Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 04 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 357

सुघा टीका स्था०६ सू०२५ लोकस्थित्यादिनिरूपणम्
૪૨
वयस्यमावेन स्वीकृतास्ते राजन्या बोध्याः ३ | ऐक्ष्वाका: - ऋषभवंशजाः ४। ज्ञाताः = भगवन्महावीरपूर्वजाः १| कौरव्या = जिनशान्तिनाथ पूर्वजाः ६, इति ॥सू०२४ ॥
मूलम् - छव्विहा लोगट्टिई पण्णत्ता, तं जहा - आगासपइgिe वा १, वायपट्ठिए उदही २, उदहीपइडिया पुढवी ३, पुढविपट्टिया तसा थावरा पाणा ४, अजीवा जीवपइट्टिया ५, जीवाः कम्मपट्टिया ६ || सू० २५ ॥
छाया --- षड्विधा लोकस्थितिः प्रज्ञप्ता, तद्यथा - आकाशप्रतिष्ठितो वातः १, वातप्रतिष्ठित उदधिः २, उदधिप्रतिष्ठिता पृथिवी ३, पृथिवी प्रतिष्ठितास्त्रसाः स्थावराः प्राणाः ४, अजीवा जीवमतिष्ठिताः ५, जीवाः कर्मप्रतिष्ठिताः ।। ०२५ ॥ टीका--' छन्त्रिहा ' इत्यादि
लोकस्थितिः=लोकस्य = क्षेत्रलक्षणस्य स्थितिः = व्यवस्था, सा षड् विधा प्रज्ञप्ता, तद्यथा - आकाशपतिष्ठितो वातः = तनुत्रातघनातलक्षणः |१| वातपतिस्थापित किये गये - वे भोग हैं २ जो वयस्य (मित्र) भावसे व्ययस्थापित किये गये स्वीकृत किये गये वे राजन्य हैं ऋषभके वंशके जो हैं, वे ऐक्ष्याक हैं, भगवान् महावीरके जो पूर्वज हैं वे ज्ञात हैं शान्तिनाथ भगवान्के जो पूर्वज हैं वे कौरव्य हैं । सू० २४ ॥
जाति से आर्यपन जो होता है, वह लोकस्थिति से होता है, इसलिये अब सूत्रकार लोकस्थितिकी प्ररूपणा करते हैं
'छविबहा लोगहई पण्णत्ता' इत्यादि सूत्र २५ ॥
टीकार्थ -- लोक क्षेत्रकी स्थिति व्यवस्था छह प्रकारकी कही गई है, जैसे - आकाश प्रतिष्ठित वात १ आकाश प्रतिष्ठित वातमें तनुवात और વામાં આવ્યા હતા તેમને ભેગ કહે છે. જેમને તેમન! દ્વરા વયસ્ય (મિત્ર) ભાવે વ્યવસ્થાપિત ( સ્વીકૃત ) કરવામાં આવ્યા તેમને રાજન્ય કહે છે. ઋષ ભના વશમાં જેમના જન્મ થયેા હાય તેમને ઐશ્વાક કહે છે. ભગવાન મહાવીરના પૂર્વજોને જ્ઞાત કહે છે અને શાન્તિનાય ભગવાનના પૂર્વજોને औरव्य (भैरव) उडे छे. ॥ सू. २४ ॥
લાકસ્થિતિને લીધે જાતિની અપેક્ષાએ આત્ન પ્રાપ્ત થાય છે. તેથી હવે સૂત્રકાર લાકસ્થિતિની પ્રરૂપણા કરે છે
<<
छfont sोगट्टिई पण्णत्ता " त्याहि
टीअर्थ - यो क्षेत्रनी स्थिति (व्यवस्था छ अारनी उही छे – (१) भाडाश પ્રતિષ્ઠિત વાત, તેમાં તનુવાત અને ધનપાત એ બન્ને વાતના સમાવેશ થાય
श्री स्थानांग सूत्र : ०४