________________
Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
૩૬૨
પ્રવચનસાર
[ भगवानश्रीदुर्यु:
अथोपलब्धशुद्धात्मा सकलज्ञानी किं ध्यायतीति प्रश्नमासूत्रयति
णिहदघणघादिकम्मो पच्चक्खं सव्वभावतचण्हू। णेयंतगदो समणो झादि कमटुं असंदेहो।। १९७।।
निहतघनघातिकर्मा प्रत्यक्षं सर्वभावतत्त्वज्ञः।
ज्ञेयान्तगतः श्रमणो ध्यायति कमर्थमसन्देहः।। १९७।। लोको हि मोहसद्भावे ज्ञानशक्तिप्रतिबन्धकसद्भावे च सतृष्णत्वादप्रत्यक्षार्थत्वा
स्थितं शुद्धात्मध्यानाज्जीवो विशुद्धो भवतीति। किंच ध्यानेन किलात्मा शुद्धो जातः तत्र विषये चतुर्विधव्याख्यानं क्रियते। तथाहि-ध्यानं ध्यानसन्तानस्तथैव ध्यानचिन्ता ध्यानान्वयसूचनमिति। तत्रैकाग्रचिन्तानिरोधो ध्यानम्। तच्च शुद्धाशुद्धरूपेण द्विधा। अथ ध्यानसन्तानः कथ्यतेयत्रान्तर्मुहूर्तपर्यन्तं ध्यानं, तदनन्तरमन्तर्मुहूर्तपर्यन्तं तत्त्वचिन्ता, पुनरप्यन्तर्मुहूर्तपर्यन्तं ध्यानं, पुनरपि तत्त्वचिन्तेति प्रमत्ताप्रमत्तगुणस्थानवदन्तर्मुहूर्तेऽन्तर्मुहूर्ते गते सति परावर्तनमस्ति स ध्यानसन्तानो भण्यते। स च धर्म्यध्यानसंबन्धी। शुक्लध्यानं पुनरुपशमश्रेणिक्षपकश्रेण्यारोहणे भवति। तत्र चाल्पकालत्वात्परावर्तनरूपध्यानसन्तानो न घटते। इदानीं ध्यानचिन्ता कथ्यते यत्र ध्यानसन्तानवद्ध्य नपरावर्तो नास्ति, ध्यानसंबन्धिनी चिन्तास्ति, तत्र यद्यपि क्वापि काले ध्यानं करोति तथापि सा ध्यानचिन्ता भण्यते। अथ ध्यानान्वयसूचनं कथ्यते-तत्र ध्यानसामग्रीभूता द्वादशानुप्रेक्षा अन्यद्वा ध्यानसंबन्धि संवेगवैराग्यवचनं व्याख्यानं वा तत् ध्यानान्वयसूचनमिति। अन्यथा वा चतुर्विधं ध्यानव्याख्यानं-ध्याता ध्यानं फलं ध्येयमिति। अथवार्तरौद्रधर्म्यशुक्लविभेदेन चतुर्विधं ध्यानव्याख्यानं तदन्यत्र कथितमास्ते।। १९६ ।। एवमात्म
હવે જેમણે શુદ્ધ આત્માને ઉપલબ્ધ કર્યો છે એવા સકળજ્ઞાની (સર્વજ્ઞ) શું ધ્યાવે છે એવો પ્રશ્ન સૂત્ર દ્વારા કરે છે:
શા અર્થને ધ્યાને શ્રમણ, જે નષ્ટઘાતકર્મ છે,
प्रत्यक्षसर्वार्थ ने शेयान्तास, नि: छे. १८७. अन्वयार्थ:- [निहतघनघातिकर्मा] भए। धनवातिनो नाश यो छ, [प्रत्यक्षं सर्वभावतत्त्वज्ञः] ४ सर्व पार्थोन। स्व३५ने प्रत्यक्ष ) छ भने [ ज्ञेयान्तगतः] ४ शेयन। पारने पामेला छ [असन्देहः श्रमणः ] सेवा सन्द६ २हित श्रम [ कम् अर्थं ] या पार्थने [ध्यायति] ध्याये?
ટીકાઃ- લોકને (૧) મોહનો અભાવ હોવાને લીધે તેમ જ (૨) જ્ઞાનશક્તિના *પ્રતિબંધનો સદ્ભાવ હોવાને લીધે, (૧) તે તૃષ્ણા સહિત છે તેમ જ (૨) તેને પદાર્થો
* જ્ઞાનાવરણીય કર્મ જ્ઞાનશક્તિનું પ્રતિબંધક અર્થાત્ જ્ઞાન રોકાવામાં નિમિત્તભૂત છે.
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
