________________
શતક ૨૦ મુંઃ ઉદ્દેશક-૨
૫૯૧ (૨) ઝg: વાન (ભગ. ૧૯૮)
શરિ (પ્રજ્ઞા. ૪૩૮, જીવા. ૧૩૮) ત્રણે આગામેથી કલહ શબ્દને અર્થ સ્પષ્ટ થાય છે કેરાડ પાડીને બેલવું, ઉતાવળમાં આવીને બોલવું, ઈર્ષાયુક્ત થઈને બોલવામાં ગરમી લાવવી જેનાથી ઠંડુ માથું પણ ગરમ થઈ જાય, ઈત્યાદિમાં કલહ નામનું પાપ જ કામ કરી રહ્યું છે.
અનાદિકાળથી અનંત છે સાથે સામાન્ય કે વિશેષરૂપે, પ્રગટ કે અપ્રગટરૂપે પણ દ્વેષના નિયાણા બાંધેલા હોવાથી સામેવાળાની સાથે વાત કરવાને અવસર આવે કે તેની વાત ગમે ત્યાં ચર્ચાય ત્યારે આપણે શબ્દોથી તડને ફડ કર્યા વિના રહેતા નથી. ઘણા માણસો પોતાના મઢે જ કહેતા ફરે છે કે “હું તે તડને ફડ કરનારો છું, કેઈની પણ શરમ રાખનારે નથી” આ સ્થિતિમાં જૈન શાસન હિતબુદ્ધિથી કહે છે કે
ભાઈ! આ સંસાર તારે નથી, તેનું સંચાલન કરવા તું અવતર્યો નથી, તેમજ સંસારના જીવોનું અધિપતિત્વ તારા હાથમાં નથી, માટે તડ કે ફડ કરવાનું છેડીને તું સમાધિસ્થ બન, કેમકે સંસારના જ પિતાના કર્મોને આધીન થઈને પિતપતાનું નાટક રમી રહ્યાં છે તેમાં તું વિષ ઘેળીશમા, આગ લગાડીશમા અને તડ કે ફડ કરીશમા. અને માની લઈએ કે તારા અજ્ઞાન અને મેહ દોષથી વ્યાપ્ત બનીને તું તડ ને ફડ કરશે તોયે સંસારનું કંઈ પણ બગડવાનું નથી. આજ સુધી ઘણાએ તડફડ કરી પણ અંતે તે રાખમાં મળીને નામ નિશાન વિનાના થઈ ગયા છે માટે તું તે થઈશમા.” (૨) વારો વિદ્યુઃ (ઉતરા. ૩૪૭)
જાની સાથે શબ્દોને ઝઘડો કરાવનાર કલહ પાપ છે.
