________________
ધ્યાન અને કાયોત્સર્ગ • સ્થાન, મૌન, ધ્યાન
ડૉ. આલ્બર્ટ સ્વાઈ—રે એમનાં નેવું વર્ષનાં મિત્ર ડૉ. પાબ્લો કેસલ્સના જીવનની મધુરી ઘટના ડેઈલી મિરેકલ” શીર્ષક હેઠળ આલેખી છે.
ડૉ. પાબ્લોના હાથ-પગ સંધિવાથી જકડાઈ ગયેલા, ગંઠાઈ ગયેલા. સવારે તેઓ ઉઠે ત્યારે પત્નીનો હાથ પકડી ઢસડાતાં, ઢસડાતાં બેડરૂમમાંથી હોલમાં મૂકેલ પિયાનો સુધી પહોંચતા. અને ત્યાં ખુરસી પર ઊચકીને તેમને બેસાડવા પડતા.
ગંઠાયેલા હાથે પિયાનો પર આંગળીઓ મુશ્કેલીથી પડતી. અને પછી સંગીત વહેતું થતું. ધીરે ધીરે હાથ ખુલ્લા થઈ જતા. હાથ-પગ બેઉ સ્વાભાવિક બની જતા. કલાકમાં તો સ્વસ્થ માનવીની પેઠે ટટ્ટાર થઈ પોતાની રૂમમાં ડૉ. પાબ્લો જતા. આખો દિવસ સારું રહે. રાત્રે સુતાં સુધી સારું. સવારે ઉઠે ત્યારે હાથ-પગ ફરી ગંઠાઈ જાય. ફરી પિયાનો. ફરી સ્વસ્થતા.
કાયયોગનો અભ્યાસ... આપણે ત્યાં બાહ્યતાના કાયક્લેશ પ્રકારમાં, આથી જ, ભિન્ન ભિન્ન આસનોનો અભ્યાસ કરવાનું કહ્યું છે. કાયા તમારા “ નિયંત્રણમાં હોય.
સ્થાન પછી મૌન.
કાયોત્સર્ગમાં મૌનના બે પ્રકારો થશે : જપાત્મક અને અંદર જવા સ્વરૂપ.
ધ્યાન જ્યારે એકાગ્રતા સ્વરૂપનું છે ત્યારે મૌન જપાત્મક થશે. અલબત્ત, એ અન્તર્જલ્પ છે. હોઠનો ફફડાટ ત્યાં ન જ થવો જોઈએ.
-
૧૬૧
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org