Book Title: Abhidhan Rajendra Kosh Part 01 Shabdarth Vivechan - Shabdona Shikhar
Author(s): Rajendrasuri, Vaibhavratnavijay
Publisher: Raj Rajendra Prakashan Trust
View full book text
________________ * અધુવબંધી : જે પ્રકૃતિઓનો બંધ જે ગુણઠાણા સુધી કહ્યો છે. અનાદેય યુક્તિસંગત બોલવા છતાં પણ લોકો જે વચન માન્ય ત્યાં સુધી બંધાય અથવા ન પણ બંધાય તે. ન રાખે તે, લોકને અમાન્ય. અધ્રુવોદય : જે પ્રકૃતિઓનો ઉદય જે ગુણઠાણા સુધી કહ્યો છે અનાનુપૂર્વી: ક્રમ વિના, આડા-અવળું, અસ્ત-વ્યસ્ત. ત્યાં સુધી ઉદયમાં આવે અથવા ન પણ આવે છે. અનાભોગમિથ્યાત્વ : અજ્ઞાનદશા, સાચી વસ્તુની •અધુવસત્તા જે પ્રકૃતિઓની સત્તા અનાદિ મિથ્યાત્વી જીવોને | અણસમજવાળું મિથ્યાત્વ. હોય અથવા ન પણ હોય છે. | અનાયાસ : વગર મહેનતે મળે તે, ઓછા પ્રયત્નથી મળે છે. * અનંગ-કીડા : જે અંગો કામક્રીડાનાં નથી, તેવાં અંગોથી અનાર્ય : સંસ્કાર વિનાના જીવો, માનવતાના, કુલના, તથા કામક્રીડા કરવી. ધર્મના સંસ્કારો વિનાના આત્માઓ. અનંતકાય એક શરીરમાં જ્યાં અનંતા જીવો સાથે વસે છે એટલે અનાર્યભૂમિ: ઉપરોક્ત સંસ્કાર વિનાનું ક્ષેત્ર, સંસ્કાર વિનાનો કે અનંતા જીવોની એક કાયા. દેશ. અધ્યાત્મદૃષ્ટિ, પૂર્વભવ પરભવાદિની દૃષ્ટિ જયાં નથી તે. અનંતનાથ: ભરતક્ષેત્રમાં થયેલા ચૌદમા તીર્થંકર ભગવાન. ! અનાશ્રવભાવ: જ્યાં આત્મામાં કોઈ પણ પ્રકારનાં કર્મો આવતાં અનંતર : તરત જ, આંતરા વિના, વિલંબ વિના થનાર પ્રાપ્તિ. | જ નથી, એવી આત્માની શુદ્ધ અવસ્થા. અનંતરપ્રયોજન : તરત જ લાભ થાય તે, વક્તાને પરોપકાર | અનાહારકતા : જયાં કોઈપણ જાતનો આહાર લેવાતો જ નથી કરવો તે, અને શ્રોતાને જ્ઞાનપ્રાપ્તિ કરવી તે અનન્તર પ્રયોજન. તેવી આત્માની અવસ્થા, અણાહારીપણું. અનન્તાનુબંધી : અનંત સંસાર વધારે તેવો કષાય, માવજીવ' અનિકાચિતકર્મ : જે બાંધેલાં કમ ફેરફાર કરી શકાય તેવાં છે રહે, નરકગતિ અપાવેસમ્યકત્વનો ઘાત કરે તેવો કષાય. અનપવર્તનીય : બાંધેલ કર્મો ગમે તેવાં નિમિત્તે મળે તો પણ તૂટે અનિત્ય: જે કાયમ નથી રહેવાનું તે, નાશવંત, અનિત્યભાવના નહીં તે. વિચારવી. અનભિગ્રહિક મિથ્યાત્વ: બધા દર્શનકારોનાં વચનો સત્ય છે. અનિત્યસ્થ : સિદ્ધ-પરમાત્માઓનું સંસ્થાન, આત્માની અરૂપી એમ માને, વીતરાગ અને રાગી એમ બન્નેનું સાચું માને, બન્નેને ! આકૃતિ, કે જે આકૃતિને “રૂā=આવી” એમ ન કહી શકાય ભગવાન માને છે. અનભિલાખ: શબ્દોથી ન બોલી શકાય, જે ભાવ શબ્દોથી ન | અનિર્ણયાત્મક: જેમાં વસ્તુતત્ત્વનો નિર્ણય નથી તે. કહી શકાય તે. અનિવૃત્તિકરણ : જયાં પ્રતિસમયે આત્માના અધ્યવસાયો અનભ્યાસી : જેને જે વિષયનો અભ્યાસ નથી તે. ચઢિયાતા છે અથવા જયાં એકસમયવર્તી જીવોમાં અનર્થકારી : નુકસાન કરનાર, હાનિ પહોંચાડનાર. અધ્યવસાયભેદ નથી, અથવા ઉપશમસમ્યકત્વ પામતાં આવતું અનર્થદંડ: બિન જરૂરિયાતવાળાં પાપ, જેના વિના ચાલે તેવાંનું ત્રીજું કરણ, શ્રેણીમાં આવતું ત્રીજું કરણ, અથવા નવમું : પાપ. ગુણસ્થાનક. અનર્પણા : અવિવલા, અપ્રધાનતા, મુખ્યતા ન કરવી તે. અનિશ્ચિત : નિશ્ચય વિનાનું, ડામાડોળ, અસ્થિર, ચંચળ. અનિશ્રિત નિશ્રા વિનાનું, આલંબન વિનાનું, આશ્રય વિનાનું, તે દૃષ્ટિની અવિવક્ષા કરવી તે. મતિજ્ઞાનના બહુ આદિ ભેદોમાંનું એક પ્રકારનું જ્ઞાન, આધાર અનાગત : ભાવિમાં થનાર, હજુ ન આવેલું, ભાવિમાં | વિના અનુભવબળે જે જાણે તે. આવવાવાળું. અનિષ્ટ વસ્તુઃ મનને ન ગમે તેવો પદાર્થ, અણગમો પેદા કરે અનાચાર : અયોગ્ય આચાર, દુરાચાર, દુષ્ટ આચાર. અનાદર : આદર-બહુમાન ન કરવું તે, અપ્રીતિભાવ કરવો. | અનિષ્ટ સંયોગઃ અણગમતી વસ્તુનો મિલાપ. અનાદિ અનંત : જેને આદિ પણ નથી અને અંત પણ નથી તે. | અનીકઃ સૈન્ય, ઈંદ્રાદિ દશ પ્રકારના દેવોમાં સૈન્યના દેવો. અનાદિકાળ : આદિ - પ્રારંભ વિનાનો કાળ, જેના આદિકાળ | અનીકપતિ સેનાપતિ, સૈન્યસ્વરૂપ દેવોનો સ્વામી. નથી તે. અનીતિ: અન્યાય, ગેરવાજબી માર્ગ, ખોટું કરવું તે. અનાદિનિધન : જેને આદિ પણ નથી અને અંત પણ નથી તે. | અનુકંપા દયા, લાગણી, કરુણા, કોમળતા, મારાપણું. નિધન એટલે અંત. અનુચિતઃ અયોગ્ય, ન છાજે તેવું વર્તન.
