Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 05 Sthanakvasi

Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 644
________________

भगवतीमत्रो वक्तव्यं स्यात् ? भगवानाह-'हंता, गोयमा ! जे इमे असभिणो पाणा, पुढविकाइया, जाव-वणस्सइकाइया, छट्ठा य जाव वेयणं वेएं तीति वत्तव्वं सिया' हे गौतम ! हन्त, सत्यम् ये इमे असंज्ञिन: अमनस्काः प्राणाः प्राणिनः, तद्यथा -पृथिवीकायिकाः, यावत-अप्कायिकाः, तेजस्कायिकाः, वायुकायिकाः, वनस्पतिकायिकाः, षष्ठाश्च यावत्-एके केचन संमूच्छिमाः त्रसाः, एते खलु अन्धअज्ञानवाले होते हैं, मूढ तत्त्वश्रद्धारहित होते हैं अन्धकारमें प्रविष्ट हुए जैसे होते हैं, और तमः पटल ज्ञानावरण, मोह-मोहनीयरूप जालसे आच्छादित रहते हैं। अतःये जो सुखदुःखरूप वेदनाका वेदन करते हैं वे अनिच्छापूर्वक अज्ञानदशामें करते हैं ऐसा कहा जा सकता है क्या ? वेदनाके अनुभवनमें इच्छाका नहीं रहना इसका नाम अकाम है क्योंकि ये सब जीव अमनस्क होते हैं अतः इनके मन नहीं होता है । यह अकाम ही जिस वेदनाके वेदनमें कारण हो वह अकामनिकरण है। इसीलिये गौतमने प्रभुसे ऐसा पूछा है कि जब ये जीव असंज्ञी हैं तो इनके इच्छा तो होती नहीं है फिर भी सुखदुःखका वेदनका वेदन तो इनके द्वारा होता ही है अतः वह वेदन विना इच्छाके ही अज्ञान अवस्थामें होता होगा ऐसा माना जा सकता है क्या ? इसके उत्तर में प्रभु उनसे कहते हैं 'हंता, गोयमा ! जे इमे असन्निणो पाणा, पुढविकाइया जाव वणस्सइकाइया वेति इति वत्तव्वं सिया । म ( अज्ञान वा ) डाय छ. भूद तत्पश्रद्धा રહિત હોય છે. અંધકારમાં ડૂબેલાં હોય છે, અને તમ પટલ જ્ઞાનાવરણુ, મેહનીયરૂપ અંધકાર જાળથી આચ્છાદિત હોય છે. હે ભદન્ત ! એવાં તે અસંજ્ઞી છે જે સુખ દુઃખરૂપ વેદનાનુ વેદન કરે છે, તે અનિચ્છાપૂર્વક અજ્ઞાન દશામાં જ કરે છે, એવું કહી શકાય ખરૂં ? વેદનાના અનુભવમાં ઈચછાને સદૂભાવ ન રહે તેનું નામ જ અકામ છે. અસંસી છોમાં મનને અભાવ હોય છે તેથી તેઓમાં ઇચ્છાશકિતને પણ અભાવ જ હોય છે. જે વેદનાના વેદનમાં તે અકામ જ કારણરૂપ હોય છે તે વેદનાને “અકામનિકરણ” કહે છે. તેથી જ ગૌતમ સ્વામીએ એ પ્રશ્ન પૂછે છે કે તે જેવો અસંશી હોવાથી તેમનામાં ઇચ્છા જેવું કંઈ પણ સંભવી શકતું જ નથી. છતાં તેમના દ્વારા પણ સુખદુઃખનું વેદન તે થાય છે જ. તે વેદન ઈચછા કર્યા વિના જ અજ્ઞાનાવસ્થામાં જ થતું હશે, એવું : માની શકાય ખરૂં ? ગૌતમ સ્વામીના પ્રશ્નને ran भापता महावीर प्रभु तेभने ४ छे । हता गोयमा! जे इमे असन्मिणो पाणा, पुढविकाइया जाव वपस्सइकाइया छहाय जाव चेयणं नेएंतीति
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૫


Page Navigation
1 ... 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866