Book Title: Abhidhan Rajendra Kosh Part 01 Shabdarth Vivechan - Shabdona Shikhar
Author(s): Rajendrasuri, Vaibhavratnavijay
Publisher: Raj Rajendra Prakashan Trust
View full book text
________________ કરે, અપમાન કરે, ઉતારી પાડે એવો સ્વભાવ. તેરાપંથી સાધુ: ઉપરોક્ત પંથને અનુસરનારા સાધુ-સંતો, હાલ તુૌષધિ : જેમાં ખાવાનું થોડું અને ફેંકવાનું વધારે હોય તે; નવમી પાટે તુલસીસ્વામી છે. ભાવિમાં દસમી પાટે યુવાચાર્ય જેમ કે સીતાફળ, નાનાં બોર, શેરડી વગેરે આવા પદાર્થોનું ખાવું | મહાપ્રજ્ઞજી સ્થપાવાના છે. તે તુચ્છૌષધિભક્ષણ. તૈજસ શરીરઃ તેજોવર્ગણાના પુગલોનું બનેલું જે શરીર તે, કે તુજપદ પંકજ: હે પ્રભુજી! તમારા ચરણરૂપી કમળોમાં. | જે ભુક્ત આહારની પાચનક્રિયા કરે છે. એક ભવથી બીજા તુક્યો સાહિબ: પ્રસન્ન થયેલ સ્વામી, ખુશ થયેલ મહારાજા . ! ભવમાં જતાં સાથે હોય છે. સુડતાડવઃ વાચાલપણે વધારે પડતું બોલવા માટેની મુખની તૈજસ સમુદ્દઘાત: તેજલેશ્યા અથવા શીતલેશ્યાની વિકર્વણા પ્રક્રિયા, અઘટિત, ઘણું બોલવું તે. કરતાં પૂર્વબદ્ધ તૈજસનામકર્મના અનેક કર્મપરમાણુઓને ઉદયમાં તુલ્યમનોવૃત્તિઃ ઉપસર્ગ કરનાર અને ભક્તિ કરનાર, એમ બન્ને લાવી બળાત્કારે વિનાશ કરવો તે. ઉપર જેની સરખી મનોદશા છે તેવા ભગવાન. ત્યક્તા: પુરુષ વડે પરણ્યા પછી ત્યજાયેલી સ્ત્રી. તુષારવન્ના : હિમના જેવા વર્ણવાળી હે સરસ્વતી દેવી. ત્યાગી ત્યાગવાળા મહાત્મા, સંસારના ત્યાગી સાધુ. તુહ સમ લબ્ધઃ હે પ્રભુજી! તમારું સમ્યકત્વ મળે છતે. ત્યાજ્ય : તજવા લાયક, અસાર, અહિત કરનાર. તૂરો રસ ફિક્કો રસ, એક પ્રકારનો સ્વાદ. ત્રણ ગઢ: ભગવાનના સમવસરણ-કાલે દેવો વડે રચાતા તૃણવતું ઘાસની જેમ, વીતરાગતાના સુખ સામે દેવેન્દ્રનું સુખ! સોનારૂપા અને રત્નના ત્રણ ગોળાકારે ગઢ. પણ તૃણની જેવું છે. ત્રણ છત્ર : ભગવાનના મસ્તક ઉપર ત્રણ લોકનું સ્વામિત્વ તૃતીયપદ : ત્રીજું પદ, પંચ-પરમેષ્ઠિમાં આચાર્ય એ ત્રીજું ! દર્શાવવા રખાતાં ઉપરાઉપર ત્રણ છત્રો. પદ છે. ત્રપા: લજજા, શરમ, સાત પોë એટલે લજ્જા વિનાનો છું. તૃપ્તિ થવીઃ સંતોષ થવો, ધરાઈ જવું, તૃપ્ત થવું. ત્રસકાયઃ સુખદુ:ખના સંજોગોમાં ઇચ્છા મુજબ હાલી ચાલી શકે તેઇન્દ્રિય: સ્પર્શન, રસના અને પ્રાણ આ ત્રણ ઇન્દ્રિયો જેઓને ! તેવા જીવો, બેઇન્દ્રિયથી પંચેન્દ્રિય સુધી. છે તે, જેમકે કીડી, મકોડો, મચ્છર, માંકડ વગેરે. ત્રાયશ્ચિંશત: વૈમાનિક અને ભવનપતિ નિકાયમાં વિશિષ્ટ તેઉકાય: અગ્નિરૂપ જીવો, આગમય છે શરીર જેનું તે. પ્રકારના દેવો કે જેઓની ઇન્દ્રો સલાહસૂચના લે તેવા દેવો. તેજંતુરી એ નામની એક ઔષધિ છે. જેના સ્પર્શથી લોખંડ પણ ત્રિકાળવર્તી : ભૂત, ભાવિ અને વર્તમાન એમ ત્રણે કાળમાં સોનું થાય છે. વિદ્યમાન. તેજમય આત્મા : જ્ઞાનાદિ આત્મ-ગુણોના તેજસ્વરૂપ | ત્રિજ્યા દોરી, ધનુષનો દોરીભાગ, ભરતક્ષેત્રનો ઉત્તર તરફનો આત્મા છે. પૂર્વ-પશ્ચિમ ભાગ. તેજલેશ્યા એક લબ્ધિવિશેષ છે કે જેના પ્રતાપથી બીજાના ઉપર | ત્રિપદી : ઉપ્પઇ વા, વિગમેદવા, અને યુવેઇવા આવાં ગુસ્સાથી આગમય શરીર બનાવી બાળે તે અથવા | પ્રભુજીના મુખે બોલાયેલાં ત્રણ પદો.' અધ્યવસાયવિશેષ કે જાંબુના દષ્ટાન્તમાં જાંબુના સર્વ ઝૂમખાં પાડી| ત્રિભુવનપતિ ત્રણે ભુવનના સ્વામી, તીર્થંકરાદિ વીતરાગ દેવો. નાખવાની મનોવૃત્તિ. ત્રિવિધ ત્રણ પ્રકારે, મન, વચન કાયાથી (પ્રણામ કરું છું). તેજવર્ગણા : પુદ્ગલાસ્તિકાયની આઠ વર્ગણાઓમાંની એક [ ત્રિવિધ યોગઃ મનયોગ, વચનયોગ અને કાયયોગ એમ૩યોગો. વર્ગણા. ચોથા નંબરની વર્ગણા, તૈજસ શરીર બનાવવાને યોગ્ય | ત્રીજો આરોઃ છ આરામાંનો ત્રીજો આરો, અવસર્પિણીમાં 2 વર્ગણા. કોડાકોડી સાગરોપમનો સુષમાદુષમા નામનો અને ઉત્સર્પિણીમાં તેરાપંથ જૈન શ્વેતાંબર સંપ્રદાયનો એક ભાગવિશેષ, કે જેઓ | 42000 વર્ષ જૂને 1 કોડાકોડી સાગરોપમનો દુષમાસુષમા મૂર્તિ-મંદિરમાં પ્રભુપણાનો આરોપ કરી પ્રભુત્વ સ્વીકારતા નથી. નામનો આ આરો હોય છે. તથા દયા-દાનની બાબતમાં પણ વિચારભેદ ધરાવે છે. તેર ! કૈલોક્યચિંતામણિ: ત્રણે લોકમાં ચિંતામણિરત્ન સમાન. સાધુઓથી આ પંથ શરૂ થયો માટે તેરાપંથ, અથવા ભિક્ષુસ્વામીથી| ત્વગિન્દ્રિય સ્પર્શનેન્દ્રિય, ચામડીરૂપ જે ઇન્દ્રિય. શરૂ થયેલ “હે પ્રભુ! તો તેરા હી પંથ” આ તારો જ માર્ગ છે. ત્વચા ઇન્દ્રિય સ્પર્શેન્દ્રિય, ચામડીરૂપ જે ઈન્દ્રિય. એવા અર્થમાં પણ આ નામ છે.
