Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
स्थानाङ्गसूत्रे म्परास्तानि तथा । तानि च कानि ? इत्याह-' कासया' इत्यादि । तत्र-काशे= तृणविशेषे भवः काश्या काशोत्पन्नो रसः, तं पिबतीति काश्यपः तदपत्यानि काश्यपाः । मुनिसुव्रतनेमिनायातिरिक्ता जिनाः, चक्रवादयश्च क्षत्रियाः सुप्रभगणधरादयश्व ब्राह्मणाः जम्बूस्वामिप्रभृतयश्च गृहपतयः काश्यपगोत्रीया बोध्याः । गोत्र गोत्रवतोरभेदादिह गोत्रवन्त एव गोत्रत्वेनोक्ताः । अन्यथा तु काश्यपमिति नपुंसकमे व वाच्यम् । एवमग्रेऽपि बोध्यम् । तथा-गौतमाः-गौत. है आदिता उत्तरकी अपेक्षासे आती है, गोत्र प्रवर्तक तथाविध एक पुरुषसे उत्पन्न हुई जो सन्तानकी परम्पराहै, वह गोत्र है, इस तरह मूलभूत जो गोत्र हैं वे मूलगोत्र हैं । काश नाम तृण विशेषका है, इस काशमें जो होता है, वह काश्य है-अर्थात् काशका जो रस है वह काश्य है इस काशोत्पन्न रसको जो पीता है, वह काश्यप है, इस काश्यपके जो अपत्य हैं वे काश्यप हैं । मुनि सुबत, नेमिनाथसे अतिरिक्त समस्त जिन चक्रवर्ती आदि क्षत्रिय, सप्तम गणधर आदि ब्राह्मण, और जम्बू स्वामी आदि गृहपति-पैश्य ये सब काश्यप गोत्रीय हुए हैं। गोत्रवालोंके अभेद सम्बन्धसे यहां गोत्रवालेही गोत्र रूपसे कहे गये हैं। यदि ऐसा न कहा होता तो " काश्यपा:" न कहकर सूत्रकार "काश्यपम् " ऐसा नपुंसक लिङ्गकाही निर्देश करते इसी तरहका कथन आगे
“મૂળ એટલે આદિ. આ આદિતા આદિપણ આગળ ઉત્પન્ન થવાને કારણે સમજવાની છે. ત્રપ્રવર્તક તથાવિધ એક પુરુષના વંશમાં ઉત્પન્ન થયેલી સંતાન પરંપરાને ગેત્ર કહે છે. આ પ્રકારે મૂળભૂત જે ગેત્ર છે તેમને મૂળગોત્ર કહે છે. એક પ્રકારના તૃણવિશેષને કાશ કહે છે. તે કાશના રસને કાશ્ય કહે છે. આ કાશત્પન્ન કાશ્ય રસનું પાન કરનારને કાશ્યપ કહે છે. આ કાશ્યપના જે સંતાન છે–વંશજો છે, તેમને કાશ્યપ કહે છે. મુનિસુવ્રત અને નેમિનાથ સિવાયના જિનેશ્વરે, ચક્રવર્તી આદિ ક્ષત્રિય, સપ્તમ ગણધર આદિ બ્રાહ્મણ અને જખ્ખસ્વામી આદિ ગૃહપતિ-વેશ્ય, આ બધા કાશ્યપ શેત્રીય હતા. ગોત્ર અને ગોત્રવાળા વચ્ચે અભેદ માનીતે અહીં ગેત્રવાળાને ગોત્ર રૂપે પ્રકટ કરવામાં આવ્યા છે. જે એ પ્રકારે માનવાનું ન હતા તે "काश्यपाः" मा पहने प्रयास ४२वाने महसे सूत्रारे " काश्यपम् " मा નાન્યતર જાતિના જ પદને પ્રવેગ કર્યો હોત. એ જ પ્રકારનું કથન ગૌતમ આદિ વિષે પણ સમજવું.
श्री. स्थानांग सूत्र :०४
