Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिकाटीका श. ७३.३.६ नैरयिकाणां शाश्वताऽशाश्वतादिनिरूपणम् ४८३ शाश्वताः, व्यवच्छित्तिनयार्थतया अशाश्वताः, तत् तेनार्थेन यावत् स्यात् शाश्वताः, स्यात् अशाश्वताः, एवं यवत् वैमानिकाः यावत् स्यात् अशाश्वताः, तदेवं भदन्त ! तदेवं भदन्त ! इति ॥ सू० ६ ||
सप्तमशतस्य तृतीय उद्देशः समाप्तः ॥ ७-३ ॥
कहते हैं कि नारक कथंचित् शाश्वत हैं और कथंचित् अशाश्वत हैं ? (गोयमा) हे गौतम ! ( अव्वोच्छिन्तिनयट्टयाए सासया, वोच्छित्ति नययाए असासया-से तेणद्वेणं जाव सिय सासया सियअसासया एवं जाव बेमाणिया जाव सिय असासया-सेवं भंते ! सेवं भंते ?) अव्यच्छित्तिनयकी अपेक्षासे नारक शाश्वत ह और व्यवच्छित्तिनयकी अपेक्षा से नारक अशाश्वत है । इस कारण हे गौतम! मैंने ऐसा कहा है कि नारक कथंचित् शाश्वत है और कथंचित् अशाश्वत हैं । इसी तरहसे यावत् वैमानिक देवोंके विषयमें भी जानना चाहिये । वे भी कथंचित् शाश्वत और कथंचित् अशाश्वत हैं । हे भदन्त ! आपके द्वारा प्रतिपादित हुआ यह सब विषय सर्वथा सत्य है । ऐसा कह कर वे गौतम यावत् अपने स्थान पर विराजमान हो गये ।
टीकार्थ- जीवोंको वेदनावाला होना कथंचित् उनमें शाश्वतत्व होने पर ही संभवित होता है- अतः सूत्रकारने इस सूत्र द्वारा નારકા એક દૃષ્ટિએ જોતાં શાશ્વત હાય છે, અને અન્ય દૃષ્ટિએ વિચારતા અશાશ્વત डाय छ ? ( गोयमा !) हे गौतम! (अच्वोच्छित्ति नयट्टयाए सासया, वोच्छित्ति नया असासया - से तेण णं जाव सिय सासया सिय असासया एवं जाव
माणिया जान सिय असासया ) अव्यस्छित्ति नयनी अपेक्षा (द्रव्यार्थि नयनी અપેક્ષાએ) નારક જીવ શાશ્વત છે, અને વ્યવસ્થિત્તિ નયની અપેક્ષાએ ( પર્યંચા'િક નયની અપેક્ષાએ ) નારક જીવ અશાશ્વત છે. હે ગૌતમ ! તે કારણે મેં એવું કહ્યુ છે કે એક દ્રષ્ટિએ વિચારતા નારક જીવ શાશ્વત છે, અને અન્ય દૃષ્ટિએ વિચારતા અશાશ્વત છે. એ જ પ્રમાણે વૈમાનિક પન્તના દેવાના વિષયમાં પણ સમજવું. તે પણ એક द्रष्टिय विचारता शाश्वत छे भने अन्य द्रष्टि मे विशारता अशाश्वत छे. (सेवं भते! सेव भते ! त्ति ) हे महन्त ! આ વિષયનું આપે જે પ્રતિપાદન કર્યું તે સથા સત્ય છે. હું ભઇન્ત! આપની વાત બિલકુલ સત્ય છે. આ પ્રમાણે કહીને વંદા નમસ્કાર કરીને ગૌતમ સ્વામી પેાતાને સ્થાને વિરાજમાન થઈ ગયા.
ટીકાથ– જીવેદમાં વેદનાયુકતતા ત્યારે જ સંભવી શકે છે કે જ્યારે તેમનામાં ક્વચિત શાશ્વતત્વ હાય છે. તેથી સૂઢાર આ સત્ર દ્વારા તેમની શાશ્વતતા અને અશાશ્વતતાનું નિરૂપણ કરે છે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : પ
