Pravachana sara

Author(s): Kundkundacharya, Himmatlal Jethalal Shah
Publisher: Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust

Page 503

Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
४६८
પ્રવચનસાર
[ भगवानश्रीjj६अथ कारणवैपरीत्यफलवैपरीत्ये दर्शयतिछदुमत्थविहिदवत्थुसु वदणियमज्झयणझाणदाणरदो। ण लहदि अपुणब्भावं भावं सादप्पगं लहदि।। २५६ ।।
छद्मस्थविहितवस्तुषु व्रतनियमाध्ययनध्यानदानरतः।
न लभते अपुनर्भावं भावं सातात्मकं लभते।। २५६ ।। शुभोपयोगस्य सर्वज्ञव्यवस्थापितवस्तुषु प्रणिहितस्य पुण्योपचयपूर्वकोऽपुनर्भावोपलम्भः किल फलं; तत्तु कारणवैपरीत्याद्विपर्यय एव। तत्र छद्मस्थव्यवस्थापितवस्तूनि कारणवैपरीत्यं; तेषु व्रतनियमाध्ययनध्यानदानरतत्वप्रणिहितस्य शुभोपयोगस्यापुनर्भावशून्यकेवलपुण्यापसदप्राप्तिः फलवैपरीत्यं; तत्सुदेवमनुजत्वम्।। २५६ ।।
अत्रार्थे दृष्टान्तमाह-णाणाभूमिगदाणिह बीजाणिव सस्सकालम्हि नानाभूमिगतानीह बीजानि इव सस्यकाले धान्यनिष्पत्तिकाल इति। अयमत्रार्थ:-यथा जघन्यमध्यमोत्कृष्टभूमिविशेषेण तान्येव बीजानि भिन्नभिन्नफलं प्रयच्छन्ति, तथा स एव बीजस्थानीयशुभोपयोगो भूमिस्थानीयपात्र-भूतवस्तुविशेषेण भिन्नभिन्नफलं ददाति। तेन किं सिद्धम्। यदा पूर्वसूत्रकथितन्यायेन सम्यक्त्वपूर्वकः शुभोपयोगो भवति तदा मुख्यवृत्त्या पुण्यबन्धो भवति, परंपरया निर्वाणं च। नो चेत्पुण्यबन्धमात्रमेव।। २५५ ।। अथ कारणवैपरीत्यात्फलमपि विपरीतं भवतीति तमेवार्थं द्रढयति–ण लहदि न लभते। स कः कर्ता।
હવે કારણની વિપરીતતા અને ફળની વિપરીતતા દર્શાવે છે:
છદ્મસ્થ-અભિહિત ધ્યાનદાને વ્રતનિયમપઠનાદિકે
રત જીવ મોક્ષ લહે નહીં, બસ ભાવ શાતાત્મક લહે. ૨૫૬. अन्वयार्थ:- [छद्मस्थविहितवस्तुषु] ४ ५ छभस्थविहित वस्तुमाने विषे (७५स्थेशानी हुई। गुरुघाहिने विषे) [ व्रतनियमाध्ययनध्यानदानरतः] प्रत-नियम-अध्ययनध्यान-नमा २त. होय ते ५ [अपुनर्भावं] मोक्षने [न लभते] मतो नथी, [ सातात्मकं भावं] शतात्म भावने [ लभते] पामे छे.
ટીકાઃ- સર્વજ્ઞસ્થાપિત વસ્તુઓમાં જોડેલા શુભોપયોગનું ફળ પુણ્યસંચયપૂર્વક મોક્ષની પ્રાપ્તિ છે. તે ફળ, કારણની વિપરીતતા થવાથી વિપરીત જ થાય છે. ત્યાં, છદ્મસ્થસ્થાપિત વસ્તુઓ તે કારણવિપરીતતા છે; તેમાં વ્રત-નિયમ-અધ્યયન-ધ્યાન-દાનરતપણે જોડેલા શુભોપયોગનું ફળ જે મોક્ષશૂન્ય કેવળ *પુણ્યાપસદની પ્રાપ્તિ તે ફળવિપરીતતા છે; તે ફળ સુદેવમનુષ્યપણું છે. ર૫૬.
* पुण्या५स६ = पुष्य-५स६; अधम पुण्यः ईत पुश्य.
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com