Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 04 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 232

स्थानाङ्गसूत्रे साधु सम्बन्धीनि पञ्च निश्रास्थानान्युक्त्वा सम्पति निधिरूपाणि लौकिकानि पञ्च निधास्थानान्याह--
मूलम्--पंच णिही पण्णता, तं जहा--पुत्तणिही १ मित्तणिही २ सिप्पणिही ३ धणणिही ४ धन्नणिही ५॥ सू० ८॥
छाया-पञ्च निधयः प्रज्ञप्ताः तद्यथा-पुत्रनिधिः १ मित्रनिधिः २ शिल्पनिधिः ३, धननिधिः ४, धान्यनिधिः ५ ॥ सू०८॥
टीका-पंच णिही ' इत्यादि
निधयः पञ्चसंख्यकाः प्रज्ञप्ताः, तानेवाह-तद्यथा-पुत्रनिधिः-न्तिरां धीयते स्थाप्यते यत्र स निधिः-विशिष्टरत्न सुवर्णादि द्रव्यभाजनं, निधिरिय निधिः, पुत्रश्चासौ निधिश्चेति । धनोपार्जनेन मातापित्रोः परिपोषकतया पुत्रस्य निधि त्वम् । अत एव पुत्रमुखावलोकनं पित्रोरानन्दजनकं भवति । तदुक्तम्" जन्मान्तरफलं पुण्यं, तपोदानसमुद्भवम् ।
सन्ततिः शुद्धवंश्या हि परत्रेह च शमेणे ॥ १ ॥ इति ॥ इति प्रथमो निधिः ॥
इस प्रकारसे साधु संबन्धी पांच निश्रास्थानोंको कह कर अब सूत्रकार निधिरूप लौकिक पांच निश्रास्थानोंका कथन करते है--
'पंच गिही पण्णत्ता' इत्यादि सूत्र ८॥
निधि पांच कही गई हैं-जैसे-पुत्रनिधि १ मित्रनिधि २ शिल्प. निधि ३ धननिधि ४ और धान्यनिधि ५।।
विशिष्ठ रत्न सुवर्णादि द्रव्यका जो भाजन होता है, वह निधि है, पुत्ररूप जो निधि है, वह पुत्रनिधि है, पुत्रको जोनिधिरूप कहा गया है, उसका कारण धनोपार्जन द्वारा मातापिताका परिपोषक होनेसे कहा गया है, इसीलिये पुत्रके मुखका अवलोकन मातापिताको आनन्दका जनक होता है। कहा भी है-" जन्मान्तरं फलं पुण्यं " इत्यादि।
- આ રીતે સાધુઓના પાંચ નિશ્રાસ્થાને પ્રકટ કરીને હવે સૂત્રકાર નિધિ. રૂપ પાંચ લૌકિક નિશ્રાસ્થાનેનું નિરૂપણ કરે છે. - “पच णिही पण्णता" इत्यादि पाय प्र२०२ना निधि छ-(1) पुत्रनिधि, (२) मिलिपि, (3) शिपनिधि, (४) धननिधि मने (५) धान्यनिधि. આ વિશિષ્ટ રત્ન સુવર્ણાદિના ભંડારને નિધિ કહે છે. પુત્ર રૂપ જે નિધિ છે તેને પુત્રનિધિ કહે છે. પુત્રને નિધિરૂપ કહેવાનું કારણ એ છે કે તે ધને પાર્જન કરીને માતાપિતાનું પાલન પોષણ કરે છે. તેથી જ પુત્રનું દર્શન અથવા પુત્રપ્રાપ્તિ માતાપિતાને માટે આનંદજનક થઈ પડે છે. કહ્યું પણ છે કે
" जन्मान्तर फलं पुण्यं " त्याहि
श्री. स्थानांग सूत्र :०४