Pravachana sara

Author(s): Kundkundacharya, Himmatlal Jethalal Shah
Publisher: Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust

Page 453

Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
૪૧૮
પ્રવચનસાર
[ भगवान श्रीकुंकुं
यस्यानेषण आत्मा तदपि तपः तत्प्रत्येषकाः श्रमणाः।
अन्यनैक्षमनेषणमथ ते श्रमणा अनाहाराः।। २२७।। स्वयमनशनस्वभावत्वादेषणादोषशन्यभैक्ष्यत्वाच्च, यक्ताहार: साक्षादनाहार एव स्यात। तथाहि-यस्य सकलकालमेव सकलपुद्गलाहरणशून्यमात्मानमवबुद्ध्यमानस्य सकलाशनतृष्णाशून्यत्वात्स्वयमनशन एव स्वभावः, तदेव तस्यानशनं नाम तपोऽन्तरङ्गस्य बलीयस्त्यात; इति कृत्वा ये तं स्वयमनशनस्वभावं भावयन्ति श्रमणाः, तत्प्रतिषिद्धये चैषणादोषशून्य
कोहादिएहि चउहि वि विकहाहि तहिंदियाणमत्थेहिं।
समणो हवदि पमत्त उवजुत्तो णेहणिद्दाहिं।। *३१।। हवदि क्रोधादिपञ्चदशप्रमादरहितचिचमत्कारमात्रात्मतत्त्वभावनाच्युतः सन् भवति। स क: कर्ता। समणो सुखदुःखादिसमचित्त: श्रमणः। किंविशिष्टो भवति। पमत्तो प्रमत्तः प्रमादी। कैः कृत्वा। कोहादिएहि चउहि वि चतुर्भिरपि क्रोधादिभिः, विकहाहि स्त्रीभक्तचोरराजकथाभिः, तहिंदियाणमत्थेहिं तथैव पञ्चेन्द्रियाणामथैः स्पर्शादिविषयैः। पुनरपि किंरूपः। उवजुत्तो उपयुक्तः परिणतः। काभ्याम्। णेहणिद्दाहिं स्नेहनिद्राभ्यामिति।। *३१।। अथ युक्ताहारविहारतपोधनस्वरूपमुपदिशति- जस्स यस्य मुनेः संबन्धी अप्पा आत्मा। किंविशिष्टः। अणेसणं स्वकीयशुद्धात्मतत्त्वभावनोत्पन्न
अन्वयार्थ:- [यस्य आत्मा अनेषणः] लेनो आत्मा ५९॥२हित छ (अर्थात ४ अनशनस्वभावी मामाने तो होयाने सीधे स्वभावथी मारनी ४२७। २हित छ) [ तत् अति तपः] तेने त ५९ त५ छ; (जी) [ तत्प्रत्येषकाः] तेने प्रात ४२वा भाटे (-अनशन-स्वाभावी मात्माने परिपू[५ प्रास. १२१॥ भाटे) प्रयत्न ३२॥२॥ [श्रमणाः ] सेवा ४ श्रम तेमने [अन्यत् भैक्षम् ] अन्य (-स्१३५थी ही मेवी) मि॥ [अनेषणम् ] अष९॥ विन। (-मेषuोष रहित) होय छ; [अथ] तथा [ ते श्रमणाः] ते श्रम [अनाहाराः ] अनारी छे.
ટીકાઃ- (૧) સ્વયં અનશનસ્વભાવી હોવાથી (અર્થાત પોતાના આત્માને સ્વયં अनशनस्वभावी तो होवाथी) भने (२) मेषuोषशन्य भिक्षावाणो होपाथी, युताहारी (યુક્તાહારવાળો શ્રમણ ) સાક્ષાત અનાહારી જ છે. તે આ પ્રમાણેઃ-સદાય સમસ્ત પુદગલના આહારથી શૂન્ય એવા આત્માને જાણતો થકો સમસ્ત અશનષ્ણા રહિત હોવાને લીધે જેનો સ્વયં અનશન જ સ્વભાવ છે, તે જ તેને અનશન નામનું તપ છે, કારણ કે અંતરંગનું વિશેષ બળવાનપણું છે. –આમ સમજીને જે શ્રમણો (૧) આત્માને સ્વયં અનશનસ્વભાવી ભાવે છે (-સમજે છે, અનુભવે છે ) અને (२) तनी सिद्धिने माटे (-1ए प्रतिने माटे) मेषuोष
૧. સ્વયં = પોતાની મેળે; પોતાથી, સહજપણે. [ પોતાના આત્માને સ્વયં અનશનસ્વભાવી જાણવો તે જ
अनशन नामनुत५ .]
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com