Abhidhan Rajendra Kosh Part 01 Shabdarth Vivechan - Shabdona Shikhar

Author(s): Rajendrasuri, Vaibhavratnavijay
Publisher: Raj Rajendra Prakashan Trust

Page 678

અંતર્મુહૂર્તે અનંત અનંત ભાગ કરીને હણવો, ઓછો કરવો, ] કરવી. મંદરસ કરવો તે. રાધાવેધ કરવો. તેલના કડાયામાં નીચે દૃષ્ટિ રાખી ઉપર ચારે રસત્યાગ: છ પ્રકારના બાહ્ય તપમાંનો એક તપ, ખાવા લાયક | બાજુ ફરતી પૂતળીઓની વચ્ચેથી ઉપરની પૂતળી-(રાધા)ની પદાર્થોમાં જે વિશિષ્ટ રસવાળી વસ્તુ હોય, તેનો ત્યાગ. આંખ વીંધવી. ૨સબંધઃ કર્મોની તીવ્રમંદતા, ફળ આપવા માટેની શક્તિવિશેષ.) રામનવમી : શ્રી રામચંદ્રજીનો જન્મદિવસ, ચૈત્ર સુદ નોમ. ચઉઠાણીયો, ત્રણઠાણીયો, બેઠાણીયો અને એકઠાણીયો રસ | રાશિઅભ્યાસ: કોઈપણ વિવક્ષિત સંખ્યાને તે જ સંખ્યા તેટલી બાંધવો. વાર લખી પરસ્પર ગુણાકાર કરવાથી જે રકમ આવે છે, જેમકે રસલામ્પત્યઃ રસની લોલુપતા, શૃંગારાદિ રસોમાં અંજાઈ જવું. 4444444 = ૨પ૬, પx૫૪૫૫૫ = 3125 વગેરે. રસવર્ધક રચના વાંચતા વાંચતાં રસ વધે જ, છોડવાનું મન ન રાષ્ટ્રસેવા રાજ્યની સેવા કરવી, રાજ્યના કાયદાઓનું પાલન થાય તેવી રચના. કરાવવું. રહસ્યાભ્યાખ્યાન કોઈએ આપણા ઉપર વિશ્વાસ રાખી પોતાની | રાસભઃ ગધેડો, (ગધેડાના જેવી ચાલ તે અશુભવિહાયોગતિ) ગુપ્ત વાતો એકાન્તમાં આપણને કહી. હોય તેને ખુલ્લી કરવી, રિણ નારકી સાત નારકીમાંની પાંચમી નારકી. બીજા વ્રતના પાંચ અતિચારોમાંનો 1 અતિચાર. રુચિ: પ્રીતિ, વિશ્વાસ, શ્રદ્ધા, પ્રેમ, ધર્મરુચિ, ધર્મનો પ્રેમ. રાઈઅપ્રતિક્રમણ રાત્રિમાં લાગેલા દોષોની ક્ષમાયાચના કરવા રુધિરઃ લોહી, શરીરમાં પરિભ્રમણ કરતી લાલ રંગની ધાતુ. માટે પ્રભાતે કરાતું રાઈએ પ્રતિક્રમણ. રુધિર-આમિષઃ લોહી અને માંસ. શરીરગત ધાતુઓ. રાઈસી પ્રતિક્રમણ : સ્થાનકવાસી સંપ્રદાયમાં આ સવારના રૂઢિચુસ્ત : પ્રાચીનકાળથી ચાલી આવતી અજ્ઞાનપ્રથાઓનો પ્રતિક્રમણને જ રાઈસી પ્રતિક્રમણ કહેવાય છે. આગ્રહી. રાગ: સ્નેહ, પ્રેમ, કંઠનો અવાજ. રૂચકદીપ તિચ્છલોકમાં નંદીશ્વર પછી આવેલો દ્વીપ કે જેમાં રાગી : સ્નેહવાળો, પ્રેમવાળો, આસક્ત મનુષ્યાદિ. ચારે દિશામાં ચાર પર્વતો ઉપર શાશ્વત ચાર મંદિરો છે. રાજ : અસંખ્યાત યોજન એટલે એક રાજ, તિથ્યલોકમાં રૂચક પ્રદેશ : લોકાકાશના અતિ-મધ્યભાગે સમભૂતલાના 8 સ્વયંભૂ-રમણસમુદ્રના પૂર્વ છેડાથી પશ્ચિમ-છેડા સુધીની લંબાઈ આકાશપ્રદેશો, અથવા આત્માના અસંખ્ય પ્રદેશો પૈકી અતિશય અથવા ઉત્તર-દક્ષિણની પહોળાઈ તે 1 રાજ. મધ્યભાગવર્તી 8 આત્મપ્રદેશો. (ચૌદ) રાજલોક ચૌદ રાજની ઊંચાઈવાળો, ધમસ્તિકાયાદિ | રૂપાતીતાવસ્થા પરમાત્માની શરીર અને રૂપ વિનાની મુક્તગત દ્રવ્યોવાળો, નીચે 7 રાજ આદિ પહોળાઈવાળો આ લોક. | જે સિદ્ધ અવસ્થા છે, તેની ભાવના ભાવવી. રાજા અને રંકઃ સુખી અને દુઃખી, ધનવાન અને નિર્ધન, તવંગર | રૂપાનુપાત દશમા વ્રતનો એક અતિચાર, નિયમરૂપે કરાયેલી અને ગરીબ, | ભૂમિ બહાર ઊભેલા પુરુષને આકર્ષવા મુખાદિ દેખાડવાં. રાજ્યપિંડ: રાજાના ઘરનો આહાર તે રાજયપિંડ, સાધુ- રૂપાન્તાર : કોઈપણ વસ્તુનું પરિવર્તન થવું તે, એક રૂપમાંથી સાધ્વીજીને આ આહાર લેવો કલ્પતો નથી. બીજા રૂપમાં જવું તે. રાજયવિરુદ્ધ ગમનઃ રાજયના જે કાયદા-કાનૂન હોય, તેનાથી | રૂપી દ્રવ્યઃ વર્ણ-ગંધ-રસ-સ્પર્શવાળું દ્રવ્ય, પુગલાસ્તિકાય. ઊલટું આચરણ કરવું તે, રાજયની મર્યાદાનું ઉલ્લંઘન, ત્રીજા | રૂપી-રૂપવાન: વર્ણ-ગંધ-રસ અને સ્પર્શવાળું, અર્થાતુ રૂપી. વ્રતનો અતિચાર. રેતીની રેખા: નદીની સૂકી રેતીમાં કરેલી પંક્તિ, તેના જેવા રાત્રિજાગરણ : કલ્પસૂત્રાદિ મહાગ્રંથોને બહુમાનપૂર્વક ઘેર ! પ્રત્યા, કષાય. લાવી, સગાંસ્નેહી-સંબંધીઓને બોલાવી રાત્રે ભક્તિ-પ્રભાવના ! રોમરાજી શરીરમાં રહેલાં રૂંવાટાંઓની પંક્તિ, રોમનો સમૂહ. લ લગ્નપ્રથા : વિવાહની રીતભાત, અવસર્પિણીમાં ઋષભદેવ- | લઘુ આગાર : નાની છૂટછાટ, કાયોત્સર્ગમાં જે સ્થાને પ્રભુથી શરૂ થયેલી આ પ્રથા. કાઉસ્સગ્નમાં ઊભા હોઈએ તે સ્થાન તજયા વિના સેવવી પડતી લઘુ અક્ષર : જે વ્યંજનો સ્વર સાથે હોય તે, જોડા અક્ષર ન| છૂટ. જેમકે અન્નત્ય સૂત્રમાં કહેલા ઉસિસએણે આદિ 12 આગાર. હોય તે. લઘુ દીક્ષા : પ્રથમ અને ચરમ તીર્થકર ભગવન્તોના શાસનમાં 4 7.