Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 04 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 613

सुघाटीका स्था० ७ सू० १३ सप्तपिधमूलनयनिरूपणम्
५९७ तटः, तटी, तटम् इति । गुरुर्गुरव इति च । अयं लिङ्गभेदेन तटरूपस्य वस्तुनो वचनभेदेन गुरुरूपस्य च वस्तुनो नानात्वं न मनुते, किन्त्वेकमेव । तथा-नामस्थापनाद्रव्यभावभेदादिकं भिन्नं मनुते । नामादींश्चतुरोऽपि निक्षेपान सामान्यतो मनुत इति भावः । तदुक्तम् -
" तम्हा निजगं संपयकालीणं लिंगवयणभिन्नं पि।
नामाइयभेय विहियं, पडिवज्जइ वत्थुउज्जुसुओ ।। १॥" छाया-तस्मात् निजकं साम्प्रतकालीनं लिङ्गवचनभिन्नमपि ।
नामादिभेदविहितं प्रतिपद्यते वस्तु ऋजु सूत्रः ॥ १ ॥ इति ! इति चतुर्थों नयः ४ । लिङ्गवाले एवं भिन्न वचनयाले शब्दों का यह एक ही अर्थ मानता है जैसे पुल्लिङ्ग तट शब्द का जो अर्थ है वही अर्थ " तटम् " इस नपुं. सक लिङ्गवाले तट शब्द का है, और वही अर्थ " तटी" इस स्त्री लिङ्ग बाले तटी शब्द का है, तथा-गुरु इस एक वचनवाले गुरु शब्द का जो अर्थ है-यही द्विवचनवाले और बहुवचनवाले गुरु शब्द का अर्थ है, इस तरह यह ऋजु सूत्रनय लिङ्ग के भेद से और वचन के भेद से उनके वाच्यार्थ में भिन्नार्थता नहीं मानता है, किन्तु इनमें एकार्थता ही मानता है, तथा-नाम इन्द्र, स्थापना इन्द्र, द्रव्य इन्द्र और भाव इन्द्र इन सब में यह इन्द्रादिरूप उनके अर्थ को भिन्न २ मानता है-नामादिक चारों ही निक्षेपों को यह सामान्य रूप से मानता है कहा भी है-" तम्हा निजगं" इत्यादिજુદા જુદા વચનવાળા શબ્દોને આ નય એક જ અર્થ માને છે. જેમકે પલિંગ “તટ” શબ્દને જે અર્થ થાય છે એજ અર્થ નપુંસક લિંગના " तटम्" ५४ ५ थाय छ भने llan तटरी" ना ५४ એ જ અર્થ થાય છે. એક વચનવાળા ગુરુ પદને જે અર્થ થાય છે, એ જ અર્થ દ્વિવચન અને બહુવચનવાળા ગુરુ શબ્દનો પણ થાય છે. આ પ્રકારે આ નય લિંગના ભેદથી તથા વચનના ભેદથી તેમના વાગ્યાથમાં ભિન્નતાને સ્વીકારતે નથી, પરંતુ તેમના વાચ્યાર્થમાં એકાWતાને જ સ્વીકાર કરે છે. તથા–નામ ઈન્દ્ર, સ્થાપના ઈન્દ્ર, દ્રવ્ય ઈન્દ્ર અને ભાવ ઈન્દ્ર, એ બધામાં ઈન્દ્રાદિ રૂપ તેમના અર્થને ભિન્ન ભિન્ન માને છે-નામાદિક ચાર નિક્ષેપને જ આ નય સામન્ય રૂપે માને છે. ___j पर छे “ तम्हा निजगं" त्या:
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૪