Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
--
-
स्थानाशास्त्र टीका---'चमरस्स णं' इत्यादि___ चमरनामकदाक्षिणात्यमवनपतीन्द्राधीनद्रुमनामकपादातानीकाधिपतेः सप्त कक्षा पदातिसेनापतयः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-प्रथमा यावत्सप्तमी। तत्र प्रथमायां कक्षायां चतुष्पष्टिसहस्रसैनिकाः द्वितीयायां प्रथमकक्षातो द्विगुणा सैनिकसंख्या बोध्या । अर्थात्-द्वितीयायां कक्षायामष्टाविंशतिसहस्राधिकैकलक्षसंख्यकाः पदातयो बोध्याः। एवमग्रेऽपि पूर्वपूर्वापेक्षयाऽपरापरस्याः कक्षाया द्विगुणत्वं बोध्यम् । तत्र तृतीयकक्षायां षट्पश्चाशत्सहस्राधिकद्विलक्षसंख्यकाः, चतुझं द्वादशसहस्राधिकपञ्चलक्षसंख्यकाः, पञ्चम्यां चतुर्विंशतिसहस्राधिकदश
अब सूत्रकार चमरेन्द्र आदि के अधीन जो पादातानीकाधिपति (पैदल सैन्य के अधिपति) हैं और पादातानीकाधिपति के अधीन जो पादातश्रेणि संख्या है एवं प्रति अणिस्थ सनिक संख्या है उसकी प्ररूपणा करते हैं-" चमरस्त णं असुरिंदस्स असुरकुमाररन्नो-इत्यादि टीकार्थ-असुरेन्द्र असुरकुमार राज चमरके अधीन जो दुमनामका पादातानीकाधिपति है, उसकी सात कक्षाएँ कही गयी हैं, पदाति सेना की पंक्ति का नाम कक्षा है। जैसे-प्रथमा-कक्षा-यावत् सप्तमी कक्षा इन में से प्रथम कक्षा में ६४ हजार सैनिक होते हैं, द्वितीय कक्षा में प्रथम कक्षा से दुने सैनिक होते हैं, अर्थात् १ लाख २८ हजार सैनिक दितीय कक्षा में होते हैं। इसी प्रकार से सातवीं कक्षा तक सैनिकों की द्विगुणता जाननी चाहिये, इस तरह तृतीय कक्षा में २, लाख ५६ हजार सैनिक होते हैं, चतुर्थ कक्षा में ५ लाख १२ हजार सैनिक होते हैं, पांचवीं कक्षा में १० लाख २४ हजार होते हैं, छठी कक्षा में २०
ચમેન્દ્ર આદિના જે પદાતાનીકાધિપતિ (પાયદળના સેનાધિપતિ) છે, તેને અધીન જે પહાત (પાયદળ) શ્રેણિ સંખ્યા ઓ છે તેમનું તથા પ્રત્યેક શ્રેણિસ્ય સૈનિકની સંખ્યાનું નિરૂપણ હવે સૂત્રકાર નીચેના સૂત્ર દ્વારા કરે છે
“ चमरस्स णं असुरिंदस्स असुरकुमाररन्नो" त्याह-(सू. ४४) ટીકાર્થ—અસુરેન્દ્ર અસુરકુમારરાજ ચમરના પદાતાનીકાધિપતિ ની સેનાની સાત કક્ષાએ (શ્રેણીઓ) કહી છે. પદાતિ સેનાની પંક્તિને કક્ષા કહે છે. તે સાત કક્ષાએ નીચે પ્રમાણે કહી છે–પ્રથમાથી લઈને સપ્તમી પર્વતની સાત કક્ષાએ અહીં સમજી લેવી. પ્રત્યેક કક્ષામાં સિનિકની સંખ્યા નીચે પ્રમાણે કહી છે. પહેલી કક્ષામાં ૬૪ હજાર, બીજીમાં ૧ લાખ ૨૮ હજાર, ત્રીજમાં ૨ લાખ પદ હજાર, ચોથીમાં પાંચ લાખ બાર હજાર પાંચમીમાં ૧૦ લાખ ૨૪ હજાર,
श्री. स्थानांग सूत्र :०४