________________
Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
४७०
પ્રવચનસાર
[ भगवान श्रीदुंदु:
अथ कारणवैपरीत्यात् फलमविपरीतं न सिध्यतीति श्रद्धापयति
जदि ते विसयकसाया पाव त्ति परूविदा व सत्थेसु। किह ते तप्पडिबद्धा पुरिसा णित्थारगा होति।। २५८ ।।
यदि ते विषयकषायाः पापमिति प्ररूपिता वा शास्त्रेषु ।
कथं ते तत्प्रतिबद्धाः पुरुषा निस्तारका भवन्ति।। २५८ ।। विषयकषायास्तावत्पापमेव; तद्वन्तः पुरुषा अपि पापमेव; तदनुरक्ता अपि पापानुरक्तत्वात् पापमेव भवन्ति। ततो विषयकषायवन्तः स्वानुरक्तानां पुण्यायापि न कल्प्यन्ते, कथं पुनः संसारनिस्तारणाय। ततो न तेभ्यः फलमविपरीतं सिध्येत्।। २५८ ।।
केषु। कुदेवेसु मणुवेसु कुत्सितदेवेषु मनुजेषु। किं कर्तृ। जुटुं जुष्टं सेवा कृता, कदं व कृतं वा किमपि वैयावृत्त्यादिकम् , दत्तं दत्तं किमप्याहारादिकम्। केषु। पुरिसेसु पुरुषेषु पात्रेषु। किंविशिष्टेषु। अविदिदपरमत्थेसु य अविदितपरमार्थेषु च, परमात्मतत्त्वश्रद्धानज्ञानशून्येषु। पुनरपि किंरूपेषु। विसयकसायाधिगेसु विषयकषायाधिकेषु, विषयकषायाधीनत्वेन निर्विषयशुद्धात्मस्वरूपभावनारहितेषु इत्यर्थः।। २५७ ।। अथ तमेवार्थं प्रकारान्तरेण द्रढयति-जदि ते विसयकसाया पाव त्ति परूविदा व सत्थेसु यदि चेत् ते विषयकषायाः पापमिति प्ररूपिताः शास्त्रेषु, किह ते तप्पडिबद्धा
હવે કારણની વિપરીતતાથી અવિપરીત ફળ સિદ્ધ થતું નથી એમ શ્રદ્ધા કરાવે છે:
“ વિષયો કષાયો પા૫ છેજો એમ નિરૂપણ શાસ્ત્રમાં,
તો કેમ ત—તિબદ્ધ પુરુષો હોય રે નિસ્વારકા? ૨૫૮. अन्वयार्थ:- [ यदि वा] श्री [ते विषयकषायाः] ते विषयायो [पापम् ] ५।५ छ' [इति] मेम. [ शास्त्रेषु ] [स्त्रीमा [प्ररूपिताः ] ५३५९॥ ३२वाम भाव्यु छ, तो [ तत्प्रतिबद्धाः ] तेमा प्रतिबद्ध (विषयायोमा दीन) [ ते पुरुषाः] ते पुरुषो [ निस्तारकाः ] *निस्त।२६ [कथं भवन्ति] કેમ હોઈ શકે ?
ટીકા:- પ્રથમ તો વિષયકષાયો પાપ જ છે; વિષયકપાયવંત પુરુષો પણ પાપ જ છે; વિષયકષાયવંત પુરુષો પ્રત્યે અનુરક્ત જીવો પણ પાપમાં અનુરક્ત હોવાથી પાપ જ છે. તેથી વિષયકષાયવંત પુરુષો સ્વાનુરક્ત (પોતાના પ્રત્યે અનુરાગવાળા) પુરુષોને પુણ્યનું કારણ પણ થતા નથી તો પછી સંસારથી વિસ્તારનું કારણ તો કેમ થાય? (ન જ થાય.) માટે તેમનાથી અવિપરીત ફળ સિદ્ધ થતું નથી (અર્થાત્ વિષયકષાયવંત પુરુષારૂપ વિપરીત કારણનું ફળ અવિપરીત હોતું નથી). २५८.
* निस्ता२३ = निस्ता२. १२ नारा; तारनारा; पा२. उतारना२रा.
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
