________________
Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
૨૮૪
પ્રવચનસાર
[ भगवान श्रीकुं:
समयपदार्थस्य सिद्ध्यति सद्भावः। यदि विशेषसामान्यास्तित्वे सिद्ध्यतस्तदा त अस्तित्वमन्तरेण न सिद्ध्यतः कथंचिदपि।।१४३।।
अथ कालपदार्थस्यास्तित्वान्यथानुपपत्त्या प्रदेशमात्रत्वं साधयति
जस्स ण संति पदेसा पदेसमेत्तं व तच्चदो णाएं। सुण्णं जाण तमत्थं अत्यंतरभूदमत्थीदो।।१४४।।
यस्य न सन्ति प्रदेशाः प्रदेशमात्रं वा तत्त्वतो ज्ञातुम्। शून्यं जानीहि तमर्थमर्थान्तरभूतमस्तित्वात्।।१४४।।
विद्यन्ते। के। संभवस्थितिनाशसंज्ञिता अर्थाः धर्माः स्वभावा इति यावत्। कस्य संबन्धिनः। समयस्स समयरूपपर्यायस्योत्पादकत्वात् समय: कालाणुस्तस्य। सव्वकालं यद्येकस्मिन् वर्तमानसमये सर्वदा तथैव। एस हि कालाणुसब्भावो एष: प्रत्यक्षीभूतो हि स्फुटमुत्पादव्ययध्रौव्यात्मककालाणुसद्भाव इति। तद्यथा-यथा पूर्वमेकसमयोत्पादप्रध्वंसाधारेणा-गुलिद्रव्यादिदृष्टान्तेन वर्तमानसमये कालद्रव्यस्योत्पादव्ययध्रौव्यत्वं स्थापितं तथा सर्वसमयेषु ज्ञातव्यमिति। अत्र यद्यप्यतीतानन्तकाले दुर्लभायाः सर्वप्रकारोपादेयभूतायाः सिद्धगते: काललब्धिरुपेण बहिरङ्गसहकारी भवति कालस्तथापि निश्चयनयेन निजशुद्धात्मतत्त्व-सम्यश्रद्धानज्ञानानुष्ठानसमस्तपरद्रव्येच्छानिरोधलक्षणतपश्चरणरूपा या तु निश्चयचतुर्विधाराधना सैव तत्रोपादानकारणं, न च कालस्तेन कारणेन स हेय इति भावार्थः।। १४३।।
શકે નહિ. આ જ કાળપદાર્થના સભાવની (અસ્તિત્વની) સિદ્ધિ છે; (કારણ કે) જો વિશેષ અસ્તિત્વ અને સામાન્ય અસ્તિત્વ સિદ્ધ થાય છે તો તેઓ અસ્તિત્વ વિના કોઈ પણ રીતે સિદ્ધ થતા નથી. १४3.
હવે કાળપદાર્થના અસ્તિત્વની અન્યથા અનુપપત્તિ હોવાથી (અર્થાત્ કાળપદાર્થનું અસ્તિત્વ બીજી કોઈ રીતે નહિ બની શકતું હોવાથી) તેનું પ્રદેશમાત્રપણે સિદ્ધ કરે છે -
જે અર્થને ન બહુ પ્રદેશ, ન એક વા પરમાર્થથી,
તે અર્થ જાણો શૂન્ય કેવળ-અન્ય જે અસ્તિત્વથી. ૧૪૪. अन्वयार्थ:- [ यस्य ] ४ ५र्थन [प्रदेशाः ] प्रदेशो [प्रदेशमात्रं वा ] अथ। मे प्रदेश ५९] [ तत्त्वतः ज्ञातुम् न सन्ति ] ५२मार्थ ४९तो नथी, [ तम् अर्थम् ] ते ५र्थन [ शून्यं जानीहि] शून्य -[ अस्तित्वात् अर्थान्तरभूतम् ] 3 ४ मस्तित्वथा अर्थान्त२. भूत (अन्य ) छे.
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
