Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सुघाटीका स्था० ५ उ०२ सू०१८ संयमस्वरूपनिरूपणम्
मूलम्-पंचविहे संजमे पण्णत्ते, तं जहा-सामाइयसंजमे १ छेदोयटावणियसंजमे, २ परिहारविसुद्धियसंजमे, ३ सुहुमसंपरायसंजमे, ४ अहाक्खाय संजमे ५॥ सू० १८॥
छाया-पञ्चविधः संयमः प्रज्ञप्तः, तद्यथा-सामायिकसंयमः १, छेदोपस्थापनीयसंयमः २, परिहारविशुद्धिकसंयमः ३ सूक्ष्मसंपरायसंयमः ४ यथाख्यातसंयमः । ॥मू० १८॥
टीका--' पंचविहे ' इत्यादि--
संयमः-संयमनं संयमः-सावधव्यापारविनिवृत्तिः। सच सामायिकसंय. मादिभेदेन पञ्चविधः तत्र सामायिकसंयमः -समानां सम्यग्ज्ञानदर्शनचारित्रतमोरूपाणां रत्नानाम् आयो-लाभः। यद्वा-समानि=ज्ञानादीनि तेषु तेर्वा बहुलताको लेकर कहा गया है, प्रतिसंलीन रूपसे और अप्रतिसंलीन रूपसे धर्मी पुरुष कहा गयाहै, और संवर रूपसे धर्म कहा गयाहै सू०१७॥ __'पंचविहे संजमे पण्णत्ते' इत्यादि सूत्र १८॥
संयम पांच प्रकारका कहा गया है, जैसे सामायिक संयम १ छेदोपस्थापनीय संयम २ परिहारविशुद्धिकसंयम ३ सूक्ष्म संपराय संयम ४ और यथाख्यातसंयम ५
सावध व्यापारसे निवृत्ति होना इसका नाम संयम है, यह संयम पूर्वोक्त रूपसे सामायिक आदिके भेदसे पांच प्रकार है, जिस संयममें सम्यग्दर्शन,सम्यग्ज्ञान और सम्यक चारित्र सम्यक्तप रूप रत्नोंका लाभ होता है, वह अथवा समरूप ज्ञानादिकोंमें अथवा समरूप ज्ञाना. પ્રતિસલીન રૂપે અને અપ્રતિસલીન રૂપે ધમપુરુષ કહો છે અને સંવર રૂપે અને અસંવર રૂપે ધર્મ કહ્યો છે. સૂ. ૧૭ છે
"पंचविहे संजमे पण्णत्ते" त्या
સંયમના નીચે પ્રમાણે પાંચ પ્રકાર કહ્યા છે--(૧) સામાયિક સંયમ, (२) छो५२थानीय सयम, (3) परिक्षा२ पिशुद्धि सयम, (४) सूक्ष्म સં૫રાય સંયમ અને (૫) યથાખ્યાત સંયમ.
સાવધ વ્યાપારથી નિવૃત્ત થયું તેનું નામ સંયમ છે. તે સંયમના સામાયિક આદિ પૂર્વે પાંચ ભેદ છે. જે સંયમમાં સમ્યગ્દર્શન, સમ્યજ્ઞાન, સમ્મચારિત્ર અને સમ્યફ તપ રૂપ રત્નને લાભ થાય છે, તે સંયમનું નામ
श्री. स्थानांग सूत्र :०४