Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 04 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 133

सुघाटीका स्था. ५ उ. २ सू.२३ आचारकल्पभेदनिरूपणम्
११७
दिना । आरोपणा हि प्रस्थापितादिभेदैः पञ्चविधा भवति । तत्र - प्रस्थापिताआरोपणीयेषु बहुषु प्रायश्चित्तेषु सत्सु यद् लघुमासगुरुमासादिप्रायश्चित्तेषु कस्य चिदेकस्य प्रस्थापना सा प्रस्थापितेत्युच्यते ॥ १॥ तथा स्थापिता - यः कश्चित मासगुर्वादिप्रायश्चित्ता भवति, स गुरोर्वैयावृत्यं करोति, अतस्तस्य प्रायश्चित्तं वैयात्यसमा यावत् स्थापितम्, ततः पश्चात् स प्रायश्चित्तं करिष्यतीत्येषा स्थापितेत्युच्यते ||२|| तथा - कृत्स्ना - यत्र झोषो न क्रियते सा । झोषस्त्वयम् - भगवतो महावीरस्वामिनस्तीर्थे षण्मासान्तमेव तपो भवति षण्णां मासानामुपरि ये “ आरोवणा पंचविदा " इत्यादि ।
यह आरोपणा प्रस्थापित आदिके भेद से पांच प्रकारकी होती है, इनमें जो आरोग्णा आरोपणीय अनेक प्रायश्चित्तोंके होने पर लघुमास गुरुमास आदि प्रायश्चित्तों में से किसी एक प्रायश्चित्त के प्रस्थापनारूप होती है, वह आरोपणा " प्रस्थापिता " इस रूपसे कही गई है, तथा जो कोई मासगुरु आदि प्रायश्चित्तके योग्य होता है, यह पहिले गुरुकी वैयावृत्ति करता है, अतः जबतक वैयावृत्तिकी समाप्ति नहीं हो जाती है, तब तक उसका प्रायश्चित्त स्थापित रहता है, इसके बाद वह प्रायश्चित करता है, इस तरह से यह आरोपणा स्थापितारूप कही गई है, तथा जिस आरोपणामें झोष नहीं किया जाता है, वह आरोपणा कृत्स्ना आरोपणा है, झोषका अभिप्राय ऐसा है, कि भगवान् महावीर स्वामीके तीर्थ में छह मास तकही तप होता है, छह मासके बाद जो मास अप
" आरोषणा पंचविहा " इत्याहि
તે આરાપેણાના પ્રસ્થ પિત આદિ પાંચ ભેદ કહ્યાં છે. જે આરાપણા, આરાપ ણીય અનેક પ્રાયશ્ચિત્તોના સદ્ભાવ હાયત્યારે લઘુમાસ, ગુરુમાસ આદિપ્રાયશ્ચિ ત્તોમાંથી એક પ્રાયશ્ચિત્તની પ્રસ્થાપના રૂપ હાય છે, તે આરેાપણને ‘ પ્રસ્થા પિતા કહે છે. તથા જે કંઈ સાધુ માસગુરુ આદિ પ્રાયશ્ચિત્તને વૈગ્ય હાય છે, તે પહેલાં ગુરુનું ચૈયાનૃત્ય કરે છે, તેથી જ્યાં સુધી વૈયાવૃત્તિની સમાપ્તિ થઇ જતી નથી, ત્યાં સુધી તેનું પ્રાયશ્ચિત્ત સ્થાપિત રહે છે, ત્યારબાદ તે પ્રાયશ્ચિત્ત કરે છે. આ રીતે આ આરાપણાને ‘ સ્થાપિતા ’ આવી છે. તથા જે આરાપણામાં ‘ઝેષ ’ કરાતા નથી તે આરાપણાને કૃત્સ્ના આરાપણા ” કહે છે. ષને ભાવાથ નીચે પ્રમાણે છે— મહાવીર પ્રભુના તીર્થમાં છ
રૂપ કહેવામાં
16
માસ સુધીનું જ પ્રાયશ્ચિત્ત આપી શકાય
श्री स्थानांग सूत्र : ०४