno tyAga | (3) 48 varSanI umara pachI lagna karavAno tyAga (4) divasamAM maithuna sevanano tyAga. eka karaNa eka yogathI temaja soI dorAnA nyAyathI jiMdagI sudhI. pAMca aticArone bane tyAM sudhI TALavAnI zakya koziza karIza. aticAraH- (1) nAnI umaranI potAnI ke thoDA samaya mATe zulka ApelI potAnI karelI strInI sAthe kuzIla (maithuna) sevana karavuM (2) sagAI karelI kanyAnI sAthe vivAha pahelAM maithuna sevana karavuM (3) azuddha rItathI maithuna sevana karavuM. (4) potAnA bALako ke potAne AzrIta bhAI-bahena sivAya bIjAnA lagna karAvI ApavA (5) auSadhi AdIthI vikAra bhAvane vadhAravo. (5) pAMcamuM vrata: parigraha parimANa: (1) khetI ghara vighA () vyApAra saMbaMdhI vighA () (2) makAna dukAna kula naMga () (3) pazunI jAti () naMga (), savArI jAti ( ) naMga (), zeSa kula parigraha (rU.) jenuM sonuM () kilo pramANa cAMdI () kilo pramANa. A mAro adhikatama parigraha thayo. te uparAMta parigraha rAkhavAno eka karaNa traNa yogathI tyAga. navA makAna () uparAMta banAvavAno tyAga. spaSTIkaraNa - bIjAnI udhAra pUMjI je vyApAramAM lAgelI che tene mArI nahi gaNuM. je cIjanI mAlikI vAstavamAM gharamAM koI vyaktinI alaga karI dIdhI hoya tene mArA parigrahamAM gaNIza nahi. sarakAramAM nAma alaga-alaga hoya ane gharamAM ekaja hoya tene huM parigrahamAM gaNIza. bhAgIdArInA vyApAramAM bIjAnI saMpattine mArI nahi gaNuM. putravadhunI potAnI vastu athavA sAmAnane mArA parigrahamAM nahi gaNuM. potAnI patnInI saMpati mArA parigrahamAM gaNIza. makAna, jamIna, pazu ane vAhananI kiMmata nahi karuM paraMtu saMkhyAmAM ja parigrahanuM mApa rAkhIza. mAre AdhIna na cAle evA putrAdi kaMIpaNa kare to teno AgAra. je je maryAdA rAkhI che teno avivekathI ajANapaNe temaja hisAba karavAno rahI jatAM kAMI ullaMghana thayuM hoya to te badhAne aticAra samajavA ane jANIne lobha saMjJAthI ullaMghana thAya to tene anAcAra samajavo. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo (6) chaThThuM vrata : dizA parimANa : pota potAnA sthAnathI cAre dizAmAM ( ) kilomITara uparAMta javAno tyAga athavA bhArata uparAMta javAno tyAga ( ) athavA videza saMkhyA ( ) uparAMta tyAga. videza nAma ( ); uparanI dizAmAM ki.mI. ( ), nIcenI dizAmAM phUTa ( ) uparAMta javAno tyAga, eka karaNa ne traNa yogathI jIMdagI paryaMta. tAra, ciThThI, phona Adi pote karavAnI maryAdA ( ), dezanI saMkhyA ( ) uparAMtano tyAga. AgAra :- svAbhAvika jamIna UMcI nIcI hoya to teno AgAra. je vAhana khullA rAkhyA che te jeTalA UMcA nIcA jAya teno AgAra. AvelA tAra, ciThThI, phona, reDiyo, TI.vI. Adino AgAra. nokarI athavA zArIrika kAraNa Adi vizeSa paristhitino AgAra. rAjya saMbaMdhI, deva saMbaMdhI sthitino AgAra. putrAdi maryAdita kSetrathI bahAra cAlyA jAya to tenA saMbaMdhe vizeSa paristhitino AgAra. banatI koziza badhI paristhitiothI bacavAnuM dhyAna rAkhIza. aticAra :- (1-3) urdhva, adho ane tirachI dizA saMbaMdhI ajANapaNe ane maryAdAne bhUlI javAnA kAraNe ullaMghana thayuM hoya (4) eka dizAnA parimANane ghaTADIne bIjI dizAnuM parimANa vadhAryuM hoya. baMne dizAono saravALo teTalo ja rahe che mATe aticAra che (5) yAda na rahe ane aMdAjathI jeTalI maryAdA dhyAnamAM (smRtimAM) Ave, tenuM ullaMghana kare; tyArapachI khabara paDe ke vAstavamAM maryAdAnuM ullaMghana thayuM nathI, topaNa te aticAra che. (7) sAtamuM vrata : upabhoga paribhoga parimANa vrata - noMdha : 26 bolonI maryAdAne 15 bolomAM saMkSipta karI che. 146 1. dAtaNa - sacita ( ), acita ( ), pratidina ( ). 2. sAbu nhAvAno ( ) jAti. dhovAno jAti ( ), potAnI apekSAe. 3. vilepana - tela, caMdana, pIThI, pAvaDara, krIma AdinI jAti ( ). 4. snAna - roja naMga ( ) mAsamAM naMga / divasa ( ) varasamAM naMga / divasa ( ) eka vakhatanA snAnamAM pANI ( ) lITara, vagara = mApanA pANIthI snAna karavAno tyAga athavA maryAdA ( ). lokAcArano AgAra. mahinAmAM ( ) divasa snAna karavAno tyAga. 5. vastra - 1 sUtara, Una Adi jAti ( ) jAvajIva sudhI (2) vastra joDa athavA naMga ( ) uparAMta eka sAthe rAkhavAno tyAga. rezamI vastrano saMpUrNa tyAga. (rezamanA kIDAone jIvatA garama pANImAM nAkhI tAtaNAM bhegA karAya che.) 6. zayana - suvA besavAnA naMga roja (). 7. kusuma (phUla) - sUMghavAnA phUlonI jAti ( ), attarAdi jAti (), mALA jAti (), bhUlano, davAno ane parIkSAno AgAra. 8. AbhUSaNa - ghaDiyALa Adi eka sAthe zarIra para paheravAnI jAti ( ) naMga ( ) saMbhALIne rAkhavA mATe athavA parIkSaNane mATe paheravAno AgAra. 9. dhUpa karavo - jAti ( ), agarabattI, lobAna, kapUra, ghI, tela Adi. agarabattInI jAti ( ). 10. lIlA zAkabhAjI phaLa Adi ( ) kaMdamULa ( ) jAti uparAMta tyAga.( kaMdamULa no AjIvana tyAga karavAno lakSya rAkhavo .) 11. sUkomevo - jAti ( ) uparAMta tyAga athavA amuka cIjano tyAga. 12. savArI - havAI jahAjano tyAga athavA maryAdA jIvanamAM ( ) vAra, samudramAM jahAjano tyAga athavA maryAdA ( ). pazunI savArI--tenI pITha para besIne javAno tyAga athavA maryAdA, jAti ( ), sthUla kSetranI savArI amuka( ) kI.mI.uparAMta no tyAga. 13. caMpala - (jUtA), rabara cAmaDA Adi jAti ( ), bUTa seMDala Adi jAti ( ) jAvajIva. eka sAthe rAkhavA nI kula joDI ( ) = uparAMta tyAga. ( cAmaDAnAM jUtA ke anya paTA, pAkITa vagereno AjIvana tyAgano lakSya rAkhavo ke jethI azAtA vedanIyano baMdha na thAya .) 14. sacita - khAvAnI jAti ( ), jAvajIva, roja jAti ( ) uparAMta tyAga. ( 15. dravya - roja jAti ( ), jAvajIva paryaMtanI jAti ( ) uparAMta tyAga. = dravya :- (1) lIlA zAka (2) sUkA sAka (3) dALa (4) mukhavAsa (5) mIThAI (6) pIvAlAyaka padArtha (7) sUko mevo (8) vigaya (9)bhojana, roTalI, khIcaDI Adi, (10) taLelA padArtha (11) anya padArtha. vyApAra jAti ( ) uparAMtano tyAga. karmAdAna saMkhyA ( ) no tyAga. AgAra :- uparanA niyamomAM bhUlano AgAra, davAno AgAra, bIjA karI de to AgAra, nokarI saMbaMdhI AgAra, gharane mATe AvelI vastumAMthI koI vecavAno prasaMga AvI jAya to AgAra. putrAdi AjJA vagara athavA salAha vagara kaMI karI le to svabhAva anusAra temAM salAha-sUcana--bhAgano AgAra. upara kahelI sarve ya maryAdAo uparAMta eka karaNa ne traNa yogathI tyAga. aticAra pAMca :- (1) tyAga karelo hovA chatAM paNa sacita ne acita samajIne athavA bhUlathI khAvuM tathA koIpaNa sacita vastu svAda laIne AsakatIthI,pApane pApa samajayA vagara upayoga rahita thaIne khAvI, te paNa aticAra che (2) sacita goTalI AdithI lAgelA phaLone khAya pachI goTalIne phUMkavI athavA tatkAla eTale ke tarataja goTalI Adi kADhIne khAvuM (3) pAkuM samajI ne apakva sacita khAvuM (4) acita samajIne adhUrA pAkelA athavA sekelA padArthane khAvA (5) jemAM jhAjhuM sacita khAvAnuM hoya ane thoDoka ja acita bhAga khAvAno hoya athavA jemAM pheMkavAnuM thUMkavAnu adhika hoya athavA jemAM pApakriyA vadhAre lAge ane khAvAnuM ochuM hoya evI tuccha vastuo khAvI pIvI. jema ke- kaMdamULa; bIDI, sigAreTa, taMbAku, bhAMga; sItAphaLa, zeraDI Adi. paMdara karmAdAnanuM svarUpa 1. IMgAla kammU- agnino AraMbhavALo dhaMdho, dhobIkAma,raMgATakAma,gALavAnuM kAma,sukhaDiyA,bhAMDabhuMjA,sonI,luhAra AdinA dhaMdhA 2. vaNa kammU- vanaspatinA AraMbhano vyApAra athavA karma, khetI, lIlA zAkabhAjI bAphIne sUkavavA vecavAno dhaMdho. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 3. sADI karmo- vAhana banAvIne vecavA. 4. bhADI kammU- vAhana calAvIne bhADAnI kamANI karavI, vyApAra rUpe. 5. phoDI kamme khetIne mATe haLa calAvavuM. khANa khodavI ane temAMthI nIkaLela padArthane vecIne AjIvikA calAvavI. kuvA, vAvaDI, taLAva, saDaka Adi banAvavAno Theko levo. 147 kathAsAra 6. daMta vANijaje- trasa jIvonA zarIranA avayavano vyApAra hAthIdAMta, rezama, kastUrI, zaMkha, keza, nakha, cAmaDuM, Una, sIdhA kharIdavA athavA orDara devo. 7. lakha vANijyuM- je vastuone taiyAra karavAmAM trasa jIvonI hiMsA thAya athavA sADavavI paDe evA kemikalanA vyApAra athavA lAkha Adi vecavA, gaLI, soDA, sAbu, mIThuM, sAjIkhAra, raMga Adino vyApAra. 8. 2sa vANijyuM - dArUno dhaMdho, tathA ghI, tela, goLa, sAkara Adi rasa padArthano dhaMdho karavo. dUdha, dahIM vecavA. 9. keza vANijyuM- vALavALA jAnavara ke dAsa-dAsI vecavA--kharIdavAno vepAra. gheTA ke unano vepAra . = 10. viSa vANijyuM - jeno upayoga jIvone mAravAno hoya evA padArtha athavA zastrano vyApAra jema ke - baMdUka, talavAra, DI.DI.TI. pAuDara Adi. 11. yaMtra pIlana karma- tela athavA rasa kADhavo tathA carakhAmila, presamila, ghaMTI Adi calAvavA, vIjaLIthI cAle tevA kArakhAnA cAlavavA. 12. nilaMchaNa kampe- napuMsaka banAvavAno dhaMdho karavo, aMgopAMganuM chedana karavuM, DAma ApavA vagere. 13. davagni dAvaNayA- jaMgala, kheta, gAma AdimAM Aga lagADavI.jamIna sApha karavI, karAvavI . (moTA pAye.) 14. saradaha talAga risosaNayA- khetI Adi karavAne mATe jhIla, taLAva AdinA pANIne sUkavavA. 15. asaI jaNa poSaNayA- zokha, zikAra athavA AjIvikA nimitte hiMsaka jAnavara tathA duzcaritra strIonuM poSaNa karavuM . ke ugarANI vagerene mATe, jamIna khAlI karAvavA mATe guMDAo ne pALavA poSavA . (8) AThamuM vrata : anarthadaMDa viramaNa H cAra prakAranA anartha daMDane potAnI samaja anusAra, viveka anusAra TALavAnuM dhyAna rAkhIza; jJAna ane viveka vadhe tene mATe koziza karIza. A prakAranA tyAga karavA :- (1) hoLI ramavI nahi. (2) phaTAkaDA phoDavA nahi.(3) jugAra ramavo nahi.(4) sinemA (5) pAna (6) sAta vyasana (7) dhumrapAna (8) taMbAku khAvuM suMghavuM nahi.(9) mApa vagara pANIthI snAna karavuM nahi.jema ke--- kuvA, vAvaDI, taLAva, nadI, varasAdamAM athavA naLanI nIce. teno tyAga karavo athavA maryAdA ( ) vAra varasamAM. lokAcArano AgAra (10) gALyA vagaranuM pANI pIvAno tyAga athavA kAmamAM levAno tyAga. cAra prakAranA anarthadaMDa : (1) avajajANA carie :- * khoTuM khoTuM ciMtana karavuM. jema ke-- bIjAne mAravAno ke pote maravAno, nukasAnano, roga AvavAno, Aga lAgI javAno koIpaNa rIte duHkhI thavAno ItyAdi vicAra karavo. athavA A kArya pote ja karavAno vicAra karavo. bIjA paNa aneka ArTaraudra dhyAna kare jema ke- bIjAnA doSa jue, niMdA kare, bIjAnI lakSmI icche, saMyoga viyoganA saMkalpa vikalpa kare, bIjAnA duHkhamAM khuza thAya, khoTuM ALa Ape, khoTI aphavA uDADe. mizra bhASA bolIne koInA pratye bhrama phelAve ityAdi A badhI prathama anartha daMDanI pravRttio che. (2) pamAyAcarie :- pramAda pUrvaka pravRtti karavI. viveka na rAkhatA ALasa, beparavAhI Adi tarala padArtha jema ke- pANI, dUdha, ghI AdinA vAsaNa ughADA rAkhavA. mIThA padArthone viveka vagara rAkhavA tathA kaI vastune kyAM, kevI rIte rAkhavI, teno viveka na rAkhavo. viveka vagara bolI javuM, viveka vagara cAlavuM, besavuM vagara prayojane pRthvI khodavI; pANI DhoLavuM, agni peTAvavI, havA nAkhavI, hAtha paga vastu halAvavI; paMkhA lAITa cAlu mUkIne cAlyA javuM, naLa Adi khullA rAkhIne javuM, viveka na rAkhavo. lIlI vanaspati, ghAsa toDavuM; tenA upara besavuM; cAlavuM; mApa vagara pANIno upayoga karavo athavA pANImAM taravuM; aneka manoraMjananI pravRttio paNa anarthadaMDamAM gaNavAmAM Ave che. dIpaka, cUlA, gesa ughADA rAkhI devA. saMmUoima khAra, phUlaNa AdinuM dhyAna rAkhyA vagara cAlavuM. vRkSa para jhUlo bAMdhavo A badhI pravRttio bIjA anarthadaMDanI che. = (3) hiMsappayANuM hiMsAkArI zastra koIne paNa ApavA athavA avivekIne ApavA tathA evA sAdhanono adhika saMgraha karavo. zastra, talavAra, baMdUka, charI, kodALI, pAvaDA Adi. hiMsaka jAnavaronuM poSaNa karavuM, DI.DI.TI. pAvaDara Adino saMgraha athavA upayoga karavo Adi trIjA anarthadaMDa che. - (4) pAvakammovaese :- prayojana vagara athavA javAbadArI vinA ja bIjAone pApakAryonI preraNA karavI. jema ke- snAna, zAdI, makAna banAvavuM, vyApAra karavo, moTaragADI kharIdavI, kUvo khodAvavo, khetI karavI, jAnavarano saMgraha karavo. vanaspati kApavI, ukALavI Adi preraNA karavI athavA evA saMkalpa-vikalpa karavA. koIpaNa cIjone athavA sthAnone jovA javuM temaja koI paNa vastunA vakhANa athavA prazaMsA karavI. khoTA zAstra racavA temaja khoTI prarUpaNA karavI; ityAdi A badhA cothA anarthadaMDa che. AgAra :- je Adata jyAM sudhI pUrNarUpe na sudhare tyAM sudhI teno AgAra. Adatane sudhAravAno pUro prayatna karIza. lakSa rAkhIne vivekajJAna vadhArIza. aticAra :- (1) kAma vikAra utpanna thAya tevI kathA karavI. (2) bhAMDonI jema bIjAone hasAvavA mATe kAyAnI kuceSTA karavI. aMgopAMgone vikRta karavA. (3) nirlajjatApUrvaka nirarthaka bolavuM, asatya ane aTapaTu athavA hAsyakArI bolavuM (4) ukhala-mUsala Adi upakaraNone eka sAthe rAkhavA jenAthI sahaja rIte virAdhanA thAya tathA zastrono adhika saMgraha karavo. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 148 (5) upabhoga-paribhoganI vastuono vadhAre saMgraha karavo. A pAMca aticAra che. (9) sAmAyikavrata : roja( ), dara mahine( ) dara varase( ) sAmAyika karIza; vizeSa paristhitino AgAra. 32 doSone TALavAnuM dhyAna rAkhIza. A doSone kaMThastha karI levA athavA varasamAM 12 vakhata vAMcavA. bhUla thaI jAya to AgAra. aticAra :- (1-3) pApamaya mana, vacana, kAyAnI pravRtti karavI. (4)sAmAyika che te yAda na rAkhavuM, bhUla karatI samaye acAnaka = yAda AvavuM (5) sAmAyika avyavasthita DhaMgathI, avivekathI karavI; jema--tema anAdara ke asthiratAthI karavI athavA samaya pUro thayA pahelAM sAmAyika pALI levI. traNa aticAra upayoganI zUnyatAthI ane be aticAra pramAdathI lAge che. (10) dezAvagAsika vrata H cauda niyama(trevIsa niyama) roja dhAraNa karIza ane traNa manorathanuM ciMtana karIza. bhUla, zArIrika paristhitino AgAra. abhyAsa jyAM sudhI jAme tyAM sudhI AgAra. vizeSa paristhitimAM koI paNa saMkSipta rItathI karavAno AgAra. aticAra :- maryAdAonuM ajANapaNe athavA avivekathI ullaMghana thavA para aticAra lAge che. noTa :- cauda niyamanuM vizeSa spaSTIkaraNa AgaLa juo. (11) pauSadhavrata :- dayA athavA pauSadha maLIne kula ( ) dara varSe athavA paripUrNa pauSadha ( ), apUrNa pauSadha ( ), dayA ( ), cauvihAra ( ), tivihAra ( ), upavAsa ( ), AyaMbila ( ), nIvI ( ), ekAsaNuM ( ), porasI ( ), navakArasI ( ), pratikramaNa ( ), mahinAmAM athavA varasamAM; bhUla thavA para athavA avasthAnA kAraNe AgAra. nivRtti vyApArathI ( ) varSa pachI. aticAra H- (1) suvAnA makAna, pathArInuM paDilehaNa na karavuM athavA sArI rIte na karavuM (2)pUMjavAnA samaye pramArjana na karavuM athavA sArI rIte na karavuM. (3-4) evI rIte uccAra pAsavaNa bhUminA be aticAra samajI levA. (5) pauSadhanA 18 doSa na TALavA athavA cAlavuM besavuM suvuM, bolavuM, pUMjavuM, thUMkavuM, khAvuM, pIvuM, paraThavuM Adi avivekathI karavuM. A badhA aticAra che. (12) atithi saMvibhAga vrata :- sAdhu-sAdhvIno yoga maLavA para nirdoSa vastuone bhaktibhAvathI, niSkAma buddhithI, kevaLa Atma kalyANane mATe vahorAvIza ane bhojana karavAnA TAIme traNa vakhata navakAra gaNIne divasamAM ochAmAM ochuM eka vakhata dAna devAnI bhAvanA bhAvIza. zikSAo :- nirdoSa bhikSA grahaNa karanAra zramaNone jUTha-kapaTa karI sadoSa AhAra pANI, makAna, vastrapAtra, pATa, pUThAM ghAsa, davA Adi na vahorAvavA. gharamAM sacita ane acita cIjone eka sAthe eka ja kabATamAM athavA eka kAgaLa para na rAkhavA tenuM haMmezA dhyAna rAkhavuM ane gharanI vyaktione paNa samajAvavuM. gharamAM acita pANI thatuM hoya to tene tarata ja na pheMkI devuM ane bIjAoe paNa dhyAnamAM rAkhavuM. jo acita pANI na banatuM hoya to tene banAvI rAkhavAno rivAja na karavo ane tene mATe sAcuM jJAna meLavIne bIjAne paNa sAcuM mArgadarzana ApatA rahevuM. 42 doSa AdinuM jJAna karavuM. saMta-satIjIo sAme khoTuM na bolavuM. gharamAM athavA bhojana gharamAM sacita padArthone verAyelA na rAkhavA temaja vacamAM paNa na rAkhavA. na aticAra :(1) avivekathI gharamAM sacita--acita vastu saMghaTAthI rAkhI hoya (2) aviveka bhUlathI acita padArtha dhovaNa Adi upara cita athavA kAcuM pANI rAkhyuM hoya. (3) bhikSAno samaya vItI gayA pachI bhAvanA bhAvI hoya athavA bhikSAnA samaye gharanA daravAjA baMdha rAkhyA hoya temaja rastAmAM pANI, bIja Adi rAkhyA hoya. (4) viveka ane umaMganI uNapathI prasaMga AvavA para pote na vahorAve ane bIjAne Adeza karatA rahe; huM pote vahorAvuM evo bhAva ja na Ave. ahIM anukaMpA bhAvathI bIjAne lAbha Apavo e aticAra nathI. (5) saraLa, zuddha bhAva ane zuddha kAyA-vacananA vivekathI na vahorAve; aneka prakAranA azuddha bhAva, kaluSatA, IrSyA, barAbarI, dekhAva, Agraha, jida, avinaya, aviveka bharI ThapakArUpavANI, maheNAM mAravA Adi kAyA ane vacananA avinaya abhakti avivekathI vahorAvyuM hoya. A aticAra che. vizeSa noMdha :- badhA vratomAM pratikramaNa anusAra karaNa ane yoga samajI levA. badhA vrata buddhi pramANe, dhAraNA anusAra dhAraNa karuM chuM. badhAmAM bhUlano AgAra. AmAM je kaMI navI zaMkA thaze, je viSayamAM atyAre vicAryuM--samajyuM na hoya, tene te samaye samaja zakti anusAra karIza. A lakhelA niyamomAM pheraphAra karavAno AgAra ( ) varasa sudhI. tyAM sudhI dara mahinAmAM eka vakhata avazya vAMcIza. tyAra pachI dara varase A lakhelA niyamone eka vakhata avazya vAMcIza. bhUlano AgAra. pratikramaNa artha sahita varasamAM eka vakhata avazya vAMcIza. jaldIthI jaldI jAti ane nAma lakhavAM, yathA- lIlotarI, sacitta, kaMdamULanA, sAbunA vilepananA, dAMtaNanA, vastranA, phUlanA, agarabattInA, vyApAranA, dravyonA. adhyayana :- (1) bhAvanA zataka, bAra bhAvanA ( ) varasamAM vAMcIza. (2) utarAdhyana sUtra 2 varasamAM vAMcIza. (3) Agamono sArAMza ( ) varasamAM vAMcIza (4) mokSamArga, samyaktva vimarza, jJAtA sUtra, dazavaikAlika sUtra, samartha samAdhAna bhAga 1-2-3, Atma-zuddhinuM mULa tattvatrayI, jaina tattva prakAza,jaina sidhdhAMta bola saMgraha bhAga 1 thI 7 bIkAneranA. A badhA pustakane ekavAra avazya vAMcIza ( ) varasamAM. (5) Agama nA sUtro ( ) varasamAM vAMcIza. kaMThastha jJAna -sAmAyika sUtra 32 doSayukta; pratikramaNa artha sahita ane paccIsa bola. -H aMtima zikSA : (1) badhA jaina zramaNono Adara, satkAra, sanmAna, vinaya, bhakti, ziSTAcAra Adi avazya karavo. samaya kADhIne jJAna prApta karavuM. zakti pramANe sevA ane sahayoga Apavo. supAtradAna daIne zAtA pahoMcADavI. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 149 kathAsAra (2) anya matAvalaMbI jainetara saMnyAsI Adino ati paricaya na karavo. paraMtu pote saMyogavazAt maLI jAya to aziSTatA, asabhyatA na karavI. (3) kuLa paraMparAthI deva-devInI pUjA Adi karavA paDe to tene dharma na samajavo, sAMsArika kArya samajavuM. (4) hiMsAmAM ane ADaMbaramAM, dharma na samajavo ane je koI hiMsA ane ADaMbarane dharma mAne to tene khoTA samajavA. pApanA AcaraNane kayAreya paNa dharma na mAnavo. (5) koIpaNa vyakti samudAya vizeSanI niMdA, avahelanA, ghRNA na karavI; madhyastha bhAva, samabhAva, anukaMpA bhAva rAkhavA. (6)jinAjJAnuM ullaMghana karavAvALA zramaNone avasara pramANe vinayaviveka yukta zabdomAM sUcanA karatA rahevuM paraMtu niMdA na karavI (7) saMsAranA koIpaNa prANI pratye ApaNA manamAM rAga athavA dveSa arthAt nArAjI, raMja, elarjI bhAva na rAkhavo. bhale ne te pApI hoya, duSTa hoya, virodhI hoya, pratipakSI hoya, dharmI hoya, azuddha dharmI hoya, ahita karanAra hoya, pAgala ke mUrkha hoya, zithilAcArI hoya, anya saMpradAya ke anya dharmano anuyAyI hoya. badhAnA pratye citta svastha ane prasanna rahevuM joIe. 'badhAnA puNya ane udaya karma judA--judA hoya che,' evuM ciMtana karIne samabhAva rAkhavo A samakitanuM prathama lakSaNa che- 'sama'. (8) paramata parapAkhaMDa, anya darzana, mithyA daSTi AdinI saMgati, paricaya, prazaMsA, sanmAna Adino samyaktva zuddhinI apekSAe AgamomAM niSedha che. paraMtu svadarzanI jinamatAnuyAyI tIrthaMkaronA anurAgI Adi je jaina zramaNa nigraMtha che tenI napharata karavI, anAdara karavo, ayogya AcaraNa che, rAga-dveSa vardaka AcaraNa che, saMkucita vRttinuM paricAyaka che te Agama sammata paNa nathI. paraMtu jainazAsananI avahelanA karavAnuM kArya che. tethI samasta jaina zramaNonuM sanmAna rAkhavuM joIe tathA anAdara tiraskAra to koIno paNa na ka2vo joIe. sAvakA bhAI bahena dharma premI dareka zrAvakane anya saMpradAyanAM sAdhu-sAdhavI ke zrAvaka zrAvIkAone joIne sAvakA bhAI-baheno ne jovAthI thatI lAgaNI jevo ajJAta harSanI lAgaNI thAya che. parama upakArI tirthapravartaka pitA mahAvIranI gerahAImAM potAnA e bhAi-baheno sAthe samaya ucIta vinaya ane vyavahAra, prakaTa ke aprakaTa harSa sAthe dareka dharmapremIe avazyathI karavo joIe. A lokAlamAM pA dareka bhAI-bahena ke jemane voranAM vacano para aTala zradhdhA che cAhe te maMdiramArgI hoya ke sthAnakvAsI dhanyavAdane pAtra che. vrata dhAraNa karavAnI saMkSipta vidhi = [sUcanA :- koIpaNa vizeSa spaSTIkaraNa jANavuM hoya to pUrva prakaraNamAM vistArathI kathana che, tyAM joI levuM. samyaktva :deva, guru, dharmanI zuddha samajaNa rAkhIza ane sudeva sugurune bhaktipUrvaka vaMdana karIza. kudeva kugurune vinaya vaMdananI pravRtti samAja-vyavahArathI, viveka khAtara tathA paristhitithI karavI paDe to teno AgAra. (1) paheluM vrata :- jANIne mAravAnI bhAvanAthI niraparAdhI trasa jIvane mAravAnA paccakkhANa potAnI samajaNa ane dhAraNAnusAra, AgAra sahita, be karaNa traNa yogathI, jIvanaparyaMta. aticArone TALavAnuM dhyAna rAkhIza. (2) bIjuM vrata :- pAMca prakAranuM moTakuM jUTha bolavAnA paccakkhANa, potAnI samajaNa temaja dhAraNAnusAra, AgAra sahita, be karaNa-traNa yogathI jIvana paryaMta. aticAra TALavAnuM dhyAna rAkhIza. (3) trIjuM vrata :- pAMca prakAranI moTI corInA samaja dhAraNAnusAra AgAra sahita paccakkhANa. be karaNane traNa yogathI jIMdagI sudhI dhAraNAnusAra. aticAra TALavAnuM dhyAna rAkhIza. (4) cothuM vrata :- (1) saMpUrNa kuzIla sevanano tyAga athavA (2) maryAdA ( ) (3) vezyA ,parastrIno tyAga (4) divasamAM kuzIla sevanano tyAga ( ) dhAraNAnusAra aticAra TALavAnuM dhyAna rAkhIza. (5) pAMcamuM vrata :- * khetI ( ), kula makAna, dukAna( ), bAkI parigraha rUpiyAmAM ( ) athavA sonAmAM ( ); A maryAdA uparAMta samaja dhAraNA anusAra tyAga, eka karaNane-traNayogathI. aticAra TALavAnuM dhyAna rAkhIza. (6) chaThThuM vrata :- bhArata uparAMta tyAga athavA deza ( ) uparAMta tyAga. UMcA (kilomITara) ( ), nIcA (mITara) ( ), uparAMta tyAga. eka karaNa traNa yogathI samaja anusAra. aticAra TALavAnuM dhyAnamAM rAkhIza. (7) sAtamuM vrata :- - (1) maMjana ( ) (2) nAhavAno sAbu ( ) (3) tela ( ) bIjA vilepana ( ) (4) snAna mahinAmAM ( )divasa tyAga. (5) vastra jAti ( ), rezamano tyAga (6) phUla ( ), attara ( ), phula mALA. ( ) (7) AbhUSaNa ( ) (8) dhUpa jAti ( ), agarabattInI jAti ( ) (9) lIlAzAkabhAjI ( ), jamInakaMda ( ) (10) mevo ( ) (11) vAhana havAI jahAja ( ), samudrI jahAja ( ) jAnavaranI savArI ( ) (12) jUtA jAti ( ), joDI ( ) (13) sayaNa ( ) roja.(14) sacita roja( ) (15) dravya ( ) roja. vyApAra kula ( ), karmAdAna ( ); A maryAdA uparAMta tyAga, samaja dhAraNAnusAra, AgAra sahita, eka karaNa traNa yogathI. aticArone TALavAnuM dhyAna rAkhIza. bhUla, davAno AgAra; bIjA karI de to AgAra. (8) AThamuM vrata :- cAra prakAranA anartha daMDane potAnI samaja athavA viveka anusAra TALavAnuM dhyAna rAkhIza. be karaNa traNa yogathI jIvana paryaMta. jJAna ane viveka vadhe tene mATe koziza karIza. tyAga karavo - hoLI ramavI nahi.( ), phaTAkaDA phoDavA nahi. ( ), jugAra ramavo nahi. ( ), sAta vyasana tyAga ( ), dhUmrapAna tyAga ( ), tamAku nahi khAvuM, suMghavI nahi.( ), mApa vagara pANIthI snAna nahi.( ), gALyA vagara pANI pIvuM nahi.( ), rAtre snAna Adi kArya nahi. ( ), koI paNa AraMbha-samAraMbhanI vastunI ati prazaMsA na karavI, tene mATe dhyAna rAkhIza. (9) navamuM vrata :- mahinAmAM sAmAyika () karIza. AgAra sahita 32 doSonuM jJAna karIne choDavA yogyane choDavAnuM dhyAna rAkhIza. (10) dazamuM vrata :- roja 14 niyama(23 niyama) dhAraNa karIza, citArIza(punaH nirIkSaNa karIza) ane traNa manorathanuM ciMtana karIza. abhyAsanI kamI, bhUla ane asvasthatAno AgAra. (11) agiyAramuM vrata :- kula dayA pauSadha varSamAM ( ) karIza, samaja ane dhAraNAnusAra, AgAra sahita. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 150 | (12) bAramuM vrata - divase bhojana karatI veLAe traNa navakAra gaNIne supAtradAnanI bhAvanA bhAvIza. saMta satIjIonI sAme khoTuM bolavAnA paccakakhANa. bIjA paccakhANo - nivRtti vyApArathI (), cAra skaMdha(moTA tyAga) (), rAtri bhojana (), navakArazI (), pratikramaNa (). mahinAmAM. bIjA je kaMI paNa paccakhANa lIdhA hoya athavA navA paccakhANa karavA hoya to tenI ahIM yAdI karI levI. noMdha:- badhA vrata samaja anusAra dhAraNAnusAra dhAraNa karuM chuM. bhUla temaja zArIrika paristhiti tathA paravazano AgAra. A lakhelA niyamone daramAse be vakhata avazya vAMcIza. AmAM kayAreya paNa je navI zaMkA utpanna thaze je viSayamAM atyAre kaMIpaNa vicAryuM ke samakyuM na hoya tene te samayanI samaja zakti bhAva anusAra karIza. samaja dhAraNA, AgAra, aticAra AdinA vistArane vAMcIne samajI levuM. Avazyaka vAMcana karavuMH (1) jJAtA dharmakathA, uttarAdhyayana sUtra, dazavaikAlika, jaina tattva prakAza, nava tattva sArtha.()varSamAM vAMcIza. | (2) Avazyaka sUtrano sArAMza varasamAM () vAra vAMcIza. (3) bAra vratonuM vistArathI varNana mahinAmAM () vakhata vAMcIza. (4) Agamono sArAMza varasa mAM () vakhata vAMcIza. (5) sUtranuM vivecana yukta prakAzana varSa () mAM vAMcIza. IcchA anusAra Agama zAstra vAMcana- (lekhaka, saMpAdaka) - ghAsIlAlajI ma.sA. madhukara munijI ma.sA. amolaka RSijI ma.sA. AtmArAmajI ma.sA., AcArya tulazI ma.sA. zailAnA, bIkAnera, jodhapurathI prakAzita Agama temaja rAjakoTathI prakAzita guruprANa Agama nuM adhyayana manana karavuM. IcchA anusAra bIjuM vAMcana :- mokSamArga (pArasamunI), bhAvanA zataka (ratnacaMdrajI ma.sA.) saddharma maMDana, samakti sAra, gaNadharavAda, jenasiddhAMta bola saMgraha bhAga ekathI sAta sudhI, mukhavastrikA nirNaya, samyaktva zalyodhvAra ityAdi nibaMdha caryAnuM sAhitya vAMcavuM. thoka saMgraha, sAmAyika pratikramaNa artha sahita vAMcavA. divA(IlekaTrIka balba)nAM ajavALe nahi vAMcavuM, udhADe moDhe dharmacarcA nahi karavI, zarIramAM svasthatA hoya to sutA ke leTIne nahiM vAMcavuM. sAmAyika laI vAMcavA besavuM, jethI jJAna samayaka pariName. tapathI zradhdhA-samakIta dRDha thAya che. tethI yathA zakati tapa paNa karavuM. traNa manoratha : cauda niyama traNa manorathano vistAra(haMmezAM vAMcana manana karavAne mATe): AraMbha parigaha tajI karI, paMca mahAvrata dhAra - aMta samaya AloyaNA, karuM saMthAro sAra. (1) pahelo manoratha:- meM je dravyAdinI maryAdA rAkhI che te AraMbha ane parigraha paNa mArA AtmAne mATe karmabaMdha karAvavAvALA che. paraMtu huM evI paristhitimAM phasAI gayo chuM. saMpUrNa AraMbha parigrahano tyAga karI zakto nathI tethI maryAdA karIne saMtoSa rAkhuM chuM. paraMtu vAstavamAM to mAro te ja divasa dhanya thaze je divase huM saMpUrNa AraMbha parigrahano tyAga karIne nivRtti dhAraNa karIza. potAno bhAra "AnaMda' Adi zrAvakanI jema putra Adine soMpIne saMpUrNa samaya dharma sAdhanamAM lagAvIza te divasa mArA mATe parama maMgalamaya temaja dhanya thaze. jIvanamAM te divasa mane jaldI prApta thAya je divase huM cauda prakAranA AtyaMtara parigraha(krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, bhaya, rati, arati, zoka, dugaMchA, traNa veda, mithyAtva) ane nava prakArano bAhya parigraha (kheta, valtha, hiraNya, suvarNa dhana, dhAnya, dvipada, caupada, kuviya Adi) nA nimittathI thavAvALA AraMbha temaja parigrahathI bilakula nivRtta thaIza. te divasa mAro dhanya thaze. A AraMbha parigraha samyagu jJAna, samyagu darzana, samyaphacAritra Adi sadgaNono nAza karanArA che, rAga dveSane vadhAranArA che. viSaya kaSAyane utpanna karanArA che. aDhAra pApone vadhAranArA che durgatine denAra che, anaMta saMsArane vadhAranArA che, azaraNarUpa che, atAraNarUpa che, nigraMthane mATe niMdanIya che, cAra gati, covIsa daMDaka, corAzI lAkha jIvAyonimAM paribhramaNa karAvIne duHkha ApanAra che. A apavitra AraMbha-parigrahano huM sarvathA prakAre tyAga karIza, choDIza tenuM mamatva utArIza, tene potAnAthI saMpUrNa paNe alaga karIza. te divasa mAro dhanya thaze. he prabhu! mane evI Atma zakti pragaTa thAya ke huM A AraMbha ane parigrahano tyAga karavAmAM sarvathA prakAre saphaLa thaI zake. (2) bIjo manoratha - jyare huM AraMbha parigrahathI pUrNataH nivRtta thaI aDhAreya pApo ne traNa karaNa traNa yogathI jIvana bharane mATe tyAgIne mahAvrata dhAraNa karI saMyama aMgIkAra karIza ane saMpUrNa Azravone rokIne tapa Adi dvArA pUrvopArjita karmono kSaya karavAmAM lAgIza; te divasa mAro dhanya thaze. mane manuSya bhava prApta thayo te paNa pUrNa sArthaka thaze. je mahAtmAoe saMyama dhAraNa karyo che athavA karavAvALA che teone koTi koTi dhanyavAda che. huM saMyama levAvALAo mATe kayAreya bAdhA rUpa thaIza nahIM. he prabhu! mArI paNa saMyama levAnI bhAvanA divase divase vadhatI jAya ane mArA parivAravALAone evI sadbuddhi thAya ke mArI bhAvanA daDha thatA ja temaja AjJA mAMgatA ja jaladImAM jaladI AjJA ApI de athavA mAru evA prakAranuM ucca manobaLa thaI jAya ke mArA mArganI bAdhAo potAnI meLe ja dUra thaI jAya. AvI mArI manokAmanA saphaLa thAya. je divase huM pAMca mahAvrata, pAMca samiti, traNa gupti, daza yatidharma, sattara prakAranA saMyamanuM, je pramANe zAstramAM batAvela che te pramANe, pAlana karI bhagavAnanI AjJAmAM vicaraNa karIza, kaSAyone pAtaLA karIza, paramazAMta banIza, te divasa mAro parama kalyANakArI thaze. he prabhu! te divasa, te zubhaghaDI mane jaladIthI jaladI prApta thAya ke jethI huM muni banuM. (3) trIjo manoratha :- je prANI janmyo che te avazya maraze. mAre paNa maravAnuM avazya che. mota kyAre athavA kevI rIte Avaze tenI kaMI khabara nathI, tethI mAro te divasa dhanya thaze ke jyAre huM mRtyu samayane najadika Avelo jANIne saMlekhanA, saMthArAne mATe Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 151. kathAsAra tatpara thaIza. te samaye pUrNa hozamAM rahetA huM saMpUrNa kuTuMba parivArano moha, mamatvabhAvane choDIne AtmabhAvamAM lIna banIza. bIjA aneka jagatanA prapaMca athavA jagata vyavahAranI vAtone bhUlIne mAtra Atma ArAdhanAnA vicAromAM rahIza. 1. huM pote sAvadhAnI pUrvaka saMpUrNa pApono tyAga karIza. 2. lIdhelA vrata pratyAkhyAnamAM lAgelA doSonI zuddhi karIza. 3. badhA jIvo sAthe khamatakhAmaNA karIza. arthAt koInI sAthe vairavirodha na rAkhatA badhA jIvone mArI taraphathI kSamA ApIza. koInI pratye nArAjI bhAva nahIM rAkhuM. pahelAnI koI nArAjI haze to tene yAda karIne dUra karIza. A rIte AtmAmAM kSamA, zAMti Adi guNone dhAraNa karato huM dharma ciMtanamAM lIna rahIza. pahelA lAgelA pAponI AlocanA-prAyazcita karIne, Atmazuddhi karI samAdhipUrvaka paMDita maraNane prApta karIza. bhagavAnanI AjJAno ArAdhaka thaIza te divasa mAro dhanya thaze. he prabhu! jyAre mAro mRtyu samaya najIka AvI jAya tyAre mane AbhAsa thaI jAya ke have thoDIja aMtima umara bAkI che. have mAre paMDita maraNane mATe taiyAra thaI javuM joIe ane AvuM jANIne huM AjIvana anazana svIkAra karI lau. aMtamAM he bhagavAna! mArI A bhAvanA che ke te bhava, te divasa te samaya, mArA AtmAne zIdhra prApta thAya jethI huM AThakarma kSaya karIne siddha, yAne mukta thaI jAu. te samaya mArA AtmAne mATe parama kalyANakArI thaze. tIna manoratha e kahyA, jo dhyAve nita mana - zaktisAra varate sahI, pAve ziva sukha dhana // 1 // patita uddhArana nAthajI, apano viruddha vicAra - bhUla cUka saba mAharI, khamajo vAraMvAra | 2 chuTuM pichalA pApase, navA na bAMdhu koya - zrI guru deva pasAya se, saphala manoratha hoya // 3 aho samadaSTi jIvaDA, kare kuTuMba pratipAla-aMtargata nyAro rahe, jye dhAya khilAve bAlA 4|| dhika dhika mArI AtmA, seve viSaya kaSAya he jinavara tAro maje, vinaMtI vAraMvAra | paI AraMbha parigraha kaba tajuM, kaba huM mahAvrata dhAra- saMthAro dhAraNa karuM, e traNa manoratha sAra // 6I/ cauda niyama(25 niyamonuM saraLa jJAna:prayojana - zramaNopAsaka dvArA grahaNa karAyelA vrata temaja maryAdAone roja potAnA dainika jIvananuM dhyAna rAkhIne saMkucita karavA te ja cauda niyamonuM mukhya prayojana che. AraMbha-samAraMbha temaja upabhoga-paribhoganI vastuonI je maryAdAo AjIvana vratomAM karI che, te badhAnuM rojanA kAryamAM athavA upayogamAM AvavuM saMbhava nathI. tethI tene ochuM karavAnuM zrAvakanuM lakSya hovuM joIe. tenAthI AtmAmAM saMtoSavRtti Ave che temaja pApaAzrava ocho thaI jAya che. jenAthI AtmAnA karmabaMdhananA aneka dvAra baMdha thaI jAya che. agara kalpanAthI ema kahevAmAM Ave ke meru parvata jeTaluM vyarthanuM pApa TaLI jAya che ane mAtra rAI jeTaluM pApa khulluM rahe che, to paNa atizayokti nahIM kahevAya. roja vrata paccakakhANanI smRti rahevAthI temaja AtmAmAM tyAga pratyenI ruci vadhatI rahevAthI azubha karmonI atyaMta nirjarA thAya che. tethI zrAvaka upayoga pUvarka, ruci temaja zuddha samajaNa pUrvaka A niyamone AgaLa 24 kalAkane mATe athavA sUryodaya sudhI dhAraNa kare. A prakAre tyAganA lakSyamAM vRddhi karatA rahevAthI vratonI ArAdhanA temaja aMtima samayamAM paMDita maraNa prApta thavuM bahu saraLa thaI jAya che ane te sAdhaka ArAdhaka thaIne zIdhra mokSa prApta kare che. viveka jJAna - savAramAM(sAmAyikamAM athavA emaja namaskAra maMtra, traNa manoratha AdinuM ciMtana pUrvaka dhyAna karIne A niyamone grahaNa karI levA joIe. niyamone dhAraNa karatI veLAe A viveka rAkhavo Avazyaka che ke "amuka amuka pAMca sacitta khAIza." evuM na bolatA A rIte kahevuM joIe ke "pAMca sacita uparAMta tyAga athavA "A pAMca sacita sivAya khAvAno tyAga'. A rIte badhA niyamomAM vAkya prayoganuM dhyAna rAkhavuM joIe. dhAraNa karelA vratomAM bhUlathI athavA asAvadhAnIthI doSa lAgI jAya to tenuM micchAmi dukkaDa levuM joIe. athavA jANI joIne doSa lagAvyo hoya to guru temaja tyAgI mahAtmAonI pAse AlocanA karIne prAyazcitta levuM joIe. zreSThatA eja che ke lIdhelA vratonuM daDhatApUrvaka temaja doSa rahita pAlana thavuM joIe. (sacita davU vignaI, paNI tAMbula vattha kusumesu.- vAhaNa sayaNa vilavaNa, baMbhadisi nhANa bhattesu) (1)sacitta :- sacitta vastuo je paNa khAvA pIvAmAM Ave, te jAtinI maryAdA karavI. jema ke lIlA zAkabhAjI, phaLa, phUla, variyALI, elacI, mevo, mIThuM, jIruM, rAI, methI, ajavAyana, kAcuM pANI ityAdi. sacitta vasta agnithI athavA koIpaNa zastrathI pariNata thaI javA para acita thaI jAya che. jo pUrNa zastrathI pariNata na thaI hoya to tene sacittamAM ja gaNavI. mizraNa thayelI cIja jema kepAna AdimAM jeTalI saceta vastuo hoya te badhAnI judI-judI gaNatarI karavI. sacitta saMbaMdhI dhyAnamAM rAkhavA yogya muddAo :1. bIja kADhayA vagara badhA phaLone sacittamAM gaNavA.bIja paNa kAcA ane pAkA be prakAranA hoya che tenuM pUrepUruM dhyAna rAkhavuM joIe 2. vaghArelI vanaspatio tathA sekelA DoDA (ardhapakva hoya to) sacitta gaNavA. 3. pAkA phaLono rasa kADhIne tathA gALIne rAkhyo hoya to thoDo samaya thayA pachI acitta gaNavo. 4. sApha karelA cokhAne choDIne ghaNuM prAyaH badhuM anAja sacitta. te pIsavAthI tathA agnipara zekavAthI acitta thAya paraMtu palALavAthI nahIM. 5. badhI jAtanA mIThA sacita. ukALIne banAvyuM hoya athavA garama karelu hoya to acitta. pIsavA para to sacitta ja rahe che. 6. dhANAnA be TukaDA thaI jAya to paNa sacitta. pIsavAthI acitta thAya. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 Agama-kathAo 7. koI pravAhI cIjamAM mIThuM jIrA Adi uparathI nAkhe to ardhA kalAka sudhI sacitta gaNAya ane sUkI cIja upara nAkhyA hoya to sacitta ja rahe che. noMdhaH- bIjI paNa koI dhAraNA hoya to tenuM spaSTIkaraNa nizcita karI zakAya che. | (2) dravya:- jeTalI cIjo divasabharamAM khAvA-pIvAmAM Ave tenI maryAdA karavI athavA taiyAra cIjanI eka jAti gaNI levI, pachI tene koIpaNa rIte khAvAnI vidhi hoya. bIjI rIta e che ke jeTalA prakAranA svAda badalIne meLavI meLavIne khAvAmAM Ave to tenuM dhyAna rAkhIne gaNatarI karavI. cIja gaNavAnI rIta saraLa che. davA pANI AgAramAM rAkhI zakAya. bIjo paNa koI AgAra athavA dhAraNA paNa karI zakAya che. (3) vigaya - mahAvigaya(mAkhaNa, madha) no tyAga karavo temaja pAMca vigayo (dUdha, dahIM, ghI, tela, mIThA padArtha-sAkara, goLa) mAMthI ochAmAM ocho ekano tyAga karavo. ekano paNa tyAga na thaI zake to badhAnI maryAdA karI levI. cA, rasagullA, mAvAnI | cikkImAM be vigaya gaNavA. gulAbajAMbu mAM traNa vigaya gaNavA. dahIMmAMthI mAkhaNa na kADhayuM hoya to tene vigayamAM(dahIM) gaNavuM jema ke- rAyatuM, maTho Adi. telanI koIpaNa cIja banelI hoya to tene telanA viSayamAM gaNavI, jema ke- zAka, athANAM, taLelI cIjo. sAkara, goLa ane temAMthI banela cIjo temaja zeraDIno rasa A badhAne mIThA viSayamAM gaNavA. paraMtu je cIja sAkara goLa vagara svAbhAvika ja mIThI hoya to vigayamAM na gaNavI. jemake phaLa, mevA, khajUra Adi. dahIMthI banAvela zAka, kaDhI AdimAM dahIMne vigaya gaNavAmAM AvatuM nathI. (4) panI:-pagamAM paheravAnA joDA, caMpala, AdinI jAti cAmaDA, rabara AdinI maryAdA karavI tathA joDI naMganI maryAdA karavI. sparza Adino tathA bhUlano AgAra. khovAI jAya ne bIjI joDI levI paDe to AgAra rAkhI zakAya che. gharanA badhA uparAMta paNa tyAga karI zakAya che. mojA vastramAM gaNavAmAM Ave che.(cAmaDAnI vastuo paTA, pAkITa, buTa, capala, vagerenAM tyAgano lakSya rAkhavo. zaheranAM moTA udhogomAM A badhI vastuo katalakhAnAmAMthI AvatI hoya che. azAtAvedanIyanAM baMdhanuM kAraNa che.) (5) tAMbula:- mukhavAsanI cIjo jema ke- sopArI, elacI, varIyALI, pAna, cUrNa ityAdi jAtinI maryAdA karavI. mizra vastu jema ke pAna AdimAM eka jAti paNa gaNI zakAya che ane alaga-alaga paNa. je icchA hoya te pramANe gaNavI. (6) vastra - paheravAnA vastra ane kAmamAM levAnA vastronI gaNatarI karavI. jema ke khamIza, peTa, rUmAla, TuvAla, dupaTTA, TopI, pAghaDI, mojA Adi.(muhapati, sAmAyIka nA kapaDA ke upakaraNa mamatvabhAva nahI hovAthI paragraha nathI, chatA dhovAno vadhAre AraMbha na thAya teno viveka rAkhavo.) (7) kusuma:- suMghavAnA padArthonI maryAdA karavI, jAtimAM.jema ke-tela attara Adi koI cIja parIkSA khAtara sUMghavAmAM Ave jema ke ghI, phaLa Adino AgAra. bhUla athavA davAno AgAra. (8) vAhana - badhA prakAranI savArInI. jAti tathA naMgamAM maryAdA karavI. jema ke- sAIkala, ghoDAgADI, skUTara, rikSA, moTara, rela, Adi. vizeSa prasaMga mATe pAMca navakAra maMtranA AgArathI jAti ane naMganI maryAdA karavI. havAI jahAjano tyAga.(vAyukAya ane agnIkAya no mahAAraMbha thAya che mATe, tathA dhana paNa vadhAre saMkaLAyeluM hovAthI paraMparAthI paNa kriyA vadhe che.) paiso dasa dhAravALuM zastra paiso dhana dravya mATe ruDha thayelo zabda che.A dhana kamAvatAM, saMgraha karatAM ane kharca karatAM traNe kALa hiMsA ke karmabaMdhanuM kAraNa bane che AraMbha vagara te upajato nathI kharca paNa AraMbhathI ja thAya che. tenA kharcathI jo zarIrane zAtA pahoMcatI hoya to te paNa sthAvara jIvonI virAdhanAthI ane puNyanI udIraNAthI thAya che.puNyano vaparAza thaI jAya che. saMgrahathI AzakatimAna kaleza ane bhayanuM kAraNa bane che. beMkomAM rAkhavAthI lona lenAra darekanAM pApamAMthI bhAga maLe che. zerabajAramAMnI zipIMga kaMpanIo mAchalAM pakaDe che. sarakAra TekSa nAkhI temAMthI zastro kharIde che. myunIsIpAlaTI katalakhAnuM calAve che. A badhAnI anumodanA paisAno vyavahAra karatAM thaIja jAya che. bhogane mATeja parigraha thAya che ane parigrahathIja bhogo bhogavAya che. strI pudagalano saMyoga paNa parigrahanAM kAraNeja thAya che. bahudhA to te AjIvikAnAM bhayane kAraNeja bheguM karAya che. dharmakAryamAM paNa jayAM paisAno vaparAza thAya che, tyAM aneka dusaNo tenA kAraNe pravezI jAya che.Ama te dase dizAothI saMhAra karavAvALuM che. (9) zayana :- pAtharavAnI tathA oDhavAnI gAdI, takIyA, cAdara, rajAI, palaMga, khurazI Adi pharnIcaranI maryAdA naMgamAM karavI. temAM sparzamAM athavA cAlavAmAM paga nIce AvI jAya to teno AgAra tathA jyAM cIjanI gaNatarI ja na thaI zake evA prasaMgono paNa AgAra. eka jagyAe besavAnuM suvAnu gaNavAno kAyado paNa karI zakAya che. jema ke gAlIcA, gAdalA, cAdara, zetaraMjI Adi eka sAthe hoya to tenA para besavAnuM eka gaNavuM. jevI suvidhA ane saraLatA hoya te pramANe potAno kAyado banAvIne maryAdA dhAraNa karavI. roja kAmamAM AvavAvALAno AgAra rAkhIne navAnI maryAdA karI zakAya che. (10) vilepana :- jeTalI paNa lepa athavA zuMgAra nI cIjo zarIra para lagADAya te jAtinI maryAdA karavI. jema ke- tela, pIThI, sAbu, caMdana Adino lepa, attara, veselIna, pAvaDara, krIma, kuMkuma, hiMgaLo, maheMdI Adi. jamyA pachI cIkaNA hAtha athavA bIjA samayamAM koI paNa lepa padArthathI hAtha bharAI jAya to tene zarIra para pheravavAnI Adata hoya to teno paNa AgAra rAkhI zakAya che. bhUla temaja davAno AgAra. (11) brahmacarya :- saMpUrNa rAta divasane mATe maithana sevanano tyAga athavA maryAdA karavI. sAta prahara athavA cha prahara athavA divasa bharano tyAga karavo athavA ghaDInA samayathI paNa maryAdA karI zakAya che. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 jain kathAsAra (12) dizA - potAnA sthAnathI cAre dizAmAM svAbhAvika keTalA kilomITarathI AgaLa AvavuM javuM nahi tenI maryAdA karavI. UMcI | dizAmAM pahADa upara athavA traNa-cAra mALanA makAna para javAnuM hoya to tenI maryAdA karavI. nIcI dizA- bhoyarA AdimAM javuM hoya to tenI maryAdA mITara athavA phUTamAM alaga karI levI joIe. vizeSa paristhitimAM pAMca navakAra maMtranA AgArathI maryAdA karavI kI.mI. athavA prAMtamAM. svabhAvika vastInI jamIna UMcI nIcI hoya teno AgAra. tAra, ciTTI, TelIphona pote karavAnI maryAdA karavI. ki.mI. mAM athavA AkhA bhArata varSamAM amuka-amuka deza arthAt prAMtamAM saMkhyAmAM paNa maryAdA karI zakAya che. (13) snAna :- AkhA zarIra para pANI nAkhIne snAna karavuM "moTuM snAna" che AkhA zarIrane bhInA kapaDAthI luchavuM te "madhyama snAna" che ane hAtha, paga, moDhuM dhovuM nAnuM snAna" che. tenI maryAdA karavI tathA jJAnamAM keTaluM pANI levuM tenI maryAdA karavI. lITara athavA DolamAM. taLAva, naLa, varSA athavA mApa vagara pANIno tyAga. raste cAlatA nadI, varasAda AvI jAya to cAlavAno AgAra athavA jANI joIne nhAvAno tyAga. lokAcArano AgAra. (14) bhojana:- divasamAM keTalIvAra khAvuM tenI maryAdA karavI. arthAt bhojana dUdha, cA, nAsto, sopArI, phaLa, Adine mATe jeTalI vAra moDhuM cAlu rAkhe tenI gaNatarI karavI. koI vyasana hoya to tene choDI devuM joIe athavA gaNI zakAya to gaNavuM athavA AgAra karI zake che. bIjo koI AgAra athavA dhAraNA kAyama karI zakAya che. [uparanA cauda niyamo sivAya paraMparAthI nIcenA niyama umeryA che. mULa pAThamAM dravyAdi zabda hovAthI ane saMkhyAno nirdeza na hovAthI temaja A nIce pramANenA bolonI maryAdA karavI dinacaryAmAM Avazyaka hovAthI A bola yogya ja che.] (15) pRthvIkAya- mATI, muraDa, khaDI, geru, hiMgaLo, haritAla Adi potAnA hAthathI AraMbha karavAnI maryAdA jAti vajanamAM karavI athavA saMpUrNa tyAga karavo. khAvAmAM uparathI nimaka levAno tyAga athavA maryAdA karavI. potAnA hAthathI nimakano AraMbha karavAnI maryAdA vajanamAM karavI. (16) akAya:- (1) pANI pIvuM, snAna karavuM, kapaDA dhovA, ghara-kArya Adi mAM potAnA hAthathI vAparavuM, AraMbha karavo, tenI kula maryAdA karavI. sparzanuM ahIM-tahIM rAkhavAnuM, nAkhavAnuM, bIjAne devAnuM athavA pIvaDAvavAno AgAra. (2) pANIyArA- keTalI jagyAnuM pANI pIvuM tenI maryAdA paNa gaNatarI mAM karavI. (17) teukAya:- (1) potAnA hAthathI agni jalAvavI keTalIvAra tenI maryAdA karavI. (ra) vIjaLInA baTana cAlu-baMdha karavAnI gaNatarI naMgamAM karavI. (3)calA-cokA keTalI jagyA uparAMtanI banelI cIjano tyAga athavA calAnI gaNatarI karavI. gharanI banelI cIjano eka cUlo-coko gaNI zakAya che. bhojana keTalAya cUlA sagaDI sTava Adi para banelI hoya. bahAranI, paisAthI kharIdelI cIjanI barAbara khabara na paDavAthI pratyeka cIjano eka cUlo gaNI zake che arthAt jeTalI cIja kharIdIne lAve tenA teTalA cUlAnI gaNatarI karavI. bIjAne ghare jyAM bhojana Adi kare to tenA gharanI cIjono eka cUlo gaNavo ane vecAtI cIjo dhyAnamAM AvI jAya to teno pratyeka cIjanA hisAbathI alaga cUlo gaNavo. (18) vAyakAya :- potAnA hAthathI havA nAkhavAnA sAdhanonI gaNatarI naMgamAM karavI. vIjaLInA baTana. paMkhA. paTTA. noTabaka. kapaDA Adi koIpaNa vastuthI havA nAkhavAno prasaMga Ave to tenI gaNatarI karavI. pote karAve tene paNa gaNavA. sIdhA sAme AvI jAya to teno AgAra. jhUlA, pAraNA Adi pote kare tene paNa gaNavA. eka baTanane aneka vAra karavuM paDe to naMgamAM ekaja gaNI zakAya che. kulara, era kaMDIzanano tyAga maryAdA karavI. (19) vanaspatikAya:- lIlA zAkabhAjI, phUTa Adino tyAga maryAdA karavI, khAvAnI temaja AraMbha karavAnI. sparza Adino AgAra karavo. suvidhA hoya to lIlotarInA nAma temaja vajananuM spaSTIkaraNa paNa karI zakAya che. (20) rAtri-bhojana:- cauvihAra athavA tivihAra karavo athavA rAtri bhojananI maryAdA karavI. rAtre keTalIvAra khAvuM, pIvuM keTalIvAra, athavA keTalA vAgyA pachI khAvAno tyAga ane pIvAno tyAga. savAre sUryodaya sudhI athavA navakArazI athavA porasI sudhIno tyAga. | (21) asi:- potAnA hAthathI jeTalA zastra ojAra Adi kAmamAM levA tenI maryAdA naMgamAM karavI jema ke- soya, kAtara, patrI, cAku, churI Adi hajAmatanA sAdhanone Akho eka seTa paNa gaNI zake che ane hajAma kare to tenI gaNatarI thaI zaktI na hovAthI AgAra rAkhI zake che. mATe zastra talavAra, baMdUka, bhAlA, barachI pAvaDA, kodALI Adino tyAga karavo athavA maryAdA karavI. (22) masI:- dukAna, dhaMdhAno prakAra, nokarI vagerenI maryAdA karavI. (23) khetI-vyApAra - khetI hoya to te saMbaMdhamAM eTalA vIghA uparAMtano tyAga athavA saMpUrNa tyAga. anya vyApAronI maryAdA jAtimAM karavI, nokarI hoya to te sivAya badhA vyApArano tyAga karavo. ghara kharcamAM maryAdA karavI. (24) upakaraNa - ghaDIyALa, cazmA, kAca, dAMtiyA, thALI, vATakA, glAsa, loTA, bega, boksa, kabATa, bAjoTha, reDiyo AdinI maryAdA karavI potAnA upayogane mATe roja kAmamAM Ave teno AgAra karIne navAnI maryAdA karI zake che. (25) AbhUSaNa - zarIra para paheravAnA sonA-cAMdInA AbhUSaNanI maryAdA jAti athavA jaMgamAM karavI athavA navA paheravAno tyAga karavo. eka grAma sonuM ekagrAma sonuM meLavavA mATe hajAro kilo mATI jamInamAMthI keTalAMka kilomITara nIcethI ulecavAmAM Ave che.kayAMkato grenAITa jevA khaDakamAMthI tenuM pAvaDara jevuM bArIka cUrNa karI pachI tenA para dasa gaNA pANIthI prakriyA karavAmAM Ave che.bhaThImAM nAkhavAmAM Ave che. pAIpavATe khANiyA majadurone havA pahoMcADavAmAM Ave che. kayAreka temanAM khodakAma karatAM thatAM akasmAtamAM mRtyu paNa thAya che. visphoTa karIne paththaro toDavAmAM Ave che. AvI rIte mahAAraMbha karIne meLaveluM sonuM tyAra pachI paNa jayAre paheravAmAM Ave che, tyAre mAna ahaMkAra IrSA ane aMte bhayanuM kAraNa bane che. koIne sonAnA kAraNe jIva khovAno vakhata paNa Ave che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 154 kaleza kaMkAza upajAvanAruM, AsakatinuM kAraNa A sonuM parabhavamAM paNa tevAja saMsakAro Ape che. paraMparA, junA rItirivAjo, rUDhione samaya pramANe badalatAM nahiM zIkhIe to dUdhye ane bhAre nukasAnIja thaze, eja vidhAna che. - 25 paccakakhANa levAno pATha - A prakAre je meM maryAdA athavA AgAra rAkhyA che te uparAMta potAnI samajaNa tathA dhAraNA anusAra davA athavA kAraNano AgAra rAkhatAM, upayoga sahita tyAga, eka karaNa traNa yogathI; huM karuM nahi mana, vacana, kAyAthI. tassa aMte paDikamAmi niMdAmi garihAmi akhkhANa vosirAmi. paccakakhANa pAravAno pATha - jo me dezAvagAsiyaM paccakakhANuM karyA (je meM ahorAtrane mATe dravyAdinI maryAdA karIne bAkInA paccakhANa karyA che) taM sammakAeNe na phAsiyuM, pAliya, tIriyaM, kitiya, sohiya, ArAhiya, ANAe aNupAlikaM na bhavaI tassa micchAmi dukakaDa. athavAH- kAle dhAraNa karelA niyamomAM koI aticAra doSa lAgyA hoya to tassa micchAmi dukkaDaM. noMdha:- A niyamo sivAya sAmAyika, mauna, krodha tyAga, jUThano tyAga, kalaha tyAga, navakArasI, poSiI, svAdhyAya, pratijJA, dhyAna Adi dainika niyama paNa roja yathA zakti karI levA joIe. cauda (23-25) niyama bharavAnI rIta: viSaya jJAna bolavAnI rIta lakhavAnI rIta 1 sacita padArtha 5 uparAMta tyAga 5 2 dravya (khAvAnA) 25 uparAMta tyAga 3 vigaya pAMca 4 uparAMta tyAga 4 1 mahAvigaya be tyAga 2 dUdha-cA 2 vAra uparAMta tyAga 2 vAra 3 dahIM 1 vAra uparAMta tyAga 1 vAra 4 ghI (uparathI) tyAga 5 taLelA padArtha 5 jAti uparAMta tyAga 5 6 sAkaranA padArtha 5 jAti uparAMta tyAga 7 goLanA padArtha tyAga 4 patnI (joDA Adi) 3 joDI uparAMta tyAga 5 taMbola (mukhavAsa) 4 jAti uparAMta tyAga 6 vastra (paheravAnA) 25 naMga uparAMta tyAga 7 kusuma (sUMghavAnA). tyAga 8 vAhana - jAti 3 uparAMta tyAga naMga cha uparAMta tyAga vizeSa paristhitimAM jAti pAMca uparAMta tyAga 5 (pAMca navakArathI) niMga 11 uparAMta tyAga 11 9 zayana (pathArI) 25 uparAMta tyAga 25 10 vilepana (telAdi) 7 uparAMta tyAga 7 11 abrahmacarya-kuzIlano tyAga athavA rAtrinA x tyAga athavA maryAdA bIjA prahara uparAMta tyAga 1 12 dizA-cAre dizA 8 ki.mI. uparAMta tyAga 8 kI.mI. vizeSa paristhitimAM 500 ki.mI. uparAMta tyAga 500 kI pAMca navakArathI: upara 4 mALa uparAMta tyAga 4 mALa nIce 20 phUTa uparAMta tyAga 20 phuTa 13 snAna: nAnuM 3 uparAMta tyAga 3. moTuM 1 uparAMta tyAga madhyama 14 bhojana -nAnuM(nAsto) 10 uparAMta tyAga moTuM (jamavAnuM) 2 uparAMta tyAga 15 sacita mATI Adino AraMbha tyAga uparathI mIThuM tyAga 16 pANIno upayoga 5 bAlaTI uparAMta tyAga 5 pANIyArA 10 uparAMta tyAga 17 agni jalAvavI 5 uparAMta tyAga enwxrwx Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain vIjaLInA baTana naMga cokA 18 paMkhA-puThThA Adi 19 lIlA--zAkabhAjI, phaLa bIjAne mATe 20 rAtri bhojana (1) TAImathI (2) saMkhyAthI 21 asi H soyaAdi talavAra Adi 22 masi-pena Adi sAdhana 23 kRSi : (1) khetara vIghA (2) vyApAra jAti 155 10 uparAMta tyAga 10 uparAMta tyAga 5 uparAMta tyAga 10 10 5 10 5 tyAga athavA X 10 vAgyA pachI tyAga 10 vAge sudhI 2 vAra uparAMta tyAga 2 vAra 5 uparAMta tyAga 5 X 10 uparAMta tyAga 5 uparAMta tyAga tyAga 10 uparAMta tyAga tyAga 2 uparAMta tyAga 2 (3) parigraha ghara upayoga-50 hajAra uparAMta tyAga 50 hajAra 24 u5ka2Na(upayogI vastuo)-35uparAMtatyAga 35 25 navA AbhUSaNa jAti athavA naMga 5 uparAMta tyAga (5) prazna : A niyama to 25 che to pachI tene 14 niyama zA mATe kahe che ? 10 X nava tattva H paccIsa kriyA : uttara : zrAvakanA dazamA vratanA pAThamAM 'dravya Adi' kahyuM che. 14 Adi saMkhyA kahI nathI. paraMparAthI 14 saMkhyA pracalita thaI gaI che. tethI 14 niyamanA nAmathI prasiddha thaI gayA che. tethI ahIM prasiddha nAma ja devAmAM AvyuM che paraMtu dinacaryAnA Avazyaka niyamone joDIne 25 bola karyA che. jenA aMtarabolonA kula 50 kolama bane che. noMdha : bAra vrata ane cauda niyamanI nAnI pustakA paNa upalabdha che. kAyikI Adi pAMca kriyA :- 1. kAyikI- zarIranA bAhya saMcArathI. 3. prAdeSikI- kaSAyonA astitvathI. 5. prANAtipAtikI- jIva hiMsA thaI javA para. - bhagavatI AraMbhikI Adi pAMca kriyA = 1. AraMbhikI-hiMsAnI pravRtti ane saMkalpathI. padArtha (tattva) nava che. A nava tattvanuM jJAna temaja zraddhA e samyagdarzananuM Avazyaka aMga che. zrAvakane A nava tattvanuM jJAna hovuM ja joIe. jeno saMkSipta paricaya A pramANe che. (1) jIva H- jJAna, darzanayukta temaja upayoga guNavALA, cetanA lakSaNavALA ane saMsAra avasthAmAM janma maraNa temaja gamanAgamana rUpa gati Adi karavA- vALA jIva dravya che. jIva tattva arUpI che, zAzvata che, asaMkhya pradezI che ane saMkoca vistAra svabhAvavALA che arthAt jene jeTaluM zarIra maLyuM hoya teTalAmAM AtmAno samAveza thaI jAya che. saMsArI ane siddha A be tenI mukhya avasthA che. kathAsAra (2) ajIva :- jIva sivAyanA lokanA samasta padArthano ajIva tattvamAM samAveza thAya che. te rUpI, arUpI baMne prakAranA hoya che. jIvoe choDeluM zarIra Adi rUpe paNa hoya che tathA pudgalanA anya vividha rUpe paNa hoya che. dharmAstikAya Adi dravya paNa arUpI ajIva rUpa che. temAM cetanA lakSaNa hotuM nathI. ajIva svecchAe gamanAgamana karatA nathI. paraprayogathI ane svabhAvathI pudgalonI gati hoya che. sthUla daSTithI jIva ajIva be dravyomAMja samasta padArtho no samAveza thaI jAya che. (3) puNya :- nAnA moTA koIpaNa jIva, jaMtu, prANIne sukha pahoMcADavuM; bhautika zAMti suvidhA ApavI te puNya che. arthAt mana vacana kAyAthI sukha pahoMcADavuM, satkAra, sanmAna, namaskArathI manojJa vyavahAra karavo, AhAra, pANI, vastra, pAtra, makAna, bichAnA Adi daIne sukha pahoMcADavuM puNya che. zAstramAM tenA 9 bheda kahyA che. (4) pApa :- koIpaNa pravRttithI prANIone duHkha pahoMcADavuM te pApa che tenA aDhAra prakAra che. (5) Azrava :- AtmAmAM karmonI Avaka thavAnI pravRttione Azrava tattva kahevAya che. tenA 20 bheda kahyA che. (6) saMvara :- Azravane rokavAnI pravRttio saMvara che. tenA paNa 20 bheda che. (7) nirjarA :- karmono vizeSa kSaya karavAnA kAryone nirjarA kahevAya che. nirjarAnA 12 prakAra che je 12 prakAranA tapa paNa kahevAya che. temAM cha atyaMtara tapa che ane cha bAhya tapa che. (8) baMdha :- AtmAnI sAthe karmonuM coMTI javuM te baMdha che. prakRtibaMdha Adi cAra prakArathI paripUrNa baMdha thAya che. (9) mokSa :- saMpUrNa karmakSaya thaIne mukta avasthA prApta thaI jAya te mokSa che tenA samyag jJAna Adi cAra upAya che. [vistRta jANakArI mATe nava tattvano thokaDo temaja nava tattva vistAra saMbaMdhI sAhityanuM adhyayana karavuM joIe.] zrAvakoe jANavA yogya 25 kriyA 2. adhikaraNikI- zastra dhAraNa karavAthI. 4. paritApanikI- zarIrathI kaSTa pahoMcavA para sUtra, ThANAMga sUtra. 2. parigrahikI- koImAM paNa moha mamattva rAkhavAthI. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 156 3. mAyApratyayA-- krodha, mAna, mAyA, lobha, karavAthI athavA tenA udayathI. 4. apratyAkhyAnikI- padArthono athavA pApono tyAga na karavAthI. 5. mithyAtva- khoTI mAnyatA temaja khoTI zraddhA, prarUpaNAthI. - bhagavatI sUtra, ThANAMga sUtra dRSTijA Adi ATha kriyA H = 1. daSTijA- koIpaNa padArthane jovAthI. 2. sparzajA- koIpaNa cIjano sparza karavAthI. 3. nimittikI- koI vastu athavA vyaktinA saMbaMdhamAM vicAravA, bolavAthI athavA sahayoga karavAthI. 4. sAmAntopanipAtikI- prazaMsAnI icchAthI athavA prazaMsA karavAthI. 5. svahastikI- potAnA hAthathI kArya karavAthI. 6. nesRSTikI- koI paNa vastu pheMkavAthI. 7. AjJApanikI- koI paNa kAryanI AjJA devAthI. 8. vidAraNI- koI vastune phADavA-toDavAthI. -ThANAMga sUtra. anAbhoga Adi sAta kriyA H- 1. aNAbhoga- ajANapaNe pApa pravRtti thavAthI. 3. rAga pratyayA- koI para rAga bhAva karavAthI. 2. anavakAMkSA-- upekSAthI, beparavAha vRttithI. 4. dveSa pratyayA- koIpara dveSa bhAva karavAthI. 5. prayoga-pratyayA- mana, vacana, kAyAnI pravRttiothI. 6. sAmudAnikI- sAmuhika pravRttiothI temaja ciMtanathI. 7. IryApathikI- vItarAgI bhagavAnane yoga pravRttithI. A 5+5+8+9 U paccIsa kriyAomAM sUkSma, karavAmAM Avyo che. -ThANAMga sUtra atisUkSma temaja vibhinna prakAranI skUla badhI kriyAono samAveza vItarAgI manuSyone potAnI samasta pravRttiomAM phakta 25mI kriyAja lAge che bAkI saMsArI jIvone u52 kahela 24 kriyAomAMthI koIpaNa kriyA lAgatI rahe che. A kriyAothI hInAdhika vibhinna mAtrAmAM jIva karmabaMdha kare che evuM jANIne banatI kozize AnAthI bacavAno mokSArthIe pUro prayatna karavo joIe. zrAvakanA 21 guNo : cAra prakAre prathama prakAre : 21 Adarza guNo : = zrAvake sAmAnya kakSAmAM paNa niraMtara pragatizIla rahevuM joIe temaja A viziSTa guNonI upalabdhi karavI joIe. (1) jIva ajIvanuM jANakAra thavuM. (2) puNya, pApa, Azrava, saMvara, baMdha, nirjarA ane mokSanA sAcA svarUpanuM jJAtA eTale jANakAra thavuM. (3) karmabaMdha karAvavAvALI pacIsa kriyAonA jANakAra thavuM. (4) 14 niyama(23 niyama) haMmezAM dhAraNa karavA. traNa manorathanuM haMmezAM ciMtana karavuM. (5) sUtAne uThatAM samaye dharma jAgaraNa kare arthAt Atma vikAsanuM ciMtana kare. (6) daDhadharmI ne priyadharmI evA bane ke tene devapaNa dharmathI DagAvI na zake. (7)jIvanamAM deva-sahAyatAnI AzA na rAkhe,devI devatAnI mAnatA na kare (8) potAnA siddhAMtamAM kovida yAne paMDita bane. (9) dara mahine 6-6 pauSadha kare. (10) samAjamAM pUrNa vizvAsa pAtra banavuM temaja pratiSThita jIvana banAvavuM. (11) tapa temaja kSamAnI zaktino vikAza kare. (12) dAna zIlanA AcaraNamAM dararoja pragati kare. saMpattino thoDoka hisso anukaMpA dAna AdimAM vApare. (13) koIpaNa bhikhArI yAcaka ne khAlI na javA de. (14) gAmamAM birAjIta saMta satIjIonA darzana, vaMdana Adi pravRtti mATe samaya nakkI karI rAkhavo. (15) AhAra, vastra, makAna, pATa, pAtra auSadha Adi padArthonuM supAtra dAna devAnI bhAvanA bhAvavI temaja te saMbaMdhI nirdoSatAno viveka rAkhavo. (16) gaMbhIra ane sahiSNu banavAno prayatna kare. (17) vyApArane ghaTADe, sAMsArika pravRttiothI kramazaH nivRtta thavAno prayatna kare. (18) udAsIna vRttinI, vairAgyanI temaja tyAga paccakkhANanI vRddhi kare. (19) 1. rAtri bhojanano sarvathA tyAga kare, 2. jamInakaMda- anaMtakAya Adino sarvathA tyAga kare, 3. sacitano sarvathA tyAga kare, 4. karmAdAnano sarvathA tyAga kare, temaja 5. mithyAtvamaya pravRttino tyAga kare. A pAMca paccakkhANa karavA mATe zrAvake haMmezA prayatnazIla banavuM joIe. (20) nivRttimaya sAdhanAno avasara prApta karIne AnaMdAdi zrAvakanI jema pauSadhazALAmAM rahIne zrAvaka pratimAonI ArAdhanA kare. avasara prApta thavA para saMyama grahaNa karavAnI taiyArI rAkhe. (21) trIjA manorathane pUrNa karavAno avasara jANIne sAvadhAnI pUrvaka svataH saMthArAno, paMDita maraNano svIkAra kare. dvitIya prakAre : 21 guNo H : 1. zrAvaka nava tattva, 25 kriyAnA jANakAra hoya. 2. dharmanI karaNImAM koInI sahAya vAMche nahI. 3. koInA dvArA calAyamAna karavA chatAM dharmathI calita thAya nahIM. 4. jinadharmamAM zaMkA, kAMkSA, vitigicchA kare nahIM. 5. lakriyadA, gahiyadA, pucchiyadA, viNicchiyadA hoya, je sUtra-artharUpa jJAnane dhAraNa karyuM che teno nirNaya kare, pramAda kare nahIM. 6. hADa-hADanI majjAmAM dharmanA raMgathI raMgAyamAna rahe. 7. mArUM AyuSya asthira che jinadharma sAra che, evI ciMtavanA kare. 8. sphaTika ratna jevA nirmaLa rahe, phUDa-kapaTa rAkhe nahi. 9. gharanA daravAjA dAna mATe sadAya khullA rAkhe. 10. mahinAmAM cha-cha pauSadha kare be AThama, be caudasa, be pAkhI. 11. zrAvakajI rAjAnAM aMtaHpuramAM, rAjAnA bhaMDAramAM ke sAhukAranI dukAnamAM jAya to pratItakArI hoya. 12. grahaNa karelA vrata pratyAkhyAna nirmaLa pALe, doSa lagADe nahIM. 13. cauda prakAranA nirdoSa padArtha sAdhu-sAdhvIne vahorAve. 14. dharmano upadeza Ape, pramAda kare nahIM. 15. zrAvakajI sadA traNa manorathanuM ciMtana kare, pramAda kare nahIM. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 157 16. cAre tIrthanA guNagrAma kare, anyatIrthanA guNagrAma kare nahIM. 17. sUtra-siddhAMta sAMbhaLe paraMtu pramAda kare nahIM. 18. koI navo mANasa dharma pAmyo hoya tene yogya sahAya kare, jJAna zIkhave. 19. ubhaya saMdhyA kAla pratikramaNa kare, pramAda kare nahIM. 20. sarva jIvo pratye maitrI bhAva rAkhe, vaira-virodha koIthI rAkhe nahIM. 21. zakti pramANe tapasyA avazya kare ane jJAna zIkhavAmAM parizrama kare. tRtIya prakAre : 21 lakSaNa : 1. alpa icchA- icchA-tRSNAne ochI karavAvALo hoya.2. alpa AraMbhI- hiMsAkArI pravRttione ochI karavAvALo hoya. 3. alpa parigrahI- parigrahane ocho karavAvALo hoya.4. suzIla- AcAravicAranI zuddhatA rAkhavAvALo zIlavAna hoya. 5. suvratI- grahaNa karelA vratonuM zuddhatApUrvaka pAlana karavAvALo hoya. 6. dharmaniSTha- dharma kAryomAM niSThA rAkhavAvALo hoya. 7. dharmapravRtti- mana vacana kAyAthI dharma mArgamAM pravRtti karavAvALo hoya. 8. kalpa ugravihArI- upasarga AvavA para paNa maryAdAnI viruddha kArya na karavAvALo hoya. 9. mahAsaMvega- nivRtti mArgamAM lIna rahevAvALo hoya. 10. udAsIna- saMsAranI pravRttio pratye udAsInatA rAkhavAvALo hoya. 11. vairAgyavAna- AraMbha-parigrahane choDavAnI IcchA rAkhavAvALo hoya.12. ekAMtaArya- niSkapaTI, saraLa svabhAvI hoya. 13. samyagamArgI- sabhyajJAna-darzana-cAritranA mArgapara cAlavAvALo hoya. 14. susAdhu- AtmasAdhanA karavAvALo hoya. 15. supAtra- sadguNa temaja samyag jJAnane surakSita rAkhavAvALo hoya. 16. uttama- sadguNothI yukta temaja sadguNAnurAgI hoya. 17. kriyAvAdI- zuddha kriyA karavAvALo hoya.18. Astika- deva, guru, dharma pratye niSThAvAna AsthAvAna hoya. 19. ArAdhaka- jinAjJA anusAra dharmanI ArAdhanA karavAvALo hoya.20. prabhAvaka- jina zAsananI prabhAvanA karavAvALo hoya. 21. arihaMta ziSya- arihaMta bhagavAna pratye zraddhA bhakti karavAvALo temaja temaNe batAvelA mArga para cAlavAvALo hoya. caturtha prakAre : 21 guNo : 1. azudra- gaMbhIra svabhAvI hoya. 2. rUpavAna- suMdara, tejasvI ane sazakta zarIravALo hoya. 3. prakRti saumya- zAMta, dAMta, kSamAvAna ane zItala svabhAvI hoya. 4. lokapriya- ihaloka paralokanA viruddha kArya karavAvALo na hoya.5. akrUra- krUratA rahita, saraLa temaja guNagrAhI hoya. 6. bhIru-- loka apavAda, pApakarma temaja anItithI DaravAvALo hoya.7. azaTha- catura temaja vivekavAna hoya. 8. sudakSiNa- vicakSaNa temaja avasarano jANakAra hoya.9. lajjALu- kukarmo pratye lajjAzIla hoya. 10. dayALu- paropakArI temaja badhA jIvo pratye dayAzIla hoya. 11. madhyastha- anukULatA, pratikULatAmAM samabhAva rAkhavAvALo hoya.12. sudaSTi- pavitra daSTivALo hoya. 13. guNAnurAgI-- guNono premI temaja prazaMsaka hoya.14. supakSayukta- nyAya ane nyAyIno pakSa levAvALo hoya. 15. sudIrghadaSTi- dUragAmI daSTivALo hoya. 16. vizeSajJa- jIvAdi tattvono temaja hita ahitano zAtA hoya. 17. vRddhAnuga- guNavRddha temaja vayovRddhano AzApAlaka hoya.18. vinIta- guNIjano, gurujano pratye vinamra hoya. 19. kRtajJa- upakArane bhUlavAvALo na hoya. 20. parahita kartA- mana, vacana, kAyAthI bIjAonuM hita karavAvALo hoya. 21. labdhalakSya- lakSya prAptine mATe adhikAdhika zAstronuM jJAna karavAvALo hoya. noTa alaga-alaga apekSAthI bhinnabhinna prakAre 21 guNonuM saMkalana karyuM che. auSadha upacAramAM viveka kathAsAra roganAM udayamAM,azAtAmAM zrAvakoe bhayabhIta ane AtyaMta na thatAM, pUrva karmano udaya jANI upacAramAM paNa ahiMsaka rahevuM joIe. koDa lIvara oIla(mAchalInuM tela), lasaNa, ghauMnAM javArAno rasa .bITa,gAjara.jevA ati pApamaya upacAro na karavA joIe. ane potAno anukaMpAno bhAva kAyama rAkhavo joIe. moTI umareM to potAnA trIjA manorathano avasara jANI e dizAmAM AgaLa vadhavu joIe. // zrAvakAcAra saMbaMdhI pariziSTo saMpUrNa nigraMtha svarUpaH 6 niyaMThA [bhagavatI sUtra : zataka-25, uddezaka-6] saMkSipta paricaya : A uddezakamAM cha prakAranA nigraMthonuM svarUpa 36 dvAranA mAdhyamathI karyuM che. nigraMtha :- rAga dveSAdi graMthithI je rahita hoya, te graMthino nAza karavA mATe je puruSArthazIla hoya, te nigraMtha kahevAya che, te sarvavirati sAdhu hoya che. tenI vividha avasthAonA AdhAre zAstrakAre tenA cha prakAra kahyA che. (1) pulAka : pulAka nAmanI labdhinA prayogathI mULaguNa ane uttaraguNamAM doSa sevana karIne je potAnA cAritrane zALanA pULAnI jema niHsAra banAvI de che, tene pulAka kahe che. te nigraMtha saMgha ke zAsana para koI Apatti Ave tyAre labdhinA prayogathI cakravartIne paNa zikSA ApI zake che, daMDita karI zake che ane te nigraMtha, pulAka labdhinA prayoga dvArA aMtarmuhUrtamAM ApattinuM nivAraNa karI zake che. te nigraMthanuM guNa svarUpa pANIthI bharelI mazakanuM mukha kholI nAkhavA samAna che. je rIte mazakanuM mukha kholatAnI sAthe ja pANI zIghratAthI bahAra nIkaLI jAya che, te ja rIte pulAka labdhi prayoganA samaye tenA saMyamaparyavono zIghratAthI hrAsa thAya che. jo Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 158 aMtarmuhUrtamAM ja tenI AlocanA vagere karIne zuddha thaI jAya to kaSAyakuzIla nigraMthapaNuM pAme che, anyathA khAlI mazakanI jema te asaMyama avasthAne pAme che. (2) bakuza :- saMyama svIkAryA pachI mAnasika zithilatAthI, asahanazIlatAthI ke zarIranI AsaktithI cAritra pAlanamAM pramAdanuM sevana karatAM uttaraguNamAM doSonuM sevana karIne je sAdhu potAnA cAritrane zabala eTale kAbara citaruM banAvI de che tene bakuza kahe che. te sAdhu potAnA zarIranI ke upakaraNonI vibhUSA karavA aneka prakAre doSonuM sevana kare che. bakuza nigraMthanuM svarUpa pANInI TAMkImAM tirADonI samAna che. TAMkImAM uparathI pANI bharAI rahyuM hoya ane nAnI nAnI tirADamAMthI pANI bahAra vahI rahyuM hoya, te samaye tirADa nAnI nAnI hovAthI pANI bharavAnuM cAlu hovAthI pANInuM saMrakSaNa ane vitaraNa baMne kAryavAhI cAle che. vyakti jo tenI upekSA kare, tirADa moTI thaI jAya ane pANInI jAvaka vadhI jAya to kArya aTakI jAya che. te ja rIte bakuza nigraMtha uttaraguNamAM doSasevana kare che chatAM jJAnAdinI ArAdhanA cAlu hovAthI tenA saMyama paryAvo jaLavAI rahe che ane jIvanaparyaMta paNa A paristhiti TakI zake che paraMtu moTI tirADanI jema jo doSasevananI mAtrA vadhI jAya, azubhalezyAnA pariNAmo AvI jAya to te asaMyamabhAvane pAme che. = kuzIla :- mULaguNa ke uttaraguNamAM doSa sevanathI athavA saMjvalana kaSAyanA udayathI jenuM cAritra dUSita thayuM hoya tene kuzIla kahe che. tenA be bheda che- pratisevanA kuzIla ane kaSAyakuzIla. (3) pratisevanAkuzIla :- pramAda AdinA nimittathI mULaguNa ke uttaraguNamAM doSanAM sevanathI je potAnA cAritrane dUSita banAve, tene pratisevanAkuzIla kahe che. te pANInI TAMkImAM chidra paDavA samAna che. je rIte chidrane TUMka samayamAM pUrI devAmAM Ave, to kAryavAhI yathAvat cAlatI rahI zake paraMtu bedarakArIthI chidra moTuM thaI jAya, to pANI zIghra khAlI thaI jAya che. te ja rIte A nigraMtha paNa doSasevananI maryAdAmAM rahe, yathAsamaya doSa zuddhinuM ke prAyazcittanuM lakSya rAkhe tyAM sudhI teno saMyamabhAva rahe che anyathA doSasevananI maryAdAnuM ullaMghana kare, zuddhinuM ke prAyazcittanuM lakSya na rAkhe athavA azubha lezyAnA pariNAmo AvI jAya to asaMyamabhAvane prApta kare che. (4) kaSAyakuzIla -- te sAdhu mULaguNa ke uttaraguNamAM doSa sevana karatA nathI. te mahAvrata, samiti, guptinuM yathArtha pAlana kare che. tema chatAM mAtra saMjvalana kaSAyanA udayanA kAraNe jenuM cAritra kaMIka aMze dUSita thAya che tene kaSAyakuzIla kahe che. (5) nigraMtha :- rAga dveSanI graMthIno sarvathA upazama athavA kSaya thayo hoya tevA chadmastha vItarAgI sAdhakane nigraMtha kahe che. temAM agiyAramuM ane bAramuM be guNasthAna hoya che. agiyAramA guNasthAne upazAMta vItarAga ane bAramA guNasthAne kSINa vItarAga hoya che. (6) snAtaka :- * jenuM cAritra akhaMDa che, je cAra ghAtikarmathI rahita che, tevA kevaLI bhagavAnane snAtaka kahe che. temAM teramuM ane caudamuM be guNasthAna hoya che. A rIte cha prakAranA nigraMtho uttarottara vizuddha pariNAmI hoya che. sUtrakAre tenA bheda-prabheda vagerenuM 36 dvArathI vistRta varNana karyuM che. pratyeka nigraMthanA pAMca-pAMca bheda : nigraMtha :mithyAtvAdi ApyaMtara graMthI ane dhana-dhAnyAdi bAhya graMthithI rahita sarva virata zramaNone nigraMtha kahe che. cAritra mohanIyakarmanA kSayopazamanI vicitratAnA kAraNe cha bhedomAM tenuM varNana A pramANe che- (1) pulAka :- zALa--cokhAnA pULAmAM sArabhAga alpa ane ghAsa, mATI Adi niHsAra bhAga adhika hoya, tema jenA cAritramAM sAra bhAga alpa ane niHsAra bhAga adhika hoya tene pulAka kahe che. saMyama prAptinA samaye sAdhaka, kaSAya kuzIla niyaMThAne prApta thAya che. tenI saMyama sAdhanAthI saMyama paryAyonI vRddhi thAya ane nava pUrvanA jJAnanI prApti thAya, tyAra pachI nirdoSa cAritranuM pAlana karanAra keTalAka sAdhakone pulAka nAmanI labdhi pragaTa thAya che. te sAdhu koI Avazyaka prasaMge athavA jJAna, darzanAdi prayojanathI te labdhino prayoga kare che. labdhiprayoga avasthAmAM aMtarmuhUrta mATe tene pulAka nigraMtha kahe che. A nigraMtha, caturvidha saMgha Adi para AvelI Apattine dUra karavA mATe anya koI mArga na hoya, tyAre anivArya saMyogomAM labdhi prayoga dvArA cakravartI, rAjA Adine paNa bhayabhIta karI zake che, daMDa ApI zake che. tenA saMyamamAM mULaguNa pratisevanA ane kyAreka uttaraguNa pratisevanA paNa thAya che. labdhi prayoga samaye Aveza, akSamAbhAva vagere aneka nAnA--moTA doSa sevanathI tenuM cAritra niHsAra thaI jAya che. labdhi prayoganA aMtarmuhUrtamAM jo te sAdhu labdhithI nivRtta thaI jAya to kaSAyakuzIla nigraMthapaNAne prApta kare che ane jo nivRtta na thAya to asaMyama avasthAne prApta kare che. labdhiprayoganA prayojanonA AdhAre pulAkanA pAMca prakAra che. jJAnapulAka :- jJAna- adhyayananA viSayamAM koI dvArA koI paNa prakAranI muzkelI utpanna thAya, yathA- rAjyamAM rAjA Adi jJAnaprAptimAM bAdhaka banatA hoya, tyAre te vikaTa paristhitinA nivAraNa mATe pulAka labdhino prayoga kare, tene jJAnapulAka kahe che. darzanapulAka :- darzana arthAt zraddhA, prarUpaNAnA viSayamAM koI dvArA, koI prakAranI muzkelI utpanna thAya, te paristhitine dUra karavA mATe labdhi prayoga kare che, tene 'darzanapulAka' kahe che. = = rAjAdi cAritrapAlanamAM vikSepa kare, koI upadravAdi kare, tyAre te paristhitimAM pulAkalabdhino prayoga kare tene cAritrapulAka cAritra pulAka kahe che. liMga pulAka :- jaina zramaNanI Avazyaka vezabhUSA ane upadhinA viSayamAM koI prakAranI muzkelI utpanna thAya, tyAre te vikaTa paristhitinA nivAraNa mATe labdhi prayoga kare, tene liMgapulAka kahe che. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 159 kathAsAra yathAsUkSma pulAka :- anya vividha kAraNothI, saMgha athavA sAdhu, zrAvaka, dIkSArthI Adi koI vyakti para AvelI vikaTa paristhitinA nivAraNa mATe pulAka labdhino prayoga ka2e te yathAsUkSma pulAka kahevAya che. 'pulAka' nAma ja pulAka labdhiprayogane sUcita kare che. tenA pratyeka bhedamAM pulAkalabdhino prayoga avazya thAya che. temaja tenI lezyA, sthiti, gati, bhava, AkarSa, aMtara, pratisevanA, liMga, saMyamaparyavo, samuddAta Adi dvAranA varNanathI spaSTa che ke pulAka nigraMtha labdhi prayoganA samaye ja hoya che. mULapAThamAM paNa pulAkanA pAMca bheda pulAka labdhithI saMbaMdhita che. (2) bakuza :- bakuza arthAt zabala-kAbara citaruM--citravicitra. jenuM cAritra, doSasevana rUpa azuddhithI mizrita hoya tene bakuza nigraMtha kahe che. doSasevananA nimittathI tenA be bheda che. zarIrabakuza ane upakaraNa bakuza. = 1. zarIra bakuza :- zarIranI zobhA vibhUSAne mATe hAtha, paga, mukha Adi sApha kare, AMkha, kAna, nAka Adino mela dUra kare, nakha, keza Adi avayavone susajjita kare, dAMta Adine raMge, ityAdi pravRttinA sevanathI je zramaNa kAyaguptithI rahita hoya, te zarIra bakuza che. 2. upakaraNa bakuza :- saMyamI jIvananA Avazyaka upakaraNonI AsaktithI tenI zobhA vibhUSAmAM pravRttizIla bane, akAlamAM vastra, pAtrAdi vAraMvAra e raMge, niSkAraNa pAtrAdi para rogAna lagAve, avanavI DIjhAIno kare, ityAdi pravRttio kare, tene upakaraNa bakuza kahe che. A baMne prakAranA bakuza Rddhi ane yazanA kAmI hoya che. te satata zAtAnI ja kAmanA kare che, tethI te sAdhu jIvananA kartavya anuSThAnomAM pUrNa sAvadhAna rahI zakatA nathI. te nigraMtho mULaguNamAM doSanuM sevana karatA nathI. tenI doSanI pravRtti, uttara guNanI sImA paryaMtanI ja hoya che ane te zithila mAnasika vRttithI janmelI hoya che. jo doSanuM sevana kramazaH vadhatuM jAya ane mULaguNanI virAdhanA kare to pratisevanA kuzIla athavA asaMyamabhAvane prApta kare che. jo doSanI zuddhi karI le to kaSAyakuzIla nigraMthapaNAne prApta kare che. athavA sUkSmadoSonI pravRtti cAlu rAkhe ane saMyama ArAdhanAmAM tatpara banI jAya to jIvanaparyaMta bakuzapaNe rahI zake che. baMne prakAranA bakuzanA pAMca prakAra che-- Abhoga bakuza :- saMyama vidhi, zAstrAjJA temaja doSa pravRttionA pariNAmane jANavA chatAM zithilavRttithI ane bedarakArIthI doSasevana kare te Abhoga bakuza che. anAbhoga bakuza :- je saMyama vidhi ke zAstrAjJAne jANyA vinA, potAnI pravRttinA sArAsArano vicAra karyA vinA anukaraNavRttithI, dekhAdekhIthI tathAprakAranA saMgathI doSanuM sevana kare che te anAbhoga bakuza che. saMvRtta bakuza :- gupta rIte doSa sevana kare ke koI paNa bakuza pravRtti kare, te saMvRtta bakuza che. asaMvRtta bakuza :- duHsAhasathI, zarama ke saMkoca vinA pragaTa rUpe doSa sevana kare, te asaMvRtta bakuza che. yathAsUkSma bakuza :- je ALasa, nidrA, pramAdAdinA kAraNe sAdhu samAcArInA pAlanamAM utsAha rahita, indriyonA viSayomAM Asakta, anAvazyaka padArthonuM sevana karanAra ityAdi aneka rIte doSa sevana kare, te yathAsUkSmabakuza che. saMkSepamAM je pravRttiothI vinaya, vairAgya, indriya damana, icchAnirodha, jJAna, tapa Adi saMyama guNomAM avarodha thAya tevI pravRttio karanAra yathAsUkSma bakuza kahevAya che. kuzIla / : mULa athavA uttaraguNomAM doSa lagADavAthI tathA saMjvalana kaSAyathI jenuM cAritra dUSita hoya, tene kuzIla kahe che. tenA be bheda che- pratisevanA kuzIla ane kaSAya kuzIla. (3) pratisevanA kuzIla :- sakAraNa mULaguNa athavA uttaraguNamAM amuka maryAdA sudhInuM doSasevana karanAra pratisevanA kuzIla kahevAya che. A prakAranA nigraMthamAM koI prakAranI lAcArI, asahya sthiti athavA kyAreka pramAda, kutUhala, abhimAna, adhUrI samajaNa Adi doSasevananuM kAraNa hoya che athavA jJAna Adi pAMcanA nimitte doSasevana thAya che. A prakAranA nigraMthanuM doSasevana bakuzanA doSo karatA adhika paNa hoya che. bakuzanA doSasevananuM kAraNa mukhyatve zithilavRtti ane Asakti che. jyAre pratisevanA kuzIlamAM doSanI mAtrA adhika hovA chatAM mukhyatve tenuM kAraNa asahya paristhiti ke kSetra kAlanI vizeSa paristhiti hoya che. tethI tenA utkRSTa saMyama paryavo bakuzathI adhika hoya che. bakuza lAgelA doSanI zuddhi kare, to te kaSAyakuzIla nigraMthapaNAne prApta kare che. jo doSasevananI pravRtti cAlu hoya ane tenI sAthe saMyama ArAdhanAmAM tatpara hoya, to A nigraMtha jIvanaparyaMta paNa rahI zake che paraMtu jo doSanuM pramANa kramazaH vadhatu jAya ane tenI zuddhi na kare to asaMyamabhAvane prApta kare che. pulAka, bakuza ane pratisevanA kuzIla A traNe niyaMThAmAM traNa zubha lezyA ja hoya che. temAM azubha lezyAnA pariNAmo kSamya nathI. doSasevana sAthe jo pariNAmo azubha thaI jAya to te nigraMthapaNAnA bhAvathI cyuta thaI asaMyamabhAvane prApta kare che. pratisevanAkuzIlanA paNa pAMca prakAra che-- jJAna pratisevanA kuzIla :- jJAna bhaNatAM, bhaNAvatAM ke pracArAdi karavA mATe mULaguNamAM ke uttaraguNamAM doSasevana kare, yathA-- pustako kharIdavA, chapAvavA vagere. jJAnAdithI AjIvikA calAve te paNa jJAna pratisevanA kuzIla kahevAya che. darzana pratisevanA kuzIla :- zuddha zraddhAnI prApti mATe, tenA pracArAdi mATe doSasevana kare te darzanapratisevanAkuzIla che. = = cAritra pratisevanA kuzIla :- cAritranI pravRttionuM pAlana karavA ke karAvavA mATe doSasevana kare, yathA- cAritrapAlananuM sAdhana zarIra che, zarIra sazakta haze to cAritrapAlana vizeSa thaze te dRSTikoNathI zarIra mATe doSasevana kare te cAritra pratisevanAkuzIla che. liMga pratisevanA kuzIla :- liMganA viSayamAM arthAt sAdhunI vezabhUSAnA nimitte tathA sAdhuliMganA Avazyaka upakaraNa, vastra, pAtra, rajoharaNa AdinA nimitte doSasevana kare te liMga pratisevanA kuzIla che. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 160 yathAsUma pratisevanA kuzIla - pUrvokta cAra kAraNa sivAya anya kAraNe arthAtu paudgalika sukhanI lAlasAthI, kaSTa sahana na thavAthI, icchApUrti mATe, mAnAdi kaSAyonA poSaNa mATe athavA koInA dabANathI mULaguNa ke uttaraguNamAM doSasevana kare, te yathAsUma pratisevanA kuzIla che. A rIte pulAka, bakuza ane pratisevanA kuzIla, te traNe niyaMThA pratisevI che, doSa sevI che, temAM chaThuM ane sAtamuM be ja guNasthAna hoya che, zeSa traNa niyaMThA apratisevI che. pulAkamAM eka chaThTha guNasthAna ja hoya che. (4) kaSAya kuzIla - saMjavalana kaSAyanA pragaTa ke apragaTa udayathI jenuM cAritra kaMIka aMze malina bane che tene kaSAya kuzIla kahe che. te nigraMtha mahAvrata, samiti, gupti AdimAM kiMcit paNa aticAra ke anAcAra rUpa doSa sevana karatA nathI. saMyama prAptinA samaye avazya kaSAya kuzIla nigraMthapaNuM ja hoya che. bIjA niyaMThA tyAra pachI prApta thAya che. sAdhaka jIvanamAM kyAreka koIpaNa nimittathI kaSAyano udaya thAya paraMtu te turaMta ja upazAMta thaI jAya to ja kaSAya kuzIla nigraMthapaNuM rahe che. jo kaSAyanI kAlamaryAdA vadhI jAya to kaSAya kuzIlapaNuM rahetuM nathI. A nigraMthamAM 6,7,8,9,10 A pAMca guNasthAna hoya che. chaThThA guNasthAnamAM kaSAyano udaya pragaTa jaNAya che. paraMtu sAtamAthI dazamA guNasthAna sudhI apragaTapaNe kaSAyano udaya hoya che. A nigraMthanA paNa pAMca prakAra che. jJAna kaSAya kuzIla:- jJAna bhaNatA ke jJAna preraNA, pracArAdi kArya karatAM pramatta dazAnA kAraNe saMjvalana kaSAyanI pragaTa avasthA AvI jAya to tene jJAnakaSAya kuzIla kahe che. darzana kaSAya kuzIla - darzana-zraddhAgamya viSayone samajavA, samajAvavAmAM kyAreka pragaTa kaSAyano udaya thaI jAya tene darzana kaSAya kuzIla kahe che. cAritra kaSAya kuzIla - cAritranuM pAlana karatA, karAvatA athavA vaiyAvacca Adi karatAM, pramAdavaza pragaTa kaSAyano udaya thai jAya to tene cAritrakaSAya kuzIla kahe che. liMga kaSAya kuzIla - zuddha liMga, veSabhUSA, upakaraNAdinA nimitte pramAdavaza saMjvalana kaSAyano pragaTa udaya thAya, tene liMga kaSAya kuzIla kahe che. yathAsUkSma kaSAya kuzIla - pUrvokta cAra kAraNa sivAya apragaTarUpe ane kyAreka pragaTarUpe kaSAyano udaya thaI jAya. jema ke icchA ke AjJA viruddha kArya thavAthI, anukULa vAtAvaraNa na hovAthI, koInI kSati sahana na thavAthI kaSAya thaI jAya, tene yathAsUmakaSAya kuzIla kahe che. A nigraMthano kaSAya jo saMjvalananI koTithI vadhI jAya to te anya nigraMthapaNAne athavA asaMyama bhAvane prApta kare che. (5) nigraMtha :- rAgadveSanI graMthithI sarvathA rahita hoya tene nigraMtha kahe che. ahIM 11mA,12mAM guNasthAnavartI vItarAga sAdhakane | nigraMtha kahyA che. temAM koI paNa prakAranA doSasevana ke kaSAyanA udayanI saMbhAvanA nathI. te sAdhaka kaSAyano udaya na hovAthI vItarAga ane jJAnAvaraNIyAdi zeSa ghAtakarmano udaya hovAthI te chAstha hoya che arthAt chaghastha vItarAgane nigraMtha kahe che. pUrvanA cAra nigraMthonA pAMca-pAMca bhedanI zailInuM anukaraNa karIne sUtrakAre nigraMthanA paNa pAMca bheda karyA che. tenA bhedanuM kAraNa doSasevana ke kaSAyAdi nathI. tema chatAM A nigraMthAvasthA azAzvata che. tethI sarvanigraMthonI apekSAe tenA pAMca prakAra thAya che. prathama samayavartI nigraMtha :- kyAreka AkhA lokamAM eka paNa nigraMtha na hoya ane navA je zramaNo nigraMtha avasthAne prApta kare te sarva prathama samayavartI nigraMtho hoya che. aprathama samayavartI nigraMtha :- kyAreka navA koI paNa sAdhu nigraMthapaNAne prApta karatA na hoya to, te sarvanigraMtho aprathamasamaya vartI ja hoya che. carama samayavartI nigraMtha: kyAreka sarva nigraMtho carama samayavartI ja hoya che, te sarvanI chaghastha avasthAno carama samaya hoya te carama samayavartI nigraMtha che. acaramasamayavartI nigraMtha kyAreka sarva nigraMtho acarama samayavartI ja hoya che. sarvanI chavasthAvasthAne be, traNa, cAra, pAMcAdi samaya zeSa rahyA hoya, te acarama samayavartI nigraMtha che. prathama ane aprathamanuM kathana pUrvAnupUrvAnI apekSAe che ane carama-acaramanuM kathana pazcAnupUrvAnI apekSAe che. yathAsUkSma nigraMtha - prathama-aprathama, carama ke acarama samayanI apekSA rAkhyA vinA sAmAnyarUpe sarva samayamAM vartatA nigraMthone yathAsUkSmanigraMtha kahe che. temAM keTalAka prathama samayavartI hoya, keTalAka aprathamasamayavartI hoya. A rIte dvisaMyogI Adi bhaMga banI zake che. bIjI rIte nigraMthanA pAMca prakAra A pramANe samajavA- (1) nigraMtha avasthAnA prathama samayavartI sarva nigraMthone prathama samayavartI nigraMtha (2) bIjA Adi samayavartI nigraMthone aprathama samayavartI nigraMtha (3) aMtima samayavartI nigraMthone carama samayavartI nigraMtha (4) aMtima samaya sivAyanA nigraMthone acarama samayavartI nigraMtha ane (5) nigraMtha avasthAnA koI paNa samayavartI nigraMthone yathAsUkSma nigraMtha kahe che. nigraMthanA be prakAra che- upazAMtakaSAya nigraMtha ane kSINakaSAya nigraMtha. agiyAramA guNasthAnavarsI nigraMtha upazAMta kaSAya nigraMtha che ane bAramA guNasthAnavartI nigraMtha kSaNa kaSAya nigraMtha che. (6) snAtaka :- pUrNataH zuddha, akhaMDa cAritrasaMpanna nigraMthane snAtaka kahe che. te cAra ghAtakarmanA nAzathI kevaLajJAna ane kevaLadarzanathI yukta hoya che. temAM teramuM ane caudamuM be guNasthAna hoya che. A prakAranA nigraMthamAM bhedanuM koI kAraNa nathI. temaja A guNasthAna paNa zAzvata che. tenA saMyama sthAno, AtmaguNo-jJAna, darzana paNa samAna che. tema chatAM pAMca prakAranA bhedanI zailInuM anukaraNa karIne sUtrakAre tenA pAMca bhedanuM kathana karyuM che. sUtra kathita snAtakanA pAMca bhedo tenA pAMca guNone pragaTa kare che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra jain 161 1. acchavI- yoga nirodha avasthAmAM chavI arthAt zarIrabhAva na hoya te acchavI. apI- ghAtakarmano kSaya karyA pachI temAM kAMI paNa khAsa paNa zeSa nathI, te akSapI che. 2. asabale- saMpUrNa doSa rahita avasthA. 3. akammase- ghAtakarmanA aMzathI rahita hoya te akarmAza. 4. saMsuddha pANa- daMsaNa dhare- vizuddha jJAna-darzananA dhAraka. 5. aparissAvI- karmabaMdhanA AzravathI rahita hoya te aparizrAvI che. caudamA guNasthAne sAdhaka ayogI, niSkriya, banI jAya che tyAre karmano Azrava aTakI jAya che. A rIte A pAMce ya avasthA, bheda rUpa nathI paraMtu "zakra-puraMdara' AdinI jema zabda nayanI apekSA pAMca bheda samajavA. [noMdha:- (1) pAMca prakAranA saMyama(saMjayA)nI paribhASA svarUpa bhagavatI sUtranA sArAMzamAM karela che (2) prastutamAM nigraMthonuM svarUpa guruprANa AgamanAM AdhAre Apela che je buddhi gamya che. TIkAomAM ane anya saMskaraNomAM kaMIka bhinnatA jovA maLaze, tenuM | vidvAna pAThaka svayaM ciMtana karaze.]. nigraMtha svarUpa saMpUrNa nigraMtha nigraMthIonA Atma nirIkSaNanI parijJA [pAsatkAdi svarUpa vicAraNA] sAdhu-sAdhvIonI gatividhinuM citraNa:(1) saMyama svIkAra karyA pachI nigraMtha be dizAomAM pragati kare che. keTalAka sAdhaka saMyama ArAdhanAmAM pragatizIla hoya che, jyAre aneka sAdhaka saMyama virAdhanAmAM gatizIla hoya che. (2) saMyama ArAdhanAmAM pragatizIla keTalAya bhikSa potAnI athavA potAnA gacchanI prazaMsA ane utkarSa karatAM thakA tathA anya jina vacanamAM anurakta sAmAnya saMyama sAdhakonA apakarSa-niMdA karavA ane sAMbhaLavAmAM rasa laIne mAna kaSAyanA sUkSama zalyathI Atma saMyamanI anya prakAre virAdhanA karatA rahe che. (3) ethI viparIta ArAdhanAmAM pragatizIla keTalAka sAdhaka svayaM UMcAne UMcA saMyama tapanuM pAlana karatAM thakA parISaha-upasarga sahana kare che, sAtho sAtha alpasatva saMyama sAdhako pratye hINI daSTi rAkhatA nathI, temaja teonI niMdA- apakarSa paNa karatA nathI. paraMtu tenA pratye maitrI bhAva, karuNA bhAva, mAdhyastha bhAva AdithI sahRdayatA ane ucca mAnavatA pUrvakano aMtarbAhA vyavahAra rAkhe che. te uttama ArAdhanA karavAvALA mahAna Adarza sAdhaka hoya che. (4) saMyama virAdhanAmAM gatizIla sAdhaka ApameLe athavA gADariyA pravAhanA svabhAvathI Agama sammata saMyama samAcArIthI bhinna athavA viparIta AcaraNone eka-eka karIne svIkAratA jAya che. ema karatAM karatAM saMyama aMgIkAra karavAnA mukhya lakSyathI kramazaH ta thatA jAya che. (5) virAdhanAmAM pragatizIla keTalAya sAdhaka anya ArAdhaka sAdhako pratye AdarabhAva rAkhe che ane teonI ArAdhanAonI anumodanA karatA rahe che temaja potAnI alpatama ane doSayukta sAdhanA mATe kheda bhAva rAkhe che ane Agamokta AcAranI zuddha prarupaNA kare che. (6) e sivAya virAdhanAmAM pragatizIla keTalAya saMyama sAdhaka kSetra kALanI ADa laIne Agamokta maryAdAonuM khaMDana kare che, anya saMyama ArAdhaka sAdhako pratye AdarabhAva na rAkhatA matsarabhAva(ISa) rAkhe che temaja potAnA buddhi baLa athavA Rddhi baLathI teo pratye niMdA Adi prakArothI asadbhAva pragaTa kare che, arthAt zuddha ArAdhanA karavAvALA pratye guNagrAhI na banatAM chidrAnveSI banI rahe che. e badhA ArAdhaka ane virAdhaka sAdhakoe prastuta nibaMdha rupa darpaNamAM AtmanirIkSaNa karavuM joIe. AgamomAM sAdhakonA be vibhAga:(1) jaina Agama bhagavatI sUtramAM uttama sAdhaka, zuddhAcArI sAdhuono nigraMthanA vibhAgamAM samAveza karela che. vartamAnamAM te cha prakAramAMthI traNa nigraMtha vibhAganA sAdhu hoI zake che. (2) aneka Agamo (jJAtA sUtra, nizItha sUtra, vyavahAra sUtra Adi) mAM zithilAcArI sAmAnya sAdhakonA aneka prakAra kahyA che. te sarva maLIne kula daza thAya che. vartamAnamAM e dazeya zithilAcArI vibhAganA zramaNo hoI zake che. e banne vibhAgono paricaya A pramANe chevartamAnamAM saMbhavita nigraMthonA traNa vibhAga:(1) bakuza nigraMtha - saMyama samAcArInA Agamika mukhya temaja gauNa prAyaH sarva niyamonuM pAlana karavA chatAM paNa A nigraMthonuM zarIra ane upadhinI svacchatA tarapha vizeSa lakSya thaI jAya che. zarIra pratye nirmoha bhAva paNa ghaTI jAya che. jethI te tapa, svAdhyAya AdimAM vadhAro nahi karatAM khAna-pAnamAM Asakti, auSadha sevanamAM ruci ane ALasa-nidrAmAM vRddhi kare che, sAtho sAtha A nigraMthanI aneka saMyama gaNonA vikAsamAM jAgarUkatA ochI thaI jAya che. te uparAMta anya paNa saMyama samAcArInA niyamono bhaMga karavAthI athavA tenA pratye upekSAbhAva rAkhavAthI A sAdhaka kramazaH nigraMtha vibhAgathI Tyuta thaI jAya che. kRSNa, nIla ane kApota e traNa azubha lezyAnA pariNAma AvavAthI to A sAdhaka nigraMtha vibhAgamAMthI tatkAla(teja kSaNe) gabaDI paDe che. arthAt tenAmAM nigraMtha vibhAganuM chaThuM sAtamuM Adi guNasthAna rahetA nathI, tyAre te zithilAcArI vibhAganA 'pAsatthA' AdimAM pahoMcI jAya che. (2) pratisevanA kuzIla nigraMtha - saMyama samAcArInuM Agama anusAra pAlana karavAnI rucinI sAthe sAthe prayatna karavA chatAM paNa zArIrika paristhitivaza yA zruta jJAnanI abhivRddhi mATe ane aMdhahita mATe, samaye-samaye mUlaguNamAM athavA uttaraguNomAM doSanuM Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 Agama-kathAo sevana kare che. sAthe ja tene doSa samajIne yogya samaye zuddhi paNa kare che ane kayAreka parIsaha upasarga sahana karavAnI asamarthatAne kAraNe paNa doSa lagADI le che temaja kheda karIne zuddhi paNa karI le che. paristhitivaza doSa sevana karIne paristhiti dUra thatAM ja te doSane choDI de che arthAt koIpaNa doSanI anAvazyaka pravRttine dIrgha samaya sudhI nathI calAvatA. A prakAranI sAdhanAnI sthitimAM pratisevanA kuzIla nigraMtha rahe che. koIpaNa doSane dIrgha samaya sudhI calAvavAthI, zuddhi karavAnuM lakSya na rAkhavAthI anya aneka samAcArImAM paNa zithila thaI javAthI athavA to azuddha prarupaNA karavAthI te sAdhaka kramazaH nigraMtha vibhAgathI Tyuta thaI jAya che. kRSNa, nIla, kapota e traNe azubha lezyAnA pariNAma AvavAthI to sAdhaka A nigraMtha vibhAgathI tatkAla ja gabaDI paDe che arthAt saMyamanA chaThThA sAtamA Adi guNasthAnomAM raheto nathI, tyAre te zithilAcArI vibhAganA pAsatthA AdimAM pahoMcI jAya che. (3) kaSAya kuzIla nigraMtha - A sAdhaka saMyama samAcArInuM niraticAra pAlana kare che arthAtu pAMca mahAvrata, pAMca samiti ane saMpUrNa saMyama vidhionuM Agama anusAra pAlana kare che. A sAdhaka saMjavalana kaSAyanA udayathI kSaNika ane pragaTarUpe kaSAyamAM pariNata thaI jAya che. paraMtu te kaSAyanA kAraNe koIpaNa prakAre saMyamAcaraNa ne dUSita nathI karato. anuzAsana calAvavAmAM ke anuzAsita thavA para athavA koInA asavyavahAra karavA para A sAdhakane kSaNika krodha AvI jAya che. Aja rIte kSaNika mAna, mAyA, lobhanuM AcaraNa paNa enAthI thaI jAya che. A kaSAyonI avasthA bahArathI alpa ke vizeSa kevIya paNa dekhAtI kema na hoya, paraMtu aMtaramAM te sthiti turataja dUra thaI jAya che. pratikramaNa samaye to te sthiti sudharIne sAdhakanuM hRdaya sarvathA zuddha ane pavitra banI jAya che. A sAdhakanA kaSAyanA nimittathI saMyama maryAdAno bhaMga thaI jAya to tenI zuddha nigraMtha avasthA nathI rahetI, paraMtu pUrvakathita pratisevanA nigraMtha avasthAmAM te cAlyo jAya che. koI kaSAyanI avasthAno jo pratikramaNa sudhImAM paNa aMta na thaI jAya to e nigraMtha potAnI nigraMtha avasthAthI Tyuta thaIne saMyama rahita athavA samakita rahita avasthAne paNa prApta kare che. A ja pramANe pUrve kahelA banne nigraMtha paNa pratikramaNanA samaya sudhI kaSAya pariNAmonuM saMzodhana na karI le to pachI nigraMtha vibhAgamAM rahetA nathI. kaSAyanI alpakAlInatAmAM evaM pratipUrNa saMyama maryAdAnuM pAlana karatAM A kaSAya kuzIla nigraMthane kayAreya traNa azubha lezyAnA pariNAma AvI jAya to paNa te potAnA nigraMtha vibhAgathI tatkAla Tyuta thato nathI, paraMtu azubha lezyAomAM adhika samaya rahI jAya to pUrNa zudvAcArI A nigraMtha paNa saMyama avasthAthI Tyuta thaI jAya che. viveka jJAna - nigraMtha avasthAthI Tyuta-bhraSTa nahi thavAnA lakSyavALA sAdhakoe potAnA koIpaNa doSamAM, koIpaNa kaSAya vRttimAM, koIpaNa azubha legyAmAM adhika samaya sthira rahevuM joIe nahi. sadA satarka, sAvadhAna, jAgRta rahIne vinA vilaMbe e avasthAothI nivRtta thaIne Atma bhAvamAM lIna banI javuM joIe. zithilAcArInA vibhAga:(1) pArzvastha :- je zramaNa jJAna, darzana, cAritranI ArAdhanAmAM puruSArtha nathI karato paraMtu temAM susta thaI jAya che tathA ratnatrayInA aticAro ane anAcAronuM AcaraNa karIne tenI zuddhi nathI karato te pArvestha(pAsatthA) kahevAya che. (2) avasagna - je pratikramaNa, pratilekhana, svAdhyAya, vinaya pratipatti, AvazyakI Adi samAcArIonuM ane samitionuM pAlana nathI karato athavA temAM hInAdhika yA viparIta AcaraNa kare che ane zuddhi nathI karato te avasana (osannA) kahevAya che. (3) kuzIla:- je vidyA, maMtra, taMtra, nimitta kathana yA cikitsaka vRtti Adi niSiddha kRtya kare che ane tenAthI potAnI mAna saMjJA athavA lobha saMjJAnuM poSaNa kare che tathA e pravRttionuM koI prAyazcita paNa nathI leto, te kuzIla kahevAya che. (4) saMsakta :- je unnata AcAra vALAno saMsarga prApta karIne unnata AcAranuM pAlana karavA lAgI jAya che temaja zithilAcAra vALAno saMsarga meLavIne tenAM jevo paNa banI jAya che arthAt naTanI samAna aneka svAMga dharI zake che ane UnanI jema aneka raMga dhAraNa karI zake che, te "saMsakta'(saMsattA) kahevAya che. (5) nityaka - je cAturmAsa kalpa ane mAsakalpa pachI vihAra nathI karato athavA tenAthI be gaNo samaya anyatra vyatIta karyA pahelAM pharIne eja kSetramAM AvIne rahI jAya che arthAt je cAturmAsa pachI ATha mAsa anyatra pasAra karyA vinA ja tyAM pharI AvIne rahI jAya che te nityaka(nitiyA) kahevAya che. (6) yathAzcaMda - je svacchaMdatA pUrvaka AgamathI viparIta mana mAnyu prarupaNa yA AcaraNa kare che. te "yathAzcaMda-svacchaMdAcArI' kahevAya che. (7) prekSaNika - je aneka darzanIya sthaLo ane dazyo jovAnI abhiruci- vALo hoya che ane tene joto rahe che tathA tenuM sUtrokta koIpaNa prAyazcitta grahaNa karato nathI te prekSaNika'(pAsaNiyA) kahevAya che. (8) kAthika - je AhAra kathA, deza kathA vagere karavA, sAMbhaLavA, jANavAmAM abhiruci rAkhe che temaja tene mATe svAdhyAyanA samayano vyaya karIne samAcAra patra vAMce che, te kAzika(kAphiyA) kahevAya che. athavA je amaryAdita samaya sudhI dharmakathA karato ja rahe che, jenA kAraNe pratilekhana, pratikramaNa, svAdhyAya, dhyAna, vinaya, vaiyAvRtya vagere pravRttiomAM avyavasthA kare che. temaja potAnA svAthyane paNa avyavasthita kare che, te paNa "kAthika' kahevAya che. (9) mAmaka:- je gAma ane nagarane, gRhasthanA gharone, zrAvakone ke anya sacitta- acita padArthone mArA-mArA kahe che athavA emAMthI koImAM paNa mamatva ke svAmitva bhAva rAkhe che athavA adhikAra jamAve che tathA ziSya, ziSyAo pratye atilobha, Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 163 kathAsAra Asakti bhAva rAkhe che tathA svArthabhAvathI guruAmanA Adi pravRttio dvArA lokone potAnA banAvavAno prayatna karato rahe che, te 'mAmaka'(mAmagA) kahevAya che. jana sAdhAraNane jina mArgamA joDavAne mATe dharmakathA ke preraNA vagere koIpaNa pravRtti karavAthI koI svataH anurAgI banI jAya ane bhikSu temAM mArA-mArAnI buddhi na rAkhe to e pravRttithI te "mAmaka' nathI kahevAto. (10) saMprasArika - je gRhasthanA sAMsArika kAryomAM, saMsthAomAM bhAga le che, gRhasthane koIpaNa kAryanA prAraMbha mATe zubha muhUrta vagerenuM kathana kare che, vyApAra Adi pravRttiomAM tene pratyakSa parokSa koIpaNa prakAre madada kare che. anya paNa aneka puNyanA mizrapakSavALA akalpanIya kAryomAM bhAga le che, te saMprasArika (saMpAriyA) kahevAya che. mahAdoSI : A dasa vibhAgonA zramaNa sivAya je raudra dhyAnamAM varte che phUra pariNAmI hoya che, bIjAonuM aniSTa kare che, khoTA Aropa mUke che, aneka prakAre chaLakapaTa kare che athavA to parastrI gamana kare che, aneka moTI corIo kare che, dhana saMgraha kare che, chakAyanA AraMbhajanaka makAnonuM nirmANa kArya vagere karAve che, potAnI pratiSThA mATe saMghamAM phATaphUTa paDAvI potAno svArtha siddha kare che; AvuM karavA- vALo sAmAnya sAdhu hoya ke AcArya Adi padavIdhara hoya, te A zithilAcAranA daza vibhAgothI paNa caDI jAya che ane sAdhuveSamAM rahevA chatAM paNa gRhastha samAna hoya che ane Atma vaMcaka paNa hoya che tathA koI koI pravRttiovALA to mahAna dhUrta ane makakAra paNa hoya che. upasaMhAra:- saMyama svIkAra karyA pachI utthAna-patanarUpe AvavAvALI aneka avasthAonI A bahumukhI parijJA kahI che. pratyeka sAdhake tene Atma-parIkSAno arIso samajIne dhyAna pUrvaka emAM potAnuM mukha jue arthAt enA parathI Atma nirIkSaNa kare. jo manuSya bhavane sArthaka karavo hoya, saMyama ArAdhanA karavI hoya to potAnAmAM yogya sudhAro kare. (zubha bhavatu sarva nigraMthAnAmuM). sarvanigraMthonuM zubha thAo. saMyama unnatinI daza Agama kaNikA (1) je vairAgya bhAvanA ane utsAhathI saMyama grahaNa karela che te ja bhAvanA ane utsAhathI anya sarva saMkalparUpI aDacaNone dUra karIne sadA saMyamanuM pAlana karo. - AcArAMga - 1/1/3 tathA dazavaikAlika-8/1 (2) koIpaNa vyaktine A (te) "kuzIliyo che' zithilAcArI che' "AcAra bhraSTa che' ItyAdi na kaho ane potAnI baDAI paNa na karo. koIne gusso Ave tevA niMdAspada zabda na bolo. -dazavaikAlika-10/18 | (3) je bIjAnI hIlanA, niMdA, tiraskAra, apamAna kare che, halakA dekhADavA ke nIcA pADavAnI hIna bhAvanA rAkhe che te mahA saMsAramAM paribhramaNa kare che. kAraNake A paraniMdA pApakArI vRtti che. -sUya a.2 1.2 gA.2 (4) bhikSue sArI rIte vicAra karIne- kSamA, saralatA, nirlobhatA, namratA, hRdayanI pavitratA, ahiMsA, tyAga, tapa, vrata-niyama vagere viSayo para pravacana ApavuM joIe. temAM anya koInI paNa avahelanA AzAtanA nahi karavI joIe.- AcA. 1/4/pa ane praznavyAkaraNa-2. koI sAdhunI ke gRhasthanI koIpaNa prakAranI AzAtanA karavAthI caumAsI prAyazcita Ave che.nizItha.13 ne 15. (5) saralatA dhAraNa karavAthI ja AtmAnI zuddhi thAya che ane AtmAmAM dharma sthira thAya che. mAyA, jUTha-kapaTanA saMkalpothI dharma AtmAmAMthI nIkaLI jAya che. -uttarA.a.3 gA. 12 (6) svAdhyAya ane dhyAnamAM lIna rahe che, te sAco bhikSu che. bhikSu nidrA ane vAtomAM adhika ruci na rAkhe tathA ThaThThA mazkarI na kare, sadA svAdhyAya-adhyayana vageremAM rata rahe. - dazavai. 8 gA. 42 (7) je ghaNI moTI tapasyAo kare che athavA je bahuzruta ane vizALa jJAnI che to paNa jo te krodha, ghamaMDa, mAyA, prapaMca, mamatva, parigraha vRtti rAkhe che, to te tIvra karmono baMdha kare che ane anaMta janma maraNa vadhAre che. - sUya. 1 a. 2, 3.-1, gA. 7,9 (8) je bhikSu saMyama lIdhA pachI mahAvratonuM traNa karaNa ane traNa yogathI zuddha pAlana nathI karato, samitionA pAlanamAM koI paNa viveka ke laganI nathI rAkhato, khAvAmAM vRddha banI rahe che, Atma niyaMtraNa nathI karato, te jinAjJAmAM nathI, tethI te karmothI mukta thaI zakato nathI. te cirakAla sudhI saMyamanA kaSTo sahana karavA chatAM paNa saMsArathI pAra thaI zakato nathI. te vAstavamAM AnAtha ja che.uttara, A.--2), gA.-39/41 (9) gaLuM kApI nAkhavA vALI arthAt prANono aMta karI devAvALI vyakti paNa potAnuM eTaluM nukazAna nathI karI zaktI, jeTaluM khoTA vicAro ane khoTA AcaraNomAM lAgela potAno AtmA ja potAnuM nukazAna kare che. - uttarA-20, gA.-48 (10) sadA sUvAnA samaye ane uThatA samaye potAnA avaguNonuM, doSonuM ciMtana karI-karIne, vINI-vINIne, tene kADhatA rahevuM joIe temaja zaktino vikAsa ane utsAhanI vRddhi karI saMyama guNomAM puruSArtha karavo joIe. A prakAre Atma surakSA karavAvALo ja lokamAM pratibaddhajIvI che ane te janma maraNanA cakkaramAM bhaTakato nathI. - dazarve. 2.2 gA. 1ra thI 16. je sAdhu guNothI saMpanna thaIne Atma gaveSaka bane che te bhikSu che.--uttarA. A.-15, gA.-5. pArthasthAdi viSe tulanAtmaka vicAraNA pAOsthAdi e kula daza dUSita AcAravALA kahyA che. AgAmanA prAyazcita varNana anusAra enI paNa traNa zreNIo bane che. 1. utkRSTa dUSita cAritra, 2. madhyama dUSita cAritra, 3. jaghanya dUSita cAritra. (1) prathama zreNImAM - "yathA chaMda'no samAveza thAya che. enI sAthe vaMdana vyavahAra, AhAra, vastra, ziSya vagerenuM AdAna-pradAna temaja guNagrAma karavAnuM, vAcanA devA levAnuM gucaumAsI prAyazcitta Ave che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 Agama-kathAo (2) bIjI zreNImAM - pArzvastha', "avasanaDa' 'kuzIla", "saMsakta ane nityaka e pAMcano samAveza thAya che. enI sAthe vaMdana vyavahAra, AhAra, vastrAdinuM AdAna-pradAna temaja guNagrAma karavAnuM, vAMcaNI levA-devAnuM laghu caumAsI prAyazcita Ave che ane | ziSya levA-devAnuM laghumAsika prAyazcitta Ave che. (3) trIjI zreNImAM - "kAthika', "prekSaNika', "mAmaka" ane "saMprasArika', e cArano samAveza thAya che. enI sAthe vaMdana vyavahAra, AhAra-vastra AdinI levaDa-devaDa temaja guNagrAma karavAnuM laghu caumAsI prAyazcita Ave che. ziSya levA-devA nuM koI prAyazcitta batAvavAmAM AvyuM nathI tathA vAMcaNI levA-ApavAnuM paNa prAyazcita nathI. prathama zreNIvALAnI prarUpaNA ja azuddha che. AthI Agama viparIta prarUpaNAvALA hovAthI te utkRSTa doSI che. bIjI zreNIvALA mahAvrata, samiti, guptionA pAlanamAM doSa lagADe che, aneka AcAra saMbaMdhI sUma-dhULa dUSita pravRttio kare che tethI te madhyama doSI che. trIjI zreNIvALA sImita tathA sAmAnya AcAra-vicAramAM doSa lagADavA vALA che, tethI te jaghanya doSI che. arthAt koI kevaLa mahurta batAve che, koI kevaLa mamatva kare che, koI kevaLa vikathAomAM samaya vitAve che, koI darzanIya sthaLa jotA rahe che. anya koI paNa doSa lagADatA nathI. e cAre mukhya doSa nathI paraMtu sAmAnya doSa che. mastaka ane AMkha uttama aMga che. paga, AMgaLIo, nakha adhamAMga che. adhamAMgamAM IjA thavA para yA pagamAM mAtra khIlI kheMcI javA para paNa je prakAre zarIranI zAMti ane samAdhi bhaMga thaI jAya che te prakAre sAmAnya doSothI paNa saMyama-samAdhi to dUSita thAya ja che. A pramANe traNe zreNIovALA dUSita AcAranA kAraNe zItala vihArI (zithilAcArI) kahevAya che. je A avasthAothI dUra rahIne niraticAra saMyamanuM pAlana kare che te udyatavihArI-ugravihArI(zuddhAcArI) kahevAya che. paraspara vaMdana nirNaya:(1) bIjI ane trIjI zreNIvALA pahelI zreNIvALAne vaMdana Adi kare to prAyazcitta Ave che. paraMtu bIjI trIjI zreNIvALA paraspara yA zuddhAcArI chae nigraMthone vaMdana kare to prAyazcitta nathI AvatuM. (2) zuddhAcArI ukta traNe zreNIvALAone vaMdana Adi kare to prAyazcitta Ave che. paraMtu bIjI ane trIjI zreNIvALAone gItArtha-bahuzrutanA nirNaya ane AjJAthI vaMdana kare to prAyazcitta nathI AvatuM. (3) zuddhAcArI zuddhAcArIne vaMdana kare to koIpaNa prAyazcitta nathI AvatuM ane zithilAcArI zithilAcArIne vaMdana kare to tene paNa koI prAyazcitta nathI. (4) prathama zreNI sivAya koIne sakAraNa paristhitimAM bahuzruta gItArthanI AjJA thavA para paNa jo vaMdana Adi vyavahAra na kare to te paNa prAyazcittane pAtra bane che. (5) zuddhAcArI paNa jo anya zuddhAcArIne vaMdana Adi na kare to te paNa prAyazcittane pAtra bane che ane jina zAsananA aparAdhI thAya che. pAsatthA AdinI pravRttivALA nigraMtha paNa che - pAsatthA AdinI vyAkhyA karatA saMyama viparIta jeTalI pravRttionuM ahIM kathana karavAmAM Avela che, tenuM vizeSa paristhitivaza apavAdarUpamAM gItArtha dvArA athavA gItArthanI nezrAmAM sevana karavA para tathA tenI zraddhA prarupaNA Agama anusAra rahevA para temaja te apavAdarUpa sthitithI mukta thatAM ja prAyazcitta laIne zuddha saMyama ArAdhanAmAM lAgI javAnI laganI rAkhavA para, te pAsatthA vagere kahevAmAM nathI AvatA, paraMtu pratisevI nigraMtha kahevAya che. zuddha saMskAronA abhAvamAM, saMyama pratye sajAga na rahevAthI, akAraNa doSa sevanathI, svacchaMda manovRttithI, AgamoktA AcAra pratye niSThA na hovAthI, niSiddha pravRttio cAlu rAkhavAthI tathA pravRtti sudhAravA ane prAyazcitta grahaNa karavAnuM lakSya na rAkhavAthI, te badhI nAnI athavA moTI dUSita pravRttio karavA vALA pAsatyA' vagere zithilAcArI kahevAya che. e avasthAomAM te nigraMthanI kakSAthI bahAra gaNavAmAM Ave che. 1. A pAsatthA Adino svataMtra gaccha paNa hoI zake che. 2. kayAMka te ekalA paNa hoI zake che. 3. udhatavihArI gacchamAM rahevA chatAM paNa koI bhikSu vyaktigata doSone kAraNe pAsatthA Adi hoI zake che. tathA 4. pAsatthA AdinA gacchamAM paNa koI zuddhAcArI hoI zake che. teno yathArtha nirNaya to AgamajJAtA, viziSTa anubhavI ke sarvajJa sarvadarzI karI zake che, kadAcit potAno AtmA paNa nirNaya karI zake che. vaMdana vyavahAra vicAraNA avaMdanIya vaMdanIyanuM sthaLa jJAna - avaMdanIya koNa hoya che? je sazakta athavA svastha hovA chatAM paNa vinA kAraNa mUlaguNa ke uttaraguNamAM pramAda kare che, arthAt saMyamamAM doSa lagADe che, pATvastha Adi sthAnonuM sevana kare che te avaMdanIya hoya che, teone vaMdana karavAthI laghucaumAsI prAyazcitta Ave che, arthAt je paristhitivaza mUlaguNa athavA uttaraguNamAM doSa lagADe che te avaMdanIya nathI hotA. vaMdana karavA ke nahi karavAnA utsarga, apavAdanI carcA sahita vistRta mAhitI ne mATe Avazyaka niryukti gAthA 1105 thI 1200 sudhInuM adhyayana karavuM joIe. -saMkSepamAM ahIM ApIe chIe. utsargathI vaMdanIya avaMdanIya -bhikSu, mAtA, pitA, guru, rAjA, devatA Adi koIpaNa asaMyatine vaMdana na kare. buddhimAna muni susamAdhivaMta, saMyata, pAMca samiti-traNa guptithI yukta tathA asaMyamathI dUra rahenArA zramaNone vaMdanA kare. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 jain kathAsAra je jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vinayanI apekSAe sadaiva pArthastha Adi bhAvamAM ja rahe che, sAtho sAtha je jina zAsananI apakIrti karavAvALA che, te bhikSa avaMdanIya che. apavAdarUpa vaMdanIya - dIkSA paryAya, pariSada, puruSa, kSetra, kAla, Agama jJAna vagere koI paNa kAraNane jANIne yathAyogya " marthIeNe vaMdAmi' bolavuM, hAtha joDavA, mastaka namAvavuM, sukhasAtA pUchavI, temanI pAse UbhA rahevuM, saMkSipta vaMdana, paripUrNa vaMdana vagere kramika yathAvazyaka vinaya vyavahAra karavo joIe, kAraNake arihaMta bhagavAnanA zAsanamAM rahevA chatAM bhikSune upacArathI paNa yathA yogya vyavahAra na karavAthI jinazAsananI bhakti nathI thatI, paraMtu abhakti ja thAya che. jethI loka niMdA vagere anya aneka doSa utpanna thAya che. pAsatthA vageremAM nimna guNa hoI zake che- buddhi, namratA, dAnanI ruci, ati- bhakti, vyavahArazIla, suMdarabhASI, vaktA, priyabhASI, jJAnI, paMDita, bahuzruta, jina- zAsana prabhAvaka, vikhyAta kIrti, adhyayana zIla, bhaNAvavAmAM kuzaLa, samajAvavAmAM dakSa, dIrgha saMyama paryAya, zuddha brahmacArI, vividha labdhi saMpannatA vagere. AthI kyAreka sakAraNa maryAdita vaMdanAdi vyavahAra gItArthanA nirNaya anusAra rAkhavAnuM Avazyaka paNa thaI jAya che. tyAre potAnA AgrahathI ke avivekathI udaMDatA koIe na karavI joIe. vaMdanIya avaMdanIyanuM sAmAjika sUkSmAvalokana. pUrvakAlamAM pArzvanAtha bhagavAnanA raMgaberaMgI vastravALA, sadA pratikramaNa paNa nahi karavAvALA, kalpa maryAdAnuM paNa pAlana nahi karavAvALA vagere vicitra ane bhinna samAcArIvALA zramaNa gAma, nagaramAM AvI jatA to tyAMnA zramaNopAsaka teonA darzana, sevA, papAsanA vagere karatA hatA ane bhagavAna mahAvIranA zramaNa AvI jatA topaNa te ja pramANe vyavahAra karatA hatA. Aje paNa gujarAta saurASTramAM gaccha samudAya samAcArIno bheda rAkhyA vinA zrAvakono vyavahAra samasta mAnya zramaNonI sAthe eka sarakho jovAmAM Ave che. zrAvako dvArA guruone vaMdana na karavAmAM be kAraNo sAme Ave che- (1) tenI kriyA ThIka nathI (2) te amArA guruone vaMdana nathI karatA ke enA zrAvaka amArA guruone vaMdana nathI karatA tethI ame paNa nathI karatA. dUSita AcAra vALAone viveka jJAna - jene doSa lagADavAmAM potAnI koI paristhiti hoya, jene doSa lagADavAmAM paNa koI sImA hoya, je doSane doSa samaje che ane teno svIkAra paNa kare che, temaja tenuM yathA samaya prAyazcitta le che, je te doSa pravRttine pUrNarUpathI choDavAno saMkalpa rAkhe che athavA jo te chUTI zake tema nathI to tene potAnI lAcArI, kamajorI samajIne kheda kare che athavA samajaNa bhramathI koInA dvArA koI pravRtti thaI jAya che to tene zithilAcArInI saMjJAmAM gaNI zakAto nathI. teo apekSAthI AcAramAM zithila hovA chatAM paNa AtmAthI sarala ane zraddhA prarUpaNAnI zuddhivALA temaja zuddhAcAranA lakSyavALA hovAthI bakuza athavA pratisevanA nigraMthamAM ja gaNAya che. e banne prakAranA nigraMthane chaThuM athavA sAtamuM guNasthAna hoya che. jo e dUSita AcAravALA kayAreya prarUpaNAmAM bhUla karavA lAgI jAya ane te zuddhAcArI pratye dveSa athavA anAdarano bhAva rAkhe tathA tenA pratye Adara ane vinaya bhakti bhAva na rAkhe, temaja tenA bhAvomAM traNa azubha lezyA AvI jAya athavA Avazyaka saMyama pajjavA(paryAyo)nI koTimAM ghaTADo AvI jAya to enuM chaThuM guNasthAna paNa chUTI jAya che tyAre teo cothA guNasthAnamAM ke prathama guNasthAnamAM pahoMcI jAya che. AthI dUSita saMyama pravRttivALAone potAnI bhASA ane bhAvonI saralatA, Atma zAMti, hRdayanI zuddhi vagere ukta nirdezono pUrNa viveka rAkhavo atyaMta Avazyaka che anyathA teo bevaDo aparAdha karIne potAno A bhava ane para bhava bane bagADIne durgatinA bhAgI bane che. viveka jJAnaH bhAgyazALI jIvone ja jJAna, darzana, cAritranI zuddha ArAdhanAno saMyoga ane utsAha prApta thAya che. jema dhanathI dhananI vRddhi thAya che temaja guNothI guNonI vRddhi ja thavI joIe. tadanusAra zuddhAcArI hovAno Atma vizvAsa rAkhavAvALA sAdhakoe potAnI sAdhanAno kayAreya paNa ghamaMDa nahi karavo joIe. potAno utkarSa ane bIjAno apakarSa karavAnI vRtti nahi rAkhavI joIe. jeTalA paNa anya svagacchIya ke paragacchIya zuddhAcArI utkRSTAcArI zramaNa che teo pratye koIpaNa prakAranI spardhAno bhAva na rAkhatAM AtmIya bhAva pUrvaka teono pUrNa satkAra, sanmAna, vinayabhAva vagere rAkhavA joIe. je paNa potAnA karma saMyogonA kAraNe temaja cAritra mohanA azuddha ke apUrNa kSayopazamanA kAraNe dUSita AcaraNavALA zithilAcArI athavA bhinna samAcArIvALA zramaNa hoya teo pratye niMdA, IrSA, dveSa dhRNA, hIna bhAvanA, teonI apakIrti karavAnI bhAvanA nahi rAkhatAM; teo pratye prema, maitrI, madhyastha ane anukaMpAbhAva rAkhIne teonA utthAna, utkarSanuM ciMtana ane sadbhAvanA rAkhavI joIe potAnI kSamatAnI vRddhi karIne sahRdayatA ane savyavahAra vagere karatAM thakAM potAnA buddhi baLathI evA upAyomAM prayatnazIla rahevuM joIe ke jethI dUSita AcAravALA paNa zuddhAcAra tarapha AgaLa vadhe. zuddhAcArIno Atma vizvAsa rAkhavAvALAonuM e paNa parama kartavya banI jAya che ke teo paDI gaelAone ubhA kare paraMtu niMdA, tiraskArano vadhu eka dhakako mArIne teone vadhu uMDA khADAmAM pachADavAnI bhUla na kare. - zuddhAcArIno AtmavizvAsa rAkhanArAoe potAnI dravya kriyAo ane samAcArIonI sAthe bhAva saMyamarUpa namratA, saralatA, bhAvonI zuddhi, hRdayanI pavitratA, sarva jIvo pratye pUrNa maitrIbhAva, akaSAya temaja aklezabhAva tathA pUrNa sadabhAva rAkhavo joIe. vicaraNa karatAM koIpaNa kSetra, ghara ane gRhastha pratye mamatva bhAva na keLave, badheja nirmamatvI rahe. kayAMya paNa Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo vADAbaMdhI mAMDIne mAruM gAma, mAruM ghara, mArI chApa, mAro prabhAva ItyAdi mArA- mArAnA cakkaramAM paDIne parigrahI thaIne temaja samAjamAM kalezanAM mULa ropIne azAMta, saMkucita mAnasanuM vAtAvaraNa janmAve nahi ane potAnA AtmAne paNa parigrahanI vRttimAM DUbADe nahi. paraMtu (ega eva care ) A uttarAdhyayana sUtranA vAkyane sadA smRtimAM rAkhe. punaHRR :- sAra e che ke zuddhAcArIoe pote ghamaMDa na karIne anya zuddhAcArI pratye tathA zithilAcArI pratye paNa bhAvone zuddha rAkhavA joIe. zithilAcArIoe paNa anya zithilAcArI pratye bhAvone zuddha rAkhavA joIe tathA zuddhAcArI pratye hRdayamAM Adara, bhakti bhAva rAkhIne teono yathocita vinaya vyavahAra avazya karavo joIe; bhale ne te zuddhAcArIo temane vaMdana na karatA hoya. te sivAya niMdA, apayaza to koIne koIno paNa nahi karavo joIe. hita zikSAo 166 svahitamAM - bIjA para kIcaDa uchALavo te mUrkhatA che ane tenAthI potAnI surakSA karavAnuM mAnavuM ra koIne ubhA na karI zako to pachADavAmAM zaramano anubhava karo. koInI unnati joI IrSAthI saLago nahi. koIne paDatA joI AnaMdita na thAo. mahAmUrkhAI che. guNagrAhI ane guNAnurAgI banIne guNa vRddhi karo. yudhiSThira bano, duryodhana na bano. samyaktva hitamAM - Agama pramANa :- samaktinI cAra zraddhAmAM ane pAMca aticAramAM mithyAdaSTino ane samakitathI patitano saMparka-paricaya karavAnuM varjita kahyuM che paraMtu samyaka zraddhAvALA, samyaka prarUpaNAvALA jaina munithI ghRNA karavI ke tenI saMgati varjavI evuM kahyuM nathI. AthI koIpaNa samyagdaSTi ke zramaNopAsaka hInAdhika AcAravALA ane samyag zraddhA prarUpaNA vALA, koIpaNa gacchanA sAdhu sAdhvInI saMgata paricaya, vinaya vyavahAra, vaMdana, sevA bhakti kare emAM tenA samakitamAM koIpaNa Agamika doSa nathI. hRdayanI vizALatAthI samAjanI ekatA saMbhave che. zithilAcAra ane zuddhAcAranuM svarUpa zAbdika svarUpa - saMyama AcAranuM zuddha pAlana zuddhAcAra che. zithilatAthI arthAt ALasathI jAgRtinI khAmIthI, zuddhAzuddha rUpathI, saMyama AcAranuM pAlana zithilAcAra che. prAcIna bhASyAdi graMthomAM tene mATe 'zItala vihArI' ane 'udhata vihArI' zabdono prayoga maLe che. zItalano artha sustIthI ane udyatano artha jAgRtipUrvaka saMyamamAM vicaraNa karanAra. A pramANe samajavAthI pracalita zabda ane prAcIna kAlanA zabda prAyaH ekArthavAcI thAya che. jJAtA sUtra AdimAM A ja artha mATe 'uggA, ugavihArI temaja pAsasthA, pAsasthavihArI, osaNA, osaNavihArI, kuzIlA, kuzIlavihArI, saMsattA, saMsattavihArI, ahAchaMdA, ahAchaMdavihArI' zabdono prayoga thayo che. -jJAtA. a. 5 ugravihArI, udyata vihArI ane zuddhAcArI e traNe lagabhaga eka zreNInA zabda che. pAsasthA, pAsasthavihArI vagere zabdonA svarUpane eka zabdamAM kahevA 'zItala vihArI' ane zithilAcArI zabda alaga-alaga samayamAM prayukta thayA che. zuddha svarUpanuM vizleSaNa :- pAMca mahAvrata pAMca samitinuM je spaSTa Agama siddha varNana che tathA AcAra zAstromAM ane anya zAstromAM je je saMyama vidhionuM spaSTa varNana che; nizItha sUtra vageremAM jenuM spaSTa prAyazcitta vidhAna che; temAMthI koIpaNa vidhi ke niSedhathI viparIta AcaraNa, vizeSa paristhiti vinA, prAyazcitta levAnI bhAvanA vinA temaja zuddha saMyama pAlananA alakSyathI karavuM, zithilAcAra kahI zakAya che. paraMtu samaya samaya para banAvavAmAM AvelA vyaktigata ke sAmAjika samAcArI saMbaMdhI niyamonuM pAlana na thaI zakavAthI koIne zithilAcArI na samajAya tathA Agama sidgha spaSTa nirdezono vyaktigata lAcArIthI, apavAdarUpa sthitimAM temaja yathAsaMbhava zIghra zuddhikaraNanI bhAvanA sAthe bhaMga thAya to tene paNa zithilAcAra na samajAya. niSkAraNa sevana karAtA doSone ane paraMparA pravRttirUpanA potAnA Agama viparIta AcaraNone paNa zithilAcAra na mAnavo athavA zuddhAcAra mAnavAnI buddhimAnI karavI e yogya nathI, paraMtu bevaDo aparAdha kahevAya che. sAtho sAtha bIjAonI sakAraNa alpakAlIna doSa pravRttine paNa zithilAcAra kahevo ke samajavo e ayogya samaja che . je viSayomAM AgamamAM koI spaSTa vidhAna ke niSedha athavA prAyazcitta nathI te viSayomAM mAnyatA bhedathI je paNa AcAra bheda hoya, tene paNa zithilAcAranI saMjJAmAM samAviSTa na karavo joIe. saMkSepamAM- apavAdanI sthiti vinA saMpUrNa spaSTa Agama nirdezonuM zuddha pAlana karavuM zuddhAcAra che ane zuddha pAlana na karavuM e zithilAcAra che. aspaSTa nirdezo tathA anirdiSTa AcAro ke samAcArIonuM pAlana ke apAlana zuddhAcAra yA zithilAcArano viSaya thato nathI. = zithilAcArano nirNaya karavA mATe mukhya be vAtono vicAra karavo joIe - 1. A pravRti spaSTa Agama pAThathI viparIta che ? 2. vizeSa prasaMga ke paristhiti vinA, zuddhikaraNanI bhAvanA vinA mAtra svachaMdatAthI A pravRtti karavAmAM AvI rahI che ? e be vAtonA nirNayathI zithilAcArano nirNaya karI zakAya che. banne vAtono zudgha nirNaya karyA vinA zithilAcArano sAco nirNaya nathI thaI zakato. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 167 kathAsAra zithilAcArIne AgamomAM apekSAe 10 vibhAgomAM vibhakta karavAmAM Avela che. yathA - 1. ahAchaMdA 2. pAsatthA 3. usaNA 4. kuzIlA 5. saMsattA 6. nitiyA 7. kAliyA 8. pAsaNiyA 9. mAmaLA 10. saMpasAriyA. teno saMkSipta paricaya A pramANe che. (1) ahAchaMdAAgama nirapekSa svamatithI prarUpaNA karanArA. (2) pAsasthA- saMyamano utsAha mAtra ghaTI javo, pUrNa lakSyahIna thaI javuM, ALasu thaI javuM. anya lakSyanI pradhAnatA thaI javI. (3) usaNA-pratilekhana, pratikramaNa vagere aneka dainika samAcArImAM zithilatAvALA. (4) kuzIlA- vidyA, maMtra, nimitta, kautuka karma vagere abhiyogika pravRttivALA. (5) saMsattA-bahurUpI jevI vRttivALA, IcchAnusAra hInAdhika AcAravALA banI jAya. saMga tevo raMga jevA. (6) nitiyA- kalpakAlanI maryAdAno bhaMga karavAvALA yA sadA eka sthAnamAM rahevAvALA. (7) kAThiyA- vikathAonI pravRtti karavAvALA. kathAmAM samayanuM bhAna na rAkhavA vALA. (8) pAsaNiyA - darzanIya sthaLa jovA javAvALA. (9) mAmagA- AhAra, upadhi, ziSya, gAma, gharomAM ke zrAvakomAM mamatva, mAruM mAruM evA bhAva rAkhanArA. (10) saMpAriyA- gRhasthanA kAryomAM salAha devA ke muhUrta ApavAnI pravRtti karavAvALA. zuddhAcArInA nirNayane mATe paNa mukhya be vAto para dhyAna devuM joIe. jema ke - 1. je vinA kAraNa-paristhiti Agama viparIta koI paNa AcaraNa karavAnuM Icchato nathI. 2. potAnI paristhiti amuka Agama pAThathI viparIta che evuM dhyAnamAM AvatAM ja jo koI vizeSa paristhiti na hoya to yathAsaMbhava tatkAla tene choDI devA tatpara rahe che. mAtra paraMparAnA nAmathI dhakelAto nathI . tene zuddhAcArI samajavo joIe, ukta vicAraNAo parathI nIce darzAvela paribhASA bane che. nirmita thatI paribhASA - (1) zuddhAcArI : - je Agamokta sarve AcAronuM pUrNapaNe pAlana kare che kAraNa vinA koI apavAdanuM sevana nathI karato. koI kAraNathI apavAdarUpa doSanuM sevana karavA para tenuM prAyazcita svIkAra kare che. kAraNa samApta thavA para te pravRttine choDI de che ane Agamokta AcAronI zuddha prarUpaNA kare che, te "zuddhAcArI' che. (2) zithilAcArI:- je Agamokta eka athavA aneka AcArothI sadA viparIta AcaraNa kare che, utsarga apavAdanI sthitino viveka nathI rAkhato, viparIta AcaraNanuM prAyazcitta paNa leto nathI athavA Agamokta AcArothI viparIta prarUpaNA kare che, te "zithilAcArI" che. Agamokta vidhi niSedho sivAya kSetra kAlanA daSTikoNathI je koI samudAyanI samAcArInuM gaThana-guMthaNI karavAmAM Ave che tenA pALavAthI ke nahi pALavAthI koI anya samudAyavALAone zuddhAcArI ke zithilAcArI samajavAnuM ucita nathI. je samudAyamAM je rahe che, teNe te saMghanI AjJAthI te niyamonuM pAlana karavuM Avazyaka hoya che. evA vyaktigata samAcAranA keTalAka niyamonI sUci AgaLa ApavAmAM Avaze. te pahelAM Agama vidhAnonI sUci ApavAmAM Ave che. sAdhvAcAranA keTalAka Avazyaka Agama nirdeza : aDhAra pApano tyAga, pAMca mahAvratanuM pAlana, pAMca samitinuM pAlana, bAvana (para) anAcArano tyAga vagere aneka AcAra nirdeza prasiddha che. chatAM paNa enAthI nikaTanA saMbaMdhavALA keTalAka jANavA-ciMtavavA yogya Agama viSayono saMgraha A pramANe che (1) bIjAnI niMdA karavI, parAbhava (avahelanA vagere) karavuM pApa che. evuM karavAvALA mahAna saMsAramAM paribhramaNa kare che. -sUyagaDAMga dhru. , a.ra, u.2, gA. 2. | (2) A kuzIliyo che,evuM nahi bolavuM ane jenAthI anyane gusso Ave tevA niMdAjanaka zabda nahi bolavA. dazarva.a10,gA.18. (3) paraspara vAto karavAmAM AnaMda nahi levo, svAdhyAyamAM sadA lIna rahevuM, nidrAne vadhu Adara nahi devo tathA hAMsI ThaThThA-mazkarIno tyAga karavo. - dazavai. a. 8, gA. 48. (4) moDhuM phADIne khaDakhaDATa hasavAthI prAyazcita Ave che. - nizItha - 4 (5) pratilekhana karatAM-karatAM parasparamAM vAto karavI nahi, -uttarA. - a. 26, gA. 29 (6) savAra sAMja bane vakhata upadhina pratilekhana karava. - AvA - 4 pAtra, pastaka vagere koIpaNa upakaraNane eka ja vAra pratilekhana karavAnuM koI paNa Agama pramANa nathI. mAtra paraMparAne Agama pAThanI sAme mahatvahIna samajavI joIe. (7) cAre kAlamAM svAdhyAya na kare to comAsI prAyazcitta.-nizItha. 19 sevA kAryanA abhAvamAM Agamano svAdhyAya Avazyaka samajavo joIe. | (8) porasI AvyA pachI kAlika sUtranI svAdhyAya kare to caumAsI prAyazcitta jema ke dIpAvalInA divase uttarAdhyayana sUtrano svAdhyAya.nizItha 19 (9) Agama nirdiSTa kramathI viparIta vAcanA Ape to prAyazcita. -nizItha 19 (10) prathama AcArAMga sUtranI vAcanA ApyA vinA koIpaNa Agama nirdiSTa sUtranI vAcanA de to prAyazcitta - nizItha 19 (11) AcArya upAdhyAya dvArA vAcanA ApyA vinA ke AjJA ApyA vinA, koI paNa sUtra vAMce to prAyazcitta - nizItha 19 (12) daza bola yukta bhUmi hoya tyAM paraThavuM joIe. -uttarA.a.24, gA. 1-18. (13) raste cAlatAM vAto na karavI. - AcArAMga ra-3-2. (14) (care maMda maNuvijJo, avaSmitteNa ceyasA.)- dazavai. 5,1,2 utAvaLe cAlavuM asamAdhi sthAna che. dazA, da.-1 te samAjamAM utAvaLathI arthAt teja cAlavAvALA prazaMsA prApta karIne khuza thAya che, e ajJAna dazAnuM pariNAma che. utta. 17 gA. 8. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo (15) thoDIka paNa kaThora bhASA bolavAnuM mAsika prAyazcitta; nizItha--2. gRhastha ke sAdhune kaThora vacana bolavA athavA tenI koI paNa prakAranI AzAtanA karavI e laghu caumAsika prAyazcittanuM kArya che- ni. 15 ane 13. ratnAdhikone kaThora vacana kahe athavA koIpaNa prakAranI AzAtanA kare to guru caumAsI prAyazcitta -ni. 10. (16) darzanIya dRzyone jovA ane vAjiMtra vagerenA sthAnomAM sAMbhaLavAne mATe jAya ke makAnanI bahAra AvIne jue to laghu caumAsI prAyazcitta. - nizI. 12 tathA 17. (17) roganA AtaMka samaye AhArano tyAga karavo joIe. --uttarA - a. 26, gA.-34, 35 (18) jhaDapathI khAvuM, ati dhIre khAvuM, bacakArA bolAvatAM khAvuM-pIvuM, nIce DhoLatAM khAvuM, svAda mATe saMyoga meLavavo, vagere paribhogeSaNAnA doSa che. - prazna. a.. 168 (19) sAdhu sAdhvIe traNa jAtanA pAtra rAkhavA kalpe che. -ThANAMga-3. enA sivAya dhAtu hoya ke kAca, dAMta, vastra, patthara vagere koIpaNa prakAranA pAtra kalpatA nathI. - nizItha u. 1 1 (20) AcArya upAdhyAyanI viziSTa AjJA vinA vigaya khAvAnuM paNa prAyazcitta Ave che. - nizItha u.4 (21) anya sAdhu kArya karavAvALA hoya to koIpaNa sevA kArya, zIvaNa vagere sAdhvI pAse karAvavAnuM kalpatuM nathI. anya sAdhvI kArya karanAra hoya to sAdhvI, sAdhu dvArA potAnuM koIpaNa kArya nathI karAvI zakatI. te kAryamAM kapaDA zIvavA hoya ke lAvavA athavA AhAra auSadha vagare lAvavuM devuM, - vyavahAra u.pa. (22) svaliMgavALAnA abhAvanI sthiti vinA sAdhu sAdhvIe ApasamAM AlocanA,prAyazcitta karavAnuM paNa nathI kalpatuM. vyaya. u.pa. (23) sAdhu sAdhvI bannene eka bIjAnA upAzraye javuM, besavuM vagere koI kArya karavAnuM kalpatuM nathI. vAcanA levA devAnuM hoya temaja sthAnAMga kathita pAMca kAraNa hoya to jaI zake che, e sivAya kevaLa darzana karavA, sevA(paryApAsanA) karavA, ahIM tahIMnI vAto karavA vagere mATe javAnuM kalpatuM nathI. -bRhatkalpa udde.3 sU. 1,2 ane vyava. u.7. ThANAMga. a.pa = (24) je sAdhu mukha vagerene vINA jevuM banAve ane tenAthI vINA jevo avAja kADhe to prAyazcitta Ave che. - nizI. pa (26) gRhasthano auSadha upacAra kare ke tene upacAra batAve to prAyazcitta. -nizitha 12 -nizItha 12 (27) vihAra vageremAM gRhastha pAse bhaMDopakaraNa upaDAve to prAyazcitta. (28) cAlIza varSathI ochI uMmara vALA taruNa, navadIkSita ane bALamuni - e dareka sAdhue AcArya, upAdhyAya vinA rahevuM kalpatuM nathI. kAraNake e zramaNa temanAthI anuzAsita rahe to ja te dIrghakAla sudhI samAdhivaMta rahI zake che arthAt AcArya ane upAdhyAya benI enA para saMbhALa rahevI Avazyaka che. - vya.u.3 = e traNene AcArya upAdhyAyanI nizrAmAMja rahevAnuM sUtramAM kahyuM che. mAtra sthaviranI nizrAmAM ke kevala eka padavIdharanI nizrAmAM emanuM sadAne mATe rahevAnuM Agama viparIta che. arthAt koI paNa vizALa gacchane AcArya upAdhyAya ane pravartinInI pada vyavasthA vinA lAMbA samaya sudhI rahevuM kalpatuM nathI. - vya. 3 (29) saMghADAnA mukhI banIne vicaranAramAM 6 guNa hovA joIe. ThANA. 6, temAM eka A paNa che ke bahuzruta hovA joIe. jaghanya mAM jaghanya saMpUrNa AcArAMga nizItha artha sahita kaMThastha karanAra bahuzruta kahevAya che. --bRhatkalpasUtra udde.rU sUtra-1,2 ane bhASyagAthA-693, ni.phU.gA. 404 (30) potAnA pArivArika kuLomAM 'bahuzruta' ja gocarIe jaI zake che bIjA nahi. - uttarA.a. 35-10,11,12. abahuzruta / jaI zake nahi. sAthe athavA svayaM bahuzruta hovA joIe. (31) yogya ayogya sarvane eka sAthe vAcanA devI prAyazcittanuM kAraNa che. (32) pratikramaNa-( taccitte, tambhaNe, tallese, tadajajhavasie, tattivvajajhavasANe, tadadovautte, tadappiyakaraNe, tabjAvaNA bhAvie, aNadgha katthai maNuM akaremANe,) A pramANe ekAgracitta thaIne karavAthI bhAva pratikramaNa thAya che anyathA nidrA ane vAtomAM ke asthira cittamAM dravya pratikramaNa thAya che. - anuyoga dvAra sUtra 27 muM . kahyuM paNa che. - dravya Avazyaka bahu karyA,gayA vyartha saha, anuyoga dvAra joI levo re. AthI pratikramaNamAM nidrA ane vAto karavAnuM kSamya nathI thaI zakatuM. (33) AhAranI koI vastu bhUmi para athavA Asana para rAkhe to prAyazcitta. -ni.16 (34) makAna nirmANanA kAryamAM sAdhue bhAga levo joIe nahi. -uttarA.a.35 gA. 3thI9 (35) sAdhu koIpaNa vastunA kharIda vecANanI pravRtti kare to te vAstavika sAdhu nathI hoto. kraya vikraya mahAdoSakArI che. - uttarA. a. 35 gAthA 13, 14,15 AcA. bru. 1-a. 2-udde.5 (36) AhAra banavA banAvavAmAM sAdhue bhAga na levAya. agnino AraMbha bahu jIva hiMsA janaka che. - - vya. 6. moTA AjJA Ape to paNa ekalA (37) (vibhUsAvattiyaM bhikyU kamma baMdhaI cikka . saMsAra sAyare dhore, jeNaM, paDaI duruttare ) -dazavai. a. gA.66 svAsthyanI ddaSTie atyaMta Avazyaka temaja asahanazIlatAnI sthitimAM karavAmAM AvatI prakSAlanapravRttine vibhUSA kahevAmAM AvatI nathI. sArA dekhAvAnI bhAvanA ane TApaTIpanI vRtine vibhUSAnuM pratIka samajavuM jAIe. (gAhAvaiNAmege sUi samAyArA bhavati bhimmU ya asiNANae, moyasamAyAre se tagaMdhe dugaMdhe, paDikUle paDilome yAvi bhavaI ). AcA. 2,2,2 evA Agama pATha, sArA dekhAvAnI vRttinA pakSakAra nathI. uttarAdhyayana a.2. gA. 37 mAM (jAva sarIra bheo tti, jalaM kAeNa dhArae ). kathanamAM mela parISaha sahana karavAnI viziSTa preraNA che. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 169 kathAsAra (38) (savaeN sAvajajaM joga paccakjhAmi jAvajajIvAe tivihaM tiviheNuM). -Avazyaka sUtra. aDhAra pApa karavA, karAvavA ane bhalA jANavAno jIvanaparyata tyAga hoya che. krodha karavo, jUTha-kapaTa karavuM ane niMdA karavI temaja aMdaroaMdara kalaha karavo e paNa svataMtra pApa che.tenA sAdhune pratyAkhyAna hoya che. (39) gRhasthane "beso, Avo A karo-te karo, sUvo, ubhA raho, cAlyA jAo; vagere bolavuM bhikSune kalpatuM nathI - dazarve. a.7 gA. 47. (40) mArgamAM lIluM ghAsa, bIja, anAja vagere koIpaNa sacita cIja hoya to te doSayukta mArgethI nahi jatAM anya mArge thaIne javuM, anya mArga na hoya to pagane ADA trAMsA ke paMjAbhara karIne pagalAM saMbhALI saMbhALIne yathA zakya bacAva karIne cAlavuM arthAt AkhA pagalA dharatI para rAkhIne ArAmathI cAlavuM nahIM. - AcA. ra. a.3. (41) eSaNAnA 42 doSa TALIne AhAra, vastra, pAtra, zayyA vagere grahaNa karavA joIe- uttarA.a.24.gA.11. e doSa yukta grahaNa karavAthI gurucImAsI temaja laghu comAsI vagere judA-judA prAyazcitta Ave che. - nizItha uddeza 1,10, 13, 14 vagere. (42) ughADA mukhe bolavuM sAvadha bhASA che arthAtu muhapattithI mukha DhAMkayA vinA jarA paNa bolavuM nahi. - bhaga. za.1da u.. e Agamokta nirdezo tathA anya paNa evI aneka AjJAothI viparIta jo potAnI pravRtti hoya ane prAyazcitta zuddhi paNa karavAmAM na Ave, to evI sthitimAM potAne zithilAcArI na mAnatAM zuddhAcArI mAnavuM, te potAnA AtmAne chetaravA samAna che. jo zithilAcArInuM kalaMka(lebala)pasaMda na hoya to uparokta Agama nirdezo anusAra cAlavAnI ane azuddha pravRtti ke paraMparA choDavAnI saralatA ane ImAnadArI dhAraNa karavI joIe. pracalita vibhinna gacchonI samAcArIonA keTalAka niyamaH (1) kaMdamULa, mAkhaNa, gaIkAlanuM banAveluM bhojana ane biskiTa vagere levA nahi kAraNake e abhakSya che. dirAvAsI jaina (2) kAcuM dahIM ane dvidaLanA padArthono saMyoga nahi karavo ane evA khAdya nahi khAvA, kAraNake e abhakSya che.dirAvAsI jena] (3) sUryAsta pachI mAthuM DhAMkavuM athavA divase paNa kayAreka prathama ane cothA pahoramAM kAmaLI oDhIne bahAra javuM.dirAvAsI jaina (3.1) pAMkhInA divase caTaNInAM paththara para paNa TAMkaNI marAvavI nahiM. [derAvAsI jaina zrAvaka!] temane A jJAna ane AcaraNa mATe dhanyavAda, temane A jJAna ApanArA gurune paNa dhanyavAda. (3.2) pRthvIthI pANInAM jIvo suma, tethI agninAM ane tethI vAyukAyanAM jIvo sukSama che. vAyukAyanI dayA pALavI sauthI adharI che. bolatI vakhate makhavastrIkA thI moDha DhAkI ne bolavuM. udhADe moDhe bolAtI bhASA sAvadha hoya che. - satra bhagavatI nI sAkhe. (3.3) bIlADI Ave to uDI javuM e jJAna ane uDavAnI kriyA te AcaraNa. jo popaTa phakata jJAnathI ke bhAvathI uDavAnI IcchA rAkhe paNa bilADI Ave tyAre uDe nahiM. to tenuM -bilADI Ave to uDI jAu- nuM raTaNa paNa tenAM prANa bacAvI zakatuM nathI. (4) lakhavA mATe phAunTana pena, pensila temaja pathArI mATe caTAI, puTTA, samAcAra patra, bAradAna vagere levA nahIM. (5) navakArasI (sUryodaya pachI 48 miniTa) pahelAM AhAra-pANI levA nahi ke khAvA-pIvA nahi.dirAvAsI jaina (6) aupagrahika apavAdika upakaraNamAM paNa lokhaMDa vagere dhAtunA upakaraNa rAkhavA nahi. (7) Aje je gharethI AhAra-pANI grahaNa karela hoya tyAMthI AvatI kAle AhAra ke pANI levA nahi. athavA savAre je gharethI gocarI lIdhI hoya tyAMthI bapore ke sAMje gocarI levI nahi. (8) kabATa, Tebala vagere para rAkhavAmAM Avela sacitta padArthono paraMparAgata saMghaTTo mAnavo. (9) eka vyaktithI ekavAra koI virAdhanA thaI jAya to bIjI vyaktinA hAthe temaja Akho divasa te gharanI gocarI levI nahIM. (10) eka sAdhu-sAdhvIe cAra pAtra ane 72 yA 96 hAtha vastrathI adhika nahi rAkhavA. (upadhInAM naMga 35 nI maryAdA.) (11) caumAsI, saMvatsarIe be pratikramaNa karavA ke pAMca pratikramaNa karavA, 20 ke 40 logassano kAyotsarga karavo. (12) pote patra lakhavo nahIM, gRhastha pAse lakhAvIne paNa prAyazcita levuM. posTakArDa vagere potAnI pAse rAkhavA nahIM. (13) aneka sAdhvIo ke aneka strIo hoya to paNa puruSanI upasthiti vinA sAdhue besavuM nahi. emaja sAdhvIne mATe paNa samajI levuM. (14) rajoharaNa ane pramAnikA vagerene saMpUrNa kholIne ja pratilekhana karavuM. (15) gRhastha tALuM kholIne ke caNiyArA vALo daravAjo kholIne AhAra vahorAve to levo nahIM. (16) bahAragAmathI darzanArthe Avela zrAvako pAsethI nirdoSa AhAra vagere paNa nahi levA. (17) dorI para kapaDAM sUkavavA nahi. paDado bAMdhavo nahi. (18) sAdhunI samakSa sAdhvIoe pATa para besavuM nahi. (19) dAtA dvArA goThaNa jeTalI UMcAI uparathI koI padArtha paDI jAya to te gharane "asUjhatuM kahevuM athavA anya koIpaNa prakAranI virAdhanAthI koInA gharane 'asUjhatuM mAnavuM. (20) cAdara bAMdhyA vinA upAzrayamAMthI bahAra nahi javuM athavA cAdara, colapaTTo paraspara gAMTha mArIne bAMdhavA nahi. (21) dhAtunI koI vastu potAnI pAse rAkhavI nahi. cazmA vageremAM dhAtunI khIlI (rIveTa) paNa na jAIe. (22) sIsAnI banelI hovAthI pensila ane tenAthI lakhela akSara paNa pAse rAkhavA nahi.hikama gaccha] (23)mATInA pAtra, mATalI vagere paNa paDihArA (pADhIyArA) nahi levA. (24) gharamAM pahoMcatA samaye je vyakti 'asUjhato hoya, pachI te 'sUjhato paNa thaI jAya to paNa tenA hAthe kaMI levuM nahi. (25) ghaNI moTI jAjama, caDhAI vagerenA paraMparA saMghaTTAne paNa mAnavo. (26) keTalAka phaLa, mevA acita ane nirdoSa hoya to paNa levA nahi. badAma, pistA vagerenA acita TukaDA paNa nahi levA. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 170 pAMu, biskiTa, pIparaminTa, Dabala roTI vagere nahi levA. bekarInI banAvaTanAM koI padArtha nahiM levA. (27) sAdhue ekalA nahi vicaravuM ane sAdhvIe be thI vadhAre saMkhyAmAM vicaravuM (AcArya upAdhyAye ekalA vicaravAno ane sAdhvIe ekalA vicaravAno tathA pravartinIe be thI vicaravAno AgamamAM spaSTa niSedha che.) (28) haMmezA devasIya pratikramaNamAM dharmadhyAnanA bhedonuM ciMtana ane rAtrinA pratikramaNamAM tapa ciMtana pAMcamAM AvazyakamAM karavuM. (29) covIsa kalAka muhapatti bAMdhI rAkhavI (ughADe mukhe bolavAthI sAvadha bhASA gaNAya che -bha.za.-16, u.-ra) sAvadya bhASAthI bacavA mATe bolatA samaye ane liMga mATe yathAsamaya mukhavastrikA bAMdhavI Avazyaka hoya che. (30-31) plAsTIkanI thelI ke kApaDa vagere rAkhavA nahi. (32) pravAhI zAhI vagere (akhAdya) padArtha paNa rAtamAM potAnI pAse rAkhavA nahi. (jyAre ke te pANInA aMzamAM peya guNa raheto ja nathI.) (33) cAturmAsamAM beDeja(pATA pIMDI) nI paTI na levI(jyAre ke te kapaDuM to auSadharUpamAM pariNata thaI jAya che.) temaja rU, dorA vagere paNa levA nahi. (34) prathama praharanA AhAra pANInI sUkSma saMghAnI paraMparA svIkAravI. (35) sAdhunA upAzrayamAM divasamAM paNa amuka samaya sivAya bahenoe, sAdhvIoe besavuM nahi. (36) saMta satioe sAthe ke eka dizAmAM vihAra na karavo, eka dizAmAM spaMDila na jAvuM. (37) phUMkavuM ke havA karavI(vIMjavuM) e be kAryonA niSedha uparAMta anya aneka niyama ane maryAdAo vAyukAyanI yatanA mATe (38) rajoharaNanI DAMDI para vastra hovuM Avazyaka che. paMjaNI ane DaMDA vagere para nahi. (lAkaDI joI jAnavara bhayabhIta na thAya mATe. tathA kapaDu hovAthI bAMdhela paNa sArI rIte rahe che.) (39) upAzrayamAM rAtamAM gRhastha eka tarapha potAne Avazyaka pANI rAkhI zake che paraMtu vijaLInA balba vagere sIDImAM thoDIvAra mATe paNa jalAvavA nahi. (AgamamAM "rAtrIbhara jyAM agni ke dIpaka jalatA hoya tyAM rahevuM nahi, evuM vidhAna che.) (40) paristhitivaza paNa kayAreya zalya cikitsA(oparezana) karAvavI ja nahi paraMtu tevI paristhitimAM punaH gRhastha banI javuM. digaMbara jaina] (41) upavAsamAM ja dIkSA ApavI, arthAtudIkSAnA divase upavAsa hovo ja joIe. digaMbara jaina] (42) rephrijareTara mAMthI vastu bahAra kADhelI paDI hoya te paNa atyaMta ThaMDI hoya to nahi levI. phrIjano bahArathI paNa saMghaTo mAnavo. AIskrImane sacitta mAnavo. (43) bahenoe prArthanAmAM sAdhu ke bhAIo sAthe nahi besavuM. (44) chadathI vadhAre AgaLanI tapasyAmAM rAkhavuM paNa dhovaNa pIvAnuM kalpatuM nathI. (45) sAdhvIoe mastaka AgaLanA vALa kapaDAthI bAMdhIne rAkhavAM. e niyamono Agamika koI spaSTa pATha upalabdha nathI. keTalAka vyakitagata vicArothI ane keTalAka artha paraMparAthI athavA navA arthanI upajathI samaye samaye banAvavAmAM AvelI samAcArIrUpa che temAM keTalAka sAmAnya sAvadhAnI rUpa che, keTalAka ati sAvadhAnIrUpa che. e niyamonA banavA banAvavAmAM mukhya lakSya prAyaH saMyama surakSAnA ane Agamokta niyamonA pAlanamAM sadyoga saphaLatA maLatI rahe, evo che. jethI nahi hovAthI tenA pAlana ke apAlanane zuddhAcAra ke zithilAcAranI bhedarekhAmAM nathI joDI zakAtA temaja AgamanI samAna jora na daI zakAya. jo tenuM pAlana kare to te tenuM paraMparA pAlana, sAvadhAna dazA ane vizeSa tyAga-niyamarUpa kahI zakAya che, temAM koI niSedha nathI paraMtu e niyamonuM pAlana karanAra zuddhAcArI che ane pAlana nahi karanAra zithilAcArI che, ema samajavuM ke kahevuM buddhimAnI ke viveka yukta nathI. keTalAka sAdhaka e vadhArAnA niyamonuM pAlana to kare che ane maulika Agamokta niyamonI upekSA ke upahAsa paNa karI le che, viparIta prarUpaNA paNa karI de te zuddhAcArI kahI zakAtA nathI. je sAdhaka maulika Agamokta spaSTa nirdezonuM yathAvat pAlana kare ane e vadhArAnA niyamomAMthI je je niyama svagacchamAM nirdiSTa hoya tenuM pAlana kare ane anyanuM pAlana na kare to tene zithilAcArI samajI zakAya nahi. je sAdhaka Agamokta spaSTa nirdezo ane paraMparAo bannenuM yathAvat pAlana kare che tene to zuddhAcArI ke viziSTAcArI kahevAmAM koI harakata ne sthAna ja nathI paraMtu jo 5-10 ke eka paNa Agamokta nirdezanuM paraMparAnA AgrahathI te zramaNo dvArA apAlana thatuM hoya to teo paNa zuddhAcArInI kakSAthI utaratA ja kahevAya bhale ne te keTalIya viziSTa samAcArIonuM pAlana karatA hoya. ranuM svarUpa samajyA vinA manamAnyA nirNaya karavA ke kahevAthI kAM to nirarthaka rAgadveSa vadhAravAnuM thAya che athavA zithilAcAranuM poSaNa thAya che ane nizItha udde. 16 anusAra prAyazcita Ave che (zithilAcArIne zuddhAcArI ane zuddhAcArIne zithilAcArI kahe to prAyazcitta). A vivecanathI sAco artha samajIne zithilAcArano asatya AkSepa lagADavAthI bacI zakAya che tathA potAnA AtmAno sAco nirNaya paNa laI zakAya che. sAthe ja zuddha samajapUrvaka zakti anusAra zuddha ArAdhanA karI zakAya che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 171 kathAsAra punazca sArabhUta cAra vAkya:(1) pravRttirUpe Agama viparIta AcaraNa zithilAcAra che. (2) paristhiti ke apavAda mArgarUpe Agama viparIta AcaraNa zithilAcAra nathI. (3) pUrvadharo sivAya te pachInA jamAnAnA anya AcArya vagere dvArA banAvAyela, AgamathI vadhArAnA niyamothI viparIta AcaraNa karavuM zithilAcAra nathI. (4) je gacchamAM ke saMghamAM rahevuM hoya te gaccha ke saMghanA nAyakanI saMyama poSaka AjJA ane te gacchanI koIpaNa samAcArInuM pAlana na karavuM te zithilAcAra ja nahi svacchaMdAcAra paNa che. sarvanuM mULa zuM? - 1 sarva guNonuM mULa vinaya. 2 sarva rasonuM mULa pAnI. 3 sarva dharmonuM mULa dayA. 4 sarva roganuM mULa ajIrNa pa sarva kalezanuM mULa hAMsI sarva baMdhanuM mULa rAga. 7 sarva duHkhanuM mULa zarIra. 8 sarva zarIranuM mULa karma. 9 sarva karmonuM mULa 18 pApa. 10 sarva pApanuM mULa lobha. mahA pApInA bAra bola: 1. AtmaghAtI mahApApI. 2. vizvAsaghAtI mahApApI. 3. guru drohI mahApApI. 4.upakArIno upakAra bhUlanAra ke apakAra karanAra . 5. jUThI salAha denAra mahApApI. 6. hiMsAmAM dharma batAvanAra mahApApI. 7. jUThI sAkSI devA vALo mahApApI. 8. sarovaranI pALa toDanAra mahApApI. 9. vanamAM Aga lagADanAra mahApApI. 10. lIlA vana kapAvanAra mahApApI. 11. bAla hatyA karanAra mahApApI. 12. satI sAdhvInuM zIla lUMTanAra mahApApI. dasa bola durlabhaH 1. manuSya bhava maLavo durlabha che. 2. Arya kSetra maLavuM durlabha che. 3. uttama kula maLavuM durlabha che. 4. zarIra nirogI maLavuM durlabha che. 5. lAMbu AyuSya maLavuM durlabha che. 6. saMpUrNa Idriyo maLavI durlabha che. 7. sAdhu munirAjonI sevA maLavI durlabha che. 8. sUtra siddhAMtanI vANI sAMbhaLavA maLavI durlabha che. 9. dharma pratye zraddhA pratIti thavI durlabha che. 10. sAdhu dharma ke zrAvaka dharmanuM AcaraNa maLavuM durlabha che. nava duSkara :1. ATha karmomAMthI mohanIya karmane jItavuM mahAmuzkela. 2. pAMca mahAvrata mAMthI cothA mahAvratanuM pAlana mahAmuzkela. 3. traNa joga mAMthI mana jogane sthira rAkhavuM mahAmuzkela. 4. zakti chatAM kSamA karavI mahAmuzkela. 5. pAMca Idriyo mAMthI rasa Idriyane jItavI mahAmuzkela. 6. cha kAya jIvo mAMthI vAyukAyanA jIvonI rakSA karavI mahAmuzkela. 7. bhara yauvanamAM brahmacarya vratanuM pAlana mahAmuzkela. 8. kaMjUsa dvArA dAna karAvavuM mahAmuzkela. 9. pAMca samitimAMthI bhASA samitinuM pAlana mahAmuzkela. jJAna vRddhinA agiyAra bola: 1. udyama karavAthI jJAna vadhe. 2. nidrA taje to jJAna vadhe. 3. uNodarI tapa kare to jJAna vadhe. 4. ochuM bole to jJAna vadhe. 5. jJAnInI saMgata kare to jJAna vadhe. 6. vinaya karavAthI jJAna vadhe. nahIM... nahIM.....nahIM.... - 1. krodha samAna viSa nahIM. 2. kSamA samAna amRta nahIM. 3. lobha samAna duHkha nahIM. 4. saMtoSa samAna sukha nahIM. 7. kapaTa rahita tapa karavAthI jJAna vadhe. 8. saMsArane asAra jANavAthI jJAna vadhe. 9. jJAnavaMta pAse bhaNavAthI jJAna vadhe. 10. jJAnIo sAthe jJAna carcA kare to jJAna vadhe. 11. IdriyonA AsvAda tajavAthI jJAna vadhe. pa. pApa samAna vairI nahIM. 6. dharma samAna mitra nahIM. 7. kuzIla samAna bhaya nahIM. 8. zIla samAna zaraNabhUta nahIM. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 za3. madirApAna ane dhUmrapAna ka ranAra Adi durgatiomAM jAya che Agama-kathAo zRMgAra : 1. zarIrano zRMgAra zIla 7. zubha dhyAnano zRMgAra saMvara 2. zIlano zRMgAra tapa 8. saMvarano zRMgAra nirjarA 3. tapano zRMgAra kSamA 9. nirjarAno zRMgAra kevalajJAna 4. kSamAno zRMgAra jJAna 10. kevalajJAnano zRMgAra akriyA 5. jJAnano zRMgAra mauna 11. akriyAno zRMgAra mokSa ane 6. maunano zRMgAra zubha dhyAna 12. mokSano zRMgAra avyAbAdha sukha. durvyasana sAta : 1. jagAra 2mAM 2, mAMsa-bhakSaNa 3, madirA pAna ane dhamrapAna 4. vezyA gamana 5. zikAra karavo . corI karavI ane 7. para strI sAthe gamana karavuM. uparokta sAta vyasanavALA manuSya naraka Adi dugAtaAmAM jAya puNyavAnanI uttama sAmagrI:1. kSetra- (1) prAmAdi uttama sthAna, (2) rahevAnuM bhavana, 5. kAMtivAna zarIra maLavuM. (3) cAMdI sonA Adi sAmagrI, (4) gAyo, bheMso, ghoDA 6. ArogyavAna zarIra maLavuM. Adi ane nokara-cAkara; A sarva saMyoga maLavA. 7. tIvra ane vimala buddhi maLavI. 2. zreSTha mitrono yoga. 8. vinayavAna ane sarvane priya hovuM. 3. zreSTha sagA-saMbaMdhIo maLavA. 9, yazasvI hova. 4. AdaraNIya ane zreSTha khAnadAna maLavuM. 10. baLavAna-zaktizALI hovuM. sukha1. zarIranuM nIrogI hovuM - nirogItA 6. saMtoSavRtti-alpa IcchA. 2. dIrgha Ayu. 7. AvazyakatA anusAra vastu maLI javI. 3. dhana-saMpatti vipula hovI. 8. bhautika samRddhi. 4. prItikAraka zabda ane rUpanI prApti. 9. saMyama prApti. 5. zubha gaMdha, rasa ane sparzanI prApti. 10. mokSanI prApti. roga thavAnA nava kAraNaH 1. ati besavuM ati ubhAM rahevuM 6. laghunIta-mUtra rokavAthI. 2. ArogyathI pratikULa Asane besavuM. 7. ati cAlavAthI. 3. ati nidrA. 8. potAnI prakRtithI pratikULa bhojana karavAthI ke 4. ati jAgaraNa. ati bhojana karavAthI. 5. vaDInIta rokavAthI. 9. viSayomAM ati vRddha rahevAthI. dasa prakAre dIkSA:1. potAnI ke bIjAnI IcchAthI dIkSA levI. 6. jAtismaraNa jJAna thavAthI dIkSA levI. 2. koI para krodha karIne dIkSA levI. 7. roganA kAraNe dIkSA levI. 3. garIbInA kAraNe dIkSA levI. 8. apamAnita thavA para dIkSA levI. 4. vizeSa prakAranuM svapna AvavAthI dIkSA levI. 9. deva dvArA pratibodha devA para dIkSA levI. 5. koInA vacana para Aveza AvavAthI dIkSA levI. 10. putra-snehanA kAraNe tenI sAthe dIkSA levI. AmAMthI koIpaNa nimitte dIkSA lenAra Atma kalyANa karI zake che. zrAvakanI bhASA :1. pahelA bole zrAvake thoDuM bolavuM. 6. chaThThA bole zrAvake marmakArI bhASA nahIM bolavI. 2. bIjA bole zrAvake kAma paDyethI bolavuM. 7. sAtamA bole zrAvake sUtra siddhAMtanA nyAyathI bolavuM. 3. trIjA bole zrAvake mIThA bolavuM. 8. AThamA bole bole zrAvake sarva jIvone sAtAkArI 4. cothA bole zrAvake caturAIthI ke avasara jANI bolavuM. bhASA bolavI. 5. pAMcamA bole zrAvake ahaMkAra rahita bolavuM. AyuSya baMdhanA kAraNo - (1) narakanuM AyuSya 4 prakAre bAMdha:- 1. mahA AraMbha kare (pApanA moTA dhaMdhA kare) 2. mahA parigraha rAkhe (icchA sImita na kare) 3. madha-mAMsano AhAra kare.4. paMcendriyanI ghAta kare. (2) manuSyanuM AyuSya 4 prakAre bAMdhe:1. bhadra prakRti vALA hoya. 2. vinaya prakRtivALA hoya. 3. dayAvALA hoya. 4. dhamaMDa IrSyA rahita hoya. (3) tiryaMcanuM AyuSya 4 prakAre bAMdhaH1. kapaTa kare 2. mAyA kapaTa kare, chala-prapaMca kare 3. jUTha bole 4. khoTA tola, khoTA mApa kare. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain (4) devatAnuM AyuSya 4 prakAre bAMdhe : 1. saMyama pALe 2. zrAvakanA vrata pALe 3. ajJAna dazAthI tapa kare 4. anicchAthI kaSTa sahana rahe. cha prakAre ajIrNa :1. jJAnanuM ajIrNa 2. dAnanuM ajIrNa 3. tapanuM ajIrNa 4. kriyAnuM ajIrNa 5. dhananuM ajIrNa 6. balanuM ajIrNa cha suphala H (5) mokSa prApti 4 prakAre :- 1. samyag jJAna 2. samyagdarzana 3. samyak cAritra 4. samyak tapa, A cAreyanI uttama ArAdhanA karI kevaLa jJAna ane kevaLa darzananuM upArjana karavAthI avazya mokSanI prApti thAya che. aMdhAH 1. krodhathI aMdha. 6. dveSathI aMdha. 2. mAnathI aMdha. 3. mAyAthI aMdha. 4. lobhathI aMdha. 5. rAgathI aMdha. 1. jJAnanuM suphala 2. dAnanuM suphala 3. tapanuM suphala 4. kriyAnuM suphala 5. dhananuM suphala 6. balanuM suphala yazo bhAvanA zuM che ? : 6 = krodhInA avaguNa :-- dasa muMDanaH ghamaMDa, kutarka yazokAmanAnI mati mAnava kaMI karIne yaza--prazaMsA Icche te avaguNa che. mAnava kaMI karIne bIjAthI potAne caDhiyAto dekhADavA Icche te ajJAnadazA che. 173 7. janmathI aMdha. 8. viSayanA aMdha. 9. dinanA aMdha(ghuvaDa) 10. rAtanA aMdha(ratAMdhaLA). mAnava kaMI karIne potAne UMcA ane bIjAone nimna dekhADavA Icche to te mUrkhatA che. jJAnI kahe che ke-- yaza, pUjA, satkAra, sanmAnane kIcaDa samAna samajo. A badhA ahaMbhAvanA poSaka che. te AtmAne mATe sUkSma zalya che, kAMTA che. mATe yaza ane nAmanAnI cAhanA karavI, te AtmAnI avanati karavAnI eka prakriyA che. 1. kSamA karavI. 2. ghamaMDa rahita hovuM. 3. kapaTavRtti choDIne sarala thavuM. 4. lobha lAlasAno tyAga. 1. zrotendriya muMDana krodha anyathI ghRNA, irSyA lAlasA, kaMjUsAI, para-tiraskAra laDAi, AtmotkarSa-svaprazaMsA sukhI ane unnata jIvananA traNa guNa :- (1) kama khAo (2) gama khAo (3) nama jAo. dasa zramaNa dharma : - 2. cakSuindriya muMDana 3. ghrANendraya muMDana namratA, nirahaMkAra laghutA, anukampA zAMti, nirmoha, alpecchA AtmAnaMda, prema, samabhAva vRddhi 5. mamatva parigrahathI mukta thavuM. 6. satyavAna hovuM, imAnadArIthI bhagavadAzA pAlana. saMtoSa, dAna, sadvyavahAra sevA-bhAva, gaMbhIratA, gama khAvI. 4. 2sanendriya muMDana 5. sparzendriya muMDana krodhI mahA caMDAla AMkhyA karade rAtI,krodhI mahA caMDAla ghaDa-ghaDa dhrUje chAtI, krodhI mahA caMDAla giNe nahIM mAtA bhAI,krodhI mahA caMDAla dono gati deta DubAI, krodhI mahA caMDAla giNe nahIM thAlI kuMDo,krodhI mahA caMDAla jAya narakamAM UMDo. kathAsAra 7. mana, vacana ane kAyAno ane iMdriyono pUrNa saMyama hovo. 8. tapasyA ane svAdhyAyamAM lIna rahevuM. 9. tyAga paccakkhANa karavA, zramaNone potAnA AhArAdi devA. 10. zuddha brahmacarya pAlana (mana, vacana ane kAyAthI). 6. krodha muMDana--gusso nahIM karavo. 7. mAna muMDana--ghamaMDa nahIM karavo. 8. mAyA muMDana-kapaTa nahIM karavuM. 9. lobha muMDana-lAlasAo choDavI. 10. ziramuMDana-loca karavo. pAMce ya indriyonA manojJa viSayonI lAlasA na rAkhavI ane zubha azubha saMyogomAM rAgadveSa nahIM karatAM taTastha bhAvamAM rahevuM, te IndriyonuM muMDana kahevAya che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 174 mani darzananA pAMca niyama yAne zrAvakanA pAMca abhigama (1) sacetano tyAga- sacita sajIva cIjone potAnI pAse na rAkhavI. (2) acetano viveka- aceta rAjacinha chatra, cAmara, talavAra Adi tathA jUtA, caMpala Adi muninI pAse AvatA ja tyAga karavo. (3) utarAsaMga- muninA avagrahamAM praveza karatAM ja mukhavastrikA rAkhavI arthAta uttarAsaMga karavuM. (4) aMjalikaraNa- muninI pAse pahoMcatA ja hAtha joDavA. (5) mananI ekAgratA- badhI jhaMjhaTone magajamAMthI kADhIne rAgadveSathI dUra thaIne ekAgracitta thaIne muninI pAse praveza karavo tyArabAda savidhi sabhakti vaMdana, guNakIrtana, jinavANI zravaNa, guNagrahaNa temaja vrata dhAraNa Adi karavuM joIe. aNamola ciMtana bIjAone mATe phakta utsarga vidhino ekAMtika Agraha rAkhavo ane kasoTI karavI, doSa jovA, paraMtu paristhiti AvatAM ja pote apavAdanuM sevana karI levuM e saMkucita temaja hIna manodazA che. kharekhara to potAne mATe kathanI karaNImAM utsarga vidhino ja Adarza jIvanamAM rAkhavo joIe. maravuM maMjUra paraMtu doSa lagADavo nahIM, apavAdanuM sevana karavuM nahIM. paraMtu bIjAne mATe udAra, anukaMpA bhAva rAkhavo ke pota potAnI paristhiti, bhAvanA, kSamatA anusAra jIva pravRtti, prayatna kare che. evA vicAra ane svabhAva rAkhavo temaja samabhAva rAkhavo e parama ucca manodazA che. sAdhaka bhale sAmAnya hoya ke vizeSa, paNa manodazA to UMcI ja rAkhavI joIe. koIne mArgadarzana ApavuM, sAvadhAna karavA e guNa che. paraMtu tenI avagaNanA, tiraskAra yA hAMsI karavI avaguNa che. Avazyaka sUtra prAkathana:-saMsAra pravAhamAM paribhramaNa karatAM prANIne mAnava deha prApta thavo atyaMta durlabha che. AvA mAnavadehane prApta karavAnuM zreSTha phaLa che vrata pratyAkhyAna dhAraNa karavA. kahyuM paNa che ke-(dehasya sAraM vrata dhAraNuM ca). dehano sAra vrata dhAraNa karavAmAM che. vrata dhAraNa karyA pachI tenuM zuddha rUpe pAlana ane ArAdhana karavuM te paNa sAdhakanuM parama kartavya banI jAya che. jIvananI sAmAnya-vizeSa vividha paristhitiomAM sUkSama ke sthULa aticAra paNa jANatAM-ajANatAM lAgatA rahe che, tenI zuddhi mATe pratikramaNa karavuM Avazyaka bane che. pratikramaNa mATe avalaMbanabhUta Agama Avazyaka sUtra che. nAmakaraNa - anuyoga dvAra sUtramAM zrAvaka ane sAdhuo baMnene mATe ubhaya kAla avazya karavAnuM kahela hovAthI tenuM Avazyaka sUtra nAma sArthaka che. AgamomAM sthAna:- pratikramaNa karavuM e sarva sAdhuo ane zrAvakono mukhya AcAra hovAthI A Avazyaka sUtranuM aMga Agama ane aMgabAhya AgamathI alaga ja mahattva zAstromAM nirdiSTa che. jyAM sAdhuonA zAstra adhyayananI jANakArI ApavAmAM Avela che tyAM aMgazAstrothI paNa A AvazyakasUtranA adhyayanano nirdeza pahelA alaga karavAmAM Avela che. naMdIsUtramAM aMgabAhya AgamomAM Avazyakane prathama kahevAmAM Avela che, tyArapachI badhAM ja aMgabAhya Agamone be vibhAgamAM eka sAthe kahevAmAM Avela che. A rIte Avazyaka sUtranuM badhA AgamothI eka vizeSa ane alaga evuM mahattvapUrNa sthAna che. tene kaMThastha karavuM e pratyeka sAdhu ane zrAvaka mATe Avazyaka bane che. vizeSatA - samasta jaina Agama yA to kAlika hoya che athavA utkAlika hoya che ane tenA uccAraNa mATe kAla-akAla baMne hoya che. te sUtranuM 32(34) asvAdhyAyanA samaye uccAraNa karavAmAM AvatuM nathI, paraMtu Avazyaka sUtrane kAla-akAla hoto nathI, uccAraNa karI zakAya che. 3ra(34) asvAdhyAyanA samaye tenuM uccAraNa karavuM paNa niSedha manAta nathI, balka asvAdhyAyanA samaya evA savAranA ane sAMjanA saMdhIkAlamAM ja A sUtrathI AdhArita pratikramaNa karavAno viziSTa samaya Agama, uttarAdhyayana ane anuyogadvAra sUtramAM sUcita karavAmAM Avela che. teno sAra eka ja che ke A AgamanA uccAraNamAM zuci, azuci, samaya, asamaya Adi koI paNa bAdhAjanaka banatA nathI. racanA ane racanAkAra Avazyaka sUtranI racanA gaNadhara bhagavaMta kare che. dareka tIrthakaronA zAsananA prAraMbhamAM ja A sUtranI racanA karavAmAM Ave che, kAraNa ke sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka-zrAvikA rUpI tIrtha sthApanAthI tIrthakaranA zAsanano prAraMbha thAya che ane sAdhu-sAdhvI mATe pratikramaNa karavuM ubhayakAla Avazyaka che, pratikramaNa Avazyaka sUtranA AdhAre ja karavAmAM Ave che. mATe A sutra gaNadhara racita Agama che. temAM vibhAgarUpa cha adhyAya che, jene cha Avazyaka kahA che. cha AvazyakomAM kramaza: kala 1 + + 1+9+ 1 + 10 U 23 tathA Adi maMgala ane aMtima maMgalano pATha maLI kula 23 + 2 U 25 pATha che, jenuM parimANa(mApa) 125 zlokanuM mAnavAmAM Ave che. kayAMka 100 ke 200 zlokanuM parimANa paNa kahevAmAM Ave che. parikSaNa karatAM 125nI saMkhyA AdaraNIya jaNAya che. ghaNAM loko pratikramaNa sutra(vidhi sahita)ne ja Avazyaka sutra mAnI bese che, paraMta Avazyaka sUtra 125 zloka pramANa Aje paNa svataMtra che. je uparokata lADanuM, muMbaInA saMskaraNamAM joI zakAya che. jemAM kevaLa ardhamAgadhI bhASAnA ja pATha che. jyAre e Avazyaka sUtranA AdhAre pracalita pratikramaNa sUtramAM anya zAstronA uddharita mULa pATha paNa che, anya navA racita mULa pATha paNa che, sAthe- sAthe hindI, gujarAtInA ke mizrita bhASAnA ghaNA pATho, doharA, savaiyA, stuti Adi paNa samAviSTa che. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 175 kathAsAra Avazyaka sUtra mUla zAstramAM kevaLa sAdhune upayogI pATho ja cha adhyAyamAM upalabdha thAya che. zrAvaka pratikramaNanA anyAca pAThonuM saMkalana niyukti, bhASya, TIkAmAM Avazyaka sUtranA aMtamAM cUlikArUpe ApavAmAM Avela che. anuyogadvAra sUtramAM zrAvakane paNa pratikramaNa karavAnuM Avazyaka kahevAmAM Avela che. A prakAre Avazyaka sUtra prakSepo rahita, zuddharUpe Aje paNa upalabdha che. prakSepa vRddhi Adi sarva svataMtra pratikramaNa sUtromAM thAya che. te svataMtra vidhi sUtra che je AvazyakanA AdhAre taiyAra karavAmAM Avela che. pratikramaNa sUtranI jema sAmAyika sUtra paNa samAjamAM pracalita che, temAM paNa Avazyaka sUtranA anyonya adhyAyomAM Avela pAThonuM temaja anya sUtramAMthI lIdhelA pAThonuM temaja navA racelA pAThonuM saMkalana karavAmAM Avela che. A saMkalita sAmAyika sUtranA AdhAre sAmAyika vrata levAnI ane pAravAnI pUrNa vidhi karavAmAM Ave che. Avazyaka sUtrano sArAMza namaskAra maMtra prAraMbhika maMgala :(1) jagatamAM adhyAtma daSTie vaMdana karavA yogya, namaskAra karavA yogya, guNa saMpanna AtmAone pAMca padothI vaMdana karavAmAM Ave che. (2) A pAMca pado uparAMta mAtA, pitA, jyeSTha umaranI vyakti, vidyAguru Adi paNa laukika daSTie vaMdanIya hoya che. temano samAveza A pAMca padomAM nathI. (3) A pAMca pado sivAya, adhyAtma daSTie bIjA koI paNa pado vaMdanIya-namaskaraNIya hotA nathI. (4) A pAMca padomAM adhyAtma guNa saMpanna dareka AtmAonuM apekSAthI vibhAjana karavAmAM Avela che. (5) A pAMca padonA uccAraNathI e paNa spaSTa thAya che ke guNa saMpanna AtmAo vaMdanIya hoya che paraMtu kevaLa guNone vaMdanIya na kahI zakAya; temaja guNa rahita kevaLa zarIra ke AkRtine paNa vaMdanIya kahI zakAya nahi. AtmAthI rahita phoTo temaja mUrtine paNa bhakti pradhAna vyavahAramAM namaskaraNIya mAnavAmAM Ave che, je eka paraMparA che. (6) svataMtra jJAna-darzana Adi paNa namaskaraNIya nathI, temaja koI phoTo, paNa vAstavamAM vaMdanIya, namaskaraNIya hotA nathI, paraMtu AvA jJAna ane guNa saMpanna AtmAo adhyAtma daSTie vaMdanIya namaskaraNIya che. (7) A namaskaraNIya AtmAo pAMca padomAM A prakAre kahevAmAM Avela che(1) arihaMtaH tIrthakara bhagavAna je kevaLajJAna-kevaLadarzana dhAraNa karI, manuSya zarIramAM manuSyalokamAM vicaraNa karI rahyA hoya te arihaMta bhagavAna che. temane A prathama padamAM namaskAra karavAmAM Avela che. saMpUrNa manuSya lokamAM eka sAthe teo ochAmAM ochA 20 ane vadhumAM vadhu 170 hoI zake che. tathA jadhanya 2 karoDa kevalI ane utkRSTa nava karoDa kevalI bhagavAna hoya che. (2) siddha : ATha karmothI rahita, manuSya dehane choDIne jeo mukta thaI gayA che, paramAtma padane prApta karI cUkela che, te badhA ja anaMta AtmAo siddha bhagavAna che, temane A bIjA padamAM namaskAra karavAmAM Ave che. temAM paMdara bhede badhA prakAranA siddhono samAveza che. prathama padavALA arihaMta paNa A badhA ja siddhone namaskAra kare che, kAraNa ke siddha bhagavaMta, arihaMta bhagavAnathI adhyAtma guNomAM mahAna hoya che. siddhonA guNo mahAna hovA chatAM paNa lokamAM dharma pravartananI apekSAe, tIrtha sthApanAnI apekSAe arihaMta bhagavAna ati nikaTa upakArI hovAthI temane prathama padamAM rAkhavAmAM Avela che. (3) AcArya : jinazAsanamAM sAdhu-sAdhvIjIonA anuzAstA, saMgha ziromaNI, guNa saMpana, pratibhAvaMta, mahAzramaNane AcArya pada para pratiSThita karavAmAM Ave che. te potAnA nizrAgata (adhInastha) sAdhu-sAdhvInA saMyama guNonA sAcA saMrakSaka hoya che. temane A trIjA padamAM namaskAra karavAmAM Avela che. (4) upAdhyAyaH saMghamAM adhyApana suvidhA temaja vyavasthA mATe, ziSyone yathAkrame Agama adhyayana karAvavA, AcAryanA sahayogI upAdhyAya niyukta karavAmAM Ave che. jeo svayaM AgamonA gahana adhyetA(abhyAsI) gItArtha-bahuzruta hoya che ane AcArya dvArA potAnI pAse niyukta ziSyone kuzaLatAthI yogyatA anusAra adhyayana karAve che. jina zAsanamAM AgamajJAnanI paraMparAne pravAhita karavA vALA AvA mahAjJAnI sAdhuone cothA padamAM namaskAra karavAmAM Ave che. (5) sAdhu-sAdhvI : adhyAtma sAdhanAmAM 18 pApono tyAga karI dharmanI samyaka ArAdhanA karanArA, pAMca mahAvratonuM paripUrNa pAlana karanArAne sAdhu-sAdhvI kahevAmAM Ave che. A sAdhu-sAdhvI sAmAnya temaja vizeSa aneka zreNIvALA hoI zake che. alpazruta ane bahuzruta athavA kevaLajJAnI, mana:paryavajJAnI, avadhijJAnI Adi badhA ja sAdhuone A pAMcamA padamAM namaskAra karavAmAM Ave che. arihaMta, AcArya, upAdhyAya A traNe padovALA paNa sau prathama pAMcamA padamAM ja praveza kare che paraMtu tyArapachI potAnI yogyatA ane kAryakSamatAthI arihaMta Adi padone prApta kare che. (8) A pAMca namaskaraNIya padone mana, vacana, kAyA dvArA namaskAra karavAthI pApono eTale pApa karmono nAza thAya che arthAt aneka karmonI nirjarA thAya che. A pAMca padone karavAmAM Avela namaskAra alaukika maMgala svarUpa thAya che, arthAt laukika rIte je aneka maMgala mAnavAmAM Ave che, te sarva maMgalomAM A namaskArarUpa maMgala sarvocca maMgala svarUpa che. tethI dareka maMgalanI AvazyakatAnA sthAne A pAMca padone namaskAra karavA yogya gaNAya che. (9) A prakAre A paMca parameSThi namaskAra maMtra samasta adhyAtmaguNa saMpana AtmAono arthAt namaskaraNIonuM saMkalana sUtra che (10) A mahAmaMtramAM koI paNa vyaktinuM nAmAMkana karavAmAM Avela nathI, e ja A maMtranI vizALatAnuM dyotaka che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 176 arthAt uparyukta guNa saMpanna samasta arihaMtone, samasta siddhone, samasta AcAryone, samasta upAdhyAyone tathA samasta sAdhu-sAdhvIone A namaskAra maMtramAM vaMdana namaskAra karavAmAM Ave che. prathama Avazyaka(adhyayana) sAmAyika sUtra : (1) A sUtra sAmAyika grahaNa karavAnuM pratijJAsUtra che. sAmAyikamAM sAvadha yogono tyAga karavAmAM Ave che. (2) sAvadha yogano artha thAya che ke badhA ja prakAranA kula 18 prakAranA pApakAryo. A 18 prakAranA pApono yAvajjIvana tyAga karavAthI AjIvana sAmAyika thAya che, AthI yAvajjIvananI sAmAyikane grahaNa karanArane sAdhu kahevAmAM Ave che. eka muhUrta mATe A aDhArapApono tyAga karavAthI zrAvakanI sAmAyika thAya che. (3) A pAponA tyAganI sAthe sAmAyikamAM vadhumAM vadhu samabhAvanI prApti thavI e paNa 'sAmAyika' zabdano sAco tAtparyArtha che. (4) sAdhuonI AvI AjIvana sAmAyikamAM traNa karaNa ane traNa yogathI pApa kAryono tyAga hoya che. (5) pApa karavuM nahi, karAvavuM nahi ane pApa karma karavAvALAne anumodana na ApavuM tene traNa karaNano tyAga kahevAmAM Ave che. 6) manathI, vacanathI, zarIrathI A traNeyathI pApa kArya na karavuM, tene traNa yogathI pApa kAryano tyAga kahevAmAM Ave che. (7) A prakAre A sAmAyika pratijJAsUtrathI sAmAyika grahaNa karanAra, aDhAra pApone mana, vacana tathA kAyAthI karatA nathI. bIjAone A pApa kAryo karavAnI preraNA ke Adeza paNa ApatA nathI ane pApa kAryo karavAvALAnI prazaMsA karatA nathI, temanA kRtyone sArA paNa jANatA nathI. pApa kAryothI upArjana thayela padArthonI paNa prazaMsA karatA nathI. (8) te aDhAra pApa A pramANe che- 1. hiMsA 2. jUTha 3. corI 4. kuzIla 5. parigraha-dhanasaMgraha 6. gusso 7. ghamaMDa 8. kapaTa 9. lAlaca-tRSNA 10. rAga 11. dveSa 12. kaleza-jhaghaDA 13. kalaMka lagADavuM 14. cugalI 15. pariniMdA 16. harSa-zoka 17. dhokhA--ThagAI athavA kapaTa yukta jUTha 18. asatya samaja, khoTI mAnyatA, khoTA siddhAMtonI mAnyatA-prarUpaNA. eka muhUrtanI ke AjIvana sAmayika grahaNa karanAra, potAnI te sAmAyika avasthA daramyAna hiMsAdi pApa ke gusso, ghamaMDa, niMdA, vikathA, rAga-dreSa athavA kleza, kadAgraha Adi kadApi karI zakatA nathI. te vicArothI parama zAMta ane pavitra hRdayI banI haMmezA potAnI jAtane AvA pAponA tyAgamAM sAvadhAna rAkhe che. tyAre ja te sAmAyikavAna sAdhu ane sAmAyikavratavALA zramaNopAsaka (zrAvaka) kahevAmAM Ave che. bIjo Avazyaka(aghyayana) covIsa jina stuti sUtra : (1) A sUtra 'logassa' zabdathI zarU thAya che, tethI tenuM prasiddha nAma 'logassano pATha' che. graMthomAM tene 'utkIrtana' nAmathI kahela che. kAraNa ke temAM tIrthaMkara bhagavaMtonA guNakIrtana karavAmAM Avela che. AgamamAM A sUtranA 'jina saMstava' ane 'caturvizatistava' evA nAma maLe che. (2) A sUtramAM sAta gAthAo che. prathama gAthAmAM tIrthaMkara bhagavAnanA paricayanI sAthe temanA kIrtananI pratijJA che. tyAra pachInI traNa gAthAomAM covIsa tIrthaMkarone nAmanI sAthe sanmAnapUrvaka vaMdana karavAmAM AvyA che. aMtima traNa gAthAomAM tIrthaMkaronA guNa temaja mahAtamya(mahattva)nuM kathana karela che. aMtamAM upasaMhArarUpe sabhakti mokSa pradAna karavAnI prArthanA paNa karela che. (3) covIsa tIrthaMkara dharma tIrthanI sthApanA karI, lokamAM bhAva prakAza karAvanArA hoya che ane svayaM sarvajJAnI, rAga-dveSa vijetA hoya che. (4) 1. Arogya bodhi - samyajJAna temaja zraddhA, 2. zreSTha bhAva samAdhi arthAt samabhAva ane prasannatAnI upalabdhi, 3. siddhi - mukti - mokSa avasthA, A traNa vastunI mAMgaNI-prArthanA prabhu pAse karela che. A prArthanA kevaLa potAnA Adarza bhAvonI abhivyakti mAtra che. vAstavamAM siddha prabhu kAMIpaNa devAvALA nathI, paraMtu evA bhAva bhaktiyukta guNa kIrtana dvArA sAdhaka svayaM potAnA karmonI nirjarA karI ucca avasthAne prApta kare che athavA tevI zakti pragaTa karI zake che. (5) covIsa tIrthaMkaro badhA ja vartamAnamAM siddha avasthAmAM che, tethI temane siddha zabdathI saMbodhana karela che. (6) tIrthaMkara prabhune traNa upamA ApavAmAM Avela che. 1. caMdramAthI paNa ati nirmaLa 2. sUryathI paNa adhika prakAza karavAvALA 3. sAgara samAna ati gaMbhIra dhairyavAna hoya che. trIjo Avazyaka(adhyayana) utkRSTa guru vaMdana sUtra : (1) A sUtra icchAmi khamAsamaNo zabdathI zarU thAya che, tethI tene "icchAmi khamAsamaNono pATha" paNa kahevAmAM Ave che. A sUtrathI pratikramaNanA samaye gurune pratikramaNa yukta vaMdana karavAmAM Ave che. bAkInA samaye kayAre ya paNa zAMta mudrAmAM sthita pU. sAdhu-sAdhvIjIne tikSutonA pAThathI vaMdana karavAmAM Ave che, evuM aneka AgamonA varNanathI sapramANa siddha che. gatimAna mudrAmAM arthAt cAlatA jatA sAdhu-sAdhvIne kevaLa 'martyaeNaM vaMdAmi' zabdano uccAraNa karatAM thoDA dUra rahIne ja vaMdana karavAmAM Ave che. [noMdha :- koI paraMparAmAM anya samaye paNa sAdhuone titonA pAThathI guruvaMdana nahIM karatAM A ja pAThanA 4-5 zarUAtanA zabda bolI ti''tonA pAThanA aMtima zabdo "martyaeNe vaMdAmi' bolI devAmAM Ave che, je eka saMkSipta saMkalana mAtra che. = (2) gurunA sImita avagrahakSetramAM praveza karIne A sUtrathI vaMdana karavAmAM Ave che arthAt ati dUra ke ati nikaTathI vaMdana karavAmAM AvatAM nathI. (3) ubhaDaka AsanathI besI be vAra A pAThanuM uccAraNa karavAmAM Ave che. (4) cAra vAra traNa-traNa Avartana karavAmAM Ave che. cAra vAra mastaka jhukAvIne vaMdana karavAmAM Ave che. kula 12 AvartanathI vaMdana pUrNa karavAmAM Ave che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 jain kathAsAra (5) gurudevanI saMyama yAtrAnI sukhazAtA pUchavAmAM Ave che ane potAnA aparAdhonI athavA koI paNa prakAranA avinaya, azAtanAonI kSamAyAcanA karavAmAM Ave che. mana, vacana ane kAyAthI athavA krodha AdinA vazamAM koI paNa bhagavada AjJA ke guru AjJAnuM ullaMghana thayuM hoya to tenuM samuccaya rUpe pratikramaNa karavAmAM Ave che. (6) bAra Avartana- 1. aho 2. kAyaM 3. kAya 4. jattAbhe 5. javaNijarja 6. ca bhe; A cha zabdo upara 6 Avartana prathama vAramAM thAya che ane cha Avartana punaH bIjIvAranA uccAraNamAM karavAmAM Ave che. te rIte kula 12 Avartana thAya che. (7) AvartanathI gurudevanI bhakti temaja bahumAna karavAmAM Ave che. A kriyA AratI utAravAnI jema ja gurunI jamaNI bAjuthI DAbI bAju tarapha hAthanI aMjali pheravIne karavAmAM Ave che. A sUtramAM guru mATe atyadhika bahumAna sUcaka 'kSamAzramaNa' zabdano prayoga karavAmAM Avela che. [nodha:- ghaNA loko DAbIthI jamaNI tarapha Avartana karavA rUpa aMjali (hatheLI saMpuTa) pherave che. vaMdanA guru pratye bahumAna ane vinaya thI tathA bhAvapUrvaka karavAnuM lakSya hovuM joIe.jeno bhAva artha che, tamane kendra sthAne sthApI badhI kriyA karIza. DAbethI ke jamaNethI, kayAMyathI paNa parikramA karatAM kendrasthAna eja rahe che. mukhya jarura che AtmAmAM bhAvonI,vinayanI, ahobhAvanI.] cotho Avazyaka(adhyayana) maMgala sUtra:(1)lokamAM 1.arihata 2.siddha 3.sAdhu ane 4. sarvajJo dvArA upadiSTa dharma e cAreya uttama che, maMgala svarUpa che ane zaraNabhUta che (2) namaskAra maMtramAM kahevAmAM Avela pAMca pada ahiMyA traNa padamAM kahevAmAM AvyA che ane e pAMca padone prApta karAvanAra dharmane cothA padathI kahyuM che. (3) A rIte dharmane namaskaraNIya vaMdanIya padomAM eTale namaskAramaMtramAM kahevAmAM Avela nathI paraMtu lokamAM uttama, maMgala ane zaraNabhUta padomAM eTale A pAThamAM dharmane levAmAM Avela che. (4) matalaba ke zaraNabhUta to dharma tathA dharmI AtmAo baMne hoya che, paraMtu namaskaraNIya to dharmI AtmAo ja hoya che, dharma namaskaraNIya hoto nathI. (5) arihaMta, siddha,sAdhu ane sarvajJa kathita dharma sivAya je kAMIpaNa lokamAM uttama ke maMgala athavA zaraNabhUta mAnavAmAM Ave che te laukika daSTie ke bAla daSTie hoya che, paraMtu te sarve, AdhyAtma daSTithI vAstavamAM maMgalarUpa ke zaraNabhUta hotA nathI. (6) A sUtrane "maMgalapAThI, "mAMgalika', "maMgalika Adi nAmo dvArA oLakhavAmAM Ave che. samuccaya aticAra pratikramaNa sUtra:(1) A sUtramAM IcchAmi ThAmi e prathama pada tethI tene icchAmi ThAmino pATha paNa kahevAmAM Ave che. (2) A sUtramAM saMkSiptamAM pratikramaNa karavA yogya sthAnonuM saMketapUrvakanuM varNana che, jema ke- (a) bhagavAnanI AjJA viruddha mana, vacana, kAyAnI pravRti, (ba) ayogya, akathya AcaraNa, durgAna, mAThuM ciMtana (ka) jJAna-darzana-cAritramAM aticaraNa (Da) zrata jJAna, sAmAyika, gupti, mahAvrata piMDeSaNA tathA brahmacaryanI nava vADa, dasa zramaNadharma AdimAM aticaraNa (I) kaSAya vijayamAM ane cha kAya rakSaNamAM alanA. A prakAre A pAThamAM sAdhu guNonA aticAranuM devasIya saMkSipta pratikramaNa che. (3) zrAvaka pratikramaNa sUtranI apekSA A pAThamAM mahAvrata AdinI jagyAe 12 vratanA aticAranI vizeSatA che, zeSa samAnatA che. gamanAgamana pratikramaNa sUtra :(1) A sUtrano prathama zabda icchAkAreNaM hovAthI tene icchAkAreNaMno pATha kahevAmAM Ave che. mArgamAM cAlavAthI ke bIjI anya zArIrika kriyAo karavAmAM nAnA-nAnA jIvonI jANatA-ajANatA virAdhanA thatI rahe che, tenuM pratikramaNa-zuddhikaraNa A sUtrathI karavAmAM Ave che. (2) te jIvonA A prakAra che- 1. prANI-kIDI, makoDI, kaMthavA Adi 2. aneka prakAranA bIja 3. lIluM ghAsa, phUga anya vanaspati, aMkurA Adi 4. pANI, jhAkaLa biMdu Adi 5. sacita mATI, namaka Adi athavA ekendriya, beindriya, te indriya, caurendriya tathA paMcendriya. (3) jIva virAdhanAnA prakAra- 1. temanI gatimAM avarodha karavo 2. dhULa, vastra AdithI DhaMkAI javuM, DhAMkI devA 3. masaLavA, ragadoLavA 4. eka ja jagyAe aneka jIvone sarakAvIne ekaThA karavA 5. coTa lagADavI 6. paritApa-kaSTa ApavuM 7. kilAmanA - adhika kaSTa ApavuM 8.upadravita - bhaya pamADavo 9. eka sthaLethI bIje sthaLe khaseDavA, sthAna bhraSTa karavA 10. jIvana rahita, prANa rahita karavA, mArI nAkhavA. A prakAre A kramamAM vizeSa-vizeSa jIva virAdhanAnA bola samajavA joIe. nidrA pratikramaNa sUtra:(1) A sUtramAM sAdhuonI zayanavidhimAM thatAM atikramaNono nirdeza che tathA svapnAvasthA daramyAna saMyama maryAdAnuM ullaMghana thavAno nirdeza paNa che. (2) zayana doSa- 1. vadhu samaya sudhI sUvuM 2. vAraMvAra sUvuM ke divase sUvuM 3. pathArI para besatAM-sUtAM, hAtha-paga Adi aMgopAMgone phelAvavA-saMkocavA Adi kriyA karatI vakhate pojavAno viveka na rAkhavo. 4. jU Adino saMghaTTo thavo 5. chIMka, bagAsA saMbaMdhI ayatanA thavI 6. ughamAM bolavuM, dAMta pIsavA 7. AkuLa- vyAkuLa thavuM eTale utAvaLathI sUI javuM, zayanavidhirUpa kAyotsarga Adi na karavA. (3) svapnAvasthAnA doSa- 1. aneka saMkalpa-vikalponI jaMjALarUpa svapna jovuM 2. strI AdinA saMyoga saMbaMdhI -saMyama viparIta svapna jovuM athavA strI vikAra, daSTi vikAra ke mano vikAra saMbaMdhI svapna jovuM 3. AhAra-pANI, khAvA-pIvA saMbaMdhI saMyama maryAdA viruddha svapna jovuM, jema ke rAtrie khAvuM, akalpanIya vastu lAvavI, khAvIke gRhasthanA ghera khAvuM, adatta vastu lAvavI, khAvI. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 178 | ityAdi zayana, nidrA ane svapna saMbaMdhI doSo aticAronuM A sUtrathI ciMtana-smaraNa karI pratikramaNa karavAmAM Ave che. gocarI pratikramaNa sUtra :(1) gAyanA caravAnI kriyA samAna eka gharethI alpamAtrAmAM AhArAdi levAnI prakriyAnA kAraNe tenuM nAma "gocarI - gocara cariyA che. aneka gharothI pharIne AhArAdi prApta karavAnA kAraNathI tene "bhikSA cariyA' kahevAmAM Ave che. (2) ahiMsA mahAvrata AdinI rakSA hetu A cariyAmAM vividha niyamonuM pAlana karavAmAM Ave che. A niyamone gaveSaNA, eSaNA Adi nAmothI oLakhavAmAM Ave che. A niyamomAM jANatAM-ajANatAM koI aticaraNa thayuM hoya, ullaMghana thayuM hoya tenuM pratikramaNa A sUtrathI karavAmAM Ave che. (3) ema to eSaNAnA 42 doSa kahevAmAM Ave che temaja sUtramAM te sivAya paNa aneka doSonuM kathana che paraMtu prastuta sUtramAM saMkhyA | nirdeza karyA vagara aneka doSonuM saMkalana karavAmAM Avela che. (4) pratikramaNa yogya kathita aticAra A mujaba che- 1. gharanA dvAra kholavuM ke AjJA vagara kholavuM 2. kUtarA, vAcharaDA, bALako AdinuM saMghaTTana thaI javuM ke strI Adino sparza thaI javo 3. ItejArIyukta vyavasthita judA rAkhela AhArAdimAMthI levuM 4. bali karma yogya yA pUjAno AhAra levo 5. bhikSAcara yAcaka athavA zramaNo mATenA sthApita arthAt teone devA mATe ja nakkI karela AhAramAMthI vahoravo 6. nirdoSatAmAM zaMkA hoya tevI vastu levI 7. bhUlathI sadoSa AhArAdi levA 8. ayogya, aneSaNIya AhAra, pANI, bIja, lIlotarI Adi khAvA 9. pazcAtkarma ane pUrva karma dAna devAnI pahelA ke pachI hAtha Adi dhovAno doSa 10. abhihata- sAme na dekhAya tevI jagyAethI lAvIne ApavAmAM Avela vastu levI 11. pRthvI, pANI AdithI lipta ke sparzita vastu levI 12. DhoLatAM thakA ke pheMkatA thakA arthAt bhikSA detI vakhate jaLa, kaNa, buda Adi DhoLatA thakA bhikSA detA hoya tevI bhikSA levI 13. bhikSA detI vakhate vacce-vacce kaMIka pheMkavA yogya vastune, padArthane pheMkI de ane evuM karatA thakA bhikSA de te levI athavA paraThavA yogya padArthane bhikSAmAM levA 14. viziSTa khAdya padArthone mAMgIne ke dInatA karIne levA athavA je padArtha svAbhAvika rIte jyAM sulabha na hoya tevA padArthanI yAcanA karavI 15. eSaNAnA 42 doSomAMthI koI doSathI yukta AhArAdi levAM. (5) A doSo jo ajANatA lAge, to tenI pratikramaNathI zuddhi thAya che. koI viziSTa doSa(AdhAkarmI saceta Adi)thI yukta AhAra bhUlathI AvI jAya to khabara paDavA chatAM khAvo e paNa svataMtra doSa che. tethI tevA AhAra Adine yogya sthAnamAM paraThavAmAM Ave che paraMtu khAvAmAM AvatA nathI. () jANIne lagADela doSone svataMtra prAyazcitta (tapa Adi) paNa hoya che. (7) pratikramaNanA samaya sivAya arthAt gocarIethI AvyA pachI paNa A pAThano kAyotsarga karavAmAM Ave che. svAdhyAya pratilekhana-pratikramaNa sUtra :(1) svAdhyAya samApti tathA pratilekhana samApti bAda kAyotsarga karI A sUtra para ciMtana karI pratikramaNa karavAmAM Ave che. (2) divasa-rAtrinA prathama ane aMtima prahara, ema cAreya prahara svAdhyAya karavAno kALa che. temAM yathAsamaye svAdhyAya na karavo tene paNa ahIM aticAra darzAvela che. A cAreya samaye sAdhu-sAdhvIjIe sUtrono svAdhyAya avazya karavo joIe. ke paNa upakaraNa-vastra, pAtra, rajoharaNa. paMjaNI Adi tathA pastaka, pAnA Adi sakAraNa rAkhavAmAM AvatAM upakaraNonI baMne samaya pratilekhanA karavAmAM Ave che- 1. savAre ane 2. sAMje arthAta prathama praharamAM ane cothA praharamAM (4) pratilekhana jatanApUrvaka tathA vidhipUrvaka karavAmAM Ave che, AvuM vidhiyukta pratilekhana sarvathA na karyuM hoya ke avidhi, ajatanAthI karela hoya to tenuM pratikramaNa tathA prAyazcitta karavAmAM Ave che. temaja svAdhyAya na karavAthI tathA avidhie ke niSedha karela samaye svAdhyAya karavAthI paNa prAyazcitta Ave che. te ja rIte pramArjana (pUMjavA saMbaMdhI) pratikramaNa paNa A sUtrathI thAya che. tetrIsa bola pratikramaNa sUtra :(1) sAdhu AcAranA aneka prakIrNaka viSayone ahiMyA 1 thI 33 sudhInI saMkhyAnA AdhAre saMgraha karela che. (2) A badhA ja bolomAM kahevAmAM Avela AcAranA vidhi niSedharUpa viSayomAM koI prakAranI spalanA thaI hoya, aticAra doSa lAgyA hoya to tenuM ciMtana-smaraNa karI A sUtrathI pratikramaNa karavAmAM Ave che. (3) vidhirUpa viSaya- samiti, gupti, mahAvrata, brahmacaryanI 9 vADa, yati dharma, paDimAo zramaNanI tathA zrAvakanI, paccIsa bhAvanA, sattAvIsa aNagAra guNa, aThayAvIsa AcAra prakalpa tathA batrIsa yoga saMgraha Adi. (4) niSedharUpa viSayaasaMyama, daMDa, baMdha, zalya, garva, virAdhanA, kaSAya, saMjJA, vikathA, kriyA, kAmaguNa, bhaya, mada, kriyAsthAna, abrahma, sabaLa doSa, asamAdhi sthAna, pApa sUtra, mahAmoha baMdha sthAna, tetrIsa AzAtanA. (5) zeya vizeya viveka rUpa viSaya- kAyA, ilezyA, jIvanA cauda bheda, paramAdhAmI, sUyagaDAMga sUtranA adhyayano, jJAtA sUtranA adhyayano, traNa cheda sUtronA uddezaka(adhyayana), 22 parISaha, 24 devatA, 31 guNa siddhonA. A bheda tathA adhyayana jANavA yogya temaja viveka karavA yogya che. (6) ubhaya- cAra dhyAnamAM be dhyAna vidhirUpa che, be dhyAna niSedharUpa che. A prakAre tetrIsa bola sudhI samagra AcAranA saMgrahita viSayomAM jANavA yogya jANyA na hoya, AcaraNa karavA yogyanuM AcaraNa na karyuM hoya, tyAgavA yogyano tyAga na karyo hoya, viveka karavA yogyano viveka na karyo hoya, sahana karavA yogyane sahana na karyuM hoya ItyAdika ApaNI vividha bhUlonuM ane kartavyonuM jJAna karAvanAra A tetrIsa bolanuM sUtra che. A bolonA vistAra mATe juo pRSTa,241. nigraMtha pravacana zraddhAna, namana ane pratikramaNa sUtra - Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra jain 179 (1) A sUtramAM nigraMtha pravacana eTale vItarAga dharmanuM mahattva batAvyuM che. 24 tIrthakarone tathA samasta zramaNa guNa yukta mahAtmAone namaskAra karavAmAM AvyA che. temaja potAnI zraddhA, saMyamanI pratijJA tathA pratikramaNa karavAmAM AvyuM che. (2) A vItarAga dharma satya, anuttara, zreSTha, hitAvaha, muktidAtA tathA samasta duHkhothI choDAvanAra che. A dharmanA AcaraNa tathA zraddhAmAM sthita prANI eka divasa avazya mokSa prApta kare che. (3) tethI A dharmanI aMtaramanathI samajapUrvaka zraddhA, pratIti, ruci karavI joIe tathA laganIpUrvaka tenuM pAlana karavuM joIe. huM paNa tevuM karuM chuM. (4) sUtramAM pratijJA temaja pratikramaNa yogya varNita sthAna- 1. asaMyama tyAga- saMyama dhAraNa 2. abrahmacarya tyAga-brahmacarya dhAraNa 3. akalpanIya tyAga- kalpanIya AcaraNa 4. ajJAnatyAga-jJAna dhoraNa-vRddhi 5. akriyA(anuma) tyAga-kriyA(udyama) dhAraNa 6. mithyAtva tyAga-samyakatva dhAraNa 7. abodhi tyAga-bodhi dhAraNa 8. unmArga tyAga-sanmArga grahaNa. je paNa doSa yAda hoya ke yAda na hoya te badhAnuM pratikramaNa karuM chuM, temAMthI koI pAponuM pratikramaNa pUrva pAThonA uccAraNa ciMtanamAM na thaI zakayuM hoya, tenuM ahiMyA samuccayarUpe punaH pratikramaNa A pAThathI karavAmAM Ave che. (5) zramaNaguNa : jatanA karanAra, pApothI dUra rahenAra, indriyone vazamAM rAkhanAra, bhAvI phaLanI icchA-AkAMkSA na karanAra, sudaSTithI saMpana, kapaTa prapaMcathI mukta, AvA guNa saMpanna sAdhu aDhI dvIpanA paMdara karma bhUmi kSetromAM hoya che. A zramaNo mukhyarUpe mukhavastrikA, rajoharaNa, pUMjaNI, vastra, pAtra Adi upakaraNone rAkhanAra hoya che, mukhya pAMca mahAvratone dhAraNa karanAra hoya che ane vizALa daSTie jotAM aDhAra hajAra zIla-guNone dhAraNa karavAvALA nirdoSa paripUrNa saMyamanuM pAlana karavAvALA hoya che. AvA guNonA dhAraka sAdhune A sUtrathI bhAvapUrvaka vaMdana karavAnI sAthe mastaka jhukAvIne vaMdana paNa karavAmAM Ave che. sarva jIva kSamApanA pATha:(1) vrata zuddhirUpa pratikramaNanI sAthe-sAthe hRdayanI pavitratA, vizALatA ane samabhAvonI vRddhi hetu kSamApanA bhAvanI paNa Atma parama AvazyakatA che. tethI pratikramaNa adhyAyanA samasta sUtro pachI A kSamApanA sUtra ApavAmAM Avela che. A sUtranuM pAMcamA AvazyakanA "kAyotsarga'mAM ciMtana-manana karI AtmAne vizeSa vizuddha banAvI zakAya che. (2) AtmAne vizeSa zuddha karavA mATe pUrNa saraLatA ane zAMtinI sAthe, samasta prANIonA aparAdhone udAra ciMtana sAthe mApha karI potAnA mana-mastiSkane temanA pratye parama zAMta ane pavitra banAvI levuM joIe. (3) ahaMbhAva dUra karI potAnI nAnI moTI dareka bhUlonuM smaraNa karI, svIkAra karI, tenAthI saMbaMdhita AtmAonI sAthe laghutApUrvaka(namratApurvaka) kSamA yAcanA karI, temanA hRdayane zAMta karavAno potAno upakrama(prayatno karI levo joIe. (4) ApaNI manodazA evI banI javI joIe ke jagatanA samasta prANIonI sAthe mArI maitrI ja che, koInI paNa sAthe amaitrI ke vera virodha bhAva nathI. je paNa koI vera bhAva kSaNika banI gayela hoya tene dUra karI bhUlAvI devo joIe ane samabhAva dvArA mAnasamAM maitrIbhAva sthApita karI devo joIe. A rIte prastuta pAThamAM samasta Atma doSonI AlocanA, niMdA, gaha, Adi samyaka prakAre karavAnuM sUcana che. temaja mana, vacana ane kAyAnA pratikramaNano upasaMhAra karatAM thakAM aMtamAM 24 tIrthakarone vaMdana karavAmAM Avela che. pAMcamo Avazyaka(adhyayana) kAyotsarga pratijJA sUtra:(1) A sUtra tassa uttarI karaNeNaM zabdathI zarU thAya che, tethI tene tassauttarIno pATha paNa kahevAmAM Ave che. pratyeka kAyotsarga pahelAM A sUtranuM uccAraNa karavAmAM Ave che. tethI A kAyotsarga pratijJA sUtra che. (2) kAyotsarga eka AtyaMtara tapa che. AtmAne zreSTha-unnata banAvavA mATe, akRtyonA prAyazcita karavA mATe, AtmAne vizuddha ane doSa rahita banAvavA mATe, Atma ciMtana karavA mATe tathA pApa karmono vizeSa kSaya karavA mATe kAyotsarga karavAmAM Ave che. AmAM kAyAnA saMcArano tyAga karavAmAM Ave che, sthira rahevAmAM Ave che, to paNa svAbhAvika aneka kAyika prakriyAo ane kAyikavega rokI zakAtA nathI, teno AgAra paNa kAyotsargamAM rahe che. (3) te AgAra A pramANe che- 1. zvAsa levo 2. zvAsa choDavo 3. khAMsI 4. chIMka pa. bagAsuM 6. oDakAra 7. vAyu nisarga 8. cakkara AvavA 9. mUccha AvavI 10. sUkSma aMga saMcAra 11. sUkSma khela-kapha saMcAra 12. sUkSma daSTi saMcAra.. (4) AvI uparokta zArIrika Avazyaka prakriyAthI kAyAno saMcAra thavA chatAM paNa kAyotsarganI maryAdAno bhaMga thato nathI, kAyotsarganI virAdhanA thatI nathI. (5) anya koI paNa Atmika caMcaLatA, asthiratAne kAraNe kAyika saMcAra karavAthI kAyotsarganI maryAdAno bhaMga thaI jAya che. (6) kAyotsargamAM kAyAne sthira rAkhavAmAM Ave che, vacanathI pUrNa mauna rahevAmAM Ave che tathA ciMtana-manana paNa lakSita viSayamAM ja kendrita karavAmAM Ave che arthAt je lakSyathI kAyotsarga karavAmAM Ave che, temAM ja cittane ekAgra karavAmAM Ave che. jyAre ciMtananuM koI paNa prakAranuM lakSya na hoya tyAre zuddha arthAt vikalpa ke ciMtana rahita, nirvikalpa kAyotsarga karavAmAM Ave che, temAM pUrNa yoga vyutsarjana karavAmAM Ave che. (7) kAyotsargano viSaya ke samaya pUrNa thavA para 'namo arihaMtANaM' zabdanA uccAraNa ke smaraNa sAthe tene pUrNa karavAmAM Ave che, samApta karavAmAM Ave che arthAt kAyotsarga pALavAmAM Ave che. (8) pratikramaNamAM mukhya rUpe be kAyotsarga hoya che- 1. aticAra ciMtana 2. tapa ciMtana athavA kSamApanA ciMtana. aticAra ciMtana- bhUtakALa saMbaMdhI. kSamApanA ciMtana- vartamAnakALa saMbaMdhI(kaSAyabhAvothI nivRti) tapa ciMtana - bhaviSyakALa saMbaMdhI Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 180 [noMdha :- aticAra ciMtananA pATho ane kSamApanA ciMtanano pATha sUtramAM che paraMtu tapa ciMtanano pATha sUtramAM nathI. tenAM ciMtana mATe Avazyaka sUtranA pariziSTa vibhAga mAM juo. pAnA naM 169.] cho Avazyaka(adhyayana) dasa paccakhANa sUtra:(1) pratikramaNa ane vizuddhikaraNa pachI tapa rUpI prAyazcitta svIkAravuM e paNa AtmA mATe puSTikAraka thAya che. tapathI vizeSa karmonI nirjarA thAya che, tethI A chaThThA AvazyakamAM I-rika(thoDA kALanuM) anazana parUpa 10 pratyAkhyAnanA pATha kahevAmAM Avela che. temAM saMketa pratyAkhyAna paNa che ane addhA(samaya AdhArita) pratyAkhyAna paNa che. namaskAra sahitaM(navakArasI) prAraMbhanA prathama pratyAkhyAnanA pAThamAM "sahiyaM" zabdano prayoga thayo che, je "gaMThI sahiyaM', 'muSTi sahiyaM"nA pratyAkhyAna jevo che. tethI sahita zabdanI apekSAe A saMketa pratyAkhyAna thAya che. saMketa pratyAkhyAnomAM kALanI nizcita maryAdA hotI nathI, te saMketamAM nirdiSTa vidhie game tyAre pUrNa karI levAmAM Ave che. kALa maryAdA na hovAthI saMketa pratyAkhyAnomAM sarva samAdhi pratyayika AgAra hoto nathI, kAraNa ke pUrNa samAdhi bhaMga thavAnI avasthA pahelAM ja saMketa paccakakhANa game tyAre pALI zakAya che. taLusAra navakArasInA pAThamAM paNa A AgAra kahevAmAM Avela nathI ane namaskAra sahita zabda prayoga karavAmAM Avela che. tethI A addhA pratyAkhyAna nathI paraMta saMketa pratyAkhyAna che arthAtu temAM samayanI koI paNa maryAdA hotI nathI, sUryodaya pachI game tyAre navakAra maMtra gaNI A pratyAkhyAna pUrNa karavAmAM Ave che. bAkI badhA (9) addhA pratyAkhyAna che. navakArasI prakhyAkhyAnamAM cAre ya AhArano tyAga hoya che, temaja be AgAra hoya che, (1) bhUlathI khAI levAya (2) acAnaka potAnI jAte moDhAmAM cAlyuM jAya, chAMTo uDe vagerethI to AgAra. [nodha - vartamAna paraMparAomAM navakArasIne addhApratyAkhyAna mAnavAmAM Ave che jemAM teno samaya 48 miniTano nizcita karela che. mATe vartamAna rUDha pratyAkhyAnanI apekSAe te pAThanA prAraMbhamAM mukkAra sahiyaMnA sthAne namukkArasIyaM bolavuM yogya thAya che ane AgAra benA sthaLe traNa bolavo joIe. arthAta temAM sava samAhi-vattiyAgAreNaM AgAra vadhAre bolavuM joIe.]. A rIte 48 miniTanI navakArasIne paraMparA satya ke rUDha satya samajI zakAya. A sUtranuM Agamocita ane vyavahArocita nAma chUTIne rUDha nAma pracalita che. yathA- (1) Agamika nAma namaskAra sahita (2) vyavahArocita nAma NamukkArasI ane (3) rUDhanAma- navakArasI. porasI:- divasanA cothA bhAgane eka porasI kahe che, sUryodayathI laI pA divasa vIte tyAM sudhI cAreya AhArano tyAga karavAne " porasI pratyAkhyAna' kahe che. porasI Adi 9 pratyAkhyAnomAM hInAdhika vividha AgAra che. pUvAddha(purimaTTa) - be porasI, temAM sUryodayathI aDadhA divasa sudhI cAreya AhArano tyAga hoya che. ekAsaNuM - temAM eka sthAne besI eka vakhata bhojana karavAmAM Ave che, te sivAyanA samayamAM traNeya AhArano tyAga hoya che. mAtra aceta pANI laI zakAya che. eka sthAna (ekala ThANA) - temAM eka vAra eka sthAne bhojana karavA sivAya bAkInA samaye cAreya AhArano tyAga karavAmAM Ave che, arthAt AhAra-pANI eka sAthe ja levAmAM Ave che. navIH temAM ekavAra rUkSa(vigaya rahita) AhAra karavAmAM Ave che, pAMceya vigayono ane mahAvigayano tyAga hoya che. ekavAranA bhojana sivAya traNeya AhArano tyAga hoya che. aceta pANI divase pI zakAya che. khAdima-svAdimano A tapamAM sarvathA tyAga hoya che. AyaMbila - temAM eka vAra bhojana karavAmAM Ave che, jemAM eka ja rUkSa padArthane aceta pANImAM DubADI-bhIMjAvI nIrasa banAvI khAI tathA pI zakAya che. anya kAMIpaNa khAI zakAtuM nathI. eka vAranA bhojana sivAya divasamAM jarUriyAta anusAra aceta pANI laI zakAya che. upavAsa: temAM sUryodayathI laI bIjA divasanA sUryodaya sudhI cAreya AhArano tyAga karavAmAM Ave che. paraMparAthI divasamAM aceta pANI pIvAya che. temAM AgalA divase sUryAstathI covihAra karavuM Avazyaka che. AnA trevIhAra(pANI AgAra) tathA covihAra upavAsa ema be prakAra che. divasa carima:- bhojanapachI cothA praharamAM jyAre cAreya AhArano tyAga karavAmAM Ave che, tene divasa carima pratyAkhyAna kahe che. A pratyAkhyAna sUryAsta pahelAM game tyAre laI zakAya che. A pratyAkhyAna haMmezA karI zakAya che arthAt AhAranA divase tathA AyaMbila, nIvI temaja tivihAra upavAsamAM paNa A divasa carima pratyAkhyAna karavuM Avazyaka ja che.(rAtrIbhojana tyAga tenuM bIju nAma che.) temAM sUryAsta sudhIno avazeSa samaya temaja pUrNa rAtrino kALa nizcita hoya che, tethI A paNa addhA pratyAkhyAna che. tethI A pratyAkhyAna pAThamAM 'sarva samAdhi pratyayika' AgAra kahevAmAM Ave che. abhigraha:- Agama nirdiSTa dravya, kSetra, kALa, bhAva saMbaMdhI viziSTa niyama abhigraha karavA ane abhigraha saphaLa na thatAM tapasyA karavI. AvA abhigraha manamAM dhAraNa karavAmAM Ave che, pragaTa karavAmAM AvatA nathI. samaya pUrNa thayA pachI Avazyaka hoya to ja kahevAmAM Ave che. A daza pratyAkhyAnomAMthI koIpaNa pratyAkhyAna karavAthI A chaThTho pratyAkhyAna Avazyaka pUrNa thAya che. dasa pratyAkhyAnanA 15 AgAronA artha :(1) aNAbhoga-pratyAkhyAnanI vismRtithI arthAt bhUlathI azanAdi cAkhavA athavA khAvA-pIvAnuM thaI jAya to AgAra. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 jain kathAsAra (2) sahasAkAra:- vRSTi thavAthI, dahIM Adi maMthana karatA, gAya Adi dohatA, moDhAmAM TIpAM-chAMTA paDI jAya to AgAra. (3) pracchannakALa - saghana vAdaLa AdinA kAraNe porasi Adino barAbara nirNaya na thavAthI samaya maryAdAmAM bhUla thaI jAya teno AgAra. (4) dizA moha:- dizA bhramanA kAraNe porasI Adino barAbara nirNaya na thavAthI samaya maryAdAmAM bhUla thaI jAya to teno AgAra. (5) sAdhu vacana - porasI Adino samaya pUrNa thaI gayo' - A prakAre koI sAdhu (sabhya puruSa)nA kahevAthI samaya maryAdAmAM bhUla thaI jAya to AgAra. (6) sarva samAdhi pratyayAgAra - saMpUrNa samAdhi bhaMga thaI jAya arthAt Akasmika rogAtaMka thaI jAya to teno AgAra. (7) mahattarAgAra:- guru AdinI AjJAno AgAra. vadhelo AhAra paraThavo paDe evI sthItimAM gurunI AjJA thavAthI. (8) sAgArikAgAra:- gRhasthanA AvI javAthI sAdhune sthAna parivartana karavAno AgAra(ekAsaNAmAM) (9) AkaMcana prasAraNa :- hAtha-paga Adi phelAvavAno athavA saMkacita karavAno AgAra(ekAsaNAmAM) (10) gurvabhutthAna - guru AdinA vinaya mATe UbhA thavAno AgAra. (11) pAriSThApanikAgAra:- vadhela AhAra paraThavo paDe tema hoya to tene khAvAno AgAra. viveka rAkhavA chatAM paNa gocarImAM AhAra adhika AvI jAya, AhAra vAparyA pachI paNa zeSa rahI jAya to gRhastha Adine devo ke rAtre rAkhavo e saMyama vidhi nathI, tethI evo AhAra paraThavA yogya hoya che. te khAvAno aneka pratyAkhyAnamAM sAdhune AgAra rahe che. gRhasthane A AgAra hoto nathI (12) lepAlepa:- zAka, ghI AdithI lipta vAsaNamAM rAkhelo ke tevA padArthane sparzelo gRhastha vahorAve, teno AgAra. (13) uklipta viveka - rUkSa AhAra upara rAkhelA sukA goLa Adine uThAvIne de to te levAno AgAra. (14) gRhastha saMskRSTa - dAtAnA hAthe, AMgaLI Adie lAgela goLa-ghI Adino lepa mAtra rUkSa AhAramAM lAgI jAya teno AgAra. (15) pratIya prakSita :- koI kAraNo athavA rivAjathI kiMcita aMza mAtra vigaya lagAvavAmAM Ave to teno AgAra. jema ke bAMdhelA loTa para ghI lagAvavAmAM Ave che, pApaDa karatI vakhate tela copaDavAmAM Ave che. dUdha ke dahIMnA vAsaNa dhoyela dhovaNa pANI ityAdi A padArthono nivamAM AgAra hoya che. noMdha:- kayA pratyAkhyAnamAM kayA kayA AgAra che te mULa pATha joIne jANavAno prayatna karavo, tenI saMkhyA A prakAre che- krama tapanAma AgAra krama | tapanAma AgAra 1 | navakArasImAM 6 | nivAmAM 2 | porasImAM 6 | 7 | AyaMbilamAM | 8 3 | pUrvArdha-purimaDUDhamAM 7 | 8 | upavAsamAM | 5 | 4 | ekAsaNAmAM | 8 | 9 | divasa carimamAM 4 5 | ekalaThANAmAM 7 / 10 abhigrahamAM [4 saMketa navakArazImAM sarvasamAdhi pratyadhika AgAra hoto nathI, bAkI badhAmAM hoya che. pariThAvaNiyAgAra pAMcamAM hoya che, pAMcamAM na hoya. (1) ekAsaNu (2) ekalaThANa (3) nIvI (4) AyaMbila (5) upavAsamAM hoya che. mahattarAgAra bemAM hotA nathI-navakArasI ane porasImAM, bAkInA AThamAM hoya che. pratItya prakSita AgAra mAtra nIvImAM ja hoya che. lepAlepa, usliptaviveka, gRhastha-saMskRSTa A traNa AgAra AyaMbila ane navI A be pratyAkhyAnomAM ja hoya che. aNAbhoga ane sahasAgAra A be AgAra badhA ja pratyAkhyAnomAM hoya che. aMtima maMgala - upasaMhAra-siddha stuti sUtra(stava stuti maMgala sUtra):(1) A sUtramAM prathama zabda namotthaNe che, A kAraNe A sUtrane 'namotthaNano pATha' paNa kahevAmAM Ave che. (2) zakendra Adi Indra devalokamAM paNa tIrthakarone tathA siddhone A sUtrathI stuti sAthe namaskAra kare che. A kAraNe A sUtranuM nAma " zakastava" paNa che. (3) A pAThamAM keTalAka stuti zabda arihaMtane mATe lAgu paDe che, keTalAka zabda siddhone mATe ane keTalAka zabda baMnene mATe che tathA keTalAka zabda apekSAthI baMnemAM ghaTita karavAmAM Ave che. (4) A sUtranA aMtamAM ThANe saMpAvihekAmArNa pATha bolavAthI sUtrokta badhAM ja guNo tIrthakaromAM ghaTita thaI jAya che. ThANe saMpattANuM kahevAthI thoDAka guNa siddhomAM ghaTita thaI jAya che, bAkI badhAM guNone apekSAthI kalpita karIne siddhomAM ghaTita karI zakAya che. arihaMtANe, bhagavaMtANaMthI zarU karI sarvajJa sarvadarzI sudhInA badhA guNa svAbhAvika rUpe tIrthakara arihaMta bhagavaMtomAM ghaTita thAya che. sAra e che ke siddhonA guNa tIrthakaromAM bhAvinayanI apekSA ane arihaMtonA guNa tIrthakara siddhomAM bhUtanayanI apekSA adhyAhAra karIne svIkAra karavAmAM AvyA che. stutigata guNa - dharmanI Adi karavAvALA, svayaM saMbuddha, puruSottama, uttama siMha, kamaLa temaja gaMdha hastinI upamAvALA, lokanA nAtha, lokamAM jJAna prakAza karavAvALA, jIvone zaraNa, bodhi ane dharma devAvALA, dharmanA cakravartI, vItarAgI zreSTha jJAna darzananA dhAraka, sarvajJa-sarvadarzI, svayaM taravAvALA ane bIjAne bodha daIne tAranAra, avyAbAdha sukhanA sthAnarUpa mokSa gatine prApta karela athavA karanAra ityAdi. A guNono nirdeza karavAnI sAthe ja sUtranA prAraMbhamAM ane aMtamAM jinezvara bhagavaMtone namaskAra karavAmAM Ave che. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 182 gaNadhara racita Avazyaka sUtra Adi maMgala pATha namaskAra maMtra:prathama Avazyaka sAmAyika levAno pATha: (karemi bhaMte! sAmAIyaM savaeN sAvajajaM jogaM paccakjhAmi, jAvajIvAe tivihaM tiviheNuM maNeNaM vAyAe kANuM, na karemi na kAravemi, karaMta api samu na jANAmi; tasma bhaMte! paDikkamAmi ziMdAmi garihAmi ayyANa vosirAmi.) bIjuM Avazyaka - cauvIsa jina stutino pATha - (logassa ujajoyagare,.......................................siddhA siddhi mama disaMtu.) trIjuM Avazyaka - utkRSTa guru vaMdanano pATha - (IcchAmi khamAsamaNo . jo me devasio aIyAro kao, tassa khamAsamaNo! paDikkamAmi NidAmi garihAmi akhkhANa vosirAmi.) cothuM Avazyaka maMgala pAThaH(cattAri maMgala, arihaMtA maMgala, guru gautamane samarIe, manavAMchita phaLa dAtAra) samuccaya aticAra pratikramaNano pAThaH(IcchAmi ThAmi kAussagga..............dasavihe samaNadharmo, samaNANa jogANe je khaMDiyaM jaM virAhiya, tassa micchAmi dukkaDa gamanAgamana pratikramaNano pATha -[IcchAkAreNaM saMdisaha bhagavaM! IriyAvahiyaM paDikkamAmi. Iccha.] (IcchAmi paDikkamiu IriyAvahiyAe................jIviyAo vavaroviyA, tassa micchAmi dukkaDaM.) nidrA pratikramaNano pAThaH(IcchAmi paDikkamiu pagAmasijajAe sigAmasijajAe. ... jo me devasio aIyAro kao tassa micchAmi dukkaDa.) gocarI pratikramaNano pATha: (paDikkamAmi goyaraSNacariyAe. ...........apaDisuddha parigvahiyaM paribhutaM vA 4 Na pariTTaviyaM jo me devasio aIyAro kao tassa micchAmi dukkaDaM.) svAdhyAya ane pratilekhana pratikramaNano pAThaH (paDikkamAmi cAukAla sajajhAyassa akaraNayAe. jo me devasio aIyAro kao tassa micchAmi dukkaDaM.) tetrIsa bola pratikramaNano pATha : (paDikkamAmi egavihe asaMjame . jo me devasio aIyAro kao tassa micchAmi dukkaDa.) nigraMtha pravacana zraddhAna namana pratikramaNano pAThaH(namo cahevAsAe titthayarANe te sarve sirasA maNasA matyueNaM vaMdAmi.) sarva jIva kSamApanAno pAThaH (khAmemi savva jIvA,.......................................vaMdAmi jiNa cauvvIsa) pAMcamuM Avazyaka - kAyotsarga pratijJA pAThaH (tassa-uttarI-karaNeNaM, .. ............ .... ThANeNaM moNeNaM jhANeNaM, aprANa vosirAmi.) chaThuM Avazyaka pratyAkhyAnanA dasa pATho:nivakArasI] uggae sUre namukkArasahiyaM paccakjhAmi, cauvihaM pi AhAraM- asaNaM, pAchuM, khAImaM sAImaM; aSNatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM, vosirAmi. | porasI uggae sUre poriIsa paccakjhAmi, cauvihaM pi AhAra asaNaM, pAchuM, khAIma, sAIma, aNatthaNAbhogeNaM, sahasAgAreNaM pacchannakAleNaM, disAmoheNa sAhuvayaNeNaM, savvasamAhi-vattiyAgAreNaM vosirAmi. [be porasI] uggae sUre purimaThuM paccakjhAmi, cauvvihaM pi AhAra asaNaM, pAchuM khAIma, sAImaM 1 aNatthaNAbhogeNaM, 2 sahasAgAreNaM 3 pacchaNakAleNaM, 4 disAmoheNaM 5 sAhuvayaNeNaM, mahattarAgAreNaM 7 savvasamAhi-vattiyAgAreNaM vosirAmi. [ekAsana] egAsaNa paccakjhAmi, tivihaM pi AhAraM asaNaM, khAIma sAIma. 1 aNatthaNAbhogeNaM, 2 sahasAgAreNaM 3 sAgAriyAgAreNe 4 AuTaNapasAraNeNe 5. guruabhuTTANeNa 6 pAriphrAvaNiyAgAreNaM, 7 mahattarAgAreNa, 8 savvasamAhivattiyAgAreNaM vosirAmi. [ekasthAna-ekalaThANA) ekAsaNuM egaTTANe paccakjhAmi, cauvihaM pi AhAra asaNaM, pAchuM, khAIma, sAImaM . 1 aSNatthaNAbhogeNaM, 2 sahasAgAreNaM, 3 sAgAriyAgAreNaM 4 guruabhuTTANeNaM 5. pariphAvaNiyAgAreNaM, 6 mahattarAgAreNaM, 7. savvasamAhi-vattiyAgAreNaM vosirAmi. nIvI] vigaIo paccakjhAmi 1 aNatthaNAbhogeNaM, 2 sahasAgAreNaM 3 levAleveNaM, 4 gihatyasaMsaNuM, pa. uSmittavivegeNaM, 6 paDuccamambieNe, 7 pAriTTAvaNiyAgAreNaM, 8 mahattarAgAreNaM 9 savvasamAhi-vattiyAgAreNaM vosirAmi. [AyaMbila] AyaMbila paccakjhAmi, 1 aSNatthaNAbhogeNaM, 2. sahasAgAreNaM 3 levAleveNuM 4 ummittavivegeNaM 5. gihityasaMsarNa 6 pAriThThAvaNiyAgAreNaM, 7 mahattarAgAreNaM 8 savvasamAhi-vattiyAgAreNaM vosirAmi. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain [upavAsa] uggae sUre, abhattatraM paccakkhAmi, caulvi N pi AhAraM asaNaM, pANaM, khAImaM, sAImaM; 1 aNutthaNAbhogeNaM, 2. sahasAgAreNaM 3 pAriAvaNiyAgAreNaM 4 mahattarAgAreNaM 5. savvasamAhi-vattiyAgAreNa vosirAmi . [divasa carima] divasacarimaM paccakkhAmi, cauvihaM pi AhAraM asaNaM, pANaM, khAImaM, sAImaM; 1 aNutthaNAbhogeNaM, 2. sahasAgAreNaM 3 mahattarAgAreNaM 4 savvasamAhi- vattiyAgAreNa vosirAmi . siddha stuti pATha (stava stuti maMgala pATha) :- (namotthaNuM arihaMtANaM bhagavaMtANaM [abhigraha] abhiggahaM paccakkhAmi, cauhiM pi AhAraM asaNaM pANaM, khAImaM, sAImaM; 1 aNutthaNAbhogeNaM, 2. sahasAgAreNaM 3 mahattarAgAreNaM 4 savvasamAhi- vattiyAgAreNa vosirAmi . upasaMhAra : aMtima maMgala (1) cha kAyA (2) pAMca mahAvrata (3) rAtri bhojana 183 ..ThANe saMpattANuM namo jiNANaM jiyabhayANaM .) sUtra sivAyanA pracalita gujarAtI pATho (6) cauda saMmUrchima (7) paccIsa mithyAtva (8) kSamApanA pATha (9) kAyotsarga AjJA (4) samiti gupti (5) saMlekhanA--saMthArA (10) tapa ciMtana kathAsAra (11) pratyAkhyAna (12) pratikramaNa zuddhi (13) aDhAra pApa (14) jJAnanA aticAra (15) darzananA aticAra aticAra ciMtana vidhi [ prathama AvazyakamAM ] aticAra ciMtananI be prakAranI vidhi che. jema ke- (1) dinacaryA ciMtana vidhi (2) cha kAya, mahAvrata, samiti guptinA svarUpane AdhAre aticAra ciMtana vidhi. (1) savAre sUryodaya pachI muhapatti pratilekhanathI laIne je kAMI dainika kArya, vacana prayoga vagere karyA hoya, tenuM kramathI smaraNa karatAM karatAM vicAravuM ke temAM kyAMya koIpaNa saMyama kalpavidhimAM aticAra doSa lAgyo nathI ne ? koI avidhi to thaI nathI ne ? Ama kramaza sAMjanuM pratikramaNa zarU karatAM pahelAMnA badhA kAryakramomAM upayoga lagAvIne anuprekSaNa karavuM,A dinacaryA ciMtana vidhi che (2) cha kAya, pAMca mahAvrata svarUpa, pAMca samiti, traNa gupti, ema jJAna darzana, cAritra tapanA svarUpanA AdhAre anuprekSaNa karavuM ke A saMyamanA mukhya niyama, upaniyamomAM kAMI skhalanA to thaI nathI ne ? noMdha : / :- A baMne ciMtana vidhino nirdeza Avazyaka niyukti bhASya TIkAmAM upalabdha che. A ciMtana pravRttio bhAvAtmaka rUpathI paraMparAmAM cAlavAthI tatsaMbaMdhI svataMtra koI paNa mULapATha Avazyaka sUtramAM nathI paraMtu teno vidhi rUpa saMketa uttarAdhyayana sUtra AdimAM che. AjakAla ciMtana vidhi prAyaH lopa ja thaI rahI che. kevaLa paraMparAthI prApta pAThanuM punarAvartana mAtra kAussaggamAM karI levAmAM Ave che ane Atma- nirIkSaNa, avalokana, temaja bhAvAtmaka ciMtananuM lakSya gauNa thaI gayuM che. AtmArthI sAdhakoe A viSayamAM avazya sudhAro karavo joIe. bIjA prakAre ciMtana vidhi mATe pATha A rIte che. cha kAyano pATha :- pRthvIkAya - - rastAmAM vikharAyelI sacitta mATI, muraDa, retI, bajarI, kAMkarI paththaranA TukaDA athavA cUro, pattharanA kolasA athavA cUro, mIThAM Adi pRthvIkAyanA jIvonI virAdhanA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. aplAya :- gharamAM DhoLAyeluM pANI, dhoyeluM pANI, rastAmAM pheMkAyeluM pANI; naLa, paraba vagere pAse uchaLatuM pANI; varSA, jhAkaLa, dhummasa ane sUkSma dRSTi kAyanuM pANI; nadI, nALAM, kuvA, vAvaDI, taLAva AdinuM pANI ityAdi sacitta athavA mizra pANIno saMghaTTo, virAdhanA thaI hoya ane dhovaNanI gaveSaNA AdimAM apkAya jIvonI virAdhanA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. teukAya : gocarI javAnA prasaMgamAM koIpaNa prakAranI agninI virAdhanA thaI hoya, raste cAlatAM bIDI Adi, skuTara, TeksI Adino saMghaTTo ityAdi rUpe teukAyanI virAdhanA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. vAukAya H- zarIranA aMgopAMga, hAtha, paga, mastaka vagerene upadeza, vAtacIta Adi kAryamAM, pratilekhana, pramArjanamAM tIvragatithI, jhATakAthI, utAvaLathI calAvyAM hoya; A ja rIte koIpaNa upakaraNa, rajoharaNa, pAtra vastra, puMjaNI Adine tIvragatithI, jhATakAthI, utAvaLathI calAvyAM hoya, paTakyuM pheMkyuM hoya athavA upakaraNa zarIra Adine zAMtithI yatanApUrvaka halAvavAnuM dhyAna rAkhyuM na hoya; muhapatti vinA bolAyuM hoya; utaravuM, caDhavuM, cAlavuM tIvragatithI kudakA athavA ThekaDAM mAratA karyuM hoya, jenAthI vAukAyanI virAdhanA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. vanaspatikAya :- lIluM ghAsa, aMkurA, lIlApAna, phUla, bIja, zAka vagerenA chotarAM athavA TukaDAM, maracAnA bI, anAja, goTalI vagerenI rastAmAM, gharomAM virAdhanA thaI hoya, zevALa, phulaNano saMghaTTo thayo hoya athavA tenuM ullaMghana karavuM paDyuM hoya ityAdi vanaspatikAyanI virAdhanA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. beindriya H- nAnI moTI laTa, kRmio vagere beindriya jIvonI virAdhanA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. teindriya :- lAla kIDI, kALI kIDI, makoDA, pustakomAMnA nAnA moTA jIva, jamIna jevA raMganA kaMthavA, ItaDI, udhaI, kAcA makAnamAM ane vRkSanI nIce aneka prakAranA jIva, cAMcaDa, mAMkaDa, hUM, lIkha Adi teindriya jIvonI virAdhanA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 Agama-kathAo caurendriya - mAkhI, macchara, DAMsa, nAnA moTA karoLiyA, aneka prakAranI kaMsArI, vIjaLIthI thatAM macchara ane nAnA moTA aneka jIvonI virAdhanA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. paMcendriya - kUtarAM, cakalI, kabUtara, udara, bilADI vagere jIvonI virAdhanA thaI hoya tathA mArgamAM laghunIta kapha vagere azuci para paga AvyA hoya, gaTarone oLaMgavI paDI hoya athavA gaTaranA pANI Adi oLaMgatA virAdhanAnuM kAraNa banyuM hoya tathA parAThavA saMbaMdhI avidhithI kAMI virAdhanAnuM kAraNa banyuM hoya ityAdi saMjJI, asaMjJI jIvonI virAdhanA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. - sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA temaja bIjA strI, puruSa, pazu pakSIonI mana, vacana, kAyAthI koIpaNa prakAranI AzAtanA, virAdhanA karI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. mahAvratanA pAThaHpaheluM mahAvrataH saMpUrNa hiMsAno tyAga - cha kAya jIvonI sUkSama ane skUla rUpe manathI, vacanathI, kAyAthI jIvana paryata hiMsA karavI nahi, karAvavI nahi ane karatAMne anumodavI nahIM. evA pahelA mahAvratanI pAMca bhAvanA che. (1) yatanApUrvaka joIne cAlavuM. (2) haMmezAM manane prazasta rAkhavuM. (3) haMmezAM sArA vacanono ja prayoga karavo. (4) gaveSaNAnA niyamonuM pUrNa rUpathI Atma sAkSIthI pAlana karavuM. (5) vastu rAkhavI, upADavI, paraThavI vagere pUrNa viveka temaja yatnAnI sAthe karavuM; evA pahelA mahAvratanI pAMca bhAvanAnA viSayamAM je koI aticAra lAgyA hoya to mAruM pApa mithyA thAo. (niSphala thAo) bIjuM mahAvrata: saMpUrNa asatyano tyAga :- vicAryA vagara, utAvaLamAM temaja krodha, mAna, mAyA, lobhane vaza thaI sUkSma ke skUla koIpaNa prakAre manathI, vacanathI, kAyAthI jIvanaparyata jUThuM bolavuM nahIM bolAvavuM nahIM, bolavAvALAne rUDuM mAnavuM nahIM. evA bIjA mahAvratanI pAMca bhAvanA che. (1) samajI vicArIne zAMtipUrvaka bolavuM. (2-3) krodha-lobha vagere kaSAyonA udaya samaye kSamA-saMtoSa Adi bhAvone upasthita rAkhavA, mauna temaja viveka dhAraNa karavA. (4) hAMsI, majAka, kutUhalanA prasaMge athavA tevA bhAva upasthita thAya tyAre paNa mauna temaja gaMbhIratA dhAraNa karavI. (5) bhaya saMjJA thatAM nIDaratA temaja dhairya dhAraNa karavA. evA bIjA mahAvratanI pAMca bhAvanAnA viSayamAM koI aticAra lAgyA hoya to mAruM pApa mithyA thAo. trIjuM mahAvrataH saMpUrNa adattano tyAga - kyAMya paNa, koIpaNa nAnI moTI vastu AjJA vinA tathA koI dvArA dIdhA vinA manathI, vacanathI, kAyAthI, jIvana paryata grahaNa karavI nahIM, karAvavI nahIM, adatta grahaNa karanArAne bhalA paNa jANavA nahIM. evA trIjA mahAvratanI pAMca bhAvanA che. (1) nirdoSa sthAna, zayyA saMthArAnI yAcanA karavI. (2) tRNa, kASTa ghAsa, lAkaDuM, kAMkaro, patthara, Adi paNa yAcanA karIne levA. (3) sthAnaka AdinA parikarma karavA nahIM. (4) sahayogI sAdhunA AhAra, upakaraNa Adi adatta levA nahIM. (5) vinaya, tapa, saMyama, dharmanA kartavyo imAnadArIthI pAlana karavuM. tapanA cora, rUpanAM cora, vratanAM cora, AcAranA cora temaja bhagavaMtanI AjJAnA cora thavuM nahIM. evA trIjA mahAvratanI pAMca bhAvanAnA viSayamAM koI aticAra lAgyA hoya to mAruM. pApa mithyA thAo. cothuM mahAvrataH kuzIlano saMpUrNa tyAga :- manuSya, pazu, deva saMbaMdhI kAma bhoganuM sevana athavA saMkalpa, icchA karavI nahIM, daSTi vikAra athavA kAma kaceSTA karavI nahIM. manathI, vacanathI. kAyAthI jIvana paryata A prakAranA kazIla abrahmacaryanuM sevana svayaM karavuM nahIM, karAvavuM nahIM, kuzIla sevanArane rUDAM paNa jANavA nahIM. AvA cothA mahAvratanI pAMca bhAvanA che. (1) strI, pazu vagerethI rahita makAnamAM rahevuM. (2) strI saMparka paricaya vAtano viveka rAkhavo, (3) strInA aMgopAMgane rAga, Asakti bhAvathI jovA saMbhAravA athavA nirakhavA nahIM, (4) pUrve bhogavelA bhogonuM smaraNa karavuM nahIM, temaja navAnA kutUhala AkAMkSA karavA nahIM. (5) sadA sarasa svAdiSTa ke atimAtrAmAM AhAra karavo nahIM, athavA UNodarI tapa temaja rasendriya vijaya karavo. evA cothA mahAvratanI pAMca bhAvanAnA viSayamAM je koI aticAra lAgyA hoya to mAruM pApa mithyA thAo. pAMcamuM mahAvrataH saMpUrNa parigraha tyAga:- sonA, cAMdI, dhana, saMpatti, jamIna, jAyadAda(vAraso) rAkhavAno saMpUrNa tyAga; saMyama ane zarIrane Avazyaka upakaraNo sivAya saMpUrNa nAnA moTA padArthono tyAga; grahita agrahita badhA padArtho para mamatva mUcha Asakti bhAvano pUrNa rUpathI tyAga; manathI, vacanathI, kAyAthI jIvana paryata. A prakAre dravya temaja bhAva parigraha karavo nahIM, karAvavo nahIM karanArAnI anumodanA karavI nahIM; evA pAMcamA mahAvratanI pAMca bhAvanA che.(1-5) zabda-rUpa-gaMdharasa-temaja sparzanA zubha saMyogamAM rAgabhAva Asakti bhAva karavA nahIM. temaja azubha saMyogamAM dveSa, hIlanA aprasanna bhAva karavA nahIM. pugala svabhAvanA ciMtanapUrvaka samabhAva, taTasthabhAvanA pariNAmomAM rahevuM. rAgadveSathI rahita banavAno ane karma baMdha thAya nahIM tevo prayatna karavo. evA pAMcamA mahAvratanI pAMca bhAvanAnA viSayamAM je koI aticAra lAgyA hoya to mAruM pApa mithyA thAo. chaThuM vrata rAtri bhojanano saMpUrNa tyAga:- AhAra, pANI, auSadha, bheSaja vagere koIpaNa khAdya padArtha, lepya padArtha rAtrinA samaye pAse rAkhavA nahIM, khAvA-pIvA nahIM, auSadha upacAra lepa vagere karavA nahIM, AgADha paristhitithI rAtre rAkhelA padArtha rAtre kAmamAM levA nahIM, rAtre ugAla mukhamAM AvI jAya to ene kADhI nAkhavo, divasamAM paNa aMdhakArayukta sthAnamAM AhAra karavo nahIM. aMdhakArayukata sthAnamAM gocarI vahoravI paNa nahiM. AvI rIte divasa rAtri bhojana ane rAtri-rAtri bhojanarUpa chaThThA vratanI koIpaNa maryAdAnuM ullaMghana thayuM hoya to mArA pApa niSphaLa thAo, (micchAmi dukkaDaM.) kAyotsargamAM emanuM huM avalokana karuM chuM. pAMca samiti traNa guptinA pAThaHIryAsamiti:- zAMtithI cAlavuM, nIce joIne cAlavuM, ekAgracite cAlavuM. chakAya jIvonI rakSAnA vivekathI cAlavuM. cAlatAM cAlatAM koI sAthe vAto na karavI. rAtrimAM pojIne cAlavuM (praijana karIne), jIva dekhAya to divase paNa pojIne cAlavuM. kyAMya aMdhArUM Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain kathAsAra hoya to divase paNa poMjIne cAlavuM. cAlatI vakhate zabda rUpa Adi bhAvomAM Asakta na thavuM ane svAdhyAya, anuprekSA Adi paNa karavAM nahIM. evI IryA samitinA viSayamAM je koI aticAra lAgyA hoya to mAruM pApa mithyA thAo. bhASA samiti : kaThora, karkaza, chedakArI, bhedakArI, rahasya vacana, sAvadha vacana, nizcayakArI vacana, atizayokti yukta vacana bolavA nahIM. gappA lagAvavAM nahIM. paraspara nirarthaka, niSprayojana vAto karavI nahIM athavA samaya vyatIta karavAne mATe paraspara vikathA karavI nahIM. koInI niMdA, hAMsI, tiraskAranI vAto karavI nahIM. bahu bolavuM nahIM, temaja uTapaTAMga (ADu-avaLuM UMdhu-cattuM) athavA vikRta bhASA bolavI nahIM. evI bIjI bhASA samitinA viSayamAM je koI aticAra lAgyA hoya to mAruM pApa mithyA thAo. 185 eSaNA samiti :- gaveSaNA ane paribhogeSaNAnI vidhinuM ane niyamonuM saMpUrNa rIte pAlana karavuM. viveka ane virakti tathA satyaniSThAnI sAthe AhAra, vastra, pAtra Adi grahaNa karavAM temaja upayoga karavo athavA eSaNAnA 42 doSo ane mAMDalAnA pAMca doSonuM sevana karavuM nahIM. pahelA pahoramAM lIdhela AhAra pANI cothA pahoramAM rAkhavA nahIM. potAnA sthAnathI cAre tarapha be gAu uparAMta AhAra pANI laI javA nahIM. evI eSaNA samitinA viSayamAM je koI aticAra lAgyA hoya to mAruM pApa mithyA thAo. AdAna nikSepa samiti :- bhaMDopakaraNa athavA vastra, pAtra, rajoharaNa, soya, kAgaLa, pustaka Adi koIpaNa upakaraNa uparathI pheMkavuM(nAMkhavuM) nahIM, vAMkA vaLIne vivekapUrvaka nIce namIne bhUmi vagere upara joIne rAkhavuM. A padArthone upADavA hoya to paNa zAMti ane vivekathI yatanApUrvaka upADavA. potAnI pAse rAkhelA upakaraNonuM savAra sAMja vidhipUrvaka pratilekhana karavuM ane te upakaraNo para mamatva mUrchAbhAva na rAkhatAM teno pUro upayoga karavo. binajarUrI upakaraNono saMgraha karavo nahIM. khUba jarUrI upakaraNo ja levA; evI cothI samitinA viSayamAM je koI aticAra lAgyA hoya to mAruM pApa mithyA thAo. pAriSThApanikA samiti :- zarIranA azuci padArthone, jIrNa upadhine, vadhelA pANI athavA AhArAdine,paraThavA yogya anya badhA padArthone tenA yogya vivekanI sAthe yogya sthAnamAM paraThavA. vaDInIta paraThavA yogya bhUmi 10 bola (guNa) yukta hoya athavA tevA sthAna para ja zauca nivRttinA mATe besavuM. zauca nivRtinI anya paNa Agamokta vidhionuM pUrNa pAlana karavuM; kapha vagere paraThavAmAM paNa pUrNa viveka ane yatanAbhAva rAkhavo, koIpaNa padArthane paraThayA pachI tene vosirAvavo athavA vosire-vosire kahevuM. vaDInIta jaIne AvyA pachI iriyAvahino kAusagga karavo. paraThavAmAM trasa, sthAvara, jIvonI virAdhanA na thAya, teno pUro viveka rAkhavo. evI pAriSThApanikA samitinA viSayamAM je koI aticAra lAgyA hoya to mAruM pApa mithyA thAo. = mana gupti :- manamAM saMkalpa vikalpa Adi vizeSa karavA nahIM. zAMta prasanna mane rahevuM. evI mana guptinA viSayamAM je koI aticAra lAgyA hoya to mAruM pApa mithyA thAo. -- vacana gupti :- vikathA Adi na karatAM, adhikatama mauna vRttithI rahevuM, AvI vacana guptinA viSayamAM je koI aticAra lAgyA hoya to mAruM pApa mithyA thAo. kAya gupti :- hAtha, paga, mAthuM temaja samasta zarIrane niSprayojana halAvavA nahIM. avivekathI halAvavA nahIM. hAtha paga Adine pUrA saMyamita rAkhatAM pratyeka pravRti karavI. jIva jaMtune joIne, poMjIne pachI ja khaMjavALavuM, bhIMta Adino sahAro levo, hAtha pagane pasAravA, bhegA karavA, sUvuM, paDakhuM pheravavuM Adi paNa vivekapUrvaka karavA; ityAdi kAya guptinA viSayamAM je koI aticAra lAgyA hoya to mAruM pApa mithyA thAo. samuccaya pATha :- mULaguNa, samiti gupti yukta pAMca mahAvrata ane uttaraguNamAM anya niyama, paccakkhANa, tapa, svAdhyAya, dhyAna yoga Adi che, enA viSayamAM je koI avivekathI pravartana prarUpaNA thaI hoya to mAruM pApa mithyA thAo. saMlekhanA--saMthAro H - he bhagavAna huM jIvananA aMtima samayamAM potAnA dhArmika jIvananI ArAdhanA mATe saMlekhanA karUM chuM. evaM mRtyune bilakula najIka AveluM jANIne saMthAro grahaNa karuM chuM. pauSadhazALAnuM pratilekhana pramArjana karIne ane tenI AsapAsa najIkamAM maLamUtra paraThavAnI bhUminuM pratilekhana karIne, ghAsa Adino saMthAro pAtharIne, gamanAgamananuM pratikramaNa(iriyAvahi) karIne ghAsanA saMthArA para sukhAsanathI besuM chuM. baMne hAtha joDI, mastakanI pAse aMjalI karIne, pahelAM siddha stutithI siddha bhagavAnane ane bIjI vAra siddha stutithI mahAvideha kSetramAM birAjamAna arihaMta bhagavAna-tIrthaMkarane namaskAra karuM chuM. badhA sAdhu sAdhvI zrAvaka zrAvikAnI kSamAyAcanA karI evaM kSamAbhAva pradAna karIne, pachI badhA nAnA moTA jIvonI kSamAyAcanA evaM kSamAbhAva pradAna karuM chuM. athavA koIpaNa prANInA prati vaira virodhabhAva rAkhato nathI. pUrve lIdhelA vrata pratyAkhyAnomAM koI aticAra doSa lAgyA hoya to tene yAda karI, AlocanA, pratikramaNa karIne, tene tyAjya samajI have huM pUrNa zalya rahita thAuM chuM. pahelAM meM aMzataH hiMsA, Adi 18 pApono tyAga karyo hato, have huM ApanI sAkSI(zAsanapatinI sAkSI)e saMpUrNa 18 pApono tyAga traNa karaNa traNa yogathI jIvana paryaMtane mATe karuM chuM. asana, pAna, khAdima, svAdima cAre prakAranA AhArono(athavA traNa AhArono) paNa jIvana paryaMtane mATe tyAga karuM chuM. dhana, kuTuMba, parivAra, sagA, saMbaMdhI, mitra, sAthI jene mATe 'A mArA che' 'A mArA che,' evuM mAnyuM che, teno paNa huM tyAga karUM chuM. kAraNa ke huM to ekalo chuM ane ekalo ja parabhava ne prApta karanAro chuM. je A mAruM zarIra che tenA prati meM jIvanabhara bahu ja moha rAkhyo che. enI ghaNI ja sAra saMbhALa karI che. A zarIranI sukha suvidhAne mATe ja rAtadivasa prayatnazIla rahyo chuM. A zarIrano paNa have huM tyAga karUM chuM. ene vosirAvuM chuM. kAraNa ke A audArika zarIra paNa ahIM rahIne baLIne bhasma thavAvALuM che. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 186 A prakAre huM pUrNa rUpathI AjIvana anazana-bhakta pratyAkhyAna saMthAro grahaNa karuM chuM ane paMca parameSTI mahAmaMtrane ja zaraNabhUta mAnI, tenuM ja smaraNa karuM chuM ane tenuM ja ciMtana, manana, artha, paramArtha avagAhanAmAM huM mArA AtmAne lIna banAvuM chuM. 14 saMmUccheimano pATha: manuSya saMbaMdhI A cauda azuci sthAna che, jemAM utkRSTa be ghaDInI umaravALA asaMkhya saMmUrchAima manuSya janmatA maratAM rahe che. jema ke 1. maLamAM 2. mUtramAM 3. kaphamAM 4. zleSmamAM 5. vamanamAM 6. pittamAM 7. lohImAM 8. rasImAM 9. zuka(vIrya)mAM 10. pharI bhInA thayelA vIryamAM 11. mRta zarIramAM 12. strI puruSanA saMyogamAM arthAt kuzIla sevanamAM 13. gaTaromAM 14. bIjA paNa ukaraDA Adi azuci saMkalananA durgadhayukta sthAnomAM. A jIvonI jANye ajANye Adata ke pramAdavaza virAdhanA thaI hoya to teno huM pazcAttApa karuM chuM ane evI pramAda pravRttithI eka divasa nivRtta thAu evI manokAmanA karuM chuM. rapa mithyAtvano pATha : khoTI mAnyatA, azuddha samaja, azuddha zraddhAnA A 25 prakAra jANavA yogya ane choDavA yogya che. jema ke 1. jinezvara kathita jIvane ajIva mAnavA 2. ajIvane jIva mAnavA 3. dharma kRtyane adharma mAnavo 4. adharmane dharma mAnavo 5. pAMca mahAvrata pAlana karanAra sAdhune sAdhu na mAnavA 6. pAMca mahAvrata pAlana na karanArA asAdhune sAdhu mAnavA 7. mokSa mArgane saMsAra mArga mAnavo 8. saMsAra mArgane mokSa mArga mAnavo 9. mukta thayelA jIvone amukta mAnavA 10. mokSa na gayelA jIvone mukta mAnavA 11. Agraha yukta khoTI samaja 12. sAmAnya rUpa khoTI samaja 13. saMzaya yukta samaja 14. jANI samajIne khoTAMne sAcuM mAnavA manAvavAno Agraha 15. anAbhoga, bhoLapaNuM, ajJAnadazA, vikAsarahita avasthA 16. lokapracAranI khoTI samaja pravRti 17. paraloka saMbaMdhI khoTI samaja pravRti 18. anya mata saMbaMdhI mAnyatA 19-21. jina pravacana siddhAMtathI ochuM, adhika athavA viparIta mAnavuM 22. kriyA- AcAranI upekSA vRtti ane vicAra 27. jJAna adhyayananA prati upekSA vRtti ane vicAra 24. vinaya bhAvanI upekSA vRtti ane vicAra athavA zuddha dharma ane dharmAtmAonA pratye avinayabhAva ane avinaya vRti 25. zuddha dharma ane dharmAtmAonA anAdara, avahelanA AzAtanA bhAva evaM vRtti. A 25 mithyAtvano huM tyAga karuM chuM. ajJAnatA evaM avivekathI athavA duHsaMgatathI, A 25 mithyAtvamAMthI koI mithyAtva bhAvo athavA mithyAtva pravRttionuM sevana thayuM hoya to huM teno pazcAttApa karuM chuM, tyAga karuM chuM, tenAthI lAgeluM mAruM te pApa mithyA thAo (niSphaLa thAo). kSamApanA pATha(samabhAva ciMtana kAyotsargamAM): (khAmemi savva jIvA, sarve jIvA, khamaMtu me.- mittI e savya bhUsu, vera majajhana keNaI.) je jIvoe mArI sAthe khoTo vyavahAra karyo hoya ane tenAthI mane nArAjI thaI hoya to have huM tene kSamA karI, tenA pratyenI nArAjI dUra karI maitrI bhAva sthApita karuM chuM. jagatamAM koI jIva mAro zatru nathI, potAnA karelA karmathI ja sukha duHkha thAya che. eTale mAre koInI pratye vairabhAva nathI, badhA jIvo sAthe maitrI bhAva che. meM jANatAM ajANatAM koI jIvanI sAthe khoTo vyavahAra karyo hoya, koIne kaSTa pahoMcADyuM hoya to huM mArA aparAdhanI, temanI pAse bhagavAnanI sAkSIe kSamAyAcanA karuM chuM. te jIvo mane kSamA pradAna kare. tyArapachI je je vyakti, jIva, zrAvaka, zrAvikA, zithilAcArI, sahacArI, sAdhu sAdhvInI sAthe pratyakSa athavA parokSa rUpamAM viSama bhAva ciMtanamAM cAlatuM hoya te smRtimAM laIne tenA pratye samabhAva jAgrata karavo joIe. (evamahaM AloIyaM niMdiyaMgarihiyaM dugaMchiyaM.- samma tiviheNuM paDijhaMto, vaMdAmi jINa cauvasaM.) artha:- A prakAre huM mArA vratonA aticAra doSonI ane kaSAya bhAvonI AlocanA, niMdA, gaha karIne tenAthI judo thAu chuM. evuM te doSone pUrNa rUpathI tyAga karIne 24 jinezvara prabhune vaMdana karuM chuM. kAusagga AjJA pAThaH he bhagavAna ApanI AjJA laIne divasa saMbaMdhI prAyazcittanI vizuddhinA mATe kAusagna karuM chuM. tapa ciMtana vidhi:- (pAMcamA AvazyakamAM-rAtri pratikramaNamAM) (kiM tava paDivanajAmi, evaM tatva viciMtae.)- utarA. sUtra a. 26 cha mAsI tapa karavuM? zakti nathI, abhyAsa nathI. pAMca, cAra, traNa, be mAsI tapa karavuM? zakti nathI, abhyAsa nathI. mAsakhamaNa karavuM? zakti che, avasara nathI. 15,8,7,4,5,4,3,2, upavAsa karavA? zakti che, avasara nathI. upavAsa, AyaMbila, nivI karavI? zakti che, avasara nathI. ekAsana, purImaDha, porisI karavI? zakti che, avasara nathI. navakArazI karavI? zakti che, avasara che, bhAva che. jJAtavya:- je tapa jIvanamAM kyAreya na karyuM hoya tene mATe kahevuM ke zakti nathI, je tapa pahelAM karyuM che paraMtu Aje karavuM nathI tenA mATe kahevuM ke zakti che paNa avasara nathI ane je tapa karavuM hoya tenA uttaramAM kahevuM ke zakti che, avasara che, bhAva che. tenA pachI ja kAussagga pUrNa karavo arthAt pachI tenA AgaLanA prazna karavAnI ane uttara ciMtana karavAnI jarUra hotI nathI. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra jain 187 noMdha:- A pATha rAtri pratikramaNanA pAMcamA AvazyakamAM kAussagnamAM ciMtana karavAne mATe che. kSamAbhAva ciMtananI sAthe tapa ciMtana A pAThathI karavuM joIe. pratyAkhyAna pATha: (uggae sUre namukkAra sahiyaM paccakhkhAmi cauvihaM pi AhAra asaNaM pANe khAIma sAIma aNatthaNAbhogeNaM, sahasAgAreNaM appANe vosirAmi.) artha - he bhagavAna huM hamaNAMthI laIne kAla sUryodaya sudhI tathA te uparAMta sUryodayathI laIne namaskAra maMtra bolIne pAruM nahiM tyAM sudhI cAre AhAranA paccakhANa karuM chuM. 1. bhojananA padArtha 2. pANI 3. phaLa mevA 4. mukhavAsa - bhUlathI khAvAmAM AvI jAya ke ekAeka moDhAmAM chAMTA Adi. cAlyA jAya to teno AgAra. pratikramaNa zuddhino pAThaH pratikramaNanA pAThonuM uccAraNa zuddha na karyuM hoya, vidhimAM koI avidhi thaI hoya to tassa micchAmi dukkaDaM. ekAgracitta thaIne artha ciMtanapUrvaka, AtmazuddhipUrvaka, anyatra kyAMya paNa manane calAvyA vinA ekAgra citta thaIne pUrNa bhAvayukta pratikramaNa na karyuM hoya to tassa micchAmi dukkaDaM. sama, saMvega, nirveda, anukaMpA, AsthA A pAMca vyavahAra samaktinA lakSaNa che. deva arihaMta, guru susAdhu, dharma-kevaLI bhASita; A traNa tattva sAra ,saMsAra-asAra, arihaMta bhagavAna Apano mArga satya che, satya che, satya che. stava stuti maMgala karuM chuM. aDhAra pApa sthAnano pATha : 1. hiMsA 2. juTha 3. corI 4. kuzIla 5. parigraha 6. krodha 7. mAna 8. mAyA 9. lobha 10. rAga 11. dveSa 12. kleza 13. kalaMka lagAvavuM 14. cADI karavI 15. bIjAnI niMdA, avaguNa apavAda karavo 16. sukha duHkhamAM harSa zoka karavo 17. kapaTa yukta jUThuM bolavuM, chaLa prapaMca, dhokhAbAjI karavI 18. jinavANIthI viparIta mAnyatA rAkhavI, hiMsA Adi pApamAM dharma mAnavo. e pApa sthAnomAMthI koI pApanuM jANatA ajANatA aviveka-pramAdathI sevana thayuM hoya to tenuM huM ciMtana avalokana karuM chuM. tenuM saMsodhana karI tene huM mAruM duSkRtya gaNuM chuM. tenAthI nivRta thAuM chuM. jJAna ane tenA aticArano pAThaH- (Agame tivihe) bAra aMga sUtra ane bIjA aneka sUtra rU5 zrutajJAna hoya che. jemAM vartamAnamAM 3ra-45 Agama upalabdha mAnavAmAM Avela che. tenA artharUpamAM aneka sUtranI vyAkhyAo, niyuktio, bhASya, cUrNi, TIkA, anuvAda upalabdha che. 3ra AgamanA nAma A prakAre che. 11 aMga:- 1. AcArAMga sUtra 2. sUyagaDAMga sUtra 3. ThANAMga sUtra 4. samavAyAMga sUtra 5. bhagavatI sUtra 6. jJAtAdharmakathA sUtra 7. upAsakadazA sUtra 8. aMtagaDadazA sUtra 9. anuttarovavAI sUtra 10. prazna vyAkaraNa sUtra 11. vipAka sUtra. 12 upAMga sUtra- 1. aupapAtika sUtra 2. rAyapaNeNIya sUtra 3. jIvAbhigama sUtra 4. prajJApanA sUtra 5. jaMbudvIpa prajJapti sUtra 6-7. jyotiSa gaNarAja prajJapti sUtra 8-12. upAMga sUtra 4mUla sUtra- 1. uttarAdhyayana 2. dazavaikAlika 3. naMdI 4. anuyoga dvAra. 4 cheda sUtra 1. vyavahAra. 2. bRhatkalpa 3. nizItha 4. dazAzrutaskaMdha ane 3ramuM Avazyaka sUtra. sthAnakavAsI saMpradAyanA A 32 Agama uparAMta 13 bIjA Agama maLI derAvAsI zvetAMbaranAM 45 Agama thAya che. 33. piMDaniryakati - 671 zraloka pramANa A dazavaikAlIka sUtranA pAMcamA adhyayana piMDeSaNAnI niryakati che. 34. kalpasUtra 1200 zraloka pramANa A sUtra bArasA sUtra tarIke paNa oLakhAya che. 35. jIvakalpa. 10. prakIrNaka che. caturazaraNa , Atura pratyAkhyAna, mahA pratyAkhyAna, bhakata pratyAkhyAna, tandula vaicArika, saMsmAraka, gacchAcAra,gaNividhA, devendrastava, maraNa samAdhi. 46. tatvArthasUtra AcArya umAsvAti racita . jJAnanA viSayamAM mukhya 14 aticAra jANavA yogya che paraMtu AcaravA yogya nathI. te A prakAre che- 1. sUtranA akSara athavA pada AgaLa pAchaLa bolAyA hoya 2. eka sUtra pAThane bIjA sUtramAM bolAyo hoya 3. akSara ocho bhaNAyo hoya 4. akSara adhika bhaNAyo hoya 5. pada(zabda) ochA bolAyA hoya 6. vinaya rahita bhaNAyuM hoya 7. saMyukta akSara zuddha na bhaNAyA hoya 8. uccAra spaSTa na karyA hoya 9. ayogya vyaktine bhaNAvyo hoya. rUDuM jJAna avinItane dIdhuM hoya 10. ayogya rItathI jJAna grahaNa karyuM hoya. (avinayapaNe lIdhuM hoya) 11. akALe zAstra bhaNyA hoya 12. svAdhyAyakALe zAstra na bhaNyA hoya. 13. 34 asakjhAyamAM zAstra bhaNyA hoya 14. sajhAyamAM ane svAdhyAyanA avasare zAstra na bhaNyA hoya. A aticAromAMthI mane koIpaNa aticAra lAgyA hoya to te saMbaMdhI mAruM te duSkRtya niSphala thAo. darzana samyakatva ane aticAra : kevalajJAna kevala darzanathI yukta, rAgadveSathI rahita, vitarAga arihaMta tIrthaMkara prabhu mArA ArAdhya deva che. pAMca mahAvrata, pAMca AcAra, pAMca samiti, traNa gupti, navavADa brahmacarya, pAMca indriya vijaya, cAra kaSAyathI mukti; A guNone dhAraNa karanArA badhA sAdhu sAdhvI mArA ArAdhya guru che. saMvara nirjarA rUpa dharma arthAt sAmAyika, pauSadha ane tyAga, tapa, niyama, zrAvakanA vrata, saMyama, Adi dharma ja mAro ArAdhya dharma che. jinezvara bhASita temaja gaNadhara athavA pUrvadhara zramaNo dvArA racita Agamo mArA zraddhAkendra zAstra che. evI samyaktvanI pratijJA huM jIvanabhara mATe karuM chuM. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 188 huM (jina bhASita) jinezvara kathita jIvAdi tattvonuM jJAna vadhArIza, evI ja rIte jJAnIjanono saMga karIza, mithyAmatadhArI kudarzanIonI saMgati karIza nahIM ane upara pramANe samyakatvane dhAraNa karIne pachIthI tenuM vamana karIne je mithyAdaSTi thaI gayA che, teno paNa saMga karIza nahIM. samyakatvanA mukhya pAMca aticAra jANavA yogya che paraMtu AcaravA yogya nathI. te A prakAre che. 1. bhagavAnanA vacanomAM (sUkSma tattvomAM) saMdeha karyo hoya 2. pAkhaMDInI prabhAvanA, camatkAra joIne mana AkarSita thayuM hoya 3. dharmakaraNInA phaLamAM saMdeha Apyo hoya 4. pAkhaMDI (paramata)nI prazaMsA karI hoya 5. pAkhaMDI (paramati)ono, sanyAsIno athavA tenA zAstrono paricaya, saMparka karyo hoya. A aticAromAMthI mane koI aticAra lAgyA hoya to te aMgenuM mAruM pApa mithyA thAo. ( micchAmi dukkaDaM) sAmAyika pratikramaNanA vizeSa praznottara praznaH- zuddha saMyama pAlana karanArAnI saMkhyA adhika hoya che ke saMyamamAM doSa lagADanArAnI saMkhyA adhika hoya che ? javAba:- saMpUrNa lokanI apekSAe zuddha saMyama pALanArAnI saMkhyA adhika hoya che. arthAt lokamAM zuddha saMyama pAlana karanArAnI saMkhyA aneka hajAra karoDa hoya che ane doSa lagADanArAnI saMkhyA aneka so karoDa hoya che. mULaguNa ane uttaraguNamAM doSa lagADanArA sAdhu paNa mahAvideha kSetramAM sadA zAzvata aneka so karoDa to hoya ja che. bharatakSetramAM to kyAreka sAdhu hoya che ane kyAreka hotA nathI, kyAreka 10-100 paNa hoya che, kyAreka lAkho paNa hoya che, kyAreka doSa lagADanArA vadhu thaI jAya che to kyAreka zuddha saMyama pAlana karanArA vadhu thaI jAya che. prazna:- A doSa lagADanArA aneka so karoDa sAdhu pAMcamA padamAM rahe che. tene vaMdana karAya che ? javAba :- A aneka so karoDanI saMkhyA pAMcamA sAdhu padamAM gaNavAmAM AvelAnI batAvavAmAM AvI che. kAraNa ke je zramaNa paristhitithI doSa sevana karIne paNa aMtaHkaraNamAM teno kheda rAkhe che, jene potAnA doSa samajAya che ane yathA avasara te doSa pravRttine choDIne prAyazcitta grahaNa kare che, eTale te pAMcamA padamAM hoya che ane vaMdanIya paNa hoya che. e potAnA doSanI puSTI ke prarUpaNA karatA nathI. paraMtu potAnI kAyaratA samaje che ane te nabaLAI sivAya tapa, saMyama ane jJAna dhyAnamAM lIna rahe che. teo zuddha zraddhApUrvaka zuddha prarUpaNA kare che, zuddha saMyama pAlana karanArA sAdhuo pratye hRdayamAM AdarabhAva rAkhe che. tenA sivAya je zramaNo saMyama, niyama ane bhagavaMta AjJAnA prati bedarakArI rAkhanArA athavA azuddha zraddhA prarUpaNA karanArA hoya che, te A saMkhyAmAM samAvelA nathI. eTale teo pAMcamA padamAM paNa samAvelA nathI, mATe teo bhAva vaMdanIya paNa hotA nathI. dravyaliMga ane samAjathI grahAyelA hovAthI teo mAtra vyavahArathI vaMdanIya che. - eka gacchamAM paNa aneka jAtanA sAdhaka hoya che. temAM paNa keTalAya bhAva vaMdanIya hotA nathI. to paNa teo gacchamAM hoya, sAdhanA vyavahAramAM baMdhAyelA hoya, tyAM sudhI vyavahAra vaMdanIya rahe che. prazna - rastAmAM cAlatAM munirAjane vaMdanA kema karavI? javAba:- darzana thavAthI keTaleka dUrathI hAtha joDI mastaka namAvI "marthIeNaM vaMdAmi' bolatAM thakAM vaMdanA karavI joIe. prazna:- arihaMta, tIrthakara athavA sAdhu sAdhvInA sthAna para pratyakSa darzana thatAM kayA pAThathI vaMdanA karavI ? javAba:- arihaMta ane sAdhu sAdhvInA sthAna para pratyakSa darzana thatAM tibbattonA pAThathI traNa vAra Avartana karI, paMcAMga namAvIne vaMdanA karavI joIe. prazna :- khamAsamaNAnA pAThathI vaMdanA kyAre karI zakAya che? javAba:- pratikramaNanI vaccamAM traNa jagyAe khamAsamaNAnA pAThathI vaMdana karavAmAM Ave che. bIjA koIpaNa samaye A pAThathI vaMdana karavAnuM Agama sammata nathI. kAraNa ke A pAThano saMbaMdha pratikramaNathI che. anya samayamAM vaMdanA tibbatonA pAThathI ane parokSa vaMdanA namotthaNanA pAThathI karavAmAM Ave che. raste cAlatAM sAdhuone "marthIeNe vaMdAmi' kahIne dUrathI saMkSipta vaMdana karavuM joIe. prazna:- A uparokta vaMdana saMbaMdhI jJAnano AdhAra pramANa zuM che? javAba:- rAyaparoNIya sUtra, bhagavatI sUtra, aupapAtika sUtra, AdinA vaMdana prakaraNonA Agama pATha ja kahevAyelA vaMdana jJAnanA mukhya AdhAra che. tenA hetu AdhArathI A samAdhAna karavAmAM AvyuM che. prazna :- rAI ane devasiya pratikramaNano samaya kayo che ? javAba:- pratikramaNa karavAno samaya uttarAdhyayana sutra adhyayana 2 ne spaSTa thAya che. sUryAsta pachI devasiya pratikramaNa ane sUryodaya pahelAM rAIya pratikramaNa karavuM joIe. uttarAdhyayana sUtra adhyayana 26mAM sUryAsta samaye thaMDilabhUmi paDilehaNanuM kArya batAvavAmAM AvyuM che. dazAzrutaskaMdha sUtramAM sUryAstanA pahelA samaya sudhI cAlavuM vihAra karavo vagere batAvavAmAM AvyuM che. bRhatkalpa sUtramAM sUryAsta pUrva samaya sudhI khAtAM pItAM sAdhunI paNa ArAdhanA batAvavAmAM AvI che. A rIte sUryAstanI najIkanA pUrva samayamAM pratilekhana, vihAra ane AhAra vidhino Agama nirdeza hovAthI te kALane pratikramaNano kALa kahI zakAto nathI. eTale sUryAstanI pUrve pratikramaNano samaya mAnavo Agama viparIta thAya che. prAtaH sUryodayanI pachInA samayamAM AgamamAM pratilekhana, vihAra evuM AhAranuM kathana che. eTale sUryodayanI pahelAM ja pratikramaNano kALa mAnavo barAbara che. AvI rIte Agama saMmata tattva e che ke sUryAsta pachI devasika pratikramaNa ane sUryodaya pahelAM rAtrika pratikramaNa karavuM joIe. pachI A 3yAM sa ka = 1, 2 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain prazna :- pratikramaNa 48 mIniTamAM thavuM joIe ? javAba :- AgamomAM evA koI nizcita samayano ullekha nathI. chatAM paNa ekarUpatA evuM vyavasthitatAnI dRSTithI evuM kahevAya che ke 48 mIniTa athavA eka kalAkamAM pratikramaNa thaI javuM joIe. 189 kathAsAra vAstavamAM navI jUnI zIkhela vyakti athavA abhyasta, anabhyasta vyaktinI apekSA hInAdhika samaya thAya te svabhAvika che. vizeSa paristhitimAM ane navA zIkhelA sAdhakane ukta samayathI adhika samaya paNa lAgI zake che arthAt koIne kalAka, doDha kalAka sudhI paNa lAgI zake che ane koIne 20-25 mIniTamAM paNa pUrNa thaI zake che. lAla dizA saMbaMdhI (saMdhikALa) cUpakakALa asvAdhyAya kALa paNa kyAreka 30, 40, 50 mIniTa evaM kyAreka kalAkathI paNa vadhAre samayano hoI zake che. sAra tattva e che ke pratikramaNa pramAda rahita thaIne karavuM, paraspara vAto na karavI . chatAM koIne 30, 40, 50 mIniTa athavA kalAka paNa lAgI jAya, topaNa kAMI Agama viruddha thatuM nathI. vAstavamAM je mULa AgamakAlIna pratikramaNa che, te to atyaMta nAnuM ja che. te mATe to aDadho kalAka paNa paryApta che. paraMtu vartamAnamAM keTalAka pATha, dohA, savaiyA, stuti, pratikramaNamAM umerAyA che. mULa Avazyaka sUtra to Aja paNa 100-200 zloka pramANa ja mAnavAmAM Ave che. chatAM paNa karavAmAM AvatuM vidhiyukta pratikramaNa lagabhaga eka hajArathI pAMca hajAra zloka pramANa moTuM paNa thaI gayuM che. A prakAre pratikramaNanA parimANanI samAnatA nathI. vyaktigata uccAraNa gatimAM paNa maMdatA tIvratA thAya che. eTale samaya paNa hInAdhika lAge che. je mATe zAstramAM koI spaSTa ullekha nathI. uttarAdhyayana sUtramAM keTalAka saMketa che. te anusAra pratikramaNano samaya aDadhA kalAkathI laIne savA kalAka paNa thaI zake che. sAdhu-sAdhvIne suryodaya pachInI dinacaryAnu samayapatraka sacavAya te hetuthI samayapramANa mATe sAvadhAnI rAkhavAnI hoya,paNa zrAvakone mATe evu koI kAraNa dekhAtu nathI. junA zrAvakoe navA zikhelA one utAvaLa karavAnuM samajAvatAM pahelA guru pAse zaMkAnu samAdhAna meLavavu joIe. prazna :- zrAvaka pratikramaNano pATha kayA AvazyakamAM che ? javAba H- Avazyaka sUtranA cha AvazyakomAM sAdhu pratikramaNanA pAThono ja ullekha che. zrAvaka yogya pATha karemi bhaMte, icchAmi ThAmi Adi zramaNa pratikramaNanA pAThathI saMzodhita, saMpAdita karavAmAM AvyAM che ane anya pATha aneka AgamomAMthI levAmAM AvyA che. e badhA maLIne AkhuM zrAvaka pratikramaNa ucitarUpathI saMkalita karIne saMpAdita karavAmAM AvyuM che. zrAvakane pratikramaNa karavAnuM jarUrI hovAthI tenuM saMpAdana upayogI ja che. upalabdha cha AvazyakamAM to phakta 23 pATha che ane be Adi, aMta- maMgala pATha mAnavAmAM AvyA che. ema kula 25 pAThathI zramaNa pratikramaNa pUrNa karavAmAM AvyuM che. chaThThA Avazyaka pachI pariziSTa rUpamAM zrAvaka pratikramaNa saMkSepamAM vyAkhyAkAre svIkAra karyo che. tenA AdhArathI vistRta rUpamAM pUrNa zrAvaka pratikramaNa pracalita che. jemAM kAlAMtarathI keTalIya stutio, dohA pravezyA che. prazna :- bAra aNuvratomAM karaNa-yoga eka samAna kema nathI? javAba :- zrAvakanA aNuvrata traNa karaNa ane traNa yoganA 49 bhAMgAmAMthI koIpaNa bhaMgathI laI zakAya che; evuM bhagavatI sUtramAM batAvavAmAM AvyuM che. pratyeka vratamAM zrAvakanI paristhiti alaga-alaga hoya che. eTale karaNa yoga samAna thaI zakatA nathI. eTale A vrato madhyama darajjAnA sAdhaka zrAvakonI yogyatAne lakSyamAM rAkhIne saMpAdita karAyela che. je eka prakAranI sAmUhika vyavasthAnI dRSTithI barAbara paNa che. jeTalA anukULa hoya teTalA vadhAre karaNa yoga karI zakAya che, temAM AgamathI koI virodha nathI. eTale A pAThonA sAcA Azayane viveka buddhithI samajI levA joIe. A aNuvratonA mULa pAThomAM AgAra, vrata svarUpa ane tenA aticAronI saMracanA ghaNI anubhava pUrNa che. A saMracanAthI yukta A vratone, garIba-amIra, yuvA yA vRddha, strI-puruSa evaM rAjA-nokara, zeTha-munima, koIpaNa dhAravA icche to dhArI zake che. prathamanA traNa vrata ane 8, 9, 11muM vrata be karaNa traNa yogathI hovAnuM barAbara ane pAlanamAM saMbhava che. paraMtu 5, 6, 7, 10 muM; A cAra vrato eka karaNa traNa yogathI ja pAlana karavA sugama che. A prakAre badhA vratomAM karaNa yoga samajI levA. 12mA vratamAM karaNa yogane bolavAnI AvazyakatA paNa nathI rahI. temAM to supAtra dAna devAno niyama che. je traNa karaNa traNa yogonI saMpUrtinI sAthe Apavo joIe. tyAre zreSTha dAna thAya che. AThakoTI saMpradAyomAM 9muM sAmAyika ane 11muM pauSadhavrata ATha koTIe levAya che prazna :- pratikramaNamAM aticAranA pAThomAM AvatAM jANavA yogya che paNa AcaraNa karavA yogya nathI, A zabdono zo hetu che ? zuM te aticAronuM AcaraNa karanAro zrAvaka ke sAdhunI koTImAM nahIM gaNAya ? javAba :- pratikramaNamAM prayukta uparokta zabda Adarza zikSA rUpa che. tene ekAMtika AgrahamAM na levA joIe. arthAt vratadhArIonA vratonI zobhA athavA paripuSTi mATe te sAvadhAnI, zikSA, preraNA che. tenuM yathAvat dhyAna rAkhavAthI vrata puSTa thAya che ane vratadhArI Adarza sthAnane prApta kare che. A zikSAnuM pAlana na thavAthI vratonI paripuSTimAM uNapa Ave che; sAdhaka Adarza kakSAthI sAmAnya kakSAmAM pahoMce che. eTale ke tenA vratomAM kiMcit aticaraNa paNa thAya che. A prakAre A vAkyono Azaya samajavo joIe. paraMtu tene sAdhanAthI arthAt zrAvakapaNAthI rahita kahI zakAtA nathI. jema 15 karmAdAna vyApAra dhaMdhA choDavA yogya che, chatAM paNa Agamokta keTalAka zramaNopAsako te vepAra dhaMdhA choDI zakyA nahotA.baMdha ane vadha prathama vratamAM AcaraNa karavA yogya nathI topaNa keTalAka zramaNopAsaka rAjA Adi yuddhamAM zastra prayoga karatA hatA Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 190 AvI rIte saMyama sAdhakanA viSayamAM paNa Adarza guNo mATe samajI levuM joIe. sAdhune rara parISaha jItavAnI dhruva AjJA, Adarza preraNA che. chatAM paNa roga pariSaha sahana na thavAthI, auSadha upacAra karavA ane karAvanArAne zAstramAM asAdhu manAyA nathI. uttarAdhyayana sUtra adhyayana ra mAM auSadha upacAra na levAmAM ja sAcuM sAdhupaNuM kahyuM che, to paNa A Adarza zikSA vAkya che. tene ekAMtamAM levAtuM nathI. je auSadha upacAranuM sevana kare tenuM sAdhupaNuM sAcuM nathI, ema paNa kahI zakAtuM nathI. mela parISaha jIvana paryata sahana karavAno sUtramAM Adeza hovA chatAM paNa prakSAlana pravRtti karanArAne bakuza nigraMtha darajjAmAM bhagavatI sUtramAM mAnavAmAM AvyA che ane dazavaikAlika adhyayana-4 mAM prakSAlana pravRttimAM paDanArAnI sati thavI ja durlabha-kaThaNa batAvI che. AvI rIte Agama vAkyone apekSA sAthe samajavA joIe, ekAMtika samajavA na joIe. prazna:- 10mA vrata ane 11mA vratamAM zuM aMtara che? ane 10mAnuM pauSadha ane 11mAnuM pauSadha zuM che ? javAba:- pauSadhanuM vrata 11muM che. temAM 10mAM ne 11mA ema be bheda karavA Agama sApekSa nathI. badhA prakAranA pauSadha 11mA vratamAM ja samajavA joIe. kAraNa ke pauSadhanuM vrata eka ja che, 11muM ja che. koIpaNa vrata jaghanya, madhyama utkRSTa rIte dhAraNa karI zakAya che. paraMtu tene te vratamAM ja gaNAze, anya vratamAM nahIM. evI rIte 18 pAponA tyAga rUpa saMvara pravRttinA hInAdhika thavA para; AhAra tyAga athavA AhAra sevana thavA para paNa athavA 24 kalAkanA 20 athavA 16 kalAka thavA para paNa te saMvara pravRtti(sAvadha tyAga pravRtti)ne 11mA vratathI utArIne 10mAM vratamAM nAMkhavuM athavA 10muM pauSadha vrata nAma devuM athavA nAmakaraNa karavuM barAbara nathI ane Agama saMmata paNa nathI. vizeSa vicAraNA mATe bhagavatI sUtranA zaMkha puSkalI zrAvakanA prakaraNano, sArAMzanuM adhyayana karavuM joIe. tyAM bhagavAnanA pramukha zrAvakono AhAra yukta pauSadha 11mA vratamAM gaNavAmAM Avyo che. kAraNa ke pANIno paripUrNa pauSadha karavAno te zrAvakono AjIvana niyama hato. prazna :- pauSadhamAM sAmAyika paNa laI zakAya che? javAba:- pauSadhanuM ja svataH apramatta bhAvathI AcaraNa thAya che. temAM rAta divasa AtmAne dharma jAgaraNamAM joDI zakAya che. paraMtu pravAharUpamAM sAmAnya sAdhakone vyartha pramAda pravRttithI bacAvavA mATe sAmAyikanI preraNAnI pravRti che. A nimittathI sAdhaka ALasa ke pramAda karaze nahIM. A pauSadhanA svarUpane na samajanAra athavA bhUlanAra sAmAnya sAdhakone sAmAyikanA mahattva vaDe pramAdathI aTakAvavAno eka upAya che. vAstavamAM to pauSadhanuM mahattva sAmAyikathI paNa adhika apramattatAnuM che. chatAM paNa sAmAnya pravAhanI sAthe badhAne cAlavAmAM ekarUpatA rahe eTale sAmAyika dhye to koI nukasAna samajavuM joIe nahIM ane sAmAyika levI athavA na levAno ekAMtika Agraha paNa na karavo joIe. A hAni lAbhanA vicArathI sAmAnya sAdhakonI apekSAe calAvavAmAM AvelI pravRtti che, evuM samajI levuM joIe. prazna:- pratikramaNamAM sAmAyika karavI Avazyaka che ? javAba :- sAmAnyatayA sAmAyika yukta ja pratikramaNa karavuM Agama Azayayukta che. vizeSa paristhitimAM sAmAyika vinA paNa pratikramaNa karI levuM joIe. athaoNt sAmAyika karavA jeTalo samaya athavA prasaMga na hoya to. prazna:- 1ra vratadhArI zrAvakoe ja pratikramaNa karavuM joIe? javAba:- eka vratadhArI athavA 12 vratadhArI koIpaNa zrAvakane pratikramaNa karavAmAM koI vAMdho nathI. hA! 12 vratadhArIne yathA samaya pratikramaNa karavuM Avazyaka hoya che. pratikramaNanA svarUpanuM jJAna karAvatAM karAvatAM tenI vyAkhyAmAM traNa vaidyonuM daSTAMta ApavAmAM AvyuM che- 1. prathama vaidyanI davA-roga hoya to sAruM kare nahIMtara navo roga ubho kare. 2. bIjA vaidyanI davA-roga hoya to sAruM. kare nahIMtara kaMI na kare. 3. trIjA vaidhanI davA-roga hoya to sAruM kare nahIMtara zarIrane puSTa kare. pratikramaNane trIjA vaidyanI davAnI samAna batAvyuM che. eTale vrata hoya athavA vrata na hoya, aticAra lAgyA hoya athavA na lAgyA hoya pratikramaNa karavAmAM sAMbhaLavAmAM lAbha ja che, hAni nathI. eka vAta bIjI paNa dhyAnamAM rAkhavAnI che. je zrAvake je hoMzathI tyAga pratyAkhyAna lIdhA che teNe nAnA moTA badhA niyamonI eka yAdI banAvIne rAkhavI joIe ane tene yogya samaya parva divasomAM ciMtanapUrvaka avalokana karavuM joIe ke mArA A badhA vrata paccakhANanuM zuddha pAlana thaI rahyuM che? jo saMbhava hoya to pratikramaNanA samaye kAussagnamAM paNa tenuM smaraNa avalokana karI zakAya che. bRha AloyaNAnI sAthe tenuM paNa vAMcana parva divasomAM avazya karavuM joIe. prazna:- pratikramaNa zuM che? javAba:- pratikramaNa, e vrata zuddhinI, svadoSa darzananI, doSAvalokanathI bhAva vizuddhinI ane samabhAva vRddhikaraNanI prakriyA che; AtmAne vratonA saMskArathI bhAvita karavAnI prakriyA che. chadmastha avasthAmAM sUma, sthUla bhUla thavI zakya che. tenA parimArjana avalokananI A prazasta prakriyA che. evA pratikramaNa karanArAnI sAthe besIne dhyAnapUrvaka sAMbhaLavuM zraddhAne ane vratarucine vadhAranAru thAya che. A zravaNa, AtmAne saMskArita karavAnuM mAdhyama paNa thaI zake che. AnAthI vrata dhAraNanI preraNA paNa maLe che. kyAreka keTalAyanuM saMkSipta rucithI kalyANa thaI jAya che. jema ke- bhagavatI sUtramAM "varuNa nAga naTuA' nA mitranuM daSTAMta che. teNe mRtyu samayamAM eTaluM ja kahyuM ke mArA dharmI mitre je dharma svIkAra karyo che, teno huM paNa svIkAra karuM chuM. eTalA mAtrathI te anaMtara bhavathI (pachInA bhavathI) mukta thavA yogya banI gayo. eTale koIpaNa dhArmika pravRttine bekAra athavA vyartha che; ema kahevuM na joIe. kAraNa ke game tevI nAnI dharma kriyA paNa koInA jIvanamAM mahattvazIla vaLAMka denArI thaI zake che. eTale pratikramaNa karavuM athavA sAMbhaLavuM lAbhakArI ja samajavuM joIe, vratadhAraNa Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain karyA hoya ke na karyA hoya. dhyAna e rAkhavuM ke ekAgra cittathI bhAvapUrvaka pratikramaNa sAMbhaLavuM ane karavuM joIe ane vrata na lIdhA hoya tene levA mATe AtmAmAM preraNA prApta karavI joIe.tathA jemaNe lIdhA hoya temaNe temAM utarotara pragati karavI joIe. 191 kathAsAra bhAva Avazyaka-pratikramaNa . je pApathI pAchA vaLavA mATe prayatna kare che, karma saMjoge ane paristhIti vaza,thaI rahelI ekendrIya-chakAya jIvonI virAdhanAno pazcAtApa kare che ane anukaMpA bhAva rAkhe che. tenuM pratikramaNa che. zudhdha uccAraNa ane vidhI sAthenuM Avazyaka karavAthI AtmAmAM e bhAvo avazya Ave che.ane sAMbhaDanArAo ne paNa teno lAbha thAya che. e sivAya paNa je pratikramaNanAM bhAvone jANe che, nava tatvane jANe che, 18 pApane jANe che. ane tenAthI pAchA haThavA mATe prayatnazIla che, tenuM pratikramaNa che. prati eTale virudhdha ane kramaNa eTale gati. pApathI virudhdha gatinuM lakSya divasa-rAtrinAM dareka samaye ane dareka kArya karatAM rAkhavAnuM che. Aja kharuM bhAva Avazyaka-pratikramaNa che. jema mokSa e lakSya che, koI vidhI ke kriyAnuM nAma nathI. tema pratikramaNa paNa pApathI pAchA haThavAnuM lakSyanuM che.ane tenI purtI mATe nitya e badhu lakSya yAda karI, kriyA karAya che. pratikramaNa- asamayaka zradhdhAnuM, viparIta prarupaNAnuM, akArya karaNanuM, satakArya na karaNanuM, pramAdanuM ane pratyAkhyAna bhaMganuM . pazcAtApa ane prAyacachIta thI thatuM pratikramaNa . AlocanAM- bhUtakALanAM akArya karaNathI pAchA haThavuM (pratikramaNa) pratyAkhyAna- bhaviSyamAM na karavAnI pratijJA karavI (bAdhA levI ) saMvara- vartamAna samayamAM sevana na karavuM prazna :- trIjA vratanA aticAra kema samajavA ? javAba H- * corInI vastu kharIdavAmAM moTI corInI vastu samajavI. arthAt corAu vastu lIdhI hoya, corane madada karI hoya, cAvI lagAvIne tALu toDIne Adi pAMca prakAranI moTI corInI vastunI khabara paDI javAthI ochI kiMmatamAM maLavAthI kharIdavI, te trIjA vratanA aticAra che. khabara vinA pUrI kiMmate kharIdavA para aticAra lAgatA nathI. prazna :- pAMcamA vratanA aticAra kevI rIte lAge che ? javAba :- pAMcamA vratamAM dhyAna na rAkhavAthI, hisAba na meLavavAthI maryAdA ullaMghana thaI jAya athavA vAraso Adi dhana maLI javAthI maryAdA ullaMghana thaI jAya, pachI tene zIghra samayanI maryAdA karI teTalA samayamAM sImita karI levAya to te A vratanA aticAra thAya che ane jANIne lobha, lA52vAhIthI maryAdAnuM ullaMghana karavuM; A vratanA anAcAra che. prazna :- chaThThA vratanA aticAra kevI rIte samajavAM ? javAba :chaThThA vratamAM zArIrika Adi paristhitiothI athavA bhUlathI dizA parimANanuM ullaMghana thayuM hoya tote aticAra kahevAya che prazna :- 7mA vratanA aticAra kevI rIte che ? javAba :- tyAga na hovA chatAM sacitta vastuonuM sevana, abhakSya,anaMtakAya bhakSaNa ane 15 karmAdAnanAM vyApAra e zrAvakanA mATe 7mA vratanA aticAra che. jema ke koIne mAravA pITavA AdinA pratyAkhyAna na hoya to paNa baMdhe, vahe, chavicchee, aIbhAre, bhattapANavocchee prathama vratanA aticAra che. arthAt trasa jIvanI saMkalpapUrvaka hiMsA karavAno tyAga mAtra hovA chatAM paNa gussAmAM koIne nirdayatAthI mArapITa karavI Adi tathA adhika bhAra bharavo Adi, tevija rIte 7mA vratanA A aticArono tyAga na hovA chatAM paNa zrAvakanA AcaraNa yogya na hovAthI te aticAra to che ja evuM samajIne yathAzakti tyAga karavo joIe. na zeraDI Adi tuccha vastu nathI, ghaNAM ujhjhata dharmavALI che. paraMtu madha-mAMsa, IMDA, mAchalI Adi abhakSya; bIDI, sigAreTa, tamAku Adi tuccha heya padArtha che tathA adhika pApanuM kAraNa karmAdAna heya che. temaja kaMdamULa anaMtakAyanA padArtha paNa heya tuccha vastu che. e zrAvakane tyAgavA yogya che. 7mA vratamAM mukhya navA 20 aticAronuM kathana karavAmAM AvyuM che. bAkI potAnA maryAdita padArthomAM athavA vyApAromAM koI doSa lAge tenA aticAra svayaM samajI levA joIe ane jANIne svayaM bhaMga kare to tene anAcAra samajIne alagathI AlocanA karI prAyazcitta grahaNa karavuM joIe. abhakSya- bIDI, sIgAreTa, cilama, tamAku, IMDA, mAMsa, mAchalI, zarAba, bhAMga, aphINa gAMjA Adi, A abhakSya vastuo che. prazna :- 10 mA vratanA aticArono zuM Azaya che ? javAba :- 10mA vratamAM dizAnI maryAdA karI be karaNa traNa yogathI tyAga karavAmAM Ave che. eTale maryAdita kSetranA bahArathI (1) sAmAna maMgAvavo (2) mokalavo (3) bIjAne bolAvIne saMketa karavo (4) lakhIne athavA moDhAnA IzArethI saMketa karavo (5) phona, ciThThI, tAra Adi devA aticAra che. prazna :- aticAro ane pAponA pratikramaNamAM zuM aMtara che ? javAba :- vratomAM lAgela aticAronuM pratikramaNamAM micchAmi dukkaDaM levAmAM Ave che. je vrata jANIne bhaMga karyA hoya tenuM guru AdinI samakSa svataMtra AlocanA prAyazcitta karavAmAM Ave che tyAre zuddhi thAya che tathA je pApono tyAga nathI, tenuM pratikramaNa ane prAyazcitta na thatAM kheda pazcAttApa athavA tyAgano manoratha athavA bhAvanA rAkhavAmAM Ave che. saMkSepamAM vrata pratyAkhyAnanA Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 192 aticAronI zuddhi pratikramaNathI thAya che. zeSa avrata athavA pApo mATe pratikramaNathI jJAna, zraddhAna, tyAganI bhAvanA athavA kheda pazcAttApa thAya che. prazna :- kSamApanA bhAva na karavAthI zuM thAya che? javAba :- kSamApanA bhAva na karavAthI samakita vratamAM aticAra lAge che. mukhya aticAramAM kathana na hovA chatAM parizeSa aticAromAM ene samajavuM. nArAjI, roSa bhAva adhika samaya rAkhavAthI ane kSamAbhAva lAMbA samaya sudhI na karavAthI samakita vrata ja naSTa thAya che. arthAt tene samakita chUTI jaIne mithyAtva Ave che. tene bAkInA tyAga niyamanuM paNa koI mahatva nathI rahetuM, ArAdhanA thatI nathI. game teTaluM tapa niyama ane saMthAro karI lya, paraMtu samasta prANIo pratye kSamApanA na kare, koIne paNa zatra mAne athavA raMja rAkhe to dharma ane samadaSTinI gaNatarImAM paNa te Avato nathI tathA samyagudRSTinI gatine prApta nathI karato, mithyAtvInI gatine prApta kare che. eTale koIpaNa vyakti pratye raMjabhAva lAMbA samaya sudhI na rAkhavo joIe, zIdhra kSamAbhAva dhAraNa karI levo joIe. - eka divasathI adhika raMjabhAva kaSAya rAkhe to sAdhutva rahetuM nathI. 15 divasathI adhika rAkhe to zrAvakapaNuM rahetuM nathI ane eka varSathI adhika rAkhe to samakita athavA dharmIpaNuM paNa rahetuM nathI. pAMca zramaNa sUtra : bhASAnuvAda (1) zayana nidrA pratikramaNa pATha - huM pratikramaNa karavA icchuM chuM. adhika sUvuM. jyAre icchA thAya tyAre sUvuM athavA vAraMvAra sUvuM. bichAnA upara, sUvA, UThavA, besavAmAM, paDakhuM pheravavAmAM zarIra saMkocavAmAM, pasAravAmAM zuM Adino saMghaTTo(spaza) thavAmAM, nidrAmAM bolavuM ane dAMta kacakacAvavAmAM, chIMka ane bagAsuM khAvAmAM, koIno sparza karavAmAM tathA sacitta rajayukta vastu, bhUmino sparza karavAmAM aticAra karyA hoya, sUvAmAM athavA svapnanA kAraNe AkuLa vyAkuLatA thaI hoya, svapnamAM strI viSayaka kAmarAga, daSTirAga, manorAga thayo hoya ane khAvApIvAnA viSayamAM anyathA bhAva thayo hoya, A aticAromAMthI koI aticAra doSa lAgyo hoya to tenA saMbaMdhI mAruM pApa(duSkRtya) niSphaLa thAo. (2) bhikSAcarI pratikramaNa pATha - huM gocara caryA-gAyanI jema aneka sthAnothI thoDI-thoDI levAnI bhikSA saMbaMdhita aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. gocarImAM AjJA vinA baMdha bAraNA kholyA hoya; kutarA, vAcharaDA ane strIno saMghaTTo karyo hoya; sajAvIne rAkhelA bhojanamAMthI bhikSA lIdhI hoya, prakSepa Adi karIne (anyanAM lAbhanI vacce AvI jaIne) athavA pazu-pakSIone devAmAM AvatI vastunI bhikSA lIdhI hoya, bhikSAcara Adi yAcako athavA zramaNo(sAdhuo)ne mATe sthApita bhojana lIdhuM hoya, zaMkA sahita AhAra lIdho hoya, vicAryA vagara jaldIthI AhAra lIdho hoya, eSaNA-pUchayA karyA vagara AhAra lIdho hoya; prANI, bIja ane vanaspati yukta AhAra lIdho hoya, bhikSA dIdhAM pachI tenA nimittathI hAtha dhovA Adi AraMbha karAya tevI bhikSA lIdhI hoya, bhikSA lIdhAM pahelAM tenA nimittathI AraMbha karavAmAM Ave tevI bhikSA lIdhI hoya, sacitta pANIthI spardhAyelI vastu lAvIne Ape tevI | bhikSA lIdhI hoya, sacitta rajathI spardhAyelI vastune lAvIne Ape tevI bhikSA lIdhI hoya, bhUmi upara DhoLatAM-DhoLatAM dIdhelI bhikSA lIdhI hoya, khAvA pIvAnI vastumAMthI ayogya padArtha pheMkAtA-pheMkAtA devAmAM AvatI bhikSA lIdhI hoya, viziSTa khAvA lAyaka padArtha mAMgIne lIdho hoya; udgama, utpAdana ane eSaNAnA 42 doSomAMthI koI doSayukta AhAra lIdho hoya, khAdho hoya; doSa yukta AhAra jANyo hoya, jANIne paNa tene paraNyo na hoya, A aticAromAMthI mane koI aticAra lAgyo hoya to te mAruM duSkRtya nila thAo. ( micchAmi dukkaDa). (3) svAdhyAya-pratilekhana pratikramaNa pATha - huM pratikramaNa karuM chuM. cAra kALa eTale divasanA pahelA ane chellA pahoramAM tathA rAtanA pahelA ane chellA pahoramAM svAdhyAya karI na hoya, ubhayakAla, baMne vakhata-divasanA pahelA ane chellA pahoramAM, pAtrA, vastra Adi upakaraNonuM paDilehaNa karyuM na hoya, athavA avidhithI karyuM hoya, sthAna AdinuM pramArjana karyuM na hoya athavA avidhithI karyuM hoya; A aticAromAMthI mane koI aticAra-doSa lAgyo hoya to te mAruM duSkRtya niSphala thAo. ( micchAmi dukkaDa) (4) tetrIsa bola pratikramaNa pATha - huM(nIcenA tetrIsa bolonuM) pratikramaNa karuM chuM. jema ke- eka prakAranA asaMyamanuM; rAgathI ane dveSathI be prakAre baMdhanuM; mana, vacana, kAyA, A traNa daMDonuM; mAyA, niyANuM ane mithyAtva A traNa zalyanuM; rasa, Rddhi, zAtA A traNa garvanuM; mana, vacana, kAyAnI traNa guptinuM ane jJAna, darzana, cAritra A traNanI virAdhanAnuM pratikramaNa karuM chuM. cAra kaSAya, cAra saMjJA, cAra vikathA ane cAra dhyAnanuM pratikramaNa karuM chuM. kAyikI Adi pAMca kriyA, zabda Adi pAMca kAma guNa, ahiMsA Adi pAMca mahAvrata ane IrSA samiti Adi pAMca samitinuM pratikramaNa karuM chuM. cha kAya ane cha vezyA, 7(sAta) bhaya ane 8(ATha) madanuM pratikramaNa karuM chuM. AvI rIte nava brahmacaryanI vADa, dasa yatidharma, 11-zrAvaka paDimAM, 12-bhikSu paDimA, 13-kriyA sthAna, 14-jIvanA bheda, 15-paramAdhArmika deva. 16-sUyagaDAMga sUtranA prathama zrutaskaMdhanA adhyayana, 17-asaMyama. 18-abrahmacarya, 19-jJAtAsUtranA adhyayana. 20-asamAdhi sthAna. 21-sabala doSa, 22- parISaha, 23-sUyagaDAMgasUtranA kula adhyayana. 24-cAra jAtinA devanA bheda, 25pAMca mahAvratonI bhAvanA, 26-traNa cheda sUtra (dazA, kaSpa, vyavahAra)nA adhyayana, 27-aNagAranA guNa. 28-AcAra prakalpa, 29-pApa sUtra, 30- mahAmohanIyanA baMdha sthAna, 31-siddhonA guNa, 3ra-yoga saMgraha. 33- AzAtanA. A uparanA bolomAMthI jANavA yogya jANyA na hoya, AdaravA yogya AdaryA na hoya ane tyAga karavA yogyano tyAga na karyo hoya to te saMbaMdhI mAruM -tamAruM pApa mithyA thAo. (micchAmi dukkaDa). noMdha:- A tetrIsa bolono vistAra anyatra sArAMza mAM juo. pAnA naM 241. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 kathAsAra jain (5) nigraMtha pravacana zraddhAna, namana, pratikramaNa pATha (namo cauvIsAe) - huM RSabhadevathI laIne mahAvIra prabhu sudhInA covIsa tIrthakarone namaskAra karuM chuM. A nigraMtha pravacana ja satya, anuttara, advitIya(ajoDa), pratipUrNa, mokSamAM laI janAruM sarvataH zuddha che. mAyA, niyANuM ane mithyAdarzana; A traNa zalyane chedanAruM(nAza karavAvALuM) che. A siddhi, mukti, nirmANa-mokSa,nirvANa-zAMtino mArga che. A satya, avicchinna ane sarva duHkhono nAza karavAno mArga che. A nigraMtha pravacanamAM sthita manuSya, siddha, buddha, mukta ane parinivRtta thAya che tathA sarva duHkhono aMta kare che. pati ane ruci kare che. ene AcaraNa ane anapAlana karuM che. A nigraMtha dharma para zraddhA. pratIti ane ruci karatAM, enuM pAlana ane anupAlana karatAM, A nigraMtha dharmanI ArAdhanAne mATe huM tatpara thAu chuM, virAdhanAthI viramuM chuM. huM asaMyama, abrahmacarya, akalpa, ajJAna, akriyA, mithyAtva, abodhi ane amArgano tyAga karuM chuM tathA saMyama, brahmacarya, kalpa, jJAna, kriyA, samyakatva bodhi ane sanmArgano svIkAra karuM chuM. je aticAronI smRti rahi, jenI vismRti thaI, jenuM pratikramaNa karyuM, jenu pratikramaNa na karyuM, te saMbaMdhI sarva aticAronuM huM pratikramaNa karuM chuM. huM zramaNa chuM, saMyata ane virata chuM. meM gayA kALanA pAponI AlocanA karI che ane bhaviSyamAM pApakarmo na karavAnA pratyAkhyAna karyA che. huM niyANAthI mukta, daSTi saMpanna ane kapaTa tathA juhano tyAga karanAro chuM. aDhIdvIpa, be samudra ane paMdara karmabhUmiomAM huM muhapatti, rajoharaNa, guccho ane pAtrane dhAraNa karanArA, pAMca mahAvratane dhAraNa karanArA, aDhAra hajAra zIlAMga guNone dhAraNa karanArA, akSata AcAra ane cAritra dhAraNa karanArA je sAdhu che, te badhAne mananI ekAgratApUrvaka mastaka namAvIne(hAtha joDIne)vaMdana karuM chuM. sAmAyika sUtra bhASAnuvAda namaskAra maMtra:- arihaMtone mArA namaskAra hojo. siddhone mArA namaskAra hojo. AcAryone mArA namaskAra hojo. upAdhyAyone mArA namaskAra hojo. lokamAnAM badhA sAdhuone mArA namaskAra hojo. A paMca parameSTine karAyelA namaskAra badhA pApono nAza karanAra che ane te badhA maMgalomAM prathama maMgala che. guruvaMdanAno pATha ( tinutto) :he bhagavAna! huM ApanI jamaNI bAjuthI traNa vAra pradakSiNA karuM chuM, vaMdanA karuM chuM, namaskAra karuM chuM, satkAra karuM chuM, sanmAna ApuM chuM, bhagavAna Apa kalyANa rUpa cho, Apa maMgalarUpa cho, Apa devarUpa cho, Apa jJAnavaMta cho, he bhagavAna huM ApanI sevAmAM besuM chuM ane mastaka namAvIne vaMdana karuM chuM. vidhi - guru mahArAjanI tarapha moDhuM rAkhIne sIdhA UbhA rahevuM athavA pUrva tathA uttara dizAmAM arihaMta athavA siddha bhagavAnanI smRti karI tenI tarapha mukha karI UbhA rahevuM. pachI temanI sAme hAtha joDIne mastakanI jamaNIthI DAbI tarapha hAthone pheravatAM traNavAra Avartana karavuM, pachI vinayayukta ghUMTaNo ane paMjAnA baLe besIne (sakkAremi thI pavAsAmI sudhI bolIne) guNakIrtana karavuM. pachI matyaeNe vaMdAmi' bolatI vakhate kamara vALIne paMcAMgathI namaskAra karavA. arthAt be ghUMTaNa be hAtha ane mastaka bhUmi para lagAvIne pUrNa vaMdanA karavI. gamanAgamana aticAra zuddhino pATha (IriyAvahI): he bhagavAna huM IryApathikI virAdhanAnuM pratikramaNa karavA icchuM chuM. mArgamAM gamanAgamana karatAM koI prANIne kacaryA hoya, koI bIjane kacaryA hoya, koI lIlI vanaspatine kacaDI hoya, jhAkaLa osa, kIDInA dara, phuga, pANI, mATI (sacita) ane makaDInA jALAne kacaDyA hoya ane je meM ekendriya, beindriya, te indriya, caurendriya, paMcendriya prANIonI virAdhanA karI hoya. jema ke- 1. sanmukha AvatA haNyA hoya 2. dhULa AdithI DhAMkyA hoya 3. masaLyA hoya 4. ekaThAM karyA hoya pa. sparzayA hoya 6. kaSTa pahoMcADyuM hoya 7. vadhAre kaSTa pahoMcADyuM hoya 8. bhayabhIta karyA hoya 9. eka sthAnethI bIjA sthAne rAkhyA hoya 10. jIvanathI rahita karyA hoya, to tenuM pApa mArA mATe niSphaLa hojo. (te kAryane mATe huM kheda anubhavuM chuM. tevA kAryanI nIMdA karuM chuM.) kAussagna karavAno pATha (tassa uttarI): he bhagavAna! te pApa yukta AtmAne zreSTha banAvavA mATe, prAyazcitta karavA mATe, vizuddha karavA mATe, zalyothI rahita karavA mATe ane pApono nAza karavA mATe huM kAussagna karuM chuM. kAussagnamAM zvAsa levo, choDavo, udharasa AvavI, chIMka AvavI, bagAsuM AvavuM, oDakAra Avavo, vAyu chUTavo, cakkara AvavA, mUcha AvavI, thoDA aMgonuM halavuM, thoDo kapha cAlavo, thoDI AMkha halAvI Adino mAre AgAra che. evuM thavAthI mAro kAussagga khaMDita athavA virAdhita thaze nahIM. enA sivAya jyAM sudhI huM "namo arihaMtANaM" ema bolIne kAussagna na pALuM tyAM sudhI mAruM zarIra sthira karIne vacanathI mauna rahIne ane manane zubha dhyAnamAM ekAgra karI potAnA A zarIrane vosirAvuM chuM. arthAt enuM mamatva tyAgIne kAussagna karuM chuM. 24 jina stutino pATha (logassa): lokamAM udyota karanArA, dharma tIrthanI sthApanA karanArA, rAgadveSane jItanArA, 4 ghAtI karmono nAza karanArA, covIsa kevaLajJAnI tIrthakaronI huM stuti karIza. 2Sabha, ajIta, saMbhava, abhinaMdana, sumati, padmaprabha, supArzva, caMdraprabha jinezvarane huM vaMdana karuM chuM. suvidhi(puSpadaMta), zItala, zreyAMsa, vAsupUjya, vimala, anaMta, dharma, zAMti jinezvarane huM vaMdana karuM chuM. kaMtha, ara, malli, munisuvrata, nami, ariSTanemi, pArasa, vardhamAna jinezvarane huM vaMdana karuM chuM. A prakAre mArA dvArA stuti karAyela, karma rUpI ramela rahita tathA janma maraNathI mukta covIsa jinezvara tIrthakara bhagavAna mArA para prasanna thAo. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 194 jenuM kIrtana, vaMdana ane bhAvapUjana karyuM che, je lokamAM uttama che, te siddha bhagavAna ! mane bhAva Arogya, zuddha samyaktva lAbha ane zreSTha samAdhi bhAva Apo.(tamArA guNonuM AlaMbana letAM mane e bhAvonI prAptI thAya.) caMdrathI paNa adhika nirmaLa, sUryathI paNa adhika prakAza karanArA mahAsamudranI samAna gaMbhIra bhagavAna ! mane mokSanI siddhi ane mokSamArga dekhADanArA cho . sAmAyika vrata levAno pATha (karemi bhaMte) :- he bhagavAna ! huM sAmAyika vrata grahaNa karuM chuM, pApa kAryono tyAga karuM be ghaDI mATe ane te uparAMta na pAruM tyAM sudhI huM ApanI sevAmAM besuM chuM. huM pApakAryone mana, vacana ane kAyAthI karIza nahi ane karAvIza nahi tathA vacana ane kAyAthI anumodanA paNa karIza nahI.huM pUrvakRta pApa pravRttiothI nivRtta thAuM chuM. hRdayathI te kAryone kharAba samajuM chuM. tenI garhA karuM chuM, A rIte mArA AtmAne pApa kriyAthI alaga karuM chuM. siddha stutino pATha (namotthaNaM) :- arihaMta bhagavaMtone mArA namaskAra ho. je dharmanI Adi karanArA che, cAra tIrthanI sthApanA karanArA, svayaM bodha pAmelA, puruSomAM zreSTha, puruSomAM siMha samAna, puruSomAM zreSTha kamaLa samAna, puruSomAM zreSTha gaMdha hastI samAna che, lokamAM uttama, lokanA nAtha, lokanuM hita karavAvALA, lokamAM dIpaka samAna, lokamAM udyota karanArA che. jIvone abhayadAna denArA, jJAnarUpI netrane denArA, mokSa mArganA dAtA, zaraNa denArA, saMyama rUpI jIvananA denArA, samyaktva lAbhanA denArA, dharmanA dAtA, dharmanA upadezaka, dharmanA nAyaka, dharmanA sArathI che. cAra gatino aMta karanArA zreSTha dharma cakravartI che. dvIpa samAna, rakSaka rUpa, zaraNabhUtane AdhAra bhUta che. bAdhA rahita zreSTha kevaLajJAna, kevaLadarzanane dhAraNa karavAvALA, chadmastha avasthAthI rahita, svayaM rAgadveSane jItanArA, anyane jItADanArA, svayaM saMsAra tarelA, bIjAne tAranArA, svayaM bodha pAmelA ane bIjAne bodha denArA, sarva karmabaMdhanathI mukta ane bIjAne mukta karAvanArA, sarvajJa sarvadarzI che. je kalyANa svarUpa, sthira, roga rahita, aMta rahita, kSaya rahita, bAdhA rahita, punarAgamana rahita evA siddha gati nAmanA sthAnane pAmI gayA che, bhayane jItI cUkyA che, te jinezvara siddha bhagavAnane mArA namaskAra hojo. tathA A guNothI yukta je arihaMta bhagavAna siddha gatinA icchuka che, ene paNa mArA namaskAra hojo. sAmAyika pALavAno pATha (eyassa navamassa) - A navamA sAmAyika vratanA pAMca aticAra jANavA yogya che, paraMtu AcaraNa karavA yogya nathI. te A prakAre che. tenI AlocanA karuM chuM. (1) sAmAyikanA samaye manamAM azubha ciMtana karyuM hoya. ayogya vacana bolyA hoya. (3) kAyAthI ayogya kArya karyuM hoya (4) sAmAyikane athavA sAmAyika levAnA samayane bhUlAI javAyuM hoya. (5) sAmAyikane anavasthita rUpathI karI hoya. niyamonuM barAbara pAlana na karyuM hoya to te mAruM pApa niSphaLa thAo. sAmAyikane kAyAthI samyak sparza karyo na hoya, pAlana na karyuM hoya, zuddhatApUrvaka na karI hoya, tene pUrNa na karyuM hoya, kIrtana karyuM na hoya, ArAdhanA karI na hoya, AjJA anusAra pAlana na karyuM hoya to tenAthI thanAruM mAruM pApa niSphaLa thAo. sAmAyikanA 32 doSa = -- mananA 10 doSa H(1) aviveka * sAmAyikamAM AhAra, bhaya, maithuna, parigrahano saMkalpa karavo, viveka (upayoga) rAkhyA vinA sAmAyika karavI. (2) yazakirtI = - yazane mATe sAmAyika karavI. (3) lAbhArthe :- dhana, putra Adi lAbha mATe sAmAyika karavI. (4) garva :- ghamaMDamAM AvIne sAmAyika karavI. sAmAyikamAM garva karavo. (5) bhaya :- * koInA DarathI athavA dabANathI sAmAyika karavI. (6) nidAna :- sAmAyikanA phaLathI parabhavamAM bhautika sukha prAptino saMkalpa karavo. (7) saMzaya :- sAmAyikanA phaLamAM saMdeha rAkhavo. (8) roSa :- sAmAyikamAM gusso karavo, kaSAya karavo. (9) avinaya :- sAmAyikamAM deva guruno barAbara vinaya na karavo. (10) abahumAna :- sAmAyika pratye hRdayamAM AdarabhAva na rAkhavo. vacananA 10 doSa H : (1) kuvacana :- kharAba zabdo bolavA, karkaza-kalezakArI bhASA bolavI . (2) sahasAkAra :-(ociMtuM .)vagara vicAryuM bolavuM. (3) svachaMda :- sAMsArika gIta athavA azlIla zabda, sinemAnAM gIta Adi bolavA. (4) saMkSepa :- sAmAyikanA pATha Adine saMkSepa karI bolavA. (5) kalaha :- klezakArI vacana bolavA, kalaha karavo. (6) vikathA :- dezakathA, rAjakathA, strIkathA, AhAra kathA karavI, athavA e vikathAyukta patrikA, samAcAra patra Adi vAMcavA. (7) hAsya :- hAMsI majAka karavI, anyane hasAvavA. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 195 (8) azuddhi :- sAmAyikanA pAThane azuddha bolavA,bhamarAnI jema gaNagaNATa karavo . = bhASA vargaNAnAM pudagalonI cUrNi phelAvI bIjAnI manovargaNA toDavI athavA sAmAyikamAM akalpanIya bhASA bolavI. jema ke avratIne Avo, padhAro, jAo Adi Adara, Adeza sUcaka zabda bolavA athavA sAvadha vacana bolavA. (9) nirapekSa :- mAre sAmAyika che, enI sAvadhAnI rAkhyA vinA bolavuM. = (10) muNamuNa H- spaSTa uccAraNa na karavA. bIjAne khalela pahoMcADavI . kAyAnA 12 doSa H- (1) kuAsana :- paga para paga rAkhIne athavA paga phelAvIne besavuM, arthAt abhimAna athavA avivekapUrNa AsanathI besavuM. (2) calAsana :- Asana sthira na rAkhavuM, khAsa kAraNa vinA ahIM tahIM pharatAM rahevuM. (3) caladaSTi :- jJAna dhyAnamAM ekAgra na thatAM ahIM--tahIM jotAM rahevuM. (4) sAvadha kriyA :- svAdhyAya, dharmadhyAna, Adi dhArmika kArya sivAya anya gRha kArya athavA samAja kArya karavuM. (5) AlaMbana :- oThIMgaNa laIne besavuM athavA UbhA rahevuM. (6) AkuMcana prasAraNa H- vAraMvAra hAthapaga Adine akAraNa lAMbA TUMkA karavA.(7) ALasa :- ALasa karavI, susta besavuM. (8) moDana :- AMgaLI AdinA TAcakA phoDavA. (9) mala :- zarIranA koI avayavano mela utAravo. (10) vimAsaNa :- ArtadhyAna karavuM, zokAsanathI besavuM athavA sAmAyikamAM joyA vinA, pUMjyA vinA hAlavuM, kathAsAra cAlavuM tathA khaMjavALavuM. -- (11) nidrA :- sAmAyikamAM sUvuM athavA beThA beThA nidrA levI. (12) vaiyAvacca :- zarIranI sevA suzruSA karavI athavA karAvavI. sAmAyikanA 32 doSanI gAthAo :- 6 aviveka jasokittI, lAbhatthI gavva bhaya NiyANasthi .--saMsaya rosa aviNau, abahumANae dosA bhaNiyavvA / 1 / kuvayaNa sahasAkAro, sachaMda saMkheva kala N ca .--vikahA vihAsosuddha, Nivekbo muNamuNA dosAdasa / / kuAsaNuM calAsaNa cadeiThThI, sAvajajakiriyA laMbaNAkuMcaNa pasAraNuM . -Alasa moDaNa mala vimAsaNuM, NiddA vaiyAvacca tti bArasa kAyadosA / 3 / sAmAyikanA vidhi doSonuM jJAna avazya karavuM joIe. imAnadArIthI badhA doSothI rahita sAmAyika karavI joIe. sAmAyikamAM koIpaNa doSa na lAge evI laganI rAkhavI joIe. sAmAyikamAM samaya mAtra paNa pramAda na karavo joIe. samAcAra patra athavA navalakathA na vAMcavI joIe. sAmAyikamAM AtmaciMtana ane dhArmika pustakonuM vAMcana karavuM joIe athavA upadeza,dharmanI vArtA sAMbhaLavI joIe. sAmAyikamAM adhikatama mauna rAkhavuM joIe. doSa rahita sAmAyika karavAthI ja zreSTha phaLanI prApti thAya che. lAkha khAMDI sonA taNuM, lAkha varSa de dAna.- sAmAyika tulya Ave nahIM, ema bhAkhyuM bhagavAna. 24 kalAkamAMthI eka kalAka kADhIne pratidina sAmAyika avazya karavI joIe. pra. :- vaMdanA karatI vakhate kaI kaI vAtonuM dhyAna rAkhavuM joIe ? javAba :- (1) uttarAsaMga athavA rUmAla Adi moDhA pAse rAkhavo joIe (2) ochAmAM ochA traNa cAra hAtha dUra ubhA rahIne vaMdanA karavI joIe (3) AMkha ahIM tahIM na pheravatAM gurunI sAme ekAgra dRSTi rAkhavI joIe. (4) vyAkhyAna Adi prasaMgamAM maunapUrvaka vaMdanA karavI joIe (5) UMcA svarathI na bolatAM maMda svarathI bolI vaMdanA karavI joIe. jyAM bolavAthI koInA kAryamAM bAdhA pahoMce to maunapUrvaka vaMdanA karavI joIe.(6) ApaNAM nakha, pasIno, gurune na lAge evI rIte haLavA hAthe caraNa sparza karavo joIe. jo vacamAM koI beThA hoya athavA adhika saMkhyA hoya to dUrathI ja vaMdanA pUrNa karI levI joIe. pra. :- 10 virAdhanA kaI che ? javAba :- 1. sanmukha AvatAM jIvane kaSTa pahoMcADyuM hoya 2. dhULa AdithI DhAMkyA hoya 3. masaLyA hoya 4. ekaThAM karyA hoya 5. spardhA hoya 6. paritApa pahoMcADayo hoya. 7. kilAmanA pahoMcADI hoya 8. bhayabhIta karyA hoya 9. eka sthAnathI bIjA sthAna para rAkhyA hoya 10. jIvanathI rahita karyA hoya. pra :- - sAmAyika karavAthI zuM-zuM lAbha che ? javAba H (1) eka muhUrtane mATe hiMsA Adi 18 aDhAreya pApa chuTI jAya che.(2) saMsAranA anaMta prANIone abhayadAna maLe che. (3) sAMsArika jIvanathI vizrAMti maLe che. (4) zAMti ane samabhAvanI prApti thAya che. (5)eka muhUrta sudhI dhArmika abhyAsa, ciMtana, manana, zAstrazravaNa, vAMcana tathA sAdhu-sAdhvInI sevAno upAsanAno lAbha maLe che. (6) jenAthI ApaNI dhArmika ruci, vairAgya jJAnanI vRddhi thAya che.(7) keTalAya prakAranA jJAna vAMcavA ane sAMbhaLavA maLe che. (8) jenAthI kleza kaSAya chUTe che. (9) dhana, parigrahanI ane viSaya sukhanI Asakti chUTe che. (10) sAmAyikamAM pApanuM sevana chUTI javAthI ghaNAM navA karmano baMdha aTakI jAya che. (11) jJAna dhyAna AdithI junA pApa karmano paNa nAza thAya che. (12) jethI AtmA haLukarmI bane ane navA--navA vrata levAnI bhAvanA thAya. eTale dararoja ochAmAM ochI eka sAmAyika avazya karavI joIe. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 196 mukha vastrikA AcArAMga sUtranA prathama adhyayanamAM evuM spaSTa kahevAmAM AvyuM che ke A saMsAramAM keTalAya loko dharma ane mokSane mATe chakAyanA jIvonI hiMsA karyA kare che. paraMtu e hiMsA temanA mATe ahitakAraka hoya che ane temane bodhi prApti durlabha thAya che. arthAt koIpaNa prakAre, koIpaNa uddezyathI karavAmAM Avela hiMsA ahitakAraka to hoya che paraMtu dharma ane mokSa thAya tevI buddhithI je hiMsAnI pravRttionI vRddhi kare to bhaviSyamAM temane mATe dharmanI prApti thavI paNa durlabha bane che. AvuM kathana aneka vakhata alaga-alaga prasaMgomAM AcArAMga sUtranA eka ja adhyayanamAM karavAmAM AvyuM che. mukha vastrikAne bAMdhavI ane hAthamAM rAkhavI A viSayamAM Agama Azaya zuM che tathA prAcIna paddhati kaI hatI? (1) ughADA moe bolavuM, mukhavastrikAthI mukhane DhAMkyA vinA bolavuM, e sAvadya bhASA che. A prakAre bolavuM koIpaNa sAdhu sAdhvIne kahyuM nahIM. A tattvamAM maMdira mArgIo tathA sthAnakavAsIo eka mata che. (2) mukhavastrikA e sAdhunuM Avazyaka upakaraNa che, jenuM prayojana jIva rakSA karavAnuM mukhyapaNe che ane munipaNAnuM paNa A Avazyaka aMga gaNAya che. acela vastra rahita rahenArA sAdhuone mATe paNa mukhavastrikA ane rajoharaNa Avazyaka mAnavAmAM AvyA che. mukhavastrikA bAMdhanArA sAdhuonI mukhavastrikA muniliMganA rUpamAM spaSTa upayogamAM Ave che ane muniliMga rUpamAM dekhAya paNa che zrAvakone paNa e jayAre bAMdhelI hoya che tyAre pote saMvara-dharmakriyAmAM che tenI pratitI rahe che. paraMtu mukha para na bAMdhIne hAthamAM rAkhavAthI e rUmAla jevI lAge che athavA colapaTTakamAM laTakAvI devAthI to ghaNIvAra te dekhAtI paNa nathI ane ghaNI vakhata sAdhuone te zodhavA jAya toya kyAMya potAnI muhapatti jaDatI nathI, je spaSTapaNe sAdhupaNAnI upekSAnuM kartavya che je mukhavastrikA mo para na bAMdhavAthI thAya che. (3) jIvarakSAno tathA ughADA moDhe nahIM bolavAno je bhagavatI sUtrano sarvamAnya eka mata siddhAMta che, tenuM pAlana paNa mukhavastrikAne hAthamAM rAkhIne thatuM nathI. pramANa mATe A eka satya vAta che ke Aje lagabhaga 6000 sAdhu sAdhvI evA che, je mukha para muhapatti bAMdhavAnA badale hAthamAM rAkhe che ane temAMthI kadAca eka paNa sAdhu ke sAdhvI evA nahI hoya jemaNe potAnA pUrA dIkSAkALamAM kyAre khullA mhoMe vAta na karI hoya ane Ama bhagavatInA e sarvamAnya siddhAMtanuM ullaMghana na karyuM hoya. basa A ja pariNAma puravAra kare che ke mukhavastrikA mhoM para bAMdhavAthI ja siddhAMtanI sAcI rakSA saMbhavI zake. eTale mukhavastrikA ne mho para bAMdhavI e Agama saMmata tathA Agama AjJApoSaka paddhati che ane hAthamAM rAkhavI e Agama AjJA viruddha pravRtti che, A ukta pariNAmathI svataH siddha thAya che. jo dorAno upayoga na karavo hoya to pujA vakhate jema rumAla bAMdhavAmAM Ave che tema rumAla bAMdhIne bolavuM joIe ke hAthamAMnI muhapati ADI dharIne bolavuM joIe paNa ugADe moDheto nahiMja. Aje paNa seMkaDo sAdhu ane keTalAya AcAryo "ughADA ho e na bolavuM e vAta svIkAre che ane tenuM pAlana nathI thaI zakatuM tema svIkAre paNa che. viSaya che khullA moDhe na bolavAno, jene prAcIna maMdira mArge AcAryoe aneka graMthomAM svIkArela che ane Aje paNa pratyakSa seMkaDo sAdhu svIkAre che. (4) mukhavastrikA bAMdhavAthI saMmUrNima jIvonI hiMsAnuM kathana paNa asaMgata che. kema ke muhapatti bAMdhavAthI Agama siddhAMtanuM pAlana paNa thAya che A che ane saMmarNima jIva paNa utpanna thatA nathI. kema ke te mahapatti haMmezAM moDhA para bAMdhelI ja rahe che. zarIranI uSmAthI jo cAdara-colapaTTAmAM parasevAnAM paNa saMmUrchAima jIva utpanna na thAya to, teja pramANe zarIranI uSmAne kAraNe muhapattimAM paNa thuMka vagerenA saMmUrchAima jIva utpanna na thAya tema mAnavuM Avazyaka che. paraMtu muhapatti divasa bhara hAthamAM rAkhavAmAM saMmUrchAima jIvo utpanna thavAno bhaya paNa nirarthaka ja rahyo ane ughADA mukhe bolyA karavAmAM jinAjJAno bhaMga thayo. vAraMvAra hAthane UMcA-nIcA karavAmAM hAtha halAvavAnI vyartha ajatanA vadhI ane ughADA moDhe na bolavAnI jatanA paNa pUrI na thaI! (5) AnuM mukhavastrikA ke muhapatti e nAma ja spaSTa rUpe jaNAve che ke te mukha para rAkhavAnuM vastra che. (6) vAstavamAM mukhavastrikA hAthamAM rAkhavI ke moDhA para bAMdhavI evo spaSTa ullekha koIpaNa AgamamAM nathI, tema chatAM A liMganA upakaraNanA upayoganI prAcIna paddhati moDhA para bAMdhavAnI hatI e prAcIna pramANothI siddha che ane zAstrAjJA pAlananA pariNAmathI paNa siddha che. zAstrAjJA pAlananA pariNAmanI siddha thayela bAbato upara kahevAI gaI che. have prAcIna pramANothI siddha thayela vAta A prakAre che(1) Avazyaka sUtra upara haribhadrasUrinI 22 hajAra zloka pramANa TIkA che, temAM lakhyuM che ke liMga vAte mRta sAdhunA mukha para navI muhapatti bAMdhavI. pAThaka vicAre ke marelA sAdhu to bolI zakavAnA nathI, na to mo kholI zakavAnA ke na to zvAsa laI zakavAnA, to paNa mukhavastrikA bAMdhavAnuM dhuraMdhara AcArya haribhadrasUrie lakhyuM che. (2) yoga zAstra pR. 260mAM lakhyuM che ke mukhanI uSNa havAthI vAukAyanA jIvonI virAdhanA thAya che mATe tenI rakSA karavAnA hetuthI muhapatti che. AvuM mahAna AcArya zrI hemacaMdrAcAryanA racela graMthamAM jaNAvyuM che. | (3) eziyATIka sosAyaTI kalakattAnA pramukha misTara harnala sAheba upAsakadazA sUtranI aMgrejI TIkA karatA, gautamasvAmInI mukhavastrikAnA varNana upara ema lakhe che ke-eka nAno kapaDAno TukaDo moDhA para TIMgADAto hato jethI koI saceta jIva momA pravezI na zake, tenI rakSAne mATe. (4) devasUrIjI potAnA samAcArI prakaraNa graMthamAM lakhe che ke (mukhavastrikA pratilekhya mukhe badhdhA pratilekhayaMti rajoharaNuM.) artha- mukhavastrikAnI pratilekhanA karIne te pharI mukha para bAMdhIne pachI rajoharaNanI pratilekhanA kare. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 jain kathAsAra (5) vijayasenasUri potAnI 'hita zikSA' pR.38mAM lakhe che ke- muhapatti moDhA para bAMdhavI joIe, bAkI to badhA vividha dUSita prakAro che, jemAM koI puNya arthAt dharma nathI. (6) AcArya zrI labdhivijayajI harIbala macchI ke rAsa' pR. 73 mAM lakhe che ke- sAdhu jana mukha muhapatti, bAMdhI kahe jina dharma - ahIM paNa moDhA para muhapatti bAMdhIne jina dharma-jinopadeza karavAnuM kathana che. (7) "sAdhavidhi prakAzamAM kahyuM che-sAdha pratilekhanA karatI samaye mahapatti bAMdhI le. (8) prabhasUrikRta yatidinacaryA saTIka'mAM kahyuM che ke sAdhu zaucAdi jAya tyAre paNa muhapatti bAMdhI le. (9) hemacaMdrAcArya kRta yoga zAstranI kRtimAM kahyuM che ke bhaNatI vakhate ane prazna vagere pUchatI vakhate muhapatti bAMdhIne prazna pUche athavA bhaNAve. (10) zatapadI' graMthamAM kahyuM che ke upadeza detI vakhate paNa sAdhuoe muhapatti bAMdhavI. (11) "AcAra dinakara' graMthamAM lakheluM che ke makAnanuM pramArjana karatI vakhate ane vAMcana Adi kAryomAM paNa moM para muhapatti bAMdhe. (12) bRhatkalpa bhASyamAM kahyuM che ke gaNadhara mahArAja paNa vyAkhyAna vAMcatI vakhate muhapatti bAMdhatA hatA. (13) nizItha cUrNimAM lakhyuM che ke koInI sAthe vArtAlApa karatI vakhate sAdhue muhapatti bAMdhI levI joIe. (14) pratikramaNa karatI vakhate muhapatti bAMdhavAnuM to keTalAya AcAryoe pratikramaNanA vividha graMthonA prAraMbhamAM ja lakhyuM che. (15) pravacana sArodvAra' graMthamAM lakhyuM che ke muhapatti saMpAtima jIvonI rakSAne mATe che. (saMpAtima jIvonI rakSA mukha para bAMdhavAthI ja thAya.) (16) buddhi vijayajIe potAnA vRddha saMtone prazna karyo ke ghaDIe ghaDIe Ama mukha para muhapatti kema bAMdho cho? tyAre vRddha saMtoe javAba Apyo ke zAstromAM muhapatti bAMdhavAnuM kahyuM che ane paraMparAthI bAMdhatA AvyA chIe, ema ApaNe paNa Ama vAraMvAra bAMdhI laIe chIe. (17) zivapurANa adhyAya 21mAM jaina sAdhuno paricaya A pramANe Apyo che- haste pAtra dadhAnAzva, tuDe(mukhe) vastrasya dhArako .- malinAceva vAsAMsi, dhArayaMti alpa bhASiNaH | ahIM mukha para vastra dhAraNa karavAvALA arthAt bAMdhavAvALAne jaina sAdhu kahela che. arthAt zivapurANa racanArAne potAnA samayamAM AvA mukhavastrikA bAMdhanArA sAdhuo daSTigocara thayA haze. (18) piMDaniryakati gAthA 28 mAM mukhavastrikAne tathA rajoharaNane evA upakaraNa tarIke varNavyA che ke jemane jarA vAra paNa virAma apAto nathI, sAdhune vadhAre samaya mauna dhAraNa karavAnI salAha ApanAra Agamono Ama kahevA pAchaLano hetu spaSTa che ke te haMmezA mukha para hovI joIe. dhovaNa pANInI prAptI mATe kSetra ane kALa pratikuLa lAgatuM hoya kadAca paNa tethI paNa sukSma vAyukAyanI dayA pALavA mATe koI aDacaNa nathI . keTalAka zrAvakonI pAse to mukhavastrikA hotI paNa nathI . mukhavastrikAne sthAnakavAsIna cita samajavAne badale jainona cita samajavuM joIe. ane jatanAM tatvanAM pArakha banavuM joIe. (1) mukhavastrikA jainanuM cihna che (2) sUtra para, pustaka para, pAsenI vyakati para ghUMka uDavAthI rakSA kare che. (3) vAyukAya tathA trasa-saMpAtima jIvonI rakSA karavAvALI che. A sivAya zrAvakAcAramAM muni darzana karavAnA pAMca niyama(abhigama) zAstramAM ghaNI jagyAe batAvyA che, temAM paNa munionI sevAmAM upasthita rahetI vakhate zrAvake ughADA mukhe rahevAnI manAI karI che. arthAt moDhA para kapaDuM lagADIne ja muninI sImAmAM praveza karavAnuM jaNAvyuM che. gurujano ughADA mukhe bolanArane utara ApavAnI manAI pharamAve toja zrAvako zIkhaze. moTA-moTA zeTha, senApati, rAjA vagere je koI paNa zrAvaka hoya teo zAstrAjJAnuM pAlana karatA tathA vastra lagADIne ja muninI sevAmAM praveza karatA hatA. - tethI eka guNa to spaSTa thAya che ja ke muhapatti bAMdhavAthI, pAse ubhelA zramaNonI sAthe vAtacIta karatI vakhate potAnuM ghUMka temanA para uDe nahIM. ughADA moe bolavAthI jinAjJAnI maryAdAno lopa thAya che ane mukhamAMthI ghUMka uchaLIne keTalIkavAra bIjA para uDe che ! jethI AzAtanA thAya che. maMdiramArgI mUrtinI AzAtanAthI bacavA moDhA para vastra bAMdhI maunapUrvaka ja pUjA kare che paraMtu zAstrAnnA bhaMga karIne paNa guruonI sAme Ave tyAre moMe vastra bAMdhatA zaramano anubhava kare che ane keTalAka sthAnakavAsI loko paNa ALasane kAraNe muhapatti bAMdhatA nathI te paNa ThIka nathI. potAnA niyamo ane vidhi vidhAnonuM dareka kSetramAM dhyAna rAkhavuM ja joIe. pariziSTa : adhyayana-2:-brahmacaryanI jANo zuddhi, upaniyamomAM jenI buddhi (1) dUdha, ghI, mIThAI, mAvA-malAI, mAkhaNa Adi pauSTika padArthonuM sevana na karavuM, badAma-pistA Adi mevAnA padArthono paNa tyAga karavo. (2) A padArthonI kyAreka jarUra hoya to alpa mAtrAnuM dhyAna rAkhavuM ane niraMtara aneka divasa sudhI sevana na karavuM. (3) mahinAmAM ochAmAM ochA cAra divasa AyaMbila athavA upavAsa Adi tapasyA avazya karavI. (4) haMmezAM UNodarI karavI arthAt koIpaNa samaye pUrNa bhojana na karavuM.(peTa bharI jamavuM nahi). temaja sAMjanA samaye bhojana na karavuM athavA ati alpa mAtrAmAM AhAra levo. (5) svAthya anukULa hoya to ekavArathI vadhu bhojana na karavuM athavA yathA saMbhava ochI vakhata khAvuM. temaja ekavAranA bhojanamAM paNa khAdya padArthonI saMkhyA bahu ochI rAkhavI. (6) bhojanamAM maracAM-masAlAnI mAtrA ati alpa rAkhavI, athANA AdinuM sevana na karavuM. temaja taLelA khAdya padArthonuM sevana na karavuM. cUrNa athavA khATA padArthonuM sevana na karavuM. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 198 (7) rAsAyaNika auSadhionuM ke uSmA(garamI/zakti) vardhaka auSadhinuM sevana na karavuM. bane tyAM sudhI auSadhanuM sevana paNa na karavuM. (8) mahinAmAM ochAmAM ochA 15 divasa rUkSa athavA sAmAnya AhAra karavo arthAt dhAra vinayano(ghI, dUdha, dahIM Adi) tyAga karavo. (9) strIno najIkathI saMparka athavA tenA mukha, hAtha, paga, temaja vastrAbhUSaNa Adine jovAnI pravRti na karavI. (10) divase sUvuM nahi. temaja bhojana bAda tarata ja saMkucita peTa rAkhI besavuM ke sUvuM nahi. (11) bhikSue vihAra athavA bhikSAcArI Adi zrama kArya avazya karavuM athavA tapazcaryA ke ubhA rahevAnI pravRti rAkhavI. (12) uttarAdhyayana sUtra, AcArAMga sUtra, sUyagaDAMga sUtra, temaja dazavaikAlika sUtrano svAdhyAya temaja vAcanA, anuprekSA Adi karatAM rahevuM. tathA niyamita bhaktAmara stotra athavA prabhu bhakti karavI. (13) sUtA samaye ane UThatA samaye kaMIka Atmahita vicAra avazya karavA. (14) krodhano prasaMge upasthita thAya tyAre mauna rahevuM, Avezayukta bolavAnI pravRttino tyAga karavo. (15) yathA samaye svAdhyAya, dhyAna ane kAyotsarga avazya karavA. A sAvadhAnIo rAkhavI e gacchagata ane ekala vihArI badhAM ja taruNa bhikSuo mATe atyanta hitakara che. A sAvadhAnIothI yukta jIvana banAvavAthI vikAra utpanna thavAnI saMbhAvanA prAyaH rahetI nathI. pariziSTa, adhyayana-3:-sAdhu jIvanamAM dattamaMjana saMyama pAlana karavA mATe zarIranuM nirogI hovuM nitAnA Avazyaka che kAraNa ke saMyama jIvanamAM zarIranuM rogagrasta hovuM chidrovALI nAva dvArA samudra pAra karavA samAna che. uttarAdhyayana sUtranA 23mAM adhyayanamAM zarIrane 'nAva' kahela che ane jIvane 'nAvika kahela che. chidro rahita naukAne saMsAra samudra pAra karavA mATe yogya kahela che. zarIrarUpI naukA sachidra hovAnuM tAtparya che - tenuM rogagrasta hovuM! maMjana karavuM e svastha rahevAnuM pramukha aMga mAnavAmAM Ave che. kahyuM paNa che ke 'AMkhamAM aMjana, dAMtamAM maMjana, nita kara nita kara. prastuta sUtranA trIjA adhyayanamAM maMjana karavuM, dAMta dhovA sAdhu mATe anAcaraNIya kahela che. anyatra paNa aneka AgamomAM maMjana na karavAne saMyamanA mahattvazIla niyamarUpe sUcita karavAmAM Avela che. yathA- je hetuthI sAdhake nagna bhAva yAvat adaMta dhAvana(dAMta sApha na karavAnI pratijJA)no svIkAra karela hato te hetu ne pUrNa siddha karI mokSa prA vartamAna kALanI khAvA-pIvAnI paddhati temaja azuddha khAdya padArthonI upalabdhinA kAraNe dAMtanA rogo, jema ke pAyoriyA AdinI bImArIo jaldI thaI jAya che. AvI paristhitimAM svAthyanI surakSAnA hetuthI ghaNA saMta- satIjIoe daMta maMjanane Avazyaka samajI lIdhela che. AvI samaja ane AcaraNa pAchaLa Agama niSThA temaja AcAra niSThAnA pariNAmonI zithilatAnI sAthe sAthe zuddha vivekapUrNa jJAnanI anabhijJatA paNa che ja. tenuM kAraNa e che ke jene AgamomAM AvatA sAdhvAcAranA niyamo sAdhAraNa chavastho dvArA sUcita nathI paraMtu te sarvajJa jinezvara bhagavaMtonA anubhavajJAna temaja kevaLajJAnanA prabhAvathI yukta che. tenA para zuddha zraddhA ane UMDA ciMtananI AvazyakatA che. ciMtana temaja anubhava karavAthI khyAla Ave che ke A avyavahArika jevA lAgatA Agama vidhAna paNa mahAna vaijJAnika che, tenA mULamAM zarIra svAthya temaja saMyama svAthya baMneno hetu rahela che. sAdhune sadA bhUkhathI ochuM khAvArUpI uNodarI tapa karavuM Avazyaka che. maMjana na karavA chatAM paNa dAMtone svastha rAkhavA mATe ochuM khAvuM, temaja kyAreka-kyAreka upavAsa Adi tapa karavuM Avazyaka che. brahmacarya pAlana mATe temaja indriya nigraha mATe paNa ochuM khAvuM ane kyAreka-kyAreka upavAsa Adi karavA Avazyaka che. brahmacaryanI zuddhi ja saMyamanI zuddhi che. divasamAM eka ja vAra khAvuM ke divasabhara na khAvuM te saMyama temaja zarIra tathA dAMto mATe ati Avazyaka che. pAcana zakti temaja lIvaranI svasthatA mATe paNa alpa-bhojana Avazyaka che. A prakAre alpa bhojana, maMjanatyAga, brahmacarya, saMyama, svAthya Adi eka bIjA sAthe saMlagna (joDAyelA) che. roka-Toka vagara khAtA rahevuM temaja kevaLa dAMta zuddhi mATe maMjana karI levuM apUrNa viveka che. evuM karavAthI pAcana zakti(lIvara)nI kharAbI ane brahmacaryanI vikRti aTakavI zakaya nathI. tethI bhikSue maMjana karyA vinA paNa dAMta nirogI rahe teTalo ja AhAra karavo, tene potAnuM pramukha kartavya samajavuM joIe. AjanA vaijJAniko paNa maMjana karyA vagara khAvAne svAthya mATe upayogI mAne che. saptAhamAM eka upavAsa karI levAthI dAMtonI atyAdhika saphAI svataH thaI jAya che. bhojana karyA bAda pAtra dhoIne pANI pIvAno AcAra paNa vaijJAnika che, evuM karavAthI dAMta svataH pANIthI dhovAI jAya che ane ghUMkavA-pheMkavAnI pravRti sAdhu jIvanamAM vadhatI nathI. daMta roganI AzaMkAthI zaMkAzIla bhikSuoe maMjana karavAnI apekSAe nIcenI bAbatonuM dhyAna rAkhavuM joIe. (1) ochuM khAvuM, ochI vAra khAvuM ane ochI vastu khAvI. mana kahe te na khAvuM, zarIra mAMge te khAvuM. | (2) khAdhA pachI tarata ke thoDA samaya pachI dAMtomAM pANIne halAvatA rahI eka--be ghUMTa pANI gaLavuM joIe. jyAre paNa pANI pIvAmAM Ave tyAre aMtamAM pANIne dAMtomAM halAvIne gaLavuM joIe. (3) mahinAmAM 2 athavA 4 upavAsa Adi avazya karavA joIe. AhAranI aruci hoya ke vAyunisarga durgadhayukta hoya to bhojana choDI devuM joIe. jhADA-ulTI hoya to bhojana choDI devuM joIe. A prakAre zraddhA ane viveka rAkhavAmAM Ave to adaMta ghAvana (maMjana nahIM karavAnA) niyamanuM pAlana karatA hovA chatAM paNa svastha rahI zakAya che. AvuM karavAthI ja sarvajJonI AjJAnI zraddhA temaja ArAdhanA zuddha thaI zake che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain kathAsAra snAna nahi karavA Adi niyamomAM paNa ahiMsA, brahmacarya, indriyanigraha, AtmalakSya ane zarIra alakSya Adi hetu che. sAthe ja alpavastra, DhIlA vastra paheravAno paNa tenI sAthe saMbaMdha che. vihAra yAtrA, parizramI temaja svAvalaMbI jIvana, apramatta carcA vagere paNa temAM saMbaMdhita che. saMyamanA anya Avazyaka niyamonuM dhyAna rAkhavAmAM Ave to asnAna temaja adaMta ghAvana niyama zarIranA svastha rahevAmAM jarA paNa bAdhaka banI zake nahIM. 199 tAtparya e ja che ke zarIra paricaryAnA niSedha karanArA AgamanA niyamonuM pAlana karavuM hoya to khAna-pAna temaja jIvanavyavahAranA Agama vidhAnonuM ane vyavahArika vivekonuM pAlana karavuM paNa ati Avazyaka samajavuM joIe. tyAre ja zarIra--svAsthya temaja saMyama-zuddhi tathA citta-samAdhi kAyama rahI zake che. sAthe ja potAnI kSamatAno khyAla rAkhavAthI suMdara ArAdhanA thaI zake che. pariziSTa : adhyayana-4 ane 6 :-rAtri bhojana rAtribhojana karavAthI prANAtipAta Adi mULaguNonI virAdhanA thAya che ane chaThThuM rAtribhojana viramaNa vrata paNa mULaguNa che, teno bhaMga thAya che. rAtre kuMthavA Adi sUkSma prANI tathA phUlaNa AdinuM dekhAvuM azakya hoya che. rAtre AhAranI gaveSaNA karavAmAM eSaNA samitinuM pAlana paNa nathI thatuM. cUrNikAre kahyuM che-- "je pratyakSa jJAnI hoya che, te AhArAdine vizuddha jANavA chatAM paNa rAtre nathI khAtA, kAraNa ke mULaguNano bhaMga thAya che. tIrthaMkara, gaNadhara ane AcAryo dvArA A rAtribhojana anAsevita che, tenAthI chaThThA mULaguNanI virAdhanA thAya che, ataH rAtribhojana na karavuM joIe.'" (1) dazavaikAlikasUtra adhyayana-3mAM rAtri bhojanane anAcaraNIya kahela che. (2) dazavaikAlika adhyayana-6mAM rAtribhojana karavAthI nigraMtha avasthAmAMthI bhraSTa thavAnuM kahela che tathA rAtribhojananA doSonuM kathana paNa karela che. (3) dazavaikAlika adhyayana-4mAM pAMca mahAvrata sAthe rAtribhojana viramaNane chaThThuM vrata kahela che. (4) dazavaikAlika adhyayana-8mAM sUryAstathI sUryodaya sudhI arthAt rAtre AhAranI manathI paNa icchA karavAno niSedha che. (5) uttarAdhyayana adhyayana-19, gAthA-31mAM - saMyamanI duSkaratAnA varNanamAM cAreya prakAranA AhAranuM rAtrie varjana karavuM ati duSkara kahela che. (6) bRhatkalpa uddezaka-1mAM rAtre ke vikAla(saMdhyA)nA samaye cAreya prakAranA AhAra grahaNa karavAno niSedha che. (7) bRhatkalpa uddezaka--pamAM kahevAmAM Avela che ke AhAra karatI vakhate khyAla AvI jAya ke sUryodaya thayo nathI ke sUryAsta thaI gayela che to moDhAmAM rahela AhAra paNa kADhIne paraThI devo joIe ane tyAM tene khAvAnuM prAyazcitta kahela che tathA rAtre AhAra-pANI yukta ' 'oDakAra' AvI jAya to paNa tene gaLI javAnuM (gaLAmAM utArI javAnuM) prAyazcitta kahela che. (8)dazAzrutaskaMdha sUtra dazA-ra tathA samavAyAMga sUtra samavAya-21mAM - rAtribhojana karavAne sabaLa doSa kahela che. (9) bRhatkalpa uddezaka-4mAM- rAtribhojananuM guru prAyazcitta kahyuM che. (10) ThANAMga adhyayana-3 tathA pamAM- rAtribhojananuM guru prAyazcitta kahyuM che. (11) sUyagaDAMga sUtra thru.-1, a.-2, u.-3mAM rAtribhojana tyAga sahita pAMca mahAvrata parama ratna kahevAmAM Avela che, jene sAdhu dhAraNa kare che. A prakAre ahIM mahAvrata tulya rAtribhojana viramaNanuM mahatva kahevAmAM AvyuM che. (12) sUyagaDAMga sUtra adhya.-6 mAM kahevAmAM Avela che ke bhagavAna mahAvIra svAmI e tapa mATe ane duHkhono nAza karavA mATe rAtribhojanano tyAga karyo hato. (13) uttarAdhyayana sUtra adhyayana-32mAM rAtribhojananA tyAgathI jIvano Azrava ghaTavo temaja anAzrava thavo kahela che. (14) nizItha sUtra uddezaka-11mAM- rAtribhojana karavAnuM temaja tenI prazaMsA karavAnuM guru caumAsI prAyazcita kahela che. (15) dazAzrutaskaMdha sUtra dazA-6mAM zrAvakane chaThThI paDimA dhAraNa karavAmAM rAtri bhojanano pUrNa tyAga karavAnuM Avazyaka kahyuM che. tenI pUrva avasthAomAM paNa zrAvake rAtribhojanano tyAga karavo joIe paraMtu tyAM sudhI aicchika che ane chaThThI pratimAthI laI agyAramI pratimA sudhI rAtribhojanano tyAga karavo jarUrI che. anya graMthomAM H- (1) kArtikeyAnuprekSA 383mAM- rAtribhojana tyAgane 6 mahinAnA upavAsa tulya batAvavAmAM Avela che.(varSano aDadho samaya tapamAM pasAra thAya e hisAbathI.) (2) mahAbhAratanA zAntiparvamAM- narakamAM javAnA cAra bola kahela che, jemAM prathama bolathI rAtribhojanane narakamAM javAnuM kAraNa kahela che bAkInA traNa kAraNomAM naraka gamananA A kAraNo che- 1. pa2 strI gamana 2. madirA,dAru AdI 3. kaMdamULa bhakSaNa.(AgamamAM cAra kAraNa judA che.) (3) vedavyAsanA yogazAstra a--3mAM kahevAmAM Avela che ke rAtre khAnAra manuSya ghuvaDa, kAgaDo, gIdha, sUkara, sarpa ane vIMchI Adi yonimAM janma dhAraNa kare che. (4) manusmRtimAM kahevAmAM Avela che ke rAtri rAkSasI hoya che tethI rAtre zrAddha karavuM joIe nahi. (5) yogazAstra a-3mAM kahevAmAM Avela che ke-- nitya rAtribhojana tyAga karavAthI agnihotranuM phaLa maLe che temaja tIrtha yAtrAnuM phaLa maLe che. Ahuti, snAna, devatA pUjana, dAna, zrAddha temaja bhojana rAtrie karavAmAM AvatA nathI. kITa, pataMga Adi aneka sattvonuM ghAtaka A rAtribhojana ati niMdita che. (6) mArkaMDeya munie to rAtre pANI pIvuM lohI samAna ane khAvuM mAMsa samAna kahI dIdhela che. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 200 (7) bauddha matanA "maz2amanikAya' temaja "lakuTikopama sutta'mAM rAtri bhojanano niSedha karyo che. (8) hemacandrAcArya e divase ane rAtre koI rokaToka vinA khAnArane 'ziMgaDA ane pUMchaDA vagaranA jAnavara' hovAnuM sUcita karela che jIvana zikSAo :| (1) rAtre ghaNA nAnA-nAnA jIvo dekhAtA nathI, te khAvAmAM AvI jAya to tenAthI ghaNA prakAranI bImArIo thAya che. (2) aneka pakSIo paNa rAtre khAtA nathI, kahyuM paNa che ke ciDI, kameDI, kAgalA, rAta cugaNa nahI jAya!- naradehadhArI jIva tuM, rAta paDye kyAM khAya? (3) rAtre aMdhakAra hoya che, aMdhakAramAM jo bhojana sAthe kaDI khAvAmAM AvI jAya to buddhi naSTa thaI jAya che. mAkhI jo AvI jAya to tarata ja ulTI thaI jAya che. jo bhojanamAM juM AvI jAya to jalodara jevo bhayaMkara roga pedA thaI jAya che. garoLI AvI jAya to kuSTa jevI mahAvyAdhi utpanna thaI jAya che. te sivAya ucca raktapAta (hAI blaDaprezara), dama, hRdayaroga, pAcanazaktinI kharAbI Adi bImArIonI saMbhAvanA rahe che. (4) sUryAsta pUrve bhojana karavuM pAcananI daSTie sarvottama che. suvAnA traNa kalAka pahelAM bhojana karavuM ArogyadAyaka che. evuM karavAthI pANI barAbara pI zakAya che tathA bhojanane pacavA mATe samaya maLI jAya che. rAtre 9-10 vAgye bhojana karI sUI javAthI bhojananuM pAcana paNa barAbara thatuM nathI. (5) sUryanA prakAzanI potAnI alaga ja vizeSatA che. sUryanA prakAzamAM hIrA- javerAta AdinuM je parIkSaNa karavAmAM Ave che tevuM vidyuta prakAzamAM na thaI zake. sUryanI rozanImAM kamaLa khIle che. sUryodaya thatAM ja prANavAyunI mAtrA vadhI jatI hoya che. rAtre pAcana saMsthAna paNa barAbara kAma karatuM nathI. te sivAya koI sUkSma jIva sUryanI rozanImAM ja joI zakAya che. vidyata prakAzamAM nahIM. A badhI vAtone dhyAnamAM rAkhatA thakA vidyutanA prakAzane sUryanA prakAza samakakSa na samajavo joIe. baMnemAM ghaNuM aMtara che, je svayaMsiddha che. (6) tethI dharmI puruSo e temaja vizeSa karI sAdhu-sAdhvIjIo e rAtribhojanano saMpUrNa tyAga karavo joIe. paristhitivaza zrAvaka hInAdhika rUpamAM paNa teno abhyAsa karatAM-karatAM pUrNa tyAganuM lakSya rAkhe che, aMte eka samaye tenA mATe paNa rAtribhojanano tyAga Avazyaka banI jAya che. saMkSepamAM- munioe pUrNa ane gRhasthIe yathAzakti rAtri bhojanano tyAga karI svAstha-lAbha temaja Atmonnatino lAbha prApta karavo joIe. pariziSTa : adhyayana-5 -gocarIe jAvAnI temaja AhAra karavAnI vidhi (1) gocarI jatAM pahelAM munie mukhavastrikAnI temaja joLI tathA pAtrAnI pratilekhanA karavI. (2) kAyotsarga karI ciMtanamAM levuM- 1. gocarImAM daSTinI caMcaLatA na thavI 2. cAlamAM zAnti rAkhavI, utAvaLa na karavI 3. gaveSaNAmAM ImAnadArI rAkhavI, lAparavAhI na karavI 4. AhAra saMbaMdhI vizeSa tyAga niyama athavA abhigraha karavo, prAtaH karelo hoya to smRtimAM levo. (3) guru AdinI AjJA levI. (4) Avassahi, Avasyahi uccAraNa karI upAzrayanI bahAra nIkaLavuM. (5) gocarI laI AvatI vakhate nissahi, nissahi uccAraNa karI vinayayukta upAzrayamAM praveza karavo. (6) bhUmi pramArjana karI AhAra rAkhavo, gurune dekhADavo.(7) joLInuM pratilekhana karavuM. (8) Avazyaka sAmagrI ane Asana temaja bhAjana (mAtraka) laI besavuM. (9) tassa uttarIno pATha bolI iriyAvahino kAyotsarga karavo tathA gocarInA gharone yAda karIne kramazaH aticAronuM ciMtana karavuM. (10) kAyotsarga zuddhino pATha bolavo. (11) goyaraSNacariyAno pATha uccAraNa karavo. (12) tassa uttarIno pATha bolI (aho jiPIha asAvajajA.) A gAthAnuM ciMtana kAyotsarga mudrAmAM karavuM. (13) kAyotsarga pUrNa karI logassano pATha pragaTapaNe bolavo. (14) svAdhyAya karavo. (15) vizrAMti karyA pachI bhAvapUrvaka anya munivarone AhAra nimaMtraNa karavuM. koI le to saharSa devuM. (16) jJAtA sUtramAM kahelA daSTAMtonuM ciMtana karI AhAra karavo. 1. pitA-putroe aTavImAM phasAI javAthI prANa rakSArthe udAsInatApUrvaka mRta putrInA zarIrano AhAra karyo tevI glAni temaja udAsInatAthI zarIra saMrakSaNArthe AhAra karavo arthAt paNa AnaMda na mAnavo 2. patra ghAtaka vijaya corane dhannA zeTha dvArA potAnA AhAramAMthI devAnI jema pUrNa lAcArI temaja vivazatA sAthe AhAra karavo. saMyama kriyA, temaja jJAna tathA citta samAdhi mATe zarIrane AhAra pudgala devA jarUrI banI jAya che, evI vRttithI AhAra karavo. (17) mAMDalAnA doSa TALavA mATe smRtimAM levuM. yathA- 1. svAda vRddhi mATe saMyoga na meLavavA 2. AhAranI prazaMsA-niMdA na karavI 3. AhAra nimitte AnaMdita ke khinna na thavuM 4. bhUkhathI ochuM khAvuM 5. ati dhIre na khAvuM 4. utAvaLathI paNa na khAvuM. sukhAsane besavuM . AhAra nIce jamIna para DhoLavo nahi. 8. moDhethI cava-cava, suDa-suDa avAja na karavo 9. khAdya padArthane pUrNa cAvavo, temaja moDhAmAM rasa thaI jAya pachI ja utAravo. (18) (arasaM virasaM vAvi.) ane (alole na rase gidde.) A bane gAthAonuM uccAraNa manana karI paccakhANa pALavA, pAMca vAra namaskAra maMtra gaNavA. tyAra pachI mauna vrata laI AhAra karavo. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 jain kathAsAra (19) savAra-sAMjanI gocarImAM ke guru AjJA thAya tyAre saMkSipta vidhi karavI jema ke- 1. gocarI gayA hoya to iriyAvahi Adino kAussagga karavo. 2. paccakakhANa pALavA, pAMca namaskAra maMtra gaNavA. (aho jirNahi asAvajajA.) gAthAnuM ciMtana karavuM. mauna svIkAra karI mukhavastrikA kholavI temaja AhAra prAraMbha karavo. khullA moDhe jarA paNa na bolavuM. (20) AhAra karyA bAda namaskAra sahitanAM sAgArI paccakhANa karavA. (21) AhAra karavAnA sthAna temaja pAtrAnI zuddhi karavI. nihAra vidhi (1) laghunItanI icchA(bAdhA) thAya tyAre prasavaNa pAtramAM karavuM.(2) avara javara rahitanA sthAne ukaDu Asane besavuM. (3) avAja na thAya te rIte pAtramAM mUtra vyutsarjana karavuM. (4) yogya, aceta temaja trasa-sthAvara jIva rahita bhUmimAM vistRta sthAnamAM chUTuM chavAyuM karI paraThavuM. eka ja jagyAe saghana rUpathI na paraThavuM. (5) paraThavA pUrve AjJA levI, bhUmi jovI athavA pramArjana karavuM. (6) paraThayA bAda vosire-vosire bolavuM, pachI sthAna para AvI tassa uttarIno pATha gaNI IriyAvahIno kAyotsarga karavo. (1) vaDanItanI bAdhA thAya tyAre jo anukULatA hoya to gAmathI bahAra javuM. (2) cAlavAnA mArgamAM ke besavAnA sthAna para lIlI vanaspati, aMkura, kIDI Adi na hovA. (3) lokonI avara javara na hoya. (4) lokone Apatti na hoya tevA sthAna para besI, vastra khaMDathI aMga zuddhi karI, pachI jaLathI zuddhi karavI. adhika jaLa prayoga na karavo. maLathI thoDA dUra thaIne zuddhi karavI. bAkI vidhi pUrvavatu! (5)jo bAdhAno vega tIvra hoya ke bahAra javAmAM zarIranI anukULatA ochI hoya, mArga temaja sthAna virAdhanA vALA hoya, lokonI avara javara rahita sthAna na maLe to upAzrayanA koIpaNa ekAMta sthAne potAnA uccAra mAtrakamAM zauca nivRtti karavI. tyArabAda yogya sthAne pUrvokta vidhipUrvaka paraThI devuM. vihAra vidhi (1) raste cAlatAM vArtAlApa na karavo. ekanI pAchaLa eka ema kramathI cAlavuM, jhuMDa banAvIne na cAlavuM. (2) utAvaLathI na cAlavuM. (3) IryAmAM ja ekAgra citta rAkhavuM, anya je te vicAra na karavA.(4) IryA saMbaMdhI viveka vRddhi thAya tevuM ciMtana karatA rahevuM, jemake raste cAlatA ciMtananA viSayo - (1) pattharanA TUkaDA, mATI, gAro, mIThuM, pattharanA kolasA vagere to nathI ne!(2) saceta ke mizra pANI to DhoLAyeluM ke phekeluM to nathI ne!(3) strI-puruSano, bIDIvALAno ane skUTaravALA Adino saMghaTTo karavAno nathI.(4) kapaDA, pAtra, zarIrane vadhAre halAvavAnA nathI.(5) lIluM ghAsa, aMkura, kUlaNa, anAja, maracAnA bIja, zAka AdinA chotarA, phUla, pAMdaDAM Adi to vikharAyelA nathI ne! tene bacAvIne paga mUkavAnA che. (6) kIDI-makoDA-kaMthavA Adi jIva to nathI ne !(7) cAlatAM-cAlatAM vAto karavAnI nathI, AjubAju jovAnuM nathI.(8) citta ekAgra rAkhavAnuM che, anya vicAra karavAno nathI.(9) IryAmAM mUrti temaja tanmaya banIne cAlavAnI bhagavAnanI AjJA che.(10) AgaLanI bhUmi ane vAhana Adi joIne cAlavAnuM che. (11) zAMtithI cAlavAnuM che. paga dhIre mUkavAno che. utAvaLa karavAnI nathI. (care maMda maNuviththo) tevI bhagavAnanI AjJA che. (12) jIva, kAMTo, patthara, lIla, bIja, kIDI vagerenuM jarUra paDye(prasaMge) raTaNa karavAnuM che, yAda karavAnA che. pratilekhana karatA ciMtananA viSayoH(1) traNa daSTi gaNavI arthAt pratilekhana mATe hAthamAM sAme rAkhela vastra vibhAgane upare, madhyamAM ane nIce ema kramazaH traNa daSTithI jovuM, eka ja daSTimAM te vibhAgane na joI levuM.(2) ekAgra citta rAkhavuM. (3) anya vicAra na karavA. (4) utAvaLa na karavI. zAMtithI kArya karavuM.(5) hAtha temaja vastrane dhIre--dhIre calAvavAM, vadhAre nahalAvavA. (6) jIva che ke zuM che? tevI anveSaNa buddhi rAkhavI. (7) pratilekhana samaye vAto na karavI, mauna rAkhavAnuM ane sthira Asane besavAnuM. (8) pratilekhana karatAM kapaDAne Aju-bAju ke jamIna sAthe sparza na karAvavo.(9) kapaDAne nIce rAkhatI vakhate bhUmi jovI. (10) pratilekhita temaja apratilekhita vastra judA-judA rAkhavAnA. (11)pratilekhanA pUrI thaI gaI che, tevo upayoga lagAvI, vicArI, pachI zramaNa sUtranA trIjA pAThano kAyotsarga karavo. zayana vidhi (1) bhUmi pramArjana karavuM, Asana bichAvavuM, zarIra pramArjana karavuM, Asana pramArjana karI besavuM, iriyAvahI karI, 1. pragaTa logassa 2. traNa vAra karemi bhaMte, 3. cattAri maMgalano pATha 4. arihaMto mahadevo 5. khAmemi savaeNjIvA 6. aDhAra pApasthAna A pAThonuM upayoga sahita uccAraNa karavuM. pramAda karavAnI lAcArInuM ke AtmAnuM ciMtana karavuM. pAMca namaskAra maMtra gaNavA. zarIra ane AsananuM pramArjana karatA sUI javuM. (2) UThayA pachI ati jarUrI hoya to zarIranI bAdhAothI nivRtta thavuM. ati Avazyaka na hoya to namaskAra maMtra, tassa uttarI, pagAmasikkAe pAThano kAussagna karavo, pragaTa logassa gaNavo, AkAza(kALa) pratilekhana karavuM. guru vaMdana karIne svAdhyAya karavo, pachI savAranuM pratikramaNa karavuM. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo pariziSTa : dharmAcaraNa-- tapanA hetu kevA hoya dharmanuM koIpaNa AcaraNa karavAmAM Ave tyAre teno hetu zuddha hovo Avazyaka che. tene traNa vibhAgathI samajavA joIe. 1. dharmanA AcaraNa 2. azuddha hetu 3. zuddha hetu. 202 dharmanA AcaraNa :- 1. namaskAra maMtranI mALA pheravavI 2. AnupUrvI gaNavI 3. pratyeka kAryamAM namaskAra maMtra gaNavA 4. muni darzana karavA 5. mAMgalika sAMbhaLavuM. 6. kIrtana karavuM 7. vrata-paccakhANa Adi dharma pravRti karavI. 8. tapasyA karavI. azuddha hetu :- ihalaukika sukha-samRddhi, putra, dhana AdinI prApti; kArya siddhi; icchA pUrti; Apatti-saMkaTa vinAza AdinA hetu dharma pravRtimAM azuddha hetu che. yaza, kIrti, prazaMsAnI prAptino uddezya paNa azuddha hetu che. zuddha hetu = karmonI nirjarA mATe, thoDo samaya dharma bhAvamAM temaja dharmAcaraNamAM vyatIta thAya te mATe, pApakArya ochA thAya, pApakArya karatAM pahelAM paNa dharma bhAva saMskAronI jAgRti thAya te mATe, bhagavad AjJAnI ArAdhanA mATe, citta samAdhi temaja AtmAnaMdanI prApti mATe vagere te zuddha hetu che. sAra :- dharmanI koIpaNa pravRtimAM ihalaukika icchA bilakula na hovI joIe; ekAMta nirjarA bhAva, Atma unnati ane mokSa prAptino hetu hovo joIe. aihika cAhanA yukta koIpaNa pravRti hoya pachI bhale te mALA pheravavAnI hoya ke vratanI hoya ke tapanI pravRti hoya tene dharma AcaraNa na samajI saMsArabhAvanI laukika pravRti samajavI, te AtmAnI unnatimAM eka kadama paNa AgaLa vadhavA devAvALI pravRti nathI. bhagavadAzAnI ArAdhanA ane karma-muktinA zuddha lakSyavALI dharmAcaraNanI pravRtti ja dhArmika pravRtti che, evuM samajavuM joIe. dhArmika pravRttinI sAthe laukika rucinI pravRttio mizrita karI devI te paNa dhArmika pravRttine laukika pravRtti banAvI devA samAna mAnavuM joIe. jema ke aThThAI Adi vibhinna tapasyAo sAthe ADaMbara, dekhADo, zrRMgAra temaja AraMbha-samAraMbha pravRtti joDI tene vikRta karavI te bhagavadAjJAnI bahAra che, viparIta che evuM samajavuM joIe. mATe dhArmika koIpaNa pravRttimAM laukika rucio, laukika pravRttione mizrita karavI nahIM. jema ke maheMdI lagAvavI, vastra--AbhUSaNa vadhAre paheravA, beMDavAjA bolAvavA Adi. tAtparya e ja che ke dhArmika pravRttine saMpUrNa laukika pravRttiothI pUrNa mukta rAkhavI joIe, temaja laukika rucithI karavAmAM AvatI pravRttine dharma na samajatA mAtra sAMsArika ke laukika pravRtti ja samajavI joIe. hetu zuddhi mATe pratyeka pravRttimAM aMtarmanane jJAna-cetanAthI jAgRta rAkhI sAcuM ciMtana karavuM joIe ane azuddha ciMtanone vivekapUrvaka dUra karI zudghamAM parivartana karI devA joIe. jema ke- dukAna kholatI vakhate namaskAra maMtra gaNavAmAM sArI grAhakI thAya tevA vicAra na karatAM ema ciMtana rAkhavuM ke saMsAramAM A pravRttio karavI Avazyaka che chatAM paNa pahelAM eka miniTa AtmA mATe dharmabhAva karI levo. A rIte dareka pravRttimAM ciMtananuM saMzodhana karI levuM joIe. pariziSTa : jaina zramaNonI gocarI ane zrAvakaAcAra - piMDaniryukati . saMyama jIvanamAM zuddha AhAra vagerenI gaveSaNAnuM(tapAsavAnuM) ati mahattva che. temaja zramaNopAsaka(zrAvaka) jIvanamAM paNa mokSasAdhaka nigraMtha munione vahorAvavAnuM(supAtradAnanuM) viziSTa mahattva che. zrI sthAnAMga sUtra sthAna-4 anusAra nirdoSa AhAranI tapAsamAM dattacitta zramaNa(sAdhu) alabhya, atizaya jJAna prApta kare che. zrI bhagavatI sUtra anusAra nirdoSa AhAranI tapAsa(gaveSaNA) karanAra zramaNone hiMsA, jUTha rahita nirdoSa supAtradAna ApanAra zramaNopAsaka, zramaNanI saMyama samAdhinI prApti kare che. tAtparya e che ke supAtradAna ApanAra dAtA(zrAvaka) saMyamanI anumodanA ane saMyamanA lAbhane prApta karanAra thAya che. vizeSa :- bhagavatI sUtra zataka-3, uddezaka-6 anusAra nirdoSa AhAranI tapAsa karanAra(gadveSaka) sAdhu mATe sAvagha hiMsAyukta AcaraNa karI, jUThano prayoga karI, sadoSa AhAra ApanAra alpa zubhAyu prApta kare che. (2) tyAM ja hiMsA jUTha rahita nirdoSa supAtradAna ApanAra zubha dIrghAyu baMdha kare che. (3) nigraMtha zramaNone anAdara, asanmAna bhAvathI avahelanA, niMdA ke TIkA karI amanoza bhikSA ApanAra azubha dIrghAyu baMdha kare che. sAra H- (1) nirdoSa AhAra-pANInI tapAsa karanAra zramaNone AdarabhAvathI Agamokta doSothI rahita tenA zarIra ane saMyamocita bhikSA pradAna karavAthI zramaNopAsakane bAramA vratanI ArAdhanA thAya che. temaja tenuM zrAvaka jIvana yazasvI bane che. (2) te uparAMta vizeSa prasaMgane kAraNe paristhitivaza zramaNa nigraMthano auSadha upacAra karavAmAM Ave ke sevA bhAvathI, jUTha--kapaTa rahitapaNe, saMyama-- niyamathI atirikta vyavahAra karavAmAM Ave to tenuM prAyazcitta karI zuddhi karavI Avazyaka hoya che. te paNa zrAvaka dharmane yogya AcAra kahevAya che. zramaNAcAra ane zrAvakAcAranI ArAdhanA yathA yogya thAya te hetuthI A prakaraNanuM saMkalana Agama ane graMthothI karavAmAM AvyuM che. tethI dareka sAdhaka potAnI pravRttine jinAjJA anusAra banAvI nirjarA lAbha prApta kare, tevI zubha bhAvanA. gocarI saMbaMdhI : doSa-niyama eSaNA samitinA 42 doSa prasidgha che te mATe piMDa niyuktinI gAthAo A pramANe che- 1)AhAkaAE 2)udesiya, 3)pUIkamma 4)mIsajAe ya .- 5)ThavaNA 6)pAhuDiyAe, 7)pAoara 8)kIya 9)pAmicce / 1 / 10)pariyaTTiya 11)abhihaDe, 12)uSmiNe 13)mAlohaDe . 14)Acchajaje 15)aNisikke, 16)ajajhoyarae solasame / 2 / 1)dhAi 2)dUi 3)Nimitte, 4)AjIve 5)vaNImage 6)tigicchAe .7)kohe 8)mANe 9)mAyA 10)lobhe, havaMti dasa ee II Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 kathAsAra jain 11)putripacchAsaMghava, 12)vijajA 13)maMta 14)caNa 15)joge ya.- uSmAyaNAI dosA, solasame 16)mUlakame 18aa 1)saMkiya 2)mambiya 3)Nimbira, 4)pihiya 5)sAhariya 6)dAyaga 7)umisTe.8)apariNaya 9)litta 10)char3iya, esaNa dosA dasa havaMti pI ahIM pahelI be gAthAmAM udgamanA soLa doSa; trIjI, cothI gAthAmAM utpAdananA soLa doSa ane pAMcamI gAthAmAM eSaNAnA dasa doSa che. te doSono nirdeza bhagavatI sUtra, praznavyAkaraNa sUtra Adi aneka AgamomAM thayo che. tenuM spaSTIkaraNa piMDaniyukti Adi graMtha ane vyAkhyAomAM che. te A pramANe cheudgamanA 16 doSa-AhAra vagerenI utpatti saMbaMdhI doSane udgama doSa kahe che. A soLa doSo gRhastha dvArA lAge che. te A pramANe che (1) eka ke aneka sAdhu-sAdhvIjInA nAma nirdeza sAthe tenA mATe ja AhAra Adi banAvavAmAM Ave te AdyAkarmI doSa che. | (2) koInA spaSTa nirdeza vinA sAmAnya rIte jaina muni mATe, sarva bhikSu mATe, zramaNo mATe, zramaNIo mATe A prakAranA uddezyathI je AhArAdi banAvavAmAM Ave te auddezika doSa che. (3) hAtha, camacA ke vAsaNa vagerenA mAdhyame AdhAkarmI AhArano aMza jo zuddha AhAramAM bhaLI jAya to te AhAra pUtikarma doSa yukta kahevAya che. (4) gRhastha potAnA mATe ane jaina muni mATe, ema mizra bhAvothI je AhArAdi banAve te mizrajAta doSa kahevAya che. (5) gRhastha mATe banelA nirdoSa AhAra Adine dAtA sAdhu mATe judo rAkhI mUke ane ghara mATe bIjo banAve, jyAre-jyAre paNa sAdhu-sAdhvI padhAre tyAre te rAkhelo padArtha tene ja vahorAve. A rIte sAdhuo mATe sthApita kare, te sthApanA doSa che. (6) sAdhunA nimitte bhojana AdinA Ayojanane vaheluM ke moDuM karyuM hoya arthAt mahemAna mATenA bhojana samAraMbhanI tArIkha ke samaya parivartana karIne AhArAdi taiyAra kare, te pAhuDiyA doSa che. sAdhunA nimitte AhArAdi ekAda be kalAka vahelo ke moDo kare to paNa A doSa lAge che. (7) sAdhu mATe dAtA dIpaka, lAITa vagereno prakAza karI, agnino AraMbha karIne AhArAdi vahorAve; te pAoara doSa che. (8) sAdhu-sAdhvI mATe dAtA bajAramAMthI koI paNa vastu ke AhArAdi kharIdIne vahorAve, te krIta doSa che. koI kAraNe davA vagere vahorAvavI jarUrI thAya to paNa tene doSa rUpa to svIkAravuM ja joIe. (9) sAdhu mATe koI vastu udhAra lAvIne dAtA vahorAve, te pAmRtya doSa che. (10) sAdhu mATe vastunI adalA badalI kare arthAt potAnI koI vastu bIjAne ApI, tenA badale sAdhune jarUrI hoya tevI vastu tenI pAsethI laIne Ape, te parivartita doSa che. (11) sAdhu je sthAnamAM rahyA hoya tyAM lAvIne dAtA AhArAdi vahorAve, te abhita doSa che. (12) peka baMdha rAkhelA ghaDA vagere vAsaNonA baMdhanane ke DhAMkaNAne kholIne ke jene kholavAmAM traNa ke sthAvara jIvonI virAdhanA thatI hoya, tevA AhArAdi vahorAve to te udbhina doSa kahevAya che, paraMtu jo te DhAMkaNa vagere sahaja rIte kholI zakAya tema hoya to te doSarUpa nathI. (13) jenAthI paDI javAya tevI nIsaraNI vagere sAdhanano upayoga karIne dAtA UMce-nIcethI lAvIne koI padArtha vahorAve te mAlohaDa doSa che. ekadama nIcA namIne ke suIne vastu kADhavI paDe, tevA sthAnamAMthI vastu kADhIne vahorAve, te paNa mAlohaDa doSa che. (14) dAtA koI pAsethI chInavIne ke baLajabarIthI laIne temaja koInI icchA vinA tenI vastu ke AhArAdi vahorAve, te Achinna doSa che. (15) gharamAM bIjA sadasyanI mAlikInI koI vastu hoya te tene pUchayA vinA vahorAve, te anisaSTa doSa che. A eka prakAre adatta doSa che. (16) gRhastho mATe thaI rahelA AhArAdimAM sAdhunA nimitte AhAranI mAtrA vadhAre te adhyavapUrvaka (adhyavasAya yukta) doSa kahevAya che. utpAdananA 16 doSa che, te sAdhu dvArA vividha pravRtti karavA para lAge che. jema ke (17) muni gRhasthanA bALakone ramADI, tene khuza karI, dhAva mAtAnuM kArya karI, AhArAdi prApta kare, to te dhAya doSa che. (18) muni dUtapaNuM karIne, gRhasthanA samAcAronI levaDa-devaDa karIne bhikSA prApta kare, te dUtI doSa che. (19) muni hastarekhA, kuMDalI vagere dvArA bhUta ane bhAvI jIvananA nimitta batAvI AhArAdi prApta kare, te nimitta doSa che. (20) muni potAno paricaya ke guNo batAvIne athavA mahenata-majUrI karIne AhArAdi prApta kare, te AjIvikA doSa che. (21) muni bhikhArInI jema dInatApUrvaka mAMgI-mAMgIne AhAra prApta kare, dAtAne dAnanA phaLarUpa AzIrvacana kahIne bhikSA prApta kare, te vanIpaka doSa che. (22) muni gRhasthane auSadha, bheSaja batAvIne cikitsA vRtti dvArA bhikSA prApta kare, te cikitsA doSa che. (23) muni krodhita thaIne ke kopa karavAno bhaya dekhADIne bhikSA prApta kare, te krodha doSa che. (24) koI gRhastha bhikSA na Ape tyAre muni ghamaMDapUrvaka kahe ke- " huM bhikSA laIne ja rahIza" ema kahIne pachI gharanA bIjA sadasyo dvArA buddhimAnIpUrvaka bhikSA prApta kare, te mAna doSa che. (25) rUpa athavA veza parivartana karIne athavA anya koI paNa prakAre mAyA-kapaTanA mAdhyame bhikSA prApta karavI te mAyA doSa che. (26) muni icchita vastu maLe tyAre levAmAM mAtrAno viveka na jALave, atimAtramAM AhArAdi laI le athavA icchita padArtha na maLe tyAM sudhI samaya maryAdAno viveka rAkhyA vinA pharyA ja kare, te lobha doSa che. (27) AhAra prApti arthe, AhAra grahaNa pUrve ke pachI dAtAnI prazaMsA kare, te pUrva pazcAt saMstava doSa che.(28) siddha thayelI vidyAnA prayoga dvArA bhikSA prApta kare temaja gRhasthane vidyA bavADIne bhikSA prApta kare, te vidyA doSa che. (29) maMtra, tatra, yaMtranA prayoge bhikSA prApta karavI temaja gRhasthane te prayoga batAvIne bhikSA prApta karavI, te maMtra doSa che. (30) vazIkaraNa cUrNa vagerenA prayoga dvArA bhikSA prApta karavI temaja gRhasthane te prayoga zIkhavADIne bhikSA prApta karavI, te cUrNa doSa che. (31) pAda lepa, aMjana prayoga, aMtardhAna kriyA vagerenA prayogathI bhikSA prApta karavI temaja te prayoga gRhasthane batAvIne athavA ApIne bhikSA prApta karavI, te yoga doSa che. (32) garbhapAta vagere pApakRtyanI vidhi darzAvIne temaja temAM sahakAra ApIne bhikSA prApta karavI, te mULakarma doSa che. eSaNAnA(grahaeSaNAnA)10 doSa che te gocarI letA samaye dAtA ke sAdhunA aviveka asAvadhAnIthI lAge che, te A pramANe che- (33) grAhya vastu acitta thaI ke nahIM? grAhya aceta padArtha sacittanA saMghaTTAmAM che ke dUra che? dAtA dvArA pANI vagere sacitta padArthano sparza(saMgho) thayo ke nahIM? vagere zaMkAzIla sthitimAM padArtha levA te zaMkita doSa che. (34) pANIthI bhInA ke Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 204 kharaDAyelA hAtha ke camacA, vAsaNa vagerethI bhikSA levI, te mRkSita doSa che. (35) acitta kalpanIya vastu, sacitta vastu para rAkhelI hoya ke tene sparzelI hoya, tene levI te nikSipta doSa che. (36) sacitta vastuthI DhAMkelI acitta kalpanIya vastu levI, te pihita doSa che. (37) sacitta vastunA pAtrane khAlI karI, dAtA te pAtra dvArA bhikSA de, te sAhariya doSa che. (38) bALaka, anya vyakti, pUrA mahInAvALI garbhavatI strI ane virAdhanA karatAM-karatAM vahorAvanAra vyakti pAsethI bhikSA levI, te dAyaka doSa che. (39) acitta padArthamAM sacitta padArtha, jema ke- mIThuM, AkhuM jIruM, cAroLI, khasakhasanA dANA vagere nAMkhyA hoya ane te acitta na thayA hoya tevA padArtha levA, te mizra doSa che. (40) athANA, kacUmara, oLA ane ardhapakva khAdha padArtha temaja dhovaNa pANI athavA garama pANI ke je pUrNa rUpe zastra pariNata na thayA hoya, tevA padArtho grahaNa karavA, te apariNata doSa kahevAya che. (41) sacitta mIThuM, pRthvI khAra, mATI vagere pRthvI- kAyanA cUrNathI temaja vanaspatinA piSTa-cUrNa ane chotarA AdithI hAtha vagere kharaDAyelA hoya tenA dvArA bhikSA levI, te lipta doSa che. (42) dAtA pANI ke AhAra koI paNa vastune verAtAM ke DhoLatAM vahorAve, te chardita doSa kahevAya che. Avazyaka sUtranA zramaNa sUtramAM AvatA gocarI saMbaMdhI doSo A pramANe che (43) AjJA lIdhA vagara ardhA khullA ke aMdarathI baMdha na karelA daravAjA kholIne gocarI mATe javuM, te doSa che. (44). gocarI mATe bhramaNa karatA munine kUtarI ke bAlikA athavA strI vagereno sparza-saMghaTTo thAya ane sAdhvIne kUtarA, bALaka ke puruSa vagereno saMghaTTo thAya, te doSa che. (45) nirdoSa khAdya sAmagrI sAdhune vahorAvavA mATe eka jagyAe ekaThI karIne rAkhI hoya, athavA je AhAra koIne devA mATe nizcitta karelo hoya, temAMthI bhikSA letAM doSa lAge che tene (maMDIpAhaDiyA) doSa kahevAya che. (46) zrAddha vagere prasaMge sAdhune vahorAvatAM pahelAM pakSIo mATe khAdya padArthane dizAomAM pheMkIne pachI vahorAve, te (bali pAhaDiyA) doSa che. (47) ThavaNA pAhaDiyAe (bhikhArIne mATe rAkhela)(48)saMkie-saMkA javA chatA lIdhu hoya (49) AhArAdi vahorAvatA dAtA vacce koI cIja pheMke, temaja AhAra vAparatA samaye ke AhAra karyA pachI muni koI padArthane amanojJa ke vadhAre mAtrAmAM hovAthI parahe to te paristhAnikA doSa che. (50) mAMgI-mAMgIne bhikSA prApta karavI, te (avabhAsaNa) doSa che.(A 42 doSa mAMheno vanamaga doSa che.) uttarAdhyayana sUtra adhya. 17 ane 2mAM eSaNA zuddhi mATe nIcenA sUcano che- (51) anya gharomAM gocarI na jatAM svajanone tyAMthI ja gocarI kare, te doSa che. (para) muni cha kAraNe AhAra kare ane AhAranI gaveSaNA kare, jema ke- 1. sudhAvedanIyanA upazama mATe, 2. AcAryAdinI sevA mATe, 3. IrSA samitinA zodhana mATe mATe. 4. saMyama nirvAha mATe. 5. dasa prANone dhAraNa karavA mATe. 6. dharma dhyAnanI vRddhi mATe. (53) muni cha kAraNe AhAra choDI de, jema ke- 1. viziSTa rogAtaka thAya tyAre vairya rAkhI AhArano tyAga karavo. 2. upasarga Ave tyAre AhAranA pratyAkhyAna karavA. 3. brahmacaryanAM pAlana-surakSA mATe AhAra choDI tapasyA karavI. 4. jIva dayA mATe arthAt varasAda varasato hoya ke trasa jIvonI vadhAre utpati thaI jAya to gocarI na javuM. 5. tapazcaryA karavA mATe . anazana(saMthAro) karavA mATe AhArano tyAga kare. AcArAMga sUtra zra.-2, a-1mAM eSaNA addhi saMbaMdhI anekAneka sUcano che te mAMhenA vizeSa vidhAno A pramANe che (54) yAtrA, meLo, mahotsava vageremAM bhikSAcaro mATenI dAnazALAmAMthI sAmAnya rIte jaina zramaNo AhAra letA nathI paraMtu anyatra AhAra na maLe tevI paristhitimAM, dAna devAI jAya ane gharanA loko ke karmacArI jamavA bese tyAre tyAMthI gocarI laI zakAya che. (55) nityadAna piMDa, nitya nimaMtraNa piMDa, banelA bhojanano ardho bhAga, cotho bhAga vagere jyAM dararoja dAna devAtuM hoya tevA prasiddha dAna kulo(gharo)mAMthI bhikSA grahaNa na karavI. (56) lagna nimittanA bhojana prasaMge jyAM janAkIrNatA hoya tyAM gocarI na javuM. (57) mRtyu prasaMge ke janmAdi mahotsava prasaMge temaja aneka gAmaDAono ghaNo moTo jamaNavAra hoya athavA nAno jamaNavAra hoya temAM paNa lokonuM AvAgamana bahu hoya, tyAM gocarI javuM nahIM. (58) garama padArthane phUMka mArIne vahorAve te (kUmejaja) doSa. (59) sAdhu mATe pavana nAkhIne ThaMDA karelA AhArAdi vahorAve te (vIejaja) doSa. bhagavatI sUtra zataka-7, uddezA-1mAM darzAvelA zramaNanA paribhogeSaNA saMbaMdhI doSo A pramANe che (60) manojJa, svAdiSTa AhAra karatA muni manamAM khuza thAya. AhAranI ane dAtAnI prazaMsA kare to IgAla doSa(aMgAra doSa) che. te pramANe prazaMsA karavAthI saMyama guNo aMgArA samAna thaI jAya che. (61) muni amanojJa, pratikUla AhAra karatAM mastaka halAvatAM, AMkha, mukha vagere bagADatAM, manamAM khinna banIne AhAra kare ane te AhAranI ke dAtAnI niMdA kare che, dhUma doSa che. tema karatAM sAdhakanA saMyamaguNo dhUmADA samAna thaI jAya che. (2) muni khAdya padArthane svAdiSTa banAvavA mATe temAM saMyojya padArtha, jevA ke- mIThuM, maracuM, khAMDa, goLa vagereno saMyoga karIne khAya te saMyojanA doSa che. (3) muni zarIranI AvazyakatA karatAM vadhAre AhAra kare, ThAMsI-ThAMsIne AhAra kare, te pramANAtikrAMta doSa che. (64) sUryodaya pUrva ke sUryAsta pachI AhAra kare, tene kSetrAtikAMta doSa kahyuM che.(kharekhara e rAtri bhojana doSa che.) (65) prathama praharamAM grahaNa karelA AhAra, pANI cothA praharamAM rAkhe ane tenuM sevana kare, te kAlAtikrAMta doSa che. (66) vihAra vagerenA prasaMge be gAuthI vadhAre dUra AhAra-pANI laI jAya ane vApare te mArgItikAMta doSa che. (7) duSkALa mATe lokone ApavA banAvelo AhAra(daSkALa bhakta) na levo. (68) dIna dAkhIo mATe banAvelo(kiviNa bhakta) AhAra na levo. (69) bImAro mATe banAvelo ke apAto(gilANa bhakta) AhAra na levo. (70) anAtha loko mATe taiyAra karelo(anAtha piMDa) AhAra na levo. (71) ativRSTithI pIDita loko mATe banAvelo(badaliyA bhakta) AhAra na levo. (72) sAdhu mATe sudhArelA phaLanA TukaDA ke rasa, athavA TukaDA karIne mevA vagere temaja vATIne, mathIne taiyAra karelo AhAra vahorAve to te racita doSavALA kahevAya che. dAtA khAdya padArthonuM parivartana ke rUpAMtara karIne Ape te paNa racita doSa che. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 205 kathAsAra (73) gRhasthanuM AmaMtraNa ke nimaMtraNa svIkArI, tene ghare gocarI vahoravI te nimaMtraNa piMDa doSa che. anAgraha bhAve sAdhune nivedana karavuM ke bhAvanA bhAvavI te supAtradAnanI lAgaNI kahevAya che. temAM paNa anAgraha bhAvono ane nirdoSatAno viveka hovo jarUrI che. praznavyAkaraNa sUtranA prathama ahiMsA saMvara dvAramAM AhAra saMbaMdhI ghaNAM vidhi niSedha che, temAM vizeSa sUcana A pramANe che-- (74) muni gRhasthanA gharethI potAnA hAthe AhAra grahaNa na kare. (gRhasthanI AjJAthI pANI levAmAM doSa nathI, jinAjJA che. - AcArAMga sUtra) (75) muni gRhasthanI khuzAmata karIne AhAra prApta na kare. (76) AhAra karatAM pahelAM muni AkhA zarIrane pUMjIne pachI AhAra karavA bese. (77) muni maunapUrvaka AhAra kare. (78) ati dhIre ke ati utAvaLe AhAra na kare. (79) AhAra karatAM mukhathI cava-cava ke suDa-suDano avAja karatAM arthAt sabaDakA laIne AhAra kare to te doSa rUpa che. nizItha sUtramAM prAyazcitta vidhAna karatAM eSaNA samiti saMbaMdhI sUcano che. temAM vizeSa sUcana A pramANe che-- (80) A vAsaNamAM zuM che ? pelA vAsaNamAM zuM che ? tema pUchI-pUchIne muni AhAra prApta kare to prAyazcitta (81) muni moTe avAje mAMge ke kutUhala bhAve yAcanA kare to prAyazcitta (82) muni pahelAM kaMIpaNa doSa dekhADI gocarI grahaNa karavAno niSedha kare ane pachI cittanI caMcalatA thatAM gRhasthanI khuzAmata kare to prAyazcitta (83) muni gRhastho vagerene AhArAdi Ape to prAyazcitta (84) muni pAsasthA-zithilAcArI sAdhune AhAra de ane tenA pAsethI le to prAyazcitta (85) muni loka vyavahAramAM jugupsita ane niMdita garhita temaja AgamamAM niSiddha kulomAM gocarI jAya to prAyazcitta (86) muni zayyAdAtA (rahevAnuM sthAna ApanAra)no AhAra ke tenI dalAlIno AhAra grahaNa kare to prAyazcitta (87) muni guru AcAryAdinI AjJA vinA dUdha, dahIM vagere vigayonuM sevana kare to prAyazcitta.(nizItha sUtramAM prAyazcittonA ja vidhAna che mATe ahIM darekamAM prAyazcitta zabdano prayoga karyo che.) dazavaikAlika sUtranA pAMcamA piMDeSaNA adhyayananA prathama uddezakamAM varNita keTalAka vidhi, niyama ke doSa A pramANe che-- (88) varasAda varasato hoya, dhummasa paDatI hoya tyAre muni gocarIe na jAya. vAvAjhoDAnA samaye ane uDanArA ke cAlanArA trasa jIvonI bahu utpatti thaI hoya tyAre paNa gocarI na jAya (89) je gRhasthe potAnA ghare AvavAnA nA pADI hoya tyAM gocarI javuM nahIM. (90) gRhasthanI AjJA lIdhA vinA vastra ke zaNa vagerenA paDadAne haTAvI gocarI javuM nahIM. (91) nIcA(nAnA) dvAravALA ke aMdhakAra yukta oraDAmAM gocarIe javuM nahIM. (92) phUla, bIja vagere citta padArtha ghaNA vikharAyelA hoya tyAM gocarI javuM nahIM. (93) tatkAlanuM lIpeluM ke dhoyeluM AMgaNuM hoya temAM cAlIne gocarI javuM nahIM. (94) gharanA daravAjAmAM bakarA, bALaka, kUtarA, vAcharaDA vagere beThAM, UbhA ke sUtAM hoya to tene oLaMgIne gocarIe javuM nahIM. (95) zucidharmI(cokkhAInI paraMparAvALA) kulomAM rasoI ghara vagere jyAM sudhI AvavAnI gRhasthanI maryAdA hoya tyAM sudhI ja javuM, tenAthI AgaLa javuM nahIM. (96) vahorAvavA samaye dAtAnA paga nIce trasa jIva, bIja, lIlotarI vagere dabAI jAya temaja sacitta pANIno sparza(saMghaTTo) ke koI prakAre pANInI virAdhanA thaI jAya to te gharathI gocarI na levI. (97) gocarI vahorAvavAnA pahelAM ke pachI dAtA pANIthI hAtha, camacA vagere dhove to te pUrvakarma ane pazcAtkarma doSa thAya, mATe bhikSue te viSayamAM vivekapUrvaka bhikSA grahaNa karavI. (98) garbhavatI strI mATe banAvelA AhAramAMthI tenA vAparyA pahelAM levuM nahIM. (99) garbhavatI strIne prasUti kALano mAsa cAlato hoya tyAre tene sAdhu mATe UThavuM ke besavuM paDe te rIte munie gocarI na levI; te strI beThelI ke UbhI rahelI jema hoya tema vahorAve to bhikSA laI zakAya. (100) bALakane dugdha pAna karAvatI strI tene raDato mUkIne gocarI vahorAve to tenA hAthe munie gocarI na levI. (101) bhAre vAsaNa ke padArtha muzkelIthI upADIne dAtA vahorAve to gocarI na levI. (102) munie dAna, puNya mATe ke garIba bhikhArI mATe temaja sAdhu sanyAsIo mATe banAvelo AhAra na levo, te dAnapiMDa doSa che. (103) munie kaMda, mUla, AduM temaja phUla, phaLa ane bIja vagere sacitta padArtho vahoravA nahIM. dazavai. -5/1/70. (14) munie dukAna vageremAM khullA paDelA ane rajathI bharelA padArtha vahoravA nahIM. (105) jemAM goThalI, ThaLiyA vagere pheMkavAnuM bahu hoya tevA acita padArtha paNa vahoravA nahIM, te bahuujjita doSa che. (106) munie dhovaNa pANI ke chAza vagere taiyAra thatAM tatkAla vahoravA nahIM; eka be ghaDIno samaya vyatIta thaI jAya pachI laI zakAya che. na dazavaikAlika sUtranA pAMcamA adhyayananA bIjA uddezakamAM ane te pachInA adhyayanomAM varNita keTalAka niyamo A pramANe che-- (107) anya koI bhikSAcara gharanA dvAra para UbhA hoya to munie tyAM tene olaMghIne gocarI javuM nahIM ane tenI sAme UbhA paNa rahevuM nahIM.(adhya.- 5/2) (108) muni sAmudAnika gocarI kare arthAt nika ke garIbanA bheda bhAva vinA gocarI kare. (adhya.-5/2) (109) muni ajJAta gharomAM eTale ke pUrva sUcanA vinAnA gharomAM gocarI kare ane eka ja gharamAM gocarI na karatAM, gAyanA aneka jagyAthI ghAsa caravAnI jema aneka gharothI thoDI thoDI nirdoSa bhikSA grahaNa kare.(adhya.-9) (110) muni prApta AhArane bIjA divasa mATe rAkhe nahIM. (adhya.-10) (111) bhikSu madya, mAMsa ke matsyano AhAra kadApi kare nahIM. arthAt muni tevI AhAra vRttithI dUra rahe.(cUlikA-2/7) zrAvakanA gharano viveka supAtradAnano lAbha icchanArA zramaNopAsake potAnA ghare A pramANe viveka rAkhavo joIe, yathA- (1) zrAvakanA ghare rasoI karavAno samaya ane bhojana karavAno samaya svAbhAvika rIte evo hovo joIe ke tene sahaja gocarI vahorAvavAno lAbha maLe. (2) gharamAM da22oja banatA acitta padArtho ane saMgrahita rAkhelA acitta padArthone yogya rIte ane yogya sthAne rAkhavAno evo viveka hovo joIe ke acAnaka padhArelA munirAjane te padArtha sahaja vaherAvI zakAya. (3) gharamAM sacitta ane acitta padArthone rAkhavAnI vyavasthA judI-judI hovI joIe. (4) 2soDAmAM ke jamavAnA sthAne jyAM vahorAvavAnI khAdya sAmagrI rAkhavAmAM Ave tyAM sacitta vastuo jyAM tyAM verAyelI ke vikharAyelI rAkhavI nahIM. (5) gharanA pravezadvAra ke AvAgamananA mArgamAM goThalI, bIja vagere sacitta padArtha verAyelA na rAkhavAnI sUcanA ke saMskAra gharanA dareka nAnA--moTA sabhyane maLatA rahe tema dhyAna Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 206 rAkhavuM joIe. (6) rasoDAmAM kAmamAM AvatA sacitta pANInuM mATaluM ke Dola vagere rAkhavAnuM sthAna vivekapUrNa hovuM joIe. (7) lIlA zAkabhAjI sudhAravA mATe besavAnI jagyA vivekapUrNa hovI joIe arthAt mArgamAM na besatAM eka bAjue besavuM joIe. (8) gharano mukhya daravAjo gocarI samaye khullo rAkhavo athavA aMdarathI baMdha na rAkhavo. (9) gharamAM kayAreka koI sacitta padArtha ghauM, bAjaro vagere anAja ke zAkabhAjIno sudhArela kacaro vagere verAI jAya to tene turaMta jhADu mArI sApha karavAnI Teva hovI joIe. temAM ALasa ke bedarakArI na hovI joIe. (10) gharanA dareka sabhyone samaye samaye bhikSAnA susaMskArothI bhAvita ane abhyasta karatA rahevuM joIe. (11) mAMganAra bhikhArI vagere gharanA daravAjA para vadhAre vAra UbhA na rahe, tenA dAna vivekanuM dhyAna rAkhavuM joIe. (12) vahorAvavA yogya padArthone sacitta padArtha para ke sacitta sthAnane sparzatAM temaja gesa cUlA Adi para rAkhI mUkavA nahIM. (13) divasabhara bIDI pIvI, pAna khAvA, bIja ThaDIyA vALA sacitta padArtho khAtA rahevuM, jamatI vakhate sacitta padArtha khAvA ke te padArtho potAnA saMghaTTAmAM(sparzAvelA) rAkhavA vagere avivekavALI pravRttio che. A prakAranI Adato ane pravRttione sudhAravI Avazyaka che. anyathA supAtradAnano(munino) saMyoga maLavA chatAM te lAbhathI vaMcita rahevuM paDe che ane bAramA vratamAM aticAra-doSa paNa lAge che.(14) zrAvake niHsvArthapaNe bhaktiyukta bhAvothI temaja nirjarA mATe munine vahorAvavuM. vahorAvavAmAM abhimAna ke mAyA, kapaTanA AcaraNo athavA rAga-dveSanA bhAvo na karatAM | vivekapUrvaka zuddha sarala bhAve dAna ApavuM joIe. dAna detA samaye vacana vyavahArano paNa pUrNa viveka rAkhavo joIe. AkSepa, upAlaMbha ke tiraskAra pUrNa vacana athavA kaThora bhASAno prayoga karavo nahIM. A prakAre bhAva ane bhASAnA vivekathI macchariyAe nAmaka bAramA vratanA pAMcamA aticAranI zuddhi rahe che. (15) A sarva vivekamAM potAnuM bAramuM vrata niraticAra rahe, te ja lakSya mAnasamAM rAkhavuM joIe. sAdhunuM nAma te pravRttiomAM na AvavuM joIe. saMkSepamAM A sarva zrAvakAcAra che; vratadhArIno viveka che; supAtra dAnano lAbha icchanAranuM kartavya che, tema mAnavuM ane samajavuM joIe. noMdha:- gocarInA doSo ane niyamone darzAvatA kelenDara ke pokeTa buka gharamAM yathAsthAne rAkhavA joIe. tethI avAranavAra gharanA sadasyone te jovA vAMcavAno sahaja saMyoga thato rahe ane jJAna vRddhi thatI rahe. sacitta ane acitta parijJAna jena zramaNa sacitta (jIvayukta padArtha)nA tyAgI hoya che. mATe zramaNone supAtradAna ApanAra zramaNopAsakane sacitta-acitta padArthonuM jJAna hovuM jarUrI che. te jJAna mATe nimna madAo samajavA jevA che. (1) zekayA vagaranuM mIThuM sacitta che. tene koI paNa padArtha dahIM, chAza, zAka vageremAM jamatI samaya tatkAla nAkhyuM hoya to te sacitta kahevAya. ardhA muhUrta pachI te acitta gaNAya. (2) varasAdanuM, nadInuM vagere koIpaNa pANI sacitta hoya che. temAM koI paNa padArthanuM mizraNa thaI jAya ke tene garama karyuM hoya to te acitta thAya che. dAtAnA hAtha, paga ke zarIra para pANInA chAMTA lAgelA hoya te paNa sacitta kahevAya. snAna karyA pachI keza vagere bhInA hoya to te paNa pANIno aMza sacitta kahevAya. (3) pAkA phaLomAMthI bI ke ThaLiyA nIkaLI jAya to te acitta kahevAya ane te pahelAM sacitta kahevAya. mIThuM, maracuM, masAlA nAMkhelA TameTAmAM bI saceta rahe che. mATe te acitta na kahevAya. (4) mevAmAM badAma, pistA, cAroLI vagere bIjarUpa che. te khaMDita na thAya ke agni para na caDhe tyAM sudhI sacitta kahevAya. aMjIra vagere bI yukta mevA sacitta che ane agnithI zastra pariNata thAya tyAre te acitta thAya che. (5) lIlA zAkabhAjI sacitta hoya che. te zastrathI chedana bhedana ke TukaDA thayA hoya to paNa sacitta hoya che. te agni para pUrNa garama na thaI jAya tyAM sudhI sacitta kahevAya che. lIMbuno rasa ane mIThuM nAkhelA AvA zAkabhAjInA padArtho paNa asaMkhya ke anaMtajIvI hovAnA kAraNe saMdeha pUrNa hovAthI eka divasa pachI ja acitta samajavA joIe. (6) mIThuM, maracuM, masAlo nAkhelI kAkaDI vagere padArtha paNa saMkhya jIvI hovAthI zastra pariNata thato nathI mATe te paNa sacitta gaNAya che. (7) dALa, zAka taiyAra thaI agni parathI nIce utAryA pachI temAM kothamIra vagere nAMkhavAmAM AvyA hoya ane te uparathI tAjA ja dekhAtA hoya to te pUrNa acitta thatA nathI. jo kothamarI te padArthamAM ekameka thaI jAya ke karamAI jAya to tene aceta kahevAya. (8) kothamIra vagerenI caTaNI tatkAla sacitta kahevAya. ardho muhUrta ke muhUrta pachI acitta thAya che, kAraNa ke te paNa asaMkhya jIvI vanaspati che. (9) sUkA dhANA, jIruM, rAI, varIyALI, suvA, ajamA, methI, elacInA dANA (bI) vagere bIjarUpa sarve padArtho sacitta hoya che. agni vagerethI zastra pariNata thayA pachI acitta thAya che ke pUrNa pIsAI jAya to acitta thAya che. (10) ghauM, bAjarI, caNA, maTha vagere dhAnya bI rUpa hoya che, te sacitta hoya che. bhAta(dhANI rahita) acitta hoya che. koI paNa anAja ke kaThoLa pANImAM palALavAthI acitta thatA nathI, pIsavAthI ke agni para caDhavAthI acitta thAya. sacitta padArthano ke tene sparzita vyaktino viveka (1) je dAtAnA hAtha-paga vagere sacitta pANIthI bhInA hoya to teNe gocarI padhArelA munirAja mATe bolavuM, cAlavuM ke izArA karavA yogya nathI, tema karatAM pANInA jIvonI virAdhanA thavAno saMbhava rahe che. (2) agni, lIlotarI, bI vagere saceta padArthane sparzelI vyakti munine gocarI vahorAvI zakatI nathI. jo sahaja rIte te padArthono sparza chUTI jAya, pachI tenA dvArA bolavA, cAlavAmAM koI virAdhanAnI saMbhAvanA rahetI nathI. prazna-1 zuM rephrIjareTaramAM saMgraha karelA khAdya padArtha sAdhune mATe akalpanIya gaNAya? uttara : hA, gocarInA dareka niyamonuM hArda e che ke AhAra-pANI vahorAvavAnA nimitte trasa ke sthAvara koI paNa prANI, vanaspatinI virAdhanA na thAya, teno viveka rAkhavo joIe. prazna-2: rephrIjareTaramAM rAkhelA padArtho jaina munirAjane grAhya che? vratadhArI zramaNo pAsaka(zrAvaka) vahorAvI zake ? Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 207 kathAsAra uttara : zramaNopAsake potAnA upayoga mATe phrIjamAMthI khAdya padArtho bahAra kADhayA hoya ane te acitta hoya to te dAna devA ane grahaNa karavA yogya hoya che. sAdhu mATe phrIjamAMthI kADhatAM sacittano sparza thAya, pANI ane baraphano sparza thAya ke phrIja kholatAM lAITa thAya vagere virAdhanAo sAmAnya rIte thAya che. jo temAMthI koI paNa virAdhanAnI saMbhAvanA hoya to te phrIjanA padArtho sAdhune akalpanIya che ane sAdhu mATe padArtho phrIjamAMthI kADhIne vahorAvavA zrAvaka mATe yogya nathI. jo paristhiti vaza tevuM AcaraNa karavAmAM Ave to tenuM zrAvaka ane sAdhu baMnnee prAyazcitta karavAnuM thAya che. tenuM khAsa dhyAna rAkhavuM joIe. prazna-3 : zuM DAyaniMga Tebala para sacitta padArtho rAkhavA ke acitta vahorAvavAnA padArtho phrIjamAM rAkhavA zrAvakane yogya che ? uttara : DAyaniMga Tebala para jyAre acitta khAdya padArtha rAkhyA hoya tyAre saceta padArtha rAkhavA zrAvakanA vratano aticAra che ane vahorAvavA yogya padArthone phrIjamAM rAkhavA e paNa zrAvaka vratano aticAra ja kahevAya. jo padArtho kharAba thavAnA kAraNe phrIjamAM rAkhavA paDe to paNa jamatA samaye ke bhAvanA bhAvatA samaye te padArtho phIjamAM rakhAya nahIM anyathA vratamAM aticAra samajavo. prazna-4 : munirAjane phaLa ke mevA kema vahorAvAya ? uttara : je mevAnA padArtho sacita hoya, phaLa bIja yukta hoya to munirAjane mATe acita karIne na vahorAvAya. gharanA sabhyone jo sacitano tyAga hoya, to tenA mATe je padArtho acitta thAya athavA je phaLa ke mevA gharamAM sAmAnya rIte acitta karIne ja khAvAno rivAja hoya to saMyoga maLatAM munirAjane vahorAvI zakAya. prazna-5H munirAjane nirdoSa pANI kema vahorAvAya ? uttara : je zrAvaka-zrAvikA sacittanA tyAgI hoya, tenA gharanA koIpaNa sabhya sacitta pANI pIvAnA ke sacitta pANIthI snAna karavAnA tyAgI hoya athavA to koI paNa kAraNathI gharamAM garamapANI vaparAtuM hoya to te gRhastha mATe karelA pANImAMthI acAnaka padhAratA munirAjane nirdoSapANI vahorAvI zakAya. te sivAya gharanA kAryakramanA rivAja anusAra koI paNa acitta dhovaNa pANI thatuM hoya ane te pIvA lAyaka hoya ane gRhasthane anAvazyaka ke pheMkavA mATe paDyuM hoya, te pANIne munirAja levA icche to vahorAvI zakAya. prazna-6 : zuM sAdhu mATe garama pANI ke dhovaNa pANI banAvI zakAya ? uttara : sAdhu-sAdhvI mATe garama pANI ke dhovaNa pANI banAvavuM e doSa che. tema karavAno rivAja thaI jAya to paNa te doSanuM prAyazcitta sAdhu-zrAvaka baMnee karI levuM joIe. prAyazcitta na karavuM e zithilAcAranA sevana ane anumodana rUpa thAya che. prazna-7 : zuM jaina zramaNa zrAvakone zrAvakAcAra zIkhavI na zake ? uttara : upadeza rUpa samajAvavAmAM saMyamanI maryAdA rahe che. je zramaNa bhASA samitino viveka jALavI zake te zramaNa zrAvakone zrAvakAcAra zIkhavI zake che. te uparAMta Adeza ke preraNA athavA AgrahanA vyavahAra potAnI sagavaDa mATe na ja karavA joIe. temaja potAnI sagavaDano svIkAra karanAranI prazaMsA ke sanmAna vyAkhyAna Adi koI sabhAmAM karavuM, te pUrva-pazcAt saMstava doSa che. pariziSTa : tetrIsa bola vistAra pahelA bolathI chaThThA bola sudhI pracalita ane sarala bola che. te Avazyaka sUtra sArAMzamAM pRSTa.160 ane 174.mAM ApI dIdhA che. bAkInA bolomAMthI keTalAMka bolono vistAra ahIM Apyo che. te dareka saMyama sAdhake jANavA ane kaMThastha karavA bahu upayogI che bhayanAM sAta sthAna :- bhaya e mohanIya karmanI eka prakRti che. tenA prabhAvathI thatAM Atma pariNAmane bhaya kahevAya che. te sAta prakAranA che- 1. ihaloka bhaya : sajAtIya bhaya. manuSyane manuSyathI thato bhaya. 2. paraloka bhaya : vijAtIya bhaya. tiryaMca, deva AdithI thato bhaya. 3. AdAna bhayaH dhana AdinA apaharaNathI thato bhaya. 4. akasmAt bhaya : bAhya nimitto vinA potAnA ja saMkalpothI thato bhaya. 5. roga-vedanA bhaya : pIDA AdithI utpanna thato bhaya. 6. maraNa bhaya : maraNano bhaya. 7. apayaza bhaya : apakIrtino bhaya. ATha mada :- 1. jAtimada 2. kuLamada 3. baLamada 4. rUpamada pa. tapamada 6. sUtramada 7. lAbhamada 8. aizvaryamada - prajJApanA sUtra. brahmacaryanI navaguptio(nava vADa) / :- 1. vivikta : strI, pazu rahita zayyA- upAzrayanuM sevana karavuM. 2. strI saMbaMdhI kathA, vArtA, carcA Adi na karavAM. 3. strInI sAthe eka Asana para na besavuM ane tenA uThayA pachI paNa te sthAna para thoDA samaya(keTaloka vakhata) sudhI besavuM nahIM. 6. pUrva avasthAmAM bhogavelAM bhogonI smRti karavI nahIM.(ciMtana karavuM nahIM.) 7. sadA praNIta rasa eTale ati sarasa AhAra karavo nahIM. 8. adhika mAtrAmAM AhAra karavo nahIM. 9. vibhUSAvRtti : snAna zRMgAra(zaNagAra) karavo nahIM. 10. zabdAdi indriyonA viSayomAM tathA yazakIrti prazaMsAmAM Asakta thavuM nahIM.noMdha :- A dasamo bola uttarAdhyayana sUtranA adhyayana-16mAMthI levAmAM Avyo che. - daza prakArano zramaNadharma (sAdhudharma) :- 1. kSAnti-kSamA. krodhano viveka (tyAga) 2. mukti--akiMcana-lobhano viveka(tyAga) 3. Arjava-RRjutA. mAyAno viveka(tyAga) 4. mArdava-mRdutA. mAnano viveka(tyAga) 5. lAghava- laghutA. halakApaNuM--apratibaddhatA 6. satya-mahAvrata Adi pAlanamAM satyaniSThA 7. saMyama-indriya nigraha Adi 8. tapa-anazana Adi 9. tyAga-sAdharmika sAdhuone bhojana Adi devuM. 10. brahmacaryavAsa-niyama, upaniyama ane dasa samAdhiyukta brahmacaryanuM pAlana. agiyAra zrAvaka paDimA-- dazAzruta skaMdha sUtramAM juo. bAra bhikSunI paDimA- dazAzruta skaMdha sUtramAM juo. tera kriyA sthAna- kriyAno sAmAnya artha che pravRtti. prastuta prasaMgamAM te pravRttionuM saMkalana che ke je karmabaMdhanA hetubhUta che. sUtromAM kriyAonA vividha prakAranA vargIkaraNa maLI Ave che. ahIM pUrNataH sUyagaDAMga sUtra anusAra tera kriyAono ullekha che. mATe tyAM juo. jIvanA cauda bheda :- prajJApanA sUtramAM juo. paramAdhAmInA paMdara bheda :- prajJApanA sUtramAM juo. sUyagaDAMga sUtranA soLa adhyayana :- sUtra kRtAMga sUtramAM juo. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 208 sattara prakArano asaMyama - 1. pRthvIkAya asaMyama 2. aplAya asaMyama 3. teukAya asaMyama 4. vAukAya asaMyama pa. vanaspatikAya asaMyama 6. beindriya asaMyama 7. te indriya asaMyama 8. corendriya asaMyama 9. paMcendriya asaMyama 10. ajIvakAya asaMyama 11. prekSA asaMyama 12. upekSA asaMyama 13. apahatya asaMyama 14. apramArjanA asaMyama 15. mana asaMyama 16. vacana asaMyama 17. kAyA asaMyama. spaSTI karaNa - pRthvIkAyAdi pAMca sthAvara jIvo ane beindriyAdi trasa jIvonuM mana, vacana, kAyAthI saMghaTana Adi karavuM. tene pIDA pahoMcADavI e te jIvo pratye karAto asaMyama che. ajIva vastuo je niraMtara kAmamAM levAmAM Ave che, tenA vyavahAramAM je pramAda thAya che, te ajIvakAya asaMyama che. sthAna AdinuM pratilekhana karavuM nahIM ane sArI rIte joyAM vinA koI paNa vastuno upayoga karavo te prekSA asaMyama che. sAdharmI zramaNone saMyama-niyama prati prerita na karavA te upekSA asaMyama che. (pariSThApana) paraThavA yogya padArthone yogya rIte na paraThavA te apahatya asaMyama che. Avazyaka samaye pramArjana na karavuM ke ayogya rIte pramArjana karavuM te apramArjanA asaMyama che. azubha manathI pravRti karavI te mana asaMyama che. azubha vacanathI pravRti karavI te vacana asaMyama che. kAyAnI asamyaka pravRti te kAyA asaMyama che. aDhAra prakAranuM abrahmacarya - audArika zarIra(manuSya-tiryaca) saMbaMdhI abrahmacarya 9 prakAre(3 karaNa, 3 yoga) ane vaikriya zarIra(deva-devI) saMbaMdhI navaprakAre(3 karaNa, 3 yoga, A rIte kula 18 prakAranuM abrahmacarya. bIjI rIte- nava prakAre manuSya saMbaMdhI ane navaprakAre tiryaMca saMbaMdhI.(deva saMbaMdhI svabhAvika na hoya, paravaza paNa hoya) jJAtAsUtranA ogaNIsa adhyayana - jJAtA sUtramAM juo. vIsa asamAdhinA sthAna - dazAzruta skaMdha sUtramAM juo. ekavIsa prakAranA sabaLA doSa:- dazAzruta skaMdha sUtramAM juo. bAvIsa pariSaha - uttarAdhyayana sUtramAM juo. nA adhyayana che. te tyAM jao. prathama zrataskaMdhamAM soLa ane bIjA zrataskaMdhamAM sAta, ema trevIsa thAya che. covIsa jAtanA deva 10 bhavanapati, 8 vyaMtara, 5 jyotiSI ane 1 vaimAnika e kula 24 jAtanA devatA. temaja 24 tIrthakara devo. paccIsa bhAvanA:- AcAo sUtra pRSTa 110.ane prazrI sUtra pRSTa.227.mAM juo. chavvIsa adhyayana :- 1. dazAzruta skaMdha sUtranA-10 adhyayana(dazA daza che). eNlpa sUtranAM adhyayana(uddezaka che.) 3. vyavahAra sUtranAM-10 adhyayana (uddezaka che) A traNe maLIne kula 26 adhyayana thAya che. sAdhanA sattAvIsa gaNo :- 1. prANAtipAta viramaNa 2. aSAvAda viramaNa 3. adattAdAna viramaNa 4, methana viramaNa pa. parigraha viramaNa 6. zrotendriya nigraha 7. cakSaindriya nigraha 8. dhrANendriya nigraha 9. 2sendriya nigraha 10. sparzendriya nigraha 11. krodha viveka 12. mAna viveka 13. mAyA viveka 14. lobha viveka 15. bhAva satya-aMtarAtmAnI pavitratA 16. karaNa satya-kriyAnI pavitratA 17. yogasatya-mana, vacana, kAyAnuM samyaka pravartam 18. kSamA 19. vairAgya 20. mana samAharaNa-manano samyaka upayoga 21. vacana samAharaNa-vacanano samyaka upayoga 22. kAyA samAharaNa-kAyAno samyaka upayoga 23. jJAna saMpannatA 24. darzana saMpannatA 25. cAritra saMpannatA 26. kaSTa-vedanAnI sahanazIlatA 27. mAraNAMtika kaSTanI sahanazIlatA. Avazyaka haribhadrIya TIkA(pRSTha 113)mAM judA prakArathI ullekha che. jema ke- rAtri bhojana viramaNa sahita vrataSaka, pAMca Indriya nigraha, chakAya saMyama, bhAva satya, karaNa satya, kSamA, virAgatA, mana, vacana, kAyA nigraha, saMyamayoga yuktatA, rogAdi vedanA sahana, mAraNAMtika kaSTa sahana. aThThAvIsa AcAra prakalpa - AcAra - AcArAMga sUtranA bane zrutaskaMdhanA (16+9) paccIsa adhyayana. prakalpa - nizIthasUtranA traNa adhyayana - laghu, guru ane AropaNA. A (25 + 3)- 28 AcAraprakalpa adhyayana che. bIjI rIte prAyazcittanI apekSAe 28 AcAra prakalpa A prakAre che- (1) pAMca divasanuM prAyazcitta (2) A ja rIte daza divasanuM (3) paMdara divasanuM (4) vIsa divasanuM (5) pacIsa divasanuM (6) eka mahinAnuM (7) ekamAsane pAMca divasa (2) ekamAsane dasa divasa (9) ekamAsane paMdara divasa (10) eka mAsane vIsa divasa (11) eka mAsane pacIsa divasa (12) be mAsanuM (13) be mAsane pAMca divasa (14) be mAsa ne dasa divasa (15) be mAsane paMdara divasa (16) be mAsane vIsa divasa (17) be mAsane pacIsa divasa (18) traNa mAsanuM (19) traNa mAsane pAMca divasa (20) traNa mAsane dasa divasa (21) traNa mAsane paMdara divasa (22) traNa mAsane vIsa divasa (23) traNa mAsane pacIsa divasa (24) cAra mAsanuM prAyazcitta (35) laghu(alpatama) (26) guru(mahattara) (27) saMpUrNa prAyazcitta AropaNa (28) thoDuM ochuM prAyazcitta AropaNa, jema ke eka mAsa prAyazcittane paMdara divasanI AropaNA ane be mAsane vIsa divasanI AropaNA. ogaNatrIsa pApasUtra prasaMga - je sUtra(zAstra) mokSanA hetu bhUta nathI tene ahIM pApagruta kahevAmAM AvyA che. prasaMga zabdanA be artha che- Asakti ane Asevana. te pApagruta A pramANe che- (1) bhUmi kaMpazAstra (2) utpAta zAstra (3) svapna zAstra (4). aMtarikSa zAstra (5) aMga skUraNa (6) svara zAstra (7) vyaMjana zAstra (8) lakSaNa zAstra. e AThanA sUtra, vRtti ane vArtika ema traNa- traNa prakAra hovAthI 24 bhedathAya che. 25. vikathAnuyoga, 26. vidyAnuyoga, 27. maMtrAnuyoga, 28. yogAnuyoga, 29. anya tIrthika pravRttAnuyoga. trIsa mahAmohanIya nAM sthAna - pAnA naM 267. dazAzruta skaMdha. navamI dazAmAM jovuM. ekatrIsa siddhanA Adi(Adya) guNo - Adi guNano artha che mukta thavAnI prathama kSaNamAM thavAvALA guNa. tenI saMkhyA ekatrIsa che. A saMkhyA be prakAranI batAvavAmAM AvI che. 1. jJAnAvaraNIya karmanI pAMca prakRtionA kSayathI niSpanna guNa pAMca (5) Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 209 2. darzanAvaraNIya karmanI nava prakRtionA kSayathI niSpanna guNa nava (9) 3. vedanIya karmanI be prakRtionA kSayathI niSpanna guNa be (2)4. mohanIya karmanI be prakRtionA kSayathI niSpanna guNa be (2) 5. AyuSya karmanI cAra prakRtionA kSayathI niSpanna guNa cAra (4)6. nAma karmanI be prakRtionA kSayathI niSpanna guNa be (2) 7. gotra karmanI be prakRtionA kSayathI niSpanna guNa be (2)8. aMtarAya karmanI pAMca prakRtionA kSayathI niSpanna guNa pAMca (5) bIjA prakAranI saMkhyAnI gaNatarImAM saMsthAna, varNa, gaMdha, rasa, sparza ane veda e cha ghaTaka tattva che. (1) saMsthAna : lAMbu, goLa(lADu AkAre) trikoNa, corasa, parimaMDala-cUDI AkAre U 5. (2) varNa : kALo, nIlo, rAto, pILo, ghoLo U 5. (3) gaMdha : surabhi gaMdha, durabhi gaMdha U 2. (4) rasa : : tIkho, kaDavo, kasAyelo, khATo, mITho U 5. (5) sparza : suMvALo, kharasaTa, haLavo, bhAre, zIta, uSNa, copaDyo ane lukho U .8 (6) veda : strIveda, puruSaveda ane napuMsakaveda U 3. A kula guNa 28 thAya che. te badhA guNonI sAthe "na" kAra lagAvavo joIe jema ke te na dIrgha che, na hrasva che vagere vagere. te sivAyanA traNa guNa- azarIrI, ajanmA, anAsakta; tema kula 31 thAya che. batrIsa yoga saMgraha -- yogano artha che-- mana, vacana ne kAyAthI pravRti. te pravRtiono saMgraha karavo, te yoga saMgraha che. ahIM zubha(Adarza)kartavyonA batrIsa guNone bhegA karyA che. te A pramANe che- 1. AlocanA : potAnA sevita-doSane nivedana karI prAyazcitta grahaNa karavuM. 2. nirapalApa : koInA Alocita pramAdane pragaTa na karavo. 3. ApatkAlamAM daDhadharmatA : daDha dharmI banI rahevuM. 4. anizcitopadhAna : bIjAnI sahAyatA lIdhA vinA tapa karavuM. kathAsAra 5. zikSA : sUtrArthanuM paThana-pAThana tathA kriyAnA AcaraNa rUpa zikSA. 6. niSpatikarmatA H zarIranI sArasaMbhALa tathA cikitsAnuM varjana. 7. azAtatA : ajANapaNe tapa karavuM, tenuM pradarzana ke prakhyAtipaNuM karavuM nahIM athavA ajJAta kulanI gocarI karavI. 8. alobha H nirlobhatAno abhyAsa karavo. 9. titikSA H kaSTa sahiSNutA-parISaho upara vijaya meLavavAno abhyAsa karavo. 10. Arjava : saralatA, sarala thavuM. 11. zuci : pavitratA, pavitra rahevuM, sApha dila rahevuM. 12. samyakdaSTi : samyakdarzananI zuddhi rAkhavI. 13. samAdhi H citta svAsthya, cittanI prasannatA banAvI rAkhavI. 14. AcAra : AcAranuM samyaka prakArathI pAlana karavuM. 15. vinayopaga : vinamra banavuM, abhimAna na karavuM. 16. dhRtimati : dhairyayukta buddhi hovI, dInatA karavI nahIM, dhairya rAkhavuM. 17. saMvega H vairAgya vRddhi athavA mokSanI abhilASA. 18. praNidhi : adhyavasAyanI ekAgratA, zarIranI sthiratA rAkhavI. 19. suvidhi : sArA anuSThAnano abhyAsa. 20. saMvara : Azravano nirodha. 21. AtmadoSopasaMhAra H potAnA doSono nikAla karavo. : 22. sarva kAma viraktatA : sarva viSayathI vimukhatA. 23. pratyAkhyAna : mUla guNa viSe tyAga athavA pApa tyAga. '24. tyAga : uttaraguNa viSe tyAga athavA niyama upaniyama vadhAravA. 25. vyutsarga: zarIra, bhaktapAna, upadhi tathA kaSAyanuM visarjana. 26. apramAda : pramAdane varlDavo, apramAda bhAvano abhyAsa. 27. lavAlava : samAcArInA pAlanamAM pratikSaNa(satata) jAgRta rahevuM. 28. dhyAna saMvara yoga : dhyAna, saMvara, akriyatAnI vRddhi karavI. 29. mAraNAMtika udaya : maraNanI vedanAmAM sahana karatAM zAMta ane prasanna rahevuM. 30. parikSA : heya upAdeya jJaparikSAthI jANavA ane pratyAkhyAna parijJAthI heyano tyAga karavo, upAdeyano svIkAra karavo. 31. prAyazcitta karaNa : vizuddhi mATe prApta thayelA prAyazcittanuM anuSThAna karavuM. 32. mAraNAMtika ArAdhanA : mRtyukALamAM ArAdhanA karavI, saMlekhanA, saMthAro karavAnA saMskArone daDha karavA, abhyAsa karavo. tetrIsa AzAtanA :- ziSya dvArA guru-ratnAdhika prati abhakti avinayanA vyavahArone AzAtanA kahevAmAM Ave che. aneka AgamomAM te tetrIsa kahevAmAM AvI che. bIjI apekSAe arihaMta, siddha AdithI laIne lokanA samasta prANIonI ane adhyayana,AgamasaMbaMdhI aviveka yukta AcaraNonuM saMkalana karIne tene tetrIsa AzAtanA kahevAmAM AvI che. maulika rUpamAM to sUtragata tetrIsa azAtanAo guru ziSya saMbaMdhI ja che. bIjo prakAra vyAkhyAkAroe saMkalana karIne samajAvyo che prathama prakAranI tetrIsa azAtanA :- (1 thI 9) guru athavA viDalonI 1. AgaLa 2.pAchaLa 3. barAbara avinayathI 1. cAle 2. ubho rahe 3. bese. 3 x 3 U 9. (10-11) azakata, vRdhdha ke vaDIlanI sAthe jaIne pahelAM AvI jAya temaja pahelAM IriyAvahino kAussagga kare. (12) AvelI vizeSa vyakti sAthe gurunI pahelAM ziSya vAta kare.(13) rAtrinA samaye guru pUche tyAre jAgRta hoya to paNa na bole. (14-17) gocarI lAvyA bAda AhArAdinI vAta pahelAM bIjAne kahe, AhAra dekhADe, niyaMtraNa kare ane Ape. pachI gurune kahe, dekhADe, nimaMtraNa kare ne Ape. (18) sAthe besIne AhAra karatAM sArA AhArane ziSya moTAnI apekSAe jaldI ane jhAjho khAya. arthAt Asakti bhAvanA kAraNe mAyA kare athavA aviveka kare. (19-20) guru AdinA bolAvyA chatAM sAMbhaLyuM na sAMbhaLyuM karI de athavA uddhatAI pUrvaka avinayathI bole. (21) gurunA bolAvyA para roSayukta bole ke zuM kaho cho ? zuM che ? (22) ziSya guru Adine tuM tuM evA tuccha zabda kahe. (23) zikSA athavA sevA kArya batAvavAthI kahe ke evuM to Apa ja karI lyo athavA Apa ja kema karI letA nathI ? (24) guru Adi dharmopadeza daI rahyA hoya to tene sAro na samaje, (rUDo na mAne) mAnya na kare. (25) dharmakathA karatAM samaye guru Adine kahe Apane A yAda nathI. (26) dharmakathA karatAM samaye gurunI athavA pariSadanI lIMka(ekAgratA) toDe. (27) zrotAjanane upadezathI khinna kare. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo (28) gurunA kahelA upadezane pharI vistArathI pote kahe. (29) gurunA Asana athavA upakaraNane paga lAgI javAthI teno kheda pragaTa karyA vinA athavA anunaya, vinaya ke ziSTatA karyA vinA ja cAlyo jAya. (30) gurunA kIdhAM vinA tenA zayyA Asana upara bese, sUe athavA ubho rahe. (31) ziSya guruthI UMcA Asana upara bese, sUe athavA guruthI potAne vizeSa(UMco) mAne athavA aviveka kare. 210 (32) ziSya gurunI barAbarImAM bese, sUe, Ubho rahe arthAt tenI barAbarI kare athavA aviveka kare. (33) guru AdinAM kAMIpaNa kahevA para dUra rahIne ja ke potAnA Asana para avivekayukta beThAM-beThAM sAMbhaLe, uttara de, vinayapUrvaka najIka AvIne na bole. guru AdinI AzAtanAomAM apavAda bhASya cUrNimAM AzAtanAonA aneka apavAdono ullekha karela che, jema ke- (1) guru bImAra hoya to tenA mATe je apathya AhAra hoya to te tene na dekhADavo paraMtu svayaM khAI javo ke pUchyA vinA bIjAne daI devo. (2) mArgamAM kAMTA vagere dUra haTAvavA mATe AgaLa cAlavuM. (3) viSama sthAnamAM ke vRddhAvasthAmAM sahArAne mATe atyaMta najIka cAlavuM. (4) zArIrika paricaryA(sevA) karavAne mATe najIka besavuM temaja sparza karavo. (5) apariNata (ayogya) sAdhu na sAMbhaLI zake eTalA mATe chedasUtranI vAMcanAnA samaye najIka besavuM. (6) gRhasthanuM ghara najIka hoya to gurunA avAja devA para paNa na bolavuM athavA saMgharSanI saMbhAvanA hoya to paNa na bolavuM. (7) sAdhuothI mArga avaruddha(rokAyela) hoya to sthAna parathI gurune uttara devo. (8) svayaM bImAra hoya ke anya bImAranI sevAmAM saMlagna hoya to bolAvavA para paNa na bolavuM. (9) maLa visarjana karatA na bolavuM. (10) guruthI kyAreka utsUtra prarUpaNA thaI jAya to vivekapUrvaka ke ekAMtamAM kahevuM. (11) guru vagere saMyamamAM zithila thaI gayA hoya to tene saMyamamAM sthira karavA mATe karkaza bhASAno prayoga karavo. ukta AzAtanAnI pravRtti karavA para paNa sUtrokta prAyazcitta AvatuM nathI, kAraNa ke temAM AzAtanAno bhAva hoto nathI paraMtu ucita viveka daSTi hoya che. bIjA prakAranI tetrIsa azAtanA :- - (1) arihaMta (2) siddha (3) AcArya (4) upAdhyAya (5) sAdhu (6) sAdhvI (7) zrAvaka (8) zrAvikA (9) deva (10) devI (11) A loka (12) paraloka (13) kevalI prarUpita dharma (14) deva manuSyamaya loka (15) sarva prANI (16) kALa (17) zruta (18) gaNadhara (19) vAcanAcArya. A ogaNIsanI AzAtanA. zeSa 14 jJAnanA aticAronuM saMkalana samajavuM joIe. A prakAre (19 + 14) 33 azAtanA. vyAkhyAkAre pahelAM guruziSyanI 33 AzAtanAonuM vizleSaNa karIne pachI arihaMta Adi 33 AzAtanAonuM vizleSaNa karyuM che. Avazyaka sUtramAM zramaNasUtranA cothA pAThamAM tetIsa bola che. temAM cha sudhInAM bolonA khulAzA che tyAra pachInI saMkhyAnA bolonuM sUcanamAtra che. te sarvanuM vivecana vyAkhyAkAre yathAyogya karyuM che temaja vividha zAstromAM amuka amuka bolano vistAra yathAsthAna che trIjI rIte :- pAMca astikAya, cha jIvanikAya, pAMca mahAvrata, aSTa pravacana mAtA ane navatattva A tetrIsa tattvonA pratye avinaya karavo AzAtanA che. tetrIsa AzAtanAno A trIjo prakAra mUlAcAra graMthamAM batAvyo che. pariziSTa :tapa svarUpa (cAritrano bheda) uttarAdhyayana sUtranA 30mA adhyayanamAM tapanuM varNana che. aupapAtika sUtramAM aNagAronA tapoguNarUpe vistArathI tapanuM varNana che. ThANAMga sUtramAM tapanA bhedopabhedanA nAma kahyA che ane bhagavatI sUtramAM praznottaranA rUpe badhA ja taponuM spaSTIkaraNa karavAmAM AvyuM che. tapanA prakAra :- tapanA mukhya be bheda che- (1) ApyaMtara (2) bAhya. baMnenA cha-cha prakAra che. baMne prakAranA tapamAM zarIra ane AdhyAtma baMneno pUrNa sahayoga rahelo che. to paNa apekSAe bAhya tapamAM bAhya vyavahAranI pradhAnatA che ane AtyaMtara tapamAM AdhyAtma bhAvonI pradhAnatA che. tAtparya e che ke apekSAe ApyaMtara ane bAhya tapa che(ekAMte nahi)arthAt kAyAnA sahayoga vinA vaiyAvacca Adi ApyaMtara tapa nathI thaI zakatuM ane bhAvonI uccatA vinA bAhya tapamAM phoraveluM parAkrama AgaLa vadhArI zakAtuM nathI. mokSa bhAvanAthI nirapekSa beu tapa akAma nirjarAmAM pariName che. AtmalakSya ane AtmajJAnathI zUnaya nirjarAtapa, puNayabaMdha nuM kAraNa bane che. A bhedathI phakata samayakadRSTInuM AtyaMtara tapaja AtmalakSI che. mithyAdRSTInuM AtyaMtara tapa paNa bAhaya jevuMja che. Atmazudhdhi nathI thatI. AtyaMtara tapane bahAne bAhya tapanI upekSAthI bahirmukhI thavAya che. ane AtyaMtara tapanI upekSA karI bAhya tapa karavAthI krodhanI vRdhdhi thAya che. paraspara nirapekSa beu tapa kevalI prarupIta dharmathI bhraSTa karI nAkhe che. beunA samanavayathI samayakatva ane cAritra TakI rahe che. mana, vacana kAyAnAM yoga vALA AtmAmAM spaMdana thAya che. jenAthI zakita, manobaLa utpanna thAya che. jo teno sadaupayoga na thAya to, vRthA aniSTa kriyAomAM te vaparAya che ane AtmAne geramArge laI jAya che. tethI zakita hovA chatAM tapa na karavAthI cAritranI hAnI thAya che. cAritranI dhAta(vadhAre hAnI eTale ghAta) sAthe darzananI dhAta thAya che. darzana vagara jJAna ajJAnamAM pariName che. tethI zakita hovA chatAM, tapa na karanAranuM kALakrame samayakatva paNa cAlI javAnI zakayatA che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 211 (pahelA cha bAhaya tapa)--A badhA tapo duvyathI ane bhAvathI be bhede ciMtavavA. (1) anazana :- navakArazI, upavAsa Adi 6 mahinAnA tapa sudhInI vividha tapa sAdhanAo Itvarika(alpakAlIna) tapazcaryA che ane mAraNAMtIka roga ke vRdhaavasthAmAM AjIvana saMthAro grahaNa karavo te AjIvana--yAvasjIvananuM tapa che.(zrAvakano trIjo manoratha che.) AjIvana anazananA bhakta pratyAkhyAna ane pAdopagamana e be bheda che. bhakta pratyAkhyAnamAM traNa athavA cAra AhArano tyAga karavAmAM Ave che. temAM zarIrAdinuM parikarma-sevA svayaM karI zake tathA bIjA pAse karAvI zake che. (nihArima)--mRtyu bAda A saMthArAvALA sAdhakanA zarIrano agni saMskAra karavo hoya to karI zakAya che. A anazana sAgArI paNa hoI zake che. (dA.ta. upadrava AvavAthI athavA rAtre). kathAsAra AcArAMgAdi sUtramAM AjIvana anazanano trIjo prakAra IMgitamaraNa kahevAmAM Avyo che. je madhyama prakArano che eTale ke temAM pAdopagamana anazananI apekSAe kaMIka chUTachATa che. jema ke maryAdita kSetramAM hAtha-pagano saMkoca--vistAra karavo. keTaloka samaya UbhA rahevuM, besavuM, saMkramaNa karavuM ityAdi. pAdopagamana anazanamAM nizceSTa thaI dhyAnamAM lIna banavuM, temAM halana-calana paNa na karAya, paraMtu laghunIta-vaDInItano prasaMga Ave to UThIne yathAsthAne jaI zakAya che. saMghArAnA sthAne ja maLamUtranuM nivAraNa na karAya. nihArima, anihArima baMne prakAranuM hoya che. upasarga AvatAM paNa pAdopagamana saMthAro karI zakAya che. saMlekhanAno kAlakrama :- - muni aneka varSo sudhI saMyamanuM pAlana karI kramika tapathI saMlekhanA kare. A saMlekhanA, saMthArAnI pahelAM karavAmAM Ave che. saMlekhanA utkRSTa bAra varSa, madhyama eka varSa tathA jaghanya cha mAsanI hoya che. bAra varSanI saMlekhanA karavAvALA muni pahelAM cAra varSamAM vigayono tyAga kare. bIjA cAra varSamAM vividha tapAcaraNa kare. pachI be varSa sudhI ekAMtara tapa kare ane pAraNAnA divase AyaMbila kare. agiyAramA varSanA prathama cha mahinAmAM kaThina tapa na kare pAchaLanA cha mahinAmAM kaThina tapa kare. A varSamAM pAraNAnA divase AyaMbila kare. bAramA varSe muni koTi sahita(niraMtara) AyaMbila kare pachI pakSa athavA mAsanuM anazana tapa kare. - utta. a. 36. (2) UNodarI :- icchA ane bhUkhathI ochuM khAvuM, simIta dhrUvya vAparavA, ochA upakaraNa rAkhavA, ochI vastuono upayoga karavo UNodarI tapa che. upabhoga-paribhoganAM sAdhano ochA vasAvavA, ochA vAparavA. 1 pAtra, 1 vastra rAkhavuM upakaraNa UNodarI tapa che. gRhasthe upayoga karyo hoya tevA upakaraNa grahaNa karavA, evo abhigraha karavo paNa upakaraNa UNodarI che. kalaha, kaSAya, vAyuddha AdinA prasaMgamAM gama khAvI, zAMta rahevuM, sAMsArika kAryo mATe mauna rAkhavuM bhAva UNodarI kahevAya che. AvezAtmaka bhAva nahi sevavA. gusso, ghamaMDa, kapaTa, lobha, lAlacathI ane karmabaMdhathI AtmAne surakSita rAkhavo te bhAva UNodarI. - (3) bhikSAcarI :- sAdhu mATe--yAcanAthI prApta,sAmAnya ke tuccha AhAra levo. gocarImAM vividha abhigraha karavA, 7 piMDeSaNA, 7 pANeSaNAnA saMkalpathI gocarIe javuM. ATha prakAranI peTI, ardhapeTI ityAdi AkAravALI bhramaNa vidhimAMthI koIpaNa vidhino saMkalpa karavo. dravya, kSetra, kALa ane bhAva saMbaMdhI koIpaNa abhigraha karavo. dravyathI khAdha padArthonI saMkhyA, dattI Adino nirNaya karavo. kSetrathI bhikSAnA gharonI saMkhyA, kSetra, dizA Adi sImita karavI, kALathI samayanI maryAdA karavI pachI teTalA samayamAM ja bhikSA levI. bhAvathI dAtA saMbaMdhI, vastu saMbaMdhI(raMga, vyavahArAdithI) abhigraha karavo. zuddha eSaNA samitithI AhArAdi prApta karavAnA daDha saMkalpathI gocarI karavI, te paNa bhikSAcarI tapa kahyuM che. A saMkalpamAM navo abhigraha to nathI hoto paNa eSaNAnA niyamomAM apavAdanuM sevana thaI zakatuM nathI. maunapUrvaka gocarI karavI e paNa bhikSAcarI tapa kahyuM che. bhikSAcarI tapane abhigraha tapa tathA vRtti saMkSepa tapa kahI zakAya che.zrAvako mATe--parimIta AjIvikA, 15 karmAdAnano tyAga. (4) rasa parityAga :- vigaya, mahAvigayano tyAga karavo, svAdiSTa padArthano tyAga karavo, mIThAI, mevo, mukhavAsa, phaLa temaja anya icchita vastuono tyAga karavo, te rasaparityAga tapa che. ema to saMyama sAdhaka, bhikSu rasAsvAdane mATe koI AhAra karatA nathI paNa saMyama maryAdA ane jIvana nirvAhanA hetue ja maryAdita AhAra kare che. to paNa viziSTa tyAganI apekSAe A tapa kahevAya che.parityAgano artha che duvyathI temaja bhAvathI, tethI ema na samajavuM ke 2sa-AsvAdana vALA bhojana Asakita rahita thaI khAvAthI paNa parityAga kahevAya. prAnta--khAdhA pachI vadheluM . rukSa-jIbhane apriya lAge . anta-halakuM dhAnya . (5) kAyakleza H (sukumAratA choDavI)- Asana karavA, lAMbA samaya sudhI eka Asane sthira rahevuM, zayanAsanano tyAga karavo, vIrAsana Adi kaSTadAyaka Asana karavA, AtApanA levI, ThaMDI sahana karavI, acela(alpavastrI) dharmano svIkAra karavo ityAdi kAyakleza tapa che. saMyama jIvananA Avazyaka niyama-pAdavihAra, loca karavo, snAna na karavuM, auSadha upacAra na karavA, bhUmi zayana karavuM vagere paNa kAyakleza tapa che. A tapanA cAra bheda- (1) Asana, (2) AtApanA, (3) vibhUSA tyAga, (4) parikarma-zarIra zuzrUSAno tyAga. bhikSAcaryAnA 30 prakAra : (1) dravya- dravya saMbaMdhI arthAt khAdya padArtha saMbaMdhI niyama athavA abhigraha karI AhAra levo. (2) kSetra- grAmAdi kSetromAMthI koIpaNa eka kSetra saMbaMdhI vAsa, paro, galI, zerI, Adino abhigraha karI AhAra levo. kALa- divasanA amuka bhAgamAM AhAra levo. (4) bhAva- amuka vaya, vastra yA varNavALAthI AhAra levo. (5) ukkhita carae- koI vAsaNamAMthI bhojana kADhanAra pAsethI AhAra levo. (6) nikhkhita carae- koI vAsaNamAM bhojana nAkhatA hoya te AhAra levo. (7) ukkhita nikhkhita carae- eka vAsaNamAMthI laI bIjA vAsaNamAM bhojana nAkhatA hoya te AhAra levo. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 212 | (8) niSmita ukhita carae koI vAsaNamAM kADhelA bhojanane bIjA vAsaNamAM lenAra pAsethI AhAra levo. (9) varjimANa carae- koInA mATe bhojana pIrasANuM hoya temAMthI levuM. (10) sAhariz2amANa carae- anyatra kayAMya laI janArathI AhAra levo. (11) uvaNIya carae- AhAranI prazaMsA karI denAra pAsethI levuM. (12) avANIya carae- AhAranI niMdA karI denAra pAsethI AhAra levo. (13) uvaNIya avaNIya carae-je dAtA pahelAM AhAranI prazaMsA kare ane pachI niMdA kare tenA pAsethI AhAra levo. (14) avaNIya uvaNIya carae- je dAtA AhAranI pahelAM niMdA kare ane pachI prazaMsA kare tenA hAthe AhAra levo. (15) saMsaTTa carae lepAyela hAtha, pAtra ke camacAthI AhAra levo. (16) asaMsaTTa carae- alipta hAtha, pAtra ke camacAthI AhAra levo. AmAM dAtA tathA vastuno viveka rAkhavo joIe. jethI pazcAtkarma doSa na lAge. (17) tajjAya saMsa carae deya padArthathI kharaDAyela hAtha, pAtra ke camacI dvArA ApavAmAM AvatA AhArane levAno abhigraha karavo. (18) anAya carae- ajJAta sthAna- 1.jyAM bhikSunI pratIkSA na karatA hoya tathA tenA AvavAnuM koI anumAna na hoya tyAMthI AhAra levAno abhigraha karavo. 2. potAnI jAti, kuLanI oLakhANa ApyA vinA AhAra levo. 3. ajJAta, aparicita vyaktinA gharethI AhAra levo. (19) mauna carae- mauna rahI AhAra levAno abhigraha karavo. (20) diTTa carae- sAme dekhAto ja AhAra levo. | (21) adi carae-dekhAto na hoya eTale ke peTI, kabATa AdimAM baMdha karI rAkhelo AhAra sAme ja kholIne Ape te levo. (rara) puda carae- "tamane zuM joIe che?' e pramANe pUchIne AhAra Ape. (23) apuSTa carae- pUchayA vinA AhAra ApavA lAge te levo. (24) bhiSma lAbhie- yAcanA karavA para denAra pAsethI AhAra levo. (rapa) abhinmelAbhie- yAcanA karyA vinA, sAdhune AvelA joIne jAte ja AhAra Ape tevo AhAra levAno abhigraha karavo. (26) annagilAyae - ujhita dharmavALA, amanojJa ane bIjA, trIjA divasanA AhArAdi levA. | (27) ovaNIe - besI rahelA dAtAnI samIpe paDelo AhAra levo. (28) parimiya piMDavAIe - parimita dravyo ke parimita(atya5) mAtrAmAM AhAra levAno abhigraha karavo. (29) suddhasaNIe- esaNAmAM koI paNa apavAdanuM sevana na karavAno abhigraha. (30) saMpAdarIe- dattinuM parimANa nizcita karIne AhAra grahaNa karavAno abhigraha karavo.-papAtika sUtra bhinna piMDapAtika- TukaDA karelA padArthonI bhikSA levAvALA, akhaMDa padArtha- maga, caNA Adi na levAvALA.-ThiANAMga-] rasaparityAga tapanA nava prakAra : (1) nirvikRtika- vigaya rahita AhAra karavo. nIvI tapa karavuM. (2) praNItarasa parityAga- ati snigdha ane sarasa AhArano tyAga. (3) AyaMbila- mIThuM Adi Sasa tathA vigaya rahita eka dravyane acita pANImAM palALI divasamAM eka vakhata vAparavuM. (4) AyAma sikathabhojI- ati alpa(ekAda kaNa) laI AyaMbila karavI. (5) arasAhAra-masAlA vinAno AhAra karavo. | (6) virasAhAra- ghaNA junA anAjano banAvelo AhAra levo.(7)annAhAra-bhojana karI lIdhAM pachI pAchaLa vadhelo AhAra levo. (8) prAntAhAra- tuccha dhAnyathI banAvelo AhAra karavo. (9) rukSAkAra- lUkho-sUko AhAra karavo. kAyakleza tapanA nava prakAraH (1) sthAnasthitika- eka Asane sthira UbhA rahevuM. besavuM nahIM. (2) utkaTakAsanika- banne paga upara besI mastaka para aMjalI karavI. (3) pratimA sthAyI- eka rAtri Adino samaya nizcita karI kAusagga karavo. (4) vIrAsanika-khurazI upara beThela vyaktinI nIcethI khurazI kADhI levAthI je sthiti thAya che, te Asane sthira rahevuM. (5) auSadhika- palAMThIvALI besavuM ane samayanI maryAdA karavI. (6) AtApaka- taDakA AdinI AtApanA levI. (7) aprAvRtaka- zarIranA uparI bhAgathI khullA zarIre rahevuM. (8) akaMDUyaka- caLa AvavA chatAM zarIrane khaNavuM nahIM. (9) aniSThIvaka- kapha, ghUMka AvyA chatAM ghUMkavuM nahIM. (10) sarvagAtra parikarma ane vibhUSA vipramukta-dehanA tamAma saMskAra tathA vibhUSAdithI mukta rahevuM. (11) daMDAyatika- daMDanI samAna lAMbA paga karI sUvuM. (12) lagaMDazAyI- (1) mAthuM ane paganI eDIne jamIna para TekavI bAkInA zarIrane UMcuM karI sUvuM. (2)paDakhuMvALI sUI javuM ane koNI para UbhA rAkhelA hAthanI hatheLI para mAthuM rAkhIne, UbhA rAkhela eka paganA ghuMTaNa upara bIjA paganI eDI mUkavI. A AsanamAM zira rAkhelA hAthanI koNI jamIna upara rahe che ane eka pagano paMjo bhUmi upara rahe che. eka paDakhuM jamIna upara rahe che (13) samapAdaputA- baMne paga ane pUThAne bhUmi upara TekavI besavuM.(14) godohikA- gAya dohavAnA Asane besavuM. (15) apratizAyI- zayananuM tyAga karavuM. UbhA rahevuM athavA koI paNa Asane beThA rahevuM. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 213 kathAsAra (6) pratisalInatA tapa: aMtara(kaSAya)-bAhaya(IndrIyonI) ceSThAonI saMvara. IndrIyonI pravRti eTale viSaya ane temAM rucIarucI te vikAra. IndrIyone AtmahitakArI pravRtiomAM lagADavI e sAdhanA che. zarIra e sAdhana che, mokSa sAdhya che. zarIra ane IndrIyono sadaupayoga mokSamArganI pravRti che. anAyAsa ane lAcArIthI prApta thatAM viSayomAM rAga-dveSa na karavo te indriyanigraha che. vikAra nikaLI jatAM viSaya arthamAtra rahe che. zrAvako mATe-viSayo pratye anutsukatA ane prAptamAM udAsIna bhAva e indriya pratisalInatA che. kaSAyadharmabhAvamAM pravRti rAkhavAthI kaSAyanAM udayane rokI zakAya che, ane udayamAMne vikala karI zakAya che. (1) indriyone potAnA viSayamAM javA na devI temaja sahaja prApta viSayomAM rAga-dveSa na karavo te indriya pratisalInatA' tapa che. (2) gusso, ghamaMDa, kapaTa, lobha-lAlacane utpana ja na thavA devA. sAvadhAna rahevuM. udayanI prabaLatAe utpanna thaI jAya to tene tatkALa niSphaLa karI devA arthAt jJAna ane vairAgyanA mAdhyame potAnA kartavyanuM ciMtana karI, Atma surakSAnA lakSyane rAkhI, paradoSa darzana daSTine naSTa karI, svadoSa darzana karI, aihika svArthane gauNa karI, AdhyAtmika vikAsa abhimukha thaI te kaSAyone sthira rahevA na devA "kaSAya pratisaMlInatA" che. (3) khoTA saMkalpa-vikalpa utpana ja na thavA devA, ucca saMkalpone vadhAratA rahevuM, manane ekAgra karavAmAM abhyasta rahevuM eTale ke dhIme dhIme saMkalpa- vikalpothI mukta thavuM, te "mana yoga pratisaMlInatA' che. e ja prakAre kharAba vacanano tyAga, sArA vacanono prayoga, maunano vadhune vadhu abhyAsa te "vacanayoga pratisalInatA che. hAtha-pagAdi zarIranA aMgopAMgane pUrNa saMyamita tathA saMkucita rAkhavA; sthira rahevuM; cAlavuM, besavuM, UThavuM, aMgonuM saMcAlana karavuM ityAdi pravRttimAM yatanA tathA viveka rAkhavo te " kAya pratisalInatA kahevAya. anAvazyaka pravRtti na karavI te "kAya yoga pratisalInatA che. (4) ekAMta sthAnomAM rahevuM, besavuM, sUvuM Adi cothuM "viviktazayanAsana pratisalInatA che. cha bAhaya tapathI AtmaguNomAM thatI parayApati: 1. anazanathI-abhayadAna, sarvajIvo pratye maitribhAvanA, brahmacarya sahAyaka, vedamohanAM udayano abhAva, upazama, anamohano tyAga, dehika mamatA para vijaya. (bramacaryathI hArTa majabuta thAya che,patharI-kiDanInI bimArI nathI thatI.) 2. uNodarIthI-IcchAo para niyaMtraNa, IndrIyo para niyaMtraNa, manobaLanI dRDhatAmAM vRdhdhi. 3. bhikSA caryAthI-maLe ke nA maLe badhAmAM samabhAvanI sAdhanA, mana vijaya, bhaya vijaya(AhAra na maLavAno bhaya nahi), aMtarAya karmano,udIraNAthI kSaya thAya che. 4. rasaparityAgathI-anaAsakati bhAvanI vRdhdhi, asAtA vedanIya karmakSaya thAya che. 5. kAyakalezathI-sukhanI IcchAno tyAga, dukhano bhaya nahiM, vratane anukuLa zarIra banavuM, kaSTa sahevAnI zakati vadhe che. 6. pratisalInatAthI-citanI zAMti, ekAgratA vadhavI, azubha manavacanakAyA nAM yogathI pAchA vaLavuM. | (cha AtyaMtara ta5) (7) prAyazcita tapaH pramAdathI, paristhitithI ke udayAdhInatAthI lAgelA doSonI AlocanA Adi karavI, saralatA, namratA laghutA yukta thaI pUrNa zuddhi karavI, yathAyogya prAyazcitta svIkArI mithyA duSkRta devuM ityAdi prAyazcitta tapa che. tenA prakAraAlocanA(AloyaNA)-guru pAse vizudhdhi mATe doSo prakaTa karavA, athavA bhikSA, caMDIla, gamanAgamana, pratilekhana jevA rojanAM kAryamAM lAgelAM doSonI vizudhdhi mATe. jenA mATe saralatA vinamratA, guru para zradhdhA, zUravIratA, nirbhayatA, akrodha, amAna, amAyA, alobha jevA guNonI jarUra paDe che. pratikramaNa (bhAvapUrvaka pApathI pAchA haThavuM)-pAMca samitI, traNa guptImAM sahasAgArathI, utAvaLathI, AzcaryathI lAgelA doSone mATe micchAmI dukaDama. ciMtana pUrvaka kharA manathI doSonI niMdA karI pAchA haThavuM ane pharI e doSo na lAge te mATe sAvaceta rahevuM. potAnI e kriyA ane bhAvone mATe pazcAtApa karavo. tadubhayA-AlocanA ane pratikramaNa beu sAthe. nidrA avasthAmAM duHsvapnathI lAgelA doSo mATe guru pAse micchAmI dukaDama levuM. viveka(paraThavA25 tyAga)- sacita, asujatA AhAranI jANa thatAM paraThavo. ajANatA AvelA AhAra mATe viveka che. jANatA lAvelA mATe hajI bIjuM prAyacIta, viveka sAthe Ave che. kAyotsarga(svAdhyAya yukata ta5)-vivazatAthI lAgelA parAThavA AdinAM doSo mATe zarIrane sthira rAkhIne pramANa yukata svAdhyAya sAthenuM tapa. tapa- jANatAM, pramAdathI, kaSAyathI lAgelA doSo mATenuM anazana Adi rUpa bAhaya tapanuM prAyazacita. (8) vinaya ta5 (IndrIya ane kAyAne jatanAthI pravartAvavI)- vinayano sAmAnya artha namratA, vaMdanA, namaskAra, AjJApAlana, Adara karavo, sanmAna karavuM, bhakti sabhara vyavahAra karavo A badhI pravRttine vinaya tapa kahevAya che. karmone dUra karavA mATe jJAna, darzana, cAritranI ArAdhanA karI bhakti sabhara vyavahAra karavo. mana, vacana, kAyAne prazasta rAkhI AtmAne karmabaMdhathI dUra rAkhI, aprazasta mana-vacanano vyavahAra na karavo te paNa vinaya che. vinayanA kSetrakALa saMbaMdhI anuSThAnonuM pAlana karavuM, kAyika pravRttio yatanApUrvaka karavI, pratyeka prANI sAthe savyavahAra karavo ityAdi paNa vinayatA che. vinayanA sAta prakAra che- jJAna, darzana, cAritra, mana, vacana, kAya, lokopacAra vinaya. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 214 kAyAthI upayogapUrvaka gamanAgamana ullaMghana, pralaMghana, besavuM, UThavuM paNa vinaya kahevAya che. avivekI pravRttio na karavI te paNa vinaya che. arthAt badhA prakAranA viveka sAthe anAzravI vRttithI vyavahAra karavAvALI guNa saMpanna vyakti, vinIta kahevAya che. A pramANe badhA unnata guNone vinaya kahevAya che. jemano uparokata sAta bhedamAM samAveza thAya che. A apekSAe ja uttarAdhyayana sUtranA prathama ane agiyAramA adhyayanamAM aneka guNovALAne vinayI kahyA che. Atmazuddhi vinA vinaya saMbhava nathI. vinaya vyaktine ahaMkArathI mukta kare che. ahaMkAra ja sarvAdhika mahattvano AtmadoSa che. jainAgamomAM vinaya zabdanuM tAtparya -AcAranA niyamonuM pAlana- paNa karyuM che. te anusAra niyamonu samyaka rUpe paripAlana karavuM te vinaya che. bIjA arthamAM vinaya vinamratAno sUcaka che. tenuM tAtparya e che ke variSTa, gurujanonuM sanmAna karatAM temanI AjJAnuM pAlana karavuM, temano Adara karavo. (9) vaiyAvRtya tapa H saMyamI ane sAdharmIkanI sevA (vaiyAvacchanuM mahatva svAdhyAyathI vizeSa che) AcAryAdi dasa saMyamI mahApuruSonI yathAyogya sevA karavI, vaiyAvacca tapa che. 1. AcArya, 2. upAdhyAya, 3. sthavira, 4. tapasvI, pa. rogI, 6. navadIkSita, 7. kula, 8. gaNa, 9. saMgha, 10. sAdharmika zramaNa. teone AhAra, pANI, auSadha, vastra, pAtra pradAna karI zArIrika zAtA pahoMcADavI, vacana vyavahArathI mAnasika samAdhi pahoMcADavI vaiyAvacca tapa che. (10) svAdhyAya tapa : zudhdha jJAnanuM maryAdAthI paThana, pAThana- bhaNavuM bhaNAvavuM . tenA pAMca prakAra che- vAcanA, pRcchA, parivartanA, anuprekSA tathA dharmakathA. rucipUrvaka zAstronuM, jinavANInuM, bhagavad siddhAMtonuM kaMThastha karavuM, vAMcana karavuM, manana, ciMtana anuprekSaNa karavuM, prazna, pratipraznothI artha, paramArthane samajavuM. svAdhyAya AdithI prApta thayela anubhavane bhavI jIvo samakSa prasArita karavuM. arthAt pravacana devuM, svataH upasthita pariSadane yogya udbodhana devuM, teone dharmamArgamAM utsAhita karavA, te svAdhyAya tapa che.(preraNA karI, patrikA chapAvI, bhaktone ekaThA karI sabhAnuM Ayojana karavAmAM Ave che ane teone prasanna karavAnA hetue mALA arpaNa karavAmAM Ave che te svAdhyAya tapa nathI) (11) dhyAna tapa : ekAgratAthI zubhaciMtana athavA azubha citavRti rokavI. svAdhyAya AdithI prApta anubhava jJAna dvArA AtmAnulakSI, vairAgyavardhaka, anitya bhAvanA, azaraNa bhAvanA, saMsAra bhAvanA, ekatva bhAvanA, azuci bhAvanA Adi dvArA AtmadhyAnamAM lIna banavuM ane jJAna, vairAgya tathA AtmabhAvamAM ekameka banI javuM, manane adhyAtmabhAvamAM ekAgra, sthira karavuM, Atma vikAsanA AtmaguNomAM pUrNarUpe kSIra-nIravat maLI javuM. A prakAre samabhAva yukta Atma viSayamAM ekAgracitta thaI javuM; bAhya saMkalpone dUra karI AdhyAtma viSayamAM AtmasAt thavuM, tallIna banavuM te 'dhyAna tapa' che. svAdhyAyanA cothA bhedarUpa anuprekSA ane dhyAnanI anuprekSA judI judI che. eka tattvAnuprekSA che to bIjI AtmAnuprekSA che. vistRta nayanI apekSAe dhyAnanA cAra bheda che. Arta, raudra, dharma ane zukla dhyAna. tenuM vistRta varNana AgaLa dhyAna svarUpa mAM juo. (12) vyutsarga tapa : (heyano tyAga): svAdhyAya ane dhyAnamAM manavacanano prayoga hoya che. jyAre vyutsargamAM tyAga pradhAna che. A aMtima utkRSTa kakSAnuM tapa che. temAM tyAga ja karavAno che, tyAM sudhI ke svAdhyAya ane dhyAnano paNa tyAga karavAmAM Ave che. kAraNa ke svAdhyAya, dhyAnamAM yoga pravartana che. anuprekSA karavI e paNa yoga pravRtti che. A vyutsarga tapamAM to mana, vacana ane kAyAnA yogone tyAgavAnuM ja lakSya hoya che. dravya vyutsarga :- 1. sAmuhikatAno arthAt gaNano tyAga karI ekalavihArIpaNuM dhAraNa karavuM e 'gaNa vyutsarga tapa' che. 2. zarIrano tyAga karI kAyotsarga karavo arthAt traNe yogono zakaya teTalo vyutsarga karavo e 'kAyotsarga tapa' che. 3. upadhino pUrNarUpe yA kramika tyAga karavo e 'upadhi vyutsarjana tapa' che. 4. AhAra pANIno pUrNarUpe yA kramika tyAga karavo e 'bhakta-pAna vyutsarjana tapa' che. dravya vyutsarganA A cAra prakAra kahyA che. bhAva vyutsarga :- kaSAya tyAga, karma baMdha nivAraNa ane saMsAra bhramaNano nirodha karavo e bhAva vyutsarga tapanA traNa prakAra che. vizeSa vicAraNA :- kAyotsargamAM je logassa AdinA jApa AdinI pravRtti cAlI rahI che. te pUrNa vyutsarga nathI. kharekhara vyutsarjana te ja che jemAM vacana ane kAyAyoganA tyAganI sAthe nirvikalpatAnI sAdhanA thAya che arthAt emAM manoyoganA vyApArane paNa pUrNarUpe nirodha karavAnuM lakSya hoya che, anuprekSAno paNa tyAga hoya che. A ja kAyotsargarUpa vyutsarga tapanI sAdhanA che. vyutsarga e dhyAna pachInuM tapa che. dhyAna karatAM paNa te viziSTa kakSAnI sAdhanA che. AjakAla A sAdhanAne paNa dhyAnanA nAme pracArita karAya che. jema ke nirvikalpa ghyAna, goyaMkA ghyAna, prekSA dhyAna Adi. A sarve vyavahAra satya dhyAna banI gayA che paraMtu vAstavika satya nathI. keTalAya lokonuM evuM mAnavuM che ke nirvikalpatA chadmasthone nathI hoI zakatI. paraMtu temano Avo ekAMtika vicAra ayogya che. manoyoganuM aMtara paNa zAstramAM batAvela che. pragADha nidrAmAM paNa manoyoga avaruddha thAya che ane vyutsarga tapamAM yogonuM vyutsarjana karavuM tene paNa AgamamAM taparUpa kahela che. temAM mananA saMkalponuM paNa vyutsarjana karavuM samAviSTa che. tethI teno ekAMta niSedha karavo anupayukta ane avicArela che. dhyAnanI sAdhanAthI A vyutsarganI sAdhanA kaMIka vizeSa kaThina avazya che to paNa tene asAdhya mAnI zakAya nahIM. A badhA prakAranA tapa, jJAna-darzana-cAritranI sAthe ja mahattvazIla bane che arthAt jJAna, darzana, cAritra yA cAritrAcAritra na hoya to bhUmikA vinAnuM tapa Atma utthAnamAM, mokSa ArAdhanAmAM mahattvazIla banI zakatuM nathI. tethI koI paNa nAnA ke moTA tapamAM jJAna, zraddhA ane virati bhAvanI upekSA na hovI joIe. caturvidha mokSa mArganI sApekSa sAdhanA ja mokSa phaladAyI thaI zake che. enA cAra prakAra che- (1) samyajJAna (2) sabhyazraddhA (3) samyaka cAritra (4) samyaka tapa. jema ke- Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra jain 215 sANaM ca daMsaNuM ceva, caritta ca tavo tahA.- eyaM magga aNupattA, jIvA gacchati songaI (u. 28-3) bhAvArtha:- A caturvidha mokSa mArgane prApta karIne tenI ArAdhanA karanArA jIva mokSarUpI sadgatine prApta kare che. pariziSTa : dhyAna svarUpa cAra dhyAna vistAra - dhyAna cAra che- 1. ArtadhyAna, 2. raudradhyAna 3. dharmadhyAna 4. zukladhyAna. Arta dhyAnanA cAra bheda(pAyA) - 1. pAMca indriyo tathA traNa yogone ISTa, sAtAkArI, sukhakara evA padgalika ISTa saMyoga je prApta nathI thayA te prApta thaI jAya ane je prApta che te TakI rahe evA ciMtananI sthiratA, ekAgratA, 2.pAMca indriyo tathA traNe yogone aniSTa, asAtAkArI, duHkhakara evA paudgalika saMyogono viyoga thAya athavA evA saMyogo Ave ja nahi; evI ciMtananI sthiratA, ekAgratA. 3. kAma-bhogo bhogavavAmAM Arogya rahe; yuvAnI rahe; yoga ane indriyonuM sAmarthya rahe; svAdhInatA, sattA, unmAda rahe; evA ciMtananI ekAgratA. 4. A bhavamAM, AgAmI bhavamAM ane bhavo bhavamAM cakravartI AdinI padavI ane vipula sukha maLe, evA ciMtananI ekAgratA. Arta dhyAnanA cAra lakSaNa(cinha) - 1. ISTa viyoga, aniSTa saMyoga thatAM manathI zoka karavo, arati, glAni, udAsInatA thavI udvigna banavuM, saMtapta, paritapta thavuM. 2. vacanathI rudana karavuM, vilApa karavo, dIna-hIna vacana kahevA, AkraMda karavuM Adi. 3. kAyAthI chAtI, mAthuM, hAtha Adi kUTavA, hAtha-paga pachADavA, mAthuM jhukAvI, mAthe hAtha daIne besavuM, moDhuM DhAMkavuM. 4. AMkhothI azrupAta karavo, AMkho bhInI rahevI, nAkathI niHzvAsa nAMkhavo, mukhethI jIbha bahAra kADhavI Adi. 1. aniSTa viyoga, ISTa saMyoga Adi thatAM manathI prasanna thavuM, ratibhAva Avavo, manamAM galagaliyAM thavAM, khuzImAM phUlavuM, tRpta-paritRpta thavuM, 2. vacanathI gIta gAvuM, hAsya-aTTahAsya karavuM, baMsarI, sITI vagADavI, khilakhilATa karavuM Adi. 3. kAyAthI mUcho para tAva devo, tAlI vagADavI, pagethI nAcavuM, hAtha-paga uchALavA, kUdavuM, bhujA Adi phaTakAravA, abhinaya karavo, AMkho vikasita thavI, harSanA azru AvavA, nAkathI zvAsanI gati dhImI thavI, jIbhanuM hoTha upara pharavuM Adi. raudra dhyAnanA cAra bheda(pAyA) :- 1. potAnA ISTa saMyogo Adi mATe nirdoSa, nirbaLane dabAvavA, pIDita karavA, daMDa levo-devo, hatyA karavI, yuddha karavuM. 2. jUThuM bolavuM, vizvAsaghAta karavo, khoTA kalaMka, doSAropaNa karavuM, khoTI sAkSI pUravI. 3. moTI corI karavI, lUTavuM, coravuM, tenA mATe preraNA-sahAyatA karavI, corIno mAla sastAmAM levo, nyAyocita kara(Teksa)nI corI karavI, corI karIne prasanna thavuM. 4. nidoSane kArAvAsamAM rAkhavA; kanyA, parastrI yA vidhavAnuM apaharaNa karavuM, baLAtkAra karavo; zarApha zreSThI banIne lUTI levuM; svAmI upakArIno droha karavo Adi. raudra dhyAnanA cAra lakSaNa(cinha) :- 1. svajana ke parajananA ajANapaNAmAM karelA nAnA gunhA mATe khUba kopa(gusso) karavo, khUba dUra daMDa devo. 2. vAraMvAra vividha prakAre daMDa devo. 3. AropI dvArA nirdoSatA pramANita karavA chatAM paNa tene jANavAnI, samajavAnI taiyArI na rAkhavI, samajamAM AvyA chatAMye svIkAra karavA taiyAra na thavuM. 4. AropI dvArA kSamA mAgI lIdhA pachI paNa ane jIvanamAM sudhAro lAvyA bAda paNa,jIve tyAM sudhI tenA tarapha zatrutA rAkhavI. (AlaMbana ane anuprekSA nI preraNA phakata sudhyAna mATe ja hoya che.) dharma dhyAnanA bheda(pAyA) - 1. tIrthakara devonI AjJAnuM, saMvara-nirjarA dharma AdaravAnuM dhyAna kare, anAjJAnuM, Azravane aTakAvavA(viramaNa)nuM dhyAna kare. 2. AjJA pAlanathI A bhavanA sukha-zAMti, Adara Adino lAbha tathA dharma, karma nirjarAnA lAbhanuM ciMtana kare, AjJA-pAlana na karavAthI A lokanA duHkha, azAMti, anAdara AdinuM tathA karmabaMdha ane karma-gurutAnuM dhyAna kare. 3. AjJA pAlanathI parabhavanA puNya phaLa tathA nirjarAnuM ciMtana kare, tathA AjJA virAdhanAthI parabhavanA pApa-phaLa tathA karmabaMdhanuM ciMtana kare. 4. AjJA pAlanathI lokAgra, loka mastaka, siddhazilA para siddhatva prApti ane anuttara, avyAbAdha sukhanuM ciMtana kare tathA AjJA virAdhanAthI cauda rAja parimANa urdhva, adho, tiryapha lokamAM cAra gati covIsa daMDaka corAsI lAkha jIvAyonimAM paribhramaNa, dAruNa da:kha, du:kha paraMparA anabaMdhano vicAra kare. dharma dhyAnanA cAra lakSaNa(cinha) :- 1. deva, guru, zAstranI; AjJA, Adeza, anuzAsanamAM tathA tallusAra kriyAmAM ruci, 2. vidhi, upadeza, bodha, samajaNa tathA tenAthI kriyAdharmamAM ruci, 3. sUtra siddhAMtanuM zravaNa, vAMcana, adhyayana ane kaMThastha karavuM, svAdhyAya AdimAM ruci. 4. nisarga ruci -uparanA traNe kAraNo vinA kSayopazama svabhAvathI ja dazya padArthanI anuprekSA, jAtismaraNa jJAna ke avadhijJAnathI ruci. dharma dhyAnanA cAra AlaMbana :- 1. guru-ziSya ke sAdharmika sAthe vAcanA levI-devI, sAMbhaLavI-saMbhaLAvavI; zIkhavuM-zIkhavADavuM. 2. jijJAsA, spaSTatA, parIkSA Adi hetuthI prazna pUchavA, uttara devA, vAda-vivAda karavo ane praznottara, saMvAda sAMbhaLavo. 3. svAdhyAya karavo, karAvavo, sAMbhaLavo, punarAvaMtana karavuM, pATha pAkA karavA. 4. dharmakathA kahevI, sAMbhaLavI, zikSA, bodha, upadeza, AjJA karavI ke sAMbhaLavI. dharma dhyAnanI cAra anuprekSA :- (1)ekatvanI anuprekSA- saMsAramAM jIva, kuTuMba jAti samAja AdimAM anekarUpe hovA chatAMyajIva ekalo ja che, ekalo ja pUrva bhavathI Avyo che, AgAmI bhavamAM ekalo ja javAno che. karma bAMdhavAmAM, saMcita karavAmAM, udIraNA karavAmAM, bhogavavAmAM, nirjarAmAM AtmA ekalo ja mukhya kAraka che, bIjA badhA upakAraka yA sahakAraka che. (2) anitya bhAvanA- jIvathI jIvano, pudgalathI pugalano, jIvathI pudgalano saMyoga-saMbaMdha anitya che, kAraNa ke viyoga avazyabhAvI che. jema jIva ane zarIrano janma-saMyoga che to mRtyu-viyoga nizcita che. lagna pachI vaidhavya-vidhutva anivArya che. saMghAtathI skaMdha banyA bAda bhedathI paramANu dazA avazya Ave che. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 216 (3) azaraNa bhAvanA- jyAM sudhI puNyodaya che tyAM sudhI zarIra, parivAra, dhana Adi zaraNatabhUta dekhAya che paraMtu nikAcita pApodaya thatAM dAruNa karmavipAkane bhogavavA ja paDe che. koI paNa tenAthI bacAvavA samartha nathI. tene koI laI paNa zakatA nathI, teno aMza paNa laI zakatA nathI, tene ochAM paNa karI zakatA nathI, are "ochA thaI jaze' evuM AzvAsana paNa ApI zakatA nathI (4) saMsAra bhAvanA- je Aje mAtA che te putrI, patnI, bhaginI, putravadhU banI jAya che, je Aje pitA che te putra, bhAI, pati, jamAI banI jAya che. A rIte anukULa saMbaMdha paNa parivartanazIla che tathA zatru, zoSaka, hatyArA, vizvAsaghAtI paNa banI jAya che, A pratikuLa saMbaMdha paNa parivartanazIla che. anakuLa pratikuLamAM tathA pratikuLa anakaLamAM Ama paNa parivartana cAla 2 AgAmI bhavamAM to koI A ja bhavamAM parivartita thaI jAya che. zukla dhyAnanA cAra bheda(pAyA) :- 1. dharma dhyAnanI sUkSmatA vadhAratAM- vadhAratAM zrutajJAnanA zabdathI arthamAM yA arthathI zabdamAM saMkrAMta thavuM, zrata nirdiSTa dravyathI guNamAM, guNathI paryAyamAM, paryAyathI dravyamAM koI paNa vikalpathI saMkrAMta thavuM paraMtu anya viSayomAM na javuM, te ja viSayomAM ekAgra thavuM. 2. zrutajJAnanA zabda yA arthamAM, dravya guNa yA paryAyamAM saMkrAMta thayA vinA koI ekamAM ja ekAgra thavuM. A ja rIte mana, vacana, kAyAthI paNa saMkrAMta thayA vinA ekAgra thavuM. 3. teramAM guNasthAnathI caudamA guNasthAnamAM ArUDha thavA mATe bAdara mana, vacana, kAyAnA yogane nirodhavA. 4. sUkSama mana, vacana, kAya yogano paNa virodha karavo, nirodha karIne caudamA guNasthAnamAM meruparvatanI jema sarvathA acala aDola thavuM,AtmapradezonuM paNa utkalana na rahevuM,sthira thaI javuM zukla dhyAnanA cAra lakSaNa :- 1. prakhara-parama azAtA kAraka, prakhara vedanIya karmodaya tathA maraNa AvavA chatAM ya paNa vyathita na thavuM. 2. prabaLa, carama mohakAraka apsarAdinA vilAsa, kaTAkSa, AmaMtraNa, AliMgana AdimAM paNa moha prApta na karavo. 3. jIva ane zarIramAM pRthakkaraNano anubhava karavo. 4. pRthakkaraNa anubhava anusAra vivekabhAva prApta karavo, jAgRta rahevuM, zarIra mamatva Adino tyAga karavo, paudgalika sukha-duHkhanA saMyogamAM akhaMDa nirveda bhAvamAM rahevuM. zarIra ane upadhimAM AsaktibhAvanuM vyutsarjana thavuM. zukla dhyAnanA cAra AlaMbana :- 1. krodha udIraNA mATe baLavAna kAraNa upasthita thavA chatAM paNa apUrva kSamA dhAraNa karavI. somila brAhmaNanA prasaMgamAM "gajasukamAra'nI samAna. 2. lobha udIraNAno baLavAna prasaMge upasthita thatAM paNa apUrva " lobha-mukta thavuM. bhavanapati devo dvArA nidAna karavAnI prArthanA karavA chatAM paNa lobha mukta "tAmalI tApasa" vatu. 3. mAyA udIraNAno baLavAna prasaMge upasthita thavA chatAM paNa saralatA', niSkapaTatA, ekarUpatA A traNe yoga apanAvavA. mahAbala dvArA saraLa manavALA chae mitra rAjarSi samAna. 4. mAna udIraNAno baLavAna prasaMge upasthita thavA chatAM paNa " namra, vinIta, komaLa, laghu" banIne rahevuM, kSatriya rAjarSi dvArA stuti karAva chatAMya namra saMyati rAjarSivatuM. zukla dhyAnanI cAra anuprekSA:- 1. pratyeka jIva badhI yonimAM anaMtIvAra paribhramaNa karI cUkayo che chatAM paNa mohanA kAraNe virAmanI bhAvanA nathI AvI. 2. vizvanA badhA pudgala padArtha svabhAvathI ke prayogathI zubhathI azubhamAM ane azubhathI zubhamAM pariNata thatA rahe che to pachI temAM ekAMta rAga ke ekAMta dveSa zA mATe rAkhavo? vItarAgatAnA bhAvamAM ja rahevuM. 3. A saMsAranA samasta pravartanomAM duHkhano ja anubhava karavo. jema ke-(aho duSpo hu saMsAro)arthAtu "A sAro ya saMsAra duHkhamaya che' ema ciMtana karIne virakata rahevuM. 4. duHkhanA mULa kAraNanuM ciMtana karavuM. jema ke saMsAra paribhramaNa arthAt janma-maraNAdi duHkhanA mULa che, janma-maraNanuM mULa karmabaMdha che ane karmabaMdhanuM mULa viSayecchA, bhogecchA, tRSNA che tathA tenuM mULa rAga, dveSa arthAt moha che. tethI moha, rAga, dveSa, bhogecchA, karmabaMdha, janma-maraNa Adi du:khothI virAgI thaI AtmAnuM mokSamArga tathA mokSa sanmukha thavuM. A pramANe (ra+ra+4+4) U (12 44) U 48 bheda-prabhedothI cAra dhyAnanuM varNana thAya che. AdhyAtmika dhyAna dhyAna - cittanI avasthAonuM koI viSaya upara kendrita thavuM e dhyAna che. jaina paraMparAomAM dhyAnanA cAra prakAra che- 1. Arta dhyAna 2. raudra dhyAna 3. dharma dhyAna ane 4. zukla dhyAna. Arta dhyAna ane raudra dhyAna mananI dUSita pravRttio che. svAdhyAya ane tapanI daSTie tenuM koI mUla nathI. e baMne dhyAna tyAjya che. AdhyAtmika sAdhanAnI daSTie dharmadhyAna ane zukla dhyAna e baMne dhyAna mahattvapUrNa che. tenI vicAraNA A pramANe che. dharma dhyAna - Ano artha che citta vizuddhino prAraMbhika abhyAsa. dharma dhyAna mATe cAra vAto Avazyaka che- 1. Agama jJAna 2. anAsakti 3. Atma saMyama ane 4. mumukSabhAva. dharma dhyAnanA cAra prakAra A pramANe che (1) AjJA vicaya- Agama anasAra tattva svarUpa ane kartavyonuM ciMtana karavuM. (2) apAya vicaya- heya-tyAgavA yogya zaM che? tenuM ciMtana karavuM. (3) vipAka vicayaheyanA pariNAmonuM ciMtana karavuM.(4) saMsthAna vicaya- loka ke padArthonI AkRtio, svarUponuM ciMtana karavuM. saMsthAna vijaya dharmadhyAna punaH cAra vibhAgamAM vibhAjita che arthAt saMsthAna vicayanA cAra bheda che. jema ke - (a) piMDastha dhyAna- A dhyAna koI tattva vizeSanA svarUpanA ciMtana upara AdhArita che. tenI A pAMca dhAraNAo mAnavAmAM AvI che- (1) pArthivI (2) AgneyI (3) mArutI (4) vANI ane (5) tattvabhU (ba) padastha dhyAna- A dhyAna pavitra maMtrAkSara Adi padonuM avalaMbana laIne karAya che. (ka) rUpastha dhyAna- rAga, dveSa, moha Adi vikArothI rahita ahaMta prabhunuM dhyAna karavuM. (Da) rUpAtIta dhyAna-nirAkAra, cetanyasvarUpa siddha paramAtmAnuM dhyAna karavuM. zukla dhyAna:- A dharma dhyAna pachInI sthiti che. zukla dhyAna dvArA manane zAMta ane niSpakaMpa karI zakAya che. tenI aMtima pariNati mananI samasta pravRttiono pUrNa nirodha che. zukla dhyAnanA cAra prakAra che Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 217 kathAsAra (1) pRthakatva vitarka savicAra- A dhyAnamAM dhyAtA kyAreka arthanuM ciMtana karatAM karatAM zabda ane zabdanuM ciMtana karatAM karatAM arthanuM ciMtana karavA lAgI jAya che. A dhyAnamAM artha, vyaMjana ane yoganuM saMkramaNa thayA karavA chatAM paNa dhyeya dravya eka ja rahe che. (2) ekatva vitarka avicArI- artha, vyaMjana ane yoganA saMkramaNa rahita 'eka paryAya viSayaka dhyAna" ekatvazruta avicAra" dhyAna kahevAya che. (3) sUkSmakriyA apratipAtI- mana, vacana ane zarIra vyApArano nirodha thAya ane zvAsozvAsanI sUkSma kriyA zeSa rahe te samaye dhyAnanI A avasthA prApta thAya che. arthAt yoga nirodha kriyAnA prAraMbhathI aMta sudhI A dhyAna avasthA che. (4) samucchinnakriyA nivRtti- jyAre mana, vacana, kAyAnI samasta pravRttiono nirodha thaI jAya che, chelle zvAsozvAsanI sUkSma kriyAno paNa nirodha thaI jAya ane koI paNa sUkSma kriyA bAkI rahetI nathI; te avasthAne samucchinna kriyA zukla dhyAna kahe che. A pramANe zukla dhyAnanI prathama avasthAthI kramazaH AgaLa vadhatAM vadhatAM aMtima avasthAmAM sAdhaka(!) alpa samayamAM ja kAyika, vAcika ane mAnasika badhI pravRttiono pUrNa nirodha karI aMtamAM siddhAvasthAne prApta kare che. dhyAna svarUpa vicAraNA prathama jJAna pIche kriyA, yaha jina mata kA sAra - jJAna sahita kriyA kare, to utare bhava pAra // koI paNa pravRtti karatAM pahelAM tenuM svarUpa samajavuM Avazyaka che. dazavaikAlika sUtra adhyayana-4, gAthA-10 mAM kahyuM che ke ajJAnI potAnA hita ane ahitane kevI rIte samajI zake ? grAmAMtara javuM hoya to te gAmano mArga kayo che ? sAthe sAthe bIjA gAmanA paNa mArga vacce-vacce kayA Ave che ? te paNa jANakArI karavI Avazyaka che. gamana karavA mATe sAco rAha paNa hoya che ane viparIta paNa. koI paNa kArya karavAnI sAcI vidhi paNa hoya che ane khoTI vidhi paNa hoya che. khAvAnA padArtha sArA paNa hoya che ane naThArA paNa hoya che. barAbara e ja pramANe dhyAna paNa be prakAranA che- 1. zubhabhAva ane 2. azubhabhAva. azubha dhyAnanA be prakAra che- 1. ArttadhyAna 2. raudra dhyAna. zubha dhyAnanA be prakAra che- 1. dharma dhyAna 2. zukla dhyAna. AtmAnA pariNAma- adhyavasAya paNa be prakAranA hoya che- 1. zubha adhyavasAya 2. azubha adhyavasAya. AgamamAM kahyuM che ke sadyAnamAM rahevAvALAnI zuddhi thAya che athavA ''dharma dhyAnamAM je rata rahe che te bhikSu che.[dazavai. a. 8] dhyAnanI paribhASA :- jo dharma dhyAna ke zubha dhyAna hoya che to pratipakSI azubha dhyAna ke adharma dhyAnanuM astitva paNa hoya ja che e spaSTa che. tethI dhyAnanI paribhASA te ja zuddha hoI zake che jemAM azubha dhyAna ane zubha dhyAna baMneno samAveza hoI zake che anyathA te dhyAnanI paribhASA na kahI zakAya. jaina Agamo ane anya graMthomAM jyAM paNa dhyAnanA bheda batAvyA che ke dhyAnanI paribhASA ApI che temAM A apUrNatA nathI arthAt te pirabhASAmAM ane bhedomAM zubha ane azubha baMne ghyAnono pUrNa samAveza hoya che. koI paNa vastunI paribhASA te padArthanA saMpUrNa avayavone grahaNa na kare to tene sAcI paribhASA na kahI zakAya. jainAgamAnusAra ghyAnanA cAra prakAra che temAM be AtmA mATe ahita kara che, tyAjya che ane be hitakara che, grAhya che. pratyeka dhyAnanA AlaMbana ane lakSaNAdi paNa AgamomAM batAvelA che. badhA prakAranA dhyAna ane adhyAnanA svarUpane batAvanArI dhyAnanI paribhASA Avazyaka niryuktimAM A pramANe che- koI paNa gADha AlaMbanamAM lAgela ane akaMpamAnasthira citta dhyAna' kahevAya che. zeSa je cittanI avasthAo che te dhyAna svarUpa nathI jema ke-- 1. AlaMbana rahita zAMta citta 2. avyakta citta 3. bhaTakatuM citta. dhyAna zataka nAmanA graMthamAM-- je sthira adhyavasAya che te dhyAna ane je cala-asthira adhyavasAya che te citta che. jo ke bhAvanA svarUpa, anuprekSA svarUpa ane anya koI ciMtA svarUpa paNa dhyAna hoI zake che. A baMne gAthAomAM kahelI paribhASAomAM zubha ane azubha baMne prakAranA dhyAnono samAveza thaI jAya che tathA dhyAna sAthe adhyAna avasthAnuM paNa spaSTIkaraNa thaI jAya che. ke sAra :- zubha ke azubha je paNa sthira adhyavasAya avasthA che te dhyAna che ane je asthira--caMcaLa adhyavasAya che te adhyAna avasthA che. gADha AlaMbanayukta avasthA arthAt koI paNa eka viSayamAM tallIna avasthA hoya to dhyAna hoI zake che ane AlaMbana rahita yA maMda susta-zAMta pariNAma che, avyakta pariNAma (nidrA AdinA) tathA bhaTakatA vicAra Adi che te koI paNa dhyAna nathI, te AtmAnI aghyAna avasthA kahevAya che. anya aneka avasthAo je paNa che te aghyAna rUpa che. tema Avazyaka niryukti gAthA 1481-1482mAM batAvyuM che. adhyAna H- pracalA-jhabakI javAnI avasthA, gADha nidrAvasthA, jAgRta avasthAmAM paNa avyApArita(apravRtta, zAMta, susta) citta, janmatA samayanI aparyAptAvasthA, asaMjJI jIvonA avyakta citta, mUrchita avasthA, nazAmAM bebhAna avasthA; A badhI aghyAna avasthAo che, A avasthAomAM AtmAnuM zubha ke azubha koI paNa dhyAna nathI hotuM, zubhAzubha adhyavasAya hoya che. saMkSepamAM koI paNa viSayamAM tallIna thavuM ane sthira thavuM te ja dhyAna che. cAra dhyAna :- 1. sukha-du:khanA saMyoga-viyoga Adi viSayomAM tallIna ane sthira citta ArttadhyAna che. 2. anyanuM ahita karavA AdimAM tallIna ane sthira citta raudra dhyAna che. A baMne AtmonnatinA dhyAna nathI. tethI dharma dhyAnanI sAdhanAmAM teno sAvadhAnIpUrvaka tyAga karavAmAM Ave che. 3. tenA sivAya Atma lakSyanA koI paNa viSayamAM cittane tallIna-ekAgra karavuM e dharma dhyAna che. 4. tenAthI AgaLa vadhIne sUkSma ane sUkSmatara viSayamAM kendrita thavA para zukla dhyAnanI prAthamika avasthA Ave che. zukla Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 218 dhyAnanI AgaLanI avasthA kevalajJAna prAptinA samaye ane kevaLajJAna thayA pachI ja hoya che. te mokSa prAptinI amuka kSaNo pahelA hoya che. te yoga nirodha avasthA aMtima dhyAnasvarUpa che. chavastha ane kevalInA dhyAnanuM spaSTIkaraNa A prakAre che. be prakAre dhyAna-mAtra aMtarmuhUrta mATe koI paNa eka vastunA vicAramAM citta sthira thaI jAya te chaghasthonuM dhyAna che. yoga nirodha karatI vakhate ane yoga nirodha thaI gayA bAda je Atma-avasthA hoya che te kevalIonuM dhyAna che. aMtarmuhUrta bAda chagha0omAM vicAra yA dhyAna badalI jAya che. vicalita thaI jAya che. ghaNI vastuonA AlaMbananI apekSAe viSayAMtaranI apekSAe dhyAna lAMbA samaya sudhI paNa rahI zake che. dhyAna zataka, gAthA-4) chavasthonuM dhyAna zubha-azubha baMne prakAranuM hoI zake che ane adhyAna avasthA paNa ghaNA samaya sudhI rahe che. kevalIonI yoga nirodha avasthAmAM zukla dhyAna hoya che. bAkI lAMbI umara sudhI adhyAna avasthA hoya. A prakAre dhyAnane samajIne AtmAne azubhamAMthI zubha dhyAnamAM tallIna, sthira karavAthI dharma dhyAnanI sAdhanA karI zakAya che. AtmAne dharma dhyAnamAM tallIna-sthira karavA mATe AlaMbana bhUta viSaya A pramANe samajavA- 1. Atma svarUpa, 2. karma svarUpa, 3. bhava bhramaNa svarUpa, 4. kaSAya svarUpa, 5. siddha svarUpa, 6. svadoSa darzana, 7. paraguNa darzana, 8. svadaSTi poSaNa, 9. paradaSTi tyAga, 10. pudgalAsakti tyAga, 11. ekalApaNAnuM ciMtana- ekatvAnuprekSA, te sivAya anityatva, azaraNatva, anyatva Adi ciMtana tathA jinabhASita koI paNa tattvanuM svarUpa ke jinAjJA svarUpanuM ciMtana. viSayanI pasaMdagImAM e khAsa dhyAna rAkhavuM joIe ke temAM zArIrika, Ihalaukika, sukhasaMyoga, duHkhaviyoga, paranA ahitarUpa vagere azubha viSayo na hovA joIe. sAra:- 1. zubha dhyAna AtmA mATe hitakara che mahAna karma nirjarAnuM kAraNa che. 2. azubha dhyAna karmabaMdhano hetu che. 3. cittanI caMcaLa avasthArUpa "adhyAna" paNa aneka karmonI vRddhi karanAra che. 4. mananI zAMta-sukha ke avyakta avasthA paNa adhyAnarUpa che, temAM Azrava ocho thavA sAthe nirjarA paNa ochI thAya che. A cAre avasthAomAM pahelI avasthA AtmonnatimAM vadhAre upayogI che. ema samajIne mahAna nirjarAnA heturUpa zubhadhyAna arthAt dharmadhyAnamAM AtmAne joDavAnI sAdhanA karavI joIe. vartamAnamAM pracalita aneka praNAlikAothI prApta avasthAo vAstavamAM adhyAna rUpa Atma-avasthAo che, ema uparokata pramANa ane vivecanathI samajI zakAya che. te uparokata cothI dazA avasthA arthAt adhyAna avasthA che. tethI mokSa prAptinI sAdhanAmAM te vizeSa gatiprada sAdhanA banI zakatI nathI. dhyAnanI sAthe sAcI zraddhA - jaina dharmanI daSTie dharma dhyAnanI sAdhanA karanAra mumukSu samyagrajJAna ane samyam zraddhAthI yukta hovA joIe. tenA vinA saMpUrNa saMyama ane tapa rAkha upara lIMpaNa samAna thAya che. jinavANI pratye pUrNa zraddhA sahita yathAzakti jinAjJAnusAra zrAvakanA bAra vratarUpa dezavirati dharmamAM athavA saMyama-cAritra rUpa sarvavirati dharmamAM temano puruSArtha hovo joIe. A baMne prakAranA dharma pratye zraddhA-niSThA hovI joIe. paraMtu "A to | kriyAkAMDa che" AvA zabdo ke bhAvothI AtmAmAM upekSAvRtti na hovI joIe. zrAvakonA Agamika vizeSaNomAM sarva prathama vizeSaNa "jIvAdi padArthonA jJAtA hovuM batAvela che. samyakatvanA svarUpamAM paNa jIvAdi padArthonuM jJAna ane zraddhA Avazyaka aMga kahyA che. dhyAna e tapa che tenI pahelAM samyagrajJAna, samyazraddhAna ane yathAzakti dezavirati ke sarvavirati cAritra Avazyaka che. A traNanI upasthitimAM ja tapa ane dhyAna Adi AtmasAdhanAnA aMgarUpe banIne vikAsa karAvI zake che. tethI tapa ke dhyAnanI sAdhanAmAM agresara thanAra sAdhakoe potAnI samyajJAna, samyam zraddhA ane samyaka cAritranI bhUmikAne surakSita rAkhIne AgaLa vadhavuM joIe. sAmAnya jJAnavALA chadmastha sAdhakonI apekSA viziSTa jJAnavALA chaghastha jJAnIonI vAta vizeSa pramANabhUta mAnavI joIe. viziSTa jJAnI chadmasthonI apekSA sarvajJa bhagavaMtonI vAta vizeSa mahattvanI mAnavI-svIkAravI joIe. A nirNaya buddhi rAkhIne zuddha zraddhAnI sAthe ja zuddha AcaraNa karavuM joIe. cAre dhyAnanA je lakSaNa che, je AlaMbana che, je anuprekSA che temAM vartatA jyAre sthira avasthA Ave, tyAre te dhyAna kahevAya che. tenI pUrve sAdhaka te dhyAnanA AlaMbanAdi rUpa avasthAmAM rahe che. jyAre AvI sthira avasthA Ave che tyAre ja te zubha yA azubha dhyAna thAya che. tethI zubha dhyAna avasthA prApta karavA mATe tenA AlaMbana AdimAM sthira pariNAma rAkhavAno abhyAsa karavo, te ja dharma dhyAnanI sAdhanA che. zAstrokta AlaMbana rahita mAtra zarIranA aMga ke zvAsanA AlaMbananI sAdhanA kevala asthira cittanI asthiratA ochI karavAno upAya mAtra che. tenAthI AgaLa vadhIne dharma tattvAnuprekSAmAM eTale ke adhyavasAyone ane cittane sthira rAkhI bhagavadAzAmAM, saMsAra ke loka svarUpa vagerenI bhAvanAmAM ekAgratA rAkhavI te dharma dhyAnanI sAdhanA che. AvI rIte samajapUrvaka dharma dhyAnanI sAdhanA karavI ja zreyaskara che. adhyAna vicAraNA - saMkSepamAM adhyAnanA be prakAra kahyA che- zAMta, sukha, citta avasthA tathA caMcalacitta avasthA. anya paribhASAvALAonA dhyAnano samAveza A adhyAna avasthAmAM thAya che. Agama nirapekSa thaI koI tene pAMcamuM dhyAna kahe athavA vAstavika dhyAna A ja che anya cAre adhyAna che ema kahe to tenuM kathana buddhi kalpita kahevAze. tene jainAgama athavA jainadharmanA dhyAnanA nAme oLakhavuM- samajavuM te bhramaNA che. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 219 kathAsAra jainadharmanuM dhyAna jJAnapUrvakanuM dhyAna che, tenA cAra prakAra che- jemAM zubha, azubha banneno samAveza che. A cAre dhyAna . be heya che to be upAdeya che. cAreyanA cAra-cAra lakSaNa tathA AlaMbana che. dharma dhyAnanA cAra vicaya-ciMtananA mukhya viSaya che, cAra anuprekSA(atmabhAvanAo) che, cAra AlaMbana che ane cAra rucio che. A sarveya dhyAnamAM javA mATe upayogI dharma dvAra che. temAM praveza karIne koIpaNa viSayamAM tallIna thatAM sAdhakane dhyAna dazA prApta thAya che. cala-vicalA avasthAmAM te sAdhaka dharmadhyAnanA AlaMbanamAM ja rahe che, dhyAnanI aMdara pravezatA nathI. zAstrokta te sarva AvalaMbana svAdhyAya rUpa temaja nirjarA rUpa hoya che. sAdhuonuM jIvana e Atma sAdhanA mATe ja hoya che. tenI dinacarcAnA viSayamAM AgamamAM batAvyuM che ke prathama praharamAM svAdhyAya karavo ane bIjA praharamAM dhyAna dharavuM. svAdhyAyanA cAra prahara tathA dhyAnanA be prahara kahyA che. gautamasvAmI Adi aNagAro Agamokta dinacarcAnuM pAlana karatA hatA. A pramANe jainAgama jJAnapUrvaka dhyAna karavAnuM kahe che. jyAre vartamAna dhyAna paddhativALAo khAvuM- pIvuM, sUvuM ItyAdika zArIrika kAryano niSedha na karatAM Agama svAdhyAyano niSedha kare che. A Agama nirapekSa mAnasa vRtti che. jJAnathI dhyAnanI zuddhi tathA vRddhi thAya che. kaSAyothI dhyAnanI vikRti thAya che. kaSAya bAhya vRttithI thAya che. jJAna aMtarmukha jAgRtinuM kAraNa bane che, te dhyAnano sahayogI che. svAdhyAyane rAga-dveSanuM mULa nathI kahevAtuM. vyaktigata koInA mATe AzravanuM sthAna paNa nirjarArUpa ane nirjarAnuM sthAna paNa baMdharUpa thaI jAya che, jyAre siddhAnta to jJAnane sadAya AgaLa rAkhe che. mATe dhyAnamAM jJAnano niSedha thaI zakato nathI. rAga-dveSanA mULabhUta viSaya to indriya viSaya, AzA, tRSNA ane hiMsA vagere pApa che, te badhA tyAjya che paraMtu svAdhyAya to upAdeya tattva che, yathAsamaye vRddhi karavAne yogya che, AtyaMtara tapa che. dhyAnane prApta karAvavAmAM AlaMbana rUpa che. saMpUrNa sAra :- koI paNa AlaMbanamAM sthiratA meLavatAM dhyAna kahevAya che te sivAya suptAvasthA, citta vihalatA athavA avyakta cittAvasthAne dhyAna kahevAmAM nathI AvatuM. azubha Arta-raudranA ciMtanothI nivRtta thaI dharma tattvanA ciMtanamAM AvI, sthira thavAno abhyAsa karI, sthira thavuM, tene dharmadhyAna kahevAya che. dhyAnanI AsapAsanA tattvo gupti - mana, vacana ane kAyAno nigraha karavo, temAM pravRttine alpa, alpatama karavI, sahaja Avazyaka ciMtana sivAya anya saMkalpono nigraha karavo, manane vadhune vadhu vaza karavuM te mana gupti che. vacana prayoga karavA mATe utpanna thatI icchAno nigraha karavo, atyanta alpa athavA AvazyakatA hoya to ja bolavuM, te sivAya mauna rahevuM, tene vacana gupti kahevAya che. kAyAnI caMcalatA, indriyonI caMcalatA, khAvuM-pIvuM, cAlavuM, pharavuM moja-zokha karavA Adi aneka pravRttiothI udAsIna banI kAryonA pravartana alpa, alpatamamAM karavA te kAya gupti kahevAya. samiti - samitimAM nigraha karavAno nathI. divasa-rAtamAM je Avazyaka kartavya karavAnA hoya te karavA chatAM paNa | (jayaM care jayaM ciTTa) AdinuM avazya pAlana karavuM. arthAt dareka pravRtti jatanApUrvaka karavI; dareka kAryamAM viveka rAkhavo; A rIte samitimAM nigraha sthAne viveka-jatanAnI mukhyatA che. svAdhyAya - Agama kathita tattvonuM adhyayana-svAdhyAya karavo, kaMThastha karavuM, artha samajavA, zaMkA samAdhAna karavA punarAvartana karavuM, svayaM anuprekSaNa karI artha-paramArthanI upalabdhi karavI, zruta navanItane yathAvasare bhavI jIvo samakSa pIrasavuM ,tevA vAcanA pRcchanA, parivartanA, anuprekSA ane dharmakathArUpa svAdhyAyanA aMga che. dhyAna:- (1) saMyoga viyoganA gADhatara saMkalpa-vikalpa ArtadhyAna che. (2) bIjAnA aniSTano saMkliSTa saMkalpa raudradhyAna che. (3) AtmalakSI bAra bhAvanAdinA anuprekSaNa te dharma dhyAna che. (4) atyaMta zukla ane sUkSmatama Atma anuprekSA karavI, AtmabhAvamAM daDhatAnI avasthA prApta thavI tene zukla dhyAna kahevAya che. dhyAna ane svAdhyAya - jJAna tathA jJAnanA paramArthanuM anuprekSaNa svAdhyAya che. svAdhyAya dharma dhyAnanuM AlaMbana che paraMtu dhyAna svAdhyAyanA pAMca prakArathI bhinna tatva, bhinna tapa che. paraMparAe vyavahAramAM kahevAtuM dharmadhyAna to dharmAcaraNa mATeno rUDha zabda che. tevI ja rIte bIjA praharanuM Agama kathita dhyAna paNa te AgamonA arthanuM ciMtana, manana ane avagAhana mATe rUDha prayoga che. kAraNa ke bIjA praharamAM utkAlika sUtrono svAdhyAya karavo; guru pAse arthanI vAcanA levI ane prathama praharamAM karAyela svAdhyAyanA artha-paramArthanuM anuprekSaNa karavuM ityAdi vidhAnothI paNa te svAdhyAya pravRtti rUpa dharmadhyAna ja che, evuM Agama pAThothI tathA svAdhyAyanA kahevAyela pAMca bhedonA varNanathI spaSTa thAya che. tethI ja dhyAnanI porasInuM bIjuM nAma artha porasI tema aneka jagyAe kahevAmAM AvyuM che. dhyAna svataMtra che, svAdhyAyathI bhinna che. tene svAdhyAyanI paribhASAthI ane svAdhyAyanA pAMca bhedothI alaga samajavuM joIe. dhyAna tapanI apekSAe AgamamAM (puvvarattA varatta kAla samayaMsi dhamma jAgariyaM jAgaramANe )tathA (jo puSyarattAvararatta kAle, saMpehae appagamakhkhaeNa) Adi vAkya AvyA che. tathA AgamamAM dhyAnanI anuprekSAo paNa svataMtra kahevAmAM AvI che. tAtparya e che ke pudgala lakSI yA paralakSI anuprekSaNanI tallInatA azubha dhyAna che. AtmalakSI, saMyamalakSI anuprekSaNanI tallInatA zubha dhyAna che tathA tattvalakSI anuprekSaNa svAdhyAyanA bhedarUpa anuprekSA che. vyutsarga - mana, vacana ane kAyAnI pravRttine samayanI maryAdA karI vosirAvI devI; saMgha samUha ane saMyogono tyAga(zakya hoya teTalo ke sarvathA tyAga) karavo vyutsarga tapa che. temAM kAyotsargano, mauna vratano ane eka vastu yA kriyA prekSaNano (jJAtA-dA bhAvano) samAveza samajavo joIe. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 220 svAdhyAya tathA tenA anuprekSaNarUpa dhyAna kalAko sudhI thaI zake che. vyutsargarUpa kAyotsarga ane maunavrata lAMbA samaya sudhI zakti anusAra, sthiratA(daDhatA) anusAra thaI zake che, paraMtu dhyAna kSaNika hoya che. te miniTa, be miniTa athavA utkRSTa aMtarmuhUrta sudhI rahI zake che, tethI vadhu na rahI zake. jApa ane logassa:- jApa ane logassa AdinuM punarAvartana karavuM te vyatsarga paNa nathI. te pravartana Agama AdhAre nathI paNa paraMparA mAtra che. jo ke te sAdhakanI mAtra prAthamika bhUmikA rUpe svIkArela che. namaskAra athavA vinaya pravartana maryAdAthI thAya che. dA.ta. guru ke mAtA- pitA Adine praNAma, caraNa sparza, vaMdana yathAsamaye ja thAya che. tenuM koI raTaNa kare, vAraMvAra praNAma kare te anupayukta che. guNakIrtana paNa yathA samaye eka vakhata pragaTa rUpe karavuM yogya che. vAraMvAra karavuM te Agama saMmata ke unnatizIla pravartana nathI temaja dhyAna AdirUpa paNa(vAstavamAM) nathI. paraMtu A jApa pravRtti Azrava tyAga sAdhaka che ane sAmAnya sAdhakonI che; prAthamika avasthArUpa che; temaja svAdhyAya Adi karavAnI yogyatA rahita vyakti mATe AlaMbanarUpa che. sarvathAtyAjya nathI ane sadAne mATe temAM ja rokAI javAya nahIM. yathAzakya svAdhyAya ane dhyAnanI vRddhi karavAmAM prayatnazIla banavuM joIe. dhyAnAdinA Asana - sAmAnya sAdhuono adhika samaya svAdhyAya ane tenA anuprekSaNarUpa jJAnadhyAnamAM vyatIta thAya che. chadmastha tIrthakara, jinakalpI ane pratimAdhArI Adi zramaNo adhika samaya vyatsargamAM pasAra kare che. kAyotsarga vyutsarganuM ja aMga che. te vidhithI to UbhA-UbhA ja karavAmAM Ave che. apavAdamAM beThA ke sUtAM paNa karAya che. svAdhyAyanA anuprekSaNarUpa dhyAna utkaTuka AsanathI(khamAsamaNA devAnA Asane) karavuM te mukhya vidhi che. zeSa sAmAnya vidhinA Asana che. dhyAna padhAsana, paryakAsana, sukhAsana, utkaTukAsana Adi AsanathI karI zakAya che. svAdhyAya vinayayukta koIpaNa AsanathI karI zakAya che. kAyotsarga zabda kAyAnI mukhyatAthI kahevAmAM Avela che topaNa traNe yogono zakya vyutsarga karavo emAM antarbhAvita samajavo joIe. eka tapamAM bIjuM tapaH- koI paNa tapanI sAthe anya tapa karavAno niSedha nathI. dA.ta. svAdhyAya karatAM-karatAM Atma dhyAnamAM lIna thaI zakAya che athavA kAusagnamAM svAdhyAyanuM ciMtana karI zakAya che. ekanuM astitva ane nirUpaNa bIjAmAM ekameka na karavuM ane ekanA abhAvamAM bIjAno niSedha paNa na karavo. dA.ta. upavAsamAM pauSadha thaI zake che. paNa pauSadha vinA upavAsa nathI thato, A | niSedha anucita che. temaja upAvasa vinA,pauSadha nathI thato te niSedha paNa Agama viruddha che. AhAra tyAga paNa eka vrata pratyAkhyAna tapa che. to sAvadhayoga tyAga paNa vrata che. baMne sAthe thaI zake che. temanA mahattva ane nAma judA judA che. ekAMta Agraha rAkhavo jinamArga viruddha che. je sAdhakane je ruci, yogyatA ane avasara hoya te eka yA aneka dharmakriyA ke tapa Adi sAthe ke judA-judA karI zake che. koI sAdhaka ucca kakSAnI sAdhanA kare che to koI anya kakSAnI paNa. zraddhA ane jJAna zuddha che, to koI paNa kakSAnI Agamokta kriyAne ekAMta daSTikoNathI kharAba yA khoTI kahevI ke samajavI yogya nathI. samanvayadaSTithI ke AgamanA anuprekSaNathI koIpaNa vyaktinI ke pravRttinI kasoTI madhyasthatAnI sAthe karavI joIe. paraMparA yA ekAMtika dRSTithI koInI kasoTI karavI te saMkacita dRSTikoNa che. tema karanAra svaAtmAmAM ke anyamAM rAgadveSanI vRddhi karavAvALo bane che. jethI samabhAva ane paramazAMtimAM kSati thAya che, vRddhi thatI nathI. anyanI upekSA na karavI - anya dharmamAM yogAbhyAsa che te jaina dharmamAM vyutsarjanarUpa kAusagga tapa kahela che. je sAdhakamAM samyajJAna, zraddhA surakSita che te sAdhaka mATe tapa rUpa yA anAzrava rUpa koI paNa kriyA hitakara siddha thaI zake che. temAM koIne hIna samajavuM aviveka kahevAya. AcArAMga zrata skaMdha-2, adhyayana-1 mAM bhinna prakAranI sAta piMDeSaNAo kahI che. tenA aMtamAM kahyuM che ke jene jemAM samAdhi upaje te kare; paNa ema na vicAre ke huM ja zreSTha karI rahyo chuM, bIjA nahIM', paNa ema vicAre ke "jene jemAM samAdhi ane ruci che te tema kare che, badhA jinAjJAmAM upasthita che.' tethI jinAjJA bahAranI koI paNa sAdhanA asamyaka kahI zakAya paraMtu jinAjJAmAM rahetAM koI game te eka yA aneka sAdhanA kare tene doSa daSTithI jovuM yogya nathI. tAtparya kahevAnuM e che ke potAnA sthAna upara AyaMbilanuM mahattva che to upavAsanuM mahatva paNa tenA sthAna upara che. sthAne svAdhyAyanuM mahattva che to sevAnuM mahatva paNa ochuM nathI. potAnA sthAne svataMtra vihArI banavAnuM bIjo zramaNa manoratha che to samUhanI sAraNA-vAraNA karavI AcArya mATe zIgha mokSaphaLa apAvanArI bane che. AgamamAM jinakalpa ane acela carcA paNa batAvAmAM AvI che to vastra yukta saMyamanI ArAdhanA paNa kahI che. tethI svAdhyAya, dhyAna ane vyutsarga badhA tapo pota-potAnuM alaga astitva dharAve che. tene vakhoDavA na joIe; cAhe potAnA hoya ke parAyA. animeSa dRSTi vicAraNA - AgamamAM kAyotsargane mATe je "animeSa daSTi yA eka pudgala daSTi' zabdano prayoga che tene bhAvAtmaka paNa samajI kAyAno vyutsarga karavo che, to temAM AMkhone baMdha paNa karI zakAya che. sAmAnya sAdhakone AMkho khulI rAkhavAthI aneka vikalpo utpanna thAya che. aMdhArI rAtre, smazAnamAM ke koI guphAmAM kAyotsarga karavAmAM Ave tyAre ukta animeSa daSTi zabdano artha- Atma daSTine eka vastu yA eka kriyA upara kendrita karI zeSanuM bhAvathI vyutsarjana karI devuM tema samajavo. zuM "risarca dhyAna che? - risarcarUpa adhyayana praNAlIne svAdhyAyanA anuprekSaNa rUpa cothA vibhAganI kakSAmAM samajavI paraMtu tenI sAthe samyaka darzana na hovAthI te pravRtti mokSamArgamAM gaNAtI nathI. nahIM ke dhyAna tapanA bhedamAM. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra jain 221, pAMcamo Avazyaka - pratikramaNano pAMcamo Avazyaka kAyavyatsarjana che. logassano pATha AgamamAM aneka jagyAe kAusagna pachI bolavAno spaSTa ullekha maLe che. te stuti-kIrtanano pATha che. kIrtanane pragaTarUpe bolavAthI ja bhakti pradarzita karI zakAya che. kAyotsargamAM logassa bolavAnuM Agama pramANa na hovAthI ane tarka saMgata paNa na hovAthI prAthamika sTejamAM banAvelI paraMparA mAtra che evuM samajavuM. sArAMza :- sArAMza e che ke samiti alaga che. gupti ane vyutsargamAM paNa thoDIka bhinnatA che. svAdhyAyanA anuprekSaNamAM tathA dhyAnanA anapekSaNamAM paNa pharaka che. svAdhyAya, dhyAna ane vyatsarga traNe alaga alaga dasama, agiyAramuM tathA bAramuM tapa che. jApa ane logassa AdinuM raTaNa paNa eka prAthamika sTeja mATe cAlu karAyelI paraMparA che. tene vizALa daSTithI samajavAno prayatna karavo joIe. vartamAnanA prekSAdhyAna Adi zuM che ukta badhA sthaLono vicAra karavAthI nirNaya thAya che ke vartamAnamAM pracalita prekSA dhyAna, nirvikalpa dhyAna ane vipazyanA dhyAna' Adino vyutsarga tapamAM samAveza thAya che. temAM je dhyAna zabda rUDha karI devAmAM Avyo che te azuddha che. kAraNa ke te praNAlikAmAM mana, vacana ane kAyAnuM vyatsarjana ja zIkhavADavAmAM Ave che. svAbhAvika cAlavAvALI kAyapravRtti zvAsocchavAra AtmabhAva rUpa jJAtA-daSTAnI vRttithI thAya che. yogonA tyAgane ja apekSAe kAyotsarga kahyo che. tethI tene 'haThayoga' paNa kahevAya che. A saMpUrNa prakAranA yogonA tyAgarUpa dhyAna vyatsarga tapa che. je prakAre mithyAdaSTinA upavAsa, sAmAyika, saMvara Adi tapa-saMyama to kahevAya paNa samyakadaSTi na hovAthI mokSanA kAraNarUpa banatA nathI. mAsakhamaNanuM tapa paNa mithyAtvInuM tapa ja kahevAya che paraMtu tene mokSano hetu hoto nathI. te pramANe vartamAnamAM pracalita yoga-butsarjana pravRtti adhyAna che arthAt dhyAna rahita avasthA che. tenI sAthe samyaka tattvajJAna, AgamazraddhA, samyaka saMyama bhAva hoya to te vyutsarjana nAmanuM bAramuM tapa che, mokSanA heturUpa che, ajJAna tapa nathI. vartamAnakALanA aneka dhyAna kartAomAM samyaka zraddhAnI zuddhi hotI nathI. teo vratonuM yathAzakti pAlana na karatAM upekSA bhAva rAkhe che. teo vyutsarjana sivAyanA svAdhyAya, dhyAna Adi tapone mahattva ApatA nathI, ekAMta vyutsarga dhyAnano Agraha rAkhI, tene ja vItarAgatA prAptino upAya mAne che ane anya tapano niSedha kare che, te sAdhako mokSamArganI ArAdhanAmAM gaNAI zakAtA nathI. zrAvakomAM koI eka--be athavA bAra vratanuM pAlana kare che. koI anya vrata pratyAkhyAna le che, tevI rIte aneka bhinnatAomAM paNa aMte badhA zrAvaka ja kahevAya che. sAdhaomAM paNa koI adhyayanamAM ruci rAkhe che to koI anazana tapamAM vRddhi kare che. koI bhikSAcarI to koI vaiyAvaccamAM AnaMdamAne che. koI svAdhyAyamAM, koI dhyAnamAM to koI vyatsarjanamAM sthira thAya che. badhA potAnI yogyatAnusAra Atma sAdhanA ane tapa nirjarAmAM gaNAya che, temAM koI paNa sAdhanAne ekAMta vItarAga mArga mAnI anyano niSedha karavo, e ucita nathI ja. vAstavamAM vartamAnanI dhyAna praNAlI prAyaH karIne sutsarga tapanuM eka vikRta rUpa che. enA sAdhaka prAyaH anya sAdhanAonuM mahattva mAnatA nathI tathA vyutsarga tapa to UbhA rahIne zarIranA mamatva ane saMsAranA tyAganA saMkalpathI thAya che paraMtu vartamAna dhakonuM dhyAna game te AsanathI thAya che. zarIranA mamatvano tyAga paNa temAM Avazyaka hoto nathI. kAyotsarga tapa zarIra nirapekSa hoya che, kiMtu vartamAnanA pracalita dhyAna zarIra sApekSa hoya che. A prakAre bannemAM aMtara che. tethI A vartamAna dhyAna praNAlikAo dhyAna nathI paNa adhyAna-dhyAna rahita avasthA che arthAt vyutsarga tapanuM vikRta parizeSarUpa che, ema samajavuM joIe. prazna:- kAya phleza, dhyAna tathA vyutsarga A traNene bAra prakAranA tapamAM juduM juduM sthAna ApyuM che to temAM zI bhinnatA che ? uttara:- kAyAne koI paNa Asana para sthira karyA pachI utpanna thatI azAtAvedanAne dInatA, bhaya AdithI rahita banI sahana karavuM te kAya phleza tapa che. vAyu vinAnA sthAnamAM jema dIpakanI zikhA sthira rahe che tema manane sthira karavuM tathA sUryanA kiraNone jema bahirgoLa kAcamAM kendrita karavAmAM Ave che tema manane kendrita karavuM dhyAna che. mananI sthiratAnI jema vacana, kAyAnI ekAgratA paNa dhyAnanuM aMga che. dhyAna baLathI kAyAnI vedanAne parAI samajavI, tuccha samajavI, zarIra uparathI mamatA haTAvI tene niSpaSTa karavuM, tevI ja rIte vacana ane manane paNa ceSTA rahita karavuM; evI Atma sthitinuM hovuM ane Atmastha thaI javAnA kAraNe kAyAnI vedanAno ahesAsa na thavo athavA maMda anubhava thavo A traNe yogonuM zakya vyutsarjana karavuM te ja kAyotsarga che. prazna:- nirvikalpa dhyAnano saMbhava che ? uttara - jainAgamanI daSTie A azuddha vAkya paddhati che. nirvikalpa hovuM ke teno abhyAsa karavo te vyutsarga tapa che. jemAM vacana ane kAyAnI sAthe manano arthAt ciMtanano tyAga karavAmAM Ave che. A rIte nirvikalpa hovuM saMbhava che. kAraNa ke vyatsarga tapa paNa saMbhava che ja. koI paNa yoganuM aMtara paDI zake che. gADha nidrAmAM, behoza dazAmAM paNa manoyoganuM aMtara paDe ja che. adhyavasAya to arUpI che. te sadAya zAzvata rahe che. paNa mana to pugala pariNAmI ane viraha svabhAvI che tethI nirvikalpa sAdhanAno niSedha na karavo. nirvikalpa sAdhanA dhyAna nathI paraMtu dhyAnathI AgaLanI sAdhanA che. dhyAna agiyAramuM tapa che jyAre nirvikalpa sAdhanA vyutsargarUpa bAramuM tapa che. jema jinamata viruddha tApasAdinA mAsa, be mAsanA saMthArA paNa AgamamAM pAdopagamana saMthArA kahevAya che. tevI ja rIte jinamatamAM zraddhA na rAkhavAvALAnA upavAsa Adine tapa, ane vyutsarga rUpa nirvikalpa sAdhanAne vyutsarga tapa ja kahevAya che. paraMtu Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo jina vacanomAM samyag zraddhAnA abhAvamAM teonuM te tapa mokSa sAdhanarUpa athavA ArAdhanArUpa nathI thatuM. kAraNa ke samyaktva vinA samasta kriyAo alUNI che; pUrNa phaLadAyaka nathI thaI zakatI. 222 dharma dhyAnanuM ciMtana [noMdha :- gujarAtamAM keTalAka samudAyomAM pAMcamA AvazyakanA kAyotsargamAM A pramANe ciMtana karavAmAM Ave che.] (1) pahelo bheda--ANA vicaya :-- ANA vicaya kahetAM vItarAganI AjJAno vicAra ciMtavavo. vItarAgadevanI AjJA evI che ke samakita sahita bAra vrata, agiyAra paDimA, sAdhujInA pAMca mahAvrata, bAra bhikSunI paDimA, zubha dhyAna, zubha joga, jJAna, darzana, cAritra, tapa ane chakAya jIvanI rakSA; tenI ArAdhanA karavI; temAM samaya mAtrano pramAda na karavo temaja caturvidha saMghanA guNonuM kIrtana karavuM; A dharma dhyAnano pahelo bheda kahyo. (2) bIjo bheda-avAya vicaya :- avAya vicaya kahetAM jIva saMsAramAM duHkha zA mATe bhogave che teno vicAra ciMtavavo. teno vicAra e che ke mithyAtva, avrata, pramAda, kaSAya, azubha yoga, aDhAra pApasthAnaka ane chakAya jIvanI hiMsA; tenAthI jIva duHkha pAme che. mATe ene du:khanuM kAraNa jANI, teno tyAga karI, saMvara mArga Adaravo. jethI jIva du:kha na pAme; A dharma dhyAnano bIjo bheda kahyo. (3) trIjo bheda-vivAga vicaya :- vivAga vicaya kahetAM jIva saMsAramAM sukha ane du:kha bhogave che te zA thakI, teno vicAra ciMtavavo. teno vicAra e che ke jIve jevA 2se karI pUrve jevA zubhAzubha jJAnAvaraNIya Adi ATha karma upArjana karyA che te karmanA udayathI jIva te pramANe sukha ane duHkha anubhave che. te anubhavatA thakA koI upara rAgadveSa na ANI, samatAbhAva rAkhI, mana, vacana, kAyAnA zubha yoga sahita zrI jaina dharmane viSe pravartIe, jethI nirAbAdha parama sukhane pAmIe; A dharma dhyAnano trIjo bheda kahyo. zubhAzubha (4) cotho bheda-saMThANa vicaya :- saMThANa vicaya kahetAM traNa lokanA AkArano vicAra ciMtavavo. traNa lokanA AkAranuM svarUpa supaIdaka(sarAvalA)ne AkAre che. loka jIva ajIvathI saMpUrNa bharyo che. madhya bhAge asaMkhyAta yojana pramANa tIracho loka che. temAM asaMkhyAta dvIpa samudra che. asaMkhyAta vANavyaMtaranA nagaro che. asaMkhyAta jyotiSInA vimAno che. devatAonI rAjadhAnIo che, te tirachAlokanI madhyamAM aDhIdvIpa che. temAM jaghanya tIrthaMkara vIsa ane utkRSTa hoya to 160 athavA 170 hoya. sAmAnya kevaLI jaghanya aneka kroDa, utkRSTa hoya to paNa aneka kroDa, sAdhu sAdhvI jaghanya aneka hajAra kroDa, utkRSTa paNa aneka hajAra kroDa hoya che. temane vaMdAmi, namaMsAmi, sakkAremi, sammANemi, kallANa, maMgala, devamaM, ceIyaM, pannuvAsAmi, temaja tirachA lokamAM asaMkhyAta zrAvaka zrAvikAo che temanA guNagrAma karavA. tirachA lokathI adhika moTo urdhvaloka che. temAM bAra devaloka, nava grevayeka ane pAMca anuttara vimAna che. te sarvanA maLIne kula 84,97,023 vimAno che. te upara lokAgre siddhazilA che. tyAM siddha bhagavaMtajI niraMjana, nirAkAra birAjI rahyA che. temane vaMdAmi naosAmi sakkAremi sammANemi kallANaM maMgalaM devayaM ceIyaM pajajuvAsAmi . te urdhvalokathI kaMIka adhika(moTo) adholoka che. temAM sAta narakanA 84 lAkha narakAvAsA che. 7 karoDa, 72 lAkha bhavanapatinA bhavano che. evA traNe lokanA sarvasthAno samakita rahita karaNI karIne A jIve anaMtI-anaMtI vAra janma maraNe karI sparzI mUkayA che. to paNa A jIvane janma-maraNano aMta Avyo nathI. evuM jANI samakti sahita zruta ane cAritra dharmanI ArAdhanA karavI. jethI ajara amara nirAbAdha parama sukhane pAmIe. A dharma dhyAnano cotho bheda kahyo. pariziSTa : AtmazAMtino sAco mArga (sohI ujajuya bhUyamsa, dhammo sudrassa ciThThaI .) - uttarA0 a0 3 gAthA-11. saraLatA guNa yukta AtmAnI ja zuddhi thAya che ane saraLatA guNathI zuddha banela AtmAmAM ja dharma TakI zake che. saraLatA guNanI prAptine mATe athavA kapaTa prapaMcathI dUra rahevAne mATe nIce kahela vAtone dhyAnamAM rAkhavI joIe- 1. huM kapaTa jUTha karuM chuM tene mAro AtmA jANe ja che 2. arihaMta-siddha bhagavAna paNa jANI rahyA che 3. navA karmono baMdha thaI rahyo che 4. pApa chipAyA nA chipe, chipe na karma vipAka, dAbI dUbI nA rahe, rUI lapeTI Aga / / arthAt chupAvelA pApanuM phaLa vadhAre vadhIne pragaTa thaze A bhavamAM athavA parabhavamAM 5. bacAva karIne bIjAone bhramamAM rAkhavA te kharekhara AtmAnI sAthe karelI ThagAI che 6. kapaTa karI ijjata ane yaza rAkhavo te paNa eka bhramaNA che. vAstavamAM AtmA bhAre thaIne bagADane vadhAre prApta che 7. ucca kSayopazamavALA buddhimAna anubhavI sAcI vAtane jANI le che 8. aMdaranA avaguNane DhAMkavA- vALo AtmA aMdarathI ghaNI azAMtine prApta kare che. A prakAranuM ciMtana karI saraLatAnA guNane dhAraNa karavo joIe. dRSTAMta :- tapasyAne mATe karAyelI mAyAe paNa mallinAtha bhagavAnanA jIvane cheka mithyAtvamAM dhakelI dIdho hato. tenuM phaLa strIpaNe bhogavavuM paDayuM. = koho pII paNAseI, mANo viNaya nAsaNo .- mAyA mittANi nAseI, loho savva viNAsaNo / krodha prItino nAza kare che, mAna vinayano nAza kare che, mAyA mitratAno vinAza kare che ane lobha badhA guNono nAza kare che. - dazavaikAlika a0-8. potAnI aMdara rahelA aneka avaguNo ane guNonI khAmIonuM vAraMvAra smaraNa athavA ciMtana karatA rahevAthI mAnanI alpatA rUpa namratA aMtaramAM jAgRta thAya che. jenAthI apamAna, apazayanA prasaMge paNa manamAM koI jAtanI glAni athavA azAMti thatI nathI. niMdA athavA apayazamAM sAMbhaLavAnI kSamatA vadhe che. tenAthI krodhane utpanna thavAnI jaDa nabaLI banatI jAya che. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 223 kathAsAra potAnA aneka sadguNone, satkAryone ja vAraMvAra smaraNamAM rAkhavAthI mAnanI puSTi thAya che. mAnanI majabUtI thatI rahevAthI te azAMti ke krodhanuM preraka thAya che ane te mAna, niMdA athavA apayaza zravaNanI kSamatAne vadhavA deto nathI. thoDuM apamAna athavA apayazamAM paNa glAni athavA azAMti skurita thAya che. krodhanA mULamAM "mAna" chupAyeluM rahe che, tethI mAnanI jaDane puSTa na karatAM kamajora karatA rahevuM joIe. aneka guNiyalonuM ciMtana karIne aMtaramanamAM potAnA aneka nAnA-moTA avaguNonuM smaraNa karatA rahevuM joIe. sAthe-sAthe potAne ghaNA pAchaLa temaja tuccha samajatA rahevuM joIe. AvA saMskArone haMmezAM jAgRta rAkhatA rahevuM joIe. Ama karavAthI apamAnane sahana karavAnI kSamatA vRddhi pAmatI jaze. koInA dvArA AkSepa thavA para athavA bhUla kahevA para aMtaHkaraNathI tene mahAna upakArI samajavA joIe. teonA vacanone yogya rIte temaja zuddha bhAvothI grahaNa karavA joIe. temAM potAnI ja bhUla vicAravI ane kaMIpaNa aMzamAM bhUla dhyAnamAM AvI javI joIe, kAraNa ke kahenArA prAyaH potAnA samaya zaktine nirarthaka vyaya karavArUpa pAgala dimAgavALA to nathI hotA. mATe potAnA mAna- saMskArane alaga rAkhIne vicAravuM joIe. jo koI bhUla dhyAnamAM na Ave to paNa potAnA uparathI bhAra haTAvI dau' AvuM vicArIne koIne javAba na devo, bacAva na karavo, paraMtu bhAva athavA vacanathI Adara sahita tenA vacanane sAMbhaLIne rahI jAvuM, jema ke- hA bhagavAna! hA jI, ThIka, sAruM, dhyAnamAM rAkhavAno bhAva, "AvuM karavuM," "sAruM," "dhyAna rAkhyuM Ape,' AgaLa AvuM dhyAna rAkhavAnI koziza karIza, ItyAdi athavA smita mAtrathI sAMbhaLIne sAme vALI vyaktine koIpaNa prakArathI apamAnita na karavuM. jo kahenAra puruSa kaMI javAbanI AzAthI kaheto hoya, koI jANakArI (spaSTIkaraNa) sAMbhaLavA icchato hoya to tene upakArI, hitecchu samajIne, tenA para nArAja na thatAM, tenA pratye prasannatAno bhAva rAkhatAM, tenI vAtano Adara karatAM, evA ucita ane sImita zabdomAM kahevuM ke tene samajamAM paNa AvI jAya ane te koIpaNa prakAranA apamAnano anubhava na kare. te sivAya tenA kathanane mULathI ja ukheDI pheMkI devAnI koziza thAya tevA zabdono prayoga karavo joIe nahi, anyathA baMnene azAMti thavAno saMbhava rahe che. jo sAme vALo javAba na icche ane potAne jANakArI karAvavI hoya to upara kahela sUcanAone dhyAnamAM rAkhatA maryAdita athavA zAMta zabdomAM jANakArI ApI zakAya. jo kahevAvALI vyaktino AtmA te samaye zAMtimAM na hoya to bIjA samaye avasara joIne ekAMtamAM premathI ane AtmIyatAnI sAthe, yogya zabdothI, namratAnI sAthe kahI zakAya. yogyatA ja na hoya ke sAMbhaLavA ja icchato na hoya to saMtoSa rAkhI tenI upekSA karI devI joIe. mAdhyastha bhAva rAkhIne te viSaya athavA kAryane badalI nAkhavuM joIe athavA prasanna mudrAyukta, kSamAyAcanA yukta, anunayanA zabdothI pote alaga thaI javuM athavA tene alaga thavAnuM kahI devuM joIe, paraMta jarApaNa aviveka ke Avezane pragaTa thavA devo nahi. tenI zikSA, Thapako athavA AkSepa vacanone nirAdhAra karavAne mATe visaMvAda karavo joIe nahIM. kAraNa ke tema karavuM potAnI ayogyatA temaja azAMtinuM ja pratIka bane che. uttara sAMbhaLavAnI tenI IcchA hoya to potAno bhAva athavA spaSTIkaraNa zAMtithI kahevuM joIe. anyathA sAMbhaLyuM na sAMbhaLyuM karI devuM te ja paryApta che. evuM karavAthI potAnuM bhaviSya unnata temaja zAMta bane che. badhAne khuza rAkhavA athavA potAno Azaya samajAvI devo AvI ThekedArI kyAreya paNa na rAkhavI joIe paraMtu potAnA vacana vyavahArathI koIne paNa apamAnita athavA azAMta na thavuM paDe tevuM dhyAna rAkhavuM tathA ene potAnuM kartavya samajI levuM joIe. - vyaktiomAM ghaNuM karIne guNa temaja avaguNa aneka hoya che; paraMtu jenI je samaye jevI daSTi hoya che, jenuM potAnuM upAdAna hoya che, tathA jevI potAnI yogyatA hoya che te anusAra tene anubhava thaI zake che tethI dareka vyaktinA guNa samUhane potAnA magajamAM saMgrahita rAkhavAthI tenA pratye azAMtabhAva utpanna thavAno avasara ja Avato nathI. azAMti(gusse) thavAmAM mukhya be kAraNa thAya che- 1. niMdA Adi pravRttiothI potAnA mAnano bhaMga thavA para, 2. bIjAonI bhUlanA ciMtanano vega magajamAM vadhI javA para. samAdhAna upAyaH- (1) potAnI bhUlo athavA avaguNonA samUhane smaraNamAM rAkhato thako aMtaHkaraNamAM rahela mAnasaMjJAne marelI jevI prAyaH nAbUda karI rAkhavI tathA potAnAthI vadhAre guNovALAne yAda rAkhIne potAne atyaMta nAnA mAnatA rahevuM joIe. (2) bIjAonA (saMparkamAM AvavAvALAnA) guNa samUhathI potAnA magajane svastha rAkhavuM ane bIjAonI bhUlone potAnA magajamAM rAkhavI ja nahi. joyelA, sAMbhaLelA badhAne na joyA, na sAMbhaLyA karI devA. upekSAnA ciMtanone upasthita rAkhavA. jema ke- alaga-alaga kSayopazama hoya che, judo judo svabhAva ane viveka hoya che, saMsAranA bhoLA prANIothI zuM zuM saMbhava nathI? jenI jevI bhavitavyatA, mAre koInA paNa kaThora vyavahArathI potAnA AtmAne bhAre banAvavo nathI. (giri sara dIse mukuramAM, bhAra bhIjavo nAya) arIsAmAM pahADanuM pratibiMba Ave ke samudranuM, te tenAthI bhAre athavA bhIno thato nathI. evI rIte mAre sAvadhAna rahevuM che. bIjAonI bhUlane vicAravAmAM temaja carcA vArtA karavAmAM koIpaNa phAyado, zAMti, samAdhi, unnatino saMbhava : ItyAdi A rIte bIjAonA bhUla rUpI kacarAne jaldIthI eka bAju alaga karI devo ane potAnI nAnI evI khAmIne zodhIne sAvadhAna rahevuM ane vicAravuM ke upAdAna kAraNa to kaMI paNa vyavahArathI meM ja bagADyuM haze, tene ja zodhavuM ke vicAravuM joIe; sAthe ja gaMbhIra tathA zAMta rahevuM joIe. potAnI prasannatAne kyAreya paNa gumAvavI joIe nahIM, azAMta banAvavI joIe nahIM, te ja potAnI samasta sAdhanAno sAra che. jJAnI vyakti avaguNothI dUra rahIne potAnI rakSA kare che potAnI rakSAnI sAthe bIjAne paNa avaguNo, karmabaMdhanothI bacAvI zake che. jJAnI kyAreya paNa asamAdhi, saMkleza ke mAnasika duHkhano anubhava karatA nathI. haMmezAM zAMta, prasanna temaja gaMbhIra rahe che. caMdana vRkSa to sugaMdhathI bhareluM hoya che, kApavA chatAM paNa sugaMdha Ape che. koI dveSathI kApe to paNa te ja vyavahAra rAkhe che. tevI ja Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 224. rIte jJAnI AtmA haMmezAM zAMti-zAMti ja prasarAve che, azAMti aprasannatA tenAmAM hovI ja na joIe, tyAre ja jJAnAdi sAdhanAonI sAcI saphaLatA che. je koI jJAnI thaIne paNa azAMta athavA asamAdhimAM rahetA hoya che, to tenI jJAna ArAdhanA vAstavamAM saphaLa nathI; vidhithI prApta nathI, vidhithI tenuM Atma pariNamana thatuM nathI athavA teno vidhipUrvaka upayoga karavAnI tene khabara paDatI nathI. jema kUtarAnA gaLAmAM ratnono hAra, gadheDA para caMdanano bhAra, tene mATe upayogI thatuM nathI, ulaTuM grahaNa kareluM zastra ,ahitakara thaI jAya che; tevI rIte tenuM jJAna tene lAbhadAyaka na thatAM nukasAnakArI paNa thaI jAya che, mAna ane azAMtine vadhAranAra thaI jAya che. mATe potAne supAtra banAvIne samAdhimaya, zAMta temaja prasanna ja rahevuM joIe, paraMtu pote apAtra jJAnInI gaNatarImAM na Ave, enuM dhyAna rAkhavuM joIe. uttarA0 a0 29mAM kahyuM che ke zrutajJAnanI ArAdhanA karavAvALA kyAreya paNa saMklezane pAmatA nathI. vinaya(namratA) jainazAsananuM mULa che. vinaya ja mokSa sudhI pahoMcADe che vinaya sahita kriyA ja dharma temaja tapanI gaNatarImAM hoya che. | vinaya rahita AtmAne koI tapa athavA dharmanI prApti thavI saMbhava nathI. dazavaikAlika sUtra. ao-9 artha:- koInA dvArA koI prakAranI zikSA, Thapako, preraNA athavA bhUla avaguNa batAvavA para tene sAMbhaLIne je gusso kare che, sAmenI vyaktithI nArAja thAya che, tene apamAnita kare che ane pote asamAdhi prApta kare che. te vyakti jANe gharamAM AvatI lakSmIne DaMDA mArIne jorathI bahAra dhakele che. kyAreya paNa koI samaye potAnI zAMtino bhaMga thavAno AbhAsa thAya to pote potAnA AtmAnuM, prakRtinuM, vicAronuM damana karavuM joIe. bIjA upara Adeza, hukama, mAsTarI karavAmAM zAMtino saMbhava nathI. kahyuM paNa che appA ceva damayavyoappA daMto suhI hoI, aImsa loe parattha yI AtmAnuM ja damana karavuM joIe. AtmAnuM damana karanArA A bhava ane parabhavamAM sukhI thAya che.[uttarA02 potAnA svabhAvanuM, kSamatAnuM, parivartana, parivardhana karavuM joIe paraMtu bIjAnA svabhAvane badalAvIne AtmazAMti prApta karavAne mATe parezAna ane azAMta na thavuM joIe. kahyuM paNa che para svabhAva ko moDanA cAhe, apanA ThasA jamAtA hai. yaha na huI na hone kI, kyo nAhaka jAna jalAtA hai. mATe potAnI icchAonuM damana karavuM, manamAM bhUtakALamAM karelA karmono vicAra karavo ke mArA karelA karmonA pariNAmathI ja A avasara utpanna thayo che; A parIkSAnI ghaDIomAM mahAnirjarAno lAbha zAMti dvArA ja prApta thaze; "bAMdhyA vinA bhagate nahIM, bina bhagatyAM na chuTAya" A rIte AtmaciMtana, athavA AtmadamanapUrvaka saMyamanA AnaMdamAM ramaNatA karavI, ekatva bhAvanA AdithI AtmAnaMdano anubhava karatA rahevuM joIe. dhagadhagatA jAjvalyamAna aMgArA paNa AtmAnaMdane chInavI zakatA nathI. vikarALa rAkSasa paNa azAMti karAvI zakato nathI, jo potAnI jJAna ciMtana zakti sAvadhAna(jAgRta) hoya to. | nimitta prApta thavA para vAcika athavA kAyika azubhatArUpa kacarAnA grAhaka banavuM ja na joIe. paraMtu evo vicAra karavo ke jevA tenA ane mArA udayabhAva ke sparzanA che, te thaI rahyuM che; huM zA mATe azAMti kArI ciMtana karuM? teno jevo svabhAva che tevo ja vyavahAra karI zake che. (jesI jApe vasta hai, vaisI he dikhalAya. usakA barA na mAniye, vo lena kahA para jAya). jo mAre azabha karma, apayaza, azAtA Adino udaya che to adherya, azAMti karavAnI jagyAe, vairya temaja zAMtithI ja kAma levuM lAbhakArI thaze. jo jo pudgala pharasanA, nizcaya pharase soya- mamatA samatA bhAva se, karma baMdha kSaya hoya ! mAre have navA karma bAMdhavA nathI. huM potAnI sAvadhAnIne zAMtimAM masta rahuM. "je jevuM karaze tevuM bhogavaze' huM keTa-keTalAnI bhUla rUpa kacarAne magajamAM bharuM? darekanA puNya-pApa alaga-alaga hoya che, kSayopazama paNa judA-judA hoya che. potAnA udayane AdhIna thaIne prANI navA karma bAMdhI rahyo che, te kSamAne pAtra che, dayAne pAtra che, pote ja duHkhI thavAnuM bhaviSya banAvI rahyo che. huM tene kaMI paNa kahIne vadhAre duHkhI zA mATe karuM?maratA jIva vadhAre du:khI zA mATe kare? maratA jIvane mArIne huM zA mATe pApa karmano bhAgI bane? evuM vicArIne tene mAphI ApI devI. tenA bUla rUpI kacarAne potAnA magajamAM sthAna devuM ja nahi, kADhIne pheMkI devuM, upekSA karIne bhUlI javuM, sAMbhaLyuM, joyuM na joyuM karI devuM. potAnA upAdAna karmane mukhya karIne, nimittane gauNa karI zAMti-samAdhine surakSita rAkhavI. - koI pratye nArAjI ApaNA magajamAM lAvavI nahi. kadAca AvI jAya to rahevA devI nahi, kADhI ja nAkhavI. guNa-avaguNa dareka prANImAM hoya che. huM konA konA doSa jou? ApaNane azubha karmano udaya hoya to sArI vyakti paNa kharAba vyavahAra karI zake che, eka vyakti anekanI sAthe mitra jevA vyavahAra kare che, te ja vyakti koInI sAthe kharAba vyavahAra paNa karI zake che. mAre ArAdhanA karavI hoya to koInA pratye paNa nArAjI, aprasannatA rAkhavI nahi paNa kSamA ApI devI. koI paNa rIte zIdhra zAMti bhAvane dhAraNa karI levo ane jo kyAreya paNa vacana prayoga Adi dvArA potAnI bhUla thaI gaI hoya to "azubha dazAthI mArI bhUla thaI AvuM svIkArI bIjAnA AtmAne zAMti pahoMcADatA kSamA mAMgIne baMnee zAMti dhAraNa karavI joIe. pote vacana ane kAyAthI kaMI paNa azubha na karyuM hoya to tene manathI kSamA ApI devI ane pote zAMti rAkhavI e ja paryApta samajI levuM. jo vacana-kAyAethI paNa azubha pravRtti karI hoya to jAgRti AvyA pachI pazcAttApa yukta tenAthI kSamA mAgavI e paNa ArAdhanA mATe ati jarUrI che. tethI kSamA karavI tathA jarUra hoya to kSamA mAMgavI, nArAja na thatA prasanna rahevuM, dareka prANI pratye zubha bhAva, zubha vyavahAra karavo, tyAM sudhI ke ahita karanArane paNa Atma hitiSI(nirjarA nimittaka) mAnIne, thaI zake to tenuM paNa hita ane upakAra karavo. apakAra ane ahita to kyAreya koInuM vicAravuM ja nahi. koInA nimittathI athavA vagara nimitte kAyika athavA mAnasika koIpaNa duHkha Ave to gabharAvuM joIe nahIM. paraMtu A rIte vicAravuM ke (na me ciraM duSpamiNe bhavisaI) mAruM A duHkha kAyama rahevAvALuM nathI.- dazavaikAlika cUlikA-1. bicArA Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 225 kathAsAra keTalAya prANI asaMkhya varSo sudhI bhayaMkara duHkha bhogavI rahyA che. mAruM A duHkha to bahu thoDuM che. ene to dhairya athavA jJAna dvArA pAra pAmI javuM ghaNuM saraLa che. emAM muMjhAvAnI zuM jarUra che? ("paliovama jhijajhaI sAgarovama, ki paNa majaja ImaM maNo duha.")dazavaio cU0-1. A rIte jinavANI rUpI prabala AlaMbana dvArA potAnA AtmAnI duHkhathI rakSA karavI joIe. haMmezAM samabhAva rUpa Atma samAdhimAM ramaNa karatA thakAM sukhano ja anubhava karavo joIe. rAI mAtra ghaTa vadha nahIM, dekhyA kevalajJAna AvuM vicArIne ArtadhyAnathI dUra rahevuM joIe ane svAdhyAya, dhyAna Adi dharmadhyAnamAM ja lIna rahevuM joIe. bIjAo dvArA azuddha vyavahAra karavA para ke karavAnI saMbhAvanAmAM duHkhI athavA azAMta na thavuM. bIjAonI prakRti-vyavahAra kevo hoya to paNa jJAnI temaja sAvadhAna vyaktinA AtmAnuM kaMI paNa bagADI zakAtuM nathI. jo potAne zubha karmonA udaya hoya to kaMI ja nahI thAya. teno vyavahAra paNa sAro banI jaze. sukhI rahevAno sAco upAya Atmadamana ja che. zAMtithI sahana karavAmAM nirjarA ane parama AnaMda prApta thAya che. pratikAra karavAmAM karmabaMdha ane du:khanI paraMparA vadhe che. koIpaNa prANIne ApaNI vANI athavA kAyAthI duHkha ApavuM te pApa che. pote zAMta, sahanazIla, kSamAvAna banavuM e ja paryApta athavA hitakArI che. "Apa bhalA to jaga bhalA" tathA "eka hI sAdhe saba sAdhe' arthAtu potAnA AtmAe zAMti rAkhavAnI ane Atmadamana karavAnI sAdhanA zIkhI lIdhI to badhI kriyAnI saphaLatA potAnI meLe ja thaze. jyAre koIka azuddha vyavahAravALA duSTa svabhAvanA ja hoya, kaMI paNa sAMbhaLavuM ke samajavAnuM na icche athavA samajavA mATe pUrepUro ayogya AtmA hoya to tenI upara apAra karuNAno zrota vahAvIne tenI sAthe thoDo ya paNa azuddha vyavahAra na karavo joIe. jyAre kyAreka bilakula abodha bALaka athavA pAgala vyakti sAme AvIne khoTo pralApa kare ke AkSepa kare athavA kAyAthI kaSTa Ape to te samaye ApaNane kaMI azAMti thatI nathI ane ApaNe pote potAno bacAva athavA upekSA karIne nIkaLI jaIe chIe. ThIka evI ja rIte kharAba svabhAvanA vyaktino prasaMga AvI javA para paNa sAMbhaLyuM na sAMbhaLyuM karavuM, upekSA karavI, gama khAvo, zAMta rahevuM, pratikAranI bhAvanA na rAkhavI, kSamA karI tenAthI nivRtta thaI javuM. mAdhyastha athavA karuNA bhAva rAkhIne badhu bhUlI javuM. tenA pratye paNa zubha vicAra ja karavo ke bicAro azubha udayanA joramAM taNAI rahyo che; ajJAnane kAraNe duHkhI thaI rahyo che, tene zubhakarmano udaya thAya, sabuddhi prApta thAya, potAnuM hita vicArIne zAMta ane sukhI bane; evA sadbhAvo ja potAnA hRdayamAM AvavA devA. mAre to azubha karmano udaya che jenAthI huM tene samajAvIne sAcA mArga para lAvI zakato nathI, A mArI majabUrI che, lAcArI che. topaNa jJAna dvArA mArI rakSA to huM karI zakuM chuM. mAre azAtA vedanIyano udaya joradAra che athavA apayaza nAma karmano udaya thavAthI Avo saMyoga maLyo che. A prakAre samabhAva pUrvaka siMha jevA banIne sahana karI levuM joIe, kyAreya paNa zvAnavRtti na karavI joIe- ke ANe mAruM AvuM karyuM, teNe ema kema kahI dIdhuM? eNe mArI niMdA karI, khoTo AkSepa karyo, apamAna karI dIdhuM, huM AvuM karI dau, huM ema karI zakuM chuM, teno ilAja karI dau, ityAdi na vicAravuM, potAnA ja karmodaya mULa che, AvuM vicAravuM. te ja vitarAga vANI maLyAno sAra che. haMmezAM paradaSTi choDIne svadaSTi rAkhavI ane AtmaguNono vikAsa karatAM AtmazAMti prApta karavI joIe. pariziSTaH utsarga ane apavAdanuM hArda utsarga ane apavAda baMnenuM lakSya che- jIvananI zuddhi, AdhyAtmika vikAsa, saMyamanI surakSA, jJAnAdi saguNonI vRddhi. - rAjapatha para cAlanAro pathika koI vizeSa aDacaNa upasthita thatAM rAjamArgano tyAga karI pAsenI keDI pakaDI lya che ane thoDe dUra gayA pachI koIpaNa prakAranI muzkelI na dekhAya to pharIthI rAjamArga para pAcho AvI jAya che. A ja vAta utsargathI apavAdamAM javAnI ane apavAdathI utsargamAM AvavAnA saMbaMdhamAM samajI levI joIe. baMnenuM lakSya pragati che, tethI baMne mArga che, amArga ke unmArga nathI. baMnenA samanvayathI sAdhakanI sAdhanA siddha ane samRddha thAya che. utsarga ane apavAda kayAre ane kayAM sudhI? - prazna mahattvano che. utsarga e sAdhanAnI sAmAnya vidhi che, tethI tenA para sAdhakane satata cAlavuM paDe che. utsarga choDI zakAya che paraMtu akAraNa nahIM. koI vizeSa paristhitimAM ja utsargano tyAga karI apavAda mArga apanAvI zakAya che paraMta haMmeza mATe nahIM. je sAdhaka akAraNa utsarga mArgano parityAga karI de che athavA sAmAnya kAraNa upasthita thavA para tene choDI de che, te sAdhaka sAcA nathI, te jinAjJAnA ArAdhaka nathI paraMtu virAdhaka che. je vyakti akAraNa auSadha sevana kare che athavA roga na hovA chatAM rogI hovAno abhinaya kare che te dhUrta che, kartavya vimukha che. evo vyakti svayaM pathabhraSTa thaIne samAjane paNa kalaMkita kare che. A ja dazA te sAdhakonI che je sAdhAraNa kAraNathI utsarga mArgano tyAga karI de che ane akAraNa ja apavAda mArganuM sevana karatA rahe che. kAraNa vaza eka vAra apavAda mArganA sevana pachI kAraNa samApta thavA para apavAdanuM satata sevana karatA rahe che evA sAdhaka svayaM pathabhraSTa thaIne samAjamAM paNa eka anucita udAharaNa upasthita kare che. evA sAdhakone koI siddhAMta hotA nathI ane teone utsarga apavAdanI koI sImA hotI nathI. teo potAnI IcchA pUrti mATe ke durbaLatA chupAvavA mATe vihita apavAda mArgane badanAma kare che. apavAda mArga paNa eka vizeSa mArga che. te paNa sAdhakane mokSanI tarapha laI jAya che, saMsAranI taraphanahi. jevI rIte utsarga saMyama mArga che tevI rIte apavAda paNa saMyama mArga che, paraMtu te apavAda vastutaH apavAda hovo joIe. apavAdanA pavitra vezamAM kyAMka bhogAkAMkSA(ke kaSAyavRtti) AvI na jAya eTalA mATe sAdhake satata sajAga, jAgRta ane sakriya rahevAnI jarUrata che. sAdhakanI sAme vastutaH koI vikaTa paristhiti hoya, bIjA koI sarala mArganI sUjha na paDatI hoya, phalataH aparihArya sthitimAM apavAda upasthita thaI gayo hoya tyAre apavAdanuM sevana dharma banI jAya che ane jyAre Avela tophAnI vAtAvaraNa sApha Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 226 thaI jAya, sthitinI vikaTatA na rahe tyAre tene punaH utsarga mArga para ArUDha thaI javuM joIe. AvI sthitimAM kSaNano vilaMba paNa saMyama ghAtaka bane che. eka vAta A paNa che ke jeTalI jarUrata hoya teTaluM ja apavAdanuM sevana karavuM joIe. evuM na thaI jAya ke jyAre A karI lIdhuM to have emAM zuM che? A paNa karI lyo. jIvanane niraMtara eka apavAdathI bIjA apavAda para zithila bhAvathI ghasaDatuM laI javuM, apavAda nathI. je lokone maryAdAnuM bhAna nathI, apavAdanI mAtrA ane sImAnuM parijJAna nathI, teonuM apavAda dvArA utthAna nathI paraMtu zatamukha patana thAya che. eka bahu suMdara paurANika daSTAMta che; tenA parathI sahaja samajI zakAya che ke utsarga ane apavAdanI potAnI zuM sImAo hoya che ane tenuM sUkSma vizleSaNa kaI ImAnadArIthI karavuM joIe. daSTAMta - eka vidvAna RSi kayAMkathI jaI rahyA hatA. bhUkha ane tarasathI khUbaja vyAkuLa hatA. bAra varSano bhayaMkara duSkALa hato. rAjAnA keTalAka darabArIo eka jagyAe sAthe besIne bhojana karI rahyA hatA. RSie bhojananI mAgaNI karI. javAba maLyo "e bhojana to eThuM che'. RSi bolyA-eThuM che to zuM che? peTa to bharavAnuM che. vipattikALe maryAdA rahetI nathI'. bhojana lIdhuM khAdhuM ane cAlavA lAgyA to te lokoe pANI levAnuM kahyuM tyAre traRSie uttara Apyo, "pANI eThuM che, huM te pI zakuM nahIM." te lokoe kahyuM- have lAge che ke "ana peTamAM jatAM ja buddhi pAchI AvI gaI. RSie zAMtithI kahyuM, "bhAIo tamAruM vicAravuM ThIka che, paraMtu mArI eka maryAdA che. bhojana bIjethI maLatu na hatuM ane huM bhUkhathI eTalo vyAkuLa hato ke prANa kaMThe AvI gayA hatA ane vadhu sahana karavAnI kSamatA samApta thaI gaI hatI tethI meM eThuM anAja apavAdanI sthitimAM svIkAra karI lIdhuM. have pANI to mArI maryAdA anusAra anyatra zuddha maLI zake che. tethI nakAmuM eThuM pANI zA mATe pIuM?" saMkSepamAM sAra e ja che ke jayAM sudhI banI zake tyAM sudhI utsarga mArga para ja cAlavuM joIe, jyAre e rastA para cAlavuM muzkela banI jAya, bIjo koI rasto bacavA mATe na rahe tyAre mokSano hetu salAmata rAkhIne apavAda mArga pakaDavo joIe ane jyAre sthiti sudharI jAya tyAre tarata ja utsarga mArga para pAchuM AvI javuM joIe. utsarga mArga sAmAnya mArga che. ahIM koNa cAle? koNa na cAle? e praznane mATe koI sthAna nathI. jyAM sudhI zakti rahe, utsAha rahe, Apatti kAlamAM paNa koI prakArano glAni bhAva na Ave, dharma ane saMgha para koI prakArano upadrava na thAya athavA jJAna, darzana, cAritranI kSatino koI vizeSa prasaMge upasthita na thAya tyAM sudhI utsarga mArga para ja cAlavAnuM che, apavAda mArga para nahIM. apavAda mArga para kayAreka, koI, kadAcita cAlI zake che, tenA para hara koI sAdhaka hara koI samaya cAlI zakatA nathI. je saMyamazIla sAdhaka AcArAMga sUtra Adi AcAra saMhitAnuM pUrNa adhyayana karI cUkayA che, gItArtha che, nizItha sUtra Adi cheda sUtronA sUkSmatama marmanA paNa jJAtA che, utsarga apavAda padonA pAThaka ja nahIM paraMtu spaSTa anubhavI che, te ja apavAdanA svIkAra ke parihAranA saMbaMdhamAM yogya nirNaya ApI zake che. tethI apavAdika vidhAna karanArA sUtromAM sUcita koI paNa pravRtti karavAmAM A utsarga apavAdanA svarUpa darzaka varNananA bhAvone sadA lakSyamAM rAkhavuM joIe. pariziSTa prAyazcittanA aMgonI vicAraNA koI Alocaka niSkapaTa yathArtha AlocanA karanArA hoya che ane koI kapaTayukta AlocanA karanArA paNa hoya che. tethI evA Alocakone ApavAmAM AvatA prAyazcittanI vidhi ahIMyA kahI che. prAyazcita - cAritranA mULa guNomAM ke uttara guNomAM karAyelI pratisevanAonuM arthAt doSa sevananuM prAyazcita karAya che. nizItha sUtramAM tapa prAyazcitanA cAra mukhya vibhAga kahyA che ane bhASyamAM tenI vistArathI vyAkhyA karatAM pAMca divasanA tapathI laIne cha mAsa sudhInA tapa tathA cheda, mUla,anavasthApya ane pArAMcika prAyazcita sudhInuM kathana karyuM che. pratisevanAnA bhAvo anusAra eka ja doSa sthAnanA prAyazcittonI vRddhi ke hAni karI zakAya che. bhagavatI za. 25, u. 7 ane ThANAMga a-10mAM pratisevanA dasa prakAranI kahI che. jema ke- (1) abhimAnathI(darpathI, Asakti ane dhRSTatAthI) (2) ALasathI (3) asAvadhAnIthI (4) bhUkha-tarasa AdinI AturatAthI (5) saMkaTa AvavAthI (6) kSetra AdinI saMkIrNatAthI (7) bhUlathI (8) bhayathI (9) roSa ke dveSathI (10) ziSyAdinI parIkSA mATe. pratyeka doSa sevananI pAchaLa emAMthI koI paNa eka yA aneka kAraNa hoya che. A kAraNomAMthI koI kAraNe lAgelA doSanI mAtra AlocanAthI ja zuddhi thaI zake che, to koInI AlocanA ane pratikramaNathI zuddhi thAya che ane koInI tapa, chedaAdithI zuddhi thAya che doSa sevyA pachI Atma zuddhinA Icchuka AlocanA karI prAyazcita grahaNa kare che, jevI rIte vastramAM lAgela melanI zuddhi vastra dhovAthI thAya che tevI rIte AtmAnA saMyama AdimAM lAgelA doSonI zuddhi prAyazcittathI thaI jAya che. uttarA a-26mAM kahyuM che ke prAyazcita karavAthI doSonI vizuddhi thaI jAya che. cAritra niraticAra thaI jAya che, tathA samyak prAyazcitta svIkAra karanArA mokSa mArga ane AcAranA ArAdhaka thAya che. pariziSTaH dasa prakAranuM prAyazcitta 1. AlocanAne yogya - kSetrAdinA kAraNe apavAdika vyavahAra ziSTAcAra pravRtti AdinI mAtra AlocanAthI zuddhi thAya che. 2. pratikramaNane yogya - asAvadhAnIthI thanArI ayatanAnI zuddhi mAtra pratikramaNathI arthAt micchAmi dukkaDaM thI thAya che. 3. tadubhaya yogya:- samiti AdinA atyaMta alpa doSonI zuddhi AlocanA ane pratikramaNathI thaI jAya che. 4. viveka yogya:- bhUlathI grahaNa karelA doSayukta ke akalpanIya AhArAdine grahaNa karavAthI athavA kSetra kAla saMbaMdhI AhAranI maryAdAnuM ullaMghana thavA para tene paraThI devuM, te viveka prAyazcitta che. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 5. vyutsargane yogya :- koI sAdhAraNa bhUla thaI javA para nirdhArita zvAsozvAsanA kAyotsarganuM prAyazcitta apAya che, te vyutsarga prAyazcitta che. ubhaya kALa pratikramaNamAM pAMcamo Avazyaka paNa A prAyazcitta rUpa che. 6. tapane yogya :- muLaguNa yA uttaraguNamAM doSa lagADavA para purimaDha (doDha porasI)thI laIne 6 mAsI tapa sudhInuM prAyazcitta hoya che. te be prakAranA che- (1) zuddha tapa (2) parihAra tapa(AhAra-pANI judA karIne). 7. cheda prAyazcitta yogya -- doSonA vAraMvAra sevanathI, akAraNa apavAdanA sevanathI ke adhika lokaniMdA thavA para AlocanA karanArAnI eka divasathI laIne cha mAsa sudhInI dIkSA paryAyano cheda karavo, te cheda prAyazcitta che. 8. mUlane yogya :- doSonA sevanamAM saMyama prati upekSA bhAva ke svacchaMdatA karavAthI AkhI dIkSA paryAyano cheda karIne pharIthI navI dIkSA devI, te mUla prAyazcitta che. 9-10. anavasthApya ,pArAMcika prAyazcitta :- vartamAnamAM A be prAyazcittanuM viccheda thayuM manAya che. AmA navI dIkSA dIdhA pahelA kaThora tapamaya sAdhanA karAvavI paDe che. keTaloka samaya samUhathI alaga rakhAya che, pachI eka vAra gRhasthano veza paherAvIne pharI dIkSA apAya che. A baMnemAM viziSTa tapa ane tenA kAla AdinuM aMtara che. te saMbaMdhI varNana bRhattpa sUtra uddezaka-4mAM tathA vyavahAra sUtra uddezaka-2mAM che. 227 kathAsAra nizItha sUtramAM laghumAsika Adi tapa prAyazcittanuM kathana che. bhASya gAthA 6499mAM kahyuM che ke 19 uddezakamAM kahevAyeluM prAyazcitta jJAna, darzana cAritranuM atikrama, vyatikrama, aticAra ane anAcAranuM che. emAMthI sthavirakalpIne koI anAcAranuM AcaraNa karavAthI ja te prAyazcitta Ave che ane jinakalpIne atikrama Adi cAreyanuM A prAyazcitta Ave che. (1) atikrama--doSa sevanano saMkalpa (2) vyatikrama- doSa sevananA pUrvanI taiyArIno prAraMbha (3) aticAra- doSa sevananA pUrvanI pravRtti lagabhaga pUrI thaI javI. (4) anAcAra- doSanuM sevana karI levuM. jema ke- (1) AdhAkarmI AhAra grahaNa karavAno saMkalpa (2) tenA mATe javuM (3) lAvIne rAkhavuM (4) khAI levuM. pariziSTa : nidAna saMbaMdhI tarka-vitarka [dazA-10] A dazAmAM zreNika rAjA ane celaNArANInA nimittathI nidAna karavAvALA zramaNa-zramaNIonA manuSya saMbaMdhI bhogonA nidAnonuM varNana zarUAtamAM karyuM che. pachI kramazaH divya bhoga tathA zrAvaka ane sAdhu avasthAnA nidAnonuM kathana karyuM che. AnA sivAya bIjA aneka prakAranA nidAna paNa hoya che, jema ke koIne duHkha denAro banuM ke teno badalo lenAro banuM ityAdi. udAharaNanA rUpamAM zreNikane mATe koNikanuM du:khadAyI banavuM, vAsudevanuM prativAsudevane mAravuM, dvIpAyana RSi dvArA dvArakAno vinAza karavo, draupadIne pAMca pati hovA ane saMyama dhAraNa paNa karavo, brahmadatanuM cakravartI thavuM ane samyaktvanI prApti paNa thavI, ityAdi. nidAnanA viSayamAM A sahaja prazna utpanna thAya che ke koI saMkalpa karavA mAtrathI RRdhdhinI prApti kevI rIte thaI jAya che ? samAdhAna e che ke koInI pAse ratna ke sonA cAMdIno bhaMDAra che, tene roTI kapaDA Adi sAmAnya padArthonA badalAmAM ApavAmAM Ave to te sahaja prApta thaI zake che. evI ja rIte zAzvata mokSa sukha denArA tapa saMyamanI vizALa sAdhanAnA phalathI manuSya saMbaMdhI ke jaivika tuccha bhogo prApta karavA te koI mahattvanI vAta nathI. tene samajavAne mATe eka dRSTAnta paNa ApyuM che- eka kheDUtanA khetaranI pAse koI dhanika rAhagIre dAla-bATIne cUrama banAvyuM. kheDutanuM mana cUramo Adi khAvAne mATe lalacAyuM. kheDutanA mAgavA para dhanike kahyu ke A tAruM khetara badalAmAM ApI de to bhojana maLe. kheDUte svIkAra karyo ane bhojana karI te ghaNo AnaMdita thayo. ke jema khetaranA badalAmAM ekavAra mana icchita bhojana maLavuM te kaMI mahatvanuM nathI, tema tapa-saMyamanI mokSadAyaka sAdhanAthI eka bhavanA bhoga meLavavA te mahattvanuM nathI. paraMtu jema khetaranA badale bhojana khAI lIdhA pachI bIjA divasathI laI varSa AkhuM kheDUta pazcAtApathI duHkhI thAya che, tema saMyamanA phaLathI eka bhavanuM sukha prApta thaI jAya paraMtu mokSadAyaka sAdhanA khoIne narakAdinA duHkho prApta thavA te nidAnanuM phaLa che. jevI rIte khetarane badale eka divasanuM miSTa bhojana prApta karanAra kheDUta mUrkha gaNAya che tevI ja rIte mokSamArganI sAdhanA karanAro sAdhaka nidAna kare to te mahAmUrkha ja kahevAya che. tethI(bhikSu) sAdhue koIpaNa prakAranuM nidAna karavuM na joIe paraMtu tene to saMyama tapanI niSkAma sAdhanA karavI, te ja zreyaskara che. pariziSTa : tAla-pralaMba sUtra para vicAraNA sUtra paThita 'tAla pralamba' pada badhA phaLonuM sUcaka che. ekane grahaNa karavA para badhA sajAtiya grahaNa karI levAya che. e nyAya anusAra 'tAlapralamba' padathI tAla--phala sivAya keLA, kerI,Adi phaLa paNa grahaNa karavA abhISTa che. evI rIte 'pralamba' padane aMtaHdIpaka(annanA grahaNathI Adi ane madhyanuM grahaNa) mAnIne mULa, kanda, skandha Adi paNa pahelA, bIjA sUtramAM 'Ama' padano apakava artha ane 'abhinna' padano zastra aparaNita artha ane 'bhinna' padano zastra pariNata artha che. grahaNa karyA che. trIjA, cothA ane pAMcamAM sUtramAM abhinna padano akhaMDa artha ane pakava padano zastra pariNata artha abhISTa che. bhASyamAM 'tAla pralamba' padathI vRkSanA dasa vibhAgone grahaNa karela che. yathA-- (mUle kaMde khaMdhe tayA ya sAle pavAla patte ya . pulphe phale ya bIe, palaMba suttammi dasa bheyA )-bRhapa urdU. 1, bhASya gA. 854 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 228 A pAMca sUtrono saMyukta artha e che ke sAdhu ane sAdhvIo pakava ke apakava 1. mULa 2. kaMda 3. skaMdha 4. tvak 5. zAla 6. pravAla 7. patra 8. puSpa 9. phaLa ane 10. bIja; azastra pariNata hoya to tene grahaNa karI zakatA nathI. paraMtu jo te zastra pariNata hoya to tene sAdhu-sAdhvI grahaNa karI zake che. A sUtromAM prayukta 'Ama, pakava, bhinna ane abhinna', A cAre padonI bhASyamAM dravya ane bhAvathI cobhaMgIo karIne e batAvyuM che ke bhAvathI pakava ke bhAvathI bhinna arthAt zastrapariNata tAlapralamba hoya to sAdhue grahaNa karavuM kalpe che. prathama sUtramAM kAcA tAlapralaMba zastrapariNata na hoya to agrAhya kahyA che ane bIjA sUtramAM teone zastra pariNata(bhinna) thavA para grAhya kahyA che. jevI rIte bIjA sUtramAM dravya ane bhAvathI bhinna thavA para kAcA tAla pralamba grAhya kahyA che, evI rIte trIjA sUtramAM dravya ane bhAvathI pakava tAlapralamba sAdhune mATe grAhya kahyA che. je phaLa svayaM pAkIne jhADa parathI nIce paDI gayuM che athavA pAkI javA para vRkSa parathI toDI levAmAM Ave che, tene dravya pakava kahevAya che. te dravyapakva phaLa paNa sacitta, sajIva ane bIja goTalI AdithI saMyukta hoya che. tethI jyAre tene zastrathI sudhArIne goTalI Adi dUra karI lye athavA jemAM aneka bIja hoya to tene agni AdimAM pakAvIne, ukALIne ke zekIne sarvathA asaMdigdha rUpathI acitta-nirjIva karI lIdhu hoya to te bhAvapakva zastra pariNata kahevAya che ane te grahaNa karavA yogya hoya che. enAthI viparIta arthAt chedana--bhedana karavAthI ke agni AdimAM pakavavAthI paNa ardhapakva hovAnI dazAmAM temAM sacitta rahevAnI saMbhAvanA hoya to te bhAvathI apakva arthAt zastra-apariNata kahevAya che ane te agrAhya hoya che. vanaspatinA vibhAgonI sajIva avasthAo : Agama ciMtana vanaspatinI jAtio ane vibhAga H- AgamomAM bAdara vanaspatikAyanA be bheda kahyA che- (1) pratyeka vanaspatikAya (2) sAdhAraNa vanaspatikAya. pratyeka vanaspatikAyanA bAra prakAra che. jema ke- (1) vRkSa (2) guccha (3) gulma (4) latA (5) vela (6) tRNa (7) valaya (8) parva (9) kuhaNA (10) jalarUhA (11) dhAnya (12) harita.- uttarA sUtra a. 36 tathA prajJApanA pada-1. bAra prakAranI te pratyeka vanaspatikAyamAM paNa badhI vanaspationA dasa vibhAga hoya che. jema ke- (1) mULa (2) kaMda (3) skaMdha (4) tvacA (5) zAkhA (6) kuMpaLa (7) patra (8) puSpa (9) phaLa (10) bIja. vibhAgomAM jIvonI saMkhyA :- te daza vibhAgomAM paNa prAraMbhika kAcI avasthAmAM amuka--amuka lakSaNa maLI jAya to te dase vibhAga mULathI laIne bIja paryaMtamAM anaMta jIva hoI zake che ane tyArapachI lakSaNa parivartana thatAM anaMta jIva rahetA nathI. baTeTA Adi je padArtho sAdhAraNa vanaspati che, tenA paNa mULa kaMda yAvat bIja paryaMta 10 vibhAga hoya che. temAM sUcita karelA nAmathI je kaMda ke mULa vibhAga che, te to acitta na thAya tyAM sudhI anaMtakAya(anaMta jIva) ja rahe che, evuM samajavuM joIe ane zeSa 8 vibhAga(bIja paryaMta)mAM sUtra kathita lakSaNa maLatA rahe tyAM sudhI te anaMtakAya rahI zake che. jyAre lakSaNa na maLe to te vibhAga anaMta kAya nathI rahetA, asaMkhyAtajIvI athavA pratyeka kAya thaI jAya che. A prakAre sAdhAraNa vanaspatinA kaMda ke mULa sivAyanA vibhAga pratyeka kAya thaI zake che ane pratyeka vanaspatinA dasa vibhAgamAM kAcI prAraMbhika avasthAmAM anaMta jIva paNa rahI zake che. (anaMta kAyanA lakSaNa mATe juo, ahiMja AgaLa .) vRkSomAM jIva saMkhyA :- anaMtakAyanA lakSaNonA abhAvamAM pratyeka vanaspatikAya mULa kanda Adi dasa vibhAga yukta saMpUrNa vRkSa asaMkhyajIvavALA ke saMkhyAta jIvavALA ema be prakAranA hoya che tathA tenA mULa kanda yAvat bIja paryaMtano vibhAga asaMkhyAta ke saMkhyAta athavA eka jIvI paNa hoya che ane koI vibhAga nirjIva paNa thaI jAya che. vRkSano mukhya jIva H- vRkSano mukhya jIva eka svataMtra hoya che. jenA Atma pradeza vRkSanA dase vibhAgo sudhI rahe che. AkhA vRkSanI avagAhanA tenI avagAhanA kahevAya che. te jIvanuM AyuSya samApta thaI javA para 'paudmaparihAra' na hoya to AkhuM vRkSa dhIre--dhIre sukAIne ThUMThuM banI jAya che. jo mukhya jIvanA maraNa pachI pauparihAra thaI jAya arthAt bIjo jIva AvIne ke te ja jIva punaH AvIne mukhya jIva paNe utpanna thaI jAya to vRkSanI sthiti navA AvelA jIvanI uMmara sudhI rahe che ane te navA Avela jIvanI paryAptI pUrNa thatAM ja pUrNa vRkSanI avagAhanA jevaDI avagAhanA thaI jAya che. vibhAgonA mukhya jIva H- vRkSanA dasa vibhAgomAM mukhya jIva alaga-alaga hoya che. 'patra' mAM mukhya jIva eka ja hoya che. zeSa 9 vibhAgomAM mukhya jIva eka ke aneka ke asaMkhya paNa hoI zake che. vibhAgonA mukhya / jIvonA Azraye rahelA jIvo H- A badhA mukhya jIvonA Azraye amuka lakSaNa avasthAomAM anaMta, asaMkhya ke saMkhya jIva paNa rahI zake che. arthAt anaMtakAyanA lakSaNa hoya tyAM sudhI anaMta jIvo, pUrNa kAcI athavA lIlI avasthAmAM rahe tyAM sudhI asaMkhyAtA jIvo ane ardha pakva athavA pakva avasthAmAM saMkhyAtA jIva tathA aneka jIva ane pUrNa pakva(pAkI) tathA zuSka avasthAmAM aneka ke eka jIva hoya che ane koI vibhAga sukAI jatAM nirjIva paNa thaI jAya che. jIva saMkhyA niSkarSa :- A prakAre anekAnta dRSTithI mULathI laIne bIja sudhInA badhA vibhAga koI sthitimAM ananta jIva, asaMkhyAta jIva, saMkhyAtA jIva, aneka jIva, eka jIva ane nirjIva paNa hoI zake che. sthitio = batAvI che. vRkSanA dasa vibhAgonI bhinna-bhinna utkRSTa sthitio paNa bhagavatI sUtra zataka 11 tathA zataka-21, 22, 23 mAM Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra jain 229 koI prakArano vyAghAta na hoya to te te sthiti paryata teTalA vibhAga jIva yukta arthAt sacitta rahe che tathA koI vyAghAta thavA para, tenA pahelA paNa te acita thaI zake che. tenI utkRSTa sthiti hotI nathI. madhyama sthiti hoya che. vyAghAta be prakAranA che jema ke- (1) svAbhAvika AyuSya puruM thavA para (2) zastrathI chedana-bhedana thavA para. bIja ane phaLonI avasthA - vRkSanA mULathI laIne puSpa parvatanA ATha vibhAgonuM sacita acitta hovAno nirNaya prAyaH nirvivAda che, arthAt te vibhAga sukAI jatAM ke zastra prayoga thatAM acitta thAya che ane jyAM sudhI bhInA hoya ke agni AdithI pUrNa zastra pariNata na thAya tyAM sudhI sacitta rahe che. phaLa:- vanaspatino navamo vibhAga phaLa che, te paNa sukAI javAthI ke agni AdithI zastra pariNata thavAthI acitta thaI jAya che ane puruM pAku phaLa to bIja ane DITIyAthI alaga thavAthI svAbhAvika ja acitta che, sukAI javAthI ke agni para zastra pariNata thavAno prazna ja nathI raheto. to paNa A phaLa vibhAga bIja ke bIjothI saMbaMdhita hoya che te kAraNe pUrvanA ATha vibhAgonI samAna tenI nirvivAda acittatA svataMtra nathI. eka bIjavALA phaLaH- koI phaLamAM eka bIja(goTalI) hoya che. te phaLanI sAthe ja pUrNa pAkI jAya che ane saralatAthI phaLathI alaga paNa thaI jAya che. evA pAkA phaLonI zeSa aMzanI acittatA nirvivAda che, to paNa phaLanuM DITIyuM svastha che arthAt saDI nathI gayuM to te sacitta che, sAthe pAkA phaLonI chAla paNa sacitta acitta baMne avasthAmAM rahe che. 1. tAjA camakadAra ane sakhata sparzavALA sacitta che. 2. gaLI javAthI narama thaI gayuM hoya, camaka ochI thaI gaI hoya athavA mULa raMgamAM kaMIka kALA DAgha ke parivartana AvyuM hoya to te acitta. bahu bIjavALA phaLa - koI phaLamAM 4-5, koImAM 8-10 koImAM 50-100 athavA sekaMDo bIja hoya che. koImAM khasakhasathI paNa nAnA bIja hoya che ane koImAM, ghaNA moTA hoya che. koImAM kALA, koImAM katthAI ane koImAM pILA raMganA bIja hoya che ane koI sapheda raMganA paNa dekhAya che. koI sukSma to koI atisukSma kadanAM paNa hoya che. emAM je bIja kaThoratA yukta thaI jAya che, teo paripakva ane eka jIvI hoya che ane sahaja phaLanA garathI alaga thaI jAya che. je kaThora hotA nathI ane je sapheda komaLa nAnA ke thoDA moTA bIja hoya che, te aparipakva ane saMkhyAta tathA asaMkhyAta jIvI ke anaMta jIvI paNa hoya che ane phaLanA(mAvA) garamAMthI sahaja nIkaLatA nathI. koI phaLomAM badhA paripakva bIja rahe che ane koI phaLomAM paripakva ane aparipakva(sapheda ke narama) baMne prakAranA bIja rahe che eTalA mATe bIja, chAla ne DIMTIyAnA kAraNe phaLanI acittatA nirvivAda rahetI nathI. badhI apekSAe vicAraNA karavAthI ja tenI acittatAno nirNaya thAya che. vanaspatino utpAdaka jIva - vRkSanI utpattinuM mULa kAraNa hovAthI aMtima dasamA vibhAgane bIja kahevAya che. koI-koI vanaspatinI utpattimAM bIja sivAya anya vibhAga paNa kAraNa bane che. tethI teone paNa AgamamAM mAtra bIja na kahIne bIja zabdanI sAthe sUcita karyu che. jema ke-( agnabIyA, mUlabIyA, porabIyA, baMdabIyA vanaspatio). vanaspatinA A sthAna bIja rUpa nahi hovA chatAM paNa arthAt skaMda, mULa ,parva hovA chatAM bIjanuM kArya(vRkSa utpattirUpa kAya) karanArA che. A cAra prakAranI vanaspationA phaLa ane bIja svataMtra paNa hoI zake che. tathApi teonA A vibhAga bIjanuM kArya karanArA hovAthI bIja rUpa kahevAya che. eTale koI vRkSa kalama karavAthI lAge che. tathApi badhI vanaspatio potAnA bIjathI to Uge ja che, emAM koI saMdeha nathI. sAdhAraNapaNe ugavAvALo vibhAga bIja che ane koI-koI vanaspati skaMdha parva AdithI uge che. skaMdha parva Adi to sukAI gayA pachI na uge. tethI te sacitta lIlI avasthAmAM ja uge che, paraMtu bIja vibhAga pAkI gayA pachI ke sukAI gayA pachI ja uge che, lIlA hoya tyAre ugatAM nathI. bIjono sacitta rahevAno kALa(umara) :- ThANAMga sUtra ane bhagavatI sUtramAM dhAnyonI umara 3 varSa, dvidalonI 5 varSa ane zeSa anya bIjonI 7 varSanI utkRSTa sthiti batAvI che. traNa prakAranI sthitiomAM samasta vanaspatinA bIjono samAveza thaI jAya che arthAt 7 varSathI adhika koIpaNa bIja sajIva rahetA nathI. teonI A sthiti vRkSa para to bahu alpa vIte che. paraMtu vRkSathI alaga thayA pachI ane sukAyA pachI vadhu vIte che. AvI rIte dasa vibhAgamAMthI A bIja vibhAga ja evo che je sukAI javA chatAM varSo sadhI sacitta rahe che ane ugavAnI zakti dhAraNa karI rAkhe che. vikasita ane paripakava avasthA phaLa ane bIjano pahelA pUrNa vikAsa thAya che. pUrNa vikAsa pachI temAM paripakva avasthA Ave che jyAre phaLanI pUrNa vikasita avasthA thaI jAya che tyAre bIjanI paNa pUrNa vikasita avasthA thaI jAya che ane phaLanA paripakva thavAnI sAthe koI bIja paNa paripakva thavA lAge che. keTalAka phaLo vRkSa para ja paripakva thayA pachI toDavAmAM Ave che ane koI phaLa pUrNa paripakva thayA pahelAM ja toDIne bIjA prayogathI pUrNa paripakava banAvAya che. vRkSa para pUrNa paripakva bananArA phaLonA bIjamAM to ugavAnI yogyatA banI ja jAya che. paraMtu anya prayogathI paripakava banAvAelA keTalAka phaLonA bIja paripakva bane che ane koI phaLonA bIja paripakva banatA nathI tathA aneka bIjavALA eka phaLamAM paNa koI bIja paripakva thAya che, koI bIja paripakva thatA nathI. utpAdaka(ugavAnI) zakti - vRkSa para ke pachI je bIja pUrNa paripakva banatuM nathI, temAM pUrNa vikasita avasthA hovA chatAM paNa | ugavAnI yogyatA AvatI nathI. je pUrNa paripakva thaI jAya che te ja ugI zake che. - phaLanI pUrNa vikasita avasthA thavA para bIjanI paNa pUrNa vikasita avasthA thaI jAya che. te lAMbI sthiti sudhI sacitta rahI zake che, paraMtu ugavAnI yogyatA to pUrNa paripakava thavA para ja thAya che. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 230 tethI koI bIjamAM ugavAnI yogyatA rahe che ne koI bIjamAM rahetI nathI. jemAM ugavAnI yogyatA che te 3-5-7 varSanI sthiti samApta thavA para acitta thaI javA chatAM paNa ugI zake che. ane ugavAnI yogyatA vagaranAM sacita hovA chatAM paNa nathI ugatA. tethI phaLanI pUrNa vikasita avasthAnuM pUrNa vikasita bIja potAnI sthiti paryata sacitta rahI zake che ane phaLanI pUrNa paripakva avasthAnuM pUrNa paripakva bIja potAnI sthiti paryata tathA tenA pachI te acitta thaI javA para paNa akhaMDa rahe tyAM sudhI ugI zake che. tethI ema samajavuM joIe ke ugavAnA lakSaNa judA che ane sacitta hovAnA lakSaNa judA che. baMnene kaMIka to saMbaMdha che paNa avinAbhAva saMbaMdha karI zakAto nathI. bIja ane phaLano gara(mAvA) sAtheno saMbaMdha - phaLamAM bIja pUrNa paripakva na thayuM hoya yA phaLa svayaM pUrNa paripakva na thayuM hoya to phaLano mAvo(gara) paNa pUrNa acitta kahI zakAto nathI. phaLanA pUrNa paripakva thayA pachI tenA DIMTIyAmAM ane bIjamAM jIva rahe che. zeSa gara(mAvA) vibhAga acitta thaI jAya che. jo phaLamAM bIjano vikAsa thayo na hoya athavA bIja pUruM paripakva thayuM na hoya to teno gara(mAvo) sacitta ke mizra hoya che. zastra pariNata thavA para ja te acitta thaI zake che, tenI pahelA te acitta thatuM nathI. traNa yoni - pannavaNA sUtranA yonipada 9 mAM vanaspatinI sacitta, acitta mizra traNa yoni batAvI che. tethI pUrNa acitta bIja paNa ugI zake che. A Agama pramANathI paNa ugavAnI ane sacitta hovAnI sAthe avinAbhAva saMbaMdha karI zakAto nathI. paraMtu e spaSTa thAya che ke vanaspati sacitta acitta bIjothI paNa ugI zake che ane saMmUrchAima arthAt bIja vinA paNa uge che. anaMtakAya jimza - anaMtakAyano zo artha che? jemAM eka nAnakaDA zarIramAM anaMta jIva hoya ane jemAM pratikSaNa te jIva janmyA ke maryA kare che, te padArthane anaMtakAya kahe che. jigneza - nAnA zarIrano Azaya zuM thAya? jJAnacaMda -eka soyanA agrabhAga para asaMkhya goLA hoya, pratyeka goLAmAM asaMkhya pratara hoya che, pratyeka prataramAM asaMkhya zarIra hoya che ane e nAnA nAnakaDA) zarIramAM anaMta jIva hoya che. jigneza :- A anaMtakAya zuM kaMdamULa ja hoya che? jJAnacaMda - kaMdamULa to anaMtakAya hoya ja che. te sivAya paNa aneka anaMtakAya hoya che. jema ke- (1) jyAM paNa, jemAM paNa phuga thAya te anaMtakAya che. (2) je vanaspatinA pAMdaDA vagere koIpaNa bhAgamAMthI dUdha nIkaLe tyAre te avasthAmAM. dA.ta. tarIke AkaDAnuM pAna, kAcI magaphaLI vagere. (3) jo koI paNa lIluM zAka ke vanaspatino bhAga toDatA eka sAthe "taDa evo avAja Ave ane te bhAga TUTI jAya. jema ke bhIMDA, kAkaDI, turiyA vagere. (4) je vanaspatine cAkU vaDe goLAkAra kApavAthI tenI sapATI para rajakaNa jevA jalabiMdu dekhAya te. (5) je vanaspatinI chAla aMdarathI paNa jADI hoya te anaMtakAya che. (6) je pAMdaDAmAM rago dekhAya nahIM te. (7) je kaMda ane mULa bhUminI aMdara pAkIne nIkaLe te. (8) badhI ja vanaspatinA kAcA mULiyA. (9) badhIja vanaspatinI kAcI kUMpaLo. (10) komaLa tathA rago dekhAya nahIM tevI pAMkhaDIyovALAM phUla. (11) palALelA kaThoLa ke dhAnyamAM tatkALa phaNagA phUTayA hoya te. (12) kAcA komaLa phaLa-AmalI, maMjarI vagere. upara jaNAvela lakSaNo vanaspatinA koI paNa vibhAgamAM dekhAya to te badhAM vibhAgo anaMtakAya che. vizeSa jANakArI tathA pramANa mATe pannavaNA sUtranuM adhyayana karavuM joIe. juo sArAMza. kaMdamULanA keTalAka nAmo A mujaba che- (1) baTeTA (2) ratALu (3) sUraNa (4) vajakaMda (5) lIlI haLadara (6) Adu (7) DuMgaLI (8) lasaNa (9) gAjara (10) mULA (11) aDavI (12) sakkarIyA vagere. pAMca vyavahAra (1) Agama vyavahAra - nava pUrvathI laI cauda pUrvanA jJAnI, avadhijJAnI, mana:paryavajJAnI ane kevalajJAnI potAnA jJAnanA AdhAre je vyavahAra kare, prAyazcitta Ape ke koI nirNaya Ape te Agama vyavahAra kahevAya che. (2) zrata vyavahAra - uparokata jJAnIonA abhAvamAM jaghanya AcArAMga tathA nizItha sUtra ane utkRSTa nava pUrva jJAnanA AdhAre je vyavahAra, prAyazcitta ke nirNaya karavAmAM Ave te "zrata vyavahAra kahevAya che. (3) AjJA vyavahAra - koI Agama vyavahArI ke zrata vyavahArInI AjJA karavAmAM Ave te maLavA para te AjJAnA AdhArathI prAyazcitta devAmAM Ave, te "AjJA vyavahAra' kahevAya che. (4) dhAraNA vyavahAra:- AgamanA AdhArathI, phalitArthathI bahuzrutoe prAyazcittanI kaMIka maryAdA karI hoya temaja koI vyavahAra ke nirNaya lIdhA hoya te dhAraNA, paraMparA anusAra karavuM te dhAraNA vyavahAra kahevAya che. (5) jIta vyavahAra :- je viSayomAM koI spaSTa sUtrano AdhAra na hoya e viSayamAM bahuzruta sAdhu, sUtrathI aviruddha ane saMyama poSaka prAyazcittanI maryAdAo karI dIdhI hoya ke koI anya vyavahAra athavA tattva nirNaya karyA hoya te pramANe vartana karavuM, te "jIta vyavahAra kahevAya che. vAcanAne ayogya Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 231 kathAsAra 1. avinIta :- je vinaya rahita che, AcArya ke dIkSAjayeSTha sAdhu vagerenA AvavA javA para UbhA thavuM, satkAra, sanmAna vagere yathAyogya vinaya karatA nathI te "avinIta' kahevAya che. 2. vigaya pratibaddha :- je dUdha, dahIM vagere rasomAM Asakta che, te raso nahi maLavA para sUtrArtha vagere grahaNa karavAmAM maMda udyamI rahe che, te "vikRti pratibaddha' kahevAmAM Ave che. 3. avyapazamita prAbhRta(anupazAMta-kleza) - je alpa aparAdha karanAra aparAdhI para pracaMDa gusso kare che ane kSamAyAcanA karI levA chatAM paNa vAraMvAra tenA para gusso karyA kare che, tene "avyapazamita prAbhRta' kahe che. A traNa prakAranA sAdhu sUtra vAcanA, artha vAcanA ane ubhaya vAcanAne ayogya che kAraNa ke vinayathI ja vidyAnI prApti thAya che. avinayI ziSyane vidyA bhaNAvavI niSphaLa to jAya che, paNa kyAreka- "duSkaLa' paNa Ape che. je dUdha, dahIM vagere vikRtiomAM Asakta che, tene ApelI vAcanA hRdayamAM sthira rahI zakatI nathI. mATe tene paNa vAcanA ApavI ayogya che. jenA svabhAvamAM ugratA che, thoDo paNa aparAdha thaI javA para je aparAdhI para vadhAre gusso kare che, kSamA mAMgavA chatAM paNa vAraMvAra gusso karyA kare che, evI vyaktine paNa vAcanA devI ayogya che. evI vyaktine loko A janmamAM paNa sneha karavo choDI de che ane parabhava mATe paNa te tIvra verano anubaMdha kare che. eTalA mATe uparokta traNa prakAranA ziSya sUtra-artha ane sUtrArthanI vAcanA levA mATe ayogya kahevAmAM Avela che. je vinaya yukta che, dUdha-dahIM vagerenA sevanamAM jenI Asakti nathI arthAt guru AjJA hoya to vigaya sevana kare anyathA tyAga karI de ane je kSamAzIla temaja samabhAvI che, evA ziSyone ja sUtranI, tenA arthanI tathA bannenI vAcanA ApavI joIe. tene ApavAmAM Avela vAcanAthI zrutano vistAra thAya che, grahaNa karanArAno Aloka ane paraloka sudhare che ane jinazAsananI prabhAvanA thAya che. zikSaNane ayogya (1) duSTaH je zAstranI prarUpaNA karanArA guru vagere para dveSa rAkhe athavA yathArtha pratipAdana karavAmAM AvatA tattvo upara dveSa rAkhe te. (2) mUDha - guNa-avaguNanA vivekathI rahita vyakti. (3) dhrAhita - viparIta zraddhAvALA atyaMta kadAgrahI puruSa. A traNe prakAranA sAdhu "duHsaMjJApya che arthAt tene samajAvavA ghaNA muzkela che. samajAvavA chatAM paNa te samajatA nathI. tene zikSA ApavAthI ke samajAvavAthI koI prayojana siddha thatuM nathI. mATe e sUtra vAcanA mATe pUrNa ayogya hoya che. je dveSabhAvathI rahita che, hita-ahitanA vivekathI yukta che ane viparIta zraddhAvALA ke kadAgrahI nathI, te zikSA devAne yogya hoya che. evI vyaktione ja zrata temaja arthanI vAcanA devI joIe, kAraNa ke te pratipAdita tattvane saraLatAthI ke sugamatAthI grahaNa kare che. dareka vyakatino kSayopakSama ekasarakho hoto nathI, tathA haMmezA eka sarakho raheto paNa nathI. tethI koI yogya pachIthI ayogya paNa thAya che.tathA koI ayogya bhAgyano udaya thatA yogya paNa thaI jAya che. tethI pUrvagrahathI nirNaya na karatAM jIvanI hAlanI dazA jovI joIe. asvAdhyAyano marma temaja viveka asvAdhyAyamAM svAdhyAyano niSedha karavAnuM mukhya kAraNa e che ke bhagavatI sUtra zataka-5, u.-4mAM devonI bhASA ardhamAgadhI kahI che ane A bhASA AgamanI paNa che mATe mithyAtvI temaja kutUhalI devo dvArA upadrava karavAnI saMbhAvanA rahe che. asvAdhyAyanA A sthAnothI e paNa spaSTa thAya che ke spaSTa ghoSanI sAthe uccAraNa karatA thakA AgamonI punarAvRtti rUpa svAdhyAya karavAnI paddhati hoya che, te apekSAthI A asvAdhyAya kahela che. tenI anuprekSA, AgamanA bhASAMtarano svAdhyAya karavAthI asvAdhyAya thato nathI. asvAdhyAyanA saMbaMdhamAM vizeSa vidhAna e che ke Avazyaka sUtranA paThana-pAThanamAM asvAdhyAya thato nathI kAraNa ke e haMmezAM banne kALa saMdhyA samaye ja avazya karaNIya hoya che. mATe "namaskAra maMtra" "logassa vagere Avazyaka sUtranA pATha paNa haMmezAM vAMcI ke bolI zakAya che. koIpaNa asvAdhyAyanI jANakArI thayA pachI bAkI rahelA adhyayana ke uddezakane pUrNa karavAne mATe svAdhyAya karavAthI prAyazcitta Ave che. tiryaMca paMcendriya ke manuSyanA rakata vagerenI jaLathI zuddhi karavI hoya to svAdhyAya sthaLathI 60 hAtha ke 100 hAtha dUra jaIne karavI joIe. te indriya, cauridriyanA lohI ke kalevarano asvAdhyAya gaNavAmAM Avato nathI. audArika saMbaMdhI azuci padArthonI vacamAM rAjamArga hoya to asvAdhyAya thato nathI. upAzrayamAM tathA tenI bahAra 6) hAtha barAbara pratilekhana karIne svAdhyAya karavAthI paNa koI audArika asvAdhyAya rahI jAya to sUtrokta prAyazcitta AvatuM nathI. mATe sAdha divasamAM badhA prakAranA asvAdhyAyanuM pratilekhana ane vicAra karIne svAdhyAya kare che ane rAtrimAM svAdhyAya kALanuM pratilekhana karavA yogya bhUmi, arthAt jayAM UbhA rahevAthI badhI dizAo temaja AkAza spaSTa dekhAya, evI traNa bhUmionuM sUryAsta pahelAM pratilekhana karI rAkhe che, varSA vagerenA kAraNe kyAreka makAnamAM rahIne paNa kALa pratilekhana karavAmAM Ave che. vizALa sAdhu samudAyamAM be sAdhu AcAryanI AjJA laIne kALanuM pratilekhana kare che. pachI sUcanA devA para badhA sAdhu svAdhyAya kare che. vacce asvAdhyAyanuM kAraNa jaNAya to teno pUrNa nirNaya karIne svAdhyAya baMdha karI devAya che. svAdhyAya Avyetara tapa temaja mahAna nirjarAnuM sAdhana hovA chatAM paNa asvAdhyAyamAM svAdhyAya karavAthI jinAjJAnuM ullaMghana thAya che. maryAdA bhaMga vagerethI karmabaMdha thAya che. kyAreka apayaza temaja upadrava paNa thAya che. saMyama virAdhanAnI temaja prAyazcittanI prApti thAya che. - nizItha cUrNi. svAdhyAya priya bhikSuoe asvAdhyAya saMbaMdhamAM paNa haMmezA sAvadhAnI rAkhavAnI pharajanuM Avazyaka rUpathI pAlana karavuM joIe. yAda rAkhavAnuM ke A kartavya phakta ardhamAgadhI bhASAvALA kAlika temaja utkAlika sUtronAM mULa pAThanI apekSAe che. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 232 Avazyaka sUtra(pratikramaNa sUtra)ne mATe asvAdhyAya saMbaMdhI koI kartavya nathI. temaja sUtronI vyAkhyA, bhASAntara, artha ciMtana, vAMcana temaja anya saMvara pravRtti vagerene mATe paNa asvAdhyAya saMbaMdhI koI niyama lAgu paDato nathI. // ANAe dhammo / sanata cakrIe dikSA lIdhI tyAre zarIramAM roga utpanna thaI cukayA hatA.sva sabaMdhI zarIranA asvAdhyAyamAM temaNe dikSA lIdhI hatI. tema chatAM, bhagavAne kevaLajJAnamAM je bhAva joyA che,prarupayA che,bhavya jIvonAM hita mATe AjJA karI che.to tatva kevalI gamya jANI zradhA karavI joIe.....nAraka ane triyaMca nA bhavamAM jIva saMjJAonuM jIvana jIvyo. deva ane manuSya nA bhavamAM jIva IcchAonuM jIvana jIvyo . paNa hajI sudhI jIva bhagavAnanI AjJA pramANenuM jIvana nathI jIvyo. bhagavAnanI AjJA eja dharma che. kSamApanA bhAva kSamApanAnuM dhArmika jIvanamAM eTaluM vadhAre mahatva che ke jo koInI sAthe kSamApanA bhAva na Ave ane te akSamA bhAvamAM ja kALadharma pAmI jAya to te sAdhakanI keTalIya ugra sAdhanA hoya chatAM paNa te virAdhaka thaI jAya che. kSamApanA dravya ane bhAva nA bhedathI be prakAre che- (1) dravyathI- jo koInA pratye nArAjagIno bhAva ke roSabhAva hoya to tene pratyakSa kahevuM ke 'huM Apane kSamA karuM chuM ane ApanA pratye prasannabhAva dhAraNa karuM chuM.' jo koI vyakti koInI paNa bhUlane kAraNe gusso kare to kahI devuM ke mArI bhUla thaI gaI che, Apa kSamA karo; pharIthI AvI bhUla nahi karuM. (2) bhAvathI- zAMti, saralatA temaja namratAthI potAnAM hRdayane saMpUrNa pavitra ane parama zAMta banAvI levuM joIe. AvI rIte bhAvonI zuddhi temaja hRdayanI pavitratAnI sAthe vyavahArathI kSamA devI ane kSamA mAMgavI, A pUrNa 'kSamApanA' vidhi che. paristhitivaza AvuM saMbhava na hoya topaNa bRhatkalpasUtra udde.-1, sUtra-34 anusAra svayaMne pUrNa upazAMta karI levAthI paNa ArAdhanA thaI zake che. aMtara hRdayamAM jo zAMti zuddhi na thAya to bAhya- vidhithI saMlekhanA, 15 divasano saMthAro ane vyavahArika kSamApanA karI levAthI paNa ArAdhanA thaI zakatI nathI, evuM bhagavatI sUtra zataka 13, urdU.-6mAM Avela abhIcikumAranA varNanathI spaSTa thAya che. mATe svayaMnA aMtara hRdayamAM zuddhi, upazAMti thaI javI joIe; potAnA kaSAya--klezanA ke nArAjagInA bhAvothI pUrNa nivRtti thavI parama Avazyaka che. evuM thavA para ja dravya ane bhAvathI paripUrNa kSamApanA karIne te sAdhaka potAnI sAdhanAmAM ArAdhaka thaI zake che. UNodarI tapanI samajUtI bhagavatI sUtra zataka-7 tathA zataka-25 temaja uvavAI sUtramAM paNa UNodarI tapanA viSayanuM varNana che.'AhAra UNodarI'nA svarUpanI sAthe ja te baMne sUtromAM upakaraNa UNodarI vagere bhedonuM paNa spaSTIkaraNa karavAmAM Avela che. uttarA. a. 30nA tapa varNanamAM AhAra-UNodarInuM ja kathana karavAmAM Avela che. upakaraNa UNodarI vagere bhedonI vivakSA tyAM karI nathI. tyAM AhAra UNodarInA 5 bheda kahyA che- 1. dravya 2. kSetra 3. kALa 4. bhAva ane 5. paryAya. 1. dravyathI- potAnAM pUrNa khorAkathI ochuM khAvuM. 2. kSetrathI- grAmAdi kSetra saMbaMdhI abhigraha karavo athavA bhikSAcarImAM bhramaNa karavAnAM mArgamAM peTI vagere cha (6) AkAramAM gocarI karavAno abhigraha karavo. 3. kALathI- gocarI lAvavA ke vAparavA mATe prahara-kalAka vagere rUpamAM abhigraha karavo. 4. bhAvathI- gharamAM rahelA padArtho saMbaMdhI ke strI-puruSonAM vastranAM varNa- bhAva vagere saMbaMdhI abhigraha dhAraNa karavo. 5. paryAyathI- uparokta dravyAdi cAra prakAromAMthI eka-ekano abhigraha karavo te-te bhedomAM samAviSTa che ane A cAramAMthI aneka abhigraha eka sAthe karavA te 'paryAya UNodarI' che. prastuta sUtramAM A pAMceyamAMthI phakta prathama dravyathI AhAra-UNodarInuM nIcenA pAMca bheda dvArA varNana karavAmAM Avela che. (1) alpAhAra :- eka kavaLa, be kavaLa yAvat ATha kavaLa pramANa AhAra karavAthI alpAhArarUpa UNodarI thAya che. (2) apArdha-UNodarI :- navathI laIne bAra kavaLa athavA paMdara kavaLa pramANa AhAra karavA para aDadhA khorAkathI ocho AhAra karavAmAM Ave che tene 'apArdha UNodarI' kahe che. arthAt pahelI alpAhAra rUpa UNodarI che ane bIjI aDadhA khorAkathI ocho ahAra karavA rUpa UNodarI che. (3) dvibhAga prApta UNodarI :- (ardha UNodarI) 16 kavaLa pramANa AhAra karavA para ardha khorAkano AhAra karavAmAM Ave che. pUrNa khorAkanA cAra bhAga pADavAthI te be bhAga rUpa AhAra hoya che; mATe Ane sUtramA dvibhAga prApta 'UNodarI' kahela che ane be bhAgarUpa adbhu AhAranI UNodarI thavAthI tene 'ardha UNodarI' paNa kahI zakAya che. (4). tribhAga prApta--aMzikA UNodarI 1 :- 24 kavaLa(27 thI 30 kavaLa) pramANa AhAra karavAthI tribhAga AhAra thAya che. temAM eka bhAga AhAranI UNodarI thAya che. enA mATe sUtramAM 'AMzika UNodarI' zabda prayoga karavAmAM Ave che. temAM AhAranA cAra bhAgamAMthI traNa bhAgano AhAra karavAmAM Ave che. mATe A traNa bhAga prApta AhAra rUpa UNodarI che athavA tene pA (or) UNodarI paNa kahI zakAya che. (5). kiMcita UNodarI :- 31 kavaLa pramANa AhAra karavA para eka kavaLanI ja UNodarI thAya che. je 32 kavaLa AhAranI apekSAe alpa hovAthI tene 'kiMcita UNodarI' kahela che. sUtranA aMtima aMzathI A spaSTa karavAmAM Avela che ke A pAMcamAMthI koIpaNa prakAranI UNodarI karanArA sAdhu ' prakAmabhojI'(bharapeTa khAvAvALA) hotA nathI. 32 kavaLa rUpa pUrNa AhAra karavAvALA pramANa prApta bhojI' kahela che. tene thoDI paNa UNodarI thatI nathI. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra jain 233 bhikSune indriya saMyama temaja brahmacarya samAdhine mATe haMmezAM UNodarI tapa karavuM jarUrI che- arthAt teNe kyAre ya peTa bharIne AhAra karavo na joIe. AcArAMga sUtra zrata.-1, adhya-9, udde.-4mAM bhagavAna mahAvIra svAmInA AhAra-vihAranuM varNana karatAM thakA kahevAmAM Avela che ke bhagavAna svastha avasthAmAM paNa sadA UNodarI tapayukta AhAra karatA hatA. yathA (moriyaM cAI, apu vi bhagavaM rogehiM). prakaraNa : anukaMpAmAM doSa-nA bhamranuM nivAraNa koluNa zabdano artha karuNA athavA anukaMpA thAya che. jema ke- koluNaM- kAruNya anukaMpA - zUrNi. baMdhAyelA pazu baMdhanathI mukta thavA mATe taDape che. tene baMdhanathI mukta karI devA athavA surakSA mATe chUTA pazune niyata sthAna para bAMdhI devA. A pazu pratye karuNA bhAva che. - pazune bAMdhavAthI te baMdhanathI pIDita thAya athavA AkuLa-vyAkula thAya to jaghanya hiMsA doSa lAge che. tenuM baMdhana kholavAthI tene koIpaNa nukasAna kare, te bahAra nIkaLI kyAMka khovAI jAya; jaMgalamAM cAlyA jAya ane tyAM bIjA pazu jo tene khAI jAya athavA mArI nAMkhe to paNa doSa lAge che. pazu Adine bAMdhavA, kholavA Adi kArya saMyama samAcAramAM vihita nathI. A kAryato gRhasthanuM kArya che. mATe tenuM prAyazcitta gRhastha kArya karavAvALA prAyazcittanA barAbara guru caumAsI prAyazcitta thAya che, paraMtu anukaMpAnA bhAvanI mukhyatA hovAthI ahIM tenuM guru prAyazcittane badale laghu prAyazcitta kahevAyuM che. anakaMpA bhAva rAkhavo e samyakatvane makhya lakSaNa che. to paNa bhikSa AvA aneka gahastha jIvananA kAryomAM lAgI na jAya mATe enA saMyama jIvananI aneka maryAdA che. bhikSunI pAse AhAra athavA pANI AvazyakatAthI adhika hoya to tene paraThavAnI | sthitimAM koI bhUkhyA athavA tarasyA vyaktine mAMgavAthI athavA na mAMganArAne paNa devuM kalpatuM nathI. kema ke A prakAranI devAnI pravRttithI athavA prastuta sUtra kathita pravRtti karavAthI kramazaH bhikSu aneka gRhastha kartavyamAM; saMyama sAdhanAnA mukhya lakSyathI dUra thaI jAya che. uttarAdhyayana a. 9, gA.40 mAM namirAjarSi zakrendra dvArA thayelI dAnanI preraNAnA javAbamAM kahe che ke (tasyAvi saMjamo seo aditassa vi IkacaNuM) arthAt kAMI paNa dAna na karavA chatAM, mahAna dAna ApanAra gRhastha karatAM munino saMyama zreSTha che. anakaMpA bhAva yukta pravRttimAM paNa sAmAnya paristhitInA prAyazcittamAM temaja vizeSa paristhitinA prAyazcittamAM aMtara hoya che. je prAyazcittadAtA gItArthanA nirNaya para nirbhaya hoya che. jo koI pazu athavA manuSya mRtyunA saMkaTamAM AvI gayA hoya ane tene bacAvanAra koI na hoya, evI sthitimAM bhikSu tene bacAvI le to tene cheda athavA tapa prAyazcitta AvatuM nathI. mAtra gurunI pAse AlocanA rUpa nivedana karavuM Avazyaka che. e anukaMpAnI pravRttimAM bAMdhavuM, choDavuM Adi gRhakArya, AhAra- pANI devuM Adi maryAdA bhaMganA kArya athavA jIvavirAdhanAnA koI kArya thaI jAya to e ke prAyazcitta Ave che. paraMtu anukaMpAnuM koI prAyazcitta AvatuM nathI. to paNa sUtramAM anukaMpA zabda lagAvIne kathana karyuM che te mohabhAvano abhAva sUcita karIne laghu prAyazcitta kahevAnI apekSAe che temaja sAthe e paNa batAvavAmAM AvyuM che ke karuNAbhAvanI pramukhatA hovAthI gRhastha pravRttinuM guru comAsI prAyazcitta hovA chatAM laghu prAyazcitta thaI jAya che. tIrthakara bhagavAna mahAvIra svAmIe saMyama sAdhanAnA kALamAM tejo- lezyAthI bhasma thanArA gauzAlakane potAnI zItalezyAthI bacAvyA ane kevaLajJAna pachI A prakAre kahyuM che- meM gauzAlakanI anukaMpA mATe zItalezyA choDI hatI, jenAthI vezyAyana bAlatapasvInI tejolezyA pratihata thaI gaI hatI. - bhagavatI sUtra zataka-15. A rIte prastuta sUtramAM karuNAbhAva ke anukaMpA bhAvanuM prAyazcitta nathI. paraMtu enI sAthe gRhasthanI pravRtti athavA saMyama maryAdAnA bhaMganI pravRttinuM ja prAyazcitta che ane karuNAbhAva sAthe hovAthI te pravRttinuM laghu prAyazcitta che, evuM samajavuM joIe. anukaMpA pavitra Atma pariNAma che : anukaMpAno artha che- koI prANIne duHkhI joIne jonArAnuM hRdaya karuNAthI bharAya jAya ane bhAvanA jAgRta thAya ke enuM A duHkha dUra thaI jAya ene ja anukaMpA kahe che. A anukaMpA AtmAnuM pariNAma che, AtmAno guNa che ane ekAMta nirvadya che. mATe anukaMpAno sAvadya ke nirvadha Avo vikalpa karavAnI koI AvazyakatA nathI. anukaMpAnA pariNAmonA kAraNe koInuM duHkha dUra karavA mATe je sAdhanarUpa pravRtti karAya che te pravRtti sAvadya ane nirvadya banne prakAranI thaI zake che. jema ke- bhUkha tarasathI vyAkula puruSane zrAvaka dvArA acitta bhojana athavA acitta pANI devAmAM AvI zake che. athavA sacitta bhojana ane sacitta pANI devAmAM AvI zake che. paraMtu enAthI Atma pariNAma rUpa je anukaMpA bhAva che, e bhAvone athavA AtmaguNone sAvadya nirvadhanA vikalpathI kahI zakAtuM nathI. kAraNa ke te to zubha temaja pavitra Atma pariNAma ja che. AtmAnA A pavitra pariNAmonA kAraNe gRhastha pravRttinuM paNa prastuta sUtramAM laghu prAyazcitta kahevAyuM che. anukaMpAnA bhAvonA nimittathI anya koIpaNa pravRtti karavAmAM Ave to te pravRtti mATe yathAyogya sAvadha athavA nirvadhano bheda samajI levo joIe. sAra:- (1) anukaMpAnA Atma pariNAma to sadA sarvadA zreSTha temaja pavitra ja hoya che. (2) anukaMpAthI koInA duHkhane dUra karavAnI je pravRtti karAya che te nirvadya paNa hoya che athavA sAvadya paNa hoya che. pravRtti karavAmAM sAdhu temaja zrAvakane pota-potAnI alaga-alaga maryAdA hoya che, tada anusAra viveka rAkhavo joIe. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 234 prakaraNa : daMta-maMjanaH utsarga-apavAda ane viveka jJAna [uddezaka-3 sUtra-48-pa0] dazavaikAlika adhyayana-3, gAthA-3mAM daMta prakSAlanane anAcAra kahela che tathA aupapAtika vagere anya AgamomAM aneka sthAno para sAdhu-caryAmAM (adaMta dhAvaNa) paNa eka mahattvanI Avazyaka caryA kahI che. vartamAna yugamAM sAdhu-sAdhvIonI AhAra-pANInI sAmagrI prAcInakALa jevI na rahevAne kAraNe daMtaprakSAlana (daMtamaMjana) vagere na karavAthI dAMtomAM daMtakSaya' ke pAyariyA vagere rogo thavAnI saMbhAvanA rahe che. tema chatAM sAdhu-sAdhvIone jinAjJAnA yathArtha pAlana karavA mATe nIce lakhela sAvadhAnI rAkhavI joIe. (1) pauSTika padArthonuM sevana na karavuM, jo sevana karavAmAM Ave to upavAsa vagere tapa avazya karatA rahevuM joIe. (2) haMmezAM uNodarI tapa avazya karavuM arthAt bhUkhathI ochuM khAvuM.(3) atyaMta garama ke atyaMta ThaMDA padArtho(vastuo) na vAparavA. (4) bhojana karyA pachI ke kaMIka khAdhA-pIdhA pachI dAMtone sApha karatA thakA thoDuM pANI pI levuM joIe. sAMje cauvihAra karatA samaye paNa dAMtone sArI rIte sApha karatAM pANI pI levuM joIe. (5) Akho divasa eTale ke vAraMvAra na khAvuM, maryAdita vAra ja khAvuM. upara pramANe sAvadhAnI rAkhavAthI adaMta dhovaNa niyamanuM pAlana karatAM-chatAM paNa dAMta svastha rahI zake che, temaja indriya nigraha, brahmacarya pAlana vageremAM paNa samAdhi bhAva rahI zake che. Agamokta adaMta dhovana, asnAna, brahmacarya, uNodarI tapa, vigaya tyAga tathA anya bAhya-AtyaMtara tapa temaja bIjA badhA niyamo paraspara saMbaMdhita che. mATe Agamokta badhA niyamonuM yathArtha pAlana karavAthI svAthya temaja saMyamamAM samAdhi kAyama rahe che tAtparya e che ke adaMtadhAvaNa niyamanA pAlanamAM khAvA-pIvAno viveka jarUrI che ane khAna-pAnanA vivekathI ja indriya | nigraha, brahmacarya pAlana vageremAM saphaLatA prApta thaI zake che. indriyanigrahanI saphaLatAmAM ja saMyama ArAdhananI saphaLatA rahelI che. Aja kAraNothI AgamomAM adaMtadhAvaNane ATaluM vadhAre mahattva Apela che. - sAmAnya rIte maMjana karavuM ane dAMta sApha karavA saMbaMdhI kriyAo karavI te badhI saMyama jIvananI ayogya pravRttio che. paraMtu jo asAvadhAnIthI ke anya koI kAraNothI dAMta saDI javA para cikitsAne mATe maMjana karavuM ke dAMta sApha karavAnI kriyAo karavI paDe to te anAcAra nathI, temaja tenuM prAyazcitta paNa AvatuM nathI. dAMtonA saDAnI khabara paDyA pachI sAdhake uparyukta sAvadhAnIo rAkhIne jaladIthI cikitsA(davA) nimitte karavAmAM AvatA daMta prakSAlanathI mukta thaI javuM joIe arthAt sadAne mATe daMtaprakSAlana pravRttino svIkAra na karatAM khAvA-pIvAno viveka karIne adaMtadhAvaNa caryAne pharIthI svIkArI levI joIe. prastuta sUtromAM akAraNa(bramathI, roganA bhayathI, khoTA saMskArathI ke AdatathI) maMjana karavAnuM temaja prakSAlana karavAnuM ane anya koI padArtha lagAvavAnuM prAyazcitta kahela che, evuM samajavuM joIe. vibhUSAnA saMkalpathI maMjana vagere karavAnuM prAyazcitta ahIM A laghumAsika prAyazcittanA sUtromAM na samajavuM. vibhUSA saMkalpane mATe to paMdaramA uddezakamAM laghu caumAsI prAyazcitta juduM kahela che. evuM samajavuM joIe. A daMta prakSAlana viSaye dazavaikAlika sUtranA pariziSTamAM svataMtra nibaMdha che. pAnA naM. 188. prakaraNa : vibhUSAvRtti saMbaMdhI jJAna-vijJAna [uddezaka-15: sUtra-153-154] bhikSu vastra-pAtra vagere upakaraNo saMyama nirvAha mATe rAkhe che ane upayogamAM le che. yathA- jaMpi vattha ca pAye vA, kaMbala pAyapucchaNe.- taMpi saMjama lajajA dhAraMti pariharati yI - dazarve. sUtra a.6, gAthA.20 praznavyAkaraNa sUtra .2, a.1,pamAM paNa kahyuM che- eyaM pi saMjamasta uvahaNaThThayAe vAyA tava daMsamasagasIya parirakhkhaNayAe uvagaraNe rAgadosarahiyaM parihariyaa saMjaeNe | bhAvArtha - saMyama nirvAhanA mATe, lajjA nivAraNanA mATe, garamI, ThaMDI, havA, DAMsa-macchara vagerethI zarIranA saMrakSaNa mATe bhikSu vastrAdi dhAraNa kare ke upayogamAM le. A prakAre upakaraNone rAkhavAnuM prayojana AgamamAM spaSTa che. paraMtu sAdhu jo vibhUSAne mATe, zarIra vagerenI zobhAne mATe, potAne suMdara dekhADavAne mATe temaja nimprayojana upakaraNone dhAraNa kare, to tene prastuta 153 mAM sUtra anusAra prAyazcitta Ave che. 154 mAM sUtramAM vibhUSAvRttithI arthAt suMdara dekhAvAne mATe jo sAdhu vastrAdi upakaraNone dhove ke susajijata rAkhe to tenuM prAyazcitta kahela che. A baMnne sUtrothI e spaSTa che ke bhikSu vibhUSA vRtti vinA, koI prayojana(kAraNa)thI vastrAdi upakaraNa rAkhe ke tene dhove to sUtrokta prAyazcitta nathI AvatuM arthAt sAdhu saMyama upayogI upakaraNo rAkhI zake che. tene AvazyakatA anusAra yathAvidhi dhoI paNa zake che. paraMta dhovAmAM vibhaSAno bhAva na thavo joIe temaja anAvazyaka paNa na hovuM joIe. jo sAdhune vastro dhovA saMpUrNa akalpanIya hota to tenuM prAyazcitta kathana alaga prakArathI hota; paNa A sUtramAM vibhUSA vRttithI dhovAnuM ja prAyazcitta kahela che. paraMtu A viSayaka anya prAyazcitta koI paNa uddezakamAM kahela nathI. zarIra parikarma saMbaMdhI 54 sUtra to aneka uddezakomAM Apela che paraMtu ahIMyA vibhUSAvRttinA prakaraNamAM be sUtra vadhArIne pa6 sUtra kahela che. mATe A sUtrapAThathI sAdhane vastra dhovA vihita thAya che. viziSTa abhigraha dhAraNa karanArAnI apekSAthI ja AcA. zra. 1, adhyayana 8 nA udezaka 4,5.6 mAM vastra dhovAno ekAMta niSedha che. tevuM tyAMnA varNanathI spaSTa thAya che. A uddezakamAM vibhUSAnA saMkalpathI 54 sUtrothI zarIra parikarmonuM ane te sivAya be sUtrothI upakaraNa rAkhavA tathA dhovAnuM prAyazcitta kahela che. anya AgamomAM paNa sAdhune mATe vibhUSAvRttino bhinna-bhinna prakAre niSedha karavAmAM Avela che. (1) dazavaikAlika sUtra a.3, gAthA-9 mAM vibhUSA karavAne anAcAra kahela che. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain (2) dazavaikAlika sUtra a.6, gAthA-65 thI 67 sudhImAM kahyuM che ke nagnabhAva temaja phaMDabhAva svIkAra karanArA keza tathA nakhone saMskAra na karanArA tathA maithunathI virata bhikSune vibhUSAthI zuM prayojana che ? arthAt evA sAdhu-sAdhvIone vibhUSA karavAnuM koI prayojana paNa nathI, tema chatAM je bhikSu vibhUSAvRtti kare che te cIkaNA karmono baMdha kare che ane tenAthI te ghora evA dustara saMsAra sAgaramAM paDe che. 235 kathAsAra te pachInI gAthAmAM phakta vibhUSAnA vicArone paNa jJAnIoe vibhUSA pravRtti karavAnA samAna ja karmabaMdha temaja saMsAranuM kAraNa kahyuM che. A vibhUSA vRttithI aneka sAvadha pravRttio utpanna thAya che. mATe A pravRtti chakAya rakSaka munie AcaravA yogya nathI. (3) dazavaikAlika sUtra a.8, gAthA-57 mAM saMyamane mATe vibhUSAvRttine tAlapuTa(haLAhaLa) jheranI upamA ApI che. (4) uttarAdhyayana sUtra a.16 mAM kahyuM che ke je bhikSu vibhUSAne mATe pravRtti kare te nigraMtha nathI; mATe bhikSue vibhUSA karavI joIe ja nahIM.bhikSu vibhUSA ane zarIra parimaMDana(zobhA)no tyAga kare tathA brahmacaryarata bhikSu zrRMgArane mATe vastrAdine paNa dhAraNa na kare A Agama sthaLothI spaSTa thAya che ke brahmacaryane mATe vibhUSAvRtti sarvathA ahitakArI che, karmabaMdhanuM kAraNa che tathA prAyazcittane yogya che. mATe bhikSu vibhUSAnA saMkalpono tyAga kare tathA zArIrika zrRMgAra karavAno temaja upakaraNone suMdara dekhADavAno prayatna ja na kare. sAdhu upakaraNone saMyama ane zarIranI surakSAne mATe ja dhAraNa kare. temaja prakSAlana karavuM hoya to sAmAnya rIte acitta pANIthI ja prakSAlana karavuM joIe. vizeSa kAraNathI koI padArtha(sAbuAdi)no upayoga karavo hoya to jIva virAdhanA na thAya teno pUrNa viveka rAkhavo joIe, temaja mana vibhUSAvRtti vALuM na bane, tenI paNa satata sAvadhAnI rAkhavI joIe. (noMdhaH nakha kApavA Avazyaka eTalA mATe che ke kayAreka anya sAdhunI sevAno avasara AvatAM, pahelA nakha kApavA javAtu nathI, tathA koI vAra Thesa lAgavAthI Akho nakha tuTI ane ukhaDI zake che. nakhano mela potAne ke anyane roganu kAraNa banI zake che. vibhuSA mATe nakha kApI zakAtA nathI . vastra-pAtra dhovA saMbaMdhI kArya karatAM nakhano mela svataH paNa nIkaLI jAya che.) Adarza zramaNa = bhAvazuddhi :- (1) koIpaNa gAma, ghara ke gRhasthamAM mamatva buddhi karavI nahIM arthAt teone mArA che, mArA che, tema karavuM nahIM. (2) vibhUSA vRtti karavI nahIM eTale ke suMdara dekhAva mATe zarIra ke vastrAdine saMvAravA nahIM. (3) koIpaNa vyakti, prANI ke sAdhuthI ghRNA karavI nahIM .paraMtu gussA ghamaMDanI ghRNA karavI. (4) koInI niMdA tiraskAra ke InsalTa karavA nahIM. (5) kayAre ya zoka saMtapta thavuM nahIM, sadAya prasannacitta ane saMtuSTa rahevuM. ( sadAya prasannacitta ane saMtuSTa rahevAthI dharmanI mUka prasaMsA ane prabhAvanA thAya che.) AcArazuddhi :- (1) nava vADa yukta brahmacaryanuM zuddha pAlana karavuM (2) bhAva ane bhASAne pavitra rAkhavA (3) AhAra-pANI, makAna-pATa, vastra-pAtra AdinI zuddha gaveSaNA karavI (4) gamanAgamana Adi pravRttio vivekapUrvaka karavI (5) mRdu bhASI, pavitra hRdayI, saraLa zAMta svabhAvI banavuM (6) Agama svAdhyAya, ekatva bhAvanA ane tapasyAmAM lIna rahevuM (7) Agamone artha sAthe kaMThastha karavA ane kaMThastha rAkhavA. : Adarza zrAvaka = pAMca kAma karo :- (1) nitya sAmAyika (2) mahInAmAM cha poSadha (3) dararoja cauda niyama dhAraNa (4) tIna manoratha ciMtana (5) pratidina pratikramaNa ke pAkSika pratikramaNa. = pAMca kAma choDo :- (1) rAtri bhojana (2) kaMda-mULa (3) sacitta padArtha (4) karmAdAna-mahAAraMbhanAM kAma (5) mithyAtva anumodaka pravRttio eTale pravRttimithyAtva. munidarzananI pahelAM : zrAvakanI prathama kakSA = pAMca viveka rAkhavA :- (1) phaLa, pAna, elacI Adi sacitta vastuo sAthe na rAkhavI - mobAIla tathA selavALI ghaDiyAla agnikAya thI saMkaLAyelI hovAthI sacita ja che. pramANa :- pudagala savayaM tathA prayogathI calIta thAya che.prayoga phakata jIvane ja hoya che.cAvI vALI ghaDiyAla mAM jIvano pUrva prayoga che. selavALA upakaraNo agnikAya tathA vAyukAya jIvonA kAyabala ( vedanA samudadhAta ) thI cAle che. (2) joDA, caMppala nIkALavA, hathiyAra-zastra dUra rAkhavA (3) ughADe mukhe rahevuM nahIM, uttarAsana ke muhapatti rAkhavI (4) baMne hAtha joDIne muni sImAmAM praveza karavo (5) rAga-dveSanI manovRttionuM nivAraNa karI cittane nirmaLa ane ekAgra karavuM. : jinakalpI ane chadmastha tIrthaMkara jevA viziSTa sAdhakonuM vicaraNa mAtra nirjarArthe hoya che. teo anArya kSetramAM paNa jaI zake che. sthavira kalpI zramaNonuM vicaraNa dharma prabhAvanArtha tathA saMyamarakSaka hoya che. teo Arya kSetra ane sahaja mArgavALA kSetramAM ja vicaraNa kare, evI teo mATe hitAvaha prabhu AjJA che. naya dvAra :- vastune vibhinna dRSTiothI samajavA mATe athavA enA mULasudhI praveza karavA mATe e vastunI 'naya' dvArA vicAraNA karAya che. apekSAe 'naya'nA vividha prakAra hoya che, athavA to jeTalA vacana mArga che, jeTalA AzayathI vastunuM kathana karI zakAya che, teTalA naya hoya che. arthAt pratyeka vastumAM anaMta dharma(guNa) rahelA hoya che; emAMthI eka samayamAM apekSita koI eka dharmanuM kathana karI zakAya che. e eka dharmanA kahevAnI apekSAvALA vacanane naya kahevAya che. ataH anaMta dharmAtmaka vastuonI apekSA nayonI saMkhyA paNa anaMta che. tema chatAM koIpaNa vastune saraLatAthI samajavA mATe e aneka bhedono saMgraha karI sImita bhedomAM samAviSTa karIne kathana karavuM Avazyaka che. A ja kAraNe ukta aneka bhedono samAveza sAta nayomAM karavAmAM Avela che. te uparAMta saMkSipta apekSAthI babbe bheda paNa karavAmAM Ave che. yathA- dravyArthika naya ane paryAyArthika naya; nizcaya naya ane vyavahAra naya. jJAna naya evaM kriyA naya. ati saMkSepa vidhithI te sAta bhedone A be--bemAM samAviSTa karIne paNa kathana karI devAmAM Ave che. sUtrokta sAta Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 236 naya A prakAre che- (1) naigama naya (2) saMgraha naya (3) vyavahAra naya (4) Rju sUtra naya (5) zabda naya (da) samabhirUDha naya (7) evaMbhUta naya. (1) naigama naya - A nayamAM vastunA sAmAnya ane vizeSa ubhaya dharmonA alaga-alaga astitvano svIkAra karavAmAM Ave che. arthAt koI vastumAM aMza mAtra paNa potAno vAcya guNa hoya to paNa ene satyarUpamAM svIkAra karAya che. bhUta, bhaviSya ane vartamAna kAlano paNa alaga-alaga svIkAra karAya che. arthAt je thaI gayuM che, je thaI rahyuM che, je thavAnuM che, ene satyarUpamAM A naya svIkAra kare che. na + eka + gama U naigama - jemAM vicAra phakata eka nahi paNa aneka prakArothI karAya che. vastuonA dharmonuM alaga-alaga astitva svIkAra karavAvALo A naya che. tIrthakara Adi mahApuruSonA janma dinano svIkAra karIne ujavAya che te paNa naigama nayathI svIkAra karAya che. A naya cAre ya nikSepono svIkAra kare che. (2) saMgrahanaya :- A nayamAM vastunA sAmAnya dharmano svIkAra karAya che. alaga-alaga bhedothI vastune bhinna bhinnarUpe svIkAra nahIM karatA, sAmAnya dharmathI jAtivAcakarUpathI vastuno saMgraha karIne ene eka vasturUpa svIkAra karIne kathana karavAmAM Ave che. enI vibhinnatAo ane vizeSatAone eka rUpa svIkAra karIne A naya kathana kare che. arthAt A naya yukta kathanamAM sAmAnya dharmanI vivikSAnI pramukhatA rahe che ane vizeSa dharma gauNa hoya che. A naya bheda-prabhedone gauNa kare che ane sAmAnya-sAmAnyane grahaNa kare che. AvuM karatAM e vizeSane paNa grahaNa kare che paraMtu vizeSa dharmane sAmAnya dharmarUpamAM svIkAra karIne emAM aneka vastuone saMgrahita kare che. yathA- "ghaDA' dravyanuM kathana karIne badhAja ghaDAno svIkAra karAyo che. bhale te nAno hoya ke moTo hoya athavA eka ke aneka raMgano hoya athavA temAM aneka guNa bheda ke mUlyabheda kema na hoya, paraMtu ghaDI e ghaDo che ane bheda, prabheda ane alaga alaga vastuno svIkAra emAM nathI hoto. jyAre "vAsaNa' dravyano bodha paNa badhI jAtanA vAsaNone ekamAM samAviSTa karIne karAya che. alaga-alaga jAti yA alaga-alaga padArthonI bhinnatAnI apekSA A nayamAM rakhAtI nathI. A naya vizeSano grAhaka nathI. te paNa traNe ya kALanI avasthA ane cAre ya nikSepano svIkAra kare che. (3) vyavahAra naya - vyavahAramAM upayukta je paNa vastuno vizeSa vizeSatara guNa dharma che tene svIkAra karanAro A vyavahAra naya che. e nayavastunI sAmAnya sAmAnyatara dharmanI apekSA rAkhato nathI. potAnA lakSita vyavahAropayukta vizeSa dharmane svIkAra karavAnI apekSA rAkhe che. e traNe ya kALanI vAtano ane cAre nikSepono svIkAra kare che. saMgraha naya jIvone jIva zabdathI kaheze to A naya ene nArakI devatA Adi vizeSa bhedathI kaheze. (4) Rju sUtra naya - A naya bhUta-bhaviSyano svIkAra nathI karato. phakta vartamAna guNadharmano svIkAra kare che arthAtu vartamAnamAM je padArthanuM svarUpa ke avasthA ke guNa che tene e naya mAnaze ane kaheze paraMtu zeSa avasthAnI apekSA karato nathI. A naya phakta bhAva nikSepano svIkAra kare che. (5) zabdanaya - kAla, kAraka, liMga, vacana, saMkhyA, puruSa, upasarga Adi zabdonA je artha prasiddha thAya, teno svIkAra karavAvALo naya e zabda naya che. eka padArthane kahevAvALA paryAyavAcI zabdone ekAIka eka rUpamAM A naya svIkAra karI le che. arthAt zabdone vyutpatti arthathI, rUDha pracalanathI ane paryAyavAcI rUpamAM paNa svIkAra kare che. (6) samabhirUDha naya - paryAyavAcI zabdomAM nirUkti bhedathI je bhinna artha hoya che ene alaga-alaga svIkAra karanAro evaMbhUta naya che. zabda naya zabdonI apekSA rAkhe che. arthAt sarve zabdone ane enA pracalanane mAne che, parantu A naya e zabdonA arthanI apekSA rAkhe che. paryAya zabdonA vAcya arthavALA padArthone bhinna bhinna mAne che. A naya vizeSano svIkAra kare che. sAmAnyane nathI mAnato; vartamAna kALane mAne che ane eka bhAva nikSepano ja svIkAra kare che. (7) evaMbhUta naya - anya koIpaNa apekSA yA zabda athavA zabdArtha Adino svIkAra nahIM karatAM e ja arthamAM upayukta (upayoga sahita) avasthAmAM e naya vastuno svIkAra kare che; anya avasthAmAM vastuno svIkAra karato nathI, samabhirUDha naya to artha ghaTita hovAthI e vastuno alaga svIkAra karI le che. paraMtu A naya to arthanI je kriyA che temAM vartamAna vastuno ja svIkAra kare che arthAt kriyAvita rUpamAM ja zabda ane vAcyArthavALI vastuno svIkAra kare che. A prakAre A naya zabda, artha ane kriyA traNene jue che. vastunA je nAma ane artha che, tevI ja tenI kriyA ane pariNAmanI dhArA hoya, vastu svayaMnA guNadharmamAM pUrNa hoya ane pratyakSa dekhAya, samajAya tene ja te evaMbhUta naya vasturUpamAM svIkAra kare che. eka aMza paNa ocho hoya to te A nayane svIkArya nathI. A prakAre A naya sAmAnyane svIkArato nathI, vizeSane svIkAre che. vartamAnakALa evaM bhAvanikSepano svIkAra kare che. daSTAMto dvArA punaH nayasvarUpa vicAraNA naigama naya - A nayamAM vastu svarUpane samajavAmAM ke kahevAmAM tenA sAmAnya dharma ane vizeSa dharma bannenI pradhAnatAno svIkAra hoya che. bhUta, bhaviSya, vartamAna sarve avasthAne pradhAnatA ApIne teno svIkAra kare che. vastunA vizALarUpathI paNa te vastuno svIkAra kare che ane vastunA eka aMzathI paNa te vastuno svIkAra karavAmAM Ave che. A nayanA apekSA-svarUpane samajavA mATe traNa daSTAMta ApyA che. yathA- 1.nivAsanuM 2. prasthaka nAmanA kASTha pAtranuM 3. gAmanuM. (1) eka vyaktie bIjI vyaktine pUchyuM ke Apa kyAM raho cho? to enA praznanA uttaramAM te kahe ke huM lokamAM rahuM chuM athavA | tirachA lokamAM rahuM chuM athavA jaMbUdvIpamAM bharatakSetramAM hindustAnamAM, A rIte gujarAta, rAjakoTa, kAlAvaDa roDa, omAnavALA upAzraya, bIjA mALe vagere koIpaNa uttara Ape. naigama naya te badhI apekSAone satya yA pramukhatAthI svIkAra kare che. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain (2) kASThapAtra banAvavA mATe lAkaDA kApavA jaMgalamAM jatI vakhate koInA pUchavA para te vyakti kahe ke prasthaka(kASTha pAtra) levA jaI rahyo chuM. vRkSa kApatI vakhate, pAchA AvatI vakhate, cholatI vakhate, sudhAratI vakhate ane pAtra banAvatI vakhate, A prakAre sarve avasthAomAM enuM prasthaka banAvavAnuM kahevuM naigama naya satya svIkAra kare che. (3) jayapura janAro vyakti jayapuranI sImAmAM praveza karatAM kahe ke jayapura AvI gayuM, nagara ke bagIcAmAM pravezatAM kahe jayapura AvI gayuM, zaheramAM pahoMcatAM, pravezatAM, moTA rastA para pahoMcatAM ane temAM paNa lAla bhavanamAM besatAM, potAnA sAthIone kahe ke ApaNe jayapuramAM beThA chIe. A sarve avasthAonA vAkya prayogone naigama naya vagara saMkoce satya svIkAra karI le che. A naigama nayanI apekSA che. A prakAre dravya paryAya sAmAnya ane vizeSa tathA traNe kALane satya svIkAra karanAro naigama naya che. 237 kathAsAra saMgraha naya :- naigama naya sAmAnya ane vizeSa bannenI upayogitAno svIkAra kare che. saMgraha naya phakta sAmAnyano svIkAra kare che, vizeSane gauNa kare che. sAmAnya dharmathI aneka vastuone ekamAM ja svIkAra karavAvALo saMgraha naya che. yathA- bhojana lAvo. A kathanamAM roTalI, zAka, miThAI, dahIM, namakIna ityAdi sarve padArthone grahaNa karI ene Adeza apAya tene saMgraha naya kahe che. evI ja rIte ahIM vanaspatio che. tema kahevAthI lIluM ghAsa, choDa, vela, AMbAnuM vRkSa Adi anekonA samAveza yukta kathana saMgraha nayanI apekSAe che. e prakAre dravyathI 6 dravyonuM, jIvathI cAra gatinA jIvonuM kathana saMgraha nayanI apekSAe che. A prakAre A naya eka zabdamAM aneka padArthono saMgraha kare che. vizeSa vizeSatara bheda- prabhedonI apekSA rAkhato nathI. vyavahAra naya :- sAmAnya dharmone choDIne vizeSa dharmone grahaNa karI vastunuM kathana karavAvALo ane bheda-prabheda karI vastunuM kathana karanAro vyavahAra naya che. jema ke dravyane cha bhedathI, emAM paNa jIva dravyane cAra gatithI, pachI jAtithI, kAyAthI, pachI deza vizeSathI kathana kare che. jemake saMgraha naya manuSya jAnavara Adi athavA tenA samUhane A jIva che, evA sAmAnya dharmanI pramukhatAthI kathana kare. jyAre vyavahAra naya A manuSya bhAratavarSanA rAjasthAna prAMtanA jayapura nagarano brAhmaNa jAtino trIsa varSano juvAna che, evuM kaheze. e rIte vizeSa dharma kathana tathA Azayane vyavahAra naya pramukha kare che. (1) naigama naya sAmAnya ane vizeSa bannene upayogI svIkAre che. (2) saMgraha naya sAmAnyane upayogI svIkAra kare che. (3) vyavahAra naya vizeSa (vyavahArika) avasthA svIkAra karIne kathana kare che. A traNa nayane dravyArthika naya kahe che. A nayo traNe kALane svIkAre che. RRjusUtra naya :- phakta vartamAnakALane pramukhatA ApavAvALo yA svIkAra karanAro A naya jusUtra naya che. A vartamAnanI upayogitA svIkAra kare che. bhUta ane bhAvInA dharmonI, avasthAonI apekSA rAkhato nathI. koI vyakti pahelAM du:khI hato, pachI enuM bhaviSya paNa du:khI haze, paraMtu atyAre vartamAnamAM sukhI che, sukhano anubhava karI rahyo che. tene bhUta ane bhaviSyanA duHkhano atyAre zuM saMbaMdha ? AthI te vyaktine sukhI kahevAmAM Avaze. koI pahelAM rAjA hato, hamaNAM bhikhArI banI gayo che. pachI pharI kayAreka rAjA banaze. paraMtu atyAre te bhIkhArIpaNAno anubhava karI rahyo che. ataH ene bhUtakALa ane rAjApaNAno atyAre kaMI ja saMbaMdha nathI. atyAre to e bhikhArI ja kahevAze. koI vyakti muni banyo hato, atyAre te gRhastha che, pharI muni banI jaze. vartamAnamAM te gRhastharUpamAM che. pUrva ane bhAvI munipaNAno ene koI AtmAnaMda nathI. ataH A naya vartamAna avasthAmAM vastu svarUpane dekhe che, jANe che ane kathana kare che. " zabda naya :- zabdathI padArthonuM jJAna thAya che. eTalA mATe A naya padArthano koIpaNa prakAre bodha karAvanAra zabdono svIkAra kare che. te zabda je padArthano bodha karAve che tene A naya pradhAnatA ApIne svIkAra kare che. A naya vartamAnane svIkAra kare che. yathA jina' zabda je vartamAnamAM rAgadveSa vijetA che ene e grahaNa kare che. paraMtu bhaviSyamAM koI jina thaze e dravya 'jina'no svIkAra karato nathI. tevI rIte koInuM nAma 'jina' che, e nAma jinano paNa svIkAra karato nathI. pratimA, yA citra para koI 'jina'nI sthApanA karI te 'sthApanA jina'ne paNa A naya svIkAra karato nathI . A prakAre A naya kevala bhAva nikSepano svIkAra kare che. nAma, sthApanA evaM dravyanikSepane A naya svIkAra karato nathI. je zabda je vastunuM kathana karavAnI artha yogyatA athavA bodhakatA dharAve che enA mATe e zabdano prayoga karavo zabda naya che. zabda- yogika, rUDha ane yogikarUDha paNa hoya che. te je--je zabdanA bodhaka hoya che, tene A naya upayogI svIkAra kare che. yathA 1'pAcaka' A yaugika nirukta zabda che. eno artha rasoIyo, rasoI karanAro hoya che. 2- 'gau' A rUDha zabda che. eno artha che- javAnI kriyA karanAro. paraMtu baLada athavA gAya jAti mATe eno artha rUDha thayo che. ataH zabdanaya eno paNa svIkAra kare che. 3- paMkaja' yaugika paNa che ane rUDha paNa che. eno artha che kIcaDamAM utpanna thanAruM 'kamaLa'. paraMtu kIcaDamAM to deDako, zevALa Adi ghaNI vastuo utpanna thAya che. ene nahIM samajatA phakta 'kamaLa'ne ja samajavAmAM Ave che. A rIte 'paMkaja' e yaugikarUDha zabda che. enAthI kamaLano ja bodha thAya che. zabda naya eno paNa svIkAra kare che. e prakAre vibhinna rIte arthano bodhaka ane sarve zabdonI upayogitA karanAro e 'zabdanaya' che. samabhirUDha naya :- A naya paNa eka prakArano zabdanaya che. enuM svarUpa paNa zabdanayanI samAna samajavuM joIe. vizeSatAe che ke A rUDha zabda Adine padArthano artha bodhaka tarIke svIkAra karato nathI, phakta yaugika, nirukata zabda je arthane kahe che te padArthano ja A naya svIkAra kare che. arthAt rUDha zabdano svIkAra nathI karato, sAthe paryAyavAcI zabda che ene paNa ekarUpamAM svIkAra nathI karato parantu bhinna bhinna rUpamAM eno svIkAra kare che. arthAt e paryAyavAcI zabdono je nirukta artha hoya che e zabdathI e padArthano svIkAra kare che ane bIjA paryAyavAcI zabdane vAcya padArthathI eno alaga svIkAra kare che. yathA- jina, kevaLI, tIrthaMkara A jinezvaranA ja bodhaka zabda che evuM ekArthaka rUpamAM paNa che. to paNa e naya eno alaga-alaga arthamAM alaga-alaga svIkAra Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 Agama-kathAo karaze. A prakAre A naya nirUkta arthanI pradhAnatAe zabdano prayoga te padArtha mATe kare che tathA Avo prayoga karavo upayogI mAne che. e paryAya zabdane alaga-alaga padArthano bodhaka mAne che. jina,ahaMta, tIrthakara, kevaLI e bhinna-bhinna guNavALA nA bodhaka che. evaMbhUta naya :- je zabdano je artha che ane te artha je padArthano bodhaka che te padArtha jyAre e arthano anubhava karAve, e arthanI kriyAzIla avasthAmAM hoya tyAre e mATe e zabdano prayoga karavo, e A evaMbhUta nayano Azaya che. arthAt je divase je samaye tIrthanI sthApanA karI te samaye tIrthakara zabdano prayoga karavo. je samaye surAsura dvArA pUjA karAya che te samaye arvat kahevuM, kalamathI jyAre lakhavAnuM kArya karAya che tyAre ene mATe lekhanI' zabdano prayoga karavo. samabhiruDha naya nirukta arthavALA zabdano svIkAra kare che ane evaMbhUta naya paNa eno svIkAra kare che. paraMtu e bhAva thA kriyAmAM pariNata vastu mATe e zabdano prayoga karavAno svIkAra kare che; e enI vizeSatA che. A prakAre A naya kevaLa zuddha bhAva nikSepano ja svIkAra karavAnuM kathana kare che. A sAte naya potapotAnI apekSAe vacana prayoga ane vyavahAra kare che, e apekSAe ja e naya kahevAya che. anya apekSAno sparza karatA nathI, upekSA rAkhe che, mATe te naya kahevAya che. jo e nayo bIjI apekSAnuM khaMDana, virodha kare to e naya vacana nayanI sImAnuM ullaMghana karIne darnaya banI jAya che arthAta enI naya3patA kanayatAmAM badalAI jAya che. AvA kanayane ? vivAda tathA mata matAMtara kenindava Adi utpanna thAya che. nayamAM kleza utpAdakatA nathI. darnayamAM kalezotpAdakatA che. yathA be vyaktioe eka DhAla joI. banne alaga alaga dizAmAM dUra ubhA hatA. DhAla eka bAju suvarNa yukta hatI to bIjI bAju cAMdInA rasayukta banAvelI hatI. jo A banne vyakti nathI bole to eka kaheze 'DhAla survaNa maya che to bIjo kaheze "DhAla cAMdImaya che'. Ama kahI banne potAnA kathananA anubhavamAM zAMta rahe to e naya che. eka bIjAnI niMdA kare ke are tuM gAMDo thaI gayo che, joto nathI A DhAla pILI sonAnI dekhAya che. bIjo kaheze tArI AMkhomAM pILiyo (kamaLo) che, DhAla to cAMdI jevI svaccha sapheda dekhAya che, to A durnaya che. durnayamAM jhaghaDA che, laDAI che. ahIMyA jo syAdvAda, anekAMtavAda AvIne Ubho rahI jAya to te kaheze ke DhAla sapheda paNa che, pILI paNa che. sonArUpa paNa che, cAMdIrUpa paNa che; to zAMti thaI jaze. A prakAre naya ane durnayane oLakhIne naya sudhI sImita rahevuM joIe athavA enA para sarva rIte ciMtana karIne anekAMtavAdamAM javuM joIe. paraMtu ekAMtavAda athavA durnayano Azaro kayAre ya na levo joIe. durnayarUpa ekAMtavAdanA mithyAtvathI kleza tathA duHkhanI prApti thAya che ane nayavAda, anekAMtavAdathI zAMti ane AnaMdanI prApti thAya che. eka vyakti koIno pitA che to patranI apekSAe tene pitA kaheva naya che. paraMtu e pitA ja che. koIno bhAI. patra. mAmA. Adi nathI evuM kathana karavuM e durnaya che. mokSamArgamAM zraddhAnuM sthAna ati mahattvazIla batAvyuM che, e naya che. paraMtu jJAna yA kriyAnuM khaMDana, niSedha karavo, e durnaya che. e prakAre jJAnanuM mahattva batAvatAM te kathanano vistAra karavo naya che, paraMtu tenI sAthe kriyAno niSedha nahIM hovo joIe. kriyAno niSedha jo jJAnanA mahattva kathananI sAthe AvI jAya che to te durnaya che. athavA kayAreka kriyAnuM mahattva batAvI vistArathI tenuM kathana karI zakAya. paNa tenI sAthe jJAnano niSedha kare ke tene nirarthaka kahe to te paNa durnaya thaI jAya che. mATe potAnI apekSita koIpaNa apekSAnuM kathana karavuM naya che. bIjAnI apekSAone viSayabhUta na banAvavo e paNa naya che. paraMtu anyanI apekSAne laIne vivAda karavo, anya sarve apekSAone athavA koI paNa apekSAne khoTI yA nirarthaka kahevI durnaya che. syAdvAda-anekAMtavAda jainadharmanI samanvaya mUlakatAno bodhaka che, te nayono samanvaya kare che. pratyeka viSaya ke vastune aneka dharmothI, aneka apekSAthI joI-jANIne enuM ciMtana karavuM ane nirNaya levo e samyagU anekAMta siddhAMta che ane enAthI samabhAva sAmAyikanI prApti thAya che. anekAMtavAda, nayathI svayaMnI bhinna vizeSatA rAkhe che. te bannene eka nahIM samajavA joIe. kAraNa ke naya svayaMnI apekSA daSTine mukhya batAvI, anya daSTine gauNa karI vastunuM pratipAdana kare che; anya daSTinI upekSA kare che. jyAre syAdvAda, anekAMtavAda sarva daSTione sanmukha rAkhIne, sarva satya Azayone ane vibhinna dharmone apekSAe jue che; koIne gauNa ke koIne mukhya potAnI daSTie karato nathI. TUMkamAM, naya potAnAmAM masta che, bIjAnI apekSA nathI rAkhato temaja tiraskAra paNa nathI karato ane anekAMtavAda badhAnI apekSA rAkhIne enI sAthe udAratAthI varte che; jyAre durnaya svane sarvasva samajIne anyano tiraskAra kare che. A prakAre naya, durnaya evaM anekAMtavAdane samajIne samanvaya daSTi prApta karI samabhAva rUpa sAmAyikanI prAptI(paryAptI) karavI joIe. udAharaNa: naraka traNanAM AdhAre rahela che.- pRthvI, AkAza ane AtmAo. naigama, saMgraha ane vyavahAra nayathI pRthvInAM AdhAre. Rjasutra nayathI AkAzanAM AdhAre. zabda, samabhiruDha ane evaMbhuta nayathI AtmAo nAM AdhAre naraka rahela che. cotho naya dvAra saMpUrNa anuyogadvAra saMpUrNa jaMbudvIpa prajJapti prastAvanA : A loka 14 rAju pramANa che. temAM jIva paribhramaNa karato rahe che. urdhvaloka, tichaloka ane adholokamAM paNa paribhramaNa karI rahyo che. tirachAlokamAM asaMkhyAtA dvIpa samudra che, temAM paNa jIvo janma-maraNa karI rahyA che. paraMtu te dviIpa samudronI madhyamAM aDhIdviIpa ane be samudro che. temAM jIvo janma maraNa paNa karI rahyA che ane mukata paNa thaI zake che. A aDhIdvIpanI vaccovacca athavA badhA dvIpa samudronI vaccenA kendrasthAne jaMbudvIpa che. A saMpUrNa tirachAlokanI paNa madhyamAM che ane temAM ja ApaNuM nivAsa sthAna dakSiNa bhAratano prathama khaMDa che. tethI mukti prApta karavA yogya A kSetrarUpa ApaNA nivAsasthAna saMbaMdhita bhaugolika Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain (239 kathAsAra jANakArI paNa hovI Avazyaka che. AgamomAM AdhyAtmika jJAnanI sAthe anya viSaya lokasvarUpa, jIvAdi svarUpa AdinA jJAnane paNa mahattvapUrNa sthAna ApavAmAM Avela che. tene paNa apekSAthI adhyAtmanuM sahayogI jJAna mAnela che. loka aloka kSetra temaja jagata padArthonuM satya sAtvika jJAna paNa AtmA mATe parama saMtuSTi temaja AnaMdadAyaka che. samyaka zraddhAnane puSTa karanAra paNa thAya sUtranAma :- A ja upakramamAM A jaMbudvIpa prajJApti AgamarUpe upalabdha che. te aMga bAhya kAlika sUtra che. naMdIsUtranI Agama sUcimAM tenI parigaNanA karela che. jaMbudvIpanA saMbaMdhamAM vividha prakAranuM jJAna karAvanAra hovAthI A sUtranuM nAma paNa jaMbudvIpa prajJapti rAkhavAmAM Avela che. AkAra svarUpa - tenA adhyAyone vakSaskAra kahela che. jenI saMkhyA 7 che. te sivAya temAM koI vibhAga ke prativibhAga nathI. A AkhuM sUtra eka ja zrutaskaMdharUpa che ane A sUtranuM parimANa 4146 zloka tulya mAnavAmAM Ave che. sUtra viSaya :- A sUtramAM jaMbUDhIpa saMbaMdhI vistRta varNana eka sAthe upalabdha che. jemAM bharatakSetra, kALacakranA cha-cha ArA, cakravartI dvArA cha khaMDanuM sAdhavuM temaja tenI Rddhi, jebUdvIpamAM AvelA badhA parvata, nadI, kSetra, draha, kUTa, vAvaDIo, bhavana, jaMbU sUdarzana temaja kUTa zAlmali nAmanA zAzvata vRkSa tathA te badhAno gaNitayoga, tIrthakarano janmAbhiSeka Adi viSayonuM vistRta spaSTa varNana che. aMtamAM sUrya, caMdra, graha, nakSatra, tArA jyotiSI saMbaMdhI jJAna paNa Apela che, ke je jyotiSagaNa rAja prajJapti(sUrya prajJapti)no saMkSipta sAra mAtra che. A rIte A sUtramAM jebUdvIpanA kSetrIya, pravRttIya temaja jyotiSI maMDala saMbaMdhI viSayonuM suMdara saMkalana che. A eka ja sUtra dvArA Atma sAdhakane potAnA kSetra saMbaMdhI vividha prakAranA tattvono paribodha thaI zake che. jaMbadvIpa prajJaptino sArAMza prathama vakSaskAra nA traNa vibhAga che. urdhvaloka, adholoka ane tirachAloka tirachAlokamAM ratnaprabhA naraka pRthvI piMDanI chatano uparI bhAga ja tirachAlokano samabhAga che. AnI upara asaMkhya dvIpa samudra che, je ekanI pachI bIjo ema kramazaH goLAImAM gherAelA che. jemAM pahelo madhyano dvIpa pUrNa caMdranA AkAre, thALInA AkAra jevo goLa che. zeSa sarve dvIpa samudra ekabIjAne gherAyelA hovAthI valayAkAre, cUDInA AkAramAM rahelA che. vacamAM thALInA AkArano je goLa dvIpa che, te jaMbUdvIpa che. A saMpUrNa tirachAlokanuM madhya kendra bindu che. cAre dizAono prAraMbha paNa A dvIpanI vaccovacamAM sthita meru parvatathI thAya che. A jaMbudvIpanuM varNana A pramANe chejaMbUDhIpa - tirachAlokanI vaccovacca samabhUmi para sthita A jaMbUDhIpa eka lAkha yojana lAMbo, eka lAkha yojana pahoLo, paripUrNa goLa cakrAkAra, thALInA AkAra athavA pUrNa candramAnA AkAra jevo che. AmAM mukhya 6 lAMbA parvata che, je A dvIpanA pUrvI kinArAthI pazcimI kinArA sudhI lAMbA che. jenAthI A dvIpanA mukhya sAta vibhAga(kSetra) thAya che. 1 bharatakSetra, 2 hemavaMtakSetra, 3 harivarSakSetra, 4 mahAvideha kSetra, 5 ramyavAsakSetra, 6 haraNyavaMta kSetra 7 airAvata kSetra. emAM prathama bharatakSetra dakSiNa dizAmAM che. tyAra pachI bIjA trIjA ema kramazaH uttara dizAmAM che. aMtamAM airAvata kSetra A dvIpanA aMtima uttarabhAgamAM sthita che. nArA para bharatakSetra Avela che. arthAta ApaNe je kSetramAM nivAsa karI rahyA chIe te A bharatakSetra che. tenA uttarI kinArA para culla himavaMta parvata che. zeSa traNe dizAonA kinAre goLAkAra lavaNa samudra che. samudra ane bharatakSetranI vacamAM ATha yojananI UMcI jagatI che. jagatImAM rahelA chidro dvArA samudrI jaLa bharatakSetranA kinArApara AvyA che. A samudrI jaLamAM traNe dizAomAM eka eka karIne traNa tIrtha AvelA che. emanA nAma pUrvamAM mAgadha tIrtha, dakSiNamAM varadAma tIrtha ane pazcimamAM prabhAsa tIrtha che. A traNe tIthamAM emanA adhipati deva rahe che. A lavaNa samudrI jaLane vartamAna vyavahAramAM lavaNanI khADI, prazAMta mahAsAgara, hinda mahAsAgara vagere kahe che. vaitADhaya parvataH- A bharatakSetranI madhyamAM vaitADhaya parvata che. je pUrva-pazcima lAMbo che. enA banne kinArA jagatane bhedIne lavaNa samudrane sparza kare che. A parvata cAMdImaya pRthvIno 50 yojana jADo ane 25 yojana UMco che. e madhyamAM sthita hovAthI tenA dvArA para yojana pahoLu bharatakSetra be vibhAgomAM vibhAjita che. te pratyeka bhAga 236 yojananA pahoLA che ane laMbAImAM kinArA | (jagatI) sudhI che. vidyAdhara zreNI :- dasa yojana upara javAthI A parvata banne bAjumAM jADAImAM eka sAthe 10-10 yojana ghaTI jAya che. jethI 10-10 yojananI banne bAjumAM samatala bhUmi che. tyAM vidyAdhara manuSyonA nagara che ane vidyAdhara manuSya tyAM nivAsa kare che. ataH A banne kSetrane vidhAdhara zreNI kahela che, uttaranI vidyAdhara zreNImAM 60 nagara che. dakSiNanI zreNImAM 50 nagara che. ahIM manuSya vidyA sampanna hoya che. Abhiyogika zreNI - eja prakAre vidyAdhara zreNIthI dasa yojana upara jatAM tyAM paNa 10-10 yojana pahoLI samabhUmi banne bAju che. AmAM vANavyaMtara jAtinA devonA bhavana che ane te deva zakrendranA lokapAlonA Abhiyogika deva che. eTale A banne zreNione Abhiyogika zreNI kahevAya che. vyaMtaramAM paNa mukhyatve ahIM 10 jAMbhaka devonA nivAsa sthAna che. zikhara tala:Abhiyogika zreNIthI pAMca yojana upara jatAM vaitADhaya parvatanA zikhara tala Ave che, je dasa yojana pahoLo che. A zikhara tala padhavara vedikA evaM vana khaMDathI gherAela che arthAt zikhara talanA banne kinArA para vedikA (pAlI-bhiti) che ane A banne vedikAonI pAse eka eka vanakhaMDa che. A vanakhaMDomAM vAvaDIo,puSkaraNio, Asana, zilApaTTa maMDapa, parvata gRha Adi che. vedikA vana khaMDonI pahoLAI jambudvIpanI jagatInA upara kahela paghavara vedikA evaM vanakhaMDanI samAna che. emanI laMbAI evuM zikhara talanI laMbAI A parvatanI laMbAI jeTalI che. banne vidyAdhara zreNImAM, banne abhiyogika zreNImAM ane samabhUmi para banne bAju A prakAre pAvara vedikA evaM vanakhaMDa che. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo phUTa :- zikharatala para pUrvathI pazcima tarapha kramazaH 9 phUTa A prakAre che- (1) siddhAyatana phUTa (2) dakSiNArdra bharata phUTa (3) khaMDa prapAta guphA phUTa (4) mANibhadrakUTa (5) vaitADhaya phUTa (6) pUrNa bhadra phUTa (7) timisa guphA phUTa (8) uttarArdra bharata phUTa (9) vaizramaNa phUTa. -- guphAo :- vaitADhaya parvatanA pUrvI bhAgamAM ane pazcimI bhAgamAM ema be guphAo che je vaitADhaya parvatanA uttarI kinArAthI dakSiNI kinArA sudhI 50 yojananI lAMbI che, 12 yojana pahoLI che ane 8 yojana UMcI che. guphAonI uttara dakSiNa banne bAjumAM eka eka dvAra che, jeno praveza 4 yojanano che. pUrvI guphAnI aMdara pUrvI kinAre ane pazcimI guphAnI aMdara pazcimI kinAre kramazaH gaMgA, siMdhu nadI bhittinI aMdara nIce vahe che. enI sAmenI dizAnI bhittimAMthI umagajalA ane nimagajalA nAmanI be nadIo nIkaLe che. je pUrNa guphAnA 12 yojana kSetrane pAra karI gaMgA siMdhu nadImAM maLI jAya che. A nadio 3-3 yojananI pahoLI che ane emanuM parasparanuM aMtara 2-2 yojananuM che. pUrvI guphAnuM nAma khaMDa prapAta che ane pazcimI guphAnuM nAma tamizra guphA che. banne guphAo aMdhakAra pUrNa evaM sadA baMdha daravAjA vALI che. cakravartInA senApati ratna emAM praveza hetu eka eka taraphathI daravAjA khole che ane bahAra nIkaLavA mATe bIjI dizAno daravAjo svataH khulI jAya che. A banne guphAono eka-eka mAlika deva che. khaMDaprapAta guphAnA kRtamAlaka deva ane tamizra guphAnA nRtamAlaka deva che. vaitADhayanAma :- bharatakSetranA be vibhAga karavAvALo hovAthI tene vaitADhaya kahyo che. vaitADhayaMgara kumAra nAmaka maharkTika deva palyopamanI sthitivALA emanA mAlika deva che. tethI A nAma zAzvata che. A nAma koInA dvArA apAyeluM nathI. 240 gaMgA siMdhu nadI H- * culla himavaMta parvatanI laMbAI, pahoLAInI madhyamAM eka padmadraha che. je pUrva pazcima 1000 yojana lAMbo, uttaradakSiNa 500 yojana pahoLo che. enA pUrvI kinArAthI gaMgA nadI nIkaLe ane pazcimI kinArAthI siMdhu nadI nIkaLe che. A nadio 500-500 yojana parvata para sIdhI vahe che. pachI gaMgAvarta phUTa ane sindhuAvarta phUTa pAsethI dakSiNanI tarapha vaLAMka laI parvatanA dakSiNI kinArAthI bharata kSetramAM parvatanA nitaMba(taLeTI)mAM AvelA gaMgA kuMDa ane siMdhu kuMDamAM paDe che. paDavAnA sthAna para A nadio eka jihvAkAra mArgathI nIkaLe che te 6.25 yojanano pahoLo, 1/2 yojana lAMbo, 1/2 koza moTo hoya che. arthAt te jilhA parvatathI 1/2 yojana bahAra nIkaLelI hovAthI pANI 100 yojana sAdhika nIce paDe che. banne kuMDonA dakSiNI toraNathI banne nadI 6 .25 yojananA vistArathI tathA 1/2 kozanI jADAIthI pravAhita thAya che. dakSiNanI tarapha AgaLa vadhatAM utarArdha bharata kSetramAM thaI vaitADhaya parvatanI khaMDaprapAta guphAnI nIcethI gaMgA nadI ane tamizra guphAnI nIcethI siMdhu nadI nIkaLe che. vaitADhaya parvatane uttaradizAthI bhedI dakSiNa dizAthI banne nadIo parvatathI bahAra nIkaLe che. dakSiNArdha bhAratanA 1/2 bhAga sudhI sIdhI dakSiNamAM vahetI gaMgAnadI pUrvanI tarapha ane siMdhu nadI pazcimanI tarapha vaLAMka laI le che. AgaLa jaIne banne nadio kramazaH pUrvI lavaNa samudra ane pazcimI lavaNa samudramAM maLI jAya che. banne nadio bharata kSetranI kula 14,000 anya nadIone potAnAmAM samAviSTa karI samudramAM 62.5 yojana vistAra ane savA yojananI UMDAIthI maLe che. nadionA banne kinArA para vedikA ane vanakhaMDa che. bharatakSetranA cha khaMDa :- A prakAre A banne nadIonA bharatakSetramAM vahevAthI uttara bharatanA ane dakSiNa bharatanA traNa traNa vibhAga thaI jAya che. arthAt vaitADhaya parvatanA kAraNe be vibhAga ane nadionA kAraNathI cha vibhAga bane che. te bharatakSetranA cha khaMDa kahevAya che. dakSiNa bharatanI madhyamAM vaccovaca vinItA nagarI che. eja pahelo khaMDa che. je sauthI moTo khaMDa che. siMdhu nadInA niSkuTavALo vibhAga bIjo khaMDa che. trIjo khaMDa uttara bharatamAM siMdhu niSkuTa che. cotho khaMDa uttara bharatano madhyama vibhAga che. pAMcamo khaMDa gaMgAniSkuTa uttara bharatano che ane chaThTho khaMDa dakSiNa bharatano gaMgAniSkuTa(khuNo) che. A chaeya khaMDomAM manuSya pazu Adi nivAsa kare che. emAMthI dakSiNa bharatamAM AvelA pahelA, bIjA, chaThThA khaMDa para vAsudeva, baladevanuM rAjya hoya che ane chaeya khaMDo para cakravartInuM eka chatra rAjya hoya che. A cha khaMDomAM ane vidyAdharonI banne zreNIomAM utsarpiNI avasarpiNI nA 6 ArAnuM pravartana hoya che. trIjo ane pAMcamo khaMDa samAna che. te bIjA, cothA ane chaThThA khaMDathI moTA che. : RRSabhakUTa parvata uttara bharatanA vacalA khaMDamAM vaccovaca culla himavaMta parvatanI pAse RSabha kUTa nAmaka parvata che. ATha yojana UMco evaM mUlamAM ATha yojananA vistAravALo che. upara kramazaH pahoLAI ochI hoya che. zikhara tala cAra yojananA pahoLA che. sarvatra goLa che. ataH triguNI sAdhika paridhi che. sama bhUmi para evaM zikhara tala para padmavara vedikA ane vanakhaMDa che. zikhara talanI vacamAM eka bhavana che. je eka koza lAMbu 1/2 koza pahoLu ane dezona eka koza UMcu che. emAM mahardika deva saparivAra rahetA hoya che, je A RRSabhakUTa parvatanA mAlika deva che. gopucchAkAra phUTanA samAna AkAravALA hovAthI enA nAma sAthe kUTa zabda joDavAmAM Avela che. samasta phUTa jeTalA UMcA hoya che, teTalA ja mULamAM pahoLA hoya che. noMdha - gaMgA siMdhu nadIonuM varNana cothA vakSaskAramAM ApavAmAM AvyuM che. - bIjo vakSaskAra utsarpiNI avasarpiNI / :- samaya AvalikAthI laIne palyopama sAgaropamanuM kALamAna anuyogadvAra sUtra mAM ApavAmAM Avela che. 10 kroDA kroDa sAgaropamano eka utsarpiNIkALa hoya che ane eTalo ja avasarpiNI kALa hoya che, utsarpiNI kALamAM jIvonI avagAhanA, Ayu, zArIrika saMyoga Adi kramika vadhatA jAya ane pudgala svabhAva paNa vardhamAna avasthAne prApta thatA hoya che. A kAraNe A 10 kroDA kroDa sAgara kALamAnane utsarpiNI(vikAsa mAna) kALa kahevAya che. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 241 kathAsAra AnAthI viparIta avasarpiNI kALamAM ukta jIva ane pudgalanA guNo- svabhAvomAM kramika hrAsa(hAni) thatI rahe che. eTalA mATe A 10 kroDA kroDa kALamAnane avasarpiNI(hAyamAnakALa) kahela che. avasarpiNI kAla H- tenA 6 vibhAgo che, jemAM kramika hAni thatI hoya che. A 6 vibhAgone 6 ArA kahe che. A 6 ArAnA nAma A prakAre che- (1) sukhama sukhama (2) sukhama (3) sukhama duHkhama (4) du:khama sukhama (5) du:khama (6) duHkhama duHkhama. (1) 'sukhama-sukhama' pahelo Aro :- A Aro 4 kroDA kroDa sAgaropamano hoya che. A kALamAM bharatakSetranA pRthvI pANI ane vAyu maMDalanA tathA pratyeka prAkRtika padArthonA svabhAva ati uttama, sukhakArI evaM svAsthyaprada hoya che. manuSyonI tathA pazu pakSIonI saMkhyA alpa hoya che. jala sthAnonI evaM dasa prakAranA viziSTa vRkSonI bahulatA hoya che. A viziSTa vRkSa 10 jAtinA hoya che. enAthI manuSyo AdinA jIvana saMbaMdhI AvazyakatAnI pUrti thAya che. A kALamAM khetI, vyApAra Adi karma hotA nathI; nagara, makAna, vastra, vAsaNa Adi hotA nathI; bhojana rAMdhavAnuM, saMgraha karavAnuM hotuM nathI, agni paNa A kALamAM utpanna thato nathI. icchita khAdya padArtha vRkSothI prApta thaI jAya che. nivAsa ane vastranA kArya paNa vRkSa ane vRkSanI chAla, patra AdithI thaI jAya che. pANI mATe aneka suMdara jala sthAna sarovara Adi hoya che. dasa vRkSonuM varNana jIvAbhigama sUtramAM juo. yugala manuSya :- A samayamAM strI, puruSa suMdara evaM pUrNa svastha hoya che. emane jIvana bhara auSadha, upacAra vaidya AdinI AvazyakatA rahetI nathI, mAnuSika sukha bhogavatA jIvanabharamAM emane kevala eka ja yugala utpanna thAya che. arthAt emane eka putra ane eka putrI eka sAthe janme che. e yugala putra putrInuM 49 divasa mAtA pitA pAlana kare che. pachI te svanirbhara svAvalaMbI banI jAya che. 6 mahinA thAya tyAre temanA mAtA pitA chIMka evaM bagAsAnA nimitte lagabhaga sAthe marI jAya che. pachI te yugala bhAI bahenanA rUpamAM sAthe sAthe vicaraNa kare che ane yauvana vaya prApta thatAM svataH pati patnInuM rUpa dhAraNa karI le che. yugala zarIra :- te samayanA manuSyanI uMmara 3 palyopamanI hoya che ane kramika ghaTatAM ghaTatAM prathama ArAnI samApti sudhI 2 palyopamanI thaI jAya che. te manuSyonA zarIranI avagAhanA 3 kozanI hoya che. strI puruSathI 2-4 aMgula nAnI hoya che. A avagAhanA paNa ghaTatAM ghaTatAM pahelA ArAnA aMtamAM 2 koza (gAu) thaI jAya che. A yugala manuSyonA zarIra vajraRRSabhanArAca saMhanana- vALA hoya che. tenuM saMsthAna suMdara suDola samacorasa hoya che. emanA zarIramAM 256 pAMsaLIo hoya che. kSetra evuM yugala svabhAva :- A yugala manuSyane traNa divase AhAranI icchA utpanna thAya che. emano AhAra pRthvI, puSpa ane phala rUpa hoya che. A padArthono AsvAda cakravartInA bhojanathI paNa adhika svAdiSTa hoya che. sonA cAMdI ane jhaverAta jyAM tyAM paDayA hoya paraMtu koInA upayogamAM AvatA nathI. te manuSya vaira bhAvathI rahita hoya che. tIvra anurAga prema baMdhana paNa emane nathI hotA. teo page vihAra vicaraNa karatA hoya che arthAt upalabdha hAthI, ghoDA Adi para savArI karatA nathI. pazunA dUdha Adi padArthono paNa te manuSya upayoga karatA nathI. hiMsaka pazu, siMha Adi paNa A manuSyane jarA paNa bAdhA-pIDA pahoMcADatA nathI. dhAnya Adi paNa emanA upayogamAM AvatA nathI. tyAMnI bhUmi svaccha nirmala kaMTaka Adi thI rahita hoya che. DAMsa, macchara, mAMkaDa Adi kSudra jaMtu hotA nathI. sarpa Adi paNa bhadra prakRtivALA hoya che. tyAMnA dasa viziSTa vRkSone vyavahAra bhASAmAM kalpavRkSa kahe che. A uparAMta paNa aneka jAtinA vRkSa e kALamAM hoya che. te yugala manuSya alpecchAvALA, bhadra, vinIta, gupta, saMgrahavRti rahita ane vRkSanI zAkhAnI vacce nivAsa karanArA hoya che. te samaye ghaNA vRkSa mahela evaM havelI AdinA sadaza hoya che. rAjA,mAlika,nokara,sevaka Adi e samaye hotA nathI. nAca, gAna, mahotsava Adi thatA nathI. vAhana yAna Adi hotA nathI. mitra, sakhA, bhAI, bahena, mAtA, pitA, pati, patnI, putra, putrI eTalA saMbaMdha hoya che. kAkA, mAmA, nAnA, dAdA, dauhitra, pautra, putra vadhU, phaibA, bhatrIjA, mAsI, Adi saMbaMdha hotA nathI. mUla pAThamAM putravadhUno zabda lipi pramAda Adi koI kAraNathI praviSTa thaI gayo lAge che. kAraNa ke 6 mahinAnA bhAI bahenamAM pati patninA bhAva na hoI zake. 6 mahinA pachI mAtA pitA jIvita rahetA nathI. te manuSya jIvanamAM koI paNa prakAranA kaSTa duHkha bhogavatA nathI. sahaja zubha pariNAmothI marIne te deva gatimAM jAya che. teo devagatimAM bhavanapatithI laIne pahelA bIjA devaloka sudhI janme che, AgaLa jatA nathI. teo potAnI sthitithI ochI sthitinA deva banI zake che, vadhAre sthitinA nahIM arthAt te yugala manuSya traNa palyathI adhika sthitinA deva nathI banI zakatA. daza hajAra varSathI laIne 3 palya sudhI koI paNa sthiti prApta karI zake che. anya koI paNa gatimAM te jatA nathI. tiryaMca yugala paNa Aja rIte jIvana jIve che ane devalokamAM jAya che. emanI utkRSTa avagAhanA manuSyathI be gaNI hoya che ane jaghanya aneka dhanuSanI hoya che. tyAM sAmAnya tiryaMca paNa aneka jAtinA hoya che. A rIte prathama ArAnuM varNana pUrNa thayuM. te kALa 4 kroDA kroDI sAgaropama sudhI cAle che. te samayanA strI puruSanA zarIranuM vistRta varNana praznavyAkaraNa sUtramAM che. (2) 'sukhama' bIjo Aro :- pahelo Aro pUrNa thatAM bIjo Aro zarU thAya che. badhA rUpI padArthonA guNomAM anaMta gaNI hAni thAya che. A ArAnI zarUAtamAM manuSyanI umara be palyopama ane aMtamAM eka palyopamanI hoya che. avagAhanA prAraMbhamAM be koza ane aMtamAM eka koza hoya che. emanA zarIramAM 128 pAMsaLIo hoya che. temane be divase AhAranI icchA utpanna thAya che. mAtA pitA, putra ne putrIno uchera 64 divasa kare che. A badhA parivartana kramika hoya che evuM samajavuM. zeSa varNana prathama ArAnI samAna che. tiryaMcanuM varNana paNa prathama ArAnI samAna che. A Aro 3 kroDA kroDI sAgaropama sudhI cAle che. = (3) 'sukhama-du:khama' trIjo Aro :- bIjo Aro pUrNa thatAM trIjo Aro zarU thAya che. badhA rUpI padArthonA guNomAM anaMtagaNI hAni thAya che. prAraMbhamAM manuSyonI uMmara eka palyopamanI hoya che, aMtamAM eka karoDa pUrvanI hoya che. temanI avagAhanA prAraMbhamAM eka kozanI hoya che, aMtamAM 500 dhanuSanI hoya che. temanA zarIramAM 64 pAMsaLIo hoya che. eka divase AhAranI icchA thAya che. putraputrIno uchera 79 divasa kare che. zeSa varNana prathama ArAnI samAna che. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 242 A ArAnA tRtIyAMza bhAga sudhI ukta vyavasthAmAM kramika hAni thatI hovAnuM varNana samajavuM. paraMtu pAchaLanA eka tRtIyAMza(1/3) bhAgamAM palyopamano AThamo bhAga bAkI rahe tyAre akramika hAni vRddhino mizraNa kALa cAle che. dasa viziSTa vRkSonI saMkhyA ochI thavA lAge che. yugala vyavasthAmAM paNa pAchuM aMtara AvavA lAge che. A rIte mizraNa kALa cAlatAM-cAlatAM 84 lAkha pUrva jeTalo samaya A ArAno rahe che, tyAre lagabhaga pUrNa parivartana thaI jAya che. arthAt yugalakAlathI karma bhUmikALa AvI jAya che. tyAre khAvApIvA, raheNI karaNI, kArya-kalApa, saMtAnotpatti, zAMti, svabhAva, paralokagamana vageremAM aMtara AvI jAya che. cAre gati ane mokSagati cAlu thaI jAya che. zarIranI avagAhanA ane umarano paNa koI dhruva kAyado raheto nathI saMhanana saMsthAna badhA(chae) prakAranA thaI jAya che. kulakara vyavasthA:- pAchaLanA 1/3 bhAgamAM ane pUrNa karmabhUmi kALanA thoDA varSa pUrva vRkSonI kamI vagerene kAraNe ane kALa prabhAvanA kAraNe kyAreka kayAMka paraspara vivAda kalaha pedA thavA lAge che. tyAre A yugala puruSomAM koI nyAya karavA- vALuM paMca kAyama karI devAya che. temane kulakara kahyA che. A kulakaronI vyavasthA 5-7-10-15 peDhI lagabhaga cAle che. tyAM sudhImAM to prathama tIrthakara utpanna thaI jAya che. kulakarone kaThora daMDa nIti nahotI calAvavI paDatI. sAmAnya upAlaMbha mAtrathI athavA alpa samajAvaTathI emanI samasyA hala thaI jatI. A kulakaronI traNa nIti kahela che. hakAra, makAra, dhikkAre AvA zabdonA prayogathI A yugala manuSya lajjita bhayabhIta ane vinayavAna thaIne zAMta thaI jAya che. A vartamAna avasarpiNI kALanA trIjA ArAmAM thayelA 14 kulakaronA nAma che. (1) sumati, (2) pratikRti (3) sImaMkara (4) sImaMdhara (5) kSemakara (6) kSemaMdhara (7) vimalavAhana (8) cakSuSmAna (9) yazovAna (10) abhicaMdra (11) candrAbha (12) prasena- jIta (13) marUdeva (14) nAbhi. tyAra pachI prathama tIrthakara zrI RSabhadeva bhagavAna paNa thoDo samaya kulakara avasthAmAM rahyA. teo 83 lAkha pUrva saMsAra avasthAmAM rahyA. A prakAre pratyeka avasarpiNInA trIjA ArAnI mizra kALanI avasthA temaja vyavasthA samajavI joIe. prathama tIrthaMkara bhagavAna RSabhadeva :- nAbhI ane marUdevI paNa yagala paruSa ane strI hatA. paraMta mizraNa kAla hovAthI emanA aneka varSonI umara avazeSa rahevA chatAM bhagavAna RSabha devano IzvAku bhUmimAM janma thayo hato. te samaya sudhI nagara AdinuM nirmANa nahotuM thayuM. 64 indra Adi AvyA ane yathAvidhi janmAbhiSeka karyo. bAlyakALa bAda bhagavAne yauvana avasthAmAM praveza karyo, kulakara banyA pachI rAjA banyA. vIsa lAkha pUrvanI vaye rAjA banyA. 63 lAkha pUrva sudhI rAjA rUpamAM rahyA. kula 83 lAkha pUrva saMsArAvasthAmAM rahyA. temaNe lokone karma bhUminI yogyatAnA aneka kartavyo, kAryakalApono bodha dIdho. prabhue puruSonI 72 kaLA, strIonI 64 kaLA, zilpa, vyApAra, rAjanIti AdinI vividha naitika sAmAjika vyavasthAo ane saMsAra vyavahAronA jJAna-vijJAna pradAna karyA. zakrendrae vaizramaNa deva dvArA dakSiNa bhAratanA madhya sthAnamAM vinitA nagarInuM nirmANa karAvyuM ane bhagavAnano rAjyAbhiSeka karyo. anya paNa gAma nagaronuM nirmANa thayuM. rAjyonA vibhAjana thayA. bhagavAna RSabha devanA 100 putra thayA. e badhAne alaga-alaga 100 rAjya ApI rAjA banAvI dIdhA. bhagavAnane be putrIo thaI, brAhmI ane suMdarI. jemano bharata ane bAhubalInI sAthe yugalarUpamAM janma thayo hato. bhagavAna 2SabhadevanI vivAha vidhinuM varNana sUtramAM nathI. vyAkhyA graMthomAM batAvavAmAM AvyuM che ke mizraNa kAlanA kAraNe sunaMdA ane sumaMgalA nAmaka be kuMvArI kanyAonA sAthe yugalarUpamAM utpanna bALakonuM mRtyu thavAthI te kanyAone kulakara nAbhinA saMrakSaNamAM pahoMcADavAmAM AvI. te banne RSabhadeva bhagavAnanI sAthe saMcaraNa karatI hatI. yogya vaya thatAM zakrendra potAno jItAcAra jANIne ke "avasarpiNInA prathama tIrthakaranuM pANigrahaNa karAvavuM mAruM kartavya che." bharata- kSetramAM AvIne deva devIonA sahyogathI sumaMgalA ane sunaMdA nAmanI kuMvArI kanyAonI sAthe bhagavAnanI vivAha vidhi sampanna karI.(tIrthakaronA janma viziSTa hoya che enI sAthe koI bAlikA garbhamAM ke janmamAM hoya tema thatuM nathI. teonA janma mahotsavanA varNanamAM paNa bIjI bAlikAnuM varNana nathI.) bhagavAna RSabhadevanI dIkSA :- 83 lAkha pUrva (20163) kumArAvasthA ane rAjyakAlanA vyatIta thatAM grISma RtunA pahelA mahinAnA pahelA pakSamAM caitra vadI navamInA divase bhagavAne vinItA nagarInI bahAra siddhArthavana nAmaka udyAnamAM dIkSA aMgIkAra karI. dIkSA mahotsava 64 indroe karyo. tenI sAthe 4000 vyaktioe paNa saMyama aMgIkAra karyo. eka varSa paryata bhagavAne devaduSya vastra dhAraNa karyuM, khabhA para rAkhyuM. eka varSa sudhI mauna ane tapa abhigraha dhAraNa karyo. prathama pAraNuM eka varSe rAjA zreyAMsakumAranA hAthe thayuM. 1000 varSa sudhI tapa saMyamathI AtmAne bhAvita karatA bhagavAne vicaraNa karyuM. 1000 varSa vyatIta thatAM parimatAla nagarInI bahAra zakaTamakha udyAnamAM dhyAnAvasthAmAM akramanI tapasyAmAM phAgaNa vadI 11 e ka8Sabhadeva bhagavAnane kevala jJAna kevala darzana utpanna thayuM. bhagavAne upadeza ApavAnuM zarU karyuM; cAra tIrthanI sthApanA karI; 84 gaNa, 84 gaNadhara, RSabhasena pramukha 84000 zramaNa, brAhmI suMdarI pramukha 3 lAkha zramaNIo, zreyAMsa pramukha traNa lAkha pAMca hajAra zrAvaka ane subhadrA pramukha pAMca lAkha 64 hajAra zrAvikAo thaI. bhagavAnanI asaMkhya pATa sudhI kevala jJAna prApta thatuM rahyuM; tene yugAntarakRta bhUmi kahevAya che. ane bhagavAnanA kevala jJAna utpattinA aMtarmuhUrta bAda mokSa javAno prAraMbha thayo tene paryAyAntara kRta bhUmi kahevAya che. A prakAre bhagavAna RSabhadeva A avasarpiNI kALanA prathama rAjA, prathama zramaNa, prathama tIrthakara, prathama kevalI thayA. pAMca so dhanuSanuM emanuM zarIramAna hatuM. eka lAkha pUrva saMyama paryAya, 83 lAkha pUrva gRhastha jIvana ema 84 lAkha pUrva varSa nuM AyuSya pUrNa karI mAghavadI 13 nA divase 10 hajAra sAdhuonI sAthe divasanI tapasyAmAM aSTApada parvata para bhagavAna RSabhadeve parama nirvANane prApta karyuM. devoe bhagavAna tathA zramaNonA zarIrano agni saMskAra karyo. e divasathI trIjA ArA nA 89 pakSa (3 varSa 8.5 mahInA) avazeSa hatA. A rIte RSabhadeva bhagavAnanuM varNana kahevAmAM AvyuM che. badhA avasarpiNInA trIjA ArAnA aMtima Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 243 kathAsAra bhAganuM varNana ane prathama tIrthakaranuM varNana yathAyogya nAma parivartana AdinI sAthe te ja rIte samajI levuM. A trIjo Aro be kroDA kroDI sAgaropamano hoya che. (4) "duHkhama sukhama" cotho Aro - prathama tIrthakaranA mokSa javAnA 3 varSa, sADA ATha mahinA bAda cothA ArAnI zarUAta thAya che. pUrvaapekSA padArthonA guNa dharmamAM anaMtagaNI hAni thAya che. A ArAmAM manuSyanI avagAhanA aneka dhanuSanI arthAt 2 thI 500 dhanuSanI hoya che, AyuSya ArAnI zarUAtamAM jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa karoDa pUrvanuM hoya che ane ArAnA aMtamAM jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa sAdhika so varSa arthAt 200 varSathI kaMIka ochuM hoya che. 6 saMhanana 6 saMsthAna evaM ArAnI zarUAtamAM 3ra, aMtamAM 16 pAMsaLI manuSyanA zarIramAM hoya che. 7ra kaLA, khetI, vyApAra, zilpakarma, mohabhAva, vaira, virodha, yuddha, saMgrAma, roga, upadrava Adi aneka karmabhUmijanya avasthA hoya che. A kAlamAM 23 tIrthakara 11 cakravartI thAya che. eka tIrthakara ane eka cakravartI trIjA ArAmAM thaI jAya che. 9 baladeva, 9 vAsudeva 9 prativAsudeva Adi viziSTa puruSa thAya che. A kALamAM janmelA manuSya cAra gatimAM ane mokSa gatimAM jAya che. A samaye yugalakALa nathI hoto tethI hiMsaka jAnavara evaM DAMsa macchara Adi kSadra jIva jaMta manuSyonA mATe kaSTa prada hoya che. rAjA, prajA, zeTha, mAlika, nokara, dAsa Adi ucca-nigna avasthAo hoya che. kAkA, mAmA, nAnA, dAdA, dAdI, pautra, prapautra mAsI, phaibA Adi ghaNAM saMbaMdha hoya che ane je je bhAvono prathama ArAmAM niSedha karyo che te badhA bhAva A ArAmAM maLI rahe che. A ArAnA 75 varSa sADA ATha mahinA avazeSa rahe tyAre 24mAM tIrthakarano janma thAya che ane 3 varSa sADA ATha mahinA rahe tyAre 24mAM tIrthakara nirvANane prApta thAya che. A Aro eka kroDA kroDI sAgaropamamAM 42000 varSa ochAno hoya che. (5) "duHkhama" pAMcamo Aro :- 24mAM tIrthakaranA mokSa javAnA 3 varSa sADA ATha mahinA thayA pachI pAMcamA duHkhama ArAnI zarUAta thAya che. A ArAonA nAma sAthe sukha duHkhanA svabhAva paNa spaSTa thAya che. arthAt pahelA bIjA ArA sukhamaya hoya che. duHkhanI koI gaNanA tyAM nathI hotI. trIjAmAM alpa duHkha che arthAt aMtamAM mizraNa kALa ane karmabhUmija kALamAM duHkha, kaleza, kaSAya, roga, ciMtA Adi hoya che. cothA ArAmAM sukha ane duHkha banne che arthAt keTalAka manuSya saMpUrNa jIvanabhara mAnuSika sukha bhogave che. puNyathI prApta apAra dhana rAzimAM saMtuSTa rahe che ane pachI dIkSA laIne Atma kalyANa kare che. adhika mAnava saMsAra prapaMca, jIvana vyavasthA, kaSAya, kalezamAM paDayA rahe. AnA anaMtara pAMcamo Aro duHkhamaya che arthAt A kALamAM sukhanI koI gaNatarI nathI mAtra da:kha cotarapha ghero kare che. sukhI dekhAvAvALA mAtra dekhAva pUratA hoya che. vAstavamAM te paNa Dagale ane pagale tana, mana, dhana, jananA du:khothI vyApta hoya che. pUrvanI apekSA A ArAmAM pugala svabhAvamAM anaMtagaNI hAni hoya che. manuSyonI saMkhyA adhika hoya che. upabhoga, paribhoganI sAmagrI hInAdhika thatI rahe che. duSkALa durbhikSa thatAM rahe che. roga, zoka, ghaDapaNa, mahAmArI, jana saMhAra, vaira-virodha, yuddha-saMgrAma thatA rahe che. jana svabhAva paNa kramazaH anaitika, hiMsaka, krUra banato jAya che. rAjA, netA paNa prAyaH anaitika ane kartavya zruta adhika hoya che. teo prajAnA pAlananI apekSA zoSaNa adhika kare che. cora, DAku, lUMTArA, durvyasanI Adi loko vadhAre hoya che. dhArmika svabhAvanA loko ochA hoya che. de ghaNA hoya che. A ArAmAM janmanAra cAre gatimAM jAya che. mokSa gatimAM jatA nathI. saMghayaNa, saMsthAnavALA hoya che evaM prAraMbhamAM 16 ane aMtamAM 8 pAMsaLI mAnava zarIramAM hoya che. avagAhanA aMtamAM utkRSTa be hAtha ane prAraMbhamAM temaja madhyamAM aneka hAtha hoya che. aneka hAthathI 7 ke 10 hAtha paNa hoI zake che. eka hAtha lagabhaga eka phUTano mAnavAmAM Ave che. umara zarUAtamAM temaja madhyamAM utkRSTa 200 varSathI kAMI ochI hoI zake che. aMtamAM utkRSTa 20 varSa hoya che. A kALamAM manuSyomAM vinaya, zIla, kSamA, lajjA, dayA, dAna, nyAya, naitikatA, satyatA Adi guNonI adhikatama hAni hoya che ane enAthI viparIta avaguNonI adhikatama vRddhi hoya che. guru ane ziSya paNa avinIta, ayogya temaja alpajJa hoya che. cAritraniSThA kramazaH ochI thatI jAya che, cAritrahIna adhika hoya che. dhArmika, sAmAjika ane rAjakIya maryAdA lopaka vadhatA jAya che ane maryAdA pAlaka ghaTatA jAya che. A ArAmAM dasa bolono viccheda thAya che. bhagavAna mahAvIra svAmI aMtima tIrthakaranA mokSa gayA bAda gautama svAmI, sudharmA svAmI, jaMbu svAmI, sudhI 12+8+44 U 64 varSa sudhI kevalajJAna rahyuM. tyAra pachI A ArAnA aMtima divasa sudhI sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA dharmanI ArAdhanA karanArA ane devalokamAM janArA hoya che. vicchedanA dasa bola:- (1) parama avadhijJAna, (2) mana:paryava jJAna (3) kevaLa jJAna (4-6) chellA traNa cAritra, (7) julAka labdhi (8) AhAraka zarIra (9) jina kalpa (10) be zreNI upazama ane paka. keTalAka bhikSu paDimA, ekala vihAra, saMhanana Adino viccheda kahe che. bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM 1000 varSa bAda saMpUrNa pUrva jJAnano maulikarUpamAM viccheda thayo. AMzika rUpAMtarita avasthAmAM atyAre paNa upAMga cheda AdimAM vidyamAna che. 21 hajAra varSa sudhI bhagavAna mahAvIranuM zAsana utAra caDhAvathI jholA khAtA khAtA paNa cAlaze. sarvathA(AtyaMtika viccheda) bhagavAnanA zAsananA madhya avadhimAM nahi thAya. paraMtu chaThTho Aro zarU thatAM pAMcamA ArAnA aMtima divase prathama praharamAM jaina dharma, bIjA praharamAM anya dharma, trIjA praharamAM rAja dharma, cothA praharamAM agnino viccheda thaze. A prakAranuM varNana badhA avasarpiNInA pAMcamA ArAnuM samajavuM. A Aro 21000 varSano hoya che.. (6) chaThTho "duHkhama duHkhama Aro:- A Aro paNa 21000 varSano hoya che. A kALa mahAna duHkha pUrNa hoya che. A samaye jovA pUratuM paNa sukha hotuM nathI. A ghora duHkhonuM varNana narakanA duHkhonI smRti karAvanAruM hoya che. A ArAnuM varNana bhagavatI sUtra za. 7 u.6 mAM juo. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 244 utsarpiNI kALa - A kALa paNa 10 kroDA kroDa sAgaropamano hoya che. AmAM paNa 6 ArA(vibhAga) hoya che. jemanA nAma avasarpiNInA samAna hoya che. paraMtu krama eno ulTo hoya che. yathA- pahelA ArAnuM nAma duHkhama duHkhama hoya che ane chaThThA ArAnuM nAma "sukhama sukhama" hoya che. (1) pahelo duHkhama duHkhama' Aro - utsarpiNInA pahelA ArAnuM varNana avasarpiNInA chaThThA ArAnA aMtima svabhAvanA samAna che arthAt chaThThA ArAnI zarUAtamAM je pralayanuM varNana che te ahIM nahIM samajavuM kiMtu e ArAnA madhya ane aMtamAM je kSetra evuM jIvonI dazA che, teja ahI samajavI A Aro 21000 varSano hoya che. utsarpiNI kALano prAraMbha zrAvaNa vadI ekamano hoya che. zeSa ArA koI paNa divasa ke mahinAmAM prAraMbha thaI zake che. Ano koI niyama nathI kAraNa ke AgamamAM evuM kathana nathI. Ama chatAM evA niyama mAnavAthI Agama virodha paNa thAya che. yathA- RSabha deva bhagavAna mAgha mahinAmAM mokSa padhAryA enA traNa varSa ane sADA ATha mahinA bAda zrAvaNa vadI ekama koIpaNa gaNitamAM nathI AvatI. ataH cotho Aro koIpaNa divase prAraMbha thaI zake che. ema ja bIjA ArA paNa samajavA. mULapAThamAM kevaLa utsarpiNIno prAraMbha zrAvaNa vadI ekamathI kahela che. anya ArA mATe manakalpita na mAnavuM ja zreyaskara che. Aro:- 21+21 U 4ra hajAra varSano mahAna da:khamaya samaya vyatIta thayA pachI utsarpiNInA bIjA ArAnI zarUAta thAya che. AnI zarUAta thatAM ja (1) sAta divasa puSkara saMvartaka mahAmegha musaLadhAra jala vRSTi karaze. jethI bharatakSetranI dAhakatA tApa Adi samApta thaIne bhUmi zItala thaI jaze. (2) pachI sAta divasa sudhI kSIra megha varSA karaze. jethI azubha bhUmimAM zubha varNa, gaMdha rasa Adi utpanna thaze. (3) pachI sAta divasa niraMtara dhRta megha vRSTi karaze. jethI bhUmimAM sneha snigdhatA utpanna thaze. (4) AnA pachI amRta megha prakaTa thaze. te paNa sAta divasa rAta niraMtara varSA karaze. jethI bhUmimAM vanaspatine ugADavAnI bIja zakti utpanna thaze. (5) AnA pachI rasa megha prakaTa thaze te paNa sAta divasa mUsaLadhAra vRSTi karaze jethI bhUmimAM vanaspatine mATe tIkhAM-kaDavA madhura Adi rasa utpanna karavAnI zaktino saMcAra thaze. A prakAre pAMca saptAhanI niraMtara vRSTi bAda AkAza vAdaLothI sApha thaI jaze. tyArabAda bharatakSetramAM vRkSa, latA, guccha, tRNa, auSadhi, hariyALI Adi ugavA lAgaze ane kramazaH zIgha vanaspatino vikAsa thaI javAthI te kSetra manuSyonA sukhapUrvaka vicaraNa karavA yogya thaI jaze. arthAtu thoDA ja mahinA ane varSomAM bharatakSetrano bhUmi bhAga vRkSa, latA, phaLa, phUla AdithI yukta thaI jaze. ahIM keTalAka loko evA bhrAmaka arthanI kalpanA kare che ke vRSTi thatAM ja bhUmi vRkSAdithI yukta thaI jAya che. evuM kathana anupayukta che kAraNa ke vRkSothI yukta thavAmAM varSo lAge che ane vanaspati guccha gulma latA Adine phaLa phUla lAgavAmAM paNa mahinAo lAge che. kAraNa ke te prAkRtika che, koI jAdu maMtara yA karAmata to nathI ke eka ja divasamAM 42 hajAra varSathI ujjaDa banelI jamInamAM varSA baMdha thatA ja phaLa, phUla, vRkSa Adi taiyAra thaI jAya. kAlAMtare jyAre pRthvI vRkSa, latA, phaLa, phUla AdithI yukta thaI jaze tyAre vaitADhaya parvatanA guphAvAsI mAnava joze ke have amArA mATe kSetra sukhapUrvaka rahevA vicaravA yogya che. A kSetramAM jIvana nirvAha yogya aneka vRkSa, latA, choDa, vela ane aneka phaLa, phUla Adi vipula mAtrAmAM upalabdha thavA lAgyA che, tyAre emanAmAMthI koI sabhya saMskAranA mAnava bhegA maLIne maMtraNA karaze ke "have vividha prakAranA khAdya padArtha upalabdha thavA lAgyA che tethI have ApaNAmAMthI koI mAnava mAMsAhAra nahIM kare ane je koI A niyamano bhaMga karaze te amArA samAjathI dezanikAla mAnavAmAM Avaze ane koI vyakti e mAMsAhArInI saMgati nahIM kare. enI pAse paNa nahIM jAya, badhA ene dhRNA napharata karaze. enA paDachAyAne sparzanA paNa nahIM kare." A ghaTanA madhyama khaMDanA AryabhUminA koI eka sthalanA manuSyo mATe samajavI. cha khaMDamAM badheya ema thatuM nathI. tIrthakaro vicare tyAre paNa sarvatra ema thatuM nathI. A prakAranI eka vyavasthAne mAnava kAyama karI jIvana yApana karaze. zeSa varNana avasarpiNInA pAMcamA ArAnA samAna che. dharma pravartana A ArAmAM nathI hotuM. to paNa mAnava cAre gatimAM javAvALA hoya che. jyAre AnI pahelA 42 hajAra varSomAM mAnava prAyaH naraka tiryaMcamAM ja jAya. A bIjA ArAmAM dharma pravartana nathI hotuM to paNa manuSyonA naitika guNono kramika vikAsa thAya che avaguNono hrAsa thAya che. A prakAre 21 hajAra varSanA kALano bIjo Aro vyatIta thAya che. TippaNa:- A bIjA ArAnI Agamika spaSTa varNana vALI niraMtara pAMca sAptAhika vRSTine sAta sAptAhika mAnI evaM kAlAMtarathI mAnava dvArA levAtI mAMsAhAra niSedhanI pratijJAne laIne keTalAka eka taraphI daSTivALA ardha ciMtaka loko Ane saMvatsarIno ugama kahI bese che. kayAM zramaNa varga dvArA nirAhAra manAvavAmAM AvatI dhArmika parvarUpa saMvatsarI ane kayAM sacita vanaspati kaMda mUlAdi khAnArA asaMyata dharma rahita kALavALA mAnavonuM jIvana ! saMvatsarIno sumeLa jarA paNa nahIM hovA chatAM potAne vidvAna mAnanArA zAstranA nAmathI e avratI sacita bhalI mAnavo dvArA calAvavAmAM AvatI sAmAjika sAmAnya vyavasthAne saMvatsarI mAnI enuM anusaraNa svayaM karavuM sAthe tIrthakara bhagavAna gaNadharo ane vratI zramaNone AnuM anusaraNa karanArA batAvavAmAM A vidvAno mAtra buddhinI hAMsI uDADavAnuM kArya kare che. traSi paMcamIno ugama to RSi mahirSio dvArA dharma pravartananI sAthe thAya che. ene bhulAvI pAMca saptAhanA sAta saptAha karIne ane varSA baMdha thatA ja vRkSonI, velonI, phaLonI, dhAnyonI asaMgata kalpanA karIne; avratI, sacita bakSI lokonI nakalathI saMvatsarIne kheMcatANa karI, dharma praNetA tIrthakara sAthe joDIne Atma saMtuSTI karI, jANe AgamothI saMvatsarI parvanuM bahu moTuM pramANa 49 divasanuM zodhI kADhayuM hoya! AvA buddhimAnonI buddhi para Azcarya ane anukaMpA utpanna thAya che. paraMtu A paMcama kAlanA prabhAvathI AvI keTalIya kalpanAo, gADariyA pravAharUpe pravAhita thatI hoya che ane thatI raheze. sAcA | ciMtana ane jJAnano saMyoga mahAna bhAgyazALIone ja prApta thAya che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 jain kathAsAra (3) trIjo duHkhama-sukhama Aro - avasarpiNI kALanA cothA ArAnI samAna A trIjo Aro hoya che. AnA traNa varSa sADA ATha mahInA vItavA para prathama tIrthakara mAtAnA garbhamAM Ave che, nava mahInA sADA sAta divase janma le che, pachI yathAsamaya dIkSA dhAraNa kare che ane kevalajJAna thAya che. cAra tIrthanI sthApanA kare che. dharma pravartana kare che. tyAre 63 hajAra varSathI viccheda thayela jina dharma punaH prAraMbha thAya che. upadeza zravaNa karIne keTalAya jIva zramaNa banaze, keTalAya zrAvaka dharma aMgIkAra karaze. zeSa saMpUrNa varNana pUrva varNita cothA ArAnI samAna samajavuM. A Aro eka kroDA kroDa sAgaramAM 42000 varSa ocho hoya che. AmAM pudgala svabhAva, kSetra svabhAvamAM kramika guNa vardhana thAya che. (4) cotho sukha-duHkhama Aro:- A ArAnA traNa varSa sADA ATha mahInA vyatIta thavA para aMtima 24mA tIrthaMkarano janma thAya che. emanI umara 84 lAkha pUrva hoya che. 83 lAkha pUrva gRhastha jIvanamAM rahe che ane eka lAkha pUrva saMyama pAlana kare che. saMpUrNa varNana RSabha deva bhagavAnanA samAna samajavuM. kiMtu vyAvahArika jJAna zikhavADavuM, 7ra kaLA zikhavADavI Adi varNana ahIM nahIM samajavuM. kAraNa ke ahIM karma bhUmi kALa to pahelAthI ja che. AnA pachI yugala kAla Ave che. e kramazaH sAdhu sAdhvI zrAvaka zrAvikA ane dharmano tathA agnino viccheda thaI jAya che. 10 prakAranA viziSTa vRkSa utpanna thAya che. mAnava potAnA karma, zilpa, vyApAra AdithI mukta thaI jAya che. ema kramika yugala kALa rUpamAM parivartana thatuM jAya che. palyopamanA AThamA bhAga sudhI kulakara vyavasthA ane mizraNa kAla cAle che. pachI kulakaronI AvazyakatA paNa rahetI nathI. dhIre dhIre mizraNa kALathI parivartana thaIne zuddha yugala kALa thaI jAya che. pUrNa sukhamaya zAMtimaya jIvana thaI jAya che. zeSa varNana avasarpiNInA trIjA bIjA ane pahelA ArAnI samAna utsarpiNInA cothA, pAMcamA ane chaThThA ArAnuM che tathA kALamAna paNa eja prakAre che. arthAt A cotho Aro be kroDA kroDa sAgaropamano hoya che. pachI pAMcamo Aro traNa kroDA kroDa sAgaropamano ane chaThTho Aro cAra kroDA kroDa sAgaropamano hoya che. pAMcamA ArAnuM nAma sukhama Aro ane chaThThA ArAnuM nAma sukhama-sukhama che. TippaNa:- A 6 ArA rUpa utsarpiNI avasarpiNI kALa pAMca bharata, pAMca erAvata tema dasa kSetromAM hoya che. zeSa- pAMca karma bhUmi rUpa pAMca mahAvideha kSetramAM 30 akarma bhUmimAM ane 56 aMtaradvIpomAM A kAla parivartana thatuM nathI. A 91 kSetromAM sadA eka sarakho kALa pravartamAna hoya che. yathA5 mahAvidehamAM - avasarpiNInA cothA ArAno prAraMbhakAla 5 devakuru - 5 uttarakurumAM - avasarpiNInA prathama ArAno prAraMbhakAla 5 harivarSa- 5 ramyavarSamAM:- bIjA ArAno prAraMbhakAla pa hemavaya - pa haraNyavayamAM:- trIjA ArAno prAraMbhakAla 5 aMtara dvIpomAM trIjA ArAnA aMtima vibhAgano zuddha yugala kAla, arthAt mizraNa kAlano pUrvavartI kALa. trIjo vakSaskAra bharata cakravartI :- dakSiNa bharatakSetranA madhyamAM, jagatI evaM vaitADhaya parvata bannethI 114 yojana dUra vinItA nagarI hatI. je zakrendranI AjJAthI vaizramaNa devanI buddhi dvArA bhagavAna RSabha devane mATe nirmANa karavAmAM AvI hatI. te 12 yojana lAMbI 9 yojana pahoLI dvArikA jevI pratyakSa devaloka bhUta Rddhi samRddhithI saMpanna hatI. tyAM bhagavAna RSabhadevanA jayeSTha putra bharata svayaM bhagavAna dvArA pradatta rAjyanA kuzala saMcAlana evaM rAjaya RddhinA bhogopabhoga karatA sukhapUrvaka rahetA hatA. eka samaye A bharata rAjAnI AyudhazALAmAM (zastrAgAramAM) cakra ratna utpanna thayuM, je eka hajAra devo dvArA sevita hatuM. AyudhazALAnA adhikArIe bharata rAjAne khuzakhabara ApyA. bharata rAjAe siMhAsanathI utarI pAdukA utArI, hAtha joDI AyudhazALAnI dizAmAM 7-8 pagalA jaIne cakra ratnane praNAma karyA. pachI AyudhazALAnA adhikArIne mukuTa sivAya AbhUSaNa evuM vipala dhana prItidAnamAM dIdhuM. ene satkArita sanmAnita karI arthAta dhanyavAda A kI siMhAsana para pUrvAbhimukha beThA. rAjAe nagarI sajAvavAno Adeza Apyo ane sabhA visarjita karI, svayaM paNa snAnAdi karI, vibhUSita thaIne taiyAra thaI gayA. pachI maMtrImaMDaLa tathA pramukhajanothI parivRta thaI aizvarya sAthe AyudhazALA tarapha prasthAna karyuM. Ayudha- zALAmAM praveza karatA bharata rAjAne jevuM cakra ratna daSTigocara thayuM ke tarata ja ene praNAma karyA pachI najIka pahoMcI cakra ratnane pramArjana, jala siMcana, caMdana analepana karyA; puSpamALA, vastra, AbhUSaNa Adi samarpita karI pUjana sanmAna karyuM. pachI svaccha sapheda cokhAthI svastika Adi maMgalonuM Alekhana karyuM. pachI enI samakSa sugandhita vividha puSpo arpaNa karyA. dhUpa Adi saMpUrNa pUjana vidhi pUrNa karI; tyAra pachI tyAMthI pAchA pharI rAjasabhAmAM AvyA ane aSTa divasIya pramodanI ghoSaNA karI tathA mahotsavanI vyavasthA karAvI. mahAmahimAno mahotsava pUrNa thatAM cakraratna AyudhazALAmAMthI svataH nIkaLI mAgadha tIrthanI dizAmAM AkAzamAM cAlavA lAgyuM. bharata cakravartIe paNa pUrNa taiyArInI sAthe digvijaya mATe sainya bala sahita prasthAna karyuM. cakra dvArA pradarzita mArgathI potAnA hastiratna para ArUDha thaI bharata rAjA mArgamAM yathAsthAne paDAva karatAM pUrva dizAmAM AgaLa vadhavA lAgyA. aneka nagaro, rAjyo AdimAM potAnA vijaya patAkA pharakAvatA bharata rAjA gaMgA nadInA kinAre kinAre thaI jyAM gaMgA nadI samudramAM praveza kare che enI pAse mAgadha tIrtha che tyAM pahoMcyA. cakra ratna paNa yathAsthAne AkAzamAM sthira thaI gayuM(pachI AyudhazALA banI jatAM emAM pahoMcI jAya che.). vArdhikaratnae paDAvamAM rahevAnI badhI vyavasthA karI ane pauSadhazALAnI tathA AyudhazAlA AdinI racanA karI. bharata rAjAe pauSadhazALAmAM jaIne yathA vidhi aTTama karyA pachI azva ratha para ArUDha thaIne caturaMgiNI senA sahita mAgadha tIrtha pAse AvyA, rathanI dhurI pANIne sparze tyAM sudhI pANImAM praveza karyo. pachI dhanuSa uThAvI pratyaMcA kheMcI A prakAre kahyuM ke 'he nAgakumAra Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 246 suvarNa kumAra Adi devo! je mArA A bANanI maryAdAthI bahAra che emane huM praNAma karuM chuM ane mArA bANanI sImAmAM che te mArA viSayabhUta che, ema kahI bANa choDyuM. je 12 yojana jaIne mAgadha tIrthAdhipati devanA bhavanamAM paDyuM. ene dekhatA ja pahelA to deva atyaMta kupita thayA. paraMtu bANanI pAse AvIne ene uThAvIne joyuM, emAM aMkita zabda vAMcyA to emano gusso zAMta thaI gayo ane potAnA kartavya jItAcAra emanI smRtimAM AvI gayA. te tarata vividha bheTaNa laIne bharata rAjAnI sevAmAM upasthita thayA. AkAzamAM rahI hAtha joDI rAjAne jaya vijaya zabdothI vadhAvyA, sanmAnita karyA ane kahyuM ke ApanA dvArA jItavAmAM Avela dezano huM nivAsI chuM, Apano AjJAvartI sevaka chuM. pachI bharatarAjAe enI bheTano svIkAra karyo ane ene satkArita sanmAnita karI | vidAya karyA. pachI potAnA AvAsamAM jaIne rAjAe pAraNuM karyuM. pachI tyAM mAgadha tIrtha vijayano aSTAbdikA mahotsava manAvyo. pachI cakraratna AyadhazALAmAMthI nIkaLIne dakSiNa dizAmAM prasthAna karyuM. bharata cakravartI paNa mArgamAM digvijaya karatA cakra dvArA nirdiSTa mArga pAra karavA lAgyA. cakraratna varadAma tIrtha pAse AvIne AkAzamAM sthita thaI gayuM. A tIrtha dakSiNa dizAmAM vinItA nagarInI dakSiNe sIdhANamAM che ane jaMbUdvIpanI jagatanA dakSiNI vaijayaMta dvAranI sIdhANamAM che. mAgadha tIrtha vijayanI samAna akramanuM, bANa pheMkavAnuM, deva AvavAnuM Adi varNana e ja prakAre samajavuM. aSTa divasIya mahotsavanA anaMtara cakrarane tyAMthI prasthAna karyuM. have cakraratna dakSiNa bhAratathI pazcima bhAratanI tarapha cAlavA mAMDyuM. mArganI AsapAsanA kSetromAM vijaya patAkA pharakAvatA bharatarAjA pazcima dizAmAM siMdhu nadInA samudramAM praveza karavAnA sthAnanI najIka prabhAsa tIrtha pAse pahoMcI gayA. cakraratna AkAzamAM sthira thaI gayA pachI tyAM prabhAsa tIrthAdhipatinA aThThama Adi vidhi pUrNa karI bharata rAjAe tene potAnA adhinastha banAvyA ane tyAM paNa ATha divasano mahotsava manAvyo. mahotsava pUrNa thatAM cakraratna pUrva dizAmAM siMdhu devInA bhavananI tarapha ravAnA thayuM. siMdhu nadInA kinAre kinAre cAlatA - vijaya prApta karatA bharata rAjA siMdhu nadInA vaLAMkanA sthAna para pahoMcI gayA. jyAM siMdha devIna bhavana che. siMdhu nadI vaitADhaya parvatanI nIcethI nIkaLI dakSiNa dizAmAM vinItA nagarInI sIdha sudhI cAle che. pachI pUrvanI tarapha vaLI jAya che. A vaLAMka para siMdhu devInuM bhavana che tyAM paDAva nAMkhyo; aTTama karyo; siMdhu devInuM smaraNa karI pauSadha pUrNa karyo; devInuM Asana calAyamAna thayuM arthAt aMga phuraNa thayuM. potAnA jJAnano upayoga lagAvI devIe bharata rAjAnA Agamanane jANyuM ane vividha bhaTaNA laIne pahoMcyA ane nivedana karyuM ke huM tamArI AjJAkArI sevikA (dAsI) chuM. pachI bharata rAjAe A devIne satkArita sammAnita karI visarjita karyA. tyAM siMdhu nadInA e vaLAMkathI uttara pUrva dizAmAM AgaLa vadhyA. yathA- kramathI mArganA tathA AsapAsanA kSetrone potAnA viSayabhUta banAvI bharata mahArAjA vaitADhaya parvatanA madhya sthAnanI najIka pahoMcyA. vaitADhayagirikumAranuM smaraNa karatAM pauSadha yukta aTTama karavAthI te deva paNa bharata rAjAnI sevAmAM upasthita thayA ane adhInatA svIkArI, bhaTaNA daI yathAsthAna cAlyA gayA. tyAMthI rUMdhAvAre pazcimadizAmAM prayANa karyuM ane timizrA guphAnI najIka pahoMcI sthAyI paDAva karyo. bharata rAjAe timizrA guphAnA mAlika deva kRtamAlInI manamAM avadhAraNA karI aTTama karyo. Asana kaMpana Adi saMpUrNa varNana pUrvavat samajavuM; tyArapachI aThThAI mahotsava manAvyo. tyAra pachI bharata rAjAe suSeNa nAmanA senApati ratnane bolAvI be dizAmAM siMdhu nadIthI evaM be dizAmAM kramazaH sAgara ane vaitADhaya parvatathI gherAyela niSphaTa kSetra(bIjA bharatakhaMDa)mAM jaIne badhA kSetrone jItI potAnI AjJA zirodhArya karavAno Adeza dIdho. A bharatakSetranA cha khaMDamAMthI bIjo nAno khaMDa che. atyAra sudhI pahelo moTo khaMDa(madhyakhaMDa), traNa tItha, siMdhu devI, vaitADhaya girikumAra deva ane kRtamAla devanI vijaya yAtrAnI vacamAM AvelA badhA kSetra jItI lIdhA hatA. koIka kSetra khaMDaprapAta guphAnI AsapAsa avazeSa rahyA, te pahelAM khaMDamAM pAchA pharatI vakhate jItI levAya. mATe have kramathI bIjA, trIjA, cothA, pAMcamAM ane pachI chaThTho khaMDa sAdhavAmAM(jItavAmAM Ave che. suSeNa senApatie AjJA maLatAM pUrNa taiyArI sAthe carmaratna Adi laIne hastiratna para ArUDha thaIne prasthAna karyuM. siMdhu nadInI pAse pahoMcI, carmaratna laIne nAvarUpamAM taiyAra karI saMpUrNa skaMdhAvAra sahita siMdhu nadIne pAra karI, siMdhu niSphaTa(bIjA bharatakhaMDa)mAM pahoMcI, dizA vidizAomAM paDAva karatA vijaya patAkA pharakAvatAM, e khaMDanA grAma, nagara, rAjya, deza AdinA adhipatione potAnI AjJAmAM karyA, adhinastha banAvyA ane bharata cakravartInI AjJA pUrNa karIne senApati suSeNa pAchA pharyA. carma ratna dvArA siMdhu nadIne pAra karI bharata rAjA pAse pahoMcI emane jaya vijaya zabdathI vadhAvyA ane kArya siddha thayAnI khuza khabara sAthe prApta bheTone samarpita karI. pachI rAjA bharate senApatine satkArita, sammAnita karI visarjita karyA. senApati paNa vastramaya paDAvavALA AvAsa (taMbu)mAM pahoMcI ane snAna bhojana nRtyagAna Adi vividha mAnuSika kAma bhogonuM sevana karatAM sukhapUrvaka rahevA lAgyA. ahIM sudhI be khaMDa sAdhavArUpa kArya arthAt maMjila pUrNa thaI jAya che. ataH cakravartI ahIM thoDA divasa vizrAMti- rUpamAM nivAsa kare che. keTalAka samaya pachI bharata cakravartIe suSeNa senApatine bolAvIne tamisA guphAnA dvAra kholavAno Adeza dIdho. senApatie pauSadhayukta aTTama karyo. susajjita thaIne vizALa janamedanI ane senA sahita dvAra pAse pahoMcyA, dvArane dekhatA ja praNAma karyA, mora pIMchIthI pramArjana karyuM, pachI yathAvidhi pUjana karyuM. punaH zirasAvarta praNAma karyA. pachI daMDa ratna hAthamAM lIdhuM. sAta ATha pagalA pAchA sarakayA pachI daMDa ratnathI dvAra para traNa vAra jorathI prahAra karyA. jethI moTA avAja sAthe joDAyelA e daravAjAnA banne vibhAga aMdara tarapha sarakatA banne bAjanI pAchaLanI bhIMta pAse jaIne thobhyA. banne bAjunA dvAra vibhAganuM aMtara evaM dvArano praveza mArga sarvatra samAna 4 yojanano thaI gayo. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 247 kathAsAra dvAra kholIne senApati bharata cakravartI pAse Avyo. jaya vijayanA zabdothI vadhAvyA evaM dvAra kholI dIdhAnuM nivedana karyuM. tyAre bharata cakravartInuM cakraratna AyudhazALAthI nIkaLIne AkAzamAM cAlavA lAgyuM. bharata cakravartI potAnA hastiratna para ArUDha thayA. hAthInA mastaka para jamaNI bAju maNiratna (guphAmAM prakAza karanAra) bAMdhI dIdho. pachI cakra nirdiSTa mArgathI rAjA cAlatA guphAnI pAse pahoMcyA ane dakSiNI dvArathI guphAmAM praveza karyo. tamisA nAmaka guphA saghana aMdhakAramaya hatI. kAraNa ke te 50 yojana lAMbI hatI. ataH cakravartIe sthAyI prakAza mATe kAMgaNi ratna hAthamAM lIdhuM ane enA dvArA pratyeka yojananA aMtare guphAnI banne bAjunI bhIMto para kula 49 maMDala banAvyA. te maMDala cakranI dharInA AkArathI pratipUrNa caMdranA AkAravALA 500 dhanuSanI laMbAI pahoLAI evaM sAdhika traNa gaNI paridhivALA banAvyA hatA. baMgaDInA jevA valayAkAra banAvela na hatA. pratyeka maMDala guphAnA eka yojana kSetrane prakAzita kare che. arthAt ardhI-ardhA yojanA banne bAju ane upara ATha yojana tathA sAme 12 yojana A maMDala prakAza phelAve che. paheluM maMDala dvAra para praveza mukhathI eka yojana dUra, bIjuM kAranI pAchaLa ene rokavAvALA toDaka para, arthAt dvAranI AlaMbana bhIMta para, trIjA maMDala trIjA yojanAnI samApti para, cothuM maMDala cothA yojanAnI samApti para guphAnI eka bhIMta para, pAMcamaM maMDala pAMcamA yojananI samApti para bIjI bhIMta para ema kramazaH chaThTha prathama bhIMta para, sAtame bIjI bhIMta para, A prakAre 8, 10, 12, 14,........42, 44, 46muM maMDala prathama bhIMta para evaM 9, 11, 13, 15,.........41, 43, 45 muM maMDala bIjI bhIMta para banAvyuM. 47 ane 48muM uttara dizAnA daravAjAnA banne toDaka para eka eka banAvyA. pachI 49 muM maMDala uttarI dvAranA banne vibhAganA khulI javAthI eka vibhAga para banAvyuM. tamisA guphAmAM 21 yojana cAlyA pachI traNa yojananI pahoLAI(pATa) vALI miga jalA nadI pAse pahoMcyA. bharata cakravartInI AjJAthI vArdika ratna(zreSTha zilpI)e te nadI para pula banAvI dIdho. je aneka staMbho para sthita upara banne bAju bhata yukta hato. je yathAyogya pahoLo evaM traNa yojana lAMbo hato. pula banyA pachI e umagajalA nadIne pAra karI cakravartI AgaLa vadhyA. be yojana cAlyA bAda pharI traNa yojanAnA vistAranI nimagajalA nadI pAse pahoMcyA. eja prakAre pula banAvavAmAM Avyo ane bIjI nadI paNa pAra karI. A banne nadio pUrvI bhIMtamAMthI pravAhita thAya che ane pazcimI bhItanA nIce cAlavAvALI siMdhu nadImAM samAviSTa thaI jAya che. umagajalA nadImAM koI paNa padArtha yA jIva paDI jAya to ene te traNavAra ghumAvIne bahAra ekAMtamAM pheMkI de che ane nimagajalA nadI traNa vAra ghumAvIne aMdara nIce pANImAM samAviSTa karI de che. A kAraNe bannenA nAma sArthaka che. A banne nadioe maLIne 7+3+2 kula ATha yojanA kSetranuM avagAhana karyuM che. A nadionA sthAna para cakravartI guphAnI bhIMta para vaikriyathI maMDala karI zake athavA pulanI bhIMta para paNa karI zake che. sUtramAM Ano spaSTa ullekha nathI. banne nadione pAra karI bharata cakravartI senA sahita guphAnA uttarI dvAra tarapha AgaLa vadhyA guphAnuM uttarI dvArA svataH khulI gayuM ane cakravartInA agra vibhAganI senA guphAmAMthI bahAra nIkaLavA lAgI. tyAre e kSetranA(cothA khaMDanA) zleccha anArya ApAta kirAta jAtinA manuSyoe yuddha karIne sAmano karyo ane cakravartInI agrima bhAganI senAne parAsta karI dIdhI. pachI suSeNa senApati azvaratna para ArUDha thaIne asiratna laIne yuddha bhUmimAM utaryA, ApAta kirAtonI hAra thaI. te aneka yojana dUra bhAgI gayA ane jaIne paraspara bhegA thaIne teoe siMdhu nadInI vALu retImAM meghamukha nAmaka nAgakumAra jAtinA kula devatAnuM smaraNa karI aTTamanI ArAdhanA karI. devanuM Asana calAyamAna thayuM. deva AvyA evaM emanA AgrahathI 7 divasanI ghora vRSTi cakravartInI senA para karI. cakravatIe carmaratnathI nAvA ane chatra ratnathI chatra karIne saMpUrNa sainyanI surakSA karI. sAta divasa bAda bharata rAjAne upadravanI AzaMkA thaI, tyAre emanA ciMtanathI 16000 deva sAvadhAna thayA ane jANakArI karI; te meghamukha nAgakumAra devone tyAMthI bhagADI dIdhA, upadrava samApta thayo. potAnA kula devatA meghamukha nAgakumAronA kahevA para te kirAtoe bharata cakravartInuM Adhipatya svIkAra karyuM. satkAra, sammAna karyA tathA kSamA mAMgI. bharata cakravartIe guphAnI bahAra nIkaLIne yathAsthAna paDAva nAkhyo ane senApati ne uttarI bharatakSetranA siMdhu nikhuMTane jItavA mATe mokalyo. dakSiNI bharatanA siMdhu niSphaTanI vijaya yAtrAnI samAna ahIM paNa saMpUrNa varNana jANavuM. vijaya yAtrA pachI thoDo samaya tyAM vizrAma karyo. pachI yathAsamaya cakraratna ravAnA thayuM. bharata rAjA uttarI bharatakSetranA madhya khaMDamAM vijaya patAkA pharakAvIne culla himavaMta parvatanA madhyabhAgamAM taLeTImAM pahoMcyA. tyAM cakravartIe aThThama karIne culla himavaMtakumAra devanA bhavanamAM mAgadha tIrthanI samAna ja nAmAMkita bANa pheMkyuM. je culla himavaMta parvatanA zikhara tala para rahelA bhavanamAM pahoMcI gayuM. devanuM varNana mAgadha tIrthAdhipati devanI samAna jANavuM yAvat eNe kahyuM ke huM Apano sImAvartI deva chuM, dAsa chuM. rAjAe ene paNa sammAnita karI vidAya karyo. pachI bharata cakravartI tyAM nikaTavartI RSabhakUTa para pahoMcyA. jyAM badhA cakravartI potAnA nAma lakhatA hoya che. e paraMparA anusAra bharata cakravartIe paNa kAMgaNI ratna dvArA potAnuM nAma evaM paricaya lakhyA ke "huM bharata kSetranA avasarpiNInA trIjA ArAno prathama cakravartI rAjA bharata chuM. meM bharatakSetrane jItI lIdhuM che. koI paNa mAro pratizatru nathI." tyAra bAda aTTamanuM pAraNuM karyuM. cakra ratnanA prasthAna karavA para rAjA senA sahita dakSiNa dizAmAM AgaLa vadhyA. uttara bhAratanA aneka kSetro para potAnuM Adhipatya karatA thakA vaitADhaya parvata pAse pahoMcyA. tyAM nami vinami nAmaka vidhAdharonA pramukha rAjAonuM smaraNa karIne aTTama karyo. vidyAdhara rAjAone aMga phuraNa ane matijJAnano upayoga lagAvatA sthitino AbhAsa thaI gayo. banne bAjunI vidhAdhara zreNInA banne pramukha rAjA paraspara maMtraNA karIne bharata cakravartInI sevAmAM bheMTaNA laIne pahoMcyA. jemAM vinami rAjA strI ratna laIne upasthita thayA. cakravartIe pUrvokta vidhi anusAra emane visarjita karyA. tadaaMtara cakraratna gaMgAnadInI gaMgA devInA bhavana tarapha uttara pUrvamAM cAlyuM. siMdhu devInA samAna ahIM gaMgA devInuM varNana jANavuM. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 248 gaMgAdevInA aThThAI mahotsavanA anaMtara cakradarzita mArgathI bharata cakravartI gaMgA nadInA kinAre kinAre cAlatA dakSiNa dizAmAM AgaLa vadhyA. kramazaH vijita kSetra pAra karIne khaMDa prapAta guphA pAse pahoMcyA. tyAM lAMbA vakhatanA paDAva hetu vArSika ratnane Adeza karyo. tadanaMtara uttara bharata khaMDanA gaMgA niSkuTa sAdhana(vijaya) karavA senApati ratnane Adeza dIdho. siMdhu niSphaTanI jema A pAMcamAM khaMDane paNa senApatie carma ratnathI nadI pAra karI vijita karyo tathA sarvatra vijaya patAkA pharakAvI bharata cakravartInI sevAmAM AvIne nivedana karyuM, arthAt jaya vijayathI bharata cakravartIne vadhAvyA ane saphaLatA khuza khabara temaja AjJA pAlana karI lIdhA nI jANakArI ApI. thoDA divasa vizrAMti bAda cakravartIe senApati ratnane khaMDaprapAta guphAnuM dvAra kholavAno Adeza dIdho. suSeNa senApatie yathAvat AdezanuM pAlana karyuM. aThThama Adi badhu varNana tamisA guphAnA dvAra kholavA samAna jANavuM. A guphAmAM paNa umagajalA ane nimagajalA be nadio para pula banAvavAmAM Avyo. 49 mAMDalA banAvavA Adi varNana jANavuM. nadio pAra karI dakSiNa tarapha AgaLavadhavA para khaMDaprapAta guphAno dakSiNI daravAjo svataH khulI jAya che. cakravartInI saMpUrNa senA guphAnA dvArathI bahAra nIkaLI ane gaMgA nadInA pazcimI kinArA para sainya zivira sthApita karyo. ahIM bharata cakravartIe nava nidhino aThThama karyo. aTTama ane smaraNathI te nidhio cakravartIne vazavartI thaI jAya che. nidhi sAdhyA bAda aThThAI mahotsava manAvavAmAM Avyo. A nidhio gaMgA nadInA samudramAM praveza karavAnA sthAna 52 bhUmimAM sthita 2he che. tenI sAdhanA khaMDaprapAta guphAnI bahAra nIkaLI yathA sthAna para thAya che. tadanaMtara dakSiNI bharatano gaMgA niSkuTa arthAt chaThTho khaMDa sAdhavA mATe suSeNa senApatine Adeza dIdho. senApatinI vijaya yAtrA ane gaMgAnadI pAra karavI vagerenuM varNana pUrva niSkuTa vijaya yAtrAnI samAna che. yAvat te senApati vastranA taMbU rUpa potAnA nivAsamAM sukhapUrvaka rahevA lAgyA. thoDA samaya pachI cakraratna rAjadhAnI vinItAnI tarapha pazcima dakSiNa dizAmAM ravAnA thayuM. AsapAsanA mArganA kSetrone potAne AdhIna karatA thakA cakravartIno vijaya skaMdhavAra vinItA tarapha AgaLa vadhavA lAgyo. yojana-yojana para paDAva karatA bharata cakravartI rAjAno sainya samUha vinItA nagarInI nikaTa pahoMcI gayo. paDAva ane pauSadhazALA taiyAra karavAmAM AvI. rAjAe vinItA praveza nimitte aThThama karyo; pachI vizAla saraghasanI sAthe nagarImAM praveza karyo. caturaMgiNI senA ane nava nidhio nagarInI bahAra rahyA. bAkI badhI maMgala sAmagrI tathA Rddhi saMpadAnI sAthe rAjA bharata cakravartI hastiratna para ArUDha thaIne nagarInA rAjamArgo parathI potAnA AvAsa prAsAdAvaMtasaka-rAjabhavananI tarapha AgaLa vadhyA. jaya-jayanA ghoSa sAthe ane aneka vijayanA nArA sAthe cakravartI rAjA bharata potAnA bhavananA dvAra para pahoMcyA. hastiratnathI utarI cakravartI rAjAe yathAkrame badhAne sammAnita satkArita karyA. jema ke- 16 hajAra devo, 32 hajAra rAjAo, senApati ratna, gAthApati ratna, vardhakI ratna, purohita ratna, 360 rasoIyA, 18 zreNI prazreNInA sAmAnya rAjAo, Izvara Adi sArthavAha paryantano; strIratna ityAdi pramukha janono satkAra, sanmAna karI vadhAvyA. pachI potAnA bhavanamAM praveza karyo; pArivArika ane mitrajanone kuzalakSema pRcchA karI. pachI snAna ane vizrAMti bAda akramanuM pAraNuM karyuM. A prakAre cakravartInA 6 khaMDa sAdhananI A vijaya yAtrA sATha hajAra varSe pUrNa thaI. jemAM cAra guphAonI pAse niSkaMTonI vijaya yAtrAnA samaye vadhAre lAMbA samayano paDAva rahyo. te uparAMta saMpUrNa samaya cAlavAmAM ane thoDo rokAvAmAM ja pUrNa thayo. thoDA samaya bAda bharata rAjAe rAjyAbhiSeka mahotsava rAkhyo. mahotsava vyavasthAno Adeza Abhiyogika devone dIdho ane badhA rAjA Adine nirdeza karyo. pachI pote pauSadha zALAmAM jaIne aSTama bhakta pauSadha(aTTama) aMgIkAra karyo. rAjAnI AjJAnusAra rAjadhAnI vinItAnI bahAra uttarapUrva dizAmAM rAjyAbhiSeka maMDala taiyAra karavAmAM AvyuM. devanI buddhi evaM zaktithI nirmita hajAro staMbhothI yukta te maMDala samavasaraNanI jema atyaMta AkarSaNa yukta evaM manohara hatuM. pauSadha pUrNa karI bharata cakravartI maMDapamAM pahoMcyA. tyAM emanI rAjyAbhiSeka vidhi prAraMbha thaI. rAjAo Adi dvArA yathAkramathI vaikriyakRta ane svabhAvika kalazomAM bharelA sugaMdhI jaLa thI bharata rAjAno rAjyAbhiSeka karyo ane zubha zabdothI, maMgala kAmanAothI, jaya jayakAranA zabdothI, mastaka para aMjalI karatAM, stuti dvArA bharata cakravartInuM mahAna sammAna karyuM. pachI caMdananA anulepathI ane puSpamAlAothI sanmAnita karyA. tyAra pachI be suMdara vastra yugala paherAvyA ane vividha AbhUSaNothI alaMkRta,vibhUSita karyA. A prakAre mahAna rAjyAbhiSeka thaI javA para bharata rAjA, strI ratnayukta 64 hajAra RRtu kalyANika ane 64 hajAra janapada kalyANika strionI sAthe abhiSeka maMDapathI nIce utarI hastiratna para ArUDha thayA. saMpUrNa Rddhi saMpadAnI sAthe rAjAe nagaramAM praveza karyo. rAjamArgothI jatAM rAjabhavanamAM pahoMcyA. yathAsamaya bhojana maMDapamAM sukhAsana para besIne rAjAe akramanuM pAraNuM karyuM, tadanaMtara 12 varSano pramoda ghoSita karyo. AnA pachI punaH strIratna ane uparokata badhAno satkAra sanmAna karI AgaMtukone vidAya karyA. vidAya karyA bAda rAjA potAnA rAjya aizvaryano tathA mAruSika sukhono upabhoga karatA rahevA lAgyA. bharata cakravartInI rAjya saMpadA :- pUrva varNita deva ane rANIo AdinA uparAMta batrIsa vidhithI yukta 32000 nATaka, 84 lAkha azva, 84 lAkha hAthI, 84 lAkha 2tha, 96 karoDa pAyadaLa senA, 72000 nagara, 32000 deza, 96 karoDa gAma, 99 hajAra droNamukha 48000 paTTana(pATaNa), 24000 kasbA, 24000 maDaMba, 20000 khANo, 16000 kheDA(kheTaka) 14000 saMbAha, 56 jalanagara, 49 jaMgalI pradezavALA rAjaya, cha khaMDa yukta saMpUrNa bharata kSetra, gaMgA- siMdhu nadI, cullahimavaMta parvata, RSabha kUTa, vaitADhaya parvata, enI be guphAo, be vidhAdhara zreNio, mAgadha, varadAma, prabhAsa tIrtha, 14 ratna, 9 nidhi Adi Rddhi mahA puNya prabhAvathI bharata cakravartIne AdhIna evaM viSaya bhUta hatI. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 249 kathAsAra cauda ratna:- (1) cakraratna (2) daMDaratna (3) asiratna (4) chatraratna A cAre ya ekendriya ratna zastrAgAra zALAmAM utpanna thAya che. arthAt deva saMharaNa karIne tyAM pratiSThita kare che. (5) carmaratna (6) maNiratna (7) kAMgaNiratna A traNe zrIghara-lakSmI bhaMDAramAM utpanna thAya che. A kula sAta ekendriya ratnonA sthAna che. carmaratna carmanI samAna hoya che paraMtu pRthvIkAyamaya hoya che. (8) senApati ratna (9) gAthApatiratna (10) vArdhikaratna (11) purohitaratna e cAra manuSya ratna rAjadhAnImAM utpanna thAya che arthAt vinItAmAM utpanna thayA. (12) azvaratna (13) hastiratna A be tiryaMca paMcendriya ratna vaitADhaya parvatanI taLeTImAM utpanna thAya che. (14) strIratna vidhAdharonI uttarI zreNImAM utpanna thAya che. A 14 ratnonA eka-eka hajAra deva sevaka hoya che. arthAta A 14 ratno devAdhiSThita hoya che. A 14 ratnonuM thoDuM varNana prajJApanA sUtranA 20mA padamAM paNa che nava nidhio - nava nidhio zrI gharamAM lakSmI bhaMDAramAM utpanna thAya che. cha khaMDa sAdhyA pachI nidhionA mukha lakSmI bhaMDAramAM thaI jAya che. te mukha suraMganI samAna hoya che. je nidhio ane lakSmI bhaMDAranuM joDANa kare che. A nidhio zAzvata che. peTInA AkAranI che. temanI laMbAI 12 yojana, pahoLAI 9 yojana ane UMcAI 8 yojananI che. A mApa pratyeka nidhinuM che. A nava nidhio cakravartI dvArA aTTamanI ArAdhanA karavAthI potAnA adhiSThAtA devonI sAthe te cakravartInI sevAmAM upasthita thaI jAya che. A zAzvata nidhionA mULa sthAna gaMgAsukha samudrI kinArA para che. nidhionA nAma anusAra emanA mAlika devonA nAma hoya che. te deva eka palyopamanI sthitivALA hoya che. A nidhionI bAhya bhIMto paNa vividha varNanA ratnothI jaDAyelI hoya che. (1) naisarpa nidhiH- grAma nagara Adine vasAvavAnI vidhi evaM sAmagrIthI yukta hoya che. (2) pAMDuka nidhi - nAriyeLa Adi, dhAnya Adi, sAkara goLa Adi, uttama zAli Adi saMbaMdhI utpAdananI vidhio, sAmagrIo ane bIjothI yukta hoya che. temaja A padArthono AmAM saMgraha evaM saMrakSaNa paNa thaI zake che. (3) piMgalaka nidhi :- puruSo, strIo, hAthI, ghoDA AdinA vividha AbhUSaNonA bhaMDAra yukta evaM emane banAvavAmAM, upayogamAM levAnI vidhiothI yukta hoya che. (4) sarva ratnanidhiH- badhA prakAranA ratnonA bhaMDAra rUpa A nidhi che. (5) mahApAnidhiH- badhA prakAranA vastronA bhaMDArarUpa tathA vastra utpAdana karavAnI, raMgavAnI, dhovAnI ane upayogamAM levAnI vidhiothI yukta hoya che. temaja tatsaMbaMdhI aneka prakAranI sAdhana-sAmagrIthI yukta hoya che. (6) kAla nidhi - jyotiSa zAstra jJAna, vaMzonI utpati vagere aitihAsika jJAna, ekaso prakAranA zilpanuM tathA vividha karmonuM jJAna denArI hoya che. temaja te saMbaMdhI vividha sAdhano ane citro AdithI yukta hoya che. (7) mahAkAla nidhi - lokhaMDa, sonuM, cAMdI, maNi, muktA AdinI khANonI jANakArIthI yukta hoya che. temaja tevA padArthonA bhaMDArarUpa hoya che. (8) mANavaka nidhiH yuddhanItio ane rAjanItionuM jJAna denArI temaja vividha zastrAstra kavaca AdinA bhaMDArarUpa A nidhi che. | (9) saMkha nidhi :- nATaka, nRtya Adi kalAonA bhaMDAra rUpa temaja tene upayogI sAmagrIthI yukta A nidhi hoya che. te uparAMta dharma, artha, kAma, mokSa pratipAdaka kAvyo evaM anya aneka kAvyo, saMgIto, vAdyone denArI ane A kalAonuM jJAna karAvanArI ane vividha bhASAo, zRMgAronuM jJAna karAvanArI A nidhi che. A badhI nidhio suvarNamaya bhIMtovALI ratna jaDita hoya che tathA te bhIMto aneka citro, AkArothI parimaMDita hoya che. A nidhio ATha cakro para (paiDA para) avasthita rahe che. bharata cakravartIne kevala jJAna - kathAomAM bharata bAhubalInA yuddhanuM varNana, bAhubalInI dIkSA, 99 bhAIo tathA be baheno(brAhmI suMdarI)nI dIkSA, bharatanI dhArmikatA, rAjyamAM anAzakti AdinuM vividha varNana prApta thAya che. te varNana te graMthomAM jovuM. ahIM zAstramAM ukta varNana koIpaNa kAraNe upalabdha thatuM nathI. kevalajJAna prAptinuM varNana zAstramAM A pramANe che ekavAra bharata cakravartI snAna karIne, vividha zRMgAra karIne, susajjita, alaMkRta, vibhUSita thaIne potAnA arIsA mahelamAM pahoMcyA ane siMhAsana para besIne potAnA zarIrane jotAM vicAromAM lIna banI gayA. arIsA mahela hoya ke kalA maMdira hoya, vyaktinA vicArono pravAha sadA svataMtra che; te game tyAM vaLAMka laI zake che. bharata cakravartI potAnA vibhUSita zarIrane jotAM ciMtana kramamAM vadhatAM-vadhatAM vairAgya bhAvomAM pahoMcyA, zubha ane prazasta adhyavasAyonI abhivRddhi thatAM, legyAo vizuddha vizuddhatara thavAthI, tenA moha karma yukta sarva ghAtikarmono kSaya thayo ane tyAM ja temane kevalajJAna kevalada A rIte bharata cakravartI arIsA mahelamAM ja bharata kevalI banI gayA. jinamatAnusAra eka bAju vicArono vega dhyAnamAM UbhelA muni(prasannacaMdra rAjaskRSi)ne sAtamI narakamAM javA yogya banAvI de che. jyAre bIjI bAju A ja vicAra pravAha vyaktine rAjabhavana ane arIsA mahelamAM sarvajJa sarvadarzI banAvI zake che. evuM paNa varNana maLI Ave che ke bharata cakravartInA dAdI eTale bhagavAna RSabhadevanI mAtAne to hAthI para beThA ja kevalajJAna thaI gayuM hatuM. - tyAra pachI bharata kevalIe potAnA AbhUSaNa Adi utArI paMca muSThiloca karyo ane arIsA mahelathI nIkaLyA. aMtaHpuramAM thaI vinItA nagarIthI bahAra nIkaLyA ane 10 hajAra rAjAone potAnI sAthe dIkSita karI madhyakhaMDamAM vicaraNa karavA lAgyA. aMtamAM aSTApada parvata para saMlekhanA (pAdapopagamana) saMthAro karI paMDita maraNano svIkAra karyo. A prakAre bharata cakravartI 77 lAkha pUrva kumArAvasthAmAM rahI eka hajAra varSa mAMDalika rAjArUpamAM, 6 lAkha pUrvamAM hajAra varSa ochA cakravartIrUpamAM rahyA. kula 83 lAkha pUrva gRhastha jIvanamAM rahyA. eka lAkha pUrva dezona kevalI paryAyamAM rahyA. eka mahinAnA saMthArAthI kula 84 lAkha pUrvanuM AyuSya pUrNa thatAM saMpUrNa karmone kSaya karI mukata thayA; badhA duHkhono aMta karyo. A bharata kSetranA prathama cakravartI rAjA bharata thayA. e kSetranA mAlika devanuM nAma paNa bharata che. jemanI eka palyopamanI sthiti che. A prakAre A bharatakSetranuM A nAma zAzvata che, anAdi kAlIna che. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 Agama-kathAo vizeSa:-cakravartInA khaMDa sAdhananAM mukhya kendra ane 13 aThThama - traNa tIrtha, be nadInI devI, be guphAnA deva, be parvatanA deva, vidyAdhara, nava nidhi, vinItA praveza ane rAjyAbhiSeka, e kula 13 aThThamanA sthAna cakravartInA che. pauSadha yukta A aThThama saMsArika | vidhi vidhAnarUpa che. kiMtu tene dharma ArAdhanA hetu nahIM samajavI joIe. be guphAnA dvAra kholavA mATe be aThThama senApati kare che. cullahimavaMta parvatanA deva mATenI aTTamanI sAthe ja RSabhakUTa para nAmAMkana karavAmAM Ave che. be-be ema cAra nadio para sthAI pUla ane banne gaphAomAM 49-49 mAMDalA sthAyI prakAza karanArA banAvavAmAM Ave che. traNa tIrtha ane cullahimavaMta parvata para tIra pheMkavAmAM Ave che, zeSa kyAMya paNa pheMkavAmAM AvatuM nathI. phakta manamAM smaraNa yukta adamathI te deva devIo ane vidyAdhara upasthita thaI jAya che. calahimavaMta parvata para 72 yojana dUra bANa jAya che tyAre bhavanamAM paDe che. ahIM cakravartIne eka lAkha yojananuM vaikriyarUpa banAvavuM paDe che, tyAre bANa trAMsu 7ra yojana jAya che ane temanuM zarIra calahimavaMta parvatanI UMcAI sadaza (zAzvatA 100 yojananuM) thaI jAya che. cotho vakSaskAra jaMbudvIpanA varNana kramamAM bharatakSetranuM varNana utsarpiNI, avasarpiNInA 6-6 ArAnA varNananI sAthe evaM prathama tIrthakara, prathama cakravartInA varNananI sAthe pUrNa thAya che. jemAM cakravartI bharata dvArA khaMDone sAdhavA(jItavAnuM) vistRta varNana karavAmAM AvyuM che. A rIte badhA maLIne bharata kSetranuM sAMgopAMga varNana traNa vakSaskAramAM karavAmAM AvyuM che. A cothA vakSaskAramAM avazeSa jaMbUdvIpanA varSadhara parvata ane kSetronuM varNana enA aMtargata Avela parvato nadIo, kSetro, vibhAgo AdinI sAthe karavAmAM Ave che. A vakSaskArano viSaya krama - (1) cullahimavaMta parvata-paghadraha, nadI, phUTa yukta (2) hemavaMta yugalika kSetra (3) mahAhimavaMta parvata (4) harivarSa yugalika kSetra (5) niSadha parvata (6) mahAvideha kSetranA varNanamAM uttarakuru tathA enA vRkSa, parvata, draha, vakSaskAra gajadaMtA Adi (7) pahelI vijayathI AThamI vijaya ane tenI vaccenA parvata tathA aMtara nadI (8) banne sItAmukha vana (9) navamI vijayathI soLamI vijaya, aMtara nadI ane parvata yukta (10) devakurukSetra tathA enA vRkSa, draha, parvata, nadI, gajadaMtA Adi (11). sattaramI vijayathI covIsamI vijaya (12) banne sAtodAmukhavana (13) paccIsamI vijayathI batrIsamI vijaya (14) meru parvata, bhadrasAla Adi cAra vana, abhiSeka zilA Adi (15) nIla parvata (16) ramya vAsa yugalika kSetra (17) rukSmI parvata (18) haraNyavata yugalika kSetra (19) zikharI parvata (20) karma bhUmija erAvata kSetra. A kramathI AgaLa varNana karavAmAM AvyuM che. (1) cullahimavaMta parvata :- dakSiNa dizAmAM bharatakSetranI sImA karanAro, uttaradizAmAM hemavaMta kSetranI sImA karanAro, pUrva pazcimamAM lavaNa samudranA sImAMta pradezone sparza karanAro suvarNamaya culla himavaMta nAmano laghu parvata che. te pUrva pazcima samudra sudhI lAMbo uttara dakSiNa bharata kSetrathI be gaNo 10para yojana pahoLo ane 100 yojana UMco che. sama bhUmi para banne bAju eka-eka padravara vedikA ane vanakhaMDathI suzobhita che. mahAhimavaMta varSadhara parvatanI apekSA A parvata nAno che. tethI enuM culla- nAno himavaMta parvata e zAzvata nAma che. cokhkhaNa lAMbo hovAthI A parvatane rucaka saMsthAna kahevAmAM Avela che. kAraNa ke rucaka nAmaka gaLAnuM AbhUSaNa A prakAranuM hoya che. (2) hemavaMta yugalika kSetra - A kSetranI dakSiNamAM cullahimavaMta parvata che. pUrva pazcimamAM lavaNa samudrI sImAMta pradezone aDatu A cokhkhaNa lAMbu parghaka (paryaka) saMsthAnavALuM kSetra che. A kSetranI laMbAI, pahoLAI thI madhyamAM zabdApAtI vRta vaitADhaya parvata che. je eka hajAra yojana UMco ane eka hajAra yojana lAMbo pahoLo goLa che. enA sama bhUmi bhAga para cAre bAju padhavara vedikA ane vanakhaMDa che. zikhara tala para paNa cAre bAju kinArA para padmavara vedikA ane vanakhaMDa che. zikhara talanI vacamAM zreSTha prAsAda che. je da2 yojana UMco 31 yojana lAMbo, pahoLo che. zabdApAti deva ahIM saparivAra rahe che. rohitA ane rohitAzA be nadIo ane vRta(gola) vaitADhaya parvatathI A kSetramAM cAra vibhAga(khaMDa) thAya che.A kSetranI pahoLAI cullahimavaMta parvatanI pahoLAIthI be gaNI 2105 yojananI che. A kSetramAM akarmabhUmija manuSya rahe che. tyAM avasarpiNInA trIjA ArAnI zarUAtanI samAna bhAva varte che. manuSyanI umara utkRSTa eka palyopamanI hoya che. dasa prakAranA viziSTa vRkSo (pracalanamAM kalpa vRkSo)thI A manuSyonA jIvananirvAha thAya che. ityAdi varNana trIjA ArAnA varNana samAna jANavuM. A kSetranI banne bAju suvarNamaya parvata che. te suvarNamaya pudgala evaM sonerI prakAza A kSetrane ApatA rahe che. A kSetranA adhipati devanuM nAma himavaMta che. eTale ke A kSetranuM hemavaMta' e anAdi zAzvata nAma che. (3) mahAhimavaMta parvata :- A parvata dakSiNamAM hemavaMta kSetranI ane uttaramAM harivarSa kSetranI sImA kare che. pUrva pazcima lavaNa samudrI caramAMta pradezone sparza kare che. pUrva pazcima lAMbo ane uttara dakSiNa hemavaMta kSetrathI be gaNA 4210 yojana pahoLo evuM 200 yojana UMco rucaka saMsthAna maya che. te saMpUrNa suvarNamaya che. zeSa varNana vedikA, draha, kUTa AdinuM cullahimavaMta parvatanA varNana jevuM che. A cullahimavaMta parvatathI A parvata badhI apekSAe vizALa che. evuM mahAhimavaMta enA adhipati deva ahIM rahe che. eTale mahAhimavaMta parvata e zAzvata nAma che. (4) harivarSa kSetra :- hemavaMta kSetranA jevuM ja A kSetra be nadIo ane vRta vaitADhaya parvatathI cAra bhAgomAM vibhAjita che. pUrva pazcima lAMbu, uttara dakSiNa mahAhimavaMta parvatathI begaNu(8421 yojana) pahoLu che. pathaMka(paryaka) saMsthAna saMsthita che. enA uttaramAM niSadha mahAparvata che, dakSiNamAM mahAhimavaMta parvata che. pUrva pazcimamAM lavaNa samudra che. emAM akarmabhUmija yugalika manuSya rahe che. 10 prakAranA viziSTa vRkSa hoya che, ItyAdi avasarpiNInA bIjA ArAnA zarUAta kALanuM varNana jANavuM. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 251 kathAsAra laMbAI pahoLAInI vaccovaca vikaTApAtI vRta vaitADhaya parvata che. jenuM varNana zabdApAtI vRta vaitADhayanA jevuM che. A vRta vaitADhaya para bhavanamAM aruNa nAmaka svAmI deva rahe che. A kSetrano harivarSa nAmaka svAmI deva che. je mahardika yAvat eka palyopamanI sthitivALo che. A kAraNe A kSetranuM zAzvata nAma 'harivarSa kSetra' che. harI ane harikatA nAmanI be nadio A kSetramAM che. hemavaMta kSetranA jevuM ja enA paNa cAra vibhAga ityAdi avazeSa varNana che. (5) niSadha varSadhara parvata :- A parvata uttaramAM mahAvideha kSetranI evaM dakSiNamAM harivarSa kSetranI sImA kare che. pUrva pazcimamAM lavaNa samudrI caramAMta pradezone sparza kare che arthAt badhA parvata jagatIne bhedI samudra sudhI pahoMce che. e pUrva pazcima lAMbo ane uttara dakSiNa harivarSa kSetrathI be gaNo (16842 yojana) pahoLo ane 400 yojana UMco, rucaka saMsthAna saMsthita che. zeSa varNana mahA--himavaMta parvata jevuM ja che. enA zikhara tala para tigiccha nAmaka braha che. je mahA- padma draha thI be gaNo che ane enA aMdara padma ane bhavana paNa be gaNI laMbAI-- pahoLAIvALA che. padmonuM zeSa varNana mahApadma drahanA jevuM ja che. ahIM dhRti nAmaka devI saparivAra nivAsa kare che. A drahanI uttara dakSiNathI mahApadma drahanI jema be nadio nIkaLe che. dakSiNathI hira nadI nIkaLe che. je harivarSakSetramAM hariprapAta kuMDamAM paDe che ane tyAMthI vikaTApAtI vRta vaitADhaya sudhI dakSiNamAM cAlI pachI pUrva dizAmAM vaLe che. A nadI pUrvI harivarSa kSetrane laMbAImAM be vibhAjana karatI pUrvI lavaNa samudramAM praviSTa thAya che. A drahanI uttarathI sItodA mahAnadI nIkaLe che. je uttarI zikharatala para cAlatI kinArA para AvIne 400 yojana nIce devakurukSetramAM rahela sItodAprapAta kuMDamAM paDe che. pachI kuMDanA uttarI toraNathI nIkaLI devakuru kSetrane be bhAgomAM vibhAjita karatI AgaLa vadhe che. citrakUTa parvata ane vicitrakUTa parvatonI vacamAMthI nIkaLI, pAMca drahone be bhAgomAM vibhAjita kare che. pachI 500 yojana bhadrazAla vanamAM jaIne enA paNa pUrva pazcima be vibhAga kare che. pachI meru parvatathI be yojana dUra rahelA vidyutprabha gajadaMtA parvatanI nIcethI nIkaLI pazcimanI bAju vaLI jAya che. tyAM paNa pazcimI bhadrazAla vanamAM 22000 yojana jaIne enA uttarI dakSiNI be vibhAga karatI AgaLa vadhe che. AnA pachI pazcimI mahAvidehane be bhAgomAM vibhAjita karatI tyAMnA 16 vijayothI AvanArI nadione potAnAmAM samAviSTa karatI AgaLa vadhe che. aMtamAM jagatInA jayaMta dvAranI nIce(1000 yojana nIce) jaIne lavaNa samudranI sImAmAM praveza kare che. kAraNa ke pazcimI mahAvideha AgaLa jatAM nIce DhoLAva rUpamAM raheluM hovAthI 24mI ane 25mI vijaya adholokamAM che arthAt samabhUmithI 1000 yojana nIce che. pUrvI mahAvideha A rIte nathI paraMtu samataLa che. mahAvideha kSetra :- * AnI uttaramAM nIlavaMta parvata, dakSiNamAM niSadha parvata sImA kare che. pUrva pazcimamAM lavaNa samudra che. jaMbudrIpanI madhyamAM A mahAvideha kSetra pUrva pazcima eka lAkha yojana lAbuM, uttara dakSiNa 33684 yojana pahoLuM pathaMka saMsthAna saMsthita, jaMbudrIpanA badhA kSetromAM vizALa kSetra che. AnA mukhya cAra moTA vibhAga che. 1. uttarakuru 2. pUrva videha 3. devakuru 4. pazcima videha. (6) uttara kurukSetra :- A yugalika kSetra uttaramAM nIlavaMta mahAparvatathI ane pUrva, pazcima tathA dakSiNa traNa dizAomAM ardha goLAkAramAM rahelA be gajadantAkAra vakSaskAra parvatothI, ema cAre tarapha parvatothI gherAyeluM kSetra che. e pUrva-pazcima 53000 yojana lAMbu, uttara dakSiNa 11842 yojana pahoLuM ardha caMdrAkAra saMsthAnavALuM che. jenI dhanupRSTa 60418 yojananI che. AnI vacamAM nIlavaMta parvatanA zikhara talathI kuMDamAM paDIne dakSiNI toraNathI nIkaLanArI sItA nadI che. je sIdhI meruparvatanA dakSiNa kinArA sudhI(be yojana pUrva) arthAt A kSetranA uttara kinArA sudhI gaI che. Ane kAraNe A kSetra barAbara be vibhAgomAM vibhAjita che. yathA- (1) pazcima vibhAga (2) pUrva vibhAga. gaMdhamAdana vakSaskAra parvata :- uttara kurukSetramAM pazcimI vibhAganA pazcimI kinAre gaMdhamAdana gajadaMtAkAra vakSaskAra parvata che. je nIlavaMta parvatanI pAse 500 yojana pahoLo ane 400 yojana UMco che. meru parvatanI pAse aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgano pahoLo ane 500 yojana UMco che. A prakAre A parvata meru parvata sudhI kramazaH UMcAImAM vadhato gayo che ane pahoLAImAM ghaTato gayo che. samabhUmi 52 AnI baMne tarapha padmavara vedikA ane vanakhaMDa che. sugaMdhI padArthamAMthI jema manojJa sugaMdha nIkaLe ane prasare che, evIja rIte A parvatamAMthI sadAya iSTa sugaMdha phelAtI rahe che, gaMdhamAdana nAmaka parama RRddhi saMpanna deva AnA para nivAsa kare che, enA lIdhe A parvatanuM anAdi zAzvata nAma 'gaMdhamAdana vakSaskAra' sImA karavAvALo parvata che. uttara kurukSetramAM 3 palyopamanI sthitivALA, 3 kozanI avagAhanAvALA yugalika munaSya rahe che. A kSetranuM ane manuSyonuM saMpUrNa varNana avasarpiNInA prathama ArAnA prAraMbhakALanI samAna che. = yamaka parvata H- nIlavaMta varSaghara parvatanI 834 yojana dakSiNamAM sItA nadInI baMne bAju hajAra yojana UMcA, hajAra yojana mULamAM pahoLA, 750 yojana vacamAM ane 500 yojana upara pahoLA be parvata che. bannenA nAma yamaka parvata che. e gopuccha saMsthAna saMsthita che. suvarNamaya che. banne upara 62.5 yojana UMcA 31.25 yojana lAMbA-pahoLA eka-eka prAsAdAvataMsaka che. emA yamaka nAmano deva potAnA parivAra sahita rahe che. uttara dizAmAM enI yamikA rAjadhAnI anya jaMbudvIpamAM che. pAMcadraha ane 100 kaMcanaka parvata H- A baMne parvatothI 834 yojana dUra dakSiNamAM sItA nadInA madhyamAM nIlavaMta draha che. pUrva pazcima 500 yojana pahoLo ane uttara dakSiNa 1000 yojana lAMbo che. laMbAInA 1000 yojananI pAse 10-10 yojananA aMtare 10-10 kaMcanaka parvata che. arthAt drahanA pUrva kinAre 10 ane pazcima kinAre 10 ema kula 20 kaMcanaka parvata eka drahanA baMne taTo para che. A parvato 100 yojana UMcA ane mULamAM so yojana ane zikhara para 50 yojana viSmabhavALA che; gopuccha saMsthAnamAM che. A dasa-dasa parvatonA 10 yojananuM aMtara ane 100 yojana avagAhana maLIne kula 1090 yojana kSetra Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 252 avagAhana karela che. jemAM pahelo ane aMtima kaMcanaka parvata nIlavaMta padmadrahanI laMbAInI sImA thI 45-45 yojana bahAra nIkaLelA hovAthI 1090 yojana kSetra hoya che. (1) nIlavaMta drahanI samAna ja (2) uttara kuru draha (3) candra draha (4) airAvata draha (5) mAlyavaMta drahanuM varNana samajavuM ane baMne tarapha maLIne 20-20 kaMcanaka parvatanuM varNana paNa jANavuM. A rIte kula 5 draha ane 100 kaMcanaka parvata che. A badhAnA svAmI deva palyopamanI sthitivALA che. jaMbU sudarzana vRkSa nAma zAzvata :- uttara kuru kSetramAM sItA mahAnadInA pUrva kinAre jaMbUpITha che, je vacamAM 10 yojana jADo che. kinArA para be koza jADo che. 500 yojana lAMbo pahoLo goLAkAra che. padmavaravedikA ane vanakhaMDathI gherAyelo che. sarva jaMbUnada jAtIya suvarNamaya che. cAre dizAmAM sopAna-sIDIo che. jaMbUsudarzananuM A nAma zAzvata che. anAdata deva jaMbudrIpanA adhipati deva AnA para rahe che. emanI eka palyopamanI sthiti che. enA 12 paryAya nAma che. uttara kurukSetramAM uttara kurunAmaka A kSetranA adhipati deva ahIMyA rahe che. A uttarakurukSetra nAma paNa zAzvata che. A akarmabhUmi rUpa yugalika kSetra che. avasarpiNInA pahelA ArAnA prAraMbha jevuM ahIMyAnuM kSetra ane mAnava svabhAva tathA anya vyavahAra che. mAlyavAna vakSaskAra :- gaMdhamAdana gajadaMtAkAra vakSaskAra parvatanI samAna ja A parvatanuM varNana che. gaMdhamAdana uttarakurukSetranA pazcimI kinAre che ane A mAlyavAna vakSaskAra pUrva kinAre che. A baMne vakSaskAra pahelI ane batrIsamI vijayanI sImA karanArA paNa che. te laMbAImAM aDadhI vijaya sudhI arthAt vaitADhaya sudhI A sImA kare che. enI AgaLa e merunI tarapha vaLela hovAthI vijayanI sImAthI dUra thaI jAya che. A prakAre A uttara kurukSetranA varNanamAM be vakSaskAra, be yamaka parvata, 5 draha, 200 kaMcanaka parvata, jaMbU sudarzana vRkSa, enA 100 yojanavALA prathama vanakhaMDamAM bhavana puSkaraNio, 8 kUTa, mAlyavAna vakSaskAra ane enA para 1000 yojanavALA harissaha kUTa ityAdinuM varNana karavAmAM AvyuM che. A uttara kurukSetranuM varNana pUrNa thayuM. (7) 1 thI 8 vijaya :- mAlyavAna parvatathI arthAt uttara kurukSetrathI pUrvamAM pahelI kaccha vijaya che. enI uttaramAM nIlavaMta parvata, dakSiNamAM sItA nadI, pazcimamAM aDadhI dUra sudhI mAlyavaMta parvata ane aDadhe dUra sudhI bhadrazAla vananI vedikA vanakhaMDa che, pUrvamAM citrakUTa vakSaskAra parvata che. A vijaya pUrva-pazcima 2213 yojana thoDI ochI pahoLI uttara dakSiNa 16592 yojana lAMbI cokhkhaNa che. vacamAM 50 yojana pahoLo vaitADhaya parvata che, jenAthI uttarI kacchakhaMDa ane dakSiNI kacchakhaMDa 8271 yojananA be vibhAga bane che. nIlavaMta parvatanA pAsenA gaMgAkuMDa ane siMdhu kuMDamAMthI gaMgA ane siMdhu nadI nIkaLI kaccha vijayanA uttarIkhaMDathI thaI vaitADhaya parvatanI nIcethI guphAonA kinArethI pasAra thatI dakSiNakhaMDamAM praveza kare che. AgaLa vadhatAM vidizAmAM cAlatI eka nadI citrakUTa parvata ane bIjI nadI bhadrazAlavananI pAse vijayanA kinAre sItA nadImAM maLe che. A prakAre bharata kSetranA samAna A vijayanA paNa vaitADhaya ane gaMgA siMdhu nadInA dvArA 6 khaMDa thAya che. bAkI cakravartI AdinA badhA varNana bharatakSetranI samAna che. vizeSatA e che ke 6 ArAonuM varNana ane bharatanA kevalI thayAnuM varNana ahIMyA nathI. ahIM sadA cothA ArAnA prAraMbha jevA bhAva varte che. te varNana avasarpiNInA cothA ArAnI samAna che. vaitADhaya parvata pUrva-pazcima baMne dizAomAM vakSaskAra parvatane sparzela che. (1) mAlyavaMtane (2) citrakUTane. bharatanI samAna ahIMyA kSemA rAjadhAnImAM kaccha nAmaka rAjA utpanna thAya che. kaccha nAmaka deva A vijayano adhipati deva che, enA lIdhe A vijayanuM 'kaccha' e zAzvata nAma che. bIjIthI AThamI vijayanuM varNana paNa A pramANe ja che je kramazaH pUrva dizAnI tarapha che. AThamI vijaya sItA mukhavananI pAse che. A AThe ya vijayonA sAta madhya sthAna che, jemAM 3 nadIo ane 4 vakSaskAra parvata che. sAte ya vijayonA nAma ane rAjadhAnInA nAma alaga alaga che. cakravartI rAjAnA nAma ane vijaya nA nAma samAna che. yathA-- 8 vijaya 8rAjadhAnI kaccha kSemA kSemapurA mahAkaccha ariSTA sukaccha kacchAvatI Avarta khaDagI maMgalAvarta maMjUSA 7 puSkalAvarta auSadhi puSkalAvatI puMDarIkiNI 8 cAra vakSaskAra traNa nadIo :- 1) citrakUTa parvata 2) grAhAvatI nadI 3) padma kUTa parvata 4) drahAvatI nadI 5) nalinakUTa parvata 6) paMkAvatI nadI 7) eka zaila parvata. citrakUTa pahelI bIjI vijayanI vacamAM che. grAhAvatI nadI bIjI trIjI vijayanI vacamAM che. A prakAre yAvat eka zaila parvata 7mI 8mI vijayanI vacamAM che. kramAMka 1 2 3 4 5 ariSTapurA A cAre parvata uttara--dakSiNa vijya pramANa lAMbA, pUrva pazcima pahoLA, nIlavaMta parvatanI pAse 500 yojana che ane sItA nadInI pAse 400 yojana pahoLA che. UMcAI nIlavaMta parvatanI pAse 400 yojana ane sItA nadInI pAse 500 yojana che. A sarve ratna Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 253 kathAsAra maya ane azvaskaMdhanA AkAra(uparI bhAga) vALA che. baMne tarapha paghavara vedikA ane vanakhaMDathI suzobhita che. A traNe aMtara nadIo nIlavaMta parvatanA nitaMbathI samAna nAmavALA kUMDamAMthI nIkaLe che ane sIdhI dakSiNamAM jatAM sItA nadImAM maLI jAya che. A 125 yojana pahoLI 2.5 yojana UMDI sarvatra samAna che. sItA nadImAM praveza karavAnA sthAna para A baMne bAjunI gaMgA siMdhunI sAthe ja sItA nadImAM maLe che. arthAt tyAM traNe nadionuM sItA nadImAM praveza sthAna saMlagna che. mATe A apekSAthI aMtara nadiono parivAra gaMgA nadIthI begaNo kahevAyela che. vAstavamAM A sarvatra samAna pahoLAIthI ja saMpUrNa vijayanA kinAre cAle vacamAM vijayonA eka kinAre ukta aMtara nadI che ane bIje kinAre ukta vakSaskAra parvata che. aMtima AThamI vijayanA eka kinAre vakSaskAra parvata che ane bIjA kinAre uttarI sItAmukhavana che. (8) sItAmukha vana :- A vananI vacamAM sItA nadI hovAthI enA be vibhAga che. (1) uttarI sItAmukhavana (2) dakSiNI sItAmukhavana. A baMne vano uttara-dakSiNa lAMbA(vijaya pramANa) che. pUrva pazcima pahoLA 2922 yojana che. A sItA nadInI pAse eTalA pahoLA che ane niSadha tathA nIla varSadhara parvatanI pAse 0.05 yojana mAtra pahoLA che. enI pUrva dizAmAM jagatI che ane pazcimamAM vijaya che. eka dizAmAM sItA nadI ane eka dizAmAM varSadhara parvata che. be tarapha padmavara vedikA ane vanakhaMDa che, uttara dakSiNamAM nathI. ukta ATheya vijayanA vaitADhaya parvata para je 16 Abhiyogika zreNIo che, enA para uttarI lokAdhipati IzAnendranA Abhiyogika deva che. kema ke e ATha vijaya jaMbUdvIpanA uttara-dakSiNa be vibhAgamAMthI uttarI vibhAgamAM samAviSTa che. uttarI sItAmukhavana nIlavaMta parvatanI pAse 0.05 yojana pahoLuM che ane dakSiNI sItAmukha vana niSadha parvatanI pAse 0.05 yojanA pahoLuM che. sItA nadInI pAse baMne 29rara yojana pahoLA che mATe enuM zAzvata nAma dakSiNI ane uttarI sItA mukhavana che. (9) navamIthI soLamI vijaya :- A ATha vijaya niSadha parvatanI uttaramAM sItA nadInI dakSiNamAM che. e AThanI vacamAM traNa nadIo ane 4 vakSaskAra parvata che. jemanuM varNana uparokta ATha vijayonA varNananI samAna che. pUrvokta ATha vijaya sItA nadInI uttaramAM ane jaMbudvIpanA uttarArdha bhAgamAM che ane A ATha vijaya 4 parvata ane 3 nadio sItA nadInI dakSiNamAM ane dakSiNI jaMbadvIpa vibhAgamAM che. mATe A vijayonA vaitADhaya parvatanI abhiyogika zreNinA deva dakSiNa lokanA adhipati zakrendranA AjJAdhIna che. A vibhAganI vijaya, rAjadhAnI, parvata ane nadInA nAmomAM bhinnatA che. yathA krama | vijaya nAma | rAjadhAnI nAma | aMtaranadI ane parvata 12 13 vansa susImAM 10. suvansa kuMDalA tadjalA 11 mahAvasa aparAjitA vaizramaNa kUTa vatsakAvatI prabhaMkarA marajalA 2 ) aMkAvatI aMjanakUTa 14 2myaka padmAvatI unmattajalA 15 2maNIya zubhAM mAtajanakUTa 1 maMgalAvatI ratnasaMcayA saumanasa gajadaMtA vakSaskAra noTa:- aMtaranadI ane parvata je jenI vijayanA sAme sUcita karavAmAM AvyA che te tenA vijayanI pachI pazcimamAM che. A ukta Akho krama pUrvathI pazcima che, sItAmukha vananI pAsethI saumanasa(gajadaMtA) vakSaskAra tarapha che. sItAmukha vananI pAse navamI vijaya che. pachI kramathI 10mI Adi vijaya che. 16mI vijaya gajadantA saumanasanI pAse che. (10) devakurukSetra - uttara kurunI samAna ane enI barobara sAme dakSiNamAM devakurukSetra che. 16mI vijayanI pAse somanasa vakSaskAra parvata che. jenuM varNana gaMdhamAdana vakSaskAranI samAna che. sAtakUTa A prakAre che (1) siddha (2) somanasa (3) maMgalAvatI (4) devakuru (5) vimala (6) kaMcana (7) vaziSTa, vimala ane kaMcana kUTa para suvatsA ane vatsamitrA devIno nivAsa che. zeSa 4 para sadaza nAmanA devono nivAsa che. zeSa varNana gaMdhamAdana vakSaskAranI samAna che. citrakaTa parvata :- niSadha parvatathI 834 yojana dara. uttaramAM sIsodA nadInI pAse, baMne tarapha baMne yamaka parvatonI samAna citra vicitra kUTa nAmaka parvata che. enAthI 834 yojana dUra uttaramAM sIsodA nadInI vacamAM pahelo niSadha draha, enA pachI eTalA ja aMtara para kramazaH (1) niSadha, (2) devaku, (3) sura (4) sulasa, (5) vidyutaprabha A pAMca draha che ane 100 kaMcanaka parvata che. tenuM varNana uttara kurunI samAna che. kUTazAlmalI pITha - sIsodA mahAnadInA dvArA devakurukSetra be vibhAgomAM vibhAjita che. (1) pUrvI dava kuru (2) pazcimI deva kuru, pazcimI deva kurukSetranI vaccovaca tUTa zAlmalI pITha che, enA para cabUtaro che ane e cabUtarA para kUTa zAlmalI vRkSa che. saMpUrNa varNana jaMbU sudarzana vRkSanI samAna che. eno adhipati garuDa deva che. yugalikakSetra saMbaMdhI ane anya avazeSa varNana uttara kurunI samAna che. vidhu--bha vakSaskAra parvata - A gajadaMtAkAra parvata 17mI vijayanA pUrvamAM ane devakuru kSetranA pazcimI kinArA para che. enuM saMpUrNa varNana mAlyavaMta vakSaskAra parvatanI samAna che. enA para 9 phUTa che. yathA (1) siddhAyatana (2) vidhu--bha (3) devaku (4) pA (5) kanaka (da) svastika (7) sItodA (8) zataMjvala (9) harikUTa, navamA harikUTanuM varNana harissaha kUTanI samAna che, je 1000 yojana UMco che. zeSa varNana pUrvavat che. ATha kUTonuM varNana anya kUTonI sadaza che. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 254 A devakaruyugalika kSetranuM varNana adhikAMzataH uttara kurukSetranA samAna pUrNa thayuM. (11) vijaya varNana 17 thI 24 sudhI - vidyu--bha vakSaskAranI pAse pazcimamAM, niSadha parvatathI uttaramAM, sItodA nadInI dakSiNamAM 17 mI pama vijaya che. enA pachI kramazaH 18 thI 24 sudhI vijaya che. enI vacamAM 3 nadIo ane cAra parvata pUrvavarNana samAna che. enA nAma A prakAre che- vijaya - 17. pahma 18. supaAE 19. mahApama, 20. pahmakAvatI 21. zaMkha 22. kumuda 23. nalina 24. nalinAvatI(salilAvatI). enI rAjadhAnIo - 1. azvapurI 2. siMhapurI 3. mahApurI 4. vijayapurI pa. aparAjItA 6. arajA 7. azokA 8. vItazokA. vakSaskAra parvataH- 1. aMkAvatI 2. pakSamAvatI 3. ArzIviSa 4. sukhAvaha. nadio:- 1. kSIrodA, 2. zItasotA nadI 3. aMtaravAhinI. (12) sItodA mukhavana - sItodA nadInuM jyAM lavaNa samudramAM praveza sthAna che enA baMne tarapha 24 mI ane 25 mI vijayanI laMbAInI samAMtare uttarI ane dakSiNI sItodA mukha vana che. enuM varNana sItA mukhavananI samAna che. anyatra Avela varNano anusAra A baMne vana tathA 24mI ane 25mI vijaya nIcA lokamAM che. arthAt 1000 yojana UMDe che. (13) vijaya 25 thI 3ra sudhI - uttarI sItodA mukhavananI pAse pUrvamAM 25mI vijaya che. e vijayanI uttaramAM nIlavaMta parvata che. pachI kramazaH 26mIthI 3 mI vijaya paNa pUrva-pUrvamAM che. enI vacamAM cAra parvata ane 3 nadio pUrvavat che. enA nAma A prakAre che.- vijaya - 25. vaprA 26. suvaprA 27. mahAvaprA 28. prAvatI 29. valga 30. suvaghU 31. gaMdhila 32. gandhilAvatI. rAjadhAnI - 1. vijaya 2. vejayaMtI 3. jayaMti 4. aparAjitA pa. cakrapurI 6. khagapurI 7. avadhyA 8. ayodhyA. parvata - 1. candra parvata 2. sUrya parvata 3. nAga parvata 4. deva parvata. nadio - 1. urmimAlinI 2. pheNamAlinI 3. gaMbhIramAlinI. (14) maMdara meru parvata - A parvatanuM nAma "maMdara" che. eno artha che kendrasthAna, madhyasthAna. A parvata paNa jambudvIpanI badhI dizAothI madhyamAM che, aDhI dvIpanI madhyamAM che, ticchA lokanI madhyamAM che ane A mahAvideha kSetranI paNa laMbAI ane pahoLAI baMne apekSAthI madhyamAM che. arthAt A parvatathI pUrvamAM ane pazcimamAM mahAvideha kSetra 45000 yojana che. uttaramAM ane dakSiNamAM 11842 yojana che. vacamAM A parvata 10000 yojanano bhUmi para lAMbo pahoLo goLAkAra che. traNa gaNI sAdhika paridhi che. 99 hajAra yojana bhUmithI UMco che. 1000 yojana bhUmimAM UMDo che. zikhara tala para 1000 yojana lAMbo pahoLo goLAkAra samatala che. vacamAM kramazaH viSkama ochA thatA gayA che je 10000 thI ghaTatAM-ghaTatAM zikhara sudhI 1000 yojana thAya che. samabhUmi para A parvata vana khaMDa ane padmavara vedikAthI gherAelo che. A parvata para cAra zreSThavana che. 1. bhadrazAla vana 2. naMdana vana 3. somanasa vana 4. paMDaka vana. (1) bhadrazAlavanaH A vana upavana samabhUmi para merunI cAre tarapha patharAyeluM che. uttara dakSiNamAM methI 500-500 yojanA pramANa che. meruthI pUrvamAM 22000 yojana pramANa che. eTalo ja pazcimamAM che. A bhadrazAla vanamAM cAre ya vakSaskAra(gajadaMtA) parvata paNa merune sparza karI rahyA che. sItA sItodA baMne nadio paNa merunA be yojana pAsethI nIkaLI rahI che. A prakAre cAra parvatothI cAra vibhAga thAya che ane A cAre ya vibhAgomAM eka eka nadI be be vibhAgomAM javAthI cAre vibhAgonA be be khaMDa kare che. mATe cAra parvata ane be nadIthI A bhadrazAla vananA 8 vibhAga thaI gayA che. A AThe vibhAgonI eka dizAmAM nadI ane eka | dizAmAM vakSaskAra parvata che ane eka dizAmAM meruparvata che. cothI dizA vistRta che jemAM AgaLa jaIne vijayo che. athavA niSadha-nIla parvata che. A vanamAM meruthI ATha dizAomAM (4 dizA 4 vidizAmAM) siddhAyatana ane puSkaraNio che. te A prakAre che- pUrva Adi cAra dizAomAM methI 50 yojana dUra eka eka sidvAyatana che ane vidizAomAM 50-50 yojana dUra cAra cAra puSkaraNio che. e cArenI vacamAM eka-eka prAsAdAvataMsaka(mahela) che. cAra prAsAdomAMthI be zakrendranA ane be IzAnendranA che. mahAvidehanI madhyarekhAthI uttaravALA baMne IzAnendranA che ane dakSiNavALA baMne zakrendranA che. A vanamAM rahelA ATheya vibhAgomAM vidizAmAM eka eka hastikUTa che. je pota potAnA khaMDanI madhyamAM hovA saMbhava che. enA nAma A prakAre che. 1. padyotara 2. nIlavaMta 3. suhastI 4. aMjanAgiri 5. kumuda 6. palAsa 7. avataMsa 8. rocanAgiri. cullahimavaMta parvatanA kUTo jevI enI UMcAI Adi che. A vana cAre dizAmAM kinArA para pAvara vedikA ane vanakhaMDathI gherAyelA che. uttara dakSiNanuM bhadrazAlavana devaku uttarakurukSetramAM avasthita che ane te pUrvamAM pahelI, 16 mI vijaya sudhI ane pazcimamAM 17 mI, 3ra mI vijaya sudhI vistRta che. (2) naMdanavana - samabhUmithI 500 yojana upara naMdanavana che. je 500 yojana pahoLuM valayAkAra merunI cAretarapha che. ahIMyA para AvyaMtara parvatano 8954 yojana viSkama che ane naMdanavananI bahAranI apekSA parvatano vikhaMbha 9954 yojana che. A vananI cAre tarapha pAvara vedikA ane vanakhaMDa che. bhadrazAla vananI samAna AmAM paNa cAra dizAomAM siddhAyatana vidizAomAM vAvaDIo prAsAda tathA 8 phUTa che. kUTonA nAma- (1) nandanavana phUTa (2) maMdara kUTa (3) niSadha phUTa (4) himavaMtakUTa (5) rajatakUTa (6) cakakUTa. (7) sAgarakUTa (8) vajazUTa. A uparAMta eka bala nAmaka navamo phUTa uttarapUrvamAM vizeSa che. je hajAra yojana UMco che. arthAt harissahakUTanA sadaza parimANavALo che. ATha kUTonA svAmI devIo che. navamAM "bala" kUTano svAmI bala nAmaka deva che. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra jain 255 svAmI deva devInA nAma paNa kUTanA sadaza nathI, prAyaH bhinna nAma che. jyAre bhadrazAla vananA hasti kUTonA nAma ane svAmI devonA nAma pUrNa sadaza che ane badhA deva che, devI nathI. (3) somanasavana - naMdanavananI samabhUmithI 62500 yojana upara 500 yojananA vistAravALuM valayAkAra A vana che. padmavara vedikA ane vana khaMDathI gherAela che. ahIM kUTa nathI. zeSa prAsAda Adi naMdanavananI samAna che. A vanamAM meru parvatano AtyaMtara | vikhaMbha 327ra yojana ane bAhya nikhaMbha 4ra7ra yojana che. (4) paMDagavana :- somanasa vananI samabhUmithI 36000 yojana upara maMdara merunuM zikhara tala che. tyAM 494 yojananA vistAravALuM valayAkAra A vana che. enI madhyamAM maMdara cUlikA nAmaka meranI cUlikA che. te 40 yojana UMcI mUlamAM 12 madhyamAM 8 ane upara 4 yojana vistAravALI che. gopuccha saMsthAna saMsthita che. vaiDUryamaya che. padmavara vedikA vanakhaMDathI gherAyelI che. cUlikAnI upara siddhAyatana che.. A vanamAM bhavano, puSkaraNio, prAsAdonA varNana bhadrazAla vananI samAna che. abhiSeka zilAo :- paMDaga vanamAM cAre dizAomAM kinArA para cAra abhiSeka zilAo che. yathA- (1) pAMDuzilA (2) pAMDukambala zilA (3) rakta zilA (4) raktakambala zilA. pahelI pAMDu zilA pUrvamAM che. 500 yojana uttaradikSaNamAM lAMbI 250 yojanA pUrva pazcimamAM pahoLI ardha caMdrakAra che. te 4 yojana moTI jADI che. svarNamaya che. padmavara vedikA vanakhaMDathI gherAelI che. enI cAre dizAomAM sIDIo che. enI ramaNIya samabhUminI vacamAM uttara tathA dakSiNamAM be siMhAsana che. uttarI siMhAsana para 1 thI 8 sudhInI vijayanA tIrthakaronA janma mahotsava janmAbhiSeka thAya che. je deva devI ane 64 indra maLIne kare che. dakSiNI siMhAsana para 9 thI 16 sudhInI vijayonA tIrthakaronA abhiSeka karavAmAM Ave che. trIjI rakta zilA paMDaga vanano pazcima kinArA para che. zeSa varNana prathama zilAnI samAna che. ahIM 17 thI 24 ane 25 thI 32 vijayonA tIrthakarono janmAbhiSeka karavAmAM Ave che. bIjI cothI abhiSeka zilAo kramazaH dakSiNI uttarI kinArA upara che. emAM siMhAsana eka eka ja che be nathI. bIjI pAMDu kambala zilAnA siMhAsana para bharatakSetranA tIrthakarano janmAbhiSeka karavAmAM Ave che ane cothI rakta kaMbala zilAnA siMhAsana para airavatanA tIrthaMkarano janmAbhiSeka karavAmAM Ave che. kramAMka | zilAnAma dizA | siMhAsana tIrthakara vijaya 0 | I | 3 1 | pAMDuzilA | pUrvamAM | 2 | 1 thI 8 ane 9 thI 16 | 2 | pAMDakaMbala zilA | dakSiNamAM | 1 | bharatakSetra | rakta zilA | pazcimamAM 2 | 17 thI 24 ane 25 thI 32 4 | 2ktakaMbala zilA uttaramAM | 1 airavata kSetra be zilAo sapheda suvarNamaya che ane be lAla suvarNamaya che. siMhAsana 500 dhanuSa lAMbA pahoLA ane 250 dhanuSa UMcA che. te devadUSya vastra rahita che. meruparvatanA kAMDa - banAvaTa vizeSanA vibhAgo arthAt pudgala vizeSanA vibhAgone kAMDa kahevAmAM Ave che. maMdara meru parvatanA traNa vibhAga che. (1) nIceno (2) madhyano (3) uparano. nIceno vibhAga cAra prakArano che. (1) pRthvImaya-mATImaya (2) pASANa- maya (3) vajamaya-hIrakamaya. (4) zarkarA-kaMkaramaya. madhyama vibhAga cAra prakArano che- (1) aMkaratnamaya (2) sphaTika ratnamaya (3) suvarNamaya (4) rajata (cAMdI) maya. uparano vibhAga eka prakArano sarvajabUnada suvarNamaya che. nIceno kAMDa 1000 yojanAno che. madhyamakAMDa 63000 yojanAno che ane uparIkAMDa 36000 yojanAno che. ema kula eka lAkha yojanano maMdara meru parvatano sarvAgra che. maMdara meru parvatanA nAma - meru parvatanA 16 nAma che- (1) maMdira (2) meru (3) manorama (4) sudarzana (5) svayaMprabha (6) girirAja (7) ratnoccaya (8) ziloccaya (9) lokamadhya (10) lokanAbhi (11) accha (12) sUryAvarta (13) sUryAvaraNa (14) uttama (15) dizAdi(dizAonA Adi sthala) (16) avataMsaka. maMdara nAmaka svAmI deva A parvata para nivAsa kare che. mATe maMdara meru parvata e enuM anAdi zAzvata nAma che. (svAmI devanuM rahevAnuM sthAna batAvavAmAM AvyuM nathI, jayAM hovu joIe tyAM siddhAyatana, jinamaMdira che.) A prakAre A saMpUrNa mahAvideha kSetranuM varNana pUrNa thayuM. (15) nIlavAna varSadhara parvataH- A parvata dakSiNamAM mahAvideha kSetranI ane uttaramAM ramakuvAsa yugalika kSetranI sImA karavAvALo che. merU parvatathI uttara dizAmAM che. zeSa saMpUrNa varNana niSadha parvatanA jevuM che. nAmomAM aMtara che. yathA- kezarIdraha, sItAnadI, nArI kaMtA nadI, kUTonA nAma- (1) siddha (2) nIla (3) pUrva videha (4) sItA (5) kIrti (6) nArI (7) aparavideha (8) ramyakakUTa (9) upadarzana kUTa. sItAnadInuM saMpUrNa varNana sItAdA nadInA jevuM che. paraMtu e kezarI drahamAMthI nIkaLI dakSiNamAM jAya che. sItA kuMDathI nIkaLI dakSiNAbhimukha jaIne merunI pAse pUrvAbhimukha thaIne pUrva mahAvidehanI vacamAMthI jaIne baMne bAju sthita 1 thI 8 evaM 9 thI 16 vijayonI hajAro nadione potAnAmAM bheLavatI jaMbUDhIpanI jagatInA pUrva vijayadvAra nIcethI thaIne lavaNa samudramAM maLe che. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 256 nArIkaMtA nadInuM varNana harikatA nadI jevuM che. vizeSa e ke nArIkaMtA uttarAbhimukha thaIne ramakuvAsa kSetramAM jAya che. gaMdhApAtI vRta vaitADhayathI pazcimamAM vaLI jAya che. ramyavAsa kSetranI vaccovaca thaIne AgaLa jagatInA nIcethI pazcimI lavaNa samadramAM maLI jAya che. A parvata nIlA raMgano nIlI prabhAvALo che. nIlavaMta nAmaka mahartika svAmI deva ahIM nivAsa kare che. e vaiDUryamaya che. enuM anAdi zAzvata nAma nIlavaMta che. (16) ramyapha varSa kSetra - A meruthI uttaramAM che. uttara dakSiNamAM nIlavaMta ane rukSmI parvatathI gherAyeluM che. zeSa varNana harivarSa kSetranA jevuM che. nAmomAM aMtara che. yathA- gaMdhApAtI vrata vaitADhaya, nArI kaMtA nadI, narakatA nadI, ramyaka nAmaka A kSetrano mAlika deva che ane ramyaka A kSetranuM zAzvata anAdi nAma che. (17) rukSmI varSadhara parvata - A parvata uttaramAM heraNyavata kSetranI evaM dakSiNamAM ramyaka varSa kSetranI sImA karavAvALo che. AnuM saMpUrNa varNana mahAhimavAna parvatanA jevuM che. A parvatanA zikhara tala para mahApuNDarIka nAmanuM draha che, emAMthI dakSiNamAM harikaMtA evaM uttaramAM ruppakUlA nadI nIkaLe che sarvathA rajatamaya A "rukamI' parvata che.Ane rukamI parvata kahevAnuM pracalana che. rukamI nAmaka adhipati deva ahIM nivAsa kare che. eTalA mATe A parvatanuM "rukamI" e zAzvata nAma che. (18) hairaNyavata yugalika kSetra - e merUthI uttara dizAmAM rukamI ane zikharI parvatanI vacamAM che. hemavaMta yugalika kSetranA jevuM AnuM saMpUrNa varNana che. AmAM mAlyavaMta paryAya nAmaka vRtta vaitADhaya che. suvarNakUlA ane ruppakUlA nAmanI be nadio A kSetrane vibhAjita kare che. AnI banne bAju sthita parvata sarvatra suvarNa vikheratA rahe che, detA rahe che. hairaNyavata nAmanA svAmI deva ahIM nivAsa kare che. tethI enuM zAzvata nAma hairaNyavata kSetra che. (19) zikharI parvata - cullahimavaMta parvatanA jevA ja varNanavALo A parvata meruthI uttaramAM airAvata ane hairaNyavata kSetranI sImA karavAvALo che. AnA para puMDarIka nAmanuM draha che. emAMthI suvarNakUlA nadI dakSiNI dvArathI nIkaLI hairaNyavata kSetramAM pUrvI samudramAM maLe che. be nadio pUrve pazcimI toraNathI nIkaLe che. jenuM varNana gaMgA-siMdhu nadInA jevuM che. A banne nadIonA nAma raktA ane raktavatI che ahIM zikharI nAmanA deva nivAsa kare che. ataH "zikharI' te AnuM zAzvata anAdi nAma che. zikharanA AkAramAM ahIM keTalAya kUTa che. (20) airAvata kSetra - zikharI parvatathI uttaramAM ane meruthI uttara dizAmAM A karmabhUmi kSetra che. AnuM saMpUrNa varNana bharatakSetranI samAna che. kSetra svarUpa, kAla- ArA parivartana svarUpa, tIrthakara cakravartI AdinuM varNana, 6 khaMDa sAdhana, manuSyonuM varNana Adi, gaMgA-siMdhanA sthAna para ahIM raktA-raktavatI nadIo che. be nadI ane vaitADhaya parvatanA kAraNe A kSetramAM paNa 6 khaMDa che. airAvata nAmanA prathama cakravartI ahIM utpanna thAya che. airAvata deva ahIM A kSetramAM Adhipatya karatA nivAsa kare che. eTalA mATe airAvata te AnuM nAma anAdi zAzvata che. A prakAre airAvatanA varNananI sAthe A jaMbUDhIpanA kSetrIya varNanavALo cotho vakSaskAra pUrNa thAya che. AmAM varNita kSetra parvata AdinA saMkSipta sAMketika tAlikAmaya varNana A prakAre che. jIvA AdinuM tAtparya :- dhanuSyanI dorIne jIvA kahevAya che ane goLAIne dhanuSya kahevAya che. A prakAre goLAkAra yA addha caMdrAkAra kSetranI sIdhI rekhAne ahIM jIvA kahevAya che. evaM goLAInA vibhAgane dhanu:pRSTa(dhanuSapIThIkA) kahevAya che. je prakAre jhabbA AdimAM bAMyonuM mULa sthAna goLAI le che te prakAre vRttAkAra jaMbUDhIpanI vaccovaca Ayata AkAranA kSetra ke parvata che. emanA goLAIvALA kinArAnA bhAgane ahIM bAhA kahevAmAM Avela che. - laMbAIne AyAma ane pahoLAIne vikhaMbha kahela che. goLAkAra parvata ane kUTa tathA kSetra AdinI laMbAI pahoLAI samAna hoya che. ene AyAma vikhaMbha eka zabdathI kahela che. je parvata lAMbA ane UMcA hoya che, ene rucaka saMsthAnanA kahela che. je kSetra lAMbA vadhAre che ane pahoLA ochA che, UMcA nathI paraMtu sama bhUmi bhAga- vALA hoya che ene paryakanA AkAranA kahevAmAM Avela che. je goLa parvata samabhUmi para adhika AyAma vikhaMbhavALA che ane upara kramazaH ochA AyAma vikhaMbha- vALA che tene gopuccha saMsthAna(gopucchanA agrabhAga jevA)vALA kahela che.je goLa parvata AyAma vikhaMbha ane UMcAImAM sarvatra samAna hoya che ene palya (pAlI)nA saMsthAnanA kahela che. palyopamanI upamAmAM evA ja laMbAI, pahoLAI. UMcAInA samAna palya lIdhA che. samAna AyAma vikhaMbhavALA gola parvata Adi sthaLonI paridhi enA AyAma vikhaMbhathI traNa gaNI sAdhika hoya che. arthAt vikhaMbhano varga karIne, 10 gaNA karI pachI enuM vargamUla kADhavAthI traNagaNI sAdhika saMkhyA prApta thAya che. athavA AyAma | vikhaMbhane 10 nA vargamUlathI guNAkAra karavAthI traNa gaNI sAdhika paridhi nIkaLI jAya che. pratyeka parvatanI samabhUmithI jeTalI UMcAI hoya che teno cothA bhAga pramANa te bhUmimAM hoya che, tene udha(uOha) kahevAya che. jaMbudvIpanA pramukha kSetra ane parvata - krama nuM nAma vikhaMbha UMcA. | bAhA jIvA | dhana pRSTa yo. kaLA yo. kaLA yo. kaLA yo./kaLA | bharata kSetra pa26/6 14471/6 | 14528/11 | 2 | calahimavaMta 5. | 1052/12 | 100 | 5350/15.5 | 24932/0.5 | rapara30/4 | himavaMtakSetra 2105/5 67papa3 | 37674/16 | 3874/10 | 4 | mahAhimavaMta 5. | 4210/10 | 200 | 9276 9.5 | 53931/6 | pa7293/10 3 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4 jain 257 kathAsAra | 5 | harivarSakSetra | 8421/1 |- | 13361/6.5 73971/17 | 84016/4 | | niSadhaparvata | 16842/2 | 400 | 20165/2.5 | 94156/ra | 1243469 | 7 | mahAvideha kSetra | 33684/4 |- 33767/7 | 1,00,000 | 158113/16 nIlavaMta parvata | 1494ra/ra | 400 | 20165/.5 | 94156/ra | 1243469 | rayakavarSa kSetra | 8421/1 | 13361/6.5 73971/17 | 84016/4 10 | rukmi parvata | 4210/10 | 200 | 92769.5 | pa3931/6 | pa7293/10 11 | hairaNyavata kSetra | 2105/5 6755/15.5 | 37674/16 | 3874/10 12 | zikharI parvata | 10pa/12 | 100 | 5350/15.5 24932, 0.5 25230/4 13 | airAvata kSetra | pa26/6 14471/6 | 14528/11 kula yoga | 1 lAkha yo. 1435853 | XXX XXX noMdha:- cArTamAM yo. - yojana, UMcA. - UMcAI, kaLA -1/19 yojana, 5. - parvata. vizeSa - bAhAnA saravALAne begaNA karIne bharata airAvatanI dhanuSa pIThikA umeravAthI saMpUrNa bUDhIpanI paridhi nIkaLe che yathA 143585 3 /1942 - 287170 6 /18 +14528 11/19 x 2 - 29057 3/19 U jaMbudvIpanI paridhi - 316227 9/19 bharatakSetra :krama kSetra nAma | vikhaMbha jIvA bAhA dhanupRSTa | | UMcAI | UMDAI yo. kaLA yo. kaLA yo. kaLA yo. kaLA 1 | vaitADhaya parvata | 50 10720/12 488/16.5 10743/15 | 25 yo. | 6.25 yo. 2 | vedikA 500 dhanuSa 0.5 yo. 3 | uttara bhArata | 228/3 14471/6 | 1892/7.5 | 14528/11 | vanakhaMDa 1yo.dezonA 5 | dakSiNa bhArata 228/3 974812 9766/1 sA. 6 | be guphAo 12 | NO noMdha:- cArTamAM je saMkhyA ApavAmAM AvI che tene yojana samajavA ane yo. - yojana. kaLA 1/19 yojana. vikhaMbha eTale pahoLAI, jIvA eTale laMbAI samajavI. goLa parvato evaM kUTonA parimANa yojanamAM:nAma UMcAI bhUmi para madhyamAM vi. | upara vi. vikhaMbha RSabhakUTa 34). vaitADhaya parvatanAkUTa 6.25 | 6.25 dezona.5 yo. | 3yo. 0.5 gAu anyaparvatonAkUTa pa00 pa00 | 375 250 hari,harissahakUTa 1OOO 1OOO | 750 pa00 citravicitraparvata 1OOO 1OOO 7pa0 pa00 yamakaparvata 1000 1OOO | 750 500 kaMcana parvata 1oo 100 75 50. vRta vaitADhaya 1ooo 1000 | 1000 1ooo bhadrazAlavananA 8 kUTa | pa00 375 250 naMdanavananA 8 kUTa pa00 375 250 naMdanavanano bala kUTa | 1000 | 1000 | 750 500 sUcanA:- vi. - vikhaMbha, yo. - yojana, cArTamAM dareka saMkhyAne yojanamAM samajavI. noTa :- (1) merunA somanasa ane paMDaka vanamAM kUTa nathI. (2) harissaha kUTa pahelI vijayanI pAsenA mAlyavaMta gajadaMtAkAra vakSaskAra parvata para che ane harikUTa 17 mI vijayanI pAse vidhu--bha gajadaMtAkAra vakSaskAra parvata para che. (3) bhUmi para sthita badhA kuTa evaM parvatonI UMcAIthI bhUmigata UMDAI cothA bhAganI hoya che. parvata gata kUTonI UMDAI kahevAmAM AvI nathI. mAtra meru parvata ja UMcAIthI cothA bhAge UMDo nathI. te 99000 yojana UMco ane 1000 yojana UMDo che. (4) sAdhika ane dezonano matalaba 1/2 koza jANavo. mahAvideha kSetra gata lAMbA parvata: nAma | AyAma | mUlamAM kinAre | mUlamAM | kinAre (laMbAI) | UMcAI| UMcAI pahoLAI, pahoLAI gajadaMtAkAra 302696 400 500 500 | aMgulano asaM. bhAga | parvata Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 258 nAma kula nadIo | vijayanI vaccenA 165922 400 | 500 500 | 500 parvata. nadionA yojanA parimANa :- (kula nadIo saparivAra-1456090) vistAra UMDAI pratyeka nadIno mUlamAM mukhamAM mUlamAM mukhamAM parivAra gaMgAsiMdhu 6 25 62.5 0.5 ko. 1.25 yo. | 14-14 hajAra 2ktA 2ktavatI | 6 25 62.5 0.5 ko. | 1.25 yo. | 14-14 hajAra hema. heraNyanI nadI | 12.5 125 1 koza 2 5 ya. | 28-28 hajAra hari. 2myaku.nI nadI | 25 250 | 2 koza 5 yo. 5-5 hajAra sItA 5O pa00 1 yo. 10 yo. 532OOO sItodA 50. 500 | 1 yo. 10 yo. 532000 aMtaranadIo 125 2.5 yo. 1456090 sUcanAH cArTamAM hema - hemavaMta, heraNya - haraNyavata, hari - hariyAsa, ramya - ramyavAsa. noMdhaH- (1) vistAra ane UMcAI be-be prakAranI batAvavAmAM AvI che. eka zarUAtanI bIjI aMtima samudra pAsenI (2) aMtara nadIo sarvatra samAna vistAravALI che. ataH gaMgA-siMdhuno parivAra ja emano parivAra che. arthAt parivAra rahita che kema ke emanA mArgamAM koI nadI emAM bhaLatI nathI. (3) pANInI UMDAIthI vistAra 50 gaNo hoya che. prAraMbhanI apekSA aMta 10 gaNo hoya che. (4) mahAvideha kSetranI 64+12 U 76 nadIo bhUmigata kuMDomAMthI nIkaLI che. bAkI badhI nadIo parvata paranA drahomAMthI nIkaLI che. (5) nadIonI kula saMkhyAmAM hemavata-haraNyavatanI nadIo 28,00044U1,12,000 nadIo samajavI. temaja hariyAsa-ramyavAsanI bamaNI 2,24,000 nadIo samajavI.(+ 90 mukhya nadI) drahonA yojana parimANa:- (kula draha -16). nAma laMbAI | pahoLAI UMDAI devI | pAna padmadraha / puMDarIka draha | 1000 500 | 10 | zrI/kIrtI | 12050120 | mahApadmadraha/ mahApuMDarIkadraha 2000 | 3000 | 10 | hI/lakSmI 24100240 tigicchadraha, kesarI draha | 4000 2000 | 10 | dhRti/buddhi 48200480 | 10 draha bhUmipara | 1000 500 | 10 |- | 120501200 | parvata saMkhyA (269):- kaMcana giri 200, mahAvidehamAM 16+4 U 20 vakSaskAra, 4 yamaka, citra vicitra, 6 varSadhara, 34 vaitADha, ya, 4 vRtavaitADhaya, 1 meru parvata. A prakAre kula parvata 200+20+4+6+34+4+1 U 269. kUTa saMkhyA-525:- (467+58+ U para5) 56 306 64 varSadhara 6 parvato para 11 + 8+9 U 28 42 cotrIsa vaitADhayo para - 34 49 soLa vakSaskAra para - 1644 4 gajadaMtA para - 9+9+ 7+ 7 merunA naMdanavanamAM 9 parvato para kUTa saMkhyA kula U 467 bhadrazAla vanamAM jaMbU vRkSanA vanamAM kUTa zAlmalI vRkSanA vanamAM 34 cakravartI vijayamAM RSabhakUTa bhUmi para phUTa saMkhyA kula U 58 mahAvideha pUrva pazcimanA eka lAkha yojana:meru. U | 10,000 yojanA be bhadrazAla vana 22000 + 22000 U| 44,000 yojana 16 vijaya 2212.75 x 16 | U 35,404 yojana 8 vakSaskAra 500 X 8 U 4,000 yojana 6 aMtara nadI 125 x 6 | U| 750 yojanA 2 sItAsItodA mukhavana 2923 x 2 | U 5,846 yojanA Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra jain 259 kula U 1,00,000 yojana noMdhaH merunA paMDaka vanano pATha jovAthI jANa thAya che ke bhavanane ja kAlAMtaramAM siddhAyatana kahevAnI sarvatra kozIza karavAmAM AvI che. kAraNa ke siddhAyatana konuM hoI zake che? koI paNa siddha to sAdi anaMta che ane A siddhAyatana anAdinuM che to emAM pratimA konI hoI zake? pratimA to koI sAdi vyaktinI hoya che. tethI anAdi pratimAo ane siddhAyatanonA hovAnI kAMIpaNa sArthakatA evaM saMgati thaI zakatI nathI. jo koI vyaktinI ke manuSyanA AtmAnI pratimA tyAM nathI to te vagara vyaktitvanI pratimA kevI che? ane konI che ? arthAta te vagara astitvanI AkAza kasamavata hoya che. A prakAre vagara vyaktitvanI pratimA ane jinAlayanuM hovuM nirarthaka che. tethI evuM pratIta thAya che ke A zAzvata sthAnonA ukta jinAlayo siddhAyatano ane pratimAothI koI paNa prayojana nathI. jethI A spaSTa thAya che ke madhya kAlamAM koInA dvArA evA pATha kalpita karI yatra tatra AgamamAM joDI dIdhA che. 68 26 puSkaraNIo: be vRkSonA vanomAM 16 x 2 U 32 merunA cAra vanomAM 16 44 U 64 kula 96 bhavana prAsAda :da drahomAM | U 7,01,680 10 drahomAM U 5,01,200 3443 U 102 tIrthomAM U 102 34 42 U 68 nadIonA kuMDonI madhyamAM 14+ 12 U 26 nadIonA kuMDomAM U 467 parvatIya kUTo para 467-20 U be vRkSonI zAkhAo para 4 x 2 U be vRkSonA vanomAM bhavana 4 42 U be vRkSonA vanomAM puSkaraNiomAM 4 42 merunA cAra vanomAM puSkaraNiomAM 4 44 merunA be vanomAM 17 kUTo para U be vRkSonA ATha ATha kUTo para U 16 34 RSabha kUTo para kula 12,03,590 noTa - siddhAyatanonA pAThone prakSipta mAnavAthI kUTonI saMkhyAmAM ane bhavanonI saMkhyAmAM paNa hInAdhikatA thAya kAraNa ke siddhAyatana nAmaka kUTanuM astitva ja nahIM rahe evuM keTalAka siddhAyatana to bhavananI gaNatarImAM AvI jAya. 16 17 u4 pAMcamo vakSaskAra je koI paNa kSetromAM tIrthakaronI mAtA tIrthakarane janma de che tyAM bhavanapati devonI prasiddha Rddhi saMpana 56 dizA kumArI devIo AvIne tIrthakaranA janma saMbaMdhI kRtya utsava kare che. enA pachI 64 indra kramazaH Ave che ane badhA maLIne meru parvata para janmAbhiSeka kare che. enuM vivaraNa A pramANe che. dizAkumArIo dvArA janma kRtya - (1)adholoka vAsinI ATha dizAkumArIo Asana calAyamAna thavAnA saMketathI manuSya lokamAM tIrthakaranA janma nagaramAM Ave che. emanI sAthe 4 maharikA, cAra hajAra sAmAnika deva Adi aneka deva devIono parivAra seMkaDo staMbhovALA vikurvaNAthI taiyAra karelA vizAla vimAnamAM Ave che. AkAzamAM rahelA vimAna dvArA tIrthakara janma bhavananI traNa vAra pradakSiNA lagAvIne uttara pUrva vibhAgamAM yathAsthAna vimAnane bhUmi para utAre che. te vimAna bhUmithI cAra aMgula upara rahe vimAnathI utarIne badhA deva-devI zobhAyAtrArUpe tIrthakaranA janma bhavananI pAse Ave che. dizAkumArIo aMdara jaIne tIrthakaranI mAtAne mastaka para aMjali karatA Avartana karIne praNAma kare che. "ratna kukSa dhAriNI' Adi sArA saMbodhana(vizeSaNo)thI emane saMmAnita karI dhanyavAda, puNyavAda ane kRtArthavAda detAM, potAno paricaya ane AvavAnuM kAraNa kahe che tathA 'bhayabhIta thazo nahIM' evuM nivedana kare che. pachI te e nagarInI tathA enI AsapAsa eka yojana pramANanA kSetranI saphAI kare che. je paNa nAno moTo kacaro gaMdakI Adi hoya ene pUrNatayA sApha karI, punaH AvIne tIrthakaranI mAtAthI yogya dUra rahIne gIta gAtA samaya vyatIta kare che. (2) urdhva lokamAM merunA naMdanavanamAM 8 kUTo para rahevAvALI urdhva lokavAsinI ATha dizAkumArIo paNa Ave che. AnA saMbaMdhI varNana pUrvavat samajavuM. A dizAkumArIo maMda maMda vRSTi karI evaM puSpa vRSTi karI te nagarIne devone AvavAne yogya sugaMdhita banAvIne, tIrthakaranI mAtAnI pAse AvIne gIta gAtA UbhI rahe che. (3) rucaka dIpanA madhyavartI rucaka parvata para pUrvadizAmAM rahevAvALI 8 dizA kumArIo pUrvavatuM Ave che, tIrthakaranI mAtAne Adi karIne hAthamAM darpaNa laIne pUrvadizAmAM ubhI rahe che. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 260 A prakAre rucaka parvatanI dakSiNa, pazcima ane uttara dizAmAM rahevAvALI 8-8 dizAkumArIo Ave che ane vaMdanA namaskAra karIne kramazaH jhArI, paMkhA ane cAmara hAthamAM laIne pota potAnI dizAmAM ubhI rahe che. cAra vidizAnI eka eka ema kula cAra devIo rUcaka parvatathI Ave che. ukta vidhi pUrvaka cAre vidizAmAM dIpaka laIne ubhI rahe che. (4) madhya rucaka parvata vAsinI cAra dizAkumArIo Ave che ane ukta vidhithI ziSTAcAra karIne pachI tIrthakaranA nAbhinAlane cAra aMgala choDIne kApe che ane yathAsthAna para khADo khodIne emAM dATI de che(avazeSa khADAne ratnothI parIne haratAlanA dvArA enA para cabUtaro banAve che). enI traNa dizAomAM kadalI grahanI racanA karIne e traNemAM eka-eka cokhaMDuM banAve che. pratyeka cokhaMDAmAM siMhAsana banAve che. pachI tIrthakaranI mAtAnI pAse AvIne tIrthakarane hatheLIomAM grahaNa kare che ane tIrthakara mAtAne hAthathI pakaDIne e dakSiNI kadalI gRhanA cokhaMDAmAM lAve che. baMnene siMhAsana para besADIne telAdithI atyaMga karIne enA pachI ubaTana karIne pUrvI kadalI gRhanA cokhaMDAmAM lAve che. tyAM snAna vidhi karAvIne pachI uttarI gRhanA cokhaMDAmAM lAve che ane calahimavaMta parvatathI maMgAvelA caMdanathI havana kare che. pachI e rAkhanI rakSA poTalI banAvIne tIrthakara ane enI mAtAne DAkaNa, zAkana, najara Adi doSothI bacAvavA mATe bAMdhI de che. pachI be maNi- ratnamaya pattharone ghasIne avAja bhagavAnanA kAnanI pAse karIne ene potAnI tarapha AkarSita karIne dIrdhAya thavAnA ArzIvacana Ape che. pachI yathA sthAna lAvIne mAtAne suvaDAvI de che ane tenI bAjumAM tIrthakara bhagavAnane suvaDAvI de che. A badhA kAryakramamAM e badhA deva devIo bhAga le che, gAvAnuM vagADavAnuM vagere kare che. suvaDAvyA pachI e 56 dizAkumArIo maLIne tyAMja rahIne maMgaLa gIta gAya che. cosaTha indro dvArA janmAbhiSeka:- zakrendranuM Asana calAyamAna thatAM ane jJAnamAM upayoga lagAvavAthI tIrthakara bhagavAnano janma thavAnI jANa thAya che. siMhAsanathI utarIne mukha sAme uttarAsaMga lagAvIne DAbo paga UMco karIne traNa vAra mastaka namAvIne vaMdana kare che. pachI siddhone namotthaNe daIne tIrthakara bhagavAnane namotthaNanA pAThathI stuti karIne namaskAra kare che. punaH siMhAsanAruDha thaIne pAyadaLa senAnA adhipati hariplegamelI devanA dvArA sughoSA ghaMTA vagaDAvIne badhA deva devIone sAvadhAna karIne tIrthakara janma mahotsava para javAnI sUcanA devaDAve che. avilaMba badhA devo upasthita thAya che. pAlaka vimAnano adhipati Abhiyogika deva zakrendrano Adeza pAmIne vimAnane susajjita ane taiyAra kare che. A prakAre avilaMba prasthAna kare che. naMdIzvara dvIpamAM dakSiNa-pUrvamAM ratikara parvata(utpAta parvata) para AvIne vimAnane saMkucita karIne tIrthakaranI janma- nagarImAM Ave che. adholokanI dizAkumArInI samAna yAvat mAtAne bhayabhIta nahIM thavAne mATe nivedana kare che. zakrendranA pAMca rUpa :- tatpazcAt mAtAne nidrAdhIna karI de che ane tIrthakara bhagavAnanA jevA zizurUpanI vidurvaNA karIne mAtAnI pAse rAkhI de che. zakrendra svayaMnA pAMca rU5 vikarvita kare che. eka rUpathI tIrthakarane potAnI hatheLImAM le che, eka rUpathI chatra, be rUpothI baMne bAjumAM cAmara ane eka rUpamAM vaja hAthamAM laIne AgaLa cAle che. A prakAre badhA deva de ja hAthamAM laIne AgaLa cAle che. A prakAre badhA deva devIonI sAthe te zakrendra meru parvata para paMDakavanamAM pahoMcIne dakSiNI abhiSeka zilA para sthita siMhAsana para tIrthakarane laIne besI jAya che. badhA Indra meru para:- A ja kramathI bIjA devalokathI 12mA devaloka sudhInA Indra ane bhavanapati vyaMtara jayotiSInA indra paNa janma nagarImAM na jatAM sIdhA meru parvata para ja pahoMcI jAya che. tIrthakara bhagavAnane vaMdana namaskAra karIne paryApAsanA kare che. acyatendra dvArA abhiSeka prArama - bAramA devalokanA acyatendra potAnA Abhiyogika devone abhiSeka sAmagrI lAvavAno Adeza de che. te deva kaLaza, kaDachI, chAbaDI, ratna karaMDaka Adi hajAro vastuo virtita karatA jAya che. kSIra samudra, mAgadhAdi tIrtha, parvata, kSetro, nadI, draha, Adi kyAMkathI pANI, kayAMkathI pANI ane kUla, kayAMkathI pANI mATI Adi pavitra abhiSeka sAmagrI saMpUrNa aDhI dvIpanA kSetra, parvato, nadIo tIrtho AdimAM jaIne upayukta sAmagrI laIne meru para ayyatendra pAse pahoMce che. pachI acyatendra te maMgala padArthothI jaLa mATI kUla AdithI tIrthakara bhagavAnano janmAbhiSeka kare che. koIka deva vAjiMtra Adino dhvani phelAve che. aneka kutUhalI deva aneka prakAre harSAtirekathI kutUhala kRtya kare che. ayyatendra jaLa AdithI abhiSeka karI mastaka para aMjali karI, namana karI, jaya jaya kAra kare che. pachI mulAyama rUMvATIdAra vastrathI bhagavAnanA zarIrane lUchIne gozIrSa caMdana Adi lagAvIne vastra yugala paherAve che, alaMkRta vibhUSita kare che. pachI cokhAthI bhagavAnanI samakSa aSTa maMgala cinha banAve che. puSpa evaM ratna AdinA bhaTaNA caDhAve che. jethI goThaNa pramANa DhagalA thaI jAya che. pachI 108 zlokathI bhagavAnanI stuti karatAM aneka guNo, upamAothI satkArita sammAnita karI, vaMdana namaskAra karI, yathAsthAna rahIne paryApAsanA kare che. zeSa indro dvArA abhiSeka:- A prakAre 3 indro janmAbhiSeka kare che. aMtamAM IzAnendra pAMca rUpa banAvIne bhagavAnane hAthamAM laIne bese che. tyAre zakrendra ukta vidhithI tIrthakara bhagavAnano janmAbhiSeka kare che. vizeSatA e che ke cAra sapheda baLada vikarvita karIne tenA ATha ziMgaDAMthI pANIne upara phelAvI eka sthAnamAM meLavIne bhagavAnanA mastaka para abhiSeka kare che. samAroha samApana, zakrendra janma nagarImAM - A rIte saMpUrNa abhiSeka vidhinA samApana thavA para zakendra pUrva vidhi anusAra bhagavAnane laIne janma nagarImAM Ave che. bhagavAnane mAtA pAse suvaDAvIne vikarvita zizu rUpane haTAvIne mAtAnI nidrA samApta kare che. vastra yugala ane kuMDala yugala bhagavAnanA ozIkA pAse rAkhI de che. eka suMdara ratnonuM jhUmakhuM bhagavAnanA daSTi patha upara chata para laTakAvI de che. vaizramaNa devanA dvArA 32 kroDa sonA mahora Adi bhaMDAramAM rakhAvI de che. anya paNa aneka vastuo 32-3ra nI saMkhyAmAM rakhAvI de che. pachI nagarImAM ghoSaNA karAvI de che ke koI paNa devadAnava(mAnava) tIrthakara bhagavAna ane Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 261 kathAsAra emanI mAtAnA prati azubha ahitakara mana Adi karaze to enA mastakanA 100 TukaDA karavAmAM Avaze. pachI badhA devo naMdIzvara dvIpamAM mahotsava manAve che ane potapotAnA devalokamAM pahoMce che. vizeSa : 56 dizAkumArIo :- 8 adho lokamAM, 8 merunA naMdanavanamAM, 8 x 4 - 32 rucaka parvatanI cAra dizAomAM, 4 vidizAomAM ane cAra madhya bhAgamAM A prakAre 8+8+32+4+4 56 dizAkumArIo bhavanapatinA dizAkumAra jAtinI RddhivAna devIo che. 64 indra :- 10 bhavanapatinA uttara dakSiNanI apekSA 20 indra che. bhUta pizAca Adi ATha ane ANapatnI Adi ATha ema 16 jAtinA vyaMtaronA uttara dakSiNanI apekSA 32 indra che. jayotiSInA be indra che ane vaimAnikanA ATha devalokonA ATha indra che. navamA dasamAnA eka ane agiyAramA bAramAnA eka ema kula 10 vaimAnikanA indra che. A prakAre 20+32+2+10-64. indronA ghaMTA vaimAnikanA pahelA, trIjA, pAMcamA, sAtamA, navamA indranA sughoSA ghaMTA, hariNegameSI senAdhipati, uttaramAM nirmANa mArga ane dakSiNa pUrvamAM ratikara utpAta parvata che. = bIjA, cothA, chaThThA, AThamA ane dasamA indranI mahAghoSA ghaMTA, laghu parAkrama nAmaka senAdhipati, nirmANa mArga(devalokathI nIkaLavAno rasto), dakSiNamAM evaM uttara pUrvamAM ratikara utpAta parvata che. chaThTho vakSaskAra pUrva vakSaskAromAM je jaMbudvIpa saMbaMdhI vistRta varNana karyuM che. eja viSayone ahIM saMkalana paddhatithI kahela che. te saMkalananA viSaya 10 che. (1) khaMDa :- eka lAkha yojana lAMbA pahoLA jaMbUdvIpanA bharatakSetra pramANa pahoLAI vALA 190 khaMDa thaI zake che. arthAt para6.32 x 190 U eka lAkha thAya che. (2) yojana :- jo jaMbudrIpa kSetranA eka yojananA lAMbA, pahoLA khaMDa kalpita karIe to 7,90,56,94,150 sAta araba, nevuM karoDa, chappana lAkha, corANuM hajAra, eka so pacAsa khaMDa thAya che. (3) varSa kSetra ! :- sAta che- bharata, airavata, hemavata, hairaNyavata, harivarSa, 2myavarSa, ane mahAvideha. (4) parvataH- 269 che. juo-- cothA vakSaskAramAM. (5) kUTa :- 467+58 U pa25 che. juo- cothA vakSaskAramAM. (6) tIrtha :- mAgadha, varadAma, prabhAsa, A traNe tIrtha 32 vijayamAM ane bharata airAvatamAM che. ataH 34 x 3 U 102 che. (7) zreNio :- 34 vijayomAM be vidyAdharonI ane be AbhiyogIkonI zreNio che. ataH 34 x 2 x 2 U 136 zreNio che. (8) vijaya, guphA, rAjadhAnI Adi :- 34 vijaya che, 34 rAjadhAnIo che, 34 RSabha phUTa che, 34 x 2 U 68 guphAo che ane emanA 68 kRtamAlaka ane nRtamAlaka nAmaka kula deva che. (9) draha :- 16 mahAdraha che. 5 deva kurumAM 5 uttara kurumAM 6 varSadhara parvato para che. ema kula 5+5+6 U 16 che. (10) nadI :- 6 varSadhara parvatomAMthI 14 mahAnadIo nIkaLI che. 32 vijayomAM 64 nadIo kuMDomAMthI nIkaLI che ane 12 aMtara nadIo paNa kuMDomAMthI nIkaLI che. te kula 14+64+12 U 90 mahAnadIo che. cauda mahAnadIonA nAma A prakAre che H- (1) gaMgA (2) siMdhu (3) 2katA, (4) 2katavatI (5) rohitA (6) rohitAMzA (7) suvarNa kUlA (8) ruppakUlA (9) hirasilalA (10) hirakAMtA (11) narakAMtA (12) nArIkaMtA (13) sItA (14) sItodA ema kramazaH bharata airavata, hemavaMta, hairaNyavaMta, harivAsa, ramyAsa ane mahAvidehanI nadIo che. 64 nadIo gaMgA, siMdhu, 2ktA, raktavatI ema cAre 16-16nI saMkhyAmAM mahAvidehamAM che. 12 aMtara nadIonA nAma pahelI vijayathI 32 vijaya sudhI kramazaH A prakAre che. (1) grAhAvatI (2) drahAvatI (3) paMkAvatI (4) taptajalA (5) mattajalA (6) unmattajalA (7) kSIrodA (8) zItazrotA (9) aMtaravAhinI (10) urmimAlinI (11) pheNamAlinI (12) gaMbhIramAlinI. A badhI nadIono kula parIvAra 14,56,000 cauda lAkha chappana hajAra che. emAM 7,28,000 nadIo pUrvI samudramAM maLe che ane 7,28,000 nadIo pazcimI lavaNa samudramAM maLe che. parivAranI alaga alaga nadIo cothA vakSaskAramAM juo. sAtamo vakSaskAra (1) jaMbUdvIpamAM 180 yojana kSetramAM 65 sUrya maMDaLa che. lavaNa samudramAM 330 yojana kSetramAM 119 sUrya maMDaLa che. kula 510 yojanamAM 184 maMDaLa che. (2) meru parvatathI paheluM maMDaLa 44820 yojana ane aMtima maMDala 45330 yojana dUra che. (3) pAMca caMdra maMDaLa jaMbudrIpamAM che. evaM dasa caMdra maMDala lavaNa samudramAM che. caMdunAM maMDaLane mATe ayana ane sUryanAM maMDaLane mATe mAMDalA zabda vaparAyo che. caMdunI cAMdanI(caMdrIkA) ane sUryano taDako(AtApa) che. deva dvArA anavasthIta prakAza tathA AtApa Ape che. pRthvI tathA jIvone sparza kare che. dhvajA upADI hoya ema harSapUrvaka kalakala avAja karatAM gati kare che. cAre dizAmAM vividha rUponI vikarvaNA kare che. caMdra maMDalono AyAma vikhuMbha, muhUrta gati, cakSusparzaH maMDala muhUrtagati cakSusparza AyAma vikhaMbha yo. paridhi yo. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 08522 315089 315319 5077 315549 5080 AtyaMtara paheluM AtyaMtarathI bIjuM AtyaMtarathI trIjuM bAhya paheluM bAhyathI bIjuM bAhyathI trIjuM 100660|318315 5152 31831 100587 318085 5121 100514 317855 5118 noMdha :- eka caMdra maMDalanuM bIjA caMdra maMDalathI aMtara 36.4 yojana che. enAthI be gaNo 72.8 vikhaMbha vadhe che. AnAthI traNa gaNI sAdhika paridhi adhika adhika hoya che. 99012 h2622 262 muhUrta gati prati maMDalamAM vadhe che. 3.70 yojana prati maMDalamAM paridhi vadhe che. - 230 yojana. (4) nakSatranA ATha maMDalamAMthI jaMbUdvIpamAM be che ane lavaNa samudramAM cha che. (5) nakSatranA pahelA maMDalomAM muhUrta gati 5265 yojana che. nakSatranA chellA maMDalamAM muhUrta gati 5319 yojana che. 5073 47263 (6) caMdra eka muhUrtamAM maMDala pAra kare che. 0.0161 yojana. sUrya eka muhUrtamAM maMDala pAra kare che. 0.0166 yojana . nakSatra eka muhUrtamAM maMDala pAra kare che. 0.0167 yojana . (7) bRhaspati mahAgraha 12 varSomAM badhA nakSatronI sAthe yoga samApana kare che. zanizcara mahAgraha 30 varSomAM badhA nakSatronI sAthe yoga samApana kare che. (8) karaNa 11 hoya che. yathA-- 1. bava 2. bAlava 3. kaulava 4. strIvilocana 5. garAdi 6. vaNija 7. viSTi 8. zakuni 9. catuSpada 10. nAga 11. kiMsTrughna. (9) caMdra, caMdra, abhivarjita, caMdra, abhivardhita tepAMca saMvatsarano yuga hoya che. A saMvatsara caMdrathI zarU thanArA hoya che. ayana be che dakSiNAyana, uttarAyana. emAM prathama dakSiNAyana hoya che. pakSa be hoya che- kRSNa ane zukala. emAM kRSNa pakSa pahelA hoya che. eja prakAre karaNomAM bAlava, nakSatromAM abhijita, ahorAtramAM divasa ane muhUrtamAM raudra muhUrta e badhAthI pahelA hoya che. (10) eka yugamAM 10 ayana, 30 RRtu, 60 mahinA, 120 pakSa, 1830 divasa, 54900 muhUrta hoya che. (11) nakSatra saMbaMdhI varNana ahIM dasa dvArothI che- 1. pramarda Adi yoga 2. devatA 3. tArA 4. gotra 5. saMsthAna 6. candra sUrya yoga 7. kula 8. pUnama amAsamAM kula 9. pUnama amAsanA kulomAM mahinAono saMbaMdha 10, rAtrivAhaka. A dase dvAronuM varNana jayotiSagaNarAja prajJapti sUtramAM jIo anya paNa A sAtamAM vakSaskAranuM varNana te sUtramAM jovuM joIe. (12) aSADha mahinAnA aMtima divase be paganI porasI chAyA thAya che. arthAt paganA ghUMTaNa paryaMtanI chAyA be paga jeTalI hoya che. zrAvaNa mahinAnA aMtima divase be paga ane cAra aMgula chAyA hoya che. tyAre porasI Ave che. A rIte prati mahinA 4 aMgula vadhatA poSa sudhI 6 mahinAmAM 24 aMgula - 2 paga chAyA vadhI jAya che. arthAt 2+2 U 4 paga jeTalI chAyA hoya che. tyAre porasI Ave che. A paganA ghUMTaNa sudhInA paganI chAyAnA mApathI porasI jANavAnuM mApa batAvavAmAM Avela che. (13) soLa dvAra A prakAre che- 1. tArA ane sUrya candranI alpa athavA sama Rddhi sthiti 2. candrano parivAra 3. meruthI aMtara 4. lokAMtathI aMtara 5. samabhUmithI aMtara 6. badhAthI upara nIce vagere 7. vimAnonA saMsthAna 8. jyotiSI devonI saMkhyA 9. vAhaka deva 10. zIghra maMda gati 11. alpaaika mahardika 12. tArAonuM paraspara aMtara 13. agramahiSIo 14. pariSada ane bhoga 15. AyuSya 16. alpabahutva.(A badhA dvAronuM varNana jyotiSa gaNarAja prajJapti mAM jovuM) jaMbudrIpamAM tIrthaMkara vagerenI saMkhyA :- nAma jaghanya utkRSTa nAma jaghanya utkRSTa 30 28 tIrthaMkara 4 34 baladeva | 4 vAsudeva 4 30 cakravartI 4 28 30 nidhi ratna upabhoga | 36 200 jaMbUdrIpa varNanano upasaMhAra :- A prakAre A jaMbudrIpa eka lAkha yojana lAMbo, pahoLo, goLa che. 3,16,227 yojana 3 koza 128 dhanuSa 13.5 aMgula sAdhika paridhi che. eka hajAra yojana UMDo che; (24mI ane 25mI vijayanI apekSA) 99000 yojana sAdhika(merunI apekSA) UMco che; eka lAkha yojana sAdhika sarvAgra che. varNa, gaMdha, 2sa, sparza vagerenI paryAyonI apekSA azAzvata che ane astitvanI apekSA sadA hato ane sadA raheze, tethI zAzvata che. A jaMbudrIpa pRthvI pANI jIva ane pudgala pariNAma rUpa che. badhA jIva ahIMyA pAMca sthAvara rUpamAM anaMtavAra athavA anekavAra utpanna thaI cUkayA che. A dvIpamAM aneka jaMbUvRkSa che, jaMbUvana che, vanakhaMDa che.jaMbU sudarzana nAmaka zAzvata vRkSa che. jenA para jaMbUThThIpano svAmI anAdata mahaddhika deva rahe che, A kAraNe A dvIpanuM jaMbudrIpa e zAzvata nAma che. nidhi ratna astitva paMcendriya ratna ekendriya ratna - 30 210 210 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 kathAsAra jain noMdha:- vizeSa jANakArI mATe A sUtranA anuvAda yukta ane vivecana yukta saMskaraNonuM tathA jaMbudvIpanA nakazAnuM adhyayana karavuM joIe. che jaMbudvIpa prajJapti sUtra sArAMza saMpUrNa biMba eTale pratikRtI graMthomAM sUrya-caMdUnAM biMbo kahevAyA che. biMba zabda pratikRtInA mATe vaparAya che, jemake bhagavAnane meru parvata para janma abhiSeka mATe laI javAnAM pAThamAM mAtA pAse IndratemanuM biMba mukIne bALakane upADI le che. pratibiMba joIne tIra calAvavAnI kSamatAnAM kAraNe zreNika biMbasAra tarIke paNa oLakhAya che. biMba zabda bhramaNAnuM sucaka che. biMbo pratikRtI ke vikraya rupa hoya che. jyotiSa gaNarAja prajJapti sUiryacandra prajJapti] prastAvanA:- pratyeka prANI A saMsAracakrathI mukta thavA Icche che. to paNa bhAgyathI ja koI koI jIvone sAcA mokSa mArganI prApti thAya che. jene zAstromAM nirvANa sAdhanAnA sAdhako mATe vividha viSayonuM saMkalana karavAmAM AvyuM che. jenAthI emane Atma svarUpanuM ane AjubAju rahela pudgala-ajIva svarUpanuM tathA sAthe ja je kSetramAM, lokamAM te susthita che tyAMnI loka saMsthitinuM, nuM paNa ene parijJAna thAya ane enAthI te potAnA AtmAnI lokagata vividha avasthAonuM jJAna karI zake ane adhyAtma ciMtana prApta karI zake. A ja kramamAM kAlamAna parijJAnanA hetubhUta jayotiSImaMDala sUrya, candra, nakSatra ane graha tArAo saMbaMdhI parijJAnanI saMkalanA paNa jaina AgamomAM karAI che. prAcInakALamAM gaNadhara kRta aMga zAstromAM pramukha rUpamAM daSTivAdamAM A viSayanI vyavasthA upalabdha rahI che ane sAmAnya rUpamAM bhagavatI Adi sUtromAM paNa jyotiSI maMDalano viSayAvabodha rahyo che. sUtra nAma :- kAlAMtarathI aMgabAhya sUtronI racanA kramamAM pUrva zAstronA AdhArathI A "jyotiSa gaNarAja prajJapti" sUtranI saMkalanA bahuzruta AcAryo dvArA karAI che. A sUtranI prAraMbhika gAthAomAM nAma nirdezapUrvaka kathana pRcchA kahevAI che enAthIe spaSTa che ke A Agama jyotiSagaNa rAja prajJapti sUtra athavA jyotiSa rAja prajJaptinA nAmathI ja banAvavAmAM AvyuM che. jyotiSImaMDaLa nA rAjA arthAt Indra rUpamAM candra ane sUrya banneno svIkAra A sUtramAM karAyo che. mATe ja vyavahAra ane paricayamAM kayAreka enA mATe sUrya prajJapti yA candra prajJapti saMjJArUpa nAma paNa prayukta thavA lAgyA che. kAraNa ke A jyotiSa gaNarAja prajJaptimAM caMdra ane sUrya ane saMbaMdhI prAyaH badhA viSayonuM saMkalana che. koI vyaktine eka athavA aneka nAma hoya che. e ja kAlAMtarathI bhramanA kAraNe be bhina vyakti mAnI levAya che ane kayAreka koI be samAna nAmavALA judA judA vyaktione paNa kAlAMtare bhramathI eka mAnI levAya che, evo bhrama thavo svAbhAvika che ane keTalAya aitihAsika tattvomAM paNa evuM thayuM che. - A ja prakAre A Agama sammata suspaSTa nAmavALA jyotiSa gaNarAja prajJapti sUtranA paNa sUrya prajJapti ane candra prajJapti ema nAma pracalita thayA che ane A pracalananA pravAhamAM A sUtramAM spaSTa upalabdha nAma bhulAI gayuM che ane paryAya rUpathI pracalita nAme ja pUrNa sthAna prApta karI lIdhuM che. kAlAMtarathI sUrya prajJapti ane candra prajJapti be judA sUtra paNa mAnavAmAM Ave che. eka ja A AgamamAM pUrNa samanvayanI sAthe sUrya candra saMbaMdhI baMne prakAranA viSayonuM sAMgopAMga prastutIkaraNa karavAmAM AvyuM che racanAkAla ane racanAkAra :- gaNadhara prabhu dvArA racita bAramA daSTivAda aMgamAM varNita (Avela) jyotiSa saMbaMdhI jJAnanA AdhArathI pUrvajJAnadhArI koI bahuzruta AcArya dvArA A sUtranI racanA karAI che. itihAsamAM e mahAna sUtrakAranuM nAma prApta thatuM nathI. sAthe ja AnI racanA vIra nirvANa pachI kayAre thaI e paNa ajJAta che. saMbhavataH pUrvonuM jJAna jyAM sudhI nirAbAdha cAle che tyAM sudhI aMga bAhya tattvajJAna viSayaka zAstronI racanAnI AvazyakatA utpanna thatI nathI, e jJAnanI pUrti tyAMthI ja thaI jAya che. ataH saMpUrNa pUrva viccheda javAnI AsapAsanA ke najIkanA pUrvanA kAlamAM AvA tattvajJAnavALA upAMga zAstronI pRthaka rUpamAM saMkalanA-racanA karAya che. taLusAra devaddhigaNI(devavAcaka) kRta naMdIsUtranI pUrve ke samakAlamAM AvA AgamonI racanA thaI gaI hatI ane ene devardhvigaNi dvArA zrutajJAnanI sUcimAM svIkAra karavAmAM Avela che. mATe A jainazAsananI zruta nidhinuM eka prAmANika zAstra che. kAlAMtaramAM AnuM mukhya sUtrokta nAma jyotiSagaNarAja prajJapti gauNa thaIne sUrya prajJapti ane candra prajJapti e nAma pramukha banI gayA che ane be sUtra mAnavAne kAraNe naMdImAM paNa be nAma lipi- kAlathI saMpAdita karavAmAM Ave che. A prakAre A zAstra ajJAta AcAryanA dvArA ajJAtakAlamAM racavAmAM AvyuM che ane jenAgamamAM prAmANika rUpathI svIkAra karavAmAM Avyo che. je Aje parivartita nAmathI pracalita che. AkAra svarupa :- A sUtra eka zruta skaMdha rUpa che. AnA adhyayana vibhAgone "pAhuDa-prAbhRta" saMjJAthI kahevAyA che. AnA adhyayanonA avAMtara vibhAga paNa che ane prAbhRta-prAbhRta arthAt pratiprAta kahevAyuM che. A zAstra pUrNarUpathI praznottara zailImAM che. prazranI ane uttaranI bhASA zailI paNa eka vilakSaNa prakAranI "takAra" prayogapUrvaka che. bhASA ane zailI sadA racanAkAranA e samayanA mAnasa para nirbhara rahe che. aneka prakAranI bhASA zailI ane paddhationA jJAtA vidvAna paNa potAnA tAtkAlika mAnasanA anusAra ja racanA taiyAra kare che. mATe Agama bhASA zailIthI koI prakAranI ekAMtika kalpanA na karavI joIe. A sUtramAM 20 prAbhRta che. koIka prAbhRtamAM pratiprAbhRta paNa che. dasamA prAbhRtamAM 22 pratiprAbhRta che. enA pachI 11 thI 20 sudhImAM pratiprAbhRta nathI. gaNita viSayamAM svAbhAvika ja thoDI vyaktione rasa paDe che. mATe A AgamanuM adhyayana pracalana ochuM ja rahyuM che. jenAthI A sUtranA artha paramArthanA jJAnamAM vadhAre kaThinatAno anubhava thAya che. sAthe ja A viSayano paricaya alpa hovAne kAraNe Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 Agama-kathAo tathA bhASA paNa vicitra hovAne kAraNe lipikAlamAM paNa thoDI alanAo thavI svAbhAvika che. A kAraNe vartamAna yuganA vidvAna saMpAdaka ane vyavasthita prakAzita karavAno prayatna karavA chatAM AnA pAThonA saMbaMdhamAM paNa aneka zaMkAo upasthita karavAnI pravRtti kare che. ATaluM thavA chatAM paNa e samasta alanAo susAdhya che ane e saMdeha paNa samAdhAna saMbhAvita che. jeno anubhava A sArAMza pustikathI paNa karI zakAya che. vartamAne je rUpamAM A jyotiSa gaNarAja prajJapti sUtra upalabdha che enuM parimANa 2200 zloka pramANa mAnavAmAM Avela che. sUtraviSaya - A sUtrano viSaya sImita che, te che jyotiSa maMDalano gaNita viSaya ane eno paricaya. AcAra ane dharmakathA AmAM nathI. A prasaMgathI A sUtramAM sUrya, candra, graha, nakSatra, tArA A pAMca prakAranA jyotiSa gaNanuM varNana che. sUryacandranI gati, bhramaNa maMDala, divasa rAtri mAna tathA enI vRddhi, hAni, prakAzakSetra, nakSatronA yoga, yogakAla, pAMca prakAranA saMvatsara saMbaMdhI | vicAraNAo, candranI kalAvRddhi hAni, rAhuvimAna, e pAMce ya jyotiSa gaNanI saMkhyA ane samabhUmithI aMtara vagere viSayonuM sAMgopAMga varNana karAyuM che. vadhAre jANakArI prAraMbhika viSaya sUci ane sUtra sArAMzanA adhyayanathI ja thaI zakaze. A sUtramAM dasamA prAbhUtano sattaramo pratiprAbhRta jaina samAjamAM carcAno ane saMdigdhatAno viSaya banela che. je AjathI nahIM seMkaDo varSothI eka prazna cihna banela che. jyAM AvIne pratyeka saMpAdaka vivecaka kAMto thobhI jAya che, athavA to kalpanAomAM utarI jAya che. A bAbatamAM prastuta saMskaraNamAM paNa navo ciMtana anubhava prastuta karela che jene pAThaka svayaM sattaramAM prati prAbhRtamAM joI zake che. enuM tAtparya e che ke mAMsa vagere akhAdya padArthonA preraka vAkayavALA pAThone sUtrakAra yA gaNadhara ke bahuzruta racanAkAra race nahIM paraMtu e lipikAlamAM dUSitamati lokonA dvArA prakSipta ane vikRta tattva che. bIjA sUtromAM paNa evA tattvo koIka aMze joI zakAya che. jainazAstronA nirmANa kartA evA bhramakAraka zabdono prayoga, preraNAtmaka vAkyonA rUpamAM, koIpaNa anya arthanA lakSyathI paNa karI zakatA nathI. kema ke evuM karavuM teone mATe yogya paNa nathI ane saMyamocita paNa nathI. sUtra saMskaraNa - A sUtra para AcArya malayagirinI TIkA upalabdha che, je mudrita che. niryuktikAra zrI dvitIya bhadrabAhu svAmIe paNa A sUtra para niyukti vyAkhyA karela hatI, evo saMketa prApta thAya che. AcArya ghAsIlAlajI ma.sA. e potAnI samasta AgamonI TIkA karavAnI pratijJA anusAra A sUtranI paNa TIkA lakhI che. je mudrita hindI, saMskRta, gujarAtI traNeya bhASAomAM upalabdha che. AnA pUrve AcAryazrI amolaka RSijI ma.sAhebe ura AgamonuM hindI anuvAda sAthe mudraNa karAvyuM hatuM. emAM paNa anuvAda sahita ane Avazyaka gaNita vistAra sAthe A sUtra mudrita che. vartamAna yuganI Adhunika AkarSaka paddhatinA saMskaraNa Agama prakAzana samiti bAvarathI mudrita thayA che. je sUtronA artha, | vivecana, TippaNo vagerethI susajjata che. 3ra sUtronuM evuM sarvAgINa mudraNa pUrNa thaI gayuM che. je jaina samAja mATe saMpradAyanirapekSa rUpanI anupama upalabdhi che. e zRMkhalAmAM A sUtranuM saMpAdana pUjya paM. ratna zrI kanaiyAlAlajI ma.sA. kamala' e artha paramArtha TippaNonI sAthe aneka prayatnathI karyo, paraMtu koI kAraNosara bAvaranI te prakAzana samitie A sUtrane kevaLa mULa pATha rUpamAMja mudrita karAvyuM che. to paNa emAM TippaNa ane pariziSTo dvArA sUtrano alpAMza spaSTa karela che. tyAra pachI pUjya zrI kanahaiyAlAlajI ma.sA. 'kamala" dvArA svataMtrarUpe A sUtranA anuvAdanuM prakAzana anuyoga TrasTa amadAvAdathI karavAmAM AvyuM che. te saMskaraNanI khAsa vizeSatA e che ke temAM prakSiptatAnA saMdehavALA ane jaina siddhAMtanA bAdhaka, sattaramAM pratipAhuDane yogya sUcana sAthe rikta karI dIdhela che. te teonA zAsana pratyenA prema yakta niDara vyaktitvane pragaTa kare che. prastuta saMskaraNa - A badhA saMskaraNo, vicAro ane kalpanAone samakSa rAkhatA yathA prasaMga Avazyaka samAdhAnothI saMyukta karIne A prastuta sArAMza taiyAra karavAmAM Avyo che. jenuM mUlyAMkana vAcaka gaNa, sAmAnya svAdhyAyI ane vidvAna manISI svayaM ja karI zakaze. viSaya sUci prAbhRta pratiprAkRta viSaya nakSatramAsanA divasa, muhUrtaH-parikramA ane maMDala parimANa, nAnA moTA divasanuM parimANa, divasanI ghaTa-vadha (hAni vaddhi), hAni-vRddhinAM kAraNa. varSa prAraMbha. nAnA moTA divasa rAtri kayAre ane keTalI vAra? ardha maMDala gamana ane maMDalAMtara praveza, kayA divase, kayo sUrya, kayu ardhamaMDala cAle? be sUryonA nAma, calita acalita mArga gamana, punaHcalitamAM sva-para calitano ane acalitanohisAba. baMne sUryonuM aMtara ane enI hAni vRddhi hisAba, matAMtara pAMca. sUrya bhramaNanA kula kSetranuM parimANa ane pAMca mAnyatAo. vikampana parimANa ane sAta mAnyatAo. sUrya candra vimAnanuM saMsthAna ane sAta mithyA mAnyatAo. maMDalono vikhaMbha ane paridhi, hAni vRddhino hisAba, traNa mAnyatAo. baMne sUryonuM bhramaNa svarUpa ane sUryodaya. ATha mAnyatAo. karNa kalA ane bhedaghAta gatithI saMkramaNa. sUryanI maMDalomAM muhUrta gati ane cakSu sparza, cakSu sparzanA ghaTa-vadhanuM gaNita, cAra mAnyatAo. prakAza kSetrAMza ane aMdhakAra kSetrAMza, 12 mAnyatAo. 6 | ... | ja | da | 0 | 0 | | 0 0 0 | 0 | Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 4 OM ... chu 2 3 10 ............|I |||| 11 12 13 14 15 16 17 18 8 / / haiM| 1 2 3 4 5 E 7 8 OM 10 11 12-14 15 16 17 18 19 20 21 22 T ||||| 265 kathAsAra be sUrya, be candranI avasthitinA saMsthAna, 16 mAnyatAo. tApa kSetra ane aMdhakAra kSetranA saMsthAna ane bAhA vagerenuM mApa. tApakSetranI rukAvaTa zenAthI ? 20 mAnyatAo. prakAza saMsthitimAM ghaTa-vadha, 25 mAnyatAo. pudgalo dvArA lezyA varaNa, prakAza grahaNa 20 mAnyatAo. cAra vibhAgomAM sUryodaya, sUryAsta ane Rtu prAraMbha, traNa mAnyatAo. chAyA pramANa ane enAthI divasano bhAga vItavAnuM jJAna, tApa lezyA dvArA anaMtara paraMpara pudgalone AtApita karavA, chAyAnA pacIsa ane ATha AkAra. nakSatrono krama, pAMca mAnyatAo. nakSatrono candra sUryathI saMyoga kAla. nakSatra candra saMyogano prAraMbhakAla, samApti kAla. pratyeka nakSatrano krama yukta yoga ane pachI bIjAne samarpaNa. 28 nakSatronA kula, upakulano bodha. pUnama ane amAsanA divase nakSatra yoga. mahinA ane amAsa pUnamanA nakSatra yoga saMbaMdha. nakSatronA AkAra. nakSatronA tArAnI(vimAnonI) saMkhyA. rAtri vAhaka nakSatra ane enI rAtri vahana saMkhyA. pramarda yoga paryanta pAMca prakAranA candra nakSatra yoga, candra nakSatranI maMDala saMkhyA ane pArasparika sIdha. sUrya, candra, nakSatra maMDalonuM sIdha samavatAra. sUrya, candra ane nakSatranA maMDalonuM potAnuM aMtara. nakSatra svAmI devatAnA 30 muhUrtonA ane rAtri--divasonA nAma. paMdara tithionA 5-5 nAma. nakSatronA gotra ane svAmI devanA nAmano cArTa. x ahIM pariziSTa che. eka yugamAM candra sUryanI sAthe nakSatra yoga. mahinAnA laukika lokottarika nAma. pAMca prakAranA saMvatsara-pramANa, zanizcara saMvatsara vagere. nakSatromAM yAtrA nirdeza, pAMca matAMtara. nakSatronA sImA viSphabha hisAba; nakSatra, candra, sUryanA pUrNimA amAsamAM alaga ane sammilita yoga ane muhUrta vizeSa.eka nAmavALA be nakSatronI sAthe candra sUryathI yoga kAlanuM aMtara. candra ane abhivarjita saMvatsaranA tathA yuganA prAraMbha ane samAptimAM nakSatra yoga. pAMca saMvatsaronA divasa ane muhUrtanuM parimANa. yuga ane no--yuganA divasa tathA muhUrtanuM parimANa pAMca saMvatsaronA Adi ane aMtanuM milAna (meLa) varSomAM sUrya saMvatsaranA ane ayana prAraMbhanA yoga, sUrya candranI AvRttio (ayana) sUrya AvRttinA prathama divasanI tithi.chatrAtichatra yoga ane 12 yoga saMsthAna prakAra. dakSiNa uttaranA ardha maMDala, yuganI samApti maMDala candranA candranI hAnivRddhi, candranA ayana. calita acalita mArga; sva para, ubhaya calita mArga. candrano prakAza aMdhakAra, hAni vRddhi. candra sUrya nakSatranI maMDala vibhAgarUpa muhUrta gati. gatinA kAraNe yoga saMbaMdha. pAMca prakAranA mahinAmAM candra sUrya nakSatranA maMDala pAra karavAnA mApa. candra sUrya lakSaNa. thayopacaya. samabhUmithI UMcAI, 25 mAnyatAo. candra sUrya ane tArAnI tulya ane alpa Rddhi sthitithI. banneno parivAra, meru ane lokAMta thI jayotiSa maMDalanuM aMtara. nakSatromAM sahuthI upara nIce, aMdara, bahAranA nakSatra. jyotiSI vimAnonA AkAra,laMbAI,pahoLAI, U~cAI. devo, devIonI jaghanya utkRSTa sthiti. vAhaka deva. alpa bahutva. dvIpa samudromAM sUrya candra vagerenI saMkhyA. UMcAImAM sthiratA ane maMDalamAM sthiratA, asthiratA. sukha duHkha nimittaka cAla vizeSa. tApakSetra prakAza kSetra, cala acala jyotiSI. samudromAM sUrya candra jANavAnI vidhi. dvIpa candra, sUrya ane rAhunA saMbaMdhamAM laukika kathana. candra vimAnanuM nAma mRgAMka. sUrya vimAnanuM nAma Aditya. ''Aditya"no vyutpati artha ane enI pramukhatAnI vicAraNA para TippaNa. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 266 jayotiSInA bhoga sukha. grahonA bheda 88 ane nAma. upasaMhAra sUtra-adhyayana viveka para TippaNa. candra prajJapti sUtra eka vicAraNA pariziSTa - 1 jJAtavya gaNita pariziSTa - 2 nakSatra tattva vicAra(thokaDo). pariziSTa - 3 jyotiSa maMDala H vijJAna ane AgamanI dRSTimAM nathI. vizeSa vArtA :- pahelA bIjA ane dasamAM A traNe prAbhUtamAM kramaza 8, 3, 22 prati prAbhUta che. zeSamAM prati prAkRta mUla pAThamAM AnA mATe pAhuDa ane pAhuDa-pAhuDa zabda prayoga karela che. kula 20 pAhuDa che. matAMtara saMgraha :- pahelA prAbhUtanA cothAthI AThamA prati prAmRta sudhI badhAmAM matAMtara prarUpaNa che. dasamA prAbhUtanA pahelA ane ekavIsamA prati prAbhUtamAM matAMtara kathana che. aDhAramA prAbhUtamAM paNa mAnyatAonuM kathana che. zeSa prAbhUto ane prati prAbhUtomAM matAMtara rahita kevala jinAnumata tattvonuM kathana che. jayotISa gaNarAja prajJapti sArAMza [sUrya - caMdra prajJapti ] pahelo prAbhUta H pahelo prati prAbhUta eka nakSatra mahinAmAM 819 muhUrta hoya che. jyAre eka divasa rAtrimAM 30 muhUrta hoya che. nakSatra mahinAnA divasa jANavA mATe A muhUrtonI saMkhyAno 30 vaDe bhAgAkAra karavAthI 819 + 30 U 27 divasa Ave che. arthAt sAdhika satyAvIsa divasano nakSatra mahino thAya che.(A sUtra lipi kALamAM sUtranI vacamAMthI kyAMkathI nIkaLIne bhUlathI ahIM zarUAtamAM lakhAI gayuM che. viSaya sUcaka gAthAo ane prakaraNathI e spaSTa thAya che.) parikramA parimANa :- sUryanA cAlavAnA maMDala(goLAkAra mArga) 184 che. jyAre sUrya sarva AvyaMtara arthAt pahelA maMDalamAM che ane tyAMthI pharIne bIjA maMDalamAM parikramA karIne e sthAnanI sIdhamAM pahoMce che to enuM te parikramArUpa prathama cakkara hoya che. trIjA maMDalamAM pahoMcavA para be cakkara pUrA thAya che. ema 184mA maMDalamAM pahoMcavA para 183 cakkara pUrA thAya che. sarva bahAranA 184mA maMDalanA sthAnathI sUrya pAcho phare che. arthAt aMdaranI tarapha cAlIne 183mA maMDalamAM te sthAnanI sIdhamAM pahoMce che, tyAre eka cakkara thAya che. jyAre 182mA maMDalamAM pahoMce che to be cakkara pUrNa thAya che. ema 183 cakkara pUrA thavAthI te prathama maMDalamAM te sIdhavALA dhruva sthAna para pahoMcI jAya che. ema prathama maMDalathI cAlIne 184mAM maMDalamAM jaIne punaH prathama maMDalamAM AvavAthI sUryanI eka(parikramA) pradakSiNA 183 + 183 U 36 6 divasa rAta pUrNa thAya che. pahelA ane chellA ema be maMDalomAM sUrya eka eka cakkara lagAve che. arthAt eno sparza yA A banne rastA para bhramaNa eka vAra kare che. bAkInA vaccenA 182 maMDalo(mArga) para be be vAra bhramaNa kare che. tethI 18242 U 364+ra U 36 6 cakkaramAM 36 6 divasa rAta thAya che. evI eka pradakSiNAthI eka sUrya saMvatsara arthAt eka varSa pUrNa thAya che. [TippaNa :- A sUrya maMDalanI pradakSiNAno rasto jalebI jevA AkArano hoya che. arthAt koI aMdaranA gherAvathI prAraMbha karI bahAra laI jaIne jalebI pUrI kare che evI gatithI sUrya aMdarathI bahAra jAya che ane koI vyakti bahAranA sthAnathI jalebInI zarUAta karIne aMdaranA sthAna para lAvIne pUrI kare. evI ja rIte sUrya bahArathI aMdara AvIne mArga bhramaNa kare che. banne AkAromAM vaLAMka eka dizA taraphI ja hoya che. arthAt sUrya sadAya pUrvathI dakSiNa,pazcima thI uttaranI tarapha AgaLa vadhe che. mATe bahAra javAnA 183 mArga ane aMdara AvavAnA 183 mArganA sthaLa kaMIka alaga alaga hoya che.] nAnA moTA divasanuM pramANa :- navA varSanI zarUAtamAM sUrya jyAre prathama maMDalanA dhruva sthaLathI cAle che tyAre te pahelo divasa 18 muhUrtano hoya che ane rAta 12 muhUrtanI hoya che. arthAt sahuthI moTo divasa hoya che. e divasathI varSanI zarUAta thAya che. A prathama divasanA prathama cakkaramAM sUrya bIjA maMDalamAM cAlyo hoya che. vadha-ghaTa :- A prakAre kramazaH sUrya aMtima maMDalamAM jaIne tenA aMtima dhruva sthaLamAM 6 mahinAthI 183 divase pahoMce che. tyAre 12 muhUrtano divasa ane 18 muhUrtanI rAta hoya che. evI rIte 183 divasamAM 6 muhUrta divaso nAnA thAya che ane rAta moTI thAya che. ataH eka divasamAM 0.03 muhUrta divasa nAno hoya che ane rAta moTI hoya che. nAnA moTA divasanuM kAraNa :- - jyAre sUrya prathama maMDalathI bIjA trIjA maMDalamAM jAya che, tema tema te dUra thato jAya che. enAthI tenuM prakAza kSetra(vistAra) ghaTatuM jAya che. e kAraNa 0.03 muhUrta jeTalo divasa sUryodayathI sUryAsta sudhImAM nAno thAya che ane rAta moTI thAya che ane jyAre bahAranA maMDalathI aMdaranA maMDalamAM sUrya Ave che tyAre 6 mahInA sudhI divasa moTo thAya che ane rAta nAnI thAya che. arthAt sauthI nAno divasa(ziyALAmAM) sUrya bahAranA maMDalamAM arthAt 184mA maMDalamAM rahe che tyAre ane sauthI moTo divasa sUrya sarva AvyaMtara (pahelA) maMDalamAM rahe che tyAre thAya che. varSa prAraMbha :- A hisAbe varSanI zarUAta prathama maMDalathI arthAt zrAvaNa vada ekamathI(gujarAtI tithi pramANe aSADha vada ekamathI) thAya che. e anAdi kudaratI siddhAMta che. paraMtu loko pota potAnA Azayone pramukhatA ApIne koI divALIthI varSanI zarUAta kare che, koI caitrathI, koI mArcamAM samApti karI 1 eprilathI zarUAta kare che. e lokonI paraMparA pota potAnI apekSA mAtra che. tene koI siddhAMta mAnavAno bhrama karavo na joIe. siddhAMtathI kudaratI varSano prAraMbha zrAvaNa vada ekamathI arthAt sahuthI moTA divasanA anaMtara divasathI thAya che. nAnA moTA divaso kayAre ane keTalIvAra ? :- sahuthI moTo divasa varSano aMtima divasa gaNAya che. navA varSano pahelo divasa 0.03 bhAga ocho 18 muhUrtano hoya che. prathama cha mahInAno aMtima divasa 184mAM maMDalamAM sahuthI nAno divasa hoya che ane Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 267 kathAsAra jain bIjA cha mahInAno aMtima divasa pahelA maMDalamAM sahuthI moTo divasa hoya che. sahuthI moTo divasa 18 muhUrtano varSamAM ekavAra Ave che ane sahuthI nAno divasa 12 muhUrtano varSamAM ekavAra hoya che. bAkInA sarva madhyama divaso varSamAM be vAra hoya che. kema ke prathama ane aMtima maMDalamAM sUryanA ekavAra cAlavAthI A banne nAnA ane moTA divaso eka vAra hoya che. bAkInA maMDalomAM AvavAnA ane javAnA samaya ema sUryanA be vAra cAlavAthI madhyama sarve divaso be be vAra hoya che. rAta keTalI vAra?:- divasanI jema ja nAnI ane moTI rAta 12 ane 18 muhUrtanI prathama ane aMtima maMDalamAM eka eka vAra hoya che ane bAkInI vaccenI rAta vaccenA maMDalomAM hovAthI be-be vAra hoya che. bIjo prati prAbhRta ardha maMDalagati - A jaMbudvIpamAM be sUrya che. baMne maLIne eka divasamAM eka maMDala pUruM kare che. saMvatsara(varSa) nI zarUAtanA samayamAM eka sUrya pazcima dizAnA aMtamAM hoya che. arthAt tyAMthI bhramaNanI zarUAta kare che. bIjo sUrya pUrva dizAnA aMtamAM hoya che. te tyAMthI bhramaNanI zarUAta kare che. pahelA divase 30 muhUrtamAM bane sUrya bIjA maMDalane pAra kare che. arthAt pazcimamAM sthita airAvatIya sUrya uttara ardha maMDalamAM cAlIne pUrva dizAnA aMtamAM AvIne bIjA maMDalanAM aMtima sthAne pahoMce che, jyAre pUrva dizAmAM rahela bhAratIya sUrya dakSiNI ardha maMDalamAM cAlIne pazcima dizAnA aMtamAM bIjA maMDalanA aMtima sthAne pahoMce che. A rIte bane sUrya ardhA-ardhA maMDala pAra karI bIjA divasanA prAraMbhamAM trIjA Adi maMDalamAM praveza kare che. A rIte bIjA divase banne sUrya maLIne ardhA-ardhA trIjA maMDala pAra kare che. tyAre pUrvI sUrya punaH potAnI zarUAtanA sthAnanI sIdhamAM AvI jAya che. evI ja rIte pazcimI sUrya paNa potAnI zarUAtanA sthAnanI sIdhamAM AvI jAya che. A rIte pazcimI sUrya bIjA maMDalanA ardhA uttarI vibhAgane ane trIjA maMDalanA ardhA dakSiNI vibhAgane pAra kare. jyAre pUrvI sUrya bIjA maMDalanA dakSiNI ardha vibhAgane ane trIjA maMDalanA uttarI ardha vibhAgane pAra kare. A rIte ardhA-ardhA maMDala sAma sAme dakSiNI, uttarI vibhAgonA bane sUrya maLIne pAra karI pote ardhA cakkara pachI AgalA maMDalamAM praveza karI jAya che. kayA divase kayA maMDalano kayo vibhAga pAra kare? - varSanA pahelA divase pazcimI(airAvatIya) sUrya bIjA maMDalano uttara vibhAga pAra kare che ane chaThThA mahinAnA aMtima 183me divase 184mAM maMDalanA ardha uttarI vibhAgane pAra kare che. jyAre pUrvI(bhAratIya) sUrya pahelA divase bIjA maMDalano dakSiNI adha vibhAga pAra kare che ane aMtima 183mAM divase 184mAM maMDalano dakSiNI ardhA vibhAga pAra kare che. aMdara praveza karatA bIjA cha mahinAnA prathama divase te pazcimI (airAvatIya) sUrya 183mAM maMDalanA dakSiNa vibhAgane pAra kare che ane varSanAM aMtima divase pahelA maMDalanA dakSiNI vibhAgane pAra karI potAnA pazcimI sthAna para punaH pahoMcI jAya che. A ja prakAre pUrvI(bhAratIya) sUrya paNa bIjA cha mahInAnI zarUAtamAM 183mAM maMDalanA uttara vibhAgane pAra kare che ane varSanA aMtima divase pahelA maMDalanA uttara vibhAgane pAra karI potAnA sthAna para punaH pahoMcI jAya che. A prakAre banne sUrya maLIne ardhA-ardhA maMDala pAra karI eka varSamAM eka pradakSiNA pUrNa karI punaH potAnA sthAne pahoMcI jAya che. trIjo prati prAbhRta be sUrya - jaMbUDhIpamAM be sUrya che- (1) bhAratIya sUrya (2) airAvatIya sUrya. je varSanA zarUAtanA divase pazcima kendra sthaLathI ravAnA thaIne uttarI airAvata kSetranI tarapha jAya che tene airAvatIya sUrya kahe che ane je sUrya varSanI zarUAtanA divase pUrvIya kendra sthaLathI ravAnA thaIne dakSiNa bharatakSetra tarapha jAya che tene bhAratIya sUrya kahe che. calita acalita mArga :- aMdarathI bahAra jatA banne sUrya pota potAnA mArgathI ardhA ardhA maMDala pAra kare che. koI paNa calita thI karatA arthAta svataMtra mArgathI teo AgaLane AgaLa vadhatA jAya che. e ja prakAre bahArathI aMdara AvatA samaye paNa svataMtra mArgathI AgaLanA maMDalamAM pahoMcatA rahe che. koInA paNa aMdara AvatA samaye cAlelA mArgamAM nathI cAlatA. paraMtu aMdara AvatA samaye pahelAnA bahAra jatA samaye cAlelA mArgane punaH kApatA jatA e mArgomAM avazya cAle che. e apekSAthI e bane sUrya aMdara AvatA samaye pahelAnA svayaMnA cAlelA mArgone ane anyanA cAlelA mArgone kApatA jatA tenA para thoDuM cAle che. eka jagyA jUnA mArgane kApatA jatA e sUrya potAnA maMDalanA 124mAM bhAgamAMthI 18 bhAga jeTalA cAlelA kSetra para cAle che. pachI ene choDIne alaga(aMdaranI bAjumAM) sarakI jAya che. cotho prati prAbhRta baMne sUryanuM aMtara - aMdarathI bahAra jatA ane bahArathI aMdara AvatA samaye baMne sUryanuM parasparanuM aMtara kramazaH 5 yojana vadhe che ane ghaTe che. yathA ata2. pahelA maMDalamAM | bIjA maMDalamAM trIjA maMDalamAM aMdarathI bahAra jatA samaye | 9964) yo. | 99645 + (adhika) | 99651 + (adhika). bahArathI aMdara AvatA | 1006 60 yo. 100654 + (adhika) 180648+ (adhika) Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 268 samaye aMtaranI hAni vRddhi - A cArTamAM banne sUryonuM aMtara darzAvela che. pratyeka maMDalamAM ApasamAM be be yojana dUra rahI bane sUrya gati kare che. banne sUrya sAma sAme pratipakSa dizAmAM sadA cAlatA hoya che. sUrya vimAna, 48/61 yojanAnA hoya che. eTaluM kSetra be yojanathI adhika vyApta kare che. eTale eka dizAmAM eka sUrya 2,48,61 yojana prati maMDalamAM AgaLa vadhe che ane bIjo sUrya paNa bIjI dizAmAM eTalo AgaLa vadhe che. banne sUryonuM parasparanuM aMtara prati maMDalamAM 2,48/61 4 2 U 5 35/61 yojana vadhatuM ghaTatuM hoya che. vRddhino hisAba - A prakAre (1) pratyeka maMDalamAM parasparanuM aMtara be-be yojanAnuM hoya che. (2) pratyeka maMDalamAM sUrya 2,48/1 yojana AgaLa vadhe che. (3) pratyeka maMDalamAM bane sUryonuM parasparanuM aMtara 5 35/61 yojana vadhe che. (4) 6 mahinAmAM eka sUrya 2,48,61 4183 U 510 yojanA aMtara vadhAre che. banne sUryo maLIne 55 8183 U 1020 yojanA aMtara vadhAre che. jethI pahelA maMDalamAM rahela 99640 yojananuM parasparanuM aMtara vadhIne 99640+1020U100660 yojana thaI jAya che. tethI bane sUryonuM parasparanuM aMtara sadA parivartita thatuM rahe che. eka sarakhu aMtara sthira rahetuM nathI. pAMcamo prati prAbhRta dvIpa samudramAM sUryanuM bhramaNa kSetra - eka dizAmAM sUrya kula 510 yojanA kSetramAM aMdarathI bahAra ane bahArathI aMdara AvatA jatA meru parvatanI pradakSiNA kare che. A 510 yojanamAM 180 yojanA kSetra jaMbudvIpanuM che ane 330 yojanA kSetra lavaNa samudranuM che. arthAt bane sUrya 180 yojana jaMbudvIpanI aMdara hoya tyAre te prathama maMDalamAM hoya che ane jyAre 330 yojana lavaNa samudramAM hoya che tyAre te bAhya maMDalamAM hoya che. chaThTho prati prAbhRta prati divasa vikaMpana - sUrya eka divasamAM 2,48/61 yojanA kSetra vikaMpana kare che arthAt AgaLa sarake che, e rIte 183 divasa(mahInA) mAM 510 yojana AgaLa sarake che. AnuM vizeSa spaSTIkaraNa cothA prati prAbhRtamAM thayela che. sAtamo prati prAbhRta sUrya caMdra vimAna saMsthAna :- sUrya caMdranA vimAna chatraAkAranA che. ardha koThAnA phaLanA AkAravALA arthAt nIcethI samatala, uparathI goLa ane cotaraphathI goLAkAra hoya che. sarvajJokta ukta chatrAkAra saMsthAna mAnavAvALA paNa loko jagatamAM che te jinamatathI sammata che, mithyA nahi. AThamo prati prAbhRta maMDalono vikhaMbha ane paridhi - sUryanA pratyeka maMDala(mArca)nI pahoLAI 4861 yojanAnI hoya che. kAraNa ke sUrya vimAnanI laMbAI, pahoLAI eTalI ja che. maMDala-maMDalanuM aMtara ra-3 yojanAM hoya che. AkhA maMDalano viddhabha eka dizAmAM ra.TAila yojana vadhe che. baMne dizAmAM maLIne 55 yojana kula vikhaMbha pratimaMDalamAM (eka maMDalathI bIjA maMDalanuM) vadhe che. te vikhaMbhathI traNa gaNI sAdhika paridhi rahyA kare che. 55 x 3 sAdhika(3.1 sAdhika) U 17 " yojana prati maMDalamAM paridhi vadhe che. tene ja sthUla daSTithI 18 yojana paridhi vadhavI kahevAya che. vAstavamAM dezona 18 yojana paridhi vadhe che. sarva AtyaMtara maMDala jaMbudvIpanA eka kinArAthI 180 yojana aMdara che. bIjA kinArAthI paNa 180 yojana aMdara che. ema kula eka lAkha yojananA AyAma vikhaMbha(vyAsa)mAMthI 360 yojanA ochA thAya che. Ane sAdhika traNa gaNA karavAthI 1138 yojana thAya che. jaMbudvIpanI paridhimAMthI ATalA yojana ochA karavAthI arthAt 31 227-1138U 315089 yojana thAya che. A pahelA maMDalanI paridhi che. A paridhimAM prati maMDalamAM dezona 18 yojana umeravAthI AgalA maMDalanI paridhi nIkaLI jAya che. sUryanuM vimAna jyAre chellA maMDalamAM cAle che tyAre te 510 yojananA maMDalakSetrathI bahAra sthita thAya che. ataH A apekSA AtyaMtara kinArAthI bAhya avagAhita kinAro 510," yojanA aMtaravALo kahevAya che. AtyaMtara ane bAhya baMne tarapha sUrya vimAnanA avagAhanane na gaNIne phakta maMDala kSetrane gaNIe to " 42 U 15 ochA karavAthI 510 " - 1 U 509 yojana thAya che. bIjo prAbhRta: pahelo prati prAbhUta baMne sUryonuM bhramaNa svarUpa ane sUryodaya:- baMne sUrya samabhUmithI 800 yojana UMcAI para paribhramaNa kare che. bhAratIya sUrya pUrva dizA pAra karI jyAre pUrva dakSiNamAM pahoMce che tyAre te dakSiNakSetramAM sUryodaya kare che. te samaye airAvatIya sUrya pazcima dizA pAra karI pazcima uttaradizAmAM pahoMce che ane uttara kSetramAM sUryodaya kare che. pachI A bane sUrya saMpUrNa dakSiNa dizA ane saMpUrNa uttara dizAne sAthe pAra karatA banne kSetramAM divasa kare che. A prakAre gati karatA uttara dizAne pAra karanAra airAvatIya sarya uttara parvamAM Ave che ane dakSiNa dizAne pAra karanAra bhAratIya sUryadakSiNa pazcima dizAmAM Ave che. A samaye A banne sUrya pUrva pazcima kSetra(mahAvidehakSetra) ne prakAzita kare che. jyAre A sUrya uttara dakSiNane prakAzita kare che tyAre pUrva pazcimamAM rAtri kare che ane jyAre pUrva pazcimane prakAzita kare che, tyAre uttara dakSiNamAM rAtri kare che. bIjo prati prAkRta Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra jain 269 saMkramaNa gati nirNaya - eka maMDalathI bIjA maMDalanuM aMtara be yojanAnuM che ane te be prakAre pAra karI zakAya che. (1) AkhuM maMDala cAlIne eka nizcita sthAna para AvIne be yojana sIdhA cAle ane pachI bIjA maMDalanuM bhramaNa zarU kare. bhramaNa karIne pharIthI nizcita sthAnanI sIdhamAM AvIne AgalA maMDalamAM saMkramaNa kare. A "bheda ghAta-saMkramaNa" gati che. (2) karNa kalA gatino artha che jalebInI jema. maMDala pAra karavAnI sAthe ja e be yojanA aMtarane samAviSTa karatAM karatAM eka nizcita sthAnanI jagyAe svataH AgalA maMDalane prApta thaI jAya; A gatine karNakalA gati kahe che. karNakalA gati nirdoSa - A banne gatiomAM bIjI karNakalA gati sUryanA maMDala bhramaNanI ucitagati che. arthAt karNakalA gatithI sUryanuM bhramaNa thAya, te sAcI mAnyatA che. trIjo prati prAbhRta sUryanI muhUrta gati - 184 maMDalomAMthI sauthI prathama maMDalanI gati sahuthI ochI hoya che ane chellA maMDalamAM sauthI vadhAre gati hoya che. A prakAre sUryanI gati eka nathI. 184 prakAranI gati hoya che. kema ke pratyeka ardha maMDalane 30 muhUrtamAM ja pAra karavAnuM hoya che ane maMDalonI paridhi AgaLathI AgaLa vadhAre hoya che. eTale pratyeka maMDalanI muhUrtagatI alaga hoya che te A prakAre che. muhUrta gati evaM cakSusparza - + sAdhika maMDala mahurta gati yo. daSTi kSetra(yo.) . prathama maMDala pa251 + 47263+ bIja maMDala pa251 + | 47179 + trIja maMDala pa2para + | 47096 + chelluM maMDala 5305 + | | 31831 + | chellethI bIja maMDala 5304 + | 31916 + | chellethI trIja maMDala pa304 + | 32001 + muhUrta gatine 30 muhUrtathI guNAkAra karavAthI ardha maMDalanI paridhi maLI jAya che. ardha maMDala eka sUrya 30 muhUrtamAM pAra kare che. ardha maMDala bIjo sUrya 30 muhUrtamAM pAra kare che. daSTikSetra - cakSasparza - ATale dUrathI manuSyane sUrya sUryodaya ane sUryAstanA samaye dekhAya che. " pratyeka maMDalamAM " yojana muhUrta gati vadhe che. prati maMDalamAM daSTikSetra 84 yojananI AsapAsa ghaTe che. A skUla daSTithI samajavuM. sUkSma dRSTithI 10 yojanamAM paNa thoDuM ochuM hoya che ane daSTikSetra pahelAthI bIjA maMDalamAM 83 2 yojana ghaTe che ane aMtima maMDalathI bIjA maMDalamAM 85deg0 yojana vadhe che. Ane ja mULa pAThamAM 84 yojanathI ochI ane 85 yojanathI vadhAre A prakAre puruSa chAyAnI hAni vRddhi kahela che. trIjo prAbhRta prakAzita kSetra :- bane sUrya maLIne pahelA maMDalamAM rahIne jaMbudvIpanA 3/pa traNa paMcamAMza bhAgane prakAzita kare che ane chellA maMDalamAM 2/5 be paMcamAMza bhAgane prakAzita kare che. jo dazAMzamAM kahIe to prathama maMDalamAM 6 dazAMza ane chellA maMDalamAM 4 dazAMza jaMbudvIpanA kSetrane bane sUrya prakAzita kare che. eTale eka sUrya pahelA maMDalamAM 3/10 traNa dazAMza bhAga uttara jaMbudvIpakSetrano prakAzita kare che. jyAre bIjo sUrya 3/10 traNa dazAMza bhAga dakSiNa jaMbudvIpakSetramAM prakAzita kare che. A samaye pUrvamAM 2/10 be dazAMza bhAga ane pazcimamAM 2/10 be dazAMza bhAga aprakAzita rahe che. A rIte prathama maMDalamAM 60 muhUrtanA ra/10 U 12 muhUrtanI rAtri hoya che ane 60 muhUrtanA 3/10 U 18 muhUrta no divasa hoya che. aMtima maMDalamAM pratyeka sUrya ra/10 bhAgane prakAzita kare che tethI 12 muhUrtano divasa ane 18 muhUrtanI rAta hoya che. cotho prAbhRta maMDala saMsthAna - be sUryane be caMdranI samacorasa saMsthiti che. eTale ke yuganA prAraMbhamAM eka sUrya dakSiNa pUrvamAM hoya che. jyAre bIjo pazcima uttaramAM hoya che. A samaye eka caMdra "dakSiNa pazcimamAM hoya che. jyAre bIjo "uttara pUrvamAM hoya che. A rIte cAre vidizAomAM samakoNa thAya che. tethI A saMsthiti samacorasa kahela che. athavA sUrya caMdranA vimAna paNa laMbAI, pahoLAImAM samAna che. A kAraNe vimAnanI apekSAe paNa samacorasa saMsthAna sUrya ane caMdra maMDalanA kahevAya che. tApakSetra saMsthAna:- kadamba vRkSanA phUla jevo athavA gADAnI dhUMsarI jevo (sagaDuddhi saMsthAna)sUryanA tApakSetrano AkAra hoya che. A tApakSetra merunI pAse saMkucita puSpa, mUla bhAganA samAna hoya che ane lavaNa samudranI tarapha vistRta puSpamukhanA bhAga samAna hoya che. prathama maMDalamAM sUryano prakAza merunI pAse merunI paridhinA 3/10 bhAgamAM hoya che ane lavaNa samudranI tarapha aMtima prakAzita thavAvALA kSetranI paridhino paNa 3/10 bhAga prakAzakSetra hoya che. A saMpUrNa prakAza kSetra kadamba vRkSanA puSpanA AkAranuM hoya che. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 270 A saMsthAnamAM cAra bAhAo hoya che, be lAMbI ane be goLAIvALI. tApa kSetranI pahoLAInI baMne bAju lAMbI bAhA hoya che ane tApakSetranA mULa ane mukha vibhAganI tarapha arthAtu meru ane samudranI taraphanI bAhA goLAI- vALI hoya che. jaMbUdvIpanI aMdara A banne lAMbI bAhA paraspara samAna 45-45 hajAra yojananI avasthita hoya che ane bane goLa bAhAonuM mApa paraspara asamAna hoya che ane prati maMDalamAM parivartita thayA kare che. te prathama maMDalamAM merunI pAse 9486 9/10 yojana hoya che ane samudranI tarapha 94868 04/10 yojana hoya che. A merunI paridhi evaM jaMbUdvIpanI paridhino 3/10 traNa dazAMza bhAga che. A jaMbudvIpanI aMdaranA kSetranI apekSAe pahelA maMDalanuM mApa kahevAya che. sUryanuM tApa kSetra lavaNa samudramAM paNa jAya che. tethI tApa kSetranI kula laMbAI 45000 + 33333.33 U 78333.33 yojana thAya che. A laMbAI pahelA ane chellA Adi badhA maMDalomAM samAna hoya che. aMdhakAra saMsthAna :- tApakSetranA jevo ja aMdhakArano AkAra hoya che. jaMbUdIpanI aMdaranI bane bAhA tApakSetranI samAna 45-45 hajAra yojanAnI hoya che. aMdhakAranI saMpUrNa laMbAI paNa tApa kSetranI jema ja 78333.33 yojana hoya che. goLa AvyaMtara bAhA pahelA maMDalamAM merunI pAse merunI paridhithI 2/10 be dazAMza hoya che. arthAt 6324 6/10 yojana hoya che. bAhya goLa bAhA jaMbudvIpanI paridhino ra/10 be dazAMza U 63245 6/10 yojana thAya che. AtyaMtara maMDalamAM je mApa kahevAmAM Avela che te bAhya maMDalamAM paNa e ja prakAre kahevuM paraMtu AtyaMtara ane bAhya goLAI vALI bAhAmAM pharaka che. te A pramANe che ke AtyaMtara maMDalamAM tApa kSetranuM je mApa che te bAhya maMDalamAM aMdhakAranuM mApa samajavuM ane je AtyaMtara maMDalamAM aMdhakAranuM mApa kahyuM che te bAhya maMDalamAM prakAzanuM mApa samajavuM. sUrya ukta tApa saMsthAna mApamAM 100 co. upara prakAza kare che. 1800 yojana nIce prakAza kare che. ane tirachA 40263 21/60 yojana AgaLa ane eTalA ja yojana pAchaLa bane bAjumAM prakAza kare che maMDala | tApakSetra sthirabAhA AtyaMtara | bAhya prakAza | bhAga laMbAI jaMbudvIpamAM prakAza bAhA | bAhA AvyaMtara | 78333.33] 45000 | 9486.90 | 94868.40 | 0.30 bAhya | 78333.33 45000 | 6324.60 63245.60 0.20 noMdha :- prakAzakSetranuM je mApa AtyaMtara maMDalamAM che te ja aMdhakAranA bAhya maMDalamAM che ane je mApa prakAzakSetranuM bAhya maMDalamAM che. te ja aMdhakAranA AtyaMtara maMDalamAM che. cArTagata saMkhyAo yojananI che. AtyaMtara prakAza bAhA meru pAse che. bAhA prakAza bAhA jaMbUDhIpanI jagatInI che. pAMcamo prAbhRta tApa kSetramAM rukAvaTa(lezyA pratighAta) - sUryanI vezyA arthAt sUryano prakAza-tApa aMdara meru parvata sudhI jAya che. pachI tenI divAlanA sUkSma bAdara pudgalothI rokAI jAya che. bahAra lavaNa samudramAM tathA banne bAju prakAza sImAnA kinArA para, ema A traNe tarapha carama sparzita pudgalothI sUryano prakAza rokAI jAya. matalaba e ke tyAM sudhI ja jAya. AgaLa sImA svabhAvathI na jAya. traNe bAjunI sImAnuM mApa cothA pAhuDamAM che. enA sivAya tApakSetranI sImAmAM paNa je padArthothI prakAza rokAIne chAyA thAya tyAM paNa te padArtho vaDe sUryanI vezyA-prakAza rokAI jAya che, pratihata thAya che. chaThTho prAbhRta prakAza saMsthitimAM ghaTa vadha:- AtyaMtara maMDalathI bAhya maMDalamAM jatA samaye sUryanA prakAzanI saMsthiti eTale prakAzanuM saMsthAna arthAt prakAza kSetra prati maMDalamAM ghaTe che ane bAhya maMDalathI AtyaMtara maMDalamAM AvatA samaye prati maMDalamAM prakAza kSetra vadhe che. pratyeka maMDalane sUrya 30 muhUrtamAM pAra kare che. ataH dara trIsa muhUrte sUryanuM prakAzakSetra eTale prakAza saMsthiti ghaTe vadhe che. A skUla daSTinI apekSAe che. sUkSma dRSTithI sUrya pratikSaNa AgalA maMDalanI tarapha karNa gatithI vadhe che. eka maMDalathI bIjA maMDala pahoMcavA sudhI kramazaH gati vadhAratA be yojanakSetra vadhAre che ane eTalI gati paNa vadhAre che, jethI tApakSetramAM thoDI vadha-ghaTa thatI rahe. mATe sUkSma daSTithI ghaDIyAlanI aMdara rahelA kalAka ane tArIkhanA kAMTA ke tenA akSaronI samAna pratipala tApakSetra eTale prakAza saMsthiti ghaTatI vadhatI hoya che. A prakAre skUla daSTithI eka divasanA 30 muhUrta sUrya prakAza saMsthiti avasthita rahe che ane pachI ghaTe athavA vadhe che. je cha mahinA bahAra AvavA sudhI ghaTe che ane pachI cha mahInA aMdara AvatAM vadhe che. pratidivasa muhUrtano 2/61 bhAga ghaTe-vadhe che. cha mahinAmAM kula 6 muhUrta divasa ghaTe, vadhe che. maMDalanI apekSAe 2/1830 bhAga tApa kSetra ghaTe-vadhe che. sAtamo prAbhRta Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 271 kathAsAra lezyA varaNa:- sUryanA prakAzane sparza karavAvALA badhA pudgala tenI vezyAnuM varaNa(grahaNa) kare che. AthI joI zakAtA ane na joI zakAtA, sUkSma ke bAdara, je koIpaNa pudgala sUryanI prakAza sImAmAM Ave te sUrya vezyAne varaNa karanArA gaNAya, grahaNa karI prakAzita thanArA gaNAya. AThamo prAbhRta sUrya uttara pUrvamAM udaya thaIne dakSiNa pUrvamAM Ave che. dakSiNa pUrvamAM udaya thaIne dakSiNa pazcimamAM Ave che. Ama ja kramavAra AgaLa vadhatA udaya thAya che. jyAre jaMbUdvIpamAM methI dakSiNa vibhAgamAM sUrya udaya thAya che tyAre uttarI vibhAgamAM paNa udaya thAya che te pUrve pazcimI bhAgamAM asta thAya che. jyAre dakSiNa bhAgamAM 18 muhUrtathI laIne 12 muhUrtano divasa hoya che tyAre uttara bhAgamAM paNa eTalA ja muhUrtano divasa hoya che. pUrve pazcimI banne vibhAgamAM eja samaye sAthe-sAthe rAta hoya che. te paNa bannemAM 12 muhUrtathI laIne 18 muhUrta sudhI sarakhI hoya che. jyAre dakSiNamAM varSano, Rtuno pahelo samayAdi hoya che tyAre uttaramAM paNa varSa, Rtu Adino prathama samaya Adi hoya che. paraMtu pUrva pazcima vibhAgamAM tenA pachInA samaye(divase) varSa, Rtu Adino prathama samaya hoya che. ahIM jaMbUdvIpanA cAra sarakhA vibhAganI kalpanA karI che ane emanA prAraMbhika pradezomAM jyAre sUryodaya thAya che athavA varSano prathama samaya hoya che tyAre AkhA e vibhAgamAM prathama samaya apekSita karIne kahevAyo che. eTalA mATe uttara dakSiNa vibhAganA varSa Adi prAraMbhanA anaMtara samaya (divasomAM ja pUrva pazcima vibhAgamAM varSa A ahIMyA koI A cAra vibhAgone bharata, airAvata, mahAvidehamAM Agrahita kare to (ukta) A viSayanI sAcI samaja Avaze nahIM ane saMdehazIla mAnasa banI jaze. eTalAmATe jaMbUdvIpanA barAbara cAra vibhAganI kalpanA karIne eka-eka vibhAgane pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa vibhAga mAnIne A(ukta) viSaya samajavo joIe. A prakAre ja lavaNa samudramAM, dhAtakI khaMDamAM, kAlodadhi samudramAM, ardha puSkaradvIpamAM sUryanI udaya saMsthiti ane varSARtuno prathama samaya Adi samajI levA. sarvatra e kSetranA samAna cAra vibhAga kalpita karavA ane emAMthI pratyeka vibhAgamAM ukta jaMbUdvIpanA vibhAgonI samAna ja sUryodayanI udaya saMsthiti ane varSa AdinI zarUAta samajI levI. navamo prAbhRta tApa lezyA - sUryamAMthI je tApa vezyA nIkaLe che te sparzamAM AvanAra yugalane AtApita kare che tathA A tApa vezyAnA sparzamAM na AvanArA pudgalane paNa AtApita kare che. te A vezyAomAMthI je china lezyAo nIkaLe che, tenAthI AtApita thAya che. tAtparya e che ke sUryanA kiraNo je vastu para paDe che te garama thAya che. paraMtu jyAM taDako nathI pahoMcato te pudgala, bhUmi vagere paNa garama thatAM dekhAya che. emane sIdhA kiraNothI tApa nahIM maLatAM, tApa kiraNomAMthI je aMtara kiraNo nIkaLe che enAthI tApa maLe che arthAta chAyAvALA kSetrane paNa sUryanA kiraNo kaMIka prakAzita ane AtApita kare che. chAyA pramANa - porasI chAyAno matalaba e che ke je cIja jeTalI che tenI eTalI ja chAyA hoya te(eka) porasI(arthAt puruSanI puruSa pramANa) chAyA hoya che. A chAyAnuM mApa yuganA Adi samaya arthAt zrAvaNa vada ekamanI apekSAe ahIM kahevAyuM che te A prakAre chechAyAnuM mApa divasano samaya 1 apAI porasI(aDadhI) chAyA trIjo bhAga divasa- muhUrta vItavA para. 2 porasI(puruSa pramANa) chAyA cotho bhAga divasa -4.5 muhUrta vItavA para thAya che. eTalo ja divasa zeSa rahevA para porasI chAyA hoya che. 3 doDha porasI(doDhagaNI) chAyA pAMcamo bhAga divasa- 3 muhUrta 30 minaTa vItavA para 4 be porasI chAyA(be gaNI) chaThTho bhAga divasa - 3 muhUrta vItavA para 5 aDhI porasI chAyA(aDhI gaNI) sAtamo bhAga divasa - 2 muhUrta 27 miniTa vItavA para. 6 58.5 porasI(58.5 gaNI) 1900mo bhAga- 27.25 seMkaDa divasa vItavA para. 7 ogaNasATha porasI(pa9 gaNI) 22000 mo bhAga- 2.33 seMkaDa divasa vItavA para. 8 sAdhika ogaNasAITha porasI sUryodaya ane sUryAstano prAraMbhika prathama samaya thAya che. arthAt divasano koI paNa bhAga vyatIta nathI thato. chAyAno AkAra:- lAMbI, corasa, goLa,anukUla, pratikUla vagere chAyAnA paccIsa prakAra kahevAyA che. arthAt vastuono potAno AkAra, prakAzamAna vastunI saMsthiti ane aMtara AdinA kAraNe chAyA aneka prakAranI hoya che. paccIsa prakAramAMthI goLa chAyAnA punaH ardhagoLa, pA goLa, saghana goLa, vagere ATha prakAra che. dasamo prAbhRta: pahelo prati prAbhRta nakSatra nAma krama:- (1) abhijita (2) zravaNa (3) dhaniSThA (4) zatabhiSaka (5) pUrva bhAdrapada (6) uttara bhAdrapada (7) revatI (8) azvinI (9) bharaNI (10) kRtikA 11) rohiNI (12) mRgazIrSa (13) ArkA (14) punarvasu (15) puSya (16) azleSA Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 272 (17) maghA (18) pUrvA phAlganI (19) uttarA phAlganI (20) hasta (21) citrA (22) svAti (23) vizAkhA (24) anurAdhA | (25) jyeSThA (26) mUla (27) pUrvASADhA (28) uttarASADhA. abhijita nakSatrathI ja utsarpiNIkALano prAraMbha thavo jaMbUDhIpa prajJaptimAM batAvela che. bIjo prati prAbhRta nakSatrono caMdra saMyoga - enA cAra prakAra che. (1) 9 2767 muhUrta- abhijita. (2) 15 muhUrta- (1) zatabhiSaka (ra) bharaNI (3) ArkA (4) azleSA (5) svAti (s) jayeSThA (3) 30 muhUrta- (1) zravaNa (2) dhaniSThA (3) pUrva bhAdrapada (4) revatI (5) azvinI (6) kRtikA (7) mRgazIrSa (8) puSya (9) maghA (10) pUrvA phAlganI (11) hasta (12) citrA (13) anurAdhA (14) mUla (15) pUrvASADhA. (4) 45 muhUrta- (1) uttarabhAdrapada (2) rohiNI (3) punarvasu (4) uttarA phAlyunI (5) vizAkhA (6) uttarASADhA nakSatrono sUrya saMyoga - tenA cAra prakAra che. (1) 4 divasa muhUrta--abhijita. (2) 6 divasa 21 muhUrta-zatabhiSaka Adi 6 upara pramANe (3) 13 divasa 12 muhUrta-zravaNa Adi 15 upara pramANe (4) 20 divasa 3 muhUrta-uttarabhAdrapada Adi 6 uparavatu. trIjo prati prAbhRta nakSatrono caMdra saMyoga kyAre? - enA cAra prakAra che. 1 divasanA prathama bhAgamAM zarUAta thAya ane trIsa maharta rahe. pUrva bhAga samakSetra 2 divasanA pazcima bhAgamAM zarUAta thAya ane trIsa muhUrta rahe. pazcAt bhAga samakSetra 3 rAtrimAM zarUAta thAya ane 15 muhUrta rahe. nakta bhAga-addhakSetra 4 rAtri divasa bannemAM zarUAta thAya ane 4pa muhUrta rahe. ubhaya bhAga-doDha kSetra (1) pUrva bhAgamAM - (1) pUrvA bhAdrapada (2) kRtikA (3) maghA (4) pUrvAphAlganI (5) mUla (6) pUrvASADhA. (2) pazcima bhAgamAM - (1) abhijita (zravaNa nakSatranA saMyogathI upacArathI mAnavAmAM AvyuM che.) (2) zravaNa (3) dhaniSThA (4) revatI (5) azvinI (6) mRgazIrSa (7) puSya (8) hasta (9) citrA (10) anurAdhA. (3) nakta bhAgamAM - (1) zatabhiSaka (2) bharaNI (3) Adra (4) azleSA (5) svAti (6) jyeSThA. (4) ubhaya bhAgamAM - (1) uttarabhAdrapada (2) rohiNI (3) punarvasu (4) uttarAphAlganI (5) vizAkhA (6) uttarASADhA. cotho prati prAbhRta nakSatra caMdra saMyoga ane samarpaNa - A pUrvenA prati prAbhRtamAM samuccayathI kahela viSayane ahIM eka-eka nakSatranA kramathI spaSTa karyo che. sAthe ja abhijita zravaNa bane nakSatronI eka sAthe saMmilita vivakSA karavAmAM AvI che. (1-2)abhijita zravaNa bane nakSatra maLIne pazcima divasamAM yoga prAraMbha karI 39 muhUrta sAdhika rahI bIjA divase pazcAt bhAgamAM dhaniSThAne saMyoga samarpaNa kare che. (3) dhaniSThA nakSatra paNa trIsa muhUrta rahIne bIjA divase pazcAt bhAgamAM zatabhiSakane saMyoga samarpita karI de che. arthAt pahelA nakSatrano yoga samApta thatA AgalA nakSatrano saMyoga prAraMbha thAya che. A prakAre prathama prati prAbhRtamAM kahela kramamAM badhA nakSatrono saMyoga jANavo kAraNa ke e ja kramathI saMyoga cAle che. saMyoganA muhUrtanI saMkhyA bIjA trIjA prati pAhuDamAM batAvavAmAM AvI che. eTalA samaya sudhI caMdranI sAthe nakSatra saMyoga kare che. pachI bIjA nakSatrano saMyoga kahevAya che. A prakAre yAvat pUrvASADhA nakSatra divasanA pUrva bhAgamAM saMyoga karIne 30 muhUrta rahI bIjA divase pUrva bhAgamAM uttarASADhAne saMyoga samarpita kare che. pachI uttarASADhA pUrva divasa bhAgamAM saMyoga zarUAta karIne 45 muhUrta rahIne bIjA divase sAMjanA abhijita zravaNa nakSatrane yoga samarpita kare che. A prakAre A AkhuM cakra yathA samaya zarU thaIne yathA samaya samApta thAya che ane punaH yathA samaya zarU thaI jAya che. pAMcamo prati prAbhRta nakSatronA kula upakula vibhAga:- je nakSatramAM mAsanI samApti thAya, je mAsanA nAmavALA nakSatra hoya e kula kahevAya. enA pUrvavALA nakSatra upakula kahevAya che ane enA pUrva krama vALA nakSatrane kulIpakula kahevAya. yathAkula:- (1) dhaniSThA (2) uttarabhAdrapada (3) azvinI (4) kRtikA (5) mRgazIrSa (6) puSya (7) maghA (8) uttarA phAlganI (9) citrA (10) vizAkhA (11) mUla (12) uttarASADhA. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 273 kathAsAra ahIM dhaniSThA ane mUla A be nakSatra mahInAnA nAma sivAyanA levAyA che. kAraNa ke te mahinAnI samApti karavAvALA e ja nakSatra che. upakulaH- (1) zravaNa (2) pUrvA bhAdrapada (3) revatI (4) bharaNI (5) rohiNI (6) punarvasu (7) azleSA (8) pUrvA phAlganI (9) hasta (10) svAti (11) jyeSThA (12) pUrvASADhA. kulIpakula:- (1) abhijita (2) zatabhiSaka (3) Adra (4) anurAdhA. chaThTho prati prAbhRta pUrNimAnA divase saMyogaH- zrAvaNa, bhAdaravA, poSa, jyeSTha mAsamAM kula, upakula ane kulIpakula traNa nakSatrano yoga hoya che. bAkI badhI pUrNimAmAM kula, upakula be nakSatrano saMyoga hoya che. 12 mahinAnI 12 pUrNimA hoya che. e kula, upakula athavA kulapakula traNemAMthI koI paNa sAthe yoga yukta thaI zake che. mahinAnA nAmavALA kula ane emanA upakula, kulIpakula pAMcamA prati prAbhRtamAM kahyA che, te anusAra ja kramathI 12 mahinAnI pUrNimAmAM samajI levuM. amAsa ane enA nakSatra saMyoga - 12 mahinAnI 12 amAsa hoya che. je mahinAnI amAsanA nakSatra saMyoga jANavA hoya enA 6 mahinA pachI AvanAra mahinAnA kula, upakula, kulopakulano saMyoga A amAsano hoya che. yathA zrAvaNa mahinAnA 6 mahinA pachI mAgha(mahA) mahino hoya che. ataH mAgha mahinAnA kula, upakula maghA ane azleSAno saMyoga zrAvaNanI amAsanA divase thAya che. A rIte mAgasara, mahA, phAgaNa ane aSADha mahinAnI amAsamAM kramazaH jeTha, zrAvaNa, bhAdaravA, poSa mahinAnA kula, upakula, kulIpakula traNamAMthI koIpaNa nakSatrano saMyoga thavAthI te amAsa yoga yukta hoya che. bAkI 8 mahInAnI amAsamAM e mahinAthI AgalA 6 mahinA pachI e mahinAnA kula upakula bannemAMthI koI ekano saMyoga thavAthI e amAsa yoga yukta hoya che. sAtamo prati prAbhRta mahinAnI amAsa ane pUnamano nakSatra yoga sAthe saMbaMdha :- chaThThA prati prAbhRtamAM batAvyuM ke zrAvaNa mahinAnI amAsanA divase mahA mahinAnA kula, upakulano saMyoga thAya che. arthAt cha mahinA pachInA kula upakula 6 mahinA pahelAvALA mahinAnI amAsanA divase joga joDe che ane A banne mahinAno paraspara saMbaMdha thAya che. A sAtamAM prati prAbhRtamAM batAvyuM che. zrAvaNa mahinAmAM mAghI(mAgha mahinAnA kula, upakulavALI) amAsa hoya che ane zrAvaNI pUnama hoya che. mAgha mahinAmAM zrAvaNI amAsa hoya che ane mAghI pUnama hoya che. A prakArano saMbaMdha kramazaH (2) bhAdaravA- phAgaNano (3) Aso- caitrano (4) kArataka- vaizAkhano (5) mAgasarajayeSThano (6) poSa-aSADhano hoya che. arthAt poSamAM aSADhI amAvasyA ane poSI pUnama hoya che. aSADhamAM poSI amAvasyA ane aSADhI pUnama hoya che. AThamo, navamo prati prAbhRta A banne prati prAbhRtamAM nakSatronA AkAra ane tArAonI (vimAnonI) saMkhyA kahela che je cArTa dvArA darzAvela che. nakSatra, AkAra, yoga Adi: sattara | saMyoga 1 | abhijita | gozISa | 3 | kalopakulana zravaNa | upakula dhaniSThA popanuM piMjara | 5 | | zrAvaNa pApI zatabhiSaka | pukha caMgerI 00) kulapakulara 5 pUrva bhAdrapada| ardha vAva | 2 | upakula 5 T6. bhAdrapada | ardha vAva | 2 | kula bhodavA | phAgaNI 7 | revatI | nAvA | 32 | upakula 8 | arinI | aaudha | 3 | kula Aso caitrI zreraNI bhaga upakula kRtikA suravara | kArataka | vaizAkhI | 11| rohiNI | ghUMDha upakula 12 | mRgazIpa | pRganuM zira | 3 | kula | mAgasara 1 jayeSTha 13] addha | dharabiMdu | 1 | kulIpakula3 tulA | 5 | upakula tamAnaka | 3 | kula | ApADI, patAkA | 5 | upakula mathA prAkAra | 8 | | mahI | zrAvaNI | 8 | pUrvA phA. paliyaMka upakula kArophaL || kAraNa punarvasa ] puSya | ezleSa poSa | Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 274 20| harata | hAtha | 5 | upakula | | citrA | khIlelA pukha | 1 | kula | tra | Aso svAti | khIlA | 1 | upakula 23] vizAkhA | dAmaNi | 5 | kula | vaizAkha | kArtikI : anurAdha | ekAvalI (5) kulapakulaja rapa jayeSThA | gajadaMta | 3 | upakula mUla | vIMchI | 11 | kula | | Tha | mAgasarI 27| pUrvASADhA hAthInAM pagalA | 4 | | upakula 28 | uttarASADhA | beThelo siMha | 1 | kula | ASADha | pauSI | : | 24 saMkhyA ra puSya azleSA | 11_ dasamo prati prAbhRta dareka rAtanI zarUAta thatA je nakSatra udaya thAya che ane saMpUrNa rAtamAM AkAzamAM rahIne rAta samApta thatA asta thAya che e nakSatra rAta vAhaka nakSatra kahevAya che. arthAt te nakSatra saMpUrNa rAtanuM vahana kare che. jema sUryathI kAlamAna porasI jJAna thAya che, evI ja rIte rAta vAhaka nakSatrane jANavA jovAthI rAtanA samayanuM anumAna thAya che. 28 nakSatramAM koI nakSatra 7 divasa rAta vahana kare che to koI 15 divasa vahana kare che. te sivAya koI mahinAmAM traNa nakSatra to koImAM cAra nakSatra rAta vahana kare che ane cArTathI juo. rAtrivAhaka nakSatra : krama | mahInA | nakSatra | rAtri | nakSatra | rAtri | nakSatra tri, nakSatra rAtri nAma saMo saMo saMo 1 | zrAvaNa | uttarASADhA 14 | abhijita | 7 | zravaNa | dhaniSThA | 1 | bhAdaravo| dhaniSTA | 14 | zatabhiSaka | 7 | pu.bhAdrapada | 8 | u.bhAdrapada | 1 Aso | u.bhAdrapada | 14 revatI 15 | azvinI | 1 4 | kArataka | azvinI | 14 | bharaNI | 15 | kRtikA | 1 mAgasara | kRtikA | 14 | rohiNI | 15 | mRgazIrSa | 1 | poSa | mRgazIrSa | 14 | Adra | 7 | punarvasu | mahA puSya | 14 | | | 15 | maghA phAgaNa | mA 14 | pU.phAlyunI 15 | u.phAlganI | 1 | 9 | caitra | u.phAlyunI 14 | hasta | 15 | citrA 10 vaizAkha | citrA | 14 | svAti | 15 | vizAkhA | 1 | - | 11 jyeSTha | vizAkhA | 14 | anurAdhA | 7 | jyeSThA | 8 | mUla 12 | aSADha | mUla | 14 | pUrvASADhA | 15 | uttaraSADhA | 1 sUcanA:- cArTamAM- saM0 - saMkhyA, u. - uttarA, pU. - pUrvA. - dareka mahinAmAM tenuM "kulanakSatra' eka ja divasa pUnamanI rAtrine vahana kare che. cAra mahinAmAM kulIpakula hoya che. te mahinAmAM cAra nakSatra rAtri vahana kare che. zeSa mahinAmAM traNa nakSatra rAtri vahana kare che. dareka mahInAnA "kulanakSatra' AgalA mahinAnI zarUAtanA 14 divasa rAta vahana kare che. bAkInA 16 divasomAMthI te mahinAnA chellA eka divase te ja mahInAnA kula nakSatra vahana kare che. bAkI rahelA 15 divasomAM jo te ja mahinAnA upakula ane kulopakula baMne hoya to kramazaH 8 ane 7 rAtri vahana kare che ane mAtra upakula ja hoya to te 15 divasa sudhI rAtri vahana kare che. agiyAramo prati prAbhRta caMdranI sAthe joga joDavAvALA nakSatrano pAMca rIte saMyoga thAya che- (1) dakSiNamAM rahIne sAthe cAle che. (2) uttaramAM rahIne sAthe cAle che. (3) upara nIcenI apekSAe sIdhANamAM rahIne pramarda yogathI cAle che. (4) kayAreka dakSiNathI to kayAreka pramarda sAthe cAle che. (5) kayAreka dakSiNathI to kayAreka uttarathI to kayAreka pramathI ema traNe ya rIte sAthe cAle che. (1) dakSiNathI- (1) mRga (2) ArkA (3) puSya (4) azleSA (5) hasta (6) mUla. (2) uttarathI- (1 thI 9) abhijitathI bharaNI sudhI (10) pUrvA phAlganI (11) uttarA phAlgaNI (12) svAti. (3) traNeyathI- (1) kRtikA (2) rohiNI (3) punarvasu (4) maghA (5) citrA (6) vizAkhA (7) anurAdhA. | (4) dakSiNathI ane pramardathI- (1) pUrvASADhA (2) uttarASADhA. (5) pramarda yogathI- (1) jayeSThA. spaSTIkaraNa :- (1) chellA maMDalamAM rahetA mRgazIrSa Adi nakSatrane haMmezAM caMdranI dakSiNamAM rahIne cAlavAno yoga maLe che. (2) AtyaMtara maMDalamAM rahetA 12 nakSatra haMmezAM eka ja uttara dizAnA yogathI sAthe cAle che. (3) kRtikA Adi 7 nakSatrone jyAre caMdranI sAthe cAlavA arthAt yoga joDavAno prasaMga Ave che to caMdra kayAreka dakSiNamAM thaI jAya che to kayAreka uttaramAM thaI jAya che, kayAreka sIdhamAM e ja maMDalamAM upara nIce cAle che tyAre eno yoga joDAya che arthAt sAthe cAle che. AnuM kAraNa e che ke caMdra haMmezAM maMDala parivartana kare che, aMdarathI bahAra ane bahArathI aMdaranA maMDalomAM saMkramaNa kare che, jyAre nakSatra pota potAnA eka ja maMDalamAM haMmezAM potAnI eka ja gatithI bhramaNa kare che. arthAt te nathI maMDala badalatA ke nathI cAla badalatA. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 275 kathAsAra | 4 | 27. x| 53 x|| ja|| x (4) pUrvASADhA, uttarASADhA nakSatranA cAra cAra tArA che. emanA be tArA bAhya maMDalathI bahAranI tarapha rahe che ane be aMdaranI tarapha rahe che. bAhya maMDalavALA bane tArA haMmezAM dakSiNamAM rahIne yoga joDe che. aMdaravALA bane tArA haMmezAM sIdhathI upara nIce rahIne yoga joDe che. arthAt AnI sAthe cAlatA samaye caMdra paNa sadA aMtima maMDalamAM hoya che. anya maMDalamAM rahIne banne nakSatranAM sAthe cAlavAnA saMyoga thatA nathI ema dakSiNa pramarda mizrita yoga joDe che. (5) jyeSThA nakSatrano caMdra sAthe jyAre yoga thAya arthAt te caMdra sAthe cAle che tyAre caMdranA e ja maMDala sAthe cAlavAno saMyoga maLe che jethI te sIdhamAM upara nIce rahIne ja yoga joDe che, tethI tene mATe phakata pramarda yoga kahela che. caMdra ane nakSatranA maMDala:- caMdranA cAlavAnA rastA 15 maMDala che ane nakSatranA cAlavAnA mArga 8 che. A ATha maMDala caMdranA ATha maMDalonI sIdhamAM che ane caMdranA sAta maMDalonI sIdhamAM nakSatranA maMDala nathI. A ATha caMdra maMDala kramazaH A che 1, 3, 6, 7, 8, 10, 11, 15 e kamaza: pahelAthI AThama sudhInA nakSatra maMDalanI sIdhamAM che. ataH caMdranAM 2, 4, 5, 9, 12, 13, 14 A sAta maMDala evA che jemanI sIdhamAM koI nakSatra maMDala nathI. sUryanI sIdhamAM caMdra nakSatra maMDala - caMdranA 6, 7, 8, 9, 10 ema pAMca maMDala sUrya maMDalanI sIdhamAM nathI AvatA. zeSa dasa maMDala 1, 2, 3, 4, 5 ane 11, 12, 13, 14, 15 e maMDala sUrya maMDalanI sIdhamAM Ave che. caMdranA 1, 3, 11, 15 ema cAra maMDala evA che jemanI sIdhANamAM nakSatranA maMDala paNa che ane sUrya maMDala paNa che. nakSatra, caMdra, sUrya maMDala sIdhANa : saMyoga | caMdra maMDala nakSatra maMDala | sUrya maMDala traNe sAthe | 1 | be sAthe | 2 | X | 14 traNe sAthe | 3. be sAthe | 4 40 be sAthe | 5 | X | be sAthe | 6 | 3 | x (66-67) be sAthe *(79-80) | be sAthe | 8 x (92-93) sAthe nahIM 9 x (105-106). be sAthe 10 x (118-119). traNe sAthe | 11 13ra. be sAthe | 12 | x 145 | be sAthe | 13 | x 158 be sAthe | 14 | x 171 | traNe sAthe | 15 | 8 | 184 vizeSa - caMdranA chaThThAthI dasamA sudhInA maMDala kramazaH , 79, 92, 105, 118mAM sUrya maMDalathI thoDA thoDA AgaLa thaI javAthI tenuM sIdhANa chUTI jAya che je 13ramAM maMDalamAM jatA eka sUrya maMDala jeTaluM AgaLa vadhI javAthI sUrya-caMdra maMDala sAthe thaI jAya che. 131nA sthAna para 13ranA sAthe thaI jAya che je 11 thI 15 sudhI pAMca maMDalamAM sAthe cAle che. caMdra maMDalanI vacce sUrya maMDala samavatAra - eka caMdra maMDalanI vacce 12 sUrya maMDala hoya che ane 13mAM maMDale sAthe thavAnA hoya che. Ama 13-13 maMDala pachI sAthe thAya che, mATe 13-13 umeravAthI AgalA caMdramaMDalanA ane sUrya maMDalanA saMgama maMDala Ave che. A krama pAMca maMDala sudhI cAle che. pachI 13 muM sUrya maMDala kaMIka pAchaLa rahI jAya che ane 14mA sUrya maMDala sudhI chaThTha, sAtamuM caMdra maMDala pahoMcI zakatuM nathI tethI teramAthI AgaLa ane caudamAMthI pahelA, vacamAM rahI jAya che. A krama caMdranA dasamA maMDala sudhI cAle che. agiyAramA maMDalamAM sUryanA eka maMDalanuM aMtara pAra thaI javAthI caudamA maMDalanA aMtaramAM jaIne caMdra sUryanA maMDala pharI sIdhamAM AvI jAya che. agiyArathI paMdaramAM maMDala sudhI jatA dezona eka maMDala jeTaluM aMtara thaIne bannenA vimAna sIdhamAM AvI jAya che. Ama caMdranA 15 maMDalamAM 14 aMtara che. pratyekamAM 13 sUrya maMDala adhikanuM aMtara che. 14 x 13 U 182 thAya. eka maMDala jeTaluM aMtara agiyAramAM vadhI jAya che. ataH 183 sUrya maMDalanuM aMtara caMdranA pahelA maMDalathI 15 maMDalanI vacamAM paDe che. kula 184 sUrya maMDala che tenA aMtara 183 thAya che. caMdra maMDala aMtara:- pratyeka caMdra maMDalamAM 35.5, yojanAnuM aMtara hoya che ane 0.92 yojananuM vimAna hoya che. ataH aMtara ane | vimAnane joDIne 14 aMtarothI guNyA karIne 0.92 umeratAM 510 yojanA kSetra Ave che. sUrya maMDala aMtara - pratyeka sUrya maMDalanuM aMtara be yojana che ane 0.79 yojanAnuM vimAna che. A bannene joDavAthI ane 183 aMtarothI guNA karIne 0.79 joDavAthI 510 yojana Ave che. nakSatra maMDala aMtara:- nakSatra maMDalonA aMtaranuM eka sarakhuM kramika hisAba vALuM mApa nathI, paraMtu sthira sthAI hisAba vagaranuM mApa x x tenA ATha maMDala che jemanA sAta aMtara vimAna sahita A pramANe che- (1) 72.84 (2) 109.25 (3) 36.08 (4). 36.41 (5) 72.41 (6) 36.41 (7) 145.67 A sAteyano saravALo karatAM 510 yojana thAya che. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 276 noMdha :- ahIM 510 yojana thavAmAM sUkSmatama pharaka hoI zake che. kAraNa ke sama bhinna hovAthI kaMIka sAdhika ke kaMIka nyUna aMza rahI jAya che. bAramo prati prAmRta nakSatra devatA :-pratyeka nakSatra vimAnanA svAmI adhipati devatA hoya che. emanA nAma AgaLanA soLamA uddezakanA cArTamAM juo. teramo prati prAmRta muhUrtonAM nAma H- eka ahorAtramAM trIsa muhUrta hoya che. eka muhUrta 48 miniTanuM hoya che. 60 miniTano eka kalAka thAya che. arthAt 24 kalAkamAM 30 muhUrta thAya che. A trIsa muhUrtonA nAma sUtramAM kahyA che. codamo prati prAmRta divasa rAtanAM nAma H- eka pakSamAM ekama bIja Adi 15 divasa hoya che. temAM 15 rAta ane 15 divasa hoya che. te sarvanA alaga-alaga nAma hoya che, je sUtramAM batAvavAmAM AvyA che. paMdaramo prati prAmRta tithionAM nAma :- 15 tithionA viziSTa guNasUcaka nAma hoya che. emAM 15 divasa tithinA 5 nAma che ane 15 rAta tithinA pAMca nAma che. soLamo prati prAmRta = nakSatranA gotra ane adhipati deva :- paheluM abhijita che ane 28muM uttarASADhA nakSatra che A kramathI cArTamAM juo nakSatra | devanAma gotra gotra 1 nakSatra | devanAma magalAyana 15 bRhaspati zaMkhAyana 16 sarpa agnitApasa 17 pitR karNalocana 18 bhaga ra 3 4 5 7 8 7 10 |||2| 11 brahmA viSNu 14 vasu varuNa aja jAtukarNa abhivRddhi dhanaMjaya puSya azva yama agni prajApati soma 13 rudra aditi 19 aryama 20 savitA puSyAyana 21 AzvAdana 22 bhagnaveza 23 agniveza 24 gautama 25 bhAradvAja 26 lohityAyana 27 vAziSTa 28 tuSTha vAyu indrAgni mitra indra jala vizva uthAyana mAMDavyAyana piMgalAyana gopAlyAyana sattaramo prati prAmRta kAzyapa kozika darbhiyAyana nirati(naiRti) kAtyAyana vardhitAyana vyAghrAvRtya cAmarakSA saMgAyaNa golavyAyaNa cikitsyAyana A prAbhUtanI aitihAsika vicAraNA jinAnumata kathanamAM nakSatronA (1) nAma (2)AkAra (3) tArA (4) devatA (5) gotra Adi viSaya abhijitathI zarU karI ne kahela che. je 8, 9, 12, 16 prati prAmRtamAM kahela che. A rIte (6) pUnama (7) amAvasyA (8) kula upakula AdinuM svamata kathana paNa zrAvaNa mahinAnA nakSatrathI zarU karavAmAM Avela che. kRtikA nakSatrathI zarUAta :- A sattaramA prati prAbhUtamAM nakSatronA bhojana saMbaMdhI varNana kRtikA nakSatrathI zarUAta karIne bharaNI nakSatra sudhI kahela che. anya koI krama ke matAMtara athavA svamatanA abhijita nakSatranA kramavALuM koI paNa varNana ahIM nathI. mATe kRtikAthI zarU karIne kahela A varNana jinAnumata to nathI ja, e nizcita evaM spaSTa che. kema ke jinAnumata kathana A sUrya prajJapti sUtramAM abhijita nakSatrathI zarU karavAmAM Ave che, e pUrNa prAmANita tattva che, jenA aneka prAbhUtonA udAharaNa upara devAmAM AvyA che. jaina munino kalpa :- A prati prAbhUtamAM je kAMI nakSatra bhojananuM varNana che te koIpaNa jaina zramaNane bolavA, lakhavA, prarUpaNa karavA akalpanIya che. AvA prarUpaNa to zAstromAM, AgamomAM, siddhAMta rUpathI koI paNa satbuddhivALo sAmAnya ahiMsaka sAdhaka paNa karI zakato nathI. tyAre cha kAyanA paripUrNa rakSaka jaina zramaNa evA sacita padArthonA khAvA saMbaMdhI ane AmiSa bhojana saMbaMdhI kathana kadApi karI zakatA nathI. vAstavikatA to A che ke jainAgama madha, mAMsanA AhArane naraka gatimAM javAnuM prabala kAraNa batAve che ane jaina dharmanI hArdika zraddhA rAkhavA vALo AjanA huMDA avasarpiNI(mahA kaliyuga) kAlano nAnAmAM nAno sAdhaka paNa madya mAMsanuM sevana karavAnuM to dUra rahyuM paraMtu enA sevanano saMkalpa paNa karI zakato nathI. eTalA mATe satya e che ke mahAjJAnI Agama racayitA zramaNa evI racanA kadApi karI zakatA nathI. sacita padArtha bhakSaNa prarUpaka pAThanI akalpanIyatA :- ghaNAM Adhunika paraMparAgrahI vidvAna A AmiSa zabdothI vanaspati paraka arthonA samanvaya karavAnA prayatna kare che. kiMtu A zramaNo sacita vanaspationA khAvAnI preraNA- vALA pAThonA kathana, lekhana Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 277 kathAsAra ane pracAra karavAthI potAnA saMyama ane kalpa maryAdAne dUSita kare che. kAraNa ke A nakSatra bhojananA kathananuM prarUpaNa paNa pApanuM preraNAtmaka che. AvA sAvadya sacita bhakSaNanA preraNAtmaka bhAvovALA kathana ke lekhana jaina zramaNone kadApi upayukta thaI zakatA nathI. racanAkAranI yogyatA:- bIjI vAta e che ke Agama racanA karanArA bahuzruta zramaNa ane maulika racanAkAra gaNadhara AvA bhramita, lokomAM pracalita, mAMsa sUcaka, vanaspati zabdonA prayoga karI bhrama phelAvavAnA kAryo kare e saMbhava ja nathI. aneka bhASA zabdonA prakAMDa vidvAna, viziSTa avadhijJAnI, 14 pUrvI gaNadhara prabhuthI evI racanA karavAnuM mAnavuM e eka prakArano paraMparAgraha mAtra che paraMta tarkasaMgata ane AgamabhAva saMgata nathI. vAstavamAM AvI kliSTa kalpanAonI AvazyakatA nathI. kAraNa ke aneka prahAro lipi kALamAM AgamomAM thayA che e niHsaMdeha che. tethI anarthakArI dUSita evA pAThone rAkhavAno Agraha karavo jarA paNa Avazyaka nathI. aDhAramo prati prAbhRta yugamAM nakSatra yoga caMdra sUryanI sAthe :- 5 varSano eka yuga thAya che. A yugamAM caMdranI sAthe pratyeka nakSatra 67 vAra joga joDe che arthAt sAthe cAle che ane sUryanI sAthe pAMca varSamAM pratyeka nakSatra 55 vAra joga joDe che. tAtparya e ke pAMca varSamAM 67 nakSatra mAsa hoya che. eka nakSatra mAsa 28(aThThAvIse ya) nakSatrano caMdranI sAthe eka-eka vAra yoga joDavAthI bane che. mATe emane 67 nakSatra mahinAmAM 67 vAra caMdranI sAthe yoga karavAno avasara maLe che ane sUryanI sAthe eka nakSatrano eka varSamAM eka vAra yoga karavAno saMyoga hoya che. mATe pAMca varSamAM badhA nakSatrono pAMca-pAMca vAra sUrya sAthe yoga thAya che. ogaNIsamo prati prAbhRta bAra mahinAnA laukika nAma paNa che ane lokottara nAma paNa che. je A pramANe che- laukika nAma zrAvaNa bhAdaravA Adi che. lokottarika nAma zrAvaNa AdinA kramathI A pramANe che- (1) abhinaMdana (2) supratiSTha (3) vijaya (4) prItivardhana (5) zreyAMsa (6) ziva (7) zizira (8) hemaMta (9) vasaMta (10) kusumasaMbhava (11) nidAha (12) vanavirodhI. vIsamo -ekavIsamo prati prAbhRta (1) nakSatra saMvatsara :- dareka nakSatra vaDe caMdranI sAthe ekavAra yoga joDavAthI eka nakSatra mAsa thAya che. 12 vAra joDavAthI eka nakSatra saMvatsara thAya che. A 12 mAsa athavA 12 vAra yoganI apekSA nakSatra saMvatsara bAra prakAranA kahela che. anya apekSAe nakSatra saMvatsara 12 varSano hoya che. kAraNake bRhaspati mahAgraha eka eka nakSatranI sAthe kramazaH yoga karatA karatA 12 varSamAM 28 nakSatronI sAthe yoga pUrNa kare che. (2) yuga saMvatsara - yuga pAMca varSano hoya che. zrAvaNa Adi mahinAnI apekSA eka varSa 12 mahinA arthAt 24 pakSanuM hoya che. yuganuM paheluM caMdra varSa 12 mAsa - 24 pakSonuM hoya che. yuganuM bIjuM caMdra varSa paNa 12 mAsa - 24 pakSonuM hoya che. yuganuM trIjuM abhivardhita varSa 13 mAsa - 26 pakSanuM hoya che. yuganuM cothuM caMdra varSa 12 mAsa - 24 pakSanuM hoya che. yuganuM pAMcamuM abhivardhita varSa 13 mAsa - 26 pakSanuM hoya che. A prakAre pAMca varSano yuga 62 mAsa - 124 pakSano hoya che. (3) pramANa saMvatsara:- saMvatsaranuM pramANa pAMca prakArathI kahela che. arthAt parimANa, kALamApanI apekSA pAMca prakAranA saMvatsara hoya che. te A pramANe chekrama nAma mAsa-divasa varSa-divasa nakSatra saMvatsara 27.3 327.76 caMdra saMvatsara 29.5 354.2 3 Rtu saMvatsara 30 360 4 sUrya saMvatsara 30.5 366 5 abhivardhita 31.98 383.7 bAvIsamo prati prAbhUta A jaMbUdvIpamAM be caMdra prakAza kare che be sUrya tape che, pada nakSatra joga joDe che yathA be abhijita yAvat be uttarASADhA. caMdra sUryanI sAthe teno yoga thavAno samaya bIjA prati prAbhRtamAM kahyo che. tethI tyAM juo. nakSatrono sImA vikhaMbha :- pota-potAnA maMDalanA 1,09,800 bhAga karavAmAM Ave to e bhAgomAMthI nIcenA bhAga pramANa nakSatrono yoga joDavAno potAno kSetra(sImA vikhaMbha) hoya che. yathA nAma nakSatra saMo sImA vikhaMbha kula yoga 1 | abhijita | 2 | x 630 | 1,26). 2 | zatabhiSaka Adi 6 | 12 [4] 1005 | 12,060 3 zravaNa Adi 15 | 30 | x 2010 | 60,300 4 uttarAbhAdrapada Adi 6 12 x 3015 | 36,180 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo kula 56 1,09,800 ahIM je 630 Adi che te maMDalanA bhAga che. emane joDavAthI kula 1,09,800 bhAga thAya che. uparanA sImA kSetra nakSatronA AgaLa pAchaLa madhya maLIne kula kSetra che. A kSetranI sIdhamAM caMdra sUrya rahe tyAM sudhI emano yoga gaNavAmAM Ave che. emanA vimAna A sImA kSetranI vacamAM hoya che. 6, 15 Adi nakSatra saMkhyAnA nAma A prAmRtanA bIjA prati prAbhUtamAM che. je nakSatrane jeTalA divasano caMdra sAthe yoga hoya che tenA saDasaThiyA bhAganA trIsa bhAga karavAthI ukta rAzi thaI jAya che. yathA--je nakSatra 30 muhUrta U 1 divasa yoga joDe che eno sImA viSphabha 1467430U 2010 bhAgano che. eTalA mATe sUtramAM '(sattasiddha bhAga tIsaI bhAgANuM)' 67 mA bhAgano trIsamo bhAga vizeSaNa lagAvyuM che. nakSatra amAvasyA yoga :- abhijita nakSatra dara 44mI amAvAsyAe savAra sAMja caMdranI sAthe yoga joDe che. enA sivAya koI paNa nakSatra caMdranI sAthe amAvasyAnA divase yoga joDatA nathI paraMtu pUrNimAnA divase rAtamAM ja caMdranI sAthe yoga joDe che. caMdra pUrNimA yoga caMdra je maMDalamAM je sthAna para yuganI aMtima 62 mI pUrNimA pUrNa kare che te sthAnathI 0.26 maMDala bhAga jeTalA kSetramAM AgaLa jaIne prathama pUrNimA(navA yuganI) pUrNa kare che. e ja prakAre bIjI trIjI pUrNimA paNa AgaLanI pUrNimA kRta maMDala sthAnathI 0.26 maMDala bhAga AgaLa jaIne pUrNa kare che. A rIte karatAM karatAM yuga samAptinI 62 mI pUrNimA maMDalanA dakSiNI caturthAMza bhAgamAM (0.9)nava bhAga javA para ane (0.1)eka bhAga e ja caturthAMza dakSiNI bhAgano zeSa rahevA para tyAM samApta thAya che. = sUrya pUrNimA yoga :- sUrya paNa yuganI 62 mI pUrNimA jyAM samApta kare che e ja sthAnathI 0.76 maMDala bhAga jeTalA kSetramAM AgaLa jaIne prathama pUrNimA (navA yuganI) pUrNa kare che. e ja prakAre bIjI trIjI pUrNimA te pahelI pUrNimA kRta maMDala sthAnathI 0.76 maMDala bhAga AgaLa jaIne pUrNa kare che. A rIte karatAM karatAM yuga samAptinI 62 mI pUrNimA maMDalanA pUrvI caturthAMzamAM 27/31, 0.9 bhAga gayA pachI ane 3/31, 0.1 bhAga te pUrvI caturthAMzano avazeSa rahevA para tyAM samApta kare che. caMdra amAvasyA yoga :- caMdra je maMDalamAM je sthAna para yuganI aMtima amAvasyA pUrNa kare che e ja sthAnathI 0.26 bhAga maMDala jeTaluM kSetra AgaLa jaIne yuganI prathama amAvasyA pUrNa kare che. e ja rIte pUrNimAnA varNana samAna jANavuM. jyAM caMdra 62 mI pUrNimA pUrNa kare che tyAMthI 0.13 bhAga maMDala pahelAthI 62 mI amAvasyA pUrNa kare che. arthAt dakSiNI caturthAMza maMDalanA 11.9/31 (0.38)cAra bhAga gayA pachI ane 19.1/31 (0.62)cha bhAga e dakSiNI caturthAMza bhAgano avazeSa rahetAM te sthAna para caMdra 62 mI amAvasyA samApta kare che. 278 sUrya amAvasyA yoga :- sUrya pahelA pahelAnI amAvasyA samApti sthAnathI 0.76 maMDala bhAga AgaLa AgalI amAvasyA pUrNa kare che. je sthAne 62 mI pUrNimA pUrNa kare che te ja sthAnathI 0.38 maMDala bhAga pahelA ja sUrya 62 mI amAvasyA pUrNa kare che. caMdra, sUrya, nakSatra pUrNimA yoga H-- pUnama muhUrta 28+ pahelI pUnama bIjI pUnama 7 + 1 + trIjI pUnama bAramI pUnama bAsaThamI pUnama uttarASADhA uttarASADhA 26 + 16 + carama samaya | puSya 19+ je muhUrta pramANa dIdhA che, eTalA samayano yoga kAla avazeSa rahetAM te nakSatra pUrNimA pUrNa kare che. caMdra sUrya nakSatra amAsa yoga : - amAsa caMdra-sUrya azleSA uttarA phAlgunI hasta Ardra muhUrta caMdradhaniSThA 3+ uttarA bhAdrapada | 27+ azvinI 21+ muhUrta 1 + 40+ 40+ *+ pahelI amAsa bIjI amAsa trIjI amAsa bAramI amAsa bAsaThamI amAsa punarvasu 22 + noMdha :- caMdra amAvasyAnA divase sUryanI sAthe ja rahe che. mATe bannenA nakSatra yoga eka ja samAna hoya che. eTalA mATe cArTamAM baMneyane sAthe rAkhavAmAM AvyA che. sUrya pUrvA phAlgunI uttarA phAlgunI citrA punarvasu caMdra nakSatrano yoga kALa H-- * eka nAmanA be--be nakSatra che. je nakSatranI sAthe caMdra Aje je samaye yoga pUrNa kare che, enAthI 819+ muhUrta pachI eja nAma- vALA bIjA nakSatranI sAthe anya sthAnamAM yoga pUrNa kare che. 1638 + muhUrta pachI punaH e ja nakSatranI sAthe anya sthAnamAM yoga pUrNa kare che. 54900 muhUrta pachI e ja nAmavALA bIjA nakSatranI sAthe e ja sthAnamAM yoga pUrNa kare che. 109800 muhUrta pachI e ja nakSatranI sAthe e ja sthAnamAM yoga pUrNa kare che. sUrya nakSatrano yoga kALa :- 36 6 divasa bAda sUrya e ja nAmavALA bIjA nakSatranI sAthe yoga pUrNa kare che. 732 divasa pachI punaH e ja nakSatranI sAthe e ja sthAnamAM yoga pUrNa kare che. 1830 divasa pachI e ja nAmavALA bIjA nakSatranI sAthe e ja sthAnamAM yoga pUrNa kare che. 36 60 divasa pachI e ja nakSatranI sAthe e ja sthAnamAM yoga pUrNa kare che. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain saMvatsara yuganI Adi samApti yogaH- upasaMhAra : jaMbudrIpamAM 2 sUrya 2 caMdra ane badhA nakSatra paNa be--be che. jyAre eka sUrya, caMdra, graha, nakSatra gati karatA hoya che tyAre bIjA sUrya, caMdra, graha, nakSatra paNa e ja sIdhamAM pratipakSa dizAmAM gati karatA thakA pratipakSa kSetrane prakAzita ane AtApita kare che. jyAre eka caMdra je nakSatranI sAthe yukta hoya che tyAre bIjo caMdra paNa eja nAmavALA bIjA nakSatrathI yoga yukta hoya che. e ja rIte banne sUrya paNa sadaza nakSatrathI yoga yukta hoya che. A prakAre banne sUrya, caMdra yathAkramathI graha, nakSatranA yogathI yukta thatA rahe che. A dasamA prAbhUtano 22 mo pratiprAmRta pUrNa thayo. agiyAramo prAbhRta krama saMvatsara yuganI Adi samApti yugano prAraMbha 1 prathama caMdra saMvatsaranI samApti bIjA caMdra saMvatsaranI Adi bIjA caMdra saMvatsaranI samApti trIjA abhi. saMvatsaranI Adi | caMdra yoga muhUrta abhijita- prathama samaya uttarASADhA- 26 +(bAkI) uttarASADhA- 26 + 2 3 4 5 pUrvASADhA- 7 + (bAkI) | pUrvASADhA- 7 + uttarASADhA- 13 + (bAkI) E 7 8 uttarASADhA- 13+ uttarASADhA- 40 + (bAkI) uttarASADhA- 40+ uttarASADhA- carama samaya trIjA abhi. saMva. samApti | cothA caMdra saMvatsaranI Adi cothA caMdra saMvatsaranI samApti pAMcamA abhi.saMva. Adi 10 pAMcamA abhi. saMva. samApti sUcanA :- cArTamAM abhi. U abhivardhita, saMva. U saMvatsara. + jAjheru noMdha :- samAptimAM je muhUrta saMkhyA che eTalA muhUrta e nakSatranA avazeSa rahetA enA pUrvanA samayamAM jatA e nakSatra, caMdra--sUryanI sAthe yoga karatAM varSanI samApti kare che. mATe A cArTamAM ApavAmAM AvelI saMkhyA muhUrta vizeSa saMkhyA che. enA pUrva samayamAM samApti ane e nirdiSTa samayamAM nakSatranA rahetAM AgaLanA saMvatsaranI zarUAta thAya che. arthAt samAptimAM nakSatrano avazeSa samaya kahyo che. eTalA mATe e samaya AgalA varSano prAraMbha yoga che. 279 A prakAre yuganI samAptinA samaye caMdranI sAthe uttarASADhA nakSatrano aMtima samaya hoya che ane yuga prAraMbhamAM abhijitano prathama samaya hoya che. jyAre yuganI samAptimAM sUryanI sAthe puSya nakSatranA rahevAnuM 21+ muhUrta avazeSa rahI jAya che ane navA yugano prAraMbha ukta avazeSa samayanA prathama samayathI thAya che. bAramo prAbhRta 1 saMvatsaronA kALamAna - saMvatsara 5 prakAranA hoya che. yathA- (1) nakSatra (2) caMdra (3) RRtu (4) sUrya (5) abhivardhita. enA divasa ane muhUrta saMkhyA A prakAre hoya che. saMvatsara mAdina varSadina mAsanA muhUrta varSanA muhUrta 27 327 819 9832 29 354 885 10625 30 390 900 10800 30 366 915 10980 abhivardhita | 31 383 959 11511 kula 53749 muhUrta noMdha :- A je yoga batAvavAmAM AvyA che tene AgaLanA cArTamAM 'no yuga' (kAMIka nyUna) kAla kahevAmAM Avyo che. yuganA kAlamAna : 2 3 4 5 nakSatra caMdra sUrya yoga muhUrta puSya-21 + punarvasu- 16 + (bAkI) punarvasu- 16 + | punarvasu- 42+ (bAkI) punarvasu- 42 + punarvasu- 2 + (bAkI) punarvasu- 2 + punarvasu- 29 + (bAkI) punarvasu- 29 + puSya-21 + (bAkI) ta sUrya kathAsAra 1791 divasa. bAsaThIyA bhAga 3403800 dina muhUrta 1830 54900 eka yugamAM no yugamAM yuga prApta thavAmAM 1791 53749 38 1150 noMdha - no yuga U yugamAM kaMIka nyUna. ukta divasa ane muhUrta saMkhyA nakSatra sUrya caMdra, Rtu ane abhivardhita e pAMce saMvatsaronA divasonA ane muhUrtonA yoga, no yuganI apekSA che. saMvatsaranA prAraMbha ane aMtanI samAnatA :- (1) sUrya caMdra saMvatsaranA kramazaH 30 ane 31 saMvatsara vItavAthI samAnatA thAya che. (2) sUrya saMvatsaranA 60, RRtu saMvatsaranA 61, caMdra saMvatsaranA 62, nakSatra saMvatsaranA 67 varSa vItavAthI cAreya saMvatsaronI samAnatA thAya che arthAt aMta samAna hoya che ane AgaLano prAraMbha paNa sAthe thAya che. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 myh | | Agama-kathAo (3) e prakAre be(caMdra, sUrya)nI samAnatA 30 sUrya saMvatsaromAM thAya che; cAreyanI 60 sUrya saMvatsaramAM ane pAMceyanI 780 sUrya saMvatsaromAM samAnatA thAya che tyAre sUrya saMvatsara-780, Rtu saMvatsara 793, caMdra saMvatsara 806, nakSatra saMvatsara 871, abhivadhita saMvatsara 744 thAya che. (4) eka yugamAM sUrya mahinA 60, Rtu mahinA 61, caMdra mahinA 62, nakSatra mahinA 67, ane abhivardhita mAsa - pa7 mahinA, 7 divasa ane 11.37+ muhUrta thAya che. Rtu - (1) prAvRTa (2) varSA (3) zarada (4) hemaMta (5) vasaMta (6) grISma A Rtuo pa9-59 divasanI hoya che. caMdra saMvatsaramAM 6 tithio ghaTe che- (1) trIjA (2) sAtamA (3) agIyAramA (4) paMdaramA (5) ogaNIsamA (6) trevIsamA pakSamAM ema caMdra RtunA 59 divaso che. sUrya saMvatsaramAM 6 tithio vadhe che- cothA,AThamA, bAramAM, soLamA, visamA, covIsamA, pakSamAM. Ama sUrya RtunA 61 divasa hoya che. A kAraNe caMdra saMvatsaranA be mahinA 59 divasanA hoya che ane sUrya saMvatsaranA be mahinA 61 divasonA hoya che. jethI caMdra saMvatsara 354 divasano ane sUrya saMvatsara 366 divasano hoya che. pAMca caMdra saMvatsara 1770 divasanA ane pAMca sUrya saMvatsara 1830 divasanA hoya che. caMdra saMvatsaramAM 60 divasa ochA hoya che. tene ja meLavavA mATe pAMca varSamAM be mahinA vadhAravAmAM Ave che. sUrya saMvatsaranA prAraMbhika mAdhyamika yoga:- sUrya prathama maMDalamAMthI bIjA maMDalamAM jAya che tyAre saMvatsara(varSa)nI zarUAta thAya che ane sUryanI parikramA paNa tyAMthI ja prAraMbha thAya che. te prAraMbha samayamAM caMdra sUryanI sAthe yuganA pAMca varSonI apekSA nakSatra yoga A pramANe che parikramA caMdra-nakSatra yoga muhUrta | sUrya-nakSatra yoga muhUrta 1 | abhijita prathama samaya puSya 19 2 | mRgazIrSa 11 puSya 19 | | vizAkhA 13 puSya | 19 4 | revatI 25 | 5 | pUrvA phAlganI | 2 puSya | 19 bAhya maMDalathI aMdara praveza karatA samaye :krama samaya nakSatra | mahUrta nakSatra | muhUrta | 1 | pahelA ziyALAmAM hasta | 5 | uttarASADhA carama samaya | 2 | bIjA ziyALAmAM | zatabhiSaka 2 | uttarASADhA carama samaya 3 | trIjA ziyALAmAM | puSya | 10 | uttarASADhA carama samaya | 4 | cothA ziyALAmAM mUla | | uttarASADhA carama samaya | 5 pAMcamA ziyALAmAM kRttikA | 18 | uttarASADhA carama samaya AtyaMtara maMDalathI bAhya maMDala sudhI ane bAhya maMDalathI AtyaMtara maMDala sudhI; e sUryanI be AvRtio(ayana)kahela che. evI 10 AvRttio eka yuga (5 varSa)mAM thAya che. caMdranI evI AvRttio eka yugamAM 134 thAya che. caMdranI eka AvRtti 13.65 + divasanI hoya che. sUryanI eka AvRti 183 divasanI hoya che. 183 4 10 U 1830 ane 13.5 4134 U 1830 thAya che. sarya AvattinA prathama divasa :- (1) zrAvaNavadI ekama (2) mAghavadI saptamI (3) zrAvaNavadI terasa (4) mAgha sadI cotha (5) zrAvaNa sudI dasamI (da) mAghavadI ekama (7) zrAvaNa vadI saptamI (8) mAghavadI terasa (9) zrAvaNa sudI cotha (10) mAgha sudI dasamI. chatrAtichatra yogaH upara caMdra, vacamAM nakSatra ane nIce sUrya e rIte traNeno eka sAthe yoga thAya che tene chatrAtichatra yoga kahevAya che. - dakSiNa pUrvanA maMDala caturbhAganA 27/31,(0.9)bhAga jAya ane 3/31 ,(0.1)bhAga caturthAza maMDalanA zeSa rahe te sthAne caMdra, sUrya, nakSatrano chatrAtichatra yoga thAya che. A yogamAM citrA nakSatra carama samayamAM hoya che. A ukta bhAga AkhA maMDalano 124mo bhAga che ane caturbhAga maMDalano 31mo bhAga che. arthAt 27 bhAga cAlavAthI ane 28mA bhAgano (0.9 nava bhAga jatAM ane 0.1(eka)-be vizAMza)bhAga avazeSa rahe, te chatrAtichatra yoganuM sthAna che. temaja judA-judA yoganA kula 12 prakAra kahevAyA che jemAM chatrAtichatra yoga chaThTho yoga prakAra che. puSya - 19 | teramo prAbhRta caMdranI vadhaghaTa:- caMdra mAsamAM ra9.5 + divasa hoya che. jenA 885 5 muhUrta hoya che. emAM be pakSa hoya che. tethI eka pakSamAM 442 + muhUrta hoya che. eka pakSamAM caMdranI hAni ane bIjA pakSamAM vRddhi thAya che. AthI 442 + muhUrta sudhI ghaTa (hAni) thAya che. te vadapakSa, kRSNa pakSa, aMdhakAra pakSa che ane pachI 442 + muhUrta sudhI vRddhi thAya che. te suda pakSa, udyota pakSa, jayotsanA pakSa che. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 281 kathAsAra amAvasyAnA divase eka samaye caMdra pUrNa AcchAdita(DhaMkAyelo) rahe che ane pUnamanA divase eka samaye caMdra pUrNa pragaTa rahe che. bAkInA badhA samayomAM kaMIka AcchAdita to kaMIka pragaTa rahe che. eka yugamAM 62 caMdramAsa ane 124 pakSa hoya che. dara amAsa, 2 pUnama hoya che. enA asaMkhya samaya hoya che. arthAt yugamAM asaMkhya samaya caMdranI hAni ane asaMkhya samaya vRddhi thAya che. caMdranuM ayana - ardha caMdra mahinAmAM caMdra 14 + maMDala cAle che. arthAt 14 maMDala pUrA pAra karIne 15mAM maMDalano 0.26 mo bhAga | (cotho bhAga) cAle che. sUryanA ardha mAsamAM caMdra 16 maMDala cAle che. AtyaMtarathI bahAra jatA samaye amAsanA aMtamAM 0.06 bhAga maMDala sva-para acalita maMDalamAM cAle che. praveza karatA samaye pUnamanA aMtamAM 0.06 bhAga maMDala acalitamAM cAle che. lokarUDhithI vyakti bhedanI apekSA na karIne kevaLa jAti bhedanA AzrayathI evuM kahevAya che ke caMdra 14 + maMDala cAle che, paraMtu vAstavamAM be caMdra maLIne eTaluM cAle che. tethI eka caMdra 14+ ardha maMDala cAle che. mATe prathama ayanamAM caMdra 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14 muM ardha maMDala dakSiNamAM ane 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15no 0.2 bhAga (pAMcamo bhAga)ardha maMDala uttaramAM cAle che. e prakAre 7 ardha maMDala dakSiNamAM, 6.2 ardha maMDala uttaramAM ema kula 13 2 ardha maMDala cAlavAthI prathama caMdra ayana thAya che. caMdra, yuganI samApti aMtima maMDalamAM pUnamamAM kare che. mATe navA prathama ayanane bahArathI AvyaMtara maMDalamAM praveza karatA samaye prAraMbha kare che. bIjuM ayana AtyaMtarathI bahAra jatA samaye kare che. - caMdra, nakSatra ardha mAsamAM caMdra ardha mAsanI apekSA 1 + ardha maMDala adhika cAle che. pUrNa mAsanI apekSA bamaNA samajavA. tethI ukta 13.2 ardha maMDala nakSatra ardha mAsathI kahela che. caMdranA calita acalita mArga:- bIjA ayanamAM AvyaMtarathI bahAra jatA samaye caMdra uttaramAM 0.8 avazeSa bhAga ardha maMDalanA cAlIne, pachI bIjA maMDalanA 0.2 bhAga dakSiNamAM ardha maMDalanA cAlIne bIjA ayananuM prathama ardha maMDala pUrNa kare che. A rIte 13 2 maMDala pAra karIne bIjAM ayana pUrNa kare che tyAre 7.8 bhAga pUrvamAM paracalitamAM cAle che. 7.2 bhAga svacalita upara cAle che ane pazcimamAM 6.8 bhAga para calita upara cAle che. 6 2 bhAga svacalita upara cAle che. avazeSa 2.2 bhAga acalita upara cAle che. AmAM AtyaMtara maMDalamAM 0.2 ane bAhya maMDalamAM 0.2 bhAga acalita upara cAle che. trIjA ayanamAM bahArathI aMdara jatAM samaye pahelA maMDalamAM 0.61 baMnenA calita upara cAle che. 0.2 bhAga paracalita upara ane 0.2 bhAga svacalita upara cAle che. eTaluM ja bIjA maMDalamAM cAle che. trIjA maMDalamAM 0.12 baMnenA calita para cAle che. A rIte AkhA mahinAmAM 13.8 + 2.2 paracalita para, 13.2 potAnA calita upara, 2.6 + 2.2 + 0.12 ubhaya. calita upara cAle che. ane 2 2 acalita para cAle che. caudamo prAbhRta zukala pakSamAM niraMtara prakAza vadhe che. vada pakSamAM niraMtara aMdhakAra vadhe che. zeSa vivaraNa teramA prAbhRtanA prAraMbhamAM kahyA anusAra che. 1/15 bhAga caMdra prati dina AvRtta anAvRtta thAya che. paMdaramo prAbhRta gati(cAla) - badhAthI dhImI gati caMdranI che. enAthI sUrya, graha, nakSatra, tArAnI kramazaH vadhAre-vadhAre gati che. caMdra eka muhUrtamAM potAnA maMDalano 1768/109800 bhAga cAle che. sUrya eka muhUrtamAM potAnA maMDalano 1830/109800 bhAga cAle che. nakSatra eka mahurtamAM potAnA maMDalano 1835/109800 bhAga cAle che. caMdrathI sUrya 62 bhAga vadhAre cAle che. caMdrathI nakSatra 67 bhAga vadhAre cAle che. sUryathI nakSatra pAMca bhAga vadhAre cAle che. gati sAthe yogano saMbaMdha - A gatinI hInAdhikatAnA kAraNe caMdranI sAthe nakSatra thoDo samaya cAlIne yoga joDIne AgaLa vadhI jAya che. pachI pAchaLa- vALuM nakSatra AgaLa vadhIne sAthe thaI jAya che ane joga joDe che. A prakAre eka eka nakSatra kramazaH 15, 30 ke 45 muhUrta yoga joDIne AgaLa nIkaLI jAya che. ATalA muhUrta sAthe rahevAnuM kAraNa e che ke nakSatrono sImA vikhaMbha vimAnanI AgaLa pAchaLa paNa bahu hoya che. e sImA jyAre caMdranI sIdhamAM rahe che tyAre yoga eja nakSatrano gaNavAmAM Ave che. enI sImA samApta thavA para pAchaLa- vALA nakSatranI AgaLanI sImA caMdranI sIdhamAM Ave che. pachI enuM vimAna ane pachI enI pAchalI sImA. Ama purI sImAnI apekSA eTalA vadhAre arthAtu 45 muhUrta sudhI yoga kahela che. A rIte caMdranI sAthe grahono yoga krama paNa uttarottara muhUrtomAM cAlato rahe che. sUrya ane nakSatranI gatimAM vadhAre aMtara nathI mATe A banneno yoga aneka divaso sudhI cAle che. jethI 28 nakSatrono yoga thavAmAM 1 varSa pUrNa thaI jAya che. jyAre ke caMdranI sAthe A badhA nakSatra eka mahinAmAM yoga pUrNa kare che. emanA yogakALanuM varNana 10mA prAbhRtanA bIjA prati prAbhRtamAM kahyuM che. A ja rIte sUrya ane 88 grahono yoga kALa paNa eka varSamAM pUrNa thAya che. caMdra-sUrya-nakSatranI maMDala gati:| mAsa AdimAM caMdra maMDala gati | sUrya maMDala gati nakSatra maMDala gati nakSatra mAsamAM 13 + 13 + 13+ caMdra mAsamAM 14+ 14+ 14 + Rta mAsamAM 14+ 15 + 15 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 282 sUrya mAsamAM 14 + 15 + abhivaddhi mAsamAM | 15 + | 15 + eka ahorAtramAM 1/2 mAM ochuM 1/2 | eka maMDala cAlavAno samaya 2+ dina | 2 divasa eka yugamAM 884 | 915 15 + 16 + 1/2 thI vadhu 2 divasamAM ochuM 917.5 soLamo prAbhRta lakSaNa :- (1) caMdranuM lakSaNa prakAza karavAnuM che. (2) sUryanuM lakSaNa prakAza ane tApa karavAnuM che. (3) chAyA (caMdraAcchAdana-sUryaAcchAdana)nuM lakSaNa aMdhakAra karavAnuM che. (sUryagrahaNa-caMdragrahaNa) sattaramo prAbhRta cayApacayaH- caMdra sUrya deva sAdhika eka palyopama sthiti pUrNa thatAM, eka cave che, bIjA utpanna thaI jAya che. A rIte paraMparAthI anaMtakALa sudhI thatuM rahe che. caMdra sUrya vimAnamAM paNa pRthvIkAyanA pugala cavatA rahe che ane navA AvatA rahe che. aDhAramo prAbhRta UMcAI - (1) samabhUmithI sUrya vimAna 800 yojana UMcAI para che. 880 yojana UMcAI para caMdra vimAna che. 710 yojanathI 900 yojananI vacamAM graha, nakSatra tArA vimAna che (2) caMdra sUryanI nIce paNa tArA vimAna che ane upara paNa tArA vimAna che. A upara nIcenA tArA vimAnamAM rahenArA deva caMdra sUrya vimAnavAsI devonI apekSA koI alpa RddhivALA paNa che ane koI tulya(samAna) paNa che. pUrva bhavanI tapa Adi ArAdhanAnA kAraNe ema saMbhava che, te paNa indra sivAyanA devonI apekSAe samajavuM. kAraNa ke sAmAnya sUrya devonI umara jaghanya 1/4 palyopama hoI zake che ane tArA vimAnavAsI devonI utkRSTa umara 1/4 palyopamanI hoya che. tethI sthitinI apekSA je samAna che te samAna RddhivALA hoI zake che. pachI bhale e uparanA vimAnamAM hoya ke nIcenA vimAnamAM hoya. sUrya caMdranA indrathI vizeSa RddhivALA tArA deva nathI hotA kAraNa ke emanI sthiti IndrathI vadhAre ke samAna hotI nathI. devonI RddhinI mahattA, nyUnatAmAM sthitinuM pramakha kAraNa hoya che. (3) caMdra sUrya bane baladeva vAsudevanI jema hoya che. te baMnenI rAjya Rddhi eka ja hoya che. pachI bhale ene baladevanI Rddhi kaho ke vAsudevanI. eja prakAre caMdra ane sUrya banneno saMyukta parivAra che. 28 nakSatra 88 graha 66975 kroDA kroDI tArA A eka sUrya caMdrano parivAra che. (4) meruthI jyotiSI dUra rahe che- 1121 yojana ane lokAMtathI jyotiSI dUra rahe che-1111 yojana. (5) jyotiSI kSetramAM (1) abhijita nakSatra badhA nakSatromAM meruthI adhika najIka che ane AtyaMtara maMDalamAM che. (2) mULa nakSatra badhAthI vadhAre bAhya kSetra sudhI lavaNa samudramAM che. (3) svAti nakSatra badhAthI upara che ane (4) bharaNI nakSatra badhA nakSatrothI nIce che. (6) caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArA badhAnA vimAna ardha kapItya(koThA) phaLanA AkAravALA hoya che. badhA nIce samatala-uparathI goLa guMbajanA samAna AkAravALA hoya che. sarva sphaTika ratnamaya che. tapanIya suvarNanI retI vimAnamAM patharAyelI hoya che. (7) laMbAI pahoLAI Adi A pramANe che- nAma | AyAma | bAhalya | vAhakadeva | sthiti | devInI vikhaMbha jaghanya | utkRSTa utkRSTa sthiti caMdra 0.92 yo. 0.4 | 16000 1/4 pala. 1 5. 1 lA. varSa 1/2 pala. 50 ha. sUrya 0.79 yo. 0.39 | 16000] 1/4 pala. 15. 1 ha. varSa | 1/2 pala. 500.. | graha | 2 koza | 1 koza | 8000 | 1/4 pala. | 1 pala. | 1/2 pala.. nakSatra 1 koza | 1/2 koza 4000 | 1/4 pala. 1/2 pala. | 1/4 pala. sAdhika | tArA | 1/2 koza | 500 dha. | 2000 | 1/8 pala. 1/4 pala. 1/8 pala. sAdhika sUcanA:- cArTamAM yo. U yojana, dha. U dhanuSa, 5. U palyopama, pala. U palyopama, lA. U lAkha, ha. U hajAra. caMdra ane sUryanI devInI utkRSTa sthitimAM pa0 hajAra. ane pa00 varSa samajavA. (8) tArA, nakSatra, graha, sUrya, caMdra kramazaH eka bIjAthI mahaddhika hoya che, jAti vAcakanI apekSAthI. vyaktigata apekSAthI sthiti anusAra yathAyogya hInAdhika thaI zake che. arthAt samAna sthiti hoya to A kramika mahaddhikatA samajavI. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 283 kathAsAra (9) hAthI, ghoDA, baLada ane siMhanA AkAramAM vAhaka deva cAre dizAomAM vimAnanI nIce rahe che. A kevala aupacArikatA mAtra che. vimAna svAbhAvika rIte anAdithI gati kare che. cArTamAM jeTalA vAhaka deva kahyA che ene cAra bhAgomAM vibhAjIta karI cAre dizAomAM samajI levuM joIe. (10) meru parvata ane niSadha nIla parvatonAM kUTanA kAraNe tArAonuM paraspara aMtara jaghanya 266 yojana che, utkRSTa 12242 yojana che. svAbhAvika aMtara jaghanya 500 dhanuSa, utkRSTa 2 koza che. caMdra sUryano devI parivAra jIvAbhigama sUtramAM ane sukha bhoga saMbaMdhI varNana bhagavatI sUtramAM za. 12, u. 6mAM che. ogaNIsamo prAbhRta (1) jaMbUdvIpamAM be sUrya, be caMdra, 56 nakSatra, 172 graha, 133950 kroDAkoDI tArA che. AgaLa pratyeka dvIpa samudramAM vadhAre vadhArenI saMkhyA che. jIvAbhigama sUtramAM juo. saMpUrNa lokamAM asaMkhya sUrya ane asaMkhya caMdra che ane e badhAno potAno svataMtra parivAra che. | (2) nakSatra ane tArA haMmezAM eka maMDalamAM rahIne parikramA kare che. sUrya, caMdra grahonA maMDala badalatA rahe che. A badhA pota potAnA maMDalamAM meru parvatanI parikramA kare che. (3) A sUrya, caMdra Adi UMcAInI apekSA jayAM che tyAM ja rahe che. nIce ke UMce nathI thatA, e ja UMcAImAM maMDala parivartana kare che. (5) bAhyathI AtyaMtara maMDalamAM AvatA samaye sUryanuM tApa kSetra vadhe che ane bahAra jatA samaye ghaTe che. caMdranI nIce cAra aMgula dUra nitya rAhunuM vimAna cAle che. eka divasamAM 1/15 bhAga caMdra ghaTavadha thAya che ane 2 bhAga karavAnI apekSAe sthULa daSTithI 4o 2 bhAga prati dina vadhe ghaTe che. (6) manuSyakSetramAM sUrya caMdra Adi cAle che. tenAthI bahAra badhA caMdra, sUrya potAnA sthAne ja sthira che. (7) dhAtakI khaMDanA AgaLa AgaLanA dvIpa samudromAM enA pachInA pUrvanA dvIpa samudranI sUrya saMkhyAthI traNa gaNA karIne enI aMdara badhA dvIpa samudronA sUryanI saMkhyA umeravAthI je rAzi Ave teTalA sUrya, caMdra ane enA parivAra hoya che. (8) aDhI dvIpanI bahAra caMdranI sAthe abhijita nakSatrano yoga che ane sUryanI sAthe puSyanakSatrano yoga rahe che. A prakAre te haMmezAM sthira hoya che. tyAM pratyeka sUrya-sUryanuM ane caMdra-caMdranuM paraspara aMtara 1,00,000(eka lAkha) yojana che tathA sUrya ane caMdranuM aMtara 50 hajAra yojanAnuM hoya che. (9) jyotiSInA Indrano viraha 6 mahinAno hoI zake che. e samaye 4-5 sAmAnika devo maLIne e sthAna saMbaMdhI kAryanI pUrti kare che. (10) dvIpa samudranuM varNana jIvAbhigama sUtramAM juo. noTa - grahonA maMDala AdinuM spaSTIkaraNa AgamamAM nathI. arthAt emanA maMDala keTalA che? muhUrta gati keTalI che? ItyAdi koI paNa varNana upalabdha nathI. vIsamo prAbhRta (1) caMdra, sUryane koI ajIva pula che emaja mAne che. rAhune paNa 15 prakAranA kALA pugala mAne che ane koI jIva paNa mAne che. vAstavamAM A badhA vimAna che ane enA svAmI caMdra, sUrya, rAhu Adi mahAna Rddhi saMpanna vaikriya zakti saMpanna deva che. (3) vAstavamAM rAhu mahaddhika deva che. enA pAMca raMganA vimAna che. kALA raMga- vALA vimAna sUrya, caMdrane AcchAdita kare che. arthAt manuSyo ane sUrya, caMdranI vacamAM rAhu AvI jAya che. tethI jovAmAM bAdhaka thaI jAya che ane emanA prakAzane AcchAdita karI de che. A rAhuvimAna sUrya caMdranI pAse nIce AvI jAya che. tyAre manuSya lokamAM sUrya, caMdra pUrNa nathI dekhAtA. emanA prakAza puMja paNa apUrNa jevA thaI jAya tyAre sUrya, caMdra khaMDita ke AcchAdita dekhAya che. nityarAhu caMdranA pUrNa dekhAvamAM haMmezAM bAdhaka banI rahe che. kAMIne kAMI ochuM hInAdhika sIdhamAM Avato rahe che, sarakato rahe che. parva rAhu, sUrya, caMdra bannenI nIce kyAreka kyAreka Ave che. enA pugala nitya rAhuthI paNa vadhAre kALA hoya che. (4) parva rAhu caMdranI nIce ochAmAM ochA 6 mahinA pachI Ave che ane utkRSTa 42 mahinA pachI Ave che. enAthI, vadhAre samaya nathI jato. sUryanI nIce AvatA ochAmAM ochA 6 mahinAno samaya vyatIta thaI jAya che ane utkRSTa 48 varSa sudhI paNa kayAreka e parvarAhu sUryanI nIce, ADe nathI Avato. (5) rAhunA dvArA caMdra, sU dra, sarya- parva, pazcima, uttara, dakSiNa kayAMya paNa AcchAdita karI zakAya che. kAraNa ke e traNe maMDala parivartita kare che. eka ja maMDalamAM nathI cAlatA. e kAraNe AcchAdita thatA sUrya caMdra vividha AkAramAM(ADA, UbhA, tirachA, beThA, sutA ItyAdi kalpita AkAromAM) daSTi gocara thAya che, mAnavAmAM ke kahevAmAM Ave che. vAstavamAM A sarveya AcchAdita thavAnA vividha prakAra che ane maMDala parivartananA kAraNe ema bane che. (7) caMdra vimAnanuM nAma mRgAMka che. te suMdara surUpa che. te deva paNa suMdara, saumya, krAMtivALA hoya che. eTalA mATe caMdrane zazi paNa kahevAmAM Ave che. vimAnanA ratnonI prabhAmAM kaMIka hInaadhika evaM vizeSatA e prakAranI che ke jemAM manuSya lokamAM dekhAtA caMdranI vacamAM mRga jevA AkArano AbhAsa thAya che. (8) lokamAM samaya, AvalikA, muhUrta, divasanI Adi karanAro sUrya ja che. sUryodayathI navo varSa, navA divasa, navA yuga ane utsarpiNI-avasarpiNIno prAraMbha thAya che, Adi thAya che mATe ene Aditya kahevAmAM Ave che. divasa ane rAta paNa sUryanI pramukhatAthI thAya che. AkAza maMDalamAM prakAza ane tAparUpe paNa sUryanuM sAmrAjaya che. sUryanA abhAvathI aMdhakAra evaM rAta thAya che. divase enA samakakSa caMdra Adi badhA prakAzamAna padArtha phikkA najare paDe che. A rIte sUrya kALa, divasa, saMvatsara, yuga vigerenI AdinuM ane nirmANanuM pradhAna nimitta che. eTalA mATe ene Aditya kahevAmAM Avyo che. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 284 TippaNa: A kAraNe paMcAMganuM nirmANa karanArA sUryodayanI pradhAnatAthI ja tithi, tArIkha sUcita karatA thakA saMpUrNa paMcAMga banAve che. (9) jyotiSI devonA kAma bhoga janita sukha AdinuM upamAM yukta varNana bhagavatI sUtramAM kathita varNananI samAna samajavuM. (10) graha 88 che. emanA alaga-alaga 88 nAma sUtramAM che. jemAMthI zanizcara, bhasma, dhUmaketu, budha, zukra, bRhaspati, rAhu, kAla, mahAkAla, eka jaTI, kijaTI, ketu Adi grahonA nAma lokamAM vizeSa pracalita evaM paricita che. upasaMhAra:- vinayavAna, vairya saMpana ane aneka yogyatAothI yukta ziSya mATe ja AgamanuM adhyayana guNa vRddhi karavAvALuM bane che. avinIta, ghamaMDI, kutuhalI, asthira pariNAmI, viSamabhAvIne Agama jJAnanuM sAcuM pariNamana thatuM nathI. Agama sadA kaMThastha paraMparAmAM ja badhA tIrthakaronA zAsanamAM cAle che. tyAre ja ukta upasaMhAra sUcita nirdezanuM yathArtha pAlana thAya che. paraMtu huMDA avasarpiNInA covIsamAM tIrthakaranA A zAsanamAM ghaNA kAraNothI AgamonA lekhana ane prakAzanano yuga cAle che. emAM ukta | nirdezanuM pAlana vikRta thaI rahyuM che. arthAt yogya ayogya koI paNa vAMcI zake che. Arya anArya koI paNa vyakti A sUtronI nakala karIne potAnI pAse rAkhI zake che ane prakAzita thavAthI te niyama, niyama sudhI ja rahe che. ane kaMIka(ghaNA) manamAnI adhyayana paNa kare che ane ghaNA yogya hovA chatAM paNa yogya samaye adhyayana nahIM karIne anya pravRttimAM lAgI jAya che. pratyeka Agama jIjJAsue A upalabdha bhASAMtarita AgamothI guNavRddhino viveka rAkhavo joIe. gaMbhIratA, namratA guNomAM upasthita rahIne ane lakSyane kAyama rAkhIne ja jJAna vRddhi karavI joIe. AvuM karavAthI yuganI upalabdhino lAbha levA chatAM paNa hAnithI bacI zakAya che. A ja sAmAnya pAThako ane sAdhako mATe zreyaskara che. prastuta Agama sArAMza lekhana paNa evA ja yuganI AvazyakatAnI pUrti hetu che ane atyaMta saraLa rIte Avazyaka zeya tattvone sAmAnya jijJAsu sAdhako, pAThakonI apekSAe taiyAra karavAmAM AvyuM che. mATe vivekapUrvaka guNonI vRddhi karatA jatAM vinaya temaja saralatAnI sAthe AnuM adhyayana karavu joIe. jyotiSagaNa rAja prajJapti saMpUrNa pariziSTa - 1 :-jJAtavya gaNita (1) sUrya eka varSanA 366 divasomAM 184 maMDalamAM saMcaraNa kare che. jemAM pahelA ane aMtimamAM ekavAra ane zeSa 182 mAM be vAra evI rIte 180 x 2 + 2 U 366 divasa eka varSamAM thAya che. 5 varSano yuga kahevAya che. ataH 366 4 5 U 183). divasano yuga hoya che. enA ja AdhArathI candra nakSatra AdinA mAsa divasa Adi kADhavAmAM Ave che. mukhyatA sUrya varSathI ja che. yuga paNa sUrya saMvatsaranA divasono yoga che. zeSa candra nakSatra AdinA mAsa varSa Adino AmAM samavatAra karavAmAM Ave che. eTale ja badhA jyotiSomAM sUrya lokavyavahAramAM pradhAna che. yuga tithi Adino Adi kartA prAraMbha kartA che, eTale ja laukika paMcAgamAM sUryanA udayanI mukhyatAthI tithio aMkita karavAmAM Ave che. (2) caMdranI sAthe zatabhiSaka nakSatra 15 muhUrta yoga kare che arthAt a divasa yoga kare che ane eka divasanA 27 bhAganI apekSA 67 X 1/ra U 33 1/ra bhAga divasa. sUryanI sAthe enA pAMcamA bhAga jeTalA divasanA yoga hoya che. divasa 21 muhUrta. 30 muhUrtavALAnA enAthI be gaNA 45 muhUrtavALAnA enAthI traNa gaNA hoya che. arthAt caMdranA yoga kAlathI sUryanA yoga kAla 67/5 gaNA hoya che. (3) eka yuga 183) ahorAtrano hoya che. jemAM sUrya 1830 ardha maMDala gati kare che. caMdra 1768 ardha maMDala gati kare che. nakSatra 1835 ardha maMDala gati kare che. ataH eka ahorAtramAM sUrya ardha maMDala, caMdra ardha maMDala ane nakSatra ardha maMDala gati kare che. arthAtu eka ahorAtramAM sUrya eka ardha maMDala, caMdra eka ardha maMDalamAM kaMIka bhAga ochuM, nakSatra eka ardha maMDalathI kaMIka bhAga adhika cAle che. jyAre caMdrane 1768 ardha maMDalamAM 1830 divasa lAge che. tyAre 1 ardha maMDalamAM sAdhika eka divasa. ane eka pUrNa maMDalamAM sAdhika 2 divasa lAge che. pariziSTa - 2: nakSatra tatva vicAra (nakSatrano thokaDo) bAra dvArothI ahIM nakSatrono vicAra karavAno che. yathA- (1) nakSatra nAma (2) AkAra (3) tArA saMkhyA (4) maMDalamAM nakSatra (5) rAtri vAhaka (6) maMDala saMbaMdha (7) yoga (8) sImA vikhaMbha (9) yogakAla (10) muhUrta gati (11) maMDalaaMtara (12) mAsa saMvatsara kAlamAna. (1 thI 3) nAma AkAra tArA - emano cArTa 10 mA prAbhRtanA AThamA navamA prati prAbhRtamAM ApavAmAM Avyo che. (4) maMDalamAM nakSatra :- nakSatranA ATha maMDala che emAM nakSatra A prakAre che- (1) pahelA maMDalamAM - abhijita, zravaNa, ghaniSThA, zatabhiSaka, pUrvAbhAdrapada, uttara bhAdrapada, revatI, azvinI, bharaNI, pUrvA phAlganI, uttarA phAlganI ane svAti e 12 nakSatra che.(2) bIjA maMDalamAM - punarvasu, maghA e be che.(3) trIjA maMDalamAM - kRtikA. (4) cothA maMDalamAM - citrA, rohiNI (5) pAMcamA maMDalamAM - vizAkhA (6) chaThThA maMDalamAM - anurAdhA (7) sAtamA maMDalamAM - jayeSThA (8) AThamA maMDalamAM - mRgazIrSa, Adra, puSya, azleSA, hasta, mUla, pUrvASADhA, uttarASADhA nakSatra che. (5) rAtri vAhaka - Ano cArTa dasamA prAbhRtanA dasamAM pratiprAbhRtamAM che. (6) maMDala saMbaMdha:- (1) caMdranA maMDalathI nakSatra maMDalano saMbaMdha - 1, 3, 6, 7, 8, 10, 11 ane 15.(2) nakSatra maMDalano sUryanA maMDalathI saMbaMdha - 1, 2, 7, 8 (3) sUrya maMDalano caMdra maMDalathI saMbaMdha - 1, 2, 3,4,5, 11, 12, 13, 14, 15 (4) caMdra Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 285 kathAsAra maMDala sAthe sUrya ane nakSatra maMDalano arthAt traNeno maMDala saMbaMdha :- caMdrano 1-3-11-15. nakSatrano 1-2-7-8. sUryano 1-27-144-184. (7) joga H- krama nakSatra 1 6-nakSatra mRgazIrSa Adi 12-nakSatra abhijita Adi 2 3 4 dakSiNa ane pramarda 7-kRtikA, rohiNI, punarvasu, maghA, citrA, vizAkhA anurAdhA 2-pUrvASADhA, uttarASADhA 1-jyeSThA 5 pramarda = (8) sImA viSphabha :- pota potAnA maMDalanA 109800 bhAgamAMthI nimna bhAga pramANa A nakSatrono sImA vikhaMbha (potAno yoga kSetra) che. 630 bhAga 1005 bhAga 2010 bhAga 3015 bhAga (9) yoga kAla :- yoga dakSiNa yoga uttara yoga traNe yoga nakSatra abhijita 6 nakSatra 15 nakSatra 6 nakSatra (10) muhUrta gati : sUrya caMdra nakSatra abhijita zatabhiSaka, bharaNI, AddA, azleSA, svAti, jyeSThA zravaNa dhaniSThA Adi- 15. (prAmRta 10/2) uttarA bhAdrapada, rohiNI, punarvasu, uttarA- phAlgunI vizAkhA, uttarASADhA caMdranI sAthe 9 + muhUrta 15 muhUrta 30 muhUrta 45 muhUrta prathama maMDala para51 + 5073+ 525+ 1 2 (11) maMDala aMtara :- sUrya vimAna 48/61 yojana, caMdra 56/61 yojana, nakSatra vimAna eka koza che. A laMbAI pahoLAI che. UMcAI enAthI aDadhI che. ATha nakSatra maMDalamAM sAta aMtara |9||5 (1) 72+ (2) 109 +(3) 36+ (4) 36+ (5) 72+ (6) 36+ (7) 145 + sUrya maMDalanuM aMtara 2-2 yojana che. caMdra maMDalanuM 35 + yojananuM aMtara che. (12)pAMca saMvatsaranuM kALamAna :- krama saMvatsara sUryanI sAthe 4 divasa 6 muhUrta 6 divasa 21 muhUrta nakSatra 13 divasa 12 muhUrta 20 divasa 3 muhUrta | caMdra chelluM maMDala 5305 + 5125+ 5319+ mAsanA divasa 27+ 29 + 30 30+ abhivardhita 31+ Rtu | sUrya yugamAM saMvatsaranA yuganA mAsa divasa divasa 6 7 327+ 1638 + 62 354+ 1770 + 61 30 1800 Fo 366 1830 1918 + 57 mA. 7 | 383+ di. 11 + muhUrta sUcanAH * cArTamAM mA. U mAsa, di. U divasa. meLApa kyAre ? :- (1) caMdra sUryanA mAsano meLApa-2 .5 varSamAM lagabhaga (2) caMdra sUrya saMvatsarano meLA5-30 varSamAM (2 .5 x12) (3) caMdra, sUrya, Rtu ane nakSatra saMvatsarano meLApa-60 varSamAM (4) pAMceyano meLApa- 1) 780 sUrya saMvatsaramAM, 2) 806 caMdra saMvatsaramAM, 3) 871 nakSatra saMvatsaramAM, 4) 793 RRtu saMvatsaramAM, 5) 744 abhivardhita saMvatsaramAM thAya che. pariziSTa-3 :jyotiSa maMDala vijJAna ane AgamanI dRSTimAM jaina siddhAMtAnusAra pRthvI pleTanA AkAre goLa asaMkhya yojana rUpa che. te sthira che. prANI jagata enA para bhramaNa kare che. yAna, vAhana enA para bhramaNa kare che. ane A bhUminI upara UMce AkAzamAM jyotiSa maMDala, sUrya, caMdra, graha, nakSatra, svAbhAvika anAdi kAlathI bhramaNa kare che ane yAna vimAna mAnavika daivika zaktithI AkAzamAM gamana kare che. pakSI Adi tiryaMca yonika jIva paNa svabhAvathI AkAzamAM gamanAgamana kare che. jyotiSa maMDalamAM paNa uttara dizAmAM dekhAto lokamAnya dhruva tAro sadA tyAM sthira Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 286 rahe che. arthAt manuSyo ane vaijJAnikone te sarvadA eka ja sthaLa para dekhAya che. hajAro varSathI pahelAM paNa tyAM dekhAto hato ane hajAro varSa pachI paNa e ja nizcita sthaLa para dekhAto raheze. = goLa ane paribhramaNa karatI pRthvI :- vaijJAnika loko pRthvIne goLa daDAnA AkAre mAne che. tene eka kendra biMdu para sadA kAla pharatI ane sUryanI AsapAsa paNa cakara lagAvatI mAne che. sUryane paNa sauri grahanI AsapAsa pharato mAne che. sAthe je sUrya mAnavane cAlato dekhAya che, tene bhrama pUrNa mAne che. pRthvIne 1000 mAIla prati kalAka cAlavA vALI mAne che. A cAlathI te potAnI dharI para pharatI rahe che. sAthe bIjI gatithI te potAnuM sthAna choDIne pUrNataH sUryanI parikramA paNa lagAve che. satya zu che ? : jIva ane ajIva baMne dharatI sthira hovAnI sAkSI pure che. 1.) kutuba minAra je 240 phUTa uMco che. 820 varSa thI potAnI jagyA para sthira che. jarjarita avasthAmAM, jayAM lokonA AvAgamana thI paNa paDI jaze, e bhayathI baMdha karI devAmAM Avela che. tene kalAkanAM 1,07,220 ki.mI. nI jhaDapathI cAlatI pRthvI, jenI bhramaNa kakSA 9 karoDa kI.mI. nI vijJAna dhAre che, 820 varSa mAM 9 x 820 karoDa kI.mI. nA pravAsa daramIyAna kayAMya paNa gurutvAkaSaNa no pheraphAra nathI naDayo. jayAre ke vijJAnanA mate to AkhI sUryamALAne potAnI tarapha khecIM le, eTalu gurutvAkaSaNa dharAvatAM aneka pioM avakAzamAM che. videzamAM keTalAka sthApatyo IsA pUrva 500 varasanA che. eTale 2500 varasa pahelAnAM. 2.) manuSyanu cetanA taMtra sukSmathI sukSma spaMdana jANI zake che. tene ATalI moTI bhramaNA thavI zakaya nathI . 3.) mULa samudrathI kapAI gayelA samudro mAM bharatI oTa thatAM nathI . (bhUmadhya samudra, rAto samudra, kAspIyana samudra-kSetraphaLa 4,38,695 corasa kI.mI.) meDITerIyana sI. kSetraphaLa 25 lAkha ske.kI.mI.(ATalA moTA pANInA jaththA para paNa gurutvAkarSanI asara thatI nathI.) A satya spaSTa che ke pRthvI sthira che bhramaNazIla nathI. sUrya Adi jyotiSa maMDala bhramaNa zIla che. A saMpUrNa jyotiSa maMDala samabhUmithI 790 yojana upara javA bAda 900 yojana sudhI arthAt kula 110 yojana moTA kSetramAM ane hajAro yojana lAMbA pahoLA kSetramAM che. dhruvatAro kyAM che ? :- - bhUmithI eTalI UMcAI para rahetA sUrya Adi sadA bhramaNa kare che. eka dhruva kendranI parikramA lagAvatA rahe che. te dhruva kendra meru parvata che, je 99000 yojana UMco che. enI cUlikAne ApaNe dhruva tArA rUpe joIe chIe. meru paNa sthira bhUmino eka aMza che. ataH dhruva tAro je dekhAya che ane je mAnavAmAM Ave che te tAro nahIM kiMtu dhruva kendra rUpa meru parvatanuM coTI sthala che. je vairya maNimaya hovAthI camakatuM najare Ave che. te bharatakSetranI madhyathI 49886 yojana dUra ane samabhUmithI 99000 yojana UMcuM che. saptarSi maMDala enI atyaMta najIka parikramA lagAvatuM dekhAya che. parikramA sthira vastumAM lagAvAya che. meru sthira kendra che. saMpUrNa jayotiSa maMDala enI ja parikramA lagAve che. vaijJAnika sUrya, pRthvI Adine gatimAna mAnIne paNa tene ja parikramA kendra mAne che, je temanuM eka vyApaka bhrama che. vaijJAnikonAM juThANAM : dhruva tAro utaramAM dhruvapradeza para 90 mAthA para dekhAya che, e vijJAnanuM juThANuM che. kAraNa ke te viSuvRta para 60 nAM khuNe utaramAM dekhAya che. tathA dakSiNa goLArdhamAM paNa 40 akSAMsa sudhI dekhAya che. jayAre ke sUrya jevo sUrya paNa viSuvRta 52 90 mAthA para hoya che, tayAre dhruvapradeza para kSitIje paNa nathI dekhAto . to je tAro dhruvapradeza para 90 mAthA para hoya, te viSuvRta para kema dekhAya ? dhruvapradeza para rAtre koIe musApharI karI hoya evuM jANamAM nathI. ane divase gayA pachI rAtri to vijJAnanAM mate cha mahine Ave che. to tyAM traNa ke cha mahinAM sudhI koNa rokAyuM haze ? vaijJAnikonA siddhAMta :- vaijJAnika loko sUryane Agano goLo mAne che. caMdrane pRthvIno TukaDo mAne che. caMdra pRthvIne cakkara lagAve che. pRthvI sUryane cakkara lagAve che. sUrya anya saura maMDalane cakkara lagAve che. pRthvI potAnI dharI para 1000 mAIla prati kalAkanI cAlathI phare che. e prakAre sUryane paNa cakkara mAravAvALo batAve che. pRthvI tathA caMdrane traNa-traNa prakAranI gatimAM kalpita karyA che. yathA pRthvI- (1) potAnI dharI upara phare che. (2) sUryane cakkara lagAve che. (3) sUrya koI saura maMDalane cakkara lagAve che, enI sAthe pRthvI paNa kare che. caMdra paNa- 1. pRthvIne cakkara lagAve che. 2. pRthvInI sAthe sUryane paNa cakkara lagAve che. 3. ane sUryanI sAthe sauramaMDalane paNa cakkara lagAve che. A kalpanAmAM pRthvI ane caMdranI traNa gaNI gati arthAt karoDo mAIla prati 1 kalAkanI gati hoya che. A prakAranI tIvra gati karavAvALA caMdra para koInA javAnI kalpanA karavI, prayatna karavo ane pracAra karavo kevala bhrama che. tathA hAsyAspada paNa che. mUlaka vAstavika satya :- sUrya, caMdra Adi jyotiSa devonA vimAna che. je gati svabhAvavALA hovAthI sadA anAdithI gatimAna rahe che. e vividha ratnonA anAdi zAzvata vimAna che. e potAnA nizcita sImita maMDalo(mArgo)mAM eka sImita gatithI sadA niraMtara bhramaNa karatA rahe che ane A ratnamaya vimAnonA ratna manuSya lokane prakAzita evaM tApita kare che. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain viSuvRtta uttara 287 merunI calIkA kAlpanIka dhruvatAro. sUryaprakAza e agni nAM prakAzathI bhinna che.: kAraNa ke ... agni nAM prakAzamAM vanaspati potAno khorAka banAvatI nathI, ulaTuM sukAI jAya che. sUryaprakAzamAM vRdhdhi pAme che. madhamAkhI sUryathI dizA bhAna pAme che, te agnithI chetarAtI nathI . OM sUryamukhInuM phula paNa sUryanA kiraNone oLakhe che, te agni tarapha mukha pheravatuM nathI . aneka bImArIo no prabhAva sUryaprakAzamAM maMda thaI jAya che, ane rAtre vadhI jAya che. utara karatAM dakSiNamAM sUryanI gati vadhAre hoya che, kAraNa ke vartaLano cakarAvo moTo thato jAya che. tethI ... saMdhIkALa utaramAM 40 akSAMsa para 90 mInITano che. jayAre dakSiNamAM 40 akSAMsa para pAMcaja mInITano che. kathAsAra sauthI uMcuM tApamAna dharAvatAM pradezo utaramAM che. lIbIyA 13 phe.(57.7 seM.)pahelA naMbare, bIjA naMbaranuM kelIphornIyA (DethavelI,yuesae) to ekadama utaramAM che. juna-julAI tApamAna 134 phe.(56.7 seM.). jayAre ke dakSiNamAM tApamAna kayAre paNa 3 seM.thI vadhatuM nathI. kAraNa ke sUrya zIgra gatimAM hoya che. dakSiNamAM moTAmAM moTo divasa 18 kalAkano ja che. tethI moTo divasa nathI . -- utaramAM norve--svIDanamAM paNa moTAmAM moTo divasa 18 kalAkano ja che. sUrya satata nathI dekhAto, savAra sAMja je 90 mInITano saMdhikALa hoya che tene umeratAM prakAza no samaya 21 kalAkano thAya che. divasanI vacce 3 kalAka jeTaluM aMdhAruM paNa hoya che.Aneja cha mahinAno divasa mAnI levAmAM Ave che. varSanAM bAkInAM cha mahinA sAmAnya divasa rAta vALAja hoya che. vaijJAnikone satyAvabodha :- vaijJAnikoe kayAreya pRthvIne cAlatI joI nathI. koIe caMdrane pRthvIno TukaDo thato joyo nathI. sUryane agni piMDarUpa goLAkAramAM koI vaijJAnike jaIne joyo nathI. kalpanAothI mAnya karI vaijJAnika sadA potAnI mAnyatA ane kalpanAonI te rIte zodha kare che. emanI zodhano aMta nathI Avato. Aje paNa te zodha karIne navI hajAro lAkho mAIlanI pRthvI svIkAra karI zake che. keTalAka vaijJAniko pRthvIne daDA samAna goLa mAnatA nathI. A prakAre vaijJAnika kalpanA, zodha, upalabdhi, bhrama, apUrNatA, prayAsa, nirAza, punaH kalpanA, upalabdhi, bhrama evA kramika cakkaramAM cAlatA rahe che. koI vaijJAnike A zodhane samAptinuM rUpa nathI ApyuM. te atyAre paNa kAMIka navuM zodhI zake che. navo nirNaya laI zake che. jUnA nirNaya pheravI paNa zake che. sAra H- atyAre vaijJAnikono jyotiSa maMDala saMbaMdhI nirNaya bhramita evaM viparIta che. evI ja viparItatAthI pRthvInA svarUpane paNa vAstavikatAthI viparIta mAnIne potAnA gaNitanuM samAdhAna meLavI le che. aneka dharma siddhAMtomAM Avela pRthvI ane jyotiSa maMDalanA svarUpathI vaijJAnikonI kalpanA viparIta che. jyAre A vaijJAnikonI potAnI kalpanA ja che to enI kalpanAne satya mAnIne dharma zAstranA saMgata vacanone khoTA TharAvavAnuM koI paNa apekSAe ucita thaI zakatuM nathI. kAraNa ke vijJAnanuM mULa ja kalpanA che ane pachI zodha prayatna che. mATe zodhanuM aMtima pariNAma kharUM na Ave tyAM sudhI ene satya hovAno nirNaya nathI ApI zakAto. jyAre jaina zAstrokta siddhAMta kalpanA mUlaka nathI paraMtu jJAna Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 288 mUlaka che. mATe tulanAtmaka dRSTithI paNa Agamokta siddhAMta vizeSa AdaraNIya, bhrama rahita evaM vizALa dRSTikoNavALA che. evA jJAna mUlaka siddhAMtone vijJAnanA kalpanA mUlaka kathanothI pratyakSIkaraNanuM ja khoTuM AlaMbana laIne bAdhita karavuM ane galata kahevuM, samaja bhrama mAtra che. caMdra lokanI yAtrA vyartha :- vaijJAnikonI caMdraloka yAtrA ane enA prayAsa mATe karela kharca atyAra sudhI saphaLa thayo nathI. emane asaphaLatA sivAya kAMI paNa hAtha lAgyuM nathI. vAstavamAM mULa dRSTikoNa sudhAryA vagara vaijJAnikone jyotiSa maMDalanA saMbaMdhamAM koI paNa prakAranI upalabdhi nathI thaI zakavAnI, e dAvA sAthe kahI zakAya che. kAraNa ke jyotiSa maMDala vaijJAnikonI zakti sAmarthyathI bAhya sImAmAM che ane enA saMbaMdhI vaijJAnikonI kalpanAo paNa satyathI ghaNI dUra che. mATe kalpanAomAM vahetA rahevAmAM ja teone saMtoSa mAnavAnuM raheze. pRthvI saMbaMdhI zodha karatAM AgaLane AgaLa koI kSetranI upalabdhi emane thaI zake che. koI navA--navA siddhAMtonI prApti paNa thaI zake che. paraMtu daivika vimAnarUpa jyotiSa maMDala je ati dUra che ene Agano goLo ke pRthvIno TukaDo mAnIne cAlavAthI kAMI nahIM vaLe, vyartha ja mahenata thAya ane dezane kharca thAya. -- punazva H- pRthvI sthira che. asaMkhya yojanamaya eka rAju pramANa vistRta che. sUrya caMdra Adi gatimAna che. sadA bhramaNazIla che. sadA eka ja UMcAI para rahetAM pota-potAnA maMDalo(mArgo)mAM cAlatA rahe che. ApaNe joIe chIe te sUrya, caMdra, tArA Adi jyotiSI devonA gatimAna vimAna che. te ApaNane prakAza evaM tApa Ape che. dina rAta rUpa kAlanI vartanA kare che. te judI-judI gativALA che. mATe te eka bIjA kyAreka AgaLa, kyAreka pAchaLa ane kyAreka sAthe cAlatA jovA maLe che. A saMbaMdhI vividha varNana prastuta jyotiSa gaNa rAja prajJapti sUtramAM batAvela che, jenuM dhyAnapUrvaka adhyayana manana temaja zraddhAna karavuM joIe. cha ke traNa mahinAnAM divasa-rAtanuM rahasya raziyAnA sAyalerIyAmAM khodakAma karatAM barapha nIcethI hAthIonA jhUMDa maLI AvyA che. je batAve che ke tyAM puSkaLa pramANamAM vRkSo hatA. je sUrya prakAza vagara saMbhava nathI. aArTIkA para amerikAnAM telanAM vA che. tela e mRta prANIonAM zarIranI carabI ja hoya che. to jyAM pahelA sUrya prakAza pahoMcato hato tyAM have kema nahi? jvAba che dhULanAM rajkazo. kArbana DAyoksAIDa ane praduSaNa jenuM pramANa eka kyubIka miTare 0.1 grAmanuM gaNo to paNa sUrya jyAre dakSiNAyanamAM hoya che tyAre pahelAM karatA 6000 kI.mI. dakSiNa tarapha khase che. eTale ke 60,00,000 mITara. AthI 60 kIlo dhULa mATI ane kArbananuM pramANa eka skvera mITara dITha vadhe che. jene bhedIne sUrya prakAza dhruva pradeza para pahoMcato nathI. uttarAyaNamAM divasa moTo hoya che tathA hajAro ke lAkho mAIla sudhI phelAyelo baraphanI cAdarane karAze sUryodaya pahelA ane sUryAsta pachI paNa lAMbA samaya sughI prakAza rahe che. baraphanI cAdaranAM dUranA bhAgamAM paNa kyAMka prakAza paDe to AkhI cAdara glAsa iphekaTathI prakAzIta thai jAya che. ane traNa kalAka jeTalI rAtrI to tyAM paNa hoya che. Ama jyAM sUryanA darzana paNa durlabha che. tyAM prakAzane ja divasa gaNI levAmAM Ave che. kALanAM prabhAvathI pudagalonuM rukSa-rAkha jevA thaI jvAthI praduSaNa vadhyuM che ( adiThA pugala sUriyasa lesaM paDihAMti ) prAkRta pAMcamuM - sUrya praznapati. narI AMkhe nahIM dekhAtA pudagalothI paNa sUryano prakAza pratighAta pAme che. pRthvInI pradakSiNA eka bhramaNA eka puThA jevA kAgaLamAM DaoNkTaranI lAla cokaDInI nizAnI jevo AkAra kApo. ane tenI cAre dizAo aNiyALI banAvo. pachI sAma sAmenA cheDe uttara-dakSiNa, pUrva-pazcima lakho. A tamAro hokAyaMtra che. jenI madadathI Aja sudhInI badhI pRthvInI pradakSiNAo thai che, have koi eka bIMdu jmIna para dorI tene uttaradhruva-cuMbakIya kSetra tarIke sthApo. tenAthI aDadho phUTa dUra tamArA banAvelA hokAyaMtrane evI rIte rAkho ke jethI teno uttara lakhelo cheDo tamArA sthApelA cuMbakIya kSetra tarapha rahe. have pUrva ke Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 289 kathAsAra pazcima koI paNa dizAmAM e hokAyaMtrane khaseDo. aDadho kuTa ke tethI vadhAre khaseDatAM khyAla Avaze ke have uttara lakhelo cheDo cuMbakIya dhruva-utaradhruva tarIke sthApelA bAMdu tarapha nathI. have te gyAe sthira rahI utara lakhelA cheDAne dhruva bIMdu tarapha pheravo. jevuM hakIkatamAM kAne che. kAraNake hokAyaMtrano utarano cheDo haMmezA cuMbakIya kSetra tarapha kheMcAyelo rahe che. A cuMbakIya kSetra aneka kAraNothI hoi zake che. tene pRthvInA goLa daLA jvA hovA sAthe saMbaMdha nathI. upara mumba hokAyaMtranA moDelane be-cAra vAra koi eka dizAmAM tapUrva ke pazcima) khaseDIne jozo ane vAraMvAra tenA uttara lakhelA cheDAne cuMbakIya dhruva tarIke sthApelA bIMdu tarapha pheravatAM rahezo to jaNAze ke, AkhuM gALa paribhramaNa sapATa jamIna ke Tebala upara paNa thayuM. A parikramA cuMbakIya dhruvanI karI kahevAya, nahiM ke pRthvInI. kalpelI goLa pRthvInAM aDadhA bhAga para aphATa samuda che. jyAMthI musApharI karavAmAM nathI AvatI ane karkavRtanI bAjuethI ja A parikramA karavAmAM Ave che. dakSiNa dhruva pradezamAM baraphamAM lAMbI musApharI karyA pachI matyunAM bhayathI pAchA pharelA sahasIko jaNAve che ke AgaLa aMdhakAra ane amApa baraphanI cAdara zivAya kazuM jovA nathI maLayuM. dUranAM dareka pradezane jyAM na pahoMce ane barapha dekhAya tene dhruva pradeza mAnI levAya che. dariyo paNa hajAro mAIla sudhI thIlo ja hoya che. Ama vijJAna potAnI kalpanAonI koi nakakara sAbItI ApI zakyuM nathI. vijJAna pratye mAna dharAvatA keTalAka budhdhIvAdIo paNa tenI A kalpanAo ane thIyarIo ne mAnavA taiyAra nathI. hAlanAM knone traNa vibhAgamAM vaheMcI zakAya. ekato zradhdhALuo ja vijJAnane upekSA bhAvathI jue che. bIjA vijJAna pratye mAna dharAve che tema chatAM temanI dharmasidhdhAMtomAM zradhdhA aDaga che. jIvanA sukha dukha pratyakSa dekhAI rahayA che ane karma sidhdhAMto nI AthI moTI bIjI koi sAbitInI dRra nathI. trIjA mako zradhdhAvAna banyA pachI vijJAnanA prabhAvathI aMjAi I zradhdhA gumAvI che , vijJAnane rAjakIya Adhye maLavAthI pAThyapustako mAM sthAna maLayuM che. jenoe zALAo ane kolejo bahu nathI banAvI, tethI Aje nAnAM bALako ne eDamizana mATe Donezana ApavuM paDe che. kethalika ke muslIma menejamenTa dharAvatI saMsthAomAM eDamIzana levuM paDe che. tyAMnA saMskArothI bALaka bhautikavAdI banI jAya che. pAMjarApoLa vRdhdhAzrama hospITala zALA koleja annakSetra A kAryo saMpati ane sAhasano upayoga karavA jvA che. gutvAkarSaNa baLa eka kalpanA Tebala parathI vastu nIce paDe che. paNa tene pahelA jamIna parathI upADIne Tebala para mukavAmAM AvI che. cAvIvALI ghaDiyALamAM jIvanAM pUrva prayogathI mArelI cAvI potAnI pUrvanI sthitImAM AvI jAya che tema vanaspati nAM jIvonAM zarIrabaLathI upara caDhelA tatvo phaLa rUpe jhADa parathI paDe che. ane potAnI purvanI sthitI jamIna para AvI jAya che. jyAM AdhAra maLavAthI aTakI jAya che. pRthvInuM gurutvAkarSaNa baLa kayAM raheluM che? teno khulAso hajI vijJAna nathI karyo che. jo te pRthvInAM dareka kaNamAM hoya, to | divAla parathI dhuLanI raja nIce na paDavI joIe tathA divAla tarapha dhuLanAM rajakaNo kheMcAvA joIe, je nathI banatuM. jo te pRthvInA kendra bIMdumAM hoya to, sauthI dUrano pradeza, je IkaveTara eTale ke viSuvRta che, tayAM te sauthI ochuM hovuM joIe. paNa ema nathI. | viSuvRta paranAM varSAvananAM jaMgalomAM hajAro nadIo, gurutvAkarSaNa nI aisItaisI karIne koI utarathI dakSiNa ane koI dakSiNathI utaramAM vahI rahI che. bramAMDanI utapatInuM ane zakitanuM mULa jene mAnavAmAM Ave che, te gurutvAkarSaNa no sidhdhAMta ja hajI sidhdha nathI. ane have tene IzvarIya zakati mAnI. vijJAnIo paNa potAnA kAryanI saphaLatA mATe Izvarane prArthanA karatAM jovA maLe che. vijJAne kahyuyuM te bhAvasatya pathvI paranI samagra jIva sRSTinI dinacaryA ane jIvana sUryanI AsapAsa phare che. trastuo badalAya che varSA thAya che, suryanAM tApathI khetaromAM pAka thAya che, khAbocIyAnAM pANI sukAvAthI rogacALo aTake che. taLAvanAM khullA pALI paNa sUryanAM kiraNothI zudhdha thai pIvA lAyaka rahe che. sUrya rAte alopa thai lokone nIMdAdhIna thavAnuM kahe che, vaidIka zAstromAM sUryane dAdAnI upamA ApI che. zodhAyelI pathvI karatAM 110 gA pradeza para tenuM bhramaNa che. Ama te pathvI karatAM 110 gaLo vizALa paNa che. sUrya pRthvInI ane jIvonI sparzanA karatAM AgaLa vadhe che. te jIvonAM sukhadukhane jANe che. rAtrInAM pudagalo azubha hoya che bhayanuM pramANa vadhe che tathA vicAro azubha thAya che. sUryanI vezyAthI pudagalo zubha thAya che. A sUryano sneha dAdA jo apAra che. eka maMDala DIvIjhana) ne 12 kalAkamAM pAra karavAnAM lakSyathI te gati kare che. ahiM maMDala e eka jIvasRSTi vALo pradeza che. ane te pradeza para divasa rAtanI ane trastuonI niyamItatA jALavavAnA lakSyathI te potAnI gatimAM zitA ke maMdatA kare che. karka vata para pa8 sudhI uSNatAmAna vadhe che eja sUrya jyAre makaravRta para hoya che tyAM kayAreya tApamAna vadhatuM nathI kAraNake gatimAM zIvratA hoya che. vizvanA vadhAre garama pradezo badhA utaramAM che. jema dhvane upADanAra AnaMdano anubhava kare che. tema sUryanA devo prasannatA ane harSa ullAsa sAthe pote jIvasRSTine upayogI thaI rahayA che evuM jALI paribhramaNa kare che. kevalI paNa potAnI dInacaryA sUryanA udaya astathI kare che. sUryanAM A mahAna kAryano anubhava thavAthI vedika matavALAo jagatano koi kartA - Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 290 bhagavAna hovAnI dhAraNA karI rahayA che. ahIM akasmAtathI pRthvInuM sarjana mAnanArAo e vicAravAnuM ke akasmAtathI aMdhAdhUMdhI ane avyavasthA sarjAya che. vyavasthA ane niyamItatA pAchaLa koIno sneha ane parizrama rahelA hoya che, cheokasijana vanaspatinuM choDeluM visamayano samaya. savAre sUryodaya pahelA havAmAM okasijananuM pramANa acAnakaja vadhI jAya che. rAta AkhI garamI mAM pasAra thaI hoya to paNa savAre acAnaka ThaMDaka vartAya che.ane zItaLa pavana vAya che. A pavana dariyo bahu dUra hoya to paNa zItaLa hoya che. hajI sUryodaya thayo nathI tethI A nuM chADalu paNa nathI. sUrya pote tApa Ape che, to tenA Agamana pUrve ThaMDaka kema vartAya che. Aja savAra jo ziyALAnI hoya, to sUryodayanAM samaye hUMpha vartAya che. savAranAM pratikramaNa karavA vALAo ne niyata samaye koNa uThALe che. pakSIo paNa pachI kalarava kare che. tenA pahelA sAdhugaNa ane zrAvakagaNa je pratikramaNanAM Icchuka hoya che, teo jAgI jAya che. teo kadI samayanuM bhAna na rahayAnI pharIyAda karatAM nathI. ke alArma paNa mukatAM nathI. navA pratikramaNa zikhelAo ne A vAtanuM haMmezA Azcarya thatuM hoya che. hAlanAM badhAja Indra ane surya-caMdanA Indra samakatI deva che. AtmiyogIka devo dArA dariyAnI saphAIno saMketa zAstromAM Apelo che. to jayAM dariyAnI saphAI thatI hoya to dharatI para caturvIdha saMdya tathA kayAMka to svayaM tIrthakara bIrAjamAna hoya che.to e Indro dharatInI zudhdhI jarurathI karAveja. sUryanI deva tarIke pujA paNa ghaNAM loko kare che. tenA Agamana pUrve,AjJA upADanArA devo eno prabhAva jarurathI batADe. rAtrInAM azubha pudagalonuM hanana sUryanI vezyAthI thAya che. ane pradusaNa nI devo drArA zudhdhI thatI hoya evI purI zakayatA che. zAstro ema na kahe ke nacata thaIne praduSaNa karo, devo saphAI kare ja che. paNa saMketathI jANakArI ApI hoya. AvaMja bIjI bAbato mAM paNa dhArI zakAya, lavaNa samadumAM AvelA DagamALAnuM varNana, pAtAla kaLazA ke tamasakAya ane kRSNarAjIo vagerenuM varNana sucave che ke lokamAM Azcarya pamADe evI kaMI keTalIya AkRtIo ane saMsthAno AvelA che.je bhautika zAstranA niyamone Adhina nathI, paNa loka svabhAvathI ja che.A badhI zAsvata AkRtIo tathA koI kALa prabhAvathI niSpanna AkRtio, lokamAM eka AkAza pradezanI zreNIthI sama hoya che.visama nathI hotI. A sapATIo arIsA karatAM paNa asaMkhyaguNI sama thAya. jenA parathI parAvartana thaI dekhAtI AkRtIo sAcI che ke pratibIMba rU5, te oLakhavuM mAnavInI zakitInI bahAra che. pazcimanA dezomAM sUryano prakAza ahiyAM jevo sapheda na dekhAtAM nilI jhAMya vALo dekhAya che. je eka vicAraNIya bAbata che. zAstramAM pratisUrya praticaMdranI vAta Ave che, jenA samAcAra soma lokapAla drArA Indrane pahocADavAmAM Ave che. A dhaTanAo AvIja koI sapATIthI parAvartita thaI banavAnI zakayatA che. alaga alaga padArthamAMthI pasAra thatAM prakAzanAM | kiraNonuM vakrIbhavana judu judu hoya che. ane vijJAna hajI bhautikanAM navA niyamo banAvyAja kare che. jayAre paNa koI paristhItI junA niyamothI viparIta sarjAya, tyAre navA niyamo banAvIne kAma calAvI levAya che. | dharatIno nakazo banAvavAmAM jayAre muzakelI ubhI thaI, tyAre dharatIne daLA jevI goLa kalpI, ubhI thayelI muzakelInuM samAdhAna karavAmAM AvyuM. ane pachI e samAdhAnanAM kAraNe aneka bIjI muzakelIo ubhI thaI. ane tenI pAchaLa samAdhAna ane kalpanAo nI hAramALA cAlI. dharatIne pharatI karI, jethI divasa-rAta thAya, pachI sUryanI AsapAsa pheravI jethI Rtucakra thAya, paribhramaNa laMbagoLa banAvyuM jethI utarAyaNa-dakSiNAyana ane zIta-grISma vhatuo thAya, pradusaNanA kAraNe dUranA pradezomAM sUryano prakAza nahiM pahocato hovAthI e pradezone capaTA karI nAkhyA jethI AkAra nAraMgI jevo kalpayo. hajI paNa jayAM be-traNa mahinAM prakAzanuM kAraNa na zodhI zakayA to dharatIne potAnI dharI para sUrya tarapha jhukAvIne samAdhAna karyu. Ama aneka prakAranAM samAdhAno ane kalpanAo karI eka nakazo banAvavAnI muzakelIno toDa kADhayo. hajI paNa vijJAna pRthvI goLa hovAnI koI nakakara sAbItI. ApI zakayuM nathI. ane tenI A kalpanAo sAme 101 prazano bIjA ubhA thaI gayA che. vijJAnanAM prabhAva sAthe bhaNatA AjanAM bALakone dharma sidhdhAMto zikhavALavAnI ane sAthe yogya mArgadarzana ApavAnI pharaja mAtApitAe bajAvavI joIe. nAnapaNathI ja jo dharmanAM saMsakAro bALakane ApavAmAM Avaze to tenuM potAnuM, kuTuMbanuM ane samAjanuM bhAvi avazya ujaLuM thaze. - chaThA ArAmAM jayAre pudagalo vRkSa thaze tyAre tayAM bAdara aganI paNa utpana nahiM thAya. AvA azubha padagalone bIjA puNyanAM prabhAva vALA pradezomAM jatA rokavA mATe koI kSetranI sImAru5 AvaraNa avazya hazeja.ane tethIja bIjA pradezanAM zubha padagalo paNa ahiM nathI pravezI zakatAM. bAvIsa abhakSya jigneza :- 22 abhakSyanA saMbaMdhamAM zuM samajavuM joIe? jJAnacaMda - koIpaNa sAdhue ke samudAye tyAga buddhithI calAveluM hoya tyAM sudhI to ThIka che. kema ke jinazAsanamAM tyAganuM to vizeSa mahatva che ja. paraMtu temAM koI paNa vastune mATe ekAMtika sarva vyApaka niSedha karavAnuM anucita che. sAthe ja te padArthonA viSayamAM koI nirUpaNa-prarUpaNa Agama nirapekSa(Agama pramANa vinAno) tathA Agama viruddha karavAnuM to sarvathA anucita kartavya che. 22 amone mATe AvI aneka vAto thaI che, arthAt Agama nirapekSa tathA Agama viruddha khoTI prarUpaNAo cAluM thaI che ane eTale A tyAgavRttivALA 22 abhakSya paNa paraapakarSa ke niMdA karavA mATenA thaI rahyA che. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 291 kathAsAra jema ke- mAkhaNanA tyAganI sAthe evI nakAmI vAto joDI dIdhI che, je mULa AgamothI viruddha che tathA niryukti vyAkhyAothI paNa viruddha che. kema ke AgamomAM aneka jagyAe mAkhaNa sAdhue vAparI zakAya tevuM vidhAna che ane 10 kalAka sudhI rAkhI zakAya tevuM maulika vidhAna paNa AgamamAM che. pariThAvaNiyA niryuktimAM paNa mAkhaNa vahorIne upayogamAM levA saMbaMdhI viveka batAvela che. eTale mAkhaNa saMbaMdhI ekAMtika khoTI mAnyatAo je cAle che, te apramANika che ane te kAraNe tene ekAMta--abhakSya kahevuM te durAgraha che. dvidaLa saMbaMdhI dahIM saMyogathI je jIvotpati mAnavAnI paraMparA che, te paNa tarkathI asaMgata ane apramANika che. kema ke koIpaNa vastunuM tatkALa vikRta thavAnuM ane temAM tatkAla jIvotpatti thavAno kAyado karavo te ja khoTuM che. jema ke mAkhaNa mATe paNa tatkAla jIvotpatti thavAno karelo kAyado Agama pramANathI khoTo sAbita thaI cUkyo che. e ja Agama pramANothI evo niSkarSa nIkaLe che ke pratyeka vastuno svabhAva ane zuddha rahevAnI kSamatA judI-judI hoya che. kSetrakALa vAtAvaraNa paNa temAM ghaNo bhAga bhajave che. tenI parIkSAnuM jJAna e che ke je te vastunI aMdara varNamAM, gaMdhamAM, rasamAM, sparzamAM, azubha vikRti thatAM jIvotpati thavAno svabhAva hoI zake che, jeno koI samaya nirdhArita karI zakAto nathI. paraMtu vAtAvaraNa, saMyoga, viyoga vagerenI tAratamyatAthI tenA vikRta thavAnA samayamAM aMtara paDI zake che. jema ke loTamAMthI bAMdhelI kaNika ziyALAmAM 10 kalAka sudhI paNa kharAba nathI thatI paraMtu garamInA unALAnA divasomAM 4 thI 5 kalAkamAM ja bagaDI jaI zake che. paraMtu phrIjamAM rAkhavAmAM Ave to tenI avadhi vadhAre thaI jAya che. eja rIte mAkhaNane pANI athavA chAzanI aMdara rAkhavAthI; garamImAM, phrIjamAM rAkhavAthI paNa pANI ke chAza vagara rAkhavAthI tenI aMdara vikRti thavAnA samayamAM pheraphAra thaI jAya che. A ja rIte badhA ja padArtho vize samajI levuM joIe. jenI parIkSA, cAkhavAthI vikRta svAda phera lAge, sUMghavAthI vikRta azubha gaMdha Ave, sparza karavAthI cIkAza- vALuM lAge, ke upara lIla phuga thAya vagere judA-judA prakArethI khAvA-pIvAnI sAmagrInI parIkSA karI zakAya che ane vikRti jaNAya to tyAre ja temAM jIvotpatti che tema nirNaya laI zakAya che. A badhuM jJAna paNa anubhava ciMtana tathA viveka buddhi tathA abhyAsathI prApta thAya che. madha ane mAkhaNane mahAvigaya kahevAmAM AvyuM che eTale teno tyAga karavAnuM zreSTha ja che. paraMtu dArU ane mAMsAhArane AgamamAM narakAyu bAMdhavAnA kAraNabhUta mAnavAmAM AvyuM che. tenI samAna akhAdya abhakSya to A madha ane mAkhaNane na kahI zakAya. bIjA abhakSyamAM rAtri bhojana tathA aneka vanaspatio che, jeno tyAga karavAmAM lAbha ja che, hAnino koI prazna ja nathI. sAra eTalo ja ke 22 ane 22 thI paNa vadhAre vastuonAM tyAga ke tyAganI preraNA karavI zreSTha ja che, paraMtu tenA svarUpa kathanamAM Agama viparIta atizayokti yukta kathana prarUpaNA na karavI joIe tathA gADariyA pravAhamAM vahevAno dRSTibhrama paNa na hovo joIe. jANakArI mATe e pracArita 22 abhakSya A mujaba che- (1 thI 5) vaDa, pIpaLo, pIpaLa, ubaro, kAlaMbara A pAMcanA phUla, ghaNAM badhAM bI, tathA sUkSma bIja hovAthI, (6 thI 9) madha, mAkhaNa, dArU, mAMsa A cAra mahAvigaya che. AmAM be prazasta ane be aprazasta che. (10) barapha, (11) varasAdanA karAM, (12) khaDI mATI, (13) viSa, (14) rAtribhojana (15) dvidaLa (kAcu dahIM tathA kaThoLanuM saMyojana) (16) rasa calita padArtha (vikRta 2sa thavAthI durgaMdha Ave te) (17) tuccha phaLa (18) ghaNAM bIja vALuM phaLa (19) ajANyuM phaLa (20) rIMgaNA (21) boranuM athANuM (22) anaMtakAya. dhAtu grahaNa-dhAraNa jijJeza :- dhAtunI vastu rAkhavA saMbaMdhI zI paraMparA che ? = jJAnacaMda : - traNa jAtinA pAtra rAkhavAnuM tathA anya koI bIjuM pAtra na rAkhavAnuM varNana AgamomAM che tathA sakAraNa rAkhavA mATeno daMDa paNa kASTa, vAMsa vagereno ja rAkhavAnuM vidhAna che. sAdhanA pramukha, sAdhakanI pratyeka upadhi atyAvazyaka tathA sAmAnya jAtinI hovI joIe. A teno aparigraha mahAvratano viSaya che. paraMtu samaya prabhAvathI jyAre lekhana kArya karavuM paDe che tyAre temAM samaya zaktinA kharcano viveka rAkhavo paDe. tyAM paraMparAno durAgraha rAkhavAne badale hAni tathA lAbhAlAbhano vicAra karI Agama dvArA tenI ciMtavanA karavI joIe. Ama karavA jatAM atyAvazyaka upakaraNa cazmA, pena vagere dhAtuno upayoga thaI jAya to te Agama viruddha na gaNAya tathA anya bIjA ghaNAM doSo, pramAdono paNa AnAthI bacAva thaI jAya che. e upakaraNo ke vastuo, sAdhano para Asakata ke mamatva bhAva Ave to aparigraha vrata duSita thAya che. anya koI Avazyaka upadhI paNa mamatva bhAvathI rahita thaIne grahaNa-dhAraNa karavAnI hoya che. nitya gocarI javA saMbaMdhI jijJeza :- gocarI javA saMbaMdhI, Aje javuM ke kAle javuM, savAre javuM athavA sAMje na javuM vagere zI paraMparA che ? = jJAnacaMda : - eSaNAnA 42 doSamAM A saMbaMdhI koI carcA nathI. Agama varNita anya vidhi niSedhomAM paNa Avo ekAMtika koI niyama jaDato nathI. hAM, niyaMtraNa ane taiyArIpUrvaka roja roja eka gharamAM jaIne AhArAdi levA bAbatamAM niyAgapiMDa nAmaka doSa che. nityapiMDa nAme eka dAnapiMDa doSa AcArAMgamAM darzAvela che jeno artha che ke, je gharamAM dAnapiMDa banAvIne roja te pUrepUro dAnamAM ApI de tyAM gocarI javAno niSedha che ane nizItha sUtramAM tenuM prAyazcitta che. A viSe vizeSa sapramANa carcA dazavaikAlika sUtra sArAMzanA pariziSTamAM che, dhovaNa pANI derAvAsI sAdhu sAdhvI, dhovaNa pANI nathI letAM ane teno niSedha kare che. sthAnakavAsI koI dhovaNa pANI le che, koI garama pANI le che. AvI judIjudI paraMparAo kema ? Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo AgamomAM jaNAvyA anusAra garama pANI tathA dhovaNamAMthI jyAre je kAMI paNa sulabha nirdoSa maLe te ja levuM joIe. AdhAkarmI vagere doSa lAgavAnI zakyatA hoya to tevuM dhovaNa paNa na levuM joIe ane garama pANI bAbate paNa AdhAkarmI vagere doSa lAgato hoya to te paNa na levuM joIe. eSaNA doSanI gaveSaNA sivAya Ano koI ekAMtika Agraha rAkhavo joIe nahIM. 292 derAvAsIonA kalpasUtramAM aThThama sudhInI tapasyAmAM dhovaNa pANI pI zakAya tevo ullekha che. to sAmAnya AhAranA divasomAM dhovaNa pANI pIvAnuM siddha thaI jAya che. tema chatAM loko potAnI jakaDI rAkhelI paraMparAnI asaramAM sUtro ane graMthonA badhA pramANone bhUlI jAya che ane eTalA mATe ja dhovaNa pANIno niSedha karyA kare che. dayA dAna evuM kahevAya che ke terApaMthI dayAdAnane nathI mAnatA ? A to AgrahapUrvaka kahelI vAta che je zabdo sudhI simIta che. bAkI temanA bhojana ke pANImAM koI mAkhI vage2e paDe to teo taraphaDatI mAkhIne tatkALakADhIne tenA jIvanI rakSA to kare ja che. guruthI judA thayA pachI paNa te sAdhuo AvuM karatA hatA tathA kyAreka koI sAdhu-sAdhvInA mAthAmAM jU paDI jAya to tene paNa teo potAnuM rakta pIvarAvIne raktadAna to karatA ja hatA. dayA ane anukaMpA to samakitanA lakSaNo che, te koI dharmiSTa lokomAMthI nIkaLI zake tema nathI. dAna, zIla, tapa ane bhAvanA A cAra AtmakalyANanA aMgo che, temAM paNa dAna to prathama che. koI jIva svayaM maravA paDayo hoya ke tene koI mAratuM hoya ane ApaNe tene na bacAvIe to temAM ApaNuM zuM nukasAna thAya ? je rIte jaina sAdhunA svayaMnA gacchanA ke anya koI paNa gacchanA paricita athavA aparicita sAdhu pANImAM DUbatAM hoya ane jonAra sAdhune taratAM AvaDatuM hoya to teNe tatkAla DUbatAne bacAvavA evI ThANAMga sUtranI AjJA che. tethI pANI ane pANImAMnA jIvonI hiMsA pratyakSa hovA chatAM, tene sAdhunuM kartavya AgamamAM batAvyuM che. jyAre pANImAM maratA sAdhune sAdhu bacAvI zake che, AhAra pANImAM paDelA jIva(tiryaMca)ne koI AgamamAM nathI kahyuM chatAM sAdhu bacAvI zake che, 'jU'ne potAnuM rakta pAI zake che te sAdhu dharma che. tevI ja rIte gRhastha mAnavanA dvArA koI mAnavane ke pazune maratA bacAvavuM te paNa gRhastha dharma che. sAdhune bacAvavAmAM nadInA trasa sthAvara jIvonI pratyakSa thayelI hiMsA paNa anukaMpAnI pramukhatAe gauNa thaI jAya che. jiMdagIbhara sAdhu paNa gamanA- gamana kriyAo kare ja che, khAya che, zauca jAya che. e ja prakAre mANasa paNa mANasanI ke pazunI rakSA kare che, temAM koI pratyakSa ke parokSa dravya ane bhAva hiMsA saMbhava hoya to te paNa anukaMpAnI pramukhatAmAM gauNa banI jAya che. jo koI vyaktinI sAme koI bIjI vyakti gaLe phAMso khAya ke koI jhera khAIne maravAno prayatna karato hoya to tene joIne te vyakti tene bacAvavAno prayatna na kare athavA eka vyakti corI karatI hoya ne bIjI vyakti tyAM mUka banI joyA kare ke huM zA mATe ene aMtarAyano bhAgIdAra banuM; to vyavahAramAM te paNa aparAdhI gaNAya che. e ja rIte maratA ke mAratA jIvone potAnI kSamatA anusAra paNa bacAvavAno koI prayatna na karavo te paNa pratyakSa anukaMpA bhAvanuM hanana che. tIrthaMkara prabhu potAnA saMyama bhAvamAM, sAtamA guNasthAnakethI jyAre lAkho karoDone anukaMpA dAna daI zake che to tene ekAMta pApa to na ja kahI zakAya. jyAre temanA hAthethI devAmAM AvelI sonA mahora to saMsAranA pApakAryomAM ja kAma AvatI hoya che. tema chatAM dAnanuM mahatva ane lAbha samajIne ja teo Ama karatAM hoya che. tIrthaMkara prabhunA dvArA ekAMta pApanI pravRti dharma bhAvanAnI pramukhatAthI karavAnuM saMbhavI ja na zake. eTale anukaMpAdAna paNa ekAMta heya(choDavA lAyaka) samajavuM upayukta nathI. AgamanA pramANo :- (1) sUyagaDAMga sUtranA agiyAramA adhyayanamAM AvA anukaMpAdAnanA kAryone ekAMta pApa kahevAno spaSTa niSedha che ane tenuM kAraNa paNa spaSTa karyuM che ke, tevI khoTI prarUpaNA karavAmAM aMtarAya karmano baMdha thAya che. (2) AgamamAM spaSTa rUpathI nava prakAranA puNya kahyAM ja che, teno paNa niSedha na karI zakAya. (3) paradezI rAjAe dharmI banyA pachI dAnazALA kholI, jeno kezI zramaNe niSedha nahoto karyo ane zAstrakAre dharmI banyA pachI ja A kArya thayuM tevuM kathana karyuM che. (4) duSTa tathA vidharmano pracAra karanAra gozAlakane lezyAthI baLato joI, bhagavAne tatkALa bacAvI lIdho ane te kAryane khoTuM gaNIne prAyazcitta lIdhuM hoya tevuM kathana bhagavatI sUtramAM gaNadharoe karyuM nathI. eTale vividha Agama pramANothI tathA anya hetuothI e spaSTa thAya che ke koI paNa maratA prANIne bacAvavuM te anucita nathI; ekAMta pApa ke adharma paNa nathI paraMtu mahApuruSo dvArA Acarita ane Agamokta che maMjana H snAna H vibhUSA maMjana karavuM, snAna karavuM athavA sAbu, soDA vagerethI kapaDA dhoIne sApha--cokhkhA rAkhavAnI pravRtti paraMparA ucita che ? maMjana tathA snAna karavAne dazavaikAlika sUtramAM anAcAra kahela che. eTale e kAryo karavA sAdhuo mATe sarvathA anucita che. maMjana karavuM ke na karavuM te mATe upacAranI Avazyaka paristhitimAM kAMI paNa karavAmAM Ave to sthavira kalpIne tenI chUTa rahe che. vizeSa jANakArI mATe dazavaikAlika sUtra sArAMza mAM juo. vastra dhovAnuM to sthavira kalpIo mATe ekAMta niSedha ane anAcAra nathI paraMtu temAM vibhUSAnI vRtti hoya to te anAcAra che. vibhUSAnI vRttino abhAva hoya arthAt kSamatAnI kamI vagere kAraNothI vastro dhovA paDe to te mela pariSahathI hAravA samAna che Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain ane jIva rakSA hetu dhovA, te viveka che ; kiMtu Adata ane saphAInI vRttithI dhovuM te zithilAcAra tathA bakuzavRtti che. ataH vastra dhovA pAchaLanI mAnasa vRtti zI che tenuM mUlyAMkana hovuM joIe paraMtu dhovA saMbaMdhI ekAMtika niSedha na samajavo joIe. 293 dainika samAcAra patra kathAsAra jijJeza :- dainika akhabAra vAMcavAnI pravRtti yogya che ? = jJAnacaMda :- A paNa zithilAcAra yuganI dena che, temAM vizeSa karIne vikathA vibhAga ja adhika che. jenI sAdhuo mATe AgamamAM manAI karavAmAM AvI che. zithilAcAra pravRttio jijJeza :- saMyama tathA bhagavadAzAthI viparIta mukhya kaI-kaI pravRttio jaina samAjamAM cAlI rahI che ? arthAt vartamAna yuganI atyaMta vikRta pravRttionI paraMparA zI che ? jJAnacaMda :-zithilAcArathI cAlI rahelI mukhya pravRttio A prakAre che- (1) ekabIjAnI paraspara niMdA avahelanA karavI (2) taMbAku rAkhavI ke sUMghavI (3) maMjana, bajara ghasavI, brasa karavuM (4) madhyama athavA moTuM snAna karavuM (5) mela-parISaha jarA paNa na sahevo (6) vALa oLavA ke dADhI karavI (7) vibhUSA vRtti karavI, prayatnapUrvaka sApha-sutharA rahevuM ke ati prakSAlana vRtti rAkhavI (8) caMpala, pagarakhAM paheravAM (9) DoLI, gADI, vhIlacera vagerethI vicaraNa karavuM (10) lAuDa spIkaramAM bolavuM (11) phoTA vagere paDAvavA (12) vIDIyo keseTa kaDhAvavI (13) vIjaLInA paMkhAno upayoga karavo (14) phalaza, saMDAsa-jAjarUno upayoga karavo (15) dainika samAcAra peparo vAMcavA (16) cAre kALamAM svAdhyAya na karavo (17) zAstranuM jJAna kaMThastha na karavuM (18) divase sUvuM (19) sAdhvIo pAse sIvavAnuM kArya karAvavuM, vastra prakSAlana, pratilekhanA, gocarI vagerenA kAryo karAvavA, temanI sAthe AhAranI levaDa-devaDa karavI, temanI sAthe gamanA--gamana, bhramaNa ke vihAra karavo, vadhAre saMparka rAkhavo (20) gRhastho pAse sevA karAvavI, kAma karAvavuM, vihAramAM sAmAna upaDAvavo ane paisA devaDAvavA (21) oparezana karAvavuM (22) kharIdI karAvIne davA vagere maMgAvavI. (23) kharIdAvIne kapaDAM, rajoharaNa vagere maMgAvavA athavA krItadoSa vALA AvA padArtho levA (24) phALo ekaTho karAvavo (25) beMkomAM khAtA rAkhavA ke rakhAvavA (26) nirmANa kAryomAM bhAga levo, preraNA karavI jema ke sthAnaka, skUla, derAsara, hospITala, borDiMga, saMsthA vagere (27) potAnI pAse davA rAkhavI (28) pratilekhana pramArjana na karavuM (29) pratikramaNa na karavuM (30) rAtrinA vihAra karavo ke bahAra javuM (31) pote na upADI zake teTalo sAmAna vagere rAkhavo (32) AdhAkarmI nimittanuM dhovaNa pANI ke garama pANI levuM (33) AdhAkarmI doSayukta AhAra pANI laIne AyaMbila karavI (34) koI paNa jagyAe potAno sAmAna rAkhavo ke rakhAvavo, saMgrahavRtti rAkhavI (35) TI. vI. (TelIvijhana) jovuM (36) reDiyAno upayoga karavo (37) darzanIya sthaLa jovA javuM (38) patrikAo chapAvavI (30) beMDavAjA ke varaghoDA sAthe cAlavuM (40) ughADA moM e bolavuM (41) potAnI tapasyAnI ke janma, dIkSA vigere tithioe sabhAo rAkhavI (42) ziSyone kramathI AgamonI vAMcanA na ApavI, adhyayana adhyApananI dekharekha na jALavavI, zikSita karAvIne yogya lAyaka banAvavAnI koziza na karavI (43) sAdhuo dvArA strIono vadhAre saMparka rAkhavo ke rAkhavA devo temaja sAdhvIo dvArA puruSono saMparka rAkhavo ke rAkhavA devo (44) bahumUlya upakaraNa, mALAo vagere rAkhavI, gaLAmAM paheravI (45) bhASAno koI viveka na rAkhavo, yogyAyogyano vicAra na karavo (46) sAmethI lAveluM ke TIphInamAM ANelo AhAra levo (47) utAvaLe cAlavuM (48) vAto karatAM-karatAM cAlavuM (49) yaMtra, maMtra, taMtra, cikitsA vagere pravRttio karavI, karAvavI tathA zubha muhUrta vagere gRhasthone jaNAvavA (50) dIkSA, vaya, zrutajJAna, gaMbhIratA vicakSaNatA vagere yogyatA prApta karyA vinA ja mukhI banIne athavA ekalA thaIne vihAra karavo ke karavA devo (51) ciMtana jAgRtiyukta pratikramaNa na karavuM balke vAto karavI ke UMghavuM (52) cA, dUdha, mevA, phaLo vagere mATe nimaMtraNa pUrvaka athavA saMketapUrvaka jAvuM (53) rAtri vyAkhyAna mATe ke zauca nivRtti mATe ghaNuM dUra jAvuM (54) prakAzana kAryamAM bhAga levo, nibaMdha chApavA Apavo, pustako chapAvavA athavA chapAvavA mATe pustako lakhavA .(55) mobAIla vAparavo (pratyakSa ke parokSa ). jijJeza :- zithilAcAranI sAcI ane sacoTa paribhASA kaI che ? jJAnacaMda H- (1) Agama viparIta, bhagavadAzA viparIta pravRttionuM paraMparAnA rUpamAM AcaraNa karavuM, tenuM prAyazcitta na levuM athavA prAyazcitta levAno saMkalpa paNa na rAkhavo, akAraNa athavA sAmAnya kAraNosara Agama viparIta pravRtti karatAM rahevuM, A badhA zithilAcAra che, AvI vRttiovALAne zithilAcArI jANavA. (2) sakAraNa paristhitivaza hAni lAbhano viveka rAkhIne Agama viparIta nAnuM ke moTuM AcaraNa karavuM, tene choDavAno ke prAyazcitta levAno saMkalpa karavo, te pravRttine Teva ke paraMparArUpa na banAvavI ane tene potAno doSa che tema doSa rUpa jANavuM tathA aMtara manamAM paNa doSa samajI prAyazcitta levuM te zithilAcAra nathI. AvI vRttivALAne zithilAcArI na kahI zakAya. saMjyA niyaMThA jijJeza :- niyaMThA avasthAnI ke saMyama avasthAnI zI sImA rahI che ? jJAnacaMda : - AgamamAM niyaMThArUpa saMyamAvasthAnA 6 prakAra batAvyA che jemAM atyAre traNa niyaMThA hoya che. jema ke- (1) bakuza (2) pratisevanA kuzIla (3) kaSAya kuzIla. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 294 (1) zarIra upakaraNa saMbaMdhI pramAda vRttio tathA saMyama svAdhyAya vagere yogomAM jAgRtinI kamIne kAraNe thatAM AcaraNo sivAya saMyamanI mULaguNa uttaraguNanI Agamokta badhI pravRttionuM yathAvatuM pAlana karanArA tathA sAcI prarUpaNA karavAvALA " bakuza niyaMThA'nI sImAmAM gaNAya che. (2) paristhitivaza utsarga apavAdanuM dhyAna rAkhIne, tenI sImA ane kSetrakALano viveka rAkhIne, mULaguNamAM ke uttaragaNomAM atyAvazyaka doSa lagADanArA ane tene yathAsamaye choDIne zaddhi karavAnI bhAvanAvALA, pratisevanA kuzIla niyaMThAnI sImAmAM gaNavAmAM Ave che. AmAM paNa jJAnanA saMbaMdhamAM mULa guNa ane uttaraguNamAM doSa lagADanArA ane pharI doSane choDIne zuddhi karavAno saMkalpa rAkhanArAne jJAna pratisevanA kuzIla gaNavAmAM Ave che vizeSa dhyAna e rAkhavuM joIe ke sImita Avazyaka doSa sivAya anya badhA saMyama vidhi vidhAnonuM Agamokta vidhithI pAlana karanArA hoya ane sAcI prarUpaNA karanArA hoya, te pratisevanA kuzIla nigraMtha kahevAya che. (3) kaSAya kuzIla nigraMtha zuddha niraticAra saMyama pAlana kare che, koI paNa nimittathI koIpaNa rIte saMyamane dUSita karatA nathI. svagacchIya samAcArI pAlana jigneza :- potAnA gacchanI samAcArI na pALavAthI zithilAcArI bane che. ke anya gacchonI samAcArIne na pALavAthI paNa zithilAcArI bane che, athavA phakta Agamokta samAcArInuM pAlana na karavAthI ja zithilAcArI bane che? jJAnacaMda :- Agamokta samAcArInA apAlanathI ja zithilAcArI bane che. anya gacchonI samAcArInuM pAlana-apAlanathI | zithilAcArIno koI saMbaMdha na gaNavo joIe. svagaccha samudAya ke potAnA saMghanI samAcArInuM pAlana na karavuM, jenI nizrAmAM, AjJAmAM vicaravAnuM hoya tenI ja upekSA karavI, te mahAna aparAdha che. AvuM karanArA nAnA sAdhu hoya ke moTA sAdhu, anuzAstA hoya ke anuzAsita hoya, te zithilAcArInI sAthe-sAthe svacchaMdAcArI paNa che. AvuM karavuM te naitikatAnI bahAra che. eTale je samudAya ke saMghamAM sAdhue rahevAnuM hoya, tenA nirNita pratyeka samAcArInuM niSThApUrvaka imAnadArIthI pAlana karavuM joIe. zithilAcArInI paribhASAmAM AvatA koI niyaMThA hoya che ane niyaMThAnI paribhASAmAM zithilAcArI paNa Ave che ? tathA A zithilAcArI ane niyaMThAvALA paraspara vaMdana vyavahAra paNa kare che kharAM? niyaMThAvALA, niyaMThAvALAnA vaMdana vyavahAra baMdha karAvI zake athavA zithilAcArI bIjA hInAvika zithilAcArIne vaMdana karI zake kharA? zithilAcArI kahevAne yogya vyakti niyaMThAvALA na kahI zakAya paraMtu niyaMThAne abhimukha hoI zake kharAM ane koI paNa niyaMThAnI paribhASAmAM gaNAtA zithilAcArI na gaNAya, paNa te zithilAcArInI abhimukha hoI zake kharAM. vyavahAranI vaMdana vyavasthA vyavahArapakSane anurUpa hoya che ane bhAvavaMdanA bhAva saMyamavAna guNavAnone bhAvathI ja thaI jAya che. zrAvaka zAstra vAMcana vicAraNA vijaya - traNa varSanA dIkSA paryAya pahelAM sAdhuoe paNa zAstra vAMcavAnI manAI che to gRhastha to kyAreya zAstra vAMcI ja na zakAya ne? temane to vAMcavAno adhikAra ja na hoya ne? ghaNI jagyAe Agama vidhAnanA arthanI paraMparA barobara jaLavAI nathI eTale temAM vikRti ghara karI gaI che. zAstramAM traNa varSanI dIkSA paryAyavALAne upAdhyAya pada ApI zakAya tevuM vidhAna che ane traNa varSanI dIkSAvALAne upAdhyAya banavA mATe bahuzruta hovuM paNa Avazyaka jaNAvyuM che. eTale traNa varSanI dIkSAnA samaya pahelAM zAstrAdhyayana na karI zakAya evo artha khoTo che. te sUtrono evo artha samajavo joIe ke traNa varSavALA yogya sAdhune ochAmAM ocho eTalo abhyAsa (zAstramAM kahyA mujabano) karAvI levo joIe; yogyatA hoya to vadhAre karAvI zakAya teno koI niSedha na samajavo joIe. gRhasthane mATe zAstra vAMcavA saMbaMdhI nizIthamAM prAyazcitta kahela che, teno artha paNa bhASyakAre mithyAdaSTinI apekSAe karyo che ane kahyuM che ke te teno durupayoga karaze. paraMtu jinezvara bhagavAna prati je anurakta che ane je zrAvaka che, tene mATe kadApi niSedha na samajavo joIe. naMdI sUtra ane samavAyAMga sUtramAM je rIte sAdhuo mATe zAstra adhyayana ane upadhAnanuM kathana che, tevuM ja kathana zrAvako mATe paNa che. anya AgamonA varNanothI yogya zraddhALu zrAvaka paNa AgamajJAnI, bahuzruta, kovida, jinamatamAM nipuNa thaI zake che. AgamamAM paNa zrAvaka, sAdhune samAna rUpe tIrtha rUpa kahyAM che tathA cAra prakAranA zramaNa saMghamAM paNa zrAvakone gaNAvyA che, eTale AgamakAranI daSTithI zrAvakone mATe Agama adhyayanano niSedha ke anadhikAra nathI tethI ukta ekAMtika Agraha paNa aviveka pUrNa che. AvA zrAvaka to jinazAsananA tIrtharUpa che. temane zAstranA paThana mATe doSa hoI na zake, ulaTuM tethI mahAna lAbha ja thAya tema che. eTale viveka eTalo ja samajavo joIe ke yogya sAdhu-sAdhvI ke zrAvaka-zrAvikA zAstranuM adhyayana kare athavA karAve. mukhavastrikA vicAraNA zAstramAM kahela cauda prakAranA saMmUrchAima manuSyanA bolamAM, te vaDInIta, pezAba, kapha, zleSma, lohI, rasI(paru), vIrya, klevara vagere badhA nAmo spaSTa kahyAM che. theMkanuM nAma to kapha, zleSmanI sAthe paNa nathI kahyuM eTale ghUMkamAM saMmUrchAima manuSyanI utpatti kahevI te atiprarUpaNA doSarUpa che. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 295 kathAsAra A upakaraNanA nAmathI ja e spaSTa nirdeza thAya che ke te mukha paranI vastu che. mukhavastrikA tathA rajoharaNa e be upakaraNa jinakalpIoe tathA acela bhikSae paNa avazya rAkhavA joIe. A baMne jaina liMganA Avazyaka upakaraNo che ane baMne saMyama rakSArtha upakaraNa che. bhagavatI sUtramAM ughADA moe bolAtI bhASAne sAvadha bhASA kahI che. mukhavastrikAthI mAM DhAMkyA vinA vAta na karAya e siddhAMta derAvAsI tathA sthAnaka- vAsI baMne svIkAre che. zrAvako mATe paNa deva-guru darzana hetu tenA avagrahamAM praveza karavA mATe prathama mukha para vastra lagADavuM, te Avazyaka vidhi che. jenuM kathana bhagavatI Adi aneka sUtromAM che. eTale bolatI vakhate, upAzrayamAMthI bahAra jatI vakhate, pratikramaNa karatI vakhate mukhavastrikA mukha para hovI joIe; tevuM Avazyaka manAya che. ughADA mukhe bolavAthI ghUMka, sAme beThelI vyakti upara ane zAstro para paDe che, jethI mahAna AzAtanA thAya che ane sAvadya bhASAnuM pApa paNa lAge che. jo dorI bAMdhavAthI pApa hota to colapaTTAmAM jADI dorI lagADavAno prAraMbha na thAta. A rIte dorImAM to koI pApa nathI ane ughADA moMe bolavAthI pApa lAge, vagere bAbatone dhyAnamAM rAkhI muhapatti bAMdhavI ucita ja che. sAmenI vyakti para ane zAstra para ghUMka paNa na paDe te phAyado vadhArAmAM! parasevAmAM tathA ghUMkamAM saMmUrchAima manuSyanI utpatti thatI nathI. sAdhu- sAdhvIo mATe keTalAya kalAko sudhI vihAra karavAno ke bolyA karavAno (vyAkhyAna Adi) prasaMga Ave ja che. tyAre garamIthI kapaDAM parasevAthI rebajheba thaI jAya che, temAM saMmUrchAima jIva utpanna thAya to sAdhu jIvana pALavAnuM asaMbhava thaI jAya. parasevAnA kapaDA zarIrathI saMlagna rahe che tethI temAM jIvotpatti thatI nathI. jyAre zarIrathI saMlagna parasevAvALA kapaDAmAM saMmUrchAima manuSya utpanna thatAM nathI to mukhanI atyaMta najIkamAM lAgelI muhapattimAM saMmUrchAima manuSya utpanna thavAnI kalpanA karavI vyartha ja che. niSkarSa evo thayo ke moDhAM para muhapatti bAMdhavAthI saMmUccheimane pApa lAge nahI ane sAvadha bhASA bolavAthI bacI zakAya tathA zAstranI AzAtanA paNa makhavastrikA hAthamAM rAkhavAno ke mo para bAMdhavAno spaSTa ullekha nathI. tema chatAM Agama vidhAnonA AzayathI evo viveka pragaTa thAya che ke bolavAnA samaye tathA upAzrayamAMthI bahAra jatI vakhate mukha para mukhavastrikA bAMdhavAnuM liMgane mATe tathA sAvadha bhASAthI bacavA mATe Avazyaka che. sUtAM, jAgatAM, mauna, dhyAna badhI avasthAomAM mukhavastrikA bAMdhavI, te paNa Avazyaka ja che. ane bedhaDaka ughADA moe vAta karavI maryAdA yukta nathI. eTale vivekapUrvaka, yogya samaye muhapatti bAMdhIne doSothI bacavuM hitAvaha che. jo dorAno upayoga na karavo hoya to pujA vakhate jema rumAla bAMdhavAmAM Ave che tema rumAla bAMdhIne bolavuM joIe ke hAthamAMnI muhapati ADI dharIne bolavuM joIe paNa ugADe moDheto nahiMja. sAdhune vanavAsa ke vasatimAM vAsa-Agama ciMtana (jaina AcAra vicAramAM anekAMtikatA) "sAdhu pahelAM pahADomAM rahetAM hatAM, pachI pAchaLathI kamajorI- vaza vasativAsa(gAmomAM rahevuM) zarU karyuM" AvuM vidvAno tathA itihAsakAro dvArA kahevAyuM che paNa, te kathana AgamAnusAra nathI. Arya bhadrabAhusvAmI kRta cheda sUtro tathA AcArAMga sUtra vagere gaNadhara kRta AcAra zAstrothI sarvajJa kathita vItarAga mArganuM AvuM ekAMtika rUpa hoya tevuM lAgatuM nathI. bhagavAnanA samayamAM paNa navadIkSita, sthavira, vRddha, glAna, azakta, sthavira vAsa | virAjita sAdhu ke sAdhvIo vagere aneka prakAranA sAdhako hatAM. aMga sUtromAM ane cheda sUtromAM jyAM upAzrayonuM varNana che tyAM 18 prakAranA athavA 21 prakAranA raheThANo sAdhu-sAdhvIone rahevA mATe kahyAM che. bRhatkalpa sUtramAM kahyuM che ke sAdhune puruSa sAgarika upAzrayamAM rahevAnuM kalpa paNa strI sAgarika upAzrayamAM rahevAnuM kalpa nahIM. anAja tathA khAdya sAmagrI yukta makAnamAM kevI vyavasthita sthiti sAMpaDatA rahevAnuM kalpa?(zeSa kALa mATe) ane kyAM, kyAre cArtumAsa rahevAnuM kalpa vagerenuM spaSTa varNana che. dukAnomAM, galInA nAke, traNa raste ke cAra raste banelA makAnomAM sAdhvIne utaravuM kalpa nahIM, paraMtu sAdhune kahyuM, evuM spaSTa vidhAna che. paraMtu baMnene mATe evuM sthaLa kahyuM nahIM, evuM vidhAna nathI. Ama Arya bhadrabAhu racita, A cheda sUtramAM gAmaDA omAM rahevAno niSedha nathI apitu vidhirUpa rahevAnuM ja siddha thAya che. bIjI aneka vaikalpika avasthAo jevI ke, sthavira kalpI tathA jinakalpanA, eka vastradhArI ke aneka vastradhArI hovAnI; karapAtrI ke eka pAtrI hovAnI ane kAraNasara asamartha vagerene adhika pAtra dhAraNa karavAnuM ke niSkAraNa nahIM levAnuM vagere keTalIya avasthAonuM aMgasUtra tathA chedasUtramAM varNana maLe che. ghaNAM AcAra vidhAno paNa anekAMtikatAthI bharyA che. jevA ke(1) vigaya rahita sadA nIrasa AhAra levo, to kyAMka evuM paNa kahyuM che ke vAraMvAra vinayanuM sevana na karavuM, to kyAMka vigaya sevana karIne je muni tapamAM rata na rahe tene pApI zramaNa kahevAmAM Avela che, paraMtu vigaya yukta AhAra karIne tapamAM lIna rahetA zramaNane pApI nathI kahyA. (2) kyAMka evuM vidhAna che ke gocarImAM navuM vAsaNa na bharAvavuM, to kyAMka evuM che ke pazcAtkarma na hoya to laI levuM, to kyAMka thALImAM modakabharIne vahorAve to paNa te laI levAM, tevuM varNana che. (3) kyAMka evuM lakhyuM che ke (pata kulAI parivae sa bhiSma). arthAt nirdhana- garIba gharomAM bhikSAcArI karanArA sAcA bhikSu che. to kyAMka moTA-moTA zrImaMto ane rAjamahelomAM paNa gocarIe javAnuM spaSTa varNana che. kyAMka khIrakhAMDanI bhojana prAptinuM varNana paNa che. A pramANe ApaNA jaina Agama tAttvika siddhAMtonI apekSAe jema syAdavAdathI paripUrNa che tema AcAra vidhAnonA paNa aneka viSayomAM anekAMtatA dhAraNa karela che. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 296 eTalA mATe jaina sAdhvAcAra saMbaMdhI niyamo mATe, UMDuM zAstra-ciMtana karyA vinA phakta graMtho, itihAsa ane udAharaNo tathA zilAlekhomAMthI athavA kathAomAMthI koI paNa ekAMta kalpanA karavI yukti saMgata nathI. ochAmAM ochuM be aMga sUtra, cAra cheda sUtra ane be mULasUtra ema kula ATha AcAra sUtronuM ciMtanayukta anubhava jJAna rAkhavuM ane tene sAme rAkhI ciMtana karavAnuM paryApta thaI jAya che. arthAt ATaluM dhyAna rAkhI levAthI paNa artha vagaranI vartamAna sAdhuonI nabaLAIo jaNAvavAnI sthiti pedA thAya nahI. vAstavamAM evI kalpita avAstavika nabaLAIo dekhADavAthI dharmazraddhA ane utsAhamAM koI paNa prakAre lAbha thavAnI zakyatA nathI. sarvajJonI vANImAM ane temAM paNa AcAra saMbaMdhI vidhAnomAM to badhAya prakAranA sAdhakone dhyAnamAM rAkhIne aneka darajjAnA vidhAnono samAveza karAya che. jaghanya darajjAnI paNa potAnI eka sImA hoya che, eTale bhagavatI sUtramAM kahyuM che ke bakuza ane pratisevanA niyaMThAvALA paNa vaimAnika devo sivAya kyAMya paNa jaI zakatA nathI temanA jaghanya cAritra parjAvA paNa pulAkanA utkRSTa cAritra pajavAthI anaMta gaNA vadhAre hoya che tyAre to te niyaMThAvALA TakI zake che anyathA nIce paDatAM vAra zI? arthAt asaMyama avasthA prApta karI le. svayaM bhagavAna mahAvIra svAmInA chagharthIkALanuM varNana, AcArAMga sUtramAM che. tene jo dhyAnathI vAMcI, samajI laIe to raheThANa saMbaMdhI sAcI sthitino khyAla AvI jAya. eTale vyarthamAM evI bhramaNAo ke- pahelAMnA vakhatanA sAdhuo pahADomAM, vanamAM comAsuM karatAM ane vasativAsa pAchaLathI zarU thayo; e spaSTapaNe Agama viparIta prarUpaNA che. AjakAla utkRSTatAnI AvI ghaNI badhI phAlatu vAto itihAsa ke AgamanA nAme ThokI devAya che. paraMtu hakIkata to e che ke pahelAMnA jamAnAmAM paNa AvI utkRSTatA vALA aneka sAdhako thatA hatA ane sAmAnya sAdhako paNa thatA hatA. tema chatAM teonI te utkRSTatAne Agama pramANa vagara phakta udAharaNane khAtara ItihAsamAM ane ghasADIne te saMbaMdhI ekAMtika kathana karavuM anacita kahevAya. sAdhanA AcAra hoya ke pachI jaina siddhAMtanA makhya tattvo hoya, pramANika pUrvadhArIonA AgamomAMthI ja kasoTInI eraNa para tene caDAvI tenuM yogya ciMtana-manana karavuM joIe. eja nirAbAdha mArga che. ApaNA Agamo nagnatAnuM khaMDana ane avahelanA karatAM nathI. sacelakatAnuM paNa vistRta kathana kare che ane acalakatAne paNa prazasta kahe che. teja pramANe AgamomAM traNa jAtinA pAtra kahyAM che. asamartha sAdhu traNe jAtinA pAtarAM eka sAthe rAkhe che. sAmarthyavAna sAdhu phakta eka jAtanA ja pAtra rAkhI zake che. sthavirakalpI sAdhunuM varNana karatAM kahyuM che ke te potAnA pAtramAM, potAnA mAtrakamAM (palAsakamAM) potAnA kamaMDaLamAM ke potAnA hastayugalamAM (khobA)mAM AhAra laI khAI zake che. AvuM vyavahAra sUtramAM che. evI ja rIte vadhAre pAtarAM rAkhavA saMbaMdhI ke temAM gocarI ArogavA saMbaMdhI, hAthamAM levA saMbaMdhI ghaNAM varNano ApelAM che. jo uNodarI karavAnI hoya to eka vastra rAkhavAnuM ke parityakta upakaraNa ja levAno nirdeza paNa karelo che, paraMtu ekAMta daSTithI eka pAtaruM rAkhavAnI prarUpaNA karI nathI. davA vagere auSadhanI icchA mAtrano (pariSaha sahana karavAnI apekSAe) niSedha uttarAdhyayana sUtra adhya.--2 tathA 19mAM karavAmAM Avyo che. tema chatAM nizItha sUtramAM svastha sAdhune auSadha sevananuM prAyazcitta paNa kahyuM che ane asvastha sAdhu mATe tyAM prAyazcitta kahyuM nathI temaja eja bhave mokSe janArA sAdhuo mATe auSadha upacAra karAvyAMnA varNano paNa AgamamAM ApyAM che. sAdhunI maryAdAomAM saMyama, samiti-gupti, mahAvrata surakSita rahe e ja mukhya che. bAkI anya vidhiomAMthI keTalIka to lokonI daSTie vyavahArika paNa che, to keTalIka avyavahArika jevI lAgatI vidhio paNa Agama siddha che, jema ke- adaMta dhAvana vagere. tenA saMbaMdhamAM paNa koI mAtra vyavahAra daSTi rAkhIne tenI majAka kare to te vyaktigata asabhyatA ane aviveka ja che jeno koI IlAja nathI. duniyAmAM badhI jAtanA loko rahe che. sAdhue vyavahAranuM paNa dhyAna rAkhavuM joIe ane te rAkhe ja che. paraMtu bhagavadAzA, mahAvrata, samiti, gupti tathA Agama saMbaMdhI badhA niyamonI upekSA karyA vagara vyavahAra karavo joIe kAraNa ke potAnA niyamomAM bhagavada AjJA mujaba rahevuM, te sAdhunuM parama kartavya che. paraThavA saMbaMdhI jJAna : dvidaLa, mAkhaNa zramaNa sUtranA cothA pAThanA pAMcamI samitinA prasaMge vivecanamAM AcArya haribhadra sUrie anyatrathI saMpUrNa pariThAvaNiyA | niyukti potAnI TIkAmAM uddhata karI che. jemAM ajIva ane jIva, ekendriyathI paMcendriya sudhInA jIvonA paraThavAnA prasaMga temaja vidhi batAvI che dhovaNamAM pANInA jIva hoya to (dhAvana jale pUtareSa satsu) gALIne thoDA pANImAM te jIvone laI apakAyamAM yatanAthI paraThI devuM joIe. pANImAM jIvaMta kaDIo paDI jAya to turaMta gALIne viveka karavo. mAkhI hoya to joIne ja kADhI nAkhavI ane gALIne upayoga karavo - Avazyaka haribhadrIya TIkA : pAriThAvaNiyA niyukti. sArArtha:- (1) pANImAM deDakAM ke mAchalAM AvI jAya to tene pANImAM rAkhI, bIjA pANImAM paraThI AvavA (2) pazu pakSInA mRta klevara upAzrayamAM hoya to vivekapUrvaka yathAsthAne paraThavA (5) pANImAM, pANInA jIva hoya to tene thoDA pANImAM kADhIne bIjA jaLamAM yatanAthI paraThI devuM (6) rasaja jIvotpati yukta AhAra hoya to paraThI devuM ane evuM pANI AvI jAya to pAtra sAthe paraThI devuM athavA mATInA vAsaNamAM nAkhI paraThI AvavuM (7) pANImAM kIDI paDI jAya to tarata ja vivekathI kADhI nAkhavI, mAkhI paDe to kADhI nAkhI, pachI upayogamAM laI zakAya. cIkaNo padArtha hoya to mAkhIne kADhI rAkhamAM nAkhI devI (2) kIDI, mAkhI Adi Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 297 kathAsAra marI jAya to te pANI gALIne upayogamAM laI zakAya (9) gRhasthanA hAthamAM rahela AhAra vahorAvatI vakhate temAM mAkhI paDI jAya ane marI jAya to te AhAra aneSanIya che(agrAhaya che) ane sAdhue vahoryA pachI te AhAranA pAtramAM tyAM ja mAkhI paDe to turaMta kADhI nAkhavI joIe. TippaNaH (1)atre mAkhaNa saMbaMdhI levA tathA saMzodhana karavA ane khAvA ke paraThavAnuM je varNana che, tenAthI spaSTa thAya che, ke mAkhaNane abhakSya kahevAnI prathA A TIkAnA kartA haribhadrasUrinA samaya sudhI utpanna thaI nahotI pAchaLathIja koIe pracArita karI che (2) rasaja jIvotpativALA AhAra ane jIvayukta AhArAdi paraThavAnA A aneka prakaraNomAM "dvidaLa" saMbaMdhI kiMcit paNa kathana nathI. eTale dvidaLa saMbaMdhI ayukta tathA anAvazyaka kalpanA paNa pAchaLathI koInI svacchaMda matithI utpanna thaI haze. 22 abhakSyonI kalpanA paNa pAchaLathI zarU thaI haze. (3) jaLanA jIvone paraThavAnI vidhithI eTaluM spaSTa thAya che ke tene game tyAM paNa pANImAM ja paraThavA joIe. samakitanAM 5 lakSaNa sama-saMveda-nirveda-AsthA-anukaMpA. samaH samabhAva- saMvedaH saMvedanA(bIjAne dukhI joI manamAM kheda thavo)- nirveda anAsakatipaNuM(saMsAranI IcchAno aMta,mokSanI IcchA)- AsthA zradhdhA- anukaMpAH jIvo para anukaMpA ajIvo para anAsakati. samyagudaSTino kaSAya-raMja bhAva pANI sukAI javAthI taLAvanI mATImAM paDelI tirADanI samAna hoya che. je AvatA varSamAM varasAda paDavAthI purAI jAya che. eja prakAre dharmI puruSa athavA samyagu daSTi puruSano kaSAya saMvatsarI pachI samApta thaI javo jarUrI che. je vyakti saMvatsarI parva pachI paNa koI vyakti pratye nArAjagIraMja kaSAya bhAva rAkhe che, tenuM samakti rahetuM nathI. te bhAvathI mithyAdaSTi hoya che, cAhe te sAdhu athavA zrAvaka kahevAto hoya. - ekatAnA abhAvamAM paNa vItarAga dharma niprANa nathI jainadharma mokSaprAptino sAco ane zuddha mArga che. jJAna, darzana, cAritra ane tapa A mokSa mArga che arthAt A cAra mokSanA upAya che. A cArane ja jaina dharmanA prANa samajavA joIe. (1) jJAna - jo ke vartamAnamAM siMdhumAM biMdu jeTaluM jJAna zeSa rahyuM che. to paNa eTaluM jaina sAhitya upalabdha che ke AjanA mAnavane mokSa sAdhanA mATe paryApta sAdhanarUpa che. ghaNA saMta-satIjIo Agama abhyAsa, ciMtana, manana ane tenuM pravacana-vivecana samAjane alaga-alaga rUpamAM devAmAM niraMtara prayatnazIla che. teo pote paNa bhaNe che temaja bIjAne mATe sarala sAhitya taiyAra kare che. zAstra kaMThastha karavAmAM, vAMcana karavAmAM temaja Agama prakAzananA nimittathI sAdhu samAjamAM jAgRti pratyakSa dekhAya che. keTalAya saMta-satIjIonuM temaja zrAvaka-zrAvikAonuM jIvana Agama vAMcanamAM otaprota baneluM che. janatAmAM aneka rIte svAdhyAyanI preraNA ane pravRtti cAlu che. seMkaDo dhArmika pAThazALAo, dhArmika judI judI zibira, dhArmika patra patrikAo, kathA sAhitya, pracAraka maMDaLI cAre bAju jAya che. cAreya tIrtha jaina arjunane yogyatA pramANe jJAna devAmAM puruSArtha karI rahyA che, temAM ja lAgelA che. sAdhu-sAdhvI sivAya seMkaDo vyAkhyAnakAra zrAvaka taiyAra thayA che ne janatAmAM jainadharmano pracAra karavAmAM lAgelA che. (2) darzana:- Aje jaina samAjamAM avadhijJAnI nathI, mana:paryavajJAnI nathI, kevaLajJAnI nathI, pUrvonA pAThI nathI, koI camatkArI vidyA ke labdhio paNa nathI topaNa jaina samAjanI dharma pratye aDola zraddhA, bhaktibhAva, guruo pratye AdarabhaktibhAva ane Agamo pratye zraddhA-bhakti Aje paNa vidyamAna che. prANothI paNa priya lAge evI potAnI lAkhonI saMpattinuM mamatva dharma ane gurunA nAme choDI de che. keTalAya payuSaNanAM divasomAM ghara-dukAnano tyAga karIne samayano bhAMga devA utsuka bane che. keTalAya nivRttimaya sevA karavAmAM tatpara che. ghaNuM karIne badhA jaina phirakAvALA potAnA guruo temaja dharma pratye tana-mana-dhanathI AgaLa vadhI rahyA che. saMyama levAmAM paNa pAchaLa rahetA nathI. seMkaDo zikSita yuvaka-yuvatio dIkSA laIne potAne dhanya mAne che. seMkaDo yuvAna ane pIDha bujharga zrAvaka-zrAvikA saMsAramAM rahevA chatAM paNa paryuSaNamAM sAdhunI samAna pATa para besavAmAM DaratA nathI ane seMkaDo hajAro lokone saMta satIjIonI hAjarIno AbhAsa karAve che. jaina dharmamAM ApaNA tIrthakaro pratye, navakAramaMtra pratye, vrata, niyamonA pratye, zrAvakanA vrato tathA saMyama jIvana pratye paNa lAkho manuSyonI zraddhA aDola che. seMkaDo prahAro AvavA chatAM paNa ane vijJAnanI camaka-damakamAM paNa jainonI dharmaniSThA ane unnati joIne bIjA loko paNa prabhAvita thAya che. (3) cAritra:- AjanA mAnavane saMpUrNa karmothI mukti A bhavamAM thaI zakatI nathI. to paNa jaina samAjamAM dharma AcaraNanI pravRtti divase-divase vRddhi pAmatI jAya che. jaina dharmanA AcaraNa mArganA be vibhAga che- (1) sarvaviratI(saMyama) (2) dezavirati(zrAvaka vrata). sarva virati dhAraka saMta-satIjIono samAjamAM abhAva nathI. navA cAritra dhAraNa karavAvALAno paNa krama cAlu ja che. temAM paNa yuvAnono naMbara to vRddhothI paNa AgaLa che. sAthe-sAthe zikSita ane DIgrIdhArI yuvakono paNa temAM naMbara che. keTalAya to parivAra sahita dIkSita thAya che to koI nAnI umaramAM sajoDe dIkSita thavAmAM pAchaLa nathI. deza virati dhAraNa karavAmAM paNa pAchaLa nathI. hajAro jaino vrata-pratyAkhyAna, nityaniyama, sAmAyika, 14 niyama, pauSadha Adi kare che, bAra vratadhAraNa karavAvALA zrAvakono pravAha paNa cAlu ja che. pUrNa nivRttimaya jIvana jIvavAvALAono paNa abhAva nathI. saMta satIjIonuM cAturmAsa prApta karIne gAme-gAma zraddhALuo prasannatApUrvaka dharmArAdhanAmAM ajoDa vRddhi kare che. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 298 (4) tapa - AtyaMtara-bAhya rUpathI tapa be prakAranA che temAM paNa sAdhu ke zrAvaka samAja susta nathI. AtyaMtara tapamAM Aje jJAna ane dhyAnanI zibira pravRttio, guruonA darzanarUpa vinayanI pravRttio paNa cAlu ja che. sAdhuomAM sevA vinayanA anokhA pramANa samAjanI sAme samaye-samaye Ave che. sAdhuono svAdhyAya jJAnano pracAra paNa aneka jagyAe jovA maLe che. dhyAnanI vicAraNAmAM paNa saMta satIjIo agresara thaI rahyA che. bAhA tapamAM zrAvaka-zrAvikAomAM je tapanI vRddhi, A vistAra khAvA pIvAnA samayamAM paNa thaI rahI che te anupama che, ajoDa che, varNavavA lAyaka che. cAturmAsa AdinA varNanone jonArA ke vAMcanArAthI kaMI chUpuM nathI. nAnI umaranA saMta-satI paNa tapamAM mAsakhamaNa sudhI vadhI jAya che. gAme gAmamAM tapasyAnA toraNa baMdhAya jAya che. AyaMbilanI oLIo, ekAMtara tapa(varSItapa) karavAvALAono utsAha paNa kaMI ocho nathI. keTalAka to varSothI ekAMtara tapa, AyaMbila, ekAsaNA Adi kare che. koI varasa sudhI chaThTha, aThama ane paMcolAno varasItapa kare che. koI sAdhu zrAvaka saMkhanA saMthArA yukta paMDita maraNa prApta kare che. teono be traNa mAsa sudhI paNa saMthAro cAle che. rAtrI bhojananA tyAgI jaina dharmanA badhA phirakAomAM hajAro che. A cotho tapa prANa keTalo jAgRta che juo. jaina dharma jIvaMta hovAnI kasoTI karavAnuM A zreSTha darpaNa ApI dIdhuM che, paraMtu jana saMkhyAnI daSTie jainadharmano bahumata duniyAmAM tIrthakaronA samaye paNa na hato. anekatA, ekatA ane adhikatA A jainadharmanA pramANanI sAcI kasoTI nathI. tIrthakara bhagavAna mahAvIranA jIvana samayamAM be tIrthakara ane tenA zrAvaka samAjanuM astitva ane vAtAvaraNa duniyAnI sAme hatuM. seMkaDo labdhidhArI ane svayaM bhagavAna atizayavAna hatA. seMkaDo hajAro deva paNa AvatA hatA, topaNa anekatA na aTakI. jamAlIe pote chadhastha hovA chatAM paNa bhagavAnanI sAme kevaLI hovAno svAMga sajIne alaga paMtha calAvyo. bhagavAnanA jIvana kALamAM dharmanI anekatAmAM paNa dharma jIvita hato, mokSa cAla hato. tIrthakaronA kALamAM paNa AkhAye vizvane jainadharma viSe bhaNAvavuM, saMbhaLAvavuM, manAvavuM koI indranA hAthamAM paNa na hatuM. svayaM bhagavAna mahAvIranA pramukha zrAvakanA ghare paNa mAMsAhAra thaI javo asaMbhava na hato. to paNa bhagavAna ane bhagavAnanA dharmanA prANamAM zaMkA karavAmAM AvatI na hatI. bhagavAnanA samavasaraNamAM niraparAdhI bhikSuone eka anyAyI duSTAtmA bALIne bhasmIbhUta karI de athavA anyatra seMkaDo sAdhuone koI ghANImAM pIlI de, kRSNanI rAjadhAnIno eka vyakti tenA bhAI sAdhunA prANa samApta karI de to paNa dharma jIvaMta hovAmAM zaMkA karavAmAM AvatI na hatI. to Aje dhaNI vagaranA paNa jJAna, darzana, cAritra, taparUpa prANanI A unnata dazAmAM dhamenA jIvata hovAmAM kema zaMkA thAya ? ekatA thavI e sAruM che. badhA Icche che; chatAMya e tIrthakaronA paNa hAthanI vAta nathI. ekatA thavI sonAmAM sugaMdhanI uktine caritArtha karavA barobara che paraMtu na hoya to sonAne pittaLa kahevAnuM dussAhasa to karI zakAtuM nathI. saMpUrNa dezamAM chuTTI karAvavAmAM ja dharmane jIvaMta mAnavA karatAM to saMvatsarI ane mahAvIra jayaMtInA divase saMpUrNa jaina samAja potAnA vyApAra kArya na kare. jainanA baccA-baccA te divase sAmAyika karyA vagara na jame, athavA dayA, pauSadha, pApa tyAga Adi dharmAnuSThAna kare. kuvyasana, manoraMjana Adino te divase pUrNarUpe tyAga kare to tene mATe to rajA thaI ja jaze. dharmaArAdhanAmAM, dharmanA prANamAM sarakArI rajA na hoya to paNa kAMI bAdhArUpa thaze nahIM. tIrthakaronI upasthitimAM dezabharamAM rAjakIya rajA hovAno koI prazna ja na hato, topaNa jaina dharmanI ArAdhanA temaja prabhAvanA thatI ja hatI. kahevAno bhAvArtha e che ke koI paNa unnata guNanuM mahattva potAnI sImA sudhI ja samajavuM joIe. temaja tene syAdvAdamaya ciMtanathI mUlavavuM joIe. ekAMtika ciMtana ane kasoTI karavI lAbharUpa nathI. potAno tyAga ja zreSTha tyAga che. saMvatsarI ekatA samAjanuM bhAgya che. sikakAnI bIjI bAja- vartamAnamAM janme jenanuM jIvana. 1.apratyAkhyAnI krodha, apratyAkhyAnI mAna, apratyAkhyAnI lobha niraMtara che. ane mAyA paNa che to apratyAkhyAnI paraMtu hAlanAM zaherI jIvanamAM te niraMtara karavAnI jarUra nathI paDatI. krodha para aMkuza nathI, lobha,mAna para aMkuza nathI, svataMtratA baMdhAraNanI jogavAIthI maLelI che. tethI mAyA karavAne badale AtmAnA azubha bhAvoneja sIdhA pragaTa karAya che. 2. rAga ajIva pudagalo para, potAnA zarIra para ane potAnAM jIvananI sukhasavalato sAcavatI vastuo para. deza sajIvo para niraMtara che. 3. rati, arati, bhaya, zoka, durgachA ane hAsya. - zoka ArtadhyAnanAM rUpamAM che. je gamatI vastu na maLavA para ane maLelI chuTI na jAya te lAlasAthI che. rati 18 pApamAM, arati dharmamAM, bhaya badhAMja(Aloka bhaya,paraloka bhaya, roga bhaya, maraNa bhaya,AjIvikA bhaya, apayaza bhaya, akasmAta bhaya), hAsya bIjA para ane durgachA pudagalonuM svarupa amanojJa dekhIne. zubha ke azubha pudagalo, lezyAonI oLakha nathI. tenA badale manojJa, amanojJa, potAne anukuLa ke pratikuLa e draSTithI jue che. vATathI 18 pApasthAnamAM racyo rahe che. azabha padagalo ane azabha lezyAonuM AlaMbana maLe che. 5. pAMca Azrava-mithyAtva-zudhdha samakita nathI, mizra che. devI devatA puje che. avrata-jayAM sudhI saMta maLatA nathI tyAM sudhI koI vrata niyama AdarAvatuM nathI. pramAda-pAMca pramAda, niMdrA, vikathA, mada, viSaya, kaSAyathI gherAyelo che. yoga-manavacanakAyAnA yoga mAThA pravartAve che. kaSAya-apratyAkhyAnI che. 6. cha kAya jIvono AraMbha karyA kare che. pRthvI,pANI,agni,vanaspati,vAyarAnAM jIvonuM nikaMdana potAnA zarIra ane sukhasavalato mATe kare che. paisAmAM sukha mAne che. paraMtu paiso emaja sukha nathI Apato. paiso kamAtI vakhate ane kharcatI vakhate, baMne bAjue Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 299 kathAsAra AraMbha ane hiMsAthI vyApta che. saMgrahathI moha, lobha ane Asakati vadhAranAra che.sukha sagavaDo bahudhA ekendrIya jIvo tathA chakAya jIvonI virAdhanAthIja thAya che. vigalenadrIya jIvo para ayatanA pravartAve che. potAnI savalatonAM rastAmAM Ave to haNI nAkhe che. tathA mahAprasAdathI e jIvonI avagaNanA karato vicare che. 7. paMcenadrIyane kAMIka jIvo tarIke oLakhe che.ane koIka dayA dharama paNa kare che. paraMtu dharmanI samajaNa ke aMtaramAM karUNAM dayA ochAneja hoya che. moTA bhAge puNayanI AzAthI kare che. 8. pAMca InaEIyano asaMyama che. 9. jena kuLamAM janamayA che, tethI A badhuM hajI anaMtAnubaMdhI nathI. koIkane dharma karaNI karatAM jue che, tene bhaluM jANe che. paraMtu potAne hajI cAritra mohanIya karmano bhayaMkara udaya che. saMpati che tyAM sudhI badhA sagA che, e vAstavIkatAne jANe che. tethI samAja ane kuTuMbamAM potAnuM sthAna kAyama rAkhavA badhuM kare che. DokaTaro paNa tene atikrodha ke atikArya karatAM roke che. 10. AvA A ApaNe nathI, to AsapAsanAM jainone juo ane bedhyAna, upayoga rahita avasthAmAM ApaNe kema vartIe chIe, tenuM nirIkSaNa karo. potAne A mAyAjALamAM thI bahAra kADho. nathI nIkaLatuM to saMtonuM zaraNuM lo. Aryapradeza ane samakatI jIvonuM AlaMbana lo. mana caMgA to katharoTamAM gaMgAnI kahevata khoTI ja paDI che. zubha padagalo ane zubha lezyAothI dharmamAM rati thaze. A mAyA kayAre saMkelAI jaze e koI nathI jANatuM. tethI pramAda choDI manuSya janmanAM dhyeyane pAmo. AhAra saMjJA. bhUkha e asAtavedanIya karmano prakAra che, AhAra saMjJA mohanIya karmano prakAra che. khAvAnAM kAraNo: navA navA svAda cAkhavA ajANI vastu khAvI. junA svAdanI samRtithIH pahelA khAdhelI vastu khAvI. AsvAdanathI khAvuM dareka vastune caTaNI, namaka, maracI vagerethI svAdiSTa karI khAvuM. cAkhavA mATe . bhUkhanAM bhayathI: musApharI vageremAM bhUkha lAgaze to! bhUkha lAgavAthIH kALe athavA akALe bhUkha lAgavAthI. rojIMdA vyavahArathI: niyata samaye 2 TAIma cApANI-jamavAnA vyavahArathI khAvuM. zarIrane puSTa karavA : zakati vardhaka khorAka nIyamIta ke satata khAvuM. AhAra para Asakati e zarIra paranI Asakati che. magaja zakati vadhAravA: badAma, ghI, dUdha vagere. vyasananAM kAraNe : cA, taMbAka Adi. jAnavaromAM AhArasaMjJA adhika hovAthI jayAM maLe, jayAre maLe, jevuM maLe, jeTaluM maLe te badhuM, jaldI jaldI aMtarAya paDe te pahelA khAI le che. - nahiM khAvAthI huM dubaLo paDI jaIza, evo bhaya paNa dhaNAMne, ApaNane hoya che. - ApaNA khorAkano trIjo bhAga zarIranI jarurIyAta mATe purato hoya che. - keTalIka mAnasIka bhUkha ane svAda mATe tathA kayAreka to peTa nA pADe tyAre ja khAvAnuM ApaNe baMda karIe chIe. - nAnapaNathI mAbApa chokarAne ThAsIThusIne khavaDAvIne Adata pADe che. mAro dikaro khAze toja moTo ane haSTapuSTa thaze. evI mAnasIka bhramaNAthI jamADe che, je samaya jatAM enAmAM AdatanuM rUpa dhAraNa kare che. - dharmanI, pudagala jagatanI, zarIranI asAratAnI samajaNa na maLe to A dhAraNA jIvanabhara TakI rahe che. - pUrvanAM upArjIta nAma karma pramANe zarIra baLa ane zakati maLe che. - gAya kAgaLa khAIne paNa dUdha Ape che. gadheDAno mAlIka Akho divasa kAma karAvI sAMje bhUkhyo ja kADhI mUke che, pachI ukaraDA parathI te kacaro khAya che.toya tenI eka lAta koI jIravI zakatuM nathI. ekaja mATImAM ugatA choDamAthI lIMbuno choDa khATo ane AMbAno choDa mITho rasa dhAraNa kare che. - medasvI jADA loko, nahi khAIne paNa pAtaDA thaI zakatAM nathI. dUbaDA khAIne paNa dUbaDAja rahe che. kacarAmAMthI vINIne khAtAM garIba bhikhArInAM zarIramAM paNa lohInAM badhAMja tatvo purA jovA maLe che. jayAre kayAreka koI dhanikanAM lohImAM himoglobIna ke evAja koI tatva ochA hovAnuM tAraNa DokaTaro kare che. - A vastumAM A viTAmIna ke Ayarna ke budhdhivardhaka tatvo che, e badho mAnasIka bhrama che. karma udaya AvatAM zarIra koI paNa prakAre bacatuM nathI ke bacAvI zakAtuM nathI. - bahudhA mAnasIka ciMtA ke atizaya parizrama athavA bImArInAM kAraNe kayAreka koInuM zarIra dubaLuM paDI jAya che. ochu khAvAnuM kAraNa kadI hotuM nathI. na khAvAthI koI rogo thatAM nathI. ADedhaDa khAvAthIja rogo thAya che. - AhArasaMzA vadhAravAthI vadhe che, ghaTADavAthI ghaTe che. tethI khAtAM pahelAM ane khAtI vakhate supAtra dAnanI bhAvanA bhAvavI. huM kayAre aNAhArI thaIza, asaMkhya sthAvara jIva ane keTalAMya trasa jIvonI virAdhanAthI AhAra bane che. e vAta haMmezA dhyAnamAM rAkhavI, rasa lAlupa na thavuM, simIta parimIta AhAra karavo. ajANI vastu na khAvI. rAtrI bhojana tyAganuM lakSya rAkhavuM. - jema jema umara vadhe tema AhAranI mAtrAmAM dhaTADo karavAthI taMdurastI sArI rahe che. - zuM nathI khAvuM e nakakI karavAthI khAvAnI Adato ApoApa sadharI jaze. dA.ta. bekarInI vastuo pAMu,khArI, nAnakhaTAI, keka, bIskITa(sAdA ekabe choDIne krImavALA ke ajANyA nahi khAvA), AIskrIma badhAja,kaMdamULa badhAja,rastA paranI lArInuM nahiM khAvuM Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 300 hoTalamAM paNa nachUTake anya prabaMdha na thAya to ja khAvuM, phaLothI calAvI levuM, bhojana samAraMbhamAM jatAM pahelAMja dUvya gaNIne nakakI karI levA, kayAMya paNa ajANI vastu khAvI nahiM, sopArI pAna mukhavAsa khAvA nahiM, ThaMDA pINAMno tyAga, pIjhA cIjha sAbudANA, keDabarI jelIvALI pIpara, peka karelAM DabAnAM phaLo ke rasa(temAM hAnIkAraka rasAyaNo hoya che), athANA(eka be bIjoru jevA AgAra rAkhIne bAkInAM nahi khAvA), aneka jAtanAM jAma,sarabata(badhAMja prIjaraveTIva yukata hoya che), dhAra vigaya eTale ke tela maracuM vadhAre hoya tevA padArtha nahiM khAvA. AMbalIthI hAtha pagano dukhAvo, sAMdhAno dukhAvo ane manovikAra thAya che. tuccha phaLo ke jemAM khAvAnuM ochuM phekavAnuM vadhAre hoya jevA ke bora, AkhI zeraDI, bIAra vagerene phekavAthI trasa jIvo maTe che. rephrIjareTaranAM khorAkathI hADakAmAM tirADa paDavAnA banAvo vadhyA che.aneka bekaTerIyA ane zaradInAM jaMtuo rephrIjareTaramAM hoya che. ghI, dUdha vagere alpa mAtrAmAM vAparavA, sUkuM zarIra rAgothI vadhAre dUra hoya che. unALAmAM phaLo khAsa joIne levA ke khAvA, IyaLonI utapatI vadhAre hoya che.akudaratI rIte pakAvelA, phriIja karIne sAcavelA phaLo nahiM khAvA. mIThAI para vaparAtAM badhAja raMgo hAnIkAraka kemAkalasa hoya che. kacorI, bhAkaravaDI jevA pharasANa vadhelA, banAvaTa samaye bagaDI gayelA, pAchA AvelA badhAno bhUko karI rIsAyakalaDa karIne banAvAya che. tahevAro vakhate mAvAno saMgraha aneka divaso sudhI karAya che. jethI phUga ane bekaTerIyA vALo thaI jAya che. sAkara caDhAvelI varIyArInI aMdara koI vAra IyaLa ke dhaneDo hoya che. uparanI badhI vastuono sAdhusaMtone Agraha karavo nahiM ke sAme laI javI nahiM. teo paNa ghaNIvAra paristhItithI ajANa hoya che. Ama je vasta zarIrane ane svabhAvane beune nathI sadatI te AsAnIthI choDI zakAya. jarUra che phakata yathArtha samajaNanI. AhAra, niMdrA, kAmabhoga vadhAravAthI vadhe che ane ghaTADavAthI ghaTe che. jJAna abhyAsathI ane tapa anubhavathI vadhe che. - jJAtAsUtra a.2. dha zeTha ane vijayacoranuM tathA a.18. suSamAdArikA, be rupaka kathA AhAra zA mATe ane kevI bhAvanAthI karavo te samajAvavA mATe che. tenuM pharI pharI adhadhyana karavuM. - arasa nirasa alpa AhAra maLe to, Aje mArA ana puNyano udaya nathI ema vicArI samabhAva rAkhavo. - aMta samaye saMlekhanA saMthArAnI bhAvanA rAkhavI. 20 varSa sudhI bhAvanA rAkhavAthI 20 varSano saMthAro eka apekSAthI kahI zakAya - vizeSa jJAna abhyAsa na hoya to phakata bhagavada AjJAmAM rahevuM e paNa saMpUrNa dharma che. vaLagALa - thiNaMdhI niMdrA darzanAvaraNIya karmano prakAra niMdrA ane teno prakAra stAnagardhi niMdrA ane teno paNa eka prakAra, A DIprezana che athavA jene vaLagALa mAnavAmAM Ave che. jemAM zarIramAM aneka dhaNuM baLa AvI jAya che. magaja asthira thavAthI samayakatva paNa TakatuM nathI. A sthIti mAM AyuSyano baMdha paDe to jIvanI avagatI thavAnI zakayatA che. narakamAM javAnI vAta zAstromAM vajaruSabha nArI saMdhayaNa vALAo mATe kahI che. sAmAnya rIte zrAvakone na hoya, teTalA madhyama kadanuM A mohanIya karma che. saMkramaNathI badhAja karmono vipAka udaya hoya che. eka prakAranI stAnagadhi niMdrA ane e niMdrAmAM (jAgatAM) AvatAM svapna, eTaleja vaLagALa ke bhUtapizAcano zarIramAM praveza kahevAya che. koI mithyAtvI deva ke yakSano praveza AmAM javaleja hoya che. bahudhA to e zarIranI mAnasIka bImArI hoya che. AMkhamAM jhAmara AvavAthI jema dekhAtuM nathI tema magajamAM kemIkalano strAva thavAthI vicAra avyavasthIta thaI jAya che. maMtra-taMtra, pIra-phakIra, ke bhuvA-DAkalA no sahAro na letAM dharmanuM zaraNuM ja AvI sthItimAM levuM joIe. daradIne jeTalI saMjJA ke bhAna hoya te pramANe tenI pAse dharmAcaraNanuM kartavya karAvavuM joIe. sAthe yogya sAyakreTIsTa DokaTaranI davA levAthI sAruM thaI javAnI zakayatA che. abudha ajJAnI ke phakata janme jaina hoya tevAne mATe AmAM manuSya bhava hArI javA jevuM thAya che. niyati vAda (upAsakadazA. a.7 sakaDAla.) vastu svabhAva, kALa, karma, puruSArtha ane niyati A pAMca samavAya che. dravya, kSetra, kALa, bhAva, bhava anusAra koI eka samavAyanuM prabhutva hoI zake che. bIjA samavAyonuM paNa astItva to hoya ja che, paNa baLa vadhAre ochuM thaI jAya che. nigodathI asaMjJi paMcendrIya sudhI niyati nuM prabhutva che. karmanuM paNa prabhutva che. svabhAva samavAyanAM prabhutvanAM kAraNe abhavI jIvo mokSamAM jatAM nathI. kALa samavAyanAM kAraNe zanivAra pachI sIdho somavAra nathI Avato,Aje AMbo vAvatAM kAle phaLa nathI maLatAM. manuSya bhavamAM puruSArtha nuM prabhutva ane mahatva che. je kArya manuSyabhavamAM thaI zake che te bIje kayAMya zakaya nathI. tethI manuSyabhava prApta thatAM jIve samayaka puruSArtha karI AtmakalyANa sAdhI levuM joIe. heta - tarka - pramANa nAM 12 prakAra. yApaka - saraLatAthI na samajAya tevuM. sthApaka- tarata sidhdha thAya tevuM, prasidhdha vyAptI vALu. vayaMsaka- bhramita karanAruM, cakarAvanAru. lusaka jevA sAthe tevA thavuM, dhUrtatA karavI. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jain 301 kathAsAra AstI thI AstI - dhumADAthI agnI. AstI thI nAstI- agnI che to zItaLatA nathI. nAstI thI AstI- agnI nathI to zItaLatA che. nAstI thI nAstI- agnI nathI tethI dhuma paNa nathI pratayakSa - IndrIya pratyakSa ane noIndrIya pratyakSa. anumAna - AstIthI ane nAstIthI vayAptI ApIne. eka sikakA jevoja bIjo sikako . upamAna - gaNIma: gaNAya, nArIyala Adi. dharIma: vajana thAya. meya: mApa thAya, tela-lITaramAM kapaDu-mITaramAM pariccheda: kasoTIthI, ratna motI vagere. Agama pramANa - phakata zradhALune ja A pramANa ApI zakAya che. azradhALu jo koI sarala hoya to nyAya zAstrano upayoga thaI zake che. koInI zradhAne calIta thatI rokavA paNa jAya zAstrano upayoga thAya che. mithyA hetu-hetu AbhAsa nA 4 prakAra che. asidhdha: anizcIta ke zaMkAspada virudhdha sAdhyathI viparIta padArthathI vyApta anekAMtIka: pakSa, sapakSa, vipakSa traNemAM vyApta akiMcItakara : asamartha tenA be bheda sidhdha sAdhana ane bAdhita viSaya sidhdha-je vipakSamAM sidhdha hoya bAdhIta-je koI rIte bAdhIta thatuM hoya anumAnanuM saMkSipta rupa: zaMkAnuM kAraNa- ajJAna, azradhA, avizvAsa che. tarka - matijJAna ane budhdhIthI thAya che. anumAna-budhdhInAM vivekathI thAya che. dhAraNA-anumAnamAM zradhdhA umerAtAM thAya che. kalpanA-budhdhInAM viveka vagaranI hoya che. zradhdhA-potAnA hitakArI para vitarAgI para,kevaLajJAnI para hoya che. sAdhana-sAdhya sAthe saMbaMdhathI vyApta hoya che.(kArya-kAraNanI jema) samAdhAna-zraddhAne kAyama rAkhI, pratyakSa pramANonI upekSA na karatAM, zakayatAothI karavAmAM Avato nirNaya. parikSaNa- nirIkSaNa, parikSaNamAM zradhdhA ekaja hoya che, paNa anumAna che ke tethI vadhAre hoya che. nolojI ane vijJAna jaina dharmagraMthomAM jyotiSazAstranI oLakha pApazAstra tarIke karavAmAM AvI che. ahiM vijJAna ane dharmane koi matabheda nathI, Atano koi kartA ke sarjanahAra nathI e bAbate paNa vijJAna ane dharma saMmata che, anAdi anaMta pudagala mta hatuM, che ane raheze e bAbate paNa beu ekamata che. paraMtu vijJAna jIva tatvane mATe A dhAraNA karavA taiyAra nathI. vijJAna AtmAnuM astitva svIkAravA taiyAra nathI. A atmAnI sAbItI mAMganAra pote koNa che? koi pudagala che? ja sAbItI mAMgI rahayA che ? AtmA pote ja potAnA hovA para zaMkA kare, e acaraja apAra che. vijJAnano AdhAra niyamo che je buddhino viSaya che. dharmano AdhAra sidhdhAMto che ja zradhdhAne viSaya che, ane AcaraNa karyA pachI ja anubhavathI tenI sAbItI maLe che. bannenuM lakSya mAnava samAja ane jIvasRSTinI unnati che paraMtu sAdhano judA che. dharma A lakSya mATe AtmAne saMskArIta karavAnuM kAma kare che. buddhivAdIo Ane bhaya tarIke oLakhAve che. saMskAra ane bhaya vaccenI bhedarekhA bhale game teTalI pAtaLI hoya, paraMtu beu alaga to che ja. bhaya e ajJAnanuM saMtAna che jyAre saMskAro jJAna thI janme che. ja kArya karavAne mATe ke na karavAne mATe tamAre koI prayatna ke puruSArtha karavo paDato nathI, magaja paNa vAparavuM paDatuM nathI. svabhAvakaja thAya che. te ja saMskAro che. bAkI jyAM vicAravuM paDe ke prayatnathI thAya, tyAM potAnuM hajI nirikSaNa karavuM joie. AjathI pUrve jIve dharmakarI to karI, paNa kAM to saMsAra ane narkanAM duHkhothI bhaya pAmIne athavA to mokSa ane svarganAM sukhone pAmavA. prAthamika avasthAmAM A kAraNo hovA samajAya che. paraMtu sarva jIvo para anukaMpA ane ajIva pudagala gata para Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 302 anAsakati ja jJAnanuM pariNAma che. jyAre AvA saMskAronI jIva parayApati karI le che. tyAre te guNathI paNa paryApta thayo kahevAya. nahito hajI aparyAptoja che, eTale ke aparipakva, Agama ane AdhyAtma jIva, ajIva, nava tatva, cha dRvya, loka ane tenA sarva svabhAva vizenuM varNana ane ciMtana kare te Agama. phakata AtmAnA svabhAva ane guDDAdharma viSenuM jJAna te AdhyAtmika jJAna. ahiM anya tatvonI nAsti nathI jgAvavAmAM AvatI paNa tenI carcAno phakta rura purato upayoga karI pharI atmA tarapha vaLI jvAya che. mukhatve AtmAno vicAra ane AtmAnI vAta Ave te adhyAtma ane lokagata sarva bhAva ane svAbhAva ke guNadharmo viSe jgAve te agAma. zrImada rAcaMda, kAnajIsvAmI, UgaMbara saMpradAya, dAdA bhagavAna- temanAM badhA sAhityo, graMtho AdhyAtmIka pradhAnatA vALA che. bAkInAM zvetAMbara maMdiramArgI tathA badhA sthAnakvAsI saMpradAyo Agama pradhAna eTale ke lokanAM sarva guNadharmonAM jJAnane mahatva Ape che. AtmajJAna ke bhedavijJAna jarUrI hovA chatAM anukaMpAnAM guNa vagara hitakArI thatuM nathI. mATe pRthvI, pANI, agni vanaspati ane vayaro A ekendrIya jIvo sahita sarva trasa jIvo pratyenI anukaMpA e samakIta mATe jarUrI ane mukhya guNa che. zradhdhA no jnma rAgamAMthI prema, lAgaNI, vAtasalya ane mamatAmAMthI zradhdhAnA jnma thAya che. mAtA-pitA ane mukhyatve mA zradhdhA ApI zake che. mA to vyavahArathI bALakane zIkhavADeluM saMbaMdhanuM nAma che. kharekhara to bALaka mAne evI vyakti tarIke oLakhe che, je tenA sukhe sukhI ane duHkhe, duHkhI thAya che. jyAre te bolI paNa nahoto zakyo tyAre phakta tenA raDavAthI. tene bhukha lAgI che, ke suMvuM che, ke gaMdu karyuM che te jANI zakanArI vyaktine lokoe mA tarIke saMbodhavAnuM kahayuM che. A tenI samajaNa che. anaMta bhavanAM saMskArothI dareka vyakti mA paNa che. cAhe te purUSa hoya ke strI, guru paNa ziSyane mATe mA che. zikSaka vidyArthI mATe mA che. potAnI hitakArI vyakti tarIke nI oLakha AtmAne hoya, tenI vAta para zradhdhA rAkhI zakAya che. pahelA divase navA kapaDA paherI, mAthuM oLI, taiyAra thai nizALe O rahelo bALaka nathI jANato ke zikSaka koNa che. nizALa zuM che. ane keTalA varSa sudhI A rastA para lephaTa-rAiTa karavAnI che. paraMtu e vyakti jene loko mA tarIke saMbodhavAnuM kahe che. enA caherA para Aje khuzI che. nakakI mAruM kAMika bhaluM thaI rahyuM che. Ama mAe zikSaka para zradhdhA apAvI. dharmanI zradhdhA paNa mAnA pratyAghAtathI nakkI thAya che. amutA bALaka jyAre gautama svAmIne AMgaLI pakaDI ghare laI jAya che. tyAre mAtA temane ahobhAvathI vahorAve che. dhyAnathI nIrakhI rahelA bALaka aimrutAne gautama svAmI para zradhdhA thAya che. saMsAranAM saMbadho badhA khoTA che e vAkyane ekAMta dRSTIkoNathI na jotAM, kahevAnA hArda samajyo joIe. mamatA, zA, vAtasalya, prema vagere paNa AtmAnAM zubha bhAvo che. ekAMte haeNya nathI. jema manuSyano jnma pAmavA azucImAMthI pasAra thavuM paDe che, tema zradhdhA ane samaktino janma paNa lAgaNI-prema (rAga) mAMthI thAya che. mATI bhale khAvAmAM kAma na Ave paNa mATI vagara phaLanI utpatI paNa saMbhava nathI. samayakatvanI parayApatI thatAM sarva jIvo pratye jyAre anukaMpAno bhAva Ave che. tyAre vyaktigata lAgaNIo temAM vIlIna thaI jAya che. sadagati nuM mahatva atyAre manuSyanAM bhavamAM paNa naraka gati yogya karmanI pradezathI udIraNA thaI rahI che. paNa vipAkodaya, dRvya-kSetra-kALa bhAva-bhava evA na hovAthI puNyanAM pratApe e azAtA bhogavavI nathI paDI rahI. A che sadagatinuM mahatva. karmo bhale anaMta bhavanAM hoya, paNa jIva gati phakta vartamAna bhavanI karaNIthI sudhArI zake che. ane jo AyuSya karmano baMdha na karyo hoya to anaMta vedanAthI bacI zake che. Ama jIva sukhavipAkathI mokSa sudhInI saphara purI karI zake che. anaMta bhavanAM karma sAthe hovA chatAM A zakya che. bhAvo nuM mahatva mane karma baMdha thaze.dukha bhogavavu paDaze . mATe huM bIjAne dukha pahocADato nathI. to hajI e sadavartana dukha nAM bhayathI che. jo karma baMdha na thato hoya to mane dukha pahocADavAmAM vAMdho nathI. A anukaMpA bhAva nathI. mArA AtmA jevoja eno AtmA che.mane dukha apriya che tema ene paNa apriya che. potAnA sarakho ke potAno ja e AtmA jANI je pravRti kare che te aMge AyA ( AtmA eka che ) nI ukati ne sArthaka kare che, Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAsAra jain 303 kaSAya bhAva mana, vacana, kAyAnAM yoga ayatanAthI ane azubha rIte pravartAvavA eTale pramAda ane hiMsA. azubha bhAvone prakaTa karavA e krodha. azubha ciMtana e ArtadhyAna. AtmAmAM azubha bhAva rAkhavA e dRza. azubha bhAvone chupAvI sArA prakaTa karavA e mAyA. AjanuM zAMta dekhAtuM jIvana bahudhA upazama bhAva hoya che, AtmAmAM kaSAyo keTalA kSINa thayA che e avasare samajAya che. vadhAre ochI kriyA karavAnAM ke na karavAnAM kAraNo ekaja jIvanakALa daramiyAna paNa aneka kAraNothI dharmakaraNImAM caDhAva utAra Ave che. tethI nIrAza na thavuM,paNa samayaka jJAna upayogathI puruSArtharatA rahevuM. ane potAnuM satata nirIkSaNa karatAM rahevuM ke huM kayA mArge jaI rahayo chuM. koI kAraNathI mArI dharmakaraNI bAdhIta to nathI thaI rahIne.! keTalAka asara pADI zakatA kAraNojJAna abhyAsa ocho hovAthI. samayaka ke mithyA vicAra vALAonAM saMgathI. sArIkharAba legyAo nAM prabhAvathI. Arya ke anArya kSetranAM pudagalonAM prabhAvathI. pramAdathI - rati aratithI. cAritra moha karmanAM alaga alaga prakAranAM kSayopazamathI ke udayathI. dhAraNAo ane vicAradhArAnAM bhedathI. vRdhdhAvasthA ke bimArIthI . AtmapariNAmo, AtmabaLa mAM bhinnatAthI (dusamakALamAM zarIra bhale nabaLuM maLyuM paNa AtmA trikALa evoja balavAna che) pUrvanAM abhyAsa, anubhavathI, koInI preraNAthI. dIrgha AyuSya vALAne dharmakaraNI karavAnI zakayatA vadhAre maLe che. chakAya jIvonI dayA pALavAthI jIva dIrgha AyuSya bAMdhe che. rIdhI gAraveNuM , rasa gAravaNa , sAyA gAravaNa . anaMta bhava sAgaramAM jIva naraka ane triyaMcanAM dukha sahana karI Avyo. dAsa paNe mAna apamAna paNa sahana karyA. puNya vadhatAM jIva manuSya janma pAme che, tyAre A badhu bhulI, nAnA evA dukho ke apamAnane sahana karavAnI zakita gumAve che ane kaSAya ke hiMsAnA bhAvomAM jaI saMsAra vadhArI le che. puNyanAM udayane pacAvavuM mahA muzakela che. sAdhAraNa mAnavI manuSya janma pAmI, tyAthI pAcho vaLI jAya che. ane pharI pAcho tripaMca ke narakanAM bhavomAM paribhramaNa kare che. raNathI ucA mAnavonAM paNa puNya jayAre vadhI jAya che, aneka anakaLatAo ane sAtA karma no udaya hoya che. tapa-upavAsa pachI AhAra paNa svAda vALa lAgavA mAMDe che. tyAre rasa AsvAdanamAM na muMjAtA, ekendrIya jIvonAM kalevara che, ane jIva hajI aNAhArI nathI thayo, evuM vicArI kSobha karavo. AvuM ja zarIranI zAtA mATe che, tathA rIdhI, khyAtI, prabhAva vadhatAM anukuLatAo vadhatI jAya che. ane jIva kayAre mAna ane ahaMkAranA DuMgara para caDhI jAya che tenI khabara rahetI nathI. rIdhI, rasa ane sAtAmAM garakAva thaIne dhaNA jIvo sAmAnya karatAM thoDI vadhAre pragati karIne pAchA vaLI jAya che. anaMtara devano bhava to maLe che, paNa mokSanuM lakSya cakI javAya che. mATe anakaLatAo mAM paNa saMsAra pratye pritI na thavI joIe. ahi jIvane vizeSa sAvadhAnI ane upayoga dazA rAkhavAnI che. eja paDikamAmI tinhIM gAravaNa no artha che. AvI anukuLatAo mAM jayAre koI paristhItI ke vyakita pratikuLa thAya, to teno upakAra jANI AbhAra mAnavo joIe. kaMThastha karavA mATe gAthA- artha sAthe jayaM care, jayaM ciTaThe, jayaM Ase, jayaM sae jayaM bhujaMto bhAsaMto, pAva karma na baMdhaI che - dazavaikAlIka. jatanAthI cAle, jatanAthI ubho rahe, jatanAthI bese, sue. jatanAthI bhojana karatAM, bolatAM, pApakarmano baMdha nathI thato. karma ane pApakarma vacce mukhya taphAvata e che ke pApakarma azubha anubaMdha vALA hoya che. jenAthI karmonI paraMparA cAlu rahe che. jevI rIte bIja vALA phaLomAMthI navo vRkSa ke velo thAya che. zubha anubaMdha vALA karmonI paraMparA hotI nathI. bI vagaranAM phaLa jevA. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama-kathAo 304 keTalIka gAthAonAM artha ane suvAkyo. sarva gIta vilAparupa che, sarva nATaka viTaMbaNA che. sarva AbhAraNo bhArarupa che, sarva kAmabhoga duHkha upajAvanArA che. arthAta - saMsAramAM koI paNa sthaLe sukha nathI. - utarAdhyana. a. 13. citasaMbhUti mAMthI. jema pakSInI cAMcamAM jayAM sudhI mAMsano TukaDo hoya tyAM sudhI bIjA pakSIo tene herAna kare che, paraMtu mAMsane choDI dIdhA pachI koI tene herAna karatuM nathI. tema dhana dhAnya, strI AdI parigrahane choDI devAthI saMsAranAM tamAma bAhaya duHkho, kalaha dUra thAya che. a14 he dAridraya, tane namaskAra. tArA kAraNathI huM camatkArI puruSa thayo chuM.(ahaM sarvasuM pazyAmI, mA kopina pazyati-bhAvanAzataka) huM badhAne joI zakuM chuM, paNa mane koI joI zakatuM nathI.(A mAro kAko che, A mAro bhAI che. paNa mArI sAme koI jotuM nathI) pApI jIva bhayabhIta thaI aMta samaye asamAdhi bhogave che. durgatimAM javAnA Dare zarIrane vaLagI rahe che, jayAre dharmAtmA sahaja samAdhi bhAve zarIra tajI de che. arucIthI ubho rahenArane bhAra vadhAre lAge che, satata gativAnane bhAra haLavo lAge che. tethI dharmakAryamAM kadI pramAda ke arUcI na karI sAdhu dharma vIdhIthI prApta, parimIta mAtrAmAM, ucIta samaya para, saMyama nirvAhanAM arthe, zAMta cite bhojana kare. kaSAyonI maMdatAja dharmanuM aMtima pariNAma che. aparigrahavRti ane bhAvomAM saralatA tenAM lakSya che. punarakati koI doSa nathI, pharI pharI eja vAMcana, svAdhyAya karavAthI jJAnanI navI navI paryAyo AtmAmAM upasthIta thAya che. ane evuM karatAM jo kaMThastha thaI jAya, to enAthI rUDuM pachI AcaraNa hoI zake. AcAramAM zIthIlatAM hovA chatAM sudhdha parupaNA karatAM rahevAthI, AcArasudhdhInI saMbhAvanA rahelI che. je vRdhdhAvasthA Avaze tyAre dharma karIzuM, pachI karIzuM pachI karIzuM ema kahe che, te anubhava ane abhyAsa na hovAthI pachI paNa dharma karI zakato nathI ane pahelAM paNa karI zakato nathI. aMte te hAyavoya karato , ArtadhyAnamAM ja rAmazaraNa thaI jAya che. sAdhune sacita, bahumulyavAna vasta, kalAkRtio (jene joIne moha upaje, bIjAne e meLavavAnuM mana thAya) rAkhavI kalapatI nathI acita vastu paNa AkarSaNa thAya tevI nathI kalapatI. zarIra paNa AkarSaNa thAya tevuM nathI kalapatuM. (nAnI uMmaranI sAdhvIoe pIThamAM kApaDano goLo mukI, zarIrane khuMdhavALuM beDoLa banAvI, vihAra karavo ke gocarIe javuM.) abrama ane parigraha ekabIjAnAM puraka che. kAmabhogo mATe parigraha karAya che ane parigrahathI kAmabhogo thAya che. kAmabhoganuM sevana e puruSamAM raheluM strItva che. tethI virati e strI kare toya puruSArtha che. strImAM raheluM puruSatva che. krodha hiMsAne janma Ape che. mAnathI abhrama sevAya che. mAyAthI adatAdAna, asatya thAya che. lobhathI parigraha thAya che. 1. saMskRta AtmA kamAna para caDhAvelA tIra jevo, lakSyavALo, gati,dizA,bela vALo, makakama, bIjAne upakArI hoya che. asaMskRta rastAmAM paDelA kAMTA juvo,bIjAne pIDAkArI,lakSya,gati, dizA,bala vagarano, sahelAIthI bhAMgI zakAya tevo, dayAne pAtra hoya che. 2. jema ekAgratA vagara ane dRSTi haTI javAthI nizAna cUkI javAya che. tema mithyAtvanAM alpa sevanathI paNa jIva mokSathI dUra rahe che AryakSetra : zubha lezyA pudagalothI zubhamana ane dharmakaraNI mATe utsAha maLe che. anAryakSetranAM pudagalothI AtmAmAM pramAda ane arati prApta thAya che. tethI dhaMdhArthe bhale muMbaI jevA zaheromAM rahetAM hoIe, paNa temAMthI samaya kADhI AryakSetramAM javuM joIe. che micchAmI dukkaDama che jIna mArgathI ochuM- adhika- viparIta lakhavAnI koI IcchA-hetu-prayatna na hovA chatAM pramAda,ajJAna,moha, ke kaSAyanA kAraNe kAMI lakhAyuM hoya to anaMtA sidhdha-kevalI-guru bhagavaMtanI sAMkhe tasa-micchA-mI-dukaDama. kathAsAra pUrNa.