________________
Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
કહાનજૈનશાસ્ત્રમાળા ]
ानतत्व-प्रायन
अथेन्द्रियज्ञानं न प्रत्यक्षं भवतीति निश्चिनोति
परदव्वं ते अक्खा णेव सहावो त्ति अप्पणो भणिदा। उवलद्धं तेहि कधं पच्चक्खं अप्पणो होदि।। ५७।।
परद्रव्यं तान्यक्षाणि नैव स्वभाव इत्यात्मनो भणितानि। उपलब्धं तैः कथं प्रत्यक्षमात्मनो भवति।। ५७।।
आत्मानमेव केवलं प्रति नियतं किल प्रत्यक्षम्। इदं तु व्यतिरिक्तास्तित्वयोगितया परद्रव्यतामुपगतैरात्मनः स्वभावतां मनागप्यसंस्पृशद्भिरिन्द्रियैरुपलभ्योपजन्यमानं न नामात्मनः प्रत्यक्षं भवितुमर्हति।। ५७।।
अथेन्द्रियज्ञानं प्रत्यक्षं न भवतीति व्यवस्थापयति-परदव्वं ते अक्खा तानि प्रसिद्धान्यक्षाणीन्द्रियाणि परद्रव्यं भवति। कस्य। आत्मनः। णेव सहावो त्ति अप्पणो भणिदा योऽसौ विशुद्धज्ञानदर्शनस्वभाव आत्मनः संबन्धी तत्स्वभावानि निश्चयेन न भणितानीन्द्रियाणि। कस्मात्। भिन्नास्तित्वनिष्पन्नत्वात्। उवलद्धं तेहि उपलब्धं ज्ञातं यत्पञ्चेन्द्रियविषयभूतं वस्तु तैरिन्द्रियैः कधं पच्चक्खं अप्पणो होदि तद्वस्तु कथं प्रत्यक्षं भवत्यात्मनो, न कथमपीति। तथैव च नानामनोरथव्याप्तिविषये प्रतिपाद्यप्रतिपादकादिविकल्पजालरूपं यन्मनस्तदपीन्द्रिय-ज्ञानवन्निश्चयेन परोक्षं भवतीति ज्ञात्वा किं
હવે ઇદ્રિયજ્ઞાન પ્રત્યક્ષ નથી એમ નક્કી કરે છે:
તે ઇન્દ્રિયો પ૨દ્રવ્ય, જીવસ્વભાવ ભાખી ને તેમને, તેનાથી જે ઉપલબ્ધ તે પ્રત્યક્ષ કઈ રીતે જીવને ? ૧૭.
अन्वयार्थ:- [ तानि अक्षाणि ] ते ७न्द्रियो [ परद्रव्यं ] ५२द्रय छ, [ आत्मनः स्वभावः इति ] तमने सामान। स्वा१३५ [न एव भणितानि] ही नथी; [ तैः ] तमन। 43 [ उपलब्धं ] ४९॥येj [आत्मनः ] मामाने [ प्रत्यक्षं ] प्रत्यक्ष [ कथं भवति ] / रीत छोय ?
ટીકાઃ- જે કેવળ આત્મા પ્રતિ જ નિયત હોય તે (જ્ઞાન) ખરેખર પ્રત્યક્ષ છે. આ (ઇન્દ્રિયજ્ઞાન) તો, જે ભિન્ન અસ્તિત્વવાળી હોવાથી પરદ્રવ્યપણાને પામી છે (અર્થાત્ પરદ્રવ્યરૂપ છે) અને આત્મસ્વભાવપણાને જરા પણ સ્પર્શતી નથી (અર્થાત્ આત્માના સ્વભાવરૂપ લેશમાત્ર પણ નથી) એવી ઇન્દ્રિયો વડ ઉપલબ્ધિ કરીને (–એવી ઇન્દ્રિયોના નિમિત્તથી પદાર્થોને જાણીને) ઊપજે છે તેથી તે (ઇન્દ્રિયજ્ઞાન) આત્માને પ્રત્યક્ષ હોઈ શકે નહિ.
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
