________________
Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
૪૫૨
પ્રવચનસાર
[ भगवान श्री.पुंअथानैकण्यस्य मोक्षमार्गत्वं विघटयतिमुज्झदि वा रज्जदि वा दुस्सदि वा दव्वमण्णमासेज्ज। जदि समणो अण्णाणी बज्झदि कम्मेहिं विविहेहिं।। २४३ ।।
मुह्यति वा रज्यति वा द्वेष्टि वा द्रव्यमन्यदासाद्य।
यदि श्रमणोऽज्ञानी बध्यते कर्मभिर्विविधैः।। २४३ ।। यो हि न खलु ज्ञानात्मानमात्मानमेकमग्रं भावयति, सोऽवश्यं ज्ञेयभूतं द्रव्यमन्यदासी-दति। तदासाद्य च ज्ञानात्मात्मज्ञानभ्रष्ट; स्वयमज्ञानीभूतो मुह्यति वा, रज्यति वा, द्वेष्टि वा; तथाभूतश्च बध्यत एव , न तु विमुच्यते। अत अनैकण्यस्य न मोक्षमार्गत्वं सिद्ध्येत्।। २४३।।
वा दव्वमण्णमासेज्ज जदि मुह्यति वा, रज्यति वा, द्वेष्टि वा, यदि चेत्। किं कृत्वा। द्रव्यमन्यदासाद्य प्राप्य। स कः। समणो श्रमणस्तपोधनः। तदा काले अण्णाणी अज्ञानी भवति। अज्ञानी सन बज्झदि कम्मेहिं विविहेहिं बध्यते कर्मभिर्विविधैरिति। तथाहि-यो निर्विकारस्व-संवेदनज्ञानेनैकाग्रो भूत्वा स्वात्मानं न जानाति तस्य चित्तं बहिर्विषयेषु गच्छति। ततश्चिदानन्दैकनिजस्वभावाच्च्युतो भवति। ततश्च रागद्वेषमोहै: परिणमति। तत्परिणमन् बहुवि-धकर्मणा बध्यत इति। ततः कारणान्मोक्षार्थिभिरेकाग्रत्वेन स्वस्वरूपं भावनीयमित्यर्थः।। २४३ ।। अथ निजशुद्धात्मनि योऽसावेकाग्रस्तस्यैव मोक्षो
હવે, અનેકાગ્રતાને મોક્ષમાર્ગપણું ઘટતું નથી (અર્થાત્ અનેકાગ્રતા તે મોક્ષમાર્ગ નથી) એમ शवि छ:
પદ્રવ્યને આશ્રય શ્રમણ અજ્ઞાની પાસે મોહને
વા રાગને વા દ્રષને, તો વિવિધ બાંધે કર્મને. ૨૪૩. अन्वयार्थ:- [ यदि ] at [ श्रमण: ] श्रम, [अन्यत् द्रव्यम् आसाद्य ] अन्य द्रव्यनो ॥श्रय रीने [अज्ञानी ] सनी थयो थओ, [ मुह्यति वा ] भो ४२. छ, [ रज्यति वा] २॥२४२ छ [ द्वेष्टि वा] अथवा द्वेष ४२. छे, तो त [विविधैः कर्मभिः ] विविध प्रर्भा 43 [ बध्यते] बंधाय छे.
ટીકાઃ- જે ખરેખર જ્ઞાનાત્મક આત્મારૂપ એક અગ્રને (-વિષયને) ભાવતો નથી, તે અવશ્ય જ્ઞયભૂત અન્ય દ્રવ્યનો આશ્રય કરે છે, અને તેનો આશ્રય કરીને જ્ઞાનાત્મક આત્મજ્ઞાનથી ભ્રષ્ટ એવો તે સ્વયં અજ્ઞાની થયો થકો, મોહ કરે છે, રાગ કરે છે અથવા વૈષ કરે છે; અને એવો (–મોહી, રાગી અથવા હૃષી) થયો થકો બંધાય જ છે, પરંતુ મુકાતો નથી.
આથી અનેકાગ્રતાને મોક્ષમાર્ગપણું સિદ્ધ થતું નથી. ૨૪૩.
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
