Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.६ उ.१० सू.४ नैरयिकाचाहारनिरूपणम् २२९ गाढान् पुद्गलान् आत्मना आदाय आहरन्ति, न अनन्तरक्षेत्रावगादान् पुद्गलान् आत्मना आदाय आहरन्ति, न परम्पराक्षेत्रावगाढान् (पुद्गलान् आत्मना आदाय आहरन्ति ) यथा नैरयिका स्तथा यावत्-वैमानिकानां दण्डकः॥ सू० ४ ॥
टीका-जीवाधिकारादेव तद्विशेषवक्तव्यतामाह-' नेरइया गं भंते' इत्यादि । — नेरइया णं भंते ! जे पोग्गले अत्तमायाए आहारेंति' गौतमः हैं ? (गोयमा! आयसरीरखेत्तोगाढे पोग्गले अत्तमायाए आहारेंति, णो अणंतरखेत्तोगाढे पोग्गले, अत्तमायाए आहारेंति, णो परंपरखेत्तोगाढे जहा नेरइया तहा जाव वेमाणिया णं दंडओ) हे गौतम ! नैरयिक जीव अपना शरीर जिन आकाशप्रदेशो में अवगाढ होता है- उन्हीं प्रदेशों में अवगाढ हुए पुद्गलों को आत्म द्वारा ग्रहण करके अपने आहार के विषयभूत बनाता हैं । अनन्तर क्षेत्रावगाड हुए पुद्गलों को आत्मा द्वारा ग्रहण कर आहार का विषयभूत नहीं बनाते हैं और न परंपरारूपसे क्षेत्रावगाढ हुए पुद्गलोंको अपने आहारका विषयभूत बनाते हैं । जैसा यह कथन नैरयिकोंके विषयमें किया गया है वैसा ही कथनरूप दण्डक-यावत् वैमानिक दण्डक यावत् वैमानिक देवों तकके विषयमें जानना चाहिये ।
टीकार्थ-जीवका अधिकार चालू है इसीलिये सूत्रकारने इसविषयमें विशेषवक्तव्यता का यह कथन किया है, उसमें गौतमने प्रभुसे ऐसा पूछा है कि 'नेरइया णं भंते ! जे पोग्गले अत्तमायाए आहारेंति' (गोयमा ! आयसरीरखेत्तोगाढे पोग्गले अत्तमायाए आहारेति, णो अणंतर' खेत्तोगाढे पोग्गले अत्तमायाए आहारेंति, णो परंपरखेत्तोगाटे जहा नेरइया तहा जाच वेमाणिया णं दंडओ) गौतम ! ॥२४ ७१ तेनु शरी२ २ मा પ્રદેશોમાં અવગાઢ (રહેલું હોય છે, તે પ્રદેશમાં રહેલાં યુગલને આત્મા દ્વારા ગ્રહણ કરીને પોતાના આહારરૂપે ઉપયોગમાં લે છે, અન્યક્ષેત્રમાં રહેલાં પુદ્ગલેને આત્મા દ્વારા ગ્રહણ કરીને તે પિતાના આહારરૂપે ઉપયોગમાં લેતે નથી, અને પરમ્પરારૂપે ક્ષેત્રાવગાઢ થયેલાં પુગલને પણ તે આહારરૂપે વાપરત નથી. નારકેના વિષયમાં અહીં જેવું કથન કરવામાં આવ્યું છે, એવું જ કથન વિમાનિકે પર્યંતના દંડકમાં સમજવું
ટીકાથ– જીવને અધિકાર ચાલી રહ્યો છે, તેથી સૂત્રકાર તે વિષયને અનુલક્ષીને વિશેષ વક્તવ્યતાનું આ પ્રમાણે કથન કરે છે
गौतम स्वामी महावीर प्रभुने मे। प्रश्न पूछे छे : नेरइयाणं भंते ! जे
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૫
