Book Title: Abhidhan Rajendra Kosh Part 01 Shabdarth Vivechan - Shabdona Shikhar
Author(s): Rajendrasuri, Vaibhavratnavijay
Publisher: Raj Rajendra Prakashan Trust
View full book text
________________ .) अंबुभक्खि (ण)- अम्बुभक्षिन् (पुं.) (પાણી ઉપર જીવનાર વાનપ્રસ્થાશ્રમનો ભેદ વિશેષ) જૈન શાસનમાં ઘણા તપસ્વીઓ માત્ર ઊકાળેલા પાણીના સહારે બીજે કંઈપણ ગ્રહણ કર્યા વગર માસક્ષમણાદિ તપ કરતા હોય છે, કોઈ કોઈ આરાધકો પાણીનો પણ ત્યાગ કરીને ઉપવાસ-છઠ્ઠ-અટ્ટમ-અઠ્ઠાઈ વગેરે તપ કરતા હોય છે. ધન્ય છે આવા મહાન તપસ્વીઓને! મંગુવાર (1) - આવુવાસન્ (કું.) (જલ પ્રધાન પ્રદેશમાં રહેનાર 2. પાટલાવૃક્ષ 3. પાણીમાં રહેનાર કોઈપણ પદાર્થ 4. વાનપ્રસ્થાશ્રમનો ભેદ વિશેષ). ચારે કોર જયાં પાણી જ પાણી હોય તેવા ટાપુઓ તથા ચેરાપુંજી જેવા પ્રદેશો કે જ્યાં અત્યંત અધિક પાણી વરસે છે તેવી જગ્યાએ જીવોત્પત્તિ પ્રચુર માત્રામાં હોય છે. માટે ત્યાં રહેનારા ધર્મીને જીવદયાનું પાલન કરવું દુષ્કર બને છે. મ - મમ (2) (પાણી, જળ) જલ અને સંતો બંનેમાં એક સમાનતા છે. જેમ થાકેલા લોકોને પાણી ર્તિ પ્રદાન કરે છે તેમ સંતો પણ વ્યાવહારિક દુનિયાના આધિવ્યાધિ-ઉપાધિથી ત્રસ્ત લોકોને સત્યમાર્ગની સમજણ દ્વારા નૂતન ચેતના પ્રદાન કરે છે. અંત - અંશ (૪)(કું.) (ભાગ, વિભાગ, અવયવ 2. પર્યાય, ધર્મ 3. ભેદ, વિકલ્પ 4. સ્કંધ). વ્યક્તિમાં જેટલી અપર્ણતા હોય છે તેટલી વધુ તેની વૃત્તિઓ ઉછાળા મારે છે. પરંતુ જેમ-જેમ વ્યક્તિમાં પૂર્ણતા આવતી જાય છે, પદાર્થની યથાર્થતાની સમજણ વિકસિત થતી જાય છે તેમ-તેમ તેનામાં ગાંભીર્ય વધતું જાય છે. “અધૂરો ઘડો છલકાય ઘણો' આ કહેવત પણ તે રહસ્યને ઉજાગર કરે છે. અંક (સા) જાય - અંશ () અત્ત (2) (સ્કંધના દેશ-એક ભાગને વિષે રહેલું, ખભા ઉપર રહેલું) મંત્ર -- Sir (j.) (સ્કંધ, ખભો). કોઈ એકાદ દુર્ગુણ પણ સજ્જન માણસના વ્યક્તિત્વને ઘણી વખત ઝાંખુ કરી નાખે છે. કરોડોમાં જેનું મૂલ્ય આંકી શકાય તેવો હીરો પણ નાનકડી અશુદ્ધિને કારણે કોડીનો થઈ જાય છે. અંહિ - સ્ત્રિ (સ્ત્રી) (ખૂણો) મનના ખૂણે ખાંચરે રહેલો નાનો સરખો દગુણ પણ ક્યારેક મોટી હોનારત સર્જી શકે છે. માટે દુર્ગણ રૂપી દુશ્મનને ઊગતા જ ડામી દેવો જોઈએ. અર્થાતુ જીવનમાં ઘુસેલા નાનકડા દુર્ગુણની પણ ઉપેક્ષા ન કરતાં તેને પ્રયત્નપૂર્વક ત્યજી દેવો જોઈએ. સિવ - શિવ (રી.) (ભાગ, અંશ, હિસ્સો) સમ () હરસનો રોગ, હરસ-મસા) - અંશ (.) (કિરણ 2. સૂત્ર 3. સૂક્ષ્માંશ 4. પ્રભા 5. વેગ 6, પ્રકાશ) દીવાનો નાનકડો પ્રકાશ પણ નિબિડ રાત્રિના ગાઢ અંધકારને ભેદી નાખે છે તેમ વ્યક્તિના જીવનમાં પાંગરેલો નાનકડો સદ્ગુણ પણ તેના જીવનને અજવાળી દે છે. ખૂંખાર ડાકુઓના સરદાર વંકચૂલે લીધેલી પ્રતિજ્ઞાઓ સામાન્ય હતી છતાં અનેક કષ્ટોથી
