________________
Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
इननशास्त्रमाणा]
યતત્ત્વ-પ્રજ્ઞાપન
૨૯૫
आत्मा कमलीमसो धारयति प्राणान् पुनः पुनरन्यान्। न त्यजति यावन्ममत्वं देहप्रधानेषु विषयेषु ।। १५० ।।
येयमात्मनः पौद्गलिकप्राणानां संतानेन प्रवृत्तिः, तस्या अनादिपौद्गलकर्ममूलं शरीरादिममत्वरूपमुपरक्तत्वमन्तरङ्गो हेतुः।। १५०।। अथ पुद्गलप्राणसंततिनिवृत्तिहेतुमन्तरङ्गं ग्राहयति
जो इंदियादिविजई भवीय उवओगमप्पगं झादि। कम्मेहिं सो ण रज्जदि किह तं पाणा अणुचरंति।।१५१ ।।
ममतां यावत्कालं न त्यजति। केषु विषयेषु। देहपधाणेसु विसयेसु देहविषयरहितपरमचैतन्यप्रकाशपरिणते: प्रतिपक्षभूतेषु देहप्रधानेषु पञ्चेन्द्रियविषयेष्विति। ततः स्थितमेतत्-इन्द्रियादिप्राणोत्पत्तेदेहादिममत्वमेवान्तरङ्गकारणमिति।। १५०।। अथेन्द्रियादिप्राणानामभ्यन्तरं विनाशकारणमावेदयति-जो इंदियादिविजई भवीय यः कर्तातीन्द्रियात्मोत्थसुखामृतसंतोषबलेन जितेन्द्रियत्वेन निःकषाय
अन्वयार्थ:- [यावत् ] »य सुधा [ देहप्रधानेषु विषयेषु ] हे९प्रधान विषयोमi [ ममत्वं] भमत्य [न त्यजति] छोडतो नथी, [कर्ममलीमसः आत्मा] त्यां सुधी भथी मलिन मात्मा [ पुनः पुनः ] ३री इरीने [अन्यान् प्राणान् ] अन्य अन्य प्रा[धारयति] घा२९॥ ४२. छे.
ટીકા:- જે આ આત્માને પૌલિક પ્રાણોની સંતાનરૂપે પ્રવૃત્તિ છે, તેનો અંતરંગ હેતુ અનાદિ પૌદ્ગલિક કર્મ જેનું મૂળ (-નિમિત્ત) છે એવું શરીરાદિના મમત્વરૂપ ઉપરક્તપણું છે.
ભાવાર્થ:- દ્રવ્યપ્રાણોની પરંપરા ચાલ્યા કરવાનું અંતરંગ કારણ અનાદિ પુદ્ગલકર્મના નિમિત્તે થતું જીવનું વિકારી પરિણમન છે. જ્યાં સુધી જીવ દેહાદિક વિષયોમાં મમત્વરૂપ એવું તે વિકારી પરિણમન છોડતો નથી, ત્યાં સુધી તેના નિમિત્તે ફરી ફરી પુદ્ગલકર્મ બંધાયા કરે છે અને તેથી ફરી ફરી દ્રવ્યપ્રાણોનો સંબંધ થયા કરે છે. ૧૫૦.
હવે પૌદ્ગલિક પ્રાણોની સંતતિની નિવૃત્તિનો અંતરંગ હેતુ સમજાવે છે –
કરી ઇંદ્રિયાદિક-વિજય, ધ્યાવે આમને-ઉપયોગને, તે કર્મથી રંજિત નહિ; કયમ પ્રાણ તેને અનુસરે? ૧૫૧.
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
