Abhidhan Rajendra Kosh Part 01 Shabdarth Vivechan - Shabdona Shikhar

Author(s): Rajendrasuri, Vaibhavratnavijay
Publisher: Raj Rajendra Prakashan Trust

Page 651

ગુરુધર્મઃ શિષ્યો પ્રત્યે ગુરુએ સાચવવાલાયક સાયણા, વાયણા તેના જેવું જે આસન. આદિ ધર્મ, અથવા મહાન ધર્મ, મોટો ધર્મ. ગોરસઃ ગાયના દૂધમાંથી બનતા સર્વ પદાર્થો તથા દૂધ. ગૂઢઃ ગુપ્ત, ઊંડું, સૂક્ષ્મ, અતિશય બારીક ગોમ્મદસાર દિગંબર સંપ્રદાય માન્ય કર્મવિષયક મહાગ્રંથગૂઢ ભાવો સૂત્રોનાં ઊંડાં રહસ્યો, અપવાદભૂત ભાવો. વિશેષ. ગૃહસ્થ: ઘરબારી, પરિવારવારો જીવ, ઘરમાં રહેનારો. | ગૌરવતા: મોટાઈપણું, માનવંતાપણું, પોતાની વિશિષ્ટતા. ગૃહસ્થલિંગસિદ્ધઃ ગૃહસ્થના વેષમાં જે જીવો હોય અને વિશિષ્ટ પ્રસ્થિભેદ : અનાદિકાળથી રૂઢ થયેલી રાગ-દ્વેષની જે ગાંઠ છે વૈરાગ્યથી ક્ષપકશ્રેણી માંડી કેવલી થાય તે. તેને ભેદવી, તેનો અપૂર્વકરણ વડે વિનાશ કરવો. ગૃહિણીઃ પત્ની, સ્ત્રી, ઘર સંભાળનારું પાત્ર. ગ્રહણ : ચંદ્ર-સૂર્યના વિમાનનું રાહુના વિમાનથી પકડાવું. ગૃહ્યમાણાવસ્થા : પ્રતિસમયે (કમદિને) ગ્રહણ કરતી આચ્છાદિત થઈ જવું તે ચંદ્રગ્રહણ-સૂર્યગ્રહણ. અવસ્થાવિશેષ. રૈવેયક દેવઃ ગળાના ભાગે રહેનારા જે દેવો,નવ રૈવેયક દેવો. ગોત્રકર્મ : ઉચ્ચ-નીચ કુલ અપાવનારું જે કર્મ તે. ગ્લાનિ પામેલઃ ઉદાસીનતા પામેલ, કરમાયેલ, મુખમુદ્રાનું તેજ ગોદોહાસનઃ ગાયને દોહતી વખતે બે પગ ઉપર જેમ બેસાય, હાનિ પામેલ હોય તે. ઘટપટ : માટીમાંથી બનેલો તે ઘટ, તજ્જુમાંથી બનેલો તે પટ, 1 ઘનોદધિ: જામેલું, થીજી ગયેલું, પોલાણ વિનાનું પાણી, જેના (વસ). ઉપર પૃથ્વી છે અને નીચે માવાયુ છે. ઘનઘાતકર્મ : જ્ઞાનાવરણીયાદિ ચાર મજબૂત ધાતીકમ; ઘમ્મા: સાત નારકીમાંની પ્રથમ નારકી. આત્માના જ્ઞાનાદિ ગુણોનો વિનાશ કરનારાં કર્મો. ઘરબારી : ઘરવાળો, પત્નીવાળો, ગૃહસ્થ, પરિવારવાળો. ઘનલોક: ઘનીભૂત કરેલો આ લોક, જૈ ચૌદ રાજ ઊંચો છે, ઘાતક હણનાર, મારનાર, વસ્તુનો વિનાશ કરે તે. તેના બુદ્ધિથી વિભાગો કરી ગોઠવતાં જે સાત રાજ પ્રમાણ થાય ઘાતકીખંડઃ લવણસમુદ્રને ફરતો, વીંટળાયેલો એક દ્વીપ. છે. તે ઘનીભૂત થયેલો લોક. ઘાતકર્મ : આત્માના ગુણોનો ઘાત કરનાર જ્ઞાનાવરણીયાદિ ઘનવાત H મજબૂત તોફાની પવન, જેના ઉપર આ પૃથ્વી | કર્મો. રહેલી છે. ઘુવડ એક જાતનું પક્ષી, જે સૂર્યના પ્રકાશ વખતે જોઈ ન ઘનીભૂતતા : પોલાણ વિનાની અવસ્થા, અતિશય મજબૂત શકે છે. અવસ્થા. ઘોર: ભયંકર, ઊંડું, જેનો પાર ન પમાય તે. ઘનીભૂતલોક: સાત રાજ લંબાઈ, પહોળાઈ અને ઊંચાઈવાળો | ઘોરાતિઘોર : ભયંકરમાં પણ વધુ ભયંકર, વધારે ઊંડું. બુદ્ધિથી કલ્પેલો લોકાકાશ. ધ્રાણેન્દ્રિય નાક, ગંધને સંધનારી એક ઈન્દ્રિયવિશેષ. ચઉરિન્દ્રિય ચાર ઈન્દ્રિયો જેઓને છે તે. ભ્રમર, વીંછી, માખી ચંદનબાળાનું જન્મસ્થળ. વગેરે. ચકલા ચકલી: એક જાતનું પક્ષી-વિશેષ, ચકલો અને ચકલી. ચઉવીસત્યો : ચોવીસ તીર્થંકર ભગવન્તોની સ્તુતિ-પ્રાર્થના, ! જેની મૈથુનક્રીડા દેખીને લક્ષ્મણા સાધ્વીજીને વિકારવાસના જન્મી લોગસ્સ. હતી. ચંચલચિત્તઃ ભટકતું મન,અસ્થિર મનુ, ક્ષણે ક્ષણે બદલાતું ચિત્ત. | ચકોર : હોશિયાર, ચાલાક, સમયજ્ઞ તથા એક પક્ષીવિશેષ. ચંચપ્રવેશઃ જે વિષયમાં ચાંચમાત્ર નાખી હોય, ઉપરથી જ માત્ર ચક્રરત્ન : ચક્રવર્તીનાં 14 રત્નોમાંનું 1 રત્ન, જે રત્નના પ્રવેશ. મહિમાથી રાજા છ ખંડનું રાજ્ય જીતી શકે છે. ચંડકૌશિક સર્પ પ્રભુ મહાવીરસ્વામીને ભયંકર ઉપસર્ગ કરનાર ચક્રવર્તી રાજા ભરત, ઐરાવત, અને મહાવિદેહ ક્ષેત્રની એકેક ઝેરી સાપ, કે જે સાપ ડંખ માર્યા પછી પ્રતિબોધ પામ્યો હતો. | વિજયના છએ છ ખંડ જીતનારા રાજાઓ. ચંપાનગરી : જયાં વાસુપૂજયસ્વામી મોક્ષે ગયા હતા; { ચટુકર્મ : કાલાંવાલાં કરવાં, આજીજી કરવી લાચારીથી 20