Book Title: Abhidhan Rajendra Kosh Part 01 Shabdarth Vivechan - Shabdona Shikhar
Author(s): Rajendrasuri, Vaibhavratnavijay
Publisher: Raj Rajendra Prakashan Trust
View full book text
________________ રા, કરવાપૂર્વકનાં શ્રાવકનાં વ્રત. સ્ત્રીએ સ્વપુરુષમાં જ સંતોષ માનવો. સ્કૂલ શરીર મોટું શરીર, દશ્ય શરીર, ચક્ષુથી ગોચર શરીર.] સ્વપર કલ્યાણકારી : પોતાનું અને પારકાનું કલ્યાણ કરનારી સ્નાત્રાભિષેક દેવોએ પ્રભુજીને જન્મ સમયે મેરુપર્વત ઉપર | વસ્તુ. જેમ નવરાવ્યો, તેના અનુકરણરૂપે સ્નાત્ર મહોત્સવ કરવો તે. | સ્વપરોપકાર પોતાનો અને બીજાનો ઉપકાર. સ્નિગ્ધ સ્પર્શ : ચીકણો, સ્નેહાળ સ્પર્શ. સ્વભાવદશા : ક્રોઘાદિ કષાયો અને વિષયવાસનાનો ક્ષય સ્નેહરાગ: કોઈપણ વ્યક્તિ (અથવા વસ્ત) પ્રત્યેના સ્નેહમાત્રથી | કરવાપૂર્વક આત્મગુણોની ઉપાદેયતા તરફની જે દૃષ્ટિ તે, જે રાગ થાય તે. પરભાવદશાના ત્યાગપૂર્વકની જે દૃષ્ટિ. સ્નેહાંધ વ્યક્તિ પ્રત્યેના સ્નેહમાં અંધ બનેલ માનવી, સ્વયંસંબુદ્ધ : જે મહાત્માઓ પોતાની મેળે જ સ્વયં પ્રતિબોધ સ્પર્ધક : સરખેસરખા રસાવિભાગ જેમાં હોય તેવા પામી, વૈરાગી બની, સંસાર ત્યાગ કરે તે. કર્મપમાણુઓનો સમુદાય તે વર્ગણા, એકોત્તેર વૃદ્ધિના ક્રમે થયેલી સ્વરૂપસૂચક : વસ્તુના સ્વરૂપમાત્રને બતાવનારું જે વિશેષણ વર્ગણાઓનો જે સમુદાય તે સ્પર્ધક. હોય પરંતુ ઈતરનો વ્યવચ્છેદ ન કરતું હોય તે. સ્પર્ધાઃ હરીફાઈ, પરસ્પર અધિક ચઢિયાતાપણું. સ્વર્ગલોક: દેવલોક-દેવોને રહેવાનું સ્થાન. સ્પૃહાઃ ઝંખના, વાસના, ઈચ્છા, અભિલાષા, આસક્તિ. ! સ્વલિંગસિદ્ધઃ પંચમહાવ્રતધારી એવા સાધુપણાના લિંગમાં જે સ્મરણ : ભૂતકાળમાં બનેલી અથવા અનુભવેલી વસ્તુ યાદ | જીવો કેવલજ્ઞાન પામી મોક્ષે જાય છે. આવવી તે. સ્વસ્તિક: સાથિયો, મંગળ, કલ્યાણ, કલ્યાણનું પ્રતીક. સ્મૃતિભ્રંશઃ યાદશક્તિ ન હોવી, સ્મરણશક્તિનો અભાવ. | સ્વસ્ત્રી પોતાની પત્ની, નાતજાતના વ્યવહારોના બંધનપૂર્વક ઋત્યનુપસ્થાન: ધારેલો સમય ભૂલી જવો, સામાયિક અથવા | પ્રાપ્ત કરેલી પોતાની પત્ની. પધવ્રત ક્યારે લીધું છે અને ક્યારે થાય છે તેનો સમય ભૂલી| સ્વસ્યાવરણઃ પોતપોતાનું આવરણ, જેમ કે જ્ઞાનનું આવરણ જવો, નવમાં અને અગ્યારમાં વ્રતના અતિચાર. કરનાર કર્મ તે જ્ઞાનાવરણીય, દર્શનનું આવરણ કરનાર કર્મ તે સ્વાદુવાદ : અપેક્ષાપૂર્વક બોલવું, જગતના સર્વ ભાવો| દર્શનાવરણીય ઈત્યાદિ. અપેક્ષાપૂર્વક જ છે તેથી જેમ છે તેમ સમજવા-સમજાવવા. ! I ! સ્વાધ્યાયઃ આત્માનું જેમાં અધ્યયન હોય તે, આત્માનું ચિંતનસ્વચ્છંદતા મોહને લીધે વિવેક વિના, હિતાહિતની દૃષ્ટિવિના મનન જેમાં હોય તેવું આધ્યાત્મિક જ્ઞાન ભણવું. મરજી મુજબ વર્તવું. સ્વાધ્યાયરસિકઃ અધ્યાત્મજ્ઞાનના જ રસવાળો આત્મા. સ્વતંત્રતા: પરવશતા ન હોવી, પરાધીનતાનો અભાવ. ' સ્વસ્વાવાર્યગુણ : પોતપોતાના વડે આવરણ કરવાલાયક ગુણ સ્વદારાસંતોષ નાત-જાતના સાંસારિક-સામાજિક વ્યવહારોથી, જેમ કે જ્ઞાનાવરણીય કર્મ વડે આવાર્યગુણ જ્ઞાન. પ્રાપ્ત થયેલી પોતાની સ્ત્રીમાં જ સંતોષ માનવો. એવી જ રીતે | હતપ્રાયઃ લગભગ હણાયેલું, ઘણો જ માર જેને મારેલો છે તે, | હીરબલઃ ઓછા બળવાળું, જેનું બળ ન્યૂન થયું છે તે. મરવાની નજીક પહોંચેલું. હીનબુદ્ધિઃ ઓછી બુદ્ધિવાળું, જેની બુદ્ધિ ન્યૂન છે તે. હરિયાળીઃ લીલી લીલી ઊગેલી ગાઢ વનસ્પતિ. હનશક્તિક ઓછી શક્તિ છે જેમાં તે. હર્ષનાદ: અતિશય હર્ષ થવાથી કરાતી ઘોષણા. હુડકસંસ્થાન: છઠું સંસ્થાન, જેમાં બધાં જ અંગો પ્રમાણ વિનાનાં હાર્દસમ સ્ક્રયતુલ્ય, શરીરમાં જેમ મુખ્ય દ્ય છે તેમવિવક્ષિત હોય છે તે. કાર્યમાં જે મુખ્ય હોય તે. હૃદયગત ભાવઃ હૈયામાં રહેલા ભાવ, પેટમાં રહેલી વાત. હિંસાનુબંધી હિંસના જ વિચારો, હિંસાત્મક વિચારોનો ગાઢ હેતુ સાધ્યને સાધનારી નિર્દોષ પ્રબળ યુક્તિ. અનુબંધ. હેતુવાદોપદેશિકી માત્ર વર્તમાન કાળનો જ વિચાર કરવાવાળી હિતકારી : આત્માના કલ્યાણને કરનાર, સમાજ આદિના જે સંજ્ઞા-અલ્પવિચારક શક્તિ. કલ્યાણને કરનાર. હેય ત્યજવા લાયક, છોડી દેવા યોગ્ય, હિતાવહઃ આત્માના કલ્યાણને આપનાર.
