Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
२८०
स्थानाङ्गसूत्रे
चतुर्थ स्थानम् ४ | सूत्रस्य अव्युच्छित्तिनयार्थतायै - अव्युच्छित्तिः - अव्यवच्छेदो नैरन्तर्यमिति यावत्, तया नयः =नयनं कालान्तरप्रापणं, स एव अर्थः = प्रयोजनं यस्य स तथा, तस्य भावस्तत्ता तस्यै कालान्तरेऽपि 'सूत्रपरम्परा अविच्छिन्ना तिष्ठतु ' इति हेतोः सत्र वाचयेत् - इति पञ्चमं स्थानम् ५। तथा पञ्चभिः स्थानैः कारणैः सूत्र शिक्षेत, तान्येव स्थानान्याह - तद्यथा - ज्ञानार्थतायै - ज्ञानं तत्वानां विवेकः, स एवार्थी यस्य स तथा तस्य भावस्तत्ता, तस्यै तत्परिज्ञानार्थं सूत्र शिक्षेत । १ । दर्शनार्थतायै - दर्शनं - श्रद्धानं जिनवचनेष्वभिरुचिस्तदर्थम् । २ । चारित्रार्थतायै चारित्र = सदनुष्ठानं तदर्थम् । ३ । व्युद्ग्रहविमोचनार्थतायैविपरीत उदग्रह: - व्युद्ग्रहः - मिथ्यात्वाभिनिवेशः, तस्य विमोचनम् = स्वपरेभ्योऽपचतुर्थ कारण ऐसा है कि - " सुत्ने वा मे पज्जवधाए भविस्स " श्रुतकी वाचना देनेवाले मुझे सूत्र ज्ञानादि विशेषका प्राप्त करानेवाला होगा पंचम कारण ऐसा है, कि सूत्रकी चाचना देने से सूत्र परम्परा विच्छिन्न नहीं होगी वह निरन्तर बनी रहेगी इस प्रकारके ये पाँच कारण हैं, जो श्रुतकी वाचना देनेके लिये इस सूत्र द्वारा प्रकट किये गये हैं ।
-
अब सूत्रकार यह प्रकट करते हैं, कि इन पांच कारणोंसे सूत्र सीखना चाहिये उनमें प्रथम कारण ऐसा है कि सूत्र के सीखनेसे तत्वोंका विवेक प्राप्त होगा अर्थात् तत्वों के परिज्ञान के लिये सत्र सीखना चाहिये १ तस्योंकी श्रद्धा-जिन प्रणीत वचनोंमें रुचि प्राप्त करनेके लिये सूत्र सीखना चाहिये - सदनुष्ठानरूप चारित्रकी आराधना करनेके लिये
वा मे पज्जवयाए भविस्सइ " શ્રુતનું અધ્યયન કરાવવાથી ને સૂત્ર ( શ્રુત ) જ્ઞાનાદિ વિશેષાની પ્રાપ્તિ થશે, એવી ભાવનાથી પણ ગુરુ દ્વારા શિષ્યેને શ્રુતની વાચના દેવામાં આવે છે. (૫) શિષ્યને સૂત્રની વાચના દેવાથી સૂત્ર પરમ્પરા નિરન્તર ચાલુ રહેશે-સૂત્ર વિચ્છન્ન નહીં થાય, એવી ભાવનાથી પશુ શિષ્યાને શ્રુતનુ અધ્યયત કરાવવામાં આવે છે. આ પ્રકારના પાંચ કારણેાને લીધે સૂત્રની વાચના દેવામાં આવે છે.
હવે સૂત્રકાર સૂત્ર શીખવાનું શા કારણે જરૂરી છે, તે ખતાવતાં પાંચ કારણેાનું નિરૂપણ કરે છે—(૧) તત્ત્વાના પરિજ્ઞાનને નિમિત્ત સૂત્રનું અધ્યયન થવું જોઈએ શ્રુતતા અધ્યયન વિના કેવલી પ્રરૂપિત ધર્મના તત્ત્વનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત થઈ શકતું નથી. (૨) તત્ત્વામાં શ્રદ્ધા-જિન પ્રણીત વચનેમાં રુચિ પ્રાપ્ત કરવા માટે પણ સૂત્રનું અધ્યયન કરવું જોઇએ. (૩) સદ્ઘનુષ્ઠાન રૂપ ચારિત્રની આરા ધના કરવાને માટે સૂત્રનું અધ્યયન કરવુ જોઈએ. (૪) મિથ્યાત્મ રૂપ અભિ
श्री स्थानांग सूत्र : ०४
