Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
२२०
स्थानाङ्गसूत्रे " सत्यं शौचं तपः शौवं, शौचमिन्द्रियनिग्रहः ।
सर्वमूतदया शौचं, जलशौंच च पञ्चमम् ॥ १॥” इति । अन्यतीथिकैः पुनरिदं शौचं सप्तविधं प्रोक्तं तथाहि" सप्तस्नानानि प्रोक्तानि, स्वयमेव स्वयम्भुवा । द्रव्यभावविशुद्धयर्थम् , ऋषीणां ब्रह्मवादिणाम् ॥१॥ आग्नेयं वारुणं ब्राह्म, वायव्य दिव्यमेव च । पार्थिवं मानसं चैव स्नानं सप्तविध स्मृतम् ॥२॥ आग्नेयं भस्मना स्नानमबगाातु वारुणम् ।
आपोहिष्ठामयं ब्राह्म वायव्यं तु गवां रजः ॥ ३ ॥ निग्रह शौच और सर्वभून दया शौच ये जो चार प्रकारके शौच हैं, वह भी गृहीत हो जाता है । कहा भी है
"सत्यं शौचं तपः शौचं" इत्यादि ।
अन्य तीथिकोंने जो सात प्रकारका शौच कहा है वह इस प्रकारसे है-" सप्त स्नानानि प्रोक्तानि " इत्यादि ।
ऋषी ब्रह्मचारियों का द्रव्य एवं भावकी शुद्धि के लिये स्वयंभूने ये सात स्नान कहे हैं-आग्नेय १ वारुण २ ब्राह्म ३ वायव्य ४ दिव्य ५ पार्थिव ६ और मानस स्नान ७ इनमें जो राखसे स्नान किया जाता है, वह आग्नेय स्नान है, जलसे जो स्नान किया जाता है, वह वारुण स्नान है....मंत्रसे जो स्नान किया जाय....वह ब्रह्मस्नान है, गोधूलिसे શૌચમાં સત્યશૌચ, તપશૌચ, ઈન્દ્રિય નિગ્રહશૌચ અને સર્વભૂત દયાશૌચને પણ સમાવેશ થઈ જાય છે. કહ્યું પણ છે કે –
" सत्य शौच तपः शौच" या. અન્ય તીકિએ સાત પ્રકારના જે શૌચ કહ્યા છે, તે નીચે પ્રમાણે છે " सप्तस्नानानि प्रोक्तानि" त्याह
બ્રહ્મચારી ઋષિઓની દ્રવ્યશુદ્ધિ અને ભાવશુદ્ધિ નિમિત્તે સ્વયંભૂએ सात स्नान gi छ- (१) मासेय, (२) पा०५, (३) ब्राह्म, (४) पायव्य, (५) हि०य, (६) पार्थिव भने (७) भानस लान.
રાખથી જે સ્નાન કરાય છે તેનું નામ આ નાની છે. પાણી વડે જે સ્નાન કરાય છે, તેનું નામ વાસણ સ્નાન છે. મંત્ર વડે જે સ્નાન કરાય છે, તેનું નામ બ્રહ્મસમાન છે. ગોધૂલિ વડે જે સનાન કરાય છે, તેનું
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૪
