Book Title: Abhidhan Rajendra Kosh Part 01 Shabdarth Vivechan - Shabdona Shikhar
Author(s): Rajendrasuri, Vaibhavratnavijay
Publisher: Raj Rajendra Prakashan Trust
View full book text
________________ પુગલઃ જેમાં પુરણ-ગલન થાય, પરમાણુઓ આવે અને જાય, | પૂર્ણ સમર્પણભાવ : પોતાના આત્માને દેવ અથવા ગુરુજીના જડ દ્રવ્ય, નિર્જીવ દ્રવ્ય, જેના અંધ-દેશાદિ ચાર ભેદો છે. ) ચરણે સંપૂર્ણપણે સમર્પિત કરી દેવો તે, અલ્પ પણ પોતાનું ડહાપણ પુદ્ગલપરાવર્તન : અનંતકાળ, આ જગતમાં રહેલી તમામ ન કરતાં તેઓની આજ્ઞા અનુસારે જ જીવવું, સંપૂર્ણપણે તેઓએ વર્ગણાઓનાં પુદ્ગલોને ઔદારિક શરીરાદિરૂપે ગ્રહણ કરીને | બતાવેલી દિશાને વફાદારપણે વર્તવું તે. મુકે, તેમાં જેટલો કાળ થાય છે, અથવા સમસ્ત લોકાકાશના પૂર્વઃ પહેલું પર્વ દિશા. અથવા દષ્ટિવાદ નામ પ્રદેશે પ્રદેશે ક્રમશઃ મૃત્યુ પામી સ્પર્શીને પૂરાં કરે છે, અથવા એક] રચાયેલાં ૧૪પૂર્વેમાંનું એક, આ ચૌદ પૂર્વો સૌથી પ્રથમ રચાયાં કાળચક્રના પ્રતિસમયોમાં ક્રમશઃ મરણ પામીને પૂર્ણ કરે છે, ] છે માટે તેને “પૂર્વ” કહેવાય છે. અથવા ચોર્યાસી લાખને ચોર્યાસી અથવા રસબંધનાં સર્વ અધ્યવસાયસ્થાનોમાં ક્રમશઃ મૃત્યુ વડે લાખે ગુણવાથી જે આવે તે પણ 1 પૂર્વ કહેવાય છે. સ્પર્શ કરે તે. પૂર્વક્રોડ વર્ષ ચોર્યાસી લાખને ચોર્યાસી લાખે ગુણવાથી જે આવે પુદ્ગલપ્રક્ષેપઃ દેશાવગાસિક નામનું દશમું વ્રત લીધા પછી જે તે ૧પૂર્વ, ભૂમિકામાં જવાનું ન હોય તેવી ભૂમિકામાં ઊભેલા માણસને | 84,00,000 પોતાની ધારેલી નિયત ભૂમિકામાં બોલાવવા પથ્થર, કાંકરો કે 84,00,000 કોઈ અન્ય પુદ્ગલ દ્રવ્ય તેના ઉપર નાખી તેને અંદર બોલાવવો | 7056,00,00,000,000 આટલાં વર્ષોનું જે 1 પૂર્વ થાય તે, દશમાં વ્રતનો એક અતિચાર. તેવાં એક ક્રોડ પૂર્વો, "7056" ઉપર 107 = 17 શૂન્ય. પુલાનંદીજીવઃ પુદ્ગલના સુખોમાં જ રચ્યોપચ્યો રહેનારો] પૂર્વધર: ચૌદ પૂર્વે ભણેલા મહામુનિ, દષ્ટિવાદના જાણકાર. જીવ, સાંસારિક, ભૌતિક સુખોમાં જ આનંદ માનનાર, | પૂર્વપૂર્વપરિક્ષેપિઃ આગળ, આગળલા દ્વીપ-સમુદ્રોને વીંટળાઈને પુદ્દહલાસ્તિકાયઃ વર્ણ-ગંધ-રસ-સ્પર્શવાળું જડરૂપી દ્રવ્યવિશેષ.! રહેલા; જેમકે જંબુદ્વીપને વીંટળાઈને લવણ, લવણને વીંટળાઈને પુનરાવર્તન : એકની એક વસ્તુ ફરી ફરી કરી જવી તે, કંઠસ્થ | ઘાતકી. કરેલું ફરી ફરી બોલી જવું તે, તેનું જ નામ પુનરાવૃત્તિ પણ છે. | પૂર્વપ્રયોગ: પૂર્વના પ્રયત્નોને લીધે વર્તમાનમાં પ્રયત્ન ન હોય પુનર્ભવ: આ જન્મ પછી ભાવિમાં આવનારો જન્મ. તોપણ કાર્ય થાય; જેમકે પગ લઈ લીધા પછી હિંચોળાનું ચાલવું, પુત્રવિકાયવં: આ સામાયિક (પ્રતિક્રમણાદિ) ધર્મકાર્યફરી ફરી, હાથ લઈ લીધા પછી પણ ઘંટનું વાગવું, ઘંટીનું ચાલવું, તેમ પુનઃ પુનઃ પણ કરવા જેવું છે. જીવને મોક્ષે જવું તે. પુરસ્કાર : ભેટ, બહુમાનરૂપે આપવામાં આવે તે. પૂર્વબદ્ધ: ભૂતકાળમાં બાંધેલાં કર્મો, જે કર્મોનો બંધ થઈ ચૂક્યો પુરિમઠઃ પચ્ચખાણવિશેષ, સૂર્યોદય અને સૂર્યાસ્ત વચ્ચેનો | છે તે. અર્ધો ભાગ ગયા પછી ત્રણ નવકાર ગણી ભોજન લેવું તે. પૂર્વબદ્ધ કર્મોદય : પૂર્વે ભૂતકાળમાં બાંધેલાં કમનો વર્તમાન પુરુષવેદ : પુરુષના જીવને સ્ત્રી સાથેના સંભોગસુખની જે | કાળમાં ઉદય. ઇચ્છા તે. પૂર્વભવ: અતીતકાળમાં થઈ ગયેલો ભવ. પુરુષાર્થ: કાર્ય સિદ્ધ કરવા માટે કરાતી મહેનત, ધર્મ, અર્થ, | પૂર્વાચાર્યવિરચિત : પૂર્વે ભૂતકાળમાં થઈ ગયેલા શ્રી કામ અને મોક્ષ એમ 4 પુરુષાર્થ છે; બે સાધ્ય છે અને બે ભદ્રબાહુસ્વામી, શ્રી ઉમાસ્વાતિજી, શ્રી સિદ્ધસેનજી, શ્રી સાધન છે. જિનભદ્રગણિજી, શ્રી હરિભદ્રસૂરિજી, શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યજી આદિ પુષ્કરવારીપ: અઢી દ્વીપમાંનો ત્રીજે દ્વીપ, જે ઘંટીના પડની | આચાર્યોનાં બનાવેલાં શાસ્ત્રો. જેમ જેતીપાદિને વીંટાયેલો છે, જેના અર્ધભાગમાં મનુષ્યો ! પૂર્વાનુબંધ: પૂર્વભવોમાં અથવા પૂર્વ અવસ્થામાં પ્રાપ્ત થયેલી જ્ઞાનાદિ શક્તિઓને સંસ્કારોને ગાઢ કરવા, સ્થિર કરવા, મજબૂત પુષ્કલ: ઘણું, અતિશય, બહુ. કરવા. પુષ્પદંત ફૂલની કળી જેવા દાંત છે જેના તે, સુવિધિનાથ પ્રભુનું પૂર્વાનુભૂતતાઃ પૂર્વે અનુભવેલી અવસ્થાવિશેષ, આ બીજું નામ છે. (લોગસ્સામાં આવે છે). પૂર્વાનુવેધ: ભૂતકાળમાં મેળવેલા સંસ્કારોનું ગાઢપણે પુનઃ પૂજ્યપાદ પૂજનીય છે પગ જેના એવા આચાર્ય. મેળવવું. પૂર્ણનિરાવરણ સંપૂર્ણપણે ચાલ્યાં ગયાં છે આવરણ જેનાં એવા પૂર્વાપર પર્યાયઃ દ્રવ્યનું આગળ-પાછળ થયેલું અને થવાવાળું સર્વજ્ઞ, સર્વથા આવરણ વિનાના પ્રભુ. { જે પરિણમન, જેમકે સોનાનાં કડ-કંડળ આદિ પર્યાયો.
