Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti


Previous | Next

Page 548
________________

५३२
स्थानाङ्गसूत्रे दिक्षु लोकस्यानवबोधेन तस्य प्रतिबोधादिति प्रथमं विभङ्गज्ञानम् १। तथापञ्चदिशि-पञ्चसु दिक्षु लोकाभिगमो भवति, कस्यांचिदेकस्यां लोकाभिगमो न भवति । विभङ्गता चात्रापि एकस्यां दिशि लोकावबोधप्रतिषेधनाद बोध्या। इति द्वितीयं विभङ्गज्ञानम् २। तथा-क्रियावरणः-क्रियैव आवरण ज्ञानादि स्वरूपाच्छादकं यस्य स तादृशो जीवो, न तु कर्मावरणो जीवः इत्यभ्युपगमपरंविभङ्गज्ञानम् । एवंविधविभङ्गज्ञानवान् जीवैः क्रियमाणमाणातिपातादिकं क्रियामात्रमेव पश्यति न तु तद्धेतुकर्म । कर्मणाम दर्शनेन अनभ्युपगमात्र विमानता इति तृतीयं विभङ्गज्ञानम् ३। पूर्वादि दिशासे लोकका अभिगम बोध करता है, इसमें विमङ्गता शेष दिशाओंमें लोकके अनयबोधसे है, क्योंकि शेष दिशाओंमें वह उसका प्रतिषेध करताहै, ऐसा यह प्रथम विमङ्ग ज्ञान है १ कोई एक विभङ्ग ज्ञान ऐसा होताहै, कि जिससे पांच दिशाओंमें लोकाभिगम(लोकका ज्ञान होता है, किसी एक दिशामें लोकाभिगम नहीं होता है, यहां पर भी विभङ्गता एक दिशामें लोकके अववोधका प्रतिषेध होनेसे है, ऐसा यह द्वितीय विभा ज्ञान है २।
क्रियावरण–क्रियारूप आवरणवालाही जीव है, अर्थात् ज्ञानादि निज स्वरूपकी आच्छादक क्रियाही है-कर्मरूप आवरणवाला जीव नहीं है-कर्म रूप आवरण जीवके ज्ञानादि निजस्वरूपका आच्छादक नहीं है ऐसी मान्यता जिस विभङ्ग ज्ञानको है, ऐप्ता वह तृतीय विभङ्ग છે. બાકીની દિશાઓમાં રહેલા પદાર્થને બેધ તે કરાવી શકતું નથી, તે કારણે જ તેમાં વિસંગતા સમજવી. કારણ કે લોકની બાકીની દિશાઓમાં રહેલા પદાર્થોને અભિગમ (બોધ) થવાને અહીં પ્રતિષેધ (નિષેધ) કહ્યો છે.
(૨) કેઈ એક વિર્ભાગજ્ઞાન એવું હોય છે કે જેના દ્વારા લોકની પાંચ દિશાઓમાં રહેલા પદાર્થોને બોધ થાય છે, પણ બાકીની એક દિશામાં રહેલા પદાર્થને અભિગમ (બંધ) તેના દ્વારા થતું નથી. અહીં પણ એક દિશામાં લોકના અવબોઘના પ્રતિષેધને કારણે તે જ્ઞાનમાં વિર્ભાગતા સમજવી જોઈએ.
(3) या५२-" या ३५ १२४ाग ७१ छ. मे है જ્ઞાનાદિ નિજ વરૂપની આરછાદક ક્રિયા જ છે. કર્મરૂપ આવરણવાળે જીવ નથી એટલે કે કમરૂપ આવરણ છવના જ્ઞાનાદિ નિજસ્વરૂપનું આચ્છાદક નથી.” આ પ્રકારની માન્યતાવાળું જે વિર્ભાગજ્ઞાન છે તેને વિર્ભાગજ્ઞાનના ત્રીજા ભેદ રૂપ સમજવું. આ પ્રકારના વિભળજ્ઞાનવાળે જીવ જી દ્વારા
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્રઃ ૦૪

Loading...

Page Navigation
1 ... 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775