Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 04 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 576

५६०
स्थानाङ्गसूत्रे तथा-सप्तकका:-उद्देशवर्जितत्वेन एकसरतया एककाः-आचाराङ्गद्वितीयश्रुतस्कन्धस्थिता द्वितीयचूडारूपा अध्ययनविशेषाः, ते च समुदायतः सप्तेति कृत्या सप्तकका उच्यन्ते, तेषामेकोऽपि सप्तैकक इति व्यपदिश्यते, तथैव संकेतित. त्वात् । ते च सप्तककाः सप्तसंख्यकाः प्रज्ञप्ताः । तथाहि-प्रथमः स्थानसप्तैककः १, द्वितीयो नैषेधिकी सप्तककः २, तृतीय उच्चारप्रस्रवणविधिसप्तकका ३, चतुर्थः शब्दसप्तैककः ४, पञ्चमो रूपसप्तककः ५, षष्ठः परक्रियासप्तै ककः ६, सप्तमः-अन्योऽक्रियासप्तैककः ७ इति । तथा महाध्ययनानिमहान्ति-पूत्रकृताङ्गस्य प्रथमश्रुतस्कन्धापेक्षया विशालानि च तानि अध्ययनानि द्वितीयश्रुतस्कन्धस्य प्रकरणविशेषाश्चेति, तानि च-पुण्डरीकं १, क्रियास्थानम् रकी ये सात अवग्रह प्रतिमाएं हैं। तथा सप्तकक-आचाराङ्गके द्वितीय श्रुतस्कन्धमें स्थित द्वितीय चूडारूप अध्ययन विशेष सप्तैकक सात कहे गये हैं, ये समुदायसे सात होते हैं, ऐसा समझकर ही इन्हे सप्तकक कहा गया है, इसलिये इनमेंका जो एकभी एकक होगा वह भी सप्तकक ऐसा कहलावेगा । पहिला स्थान सप्तकक है १ द्वितीय नषेधिकी सप्तकक है २ तृतीय उच्चार प्रस्रवण विधि सप्तैकक है ३, चतुर्थ शब्दसप्तकक है ४-पांचवा रूप सप्तकक है ५, छठा परिक्रिया सप्तैकक है ६ और सातवां अन्योन्य क्रिया सप्तैकक है ७ तथा महा ध्ययन-सूत्रकृताङ्गके प्रथम श्रुतस्कन्धको अपेक्षासे द्वितीय श्रुतस्कन्धके जो प्रकरण विशेषरूप अध्ययन हैं वे महाध्ययन हैं-ये महाध्ययन भी सात है-इनमें प्रथम महाध्ययन पुण्डरीक है १ द्वितीय महाध्ययन ધારી સાધુ યથાસ્તૃત શિલાવિક જ હું ગ્રહણ કરીશ,” અન્યના નહીં, એ અભિગ્રહ કરે છે. આ પ્રકારની સાત અવગ્રહ પ્રતિમાઓ હોય છે.
તથા સૌક્ક-આચારાંગના બીજા શ્રત સ્કન્દમાં સ્થિત દ્વિતીય ચૂડારૂપ અધ્યયન વિશેષ સાત કહ્યા છે. તે સમુદાયની અપેક્ષા એ સાત હોય છે, એવું સમજીને જ તેમને સમૈકક કહ્યાં છે, અને તે કારણે તેમનામાંથી જે એક પણ એક હશે તેને પણ સૌકક કહેવામાં આવશે. (૧) પહેલું સ્થાન સમૈકક છે. (૨) બીજું નૈધિકી સમૈકક છે. (૩) ત્રીજું ઉચ્ચર પ્રસ્ત્રવણ વિધિ સમકક छे. (४) याथु श६ सप्त। छे. (५) पांय, ३५ स४४ छे. (6) छ પરિકિયા સમૈકક છે અને સાતમુ અ ન્ય ક્રિયા સમકક છે.
તથા મહાધ્યયન પણ સાત છે. સૂત્રકૃતાંગના પહેલા કૃતસ્કન્ધ કરતાં મોટા એવા બીજા પ્રતસ્કન્ધના પ્રકરણ વિશેષરૂપ જે અધ્યયન છે તેમને મહાધ્યયન કહે છે. તે મહાધ્યયન પણ નીચે પ્રમાણે સાત જ છે-તેમાં પહેલું
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૪