Book Title: Dhyan ane Kayotsarg
Author(s): Yashovijaysuri
Publisher: Kalandri Jain Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005606/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga AcArya yazovijayasUra For Personal & Private Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna dhyAna dhyAna dAna dhyAna For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrI OMkArasUri jJAnamaMdira graMthAvalI - 37 dhyAna ane kAyotsarga AcArya yazovijayasUri zrI kAlandrI jaina saMgha rAjasthAna For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM. 2063 nakala : 1500 mUlya : paMcotera rUpiyA prAptisthAna : . A. kArasUri ArAdhanA bhavana gopIpurA, subhASa coka, surata-395001. sarasvatI pustaka bhaMDAra hAthIkhAnA, ratanapoLa, amadAvAda-380 001. | navabhArata sAhitya maMdira moTA mahAvIra svAmI daherAsara pAse, gAMdhIroDa, amadAvAda-380 001. mudraka : kirITa grAphIksa 209, AnaMda zopIMga senTara, ratanapoLa, amadAvAda-1. phona : 25352602 For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : tAraka chAyA : zrI junADIsA maMDana paramatAraka devAdhideva zrI mahAvIra svAmI bhagavAna devAdhideva zrI RSabhadeva bhagavAna devAdhideva zrI zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAna : divya AziSa : pUjyapAda, vacanasiddha yugapuruSa AcArya bhagavaMta zrImad vijaya siddhisUrIzvarajI mahArAjA pUjyapAda, niHspRha ziromaNi munipravara zrI vinayavijayajI mahArAjA pUjyapAda, bhaktiyogAcArya, saMyamakadaSTi AcArya bhagavaMta zrImad vijaya bhadrasUrIzvarajI mahArAjA pUjyapAda, vidvadarya munipravara zrI janakavijayajI mahArAjA pUjyapAda, saMyamaikaniSTha munipravara zrI hrIMkAravijayajI mahArAjA pUjyapAda, tapasvita munipravara zrI vilAsavijayajI mahArAjA pUjyapAda, zAsanadhurINa AcArya bhagavaMta zrImad vijaya OMkArasUrIzvarajI mahArAjA pUjyapAda, vardhamAnataponidhi AcArya bhagavaMta zrImad vijaya bhadrakarasUrIzvarajI mahArAjA : AziSa : - pUjyapAda, prazAntamUrti AcArya bhagavatta zrImad vijaya aravindrasUrIzvarajI mahArAjA - pUjyapAda, AgamaprajJa zrutasthavira pravartaka munipravara zrI aMbUvijayajI mahArAjA pUjyapAda ArAdhanArata munirAjazrI jinacandravijayajI mahArAja sAheba pU. sAdhvIjI kalpalatAzrIjI mahArAja (mAtuzrI mahArAja) For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhUmikA 1 sAdhanA tripadI 2 paMcAcAramayI sAdhanA dhyAna 3 4 5 ph 3 8 anukrama kAyotsarga 9 10 suSumnAmAM praveza 11 SaTcakrabheda 12 dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti rUpastha dhyAna padastha dhyAna piMDastha dhyAna rUpAtIta dhyAna piMDasthAdi dhyAna : bIjo yAtrA patha dharmadhyAna ane zukladhyAna dhyAna : AnaMdalokanI yAtrA 13 sthAna, mauna, dhyAna 14 zvAsocchvAsanI layabaddhatA 15 kAyotsargavidhi : zubhathI zuddha sudhInI yAtrA 16 logassa sUtramAM AvatAM dhyAno 17 kAyotsarga dvArA svaguNanI dhArAmAM 18 'tassa uttarI0' sUtranI pAMca prakriyAo 4 For Personal & Private Use Only 1 15 26 35 49 61 71 33 85 105 117 132 151 167 177 185 193 200 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kAlandrI nagaramAM zrI kAlandrI nagaranivAsI mumukSu dIpakakumAra sobhAgamalajI (munizrI cittaprasannavijayajI ma.sA.) tathA temanA dharmapatnI a.sau. rImA bahena (sAdhvIjI kRpAdRSTizrIjI mahArAja)nI bhAgavatI dIkSA (vi.saM. 2062, vaizAkha vida-10) nI pAvana smRtimAM zrI kAlandrI jaina saMghanA jJAnadravyathI prakAzita pustaka dhyAna ane kAyotsarga en For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ susvAgatam -AcArya zrI. pradyumnasUrijI vAraMvAra vAMcavAthI ja lAbha thAya tevuM pustaka tamArA hAthamAM che. manuSyabhava yogamArganA yAtrI banavA mATe che. e yogamArganA yAtrI mATe bhomIyAnI garaja sAranAruM A pustaka che. jene jene e viSayamAM rasa hoya tene hAthamAM pena laIne vAMcavA jevI, vAgoLavA jevI ghaNI vAto AmAM che. eka kALe je rAjamArga hato, kALabaLe te keDI banI gaI. keDI banI to banI paNa tenA upara dhULa vaLI gaI, vaparAza ghaTyo. ekala-dokala vaTemArgu e keDIne DhUMDhatA DhUMDhatA cAle che to cAle che. vartamAnakALe vyavahAra mArga pUrapATa cAle che. tenAthI jarA judo, paNa lakSya upara jaldI pahoMcADe tevo rasto A che. Aja kAla je bahiraMga sAdhanA, deha-damana vagere cAle che tenA prayojana rUpa nizcayanayanI surekha vAta maLI. phariyAda TaLI. bhItarI yAtrAno nakazo ahIM maLe che. purANA cidAnaMdajI jevA sAdhakonI AMgaLI pakaDIne teonA zabdonA marmane kholIne ApaNane e raste AgaLa vadhavA lekhaka prere che. 6 For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhaka dRSTisaMpanna sAdhaka che. cAlu stavano ke zrIpALa rAsamAMthI paNa aMtaraMga sAdhanAnA mArgasthaMbhone teo zodhe che, jhIle che ane ApaNI pAse mUke che. udAharaNo uparathI mAlUma paDe che ke, sAdhanAvizvanA khUNekhUNAmAM lekhakanI dRSTi pharI vaLI che, jyAMthI e mArgamAM gati-pragati thaI zake te mArgane zodhI bhAvako samakSa mUkyo che temaNe. zrI cidAnaMdajI, zrI devacaMdrajI to emanA priya sarjako che, sAdhako che. teonI kaDIne vAraMvAra teo ullekhe che. sAdhakanI bhItarI yAtrAno nakazo ApaNane Ama teo hAthavago karI Ape che. A badhI vAto aMtaraMga sAdhanAnI che, te bhUlI na javAya mATe zrIsaMghe cIvaTathI AmAMthI pasAra thavuM joIe. bahiraMga sAdhanA karatAM karatAM A anulakSya-prayojana vIsarI na javAya teno aMdAja ahIM maLaze. bhItarI yAtrAno mArga e yoga che. tenI ghaNI keDIo che. eka sAdI vAta karIe to vibhAvo ane vikathAo AtmadRSTie niHsAra che. mATe temAM manuSyabhavanI AyuSyamaryAdAne ane viziSTa zaktine na kharacavAM, paNa jyAM chIe tyAMthI upara UThavA mATe sahAyaka rUpe khapamAM levA. zAstranA puSkaLa saMdarbho ApIne, Itara sAdhakonA anubhavo zodhIne sAdhakane UMce laI javAnA puSkaLa prayatno ahIM thayA che. sAdhake viSayakaSAyanA kIcaDamAM ALoTavAnuM nathI. tenA mATe Urdhvaloka rAha jue che. bahiraMga rastAnI sImA AvI jAya che. jyAre bhItarI yAtrA to asIma hoya che. e raste cAlavAnuM AmaMtraNa lekhaka Ape che. zarU zarUmAM to AMgaLI pakaDavA paNa taiyAra che. jemake caityavaMdanA karIne prabhuno prazamarasa potAnA tarapha vahI Ave che e dhAraNAnI rIta majhAnI batAvI che. aham vilInIkaraNa e sAdhanAnuM dvAra che e vAta sarasa rIte mukAI che. For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti' nAmanA prakaraNamAM lekhaka mokaLAzathI varasyA che, khIlyA che. vikalpothI virAma pAmIne paramAMthIpudgalamAMthI khasavAnuM che. svane zodhIne temAM vasavAnuM che. cittanI ekAgratA e dhyAna che e khUba vyavahAru ane gaLe Utare tevI vAta che. e batAvIne tarata svaguNasthiti e paNa dhyAna che, A vAta paNa batAvavAnuM lekhaka cUkyA nathI. bannenuM dharAtala to nirvikalpa avasthA ja che. vikalpo maTyA eTale cittanuM AkAza cidAkAza banI gayuM. ane te pachI ja AtmadvAra pAse pahoMcAya che AvI ghaNI vAto A pustakamAMthI maLe che. ApaNe enuM vAraMvAra vAMcana-manana karIne evI preraNAnuM baLa prApta karIe, e patha upara cAlavAnuM mana thAya ane ApaNAM DagalAM e dizA tarapha AgaLa vadhe e ja icchA manamAM rame che. . vi. saM. 2063 Aso sudi-1 zaMkhezvara pArzvanAtha jaina upAzraya kAMdIvalI-pUrva, muMbaI. 8 For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyotsarga : prakriyA ane pariNAma - upAdhyAya zrI bhuvanacaMdrajI mahAna jaina zAstrakAra zrI siddhasena divAkarasUrijI eka vAdavijetA mahAna tArkika paMDita tarIke prasiddha che, paraMtu teo mAtra paMDita ja na hatA, prakhara ciMtaka ane aThaMga sAdhaka paNa hatA. temanI pramANamAM ochI jANItI evI kRti-jAtrizat dvAtrizikAmAM divAkarajInuM ciMtaka ane sAdhaka vyaktitva prakhara rUpe vyakta thayuM che. batrIsa batrIsIomAMthI ekavIza ja upalabdha che, ane emAMnI pAMcacha batrIsIo to zramaNa bhagavAna mahAvIranI stutinI che. A stutiomAM mAtra guNagAna ke mahimAsthApana nathI, paNa bhagavAnanI sAdhanA, dezanA, pratibhA, puruSArtha ane upakAranuM jJAnayogInI dRSTie samIkSaNa che, tulanA che. bhagavAnanA aMtaraMganI chabI emAM UpasI Ave che je koI paNa vicArazIla-vivekazIla sajjanane abhibhUta karI de evI che. e graMthamAMno eka zloka bhagavAnanI sAdhanAnI vAta A rIte kare che :na rAganirbhartsanayantramIdRzaM, tvadanyadRgbhizcalitaM vigAhitam / For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatheyamantaHkaraNopayuktatA, vihiza vitra titAnaM tapa: (Eaa. , jJo.-24) prabhu, aMtaHkaraNamAM upayoganI avicchinna jAgRti ane bahAra kaThina Asana - sthiratAnuM tapa : rAgane kacaDI nAMkhanAruM AvuM yaMtra tamArA sivAya koI bIjAe calAvyuM jANyuM nathI." ' rAga ane dveSano vijaya karI vItarAgI tarIke vizvavizruta thanArA e prabhu mahAvIre rAga-dveSano bhukko karanAra kayuM yaMtra calAvyuM hatuM ? e yaMtra hatuM sAtvinuM, akhaMDa jAgRtinuM, jJAnopayogane vizuddha rAkhavAnA akSuNNa puruSArthanuM. bahArathI prabhu mahAvIra acaLa-aDola UbhelA dekhAya, aMdara avirata avadhAna-smRti-sajagatAnuM cakra cAlatuM hoya. ApaNe jANIe chIe ke bhagavAna praharo ane ghaTikAo sudhI kAyotsarga karatA. mahAmunionAM vRttAMtomAM paNa kAyotsarganA ja ullekho Ave. tapano aMtima prakAra jaina sAdhanAparaMparAmAM je jaNAvavAmAM Avyo che tenuM nAma che - vyutsarga. sAdhanAno AkharI paDAva che : vyutsarga athavA kAyotsarga. kAyotsarga e utsarga-utsarjananI sAdhanA che; recananI, nirjarAnI, khAlI thavAnI prakriyA che. karmo, kaSAyo, kAyA, bhrAMti....A badhA "bhAra'nuM utsarjana karavA mATenuM yaMtra eTale zuddhopayoga ane enuM mAdhyama che -kAyotsarga mohavijaya, graMthibheda, dehAdhyAsathI mukti - A badhAnuM upakaraNa che kAyotsarga. kAyAnI sthiratA (sthAna - "ThANeNaM'), vANIno virAma (mauna - "moNeNaM'), upayoganI sthiratA ane zuddhi (dhyAna - jhANeNaM') -AvA tripAMkhiyA trizULa samo A kAyotsarga bhagavAna mahAvIra ane bIjA sarva mohavijetAoe ajamAveluM amogha zastra che. upayoga para ja For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayoga sthApIne upayoga--'hoza' Awareness ne mAMjI zakAya che, ane sateja karI zakAya che. ghUMTI ghUMTIne- ghasI ghasIne tIkSNa banAvelo A upayoga saMskAro-graMthio-AvaraNonuM bhedana chedana karI Ape che. deha sAthe tAdAtmyanuM bhAna ke bhrama jyAM abhAnapaNe dRDhamULa banIne beThA che tyAM pahoMcIne tenuM ucchedana karavAnuM che. citta para kaSAyano sparza jyAM thAya che e saMdhisthAna para prahAra karavAno che. kAyotsarga kAyA ane citta - baMnene sAthe laine cAle che. 'suhumehiM aMgasaMcAle iN...' kAyAnI nigarAnI. uttarIkaraNa, prAyazcitta, visohI karaNa, visallI karaNa, pApakarma nirbhrAtana...mananI sAphasUphI. avacetana cittanA aMdhAriyA khUNAmAM avadhAna - hoza-'aveyaranesa'no zeraDo tAkavAno ane tenA prakAzamAM deha-mana-vacanathI 'sva'ne judA pADavAno prayoga avirata-kSaNapratikSaNa karyA karavAnI prakriyA e ja che kAyotsarga. zuddha upayoga eTale rAga-dveSa-moha ane rojiMdI bhASAmAM kahIe to, gamA aNagamA - goTALAthI cetanAne bacAvatA rahevuM. aNathaka ane avirAma paNe sudIrghakALanA A AMtara saMgharSanA aMte koi dhanya paLe sAdhakane nirbhrAnta darzana lAdhe che, svAnubhUti sAMpaDe che. tIrthaMkaroe A mATe kAyotsarganI prakriyA pote prayojI che ane pachI mumukSuone prabodhI che. kAyotsarga bauddhika prakriyA nathI ane sAmAnya rUpe ArAdhaka vartuLo mAnatA hoya che tema, mAtra karmakSaya karavAnI vidhi nathI. kAyotsarga ciMtanakriyAne sAro opa ApavAnI paddhati nathI, avacetana cittanA taLiye jamA thayela 'kAMpa'ne ulecavAnI vidhi che; rAga-dveSa-icchA-tRSNA-bhramabhaya-ajJAna jevA maLone adhyavasAyomAMthI gALI nitArI devAnI cetanAnA UMDA stare cAlatI prakriyA che. kAyotsarganI sAdhanAno AraMbha karatAMnI sAthe ja- te ja divase ane te ja kSaNe - citta pUrNa rUpe zuddha thai jAya evuM na bane. niraMtara 11 For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhyAsa dvArA upayoga- Consciousness nI zuddhatA vadhatI jAya, jAgRti tIrNa-tIkSNatara banatI jAya tyAre eka maMgaLa kSaNa evI Ave che ke jyAre nibiDa graMthino bheda thaI nijanuM nirdAtta darzana lAve che. sAdhanA cAlu ja rahe che. avaziSTa AvaraNono kSaya A ja zastranA sahAre karatAM karatAM mumukSu muktinI maMjile pahoMce che. jAgRti sadAne mATe avasthita thaI jAya e ja kevalya che. evuM thatAM pahelAM abhyAsa karavo paDe - zuddhopayogamAM TakI rahevAno aMtaraMga puruSArtha karavo paDe. e sAdhanA jainomAM "kAyotsarga' nAme oLakhAya che. ' muktinuM AkharI pariNAma AvatAM pUrve prAraMbhika dazAnA kAyotsarganA paNa bIjAM suMdara pariNAmo AvavAM zarU thaI ja jAya che je sAdhakanA jIvanane svastha-praphulla samRddha banAve che. kAyotsarga niryukti kahe che : dehamaIjaDDusuddhI suhadukkhatitikkhayA aNuppehA / jhAyai ya suhaM jhANaM egaggo kAusaggammiH // (1462) deha ane matinI jaDatA dUra thAya, titikSA vadhe, anuprekSA baLavAna bane, ekAgratA ane dhyAnamAM pragati - A kAyotsarganAM phaLa che. dehanI jaDatA dUra thatAM skUrti anubhavAya. zithilIkaraNa sahaja bane. matinI jaDatA maTatAM bAhya samasyAonA nirAkaraNa saraLa bane. grahaNazakti-samajazakti vadhe. titikSA eTale sukha-duHkhathI aprabhAvita rahevAnI kSamatA. titikSA keLavAtAM nAnAM-moTAM kaSTo AvI paDatAM mAnasika samatulA khoravAI javAnI saMbhAvanA na rahe. Tenzana, Diprezana ke pAgalapananI sthiti UbhI thavA ja na pAme. anuprekSA - tattvaciMtana jAmatuM jAya. citta tattvabhAvita banatAM cittadhArAnI caMcaLatA ane saMkleza ochAM thatAM jAya. For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvuM tattvavAsita citta sahaja rIte ekAgra rahI zake. dharmadhyAna sahaja, sugama bane. jIvanamAM joI-tapAsI zakAya evAM A pariNAmo che. kAyotsarganAM vartamAnamAM ja maLanArAM A pariNAmonuM pariNAma e Ave ke sAdhaka tANa - taMgadilIno bhoga na bane, manozArIrika rogo (Psychosos matic diseases) thI bace, saMkalpa zakti vikase, cittaprasAdanA kAraNe jIvana mRdu-madhura-maMjula banI uThe. A kAyotsarganA AnuSaMgika phaLa che. kAyotsarganuM pramukhane phaLa Atmavizuddhi che. kAyotsarganuM AdhyAtmika lakSya che utsarjanAtAmsa uttarI karaNeNaM" sUtra enA tabakkA batAve che : uttarIkaraNa : smRti (sajagatA)nA anavasthAnanA kAraNe cittadhArA para malinatA praveza pAme tyAre tenI pAchaLa sAdhaka je pagalAM lete che uttarIkaraNa (uttarakriyA). e kAma be bhAge thAya malinatAne A vadhatI rokI levI ane citta para je saMskAra paDyA tene sApha karI levA prAyazcittakaraNa : prAyano eka artha samAna thAya che. prAyazcitta zabdamAM citta' zabdanI hAjarI sUcaka che. cittamAM je saMkSobha-saMkalezavikSepa-viSamatA pedA thayAM tene haTAvI cittane pUrvavat saMtulita karI levuM e prAyazcitta che. vizuddhIkaraNa cittamAM upasthita mAlinya dUra thatAM upayoganI vizuddhi pharI meLavI levAya. " . " vizalyIkaraNa : je te pravRtti ke ghaTanA bhale pUrI thaI gaI hoya, paraMtu teNe cittanA phalaka para saMskAranA cAsa pADyA te to rahI jAya che. dhIre dhIre ekanA eka saMskAra ekatra thAya che ane nimitta maLatAM pharI For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAgRta thaI sAdhakane vicalita karI zake che. mATe mAtra zamanathI saMtoSa na mAnatAM tenuM "zalya" paNa kheMcI kADhI tenuM utsarjana - virecana karavAnuM jarUrI che. pApakarmanirdhAtana azubha yoga dvArA karma upArjana thayuM ja hoya. e karmanuM paNa utsarjana karavAnuM che. noMdhanIya che ke karmanAzano hetu cheka chelle Ave che. prathamanA cAra hetu to pravartamAna kSaNe udbhavelA kSobha-mAlinya-anubaMdhanA utsarjana - para kendrita che. prathamanA tabakkA jo sAdhya na thAya to karmanirdhAtananuM kArya thavAnI AzA rAkhI zakAya nahi. cittamAM kSobha janmAvatI pratyeka pravRtti pachI kAyotsarga karavAnuM vidhAna zAstro kare che, tenI pAchaLa mAtra karmanirjarA nahi paNa upayoganI zuddhatAnA punaHsthApanano hetu paNa che. kAyotsarganI sAdhanAnAM bhItarI sUtro jyAre gurugamathI nUtana sAdhanApathikone maLatA haze ne pagale pagale paMtha khUlato haze tyAre anubhUtino AsvAda ane AhalAda e sAdhakone bhItarathI bharI deto haze. e mastImAMthI ja AvAM gIta spharatAM hazeH aba hama amara bhaye na mareMge! namaskAra maMtra ke logassa sUtranA smaraNamAtrathI karmakSaya thaI jAya evI yAMtrikatA zAstrone abhipreta na hoya. karmakSayanuM pariNAma pragaTe che upayoganI prakhara zuddhithI. jAgRti - hoza - zuddhopayogamAM vijAtIya tattvone cetanAmAMthI dUra karavAnI zakti che. jema ElectricitymAM pANInA hAIDrojana - oksIjanane chUTA pADavAnI zakti che, tema. deha - manavacana-pudgalathI ane kaSAya - karma - kriyAthI bhinnatAnA bodhane prajavalita karI sudIrgha samaya sudhI e bhAvamAM thaMbhI javAnuM che - TharavAnuM che. upayogane rAgAdithI mukta rAkhavA mATe upayoga para ja upayoga rAkhavAno che. A ja kayotsarga che. 14 For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyotsargamAM zuddhopayoga che, saMvara che, gupti che, bhAvanA che, nirjarA che, sAmAyika che, jJAnayoga che, dhyAnayoga che, saMlInatA che, kAyakleza che, pratikramaNa che, bhedajJAna che. cittazuddhi ane AtmAnubhUtimAM upakAraka evA sAdhanAbiMduone pIsI - ghUMTI - vATIne AtmasAt karavAnI bahulakSI ane 'eke hajArA' jevI prakriyA eTale kAussagga. sarvathA akriya avasthA sudhI pahoMcavA mATenI kriyA eTale kAussagga, gItAnI sthitaprajJadazA, vipazyanAnuM satipaThThAna ane adhijJAna, zrI kRSNamUrtinI Effortless Choiceless Awareness, svAmI zrI zaraNAnaMdajIno 'mUka satsaMga', zrI 2maNa maharSino 'AtmavicAra' - AMtarajagatanI khoja mATe prAcIna arvAcIna dRSTAoe sUcavelA mArgo kAyotsargamAM pratibiMbita thAya che. prazna e che ke prabhu vIre ApelI e prakriyAnuM vaijJAnika svarUpa ApaNe jIvita rAkhI zakyA chIe kharA? bhavya bhUtakALanA nAme gaurava bhale laie paNa anubhUtino zUnyAvakAza ethI pUrAze nahi. zAstronuM carvitacarvaNa thaze paNa anubhUtinA nitanavAM dvAra ethI ughaDaze nahi. zramaNasaMghanA nAyakoe zramaNagaNamAM kAyotsarga sAdhanAne punaH pravAhita karavAno samaya AvI cUkyo che. jo kazuM nahi thAya to zUnyAvakAzamAM haThAt arthazUnya pravRttio pravezI rahI che te kramazaH vikriyAnuM rUpa lai leze. vartamAna zramaNasaMghanA eka prabuddha prajJAvaMta AcArya zrI yazovijayasUrijI eka bharyA - bharyA vyaktitvanA svAmI che, adhyAtmamAM jIvanArA masta yogI che, sAdhanAnAM sUtro jyAMthI paNa maLe tyAMthI laine AtmasAt karavAnI eka nirbhrAnta dRSTi temane varelI che. eTale ja sUphI saMtonI mastI, 'jhena'nI mArmika vAto, kRSNamUrtinI 'aveyaranesa', AnaMdaghanano jJAnayoga, mohanavijayajI mahArAjanI bhInI - bhInI bhakti - AvuM badhuM emanA vyaktitvamAM ogaLIne ekarasa thayuM che. prajJAvaMta 15 - For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrIe kAyotsarganA viSayanuM sarvAgINa Alekhana karavAnuM pasaMda karyuM e jaina mumukSuo mATe "mosALamAM jamaNa ane mA pIrasanAranI ukti yAda AvI jAya evo ghATa che. zramaNasaMghamAM dhyAnAbhyAsa pratiSThita thAya evI nisabata ane kALajI A zrama pAchaLa DokAya che. zAstrIya ane anubhavalabhya ciMtanathI chalakAtA A pustakanA vAcana-mananathI preraNA pAmI zramaNa-zramaNIvarga anubhavagamya AsvAda levA mATe sAdhanAno zrama paNa le evI AzA-apekSA raheze ja. mAdhuryamUrti AcAryazrInI kalame TapakeluM A ciMtana rasamadhura ja hoya. e rasane vAgoLI - vAgoLI 'udarastha' eTale ke hRdayastha karavAnuM - karAvavAnuM kAma to A graMtharatnanA vAcaka - bhAvakanuM che. snehamUrti sUrivarSe sAdhanAlakSI saMgItanA sUramAM sUra pUrAvavAno moko mane Apyo che te mATe kRtajJa chuM. bhAvavaMdanA saha viramuM chuM. mAMDala, saM. 2063, bhA.va.14 16 For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAnavicAra, dhyAnazataka, kAyotsarga niryukti (Avazyaka niryukti), yogazAstra, svarodaya jJAna Adi granthone sAme rAkhIne lakhAyela grantha dhyAna ane kAyotsarga 17 For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne dhyAna ane kAyotsarga che. [1] sAdhanA tripadI raziyAnA tiphalIsa zaheramAM yogAcArya gurjaephe cunaMdA sAdhakavRnda pAse eka sAdhanA ghuMTAvI. sAdhanAnuM lakSya, dekhItI rIte, paramAMthI chUTI svakendrita banavAnuM hatuM. potAnA ja gharamAM pAchA pharavAnI vAta. eka moTA khaMDamAM trIseka sAdhako hatA. - jemane kahevAyeluM ke tamArA sivAyanA bIjA - sAdhako A khaMDamAM che enI sUkSma noMdha paNa tamArA manamAM TapakavI na joIe. trIsa divasanI sAdhanA pachI, ekatrIsamA divase gurjiepha eka sAdhaka ospenkrIne laIne bahAra nIkaLyA. ospenkIne pUruM zahera badalAyeluM lAge che. For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * sAdhanA tripadI vepArIo mAla vecI rahyA che. grAhako kharIdI rahyA che. ghaNI badhI kriyAo ghaNI badhI jagyAe thaI rahI che. ospenjhIne e sAva nirarthaka lAge che. e gurjiephane pUche che : A zahera AkhuM badalAI gayuM lAge che. gurjiephe hasIne kahyuM zahera badalAyuM nathI. tuM badalAyo che. ' zuM thayuM hatuMospenjhIne ? trIsa divasanI sAdhanAe dazyo parano rasa, dazyo sAthenI ekAtmatAno lopa karelo. dazyo tarapha vaLelI cetanA have dRzyone mUkIne - parane choDIne sva tarapha - draSTA tarapha vaLI hatI. eTale dazyo lAgyA sAva nirarthaka. adhyAtmopaniSad granthamAM mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje A vAtane A zabdomAM mUkI che : "huAtmatA mukTri-caiArca vipramaH'. draSTAnuM dazyo sAthe ekAkAra thavuM te saMsAra. ane draSTAnuM darzananI paLomAM rahevuM te mukti. jIvanmuktinI AMzika jhalaka atyAre sAdhaka A rIte meLavI zake : dazyothI potAnI jAtane bilakula aLagI karIne. khAvAnI kriyA vakhate paNa sAdhaka to mAtra jonAra ja che. zarIra khAI rahyuM che, sAdhaka ene jue che. sUtra e rIte maLe ke vaibhAvika kriyAonA samaye kriyAo hoya, kartA na hoya. tyAM hoya mAtra draSTA. paramapAvana AcArAMga sUtramAM Avela sAdhakano prazna yAda Ave. pUche che sAdhaka draSTAne koI pIDA kharI, bhagavan? prabhu kahe che : nA, draSTAne pIDA nathI hotI. (vikalpI savANI pAsa ....? sthittima | -AcA0 4 / 4 / 140) For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * sAdhanA tripadI Akhare, eka prazna hRdayane koraze : zA mATe para padArtho ke para vyaktiomAM - dRzyomAM draSTA aTavAyA kare che ? para uparano ATalo lagAva kema ? navAI lAgaze, paNa e hakIkata che ke para pratyenA lagAvanuM kAraNa huM che. ahaMcetanA "para" ne moTA phalaka para mUke che. tame jozo ke, badhuM ja para' sAmAnya manuSyane AkarSatuM nathI. ene e para joDe ja sabaMdha che, je enA "huM" ne kyAMka sparze che. saMpatti karoDonI bIjAnI hoya, e sAthe sAmAnya janane saMbaMdha nathI, ene potAnI saMpatti joDe ja saMbaMdha che. to, paramAM rasa che enuM kAraNa che ahaMcetanA. mArI prazaMsA karanAra sAmAnya vyaktio paNa mane viziSTa lAgaze; mArA "huM ne emaNe puSTa karyuM ne ! mirjhA gAliba yAda Ave : boyA mujha ko mere hone ne, na hotA meM to kyA hotA ! huMnA zithilIkaraNa mATe paMcasUtrakanA prathama sUtramAM sAdhanA tripadI apAI che zaraNa svIkAra, duSkRta gartA ane sukRta anumodanA. huMnI sapATI para raMdho kaI rIte lagAve che A tripadI? kramazaH joIe. pUchyuM hatuM mIrAMne eka sAdhake tame prabhune zI rIte meLavyA? For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - sAdhanA tripadI bhaktimatI mIrAMe kaheluM: "aMsuana sIMca sIMca premabeli boI." AMsUnAM ghaDe ghaDAM ThAlavyAM che, tyAre prabhu maLyA che. rIjhayA che. sAdhakano prazna AgaLa vadhyo : keTalA ghaDA AMsUthI prabhu maLe ? mIrAMe kaheluM : jeTalA ghaDA AMsUthI tamAruM huM vilupta thaI jAya, acetanA kaNakaNa thaIne bhagavat cetanAmAM bhaLI jAya eTaluM pANI joIe. saMta kabIre A zabdomAM enI abhivyakti ApI : "buMda samAnA samuMda meM', jIvataranA buMdane- ahaM bindune - prabhunA samaMdaramAM DubADavuM che. "huM zuM che? samAje vyaktine oLakha mATe nAma ApyuM. mANase e nAmanI AsapAsa bahu moTuM jALuM phelAvI dIdhuM ane ene huM joDe sambaddha karyuM , "eTale A !" eTale ja sadguruo ApaNane anAma anubhava - neIma lesa eksapIriyansa tarapha dorI jAya che. stavanAkAra kahe che : "anAmInA nAmano re kisyo vizeSa kahevAya; e to madhyamA vaikharI re, vacana ullekha TharAya... anAmI che AtmA. tame koIpaNa nAma ene Apo; zo pharaka paDe che? vaikharI ane madhyamAM bhASAnI sarahadamAM rahela mANasa ja nAmo sAthe potAnI jAtane sAMkaLI zake. jyAM pazyantI ane parA bhASA bhaNI gayA; kyAM che nAma ? kyAM che rUpa ? pazyantI ane parAmAM to che sAcukalA svanuM darzana. mahorAne pAra tame je cho, tenuM darzana. sAdhaka sadguru pAse Avyo. pote karelI, ghUMTelI sAdhanAnI vAta karI AgaLanA mArga bhaNI potAne dorI javA vinaMti karI. For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru pUche che : tAruM nAma zuM, vatsa ! mAruM nAma ramyaghoSa. y sw dhyAna ane kAyotsarga - sAdhanA tripadI sAruM. Ajano pahelo pATha e ke tuM tAruM nAma nathI. ramyaghoSa sadgurunA upaniSamAM beTho. cAreka kalAka pachI gurue kahyuM : ramyaghoSa ! sAdhake kahyuM : jI... guru hasI paDyA. 'tuM A rIte anAma anubhavamAM jaIza ?" ramyaghoSane khyAla AvI gayo ke pote kyAM cUkI gayo hato. vIsa varSano eka yuvAna dIkSA le che ane guru ene navuM nAma Ape che tyAre guru vIsa varSa sudhI junA nAma sAthe saMkaLAyelA tamAma saMskArone mULamAMthI kADhI nAkhe che. harSita nAma sAthe saMkaLAyela vIsa varSanI smRtione phaMgoLavAmAM e yuvAnane sahAya maLe che sadguru dvArA thatA navIna nAmanyAsanI. navuM nAma to dIkSita jIvananuM che. eTale e nAmanI khIMTI para sAdhaka kadAca sAdhanAne mUkaze. e khIMTI para 'para'no boja nahi ladAya. e khIMTI para 'huM' ne nahi laTakAvAya. ahIM huMnA be rUponI vAta thaI. eka che ahobhAvanA layano huM. bIjo ahaMbhAvanA layano huM. 'prabhunI kRpAthI kevI sarasa sAdhanA thaI...' A ahobhAvanA layano huM che. 'meM pelAne kevo dabAvyo; meM pelAne kevuM kahI dIdhuM....' A ahaMbhAvanA layano huM che... sAdhaka pAse A pAchaLanA layano huM nathI. For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * sAdhanA tripadI zaraNa svIkAranuM pANI ahaMkAranA mATInA loMdAne naSTa-bhraSTa karI nAkhe che. kaNa-kaNamAM verIne samApta karI de che. zaraNa paramAtmAnuM. zaraNa sadgurunuM. zaraNa sAdhanAnuM. AjJA dharmanuM. sAdhaka madhura svare pratidina maMgala pAThamAM A bhAvanAne abhivyakta karatAM sUtro bole che: carAri saraNe pavanjAmi. arihate saraNe pavanjAmi. siddha saraNe pavanjAmi. sAhU saraNe pavanjAmi. kevalipannatta dharma saraNe pavanjAmi. zaraNasvIkAramAM e bhUmikA Avaze, jenI carcA pU. mAnavijaya mahArAje paramatAraka zrI kuSNunAtha prabhunI stavanAmAM karI cheH miliyA guNa kaliyA pachI re lola, bichurata jAye prANa re.... milana, guNakalana ane ekAkArIbhavana A traNa caraNo thayAM. prabhu maLyA. Ananda, Ananda. pachI thaze guNakalana. prabhu maLyA ne potAnI bhItara kevuM rUpAntara thayuM! Ane kAraNe prabhu paranI bhakti atizaya vadhI jAya ane bhaktinA e bhAvodrekamAM prabhu sAthe bhakta evo to ekAkAra thaI jAya ke prabhu vinA eka kSaNa ene game nahi. For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * sAdhanA tripadI AvuM ja AjJAdharma viSe. sadguru dvArA prabhuno AjJAdharma maLyo. eka eka AjJAnuM pAlana karatAM sAdhakane AjJApAlananA guNono khyAla Ave che. IrSA samitie potAne kevo bacAvyo. athavA to krodhano udaya uchaLI paDe tevuM hatuM tyAreya prabhuno kSamAdharma pALatAM keTalo to Ananda thayo. A guNakalananI bhUmikA AjJA-dharmane astitvanA stara para utAre che. sadgurunA zrIcaraNonI prApti paNa guNakalananI bhUmikAne vaTAvI gurubahumAnanI bhUmi para sAdhakane prasthApita kare che. yAda Ave paMca sUtraka: "gAyo guruvahumALo'. gurubahumAna te ja mokSa. sadguru ja paramaguru joDe meLApa karAvI de. "amo paramagurUMgoLI'. sadgurubahumAna vaDe ja paramaguruno saMyoga thAya che. paramAtmA sAthe milana thAya che. zaraNAgatino artha thaze saMpUrNatayA jhUkI javuM. ApaNA kendranuM tUTI javuM. kabIrajI yAda Ave : "pahale hama the prabhu nahi, aba prabhu hai hama nahi; prema galI ati sAMkarI, tAmeM do na samAhi". kendramAM ApaNe hoIzuM, to prabhu kyAMthI padhAraze ? bhaktanI zaraNAgati ja prabhune antastaramAM ANavAno upAya che. ane, managharamAM prabhu AvyA pachI...? pUjya mAnavijaya mahArAjanI bhaktipUrNa kephiyata yAda Ave : "manamAMhi ANI vAsiyo, have kima nIsaravA devAya; jo bheda rahita mujase milo, to palaka mAMhi chUTAya." prabhu sAthe abheda milana e che bhaktanuM svapna. zaraNAgatithI abheda milana. A ja to che buMda samAnA samuMda meMthI "samuMda samAnA buMdameM nI yAtrA. For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga sAdhanA tripadI varasAdanuM phoruM. dariyAmAM paDyuM. thayuM milana. samudramAM e bhaLI gayuM. paNa have e ja jagyAethI koI buMda upADe, hAthamAM le, pUrA samudranA guNadharmo - khArAza ityAdi- e buMdamAM che ja ne ! pahelAM, bindu samudramAM bhaLyuM. have bindumAM pUro samudra jhalake che. vItarAga stotranI eka azabda vAcanAmAM, zaraNAgatavatsalatAnI sAme asahAyatAne mUkela che. eka bAju kahevAyuM ke prabhunI kRpA ja manuSyatvanA dvAra sudhI, zrAmaNya sudhI sAdhakane laI AvI. bIjI bAju sAdhaka phariyAda kare che ke prabhu ! mArI ratnatrayInuM A rIte viSaya, kaSAyAdi zatruo vaDe apaharaNa thaI rahyuM che ane chatAM tuM kema kaMI karato nathI ? : azabda vAcanAmAM Avo uttara maLI zake H prabhu kaheze ke tuM asahAya hato tyAM sudhI tane mArI sahAya maLatI rahI. atyAre tArA manamAM 'huM sAdhanA karuM chuM' Avo bhAva bhaLI gayela hoya to tuM tArA baLabutA para sAdhanA karI rahyo che ema samajAya... tAre mArI sahAya meLavavI hoya to tAre saMpUrNa asahAya banavuM joIe. saMta kabIra yAda Ave : 'nirAdhAra bhaye pAra.' potAnI jAta para paNa jemaNe AdhAra na rAkhyo te tarI gayA. ghaNI vAra A vAtane samajAvavA huM eka udAharaNa Apato houM chuM: mAne be dIkarA. eka poliyo grasta, eka svastha. svastha bALaka skUlethI AvyuM. mAe kahyuM : beTA ! tArI thALI DhAMkelI mUkI che. tuM jamI leje. ane e vakhate mA bhAIne jamADI (1) mavatprakSAlenaivAhamiyatI prApito muvam / (6-8) (2) tvapi trAtA trAryanmoddAvalimburai:| ratnatrayaM me hiyate hatAzo hA! hato'sma tat // (16-6) 8 For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * sAdhanA tripadI rahI che. bALake phariyAda karI mA ! bhaIlAne tuM jamADe che, to mane kema jamADatI nathI ? mAe kahyuM : beTA ! bhaIlo enI meLe thoDo jamI zake ema che ? tuM tArI jAte jamI zake che. sAdhanAnA sandarbhamAM eka sarasa sUtra Ave che : "paMguM laMghayate girim.' prabhunI kRpA pAMgaLAne paNa giri kudAve che. huM e vAkyamAM eka "eva' mUkavAnuM pasaMda karuM chuM. 'padrumeva laghayate girima'. sAdhanAno parvata, potAnI jAte na caDhI zakanArane ja prabhukRpA caDhAve che. huM sAdhanA karuM chuM, karI zakuM chuM evo ahaMkAra Ave to parama cetanA kaI rIte kAma karaze ? nirahaMkAratAnI AdhArazilA para ja prabhunI zakti jhIlI zakAya che. duSkRta-gaha. atItanI yAtrAmAM ane A jIvanamAM paNa je doSo sevAyA che, tenI nindanA. pazcAttApanI vahetI azrudhArA pharI e doSonI najIka sAdhakane javA detI nathI. eka majhAnuM sUtra che : doSo khaTakyA eTale gayA. guNo gamyA eTale maLyA. doSo khaTakaze - rAga, dveSa, ahaMkAra vagere - tIvratAthI, tyAre prabhunuM zaraNuM barobara levAnuM mana thaze. prabhunI kRpA mane doSothI bacAvaze A bhAva zaraNAgatinI vibhAvanAne daDha karaze. For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - sAdhanA tripadI zaraNAgatinI bhAvadhArA ahamUne sAme cheDe che. aham pIgaLe to ja zaraNAgati vAstavika bane. duSkRta-gaha paNa ahamUne pIgALavA mATe che. atyAra sudhI, huM kendramAM hovAne kAraNe potAnA dvArA je kaMI thAya te sAruM lAgatuM hatuM. "mAruM te sAruM A sUtrane AdhAre calAtuM hatuM ne! have sAdhaka pote sevela doSone 'e kharAba che. e rIte joI zake che. jo ke, sAdhakane lAge che ke potAnA doSone bArIkAIthI jovA ane temane kharAba mAnavA e evI agharI vAta che, je mATe prArthanA jarUrI che. prArthanA vaDe to azakya kArya paNa zakya banI jAya ne ! sAdhakanI A prArthanA : "ho3 pusA sanma rihA | doDe che araniyamo / samaka, pragaTa paNe doSonI nindanA mane maLo ! ane e doSo pharIthI na ja thAya evuM baLa mane maLo ! sukatAnumodanA. je je guNI vyaktionA guNo dekhAya tene anumodavA. A che guNAnurAga. guNo parano anurAga. kyAreka ApaNane vahema thato hoya che ke guNAnurAga mArAmAM che. bArIkAIthI joIe to khyAla Ave ke e kharekhara guNAnurAga che ke bhrama che. eka vyakti ApaNane game che. have tenAmAM rahela guNo pratye anurAga che evo khyAla ApaNane thAya che. paNa A guNAnurAga vyaktikendrita thayo. ane ethIya rasaprada vAta to e che e vyakti eTalA mATe game che ke e ApaNA ahamUne paMpALe che. to, A guNAnurAga thayo ke aham pratyeno anurAga thayo ? 10 For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * sAdhanA tripadI vAstavika guNAnurAga ahamane toDaze. sAdhaka pAse eka sarasa dRSTi bindu e che ke e potAnI jAtane badhA karatAM nyUna te kalpaze. pote badhAM karatAM kaI rIte Utarato che e te joze. A ja to thayuM prAyazcitta ! atyAra sudhI potAnI jAtane sarvazreSTha mAnelIagaNita janmomAM karela aparAdhanuM A prAyazcitta. saMta haridAse prArthanAmAM kahyuM: 'tinakA buyArI ke vaza." prabhu! huM taNakhalA jevo chuM. taNakhaluM vALanAranA vazamAM hoya, ema huM tAre AdhIna chuM. bhakta gaurAMga eka DagaluM AgaLa vadhyA : "tRNAdapi sunIcena bhavitavyam'. bhagavAna ! kyAreka taNakhaluM vALanArane vaza nathI rahetuM, havAmAM uDI jAya che. mAre to mAtra tAre AdhIna thaIne rahevuM che. eTale huM taNakhalA karatAMya hIna chuM. - saMta suradAse A ja layamAM kahyuM : "moM sama kauna kuTila khala kAmI, jina tanu diyo so hI bisarAyo, aiso nimakaharAmI'... mArA jevo vakra, duSTa, kAmI koNa haze? ane huM kevo to nimakaharAmI ke jeNe mane zarIra ApIne A jagamAM mokalyo, tene ja huM bhUlI gayo. zaraNa svIkAra, duSkRta gaha ane sukRtAnumodanAnI A sAdhanA spidI sAdhakanA ahaMkArane zithila karaze. guNo potAmAM, doSo anyamAM', A sUtrane ahIM ulaTAvavAmAM AvyuM "guNo anyamAM, doSo potAmAM." AgaLanA sUtranuM cAlaka baLa ahaMkAra hato. ahIM zaraNAgati e baLa che. kevI majhAnI A sAdhanA tripadI ! maMjhila to ahIM majhAnI che ja, mArga paNa kevo majhAno ahIM che. For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * sAdhanA tripadI paramAtmAne zaraNe javuM, doSothI mukta banavuM ane guNono svIkAra thavo... kevo sarasa A mArga ! - prabhu ! tArA A mArga para tuM mane calAva ! ahavilayanI A dhArA para sAdhakane laI jAya che dhyAna ane kAyotsarga. e beu tattvone mAtra jANIzuM ja nahi, mANIzuM... sAthe, sAthe. upaniSo zAnti magna yAda Ave : OM saha nAvavatu, saha nau bhunaktu, saha vIryaM karavAvahai / dhyAna ane kAyotsarga bhaNInI yAtrA saha vIrya karavAvahai rUpa banI rahe ! sahayAtrA. 12. For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * sAdhanA tripadI (1) AdhArasUtra cattAri saraNaM pavajAmi / arihaMte saraNaM pavajAmi / siddhe saraNaM pavajjAmi / sad sara parvajJAmi | kevalipannattaM dhamma saraNaM pavajAmi // cAranuM zaraNuM svIkAruM chuM. arihanta bhagavaMtonuM zaraNuM svIkAruM chuM. siddha bhagavaMtonuM zaraNuM svIkAruM chuM. sAdhu bhagavaMtonuM zaraNuM svIkAruM chuM. kevali bhagavAne kahela dharmanuM zaraNuM svIkAruM chuM. hou me esA sammaM garihA / hou me akaraNaniyamo / bahumayaM mameyaM ti / mane pAponI AvI samyagu gaha (nindanA) maLo ! e pApo na karavAno mAro saMkalpa ho ! mane e bahu ja game che. - paMcasUtraka, prathama sUtra hou me esA annumoannaa| sammaM vihipubviA, sammaM suddhAsayA, samma paDivattirUvA, samma niraiyArA / - paMcasUtraka, prathama sUtra sukRtonI anumodanA mane ho ! samyaka vidhipUrvakanI, zuddha AzayavALI, samyak svIkAra rUpA ane samyak rIte doSo vagaranI anumodanA mane ho 13 For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga 7 sAdhanA tripadI sAdhanA sUtra zaraNa svIkAra duSkRta nindA sutAnumodanA 14 For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // dhyAna ane kAyotsarga | [2] paMcAcAramayI sAdhanA , navapada pUjAmAM tapanI vyAkhyA bahu sarasa rIte apAI che : "tapa te ehi ja AtamAM, varate nija guNa bhoge re....' tapa eTale nijaguNabhoga. bAhyatapa abhyantaratapane puSTa karaze. abhyattara tapanI pAchaLanI tripadImAM traNa tattvo Ave chesvAdhyAya, dhyAna, kAyotsarga. svAdhyAya. potAno vAstavika paricaya Ape te svAdhyAya. capaTI sukha mATe valakhAM mAratA mAnavIne jyAre svAdhyAya kahe ke e AnandathI sabhara vyaktitva che, tyAre kevo harakha thAya ! vAha huM ja Anandaghana! 15 For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - paMcAcAramayI sAdhanA AnandaghanatAnI dizAmAM Daga mAMDavA te dhyAna ane bahirbhAvane saMpUrNatayA dUra karI potAnI bhItara UtarI javuM te kAyotsarga. A kArya tripadInI pUrve che kAraNa tripadI : prAyazcitta, vinaya, veyAvacca. prAyazcitta : cittanuM vizuddhIkaraNa. rAga-dveSanI zithilatA maLe prAyazcittathI. gurudevanI pAse jaI sAdhaka potAnA pAponuM Alocana kare che. ane gurudeve Apela prAyazcittane ahobhAva pUrvaka e svIkAre che. A prakriyA saMklezone zithila kare che. e pachI Ave che vinaya. jhUko gurudevanAM caraNomAM. jhUko vaDIlo prati. A jhUkavAnI prakriyA ahaMkArane zithila kare che. zithilIkaraNa - ahaMkAranuM -veyAvaccanA caraNe vega pakaDe che. nAno sAdhaka che, paNa bimAra che; jhUko. tenI sevA karo. vRddha mahAtmAnI sevA karo. sevAne saMbaMdha jhUkavA sAthe che ane eTale ja bhagavad gItA kahe cheH 'sevAdharmaH 52magahano, yoginAmapyagamyaH'. sevAdharma 52ma gahana che ane te yogIonI pahoMcathI paNa, kadAca dUra che. jhUkI javuM. eno je Ananda che - samarpaNano, adbhuta. prahalAda pArekha eka gItamAM sarasa rIte samarpaNano mahimA batAve che. gIta kAgaLanAM phUlone uddezIne lakhAyuM che. kavi kahe che : 164 For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * paMcAcAramayI sAdhanA tamAre raMgo che, ane AkAro che, kalAkAre dIdho tuma samIpa Ananda kaNa che, ane bAgomAMnA kusuma thakI lAMbuM jIvana che.. e pachI kavi haLavAzathI kahe che : na jANo nindu chuM, paratuM pUchuM chuM, tamArA haiyAnA gahana mahiye evuM vasatuM, dinAtte Aje to nija sakala arpI jharI javuM... kudaratI phUla sAMja paDye potAnuM svatva dharatI mAtAne ApI de che. kavi pUche che kAgaLanAM phUlone A ApavAno Ananda tamArI pAse che? veyAvacca eTale mAtra kAma karI levuM ema nahi, e to che svatvanuM samarpaNa. hakIkatamAM, ApaNA hovApaNA para ahaMkAranI mATInA je paDo caDelA che, temane dUra karI veyAvacca ApaNA vAstavika hovAne pragaTAve che. abhyattara tapanI pahelAM che bAhya tapa. AhArane AsvAda mATe levAne badale e sAdhanAmAM sahAyaka bane te rIte ane teTalo ja levo ityAdino vicAra te bAhya tapa. ane e sAthe kAyAne sAdhanA mATe * 17 For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - paMcAcAramayI sAdhanA lacIlI banAvavA mATe - kAyotsarganI pUrva bhUmikA rUpe vagerenA abhyAsa (kAya-kleza)no vicAra bAhya tapamAM che. prabhue ApelI sAdhanA paMcAcAramayI che. jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIryanA AcAro vaDe samRddha banelI che bhAgavatI sAdhanA. jJAna, darzana ane cAritranI sarasa vyAkhyA jJAnasAra granthe ApI : AtmacaraNa te jJAna, AtmacaraNa te darzana, AtmacaraNa te cAritra'. je kriyAkalApa AtmajJAnanI dizA tarapha laI jAya te jJAnAcAra. satzAstronuM vidhipUrvaka adhyayana karavuM. tenA para anuprekSA karavI. AtmacaraNanI- AtmabhAva tarapha javAnI dizA nakkI thaI gaI. have e ja zAstro vAMcavA ke sAMbhaLavA gamaze; jemAM mAtra AtmAnubhUtinI vAto che. - to, zAstronA IzArAne pakaDavAno raheze. sadguru paNa IzArA ja Apaze ne ! (sUcanAt zAstram) pUnamanI rAta. candramA khIlelo che. . Asana IzArA samajavAmAM cUka kyAM thAya che e samajIe : eka dRSTAnta kathA dvArA. 1. cAritramAtmacaraNAd, jJAnaM vA darzanaM muneH / 18 ane grAmyapRSThabhUminI eka sAdhanAsthaLImAM candrano prakAza sAdhanAnA uddIpaka tarIke relAI rahyo che evuM gurune lAgyuM. -- jJAnasAra, 13/2 For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * paMcAcAramayI sAdhanA gurue ziSyane jagADyo ane potAnI AMgaLIne candra tarapha laMbAvI kahyuM : jo ! ziSya candraprakAzamAM camakatI gurunI AMgaLI joI rahyo ane eNe kahyuM : gurudeva! ApanI AMgaLI kevI to camake che ! guru kahe : mUrkha ! ardhI rAte tane mArI AMgaLI jovA mATe meM uThADyo nathI. AMgaLI je dizAmAM takAyelI che, tyAM jo ! ziSya candrane joyo.... AvuM banI jAya che sAdhanAkALamAM, ke jyAre ApaNe sagurunI abhivyaktithI ke satzAstronI prastutithI mugdha thaI jaIe. paNa e zabdonI AMgaLI je dizAmAM takAyelI che, e dizA aNajovAyelI ja rahe. IzAro pakaDAya to yAtrA zarU thaI rahe. sAdhaka sadguru pAse Avyo. caraNomAM mUkyo. vinaMti karI : gurudeva ! prabhunuM darzana karAvo ! gurue kahyuM : upara jo ! be ja zabdo. IzAro vyAkhyAyita thatAMnI sAthe prabhu maLI jAya tevA zabdo. ziSya pahoMcelo hato. teNe sadgurudevanI AMkhomAM joyuM ane prabhunuM darzana tene maLI gayuM. AtmAnubhUtinI dizAmAM javA mATenI samajutI jJAnanA stare maLatI hoI e apekSAe jJAna AtmacaraNanuM sahAyaka banyuM. darzanamAM AtmAnubhUtino Acho prakAza sAMpaDe che. je AtmAnubhUtinI tIvra jhaMkhanA rUpe dekhAya che. navapada pUjA darzananI vyAkhyA ApatAM kahe che : "Atama jJAna ko anubhava darzana, sarasa sudhArasa pIjiye...." ' 19 For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - paMcAcAramayI sAdhanA AtmajJAnane anubhUtinI dharA para jaIne saMvedavuM te samyag darzana. samyag jJAnane sAdhanAnA stara para jJAtAbhAva rUpe ane samyag darzanane draSTAbhAva rUpe anubhavAze. jJAtAbhAva. zeyomAM aTavAyela upayoga jJAtA bhaNI phaMTAya te jJAtAbhAva. upayogI zeyo-padArtho ke vyaktio-jaNAya tyAreya lepa na hoya. na harSa, na pIDA. mAtra jANavAnuM. agaNita janmonA pravAhane kAraNe AvelI nabaLAI e che ke sAdhaka padArtho ke vyaktitvone be bhAgamAM vaheMcI de che H anukULa, pratikULa. anukULa maLe tyAre ratibhAva. pratikULa padArtha vagere maLe tyAre atibhAva. sAdhakanI sAvadhAnI ahIM jarUrI che. para padArtho ke vyaktitvo tarapha eNe javuM nathI. ane upayogI padArtho vaparAya tyAre rati-atino bhAva na uThe tevuM karavuM che. vinobAjI nAnA hatA tyAre temanA ghare saMbaMdhIonA dIkarA-nAnA gAmomAM AgaLanuM bhaNavAnuM na hoI, bhaNavA mATe AvelA - rahetA. vinobAe joyuM ke mA potAne jamavA mATe ThaMDI roTalI ApatI. pelA chokarAone garama roTalI maLatI. ekavAra vinobAe mA AgaLa AnA mATe phariyAda karI tyAre mAe kahyuM : vinyA ! tuM mAro dIkaro hoI tArA para vadhu lAgaNI mane che, ethI e lAgaNInA pUramAM vahI huM bIjA dIkarAone anyAya na karI besuM enI A sAvadhAnI che. je kSaNe tArA para ane bIjA chokarAo para eka sarakho bhAva mane thaze tyAre tane paNa garama roTalI maLaze. 20 For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * paMcAcAramayI sAdhanA AsaktibhAvamAMthI bacavA mATenI A kevI sarasa jAgRti hatI! draSTAbhAva. draSTAne - AtmAne jovo che ane dRzyomAM javuM nathI. aSTAvakra RSie sarasa kahyuM : "Athameva hi te vanyo, draSTAra paDyusItaram'. tuM bIjAone draSTA tarIke jue che, te ja tArA karmabandhanuM kAraNa che. zarIra zuM che? joI zakAya che, mATe e dazya che. have e zarIramAM draSTApaNAno - huM paNAno khyAla Avyo to zuM thaze? zarIra mAMduM paDaze ane sAdhaka eneya joze ke e vakhate gamagIna banaze ? zarIranI mAMdagI vakhateya jonAra svastha haze. bahu majhAno savAla e thaI zake ke phUla bIje divase karamAya to navAI ke tAjuM ne tAjuM rahe to navAI ? mATIno ghaDo be - pAMca varSa Take to navAI ke phUTI jAya to navAI ? zarIra pudgala che. ane pudgalano dharma ja naSTa thavuM te che. to zarIra mAMduM paDe toya zI navAI ane mRtyunI kSaNonI najIka hoya toya zuM? draSTAbhAva. paryAyo vahI rahyA che ane emane sAdhake jovAnA che. koI paryAyo para sArAM ke narasAMnuM lebala lagAvavAnuM nathI. paryAya paryAya che ane te kramazaH khUlI rahyA che. zrIpALa mahArAjA sAthe lagnagranthithI joDAtAM mayaNAsundarIe e paryAyone zI rIte joyA enI majhAnI kephiyata zrIpALa rAsamAM che : "mayaNA mukha navi pAlaTe re, aMza na ANe kheda, jJAnIe dIThuM huve re. * 21 For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * paMcAcAramayI sAdhanA paryAyo vahI rahyA che. pote emanA sAkSI che. drA che. tame mAtra juo to nirlepatA. jovAnI kSaNomAM rati, arati AvI to lepadazA. draSTAbhAva. mahAtmA buddha jaMgalamAM beThA che. dhyAna pUruM thayela che. AMkho khullI che. eka bahena tyAMthI pasAra thaI. thoDI vAra pachI ene zodhatA thoDAka yuvAno nIkaLyA. pUchavuM temaNe buddhane : ahIMthI koI yuvatIne pasAra thatI joyelI ? kaI bAju e gaI ? buddha kahe che : paramANuono eka jaththo gayo tevo khyAla che. paNa e bhAI hato ke bahena, te khyAla nathI. ahIM mAtra jovAnuM thayuM. jovAnI kriyA pAchaLa rasavRtti nahotI. draSTAbhAva sAdhakane A bhUmikAe pahoMcADe che. yAda Ave zrImad rAjacandrajI : "rajakaNane Rddhi vaimAnika devanI, sarve mAnyA pudgala eka svabhAva jo." draSTAbhAva.. svAMgase potAnI eka jhoLI potAnI pAse ja rAkhatA. pote ja tene UcakatA. ane koI ziSyane e jovA paNa nahi ApatA. navA-savA eka sAdhakane e jhoLImAM zuM che e jANavAnI caTapaTI upaDI. ekavAra moko maLI gayo. teNe jhoLI kholIne joyuM to temAM mRta manuSyanI khoparI hatI. pAchaLathI gurue e khoparI viSe kaheluM ke saheja paNa ahaMkAra potAne AvI jAya to pote e khoparIne joI letA ane potAnI 22 For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * paMcAcAramayI sAdhanA jAtane kahetA ke eka divasa tArI paNa hAlata AvI ja thavAnI che. zA mATe tuM ahaMkAra kare che ? jJAna, darzana pachI cAritra. bahu ja pyAruM A sUtra : vAritramAtmavaragatuM. AtmabhAva tarapha laI jAya te ja cAritra. A sUtrano majhAno anuvAda pUjya padmavijaya mahArAje Apyo : "pariSaha sahanAdika parakArA, e saba he vyavahArA ho; nizcaya nijaguNa TharaNa udArA, lahata uttama bhavapArA ho." vyavahAra cAritra ane nizcaya, cAritranI vyAkhyA ahIM apAI. pariSadone sahevA te vyavahAra cAritra. nija guNamAM sthiratA te nizcaya cAritra. pariSaha sahevAthI dehAdhyAsa TaLe ane nirAsakta dazA nizcaya cAritra bhaNI javAmAM upayogI bane. IryAsamiti Adi pAMca samiti ane manogupti Adi traNa gupti rUpa A cAritrAcAra.... "vAritramAtmavarata.' vIrya. Atmazakti. | vinobAjI eka sarasa vAta kahetA : kheDUta pANIne jo rAInA khetara tarapha laI jAya to e pANI rAInI tIkhAzane vadhAranAruM bane. ane jo kheDUta e ja pANIne zeraDInA khetara tarapha laI jAya to e pANI zeraDInI miThAzane ubhAranAruM bane. pANI eka ja. AdhAra vahAvanAra para. 23 For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * paMcAcAramayI sAdhanA ahIM paNa e ja vAta che. Atmazaktine azubha vicAra mATe vaparAya to e barobara na thayuM kahevAya. zubha vicAra, zubha vANI ane zubha kAryo mATe ja Atmazaktino upayoga thavo ghaTe. - pU. devacandrajI mahArAja aSTapravacana mAtAnI sajhAyamAM saTIka prazna kare che : Atmazaktine para tarapha kema karI vahevA devAya ? . paMcAcAramayI A sAdhanAmAM dhyAna ane kAyotsarganI sAdhanA (tapAcAra) viSe have pachI vigate kaMIka jANIzuM. 24 For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * paMcAcAramayI sAdhanA (2) AdhArasUtra cAritramAtmacaraNAd, jJAnaM vA darzanaM muneH / . AtmacaraNa te ja cAritra, te ja jJAna ane te ja darzana. " - jJAnasAra, 13/3 tapa te ehi ja AtamA, varate nija guNa bhoge re.... - navapada pUjA, upA. yazovijayajI sAdhanAkama jJAnAcAra darzanAcAra cAritrAcAra tapAcAra varyAcAra 25 For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // dhyAna ane kAyotsarga che. [3] rUpastha dhyAna kavi sundaram dvArA racAyela eka gopIgIta che : 'hama jamanA ke tIra, bharata nIra, hamaro ghaTa na bharAI aiso ghaTa kyoM tumane diyo, jise tuma bina ko na sagAI." pRSThabhU majhAnI che. gopI yamunAne kAMThe pANI bharavA mATe gaI che. joke, gopI gaI che ema na kahevAya. gopInuM zarIra gayuM che. gopI to prabhumAM lIna che ne ! enuM mana, hRdaya che prabhumaya. mana prabhumAM, zarIra ahIM ghaDo kevI rIte mukAyo haze, koNa jANe. ghaDAmAM pANI bharAtuM 26 For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * rUpastha dhyAna ma nathI. ane tyAre gopI prabhune phariyAda kare che tame Avo ghaDo kema Apyo, je ghaDAne paNa tamArA vinA koI sAthe saMbaMdha nathI. eka oNDiToriyamamAM eka vAra lakSmIzaMkara A gItane gAtA hatA ane sabhAvRndamAM beThelA umAzaMkara joSI ane sundaram ene sAMbhaLatA hatA. jyAre lakSmIzaMkara ghuMTatA hatA "hamaro ghaTa na bharAI, aiso ghaTa kyoM tumane diyo?', tyAre sundarame umAzaMkarane pUchyuM: jo A ghaDo (astitva) bharAvAno ja nahoto, to sarjanahAre kema Apyo ? umAzaMkare kahyuM : ghaDo bharAya to DUbI jAya ne ! sundaram kahe paNa ghaDo bharAya nahi, DUbe nahi to enuM sArthakya zuM? DUbavuM che prabhumAM. DUbavuM che potAmAM. . dhyAnamAM sparza thAya AtmaguNavaibhavano. pUjyapAda cidAnandajI mahArAje "svarodaya jJAna'mAM rUpastha vagere cAra dhyAnonI mohaka prastuti ApI che. anubhUtivAnuM sadguru ja vAstavadarzI citra - bhItaranI duniyAnuMrajU karI zake ne ! dhyAna cAra bhagavaMta batAve, te mere mana adhike bhAve; rUpastha padastha piMDa kahIe, rUpAtIta sAdha ziva lIje." 92/ kevI vinamra A abhivyakti ! prabhue A cAra dhyAna batAvyAM che ane ethI mane te bahu ja gamyA che. "madhurAdhipaterakhilaM madhurama. mAdhuryanA adhipati paramAtmAnuM badhuM madhuruM ja hoya ne ! 27 For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * rUpastha dhyAna rUpastha dhyAna. 'rata vikAra svarUpa nIhArI, tAkI saMgata manasA dhArI; nija guNa aMza lahe jaba koya, prathama bheda tiNe avasara hoya." // 93.// sAdhakanA prAraMbhika dharAtaLa parathI sAdhanAne UcakI che ahIM. bahu ja majhAno laya ahIM pakaDyo che. prabhunA guNonuM ke AtmaguNonuM darzana ke sparzana kadAca agharuM paNa paDe. paraMtu je krodha, kAma vagere bhItara uThe che, temanuM darzana to AsAnIthI thaI zake ne ? "rahata vikAra svarUpa nIhArI.krodha uThyo, to tene jovAno. 'tAkI saMgata manasA dhArI." mananI aMdara thoDIka kSaNo sudhI e jovAnuM cAlu ja rahe. atyAra sudhI krodha uThe tyAre temAM bhaLI javAtuM hatuM. cetanA udayAnugata banI jatI. jovAnI prakriyA cAlu thaI eno matalaba e thayo ke sAdhakanI cetanA e kSaNomAM svabhAvAnugata thaI. jovuM e AtmAno svabhAva che. tame mAtra draSTA banyA to tamArI cetanA svabhAvAnugata banI. udayAnugata cetanA to che ja sAmAnya mAnavI pAse. sAdhaka ahIM judo paDe che. dhAro ke, asAtA vedanIyano udaya thayo. zarIra rogothI gherAyuM. sAmAnya mAnavI A paristhitimAM herAna-parezAna banI jaze. "are, mane AvA rogo thayA !" sAdhaka A ja paristhitimAM saheje pIDita nathI. zarIranA stara para rogo AvyA che. AvI zake. mane kaMI ja thayuM nathI. 28 For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * rUpastha dhyAna mArA dAdA gurudeva pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijaya bhadrasUrIzvarajI mahArAjAnuM svAthya rAdhanapuramAM lathaDeluM. moTA DaoNkTaroe kaheluM ke have thoDAka divasothI vadhu AgaLa jIvanadIpa nahi cAle. attima bhUminI jagyA paNa pasaMda thaI gayelI. candananA lAkaDA paNa AvI gayelA. e vakhate pAlanapurathI niSNAta DaoNkTara AvyA. temaNe sAhebane joyA. pachI bahAra AvIne temaNe kahyuM ke AvA dardamAM AvI zAnti pahelIvAra huM joI rahyo chuM. amArI hospiTalamAM Avo dardI hoya to vorDamAM koIne sUvA na de. pUjyapAdazrInI A samAdhidazAnA sAkSI banavAnuM saubhAgya mane maLeluM. teozrInI joDe rahevAnuM. davA vagere ApavAnI. paNa e divasomAMya teozrInA caherA para e ja emanuM cirasAthI smita pharakyA ja karatuM te joyuM che. zarIra zarIranuM kAma karatuM hatuM. teozrI potAnuM - ArAdhanAnuM kAma karatA hatA. vahelI savAre uThI sUrimaMtranA jApathI lagAvIne pUrA divasano teozrIno sAdhanAkrama, te divasomAM paNa, e ja rIte cAlyA karyo. cetanA svabhAvAnugata kevI rIte thaI zake che eno A pATha mArA zaizavamAM mane maLyo. have A ja layane krodhAdinA udaya vakhate jALavavAno che. sattAmAM che. krodha, to udayamAM Avaze. sAdhaka potAnA krodhane jue. temAM bhaLe nahi. mananA stare krodhano udaya che. paNa tame to manane pele pAra cho. tamAre to krodhanA udayane jovAno che. krodhanA karanAra tarIke ApaNe agaNita janmo sudhI rahyA. A janmamAM have ApaNe krodhanA karanAra nahi, tenA jonAra chIe. "rahata vikAra 29 For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * rUpastha dhyAna svarUpa nIhArI, tAkI saMgata manasA dhArI.." draSTAbhAva ja jo mananA stara para AvI jAya to krodha raheze kyAM ? ahIM sAdhaka, darzana rUpa potAnA svabhAvane prApta kare che. "nija guNa aMza lahe jaba koya, prathama bheda tiNe avasara hoya.." draSTAbhAva rUpa svaguNanI AMzika jhalaka maLI. A thayuM rUpastha dhyAna. ekAgratAne paNa dhyAna kahevAyuM che. svaguNasthiti paNa dhyAna che. ahIM potAnA guNamAM rahevAnuM thayuM e sandarbhamAM dhyAna thayuM. cetanA udayathI prabhAvita banI zake tema hatuM e kSaNe paNa nija guNamAM javAnuM thayuM ane emAM rahevAnuM thayuM. pachI e dhArA cAlaze. kAraNa ke svabhAvano Anada meLavyA pachI paramAM, vibhAvamAM javuM agharuM banI rahe. eka sadgurue sAdhakane kaheluM ke jo tuM trIza minITa svabhAvanI dhArAmAM rahe to te vibhAvamAM nahi jaI zake sAdhakane bhItarI dhArAno anubhava hato. eNe kahyuM : gurudeva ! ghaNIvAra huM svaguNanI dhArAmAM kalAka - be kalAka paNa rahyo chuM. parantu nimitto maLatAM, UMdhA moMe vibhAvomAM paTakAyo paNa chuM. sadgurue e vakhate je kahyuM te dareka dhyAtAe yAda rAkhavA jevuM che. sadguru kahe che tuM jene svaguNanI dhArA mAnato hato, te pUrI svaguNanI dhArA na hatI. vikalponI pRSThabhU para e badhuM cAlatuM hatuM. banI zake ke 60 TakA svaguNadhArA hoya ane 40 pratizata vikalpo hoya. AthI tane haLavAza lAgI ane e paristhitine te svaguNadhArA tarIke svIkArI 30 For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * rUpastha dhyAna lIdhI. paNa e paristhitinuM zIrSAsana thatAM zuM vAra lAge? ane to, sAMITha TakA vikalpo cittanI pRSThabhU para AvI jAya. to, sAdhake nirIkSaNanI - oljharvesananI kSaNomAM pUrNa sAvadha rahevuM joIe. e krodhane ke Asaktine mAtra jonAra ja hoya, emAM bhaLela na hoya. alabatta, ajAgRta manamAM vikalpo cAlu rahI zake che. jAgRta manamAM paNa karmodayanA prabhAve vikalpo AvI zake. paraMtu sAdhaka karmodayathI prabhAvita na hovo ghaTe. e mAtra ane mAtra svaguNanI dhArAmAM otaprota hoya. rUpastha dhyAnanI kevI majhAnI pRSThabhU thaI ! "rahata vikAra svarUpa nIhArI...' krodha Adine jotAM jotAM , darzana-guNamAM evA to lIna banI javAnuM ke udayAnugatatAnI e kSaNo svabhAvAnugatatAnI kSaNo banI rahe. acchA, krodha vagere uThe tyAre emane jovAnA. e na uThe tyAre zuM jovuM ? tyAre vikalpo jovAnA. vikalpo uThe che. sAdhaka temane jue che. vikalpo tamAruM svarUpa nathI. tame zA mATe emAM bhaLo? e ja rIte, AjubAjunA dazyone paNa mAtra juo. emAM rati ke aratino bhAva na bheLavo. pyArI jhenakathA che. prAraMbhika adhyayana pUrNa thayA pachI sAdhakane guru pAse mUkavAmAM Ave che. sAdhaka gurunAM caraNomAM mUke che. guru bArI tarapha AMgaLI cIMdhI ziSyane pUche che : zuM dekhAya che? sAdhake kahyuM : jI, jharaNAM, parvata, vRkSo dekhAya che. 31 For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * rUpastha dhyAna guru kahe che : be varSa pachI mArI pAse tuM Avaje. sAdhakane khyAla AvI gayo ke gurue potAne nA-pasaMda karyo che. paNa zA mATe ? te khyAla tene na Avyo. guru IzAro paNa nathI ApatA ke enI zI cUka thaI che. be varSa sudhI khUba adhyayana karI pharI sAdhaka sadguru pAse Ave che. bauddha zAstrono abhyAsa ane kahe che ke badhuM ja kSaNa-vinazvara che. che, che ne nathI. vairAgyanuM, paranI nirarthakatAnuM jJAna have enI pAse che. gurune praNAma karyA sAdhake. gurue pharI e ja prazna karyo sAme zuM dekhAya che ? sAdhake kahyuM kaMI ja nahi. kAraNa ke enA abhyAsa pramANe badhuM ja AbhAsI hatuM. e hovAno koI artha nahoto. gurue kahyuM : be varSa pachI mArI pAse Avaje. pharI zuM cUka thaI ? khyAla nathI Avato. pharI be varSa UMDA adhyayanamAM. be varSane atte sadgurunAM caraNomAM. pharI eja prazna. sAdhaka javAba Ape che ja, parvata, jharaNAM, vRkSo dekhAya che. gurue ene pasaMda karyo. potAnI pAse vizeSa adhyayana mATe rAkhI lIdho. pahelI vakhatanA javAba samaye jyAre sAdhaka kaheto hato ke potAne parvata, jharaNAM, vRkSo dekhAya che tyAre te temane sAcukalAM mAnIne kaheto hoya evo bhAva tenA caherA parathI dhvanita thato hato. bIjIvAra kahyuM tyAre je dekhAya che, te badhAno apalopa hato. trIjI vAra padArthono svIkAra hato, paNa manamAM udAsInabhAva ghuMTAyela hato. che" kahetI vakhate caherA paranA bhAvo kahetA hatA ke A badhAno koI artha nathI. 32 For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * rUpastha dhyAna A ja che draSTAbhAva. padArtho ke vyaktione sAdhaka jue tyAre emAM rati-arati na kare. nija guNa aMza lahe jaba.." A ja rUpastha dhyAna potAnA svarUpa bhaNI DhaLavAnuM. jJAtAbhAva ke draSTAbhAva Adi koI paNa guNomAM sthira thavuM te rUpastha dhyAna. 33 For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpastha dhyAnanuM svarUpa : 'rahata vikAra svarUpa nIhArI, tAkI saMgata manasA dhArI; nija guNa aMza lahe jaba koya, dhyAna ane kAyotsarga rUpastha dhyAna (3) AdhArasUtra prathama bheda tiNe avasara hoya...' / / 93 || pU. cidAnandajI, 'svarodaya jJAna' sAdhaka potAnA rAga-dveSAtmaka rUpane jue che ane manamAM e jovAnA layane ubhAre che... A rIte, 'jovA rUpa' - darzana svarUpa - eka guNane AMzika rIte sAdhake pakaDyo ane ethI e darzananI paLomAM te rUpastha dhyAnane pAme che draSTAbhAva sAdhanA sUtra 34 For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dhyAna ane kAyotsarga // [4] padastha dhyAna janmo pahelAMnI eka ghaTanA. prabhunA samavasaraNamAM ApaNe gayelA. e pahelAM gayela tyAre to koI bhAva nahoto Avyo; paNa A vakhate evo to bhAva chalakAyo.. basa, prabhune nIrakhyA ja karIe. atyAre e bhAvadhArAnI smRti thatAM peluM gIta yAda Ave : 'tujane joyA karuM, tArI sanmukha rahuM, tArA hoTha phaDaphaDe enI rAha jouM chuM... jyAre bhAvo bharIne tArI bhakti karuM, tyAre unmAde haiyuM na sAcavI zakuM; tArI amIdaSTi mATe huM to tarasyA karuM. 35 For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * padastha dhyAna mArA Atamane mArga cIMdha e ja mAguM chuM, tAruM haiyuM mane oLakhI le e ja mAguM chuM; tArI bAMho jo pasAra, emAM huM samAI jAuM.' tamane nihALavAnI e kSaNo... AMkho cUyAM kare. varasyA kare. ane bASpathI dhuMdhaLAyela e neNo vaDe tamane jovAnuM sukha maLe. darzana ane adarzananI teja-chAyAnI ramata cAlyA kare. . paNa, eka mIThI mUMjhavaNa e kSaNomAM thaI rahe. AMkho prabhunA aparUpa rUpane nIhALavA talapApaDa che tyAre kAnane prabhunI mIThThI mIThThI vANI sAMbhaLavI che. eka paNa indriyanA viSayane UMDANathI mANavo hoya tyAre ekamAM ja DUbavuM paDe che. emAM sAthe upayoga na rahI zake. AMkhone prabhunA rUpane jovuM che. "koTi deva milake kara na sake, eka aMguSTha rUpa pratichanda; aiso adbhuta rUpa tihAro, mAnuM barasata amRta ke buMda. karoDo devo potAnA rUpanA jaththAne ekaTho kare toya te prabhunA caraNanA aMguThAnA rUpa jeTaluMya te rUpa thaI zakatuM nathI. AvA amRtavarSaNa rUpane jovA mATe lAlAyita netro ane prabhunI amRta vANI sAMbhaLavA utsuka karNapaTala. banne vacce thaI caDasAcaDasI. vijaya kono thayo? AMkhono. prabhunuM rUpa jovAyA karyuM. kaho ke pIvAyA karyuM. zabdo kadAca na saMbhaLAyA. atyAre prabhunA rUpane jotI vakhate e samavasaraNIya kSaNonuM anusaMdhAna thaI rahe che. ane pravacana sAMbhaLatI vakhate te kSaNomAM chUTI gayelA pavitra zabdonuM anusaMdhAna cAlyA kare che. 36 For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - padastha dhyAna pUjyapAda jJAnavimalasUrimahArAjanI eka stavanA-paMkti yAda Ave che : 'jiNa pare dezanA deyatAM e, samaruM manamAM teha, prabho ! tuma darisane e.' prabhu ! tAruM darzana karuM chuM. ane te kSaNe samavasaraNamAM dezanA ApatAM Apane huM joI zakuM chuM. padastha dhyAnanI pUjya cidAnandajI mahArAje Apela vibhAvanAne, A sandarbhamAM joIe : tIrthaMkara padavI paradhAna, guNa ananta ko jANI thAna; guNa vicAra nijaguNa je lahe, dhyAna padastha suguru Ima kahe...' // 94 // tIrthaMkara pada. vizvanuM zreSTha pada. ananta guNonuM te dhAma che. e guNonuM pratibimbana sAdhakanI cetanAmAM paDe te padastha dhyAna. nirmaLa cetanAmAM ja pratibimbana paDe. jJAnasAra prakaraNamAM samApatti dhyAna aMge je kahevAyuM che te ahIM noMdhavA jevuM che : maNAviva praticchAyA, samApattiH parAtmanaH / kSILavRttau bhavet dhyAnA-vantarAtmani nirmale / / OM0-rU|| vRttio-- vikalponuM kSINa thavuM ane nirmaLa antarAtma dazA hovI. A be para ahIM bhAra mUkAyo che. ane nirmaLa antarAtmadazAmAM sAdhaka hoya che tyAre tenA cittamAM paramAtmAnA guNonuM pratibimbana paDe che. kSINavRttitA ane nirmaLa antarAtmadazA mATe zuM karavuM joIe ? 39 For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * padastha dhyAna vikalpo AvI rahyA che. emane dUra karavA mATe A prAyogika upAya che: kAMTAthI kAMTo nIkaLe tema vikalpothI vikalpo nIkaLe. vikalpothI je vikalpone viSe vicArI zakAya : zo artha A vikalpono ? ghaNIvAra AvuM banatuM hoya che : eka vyakti khUba UMDA vicAramAM garakAva thayelI hoya. pUchIe to javAba paNa ApI zake tema na hoya. be divasa pachI e vyaktine pUchIe ke te divase kayA vicAramAM DUbI gayela hatA? tyAre ema vicAramAM paDe che : kayo vicAra hato ? be divasamAM jenI noMdha paNa bhUlI javAya che, e vicAra ApaNane ATalI hade herAna-parezAna karI mUke che. ahIM A vicArabindu upase ke AvA vikalpano zo artha ? vikalpo pratyenI tIvra anAsthA ahIM kendramAM che. " A anAsthAne kAraNe vikalpo sAthe tAdAbhya-sAMThagAMTha nathI thatI. vicAro AvyA gayA. e bhItara jaDAI na gayA. vicAro che cittAkAzamAM. sAdhaka che cidAkAzamAM vicAranA vAdaLo AkAzamAM AvyA ne vikharAyA. sAdhaka emanI sAthe saMbaMdha banAvato nathI. kSINavRttitA. kSINa-yogatA. vikalpo dhIre dhIre ochA thatA jAya. apUrva avasara' padanI A paMkti yAda Ave : saMyamanA hetuthI yogapvanA, svarUpa lakSe jinaAjJA AdhIna jo; te paNa kSaNa kSaNa ghaTatI jAtI sthitimAM, . anne thAye nija svarUpamAM lIna jo...' 5 38 For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga padastha dhyAna sAdhakanA mana-vacana-kAyAnA yogo pravartita thaze mAtra saMyamanA kAraNe. vikalpa Avyo. tarata sAdhaka prazna karaze : zuM A vicAra sAdhanA mATe jarUrI che ? javAba 'nA'mAM maLaze to tarata ja e vicA2 thaMbhI jaze. sAdhya nakkI che : prabhunI AjJA pramANe ja yogo - mana, vacana, kAyAnA - vartavA joIe. vicAra prabhunI AjJA anusAre. bolavAnuM prabhunI AjJA pramANe. kAryakalApa prabhunI AjJA pramANe. sAdhanA dvArA sAdhaka jema vadhune vadhu Atmastha banato jAya che tema tema mana, vacana, kAyAnA yogono vaparAza bahu ocho thAya che. gupti vadhu che ahIM. zAstro guptine utsarga kahe che. samitine apavAda. manane pele pAra sAdhaka gayo, to e sAdhanAnI UMcAInI prAkRtika avasthA. paNa jo vicAra Ave to prabhuAjJAne sammata ja te hoya. 'anne thAye nija svarUpamAM lIna jo.' A nija svarUpa eTale gupti. have Ave che vacana gupti. bolavAnI icchA ja thatI nathI. pUjyapAda devacandrajI mahArAja vacana guptinI sajjhAyamAM kahe che ke bhASAvargaNAnA pudgalone grahaNa karavA, tene AtmasAt karavA ane choDavA; A thaI bolavA mATenI prakriyA; to sAdhaka AvI paudgalika pravRttimAM - AvI kaDAkUTamAM zA mATe paDe ? jJAnasAra yAda Ave : 'puAteSvapravRttistu, yogAnAM maunamuttamam.' mahirbhAvamAM na javuM te ja yogIonuM mauna. 39 For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - padastha dhyAna nirmaLa AtmadazA. 'yogasAra" yAda Ave 'AjJA tu nirmanaM vitta, kartavye RTiopamanuM. AjJA eTale sphaTikasuM pAradarzI citta. icchAo cittane malina banAve che. icchAnI pUrti thAya to ratibhAvanA taraMgo. icchA pUrI na thaI to aratibhAvanA taraMgo. eka bhikSu eka vAra raDatA'tA. eka bhakta pUchyuM : zA mATe Apa raDo cho ? bhikSue kahyuM : mAruM mana tIrthayAtrA mATe utsuka banyuM che mATe... bhakta kahe : paNa emAM Apa vyathita kema thAo cho? je asuvidhA hoya tenI vAta mane karo. mArAthI zakya hoya te suvidhA Apane ApuM, apAvuM. bhikSu kahe che huM pIDita eTalA mATe chuM ke mArA mane icchA pragaTa kema karI? Aje tIrthayAtrAnI icchA thaI. kAle bIjI thaze. ane ema jo icchAono dora vaNatUTelo cAlyA kare to sAdhanA kyAM rahe? mALAdho' nI sAme ja sUtra khUlaze : "cchImadhakho.' AjJAmAM dharma to icchAmAM adharma nirmaLa AtmadazA. gorakhanAtha yAda Ave : sahaja palANa pavana karI ghoDA, le lagAma citta cabakA; cetani asavAra gyAna guru karI, aura tajo saba DhabakA. 40 For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * padastha dhyAna sahajanuM Asana, zvAsa-ucchavAsano ghoDo, layanI lagAma, cittanI cAbUka, AtmA rUpI ghoDesavAra ane AtmajJAna - AtmAnubhUti te guru. A che AgaLa vadhavAno mArga. bIjI badhI ALa paMpALa choDo ! sahajanuM Asana. sAdhakane eka Asane kalAko sudhI besavAnI vidhi - Asanasiddhi siddha thaI hoya che. AkhI yAtrA, Ama paNa, sahajane kinAre ja cAle che ne ! asahajatA AvI tyAM dhyAna kevuM ! sthiratA kevI ! ne asthira manamAM, DahoLAyelA manamAM nirmaLatA kevI ! zvAsa-ucchavAsano ghoDo. zvAsa-ucchavAsa ridhamikalI-layabaddha rIte cAlavA joIe. - zrI makaranda dave "vizvacetanAnA vaNajArA' mAM gurjiephe sAdhelI A sAdhanAnI vAta vigate kare che ? | gurjiephanA "varkazopa" para rAkha vaLelI joIne, gurjiephe jyAMthI agni cetAvyo hato e mULa guruone maLavAnI jhaMkhanA eka vyaktimAM jAgI. tenuM nAma rAphela lepharTa. teNe potAnI zodhayAtrAnuM pustaka lakhyuM cheH "TIcarsa opha gurjiepha.' jemaNe gurjaephane zvAsa letAM zIkhavyuM hatuM e murazIda zekha hasana ephenDInI mulAkAtanA ahevAlano anuvAda ahIM ApuM chuM: jerusalema pAchA AvIne meM TUrisTa vibhAganA polIsa mitrane zodhI kADhyo ane zekha hasanano kyAM patto maLe ema pUchyuM. "dararoja savAre uMmara masjidamAM ane sAMje heroDa daravAjA pAse AvelI 'jhAviyAha hindI' nAmanI sarAImAM maLe. paNa eka vAta kahI rAkhuM chuM tamArA DhagalAbaMdha savAlonA javAba ApavA bese emAMno e mANasa 41 For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * padastha dhyAna nathI. e zekha to sulatAna phAtIhanA kuratAnA vArasadAra mahInA muhasina zAhanA zAgirda che. tame emane khoLo bhale, paNa jarA sAcavIne cAlajo." 'binamuslima hovAnA nAte mArAthI uMmara masjidamAM to jaI na zakAya. eTale pahelAM to huM hindustAnI yAtrIo mATenI sarAI 'jhAviyAha hindI'mAM pahoMcyo. thoDA ghaNA samaya mATe tyAM dareka prakAranA yAtrALuo nivAsa karatA hoya che. tyAM eka paragaju jaNAtAM hindustAnI bAju maLyAM. je aMgrejI paNa bolatA hatAM. temane meM mArI vAta samajAvI ane eka patra temane soMpyo. bAnue kahyuM ke patra zekhasAhebane jarUra pahoMcI jaze.' keTalAya divasa vATa joI pachI eka khepiyA mAraphata javAba Avyo. lakheluM: "tame mane maLavA mAgo cho, paNa huM temane maLavA mAguM chuM ema tame zAthI dhAro cho ?" Aja sudhImAM meM jANI lIdhuM hatuM ke nAhakanI pUchaparachane pAchI ThelI de tevI kaDakAI dharAvatI A sUphI yukti che. meM javAba lakhyo : "jJAna mATenI tarasa mane prere che." javAba Avyo: tame jJAnano upayoga karI zako cho?" meM lakhyuM : "haju sudhI nahi, paNa mane gvAdeza che." javAba : "sAMja paDye jhAviyAha para AvI jajo." huM pahoMcyo. sarAInA vADAmAM nAraMgInA eka jhADanI chAyAmAM ephenDI beThA hatA. eka zAgirda emanI pAchaLa DAbI bAjue beTho hato. zekha ghaNA vRddha jaNAtA hatA. paNa temano cahero mulAyama ane karacalIo vinAno hato. AMkho vedhaka, hAtha majabUta ane kharabacaDA. zekhe sAudI Arabono sapheda jhabho paheryo hato. mAthe gulAbI sonerI nakazabaMdI phirakAno paTTo bAMdhelo hato. temaNe mArAM khuzIkhabara pUchaDyAM ane pachI mUka thaI gayA. kaI cIja mATe mArI talAza hatI tenI vAta meM rajU karI. 42 For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * padastha dhyAna "mArA dosta, ATaluM samajI lo." zekhe kahyuM. "huM mArA phirakAno murazIda chuM. tamArI kalpanAone uttejita karanAro ke bhAvuka loko mATe AgAhIo karanAra huM nathI. duniyAnA khUNekhAMcare rahelA jurajhIjAdAnA murazIdonI talAzamAM tame nIkaLyA cho; temAMno eka to ahIM beTho che. tema chatAM mArI AgaLa tamArA manamAM UbharAtA savAlo ThAlavI devAthI tamane kazo phAyado nahi thAya. gurjiephane meM zvAsa letAM zIkhaveluM... tamArA manamAM vaLI thAya ke huM tamane zIkhavuM ke nahIM to mAro javAba che : nA. zIkhavI zakuM kharo. paNa nahIM zIkhavuM." zuM huM pUchI zakuM, zekhasAheba, ke mAtra zvAsa levAnuM ja zA mATe?" mAtra! mAtra? kevo vAhiyAta savAla ! zuM tamane ema lAge che ke sAcI rIte zvAsa levAnuM AsAna che ? tamAruM jIvana TakAvI rAkhavA tamArA magajane jarUrI prANavAyu pUro pADavA uparAMtanuM bIjuM kazuM tamArA khA chIcharA zvAsa-ucchavAsa kare che kharA ? yogya zvAsocchavAsanI eka kAmagIrI e che ke UMDe rahelI cetanAnA antima bindu sudhI ojasa pahoMcADavuM. aNavikasita mANaso potAnA vicAro ane aNaghaDa kAryo dvArA potAnI cetanAne badalavA mathe che. paNa vicAra ke kAryanI yogya mAtrA, dizA ane tIvratA teo jANatA nathI. eTale kazuM banatuM nathI." lyo, bolyA, mAtra zvAsa levAnuM ! tamane khyAla che kharo ke pahela helo sAcco zvAsa levAnuM zIkhavADI zakAya te pahelAM keTalo samaya lAgato hoya che ? mahinAo, are! varaso vItI jAya. ane e pachIya tame kayuM nizAna tAko cho e jANo tyAre ja e bane." gurjiepha zvAsa levAnI nijI tAkAta laIne mArI pAse Avyo hato. tene tenA potAnA zarIra, mana tathA samagra astitvathI zvAsa kevI rIte For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga padastha dhyAna levAya te batAvyuM hatuM. gurjiepha mArI sAthe vIsa varasa rahelo. hA jI, vIsa varasa! orgurrama gAmamAM pAMca mahinA ane bAkInAM varaso daramiyAna e jyAM jyAM rahyo ane potAnA zvAsa vAparatAM zIkhato gayo tyAM-tyAMthI mArA saMparkamAM raheto hato. tamAro jANe janma siddha adhikAra hoya .tema tame prabuddhatva mATe dAvo karo cho. nA, dosta, nA. prabuddhatva to kamAI ja levuM paDe che. samarpaNa, jahemata ane zista pAlana vaDe kamAI ja levuM paDe che. A * je zarIra che ne, tene pakavatAM eka so varasa jeTalI saphara karavI paDe che. vAstavikatAnI bhaThThImAM hADakAnA mAvAno kaNekaNa zekAIne pAkI jAya nahIM tyAM sudhI talAzagI2 sAco sUphI banavA pAmato nathI.'' zvAsano ghoDo. paNa asavAra kevo joIe? enI vAta AgaLa kare che. e agAu lagAma ane cAbUkanI vAta kare che : 'lai lagAma citta cabakA..' laya rUpa lagAma. citta rUpa cAbUka. : citta eTale cittathairya, caMcaLatAne kAraNe ghoDo ADo avaLo thAya ke tarata cittathairya rUpI cAbUkano upayoga karavAno. pahelAM Avaze cittathairya. pachI Avaze laya. laya eTale cittanI samarasatA. prazAntavAhitAne kAraNe AvelI bhItarI samarasatA. AtmaguNonI ekAkAratA. A laya te che lagAma. cittathairyano artha dhyAna laIe to laya eTale thAya samAdhi. samAdhi : bhItara ogaLI javuM. rAmakRSNa paramahaMsa kahetA : mIThAnI pUtaLI dariyAnuM mApa levA dariyAmAM gaI. have bahAra koNa Avaze ? 'ceni asavAra.' zvAsanA ghoDA para dhyAnanI cAbUka ane samAdhinI lagAma laI savAra koNa thaze ? caitanya rUpI asavAra. 44 For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga che padastha dhyAna bahu majhAno savAla, sAdhanAnAM sandarbhamAM thaze ke sAdhaka cetanAthIsvaguNathI bharela kyAre kahevAya? javAba e maLe che ke : e svanA upayogamAM hoya to svabhAvamUrti. e jo paranA upayogamAM ja hoya to vibhAvamUrti. "samayasAra'nI paribhASAmAM jaDa. pUjya AnandaghanajI mahArAja paramatArakazrI pArzvanAtha prabhunI stavanAmAM kahe che : "parabhAve karI paratA pAmatAM, svasattA thira ThANa." upayoga parabhAvamAM gayo to cetanA paratAne pAmI. svasattA to sthira che. e svamAM ja rahe, paramAM na jAya. paMcaviMzatikAe A mATe sAdhakanA layane kholyo che : "vadipapu zasta, sAsane padravya.' sAdhako bahirbhAvamAM - parabhAvamAM suSupta hoya che; temAM jatA ja nathI. hA, para dravyano - vastra, pAtrAdino - upayoga karavAno hoya che, paNa e dravyo pratye tyAM che mAtra udAsIna bhAva. sArA padArtho che mATe ratibhAva ke padArtha kharAba che mATe aratibhAva A vAta tyAM nathI. tyAM che mAtra udAsIna bhAva. "cetani asavAra." sAdhaka che caitanya sabhara. jJAnopayoga ane darzanopayogamAM rata. AnandapUrNa. gyAna guru karI." mArgadarzaka - guru che AtmajJAna. AtmAnubhUti. A mATe yogazAstroe Atmapratyaya ane gurupratyayanI vAta karI che. sAdhanA mArge AgaLa vadhatAM sAdhakane potAne lAge ke pote samyak patha para - propara ve para - cAlI rahyo che to te che Atmapratyaya. AtmapratIti mATeno mAnadaMDa zo? 45 For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - padastha dhyAna mAnadaMDa che rAga, dveSa, ahaMkAranI zithilatA. ema lAge ke sAdhanA patha para cAlatAM rAga, dveSa, aham pAtaLAM paDyAM che, to potAno mArga sAco che tema te jANe. chatAM ahIM bhramaNAnI saMbhAvanA che. potAnI jAtane sAdhaka evI tIkSNatAthI na joI zakela hoya to...? na to guru pratyaya. sadguru pAse jaI sAdhaka potAnI bhItarI sthitinuM Akalana karAvI le. gurudeva ! huM barobara chuM ? 'gyAna guru karI.' AtmAnubhUti. rAga-dveSAdinI zithilatAnI pRSThabhU para tamane tamArA guNonI alapa jhalapa jhAMkhI maLe che. kSINa vikalpatAne kAraNe nirmaLa AtmadazA. ane e nirmaLa AtmadazAmAM prabhunA guNonuM pratibimbana te samApatti. A samApattinI nAnakaDI jhalaka padasthadhyAnamAM che. 'guNa vicAra nijaguNa je lahe...' prabhunA guNonI anuprekSA karI ane e guNo gamyA. ane guNonuM pratibimbana bhItara upasyuM. pUjya AnandaghanajI mahArAje prabhunA rUpane A rIte joyuM che : 'amIya bharI mUrati racI re, upamA na ghaTe koya; zAnta sudhArasa jhIlatI re, nIrakhata tRpti na hoya..' A prazamarasanuM pratibimbana ApaNI bhItara pADavA mATenI eka nAnakaDI vidhiH 46 For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - padastha dhyAna caityavadanA karyA pachI baMdha AMkhe eka dhAraNA karavI che. prabhunuM pUrNa astitva prazamarasathI bhareluM che. e prazamarasa prabhunA dehamAMthI nIkaLI mArA bhaNI AvI rahyo che. huM e prazamarasane dhIre dhIre jhIlI rahyo chuM. brahmarandramAMthI e rasa pravezI rahyo che ane dhIre dhIre e pUrA astitvane tarabatara karI rahela che. dhAraNA saghana banaze ane prazamarasanI anubhUti thaze. A prabhuno prasAda. A dhyAna. sAdhaka A kSaNo pachI, daherAsarathI ghare jaze to paNa te prathama rasanI ja gherI asaramAM haze. A thayuM padastha dhyAna. 'guNa vicAra nija guNa je lahe, dhyAna padastha suguru Ima kahe.". prabhunA prazama guNanuM pratibimbana bhaktanA hRdayamAM paDyuM. pU. cidAnaMdajI mahArAjanI abhivyakti kevI to hRdayaMgama che! dhyAna padastha suMguru Ima kahe." A padastha dhyAna che ema sadguru kahe che. huM kahu chuM ema nahi; sadguruvara kahe che. sadguruonI paraMparA Ama kahe che. yogohananI prakriyAmAM sadganuM eka sarasa vacana che : "khamAsamaNANe hatyeNe...." sUtranI anujJA ziSyane ApatAM sadguru kahe che : kSamAzramaNonA, mahA muniono varada hastathI A sUtra tane ApuM chuM. 'guNa vicAra nija guNa je lahe.." prabhunA guNonuM pratibimbana potAnA hRdayamAM. majhAnuM padastha dhyAna. * 47 For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga che padastha dhyAna (4) AdhArasUtra padastha dhyAnanuM svarUpa : tIrthaMkara padavI paradhAna, guNa anaMta ko jANI thAna; guNa vicAra nija guNa je lahe, dhyAna padastha suguru Ima kahe... IN94l - svarodaya jJAna, pU. cidAnaMdajI mahArAja tIrthakara pada zreSTha pada, je ananta guNonA sthAna rUpa che. te prabhunA guNonuM pratibimbana sAdhakanA hRdayamAM paDe che te padastha dhyAna che tema sadguru kahe che. sAdhanA sUtra kSINa vikalpadazA nirmaLa attarAtmadazA 48 For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // dhyAna ane kAyotsarga che [5] piMDastha dhyAna majhAnuM A vacana : * "dhUke DhagameM jyota jalate hai, miTyo aMdhAro attara ko; I ajavALe Atama sUjha, bheda jaDyo una ghara ko...' dhULanA DhephAM jevI A kSaNabhaMgura kAyAmAM jyota jhaLahaLe che : caitanya tattvanI. e jhaLAMhaLAM prakAzamAM aMdhAru dUra thayuM. Atmatattvano ujAza barobara mANavAnuM thayuM. pelA gharano - bhItarI gharano bheda jaDyo. mIrAe kahyuM che : "baDe ghara tArI lAgI, mArI mananI uNArata bhAgI. basa, kAyAnA gharathI AtamanA ghara sudhI to javuM che. - 49 For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga piMDastha dhyAna ravi sAheba kahe cheH ghara meM ghara dikhalAI de, vo sadguru hamAra..' kAyAnA gharamAM guNonuM ghara batAvI de te ja sadguru. sadguru zI rIte sAdhakane aMdaranA gharamAM laI jAya che ? majhAnI vAta sthUlibhadra muninI che. sadguru Arya, saMbhUtivijaya mahArAja pAse sthUlibhadrajI potAne dIkSita karavAnI vinaMtI kare che. bAra varSa sudhI kozA nAmanI nartikAnA premamAM gaLADUba DUbela sthUlibhadrajIne dIkSA ApatI vakhate sadgurue zaktipAta karyo. bhItarI svarUpa sAthe evI prIti sadgurue baMdhAvI dIdhI ke bahAranI badhI ja prItio cha thaI gaI. cAturmAsa kozAne tyAM gALI sthUlibhadra muni gurujI pAse AvyA tyAre gurue kahyuM : tuM duSkara-duSkara kAraka che. khUba ja agharuM gaNAtuM kArya tArA dvArA thayuM. AvA anukULa upasargamAM sthira rahevuM kharekhara agharuM hatuM ane e saMdarbhamAM A guruvacana hatuM. eka bIjI paNa kalpanA majhAnI lAge : sadgurunA zaktipAtane jhIlavo e agharuM kArya che. ane sadguruthI bhaugolika rIte khUba dUra gayA pachI paNa temanA oNrA sarkalamAM, avagrahamAM sthUlibhadrajI rahI zakyA e duSkara - duSkara hatuM. sadgurunA zaktipAtane jhIlavo agharo kema che ? sAdhaka vibhAvothI khAlI thaIne Ave to ja gurunA zaktipAtane te jhIlI zake. AthI ja, vaMdanasUtramAM traNa vAta thaI che : gurudeva ! huM Apane vaMdanA karuM ? gurudeva ! ApanA avagrahamAM / oNrA sarkalamAM huM 50 For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga piMDastha dhyAna pravezI zakuM ? ane gurudeva ! huM khAlI thaIne AvuM chuM vibhAvothI, to gurudeva ! tamArA tejaHprabhAvathI mane bharI dezo ne ? (IcchAmi khamAsamaNo vaMdiuM... aNujANaha me miuggahaM.. nissIhi..) sthUlibhadra muni kozAne ghare hatA e bahAra khUlatI ghaTanA hatI. teo gurucaraNomAM hatA e bhItarI jagatanI ghaTanA hatI. sadgurune eka kSaNa ApI sthUlibhadra munie : vibhAva zUnyatAnI. ane sadgurue zaktipAta karI dIdho... * brahmarandra para guruno varada hasta mukAvo ane divya zaktinI anubhUti thavI. mAthA para, coTalInI jagyA je hatI, tyAM che brahmarandha. bahu majhAno e zabdano artha che H brahma eTale paramAtmA. ane rantra eTale kANuM, praveza dvAra. parama cetanAno saMcAra, astitvamAM je dvAra vaDe thAya te brahmarA. sadguru varada hasta tyAM mUke che ane emanA astitvamAMthI UThatI divya zakti, brahmarandha vATe, astitvamAM Utare che. ghaNI rIto zaktipAtanI che. kyAreka sadguru ziSyanI AMkhomAM AMkho milAvIne zaktipAta kare che. Ano sazakta IzAro pUjya AnaMdaghanajI mahArAje paramatAraka zrIdharmanAtha prabhunA stavanamAM Apyo che : pravacana aMjana jo sadguru kare, dekhe parama nidhAna; hRdaya nayaNa nIhALe jagadhaNI, mahimA meru samAna.... 51 For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga ja piMDastha dhyAna sadguru ziSyanI AMkhomAM pravacana aMjana AMje che. basa, ATalo ja izAro. kaI rIte AMje che ? AMkhomAM AMkha milAvIne. sadguru zaktipAta ghaNI rIte kare che. eka IzAro pUjya upAdhyAya zrIyazovijaya mahArAje paramatAraka zrImunisuvratasvAmInA stavanamAM Apyo che : "jasa kahe sAhiba mugatinuM karyuM tilaka nija hAthe." AjJAcakra para sadgano aMgUTho dabAya che ane sAdhakanuM muktipatha bhaNI prayANa zarU thAya che eno A majhAno IzAro. ahIM sadgurunA karakamaLane prabhunA karakamaLa rUpe ullekhyo che. prabhu sadguru dvArA ja zaktipAta karaze ne ! A zaktipAtane jhIlavAnI sajjatA, pahelAM kahyuM tema, vibhAvazUnyatAnI che. e vibhAva-zUnyatAnI pRSThabhU para ahobhAva - tIvra ahobhAva pedA thAya che; je sAdhakanI cetanAne saguruno zakitapAta jhIlavA mATe sakSama banAve che. to, sAdhakanA pakSe joIze tIvra ahobhAva sadguru caraNo prati. e ahobhAva zuM kare che tenI vAta bhaktimatI mIrAMe kahI che : bhavasAgara aba sukha gayo hai, phikara nahi mohi taranana kI." A camatkAra zI rIte thayo? kahe che mIrAM: "mohi lAgI lagana gurucarananakI" sadgurue bhItarI gharamAM praveza karAvyo. kaI rIte e praveza thAya che enI hRdayaMgama abhivyakti gorakhanAthanA zabdomAM : aradhaMta kaMvala urapaMta maLe, prANa puruSa kI vAtA; 52 For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga che piMDastha dhyAna dvAdaza haMsA UlaTi calegA, taba hI jyoti prakAzA. prANapuruSano nivAsa nIcenA kamaLamAMthI UMce rahelA kamaLamAM (mULAdhArathI sahastrAramAM) thAya che tyAre prANavAyunI dhArA UlaTI bAju, eTale ke suSuNNA nADImAM thavA lAgaze. jyAre bAra AMgaLano vAyu supukhkhAmAM vahevA lAge che tyAre Atmajyoti prakAze che. zrI makaranda dave "vizva cetanAnA vaNajArA" mAM bAra AMgaLanA zvAsa mATe lakhe che : yogazAstro kahe che ke svastha vyaktino zvAsocchavAsa bAra AMgaLa aMtara sudhI cAle che. zvAsa bAra AMgaLathI vadhu laMbAto hoya to jANavuM ke vyakti ugra, krodhamAM dhUvAMpUvA ke vadhu paDatI parizramI che. kevI rIte khabara paDe ke bAra AMgaLa vAyu vahe che ? e mATe bAra AMgaLa dUra arIso rAkhavAmAM Ave to arIsA para bheja lAgavAthI khabara paDaze athavA nAkamAMthI havA keTalI dUra jAya che te hatheLI rAkhatAM javAthI yogya mAtrA maLI jaze. e meLavavI ane sthira karavI e ja moTI kriyA che. suSuNNA mATe kahevAya che : suSuNA parama suMdara che. suSuNNA nAda svarUpiNI che. suSuNNA kALanuM bhakSaNa karanArI che. potAnA gharamAM potAno praveza. evo to advitIya AnaMda e kSaNomAM hoya ke zabdomAM ene mUkI zakAya. A pRSThabhU para pU. cidAnaMdajI mahArAje Apela piMDastha dhyAnane varNavatI kaDI joIe : * 53 For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga 7 piMDastha dhyAna bhedajJAna aMtaragata dhAre, sva-para pariNati bhinna vicAre; sakati vicArI zAntatA pAve, te piMDastha dhyAna kahevAve. / / 95 / / zarUAta bhedajJAnathI karI. deha AdithI huM bhinna chuM, enuM pratItyAtmaka jJAna joIe. e mATe ja 'bhedajJAna aMtaragata dhAre', ema kahevAyuM. mAtra zabdAtmaka bhedajJAnano zo artha ? ghaNA kahetA hoya che : jIbha khAya che. mane kaMI thatuM nathI. evAone lImaDAno rasa ApIe ne moDhuM bagADyA vagara pI jAya to thAya ke kaMIka pratItyAtmakatA - anubhavAtmakatA AvI. A pratItinI vAta pU. devacandrajI mahArAje emanA cothA stavananA prAraMbhamAM kahI che : 'kyuM jANuM kyuM banI Avaze, abhinaMdana rasa rIta? pudgala anubhava tyAgathI, karavI jasu paratIta.' abhinaMdana rasa-parama rasa mane kaI rIte maLaze? bhaktanA A praznano sarasa uttara apAyo che H pudgalanA anubhavano tyAga thAya to parama rasane tame mANI zako, anubhavI zako. pratIti. 'bhedajJAna aMtaragata dhAre' paMkti paNa pratItyAtmakatA para bhAra mUke che. stavanAkAre kahyuM : 'dhuMADe prIjuM nahi sAhiba, peTa paDyA patIje..' mAtra dhUmADAthI mAruM peTa nahi bharAya, mane to roTalI maLavI joIe. : A ja vAta eka gurue kahelI. ziSyanI tathAkathita vidvattAnA phuggAmAM TAMkaNI ghoMcavAnA irAdAthI emaNe ziSyane pUchyuM AtmAnubhUtinI vAta kara to ! ziSya granthonA uddharaNo sAthe doDha kalAka sudhI AtmAnI vAta-zabdAtmaka rUpe - kahI. 54 For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * piMDastha dhyAna gurue ATaluM ja kahyuM : bhAkharInA citrathI peTa bharAya nahi. sadguruo anubhUti ApavA mATe keTalI karuNA ApaNA para kare che enI eka hRdayaMgama kathA : eka sAdhakanI vartaNUka mATe sadaguru cittita rahetA. e jApa kare ke kAMIka kAma kare; kendramAM rahevA kozIza karyA kare. gurue thoDo samaya to joyA karyuM. kAraNa ke sAdhanAnA prAraMbhika kALamAM ahaMcetanA A rIte mukharita thaI zake. paNa be-cAra varSa pachI paNa e ahaMkendritatAnI vRttimAMthI bahAra na Avyo tyAre guru vadhu cittita banyA. sAdhakane sAcA rAha para lAvavA mATe eka vAra temaNe A yukti karI : sAdhaka dhyAnamAM beThela, tenI sAme guru besI gayA. temanA hAthamAM paththara hato ane iTane paththarathI teo ghasatA hatA. thoDIvAra to sAdhaka aMdara DUbela rahyo. paNa pachI eNe bahAra AvI purudevane pUchyuM : Apa A zuM karo cho ? guru : iMTane ghasIne huM darpaNa manAvuM chuM. sAdhaka : A prayatna nakAmo nahi thAya ? ITa zuM darpaNa banI zake ? guru : mAro prayatna ja vyartha tane lAgato hoya to tAro prayatna tane kema tevo nathI lAgato? lokone dekhADavA mATe thatI sAdhanA vyartha nathI to zuM che ? AtmazlAdhAmAM sarI paDI, uparathI, tuM bhavabhramaNamAM nahi paDe? jenAthI taravAnuM che, tenAthI ja tAre DUbavuM che ? sAdhaka ThekANe Avyo. - papa For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga # piMDastha dhyAna AvI ja sAdhakanI kephiyata pUjyapAda upAdhyAyazrI yazovijaya mahArAje paramatAraka zrI aranAtha prabhunI stavanAmAM ApI : "tapa japa moha mahA tophAne, nAva na cAle mAne re; paNa navi bhaya muja hAtho hAthe, tAre te che sAthe re." tapa ane japa karatAM ahaMkAra chalakAyo to sAdhanAnI nAvaDI kema taraze? paNa jo sAdhaka prabhu caraNonuM zaraNa svIkArI le to prabhukRpA tene hAtha pakaDIne pele pAra laI jAya. . 'bhedajJAna aMtaragata dhAre, svapara pariNati bhinna vicAre." bhedajJAnanI pratIti thatAM ja sva ane paranAM khAnAM judAM paDI jAya. kyAreka to evI bhulabhulAmaNI sarjAya che ke svanI dizA tarapha laI javAnI bhramaNA upajAvato mArga, hakIkatamAM, para tarapha laI jato hoya che. koI sAdhaka sAdhakonA vRnDanI sAme paramAtmAnI bhaktinI vAto karatA hoya, paNa jo temanI abhivyaktinI kaLA mohaka hoya ane ethI zrotAo prabhAvita thatA hoya to ahaMkArano udaya bhItara thaI UThe. ahIM sAdhakanI sAvadhAnI jAgRti evI joIe ke ene tarata ja khyAla AvI jAya ke A para bhaNI, vibhAvo bhaNI laI jatA mArga che. potAnI bhItara UtarelA mahApuruSanI vAta karatAM samAdhizatake kahyuM: jaga jANe unmatta A, A jANe jaga aMdha; jJAnI ko jagameM rahyo, huM nahi koI saMbaMdha.." paramahaMso duniyAne kevA lAgaze? pAgala ja to ! paNa paramahaMso jANe che ke duniyAnI phuTapaTTIno koI artha nathI. tethI teo potAnAmAM ja masta rahe che. 56 For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga ja piMDastha dhyAna huM nAnapaNamAM eka gAmamAM cAturmAsa hato. eka bAIne joyelI. je dukAnonA oTA para paDI rahetI. eka Tabalara e rAkhatI ane hoTelovALA pAsethI cA temAM letI ane pItI. koI bIjuM kaMIka khAvAnuM Ape to ya na le. mAtra cA. pAchaLathI eka yogIe e bAI mATe kaheluM ke e paramahaMsa hatI. sva-para pariNati bhinna vicAre." sAdhaka pAse be ja khAnAM hovAM joIe. eka svanuM khAnuM. bIjuM paranuM khAnuM. sva tarapha gati karAvanAra tattva che to Adara. para tarapha laI janAra tattva hoya to udAsInabhAva. sakati vicArI zAntatA pAme." svanI ane paranI pariNati bhinna thayA pachI svanI ananta zakti joIne te zAnta bane che. svano paricaya. svanuM UMDANa. A mATe traNa caraNo che : antarmukhadazA, antaHpraveza ane antarlanadazA. . . paheluM caraNa : antarmukhadazA. atyAra sudhI bahirmukha - vibhAvo tarapha ja mukha rAkhanAra sAdhaka potAnA svarUpa tarapha DokiyuM kare che. mahApuruSonuM darzana, temanI joDe vitAvelI thoDIka kSaNo; ane temano Antara vaibhava nIhALI mana e dizA tarapha javA lalacAya che. 57. For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - piMDastha dhyAna satsaMga ghaNA badhA samIkaraNone badalI kADhe che. makaranda dave eka yogIne maLyA. pUchyuM : tamArI uMmara keTalI ? yogI kahe : 'tumhArI so sAla, hamArI eka.' samayanuM samIkaraNa ja badalAI gayuM ne ! thomasa je. ebarakrombIne maLela eka sUphI saMta saphara ephenDIe kaheluM : "samaya zuM satya che ? ke eka bhramaNAmAtra che, .? samayahIna vizvamAM potAnI pragati mApavA manuSya tene upajAvI to nathI kADhyo ne ? manuSyanI AMtarika cetanAmAM samaya eka juduM ja svarUpa dhAraNa kare che. te nadInI jema vaheto nathI paNa sarovaranI jema zAMta hoya che. dAkhalA tarIke svapnamAM bhUta, vartamAna ane bhaviSya eka sAthe chUTathI maLI jatA hoya che. e tarapha tamAruM dhyAna gayuM che ?"' antarmukhadazA. svabhAvaruci thayo sAdhaka. A pachInuM caraNa che antaHpraveza. svabhAva-yAtrAno prAraMbha. sadguru 'karemi bhaMte' sUtra Ape ane sAdhakane samabhAvanI dhArAmAM praveza karAve. trIjuM caraNa antarlIna dazAnuM. sAdhaka bhItara ogaLI gayo. potAnA guNonI dhArAmAM UMDe sudhI pahoMcI gayo. 'sakati vicArI zAntatA pAme.' AtmaguNa sAkSAtkAra. ane e kAraNe maLato asIma AnaMda. paranI pIDAkara duniyAmAM javAnuM have kyAM rahyuM? te piMDastha dhyAna kahevAve.' A che piMDastha dhyAna. piMDa - zarIramAM rahela jyotirmayatAnuM darzana. rUpastha dhyAna ane piMDastha dhyAnamAM zo pharaka paDyo ? 58 For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * piMDastha dhyAna rUpastha dhyAnamAM nija guNanI AMzika sparzanA che. padastha dhyAnamAM prabhu guNonuM pratibimbana che. jyAre piMDastha dhyAnamAM guNonI samRddhi soLe kaLAe khIlI UThe che. jJAnasAra prakaraNe AvA sAdhakanI bhItarI dazAne bahArI dazA sAthe joDatAM kahyuM : jyotirmayIva dIpasya, kriyA sarvApi cinmayI; yasyAnanya-svabhAvasya tasya maunamanuttaram // 13-8 // majhAnI abhivyakti AvI... dIpanI jyotanuM UMce UThavuM ke tirachA javuM te badhuM ja manohara che. tema AvA sAdhakanI badhI ja kriyAo cinmayI banI rahe. tenuM UThavuM, besavuM, cAlavuM badhuM ja sAdhanAmaya banI rahe. tenI bhItarI dazAnuM A badhuM paricAyaka che. eka samrATe eka gurune pUcheluM pahoMcelA sAdhakane zI rIte pahecAnI zakAya ? gurue kaheluM ke tenI koI paNa kriyAne juo. tamane tenI mItarI dazAno khyAla Avaze. ahaMcetanA zI rIte cAle che, te to ApaNA khyAlamAM che. e evI pakaDAIthI cAle che ke badhA ene jue. ane enA sivAya bIjAnuM jANe astitva na hoya.. sAdhakacetanA badhAno khyAla rAkhIne, badhAno Adara karIne cAle che. AvA sAdhakonAM caraNomAM vaMdana. pa9 For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - piMDastha dhyAna AdhArasUtra piMDastha dhyAnanuM svarUpa : bhedajJAna aMtaragata dhAre, sva-para pariNati bhinna vicAre; sakati vicArI zAbnatA pAme, te piMDastha dhyAna kahevAve./ 95 // - svarodaya jJAna, pU. cidAnaMdajI mahArAja piMDastha dhyAnanuM yogazAstranA sAtamA prakAzamAM varNavAyela svarUpa : piNDaM zarIram tatra tiSThatIti piNDasthaM dhyeyam // 8 TIkA // (piMDa eTale zarIra ane temAM rahe te piMDastha.). e pachI, 9mA zlokathI piMDastha dhyAnanI pAMca dhAraNAonuM svarUpa batAvyuM che. sAdhanA sUtra sadguru dvArA zaktipAta bhedajJAnano tIvra abhyAsa SO For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / dhyAna ane kAyotsarga | [6] rUpAtIta dhyAna nava varSanI vaye nivRttinAtha saMta jJAnezvara pAse gayA. caraNomAM mUkyA. ane UDyA tyAre bharAyela hatA. temaNe A anubhavane zabdabaddha karatAM kahyuM che khAlI ghaDAne nadInA pravAhamAM mUko ane te bharAI jAya tema huM bharAI gayo. vibhAvothI khAlI thavAyuM. svabhAvadazAthI bharI javAyuM. jarmanInI eka mahilA prophesara bauddha granthonI viduSI hatI. paNa temane khyAla hato ke sadguru pAsethI grantha levo te judI ja vAta che. 61 For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - rUpAtIta dhyAna - eka moTA guru pAse eka mahinAno samaya kADhI, gurunI pUrva maMjurI laIne teo gayAM. kayo grantha vaMcAvavo te gurue nakkI karavAnuM hatuM. ' gurue namaskArabhAva parano sarasa grantha vaMcAvyo. vAcanA eka kalAka cAlatI. paNa emAM guru kaI rIte jhUkavuM kaI rIte khAlI thavuM enI hRdayasparzI vAto karatA. ane, prAyogika vidhi tarIke vajanane vyavasthita karAvatA. AgaLano pATha prAyogikano e Avyo ke dararoja badhA bhikSuone page lAgo! e pachIno krama to kharekhara sarasa hato. AzramanA kempasamAM rahetA nokaro, rasoIyA Adine page lAgavAnuM kahyuM. e pachInA kramamAM AzramanA medAnamAM AvatA vRkSone jhUkavAnuM AvyuM. A prAyogika vidhi ane gurunA upadezathI jhUkavAnuM kharekhara ghaTita thayuM. mahinA pachI e prophesara yunivarsiTImAM pAchA pharyA ane sAthIdAroe pUchayuM ke kayo grantha guru pAse zIkhI AvyA? prophesara kahe che ke mAtra guru pAse grantha vAMcIne nathI AvI, gurue granthane hRdayasparzI banAvI dIdho. upadhAna tapanI vidhinI ApaNI paraMparAmAM paNa pahelAM aDhAriyAmAM namaskAra mahAmaMtranI ArAdhanAmAM mUkavAnI vidhi ghaTita thAya che. ApaNA yuganA sAdhanAmanISI paMnyAsa zrI bhadraMkaravijayajI mahArAja kahetA ke namaskAra mahAmaMtranA padomAM "namo ja mahattvanuM. jhUkavAnuM ghaTita thAya. aham vilIna thAya. prabhunA rUpanA avalambanathI ke nAma smaraNanA avalambanathI bhakta nAma-rUpamaya saMsArane pele pAra pahoMcI zake che. 62 For Personal & Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - rUpAtIta dhyAna saMsAra nAma-rUpamaya che. paccIzI sudhI rUpano jAdU mANasa para savAra hoya che. ane pachI, vRddhAvasthAnI najIka sare tyAre te nAmano sahAro le che. mAruM kuTuMba, mArI peDhI, mAruM ghara.... e nAma-rUpa laIne ApaNe agaNita janmomAM DUbelA; prabhunA nAma ane rUpane laIne have tarI javuM che. be dhyAna ApaNe tyAM che : Alambana dhyAna, anAlambana dhyAna. prabhunA rUpanuM prabhunA nAmanuM prabhunA vacananuM Alambana laIne maLatI cittanI ekAgradazA te Alambana dhyAna. paraMtu, jyAre Alambana khUba ghuMTAI jAya, kaho ke raga-ragamAM pariNata thaI jAya tyAre anAlambana dhyAna Ave che. anAlambana dhyAna eTale ISa Alambana dhyAna. ahIM prabhunA guNonuM Alambana laIne svaguNanI dhArAmAM potAnI cetanAne sAdhaka pravAhita kare che athavA to pUrvAbhAsane kAraNe sIdho ja svaguNanI dhArAmAM sAdhaka vahe che. yogaviMzikA nI TIkAmAM mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja naiRyikarUpanA AtmasvarUpamAM DUbavAnI vidhine anAlambana kahe che. aupAdhika rUpane-karmathI yukta ke rAgadveSathI yukta Atma svarUpane ahIM jovAnuM nathI. A anAlambana yoga kone hoya? zreNimAM sthita thayelA sAdhakane anAlambana hoya che. to zuM ApaNane enI jhalake na maLe ? tyAM kahevAyuM che ke mAtra svamAM DUbelA (vinmAtraprativaddhAnAmuM) ane saMpUrNa vikalpothI para UThelA (35ratavikalponAnA) jinakalpika For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga rUpAtIta dhyAna mahAtmAone mukhya anAlaMbana tarapha laI janAruM anAlambana hoya che. ane tyAM anAlaMbana dhyAnane zukladhyAnanA aMza rUpe varNavAyuM che. eTale ke sAtame guNaThANe rahela jinakalpika munivarone anAlaMbana hoya che tema kahevAyuM. guptinI be dhArAo che : zubhanI ane zuddhanI. mana, vacana, kAyAnA yogone zubhamAM pravartAvavA - ahobhAva AdimAMte guptinI zubha dhArA. ane mana, vacana, kAyAnA yogone zuddhamAM svaguNanI dhArAmAM - pravartAvavA te guminI zuddhamayI dhArA. A pAchaLanI dhArA aMge pU. devacandrajI mahArAje temanI aSTapravacanamAtAnI sajhAyamAM vistArathI lakhyuM che. to, guptinI zubhamathI dhArA te Alambana yoga ane guptinI zuddhamayI dhArA te anAlambana yoganI nAnakaDI AvRtti. ane anAlambana yoga te zukladhyAnano aMza. guptinI zuddhadhArA nijaguNamAM rahevAnI dhArA che. AvI ja nijaguNanI dhArAmAM rahevAnI sAdhanA te rUpAtIta dhyAna. rUpAtIta dhyAnanuM svarUpa pU. cidAnaMdajI mahArAje A rIte varNavyuM cheH rUpa rekha jAmeM navi koI, aSTaguNAM karI zivapada soI; tAkuM dhyAvata tihAM zamAve, rUpAtIta dhyAna so pAve... // 96/l. For Personal & Private Use Only WWW.jainelibrary.org Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga rUpAtIta dhyAna jemAM koIpaNa rUpa ke AkAra nathI, je ATha guNothI yukta che evA zivapadanuM dhyAna karatAM dhyAtA mokSasukhanI jhAMkhI jyAM meLave che, te che rUpAtIta dhyAna. 'rUpa rekha jAyeM nava koI.' prabhunA rUpa ke AkAra Adi koI tattvanuM AlaMbana je dhyAnamAM nathI e che rUpAtIta dhyAna. javuM che svarUpamAM. paNa e mATe prabhunA rUpAdino paNa Azraya nathI levAno. vAraMvAranA AlambananA abhyAsa pachI A dhyAna Ave che. jyAM sAdhaka bese che ane kSamA Adi svaguNanI dhArAmAM ja te vahI jAya che. rUpAtIta dhyAna. anAlambana dhyAna. muktino atyAranA ApaNA stara para anuvAda eTale jIvanmukti. sazarIra mukti. pU. umAsvAti mahArAja prazamarati prakaraNamAM kahe che : 'daiva mokSaH suviditAnAm'. prabhunI AjJA pramANe cAlanArA sAdhakone ahIM ja mokSa che. paMcaviMzatikA prakaraNamAM upAdhyAyajI yazovijayajI mahArAja kahe cheH 'zrAmaNye varSaparyAyAt prApte paramazuklatAm; nIvanmuktA mahAtmAno, gAyatte vitaspRhAH / / ' (prazamaratimAM : vinivRttaparAzAnAm) dIkSAno paryAya eka varSano thatAM bhItarano bhAva parama zuddha thatAM munivaro jIvanmukta bane che. jo ke, A dIkSAno nizcaya paryAya levAno che. sAmAyikanI dhArAmAM vahI Avela samaya. dA For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga rUpAtIta dhyAna jIvanmukta mahAtmAo kevA hoya che? teo AtmabhAvamAM sadA jAgaruka hoya che. bahirbhAvamAM suSupta teo hoya che. paradravyamAM udAsIna ane svaguNAmRtamAM lIna. nA pratyAtmini te nityam'. AtmabhAvamAM sadA jAgarukatA. saheja paNa vibhAva potAne sparzI na jAya enI sAvadhAnI. spazI gayo to tene jhaDapathI dUra karavAnI vRtti. "samAdhi zataka' AvA sAdhaka mATe kahe che : "jo khinu galita vibhAva. jenA vibhAvo kharI gayA che. 'uttarAdhyayana sUtranuM mRgAputrIya adhyayanamAM mRgAputra vibhAvone choDI saMyamamArge gayA tenI vAta karatAM kahe che "rajuya va paDe na, niSpatti nigamo.kapaDA para paDelI dhULane khaMkherIne koI cAlI nIkaLe tema mRgAputra vibhAvone khaMkherIne cAlI nIkaLyA. ' A mATe ApaNI joIze satata sAvadhAnI. jhena kathA che. eka sAdhaka eka bAju paribhramaNa mATe javAno hato, tene gurue kahyuM ke tuM jAya che e mArga para relve sTezanathI najIka eka dharmazALA che. enA munImane tuM maLaje. enA kriyAkalApane tuM dhyAnathI joje. - sAdhaka sAMje tyAM pahoMcyo. munIme tene eka oraDI kholI ApI. sAdhaka oraDImAM gayo ane munImanA kriyAkalApane jue che. munIme AvanAra yAtrikone oraDI ApI. pachI rasoI banAvIne bhojana karyuM. tapelI, thALI dhoI kabATamAM mUkyA ane sUI gayo. savAre sAdhaka vahelo UThyo. munIma pachI jAgyA. sAdhakane hatuM ke savAramAM munImanI kaMIka sAdhanA jovA maLaze. paNa prAtaHkRtya karI For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga 7 rUpAtIta dhyAna (zArIrika) teNe kabATamAMthI tapelI vagere kADhyA. pANIthI temane dhoI dUdha, nAsto taiyAra karI khAdhuM. sAdhakane nIkaLavAnuM hatuM. e nIkaLI gayo. paribhramaNa pachI guru pAse AvI teNe phariyAda karI : munImamAM mane sAdhaka na dekhAyo. sAmAnya manuSya ja tyAM dekhAyo. gurue pUchyuM H teM zuM zuM joyuM ? sAdhake badhI vAta karI. gurue sAdhaka pAse kevuM UMDuM nirIkSaNa joIe tenI vAta karatAM kahyuM : sAMje munIme vAsaNo dhoI kabATamAM mUkelAM. savAre pharI eNe e dhoyAM. tane AmAMthI koI saMdeza na maLyo ? sAdhaka guru sAme joI rahyo. guru kahe che : vAsaNo dhoI kabATamAM mUkyA chatAM eNe savAre e mATe e dhoyAM ke sUkSma rajakaNa kabATanI tirADo dvArAya aMdara pahoMcI zaqI hoya. e ya dUra karavI ghaTe. have guru sAdhakane pUche che : tArA ajJAta manamAM ane jJAta manamAM vikalponI ne rAga-dveSanI dhULa keTalI caDelI che? tuM kSaNe kSaNe e viSe sAvadha kharo ? sAdhakane samajAyuM ke kharekhara A to mahattvapUrNa vAta hatI. pahelAM jJAta 'manane - konsTasa mAInDane zuddha karavuM joIe. eno khUNe khUNo bArIkAIthI tapAsavo joIe ke kyAMya rAga-dveSano kacaro to nathI ne ! jo ke, jJAta mana - jAgRta mana svaccha hoya ethI sAdhake khuza thavA jevuM nathI. ajAgRta manamAM kusaMskArono moTo jaththo paDelo che. game tyAre e jAgRta manamAM AvI zake che. 67 For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga rUpAtIta dhyAna zuM kare sAdhaka ? sAdhakanA hRdayamAM rAga, dveSa Adi doSo para - azuddhi para je kSaNe lagAva haTyo; kAma zarU : nirmaLatA tarapha javAnuM. koI mANasa gAmaDAgAmanA aMdhAriyA gharamAM varSothI raheto hoya to e sthAna ene koThe paDI jAya che. paNa kyAreka enA saMbaMdhInuM zaheramAM AveluM mahAlaya joIne ene potAnuM ghara khUMcavA mAMDe che. rAga-dveSanI gAMTho vihoNA koI mahApuruSanAM caraNomAM besatA sAdhakane potAnI azuddhinuM bhAna thAya che ane e DaMkhe paNa che. azuddhi DaMkhavI e paNa bahu moTI upalabdhi che. DaMkhavuM te javAnI prakriyAno prAraMbha che. paramapAvana AcArAMgajImAM eka sarasa sUtra Avela che : 'paNDittehAr bAvavati, sa baLaretti padyumnati|' 2/2/75 vibhAvonuM ane temanA AdhArarUpa vikalponuM pratilekhana karo, bArIkAIthI nirIkSaNa karo; tamane e nahi game. munitvanI A majAnI sapATI che. doSo joyA; gayA. atyAra sudhI bhUla e thatI hatI ke doSone paNa mArApaNAnA raMge raMgI nAkhavAmAM AvatA'tA. ne eTale ja anya vyaktitvamAM rahela saheja krodha paNa jene kharAba tarIke lAgato, e ja vyakti potAnAmAM rahela krodhanA tIvra Avezane paNa sArApaNAmAM khapAvavAnI kozIza karatI. 'mAro che ne !' 'sAruM te mAruM nahi; mAruM te sAruM' A sUtra khUleluM hatuM. 68 For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - rUpAtIta dhyAna "nAmRtyAtmani te nityam.' jIvanmukta sAdhako AtmabhAvane viSe satata jAgRta rahe che. e mATe bIjAM be caraNo ApyAM : "vahiveSa rIte," vAte paratre.' bahirbhAvamAM teo suSupta hoya che. joke sAdhakane ya para padArtho to-vastra, pAtra Adi-vAparavA paDe che, paNa emAM tenI Asakti nathI hotI. udAsInabhAva hoya che. A para padArtho pratyeno udAsInabhAva eTale ke parabhAvamAM suSupti sAdhakane Ape che svaguNonI saghana dhArA. 'tIyane svAmRta.' 'tAkuM dhyAvata tihAM samAve, rUpAtIta dhyAna so pAve." guNonI e dhArAmAM gayela sAdhaka potAnI cetanAne guNamayI banAvI de che. A guNamayI cetanA te rUpAtIta dhyAna. zuddha AtmAnA svarUpamAM DUbI javAnuM. 6i9 For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - rUpAtIta dhyAna (6) AdhArasUtra rUpAtIta dhyAnanuM svarUpa : rUpa rekha jAme navi koI, aSTaguNAM karI ziva pada soI; . tAkuM dhyAvata tihAM samAve, rUpAtIta dhyAna so pAve.// 96 // -svarodaya jJAna, pU. cidAnaMdajI mahArAja jemAM koI paNa rUpa ke AkAra nathI, je ATha guNothI (anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra, anaMta sukha, akSaya sthiti, arUpIpaNuM, agurulaghutva ane avyAbAdha sthitithI) yukta che te mokSapada che. tenuM dhyAna karato dhyAtA mokSasukhanI jhAMkhI meLave che. A che rUpAtIta dhyAna. sAdhanA sUtra Alambana dhyAna anAlambana dhyAna For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga | [7] piMDasthAdi dhyAna: bIjo yAtrA patha yogazAstra, dhyAnadIpikA catuSpadI Adi granthomAM piMDaWdhyAnAdinI bhinna vibhAvanA che, je joIe. | piMDastha dhyAnamAM pArthivI, AgneyI, mArutI, vANI ane tattvabhU ema pAMca dhAraNAo hoya che. pArthivI dhAraNA A rIte thAya che : tirjIloka pramANa lAMbo-pahoLo eka kSIrasamudra ciMtavavo. te samudranI aMdara jaMbUdvIpa pramANe eka lAkha yojananA vistAravALuM ane eka hajAra pAMkhaDIvALuM eka kamaLa ciMtavavuM. 71 For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga piMDasthAdi dhyAna : bIjo yAtrA patha', te kamaLanA madhyabhAgamAM kesarAonI aMdara dedIpyamAna, pILI pILI prabhAvALI ane meruparvata jeTalA pramANavALI karNikA che ema cittavavuM. - te karNikA para eka ujvaLa siMhAsana che. te para pote beThela che tema vicAravuM. tyAM beThA beThA pote karmone mULathI ukheDavAno prayatna kare che tema vicAravuM. A thaI pArthivI dhAraNA. pUjya devacaMdrajI mahArAja dhyAnadIpikA catuSpadImAM kahe che : tihAM beTho e saMvarI, dhyAne Atama dhyAna, mana bhame te vazI kare, so pArthiva guNa mAna. have AgneyI dhAraNA. nAbhinI aMdara soLa pAMkhaDIvALuM kamaLa cittavavuM. te kamaLanI karNikAmAM mahAmatra arthe sthApavo. ane kamaLanA dareka patramAM A Adi 16 varNo sthApavA. pachI hRdayamAM ATha pAMkhaDInuM kamaLa cittavavuM ane temAM jJAnAvaraNIya Adi ATha karmone anukrame eka eka pAMkhaDImAM sthApana karavA ane te kamaLanuM mukha nIce rAkhavuM. arthAt nAbhimAM rahela soLa pAMkhaDIvALA kamaLanA upara jANe addhara jhUlatuM hoya tema nIcA mukhe te kamaLa rAkhavuM. pachI nAbhi kamaLamAM repha, bindu ane kalAyukta mahAmatramAM je haiM akSara che tenA rephamAMthI haLave haLave nIkaLatI dhUmADAnI zikhA cittavavI. pachI temAMthI agninA kaNiAo nIkaLatA cittavavA ane jvALAo nIkaLatI cittavavI. 72 For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga piMDasthAdi dhyAna : bIjo yAtrA patha te javALAnA samUhathI hRdayanI aMdara raheluM (ATha karmothI baneluM, ATha pAMkhaDIvALuM) kamaLa bALavuM ane mahAmatra maInA dhyAnathI utpanna thayelo prabaLa agni te karmavALA kamaLane bALI nAkhe che ema cittavavuM. pachI zarIranI bahAra traNa khUNAvALo agnikuMDa sAthiyAnA cihnavALo ane vadvibIja rakAra sahita cittavavo. tyArabAda zarIranI aMdara mahAmatranA dhyAnathI utpanna thayela agninI vALA ane bahAranA vahnikuMDanI vALA e banne vaDe deha ane ATha karmanuM baneluM kamaLa banne baLIne bhasmasAt thAya che tema vicAravuM. A che AgneyI dhAraNA. pUjyapAda devacandrajI mahArAja dhyAnadIpikA catuSpadI'mAM kahe che : dahI karma le zAntatA, tRNa viSNu agni samAna, dhare zuddha nija dhAraNA, e AgneyI mAna..." vAyavI dhAraNA mATe pUjya devacandrajI mahArAja kahe che : dhyAna piMDastha vicArIe, zuddhAtama guNa dhAmo re; Atama zakti svabhAve e, lokAlokanI sAme re........ Atamazakti svabhAvathI, karmali uDAve re; te piMDastha sudhyAnathI, vAyudhAraNa bhAve re...." piMDaWdhyAna zuddha AtmadazA tarapha laI janAra paddhati che. AtmadazA jAgRta thatAM lokadRSTi Adi dUra thAya che. For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * piMDasthAdi dhyAna H bIjo yAtrA patha Atmazakti vaDe karmanI dhULa uDe che. A che vAyavI dhAraNA. yogazAstra kahe che : traNa bhuvananA vistArane pUrI detA, parvatone calAyamAna karatA ane samudrone kSobha pamADatA vAyune cittavavo. pUrve zarIra tathA kamaLane bALIne je rAkha karavAmAM AvI che, tene A vAyuthI uDADI nAkhI daDha abhyAsa vaDe te vAyune zAnta karavo. A che vAyavI dhAraNA. have vAruNI dhAraNA. amRta sarakhA varasAdane varasAvanAra vAdaLAMthI bharapUra AkAzane cittavavuM. pachI ardhacandrAkAra kalAbiMdu sahita varuNa bIja 4 ne smaravuM. te varuNa bIjathI utpanna thayela pANI vaDe pahelAM je dhULa uDADI hatI, tene dhoI nAkhavI. pachI varSAne zAnta karavI. pU. devacandrajI mahArAja kahe che : karuNA dhAraNA dhyAvatAM, megha rUpa te dhyAve re; Atama dhyAna sunIrathI, karmamalane nasAve re...." have tattvabhU dhAraNA. zuddha buddhivALA sAdhake sAta dhAtu vinAnA, pUrNa candranI mAphaka nirmaLa kAntivALA ane sarvajJa samAna potAnA AtmAne cintavavo. te pachI siMhAsana para ArUDha thayela, sarva atizayothI suzobhita, sarva karmono nAza karanArA ane kalyANakAraka mahimAvALA, potAnA zarIranI aMdara rahelA nirAkAra AtmAne cittavavo. 74 For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga 70 piMDasthAdi dhyAna H bIjo yAtrA patha A che tattvabhU nAmanI dhAraNA. piMDastha dhyAna pachI padastha dhyAna. pavitra padonuM AlaMbana laine je dhyAna karavAmAM Ave che tene siddhAntanA pAragAmIoe padastha dhyAna kaheluM che. enI paddhati A pramANe che : nAbhikanda para soLa pAMkhaDIvALuM eka kamaLa cittavavuM. tenI pratyeka pAMkhaDImAMthI anukrame Ja thI aH sudhInA 16 svarone sthApavA. hRdaya pradeza para covIsa pAMkhaDIvALuM kamaLa cittavavuM. temAM vacce eka karNikA che ema cintavavuM. covIsa pAMkhaDIo para TM thI 1 sudhInA 24 vyaMjano sthApavA. vaccenI karNikAmAM meM vyaMjana sthApavo. mukhamAM ATha pAMkhaDIvALA kamaLanI kalpanA karavI. ane te mukhakamaLanI ATha pAMkhaDIo para anukrame 7 thI TM sudhInAM vyaMjano sthApavAM. A rIte svara ane vyaMjana rUpa mAtRkAnuM dhyAna ka2nA2 dhyAtA zrutajJAnamAM pAragAmI bane che. have rUpastha dhyAna samavasaraNamAM beThela prabhunA rUpanuM dhyAna te rUpastha dhyAna. have rUpAtIta dhyAna. je dhyAnamAM amUrta, cidAnanda svarUpa siddha paramAtmA dhyeya tarIke hoya te rUpAtIta dhyAna. 75 For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga : piMDasthAdi dhyAna : bIjo yAtrA patha AdhArasUtra piNDastham : zarIrasthasya arhato dhyAnam, padastham : aha~zabdasthasya arhato dhyAnam, rUpastham : pratimArUpasya arhato dhyAnam, . rUpAtItam : yogigamyamahato dhyAnam // ... -siddhahemazabdAnuzAsana, nyAsasAra samuddhA piMDastha dhyAna zarIramAM rahela arihanta prabhunuM dhyAna. padastha dhyAna aI zabdamAM rahela arihanta prabhunuM dhyAna rUpastha dhyAna : pratimA rUpa arihanta prabhunuM dhyAna. rUpAtIta dhyAna: yogigamya arihanta prabhunuM dhyAna. 76 For Personal & Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // dhyAna ane kAyotsarga / / [8] dharmadhyAna ane zukladhyAna dharmadhyAna ane zukladhyAnane varNavatAM dhyAnazataka grantha kahe che ke, tribhuvanavyApI mananeM eka padArthamAM lAvavuM ane pachI tyAMthI paNa manane kADhI levuM. dharmadhyAnamAM eka eka viSaya para manane kendrita karavAnuM che, paNa tyAM e viSaya joDe saMbaddha bhinna padArtho para mana jai zake che. zukladhyAnanA prathama prakAramAM manane eka padArthamAM (padArtha eka ja, paNa enA bhinnabhinna paryAyo-nityatva, anityatva Adi ke utpatti, nAza, sthiratA AdimAM) kendrita karAya che. zukladhyAnanA bIjA prakAramAM eka padArthanA paNa eka ja paryAya para mana kendrita thAya che. 86 For Personal & Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga dharmadhyAna ane zukladhyAna trIjA prakAramAM yoganirodhanI prakriyA vakhate mana bilakula nathI hotuM. viharamAna prabhu subAhu jina stavanAmAM pUjya devacaMdrajI mahArAje bhaktinA layamAM dhyAnano majhAno krama kholyo che : yadyapi huM mohAdike chaliyo, parapariNati suM bhaLiyo re; have tuja sama muja sAhiba maLiyo, tiNe savi bhavabhaya TaLiyo re....3 mohAdine kAraNe para-pariNati, vibhAvonI asara AtmA para hatI. paNa prabhu maLatAM te dUra thAya che. kaI rIte ? stavanAmAM ja teo batAve che : dhyeya svabhAve prabhu avadhArI, durdhyAtA pariNati vArI re; bhAsana vIrya ekatAkArI, dhyAna sahaja saMbhArI re......4 lakSyAMka nakkI thayuM. prabhune dhyeya tarIke svIkAryA ane tyAM sudhI pahoMcavuM e nirdhAra thayo. paramAtmadazAnI prAptino nirNaya. lakSya sudhI pahoMcavAnAM caraNo A thayAM : (1) manane Arta-raudramAM jatuM rokavuM. (2) svapariNati tarapha ja jJAnopayogane laMbAvavo. ane e rIte (3) dhyAnanI dhArAmAM sahaja rIte ja jAtane mUkavI. 78 For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - dharmadhyAna ane zukladhyAna viSaya-kaSAya AdithI mana pAchuM pharyuM eTale Arta-raudradhyAnanI dizA ja baMdha thaI. AtmaguNono rasAsvAda lAgyo eTale upayogaAtmaguNo bhaNI jaze. ane, dhyAnanI yAtrA sahaja rIte ja cAlaze. sarasa paMkti AvI : dhyAna sahaja saMbhArI re....... dhyAnane sahaja rIte yAda karyuM. smRti zenI hoya ? pUrvAnubhUta tattvanI. janmAntaramAM anubhavela dhyAnanI smRti thAya. hRdayapradIpa patrizikA' yAda Ave : "cazmAn bhavAntaratApi veSTitAni pradurgavanyamavaM tame mane thAH " jenAthI bhavAntaramAM thayela kriyAonI smRti thAya ane e kriyAo pharIne thAya te anubhava dhyAnanI A dhArA AgaLa vadhe tyAredhyAtA dhyeya samAdhi abheda, parapariNati vicchede re; dhyAtA sAdhaka bhAva ucchede, dhyeya siddhatA vede re... pa. dhyAtA, dhyeya ane dhyAna (samAdhi gADha dhyAnanI avasthA che). A traNeno jyAre abheda thAya tyAre paranI pariNati kyAM raheze ? abhedanI A kSaNomAM dhyAtAnI cetanA dhyeyanA guNo sAthe ekAkAra thaI gaI che. , paramAtmA pAse kSamA guNano samaMdara che. sAdhakanI cetanAmAM kSamAnuM buMda phelAyuM... pachI, kabIrajInA zabdomAM kahIe to buMda samAnA samuMdameM." paramAtmAnA guNa-samudramAM sAdhakanuM sAdhanA bindu ekAkAra thaI gayuM. - * 79 For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - dharmadhyAna ane zukladhyAna dhyAtA have dhyAtA tarIke nathI raheto. te beya jevo banI jAya che. sAdhaka sAdhaka tarIke nathI raheto. e siddha bane che. dhyAtAnI dhyeya bhaNInI A majhAnI yAtrA te ja dharmadhyAnathI zukladhyAna bhaNInI yAtrA. dharmadhyAnanA cAra prakAro : AjJAvicaya, apAyaricaya, vipAkavicaya, saMsthAnavicaya. pahelo prakAra : AjJAvicaya. paramAtmAnI AjJA para anuprekSA.. AjJAdharmanI anubhUti anuprekSAne saprANa banAvaze. samitio ane guptionI AMzika anubhUti thaI. have enI anuprekSA kevI thaze? bIjo prakAra apAya vicaya. rAga-dveSAdithI yukta vyaktitvane A loka ane paralokamAM kevI pIDAo upaje che e vicAravuM te apAya vicaya. trIjo prakAra : vipAka vicaya. karmanA bandha, udaya, udIraNA ane sattA Adine vicArI e badhAthI para evI AtmasattAmAM lIna thavuM te vipAka vicaya. cotho prakAra : saMsthAnA vicaya. dharmAstikAyAdi cha dravyo, temanI AkRti (saMsthAna) Adino vicAra karavo te saMsthAna vicaya. anitya Adi bhAvanAo bhAvatAM, je rIte AtmAnA nityatva AdimAM sAdhaka potAnI anuprekSAne kendrita karI svaguNanI dhArAmAM rahe che, e ja rIte ahIM AjJA vicayAdinuM paryavasAna svaguNanI dhArAmAM karavAnuM che. AjJAvicaya dhyAnamAM AjJAnI anuprekSA thatAM kSamAguNa Adi svaguNanI dhArAmAM rahevAnuM thAya. 80 For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - dharmadhyAna ane zukladhyAna apAya vicaya dhyAnamAM rAga, dveSa Adi dvArA thatI pIDAone anubhavI kSamA, anAsakti Adi svaguNomAM pravAhita thavAya. vipAka vicaya dhyAnamAM banya, udaya AdinI anuprekSAthI svacetanA para sAdhaka Ave che. atyAra sudhInI udayAnugata cetanA have svabhAvAnugata cetanA bane che. saMsthAna vicayamAM lokAkAzanuM svarUpa vicAratAM tyAMnA janma-maraNa AdinI anuprekSA thatAM ajanmA banavAnI sAdhanAnI dizAmAM pagaluM sAdhakanuM paDe che. dharmadhyAna. potAnI bhItara javAnuM. dvAra bhinna bhinna che. maMjhila eka ja che H svaguNanI dhArAmAM javuM te. zukladhyAna A ja dhArAmAMnuM vegathI pravahana che. mahAmuni gajasukumAlanI dhyAnasAdhanAnuM eka majhAnuM sUtra 'aMtagaDadasA' sUtramAM AvyuMH 'ka puLaviThThI ziyAyajJa.' smazAnamAM e mahAmuni eka paththaranA TukaDA para ke hADakAnA TukaDA para dRSTi kendrita karI antaHstha thaI jatA. padArtha para ke Atmadravya para dRSTi kendrita karI antaHstha banavAnuM ahIM che. zukladhyAnanA AlaMbanarUpe kSamA, mRdutA, RjutA ane nirlobhatA che. e AlaMbanone ghUMTIne sAdhaka zukladhyAna para caDhe che. zukladhyAnano prathama prakAra che pRthakva-vitarka-savicAra. 81 For Personal & Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga dharmadhyAna ane zukladhyAna ahIM zrutanuM Alambana laIne ekAda padArtha ke Atmadravya para sAdhaka potAnuM anudhyAna kendrita kare che. dravya eka ja che ahIM, paNa enA bhinna bhinna paryAyo para jaI zakAya che. jema ke AtmatattvanA dhyAnamAM tenA nityatva, anityatva Adi paryAyo para e upayogane laI jaze. vitarka eTale zrata. pRthakatva eTale bhinnatA. savicAra eTale saMkramaNa-zIlatA. upayoga artha parathI zabda para jaI zake. zabda parathI artha para paNa. e ja rIte kAyAnI nizcalatA pratye paNa upayoga phaMTAI zake. Ama, zabda, artha ane yogamAM saMkramaNa thatuM hovAthI A dhyAnano prakAra savicAra che. ahIM dhyAtA, dhyAna ane dhyeyano bheda hovAthI pRthakapaNuM, bhinnatA che. zukladhyAnano bIjo prakAra che ekatva vitarka avicAra. ahIM sAdhaka dravyanA eka ja paryAyamAM UMDo Utare che. A dhyAna avicAra hovAthI ahIM zabdathI arthamAM ke evo koI upayogAntara thavAno nathI. ane dhyAtA dhyeyamAM potAnI cetanAne pUrNatayA DUbADI deto hoI ahIM dhyAtA ane dhyeyanuM ekatva thayela che. eTale ke eka ja paryAyamAM (utpAda, vyaya Adi ke rUpI, arUpI ke nityatva, anityatva Adi paryAyomAMthI koI paNa eka paryAyamAM) mRtanuM AlaMbana laI UMDA UtarI javuM te zukladhyAnano bIjo prakAra. zukladhyAnano trIjo prakAra : sUkSma kriyA anivarsI. mokSa pAmavAne 82 For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - dharmadhyAna ane zukladhyAna antarmuhUrta pahelAM (zailezIkaraNanI pUrve) kevaLI samughAta vaDe yA sahaja rIte aghAtI karmonI sthiti samAna AvIne UbhI hoya tyAre yoga nirodha thAya che. pahelAM manoyogano sarvathA nirodha, pachI vacanayogano sarvathA nirodha. tyArabAda kAyayoga aDadho niruddha thAya tyAre sUkSmakAyakriyA rahya chate A trIjo dhyAnano prakAra hoya che. (sUkSma kAyakriyA haju aTakI nathI mATe A bhedanuM nAma sUkSma kriyA anivartI che.) cotho bheda zukladhyAnano che : cuparata kriyA apratipAtI. caudamA guNaThANe AtmA ayogI kevaLI bane che te vakhate A bheda che. ahIM sUkSma kAyakriyA paNa aTakI gayela hovAthI ene cuparatakriyA kahevAya che. ane have zAzvata kALa sudhI A ayogiavasthA cAlavAnI hovAthI apratipAtI. eTale A bhedanuM nAma thayuM suparata kriyA apratipAtI. dharmadhyAnathI zukladhyAna sudhInI A yAtrAnuM varNana paNa keTaluM manohara mAdhuryasabhara A kSaNone mANyA ja karIe. * 83 For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga ja dharmadhyAna ane zukladhyAna . (8) AdhArasUtra tihuyaNavisayaM kamaso, saMkhiviu maNo aNuMmi chaumattho / jhAyai sunippakaMpo, jhANaM amaNo jiNo hoi // 70 // -dhyAnazataka ... - chadmastha AtmA trilokanA viSayamAMthI kramazaH (pratyeka vastunA tyAga pUrvaka) manane saMkocI paramANu (ke AtmA) upara sthApita karIne nizcaLa banI zukladhyAna dhyAve. (tenA chellA be prakAramAM) sarvajJa prabhu mana rahita bane che. For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / dhyAna ane kAyotsarga // [9] dhyAna : AnandalokanI yAtrA dhyAnazatakagraMtha Arta, raudra, dharma ane zukladhyAnanuM varNana Ape che. yogazAstra piMDastha, padastha, rUpastha, rUpAtIta dhyAnanI vyAkhyA Ape che. svarodaya jJAna graMtha (pU. cidAnaMdajI) A ja cAra dhyAnonI vyAkhyA thoDI judI rIte Ape che, je ApaNe AgaLa joI gayA. dhyAnavicAragraMtha covIsa jAtanA dhyAnanuM varNana kare che. emAM 12 dhyAnanA mULa prakAro che; te ja eka eka prakArane "parama" lagADI bIjA 12 bhedo karAya che. pUjyapAda adhyAtmayogI AcAryapravara zrI kalApUrNasUri mahArAje A graMtha para sarasa vivecanA ApI che. 85 For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * dhyAna : AnandalokanI yAtrA ApaNe kramazaH A bhedo joIe. (1) dhyAna. AjJAvicaya Adi dharmadhyAnanuM dhyAna te dhyAna. paramAtmA ane temanI AjJA beu eka ja che; tethI jinAjJAnuM dhyAna e ja zrI jinezvara prabhunuM dhyAna che. (2) parama dhyAna. upara kahela dhyAna (dharmadhyAna)nA lAMbA samayanA abhyAsathI jyAre sAdhakamAM kSamA, mRdutA, RjutA Adi guNo ane maitrIbhAva vRddhi pAme che tyAre parama dhyAna rUpa zukladhyAnano prathama pAyo "pRthakva vitarka savicAra maLe che. A zukladhyAna mukhyatayA zreNine pAmela jIvomAM hoya che. gauNapaNe rUpAtIta dhyAna samaye zukladhyAnano aMza sAdhakane hoya che. dhyAna vicAra' graMthamAM pU. A. zrI kalApUrNasUri mahArAje lakhyuM che: pU. mahopAdhyAyajI yazovijayajI mahArAje svaracita 'dravyaguNa paryAya rAsamAM je vastu jaNAvI che te atyaMta mahattvapUrNa ane mArmika che. temAMthI vartamAna kALe paNa zukladhyAnanI AMzika anubhUti hoI zake che evo mahattvapUrNa garbhita nirdeza maLe che. pUrvadhara maharSio AtmAnI dravya, guNa ane paryAya rUpe bheda nathI cintA-vicAraNA karavA dvArA zukladhyAnano prathama bheda "pRthakatva vitarka savicAra' siddha karI zakatA hatA ane dravya-guNa-paryAyathI abheda rUpe AtmAnuM ciMtana karIne zukladhyAnano bIjo bheda "ekatva vitarka avicArInI kakSAe prApta karI zakatA hatA. paNa jemane pUrvanuM jJAna nathI evA munio 86 For Personal & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - dhyAna : AnandalokanI yAtrA paNa zuddha dravya-guNa-paryAyanI bhAvanA vaDe siddha bhagavaMto sAthe samApatti dhyAna dvArA ekatA siddha karIne zukla dhyAnanuM phaLa prApta karI zake che." (dhyAna vicAra, pR. 35) TabAnA A zabdo para dhyAna ApI zakAya : 'zuddha dravya-guNa-paryAyanI bhAvanAe 'siddha samApatti' hove to te zukla dhyAnanuM phaLa che.' ahIM adhikArI tarIke koNa teno ullekha nathI. paraMparA apramatta munine adhikArI mAne che. mAtra zrAvakanA pauSadha vratanA aticAramAM ane atyAranA munivarganA aticAramAM dharmadhyAna zukladhyAna dhyAMyA nahi' A je pATha Ave che, te para vicAra karI zakAya. nirAlaMbana yogane zukladhyAnanA aMza rUpe svIkArela che. to zuM evI vivakSA karI zakAya ke zrAvakanA pauSadhavratamAM AvatI guptipAlanAne, zuddha tarapha DhaLatI guptipAlanAne nirAlaMbana yoga gaNI ene zukladhyAnAMza rUpe svIkArela hoya. 1. dravyaguNaparyAyanA rAsanI kaDI A pramANe che : dravyAdika cintAI sAra, zukladhyAna paNi lahii pAra; temAMhi ehi ja Adaro, sadguru viNa mata bhUlA pharo. 1/6. teno Tabo : dravyAdikanI ciMtAe zukladhyAnano paNa pAra pAmIe, je mATe Atmadravya-guNa-paryAya bheda ciMtAe zukladhyAnano prathama bheda hoe ane tehanI abheda ciMtAe dvitIya pAda hoe, tathA zuddha dravya-guNa-paryAyanI bhAvanAe 'siddha samApatti' hoe, to te zukladhyAnanuM phaLa che. pravacanasAre'pyuktam no nALavi arihaMta, vvatta-muLatta-padmavattehiM / so jANadi appANaM, moho khalu jAdi tassa layaM // 180 // 87 For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga ja dhyAna : AnandalokanI yAtrA dhyAnazataka graMtha zukladhyAnanA Adya be pAyAnA adhikArI tarIke pUrvadhara apramatta muni, upazama zreNimAM rahela muni ane kSepaka zreNimAM rahela munine lekhe che. AnI AgaLanI gAthAmAM dharmadhyAnanA adhikArIonI carcA karatAM tyAM apramattamuni, upazAmaka nigraMtha ane kSepaka nirjhanthane adhikArI tarIke lekhyA che. paNa e gAthAnI TIkAmAM 2 (ya) padathI TIkAkAra haribhadrAcArya mahArAje bIjA paNa apramattone lIdhA che. eTale ke, viSaya ke kaSAyamAMthI mana nIkaLI gayuM ane svAdhyAya, jApa, prabhubhaktithI te otaprota banyuM to teTalo samaya sAdhaka apramatta banyo. ane te dharmadhyAnano adhikArI banyo. zukladhyAnanA adhikArI upara kahyuM tema, pUrvadhara apramattamuni, upazAmaka muni, kSepaka muni che.. paNa, zukladhyAnanA aMza rUpa anAlambanadhyAna Ave tyAre zukladhyAnAMza maLyo. ane zuddha rUpa gupti te anAlaMbanano aMza kahevAya to zukladhyAnanI bahu ja nAnakaDI AvRtti gupti-ArAdhana samaye maLelI kahevAya. (3) zUnya dhyAna. nirvikalpa avasthA te zUnya dhyAna. alabatta, A avasthA sarvathA vikalpothI zUnya nathI hotI. e avasthA dazamA guNasthAnakane anne mohanA vilaya pachI maLe. atyAre moTA vikalpo gayelA hoya, te avasthAne nirvikalpAvasthA kahevAya. 88 For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga para dhyAna : AnandalokanI yAtrA A ja saMdarbhamAM upAdhyAya zrI yazovijaya mahArAja kahe che : "nirvikalpa upayogamAM, nahi karmano cAro." vikalpo jo gayA; to karmano baMdha nahi. pU. cidAnaMdajI mahArAja eka padamAM kahe che : naya a bhaMga nikSepa vicArata, pUravadhara thAke guNa herI, vikalpa karata tAga nahi pAye, nirvikalpa te hota bhaye rI..." naya, bhaMga ane nikSepa vicAratAM guNasamRddha pUrvadhara mahAtmAo paNa thAkyA. vikalpothI Atmatattvano pAra pamAya tema nathI ema mAnIne teo nirvikalpa bane che. amanaskayoga, unmanIbhAva, parama audAsInya Adi paryAyo che nirvikalpa avasthAnA. yogapradIpa" graMtha unmanIbhAva mATe kahe che : na kiJciccintayeccitta-munmanIbhAvasaGgatam / nirAkAraM mahAsUkSma, mahAdhyAnaM taducyate / / 73 / / unmanIbhAvane pAmela mana kazuM ja vicAratuM nathI. ane evuM nirAkAra, mahAsUkSma mana te ja dhyAna che. eka bahu ja sarasa zloka "yogapradIpa'no smRtipatha para Ave : jJeyaM sarvapadAtItaM, jJAnaM ca mana ucyate / jJAna samuM sAco mokSa thaH puna: / padda || zeya - AtmA sarva padothI para che. nirvikalpa, nirAkAra mana zeya jevuM banI jAya te ja che mokSapatha. ( 89 For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * dhyAna AnandalokanI yAtrA to, nirvikalpa avasthA te zUnya dhyAna. manamAMthI moTA-moTA viklo nIkaLI jAya. (4) parama zUnya dhyAna. ahIM e rIte prakriyA karAya che ke pahelAM to cittane tribhuvananA viSayamAM vyApavALuM - phelAvavAnuM karIne ene saMkocIne ekAda vastu (Atmadravya yA paramANu Adi) para lAvavAnuM. ane pachI emAMthI paNa cittane laI levAnuM, khaseDI levAnuM matalaba ke AgaLa kahela nirvikalpa avasthAnI parAkASThA ahIM maLe che. dhyAnazatakamAM zukladhyAnanA prANa vakhate A krama Apela che. tyAM 71mI gAthAmAM kahyuM che ke jema sarvazarIragata viSane maMtra vaDe jhaMkhanA pradezamAM lavAya che ane pachI tyAMthI tene dUra karAya che, te rIte tribhuvana vyApI manane ekAda padArthamAM lAvI tyAMthI paNa khaseDI levAnuM. (5) kalA dhyAna. kalA eTale kuMDalinI. tenuM utthAna thavAthI je samAdhi maLe che te che kalA dhyAna. kuMDalinInA svarUpane ghaNA jainAcAryoe zabdabaddha karela che. AcArya zrI munisuMdarasUrijIe sarvajJASTakamAM tenuM varNana karyuM che. AcArya zrI siddhasenasUrijIe "siddhamAtRkAbhidha dharmaprakaraNamAM teno ullekha karyo che. pU. cidAnaMdajI mahArAja "svarodaya jJAna graMthamAM lakhe che : nAbhi pAsa hai kuMDali nADI, vaMkanAla che tAsa pichADI; For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - dhyAna : AnandalokanI yAtrA dazama dvAra kA mAraga soI ulaTa vATa pAve nahi koI. 74 nAbhinI pAse kuMDalinI nADI che. tenI pAchaLa vaMkanAla che. dazama dvAra (brahmara%, sahastrAra)mAM pravezavAno te ja mArga che. tenAthI ulaTA mArge- vaMkanAla nADI sivAyanA raste-koI jAya to tyAM - dazama dvAre te pahoMcI na zake. bhAratIya saMskRti aura sAdhanA (bhA.2, pR. 44-45)mAM mahAmahopAdhyAya zrI gopInAtha kavirAja lakhe che : "vaMkanAla e eka vizeSa nADI che, je mUlAdhArathI nIkaLI nAbhinI DAbI bAjuthI upara jaI hRdaya ane vakSa:sthaLane sparza karatI AjJAcakramAM ruddha graMthine maLe che tathA temAMthI nIkaLI AgaLa vadhatAM kramazaH brahmarandramAM Ave che. te pachI mastakanI pAchaLanI bAjue laTakatI rahI pharI upara tarapha jAya che. ahIM A nADI ardhacaMdrAkAra dekhAya che, tethI A sthAna para tene 'vaMkanAla' kahe che. tyAra pachI te mahAzUnyanA cheDA para Avela bhramaraguhAmAM praveza kare che." "bhramaraguhA e satya rAjyanuM dvAra che. je ati mahAzUnya, carama zUnya pachI ane pUrNa satya pahelAM bannenA sanyi sthAnamAM AveluM che." yogijano ADuM avaLuM joyA vinA sIdhA, "Rju vATe' - suSuSNA paMthe cAlatA rahe che. siddhasarahapAde eka padamAM kahyuM che : bAma dAhira jo khAla bikhalA, saraha bhaNaI vApI uju vATa bhaIlA.' gAbI ane jamaNI bAjue vAMkIcUMkI ghaNI nahero che. sarahapAda kahe che ke te vAMkIcUMkI naheromAM (nADIomAM) na jazo. kevaLa sIdhI vATe cAlo. For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - dhyAna : AnandalokanI yAtrA mUlAdhAra cakra gudAmULathI be AMgaLa upara ane upasthamULathI be AMgaLa nIce rahela che. IDA (DAbI nADI), piMgalA (jamaNI nADI) ane suSuNNA (madhya nADI)nuM te milana sthAna che. A madhya nADImAM prANano saMcAra thAya ane te sahastrAra sudhI pahoMce. A thaI kuMDalinI yAtrA. - zrI makaraMda dave "antarvedI'mAM kahe che : "sAmAnya rIte vAyuno nivAsa nasakorAMthI bAra AMgaLa jeTalo mAnavAmAM Ave che. yogapraNAlI anusAra manuSya roja 21,600 zvAsa le che. ajJAnamAM A zvAsocchavAsa anAyAsa cAlyA kare che. tenI sAthe maMtra ke mUrtinuM dhyAna kendrita karavAmAM Ave to temAMthI ApameLe anAhata nAda utpanna thAya che." gorakhanAtha kahe che : 'dvAdasI trikuTI IgalA piMgalA, cavadisi citta milAI." "dvAdaza AMgaLa cAlatA IDA ane piMgalAnA zvAsanuM trikuTImAM suSumyA dvArA milana thAya che. ane tyAre cAre dizAmAM pharatuM citta ekAgra bane che. mULAdhAramAMthI je milana sukha dazAmAM rahyuM che, tene A japathI jAgrata karavAmAM Ave che." "machIndra-gorakha bodhamAM paNa Ama kahyuM che. gorakhanAtha pUche che : dvAdaza AMgala bAI, koNa mukhi rahe ? satvaguru hoI so, bUjhayAM kahe.. dvAdaza AMgaLa vAyu aMte kyAM jaIne vizrAma kare che te mane samajAvI do ! For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * dhyAna : AnandalokanI yAtrA macchandra javAba Ape che : dvAdaza aMgula bAI, guru mukhi rahe; aisA vicAra, machIndra kahe... bAra AMgaLa dUra raheto vAyu gurue Apela jJAnamAM samAI jAya che. kuMDalinInA utthAna dvArA maLatI AtmikasiddhinI vAta karatAM zrI makaraMda dave "antarvedI'mAM lakhe che : ApaNe icchAo, kAmanAothI vividha jagata UbhuM karIe chIe; teno vistAra karIe chIe. have tenAthI UlaTI ja gati zarU thAya che. icchA mAtra niricchAmAM palaTAI jAya che. je kAmapuruSa hato te akAma, AptakAma, pUrNakAma banI rahe che, ane atyaMta vizALa, vividhatAthI bharapUra vizvaprakRti eka tejobiMduthI vIMdhAI jAya che. A parama ujvala zivazukra che, prajJAnuM biMdu che, je pote zUnya thaIne pUrNa banI rahe che. prakRti rUpa jIvabhAva jyAre A zivatvathI bhedAI jAya che tyAre sAdhakano navo janma thAya che. sahastradalamAM (sahastrAramAM) prANano laya e sAdhakano prajJAlokamAM parama AnaMdarUpa navo avatAra che." sAdhanAnI eka pachI eka bhUmikAne A rIte oLakhI zakAya ? prANano laya prakAzamAM, prakAzano laya prajJAmAM, prajJAno laya premamAM ane premano laya AnaMdamAM thaI jAya che. premanuM bIjuM nAma ja AnaMda che. prANanI sAdhanAne AvA AnaMdanA sarvocca zikhare laI jatI vANI taittirIya upaniSadgA (brahmAnanda vallI, saptama anuvAka) A maMtramAM saMbhaLAya che : For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga 7 dhyAna : AnandalokanI yAtrA kaH hi eva anyAt ? kaH prANyAt ? yat eSaH AkAzaH AnaMdaH na At ? jo A AkAza AnaMda rUpa na hota to .koNa ucchvAsa kADhata? koNa zvAsa leta ? (6) parama kalAdhyAna. kalAdhyAna abhyAsane kAraNe sahaja rIte thavA lAge te 52ma kalAdhyAna. je rIte cauda pUrvadhara mahApuruSane mahAprANadhyAnamAM sahaja rIte kalA, kuMDalinInuM jAgaraNa tathA avataraNa koInI sahAya vinA thavA lAge che, tevuM ja A parama kalA dhyAnamAM thAya che. kalA prANazakti rUpa che. parama kalA mahAprANazakti rUpa che. cauda pUrvadhara maharSi mahAyogI bhadrabAhu svAmIe mahAprANa dhyAnanI siddhi prApta karI hatI. teozrIe nepALa dezamAM sthiratA karIne bAra . varSanI dIrgha sAdhanAne aMte A mahAna dhyAnasiddhi meLavI hatI. kuMDalinI jAgaraNa mATe haThayoganI paddhati karatAM rAjayoganI paddhati apekSAe saraLa che. rAjayoganI paddhatimAM bhakti, jApa ane svAdhyAya Adi dvArA prANazakti para sahaja rIte kAbU Ave che. jyAre haThayogamAM prANAyAma, AsanAdi dvArA prANa-niyamana thAya che. 94 For Personal & Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga 7 dhyAna : AnandalokanI yAtrA (7) jyoti dhyAna. dhyAnanA abhyAsa vaDe mana jyAre AtmAdi tattvanA cintanamAM sulIna bane che tyAre bhUta, bhAvi ane vartamAnakAlIna bhAvone spaSTa karanAra jJAna-prakAza sAdhakanA hRdayamAM pragaTe che. athavA to, A rIte paNa jyoti dhyAna kahela che H karma Adi upAdhine viSe sAkSI rUpe pravRtta thanAra sAdhaka jJAnajyoti vaDe AtmasvarUpano anubhava kare che. Atmamagna munine bAra mAsanA dIkSAparyAye anuttara devanA sukhane atikramI janAra sukha hoya che AvuM je bhagavatIsUtra AdimAM kahela che e Atmika sukhanI anubhUti e dhyAnajanita divyajyoti svarUpa che evo spaSTa nirdeza pU. upAdhyAya zrI yazovijaya mahArAje '52majyotiH paMcaviMzatikA' mAM Apyo che. 'yogadRSTi samuccaya' graMthamAM paNa draSTimAM AgaLa vadhatA sAdhakanI jJAnajyoti kramazaH vadhyA kare che tema jaNAvyuM che. Atmajyoti sva-para prakAzaka che A saMdarbhane manamAM rAkhIe to AtmatattvanI anubhUtine samAntara, bhUta-bhAvi kALanI ghaTanAonuM pratyakSIkaraNa thayA kare e sahaja che. * (8) parama jyoti dhyAna. jyotidhyAnamAM maLatI jyoti karatAM vadhu jyoti bhItara prakAze te parama jyoti dhyAna. zrAmaNye varSaparyAyAt, prApte paramazuklatAm / sarvArthasiddhadevebhyo'pyadhikaM jyotirullaset / / 13, paramajyoti: paMcaviMzatikA, 95 For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * dhyAna : AnandalokanI yAtrA ema lAge ke pazyantI ane parA vANImAM gayela sAdhaka je paramAtmasvarUpa ke AtmasvarUpanuM darzana kare che te paramajyoti dhyAna che jJAnapaMcamInA devavaMdananI A kaDI yAda Ave : dhyAna TANe prabhu tuM hove re, alakha agocara rUpa; parA pazyantI pAmIne re, kAMI pramANe muni bhUpa." "prabhunuM svarUpa alakSya, agocara. na ene indriyo pakaDI zake, namana... parA ane pazyantInA layamAM jaIne munio prabhunA rUpane pramANita kare che. pazyantInA layamAM prabhunA guNAtmaka rUpanI AchI jhalaka pakaDAyA parAnA layamAM te vizeSa rUpe pakaDAya. ** pazyantInA layamAM thayela jinaguNadarzana ke Atmadarzana ane jyoti * dhyAna ane parAnA layamAM maLela tevA darzanane parama jyoti dhyAna paNa kahI zakAya. logassa sUtranI chellI gAthAmAM (caMdesu nimalayarA) paramAtmAnA paramajyotirmaya svarUpano nirdeza karIne te paramajyoti amArAmAM paNa pragaTo evI prArthanA mumukSu kare che. yogazAstranA AThamA prakAzamAM maMtrarAja marda nA dhyAnanI prakriyAo darzAvatAM graMthakAra zrI hemacandrasUri mahArAjAe kahyuM che : "te ja anAhatane anukrame vALanA agrabhAga jevo sUkSma ciMtavavo. pachI thoDoka samaya ema jovuM ke AkhuM jagata avyakta, nirAkAra, jyotirmaya che. pachI For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * dhyAna : AnandalokanI yAtrA manane lakSyamAMthI dhIme dhIme khaseDIne alakSyamAM sthira banAvavAthI akSaya ane atIndriya AMtara jyoti pragaTe che.' (9) bindu dhyAna. je pariNAma vizeSa vaDe AtmA para coMTelAM karmo kharI paDe, te sthira pariNAma-adhyavasAyane biMdudhyAna kahevAya che. A biMdudhyAna sudhI pahoMcavA mATe marda Adi paranA bindunuM gurugama dvArA maLatuM uccAraNa sahAyaka bane che. arihANa thataM stotramAM namaskAra mahAmaMtranA prathama pAMca parameSThI padonA soLa akSaro ke temAnAM koI paNa eka akSaranuM biMdu sahita (rI { { { f{ TU) dhyAna karavAthI sAdhakanA lAkho janma-maraNa TaLI jAya che ema jaNAvyuM che. biMdu mATe kahevAyuM che ke biMdu artha mAtrA che. te mAtrAmAMthI amAtrAmAM, vyaktamAMthI avyaktamAM laI janAra pUla che. 2. tadeva ca kramAt sUkSmaM dhyAyed vAlAgrasannibham / kSaNamavyaktamIkSeta, jagajyotirmayaM tataH // 26 // pracyAvya mAnasaM lakSyAdalakSye dadhataH sthiram / jyotirakSayamatyakSamantarunmIlati kramAt // 27 // -yogazAstra, prakAza 8 3. vijuvva pajjalaMti savvesu vi akkharesu mattAo / paMcanamukkArapae ikkikke uvarimA jAva / / 25 / / sasidhavalasalilanimmala AyArasahaM ca vaNNiyaM biMduM / joyaNasayappamANaM, jAlAsayasahassadippaMtaM // 26 / / For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * dhyAna AnandalokanI yAtrA bindunavakanI vAta sarasa che : bindu, ardhacandra, nirodhikA, nAda, nAdAnta, zakti, vyApinI, samanA ane unmanA. bindu granthinuM sthAna bhUmadhya che. bhUmadhyathI brahmAstra agiyAre AMgaLa dUra che. temAM ardhacandrAdi ATha granthio AvI che. lalATanA agra bhAga para ardhacandra granthi che. madhyabhAge nirodhikA ane antabhAge nAda grathi che. tenA pachI zakti, vyApinI, samanA ane unmanA granthio anukrame rahelI che. binduthI samanA sudhIno kALa ardhamAtrAno che, tethI tene ardhamAtra avasthA kahe che. samanAmAM mAtrAno atyanta sUkSma aMza bAkI rahe che. teno laya thatAM ja manano saMbaMdha chUTI jAya che. tyAra pachI unmanAvasthA Ave che. A rIte bindu e sUkSma, sUkSmatara ane sUkSmatama dhvani ane manano vyApAra hovAthI malina vAsanAono kSaya thatAM Atmajyoti vizuddha bane che. bindudhyAnamAM AtmapariNAmanI vizuddhi thavAthI karmono moTA pramANamAM nAza thAya che. paMca namaskAra padanA sarva akSaromAM (upara batAvela 16 akSaromAM) paNa dareka akSara para rahelI mAtrAo vIjaLI jevI jAjvalyamAna che ane pratyeka akSara upara caMdramAM jevuM ujajavaLa, jaLa jevuM nirmaLa, hajAro AkAravALuM, seMkaDo yojana pramANa biMdu che. solasasu akkharesuM, ikkikkaM akkharaM jagujjoyaM / bhavasayasahassamahaNo, jammi Thio paMcanavakAro // 27 // - arihANa thuttaM, 98 For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - dhyAna : AnandalokanI yAtrA (10) parama bindu dhyAna. kula 11 mAMthI 9 guNazreNionI prApti te paramabindudhyAna. samyakta, dezavirati, sarvavirati, anantAnubaMdhInI visaMyojanA, darzana-saptakano kSaya, upazAmaka avasthA, upazAnta moha avasthA, mokSapaka avasthA, kSINamohAvasthA prApta thatI vakhate je guNazreNio prApta thAya che, te A 9 guNazreNio. A guNazreNionA samaye vipula karmanirjarA thAya che mATe A sthitine parama bindu dhyAna kahela che. (11) nAda dhyAna. potAnA zarIramAM ja utpanna thayela je nirdoSa (nAda) vAjiMtranA avAjanI jema svataH saMbhaLAya che, te nAda che. matra-sAdhanAmAM nAdAnusandhAnanuM sthAna mokhare che. nAdAnusantAnanA abhyAsathI nirvikalpa-dazAnI prApti saraLatA rUpa thAya che. nAdanuM adhiSThAna suSumyA che. nAdarUpane prApta thayelI kunDalinIprANazakti suSummAmAM pravezI cakramAM thaI brahmarazvamAM lIna bane che. A nAdane avyakta.-sasUkSma dhvani ke "akSara' kahevAmAM Ave che. vaikharI avasthA e nAdanI sthUla avasthA che. parAmAM parama avyakta vANI hoya che. vaikharImAM matrAtmaka zabda ane tenA artha vacce paraspara bheda rahe che. madhyamAmAM zabda ane artha vacce bhedabheda rahe che. thoDoka artha khyAla Ave. pazyantImAM zabda ane arthanI vacce bilakula bheda raheto nathI. arthAt A For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * dhyAna : AnandalokanI yAtrA avasthAmAM mantrAtmaka zabda ane tenA artha vacce abheda thAya che. A ja che mannasAkSAtkAra. agnibIja baLavAthI garamI pedA thAya ane jiabhayArNa japavAthI bhayonI vacce paNa surakSitatA mahesusa thAya. parAmAM sarva vikalpono upazama thAya che. zuddha caitanyAnubhUti ahIM thAya che. anAhata nAdanuM svarUpa yogapradIpamAM A rIte varNavAyuM che: anAhata nAdane ghaMTanAda sAthe eTalA mATe sarakhAvAya che ke ghaMTanAda dhIme dhIme zAnta thaIne aMte atyanta madhura bane che, tema anAhata nAda paNa dhIme dhIme zAnta thato chevaTe atyanta madhura banIne AtmAne amRtarasano AsvAda karAve che. pUrve bindunavakamAM nAdathI zarU thatA prakAro nAdanA-anAhatanA che. ane temAM anAhata nAda krame krame sUkSma ane madhura thato jAya che. ' zabdadhvani rahita, vikalpa vihoNuM, samabhAvamAM sthira thayeluM citta jyAre sahaja avasthAne prApta thAya che tyAre anAhata nAdano prAraMbha thAya che. nAdamAM chelle dudubhinI dhvani jevA nAdanuM dhyAna karavAthI AtmasAkSAtkAra thAya che. ane nAdano dhvani sthagita thatAM sahaja samAdhi dazA prApta thAya che. 4. ghaMTAnAdo yathA prAnte, prazAmyanmadhuro bhavet / anAhato'pi nAdo'tha, tathA zAnto vibhAvyatAm // 117 // -yogapradIpa, 100 For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga 7 dhyAna : AnandalokanI yAtrA (12) parama nAda dhyAna. A ja nAdanuM tIvra anusaMdhAna te parama nAda dhyAna. (13) tArA dhyAna. kAyotsargamAM rahela sAdhakanI nizcala draSTi te tArA dhyAna. 'guNasthAna kramAroha' granthamAM dhyAnAvasthAnuM varNana karatAM sAdhaka mATe 'nAsApravRttasakSetra:' evo zabda prayoga (gAthA H 52) karyo che, e parathI nizcala dRSTitAne nAkanA agrabhAga para apalaka rUpe sthApelI draSTi rUpe samajavAnI che. (14) parama tArA dhyAna. muninI bAramI pratimA jevI animeSa draSTine parama tArA dhyAna kahevAya che. bAramI pratimAmAM bAra kalAka sudhI (eka rAtri paryanta) mAtra eka zuSka pudgala (paththara, iMTa Adi) para animeSa dRSTie kAyotsarga karavAnI kSamatA prApta thAya che. (15) laya dhyAna. arihaMta prabhu, siddha bhagavaMto, sAdhu bhagavaMto tathA prabhue prarUpela dharmanA zaraNe javuM. citta pUrepuruM A cArenA dhyAnamAM DUbI jAya te laya dhyAna. laya eTale ogaLI javuM. tanmaya banI javuM. nArada RSi bhaktanA svarUpane zabdabaddha karatAM kahe che : 'tanmayAH '. tanmaya, te-maya banavuM te bhaktanuM svarUpa. huM ane tuMnA sImADAne pele pAra jaI 'te'mAM - prabhumAM samAvuM che. 101 For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * dhyAna : AnandalokanI yAtrA paramAtmA, sadguru ane prabhunI sAdhanAne zaraNe javuM te laya. vibhAvomAM to khUba ogaLyA, have svamAM DUbavuM che ane e mATe prabhumAM DUbavuM che. prabhumAM DUbIne, prabhu-guNomAM DUbIne, svaguNomAM DUbavuM che. (16) parama laya dhyAna. AtmAne AtmAmAM svasvarUpamAM DUbelo anubhavavo te parama laya dhyAna svAnubhUti, layadhyAnanI apekSAe ahIM tIvra bane che. laya ane paramalaya dhyAnane samApatti samAdhi rUpa mAnavAmAM Avela che. samApattinA be svarUpo che: tANya, tajanatA. tathya eTale "ya tadrupatA'. mArAmAM te paramAtmarUpatA che. A tAthya te laya dhyAna. taraMjanatA eTale "va maham'. te paramAtmA te ja huM chuM. potAnI jAtane paramAtma svarUpa mAnavI te ja svAnubhUtirUpa laya che (17) lava dhyAna. zubha dhyAna rUpa anuSThAna vaDe karmone chedavA te lava dhyAna. (18) parama lava dhyAna. upazama zreNi tathA kSapaka zreNimAM ArohaNa te parama lava dhyAna. (19) mAtrA dhyAna. samavasaraNamAM siMhAsana para besIne dezanA ApatI potAnI jAta jovI te mAtrA dhyAna. 102 For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga dhyAna : AnandalokanI yAtrA ahIM mAtrA eTale maryAdA. eka bhAvAtmaka maryAdA nizcita thaI gaI ke potAnI jAtane AvI avasthAmAM anubhavavAthI durgati have nathI ja. dhyAnanI A bhUmikA rUpastha dhyAnanA satata abhyAsathI maLe che. (20) parama mAtrA dhyAna. covIsa valayo vaDe potAnI jAtane vIMTaLAyelI potAne jovI te parama mAtrA dhyAna. zubha akSaro AdinA 24 valayo che ane e valayothI vIMTaLAyelI potAnI jAtane jovAnI pAchaLano udezya e che ke cetanAne vizALa phalaka para laI jaIne pachI svatvamAM kendrita karavI. (21) pada dhyAna. paMca parameSThIonuM dhyAna te pada dhyAna. (22) parama pada dhyAna. paMca parameSThI padono AtmAmAM adhyAropa karIne AtmAne parameSThI rUpe cittavavo e parama pada dhyAna che. (23) siddhi dhyAna. siddha bhagavaMtonA guNanuM dhyAna te siddhi dhyAna. Ane ApaNe rUpAtIta dhyAna kahI zakIe. (24) parama siddhi dhyAna. siddha paramAtmAnA guNono potAnA AtmAmAM adhyAropa karavo te parama siddhi dhyAna. - 103 For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga 7 dhyAna : AnandalokanI yAtrA (c) AdhArasUtra na kiJciccintayeccitta munmanIbhAvasaGgatam / nirAkAraM mahAsUkSmaM, mahAdhyAnaM taducyate / / 73 / / sunna-kala-joi- bindu- nAdo tArA lao lavo mattA / paya - siddhI paramajuyA, jhANAI huMti cauvIsaM / / 104 yogapradIpa For Personal & Private Use Only dhyAnavicAra Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne dhyAna ane kAyotsarga che. [10] supukhkhAmAM praveza dhyAna eTale prazAntavAhitAnI dhArAmAM vahevuM. mananI e sthitine zvAsocchavAsanI samatA joDe saMbaMdha che. tame joyuM haze ke krodhAdinI kSaNomAM tamAro zvAsa jhaDapathI cAle che. eTale ke Avegane zvAsanA asamatolana joDe saMbaMdha che. have jo zvAsane layabaddha, sama karIe to prazAntavAhitA ' bhaNI jaI zakAya. svarodaya jJAna zAstramAM pUjya cidAnaMdajI mahArAje A saMdarbhamAM IDA, piMgalA ane suSuNNAnI vAto vigateanubhavI yogInI hesiyatathI- carcA che. 105 For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - suSaNAmAM praveza suSuNNAne lADamAM sAdhako sukhamanA kahe che. je nADImAM zvAsa jatAM mana sukhamAM DUbI jAya te sukhamanA, suSummA. * Avo ja eka lADano zabda-prayoga ujAgara mATe prayojAyo che. yogIo ujAgarane e nAmathI kyAreya nathI bolAvatA. jAgRta, svakha, suSupti A traNa avasthAone pAranI avasthA ujAgara hovAthI teo tene cothI, caturthI, turIyA, turyA AvA lADanA nAmathI ja saMbodhe che. pUjya cidAnaMdajI mahArAja eka padamAM kahe che : "IDA piMgalA sukhamanA sAdhake, aruNapati nuM prema pagiri. IDA, piMgalA ane sukhamanA (suSummA) nADIone sAdhIne yogI aruNapati (zuddha cetanA) joDe saMbaddha thAya che. DAbA nAkamAMthI zvAsa vahe tyAre IDA nADI vadhI rahelI jANavI. IDAne caMdra nADI, silvara kaoNDa kahevAya che. bhItarI arthamAM laIe to caMdra nADI eTale rAganA udayanI avasthA. jamaNA nasakorethI vAyu nIkaLe tyAre piMgalA. sUryanADI. golDana kaoNDa. vaiSanA udayanI avasthA. banne nasakorAmAMthI zvAsa sama rIte vahe te suSummA. samatA. suSummAmAM praveza zI rIte karavo ? 1. DAbA svara jaba calata hai, candra udaya taba jAna. 2. jaba svara cAlata jimaNo, udaya hota taba bhANa. 3. dou svara sama saMcare, taba suSumaNa pahicAna. 106 For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - subruSNAmAM praveza zrIpALa rAsanI eka sarasa kaDI eno mArga cIMdhe che : tihAM yoganAlikA samatA nAme vizvano tAruM jI, te jovA mAMDI utpatha chAMDI udyame vAru jI; tihAM dIThI dUra Ananda pure vizvano tArujI, udAsInatA zerI nahi bhavapherI vakra che vAra jI. suSuNAno ja paryAya che yoganAlikA. yoga mATenI nAlikA - nADInuM khUlavuM te yoganAlikA. uparanI kaDImAM yoganAlikA suSubbAmAM pravezano mArga ane temAM pravezyA pachI yogIne thatI anubhUtinI vAta karAI che. - suSummAmAM praveza mATenuM caraNa che : "utpatha chAMDI udyame." vairAgya, maitrIbhAva Adi tarapha cAlavuM te sAdhanApatha che. rAga, dveSa, ahaMbhAva tarapha cAlavuM te che utpatha. unmArga. e utpathane udyamathI, enI pAchaLa paDIne ya choDavo. rAga naDe che. sAdhaka zuM karaze? e padArtha - jenA para rAga thaI rahyo che - ne choDaze. athavA to e padArthanA sevananI mAtrAmAM ghaTADo karaze. nyAyamUrti rAnaDene temanAM dharmapatnI hAphusa kerInI cIrI para cIrI khavaDAvI rahyA che. cAreka cIrIo khAdhA pachI rAnaDee kahyuM : basa, have nahi. dharmapatnI pUche che kema nA pADo cho? tamane DAyAbiTIsa nathI ane ApaNI Arthika sthiti bahu sArI che. to pachI nA kema pADo cho ? 107 For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * suSummAmAM praveza rAnaDee kahyuM : devI ! huM karIne AroguM tyAM sudhI to ThIka che. paNa kerIno rasa dADhamAM lAgI jAya ane te mArA mAthA para savAra thaI jAya evuM huM icchuM nahi. huM eno kedI banI jAuM e mane paravaDe nahi. AsaktinA uccheda mATe traNeka mArgo vicArakoe vicAryA che : damana, zamana, urvIkaraNa. caraNa paheluM : damana. icchA thaI. ene dabAvI do. nA, na ja joIe A padArtha ke A vyaktitva : je mane rAgane mArge laI jAya. bIjo mArga che : zamana. IcchA thaI, ene pUrI karo. paNa A zamanano kahevAno mArga mArga nathI. cUlAmAM lAkaDA nAMkhavAthI sarvabhakSI Aga zamavAnI nathI. e ugra rIte bhabhukaze. majAno mArga che : urvIkaraNa - vRttione UcakavI. parama rasamAM mana evuM to lAgI jAya ke aparama rasanuM koI ja AkarSaNa na rahe. A saMdarbhamAM ja ApaNI paraMparAmAM urdhvaretam zabda sAdhaka mATe Avela che. jeNe potAnA retam - zaktine UMce caDAvela che. maunano rasa ke svAdhyAyano rasa jene lAgI gayo che, te niMdA sAMbhaLI ja nahi zake. enA mATe e sAva ja nirarthaka che. urvIkaraNa... Asaktino vAsa ja na rahe to vAMsaLI vAgavAnI ja kema karIne ? 'utpatha chAMDI udyame." rAga-dveSa-aham Adi vibhAvone aLagA karavA mATe mahenata karavI paDaze. rAgane kADhavA vRttionuM urdhIkaraNa. bhaktiyoga, japayoga, svAdhyAya 108 For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * suSummAmAM praveza yoga AdimAM mana evuM rokAI jAya ane emAM evo AnaMda Ave ke utpatha chUTI jAya. basa, zarUAtamAM thoDo prayatna jarUrI che, vibhAvo bahu gamI gayelA che ne ! jyAM svabhAvanI dizAnuM AkarSaNa lAgyuM, vibhAvo chU ! utpatha chUTI javo e pahelAM caraNa pachInuM caraNa che yoganAlikA (suSummA, samatA)nuM AkarSaNa. vibhAva chUTyo, have svanI dizAmAM prayANa. "tihAM yoganAlikA samatA nAme... te jovA mAMDI." suSuNNAnuM AkarSaNa. supukhkhAmAM praveza. madhyanADImAM pravezathI suSummAno praveza nizcita karI zakAya. e ja rIte tame samatAnI dhArAmAM vahI rahyA ho, to e anubhUti tamArA suSummAnA pravezane pramANita karI de. A vAta kAyotsarga niyuktimAM A rIte thaI che : caMdanane pharasIthI kApo, chedo toya te tenI sugaMdha ja pamarAve che, tema kAyotsargamAM rahela sAdhakanA zarIra para upasargonI jhaDI varasAvanAra para paNa tene saheje abhAva / Sa thato nathI. tevA sAdhakane jIvana ane maraNa eka sarakhuM bhAse che. dehamAM bilakula Asakti tene hotI nathI. eTale dhyAna ane kAyotsargamAM sthita sAdhaka samabhAvamAM, suSuNAmAM pratiSThita che. 1. vAsIcaMdaNakappo, jo maraNe jIvie ya samasaNNo / che. hai ya paDivo, rasano havapha tassa || 2548TI - 109 For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * suSuNAmAM praveza suSuNAmAM praveza thayA pachInI anubhUtinuM varNana paNa zrIpALarAsanI kaDI Ape che : "tihAM dIThI dUra AnaMda pure... udAsInatA zerI, nahi bhavapherI vakra che." supukhkhAmAM praveza eTale AnaMdanagaramAM praveza. suSussAmAM praveza eTale udAsInatAnI zerImAM praveza. dIThI dUre zabda prayoga jovA mAMDI" (yoga nAlikAne) nA saMdarbhamAM che. yoganAlikAne jovAnI che tyAM sudhI AnaMdanagara ane udAsInatAzerI dUra, dUra che. paNa yoganAlikAmAM praveza thaI gayo to? to hAthavaheMtamAM! bIjo paNa eka saMdarbha ahIM che. zreSTha kakSAno AnaMda ane udAsIna bhAva, sAdhanAkALamAM, vikAtIta thayA pachI maLe che. ane saghaLAMya vikalpone pele pAra javAnuM dazamAM guNasthAnakane aMte mohanIyanA vilaya pachI ja ghaTe. e saMdarbhamAM "dIThI dUre pada laI zakAya. 6DhA-7mA guNasthAnakathI e dUra che ne? AnaMda nagarI. udAsInatA zerI. AnaMda padanI majhAnI vibhAvanA mahopAdhyAya yazovijaya mahArAje paramatAraka RSabhadeva prabhunI stavanAmAM ApI : "mukha dIThe sukha upaje, darisana ati hI AnaMda lAla re.' paramAtmAnA rUpa Adi sAthe Indriyo sambaddha thAya te sukha nAmanI saMghaTanA. ane bhaktanuM pUruM astitva prabhuguNomAM DUbI jAya te AnaMda nAmanI saMghaTanA. prabhunA aparUpa rUpane joyuM ane AMkho ubharAI harSAzruthI... sukha ja sukha. 'snAtasyA...' stutinA pahelA zlokamAM, A saMdarbhe majhAnI vibhAvanA 110 For Personal & Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - subruSNAmAM praveza che. meru parvata para vardhamAna prabhuno abhiSeka thayo. ane pachI indrANI prabhunA parama pAvana zarIrane lUchI rahyAM che sukomaLa kauzaya vastrathI. prabhunA rUpane nIhALavAthI je harSa upajyo che! AMkho bhInI bhInI banI IndrANInI. ane eka hRdayaMgama ghaTanA banI. bhInAza che bhaktanI AMkhomAM, mana ene pratibibiMta kare che prabhunA mukhakamala para. IndrANIne lAge che ke prabhunuM mukha bhInuM che, bhInuM che... ne teo vastra mukha para pheravyA ja kare che. indriyo ane mana prabhunA rUpa Adi sAthe joDAya ne sukha nAmanI saMghaTanA panape. Ananda kyAre Ave ? astitva prabhunA guNomAM DUbI jAya tyAre. prabhunA kSamA guNamAM bhakta DULyo. anuprekSAnA sImADAne vIMdhIne anubhUtinA stare bhakta pahoMcaze ane enuM astitva AnaMdathI chalaka chalaka chalakAI jaze. eka sUphI kathA hamaNAM vAMcelI : eka phakIra alamasta, oliyo kalAkAra. teNe ghaNI sundara pratimAo banAvelI. eka vAra samrATa tenI jhuMpaDI pAsethI nIkaLyo. phakIrane tyAM rahela mUrtio joI e khuza thayo. eka kalAkRti eNe lIdhI ane so sonAmahora phakIra pAse mUkI. phakIre eka sonAmahora rAkhI navvANu sonAmahora samrATane pAchI ApI. kAraNa pUchatAM phakIre kahyuM : mane kalAkRtinA sarjana samaye AnaMda maLI gayo. sarjanano AnaMda kazAthI mapAto nathI. e sAme, dInAramAM AnaMda ApavAnI kSamatA nathI. paraMtu ApanuM sanmAna sAcavavA mATe eka sonAmahora rAkhuM chuM. * 111 For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * suSummAmAM praveza samrATane thayuM ke pote A phakIra pAse daridra hato ! phakIra pAse AnaMda hato e bhItara DUbavAno hato. mUrtionA sarjananI kSaNomAM e mUrtionI sAthe, e mUrtiomAM je bhAva upasAvavA mAgatA hatA teo, e bhAva sAthe tanmaya banyA hatA teo. AnaMda nagarI. udAsInatA zerI. bahu pyAro zabda che udAsInatA. be zabdonA joDANathI te banyo che: uAsInatA. UMce besavApaNuM. taTasthatA. nadIno pravAha jorathI vahI rahyo che, ghaNuM badhuM emAM taNAI rahyuM che, paNa kAMThe beThelo prekSaka-taTastha to mAtra A badhuM joyA kare che. sAdhakanA saMdarbhamAM sAkSIbhAva e kinAro che. bhaktanA saMdarbhamAM paramAtmA kinAro che. zrIkRSNaprema kahe che : "A kinAro te paramAtmA. lAkho sUryonA tejathI jhaLahaLatA evA A paramAtmAne sahu koI pAmI zake. temano sAkSAtkAra karI zake. jarUra che mAtra sAcI lagananI-AratanI." zrIpALa rAsanI ukta kaDIe suSummAmAM pravezavAno mArga paNa cIMdhyo. suSupsAmAM praveza pachI maLatA divya AnaMda ane udAsInabhAvanI vAta paNa karI. joIe che eka nirdhAra : suSaSNA, samabhAva, yoganAlikAne pAmavAno. 112 For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * suSummAmAM praveza Ananda : bhItara DUbavAnuM, svaguNamAM. udAsInatA : vibhAvothI UMcA UThavAnuM. zarUAtamAM sAdhaka pAse je AnaMda haze te sAmAnya koTino haze. tene dhAradAra, tIkSNa, gADha banAvavA mATe udAsInabhAvane AnaMdamAM bheLavavAno. jema jema udAsInabhAva AnaMdamAM bhaLaze tema e AnaMda sAdhakane cidAkAzamAM uDDayana karAvanAra thaze. gorakhanAthanI vANI che : anahada saide zaMkha bulAyA, kAla mahAdala daliyA lo; kAyA ke aMtari gagana maMDala meM, sahajai svAmI miliyA lo...! anahada nAdano zaMkha vAgyo, zvAsocchavAse, rome-roma, zivatvano vijaya-dhvani thatAM ja kALanuM mahA sainya hArI gayuM. A zarIramAM ja rahelA cidAkAzamAM ja sahajapaNe, svAbhAvika rIte paramAtmAno meLApa thayo. suSumyA. prazAMtavAhitAnI dhArAmAM lasaravAnuM. A svaguNamAM thayela vihAra, svaguNamAM sthiti te ja che dhyAna. anubhava karavo che A bhItarI sthitino. saMta kabIra kahe che : kahe sunai kaise patiAIe, jaba laga tihAM Apa nahi jAIe. mAtra kahevA ke sAMbhaLavAthI bhItarI anubhUti para vizvAsa kevo thaze? tyAM jaIzuM tyAre ja anubhUtine pramANita karI zakAze. 113 For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - suSuNAmAM praveza zrI makaranda dave vizva cetanAnA vaNajArA mAM suSummA viSenI pUrva sUrionI noMdha TapakAvatAM kahe che : mahAkavi kAlidAse "meghadUta'mAM sarasa varNana karyuM che : AkailAsAd biskislycchedpaatheyvntH| saMpatsyante nabhasi bhavato, rAjahaMsAH sahAyAH / / ahIM kailAsa, bisakisalaya ane rAjahaMsa traNe dvArA bhakta kavie cidgaganamAM UDatA sAdhaka mATe yogasaMketa darzAvyo che. mastakane kailAsa kahevAmAM Ave che. kuMDalinI zaktine "bisakisalaya prabhA' kahevAmAM Ave che. tenI gati kamaLanALamAM rahelA atyaMta sUkSma ane cheka mastiSka sudhI jatA tanta jevI dedIpyamAna che. e ja suSuSNAmAM rahelI virajA nADI che. ane e ja nADI upaniSanI bhASAmAM viraja niSkala brahma'nI prApti karAve che. kaThopaniSad (2-3- 16), chAndogyopaniSad (8-6-6), praznopaniSada (3-6) tathA gItA (8-12) mAM A nADInuM varNana che. mastaka sudhI jatI virajA nADI manuSyanA cittane rajoguNamAMthI muka kare che. eTalA mATe ja te virajA kahevAya che. yogazAstro tene brahmanADI, tattvanADI, kapALakuMDalA vagere kahe che. 114 For Personal & Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - suSumhAmAM praveza (10) AdhArasUtra tihAM yoganAlikA samatA nAme vizvano tArujI, teM jovA mAMDI utpatha chAMDI udyame vArujI; tihAM dIThI dUre AnaMda pure vizvano tArujI, udAsInatA zerI nahi bhavapherI vakra che vArujI. kuMDalinI viSe jaina granthomAM ghaNI jagyAe ullekha che. (1) nAbhikandasamudgatA layavatI yA brahmarandhrAntare, zaktiH kuNDalinIti nAma viditA kA'pi stutA yogibhiH / pronmIlannirupAdhibandhuraparA - nandAmRtasrAviNI, sUte kAvyaphalotkarAn kavivarairnItA smRtergocaram // zrIpALa rAsa te anirvacanIya prabhAvavALI kuMDalinI zakti yogIone suvidita che. ane teo vaDe te stavAyelI che. te nAbhikaMdathI samyagrIte uThIne brahmarandramAM laya pAme che. te kuMDalinI zakti satata vikasvara, upAdhirahita ane paramotkRSTa parama AnaMda rUpa amRtane jharanArI che. - AcArya zrI munisuMdarasUri kRta zAradAstavASTaka ( 2 ) AdyA zaktirasau parA bhagavatI kubjAkRtiM bibhratI, rekhA kuNDalinIti varNanapadA vyomAntavidyotinI / prekSya pustaka mAtRkAMdi likhitA kAryeSu ca zrUyate, devI brahmamayI punAtu bhavataH siddhirbhale vizrutA // 'bhali' nAme vizruta je parama zakti che te AdyA zakti che. parA bhagavatI che. kubjAkRtine dhAraNa karanAra che. tenuM rekhA athavA kuMDalinI rUpe varNana karavAmAM Ave che. te dvAdazAnta sudhInA samagra madhyama mArganI prakAzikA che. - - A. zrI vinayacandrasUri viracita kAvyazikSA. 115 For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * suSummAmAM praveza (3) sopAnAcaM dutarAM tattvavibhUkSmarUpa, dhRtvA hRtpadmakoze tadanu ca galake tAluni prANazaktim / / nItvA zUnyAtizUnyAM punarapi khagatiM dIpyamAnAM samantAt, . lokAlokAvalokAM kalayati sa kalAM yasya tuSTo jinezaH // jenA para zrI jinezvara bhagavanta prasanna thayA che te yogI agni samAna apAnadhrane saMkocIne, ane biyatanuM samAna sUkSmarUpavALI prANazaktinuM urdhvagamana karI zake eTale ke mUlAdhArathI utthApita karIne te hRdayakamala kozamAM (anAhata cakramAM) dhAraNa karIne pachI gaLAmAM (vizuddha cakramAM) ane tyArabAda tALavAmAM (ghaMTikA cakramAM) dhAraNa karIne te prANazaktine zUnyAtizUnya evI kha-gatimAM (AjJAcakrathI dvAdazAMta sudhInA pradezamAM) laI jaIne sarva bAjuethI lokAlokane avalokanArI dedIpyamAna kalA (kevaLa jJAna)ne pragaTa kare che. -dhyAnadaMDaka stuti iDA bhAgIrathI gaGgA, piGgalA yamunA nadI / . . tayormadhyagatA nADI, suSumNAkhyA sarasvatI // triveNI saGgamo yatra, tIrtharAjaH sa ucyate / tatra snAnaM prakurvIta, sarvapApaiH pramucyate // IDAne bhAgIrathI, piMgalAne yamunA ane e bannenI vacamAM AvelI suSaSNAnADIne sarasvatI nadI kahevAya che. jyAM A traNeno saMgama thAya che te tIrtharAja che, ne tyAM snAna karavAthI (DUbavAthI) pApono nAza thAya che. -jJAna saMkalinI taMtra sAdhanA sUtra | vibhAvono tyAga suSuNAmAM praveza AnaMdanagaranI prApti udAsInatAnI prApti 116 For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // dhyAna ane kAyotsarga // [11] Saka bheda huM koNa chuM ? eka ghammaravaloNuM sAdhakanI bhItara cAlyA kare. "huM koNa...?" ramaNa maharSi kahetA : DuMgaLIno daDo sAme paDyo hoya; paNa DuMgaLI kharekhara zuM che ? koI ene hAthamAM le to photarAM para photarAM.. "'nI DuMgaLImAM paNa photarAM ja photarAM che. nAmanuM photaruM, rUpanuM photaruM... A badhAM photarAne pAra "huM chuM anAma, - arUpa saMghaTanA. oha ! "tenuM-paramAtmAnuM svarUpa, te ja mAruM svarUpa....te-huM, te-huM... soha, soha... eka laya cAlaze. "sohe soha sohe sohe sohe sohaM raTanA lagI rI." raTaNa. sumirana. gADha sumirana. kevuM ? 117 For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * Sacakra bheda caMdanabALAe prabhu mahAvIra devane kaheluM : "eka zvAsamAMhi so vAra, samaruM tamane re.." prabhu ! eka sAMsa para eka vAra nahi; eka sAMsa para so-so vAra huM tamAruM sumirana karuM chuM. tame mAre dvArethI kema pAchA pharI zako ? ahIM prabhunA smaraNathI prabhupada prAptimAM pariNamatI eka majhAnI yAtrAnuM vivaraNa che. iMgalA piMgalA sukhamanA sAdha ke, aruNapatinuM prema pagI rI" igalA (iMDA) candra nADI. piMgalA sUrya nADI. suSummA madhyavartI nADI. yogIo ene lADamAM sukhamanA kahe che. jema ujAgarane turIyA kahe che tema. ujAgarane nAmathI bahu ja ochI vAra saMbodhavAmAM Ave che. turIyA, cothI, dha phortha, e rIte ja (4 avasthAomAMthI svapna, nidrA ane jAgRti pachI cothI hovAthI) tene saMbodhavAmAM Ave che. sukhamanA. Ama paNa ThIka nAma che. mananI e sukhamayI avasthA che. sAvitrI saMparkamAM zrI mAnasiMha cAvaDAe nADIo ane kuMDalinI tathA SaTyakra aMge sArI mAhitI Apela che, jeno sAra A pramANe che. jyAre sAdhaka sAdhanA karavA zarUAta kare che tyAre te dhIme dhIme vizvazaktio sAthe saMparkamAM Ave che ane tethI tene mAnava zarIranI sUkSmAtisUkSma AMtara racanA ane tenI kArya paddhatino khyAla Ave che. sAmAnya mAnavane ati dUra ane aparicita lAgatA tattvo rUpI navA atithio AMtara indriyonAM dvAra khaTakhaTAvI potAnAM vIjhITIMga kAsa aMdara mokalavAnI zarUAta kare che. vizvazaktio rUpI mAtRkAo sAdhakane DhaMDhoLI jagAvavA mathe che. sAdhaka vizAlamAMthI vizAlasara cetanA dharAvato 118 For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * paccakra bheda thAya che. sAdhakane potAnA vyaktitvanA navA pradezonI jhAMkhI thAya che. A badhA ja pradezo dhIme dhIme tenA vyaktitvanA abhinna aMga banI jAya che. A divya anubhUtio jyAre carama sImA para pahoMce che tyAre sAdhakanI kuMDalinI brahmaraMdhranI sAMkaDI sIDI vaTAvI mastakanI Toce UbhI rahe che. tyAre tene divya prakAzano sAkSAtkAra thAya che. sAdhaka potAnI bhautika cetanA vaTAvI vizvAtmAnI vizALatara cetanAmAM janma le che. dareka mAnava phakta bhautika, sthUla zarIra ja dharAvato hoto nathI. A bhautika zarIranI pAchaLa eka sUkSma zarIra AveluM che ane tenI paNa pAchaLa kAraNa zarIra Avela che. ekanI pAchaLa bIjI girizaMkhalAo hoya evuM A bhavya dazya hoya che. utkrAMti mATe prayatna karavo jarUrI che. prayatna mATe kRti karavI jarUrI hoya che. kRti mATe kRti karavAnI icchA hovI jarUrI che. ane icchA mATe icchAnA viSayanuM jJAna hovuM jarUrI che. tethI jJAna prakaTa karanAra kAraNa zarIra, icchA vyakta karanAra sUkSma zarIra ane kRti vyakta karanAra, pArthiva zarIranI racanA che. A ekabIjAthI judAM hovA chatAM ekabIjAthI saMlagna che, joDAyelAM che. A joDANa karanArI nalikAone anukrame IDA, piMgalA ane suSuNNA nADI kahevAmAM Ave che. prabhuno dareka mAnavazarIra mATeno khAsa prakArano saMkalpa hoya che. te saMkalpane yathArtha karavA A traNe zarIra mAdhyama tarIke vaparAya che. uparanI traNe nADIonuM potAnuM viziSTa kArya hoya che ane raMga paNa hoya che. sthULa zarIra ane sUkSma zarIrane joDanArI cetanA-vAhaka nADIne IDA nADI kahe che. gUDhavAdIo tene sIlvara kaoNDa kahe che. kAraNa ke te cAMdI jevo caLakATa dharAve che. sUkSma-zarIra ane kAraNa zarIrane joDanArI cetanAvAhaka nADIne piMgalA kahe che, kAraNa ke te sonerI caLakATa 119 For Personal & Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * pacakra bheda dharAve che. bhAratIya yogIo A baMnene temanA raMgane kAraNe anukrame caMdra ane sUrya nADI tarIke varNave che. kAraNa zarIra vizvacetanA sAthe (mahAkAraNa-zarIra sAthe) suSuNNA nADIthI joDAyela che. A nADI hajI jAgRta nathI. nyAyazAstramAM tene pUrita nADI kahe che, kAraNa ke te purAyelI (blokaDa) che, athavA utkrAMta thayela nathI. sAdhanAnI ucca kakSAe te jAgRta thAya che ane aMte puruSottamacetanAne te prakaTa karI zake che. A traNe nADIo jyAM zarIra sAthe joDANa kare che tyAM eka eka cetanAkendranuM nirmANa thayela che. A cetanAnA kendrane ja yogazAstramAM yogacakra kahevAmAM Ave che. mULa cha cakro che. paramaprabhunuM potAnuM eka cakra maLIne kula sAta cakro thAya che. A badhAM ja atizaya suMdara dekhAtAM hovAthI temane sudarzana cakro kahevAmAM Ave che. A badhAM ja yoga-cakro athavA kendrono potAno khAsa prakAza, tattva, loka tathA sthAna hoya che. A sAta cakro jANe saptalokanAM pravezadvAro hoya che. je cakramAM mAnavInI cetanA sthira thAya che te cakro sAthe saMbaMdhita lokano, tattvono ane prakAza (raMga)no tene anubhava thAya che. saptacakronAM sthAna, raMga, loka tathA tattva nIce mujaba che. yogacakra | sthAna | raMga | loka | tattva (1) mUlAdhAra-cakra karoDarajjuno lAla | bhUrloka pArthiva tattva nIcalo cheDo (2)svAdhiSThAna-cakra liMgasthAna | ghero jAMbalI bhuvarloka nimna prANa (3) maNipura-cakra nAbhi Acho jAMbalI svarloka mahattara prANa (4) anAhata cakra hRdaya | suvarNaraMga mahaloka manastattva 120 For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) vizuddha cakra (6) AjJAcakra (7) sahastrAra cakra dhyAna ane kAyotsarga - SaTcakra bheda kaMTha bhUmadhya bhUkharo raMga janaloka prakAzita mana zvetaraMga tapoloka sphuraNAtmaka mana mastakanI | bhUro raMga |satyaloka adhimanas upara cakronAM sthAna tarIke tenI anubhUti pArthiva zarIramAM jyAM anubhavAya che e dRSTie jaNAvela che. vastutaH te kendro pArthiva, sUkSma athavA kAraNazarIranI sImAo upara iDA, piMgalA ane suSumhA nADI joDAya che tyAM hoya che. temano anubhava mAtra sthUla zarIramAM thato hoya tevuM sAdhakane lAge che. mAnavazarIramAM rahelI vAsudeva-cetanAno ja prakaTa thayelo aMza eTale kuMDalinI. te sADAtraNa kUMDALAM karIne ardhanidrAmAM hoya che. tethI tene kuMDalinI kahevAmAM Ave che. A ja jIvanazakti ApaNI jAgRta, svapna ane nidrAvasthAmAM prakaTa thatI hoya che. kvacit prasaMge vizvacetanA sAthe paNa saMparkamAM AvI yoganidrA arthAt dhyAnAvasthA anubhave che. A ja tenAM sADA traNa kUMDALA che. yogIo dRDhasaMkalpabaLe A jIvana zaktine nIcethI uparanA krame urdhvagAmI kare che. dareka cakra athavA kendranuM potAnuM kArya che. mUlAdhAra-cakra sthUla cetanA ane avacetananA prakaTIkaraNanuM kendra che. svAdhiSThAna nimnaprANanI nAnI nAnI kSudra kAmanAo prakaTa karavAnuM kendra che. maNipura mahattara prANanI zubha kAmanAone prakaTa karatuM hoya che. anAhata cakra puruSanI abhIpsA prakaTa karatuM kendra che. vizuddha cakra mananuM zuddha ciMtanAtmaka kArya prakaTa kare che. AjJAcakra vizvazaktio sAtheno vinimaya potAnA saMkalparUpe prakaTa 121 For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * paryakra bheda kare che. sahastrAracakramAM divya-zaktiono divya prakAza ane preraNA jhIlavAmAM Ave che. have paMktio joie. iMgalA pIMgalA sukhamanA sAdha ke, aruNa pati nuM prema pagI rI..." suSummAmAM praveza thatAM ja jyotirmaya caitanya joDe saMbaMdha pAMgare che. atyAra sudhInI aMdhiyArI bhItarI bhomakA para caitanyano ujAza relAya che. aruNa eTale sUrya. cetanAnA ujAza joDe A pratikane vaNeluM che. potAnI jAtanuM svAmitva zuM che teno Acho khyAla Ave aruNapati zabda vaDe. chAndogya upaniSad kahe che : "bAtmatiH mAtmaDi: mAtmAnanda svarA." potAnI jAta sAthe prema-rati karanAra, AtmAmAM ja ramamANa rahenAra ane Atmika AnaMdane mANanAra potAnI jAtano mAlika che. aruNapati nuM prema pagI rI...." ujAzamaya caitanya kendra sAthe, AtmA sAthe saMbaMdha baMdhAyo. caitanya ja prabhutvamaya che. zaMkarAcArya kahe cheH vaitanya: pramati vatu na naDe: vi.' "caitanyano ja vijaya che badhe, jaDano na kadApi." vaMkanAla Sacakra bheda ke, dazama dvAra zubha jyoti jagI rI... supRSNA nADI pUrAyelI hoya che tyAre e vaMkanAla kahevAya che. temAM cha cakro AvelAM che. pakone bhedIne cetanA dazama dvAramAM, brahmAstramAM pahoMce che. sahastrAramAM. ' dazama dvAra...be AMkha, be kAna, mukha Adi nava vAra to dareka manuSyane che. paNa A dazamuM dvAra sahastrAra..... For Personal & Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - paryakra bheda brahmarandra coTInA bhAgane kahe che. brahmane pravezavAnuM dvAra. ra% eTale kANuM. gurudevano hastasparza, ane brahmarandra sajja bane che. hajAra pAMkhaDIvALuM kamaLa-sahastrAra je mUrajhAyeluM paDyuM hatuM te khIle che. ane tyAM caitanyadevanI-paramAtmAnI padharAmaNI thAya che. gurudevanA hastasparza mULAdhAramAMthI zaktinI urdhvayAtrA zarU karAvI. ApaNI paraMparAmAM prabhu abhiSeka samayanI eka sarasa kAvyapaMkti che : "jJAna kaLaza bharI AtamA, samatA rasa bharapUra, zrI jinane navarAvatAM, karma thAye cakacUra..." A sarasa duho bhItarI meru abhiSekanA samayano che. jJAtAbhAvarUpI kaLazamAM samatvanuM jaLa bharI, sahastrAra para pratiSThita thayela Ahattvane, arihaMta prabhunA AzA-aizvaryane abhiSeka karatAM karmo vahI ja jAyane ! trikuTIbhedanI adbhuta prakriyA bhaNI izAro kare che A sUtra: "khulata kapATa ghATa nija pAyo..." trikuTI bheda thatAM ja potAnA svarUpanuM bhAna thAya che. A trikuTI bheda zuM che? gaMgA satInuM adhyAtma darzanamAM zrI bhANadeva lakhe che : trikuTI eTale bhUmadhyamAM rahela AjJAcakra. sAdhanAnA pathamAM A trikuTI te chelluM kamADa che. tenuM bhedana thAya eTale sAdhakanI cetanA brahmarandrastha sahastrAramAM pahoMce che ane teno samAdhimAM praveza thAya che. trikuTI bhedana thatAM dhyAtA, dhyeya ane dhyAnano bheda vilIna thAya che. 11 che. yogI haranAthanA sAnnidhyamAM' pustakamAM zrI makaranda dave trikuTI bhedane A rIte varNave che: . 123 For Personal & Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - pacakra bheda Ape kahyuM ke Apane trikuTIbheda thayo tyAre Apane svataMtratA, svAnaMda ane sahajajJAnano anubhava thayo. to A trikuTIbheda zuM che ?" yogI haranAthane meM pUchyuM : yogI haranAthe javAbamAM kahyuM : 'trikuTI e yaugika paribhASAno zabda che ane atyAre to e bhASA bhulabhulAmaNI jevI banI gaI che. tamane emAM gUMcavI nahi mAruM, yogasiddhAnta ane mArA anubhavane bane teTalI saraLa rIte kahuM. ApaNe kSaNika AnaMda ane zudra sAmarthyamAM ramIe chIe paNa zAzvata AnaMda ane asIma zaktino bhaMDAra ApaNAmAM sabhara bharyo hovA chatAM ene jANI ke mANI zakatA nathI. manuSyajIvananI A sahuthI moTI karuNatA che. ethI manuSya khaMDita mahimAnI pratimA samo lAge che. Ano upAya zo ? bahArathI to kAMI prApta karavAnuM nathI. ahaMkAranuM kALuM DhAMkaNuM paDyuM che. ene jeTaluM haTAvazo eTaluM ajavALuM maLaze. prANanI aMdha ane nignagAmI zakti sAme ame zudra ahaMne toDI nAkhato "sa aha'no jAjvalyamAna prakAza pAtharIe chIe. athAka, avirata, akhaMDa sAdhanA. pachI ajapAjAparUpa, hareka zvAsa sAthe, A sAdhanA anAyAsa vahevA mAMDe che ane triguNamayI prakRtinAM baMdhano tUTI paDe che. kALanA prahAranuM kAMI cAlatuM nathI.' A saMsAramAM dareka prANIne mAthe kALa bhame che ne lalakArIne kahe che : 'UbhA mAruM, baiThA mAruM mAruM jAgata sUtA, tIna loka laga jAla pasAryA, kahAM jAyago pUtA?" 124 For Personal & Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * paryakra bheda traNe lokamAM, deva, mAnava, asuranI yonimAM mahAkALanI jALa bichAyela che. konI tAkAta che ke ene toDI zake ? kALanA A paDakAra sAme bAbA gorakhanAtha chAtI ThokIne kahe che : 'UbhA khaMDo baiThA khaMDo, khaMDo jAgata sUtA, tihuM loka te rahuM niraMtara, to gorakha avadhUtA." traNe lokamAM ane traNe kALamAM Ama yamadaMDanuM khaMDana karI nitya viharavuM enuM nAma kharuM jIvana. jenA para mRtyuno oLo paDyo hoya ene koI jIvana kahe? trikuTIbheda vinA AvuM jIvana pamAtuM nathI. - trikuTIbheda eTale bIjuM kAMI nahi, paNa sthaLa, sUkSma ane kAraNa traNa sRSTi; vaikharI, madhyama ane pazcaMtI traNa vANI; jAgrata, svapna, suSupti traNa avasthA ane sattva, rajasu, tama e traNe guNanA prakRtinA rAjano bhAMgIne bhukko karI nAkhavo. tame kuMDalinI, suSummA ane SacakranI vAto sAMbhaLI haze. tenI pAchaLa eka adbhata rahasyamayatA ne camatkAranuM vAtAvaraNa chavAI gayeluM che, paNa emAM camatkAra jevuM kAMI nathI. vijJAnIo A vizvanI sUtelI zaktiono visphoTa kare che ane tethI visphoTaka roganI jema enAM pariNAmo bhogavavA paDe che. yogIjano e zaktine prastuTa kare che ane tethI parAganI jema e badhe prasannatA phelAve che. tamane meM kahyuM ke trikuTI e prakRtinA rAjanuM chelluM thANuM che ane tenAM mULIyAM che. mana, buddhi, ahaMkAra. aneka bheda, viccheda ane tethI aMte vilApane sarjanArAM A traNa mULa kApI nAkho eTale jaDatAnI sAMkaLa tUTI gaI. trikuTI viSe mAravADI saMta dariyAsAhebanI suMdara sAkhI cheH mana budha cita haMkAra kI, hai trikuTI laga dauDa; * 125 ane sarva ke dalinI, su camatkAranuM For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - Saka bheda jana dariyA Inake pare, brahma surata kI Thora. mana budha cita haMkAra yaha, rahe apanI hada mAMhi; Age pUrana brahma che, so InakI gama nahI. dariyA suratI siromanI, milI brahma sarovara jAya, jaha tIno pahuce nahi, manasA bAcA kAya." A trikuTI bhedI eTale piMDa-brahmAMDano paDado haTI gayo. samasta brahmAMDane calAvatI mahAzaktino sIdho sparza thaI gayo. bAbA gorakhanAthe kahyuM che: "pismaNe vAraM yo nAnAMti sa yonI upasaMvittirmavati ' A vasudhA ja yogI mATe veda banI jAya che. pachI pothI-purANanI jarUra rahetI nathI. bAbA gorakhanAthanuM vacana hoTha para AvI jAya che : 'bina pustaka bAMcibA purANa, sarasatI ucare brahmagiyAna." yogInAM aMtaramAM svayaM sarasvatI ja brahmajJAnanuM uccAraNa karavA lAge che. paNa ene jhIlavA mATe AdhAra taiyAra karavo joie ne? "kAca bhAMDe rahe na pAnI". kAcA ghaDAmAM jIvananuM amRtajaLa kema rahe? pahelAM saMyama ane sAdhanAthI kAyAzodhana karavuM joie, mana-pavanane parAsta karavA joie, to ja A mahAzakti ane parama zivanuM pUrNa milana A 126 For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga bheda dehamAM anubhavAya. meM kahyuM tema svataMtratA, svAnaMda ane sahaja jJAnanI phUrti thAya.' yogI haranAthe ATaluM kahI virAma lIdho. A mANasa koI jAtanA Agraha ne ADaMbara vinA paNa pUrI AtmapratItithI vAta kare che e sAMbhaLatAM ja varatAI AvatuM hatuM. temane A AtmapratIti kevI rIte thaI te jANavA mATe meM pUchI joyuM : Apane trikuTIbheda thayo tenuM varNana karazo ?" bhale mane A anubhava svapnamAM thayo hato ane jAgrata thayA pachI me joyuM to kharekhara mArA jIvananI e navajAgRti hatI. mArI samasta daSTi badalAI gaI. mAnavazaktinI meM je maryAdA mAnI hatI te paNa alopa thaI gaI. eka aMdhArI baMdhiyAra oraDImAM moTuM bAkoruM paDI jAya ane bahAra joI zakAya tathA jaI-AvI zakAya evuM ja kAMIka A zarIramAM thaI gayuM. eka divasamAM to AvI ghaTanA nathI banI jatI. ene mATe varasonI zAMta, dhImI paNa daDha taiyArI cAlatI hatI. anekavAra tUTI javA chatAM sAdhanAno taMtu meM choDI nahoto dIdho. Aje paNa AdhyAtmika paMthe kAMI pariNAma na AvyuM mAnI, nirAza thanArane kahuM chuM : 'hari se lAgI raho mere bhAI, terI banata banata bana jAI..." sAdhanAne vaLagI raho, siddhi maLaze emAM zaMkA nathI. mane anubhava thayo te divase meM koI khAsa yogakriyA nahotI karI. Avo anubhava thaze tenI paNa AgaLathI kAMI eMdhANI nahotI maLI. nAgA bAvAonA eka zivamaMdiramAM huM Utaryo hato. sAyaM-AratI vakhate eka juvAna sAdhue Damaru bajAvatAM ne cAmara DhoLatAM zivajI sanmukha je 127 For Personal & Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - SaTcakra bheda nRtya karyuM hatuM te kadI nahi bhulAya. pauruSa ane mArdavanuM apUrva milana hatuM e nRtyamAM. ane sAdhunA bhAvamasta caherA para AratInA paMcadIpa karatAM kyAMye prakAzita alaukika tejanAM kiraNo phUTatAM hatAM. ame pAMca sAta mUtioe sAthe maLI ziva-gAna gAyAM. enA paDachaMdA ghummaTane bhedI amArA prANane hacamacAvI mUkatA hatA. 'jaya ziva OMkAra, bhaja ziva OMkAra'nA nAdavaibhavathI amAruM aNue aNu nAcI UThyuM hatuM. moDI rAte huM zivAlayane nadItIre bAMdhelA ghATa upara ja sUi gayo. svapnuM AvyuM. e maMdiranA cogAnamAM jANe moTI sabhA maLI che. pelo sAdhu kAMika vyAkhyAna Ape che. eka khUNe beTho beTho huM sAMbhaLuM chuM. bhAre prabhAva pADe che sAdhunI vANI. enuM jJAna cakita karI de che. tyAM eka baTuka mArI pAse AvI besI gayo. mAthe chuTTI piMgalavaraNI jaTA, saumya sahAsa vadana, zarIra komaLa paNa suDoLa, Akhe zarIre bhasma ane digaMbara avasthA. enA netromAMthI eka jAtanI nirmaLa zAMti jharatI hatI. mane e baTuka bahu gamI gayo. meM tene kAnamAM kahyuM : 'sAMbhaLyuM ne, kevuM agAdha jJAna che ! kevI vedhaka vANI che !' baTuke thoDI vAra mArI sAme sthira netre joi kahyuM, 'emAM kAMi nathI, e to Ama jAge.' eTaluM kahI teNe mArI nAbhi para haLavethI thapATa mArI ane saDa saDa saDa karatI koi vIjaLI jevI zakti u5ra caDavA lAgI. meM joyuM to pelo sAdhu bole te pahelAM tenA vicAra, zabdo mane sUjhatA hatA. mArAmAM je jJAna, AnaMda, zakti laherAtAM hatAM, eno lAkhamo bhAga paNa sAdhunI vANImAM nahoto Utarato. agAu jenI kalpanA paNa nahi evI virATa cetanA meM mArA vyaktitvamAM anubhavI. mArI AMkho UghaDI gai. AchI cAMdanImAM zivAlaya kamaLanA biDAyelA poTAnI jema taratuM hatuM. paNa mArA aMtaranuM kamaLa jANe sahastradale vikasita thai gayuM hatuM. huM jAgI gayo; paNa mAruM zarIra romAMca anubhavI 128 For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * paryakra bheda rahyuM hatuM. eka tIvra madhura kaMpArI huM anubhavato ane pachI apArthiva AnaMdamAM DUbI jato. A samaye pelA sAdhue mArI bahu sArasaMbhALa lIdhI. mArI sthiti e barAbara samajI gayo hato. e pAse na hota to kadAca A zarIra TakyuM na hota. eka brahmAMDavyApI AnaMdasAgaramAM huM nimagna thaI jato hato. ane kyAreka kinAre Avato tyAre dareka vastunuM rahasya mArI sAme anAyAse pragaTa thatuM. koI vyaktine jouM to enuM jIvana chatuM thaI jAya. koI vastu jouM to eno itihAsa khUlI jAya. koI vanaspati jouM to enA guNadharma aMtaramAM UgavA lAge. jANe mArAmAM sarva kAMI AvI gayuM hatuM ane mAro sarvamAM praveza thaI gayo hato. mAre potAne mATe pachI koI prazna na rahyo. koI AzA ke AzaMkAnuM nAmanizAna na rahyuM. zAMti zAMti chavAI gaI." yogI haranAthanA vyaktitvamAM e zAMti bIjAne paNa zAMti pamADe evI caMdananI jema vaNAI gaI hatI. paNa peluM rahasyajJAna atyAre che ke nahi te meM pUchI joyuM. "Apane je anAyAsa jJAnanI phuraNA thatI te atyAre thAya che ?" "nA, pahelAM jevo uchALo nathI rahyo. paNa bhItara akhkhalita pravAha vahI rahyo che enI pratIti che." ATaluM kahI yogI haranAthe jarA tAnamAM AvI kaMIka majAkabharyA svare gAyuM : mana masta huA taba kyAM bole ? hIrA pAyo, gAMTha gaMThiyAyo, bAra bAra vAkoM kyoM khole ?" 129 For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * paryakra bheda ane trikuTI bheda thatAM ja janma-mRtyuno bhaya dUra thayo. kAcanA TUkaDAne pheMkI devAno cittAmaNine prApta karavAno kumatine phagAvI devAnI... majhA ja majhA. potAnA vyApaka svarUpane anubhavIne sAdhaka evI rIte cidAkAzamAM uDe che; je rIte paMkhI AkAzamAM uDe che. AnaMdamaya cinmayane jotAM ja buddhi sthagita thaI jAya che. buddhinuM thaMbhI javuM....ane manolayanI e pRSThabhU para potAnuM potAnA svarUpamAM sthira thavuM. 130 For Personal & Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - padyakra bheda (11) AdhArasUtra sohe sohe sohe sohe, sohaM sohaM raTanA lagI rI.... iMgalA piMgalA sukhamanA sAdha ke, aruNapatisaM prema pagI rI: vaMkanAla khaTacakra bheda ke, dazadvAra zubha jyoti jagI rI..1 khulata kapATa ghATa nija pAyo, janama jarA bhaya bhIti bhagI rI; kAca zakala taja cintAmaNi le, " kumati kuTilakuM sahaja ThagI rI.... 2 vyApaka sakaLa svarUpa lakhyo ima, jima nabha meM maga lahata kheMgI rI; cidAnanda AnaMdamaya mUrati, nIrakha premabhara buddhi thazI rI....3 -pU. cidAnaMdajI, (23, cidAnaMda bahoMterI) 'te' (paramAtmA) ja huM chuM (sohaM) A raTanA lAgI che. sAdhake IDA, piMgalA ane suSuNNA nADIo para vijaya prApta karIne AtmA rUpI sUrya sAthe prema vistAryo che. vanALa ane Sacakra bhedIne sahastrAramAM jyoti jhagI gaI che. (1) . " kapATa khUlatAM-trikuTI bheda thatAM potAnuM svarUpa pamAyuM. janma, jarAnI bhIti bhAMgI. kumatino prabhAva haTyo. lAge ke kAcanA TukaDAne (bramaNAne) choDIne cintAmaNi (AtmAnubhUti) ratna meLavAyuM che. (2) vyApaka AtmAne anubhavyo. AkAzamAM paMkhI uDe tema cidAkAzamAM uDANa thaI. cidAnandajI kahe che ke AtmAnuM A Anandamaya svarUpa joIne buddhi stabdha thaI gaI. (3) . 131 For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // dhyAna ane kAyotsarga / / [12] dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti pyArI jhena kathA che : ziSye traNaso pAnAMnuM pustaka, sa gurunA upadeza paranuM, taiyAra karI gurudevanAM caraNomAM mUkyuM. guru hasyA. guru kahe : mAro upadeza to che traNa zabdano - To be Silence. tuM ATaluM badhuM kyAMthI laI Avyo ? To be Silence. maunamAM raho ! bAkI zuM rahyuM ? maunanI majhAnI vyAkhyA jJAnasAra graMthe ApI : putteiSvapravRttistu, yogAnAM maunamuttamam| bahirbhAvamAM na javuM te mauna. ane eTale ja, antarbhAvamAM javuM te mauna. potAnI bhItara ja javAnI A vAta. 132 For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti savAla e thAya ke potAnA ghare javAnuM to darekane game. AtmaguNonA ghare javA mATe preraNAnI kema jarUra paDe che ? parabhAvamAM eTalo lAMbo samaya rahevAyuM che ke gharanI vAta ja bhUlAI gaI. bahirbhAva ja ghara thaI gayuM ! lAMbA samayanA pravAsIone hoTela ja ghara thaI jAya tema. zuM karavuM joIe ? eka bhaktiyogAcArya eka mumukSune mArgadarzana ApatAM je kaheluM te ahIM upakAraka bane tevuM che. temaNe kaheluM ke eka vAra, alapajhalapa paNa, parama rasano AsvAda nahi maLe to virahavyathA kaI rIte maLaze? emaNe umereluM : thoDI kSaNo mATe paNa paramano evo AsvAda maLI jAya ke pachI enA vinA tame rahI na zako. AvuM ja ahIM thaI zake : bhItaranI duniyAmAM saheja praveza thaI jAya ane tyAMno vaibhavI ThATha anubhavAI jAya to parabhAvane chUTatAM zI vAra lAge ? dhyAna bhItaranI duniyAmAM sAdhakane praveza Ape che. cittanI ekAgratA te paNa dhyAna che ane svaguNa sthiti paNa dhyAna che. beumAM dhAratala nirvikalpatA che. nirvikalpa upayogamAM nahi karmano cAro (cAro = praveza) kahIne pUjya upAdhyAyajI zrI yazovijaya mahArAje nirvikalpabhAva para bhAra mUkyo. temaNe ja savAso gAthAnA stavanamAM nizcaya ahiMsAnI vyAkhyA karatAM kahyuM ke nirvikalpabhAvamAM upayoga rahe te ja nizcaya ahiMsA. pyArI karI che : 133 For Personal & Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti ekatA jJAna nizcaya dayA, - suguru tehane bhAkhe; jeha avikalpa upayogamAM, nija prANane rAkhe. nizcaya ahiMsA eTale ekatvajJAna, ekatvAnubhUti. eka AtmasvarUpamAM ' ja upayogane saghana banAvavAno. bahu ja majhAno manovaijJAnika AyAma ahIM pakaDAyo che. sAdhaka paramAM kayA dvArathI jAya che ? vikalponA dvArathI ja to! acchA, to e dvAra ja baMdha karI devAya ne ! ziSyane jhapakI AvI che. guru pUche che : UMdhI gayo tuM ? ziSya haDabaDIne jAgI jAya che. gurudeva ! jhokuM AvI gayuM ane UMghamAM dharatIkaMpanI ghaTanAnuM svapna AveluM. guru kahe che sAcamA dharatIkaMpa AvI gayelo. paNa kayAMya koIne takalIpha paDI nathI. makAnomAM kyAMka tirADo AvI che. ziSya kahe : bhUkaMpamAM Apane to koI takalIpha nathI paDI? guru kahe tuM sapanAnA bhUkaMpamAM daTAI gayo'to e ja to takalIpha thaI gaI! . ziSya pazcAttApanA suramAM kahe che : oha ! mane jhokuM na AvyuM hota to kevuM sAruM hatuM ! guru kahe che : kSaNabharanI behozI karatAM bIjo moTo koI bhUkaMpa nathI, e barobara yAda rAkhavAne badale tuM A vikalpomAM je sarI gayo te paNa bIjuM, navuM jhokuM nathI ? 34 For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti AthI ja, jJAnasAranuM anubhavASTaka tathAkathita jAgRti ane svapnAvasthA beune samAna kakSA para mUke che. kAraNa ke vikalponI hAramALA beumAM cAlu che. relagADInA pharsTaklAsa phUpemAM eka yAtrI caDhyo. sahadhyAtriNI eka bahena hatI. yAtrI-prophesarane pustako vAMcavA hatAM. uparanI bartha para besI temaNe pustakonI bega kholI. tyAM ja nIcethI bahenano avAja AvavA lAgyo H he bhagavAna! kevI tarasa lAgI che ! vaoNTara baeNganuM pANI khalAsa thaI gayuM. bAtharUmamAM pANI AvatuM nathI. he bhagavAna! prophesarane thayuM ke AmAM vaMcAze nahi. gADI thobhe eTale pahelAM bahenajIne vaoNTarabaeNga bharI ApuM. gADI thobhI. prophesara nIce utaryA : lAvo, tamArI voTarabega paNa bharato AvuM. bharIne ApI paNa dIdhI. bahenajIe pANI pIdhuM. paNa pachI emanI keseTa A rIte vAgavA mAMDI : he bhagavAna ! kevI tarasa lAgI'tI ! tarase to jIva jAya evuM thaI gayeluM..he bhagavAna ! kevI tarasa lAgI'tI....! prophesare kapALa kUTyuM. bahenajI gADI choDe nahi tyAM sudhI vaMcAvAnuM nahi. bahenajInA A nirarthaka ekAlApa para ApaNane hasavuM Avaze. paNa ApaNA vikalponI kathA evI ja nathI zuM? prazna e thaI zake ke ApaNA vikalpo- je ApaNo sAdhanAno ghaNo kImatI samaya laI le che - navANu TakA nakAmA che ke so TakA nakAmAM? navANu TakAvALo javAba sAco tyAre paDI zake, jyAre eka Tako vikalpa zubha bhAvanAmAM pheravAto hoya. 135 For Personal & Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti dhyAnanI be vyAkhyAo AgaLa joyelI : cittanI ekAgracittatA ane svarUpasthiti. ahIM dhyAna ane kAyotsargano pharaka samajIe. dhyAnamAM manoguptinI sAdhanA che. kAyotsargamAM trigupti sAdhanA che. ane eTale ja, parama pAvana AcArAMga sUtramAM prabhu mahAvIra devanA vihArane dhyAna kahela che. ekAgratA iryAmAM che ne ! manano upayoga tIkSNatAthI iryApAlanamAM hoI e kriyA dhyAna banI. 1 kAyotsarga cAlatI vakhate nahi hoI zake. kAraNa ke tyAM kAyagupti - kAyAnI sthiratA jarUrI che. ekAgracittatA ane svarUpasthiti. A dhyAnanA be sthityantaro manogupti joDe saMbaMdhita che. manoguptinA be prakAro che : zubha rUpa ane zuddha rUpa. zubha rUpa manogupti eTale eka zubhayogamAM tanmayatAthI parovAI javuM. zuddha rUpa guptinA pravAhamAM sAdhaka manane pele pAra gayelo hoya che. vikalpone pele pAra : jyAM svarUpasthiti che. svaguNonI dhArAmAM DUbavAnuM che. 1. adu porisiM tiriyaM bhittiM cakkhumAsajja antaso jhAi // AcArAMgasUtra, 9/1/5 ( TIkA : atha Anantarye puruSapramANA pauruSI AtmapramANA vIthI tAM gacchan dhyAyati, IryAsamito gacchati / tadeva cAtra dhyAnaM yadIryAsamitasya gamanamiti / / ) 136 For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga ja dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti ekAgracittatA. ApaNe anekAgra chIe. paramapAvana AcArAMga sUtra kahe che: "maLe vije rava7 mAM purise, so verAnuM riha pUraphataNA rU 222aa aneka cittavALo A manuSya...cALaNIne pANIthI bharavAnuM kAma karavA e dhAre che ! mArkaveIna eka bhASaNa karI ghara tarapha jaI rahyA hatA. gADImAM joDe beThela mitre kahyuM tamAruM bhASaNa bahu sAruM rahyuM. mArkaIne pUchyuM kayuM bhASaNa? mitra navAImAM paDyo. mitra kahe : vahelI savArathI huM tamArI sAthe chuM. tame eka ja te bhASaNa ApyuM che Aje. to kayA bhASaNanI vAta kyAM AvI ? mArkaveIna kahe che : mitra mArA, e je bhASaNa ApyuM e pahelAM manamAM eka bhASaNa cAlatuM hatuM, kaI rIte ekadama prabhAvita sabhAne karavI... bhASaNa pachI atyAre manamAM bhASaNa cAle che ke vAha! sarasa bhASaNa gayuM. mArkaIne to samayanA traNa gALAnA traNa bhASaNonI vAta karI. ApaNe to eka sAthe keTalI dizAmAM cAlatA hoIe chIe! A anekacittatAne ekacittatAmAM lAvavI che. dhyAna anAyAsanI - aprayAsanI bhUmi che. paNa dhyAnanI pUrve jApa AdimAM thoDoka prayatna karIne paNa ekAgratA lAvI zakAya. jema ke, navakAra maMtranI mALA gaNatAM mana vikalpomAM sarI jAya che to e mATe anAnupUrvIne gaNavAnuM mahApuruSoe ApaNane kahyuM : ADA avaLAM pado hovAthI mana temAM pakaDAyeluM raheze. . e ja rIte, jApa karatI vakhate hAthamAM mALA na rAkhIe. AMgaLInA DhiA paranI gaNatarI paNa nahi. jApa cAlyA kare ane gaNatarI paNa manomana 137 For Personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti cAlyA kare. A bevaDI kAmagIrIne kAraNe mana thoDuMka temAM sthira rahe. pahelAM bhASya jApa - moTethI jApa karI, pachI jApanI sUkSmatAmAM UtaravuM; A paNa ekAgratA mATenI aneka rIto paikInI eka rIta che. matrajApa mATenA hamaNAMnA eka prayoganI vAta karuM. pirAmiDa AkAranI nAnI oraDI hoya, 6 x 6 phITanI. emAM sAdhaka bese. bhASya jApa kare. anubhava evo thAya ke oraDInI bhIMto ane chata e magnazabdonI varSA sAdhaka para karI rahela che. e pachI sAdhaka manomana jApa kare. ane tyAre anubhava evo thAya ke zarIra oraDI jevuM thaI jAya. (pAMjaruM to Ame e che ja ne !) mastiSkanI chata ane chAtInI divAlo parathI e maMtraghoSa parAvartita thaIne sAdhakane maLI rahela hoya. ekAgratA to gADha ahIM bane ja che. ekAgratA. ekane viSe agragAmI banavuM. A eka te che tame pote ja. bahAra-paramAM khUba pharyA, khovAyA; have ghara bhaNI. kuMbhArano gadheDo khovAI gayo. saMbaMdhIo enI vedanAmAM samabhAgI thavA AvyA. kuMbhAra e vakhate hase che. koIke pUchyuM : ravAnA A prasaMge hase che kema ? eNe kahyuM : jaMgalamAMthI mATI laIne gAma tarapha AvatI vakhate roja huM e gadheDA 138 For Personal & Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti para besato. Aje sAruM thayuM ke huM enA para beTho nahoto. nahitara, huM ja khovAI jAta ne ! ApaNuM hovuM - astitva kharekhara khovAI ja gayuM che ne ! ramaNIka somezvara eka kAvyamAM lakhe che : ame taNakhalA mAthe toLyuM, AkheAkhuM "hovuM" ho jI, oLaghoLa kIdhuM mRgajaLane mAthe saghaLuM "jo ho jI... tRNa jevI nirarthaka vastuo meLavavAmAM hovuM pUruM thaI jAya. ane mRgajaLane jovAmAM jovuM pUruM thaI jAya ! je astitva - svabodha sAdhakane samrATa banAvI zake, e astitvahovuM kevuM to bhavya che! - svAmI rAmatIrtha himAlayamAM hatA. ko'ka videzIe pUchyuM : ATalI ochI sAmagrIe tame kaI rIte raho cho ? svAmI rAma kahe che : hama bAdazAha hai ! praznakartA abhibhUta banyo. e kahe : tamArI pAse che to mAtra laMgoTI ja ! svAmI rAma kahe ItanI to bAdazAhata meM kamI hai ! varnA pUre samrATa ho jAte! manamAMthI spRhA gaI; majA ja majA ! pUjyapAda AnaMdaghanajI yAda Ave : "mana sAdhyuM teNe saghaLuM sAdhyuM.' aMgreja kavi jIrAlDa hopakinsa kahe che : Oh the mind, mind has mountains. 139 For Personal & Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti kevAM sIdhAM caDhANa mananAM ! paNa e manano vijaya karI zakAya che. ekAgratA. sAdhakanI cetanA eka zubha yogamAM DUbI. vikalpo kyAM che have? zubhano vega evo joradAra joIe ke e zubhanI tIvratA ja zuddhane apAvanAra banI rahe. zubhanI tIvratA be rIte kAma karaze : azubhane pravezavA nahi de. ane zuddha tarapha gati karAvaze. vIjaLIka paMkho pharato hoya che phula spIDamAM, tyAre tenA be pAMkhiyA vacce hAtha nAkhI zakAya ? nA. kAraNa ke gati khUba ja che. A ja rIte zubhano vega asAdhAraNa hoya to azubhano praveza nahi thAya... ane zubhanI ja e tIvratA zuddhamAM pariNamaze. vikalpo- je azubha tarapha jaI rahyA che. ne dUra karavA mATe maharSi pataMjalie be tattvonI AvazyakatA batAvI : abhyAsa ane vairAgya.' vairAgya. paranI tIvra anAsthA. zo matalaba vikalpono? paramAM javAthI pIDA sivAya bIjuM zuM maLyuM? abhyAsa. svAdhyAya, japa, prabhubhakti Adi yogone ghuMTavAno. anAdinA paranA abhyAsanI sAme A pratiabhyAsa. zubhane ghuMTavAthI zuddhamAM javAnuM thAya. 2. agAvairAyAkhyAM tanirodhaH | yogasUtra (1-2) 140 For Personal & Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti manoguNinA zuddha prakArane varNavatAM pUjyapAda devacandrajI mahArAja aSTapravacanamAtAnI sakjhAyamAM kahe che : para sahAya guNa vartanA re, vastu dharma na kahAya; sAdhyarasI te kima grahe re, sAdhu citta sahAyo...9 dhyAna eTale svaguNasthiti. have svaguNomAM javA mATe zuM paranI sahAya levI joIe ? zrutanuM Alambana laIne potAnA kSamAguNa AdinuM cintana karavAnuM ane pachI bhItara javAnuM. prazna ahIM e thAya ke mArA gharamAM svaguNamAM javA mATe mAre paranI-vicAranI sahAya levAnI ? ApaNe vicAra karIe chIe e zuM che? manovargaNAnA pugalone rI pharIne levA te. A ja saMdarbhamAM pUjyapAda devacandrajI mahArAje cothA stavanamAM hyuM: "jaDa cale jaganI eMThano, na ghaTe tujane bhoga ho" jaDa ane saMcaLa evA A paramANuonI eMThavADane tuM jame? jamI zake ? mArmika paMkti AvI upara : "sAdhyarasI te kima grahe re, sAdhu citta sahAyo." AtmatattvanA UMDANamAM jene DUbI javuM che evo sAdhaka cittanI sahAya laIne potAnI bhItara jAya ? A to duzmananI sahAyathI potAnuM !jya meLavavA jevuM thayuM ne ! yogazAstranA bAramA prakAzamAM kalikAlasarvajJa pUjya hemacandrasUri mahArAje paNa A ja saMdarbha kholyo che : , 141 For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti audAsInyanimagnaH, prayatnaparivarjitaH satatamAtmA / bhAvitaparamAnandaH, kvacidapi na mano niyojayati / / 33 // udAsIna bhAvamAM DUbela, prayatnone pAra gayela ane parama AnaMdathI yukta AtmA koI paNa viSayamAM manane joDato nathI. naSTe manasi samantAt, sakale vilayaM ca sarvato yAte . / niSkalamudeti tattvaM, nirvAtasthAyidIpa iva / / 36 // manano saMpUrNatayA vilaya thatAM ja vibhAvanI pUrI duniyA naSTa thAya che. (dazyo sAthe joDAvAnI bArI ja baMdha thaI gaI ne !) ane tyAre vAyurahita sthAnamAM dIpaka jale tema parama tattva bhItara prakAza relAve che. vizliSTamiva pluSTamivoDDInamiva pralInamiva kAyam / amanaskodayasamaye, yogI jaanaatystklpm|| 42 // manovilaya thatAM- amanaskatA maLyA pachI - (dahAdhyAsathI kevI to dUrI saMvedAya che !) yogIne potAnuM zarIra vikharAI gayuM hoya tevuM baLI gayuM hoya tevuM, uDI gayuM hoya tevuM athavA vilIna thayuM hoya tevuM lAge che. (dehAdhyAsa kevI jhaDapathI jato rahe!). mokSo'stu mA'stu yadi vA, paramAnandastu vidyate sa khalu / yasmin nikhilasukhAni, pratibhAsante na kiJcidiva // 51 // potAnI bAnAvasthAnI anubhUtine zabdadeha ApatAM AcAryazrI kahe cheH mokSa maLo (hamaNAM) ke na maLo (moDo maLo), paraMtu parama AnaMda to dhyAna dvArA evo maLe che ke jemAM badhA ja sukho bilakula nagaNya lAge che. dhyAna eTale svarUpasthiti. manoguptino zuddhAtmaka laya. 142 For Personal & Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti ahIM cittanano cheda uDe che. anuprekSAnI sarahada vaTAvI anubhUtinI hadamAM pravezavAnuM che. bauddhika sAdhakoe ekavAra mane pUcheluM. ame kyAM aTakIe chIe? amArI sAdhanA niraMtara pravahanazIlA kema nathI ? meM kahyuM tamArI sAdhanA anuprekSAe aTakI gaI che e na cAle..... anuprekSA ghaNI karI. anubhUti keTalI ? anuprekSAmAM manoyoganI sahAya levAnI. A to paranI ja sahAya thaIne? pU. devacaMdrajI mahArAja aSTapravacanamAtAnI sakjhAyamAM kahe che? yoga te pugala joga che re, bAMdhe abhinava karma, yogavartanA kaMpanA re, navi e Atama dharma. 4 manoyoga... yogano artha joDANa. ahIM mana manovargaNAnA pudgalo sAthe joDAI navA karmo bAMdhe che. yogamAM vartavuM eTale kaMpananuM cAlyA karavuM. vicAro eka pachI eka pravezyA kare, ghamasANa macAvyA kare; AmAM Atmadharma kyAM rahyo? Atmadharma che sthiratA. . eka pyAro zloka yAda Ave : svabuddhyA yAvad gRhNIyAt, kAyavAkcetasAM trayam / saMsArastAvadeteSAM, bhedAdhyAse tu nivRttiH / / mana, vacana, kAyAnA yogone Atmabuddhi vaDe levAya tyAM sudhI saMsAra. e yogo sAthe bhedAdhyAsa thatAM ja mokSa. 143 For Personal & Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti bahu pyArI kaDI aSTapravacana mAtAnI sajhAyanI che : vIrya capala parasaMgamI re, eha na sAdhaka pakSa; jJAna caraNa sahakAratA re, varatAve muni dakSa. 5 Atmazakti capaLa hoya ane parano saMga karanAra hoya te sAdhakane na cAle. muni to yogomAM vaparAtI Atmazaktine jJAna ane cAritra Adine puSTa banAvavAmAM vApare che. dhyAna : manogupti. dhyAna : svarUpasthiti. kalikAlasarvajJa AcAryazrI hemacandrasUri mahArAje yogazAstramAM manoguptine A rIte vyAkhyAyita karI che : vimuktakalpanAjAlaM, samatve supratiSThitam / AtmArAmaM manastajjJairmanoguptirudAhRtA // 41 // vikalponA samUhane pele pAra rahela, samatvamAM supratiSThita, AtmaramaNa -zIla manane manogupti kahevAya che. A manoguptino zuddhAtmaka laya. A layamAM mana svarUpamAM sthira thaI jAya che. kSamA Adi guNonI anubhUtithI astitva sabhara banI uThe che. 144 For Personal & Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti to, dhyAnanA be prakAra ApaNe joyA : ekAgratA ane svarUpasthiti. eka zubhayogamAM UMDA UtarIne sAdhaka jyAre ekAgra - AtmatattvanI abhimukha bane che tyAre pahelo prakAra. sAdhaka manovilaya dvArA svaguNonA UMDANamAM jaI AtmaraNazIla bane tyAre dhyAnano bIjo prakAra. AlaMbana dhyAna ane anAlaMbana dhyAna e rIte paNa A be prakArone joI zakAya. * anAlaMbananI parAkASThAne varNavatAM aSTapravacanamAtAnI sajhAya kahe cheH zukladhyAna zrutAlaMbanI re, . e paNa sAdhanadAva, vastu dharma utsargameM re, guNa guNI eka svabhAvo..8 zukladhyAnamAM zrutanuM AlaMbana laIne UMDe UtarAya che. majhAno savAla karAyo : zukladhyAnamAM je zrutanuM AlaMbana levAya che e paNa sAdhanakoTinI vAta che. zuM potAnA gharamAM javA mATe mArgadarzakanI jarUra paDe ? "jJAnanuM prabhunA koI pyArA zabdanuM avalaMbana laI UMDA UtaravuM te AlaMbana dhyAna. ApaNI kakSAe anAlaMbana dhyAna A thaze ke prabhunAM vacano ghaMTAyela hoIne have vacano ghaMTavA na paDe. sIdhA aMdara UtarI zakAya. zubha rUpa manogupti ane zuddha rUpa manoguNine ghuMTIne AgaLa vadhIe. . 145 For Personal & Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAna ane kAyotsarga * dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti pAnanuM pravezadvAra che bhAvanA. ane dhyAna pUruM thayuM hoya che anuprekSA. dhyAnazatakanA bIjA gAthAsUtramAM ane tenI hAribhadrIyA TIkAmAM A padArtha jovA maLe che. anityAdi bAra bhAvanAo athavA maithyAdi cAra bhAvanAone ghUMTIne sAdhaka temAM potAnI cetanAne ogALI de che. eTale, bhAvanAo saghana bane ne dhyAna zarU thAya. dhyAna pAMkhuM bane - aMtarmuhUrta-ne anuprekSA rahe. A bhAvanAtmaka anuprekSA pharI dhyAnamAM laI jAya. eTale, bhAvanA-dhyAna, bhAvanA-dhyAna Avo krama lAMbA samaya sudhI cAle. dhyAnazatakagraMtha jJAna, darzana, cAritra bhAvanAono abhyAsa karIne dhyAnamArge AgaLa vadhavAnuM kahe che. jJAnaguNavaDe jeNe jagatanA bhAvone jANyA che tevo sAdhaka sthira mativALo thaIne dhyAna kare che. 1. jaM thiramajjhavasANaM taM jhANaM, jaM calaM tayaM cittaM / taM hoja bhAvaNA vA aNupehA vA ahava ciMtA / / 2 / / TIkA : bhAvanA dhyAnAbhyAsakriyetyarthaH... anu-pazcAdbhAve prekSaNaM prekSA, sA ca smRtirdhyAnAd bhraSTasya cittaceSTetyarthaH / / 2. aMtomahattaparao ciMtA jhANaMtaraM va hojAhi / suciraMpi hoja bahuvatthusaMkame jhANasaMtANo // 4 // TIkA : suciramapi prabhUtamapi kAlamiti gamyate, bhavet bahuvastusaMkrame sati dhyAnasantAnaH dhyAnapravAha: iti / rU. nAjuthAro, to phADuM sunirvatamaphaLo II rU8 || 146 For Personal & Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAna ane kAyotsarga - dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti darzana bhAvanA : prazama, zraddhA, Adi guNothI yukta sAdhaka darzana zuddhi vaDe dhyAnamAM otaprota bane che." cAritra bhAvanA bhAvavAthI navIna karmonuM grahaNa nathI thatuM. sattAmAM paDela karmonI nirjarA thAya che. zubha karmanuM puNyanuM grahaNa thAya che ane dhyAna sahajamAM thAya che. bahu majhAno pATha che : sALamA aa pa aa dhyAna yatna vagara maLe che. prAraMbhika sAdhakane dhyAnamAM pravezavA mATe thoDoka prayatna karavo paDe che. pahoMcelo sAdhaka to dhyAnamAM saheje AvI jAya che. jApAnanA samrATa eka bauddha maThanI mulAkAte AvyA. guru temanI sAthe pharIne badhA makAno dekhADe che : ahIM bhikSuo rahe che, ahIM abhyAsa kare che, ahIM temanA mATe pustakAlaya che. - badhAM makAno dekhADyAM. vacce ghummaTavALuM sarasa makAna hatuM, tyAM guru temane na laI gayA. samrATe pUchyuM : peluM makAna zenuM che ? guru kahe : e dhyAnamaMdira che. paNa huM jANI joIne tamane tyAM nathI laI gayo. kAraNa ke tyAM gayA pachI tame pUchata : ahIM bhikSuo zuM kare che ? huM javAba na ApI zakata. kAraNa ke tyAM kaMI ja karavAnuM nathI hotuM. tyAM mAtra hovAnuM rahe che. 4. saMkAidosarahio, pasamathejAiguNagaNoveo / hoi asaMmUDhamaNo, daMsaNasuddhIe jhANammi // 32 // 5. navakammANAyANaM, porANaviNijjaraM subhAyANaM / cArittabhAvaNAe, jhANamayatteNa ya samei / / 33 / / 147. For Personal & Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti dhyAna eTale hovuM, bIiMga. saMsAra eTale kRtitva, DuIga. ramaNa maharSie eka praznanA uttaramAM kaheluM: huM AMkho baMdha karIne beTho ane lokoe kahyuM, "huM samAdhimAM hato !" huM bolato na hato ane lokoe kahyuM, "huM maunamAM hato...." hakIkta e che ke huM kaMI karato na hato. koI udAtta prabaLa zaktie mane enA vazamAM lIdho hato ane saMpUrNapaNe ene AdhIna hato. devarAja mudalyAra temanA pustaka 'Day by day with Bhagawan' (taralA desAIe karela gujarAtI bhAvAnuvAda : zrI ramaNa maharSinA sAnnidhyamAM) mAM A praznottarI che , prazna : ApanA zarIra para vIMchI caDyo hato toya Apane Dara nahoto lAgyo? uttara : vIMchI to jema divAla ke pharza para caDhe tema ApaNA zarIra para caDhe. tame enAthI DarI kaMIka karo to ene tamArI bIka lAge ane enA pratyAghAta rUpe e kaMIka kare ! prazna : skandhAzramamAM eka sApa ApanA zarIra para pharI vaLyo hato e vAta sAcI che ? uttara : sarpo temanI phaNA UMcI karI ApaNI AMkhomAM jue che ane temane bhaya jevuM na jaNAya tyAre ApaNA parathI pasAra thaI jAya che. mane e bAbatamAM kaMI karavAnuM sUjhayuM suddhAM na hatuM. prazna : Apane kharajavAnI pIDA nathI thatI ? uttara : koI svapnamAM pasAra thatA AcherAM darda jevI e pIDA che. 148 For Personal & Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti prazna H ahaMvisarjanano koI rAjamArga che ? uttara : manane ahamane mAravAnuM kahevuM eTale corane sipAI banAvavo? te corane pakaDavAno DoLa karaze paNa kaMI karaze nahi. ene badale tamAre antarmukha banIne jovuM ke mana kyAMthI udbhave che. e jozo to enA astitvano vilaya thayelo jaNAze. zaraNAgati aMgenA eka praznanA uttaramAM ramaNa maharSi kahe che : zaraNAgati sahelI nathI. ahamUvisarjana saraLa nathI. jyAre Izvara svayaM kRpA karI manane antarmukha banAve tyAre saMpUrNa zaraNAgati siddha thAya. paNa AvI kRpAnA adhikA2I teo ja bane che, jemanA A ane AgaLanA janma aham-visarjana ke mana mAravAnI taiyArI rUpa sAdhanAmAMthI pasAra thayA hoya. prazna : jJAnI AtmasAkSAtkAra kare ane vizvane paNa jue ema kema bane ? ekI sAthe be ghoDA para savAra thaI zakAya ? uttara : 'jJAnI rasto jue che, enA para cAle che, enAM vighno vaTAve che' A tame kaho cho. A badhuM tamArI dRSTimAM che ke enI dRSTimAM ? jJAnI to kevaLa AtmA jue che. ane AtmAmAM ja sarvasva jue che. AtmaramaNatA te ja dhyAna ema kalikAlasarvajJazrI kahe che. (AtmArAmaM manastajjJairmanoguptirudAhRtA.. ) ekAgracittatA e dhyAna; A kakSAe svarUponmukhatA Avaze. svarUpa sthiti te dhyAna; A kakSAe svarUparamaNatA Avaze. 149 For Personal & Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * dhyAna : ekAgracittatA ane svarUpasthiti (12) AdhArasUtra para sahAya guNa vartanA re, vastudharma na kahAya; sAdhyarasI te kima grahe re, sAdhu citta sahAyo. 9 - aSTapravacanamAtAnI sakjhAya dhyAnam zubhayogotkaTatvam tannirodhazca / - navanirui, hari. TI. 150 For Personal & Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne dhyAna ane kAyotsarga che. [13] sthAna, mauna, dhyAna kAyotsarga sAdhanAnuM mahattva darzAvatI AvazyakaniryuktinI A gAthA bahu majhAnI che : vAsIcaMdaNakappo, jo maraNe jIvie ya samasaNNo / dehe ya apaDibaddho, kAussaggo havai tassa // 1548 // kAyotsarga sAdhanA tenA sAdhakane parama sAkSIbhAva Ape che. candanane koI pharasI vaDe cholI nAkhe; ke kApI nAkhe kuhADIthI; e sugaMdha ja Ape. tema muninA deha para upasargonI jhaDI koI varasAve toya muni to samabhAva ja Ape. 151 For Personal & Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * sthAna, mauna, dhyAna paramapAvana uttarAdhyayana sUtramAM AvA sAdhakanA cintanane A zabdomAM utAravAmAM AvyuM che : "sthi nIvarsI gAyotti, rU fmavavuM viviMta.' koI talavArathI mAthuM kApavA AvI gayo. AvI gayo to AvI gayo ! emAM muninI mastI kyAM ochI thavAnI hatI ! muni vicAre che : zarIra jaze to jaze, AtmA to amara che ne ! paristhiti game tevI hoya; sAdhaka rahe che pUrNatayA svastha, mIrAM kahe che: "koI nije koI baLe, meM apanI cAla calUMgI." nindA ke prazaMsA sAmI vyakti tarapha khUlatI vAta che. sAdhaka to potAnI cAle ja cAlaze ne ! kAyotsarga : ghaTanAothI aprabhAvitapaNuM. "vAlIvaMtaLo ." . bahu majhAnuM nirIkSaNa ahIM e che ke ghaTanAothI vyakti prabhAvita kaI rIte thAya che ? vikalpo dvArA. paNa jyAM vikalponI ja AdhArazilA chU hoya tyAM ghaTanAothI prabhAvitatA kevI ? reta che zerImAM. cokhAM caNaka gharamAM e dhULa koNa laI AvyuM ? havA laI AvI. havAnI pAMkha para uDI rajakaNo gharamAM AvI gayA. barobara AvuM ja ghaTanAonuM che. ghaTanA che bahAra. tame cho bhItara. tamArA zuddha managharamAM ghaTanAnI rajakaNa kyAMthI AvI? vikalponI havAnI pAMkha para savAra thaI ghaTanAnI reta managharamAM AvI. vikalpothI aprabhAvita banela sAdhaka ghaTanAothIya aprabhAvita che. ghaTanAothI aprabhAvitatAnuM eka pAsuM joyuM. have bIjuM pAsuM. mahAmuni gajasukumAla smazAnamAM kAyotsargaththAne UbhA che. tAjA loca karAyela mastaka para kUddha sasarAe mATInI pALa karI aMdara kheranA aMgArA bharyA. AvaDI moTI, halabalAvI nAkhanArI ghaTanA; munirAja zuM 102 For Personal & Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga sthAna, mauna, ththara karatA hatA ? attakRdazA sUtra kahe che : "putiddI phiyAya'. smazAnamAM sAme dekhAtA ekAda mATInA DhekhALA ke paththara para dRSTi kendrita karI teo dhyAna karatA hatA. evuM mAnI zakAya ke paththaranA TUkaDAmAM paramANuonI cAlI rahelI doDAdoDane anubhavI anitya bhAvanAne avalaMbI teo dhyAnamAM gayA haze. ane, bhItaranI AnaMdathI jhAkajhamALa duniyAmAM pIDA kyAM ane ghaTanA kyAM ? ghaTanA ja nathI to ghaTanAonI prabhAvitatA kyAMthI ? majhAnI kathA che. gurue ziSyane sAdhanA mATe nadIne kAMThe besavAnuM kahyuM. samayanI avadhi ApatAM gurue kahyuM nadI parano pUla jyAre tane hAlatAM-cAlato lAge ane nadInuM pANI sthira thaI gayeluM lAge tyAM lagI tuM sAdhanA cAlu rAkhaje. ghaNA divasonI sAdhanAne aMte A pariNAma maLyuM. pUla eTale paramANuono cAlato jaththo evuM anubhavAyuM. ane nadInA satata cAlavAno zo artha? A nirarthakatAnA bhAnathI tenI doDavAnI kriyAmAMthI rasa uThI gayo. . gurue, A rIte, ziSyane anityabhAvanAnI dIkSA ApI. gajasukumAla muni anityabhAvanAne pakaDI dhyAnamAM gayA. dhyAna : svaguNasthiti. evo to parama AnaMda pragaTelo ke dehanuM bhAna bhUlAI gayeluM. "Dhe ya paDivo.."dehane viSe apratibaddhatA. 153 For Personal & Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga sthAna, mauna, dhyAna A ja layamAM sajjhAyanI paMktio vahI che : 'mAruM kAMI baLatuM nathI jI, baLe bIjAnuM re eha; pADozInI AgamAM jI, ApaNo aLago deha...' deha-rAgathI upara UThavAnI ghaTanAne tIvra samabhAva joDe saMbaMdha che. deharAga hota to, potAnA dekhItA koI aparAdha vinA mastaka para AvA baLabaLatA aMgArA nAkhanAra para kevo to dveSa thAta ! deharAga na hovAne kAraNe dveSa na thayo. anityabhAvanA vaDe upara uThAyuM. dhyAnamAM javAyuM. AnaMda ja AnaMda. bhAvanAo - anityAdi ane jJAna, darzana, cAritra, vairAgya Adine ghuMTIne dhyAnamAM javAya che ema jyAre 'dhyAna zataka' graMtha kahe che tyAre e bhAvanAne rana-ve (uDANa mATeno patha) kahe che ane dhyAna eTale cidAkAzamAM uDDayana. vairAgyabhAvanAnI vAta karatAM dhyAnazataka kahe che : suvidiyajagarasabhAvo, nissaMgo nibhao nirAso ya / vegabhAviyamaNo, jhAmi suniccalo hoi // 34 // jagatanA svabhAvane sArI rIte jANI cUkelo sAdhaka hoya. ane ene lIdhe e hoya nisaMga. asaMga dazAmAM ja paramasaMga maLe ne ! tame koInA saMgamAM nahi, eTale paramanA saMgamAM. 154 For Personal & Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * sthAna, mauna, dhyAna asaMga daza abhayamAM pariName. saMga hoya tyAre e chUTI jaze eno bhaya satAve. saMga nahi tyAM bhaya kevo? abhayano eka artha che cittadhairya. pU. AnaMdaghanajI mahArAje kahyuM: bhaya caMcaLatA ho je pariNAmanI." mananA pariNAmonI caMcaLatA te bhaya. ane cittadhairya te abhaya. saMga gayo to cittanI sthiratA AvI. saMgane kAraNe manamAM caMcaLatA upaje, saMga jato to nahi rahe ? A saMga zAzvatImAM pariNamaze ? A ciMtAo manane sthira na rahevA de. asaMgathI abhaya ane abhayathI nirAzatA - nirIhatA. IcchAone pele pAra javApaNuM. A asaMga, abhaya ane nirIhatA vairAgyane daDha AdhArazilA Ape che. ane e AdhArazilA para dhyAnamAM UtarI zakAya che. kAyotsarga mATenI pratijJAnuM sUtra : "ThANeNaM moNeNe jhANeNaM apyANa vosirAmi' sthAna (kAyagupti), mauna (vacanagupti) ane dhyAna mano gupti) vaDe potAnI kAyAne vasIrAvuM chuM. trigupti-sAdhanA rUpa che kAyotsarga. kramazaH sthAna, mauna ane dhyAnane joIe. sthAnane be rIte joIe kAyamuninA mahimA rUpe ane kAyaguptinA svarUpa tarIke. 155 For Personal & Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * sthAna, mauna, dhyAna kAyaguptino mahimA darzAvatAM pUjyapAda devacaMdrajI mahArAja kAyaguptinI sajhAyamAM kahe che : "caMcaLa bhAva te Azrava mUla che, jIva acala avikArojI.' te keTaluM adbhuta sAdhanA sUtra ! caMcaLa bhAva- kAyAnA stare capaLatA jyAM AvI, Azravo UpajyA. AtmasvarUpa che acala. avikAra. to, AzravanI dhArAmAM sAdhaka zA mATe jAya ? AgaLa majhAnI vAta kare che : Atama vIrya phure parasaMga che, te kahIe tanuyogojI; cetana sattA re parama ayogI che, nirmala sthira upayogojI'. Atmazakti paranA saMge skurAyamANa thAya te che kAyayoga ane sthira upayogamAM - potAnA svarUpamAM rahevuM te gupti. pachInI kaDI A rIte khUle che : vIrya sahAyI re Atama dharmano, acala sahaja aprayAsojI; te parabhAva sahAyI kima kare, munivara guNa AvAsojI." vIrya-Atmazakti to AtmadharmamAM ja sAdhakane laI jAya. parabhAva tarapha Atmazakti zI rIte laI jaI zake? sthAnano mahimA joyo. have sthAnanuM svarUpa. kaI kaI mudrAe kAyotsarga thaI zake ? traNe mudrAo svIkArAI cheH 156 For Personal & Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * sthAna, mauna, dhyAna UbhA rahIne thatI zarIranI mudrA, beThA ane sUtA thatI mudrA. kAyotsarganI usthita mudrAnI vAta karatAM mUlAcAranA paDAvazyaka adhikAramAM kAyotsarga viSenI saMkSipta niryukti kahe che : vosiriyabAhujugale, cauraMgule aMtareNa samapAdo / sarvAvatArahimo, vADo vizuddho 3 // dvArA sAdhaka banne hAtha lAMbA karIne samapAda Ubho rahe, be paga vaccenuM aMtara cAra AMgaLa rAkhe tathA zarIranA koIpaNa bhAgane halAve nahi to teno kAyotsarga vizuddha che. "samapAda' zabda para amRtalAla dozIe "kAyotsarga dhyAnamAM lakhyuM che te ahIM joIe : ahIM "samapAda' zabda samajavAnI jarUra che. samapAda eTale be paga sIdhA rAkhavA ke samazreNie - eka haroLamAM rAkhavA eTaluM ja nathI, paNa te banne paga para zarIrano bhAra paNa samatulAe hovo joIe. te tyAre ja bane ke jyAre antarmukha thavAya athavA zvAsocchavAsanA gamanAgamana upara athavA nAbhicakra upara dhyAnamagna thavAya. tyAre ja zarIrano bhAra eka samaye eka paga upara ane bIjA samaye bIjA paga upara calAyamAna na thayA kare. usthita ke urdhvasthita mudrAmAM jene ApaNe jinamudrA kahIe chIe-kAyotsarga thAya che tyAre samapAda rahevAya to lAMbA samaya sudhI kAyotsargamAM rahevAya che ane thakAtuM nathI." "ApaNe UbhA rahIe chIe tyAre ApaNI samatulA jALavavA mATe magajane ghaNuM kAma karavuM paDe che, te ApaNe jANatA nathI." "ApaNA vajananuM gurutvAkarSaNa bindu ApaNA be paga ane tenI vaccenI jagyAnI bahAra jAya to ApaNe paDI jaIe, tevo vijJAnano sAdo niyama che. ApaNA kAna nIce AveluM pravAhI tathA magajanI ApaNA sarva snAyuo * 157 For Personal & Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga sthAna, mauna, dhyAna paranI pakkaDa A kArya kare che. to paNa ApaNuM gurutvAkarSaNa bindu sthira rahetuM nathI. te bindu be paga ane tenI vaccenI jagyAmAM satata jhUlatuM rahe che. magaja ApaNA sarva snAyuone sakriya rAkhIne ApaNane TekA vinA UbhA rAkhe che, paNa te tenA para pUro kAbU dharAvI zakatuM nathI, eTale ja to gurutvAkarSaNa biMdu ghaDiyALanA lolakanI mAphaka jhUlatuM rahe che; ene lIdhe ja ApaNe UbhA UbhA thAkI jaIe chIe.'' "eka vAta vaijJAnikoe spaSTa noMdhI che ke A gurutvAkarSaNa biMdunuM jhUlavuM dareka mANasamAM lagabhaga eka sarakhuM ja rahyuM che ane teno mANasanI UMcAI, vajana ke paganA mApa para AdhAra nathI. enuM kAraNa spaSTa che, magaja yAMtrika che ane dareka manuSyamAM mukhyatve sarakhuM ja hoya che. phakta smRti ane tene kAraNe UbhA karela ahaMkArane kAraNe te juduM juduM bhAse che. judApaNuM sAva uparanA staranuM ane nagaNya che.'" beThelI zarIranI mudrA-Asita mudrA viSe 'kAyotsarga dhyAna' kahe cheH "Asita mudrAmAM sAdhake padmAsana, ardha-padmAsana ke sukhAsanamAM kaTAsaNA para ke Asana para besavAnuM hoya che. zarIrane zithila tathA nizcala rAkhavAnuM hoya che. ane banne hAthanI hatheLIo banne DhIMcaNa para khullI rAkhavAnI hoya che. A mudrAmAM sAdhake evI rIte besavAnuM che ke keDa uparanA zarIrano saghaLo bhAra beThaka upara samatulAe rahe ane karoDarajju taddana TaTTAra chatAM saraLa ane svAbhAvika rahe. te sthiti tyAre ja saMbhavita che ke jyAre antarmukha thavAya ane zvAsocchvAsanA gamanAgamana upara athavA nAbhicakra para dhyAnamagna thavAya. beThakanI samatulA jALavavI atikaThina che, kAraNa ke beThakanA 158 For Personal & Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * sthAna, mauna, dhyAna bhAgamAM jJAnendriyanI Adata pADavI paDe che. sAdhaka keDathI jo jarA AgaLa namI ke jhUkI jAya to banne paga para zarIranuM vajana Avaze ane page jhaNajhaNATI thaze ane khAlI caDavA mAMDaze. beThaka upara jo samatulA jALavI zakAya to sAdhaka zArIrika trAsa vinA lAMbA samaya sudhI te pramANe kAyotsargamAM rahI zake che." zayitamudrA viSe : "A mudrAmAM sAdhake saMthAriyA athavA zetaraMjI upara lAMbA thaIne cattA sUI javAnuM hoya che. mAthA nIce osIkuM ke kapaDuM rAkhavAnuM nathI. samagra zarIrane zithila ane nizcala rAkhavAnuM hoya che. A mudrAmAM sAdhakanA banne paga tathA banne hAtha eka bIjAthI ane dehathI chUTA rahe che. A mudrA azakta sAdhaka mATe che. vadhAre azakti hoya ane cattA sUvuM phAve nahIM to paDakhAbhera sUI zakAya che. Ane eka-pArzvazayana' kahe che." ApaNA yuganA sAdhakazreSTha himmatabhAI beDAvALA kalAko sudhI kAyotsarga dhyAne rahetA. emanA jIvananI eka sarasa ghaTanA sAMbhaLelI. emanA gAma beDAnI pAse dAdAI nAme tIrthabhUmi che. eka divasa sAMje tyAMnA jinAlayamAM teo kAyotsarga karatA hatA. thAMbhalAnI pachavADe teo UbhelA. pUjArIe temane joyA nahi. daherAsara mAMgalika karyuM. AkhI rAta teo jinamudrAe kAyotsargamAM rahyA. savAre pUjArIne khyAla AvatAM eNe dilagIrI darzAvI tyAre hiMmatabhAI kahe che ke te to mane sAdhanAno apUrva avasara Apyo. * 159 For Personal & Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * sthAna, mauna, dhyAna kAyotsargAdi sAdhanA vaDe temanI urjA kevI pavitra banelI, tenI eka madhura ghaTanA : teo prANabhAI dozI, zazIkAMtabhAI, caMdrakAMtabhAI Adi sAthe badri tarapha gayelA. jyAM paNa saMto maLe tyAM jatA. ekavAra khyAla Avyo ke mArgathI thoDe dUra rahelI guphAmAM eka divya saMta che. e loko tyAM gayA. hiMmatabhAI sahuthI pAchaLa hatA. badhA guphAmAM pravezyA pachI jyAM hiMmatabhAI guphAmAM dAkhala thayA ke saMta UbhA thaI gayA ane kahe : are, Apa yahAM kyAM padhAre? Apa to mujhase bhI baDe saMta hai. teo dAkhala thayA ane je urjA maLI, saMtane khyAla AvI gayo ke temanI urjA bahu ja pavitra che. A pavitratA, zuddhinI pAchaLa rahela ahobhAvanI dhArAne paNa joIe. jyAre ame loko pAlItANA cAturmAsa hatA tyAre hiMmatabhAI paNa tyAM hatA. upAzraye Ave tyAre dareka munivarone vaMdanA karI pachI tattvagoSThi mATe bese. eka vAra emane 90 ke enI AsapAsanI oLI pUrI thatI hatI ane lAgalI ja te upara bIjI oLI zarU karavAnA hatA. navI oLI zarU karavAnA divase thoDAka sAdharmikone potAne tyAM AvyA. jamADyA. ane kahyuM : Apa evA AzIrvAda Apo ke mArI oLInI ArAdhanA sarasa rIte AgaLa cAle ! kevI namratA ! hiMmatabhAI beDAvALAe kAyamuni siddha karelI. abhyAsathI atyAre sAdhako paNa kAyotsarga-sAdhanAmAM AgaLa vadhI zake. 160 For Personal & Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * sthAna, mauna, dhyAna DaoN. AlbarTa svAI--re emanAM nevuM varSanAM mitra DaoN. pAblo kesalsanA jIvananI madhurI ghaTanA DeIlI mirekala" zIrSaka heThaLa AlekhI che. DaoN. pAblonA hAtha-paga saMdhivAthI jakaDAI gayelA, gaMThAI gayelA. savAre teo uThe tyAre patnIno hAtha pakaDI DhasaDAtAM, DhasaDAtAM beDarUmamAMthI holamAM mUkela piyAno sudhI pahoMcatA. ane tyAM khurasI para UcakIne temane besADavA paDatA. gaMThAyelA hAthe piyAno para AMgaLIo muzkelIthI paDatI. ane pachI saMgIta vahetuM thatuM. dhIre dhIre hAtha khullA thaI jatA. hAtha-paga beu svAbhAvika banI jatA. kalAkamAM to svastha mAnavInI peThe TaTTAra thaI potAnI rUmamAM DaoN. pAblo jatA. Akho divasa sAruM rahe. rAtre sutAM sudhI sAruM. savAre uThe tyAre hAtha-paga pharI gaMThAI jAya. pharI piyAno. pharI svasthatA. kAyayogano abhyAsa... ApaNe tyAM bAhyatAnA kAyakleza prakAramAM, AthI ja, bhinna bhinna Asanono abhyAsa karavAnuM kahyuM che. kAyA tamArA " niyaMtraNamAM hoya. sthAna pachI mauna. kAyotsargamAM maunanA be prakAro thaze : japAtmaka ane aMdara javA svarUpa. dhyAna jyAre ekAgratA svarUpanuM che tyAre mauna japAtmaka thaze. alabatta, e antarjalpa che. hoThano phaphaDATa tyAM na ja thavo joIe. - 161 For Personal & Private Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga sthAna, mauna, dhyAna paNa jyAre dhyAna svarUpa-sthiti rUpa banaze tyAre jApa nahi hoya. sAdhaka bhItaranI duniyAmAM khovAI gayelo haze. pUjya devacandrajI mahArAja vacanaguptinI sajjhAyamAM kahe che : anubhavarasa AsvAdatAM, karatAM Atama dhyAna; vacana te bAdhaka bhAva che, na vade muni anidAna. 3 anubhava rasane AsvAdI rahelA ane potAnI bhItara DUbelA, anidAna -AzaMsA vagaranA munine mATe vacana to avarodha rUpa che. AgaLanI kaDI kahe che : bhASA pudgala vargaNA, grahaNa nisarga upAdhi; karavA Atama vIryane, zAne prere sAdha...pa bhASA vargaNAnA pudgalone pakaDavA ane choDavA mATe Atmazaktino upayoga sAdhaka zI rIte karI zake ? Atmazakitano upayoga potAnI bhItara javA mATe ja thaI zake ne! maunanA prathama prakAramAM antarjalpa -aMdara thato jApa- thaze. maMtrano jApa. maMtranA be nirukta che. pahelo artha Avo che H mananAt trALA-- mantra:. manana karavAthI je 2kSaNa Ape che te maMtra bIjuM nirukta AvuM che : mananAt trAyate rUti mantraH. je vicAronI kedamAMthI sAdhakane mukta kare te maMtra. 162 For Personal & Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * sthAna, mauna, dhyAna maMtra khUba ghUMTAya che tyAre pAchaLanI bhUmikA maLe che. maMtrazAstranI dRSTie jApanA traNa prakAra che : jalpa, saMkalpa (antarjalpa), vimarza. sthaLa uccAraNa te jalpa, jene vaikharI kahevAya che. saMjalpa eTale ke antarjalpa. hoTha phaphaDe nahi. manamAM ja raTaNa thayA kare. Ane madhyamAM bhASA kahevAya che. vimarzanI bhUmikAe zabda gayo. aMdara rahela-antarnihita zabda paNa gayo. have mAtra e zabda choDelA AMdolano che. A pazyantI bhASA che. bIjI rIte joIe to jalpanI bhUmikA bhedanI bhUmikA che. ahIM zabda ane arthanuM joDANa nathI. agni bolavAthI baLatarA A bhUmikAe nahi thAya. antarjalpanI bhUmikA bhedabhedanI bhUmikA che. ahIM kyAreka zabda sAthe arthanuM joDANa thAya che, kyAreka nathI thatuM. vimarzanI bhUmikAe abheda rahe che. ane eTale ja, vimarzanI bhUmikAthI, astitvanA starathI dIpaka rAga gavAya che tyAre agni pragaTe che, dIvA peTAya che. meghamalhAra rAga gavAya che ne varasAda paDe che. jarUra, ahIM te te rAganuM pragaTa uccAraNa hoya che. paNa zakita utpanna thavAnuM mULa kAraNa astitvamAM te zabda sAthe arthano thayelo abheda che. A ja layamAM sAdhaka vimarzanI bhUmikAe 'namo arihaMtANe no jApa kare tyAre tenI cetanA, te samaya pUratI, ardhacetanAthI abhinna bane che. ardhacetanAnA samaMdaramAM sAdhakanI cetanA DUbe che. - 163 For Personal & Private Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * sthAna, mauna, dhyAna sthAna, mauna ane dhyAna... kAyotsarga ApaNe karIe chIe emAM traNe sAthe thAya che. sthAnathI jinamudrA Adi vaDe UbhA rahevAnuM vagere. maunathI antarjalpa athavA to vacana guptino zuddha laya -saMpUrNatayA na bolavA rUpa. ane dhyAna eTale ekAgracittatA. (manoguptino zubhAtmaka laya-eka zubha AlaMbanane pakaDI ekAgra banavAnuM.) kAyotsarga niryukti niSpakampa (niraMjana) cittane dhyAna kahe che. eka zubha Alambanane pakaDIne mananuM niSpakampa, sthira banavuM te dhyAna. A niSpakampatAmAM vicAro adazya banI jAya che, svaguNonI dhArAmAM sAdhaka vahevA lAge che tyAre zuddhalayAtmaka manogupti rUpa dhyAna hoya che. kAyotsarga trigupti rUpa che ja, ane 'ThANeNaM moNeNaM jhANeNaM appANe vosirAmi' kahIne sAdhaka kAyotsarga kare che tyAre traNe guptio eka sAthe Ave che. paNa, AvI pratijJA vinA sAdhaka dhyAnamAM bese(ke Ubho rahe) tyAre kAyAnI sthiratA pahelAM thaze ke pahelAM mananI athavA to vacananI? A praznano uttara dhyAnazataka graMthe e rIte Apyo che ke mananI akampatAthI kAyAnA akaMpana sudhI paNa jaI zakAya. athavA pahelAM kAyAne susthira karI mananI niSpakampatA bhaNI jaI zakAya. sthAna, mauna, dhyAna dvArA kAyAno utsarga. 1. gADhAlaMbaNalaggaM, cittaM vuttaM nirayaNaM jhANaM // - mAvazya niyukTi 2483 (Ayo. ni.) 2. jhANappaDivattikamo hoi maNojoganiggahAIo / bhavakAle kevaliNo, sesANa jahAsamAhIe // 44 // dhyAnazataka. 164 For Personal & Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * sthAna, mauna, dhyAna DhiAnaMvata , vitta vRtta niyAM lA. A pada vaDe dhyAnazataka dhyAnanI vyAkhyA Ape che : koIpaNa zubha AlambanamAM gADha rIte mana lAgeluM hoya ane te niraMjana-niSpakampa baneluM hoya. AlambanamAM lAgeluM mana eTale ekAgratA. mananI niSpakampatA eTale svarUpasthiti. mana jyAM sthira banyuM, taLAvanI sthira sapATI para pratibimba paDe e rIte, prabhuguNonuM pratibimbana temAM paDaze. ane e rIte svaguNonI dhArAmAM rahevAnuM thaze. mananI niSpakampatAne yogasAra" unmanaskatA kahe che. pyAruM sUtra tyAM AvyuM che : 3nmanI tat ca mune zaraNe taya: I manane pele pAra javuM-unmanIkaraNa te ja che samarasamAM praveza. prakaraNanA prAraMbhamAM mUkela kAyotsarga niryuktinA uddharaNane pharI smRtipatha para lAvIeH caMdananI peThe sugaMdha ApanAra (vasavA cholavA chatAMya), jIvana ane maraNamAM samadaSTi, dehamAM anAsakta sAdhaka kAyotsarga sAdhanAthI yukta che. kevI AnaMdanI-samarasanI e bhUmikA haze, jyAM jIvana ane mRtyu paNa parapoTAthI vadhu na hoya. ane ghaTanAo to parapoTAnA ya parapoTA. bubrudone pele pAra amRtatvanI yAtrA kAyotsarga. 165 For Personal & Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna bhane yotsa * sthAna, bhauna, dhyAna (13) AdhArasUtra vosiriya bAhujugale, cauraMgule aMtareNa samapAdo / savvaMgacalaNarahio, kAussaggo visuddho du // 652 // - yotsA niyukti, (bhUlAyA2) 166 For Personal & Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga / [14] zvAsocchavAsanI layabaddhatA lAIpha AphaTara lAIpha' (jiMdagI prAranI jiMdagI) nAmanA pustakamAM eka kisso Avo che : eka bahenane oparezana thiyeTaramAM laI javAyAM che. enesthesiyA apAI gayo che. oparezana cAlu thayuM che. acAnaka, nADInA dhabakAra tarapha najara nAkhanAra DokTare kahyuM: palsIsa ochA thatA jAya che. davAo vagere ApI pharI dhaDakana vyavasthita karAI. bahene pAchaLathI "lAIpha AphTara lAIpha'nA lekhakane kaheluM ke, bebhAna banyA pachI, eka kSaNe potAne lAgyuM ke pote Tebala parathI UcakAI rahela che. oparezana thiyeTaranI chata sudhI pote pahoMcela che. , 167 I For Personal & Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga che zvAsocchavAsanI layabaddhatA ane, acAnaka pote zarIramAM AvI jAya che. pachI khabara kazI hotI nathI. paNa anubhavano viziSTa tabakko bahene e rIte kahelo emaNe oparezana thIyeTaranI chata pAsethI potAnA bebhAna zarIranI cIraphADa thatI joyelI. Ama, A vedanAsamuddhAtano kisso che. paraMtuM sAdhanAnA saMdarbhamAM A ghaTanAnuM mahattva zarIrane trIjA puruSa tarIke jovAmAM che. zarIra sAthe je gADha mamatva baMdhAI gayuM che, te AvI ko'ka kSaNomAM zithila thaI zake. rUsI avakAzayAtrI pekove potAnI DAyarImAM noMdhyuM che ke avakAzamAM gurutvAkarSaNa vihoNI dazAmAM zarIrane paTTAthI bAMdhI rAkhavuM paDatuM. nahitara, AkhuM zarIra UcakAI jAya. yAnamAM taravA mAMDe. ghaNIvAra zarIra paTTAthI bAMdheluM hoya ne hAtha na bAMdhelA hoya tyAre hAtha upara jatA rahe ! A anubhave zarIra paranA astitva viSenI pekovanI jijJAsAne uttejI. potAnA ja zarIrane, koI anyanuM zarIra hoya e rIte jovAno anubhava eka virala anubhava che. je deha pratyenA mamatvane zithila banAve. vinobAjI potAnI jAta mATe tRtIya puruSano ja vyavahAra karatA. Ama kahuM chuM. Ama teo nahi kahetA ke "meM Ama vicAryuM che tevuM teo nahotA kahetA. teo kahetA : "bAbAne Aja aisA socA thA. bAbAne Aja aisA kahA thA." loko temane bAbAnA saMbodhanathI bolAvatA to teo te zabda potAnA mATe vAparatA hatA. 168 For Personal & Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga che zvAsocchavAsanI layabaddhatA kAyotsarga dehanI pele pAra sAdhakane laI jAya che. dehabhAvanI pele pAra. eTale ke samasta bahirbhAvathI para e sAdhakane kare che. dhyAnazataka yAda Ave : dhyAnamAM DUbela sAdhakane kaSAyanA udaye utpanna thayela pIDA nathI hotI ke nathI hotA IrSA, viSAda ke zoka.' bahu majhAnI vAta e thaI ke dhyAna pUruM thayA pachI, sAdhakane kaSAyano udaya hoI zake. paNa tyAreya kaSAyathI prabhAvita sAdhakanI cetanA na hoya. karma sattAmAM hoya to udayamAM Ave. paNa e udayanI asara sAdhakanI cetanA para na hoya. krodhane jovAno. krodhamAM bhaLavAnuM nahi. jevI rIte, asAtA vedanIyano udaya thayo. zarIramAM vedanA che. zarIra rogathI kSINa thaI rahyuM che. sAdhaka ene mAtra joze. asAtAnA udayamAM e bhaLaze nahi. A ja rIte, manamAM krodhano udaya thayo. sAdhaka ene joze. bahu pyArI paMkti aSTapravacanamAtAnI sajhAyanI che : "moha udaye amohI ehavA, zuddha nija sAthe layalIna re.." udaya mohano che, paNa e to karmakAyAmAM che. sva-svarUpamAM zuM che? tyAM to che nirmohI sattA eka prazna thAya : mohano udaya cAlu che tyAre emAM na bhaLavAnuM kaI rIte banI zake? 1. na kasAyasamutthehi ya, vAhijai mANasehiM dukkhehiM / IsAvisAyasogAiehiM, jhANovagayacitto // 103 / / * 169 For Personal & Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga che zvAsocchavAsanI layabaddhatA AvuM thatuM hoya che : eka pravAsI nadIne UtarI rahyo che. majhadhAre jatAM lAgyuM ke tANa bahu ja che. zarIra para vega jorathI AvI rahela che. paNa pravAsI potAnA pagane nIcenI jamIna sarasA jaDI rAkhe che. samaje che ke jo paga addhara thayA to pote tiracho thaI vaheNamAM vahI jaze. to, vAta cAlu che. nadInA pANIno joradAra vega, tANa e anubhavI rahyo che. ane sAthe ja, e tANamAM vahevuM nathI evo nirdhAra che. . A ghaTanA sAdhakanA jIvanamAM ahIM ghaTI zake ke krodhano udaya paNa cAlu che ane emAM javuM nathI evo sAdhakano nirdhAra che. yogazAstramAM sAdhakanA manobhAvanI vAta Ave che ke kyAre huM smazAna bhUmi para kAyotsarga sAdhanAmAM lIna beThelo hoIza ane baLado ke anya pazuo, te vakhate mArA zarIrane paththara mAnIne potAnuM zarIra ghasatA haze... A to thayuM sAdhanAnuM zikhara. taleTI kaI ? zarUAta kyAMthI karavAnI ? zvAsocchavAsanI layabaddhatAthI zarUAta karavAnI. Avega kaSAyano jyAre UchaLe tyAre jojo, zvAsa jhaDapathI cAlatA haze. koI vyakti ema kahe ke huM mArA Avego para kAbU nathI meLavI zakato; to saraLa mArga e che ke e vyakti potAnA zvAsocchavAsane layabaddha karI de. pUraka, Antara kuMbhaka, recaka ane bAhyakuMbhaka A cAranuM pUruM vartuLa te zvAsocchavAsanuM cakra. 170 For Personal & Private Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga 9 zvAsocchavAsanI layabaddhatA pahelAM pUraka. dhIre dhIre zvAsa lo. zvAsa levAI gayA pachI ene sthira karo (Antara kumbhaka). dhIre dhIre have zvAsa choDo (recaka). ane phephasAmAMthI niHzvAsa nIkaLI gayA pachI zvAsa bharo nahi, te gALo te bAhya kumbhaka. Antara kumbhakamAM e vAta dhyAnamAM rahevI joIe ke eTalI vAra sudhI zvAsane sthira na karI rAkhavo ke pachI jhaDapathI zvAsa choDavo paDe. Ama karavAthI je layabaddhatA sthApita karavA mAgIe chIe te nahi thAya. A ja sAvadhAnI bAhya kuMbhaka pratye. eTalI badhI vAra temAM na rahevuM ke pachIthI zvAsa bahu jhaDapathI, vegathI kheMcavo paDe. A vartuLano abhyAsa jema vadhaze tema Ansara kumbhakano gALo vadhaze. zarUAtamAM kadAca tame namaskAra mitranA ra-3 pado temAM gaNI zakatA ho. pachI pUro namaskAra mitra ane pachI eka thI vadhu vakhata te pavitra mantra gaNI zakAya. ApaNe tyAM magna gaNavAnuM vidhAna Antara kumbhakamAM che. zvAsa sthira hovAthI mana sthira hoya. pUraka ane recaka sAthe eka sarasa vibhAvanAne joDavAnI vAta ATha dRSTinI cothI sajhAyamAM kahI che : bAhyabhAva recaka IhAM jI, pUraka Antara bhAva; kuMbhaka thiratA guNe karI che, prANAyAma svabhAva.... 4/ra. bahirbhAvanuM recana ane AntarabhAvanuM pUraNa. jema ke niHzvAsa bahAra kADhavAno hoya tyAre krodha jaI rahyo che e vibhAvanA karavAnI. pUraka 171 For Personal & Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga che zvAsocchavAsanI layabaddhatA vakhate kSamA bhAvanAne laI rahyo chuM evo bhAva karavAno. kuMbhakamAM e kSamAbhAva sthira thayo che ema vicAravAnuM. bAhya kuMbhaka vakhate vibhAvothI- krodha AdithI - AMzika rIte khAlI banyo chuM evuM dhAravAnuM. zvAsocchavAsanI A layabaddhatA keTaluM kAma kare che ! gamanAgamanamAM thayela virAdhanA ke sAmAnya sAdhvAcAramAM Avela kSati mATe iriyAvahI pUrvaka 25 zvAsocchavAsa layabaddha karavAthI ( "caMdesu nimalayarA" sudhInA logassano kAyotsarga karavAthI) te bhUlamAMthI mAphI maLe che. zvAsocchavAsanI layabaddhatA thaI eTale vibhAvomAMthI svabhAvanI dhArAmAM avAyuM. kAyotsarga niryukti zvAsanI layabaddhatA sAthe padane sAMkaLavAnI vidhi batAvatAM kahe che : ' pAyasamA UsAsA, kAlapamANeNa huMti nAyavvA / eyaM kAlapamANaM, ussaggeNaM tu nAyavvaM / / 1539 / / A gAthAnI paraMparita vyAkhyA evI che ke sAdhaka kAyotsargamAM annatya sUtra bolIne, logassa sUtra "caMdesu nimmalayarA" sudhI gaNe eTale pacIsa zvAsocchavAsa thaI gayA. A kathananI pAchaLanuM tAtparya e che ke sAdhake kAyotsarga vakhate zvAsocchavAsa para dhyAna ApavAnI jarUrata nahi; pada para ja upayoga rAkhe eTale kAyotsarga thaI gayo kahevAya. A atyAre cAlatI paraMparAne mAnya vyAkhyA che. 172 For Personal & Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * zvAsocchvAsanI layabaddhatA mULa Avazyaka niryuktinI kAyotsarga adhyayananI bhASya ane niryuktinI gAthAo para AcArya haribhadrasUri mahArAjanI TIkA che. parantu uparokta gAthA para TIkA nathI. 'pAyasamAM sAsA...' A pada ApaNI sAme che. ane temAM lakhyuM che ke utsargathI (apavAdathI nahi) pAdanA jevA ucchvAsa, A rIte kALa pramANa gaNavuM. pAdasama ucchvAsa. paraMparA- sAmAcArI je artha kare che, pAdasama ucchvAsa zabdano, te upara joyo. A paraMparAnA mULamAM zvAsocchvAsanI layabaddhatA saMkaLAyelI lAge. ucchvAsa -zvAsa letI vakhate eka pAda gaNAyuM. bIjA ucchvAse bIjuM pAda... Ama abhyAsa thaI gayo. ucchvAsa sAthe pAda saMkaLAI gayuM. have ucchavAsa para dhyAna ApavAnI jarUra nahi. pAda gaNazo, ucchavAsa enI meLe AvI jaze. zvAsocchvAsanI layabaddhatAnI pRSThabhU para pAda-gaNana. kAyotsarga. zrI zAntikumAra bhaTTa 'prANAyAma' pustakamAM lakhe che ke svastha mAnavIno minITa pramANe zvAsocchavAsa pramANadara A rIte che : ummara minITa dITha zvAsocchvAsano pramANadara 15 20 21 puruSa : 16 thI 18 strI : 18 thI 20 50 8 16 14 thI 16 173 For Personal & Private Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga che zvAsocchavAsanI layabaddhatA palsa - dhabakArAnuM minITa dITha pramANa A rIte che : 14 varSa sudhI 80 - 85 madhyama vaya sudhI 70 - 75 ghaDapaNa 50 - 65 dareka pakhavADiye pUraka, kuMbhaka ane recakanI keTalI mAtrA (sekaMDa) rAkhavI tathA keTalA AgaLa vadhavuM te nIcenA koThA parathI jaNAze. . A koTho svastha mAnavIo mATe che : pakhavADiyuM pUraka kuMbhaka recaka : (zvAsa) (sthira zvAsa) (niHzvAsa ) sekanDa sekanDa sekanDa 0 0 2 2 2 2 (13) 15 174 For Personal & Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga che zvAsocchavAsanI layabaddhatA 64 (14) 16 (15) 68 (16) (17) 19 (18) 20 svAmI vivekAnanda kahyuM che : cAra sekanDa zvAsa lo. ATha sekanDa zvAsane rokI rAkho. ane cAra sekanDa ucchavAsa choDo. prANAyAma eTale prANa ane AyAma e be zabdonuM milana. prANano AyAma. prANAyAmano prathama pATha che zvAsa ane ucchavAsane layabaddha karavA, Ane pariNAme samagra zarIra layabaddha bane che. 4 : 8 : 4 no pramANadara AgaLa Apelo. e ja rIte (sekanDamAM) 4 : 16 : 4 vagere pramANadara che. AgaLa koTho Apelo che, te pramANe paNa pUraka, kuMbhaka, recaka no pramANadara karI zakAya. 175 For Personal & Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * zvAsocchavAsanI layabaddhatA (14) AdhArasUtra pAyasamA UsAsA, kAlapamANeNa huMti nAyavvA / eyaM kAlapamANaM, ussaggeNaM tu naayvvN|| - Avazyaka niryukti(kAyotsarga niryukti)-1539 176 For Personal & Private Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dhyAna ane kAyotsarga || [15] kAyotsarga-vidhi : zubhathI zuddha sudhInI yAtrA ahobhAvapUrvakanI vaMdanAthI rUpAtIta dhyAna sudhI laMbAtI kAyotsarganI vidhi keTalI to majhAnI che ! zubhathI zuddha bhaNInI A yAtrA zubhane ghuMTo, zuddhane pAmo. prabhucaraNomAM, gurucaraNomAM vaMdanA karavA utsuka bhakta kahe che : he prabhu! (he gurudeva!) huM Apane vaMdanA karavA IcchuM chuM. (icchAmi khamAsamaNo ! vaMdiuM...) ahobhAvanA A layathI kAyotsarga vidhi zarU thAya che. e pachI "IriyAvahI' - IryApathanuM pratikramaNa. rastAmAM jatAM-AvatAM ke sAdhvAcAra saMbaMdhI doSanA prAyazcitta rUpe IryApatha-pratikramaNa thAya che. 177 For Personal & Private Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - kAyotsarga-vidhi : zubhathI zuddha sudhInI yAtrA je je jIvonI virAdhanA thaI hoya tenuM saMvegasabhara hRdaye prAyazcitta A laghupratikramaNasUtra dvArA thAya. e ja rIte, koI paNa dharmakriyA zarU karavA mATe paNa pahelAM IriyAvahI karavAnI hoya che. pratikramaNa hetu batrIzI' nAmanA hastalikhita granthamAM lakhyuM che : iriyA viNu navi dharmakriyA, iriyAvahI teNI heti tu phil navI kriyA zarU karatI vakhate paNa IriyAvahI, eka kriyA pachI bIjI kriyA karavA jatI vakhate paNa IriyAvahI ane virAdhanA thaI hoya to tenA prAyazcitta rUpe paNa IriyAvahI pratikramaNa karAya che. ahIM, kAyotsarganI vidhi zarU karavAnI hovAthI pahelAM IriyAvahI thaze. emAM prathama IcchAsaMva bha0 I0i paDikkamAmi' thI zarU thatuM sUtra bolAze. e sUtra dvArA pa63 prakAranA jIvo sAthe thayela virAdhanAnuM prAyazcitta che. pa63 x 10 = pa630 ('abhiyA' ItyAdi prakAranI 10 virAdhanA) pa630 x 2 (rAgadveSa) x 3 (karaNa : karavuM, karAvavuM, anumodavuM) 4 3 (yoga : mana, vacana, kAyA) 4 3 (kALa) x 6 nI sAkSIe (arihaMta, siddha, sAdhu, deva, guru, AtmA). A rIte kula 18,24, 120 bhAMgA thAya che. traNe kALanI virAdhanAnA doSathI IryApatha-kriyA dvArA bacAya che. 178 For Personal & Private Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga kAyotsarga-vidhi : zubhathI zuddha sudhInI yAtrA A pachInuM sUtra che 'tassa uttarI.' sUtra. temAM pAMca prakriyAo Ave che. : (1) uttarIkaraNa H je aticAronuM IriyAvahIthI Alocana ane pratikramaNa karyuM, tenI pharI vizeSa zuddhi mATe uttarIkaraNanI prakriyA. (2) prAyaH karIne cittane zuddha kare te prAyazcittakaraNa. logassa sUtranI pAMcamI gAthA 'evaM mae abhikSuA..'mAM prabhunI stavanAnI vAta Ave che. prabhunA guNonI stavanA doSone dUra kare e rIte prAyazcitta karaNa thaI jAya. (3) vizuddhikaraNa eTale AtmAnA adhyavasAyonI nirmaLatA. logassa sUtranI 6ThThI gAthA "kttiIya vaMdiya mahiyA...' mAM A vizuddhIkaraNanI zakti che. kIrtana, vaMdana, mahana (pUjana) A traNe prakriyAone A rIte samajavAnI che : kIrtana eTale darzanabhAvanAnA anusAre darzanavizuddhi mATe prabhanuM nAmasmaraNa. vaMdana eTale jJAnabhAvanA pramANe jJAnavizuddhi mATe vinayapUrvaka vaMdana. mahana eTale cAritrabhAvanAnusAre cAritravizuddhi mATe sadbhUta guNonuM utkIrtana. (4) vizalyIkaraNa eTale avacetana manamAM pAponAM zalya je pesI gayA hoya tene dUra karavA. yogazAstranA 12mA prakAzano zloka kahe che : zalyIbhUtasyAntaHkaraNasya klezadAyinaH satatam / amanaskatAM vinA'nyad vizalyIkaraNauSadhaM nAsti // 39 // 179 For Personal & Private Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * kAyotsarga-vidhi : zubhathI zuddha sudhInI yAtrA je zalya antaHkaraNamAM, avacetanamAM pravezI gayela hoya ane je nirantara kleza ApyA karatuM hoya tenA unmelana mATe amanaskatA vinA koI auSadha nathI. logassa sUtranI sAtamI gAthA "caMdesu nimalayarA" mAM nirAlambana dhyAna che. ane tyAM manano viSaya na hovAthI amanaskatA che. amanaskatA viSe kalikAlasarvajJa hemacandrAcArya yogazAstranA 12mA prakAzamAM A rIte kahe che. audAsInyaparAyaNavRttiH, kiJcidapi cintayennaiva / , yatsaGkalpAkulitaM, cittaM nAsAdayet sthairyam // 19 / / udAsInatAmAM DUbela sAdhaka kaMI paNa vicAre nahi; kemake saMkalpothI vyAkuLa thayeluM mana sthiratAne pAmatuM nathI. audAsInyanimagnaH prayatnaparivarjitaH satatamAtmA / bhAvitaparamAndaH kvacidapi na mano niyojyti|| 33 / / udAsInatAmAM DUbela, prayatna vagarano ane parama AnaMdathI bhAvita AtmA kyAMya manane joDato nathI. (5) pApakarmanirdhAtana. karmonuM zithilIkaraNa. (uttarIkaraNa Adi A pAMce caraNonI vizeSa samajutI mATe juo pR. 207) 180 For Personal & Private Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga 9 kAyotsarga-vidhi : zubhathI zuddha sudhInI yAtrA tassa uttarI0' sUtra pachI "annattha0' sUtra. jemAM kAyotsarganA AgAro (apavAdo) nI vAta che. ane emAM chelle "ThANeNaM moNeNe jhANeNaM appANe vosirAmi. e rIte pratijJA karAya che. IriyAvahI' nI vidhimAM annattha0 sUtra pachI 25 zvAsocchavAsano kAyotsarga. ane upara pragaTa logassa logassa sUtramAM chelle anAlaMbana yoga Ave che; e rIte zubhathI zuddha sudhInI A yAtrA thaI. IriyAvahI pachI khamAtu daI je padanuM (jJAnapada AdinuM) ArAdhana karavuM hoya te padanuM nAma laI vaMdaNavattiyAe sUtra ane annattha0 sUtra bolI kAyotsarga karavAno. ' vicAra to karo ke devavaMdanamAM eka navakAranA kAyotsarga pahelAM jyAre "savaloe arihaMta ceIANaM0" bolIe ane pachI kAyotsarga karIe tyAre eka navakArano kAyotsarga keTaluM badhuM phaLa Ape ! sarva lokamAM rahela arihaMta caityonA (bimbonA) vaMdana, pUjana, satkAra, sanmAna; (sAdhakanA) bodhilAbha ane nirupasargatA (pIDA vinA thatI sAdhanA) mATe kAyotsarga karavAno che. ATaluM badhuM phaLa eka navakAra maMtranA kAyotsarga (ATha zvAsocchavAsanA kAyotsarga) dvArA ! rahasya khUle che "saddhA. medANa...' Adi pado vaDe. vadhatI jatI zraddhA, medhA, dhRti, dhAraNA ane anuprekSA vaDe kAyotsarga karuM chuM evI pratijJA che. 181 For Personal & Private Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - kAyotsarganavidhi : zubhathI zuddha sudhInI yAtrA zraddhAthI prAraMbha karyo.. zraddhA ane medhAnI jugalabaMdhI majhAnI che. agaNita janmomAM je jugalabaMdhI ApaNI pAse hatI te ahaMkAra ane buddhinI hatI. have joIe che zraddhA ane medhAnI jugalabaMdhI. ahaMkAra pUrvakanI vicArazailine buddhi kahevAya che. zraddhA pUrvakanI vicArapaddhatine medhA kahevAya che. eka sarasa subhASita Ave che: madAro dhiyaM jhUta, mainaM sumusthApavA ahaMkAra buddhine kahe che ke A AtmA sUI gayo che tene tuM jagADIza nahi. jAgaze to? "ra vaM nAda." nahi buddhi rahe, nahi ahaMkAra rahe. cetanAnI nirmaLa dhArAno prAraMbha zraddhAthI che. medhA eTale nirmaLa buddhi. dhRti eTale utsAha, ekAgratA. dhANyA eTale lAMbA samaya sudhI skRti ane anuprekSA eTale cintana. (2) para . "arihaMta ceIyANaM' sUtramAM (1) vandana pratyaya e avana kalyANaka samaye zrI zakendra karela vandanano sUcaka che. pUjana pratyaya e janma kalyANaka samaye zrI zakendra karelA janmAbhiSeka rUpa pUjanano sUcaka che. (3) satkAra pratyaya e rAjyapada-Rddhino sUcaka che. (4) sanmAna pratyaya e dIkSA kalyANaka samaye devoe tathA narendroe karelA sanmAnano sUcaka che. (5) bodhilAbha pratyaya e kevaLajJAna kalyANaka- prajJA prakarSa tathA samavasaraNano sUcaka che. 18ra For Personal & Private Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - kAyotsarganavidhi : zubhathI zuddha sudhInI yAtrA (6) nirupasarga pratyaya e nirvANa kalyANaka-siddhAvasthA-traNa jagatanA pUjyapaNAno sUcaka che. sUripatranI paMcama pIThano pATha A pramANe che : OM irimeru kirimeru girimeru pirimeru sirimeru hirimeru Ayariyameru svaahaa|| maMtrarAja rahasya' graMtha kahe che ke meru zabdathI kevaLajJAna kalyANakavALA arihaMta samajavA. e pachI "maMtrarAja rahasya' iri Adi padono artha jaNAvatAM kahe che? phari eTale cyavana kalyANaka, ri eTale janma kalyANaka, ri eTale rAjyapadanI Rddhi, piri eTale dIkSA kalyANaka, siri eTale kevaLa jJAna kalyANaka, hiri eTale samavasaraNa, traNeya jagatanuM pUjayapaNuM (nirvANa), bAriya eTale mokSapadanI lakSmI sAtheno zrI saMgha. eTale evuM manAya ke sUrimaMtranA paMcama pIThamAM kalyANakonuM je dhyAna che, te ja "arihaMta ceIANaM' sUtra dvArA karAya che. keTalI sarasa che A vidhi kAyotsarganI ! zubha thI prAraMbha, zuddhamAMkAyotsargamAM - parama samabhAvadazAmAM tenuM paryavasAna 2. merundrAna jJAnasthaLa: || - maMtrarAja rahasya, zlo. 197 2. irizabdAccyavanamahaH kirijanmamaho giri nRppdddhiH| piridIkSAkalyANaM siri kaivalyamatha samavasaraNam // hiritastrijagatpUjA AyarisaMghaH samokSapadalakSmIH / etadrUpo dhyeyaH zrIvIro mantrarAjau vA / / -maMtrarAja rahasya, 244, 245 183 For Personal & Private Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - kAyotsarganavidhi : zubhathI zuddha sudhInI yAtrA (15) AdhArasUtra zalyIbhUtasyAntaHkaraNasya klezadAyinaH sttm| amanaskatAM vinA'nyad vizalyakaraNauSadhaM nAsti // 39 // . . .. . - yogazAstra (12- 38) 184 For Personal & Private Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // dhyAna ane kAyotsarga | [16] logassa sUtramAM AvatAM dhyAno ApaNA yuganA sAdhanAmanISI pUjya paMnyAsa zrI bhadraMkaravijayajI mahArAja sAhebe eka sAdhakane pUcheluM : logassa sUtranI bIjI, trIjI ane cothI gAthAmAM 'ni' pada kyAre kyAre Ave che ? sAdhake gaNatarI karIne kahyuM : dareka sAta prabhunA nAma pachI te pada Ave che. pUjyazrIe pharI pUchavuM dareka sAta prabhunAmanI pAchaLa "ni pada zA mATe che? - sAdhakane eno khyAla nahoto. ethI te gurumukhaprekSI banyo. pUjyazrIjInA mukha tarapha eNe draSTi kendrita karI. Ama paNa, sAdhake gurudaSTika (tadiTTIe) banavAnuM che ne ! 185 For Personal & Private Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga 7 logassa sUtramAM AvatAM dhyAno paMnyAsajI bhagavaMte pharamAvyuM ke SaT cakro ane sahastrAramAM prabhunAmanA nyAsa mATenuM sUcaka A pada che. mUlAdhAramAM pUrvAbhimukhe 'kSama' nAma sthApI sahastrAramAM 'suvAsaM' nuM smaraNa karavAnuM. e pachI 'ninaM' pada AvyuM, je avarohaNanuM sUcaka che. pazcimAbhimukha prakAre sahastrArathI mUlAdhAra sudhI UtarI mUlAdhArathI pharI ArohaNa karavAnuM. * SaTcakranI jema saptacakra ane aSTacakranI paNa vAta yoga paraMparAmAM Ave che. cakra eTale dehanuM e cokkasa sthaLa, jemAM thaIne sAdhakanI cetanA sahastrAra sudhI pahoMce che. gautamasvAmI bhagavAna aSTApada parvata para caDhyA e prasiddha ghaTanAne yogaparaka rIte paNa joI zakAya. gau eTale gAya. nirmaLatAnuM pratika. sAdhakanI cetanA che gautama. ati pavitra. have aSTApada aSTacakra para caDhavAnuM che. AlaMbana zenuM levAnuM che ? sUryakiraNonuM. sUryano eka artha AtmA paNa thAya che. eTale AtmadhyAnanuM avalaMbana laI sAdhaka upara caDhe che. tyAM ratnamaya prabhubimbone kAraNe che jhaLAMhaLAM jyoti. sahastrAra paNa prakAza rUpa che. sahastrAra, nAma pramANe, hajAra pAMkhaDIovALuM kamaLa che. je agaNita kALathI mUrajhAyela paDela che. sadguruno varada hAtha tyAM aDe ke kuMDalinI zakti mUlAdhArathI sahastrAra sudhI Ave tyAre e khIlI UThe che. 1. aSTattA naSa dvArA levAnAM pUyodhyA; tasyAM hirabyamaya: hoza:, svargo jyotiSAvRta:|| atharvaveda A aSTa cakro A pramANe che : mUlAdhAra cakra, svAdhiSThAna cakra, maNipura cakra, anAhata cakra (hRdaya pradeza), hRdaya cakra, niSra manazcakra (chAtImAM stana vibhAganI vacce), vizuddhi cakra, AjJA cakra ane sahastrAra cakra. 186 For Personal & Private Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga logassa sUtramAM AvatAM dhyAno sadguru sAdhakanA mastaka para brahmarandhra (sahastrAra mATenuM dehanuM sthaLa) para ja hAtha mUke che. dIkSA vakhate e coTInA bhAganA vALane sadguru potAnA hAthe kADhe che; jethI brahmarantra vibhAvazUnya bane che. ane pachI sadguru zaktipAta rUpe 'karemi bhaMte !' sUtra sAdhakane Ape che. to, bIjI-trIjI-cothI gAthAmAM cakradhyAna Avela che. kAyotsargamAM logassa sUtra gaNIe tyAre 'pAyasamA usAsA' nI vidhithI pAdo gaNavAnA. paraMtu ekAgratA mATenA avalaMbana tarIke logassa sUtra laIe tyAre A rIte cakradhyAna karI zakAya. * e pachI Ave che prasAdadhyAna, pAMcamI gAthAnuM dhyAna che prasAdadhyAna. 'evaM mae abhikSuA, viyarayamalA pahINajaramaraNA, cauvIsaMpi jiNavarA titzayarA me pasIyaMtu'... tirthaMkara bhagavaMtonA prasAda tarIke emanI zaktine jovAnI che. paMcaviMzatikA'mAM upAdhyAya zrIyazovijaya mahArAja kahe che H vyatyA zivavavasthoDamAM, zasyA nayati sarvazaH'.. vyakti rUpe paramAtmA siddhazilA para birAjamAna che (viharamAna bhagavAna mahAvideha kSetramAM), zakti rUpe paramAtmA sarvagAmI che. A ja laya 'sakalArhat stotranA prAraMbhamAM che : bhUrbhuva:svastrathIzAnamArhattva praziSmade'. traNe loka para prabhutva jenuM che tevA ArhanyanuM ame praNidhAna karIe chIe. 187 For Personal & Private Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * logassa sUtramAM AvatAM dhyAno zuM che A AIjya ? paMnyAsajI bhagavaMte kahyuM che tema te che AjJA-zakti. prabhunI AjJAzakti traNe lokamAM avicchinna rUpe cAle che. rAjyazakti jevI ja e zakti kAryakAriNI che : AjJA pALanArane lAbha, AjJA toDanArane nukazAna. vItarAgastotramAM A ja vAta kahevAI: 'AjJA''rAddhA virAddhA ca zivAya ca bhavAya ca / ' dharmAstikAya kyAreya adharmAstikAya na thAya ke jIva kyAreya jaDa na thAya enI pAchaLanI zakti che A AjJAzakti. melUhAne eka sarasa rUpaka kathA kahI che : dariyAmAM rahetI eka nAnakaDI mAchalIe moTI mAchalIne eka vAra pUchyuM : loko badhA kahe che ke dariyo Avo hoya ne dariyo tevo hoya; to e dariyo Avyo kyAM? moTI mAchalIe kahyuM: ApaNe dariyAmAM to chIe ja. A ja to dariyo. nAnI mAchalIno pratyAghAta ApaNA jevo ja hato : acchA, A dariyo che ! A to che pANI... ApaNeya paramacetanAnA samaMdaramAM rahevA chatAM zuM kahIzuM? huM to ghaTanAonA jagatamAM chuM. parama cetanAno samaMdara cotarapha vistarelo che ane enuM huM eka mojuM chuM A bhAva ApaNane UDyo? prasAda dhyAnamAM prabhunA prasAdane jhIlavAnI prakriyA che. e prasAdaneAjJAne ahIM ApaNe samabhAva rUpe joIzuM. tisthayarA me pasIyaMsu... A padano jApa ane enA kAraNe nIkharelI cetanAnI dazA prabhunA samabhAvanI varSAne jhIlAvaze. 188 For Personal & Private Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga logassa sUtramAM AvatAM dhyAno atyAra sudhI 'titzayarA me pasImaMtu' bolyA paNa cetanAnI dazA evI grAhaka na banI - rIsepTiva na banI ke ApaNe samabhAvane jhIlI zakIe. maharSi pataMjali yogasUtramAM A vAtane spaSTa karatAM kahe che : nirvicAravezAraghe adhyAtmasaMprasAdaH', nirvicAranI kuzaLatAnI kSaNomAM prabhuno prasAda- adhyAtma rUpa prasAda jhIlI zakAya che. sIdhI vAta thaI ke vicArothI Akula mananI dazAmAM prabhuno prasAda na ja jhIlI zakAya. atyAra sudhI 'titvayA me pasIyaMtu' bolavA chatAM prabhunA samabhAvanA prasAdane ApaNe na pAmI zakyA tenuM kAraNa ApaNI vikalpapradhAna manodazA che. : pataMjali RSi sarasa zabda vApare che H nirvicAravaizAradya. nirvicAranI kuzaLatA. jyAre paNa sAdhaka icche tyAre vicArone baMdha - oNpha karI zakato hoya to tenI pAse nirvicAranI kuzaLatA che ema manAya. sAdhaka pUchI zake ke vicArone oNpha zI rIte karI zakAya ? vicAro sAthenI je sAMThagAMTha che, tAdAtmya; e tUTI jAya to vicArone oNpha karavA saraLa bane. mArA vicAro.. ahIM 'mArA' para bhAra vadhu jato rahe che. huM ghaNIvAra kaheto houM chuM : vicAro cittAkAzamAM che. sAdhaka cidAkAzamAM che. sAdhakane vicAro zuM karI zake ? eka ahobhAvano paNa laya che. sAdhaka prabhunA aparUpa rUpane joIne tIvra ahobhAvanA layamAM praveze, mAtra prabhunA rUpane joyA ja kare, joyA ja kare toya vicAro thaMbhI jAya. sAdhaka 'titzayarA me pasIyaMtu'... no bhASya jApa pahelAM kare. jethI vicAronI jhaDapa ochI thAya. e pachI sUkSma jApa. ane pachI anubhUti : prabhuno prasAda- samabhAva rUpe varasI rahyo che ane pote jhIlI rahela che. 189 For Personal & Private Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga logassa sUtramAM AvatAM dhyAno have Ave che varNadhyAna. 'caMdesu nimmalayarA..' candro karatAM paNa vadhu nirmaLa paramAtmA. A vizeSaNa siddha paramAtmAnuM che. ahIM sAdhaka arhacetanAnA zubhra varNanI kalpanA kare che. dhAraNA. sajesana. ekAgratA mATe ahIM be vidhio che. pahelI vidhi : baMdha AMkhoe sAdhaka prabhunuM dhyAna kare che. zvetavarNanuM biMdu, TapakuM baMdha AMkho sAme dekhAya to cittane emAM ekAgra karavAnuM. bIjI vidhi : zveta varNanuM TapakuM na dekhAya to cittane pUrepUruM 'caMdesu nimmalayarA...' e sAta akSaro para sthApavuM. caM...de...ema eka eka akSara no mAnasa jApa thAya tyAre upayoga emAM ja rahe. sapheda raMga- varNanuM dhyAna hovAthI A dhyAnane varNadhyAna kahyuM. 'AIesu ahiyaM payAsayarA' padanuM dhyAna lAla raMganI paTTI-siddha bhagavaMtonI rekhA-nA rUpe karavAnuM che. ahIM paNa upara pramANe beuM vidhio athavA ekAda vidhi dvArA e padanA dhyAnamAM - varNa dhyAnamAM javAnuM che. have Ave che anAlaMbana dhyAna. athavA to kaho rUpAtIta dhyAna. 'sAgaravaragaMbhIrA...' ahIM vibhAvanA evI che ke dhyAtAe dhyeyamAM dhIre dhIre ogaLavuM che. dhyeya rUpI siddha paramAtmA. e paramacetanAno samadaMra. ane emAM dhyAtAe lIna banavuM che, ogaLavuM che. eTale ahIM padano jApa traNekavA2 karIne sAdhake aMdara cAlyA javuM che. 190 For Personal & Private Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * logassa sUtramAM AvatAM dhyAno pelo kathAprasaMga ahIM yAda Ave : saMta pAse yuvAna Avyo. teNe kahyuMH gurudeva! mAre prabhunAM darzana karavA che. Apa enI vidhi batAvo. saMte sarasa sUtra ApyuM: 'tuma miTo to milanA hoya." tuM miTI jA, ogaLI jA, prabhu tane maLI jaze. miTo ane pAmo. candanAjI miTI gayAM ne prabhune pAmI gayAM. sAgara para gaMbhIrA." dhyAtA dhyeyamAM vilIna thato jAya. peluM sUtra sarasa che : "dhyAtA maTIne banavuM re dhyeya." rUpAtIta dhyAnanI pUjya cidAnaMdajIe karelI vyAkhyA yAda Ave : tAkuM dhyAvata tihAM samAve, rUpAtIta dhyAna so pAve." - "siddha siddhi mama disaMtu... siddha bhagavaMto mane siddhi Apo! prArthanAno majhAno laya. caityavaMdana mahA bhASya (gAthA : 635) nI gAthA e rIte cAle che ke prabhunI bhaktithI Arogya-bodhilAbha Adi prArthakone maLe che. siddhinI prArthanA mATe paNa A ja laya che.' bhatIe jiNavarANaM, paramAe khINapejjadosANaM / AroggabohilAbhaM samAhimaraNaM ca pAveMti / / 635 / / T 191 For Personal & Private Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * logassa sUtramAM AvatAM dhyAno (16) AdhAra sUtra logassa sUtra sAdhanA sUtra cakra dhyAna prasAda dhyAna varNadhyAna rUpAtIta dhyAna 192 For Personal & Private Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / dhyAna ane kAyotsarga che [17] kAyotsarga dvArA svaguNanI dhArAmAM dhyAna zibiramAM kAyotsargane prAyogika - rIte, zAstrIya vidhi pramANe zIkhela eka sAdhake mane pUcheluM ke te ardho ke eka kalAkano kAyotsarga kare che tyAre zarUAtamAM to thoDA logassa sUtra gaNAya che; paNa pachI te antarlIna thaI jAya che. logassa chUTI jAya che ane dhyAnanA UMDANamAM sarI javAya che. e jANavA mAgatA hatA ke te barobara mArga para cAlI rahela che ke kema. meM kaheluM ke tame barobara mArga para cho. logassasUtra gaNavA dvArA cittanI ekAgratA prApta thaI ane e ekAgratAnI pRSThabhU para e svaguNaprAptinI bhUmikA para javAyuM. 193 For Personal & Private Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - kAyotsarga dvArA svaguNanI dhArAmAM kAyotsarga niryuktimAM je abhibhava kAyotsarganI vAta karI che tyAM logassa sUtranI ke zvAsocchavAsanI saMkhyA joDe saMbaMdha nathI; tyAM samayamAna para kAyotsarga karavAnI vAta che. antarmuhUrtathI lagAvIne bAra mahinA sudhI abhibhava kAyotsarga karI zakAya che. jenuM prasiddha udAharaNa mahAtmA bAhubalIjI che. kAyotsargano bIjo prakAra che ceSTAkAyotsarga. je gamanAgamana pachI, vihAra pachI, ane pratikramaNAdimAM karAya. te ceSTA kAyotsarga 8 zvAsocchavAsathI 1008 zvAsocchavAsa sudhIno hoya che. je kAyotsarga sahanazakti meLavavA mATe ke pariSahonA ane karmonA jaya Adi mATe khaMDeramAM, smazAna bhUmimAM ke jaMgala AdimAM karAya che te abhibhava kAyotsarga che. pratimApArI zrAvako paNa Avo kAyotsarga karatA hoya che. eka zrAvakanI vAta evI Ave che. zAstramAM ke, te eka khaMDeramAM, rAtre kAyotsargamAM UbhA che. temanAM ja zrAvikA, karmayoge, kuchaddhe caDhelAM, te ja khaMDeramAM eka puruSa sAthe Ave che. saghana aMdhArAmAM zrAvakajI dekhAtA nathI. khATalAno eka pAyo zreSThInA paga para hoya che ane beu kAmakrIDA kare che. bahiMbhAvathI kevA to A sAdhaka uparata banyA che kAyotsargamAM, ke A ghaTanAnI noMdha paNa manamAM levAtI nathI ane temanI dhyAnanI dhArA 1. so ussaggo duviho ciTThAe abhibhave ya nAyavvo / ___ bhikkhAyariyAi paDhamo, uvasaggAbhimuMjaNe biio / / 1452 2. aTThavihaMpi ya kammaM, aribhUyaM teNa tajjayaTThAe / maLyukriyA satavasaMgama, vyaMti nikathA || 2416 -Ayo. ni.(rA. ni.) 194 For Personal & Private Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - kAyotsarga dvArA svaguNanI dhArAmAM AgaLa cAle che. abhibhava kAyotsargamAM abhigraha dhArI zakAya. kAyotsarga zarU karatAM pahelAM abhigraha lIdho to te abhigraha pUrNa na thAya tyAM sudhI kAyotsarga cAlu rahe. candrAvataMsaka rAjAnI vAta Ave che ke temaNe saMdhyA samaye saMkalpa karyo ke potAnA khaMDamAM rahela dIvo jyAM sudhI baLe tyAM sudhI kAyotsarga karavo. Ama to davAmAM be-traNa kalAka cAle eTaluM ghI haze. - dIvAno prakAza jhAMkho paDavA mAMDyo ane acAnaka eka dAsI tyAMthI pasAra thaI. teNIne thayuM ke are, rAjAsAheba kriyA kare che ane dIvo to olavAvA mAMDyo. eNe navuM ghI dIvAmAM pUryuM ane pachI to eNe barobaranI khaTaka rAkhI ke dIvo olavAvo na joIe. savAranA prakAzanA Agamana sudhI dIvo cAlu rahyo ane rAjAe tyAM sudhI kAyotsarga cAlu rAkhyo. Avazyaka niryukti (kAyotsarga niryukti) kAyotsarganA svarUpane batAvatAM kahe che : ' vyAbAdhA rahita (gAndharva AdinAM gIto saMbhaLAtA hoya to mana tyAM jaI zake eTale evI jyAM takalIpha nathI tevA) ane kAMTA, paththara vagerethI rahita pradezamAM Ubhela, beThela ke sUtela sAdhaka cetana ke acetana (samavasaraNamAM birAjela paramAtmA athavA prabhunI mUrti Adi) padArthanuM 3. 'AbhiMggahio vi.' abhigRhyate iti abhigrahaH, abhigraheNa nirvRtta AbhigrahikaH kAyotsargaH - A0 ni0, hAri0 TIkA 1510 195 For Personal & Private Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga 9 kAyotsarga dvArA svaguNanI dhArAmAM avalaMbana karIne sUtra ke arthanuM dhyAna kare. (yA to sUtranuM, jema ke logassa AdinuM. athavA to tenA arthanuM. paNa beu sAthe nahi.) arthamAM dravya ke paryAyonuM dhyAna kare. kAyotsarga dvArA thatA lAbhonI carcA A rIte karAI che : kAyotsarga karavAthI (1) dehamAM jaDatA Adi hoya te dUra thAya che. (2) cittanI ekAgratA thavAthI buddhinI jaDatA dUra thAya che. (3) sukha-duHkhane sahana karavAnuM baLa maLe che. na to sukhanI kSaNomAM ratibhAva Ave, na dukhanI kSaNomAM arati bhAva janma. (4) zubha dhyAnamAM rahevAnuM thAya ane (5) dhyAna pachI anuprekSA Ave. 5 eka sarasa ullekha kAyotsarga niyukti (Avazyaka niryukti)nI 1500mI gAthAmAM che. tyAM kahevAyuM che ke sAMjanA pratikramaNamAM aticAra AlocavAnA kAyotsargamAM prabhAtathI mAMDI atyAra sudhInA doSo barAbara AlocyA, joyAhave guru mahArAja jyAM sudhI kAyotsarga pAre nahi tyAM sudhI sAdhu zuM kare? pATha Avo cheH tAva suhumApurA dhamaeN sudaM ra phAphannI II guru mahArAja kAussagna pAre nahi tyAM sudhI sAdhaka sUkSma ucchavAsaniHzvAsa leto chato dharma ane zukladhyAna dhyAve. 4. saMvariyAsavadArA, avvAbAhe akaMTae dese / kAUNa thiraM ThANaM, Thio nisanno nivaNNo vA // ceyaNamaceyaNaM vA vatthu avalaMbiuM dhaNaM maNasA / jhAyai suamatthaM vA, daviyaM tappajjae vAvi // - A0 ni0, 1465, 1466 5. dehamaIjaDDasuddhI suhadukkhatitikkhayA aNuppehA / / jhAyai ya suhaM jhANaM egaggo kaausggmmi|| 1462 // A0 ni0 For Personal & Private Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - kAyotsarga dvArA svaguNanI dhArAmAM zukladhyAna, agAu lakhyuM che tema, anAlaMbananA aMza rUpe hoI zake. naiRRyika rUpanA AtmasvarUpanA vibhAvanane anAlaMbana kahevAya che. kAyotsarganA dhyAtAnuM je surekha zabdacitra kAyotsarga niryuktimAM maLe che, te kevuM to manohara che ! sthANu vRkSanA ThuMThAnI jema urdhvadehe rahelo sAdhaka be paga vacce cAra aMgulanA antarathI Ubho rahela, jamaNA hAthe muhapatti ane DAbA hAthathI rajoharaNane pakaDIne rahela sAdhaka. jeNe dehane vosirAvI dIdho che tevo sAdhaka. mamatAne (mArApaNAnI dehAdi, padArthodinI buddhine) jeNe tyajI che evo sAdhaka. "sUtranA rahasyone jeNe jANyA che tevo sAdhaka. kevuM majhAnuM che A zabdacitra ! A saMdarbhamAM, yogazAstra Apela dhyAtAnuM varNana jovuM gamaze : A sarva kAryomAM nirlepa, AtmabhAvamAM ramaNazIla, zarIra para niHspRha, saMveganA sarovaramAM DUbela, zatru-mitra ke nindA-stutimAM samabhAva rAkhanAra, badhAnA kalyANano icchuka, badhA para karuNA karanAra, saMsAranA sukhothI parAkSukha, upasarga-pariSadamAM merunI jema aDola, caMdranI peThe AnaMda ApanAra, vAyunI jevo asaMga ane sadgaddhivALo dhyAtA hoya che. 6. khANuvva uddhadeho kAussaggaM tu ThAijjA // 1541 / / 7. cauraMgulamuhapattI ujjUe Dabbahattha rayaharaNaM / vosaTThacattadeho, kAussaggaM karijAhi / / 1545 / / 8. tamhA u nimmameNaM, muNiNA uvaladdhasuttasAreNaM / vaDoDo, mpayaTTAya yavvo 514 A.ni. (kAyotsarga niryukti) 197 For Personal & Private Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - kAyotsarga dvArA svaguNanI dhArAmAM prakaraNanA prAraMbhe sAdhakanA praznanA saMdarbhe karelI carcAne pharI joIe. kAyotsarga jyAre Atmazuddhi mATe karavo che tyAre samayAdhArita rIte karI zakAya. 30 minITa ke 40 minITa ityAdinuM ke zarUAtamAM 1520 minITanuM avadhAraNa karI zakAya. elArma klokamAM e rIte samaya bharI kAyotsargamAM UtarI javAnuM. logassa sUtra 5-10 gaNAya ane lAge ke cittathairya maLyuM che, to e cittathairyano upayoga svaguNamAM javA mATe karI zakAya. jJAtAbhAva, draSTAbhAva ke udAsInabhAvane ghero banAvavAnuM thaI zake. eTale, ekAgratA ane svaguNasthiti AvA be layamAM kAyotsarga cAlI zake. saheje mananI caMcaLatA AvelI lAge to UMDA ucchavAsa sAthe logassa sUtra para anudhyAna kendrita karavAthI vicAro vikherAI jaze. ane pharI svaguNanI dhArAmAM javAze. keTalo to sarasa che A kAyotsarga! roja ene karanAra sAdhaka enA sammohanamAM evo to Ave ke e vAraMvAra kAyotsarga karyA kare. kAyotsarga : dehabhAvane pele pAra, jyAM svatvanI pratiSThA che tyAM sAdhakano praveza. navA vizvamAM thayela sAdhakanA A padArpaNanuM abhivAdana. 198 For Personal & Private Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga - kAyotsarga dvArA svaguNanI dhArAmAM (17) AdhArasUtra AtmArAmaM manaH kurvan; nirlepaH sarvakarmasu // virataH kAmabhogebhyaH, svazarIre'pi niHspRhaH / saMvegahUdanirmagnaH, sarvatra samatAM zrayan // narendre vA daridre vA, tulyakalyANakAmanaH / amAtrakaruNApAtraM, bhavasaukhyaparAGmukhaH || sumeruriva niSkampaH, zazIvAnandadAyakaH / samIra iva niHsaGgaH, sudhIrdhyAtA prazasyate // 199 - yogazAstra - 7, 4-7. For Personal & Private Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / dhyAna ane kAyotsarga . [18] tassa uttarI' sUtranI pAMca prakriyAo dhyAna eTale svaguNasthiti. sAdhakano jJAna, samabhAva, Ananda Adi guNomAM praveza te dhyAna. IryA pUrvaka cAlanAra sAdhaka mAtra joto hoya... vicAro manamAM na hoya. dhyAnanI A majhAnI dazA. keTalI majhAnI paraMparA ApaNI che, je kahe che ke sAdhaka cAlatI vakhate paMcavidha svAdhyAya na karato hoya. na to e sUtronA svAdhyAya kare ke na e anuprekSA paNa karato hoya.' 2. ndiyatve vijhA, sajjhAyaM ceva paMcahA / tammuttI tappurakkAre, uvautte iriyaM rie // -utta. 24/8 200 For Personal & Private Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * 'tassa uttarI" sUtranI pAMca prakriyAo -- -- sAdhaka mAtra IryAmaya banelo hoya. sAdhaka beThela che. e mAtra draSTAnI bhUmikAmAM che. yAda Ave adhyAtmopaniSad H draSTAnuM darzananI paLomAM hovuM te mukti, te ja dhyAna. dhyAnanI majhAnI vyAkhyA che Being - hovuM. tame astitvanI dhArAmAM ja ho. pUjyapAda devacandrajI mahArAja zrI kuMthunAtha paramAtmAnI stavanAmAM kahe che : "asti svabhAva je ApaNo re, ruci vairAgya sameta; prabhu samukha vaMdana karIne, mAMgIza Atama heta..." prabhunI pAse huM mAMgIza mAro astitva rUpa svabhAva: potAnuM potAnAmAM hovuM te dhyAna. zI rIte A dhArAmAM javuM? - svAdhyAya, prabhubhakti Adi tattvo sAdhakane dhyAnanI dhArAmAM mUke che. prabhu bhaktinI paLomAM zuM thAya che? prabhunA guNone jotAM sAdhaka e guNamAM dhIre dhIre DUbavAnuM zarU kare. svAdhyAyanI paLomAM paNa sAdhaka prabhunA pavitra zabdonI apekSA karatAM karatAM te guNomAM DUbe. 2. draSTuTuMgAtmatA mukti-dRzyaikAtmyaM bhavabhramaH // -adhyAtmopaniSad 201 For Personal & Private Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga : "tassa uttarI0' sUtranI pAMca prakriyAo jJAnAcArAdi AcAro paNa dhyAnarUpa che. jJAnAcAramAM sAdhaka sUtraporisImAM gokhe. arthaporisImAM arthanuprekSA kare. ane ekAda viSayanuM UMDANathI anuprekSaNa karatAM e dhyAnamAM sarI paDe. sADA traNaso gAthAnA stavanamAM pUjya paddhavijayajI mahArAjanA TabAmAM eka sarasa prasaMga Ave che. munirAja arthaporisIne TANe arthanuprekSA karI rahyA che. arthanA UMDANamAM gayA che ane e vakhate dhyAnamAM javAnI zakyatA UbhI thaI. paNa tyAM ja gurue e munine bhikSAe javAnuM kahyuM. muni bhikSAe jAya che. majhAno prazna tyAM karAyo che : abhigraha Adi pUrvaka e muni bhikSAe jAya to savA-doDha kalAka thAya ane jo pa-7 gharomAMthI phaTAphaTa gocarI laI Ave to zakyatA rahe che ke gocarInA pAtro mUkyAM pachI e dhyAnamAM jaI zake. to sAdhu tyAM zuM kare ? javAba e apAyo che ke gocarI jaldI lAvI dhyAnamAM teNe javuM joIe. sUtraporisI pahelAM ane arthaporisI pachI. A kramanuM paNa majhAnuM kAraNa vicArI zakAya ke sUtro ghoSa pUrvaka-avAja pUrvaka gokhavAthI vicAro zAnta thaI jAya. mana e sUtronA dhvani para jAya ane emAM sthira thAya e evI majhAnI pRSThabhU thaI ke jenA parathI dhyAnamAM sarI zakAya. arthaporisImAMnuM arthAnuprekSAnuM UMDANa paNa dhyAnamAM sAdhakane laI jaI zake. 202 For Personal & Private Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga 'tassa uttarI' sUtranI pAMca prakriyAo piMDasthAdi dhyAnanI vidhione to prAyogika rUpe sarasa rIte karI zakAya ja che. dhyAnamAM manogupti to che ja. kAyagupti-kAyAnI sthiratA temAM bhaLe che ne kAyotsarganI sAdhanA thai rahe che. kAyotsargamAM sAkSIbhAvanI parAkASThA maLe che. kAyotsargamAM jinamudrAe UbhA rahevAnuM, manane logassa sUtra ke namaskAra mahAmantranA padomAM joDavAnuM. ane ekAgracittatA AvatAM ja sAdhaka svaguNanI dhArAmAM pravAhita thAya che. abhibhava kAyotsargamAM zvAsocchvAsa ke logassanA pado joDe saMbaMdha nathI hoto. sAdhanAne sthira karavA mATe sAdhaka bhItarI UtarI jAya che. prAyogika abhigama Avo hoi zake H iriyAvahI karI khamAsamaNa dai icchAkAreNa saMdisaha bhagavan AtmanirmalIkaraNArthe kAussagga karuM? Icche, AtmanirmalIkaraNArthe karemi kAussagga, annatya sutra bolI kAyotsargamAM sthira thavAnuM. be-pAMca-sAta logassa gaNAya ane citta sthira banI jAya eTale samabhAva Adi koi paNa ekAda AtmaguNamAM DUbakI lagAvI devAnI. citta saheja paNa bahAra jAya to logassa sUtra che ja. logassa sUtra para dhyAna kendrita karI, gaNI, pharI svaguNanI dhArAmAM javAnuM. 'puSpAnaviddI ziyAya'nI zAstrokta paddhatine A rIte kAyotsargamAM lai zakAya : daherAsaramAM prabhumUrti ke upAzraya AdimAM prabhu citranI 203 For Personal & Private Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga "tasa uttarI0" sUtranI pAMca prakriyAo sAme apalaka neNe joIne prabhuguNanI anuprekSAnA UMDANamAM jaI prabhu guNanI (AtmaguNanI) anubhUti karAya. abhibhava kAyotsargamAM pA kalAkathI lagAvI kalAka-be kalAkano samaya nizcita karI zakAya. elArma ghaDiyALamAM samaya e rIte mUkI zakAya. ane sAdhaka UMDo UtarI jAya. dhyAna ane kAyotsarga. bhItara UtaravAnA A majhAnA AyAmo. potAnuM potAnI bhItara DUbavAnuM. Ananda. niravadhi Ananda. eka sAdhake mane pUcheluM ke kAyotsarga karatAM pramAda Ave che, to zuM karavuM? prabhu mahAvIra devanI sAdhanAnA eka sUtrane te samaye vyAkhyAyita karatAM meM kaheluM ke prabhu saheja paNa jhapakI AvavA jevuM thAya tyAre ekAda muhUrta bahAra pharI AvatA. 3. saMbujjhamANe puNaravi AsiMsu bhagavaM uTThAe / fkhavaSama yA rAmo, vahiM vaMmiyA muddattA -AcArAMga sUtra 1/9/2/6 prabhu kSaNabhara nidrA laIne jAgRta thaIne dhyAnamAM besI jatA. kyAreka (nidrAne bhagAvavA mATe) prabhu rAtre muhUrta sudhI bahAra jaI AvatA. 204 For Personal & Private Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga 'tassa uttarI' sUtranI pAMca prakriyAo eTale, beThA beThA kAyotsarga karanAro sAdhaka kAyotsarga pA2Ine Ubho thaIne kAyotsarga kare, yA pArIne thoDI vAra caMkramaNa karI Ave. kAyotsarga. pUjya AnandaghanajI mahArAja kahe che tema sAdhaka 'dehAdikano sAkSI' banI jAya. (dehAdikano ho sAkhIdhara rahyo...) kartRtva UThyuM. sAkSIbhAva rahyo. kAyotsarga : sAkSIbhAvane prabaLa banAvatuM mAdhyama. sAdhanA bahu ja tIkSNa banI UcakAyA kare. Ama, koi paNa sAdhanAne UcakavA mATe abhyAsanI jarUrata paDe che. kAyotsargano abhyAsa AjathI ja zarU karIe. pustaka vAMcavAnI dakSiNA A ja to thaze ne ! pA kalAkathI zarU thayelI kAyotsarga sAdhanA kalAka ke be kalAke pahoMcI hoya tevA ghaNA sAdhakone meM joyA che. ane pUrI rAtri kAyotsarga - dhyAnamAM vItAvanAra himmatabhAi beDAvALAnI sAdhanAne najIkathI joi che. mane zazikAntabhAI mahetA (rAjakoTavALA)e kahela ke vizvamAM Aje 700 sAdhanA paddhatio jIvanta rUpe cAlI rahI che ane darekamAM dhyAna to che ja. vidhi judI hoi zake. meM kahyuM ke ApaNane to prabhudatta dhyAna ane kAyotsarga maLI gayAM che. ApaNe keTalA to baDabhAgI chIe! have emane AtmasAt ApaNe karavAM che. 205 For Personal & Private Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * "tassa uttarI0' sUtranI pAMca prakriyAo prabhue Apela A dhyAna ane kAyotsarganA amRtakuMbhane kholIe. emAMnA sAdhanA-jaLanuM Acamana karIe. eka amerikI prophesara patnI sAthe pharavA gayelA. acAnaka gADIne nAno akasmAta naDyo. prophesaranI AMgaLI para thoDuMka vAgyuM. sAmAnya rIte pharsTa eIDa boksa gADImAM hoya ja. Aje e rahI gayeluM, have zuM karavuM? pIDA ghaNI che. patnI kahe che : meM dhyAnapaddhati aMge vAMceluM che. e dvArA vedanA zamI jatI hoya che. tamane paNa e aMge khyAla che ja. to tame dhyAnamAM jAva ne! kharekhara, pharsTa eIDa boksa (sAravAra mATenI auSadhIya peTI) nahotuM e varadAna rUpa banI gayuM. kAraNa ke e hota to prophesara dhyAnamAM na jAta. prophesara dhyAnamAM gayA. ane camatkArika rUpe vedanA zamI gaI. pachI to teo dhyAnanA kSetre AgaLa vadhyA. ane pachI dhyAna zIkhavanAra prophesara banyA. mAtra vedanAzAmaka rUpe, jo ke, dhyAnanI mahattA nathI. dhyAna to tamane anahada Anada Ape che. potAnI jAta sAthenI zAzvatInA layanI, AnandamAM taraboLa banelI kSaNonI 206 For Personal & Private Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * 'tassa uttarI' sUtranI pAMca prakriyAo duniyAmAM, dhyAna lokamAM sAdhakanA pravezanI A kSaNe maMgaLa kAmanA. have kAyotsarga kayAM kayAM kArya kare che te joIe. kAyotsarga jJAta mana ane ajJAta manamAM jAmI paDelA rAga, dveSa, ahamUnA saMskArone Azcaryajanaka rIte dUra kare che. kAyotsarganA kAryakalApane darzAvanAra "tassa uttarI0' sUtrane A sandarbhamAM joIe. pacIsa zvAsocchavAsano kAyotsarga. ane te sAdhakane Ape che uttarIkaraNa, prAyazcittakaraNa, vizuddhikaraNa, vizalyIkaraNa ane pApakarmonuM dUrIkaraNa. Azcaryacakita thaI javAya ne ! zuddha svarUpAnubhUtinI kSaNono A camatkAra che. uttarIkaraNanI vyAkhyA ApatAM Avazyaka niryukti kahe che : khaMDiya-virAhiyANaM, mUlaguNANaM sauttaraguNANaM / uttarakaraNaM kIrai jaha sagaDarahaMgagehANaM // 1507 // khaMDita (sarvathA bhAMgela) ane virAti (aMzataH bhAMgela) ahiMsAdi mULa guNa ane piMDavizuddhi (bhIkSAdoSa rahitatA) Adi uttaraguNonuM 207 For Personal & Private Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * 'tassa uttarI0' sUtranI pAMca prakriyAo AlocanAdi vaDe samArakAma karavuM te che uttarIkaraNa. jema gADuM, rathanuM paiDuM ke ghara tUTI gayela hoya tenuM samArakAma thAya che tema. " eno phalitArtha e thayo ke mananI caMcaLatA athavA pramAda Adi kAraNothI sAdhaka doSomAM sapaDAyo. have kAyotsargamAM AvatI jAgRti vaDe sAdhaka potAnI jAtane e doSomAMthI kADhI le che. * 'pramAdanI sAme jAgRti'A sUtra ahIM AvyuM. kAyotsarga che jAgaraNanI sAdhanA. ujAgarano aMza jemAM relAyelo che evI sAdhanA. kahevAtI jAgaraNa avasthA ane svapna avasthAmAM vikalpo cAlu hoya che. nidrA avasthAmAM hoza cUkAyela hovAthI pramAda ghero banela che. enI sAme che ujAgara. turyA. caturthI. jyAM nirvikalpatAnI pRSThabhU paranI hoza che. uttarIkaraNa pachInI prakriyA che prAyazcittakaraNa. Avazyaka niryukti kahe che : pAvaM chiMdai jamhA, pAyacchittaM tu bhannai teNaM / pAeNa vAvi cittaM, visohae teNa pacchittaM // 1508 // pApa (karma)ne chede che mATe pApacchid (prAyazcitta) AvI vyAkhyA karAya che. ane bIjI vyAkhyA AvI che : prAyaH (moTe bhAge) je cittane vizuddha kare te prAyazcitta. to, prAyazcittakaraNano artha thaze cittamAM rahela vikalpono khaLabhaLATa ghaNe bhAge dUra thaI jAya. eTale ke uttarIkaraNanI prakriyA vakhate maLela jAgRti karatAM paNa A jAgRti vizeSa che. 208 For Personal & Private Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga 'tassa uttarI' sUtranI pAMca prakriyAo prAyazcittakaraNa pachI vizuddhikaraNa. cittanI zuddhi thayA pachI avaziSTa je azuddhi rahI hoya te paNa ahIM dUra thAya che. upayoga bilakula vizuddha ahIM thAya che. vizuddhikaraNa pachI vizalyIkaraNa. avacetanamAM paDela khyAti AdinI AzaMsAnA zalyane kADhI nAkhavuM te vizalyIkaraNa. traNa zalyomAM eka zalya che nidAnazalya. nidAna eTale prasiddhi AdinI AzaMsA. avacetana manamAM paDela AvA zalyone dUra karavA mATe yogazAstra amanaskatA ne upayojavAnI vAta karI 1 che. amanaskatA te ja sAdhakano samarasamAM laya ema yogasAra kahe che. eTale vizalyIkaraNano phalitArtha e thayo ke hRdayane samarasathI sAdhaka evuM bharI de ke temAM bIjuM kaMI rahe ja nahi. jagyA ja nathI to zalya raheze kyAM ? na rahe bAMsa, na baje bAMsurI. vizuddhikaraNamAM jJAtamananI zuddhi thaI. vizalyIkaraNamAM ajJAta mana avacetana mananI paNa zuddhi thai. pApakarmonuM dUrIkaraNa. jJAnAvaraNIyAdi karmo - je saMsAramAM bhamAve che, te che pApakarma. temanuM dUrIkaraNa. 1. zalyIbhUtasyAntaHkaraNasya klezadAyinaH satatam / amanaskatAM vinA'nyad, vizalyakaraNamauSadhaM nAsti // 2. 3nmanInAM tav yar, mutte: samarase yaH // 209 For Personal & Private Use Only --yogazAstra, 12/39 --yogasAra, rU/1 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga 'tassa uttarI' sUtranI pAMca prakriyAo have pApo zI rIte raheze ? AdhArazilA ja chU thaI ne ! navA karmono baMdha nahi thAya. ('nirvikalpa upayogamAM navi karmano cAro.') sattAmAM che te kSINa thayA kare. udayamAM Ave karma, toya sAdhaka e udayane joze, temAM bhaLaze nahi... adhyAtma gItA yAda Ave : 'udaya udIraNA te paNa pUrava nirjarA kAja.' sAkSIbhAvanI AdhArazilA para pApakarmonuM dUrIkaraNa. kaho ke viphalIkaraNa. keTaluM sarasa A 'tassa uttarI' sUtra ! uttarIkaraNa Adi pAMca caraNomAM traNa vAto AvI : zAMta mananI zuddhi, avacetana mananI zuddhi; ane e beune pariNAme karmonuM dUrIkaraNa. AvA hetuthI sAdhaka kAyotsargamAM sthira thAya che. (ThAmi kAussagaM...) kAyotsarga sAdhanAno mahimA che nirALo. arthazAstranuM sUtra che : nAnakaDo prayatna, moTuM pariNAma. minimama epharTa, meksimama rIjhalTa. lAge ke ahIM to, kAyotsarga sAdhanAmAM, prayatna bahu ja nAnakaDo che. 210 For Personal & Private Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * "tassa uttarI' sUtranI pAMca prakriyAo pacIsa zvAsocchavAsano kAyotsarga ane pUrA cittanuM zuddhikaraNa. jJAta mana ane ajJAta manamAM paDela kusaMskAranA lIsoTAone saMpUrNatayA bhUMsI zakanAra kAyotsarga sAdhanAne AtmasAt karIe. prabhu! devAdhideva ! ' dhyAna ane kAyotsarganI sAdhanAno amRtakuMbha ApI Ape karela adbhuta upakAramAMthI mukta thavA amo A sAdhanAne AtmasAt karIe evuM baLa amone Apo ! 211 For Personal & Private Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna ane kAyotsarga * 'tasa uttarI' sUtranI pAMca prakriyAo --- (18) AdhArasUtra indiyatthe vivajjittA sajjhAyaM ceva paMcahA / tammuttI tappurakkAre, uvautte iriyaM rie // ' -uttarAdhyayana sUtra 24/8 IndriyonA viSayothI upara jaIne ane pAMca prakAranA svAdhyAyane choDIne IryAmUrti ane IryApuraskRta banela sAdhaka IryAsamiti pUrvaka cAle. 212 For Personal & Private Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMthanI sAthosAtha vAMcavA jevA graMtho (1) dhyAna vicAra (vivecaka : pU.A. bha. zrI kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA.) (2) kAyotsarga dhyAna (3) logassa sUtra svAdhyAya (4) svarodaya jJAna (pU. cidAnaMdajI kRta graMtha para vivecanA) (5) yogazAstra : aSTama prakAza vivaraNa, bhA-1. . (cArenA lekhaka-vivecaka : amRtalAla kALIdAsa dozI) (6) dhyAna zataka " (vivecaka : pa. pU. A. bha. zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA) (7) anubhUtinuM AkAza [aSTa pravacanamAtA (samiti-guti) para] (8) rome rome parama sparza (paramAtmA mahAvIra devanI sADA bAra varSanI sAdhanAnI Antara kathA) (bannenA lekhaka : - AcArya zrI yazovijaya sUri) 213 For Personal & Private Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrI kArasUri jJAnamaMdira graMthAvalI, prabhuvANI prasAra thaMbha * zrI samasta vAva pathaka jaina che. mU. pU. saMgha - gurumUrti pratiSThA smRti * zeThazrI caMdulAla kilacaMda parIkha parivAra. vAva-banAsakAMThA. zrI siddhagiri cAturmAsa ArAdhanA (saM. 2057) daramyAna thayela jJAnakhAtAnI AvakamAMthI. haste : zeThazrI dhuDAlAla punamacaMda hakkaDa parivAra. DIsA-banAsakAMThA. * zrI dharmottejaka pAThazALA zrI jhIMjhuvADA jaina saMgha. jhIMjhuvADA. * zrI suIgAma jaina saMgha. suIgAma (vAva pathaka) banAsakAMThA.. * zrI vAMkaDiyA vaDagAma jaina saMgha. vAMkaDiyA vaDagAma. zrI garabaDI jaina saMgha. garAMbaDI (vAvapathaka) banAsakAMThA. * zrI rAMdera roDa jaina saMgha - surata. * zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha jaina saMgha - pArlA (isTa), muMbaI. * zrI AdinAtha tapAgaccha zvetAmbara jaina saMgha, katAragAma-surata. prabhuvANI prasAra anumodaka * zrI moravADA jaina saMgha, moravADA (vAva pathaka) banAsakAMThA * zrI umarA jaina saMgha, surata. * zrI zatruMjaya TAvara jaina saMgha, surata. zrI caumukhajI pArzvanAtha jaina maMdira TrasTa, * zrI jaina zvetAMbara tapAgaccha saMgha - gaDhasivAnA (rAja.) prabhuvANI prasAra bhakta. * zrI dezalapura (kaMThI) ajItanAtha jaina derAsara (zrI pAzcacaMdra gaccha jaina saMgha) kaccha-gujarAta. munirAjazrI bhuvanacandrajI ma.sA.nI preraNAthI. pUjya munizrI bhuvanacandrajI ma.sA.nI preraNAthI zrI pArzvacandrasUrizvara gaccha saMgha - dhrAMgadhrA (gujarAta.) 214 For Personal & Private Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only dhyAna dhyAna dhyAna dAna dAho Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KIRIT GRAPHICS 079-25352602 For Personal & Private Use Only