Book Title: Abhidhan Rajendra Kosh Part 01 Shabdarth Vivechan - Shabdona Shikhar
Author(s): Rajendrasuri, Vaibhavratnavijay
Publisher: Raj Rajendra Prakashan Trust
View full book text
________________ અનુજાતઃ પાછળ જન્મેલો, નાનો ભાઈ. અપકાર : નુકસાન, અહિત, અકલ્યાણ. અનુત્તરવાસીઃ છેલ્લી કોટિના ઉત્તમ દેવો, જેનાથી ઉત્તમ દેવો | અપકારક્ષમા: ક્રોધ કરવાથી વધારે માર પડશે એમ સમજી ક્ષમા કોઈ નથી તે, એક બે ભવે મોક્ષે જનારા દેવો. કરવી તે. અનદયકાળઃ કમ બાંધ્યા પછી ઉદયમાં ન આવે ત્યાં સુધીનો | અપકીર્તિઃ અપયશ, નિન્દા, અપમાન, પરાભવ. કાળ. અપક્વાહાર: કાચો આહાર, નહીં પાકેલો આહાર. અનુદરા: પાતળા ઉદરવાળી, પાતળી કેડવાળી સ્ત્રી. અપચય: હાનિ, ઘટાડો, ઓછું થવું, હાનિ થવી તે. અનુપયોગી બિનજરૂરી, જે કામ ચાલતું હોય તેમાં ધ્યાન ન | અપચિંતનઃ દુષ્ટ ચિંતા, ખરાબ વિચારો, રાગાદિના વિચારો. હોય તે. અપભ્રંશ : રૂપાન્તર થવું, શબ્દમાં નિયમો વિના ફેરફાર અનુપાતી: અનુસરનાર, અનુકૂળ થનાર, પાછળ આવનાર, થવા તે. અનુબંધ ચતુષ્ટય : મંગળાચરણ-વિષય-સંબંધ-પ્રયોજન આ| અપયશભય : જગતમાં સાચા-ખોટા કોઈપણ કારણસર ચારનું હોવું. અપકીર્તિ ફેલાય તેનો ભય. અનુભાગબંધ : રસબંધ, બંધાતાં કર્મોમાં તીવ્રમંદતાનું નક્કી અપરાધ ગુનો, વાંક, ખોટું આચરણ. થવું તે. અપરાવર્તિમાનઃ ફેરફાર વિનાનું, જે કર્મપ્રકૃતિઓ બીજી કર્મઅનુમતિ સમ્મતિ આપવી, જે કામ થતું હોય તેમાં હા કહેવી. પ્રકૃતિઓના બંધ-ઉદયને અટકાવ્યા વિના પોતાનો બંધ-ઉદય અનુમોદન : પ્રશંસા કરવી, વખાણવું, જે થયું હોય તેને તાળી | દેખાડે છે. પાડીને વધાવવું, મનથી સારું માનવું. અપરિગૃહિતાગમનઃ ન પરણાયેલી (કુમારિકા અથવા વેશ્યા અનુયાયી વર્ગ: અનુસરનાર વર્ગ, ભક્તોનો સમૂહ. આદિ) સ્ત્રીઓ સાથે સંસારના ભોગો ભોગવવા તે. અનુષ્ણ : ઉષ્ણતા વિનાનું, અર્થાત્ શીતળ, અપરિચિતઃ પરિચય વિનાનું, અજાણ વ્યક્તિ. અનુસંધાન મેળવવું, જોડવું, પરસ્પર સાંધવું. અપરિણતઃ જેનામાં ધર્મના સંસ્કારી પરિણામ પામ્યા નથી તે. અનેકવિધ: ઘણા પ્રકારવાળું, જુદા જુદા પ્રકારોવાળું. અપરિણામી પરિવર્તન વિનાનું, જેમાં પરિવર્તન ન થાય તે. અનેકાન્તવાદઃ સ્યાદવાદ, અપેક્ષાવાદ, વસ્તુના સ્વરૂપનાં બન્ને જેમાં નિશ્રયદષ્ટિ બિલકુલ નથી, કેવળ વ્યવહારમાં જ પ્રવર્તે પાસાં ધ્યાનમાં રાખીને વસ્તુનું વર્ણન કરવું. છે તે. અન્તિમ કાળ : છેલ્લો સમય, મૃત્યુનો વખત, નાશ થવાનો | અપરિપૂર્ણ અધૂરું, પૂર્ણ નહીં તે, અસમાપ્ત. સમય. અપર્યવસિત છેડાવિનાનું, અનંત, શ્રુતજ્ઞાર્નના 14 ભેદોમાંનો અન્તિમ ગ્રાસઃ છેલ્લો કોળિયો, સમ્યકત્વ મોહનીયનાંદલીકોનો | એક ભેદ, દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવથી અંત વિનાનું. અન્તિમ ભાગ વેદતો હોય તે. અપર્યાપ્તઃ જેઓ પોતાની પતિઓ પૂર્ણ કર્યા પહેલાં જ મૃત્યુ અન્યથા: વિના, સિવાય, તેના વિના, તેનાથી ઊલટું. પામવાના છે તે (લબ્ધિને આશ્રયી) અને જેઓએ પોતાની અન્યથાવૃત્તિઃ ઊલટું થવું, તેના વિના પણ કાર્યનું બનવું, કાર્યમાં | પતિઓ હજુ પૂર્ણ કરી નથી તે (કરણને આશ્રયી). બિનજરૂરી. અપલાપ છુપાવવું, સંતાડવું, સત્ય જાહેર ન કરવું તે. અન્યલિંગસિદ્ધ જૈન સાધુ સિવાય અન્ય; બાવા-જતિ-તાપસ અપવર્તના ઘટાડો કરવો, મોટું હોય તેને તોડીને નાનું કરવું તે. આદિના લિંગમાં પણ (સાચો માર્ગ સમજાય ત્યારે લિંગ બદલ્યા અપવર્તનીય બાંધેલાં કર્મોને નિમિત્તોથી નાનાં કરવાં, હળવાં વિના) મોક્ષે જવું તે. કરવાં. અન્વયધર્મઃ વસ્તુના અસ્તિત્વને સાથે એવો ધર્મ, જેમ કે ફૂંફાડા | અપવાદઃ કેડીમાર્ગ, છૂટછાટવાળો રસ્તો, મૂળમાર્ગે જે સ્થાને અને ફણાથી સર્પની સિદ્ધિ, પંખીઓના આવન-જાવન અને જવાતું હોય તે જ સ્થાને જવા માટે તકલીફવાળો પણ નાનો માળાથી વૃક્ષની સિદ્ધિ. રસ્તો, અથવા નિંદા, દોષો, અપયશ. અવયવ્યભિચાર: સાધન હોવા છતાં પણ સાધ્ય હોય અથવા અપાદાનઃ વસ્તુ જ્યાંથી છૂટી પડતી હોય તે, પંચમી વિભક્તિનું ન પણ હોય છે, જેમ કે સર્વજ્ઞત્વ સાધ્યમાં વકતૃત્વ હેતુ. સ્થીન. અન્વયવ્યાપ્તિઃ જ્યાં સાધન હોય ત્યાં સાધ્ય અવશ્ય હોય જ છે. | અપાનવાયુ શરીરના નીચેના ભાગથી નીકળતો વાયુ. (વાછૂટ જેમ કે સર્વજ્ઞત્વ સાધ્યમાં નિરાવરણત્વ હતુ. | થવી તે),
