Pravachana sara

Author(s): Kundkundacharya, Himmatlal Jethalal Shah
Publisher: Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust

Page 422

Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
કહાનજૈનશાસ્ત્રમાળા ]
ચરણાનુયોગસૂચક ચૂલિકા
3८७
व्रतसमितीन्द्रियरोधो लोचावश्यकमचेलमनानम्। क्षितिशयनमदन्तधावनं स्थितिभोजनमेकभक्तं च ।। २०८ ।। एते खल मुलगणाः श्रमणानां जिनवरैः प्रज्ञप्ताः।
तेषु प्रमत्तः श्रमण: छेदोपस्थापको भवति।। २०९ ।। [ युग्मम् ] सर्वसावद्ययोगप्रत्याख्यानलक्षणैकमहाव्रतव्यक्तिवशेन हिंसानृतस्तेयाब्रह्मपरिग्रहविरत्यात्मकं पञ्चतयं व्रतं, तत्परिकरश्च पञ्चतयी समितिः पञ्चतय इन्द्रियरोधो लोचः षट्तयमावश्यकमचेलक्यमनानं क्षितिशयनमदन्तधावनं स्थितिभोजनमेकभक्तश्चैवं एते निर्विकल्प
संयमे यदा च्युतो भवति तदा सविकल्पं छेदोपस्थापनचारित्रमारोहतीति प्रतिपादयतिवदसमिदिदियरोधो व्रतानि च समितयश्चेन्द्रियरोधश्च व्रतसमितीन्द्रियरोधः। लोचावस्सयं लोचश्चावश्यकानि च लोचावश्यकं, "समाहारस्यैकवचनम्''। अचेलमण्हाणं खिदिसयणम-दंतवणं ठिदिभोयणमेगभत्तं च अचेलकाम्नानक्षितिशयनादन्तधावनस्थितिभोज कभक्तानि। एदे खलु मूलगुणा समणाणं जिणवरेहिं पण्णत्ता एते खलु स्फुटं अष्टाविंशतिमूलगुणाः श्रमणानां जिनवरैः प्रज्ञप्ताः। तेसु पमत्तो समणो छेदोवट्ठावगो होदि तेषु मूलगुणेषु यदा प्रमत्तः च्युतो भवति। सः कः। श्रमणस्तपोधनस्तदाकाले छेदोपस्थापको भवति। छेदे व्रतखण्डने सति पुनरप्युपस्थापकश्छेदोपस्थापक इति। तथाहि-निश्चयेन मूलमात्मा, तस्य केवलज्ञानाद्यनन्तगुणा मूलगुणास्ते च निर्विकल्पसमाधिरूपेण परमसामायिकाभिधानेन
अन्वयार्थ:- [ व्रतसमितीन्द्रियरोधः ] प्रत, समिति, द्रियरोध, [ लोचावश्यकम् ] लोय, मावश्य, [अचेलम् ] भयेसj, [अस्नानं] अस्नान, [ क्षितिशयनम् ] क्षितिशयन, [अदन्तधावनं] महतधावन, [ स्थितिभोजनम् ] Mi Mi मोशन [च ] भने [ एकभक्तं] मे १५ ॥६॥२[ एते] ॥ [खलु] ५२५२. [श्रमणानां मूलगुणाः] श्रमोन। भूगो [ जिनवरैः प्रज्ञप्ताः] नियरोमे इत्या छ; [ तेषु] तभi [प्रमत्तः] प्रमत्त थयो यो [श्रमण:] श्रम [छेदोपस्थापक: भवति ] छो५स्था५६ थाय छे.
ટીકા- સર્વ સાવધયોગના પ્રત્યાખ્યાનસ્વરૂપ એક મહાવ્રતની વ્યક્તિઓ (વિશેષો, પ્રગટતાઓ) હોવાને લીધે હિંસા, અસત્ય, ચોરી, અબ્રહ્મ અને પરિગ્રહની વિરતિસ્વરૂપ પાંચ પ્રકારનાં વ્રત તથા તેના પરિકરભૂત પાંચ પ્રકારની સમિતિ, પાંચ પ્રકારનો ઇદ્રિયરોધ, લોચ, છ પ્રકારનાં આવશ્યક, અચલકપણું, અસ્નાન, ‘ક્ષિતિશયન, ‘અદંતધાવન, ઊભાં ઊભાં ભોજન અને એક વખત આહાર-એ પ્રમાણે આ
૧. પરિકર = અનુસરનારો સમુદાય; અનુચરસમૂહ. [ સમિતિ, ઇઢિયરોધ વગેરે ગુણો પાંચ વ્રતોની પાછળ
પાછળ હોય જ છે તેથી સમિતિ વગેરે ગુણો પાંચ વ્રતોનો પરિકર અર્થાત્ અનુચરસમૂઠું છે.] २. मयेल४५ = १२त्ररहित५j; हिन२५j. 3. क्षितिशयन = (भूभिशयन, पृथ्वी ५२ सू. ૪. અદંતધાવન = દાંત સાફ ન કરવા તે; દાંતણ ન કરવું તે.
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com