________________
શતક ૧૬ મું : ઉદ્દેશક-૭ ઉપયોગ સંબંધી વિશેષ વક્તવ્યતા
હે પ્રભે! ઉપગ કેટલા પ્રકારે છે?
જવાબમાં ભગવંતે બે ભેદ કહીને પ્રજ્ઞાપના સૂત્રમાં રહેલું ઉપગપદ સંપૂર્ણ જોઈ લેવાની ભલામણ કરી છે, તથા પશ્યતા પદને પણ ત્યાંથી જ જાણી લેવાનું કહ્યું છે.
ઉપગ એ જીવને લક્ષણ વિશેષ છે, જે કઈક સમયે વિશેષરૂપે અને કેઈક સમયે સામાન્ય રૂપે હોય છે, તે માટે (૧) સાકાપાગ (૨) નિરાકાપાગ રૂપે ઉપયોગના બે ભેદ છે. સાકારે પગના પણ આઠ ભેદ છે, ૧. અભિનિષિક (મતિજ્ઞાન) પ. કેવળજ્ઞાન સાકારપગ
સાકારો પગ ૬. મતિ અજ્ઞાન ૨. શ્રુતજ્ઞાન , ૭. શ્રત અજ્ઞાન , ૩. અવધિજ્ઞાન , ૮. વિલંગજ્ઞાન છે. ૪. મન:પર્યવ છે નિરાકારપયોગના ચાર ભેદ છે. ૧. ચક્ષદર્શન નિરાકારો પગ ૩. અવધિદર્શન નિરાકારોપયોગ ૨. અચક્ષુ દર્શન , ૪. કેવળદર્શન
પશ્યતા પણ સાકાર અને નિરાકારરૂપે બે ભેદવાળી છે.
