Book Title: Shobhan Stuti Vruttimala Part 02
Author(s): Rihtvardhanvijay
Publisher: Kusum Amrut Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004430/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkApaJcakairavacUriSaSThena ca grathitA zobhanastuti vRttimAlA dvitIyaH khaNDaH : sampAdayitA: munihitavardhanavijayaH prakAzakazca: kusuma-amRta TrasTa - vApI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // prAtaH santu zivAya te jinendrAH // TIkApaJcakairavacUriSaSThena ca grathitA :::::::: S zobhanastuti - vRttimAlA SEECREE zrIvimalanAthato mahAvIrajinA'vadhistutInAM saJcayA''tmako'yaM dvitIyaH khaNDaH - sampAdayitA - tapAgacchAdhIzAnAM, saMvignamuninAthAnAM, pU.A.de. zrI vi. rAmacandrasUrIzvarANAM praziSyAvataMsapU. guruvarya zrI bhavyavardhanavijayamahArAjJAM ziSyottamapU. gurudeva zrI maGgalavardhanavijayamahArAjJAM ziSyANuH munirhitavardhanavijayaH prakAzakaH prAptisUtraJca kusuma-amRta TrasTa zAntinagara - alakApurI, vApI (ve.)-396 191. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) granthasaMstavaH / granthA'bhidhAnam : zobhanastuti - vRttimAlA stutiracayitAraH : sugRhItanAmadheyAH pUjyAH zobhanamunIzvarAH / stutinirmitasamayaH : vikramanRpasyaikAdazatamazatAbyA uttarArdhaH / bhASA''viSkAraH : saMskRtampadyabaddham / zlokamAnam : SaNnavatikaJchandobaddham / 96 / + tatra vaiziSTyam : zlokamAtraM 'yamaka' alaGkArA'vasthitam / TIkAkartAraH kAlanirNitizca / (1) TIkAkartAraH : pUjyA maharSayaH zrIjayavijayAH / TIkApramANam : paJcAzadadhikatriviMzatizatamanuSTupaH (2350) / racanAkAlaH : sambhavata vi.saM. 1671 tame'bde / TIkAkartAraH : pUjyAH zrIsiddhicandragaNinaH / TIkApramANam : 2200 zlokA anuSTupaH / racanAkAlaH : vikramArkasya saptadazatamazatAbdyAH pUrvArdhaH / (3) TIkAkartAraH : pUjyA zrIsaubhAgyasAgarasUrayaH / TIkApramANam : naitanniIyate'kSaragaNanAyA avaziSTatvAd / racanAkAlaH : sambhavataH vi.saM. 1778 tame'bde / TIkAkartAraH : pUjyAH zrIdevacandragaNinaH / / TIkApramANam : naitanniIyate'kSaragaNanAyA avaziSTatvAd / racanAkAlaH : vikramArkasya saptadazatamazatAbyAm / TIkAkartAraH : vidvanmArtaNDA dhanapAlakavayaH / TIkApramANam : 1000 zlokA anuSTupaH / racanAkAlaH : vikramasya ekAdazyAM zatAbyAm / (6) avacUrikartAraH ___: pU. cirantanAcAryAH / avacUrimAnam naite nirNIyete sAdhanA'bhAvAt / racanAkAlaH (4) Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _/ vaMdu ni savva vi || pAMca TIkAo taduparAMta avacUrine ekI sAthe prastuta karato mahAna graMtha zobhana stuti - vRttimAlA teramAMthI covIsamAM tIrthakara sudhInI stutio temaja tenI TIkAone samAvato dvitIya khaMDa lAla ivatIya naM . 9 0 saMpAdaka che tapAgacchAdhipati, vyAkhyAnavAcaspati, pU.A.de. zrI vi. rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjanA praziSya, pU. gurudeva zrI bhavyavardhanavijayajI mahArAjanA ziSya, pU. gurudeva zrI maMgalavardhanavijayajI mahArAjanA ziSya, muni hitavardhanavijaya (c) prakAzaka + prAptisthAna che kusuma-amRta TrasTa zAMtinagara, alakApurI, vApI (ve.)-396 191. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha paricaya graMthanuM nAma : zamanastuti - vRttimAtA stutinA racayitA : svanAmadhanya zrI zobhana munirAja stuti racanAno samaya : vikramanI agyAramI zatAbdInA uttarArdha bhASA : saMskRta | padya zlokamAna [: 96 chandobaddha vizeSatA : dareka zloko "yamaka' alaMkArathI parimaMDita che. TIkAkAro ane kALanirNaya (1) TIkAkAra che : pU. zrI jayavijayajI gaNI TIkAnuM zlokapramANa : 2350 (anuSTra) TIkA racanAno samaya : prAyaH vi.saM. 1671 (ra) TIkAkAra : pU. zrI siddhicandra gaNivara TIkAnuM zlokapramANa : 2200 (anuSTra) TIkA racanAno samaya : vikramanI sattaramI zatAbdIno pUrvArdha (3) TIkAkAra : pU. zrI saubhAgyasAgarasUri ma. TIkAnuM zlokapramANa : nirNaya thai zakyo nathI. TIkA racanAno samaya : prAyaH vi.saM. 1778, (4) TIkAkAra : pU. zrI devacandra gaNivara TIkAnuM zlokapramANa : nirNaya thai zakyo nathI. TIkA racanAno samaya : vikramanI sattaramI zatAbdI TIkAkAra : dhanapAlakavi TIkAnuM zlokapramANa : 1000 (anuSTapu) TIkA racanAno samaya : vikramanI agyAramI zatAbdI avacUrikartA : pU. cirantanAcArya avacUrinuM zlokamAna : 1 sAmagrInA abhAve nirNaya karI zakAya tema nathI. kALanirNaya Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arthika sahayoga pU. gurubhagavaMta zrI maMgalavardhanavijayajI ma.nI preraNAthI kusuma-amRta TrasTa dvArA TrasTanI jJAnadravyanI rAzino savyaya karIne zamanastuti - vRttimAnAM nA banne bhAganA prakAzanano saMpUrNa lAbha levAmAM Avyo che. + AvRtti : prathama * prati : 500 seTaH (bhAga : 1+2) - prakAzana : vi.saM. 2066, aSADha suda-8, ravivAra, tA. 18-07-2010 * prakAzana : chAparIyA zerI - surata jaina saMgha-upAzraya sthaLa ' mahIdharapurA, chAparIyA zerI, surata. + noMdha : (1) prastuta graMtharatna mahadaMze jJAnadravyanA viniyoga dvArA prakAzita thayo che tethI gRhasthoe A graMthano svAdhyAya karatAM pahelAM yogya nakaro jJAnadravyamAM bharavo temaja graMtha vasAvavo hoya to rUA. 400/ jJAnadravyamAM noMdhAvavAnuM bhUlavuM nahi. (2) pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone temaja jJAnabhaMDArone A graMtha saMpuTa savinaya arpaNa karavAmAM Avaze. * mudraka : 7:44 P ed F/5, Parijat Complex, Swaminarayan Mandir Road, Kalupur, AHMEDABAD-380 001. (M) 98253 47620 PH. (O) (079) 22172271 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsana prabhAvaka, zAsanasaMrakSaka, zAsanasUrya, pU.A.de.zrI.vi. rAmacandrasUrIzvarajI mahArAja saubhAgyamauktikavilola-mahAsamudraM, syAdvAdanAdanayagarbhita-tattvamudram / vismRtya vA guruparaM gururAmacandramanyaH ka icchati janaH sahasA grahItum / / - bhaktAmarapAdapUrtikAvyam-3 / / Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyama, samatA ane saraLatAnA svAmI, pU. gurudeva zrI bhavyavardhanavijayajI mahArAja be cAra bhavamAM mokSanA svAmI thanArA Apa cho - be cAra bhavamAM mokSanuM varadAna amane Apajo ! ujavaLa yazogAthA tamArI nAtha ! ajarAmara raho ! zrI bhavyavardhanavijayajI cirakALa jayavaMtA raho ! | Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zobhanastuti-vRttimAlA prakAzakIya aMtara AnaMdathI tarabatara che kema ke amane jaina sAhityanA eka apratIma graMtha samUhanuM prakAzana karavAno lAbha maLI rahyo che. zobhanastuti - vRttimArA nAmanA A graMthane graMtha kahevo te karatAM graMtha samUha kahevo vadhu ucita che. eka ja viSaya upara alaga alaga samaye alaga alaga zAstrakAro dvArA uddabhavelAM sAta saMskRta graMthone ahIM saMkalita karavAmAM AvyAM che. sAta paikI eka mULa graMtha che ane zeSa cha graMtho tenI upara racAyelAM vRttigraMtho che. | vikramanI agyAramI zatAbdImAM thayelAM pU. pUrvAcArya zrImad mahendrasUrIzvarajI mahArAjAnA panotA ziSyaratna, pU. zobhana munirAje vartamAnacovIzInA covIza tIrthakaronI je stutivaturvizikSA racI te zomanastuti nA nAme jaina saMghamAM suprasiddha che. atre mULa graMthanuM sthAna zomanastuti e zobhAvyuM che ane zokhanastuti upara bhinnabhinna pUrvAcAryoe bhinna-bhinna samaye racelAM pAMca TakA graMtho temaja eka avasUri graMtha saMlagna cha graMtho tarIke saMmIlita che. Ama, mULa stutio, pAMca TIkAo ane eka avacUri maLIne graMtha saMkhyA sAta sudhI pahoMcI che je ahIM AvirbhAva pAmI rahI che. zokhanatuti upara ATalI TIkAo ane avacUrine ekI sAthe pragaTa karato A pahela vahelo graMtha che. kadAca jaina sAhityanA bhakti graMthomAM evo graMtha adyAvadhi pragaTa thayo nathI jemAM eka ja sthaLe sAta graMthone ekatra karavAmAM AvyAM hoya. A graMthanuM saMpUrNa saMpAdana pU. munirAja zrI hitavardhanavijayajI mahArAje karyuM che. teozrInA guru bhagavaMta pU. munirAja zrI maMgalavardhanavijayajI mahArAjanA pAvana upadezathI prastuta graMthanA banneya khaMDanA prakAzanano lAbha amane maLyo che jene ame amAruM saddabhAgya gaNIe chIe. vAcako / pAThakonI anukULatAne anulakSIne prastuta graMtharatnane be bhAgamAM prakAzita karavAnuM yogya gaNyuM che. pUrve amArA dvArA prakAzita thayelAM chavakhyarI vigere graMthanA anubhava parathI e samajAyuM che ke khUba moTuM kada dharAvatAM graMthonuM vitaraNa, posTIMga, bAInDIMganI surakSA badhuM ja muzkela banI jAya che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya saMpAdaka pU. gurubhagavaMte prastuta graMthamAM pacAsa jeTalI navI TippaNo umerI che ane e TippaNo dvArA judI-judI TIkAomAM alaga alaga sthaLe rahelAM mahadaMze vyAkaraNa doSonuM ane kyAMka Agamika doSonuM zuddhikaraNa karyuM che. A teozrIjIno vizeSa upakAra che. pUrvanA saMpAdake zonastuti nuM vyApaka saMzodhana hAtha dharyuM hovA chatAM mULa graMthomAM rahelI azuddhionuM zuddha ane sApekSa parimArjana karavAmAM teo pAchA paDyAM che evuM prastuta zuddhikaraNane jotAM mAnavuM paDe tema che. prAMte zramaNa pradhAna caturvidha saMghanA karakamaLamAM zonastuti - vRttimAtA ne samarpita karatAM surucibhAva anubhavIe chIe. kusuma-amRta TrasTa vApI Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zobhanastuti-vRttimAla viSaya nidarzanam / ................. (13) zrIvimalanAthastutayaH .............. (14) zrIanantanAthastutayaH (15) zrIdharmanAthastutayaH (16) zrIzAntinAthastulayaH (17) zrIkunthunAthastutayaH ............................ (18) zrIaranAthastutayaH .......... (19) zrImallinAthastutayaH .................... (20) zrImunisuvratajinastutayaH ........................ (21) zrInaminAthastutayaH .............................. (22) zrIneminAthastutayaH .................. (23) zrIpArzvanAthastutayaH ..... (24) zrImahAvIrajinastutayaH ....................... Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvimalajinastutayaH 203 13. zrIvimalajinastutayaH / atha zrIvimalanAthAya praNAmaH apApadamalaM ghanaM zamitamAnamAmo hitaM . natAmarasabhAsuraM vimalamAlayA''moditam / apApadamalaGghanaM zamitamAnamAmohitaM na tAmarasabhAsuraM vimalamAlayAmoditam // 1 // 49 // - pRthvI (8, 9) (1) ja0 vi0-apApadamalamiti / vayaM vimalaM-vimalanAmAnaM bhagavantaM AnamAmaH-praNamAmaH iti kriyAkArakasaMTaGkaH / atra 'AnamAmaH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? 'vayam' / kaM karmatApannam ? 'vimalam' / kathaMbhUtaM vimalam ? 'apApadaM' na pApaM dadAtItyapApadastam / katham ? 'alaM' atyartham / athavA apApadamalamityakSatameva vizeSaNam / tathA cAyamarthaH-apApo niSpako yo dama-upazamastaM lAtiAdatte ityapApadamalastam / punaH kathaM0 ? 'itaM' prAptam / kiM karmatApannam ? 'zaM' sukham / zaM kathaMbhUtam ? 'ghanaM' acchidram / azeSamalakSayotthamityarthaH / punaH kathaM0 vimalam ? 'hitaM' hitakAriNam / punaH kathaM0 ? 'natAmarasabhAsuraM' natA-namrIbhUtA amarasabhA-devaparSat asurA-bhuvanapatidevavizeSA yasya, 1. 'yA moditam' ityapi pAThaH / Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 zobhanastuti-vRttimAlA athavA natA amarA-devAH sabhA-bhAsahitAH asurA yasya sa tathA tam / punaH kathaM0 ? 'AmoditaM' surabhIkRtam / kayA ? 'vimalamAlayA' vimalA-vigatamalA yA mAlA-srak tayA / punaH kathaM0 ? 'apApadaM' apagatA Apado yasmAt sa tathA tam / punaH kathaM0 ? 'alaMkanaM na vidyate laGghanam-adhaHkaraNaM kuto'pi yasya sa tathA tam / punaH kathaM ? 'zamitamAna' zamitaH-zamaM nIto mAno yena sa tathA tam / punaH kathaM0 ? 'AmohitaM na' A-samantAt mohitaM na / neti niSedhapadam / punaH kathaM ? 'tAmarasabhAsuraM' tAmarasaMmahotpalaM tadvad bhAsuraM-bhAsanazIlam / punaH kathaM0 ? 'AlayAmoditaM' AlayaiH-AvAsairamoditaM-na modaM nItam / yadvA Alaye'moditaM-na mudamApannam, tyaktagRhavAsatvAt / / atha samAsaH-pApaM dadAtIti pApada: 'tatpuruSaH' / (na pApada: apApadaH 'tatpuruSaH') / taM apApadam / athavA apagataM pApaM yasmAt saH apApaH 'bahuvrIhiH' / apApazcAsau damazca apApadamaH 'karmadhArayaH' / apApadamaM lAtItyapApadamalaH 'tatpuruSaH' / tamapApa0 / amarANAM sabhA amarasabhA 'tatpuruSaH' / amarasabhA ca asurAzca amara0 'itaretaradvandvaH' / natA amarasabhAsurA yasya sa natAmara0 'bahuvrIhiH' |tN natAmara0 / yadivA saha bhAnti vartante ye te sabhAH 'tatpuruSaH' / sabhAzca te asurAzca sabhAsurAH 'karmadhArayAH' / amarAzca sabhAsurAzca amara0 'itaretaradvandvaH' / natA amarasabhAsurA yasya sa natAma0 : 'bahuvrIhiH' / taM natAmara0 / vimalA cAsau mAlA ca vimalamAlA 'karmadhArayaH' / tayA vimala0 / apagatA Apado yasmAt saH apApad 'bahuvrIhiH' tamapApadam / na vidyate laGghanaM yasya so'laGghanaH 'bahuddIhiH' / tamalaGghanam / zamito mAno yena sa zamitamAnaH 'bahuvrIhiH' / taM zami0 / tAmarasavad bhAsurastAma0 'tatpuruSaH' / taM tAma0 / na moditaH amoditaH 'tatpuruSaH' / AlayairamoditaH AlayA0 / yadvA Alaye amodita AlayAmoditaH, ubhayathA'pi 'tatpuruSaH' / taM AlayA0 / / iti kAvyArthaH / / 49 / / si0 vR0-apApadamalamiti / vimalAni jJAnAni asya vimalaH, vigato malaH-pApaM asyeti vA vimalaH / "malaM kiTTe purISe ca, pApe ca kRpaNe malaH" iti vizvaH / garbhasthe'smin mAturmatistanuzca vimalA jAteti vA vimalaH, taM vimalaM-vimalanAmAnamarhantaM vayamAnamAmaH-praNamAma ityarthaH / ApUrvaka 'Nama prahvIbhAve' dhAtorvartamAne kartari parasmaipade uttamapuruSabahuvacanaM mas / 'ap kartari' (sA0 sU0 691) ityp| 'morA' (sA0 sU0 696) ityAtvam / 'srorvisargaH' (sA0 sU0 124) / tathA ca 'AnamAmaH' iti siddham / atra 'AnamAmaH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? vayam / kaM karmatApannam ? / vimalam / kathaMbhUtaM vimalam ? |'apaapdN' na pApaM dadAtItyapApadastam / katham ? / alam-atyartham / "alaM 1. atra 'prathama' iti padayojanamprAkaraNikam / Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvimalajinastutayaH bhUSaNaparyApti-vAraNeSu nirarthake / alaM zaktau ca nirdiSTaM" iti vizvaH / yadvA apApadamalamityakSatameva vizeSaNe / tathA ca apApaH-niSpaGko yo damaH-upazamaH taM lAti-gRhNAtIti apApadamalastaM apApadamalamityarthaH / punaH kathaMbhUtam ? / itaM-prAptam / kim ? / zaM-sukham / "zaM sukhe'pi ca kalyANe" iti vizvaH / kathaMbhUtaM zam ? / ghanaM-nirantaram, nikhilakarmakSayotthamityarthaH / "ghano meghe mUrtiguNe, triSu mUrte nirantare" ityamara (?) / punaH kathaMbhUtaM vimalam ? / hitaM-hitakArakam / 'dadhAterhiH' (sA0 sU0 1305) / punaH kathaMbhUtam ? / 'natAmarasabhAsuraM' natA-namrIbhUtA amarasabhA amarANAM-devAnAM sabhA-parSat asurAHbhuvanapatidevavizeSAzca yasya, yadvA amaradevAH sabhAH-bhAsahitAH asurAzca yasya sa tathA tam / punaH kathaMbhUtam ? / AmoditaM-surabhIkRtam / kayA ? / 'vimalamAlayA' vimalA-vigatamalA mAlA-srak tayA / punaH kathaMbhUtam ? / 'apApadaM' apagatA Apado yasmAt sa tathA tam / punaH kathaMbhUtam ? / 'alakanaM' na vidyate lana-adhaHkaraNaM kuto'pi yasya sa tathA tam / punaH kathaMbhUtam ? / 'zamitamAnaM' zamitaHzamaM-kSayaM nItaH mAnaH-abhimAno yena. sa tam / punaH kathaM0 ? / 'na AmohitaM' A-samantAt mohitam / neti niSedhapadam / punaH kathaMbhUtam ? / 'tAmarasabhAsuraM' tAmarasaM-kuzezayaM tadvad bhAsuraM-bhAsanazIlam / punaH kathaMbhUtam ? / 'AlayAmoditaM' AlayaiH-AvAsaiH amoditaM-na modaM nItam, Alaye-gRhe amoditaMna mudamApannamityartho vA / tyaktagRhavAsatvAditi bhAvaH / / 49 / / sau0 vR0-yo vAsavAnAM pUjyo bhavati sa vigatamalo bhavati / anena saMbandhenAyAtasya trayodazazrIvimalajinasya stutivyAkhyAnaM vyAkhyAyate-apApadamalamiti / vayaM vimalanAmAnaM trayodazaM (jina) AnamAma ityanvayaH / 'AnamAmaH' iti kriyApadam / ke . kartAraH ? / 'vayam' / 'AnamAmaH' praNamAmaH / kaM karmatApannam ? / 'vimalaM' vimalajinam / kiMvi0 vimalam ? | 'apApadaM' na pApadAyakam / dharmadAtAramityarthaH / yadvA apApaH-pavitraH damaH-indriyAdijayo yasya saH apApadamaH taM 'apApadamam' / katham ? / 'alaM' atyartham / punaH kiM0 vimalam ? / 'ghanaM' sAndraM nibiDitaM (Da) nicchidram / punaH kiM0 vimalam ? / zaM-sukham itaM-prAptaM 'zamitam' / punaH kiM0 vimalam ? / 'hitaM' lokasya hitakAriNam / punaH kiM0 vimalam ? / natAH-praNatA ye amarA-devAsteSAM sabhA-parSat tAdRzAstathA (?) asurA-nAga(asura?)kumArAdayastairbhAsuraM-dedIpyamAnaM taM 'natAmarasabhAsuram' / punaH kiM vimalam ? / 'apApadaM' apagatApadaM-gatavipadam / yadvA apApo-nirmalo damaH taM lAti-gRhNAtIti apApadamalam / punaH kiM0 vimalam ? | 'alaGghanaM' anullaGghanIyavacanam / punaH kiM0 vimalam ? / 'zamitamAna' gatAhaGkAram / punaH kiM0 vimalam ? / A-samantAt mohitaM vyAmohitam / 1. ayamartho vicAraNIyaH / Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 zobhanastuti-vRttimAlA katham ? / 'na' niSedhe / amohitamityarthaH / punaH kiM0 vimalam ? / tAmarasaM-mahotpalaM tadvad bhAsuraHdedIpyamAnaH taM 'tAmarasabhAsuram' | punaH kiM0 vimalam ? | vimalA-nirmalA yA mAlA-puSpasraka tayA vimalamAlayA AmoditaM-surabhIkRtam / punaH kiM0 vimalam ? / AlayaM-gRhaM taiH amoditaH-na modaM gataH taM 'AlayAmoditam' / evaMvidhaM vimalaM praNamAmaH / iti padArthaH / / / atha samAsaH-pApaM dadAtIti pApadaH, na pApadaH apApadaH,taM apApadam / yadvA na vidyate pApaM yasmin saH apApaH / apApo damo yasya saH apApadamaH taM apApadamam / labhyate-ullaGghayate-adhaHkriyate iti laGghanam, nAsti laGghanaM yasya saH alaGghanaH, taM alaGghanam / zaM-sukhaM itaH-prAptaH zamitaH, taM zamitam / yadvA zamaH-upazamaH saJjAto yasya sa zamitaH, taM zamitam / amarANAM sabhA amarasabhA, amarasabhA ca. asurAzca amarasabhAsurAH, natA amarasabhAsurA yasya sa natAmarasabhAsuraH, taM natAmarasabhAsuram / vigato malo yasya sa vimalaH, taM vimalam / AlayaiH-gRhaiH gRhANAM vA na moditaH Ala0, taM AlayAmoditam / nAsti gRhamamakAra ityarthaH / apagatAH Apado yasya sa apApadaH, taM apApadam / zamitaH-kSayaM nIto mAnaHahaGkAro yena sa zamitamAnaH, taM zamitamAnam / A-samantAt mohitaH AmohitaH, taM Amohitam / katham ? / 'na' niSedhe / vimalA cAsau mAlA ca vimalamAlA, tayA vimUlamAlayA / tAmarasavad bhAsuraH tAmarasabhAsuraH, taM tAmarasabhAsuram / mohaH saMjAto'sya iti mohitaH, na mohitaH amohitaH, taM amohitam / iti prathamavRttArthaH / pRthvIcchandasA stutiriyam ardhapAdayamakena / / 49 / / / (4) de0 vyA0-apApadamalamiti / vimalaM-vimalanAthaM vayaM alaM-atyarthaM yathA syAt tathA AnamAmaH ityanvayaH / 'Nama prahvIbhAve' dhAtuH / 'AnamAmaH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / vayam / kaM karmatApannam ? / vimalam / kiMviziSTaM vimalam ? / 'apApadam' na pApaM dadAtItyapApadaH tam / apApaHpAparahito yo damastaM lAti gRhNAtItyapApadamalaH taM iti ekapadameva vA / punaH kiMviziSTam ? / 'zamitam' zaM-sukhaM (itaM-) prAptaM yena sa tam / punaH kiMviziSTam ? / hitaM-hitakArakam, mokSamArgapradarzanAt / punaH kiMviziSTam ? / 'natAmarasabhAsuram' natA-pravIbhUtA amarasabhA-devaparSat asurA-bhuvanapatayazca yasya sa tam, athavA natA-namrIbhUtA amarA-devAH (sabhA-bhAsahitAH) asurAzca yasya sa tam / punaH kiMviziSTam ? / moditaM-surabhIkRtam / kayA ? / 'vimalamAlayA' vimalA-nirmalA yA mAlA-puSpasaka tayA / punaH kiMviziSTam ? / 'apApadam' / apagatA Apad-vipattiryasya sa tam / punaH . kiMviziSTam / 'alaGghanam' nAtikramaNIyaM, sarveSAmapi pUjyatvAt / punaH kiMviziSTam ? / 'zamitamAnam' zamitaH-zAntiM nItaH mAnaH-smayo yena sa tam / punaH kiMviziSTam ? / 'nAmohitam' mohena A-samantAnna Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvimalajinastutayaH 207 vazIkRtam / punaH kiMviziSTam ? / 'tAmarasabhAsuram' tAmarasaM-kamalaM tadvad bhAsuraM-dIptam / punaH kiMviziSTam ? / 'AlayAmoditam' Alaye-gRhe amoditaM-aharSitam / / iti prathamavRttArthaH / / 49 / / ____dha0 TIkA-apApadeti / 'apApadaM' na pApaM dadAtIti yat tat / 'alaM' atyartham / athavA pApahetutvAt pApaM, na pApaM apApaM, na vidyate vA yat tad apApam, damaM lAtIti damalaM, apApaM ca tat damalaM ceti apApadamalam / 'ghanaM' acchidraM-azeSamalakSayotthamityarthaH, tat tathAbhUtam / 'zaM' sukham / 'itaM' prAptam / 'AnamAmaH' praNamAmaH / 'hitaM' hitakAraNam / 'natAmarasabhAsuraM' natA amarasabhA surAzca yasya tam, athavA natA amarAH sabhAH-sadIptikA asurAzca yasya tam / 'vimalamAlayA' vigatamalA yA mAlA-sraka tayA / 'AmoditaM' surabhIkRtam / 'apApadaM' apagatA Apado yasya tam / 'alaGghanaM' na vidyate laGganaM-adhaHkaraNaM kuto'pi yasya tam / 'zamitamAnaM' zamitaH-zamaM nIto mAno yena tam / 'AmohitaM' A-samantAt mohaM nItam / 'na' jhata pratiSedhapadaM asya sambadhyate / 'tAmarasabhAsuraM' ra'marasavad bhAsuraMujjvalam / 'vimalaM' vimalAbhidhAnaM jinam / 'AlayAmoditaM' AlayA-AvAsAstairamoditaM-na modaM nItam / vimalaM AnamAma ityanvayaH / / 49 / / avacUriH vimalaM jinaM vayamAnamAmaH / pApaM dadAtIti pApadaH, na pApadamapApadam, puNyapradamityarthaH / alaMatyartham / yadvA apApo yo damaH-upazamastaM lAtIti apApadamalam / ghanaM-nizchidraM azeSamalakSayotthaM zaMsukhamitaM-prAptam / hitaM prANigaNasya / natA-namrIbhUtA amarasabhA-devaparSadasurAzca yasya / vimalA yA mAlApuSpasraka tayA''moditaM-surabhIkRtam / apagatA Apado yasmAt tam / alaGghana-kenApyaparAbhUtam / zamito mAno yena tam / AmohitaM na, mohena samantAnna vazIkRtam / tAmarasaM-kamalaM tadvad bhAsuraMdIpyamAnam / Alaye-gRhaviSaye amoditaM-ahRSTam / / 49 / / - samastajinezvarANAM nutiH. sadAnavasurAjitA asamarA jinA bhIradAH kriyAsu rucitAsu te sakalabhAratIrA ytaaH| - 1. 'te'sakala0' iti pAThAntaram / Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 zobhanastuti-vRttimAlA sadAnavasurAjitA asamarAjinAbhIradAH kriyAsurucitAsu te sakalabhA ratIrAyatAH // 2 // 50 // - pRthvI ja0 vi0-sadAnaveti / bho bhavyAtman ! te-tava te jinAH-tIrthakarAH kriyAsu-kartavyeSu AyatAdIrghA ratIH-mudaH kriyAsuH-vidheyAsuH iti kriyAkArakAnvayaH / atra 'kriyAsuH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? 'jinAH' / kAH karmatApannAH ? 'ratIH' / kasya ? 'te' / kAsu ? 'kriyAsu' / ratIH kathaMbhUtAH ? 'AyatAH' / kriyAsu kathaMbhUtAsu ? 'rucitAsu' abhipretAsu / punaH kathaM0 ? 'ucitAsu' yogyAsu / jinAH kathaMbhUtAH ? 'sadAnavasurAjitAH' dAnavasahitA ye surA-devAH taiH ajitA-upasargAdibhiH kRtvA akSobhitAH / punaH kathaM0 ? 'asamarAH' samaraH-saMgrAmaH tena rahitAH / punaH kathaM0 ? 'bhIradAH' bhiyaMbhayaM radanti-bhindantIti bhIradAH-bhayacchidaH / punaH kathaM0 ? 'sakalabhAratIrAH' sakalAH-sadoSAH sAMsArikakRtyarUpA ye bhArAsteSAM paryantatvAt tIrAH-tIrabhUtAH / athavA akAraprazleSavidhAnena asakalAM-adoSAM bhAratI-sarasvatIM Irayanti rAntIti vA te tathA / punaH kathaM0 ? yatAH' yatnaM kurvANAH / nigRhItendriyA ityarthaH / punaH kathaM0 ? / 'sadAnavasurAjitAH' sadAnaM-dAnasahitaM yad vasudravyaM tena rAjitAHzobhitAH / idaM ca vizeSaNaM gRhasthAvasthAmAzritya jJeyam / punaH kathaM0 ? 'asamarAjinAbhIradAH' asamaM rAjanta ityevaMzIlA asamarAjinaH, athavA asamAzca te rAjinazca asamarAjinaH, evaMvidhA nAbhIradAnAbhidazanA yeSAM te tathA / punaH kathaM0 / 'sakalabhAH' sakalA-sampUrNA bhA-dIptiryeSAM te tathA / / atha samAsaH-saha dAnavairvartamAnA iti sadAnavAH 'tatpuruSaH' / sadAnavAzca te surAzca sadAnava0 'karmadhArayaH' / na jitA ajitAH 'tatpuruSaH' / sadAnavasurairajitAH sadAnava0 'tatpuruSaH' / na vidyate samaro yeSAM te asamarAH 'bahuvrIhiH' / bhiyaM radantIti bhIradAH 'tatpuruSaH' / saha kalAbhirvartamAnA iti sakalAH 'tatpuruSaH' / sakalAzca te bhArAzca saka0 'karmadhArayaH' / sakalabhArANAM tIrAH saka0 'tatpuruSaH' / athavA na sakalA asakalA 'tatpuruSaH' / asakalA cAsau bhAratI ca asaka0 'karmadhArayaH' / asakalabhAratImIrayanti rAntIti vA asaka0 'tatpuruSaH' / saha dAnena vartate yat tat sadAnaM 'tatpuruSaH' / sadAnaM ca tad vasu ca sadA0 'karmadhArayaH' / sadAnavasubhI rAjinA sadAna0 'tatpuruSaH' | na samaM asamaM 'tatpuruSaH' / asamaM rAjanta ityasamarAjinaH 'tatpuruSaH' / yadvA na samA asamAH 'tatpuruSaH' / asamAzca te rAjinazca asama0 'tatpuruSaH' / nAbhI ca radAzca nAbhIradAH 'itaretaradvandvaH' / asamarAjino nAbhIradA yeSAM te asama0 'bahuvrIhiH' / sakalA bhA yeSAM te sakalabhAH 'bahuvrIhiH' / / iti kAvyArthaH / / 50 / / 1. 'bhAratIrAyatAH' ityapi pAThaH / Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvimalajinastutayaH 209 (2) * si0 vR0-sadAnaveti / bho bhavyAtman ! te-tava te jinAH-tIrthakarAH kriyAsu-kartavyeSu AyatAdIrghA ratIH-mudaH kriyAsuH-vidheyAsurityarthaH / 'DukRJ karaNe' dhAtorAziSi kartari parasmaipade prathamapuruSabahuvacanaM yAsus / 'yAdAdau' (sA0 sU0 814) ityanena RkArasya riGAdezaH / 'srorvisargaH' (sA0 sU0 124) / tathA ca 'kriyAsuH' iti siddham / atra 'kriyAsuH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / jinAH / kAH karmatApannAH ? / ratIH / kasya ? / te / kAsu ? / kriyAsu / "kriyA karmaNi ceSTAyAM, karaNaM saMpradhAvane / ArambhopAyaziSyArtha-zcikitsAvikRtiSvapi // " iti vizvaH / ratIH kathaMbhUtAH ? / AyatAH / kathaMbhUtAsu kriyAsu ? / rucitAsu / punaH kathaM0 ? / ucitAsu-yogyAsu / kathaMbhUtA jinAH ? / 'sadAnavasurAjitAH' sadAnavA-dAnavaiH saha vartamAnA ye surA-devAH tairajitAH-upasargAdibhirakSobhitAH / punaH kathaMbhUtAH ? / 'asamarAH' samaraH-saGgrAmastena rahitAH / punaH kathaMbhUtAH ? / 'bhIradAH' radanti-bhindanti iti radAH, pacAditvAdac, tataH bhiyaM-bhayaM radanti te bhIradAH / bhiyaM radantIti vigrahe / 'karmaNyaNa' (pA0 a0 3, pA0 2, sU0 1) iti vRddhau bhiradA ityaniSTaM syAditi / punaH kathaMbhUtAH ? / 'sakalabhAratIrAH' sakalAH-sadoSAH sAMsArikakRtyarUpA ye bhArAsteSAM paryantatvAt tIrAH-tIrabhUtAH, yadvA asakalA-adoSA bhAratI-giramIrayanti rAntIti vA asakalabhAratIrA ityarthaH / punaH kathaMbhUtAH ? / yatAH-yalaM kurvANAH, nigRhItendriyA ityarthaH / punaH kathaMbhUtAH ? / 'sadAnavasurAjitAH' sadAnaM-dAnasahitaM yad vasu-dravyaM tena rAjitAH-zobhitAH / idaM ca vizeSaNaM gRhasthAvasthAmAzritya jJeyam / "devabhede'nale razmI, vasU rale dhane vasu" ityamaraH (zlo0 2791) / punaH kathaMbhUtAH ? | * 'asamarAjinAbhIradAH' asamaM rAjanta ityevaMzIlAH asamarAjinaH, asamAzca te rAjinazceti vA nAbhIradAHnAbhIdazanA yeSAM te tathA / nAbhI ca radAzca nAbhIradAH 'itaretaradvandvaH' / punaH kathaMbhUtAH ? / 'sakalabhAH' sakalA-sampUrNA bhA-dIptiryeSAM te tathA / "syuH prabhArukucistviDbhA0" ityamaraH (zlo0 212) / "bhA mayUkhamahasI chavirvibhA" iti haimaH (kA0 2, zlo0 14) / / 50 / / (3) . sau0 vR0-sadAnaveti / te jinAH-tIrthaMkarA ucitAsu-yogyAsu muktiprAptilakSaNAsu kriyAsu te - tava ratIH kriyAsuH ityanvayaH / kriyAsuH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'jinaaH'| kAH karmatApannAH ? / 'ratIH' paramaprItIH / kAsu ? / 'kriyAsu' AvazyakAdyanuSThAneSu / kiMvi0 kriyAsu ? / 'ucitAsu' yogakSemAvAptiyogyAsu / kasya ? | 'te' tava / kiMviziSTA jinAH ? / dAnavaiH sahitA ye surA-amarA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 zobhanastuti-vRttimAlA taiH ajitAH-aparAjitAH 'sadAnavasurAjitAH' / punaH kiMvi0 jinAH ? / 'asamarAH' asaGgrAmAH / punaH kiM0 jinAH ? / bhIH-bhayaM tad radanti-dArayanti 'bhIradAH' / punaH kiM0 jinAH ? | sakalA-sampUrNA bhAprabhA yeSAM te 'sakalabhAH' / yadvA sakalA-samastA bhAratI-sarasvatI tAmIrayanti-prerayanti te 'sakalabhAratIrAH', yadvA sakalabhAratI rAnti-dadati te 'sakalabhAratIrAH' / puna0 kiM0 jinAH ? / 'yatAH' yatnaM kurvANA dharmopadezAdiSu / punaH kiM0 jinAH ? / dAnena sahitaM yad vasu-dhanaM tena rAjitAH-zobhamAnAH 'sadAnavasurAjitAH' / etad vizeSaNaM gRhasthAvasthAmAzritya jJeyam / yadvA sadA-nirantaraM navasu-navapaddheSu rAjitAH-zobhitAH 'sadAnavasurAjitAH / punaH kiM0 jinAH ? / asamAH-ananyasadRzA rAjante-zobhante ityevaMzIlAH asamarAjinaH tAdRzA nAbhI-tundakakUpikA radA-dazanA yeSAM te asamarAjinAbhIradAH' / punaH kiM0 jinAH ? / suSThu-pradhAnA rucitA-paramAnandahetutA yeSAM te surucitAH / kAsu ? | kriyAsu / punaH kiM0 jinAH ? / sakalaH-samasto yo bhAraH-saMsArabhramaNarUpaH tasya tIraM-taTaM taM prati AyatAH-prAptAH 'sakalabhAratIrAyatAH', saMsArasamudrapAraM prAptAH / iti padArthaH / / atha samAsaH-dAnavaiH sahitAH sadAnavAH, sadAnavAzca te surAzca sadAnavasurAH, sadAnavasuraiH ajitAH sadAnavasurAjitAH / na vidyate samaraH-saGgrAmo yeSAM ta asamarAH / jayanti rAgAdIn iti jinAH / bhiyaM radanti-karSanti te bhIradAH / kriyA suSThu-zobhanA rucitA ca yeSAM te kriyAsurucitAH / 'u' iti prakAzanArthe / "usaMbhAyuva (?) prakAze syAt" ityanekArthaH / sakalA bhA-kAntiH yeSAM te sakalabhAH / dAnena sahitaM sadAnam, sadAnaM ca tad vasu ca sadAnavasu, sadAnavasunA rAjitAH sadAnavasurAjitAH / yadvA naveti navasaMkhyAkA suSThu rAH-svarNaM hemapaGkajaM taiH jitAH-zobhamAnA navasurAjitAH, surasaMcAritasvarNakamalopari gamanatvAt / idaM kaivalyAvasthAmAzritya jJeyam / na samAH asamAH, asamA rAjante ityevaMzIlAH asamarAjinaH, nAbhyazca radAzca nAbhIradAH, asamarAjinaH nAbhIradA yeSAM te asamarAjinAbhIradAH / sakalazcAsau bhArazca sakalabhAraH, sakalabhArasya tIraM sakalabhAratIraM, A-samantAt yatA prAptA sakalabhAratIrAyatAH / yadvA sakalA cAsau bhAratI ca sakalabhAratI, sakalabhAratI rAntIti te sakalabhAratIrAH / evaMvidhA jinAH te-tava kriyAsu ratIH kriyAsuH / / iti dvitIyavRttArthaH / / 50 // (4) de0 vyA0-sadAnaveti / te jinAH-tIrthaMkarAH te-tava rucitAsu kriyAsu-kAryeSu ratIH kriyAsuHvidheyAsuH ityanvayaH / 'DukRJ karaNe' dhAtuH / 'kriyAsuH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / jinAH / kAH karmatApannAH ? / ratIH / kasya ? / te-tava / kAsu ? / kriyAsu / kiMviziSTA jinAH ? / 'sadAnavasurAjitAH' dAnavaiH-asuraiH saha vartamAnA ye surA-vaimAnikAH taiH ajitA-avazIkRtA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvimalajinastutayaH 211 upasargAdibhirajitA / punaH kiMviziSTAH / 'asamarAH' nAsti samaraH-saMgrAmo yeSAM te tathA, sakalakarmavipakSapakSakSayAt / punaH kiMviziSTAH ? / bhIradAH-bhIvilekhakAH ('rada vilekhane' bhiyaM radantibhindantIti), bhayanAzakA iti niSkarSaH / punaH kiMviziSTAH ? / ('sakalabhAratIrAH' sakalAM-kRtsnAM bhAratI-vidyAM rAnti-dadatIti tathA) / punaH kiMviziSTAH ? / yatAH-prayatnavantaH / punaH kiMviziSTAH ? | 'sadAnavasurAjitAH' sadAnaM-dAnasahitaM yad vasu-dravyaM tena rAjitAH-zobhitAH [yAvat], sadA dAnadAyakatvAt / punaH kiMviziSTAH ? / 'asamarAjinAbhIradAH' nAbhizca radAzceti pUrvaM 'dvandvaH', tataH asamA-nirupamA rAjinaH-zobhamAnA nAbhIradA yeSAmiti vigrahaH / punaH kiMviziSTAH ? 'sakalabhAH' sakalA-samagrA bhA-kAntiH yeSAM te tathA / punaH kiMviziSTAH ? AyatAH / kiMviziSTAsu kriyAsu ? / rucitAsu-manojJAsu / punaH kiMviziSTAsu ? / ucitAsu-yogyAsu puNyarUpAsu / iti dvitIyavRttArthaH / / 50 / / _ dha0 TIkA-sadAnaveti / 'sadAnavasurAjitAH' saha dAnavairvartanta iti sadAnavAzca te surAzca taiH ajitA-upasargAdibhiH akSobhitAH / asamarAH' na vidyate samaraH-saGgrAmo yeSAM te / 'jinAH' tIrthakRtaH / : 'bhIradAH' bhiyaM radantIti bhIradAH-bhayabhidaH / 'kriyAsu' kartavyAsu / 'rucitAsu' abhipretAsu / 'te' tava / 'sakalabhAratIrAH' sakalAH-sadoSAH sAMsArikakRtyarUpA ye bhArAsteSAM paryantasthitatvAt tIrAH-tIrabhUtAH, athavA asakalA-asadoSA bhAratIH Irayanti rAnti vA ye te tathA / 'yatAH' nigRhItendriyAH / 'sadAnavasurAjitAH' sadAnaM-savisarjanaM yad vasu-dravyaM tena pRthvIpAlAvasthAyAM rAjitAH-zobhitAH / 'asamarAjinAbhIradAH' asamaM rAjanta evaMzIlA nAbhI-nAbhiH radAzca-dazanAzca yeSAM te / 'kriyAsuH' vidheyAsuH / 'ucitAsu' yogyAsu / 'te' / 'sakalabhAH' sakalA-sampUrNA bhA-dIptiryeSAM te / 'ratIH' mudaH / AyatAH dIrghAH / te jinAH ucitAsu kriyAsu te bhAratIrAyatAH kriyAsuriti yogaH / / 50 / / avacUriH te jinAste-tava AyatA-vipulA ratIH-mudaH kriyAsu-kartavyAsu kriyAsuH-deyAsuH / kiMbhUtAsu ? / rucitAsu-iSTAsu / ucitAsu-yogyAsu, puNyarUpAsvityarthaH / jinAH kiMviziSTAH ? / sadAnavaiH-sAsuraiH surairupasargAdibhirajitAH / asamarA-araNAH / bhiyaM-bhItiM radanti-bhindantIti bhIradAH / 'rada vilekhane' / sakalAH-sadoSAH saMsArakRtyarUpA ye bhArAsteSAM paryante sthitatvAt tIrAH / yadvA asadoSA bhAratIrIrayanti rAnti vaa| yatAH-prayalavantaH / sadAnaM-satyAgaM yad vasu-suvarNaM tena rAjitAH-zobhitAH / asamAH Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 zobhanastuti-vRttimAlA zobhamAnAzca nAbhIradA yeSAM te / sakalA-samastA bhA-dIptiryeSAM yeSu vA / yadvA saha kalabhayA-rucirarucA vartante / / 50 / / jinapravacanapraNAmaHsadA yatiguroraho ! namata mAnavairaJcitaM mataM varadamenasA rahitamAyatAbhAvataH / sadAyati guroraho na matamAnavairaM citaM mataM varadamena sArahitamAyatA bhAvataH // 3 // 51 // - pRthvI ja0 vi0-sadeti / 'aho' ityAmantraNe / bho bhavyAH ! yUyaM 'yatiguroH' yatInAM sAdhUnAM guru:tattvopadeSTA tasya yatiguroH arhata ityarthaH, mataM-zAsanaM sadA-sarva [dA] kAlaM bhAvataH-bhaktitaH anurAgato vA namata-praNamata iti kriyAkArakayojanA / atra 'namata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? 'yUyam' / kiM karmatApannam ? 'matam' / kasya ? 'yatiguroH' / katham ? 'sadA' / kutaH ? 'bhAvataH' / mataM kathaMbhUtam ? 'aJcitaM' pUjitam / kaiH kartRbhiH ? 'mAnavaiH' naraiH / punaH kathaM0 ? 'varadaM' abhISTapradam / punaH kathaM0 ? 'rahitaM' tyaktam / kena ? 'enasA' pApena / punaH kathaM0 ? 'sadAyati' satI-zobhanA AyatiH-prabhutA uttarakAlo vA yasya tat tathA / puna kathaM0 ? 'rahaH' rahasyabhUtam / punaH kathaM0 ? 'na matamAnavairaM' mateabhiprete mAnavaire-ahaGkAravirodhau yasya tad matamAnavairam, na iti niSedhe, tAdRk na bhavatIti bhAvaH / punaH kathaM0 ? 'citaM' vyAptaM sambaddhaM vA / kena ? 'varadamena' pradhAnaprazamena / kiM kurvatA ? 'AyatA' gacchatA / punaH kathaM0 ? 'sArahitaM' sAraM ca tad hitaM ca, yadvA sAraM hitaM yasmin tat tathA / yatiguroH kathaMbhUtasya ? 'AyatAbhAvataH' AyatA-vistAriNI AbhA-chAyA sA vidyate yasya sa AyatAbhAvAn tasya / punaH kathaMbhUtasya ? 'guroH' mahataH / / atha samAsaH-yatInAM yatinAM vA guruH yatiguruH 'tatpuruSaH' / tasya yati0 / varaM dadAtIti varadaM 'tatpuruSaH' / tad varadam / AyatA cAsau AbhA ca AyatAbhA 'karmadhArayaH' / AyatAmA vartate yasya sa Aya0 / tasya AyatA0 / satI Ayatiryasya tat sadAyati 'bahuvrIhiH' / tat sadA0 / mAnaM ca vairaM ca mAnavaire itaretaradvandvaH' / mate mAnavaire yasya tat mata0 'bahuvrIhiH' / tat mata0 / varazcAsau damazca varadamaH Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvimalajinastutayaH 'karmadhArayaH' / tena vara0 / sAraM ca tad hitaM ca sArahitaM 'karmadhArayaH' / yadvA sAraM hitaM yasmin tat sAra0 'bahuvrIhiH' / tat sAra0 / / iti kAvyArthaH / / 51 / / (2) si0 vR0-sadeti / aho ityAmantraNe / he bhavyAH ! yUyaM yatiguroH-arhataH mataM-zAsanaM sadAsarvakAlaM bhAvataH-bhaktitaH anurAgato vA namata-praNamatetyarthaH / 'Nama prahvIbhAve' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSabahuvacanaM Nam agre ta / 'Ade: SNaH saH' (sA0 sU0 748) iti Nasya nakAraH / 'ap kartari' (sA0 sU0 691) ityap / 'svarahInaM0' (sA0 sU0 36) / tathA ca namata' iti siddham / atra 'namata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'yUyam' / kiM karmatApannam ? | . 'matam' / kasya ? | 'yatiguroH' yatInA-sAdhUnAM gRNAti dharmopadezaM yathArthopadeSTA vA yatiguruH, tasya yatiguroH / katham ? / 'sadA' / kutaH ? / 'bhAvataH' bhAvAditi bhAvataH sArvavibhaktikastas / kathaMbhUtaM matam ? / aJcitaM- pUjitam' / 'nAJceH pUjAyAM (sA0 sU0 287) iti nakArasya lopaH / kaiH kartRbhiH ? | 'mAnavaiH'-manuSyaiH / punaH kathaMbhUtam ? / 'varadaM' varaM-vAJchitaM dadAtIti varadam / punaH kathaMbhUtam ? / 'rahitaM' varjitam / kena ? / 'enasA'-pApena / punaH kathaMbhUtam ? satI-zobhanA AyatiH-prabhAvaH uttarakAlo vA : yasya tat tthaa| "AyatistUttaraH kAlaH" (abhi0 kA0 2, zlo0 76), "syAt prabhAve'pi cAyatiH" ityamaraH / punaH kathaMbhUtam ? / 'rahaH'-rahasyabhUtaM tattvamiti yAvat / "raho'pi guhye bhavane ca tattve" iti vizvaH / punaH kathaMbhUtam ? / 'na matamAnavairaM' na iti niSedhavAcakam, tena na mate-na abhiprete mAnavaireahaGkAravirodhau yasya tat / mAnaM ca vairaM ca mAnavaire 'itaretaradvandvaH' / "vairaM virodho vidveSaH" ityamaraH (zlo0 411) / punaH kathaMbhUtam ? | 'citaM'-vyAptam / kena ? / 'varadamena' varaH-pradhAno yo damo-damanaM tena / baradamena kiM kurvatA ? | 'AyatA'-AgacchatA / punaH kathaMbhUtam ? / 'sArahitaM' sAraM hitaM yasmin tat, sAraM ca taddhitaM ceti vA / kathaMbhUtasya yatiguroH ? / 'AyatAbhAvataH' AyatA-vistAriNI AbhA-chAyA sA vidyate yasya sa AyatAbhAvAn tasya / kathaMbhUtasya ? / 'guroH'-mahataH / / 51 / / (3) sau0 vR0-sadeti / aho ityAmantraNe / bho bhavyAH yUyaM yatInAM-sAdhUnAM guruH-dharmopadeSTA tasya yatiguroH-tIrthakRtaH mataM-zAsanaM pravacanaM vA sadA-sarvadA bhAvato-rAgataH bhaktito vA namata ityanvayaH / 'namata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'yUyaM' bhavantaH / 'namata' praNamata / kiM karmatApannam ? / 'matam' katham ? / 'sadA' sarvadA / kiMvi0 matam ? / 'arcitaM' pUjitam / kaiH ? / 'mAnavaiH' manuSyaiH / punaH 1. idaM sUtraM pANinIye'pi / 2. atra 'aJcita' mityAvazyakaM zloke tathAvidhapAThAt / Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 214 zobhanastuti-vRttimAlA ++++++++++ kiM0 matam ? / 'varadaM' iSTavaradam-iSTavaradAyakam / punaH kiM0 matam ? / 'rahitaM' virahitam / kena ? 'enasA' pApena / kiMviziSTasya yatiguroH ? / AyatA-mahatI yA AbhA-zobhA tadvAn AyatAbhAvAn tasya 'AyatAbhAvataH' / punaH kiM0 matam ? / sat-zobhanA AyatiH-uttarakAlaH pUjAprAptirvA yasya tat 'sadAyati' / punaH kiM0 matam ? / 'rahaH' rahasyabhUtam / kasya ? / 'guroH pUjyasya / punaH kiM0 matam ? | mataM-saMmataM mAnaM ca vairaM ca yasya tat 'matamAnavairam' / katham ? / 'na' niSedhe / rAgadveSarahitamityarthaH / punaH kiM0 matam ? / 'citaM' vyAptam / kena ? / varaH-pradhAno damaH-indriyaviSayadamalakSaNaH tena varadamena' / varadamena kiMviziSTena ? | 'AyatA' vistIrNena / punaH kiM0 matam ? / sAraM-pradhAnaM hitaM yasmin tat 'sArahitam' / iti padArthaH / / __ atha samAsaH-yatInAM guruH yatiguruH, tasya yatiguroH / varaM dadAtIti varadaH, taM varadam / AyatA bhA yasyAsau AyatAbhAvAn, tasya AyatAbhAvataH / satI-zobhanA AyatiH yasya tat sadAyati / gRNAtivadati tattvaM-hitAhitam iti guruH, tasya guroH / mAnaM ca vairaM ca mAnavaire, mate mAnavaire yasya tat matamAnavairam / varazvAsau damazca varadamaH, tena varadamena / sAraM ca tat hitaM ca sArahitam, yadvA sAraM hitaM yasmin tat sArahitam / evaMvidhaM jinamataM namata / / iti tRtIyavRttArthaH / / 51 / / ___ (4) de0 vyA0-sadeti / aho ityAzcarye / yatiguroH-jinavarasya mataM-pravacanaM yUyaM bhAvataH-bhaktitaH namata ityanvayaH / 'Nama pratIbhAve' dhAtuH / 'namata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'yUyam' / kiM karmatApannam ? / 'matam' / mataM kasya ? / 'yatiguroH' yatInAM guruH yatiguruH iti vigrahaH, tasya / kasmAt ? / 'bhAvataH' / kiMviziSTA yUyam ? / 'AyatAH' A-samantAt yatAH-yatnaM kurvANAH / kiMviziSTasya 'yatiguroH ? | 'AyatAbhAvataH' AyatA-vipulA bhA-kAntiryasya sa tasya / astyarthe vatuppratyayaH / kiMviziSTaM matam ? / 'aJcitaM'-pUjitam / kaiH ? / 'mAnavaiH' manuSyaiH / punaH kiMviziSTam ? / 'varadaM'-vAJchitapradam / punaH kiMviziSTam ? / 'rahitaM'-varjitam / kena ? / 'enasA'-pApena / "enaH pApmA ca pAtakam" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 6, zlo0 16) / punaH kiMviziSTam ? / 'sadAyati' satI-zobhanA AyatiH-uttarakAlo yasya tat / "AyatistUttaraH kAlaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA02, zlo076) / bhagavatpravacanasya kadApi kenApi khaNDayitumazakyatvAt / "AyatiH prabhutA" iti prAJcaH / punaH kiMviziSTam ? / 'rahaH'-rahasyabhUtam / kasya ? / 'guroH' arhata ityarthaH / punaH kiMviziSTam ? | 'na matamAnavairam' mAnazca vairaM ceti pUrvaM 'dvandvaH', tato na mate-nAbhiprete mAnavaire-garvavirodhau yasya iti vigrahaH / punaH kiMvizaSTam ? / 'citaM'-vyAptam / kena ? / 'varadamena'-pradhAnopazamena / varazcAsau damazceti samAsaH / Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvimalajinastutayaH 215 upazamasyaivAtra pradhAnatvena khyApanAt / punaH kiMvizaSTam ? / 'sArahitaM' sAraM pradhAnaM hitaM-pathyaM yasmin tat / punaH kiMviziSTam ? / mataM-vAJchitam / satAmiti zeSaH / / iti tRtIyavRttArthaH / / 51 / / dha0 TIkA-sadeti / 'sadA' sarvakAlam / 'yatiguroH' guruH-tattvopadeSTA yatInAM gururjina(sta)sya / 'aho' ityAmantraNe / 'namata' praNamata / 'mAnavaiH' nRbhiH / 'aJcitaM' pUjitam / 'mataM' zAsanam / 'varadaM' abhISTapradam / 'enasA' pApena / 'rahitaM' tyaktam / 'AyatAbhAvataH' AyatA-vistIrNA bhA-chAyA vidyate yasya tasya / 'sadAyati' satI-zobhanA AyatiH-prabhutA yasya tat / 'guroH' mahataH / 'rahaH' rahasyabhUtam / 'na' iti pratiSedhe uttareNa sambadhyate / 'matamAnavairaM' mAnazca vairaM ca mAnavaire, te mate yasya tat yanna bhavati / 'citaM' sambaddham / 'mataM' sarvasyAbhipretam / 'varadamena' pradhAnaprazamena / 'sArahitaM' sAraM ca tat hitaM ca / 'AyatA' AgacchatA / 'bhAvataH' anurAgAt / yatigurormatamAyatA varadamena citaM sadA bhAvato namateti sambandhaH / / 51 / / . avacUriH / aho lokAH ! yatiguroM:-sarvajJasya bhAvato-bhaktyA mataM-zAsanaM namata / sadA-sarvakAlam / * kathaMbhUtam ? / mAnavaiH-mAnuSairaJcitaM-pUjitam / varaM-abhISTArthaM dadAti varadam / enasA-pApena rahitaMtyaktam / yatiguroH kiMbhUtasya ? / AyatAbhAvataH AyatA-vipulA bhA asyAstIti matup / mataM kiMbhUtam ? / sadAyati satI-zobhanA AyatiH-AgAmikAlaH prabhutA vA yasya tat / gurorarhato rahorahasyabhUtam / na mate-abhISTe mAnavaire yasya / citaM-vyAptam / kena ? / varadamena-pradhAnopazamena / kiMbhUtena ? / AyatA-AgacchatA / mataM kathaMbhUtam ? / mataM sarvasyAbhipretam / sAraM ca taddhitaM ca / yadvA sAraM hitaM yasmin / / 51 // zrIrohiNyai vinatiHprabhAji tanutAmalaM paramacApalA rohiNI sudhAvasurabhImanA mayi sabhAkSamAlehitam / prabhAjitanutA'malaM paramacApalA''rohiNI sudhAvasurabhImanAmayisabhA kSamAle hitam // 4 // 52 // - pRthvI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 zobhanastuti-vRttimAlA + ja0 vi0-prabhAjIti / rohiNI-rohiNyAkhyA devI mayi-madviSaye alam-atyarthaM paraM-prakRSTam amalam-anavadyam IhitaM-vAJchitaM hitaM-sukhAnukUlaM vastu tanutAM-vistArayatu iti kriyAkArakayojanA / atra 'tanutAm' iti kriyApadam / kA kI ? 'rohiNI' / kiM karmatApannam ? 'hitam' / kathaM0 'amalaM' gatamalam / kasmin ? 'mayi' / kathaMbhUte mayi ? 'prabhAji' prakarSaNa bhajate-sevata iti prabhAk tasmin, atyantasevAvartinItyarthaH / punaH kathaMbhUte ? 'kSamAle' kSamA-kSAntistAM lAtIti kSamAlastasmin / rohiNI kathaMbhUtA ? 'acApalA' cApalaM-capalatvaM na vidyate yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? 'sudhAvasuH' sudhAprAsAdAdInAM lepadravyaM choheti prasiddhA tadvad vasuH-tejo yasyAH sA tathA, athavA sudhA-pIyUSaM saiva vasudravyaM yasyAH sA tathA / puna kathaM0 ? 'abhImanAH' na bhIH-bhayaM manasi yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? 'sabhAkSamAlA' bhA-prabhA tayA saha vartamAnA sabhA. etAzI akSamAlA yasyAH sA tathA / panaH kathaM0? 'prabhAjitanutA' prabhAjitaiH-tejastiraskRtaiH nutA-stutA / punaH kathaM0 ? 'paramacApalA' paramaM-pradhAnaM cApaMdhanuH lAtIti tathA / punaH kathaM ? 'ArohiNI' / ayaM Avazyake NiniH / kAM karmatApannAm ? 'sudhAvasurabhI' dhAvanaM dhAvo-vegaH, zobhano dhAvo yasyAH sA sudhAvA yA surabhI-gaustAm / NinisambandhAdatra 'na niSThAdiSu' iti SaSThIpratiSedhaH / punaH kathaM0 ? 'anAmayisabhA' anAmayinIarogiNI sabhA-saMsad yasyAH sA tthaa|| atha samAsaH-capalasya bhAvaH cApalaM 'tatpuruSaH' / na vidyate cApalaM yasyAH sA acApalA 'bahuvrIhiH' / sudhAvad vasuryasyAH sA sudhAvasuH 'bahuvrIhiH' / athavA sudhaiva vasu yasyAH sA sudhAvasuH 'bahuvrIhiH' / bhIH manasi yasyAH sA bhImanAH 'bahuvrIhiH' / na bhImanAH abhImanAH 'tatpuruSaH' / saha bhayA vartata iti sabhA 'tatpuruSaH' / sabhA akSamAlA yasyAH sA sabhA0 'bahuvrIhiH' / prabhayA jitAH prabhAjitAH 'tatpuruSaH' / prabhAjitairnutA prabhAji0 'tatpuruSaH' / na vidyate malo yatra tadamalaM 'vahuvrIhiH' / paramaM ca tat cApaM ca paramacApaM 'karmadhArayaH' / paramacApaM lAtIti parama0 'tatpuruSaH' / zobhano dhAvo yasyAH sA sudhAvA 'bahuvrIhiH' / sudhAvA cAsau surabhI ca sudhA0 'karmadhArayaH' / tAM sudhAva0 / Amayo'syA'stIti AmayinI ('bahuvrIhiH') / na AmayinI anAmayinI 'tatpuruSaH' / anAmayinI sabhA yasyAH sA anAmayisabhA 'bahuvrIhiH' / kSamA lAtIti kSamAlaH 'tatpuruSaH' / tasmin kSamAle / / iti kAvyArthaH / / 52 / / // iti zrIzobhanastutivRttau zrIvimalajinezvarastutervyAkhyA // 4 / 13 / 52 // ___ (2) si0 vR0-prabhAjIti / rohiNI-rohiNInAmnI devI mayi-madviSaye alam-atyarthaM paraM-prakRSTam Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvimalajinastutayaH 217 amalam-anavadyam IhitaM-vAJchitaM hitaM-sukhAdyanukUlaM vastu tanutAM-vistArayatvityarthaH / 'tanu vistAre' dhAtoH 'AzI:preraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari Atmanepade prathamapuruSaikavacanaM tan agre tAm 'tanAderup' (sA0 sU0 997) apopavAdaH / 'svarahInaM0' (sA0 sU0 36) / tathA ca 'tanutAm' iti siddham / atra 'tanutAm' iti kriyApadam / kA karjI ? | 'rohiNI' / rohanti kAryANyasyAmiti rohiNI / ruherinan / 'gaurAditvAt GIS' / kiM karmatApannam ? / 'hitam' / kathaMbhUtaM hitam ? | 'param' / punaH kathaM0 / 'amalam' / katham ? / 'alam' / kasmin ? / 'mayi' / kathaMbhUte mayi ? / 'prabhAji' prakarSaNa bhajate-sevata iti prabhAk, tasmin prabhAji, anavarataM sevAtatpara ityarthaH / punaH kathaMbhUte ? / 'kSamAle' kSamA-zAntistAM lAti-gRhNAtIti kSamAlastasmin / kathaMbhUtA rohiNI ? / acApalA' cApalaM-capalatvaM na vidyate yasyA yasmAd vA sA tathA / punaH kathaMbhUtA ? / 'sudhAvasuH' sudhA-prAsAdAdInAM lepanadravyaM choha iti prasiddhA tadiva vasuH-tejo yasyAH sA tathA / athavA sudhA-pIyUSaM saiva vasu-dravyaM yasyAH sA tathetyarthaH / punaH kathaMbhUtA ? | 'abhImanAH' na bhIH-bhayaM manasi yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? / 'sabhAkSamAlA' bhA-prabhA tayA saha vartamAnA sabhA, etAdRzI akSamAlA yasyAH sA | punaH kathaMbhUtA ? / 'prabhAjitanutA' prabhayA-tejasA jitaiH-tiraskRtaiH nutA-stutA / "stavaH stotraM stutirnutiH" iti haimaH (kA0 2, zlo0 183) / punaH kathaMbhUtA ? / 'paramaMcApalA' paramaM-prakRSTaM ca tat cApaM-dhanuH lAti gRhNAtIti paramacApalA / punaH kathaMbhUtA ? / 'ArohiNI' avazyamArokSyatyArohiNI / ayamAvazyake NiniH / 'Rnnebhyo GIp' (pA0 a0 4, pA0 1, sU0 5) iti GIp / kAm ? / 'sudhAvasurabhI' dhAvanaM dhAvaH-vegaH suSThuzobhano vego yasyAH sA sudhAvA, 'sR gatau' ityasya dhAvAdezaH, sA cAsau surabhI-gaustAm / punaH kathaMbhUtA ? / anAmayisabhA' Amayo-rogaH so'syA'stIti AmayinI, na AmayinI-nirogiNI sabhAsaMsad yasyAH sA / gostriyorupasarjanasya' (pA0 a0 1, pA0 2, sU0 48) iti hrasvaH / "Ama Amaya Akalyam" iti haimaH (kA0 3, zlo0 127) pRthvIcchandaH / "yatirvasukRtA jasau jasayalAzca pRthvI guruH" iti tallakSaNam / / 52 / / // iti mahopAdhyAya0 vimalastutivRtiH // 4 / 13 / 52 // (3) sau0 vR0-prabhAjIti / rohiNInAmnI devI mayi-asmin (mad?) viSaye IhitaM-vAJchitaM amalaManavadyaM hitaM-pathyaM tanutAmityanvayaH / 'tanutAm' iti kriyApadam / kA kI ? / 'rohiNI' devI / 'tanutAM' vistArayatu / kiM karmatApannam ? / 'Ihitam' / kasmin ? / 'mayi' / katham ? / 'alaM' atyartham / kiMvi0 1. 'gaurAdibhyo mukhyAn GIH' iti siddhaheme (2 / 4 / 19) / Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 zobhanastuti-vRttimAlA Ihitam ? / 'amalam' / punaH kiM0 Ihitam ? / 'paraM' prakRSTaM pradhAnaM vA / punaH kiM0 Ihitam ? / 'hitaM' hitakRta / kiMviziSTe mayi ? | prakarSaNa bhajatIti prabhAka tasmin 'prabhAji' samIpavartinItyarthaH / punaH kiM0 mayi ? / kSamAM lAtIti kSamAlastasmin 'kSamAle' upazamavati / kiMvi0 rohiNI ? | prabhayA-kAntyA jitA ye amarAH taiH nutA-stutA 'prabhAjitanutA' / punaH kiM0 rohiNI ? / 'acApalA' cApalyarahitA / punaH kiM0 rohiNI ? / parama-pradhAnaM cApaM-dhanuH lAti-gRhNAti iti 'paramacApalA' / punaH kiM0 rohiNI ? / sudhA prasAdalepadravyam, "cho' iti bhASAyAm, tadvad vasuH-tejo yasyAH sA 'sudhAvasuH" gauravarNA ityarthaH / yadvA sudhA-amRtaM tadeva vasu-dravyaM yasyAH sA 'sudhAvasuH' / punaH kiM0 rohiNI ? / nAsti bhI:bhayaM manasi yasyAH (sA) 'abhImanAH' / punaH0 kiM0 rohiNI ? / 'ArohiNI' ArUDhA / 'kAM karmatApannAm ? / su-zobhano dhAvaH-vego yasyAH sA tAdRzI surabhIH tAM 'sudhAvasurabhIm' / punaH kiM0 rohiNI ? / Amayo-rogo nAstIti anAmayI, anAmayI sabhA yasyAH sA 'anAmayisabhA' / punaH kiM0 rohiNI ? / bhA-kAntistayA sahitA akSamAlA-jApyamAlA yasyAH sA 'sabhAkSamAlA' / etAdRzI rohiNI devI mayi viSaye IhitaM tanutAm / iti padArthaH / / ____ atha samAsaH-prakarSaNa bhajate iti prabhAka, tasmin prbhaaji| capalasya bhAvaH cApalam, na vidyate cApalaM yasyAH sA acApalA / sudhAva vasuryasyAH sA sudhAvasuH, yadvA sudhA eva vasuyasyAH sA sudhAvasuH / na vidyate bhIH-bhayaM manasi yasyAH sA abhImanAH / bhayA-kAntyA sahitA sabhA, (sabhA) akSamAlA yasyAH sA sabhAkSamAlA / prabhayA jitAH prabhAjitAH, prabhAjitaiH nutA prabhAjitanulA / na vidyate malo yasmin tad amalam / paramazcAsau cApazca paramacApaH, paramacApaM lAtIti paramacApalA | Aruhyate sA ArohiNI / su-zobhano dhAvo-vego yasyAH sA sudhAvA, sudhAvA cAsau surabhI ca sudhAvasurabhI, tAM sudhAvasurabhIm / nAsti Amayo-rogo yasyAM sA anAmayinI, anAmayinI sabhA yasyAM(syAH) sA anAmayisabhA / kSamA lAtIti kSamAlaH, tasmin kSamAle / / "akSo bibhItake karSe, rAvaNe zakaTAtmanoH / pAzake maNike cAkSaH, indriye khaNDamokSayoH // " ityanekArthatilake / iti caturthavRttArthaH / / 4 / / zrIvimalajinendrasya, stutero lipIkRtaH / saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jJAnasevinA // iti trayodazavimalajinastutiH // 4 / 13 / 52 // Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvimalajinastutayaH 219 de0 vyA0-prabhAjIti / rohiNI devI mayi-madviSaye hitaM-pathyaM tanutAM-vistArayatAM ityanvayaH / 'tanu vistAre' dhAtuH / 'tanutAm' iti kriyApadam / kA kI ? / 'rohiNI' / kiM karmatApannam ? / 'hitam / katham ? / 'alam'-atyartham / kasmin ? / 'mayi' / kiMviziSTe mayi ? / 'prabhAji'-prakarSaNa bhajamAne / punaH kiMviziSTe ? / kSamAle' kSamA lAti-gRhNAti iti kSamAlaH tasmin / kiMviziSTaM hitam ? / amalam'anavadyam / punaH kiMviziSTam ? / 'paraM'-prakRSTam / punaH kiMviziSTam ? / 'IhitaM'-vAJchitam / kiMviziSTA rohiNI ? / 'acApalA'-cApalyarahitA | punaH kiMviziSTA ? / 'sudhAvasuH' sudhA-amRtaM tadvad vasuH-prabhA yasyAH sA tathA / punaH kiMviziSTA ? | 'abhImanAH' abhIH-nirbhayaM mano-mAnasaM yasyAH sA / punaH kiMviziSTA ? | 'sabhAkSamAlA' bhayA-kAntyA saha vartamAnA akSamAlA yasyAH sA / punaH kiMviziSTA ? / 'prabhAjitanutA' prabhayA-tejasA jitAH parAbhUtAH taiH nutA-stutA / katham ? / 'alam' / punaH kiMviziSTA ? / 'paramacApalA' paramam-utkRSTaM cApaM-dhanuH lAti-gRhNAtIti tathA / "dhanuzcApo'stramiSvAsaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 439) / punaH kiMviziSTA ? / 'ArohiNI'-ArohaNazIlA / kAm ? / 'sudhAvasurabhI' sudhAvA-suvegA yA surabhI-gauH tAm / punaH kiMviziSTA ? / 'anAmayisabhA' na vidyate Amayorug yasyAM evaMvidhA sabhA-parSad yasyAH sA tathA / / iti caturthavRttArthaH / / 4 / / pRthvIcchandaH / / "yatirvasukRtA jasau jasayalAzca pRthvI guruH" iti ca tallakSaNam // 4 / 13 / 52 // dha0 TIkA-prabhAjIti / 'prabhAji' prabhajata iti prabhAk tasmin / 'tanutAm' tanotu / 'alaM' atyartham / 'paraM' prakRSTam / acApalA' capalatvena hInA / 'rohiNI' rohiNyAkhyA / 'sudhAvasuH' sudhAprAsAdAnAM lepadravyaM tadvad vasuH-tejo yasyAH sA, athavA sudhA-amRtaM saiva vasu-dravyaM yasyAH sA / 'abhImanAH' bhIH-bhayaM tatra mano yasyAH sA, na bhImanAH abhImanAH / 'mayi' madviSaye / 'sabhAkSamAlA' saha bhayA-prabhayA sabhA-sadIptiH akSamAlA yasyAH sA / 'IhitaM' samIhitam / 'prabhAjitanutA' prabhAjitaiHtejastiraskRtairnutA-stutA / 'amalaM' anavadyam / 'paramacApalA' paramaM-pradhAnaM cApaM-dhanurlAti yA sA / 'ArohiNI' avazyamArokSyati yA sA / ayamAvazyake NiniH / 'sudhAvasurabhI' sudhAvA-sadvegA yA surabhIgaustAm / NinisambandhAdatra 'na niSThAdiSu' iti SaSThIpratiSedhaH / 'anAmayisabhA' na AmayinI-rogiNI sabhA-saMsad yasyAH sA 'kSamAle' kSamA-kSAntistAM lAti yaH sa tasmin / 'hitaM' sukhodakam / sudhAvasurabhImArohiNI rohiNI prabhAji kSamAle mayi paraM hitaM tanutAmalamityanvayaH // 4 / 13 / 52 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 zobhanastuti-vRttimAlA . (6) ___ avacUriH rohiNI devI mayi viSaye IhitamamalaM-anavadyaM hitaM-zubhodakaM tanutAM-kurutAm / mayi kathaMbhUte ? / prabhAji-prakarSaNa bhajata iti tacchIle / alaM-atyartham / paraM-prakRSTam / devI kiMviziSTA ? / acApalAcApalyamuktA / sudhA-prAsAdalepanadravyaM tadvad vasu-tejo yasyAH / yadvA amRtameva dravyaM yasyAH / na bhI:bhayaM manasi yasyAH sA abhImanAH / sabhA-sakAntikA akSamAlA yasyAH / prabhAjitaiH-tejastiraskRtaiH nutA-stutA / paramaM cApaM-dhanurlAtIti / ArohaNazIlA / kAm ? / suSThu dhAvatIti sudhAvA-suvegA yA surabhI-gaustAm / anAmayinI-nIrogA sabhA yasyAH sA / kSamA lAtIti kSamAle mayi // 4 / 13 / 52 // Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIanantajinastutayaH 221 14. zrIanantajinastutayaH / atha zrIanantanAthasya stutiH.. sakaladhautasahAsanamerava-. stava dizantvabhiSekajalaplavAH / matamanantajitaH snapitollasat sakaladhautasahAsanameravaH // 1 // 53 // - drutavilambitam ja0 vi0-sakaladhauteti / bho bhavyAtman ! 'anantajitaH' anantajinnAmno jinasya anantajit ityapi nAmAsti, "syAdanantajidanantaH" ityabhidhAnacintAmaNi (kA0 1, zlo0 29)-vacanAt, 'abhiSekajalaplavAH' abhiSekasya-janmAbhiSekasya jalaplavAH-jalapravAhAH tava-bhavataH mataM-abhipretaM dizantu-dadatu iti kriyAkArakAnvayaH / atra 'dizantu' iti kriyApadam / ke kartAraH ? 'abhiSekajalaplavAH' / kiM karmatApannam ? 'matam' / kasya ? 'tava' / abhiSekajalaplavAH kasya ? 'anantajitaH' / kathaMbhUtA abhiSekajalaplavAH ? 'sakaladhautasahAsanameravaH' sakalAH-samastA dhautAHkSAlitAH sahAsAH-savikAsA nameravo-devavRkSavizeSA yaiste tathA / punaH kathaM0 ? 'srapitollasatsakaladhautasahAsanameravaH' ullasan-zobhamAnaH sakaladhautaH kaladhautaM-suvarNaM tena saha vartamAnaH sahAsanena Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 zobhanastuti-vRttimAlA nAnapIThena asanaiH-vRkSavizeSairvA saha vartamAna evaMvidho yo meruH-meruparvataH, tataH srapitaH-sAnaM kArita ullasatsakaladhautasahAsanameruyaiste tathA / yadivA ullasatsakaladhautaM saha-kSamaM dRDhamityarthaH,etAdRzamAsanaM yatra sa ullasatsakaladhautasahAsana evaMvidho meruH strapito yaiste tathA / / atha samAsaH-sakalAzca te dhautAzca sakaladhautAH 'karmadhArayaH' / saha hAsena vartanta iti sahAsAH 'tatpuruSaH' / sahAsAzca te nameravazca sahA0 'karmadhArayaH' / sakaladhautAH sahAsanameravo yaiste sakala0 'bahuvrIhiH' / jalAnAM plavA jalaplavAH 'tatpuruSaH' / abhiSekasya jalaplavA abhiSekajalaplavAH 'tatpuruSaH' / saha kaladhautena vartata iti sakala0 'tatpuruSaH' / ullasaMzcAsau sakaladhautazca ullasa0 'karmadhArayaH' / saha Asanena asanairvA vartata iti sahAsanaH 'tatpuruSaH' / sahAsanazcAsau meruzca sahA0 'karmadhArayaH' / ullasatsakaladhautazcAsau sahAsanameruzca ullasatsakala0 'karmadhArayaH' / sapita ullasatsakaladhautasahAsanameruyaiste strapitollasa0 'bahuvrIhiH' / athavA ullasacca tat sakaladhautaM ca ullasa0 'karmadhArayaH' / sahaM ca tadAsanaM ca sahAsanaM karmadhArayaH' / ullasatsakaladhautaM sahAsanaM yasmin sa ullasa0 'bahuvrIhiH' / ullasatsakaladhautasahAsanazcAsau meruzca ullasa0 'karmadhArayaH' / trapita ullasatsakaladhautasahAsanameruyaiste slapitolla0 'bahuvrIhiH' / / iti kAvyArthaH / / 53 / / si0 vR0-sakaladhauteti / bho bhavyAtman ! anantAni jJAnAdIni asya, nAsti guNAnAmanto vA'syeti anantaH, sa cAsau jicca anantajit tasya anantajitaH-anantajinnAmno jinasya / anantanAthasya anantajit ityapi nAmAntaramasti / yadAhuH (abhi0 kA0 1, zlo0 29) "RSabho vRSabhaH zreyAn, zreyAMsaH syAdanantajidanantaH / suvidhiH supuSpadanto, munisuvrata-suvratau tulyau / / " -AryA / iti hemasUripAdAH / abhiSekajalaplavAH' abhiSekaH-janmAbhiSekaH tasya jalaplavAH-jalapravAhAH tava-bhavataH mataM-abhipretaM dizantu-dadatvityarthaH / 'diza atisarjane' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade prathamapuruSabahuvacanaM antu / 'tudAderaH' (sA0 sU0 1007), 'svarahInaM0' (sA0 sU0 36) / tathA ca 'dizantu' iti siddham / atra 'dizantu' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'abhiSekajalaplavAH' / "ambuvRddhau puraH plavazca saH (plavo'pi ca)" iti haimaH (abhi0 kA0 4, zlo0 153) / kiM karmatApannam ? / 'matam' / kasya ? / 'tava' / abhiSekajalaplavAH kasya ? / 'anantajitaH' anantAn karmAMzAn jayati, anantairjJAnAdibhirvA jayati-rAjate ityanantajit tasya / kiMviziSTA abhiSekajalaplavAH ? | 'sakaladhautasahAsanameravaH' sakalAH-sarve dhautAH-kSAlitAH sahAsAH-savikAsA nameravaH Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIanantajinastutayaH 223 devavRkSavizeSA yaiste tathA / sahAsAzca te nameravazca sahAsanameravaH iti 'karmadhArayaH' / "nameruH surapunnAgaH" ityamaraH (?) / (punaH kathaM0 ?) 'srapitollasatsakaladhautasahAsanameravaH' ullasan-zobhamAnaH sakaladhautaM kaladhautaM-suvarNaM tena saha vartamAnaH sahAsanaH Asanena-sAnapIThena asanaiH-vRkSavizeSairvA saha vartamAnaH, evaMvidho yo meruH-meruparvataH sa ullasatsakaladhautasahAsanameruH, tataH slapitaH-snAnaM kArita ullasatsakaladhautasahAsanameruH yaiste tathA / yadi vA ullasatsakaladhautaM saha-kSamaM dRDhamityarthaH, etAdRzaM AsanaM yatra sa sakaladhautasahAsanaH, etAdRzo meruH srapito yaiste tathetyarthaH / ullasacca tat sakaladhautaM ca ullasatsakaladhautaM iti 'karmadhArayaH', sahaM ca tadAsanaM ca sahAsanaM (iti) 'karmadhArayaH', ullasatsakaladhautaM sahAsanaM yasmin sa tatheti 'bahuvrIhiH', ullasatsakaladhauta(sahAsana)zcAsau meruzca ullasatsakaladhautasahAsanameruH iti 'karmadhArayaH', slapita ullasatsakaladhautasahAsanameruyaiste trapitollasatsakaladhautasahAsanameravaH iti 'bahuvrIhiH' / "kaladhautaM rUpyahemnoH, kaladhautaH kaladhvanau" iti vizvaH / / 53 / / (3) sau0 vR0-yo vigatamalo bhavati so'nantaguNavAneva bhavati / anena saMbandhenAyAtasya caturdazazrIanantajitaH stutiH prArabhyate-sakaladhauteti / bho bhavyAH ! anantajitaH-anantatIrthakRtaH abhiSeko janmamahotsavasnAnaM tasya alaM-vAri tasya plavAH-pravAhAH abhiSekajalaplavAH tava-bhavataH matam-abhimataM dizantu ityanvayaH / 'dizantu' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'abhiSekajalaplavAH' / 'dizantu' dadatu / kiM karmatApannam / 'mataM' abhISTam / kasya ? / 'tava' / abhiSekajalaplavAH kasya ? / 'anantajitaH' / anantajinezasya dve nAmnI, "anantajit anantaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 1, zlo0 29) / kiMvi0 abhiSekajalaplavAH ? | sakalAH-samastAH dhautAH-kSAlitAH sahAsA-vikasitA nameravo-devavRkSavizeSA yaiH te 'sakaladhautasahAsanameravaH' / punaH kiM0 abhiSekajalaplavAH ? | srapitaM-smApitam ullasat-dIpyamAnaM kaladhautaM-suvarNaM tena sahitaM sakaladhautaM saha-samartham AsanaM-siMhAsanam, yadvA asanaH-zAlavRkSavizeSo yasmin tAdRzo meruyaiste 'lapitollasatsakaladhautasahAsanameravaH' / iti padArthaH / / .. atha samAsaH-sakalAzca te dhautAzca sakaladhautAH, hAsena sahitAH sahAsAH, sakaladhautAzca te sahAsAzca sakaladhautasahAsAH, sakaladhautasahAsA nameravo yaiH te sakaladhautasahAsanameravaH / abhiSekasya jalam abhiSekajalam, abhiSekajalasya plavA abhiSekajalaplavAH / anantakarmAdipakSaM jayatIti anantajit, tasya anantajitaH / kaladhautena sahitaM sakaladhautam, ullasat ca tat sakaladhautaM ca ullasatsakaladhautam, sahyate iti saham, sahaM ca tad AsanaM ca sahAsanam, ullasatsakaladhautaM ca tat sahAsanaM Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 zobhanastuti-vRttimAlA ca ullasatsakaladhautasahAsanam, slapitena ullasat0 slapita0sakaladhautasahAsanam, yadvA asanAHzAlavRkSavizeSA yasmin sa slapitollasatsakaladhautasahAsanaH / snapitollasatsakaladhautasahAsano meruyaiste snapitollasatsakaladhautasahAsanameravaH / etAdRzA anantajitaH abhiSekajalaplavAH tava mataM-abhimataM dizantu / drutavilambitacchandasA stutiriyam / / iti prathamavRttArthaH / / 53 / / de0 vyA0-sakaladhauteti / anantajitaH-anantajinasya abhiSekajalaplavAH te-tava mataMvAJchitaM dizantu-dadatu ityanvayaH / 'diza atisarjane' dhAtuH / dizantu' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'abhiSekajalaplavAH' / "ambu vRddhau pUraH plavazca saH (plavo'pi ca)" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 153) / kiM karmatApannam ? / 'matam' / kasya ? | 'anantajitaH' / kiMviziSTA abhiSekajalaplavAH ? / 'sakaladhautasahAsanameravaH' sakalAH-samastAH te ca te dhautAH-prakSAlitAH sahAsAvikasitapuSpA nameravo-vRkSavizeSA yaiste tathA / punaH kiMviziSTAH ? / 'srapitollasatsakaladhautasahAsanameravaH' srapitaH-snAnaM kAritaH ullasan-zobhamAnaH sakaladhautasahAsanameruyaiste tathA / / iti prathamavRttArthaH / / 53 / / dha0 TIkA-sakaleti / 'sakaladhautasahAsanameravaH' sakalAH-samastAH dhautAH kSAlitAH sahAsAH savikAsAH nameravo-vRkSavizeSAH yaiste / 'tava' bhavataH / 'dizantu' dadatu / 'abhiSekajalaplavAH' srAnasalilaughAH / 'mataM' abhipretam / 'anantajitaH' anantajinnAmnaH / 'strapitollasatsakaladhautasahAsanameravaH' sahAsanena snAtrapIThena-asanairvA-vRkSavizeSairvartata iti sahAsanaH, slapitaH-plAvitaH ullasanzobhamAnaH sakaladhautaH-sahemA sahAsano meruyaiste, athavA ullasat sakaladhautaM-sahema (sahaM-) ArohakSamam AsanaM yasmin sa tathA sa cAsau meruzca srapita ullasan sakaladhautasahAsano meruyaiste / anantajito'bhiSekajalaplavAH tava mataM dizantu iti sambandhaH / / 53 / / avacUriH sakalAH-samastA dhautAH-kSAlitAH sahAsAH-savikAsA nameravo-vRkSavizeSA yaiste / matamabhipretam / he anantajina ! / caturdazasya tIrthakRto dve nAmnI-anantaH anantajicca / sahAsanenasnAnapIThena asanairvA vRkSavizeSairvartate tataH svapitaH-sAnaM kAritaH ullasan-zobhamAnaH sakaladhautaH-sahemA Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIanantajinastutayaH 225 sahAsano meruyaiste| yadvA sakaladhauta-sasuvarNaM saha-samarthaM dRDhamAsanaM yasmin / tataH slapita ullasan sakaladhautasaMhAsanameruyaiste / he anantajit / tava sAnajalapravAhA mataM-hitaM dizantviti saMbandhaH / / 53 / / jinasamudAyasya vijJaptiHmama ratAmarasevita ! te kSaNa prada ! nihantu jinendrakadambaka ! / varada ! pAdayugaM gatamajJatA.. mamaratAmarase vitatekSaNa ! // 2 // 54 // -druta0 (1) ja0 vi0-mama ratAmareti / he jinendrakadambaka !-tIrthakarasamUha ! te-tava pAdayuga-caraNadvayaM mama ajJatAM-mUDhatAM nihantu-vinAzayatu iti kriyAkArakasaMTaGkaH / atra 'nihantu' iti kriyApadam / kiM kartR ? 'pAdayugam' / kAM karmatApannAm ? 'ajJatAm' / kasya ? 'mama' / pAdayugaM kasya ? 'te' / kathaMbhUtaM pAdayugam ? 'gataM' prAptam / kasmin ? amaratAmarase' amarasambandhini tAmarase-kamale |atraikvcnnirdeshstu jAtyA paryavaseyaH / aparANi sarvANyapi jinakadambakasya sambodhanAni, teSAM vyAkhyA tvevam-he 'ratAmarasevita !' ratA-bhaktiprAgbhAravazAdAsaktacittA ye amarA-devAH taiH sevita !-paryupAsita ! / he 'kSaNaprada !' utsavapradAyin ! / he 'varada !' vAJchitadAyaka ! / he 'vitatekSaNa !' vizAlalocana ! // atha samAsaH-ratAzca te amarAzca ratAmarAH 'karmadhArayaH' / ratAmaraiH sevito ratA0 'tatpuruSaH / tatsambo0 he ratA0 / kSaNAn pradadAtIti kSaNapradaH 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he kSaNa | jinAnAM jineSu vA indrA jinendraH 'tatpuruSaH' jinendrANAM kadambakaM jinendrakadambakaM 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he jinendra0 / varaM dadAtIti varadaH 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he varada ! / pAdayoryugaM pAdayugaM 'tatpuruSaH' / na jJaH ajJaH 'tatpuruSaH' / ajJasya bhAvo'jJatA / tAM ajJatAm / amarANAM tAmarasaM amara0 'tatpuruSaH' / tasminnamara0 / vitate IkSaNe yasya sa vitate0 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he vitata0 / / iti kAvyArthaH // 54 / / Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 zobhanastuti-vRttimAlA . (2) si0 vR0-mama ratAmareti / he jinendrakadambaka ! tIrthaMkarasamUha ! te-tava pAdayugaM-caraNadvayaM mama ajJatAM nihantu-nAzayatu iti kriyAkArakasaNTaGkaH / atra 'nihantu' iti kriyApadam / kiM kartR ? | 'pAdayugam' / kAM karmatApannAm ? / ajJatAm / kasya ? / 'mama' / pAdayugaM kasya ? / 'te' / kathaMbhUtaM pAdayugam ? / 'gataM'-prAptam / kasmin ? / 'amaratAmarase' amarasambandhini tAmarase-kamale / "tAmarasaM mahotpalaM" iti abhidhAnacintAmaNau (kA0 4, zlo0 227) / atraikavacananirdezastu jAtyapekSayA'vaseyaH / aparANi sarvANyapi jinendrakadambakasya sambodhanAni, teSAM vyAkhyA tvevam-he 'ratAmarasevita!' ratA-bhaktiprAgbhAravazAt AsaktacittA ye amarA-devAH taiH sevita! paryupAsita! / hekssnnprd!-utsvprdaayin!| he varada!-vAJchitadAyaka! / he vitatekSaNa!-vizAlalocana! / / atha samAsAnAha-ratAzca te amarAzca ratAmarAH 'karmadhArayaH', ratAmaraiH sevito ratA0 'tatpuruSaH', (tasya saM0) he ratAmarasevita ! |kssnnaan pradadAtIti kSaNapradaH 'tatpuruSaH', tatsambodhanaM he kSaNaprada ! / jinAnAM jineSu vA indrA jinendrAH 'tatpuruSaH', jinendrANAM kadambakaM jinendra0 'tatpuruSaH', tatsambodhanaM he jinendra0 / varaM dadAtIti varadaH 'tatpuruSaH', tatsambodhanaM he varada ! / pAdayoryugaM pAdayugaM 'tatpuruSaH' / na jJaH ajJaH 'tatpuruSaH' ajJasya bhAvo'jJatA, tAM ajJatAm, amarANAM tAmarasaM amara0 'tatpuruSaH', tasmin amara0 / vitate IkSaNe yasya sa vitate0 'bahuvrIhiH', tatsambodhanaM he vitatekSaNa ! / iti kAvyArthaH / / 54 / / - (3) sau0 vR0-mama ratAmareti / jinAH-sAmAnyakevalinaH teSAmindrAH-svAminaH teSAM kadambakaM-vRndaM tasya saM0 he jinendrakadambaka !-tIrthakarasamUha ! / punaH ratA-bhaktimanto ye amarA-devAstaiH sevitaH-pUjitaH, tasya saM0 ratAmarasevita ! / punaH kSaNaH-utsavaH taM prakarSeNa dadAtIti, tasya saM0 he kSaNaprada ! | punaH varamIpsitaM dAnaM dadAtIti varadaH, tasya sa0 he varada ! / punaH vitatAni-vistIrNAni-prakAzamayAni netrANi yasya sa vitatekSaNaH, tasya saM0 he vitatekSaNa ! / te-tava pAdayugaM-caraNayugaM mama-asmatsatkAM ajJatAM-jADyaM nihantu ityanvayaH / 'nihantu' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'pAdayugam' / 'nihantu' vinAzayatu / kAM kasmin ? / amarANAM-devAnAM tAmarasaM-kamalaM tasmin 'amaratAmarase', suranirmitAni kamalAni bahUni santi, paraM jAtAvekavacanatvAt / iti padArthaH / / atha samAsaH-ratAzca te amarAzca ratAmarAH, ratAmaraiH sevitaH ratAmarasevitaH, tasya saM0 he ratAmarasevita ! / kSaNaM prakarSeNa dadAtIti kSaNapradaH, tasya saM0 he kSaNaprada ! / jinAnAM indrA jinendrAH, 1. atra dvivAcyamAvazyakannetrayosiGkhyAkatvAt / Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIanantajinastutayaH 227 jinendrANAM kadambakaM jine0, tasya saM0 he jinendrakadambaka ! / varaM dadAtIti varadaH, tasya saM0 he varada ! / pAdayoyugaM pAdayugam / jAnAtIti jJaH, na jJaH ajJaH, ajJasya bhAvaH ajJatA, tAM ajJatAm / amarANAM tAmarasaM amaratAmarasaM, tasmin amaratAmarase / vitatAni IkSaNAni yasya sa vitatekSaNaH, tasya saM0 he vitatekSaNa ! / / iti dvitIyavRttArthaH / / 54 / / (4) de vyA0-mama ratAmareti / he 'jinendrakadambaka' ! jinendrANAM kadambakaH-samUhaH tasyAmantraNaM tetava pAdayugaM-caraNayugalaM mama ajJatAM-mUDhatAM nihantu-vinAzayatu ityanvayaH / 'hana hiMsAgatyoH' iti dhAtuH / 'nihantu' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'pAdayugam' / pAdayoH yugaM pAdayugamiti vigrahaH / kasya ? / 'te'-tava / kAM karmatApannAm ? / 'ajJatAM' ajJasya bhAvaH ajJatA tAm / kasya ? / 'mama' / kiMviziSTaM pAdayugam ? / 'gataM'-nyastam / kasmin ? / 'amaratAmarase' amarasambandhi yat tAmarasaM-kamalaM tasmin / jAtinirdezAdatraikavacanam / 'ratAmarasevita' ! iti / ratAH-AsaktacittAH ye amarA-devAH taiH sevitaHparyupAsitaH yaH sa tasyAmantraNam / 'kSaNaprada ! iti / kSaNaM-utsavaM prakarSaNa dadAtIti kSaNapradaH tasyAmantraNam / 'varada !' iti / varaM-vAJchitaM dadAtIti varadaH tasyAmantraNam / 'vitatekSaNa !' iti / vitatevizAle IkSaNe yasya sa tasyAmantraNam / etAni sarvANi bhagavataH saMbodhanapadAni / iti dvitIyavRttArthaH // 54 // gha0 TIkA-mameti / 'mama' iti mama sambandhinIm / 'ratAmarasevita !' ratAH-saktacittA ye amarAstaiH sevita ! / 'te' tava / 'kSaNaprada !' utsavadAyin ! / 'nihantu' nAzayatu / 'jinendrakadambaka !' tIrthavRnda ! / 'varada !' vAJchitaprada ! | 'pAdayugaM' caraNadvayam / 'gataM' yAtam / 'ajJatAM' muuddhtvm| 'amaratAmarase' amarANAM sambandhini tAmarase / jAtinirdezAt bahuSvapi ekatvam / 'vitatekSaNa !' vizAlalocana ! / he jinendrakadambaka ! amaratAmarase gataM te pAdayugaM ajJatAM mama nihantu iti yogaH / / 54 / / avacUriH he jinendrapaTala ! te-tava pAdayugaM mamAjJatAM-jADyaM nihantu / ratAH-saktacittA ye'marAstaiH sevita ! / hekSaNaprada ! utsvdaayk!| varaM dadAtIti varada ! / pAdayugaM kiMbhUtam ? / 'gataM'-prAptam / kva ? |amrtaamrsesurkRtnvkmlessu / jAtitvAdekavacanam / vitate-vistIrNe locane yasya tasya saMbodhanam / / 54 / / 1. vitate IkSaNe yasya sa vitatekSaNaH' ityatrocitam / Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 zobhanastuti-vRttimAlA AgamastutiHparamatApadamAnasajanmanaH priyapadaM bhavato bhavato'vatAt / jinapatermatamastajagattrayI paramatApadamAnasajanmanaH // 3 // 55 // __ - druta0 (9) ja0 vi0-paramateti / bho bhavyAH ! jinapateH-bhagavataH mataM-siddhAntaM bhavataH-yuSmAn bhavataHsaMsArataH avatAt-rakSatu iti kriyAkArakaprayogaH / atra 'avatAt' iti kriyApadam / kiM kartR ? 'matam' / kAn karmatApannAn ? 'bhavataH' / kutaH ? 'bhavataH' saMsArataH / mataM kasya ? 'jinapateH' / kathaMbhUtaM matam ? 'paramatApat' paramatAnAM-vipakSAgamAnAM ApaddhetutvAdApat / punaH kathaM0 ? 'amAnasajanmanaHpriyapadam' amAnAni-apramANAni sajanti-badhyamAnAni manaH-priyANi-hRdayAhAdIni padAnisyAdityAdivibhaktyantarUpANi yatra tat tathA / jinapateH kathaMbhUtasya ? 'astajagattrayIparamatApadamAnasajanmanaH' jagattrayyAH-tribhuvanasya / paramatApadaH-prakRSTasantApadAyI yo mAnasajanmA-kAmaH saH astaH-kSiptaH yena sa tathA tasya / / atha samAsaH-pareSAM matAni para0 'tatpuruSaH' / paramatAnAmApat paramatApat 'tatpuruSaH' / manasaH priyANi manaHpriyANi 'tatpuruSaH' / sajanti ca tAni manaHpriyANi ca sajanma0 'karmadhArayaH' / sajanmanaH priyANi ca tAni padAni sajanma0 'karmadhArayaH' / na vidyate mAnaM yeSAM tAnyamAnAni bahuvrIhiH' / amAnAni sajanmanaHpriyapadAni yasmiMstat amAnasajanma0 'bahuvrIhiH' / jinAnAM jineSu vA patirjina0 'tatpuruSaH' / tasya jina0 / jagatAM trayI jagattrayI 'tatpuruSaH' / paramazcAsau tApazca paramatApaH 'karmadhArayaH' / paramatApaM dadAtIti paramatApadaH 'tatpuruSaH' / jagattrayyAH paramatApado jagattra0 'tatpuruSaH' / mAnasAjjanma yasya sa mAnasajanmA 'bahuvrIhiH' / jagattrayIparamatApadazcAsau mAnasajanmA ca jaga0 'karmadhArayaH' / asto jagattrayIparamatApadamAnasajanmA yena so'stajagattra0 'bahuvrIhiH' / tasya astajagattra0 / / iti kAvyArthaH / / 55 / / si0 vR0-paramateti / bho bhavyAH ! jinapateH-bhagavataH mataM-siddhAntaH bhavataH-yuSmAn bhavataHsaMsArataH avatAt-rakSatvityarthaH / 'ava rakSaNe' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIanantajinastutayaH 229 parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tup / 'tudAderaH' (sA0 sU0 1007) tuhyostAtaGAdezaH / tathA ca 'avatAt' iti siddham / atra 'avatAt' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'matam' / kAn karmatApannAn ? / 'bhavataH' / kutaH ? / 'bhavataH' / mataM kasya ? / 'jinapateH' / kathaMbhUtaM matam ? / 'paramatApat' vipakSAgamAnAmApaddhetutvAd Apat / punaH kathaMbhUtam ? / 'amAnasajanmanaHpriyapadaM' amAnAni-apramANAni sajanti-sambadhyamAnAni manaHpriyANi-hRdayAhlAdIni padAni-syAdityavibhaktyantarUpANi yatra tat tathA / arthasamAptiH padamityeke syAdyantaM tyAdyantaM ca tat ityanye / / "ekAdhikapaJcAzatkoTyoSTau lakSakAH te dve (he?) srAzca / SaDazIticatvAriMzadadhikazatASTau zatAni punaH // varNASTakamekapade zlokAnAM mAnamAgamasyoktam / jinabhASitasya saikAdazAGgapUrvasya vidvadbhiH // " ityapare / kathaMbhUtasya jinapateH ? / 'astajagattrayIparamatApadamAnasajanmanaH' jagatAM-lokAnAM svargamartyapAtAlalakSaNAnAM trayI jagattrayI tasyAH paramaM-prakRSTaM tApaM dadAtIti paramatApadAyI yo mAnasajanmA-kAmaH saH astaH-astaM nIto yena sa tasya, paramazcAsau tApazca paramatApaH iti 'karmadhArayaH' / / 55 / / (3) sau0 vR0-paramateti / bho bhavyAH ! jinapateH-bhagavataH mataM-siddhAnto bhavato-yuSmAn bhavataHsaMsArAt avatAdityanvayaH / 'avatAt' iti kriyApadam / kiM katR ? / 'matam' / 'avatAt' rakSatAt / kAn karmatApannAn ? / 'bhavataH' / kasmAt ? / 'bhavataH' saMsArAt / mataM kasya / 'jinapateH' / kiMvi0 mattam ? / pareSAM matAni saugatAdIni teSAM Apadiva Apad 'paramatApat' / punaH kiM0 matam ? |amaanaaniaprmaannaani sajanti-saGga kurvanti manasaH-cetasaH priyANi-AhlAdakArakANi padAni-arhadAdIni yasmin tat 'amAnasajanmanaHpriyapadam' / kiMvi0 jinapateH ? / asto-nirAkRto jagattrayyA-viSTapatrayasya paramaH-prakRSTaH tApadaH-tApadAyako mAnasajanmA-kAmo yena saH astajagattrayIparamatApadamAnasajanmA tasya 'astajagattrayIparamatApadamAnasajanmanaH' / evaMvidhasya jinapatermataM bhavataH-saMsArAt bhavato-yuSmAn .' avatAditi padArthaH / / ___ atha samAsaH-pareSAM matAni paramatAni, yadvA parANi ca tAni matAni ca paramatAni, paramateSu paramatAnAM vA Apadiva Apad paramatApat / manasaH priyANi manaHpriyANi, saMjanti ca tAni manaHpriyANi ca sajanmanaHpriyANi, na mAnAni amAnAni, amAnAni ca tAni saja0 amAna0, amAnasajanmanaHpriyANi padAni yasmin yasmai vA tad amAnasajanmanaHpriyapadam / jinAnAM patiH jinapatiH, tasya Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 zobhanastuti-vRttimAlA jinapateH / tApaM dadAtIti tApadaH, paramazcAsau tApadazca paramatApadaH, jagatAM trayI jagattrayI, jagattrayyAH paramatApada: jagattrayIparamatApadaH, mAnasAt janma yasya sa mAnasajanmA, asto-dhvasto jagattrayIparamatApado mAnasajanmA yena saH astajagattrayIparamatApadamAnasajanmA, tasya astajagattrayIparamatApadamAnasajanmanaH / "manaH zRGgArasaMkalpAtmAno yoniH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 143) / iti tRtIyavRttArthaH / / 55 / / de0 vyA0-paramateti / jinapateH-tIrthaGkarasya mataM-pravacanaM bhavato-yuSmAn bhavataH-saMsArAt avatAt-rakSatAt ityanvayaH / 'ava rakSaNe' dhAtuH / 'avatAt' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'mtm'| kAn karmatApannAn ? / 'bhavataH' / kasya ? / 'jinapateH' jinAnAM patiH jinapatiH iti vigrahaH tasya / kasmAt ? / 'bhavataH' / kiMviziSTaM matam ? / 'paramatApat' pareSAM mataM paramatamiti SaSThItatpuruSaH tasya Apat-ApadAbhUtaM tannyakkRtihetutvAt / punaH kiMviziSTam ? / 'amAnasajanmanaHpriyapadam' amAnAniapramANAni sajanti-saMbadhyamAnAni manaHpriyANi-hRdayAhAdIni padAni-suptiGantAni yatra tat / kiMviziSTasya jinapateH ? / 'astajagattrayIparamatApadamAnasajanmanaH' asto-vidhvasto jagattrayyAH paramatApado-mahAsantApakArI mAnasajanmA-kAmo yena tasya / iti tRtIyavRttArthaH / / 55 / / dha0 TIkA-paramateti / 'paramatApat' paramatAnAM-vipakSAgamAnAM ApaddhetutvAt Apat-vyasanam / 'amAnasajanmanaHpriyapadaM' amAnAni-apramANAni sajanti-sambadhyamAnAni manaHpriyANi-hRdayAhlAdIni padAni-suptiGantAni yatra tat / 'bhavataH' yuSmAn / 'bhavataH' saMsArAt / 'avatAt' rakSatu / 'jinapateH' arhataH / 'matam' AgamaH / 'astajagattrayIparamatApadamAnasajanmanaH' astaH-kSipto jagattrayyAH-jagatritayasya paramatApadaH-prakRSTasantApadAyI mAnasajanmA-manobhavo yena tasya / / 55 / / / avacUriH he bhavyalokAH ! jinendramataM bhavato-yuSmAn bhavataH-saMsArAt avatAt-rakSatAt / kiMviziSTam ? paramatAnAM-bauddhAdizAsanAnAmApadAM hetutvAdApad-vyasanam / amAnAni-asaMkhyAni sajanti-saMbadhyamAnAni manaHpriyANi-cittaprItikarANi padAni-svAdyantAni yasmiMstat / jinapateH kathaMbhUtasya ? / astodhvasto jagattrayyAH paramatApado-mahAsaMtApakArI mAnasajanmA-kAmo yena tasya / / 55 / / .. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIanantajinastutayaH 231 zrIacyutAyAH stutiHrasitamuccaturaM gamanAya kaM dizatu kAJcanakAntiritA'cyutA / dhRtadhanuHphaNakAsizarA karai. rasitamuccaturaGgamanAyakam // 4 // 56 // - druta0 ja0 vi0-rasitamiti / acyutA-acyutAkhyA acchuptAparanAmnI devI kaM-sukhaM dizatu-dadAtu iti kriyAkArakasambandhaH / atra 'dizatu' iti kriyApadam ? / kA karjI acyutA' / kiM karmatApannam ? 'kam' / kathaMbhUtA acyutA ? 'itA' prAptA, samArUDheti bhAvaH / kaM karmatApannam ? 'uccaturaGgamanAyakam' uccaHprAMzuH turaGgamanAyakaH-turaGgamaprakANDo-ghoTakottamastaM uccaturaGgamanAyakam / kathaMbhUtam ? 'rasitaM' zabdAyitaM, heSAravasaMyutamityarthaH / punaH kathaM0 ? 'uccaturam' ut-prAbalyena caturaM-gRhItazikSam / athavA rasitamuccaturamiti akhaNDamevedaM vizeSaNam / tathA cAyamarthaH-rasite-dhvanite mut-pramodo yasya sa rasitamut sa cAsau caturazca rasitamuccaturastam / punaH kathaM0 ? 'asitaM' nIlam / kasmai tamitA ? 'gamanAya' gatyartham / punaH kathaM0 acyutA ? 'kAJcanakAntiH' kAJcanavat kAntiryasyAH sA kAJcana0 / punaH kathaM0 ? 'dhRtadhanuHphalakAsizarAH' dhanuH-kArmukaM phalakaM-kheTakaM asiH-taravAriH zaraH-bANaH, tato dhRtA dhanuHphalakAsizarA yayA sA tathA / kaiH kRtvA ? 'karaiH' pANibhiH / catvAryapi praharaNAni caturbhiH karaidhRtAnItyarthaH / / ___ atha samAsaH-ut-prAbalyena caturaH uccaturaH 'tatpuruSaH' / taM uccaturam / athavA rasite mud yasya sa rasitamut 'bahuvrIhiH' / rasitamut cAsau caturazca rasita0 'karmadhArayaH' / taM rasita0 / kAJcanasyeva kAntiryasyAH sA kAJcana0 'bahuvrIhiH' / dhanuzca phalakaM ca asizca zarazca dhanuHphalakAsizarAH 'itaretaradvandvaH' / dhRtA dhanuHphalakAsizarA yayA sA dhRta0 'bahuvrIhiH' / na sitaH asitaH 'tatpuruSaH' / taM asitam turaGgamAnAM turaGgameSu vA nAyakaH turaGga0 'tatpuruSaH' / uccazcAsau turaGgamanAyakazca uccatu0 'karmadhArayaH' / taM uccaturaGgama0 / iti kAvyArthaH / / 56 / / ... // iti zrIzobhanastutivRttau anantajinapatistutervyAkhyA // 4 / 14 / 56 // si0 vR0-rasitamiti / acyutA-acyutAkhyA acchuptAparanAmnI devI kaM-sukhaM dizatu dadAtviti Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 zobhanastuti-vRttimAlA sambandhaH / 'diza atisarjane' dhAtoH AzI:preraNayoH (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tup / tudAderaH' (sA0 sU0 1007), 'svarahInaM0' (sA0 sU0 36) / tathA ca 'dizatu' iti siddham / atra 'dizatu' iti kriyApadam / kA kI ? / 'acyutA' / kiM karmatApannam ? / 'kam' / "kaM ziro jalamAkhyAtaM, kaM sukhaM parikIrtitaM" iti kezavaH / "kaM zIrSe'psu sukhaM" ityanekArthaH / kIdRzI acyutA ? / 'itA'-prAptA, samArUDhetyarthaH / kam ? / 'uccaH'-prAMzuH yaH turaGgamanAyakaH-turaGgamaprakANDaH-ghoTakazreSThastaM uccaturaGgamanAyakam / kIdRzam ? | 'rasitaM'-zabdAyitaM, heSAravasaMyutamityarthaH / "heSA heSA turaGgANAM" (abhi0 kA06, zlo041), "stanitaM garjitaM meghanirghoSe raSitAdi ca" ityamaraH (zlo0 161) / vizeSo'tra na viviktaH / punaH kIdRzam ? / 'uccaturaM' ut-prAbalyena caturaM-gRhItazikSam / athavA rasitamuccaturaM ityakhaNDamevedaM vizeSaNam / tathA cAyamarthaH-rasite-dhvanite mut-pramodo yasya (sa) rasitamut, sa cAsau caturazca rasitamuccaturastam / punaH kathaMbhUtam ? / 'asitaM'-nIlam / kasmai ? / 'gamanAya'-gatyartham / punaH kathaMbhUtA acyutA ? / 'kAJcanakAntiH' kAJcanaM-kanakaM tadiva kAntiryasyAH sA | punaH kathaMbhUtA ? / 'dhRtadhanuHphalakAsizarA' dhanuH-kArmukaM phalakaM-kheTakaM asiH-karavAlaH zaraHbANaH, dhanuzca phalakaM ca asizca zarazca dhanuHphalakAsizarAH 'itaretaradvandvaH', tataH dhRtA dhanuHphalakAsizarA yayA sA tataH ? 'nityabahuvrIhiH' / kaiH kRtvA ? / 'karaiH"-hastaiH / devyAzcaturbhujatvena pratikaraM ekaikAyudhagrahaNAditi bhAvaH / "dhanuzcApo'stramiSvAsaM(saH), kodaNDaM dhanva kArmukaM" iti haimaH (kA0 3, zlo0 439) / drutavilambitaM chandaH / "drutavilambitamatra nabhau bharau" iti ca tallakSaNam / / 56 // // iti mahopAdhyAyazrIbhAnucandra0 zrIanantajinastutivRttiH // 4 // 14 / 56 // sau0 vR0-rasitamiti / acyutA-acchuptAnAmnI devI kaM-sukhaM dizatvityanvayaH / 'dizatu' iti kriyApadam / kA kI ? / 'acyutA' / 'dizatu' dadAtu / kiM karmatApannam ? / 'kaM' sukham / kiMviziSTA acyutA ? / 'kAJcanakAntiH' suvarNaprabhA, pItavarNetyarthaH / punaH kiM0 acyutA ? | 'itA' prAptA | kaM karmatApannam ? / 'ucca0' uccam-unnataM turaGgamanAyakam-azvaratnapradhAnam / kasmai ? / 'gamanAya' gatyartham, azvavAhanaprAptyartham / kiMvi0 (ucca) turaGgamanAyakam ? / 'asitaM' zyAmavarNamityarthaH / punaH kiM0 (ucca) turaGgamanAyakam ? / rasitena-zabdena kRtvA yA mut-harSaH tena caturaH-kuzalaH taM 'rasitamuccaturam', yadvA rasitamud iti bhinnaM padaM devIvizeSaNam, caturamiti azvavizeSaNam / punaH kiM0 acyutA ? / dhRtaM-gRhItaM dhanuH-kodaNDaM phalakaM-kheTakaM asiH-khaDgaH zaro-bANo yayA sA 'dhRtadhanu:phalakAsizarA' / kaiH kRtvA ? | 'karaiH' hastaiH kRtvA / caturkhapi hasteSu catvAri zastrANi dhRtAni / iti padArthaH // Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIanantajinastutayaH 233 atha samAsaH-rasitena-harSAraveNa-azvazabdena mud-yasyAH sA rasitamud, yadvA rasitasya mud rasitamud, rasitamudA caturaH rasitamuccaturaH, taM rasitamuccaturam / gamyate-IpsitadezaH prApyate yena kRtvA tad gamanam, tasmai gamanAya / kAJcanavat kAntiH yasyAH sA kAJcanakAntiH / dhanuzca phalakaM ca asizca zarazca dhanuHphalakAsizarAH, dhRtA dhanuHphalakAsizarA yayA sA dhRtadhanuHphalakAsizarA / na sitaH asitaH, tam asitam / uccAzca te turaGgagamAzca uccaturaGgamAH, uccaturaGgameSu-aSTAdazajAtIyAzveSu nAyakaHzreSThaH uccaturaGgamanAyakaH, taM uccaturaGgamanAyakam / AdyantapadayamakA stutiriyam / / iti caturthavRttArthaH // 56 // zrIanantajinezasya, stuterarthaH sphuTIkRtaH / saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jJAnasevinA // // iti anantajinastutiH // 4 / 14 / 56 // (4) de0 vyA0-rasitamiti / acyutA devI-acchuptA devI kaM-sukhaM dizatu-deyAdityanvayaH / 'diza atisarjane' dhAtuH / 'dizatu' iti kriyaapdm| kA kI ? / 'acyutA' / kiM karmatApannam ? / 'kaM'sukham / "kaM ziro jalamAkhyAtaM, kaM sukhaM parikIrtitam" ityanekArthaH / kiMviziSTA acyutA devI ? | 'itA'-prAptA / kam ? / 'turaGgamanAyakaM'-turaGgamaprakANDam / kiMviziSTam ? / 'rasitaM'-zabdAyamAnam / punaH kiMviziSTam ? / 'uccaturaM' ut-prAbalyena caturaM-dakSam / yadvA rasite mud-pramodo yasya sa cAso caturazca tam / gamanAya-gatyartham / punaH kiMviziSTam ? | 'asitaM'-nIlavarNam / kiMviziSTA devI ? / 'kAJcanakAntiH' kAJcanavat kAntiH-dIptiH yasyAH sA | punaH kiMviziSTA ? | 'dhRtadhanuHphalakAsizarA' dhRtAH cApAvaraNakhaDgabANA yayA sA / kaiH ? | 'karaiH'-zayaiH / "paJcazAkhaH zayaH zamaH / hastaH pANiH karaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zalo0 255) / iti turIyavRttArthaH // 4 / 14 / 56 // . dha0 TIkA-rasiteti / 'rasitaM' zabdAyitam / 'ut' prAbalyena / 'caturaM' gRhItazikSam / athavA rasite mud yasya sa rasitamud sa cAsau caturazca tam / 'gamanAya' gatyartham / 'kaM'.sukham / 'dizatu' prayacchatu / 'kAJcanakAntiH' kArtasvaradyutiH / 'itA' gatA / 'acyutA' acchuptA / 'dhRtadhanuHphalakAsizarA' dhanuzca phalakaM ca asizca zarazca te dhRtA yayA sA / 'karaiH' pANibhiH / 'asitaM' nIlam / 'uccaturaGgamanAyakaM' uccaH-prAMzuH yasturaGgamanAyakaH-turaGgamaprakANDaH tam / uccaturaGgamanAyakaM itA acyutA kaM dizatu iti sambandhaH // 4 / 14 / 56 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 zobhanastuti-vRttimAlA avacUriH acyutA-alu(cchu)ptA devI kaM-sukhaM deyAt / kathaMbhUtA ? / 'itA'-prAptA / kam ? / 'uccaturaGgamanAyakaM'-tuGgAzcaprakANDam / kiMviziSTam / 'rasitaM'-zabdAyamAnam / ut-prAbalyena caturaM-dakSam / asitaMnIlavarNam / yadvA rasite-mut-pramodo yasya sa cAsau caturazca tam / gamanAya gatyartham / devI kathaMbhUtA ? | kAJcanavat kAntiryasyAH sA | karaiH-zayaidhRtA cApAvaraNakhaDgabANA yayA sA // 4 / 14 / 56 // 1. atra 'turaGgamaprakANDam' evaM sambhAvyate, prakRtapadaracanA tu astavyastA / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIdharmajinastutayaH / 235 15. zrIdharmajinastutayaH atha zrIdharmanAthAya praNAmaH. namaH zrIdharma ! niSkarmo-dayAya mahitAyate ! / mAmarendranAgendra-rdayAyamahitAya te // 1 // 57 // - anuSTup ja0 vi0-nama iti / he zrIdharma !-zriyA-catustriMzadatizayasamRddhirUpayopalakSitadharmAbhidhatIrthapate ! te tubhyaM namaH-namaskAraH / astu iti kriyA'dhyAhriyate / atra 'astu' iti kriyApadam / kiM kartR ? 'namaH' / kasmai ? 'te' / kathaMbhUtAya te ? 'niSkarmodayAya' nirgataH karmodayaH-malotpAdo yasmAt sa tathA tasmai / punaH kathaM0 ? 'dayAyamahitAya' dayA-kAruNyaM yamA-ahiMsAsUnRtAdayaH teSAM hitAya, vRddhijanakatvAt / avaziSTaM caikaM zrIdharmanAthasya sambodhanaM, tadvyAkhyA yathA-he 'mahitAyate !' mahitApUjitA AyatiH-prabhutA uttaraH kAlo vA A-samantAd yatayaH-sAdhavo vA yasya sa tathA tatsambo0 he mahi0 / kaiH ? 'mAmarendranAgendraiH' mA-narAH amarA-devAH teSAmindrAH-prabhavaH nAgA-bhavanavizeSAsteSAmindrAzca taiH / / atha samAsaH-zriyopalakSito dharmaH zrIdharmaH 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he zrIdharma ! / karmaNAmudayaH karmodayaH 'tatpuruSaH' / nirgataH karmodayo yasmAt sa niSka0 'bahuvrIhiH' / tasmai niSka0 / mahitA Ayatiryasya sa mahi0 'bahuvrIhiH' / yadvA A-samantAd yataya AyatayaH 'tatpuruSaH' / mahitA Ayatayo Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 zobhanastuti-vRttimAlA yasya sa mahi0 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he mahi0 / mAzca amarAzca martyAmarAH 'itaretaradvandvaH' / mAmarANAM indrA mA0 'tatpuruSaH' / nAgAnAmindrAH nAgendrAH 'tatpuruSaH' / mAmarendrAzca nAgendrAzca mA0 'itaretaradvandvaH' / taiH mA0 / dayA ca yamAzca dayAyamAH 'itaretaradvandvaH' / dayAyamAnAM hito dayA0 'tatpuruSaH' / tasmai dayA0 / / iti kAvyArthaH / / 57 / / __(2) si0 vR0-nama iti / durgatau prapatantaM sattvasaGghAtaM dhArayatIti dharmaH, garbhasthe'smin mAtA dAnAdidharmaparA jAteti vA dharmaH, tasya sambodhanaM he zrIdharma ! zriyA-catustriMzadatizayasamRddhirUpayopalakSita ! dharmAbhidhatIrthapate ! te-tubhyaM namaH-namaskAraM astu ityarthaH / tatra namaH iti naipAtikaM padaM dravyabhAvasaGkocArthamAha ca-'nevAiyaM payaM davyabhAvasaMkoyaNapayattho' / namaH-karacaraNamastakasupraNidhAnarUpo namaskAro bhavatvityarthaH / atra 'astu' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'namaH' / kasmai ? / 'te' / kathaMbhUtAya te ? / 'niSkarmodayAya' nirgataH karmaNAM jJAnAvaraNAdInAM udaya-utpAdo yasmAt sa tathA tasmai / punaH kathaMbhUtAya ? / 'dayAyamahitAya' dayA-kAruNyaM yamAH-paJcamahAvratAni, "ahiMsAsatyamasteyabrahmAkiJcanatA yamAH" iti cintAmaNi (kA0 1, zlo0 81) nAmamAlAyA cacanAt, dayA ca yamAzca dayAyamAH 'itaretaradvandvaH', teSAM hitAya-hitakArakAya, vRddhijanakatvAt / avaziSTaM caikaM zrIdharmasya sambodhanam / tadvyAkhyA caivaM he 'mahitAyate !' mahitA-pUjitA AyatiH-prabhAvaH-uttarakAlo vA yasya sa tathA tasya sambodhanaM he mahi0 / "AyatiH saMyame dairghya, prabhAvAgAmikAlayoH" iti vizvaH / kaiH ? / 'mAmarendranAgendraiH' mA-manuSyAH amarA-gIrvANAH mAzca amarAzca mAmarAH 'itaretaradvandvaH' / / 57 / / sau0 vR0-yo'nantadoSajit anantaguNavAn bhavati sa sAkSAt mUrtimAn dharma eva bhavati / anena sambandhenAyAtasya paJcadazazrIdharmajinasya stuterartho likhyate nama iti / zrIzabda: pUjyArthe / he zrIdharma !paJcadazajina ! (te) tubhyaM namaH astu ityanvayaH / astu' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'namaH' / astu' bhavatu / kasmai ? / 'te' tubhyam / kiMviziSTAya te ? | nirgataH karmaNAM-jJAnAvaraNIyAdInAm udayo yasmAt sa niSkarmodayaH tasmai 'niSkarmodayAya' / mahitaH-pUjitaH AyatiH-uttarakAlo yasya sa mahitAyatiH tasmai 'mahitAyate' / punaH kiMviziSTAya te [tubhyaM] ? / 'mahitAya' pUjitAya / kaiH ? / 'mAM'-manuSyAH amarAdevAH teSAmindrAH-svAminaH nAgendrAH-asurakumArendrAdayaH taiH 'mAmarendranAgendraiH' / punaH kiM0.te 1. naipAtikaM padaM dravyabhAvasaMkocanapadArthaH / 2. vyAkaraNaviparItametad, caturthIvibhaktyAM 'mahitAyataye' bhavati tadapyatrA'napekSitaM sambodhanasya prakramAdataH 'tatsambodhane' evamatrocitam / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIdharmajinastutayaH 237 [tubhyam] ? / dayA-sakalaprANinAm avanaM yamA-mahAvratAni teSAM hitAya-hitakAriNe 'dayAyamahitAya' / yadvA AG maryAdayA yatayo yasya sa AyatiH tasya saM0 he Ayate / mahitA-pUjitA Ayatayo yasya sa mahitAyatiH / tasya saM0 he mahitAyate ! / te-tubhyam namo'stu / iti padArthaH / / atha samAsaH-durgatau prapatatprANidhAraNAd dharmaH / yadvA svasvabhAvaM nirmalatayA dhAraNAd dharmaH / yadvA bhagavati garbhasthe mAturdharmakaraNe dohadAnumAnena nAmnA dharmaH / zriyA yukto dharmaH (zrIdharmaH), tasya saM0 he zrIdharma ! / karmaNAM udayaH karmodayaH, nirgataH karmodayo yasmAd yasya vA tasmai niSkarmodayAya / mahitA AyatiH uttarakAlo yasya sa mahitAyatiH, tasya saM0 he mahitAyate ! / yadvA AG maryAdayA yatayaH AyatayaH, mahitAH-pUjitA [vanto vA] Ayatayo yasya sa mahitAyatiH, tasya saM0 mahitAyate ! / mAzca amarAzca mAmarAH, mAmarANAM indrA-mAmarendrAH, nAgAnAM indrAH nAgendrAH, mAmarendrAzca nAgendrAzca mAmarendranAgendrAH, taiH mAmarendranAgendraiH / dayA ca yamAzca dayAyamAH, dayAyamAnAM dayAyameSu vA hitaM yasya sa dayAyamahitaH, tasmai dayAyamahitAya / anuSTupchandasA stutiriyam / madhyAntapadayamakAH / "paJcamaM laghu sarvatra, saptamaM dvicaturthayoH / SaSThaM guru vijAnIyA-detat padyasya lakSaNam // " iti prathamapadyArthaH // 57 // de0 vyA0-nama iti / he zrIdharmanAtha ! te-tubhyaM namaH astu ityanvayaH / 'namaH' ityavyayam / dharmazabdenAtra dharmanAtha eva gRhyate / padaikadeze padasamudAyopacArA bhImo bhImasena itivat / kiMviziSTAya tubhyam ? / 'niSkarmodayAya' nirgataH karmaNAM-jJAnAvaraNAdInAM udayaH-utpattiryasmAt sa tasmai, akarmakA -yetyarthaH / punaH kiMviziSTAya ? | 'dayAyamahitAya' dayA-kRpA yamA-mahAvratAni (anayoH) pUrvaM 'dvandvaH', teSu hitaM AnukUlyaM yasya sa tasmai / "ahiMsAsatyamasteyabrahmAkiJcanatA yamAH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 1, zlo0 81) / 'mahitAyate !' iti / mahitAH-pUjitA A-samantAt yatayo-munayo yasya sa tasyAmantraNaM he mahitAyate ! / bhagavatsambodhanam / kaiH ? / 'mAmarendranAgendraiH' mA-manuSyAH amarendrAH-zakrA(dayaH) nAgendrA-dharaNendrAdayaH eteSAM dvandvaH taiH / / iti prathamavRttArthaH / / 57 // dha0 TIkA-nama iti / 'namaH' iti stutyarthe / zrIdharma !' zrIdharmAbhidhAna ! jina ! / 'niSkarmodayAya' nirgataH karmodayo-malotpAdo yasya tasmai / 'mahitAyate !' mahitA-pUjitA AyatiH-mahimA-prabhutA yasya tasyAmantraNam / 'mAmarendranAgendraiH' mAzca amarAzca teSAmindrAH mAmarendrAH te ca nAgendrAzca taiH / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 zobhanastuti-vRttimAlA 'dayAyamahitAya' dayA ca yamAzca teSAM hitAya / 'te' tubhyam / he zrIdharma ! mAmarendranAgendrairmahitAyate ! (te) namaH ityanvayaH / / 57 / / (6) avacUriH he dharmanAtha ! jina ! te-tubhyaM namo'stu / kathaMbhUtAya ! / nirgataH karmodayo-malotpAdo yasya sa tasmai nirgatakarmodayAya / 'mahitA'-pUjitA AyatiH-uttarakAlaH prabhutA vA yasya / yadvA mahitA AsamantAd yatayaH-sAdhavo yasya tatsaMbodhanam / kaiH ? | mAmarendranAgendraimAzcAmarAzca teSAmindrA nAgendrA nAgendrasyopalakSaNAt pAtAlavAsidevaiH / dayA ca yamAzca-vratAni teSAM hitaay| te-tubhyam / / 57 / / jinasamUhasya stutiHjIyAjjinaugho dhvAntAntaM, tatAna lasamAnayA / bhAmaNDalatviSA yaH sa, tatAnalasamAnayA // 2 // 58 // ja0 vi0-jIyAditi / sa jinaugho-jinasamUhaH jIyAd-jayatAditi kriyAkArakasaNTaGkaH / atra 'jIyAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'jinaughaH' / sa iti tacchabdasambandhAd yacchabdaghaTanAmAha-yo jinaugho bhAmaNDalatviSA-bhAmaNDalakAntyA dhvAntAntaM-tamovinAzaM tatAna-vistAritavAn / atrApi 'tatAna' iti kriyApadam / kaM karmatApannam ? 'dhvAntAntam' / kayA ? 'bhAmaNDalatviSA' / kathaMbhUtayA ? 'lasamAnayA' vilasantyA vardhamAnayA vA / punaH kathaMbhUtayA ? 'tatAnalasamAnayA' tataH-prasRto yo'nalovahistena samAnayA-sadRzyA / / ___ atha samAsaH-jinAnAmogho jinaughaH 'tatpuruSaH' / dhvAntasyAnto dhvAntAntaH 'tatpuruSaH' / taM dhvAntAntam / bhAyA maNDalaM bhAmaNDalaM 'tatpuruSaH' / bhAmaNDalasya tviTa bhAmaNDala0 'tatpuruSaH' / tayA bhAmaNDala0 / 'tatazcAsAvanalazca tatAnalaH 'karmadhArayaH' / tatAnalena samAnA tatA0 'tatpuruSaH' / tayA tata0 / / iti kAvyArthaH / / 58 // si0 vR0-jIyAditi / sa jinaughaH-jinasamUhaH jIyAd-jayatAdityarthaH / 'ji jaye' dhAtoH Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIdharmajinastutayaH 239 AziSi kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM yAt / 'ye' (sA0 sU0779) iti dIrghaH / tathA ca 'jIyAt' iti siddham / atra 'jIyAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'jinaughaH' jinAnAM ogho jinaughaH / uhyate vahati vA oghaH nyavAdau sAdhuH / "ogho vRnde'mbhasA raye" ityamaraH (zlo0 2388) / yattadornityasaMbandhAt saH kaH ? | yo jinaugho bhAmaNDalatviSA-bhAmaNDalakAntyA dhvAntasya-tamasaH antaM-vinAzaM tatAna-vistAritavAn / 'tanu vistAre' dhAtoH parokSe kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM Nap / 'dvizca' (sA0 sU0 710) iti dhAtordvitvam / ata upadhAyAH' (sA0 sU0 757) iti vRddhiH, 'svarahInaM0' (sA0 sU0 36) / tathA ca 'tatAna' iti siddham / atrApi 'tatAna' iti kriyApadam / kaH kartA ? | 'yaH' / kaM karmatApannam ? / 'dhvAntAntam' / "antaH prAntAntike nAze, svarUpe'timanohare" iti vizvaH / kayA ? / 'bhAmaNDalatviSA' bhAmaNDalo devanirmito bhagavatpRSThe prabhAmaNDalastasya tviT-kAntiH tayA / kathaMbhUtayA ? | 'lasamAnayA'-lasantyA vardhamAnayA vA / punaH kathaMbhUtayA ? | 'tatAnalasamAnayA' tatovistRto yaH analaH-vahniH tenaM samAnayA-sadRzyA / / 58 / / sau0 vR0-jIyAditi / sa jinaughaH-tIrthakarasamUhaH jIyAdityanvayaH / "jIyAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? | 'jinaughaH' / 'jIyAt' jayatAt / kiMvi0 jinaughaH ? / 'saH' prasiddhaH / prasiddhArthaH tacchabdo yacchabdamapekSate / saH kaH ? / yo jinaughaH dhvAntAntaM tatAna ityanvayaH / 'tatAna' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'yo jinaughaH' / 'tatAna' / vistArayAmAsa / kaM karmatApannam ? / 'dhvAntAntaM' dhvAntaM-ajJAnatamaH tasya anto-vinAzastaM dhvAntAntam / kayA ? / bhA-prabhA tasyA maNDalam yadvA bhAmaNDalaM-suskRtaprAtihAryarUpaM tasya tviT-kAntiH tayA 'bhAmaNDalatviSA' / kiMviziSTayA bhAmaNDalatviSA ? / 'lasamAnayA' dediipymaanyaa| punaH kiM0 bhAmaNDalatviSA ? / tato-vistIrNo yaH analaH-vahniH tatsadRzyA 'tatAnalasamAnayA / yadvA tato-vistRtaH ata eva analasaH-amadaH mAnaH-pramANaM yasyAH sA tatAnalasamAnA tayA tatAnalasamAnayA / iti padArthaH / / atha samAsaH-jinAnAM oghaH jinaughaH / dhvAntasya anto dhvAntAntaH, taM dhvAntAntam / lasati-dIpyatIti lasamAnA, tayA lasamAnayA / bhAyA maNDalaM bhAmaNDalaM, bhAmaNDalasya tviT bhAmaNDalatviT, tayA bhAmaNDalatviSA / tatazcAsau analazca tatAnalaH, tatAnalavat(lena) samAnA tatAnalasamAnA, tayA tatAnalasamAnayA / na alasaH analasaH, analasazcAsau mAnazca analasamAnaH, tato'nalasamAno yasyAH sA tatAnalasamAnA, tayA tatAnalasamAnayA / iti dvitIyavRttArthaH / / 58 / / 1. maNDalazabdasya puMllige prayogo vicAraNIyaH / Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 zobhanastuti-vRttimAlA de0 vyA0-jIyAditi / sa 'jinaughaH' jinAnAmoghaH-samUhaH jIyAd-jayatAdityanvayaH / 'ji jaye' dhAtuH / 'jIyAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'jinaughaH' / kiMviziSTo jinaughaH ? / yattadornityAbhisambandhAd yo jinaughaH bhAmaNDalatviSA dhvAntAntaM tatAna iti sambandhaH / 'tanu vistAre' dhAtuH / 'tatAna' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'yaH' / kaM karmatApannam ? / 'dhvAntAntaM' ajJAnamandhakAra vA tasya antaM-nAzam / "dhvAntaM bhUcchAyAndhakAram" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 60) / kayA ? / 'bhAmaNDalatviSA' / (kiMviziSTayA ?) / lasamAnayA-vilasantyA / punaH kiMviziSTayA ? / 'tatAnalasamAnayA' tato-vistAraM prAptaH yaH analaH-vahniH tena samAnayA-sadRzyA / iti dvitIyavRttArthaH || 58 // dha0 TIkA-jIyAditi / 'jIyAt' jayatAt / 'jinaughaH' jinasamUhaH / 'dhvAntAntaM' tamovinAzam / 'tatAna' vistAritavAn / 'lasamAnayA' vilasantyA / 'bhAmaNDalazriyA(tviSA)' prabhAvalayasampadA / 'yaH' / 'saH' / 'tatAnalasamAnayA' tataH-prasRto yo'nalaH-zikhI tena samAnayAsadRzyA / sa jinaugho jIyAd bhAmaNDalazriyA(tviSA) dhvAntAntaM yastatAneti yogaH / / 58 / / avacUriH sa jinaugho jIyAt / bhAmaNDalakAntyA yo dhvAntadhvaMsaM tatAna-akRta / kiMbhUtayA ? / tatovipulo yo'nalo-vahistatsadRzyA lasamAnayA-vardhamAnayA / / 58 / / bhAratyAH saMkIrtanAbhArati ! drAg jinendrANAM, navanaurakSatArike / saMsArAmbhonidhAvasmA-navanau rakSa tArike ! // 3 // 59 // - anu0 (1) ja0vi0-bhAratIti ! he jinendrANAM bhArati ! tIrthakRtAM vANi! he tArike-nirvAhike ! tvaM asmAn Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIdharmajinastutayaH 241 naH avanau-bhuvi drAk-zIghraM rakSa-trAyasveti kriyAkArakasambandhaH / atra 'rakSa' iti kriyApadam / kA kI ? 'tvam' / kAn karmatApannAn ? asmAn' / katham ? 'drAk' / kasyAm ? 'avanau' / tvaM kathaMbhUtA ? 'navanauH' navA-pratyagrA nauH-nAvikA / kasmin ? 'saMsArAmbhodhau' bhavasAgare / kathaMbhUte saMsArAmbhonidhau ? 'akSatArike' akSatA-anupahatA ye arayaH-zatravaH tadrUpaM kaM-jalaM yasmin sa tathA tasmin / saMsAro hyambhonidherupamayA varNitaH, tatra tu jalaM bhavati tenAtra akSatArirUpaM jalamastIti tAtparyam / idaM vizeSaNaM sambodhanatvena vyAkhyeyam / / ___ atha samAsaH-jinAnAM jineSu vA indrA jinendrAH 'tatpuruSaH' / teSAM jinendrANAm / navA cAsau nauzca navanauH 'karmadhArayaH' / na kSatA akSatAH 'tatpuruSaH' / akSatAzca te'rayazca akSatArayaH 'karmadhArayaH' / akSatAraya eva kaM yasmin so'kSatArikaH 'bahuvrIhiH' / tasmin akSatArike / ambhasAM nidhiH ambhonidhiH 'tatpuruSaH' / [ambhonidhirivAmbhonidhiH / ] saMsArazcAsAvambhonidhizca saMsArAmbhonidhiH 'karmadhArayaH' / tasmin saMsA0 / / iti kAvyArthaH / / 59 // si0 vR0-bhaartiiti.| jinendrANAM bhArati !-tIrthakRtAM vANi ! he tArike-nirvAhike / tvaM asmAnnaH avanau-bhuvi drAk-zIghraM rakSa-trAyasvetyarthaH / 'rakSa rakSaNe' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanaM hiH / 'ap0' (sA0 sU0 691), 'ataH' (sA0 sU0 705) iti herluk / atra rakSa' iti kriyApadam / kA kI ? / tvam' / kAn karmatApannAn ? / asmAn' / katham ? | 'drAk' / kasyAm ? / 'avanau' / kathaMbhUtA tvam ? / 'navanauH' navA-pratyagrA cAsau nauzca navanauH iti 'karmadhArayaH' / "striyAM naustaraNistariH" ityamaraH (zlo0 487) / kasmin ? | 'saMsArAmbhonidhau' saMsaraNaM saMsAraH sa eva ambho nidhIyate'smin ityambhonidhiH-samudrastasmin / 'karmaNyadhikaraNe ca' (pA0 a0 3, pA 3, sU0 93) iti kiH / kathaMbhUte saMsArAmbhonidhau ? / 'akSatArike' akSatA-anupahatA ye arayaH-zatravaH ta eva kaM-jalaM yasmin sa tasmin / / 59 / / sau0 vR0-bhAratIti / he bhArati !-jinendrANAM vANi ! he tArike ! drAk-zIghraM avanau-pRthivyAM asmAn rakSetyanvayaH / 'rakSa' iti kriyApadam / kA karjI ? / 'tvam' / 'rakSa' ava / kAn karmatApannAn ? / 'asmAn' / katham ? / 'drAk' zIgham / kasyAm ? / 'avanau' pRthivyAm / kiMviziSTA tvam ? / navA-nUtanA nauriva nauH-taraNiH 'navanauH' / kasmin ? / saMsAraH-caturgatibhramaNalakSaNaH sa evAmbhonidhiH-samudrastasmin (saMsArAmbhonidhau / kathaMbhUte saMsA0 ? akSatA-anupahatA arayaH-zatravasta Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 zobhanastuti-vRttimAlA eva kaM-jalaM yasmin saH) akSatArikastasmin akSatArike / yadvA navanauriti bhAratyA AmantraNam / iti padArthaH / / atha samAsaH-jinAnAM indrA jinendrAH, teSAM jinendrANAm / navA nauriva naunavanauH / na kSatA . akSatAH, akSatAzca te arayazca akSatArayaH, akSatAraya eva kaM-jalaM yasmin saH akSatArikaH, tasmin akSatArike / saMsaraNaM saMsAraH, ambhAMsi nidhIyante asminniti ambhonidhiH, saMsAra eva ambhonidhiH saMsArAmbhonidhiH, tasmin saMsArAmbhonidhau / tArA eva tArikA tasyAH saM0 he tArike !-nirmale ! tvaM pradhAnA (?) / iti tRtIyavRttArthaH / / 59 / / de0 vyA0-bhAratIti / he jinendrANAM bhArati ! tvaM avanau-pRthivyAM asmAn ava-rakSapAlayetyanvayaH / rakSa rakSaNe' dhAtuH / 'rakSa' iti kriyApadam | kA kI ? / tvam' / kAn karmatApannAn ? / 'asmAn' / kasyAm ? / 'avanau' / katham ? / 'drAk-zIghraM yathA syAt tatheti kriyAvizeSaNam / kiMviziSTA tvam ? / 'navanauH' navA-nUtanA nauH-naukA / bhAratyAH saMbodhanapadaM vA / kasmin ? | 'saMsArAmbhonidhau' / (kiMviziSTe ? / ) 'akSatArike' akSatA-anupahatA ye arayaH-zatravaH ta eva kaM-jalaM yatra sa tasmin / "kaM ziro jalamAkhyAtam" ityanekArthaH / tArike !' iti / tArayatIti tArikA, tasyAH sambodhanaM he tArike ! idamapi bhAratyA eva sambodhanapadam / iti tRtIyavRttArthaH / / 59 / / dha0 TIkA-bhAratIti ! 'bhArati !' vANi ! / 'drAk' zIghram / 'jinendrANAM' vItarAgANAm / 'navanauH' nUtanA droNI / 'akSatArike' akSataM-anupahataM araya eva-zatrava eva kaM-salilaM yatra tasmin / 'saMsArAmbhonidhau' bhavodadhau / 'asmAn' naH / 'avanau' pRthivyAm / 'rakSa' trAyasva / 'tArike !' nirvAhike ! / jinendrANAM bhArati ! saMsArAmbhonidhau tArike ! navanauH ! drAk asmAn rakSeti sambandhaH / / 59 / / avacUriH he jinavarANAM vANi ! asmAnavanau-pRthivyAM rakSa / kiMviziSTA ? / navA-pratyagrA nauH-maGginI saMbodhanaM vA / kasmin ? / saMsArAmbhonidhau-bhavasAgare / akSatA-anupahatA arayaH-zatravaH kaM-jalaM yatra / he tArike !-nirvAhike ! / / 59 / / Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIdharmajinastutayaH zrIprajJaptidevyAH stutiHkekisthA vaH kriyAcchakti-karA lAbhAnayAcitA / prajJaptinUtanAmbhoja-karAlAbhA nayAcitA // 4 // 60 // - anu0 ja0 vi0-kekistheti / prajJaptiH-prajJaptinAmnI devI vaH-yuSmAkaM lAbhAn-abhISTArthAgamAn kriyAd-vidheyAditi kriyAkArakasaMyogaH / atra kriyAt' iti kriyApadam / kA kI ? 'prajJaptiH' / kAn karmatApannAn ? 'lAbhAn' / keSAm ? 'vaH' / prajJaptiH kathaMbhUtA ? 'kekisthA' mayUre sthitA, mayUravAhanetyarthaH / punaH kathaM0.? 'zaktikarA' zaktiH-praharaNavizeSaH kare-haste yasyAH sA tathA / yadvA zaktau karo yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? 'ayAcitA' aprArthitA, kasyApi purato'yAcanetyarthaH / punaH kathaM0 ? 'nUtanAmbhojakarAlAbhA' nUtanaM-navInaM yadambhoja-kamalaM tadvat karAlA-atyulbaNA bhAdIptiryasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? 'nayAcitA' nayena-nItyA A-samantAt citA-vyAptA / / ____ atha samAsaH-kekini tiSThatIti kekisthA 'tatpuruSaH' / zaktiH kare yasyAH sA zaktikarA 'bahuvrIhiH' / yadvA zaktau karo yasyAH sA zaktikarA 'bahuvrIhiH' / na vidyate yAcitaM yasyAH sA ayAcitA 'bahuvrIhiH' / nUtanaM ca tadambhojaM ca nUtanAmbhojaM 'karmadhArayaH' / nUtanAmbhojavat karAlA nUta0 'tatpuruSaH' / nUtanAmbhojakarAlA AbhA yasyAH sA nUta0 'bahuvrIhiH' / nayenAcitA nayAcitA 'tatpuruSaH' iti kAvyArthaH / / 60 / / / // iti zrIzobhanastutivRttau zrIdharmanAmno jinasya stutervyAkhyA // 4 / 15 / 60 // _ (2) si0 0 kekistheti / prajJaptiH-prajJaptinAmnI devI vo-yuSmAkaM lAbhAn-vAJchitArthAn kriyAdvidheyAdityarthaH / 'DukRJ karaNe' dhAtoH AziSi parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM yAt / 'yAdAdau' (sA0 sU0 814) iti riGAdezaH / tathA ca 'kriyAt' iti siddham / atra 'kriyAt' iti kriyApadam / kA kI ? | 'prajJaptiH' prakRSTA jJaptiH-buddhirasyAH (sA) prajJaptiH, ktic / na ca prajJaptI tiDyanto nadIvaditi jJeyam / kathaMbhUtA prajJaptiH ? / 'kekisthA' kekini-mayUre tiSThatIti kekisthA, mayUravAhinItyarthaH / tasyAstadvAhanatvAditi bhAvaH / punaH kathaMbhUtA ? / 'zaktikarA' zaktiH-praharaNavizeSaH kare-haste yasyAH sA tthaa| "zaktirastrAntare gauryA-mutsAhAdau bale striyAm" iti medinI / punaH kathaMbhUtA ? / 1. 'rA'lAbhA' ityapi pAThaH / Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 zobhanastuti-vRttimAlA 'nUtanAmbhojakarAlAbhA' nUtanaM-navInaM yadambhojaM-kamalaM tadvat karAlA-atyulbaNA bhA dIptiryasyAH sA tathA / punaH kathaMbhUtA ? / 'ayAcitA' na vidyate yAcitaM yasyAH sA ayAcitA / punaH kathaMbhUtA ? | 'nayAcitA' nayena-nItyA A-samantAt citA-vyAptA / / anuSTupchandaH / tallakSaNaM cedam "zloke SaSThaM guru jJeyaM, sarvatra laghu paJcamam / dvicatuHpAdayorhasva-metacchlokasya lakSaNam / / " // iti zrImahAmahopAdhyAyabhAnucandra0 zrIdharmanAthasya stutivRttiH // 4 / 15 / 60 // . (3) sau0 vR0-kekistheti / prajJaptirdevI vo-yuSmAkaM lAbhAn-vAJchitArthAn kriyAdityanvayaH / 'kriyAt' iti kriyApadam / kA karjI ? / 'prajJaptiH' / 'kriyAt' kuryAt / kAn karmatApannAn / 'lAbhAn' bodhilAbhalakSaNAn / keSAm ? / 'vaH' yuSmAkam / kiMviziSTA prajJaptiH ? / 'ayAcitA' aprArthitA / punaH kiMviziSTA ? / kekI-mayUrastatra tiSThatIti kekisthA' / punaH kiMviziSTA ? / zaktiH-zastravizeSaH sA kare yasyAH sA 'zaktikarA' / punaH kiMviziSTA prajJaptiH ? / nUtanaM-navInaM yadambhojaM-kamalaM tadvavat karAlA-ugrA dIptA vA kAntiryasyAH sA, alAbhA ityapyarthaH / punaH kiMviziSTA prajJaptiH ? / nayaiHvyavahArAdibhirA-samantAt citA-vyAptA 'nayAcitA' / iti padArthaH / / atha samAsaH kekAvAgasyAstIti kekI, kekini tiSThatIti kekisthA / zaktiH kare yasyAH sA zaktikarA / labhyante prApyante iti lAbhAstAn lAbhAn / na yAcitA ayAcitA / prakRSTA jJaptiryasyAH sA prajJaptiH / ambhasi jAyate tadambhojaM, nUtanaM ca tadambhojaM ca nUtanAmbhojaM, nUtanAmbhojaM kare yasyAH sA nUtanAmbhojakarA / nayaiH A-samantAt AtmadhiyA vA citA-vyAptA nayAcitA / iti caturthavRttArthaH / / 60 / / zrImaddharmajinendrasya, stutero livIkRtaH / saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA saukhyakAriNA // 1 // // iti paJcadazadharmajinasya stuterarthaH samAptaH // 4 / 15 / 60 // de0 vyA0-kekistheti / prajJaptinAmnIdevI vo-yuSmAkaM lAbhAn-vAJchitArthAn kriyAt-kuryAdityanvayaH / 'DukRJ karaNe' dhAtuH / 'kriyAt' iti kriyApadam / kA karjI ? / 'prajJaptiH' / kAn karmatApannAn ? / 'lAbhAn' / keSAm ? / 'vaH' / kiMviziSTA prajJaptiH ? / 'ayAcitA' na yAcitaM yasyAH sA tathA, sarveSAM prArthitArthapUrakatvena svasyA ayAcakatvAt / punaH kiMviziSTA ? / 'zaktikarA' zaktiH Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIdharmajinastutayaH zastravizeSaH kare-haste yasyAH sA tathA / punaH kiMviziSTA ? / 'kekisthA' kekini-mayUre tiSThatIti kekisthA, kekivAhanatvAt / punaH kiMviziSTA ? / 'nUtanAmbhojakarAlAbhA' nUtanaM-pratyagraM yad ambhojakamalaM tadvat karAlA-utkaTA bhA-kAntiH yasyAH sA tthaa| punaH kiMviziSTA ? / 'nayAcitA' nayonItipanthAH tena A-samantAt citA-vyAptA / iti turIyavRttArthaH // 4 / 15 / 60 // dha0 TIkA kekistheti / 'kekisthA' mayUrasthitA / 'vaH' yuSmAkam / 'kriyAt' vidheyAt / 'zaktikarA' zaktiH-AyudhavizeSastatra karo yasyAH sA / 'lAbhAn' abhISTArthAgamAn / 'ayAcitA' aprArthitA / 'prajJaptiH' prajJaptI devI / 'nUtanAmbhojakarAlAbhA' nUtanaM yadambhojaM tadvat karAlA-atyulbaNA AbhA-dIptiryasyAH sA / 'nayAcitA' nItiyuktA // 4 / 15 / 60 // (6) avacUriH prajJaptirdevI vo-yuSyAkamayAcitA-aprArthitA lAbhAn dadyAt / kiMbhUtA ? / kekini-mayUre tiSThatIti kekisthA / zaktiH-praharaNavizeSaH kare yasyAH / navakamalavat karAlA-atyulbaNA bhA yasyAH sA / nayenanItyA AcitA-vyAptA // 4 / 15 / 60 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 zobhanastuti-vRttimAlA 16. zrIzAntijinastutayaH atha zrIzAntinAthasya stutiHrAjantyA navapadmarAgaruciraiH pAdairjitASTApadA dre'kopa ! drutajAtarUpavibhayA tanvA''rya ! dhIra ! kSamAm / bibhratyA'marasevyayA jinapate ! zrIzAntinAthAsmarodrekopadruta ! jAtarUpa ! vibhayAtanvAryadhI ! rakSa mAm / / 1 // 61 // - zArdUla0 ja0 vi0-rAjantyeti / he zrIzAntinAtha ! zriyopalakSitazAntinAtha ! zrIzAntinAtha jina ! tvaM mAM rakSa-trAyasveti kriyAkArakasambandhaH / atra 'rakSa' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'tvam' / kaM karmatApannam ? 'mAm' / avaziSTAni zrIzAntinAthasya sambodhanAni, teSAM vyAkhyA yathA-he 'jitASTApadAdre !' jitaH-tulito'STApadAdriH-kanakazailo yena sa tathA, tatsamvo0 he jitA0 / kayA ? 'tanvA' mUrtyA karaNabhUtayA / kiM kurvantyA tanvA ? 'rAjantyA' virAjamAnayA / kaiH kRtvA 'pAdaiH' aGghibhiH / kathaMbhUtaiH pAdai: ? 'navapadmarAgaruciraiH' navasya padmasya yo rAgaH-raktimA tadvad ruciraiH-cArubhiH / punaH kiM kurvantyA tanvA ? 'bibhratyA' dadhatyA / kAM karmatApannAm ? 'kSamAM' kSAntim / kathaMbhUtayA tanvA ? 'drutajAtarUpavibhayA' drutam-uttaptaM yat jAtarUpaM-kanakaM tadvad vibhA-prabhA yasyAH sA tayA / punaH kathaM0 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAntijinastutayaH 247 'amarasevyayA' amaraiH-devaiH sevyayA-sevanIyayA / tanvA jitASTApadAdre ! ityanena tanumervoH sAdharmyamUce, tena tanuvizeSaNAni merorapi milanti / tathAhi-merurapi navapadmarAgaruciraiH navAH-pratyagrA ye padmarAgAlohitAkhyA maNivizeSAstai ruciraiH-cArubhiH pAdai:-pratyantaparvatai rAjamAno bhavati, tathA kSamAM-pRthivIM ca bibhrad bhavati, tathA amarasevyo'pi bhavati, tathA drutajAtarUpavibho'pi ca syAditi / he 'akopa !' koparahita ! / he 'Arya !' svAmin ! / he 'dhIra !' dhairyayukta ! yadvA he 'dhIra !' medhAvin ! / he 'jinapate !' jinendra ! / he 'asmarodrekopadruta !' smarasya-kandarpasya udrekaH-vegaH tenopadrutaH-khalIkRtaH, na smarodrekopadrutastasyAmantraNaM he asmarodrekopadruta ! / he 'jAtarUpa !' prAdurbhUtasaundarya ! / he 'vibhaya !' vigatatrAsa ! / he 'atanvAryadhIH !' atanuH-aMkRzA AryA-prazasyA dhI:-buddhiryasya sa tathA, tatsaMbo0 he atanvAryadhIH / idaM prathamAntavizeSaNamapi / / atha samAsaH-navaM ca tat padmaM ca navapadmaM 'karmadhArayaH' / navapadmasya rAgo navapadmarAgaH 'tatpuruSaH' / navapadmarAgavad rucirA nava0 'tatpuruSaH' / tairnavapadma0 / merupakSe tu navAzca te padmarAgAzca nava0 'karmadhArayaH' / navapadmarAgaiH rucirA nava0 'tatpuruSaH' / tairnava0 / aSTApadasyAdriH aSTApadAdriH 'tatpuruSaH' / jito'STApadAdriryena sa.jitASTA0 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he jitASTA0 / na vidyate kopo yasya saH akopaH 'bahuvrIhiH' / drutaM ca tad jAtarUpaM ca drutajAta0 'karmadhArayaH' / drutajAtarUpasyeva vibhA yasyAH sA drutajA0 'bahuvrIhiH' / tayA drutajA0 / amaraiH sevyA amarasevyA 'tatpuruSaH' / tayA amarasevyayA / jinAnAM patiH jinapatiH 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he jinapate ! / zAntizcAsau nAthazca zAntinAthaH 'karmadhArayaH' / zriyopalakSitaH zAntinAthaH zrIzAnti0 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he zrIzAntiH / smarasyodrekaH smarodrekaH 'tatpuruSaH' / smarodrekeNopadrutaH smarodre0 'tatpuruSaH' / na smarodrekopaguto'smarodre0 tatpuruSaH / tatsamvo0 he asmaro0 / jAtaM rUpaM yasmin sa jAtarUpaH 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he jAtarUpa0 / vigataM bhayaM yasmAt sa vibhayaH 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he vibhaya ! | na tanuH atanuH 'tatpuruSaH' / atanuzcAsau AryA ca atanvAryA 'karmadhArayaH' / atanvAryA dhIryasya saH atanvAryadhIH 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he ata0 / / iti kAvyArthaH / / 61 / / (2) si0 vR0-rAjantyeti / zAntyAtmakatvAt zAntikartRkatvAd vA garbhasthe'smin pUrvotpannAzivasya zAntirjAteti vA zAntiH, sa cAsau zriyopalakSito nAthaH zrIzAntinAthaH, tasya saMbodhanaM he zrIzAntinAtha ! tvaM mAM rakSa-trAyasvetyarthaH / 'rakSa rakSaNe' dhAtoH 'AzIHpreraNayo' (sA0 sU0703) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanam / atra 'rakSa' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam' / kaM karmatApannam ? / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 zobhanastuti-vRttimAlA 'mAm' / avaziSTAni zrIzAntinAthasya saMbodhanAni, teSAM vyAkhyA yathA-he 'jitASTApadAdre !' jitaHavagaNitaH aSTApadAdriH-kanakazailo yena sa tasya saMbodhanam / "aSTApadaM syAt kanakeM, sArINAM phalake'pi ca / aSTApadazca zarabhe candramallyAM ca markaTe // " / iti vizvaH / kayA ? / 'tanvA'-mUrtyA karaNabhUtayA / kiM kurvatyA tanvA ? / 'rAjantyA'-virAjamAnayA / kaiH kRtvA ? / 'pAdaiH'-caraNaiH pratyantaparvataizca / "pAdA razmyadhituryAMzAH", "pAdAH pratyantaparvatAH" ityamaraH (zlo0 646) / 'navapadmarAgaruciraiH' navaM-navInaM yat paJa-kamalaM zoNaratnaM vA, "zoNaralaM lohitakaM (kaH), padmarAgo'tha mauktikam" ityamaraH (zlo0 1891), tasya rAgo-raktimA tadvad ruciraiH-cArubhiH, pAdayoH raktavarNatvAditi bhAvaH / bhagavatpakSe pAdarityatra bahuvacanaM vicAraNIyamiva pratibhAti / punaH kiM kurvatyA tanvA ? / 'vibhratyA'-dadhatA / kAm ? / 'kSamA'-zAntim / kathaMbhUtayA tanvA ? / 'drutajAtarUpavibhayA' drutaM-vilInaM yajjAtarUpaM-suvarNaM tadvad vibhA-prabhA yasyAH sA tathA tayA / "cAmIkaraM jAtarUpaM, mahArajatakAJcane" ityamaraH (zlo0 1896) / punaH kathaMbhUtayA ? / 'amarasevyayA' amaraiH-devaiH sevyayA-sevanIyayA / tanvA jitASTApadAdre ! ityanena tanumervoH sAdharmyamUce, tena tanuvizeSaNAni merorapi saMbhavanti / tathAhi-merurapi 'navapadmarAgaruciraiH' navAH-pratyagrA ye padmarAgAlohitamaNayastaiH ruciraiH-cArubhiH pAdaiH-pratyantaparvataiH rAjamAno bhavati, tathA kSamAM-pRthivIM ca bibhrad bhavati, amarasevyo'pi bhavati, tathA drutajAtarUpavibho'pi ca syAt iti / he 'akopa!' nAsti kopaHkrodho yasya saH akopaH, tasya saMbodhanam / he Arya !-svAmin ! amarastu "aryaH svAmivaizyayoH" (zlo0 2628) ityAha / he dhIra !-dhairyayukta ! yadvA he dhIra !-medhAvin / dadhAti dhiyaM iti dhIraH / 'DudhAJ dhAraNapoSaNayoH' 'susUdhAgRdhibhyaH kran' (uNA0 sU0), 'ghumAsthA0' (pA0 a0 6, pA0 4, sU0 66) itItvam / dhiyaM Irayati prerayati vA / 'Ira gatipreraNayoH' 'karmaNyaN' (pA0 a0 3, pA0 2, sU0 1) / saMzayaviparyayarahitA dhiyaM rAti-Adatta iti vA / 'rA dAne' 'Ato'nupasarge kaH' (pA0 a0 3, pA0 2, sU0 3), 'Ato lopaH0' (pA0 a0 6, pA0 4, sU0 64) ityAlopaH / he 'jinapate !' pAtirakSati iti patiH 'pAterDatiH' (uNA0 sU0) iti DatipratyayaH / DittvATTilopaH / jinAnAM patiH jinapatiH, tasya saMbodhanaM kriyate / he 'asmarodrekopadruta !' smarasya-kAmasya udreka-AdhikyaM tena upadrutaH-khalIkRtaH, na smarodrekopadrutaH asmarodrekopadrutaH, tasya saMbo0 / he 'jAtarUpa !' jAtaM-prAdurbhUtaM rUpaM-saundaryaM yasya sa tathA tasya saMbodhanam / he 'vibhaya !' vigataM bhayaM yasya yasmAd vA sa tathA tasya saMbodhanaM he vibhaya ! / he 'atanvAryadhIH !' atanuH-akRzA sA cAsau AryA-prazasyA dhIH-buddhiH yasya sa tathA tasya saMbo0 / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAntijinastutayaH 249 dhyAyatIti dhIH 'dhyai cintAyAm' 'dhyAyateH (kvipi) saMprasAraNaM (dIrghatA) ca vaktavyA' (sA0 sU0 1255) iti kvip saMprasAraNaM ca / / 61 / / . sAtha sau0 vR0-yo mUrtimAn dharmo bhavati sa sarvaprANinAM zAntikRdeva bhavati / anena sambandhenAyAtasya SoDazamazrIzAntinAthasya stutero vyAkhyAyate-rAjantyeti / zrIzabdaH pUjyArthe / zriyA-catustriMzadatizayalakSmyA yukta ! he zrIzAntinAtha ! tvaM mAM rakSetyanvayaH 'rakSa' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'tvaM' bhavAn / 'rakSa' pAlaya / kaM karmatApannam ? / 'mAm' / anyAni vizeSaNAni bhagavataH sambodhanarUpANi vyAcakSate / jitaH-nirjitaH aSTApadaM-suvarNaM tasya adriH-parvato meruryena sa jitASTApadAdiH, tasya saM0 he 'jitASTApadAdre !' / kayA ? / 'tanvA' mUrtyA / kiMviziSTayA tanvA ? / 'rAjantyA' zobhamAnayA / kaiH kRtvA ? / 'pAdaiH' kiraNaiH / kiMviziSTaiH pAdai: ? / navaM-navInaM yat padma-kamalaM tasya rAgaH-raktimA tadvat rucirA-manoharAstaiH 'navapadmarAgaruciraiH' / he akopa !' akrodha ! / punaH kiMviziSTayA tanvA ? / drutaMuttaptaM jAtarUpaM-suvarNaM tadvad viziSTA bhA-prabhA yasyAH sA drutajAtarUpavibhA tayA 'drutajAtarUpavibhayA' / kathaMbhUtastvam ? / atanuH-akRzA AryA-pradhAnA dhIH-buddhiryasya sa atanvAryadhIH' / yadvA saMbodhanamapIdaM he 'atanvAryadhIH !' | punaH kiMviziSTayA tanvA ? / 'bibhratyA dhArayantyA / kAM karmatApannAm ? / 'kSamA' kSAntim / punaH kiMviziSTayA tanvA ? / amarA-devAstaiH sevyA-sevanIyA amarasevyA tayA / jinAHsAmAnyakevalinasteSAM patirjinapatiH, tasya saM0 he 'jinapate !' smaraH-kAmaH tasya udreka-AdhikyaM sa nAsti yasya saH asmarodrekaH, tasya saM0 he 'asmarodreka' ! / he 'upadruta !' upa-samIpe drutaM-cAritraM yasya (sa) upadrutaH, tasya saM0 he upadruta ! / jAtaM-prAptaM rUpaM-paramAtmarUpaM yasya yena vA sa jAtarUpaH, tasya saM0 he 'jAtarUpa !' / vigataM bhayaM yasmAt sa vibhayaH, tasya saM0 he 'vibhaya !' / he 'Arya !' he zreSTha ! / he 'dhIra !' dhiyaM IrayatIti dhIraH, yadvA dhiyaM-buddhiM rAti-dadAtIti dhIraH, yadvA dhiyA-buddhyA rAjate iti dhIraH, tasya saM0 he dhIra ! / tvaM mAM rakSa iti padArthaH / / atha samAsaH-rAjate sA rAjantI, tayA rAjantyA / navAni ca tAni padmAni ca navapadmAni, navapadmAnAM rAgo navapadmarAgaH, navapadmarAgavad rucirA navapadmarAgarucirAH, tairnavapadmarAgaruciraiH / aSTApadasya adriH aSTApadrAdriH, jitaH aSTApadAdriryena sa jitASTApadAdriH, tasya saM0 he jitASTApadAdre ! / nAsti kopo yasya saH akopaH, tasya saM0 he akopa ! / drutaM ca tad jAtarUpaM ca drutajAtarUpaM, drutajAtarUpavad vibhA yasyAH sA drutajAtarUpavibhA, tayA drutajAtarUpavibhayA / na tanuH atanuH, AryA cAsau dhIzca AryadhIH, atanuH AryadhIryasya sa atanvAryadhIH / bibharti sA bibhratI, tayA bibhratyA / sevituM yogyA sevyA, amaraiH Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 zobhanastuti-vRttimAlA sevyA amarasevyA, tayA amarasevyayA / jinAnAM patirjinapatiH, tasya saM0 he jinapate ! / zriyA yuktaH zAntinAthaH zrIzAntinAthaH, tasya saM0 he zrIzAntinAtha ! / smarasya udrekaH smarodrekaH, na vidyate smarodreko yasya saH asmarodrekaH (tasya saM0 he asma0) / upa drutaM-cAritraM yasya sa upadrutaH, tasya saM0 he upadruta ! / "drutaM sthire caritre ca, dhauvye'nekArthabhasmanoH" ityanekArthatilakaH / upa-samIpe jAtaM rUpaM yasya saH, tasya saM0 he jAtarUpa ! / vigataM bhayaM yasmAt sa vibhayaH, tasya saM0 he vibhaya ! / ArAt-pApAd rito-gataH AryaH, tasya saM0 he Arya ! / he dhIra ! / iti prathamavRttArthaH / zArdUlavikrIDitacchandasA stutiriyam / tathA tanuzabdaH strIliGge dIrgho'pyasti tanveti siddham / tanumervoH sAdRzyamuktamato merurapi amarasevyo bhavati, navapadmarAgaruciraiH padai rAjito bhavati, uttaptasuvarNakAntirbhavati ityubhayoH sAdRzyam / iti chAyArthaH / / 61 / / de0 vyA0-rAjantyeti / he zrIzAntinAtha ! tvaM mAM rakSa-pAlayetyanvayaH / 'rakSa rakSaNe' dhAtuH / 'rakSa' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'tvam' / kaM karmatApannam ? / 'mAm' / he 'jitASTApadAdre !' jitaHadharIkRtaH aSTApadAdiH yena sa tasyAmantraNam / "svargikAJcanajo(to)giriH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04,zlo0 98) / kayA ? / tanvA-zarIreNa / kiM kurvatyA tanvA ? | rAjantyA-zobhamAnayA / kaiH ? | caraNaiH / "padakhrizcaraNo'striyAm" ityamaraH (zlo0 1216) / kiMviziSTaiH pAdai: ? / 'navapadmarAgaruciraiH' navaM-nUtanaM yat padma-kamalaM tasya rAgo-raktimA, yadvA navaH-pratyagro yaH padmarAgamaNiH tadvad ruciraiHmanojJaiH, mAJjiSThavarNatvAt / punaH kiM kurvatyA tanvA ? / bibhratyA-dhArayantyA / kAm ? / 'kSamAM'titikSAm / "titikSA sahanaM kSamA" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 55) / kiMviziSTayA tanvA ? / 'drutajAtarUpavibhayA' drutaM-vilInaM yad jAtarUpaM-suvarNaM tadvad vibhA-kAntiH yasyAH sA tayA / punaH kiMviziSTayA ? / 'amarasevyayA' amarA-devAH teSAM sevanAre sevyA tayA / he 'akopa !' na vidyate kopaH-krodho yasya sa tasyAmantraNam, dhvastakrodhatvAt / he Arya !-he svAmin ! he 'dhIra !' dhiyaM-buddhiM rAti-datte iti dhIraH, yadvA parISahAdyakSobhyatvena dhIraH sa tasyAmantraNam / he 'jinapate !' jinAHsAmAnyakevalinaH teSAM patiH-svAmI yaH sa tasyAmantraNaM, tIrthapravartakatvAt / he 'asmarodrekopadruta !' smaraH-kAmaH tasya udrekaH-AdhikyaM tena upadrutaH-pIDitaH na bhavati yaH sa tasyAmantraNam / he 'jAtarUpa !' jAtaM-prAdurbhUtaM rUpaM-saundaryaM yasya sa tasyAmantraNam, tIrthaMkaranAmakarmodayAt', he 'vibhaya !' vigataM bhayaMdaro yasmAt sa tasyAmantraNaM, zarIrAdapi niHspRhatvAt / he atanvAryadhIH ! / atanvI-pracurA AryA-prazasyA dhI:-buddhiryasya sa tasyAmantraNaM, pratisamayaM parahitacintanAt / etAni sarvANi bhagavataH sambodhanapadAni / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAntijinastutayaH 251 +++++++++++++++++++++++ atra bhagavattanoraSTApadAdriNA zleSaH / so'pi navapadmamaNirAgaruciraiH pAdai:-mUlapradezaiH rAjati (te) drutajAtarUpavibhavaM vibharti amarasevyazca syAt / / iti prathamavRttArthaH / / 61 / / (5) dha0 TIkA-rAjantyA iti / 'rAjantyA' bhrAjamAnayA / 'navapadmarAgaruciraiH' navasya padmasya yo rAgo-raktatA tadvat ruciraiH-cArubhiH pAdai:-aMhibhiH / 'jitASTApadAdre !' jitaH-tulito'STApadAdri:kanakazailo yena tasyAmantraNam / 'akopa !' krodharahita ! / 'drutajAtarUpavibhayA' drutaM-vilInaM yajjAtarUpaMsvarNaM tadvat vibhA yasyAH tayA / 'tanvA' mUrtyA / 'arya !' svAmin ! / 'dhIra !' dhairyayukta ! / 'kSamAm' kSAntim / 'vibhratyA' ddhaanyaa| 'amarasevyayA' suraiH sevanIyayA / 'jinapate !' jinendra ! / 'zrIzAntinAtha !' / 'asmarodrekopadruta !' na smarodrekeNa-madanAvegena upadrutaH-khalIkRto yastasyAmantraNam / 'jAtarUpa !' prAdurbhUtasaundarya ! / 'vibhaya !' vigatatrAsa ! / 'atanvAryadhIH' atanuH-akRzaH AryA-prazasyA dhIH-buddhiryasya tasyAmantraNam / 'rakSa mAM' trAyasva mAm / atra bhagavattanoraSTApadAdriNA zleSaH, so'pi navapadmarAgaruciraiH navAruNamaNiruciraiH pAdairmUlapradeze rAjati(te), drutajAtarUpavibhaHprasRtasuvarNadyutiH kSamAM-bhuvaM bibharti amarasevyazca / tadevaM tanvA jitASTApadAdre ! zrIzAntinAtha ! rakSa mAmiti yogaH / / 61 / / avacUriH he zrIzAntideva ! mAM rakSa-pAlaya / jito'STApadAdriH-meruryena tasya saMbodhanam / kayA ? | tanvAzarIreNa / kiMbhUtayA ? / pAdaiH-caraNai rAjantyA-zobhamAnayA / kiMbhUtaiH ? / navapadmarAgo-nUtanakamalaraktatA tadvad ciraiH-cArubhiH / he akopa !-akrodha ! | punastanvA kiMbhUtayA ? / drutam-uttaptaM yajjAtarUpaM-tapanIyaM tadvad vibhA-kAntiryasyAstayA / he arya !-svAmin ! / he dhIra ! pariSahAdyakSobhya ! / tanvA kiM kurvatyA ? | kSamA-zAntiM bibhratyA-dhArayantyA / amarasevyayA-devasevanIyayA / he asmarodrekopadruta ! na kAmavegapIDita ! / jAtaM-prAdurbhutaM vizvAtizAyi rUpaM-saundaryaM yasya / he vibhaya !-gatabhaya ! / atanuH-akRzA AryAprazasyA dhIryasya tasya saMbodhanam / tvamityasyAnuktasyApi rakSeti kriyayopalabdhasya vizeSaNaM vA / atra tanormeruNA zleSaH, so'pi padmarAgamaNimayaiH pAdairmUle rAjate svarNavarNazca / kSamAM-bhuvaM bibharti amarasevyazca syAt / / 61 / / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 zobhanastuti-vRttimAlA jinavarANAM vijayaH- . te jIyAsuravidviSo jinavRSA mAlAM dadhAnA rajo rAjyA medurapArijAtasumanaHsantAnakAntAM citAH / kI, kundasamatviSeSadapi ye na prAptalokatrayI rAjyA medurapArijAtasumanaHsantAnakAntAJcitAH // 2 // 62 // - zArdUla0 (1) ja0 vi0-te jiyAsuriti / te jinavRSA-jinavRSabhA jIyAsuH-jayantu iti kriyAkArakaprayogaH / atra 'jIyAsuH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? "z2inavRSAH' / kathaMbhUtA jinavRSAH ? 'avidviSaH' gatavidveSAH / jinavRSAH kiM kurvANAH ? dadhAnAH' bibhrataH / kAM karmatApannAm ? 'mAlA' srajam / kathaMbhUtAM mAlAm ? 'rajorAjyA medurapArijAtasumanaHsantAnakAntAm' rajAMsi-puSparAgAH teSAM rAjyA-zreNyA medurAH-pIvarAH pArijAtasumanasaH-pArijAtakusumAni santAnakakusumAni ca teSAM antA-avayavA yasyAH sA tathA tAm / jinavRSAH punaH kathaM0 ? 'citAH' sambaddhAH vyAptA iti yAvat / kayA ? 'kIrtyA' prakhyAtyA / kathaMbhUtayA ? 'kundasamatviSA' kundakusumopamadIptyA / ta iti tacchabdasambaddhatvAd yacchabdaghaTanAmAha-ye jinavRSAH ISadapi-manAgapi na meduH-na madaM gatavantaH / atrApi 'meduH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? 'ye' / katham ? 'na' / neti niSedhapadam / katham ? 'ISadapi' / ye kathaMbhUtAH santaH ? prAptalokatrayIrAjyAH' labdhajagattrayaizvaryAH / punaH kathaM0 ? apArijAtasumanaHsantAnakAntAJcitAH' apArijAtAH-apagatavairisamUhA ye sumanaHsantAnA-devAnAM samUhAH teSAM kAntA-mukhyAH ziraHprAntA vA praNAmaprAntAH striyo vA taiH aJcitAH-pUjitAH / apergamyamAnatvAd ye etAdRzAH santo'pi na meduriti / atha samAsaH-na vidyante vidviSo yeSAM te avidviSaH 'bahuvrIhiH' / jinAnAM jineSu vA vRSAH jinavRSAH 'tatpuruSaH' / rajasAM rAjI rajorAjI 'tatpuruSaH' / tayA rajorAjyA / pArijAtasya sumanasaH pAri0 'tatpuruSaH' / pArijAtasumanasazca santAnakAni ca pArijA0 'itaretaradvandvaH' / pArijAtasumanasaHsantAnakAnAmantAH pAri0 'tatpuruSaH / medurAH pArijAtasumanaHsantAnakAntA yasyAH sA medurapA0 'bahuvrIhiH' / tAM medu0 / kundasya samA kundasamA 'tatpuruSaH' / kundasamA tviT yasyAH sA kunda0 'bahuvrIhiH' / tayA kunda0 / lokAnAM trayI lokatrayI 'tatpuruSaH' / lokatrayyA rAjyaM loka0 'ttpurussH'| prAptaM lokatrayIrAjyaM yaiste prAptalo0 'bahuvrIhiH' / arINAM jAtaM arijAtaM tatpuruSaH' / apagataM arijAtaM yebhyaste apArijAtAH 'bahuvrIhiH' / sumanasAM santAnAH sumanaHsantAnAH 'tatpuruSaH' / apArijAtAzca Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAntijinastutayaH 253 te sumanaHsantAnAzca apAri0 'bahuvrIhiH' / apArijAtasumanaHsantAnAnAM kAntAH apAri0 'ttpurussH'| apArijAtasumanaHsantAnakAntairaJcitA apAri0 'tatpuruSaH' / ziraHprAntapakSe kAnAmantAH kAntA iti samasyate / strIpakSe ca kAntAbhiriti strInirdezena samasyate / iti kAvyArthaH / / 62 / / (2) .. si0 vR0-te jIyAsuriti / te jinavRSA-jinavRSabhA jIyAsuH-jayantu ityarthaH / 'ji jaye' dhAtorAziSi kartari parasmaipade prathamapuruSabahuvacanaM yAsus / 'ye' (sA0 sU0 779) iti dIrghaH / srorvisargaH (sA0 sU0 124) / tathA ca 'jIyAsuH' iti siddham / atra 'jIyAsuH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'jinavRSAH' jinAnAM jineSu vA vRSAH-zreSThAH jinavRSA ityarthaH / "vRSaH syAd vAsake dharmaH, saurabheye ca zukrale / purAzibhedayoH zRGgayA, mUSakazreSThayorapi // " iti vizvaH / kathaMbhUtA jinavRSAH ? / 'avidviSaH' na santi vidviSo yeSAM te avidviSaH / jinavRSA kiM kurvANAH ? / 'dadhAnAH'-bibhrataH / kAm ? / 'mAlA'-sajam / kathaMbhUtAM mAlAm ? / 'rajorAjyA medurapArijAtasumanaHsantAnakAntAM rajasAM-puSparAgANAM rAjiH-zreNiH tayA medurAH-pIvarA ye pArijAtasumanaHsantAnAH pArijAtasya-kalpavRkSasya sumanaHsantAnAH-puSpasamUhAH taiH kAntaM-manoharam / anye tu pArijAtasya kusumAni santAnakAni santAnakakusumAni ca teSAmantAH-avayavA yasyAmiti vyAkhyAnti / punaH kathaMbhatA jinavRSAH ? / citA-vyAptAH / kayA ? / 'kIrtyA' / kathaMbhUtayA ? / 'kundasamatviSA' kunda:puSpavizeSaH tena samAnA tviT-prabhA yasyAH sA tathA tayA / te iti te ke ityAha-ye jinavRSA ISadapimanAgapi na meduH-na madaM gatavanta ityarthaH / 'madI harSe' iti dhAtoH kartari parasmaipade parokSe prathamapuruSabahuvacanaM us / dvizca' (sA0 sU0 710) iti dhAtoddhitvam / 'NAdiH kit' (sA0 sU0 709) ityanena kitvam / 'lopaH pacA kitye cAsya' (sA0 sU0 762) ityanena pUrvasya lopaH, akArasya caikahasasya ekAraH / tathA ca 'meduH' iti siddham / atra 'na meduH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'ye' / katham ? / na / 'na' iti niSedhapadam / katham ? / ISadapi / kathaMbhUtA ye ? / 'prAptalokatrayIrAjyAH ' prAptaM-labdhaM lokatrayyAH lokAnAM trayI tasyAH rAjyaM-aizvaryaM yaiste tayA / punaH kathaMbhUtAH ? / 'apArijAtasumanaHsantAnakAntAJcitAH' apArijAtAH-apagatavairisamUhA ye sumanaHsantAnA-devasamUhAH teSAM kAnAM antAH kAntAH-ziraHprAntAH kAntAH-striyo vA tAbhizca aJcitAH-pUjitAH / apergamyamAnatvAd ye etAdRzAH santo'pi na meduriti bhAvaH / / 62 / / Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 zobhanastuti-vRttimAlA sau0 vR0-te jIyAsuriti / te jinavRSAH-tIrthakarazreSThAH jIyAsurityanvayaH / 'jIyAsuH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'jinavRSAH' / 'jIyAsuH' jayantu / kiMviziSTA jinavRSAH ? / 'te' prasiddhAH / prakrAntaprasiddhArthastacchabdo yacchabdamapekSate / te ke jinAH ? / prAptalokatrayIrAjyA api ISad na medurityanvayaH / 'meduH' iti kriyApadam / ye jinAH na meduH-madaM na prApuH / katham ? | 'ISad' stokamAtramapi / kiMviziSTA jinavRSAH ? / 'prAptalokatrayIrAjyA api' samprAptatribhuvanasAmrAjyA api / punaH kiMviziSTA jinavRSAH ? / 'avidviSaH' gatazatravaH / punarjinavRSAH kiM kurvANAH ? / 'dadhAnAH' dhAryamANAH / kAM karmatApannAm ? / 'mAlA' kusumasrajam / kiMviziSTAM mAlAm ? / rajaH-parAgaH tasya, . rAjiH-zreNiH rajorAjistayA rajorAjyA kRtvA medurAH-puSTAH pArijAtAH-kalpavRkSAsteSAM sumanasaHpuSpANi teSAM santAnAH-samUhAstaiH kRtvA kAntAH-manojJAH [antA-madhyabhAgA yasyAH sA] medurapArijAtasumanaHsantAnakAntA tAM 'medurapArijAtasumanaHsantAnakAntAm' / [punaH kiMviziSTA jinavRSAH ? | 'pInAH' puSTAH / ] kayA ? | 'kIrtyA' yazasA / kiMviziSTayA kIrtyA ? / mucakundapuSpANi taiH samA-sadRzI tviTkAntiryasyAH sA kundasamatviTa tayA 'kundasamatviSA' / punaH kiMviziSTA jinavRSAH ? | apagatamarINAMzatrUNAM jAtaM-samUho yebhyaste tAdRzAH sumanaso-vibudhAH paNDitA vA teSAM santAnAH-samudAyAsteSAM kAntAHsvAminastairacittAH-pUjitA 'apArijAtasumanaHsantAnakAntAJcitAH' / iti padArthaH / / . atha samAsaH-vizeSeNa dviSantIti vidviSaH, na santi vidviSo yeSAM te avidviSaH / jineSu vRSAH jinavRSAH / "vRpo dharma pazau dAse, zreSThe zabde sthitetare" ityanekArthasaMgrahaH / rajasAM rAjiH rajorAjiH, tayA rajorAjyA / medurazcAsau pArijAtazca medurapArijAtaH, medurapArijAtasya sumanAMsi medurapArijAtasumanAMsi, medurapArijAtasumanAMsi ca santAnAzca medurapArijAtasumanaHsantAnAH, medurapArijAtasumanaHsantAnaiH kAntA medurapArijAtasumanaHsantAnakAntA, (tAm) / kundasya samA kundasamA, kundasamA tviT yasyAH sA kundasamatviT, tayA kundasamatviSA / lokAnAM trayI lokatrayI, lokatrayyA rAjyaM (lokatrayIrAjyaM), lokatrayIrAjyaM prAptaM yaiste prAptalokatrayIrAjyAH / arINAM jAtam arijAtaM, apagatam arijAtaM yebhyaste apArijAtAH, sumanasAM santAnAH sumanaHsantAnAH, apArijAtAzca te sumanaHsantAnAzca apAri0, apArijAtasumanaHsantAnAnAM kAntA apArijAtasumanaHsantAnakAntAH, apArijAtasumanaHsantAnakAntaiH aJcitA apArijAtasumanaHsantAnakAntAJcitAH / pArijAta-santAna-mandAra-haricandanakalpAdyAH paJcApi kalpavRkSAH santi / 'sumanAH paNDite puSpe, deve sajjane samitau" ityanekArthaH / / iti dvitIyavRttArthaH / / 62 / / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAntijinastutayaH 255 de0 vyA0-te jIyAsuriti / te jinAH-tIrthaMkarAH jIyAsuH iti saMbandhaH / 'ji jaye' dhAtuH / 'jIyAsuH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? | 'jinavRSAH' jinAH-sAmAnyakevalinaH teSu vRSAH-zreSThAH / "dharmo vRSo vRSazreSTho, vRSaNDo mUrSako vRSaH" ityanekArthaH / kiMviziSTA jinavRSAH ? / 'avidviSaH' nAsti vidveSo yeSAM te tathA / taduktaM-"vAsIcaMdaNakappe, samANe le/kaMcaNe" iti / jinAH kiM kurvANAH ? / 'dadhAnA'-dhArayantaH / kAm ? / 'mAlA'-srajam / kiMviziSTAM mAlAm ? / 'rajorAjyA medurapArijAtasumanaHsantAnakAntAm' 'rajasAM-puSpareNUnAM rAjiH-zreNistayA medurAH-pIvarAH ye pArijAtAH-kalpapAdapAH teSAM sumanaHsantAnAH-puSpasamUhAH taiH kAntAM-bhUSitAm / "guluJcho'tha rajaH pauSpaM, parAgo'tha raso madhu" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04, zlo0 192) / saMtAnaH-taruvizeSaH tasya puSpANi saMtAnakAni teSAM antA-avayavA yasyAM sA tatheti prAJcaH / punaH kiMviziSTAH ? / 'citAH'-vyAptAH / kayA ? / 'kIrtyA'yazasA / "zlokaH kIrtiryazo'bhikhyA" ityabhidhAnacintAmaNiH' (kA0 2, zlo0 187) / kiMviziSTayA kIrtyA ? / 'kundasamatviSA' kunda:-kusumavizeSaH tena sadRzA tviT-kAntiH yasyAH sA tayA / punaH kiMviziSTAH ? / yattadornityAbhisambandhAd ye jinavRSAH prAptalokatrayIrAjyA api ISadmanAk na meduH-na madaM gatavantaH / 'na meduH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'jinavRSAH' / kiM karmatApannam ? / 'ISat' / kiMviziSTA jinavRSAH ? / 'prAptalokatrayIrAjyAH' prAptaM-labdhaM lokatrayyAHtribhuvanasya rAjyaM-sAmrAjyaM yaiste tathA / punaH kiMviziSTAH ? / 'apArijAtasumanaHsantAnakAntAJcitAH' apagatA arijAtAH-zatrusamUhA yeSAM te apArijAtAH te ca te sumanaHsantAnAzca-devasamUhAsteSAM kAntAHyoSitaH tAbhiH aJcitAH-pUjitAH / "vRndArakAH sumanasastridazA amartyAH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0.2) / / iti dvitIyavRttArthaH / / 62 / / dha0 TIkA-te iti / 'te' / 'jIyAsuH' jayantu / 'avidviSaH' vigatadviSaH / 'jinavRSAH' jinavRSabhAH / 'mAlAM dadhAnAH' srajaM bibhrataH / 'rajorAjyA' parAgasantatyA / 'medurapArijAtasumanaHsantAnakAntAM' medurAH-pIvarAH pArijAtasumanasaH santAnakAni-santAnakusumAni ca teSAmantA-avayavA yasyAM tAm / 'citAH' sambaddhAH / 'kIrtyA' prakhyAtyA / 'kundasamatviSA' kundasadRzadIptyA / 'ISadapi ye' manAgapi ye / 'na' iti pratiSedhe / 'prAptalokatrayIrAjyAH' labdhajagattrayaizvaryAH / 'meduH' madaM gatavantaH / 'apArijAtasumanaHsantAnakAntAJcitAH' apagatArisandohAH ye sumanasAM-devAnAM santAnAH-samUhAH teSAM 1. vAsIcandanakalpaH samAno leSTukAJcane / Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 zobhanastuti-vRttimAlA kAntAH-mukhyAH ziraHprAntA vA praNAmaparyantAH striyo vA tairaJcitAH-pUjitAH / te jinavRSabhAH jIyAsuH ye kI- citAH prAptalokatrayIrAjyAH ISadapi na medurityanvayaH / / 62 / / avacUriH te jinottamA jayantu / ye prAptatrailokyaizvaryA api ISadapi na meduH-madaM cakruriti saMbandhaH / kiMviziSTAH ? / avidviSaH-zatrurahitAH, mAlAM-srajaM dhArayantaH / mAlAM kiMbhUtAm ? / snorAjyAparAgapUreNa medurAH pArijAtakusumAni saMtAnakakusumAni ca teSAmantA-avayavA yasyAM tAm / citAvyAptAH / kayA ? 'kIrtyA' / kathaMbhUtayA ? / 'kundapuSpojjvalayA' / apArijAtA-apagatavairivRndA ye sumanaH-santAnA-vidvatsamUhA devasamUhA vA teSAM kAntAH-ziraHprAntAH praNAmaparAH striyo vA tairaJcitAHpUjitAH / / 62 // jinamatasya stutiH jainendraM matamAtanotu satataM samyagdRzAM sadguNA- ... ___ lIlAbhaM gamahAri bhinnamadanaM tApApahRd yAmaram / durnirbhedanirantarantaratamonirnAzi paryullasa llIlAbhaGgamahAribhinnamadanantApApahRdyAmaram // 3 // 63 // ___ - zArdUla0 ja0 vi0-jainendramiti / jainandraM-jinendrasambandhi mataM-darzanaM samyagdRzAM-samyagdRSTInAM 'sadguNAlIlAbhaM' santaH-zobhanA ye guNAsteSAM (AlI-paGktistasyA) lAbha-prAptiM satataM-nirantaram AtanotusamantAd vistArayatviti kriyAkArakasaMyojanam / atra Atanotu' iti kriyApadam / kiM kartR ? 'matam' / kaM karmatApannam ? 'sadguNAlIlAbham' / keSAm ? 'samyagdRzAm' / katham ? satatam' / mataM kimidam ? 'jainendram' / kathaMbhUtaM matam ? 'gamahAri' gamaiH-sadRzapAThairhAri-manoharam / punaH kathaM0 ? 'bhinnamadanam' vidAritamAram / punaH kathaM0 ? 'tApApahRt' tApamapaharatIti tApApahRt / punaH kathaM0 ? 'yAmaraM' yAmAnivratAni rAti-dadAtIti yAmaram / punaH kathaM0 ? 'durnirbhedanirantarAntaratamonirnAzi' durnibheda-duravacchedyaM nirantaraM-nirvivaraM AntaraM-mano'ntarbhavaM etAdRzAM yat tamo-mohastaM nirnAzayatItyevaMzIlam / punaH Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAntijinastutayaH 257 kathaM0 ? 'paryulasallIlAbhaGgamahAribhit' paryullasallIlAH-prodyadvilAsA abhaGgAH-ajeyA ye mahArayo-mahApratipakSA arthAd rAgadveSAdayastAn bhinatti yat tat tathA / punaH kathaM0? 'namadanantApApahRdyAmaraM' namantaHnamaskurvantaH anantA-antarahitA apApAH-pAparahitA hRdyA-manojJA amarA-devA yasya tat tathA / / / athaM samAsaH-jinAnAM jineSu vA indraH jinendra: 'tatpuruSaH' / jinendrasyedaM jainendram / samyag dRzau yeSAM te samyagdRzaH 'vahuvrIhiH' / teSAM samyagdRzAm / santazca te guNAzca sadguNAH 'karmadhArayaH' / sadguNAnAmAlI sadguNAlI 'tatpuruSaH' / sadguNAlyA lAbhaH sadgu0 'tatpuruSaH' / taM sadguNA0 / gamairhAri gamahAri 'tatpuruSaH' / bhinno madano yena tad bhinnamadanaM 'vahuvrIhiH' / tApamapaharatIti tApApahRt 'tatpuruSaH' / yAmAni rAtIti yAmaraM 'tatpuruSaH' / duHkhena nirbhedo yasya tad durnirbhedaM 'bahuvrIhiH' / na vidyate antaraM yasmin tat nirantaraM 'bahuvrIhiH' / durnirbhedaM ca tad nirantaraM ca durnirbhedanirantaraM 'karmadhArayaH' / AntaraM ca tat tamazca AntaratamaH 'karmadhArayaH' / durnirbhedanirantaraM ca tad Antaratamazca durnirbhadanira0 'karmadhArayaH' / dunirbhedanirantarAntaratamo nirnAzayatItyevaMzIlaM durnirbhada0 'tatpuruSaH' / paryullasantI lIlA yeSAM te paryulla0 'bahuvrIhiH' / na vidyate bhaGgo yeSAM te abhaGgAH 'bahuvrIhiH' / mahAntazca te arayazca mahArayaH 'karmadhArayaH' / paryullasallIlAzca te abhaGgAzca paryula0 'karmadhArayaH' / paryullasallIlAbhaGgAzca te mahArayazca paryulasa0 'karmadhArayaH' / paryullasallIlAbhaGgamahArIn bhinattItyevaMzIlaM paryulasa0 'tatpuruSaH' / na vidyate anto yeSAM te anantAH 'bahuvrIhiH' / hRdyAzca te amarAzca hRdyAmarAH 'karmadhArayaH' / na vidyate pApaM yeSAM te apApAH ('bahuvrIhiH') / apApAzca te hRdyAmarAzca apApahRdyAmarAH ('karmadhArayaH') / anantAzca te apApahRdyAmarAzca anantA0 'karmadhArayaH' / namanto'nantApApahRdyAmarA yasya tannamada0 'bahuvrIhiH' / / iti kAvyArthaH / / 63 / / (2) si0 vR0-jainendramiti / jinendrasyedaM jainendra-jinendrasaMbandhi mataM-darzanaM samyagdRzo yeSAM te samyagdRzaH teSAM samyagdRzAM-samyagdRSTInAM sadguNAlIlAbhaM-sadguNazreNIprAptiM satataM-nirantaraM 'Atanotu' A-samantAd vistArayatu ityarthaH / AyUrvaka 'tanu vistAre' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0703) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / atra 'Atanotu' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'matam' / kaM karmatApannam ? / 'sadguNAlIlAbhaM' santaH-zobhanA ye guNAsteSAM (AlI-paGktistasyA) lAbhaH-prAptiH tam / keSAm ? / 'samyagdRzAm' / katham ? | 'satatam' / mataM kimAtmIyam ? / 'jainendram' / kathaMbhUtam ? / 'gamahAri' gamAH-sadRzapAThAH tairhAri-manoharam / punaH kathaMbhUtam ? | 'bhinnamadanaM' bhinnovidArito madano yena tat, taducchedaparatvenAsya siddhatvAt / punaH kathaMbhUtam ? | 'tApApahRt' tApaM arthAt saMsArajanitaM apaharatIti tApApahRt / punaH kathaMbhUtam ? | 'yAmaraM' yAmAni-ahiMsAdyAtmakAni mahAvratAni Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 zobhanastuti-vRttimAlA rAti-dadAtIti yAmaram / punaH kathaMbhUtam ? / 'dunirbhedanirantarantaratamoni zi' durnirbhadaM-duHkhena dUrIkartuM zakyaM tannirantaraM-nirvivaraM AntaraM-antarbhavaM etAdRzaM yat tamaH-ajJAnaM tannirnAzayatItyevaMzIlam | durnirbhedaM ca nirantaraM ca durnirbhedanirantaraM iti 'karmadhArayaH', AntaraM ca tat tamazcAntaratamaH 'karmadhArayaH', durnirbhedanirantaraMcatadAntaratamazca durnirbhedanirantarAntaratamaH, durnirbhedanirantarAntaratamo nirnAzayatItyevaMzIlaM durnirbhedanirantarAntaratamonirnAzi, sarvatra 'karmadhArayaH' / punaH kathaMbhUtam ? / 'paryulasallIlAbhaGgamahAribhit' paryullasantI lIlA yeSAM te paryullasallIlAH, na vidyate bhaGgaH-parAjayo yeSAM te abhaGgAH, mahAntaH-prakRSTAzca te arayazca mahArayaH, tataH paryulasallIlAzca te abhaGgAzca te mahArayazca te tathA tAn bhinattItyevaMzIlam / punaH kathaMbhUtam ? / 'namadanantApApahRdyAmaraM' namantaH-praNAmaM kurvantaH anantAH-aparimitAH (apApAHgatapApAH) te ca te hRdyAH-manojJAH amarA-devAH yasya tat / / 63 / / (3). ___ sau0 vR0-jainendramiti / jainandraM mataM-tIrthakarapravacanaM samyagdRzAM-samyagdRSTInAM satataM-nirantaraM 'sadguNAlIlAbhaM' santaH-zobhanA ye guNAH-kSamAmArdavArjavAdayaH teSAmAlI-zreNiH tasyA lAbhaH-prAptiH taM [sadguNAlIlAbhaM] AtanotvityanvayaH / 'Atanotu' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'mataM' pravacanam / 'Atanotu' vistArayatu / kaM karmatApannam ? / 'sadguNAlIlAbham' / keSAm ?, / 'samyagdRzAm' / katham ? / 'satataM' nirantaram / kiMviziSTaM matam ? / 'jainendra' tIrthakarasatkam / punaH kiMviziSTaM matam ? / gamAH-sadRzapAThAH taiH kRtvA hAri-manoharaM 'gamahAri' / punaH kiMviziSTaM matam ? / tApaHsaMsArabhramaNalakSaNaH taM apaharatIti 'tApApahRt' / punaH kiMviziSTaM matam ? / yAmA-mahAvratAni rAtidadAtIti tad 'yAmaram' / punaH kiMviziSTaM matam ? | duHkhena nitarAM bhidyate iti 'durnirbhedaM tAdRzaM yad nirantaraM-nizchidraM-ghanaM AntaraM-cetovRtti tamo-mohAndhakAraM ajJAnaM vA nizcitaM nAzayatIti 'durnirbhedanirantarAntara-tamoni zi' / punaH kiMviziSTaM matam ? | paryullasatI-dIpyamAnA yA lIlAvilAsaH tasyA bhaGgo-vividharacanA yeSAM te tAdRzA ye mahAnto'rayaH-zatravo rAgadveSAdayaH tAn bhinattIti 'paryullasallIlAbhaGgamahAribhit' / kiMviziSTaM matam ? / namantaH-praNamantaH anantA-apramANA apApAgatapApA hRdyA-manojJA amarA-devA yasya yasmin vA tat 'namadanantApApahRdyAmaram' / etAdRzaM pravacanaM samyagdRzAM sadguNAlIlAbhaM Atanotu / iti padArthaH / / atha samAsaH-jinendrANAmidaM jainendram / samyag-aviparItA dRg yeSAM te samyagdRzaH, teSAM samyagdRzAm / santazca te guNAzca sadguNAH, sadguNAnAmAlI sadguNAlI, sadguNAlyA lAbhaH sadguNA0, taM sadguNAlIlAbham / harati cittaM taddhAri, gamairhAri gamahAri / bhinno madano yena tad bhinnamadanam / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAntijinastutayaH 259 tApaM apaharatIti tApApahRt / yAmaM rAti-dadAtIti yAmaram / duHkhena nirantaraM bhedA yasya tad durnirbhedam, antare bhavaM AntaraM, AntaraM ca tat tamazca AntaratamaH, nirantaraM ca Antaratamazca nirantarAntaratamaH, durnirbhedaM ca tad nirantarAntaratamazca durnirbhadanirantarAntaratamaH, dunirbhanirantarAntaratamo nir-nizcitaM nAzayatIti durnirbhadanirantarAntaratamonirnAzi | paryulasantI cAsau lIlA ca paryullasallIlA, paryullasallIlA bhaGgA yeSAM te paryullasallIlAbhaGgAH, mahAntazca te arayazca mahArayaH, paryulasallIlAbhaGgAzca te mahArayazca paryulasallIlAbhaGgamahArayaH, paryullasallIlAbhaGgamahArIn bhinattIti paryullasallIlAbhaGgamahAribhit / namantazca te anantAzca namadanantAH, nAsti pApaM yeSAM te apApAH, namadanantAzca te apApAzca namadanantApApAH, hRdyAzca te amarAzca hRdyAmarAH, (namadantApApAzca hRdyAmarAzca namada0) namadanantApApahRdyAmarA yasmin tad namadanantApApahRdyAmaraM-praNamadanekaniSpApamanojJadevavRndavandyam / tAdRzaM pravacanaM bodhilAbhamAtanotu / / iti tRtIyavRttArthaH / / 63 / / (4) de0 vR0-jainendramiti / jinendrasya idaM jainendra mataM-pravacanaM samyagdRzAM satataM-nirantaraM yathA syAt tathA sadguNAlIlAbhaM Atanotu-vistArayatu ityanvayaH / 'tanuH vistAre' dhAtuH / 'Atanotu' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'matam' / kaM karmatApannam ? / 'sadguNAlIlAbhaM' satI-zobhanA yA guNAlIguNaparamparA tasyA lAbho-labdhistam / keSAm ? / samyagdRzAM-samyagdRSTInAm / taduktam* "yA deve devatAbuddhi-gurau ca gurutAmatiH / dharma ca dharmadhIH zuddhA, samyaktvamidamucyate // " iti yogazAstre (pra0 2, zlo0 2) / tathA"jIvAinavapayatthe jo jANai tassa hoi sammattaM / bhAveNa sahato ayANamANevi sammattaM // " iti navatattvagranthe / kiMviziSTaM matam ? | 'gamahAri' gamAH-sadRzapAThAH taiH haratItyevaMzIlaM gamahAri / punaH kiMviziSTam ? / 'bhinnamadanaM' bhinnaH-pATito madanaH-kandarpo yena tat, taducchedaparatvenAsya siddhatvAt / punaH kiMviziSTam ? / 'tApApahRt' tApaH-saMsArakheda: taM apaharatIti tApApahRt / punaH 'kiMviziSTam ? / 'yAmaraM' yAmA-mahAvratAni tAn rAti-datte iti yAmaram / punaH kiMviziSTam ? / 'paryulasallIlAbhaGgamahAribhit' pari-sAmastyena ullasantyaH-ullAsaM prApnuvantyaH lIlA-vilAsA yeSAM te 1. jIvAdinavapadArthAn yo jAnAti tasya bhavati samyaktvam / bhAvena zraddadhAnasya ajAnAnasyApi samyaktvam / / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 zobhanastuti-vRttimAlA paryullasallIlAH, "lIlA vilAso vicchittiH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 171), te ca te abhaGgamahArayaH-ajeyazatravaH tAn bhinatti vidArayatIti tat / abhaGgAzca te mahArayazceti pUrva 'karmadhArayaH' / punaH kiMviziSTam ? / 'durnirbhedanirantarAntaratamoni zi' / punaH kiMviziSTam ? / . 'namadanantApApahRdyAmaram' namantaH-praNAmaM kurvantaH apApAH-pAparahitAH anantA-asaMkhyAtA hRdyA-manoharA amarA-devA yasya tat / / iti tRtIyavRttArthaH / / 63 / / dha0 TIkA-jainendramiti / 'jainendra' jinendrasambandhi / 'mata' darzanam / 'Atanotu' prathayatu / 'satatam' ajasram / 'samyagdRzAm' aviparItabuddhInAm / 'sadguNAlIlAbham' sAdhuguNAvalIprAptim / 'gamahAri' gamairmanoharam / 'bhinnamadanam' vidAritasmaram / 'tApApahRt' tApaM apaharati yat tat / 'yAmaram' yAmAH-yamAH tAn rAti-dadAti yat tat / 'durnirbhedanirantarAntaratamoni zi' durbhedaM-duHkhabhedyam, nirantaraMnirvivaraM, AntaraM-mano'ntarbhavaM, tamaH-mohaM nirnAzayatyevaMzIlaM yat tat / 'paryullasallIlAbhaGgamahAribhit' paryullasallIlAn-prodyadvilAsAn abhaGgAn-ajeyAn mahArIn-mahApratipakSAn bhinatti yat tat / 'namadanantApApahRdyAmaram' namanto'nantAH apApAH-hRdyAH amarA yasya tat / / 63 / / avacUriH jainendraM-jinendraproktaM mataM sadguNazreNilAbhaM samyagdRSTInAM vitanotu / kiMviziSTam ? / gamAHsadRzapAThAstairhAri-manoharam / bhinno-vidIrNo madanaH-anaGgo yena / tApaM-saMsArabhramaNajamapaharatIti / yamAni-vratAni rAtIti / durnirbhedaM-duHkhabhedyaM nirantaraM-nirvivaram antaram-antarbhavaM tamo-mohaM nirnAzayatItyevaMzIlam / paryullasallIlAn prodyadvilAsAn abhaGgAn-ajeyAn mahArIn-mahAvairiNo bhinattIti / namanto'nantA-apramANAH apApahRdyA amarA yasya / / 63 / / zrIbrahmazAntiyakSasya stutiH daNDacchatrakamaNDalUni kalayan sa brahmazAntiH kriyAt ___ santyajyAni zamI kSaNena zamino muktAkSamAlI hitam / taptASTApadapiNDapiGgalarucio'dhArayanmUDhatAM saMtyajyAnizamIkSaNena zamino muktAkSamAlIhitam // 4 // 64. // -- zArdUla0 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAntijinastutayaH ja0 va0-daNDacchatreti / sa brahmazAntiH-brahmazAntinAmA yakSaH zaM-sukhaM kriyAd-vidheyAditi kriyAkArakasaNTaGkaH / atra 'kriyAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'brahmazAntiH' / kiM karmatApannam ? 'zam' / katham ? 'kSaNena' sapadi / brahmazAntiH kiM kurvan ? 'kalayan' / kAni karmatApannAni ? 'daNDacchatrakamaNDalUni' daNDo-yaSTiH chatraM-AtapatraM kamaNDaluH-kuNDikA tAni / (daNDa0) kathaMbhUtAni ? 'santi' zobhanAni / punaH kathaMbhUtAni ? 'ajyAni' ahInAni / brahmazAntiH kathaMbhUtaH ? 'inaH' prabhuH / punaH kathaMbhUtaH ? 'muktAkSamAlI' muktAkSamAlAvAn / punaH kathaM0 ? 'taptASTApadapiNDapiGgalaruciH' taptaHuttaptaH yaH aSTApadapiNDa:-kanakagolaH tadvat piGgalaruciH-kapilacchaviH / punaH kiMviziSTaH ? 'zamI' zamavAn / sa iti tacchabdasAhacaryAd yacchabdaghaTanAmAha-yo brahmazAntiH zaminaH-muneH kasyApi hitaMpariNAmasukhaM 'muktAkSamAlIhitaM" muktA akSamA yaiste tathA (arthAt) sAdhavasteSAmAlI-zreNI tasyA IhitaMceSTitaM hitaM-pariNAmasukham adhArayad-dhRtavAn / atrApi 'adhArayat' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'yaH' / kiM karmatApannam ? 'hitam' / hitaM kathaMbhUtam ? 'muktAkSamAlIhitam' / kena kRtvA ? 'IkSaNena' vilokanena / katham ? 'anizam' anavaratam / kiM kRtvA ? 'saMtyajya' tyaktvA / kAM karmatApannAm ? 'mUDhatAm' ajJatAm / / - atha samAsaH-daNDazca chatraM ca kamaNDaluzca daNDacchatrakamaNDalUni 'itaretaradvandvaH' / tAni daNDa0 / muktAnAmakSamAlA muktAkSamAlA 'tatpuruSaH' / muktAkSamAlA'syAstIti muktA0 / aSTApadasya piNDo'STApadapiNDaH 'tatpuruSaH' / taptazcAsAvaSTApadapiNDazca taptASTA0 'karmadhArayaH' / taptASTApadapiNDavat piGgalA taptAptA0 'tatpuruSaH' / taptASTApadapiNDapiGgalA ruciryasya sa taptASTA0 'bahuvrIhiH' / na kSamA akSamA 'tatpuruSaH' / muktA akSamA yaiste muktAkSamAH 'bahuvrIhiH' / muktAkSamANAmAlI muktAkSamAlI 'tatpuruSaH' / muktAkSamAlyA IhitaM muktAkSa0 'tatpuruSaH' / tad muktA0 / / iti kAvyArthaH // 64 // // iti zrIzobhanastutivRttau zrIzAntinAthasya stutervyAkhyA // 4 / 16 / 64 // (2) si0 vR0-daNDacchatreti / sa brahmazAntiH-brahmazAntinAmA yakSaH zaM-sukhaM kriyAd-vidheyAdi -tyarthaH / 'DukRJ karaNe' dhAtoH AziSi kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / kriyAniSpattiprakArastu pUrvamevoktaH / atra 'kriyAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'brahmazAntiH' / kiM karmatApannam ? / 'zam' / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 zobhanastuti-vRttimAlA katham ? / 'kSaNena'-sapadi / brahmazAntiH kiM kurvan ? / kalayatIti 'kalayan' dhArayan / kAni ? / 'daNDacchatrakamaNDalUni' daNDo-daNDaH chatraM-AtapatraM kamaNDalu:-kuNDikA tAni / daNDazca chatraM ca kamaNDaluzca daNDacchatrakamaNDalUni 'itaretaradvandvaH' / kathaMbhUtAni ? / 'santi'-zobhanAni / punaH kathaMbhUtAni ? | . ajyAni-ahInAni / brahmazAntiH kathaMbhUtaH ? 'zamI' zamaH-upazamaH so'syAstIti zamI, prazamavAnityarthaH / punaH kathaMbhUtaH ? / 'inaH'-prabhuH, katipayadevadevAGganAnAM prabhutvAt / "inaH sUrye prabhau rAjA" ityamaraH (zlo0 2557) / punaH kathaMbhUtaH ? / 'muktAkSamAlI' muktAnAM-muktAphalAnAM akSamAlA-japamAlikA sA asyAstIti muktAkSamAlI / punaH kathaMbhUtaH ? / 'taptASTApadapiNDapiGgalaruciH' taptaM-drutaM yad aSTApadaMsuvarNaM tasya piNDo-golakaH tadvat piGgalA-pItaraktA ruciH-kAntiH yasya sa tathA / "pItaraktastu piJjaraH / kapilaH piGgalaH zyAvaH" (abhi0 kA0 6, zlo0 32), "piGgalaH svarNavarNavat" iti tu zabdArNavaH / tathA ca sitapItaharidraktaH piGgala ityarthaH / sa iti sa kaH ? / yo brahmazAntiH zaminaH-kasyApi munerhitaMpariNatisukhaM aharnizaM-nirantaraM IkSaNena-vilokanena kRtvA adhArayad-dhArayAmAsetyarthaH / 'dhRJ dhAraNe' dhAtoranadyatane atIte kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM dip / 'dibAdAvaTa' (sA0 sU0 707), 'curAdeH' . (sA0 sU0 1031) iti JiH, 'guNaH' (sA0 sU0 692) iti guNaH, 'e ay' (sA0 sU0 41),. 'svarahInam0' (sA0 sU0 36) / (tathA ca) adhArayat' iti siddham / atra 'adhArayat' iti kriyApadam / kaH kartA ? | 'yaH' / kiM karmatApannam ? | 'hitam' / kasya ? / 'zaminaH' zamo'syAstIti zamI tasya zaminaH / kena kRtvA ? | 'IkSaNena' / katham ? / 'anizam' / kIdRzaM hitam ? | 'muktAkSamAlIhitaM' muktA akSamAkSamArahitA (?) yaiste tathA arthAt sAdhavasteSAM AlI-paGktiH tasyA IhitaM-ceSTitam / kiM kRtvA ? / 'saMtyajya'-tyaktvA | kAm ? / mUDhasya bhAvo mUDhatA tAM mUDhatAM, ajJatAmityarthaH / / 64 / / zArdUlavikrIDitaM chandaH / tallakSaNaM tu prathamastutau pUrvamevoktam / / // iti mahAmahopAdhyAyazrIbhAnucandragaNi0 zrIzAntinAthasya stutivRttiH // 4 / 16 / 64 // sau0 vR0-daNDacchatreti / sa brahmazAnti mA yakSaH zaM-sukhaM kSaNena-vegena kriyAdityanvayaH / 'kriyAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'brahmazAntiH' / 'kriyAt' kuryAt / kiM karmatApannam ? / 'zaM' sukham / "zaM sukhe balavati (?) suSThu" iti haimaH (kA0 6, zlo0 171) / brahmazAntiH kiM kurvan ? / 'kalayan' / kAni karmatApannAni ? / daNDo-yaSTiH chatre-AtapavAraNaM kamaNDaluH-kuNDikA tAni 'daNDacchatrakamaNDalUni' / kathaMbhUtAni daNDacchatrakamaNDalUni ? / 'santi' zobhanAni, vidyamAnAni vA / ata eva jyA-hAniH sA na vidyate yeSu tAni 'ajyAni', zAzvatAnItyarthaH / kiMviziSTo brahmazAntiH ? / 1. aghaTiteyaM vyAkhyA, sAdhavastu kSamApavitritAH santi na tu kSamArahitA ata evaM vyAkhyA bhavatu - tatsadRzArthe'tra naJ tatpuruSaH prayuktastasmAt 'akSamA' kSamAncItAH / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAntijinastutayaH 263 'zamI' upazamavAn / punaH kiMviziSTo brahmazAntiH ? / muktAnAM-mauktikAnAM akSamAlA-sAnajApyamAlA asyAstIti 'muktAkSamAlI' | punaH kathaMbhUto brahmazAntiH ? / taptaM-tApitaM yad aSTApadaM-suvarNaM tasya piNDo-golaH tadvat piGgalA-pItA ruciH-kAntiryasya sa 'taptASTApadapiNDapiGgalaruciH' / punaH kiMviziSTo brahmazAntiH ? / 'saH' prasiddhaH / tacchabdo yacchabdamapekSate / saH kaH ? / yo brahmazAntiH zaminaH-zamavataH sAdhoH sajjanasya vA anizaM nirantaraM IkSaNena-vilokanena kRtvA hitaM adhArayadityanvayaH / adhArayat' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'yaH' brahmazAntiH / adhArayat' adadhat / kiM karmatApannam ? | 'hitaM' zubham / kena ? / 'IkSaNena' / kasya / 'zaminaH' / katham ? / 'anizaM' nirantaram / kiM kRtvA ? | 'santyajya' tyaktvA / kAM karmatApannAm ? / 'mUDhatAM' ajJAnatAm / kiMviziSTaM hitam ? / muktA-tyaktA akSamA-kopo yaiste muktAkSamAH-sAdhavasteSAM AlI-zreNistasyA IhitaM-vAJchitaM siddhipadaM yasmin tat 'muktAkSamAlIhitam' / iti padArthaH / / . atha samAsaH-daNDazca chatraM ca kamaNDaluzca daNDacchatrakamaNDalUni, tAni daNDacchatrakamaNDalUni / brahmaNA-jJAnena zAntiH brahmazAntiH / jyA-hAniH, nAsti jyA yeSu tAni ajyAni / [santi ca tAni ajyAni ca santyajyAni] / zamaH asyAstIti (zamI) / punaH brahmazAntiH inaH-svAmI / akSANAM mAlA akSamAlA, muktAnAM akSamAlA'syAstIti muktAkSamAlI / taptaM ca tad aSTApadaM ca taptASTApadam, taptASTApadasya piNDa: taptASTApadapiNDaH, taptASTApadapiNDavat piGgalA ruciryasya sa taptASTApadapiNDapiGgalaruciH / mUDhasya bhAvo mUDhatA, tAM mUDhatAm / zamo'syAstIti zamI, tasya zaminaH / na kSamA akSamA, muktA akSamA yaiste muktAkSamAH, muktAkSamAnAM AlI muktAkSamAlI, muktAkSamAlyA IhitaM yasmin tat . muktAkSamAlIhitam / / iti caturthavRttArthaH / / 64 / / zrImacchantijinezasya, stuterathoM lipIkRtaH / 'saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jJAnadhAriNA // 1 // // iti SoDazajinazAntinAthasya stuteroM lipIkRtaH // 4 / 16 / 64 // (4) de0 vyA0-daNDacchatreti / sa brahmazAntiryakSaH kSaNena-vegena yathA bhavati tathA zaM-sukhaM kriyAt-kuryAdityanvayaH / 'DukRJ karaNe' dhAtuH / 'kriyAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? | sa 'brahmazAntiH' / kiM karmatApannam ? / 'zam ' / katham ? / 'kSaNena' / avyayametat / "sahasaikapade sadyo'kasmAt sapadi tatkSaNe" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 6, zlo0 168) / kiM kurvan yakSaH ? / 'kalayan'-udvahan, dhArayanniti Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 zobhanastuti-vRttimAlA +++++++++++++++++++++++++++ ++ yAvat / kAni ? / 'daNDacchatrakamaNDalUni' daNDaH-praharaNavizeSaH chatraM-AtapatraM kamaNDaluH-kuNDikA, eteSAM 'dvandvaH' / tAni kiMviziSTAni ? / 'santi'-zobhanAni / punaH kiMviziSTAni ? / 'ajyAni' nAsti jyA[niH]-jarA yeSAM tAni, devatAdhiSThitatvena tatsambhavAt / yattadornityAbhisambandhAd yo vrahmazAntiH kasyApi zaminaH-tapasvinaH IkSaNena-vilokanena hitaM-pathyam adhAraya-dhArayAmAsetyanvayaH / 'DudhAJ dhAraNapoSaNayoH' iti dhAtuH / kiM kRtvA ? / 'saMtyajya'-parihatya / kAm ? | 'ajJatAM' ajJasya bhAvaH ajJatA tAM, mUrkhasya bhAvatAmityarthaH / 'bhAve tatvayaNaH' (sA0 sU0 591) iti tapratyayaH / kiMviziSTaM hitam ? / . 'muktAkSamAlIhitam' muktA-tyaktA akSamA yaiste muktAkSamA-mumukSavaH teSAM AlI-paramparA tasyA IhitaMvAJchitaM, akSamA-krodhaH / yat tu kiMviziSTaM zam ? / 'IhitaM'-ceSTitam / kiMviziSTo yakSaH ? / 'muktAkSamAlI' muktA akSamAyAH AlI-paramparA yena sa tatheti pRthak padadvayamiti kazcit tanna, arthAnavabodhAt / kiMviziSTo yakSaH ? / 'zamI' zamo'syAstIti zamI-upazamavAn / punaH kiMviziSTaH ? / 'inaH'svAmI, sarveSAM rakSAkaraNatvAt / punaH kiMviziSTa: ? | 'muktAkSamAlI' muktAyAH-muktAphalasya akSamAlAjapamAlA vidyate yasyAsau muktAkSamAlI / "zuktijaM mauktikaM muktA" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04 ,zlo0 134) / punaH kiMviziSTaH ? / 'taptASTApadapiNDapiGgalaruciH' taptaM-drutaM yad aSTApadaM-suvarNaM tasya piNDa:samudAyaH tadvat piGgalA-kapilA pItaraktA iti yAvat ruciH-kAntiryasya sa tathA / kapilaH piGgala zyAvaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 6, zlo0 32) / iti turIyavRttArthaH / / 64 / / zArdUlavikrIDitacchandaH / asya bhedakatvA(tvamA ?)dhastutau pUrvamevoddiSTamiti // 4 / 16 / 64. // dha0 TIkA-daNDeti / 'daNDacchatrakamaNDalUni' daNDaH-ASADhI vratidaNDaH chatraM-AtapatraM kamaNDaluH kuNDikA (tAni) / 'kalayan' udvahan / 'saH' / 'brahmazAntiH' brahmazAntinAmA brahmarAkSasaH / 'kriyAt' vidheyAt / 'santi' zobhanAni / 'ajyAni' jyAnirahitam / 'zamI' prazamavAn / 'kSaNena' sapadi / 'zaM' sukham / 'inaH' prabhuH / 'muktAkSamAlI' mauktikAkSamAlAvAn / 'hitaM' pariNatisukham / 'taptASTApadapiNDapiGgalaruciH' tapto yo'STApadapiNDa:-kanakagolaH tadvat piGgalaruciH-kapilacchaviH / 'yaH' / 'adhArayat' dhRtavAn / 'mUDhatAM' ajJatAm / 'saMtyajya' tyaktvA / 'anizaM' anavaratam / 'IkSaNena' Alokanena / 'zaminaH' muneH kasyApi / 'muktAkSamAlI' muktA-tyaktA akSamAyAH-akSAnteH AlI-paramparA yena- saH / 'IhitaM' ceSTitam / santi daNDacchatrakamaNDalUni kalayan sa brahmAzAntirajyAni zaM kSaNena kriyAd yaH zaminaH anizaM IkSaNena mUDhatAM saMtyajya hitaM adhArayaditi sambandhaH // 4 / 16 / 64. // Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAntijinastutayaH 265 avacUriH sa vrahmazAntinAmA yakSaH zaM-sukhaM kurutAt / kiM kurvan ? / daNDacchatrakamaNDalUni kalayan-udvahan / kiMbhUtAni ? / santi-zobhanAni / ajyAni-ahInAni / zamI-prazamavAn / kSaNena-vegena / muktAkSamAlA asyAstIti / taptasvarNapiNDapItaruciH / yo yakSaH kasyApi zamino-muneranizaM-nirantaramIkSaNenavilokanenAjJatAM-mUDhatAM saMtyajya hitaM pariNatisukhamadhArayat / hitaM kiMbhUtam ? / muktA akSamA yaiste munayasteSAmAlI-zreNistasyA IhitaM-ceSTitam / / 4 / 16 / 64 // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 zobhanastuti-vRttimAlA 17. zrIkunthujinastutayaH atha zrIkunthunAthAya vandanambhavatu mama namaH zrIkunthunAthAya tasmA- .. yamitazamitamohAyAmitApAya hRdyaH / sakalabharatabhartA'bhUjjino'pyakSapAzAyamitazamitamohAyAmitApAyahRd yaH // 1 // 65 // . __- mAlinI (8, 7) (1) . ja0 vi0-bhavatviti / zrIkunthunAthAya-zrIkunthunAthanAmne jinAya, zrIzabda: prAgvat, mama-me namaskAro bhavatu-astu iti kriyAkArakaprayogaH / atra 'bhavatu' iti kriyApadam / kiM kartR ? 'namaH' / kasmai ? zrIkunthunAthAya' / kasya ? 'mama' / kathaMbhUtAya zrIkunthunAthAya ? amitazamitamohAyAmitApAya' amitaH-aparimitaH zamitaH-zamaM nItaH mohaH-mohanIyaM (karma) sa eva AyAmitApo-dIrghadavathuryena sa tathA tasmai / punaH kathaM0 ? 'akSapAzAyamitazamitamohAya' akSapAzaiH-indriyarajjubhiH ayamitA-abaddhA ye zamino-munayasteSAM tamohAya-ajJAnaghAtine / tasmai iti tacchabdasAhacaryAd yacchabdaghaTanAmAha-yaH zrIkunthunAthaH sakalabharatabhartAsakalabhAratasvAmI cakravartItyarthaH, jino'pi-tIrthaMkaro'pi abhUt / apizabdaH samuccacArthaH / atrApi 'abhUt' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'yaH' / kathaMbhUto'bhUt ? Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkunthujinastutayaH 267 'sakalabharatabhartA' / punaH kathaM0 ? 'jinaH' / katham ? 'api' / yaH kathaMbhUtaH ? 'hRdyaH' manoharaH / punaH kathaM0 ? 'amitApAyahRt' amitAn-aparimitAn apAyAn haratItyamitApAyahRt / atha samAsaH-kunthuzcAsau nAthazca kunthunAthaH 'karmadhArayaH' / zriyopalakSitaH kunthunAthaH zrIkunthu0 'tatpuruSaH' / tasmai zrIkunthu0 / amitazcAsau zamitazca amita0 'karmadhArayaH' / AyAmI cAsau tApazca AyA0 'karmadhArayaH' / mohazcAsAvAyAmitApazca mohAyA0 'karmadhArayaH' / amitazamito mohAyAmitApo yena so'mita0 'vahuvIhiH' / tasmai amita0 / sakalaM ca tadbharataM ca saka0 'karmadhArayaH' / sakalabharatasya bhartA saka0 'tatpuruSaH' / akSANyeva pAzAH akSapAzAH 'karmadhArayaH' / na yamitA ayamitAH 'tatpuruSaH' / akSapAzairayamitA akSapA0 'tatpuruSaH' / akSapAzAyamitAzca te zaminazca akSapA0 'karmadhArayaH' / tamo hantIti tamoha: 'tatpuruSaH' / akSapAzAyamitazaminAM tamohaH akSapA0 'tatpuruSaH' / tasmai akSapA0 / amitazcAsAvapAyazca amitApAyaH 'karmadhArayaH' / amitApAyaM haratItyamitApAyahRt 'tatpuruSaH' / / iti kAvyArthaH / / 65 / / si0 vR0-bhavatviti / kunthunAthaH kau-pRthivyAM sthitimAn iti kunthuH, "kSitiH kSoNiH kSamA'nantA, jyA kurvasumatirmahI" iti haimaH (abhi0 kA0 4, zlo0 2), pRSodarAditvAt sakAralopaH, garbhasthe'smin mAtA vicitraM kunthurUpaM dRSTavatIti vA kunthuH, sa cAsau zriyopalakSito nAthaH zrIkunthunAthaH tasmai mama namaskAro bhavatu iti saMbandhaH / 'bhU sattAyAm' dhAtuH agre 'AzI:preraNayoH' (sA0 sU0703) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tup / 'ap kartari' (sA0 sU0 691) ityap, 'guNaH' (sA0 sU0 692), 'o av' (sA0 sU0 42), 'svarahInaM0' (sA0 sU0 36) / tathA ca bhavatu' iti siddham / * atra "bhavatu' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'namaH' / kasmai ? / 'zrIkunthunAthAya' / kathaMbhUtAya zrIkunthunAthAya ? / 'amitazamitamohAyAmitApAya' amitaH-apramANaH zamitaH-zamaM nIto mohomohanIyaM sa eva AyAmitApo-(dIrgha)davathuryena sa tathA tasmai / amitazcAsau zamitazca amitazamitaH, AyAmI cAsau tApazca AyAmitApaH iti karmadhArayaH' / punaH kathaMbhUtAya ? / akSapAzAyamitazamitamohAya' akSANyeva-indriyANyeva pAzA-rajjavaH taiH ayamitA-abaddhA ye zamino-munayaH teSAM tamohAya ajJAnaghAtine / punaH kathaMbhUtAya ? / 'tasmai' / tasmai kasmai ? / yaH kunthunAthaH sakalabharatabhartA-samastabhAratasvAmI, cakravartItyarthaH / vibharti SaTakhaNDAnIti 'bharataH' / 'DubhRJ dhAraNAdau' bhRmRdRziyajiparvipacyaminamitaminamiharyibhyo'tac' (uNA0 sU0 390) tasya bhartA jino'pi-tIrthaMkaro'pi abhUd-abhavadityarthaH / apiH samuccayArthe / yadvA apizabdo'tra yaH sakalabharatabhartA sa kathaM jinaH syAt iti virodhasUcakaH / 'bhU sattAyAm' dhAtoH bhUte sau kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM dip / ikAra uccAraNArthaH 'bhUte siH' (sA0 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 zobhanastuti-vRttimAlA sU0 724), 'dibAdAvaT' (sA0 sU0 707), abhU sad iti sthite 'dAde: pe' (sA0 sU0 725) iti serlopaH / atra 'abhUt' iti kriyApadam / kaH kartA ? / yaH sakalabharatabhartA sakalaM-samagraM SaTkhaNDalakSaNaM yad bharataM-bharatakSetraM tasya bhartA-svAmI dhArako vA / "bhartA svAmini dhAraka" iti vizvaH / punaH kathaMbhUtaH ? yo jino hRdyaH-manoharaH / punaH kathaMbhUtaH ? / 'amitApAyahRt' amitAn-aparimitAn apAyAn-kaSTAn haratItyamitApAyahRt / / 65 / / ___ sau0 vR0-yaH zAntikRd bhavati sa kau-pRthivyAM sthAvarajaGgamaprANinAM rakSako bhavati / anena sambandhenAyAtasya zrIkunthunAmasaptadazajinasya stutivyAkhyAnaM vyaktIkaromi-bhavatviti / tasmai zrIkunthunAthAya mama namaH bhavatu ityanvayaH / bhavatu' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'namaH' praNAmaH / bhavatu' astu / kasya ? 'mama' matsambandhI / kasmai ? | zrIzabda: pUjyArthe 'zrIkunthunAthAya' kunthunAthasvAmine / kiMviziSTAya zrIkunthunAthAya ? / amitaH-aparimitaH zamitaH-zamaM nItaH tAdRzo yo moho-mohanIyakaM karma tasya AyAmI-dIrghavistArI tApo-davathuryena sa (tasmai) 'amitazamitamohAyAmitApAya' / punaH kiMviziSTAya zrIkunthunAthAya ? / 'tasmai' prasiddhAya / prakrAntaprasiddhArthastacchando yacchabdamapekSate / tasmai kasmai ? / yaH kunthunAthaH sakalaM-saMpUrNaM yad bharataM-bharatakSetraM SaTakhaNDalakSaNaM tasya bhartA-svAmI cakravartI api jinaH-tIrthaMkaraH abhUdityanvayaH / 'abhUt' iti kriyApadam / kaH kartA ? / yaH zrIkunthunAthaH abhUd-jAtaH / kiMviziSTo yaH ? / 'jinaH tIrthaMkaraH / punaH kiMviziSTo yaH / 'sakalabharatabhartA' / apizabda: samuccayArthe / cakravartI bhUtyA jino jAta ityarthaH / punaH kiMviziSTo yaH / 'hRdyaH' manoharaH / punaH kiMviziSTAya ? / akSANi-indriyANi tAnyeva pAzA rajjavaH tairayamitAasambaddhA ye zaminaH-sAdhavaH teSAM tamaH-ajJAnaM tat hantIti (sa tasmai) 'akSapAzAyamitazamitamohAya' / idamapi (zrI) kunthunAthAyapadasya vizeSaNam / punaH kiMviziSTo yaH ? / [AyAminaH-vistAriNaH] (amitAn-aparimitAn) ye apAyA-vighnAstAn haratIti 'AyAmi(amitA)-tApAyahRt / etAdRzAya kunthunAthAya namaH / iti padArthaH / / atha samAsaH-kau-pRthivyAM svAmitvena tiSThatIti kunthuH, kunthuzcAsau nAthazca kunthunAthaH, zriyA [yuktaH]-catustriMzadatizayalakSmyA yuktaH kunthunAthaH zrIkunthunAthaH, tasmai zrIkunthunAthAya / na mitaH amitaH, zamaM-upazamaM itaH-prAptaH zamitaH, amitazcAsau zamitazca amitazamitaH, amitazamitazcAsau mohazca amitazamitamohaH, AyAmaH asyAstIti AyAmI, AyAmI cAsau tApazca AyAmitApaH, amitazamitamohazca (?) AyAmitApo yena saH amitazamitamohAyAmitApastasmai amitazamitamohAyA1. ayukto'yaM vigrahaH, 'zamite' tyasAmAsikampadam / Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkunthujinastutayaH 269 mitApAya / sakalaM ca tad bharataM ca sakalabharataM, sakalabharatasya bhartA sakalabharatabhartA / rAgAdIn zatrUn jayatIti jinaH / akSANyeva pAzAH akSapAzAH, na yamitA ayamitAH, akSapAzairayamitA akSapAzAyamitAH, akSapAzAyamitAzca zaminazca akSapAzAyamitazaminaH, akSapAzAyamitazaminAM tamAMsi akSapAzAyamitazamitamAMsi, tAni hantIti akSapAzAyamitazamitamohaH, tasmai akSapAzAyamitazamitamohAya / na mita amitaH, amitazcAsau apAyazca amitApAyaH, amitApAyaM haratIti amitApAyahRt / / mAlinIcchandasA stutiriyam / / iti prathamavRttArthaH / / 65 / / . (4) de0 vyA0-bhavatviti / tasmai (zrI)kunthunAthAya mama namaH-namaskAro bhavatu ityanvayaH / 'bhU sattAyAm' dhAtuH / bhavatu' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'namaH' / kasmai ? / '(zrI)kunthunAthAya' | kasya ? 'mama' / kiMviziSTAya zrIkunthunAthAya ? / 'amitazamitamohAyAmitApAya' amitaH-apramANaH zamito-vinAzaM nItaH mohasya AyAmitApaH-AnAhasantApo yena sa tasmai / "dairghya AyAma AnAhaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 6, zlo0 67) / yattadornityAbhisambandhAd yaH kunthunAthaH sakalabharatabhartA'pi jinaH-tIrthaGkaraH abhUd-AsIdityanvayaH / 'bhU sattAyAm' dhAtuH / 'abhUt' iti kriyApadam / kaH kartA ? / kunthunAtho 'jinaH' rAgAdijetRtvAt jinaH / punaH kiMviziSTa: ? | 'sakalabharatabhartA' sakalaM-samagraM yad bharatakSetraM tasya bhartA-prabhuH / apizabdo virodhAbhAsAlaGkArAya / punaH kiMviziSTaH ? / 'hRdyaH'-priyaH / kasmai ? 'akSapAzAyamitazamitamohAya' akSANi-indriyANi teSAM pAzaiHbandhanaiH ayamitA-avaddhAH te ca te zamitamohAzceti vigrahaH tasmai / "pAzastu bandhanagranthiH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 595) / punaH kiMviziSTaH ? / 'amitApAyahRt' amitAn'apramANAn apAyAn-kaSTAn haratIti amitApAyahRt / / iti prathamavRttArthaH / / 65 / / dha0 TIkA-bhavatviti / bhavatu' astu / 'mama namaH' matsambandhI namaskAraH / zrIkunthunAthAya' zrIkunthunAmne nAthAya / 'tasmai' / 'amitazamitamohAyAmitApAya' amitaH-aparigataH zamitaH-zamaM nIto mohAyAmitApaH-mohanIyadIrghadavathuryena tasmai / 'hRdyaH' hRdayahArI / 'sakalabharatabhartA' samastabharatavarSAdhipaH cakravartItyarthaH / 'abhUt' saMvRttaH / 'jino'pi' jinazca / apizabda: samuccayArthaH / 'akSapAzAyamitazamitamohAya' akSapAzaiH-indriyarajjubhiH ayamitA-abaddhA ye zaminaH-munayasteSAM tamohAya-ajJAnaghAtine / 'amitApAyahRd' amitAn apAyAn harati yaH saH / tasmai zrIkunthunAthAya mama namo bhavatu yaH sakalabharatabhartA jino'pi abhUditi sambandhaH / / 65 / / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 zobhanastuti-vRttimAlA avacUriH tasmai zrIkunthunAthAya jinAya namo'stu / amitaH zamito mohasyAyAmitApo-dIrghadavathuryena tasmai / yaH svAmI hRdyo-hRdayahArI / saMpUrNabharatakSetrAdhipaH-cakravartI / jino'pyabhUt / kiMbhUtaH ? / amitAnapAyAn haratIti tasmai / kiMbhUtAya ? / akSapAzA-indriyarajjavastairayamitA-abaddhA ye zamino-munayasteSAM tamohAya-ajJAnaghAtine / / 65 / / sakalatIrthapatibhyaH praNati:sakalajinapatibhyaH pAvanebhyo namaH san nayanaravaradebhyaH sAsvAdastutebhyaH / samadhigatanutibhyo devavRndAd garIyo nayanaravaradebhyaH sAravAdastu tebhyaH // 2 // 66 // __- mAlinI ja0 vi0-sakaleti / tebhyaH sakalajinapatibhyaH-samastatIrthakarebhyaH namaH astu iti kriyAkArakAnvayaH / atra 'astu' iti kriyApadam / kiM kartR ? 'namaH' / kebhyaH ? 'sakalajinapatibhyaH' / kathaMbhUtebhyaH ? 'tebhyaH' prasiddhebhyaH / ayaM tacchabdaH prasiddhArthavAcakatvAd yacchabdaM nApekSate / yaduktam"prakrAntaprasiddhAnubhUtArthaviSayastacchabdo yadupAdAnaM nApekSate" iti / punaH kathaMbhUtebhyaH ? 'pAvanebhyaH' pavitratAjanakebhyaH / punaH kathaM0 ? 'sannayanaravaradebhyaH' nayane-locane ravaH-zabda: radA-dantAH, santaHzobhanA nayanaravaradA yeSAM te tathA tebhyaH / punaH kathaM0 ? 'sAravAdastutebhyaH' sAraH-arthapradhAnaH vAda:uktiryeSAM taiH stutebhyaH-vanditebhyaH, yadi vA sAreNa vAdena kRtvA stutebhyaH / punaH kathaM ? 'samAdhigatanutibhyaH' samadhigatA-prAptA nutiH-praNAmo yaiste tathA tebhyaH / kasmAt ? 'devavRndAt' surasamUhAt / kathaMbhUtAd devavRndAt ? 'sAravAt' AraveNa-zabdena saha vartamAnAt, stutiparAdityarthaH / punaH kathaM0 sakalajinapatibhyaH ? 'garIyonayanaravaradebhyaH' garIyonayAH-gariSThanItayo ye narA-mAnavAH teSAM varadebhyaH-prArthitArthapradebhyaH / / Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkunthujinastutayaH 271 atha samAsaH-jinAnAM jineSu vA patayo jinapa0 'tatpuruSaH' / sakalAzca te jinapatayazca sakala0 'karmadhArayaH' / tebhyaH sakala0 / nayane ca ravazca radAzca nayana0 'itaretaradvandvaH' / santo nayanaravaradA yeSAM te sannayana0 'bahuvrIhiH' / tebhyaH sannayana0 / sAro vAdo yeSAM te sAravAdAH 'bahuvrIhiH' / sAravAdaiH stutAH sAra0 'tatpuruSaH' / tebhyaH sAra0 / yadi vA sArazcAsau vAdazca sAravAdaH 'karmadhArayaH' / sAravAdena stutAH sAra0 'tatpuruSaH' / tebhyaH sAra0 / samadhigatA nutiryeste sama0 'bahuvrIhiH' / tebhyaH sama0 / devAnAM vRndaM devavRndaM tatpuruSaH' / tasmAd devavRndAt / garIyAMso nayA yeSAM te garIyonayAH 'bahuvrIhiH' / garIyonayAzca te narAzca garIyo0 'karmadhArayaH' / varaM dadatIti varadAH 'tatpuruSaH' / garIyonayanarANAM varadAH garIyo0 'tatpuruSaH' / tebhyo garIyo0 / saha AraveNa vartate yat tat sAravam 'tatpuruSaH(?)' / tasmAt sAravAt / / iti kAvyArthaH / / 66 / / - si0 vR0-sakaleti / tebhyaH sakalajinapatibhyaH-samastatIrthakarebhyaH namo'stu / 'astu' iti kriyApadamadhyAhiyate / kiM kartR ? / 'namaH' / kebhyaH ? | 'sakalajinapatibhyaH' sakalAzca te jinapatayazca sakalajinapatayastebhyaH / kathaMbhUtebhyaH ? / 'tebhyaH'-prasiddhebhyaH / tacchabdo'tra prasiddhArthavAcakaH, tena yacchabdasyAnApekSateti mantavyam / yadAha-"prakrAntaprasiddhAnubhUtArthaviSayastacchabdo yadupAdAnaM nApekSate" iti / punaH kathaMbhUtebhyaH ? / 'pAvanebhyaH'-pavitrebhyaH / punaH kathaMbhUtebhyaH ? 'sannayanaravaradebhyaH' nayanelocane ravaH-zabdaH radA-dantAH, nayane ca ravazca radAzca nayanaravaradaM 'itaretaradvandvaH' 'prANyaGgatUryasenAGgAnAm' iti ekavadbhAvaH, sat-zobhanaM nayanaravaradaM yeSAM te tathA tebhyaH / indIvarazrItiraskAritvena nayanayoH snigdhagaMbhIraghoSatvena yojanagAmitvena ca ravasya hIrakAdinyakkAritvena ca radAnAM zobhanatvaM svayaM jJAtavyam / punaH kathaMbhUtebhyaH ? | 'sAravAdastutebhyaH' sAraH-arthapradhAno vAdaH-uktiryeSAM te taiH stutebhyaH-stotrIkRtebhyaH vanvitebhyo vA / punaH kathaMbhUtebhyaH ? / 'samadhigatanutibhyaH' samadhigatA-prAptA nutiH-praNAmo yaiste tathA tebhyaH / kasmAt ? 'devavRndAt'-surasamUhAt / "striyAM tu saMhativRndaM nikuramvaM kadambakaM" ityamaraH (zlo0 1068) / kathaMbhUtAd devavRndAt ? / 'sAravAt' AraveNa-zabdena saha vartamAnAt, stutiparAdityarthaH / punaH kathaMbhUtebhyaH sakalaMjinapatibhyaH ? / 'garIyonayanaravaradebhyaH' atizayena guravo-garIyAMso nayA yeSu te gariSThanItayo ye narA-mAnavAH teSAM varaM dadati te varadAstebhyaH / "devAd vRte varaH zreSThe, triSu klIbaM manAk priye" ityamaraH (zlo0 2681) / 'IyasviSTau (DitAviti vaktavyau)' (sA0 sU0 654) iti Iyasus / 'gurvAderiSThemeyassu (garAdiSTyalopazca)' (sA0 sU0 656) iti gurorgarAdezaH STyalopazca / / 66 / / 1. 'sat nayanaravaradaM' iti pratibhAti / 2. natvayamitaretaraH paraM samAhAradvandvaH / 3. 'prANitUryAGgAnAm' iti siddhahaime (a0 3, pA0 1, sU0 137) / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 zobhanastuti-vRttimAlA (3) sau0 vR0-sakaleti / tebhyaH sakalajinapatibhyaH-samastatIrthakRdbhyaH namaH astu / 'astu' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'namaH' / 'astu' bhavatu / namas ityavyayaM praNAmArthe / kebhyaH ? | 'skljinptibhyH'| kiMviziSTebhyaH sakalajinapatibhyaH ? / 'pAvanebhyaH' pavitrebhyaH / punaH kiMviziSTebhyaH sakalajinapatibhyaH ? | santaH-zobhamAnA nayanAni-locanAni ravAH-zabdA radA-dantA yeSAM te sannayanaravaradAstebhyaH 'sannayanaravaradebhyaH' / punaH kiMviziSTebhyaH sakalajinapatibhyaH ? | sAraH-zreSThaH vAdo-vAkcAturyalakSaNaH tena stutAH-stavitAH sAravAdastutAH tebhyaH 'sAravAdastutebhyaH' / punaH kiMviziSTebhyaH sakalajinapatibhyaH ? / saM-samyak prakAreNa adhigatA-prAptA nutiH-stutiH pUjA vA yaiste samadhigatanutayaH tebhyaH 'samadhigatanutibhyaH' / kasmAt ? / 'devavRndAt' / kiMviziSTebhyaH sakalajinapatibhyaH ? / 'tebhyaH' yamakAntyapadagatastacchabdaH yacchabdaM nApekSate, tebhyaH-prasiddhebhyaH / punaH kiMviziSTebhyaH sakalajinapatibhyaH ? / garIyAMso-mahAnto ye nayA-naigamAdyA yeSAM te tAdRzA ye narAmanuSyAH teSAM varadA-abhISTadAyakAH garIyonayanaravaradAH, tebhyaH 'garIyonayanaravaradebhyaH' / tAdRzebhyaH sakalajinapatibhyaH namo'stu / iti padArthaH / / atha samAsaH-jinAnAM patayaH jinapatayaH, sakalAzca te jinapatayazca sakalajinapatayaH, tebhyaH sakalajinapatibhyaH / nayanAni ca ravAzca radAzca nayanaravaradAH, santaH-zobhamAnAH prazastA vA nayanaravaradA yeSAM te sannayanaravaradAH, tebhyaH sannayanaravaradebhyaH / vadanaM vAdaH, sAra(ro) vAdo yeSAM te sAravAdAH, sAravAdaiH stutAH sAravAdastutAH, yadvA sArazcAsau vAdazca sAravAdaH-zAstraM, sAravAdena stutAH sAravAdastutAH, tebhyaH sAravAdastutebhyaH / samadhigatA nutiryaste samadhigatanutayaH, tebhyaH samadhigatanutibhyaH / devAnAM vRndaM devavRndaM, tasmAd devavRndAt / atizayena gururgarIyAn, garIyAMso nayA yeSAM te garIyonayAH, garIyonayAzca te narAzca garIyonayanarAH, varaM dadatIti varadAH, garIyonayanarANAM varadA garIyonayanaravaradAH, tebhyaH garIyonayanaravaradebhyaH / AravaiH sahitaM sAravaM, tasmAt sAravAt / / iti dvitIyavRttArthaH / / 66 / / (4) de0 vyA0-sakaleti / sakalajinapatibhyaH namaH-namaskAraH astu-bhavatu iti saMbandhaH / asa bhuvi' dhAtuH / astu' iti kriyApadam / kaH kartA ? / (namaH-) namaskAraH' / kebhyaH ? / 'sakalajinapatibhyaH' sakalAH-samastA ye jinAH-sAmAnyakevalinaH teSAM patayaH-svAminaH tebhyaH, tIrthapravartakatvena teSAM patitvamatrAvaseyam / kiMviziSTebhyaH sakalajinapatibhyaH ? / 'pAvanebhyaH'-pavitrebhyaH / "pavitraM pAvanaM pUtaM" 1. 'nayanaravaradaM' iti pratibhAti / 2. 'guravo garIyAMsaH' iti pratibhAti / Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkunthujinastutayaH 273 ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 6, zlo0 71) / punaH kiMviziSTebhyaH ? / 'sannayanaravaradebhyaH' nayanaMlocanaM ravo-dezanAdhvaniH radA-dantAH eteSAM 'dvandvaH', tataH santaH-zobhanA nayanaravaradA yeSAM te tatheti samAsaH / atrendIvarazrItiraskAratvena nayanayoH, snigdhagambhIraghoSatvena yojanagAmitvena ca dezanAdhvaneH, hIrakAdinyakkAritvena ca radAnAM zobhanatvamavaseyam / punaH kiMviziSTebhyaH ? / 'sAravAdastutebhyaH' sAraHpradhAno vAdo-vAgvilAso yeSAM te sAravAdAH-paNDitAH taiH stutebhyaH-stotrIkRtebhyaH / punaH kiMviziSTebhyaH ? / 'samadhigatanutibhyaH' samadhigatA-prAptA nutiH-stutiH yaiste tathA tebhyaH / "stavaH stotraM stutirnutiH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA02, zlo0 183) / kasmAt ? / 'devavRndAt' devAnAM vRnda-samUhaH tasmAt / atra sAmAnyadevazabdagrahaNena devAzcAturnikAyA vodhyAH / kiMviziSTAd devavRndAt ? / sAravAt-sazabdAt / samArabdhastutitvAditi bhAvaH / punaH kiMviziSTebhyaH ? / 'garIyonayanaravaradebhyaH' garIyAMsaH nayA-nItayo yeSu te ca te narA-manuSyasteiSAM varaM-vAJchitaM dadatIti varadAH tebhyaH / / iti dvitIyavRttArthaH / / 66 / / - dha0 TIkA-sakaleti / 'sakalajinapatibhyaH' nikhilatIrthakRbhyaH / pAvanebhyaH' pavitratAjanakebhyaH / 'namaH' iti stutyarthe / 'sannayanaravaradebhyaH' radAH-dazanAH zobhanA nayAzca ravazca radAzca yeSAM tebhyaH / 'sAravAdastutebhyaH' sAraH-arthapradhAno vAdaH-uktiryeSAM tebhyaH, sAreNa vAdena stutebhyaH-vanditebhyaH / 'samadhigatanaitibhyaH' prAptapraNAmebhyaH / 'devavRndAt' surakadambakAt / 'varIyonayanaravaradebhyaH' varIyonayAHurutaranItayo ye narAstebhyo varadebhyaH / sAravAt sazabdAt / stutiparAdityarthaH / astu' bhavatu / 'tebhyaH' / ye itthaMbhUtAH 'sAravAt' devavRndAt samadhigatanatibhyaH tebhyaH sakalajinapatibhyo namaH iti yogaH / / 66 / / avacUriH . tebhyaH sarvajinendrebhyo namo'stu / kiMbhUtebhyaH ? / 'pAvanebhyaH'-pavitratAjanakebhyaH / santaHzobhamAnA nayanAni-locanAni ravo-dezanAdhvaniH radA-dantAzca yeSAM tebhyaH / sAraH-arthapradhAno vAdauktiryeSAM taiH stutAH / yadvA sArazcAsau vAdazca tena stutAH tebhyaH / samadhigatA-prAptA nutiryestebhyaH / kasmAt ? / 'devasamUhAt' / kiMviziSTAt ? / 'sAravAt'-prastutastutikAt / garIyAMso-gariSThA nayAnItayo yeSu te ca te narAzca teSAM varadebhyaH / itthaMbhUtebhyo jinebhyo namo'stu-bhavatu / / 66 / / 1. azuddhamidam, 'vRnda' ityapekSyate zabdasya pulliGgatvAt / __ anyAsa TIkAsu 'xxnatibhya' iti pAThasya svIkAraH parantu dhanapAlIyaTIkAyAM-'natibhya' iti pAThasya svIkRtirdazyate tatra kAraNaM 'samadhigatanatibhya' iti pAThAntaram / 3. atra 'varIya' ityucitammUlapAThAsyaivamvidhAt / Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 zobhanastuti-vRttimAlA siddhAntasmaraNamsmarata vigatamudraM jainacandraM cakAsat kavipadagamabhaGgaM hetudantaM kRtAntam / dviradamiva samudyadAnamArgaM dhutAghai kavipadagamabhaGgaM he tudantaM kRtAntam // 3 // 67 // - mAlinI ja0 vi0-smarateti / he lokAH ! yUyaM jainacandraM-jinacandrasambandhinaM kRtAntaM-siddhAntaM smaratadhyAyata iti kriyAkArakasamvandhaH / atra 'smarata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? 'yUyam' / kaM karmatApannam ? 'kRtAntam' / kathaMbhUtam ? 'jainacandram' / kRtAntaM kamiva ? 'dviradamiva' hastinamiva, hastitulyamityarthaH / punaH kathaM0 kRtAntam ? 'vigatamudram' aparyantam / punaH kathaM0 ? 'cakAsatkavipadagamabhaGgam' kavipadAni-kaviyogyazabdAH gamAH-sadRzapAThA bhaGgA-ekadvitryAdipadasaMyogotthAH, cakAsantaHzobhamAnAH kavipadagamabhaGgA yasmin sa tathA tam / punaH kathaMbhUtam ?, 'hetudantam' hetavaH pratipakSabhedakatvAd dantau-viSANau yasya sa tathA tam / punaH kathaMbhUtam ? 'samudyaddAnamArgam' samudyatsamullasad dAnamArgA-jJAnAdInAM vitaraNakramo yatra sa tathA tam / punaH kathaM0 ? 'dhutAdhaikavipadagam' aghaMpApaM tadevaikA-advitIyA vipad-Apat saiva duHkhaphaladAyakatvAd ago-vRkSaH, dhuto-nirastaH adhaikavipadaMgo yena sa tathA tam / punaH kathaM0 ? 'abhaGgam' ajeyam / kiM kurvantaM jainacandraM kRtAntam ? 'tudantam' pIDayantam / kaM karmatApannam ? 'kRtAntaM' maraNam / atra dviradamivetyanena jinasiddhAntagajayoH sAmyaM pratyapAdi / yathAhi-gajo'pi vigatamudraH-apetamaryAdaH svacchando bhavati tathA tasyApi kavipadagamabhaGgAH kavinA varNayituM yogyAH padacArakramAzcakAsadantAzca bhavanti, dAnamArgo-madapravAhazca samudeti tathA so'pi vRkSaM dhunoti abhaGgazca bhavati tathA so'pi kRtAntaM-kRtavinAzaM vipakSAdikaM tudatIti / / ___ atha samAsaH-vigatA mudrA yasmAt sa vigata0 'bahuvrIhiH / taM viga0 / jinAnAM jineSu vA candro jinacandra: 'tatpuruSaH' / jinacandrasyAyaM jaina0 / taM jainacandram / kavInAM yogyAni padAni kavi0 'tatpuruSaH' / kavipadAni ca gamAzca bhaGgAzca kavipada0 'itaretaradvandvaH' / cakAsantaH kavipadagamabhaGgA yasmin sa cakAsatka0 'bahuvrIhiH' / taM cakAsatka0 / dviradapakSe tu gamasya bhaGgA gamabhaGgAH 'tatpuruSaH' / padAnAM gamabhaGgAH padagama0 'tatpuruSaH' / zeSaM prAgvat / hetava eva dantA yasya sa hetu0 'bahuvrIhiH' / taM Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkunthujinastutayaH 275 hetu0 / dvau radau yasya sa dvirada: 'bahuvrIhiH' / taM dviradam / dAnasya mArgo dAnamArgaH 'tatpuruSaH' / samudyad dAnamArgo yasmin sa samudya0 'bahuvrIhiH / taM samudya0 / ekA cAsau vipat ca ekavipat 'karmadhArayaH' / aghamevaikavipada adhai0 karmadhArayaH' / aga iva agaH / avaikavipaccAsAvagazca adhaikavi0 'karmadhArayaH' / dhuto'dhaikavipadago yena sa dhutAthai0 / taM dhutA0 / na vidyate bhaGgo yasyAsau abhaGgaH 'bahuvrIhiH' / taM abhaGgam / kRtaH anto yena sa kRtAntaH 'bahuvrIhiH' / taM kRtAntam / / iti kAvyArthaH / / 67 / / si0 vR0-smarateti / he lokAH ! yUyaM jinacandrasyemaM jainacandraM kRtAntaM-siddhAntaM smaratadhyAyatetyarthaH / 'smR cintAyAm' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSabahuvacanaM ta / 'ap0' (sA0 sU0 691), 'guNaH' (sA0 sU0 692), 'svarahInaM0' (sA0 sU0 36) / tathA ca 'smarata' iti siddham / atra 'smarata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'yUyam' / kaM karmatApannam ? / 'kRtAntam' / kamiva ? / 'dviradamiva' / dvau radau-dantau yasya sa dviradastamiva, hastitulyamityarthaH / kathaMbhUtaM kRtAntam ? 'vigatamudraM' vigatA mudrA-iyattA mAnamiti yAvad yasmAt sa tam / punaH kathaMbhUtam ? / 'cakAsatkavipadagamabhaGgam' kavipadAni-utprekSA(gha)laGkAravyaGgyasUcakAni gamAH-sadRzapAThAH bhaGgAH-vikalpasvamUhAH, kavipadAni ca gamAzca bhaGgAzca kavipadagamabhaGgAH 'itaretaradvandvaH', cakAsantaH-zobhamAnAH kavipadagamabhaGgA yasmin sa tathA tam / punaH kathaMbhUtam ? / 'hetudantaM' hetava eva pratipakSabhedakatvAd dantau-viSANau yasya sa tam / "aGguliH karNikA dantaH-viSANau skandha AsanaM" iti haimaH (kA0 4, zlo0 290) / punaH kathaMbhUtam ? | 'samudyadAnamArgam' samudyat-samullasan dAnamArgAjJAnAdInAM vitaraNakramo yatra sa tam / punaH kathaMbhUtam ? / 'dhutAghekavipadagaM' aghaM-pApaM tadevaikA-advitIyA vipad-Apat saiva duHkhaphaladAyakatvAd ago-vRkSaH, dhuto-nirastaH adhaikavipadago yena sa tathA tam / ekA cAsau vipacca ekavipat iti 'karmadhArayaH' / punaH kathaMbhUtam ? | 'abhaGgaM na vidyate bhaGgo yasya sa tam, ajeyamityarthaH / kiM kurvantaM jainacandraM kRtAntam ? | 'tudantaM'-pIDayantam / kam ? | 'kRtAntaM'-maraNaM, etatpratipAditAnuSThAnakRto bhavagrahaNAbhAvena maraNAbhAvAditi bhAvaH / atra dviradena saha siddhAntasya zleSaH / so'pi vigatamudro-gatamaryAdaH svacchanda iti pralambazca bhavati / tasyApi kavervarNayituM yogyAH padapracArakramAzcakAsaddantAzca bhavanti / dAnamArgA-madapravAhazca samudeti / so'pi vRkSaM dhunoti abhaGgazca bhavati / kRtAntaM-kRtavinAzaM vipakSAdikaM tudatIti / / 67 / / sau0 vR0-smarateti / he lokAH ! yUyaM kRtAntaM-siddhAntaM smaratetyanvayaH / smarata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'yUyam' / 'smarata' dhyAyata / kaM karmatApannam ? / 'kRtAntaM' siddhAntam / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 zobhanastuti-vRttimAlA "rAddhasiddhakRtebhyo'ntaH" iti haimaH (kA0 2, zlo0 156) / kiMviziSTaM kRtAntam ? | 'vigatamudra' apAstaparyantam / punaH kiMviziSTaM kRtAntam ? / 'jainacandraM' tIrthakarasatkam / punaH kiMviziSTaM kRtAntam ? / cakAsanto dIpyamAnAH kavInAM-paNDitAnAM padAni-padaracanA gamAH-sadRzapAThAH bhaGgAekadvitryAdayaH yeSu sa cakAsatkavipadagamabhaGgaH taM 'cakAsatkavipadagamabhaGgam' / punaH kiMviziSTaM . kRtAntam ? / hetavaH [dRSTAntAH] eva pratipakSadurgabhedanatvAd dantA iva dantA yasmin sa hetudantaH taM hetudantam / punaH kiMviziSTaM kRtAntam ? / samudyat-samyakprakAreNa udyad-vilasad dAnaM-jJAnadarzanacAritrAdInAM vitaraNaM tasya mArgaH-panthAH yasmin sa samudyaddAnamArgaH taM 'samudyaddAnamArgam' / punaH kiMviziSTaM kRtAntam ? / dhuto-nirAkRtaH agha-pApaM tadeva ekA-advitIyA vipad-Apat saiva ago-vRkSo yena sa dhutAdhaikavipadagaH taM 'dhutAdhaikavipadagam' / punaH kiMviziSTaM kRtAntam ? 'abhaGgaM' ajeyam / kRtAntaM kiM kurvantam ? | 'tudantaM' pIDayantam / kaM karmatApannam ? | 'kRtAntam' yamaM maraNaM [kRtAntaMsiddhAntaM vA] / kamiva ? / 'dviradamiva' hastinamiva / hastikRtAntayoH sAdRzyam / dvirado'pi vigatamudromuktamaryAdo bhavati, dIpyamAnakavivarNanIyapadagamanabhaGgo bhavati, dantaiH kRtvA durgabhedyo bhavati, samudyadAnamadamArgo bhavati, nirAkRtaduSTavRkSo'pi bhavati, (abhaGgazca bhavati) arivargaM vyathayan bhavati iti dviradena saha kRtAntasya-siddhAntasya chAyArthaH / iti padArthaH / / atha samAsaH-vigatA mudrA yasya sa vigatamudraH, taM vigatamudram / jineSu candrAH jinacandrAH, jinacandrANAmayaM jainacandraH, taM jainacandram / padAni ca gamAzca bhaGgAzca padagamabhaGgA, cakAsantaH kavibhiH kRtvA padagamabhaGgA yasmin sa yasya vA cakAsatkavipadagamabhaGgaH, taM cakAsatkavipadagamabhaGgam / hetava eva dantA yasya sa hetudantaH, taM hetudantam / dvau radau yasya sa dviradaH taM dviradam / samudyad dAnamArgo yasya sa samudyadAnamArgaH, taM samudyadAnamArgam / ekA cAsau vipacca ekavipat, aghenaiva ekavipat ardhekavipat saiva agaH ardhekavipadagaH, gacchatIti gaH, na gaH agaH, dhutaH ardhekavipadago yena sa dhutAdhaikavipadagaH, taM dhutAdhaikavipadagam / nAsti bhaGgaH-parAjayo yasya saH abhaGgaH, taM abhaGgam / tudatIti tudan, taM tudantam / he ityAmantraNe bhinnapadam / iti tRtIyavRttArthaH / / 67 / / (4) de0 vyA0-smarateti / he bhavyajanAH ! yUyaM dviradamiva-hastinamiva jainacandraM kRtAntaM smaratasmRtiviSayIkurutetyanvayaH / 'smR cintAyAm' dhAtuH / 'smarata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'yUyam' / kaM karmatApannam ? / 'kRtAntaM' siddhAntam / "rAddhasiddhakRtebhyo'nta, AptoktiH samayAgamau" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 156) / kamiva ? / 'dviradamiva' hastinamiva / kiMviziSTaM kRtAntam ? / 'jainacandram' jinacandrasya idaM(maM) jainacandram / punaH kiMviziSTam ? / 'vigatamudram' vigatA Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkunthujinastutayaH 277 mudrA-iyattA yasya sa tam, aparimitamityarthaH / punaH kiMviziSTam ? / 'cakAsatkavipadagamabhaGgam' kavipadAni-utprekSAdyalaGkAravyaGgyasUcakAni padAni [kavipadAni], gamAH-sadRzapAThAH, bhaGgAvikalpasamUhAH, eteSAM pUrvaM 'dvandvaH', tataH cakAsantaH-zobhamAnAH kavipadagamabhaGgA yasmin sa tam / punaH kiMviziSTam ? / 'hetudantam' hetavaH-sAdhyagamakAH pratipakSadurgabhedakatvAt ta eva dantA-viSANA yasya sa tam / "aGguliH karNikA danta-viSANau skandha Asanam" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 290) / punaH kiMviziSTam ? / 'samudyaddAnamArgam' samudyat-samullasan dAnasya-vitaraNasya mArgaH-kramo yatra sa tam, samyagjJAnadvArA muktipradAyakatvAt / punaH kiMviziSTam ? |'dhutaadhaikvipdgm" / punaH kiMviziSTam ? / 'abhaGga'-ajeyam / parairiti zeSaH / kiM kurvantaM kRtAntam ? / 'tudantaM' pIDayantam / kam ? / 'kRtAntaM' yamam / etatpratipAditAnuSThAnakRto bhavagrahaNAbhAvena maraNAbhAvAt / "yamaH kRtAntaH pitRdakSiNAzA-pretAtpatirdaNDadharo'rkasUnuH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 98) / atra dviradena saha siddhAntasya zleSaH / so'pi vigatamudro-gatamaryAda: pralambo bhavati, tasyApi padagamabhaGgAH-padaprakArakramAzcakAsati dantAzca bhavanti dAnamArgo-madapravAhaH, so'pyagaMdhunoti abhaGga(zca) kRtAntaM-ca-vipakSAdikaM ca tudati / / iti tRtIyavRttArthaH / / 67 / / dha0 TIkA-smasteti / 'smarata' dhyAyata / 'vigatamudraM' aparyantam / 'jainacandra' jinacandrasaMbandhinam / 'cakAsatkavipadagamabhaGga' cakAsantaH-zobhamAnAH kavipadAni-kaviyogyazabdAH gamAH bhaGgAzca yasmin tam / 'hetudantaM' hetava eva pratipakSabheda(ka)tvAt dantau-viSANau yasya tam / 'kRtAntaM' Agamam / 'dviradamiva' dvipamiva / 'samudyadAnamArga' samudyan-samullasan dAnamArgA-jJAnAdInAM vitaraNakramo yatra tam / 'dhutAghekavipadagaM' aghaM-pApaM tadevaikA-advitIyA vipat saiva duHkhaphaladAyakatvAt ago-viTapI, dhuto-nirastaH adhaikavipadago yena tam / 'abhaGga' ajeyam / 'he' ityAmantraNam / 'tudantaM' pIDayantam / 'kRtAntaM' antakam / atra dviradena saha zleSaH / so'pi vigatamudraH-apetamaryAdaH svacchando bhavati, tasyApi padagamabhaGgAH-padapracArakramAzcakAsati, dantAzca bhavanti, dAnamArgaH-madapravAhaH samudeti, so'pi agaM dhunoti abhaGgazca / kRtAntaM kRtamiva (?) nAzaM vipakSAdikaM tudati / tadevaM dviradamiva he (bhavya-lokAH!) jainacandraM kRtAntaM smaratetyanvayaH / / 67 / / avacUriH he lokAH ! jinacandrasaMbandhinaM kRtAntaM yUyaM smarata / hastinamiva / kiMbhUtam ? / vigatamudra-gataatra truTiriti pratibhAti / 1. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 zobhanastuti-vRttimAlA pramANam / cakAsantaH-zobhamAnAH kavipadAni-kaviyogyAH zabdAH gamA bhaGgAzca yasmin / hetudantaM hetava eva dantau vipakSabhedakatvAd viSANau yasya tam / kRtAntaM-yamam / tudantaM-vyathamAnam / samudyan-samullasan dAnamArgA-jJAnAdInAM vitaraNakramo yasmin / adhaikavipadaH-pApaikavipada evAgA-vRkSAste dhutA yena / abhaGga-ajeyam / atra dviradena zleSaH / so'pyapetamaryAda: / tasyApi padagamanabhaGgAH zobhante / dAnamArgo madapravAhazca syAt / sa ca kRtavinAzaM ca tudati / / 67 / / zrIpuruSadattAyai prArthanApracaladacirarocizcArugAtre ! samudyat sadasiphalakarAme'bhImahAse'ribhIte ! / sapadi puruSadatte ! te bhavantu prasAdAH / sadasi phalakarA me'bhImahAseribhIte // 4 // 68 // - mAlinI (1) .. ja0 vi0-pracaladacireti / he puruSadatte !-puruSadattAbhidhe ! te-tava samvandhinaH prasAdAH-anugrahAH me-mama sadasi-sabhAyAM sapadi-tatkSaNaM phalakarAH-siddhikAriNaH bhavantu-sampadyantAm iti kriyAkArakaprayogaH / atra 'bhavantu' iti kriyApadam / ke kartAraH ? 'prasAdAH' / kathaMbhUtA bhavantu ? 'phalakarAH' katham ? 'sapadi' / kasya ? 'me' / kasmin 'sadasi' / avaziSTAni puruSadattAyA devyAHsambodhanAni / tadvyAkhyAnaM tvevam-he 'pracaladacirarocizcArugAtre !' pracalantI-sphurantI yA acirarociH-taDit tadvat cAru-manoharaM gAtraM-deho yasyAH sA tathA tatsamvo0 he pracala0 / he 'samudyatsadasiphalakarAme' ! samudyatIprollasantI satI-zobhane asiphalake-khaDgakheTake tAbhyAM rAme !-ramaNIye ! / he 'abhImahAse !' abhImaHsaumyaH hAso-hasanaM yasyAH sA tathA tatsambo0 he abhI0 / he 'aribhIte !' aribhyo-vairibhyo yA bhI:bhayaM tasyA Ite ! ItibhUte ! / he 'abhImahAseribhIte !' abhIH-bhIvarjitA yA mahAseribhI-mahAmahiSI tAM ite !-gate !, mahiSyArUDhe ityarthaH / / atha samAsaH-acirA rociryasyAH sA acirarociH 'bahuvrIhiH' / pracalantI cAsAvacirarocizca pracala0 'karmadhArayaH' / pracaladacirarocirvat cAru pracala0 'tatpuruSaH' / pracaladacirarocizcAru gAtraM yasyAH sA pracala0 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he pracala0 / asizca phalakaM ca asiphalake 'itaretaradvandvaH' / satI ca te asiphalake ca sadasi0 'karmadhArayaH' / samudyatI ca te sadasiphalake ca samudyatsa0 'karmadhArayaH' / Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkunthujinastutayaH 279 samudyatsadasiphalakAbhyAM rAmA samudyatsa0 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he samudyatsa0 / na bhImaH abhImaH 'tatpuruSaH' / abhImo hAso yasyAH sA abhI0 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he abhI0 / aribhyo bhIH aribhIH 'tatpuruSaH' / aribhiya ItiH aribhItiH 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he aribhIte ! / phalaM kurvantIti phalakarAH 'tatpuruSaH' / na vidyate bhIryasyAH sA abhIH 'bahuvrIhiH' / mahatI cAsau seribhI ca mahA0 'karmadhArayaH' / abhIzcAsau mahAseribhI ca abhI0 'karmadhArayaH' / abhImahAseribhI itA abhI0 'tatpuruSaH' / tatsamvo0 he abhIma0 / / iti kAvyArthaH / / 68 / / // iti zrIzobhanastutivRttau zrIkunthunAthasya stuteAkhyA // 4 / 17 / 68 // (2) si0 vR0-pracaladacireti / puruSeSu dattaM yasyAH sA puruSadattA tasyAH saMbodhanaM he puruSadatte / tetava prasAdA-anugrahAH me-mama sadasi-sabhAyAM sapadi-tatkSaNaM phalakarAH-kAryasiddhikAriNo bhavantu-sampadyantAmityarthaH / 'bhU sattAyAm' dhAtoH 'AzI:preraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade prathamapuruSabahuvacanam / atra 'bhavantu' iti kriyApadam / ke kartAraH ? | 'prasAdAH' / "prasAdo'nugrahe kAvyaguNasvAsthyaprasattiSu" iti vizvaH / kasyAH ? / 'te' tava saMbandhinaH / kathaMbhUtAH prasAdAH ? / 'phalakarAH' / katham ? / 'sapadi' / kasya ? / 'me' / kasmin ? / 'sadasi' / "samAjaH pariSat sadaH" iti haimaH (kA0 3, zlo0 145) / avaziSTAni puruSadattAyAH saMbodhanAni, tadvyAkhyAnaM tvevam-he 'pracaladacirarocizvArugAtre !' pracalantI-prakarSeNa calantI-itastataH sphurantI yA 'acirarociH' acirA rociryasyAH sA acirarociH-vidyut tadvat cAru-manojJaM gAtraM-deho yasyAH sA tasyAH saMbodhanaM he pracala0 / he 'samudyatsadasiphalakarAme !' samudyatI-prollasantI satI-zobhanaM asiphalake-khaDgakheTake tAbhyAM rAmAramaNIyA tasyAH saMbodhanam / asizca phalakaM ca asiphalake 'itaretaradvandvaH', satI ca te asiphalake ca sada0 'karmadhArayaH', samudyatI ca te sadasiphalake ca samudyatsadasiphalake 'karmadhArayaH', tataH samudyatsadasiphalakAbhyAM rAmA iti 'tatpuruSaH' / he 'abhImahAse !' na bhImaH abhImaH 'tatpuruSaH' / abhImaH-araudro hAso-hasanaM yasyAH sA tathA tasyAH saMbodhanaM he abhIma0 / he aribhIte !' aribhyo bhIH-bhayaM tasyA Itiriva ItiH aribhItiH tasyAH saMbodhanaM he ari0 / ! "ItiH pravAse Dimbe syAdativRSTyAdiSaTsu ca" iti vizvaH / 'upamitaM vyAghrA0' (pA0 a0 2, pA0 1, sU0 56) iti samAsaH / he 'abhImahAseribhIte !' abhI:bhIvarjitA yA mahAseribhI-mahAmahiSI tAM ite !-gate ! mahiSyArUDhe ! ityarthaH / na vidyate bhIryasyAH sA abhIH iti 'bahuvrIhiH', mahatI cAsau seribhI ca mahAseribhI 'karmadhArayaH' / "lulAyo mahiSo vAha-dviSatkAsaraseribhAH" ityamaraH (zlo0 996) / / 68 / / // iti zrImahAmahopAdhyAya0 zrIkunthunAthastutivRttiH // 4 / 17 / 68 // Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 zobhanastuti-vRttimAlA sau0 vR0-pracaladacireti / he puruSadatte !-puruSadattAnAmni devi ! te-tava prasAdAH-prasannaguNAH sadasi-sabhAyAM me-mama phalakarAH-phaladAyakAH sapadi-zIghraM bhavantu ityanvayaH / 'bhavantu' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'prasAdAH' / 'bhavantu' santu / kasyAH ? | 'te' bhavatyAH / kiMviziSTAH prasAdAH ? | 'phalakarAH' phaladAyinaH / kasya ? / 'me' mama / kasyAm ? / 'sadasi' sabhAyAm / katham ? / 'sapadi' zIghram / zeSANi sambodhanapadAni puruSadattAyA jJeyAni / tAni vyAcakSmahe vayam / pracalantIitastataH jhAtkArAyamANA yA acirarociH-vidyut tadvat cAru-manojJaM gAtraM-zarIraM yasyAH sA pracaladacirarocizcArugAtrA, tasyAH saM0 he 'pracaladacirarocizvArugAtre !' | samudyat-tejojAgrat sanzobhanaH asiH-khaDgaH phalakaM-kheTakaM tAbhyAM rAmA-abhirAmA samudyatsadasiphalakarAmA, tasyAH saM0 he 'samudyatsadasiphalakarAme !' | punaH abhIma-araudra-saumyaM hAsaM yasyAH sA abhImahAsA, tasyAH saM0 he 'abhImahAse !' | punaH arayaH-zatravaH teSAM bhI:-bhayaM teSu Itiriva ItiH aribhItiH, tasyAH saM0 he 'aribhIte !' / punaH abhIH-nirbhayA mahatI seribhI-mahiSI tAM prati itA-prAptA abhImahAseribhItA, tasyAH saM0 he 'abhImahAseribhIte !' / 'nirbhayamahAmahiSyArUDhe ! ityarthaH / iti padArthaH / / atha samAsaH-na ciraM aciraM, aciraM rociryasyAH sA acirarociH, pracalantIM cAsau acirarocizca pracaladacirarociH, pracaladacirarocirvat cAru gAtraM yasyAH sA pracaladacirarocizcArugAtrA, tasyAH saM0 he pracaladacirarocizcArugAtre ! / asizca phalakaM ca asiphalake, satI ca te asiphalake ca sadasiphalake, samudyatI ca te sadasiphalake ca samudyatsadasiphalake, samudyatsadasiphalakAbhyAM rAmA samudyatsadasiphalakarAmA, tasyAH saM0 he samudyatsadasiphalakarAme ! / na bhImaM abhImaM, abhImaM hAsaM yasyAH sA abhImahAsA, tasyAH saM0 he abhImahAse ! / arINAM bhIH aribhIH, aribhiyAM Itiriva ItistasyAH saM0 he aribhIte ! / phalAni kurvanti te phalakarAH / na (vidyate) bhIH (yasyAH sA) abhIH, mahatI cAsau seribhI ca mahAseribhI, abhIzcAsau mahAseribhI ca abhImahAseribhI, abhImahAseribhI itA abhImahAseribhItA, tasyAH saM0 he abhImahAseribhIte ! / iti caturthavRttArthaH / / 68 / / zrImatkunthujinendrasya, stutero lipIkRtaH / saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jJAnasevinA // 1 // // iti kunthujinastutiH // 4 / 17 / 68 // 1. atra 'hAsaH' ityucitam, zabdasyA'sya pulliGgatvAt / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nastutayaH 281 * de0 vyA0-pracaladacireti / he puruSadatte ! te-tava prasAdAH-anugrahAH sadasi phalakarAH-kAryakAriNo me-mama bhavantu iti sambandhaH / 'bhU sattAyAm' dhAtuH / bhavantu' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'prasAdAH' / kiMviziSTAH prasAdAH ? / 'phalakarAH' / kasyAm ? / 'sadasi' sabhAyAm / "samAjaH pariSat sadaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 145) / katham ? / 'sapadi-zIghraM yathA syAt tatheti kriyAvizeSaNam / 'pracaladacirarocizcArugAtre !' iti / prakarSaNa calantI-itastataH sphurantI yA acirarociH-vidyut tadvat (cAru)-kAntaM gAtraM-zarIraM yasyAH sA tasyAH saMvodhanam / "calA zampA'ciraprabhA" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 170) / 'samudyatsadasiphalakarAme !' iti / (vilasadbhyAM asiphalakAbhyAM rAmA-ramaNIyA tasyAH saMbodhanam) / abhImahAse !' iti / abhImaH-araudraH hAso-hasanaM yasyAH sA tasyAH saMbodhanam / hAsastu hasanaM hasaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA02, zlo0 210) / 'aribhIte !' iti arayo-vipakSAH tebhyo bhIH-bhayaM tasyA Ite !-ItibhUte ! iti prAJcaH / 'abhImahAseribhIte !' iti / abhI:-nirbhayA mahAseribhIprauDhamahiSI tAMite ! arthAdArUDhe ! / "lulAyaH seribho mahaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04,zlo0 348) / etAni sarvANyapi devyAH saMbodhanapadAni / / iti turIyavRttArthaH // 4 / 17 / 68 // dha0 TIkA-pracaladiti / 'aMcaladacirarocizcArugAtre !' pracalantI-sphurantI yA acirarociH-taDit tadvat cArugAtre-rucirAGgi! / 'samudyatsadasiphalakarAme !' samudyantI-prollasantI ye satI-zobhane asiphalakekhaDgacarmaNI tAbhyAM rAma-ramaNIye ! / 'abhImahAse !' saumyahasane ! / 'aribhIte !' aribhyo bhIH aribhIH tasyA Ite-ItibhUte ! / 'sapadi' tatkSaNam / 'puruSadatte !' puruSadattAdevi ! / 'te' tvatsambandhinaH / bhavantu' sampadyantAm / 'prasAdAH' anugrahAH / 'sadasi' sabhAyAm / 'phalakarAH' kAryasiddhikAriNaH / 'me' mama / 'abhImahAseribhIte !' abhI:-avidyamAnabhayA yA mahAseribhI-mahAmahiSI tasyAM ite-gate ! / he puruSadatte ! sapadi te prasAdAH sadasi phalakarA me bhavantu iti yogaH // 4 / 17 / 68 // (6) avacUriH . he puruSadatte ! te-tava prasAdAH sadasi-sabhAyAM phalakarAH-kAryasiddhikAriNo bhavantu me-mama / pracalantI-sphurantI yA vidyut tadvat cAru gAtraM yasyAH sA tasyAH saMbodhanam / vilasadbhyAmasiphalakAbhyAMkhaDgakheTakAbhyAM rAmA-ramaNIyA tasyAH saMbodhanam / abhImaH-araudro hAso-hasanaM yasyAH / aribhyo bhI:bhayaM tasyA ItibhUte ! / abhIH-nirbhayA yA mahAseribhI-prauDhamahiSI tAmitA-gatA tasyAH saMbodhanam // 4 / 17 / 68 // Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 zobhanastuti-vRttimAlA 18. zrIarajinastutayaH atha zrIaranAthAya praNipAtaHvyamuJcaccakravartilakSmImiha tRNamiva yaH kSaNena taM .. sannamadamaramAnasaMsAramanekaparAjitAmarama / drutakaladhautakAntamAnamatAnanditabhUribhaktibhAk___ sannamadamaramAnasaM sAramanekaparAjitAmaram // 1 // 69 // - dvipadI (1) ja0 vi0-vyamuJcaccakreti / bho bhavyAH ! yUyaM taM aram-aranAmAnaM jinam Anamata-praNamata iti kriyAkArakasaNTaGka: / atra 'Anamata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? 'yUyam' / kaM karmatApannam ? 'aram' / kathaMbhUtam ? 'sannamadamaramAnasaMsAram' madaH-jAtyAdikaH maraH-maraNaM mAnaH-abhimAnaH saMsAraHbhavaH, sannAH-kSINA madamaramAnasaMsArA yasya sa tathA tam / punaH kathaM0 ? 'drutakaladhautakAntam' drutaM-uttaptaM kaladhauta-suvarNaM tadvat kAntaM-kamanIyam / punaH kathaM ? 'AnanditabhUribhaktibhAksannamadamaramAnasam' Ananditam-AhlAditaM bhUribhaktibhAjAM-prabhUtabhAvajuSAM sannamatAM-praNamatAm amarANAM-devAnAM mAnasaM-mano yena sa tathA tam / punaH kathaM ? 'sAram' zreSTham / punaH kathaM0 ? 'anekaparAjitAmaram' anekeaparimitAH parAjitA-nirjitA amarA-devA yena sa tathA tam / idaM ca vizeSaNaM digvijayasamayApekSayA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIarajinastutayaH 283 jJeyam / tamiti tacchabdasahacAritvAd yacchabdaghaTanAmAha-yaH arajinaH iha-atra jagati cakravartilakSmIcakradharazriyaM tRNamiva-tRNaM vIraNAdi tadiva kSaNena-sapadi vyamuJcat-tyaktavAn / atrApi 'vyamuJcat' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'yaH' / kAM karmatApannAm ? 'cakravartilakSmIm' / kimiva ? 'tRNamiva' / kutra ? 'iha' kena ? 'kSaNena' / kathaMbhUtAM cakravartilakSmIm ? 'anekaparAjitAm' anekapAH-kariNaH taiH rAjitAm / aneka-parAjitAmaram iti padaM yat jinavizeSaNatvena vyAkhyAtaM tat cakravartilakSmyA vizeSaNatvena vyAkhyeyam / tathAhi-anekaiH paraiH-zatrubhiH ajitAM-aparibhUtAm, araM-zIghram / / atha samAsaH-cakreNa vartate iti cakravartI tatpuruSaH' / cakravartino lakSmIH cakra0 'tatpuruSaH' / tAM cakra0 / madazca marazca mAnazca saMsArazca maMdamara0 'itaretaradvandvaH' / sannA madamaramAnasaMsArA yena sa sannamada0 'bahuvrIhiH' / taM sannamada0 / anekapaiH rAjitA aneka0 'tatpuruSaH' / tAM aneka0 / drutaM ca tat kaladhautaM ca druta0 'karmadhArayaH' / drutakaladhautavat kAntaH druta0 'tatpuruSaH' / taM druta0 / bhUrizcAsau bhaktizca bhUribhaktiH 'karmadhArayaH' bhUribhaktiM bhajantIti bhUribha0 'tatpuruSaH' / sannamantazca te amarAzca sannama0 'karmadhArayaH' / bhUribhaktibhAjazca te sannamadamarAzca bhUribha0 'karmadhArayaH' / bhUribhaktibhAksannamadamarANAM mAnasaM bhUribha0 'tatpuruSaH' / AnanditaM bhUribhaktibhAksannamadamaramAnasaM yena sa Anandita0 'bahuvrIhiH' / taM Anandita0 / aneke ca te parAjitAzca aneka0 'karmadhArayaH' / anekaparAjitA amarA yena saH aneka0 'bahuvrIhiH' / taM aneka0 / cakravartilakSmIpakSe tu-aneke ca te pare ca anekapare 'karmadhArayaH' / na jitA ajitA 'tatpuruSaH' / anekaparaiH ajitA aneka0 'tatpuruSaH' / tAM aneka0 / / iti kAvyArthaH / / 69 / / si0 vR0-vyamuJcaccakreti / bho bhavyAH ! yUyaM taM araM-aranAthaM Anamata-praNamatetyarthaH / AyUrvaka'Nama prahrIbhAve' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSabahuvacanam / * atra 'nama' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'yUyam' / kaM karmatApannam ? / 'aram' garbhasthe'smin mAtrA sarvaralamayo'ro dRSTa ityaraH tam / "sarvottame mahAsattva-kule ya upajAyate / tasyAbhivRddhaye vRddhai-rasAvara udAhRtaH // " iti haimyAM nAmamAlAvRttau [iti] vacanAd araH / kiMviziSTaM aram ? | 'sannamadamaramAnasaMsAraM' madaH-jAtyAdikaH maraH-maraNaM mAnaH-abhimAnaH saMsAraH-janmajarAlakSaNaH, madazca marazca mAnazca saMsArazca 'itaretaradvandvaH', sannAH-kSINA madamaramAnasaMsArA yasya sa tathA tam / punaH kathaMbhUtam ? / 'drutakaladhautakAntaM' drutaM-uttaptaM yat kaladhautaM-kAJcanaM tadvat kAntaM-kamanIyam / "kaladhautaM rUpyahemnoH" ityamaraH (zlo0 2487) / punaH kathaMbhUtam ? | 'AnanditabhUribhaktibhAksannamadamaramAnasaM' AnanditaM-AnandaM prApitaM 1. 'Anamata' ityatrA'pekSitam / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 zobhanastuti-vRttimAlA 'bhUribhaktibhAjAM' bhUribhakti-anurAgaM bhajanti te bhUribhaktibhAjaH teSAm, 'bhajAM viN' (sA0 sU0 1232) iti viN, sannamatAM-praNamatAM amarANAM-devAnAM mAnasaM-mano yena sa tathA tad / sannamantazca te amarAzca sannamadamarAH, bhUribhaktibhAjazca te sannamadamarAzca bhUribhaktibhAksannamadamarAH iti 'karmadhArayaH', tataH AnanditaM bhUribhaktibhAksannamadamarANAM mAnasaM yena iti 'bahuvrIhiH' / punaH kathaMbhUtam ? / sAraM-zreSTham / punaH kathaMbhUtam ? / 'anekaparAjitAmaraM' aneke-aparimitAH parajitAH-nirjitAH digvijaye amarAHmAgadhAdidevAH yena sa tathA tam / tamiti tacchabdasya yacchabdasApekSatvAt taM kam ? / yaH arajinaH ihaatra jagati cakravartilakSmI-sArvabhaumazriyaM tRNamiva-yavasamiva kSaNena-sapadi vyamuJcat-tyaktavAnityarthaH / 'mRctR mokSaNe' dhAtoranadyatane kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM die / 'tudAderaH' (sA0 sU0 1007) ityapratyayaH / 'mucAdermum' (sA0 sU0 1011) iti mum / 'nazcApadAnte jhase' (sA0 sU0 95) iti masyAnusvAraH / divAdAvaT' (sA0 sU0 707) / atra 'vyamuJcat' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'yaH' / kAM karmatApannAm ? / 'cakravartilakSmIm' / cakrabhUmaNDale-dvAdazarAjamaNDale cakravartituM prabhutvalakSaNAM vRttighaNTAM kartuM zIlamasya NiniH cakre-rAjasamUhe avazyaM svAmitvena vartate vA, Avazyake NiniH / cakravartI / "cakravartI ballagaNe cakravAke" iti vizvaH / cakreNa-cakrAyudharatnena vA vartata iti cakravartI tasya lakSmIH -zrIH tAm / nRpANAM cakre-samUhe vartate cakreNa cakrAyudhabalena vA vartata iti cakravartI / lakSayatipazyati nItizAlinaM iti lakSmIH / 'lakSa darzanAGkanayoH' / 'lakSemuT ca" (uNA0 sU0 440) itIkArapratyato muDAgamazca / ata eva DyantatvAbhAvAnna sulopaH / 'kRdikArAdaktino vA GIp' ityatra sAvarNyagrahaNAt GIbato'pi maiveyaH (jJeyaH ?) tena lakSmIzabdasya nadIvad rUpANi bhavanti, 'kRdikArAt' iti DISi lakSmItyapi bhavatIti, durghaTe rakSita ityujjvaladattaH / lakSmIH "lakSmIrhareH striyAm" iti zabdaprabhedaH / "cakravartI sArvabhaumaH" iti haimaH (kA0 3, zlo0 355) / "cakravartI sArvabhaumo, nRpo'nyo maNDale striyAm(zvaraH ?)" ityamaraH (zlo0 1472) / kimiva ? / tRNamiva / kutra ? / iha / kena ? / kSaNena / kathaMbhUtAM cakravartilakSmIm ? / 'anekaparAjitAM' anekapA-dviradAH taiH rAjitAM-zobhitAm / "dantI dantAvalo hastI, dvirado'nekapo dvipaH" ityamaraH (zlo0 1535) / kareNa mukhena ca pAnAt na ekena pibatItyanekapaH / 'supi0' (pA0 a0 3, pA0 2, sU0 4) iti yogavibhAgAt kaH / / (3) sau0 vR0-yaH kau-pRthivyAM SaDjIvanikAyarakSako bhavati sa bhavodadheH araM-parataTaM prApnotyeva / anena sambandhanenAyAtasyASTAdazazrIarajinasya stuteroM likhyate-vyamuJcaccakreti / . he janAH ! yUyaM taM aranAmAnaM jinaM Anamata ityanvayaH / Anamata' iti kriyApadam ! ke kartAraH ? / 'yUyam' / 'Anamata' praNamata / kaM karmatApannam ? / 'aram' / "aro jine'raM cakrAGge, zIghrage.satvare taTe" Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIarajinastutayaH ityanekArthaH / kiMviziSTaM aram ? / 'taM' prasiddham / tacchando yacchabdamapekSate / taM kam ? / yo jinaH ihasaMsAre cakravartilakSmI-cakradharaRddhiM sapadi-zIghraM kSaNena-vegena tRNamiva-cAraNamiva(?) vyamuJcadityanvayaH / 'vyamuJcat' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'yaH' jinaH / 'vyamuJcat' vizeSeNa amuJcat-atyajat / kAM karmatApannAm ? / 'cakravartilakSmIm' / kasmin ? / 'iha' saMsAre / katham ? / 'kSaNena' vegena / kimiva ? / 'tRNamiva' / iva-yathA tRNaM mucyate tadvaccakravartilakSmI vyamuJcat / kiMviziSTaM taM arajinam ? / sannaH-kSINaH mado-darpaH maro maraNaM mAnaH-ahaGkAraH saMsAro-bhavaH yasmAt sa sannamadamaramAna-saMsArastaM 'sannamadamaramAnasaMsAram' / kiMviziSTAM cakravartilakSmIm ? / 'anekapA'-gajAstai rAjitA-zobhitA anekaparAjitA tAM 'anekaparAjitAm' / punaH kiMviziSTaM araM jinam ? / drutaM-uttaptaM yat kaladhautaM-suvarNaM tadvat kAntaH-manojJaH drutakaladhautakAntastaM drutakaladhautakAntam' / punaH kiviziSTaM araM jinam ? / AnanditaM-AnandaM prApitaM bhUriH-pracurA bhaktiryeSAM te bhUribhaktibhAjaH tAdRzA ye santaH-zobhanAH namantaH-praNamantaH ye amarA-devAsteSAM mAnasaM-cittaM yena sa AnanditabhUribhaktibhAkasannamadamaramAnasastaM 'AnanditabhUribhaktibhAkasannamadamaramAnasam' / punaH kiMviziSTaM araM jinam ? / 'sAraM' pradhAnam / punaH kiMviziSTaM araM jinam ? / aneke-bahavaH parAjitAH-vijayIkRtA amarAH-mAgadhavaradAmAdayo yena saH anekaparAjitAmarastaM 'anekaparAjitAmaram' / etad vizeSaNaM (cakravartinaH SaTkhaNDavijaya) yAtrApekSayA jJeyam / iti padArthaH / / atha samAsaH-cakramaanuvartata iti cakravartI, vA cakreNa vartata iti / cakravartino lakSmIH cakravartilakSmIH, tAM cakravartilakSmIm / madazca marazca mAnazca saMsArazca madamaramAnasaMsArAH, sannAH-kSINA gatA vA madamaramAnasaMsArA yasmAt sa sannamadamaramAnasaMsAraH, taM sannamadamaramAnasaMsAram / na ekena pibantItyanekapAH, yadvA anekAn pAntItyanekapAH, anekapaiH rAjitAH anekaparAjitAH, tAM aneka.parAjitAm / arati-saMsArasamudrasya parataTaMgacchatIti araH,taM aram / drutaM ca tat kaladhautaM ca drutakaladhautaM, drutakaladhautavat kAntaH drutakaladhautakAntaH, taM drutakaladhautakAntam / Ananda: saJjAtaH asminniti AnanditaH, tam (Ananditam), bhUrizvAsau bhaktizca bhUribhaktiH, bhUribhaktiM bhajanti te bhUribhaktibhAjaH, namantazca te amarAzca namadamarAH, santazca te namadamarAzca sannamadamarAH, bhUribhaktibhAjazca te sannamadamarAzca bhUribhaktibhAksannamadamarAH, bhUribhaktibhAksannamadamarANAM mAnasaM bhUribhaktibhAksannamadamaramAnasaM, AnanditaM bhUribhaktibhAksannamadamaramAnasaM yena sa AnanditabhUribhaktibhAksannamadamaramAnasaH, taM AnanditabhUribhaktibhAksannamadamaramAnasam / na eke aneke, (aneke) parAjitA amarA yena saH anekaparAjitAmaraH, taM anekaparAjitAmaram / viMzativarNamayI viSamacchandasA 'vaizvadevInAmnA stutiriyam / / iti prathamavRttArthaH / / 69 / / 1. ayamulekho bhrAntimUlaka iti pratibhAti / Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zobhanastuti-vRttimAlA ___ de0 vyA0-vyamuJcaccakreti / he janAH ! taM araM-aranAthaM yUyaM Anamata-praNamatetyanvayaH / 'Nama prahvIbhAve' dhAtuH / 'Anamata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / yUyam / kaM karmatApannam ? / aram / kiMviziSTaM aram ? / 'sannamadamaramAnasaMsAraM' madaH pUrvoktaH maro-maraNaM mAnaH-smayaH saMsAro-bhavagrahaNaM eteSAM pUrvaM 'dvandvaH', tataH sannaH-kSINo madamaramAnasaMsAro, yasyeti 'bahuvrIhiH' / punaH kiMviziSTam ? / 'drutakaladhautakAntaM' drutaM-gAlitaM yat kaladhautaM-suvarNaM tadvat kAntaM-kamanIyam / "kaladhautalauhottamavahribIjA0" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 110) / punaH kiMviziSTam ? / 'AnanditabhUribhaktibhAksannamadamaramAnasaM' bhUri-atizayena bhaktiM-sevAM bhajantIti bhUriMbhaktibhAjaH iti 'dvitIyAtatpuruSaH', ArAdhyatvena jJAnaM bhaktiriti vardhamAnacaraNAH, te ca te sam-samyak namantazca te amarAzceti 'karmadhArayaH', tataH AnanditaM-prINitaM bhUribhaktibhAksannamadamarANAM mAnasaM-hRdayaM yeneti 'tRtIyAbahuvrIhiH' / araM-zIghraM yathA syAt tatheti kriyAvizeSaNam / punaH kiMviziSTam ? / 'anekaparAjitAmaraM' aneke parAjitA-bhagnA digvijayAdau amarA-magadhAdidevA yena sa tam / "jito bhagnaH parAjitaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 469) / yattadornityAbhisambandhAd yaH aranAthaH cakravartilakSmIM tRNamiva kSaNena-kSaNamAtreNa vyamuJcat-atyAkSIt / 'muca mocane' dhAtuH / 'vyamuJcat' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'aranAthaH' / kAM karmatApannAm ? / cakravartilakSmIm / "cakravartI sArvabhaumaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 355) / kiMviziSTAM cakravartilakSmIm ? / 'anekaparAjitAM' anekapA-hastinaH taiH rAjitAM-bhUSitAM, caturazItilakSagajAnAmadhipatvAt / iti prathamavRttArthaH / / 69 / / dha0 TIkA-vyamuJcaccakreti / 'vyamuJcat' tyaktavAn / 'cakravartilakSmI' cakradharazriyam / 'iha' atra jagati / 'tRNamiva' tRNaM-vIraNAdi tadiva / 'yaH' / 'kSaNena' sapadi / 'tam' | 'sannamaMdamaramAnasaMsAraM' mA(ma)raH-maraNaM sannaH kSINo madazca marazca mAnazca saMsArazca yasya tam / 'anekaparAjitAM' anekapAH-kariNaH taiH rAjitAm / 'araM' aranAmAnam / "drutakaladhautakAntaM' drutaM yat kaladhautaM tadvat kAntam / 'Anamata' praNipatata / 'AnanditabhUribhaktibhAksannamadamaramAnasaM' AnanditaM-AhlAditaM bhUribhaktibhAjAM-prabhUtabhAvajuSAM sannamatAM amarANAM mAnasaM-mano yena tam / 'sAra' zreSTham / 'anekaparAjitAmaraM' aneke parAjitAH digvijayAdiprakrame amarA yena tam / athavA cakravartilakSmIvizeSaNam / anekaiH paraiH-zatrubhirna jitAM anekaparAjitAm / 'araM' zIgham / yazcakravartilakSmIM tRNamiva vyamuJcat taM araM Anamateti sambandhaH / / 69 / / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIarajinastutayaH 287 avacUriH yazcakravartilakSmI kSaNena-vegena tRNavadatyAkSIt taM araM-aranAmAnaM jinaM he janAH ! Anamata / kiMbhUtam ? / 'sannAH'-kSINA madamaraNamAnasaMsArA yasya tam / lakSmI kiMbhUtAm ? / 'anekapA' gajAstai rAjitAM-zobhitAm / jinaM kiMbhUtam ? / 'drutaM' vilInaM yat suvarNaM tadvat kAntaM-kamanIyam / AnanditaM bhUribhaktibhAjAM saMnamatAM-praNAmakArakANAmamarANAM mAnasaM-cittaM yena / tathA sAraM-zreSTham / digvijayAdiprakrame'neke-vahavaH parAjitA-amarA mAgadhAdidevA yena tam / yadvA lakSmI kathaMbhUtAm ? / anekaiH parairajitAm / araM-zIgham / / 69 // jinavarebhyo vandanAstauti samantataH sma samavasaraNabhUmau yaM surAvaliH sakalakalAkalApakalitA'pamadA'ruNakaramapApadam / / taM jinarAjavisaramujjAsitajanmajaraM namAmyahaM sakalakalA kalA'pakalitApamadAruNakaramapApadam // 2 // 70 // -dvipadI ja0 vi0-stautIti / ahaM taM jinarAjavisaraM-jinapatisamUhaM namAmi-praNamAmi iti kriyAkArakaprayogaH / atra 'namAmi' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'aham' / kaM karmatApannam ? 'jinarAjavisaram' / tamiti tacchabdasambandhAd yacchabdaghaTanAmAcaSTe-yaM jinarAjavisaraM samavasaraNabhUmausamavasRtikSitau surAvaliH-tridazasantatiH samantataH-sarvataH stauti sma - vandate sma / atra 'sma' iti atItArthadyotako nipAtaH / atrApi 'stauti' iti kriyApadam / kA kI ? 'surAvaliH' / kaM karmatApannam ? 'yam' / kasyAm ? 'samavasaraNabhUmau' / katham ? 'samantataH' / kathaMbhUtA surAvaliH ? 'sakalakalAkalApakalitA' sakalena-samagreNa kalAkalApena-vijJAnanikareNa kalitA-yuktA / punaH kathaM0 ? 'apamadA' apagatadarpA / punaH kathaM0 ? 'sakalakalA' kalakalena-kolAhalena sahitA, vADhasvareNa guNAnuccarantItyarthaH / 'punaH kathaM0 ? 'kalA' madhurA, madhurasvaradhAritvAt / kathaMbhUtaM jinarAjavisaram ? 'aruNakaraM' AtAmrapANim / punaH kathaM0 ? 'apApadaM' apagatavipadam / punaH kathaM0 ? 'ujjAsitajanmajaraM' ujjAsite-pratihate janmajare-jananavisrase yena sa tathA tam / punaH kathaM0 ? Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 zobhanastuti-vRttimAlA 'apakalitApaM' apagatau kalitApau-kalahasantApau yasmAt sa tathA tam / (punaH kathaM0 ? 'adAruNakaraM') adAruNaM-araudraM karoti yaH sa tathA tam / punaH kathaM0 ? 'apApadaM' apApa-puNyaM dadAti yaH sa tathA tam / / atha samAsaH-samavasaraNasya bhUmiH samava0 'tatpuruSaH' / tasyAM samava0 / surANAM AvaliH surAvaliH 'tatpuruSaH' / sakalAzca tAH kalAzca sakala0 'karmadhArayaH' / sakalakalAnAM kalApaH sakala0 'tatpuruSaH' / sakalakalAkalApena kalitA sakala0 'tatpuruSaH' / apagato mado yasyAH sA apamadA 'bahuvrIhiH' / aruNau karau yasya saH aruNakaraH 'bahuvrIhiH' / taM aruNa0 / apagatA Apado yasmAt saH apApat 'bahuvrIhiH' |tN apApadam / jinAnAM jineSu vA rAjAno jinarAjAH 'tatpuruSaH' / jinarAjAnAM visaro jinarAja0 'tatpuruSaH' / taM jinarAja0 / janma ca jarA ca janmajare itaretaradvandvaH' / ujjAsite janmajare yena sa ujjAsi0 'bahuvrIhiH' / taM ujjAsi0 / saha kalakalena vartata iti sakala0 'tatpuruSaH' / kalizca tApazca kalitApau 'itaretaradvandvaH' / apagatau kalitApau yasmAt saH apaka0 'bahuvrIhiH' / taM apaka0 / na dAruNamadAruNaM tatpuruSaH' / adAruNaM karotItyadAruNakaraH 'tatpuruSaH' / taM adAruNa0 / na pApaM apApaM 'tatpuruSaH' / apApaM dadAtItyapApada: 'tatpuruSaH' / taM apApadam / / iti kAvyArthaH / / 70 / / (2) si0 vR0-stautIti / ahaM taM jinarAjavisaraM-jinapatinikaraM namAmi-praNamAmItyarthaH / 'Nama prahRtve zabde ca' dhAtoH kartari vartamAne parasmaipade uttamapuruSaikavacanaM mip / 'ap kartari' (sA0 sU0 691) ityap, 'morA' (sA0 sU0 696) ityAtvam, 'svarahInaM0' (sA0 sU0 36) / tathA ca 'namAmi' iti siddham / atra 'namAmi' iti kriyApadam / kaH kartA ? aham / kaM karmatApannam ? / 'jinarAjavisaram' jinAnAM jineSu vA rAjAno jinarAjAH teSAM visaraH-samUhaH tam / "samUho nivahavyUha-sandohavisaravrajAH" ityamaraH (zlo0 1065) / tacchabdasya yacchabdasApekSatvAt taM kam ? / 'yaM' jinarAjavisaraM samavasaraNabhUmau-samavasRtibhuvi surAvaliH-devapaGktiH samantataH-sarvataH stauti sma-vandate sma, astAvIdityarthaH / 'stuJ stutau' dhAtorvartamAne kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tip / 'ap kartari' (sA0 sU0 691) ityap / 'adAderluk' (sA0 sU0 880) iti luk / 'orau' (sA0 sU0 193) ityaukAraH / 'smayoge bhUtArthatA vaktavyA' (sA0 sU0 733) iti bhUtArthatA / atra 'stauti sma' iti kriyApadam / kA kI ? / 'surAvaliH' surANAM-devAnAmAvaliH-surAvaliH / kaM karmatApannam ? / 'yam' / kasyAm ? / 'samavasaraNabhUmau' samavasaraNasya bhUmiH samavasaraNabhUmiH tasyAM samavasaraNabhUmau / katham ? / samantataH / kathambhUtA surAvaliH ? / 'sakalakalAkalApakalitA' sakalena - samagreNa kalAkalApena kalAyAH-vijJAnasya, kalA zilpe kAlabhede" ityamaraH (slo0 2731), kalApena-samUhena kalitA-saMyutA / "kalApo bhUSaNe bahe, Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIarajinastutayaH -40 tUNIre saMhate'pi ca" ityamaraH (zlo0 2592) / punaH kathaMbhUtA ? / 'apamadA' apagato mado-do yasyAH sA apamadA / punaH kathaMbhUtA ? / 'sakalakalA' kalakalena-kolAhalena sahitA sakalakalA, tArasvareNa guNAnuccarantItyarthaH / punaH kathaMbhUtA ? / kalA-madhurA / kathaMbhUtaM jinarAjavisaram ? / 'aruNakaraM' aruNau-raktau karau-hastau yasya sa tathA tam, sAmudrike satpuruSANAM karacaraNayo raktatvena varNanAt / punaH kathaMbhUtam ? / 'apApadaM' apagatA Apad-vipattiH-durdazeti yAvat yasmAt sa tam / punaH kathaMbhUtam ? / 'ujjAsitajanmajaraM' janma ca jarA ca janmajare 'itaretaradvandvaH', ujjAsite-pratihate janmajare-jananavisrase yena sa tathA tam / 'jarAyAH svarAdI jaras vA vaktavyaH' (sA0 sU0 205) iti vikalpapakSe abhirUpam / punaH kathaMbhUtam ? / 'apakalitApaM' apagatau kalitApau-kalahasantApau yasmAt sa tam / yadvA apagataH kaleH-kalikAlasya [kale:-] kalahasya vA tApo yasmAdityarthaH / punaH kathaMbhUtam ? / 'adAruNakaraM' karotIti karaH, dAruNasya karo dAruNakaraH, pazcAnnasamAsaH, taM adAruNakaram / punaH kathaMbhUtam ? | 'apApadaM' apApa-puNyaM dadAtItyapApadaH taM apApadaM, puNyapradamityarthaH / / sau0 vR0-stautIti / ahaM taM jinarAjavisaraM-tIrthakarasamUhaM namAmItyanvayaH / 'namAmi' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'aham' / 'namAmi' (vande) / kaM karmatApannam ? / 'jinarAjavisaram / ' kiMviziSTaM jinarAjavisaram ? / ujjAsitA-trAsitA janma-jAtirjarA-vayohAnirmaraNAdirUpA yena sa ujjAsitajanmajaraH, taM 'ujjAsitajanmajaram' / punaH kiMviziSTaM jinarAjavisaram ? / aruNA-raktA hastA yasya sa aruNakaraH, taM 'aruNakaram' raktakamalapANimityarthaH / punaH kiMviziSTaM jinarAjavisaram ? / 'taM' prasiddham / taM kam ? / surAvaliH-devazreNiH samavasaraNabhUmau-samavasaraNabhUmikAyAm samantataH-caturdizaM. yaM jinarAjavisaraM stauti smetyanvayaH / 'stauti' iti kriyApadam / kA karjI ? | 'surAvaliH' / 'stauti' stutiM karoti / sma iti padaM atItArthadyotakam / 'as bhuvi' ityasya dhAtoH uttamapuruSArthasya kriyAbahutvaprayogaH / kaM karmatApannam ? | 'yaM jinarAjavisaram' / kasyAm ? | 'samavasaraNabhUmau' / katham ? | 'samantataH' caturdizaM yathA syAt tathA / kiMviziSTA surAvaliH ? | sakalAHsaMpUrNA yAH kalA-jJAnavijJAnAdikAH tAsAM kalApaH-samUhaH tena kalitA-yuktA 'sakalakalAkalApakalitA' / punaH kiMviziSTA surAvaliH ? | 'apamadA' gatadarpA | punaH kiMviziSTaM jinarAjavisaram ? / apApa-puNyaM dadAtIti apApadastaM 'apApadam' / yadvA apagatA Apad-vipad yasmAt sa apApat, taM apApadam / punaH kiMviziSTaM jinarAjavisaram ? / 'apakalitApaM' (apagataH) kalitApaH-kalahadAgho yasya saH apakalitApaH taM 'apakalitApam' / punaH kiMviziSTaM jinarAjavisaram ? / adAruNaM-saumyaM karotIti adAruNakaraH, taM adAruNakaram' / punaH kiMviziSTA surAvaliH ? / kalo-madhuraH kalazabda:-kalakalastena Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 zobhanastuti-vRttimAlA sahitA 'sakalakalA' / etAvatA madhuradhvaninA tIrthakaraguNagAyinItyarthaH / punaH kiMviziSTA surAvaliH ? / 'kalA' pradhAnA | iti padArthaH / / atha samAsaH-samantAditi samantataH / samavasaraNasya bhUmiH samavasaraNabhUmiH, tasyAM samavasaraNabhUmau / surANAmAvaliH surAvaliH / sakalAzca tAH kalAzca sakalakalAH, sakalakalAnAM kalApaH sakalakalAkalApaH, sakalakalAkalApena kalitA sakalakalAkalApakalitA / apagato mado yasyAH sA apamadA / aruNAH karA yasya saH aruNakaraH, tamaruNakaram / na pApaM apApaM, apApaM dadAtIti apApadaH, tamapApadam / jinAnAM rAjAno jinarAjAH, jinarAjAnAM visaro jinarAjavisaraH, taM jinarAjavisaram / janma ca jarA ca janmajarasI, ujjAsite janmajarasI yasmAt sa ujjAsitajanmajaraH, taM ujjAsitajanmajaram / kalazcAsau kalazca kalakalaH, kalakalena sahitA sakalakalA / kalizca tApazca kalitApau, yadvA kalestApaH kalitApaH, apagataH kalitApo yasya saH akalitApaH, taM akalitApam / na dAruNaM adAruNaM, adAruNaM karotIti adAruNakaraH, taM adAruNakaram / apagatA Apad yasmAt saH apApat, taM apApadam / / iti dvitIyavRttArthaH / / 70 / / de0 vyA0-stautIti / taM jinarAjavisaraM-tIrthaMkarasamUhamahaM namAmi-namaskAraviSayIkaromItyanvayaH / 'Nama namane' dhAtuH / 'namAmi' iti kriyApadam / kaH kartA ? aham / kaM karmatApannam ? / jinarAjavisaram / "sandohaH samudAyarAzivisaravAtAHkalApo vrajaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 6, zlo0 47) / kiMviziSTaM jinarAjavisaram ? | 'ujjAsitajanmajaraM' jananaM-janma jarA-visrasA anayoH 'dvandvaH', tataH ujjAsite-nAzite janmajare yena sa tam / "projjAsanaM prazamanaM pratighAtanaM vadhaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 34) / punaH kiMviziSTam ? / 'aruNakaraM' aruNau-raktau karauhastau yasya sa tam / punaH kiMviziSTam ? / 'apakalitApaM' apagataH kaleH-kalikAlasya kalahasya vA tApaH-santApo yasmAd yasya vA sa tam / punaH kiMviziSTam ? / 'adAruNakaraM' dAruNaM-raudraM tanna karotItyadAruNakarastam / rudrakarmAkArakamityarthaH / yadvA nAsti dAruNA-rudrA karA-prabhA yasya sa tam / punaH kiMviziSTam ? / 'apApadaM' pApaM na datte ityapApadastam, puNyapradamityarthaH / yattadornityAbhisambandhAd yaM jinarAjavisaraM 'surAvaliH' surANAM-devAnAmAvaliH-zreNiH samantataH-sarvadiktaH samavasaraNabhUmau stauti sma-astavIt / 'stuJ stutau' dhAtuH / 'stauti sma' iti kriyApadam / kA kI ? / surAvaliH / kaM karmatApannam ? / jinarAjavisaram / kasyAm ? | 'samavasaraNabhUmau' samavasaraNasya-vapratrayasya bhUmiHbhUmikA tasyAm / katham ? | samantataH / avyayametat / kiMviziSTA surAvaliH ? / 'sakalakalAkalApakalitA' sakalA-samastA yA kalA-vijJAnaM tasyAH kalApaH-samUhaH tena kalitA-vyAptA / punaH Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIarajinastutayaH 291 kiMviziSTA ? | 'apApat' apagatA Apad-vipattiryasyAH sA tathA / jinarAjavisaravizeSaNametaditi kazcit taccintyam / punaH kiMviziSTA ? |'apmdaa' apagato mado yasyAH sA tathA / "mado munmohasaMbheda:" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 226) / punaH kiMviziSTA ? / kalA-manoharA / / iti dvitIyavRttArthaH / / 70 // dha0 TIkA-stautIti / 'stauti' vandate / 'samantataH' sarvataH / 'sma' iti atItArthadyotako nipAtaH / 'samavasaraNabhUmau' samavasRtikSitau / 'yam' / 'surAvaliH' tridazamAlA / 'sakalakalAkalApakalitA' sakalena-samagreNa kalAkalApena-vijJAnakadambakena kalitA-yuktA / 'apamadA' apetadarpA / 'aruNakaraM' AtAmrapANim / 'apApadaM' apagatavipadam / 'tam' / 'jinarAjavisaraM' jinendravRndam / 'ujjAsitajanmajaraM' ujjAsitajananavisasam / 'namAmyahaM' nato'smi ! 'sakalakalA' sakolAhalA / 'kalA' madhurA / apakalitApaM' apagatakalahasantApam / adAruNakaraM' adAruNaM-araudraM karoti yastam / "apApadaM' apApa-puNyaM tatpradam / yaM samavasaraNabhUmau surAvaliH stauti sma taM jinarAjavisaraM namAmyahaM ityanvayaH / / 70 / / . (6) __ avacUriH . surendrazreNI yaM jinendravyUhaM stauti / samantataH-sarvataH / smetyatItArthakam / samavasaraNabhUmau / kiMbhUtA ? / sakalAH-samastAH kalA-vijJAnAni tAsAM kalApena-samUhena kalitA-sahitA / apamadAapagatamadA / saha kalakalena-kolAhalena vartate / kalA-madhurA / taMjinendravisaramahaM namAmi / kiMviziSTam ? / aruNau-Araktau karI-hastau yasya / apagatA Apado yasmAt tam / vinAzitajanmajaram / apakalitApamapagatakalahasantApam / adAruNam-araudraM karotIti tam / apApa-puNyaM dadAtIti tam / / 70 / / jinAgamAya namaHbhImamahAbhavAbdhibhavabhItivibhedi parAstavisphurat paramatamohamAnamatanUnamalaM ghanamaghavate'hitam / jinapatimatamapAramAmaranirvRtizarmakAraNaM paramatamohamAnamata nUnamalaGghanamaghavatehitam // 3 // 71 // - dvipadI Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 zobhanastuti-vRttimAlA (1) ja0 vi0-bhImeti / bho bhavyAH ! yUyaM jinapatimataM-sarvajJapravacanaM nUnaM-nizcayena Anamata-praNamata iti kriyAkArakayojanA / 'Anamata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? 'yUyam' / kiM karmatApannam ? 'jinapatimatam' / jinapatimataM kathaMbhUtam ? 'bhImamahAbhavAbdhibhavabhItivibhedi' bhImo-bhayaGkaraH yo (mahAn) bhavAbdhiH-saMsArasAgarastatra bhavA yA bhItayaH-bhiyastAsAM vibhedi-bhedanazIlam / punaH kathaM0 ? 'parAstavisphuratparamatamohamAnaM' paramatAni-anyapravacanAni moho-mithyAtvaM mAnaH-ahaGkAraH, parAstAnikSiptA visphurantaH-vijRmbhamANA paramatamohamAnA yena tat tathA tat / athavA visphuran paramatAnAM 'mohamAnaH' mohAd-ajJAnAd mAnaH-mithyAbhimAnaH sa 'parAstaH' paraM prakRSTaM yathA syAt tathA asto.yena tathA tat / punaH kathaM0 ? 'atanUnaM' tanu-kRzaM UnaM cazabdArthAdibhieNnaM yanna bhavati tat / punaH kathaM0 ? 'ghana' nibiDaM, prameyagADhamityarthaH / kathaM ? 'alaM' atyartham / punaH kathaM0 ? ahitaM' na zreyaskAri / kasmin ? 'aghavate' pApAnvitAya / punaH kathaM ? 'apAramAmaranirvRtizarmakAraNam' apArANiaparyantAni yAni mAmarANAM nirvRteH-nirvANasya zarmANi-sukhAni teSAM kAraNaM-hetuH / punaH kathaM0 ? 'paramatamohaM' parama-prakaSTaM tamo hanti yat tat / yadivA atizayena paramAH-paramatamA UhA-vicAraNA yasmin tat tathA tat / punaH kathaM0 ? Ihitam' abhilaSitam / kena ? 'alaGghanamaghavatA' nAsti laGghanam-abhibhavo yasya tena maghavatA-indreNa, sAmarthyAdacyutasvarganAthena || ___ atha samAsaH-abdhirivAbdhiH / bhavazvAsAvabdhizca bhavAbdhiH 'karmadhArayaH' / mahAMzcAsau bhavAbdhizca mahA0 'karmadhArayaH' / bhImazcAsau mahAbhavAbdhizca bhIma0 'karmadhArayaH' / bhImamahAbhavAbdherbhavA bhImama0 'tatpuruSaH' / bhImamahAbdhibhavAzca tA bhItayazca bhIma0 'karmadhArayaH / bhImamahAbhavAbdhibhavabhItInAM vibhedi bhImama0 'tatpuruSaH' / tat bhImama0 / pareSAM matAni paramatAni tatpuruSaH' / paramatAni ca mohazca mAnazca paramata0 'itaretaradvandvaH' / visphurantazca te paramatamohamAnAzca visphu0 'karmadhArayaH' / parAstA visphuratparamatamohamAnA yena tat parAsta0 'bahuvrIhiH' / athavA mohAd mAno mohamAnaH 'tatpuruSaH' / paramatAnAM mohamAnaH paramata0 'tatpuruSaH' / visphuraMzcAsau paramatamohamAnazca visphu0 'karmadhArayaH' / paraM staH parAstaH 'tatpuruSaH' / parAsto visphuratparamatamohamAno yena tat parAsta0 'bahuvrIhiH' / (tat parAsta0) / tanu ca tadUnaM ca tanUnaM 'karmadhArayaH' / na tanUnaM atanUnaM 'tatpuruSaH' / tad atanUnam / na hitaM ahitaM 'tatpuruSaH' / tad ahitam / jinAnAM jineSu vA patiH jinapatiH 'tatpuruSaH' / jinapatermataM jinapa0 'tatpuruSaH' / tad jina0 / mAzca amarAzca mAmarAH 'itaretaradvandvaH' ! nivRteH zarmANi nirvRtizarmANi 'tatpuruSaH' / mAmarANAM nirvRtizarmANi mA0 'tatpuruSaH' / na vidyate pAro yeSAM Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIarajinastutayaH 293 tAnyapArANi 'bahuvrIhiH' / apArANi ca tAni mAmaranirvRtizarmANi ca apAra0 'karmadhArayaH' / apAramAmaranirvRtizarmaNAM kAraNaM apAra0 tatpuruSaH / tadapAramA0 / paramaM ca tat tamazca parama0 'karmadhArayaH' / paramatamo hantIti parama0 'tatpuruSaH' / tat parama0 / yadivA paramatamA UhA yasmin tat parama0 'bahuvrIhiH' / tat parama0 / na vidyate laGghanaM yasya saH alaGghanaH 'bahuvrIhiH' / alaGghanazcAsau maghavAMzca alaGghana0 'karmadhArayaH' / tenAlaGghana0 / / iti kAvyArthaH / / 71 / / (2) si0 vR0-bhImeti / bho bhavyalokAH ! yUyaM jinapatimataM-tIrthezapravacanaM nUnaM-nizcayena AnamatapraNamatetyarthaH / AGapUrvaka 'Nama prahIbhAve' dhAtoH 'AzI:preraNayoH' (sA0 sU0703) kartari parasmaipade madhyamapuruSabahuvacanam / atra 'Anamata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / yUyam / kiM karmatApannam ? | 'jinapatimataM' jinapatermataM jinapatimataM iti 'tatpuruSaH' / kathaMbhUtaM jinapatimatam ? / 'bhImamahAbhavAbdhibhavabhItivibhedi' bhImo-bhayaGkaro yo bhava eva abdhiH bhavAbdhiH-saMsArasAgaraH tatra bhavA yA bhItayo-bhiyastAsAM vibhedi-bhedanazIlam / punaH kathaMbhUtam ? / 'parAstavisphuratparamatamohamAnam' pareSAMbauddhAdInAM matAni paramatAni, anyapravacanAnItyarthaH, moho-mithyAtvaM mAnaH-abhimAnaH, paramatAni ca mohazca mAnazca paramatamohamAnAH 'itaretaradvandvaH', parAstA-dUrIkRtAH visphuranto-vijRmbhamANAH paramatamohamAnA yena tat tathA tat / punaH kathaMbhUtam ? | 'atanUnam' tanu ca UnaM ca yanna bhavatIti atanUnam / punaH kathaMbhUtam ? / ghanaM-nibiDaM, prameyagADhamityarthaH / katham ? / alam-atyartham / punaH kathaMbhUtam ? / ahitaM-na zreyaskAri / kasmai ? / 'aghavate' aghaM-pApaM vidyate yasya sa aghavAn tasmai / punaH kathaMbhUtam ? / 'apAramAmaranirvRtizarmakAraNam' mAzca amarAzca martyAmarAH 'itaretaradvandvaH', apArANi-pArarahitAni amaryAdAnItyarthaH yAni mAmarANAM nirvRteH-nirvANasya zarmANi-sukhAni teSAM kAraNaM-hetuH (tat), tattvajJAnadvArA muktisukhajanakatvAt / punaH kathaMbhUtam ? / 'paramatamohaM' paramaM-prakRSTaM tamo hanti yat tat / athavA atizayena paramAH-paramatamAH UhA-vicAraNA yasmin tat tathA tat / punaH kathaMbhUtam ? / IhitaM-abhilaSitam / kena ? / 'alaGghanamaghavatA' nAsti laGghanaM-abhibhavo yasya tAdRzena maghavatAindreNa, sAmarthyAdacyutasvarganAthenetyarthaH / alaGghanazcAsau maghavA ceti 'karmadhArayaH' / / 71 / / (3) sau0 vR0-bhImeti / bho bhavyAH ! yUyaM jinapatimataM-tIrthakarapravacanam AnamatetyanvayaH / 'Anamata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'yUyam' / 'Anamata' praNamata / kiM karmatApannam ? | 'jinapatimatam' / bhImo-raudro [mahA-] mahAn yo bhavAbdhiH-(saMsAra)samudraH tasmAd bhavA-utpannAH yA Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 zobhanastuti-vRttimAlA bhItayo-bhayAH tAn bhinattIti tad 'bhImamahAbhavAbdhibhavabhItivibhedi' / punaH kiMviziSTaM jinapatimatam ? / parAstAH-tiraskRtAH visphuranto-dIpyanto-jhagajhagAyamAnAH pareSAM-kutIrthAnAM matAni-zAsanAni mohaH-ajJAnaM tathA (yadvA ?) mohAd-ajJAnAt mAnA-garvA yena tat 'parAstavisphuratparamatamohamAnam' / punaH kiMviziSTaM jinapatimatam ? / 'ghana' nibiDam / katham ? / 'alam' atyartham, aprameyaprameyamityarthaH / punaH kiMviziSTaM jinapatimatam ? / tanu-kRzaM Una-nyUnaM tavayaM na iti 'atanUnam' / etAvatA mahat, sampUrNamityarthaH / punaH kiMviziSTaM jinapatimatam ? / apArA-aneke mA-manuSyAH amarA-devAH teSAM nirvRtiH-mokSastasyAH zarmANi-sukhAni teSAM kAraNaM-hetuH (tat) apAramAmaranirvRtizarmakAraNam' / kiviziSTaM jinapatimatam ? / paramaM-prakRSTaM tamaH-ajJAnaM tat prati hantIti 'paramatamoham', yadvA paramatamaH-utkRSTaH Uho-vitarko yasmiMstat paramatamoham / punaH kiMviziSTaM jinapatimatam ? / 'IhitaM' vAJchitam / kena ? | alaGghanaH-anullaGghanIyo maghavA-indraH tena 'alaGghanamaghavatA', acyutendreNa Ipsi(hi)ta-vAJchitam / evaMvidhaM jinapatimataM nUnaM-nizcitaM Anamata / / iti padArthaH / / atha samAsaH-Apo nidhIyante yasmin sa abdhiH, bhava evAbdhiH bhavAbdhiH, mahAMzcAsau bhavAbdhizca mahAbhavAbdhiH, bhImazcAsau mahAbhavAbdhizca bhImamahAbhavAbdhiH, bhImamahAbhavAbdherbhavA bhImamahAbhavAbdhibhavAH, bhImamahAbhavAbdhibhavAzca tA bhItayazca bhImamahAbhavAbdhibhavabhItayaH, vizeSeNa bhedituM zIlamasyAstIti vibhedi, bhImamahAbhavAbdhibhavabhItAnAM vibhedi, yadvA bhImamahAbhavAbdhibhavA bhIzca Itayazca bhImamahAbhavAbdhi(bhava)bhItayaH ityapi / pareSAM mataM paramataM, visphuracca tat paramataM ca visphuratparamataM, visphuratparamatasya mohaH visphuratparamatamohaH, visphuratparamatamohazca mAnazca visphuratparamatamohamAnaH, parAsto-dhvastaH visphuratparamatamohamAno yena tat parAstavisphuratparamatamohamAnaM tat / tanu ca UnaM ca tanUne, na staH tanUne yasmin tad atanUnam / aghaM vidyate yasyAsau aghavAn, tasmai aghavate / na hitaM ahitaM, tad ahitam / jinAnAM patiH jinapatiH, tasya mataM jinapatimataM, tat jinapatimatam / mAzca amarAzca martyAmarAH, apArAzca te mAmarAzca apAramAmarAH, apAramAmarANAM nirvRtiH apAramartyAmaranirvRtiH, apAramAmaranirvRteH zarmANi apArama-maranirvRtizarmANi, apAramAmaranirvRtizarmaNAM kAraNaM apAramAmaranirvRtizarmakAraNam / paramaM ca tat tamazca paramatamaH, paramatamo hantIti paramatamohaM, yadvA 'atizayena paramAH paramatamAH, paramatamA UhA yasmin tat paramatamoham / lajhyate-ullaGghayate iti laGghanaH, na laGghanaH alaGghanaH, alaGghanazcAsau maghavA ca alaGghanamaghavA, tena alaGghanamaghavatA / iti tRtIyavRttArthaH / / 71 / / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIarajinastutayaH 295 de0 vyA0-bhImeti / he bhavyajanAH ! yUyaM jinapatimataM-pravacanaM nUnaM-nizcitaM AnamatapraNamatetyanvayaH / 'Nama prahIbhAve' dhAtuH / 'Anamata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / yUyam / kiM karmatApannam ? / jinapatimataM-tIrthaMkaramatam / kiMviziSTaM jinapatimatam ? / 'bhImamahAbhavAbdhibhavabhItivibhedi' bhImaH-bhayotpAdako rudra iti yAvad yo mahAbhavAbdhiH-prakRSTasaMsArasamudraH tasmin bhavAutpannA yA bhItiH-sAdhvasaMtasyA vibhedi-bhedanazIlam / punaH kiMviziSTam ? / parAstavisphuratparamatamohamAnaM' visphurantazca te paramatamohamAnAzceti pUrvaM karmadhArayaH', paramataM-bauddhAdizAsanaM mohaH-ajJAnaM mAnaH-smayaH eteSAM pUrva 'dvandvaH', tataH parAstA-vidhvastAH(visphurat)paramatamohamAnA yena tat / punaH kiMviziSTam ? / 'atanUnaM' tanu-svalpaM. UnaM-apUrNaM, arthApekSayA tAbhyAM rahitam / punaH kiMviziSTam ? / alaGghanaMkenApyanatikramaNIyam / punaH kiMviziSTam ? ahitaM-apathyam / kasmai ? / 'aghavate' aghaM-pApaM vidyate yasyAsau aghavAn tasmai / punaH kiMviziSTam ? / 'apAramAmaranirvRtizarmakAraNaM' mAzca te amarAzceti pUrvaM 'dvandvaH', nirvRteH zarmANi nivRtizarmANi iti 'SaSThItatpuruSaH', tataH apArANi ca tAni mAmaranirvRtizarmANi ceti 'karmadhArayaH', teSAM kAraNaM-hetubhUtam, tattvajJAnadvArA muktisukhajanakatvAt / punaH kiMviziSTam ? | 'paramatamoha' paramaM-prakRSTaM yat tamaH-ajJAnaM tasya hantR-nAzakam / yadvA paramatamA* atyutkRSTA UhAH-tarkAH yatra tat / punaH kiMviziSTam ? / 'alaGghanamaghavatehitaM' alaGghanaH- anatikramaNIyo yo maghavA-indraH tena IhitaM-vAJchitam / / iti tRtIyavRttArthaH / / 71 / / .. dha0 TIkA-bhImeti / 'bhImamahAbhavAbdhibhavabhItivibhedi' bhIme mahAbhavAbdhau bhavanti bhItayo yAstAsAM vibhedi-bhedanazIlam / 'parAstavisphuratparamatamohamAnaM' parAstAni-kSiptAni visphuranti paramatAni mohazca mAnazca yena tam, athavA mohAt-ajJAnAt mAno mohamAno-mithyAbhimAnaH paraM-prakRSTaM visphurat yathA bhavatyevaM astaH paramatAnAM mohamAno yena tam / 'atanUnaM' tanu ca UnaM ca yanna bhavati / . 'alaM' atyartham / 'ghanaM' nibiDaM prameyagADham / 'aghavate' pApAnvitAya / 'hitaM' zreyaskAri / 'jinapatimataM' sarvajJapravacanam / 'apAramAmaranirvRtizarmakAraNaM' apArANi-aparyantAni yAni martyAnAM amarANAM nirvRtezca-nirvANasya sambandhIni zarmANi-sukhAni teSAM kAraNaM-hetuH / 'paramatamohaM' paramaM tamo hanti yat tat, athavA paramatamA-atizayena paramA UhAH-tarkA yatra tat / 'Anamata' praNamata / 'nUnaM' nizcayena / 'alaGghanamaghavatA' nAsti laGghanaM-abhibhavo yasya tena maghavatA-mahendreNa, sAmarthyAdacyutasvarganAthena / 'IhitaM' abhilaSitam / jinapatimataM Anamateti sambandhaH / / 71 / / Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 zobhanastuti-vRttimAlA (6) avacUriH bhISaNamahAsaMsArasamudrotpannabhayavidArakam / parAstAH-parikSiptA visphurantaH paramatamohamAnA yena / yadvA mohAd-ajJAnAnmAno-mithyAbhinivezaH paramatAnAM mohamAnau vA / tanu-tucchamUnam-apUrNaM ca na / alam-atyarthaM ghanaM-nibiDaM prameyagADham / aghavate-pApine ahitaM-na zreyaskAri / apArANyaparyantAni mAnAmamarANAM nirvANasya zarmANi teSAM kAraNam / paramaM tamo hanti / yadvA paramatamA UhA yasmin / Anamata-praNamata / nUnaM-nizcitam / nalaGghanam-abhibhavo yasya sa cAsau maghavA ca tena sAmarthyAdacyutanAthena Ihitam-abhilaSitam / / 71 / / zrIcakradharAyAH stutiHyA'tra vicitravarNavinatAtmajapRSThamadhiSThitA hutAt samatanubhAgavikRtadhIrasamadavairiva dhAmahAribhiH / taDidiva bhAti sAndhyaghanamUrdhani cakradharA'stu mude___'samatanubhA gavi kRtadhIrasamadavairivadhA mahAribhiH // 4 // 72 // - dvipadI ja0 vi0-yA'treti / sA cakradharA-apraticakrA devI mude-prItye astu-bhavatu iti kriyAkArakasambandhaH / atra 'astu' iti kriyApadam / kA kI ? 'cakradharA' / kasyai ? 'mude' / seti tacchabdasAhacaryAdyacchabdayojanAmAha-yA cakradharA atra-asmiJjagati bhAti-zobhate / atrApi bhAti' iti kriyApadam / kA kI ? 'yA' / kutra ? 'atra' | yA kathaMbhUtA ? 'adhiSThitA' adhirUDhA / kiM karmatApannam ? 'vicitravarNavinatAtmajapRSThaM vicitravarNo-nAnAvidhavarNasahitaH, "AjAnu kanakagauram AnAbheH zakundaharadhavalam, AkaNThato navadivAkarakAntitulyam, AmUrdhato'ananibhaM garuDasvarUpam" iti svarUpo yo vinatAtmajo-garutmAn tasya pRSThaM-gAtroparibhAgam / punaH kathaM0 ? 'hutAtsamatanubhAk' hutaM attIti hutAt-vahistena samAM-tulyAM mUrtiM bhajatIti hutAtsamatanubhAk / kasmin keva bhAti ? 'sAndhyaghanamUrNi' sAndhyaH-sandhyAsambandhI yo ghanaH-meghaH sa ca vicitravarNo bhavati tasya mUrdhni-zirasi 1. ayaM pAThaH zrIsaubhAgyasAgarakRtavRttyAmeva / Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIarajinastutayaH 297 'taDidiva' vidyudiva / atra cakradharA taDitsthAnIyA, garuDo ghanasthAnIya iti jJeyam / punaH kathaMbhUtA cakradharA ? 'avikRtadhIH' avikRtA-na vikAraM prAptA dhI:-buddhiryasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? 'asamatanubhA' samA-sAmAnyA tanuH-kRzA, na samatanuH asamatanuH, asAdhAraNamahatItyarthaH, etAdRzI bhAkAntiryasyAH sA tathA / kasyAm ? 'gavi' pRthivyAM svarge vA / punaH kathaM0 ? 'kRtadhIrasamadavairivadhA' kRtaH-vihitaH dhIrANAM-zUrANAM samadAnAM-madAnvitAnAM vairiNAM-ripUNAM vadhaH-vinAzo yayA sA tathA / kaiH kRtvA ? ('mahAribhiH') mahadbhiH-bRhadbhiraribhiH cakraiH / kathaMbhUtaiH ? 'dhAmahAribhiH' dhAmabhiH-tejobhiH hAribhiH-kAntaiH / kairiva ? 'asamadavairiva' asamaiH-asadRzaiH davaiH-vanavahibhiriva / / atha samAsaH-vicitro varNo yasya sa vicitra0 'bahuvIhiH' / vinatAyAzcAtmajo vinatAtmajaH 'tatpuruSaH' / vicitravarNazcAsau vinatAtmajazca vicitra0 'karmadhArayaH' / vicitravarNavinatAtmajasya pRSThaM vicitra0 'tatpuruSaH' / (tad vicitra0) / hutamattIti hutAt 'tatpuruSaH' / hutAda: samA hutAtsamA 'tatpuruSaH' / hutAtsamA cAsau tanuzca hutA0 'karmadhArayaH' / hutAtsamatanuM bhajata iti hutA0 'tatpuruSaH' / na vikRtA avikRtA 'tatpuruSaH' / avikRtA dhIryasyAH sA avikRtadhIH 'bahuvrIhiH' / (na samA asamAH 'tatpuruSaH') / asamAzca te davAzca asama0 'karmadhArayaH' / tairasama0 / dhAmabhirhArINi dhAma0 'tatpuruSaH' / tairdhAma0 / sandhyAyAM bhava0 sAndhyaH ('tatpuruSaH') / sAndhyazcAsau ghanazca sAndhyaghanaH 'karmadhArayaH' / sAndhyaghanasya mUrdhA sAndhya0 'tatpuruSaH' / asamatanuH bhA yasyAH sA asama0 'bahuvrIhiH' / dhIrAzca te samadAzca dhIrasamadAH 'karmadhArayaH' / dhIrasamadAzca te vairiNazca dhIra0 'karmadhArayaH' / dhIrasamadavairiNAM vadho dhIra0 'tatpuruSaH' / kRto dhIrasamadavairivadho yayA sA kRtadhIra0 ('bahuvrIhiH') / mahAnti ca tAnyarINi ca mahArINi 'karmadhArayaH' / tairmahAribhiH / / iti kAvyArthaH / / 72 / / iti zrImaddhapaNDitazrIdevavijayagaNiziSyapaM0jayavijayagaNiviracitAyAM zrIzobhanastutivRttau zrIarajinasya stutervyAkhyA / / 4 / 18 / 72 // (2) si0 vR0-yA'treti / sA 'cakradharA' dharatIti dharA cakrasya dharA (?) apraticakrA devI mude-prItyai astu-bhavatvityarthaH / 'as bhuvi' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tup / 'ap0' (sA0 sU0 691), 'adAdeH' (sA0 sU0 880) iti luk / atra 'astu' iti kriyApadam / kA karjI ? / cakradharA / kasyai ? / mude / seti tacchabdasya yacchabdasAhacaryAt sA kA ? | yA cakradharA atra-asmin jagati bhAti-zobhate ityarthaH / 'bhA dIptau' iti dhAtoH vartamAne kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / atra 'bhAti' iti kriyApadam / kA kI ? | yA / kutra ? / Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 zobhanastuti-vRttimAlA atra / kathaMbhUtA ? / adhiSThitA-ArUDhA / kim ? / 'vicitravarNavinatAtmajapRSTham' vicitrA varNA yasmin sa vicitravarNaH, karbura ityarthaH / "AjAnu kanakagauram, AnAbheH zaGkhakundaharadhavalam, AkaNThato navadivAkarakAntitulyam, AmUrdhato'ananibhaM garuDasvarUpam" iti svarUpo yo vinatAtmajo-yo garur3a: tasya pRSThaM pazcAdAgastat / "pRSThaMtu caramaM tanoH" iti haimaH (kA0 3, zlo0265) / punaH kathaMbhUtA ? / 'hutAtsamatanubhAka' hutaM-hotavyadravyaM atti-bhakSatIti hutAd-vahniH tena samAM-tulyAM tanu-mUrtiM bhajatIti hutAtsamatanubhAk / kasmin keva bhAtIti yojyam / sandhyAyAM bhavaH; sAndhyaH, sandhyAsambandhItyarthaH, yo ghano meghaH sa ca vicitravarNo bhavati tasya mUrdhani-mastake, AdhAre saptamI, taDidiva-vidhudiva / yathA sAndhyaghanazirasi taDidbhAti tathA devI garuDapRSThasthitA zobhata iti bhAvaH / punaH kathaMbhUtA cakradharA ? / 'avikRtadhIH' avikRtA-na vikAraM prAptA dhI:-buddhiryasyAH sA / punaH kathaMbhUtA ? | 'asamatanubhA' samAsAmAnyA tanuH-kRzA, samA cAsau tanuzceti 'karmadhArayaH', na samatanurasamatanuriti 'tatpuruSaH', asAdhAraNamahatItyarthaH, etAdRzI bhA-kAntiryasyAH sA tathA / kasyAm ? / gavi-pRthivyAM svarge vA / "gauH svarga vRSabhe razmI, vaje zItakare pumAna / arjunInetradigbANa-bhUvAgvAdiSu yoSiti // " iti medinI / punaH kathaMbhUtA ? | 'kRtadhIrasamadavairivadhA' kRto-vihito,dhIrANAM-surANAM dhairyavatAM samadAnA-madasahitAnAM vairiNAM-ripUNAM vadho-vinAzo yayA sA tathA / dhIrAzca te samadAzca dhIrasamadA iti 'karmadhArayaH' / kaiH kRtvA ? / 'mahAribhiH' mahAnti ca tAni arINi-cakrANi ca mahArINi taiH, bRhadbhizcarityarthaH / rathAGgaM rathapAdo'ri, cakraM dhArA punaH pradhiH" iti haimaH (kA0 3, zlo0 419) / kathaMbhUtaiH ? / 'dhAmahAribhiH' dhAmnA-tejasA hArINi-manojJAni taiH / kairiva ? / 'asamadavairiva' asamaiHasadRzaiH davaiH-vanavahibhirivetyutprekSA / atrAbhede rUpakam / "davadAvau vanavahI" ityamare haime (kA0 4, zlo0 167) ca / na ca samadavaiH ityatra samAse vibhaktilopaH zaMkyaH "ivena nityaM samAso vibhaktyalopazca" iti vArtikAt / atrArtha "vAgarthAviva saMpRktau, vAgarthapratipattaye" (sa0 1, zlo0 1) iti raghurevodAharaNaM draSTavyam / / 72 / / // iti mahopAdhyAya0 zrIarajinastutervRttiH // 4 / 18 / 72 // sau0 vR0-yA'treti / sA (cakradharA-) apraticakrA devI mude-prItye astu ityanvayaH / "astu' iti kriyApadam / kA kI ? | 'sA' / 'astu' bhavatu / kasyai ? | 'mude' / kiMviziSTA sA ? | cakraMnemiM dharatIti 'cakradharA' / tacchabdo yacchabdamapekSate / sA kA ? / yA devI atra-jagati bhAti ityanvayaH / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIarajinastutayaH 299 'bhAti' iti kriyApadam / kA kI ? | 'sA' / 'bhAti' zobhate / kutra ? / 'atra' [jagati] / kiMviziSTA yA devI ? | 'adhiSThitA' AzritA / kiM karmatApannam ? / vicitro-vividhaprakAro varNo yasya saH tAdRzo yo vinatAtmajo-garuDaH tasya pRSThaMmadhyabhAgaH tat 'vicitravarNavinatAtmajapRSThaM', garuDavAhanetyarthaH / "AjAnu kanakagauram, AnAbheH zakundaharadhavalaM" tathA "AkaNThato navadivAkarakAntitulyam, AmUrdhato'ananibhaM garuDasvarUpam" iti vacanAt / tathA "ditirmAtA ca daityAnAM, devAnAmaditistathA / vinatA pakSiNAM mAtA, kadruH pannagamAtari // " iti mAtR-prakaraNe / ato vinatAtmajo-garuDaH / punaH kiMviziSTA yA ? / samA-sadRzI tanu:zarIraM bhajatIti samatanubhAk / kasmAt ? / 'hutAt' hutaM attIti hutAd-vahniH tatsamAnetyarthaH / punaH kiMviziSTA yA ? / avikRtA-avikAriNI dhIH-buddhiryasyAH sA 'avikRtadhIH' / punaH kiMviziSTA yA ? / asamA-ananyasadRzI tanuH-zarIraM tasyA bhA-kAntiryasyAH sA 'asamatanubhA' / punaH kiMviziSTA yA ? / kRto-vihito dhIrAH-yuddhe vikaTAH madena sahitAH samadAH tAdRzA ye vairiNaH-zatravaH teSAM vadhohananaM yayA sA 'kRtadhIrasamadavairivadhA' / kaiH kRtvA ? | mahAnti arINi-cakrANi mahArINi taiH 'mahAribhiH', mahaccarityarthaH / kiMviziSTairmahAribhiH ? | dhAma-tejaH tena hAribhiH-manoharaiH 'dhAmahAribhiH' / divi kA iva bhAti ! / 'taDid (iva)' vidyudiva bhAti iva-yathA tadvat / sAndhyasamayotpanno yo ghano-meghaH tasya mUrdhA-mastakaM tasmin sAndhyaghanamUrdhani yathA bhAti ityanvayaH / 'bhAti' iti kriyApadam / kA kI ? | 'taDit' / 'bhAti' zobhate / kasmin ? / 'sAndhyaghanamUrdhani' / kaiH kRtvA ? | 'dhAma[hAri]bhiH' kiraNaiH / dhAma[hAri]bhiH kairiva ? / asamA-asadRzAH davA-vanavahnayaH asamadavAH, taiH 'asamadavaiH' / atra 'taDitsthAnIyA devI, sAndhyaghanasthAnIyo garuDaH, dhAmasthAnIyaM cakraM, tadvad devI bhAti / kasyAm ? / 'gavi' svarge pRthivyAM vA / etAdRzI devI prItyai astu / iti padArthaH / / atha samAsaH-vicitrA varNA yasmin sa vicitravarNaH, vinatAyAH Atmajo vinatAtmajaH, vicitravarNazcAsau vinatAtmajazca vicitravarNavinatAtmajaH, vicitravarNavinatAtmajasya pRSThaM vicitravarNavinatAtmajapRSThaM, tat vicitravarNavinatAtmajapRSTham / samA ca sA tanuzca samatanuH, hutAtsamatanuH hutAtsamatanuH, hutAtsamatanuM bhajatIti hutAtsamatanubhAk / na avikRtA avikRtA, avikRtA dhIryasyAH sA avikRtadhIH / na samA asamAH, asamAzca te davAzca asamadavAH, tairasamadavaiH / dhAmabhiH harantItyevaMzIlAni dhAmahArINi, taiH dhAmahAribhiH / sandhyAyAM bhavaH sAndhyaH, sAndhyazcAsau ghanazca 1. azuddhaM sthalamidam / * 2. idamapyazuddham / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 zobhanastuti-vRttimAlA sAndhyaghanaH, sAndhyaghanasya mUrdhA sAndhyaghanamUrdhA, tasmin sAndhyaghanamUrdhani / cakraM dharatIti cakradharA / asamAnA (tanoH-) zarIrasya bhA-kAntiryasyAH sA asamatanubhA / madena sahitAH samadAH, dhIrAzca te samadAzca dhIrasamadAH, dhIrasamadAzca te vairiNazca dhIrasamadavairiNaH, kRto dhIrasamadavairiNAM vadho yayA sA kRtadhIrasamadavairivadhA / mahAnti ca tAni arINi (ca) [vidyante yeSu tAni] mahArINi, taiH-mahAribhiH / gavIti padasyArthaH "gaurvaje suvRSe dhenau, vAci digbANayogiri / bhUmayUkhasukhasvargA-satyavanyakSimAtRSu // " iti mahIpakoSaH / iti caturthavRttArthaH / / 72 / / aranAthajinendrasya, stutero lipIkRtaH / saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jJAnasevinA // 1 // // iti zrIaranAthastutiH sampUrNA // 4 / 1872 // ___ (4) de0 vyA0-yA'treti / sA cakradharA devI mude astu-bhavatu ityanvayaH / 'as bhuvi' dhAtuH / 'astu' / iti kriyApadam / kA kI ? | cakradharA devI / kasyai ? / mude-harSAya / "mutprItyAmodasaMmo(ma)dAH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 230) / kiMviziSTA devI ? / 'hutAtsamatanubhAk' hutaM-homadravyaM atti-bhakSayatIti hutAd-vahniH tena samAM-sadRzAM tanuM bhajatIti hutAtsamatanubhAk / punaH kiMviziSTA ?' 'avikRtadhIH' avikRtA-avikAriNI dhIH-buddhiH yasyAH sA tathA / punaH kiMviziSTA ? / 'asamatanubhA' cintyaM (?) padam / punaH kiMviziSTA ? | 'kRtadhIrasamadavairivadhA' dhIrAHdhairyavantaH samadA-madena saha vartamAnAH, dhIrAzca te madAzceti dvandvaH', tataH kRtaH-sampAdito dhIrasamadavairiNAM vadho-vinAzo yayA sA tathA / kasyAm ? / 'gavi' gauH-pRthvI tasyAm / "gaurgotrA bhUtadhAtrI kSmA" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 1) / yattadornityAbhisambandhAt yA cakradharA devI atra-jagati mahAribhiH-mahaccakaiH bhAti-zobhate / 'bhA dIptau' dhAtuH / 'bhAti' iti kriyApadam / kA karjI ? / cakradharA devI / kaiH ? mahAribhiH / rathAGgaM rathapAdo'ri cakraM dhArA punaH pradhiH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 419) / kiMviziSTA devI ? / adhiSThitA-adhyArUDhA / kim ? / 'vicitravarNavinatAtmajapRSThaM' vicitravarNo yo vinatAtmajo-garuDaH tasya pRSThaM-pRSThapradezam / vicitraH-karburo varNo yasyeti bahuvrIhiH' / "karburazcitralA (laH)" iti pAraskaraH / keva ? / 'taDidiva' / kasmin ? / 'sAndhyaghanamUrdhani' sAndhyaHsandhyAyAM bhavo yo ghano-meghaH tasya mUrdhani-mastake / AdhAre saptamI / yathA sAndhyaghanaziraHsthitA taDid Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIarajinastutayaH 301 bhAti, tathA devI garuDapRSThArUDhA cakraiH zobhate ityAzayaH / kiMviziSTaiH mahAribhiH ? / 'asamadavairiva dhAmahAribhiH' asamA-ananyasadRzA ye davAH-vanavahayaH tairiva dhAmnA-tejasA hAribhiH-kAntaiH / "davo dAvo vanavahniH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04, zlo0 167) / na cAtra vibhaktilopaH zaGkanIyaH "ivena saha nityaM samAso vibhaktyalopazca" iti vArtikAt / / iti turIyavRttArthaH // 4 / 18 / 72 // dha0 TIkA-yeti / 'yA' / 'atra' asmin jagati / 'vicitravarNavinatAtmajapRSThaM' vicitravarNa:zabalavarNaH "AjAnu kanakagauram" ityAdivacanAt yo vinatAtmajo-garutmAn tasya pRSThaM-gAtroparibhAgam / 'adhiSThitA' adhirUDhA / 'hutAtsamatanubhAk' hutaM attIti hutAd-agniH tatsamaM tanu-mUrti bhajate yA sA / 'avikRtadhIH' avikRtA-avikAriNI dhIryasyAH sA / 'asamadavairiva' asadRzadAvairiva / 'dhAmahAribhiH' dhAmnA-tejasA hAribhiH kAntaiH / 'taDidiva' vidyudiva / 'bhAti' zobhate / 'sAndhyaghanamUrdhAni' sandhyAbhavAmbhodazirasi / 'cakradharA' apraticakrA / 'astu' bhavatu / 'sA' | 'mude' prItyai / 'asamatanubhA' samA ca tanuzca samatanuH, na samatanuH (asamatanuH) bhA yasyAH sA / 'gavi' pRthivyAM, svarge vA / 'kRtadhIrasamadavairivadhA' kRto dhIrANAM samadAnAM vairiNAM vadho yayA sA / 'mahAribhiH' mahadbhizcakaiH / yA vicitravarNavinatAtmajapRSThaM adhiSThitA satI sAndhyaghanamUrdhani taDidiva bhAti sA mahAribhiH kRtadhIrasamadavairivadhA cakradharA mude'stviti sambandhaH // 4 / 18 / 72 // avacUMriH arA eSAM santItyarINi-cakrANi / mahAnti ca tAnyarINi ca tairmahAribhiH-mahAcakraiH yA'tra-jagati cakradharA devI-apraticakrA devI bhAtI-zobhate / kathaMbhUtA ? / vividhavarNagaruDapRSThamadhirUDhA | hutamattIti hutAd-vahistattulyAM tanuM bhajate / avikRtA-avikAriNI dhIryasyAH sA / mahAribhiH kiMbhUtaiH ? | asamAnadavAnalairiva / dhAma-tejastena hAribhiH-manoharaiH / yathA vidyut sandhyAbhavameghamastake bhAti tadvat / sA devI mude'stu-bhavatu / samA ca tanuzca samatanuH, na samatanurasamatanuH, evaMvidhA bhA yasyAH / gavi-pRthivyAM svarge vA / kRto dhIrANAM samadAnAM vairiNAM vadho yayA // 4 / 18 / 72 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 zobhanastuti-vRttimAlA 19. zrImallijinastutayaH atha zrImallinAthasya stutiHnudaMstanuM pravitara mallinAtha ! me priyaGgurocirarucirocitAM varam / viDambayan vararucimaNDalojjvalaH | priyaM guro'cirarucirocitAmbaram // 1 // 3 // __ - rucirA (4,9) ja0 vi0- nudastanumiti / he mallinAtha !-malliprabho ! he guro !-mahAtman ! tvaM me-mama varaMprArthitArtham, atra bavayoraikyaM tu yamakavazAt jJeyam, pravitara-dehIti kriyAkArakasambandhaH / atra 'pravitara' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'tvam' / kaM karmatApannam ? 'varam' / tvaM kiM kurvan ? 'nudan' prerayan-kSipan / kAM karmatApannAm ? 'tanu' zarIram / kathaMbhUtAM tanum ? 'arucirocitAM' rucirA-manoharA ucitA-yogyA, etAdRzI na bhavatItyarucirocitA tAm / punaH kiM kurvan ? 'viDambayan' avahelayan / kiM karmatApannam ? acirarucirocitAmbaram' acirarucyA-vidyutA rocitaM-udbhAsitaM yadambaraM-nabhastat / kathaMbhUtaH san ? varaM-pradhAnaM yad rucimaNDalaM-prabhAmaNDalaM tenojjvalaH-kAntaH san / tvaM kathaMbhUtaH ? 1. 'pravitanu' ityapi pAThaH / Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImallijinastutayaH 303 'priyaGgurociH' priyaGguH-vRkSavizeSaH tadvad ruciH-dyutiryasya sa tathA, nIladyutirityarthaH / varaM kathaMbhUtam ? 'priyaM' prItikaram / idaM ca vizeSaNaM ambarasyApi ghaTate / / atha samAsaH-mallizcAsau nAthazca mallinAthaH 'karmadhArayaH' / tatsambo0 he malli0 / priyazavad rociryasya sa priyaGgu0 'bahuvrIhiH' / rucirA cAsau ucitA ca rucirocitA 'karmadhArayaH' / na rucirocitA arucirocitA 'tatpuruSaH' / tAM aruci0 / rucInAM maNDalaM ruci0 'tatpuruSaH' / varaM ca tad rucimaNDalaM ca vararuci0 'karmadhArayaH' / vararucimaNDalenojjvalo vararuci0 'tatpuruSaH' / na ciraM(rA) aciraM(rA) 'tatpuruSaH' |acirN(raa) ruciryasyAH sAacira0 'bahuvrIhiH' |acirrucyaa rocitaM acira0 'tatpuruSaH' / acirarucirocitaM ca tadambaraM ca acira0 'karmadhArayaH' / tadacira0 / / iti kAvyArthaH / / 73 / / si0 vR0- nudastanumiti / parISahAdimallajayAt malliH / niruktAt garbhasthe'smin mAtuH sarvartukusumamAlyazayanIyadohado devatayA'pUrIti vA malliH / sa cAsau nAthazca mallinAthaH tasya saMbodhanaM he mallinAtha ! / he 'guro !' gRNAti dharmopadezaM yathArthopadeSTA vA guruH tasya saMbodhanaM he guro ! / [gRNAti hitAhitatvaM iti guruH tasya saM0 he guro !-he dharmopadezaka] ! 'gR zabde' kRgrorucca' (uNA0 sU0 24) iti upratyayaH / RkArasya ca ukAraH 'uraNraparaH' (pA0 a0 1, pA0 1, sU0 51) / tvaM me-mama varaMsamIhitaM pravitara-pradehItyarthaH / pravipUrvaka 'tR plavanataraNayoH' iti dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanam / atra 'pravitara' iti kriyApadam / kaH kartA ? | tvam / kiM karmatApannam ? / varam / 'vRG varaNe' apratyaye varo devebhyaH, svasamIhitaprArthanamityarthaH / yadAha"tapobhiriSyate yat tu, devebhyaH sa varo mataH" iti kAtyaH / varamiti mAntamavyayamityeke / "varo jAmAtari vRtau, devatAderabhIpsite / piGge puMsi triSu zreSThe, kuGkume tu napuMsakam // 1 // varI proktA zatAvA~, varA ca syAt phalatrike / manAgiSTe varaM klIbaM, kecidAhustadavyayam // 2 // " iti rAyamukuTAkhyAyAmamaraTIkAyAm / kathaMbhUtaM varam ? / priyaM-vallabham, prItikaramityarthaH / idaM ambarasyApi vizeSaNaM ghaTate / tvaM kiM kurvan ? / nudan-kSipan / kAm ? / tanu-deham / "tvagdehayorapi tanuH" ityamaraH (?) / kathaMbhUtAM tanum ? / 'arucirocitAm' rucirA-manoharA ucitA-yogyA, rucirA cAsau ucitA ca rucirocitA iti karmadhArayaH', etAdRzI na bhavatItyarucirocitA tAM, laghukarmaNA stokakAlenaiva muktigamanena tattyAgasambhavAd bahulakarmaNAmeva tatsambhavenArucirocitatvamiti bhAvaH / punaH kiM kurvan ? / Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 zobhanastuti-vRttimAlA 'viDambayan' viDambayatIti viDambayan-avahelayan / kiM karmatApannam ? / 'acirarucirocitAmbaram' . acirarucyA-taDitA rocitaM-udbhAsitaM yadambaraM-nabhaH tat / "ambaraM vyomni vAsasi" ityamaraH (?) / kiMviziSTaH tvam ? / 'vararucimaNDalojjvalaH' san varaH-pradhAno yo rucimaNDalo-bhAmaNDalastena ujjvalaH-avadAtaH san / tvaM kathaMbhUtaH ? / 'priyaGgurociH' priyaGguH-phalinI tadvad rociH-kAntiH yasya saH, nIladyutirityarthaH / yadAhuH (abhi0 kA0 1, zlo0 49)"raktau ca padmaprabhavAsupUjyau zuklau ca candraprabhapuSpadantau / kRSNau punarnemimunI vinIlau zrImallipAvoM kanakatviSo'nye // " - indravajrA iti zrIhemasUriNaH / "priyaGguH phalinIkagupippalIrAjikAsu ca" iti vizvaH / atra bhAmaNDalavidyutoH bhagavattanuvyomnozca sAdhAdupamAnopameyabhAvaH pradarzitaH / / 73 / / (3) sau0 vR0-yo bhavAmbhodheraraM-taTaM prAptaH sa kAmAdiSaDantararipUNAM vijaye malla iva mallaH tathA garbhasthe bhagavati mAturmallikAmAlAdohadotpannatvena nAmnA mallI(?) / anena sambandhenAyAtasya mallijinasya stutervyAkhyAnaM likhyate nudastanumiti / he mallinAtha !-he mallisvAmin ! he guro !-mahan ! me-mama mahyaM vA tvaM varaM-mano'bhilaSitaM pravitara ityanvayaH / 'pravitara' iti kriyApadam / kaH kartA ? | 'tvam' / 'pravitara' dadasva / kaM karmatApannam ? / 'varaM' ityatra bavayoraikyaM yamakatvAt / 'pravitanu' ityapi pAThaH / 'pravitanu' vistAraya / tvaM kiM kurvan ? / 'nudan' pIDayan / kAM karmatApannAm ? / 'tanum' / (kiMviziSTAm ? / ) rucirA-manojJA ucitA-yogyA tavayaM nAsti sA arucirocitA, tAM 'arucirocitAm' / kiMviziSTaM varam ? / 'priyaM' iSTam, punastvaM kiM kurvan ? / 'viDambayan' tiraskurvan / kiM karmatApannam ? / aciraruciH-vidyut [tasya / rociH-tviT kAntiH te-tava] (tayA rocitaM) ambaraM-AkAzaM 'acirarucirocitAmbaram' / punaH tvaM kiMviziSTa: ? / varaM-pradhAnaM yad rucimaNDalaM-prabhAmaNDalaM tena tadvad vA ujjvalo-nirmalaH kAntaH 'vararucimaNDalo-jjvalaH' / punaH kiMviziSTastvam ? / priyaGguH-vRkSavizeSaH phalinInAmA tadvad rociH-kAntiryasya sa 'priyaGgurociH', nIlavarNa ityarthaH / etAdRzo mallirmama priyaM varaM vitara / iti padArthaH / / 1. idaM cintyam / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImallijinastutayaH 305 atha samAsaH-nudatIti nudan / mallizcAsau nAthazca mallinAthaH, tasya saM0 he mallinAtha ! / priyazaivad rociryasya sa priyaGgurociH / rucirA ca ucitA ca rucirocite, na vidyate rucirocite yasyAH sA arucirocitA, tAM arucirocitAm / viDambayatIti viDambayan / rucermaNDalaM rucimaNDalaM, varaM ca tad rucimaNDalaM ca vararucimaNDalaM, vararucimaNDalena ujjvalaH vararucimaNDalojjvalaH / na vidyate cirA-cirakAlasthAyinI ro(ru)ciryasyAH sA aciraro(ru)ciH, acirarociSA(rucyA)rocitaM acira(ru)cirocitaM, aciraro(ru)cirocitaM ca tad ambaraM ca acirarucirocitAmbaram / iti prathamavRttArthaH / indravajropajAtyupajAtivaMzasthacchandasA stutiriyam / / 73 / / . (4) de0 vyA0-nudanniti / he mallinAtha ! tvaM me-mama varaM pravitara-dadyAdityanvayaH / 'tR plavanataraNayoH' iti dhAtuH / 'pravitara' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / kaM karmatApannam ? / varaM-vAJchitam / vavayoraikyAd vakArasthAne bakAragrahaNam / 'guro !' iti / gRNIte dharmamiti guruH tasyAmantraNam / "gururjJAno(dharmo)padezakaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 1, zlo0 77) / "hitAhitaprAptiparihAropadeSTA guruH" iti naiyAyikAH / kiMviziSTaM varam ? / priyaM-vallabham / tvaM kiM kurvan ? / nudan-parikSipan / kAm ? / tanu-zarIram / kiMviziSTAM tanum ? / 'arucirocitAm' arucirA-bahulakarmANaH teSAmucitAyogyA yA sA tAm, laghukarmaNAM stokakAlenaiva muktigamanena tattyAgAt / punaH kiM kurvan ? / viDamvayanhasan / kim ? / 'acirarucirocitAmbaraM' aciraruciH-vidyut tayA rocitaM-udbhAsitaM yad ambaraMAkAzaM tat / kiMviziSTastvam ? | 'vararucimaNDalojjvalaH' varaH-pradhAno yo rucimaNDalo-bhAmaNDalaH tena ujjvalaH-avadAtaH / punaH kiMviziSTaH ? / 'priyaGgurociH' priyaGguH-vRkSabhedaH tadvad rociHkAntiryasya sa tathA / "priyaGguH phalinI zyAmA" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 215) / iti prathama-vRttArthaH / / 73 / / (5) dha0 TIkA-nudanniti / 'nudan' prerayan / 'tanu' mUrtim / 'pravitanu' prakarSaNa vistAraya / 'mallinAtha !' mallisvAmin ! / 'me' mahyam / 'priyaGgurociH' zyAmadyutiH / 'arucirocitAM' rucirAM ca * ucitAM ca rucirocitAM, na rucirocitAm / 'varaM' prArthitArtham / 'viDambayan' hasan / 'vararucimaNDalojjvalaH' varaM yad cimaNDalaM-prabhAmaNDalaM tena ujjvalaH-kAntaH / 'priyaM' prItikaram / etad varasyAmbarasya vA vizeSaNam / 'guro !' mahAtman ! / 'acirarucirocitAmbaram' acirarucyA-vidyutA rocitaM-udbhAsitaM 1. idamapi cintyam / Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 zobhanastuti-vRttimAlA +++++++++++++++++ +++++++++++++ yad ambaraM-AkAzaM tat / he mallinAtha ! tanumarucirocitAM nudan vararucimaNDalojjvalaH san acirarucirocitAmbaraM viDambayan varaM me pravitanviti yogaH / / 73 / / .. avacUriH nudan-kSipan tanu-zarIram / priyaMguH-zyAmo vRkSavizeSastadvad rociryasya / tanuM kathaMbhUtAm ? rucirAmucitAM ca, na evaMvidhAm / rucimaNDalaM-bhAmaNDalaM tenojjvalaH-kAntaH / acirarucyA rocitaM vidhucchobhitamambaram-AkAzaM viDambayan / he malle (mallinAtha) ! he guro ! arucirocitAM tanuM nudan priyaMguvarNaH bhAmaNDalazobhitaH vidyutsahitamAkAzaM parAbhavan mama varaM pravitara / / 73 / . .. jinapatInAM stutiH javAd gataM jagadavato vapurvyathA___kadambakairavazatapatrasaM padam / jinottamAn stuta dadhataH srajaM sphuratkadambakairavazatapatrasampadam // 2 // 74 / / - rucirA (1) . ja0 vi0-javAditi / bho bhavyAH ! yUyaM jinottamAn-jinavarAn stuta-praNamateti kriyAkArakasaMyojanam / atra 'stuta' iti kriyApadam / ke kartAraH ? 'yUyam' / kAn karmatApannAn ? 'jinottamAn' / kiM kurvato jinottamAn ? 'avataH' rakSataH / kiM karmatApannam ? 'jagat' vizvam / kasmAt ? 'javAt' vegAt / kathaMbhUtaM jagat ? 'gataM' yAtam / kiM karmatApannam ? 'padaM' sthAnam / padaM kathaMbhUtam ? 'avazatapattrasam' avazAH-paravazAH tapantaH-tApamanubhavantaH trasAH-sattvA yasmin tathA / kaiH kRtvA ? 'vapurvyathAkadambakaiH' vapuHpIDotpIDaiH / narakAdigataM jagadavata iti samudAyArthaH / punaH kiM kurvataH ? 'dadhataH' dhArayataH / kAM karmatApannAm ? 'srajaM' mAlAm / kathaMbhUtAM srajam ? 'sphuratkadambakairavazatapatrasampadam' sphurantI-dIpyamAnA kadamvAnAM-vRkSavizeSakusumAnAM kairavANAM-kumudAnAM zatapatrANAMkamalAnAM sampat-samRddhiryasyAM sA tathA tAm / / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImallijinastutayaH 307 atha samAsaH-vapuSo vyathA vapurvyathAH 'tatpuruSaH' / vapurvyathAnAM kadambakAni vapurvyathA0 'tatpuruSaH' / tairvapurvyathA0 / na vazA avazAH 'tatpuruSaH' / avazAzca te tapantazca avaza0 'karmadhArayaH' / avazatapantastrasA yasmin tad avaza0 'bahuvrIhiH' / jinAnAM jineSu vA uttamA jinottamAH 'tatpuruSaH' / tAn jino0 / kadambAzca kairavANi ca zatapatrANi ca kadamba0 'itaretaradvandvaH' / kadambakairavazatapatrANAM sampat kadamba0 'tatpuruSaH' / sphurantI kadambakairavazatapatrasampad yasyAM sA sphura0 'bahuvrIhiH' / tAM sphura0 / / iti kAvyArthaH / / 74 / / (2) si0 vR0-javAditi / bho bhavyAH ! yUyaM jinottamAn-jinavarAn stuta-praNamatetyarthaH / 'stuJ stutau' dhAtoH 'AzI:preraNayoH' (sA0 sU0703) kartari parasmaipade madhyamapuruSabahuvacanam / 'ap kartari' (sA0 sU0 691) ityap, 'adAderluk' (sA0 sU0 880) iti luk / atra 'stuta' iti kriyaapdm| ke kartAraH ? / yUyam / kAn karmatApannAn ? / 'jinottamAn' jineSu uttamAH jinottamAH tAn / kiM kurvataH jinottamAn ? / 'avataH' avanti-rakSanti te avantaH tAn / kim ? / jagat-vizvam / katham ? / javAt-vegAt / "javo vegastvaristUrNiH" ityamaraH (?) / kathaMbhUtaM jagat ? / gataM-prAptam / kim ? / pada-sthAnam / padaM kathaMbhUtam ? / 'avazatapattrasaM' na vazA avazAH-parAdhInAH paramAdhArmikAyattA iti yAvat tapantaH-tApamanubhavantaH trasAH-sattvAH yasmin tat tathA / kaiH kRtvA ? / 'vapurvyathA kadambakaiH' vapuSo-dehasya vyathA-yAtanA tasyAH kadambakaiH-samUhaiH / narakAdigataM jagadavatIti samudAyArthaH / punaH kiM kurvato jinottamAn ? / dadhato-dhArayataH / kAm ? / sajaM-mAlAm / kathaMbhUtAM srajam ? | 'sphuratkadambakairava-zatapatrasampadaM' sphurantI-dIpyamAnA kadambAnAM-vRkSavizeSakusumAnAM kairavANAMkumudAnAM zatapatrANAM-kamalAnAM sampat-samRddhiryasyAH sA tAm / "sahasrapatraM kamalaM zatapatraM kuzezayaM" ityamaraH (zlo0 546) / kadambo-nIpaH / "nIpaH kadambaH sAlastu" iti haimaH (kA04, zlo0 204) / kairavaM-zvetakamalam / zvete tu tatra kumudaM, kairavaM gardamAhvayam" iti haimaH (kA0 4, zlo0 230) / zatapatraMkamalam / kadamvazca kairavaM ca zatapatraM ca kadambakairavazatapatrANi 'itaretaradvandvaH' / / 74 / / sau0 vR0-javAditi / bho bhavyAH ! yUyaM jinottamAn-tIrthakarapradhAnAn stuta ityanvayaH / 'stuta' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'yUyam' / 'stuta' praNamata / kAn karmatApannAn ? / 'jinottamAn' / kiM kurvato jinottamAn ? / 'avataH' rakSataH / kiM karmatApannam ? / 'jagat' vizvam / katham ? / 'javAt' vegena / kiMviziSTaM jagat ? / 'gataM' prAptam / kiM karmatApannam ? / 'padaM' sthAnam / kaiH kRtvA ? / vapuHzarIraM tasya vyathAH-cintAH pIDAdayaH tAsAM kadambakAni-vRndAni taiH 'vapurvyathAkadambakaiH' / punaH Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 zobhanastuti-vRttimAlA kiMviziSTaM jagat (padaM?) ? / avazAH-paravazAH tapantaH-saMsArasukhAbhilASeNa tApaM prApnuvanto ye trasAHsattvA yasmin tad 'avazatapatrasam' / jinottamAn kiM kurvataH ? 'dadhataH' dhArayataH / kAM karmatApanAm ? / 'srajaM' mAlAm / kiMviziSTAM srajam ? / sphurantaH-dIpyantaH kadambA-nIpavRkSavizeSAH kairavAHkumudAdayaH zatapatrANi-kamalAdIni teSAM sampat-RddhiH yasyAM sA 'sphuratkadambakairavazatapatrasampadam' / iti padArthaH / / atha samAsaH-avanti-rakSantIti avantaH, tAn avataH / vapuSAM vyathAH vapurvyathAH, vapurvyathAnAM kadamvakAni vapurvyathAkadambakAni, tairvapurvyathAkadambakaiH / na vazA avazAH, tapanti te tapantaH, avazAH tapantastrasA yasmin tat avazatapattrasaM, tad avazatapattrasam / jineSu uttamA jinottamAH,, tAn jinottamAn / dadhati te dadhantaH, tAn ddhtH| kadamvAzca kairavAzca zatapatrANi ca kadambakairavazatapatrANi, sphuranti ca tAni kadambakairavazatapatrANi ca sphuratkadambakairavazatapatrANi, sphuratkadambakairavazatapatrANAM sampad yasyAM sA sphuratkadambakairavazatapatrasampadam / iti dvitIyavRttArthaH / / 74 / / (4) de0 vyA0-javAditi / he bhavyalokAH ! yUyaM jinottamAna-jineSu uttamAn-zreSThAn tIrthaMkarAnityarthaH stuta-stutiviSayIkuruta ityanvayaH / 'stuJ stutau' dhAtuH / 'stuta' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'yUyam' / kAn ? / 'jinottamAn' / kiM kurvato jinottamAn ? / 'dadhato'-dhArayataH / kAm ? / 'sajaM'-mAlAm / kiMviziSTAM srajam ? / 'sphuratkadambakairavazatapatrasampadaM' kadambo-nIpaH, "nIpaH kadambaH sAlastu" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 204), kairavaM-zvetakamalaM, "zvete tu tatra kumudaM, kairavaM gardamAhvayam" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 230), zatapatraM kamalaM sevantIti lokaprasiddhaM puSpaM vA, eteSAM pUrvaM 'dvandvaH', tataH sphurantI kadambakairavazatapatrANAM sampadyasyAmiti bahuvrIhiH' / punaH kiM kurvato jinottamAn ? / 'avataH' rakSataH / kim ? / jagat-viSTapam / kasmAt ? / javAt / kiMviziSTaM jagat ? / 'gataM'-prAptam / kim ? / padaM-narakAdisthAnam / kiMviziSTaM padam ? / 'avazatapatrasam' avazAH paratantrAH paramAdhArmikAdhInA iti yAvat tapantaH-tApamanubhavantaH trasAH-prANino yatra tat / kaiH ? / 'vapurvyathAkadambakaiH' vapuSaH-zarIrasya vyathAyAtanAH tAsAM kadambakAH-samUhAH taiH / "vRndaM cakrakadambake samudayaH puotkarau saMhatiH" / ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 6, zlo0 47) / iti dvitIyavRttArthaH / / 74 / / dha0 TIkA-javAditi / 'javAt' vegAt / 'gataM' yAtam / 'jagadavataH' vizvaM rakSataH / 'vapurvyathAkadamvakaiH' zarIrapIDotpIDaiH / 'avazatapattrasaM' avazAH-paravazAH tapantaH-tApaM anubhavantaH trasAH-sattvA Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImallijinastutayaH 309 - yatra tat / 'padaM' sthAnaM narakAdikam / 'jinottamAn' jinavarAn / 'stuta' praNata / 'dadhataH' dhArayantaH / 'sraja' puSpamAlAm / 'sphuratkadambakairavazatapatrasaMpadaM' kairavANi-kumudAni sphurantI kadambAnAM kairavANAM zatapatrANAM ca sampat-samRddhiryatra tAm / avazatapatrasaM padaM gataM jagajjavAdavato jinottamAn stuteti sambandhaH / / 74 / / avacUriH javAd-vegAjjagad-vizvamavato-rakSato jinottamAn he bhavyajanAH ! stuta-nuta / jagat kiMviziSTam ? / padaM-sthAnaM narakAdilakSaNaM / gataM-prAptam / padaM kiMbhUtam ? / vapuHpIDotpIDairavazAHparatantrAstapantaH-tApamanubhavantastrasAH-prANino yatra tat / jinottamAn kathaMbhUtAn ? / srajaM-puSpamAlA dadhataH / mAlAM kathaMbhUtAm ? / sphurantI kadambAnAM kairavANAM zatapatrANAM ca sampad yatra / / 74 / / siddhAntazlAghanam- . : sa sampadaM dizatu jinottamAgamaH - zamAvahannatanutamoharo'dite / sa cittabhUH kSata iha yena yastapaH___zamAvahanatanuta moharodite // 3 // 75 // - rucirA - ja0 vi0-sa sampadamiti / sa jinottamAgamaH-jinapatisiddhAntaH sampadaM-zriyaM dizatu iti kriyAkArakayojanA / atra 'dizatu' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'jinottamAgamaH' / kAM karmatApannAm ? 'sampadam' / jinottamAgamaH kiM kurvan ? 'Avahan' kurvan / kiM karmatApannam ? 'zaM' sukham / jinottamAgamaH kathaMbhUtaH ? 'atanutamoharaH' atanu-prabhUtaM tamo harati yaH sa tathA / athavA atanutamAn-prabhUtatamAn UhAn rAti-dadAtIti atanutamoharaH / sa iti tacchabdasambandhAd yacchabda(ghaTanA)mAha-yena jinottamAgamena (ihaloke) sa cittabhUH-manobhavaH kSataH-dhvastaH / atrApi kSataH' iti kriyApadam / kena ka; ? 'yena' / kaH karmatApannaH ? 'cittabhUH' atrApi sa iti tacchabdasAhacaryAd yacchabdaghaTanAmAha-yaH cittabhUH 'moharodite' mohaH-ajJAnaM roditaM-rodanamate dve api atanuta-vistArayAmAsa / atrApi ca 'atanuta' iti kriyApadam / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 zobhanastuti-vRttimAlA kaH kartA ? 'yaH' / ke karmatApanne ? 'moharodite' / kathaMbhUte moharodite ? 'adite' akhaNDite / tathA yaH cittabhUH 'tapaHzamau' tapaH dvAdazavidhaM zamaH-upazamaH tau ahan-hatavAn / atrApi ca 'ahan' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'yaH' / kau karmatApannau ? 'tapaHzamau' / / atha samAsaH-jinAnAM jineSu vA uttamAH jinottamAH 'tatpuruSaH' / jinottamAnAmAgamo jinottamAgamaH 'tatpuruSaH' / na tanu atanu 'tatpuruSaH' / atanu ca tat tamazca atanu0 'karmadhArayaH' / atanutamo haratIti atanu0 'tatpuruSaH' / athavA atizayenAtanavo atanutamAH / atanutamAzca te UhAzca atanu0 karmadhArayaH' / atanutamohAn rAtItyatanu0 'tatpuruSaH' / na dite adite 'tatpuruSaH' / te adite / citte bhavatIti cittabhUH 'tatpuruSaH' / tapazca zamazca tapaHzamau / 'itaretaradvandvaH' / tau tapaHzamau / mohazca roditaM ca moharodite 'itaretaradvandvaH' / te moharodite / / iti kAvyArthaH / / 75 / / (2) si0 vR0-sa sampadamiti / sa jinottamAgamaH-jinavarasiddhAntaH sampadaM-zriyaM dizatu-dadAtvityarthaH / 'diza atisarjane' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tup / 'tudAderaH' (sA0 sU0 1007) / tathA ca 'dizatu' iti siddham / atra 'dizatu' iti kriyApadam / kaH kartA ? | sa jinottamAgamaH / kAM karmatApannAm ? / sampadam / jinottamAgamaH kiM kurvan ? | Avahan-kurvan / kiM karmatApannam ? / zaM-sukham / kathaMbhUto jinottamAgamaH ? | 'atanutamoharaH' atanu-prabhUtaM tamo harati-nAzayati yaH sa tathA / athavA atanutamAn-prabhUtatamAn UhAn rAti-dadAtItyatanutamoharaH / sa iti tacchabdasambandhAd yacchabda(ghaTanA)mAha-yena jinottamAgamena iha-atra jagati sa cittabhUH-kaMdarpaH kSataH-kSapitaH, kSayaM nIta ityarthaH / atrApi 'kSataH' iti kriyApadam / kena kA ? / yena / kaH karmatApannaH ? / cittabhUH / atrApi sa iti tacchabdasAhacaryAd yacchabda(ghaTanA)mAhayaH avagaNitahariharAdidevazcittabhUH adite-akhaNDite 'moharodite' mohazca roditaM ca moharodite atanutaaprathayatetyarthaH / 'tanu vistAre' dhAtoH kartari Atmanepade prathamapuruSaikavacanaM tat / 'tanAderup' (sA0 sU0 997) / 'dibAdAvaT' (sA0 sU0 707) / tathA ca 'atanuta' iti siddham / atra 'atanuta' iti kriyApadam / kaH kartA ? / yaH / ke karmatApanne ? / moharodite-ajJAnarodane / rodita ityatra 'kto vA seT' (sA0 sU0 1277) iti seT / ktapratyayasya kitvAbhAvapakSe guNaH / tathA yazcittabhUH 'tapaHzamau' tapaH-anuSThAnavizeSo dvAdazavidhaM vA dharmavizeSo vA zamaH-upazamaH tau ahan-hatavAn ityarthaH / 'hana hiMsAgatyoH' iti dhAtoranadyatane kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM die / 'ap kartari' (sA0 sU0 691) ityap / 'adAderluk' (sA0 sU0 880) / 'dibAdAvaT' (sA0 sU0 707) / disyorhasAt' (sA0 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImallijinastutayaH 311 sU0 885) iti dipo lopaH / tathA ca 'ahan' iti siddham / atrApi 'ahan' iti kriyApadam / kaH kartA ? / yaH / kau karmatApannau ? / 'tapaHzamau' tapazca zamazca tapaHzamau 'itaretaradvandvaH' / "tapo lokAntare'pi ca / cAndrAyaNAdau dharme ca, pumAn ziziramAghayoH" iti medinI / / 75 / / (3) sau0 vR0-sa sampadamiti / sa jinottamAgamaH-tIrthakRtsiddhAntaH [me-mama] sampadaM-zriyaM dizatu ityanvayaH / 'dizatu' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'jinottamAgamaH' / 'dizatu' dadAtu / kAM karmatApannAm ? / 'sampadam' / [kasya ? | 'mama'] | jinottamAgamaH kiM kurvan ? | 'Avahan' prApayan kathayan vA / kiM karmatApannam ? / 'zaM' sukham / punaH kiMviziSTaH jinottamAgamaH ? / atanutamAH-pracurA UhA-vicArAH tAn rAti-dadAtIti 'atanutamoharaH' / kiMviziSTo jinottamAgamaH ? / 'saH' prasiddhaH / tacchando yacchandamapekSate / sa kaH ? / yena jinottamAgamena iha-saMsAre cittabhUH-kAmaH sa durdharaH kSataH ityanvayaH / 'kSataH' iti kriyApadam / kena kA ? / 'yena' jinottamAgamena / 'kSataH' hataH / kaH karmatApannaH ? / 'cittabhUH' / kasmin ? | 'iha' saMsAre / kathaMbhUtazcittabhUH ? | 'saH' / (sa) kaH ? / yaH kAmaH mohaH-ajJAnaM roditaM te dve atanuta ityanvayaH / atanuta' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'yaH' kAmaH / 'atanuta' vistArayata / ke karmatApanne ? / 'moharodite' / kiMviziSTe moharodite ? / 'adite' akhaNDite-acchinne / punaH (yaH) cittabhUH-kAmaH tapaHzamau ahan ityanvayaH / ahan' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'yaH' cittabhUH / ahan' hanti sma / kau karmatApannau ? / 'tapo' bAhyAbhyantararUpaM, 'zamaH'upazamaH, tau dvau yo vinAzayati sa cittabhUryena jinAgamena dhvastaH / iti padArthaH / / atha samAsaH-jineSu uttamAH jinottamAH, jinottamAnAM AgamaH jinottamAgamaH / atizayena tanavaH iti tanutamAH, na tanutamA atanutamAH, atanutamAzca te UhAzca atanutamohAH, atanutamohAn rAtidadAtIti atanutamoharaH / na dite adite, te adite / cittAd bhavatIti cittabhUH / tapazca zamazca tapaHzamau (tau tapaH0) / mohazca roditaM ca moharodite (te moha0) / iti tRtIyavRttArthaH / / 75 / / . de0 vyA0-sa sampadamiti / sa jinottamAgamaH sampadaM-lakSmIM dizatu-dadAtu ityanvayaH / 'diza atisarjane' dhAtuH / dizatu' iti kriyApadam / kaH kartA ? | 'jinottamAgamaH' jineSu uttamAH-tIrthaMkarAH teSAm, yadvA jinAnAM uttamaH-zreSTho ya AgamaH-siddhAntaH / "AptoktiH samayAgamau" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 156) / kAM karmatApannAm ? / sampadaM-lakSmIm / kiM kurvan AgamaH ? | Avahan-prApayan / kim ? / zaM-sukham / kiMviziSTa AgamaH ? / 'atanutamoharaH' na tanu Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 zobhanastuti-vRttimAlA atanu iti nasamAsaH, evaMvidhaM yat tamaH-ajJAnaM haratIti tathA, yadvA atanutamAn-atyutkRSTAn UhAntarkAn rAtIti atanutamoharaH / yattadornityAbhisambandhAd yena-jinottamAgamena sa-vakSyamANaH cittabhUHkandarpaH kSataH-kSayaM prApitaH / sa kaH ? / yo cittabhUH / 'tapaHzamau' tapo dvAdazavidhaM, zamaH-upazamaH anayo 'rdvandvaH' tau ahan-hatavAn / 'hana hiMsAgatyoH' iti dhAtuH / ca-punaH adite-akhaNDite moharodite atanutaaprathayata / 'tanu vistAre' dhAtuH / atanuta' iti kriyApadam / kaH kartA ? / cittabhUH / ke karmatApanne ? / 'moharodite' moho-mithyAbhinivezo roditaM-vipralApaH anayo 'rdvandvaH' / / iti tRtIyavRttArthaH / / 75 / / dha0 TIkA-sa sampadamiti / 'saH' / 'sampadaM' zriyam / 'dizatu' dadAtu / 'jinottamAMgamaH' arhatsiddhAntaH / zaM' sukham / Avahan' kurvan / 'atanutamoharaH' atanu-prabhUtaM tamo harati yaH saH, yadivA atanutamAn UhAn rAti yaH saH / 'adite' akhaNDite / saH' / 'cittabhUH' manobhavaH / kSataH' dhvastaH / 'iha' atra jagati / yena' Agamena / 'yaH' / 'tapaHzamau' tapazca zamazca (tau) / ahan' hatavAn / atanuta' apaprathata / 'moharodite' mohaH ca roditaM ca / sa jinottamAgamaH sampadaM dizatu yena cittabhUH kSataH sa yastapazamAvahan adite moharodite atanuteti yogaH / / 75 / / avacUriH sa jinendrAgamaH sampadaM dadyAt / kathaMbhUtaH ? | zaM-sukhamAvahan-kurvan / atanu-prauDhaM tamo haratIti / yadvA atanutamAnUhAn rAti-dadAtIti / sa cittabhUH-kAmo yena kSato-hataH / yaH kandarpastapaHzamau ahanjaghAna / adite-akhaNDite mohazca roditaM ca moharodite ca yo'tanuta-aprathayata / / 75 / / zrIkapardismaraNamdvipaM gato hRdi ramatAM damazriyA prabhAti me cakitaharidvipaM nage / vaTAhaye kRtavasatizca yakSarATa prabhAtimecakitaharid vipannage / / 4 / / 76 / / . - rucirA Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImallijinastutayaH 313 ja0 vi0-dvipamiti / yakSarAT-yakSarAjaH kapardinAmA me-mama hRdi-hRdaye ramatAM-krIDatu tiSThatviti yAvat iti kriyAkArakayojanam / atra 'ramatAM' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'yakSarAT' / kasmin ? 'hRdi' / kasya ? 'me' / kiM kurvati hRdi ? 'prabhAti' zobhamAne / kayA ? 'damazriyA' upazama-sampadA / kathaMbhUto yakSarAT ? 'dvipaM gataH' gajamArUDhaH / kathaMbhUtaM dvipam ? cakitaH-trasto haridvipaH-surendrahastI yasmAt tathA tam / yakSarAT punaH kathaMbhUtaH ? 'kRtavasatiH' vihitavasatiH / caH samuccayArthaH / kasmin ? 'nage' vRkSe / nage kathaM0 ? 'vaTAhvaye' nyagrodhanAmni / punaH kathaM0 ? 'vipannage' vigatasapai / yakSarATa punaH kathaM0 ? 'prabhAtimecakitaharit' prabhayA-kAntyA atizayena mecakitAH-zyAmIkRtA harito-dizo yena sa tathA / / / ... atha samAsaH-damasya zrIH damazrIH 'tatpuruSaH' / tayA damazriyA / harerdvipo haridvipaH 'tatpuruSaH' / cakito haridvipo yasmAt sa cakita0 'bahuvrIhiH' / taM cakita0 / vaTa ityAhvayo yasya sa vaTAhvayaH 'bahuvrIhiH' / tasmin vaTA0 / kRtA vasatiryena sa kRta0 'bahuvrIhiH' / yakSANAM yakSeSu vA rAT yakSarAT 'tatpuruSaH' / atizayena mecakitAH atime0 'tatpuruSaH' / atimecakitA harito yena so'time0 :: 'bahuvrIhiH' / prabhayA'timecakitaharit prabhAti0 'tatpuruSaH' / vigatAH pannagA yasmAt sa vipannagaH 'bahuvrIhiH' / tasmin vipa0 / / iti kAvyArthaH / / 76 / / . // iti zrIzobhanastutivRttau zrImallitIrthapateH stutervyAkhyA // 4 / 19 / 76 // . (2) si0 vR0-dvipamiti / yakSarAT-yakSAdhipatiH kapardinAmA me-mama hRdi-hRdaye ramatAM-krIDatu ityarthaH / "ramu krIDAyAm' dhAtoH 'AzI:preraNayoH' (sA0 sU0703) kartari Atmanepade prathamapuruSaikavacanaM tAm / 'ap0' (sA0 sU0 691) / tathA ca 'ramatAm' iti siddham / atra 'ramatAm' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'yakSarAT' yakSeSu rAjatIti yakSarAT / kvibantaH 'RTuraSANAM mUrdhA' iti sAvaryena 'SoDaH' (sA0 sU0 277) iti Sasya Datvam / kasmin ? / hRdi / kasya ? me / kiM kurvati hRdi ? / prabhAti-zobhamAne / kayA? / 'damazriyA' damasya-upazamasya zrIH damazrIH tayA, upazamasampadA / kathaMbhUto yakSarAT ? / 'gataH'prAptaH, arthAdArUDhaH / kam ? / 'dvipaM' dvAbhyAM zuNDAgrAbhyAM pivatIti dvipaH tam / 'supi sthaH' (pA0 a0 3, pA0 2, sU0 4) iti yogavibhAgAt kaH / kathaMbhUtaM dvipam ? / cakitaH-trasto hareH-indrasya dvipohastI yasmAt sa tathA tam / atizayabalavattvena airAvaNasyApi balotpAdakatvAditi bhAvaH / punaH kathaMbhUto yakSarAT ? / 'kRtavasatiH' kRtA-vihitA vasatiH-sthAnaM gRhamitiyAvat yena sa tathA / "vasatI rAtrivezmanoH" ityamaraH (zlo0 2468) / caH samuccayArthaH / kasmin ? / 'nage' na gacchatIti nagaH Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 zobhanastuti-vRttimAlA vRkSaH tasmin nage / kathaMbhUte ? / 'vaTAhvaye' vaTa ityAhvayaH-abhidhAnaM yasya sa tathA tasmin / "udanto'thAhvayo'bhidhA / gotrasaMjJAnAmadheyA0" iti haimaH (kA0 2, zlo0 174) / punaH kiMviziSTe ? | 'vipannage' vigatAH pannagAH-sarpA yasmin tathA tasmin / punaH kiMviziSTo yakSarAT ? / 'prabhAtimecakitaharit' prabhayA-kAntyA atizayena mecakaH saJjAto yAsAM tAH atimecakitAatizyAmIkRtA harito-dizo yena sa tatheti bahuvrIhiH' / "mecakaH kRSNanIlaH syAt, atasIpuSpasannibhaH" iti zabdArNavaH / "mecakaH zitikaNThAbhaH" iti tu durgaH / rucirAcchandaH / "caturgrahairiha rucirA jabhau jasau" iti ca tallakSaNam / / 76 / / / // iti mahAmahopAdhyAyazrIbhAnu0 zrImallinAthajinasya stutivRttiH // 4 / 19 / 76 // .. (3) sau0 vR0-dvipamiti / sa yakSarAT-kapardinAmA yakSarAT me-mama hRdi-citte ramatAmityanvayaH / 'ramatAM' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'yakSarAT' / 'ramatAM' krIDatAm / 'kasmin ? / 'hRdi' / kasya ? / 'me' kiMviziSTo yakSarAT ? / 'kRtavasatiH' kRtanivAsaH / kasmin ? / 'nage' vRkSe / kiMviziSTe nage ? / 'vaTAhvaye' nyagrodhanAmani / punaH kiMviziSTo yakSarAT ? / 'gataH' prAptaH, adhirUDhaH / kiM karmatApannam ? / 'dvipaM' gajam / gajavAhanamityarthaH / kiMviziSTaM dvipam ? | cakitaH-trAsitaH hareH indrasya dvipo-hastI yena sa cakitaharidvipastaM 'cakitaharidvipaM', airAvaNajitvaramityarthaH / kiMviziSTe hRdi ? | 'prabhAti' prakarSaNa bhAsanazIle / kayA ? | 'damazriyA' viSayajayalakSaNazobhayA / punaH kiMviziSTo yakSarATa ? | prabhayAkAntyA atizayena mecakitAH-citritAH piJjarIkRtA harito-dizo yena saH 'prabhAtimecakitaharit' / kiMviziSTe nage ? / vigatA-dUraM gatAH pannagAH-sarpA yasmin sa vipannagaH tasmin 'vipannage' / etAdRzo yakSo me-mama prasanne hRdi ramatAm / iti padArthaH / / / atha samAsaH-dvAbhyAM mukhazuNDAbhyAM pivatIti dvipaH, taM dvipm| damasya zrIH damazrIH, tayA damazriyA / prakarSaNa bhAtIti prabhAt, tasmin prbhaati| harerdvipaH haridvipaH, cakito haridvipo yasmAt sa cakitaharidvipaH, taM cakitaharidvipam / vaTa ityAhayo yasya sa vaTAhvayaH, tasmin vaTAhaye kRtA vasatiryena sa kRtavasatiH / yakSANAM rAjA(T) iti yakSarAT / prabhayA atimecakitA harito yena sa prabhAtimecakitaharit / vigatAH pannagA yasmin sa vipannagaH, tasmin vipannage / / iti turyavRttArthaH / / 4 / / zrImanmallijinendrasya, stutero lipIkRtaH // saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jJAnasevinA // 1 // // iti zrIekonaviMzatitamamallijinastutiH // 4 / 1976 // Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImallijinastutayaH 315 __ (4) - de0 vyA0-dvipamiti / yakSarAT-yakSAdhipatiH me-mama hRdi-hRdaye ramatAM-parikrIDatAmityarthaH / 'ramu krIDAyAM' dhAtuH / 'ramatAm' iti kriyApadam / kaH kartA ? / yakSarAT / kasmin ? / hRdi / kasya ? / me | kiMviziSTe hRdi ? / prabhAti-zobhamAne / kayA? / 'damazriyA' damaH-upazamaH tasya zrIH-lakSmIH tayA / kiMviziSTo yakSaH (yakSarATa) ? / gataH-prAptaH, arthAdArUDhaH / kam ? / dvipaM-hastinam / kiMviziSTaM dvipam ? / 'cakitaharidvipam' cakitaH-trAsitaH haridvipaH-airAvaNo yasmAt sa tam / valAdhikyAditi bhAvaH / punaH kiMviziSTa: ? / 'kRtavasatiH' kRtA-vihitA vasatiH-Azramo yena sa tathA / kasmin ? | nage-vRkSe / kiMviziSTe nage ? / 'vaTAhvaye' vaTa iti AhvayaH-abhidhAnaM yasya sa tasmin / "udanto'thAhvayo'bhidhA" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 174) / punaH kiMviziSTe ? / 'vipannage' vigatA pannagA-dvijihvA yatra sa tasmin / punaH kiMviziSTaH ? / 'prabhAtimecakitaharit' prabhAkAntiH tayA atizayena mecakitAH-zyAmIkRtAH haritaH-dizo yena sa tathA / "kASThA''zA dik harit kakup" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 80) / iti turIyavRttArthaH / upendravajrAcchandaH / / lakSaNaM tu pUrvamevoddiSTamiti / / 4 / 19 / 76 // dha0. TIkA-dvipamiti / 'dvipaM gataH' gajamArUDhaH / 'hRdi ramatAM' manasi krIDatu / 'damazriyA' zamasampadA / 'prabhAti' zobhamAne / 'me' mama / 'cakitaharidvipaM' cakitaH-trasto haridvipaH-surendrahastI yasya tam / 'nage' viTapini / 'vaTAhaye' nyagrodhanAmni / 'kRtavasatizca' vihitAlayazca / 'yakSarATa' yakSarAjaH kapardinAmA / 'prabhAtimecakitaharit' prabhayA atizayena mecakitAH-zyAmIkRtAH haritaH-kukubho . mecakasvarUpA eva yena saH / 'vipannage' vigatasarpa / dvipaM gato nage kRtavasatizca yakSarATa me hRdi ramatAmityanvayaH // 4 / 19 / 76 // avacUriH yakSarAT kapardinAmA mama manasi ramatAM-parikrIDatAm / hRdi kathaMbhUte ? / upazamalakSmyA prabhAti-prakarSeNa zobhamAne / yakSarAT kiMviziSTaH ? / cakitaH-trasto haridvipa-airAvaNo yasmAt taM dvipaMvAraNaM gataH-prAptaH / vipannage-vigatasarpa nage-vRkSe vaTAbhidhAne kRtA vasatiH-Alayo yena / prabhayA-kAntyA atimecakitA-zyAmalIkRtA harito-dizo yena saH // 4 / 19 / 76 // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 35................. zobhanastuti-vRttimAlA 20. zrImunisuvratajinastutayaH atha zrImunisuvratanAthasya saMstavanamjinamunisuvrataH samavatAjjanatAvanataH se muditamAnavA dhanamalobhavato bhvtH| . avanivikIrNamAdiSata yasya nirastamanaHsamuditamAnabAdhanamalo bhavato bhavataH // 1 // 77 // __- narkuTakam (7, 10) (1) . ja0 vi0-jinamunIti / sa jinamunisuvrataH-munisuvratanAmA jinaH bhavataH-yuSmAn bhavataH-saMsArataH samavatAt-samyag rakSatu iti kriyAkArakasamvandhaH / atra 'samavatAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'jinamunisuvataH' / kAn karmatApannAn ? 'bhavataH' / kutaH ? 'bhavataH' / jinamunisuvrataH kathaMbhUtaH ? 'janatAvanataH' janatayA-janasamUhena avanataH-praNataH / punaH kathaM0 ? 'nirastamanaH samuditamAnabAdhanamalaH' nirastA-apakIrNA, manaHsamuditA-hRdayasamudgatAH saMhitA, vA mAnaH-garvaH, bAdhanaM-bAdhA, malaH-karmarUpaH, tato nirastAH manaHsamuditamAnavAdhanamalA yena sa tathA / sa iti tacchandAbhisambandhAd yacchabdamAha-yasya bhagavataH dhanaM-dravyaM samuditamAnavAH-hRSTanarAH AdiSata-gRhItavantaH / atrApi 'AdiSata' iti kriyApadam / 1. 'samudita0' ityapi pAThaH / Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImunisuvratajinastutayaH 317 ke kartAraH ? 'samuditamAnavAH' / kiM karmatApannam ? 'dhanam' / mAnavetyatra bavayoraikyaM yamakavazAjjJeyam / dhanaM kathaMbhUtam ? 'avanivikIrNaM' bhuvi rAzIkRtam / yasya kiM kurvataH ? 'bhavataH' jAyamAnasya / kathaMbhUtasya bhavataH ? 'alobhavataH' lobharahitasya / dIkSA kakSIkurvata iti hRdayam / / ___ atha samAsaH-zobhanAni vratAni yasya sa suvrataH 'bahuvrIhiH' / munivat suvrataH muni0 'tatpuruSaH' / yadivA munizcAsau suvratazca muni0 'karmadhArayaH' / jinazcAsau munisuvratazca jina0 'karmadhArayaH' / janatayA'vanato jana0 'tatpuruSaH' / muditAzca te mAnavAzca mudita0 'karmadhArayaH' / na lobhavAn alobhavAn 'tatpuruSaH' / tasya alobhavataH / avanau vikIrNaM avani0 'tatpuruSaH' / mAnazca bAdhanaM ca malazca mAna0 'itaretaradvandvaH' / manasi samuditAH manaHsamu0 'tatpuruSaH' / manaHsamuditAzca te mAnabAdhanamalAzca manaHsamu0 'karmadhArayaH' / nirastA manaHsamuditamAnabAdhanamalA yena sa nirasta0 'bahuvrIhiH' / iti kAvyArthaH / / 77 / / - si0 vR0-jinamunIti / manyate jagatastrikAlAvasthAmiti muniH 'manerucca' (uNA0 sU0 562) iti IH / suSThu vratAni asyeti suvrataH / munizcAsau suvratazca munisuvrataH / garbhasthe'smin mAtA munivat suvratA jAtA iti vA munisuvrataH . / jinazcAsau munisuvratazca jinamunisuvrataH iti 'karmadhArayaH' / sa jinamunisuvrataH bhavataH-yuSmAn bhavataH-saMsArAt samavatAt-samyag rakSatu ityarthaH / saMpUrvaka 'ava rakSaNe' dhAtoH 'AzI:preraNayoH' (sA0 sU0703) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tup / 'ap0' (sA0 sU0 691) / tupastAtaGAdezaH / tathA ca 'samavatAt' iti siddham / atra 'samavatAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'jinamunisuvrataH' / kAn karmatApannAn ? / 'bhavataH' bhavacchabdasya dvitIyAvahuvacanam / kutaH ? / 'bhavataH' bhavAt iti bhavataH / sArvavibhaktikastas / kathaMbhUto jinamunisuvrataH ? / 'janatAvanataH' janAnAM samUho janatA 'grAmajanabandhusaha' iti tala talantaM ca strIliGgaM bhavati, janatayA avanataH-praNato janatAvanataH / punaH kathaMbhUtaH ? / 'nirastamanaHsamuditamAnabAdhanamalaH' nirastAdUrIkRtA manaHsamuditAH-hRdaye samudgatAH saMhitA vA mAnabAdhanamalA yena sa tathA / mAnazca bAdhanaM ca malazca mAnabAdhanamalAH 'itaretaradvandvaH', manaHsamuditAzca te mAnabAdhanamalAzca manaHsamuditamAnavAdhanamalAH iti 'karmadhArayaH' / tacchabdAbhisambandhAd yacchandamAha-yasya bhagavato dhanaM-dravyaM 'muditamAnavAH' muditAharSitAzca te mAnavAzca-mAH, AdiSata-gRhItavantaH / AyUrvaka 'DudAJ dAne' dhAtoH kartari Atmanepade prathamapuruSabahuvacanam / 'bhUte siH' (sA0 sU0 724) / 'AtontodanataH' ityantasyAtAdezaH / "dibAdAvaT' (sA0 sU0707) / 'dAdeH' (sA0 sU0 1112) itItvam / 'kvilAt' (sA0 sU0 141) 1. 'grAmajanabandhubhyastal' iti pANinIye (4 / 2 / 43), siddhaheme tu 'grAmajanabandhugajasahAyAt tal' (6 / 2 / 28) / Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 zobhanastuti-vRttimAlA iti Satvam / tathA ca 'AdiSata' iti siddham / atra 'AdiSata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / muditamAnavAH / kiM karmatApannam ? / dhanam / mAnavetyatra bavayoraikyaM yamakavazAditi jJeyam / kathaMbhUtaM dhanam ? / 'avanivikIrNaM' avanau-bhuvi vikIrNaM-parikSiptaM, rAzIkRtamiti yAvat / 'kU vikSepe' / 'Rta ir' (sA0 sU0 820) / 'yvorvihase' (sA0 sU0 316) iti dIrghaH / yasya kiM kurvataH ? / 'bhavataH' jAyamAnasya / kIdRzasya bhavataH ? 'alobhavataH' na lobho-gAya vidyate yasya sa alobhavAn tasya alobhavataH / dIkSAM kakSIkurvata ityarthaH / / 77 / / (3) sau0 vR0-yaH karmazatrujayena mallo bhavati sa munivat suvrato bhavati / tathA garbhasthe bhagavati jananI suvratA jAtA / anena samvandhenAyAtasya viMzatitamazrImunisuvratajinasya stutivyAkhyAnaM vyAkhyAyatejinamunIti / sa jinamunisuvrataH-munisuvratanAmA tIrthakRt bhavataH-yuSmAn bhavataH-saMsArAt (samavatAt ityanvayaH / 'samavatAt' iti kriyaapdm| kaH kartA ? / 'jinamunisuvrataH' / 'samavatAt' saMrakSatu / kAn karmatApannAn ? / 'bhavataH' / kutaH ? / 'bhavataH') / kiMviziSTaH jinamunisuvrataH ? / janatayA-janasamUhena avanataH-praNataH 'janatAvanataH' / punaH kiMviziSTaH jinamunisuvrataH ? / nirastaH-nirAkRtaH manasi-citte samuditaH-udayaM prAptaH mAnaH-ahaMkAraH bAdhanaM-pIDA (malaH-) karmamalo yena sa 'nirastamanaHsamuditamAnavAdhanamalaH' / yamakatvAdatra bavayoraikyam / kiMviziSTAn bhavataH ? / na vidyate lobhaHcaturthakaSAyo yeSAM te aMlobhavantaH tAn 'alobhavataH' / punaH kiMviziSTaH jinamunisuvrataH ? / 'saH' sa-prasiddhaH / tacchabdo yacchandamapekSate / yattadornityasambandhaH / sa kaH ? / yasya jinamunisuvratasya dhanaMdravyaM muditamAnavA-hRSTajanA AdiSata ityanvayaH / 'AdiSata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? | 'muditamAnavAH' / 'AdiSata' gRhItavantaH / kiM karmatApannam ? / 'dhanam' / kasya ? / 'yasya' jinamunisuvratasya / kiMviziSTaM dhanam ? / 'avanivikIrNa' avanau-pRthivyAM vikIrNa-vistAritam / kiMviziSTasya yasya ? / 'bhavataH' vArSikadAnodyatajAyamAnasya dhanaM samuditamAnavairgRhItam / iti padArthaH / / atha samAsaH-jayati rAgAdIn zatrUniti jinaH, manute tattvamiti muniH, suSThu zobhanAni vratAni yasya sa suvrataH, munizcAsau suvratazca munisuvrataH, munisuvratazcAsau jinazca munisuvratajinaH (?) / samyak prakAreNa avatAt samavatAt / janAnAM samUho janatA, janatayA avanataH janatAvanataH / mut saJjAtA yeSAM te muditAH, muditAzca te mAnavAzca muditamAnavAH / nAsti lobho yeSAM te alobhavantaH, tAn alobhavataH / avanau vikIrNaM avanivikIrNaM, tad avanivikIrNam / mAnazca bAdhanaM ca malazca mAnabAdhanamalAH, samuditAzca te mAnabAdhanamalAzca samuditamAnabAdhanamalAH, manasi samuditAH mAnabAdhanamalAH Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImunisuvratajinastutayaH 319 manaHsamuditamAnabAMdhanamalAH, nirastA manaHsamuditamAnabAdhanamalA yena sa nirastamanaHsamuditamAnabAdhanamalaH / iti prathamavRttArthaH / iti saptadazavarNamayI viSamAkSarabRhattikA(?)cchandasA stutiriyam / / 77 / / (4) de0 vyA0-jinamunIti / ca jinamunisuvrato bhavato-yuSmAn bhavataH-saMsArAt samavatAd-rakSatAd ityanvayaH / 'ava rakSaNe' dhAtuH / 'samavatAd' iti kriyApadam / kaH kartA ? | 'jinamunisuvrataH' jinazcAsau munisuvratazceti 'karmadhArayaH' / kAn karmatApannAn ? / bhavataH / kiMviziSTo jinamunisuvrataH ? | 'janatAvanataH' janAnAM samUho janatA tayA avanataH-praNataH / punaH kiMviziSTa: ? / 'nirastamanaHsamuditamAnavAdhanamalaH' mAnaH-ahaMkRtiH, bAdhanaM bAdhA-pIDA, malo-duradhyavasAyaH eteSAM pUrvaM 'dvandvaH', manasi samuditAH-udayaM prAptAH manaHsamuditAH, tataH te ca te mAnavAdhanamalAzceti 'karmadhArayaH', tataH nirastAH-parikSiptAH manaHsamuditamAnabAdhanamalA yeneti 'tRtIyAbahuvrIhiH' / yattadornityAbhisambandhAd yasya munisuvratasya dhanaM-dravyaM muditamAnavA AdiSata-gRhItavantaH / 'AdiSata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'muditamAnavAH' mut jAtA yeSAM te muditAH, te ca te mAnavAzceti 'karmadhArayaH' / kiM karmatApannam ? / dhanam / kasya ? / 'yasya' munisuvratasya / kiM kurvato jinasya ? / 'alobhavato bhavataH' alobhino jAyamAnasya, dIkSAM grahItukAmatvAt / kiMviziSTaM dhanam ? / 'avanivikIrNam' avanaupRthivyAM vikIrNa-vikSiptam / / iti prathamavRttArthaH / / 77 / / (5). dha0 TIkA-z2inamunIti / 'jinamunisuvrataH' munisuvratanAmA jinaH / 'samavatAt' saMrakSatu / 'janatAvanataH' janatayA-janasamUhena avanataH-praNataH / 'samuditamAnavAH' hRSTAH pumAMsaH / 'dhanaM' dravyam / 'alobhavato bhavataH' lobhenAyuktasya sataH / avanivikIrNaM' bhUmau rAzIkRtam / 'AdiSata' gRhItavantaH / 'yasya' bhagavataH / 'nirastamanaHsamuditamAnabAdhanamalaH' bAdhanaM-bAdhA nirastA-apakIrNA manaHsamuditAhRdi samudratAH saMhatA vA mAnazca vAdhanaM ca malAzca yena saH / 'bhavataH' yuSmAn / 'bhavataH' saMsArAt / sa jinamunisuvrato bhavato bhavataH samavatAt yasya dhanaM samuditamAnavA AdiSateti samvandhaH / / 77 / / avacUriH jinamunisuvrato bhavato-yuSmAn bhavataH-saMsArAt samavatAt-saMrakSatu / kathaMbhUtaH ? | janatayA-janasamUhenAvanataH / samuditAH-saharSA ye mAnavA-manuSyA avanivikIrNaM-bhUmau rAzIkRtaM dhanaM Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 zobhanastuti-vRttimAlA kanakAdikaM yasyAlobhavataH-alobhino bhavataH-sataH / dIkSA grahItukAmasyetyarthaH / AdiSata-Adadata / jinaH kathaMbhUtaH ? / nirastA-apakIrNA manaHsamuditA-hRdi samutpannA saMhatA vA mAno bAdhanaM-pIDA malaHkarma ca yena / / 77 / / dAyapraNAmaH praNamata taM jinavrajamapAravisArirajo dalakamalAnanA mahimadhAma bhayAsamaruk / yamatitarAM surendravarayoSidilAmilano dala malA nanAma himadhAmabhayA samaruka // 2 // 78 // ja0 vi0-praNamateti / bho bhavyAH ! yUyaM taM jinavaja tIrthaGkarasamUhaM praNamata-namata iti kriyAkArakayojanA / atra 'praNamata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? 'yUyam' / kaM karmatApannam ? 'jinavajam' / kathaMbhUtaM jinavajam ? 'mahimadhAma' mahattvasthAnam / punaH kathaMbhUtam ? 'bhayAsaM' bhayaM asyati-kSipatIti bhayAsastam / tamiti tacchabdasAhacaryAd yacchabdamAha-yaM jinavajaM surendravarayoSitdevendrasya pradhAnabhUtA strI zacI atitarAm-atyarthaM nanAma-praNatavatI / atrApi 'nanAma' iti kriyApadam / kA kI ? 'surendravarayoSit' / kaM karmatApannam ? 'yam' / kathaMbhUtA surendravarayoSit ? 'apAravisArirajodalakamalAnanA' apArANi-aparyantAni visArINi-prasaraNazIlAni rajodalAni-parAgakaNA yasmin tAdRzaM yat kamalaM-padmaM tadvadAnanaM-mukhaM yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? aruk' nIrogA / punaH kathaM0 ? 'ilAmilanodalakamalA' ilAmilanena-kSitighaTTanena udgataH alakeSu-kuraleSu malaH-rajo yasyAH sA tathA / anena vizeSaNena bhakteH prAvalyamasUci / punaH kathaM ? 'samaruk' sazaruciH / kayA ? himadhAmabhayA' himadhAmA-candraH tasya bhayA-dIptyA / / atha samAsaH-jinAnAM vrajo jinavajaH 'tatpuruSaH' / taM jina0 / rajasAM dalAni rajoda0 'tatpuruSaH / visArINi ca tAni rajodalAni ca visAri0 'karmadhArayaH' / apArANi visArirajodalAni yatra tadapAra0 'bahuvrIhiH' / apAravisArirajodalaM ca tat kamalaM ca apAra0 'karmadhArayaH' / apAravisArirajodalakamalavad AnanaM yasyAH sA apAra0 'bahuvrIhiH' / mahataH bhAvaH mahimA / mahimno Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImunisuvratajinastutayaH 321 dhAma mahima0 'tatpuruSaH' / tad mahima0 / bhayamasyatIti bhayAsaH 'tatpuruSaH / taM bhayAsam / na vidyante rujo yasyAH sA aruk 'bahuvrIhiH' / surANAmindraH surendraH 'tatpuruSaH' / varA cAsau yoSit ca varayoSit 'karmadhArayaH' / surendrasya varayoSit sure0 'tatpuruSaH' / ilAyAM milanaM ilAmilanaM 'tatpuruSaH' / alakeSu malaH alakamalaH 'tatpuruSaH' / udgato'lakamalo yasyAH sA udala0 'bahuvrIhiH' / ilAmilanena udalakamalA ilAmi0 tatpuruSaH' / himAnidhAmAni yasya sa himadhAmA 'bahuvrIhiH' / himadhAmnaH bhA hima0 'tatpuruSaH' / tayA hima0 / samA ruk yasyAH sA samaruk 'bahuvrIhiH' / iti kAvyArthaH / / 78 / / . (2) si0 vR0-praNamateti / bho bhavyAH ! yUyaM taM jinavraja-tIrthaMkarasamUhaM praNamata-namatetyarthaH / prapUrvaka'Nama prahIbhAve' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSabahuvacanam / atra 'praNamata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / yUyam / kaM karmatApannam ? / 'jinavajaM' jinAnAM vrajo jinavajastam / kathaMbhUtaM jinavajam ? / 'mahimadhAma' mahimno-mahattvasya dhAma-sthAnam / dhIyate iti dhAma / 'DudhAJ dhAtoH' manin / "dhAma deze gRhe razmI, cihna sthAnAparAdhayoH" iti vizvaH / punaH kiMviziSTam ? / 'bhayAsaM' bhayaM-bhItiM asyati-kSipatIti bhayAsaH taM bhayAsaM, bhayanAzakamityarthaH / tamiti tacchabdasAhacaryAd yacchabdamAha-yaM jinavajaM 'surendravarayoSit' suranti-aizvaryamanubhavantIti surAH 'sura prasavaizvaryayoH' 'igupadhajJAprIkiraH kaH' (pA0 a0. 3, pA0 1, sU0 135), kSIrAdau(du)tthA surA eSA asti ityAgamaH 'arzaAdibhyo'c' (pA0 a0 5, pA0 2, sU0 127) / surAparigrahAd vA surAH / tathA ca rAmAyaNe "surAparigrahAd devAH, surAkhyA iti vizrutAH / aparigrahaNAt tasyA, daiteyAzcAsurAH smRtAH // 1 // " - iti tatheti / suSThurAjanta iti vA 'rAja dIptau' 'anyebhyo'pi' (pA0 a0 3, pA0 3, sU0 130) tiG / yadvA sunvanti - khaNDayanti sevakaduHkhamiti vA 'SuJ abhiSave' abhiSavaH-lapanaM pIDanaM snAnasandhAnAdiH (?) / sunvanti-abhiSuNvanti samudramiti vA 'susUdhAgRdhibhyaH kran' (uNA0 sU0 182) iti kran / bhaktadantaM (?) suSThu rAnti-Adadate vA 'rA dAne' 'Ato'nupasarge kaH' (pA0 a0 3, pA0 2, sU0 3) surAH / indati-paramaizvaryaM anubhavatIti indraH / 'idi paramaizvarya' 'RjendrAgravajraviprakrupra(ba)cupra(ba)kSurakhurabhadrograbherabhelazukratIvavarNera (zuklagauravanderA)mAlAH' (uNA0 sU0 186) iti sUtreNa ran1. 'pura aizvaryadIptyoH' iti pANinIya dhAtupAThe / 2. 'snAnaM surAsandhAnaM ca' iti pratibhAti / Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 zobhanastuti-vRttimAlA pratyayAnto nipAtitaH / yoSati-gacchati puruSamiti yoSit / surANAM-devAnAmindraH surendraH-zakraH tasyA varApradhAnA sA cAsau yoSicca surendravarayoSit / 'yuSa bhojane' sautraH 'hasRruhiyuSibhya itiH' (uNA0 sU0 97) iti itpratyayaH / devendrasya pradhAnabhUtA strI zacItyarthaH / atitarAM-atyarthaM nanAma-praNatavatItyarthaH / NamadhAtoH kartari parokSe parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / 'Nama prahRtve' agre Nap / 'AdeH SNaH svaH' (sA0 sU0 748) iti NakArasya nakAraH / 'dvizca' (sA0 sU0710) iti dvirbhAvaH / 'ata upadhAyAH' (sA0 sU0 757) iti vRddhiH / tathA ca 'nanAma' iti siddham / atra 'nanAma' iti kriyApadam / kA kI ? / 'surendravarayoSit' surANAmindraH-zakraH tasya varA-pradhAnA sA cAsau yoSicca surendravarayoSit / kaM karmatApannam ? / yam / kathaMbhUtA surendravarayoSit ? 'apAravisArirajodalakamalAnanA' apArANiiyattAnavacchinnAni visArINi-prasaraNazIlAni yAni rajAMsi-parAgareNUni dalAni-parNAni ca, athavA rajodalAni parAgakaNA eva yasmin tAdRzaM yat kamalaM-padmaM tadiva Anana-mukhaM yasyAH sA tathA / rajAMsi ca dalAni ca rajodalAni iti 'dvandvaH', athavA rajasA dalAni rajodalAnIti 'tatpuruSaH', visArINi ca tAni rajodalAni ca visArirajodalAnIti 'karmadhArayaH', apArANi visArirajodalAni ca apAravisArirajodalAnIti karmadhArayaH', apAravisArirajodalAni yasmin tat apAravisArirajodalaM iti 'bahuvrIhiH', apAravisArirajodalaM ca tat kamalaM ca apAravisArirajodalakamalamiti 'karmadhArayaH', apAravisArirajodalakamalamiva AnanaM yasyeti 'bahuvrIhikarmadhArayau (?)' | punaH kathaMbhUtA ? / 'aruk' na vidyate ruka-rogo yasyAH sA tathA / punaH kathaMbhUtAM ? / 'ilAmilanodalakamalA' ilAyAH-pRthivyAH milanaMsaMghaTTanaM tena udgato-vilagnaH alakeSu-cUrNakuntaleSu malo yasyAH sA. tathA / anena vizeSaNena tasyA bhaktyatizayo dhvanitaH / punaH kathaMbhUtA ? / 'samaruk, samA-tulyA ruk-kAntiryasyAH sA tthaa| kayA ? | 'himadhAmabhayA' himaM-zItalaM dhAma-tejo yasya sa himadhAmA-candraH tasya bhA-prabhA tayA himadhAmabhayA / / 78 / / sau0 vR0-praNamateti / bho bhavyAH ! taM jinavajaM-tIrthaMkarasamUhaM praNamata ityanvayaH / 'praNamata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? | 'yUyam' / 'praNamata' praNAmaM kuruta / kaM karmatApannam ? / 'jinavajam' / kiMviziSTaM jinavajam ? / 'mahimadhAma' mahattvagRham / punaH kiMviziSTaM jinavajam ? / bhayAniihalokaparalokAdIni asyati-kSipatIti bhayAsaH taM 'bhayAsam' / punaH kiMviziSTaM jinavrajam ? | 'aruk' rogarahitamityarthaH / punaH kiMviziSTaM jinavrajam ? / 'taM' prasiddham / prakAntaprasiddhArthaM tacchabdo yacchabdamapekSate / taM kam ? / surendravarayoSid-indrapradhAnazacI yaM jinavajaM atitarAM nanAma ityanvayaH / 'nanAma' iti kriyApadam / kA karcI ? / 'surendravarayoSit' / 'nanAma' praNamati sma / kaM karmatApannam ? / 'yaM' jinavrajam / katham ? / 'atitarAm' / kiMviziSTA surendravarayoSit ? / apArANi-aparyantAni Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImunisuvratajinastutayaH 323 visArINi-visaraNazIlAni rajAMsi-parAgA yeSu tAni tAdRzAni dalAni-patrANi yeSu tAni kamalAnipadmAni tadvat sugandhi AnanaM yasyAH sA 'apAravisArirajodalakamalAnanA' / punaH kiMviziSTA surendravarayoSit ? / ilA-pRthvI tasyA milanaM-saGgamastena UrvIbhUtA alakAH-kezAsteSAM malo yasyAH sA 'ilAmilanodalakamalA' / bhaktibAhulyena pRthivyAM zironamanatvAdityarthaH / punaH kiMviziSTA surendravarayoSit ? / 'samaruk' tulyakAntiH / kayA saha ? / himadhAmA-candrastasya bhA tayA 'himadhAmabhayA' / iti padArthaH / / ___atha samAsaH-jinAnAM vrajaH jinavajaH, taM jinavajam / (na) pArANi apArANi, visaraNazIlAni visArINi, apArANi ca tAni visArINi apAravisArINi, apAravisArINi ca tAni rajAMsi ca apAravisArirajAMsi, apAravisArirajAMsi ca tAni dalAni ca apAravisArirajodalAni, apAravisArirajodalAni ca tAni kamalAni ca apAravisArirajodalakamalAni, apAravisArirajodalakamalavad AnanaM yasyAH sA apAravisArirajodalakamalAnanA / mahimnAM dhAma mahimadhAma, tad mahimadhAma / bhayAni asyatIti bhayAsaH, taM bhayAsam / na vidyante rujaH-rogA yasya saH aruk / surANAM indraH surendraH, varA cAsau yoSicca varayoSit, surendrasya varayoSit surendravarayoSit / atra jAtAvekavacanam / ilAyAM milanaM ilAmilanaM, [ilAmilane ut-udgataH] alakAnAM malaH alakamalaH, ilAmilanena ut-prakaTIbhUtaH alakamalo yasyAH sA ilAmilanodalakamalA / himavad dhAma yasyAH sA himadhAmA, himadhAmno bhA himadhAmabhA, tayA himadhAmabhayA / samA-sadRzI rug yasyAH sA samaruk / iti dvitIyavRttArthaH / / 78 / / ...de0 vyA0-praNamateti / taM 'jinavrajam' jinAnAM-tIrthaMkarANAM vrajaM-samUhaM yUyaM praNamatanamaskAraviSayIMkuruta ityanvayaH / 'Nama prahvIbhAve' dhAtuH / 'praNamata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? | yUyam / kiM karmatApannam ? | jinavajam / kiMviziSTaM jinavajam ? / 'mahimadhAma' mahimA-mAhAtmyaM tasya dhAma-gRham / "dhAmAgAraM nizAntaM ca" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 58) / punaH kiMviziSTam ? / 'bhayAsaM' bhayaM asyati-kSipatIti tam / punaH kiMviziSTam ? / 'aruk' nAsti rukrogo yasya tam (?) / yattadornityAbhisambandhAd yaM jinavajaM atitarAm-atizayena yathA bhavati tathA surendravarayoSit-indramahiSI nanAma-anaMsIt / [pra]Nama prahvIbhAve' dhAtuH / 'nanAma' iti kriyApadam / kA kI ? / 'surendravarayoSit' surANAM indraH surendraH iti SaSThItatpuruSaH', tataH surendrasya varA cAsau yoSicceti 'karmadhArayaH' / "yoSA yoSidvizeSAstu" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 168) / kiMviziSTA surendravarayoSit ? / 'apAravisArirajodalakamalAnanA' apArANi-aparyantAni visArINi Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 zobhanastuti-vRttimAlA prasaraNazIlAni rajAMsi-parAgAH dalAni-parNAni ca yasya evaMvidhaM yat kamalaM-tAmarasaM tadvadAnanaM-mukhaM yasyAH sA tathA / "baha~ parNaM chadaM dalaM" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 189) / punaH kiMviziSTA ? / 'ilAmilanodalakamalA' ilAyAH-pRthivyAH milana-samparkaH tena ut-utthitaH alakeSukuntaleSu malo yasyAH sA tathA / punaH kiMviziSTA ? / 'samaruk' samA-sadRzA ruk-kAntiH yasyAH sA tathA / kayA ? | 'himadhAmabhayA' himadhAmA-candraH tasya bhA-kAntistayA / etena zarIrasya saundaryAtizayaH sUcitaH / iti dvitIyavRttArthaH / / 78 / / dha0 TIkA-praNamateti / 'pramaNata' namata / 'tam' 'jinavaja' arhatsandoham / 'apAravisArirajodalakamalAnanA' apArANi-aparyantAni visArINi-prasaraNazIlAni rajodalAni yasya tad apAravisArirajodalaM tacca tat kamalaM ca tadvad AnanaM-mukhaM yasyAH sA / 'mahimadhAma' mahattvasya sthAnam / 'bhayAsaM' bhayamasyati yastam / 'aruk' nIrogaH / 'yam' / 'atitarAM' atyartham / 'surendravarayoSit' surendrasya varA-pradhAnabhUtA yoSid-aGganA zacI / 'ilAmilanodalakamalA' ilAmilanena-kSitighaTTanena udgataH alakeSu-kuraleSu malo-rajo yasyAH sA / 'nanAma' praNatavatI / himadhAmabhayA' himadhAmA-mRgAGkastasya bhayA-dIptyA / 'samaruk' sadRzaruciH / taM jinavajaM praNamata yaM surendravarayoSit nanAmeti yogaH / / 78 // avacUriH praNamata-namata taM jinavajam-arhatsandoham / kathaMbhUtam ? / bhayAsaM-bhayakSayakArakam / surendravarayoSit-indrANI yaM nanAma-anaMsIt / kathaMbhUtA ? / apArANi-aparyantAni prasaraNazIlAni rajAMsi dalAni ca yasya tacca tat kamalaM ca tadvat sugandhamAnanaM-mukhaM yasyAH / mahimno dhAma-gRham / jinavajavizeSaNametat / himadhAmA-candrastasya bhayA-kAntyA samAnA rug-ruciryasyAH sA / ilAmilanena-kSitighaTTanena udgato'lakeSu-kezeSu malo yasyAH sA / / 78 / / siddhAntastavanamtvamavanatAJjinottapkRtAnta ! bhavAd viduSo 'va sadanumAnasaGgamana ! yAtatamodayitaH / Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImunisuvataMjinastutayaH 325 . zivasukhasAdhakaM svabhidadhat sudhiyAM caraNaM vasadanumAnasaM gamanayAtata ! modayitaH ! // 3 // 79 // - narku0 ja0 vi0-tvamaveti / he jinottamakRtAnta ! tIrthakRtsiddhAnta ! tvaM bhavAn avanatAn-praNatAn viduSaH-samyagjJAnavataH bhavAt-saMsArAt ava-rakSeti kriyAkArakasaNTaGkaH / atra 'ava' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'tvam' / kAn karmatApannAn ? viduSaH' / kathaMbhUtAn ? 'avanatAn' / kasmAt ? bhavAt / kathaMbhUtastvaM ? 'yAtatamodayitaH' yAtatamasaH-gatamohAH munaya ityarthaH, teSAM dayitaH-priyaH / tvaM kiM kurvan ? 'svabhidadhat' suSThu abhidadhAnaH / kiM karmatApannam ? 'caraNaM' anuSThAnam / kathaMbhUtam ? 'zivasukhasAdhakaM' muktisukhAvarjakam / punaH kiM kurvan ? 'vasat' tiSThat / katham ? 'anumAnasaM' mAnasamanulakSIkRtya / keSAm ? 'sudhiyAM' dhImatAm / avaziSTAni siddhAntasya sambodhanAni, tadvyAkhyA tvevam-he 'sadanumAnasaGgamana !' sad-vidyamAnaM zobhanaM vA anumAnasaGgamanaM-anumAnasya saGgatiryasya sa tathA tatsambo0 he sadatu0 / he 'gamanayAtata !' gamAH-sadRzapAThAH nayAH-naigamAdayaH taiH Atata !-vistIrNa ! / he 'modayitaH !' modayatIti modayitA, tatsambo0 he modayitaH ! / / .. atha samAsaH-jinAnAM jineSu vA uttamAH jinottamAH 'tatpuruSaH' / jinottamAnAM kRtAntaH jinottama0 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he jinotta0 / anumAnasya saGgamanaM anumA0 'tatpuruSaH' / sad anumAnasaGgamanaM yasya sa sadanu0 'tatpuruSaH' / tat sambo0 he sadanu0 / yAtaM tamo yeSAM te yAta0 'bahuvrIhiH' / yAtatamasAM dayitaH yAta0 'tatpuruSaH' / zivasya sukhaM ziva0 'tatpuruSaH' / zivasukhasya sAdhakaM ziva0 tatpuruSaH / tad ziva0 / mAnasamanu anumAnasaM 'avyayIbhAvaH' / gamAzca nayAzca gamanayAH 'itaretaradvandvaH' / gamanayaiH AtataH gama0 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he gama0 / iti kAvyArthaH / / 79 / / si0 vR0-tvamaveti / jineSu uttamAH-pradhAnAH tIrthaGkarAH teSAM kRtAnto-rAddhAntaH tasya saMbodhanaM he jinottamakRtAnta ! tvaM bhavAn avanatAn-praNatAn viduSaH-paNDitAn bhavAt-saMsArAt ava-rakSetyarthaH / - 'ava rakSaNe' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanam / kriyAyAH sAdhanikA tu pUrvavat / atra 'ava' iti kriyApadam / kaH kartA ? | tvam / kAn karmatApannAn ? | 'viduSaH' vidantIti vidvAMsaH tAn viduSaH / 'vide' zaturvasuH' (pA0 a07, pA0 1, sU0 36), 'vasorva uH' (sA0 sU0 302) iti vakArasyokAraH, 'amzasorasya' (sA0 sU0 126) ityakAralope, 1. , atra 'bahuvrIhi' rityAvazyakam, 'tatpuruSa' ityullekho bhrama eva / Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 zobhanastuti-vRttimAlA 'kvilAt' (sA0 sU0 141) iti SatvaM, 'vasoH samprasAraNaM' (pA0 a06, pA0 4, sU0 131) iti vakArasyokAraH pUrvarUpatvaM cAkArasya / kathaMbhUtAn viduSaH ? / avanatAn / kasmAt ? bhavAt / kathaMbhUtastvam ? / 'yAtatamodayitaH' yAtaM-gataM tamo-moho yeSAM te yAtatamA-munayaH teSAM dayito-vallabhaH, ajJAnavarjitAnAM priya ityarthaH / tvaM kiM kurvan ? / 'svabhidadhat' suSThu abhidadhAnaH / kiM karma ? | caraNaManuSThAnam / kathaMbhUtam ? 'zivasukhasAdhakaM' zivaM-niHzreyasaM tasya sukha-zarma tasya sAdhakaM-janakam / punaH kiM kurvat ? / vasat-tiSThat / katham ? / 'anumAnasaM' mAnasamanulakSIkRtya, mAnasaM mAnasaM anu iti anumAnasaM 'avyayIbhAvaH' / keSAm ? / 'sudhiyAM' suSThu-zobhanA dhIryeSAM te sudhiyaH teSAm / avaziSTAni siddhAntasya sambodhanapadAni, tadvyAkhyA caivam-he 'sadanumAnasaGgamana !' sad-vidyamAnaM zobhanaM vA yad anumAnaM tasya saGgamanaM-saGgatiryasmin yasya vA sa tathA tasya saMbodhanaM he sada0 / "liGgaparAmarzo'numAnam" iti maNikRtaH / "parAmRzyamANaM liGgamanumAnam" ityudayanAcAryAH / he 'gamanayAtata !' gamAH-sadRzapAThAH, nayA-naigamAdayaH, gamAzca nayAzca gamanayAH 'itaretaradvandvaH', gamanayaiH A-samantAt tato-vistRto gamanayAtataH, tasya saMbodhanaM0 he gama0 ! / he 'modayitaH !' modayatIti modayitA, tasya saMbodhanaM he modayitaH ! / / 79 / / sau0 vR0-tvamaveti / he jinottamakRtAnta !-he tIrthakarapradhAnasiddhAnta ! / he sadanumAnasaGgamana ! - he pradhAnAnumAnaprasaGga ! / he gamAH-sadRzapAThAH nayA-naigamAdyAstaiH kRtvA Atata !-vistIrNa ! he 'gamanayAtata !' modayatIti modayitA tasya saM0 he modayitaH !-he harSakAraka ! / tvaM bhavAt-saMsArAt viduSaHpaNDitAn ava ityanvayaH / 'ava' iti kriyApadam / kaH kartA ? ! tvam' / 'ava' rakSa / kAn karmatApannAn ? / 'viduSaH' / kasmAt ? / 'bhavAt' / kiMviziSTAn viduSaH ? / 'avanatAn' praNatAn / kiMviziSTastvam ? / yAtaM-gataM tamaH-ajJAnaM yeSAM te yAtatamaso-munayaH teSAM dayito-vallabho 'yAtatamodayitaH' / punastvaM kiM kurvan ? / 'vasat' (?) vAsaM kurvan / kiM karmatApannam ? / 'anumAnasaM' mAnasaM-cittaM anu-lakSyIkRtya / keSAm ? / 'sudhiyAM' paNDitAnAm / punastvaM kiM kurvan ? / svabhidadhat' suSThu-zobhanaM abhidadhat-kathayat / kaM karmatApannam ? / 'caraNaM' cAritram / kiMviziSTaM caraNam ? / zivomokSaH tasya sukhaM svAbhAvikaM acalamakSayamavyAbAdharUpaM tasya sAdhakaM-paramakAraNam / etAdRza he jinottamakRtAnta ! tvamava-rakSa / iti padArthaH / / atha samAsaH-jinAmuttamaH jinottamaH, jinottamasya kRtAntaH jinottamakRtAntaH, tasya saM0 he jinottamakRtAnta ! / vidanti te vidvAMsaH, tAn viduSaH / sat ca tad anumAnaM (ca) sadanumAnaM, Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImunisuvratajinastutayaH 327 sadanumAnasya saGgamanaM-milanaM yasya sa sadanumAnasaGgamanaH, tasya saM0 he sadanumAnasaGgamana ! / yAtaM tamo yeSAM te yAtatamasaH, yAtatamasAM dayito yAtatamodayitaH / zivasya sukhAni zivasukhAni, zivasukhAnAM sAdhakaM zivasukhasAdhakaM, tad zivasukhasAdhakam / suSThu-zobhanaM abhidadhat svabhidadhat / su-zobhanA dhIryeSAM te sudhiyaH, teSAM sudhiyAm / caryate-saMsAratIraM prApyate anena iti caraNam / mAnasaM anu-lakSIkRtya ityanumAnasam / gamAzca nayAzca gamanayAH, gamanayaiH AtataH gamanayAtataH, tasya saM0 he gamanayAtata ! / modayatIti modayitA, tasya saM0 he modayitaH ! / iti tRtIyavRttArthaH / / 79 / / (4) de0 vyA0-tvamaveti / he 'jinottamakRtAnta !' jinottamAH-tIrthaMkarAH teSAM kRtAntaH-siddhAntaH, tasyAmantraNam / tvaM bhavAt-saMsArAt viduSaH-paNDitAn ava-rakSetyanvayaH / 'ava rakSaNe' dhAtuH / 'ava' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / kAn karmatApannAn ? / viduSaH / kasmAt ? / bhavAt / kiMviziSTAn viduSaH / avanatAn-praNatAn / kiMviziSTastvam ? | 'yAtatamodayitaH' yAtaM-gataM tamaH-ajJAnaM pApaM yeSAM te yAtatamAH arthAnmunayaH teSAM dayito-vallabhaH / tvaM kiM kurvan ? / svabhidadhat-dhArayan / kim ? | caraNam-cAritram / "cAritracaraNe api" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 507) / kiMviziSTaM caraNam ? / 'zivasukhasAdhakam' zivasukhaM-muktisukhaM tasya sAdhakaM-prApakam / zivasya sukhaM zivasukhamiti 'SaSThItatpuruSaH' / punaH kiM kurvat ? / vasat-nivasat / kim ? / 'anumAnasam' mAnasaM mAnasaM prati anumAnasam, (mAnasaM) lakSIkRtyetyarthaH / keSAm ? / 'sudhiyAm' suSThu-zobhanA dhIH-buddhiH yeSAM te tathA teSAm / 'sadanumAnasaGgamana !' iti / sat-zobhanaM yad anumAnaM tasya saMgamanaM-saMghaTanaM yasmin tasyAmantraNam / "liGgaparAmarzo'numAnam" iti naiyAyikAH / 'gamanayAtata !' iti / gamAH-sadRzapAThAH nayAH-pramANaikadezAH eteSAM 'dvandvaH', taiH A-samantAt tato-vistIrNaH yaH sa tasyAmantraNam / modayitaH !' iti / modaM-harSaM kArayatIti modayitA tasyAmantraNam / etAni sarvANi jinasiddhAntasya sambodhanapadAni / iti tRtIyavRttArthaH / / 79 // dha0 TIkA-tvamiti / 'tvam' / avanatAn / praNatAn / 'jinottamakRtAnta !' tIrthakRtsiddhAnta ! / 'bhavAt' saMsArAt / 'viduSaH' samyagjJAnavataH / 'ava' rakSa / 'sadanumAnasaGgamana !' sad-vidyamAnaM zobhanaM vA anumAnasaGgamanaM-anumAnasaGgatiryasya sa Amantryate / 'yAtatamodayitaH' yAtaM-apagataM tamo yeSAM te yAtatamaso-munayasteSAM dayitaH-iSTaH / zivasukhasAdhakaM' muktisaukhyAvarjakam / 'svabhidadhat' samyak abhidadhAnam / 'sudhiyAM' dhImatAm / 'caraNaM' anuSThAnam / 'vasat' tiSThat / 'anumAnasaM' mAnasaM Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 zobhanastuti-vRttimAlA lakSyIkRtya / 'gamanayAtata !' gamAzca nayAzca gamanayAstaiH Atata-vistIrNa ! / 'modayitaH !' pramodajanaka ! / he jinottamakRtAnta ! tvaM yAtatamodayitaH sudhiyAM anumAnasaM vasat caraNaM svabhidadhat bhavAd avanatAnavetyanvayaH / / 79 / / avacUriH he jinottamasamaya ! tvamavanatAn-praNamato viduSo'va-rakSa bhavAt-saMsArAt / sad-zobhamAnaM vidyamAnaM vA anumAnasya pramANasya saMgamanaM-saMgatiryasya tasya saMbodhanam / tvaM kiMviziSTa: ? / yAtaM tamo yebhyaste yAtatamaso-munayasteSAM dayitaH-abhISTaH / mokSasukhaprApakaM caraNaM-cAritraM svabhidadhat-svAkhyan / kiMbhUtam ? / sudhiyAM mAnasamanu-lakSyIkRtya vasat-tiSThat / he gamanayAtata ! gamAH-sadRzapAThAH nayAzcanaigamAdayastairAtata-vistIrNa ! / he modayitaH !-pramodakAraka ! / / 79 / / zrIgaurIsaMstavaHadhigatagodhikA kanakaruk tava gauryucitA- .. kamalakarAji' tAmarasabhAsyatulopakRtam / mRgamadapatrabhaGgatilakairvadanaM dadhatI kamalakarA jitAmarasabhA'syatu lopakRtam / / 4 / / 80 // (1) ja0 vi0-adhigateti / bho bhavyAtman ! gaurI-gauryAkhyA devatA tava-bhavataH lopakRtaM-vinAzakRtaM arthAd vipakSAdikaM asyatu-kSipatu athavA vinAzayatu iti kriyAkArakayogaH / atra 'asyatu' iti kriyApadam / kA kI ? 'gaurI' / kaM karmatApannam ? 'lopakRtam' / kasya ? 'tava' / gaurI kathaMbhUtA ? 'adhigatagodhikA' adhigatA-prAptA godhA-devavAhanavizeSo yayA sA tathA / atra svArthe kaH pratyayaH / punaH kathaM0 ? 'kanakaruk' suvarNacchaviH / gaurI kiM kurvatI ? 'dadhatI' bibhrANA / kiM karmatApannam ? 'vadanaM' mukham / kathaMbhUtaM vadanam ? 'ucitAGkam' ucitA-yogyA aGkA-lAJchanAni yasya tat.tayA / kiM kRtvA ? 'mRgamadapatrabhaGkatilakaiH' mRgamadena-kastUrikayA ye patrabhaGgatilakAH-patracchedopalakSita 1. 'rAjitAmarasa0' ityapi sambhavati / Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImunisuvratajinastutayaH 329 vizeSakAstaiH kRtvA / punaH kathaM0 ? 'alakarAji' kuralodbhAsi / "kuralo bhramarAlakaH" ityabhidhAnacintAmaNau (kA0 3, zlo0 233) / punaH kathaM0 ? 'tAmarasabhAsi' padmavad bhAsanazIlam / punaH kathaM0 ? 'atulopakRtaM' svakAntisambhAgapradAnAdinA atulaM-asadRzaM upakRtaM-upakAro yasya tat tathA / athavA atulaM yathA syAt tathA upakRtaM-upakAre sthitam / punaH kathaMbhUtA gaurI ? 'kamalakarA' kamalaM kare yasyAH sA tathA, athavA kamalavat karau yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? 'jitAmarasabhA' jitAniSprabhIkRtA rUpanepathyaprAgalbhyAdibhiH amarANAM sabhA yayA sA tathA / / atha samAsaH-adhigatA godhA yayA sA adhigatagodhikA 'bahuvrIhiH' / kanakavad ruk yasyAH sA kanaka0 'bahuvrIhiH' / ucitA aGkA yasmin tad ucitAGkam 'bahuvrIhiH' / (tad uci0 / ) alakai rAji ala0 'tatpuruSaH' / tadala0 / tAmarasavad bhAsi tAmara0 'tatpuruSaH' / tat tAma0 / atulaM upakRtaM yasya tadatulo0 'bahuvrIhiH' / athavA atulaM upakRtaM yena tadatulo0 'bahuvrIhiH' / tadatulo0 / mRgasya mado mRgamadaH 'tatpuruSaH' / patrabhaGgairupalakSitAstilakAH patra0 'tatpuruSaH' / mRgamadena patrabhaGgatilakA mRgamada0 'tatpuruSaH' / taimUMga0 / kamalaM kare yasyAH sA kamala0 'bahuvrIhiH' / athavA kamalavat karau yasyAH sA kamala0 'bahuvrIhiH' / amarANAM sabhA amara0 'tatpuruSaH / jitA amarasabhA yayA sA jitA0 'vahuvrIhiH' / lopaM karotIti lopakRt 'tatpuruSaH' / taM lopakRtam / iti kAvyArthaH / / 80 / / ... // iti zrIzobhanastutivRttau zrImunisuvratajinapateH stutervyAkhyA // 4 / 20 / 80 // si0 vR0-adhigateti / he bhavyAtman ! gaurI-gaurInAmnI devI tava-bhavato lopakRtaM-vinAzakRtaM arthAd vipakSAdikaM asyatu-kSipatvityarthaH / 'asu kSepaNe' dhAtoH 'AzI:preraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tup / 'divAderyaH' (sA0 sU0 963), 'svarahInaM' (sA0 sU0 36) / tathA ca 'asyatu' iti siddham / atra 'asyatu' iti kriyApadam / kA kI ? 'gaurI' gauravarNatvAd gaurI / kaM karmatApannam ? / 'lopakRtam' lopaM-vinAzaM karotIti lopakRt tam / kasya ? / tava / kathaMbhUtA gaurI ? / 'adhigatagodhikA' adhigatA-prAptA godhA-devavAhanavizeSo yayA sA tathA / godhA eva godhikA, svArthe kaH / anye tu godhikAM adhigatA adhigatagodhikA / kvacidamAdyantasya paramatvamiti godhikAzabdasya paranipAtaH iti vyAkhyAnti taccintyamiva pratibhAti / punaH kathaMbhUtA ? / 'kanakaruk' kanakaM-kAJcanaM tadiva ruk-chaviryasyAH sA kanakaruk / gaurI kiM kurvatI ? / dadhatI-bibhrANA / kim ? / vadanaM-mukham / kathaMbhUtaM vadanam ? / 'ucitAGka' ucitA aGkA-lAJchanAni yasya tat tathA / "aGkaH samIpe utsaGge, cihne sthAnAparAdhayoH" ityamaraH (?) / kaiH kRtvA ? / 'mRgamadapatrabhaGgatilakaiH' mRgamadena Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 zobhanastuti-vRttimAlA kastUrikayA ye patrabhaGgatilakAH-patracchedopalakSitavizeSakAH taiH kRtvA / punaH kathaMbhUtam ? / 'alakarAji' alakaiH-kuntalaiH rAjate ityevaMzIlaM alakarAji / punaH kathaMbhUtam ? / 'tAmarasabhAsi' tAmarasaM-kamalaM tadvad bhAsate iti tAmarasabhAsi, padmavad bhAsanazIlamityarthaH / punaH kathaMbhUtam ? / 'atulopakRtaM' atulaM-asadRzaM upakRtaM-upakAro yasya tat / kRpAkaTAkSamAtreNaiva sukhajanakatvAditi bhAvaH / kathaMbhUtA gaurI ? / 'kamalakarA' kamalaM kare yasyAH sA, krIDAyai tadgrahaNAditi bhAvaH / yadi vA kamalavat karau yasyAH sA tathetyarthaH / punaH kathaMbhUtA ? / 'jitAmarasabhA' jitA-niSprabhIkRtA svarUpanepathyAdibhiH amarANAM sabhA yayA sA tathA / / narkuTakaM chandaH / / "yadi bhavato najau bhajajalA gururnarkuTakam" iti ca tallakSaNam / / 80 / / // iti mahopAdhyAyazrIbhAnucandra0 zrImunisuvratajinastutivRttiH // 4 / 20 / 80 // (3) sau0 vR0-adhigateti / gaurI-gaurInAmnI devI tava 'lopakRtaM' lopo-vighnAkSemAdi kRtaM-kartAraM asyatu ityanvayaH / asyatu' iti kriyApadam / kA kI ? / 'gaurI' / asyatu' kSipatu-nirAkarotu / kiM karmatApannam ? | 'lopakRtaM' vighnakartAram / kasya ? / 'tava' te / kiMviziSTA gaurI ? / adhigatAadhiSThitA godhikA-devavAhanavizeSo yayA sA 'adhigatagodhikA', candanagodhAvAhanetyarthaH / punaH kiMviziSTA gaurI ? / 'kanakaruk' suvarNacchaviH / punaH kiM kurvatI gaurI ? / 'dadhatI' dhArayantI / kiM karmatApannam ? / 'vadanaM' mukham / kiMviziSTaM vadanam ? / 'ucitaM' yogyam aGka-cirekhAdikaM yasmin tad 'ucitAGkam' / kaiH kRtvA ? | mRgamadaH-kastUrikA patrabhaGgAH-patravallyaH priyali iti bhASA tilakaMlalAmaM mRgamadapatrabhaGgatilakAni taiH 'mRgamadapatrabhaGgatilakaiH' / punaH kiMviziSTA gaurI ? / alakAHkezAsteSAM rAjiH-zreNiH tasyAM tAmarasAni-kamalAni teSAM bhA-kAntiryasyAH sA alakarAjitAmarasabhAsI / punaH kiMviziSTA gaurI ? / 'kamalakarA' kamalahastA / punaH kiMviziSTA gaurI ? / lAvaNyAdiguNaiH 'jitAmarasabhA' nirjitasuraparSat / katham ? |atulH(lN)-ameyH(y) upakRtaM-upakRtiguNo yathA bhavatIti tathA 'atulopakRtam / ameyopakAraguNAdhikyena nirjitasuraparSat tAdRzI gaurI devI tava lopakRtaM kSipatu / iti padArthaH / / atha samAsaH-adhigatA godhikA-devavAhanavizeSo yayA sA adhigatagodhikA | kanakavad ruk yasyAH sA kanakaruk / ucitAni aGkAni-cihAni rekhAdIni yasmin tad ucitAGkam, tad ucitAGkam / alakAnAM rAjiH alakarAjiH, alakarAjyAM tAmarasAni alakarAjitAmarasAni, alakarAjitAmarasAnAM 1. "cihaM rekhAdikaM' iti pratibhAti / Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImunisuvratajinastutayaH bhA yasyAM sA alakarAjitAmarasabhAsI / atulaM upakRtaM yasmin tad atulopakRtaM yathA syAt tathA / athavA vadanasyApi vizeSaNamidam / mRgamadazca patrabhaGgAzca tilakAni ca mRgamadapatrabhaGgatilakAni, taiH mRgamadapatrabhaGgatilakaiH / kamalaM kare yasyAH sA kamalakarA | amarANAM sabhA amarasabhA, jitA amarasabhA yayA sA jitAmarasabhA / lopaM karotIti lopakRt, taM lopakRtam / / iti turyavRttArthaH / / 80 / / zrIkUrmAGkajinezasya, stuterathoM lipIkRtaH / saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jJAnasevinA / / // iti zrIviMzatitamamunisuvratajinastutiH // 4 / 20 / 80 // de0 vyA0-adhiMgateti / gaurI devI tava lopakRtaM-vinAzakArakaM asyatu-kSipatu ityanvayaH / asa kSepaNe' dhAtuH / 'asyatu' iti kriyApadam / kA kI ? / gaurI devI / kaM karmatApannam ? | lopakRtam / kasya ? / tava / kiMviziSTA gaurI ? / 'adhigatagodhikA' adhigatA-ArUDhAM godhikA yayA sA tthaa| godhikA-devavAhanavizeSaH / punaH kiMviziSTA ? / 'kanakaruk' kanakaM-suvarNaM tadvad ruk-kAntiryasyAH sA tathA, suvarNavarNeti bhAvaH / punaH kiMviziSTA ? | 'kamalakarA' kamalaM-nalinaM kare-haste yasyAH sA tathA, krIDAyai tadgrahaNAt / yadvA kamalavat karau-hastau yasyAH sA tathA / punaH kiMviziSTA ? | 'jitAmarasabhA' amarANAM sabhA amarasabhA iti 'paSThItatpuruSaH', tataH jitA-parAjitA amarasabhAdevaparSad yayA sA tathA zarIrasaundaryAt tAzanepathyAdiparidhAnAd vA / kiM kurvatI devI ? / dadhatIdhArayantI / kim ? / vadanaM-vaktram / kiMviziSTaM vadanam ? / 'ucitAGkam' ucitaM-yogyasthAne kRtaM aGghalAJchanaM yasya tat / "kalaGkAko lAJchanaM ca" ityamaraH (zlo0 178) / kaiH ? / 'mRgamadapatrabhaGgatilakaiH' mRgamado-mRganAbhiH, "mRganAbhirmugamadaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 308), tasya patrabhaGgAH-patracchedAH tairupalakSitA ye tilakAH-puNDravizeSAH taiH / punaH kiMviziSTam ? / 'alakarAji' alakAH-kuralAH taiH rAjate ityevaMzIlaM alakarAji / punaH kiMviziSTam ? | 'tAmarasabhAsi' tAmarasaMkamalaM tadvad bhAsate ityevaMzIlaM tAmarasabhAsi / punaH kiMviziSTam ? / 'atulopakRtam' atulaM-asadRzaM upakRtaMupakAro yasya tat / / iti turIyavRttArthaH // 4 / 20 / 80 // dha0 TIkA-adhigateti / 'adhigatagodhikA' adhigatA-prAptA godhA-devavAhanavizeSo yayA sA / atra svArtha kan / 'kanakaruk' suvarNacchaviH / 'tava' bhavataH / 'gaurI' gauryAkhyA devatA / 'ucitAGgam' ucitA-yogyA aGkA-lAJchanAni yasya tat / 'alakarAji' kurulollAsi / 'tAmarasabhAsi' padmadyuti / Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 zobhanastuti-vRttimAlA 'atulopakRtaM' svakAntisaMvibhAgapradAnAdinA atulaM-asadRzaM upakRtaM-upakAro yasya tat, athavA atulaM yathA bhavatyevaM upakRtaM-upakAre sthitam / 'mRgamadapatrabhaGgatilakaiH' mRgamadena(dasya)-kastUrikAyA ye patrabhaGgatilakAH-patracchedopalakSitavizeSakAH taiH / 'vadanaM' Asyam / 'dadhatI' bibhrANA / 'kamalakarA' kamalaM kare yasyAH sA, athavA kamalavat karAvasyAH iti / 'jitAmarasabhA' jitA-niSprabhIkRtA rUpanepathyaprAgalbhyAdibhiH amarANAM sabhA yayA sA / 'asyatu' kSipatu, athavA asyatu-vinAzayatu / 'lopakRtaM' lopo-vinAzastaM karotIti lopakRt pratipakSAdistam / mRgamadapatrabhaGgatilakaiH kRtvA ucitAIM vadanaM dadhatI gaurI tava lopakRtaM asyatu iti sambandhaH / / 4 / 20 / 80 // avacUriH gaurI devI tava lopakRtaM-vinAzakArakamasyatu-kSipatu / kiMbhUtA ? | adhigatA-prAptA godhikAdevavAhanavizeSo yayA sA / kanakavad rug-dIptiryasya vadanaM-mukhaM dadhatI / kiMbhUtam ? / mRgamadasyakastUrikAyA ye patrabhaGgAH-patracchedAstairupalakSitA ye tilakAstairucitA-yogyA aGkA-lAJchanAni yasya taducitAGkam / alakaiH-cikurai rAjate ityevaMzIlamalakarAji' / tAmarasabhAsi / atulamupakRtaM svakAntivibhAgAdinA upakAro yasya tat / kamalaM kare yasyAH kamalavad vA kraro yasyAH sA / jitAniSprabhIkRtA rUpanepathyaprAgalbhyAdibhiramarANAM sabhA yayA sA // 4 / 20 / 80 // Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInamijinastutayaH 333 -44 21. zrInamijinastutayaH atha zrInaminAthasya saMkIrtanam: sphuradvidyutkAnte ! pravikira vitanvanti satataM ___ mamAyAsaM cAro ! ditamada ! 'name''ghAni lapitaH ! / namadravyazreNIbhavabhayabhidAM hRdyavacasAmamAyAsaJcAroditamadanameghAnila ! pitaH ! // 1 // 81 // - zikhariNI (6,11) ja0 vi0-sphuradvidyuditi / he naminAtha ! jinapate ! tvaM mama-me satataM-sarvadA aghAni-pApAni pravikira-nirasa iti kriyAkArakasaMyojanam / atra 'pravikira' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'tvam' / kAni karmatApannAni ? 'aghAni' pApAni / kasya ? 'mama' / katham ? 'satatam' / aghAni kiM kurvanti ? 'vitanvanti' vistArayamANAni / kiM karmatApannam ? 'AyAsaM' zramam, bhavabhramaNaklezamityarthaH / avaziSTAni sarvANyapi zrInameH sambodhanAni, tadvyAkhyA caivam-he 'sphuradvidyutkAnte !' caJcalataDitprabha ! / he 'cAro' ! darzanIya ! / he 'hitamada' !khnndditdrp!| he 'lapitaH'! lapati-kathayatItyevaMzIlo napitA tatsambo0 he lapitaH ! / keSAm ? 'hRdyavacasA' hRdayaGgamavacanAnAm / kathaMbhUtAnAM hRdyavacasAm ? 1. prathamAyAM vaa| Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 zobhanastuti-vRttimAlA 'namadbhavyazreNIbhavabhayabhidAM' praNamadbhavyasantataH saMsArabhItibhedakAnAm / he 'amAyAsaJcAra' ! na vidyate mAyAyAH-zAThyasya saJcAraH-pracAro yasmin tatsambo0 he amA0 ! / he 'uditamadanameghAnila' ! uditaHudgato yo madanameghaH-kAmarUpo jaladaH tatra anila !-samIra !, tadvighaTanahetutvAt / he 'pitaH' ! janaka !, niSkAraNahitakAritvAt / / atha samAsaH-sphurantI cAsau vidyucca sphura0 'karmadhArayaH' / sphuradvidyutvat kAntiryasya sa sphura0 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he sphura0 / dito mado yena sa ditamadaH 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he dita0 / bhavyAnAM zreNI bhavya0 'tatpuruSaH' / namantI cAsau bhavyazreNI ca namadbhavya0 'karmadhArayaH' / bhavasya bhayaM bhavabhayaM 'tatpuruSaH' / bhavabhayaM bhindantIti bhava0 'tatpuruSaH' / namadbhavyazreNyA bhavabhayabhido namadbhavya0 'tatpuruSaH' / teSAM namadravya0 / hRdyAni ca tAni vacAMsi hRdya0 'karmadhArayaH' / teSAM hRdya0 / mAyAyAH saJcAro mAyA0 'tatpuruSaH' / na vidyate mAyAsaJcAro yasya saH amAyA0 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he mAyA0 / megha iva meghaH / madanazcAsau meghazca madana0 'karmadhArayaH' / uditazcAsau madanameghazca udita0 'karmadhArayaH' / anila ivAnilaH / uditamadanameghe'nilaH udita0 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he udita0 / iti kAvyArthaH / / 81 / / (2) si0 vR0-sphuradvidyuditi / parISahAdinA'namanAnnamiH, garbhasthe'smin vairinRpaiH ruddhe pure bhagavatpuNyazaktipreritAM prAkAroparisthitAM bhagavanmAtaramAlokya te vairinRpAH praNatA iti vA namiH, tasya saMbodhanaM he name !-naminAmajinapate ! tvaM mama satataM-sarvadA aghAni-pApAni pravikira-vikSipetyarthaH / prapUrvaka 'kR vikSepe' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) madhyamapuruSaikavacanaM hiH / 'ap0' (sA0 sU0 691), 'Rta ir' (sA0 sU0 820), ataH' (sA0 sU0705) iti herluk, 'svarahInaM0' (sA0 sU0 36) / tathA ca 'pravikira' iti siddham / atra 'pravikira' iti kriyApadam / kaH kartA ? | tvam / kAni karmatApannAni ? / aghAni / "aghaM tu vyasane proktamaghaM duritaduHkhayoH" iti vizvaH / kasya ? / mama / katham ? | satatam / aghAni kiM kurvanti ? / vitanvanti / 'tanu vistAre' vitanvanti tAni vistArayamANAni / kim ? / AyAsaM-zramaM, bhavabhramaNaklezamityarthaH / avaziSTAni sarvANi nameH saMbodhanAni, teSAM vyAkhyA yathA-he 'sphuradvidyutkAnte' ! sphurantI-itastataH calantI yA vidyut-taDit tadvat kAntiH-zarIradyutiryasya sa tasya saMbodhanaM he sphura0 / he 'cAra' ! caratIti caraH cara eva cAraH / prajJAditvAdaN / tasya saMbodhanaM he cAra ! darzanIya ityarthaH / he 'ditamada' ! ditaH-khaNDito mado-do munmohasaMbhedo vA yena sa tathA tasya saM0 / he 'lapitaH' ! lapati-kathayatItyevaMzIlaH lapitA tasya saM0 1. idaM cintyamiva pratibhAti / 2. 'prajJA zraddhAvRttibhyo'N' iti sArasvate (sU0 619) / Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInamijinastutayaH he lapitaH ! / 'lapa paribhASaNe' kartariktaH / keSAm ? / 'hRdyavacasAM' hRdyAni-hRdayaGgamAni ca tAni vacAMsi ca hRdyavacAMsi teSAM hRdyavacasAm / kathaMbhUtAnAM hRdyavacasAm ? / 'namadbhavyazreNIbhavabhayabhidAM' namantInamaskAraM kurvantI yA bhavyAnAM bhavantIti bhavantyebhiriti vA bhavyAH 'bhavyageya0' (pA0 a0 3, pA0 4, sU0 68) iti nipAtaH teSAM samyagdRzAmityarthaH zreNI-paMktiH tasyAH bhavabhayaM bhavasya-saMsArasya bhayaMbhItiM bhindanti-vidArayanti tAni tathoktAni teSAM namadravyazreNIbhavabhayabhidAm / "zreNI lekhAstu rAjayaH" ityamaraH (zlo0 656) / he amAyAsaJcAra !' nAsti mAyAyAH-nikRteH-zAThyasya saJcAraH-pracAro yasmin sa tathA tasya saM0 / he 'uditamadanameghAnila !' uditaH-udayaM prAptaH yo madanaH-kAmaH sa eva meghaH-parjanyaH tasya tasmin vA anila iva anilo-vAyuH tasya saM0 / prAdurbhUtakandarpameghavighaTTane pavanakalpa iti niSkarSaH / he 'pitaH' pAti rakSatIti pitA tasya saMbodhanam, niSkAraNahitakAritvAditi bhAvaH / / 81 / / . (3) ___ sau0 vR0-yo munivat suvrato-mahAtmA bhavati taM prati sarve'pi namanti / tathA garbhasthe bhagavati mAturdarzanena sarve'pi zatravo namitAH / anena sambandhenAyAtasyaikaviMzatitamazrInaminAthajinasya stuterartho likhyate-sphuradvidyuditi / he 'name !' he namijinapate.! | punaH sphurantI-dIpyantI yA vidyut-taDit tadvat kAntiH-prabhA yasya sa sphuradvidyutkAntiH tasya saM0 he 'sphuradvidyutkAnte' ! / he 'cAro' ! he manojJa ! / he 'ditamada' ! he khaNDitadarpa ! / he 'amAyapracAra' ! nAsti (mAyAyAH pracAro yasmin tasyAmantraNaM) azAThyapracAra ! / he 'uditamadanameghAnila' ! he prakaTitakAmaghanapracaNDapavana !, tannirghATakatvAt / he 'pitaH' ! he niSkAraNena jagajjanturakSakatvAt janaka ! / tvaM me-mama aghAni-pApAni satataM-sadA pravikira ityanvayaH / 'pravikira iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam' / 'pravikira'-nirasya-dUraM kSipa | kAni karmatApannAni ? / 'aghAni' pApAni / kasya ? / 'me' mama / katham ? / 'satataM' nirantaram / kiMviziSTAni aghAni ? / vitanvanti' vistAraM kurvanti / kiM karmatApannam ? / 'AyAsaM' zramaM bhavabhramaNalakSaNam / kasya ? / 'mama' / kiMviziSTastvam ? / 'lapitaH' hRdyakathakaH / keSAm ? | hRdyAni-manoharANi yAni vacAMsi hRdyavacAMsi teSAM hadyavacasAm / kiMviziSTAnAM hRdyavacasAm ? | namantI-praNamantI yA bhavyAnAM-muktigamanayogyAnAM zreNI-rAjiH tasyAH bhavabhayaM-saMsArabhayaM tasya bhedanazIlAnAM 'namadravyazreNIbhavabhayabhidAm' / tAdRzastvaM mama duritAni pravikira-dUraM prakSipa / iti padArthaH / / ____ atha samAsaH-sphurantI cAsau vidyucca sphuradvidyut, sphuradvidyudiva kAntiryasya sa sphuradvidyutkAntiH, tasya saM0 he sphuradvidyutkAnte ! / dito mado yena sa ditamadaH, tasya saM0 he ditamada ! / 1. atra 'amAyAsaJcAra !' ityucitammUlazloke prarUpitasya tathAvidhatvAt / Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zobhanastuti-vRttimAlA lapati-bhASate iti lapitaH / namantazca te bhavyAzca namadravyAH, namavyAnAM zreNI namadbhavyazreNI, bhavasya bhayaM bhavabhayaM, namadbhavyazreNyA bhavabhayaM namadravyazreNIbhavabhayaM, namagavyazreNIbhavabhayaM bhindanti tAni namadbhavyazreNIbhavabhayabhIndi, teSAM namadravyazreNIbhavabhayabhidAm / hRdyAni ca tAni vacAMsi ca hRdyavacAMsi, teSAM hRdyavacasAm / mAyAyAH saJcAro mAyAsaJcAraH, nAsti mAyAsaJcAro yasya saH amAyAsaJcAraH, tasya saM0 he amAyAsaJcAra ! / uditazcAsau madanazca uditamadanaH, uditamadana eva meghaH uditamadanameghaH, (uditamadanameghe) anila ivAnilaH, uditamadanameghAnilaH, tasya saM0 uditamadanameghAnila ! / pAtIti pitA tasya saM0 he pitaH ! / kvacidvRttyantare lapita iti vizeSaNaM saMbodhanamapyasti tatra lapate iti lapitA tasya saM0 he lapitaH ! ityapi samAsaH / zikhariNIcchandasA stutiriyam / iti prathamavRttArthaH / / 81 / / (4) de0 vyA0-sphuradvidyuditi / he name !-namijina ! tvaM mama aghAni-pApAni satataM pravikira-prakarSaNa vikSepaya ityanvayaH / 'kR vikSepe' dhAtuH / 'pravikira' iti kriyApadam / kaH kartA ? | tvam / kAni karmatApannAni ? aghAni / katham ? / satataM-nirantaraM yathA syAt tatheti kriyAvizeSaNam / kiM kurvanti aghAni ? / vitanvanti-vistArayamANAni / kim ? / AyAsa-parizramam saMsAraduHkhamiti yAvat / 'sphuradvidyutkAnte' ! iti / sphurantI-itastatazcalantI yA taDid-vidyut tadvat kAntiH-prabhA yasya sa tasyAmantraNaM, suvarNavarNazarIratvAt / 'cAro' ! iti / cAro !-darzanIya ! iti prAyaH / 'ditamada' ! iti / ditaH-khaNDito munmoha-sambhedo yena sa tasyAmantraNam / 'lapitaH' ! iti / prajalpaka ! ityarthaH / keSAm ? / 'hRdyavacasAm' hRdyAni-manojJAni vacAMsi-vacanAni yeSAM teSAm / kiMviziSTAnAM hRdyavacasAm ? / 'namadravyazreNIbhavabhayabhidAm' namantI-praNAmaM kurvantI yA 'bhavyazreNI' bhavyAnAMbhavyaprANinAM zreNI-santatiH tasyAH 'bhavabhayaM' bhavasya-saMsArasya bhayaM-sAdhvasaM bhindanti-vidArayantIti tathA teSAm / 'amAyAsaJcAra !' iti / nAsti mAyayA-kapaTena saJcAraH-pracAro yasya sa tasyAmantraNam / 'uditamadana-meghAnila !' iti / uditaH-udayaM prAptaH yo madanaH-kandarpaH sa eva meghaH-parjanyaH tasmin, vighaTanahetutvAt anila iva anilo yaH sa tasyAmantraNam / 'pitaH' ! iti AmantraNe padam, janaka iva hitakAritvAt / etAni sarvANyapi nameH sambodhanapadAni / / iti prathamavRttArthaH / / 81 / / dha0 TIkA-sphuraditi / 'sphuradvidyutkAnte !' caJcattaDitprabha ! / 'pravikira' nirasya / 'vitanvanti' vistArayamANAni / 'satataM' sarvadA / 'mama' me | 'AyAsaM' zramam / 'cAro' ! darzanIya ! / 'ditamada' ! Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInamijinastutayaH 337 khaNDitadarpa ! / 'name' ! namijina ! / 'aghAni' pApAni / 'lapitaH' ! lapanazIla ! / 'namagavyazreNIbhavabhayabhidAM' namantyAH bhavyazreNyAH bhavabhayaM bhindanti yAni teSAm / 'hRdyavacasAM' hRdayaGgamavacanAnAm / 'amAyAsaMcAra !' na vidyate mAyAsaMcAraH-zAThyasya pracAro yasmin sa sambodhyate / 'uditamadanameghAnila !' madano megha iva madanameghaH, uditaH-ugato yo madanameghastasya vighaTTanahetutvAt anila-nabhasvan ! / 'pitaH' ! janakabhUta ! | he name ! hRdyavacasAM lapitaH ! AyAsaM vitanvanti aghAni mama pravikireti yogaH / / 81 / / (6) avacUriH ___ he name !-namijina ! mamAyAsaM vitanvanti aghAni-pApAni pravikira-nirasya / sphurantI yA vidyut tadvat kAntiryasya tasya saMbodhanam / he cAro !-darzanIya ! / he ditamada !-chinnamada ! / he lapitaH !- vAdaka ! / kepAm ? / hRdyavacasAm / kathaMbhUtAnAm ? | namadravyazreNIbhavabhayabhidAm | mAyAyA-dambhasya saMcAro yasya sa naivaMvidhastasya saMbodhanam / uditaH-udayaM prApto madanaH-kAmaH sa eva megho-jImUtastasya saMhArakatvAdanilo-vAta iva tasya saMvodhanam / he pitaH !-janaka iva hitakAraka / / 81 / / jinezvarANAM jayaH__ nakhAMzuzreNIbhiH kapizitanamannAkimukuTaH sadA nodI nAnAmayamalamadAreritatamaH / pracakre vizvaM yaH sa jayati jinAdhIzanivahaH ... sadAno dInAnAmayamalamadAreritatamaH // 2 // 82 // - zikha0 ja0 vi0-nakhAMzciti / so'yaM-eSa jinAdhIzanivahaH-tIrthakaranikaraH sadA-sarvadA alaM-atyarthaM jayati-sarvataH atizAyIbhavati iti kriyAkArakasambandhaH / atra 'jayati' iti kriyApadam / kaH kartA ? "jinAdhIzanivahaH' / katham ? 'sadA' / punaH katham ? 'alam' / jinAdhIzanivahaH kathaMbhUtaH ? 'kapizitanamannAkimukuTaH' kapizitAH-piGgitAH namannAkimukuTAH-praNamatsuraziromaNayo yena sa tthaa| kAbhiH kRtvA ? 'nakhAMzuzreNIbhiH' nakhamayUkhamAlAbhiH / punaH kathaM0 ? 'nodI' preraNazIlaH, dUrIkaraNazIla ityarthaH / kasya ? 'nAnAmayamalamadAreH' nAnA-anekarUpAH ye AmayAH-rogAH, malAH-karmamalAH, madAH Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 zobhanastuti-vRttimAlA jAtyAdirUpAH ta evAriH tasya | punaH kathaM0 ? 'sadAnaH' dAnasahitaH / keSAm ? 'dInAnAM' kRpaNAnAm / punaH kathaM0 ? 'adAreritatamaH' dAraiH-strIbhiH Irito-dhyAnAccAlitaH, na dAreritaH adAreritaH, atizayena adAreritaH adAreritatamaH / sa iti tacchabdasambandhAd yacchabdayojanAmAha-yo vizvaM-jagat itatamaH-gatamohaM pracakre-kRtavAn / atrApi 'pracakre' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'yaH' / kiM karmatApannam ? 'vizvam' / kathaMbhUtam ? 'itatamaH' / / atha samAsaH-nakhAnAM aMzavaH nakhAMzavaH 'tatpurupaH' / nakhAMzUnAM zreNyaH nakhAM0 'tatpuruSaH' / tAbhiH nakhAM0 / namantazca te nAkinazca nama0 'karmadhArayaH' / namannAkinAM mukuTAH nama0 'tatpuruSaH' / kapizitA namannAkimukuTA yena sa kapizita0 'bahuvrIhiH' / AmayAzca malAzca madAzca AmayamalamadAH 'itaretaradvandvaH' / nAnA ca te AmayamalamadAzca nAnAmaya0 'karmadhArayaH' / aririvAriH / nAnAmayamalamadA evAri nAmaya0 'karmadhArayaH' / tasya nAnAmaya0 / itaM tamo yasmAt tad itatamaH 'bahuvrIhiH' / jinAnAM jineSu vA adhIzA jinAdhIzAH 'tatpuruSaH' / jinAdhIzAnAM nivaho jinA0 'tatpuruSaH' / saha dAnena vartate yaH sa sadAnaH 'tatpuruSaH' / dArairIrito dAreritaH 'tatpuruSaH' / na dAreritaH adAreritaH 'tatpuruSaH' / atizayenAdAreritaH adAreritatamaH / iti kAvyArthaH / / 82 / / si0 vR0-nakhAMzciti / so'yaM-eSa jinAdhIzanivahaH-tIrthaMkarasamUhaH sadA-sarvadA alaM-atyarthaM jayati-sarvataH atizAyIbhavatItyarthaH / ji jaye' dhAtoH kartari vartamAne parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / kriyAsAdhanikA pUrvavat / atra 'jayati' iti kriyApadam / kaH kartA ? | 'jinAdhIzanivahaH' jinAnAM jineSu vA adhIzAH-svAminaH teSAM nivaho-nikurambo jinAdhIzanivahaH / "samUho nivahavyUhasandohavisaravrajAH" ityamaraH (zlo0 1065) / kathaMbhUto jinAdhIzanivahaH ? / 'kapizitanamannAkimukuTaH' kapizitAHpizaGgIkRtA namanto ye nAkinaH-devAH teSAM mukuTAH-kirITAni yena sa tathA / "pizaGgaH kapizo hariH" iti haimaH (kA0 6, zlo0 32) / "mauliH koTIramuSNISaM, kirITaM mukuTo'striyAm" iti vaijayantI / "mauliH kirITaM koTIramuSNISaM" iti (abhidhAna)cintAmaNau (kA0 3, zlo0 315) / kAbhiH kRtvA ? / 'nakhAMzuzreNIbhiH' nakhAH-karazUkAH teSAM aMzavo-mayUkhAsteSAM zreNayaH-paGktayaH tAbhiH / punaH kathaMbhUtaH ? / 'nodI' nudatItyevaMzIlo nodI, dUrIkaraNazIla ityarthaH / 'nuda spheTane' 'supyajAtau0' (pA0 a0 3, pA0 2, sU0 78) iti NiniH / kasya ? | 'nAnAmayamalamadAreH' nAnA-vividhaprakArA ye AmayA-rogAH malAH-pApAni madAH-jAtyAdyahaGkRtayasta eva ariH tasya, AmayAzca malAzca madAzca AmayamalamadAH 'itaretaradvandvaH' / nAnA ca te AmayamalamadAzca nAnAmayamalamadAH 'karmadhArayaH' / aririvAriH, nAnAmaya (malamadA eva ariH nAnA0) iti karmadhArayaH' / Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInamijinastutayaH 339 punaH kathaMbhUtaH ? / sadAnaH-dAnasahitaH / keSAm ? / dInAnAM-kRpaNAnAm / punaH kathaMbhUtaH ? / 'adAreritatamaH' dAraiH-strIbhirIrito-dhyAnAccAlitaH dAreritaH, na dAreritaH adAreritaH, atizayena adAreritaH adAreritatamaH, strIbhirvyAkSiptacitto netyarthaH / atizaye'rthe tamap / sa iti sa kaH ? / yo jinAdhIzanivahaH vizvaM-jagad itatamaH-gatamohaM cakre-cakAretyarthaH / 'DukRJ karaNe' dhAtoH parokSe Atmanepade prathamapuruSaikavacanam / 'dvizva' (sA0 sU0 710) iti dvitvam / 'raH' (sA0 sU0 768) ityanena kaMkArasyAkAra / 'kuhozcaH' (sA0 sU0 746) / 'RraM' (sA0 sU0 39) / 'svarahInaM0' (sA0 sU0 36) / tathA ca 'cakre' iti siddham / atra ca 'cakre' iti kriyApadam / kaH kartA ? / yaH / kiM karmatApannam ? / vizvam / kIdRzam ? | 'iMtatamaH' itaM-gataM tamaH-ajJAnaM zoko vA yasya tad itatamaH / "tamo'ndhakAre svarbhAnau, tamaH zoke guNAntare" ityamaraH (?) / / 82 / / sau0 vR0-nakhAMzciti / ayaM-pratyakSo mAnasagataH sthApanAgato vA sa-prasiddho jinAdhIzanivahaHtIrthakarasamUhaH sadA-sarvadA jayatItyanvayaH / 'jayati' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'jinAdhIzanivahaH' / 'jayati' sarvAtizayotkarSeNa vartate / kiMviziSTo jinAdhIzanivahaH ? / kapizitAH-piJjarIkRtAH namanto ye nAkino-devAsteSAM mukuTAni-kirITAni yena saH kapizitanamannAkimukuTaH' / nakhAnAM-karajAnAM aMzavaH-kiraNAsteSAM zreNyo-rAjayaH tAbhiH nakhAMzuzreNIbhiH / kiMviziSTo jinAdhIzanivahaH ? | 'nodI' preraNazIlaH, vAryamANatvAt / kasya ? | nAnAprakArA AmayA-rogAH malAH-karmamalAH madAH-jAtyAdayaH ta eva arayaH-zatravaH, jAtau ekavacanam, nAnAmayamalamadAriH sa tasya 'nAnAmaya malamadAreH' / punaH kiMviziSTo jinAdhIzanivahaH ? / 'saH' prasiddhaH / tacchabdo yacchabdamapekSate / sa kaH ? / yo jinAdhIzanivahaH alam-atyarthaM vizvaM jagad itaM-gataM tamaH-ajJAnaM yasmAt tad itatamaH-gatAjJAnaM pracakre ityanvayaH / 'pracakre' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'yaH' 'jinAdhIzanivahaH / 'pracakre' prakarSeNa kRtavAn / kiM karmatApannam ? / 'vizvaM' jagat / kiMviziSTaM vizvam ? / 'itatamaH' / katham ? / 'alaM' atyartham / kiMviziSTo yaH ? / ('sadAnaH') abhayadAnAdinA vArSikadAnAdinA vA sahitaH / keSAm ? / 'dInAnAm' duHkhitAnAm / punaH kiMviziSTo yaH ? / na vidyate dAraiH-strIbhiH IritatamaH-atizayena preraNaM yasya saH 'adAreritatamaH' | etAdRzo jinasamUho jayati / iti padArthaH / / - atha samAsaH-nakhAnAM aMzavaH nakhAMzavaH, nakhAMzUnAM zreNyaH nakhAMzuzreNyaH, tAbhiH nakhAMzuzreNIbhiH / namantazca te nAkinazca namannAkinaH, namannAkinAM mukuTAH namannAkimukuTAH, kapizitAH namannAkimukuTA yena sa kapizitanamannAkimukuTaH / nudaH-preraNaM asyAstIti nodii| nAnAvidhA AmayA 1. 'ariH-zatru' iti pratibhAti / Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 zobhanastuti-vRttimAlA nAnAmayAH, nAnAmayAzca malAzca madAzca nAnAmayamalamadAH, nAnAmayamalamadA eva ariH nAnAmayamalamadAriH, tasya nAnAmayamalamadAreH / itaM-gataM tamaH-ajJAnaM yasmAt tad itatamaH / jinAnAM adhIzA jinAdhIzAH, jinAdhIzAnAM nivahaH jinAdhIzanivahaH / dAnena sahitaH sadAnaH / atizayena Irita iti. IritatamaH, nAsti dAraiH IritatamaH adAreritatamaH / iti dvitIyavRttArthaH / / 82 / / (4) de0 vyA0-nakhAMzciti / sa jinAdhIzanivaho-jinapatisamUhaH alaM-atyarthaM jayati-sarvotkarSaNa vartata ityanvayaH / 'ji jaye' dhAtuH / 'jayati' iti kriyApadam / kaH kartA ? | jinAdhIzanivahaH / katham ? / alaM-atyarthaM yathA syAt tatheti kriyAvizeSaNam / kiMviziSTo jinAdhIzanivaha: ? / 'kapizitanamannAkimukuTaH' namantazca te nAkinazceti pUrvaM 'karmadhArayaH', tataH kapizitAH-pizaGgIkRtAH kadhurIkRtA iti yAvat namannAkinA-praNamaddevAnAM mukuTAH-kirITA yeneti 'tRtIyAbahuvrIhiH' / "pizaGgaH kapizo hariH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 6, zlo0 32) / kAbhiH ? / 'nakhAMzuzreNIbhiH' aMzUnAM zreNyaH aMzuzreNya iti pUrvaM 'SaSThItatpuruSaH', tataH nakhAH-kararuhAH teSAM aMzuzreNyaH-kiraNasamUhyaH tAbhiriti vigrahaH / kiMviziSTaH ? / nodI-prerakaH / kasya ? / "nAnAmayamalamadAreH' Amayo-rogaH, Ama Amaya AkalpaH (lyam)" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3; zlo0 127), malaH-karmalepaH, mada:ahaMkRtiH eteSAM 'dvandvaH', pazcAnnAnApadena 'karmadhArayaH', teSAM ariH-zatruryaH sa tasya / punaH kiMviziSTa: ? / 'sadAnaH' dAnaM-vitaraNaM tena saha vartamAnaH / keSAm ? / dInAnAM-duHkhitAnAm / punaH kiMviziSTa: ? / 'adAreritatamaH' dArAH-kalatrANi tairIritatamaH-atizayena vyAkSiptaceto netyarthaH / yattadornityAbhisambandhAd yo jinAdhIzanivahaH vizvaM-viSTapaM itatamaH-gatatamaH cakre-cakAra / 'DukRJ karaNe' dhAtuH / cakre' iti kriyApadam / kaH kartA ? | jinAdhIzanivahaH / kiM karmatApannam ? / vizvam / kiMviziSTaM vizvam ? / 'itatamaH' itaM-gataM tamaH-ajJAnaM yasya tat / / iti dvitIyavRttArthaH / / 82 / / (5) dha0 TIkA-nakhAMzuzreNIbhiriti / 'nakhAMzuzreNIbhiH' nakhamayUkhasantatibhiH / 'kapizitanamannAkimukuTaH' kapilitanamatsurakirITaH / 'sadA' zazvat / 'nodI' preraNazIlaH / 'nAnAmayamalamadAreH' nAnA-anekarUpA ye AmayAzca malAzca madAzca ta evAristasya / 'itatamaH' gatamoham / 'pracakre' kRtavAn / 'vizvaM' jagat / 'saH' / 'jayati' sarvamatizete / 'jinAdhIzanivahaH' jinendravisaraH / 'sadAnaH' dAnasametaH / 'dInAnAM' kRpaNAnAm / 'ayaM' eSaH / 'alaM' atimAtram / 'adAreritatamaH' atizayena dAraiHkalatrairIrito-dhairyAccAlito dAreritatamaH sa yo na bhavati / ya itatamo vizvaM pracakre sa.jinAdhIzanivaho jayatIti sambandhaH / / 82 / / Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInamijinastutayaH 341 ++++++++++++++++++++++++++++++ avacUriH yo vizvaM itatamo-gatamohaM pracakre sa jinendrasamUho jayati / kathaMbhUtaH ? / nakhAMzuzreNIbhiHnakhamayUkhasaMtatibhiH kapizitanamannAkimukuTa:-pItIkRtanamaddevakirITaH / sadA-zazvad nodIpreraNazIlaH / kasya ? / nAnA-anekarUpA AmayAzca malAzca madAzca samAhAradvandvaH, tadevAristasya / sadAno-dAna-sahitaH / dInAnAM-kRpaNAnAm / ayam-eSaH / alam-atimAtram / atizayena dAraiHkalatrairIrito-dhairyAccAlito dAreritatamaH, na evaMvidhaH adAreritatamaH / / 82 / / siddhAntaparicayaH- . jala-vyAla-vyAghra-jvalana-gaja-rug-bandhana-yudho gururvAho'pAtApadaghanagarIyAnasumataH / kRtAntastrAsISTa sphuTavikaTahetupramitibhA gururvA'ho ! pAtA padaghanagarIyAnasumataH // 3 // 83 // - zikha0 - ja0 vi0-jalavyAleti / aho ityAmantraNe taccaivaM yojyate-aho bhavyAH ! / kRtAntaH-siddhAntaH trAsISTa-rakSyAt iti kriyAkArakayojanA / atra 'trAsISTa' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'kRtAntaH' / kAn karmatApannAn ? 'asumataH' prANinaH / kasmAt sakAzAt trAsISTa ? 'jalavyAlavyAghrajvalanagajarugbandhanayudhaH' jalaM-samudrAdisambandhi vAri, vyAlaH-pannagaH, vyAghro-dvIpI, jvalano-vahniH, gajaH-karI, rug-jalodarAdirogaH, bandhanaM-karacaraNAdiniyantraNaM, yuta-saGgrAmaH, tasmAt / kRtAntaH kathaMbhUtaH ? 'guruH' mahAn / punaH kathaM0 ? / 'vAhaH' vAhaH-azvaH sa iva vAhaH / vAho hi grAmAdiyAne sumataH syAt tenAsau vAhaH / kathaMbhUtaH ? 'apAtApadaghanagarIyAnasumataH' pAtaH-cyavanaM, Apad-vipad, agha-pApaM, tato na vidyante pAtApadaghAni yasyAH sA cAsau nagarI yuktyA muktireva tasyAM yAnaM-gamanaM tatra sumataH-suSThu sammataH / eSa muktigamanasAdhanamityabhipreta ityarthaH / kRtAntaH punaH kathaM ? 'sphuTavikaTahetupramitibhAk' sphuTAH-avisaMvAdinIH vikaTAH-azliSTAH hetupramitIH-liGgapramANAni bhajatIti yaH sa tathA / punaH kathaM0 ? 'ururvA' atra vAzabdazcakArArthaH tena uruzca-vizAlazca / punaH kathaM0 ? 'pAtA' trAtA / punaH kathaMbhUtaH ? 'padaghanagarIyAn' padeSu-vAkyAvayaveSu ghanaH-arthanibiDaH garIyAn-mahattvAtirekayuktaH / / Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 zobhanastuti-vRttimAlA atha samAsaH-jalaM ca vyAlazca vyAghrazca jvalanazca gajazca ruk ca bandhanaM ca yut ca jalavyAla0 'samAhAradvandvaH' / tasmAt jalavyAlavyAghrajvalanagajarugbandhanayudhaH / pAtazca Apacca aghaM ca pAtApadaghAni itaretaradvandvaH' / na vidyante pAtApadaghAni yasyAH sA apAtA0 'bahuvrIhiH' / apAtApadaghA cAsau nagarI ca apAtA0 karmadhArayaH' / apAtApadaghanagaryAM yAnaM apAtA0 'tatpuruSaH' / suSThumataH sumataH 'tatpuruSaH' / apAtApadaghanagarIyAne sumataH apAtA0 'tatpuruSaH' / hetavazca pramitayazca hetu0 'itaretaradvandvaH' / vikaTAzca tA hetupramitayazca vikaTa0 'karmadhArayaH' / sphuTAzca tA vikaTahetupramitayazca sphuTavi0 'karmadhArayaH' / sphuTavikaTahetupramitIrbhajatIti sphuTavi0 'tatpuruSaH' / ghanazcAsau garIyAMzca ghanagarIyAn 'karmadhArayaH' / padeSu ghanagarIyAn pada0 'tatpuruSaH' / iti kAvyArthaH / / 83 / / .. (2) si0 vR0-jalavyAleti / aho ityAmantraNe / taccaivaM yojyate-aho bhavyAH ! kRtAntaH-siddhAntaH asumataH trAsISTa-rakSatAmityarthaH / 'traiG daiG pAlanayoH' iti dhAtoH AziSi kartari Atmanepade prathamapuruSaikavacanaM sISTa / 'sandhyakSarANAmA' (sA0 sU0 803) ityAtvam / tathA ca 'trAsISTa' iti siddham / atra 'trAsISTa' iti kriyApadam / kaH kartA ? | kRtAntaH / kAn karmatApannAn ? / asumataH' asavaH-prANAH vidyante yeSAM te asumantaH tAn / kasmAt ? / 'jalavyAlavyAghrajvalanagajarugbandhanayudhaH' jalaM-samudrAdi, vyAlaH-sarpaH, vyAghraH-siMhaH, jvalano-vahniH, gajaH-karI, rug-rogaH, bandhanaM-kArAkSepaH, yutsaGgrAmaH, jalaM ca vyAlazca vyAghazca jvalanazca gajazca ruk ca bandhanaM ca yucca jalavyAlavyAghrajvalanagajarugbandhanayudhaH 'itaretaradvandvaH' tasmAt / punaH kathaMbhUtaH ? | guruH-mahAn / gRNAti hitAhitamiti guruH / 'kRgrorucca' (uNA0 sU0 24) iti uH, ukArAntAdezo raparaH / punaH kathaMbhUtaH ? / 'vAhaH' vAhyate iti vAhaH, vAha iva vAha-turaGgamaH, vAho hi grAmAdiyAne sumataH syAt tenAsau vAhaH / kathaMbhUtaH ? / 'apAtApadaghanagarIyAnasumataH' pAtaH-cyavanaM, Apad-vipat, aghaM-pApaM, tato na vidyante pApApadaghAni yasyAM sA cAsau nagarI arthAnmuktireva tasyAM yAnaM-gamanaM tatra sumataH-suSThu saMmataH-sutarAmabhipretaH, eSa muktigamanasAdhanamityabhipreta ityarthaH / kRtAntasyedaM vizeSaNamiti kazcit / punaH kathaMbhUtaH kRtAntaH ? / 'sphuTavikaTahetupramitibhAk' sphuTA-avisaMvAdinIH vikaTA-azliSTAH hetupramitIH-liGgapramANAni bhajati yaH sa tathA / hetavazca pramitayazca hetupramitayaH 'itaretaradvandvaH', vikaTAzca tA hetupramitayazca vikaTahetupramitayaH 'karmadhArayaH', sphuTAzca tA vikaTahetupramitIrbhajatIti sphuTavikaTahetupramitibhAk / punaH kathaMbhUtaH ? | 'uruH'-vizAlaH / atra vA zabdazcakArArthaH / tena uruzca vizAlazca / punaH kathaMbhUtaH ? / 'pAtA' pAtIti pAtA-trAtA durgatinipatatprANinAM rakSakatvAt iti bhAvaH / punaH kathaMbhUtaH ? | 'padaghanagarIyAn' Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInamijinastutayaH padeSu-vAkyAvayaveSu ghanaH-arthanibiDa: garIyAn-mahattvAtirekayuktaH, ghanazcAsau garIyAMzca ghanagarIyAn, padeSu ghanagarIyAn padaghanagarIyAn iti tatpuruSaH' / / sau0 vR0-jalavyAleti / aho ityAmantraNe / bho bhavyAH ! kRtAntaH-siddhAntaH asumataH-prANinaH trAsISTa ityanvayaH / 'trAsISTa' iti kriyApadam / kaH kartA ? | 'kRtAntaH' / 'trAsISTa' rakSatAt / kAn karmatApannAn ? / 'asumataH' prANinaH / kasmAt sakAzAt ? / jalaM-saraHsaritsamudrAmbusambandhi, vyAlAH-sarpAH, vyAghrAH-dvIpizArdUlAdayaH, jvalanaH-vahniH, gajAH-kariNaH, rujaH-jalodarAdayaH, bandhanaMkarapAdAdinigaDaM, yut-saGgrAmaH ityAdyaSTabhayebhyaH jalavyAlavyAghrajvalanagajarukbandhanayudhaH tasmAt 'jalavyAlavyAghrajvalanagajarugbandhanayudhaH' / punaH kiMviziSTaH kRtAntaH ? / 'guruH' mahAn / punaH kiMviziSTaH kRtAntaH ? / 'vAhaH' azva iva azvaH / punaH kiMviziSTaH kRtAntaH ? / na vidyate pAtaHcyavanaM Apad-vipad aghaM-pApaM yasyAM sA apAtApadaghA tAdRzI yA nagarI arthAnmuktiH tasyA yAnaM-gamanaM mArgo vA tasmin su-zobhano mataH-abhimataH-abhilaSitaH 'apAtApadaghanagarIyAnasumataH' tAdRzaH kRtAntaH-siddhAntaH muktigamanayogyaH vAha iva mataH / anyo'pi yo vAho bhavati sa puraprApaNe abhimato bhavati / punaH kiMviziSTaH kRtAmtaH ? / sphuTAH-prakaTA, vikaTA-atigambhIrA arthagahanatvAt tAdRzA ye hetavaH-kAraNAni dRSTAntA vA pramitayaH-pramANAni pratyakSaparokSAdIni anumAnopamAnapramukhAni (tAH) bhajati sa 'sphuTavikaTahetupramitibhAk' / punaH kiMviziSTaH kRtAntaH ? ! 'uruH' vizAlaH / vA zabda: samuccayArthe cakArArthe vA / punaH kiMviziSTaH kRtAntaH ? / 'pAtA' rakSakaH arthAd jagataH / punaH kiMviziSTaH kRtAntaH ? | padAni syAdityAdIni suzliSTasumadhurAdIni vA taiH kRtvA ghano-nibiDaH [te] garIyAn-atizayena guruH 'padaghanagarIyAn' / etAdRzaH kRtAntaH prANino rakSatAt / iti padArthaH / / ___ atha samAsaH-jalAni ca vyAlAzca vyAghrAzca jvalanazca gajAzca rujazca bandhanAni ca yudhazca jalavyAlavyAghrajvalanagajarugbandhanayudhaH / gRNAti-vadati tattvaM hitAhitaM iti guruH / vAhyate-Aruhyate iti vAhaH / patanaM-cyavanaM-pAtaH, pAtazca Apacca aghaM ca pAtApadaghAni, na vidyante pAtApadaghAni yasyAM . sA apAtApadaghA, apAtApadaghA cAsau nagarI ca apAtApadaghanagarI, apAtApadaghanagaryAM yAnaM apAtApadaghanagarIyAnaM, su-zobhano mataH sumataH, apAtApadaghanagarIyAne sumataH apAtApadaghanagarIyAnasumataH / hetavazca pramitayazca hetupramitayaH, vikaTAzca te hetupramitayazca vikaTahetupramitayaH, sphuTAzca tA vikaTahetupramitayazca sphuTavikaTahetupramitayaH, sphuTavikaTahetupramitIH bhajatIti sphuTavikaTahetupramitibhAk / pAti-rakSatIti pAtA / padAnAM padairvA ghanaM padaghanaM, atizayena gururgarIyAn, padaghanena garIyAn padaghanagarIyAn / asavaH-prANA vidyante yeSAM te asumantaH, tAn asumataH / iti tRtIyavRttArthaH / / 83 / / Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 zobhanastuti-vRttimAlA de0 vyA0-jalavyAleti / kRtAntaH-siddhAntaH asumataH-prANinaH trAsISTa-rakSatAdityanvayaH / 'trAsISTa' iti kriyApadam / kaH kartA ? / kRtAntaH / kAn karmatApannAn ? / asumataH / kasmAt ? / 'jalavyAlavyAghrajvalanagajarugbandhanayudhaH' jalaM-samudrAdi, vyAlaH-sarpaH, vyAghaH-siMhaH, jvalano-vahniH, gajo-mattamAtaGgaH, ruka-rogaH, bandhanaM-kArAkSepaH, yut-saMgrAmaH eteSAM 'dvandvaH' tasmAt / kiMviziSTaH kRtAntaH ? | vAhaH-turaGgamaH / atrAbhedarupakAlaGkAraH / "vAho vAjI hayo hariH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 299) / punaH kiMviziSTa: ? / guruH-hitAhitaprAptiparihAropadeSTA / punaH kiMviziSTaH ? / 'apAtApadaghanagarIyAnasumataH' na vidyate pAtazca Apacca aghaM ca yasyAH sA apAtApadaghA, evaMvidhA yA nagarI arthAnmuktiH tasyA yAne-gamane sumataH-sutarAmabhipretaH / vAhasya vizeSaNaM vA / punaH kiMviziSTaH ? / 'sphuTavikaTahetupramitibhAk' sphuTAH-spaSTAH zabdataH vikaTA-durgamAH arthataH te ca te hetavaH-sAdhyagamakAsteSAM pramitiH-yathArthajJAnaM(tAM)bhajatIti bhAk, kvippratyayAntam / punaH kiMviziSTaH ? / uruH-vizAlaH / vA vaikalpikaH / punaH kiMviziSTaH ? / 'pAtA' pAtIti pAtA-rakSakaH, durgatipatatprANirakSakatvAt / punaH kiMviziSTa: ? / 'padaghanagarIyAn' padAni-varNasamUhAH suptiGantAni vA tairghano (-nibiDaH) nivahaH ata eva garIyAn-gariSThaH / / iti tRtIyavRttArthaH / / 83 / / dha0 TIkA-jaleti / 'jalavyAlavyAghrajvalanagajarugbandhanayudhaH' vyAlaH-pannagaH, ruka-rogaH jalodarAdiH, bandhanaM-kArAdinirodhaH, yut-saMgrAmaH, jalAderupasargAt sakAzAt / 'guruH' mahAn / 'vAhaH' azvaH / 'apAtApadaghanagarIyAnasumataH' pAtaH-cyavanaM, na vidyante pAtazca Apacca aghaM ca yasyAH sA apAtApadaghA, sA cAsau nagarI ca apAtApadaghanagarI, yuktyA muktireva, tasyAM yAnaM-gamanaM tatra sumataHsuSThu sammataH / 'kRtAntaH' rAddhAntaH / 'trAsISTa' rakSyAt / 'sphuTavikaTahetupramitibhAka' pramitayaHpramANAni, hetUca pramitIzca hetupramitIH, sphuTA-avisaMvAdinIH vikaTA-akliSTA hetupramitIrbhajate yaH saH / 'uruH' vizAlaH / 'vA' zabdazcakArArthe / 'aho' ityAmantraNe / 'pAtA' trAyakaH / 'padaghanagarIyAn' ghanaH-arthanibiDa: garIyAn-mahattvAtirekayuktaH padeSu-vAkyAvayaveSu ghanazca garIyAMzca / 'asumataH' prANinaH / aho kRtAnto jalAderasumataH trAsISTeti sambandhaH / / 83 / / (6) __ avacUriH kRtAntaH-siddhAnto'sumataH-prANinastrAsISTa-rakSatAt / kasmAt ? / jalavyAlavyAghrajvalanagajarugbandhayudhaH / vyAlaH-sarpaH / rujo-jalodarAdirogAH / bandhanaM-kArAnirodhAdi / yuta-saGgrAmaH / Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInamijinastutayaH 345 jalAdInAM sakAzAdityarthaH / kiMbhUtaH ? / guruH-mahAn / vAhaH-azvaH / na vidyate pAtaH-cyavanaM Apadvipat aghaM-pApaM ca yasyAM sA cAsau nagarI ca, yuktyA muktireva, tasyA yAne-gamane suSThumataH-abhipretaH / sphuTA-avisaMvAdinyo vikaTA-vistRtA hetupramitayaH hetavaH pramANAni ca (tAH) bhajate yaH (sa) sphuTavikaTahetupramitibhAk / uruH-vizAlaH / vA zabdazcakArArthe / aho ityAmantraNe / pAtA-trAyakaH / padaghanagarIyAn padaghanaH-arthanibiDaH garIyAMzca mahattvayuktaH / yadvA padeSu vAkyAvayaveSu ghanazca garIyAMzca / / 83 / / kAlIdevyAH stutiHvipakSavyUhaM vo. dalayatu gadAkSAvalidharA 'samA nAlIkAlIvizadacalanA nAlikavaram / samadhyAsInA'mbhobhRtaghananibhA'mbhodhitanayAsamAnAlI kAlI vizadacalanAnAlikabaram // 4 // 84 // - zikha0 (1) - ja0 vi0-vipakSeti / kAlI-kAlyAkhyA devI vaH yuSmAkaM vipakSavyUhaM dalayatu-vinAzayatu iti kriyAkArakaprayogaH / atra 'dalayatu' iti kriyApadam / kA kI ? 'kAlI' / kiM karmatApannam ? 'vipakSavyUham' / keSAm ? 'vaH' / kAlI kathaMbhUtA ? 'gadAkSAvalidharA' gadA-praharaNavizeSaH akSAvaliHmAlA te dhArayatIti gadAkSAvalidharA / punaH kathaM0 ? 'asamA' asadRzI / punaH kathaM0 ? 'nAlIkAlIvizadacalanA' nAlIkAlI-kamalAvalI tadvad vizadau-ujjvalau calanau-pAdau yasyAH sA tathA / kAlI kiM kurvANA ? 'samadhyAsInA' samyak adhirohantI / kiM karmatApannam ? 'nAlikavaraM' pradhAnapadmam / nAlikavaraM kathaMbhUtam ? 'vizadacalanAnAlikavaraM' vizantaH-nilIyamAnAH acalAH-sthirAH etAdRzA ye nAnAlinaH nAnAlayo vA-vicitramadhukarAH taiH kabaraM-karburam / atra yamakavazAt bavayoraikyam / kAlI punaH kathaM0 ? 'ambhobhRtaghananibhA' jalabharitameghaprabhA, zyAmavarNetyarthaH / punaH kathaM0 ? 'ambhodhitanayAsamAnAlI' ambhodhitanayA-lakSmIH tasyAH asamAnA-ananyasamA AlI-sakhI / / atha samAsaH-vipakSANAM vyUhaH vipakSavyUhaH 'tatpuruSaH' / taM vipakSa0 / gadA ca akSAvalizca gadAkSAvalI 'itaretaradvandvaH' / gadAkSAvalI dhArayatIti gadAkSAvali0 'tatpuruSaH' / na samA asamA 'tatpuruSaH' / nAlIkAnAmAlI nAlIkAlI 'tatpuruSaH' / nAlIkAlIvad vizadau nAlIka0 'tatpuruSaH' / Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 zobhanastuti-vRttimAlA nAlIkAlIvizadau calanau yasyAH sA nAlI0 'bahuvrIhiH' / nAlIkeSu varaM nAlIka0 'tatpuruSaH' / ambhobhirbhUtaH ambhobhRtaH 'tatpuruSaH' / ambhobhRtazcAsau ghanazca ambho0 'karmadhArayaH' / ambhobhRtaghanavat nibhA yasyAH sA ambhobhRta0 'bahuvrIhiH' / ambhodhestanayA ambhodhi0 'tatpuruSaH' / na samAnA asamAnA 'tatpuruSaH' / asamAnA cAsau sakhI ca asamA0 'karmadhArayaH' / ambhodhitanayAyA asamAnasakhI ambhodhi0 'tatpuruSaH' / nAnA-vidhAzca te alinazca nAnAlinaH 'karmadhArayaH' / na calA acalAH 'tatpuruSaH' / acalAzca te nAnAlinazca acalanAnA0 'karmadhArayaH' / vizantazca te acalanAnAlinazca vizadacala0 'karmadhArayaH' / vizadacalanAnAlibhiH kabaraM vizada0 'tatpuruSaH' / tad vizada0 / iti kAvyArthaH / / 84 / / // iti zobhanastutivRttI zrInamijinapateH stutervyAkhyA // 4 / 21 / 84 // (2) si0 vR0-vipakSeti / kAlI-kAlInAmnI mahAdevI vo-yuSmAkaM vipakSavyUha-zatruvAtaM-vairisamUha dalayatu-vinAzayatu ityarthaH / 'dala dalane' dhAtorNyantasya 'AzI:preraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tup / 'curAdeH [JiH]' (sA0 sU0 1039) iti JiH / 'ap kartari' (sA0 sU0 691) ityap / 'guNaH' (sA0 sU0 692) iti guNaH / 'e ay' (sAsU0 41) / 'svarahInaM0' (sA0 sU0 36) / tathA ca 'dalayatu' iti siddham / atra 'dalayatu' iti kriyApadam / kA kI ? / kAlI / kaM karmatApannam ? / 'vipakSavyUha' vipakSANAM-zatrUNAM vyUho-nikarastam / "vyUhaH syAd balavinyAse, nirmANe vRndatarkayoH" iti vizvaH / keSAm ? / vaH / SaSThIbahuvacane yuSmAkamityasya vasAdezaH / kathaMbhUtA kAlI ? | 'gadAkSAvalidharA' gadA-zastravizeSaH akSAvaliH-mAlA gadA ca akSAvalI ca gadAkSAvalI 'itaretaradvandvaH', te dharatIti gadAkSAvalidharA | punaH kathaMbhUtA ? / asamA-asadRzI, nirupametyarthaH / punaH kathaMbhUtA ? | 'nAlIkAlIvizadacalanA' nAlIkAnAM-kamalAnAmAliH-zreNI tadvad vizadau-nirmalau (calanau-) pAdau yasyAH sA tathA / kAlI kiM kurvANA ? / samadhyAsInA-samyagadhirohantI / kam ? / 'nAlIkavaraM' nAlaM vidyate yeSu tAni nAlIkAni teSu nAlIkeSu-kamaleSu varaM-pradhAnaM nAlIkavaram / kathaMbhUtaM nAlIkavaram ? / 'vizadacalanAnAlikabaraM' vizanto-nilIyamAnAH acalAH-sthirAH evaMbhUtA ye nAnA-vividhaprakArAH alayo-bhramarAH taiH kabaraM-kadhuram / vizantazca te acalAzca te nAnAlayazca vizadacalanAnAlaya iti pUrva 'karmadhArayaH' / atra yamakavazAd bavayoraikyam / kAlI punaH kathaMbhUtA ? / 'ambhobhRtaghananibhA' ambhaHjalaM tena bhRtaH-pUrNaH yo ghanaH-meghaH tena nibhA-tulyA yA sA tathA, sajalajaladharavannIlavarNeti phalitArthaH / 1. ambhobhRtaghanena nibhA ambho0 'tatpuruSaH' iti pratibhAti / / Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInamijinastutayaH 347 punaH kathaMbhUtA ? | 'ambhodhitanayAsamAnAlI' ambhodhitanayA-lakSmIH tayA samAnAH-tulyAH AlyaHsakhyo yasyAH sA tathA / "kSIrAbdhitanayA ramA" ityamaraH (?) "haripriyA padmavAsA kSIrodatanayA'pi ca" iti haimaH (kA0 2, zlo0 140) / zikhariNIvRttam / / "rasai rudraizchinnA yamanasabhalA gaH zikhariNI" iti ca lakSaNamunneyam / / 84 // // iti mahAmahopAdhyAya0 zrInaminAthajinasya stutivRttiH // 4 / 21 / 84 / / (3) sau0 vR0-vipakSeti / kAlInAmnI devI vo-yuSmAkaM vipakSAH-vairiNaH teSAM vyUhaH-samUhaH taM vipakSavyUhaM dalayatu ityanvayaH / 'dalayatu' iti kriyApadam / kA karjI ? | 'kAlI' / 'dalayatu' pinaSTu / kaM karmatApannam ? / 'vipakSavyUham' / keSAm ? / 'vaH' yuSmAkam / kiMviziSTA kAlI ? / 'gadAkSAvalidharA' gadA-praharaNavizeSaH akSAvaliH-jApyamAlA te dve dharatIti gadAkSAvalidharA / punaH kiMviziSTA kAlI ? / 'asamA' lAvaNyaizvaryAdiguNairnAnyasadRzI | punaH kiMviziSTA kAlI? / nAlIkAni-kamalAni teSAM AlIzreNiH tadvad vizadau-nirmalau calanau-caraNau yasyAH sA 'nAlIkAlIvizadacalanA' / punaH kAlI kiM kurvANA ? | samyak prakAreNa adhyAsInA-ArUDhA 'samadhyAsInA' / kiM karmatApannam ? / 'nAlikavaraM' kamaleSu pradhAnaM, vavayoraikyaM yamakatvAt / punaH kiMviziSTA kAlI ? / ambhobhiH bhRtaH-pUrNo yo ghanomeghaH tasya (tena?) nibhA-sadRzI, ghanazyAmavarNA | punaH kiMviziSTA kAlI ? / ambhodhiH-samudraH tasya tanayA-lakSmIH tayA samAnA-sadRzI AlI-sakhI yasyAH sA ambhodhitanayAsamAnAlI / kiMviziSTaM nAlikavaram ? / vizantaH-pravizantaH acalAH-sthirA-lInA nAnAprakArA-vicitrA alayaH-alino vA taiH kabaraM-mizritaM 'vizadacalanAnAlikabaram' / bavayoraikyam / evaMvidhA kAlI devI yuSmAkaM vipakSavyUha pinaSTu iti padArthaH / / atha samAsaH-viruddhapakSA vipakSAH, vipakSANAM vyUhaH vipakSavyUhaH, taM vipakSavyUham / akSANAM AvaliH (akSAvaliH), gadA ca akSAvalizca gadAkSAvalI, gadAkSAvalI dhArayatIti gadAkSAvalidharA, na vidyate samA-sadRzI yasyAH sA asamA, nAlIkAnAmAlI nAlIkAlI, nAlIkAlIvat vizadau calanau yasyAH sA nAlIkAlIvizadacalanA / nAlikeSu varaM tad nAlikavaram / samyak prakAreNa adhyAsInA samadhyAsInA / ambhobhiH bhRtaH ambhobhRtaH, ambhobhRtazcAsau ghanazca ambhobhRtaghanaH, ambhobhRtaghanasya (ghanena?) nibhA ambhobhRtaghananibhA / ambhAMsi dhIyante asminniti ambhodhiH, ambhodhestanayA ambhodhitanayA-lakSmIH, tayA samAnA-sadRzI AlI-sakhI yasyAH sA ambhodhitanayAsamAnAlI / nAnAvicitrAH alayaH alino vA nAnAlayaH, na calA acalA; acalAzca te nAnAlayazca acalanAnAlayaH, Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 zobhanastuti-vRttimAlA vizantazca te acalanAnAlayazca vizadacalanAnAlayaH, vizadacalanAnAlibhiH kabaraM vizadacalanAnAlikavaram / ityekaviMzatitamazrInaminAthajinastutiH // 4 / 21 / 84 // (4) de0 vyA0-vipakSeti / kAlI devI vo-yuSmAkaM 'vipakSavyUha' vipakSAH-zatravaH teSAM vyUha-samUha dalayatu-mardayatu ityanvayaH / 'dalayatu' iti kriyApadam / kA kI ? / kAlI / kiM karmatApannam ? | vipakSavyUham / kiMviziSTA devI ? / 'gadAkSAvalidharA' gadA-zastravizeSaH akSAvaliH-japamAlA anayo 'rdvandvaH', te bibharti-dhArayatIti tathA / punaH kiMviziSTA ? | 'asamA' nAsti baleneti zeSaH samaH-sadRzo yasyAH sA tathA / punaH kiMviziSTA ? / 'nAlIkAlIvizadacalanA' nAlIkaM-kamalaM tasya AlI-paramparA tadvad vizadau-ujjvalau calanau (-pAdau) yasyAH sA tathA / "visaprasUtaM nAlIkaM" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 227) / punaH kiMviziSTA ? / samadhyAsInA-adhyArUDhA / kim ? / nAlikavaraM-pradhAnakamalam / nAlikeSu varaM nAlikavaraM iti samAsaH / bavayorabhedAdatra vakArasthAne bakAragrahaNam / punaH kiMviziSTA ? / 'ambhobhRtaghananibhA' ambhaH-payastena bhRtaH-pUrNo yo ghano-meghaH tena nibhA-sadRzA, sajalajaladharavat kRSNavarNetyarthaH / punaH kiMviziSTA ? / 'ambhodhitanayAsamAnAlI' ambhodhitanayA-lakSmIH tasyAH samAnAH sadRzAH AlyaH-sakhyo yasyAH sA tathA / kiMviziSTaM nAlikavaram ? / 'vizadacalanAnAlikabaram' vizanto-nilIyamAnAH acalAH-sthirA nAnA-aneke ye alayoM-bhramarAH taiH kabaraM-mizritam / "karambaH kabaro mizraH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 6, zlo0 105) / / iti turIyavRttArthaH // 4 / 21 / 84 // dha0 TIkA-vipakSeti / 'vipakSavyUha' zatrusandoham / 'vaH' yuSmAkam / 'dalayatu' pinaSTu / 'gadAkSAvalidharA' gadAM akSAvaliM dhArayati yA sA / 'asamA' asadRzI / 'nAlIkAlIvizadacalanA' nAlIkAlI-padmapaGktiH tadvad vizadau-ujjvalau calanau yasyAH sA / 'nAlikavaraM' pradhAnapadmam / 'samadhyAsInA' samyag adhirohantI / 'ambhobhRtaghananibhA' jalabharitameghaprabhAzyAmetyarthaH / 'ambhodhitanayAsamAnAlI' ambhodhitanayA-lakSmIH tasyAH asamAnA-ananyasamA AlI-sakhI yA sA / 'kAlI' kAlIsaMjJitA / 'vizadacalanAnAlikabaraM' vizadbhiH-nilIyamAnaiH acalaiH-sthirairnAnAlibhiH-vicitramadhukaraiH kavaraM-karburaM yat tat / nAlikavaraM samadhyAsInA kAlI vipakSavyUhaM vo dalayatu iti yogaH // 4 / 21 / 84 // 1. yathA pratyekastuticatuSTayasamAptau padyaM dRzyate, tathA'tra na iti vizeSaH / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInamijinastutayaH 349 (6) avacUriH kAlI devI vo-yuSmAkaM vipakSavyUha-pratIpapaTalaM dalayatu-pinaSTu / kiMviziSTA ? / gadAAyudhavizeSaH akSAvaliH-akSamAlA ca te dharatIti / asamA-rUpaizvaryAdinA ananyasadRk / nAlIkAnAMkamalAnAmAlI-zreNI tadvad vizadau-nirmalau calanau-pAdau yasyAH sA / nAlikavaraM-pradhAnakamalaM samadhyAsInA-adhirohantI adhirUDhA vA / ambhobhRtaH payaHpUrNo yo ghano-meghastasya nibhA-kRSNavarNatvAt samA / ambhodhitanayAsamAnA-lakSmItulyA AlyaH-sakhyo yasyAH (sA) / vizanto-lIyamAnA acalAHsthirA nAnA-bahuvidhA ye'layo-bhramarAstaiH kabaraM-mizraM khacitamityarthaH / idaM nAlikavarasya vizeSaNam // 4 / 21 / 84 // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 zobhanastuti-vRttimAlA 22. zrInemijinastutayaH atha zrIneminAthAya namaskAra:cikSeporjitarAjakaM raNamukhe yo'lakSyasaGkhyaM kSaNA dakSAmaM jana ! bhAsamAnamahasaM 'rAjImatI' tApadam / - taM 'nemiM' nama namranirvRtikaraM cakre yadUnAM ca yo dakSAmaJjanabhAsamAnamahasaM rAjImatItApadam / / 1 / / 85 // - zArdUla0 ja0vi0-cikSeporjiteti / he jana ! tvaM taM nemi-neminAmAnaM jinaM nama-praNipata iti kriyAkArakasaMyojanam / atra 'nama' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'tvam' / kaM karmatApannam ? 'nemim' / kathaMbhUtaM nemim ? 'bhAsamAna' virAjamAnam, athavA janai samAnaM 'janabhAsamAnam' / etatpakSe sambodhanamadhyAhRtya vAcyam / punaH kathaM0 ? ahasaM' avidyamAnahAsam | punaH kathaM0 ? rAjImatItApadaM' rAjImatI-ugrasenapRthivIpateH putrI tasyAstApadam, sambhogamanorathaviphalIkaraNAt tApadAyinam / punaH kathaM0 ? 'namranirvRtikaraM' namrANAM-namanazIlAnAM nirvRtiH-saukhyaM zivaM vA karoti sa tathA tam / punaH 1. 'lakSasaGkhyaM' ityapi pAThaH 'janabhAsamAnaM' ityapi saMbhavati / Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInemijinastutayaH 351 kathaM0 ? 'aJjanabhAsamAnamahasaM' aJjanabhayA-kajjalakAntyA samAna-sadRzaM mahaH-tejaH yasya sa tathA tam / tamiti tacchabdAvinAbhAvitvAd yacchabdaghaTanAmAha - ya UrjitarAjakaM-balavadrAjasamUhaM raNamukhesamarArambhe kSaNAd-vegena cikSepa-nirastavAn / atrApi 'cikSepa' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'yaH' / kiM karmatApannam ? (Urjita)rAjakam' / kasmin ? 'raNamukhe' / katham ? 'kSaNAt' / (Urjita)rAjakaM kathaMbhUtam ? 'lakSyasaGkhya lakSyA saGkhyA yasya tat tathA / athavA akAraprazleSeNa alakSyA-avibhAvyA saGkhyA -parimANaM yasya tat tathA / punaH kathaM0 ? 'akSAmaM' samartham | punaryacchabdayojanAmAha - ca-punaH yo yadUnAM-yAdavAnAM rAjI zreNI atItApadaM-atikrAntavipadaM cakre-kRtavAn / atrApi 'cakre' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'yaH' / kAM karmatApannAm ? 'rAjIm' / keSAm ? 'yadUnAm' / rAjI kathaMbhUtAm ? 'atItApadam' / punaH kathaMbhUtAm ? 'dakSAM' asammUDhAm / / atha samAsaH-rAjJAM samUhaH rAjakam / UrjitaM ca tad rAjakaM ca Urjita0 'tatpuruSaH' / tad Urjita0 / raNasya mukhaM raNamukhaM 'tatpuruSaH' / tasmin raNamukhe / lakSyA saGkhyA yasya tad lakSyasaGkhyaM 'bahuvrIhiH' / athavA na lakSyA alakSyA 'tatpuruSaH' / alakSyA saGkhyA yasya tad alakSyasaGkhyaM 'bahuvrIhiH' / na kSAmaM akSAmaM tatpuruSaH' / tad akSAmam / janairbhAsamAnaH jana0 'tatpuruSaH' / taM jana0 / na vidyate haso yasya saH ahasaH 'bahuvrIhiH' / taM ahasam / tApaM dadAtIti tApada: 'tatpuruSaH' / rAjImatyAstApado rAjI0 'tatpuruSaH' / taM rAjI0 / nirvRtiM karotIti nirvRtikaraH 'tatpuruSaH' / namrANAM nirvRtikaro namrani0 'tatpuruSaH' taM namra0 / aJjanasya bhA aJjanabhA 'tatpuruSaH' / aJjanabhayA samAnaM aJjana0 'tatpuruSaH' / aJjanabhAsamAnaM maho yasya saH aJjanabhAsamAnamahAH 'tatpuruSaH' / taM aJjana0 / atItA Apado yasyAH sA atItApat 'bahuvrIhiH' / tAM atI0 / iti kAvyArthaH / / 85 / / (2) si0 vR0-cikSeporjiteti / he jana ! tvaM taM nemi-neminAmAnaM jinaM nama-praNipata ityarthaH / 'Nama prahRtve zabde ca' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanam / atra 'nama' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / kaM karmatApannam ? / 'nemiM' dharmacakrasya nemivannemiH te nemim / nemizabda innanto'pyasti, "neminaM naumi bhaktyA" iti prayogAt / kathaMbhUtaM nemim ? / 'bhAsamAnaM' bhAsate-zobhate iti bhAsamAnaH taM bhAsamAnaM,yadivA janairbhAsa(mA)naM janabhAsamAnam / etatpakSe saMbodhanamadhyAhRtya vAcyam / punaH kathaMbhUtam ? / 'ahasaM' na vidyate hAso-hAsyaM yasya sa tathA tam / "ghargharo hAsikA hAsyaM, hAsastu hasanaM hasaH" iti haimaH (kA0 2, zlo0 210) / punaH kathaMbhUtam ? | 1. pUrvAparIbhAvastu mudrite abhidhAnacintAmaNinAmake granthe / Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 zobhanastuti-vRttimAlA 'rAjImatItApadam' rAjImatI ugrasenadhAriNyoH putrI tasyAH tApaM dadAtIti tApadaH tam / 'Ato'nupasarge kaH' (pA0 a0 3, pA0 2, sU0 3) / pravrajyAgrahaNena tanmanorathaviphalIkaraNAditi bhAvaH / punaH kathaMbhUtam ? | 'namranirvRtikaraM' namrANAM-namanazIlAnAM nirvRti-saukhyaM zivaM vA karotIti tathA tam / punaH kathaMbhUtam ? / 'aJjanabhAsamAnamahasaM' aJjanaM-kajjalaM tasya bhA-kAntiH tayA samAna-sadRzaM mahaH-tejo yasya sa tathA tam / "mahazco(stU?)tsavatejasoH" ityamaraH (zlo0 2797) / zyAmazarIratvena kajjalaprabhAsAdharmyam / tamiti tacchabdAvinAbhAvitvAd yacchabdaghaTanAmAha-yo nemiH UrjitarAjakaM-balavadrAjasamUha raNamukhe-saGgrAmArambhe kSaNAt-kSaNamAtreNa cikSepa-nirastavAnityarthaH / 'kSipa preraNe' dhAtoH parokSe parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM Nap / 'dvizca' (sA0 sU0 710) iti dhAtoddhitvam / 'sasvarAdirdviradviH' (sA0 sU0 711) iti kaSayormadhye kasya svarasahitasya dvitvam / tathA ca kikSi iti jAte 'kuhozcaH' (sA0 sU0 746) iti cutvam / 'upadhAyA laghoH' (sA0 sU0 735) iti guNaH / tathA ca 'cikSepa' iti siddham / atra 'cikSepa' iti kriyApadam / kaH kartA ? | yaH / kaM karmatApannam ? / 'rAjakaM' rAjJAM samUho rAjakam / 'gotrokSoSTrorabhrarAja0' (pA0 a04, pA0 2, sU0 39) iti vuJ / UrjA-balaM jAtamasya iti UrjitaM, UrjitaM ca tad rAjakaM ceti 'karmadhArayaH' / "sa samrADatha rAjakam (zlo0 1474) / rAjanyakaM ca nRpatikSatriyANAM gaNe kramAt" ityamaraH (zlo0 1475) / kasmin ? / raNamukhe / "mukhaM niHsaraNe vakre prArambhopAyayorapi" iti vizvaH / rAjakaM kathaMbhUtam ? | 'lakSasaGkhyam' lakSAH saGkhyA-parimANaM yasya tat tathA / athavA akArasya prazleSaH / alakSyA-avibhAvyA saGkhyA yasmAt tat tathetyarthaH / punaH kathaMbhUtam ? / 'akSAmaM' na kSAmaM akSAmaM, samarthamityarthaH / 'kSAyo maH' (sA0 sU0 1313) iti niSThAtakArasya makAraH / punaryacchabdaM yojayati / ca-punaH yo yadUnA-yaduvaMzotpannAnAM yAdavAnAM rAjIpaGktimatItApadaM cakre-kRtavAnityarthaH / 'DukRJ karaNe' dhAtoH kartari parokSe Atmanepade prathamapuruSaikavacanam / 'dvizca' (sA0 sU0 710) iti dvitvam / 'raH' (sA0 sU0 768) iti pUrvakArasyAkAraH / 'kuhozzuH' (sA0 sU0746) iti cutvam / 'R raM' (sA0 sU039) / 'svarahInaM0' (sA0 sU0 36) / tathA 'cakre' iti siddham / atra 'cakre' iti kriyApadam / kaH kartA ? / yaH / kAM karmatApannAm ? / rAjIm / keSAm ? / yadUnAm / kathaMbhUtAM rAjIm ? | 'atItApadaM' atItA-atikrAntA Apado-duravasthA yasyAH sA tAm / punaH kathaMbhUtAm ? / dakSAM-nipuNAm / / 85 / / (3) sau0 vR0-yo dravyabhAvazatrUn nAmayati-vazIkaroti saH ariSTeSu-upadraveSu nemiH-cakramiva bhavati tathA garbhasthe bhagavati jananyA ariSTaralamayaM cakraM zayyApArzve dRSTam / anena samvandhenAyAtasya dvAviMzatitamazrIariSTa(nemi)nAmno jinasya stutervyAkhyAnaM likhyate-cikSeporjiteti / Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInemijinastutayaH 353 ___ he jana ! he bhavyaloka! tvaM taM nemiM-nemijinaM nama ityanvayaH / 'nama' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'tvam' / 'nama' praNama / kaM karmatApannam ? / ('nemi') neminAtham / kiMviziSTaM nemim ? | namrANAM-namanazIlAnAM nirvRtiH-mokSaH sukha vA taM karotIti 'namranirvRtikaram' / punaH kiMviziSTaM nemim ? / 'ahasaM' apagatahAsyam / punaH kiMviziSTaM nemim ? / rAjImatyAM-(ugrasena)putryAM tApadaMtApadAyakaM, kAmamanorathaviphalIkaraNatvAt / punaH kiMviziSTaM nemim ? / aJjanaM-kajjalaM tasya bhAkAntiH tatsaMmAnaM-(sadRzya), zyAmavarNamityarthaH / punaH kiMviziSTaM nemim ? / 'taM' taM prasiddham / tacchabdo yacchabdamapekSate / taM kam ? / yo nemiH raNamukhe-saGgrAmaprArambhe UrjitarAjakaM-utkaTarAjasamUhaM kSaNAtvegena cikSepa ityanvayaH / 'cikSepa' iti kriyApadam / kaH kartA ? | 'yaH' / 'cikSepa' babhaJjavitrAsayAmAsa / kiM karmatApannam ? | UrjitarAjakam / kasmin ? / 'raNamukhe' kiMviziSTaM UrjitarAjakam ? / 'lakSasakhyaM' lakSazaH saMkhyAtmakaM, yadvA akAraprazleSe nAsti lakSazaH (lakSyA) saMkhyA yatra tad alakSyasaMkhyam / punaH kiMviziSTaM UrjitarAjakam ? 'akSAmaM' na durbalaM, prauDhaparikaramityarthaH / ca-punaH yo nemiH yadUnAM-yAdavAnAM rAjI zreNiH atItApadaM-gatavipadaM cakre ityanvayaH / 'cakre' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'yaH' nemiH / 'cakre' kRtavAn / kAM karmatApannam ? / 'rAjI' zreNim / keSAm ? / 'yadUnAm' kiMviziSTAM rAjIm ? / 'dakSAM' kuzalAm / punaH kiMviziSTAM rAjIm ? / atItAatikrAntA Apada-vipad yasyAH sA atItApat tAM atItApadam' / punaH kiMviziSTAM rAjIm ? |janeSulokeSu bhAsamAnaM dIpyamAnaM mahaH-tejo yasyAH sA 'janabhAsamAnamahasam' / idamapi vizeSaNaM nemimiti pade'pi lgti| evaMvidhaM zrInemijinaM bho bhavyAH ! yUyaM praNamata / iti padArthaH / / atha samAsaH-rAjJAM samUho rAjakaM, UrjitaM-uddhataM ca tad rAjakaM ca UrjitarAjakam / raNasya mukhaM raNamukhaM, tasmin raNamukhe / nAsti lakSazaH (lakSyA) saGkhyA yasmiMstad alakSasaMkhyam / na kSAmaM akSAmaM, tad akSAmam / janeSu bhAsamAnaM maho yasya sa janabhAsamAnamahAH, taM janabhAsamAnamahasam / na vidyate hasohAso yasya saH ahasaH, taM ahasam / tApaM dadAtIti tApadaH, rAjImatyAH tApado rAjImatItApadaH, taM rAjImatItApadam / aJjanasya bhA aJjanabhA, aJjanabhayA samAnaH aJjanabhAsamAnaH, taM aJjanabhAsamAnam / namanazIlA namrAH, namrANAM nirvRtiH namranirvRtiH, namranirvRitiM karotIti namranirvRtikaraH, taM namranirvRtikaram / atItA-gatA Apad yasyAH sA atItApat, tAM atItApadam / iti prathamavRttArthaH / 1 / / zArdUlavikrIDitam / / ____de0 vyA0-cikSeporjiteti / he jana ! he bhavyaloka ! taM nemi-neminAthaM tvaM nama-namaskuru ityanvayaH / 'Nama prahIbhAve' dhAtuH / 'nama' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / kaM karmatApannam ? / Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 OTPP nemim / kiMviziSTaM nemim ? / 'namranirvRtikaram' namrANAM-prahrIbhUtAnAM nirvRti-sukhaM kaivalyaM vA karotIti tathA (tam) / punaH kiMviziSTam ? | bhAsamAnaM-zobhamAnam / punaH kiMviziSTam ? ahasaM-hAsyarahitam / punaH kiMviziSTam ? | 'rAjImatItApadam' rAjImatI-rAjaduhitA tasyAH tApadaM-duHkhapradam, pravrajyAgrahaNena tanmanorathaviphalIkaraNAt / punaH kiMviziSTam ? / 'aJjanabhAsamAnamahasam' aJjanaM-kajjalaM tasya bhAkAntiH tayA samAna-sadRzaM mahaH-tejo yasya sa tam, zyAmazarIratvAt / yattadornityAbhisambandhAd, yo nemiH yadUnAM-yAdavAnAM rAjI-paGktim atItApadaM cakre-cakAra / 'DukRJ karaNe' dhAtuH / 'cakre' iti kriyaapdm| kaH kartA ? / nemiH / kAM karmatApannAm ? / rAjIm / keSAm ? / yadUnAm / kiMviziSTAM rAjIm ? / 'atItApadam' atItA-atikrAntA Apad-vipattiryasyAH sA tAm / punaH kiMviziSTAm ? / dakSAcaturAm / ca-punaH yo nemiH UrjitarAjakaM-balavadrAjasamUhaM kSaNAt-kSaNamAtreNa raNamukhe-saGgrAmamukhe cikSepa-kSepayAmAsa / 'kSipa preraNe' dhAtuH / cikSepa' iti kriyApadam / kaH kartA ? / nemiH / kiM karmatApannam ? / UrjitarAjakam' rAjJAM samUho rAjakaM, UrjitaM ca tad rAjakaM ceti, pazcAt 'karmadhArayaH' / kiMviziSTaM UrjitarAjakam ? / lakSasaGkhyaM-lakSasaGkhyAkam / punaH kiMviziSTam ? | akSAmaMupacitam |n kSAmAmakSAmamiti 'nasamAsaH' pracurasvasevakajanopetatvAt / / iti prathamavRttArthaH / / 85 / / dha0 TIkA-cikSepeti / 'cikSepa' nirastavAn / 'UrjitarAjakaM' balavadrAjasamUham / 'raNamukhe' samarArambhe / 'yaH' / lakSasaGkhyaM' lakSAH saMkhyA yasya tat, athavA alakSasaMkhyam-avibhAvyaparimANam / 'kSaNAd' akSepeNa / 'akSAma' samartham / 'jana !' iti lokasyAmantraNam / 'bhAsamAnaM' virAjamAnam / athavA janairbhAsamAnaM janabhAsamAnam / 'ahasaM' avidyamAnahAsam / 'rAjImatItApadaM' rAjImatIugrasenarAjaputrI tasyA manorathaviphalIkaraNAt tApadaM-santApadAyinam / 'tam' / 'nemiM' neminAmadheyam / 'nama' praNipata / 'namranirvRtikaraM' namrANAM nivRti-saukhyaM karotIti / 'cakre' kRtavAn / 'yadUnAM' yAdavAnAm / 'ca' / 'yaH' / 'dakSA' asaMmUDhAm / 'aJjanabhAsamAnamahasaM' aJjanabhayA-kajjalacchAyayA samAna-samaM mahaH-tejo yasya tam / 'rAjI' santatim / atItApadaM' atikrAntavipadam / ya UrjitarAjakaM cikSepa yazca yadUnAM rAjI atItApadaM cakre taM nemiM nameti sambandhaH / / 85 / / avacUriH yo nemijino lakSasaMkhyaM-lakSapramANamUrjitarAjakaM-balavadrAjavRndaM raNamukhe cikSepa-babhaJja / kSaNAda-vegena / rAjakaM kiMbhUtam ? | akSAmaM-upacitam / he jana ! taM nemiM nama / kiMbhUtam ? | Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInemijinastutayaH bhAsamAna-kAntikadambena dIpyamAnaM janairbhAsamAnaM vA / ahasaM-hAsyamuktam / rAjImatyA-rAjakanyAyAH pravrajyAgrahaNena manorathaviphalIkaraNAt tApadaM pazcAt tu muktisukhapradam / namrANAM nivRti-muktiM sukhaM vA karotIti / yazca svAmI yadUnAM-yAdavAnAM dakSAM rAjIM-zreNiM atItA-atikrAntA Apado yayA sA tAmatItApadaM cakre-kRtavAn / nemiM kiMbhUtam ? / aJjanasya bhayA-kAntyA samAnaM-tulyaM mahaH-tejo yasya / / 85 / / jinazreNyAH stutiHprAvrAjIjjitarAjakA raja iva jyAyo'pi rAjyaM javAd yA saMsAramahodadhAvapi hitA zAstrI vihAyoditam / yasyAH sarvata eva sA haratu noM rAjI jinAnAM bhavAyAsaM sAramaho dadhAva pihitAzAstrIvihAyo'ditam // 2 // 86 // - -zArdUla. (1) ja0vi0- prAvAjIjjiteti ! sA jinAnAM rAjI-tIrthakarazreNI naH-asmAkaM bhavAyAsaM-saMsArakhedaM haratu-dUrIkarotu iti kriyAkArakasambandhaH / atra 'haratu' iti kriyApadam / kA kI ? 'rAjI' / keSAm ? 'jinAnAm' / kaM karmatApannam ? 'bhavAyAsam' / keSAm ? 'naH' / seti tacchabdasAhacaryAdyacchabdayojanAmAhayA jinAnAM rAjI prAvAjIt-pravrajyAmagrahIt / atrApi 'prAvAjIt' iti kriyApadam / kA kI ? 'yA' / kiM kRtvA ? 'vihAya' tyaktvA / kiM karmatApannam ? 'rAjya rAjavyApAram / kasmAt ? 'javAda' vegAt / kimiva ? 'raja iva' rennumiv| rAjyaM kathaMbhUtam ? 'jyAyo'pi' mahadapi / punaH kathaM0 ? 'uditaM' prAptodayam / yA kathaMbhUtA ? 'jitarAjakA' jitaM-vazIkRtaM rAjakaM-rAjasamUho yayA sA tathA / punaH kathaM0? 'hitA' zreyaskarI / kasminnapi ? 'saMsAramahodadhAvapi' bhavamahArNave'pi / punaH kathaM0 ? 'zAstrI' zikSayitrI, jIvAjIvAditattvopadezadAyinItyarthaH / punaryacchabdayojanAmAha-yasyAH-jinAnAM rAjyAH sAramahaH-pradhAnatejaH sarvata eva-samantAdeva dadhAva-vegAt prasasAreti kriyAkArakayogaH / atra 'dadhAva' iti kriyApadam / kiM kartR ? 'sAramahaH' / kasyAH ? 'yasyAH' / katham ? 'sarvata eva' / sAramahaH kathaMbhUtam ? 'pihitAzAstrIvihAyaH' AzAstriyo-diGnAryaH vihAyaH-gaganaM etAni pihitAni-sthagitAni yena tat tathA / punaH kathaM0 ? 'aditaM' akhaNDitam / / atha samAsaH-jitaM rAjakaM yayA sA jita0 'bahuvrIhiH' / mahAMzcAsau udadhizca mahodadhiH 'karmadhArayaH' mahodadhiriva mahodadhiH / saMsArazcAsau mahodadhizca saMsAramaho0 'karmadhArayaH' / tasmin saMsAra0 / Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 zobhanastuti-vRttimAlA bhavasyAyAso bhavAyAsaH 'tatpuruSaH' / taM bhavAyAsam / sArazca tanmahazca sAramahaH 'karmadhArayaH' / striya iva striyaH / AzAzca tAH striyazca AzAstriyaH 'karmadhArayaH' / AzAstriyazca vihAyazca AzAstrIvihAyaH 'itaretaradvandvaH' / pihitAni AzAstrIvihAyAMsi yena tat pihitA0 'bahuvrIhiH' / na ditaM aditaM 'tatpuruSaH' / iti kAvyArthaH / / 86 / / (2) si0 vR0-prAvAjIjjiteti / sA jinAnAM-tIrthakRtAM rAjI-tatiH-zreNI naH-asmAkaM bhavAyAsaMsaMsArakhedaM haratu-dUrIkarotu ityarthaH / 'hRJ haraNe' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tup / 'ap0' (sA0 sU0 691) / 'guNaH' (sA0 sUtra 692) iti guNaH / 'svarahInaM0' (sA0 sU0 36) / atra 'haratu' iti kriyApadam / kA karjI ? / rAjI / keSAm ? / jinAnAm / kaM karmatApannam ? / 'bhavAyAsaM' bhavasya AyAso bhavAyAsastam / keSAm ? / naH / seti tacchabdasAhacaryAd yacchabdayojanAmAha / yA jinAnAM rAjI prAvAjIt-pravrajyAmagrahIt / prapUrvak 'vraja gatau kSepaNe ca' dhAtoH kartari bhUte sau parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM die / 'dibAdAvaTa' (sA0 sU0 707) / 'bhRte siH' (sA0 sU0 724) / 'sisatAsIsyapAmiT' (sA0 sU0 720) iti seriDAgamaH / seriti dipaH IDAgamaH / 'iTa ITI' (sA0 sU0 737) iti serlopaH / 'savarNe dIrghaH' (sA0 sU0 52) / 'Nitpe' (sA0 sU0 759) iti parasmaipade Nitve / 'ata upadhAyAH' (sA0 sU0 757) iti vRddhiH / 'svarahInaM0' (sA0 sU0 36) / tathA ca 'prAvAjIt' iti siddham / atra 'prAvAjIt' iti kriyApadam / kA kI ? / yA / kiM kRtvA ? / saMtyajya-tyaktvA / kim ? / rAjyaM-sAmrAjyaM, rAjyavyApAramiti yAvat / 'rAjazvazurAdyat' (pA0 a0 4, pA0 1, sU0 137) iti yat / kasmAt ? / javAna-vegAt / kimiva ? / raja iva-reNuriva / yathA vastravilagnarajaHparizATane vilambo na bhavati tathA'vilambena tyaktamiti bhAvaH / "reNurdvayoH striyAM dhUlI (liH) pAMzu na dvayo rajaH" ityamaraH (zlo0 1664) / "atha rajasi syurdUlIpAMzureNavaH" iti haimaH (kA0 4, zlo0 36) / rajyante vastrANyanena iti rajaH / 'raJja rAge' '(sarvadhAtubhyaH) asun' (uNA0 sU0 628) ityasun 'asi ake ane0' (vArtike 4067) 'ghinuNi ca' (vArtike 4068) raorlopo vAcyaH yadvA 'bhUraJjibhyAM kit' (uNA0 sU0 656) ityasun / 'rajakarajanarajaHsUpasaGkhyAnam' (vArtike 4069) iti nalopaH / rajasI rajAMsi ityAdi rUpANi "rajenApi rajaH sama" miti zabdaprabhedaH / rAjyaM kathaMbhUtamapi ? / jyAyo'pi-prazasyamapi / 'jya ca' (pA0 a0 5, pA0 3, sU0 61) prazasyazabdasya jyAdezaH / jyAdIyasiH' iti Iyasa IkArasyAkAraH / punaH kathaMbhUtam ? / uditaM-utkarSa prAptam / (utpUrvaka) 'iNU gatau' bhAve ktaH / yA kathaMbhUtA ? | 'jitarAjakA' jitaM-vazIkRtaM rAjakaM-rAjJAM samUho yayA sA / 1. 'jyAdAdIyasaH' iti pANinIye (a0 6, pA0 4, sU0 160). Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInemijinastutayaH 357 punaH kathaMbhUtA ? / hitAhitakAriNI / kasminnapi ? / 'saMsAramahodadhAvapi' saMsaraNaM saMsAraH bhAve ghaJ sa eva mahAn-prakRSTo yaH udadhiH-samudraH tasmin / punaH kathaMbhUtA ? | zAstrI-zikSayitrI / 'zAsu anuziSTau' zIlArthe tR(tRn)pratyayaH / dvisaptatikalAyAH pUrvaM bhagavatA eva zikSaNAditi bhAvaH / yadivA zAstrI jIvAditattvopadezadAyinItyarthaH / punaryacchabdayojanAmAha ca punaryasyA-jinarAjyAH sAramaha:pradhAnatejaH sarvata eva-samantAdeva dadhAva-vegAt prasasAretyarthaH / 'dadhAva' iti 'sR gatau' iti dhAtordhAvAdeze parokSe kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM Nap / 'dvizca' (sA0 sU0710) iti dhAtordvitvam / 'hUsvaH' (sA0 sU0 713) iti hrasvaH / 'jhapAnAM jabacapAH' (sA0 sU0 714) iti pUrvadhakArasya datvam / ata upadhAyAH' (sA0 sU0757) iti vRddhiH / tathA ca 'dadhAva' iti siddham | Adezastu sArvadhAtuke dRzyate / ArdhadhAtuke tu tadabhAvAd dadhAveti cintyamiva pratibhAti / atra 'dadhAva' iti kriyApadam / kiM kartR ? 'sAramahaH' sAraM ca tanmahazca sAramahaH / kasyAH ? / 'yasyAH ' / katham ? / sarvata eva / kathaMbhUtaM sAramaha: ? / 'pihitAzAstrIvihAyaH' AzAstriyo-digaGganAH vihAyo-gaganaM, AzAstriyazca vihAyazca AzAstrIvihAyAMsi, etAni pihitAni-AcchAditAni yena tat tathA / vijahAti sarvamiti vihAyaH / asuni sAdhuH / punaH kathaMbhUtam ? | 'aditaM na ditaM aditaM' akhaNDitam / 'do avakhaNDane' 'yatisyatimAsthA0' (pA0 a07, pA0 4, sU0 40) iti ikArontAdezaH / / 86 / / (3) sau0 vR0-prAvAjIjjiteti / sA jinAnAM rAjI-tIrthakRtAM zreNiH naH-asmAkaM bhavAyAsaM saMsArakhedaM haratu ityanvayaH / 'haratu' iti kriyApadam / kA kI ? / 'rAjI' / keSAm ? 'jinAnAm' / 'haratu' apanayatu / kaM karmatApannam ? / 'bhavAyAsam' / keSAm ? / 'naH' asmAkam / kathaMbhUtA jinAnAM rAjI ? | 'sA''sA-prasiddhA / tacchabdo yacchabdamapekSate / sA kA ? / yA jinAnAM rAjI prAvAjIdityanvayaH / 'prAvAjId' iti kriyApadam / kA kI ? / 'yA' / 'prAvAjId' dIkSAmagrahIt / kiM kRtvA ? / 'vihAya' tyaktvA / kiM karmatApannam ? / 'rAjya' nRpatvam / katham ? / 'javAt' vegena / kimiva ? / 'raja iva' yathA rajaH vegena tyajyate / kiMviziSTaM rAjyam ? / 'jyAyo'pi' mahadapi / kiMviziSTA rAjI ? / [taM] parAjitaM rAjakaM-rAjasamUho yayA sA 'jitarAjakA' | punaH kiMviziSTA rAjI ? / 'hitA' hitakAriNI / kasmin ? / 'saMsAramahodadhau api' saMsArasamudre'pi / punaH kiMviziSTA jinAnAM rAjI ? / 'zAstrI' zikSayitrI, jIvAjIvAditattvopadezadAyinItyarthaH / punaH kiMviziSTA rAjI ? | punaryacchandamapekSate / yasyAH rAjyAH sAramahaH-pradhAnaM tejaH sarvata eva-sarvasminnapi jagati dadhAva ityanvayaH / 'dadhAva' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'sAramahaH' / 'dadhAva' prasasAra / kasyAH ? / 'yasyAH ' / katham ? / 'sarvata 1. . cintyametad 'dhAvu gatizuddhyo rityasya dhAtoH sadbhAvAt / Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 zobhanastuti-vRttimAlA eva' sarvatra / kiMviziSTaM sAramahaH ? / pihitAni sthagitAni AzA-dizaH striyo-yoSitaH vihAyaHAkAzaM yena tat pihitAzAstrIvihAyaH' / punaH kiMviziSTaM sAramaha: ? / 'aditaM' akhaNDitaM, paripUrNamityarthaH / iti padArthaH / atha samAsaH-rAjJAM samUho rAjakaM, jitaM rAjakaM yayA sA jitarAjakA / atizayena vRddhaM jyAyaH, tad jyAyaH / rAjJo bhAvo rAjyaM, tad rAjyam / saMsaraNaM saMsAraH, udakAni dhIyante-sthApyante asmin iti udadhiH, mahAMzcAsau udadhizca mahodadhiH, saMsAra eva mahodadhiH saMsAramahodadhiH, tasmin saMsAramahodadhau / zAsti-zikSayatIti zAstrI / bhavasya AyAsaH bhavAyAsaH, taM bhavAyAsam / sAraM ca tanmahazca sAramahaH / AzAzca striyazca vihAyazca AzAstrIvihAyAMsi, pihitAni AzAstrIvihAyAMsi yena tat pihitAzAstrIvihAyaH / na ditaM aditam / pakSe uditaM udayaprAptaM rAjyamityarthaH / iti dvitIyavRttArthaH / / 86 / / (4) de0 vyA0-prAvAjIjjiteti / sA jinAnAM rAjI-tatiH naH-asmAkaM bhavAyAsaM-saMsAraparizrama haratu-nAzayatu ityanvayaH / 'hRJ haraNe' dhAtuH / haratu' iti kriyApadam / kA kI ? / rAjI / keSAm ? / jinAnAm / kaM karmatApannam ? / bhavAyAsam / bhavasya AyAsaM bhavAyAsaM iti ('tatpuruSa') samAsaH / keSAm ? / naH / kiMviziSTA jinAnAM rAjI ? / 'jitarAjakA' jitaM bhagnaM rAjakaM-rAjJAM samUho yayA sA tathA / "syAd rAjaputrakaM rAjanyakaM rAjakamAjakaM" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 6, zlo0 53) / punaH kiMviziSTA ? / hitA-hitakAriNI / kasmin ? / 'saMsArAmbhodhau' saMsaraNaM saMsAraH bhAve ghaJ sa eva mahAn prakRSTo yaH udadhiH-samudraH tasmin / punaH kiMviziSTA ? / zAstrI-zikSayitrI, dvisaptatikalAyAH pUrvaM bhagavataiva zikSaNAt / yattadornityAbhisambandhAda yA jinAnAM rAjI javAta-zIghra prAvAjIt-pravrajyAmagrahIt / 'prAvAjId' iti kriyApadam / kA kI ? / jinAnAM rAjI / kiM kRtvA ? / vihAya-santyajya / kim ? / rAjyaM sAmrAjyam / katham ? / javAda-avilambena yathA syAt tatheti kriyAvizeSaNam / kimiva ? / raja iva / yathA rajastyAge vilambo na bhavati tathA avilambena rAjyaM tyaktamityabhiprAyaH / ca-punaH yasyAH-jinarAjyAH 'sAramahaH' sAraM-pradhAnaM mahaH-tejaH sarvataH-samantAt dadhAva-prasasAretyanvayaH / 'dadhAva' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'sAramahaH' sAraM pradhAnaM mahaH-tejaH / katham ? / kiMviziSTaM sAramaha: ? / 'pihitAzAstrIvihAyaH' AzAstrI-digvanitA vihAyaH-AkAzaM anayoH 'dvandvaH', tataH pihite AcchAdite AzAstrIvihAyasI yeneti / aditaM-akhaNDitam / na ditaM aditamiti nasamAsaH / punaH kiMviziSTam ? / uditaM-udayaM prAptam / kiMviziSTaM rAjyam ? / prazasyamiti (mapi?) zlAghanIyamapi / punaH kiMviziSTam ? / uditaM gatArthametat / / iti dvitIyavRttArthaH / / 86 / / Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInemijinastutayaH 359 dha0 TIkA-prAvAjIditi / 'prAvAjIt' pravrajyAM agrahIt / 'jitarAjakA' vazIkRtarAjasamUhA / 'raja iva' reNumiva / 'jyAyo'pi' prazasyamapi / 'rAjyaM' rAjavyApAram / 'javAda' vegAt / 'yA' / 'saMsAramahodadhAvapi' bhavamahArNave'pi / 'hitA' zreyaskarI / 'zAstrI' zikSayitrI / 'vihAya' tyaktvA / 'uditaM' prAptodayam / 'yasyAH ' / 'sarvata eva' samantAdeva / 'sA' / 'haratu' apanayatu / 'naH' asmAkam / 'rAjI' paripATiH / 'jinAnAM' arhatAm / 'bhavAyAsaM' saMsArakhedam / 'sAramahaH' mahArhat tejaH / 'dadhAva' vegAt prasasAra | 'pihitAzAstrIvihAyaH' pihitAH-sthagitAH AzAstriyo-digvanitAH vihAyo-vyoma ca yena tat / 'aditaM' akhaNDitam / yA rAjyaM vihAya prAvAjIta yasyAH sAramahaH sarvata eva dadhAva, sA jinAnAM rAjI bhavAyAsaM haratu naH ityanvayaH / / 86 / / avacUriH yA uditam-udayaM prAptaM jyAyo'pi-atiprauDhamapi rAjyaM raja iva vihAya prAvAjIt-pravrajyAmagrahIt / kiMbhUtA ? / jitaM rAjakaM-rAjasamUho yayA sA / saMsAramahodadhau-bhavamahArNave'pi hitA-sukhakAriNI / zAstrI-zikSayitrI / yasmAcca sarvataH-sarvAsu dikSu sAramaho-sAratejo dadhAva-prasasAra / kiMbhUtam ? / pihitA-AcchAditA AzAstriyo-digvanitA vihAyaH-AkAzaM ca yena tat / aditam-akhaNDitam / sA jinAnAM rAjI bhavAyAsaM-saMsAraklezaM naH-asmAkaM haratu / / 86 / / jinavANIgauravamkurvANA'NupadArthadarzanavazAd bhAsvatprabhAyAstrapA - mAnatyA janakRttamoharata ! me zastA'daridrohikA / akSobhyA tava bhAratI jinapate ! pronmAdinAM vAdinAM mAnatyAjanakRt tamoharatameza ! stAdaridrohikA // 3 // 87 // __ - zArdUla0 ja0 vi0-kurvANeti / he jinapate !-jinarAja ! tava-bhavataH bhAratI-vAk me-mama aridrohikAarINAM drohakAriNI stAt-bhavatu iti kriyAkArakAnvayaH / atra 'stAt' iti kriyApadam / kA kI ? Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 zobhanastuti-vRttimAlA ++++++++++++++++++++++++++ 'bhAratI' / kasya ? 'tava' / kathaMbhUtA ? 'aridrohikA' / kasya ? 'me' / na cAyaM mezabdo yuSpacchabdavizeSAdezatvAt sambodhanapadAgre kathaM prayuktaH "sambodhanapadAdagre na bhavanti vasAdayaH" (sA0 sU0 345) ityAzaGkanIyam / me ityasya SaSThyantapratirUpAvyayatvAt nipAtatvena yuSmacchabdavizeSAdezatvAbhAvAditi / bhAratI kiM kurvANA ? 'kurvANA' vidadhAnA / kAM karmatApannAm ? 'trapAM' lajjAm / kasyAH ? 'bhAsvatprabhAyAH' / kasmAt ? 'aNupadArthadarzanavazAt' aNavaH-sUkSmAH ye padArthAH-paramANvAdayaH teSAM yad darzanaM vyaktIkaraNaM tadvazAt-tadAyattabhAvatvAt / iyaM aNUnapi padArthAn darzayati, na tvaham; ato jitA'smItyevaMrUpAM bhAsvatprabhAyAstrapAM karotIti hArdam / bhAratI kathaMbhUtA ? 'zastA' prazastA / punaH kathaM0 ? 'adaridrohikA' adaridrA-atucchA UhA yasyAH sA tathA / atra svArthe kan / punaH kathaM0 ? 'akSobhyA' acAlanIyA | punaH kathaM0 ? 'mAnatyAjanakRt' abhimAnamokSaNakAriNI / keSAm ? 'vAdinAM' paratIrthikAnAm / kathaMbhUtAnAm ? 'pronmAdinAM' prakarSaNonmAdavatAm, darpAdasamaJjasaceSTAnAmityarthaH / punaH kathaMbhUtA bhAratI ? 'tamoharatamA' atizayena tamoharA-ajJAnavinAzinI / avaziSTe ca dve jinapateH sambodhane, tadvyAkhyA yathA-he 'janakRttamoharata !' mohaH-mohanIyaM karma rataM-kAmakeliH, tataH janAnAMlokAnAM kutte-chinne-sarvathA niraste moharate yena sa tathA tatsambodhanaM he jana0 / kayA hetubhUtayA ? . 'AnatyA' praNAmena / he 'Iza !' svAmin ! / / atha samAsaH-aNavazca te padArthAzca aNupadArthAH 'karmadhArayaH' / aNupadArthAnAM darzanaM aNu0 'tatpuruSaH' / aNupadArthadarzanasya vazaH aNu0 'tatpuruSaH' / tasmAdaNu0 / bhAsvataH prabhA bhAsvatprabhA 'tatpuruSaH' / tasyAH bhAsvatprabhAyAH / mohazca rataM ca moharate 'itaretaradvandvaH' / kRtte moharate yena sa kRtta0 'bahuvrIhiH' / janAnAM kRttamoharataH janakRtta0 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he janakRtta / na daridrA adaridrAH 'tatpuruSaH' / adaridrA UhA yasyA sA adaridro0 'bahuvrIhiH' / na kSobhyA akSobhyA 'tatpuruSaH' / jinAnAM jineSu vA patiH jinapatiH 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he jina0 / prakarSaNonmAdinaH pronmAdinaH 'tatpuruSaH' / teSAM pronmA0 / mAnasya tyAjanaM mAna0 'tatpuruSaH' / mAnatyAjanaM karotIti mAna0 'tatpuruSaH' / tamo haratIti tamoharA 'tatpuruSaH' / atizayena tamoharA tamo0 / arINAM drohikA ari0 'tatpuruSaH' / iti kAvyArthaH / / 87 / / si0 vR0-kurvANeti / he jinapate ! he jinanAyaka ! tava-bhavataH bhAratI-vANI me-mama aridrohikAarINAM drohakAriNI stAd-bhavatu ityarthaH / as bhuvi' dhAtoH 'AzI:preraNayoH' (sA0 sU0703) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / atra 'stAd' iti kriyApadam / kA karjI ? bhAratI / bibhartIti bhAratI pRSodarAdiH / kasya ? / tava / kathaMbhUtA ? / aridrohikA / kasya ? / me-mama / na cAyaM mezabda: 1. bhrAntiriyam, atra asmadityAvazyakam, asmado 'me' ityAdezatvAt / 2. atrA'pi 'asmad' ityucitam pUrvavat / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInemijinastutayaH 361 yuSmacchabdavizeSAdezatvAt sambodhanapadAdagre kathaM prayuktaH ? [yaduktam] "sambodhanapadAdagre na bhavanti vasAdayaH" (sA0 sU0 344) ityAzaGkanIyam / me ityasya SaSTyantapratirUpAvyayatvAt nipAtatvena yuSmacchabdavizeSAdezAbhAvAditi / bhAratI kiM kurvANA ? / 'kurvANA' kuruta iti kurvANA-vidadhAnA / kAm ? / trapAM-lajjAm / kasyAH ? / 'bhAsvatprabhAyAH' bhAsvAn-sUryaH tasya prabhA-prakAzaH tasyAH / kasmAt ? / 'aNupadArthadarzanavazAt' aNavaH-sUkSmA ye padArthAH-nigodajIvaparamANvAdayaH teSAM darzanavyaktIkaraNaM tasmAd / bhAratI sUkSmAnapipadArthAn darzayati, natvahaM taddarzane samartheti tayA jitA'smItyevaMzIlA bhAsvatprabhAyAstrapAM karotIti bhAvaH / bhAratI kathaMbhUtA ? / zastA-prazastA / punaH kathaMbhUtA ? / 'adaridrohikA' adaridrA-atucchA UhA yasyAM sA | svArthe kan / punaH kathaMbhUtA ? | 'akSobhyA' na kSobhayituMcAlayituM zakyA-akSobhyA / punaH kathaMbhUtA ? / 'mAnatyAjanakRt' mAnaH-abhimAnaH tasya tyAjanaM-mokSaNaM karotIti tathA / 'kvip' (sA0 sU0 1249) / 'isvasya piti kRti0' (sA0 sU0 1246) iti tuk / keSAm ? / vAdinAM-paratIrthikAnAm / kathaMbhUtAnAM vAdinAm ? / 'pronmAdinAM' prakarSaNa unmAdaH-cittaviplavo yeSAM te tathA teSAm, prakarSaNonmAdavatAmityarthaH, dodasamaJjasaceSTAvatAmiti bhAvaH / punaH kathaMbhUtA bhAratI ? / 'tamoharatamA' atizayena tamaH-ajJAnaM harati-nAzayatIti tathA / atizayArthe tamap / avaziSTe ca dve jinapateH sambodhane, tayostvevaM vyAkhyA he 'janakRttamoharata ! janAnAM-lokAnAM kRtte-chinne moharate yena sa tathA tasya sambo0 he jana0 / moho-mohanIyaM karma rataM-kAmakeliH, mohazca rataM ca moharate 'itaretaradvandvaH' / he Iza !-svAmin ! kayA kRtvA ? / AnatyA-praNAmena / / 87 / / . (3) sau0 vR0-kurvANeti / he jinapate ! he jinarAja ! he Iza!-svAmin ! punarjanAnAM-lokAnAM kRttechedite mohaH-ajJAnaM rataM-surataM yena sa janakRttamoharataH tasya saM0 he janakRttamoharata ! tava-bhavataH bhAratIvANI me-mama aridrohikA-zatruvinAzinI stAdityanvayaH / 'stAd' iti kriyApadam / kA kI ? / 'bhAratI' / 'stAd' bhavatu / bhAratI kasya ? / 'tava' / kiMviziSTA ? 'aridrohikA' / kasya ? / 'me' mama / kiMviziSTA bhAratI ? | 'zastA' prazastA / punaH kiMviziSTA bhAratI? / 'kurvANA' vidadhAnA / kAM karmatApannAm ? / 'trapAM' lajjAm / kasyAH ? / bhAsvAn-sUryaH tasya prabhA-kAntiH tasyAH 'bhAsvatprabhAyAH', sUryakAnterapi lajjAM kurvatItyarthaH / kasmAt ? / aNuH-paramANuH sa eva padArthaH dravyarUpatayA (tasya) darzana-avalokanaM tasya vazaH-svAyattIkaraNaM jJAnena tasmAd 'aNupadArthadarzanavazAt' tadvazAt-tadAyattabhAvatvAt / iyamaNupadArthAn darzayati na tu ahaM, ato'haM jitA'smi ityevaMrUpAM bhAsvatprabhAyAstrapAM karotIti / punaH kiMviziSTA bhAratI ? / tamaH-ajJAnaM tat prati haratIti tamoharA, 1./2. pUrvavadatrA'pi 'asmad' ityAvazyakam, evamagre'pyunneyam / Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 zobhanastuti-vRttimAlA atizayena tamoharA 'tamoharatamA' / punaH kiMviziSTA bhAratI ? / adaridrA-sampUrNA UhA-vitarkA yasyAM sA 'adaridrohikA' / svArthe kan / punaH kiMviziSTA bhAratI ? / mAno-darpaH ahaMkAro vA tasya tyAjanaMtyAgaH taM karotIti 'mAnatyAjanakRt' / kayA ? / 'AnatyA' praNatibhAvena | punaH kiMviziSTA bhAratI ? / 'akSobhyA' na kSobhayituM zakyA / keSAm ? / 'vAdinAM' kutIthikAnAm / kiMviziSTAnAM vAdinAm ? / 'pronmAdinAM' prakarSeNa yathA tathA jalpanazIlAnAm / atra me iti yuSpacchabdasya vizeSAdezarUpaM saMbodhanapadAdagre baddhaM tanna bhavati "saMbodhanapadAdagre na bhavanti vasAdayaH" (sA0 sU0 345) iti vacanAt kathaM ghaTate tadAha-me ityasya SaSThyantapratirUpAvyayatvAt asmacchabdasya vizeSArthatvAnnipAtatvena vizeSAdezAbhAvAt iti na vasAdayaH / iti padArthaH / / atha samAsaH-kurute iti kurvANA / aNavazca te padArthAzca aNupadArthAH; aNupadArthAnAM darzanaM aNupadArthadarzanaM, aNupadArthadarzanasya vazaH-AyattaH aNupadArthadarzanavazaH, tasmAd aNupadArthadarzanavazAt / bhAH-kAntiH vidyate yasyAsau bhAsvAn, bhAsvataH prabhA bhAsvatprabhA, tasyAH bhAsvatprabhAyAH / mohazca rataM ca moharate, janAnAM kRtte moharate yena sa janakRttamoharataH, tasya saM0 he janakRttamoharata ! / nadaridrA adaridrAH, adaridrA UhA yasyAM sA adaridrohikA |kssobhyituN yogyA kSobhyA, nakSobhyA akSobhyA / jinAnAM patiH jinapatiH, tasya saM0 he jinapate ! / prakRSTa unmAdo yeSAM te pronmAdinaH, teSAM pronmAdinAm / vadanaM vAdaH, vAdaH asti e(ye)SAM iti vAdinaH, teSAM vAdinAm / mAnasya tyAjanaM mAnatyAjanaM, mAnatyAjanaM. karotIti mAnatyAjanakRt / tamAMsi haratIti tamoharA, atizayena tamoharA (tamoharatamA) / arINAM drohaH aridrohaH, taM aridrohaM karotIti aridrohakArikA / / iti tRtIyapadArthaH / / 87 / / / de0 vyA0-kurvANeti / he jinapate ! gatArtham / he Iza ! svAmin ! te-tava bhAratI me-mama aridrohikA-zatrukSayakAriNI stAdityanvayaH / 'stAt' iti kriyApadam / kA karjI ? | bhAratI-vANI / "vAg brAhmI bhAratI gaurgIH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 155) / kasya ? / te-tava / kiMviziSTA bhAratI ? / aridrohikA / kasya ? / me-mama / punaH kiMviziSTA ? / zastA-prazastA, avisaMvAditvAt / punaH kiMviziSTA ? / 'adaridrohikA' na santi daridrA-arthazUnyA UhAH-tarkA yasyAH sA tathA / punaH kiMviziSTA ? | akSobhyA-acAlanIyA / na kSobhyA akSobhyA iti samAsaH / punaH kiMviziSTA ? | 'mAnatyAjanakRt' mAnasya ahaGkArasya tyAjanaM karotIti tathA / 'kipa0' (pA0 a03, pA0 2, sU076), 'hrasvasya piti kRti tuk' (pA0 a0 6, pA0 1, sU0 71) / keSAm ? / 'vAdinAM'1. 'aridrohikA' iti padaM mUlakAvye, tasmAdayaM vigraho bhrAntimUlakaH / 2. asambaddhamaprAkaraNikampadamidam / Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInemijinastutayaH 363 --+ -+ paratIthikAnAm / kiMviziSTAnAM vAdinAm ? 'pronmAdinAM' prakarSaNa-unmAdaH-cittaviplavo yeSAM te tathA / "unmAdazcittaviplavaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 234) / punaH kiMviziSTA ? | 'tamoharatamA' tamaH-ajJAnaM haratIti tamoharA, atizayena tamoharA tamoharatamA / atizaye'rthe tamappratyayaH / kiM kurvANA bhAratI ? / kurvANA / kAm ? / trapAM lajjAm / kasyAH ? / 'bhAsvatprabhAyAH' bhAsvataHsUryasya prabhA-kAntiH tasyAH / (kasmAt ?) aNupadArthadarzanavazAt' aNavaH-atyantaM sUkSmAH cakSuragrAhyA iti yAvat te ca te padArthAH-jIvAdinavapadArthAH teSAM yad darzana-vyaktIkaraNaM tasmAt, hetvarthe paJcamI / "pramitiviSayAH padArthAH" iti vaizeSikAdayaH / "parasparAvini ThimakSaNakSayilakSaNaniraMzAH paramANavaH padArthAH" iti bauddhAH / 'janakRttamoharata !' iti / mohazca rataM ceti pUrvaM 'dvandvaH', tataH janAnAM-bhavyaprANinAM kRtte-chinne moharate-ajJAnasurate yena iti tRtIyAbahuvrIhiH tasyAmantraNam / bhagavataH nanu apuruSArtho'yam / sukhasyApi hAneriti cenna, bahutaraduHkhAnuviddhatayA sukhasyApaviddhayatvAt, madhuviSasaMsaktAnnabhojanajanyasukhavat / yadvA kRttaM moharataM-ajJAnasya sukhaM yeneti vivakSaNe na ko'pi doSaH / kayA ? / AnatyA-praNAmena / iti tRtIyavRttArthaH / / 87 / / dha0 TIkA-kurvANeti / 'kurvANA' janayantI / 'aNupadArthadarzanavazAt' aNavaH-sUkSmAH yepadArthAsteSAM yad darzana-vyaktIkaraNaM tadvazAt-tadAyattabhAvatvAt / 'bhAsvatprabhAyAH' bhAnudIpteH / 'trapAM' lajjAm / iyamaNUnapi padArthAn darzayati na tvahaM, ato jito'smItyevaMnimittam / 'AnatyA' praNAmena hetunA / 'janakRttamoharata !' janAnAM kRttaH-chinno mohazca rataM ca yena asau sambodhyate / 'me' mama / 'zastA' prazastA / 'adaridrohikA' na daridrAH-tuccharUpAH UhA yasyAH sA / atra svArthe kan / 'akSobhyA' aMcAlanIyA. / 'tava' bhavataH / 'bhAratI' vAk / 'jinapate !' jinanAtha ! / 'pronmAdinAM' prakarSaNa unmAdavatAm, darpAsamaJjasaceSTAnAmityarthaH / 'vAdinAM' paratIthikAnAm / 'mAnatyAjanakRt' mAnasyastabdhatAyAH tyAjanaM-mokSaNaM karoti yA sA / 'tamoharatamA' atizayena tamoharA / 'Iza !' svAmin ! / 'stAd' bhavatu / 'aridrohikA' arINAM drohakArikA / he jinapate ! tava bhAratI me aridrohikA stAdityAdi yogaH / / 87 / / avacUriH he jinapate ! tava bhAratI-vANI me-mama aridrohikA-bAhyAbhyantarazatrujayakAriNI stAd-bhUyAt / kiMviziSTA ? / aNavaH-sUkSmAH padArthA-jIvAjIvAdayasteSAM darzanavazAt-prakAzanAd bhAsvatprabhAyAH Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 zobhanastuti-vRttimAlA sUryakAntestrapAM-lajjAM kurvANA / AnatyA-praNAmena hetubhUtayA janAnAM kRttaH-chinno moho rataM ca yena tasya saMbodhanam / zastA-prakRSTA / adaridrA-ADhyA UhAH-tarkA yasyAH sA adaridrohikA / akSobhyAaparAbhavanIyA / pronmAdinAM-darpavatAM paravAdinAM mAnasya-ahaMkArasya tyAjanaM-mokSaNaM karotIti / atizayena tamo haratIti tamoharatamA / he Iza !-netaH ! / / 87 / / ambAdevyAH stutiHhastAlambitacUtalumbilatikA yasyA jano'bhyAgamad .. vizvAsevitatAmrapAdaparatAM vAcA riputrAsakRt / sA bhUtiM vitanotu no'rjunaruciH siMhe'dhirUDhollasadvidhAse vitatAmrapAdaparatA''mbA' cAriputrA'sakRt // 4 // 88 // - - zArdUla0 ja0 vi0-hasteti / sA ambA-ambikA devI, atrApi bavayoraikyaM yamakavazAdeva, naH-asmAkaM bhUti-sampattiM vitanotu-vistArayatu iti kriyAkArakayogaH / atra vitanotu' iti kriyApadam / kA kI ? 'ambA' / kAM karmatApannAm ? 'vibhUtim' / keSAm ? 'naH' / ambA kathaMbhUtA ? 'hastAlambitacUtalumbilatikA' hastAgre AlambitA-avalambitA-lolAyamAnA cUtasya-Amadrumasya lumbirUpA latikA yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? 'riputrAsakRt' vairiNAM trAsakAriNI / kayA ? 'vAcA' girA, hakkAraveNetyarthaH / punaH kathaM0 ? 'arjunaruciH' cAmIkaracchaviH / punaH kathaM0 ? 'adhirUDhA' AsInA / kasmin ? 'siMha' kesariNi / kathaMbhUte kesariNi (siMhe) ? 'ullasadvizvAse' ullasan vizvAso-vizrambho yasya sa tathA tasmin | punaH kathaMbhUtA ambA ? 'vitatAmrapAdaparatA' vitataH-vistIrNaH ya AmrapAdapaHcUtavRkSaH tatra ratA-AsaktacittA / punaH kathaM0 ? 'cAriputrA' cAriNau-viharaNazIlau putrau yasyAH sA tathA / seti tacchabdasambaddhatvAd yacchabdaghaTanAmAha-yasyAH ambAyAH janaH-lokaH 'vizvAsevitatAmrapAdaparatAM' vizvena-jagatA [A] sevitau-ArAdhitau tAmrau-raktau IdRzau yau pAdau-caraNau tayoH paratAM-tadekazaraNatAM abhyagAt-jagAma / atrApi 'abhyagAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'janaH' / kAM karmatApannAm ? 'vizvAsevitatAmrapAdaparatAm' / katham ? 'asakRt' anAratam / / 1. 'lambi0' ityapi pAThaH / Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInemijinastutayaH atha samAsaH-haste AlambitA hastAlambitA 'tatpuruSaH' / cUtasya lumbiH cUta0 'tatpuruSaH' / latikeva latikA | cUtalumbizcAsau latikA ca cUta0 'karmadhArayaH' / hastAlambitA cUtalumbilatikA yasyAH sA hastA0 'bahuvrIhiH' / vizvenAsevitau vizvAsevitau 'tatpuruSaH' / tAmrau ca tau pAdau ca tAmrapAdau 'karmadhArayaH' / vizvAsevitau ca tau tAmrapAdau ca vizvAse0 'karmadhArayaH' / vizvAsevitatAmrapAdayoH paratA vizvAsevita0 'tatpuruSaH' / tAM vizvAsevita0 / trAsaM karotIti trAsakRt 'tatpuruSaH' / ripUNAM trAsakRt riputrA0 'tatpuruSaH' / arjunasyeva ruciryasyAH sA arjuna0 'bahuvrIhiH' / ullasan vizvAso yasya sa ullasadvizvAsaH 'bahuvrIhiH' / tasmin ullasa0 / AmrazcAsau pAdapazca AmrapAdapaH 'karmadhArayaH' / vitatazcAsau AmrapAdapazca vitatA0 'karmadhArayaH' / vitatAmrapAdape ratA vitatA0 'tatpuruSaH' / cAriNau putrau yasyAH sA cAriputrA 'bahuvrIhiH' / iti kAvyArthaH / / . // iti zrIzobhanastutivRttau zrInemijinendrasya stutervyAkhyA // 4 / 22 / 88 // si0 vR0-hasteti / sA ambA-ambikAdevI, atrApi bavayoraikyaM yamakavazAdeva, naH-asmAkaM bhUtisampadaM vitanotu-vistArayatvityarthaH / vipUrvaka 'tanu vistAre' dhAtoH AzI:preraNayoH' (sA0 sU0 703) loTi kartari parasmaipade prathamapuruSakavacanam / atra 'vitanotu' iti kriyApadam / kA karjI ? / ambA / kAM karmatApannAm ? / bhUtim / "bhUtibhasmAni sampadi" ityamaraH (zlo0 2473) / keSAm ? / 'naH' / kathaMbhUtA ambA ? / 'hastAlambitacUtalumbilatikA' hastAgre AlambitA-avalamvitA-lolAyamAnA sthitA cUtasya-Amrasya lumbirUpA latikA-zAkhA yayA sA tathA / "zikhAzAkhAlatAH samAH" iti haimaH (kA0 4, zlo0 185) / punaH kathaMbhUtA ? / 'riputrAsakRt' ripUNAM-vairiNAM trAsaM-bhayaM AkasmikabhayaM vA karotIti riputrAsakRt / kayA ? / vAcA-girA, hakkAraveNetyarthaH / punaH kathaMbhUtA ? / 'arjunaruciH' arjunasyeva-suvarNasyeva ruciH-dIptiH yasyAH sA tathA / "tapanIyacAmIkaracandrabharmArjunaniSkakArtasvarakarburANi" iti haimaH (kA0 4, zlo0 110) / punaH kathaMbhUtA ? / adhirUDhA-AsInA / kasmin ? | siMhe kesariNi / kathaMbhUte siMhe ? | 'ullasadvidhAse' ullasan-ullAsaM prApnuvan vizvAso-visambho yasya sa tathA tasmin / punaH kathaMbhUtA ambA? / 'vitatAmrapAdaparatA' vitato-vistIrNo yaH AmrapAdapaH-cUtavRkSaH tatra ratA-AsaktacittA / punaH kathaMbhUtA ? / 'cAriputrA' cAriNau-viharaNazIlau putrau-sutau yasyAH sA tathA / prAgbhavApekSayaitad vizeSaNaM, SaSThAMgaH-jJAtAdharmakathAMgastasmAdasyAH pUrvajanmavaktavyatA voddhavyA / yattadornityasambandhAt yasyAH ambAyAH janaH-lokaH vizvAsevitatAmrapAdaparatAM abhyagAt-jagAmetyanvayaH / 'iN gatau' dhAtoH kartari bhUte sau parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM dip / 'bhUte siH' (sA0 sU0 724) iti 1. ayamullekhazcintanIyaH, mudritaSaSThAGge tadanupalabdheH / Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 zobhanastuti-vRttimAlA siH / 'dAdeH pe' (sA0 sU0725) iti silopaH / 'iNaH silope gAdezo vaktavyaH' iti gAdezaH / dibAdAvaT' (sA0 sU0 707) / 'i yaM svare' (sA0 sU0 33) / 'svarahInaM0' (sA0 sU0 36) / tathA ca abhyagAt' iti siddham / atra 'abhyagAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'janaH' / kAM karmatApannAm ? / 'vizvAsevitatAmrapAdaparatAm' vizvena-jagatA sevitau arcitau vA tAmrau-raktavarNI pAdau-caraNau tayoH paratAMtadekazaraNatAm / katham ? / 'asakRt'-nirantaram / zArdUlavikrIDitaM chandaH / lakSaNaM tu pUrvamevoktam / // iti mahopAdhyAyazrIbhAnu0 zrIneminAthajinasya stutivRttiriyam / / 4 / 22 / 88 // (3) sau0 vR0-hasteti / sA amvAnAmnI devI naH-asmAkaM bhUti-lakSmI vitanotu ityanvayaH / 'vitanotu' iti kriyApadam / kA karjI ? / 'ambA' / 'vitanotu' vistArayatu / kAM karmatApannAm ? / 'bhUtim' / keSAm ? / 'naH' asmAkam / kiMviziSTA ambA ? | 'arjunaruciH' suvarNacchaviH / punaH kiMviziSTA ambA ? / vitataH-vistIrNo yaM AmrapAdapaH-sahakArataruH tatra ratA-AsaktA 'vitatAmrapAdaparatA', sahakAratarunivAsinItyarthaH / punaH kiMviziSTA ambA ? / ripUNAM-vairiNAM trAsaM-akasmAdbhayaM karotIti 'riputrAsakRt' ripubhayakAriNItyarthaH / kayA ? / 'vAcA' hakkAreNa / punaH kiMviziSTA ambA ?' hastekare AlambitA-lolAyamAnA cUtasya-sahakArasya lumbiH-pralambA(?) latikA yayA sA 'hastAlambitacUtalumbilatikA' / punaH kiMviziSTA ambA ? / 'adhirUDhA' adhyArUDhA / kasmin ? / 'siMhe'. kaNThIrave / kiMviziSTe siMhe ? / ullasan-jAgrada vizvAsaH-pratItilakSaNo yasya sa ullasadvizvAsaH tasmin 'ullasadvizvAse' / punaH kiMviziSTA ambA ? / 'sA' sA-prasiddhA / tacchando yacchandamapekSate / sA kA ? | jano-loko yasyAH ambAyA vizvaM-jagat tena Asevito-ArAdhitau tAmrau-raktau pAdau-caraNau tayoH paratAtatparatAM 'vizvAsevitatAmrapAdaparatAM' abhyAgamat ityanvayaH / 'abhyAgamat' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'janaH' / 'abhyAgamat' prApat / kAM karmatApannAm ? / 'vizvAsevitatAmrapAdaparatAM' jagadArAdhitatAmracaraNasaMgatim / katham ? / 'asakRt' nityazaH / kasyAH ? / 'yasyAH' devyAH / punaH kiMviziSTA ambA ? | cAriNau-viharaNazIlau putrau yasyAH sA 'cAriputrA', bavayoraikyaM yamakatvAt / etAdRzI amvA naH-asmAkaM bhUtiM vitanotu / iti padArthaH / / atha samAsaH-cUtasya lumbiH cUtalumbiH cUtalumviH eva latikA cUtalumbilatikA, haste AlambitA hastAlamvitA, hastAlamvitA cUtalumbilatikA yayA sA hastAlamvitacUtalumbilatikA / vizvena Asevitau vizvAsevito, tAmrau ca tau pAdau ca tAmrapAdau, vizvAsevitau ca tau tAmrapAdau ca 1. 'iNikoH silope gA vaktavyaH' iti sArasvate (sU0 815) / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInemijinastutayaH vizvAsevitatAmrapAdau, parasya bhAvaH paratA, vizvAsevitatAmrapAdayoH paratA vizvAsevitatAmrapAdaparatA, tAM vizvAsevitatAmrapAdaparatAm / cAriNau putrau yasyAH sA cAriputrA / na sakRt asakRt / arjunavad ruciryasyA asau arjunaruciH / hinastIti siMhaH, varNaviparyaye, tasmin siMhe / ullasaMzcAsau vizvAsazca ullasadvizvAsaH, tasmin ullasadvizvAse, yadvA ullasan vizvAso yasya sa ullasadvizvAsaH / AmrazcAsau pAdapazca AmrapAdapaH, vitatazcAsau AmrapAdapazca vitatAmrapAdapaH, vitatAmrapAdape ratA vitatAmrapAdaparatA / ripUNAM trAso riputrAsaH, riputrAsaM karotIti riputrAsakRt / / iti caturthavRttArthaH / zrImannemijinendrasya, stuteroM lipIkRtaH / saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jJAnasevinA / // iti zrIdvAviMzati(tama)zrIneminAthasya stutervyAkhyAnam // 4 / 22 / 88 // de0 vyA0-hasteti / sA ambikA devI naH-asmAkaM bhUti-RddhiM tanotu-vistArayatu iti sambandhaH / 'tanu vistAre' dhAtuH / tanotu' iti kriyApadam / kA kI ? / ambikA / kAM karmatApannAm / bhUtim ? / "RddhiH vibhUtiH sampattiH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 21) / keSAm ? / naH / kiMviziSTA ambikA ? / 'arjunaruciH' arjunaH(naM?)-suvarNaM tadvad ruciH-kAntiH yasyAH sA tathA / punaH kiMviziSTA ? / adhirUDhA-ArUDhA / kasmin ? / siMhe-haryakSe / kiMviziSTe siMhe ? / 'ullasadvizvAse' ullasan-ullAsaM prApnuvan vizvAso yasmin sa tasmin / punaH kiMviziSTA ? / 'vitatAmrapAdaparatA' vitatovistIrNo ya AmrapAdapaH-sahakAravRkSaH tasmin ratA-AsaktA, dattacittA iti yAvat / punaH kiMviziSTA ? / 'cAriputrA' cAriNau-gamanazIlau putrau-aGgajau yasyAH sA tthaa| pUrvabhavApekSayaitad vizeSaNam / punaH kiMviziSTA ? / 'riputrAsakRt' ripUNAM trAsaM karotIti tathA / "bAsastvAkasmikaM bhayaM" ityabhidhAna-cintAmaNiH (kA0 2, zlo0 235) / 'vAcA' zApena vacanavyApAreNa vA / punaH kiMviziSTA ? / 'hastAlambitacUtalumvilatikA' haste-kare AlambitA-gRhItA cUtasya-Amrasya (lumvirUpA) latikA-zAkhA yayA sA tathA / "zikhAzAkhAlatAH samAH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 185) / yattadornityAbhisambandhAd yasyAH ambikAyA janaH-lokaH asakRt-nirantaraM vizvAsevitatAmrapAdaparatAM abhyAgamat-Ayayau / 'abhyAgamat' iti kriyApadam / kaH kartA ? / janaH / kAM karmatApannAm ? / 'vizvAsevitatAmrapAdaparatA' vizvena-jagatA A-samantAt sevitau-saparyAviSayIkRtau tAmrapAdau-tAmravarNakramau tayoH paratAM tadAdhInatAmityarthaH / / iti caturthavRttArthaH / zArdUlavikrIDitaM chandaH / / tallakSaNaM tu prAgeva pradarzitam // 4 / 22 / 88 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 zobhanastuti-vRttimAlA dha0 TIkA-hasteti / 'hastAlambitacUtalumbilatikA' hastAt (haste?) AlambitA cUtalumbireva latikA yasyAH sA / 'yasyAH' / 'janaH' lokaH / 'abhyAgamat' AgatavAn / 'vizvAsevitatAmrapAdaparatAM' vizvena-jagatA AsevitayostAmrayoH pAdayoH paratAM-tadekazaraNatAm / 'vAcA' girA / 'riputrAsakRt' ripUNAM trAsakAriNI / 'sA' / 'bhUti' saMpattim / vitanotu' vistArayatu / 'naH' asmAkam / arjunaruciH' cAmIkaracchaviH / 'siMha' kesariNi / 'adhirUDhA' AsInA / 'ullasadvizvAse' ullasadvizvAso-vizrambho yasya tasmin / 'vitatAmrapAdaparatA' vitato-vistIrNo yaH AmrapAdapaH-cUtavRkSaH tatra ratA-AsaktacittA / 'ambA' ambikAdevI / 'cAriputrA' cAriNau-viharaNazIlau putrau yasyAH sA / 'asakRt' anAratam / yasyA vizvAsevitatAmrapAdaparatAM jano'bhyAgamat sA ambA bhUtiM vitanotu iti sambandhaH // 4 / 22 88 // __ avacUriH yasyA ambAyA jano-loko vizvena-jagatA sevitayostAmrayo-raktayoH pAdayoH-caraNayoH paratAtadekazaraNatAmabhyAgamat-jagAma sA'mbA naH-asmAkaM bhUti-saMpadaM vitanotu / kiMbhUtA ? / haste AlambitA cUtalumbireva latikA yayA sA | vAcA-vANyA ripUNAM trAsaM karotIti / arjuna-kAJcanaM tadvad ruciH-kAntiryasyAH sA / siMhe-kaNThIrave'dhirUDhA-AsInA / ullasan-prasaran vizvAso yasmAd yasya vA / vitato-vipulo ya AmrapAdapaH-cUtavRkSastatra ratA / cAriNau-viharaNazIlau putrau yasyAH sA / asakRtnirantaram // 4 / 22 / 88 // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpArdhajinastutayaH 369 23. zrIpArdhajinastutayaH atha zrIpArzvanAthAya prArthanA__- mAlAmAlAnabAhurdadhadadadhadaraM yAmudArA mudA''rA llInA'lInAmihAlI madhuramadhurasA sUcitomAcito mA pAtAt pAtAt sa 'pAvo' rucirarucirado devarAjIvarAjIpatrA''pattrA yadIyA tanuratanuravo nandako nodako no // 1 // 89 // ___ - sragdharA (7,7,7) ja0 vi0-mAleti / sa pArzvaH-pArzvanAmA jinaH, mAzabdo'smacchabdasya dvitIyaikavacanAnto vizeSAdezasiddho mAmityasyArthe vartate, pAtAt-narakAdiSu patanAt pAtAt-rakSatAd iti kriyaakaarkyojnm| atra 'pAtAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'pArzvaH' / pArzvaH kiM kurvan ? 'dadhat' dhArayan / kAM karmatApannAm ? 'mAlA' srajam / atrA'gre yAmiti yacchabdasya sattvAt tAmiti tacchabdo'pyadhyAhriyate / yAM mAlAmalInAM-bhramarANAmAlI-zreNI ArAd-antike lInA-zliSTA satI adadhat-pItavatI / atrApi 'adadhat' iti kriyApadam / kA kI ? 'AlI' / keSAm ? 'alInAm' / kAM karmatApannAm ? 'yAm' / katham ? 'ArAt' / kutra ? 'iha' atra jagati / punaH kathaM0 ? 'araM' zIghram / kayA ? 'mudA' harSeNa / alInAmAlI kathaMbhUtA ? 'udArA' pracurA / punaH kathaMbhUtA ? 'madhuramadhurasA' madhure-susvAde madhuni Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 zobhanastuti-vRttimAlA makarande rasaH-tIvAbhilASo yasyAH sA tthaa| pArzvaH kathaMbhUtaH ? 'AlAnabAhuH' AlAnAvivagajabandhanastambhAviva bAhU-bhujau yasya sa tathA | punaH kathaM0 ? 'sUcitomAcitaH' sUcitA-suSThucitA yA umA-kIrtiH tayA AcitaH-saMyuktaH / punaH kathaM0 ? 'ruciraruciradaH' rucirarucayaH-kAntadyutayaH radAHdantAH yasya sa tathA / punaH kathaM0 ? 'atanuravaH' atanuH-analpaH ravaH-dhvaniryasya sa tathA / punaH kathaM0 ? 'nandakaH' AnandayitA | punaH kathaM0 ? 'nodako no' nodakaH-kSepakaH, no iti niSedhArthe / sa pArzve ityatra tacchabdasambaddhatvAd yacchabdaghaTanAmAha-yadIyA tanuH-yasya pArthaprabhoH tanuH-zarIraM ApattrA-ApaTyastrANakAriNI / 'asti' iti kriyA'dhyAhriyate / tataH 'asti' iti kriyApadam / kA kI ? 'tanuH' / kimIyA ? 'yadIyA ApattrA' / punaH kathaM0 ? 'devarAjIvarAjIpatrA' devasambandhinI yA rAjIvarAjIdeva(kamala)paMktiH saiva patraM-vAhanaM yasyAH sA tathA / / atha samAsaH-AlAnAviva AlAnau / AlAnau bAhU yasya sa AlAnabAhuH 'bahuvrIhiH' / madhuraM ca tad madhu ca madhuramadhu 'karmadhArayaH' / madhuramadhuni raso yasyAH sA madhura0 'bahuvrIhiH' / suSThu ucitA sUcitA 'tatpuruSaH' / sUcitA cAsau umA ca sUcitomA 'karmadhArayaH' / sUcitomayA cittaH sUcito0 'tatpuruSaH' / rucirA ruciryeSAM te rucirarucayaH 'karmadhArayaH' / rucirarucayo radA yasya sa ruci0 'bahuvrIhiH' / devAnAM rAjIvAni deva0 'tatpuruSaH' / devarAjIvAnAM rAjI deva0 'tatpuruSaH' / patramiva patram / devarAjIvarAjI patraM yasyAH sA deva0 'bahuvrIhiH' / ApadbhyastrAyata ityApattrA 'tatpuruSaH' / na tanuH atanuH 'tatpuruSaH' / atanuH ravo yasya saH atanuravaH 'bahuvrIhiH' / iti kAvyArthaH / / 89 / / (2) . si0 vR0-mAleti / sa pArthaH-pArvAbhidhAno jinaH mA-mAM pAtAda-avatAdityarthaH / 'pA rakSaNe' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tup / 'ap0' (sA0 sU0691) / tupastAtaGAdezaH / atra 'pAtAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? | 'pArzvaH' / spRzati-jAnAti sarvaM jJAnena iti pArthaH / 'spRza saMsparzane' | pRSodarAdiH / garbhasthe'smin mAtA zayanIyasthA nizi tamasyapi kRSNasarpamapazyat iti pArthaH iti jJAnena sarvAn bhAvAn pazyatIti vA pArzvaH-pArthanAmA yakSo'sya vaiyAvRttyakaro-sevako'syAstIti vA pArthaH / 'arza Adibhyo'c' (pA0 a0 5, pA0 2,sU0 127) pArzvanAthasyaikadezaH pAvo vA iti yathA / kaM karmatApannam ? / 'mA' mAzabdo'smacchabdasya dvitIyaikavacanAnto vizeSAdezasiddhau mAmityasyArthe vartate / pAtAt kasmAt ? / 'pAtAt' patanaMpAtastasmAt, narakAdiSu patanAdityarthaH / pArzvaH kiM kurvan ? / dadhat-dhArayan / kAM karmatApannAm ? / mAlA-srajam / atrAgre yAmiti zabdasya sattvAt tAmiti tacchabdo'pyadhyAhriyate / yAM mAlAmalInAMmadhukarANAM AlI-lekhA ArAd-antike-samIpe lInA-AzliSTA satI adadhat-papau, pItavatItyarthaH / Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpArdhajinastutayaH 371 'dheTa pAne' dhAtoH bhUte sau kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / kriyAsAdhanikA pUrvavajjJeyA / atra 'aMdadhat' iti kriyApadam / kA kI ? / AlI / keSAm ? / alInAm / katham ? / ArAd / "ArAd dUrasamIpayoH" iti vizvaH / kutra ? / iha-jagati / punaH katham ? / araM-zIgham / kayA ? / mudA-harSeNa / kathaMbhUtA alInAmAlI ? / 'udArA' pracurA-mahatI / "udAro dAtRmahatoH" ityamaraH (zlo0 2719) / punaH kathaMbhUtA ? / 'madhuramadhurasA' madhuraM-miSTaM yanmadhu-puSparasaH tasmin rasaH-tIvAbhilASo rAgo vA yasyAH sA / "madhu madye puSparase" ityamaraH (zlo0 2540) / "zRGgArAdau viSe vIrye, guNe rAge drave rasaH" ityamaraH (zlo0 2789) / kathaMbhUtaH pArthaH ? / 'AlAnabAhuH' AlAnAviva gajabandhanastambhAviva bAhU-bhujau yasya sa tathA / punaH kathaMbhUtaH ? / 'sUcitomAcitaH' suSThu ucitA yA umA-kIrtistayA cito-vyAptaH / "umA sItA haimavatI haridrAkIrtikAntiSu" iti vizvaH / punaH kathaMbhUtaH ? / 'ruciraruciradaH' rucirAmanoharA ruciH-jyotiryeSAM te rucirarucayaH, etAdRzA radAH-dantA yasya sa tathA / "rocirusrarucizociraMzugo jyotirarcirupadhRtyabhIzavaH" iti abhidhAnacintAmaNau (kA0 2, zlo0 13) / punaH kathaMbhUtaH ? / 'atanuravaH' atanuH-analpaH ravo-dhvaniryasya sa tathA, vANyA yojanagAmitvAt / punaH kathaMbhUtaH ? / nandaka-nandayitA / punaH kathaMbhUtaH ? | nodakaH-kSepakaH / no iti niSedhArthe / sa pArzva iti sa kaH ? / yadIyA tanuH-yasya pArzvaprabhoH tanuH-zarIraM ApatrA-ApadbhyastrANakAriNI, astIti kriyAdhyAhAraH / tataH 'asti' iti kriyApadam / kA kI ? / tanuH / kathaMbhUtA ? / yadIyA / punaH kathaMbhUtA ? | 'ApattrA' ApaTyastrAti-rakSatIti ApattA / 'supi0' (pA0 a0 3, pA0 2, sU0 4) iti yogavibhAgAt kaH / punaH kathaMbhUtA ? / 'devarAjIvarAjIpatrA' devasambandhinI yA rAjIvAnAM-kamalAnAM rAjI-zreNI saiva patraM-vAhanaM yasyAH sA tathA / "patraM vAhanapakSayoH" ityamaraH (zlo0 2693) / / 89 / / . sau0 vR0-yo riSTeSu-vighneSu nemiH-cakraM bhavati tasya pArvaM sadbhiH sadA sevyamAnaM bhavati / yadvA garbhasthe bhagavati jananyA svapne zayyApA-- kRSNasarpadarzanAt tathA pArzvanAgakumArazAsanAdhiSThAyakatvAt / anena sambandhenAyAtasya trayoviMzatitamajinasya zrIpArzvanAthasya stutivyAkhyAnaM likhyate-mAleti / . sa (pArzvaH) pArzvanAthajinaH mA pAtAdityanvayaH / 'pAtAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? | ('pArthaH') pArzvajinaH / 'pAtAt' rakSatAt / kaM karmatApannam ? / 'mA' vizeSAdeze asmacchabdasya dvitIyaikavacanasya mA ityasya mA iti nipAtaH / kasmAt ? / 'pAtAt' narakAdipA(tA)t / pArthaH kiM kurvan ? / 'dadhat' vibhrat / kAM karmatApannAm ? / 'mAlA' srajam / kiMviziSTaH pArthaH ? / AlAnaugajavandhanastambhau tadvad bAhU-bhujau yasya saH 'AlAnabAhuH' / punaH alInAM-bhramarANAmAlI-zreNiH yAM mAlAmArAt-antike araM-atyarthaM mudA harSeNa adadhadityanvayaH / 'adadhat' iti kriyApadam / kA Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 zobhanastuti-vRttimAlA ++++++++++++++++++++++++++++++ kI ? / 'AlI' / keSAm ? / 'alInAm' / 'adadhat' pItavatI, dheTo dadhAdezaH anadyatanyAm / kAM karmatApannAm ? / 'yAM' mAlAm / katham ? | 'araM' atyartham / kayA? / 'mudA' harSeNa / kathaMbhUtA alInAM AlI ? / 'udArA' pradhAnA-mahatI / punaH kiMviziSTA alInAmAlI ? / madhuraH-susvAduH madhuH-makarandaH tasya raso-harSo yasyAH sA 'madhuramadhurasA' "raso harSe jale dugdhe, zRGgArAdau rasAdharA" iti mahIpaH / punaH kiMviziSTaH pArthaH ? | su-zobhanA ucitA-yogyA umA-kIrtiH tayA citaH-vyAptaH 'sUcitomAcitaH' / "umA dhAnyavizeSe syAd, gaurI zrIkIrtikAntiSu" iti sudhAkalazavacanAt / punaH kiMviziSTa: pArzvaH ? | rucirA-manoharA ruciH-kAntiryeSAM te tAdRzA radA-dazanA yasya saH 'ruciraruciradaH' | punaH kiMviziSTaH pArzvaH ? / 'saH' saH-prasiddhaH / tacchabdo yacchabdamapekSate / saH kaH ? yadIyA tanuH-yasya mUrtiHyasya zarIraM ApattrA vipadrakSakA asti ityanvayaH / asti' ityadhyAhAryam / 'asti' iti kriyApadam / kA kI ? / 'tanuH' / 'asti' vidyate / kiMviziSTA tanuH ? / 'yadIyA' zrIpArzvanAthasamvandhinI / punaH kiMviziSTA tanuH ? / 'ApattrA' / punaH kiMviziSTA tanuH ? / devAnAM-surANAM[vA] rAjIvAni-kamalAni teSAM rAjI-zreNiH sA eva patraM-vAhanaM yasyAH sA 'devarAjIvarAjIpatrA' / punaH kiMviziSTaH pArthaH ? | atanuH-mahAn ravaH-zabdo yasya saH 'atanuravaH', dezanAsamaye yojanagAmIzvaraH (ravaH?) ityarthaH / punaH kiMviziSTaH pArthaH ? / 'nandakaH' AnandakArI / punaH kiMviziSTaH pArthaH ? / 'nodakaH' kSepakaHkliSTakArI / katham ? | 'no' niSedhe / iti padArthaH / ___ atha samAsaH-AlAnAviva bAhU yasya sa AlAnabAhuH / madhurazcAsau madhuzca madhuramadhuH, madhuramadhau raso yasyAH sA madhuramadhurasA / su-zobhanA ucitA sUcitA, sUcitA cAsau umA ca sUcitomA sUcitomayA citaH sUcitomAcitaH / rucirA ruciH yeSAM te rucirarucayaH, rucirarucayo radA yasya sa ruciraruciradaH / devairnirmitAni rAjIvAni devarAjIvAni, devarAjIvAnAM rAjI devarAjIvarAjI, devarAjIvarAjI eva patraM yasyAH sA devarAjIvarAjIpatrA | ApadaH-vipadaH trAyate iti ApattrA / yasya iyaM yadIyA / na tanuH atanuH, atanuH ravo yasya saH atanuravaH / nandayatIti nandakaH / iti prathamavRttArthaH / ekaviMzativarNamayIsragdharAcchandasA stutiriyam / / 89 / / (4) de0 vyA0-mAleti / sa pArzvaH-pArzvanAthaH mAM avatAd-rakSatAdityanvayaH / 'ava rakSaNe' dhAtuH / 'avatAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? / (pArthaH) pArzvanAthaH / kaM karmatApannam ? | mAm / kasmAt ? / 'pAtAt' patanaM pAtaH tasmAt / patanaM padAt paribhraMzaH / kiMviziSTa: pArzvanAthaH ? / 'AlAnabAhuH' AlAnaM-gajabandhanastambhaH tadvad bAhU-bhujau yasya sa tathA / "totraM veNukamAlAnaM, bandhastambho'GkuzaH Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sRNiH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 296) / punaH kiMviziSTaH ? / 'sUcitomAcitaH' sutarAM suSThuvA ucitA-yogyA yA umA-kIrtiH tayA cito-vyAptaH / punaH kiMviziSTAH ? 'ruciraruciradaH' racirAmanoharA ruciH-kAntiryeSAM te evaMvidhA radA-dantA yasya sa tathA / punaH kiMviziSTa: ? / 'atanuravaH' atanuH-analpo ravaH-zabdo yasya sa tathA, meghagambhIraghoSatvAt / punaH kiMviziSTa: ? / nandakaHAnandajanakaH samRddhikAraka iti prAJcaH / no niSedhe | punaH kiMviziSTaH ? nodakaH-prerakaH / kiM kurvan pArzvanAthaH ? / dadhat-dhArayat / kAm ? / mAlAM-puSpasrajam / iha-asmilaloke yAM mAlAm alInAMbhramarANAM AlI-paMktiH mudA-harSeNa adadhat-papau / 'dheTa pAne' dhAtuH / 'adadhat' iti kriyApadam / kA kI ? | 'AlI' / keSAm ? / alInAm / kAM karmatApannAm ? | mAlAm / kayA ? / mudA / katham ? / aram-atyarthaM yathA syAt tatheti kriyAvizeSaNam / kiMviziSTA AlI ? / udArA-sphArA / punaH kiMviziSTA ? / lInA-AzliSTA / katham ? / ArAt-zIghram, AgatyetizeSaH / kiMviziSTAM mAlAm ? / 'madhuramadhurasAm' madhuraM-miSTaM yanmadhu-makaranda: tasya rasaH-puSpaniryAso yasyAM sA tAm / AlyA vizeSaNamiti kazcit taccintyam / yattadornityAbhisambandhAda yadIyA tanuH-zarIraM 'ApattrA' Apad-vipattiH tasyAH sakAzAt trAyate iti ApattrA, vartata iti zeSaH / kiMviziSTA tanuH ? / devarAjIvarAjIpatrA' devairnirmitA yA 'rAjIvarAjI' rAjIvAni-kamalAni teSAM rAjI-paMktiH saiva patraM-vAhanaM yasyAH sA tathA, tadupari caraNavinyAsAditi bhAvaH / "yAnaM yugyaM patraM vAhaM (hya)" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 423) / iti prathamavRttArthaH / / 89 / / .. dha0 TIkA-mAlAmiti / 'mAlA' srajam / 'AlAnabAhuH' AlAnAviva bAhU yasyAsau / 'dadhat' dhArayat / 'adadhat' pItavatI / 'araM' zIgham / 'yAm' / 'udArAM' pracurAm / 'mudA' harSeNa / 'ArAd' antike | 'lInA' zliSTA / 'alInAM' bhRGgANAm / 'iha' atra | 'AlI' zreNiH / 'madhuramadhurasAM' madhuro madhuraso-makarandadravyo yatra tAm / 'sUcitomAcitaH' sUcitA-suSThu ucitA yA umA-kIrtiH tayAcitaHsaMyuktaH / mAzabdo mAmityasyArthe / 'pAtAt' bhraMzAt / 'pAtAt' rakSatu / 'saH' / 'pArthaH' jinaH / 'ruciraruciradaH' rucirarucayaH-kAntadyutayo radA-dantA yasya saH / devarAjIvarAjIpatrA' devAnAM sambandhinI yA rAjIvarAjI-sarojapaGktiH saiva patraM-vAhanaM yasyAH sA / 'ApattrA' ApadaH sakAzAt trAyate yA sA / 'yadIyA' yasya sambandhinI / 'tanuH' mUrtiH / atanuravaH' analpadhvaniH / nandakaH' AnandayitA / 'nodako no' kSepako na bhavati / yAM alInAmAlI lInA adadhat tAM mAlAM dadhat sa pAtAt yadIyA tanurApattrA iti sambandhaH / / 89 / / Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 zobhanastuti-vRttimAlA avacUriH mA-mAM pAtAt-narakAdipatanAt pAtAd-rakSatAt / sa pArthaH-trayoviMzo jinaH / kiMviziSTaH ? / mAlAM-srajaM dadhat-dadhAnaH / yAM mAlAmalInAM-bhramarANAmAlI-paTalI udArA-pracurA mudA-harSeNa ArAdantike aram-atyarthaM lInA-zliSTA satI adadhat-pItavatI / kiMbhUtAm ? / madhuro madhuH-makarandaraso yasyAH sA tAm / pArzvaH kiMbhUtaH ? / AlAnavad bAhU yasya saH / suSThu ucitA yA umA-kIrtistayA cito-vyAptaH / rucirarucayoH-ramyakAntayo radA-dantA yasya saH / tathA yasyeyaM yadIyA tanuH-zarIraM ApattrA-vipado rakSikA / kiMbhUtA ? / devAnAM saMbandhinI yA rAjIvarAjI-svarNAmbujazreNI saiva patra-vAhanaM yasyAH sA / pArthaH kiMbhUtaH ? / atanuryojanapramANabhUmau zrUyamANatvAt prauDho ravo-dezanAdhvaniryasya saH / nandakaH-samRddhijanakaH nandayitA vA / nodako no-prerako na bhavatItyarthaH / / 89 / / jinezvarANAM stutiHrAjI rAjIvavaktrA taralataralasatketuraGgatturaGga vyAlavyAlagnayodhAcitaracitaraNe bhItihad yA'tihRdyA / sArA sA''rAjjinAnAmalamamalamaterbodhikA mA'dhikAmA davyAdavyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnA'samAnA // 2 // 90 // - saga0 (1). ja0 vi0-rAjIti / sA jinAnAM-tIrthakRtAM rAjI-zreNI, mAzabdo'smacchandasya dvitIyaikavacanAnto vizeSAdeze siddho mAmityasyArthe vartate, 'adhikAmAt' adhika-utkaTo ya Amo-rogastasmAt, athavA AdhiH-manaHpIDA, kAmaH kandarpaH tasmAt (alam) avyAt-pAyAt iti kriyAkArakayogaH / atra avyAt' iti kriyApadam / kA karcI ? 'rAjI' / keSAm ? 'jinAnAm' / kaM karmatApannam ? 'mA' / kasmAt ? 'adhikAmAt' 'AdhikAmAdvA' / jinAnAM rAjI kathaMbhUtA ? 'rAjIvavaktrA' kamalavadanA / punaH kathaM0 ? 'atihRdyA' atizayena hRdayaGgamA / punaH kathaM0 ? 'sArA' utkRSTA / punaH kathaM0 ? 'bodhikA' bodhijanakA / kasya ? 'amalamateH' nirmaladhiyo janasya | punaH kathaM0 ? 'avyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnA' vyAdhiH-rogaH, kAlAnanaM-yamamukhaM, jananaM-janma, jarA-vArdhakaM, trAsa-AkasmikaM bhayaM, mAnaH-ahaGkAraH, Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpArdhajinastutayaH 375 ete na vidyante yasyAH sA / punaH kathaM0 ? 'asamAnA' asadRzA / seti tacchabdasaMyogAdyacchabdayojanAmAhayA jinAnAM rAjI bhItihRd-bhayApahAriNI / atra [api] 'asti' iti kriyA adhyAhriyate / tatazca 'asti' iti kriyApadam / kA karjI ? 'yA' / kathaMbhUtA ? 'bhItihRt' / kasmin ? 'taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhAcitaracitaraNe' taralatarAH-kampratarAH lasantaH-dIpyamAnAH ketavo-dhvajA yeSAM te tathA raGgantaH-calantaH ye turaGgAH-azvAH vyAlAH-duSTadantinaH teSAM vyAlagnA-bheTitAH kRtAdhirohaNA vA evaMvidhA ye yodhAH-bhaTAH tairAcitaH-AkIrNaH racito-vihito yo raNaH-saGgrAmaH tasmin / katham ? 'ArAd' dUrAt antikAd vA // .. atha samAsaH-rAjIvamiva rAjIvam / rAjIvaM vaktraM yasyAH sA rAjIva0 'bahuvrIhiH' / lasantazca te ketavazca lasat 'karmadhArayaH' / atizayena taralAstaralatarAH / taralatarA lasatketavo yeSAM te tarala0 'bahuvrIhiH' / raGgantazca te turaGgAzca raGgattu0 'karmadhArayaH' / raGgatturaGgAzca vyAlAzca raGgattu0 'itaretaradvandvaH' / raGgatturaGgavyAlAnAM vyAlagnA raGgattu0 'tatpuruSaH' / raGgatturaGgavyAlavyAlagnAzca te yodhAzca taralataralasatketuraGgattu0 'karmadhArayaH' / taralataralasatketavazca te raGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhAzca tarala0 'karmadhArayaH' / taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhairAcitaH tarala0 'tatpuruSaH' / racitazcAsau raNazca racita0 'karmadhArayaH' / taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhAcitazcAsau racitaraNazca tarala0 'karmadhArayaH' / tasmin tarala0 / bhItiM haratIti bhItihat 'tatpuruSaH' / atizayena hRdyA atihRdyA 'tatpuruSaH' / na vidyate malo yasyAM sA amalA 'bahuvrIhiH' / amalA matiryasya so'malamatiH 'bahuvrIhiH' / tasyAmalamateH / adhikazcAsAvAmazca adhikAmaH 'karmadhArayaH' / tasmAdadhikAmAt / athavA Adhizca kAmazcAdhikAmaM 'samAhAradvandvaH' / tasmAdAdhikAmAt / kAlasyAnanaM kAlAnanaM 'tatpuruSaH' / vyAdhizca kAlAnanaM ca jananaM ca jarA ca trAsazca mAnazca vyAdhikAlA0 'itaretaradvandvaH' / na vidyante vyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnA yasyAM sA avyAdhikAlA0 'bahuvrIhiH' / na samAnA asamAnA 'tatpuruSaH' iti kAvyArthaH / / 90 / / si0 vR0-rAjIti / sA jinAnAM rAjI-tIrthakRtAM paGktiH, mAzabdo'smacchabdasya dvitIyaikavacanAnto vizeSAdeze siddho mAmityasyArthe vartate, 'adhikAmAt' adhikaH-utkRSTaH yaH AmorogaH tasmAt, athavA AdhiH-mAnasI vyathA, kAmaH-kandarpaH tasmAt (alam) avyAt-pAyAd ityarthaH / 'ava rakSaNe' dhAtoH AziSi kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM yAt / atra 'avyAt' iti kriyApadam / kA kI ? / rAjI / keSAm ? / jinAnAm / kaM karmatApannam ? / mA / kasmAt ? / adhikAmAt / Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 zobhanastuti-vRttimAlA jinAnAM rAjI kathaMbhUtA ? | 'rAjIvavaktrA' rAjIvAni-kamalAni tadvad vaktraM-mukhaM yasyAH sA / "paraM zatasahasrAbhyAM, patraM rAjIvapuSkare" iti haimaH (kA0 4, zlo0 227) / punaH kathaMbhUtA ? / atihRdyAatizayena hRdayaGgamA / punaH kathaMbhUtA ? / sArA-utkRSTA / punaH kathaMbhUtA ? / bodhikA-bodhajanakA / kasya ? / 'amalamateH' amalA-nirmalA matiH-prajJA yasya sa tathA tasya / punaH kathaMbhUtA ? / 'avyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnA' vyAdhiH-rogaH, kAlAnanaM-yamamukhaM, jananaM-janma, jarA-visrasA, trAsaH-bhayaM mAnaH-abhimAnaH, vyAdhizca kAlAnanaM ca jananaM ca jarA ca trAsazca mAnazca vyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnAH 'itaretaradvandvaH', ete na vidyante yasyAH sA tathA / punaH kathaMbhUtA ? / 'asamAnA' na vidyate samAnaH-sadRzaH ko'pi yasyAH sA asamAnA / seti sA kA ? / yA jinAnAM rAjI bhItihatbhayApahAriNI, astIti kriyAdhyAhAraH / tataH 'asti' iti kriyApadam / kA kI ? / yA / kathaMbhUtA ? / 'bhItihRt' / kasmin ? / 'taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhAcitaracitaraNe' atizayena taralAH taralatarAH te ca te lasanto-dIpyamAnAH ketavaH-dhvajA yeSAM te tathA raGgantaH-calanto ye turaGgAHazvAH vyAlAH-duSTadantinaH teSAM vyAlagnAHbheTitAH kRtAdhirohaNA vA, evaMvidhA ye yodhA-bhaTAH taiH . AcitaH-AkIrNaH racito-vihito yo raNaH-saGgrAmaH tasmin / katham ? / ArAt dUrAt antikAdvA / lasantazca te ketavazca lasatketava iti 'karmadhArayaH', taralatarA lasatketavo yeSAM te taralataralasatketavaH 'bahuvrIhiH', raGgantazca te turaGgAzca raGgatturaGgAH 'karmadhArayaH', raGgatturaGgAzca vyAlAzca raGgatturaGgavyAlAH 'itaretaradvandvaH', raGgatturaGgavyAlAnAM vyAlagnAH raGgattu0 'tatpuruSaH', raGgatturaGgavyAlavyAlagnAzca te yodhAzca raGga0 'karmadhArayaH', taralataralasatketavazca te raGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhAzca tarala0 'karmadhArayaH', taiH AcitaH tarala0 'tatpuruSaH', racitazcAsau raNazca racitaraNaH 'karmadhArayaH' / taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhAcitazcAsau racitaraNazca taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhAcitaracitaraNaH tasmin / bhItiM haratIti bhItihRt / / 90 / / . sau0 vR0-rAjIti | sA jinAnAM rAjI-tIrthakRtAM zreNiH adhikaH-utkRSTa: Amo-rogaH tasmAd adhikAmAt, yadvA AdhiH-mAnasI vyathA, kAmo-viSayaH tasmAd AdhikAmAt mA-mAM prati avyAd ityanvayaH / 'avyAt' iti kriyApadam / kA karcI ? / 'rAjI' / keSAm ? / 'jinAnAm' / 'avyAt' pAyAd-rakSatAt / kaM karmatApannam ? 'mA' / asmacchabdasya dvitIyaikavacanaM mA ityasya vizeSAdeze mA iti nipAtaH / tvA mAmA' iti sUtreNa / kasmAt avyAt ? / 'adhikAmAt' vA 'AdhikAmAt' / kiviziSTA jinAnAM rAjI ? / rAjIvAni-padmAnitadvat vaktrANi-mukhAni yasyAH (sA) 'rAjIvavaktrA', padmavadanetyarthaH / punaH kiMviziSTA jinAnAM rAjI ? / 'sArA' pradhAnA / punaH kiMviziSTA jinAnAM rAjI ? / 'bodhikA' Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpArthajinastutayaH 377 bodhidAtR(kA) / kasya ? | amalA-nirmalA matiryasya saH amalamatiH tasya amalamateH, nirmalabuddhijanasyetyarthaH / katham ? / 'alaM' atyartham / punaH kiMviziSTA jinAnAM rAjI ? / nAsti vyAdhiH-rogaH, kAlAnanaM-yamamukha-maraNaM, jananaM-janma, jarA-vayohAniH-vArdhakyaM, trAsaH-AkasmikaM bhayaM, mAnaH-ahaMkAraH etAni yasyAH sA 'avyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnA' / punaH kiMviziSTA jinAnAM rAjI ? | 'asamAnA' ananyasadRzA / punaH kiMviziSTA jinAnAM rAjI ? | 'atihRdyA' atimanoharA / punaH kiMviziSTA jinAnAM rAjI ? / 'sA' sA-prasiddhA / tacchabdo yacchabdamapekSate | sA kA ? / yA jinAnAM rAjI bhItihat-bhayahI asti / 'asti' iti padamadhyAhAryam / 'asti' iti kriyApadam / kA kI ? | 'yA' jinAnAM rAjI / 'asti' vidyate / kiMviziSTA yA ? / 'bhItihRt' / kasmin ? / taralatarA-atizayena capalatarA lasantaH-dIpyantaH ye ketavaH-dhvajAH raGganto-valganto ye turaGgA-azvA yeSu vyAlA-duSTagajAH teSu vyAlagnA-ArUDhA bhedi(Ti)tA vA ye yodhAH-subhaTAH taiH [AcitaraM-prakaTIkRtaM yad vitaraM-pracuraM] (AcitaM-vyAptaM yad racitaM) raNaM-yuddhaM tasmin 'taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhAcitaracitaraNe' / etAdRzA raNabhayahI jinAnAM rAjI mAmArAt-dUrAd antike vA pAyAt / iti padArthaH / / atha samAsaH-rAjIvAnIva vaktrANi yasyAH sA rAjIvavaktrA / atizayena taralAH taralatarAH, lasantazca te ketavazca lasatketavaH, taralatarAzca te lasatketavazca taralataralasatketavaH, raGgantazca te turaGgAzca raGgatturaGgAH, taralataralasatketavazca raGgatturaGgAzca yeSu te taralataralasatketuraGgatturaGgAH, taralataralasatketuraGgaturaGgAzca vyAlAzca taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlAH, taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlaiH vyAlagnAH taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlagnAH, taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlagnAzca te yodhAzca taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhAH, taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhaiH AcitaH-AkIrNaH taralataralasatketuraMGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhAcitaH, racitazcAsau raNazca racitaraNaH, taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhAcitazcAsau racitaraNazca taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhAcitaracitaraNaH, tasmin taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhAcitaracitaraNe / bhItiM haratIti bhItihRt / hRdi bhavA hRdyA, hRdi hitA vA hRdyA, atizayena hRdyA atihRdyA / amalA matiryasya saH amalamatiH, tasya amalamateH / bodhiM karoti kathayati vA bodhikA / adhikazcAsau Amazca adhikAmaH, Adhizca kAmazca AdhikAmam [adhikAmAdhikAmaH] tasmAt (adhikAmAt) AdhikAmAt (vA) / vyAdhizca kAlAnanaM ca jananaM ca jarA ca trAsazca mAnazca vyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnAH, na vidyante vyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnA yasyAM sA avyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnA / nAsti samAnaHtulyo yasyAH sA asamAnA / iti dvitIyavRttArthaH / / 90 / / Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 zobhanastuti-vRttimAlA de0 vyA0-rAjIti / sA jinAnAM-tIrthaMkarANAM rAjI-paGktiH alam-atyarthaM yathA syAt tathA mAM avyAd-rakSatAdityanvayaH / 'ava rakSaNe' dhAtuH / 'avyAt' iti kriyApadam / kA kI ? / rAjI / keSAm ? / jinAnAm / kaM karmatApannam ? / mAm / kiMviziSTA jinAnAM rAjI ? / 'rAjIvavaktrA' rAjIvaMkamalaM tadvad vaktraM-mukhaM yasyAH sA tathA / "patraM rAjIvapuSkare" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 227) / punaH kiMviziSTA ? / 'atihRdyA' atizayena hRdayaGgamA / punaH kiMviziSTA ? / bodhikAvodhajanakA / kasya ? / 'amalamateH' amalA-nirmalA matiH-buddhiH yasya sa tasya / punaH kiMviziSTA ? | 'avyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnA', vyAdhiH-pIDA, kAlAnanaM-yamamukhaM maraNamiti yAvat, jananaMutpattiH, jarA-visrasA, trAsaH-AkasmikaM bhayaM, mAnaH-smayaH, eteSAM pUrvaM 'dvandvaH' tato na vidyante vyAdhikAlAnanajananajarAtrA-samAnA yasyAH sA tatheti samAsaH / punaH kiMviziSTA ? / 'asamAnA' (nAsti) sadRzo yasyAH sA tathA, dharmacakravartitvAt / yattadornityAbhisambandhAt / (yA) jinAnAM rAjI bhItihat, vartata ityadhyAhAraH / 'vartate' iti kriyApadam / kA karjI ? | jinAnAM rAjI / kiMviziSTA jinAnAM rAjI ? / 'bhItihRt' bhItiM haratIti bhItihRt / kasmin ? / 'taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhAcitaracitaraNe' atizayena taralAH taralatarAH caJcalA ityarthaH, te ca te lasanto-rAjamAnAH ketavaH-patAkA yeSu etAdRzAM raGgatAM-calatAM turaGgANAM vyAlAnAM-duSTadantinAM ca vizeSeNa lagnA ye yodhAHsubhaTAH taiH cito-vyApto racitaH-prArabdho yo raNaH-saMgrAmaH tasmin / / iti dvitIyavRttArthaH / / 90 // dha0 TIkA-rAjIti / 'rAjI' paramparA / 'rAjIvavaktrA' kamalAnanA / 'taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhAcitaracitaraNe' taralataralasatketavaH-kamprataravilasaccihnakA raGgatAM-calatAM turaGgANAM vyAlAnAM ca-duSTadantinAM vyAlagnA-bhiTitAH kRtAdhirohaNA vA ye yodhAH-subhaTAstairAcita-AkIrNo racitaH-kRto yo raNaH-saGgrAmaH tatra / bhItihRt' bhayaharA / 'yA' | 'atihRdyA' atIva hRdayaGgamA / 'sArA' utkRSTA / 'sA' / 'ArAt' dUrAt antikAd vA / 'jinAnAM' tIrthakRtAm / 'alaM' atyartham / 'amalamateH' nirmaladhiyaH / 'bodhikA' bodhijanakA / 'mA' zabdo mAmityasyArthe / 'adhikAmAt' adhikaH-utkaTo ya Amo-rogastasmAt, athavA Adhizca kAmazca AdhikAmaM tasmAt / 'avyAt' pAyAt / 'avyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnA' kAlAnanaM-yamamukhaM maraNamityarthaH, na vidyate vyAdhizca kAlAnanaM ca jananaM ca jarA ca trAsazca mAnazca yasyAH sA / 'asamAnA' asadRzI / yA itthaMbhUte raNe bhItihat sA jinAnAM rAjI mA adhikAmAdavyAdityanvayaH / / 90 / / 1. idaM vicAraNIyam / Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpArdhajiMnastutayaH 379 avacUriH rAjI-zreNI rAjIvavat-kamalavadvaktraM yasyAH sA | tathA taralataralasatketavaH-kampravirAjamAnadhvajA raGgatAM-calatAM turaGgANAM vyAlAnAM-duSTadantinAM vyAlagnA-abhighaTitAH kRtAdhirohaNA vA ye yodhAHsubhaTAstairAcita-AkIrNo racitaH-kRtazca yo raNaH-saGgrAmastatra yA bhItirbhayaM tAM haratIti sA / yA atihRdyA-atyantahRdayaGgamA / sArA-utkRSTA / sA yacchabdanirdiSTA / ArAd-dUrAdantikAd vA / jinAnAM-sarvajJAnAm / alam-atyartham |amlaa matiryasya tasya / bodhikA-bodhajanakA / mA-mAm adhiko yo Amo-rogastasmAt yadvA Adhizca kAmazca tasmAt / vyAdhizca kAlAnanaM-yamamukhaM maraNaM ca jananaM ca jarA ca trAsazca mAnazca na vidyante vyAdhyAdayo yasyAM sA / asamAnA-guNairasadRzA yA jinAnAM rAjI raNe bhItihat sA avyAditi saMbandhaH / / 90 / / jinavANyA vicAraH, sadyo'sadyogabhida vAgamalagamalayA jainarAjInarAjI.. . nUtA nUtArthadhAtrIha tatahatatamaHpAtakA'pAtakAmA / zAstrI zAstrI narANAM hRdayahRdayazorodhikA'bAdhikA vA. ''deyA deyAnmudaM te manujamanu jarAM tyAjayantI jayantI // 3 // 91 // - srag0 (1) ja0 vi0-sadyo'sadyogeti / jainarAjI-jinasambandhinI vAk-vANI te-tava mudaM-harSaM deyAtvitIryAditi kriyAkArakAnvayaghaTanA / atra 'deyAt' iti kriyApadam / kA kI ? 'vAk' / kAM karmatApannAm ? 'mudam' / kutra ? 'iha' atra jagati / katham ? 'sadyaH' tatkSaNam / vAk kimIyA ? "jainarAjI' / kathaMbhUtA ? asadyogabhit' asan-azobhano yo yogaH-akAryAdivyApAraH taM bhinatti sA tathA / athavA asantaH-asAdhavaH tairyogaH-saMsargaH taM bhinatti sA tathA / punaH kathaM0 ? 'amalagamalayA' amalA-nirmalA ye gamAH-sadRzapAThAH teSAM layaH-zleSo yasyAM sA tathA / punaH kathaM0 ? 'inarAjInUtA' inAH-cakravartivAsudevAdayaH patayaH sUryA vA teSAM rAjI zreNI tayA nUtA-stutA / punaH kathaM0 ? 1. zAstrIzA strInarANAM' ityapi padacchedaH 2., bhrAntampadamidam, 'kA'sau' ityucitamatra / Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 . zobhanastuti-vRttimAlA 'nUtArthadhAtrI' nUtAH-navInA ye arthAH-bhAvAsteSAM dhAtrI-dhAraNazIlA / punaH kathaM0 ? 'tatahatatamaHpAtakApAtAmAH' tatAH-prasRtAH, hatAH-kSayaM nItAH, tamaH-ajJAnaM, pAtakaM-pApaM, apAtaH-pAtarahitaH, kAmaH-kandapaH, tatA hatAstamaHpAtakApAtakAmA yayA sA tathA / tatahatatamaHpAtakA apAtakAmA ceti vizeSaNadvayaM pRthag vyAkhyAyate tadApi yuktameva / tathA cAyamarthaH-tate hate tamaHpAtake yayA sA tathA, na vidyete pAtakAmau yasyAH sA tatheti / punaH kathaM0 ? 'zAstrI' zAstrasambandhinI / punaH kathaM0 ? 'zAstrI' zAsikA / keSAm ? 'narANAm' / punaH kathaM0 ? hRdayahRt' manohArI / athavA zAstrIzetyekaM vizeSaNam / strInarANAM hRdayahRditi caikaM vizeSaNamiti vizeSaNadvayaM vyAkhyeyam / tathA hi zAstriNaH-zAstravantaH bahuzrutA ityarthaH, teSAmIzA-svAminI, taiH sevanIyatvAt / strINAM-yoSitAM narANAM-puMsAM hRdayahRtmanoharA / punaH kathaM0 ? 'ayazorodhikA' ayazasAM-akIrtInAM rodhikA-prasaravighAtakArikA / punaH kathaM0 ? 'abAdhikA' na bAdhAjanikA / 'vA' zabdazcArthaH sa ca samuccayArtho jJeyaH / punaH kathaM0 ? 'AdeyA' grAhyA / vAk kiM kurvatI ? 'tyAjayantI' mocayantI / kAM karmatApannAm ? 'jarAM' visrasAm / katham ? 'manujamanu' mAnavamanu-lakSIkRtya / manujAnAM jarAM vinAzayatIti phalitArthaH / punaH kiM kurvatI ? 'jayantI' jayamAsAdayantI, kenApyaparibhUyamAnatvAt / / atha samAsaH-na san asan 'tatpuruSaH' / asaMzcAsau yogazca asadyogaH 'karmadhArayaH' / athavA na santaH asantaH 'tatpuruSaH' / asadbhiryogaH asadyogaH 'tatpuruSaH' / asadyogaM bhinattItyasadyogabhit 'tatpuruSaH' / na vidyate malo yeSAM te amalAH 'bahuvrIhiH' / amalAzca te gamAzca amalagamAH 'karmadhArayaH' / amalagamAnAM layo yasyAM sA amalagama0 'bahuvrIhiH' / jinAnAM jineSu vA rAjAnaH jinarAjAH 'tatpuruSaH' / jinarAjAnAmiyaM jainarAjI / inAnAM rAjI inarAjI 'tatpuruSaH' / inarAjyA nUtA inarA0 'tatpuruSaH' / nUtAzca te'rthAzca nUtArthAH 'karmadhArayaH' / nUtArthAnAM dhAtrI nUtA0 'tatpuruSaH' / tatAzca te hatAzca tatahatAH 'karmadhArayaH' / na vidyate pAto yasya so'pAtaH 'bahuvrIhiH' / apAtazcAsau kAmazca apAtakAmaH 'karmadhArayaH' / tamazca pAtakaM ca apAtakAmazca tamaHpA0 'itaretaradvandvaH' / tatahatAstamaHpAtakApAtakAmA yayA sA tatahata0 'bahuvrIhiH' / pRthagvizeSaNapakSe tu tate ca te hate ca tatahate 'karmadhArayaH' / tamazca pAtakaM ca tamaHpAtake 'itaretaradvandvaH' / tatahate tamaHpAtake yayA sA tataha0 'karmadhArayaH' / pAtazca kAmazca pAtakAmau 'itaretaradvandvaH' / na vidyate pAtakAmau yasyAH sA apA0 'bahuvrIhiH' / zAstrINAmIzA zAstrIzA 'tatpuruSaH' / striyazca narAzca strInarAH 'itaretaradvandvaH' / teSAM strInarANAm / hRdayaM haratIti hRdayahRt tatpuruSaH' / na yazAMsi ayazAMsi ttpurussH'.| ayazasAM rodhikA ayazo0 'tatpuruSaH' / na bAdhikA abAdhikA 'tatpuruSaH' / iti kAvyArthaH / / 91 / / Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpArthajinastutayaH 381 (2) * si0 vR0-sadyo'sadyogeti / sA jinarAjAnAmiyaM jainarAjI jinarAjasaMvandhinItyarthaH vAk-vANI te-tava mudaM-harSaM deyAd-vitIryAdityarthaH / 'DudAJ dAne' dhAtoH kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM yAt / 'dAdere' (sA0 sU0 807) ityAkArasyaikAraH / tathA ca 'deyAd' iti siddham / atra 'deyAd' iti kriyApadam / kA kI ? / vAk / kAM karmatApannAm ? / mudaM-harSam / kutra ? / iha-atra jagati / katham ? / sadyaHtatkSaNam / vAk kimIyA ? | jainarAjI / kathaMbhUtA vAk ? / 'asadyogabhit' asat-azobhano yo yogaHasadvyApAraH taM bhinatti sA tathA / yadi vA asanto-asAdhavaH taiH yogaH-saMsargaH taM bhinattIti tathA / asadyogaM manovAkkAyavyApAraM bhinattItyartho vA / punaH kathaMbhUtA ? | 'amalagamalayA' amalA-nirmalA ye gamAH-sadRzapAThAH teSAM layaH-zliSTatA yatra sA tathA / punaH kathaMbhUtA ? / 'inarAjInUtA' inAHcakravartyAdayaH prabhavaH sUryA vA teSAM rAjI-zreNI tayA nUtA-stutA / "InaH prabhau ca sUrye ca" ityamaraH (?) / kathaMbhUtA ? / 'nUtArthadhAtrI' nUtanA-navInA ye arthA-bhAvAH teSAM dhAtrI-dhAraNazIlA, yadivA nUtAn-navAn abhidheyAn prayojanAni vA dadhAtIti nUtArthadhAtrI / "artho'bhidheyaraivastuprayojananivRttiSu" ityamaraH (zlo0 2506) / punaH kiMviziSTA ? / 'tatahatatamaHpAtakApAtakAmA' tamaH-ajJAnaM pAtakaM-pApaM apAtaH-pAtarahitaH kAmaH-kandarpaH, tamazca pAtakaM ca apAtakAmazca 'itaretaradvandvaH', tatA hatAH tamaHpAtakApAtakAmA yayA sA tthaa,| apAtakAmeti pRthaga vizeSaNaM vA / pAtaH-patanaM kAmaH-smaraH anayo 'rdvandvaH' / tathA ca na vidyate pAtakAmau yasyAH sA tatheti / punaH kathaMbhUtA ? / zAstrI-zAstrasambandhinItyarthaH / tasyedam' (pA0 a04, pA03, sU0 120) ityaN / 'TiDDANaJ0' (pA0 a04, pA0 1, sU0 15) iti GIp / "nidezagranthayoH zAstraM" ityamaraH (zlo0 2694) / punaH kathaMbhUtA ? / zAstrIzikSayitrI / keSAm ? / narANAm / punaH kathaMbhUtA ? / 'hRdayahRt' hRdayaM harati-vazIkurute iti hRdayahRt / athavA zAstrIzetyekaM vizeSaNaM, strInarANAM hRdayahRditi cai vizeSaNamiti vizeSaNadvayaM jJAtavyam / tathAhi-kathaMbhUtA. vAka ? / zAstrIzA-zAstraM jAnanti te zAstriNaH-bahazratAH teSAM IzA-svAminI. taiH sevanIyatvAt / punaH kathaMbhUtA ? / 'strInarANAM hRdayahRt' strINAM-yoSitAM narANAM-puMsAM hRdayahRt-manoharA / punaH kathaMbhUtA ? / 'ayazorodhikA' ayazasAM-apakIrtInAM rodhikA-prasaravighAtakArikA / punaH kathaMbhUtA ? | 'abAdhikA' na bAdhata ityabAdhikA, sarveSAM sukhajanakatvAt / punaH kiMviziSTA ? | 'AdeyA' AdIyate ityAdeyA, grahaNayogyetyarthaH / avisaMvAditvena sarvairapi tadgrahaNAditi bhAvaH / vAk kiM kurvatI ? / tyAjayantI-mocayantI / kAm ? / jarAM-visrasAm / katham ? / 'manujamanu' mAnavamanulakSIkRtya, manujAnAM jarAM vinAzayatIti phalitArthaH / kiM kurvatI ? / jayantI-jayamAsAdayantI, kenApyaparibhUyamAnatvAt / / 91 / / 1. 'kA'sau' ityatrocitam / 2. "inaH sUrya prabhau rAjA" iti amarakoze (zlo0 2557) / Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 zobhanastuti-vRttimAlA sau0 vR0-sadyo'sadyogeti / jainarAjI-tIrthaGkarasamvandhinI vAk-vANI [yasyAH sA] te-tava mudaMharSaM deyAdityanvayaH / 'deyAd' iti kriyApadam / kA kI ? / 'vAg' vANI / 'deyAd' vitIryAt, dadAtu ityarthaH / kAM karmatApannAm ? / 'mudaM' harSam / kasya ? / 'te' tava / kutra? 'iha' saMsAre ! katham ? / 'sadyaH' zIghram / kiMviziSTA vAk ? / 'jainarAjI' tIrthakarasatkA | punaH kiMviziSTA vANI ? / asantaHazobhanAH duSTA yogA-manovAkkAyavyApArAstAn bhinattIti 'asadyogabhit', yadvA asantaH-asAdhavaH teSAM yogaH-saMyogastaM prati bhinattIti 'asadyogabhit' / punaH kiMviziSTA vAk ? / amalA-nirmalA sadarthatvAt gamAH-sadRzapAThAlApakAH teSAM layaH-sthAnaM yasyAH sA 'amalagamalayA' / punaH kiMviziSTA vAk ? / inAH-svAminaH cakravartibaladevavAsudevAdayaH yadvA inAH-sUryAdayaH indrAdayo vA teSAM rAjI-zreNiH tayA nUtA-stutA 'inarAjInUtA' / punaH kiMviziSTA vAk ? | nUtaH-stutaH navIno vA yo'rthaH-sUtrabhASaNaM tasya dhAtrI-dharaNIva dharaNI vA mAteva mAtA 'nUtArthadhAtrI' / punaH kiMviziSTA vAk ? / tataM-vistIrNa hataM-nirastaM tamaH ajJAnaM [vA] pAtakaM-pApaM yayA sA 'tatahatatamaHpAtakA' / punaH kiMviziSTA vAk ? / nirAkRtaH pAtaH kAmo-madano yayA sA 'apAtakAmA', yadvA nAsti pAtakaM-pApaM Amo rogo yasyAH sA 'apAtakAmA' / etadvizeSaNadvayamapi ekapadamapyasti / punaH kiMviziSTA vAk ? / 'zAstrI' zikSayitrI, yadvA zAstrANAM-granthAnAM IzA-svAminI | punaH kiMviziSTA vAk ? / hRdaya-cittaM haratIti 'hRdayahRt', hRdayaGgamA ityarthaH / keSAm ? / 'strInarANAM' yoSitpuruSANAm / punaH kiMviziSTA vAk ? / ayazaHakIrtiH taM (tad) rodhate iti 'ayazorodhikA' | punaH kiMviziSTA vAk ? / nAsti bAdhA-pIDA yasyAH sA 'abAdhikA' / vAzabdaH samuccayArthe / punaH kiMviziSTA vAk ? / 'AdeyA' sarvabhavyAsumatAM grAhyavacanA, hitakAriNI ityarthaH / punaH vAk kiM kurvatI ? / 'tyAjayantI' apanayantI / kAM karmatApannAm ? / 'jarAM' visrasAm / katham ? / 'anu' lakSIkRtya / ke karmatApannam ? / 'manujaM' mAnavam / punaH vAk kiM kurvatI ? / 'jayantI' jayanazIlA, na kairapi parAjitA / etAdRzI jainI vAg yuSmAkaM mudaM deyAditi padArtha : / / atha samAsaH-asantazca te yogAzca asadyogAH, asadyogAn bhinattIti asadyogabhida, yadvA na santaH asantaH, asatAM yogaH asadyogaH, asadyogaM bhinattIti asadyogabhit / ucyate iti vAk / na malA amalAH, amalAzca te gamAzca amalagamAH,sa amalagamAnAM layaH-sthAnaM yasyAH sA amalagamalayA / jineSu rAjAnaH jinarAjAH, jinarAjAnAM iyaM jainarAjI / inAnAM rAjayaH inarAjayaH, inarAjibhiH nUtA inarAjinUtA / nUtAzca te arthAzca nUtArthAH, nUtArthAnAM dhAtrI nUtArthadhAtrI / tamazca pAtakaM ca tamaHpAtake, hate ca te tamaHpAtake ca hatatamaHpAtake, tate hatatamaHpAtake yayA sA tatahatatamaHpAtakA | pAtazca kAmazca Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpArdhajinastutayaH 383 pAtakAmau, na staH pAtakAmau yasyAH sA apAtakAmA, yadvA tatahatatamaHpAtakAzca apAtakAmAzca yasyAM sA taitahatatamaHpAtakApAtakAmA / zAsti-zikSayatIti zAstrI / yadvA zAstrANAM IzA zAstrIzA / striyazca narAzca strInarAH, teSAM strInarANAm / hRdayaM haratIti hRdayahRt / na yazAMsi ayazAMsi, ayazasAM rodhikA ayazorodhikA / na vidyate bAdhA yasyAM sA abAdhikA [vA] | AdAtuM yogyA AdeyA / iti tRtIyavRttArthaH / / 91 / / de0 vyA0-sadyo'sadyogeti / sA jainarAjI vAg-vANI iha-asmin loke te-tubhyaM sadyaH-tatkAlaM mudaM-harSaM deyAd-dadyAdityanvayaH / 'dA dAne' dhAtuH / 'deyAd' iti kriyApadam / kA karcI ? / vAk / kAM karmatApannAm ? / mudam / kasya ? / te-tava / kasmin ? / iha / katham ? / sadyaH / kiMviziSTA vAk ? / 'jainarAjI' jinarAjAnAmiyaM jainarAjI / punaH kiMviziSTA ? / 'asadyogabhit' asantam-azobhanaM yogakAyAdivyApAraM yadvA asadbhiH-asAdhubhiH yoga-sambandhaM bhinattIti tathA / punaH kiMviziSTA ? / 'amalagamalayA' amalA-nirmalA ye gamAH-sadRzapAThAH teSAM layaH-zliSTatA yatra sA tathA / punaH kiMviziSTA ? | 'inarAjInUtA' inAnA-rAjJAM sUryANAM vA rAjI-paMktiH tayA nUtA-stutA / punaH kiviziSTA ? / 'nUtArthadhAtrI' nUtA-navInA ye arthAsteSAM dhAtrI-dharaNazIlA | punaH kiMviziSTA ? / 'tatahatatamaHpAtakA' tamaH-ajJAnaM pAtakaM-pApaM anayoH 'dvandvaH', pazcAt tate-vistRte hate-nAzite tamaHpAtake yayeti vigrahaH / punaH kiMviziSTA ? | 'apAtakAmA' nAsti pAtaH-cyavanaM kAmaH-kandarpo yasyAM sA tathA / pAtazca kAmazceti pUrvaM 'dvandvaH' / punaH kiMviziSTA ? / zAstrI-zAstrasambandhinI / zAstrIzAsikA / 'zAsu anuziSTau' / 'tasyedam' (pA0 a0 4, pA0 3, sU0 120) / punaH kiMviziSTA ? / 'hRdayahRt' hRdayaM haratIti hRdayahat, manohAriNItyarthaH / keSAm ? / narANAM-manuSyANAm / punaH kiMviziSTA ? / 'ayazorodhikA' na yazaH ayazaH iti 'nasamAsaH', tasya rodhikA-prasaraNavighAtinI / punaH kiMviziSTA ? / 'abAdhikA' bAdhA-pIDA tAM na karotItyabAdhikA, sarveSAM sukhajanakopadezadAtRtvAt / punaH kiMviziSTA ? | 'AdeyA' AdAtuM yogyA AdeyA, grahaNayogyetyarthaH, avisaMvAditvena sarvairapi tadgrahaNAt / vAk kiM kurvatI ? |tyaajyntii-mocyntii / kAm ? |jarAM-vayohAnim / katham ? / 'manujamanu' pumAMsaM pumAMsaM anu-lakSIkRtya / punaH kiM kurvatI ? / jayantI-jayamAsAdayantI / iti tRtIyavRttArthaH / / 91 / / dha0 TIkA-sadya iti / 'sadyaH' tatkSaNam / 'asadyogabhit' asantaM-azobhanaM yoga-kAyAdivyApAraM, asadbhirvA-asAdhubhiryoga-sambandhaM bhinatti yA sA | 'vAk' vANI / 'amalagamalayA' amalo gamAnAM layaH Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 zobhanastuti-vRttimAlA zliSTatA yatra sA / 'jainarAjI' jinarAjasambandhinI / 'inarAjInUtA' inA-IzvarA AdityA vA teSAM rAjyApaGktyA nUtA-stutA / 'nUtArthadhAtrI' nUtA-navA ye arthAH teSAM dhAtrI-dharaNazIlA / 'iha' atra / 'tatahatatamaHpAtakApAtakAmA' tatAH-prasRtA, hatAH tamazca pAtakaM ca apAtaH-patanarahitaH kAmazca yayA sA / apAtakAmeti pRthag vA vizeSaNam / nAsti pAtazca kAmazca yasyAmiti / zAstrI' zAstrasambandhinI / 'zAstrI' zAsikA / 'narANAm' / athavA 'zAstrIzA' zAstriNAM IzA-svAminI / 'strInarANAM' ca (strINAM narANAM) 'hRdayahRt' manohAriNI / 'ayazorodhikA' ayazasAM rodhikA-pracAravighAtakArikA / avAdhikA' abAdhAjanikA / 'vA' zabdazcArthe / 'AdeyA' grAhyA / 'deyAd' vitIryAt / 'mudaM' pramodam / 'te' tubhyam / 'manujamanu jarAM' pumAMsaM lakSaNIkRtya jarAM-vayohAnim / 'tyAjayantI' mocayantI / 'jayantI' jayamAsAdayantI / yA asadyogabhit sA jainarAjI vAk mudaM te deyAt iti samvandhaH / / 91 / / avacUriH jinarAjAnAM saMbandhinI jainarAjI vAg-vANI te-tubhyaM mudaM deyAt / kiMviziSTA ? / sadyaH-zIghaM asanto ye yogA-manovAkkAyavyApArAstAn bhinattIti sA / amalAnAM gamAnAM layo yatra sA | inA-ibhyAH sUryA vA teSAM rAjyA nUtA-stutA / nUtAn-navInAnarthAn dadhAtIti sA | iha-pRthivyAm / tataM-vipulaM, hataM-dhvastaM tamaH-ajJAnaM pAtakaM-pApmA / apAtaH-patanarahitaH kAmazca yayA / yadvA pRthag vizeSaNam / na vidyate pAtakAmau. yasyAH sA / zAstrI-zAstrasaMvandhinI / narANAM zAstrI-zAsikA / yadvA zAstrINAmIzA-svAminI / striyo-nAryo narA-mAsteSAM hRdayaM haratIti / ayazo ruNaddhIti / na bAdhate ityabAdhikA / vA samuccaye / AdeyA-grAhyA / manujaM-mAnavamanu-lakSyIkRtya jarAM-visrasAM tyAjayantIvinAzayantI / jayantI kenApyaparibhUtatvAt / / 91 / / zrIvairoTyAyAH stutiHyAtA yA tAratejAH sadasi sadasibhRt kAlakAntAlakAntA 'pAriM pArindrarAjaM suravasuravadhUpUjitA'raM jitAram / sA trAsAt trAyatAM tvAmaviSamaviSabhRdbhUSaNA'bhISaNA bhIhInA'hInAgryapatnI kuvalayavalayazyAmadehA'madehA // 4 // 92 // . - saga0 1. skhalitamidam, atra lakSIkRtyetyucitam / Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpArzvajinastutayaH 'ja0 vi0-yAteti / he bhavyAtman ! sA 'ahInAgryapalI' ahInaH-dharaNendraH tasya agryapalIpaTTarAjJI vairoTyAdevItyarthaH, tvAM-bhavantaM trAsAd-bhayAd trAyatAM-rakSatviti kriyAkArakaprayogaH / atra 'trAyatAm' iti kriyApadam / kA karcI ? 'ahInAgryapalI' / kaM karmatApannam ? 'tvAm' / kasmAt ? 'trAsAt' / seti tacchabdayogAd yacchabdayojanAmAha-yA ahInAgryapatnI pArindrarAja-gajendraM (ajagerandraM?) yAtA-gatA prApteti yAvat / atra 'asti' iti kriyApadam / kA kI ? 'yA' / yA kathaMbhUtA ? 'yAtA' / kaM karmatApannam ? 'pArindrarAjam' / kathaMbhUtaM pArindrarAjam ? 'apAriM' apagatavairiNam / yataH punaH kathaM0 ? 'jitAraM' jitaM-parAjitaM AraM-arINAM samUho yena sa tathA tam / ahInAgryapatnI punaH kathaMbhUtA ? 'tAratejAH' ujjvalaprabhA / kasyAm ? 'sadasi' sabhAyAm / punaH kathaM0? 'sadasibhRt' zobhanataravAridharA / punaH kathaM0 ? 'kAlakAntAlakAntA' kAlAH-zyAmAH kAntAH-kamanIyAH alakAntAH-kuralAgrANi yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? 'suravasuravadhUpUjitA' suravAH - susvarAH yAH suravadhvo-devAGganAstAbhiH pUjitAmahitA / (katham?) araM' atyartham / punaH kathaM0 ? 'aviSamaviSabhRbhUSaNA' aviSamAH-saumyAH viSabhRtaHsarpAH ta eva bhUSaNaM-zRGgAro yasyAH sA tathA / punaH kathaM ? 'abhISaNA' araudrA | punaH kathaM0 ? 'bhIhInA' bhayarahitA / punaH kathaM0 ? 'kuvalayanalayazyAmadehA' kuvalayAni-nIlotpalAni teSAM valayaM-samUhastadvat zyAmo deho yasyAH sA tathA | punaH kathaM0 ? 'amadehA' amadA-madarahitA IhA-ceSTA yasyAH sA tathA / / .. atha samAsaH-tAraM tejo yasyAH sA tAra0 'bahuvrIhiH' / saMzcAsAvasizca sadasiH 'karmadhArayaH' / sadasiM bibhartIti sada0 'tatpuruSaH' / alakAnAmantA alakAntAH 'tatpuruSaH' / apagatA arayo yasya so'pAriH 'bahuvrIhiH' / tamapArim / pArindrANAM pArindreSu vA rAjA pArindra0 'tatpuruSaH' / taM pAri0 / zobhano ravo yAsAM tAH suravAH 'bahuvrIhiH' / surANAM vadhvaH suravadhvaH tatpuruSaH' / suravAzca tAH suravadhvazca sura0 'karmadhArayaH' / suravasuravadhUbhiH pUjitA suravasura0 'tatpuruSaH' / arINAM samUhaH AraM tatpuruSaH' / jitaM AraM yena sa jitAraH 'bahuvrIhiH' / taM jitAram / viSaM bibhartIti viSabhRt 'tatpuruSaH' / na viSamA aviSamAH 'tatpuruSaH' / aviSamAzca te viSabhRtazca aviSama0 'karmadhArayaH' / aviSamaviSabhRto bhUSaNaM yasyAH sA aviSama0 'bahuvrIhiH' / (na bhISaNA abhI0 'tatpuruSaH' / ) bhiya hInA bhIhInA 'tatpuruSaH' / ahInAM inaH ahInaH 'tatpuruSaH' / agryA cAsau patnI ca agryapalI 'karmadhArayaH' / ahInasyAgryapalI ahInA0 'tatpuruSaH' / kuvalayAnAM valayaM kuvalaya0 'tatpuruSaH' / kuvalayavalayavat zyAmaH kuvala0 'tatpuruSaH' / kuvalayavalayazyAmo deho yasyAH sA kuvala0 'bahuvrIhiH' / na vidyate mado yasyAH sA amadA 'bahuvrIhiH' / amadA IhA yasyAH sA amadehA 'bahuvrIhiH' / iti kAvyArthaH / / 92 // // iti zrIzobhanastutivRttI zrIpArthaparamezvarasya stutervyAkhyA // 4 / 23 / 92 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 zobhanastuti-vRttimAlA + +++++++++++++ (2) si0 vR0-yAteti / he bhavyAtman ! sA ahInAgryapalI ahIno-dharaNendraH tasyAgryapalImukhyarAjJI vairoTyAdevItyarthaH / padmAvatItyapi stutistotrAdau dharaNendrapanIti dRzyate [siddhasenasariNA mataikAdhikya-viMzatisthAnaprakaraNe (viMze sthAne) "devIo cakkesarI 1 aja(ji)yA 2 duriyA(ri) 3 kAli 4 mahAkAlI 5 / accua 6 saMtA 7 jalo(jAlA) 8 sutArayA 9 soa 10 sa(si)rivacchA 11 / / pavarA 12 pi(vija)yaM 13 kUsA 14 pannayatti(NNattI) 15 nivvANi 16 accuyA 17 dharaNI 18 / vairuTTa 19 da(chu)tta 20 gaMdhArI 21 aMbA(ba) 22 paumAvaI 23 siddhA 24 / " iti vacanAt tathA hemAcAryeNApyevamuktam (abhi0 kA0 1, zlo0 46)- . "naradattA'tha gAndhArya-mbikA padmAvatI tathA / siddhAyikA ceti jainyaH, kramAcchAsanadevatAH / / " iti] paraM zrIbhagavatIsUtra-pravacanasAroddhAra-pArthacaritrAdau kutrApi tathA darzanAbhAvAt dharaNendrasya padmAvatI palIti na pratibhAti / tenaitad vicAryamAryadhuryairiti / [paJcamAGgasya dazamazatakasya paJcamoddezake ityuktam-"dharaNassa NaM bhaMte ! nAgakumAriMdassa nAgakumAraraNNo kati aMggamahisIo pannattAo ? (ajjo !cha aggamahisIo pannattAo) taMjahA-alA 1 sakkA 2 saterA 3 sodAmaNI 4 iMdA 5 ghaNavijuttA 6, tattha NaM egamegAe devIe cha cha devisahassA parivAro pa0, pabhRNaM tAo egamegAe devIe annAI cha cha devisahassAI pariyAraM viuvvittae" ityAdyuktam / ] tvAM-bhavantaM trAsAd-bhayAt trAyatAM-rakSatu ityarthaH / 'traiG daiG pAlanayoH' iti dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari Atmanepade prathamapuruSaikavacanaM tAm / 'ap0' (sA0 sU0 691) / 'ai Ay' (sA0 sU0 47) / 'svarahInaM0' (sA0 sU0 36) / tathA ca 'trAyatAm' iti siddham / atra 'trAyatAm' iti kriyApadam / kA kI ? | ahInAgryapatnI / kaM karmatApannam ? / tvAm / kasmAt ? / trAsAt / seti tacchabdayogAd yacchabdayojanAmAha-yA ahInAgryapalI pArindrarAjaM-ajagarendraM yAtA-gatA prApteti yAvat / atra 'asti' iti kriyApadam / kA kI ? / 'yA' / kiM karmatApannam ? / 'pArindrArAjam' pArindrANAm-ajagarANAM rAjA pArindrarAjaH, 'rAjAhaHsakhibhyaSTac' (pA0 a0 5, pA0 4, sU0 91) iti Tac, tam / "cakramaNDalyajagaraH pArindro vAhasaH zayuH" iti haimaH (kA0 4, zlo0 371) / kathaMbhUtaM pArindra1. ko'yaM sUririti jijJAsAtRptyarthaM zyatAM zrIekaviMzatisthAnaprakaraNasya munizrIdevavijayalikhitA prastAvanA (pR0 1-2) / 2. 'sAmA' iti pAThastatrasthaH / Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpArdhajinastutayaH 387 rAjam ? / 'apArim' apagatA-dUrIbhUtA arayaH-vipakSA yasya sa tathA tam / punaH kathaMbhUtam ? / 'jitAraM' jitaM-bhagnaM AraM-arINAM samUho yena sa tathA tam / kathaMbhUtA ahInAgryapalI ? / 'tAratejAH' tAraM-ujjvalaM tejo yasyAH sA tAratejAH / kasyAm ? / sadasi-sabhAyAm / punaH kathaMbhUtA ? / 'sadasibhRt' san-zobhano yaH asiH-khaDgaH taM bibhartIti sadasibhRt, kvibantaH / "taravArikaukSeyakamaNDalAgrA-asIkraSTiriSTI" iti haimaH (kA0 3, zlo0 446) / punaH kathaMbhUtA ? | 'kAlakAntAlakAntA' kAlAH-zyAmAH kAntAHkamanIyAH alakAntAH-kuntalAgrANi yasyAH sA tathA / "antaH prAnte'ntike nAze, svarUpe'timanohare" iti vizvaH / punaH kathaMbhUtA ? | 'suravasuravadhUpUjitA' suravAH-susvarAH yAH suravadhvaH-devAGganAstAbhiH pUjitA-mahitA / araM-atyartham / punaH kathaMbhUtA ? | 'aviSamaviSabhRbhUSaNA' na viSamA aviSamAH-saumyAH ye viSabhRtaH-viSadharAH-sarpAsta eva bhUSaNaM-zRGgAro yasyAH sA tathA / punaH kathaMbhUtA ? / abhISaNA-na bhayAnakA | na bhISaNA abhISaNA, araudretyarthaH / punaH kathaMbhUtA ? / 'bhIhInA' bhiyA-bhayena hInA-rahitA [bhIhInA] / punaH kathaMbhUtA ? / 'kuvalayavalayazyAmadehA' kuvalayAni-nIlotpalAni teSAM valayaM-samUhaH tadvat zyAmo-nIlo dehaH-zarIraM yasyAH sA tathA / punaH kathaMbhUtA ? / 'amadehA' amadA-madarahitA IhAceSTA yasyAH sA tathA / / 4 / / sragdhareyaM chandaH / lakSaNaM tu prAk pratipAditam / / 92 / / : ||iti mahopAdhyAyazrIbhAnucandragaNiviracita0 zrIpArzvanAthastutivRttiH // 4 / 23 / 92 // (3) sau0 vR0-yAteti / sA 'ahInAgryapalI' ahayaH-sarpAH teSAM inaH-svAmI dharaNendraH tasya agryApradhAnA palI-vairoTyAnAmnI devI tvAM trAsAd-akasmAd bhayAt trAyatAm ityanvayaH / 'trAyatAm' iti kriyApadam / kA kI ? / 'ahInAgryapatnI' / 'trAyatAM' rakSatAm / kaM karmatApannam ? / 'tvAM' bhavantam / kasmAt ? / 'trAsAt' / kiMviziSTA ahInAgryapalI ? / 'sA' sA-prasiddhA / tacchabdo yacchandamapekSate / sA kA ? / yA ahInAgryapalI pArindrarAjaM yAtA ityanvayaH / 'yAtA' iti kriyApadam / kA kI ? | yA / 'yAtA' prAptA / kaM karmatApannam ? / pArindrarAjaM' pArindraH-alagardavyAlaH tasya rAjA taM pArindrarAjamajagaraM prati gatA-prAptA, tasyA vAhanamityarthaH / kiMviziSTaM pArindrarAjam ? / 'apAriM' apagatavairim / punaH kiMviziSTA yA ? | tAraM-dedIpyamAnaM tejo yasyAH sA 'tAratejAH' / kasyAm ? / 'sadasi' sabhAyAM suraparSadi / punaH kiMviziSTA yA ? | san-zobhanaH asiH-khaDgaH taM prati bibhartIti 'sadasibhRt' / punaH kiMviziSTA yA ? / kAlAH-zyAmAH kAntA-manojJA alakAnAM-cikurANAM antA-agrabhAgA yasyAH sA 'kAlakAntAlakAntA' / punaH kiMviziSTA yA ? / su-zobhano ravaH-zabdo yAsAM tAstAdRzyo yAH suravadhvaHdevastriyaH tAbhiH pUjitA-arcitA 'suravasuravadhUpUjitA' / katham ? / 'araM' atyartham / punaH kiMviziSTA yA ? / 'jitA' jayanazIlA / kiM karmatApannam ? / 'Aram' arivRndam / yadvA 'jitAraM' pArindrarAjasyApi Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 zobhanastuti-vRttimAlA vizeSaNaM kriyate / punaH kiMviziSTA yA ? / aviSamA-saumyA viSabhRtaH-sarpAH ta eva teSAM vA bhUSaNAni yasyAH sA 'aviSamaviSabhRdbhUSaNA' / punaH kiMviziSTA yA ? | 'abhISaNA' akrUrA | punaH kiMviziSTA yA ? / bhIH-bhayaM tena (tayA) hInA-rahitA / punaH kiMviziSTA yA ? / 'kuvalayaM-nIlotpalaM, tasya valayaMmaNDalaM tadvat zyAmo-nIlo deho yasyAH sA 'kuvalayavalayazyAmadehA' nIlakRSNayoraikyatvAt / punaH kiMviziSTA yA ? / amadA-anauddhatyakAriNI IhA-ceSTA icchA-vAJchA vA yasyAH sA 'amadehA' / etAdRzI vairoTyA tvAM taryAd (trAsAd?) rakSatAm / iti padArthaH / / .. atha samAsaH-tAraM tejo yasyAH sA tAratejAH / san cAsau asizca sadasiH, sadasiM bibhartIti sadasibhRt / alakAnAM antAH alakAntAH, kAntAzca te alakAntAzca kAntAlakAntAH, kAlAH kAntAlakAntA yasyAH sA kAlakAntAlakAntA / apagatA arayo yasmAt sa apAriH, tamapArim / pArindrANAM rAjA iti pArindrarAjaH, taM pArindrarAjam / 'rAjAhaHsakhibhyaSTac' (pA0 a0 5, pA0 4, sU0 91) / "pArindro vAhasaH zayuH" iti haimakoSaH (kA0 4, zlo0 371) / suSThu ravo yAsAM tAH suravAH, surANAM vadhvaH suravadhvaH, suravAzca tAH suravadhvazca suravasuravadhvaH, suravasuravadhUbhiH pUjitA suravasuravadhupUjitA / arINAM samUhaH AraM, AraM jitaM yena sa jitAraH, taM jitAram / na viSamaH aviSamaH, viSaM bibhartIti viSabhRt, aviSamazcAsau viSabhRt aviSamaviMSabhRt, evaM (sa eva) bhUSaNaM yasyAH sA aviSamaviSabhRdbhUSaNA; yadvA aviSamaviSabhRtaH bhUSaNaM yasyAH sA aviSamaviSabhRdbhUSaNA / na bhISaNA abhISaNA | bhiyA hInA bhIhInA / ahInAM inaH ahInaH, agryA cAsau panI ca agryapatnI, ahInasya agryapattI ahInAgryapattI / kuvalayAnAM valayaM kuvalayavalayaM, kuvalayavalayavat zyAmo deho yasyAH sA kuvalayavalayazyAmadehA / na madA amadAH, amadA IhA yasyAH sA amadehA ' / asyAM stutau sarvapadeSu citrayamakAlaGkAraH / iti turyavRttArthaH / / 92 / / zrImatpArdhajinendrasya, stuteroM lipIkRtaH / - saubhAgyasAgarAkhyena, sUriNA jJAnasevinA / / trayoviMzatitamazrIpArzvajinastutiH // 4 / 23 / 92 // de0 vyA0-yAteti / sA vairoTyA devI tvAM-bhavantaM trAsAd-AkasmikabhayAd araM-zIghraM yathA syAt tathA trAyatAM-rakSatAdityanvayaH / 'trA rakSaNe' dhAtuH / 'trAyatAm' iti kriyApadam / kA karjI ? / vairoTyA devI / kaM karmatApannam ? / tvAm / (kasmAt?) trAsAt / kiMviziSTaM tvAm ? / 'jitAraM' arINo samUhaH 1. 'kuvalayAni-nIlotpalAni teSAM valayaM' iti pratibhAti / 2. 'aikyatvAd' ityanucitam, 'aikyAd' ityatrocitam / Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpArdhajinastutayaH 389 AraM, jitaM-bhagnaM AraM yena sa tam / yattadornityAbhisambandhAd yA vairoTyA devI sadasi-sabhAyAM tAratejAHutkRSTatejAH vartate ityanuSaGgaH / kiMviziSTA devI ? / yAtA-ArUDhA / kam ? / pArindrarAjaM-ajagarAdhIzaM, pArindrANAM rAjA taM pArindrarAjamiti SaSThItatpuruSaH' / 'rAjAhaHsakhibhyaSTac' (pA0 a0 5, pA0 4, sU0 91) iti Tacpratyayena rUpasiddhiH / "cakramaNDalyajagaraH pArindro vAhasaH zayuH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 371) / kiMviziSTaM pArindrarAjam ? / 'apAriM' apagatA arayaH-zatravo yasya sa tam / punaH kiMviziSTA devI ? / 'sadasibhRt' santaM khaDgaM bibhartIti tathA / kvippratyayAntam | punaH kiMviziSTA ? | 'kAlakAntAlakAntA' kAlAH-kRSNAH kAntAH-manojJAH alakAnAM-kezAnAM antA yasyA sA tathA / punaH kiMviziSTA ? / 'suravasuravadhUpUjitA' suSThu-zobhano ravaH-zabdo yAsAM tAstathA surANAM vadhvaH suravadhvaH iti pUrvaM 'SaSThItatpuruSaH', tataH suravAzca tAH suravadhvazceti 'karmadhArayaH', tAbhiH pUjitA-arcitA / stutipUrvakaM amarAGganAbhiH pUjitA iti tu niSkarSaH / punaH kiMviziSTA ? / 'aviSamaviSabhRt' na viSamA aviSamA iti pUrvaM 'nasamAsaH', saumyA ityarthaH, tataH te ca te viSabhRtazceti 'karmadhArayaH', viSabhRtaH-sarpAH ta eva bhUSaNaM-AbharaNaM yasyAH sA tathA | punaH kiMviziSTA ? | 'abhISaNA' na bhISaNA abhISaNA jhati 'nasamAsaH' / araudrA iti niSkarSaH / punaH kiMviziSTA ? / bhIhInA' bhiyA hInA bhIhInA iti 'tRtIyAtatpuruSaH' / bhayarahiteti niSkarSaH / punaH kiMviziSTA ? / 'ahInAgryapalI' ahIno-dharaNendraH tasya agryapalI-mukhyalalanA / agryA cAsau patnI ceti pUrvaM 'karmadhArayaH' / punaH kiMviziSTA ? / 'kuvalayavalayazyAmadehA' kuvalayAni-utpalAni teSAM valayaM-samUhaH tadvat zyAmo-nIlo dehaH-zarIraM yasyAH sA tathA / "utpalaM syAt kuvalayaM" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 229) / punaH kiMviziSTA ? / 'amadehA' amadA-madarahitA IhA-ceSTA yasyAH sA tathA / / iti turIyavRttArthaH // 4 / 23 / 92 // dha0 TIkA-yAteti / 'yAtA' gatA / 'yA' | 'tAratejAH' ujjvalaprabhA / 'sadasi' sabhAyAm / 'sadasibhRt' santaM-zobhanaM asiM vibharti yA sA / 'kAlakAntAlakAntA' kAlAH-kRSNAH kAntA-rucirA alakAntAH-kurulAgrANi yasyA sA / 'apAriM' apagatArim / 'pArindrarAjaM' ajagarendram / 'suravasuravadhUpUjitA' suravAH-zobhanaravA yAH suravadhvaH-devAGganAH tAbhiH pUjitA / 'araM' zIghram / 'jitAraM' jitaM AraM-arisamUho yena tam / 'sA' / 'trAsAt' bhayAt / 'trAyatAM' rakSatu / 'tvAM' bhavantam / 'aviSamaviSabhRbhUSaNA' aviSamAH-saumyA viSabhRtaH-sarpA bhUSaNaM yasyAH sA / 'abhISaNA' araudrA / 'bhIhInA' bhayarahitA / ahInAgryapalI' ahInAM-nAgAnAM inaH-prabhuH dharaNendraH tasyAgryapalI-pradhAnakalatram, vairoTyA devItyarthaH / 'kuvalayavalayazyAmadehA' kuvalayAni-nIlotpalAni teSAM valayaM-samUhastadvat Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 zobhanastuti-vRttimAlA zyAmadehA / 'amadehA' amadA-madarahitA IhA-ceSTA yasyAH sA / yA sadasi sAratejAH pArindrarAjaM yAtA sA tvAM trAsAt trAyatAmiti yogaH // 4 / 23 / 92 // (6) avacUriH yAtA prAptA devI / tAram-ujjvalaM tejo yasyAH sA / sadasi-sabhAyAm / santaM-zobhanamasiM bibharti sA / kAlAH-kRSNA kAntA-rucirA alakAnAmantAH-prAntA yasyAH sA / apagatA arayo yasmAt tamapArim / pArindrarAjam-ajagarendram / suravAH-suzabdA yA suravadhvo-devakAntAstAbhiH pUjitA / araM-zIghaM jitamAramarisamUho yena / sA yacchabdAdiSTA trAsAd-bhayAt trAyatAM-rakSatAm / tvAM-bhavantam / aviSamAH-saumyA viSabhRtaH-sarpA bhUSaNaM yasyAH sA / tathA abhISaNA-araudrAkArA | bhiyA-bhayena hInA-tyaktA / ahInonAgapatistasyAgryA-pradhAnA patnI agryamahiSI / vairoTyetyarthaH / kuvalayAnAM valayaM-samUhastadvacchyAmo deho yasyAH sA / amadA-madarahitA IhA-ceSTA yasyAH sA / yA sadasi pArindrarAjaM (yAtA-) prAptA sA ahInAgryapalI trAsAt trAyatAmiti saMbandhaH // 4 / 23 / 92 // . Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvIrajinastutayaH 24. zrIvIrajinastutayaH atha zrIvIranAthAya vijJaptiHnamadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajoraJjitAhe ! dharitrIkRtA vana ! varatamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAvalIlApadehekSitAmohitAkSo bhavAn / mama vitaratu 'vIra !' nirvANazarmANi jAtAvatAro dharAdhIza siddhArtha'dhAmni kSamAlaGkRtAvanavaratamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAva ! lIlApade he kSitAmo hitAkSobhavAn // 1 // 93 // __- arNavadaNDakaH (1) ja0 vi0-namadamareti / he vIra !-mahAvIra ! / he zabda AbhimukhyAbhivyaktaye sambodhanAnAM prAk prayujyate / bhavAn-tvaM mama-me nirvANazarmANi-mokSasukhAni vitaratu-prayacchatu iti kriyAkArakasambandhaH / atra vitaratu' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'bhavAn' / kAni karmatApannAni ? 'nirvANazarmANi' / kasya ? 'mama' | bhavAn kathaMbhUtaH ? 'varatamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAvalIlApadehekSitAmohitAkSaH' varatamApradhAnatarA saGgama[ka] sya-saGgamakanAmno vaimAnikasya athavA varatamaH saGgamo yasyAH sA tathA udAratArAadInalocanakanInikA uditAnaGgA-udgatasmarA evaMvidhA yA nAryAvalI-strIzreNI tasyA lApo-jalpanaM, dehaH-zarIraM, IkSitaM-vilokitaM, tairamohitAni-anAsaktAni akSANi-indriyANi yasya sa tathA / punaH 1. 'varatama ! saGgamo0' ityapi pAThaH / Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 zobhanamnani.nimAlA kathaM0 ? 'jAtAvatAraH' avatIrNaH, utpanna ityarthaH / kasmin ? 'dharAdhIzasiddhArthadhAmni' dharAdhIzaHkSitipatiH siddhArthAbhidhastasya dhAmni-gehe / kathaMbhUte ? 'kSamAlaGkRtau' kSamAyAH-bhuvaH alaGakRtaualaGkArabhUte / punaH kathaMbhUte ? 'lIlApade' vilAsasthAne / bhavAn punaH kathaMbhUtaH ? 'kSitAmaH' kSapitarogaH / punaH kathaMbhUtaH ? 'akSobhavAn' kSobhavarjitaH / zeSANi sarvANyapi zrIvIrasya sambodhanAni, tadvyAkhyA caivam-he 'namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajoraJjitAMhe !' namantaH-praNamanto ye amarA-devAH teSAM ye ziroruhAH-kezAstebhyaH srastAH-galitAH sAmodAH-surabhayaH evaMvidhA yA nirnidrANAMvikasitAnAM mandArANAM-devadrumavizeSANAM kusumAnAM mAlAH-sajaH tAsAM yad rajaH-parAgaH tena raJjitaupATalitau aMhI-caraNau yasya sa tathA, tatsambo0 he namada0 / he 'dharitrIkRtAvana.!' dharitryAH-bhuvaH kRtAvana ! vihitatrANa ! |atr dharitrIzabdena dharitrIgatA lokA jJeyAH,AdhArAdheyayoH kathaJcidabhedopacArAMt / he asaGgamoda !' saGga:-dvayAdisaMsargaH modo-dhanAdiprAptyA prItiH tAbhyAM rahitaH, athavA saGgAd yo modastena rahitaH, (tatsaM0 asa0) svatantrasukhetyarthaH / katham ? 'anavaratam' nirantaram / he 'arata !' asakta ! / he 'arodita !' rodanavarjita ! / he 'anaGgana !' aGganAH-nAryastAbhI rahita ! / he 'AryAva !' AryAnAryalokAn avati-rakSati yaH sa tathA tatsambo0 he AryAva ! / he 'hita !' hitakArin ! // atha samAsaH-namantazca te amarAzca namada0 'karmadhArayaH' / zirasi rohantIti ziroruhAH 'tatpuruSaH' / namadamarANAM ziroruhAH namada0 'tatpuruSaH' / namadamaraziroruhebhyaH sastA namada0 'tatpuruSaH' / saha Amodena vartanta iti sAmodAH 'tatpuruSaH' / nirgatA nidrA yebhyaste nirnidrAH 'bahuvrIhiH' / sAmodAzca te nirnidrAzca sAmo0 'karmadhArayaH' / sAmodanirnidrAzca te mandArAzca sAmoda0 'karmadhArayaH' / namadamaraziroruhasrastAzca te sAmodanirnidramandArAzca namada0 'karmadhArayaH' / namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandArANAM mAlA namada0 'tatpuruSaH' / namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlAnAM rajaH namada0 'tatpuruSaH' / namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajasA raJjitau namada0 'tatpuruSaH' / namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajoraJjitau aMhI yasya sa namada0 'bahuvrIhiH' / tatsambodhanaM he namada0 / kRtamavanaM yena sa kRtAvanaH 'tatpuruSaH' / dharitryAH kRtAvano dharitrI0 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he dhari0 / atizayena varA varatamA / nArINAmAvalI nAryAvalI 'tatpuruSaH' / udArA tArA yasyAH sA udAra0 'bahuvrIhiH' / udito'naGgo yasyAH sA uditA0 'bahuvrIhiH' uditAnaGgA cAsau nAryAvalI ca uditA0 'karmadhArayaH' / udAratArA cAsAvuditAnaGganAryAvalI ca udAra0 'karmadhArayaH' / saGgamasyodAratAroditAnaGganAryAvalI saGgamo0 'tatpuruSaH' / varatamA cAsau saGgamodAratAroditAnaGganAryAvalI ca varatama0 'karmadhArayaH' / athavA varatamaH saGgamo yasyAH sA varatama0 'bahuvrIhiH' / varatamasaGgamA cAsAvudAratAroditAnaGganAryAvalI ca varatama0 'karmadhArayaH' / lApazca dehazca IkSitaM ca lApadehe0 'itaretaradvandvaH' / varatamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAvalyA lApadehekSitAni varatama0 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvIrajinastutayaH 'tatpuruSaH' / na mohitAni amohitAni tatpuruSaH' / varatamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAvalIlApadehekSitairamohitAni varatama0 'tatpuruSaH' / varatamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAvalIlApadehekSitAmohitAnyakSANi yasya sa varatama0 'bahuvrIhiH' / nirvANasya zarmANi nirvANa0 'tatpuruSaH' / tAni nirvANa | jAto'vatAro yasya sa jAtAvatAraH 'bahuvrIhiH' / dharAyA adhIzo dharAdhIzaH 'tatpuruSaH' / dharAdhIzazcAsau siddhArthazca dharA0 'krmdhaaryH'| dharAdhIzasiddhArthasya dhAma dharA0 'tatpuruSaH' / tasmin dharA0 / alaGkRtirivAlaGkRtiH / kSamAyA alaGkRtiH kSamA0 'tatpuruSaH' / tasyAM kSamA0 / saGgazca modazca saGgamodau 'itaretaradvandvaH' / na vidyete saGgamodau yasya so'saGga0 'bahuvrIhiH' / athavA saGgAnmodaH saGgAmoda: 'tatpuruSaH' / na vidyate saGgamodo yasya so'saGga0 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he'saGga0 / na rato'rataH 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he'rata ! / na vidyate roditaM yasya so'roditaH 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he'rodita ! / na vidyate'naGgo yasya so'naGgaH 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he'naGga ! / AryAnavatItyAryAvaH 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he AryAva ! / lIlAyAH padaM lIlApadaM 'tatpuruSaH' / tasmin lIlApade / kSita Amo yena sa kSitAmaH 'bahuvrIhiH' |kssobho'syaastiiti kSobhavAn / na kSobhavAn akSobhavAn 'tatpuruSaH' / iti kAvyArthaH / / 93 / / si0 vR0-namadamareti / he cIra ! he mahAvIra ! he jJAtanandana ! bhavAn-tvaM mama-me nirvANazarmANimokSasukhAni vitaratu-prayacchatvityarthaH / vizeSeNa Irayati-kampayati-prerayati karmazatrUniti vIraH / vipUrva 'Ira gatikampanayoH' pacAdyac / viziSTA IH-lakSmIH taporUpA tIrthakRnnAmakarmodayasamudbhUtA vA tayA rAjate'sau vIraH / 'rAja dIptau', 'anyebhyo'pi-' (pA0 a0 3, pA02, sU075) itIGitvATTilopaH / yadvA IraNaM IraH 'Ira gatau' bhAve ghaJ / ye gatyarthAste jJAnArthAH prAptyarthAzceti vacanAt viziSTa Iro - jJAnamasya (sa) vIraH / yadvA viziSTA paJcatriMzadvAgguNopetA irA-vANI yasyeti vA / karmazatrusenAjetRtvAd darzitaparAkramo vA vIraH / yadvA niruktivazAt karmatatividAraNAd vA vIrastasya sambodhanaM kriyate he vIra ! / 'tU plavanataraNayoH' dhAtoH 'AzIH preraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanaM hiH / 'ap kartari' (sA0 sU0 691) ityap / 'guNaH' (sA0 sU0 692) / ataH' (sA0 sU0 705) iti herluk / tathA 'vitaratu' iti siddham / atra 'vitaratu' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / kAni karmatApannAni ? / 'nirvANazarmANi' nirvANasya-mokSasya zarmANi-sukhAni tAni nirvANazarmANi | kasya ? / 'mama' / kathaMbhUto bhavAn ? / 'varatamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAvalIlApadehekSitAmohitAkSaH' / varatamA-pradhAnatamA saGgama[ka]sya-saGgamakanAmno vaimAnikasya devasya athavA varatamaH saGgamo yasyAH sA varatamasaGgamA sA cAsau 'udAratArA' ca udArA-adInA tArA locanakanInikA 1. bhrAntamidaM 'vitaratu' padasya tRtIyapuruSaikavAcyatvAt / 2. . atra 'bhavAn' ityucitampratibhAti / Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 zobhanastuti-vRttimAlA yasyAH sA varatamasaGgamodAratArA, sA cAsau 'uditAnaGgA' uditaH-udayaM prAptaH anaGga:-kAmo yasyAH sA varatamasaGgamodAratAroditAnaGgA, evaMvidhA yA nAryAvalI-nArINAmAvalI-zreNI-strIzreNI tasyAH [A]lApo-jalpanaM dehaH-zarIraM IkSitaM-vilokitaM, [A]lApazca dehazca IkSitaM ca [A]lApadehekSitAni 'itaretaradvandvaH', taiH amohitAni-anAsaktAni-na mohaM prAptAni akSANi-indriyANi yasya sa tathA / punaH kathaMbhUtaH ? / 'jAtAvatAraH' jAtaH avatAraH-avataraNaM yasya sa tathA / kasmin ? / 'dharAdhIzasiddhArthadhAmni' dharAyAH-pRthivyAH adhIzaH-svAmI yaH siddhArthanAmA tasya dhAmni-gRhe / kathaMbhUte ? / 'kSamAlaGkRtau' kSamAyAH-pRthivyAH alaGkRtau-alaGkArabhUte / "kSitiH kSoNI kSamA'nantAH" iti haimaH (kA0 4, zlo0 2) / punaH kathaMbhUte ? / 'lIlApade' lIlAyA-vilAsasya pade sthAne / bhavAn kathaMbhUtaH ? / 'kSitAmaH' kSitaH-kSayitaH AmaH-rogo yasmAt saH / punaH kathaMbhUtaH ? | 'akSobhavAn' na kSobho vidyate yasyAsau akSobhavAn / avaziSTAni sarvANi zrIvIrasya sambodhanAni / teSAM vyAkhyA tvevam-he 'namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajoraJjitAMhe !' namantaH-praNamanto ye amarAH-devAH teSAM ye ziroruhAHkezAH tebhyaH sastAH-patitAH tAzca tAH sAmodAH-surabhayaH evaMvidhA yA nirnidrANAM-vikasitAnAM mandArANAMdevadrumakusumAnAM mAlAH-sajastAsAM yad rajaH-puSpareNustena raJjitau-zvetaraktIkRtau aMhI caraNau yasya sa tathA tasya saMbodhanaM he nama0 / he 'dharitrIkRtAvana !' dharitryAH-bhuvaH, kathaJcidabhedAt dharitrIgatalokasyetyarthaH, kRtaM-vihitaM avanaM-rakSaNaM yena sa tathA tasya saMbodhanaM he dharitrIkRtAvana ! / "dhAtrI dharitrI dharaNI" iti haimaH (kA0 4,shlo01)| he 'asaGgamoda !' saGgaH-stryAdisaMsargaH modo-dhanAdiprAptyA prItiH, saGgazca modazca saGgamodau 'itaretaradvandvaH', tAbhyAM rahito-varjitastatsaMbodhanaM he asaGgamoMda ! / he 'anaGgana !' aGganAHnAryastAbhiH rahitastasya saMbodhanaM he anaGgana ! / katham ? / anavarataM-nirantaram / he arata !-asakta ! / he 'arodita !' na vidyate roditaM yasya sa tathA tasya (saM0 he aro0) / he 'AryAva !' AryAn-AryalokAn avati-rakSati tathA tasya saM0 he AryAva ! / he hita !-hitakArin ! / 'dadhAterhiH' (sA0 sU0 1305) / / 93 // (3) sau0 vR0-zrIvRSabhAdyAH pArvAntA jinA yathArthanAmAnaH stutAH / ete sarve'pi vardhamAnajJAnadarzanAdicaritrAdyanekaguNA bhavanti / anena sambandhenAyAtasya caturviMzatitamazrIvardhamAnanAmnaH devaiH kRtAparanAmazrImahAvIranAmajinasya stutervyAkhyAnaM vidhIyate-namadamareti / he 'vIra' ! he zrImahAvIra ! vizeSeNa svavIryasvAtmane (?) svabhAve Irayati-prerayati iti vIraH tasya saM0 he vIra ! | namantaH-praNamantaH ye amarA-devAH teSAM ziroruhAH-kezAH-cikurAH tebhyaH srastAH-patitAH sAmodAH AmodaH-sugandhaHparimalaH tena sahitAH sAmodAH nirnidrA-vikasitA-vikasvarA mandArANAM-devatarUNAM-kalpavRkSANAM yA Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvIrajinastutayaH 395 mAlAH-srajaH tAsAM rajAMsi-parAgAH taiH raJjitau-pATalIkRtau aMhI-caraNau yasya sa namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajoraJjitAMhiH, tasya saM0 he 'namadamaraziroruhasrasta-sAmodanirnidramandAramAlArajoraJjitAhe' ! / 'dharitrIkRtAvana' ! AdhArAdheyopacArAd dharitrI-pRthvI tasyAM sthitA ye jantavaH padArthA vA teSAM kRtaM-vihitaM avanaM-rakSaNaM yena sa dharitrIkRtAvanaH, tasya saM0 dharitrIkRtAvana ! / he 'asaGgamoda' ! nAsti (na staH) saGgaH-prasaGgaH modaH-iSTaprAptilakSaNo harSaH tau dvau yasya saH asaGgamodaH, tasya saM0 he asaGgamoda ! / he 'arata !' na vidyate rataM-surataM yasya saH arataH, tasya saM0 he arata ! / he 'arodita' ! he arodana ! / [he anaGga !' he adeha ! / ] bhavAn-tvaM me-mama nirvANazarmANi-mokSasukhAni anavarataM-nirantaraM vitaratu ityanvayaH / 'vitaratu' iti kriyApadam / ka : kartA ? | 'bhavAn' / 'vitaratu' dadAtu | kAni karmatApannAni ? / 'nirvANazarmANi' / kasya ? / 'mama' / katham ? / 'anavataram' / kiMviziSTo bhavAn ? / varatamaH-pradhAnataraH saGgamAkhyo vaimAniko devaH tasya udArA-sphArA tArAkanInikA uditaM-zabdaM anaGgaH-kAmaH yAsAM tAH tAdRzA nAryaH-striyaH tAsAM AvalI-zreNiH tasyA lApaH dehaH-zarIraM IkSitaM-kaTAkSAvalokanaM taiH kRtvA amohitAni-na vyAmohaM prAptAni akSANi-indriyANi yasya sa varatamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAvalIlApadehekSitAmohitAkSaH / punaH kiMviziSTo bhavAn ? / jAtAvatAraH' kRtAvatAraH, prAptajanmA / kasmin ? / dharA-pRthvI tasyA adhIzaH-svAmI yaH siddhArthanAmA tasya dhAma-gRhaM tasmin 'dharAdhIzasiddhArthadhAmni' / kiMviziSTe dharAdhIzasiddhArthadhAmni ? / kSamA-pRthvI tasyAM alaGkRtau-alaGkArabhUte / punaH kiMviziSTe dharAdhIzasiddhArthadhAmni ? / lIlA-vilAsaH tasyAH padaM-sthAnaM lIlApadaM tasmin lIlApade / punaH kiMviziSTo bhavAn ? / 'kSitAmaH' kSitAH-gatAH AmAHrogA yasmAt sa kSitAmaH / he 'anaGgana !' aGganA-nAryaH tAbhI rahitaH (tasya saM0) ana0 / he 'AryAva !' AryAn-AryalokAn avati-rakSati yaH sa AryAvaH tasya saM0 he AryAva ! / he 'hita !' hitakArin ! / punaH kiMviziSTo bhavAn ? / na vidyate kSobho yasyAsau akSobhavAn / iti padArthaH / / atha samAsaH-namantazca te amarAzca namadamarAH, zirasi rohanti-jAyante iti ziroruhAH, namadamarANAM ziroruhAH namadamaraziroruhAH, namadamaraziroruhebhyaH srastAH namadamaraziroruhasrastAH, Amodena sahitAH sAmodAH, nirgatA nidrA yAsu tA nirnidrAH, mandArANAM mAlA (mandAramAlAH), namadamaraziroruhasrastAzca tAH sAmodAzca nirnidrAzca tA mandAramAlAzca namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlAH, (namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlAnAM rajAMsi) namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajAMsi, namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajobhiH raJjitau aMhI yasya sa namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajoraJjitAMhniH, tasya saM0 he namadamaraziroruhasrasta1. ayaM pAThaH prAmAdikaH / Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2annaamaaaaaaaaaaaaanAmanA timAlA sAmodAnirnidramandAramAlArajoraJjitAMhe ! / dharitryAM-dharitrIsthitAnAM jantUnAM kRtaM avanaM-rakSaNaM yena sa dharitrIkRtAvanaH, tasya saM0 he dharitrIkRtAvana ! atra dharitrIzabdena jagad gRhyate / "dharitrI dhariNI [dharaNI] vizvaM, lokaH kSemeSu zAzvataM" iti vyADiH / varatamazcAsau saGgamazca varatamasaGgamaH, yadvA varaH-pradhAnaH vaimAnikatvAt teSu tama iva tamaH tIrthaMkaropasargakAritvena varatamasaGgamaH, tArAzca uditAni ca anaGgazca tAroditAnaGgAH, (udArAzca tAroditAnaGgAzca udAratAroditAnaGgAH), [varatamasaGgamasya udAratAroditAnaGgAH], udAratAroditAnaGgA yAsAM tA udAratAroditAnaGgAH, udAratAroditAnaGgAzca tA nAryazca udAratAroditAnaGganAryaH, varatamasaGgamasya udAratAroditAnaGganAryaH varatamasaGgamodAratAroditAnaGganAryaH, varatamasaGgamodAratAroditAnaGganArINAmAvalI varatamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAvalI, lApAzca-AlApAzca dehAH-zarIrANi IkSitAni-vilokitAni ca lApadehekSitAni, varatamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAvalyAH lApadehekSitAni varatamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAvalIlApadehakSitAni, na mohitAni amohitAni, amohitAni ca akSANi ca amohitAkSANi, varatamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAvalIlApadehekSitaiH amohitAkSANi yasya sa varatamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAvalIlApadehekSitAmohitAkSaH, yadvA atizayena varAH varatamAH-pradhAnAH saGgamA-lIlavilAsAliGganAdayaH yAsAM tAstAdRzyo nAryaH-striyaH ityapi samAso'sti artho'pyasti / nirvANasya zarmANi (nirvANazarmANi), tAni nirvANazarmANi / jAtaH avatAro yasya sa jAtAvatAraH / dharAyA adhIzaH dharAdhIzaH, dharAdhIzazcAsau siddhArthazca dharAdhIzasiddhArthaH, dharAdhIzasiddhArthasya dhAma (dharAdhIzasiddhArthadhAma), tasmin dharAdhIzasiddhArthadhAmni / kSamAyAH alaGkRtiriva alaGkRtiH kSamAlaGkRtiH, tasyAM kSamAlaGkRtau / saGgazca modazca saGgamodI, yadvA saGgamAtiSTaprApteH modaH saGgamodaH, (na vidyete saGgamodau) na vidyate saGgamodo (vA) yasya saH asaGgamodaH, tasya saM0 he asaGgamoda ! / yadvA na vidyate saGgo yasya sa asaGgaH, tasya saM0 he asaGga ! [ "sAstu harSe vidhau mAse" ityanekArthavacanAt mAsaM-harSaM dadAtIti modaH(?), tasya saM0 he moda ! ityapi vyAkhyAnam / na rataH arataH, tasya saM0 he arata ! / nAsti roditaM yasya saH aroditaH, tasya saM0 he arodita !, gatazoka ityarthaH / nAsti aGganA yasya saH anaGganaH, tasya saM0 he anaGgana ! / AryAn-AryalokAn avati-rakSati yaH sa AryAvaH, tasya saM0 he AryAva ! / lIlAyAH padaM lIlApadaM, tasmin lIlApade / he iti sambodhanapadaM AbhimukhyAbhivyaktaye sarvatra yojyam / kSitA-gatA AmA-rogA yasmAt sa kSitAmaH / he hita ! he hitakArin ! / kSobho'syAstIti kSobhavAn, na kSobhavAn akSobhavAn / caNDavRSTiprayAtAdidaNDakaH / iti prathamavRttArthaH / / 93 // de0 vyA0-namadamareti / he vIra !-vardhamAna ! bhavAn-tvaM mama nirvANazarmANi anavarataM-nirantaraM yathA syAt tathA vitaratu-dadAtu ityanvayaH / tRplavanataraNayoH' iti dhAtuH / 'vitaratu' iti kriyApadam / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvIrajinastutayaH 397 kaH kartA ? / tvam / kAni karmatApannAni ? / nirvRtizarmANi-muktisukhAni / nirvRteH zarmANi nirvRtizarmANi iti vigrahaH / "nirvANaM brahma nirvRtiH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 1, zlo0 74) / kiMviziSTo bhavAn ? / 'kSitAmaH' kSitaH-kSapitaH Amo-rogo yasya sa tathA / punaH kiMviziSTa: ? / 'akSobhavAn' nAsti kSobho yasyAsau tathA / punaH kiMviziSTaH ? / 'jAtAvatAraH' jAto-gRhItaH avatAro yena sa tathA / kasmin ? | 'dharAdhIzasiddhArthadhAmni' dharAyAH-pRthivyA adhIzaH-svAmI yaH siddhArthaHsiddhArthanAmA rAjA tasya dhAmni-gRhe / kiMviziSTe dhAmni ? / 'kSamAlaGkRtI' kSamAyAH-pRthivyAH alaGkRtau-alaGkArabhUte / punaH kiMviziSTe ? / 'lIlApade' lIlAyA-vilAsasya pade-sthAne / 'namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajoraJjitAhe !' iti / namantaH-praNamanto ye amarA-devAH teSAM ziroruhAH-kezAH tebhyaH srastAH-patitAH yAH sAmodanirnidramandAramAlAH-sugandhivikasitakalpavRkSasrajaH, nirnidrAzca tA mandAramAlAzceti pUrvaM samAsaH, tataH sAmodAzca tA nirnidramandAramAlAzceti pUrvapadAnvitaH 'karmadhArayaH', tAsAM rajasA-parAgeNa raJjitau-paJjaritau aMhI-caraNau yasya sa tasyAmantraNam / 'dharitrIkRtAvana' ! (iti) / dharitryAH-pRthivyAH kRtaM avanaM-rakSaNaM yena sa tasyAmantraNam / 'varatamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAvalIlApadehekSitAmohitAkSa !' iti / atizayena varAH varatamAH saGgama[ka] syasaGgamanAmno devasya sambandhinI udArA-sphArA tArA-manoharA sA cAsau uditAnaGgA yA nAryAvalI uditaHudayaM prAptaH anaGga:-kandarpaH yasyAM sA cAsau nArINAM AvalI-paGktiH tasyAH [A]lApena-saMbhASaNena, "ApRcchA-''lApaH saMbhASaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 189), dehena-zarIreNa IkSitenavilokitena na mohitAni na mohaM prAptAni akSANi-indriyANi yasya sa tasyAmantraNam / "vibhItako'kSo'kSamindriyam" ityanekArthaH / 'asaGgamoda !' iti / nAsti saGgamAt-saMsArabandhAt modaH-pramodo yasya sa tasyAmantraNam / arata !' iti / nAsti rataM-maithunAbhilASo yasya sa tasyAmantraNam / anaGgana !' iti / nAsti aGganA-vallabhA yasya sa tasyAmantraNam / 'AryAva' ! iti / AryAn-prazasyAn avatirakSatItyAryAvaH tasyAmantraNam / he hita ! hitakArin / 'dadhAterhiH' (sA0 sU0 1305) ityanena hirAdezaH / etAni sarvANi bhagavata AmantraNapadAni / / iti prathamavRttArthaH / / 93 // dha0 TIkA-namaditi / 'namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajoraJjitAMhe !' namatAM amarANAM ziroruhebhyaH-kezebhyaH srastAH sAmodA nirnidrANAM-vikasitAnAM mandArANAM yA mAlAH-sajastAsAM rajasA raJjitAhe-pATalitacaraNa ! / 'dharitrIkRtAvana ! dharitryAH-bhuvaH kRtAvana-vihitarakSa ! / 'varatamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAvalIlApadehekSitAmohitAkSaH' varatamA-pradhAnatamA saGgamasya-saGgamakanAmno Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 zobhanastuti-vRttimAlA vaimAnikasya sambandhinI udArA ca tArA ca, athavA varatamaH saGgamaH-samAgamo yasyAH sA varatamasaGgamA udAratArA-adInalocanakanInikA uditAnaGgA-udgatasmarA yA nAryAvalI-nArINAM AvalI-paGktistasyA lApena-jalpitena dehena IkSitena ca amohitAni akSANi-indriyANi yasya saH / bhavAn' tvam / 'mama' me / vitaratu' prayacchatu / 'vIra!' he vIrajina ! / nirvANazarmANi' mokSasukhAni / 'jAtAvatAraH' avatIrNaH, utpanna ityarthaH / 'dharAdhIzasiddhArthadhAmni' dharAdhIzaH-kSitipatiH yaH siddhArthAbhidhAnastasya dhAmni-gRhe / 'kSamAlaGkRtau' kSamAyAH-bhuvo'laGkArabhUte / 'anavarataM' ajasram / 'asaGgamoda !' saGgamodAbhyAM rahita ! / yadivA saGgAd yo modaH sa nAsti yasya asau asaGgamodaH-svatantrasukhastasyAmantraNam / 'arata !' asakta ! / 'arodita !' roditahIna ! / 'anaGgana !' aGganAvarjita ! / 'AryAvaM !' AryAnavati yastadAmantraNam / 'lIlApade' vilAsAnAM sthAne / 'he' ityAmantraNaM padam / 'kSitAma !' kSapitaroga / 'hita !' hitakArin ! / 'akSobhavAn' nakSobhavAn, na bhayAnvitaH / he vIra ! bhavAn mama nirvANazarmANi vitaratviti sambandhaH / / 93 / / avacUriH .. namatAmamarANAM ziroruhebhyaH-kezebhyaH sastAH sAmodAnAM nirnidrANAM-vikasitAnAM mandArANAM yA mAlAstAsAM rajasA-parAgeNa raJjitAMhe !-pATalitacaraNa ! / dharitryA-bhuvaH kRtAvana !-vihitarakSaNa ! / varatama ! - pradhAnatama ! | saMgamanAmno devasya saMbandhinI udArA tArA uditAnaGgA-udgatasmarA athavA varatamaH saMgamaH-samAgamo yasyAH sA varatamasaMgamA udAratArA-adInakanInikA uditAnaGgA-udgatasmarA yA nAryAvalI-nArINAM paGktistasyA lApena-jalpitena dehena IkSitena ca na mohitAni akSANi-indriyANi yasya sa bhavAn-tvaM mama vitaratu he vIrajina ! nirvANazarmANi-mokSasukhAni / jAtAvatAraH-avatIrNaH, utpanna ityarthaH / dharAdhIzaH-kSitipatiryaH siddhArthastasya dhAmni-gRhe / kathaMbhUte ? |kssmaalNkRtau-bhuvo'lNkaarbhuute / anavaratam-ajasram / he asaGgamoda !-saGgamodAbhyAM rahita ! / yadvA saGgAd yo modaH sa nAsti yasyAsau asaGgamodaH / svatantrasukha ityarthaH / he arata !-anAsakta ! / he arodita !-rodanahIna !, zokarahitetyarthaH / he anaGgana !-aGganArahita ! / he AryAva ! AryAnavati yastadAmantraNam / dhAmni kathaMbhUte ? / lIlAnAMvilAsAnAM pade-sthAne / he ityAmantraNe / bhavAn kathaMbhUtaH ? | kSitAmaH-kSapitarogaH / he hita !hitakArin ! / punaH kathaMbhUtaH ? / akSobhavAn-na bhayAnvitaH / he vIra ! bhavAn mama nirvANazarmANi vitaratviti saMbandhaH / / 93 / / Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvIrajinastutayaH 399 jinasamUhasya stutiHsamavasaraNamatra yasyAH sphuratketucakrAnakAnekapadmendurukcAmarotsarpisAlatrayI sadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazobhAtapatraprabhAgurvarArAT paretAhitArocitam / pravitaratu samIhitaM sA'rhatAM saMhatibhaktibhAjAM bhavAmbhodhisambhrAntabhavyAvalIsevitA'sadavanamadazokapRthvIkSaNaprA yazobhAtapatraprabhAgurvarArATparetAhitArocitam // 2 // 94 // -- arNava0 (1) ja0 vi0-samavasaraNamatreti / sA arhatAM-pAragatAnAM saMhatiH-samUhaH bhaktibhAjAM-sevAkAriNAM samIhitaM-vAJchitaM pravitaratviti kriyAkArakasambandhaH / atra 'pravitaratu' iti kriyApadam / kA kI ? 'saMhatiH' / keSAm ? 'arhatAm' / kiM karmatApannam ? 'samIhitam' / keSAm ? 'bhaktibhAjAm' / arhatAM saMhatiH kathaMbhUtA.? 'bhavAmbhodhisambhrAntabhavyAvalIsevitA' bhavAmbhodhau-saMsArasAgare sambhrAntA-vyAkulIbhUtA evaMvidhA yA. bhavyAvalI-bhavyajantusantatiH tayA sevitA-ArAdhitA / punaH kathaMbhUtA ? 'asadavanamadazokapRthvI' saha davanema-upatApena vartata iti sadavanA, mado-jAtyAdyabhidhAnaH, zokaHzocanaM, tAbhyAM pRthvI-vitatA, sadavanA madazokapRthvI ca na bhavati yA sA tathA / punaH kathaM0 ? 'IkSaNaprA' IkSaNAni-locanAni prAti-pUrayati ApyAyayatIti IkSaNaprA / athavA IkSaNAni-jJAnAni prAti-dadAtIti IkSaNaprA / seti tacchabdasAhacaryA yacchabdayojanAmAha-yasyA arhatAM saMhateH samavasaraNaM-surakRtaM dharmadezanAsthAnaM atra-asmin jagati arArAGa-atyarthamarAjat / atra 'arArAT' iti kriyApadam / kiM kartR ? 'samavasaraNam' / kasyAH ? 'yasyAH' / kutra ? 'atra' | samavasaraNaM kathaMbhUtam ? 'sphuratketucakrAnakAnekapadmendurukcAmarotsarpisAlatrayIsadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazobhAtapatraprabhAguru' sphurantaH-calantaH ketavaHdhvajAH cakraM-dharmacakraM AnakAH-devadundubhayaH anekapadmAni-bahUni suranirmitakamalAni induruk-cAmarANi candrojjvalAni vAlavyajanAni utsarpisAlatrayI-uttuGgaprAkAratrayaM sadavanamadazokaH san-pradhAno'vanamannamrIbhavan azokaH-kaTTellipAdapaH pRthvIkSaNaprAyANi-bhuva utsavAvahAni AtapatrANi-chatrANi, eteSAM sphuratketvAdInAM yAH prabhAH-kAntayaH tAbhirguru-mahArham / punaH kathaM0 ? 'paretAhitArocitaM' paretAHapagatA ahitAH-zatravo yeSAM te tathA, gatavairArthA yatyAdayaH, tairArocitaM-upazobhitam / Arocitamiti pRthageva samavasaraNavizeSaNam, paretA hitA iti ca vizeSaNadvayamarhatAM saMhateH / tadarthazcAyam-parA-pradhAnA itAhitA-gatazatruriti / samavasaraNaM punaH kathaM0 ? 'yazobhAtapatraprabhAgurvarArATparetAhitArocitam' 1. 'zAlatrayI' - ityapi pAThaH / 2. 'prAyazobhAni-bhuva utsavAvahA zobhA-kAntiryeSu tAni' iti pratibhAti / Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 ___ zobhanastuti-vRttimAlA yazasA-kIrtyA bhAtAni-zobhIni patrANi-gajavAjisukhAsanapramukhAni vAhanAni prabhajanta iti yazobhAtapatraprabhAjaH, etAdRzAH urvarArAjaH-rAjAno-bhUbhujaH paretAH-pizAcA-vyantaradevavizeSAH ahayonAgAkhyA-bhavanavAsidevavizeSAH tArA-jyotiSkadevavizeSAH teSAmucitaM-yogyam / / ___atha samAsaH-sphurantazca te ketavazca sphura0 'karmadhArayaH' / na ekAnyanekAni 'tatpuruSaH / anekAni ca tAni padmAni ca aneka0 'karmadhArayaH' / indoriva ruciryeSAM tAni indurucIni 'bahuvrIhiH' / indurucIni ca tAni cAmarANi ca indu0 'karmadhArayaH' / sAlAnAM trayI sAlatrayI 'tatpuruSaH' / utsarpiNI cAsau sAlatrayI ca utsarpi0 'karmadhArayaH' / avanamaMzcAsAvazokazca avana0 'karmadhArayaH' / saMzcAsAvavanamadazokazca sadava0 'karmadhArayaH' / pRthvyAH kSaNaprAyA pRthvI0 'tatpuruSaH' / pRthvIkSaNaprAyA zobhA yeSAM tAni pRthvI0 'bahuvrIhiH' / AtapAt trAyanta ityAtapatrANi 'tatpuruSaH' / pRthvIkSaNaprAyazobhAni ca tAnyAtapatrANi (ca) pRthvI0 'karmadhArayaH' / sphuratketavazca cakraM ca AnakAzca anekapadmAni ca indurukcAmarANi ca utsarpisAlatrayI ca sadavanamadazokazca pRthvIkSaNaprAyazobhAtapatrANi ca sphuratketu0 'itaretaradvandvaH' / sphuratketucakrAnakAnekapadmendurukcAmarotsarpisAlatrayIsadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazobhAtapatrANAM prabhA sphuratketu0 'tatpuruSaH' / sphuratketucakrAnakAnekapadmendurukcAmarotsarpisAlatrayIsadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazobhAtapatraprabhAbhirguru sphuratketu0 "tatpuruSaH' / paretAH ahitA yeSAM te pare0 'bahuvrIhiH' / paretAhitairArocitaM paretA0 'tatpuruSaH' / bhaktiM bhajanta iti bhaktibhAjaH 'tatpuruSaH' / teSAM bhakti0 / ambhodhirivAmbhodhiH / bhavazcAsAvambhodhizca bhavAmbhodhiH 'karmadhArayaH' / bhavAmbhodhau sambhrAntA bhavAmbhodhisambhrAntAH 'tatpuruSaH' / bhavyAnAmAvalI bhavyAvalI 'tatpuruSaH' / bhavAmbhodhisambhrAntA cAsau bhavyAvalI ca bhavAmbho0 'karmadhArayaH' / bhavAmbhodhisambhrAntabhavyAvalyA sevitA bhavAmbho0 'tatpuruSaH' / saha davanena vartata iti sadavanA 'tatpuruSaH' / madazca zokazca madazoko 'itaretaradvandvaH' / madazokAbhyAM pRthvI madazoka0 'tatpuruSaH' / sadavanA cAsau madazokapRthvI ca sadavana0 'karmadhArayaH' / na sadavanamadazokapRthvI asadavana0 'tatpuruSaH' / IkSaNAni prAtIti IkSaNaprA 'tatpuruSaH' / yazasA bhAtAni yazo0 'tatpuruSaH' / yazobhAtAni ca tAni patrANi ca yazo0 'karmadhArayaH' / yazobhAtapatrANi prabhajanta iti yazobhA0 / urvarAyA rAja urvarA0 'tatpuruSaH' / yazobhAtapatraprabhAjazca te urvarArAjazca yazobhA0 'karmadhArayaH' / yazobhAtapatraprabhAgurvarArAjazca paretAzca ahayazca tArAzca yazobhA0 'samAhAra(itaretara?)dvandvaH' / yazobhAtapatraprabhAgurvarArATparetAhitArANAmucitaM yazobhA0 'tatpuruSaH / iti kAvyArthaH / / 94 / / si0 vR0-samavasaraNamatreti / sA arhatA-parameSThinAM santatiH-samUhaH bhaktibhAjAM-sevAkAriNAM zraddhAvatAM samIhitaM-vAJchitaM pravitaratu-prakarSaNa karotvityarthaH / pravipUrvaka 'tR plavanataraNayoH' dhAtoH Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvIrajinastutayaH 401 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tup / 'ap0' (sA0 sU0 691) / 'guNaH' (sA0 sU0 692) / 'svarahInaM0' (sA0 sU0 36) / tathA ca 'pravitaratu' iti siddham / atra 'pravitaratu' iti kriyApadam | kA kI ? / santatiH / keSAm ? / arhatAm / kiM karmatApannam ? / samIhitam / keSAm ? / 'bhaktibhAjAM' bhaktim-anurAgaM zraddhAM vA bhajanti te bhaktibhAjasteSAm / arhatAM santatiH kathaMbhUtA ? / 'bhavAmbhodhisambhrAntabhavyAvalIsevitA' bhava eva ambhodhiH bhavAmbhodhiH tasmin bhavAmbhodhau-saMsArasAgare sambhrAntA-vyAkulIbhUtA yA bhavyAnAmAvalI-paGktistayA sevitA-ArAdhitA / punaH kathaMbhUtA ? / 'asadavanamadazokapRthvI' saha davanena-upatApena vartata iti sadavanA, madojAtyAdyabhimAnaH zokaH-zocanaM tAbhyAM pRthvI-vitatA sadavanA madazokapRthvI ca na bhavati yA sA tathA / punaH kathaMbhUtA ? / 'IkSaNaprA' IkSaNAni-locanAni prAti-pUrayati ApyAyayatIti IkSaNaprA, athavA IkSaNAni-jJAnAni prAti-dadAtIti IkSaNaprA / seti sA kA ? | yasyAH arhatAM santateH samavasaraNaMdevavinirmitadharmadezanAsthAnamaMtra-asmin jagati arArAD-atyarthaM arAjat / 'rAjR dIptau' anadyatane kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM dip / 'dibAdAvaT' (sA0 sU0707) / 'ap0' (sA0 sU0 691) / tathA ca 'arArAT' iti siddham / atra 'arArAT' iti kriyApadam / kiM kartR ? / samavasaraNam / kasyAH ? | yasyAH / kutra ? / atra / kathaMbhUtaM samavasaraNam ? | 'sphuratketucakrAnakAnekapadmendurukcAmarotsarpisAlatrayIsadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazobhAtapatraprabhAguru' / sphurantaH-calantaH ketavaH-dhvajAH cakraM-dharmacakraM AnakAH-devadundubhayaH, anekAni ca tAni padmAni ca anekapadmAni-bahUni suranirmitakamalAni indoriva ruk-rociryeSAM tAni candrojjvalAni, evaMvidhAni cAmarANi-vAlavyajanAni utsarpisAlatrayI-utsarpiNI sA cAsau sAlAnAM-vaprANAM trayI sAlatrayI, avanamaMzcAsAvazokazca avanamadazokaH (saMzcAsau ava0 sada0) pRthvyAH kSaNaprAyA zobhA yeSAM tAni [pRthvI] kSaNaprAyazobhAni ca tAni AtapAt trAyanta ityAtapatrANichatrANi, tathA ca sphuratketavazca cakraM ca AnakAzca anekapadmAni ca indurukcAmarANi ca utsarpisAlatrayI ca sadavanamadazokazca pRthvIkSaNaprAyazobhAtapatrANi ca sphuratketucakrAnakAnekapadmendurukcAmarotsarpisAlatrayIsadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazobhAtapatrANi 'itaretaradvandvaH', eteSAM sphuratketvAdInAM yAH prabhAHkAntayastAbhiH guru-gariSTham / "sAlaH pAdapamAtre syAt prAkAra" iti vizvaH / punaH kathaMbhUtam / 'paretAhitArocitaM' paretAH-apagatAH ahitAH-zatravo yeSAM te tathA gatavairA arthAnmunayastaiH (A)rocitaMzobhitam / punaH kathaMbhUtam ? / 'yazobhAtapatraprabhAguvarArATparetAhitArocitam' yazasA-kIrtyA bhAtAnizobhitAni patrANi-gajavAjisukhAsanapramukhANi vAhanAni prabhajanta iti yazobhAtapatraprabhAjaH, "patraM syAd vAhane parNe, pakSe ca kSarapakSiNAm (?)" iti vizvaH, etAdRzA ye urvarArAjo-bhUbhujaH paretAH-pizAcAH vyantarAH-devavizeSAH ahayo-nAgakumArAH-bhavanapatidevavizeSAH tArAH-jyotiSikAsteSAmucitaM-yogyaM, Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 zobhanastuti-vRttimAlA yazobhAtapatraprabhAgurvarArAjazca paretAzca ahayazca tArAzca yazobhAtapatraprabhAgurvarArATparetAhitArAH 'itaretaradvandvaH' / "yatra dvitvaM bahutvaM ca, sa dvandva itaretaraH / samAhAro bhavedanyo, yatraikatvaM napuMsake // 1 // " ityumApatidharamahopAdhyAyAH / / 94 / / sau0 vR0-samavasaraNamatreti / sA arhatA-tIrthakRtAM saMhatiH-samUhaH bhaktibhAjAM-bhaktikarANAM janAnAM samIhitaM-vAJchitaM pravitaratu ityanvayaH / 'pravitaratu' iti kriyApadam / kA kI ? / 'saMhatiH' / keSAm ? / 'arhatAm' / kiM karmatApannam ? / 'samIhitam' / keSAm ? / 'bhaktibhAjAm' / kiMviziSTA arhatAM saMhatiH ? | bhavAmbhodhau-saMsArasamudre sambhrAntAH-vyAkulIbhUtA ye bhavyA-muktigamanayogyAH teSAM AvalI-zreNiH tayA sevitA-ArAdhitA 'bhavAmbhodhisambhrAntabhavyAvalIsevitA' / punaH kiMviziSTA arhatAM saMhatiH ? / davanaH-tApaH mado-jAtyAdiH zokaH-zuk-zocanaM tena sahitAH sadavanamadazokAH teSAM pRthvI (sada0, na sada0) asadavanamadazokapRthvI' / punaH kathaMbhUtA arhatAM saMhatiH ? / IkSaNAni-nayanAni jJAnAdIni prAti-dadAtIti 'IkSaNaprA' / punaH kiMviziSTA arhatAM saMhatiH ? / 'sA' sA-prasiddhA / tacchabdo yacchabdamapekSate / sA kA ? / yasyAH / arhatAM saMhatyAH samavasaraNaM-dharmadeza(nA)sthAnakaM caturvidhadevanikAyanirmitaM atra-jagati arArADityanvayaH / 'arArAT' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'samavasaraNam' / 'arArAT' atizayena vi(vya)rAjat / kasyAH ? / 'yasyAH' saMhatyAH / kutra ? / 'atra' saMsAre / kiMviziSTaM samavasaraNam ? / sphuranto-dIpyamAnAH calanto vA ketavo-dhvajAH dharmadhvajAdayaH cakra-dharmacakraM AnakAdhvanadundubhayaH paTahAH vA anekAni padmAni suranirmitAni induH-candraH tadvad ruk-kAntiH yeSAM tAni tAdRzAni cAmarANi-vAlavyajanAni tathA utsarpiNI-prottuGgA sAlatrayI tathA san-zobhanaH avanamanpuSpaphaladalaprAgbhAreNa naman yaH azokaH-kaGkellitaruH tathA pRthivyAM-jagati kSaNaprAyANi utsavayogyA zobhA-kAntiH yeSu tAni AtapatrANi-chatrANi teSAM prabhA-kAntiH tayA guru-mahat-mahaya~ 'sphuratketucakrAnakAnekapondurukcAmarotsarpisAlatrayIsadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazobhAtapatraprabhAguru' / punaH kiMviziSTaM samavasaraNam ? | paretA-gatA ahitAH-zatravaH yeSAM te tAdRzAH sAdhavaH taiH AsamantAt rocitaM-vyAptaM (?) 'paretAhitArocitam' / yadvA kiMviziSTA arhatAM saMhatiH ? / paretA-gatA ahitAHsaptetayo yasyAM sA 'paretAhitA' / "sAgre ca gavyUtizatadvaye rujA 1 vairI(re) 2 tayo 3 mArya 4 tivRSTya 5 vRSTayaH 6 / durbhikSa 7 manyasvakacakrato 8 bhayaM syAnneti (naita ekAdaza karmaghAtajAH) // ". Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvIrajinastutayaH 403 ityabhidhAnacintAmaNi (kA0 1, zlo0 60) vacanAt / punaH kiMviziSTaM samavasaraNam ? / AsamantAt rocitaM-zobhitaM bhAsitaM vA 'Arocitam' / tathA RSINAM samUhaH AraM, yadvA arati-saMsArapAraM gacchantIti ArA-munayaH teSAM ucitaM-yogyaM 'Arocitam' / punaH kiMviziSTaM samavasaraNam ? / yazasAkIrtyA bhAtAni yAni patrANi-vAhanAni hastyazvarathazivikAdIni tAni bhajante tAdRzA(zI) yA urvarApRthvI tasyA rAjo-rAjAnaH cakravartyAdayaH paretA-bhUtapretapizAcavyantarAdayaH ahayaH nAgAkhyA bhavanavAsiMdevavizeSAH tArAH-jyotiSkadevavizeSAH teSAM ucitaM-yogyaM 'yazobhAtapatraprabhAgurvarArATparetAhitArocitam' / iti padArthaH / / atha samAsaH-sphurantaH ketavo yasmin tat sphuratketu, sphuratketu (ca) cakraM ca AnakAzca sphuratketucakrAnakAH, anekAni ca tAni padmAni ca anekapadmAni, induvad rug yeSAM tAni induruJci, induruJci ca tAni cAmarANi ca indurukcAmarANi, zAlAnAM trayI zAlatrayI, utsarpiNI cAsau zAlatrayI ca utsarpizAlatrayI, sphuratketucakrAnakAzca anekapadmAni ca indurukcAmarANi ca utsarpizAlatrayI ca sphuratketucakrAnakAnekapaddhendurukcAmarotsarpizAlatrayI, avanaman cAsau azokazca avanamadazokaH, san cAsau avanamadazokazca sadavanamadazokaH, sphuratketucakrAnakAnekapadmendurukcAmarotsarpizAlatrayI ca sadavanamadazokazca sphuratketucakrAnakAnekapaddhendurukcAmarotsarpizAlatrayIsadavanamadazokaH, pRthvyAH kSaNaprAyA-utsavatulyA pRthvIkSaNaprAyA, (pRthvIkSaNaprAyA) zobhA yeSAM tAni pRthvIkSaNaprAyazobhAni, AtapAt trAyante iti AtapatrANi, pRthvIkSaNaprAyazobhAni ca tAni AtapatrANi ca pRthvIkSaNaprAyazobhAtapatrANi, sphuratketucakrAnakAnekapadmendurukcAmarotsarpizAlatrayIsadavanamadazokazca pRthvIkSaNaprAyazobhAtapatrANi ca sphuratketucakrAnakAnekapadmendurukcAmarotsarpizAlatrayIsadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazobhAtapatrANi, sphuratketu0prAyazobhAtapatrANAM prabhA sphuratketucakrAnakAnekapadmendurukcAmarotsarpizAlatrayIsadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazobhAtapatraprabhA, sphuratketucakrAnakAnekapadmendurukcAmarotsarpizAlatrayIsadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazobhAtapatraprabhAbhirguru [yat] sphuratketucakrAnakAnekapaddhendurukcAmarotsarpizAlatrayIsadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazobhAtapatraprabhAguru / paretA-gatAH ahitAHzatravo yeSAM te paretAhitAH-sAdhavaH, paretAhitaiH ArocitaM paretAhitArocitam; yadvA paretA-gatA ahitAItayo yasyAM sA paretAhitA, arhatAM saMhatipakSe A-samantAt rocitaM-bhAsitaM ArocitaM, yadvA arantigacchanti bhavasya pAraM ArAH-munayaH, ArANAM ucitaM Arocitam / bhaktiM bhajantIti bhaktibhAjaH, teSAM bhaktibhAjAm / ambhAMsi dhIyante iti ambhodhiH, bhava eva ambhodhiH bhavAmbhodhiH, bhavAmbhodhau sambhrAntA bhavAmbhodhisambhrAntAH, bhavAmbhodhisambhrAntAzca te bhavyAzca bhavAmbhodhisambhrAntabhavyAH, bhavAmbhodhisambhrAntabhavyAnAM AvalI bhavAmbhodhisambhrAntabhavyAvalI, bhavAmbhodhisambhrAntabhavyAvalyA sevitA Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 zobhanastuti-vRttimAlA bhavAmbhodhisambhrAntabhavyAvalIsevitA / davanaM ca madazca zokazca davanamadazokAH, davanamadazokaiH sahitA sadavanamadazokA; na vidyante sadavanamadazokA yeSAM te asadavanamadazokAH arthAt sAdhavaH, asadavanamadazokAnAM-sAdhUnAM pRthvIva pRthvI AyatA-vizAlA bhUmiriva asadavanamadazokapRthvI / IkSaNAnijJAnAdIni nayanAni prAti-dadAtIti IkSaNaprA / 'prA dAne' dhAtorityasya prAtIti prayogaH / yazasA bhAtAni yazobhAtAni, yazobhAtAni ca tAni patrANi ca yazobhAtapatrANi, yazobhAtapatrANi prakarSaNa bhajante te yazobhAtapatraprabhAjaH, urvarAyA rAT (jaH) urvarArAjaH, yazobhAtapatraprabhAjazca te urvarArAjazca yazobhAtapatraprabhAgurvarArAjaH, yazobhAtapatraprabhAgurvarArAjazca paretAzca ahayazca tArAzca yazobhAtapatraprabhAgurvarArATparetAhitArAH, yazobhAtapatraprabhAgurvarArATparetAhitAreH(rANAM) ucitaM-pUrNaM zobhAyamAnaM yazobhAtapatraprabhAgurvarArATparetAhitArocitam / iti dvitIyavRttArthaH / / 94 / / (4) de0 vyA0-samavasaraNamatreti / sA arhatA-tIrthaGkarANAM santatiH-zreNiH bhaktibhAjAM samIhitaMvAJchitaM pravitaratu-dadAtu ityanvayaH / 'tR plavanataraNayoH' iti dhAtuH / 'pravitaratu' iti kriyApadam / kA kI ? / santatiH / keSAm ? / arhatAm / kaM karmatApannam ? / samIhitam / keSAm ? / 'bhaktibhAjAM' bhaktiM-sevAM bhajantIti bhaktibhAjaH teSAm / yattadornityAbhisambandhAd yasyAH arhatsantateH samavasaraNaMvapratrayaM arArAD-atyarthaM yathA syAt tathA atra-asmin loke zuzubhe ityadhyAhAraH (?) / 'zuzubhe (arArAT)' iti kriyApadam / kiM kartR ? / samavasaraNam / kasyAH ? / yasyAH / kiMviziSTaM samavasaraNam ? / 'sphuratketucakrAnakAnekapadmendurukcAmarotsarpizAlatrayIsadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazobhAtapatraprabhAguru' / ketuH-dharmadhvajaH, cakraM-dharmacakraM, Anako-devadundundhiH, "bherI dundubhirAnakaH" ityamaraH (?), padmAni-surakRtakamalAni, zAlatrayI-prAkAratrayI, azokaH-(kaGkelli)vRkSaH, AtapatrANichatrANi eteSAM pUrvaM 'dvandvaH', tathA ca sphuran-virAjamAnaH ketuzca cakraM ca Anakazca anekAni padmAni ca indurukcAmarANi ca utsarpiNI zAlatrayI ca san-zobhanaH avanaman-pallavAdibhAreNa kharvIbhavan azokazca pRthvyAH kSaNaprAyazobhA-utsavasadRzazobhA ca AtapatrANAM prabhA ca tAbhiH guru-gariSThamityarthaH / punaH kiMviziSTam ? / 'paretAhitArocitaM' paretAH-dUrIbhUtAH ahitA-zatravo yeSAM taiH A-samantAt rocitaMzobhitam / yadvA parA-pradhAnA itAhitA-gatadurjanA ityarhatsantatervizeSaNam / rocitaM-zobhitaM iti samavasRtervizeSaNam / punaH kiMviziSTam ? / 'yazobhAtapatraprabhAgurvarArATparetAhitArocitam' urvarArAjorAjAnaH paretAH-pizAcAH ahayo-nAgakumArAH tArA-jyotiSkAH eteSAM pUrvaM 'dvandvaH', tato yazobhAtAniyazasA zobhitAni patrANi-vAhanAni bhajante ye urvarArATparetAhitArAH teSAM ucitaM-yogyam / / iti dvitIyavRttArthaH / / 94 / / Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvIrajinastutayaH . tutayaH 405 dha0 TIkA-samavasaraNamiti / 'samavasaraNaM' surakRtaM tIrthakRtAM dharmadezanAsthAnam / 'atra' asmin / 'yasyAH' / 'sphuratketucakrAnakAnekapadmendurukcAmarotsarpisAlatrayIsadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazobhAtapatraprabhAguru' ketuH-dharmadhvajaH cakraM-dharmacakraM Anako-devadundubhiH anekapadmAni-surakRtakamalAni indurukcAmarANi-candrAvadAtaprakIrNAni utsarpisAlatrayI-pravRddhaprAkAratrayI sadavanamadazokaHpradhAnAvanamadazokadrumaH pRthvIkSaNaprAyazobhA-medinyutsavabhUtacchAyA AtapatrANi-chatratrayaM prabhA-kAntiH sphuran-virAjamAnaH ketuzca cakraM ca Anakazca anekAni padmAni ca indurukcAmarANi ca utsarpiNI sAlatrayI ca san-zobhanaH avanaman-pallavAdiprAgbhAreNa kharvIbhavan azokazca pRthvIkSaNaprAyazobhA-pRthvyAbhuvaHkSaNaprAyazobhA-utsavakalpazobhA AtapatrANi prabhA ca tAbhirguru-mahArham / 'arArAT' atyarthamarAjat / 'paretAhitArocitaM' paretAH-apagatAH ahitAH-zatravo yeSAM tairArocitaM-upazobhitam / athavA parApradhAnA, itAhitA-gatazatruriti / arhatsaMhatervizeSaNe / 'rocitaM' zobhitam / 'pravitaratu' prayacchatu / 'samIhitaM' vAJchitam / 'sA' / 'arhatAM' jinAnAm / 'saMhatiH' saGghAtaH / 'bhaktibhAjAM' anurAgajuSAm / 'bhavAmbhodhi-sambhrAntabhavyAvalIsevitA' bhavAmbhodhau sambhrAntA-AkulIbhUtA yA bhavyAvalI tayA sevitA / 'asadavana-madazokapRthvI' sadavaMnA ca-sopatApA ca madazokAbhyAM pRthvI ca-vitatA ca yA na bhavati sA / 'IkSaNaprA' IkSaNAni-caDhUMSi jJAnAni vA prAti-pUrayati-ApyAyayati yA sA / 'yazobhAtapatraprabhAgurvarArATaparetAhitArocitaM' yazobhAtAni-(kIrtyA) zobhanA(bhitA)ni patrANi-vAhanAni prabhajante ye urvarArAjaHpRthvIpatayaH paretAH-pizAcAH ahayo-nAgAH tArAH-jyotiSkAH teSAM ucitaM-yogyam / yasyAH samavasaraNaM atra arArAT sA arhatAM saMhatiH samIhitaM bhaktibhAjAM pravitaratu iti sambandhaH / / 94 / / avacUriH samavasaraNaM-dharmadezanAsthAnaM yasyAH atra-asmin arArAD-bhRzamarAjata sA arhatAM tatibhaktibhAjAM samIhitaM vitaratu / samavasaraNaM kathaMbhUtam ? / sphuratketuH-dharmadhvajazcakraM-dharmacakraM Anako-devadundubhiH anekapadmAni-surakRtakamalAni indurukcAmarANi-candrAvadAtaprakIrNakAni utsarpiNI sAlatrayIprAkAratrayaM pradhAnAvanamadazokadrumaH pRthivyutsavabhUtacchAyAtapatratrayaM tasya prabhA-kAntistayA guru-mahArham / punaH kiMbhUtam ? / paretA-apagatA ahitAH-zatravo yeSAM tairArocitaM-zobhitam / athavA parA-pradhAnA itAhitA-gatazatrurityarhatAM saMhatervizeSaNe / ArocitaM-zobhitam / saMhatiH kathaMbhUtA ? | bhavAmbhodhausaMsArasamudre saMbhrAntA-AkulIbhUtA yA bhavyAvalI tayA sevitA | punaH kathaMbhUtA ? / sadavanA-sopatApA Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 zobhanastuti-vRttimAlA ca madazokAbhyAM pRthvI-vitatA ca yA na bhavati / IkSaNAni-caDhUMSi jJAnAni vA prAti-pUrayati sA | yazasA bhAtAni-zobhitAni patrANi-vAhanAni prabhajante ye urvarArAjaH-pRthvIpatayaH paretAH-pizAcA ahayonAgAstArA-jyotiSkAsteSAmucitaM-yogyam / samavasaraNavizeSaNamidam / / 94 / / bhAratyai prArthanAparamatatimirograbhAnuprabhA bhUribhaGgergabhIrA bhRzaM vizvavarya nikAyye vitIryAttarA mahatimatimate hi te zasyamAnasya vAsaM sadA'tanvatItApadAnandadhAnasya sAmAninaH / jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjajjanottAranaurbhAratI tIrthakRt ! mahati matimate hitezasya mAnasya vA saMsadAtanvatI tApadAnaMdadhAnasya sAmAni naH // 3 // 95 // -arNava0 (1) ja0 vi0-paramateti / he tIrthakRt ! tIrthaMkara ! te-tava mate-zAsane sA-prasiddhA, ayaM tacchabdo yadupAdAnaM nApekSate prasiddhArthe'bhihitatvAt / taduktam-"prakrAntaprasiddhAnubhUtArthaviSayastacchabdo yadupAdAnaM nApekSate" iti / bhAratI-vANI naH-asmAkaM vizvavarye-bhuvanottame sarvottame vA nikAyye-nivAse mokSa ityarthaH, vAsam-AzrayaM vitIryAttarAm-atizayena vitaratviti kriyAkArakaprayogaH / iyaM kaSuktiH / atra 'vitIryAttarAm' iti kriyApadam / kA karjI ? 'bhAratI' / kasya ? 'te' / kaM karmatApannam ? 'vAsam' / kasmin ? 'nikAyye' nivAse / kathaMbhUte ? 'vizvavarya' / keSAm ? 'naH' / nikAyye punaH kathaMbhUte ? 'ahatimati' hatiH-hananaM tadahite, avinAzinItyarthaH / athavA ahatimiti dvitIyAntaM vAsavizeSaNam / atimate iti saptamyantaM nikAyyavizeSaNam / tayozcAyamarthaH-ahatiM-hatirahitam atizayena mate'bhiprete etatpakSe mate-zAsane ityuktaM tanna vyAkhyeyam / hIti sphuTArtham / punaH kathaMbhUte nikAyye ? 'mahati' atipramANe, paJcacatvAriMza(lakSa)yojanAtmakatvAt / tava (te) kathaMbhUtasya ? 'zasyamAnasya' stUyamAnasya / narAmarAdyairityarthaH sAmarthyAd gamyate / punaH kathaM ? 'AnandadhAnasya' pramodasthAnasya / punaH kathaM0 ? 'amAninaH' nirahaGkArasya / athavA 'sAmAninaH' saha amAnibhiH-nirabhimAnibhiH arthAt sAdhvAdibhiryaH sa tathA tasya / asmin vyAkhyAnapakSe sA tava bhAratIti tacchabdasApekSaM na vyAkhyeyam / 1. mati mate' ityapi padacchedaH / 2. 'sA'mAninaH' ityapi pAThaH samIcInaH / 'matimatehite0' ityapi pAThaH / . Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvIraz2inastutayaH 407 punaH kathaM0 ? 'Izasya' svAminaH / jagatAmiti gamyate / punaH kiM kurvANasya ? 'dadhAnasya' puSNataH / kAni karmatApannAni ? 'sAmAni' priyANi / bhAratI kathaMbhUtA ? 'paramatatimirograbhAnuprabhA' pareSAMzAkyAdInAM matAni tadrUpANi yAni timirANi-tamAMsi tatra bhAnuprabhA-taraNikiraNakalpA, taducchedakatvAt / punaH kathaM0 ? 'gabhIrA' alabdhamadhyA / kaiH kRtvA ? 'bhUribhaGgaiH' bhUribhiH-pracuraiH bhaGgaiHarthavikalpaiH / katham ? 'bhRzam' atyartham / punaH kathaM0 ? jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntanimajjajjanottAranauH' jananAni-janmAni mRtayaH-maraNAni tadrUpA ye taraGgAH-vIcayaH yatra sa tathA niSpAraHpArarahitaH, evaMvidho yaH saMsAranIrAkaraH-bhavapAthodhiH tasyAntaH-madhyaM tatra nimajjantaH-buDantaH ye janAlokAH teSAmuttAraNaM-pAraprApaNaM tatra nauriva-anAvikeva nauH / punaH kathaMbhUtA ? 'mAnasya vA saMsat' vAzabda ivArthe bhinnakramazca, tata evaM yojyate-mAnasya-pUjAyAH saMsadiva-sabheva / bhAratI kiM kurvatI ? 'AtanvatI' vistArayantI / kiM karmatApannam ? tApadAnaM' tApasya-santApasya dAnaM-khaNDanam / avaziSTe ca dve tIrthakRtaH sambodhane, tayozcAyamarthaH-he 'atanvatItApat' atanavaH-mahatyaH atItAH nAzaM gatAH ApadaH-vipado yasmAt sa tathA tatsambo0 he atanva0 / katham ? 'sadA' nityam / he 'hita !' hitakArin ! kasmai ? 'matimate' manISiNe / ete dve bhAratyA vizeSaNe api ghaTete / tathA caivaM vyAkhyA-atanavo'tItA Apado yasyAH sA tathA / matimatA-manISiNA IhitA-samIhitA, upAdeyatayA'bhipretetyarthaH / / ____ atha samAsaH-pareSAM matAni para0 'tatpuruSaH' / timirANIva timirANi | paramatAni ca tAni timirANi (ca) para0 'karmadhArayaH' / bhAnoH prabhA bhAnuprabhA 'tatpuruSaH' / ugrA cAsau bhAnuprabhA ca ugra0 'karmadhArayaH' / (paramatatimireSu) ugrabhAnuprabheva ugrabhAnuprabhA paramatatimirograbhAnuprabhA 'tatpuruSaH' / bhUrayazca te bhaGgAzca bhUribhaGgAH 'karmadhArayaH' / taiH bhUri0 / vizve vizvasmin vA vo vizvavaryaH 'tatpuruSaH' / tasmin vizva0 / hatirasyAstIti hatimAn / na hatimAn ahatimAn 'tatpuruSaH' / tasminnaha0 / athavA na vidyate hatiryasya so'hatiH 'bahuvrIhiH' / tamahatim / atizayena mataH atimataH 'tatpuruSaH' / tasminnatimate / na tanavo'tanavaH / atanavazca tA atItAzca atanvatItAH 'karmadhArayaH' / atanvatItA Apado yasmAt so'tanva0 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he atanva0 / athavA atanvatItA Apado yasyAH sA'tanva0 'bahuvrIhiH' / Anandasya dhAnamAnandadhAnaM 'tatpuruSaH' / tasyAnanda0 / mAno'syAstIti mAnI / na mAnI amAnI 'tatpuruSaH' / tasyAmAninaH / athavA na mAnino'mAninaH 'tatpuruSaH' / saha amAnibhirvartate yaH sa sAmAnI 'tatpuruSaH' / tasya sAmA0 / jananAni ca mRtayazca janana0 'itaretaradvandvaH' / taraGgA iva taraGgAH / jananamRtayastaraGgA yasya sa janana0 'bahuvrIhiH' / nIrANAmAkaro nIrAkaraH 'tatpuruSaH' / nIrAkara iva nIrAkaraH / saMsArazcAsau nIrAkarazca saMsAra0 'karmadhArayaH' / nirgataH pAro yasmAt sa niSpAraH 'bahuvrIhiH' / niSpArazcAsau saMsAranIrAkarazca niSpAra0 'karmadhArayaH' / jananamRtitaraGga HERE Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 zobhanastuti-vRttimAlA zcAsau niSpArasaMsAranIrAkarazca janana0 'karmadhArayaH' / jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarasyAntaH janana0 'tatpuruSaH' / jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjanto janana0 'tatpuruSaH' / jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjantazca te janAzca janana0 'karmadhArayaH' / jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjajjanAnAmuttAro0 janana0 'tatpuruSaH' / jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjajjanottAre naurjanana0 'tatpuruSaH' / tIrthaM karotIti tIrthakRt 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he tIrthakRt ! / tApasya dAnaM tApadAnaM 'tatpuruSaH' (tat) / iti kAvyArthaH / / 95 / / (2) si0 vR0-paramateti / he tIrthakRt ! tIrthakara ! te-tava mate-zAsane sA-prasiddhA bhAratI-vANI na:: asmAkaM vizvavarye-bhuvanottame nikAyye-nivAse arthAnmokSe vA mamAzrayaM vitIryAttarAm-atizayena (dadyAt) ityarthaH / vipUrvaka 'tRplavanataraNayoH' dhAtorAziSi kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM yAt / 'Rta ir' (sA0 sU0 820) / 'yvorvihase' (sA0 sU0 316) iti dIrghaH / tathA ca 'vitIryAt' iti siddham / atra 'vitIryAt (tarAm)' iti kriyApadam / kA kI ? | bhAratI / kaM karmatApannam ? / vAsam / kasya ? | te / kasmin ? / nikAyye / "mandiraM sadanaM sadma, nikAyyo bhavanaM kuTaH" iti haimaH (abhi0 kA0 4, zlo0 56) / kathaMbhUte nikAyye ? / 'vizvavarya' vizvasmin varya-pradhAnaM vizvavaryaM tasmin / keSAm ? | 'naH' SaSThIbahuvacane asmAkaM ityasya nasAdezaH / punaH kathaMbhUte nikAyye ? | 'ahatimati' hatiH-hananaM tadahite, avinAzinItyarthaH / athavA ahatimiti dvitIyAntaM vAsavizeSaNam / atimate iti saptamyantaM nikAyyavizeSaNam / tayozcAyamarthaH-aharti-hatirahitaM, atizayena mate-abhiprete / etatpakSe mate-zAsane ityuktaM tanna vyAkhyeyam / hIti sphuTArtham / punaH kathaMbhUte ? | mahati-atipramANe, paJcacatvAriMzallakSayojanatvAt / tava (te) kathaMbhUtasya ? | zasyamAnasya-stUyamAnasya / narAmarAdyairiti gamyam / punaH kathaMbhUtasya ? | 'AnandadhAnasya' Anandasya dhAnaM AnandadhAnaM tasya, pramodasthAnasyetyarthaH / punaH kathaMbhUtasya ? | 'amAninaH' na vidyate mAnaH-abhimAno yasya sa tasya / athavA sAmAninaH saha amAnibhiHnirabhimAnibhirarthAt sAdhvAdibhiryaH sa tathA tasya | punaH kathaMbhUtasya ? / Izasya-svAminaH / jagatAmiti gamyam / punaH kiM kurvANasya ? / dadhAnasya-puSNataH / kAni ? / sAmAni-priyavacanAni / bhAratI kathaMbhUtA ? / sA / ayaM tacchabdo yacchabdaM nApekSate, prazastA(siddhA?)rthe'bhihitatvAt / punaH kathaMbhUtA ? / 'paramatatimirograbhAnuprabhA' pareSAM-bauddhAdInAM matAni-zAsanAni tAnyeva timirANi-tamAMsi tatra bhAno:sUryasya prabheva prabhA, tanmatatimirocchedakatvAt / punaH kathaM0 ? | gabhIrA-alabdhamadhyA, gambhIreti yAvat / kaiH kRtvA ? / 'bhUribhaGgaiH' bhUrayaH-pracurAH bhaGgAH-arthavikalpAH taiH [bhUribhaGgaiH] / katham ? | bhRzamatyartham / punaH kathaMbhUtA ? / 'jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjajjanottAranauH' jananAni Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvIrajinastutayaH 409 janmagrahaNAni mRtayo-maraNAni tallakSaNAstaraGgAH-kallolA yatra sa tathA niSpAraH-pArarahitaH evaMvidho yaH saMsAra eva nIrAkaraH-samudrastasyAntaH-madhyaM tatra nimajjanto-buDanto ye janAH-lokAsteSAM uttAraH-uttaraNaM taTaprApaNaM tatra nauriva nauH-tariH / "pArAlindI (?)staraGgo nauH" iti hArAvalI / punaH kathaMbhUte ? / 'mAnasya vA saMsat' vAzabdo'tra ivArthe bhinnakramazca, tata evaM vyajyate-mAnasya-pUjAyAH saMsadiva-sabheva / yadAha "manyezaledhuvaMprAyo-nUnamityevamAdibhiH / utprekSA vyajyate zabdai-rivazabdo'pi tAdRzaH // " iti / "vA pracetasi jAnIyAdivArthe ca tadavyayam" iti medinI / bhAratI kiM kurvatI ? / AtanvatI-vistArayantI / kim ? | 'tApadAnaM' tApasya-santApasya dAnaM-khaNDanam / avaziSTe ca dve tIrthakRtsaMbodhane / tayozcAyamarthaH-he 'atanvatItApat !' atanavo-mahatyo atItA-vinAzaM prAptA ApadodurdazA yasmAt sa tathA tasya saMbodhanaM he atanva0 / katham ? / sadA-nityam / he hita !-hitakArin / kasmai ? / matimate-manISiNe, matiH-sadasadvivekitAbuddhiH sA vidyate yasya sa matimAn tasmai / / 95 / / (3) sau0 vR0-paramateti / he 'tIrthakRt !' tIrthaM cAturvarNyasaGghaH pravacanaM prathamagaNadharo vA "titthaM cAuvaNNe saMghe pavayaNe paDhamagaNahare vA" ityAgemapAThAt tIrthaM karotIti tIrthakRt tasya saM0 he tIrthakRt ! / he 'atanvatItApat !' atanuH-mahatI atItA-gatA Apat-vipat yasmAt saH atanvatItApat, tasya saM0 he atanvatItApat ! / he 'hita !' he hitakArin ! / [he 'Iza !' he svAmin ! |] sA tava bhAratI nikAyyeAlaye nivAsaM-vAsaM vitIryAttarAm ityanvayaH / 'vitIryAttarAm' iti kriyApadam / kA kI ? / 'bhAratI' vANI / 'vitIryAttarAM' dadyAttarAm-atizayena dadyAt / kiM karmatApannam ? / 'nivAsa' sthAnam / kasmin ? / 'nikAyye' bhavane / "nikAyyo bhavanaM kuTaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04, zlo056) / kiMviziSTe nikAyye ? / 'vizvavarye' vizvaM jagat tasmin varya-pradhAnaM vizvavaryaM tasmin vizvavarye, lokAgrasthAne mokSe ityarthaH / keSAm ? / 'naH' asmAkam / kiMviziSTA bhAratI ? / 'sA' sA-prasiddhA / ayaM tacchabdo yadupAdAnaM nApekSate prasiddhArthe'bhihitatvAt, [paraM] taduktam-"prakAntaprasiddhAnubhUtArthaviSayastacchabdo yadupAdAnaM nApekSate" iti / punaH kiMviziSTA bhAratI ? | pareSAM-zAkyAdInAM matAni tAni eva timirANi-andhakArANi teSu teSAM vA ugrA-dIptA bhAnoH-sUryasya prabhA-kAntiH paramatatimirograbhAnuprabhA, parapASaNDamatadhvAntavinAzakatvAd bhAnurityarthaH / punaH kiMviziSTA bhAratI ? / 'gabhIrA' agAdhamadhyA / kaiH ? / bhUrayaH-bahavaH bhaGgAH-arthavikalpAH, bhUribhaGgAH taiH 'bhUribhaGgaiH' / katham ? / 'bhRzaM' 1. tIrtha cAturvarNyaH saGghaH pravacanaM prathamagaNadharo vA / 2. bhgvtii| Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 zobhanastuti-vRttimAlA atyartham / kiMviziSTe nikAyye ? / hatiH-hananaM tadasyAstIti hatimAn, na hatimAn ahatimAn, tasmin 'ahatimati' / punaH kiMviziSTe nikAyye ? / 'mahati' mahatpramANe, paJcacatvAriMzallakSayojanapramANatvAt / [atizayena mahat atimahat, tasmin 'atimahati' / ] 'ahatiM' iti bhinnapadaM vAsapadasya vizeSaNaM, tatra nAsti hatiH-vinAzo yasmin saH ahatiH taM 'ahatim' / punaH kiMviziSTe nikAyye ? / ('atimate' atizayena abhiprete) [ atihite' atizayena hitakAriNi / ] kasya ? / 'te' (tava) / he iti bhinnapadam / te kathaMbhUtasya ? 'zasyamAnasya' stUyamAnasya, narAmarendraiH iti gamyam / katham ? / 'sadA' nirantaram / kiMviziSTasya te ? | 'AnandadhAnasya' paramAnandasthAnasya / punaH kiMviziSTasya te ? / 'amAninaH' nirahaGkArasya, yadvA amAninaH(bhiH) sahitasya sAmAninaH / (punaH kiMviziSTasya te ? / Izasya' svAminaH jagatAmiti gamyam / ) punaH kiMviziSTA bhAratI ? | jananAni-janmAni mRtayaH-maraNAni tA eva taraGgAUrmayaH yasmin sa jananamRtitaraGgaH, tAdRzaH 'niSpAraH' nAsti pAraH-paryantaH (yatra) tAdRzaH saMsAro-bhava eva nIrAkaro-jaladhiH tasmin antara-madhye nimajjanto-buDanto ye janAH-lokAH teSAmuttAraH-pAraprApaNaM tadarthaM tasmin vA nauriva nauH-droNIva droNI 'jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjajjanottAranauH' / punaH kiMviziSTA bhAratI ? / 'saMsat (iva)' sabhA iva sabhA / kasya ? / 'mAnasya' pUjAyAH / punaH kiM kurvatI bhAratI ? / 'tanvatI' vistArayantI / kAni karmatApannAni ? | sAmAni-priyANi / vAzabda ivArthe / punaH kiMviziSTasya te ? / 'dadhAnasya' bibhrataH puSyato vA / kaM karmatApannam ? / tApaH-saMsAroSmA tasya dAnaM (-khaNDana) 'tApadAnam' / kasmai ? / matimate' buddhimajjanAya prAjJAya | pakSe he aMtanvatItApat iti tIthakRtsaMbodhanaM kRtaM, etadvizeSaNaM bhAratyA api bhavati tatra atanavaH-mahatyaH atItA-gatA Apada: yasyAH sA atanvatItApat / etAdRzI tava bhAratI naH-asmAkaM nikAyye-mokSe vAsaM vitIryAttarAm / iti padArthaH // atha samAsaH-pareSAM matAni paramatAni, paramatAnyeva timirANi paramatatimirANi, bhAnoH prabhA bhAnuprabhA, ugrA cAsau bhAnuprabhA ca ugrabhAnuprabhA, paramatatimireSu ugrabhAnuprabhA paramatatimirograbhAnuprabhA / bhUrayazca te bhaGgAzca bhUribhaGgAH, taiH bhUribhaGgaiH / vizveSu varyaM vizvavarya, tasmin vizvavarye / atizayena vitIryAt iti vitIryAttarAm / hananaM hatiH, na hatiH ahatiH, ahatiH yasyAsau ahatimAn, tasminnahatimati / yadvA nAsti hatiryasyAsau ahatiH, taM ahatim / atizayena matimAn atimatimAn, tasmai atimatimate / zasyate-prazasyate iti zasyamAnaH, tasya zasyamAnasya / na tanavaH atanavaH, babayaH (mahatyaH?) ityarthaH, atanavaH-mahatyaH atItAH ApadaH yasmAt saH atanvatItApada, tasya saM0 he atanvatItApat !| Anandasya dhAnaM AnandadhAnaM, tasya AnandadhAnasya / mAno'syAstIti mAnI, na mAnI amAnI, yadvA na vidyate mAno 12. [ ] etaccihAntargataH pAThaH prAmAdikaH / Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvIrajinastutayaH 411 yeSAM te amAninaH-sAdhavaH, amAnibhiH sahitaH sAmAnI, tasya sAmAninaH / jananAni ca mRtayazca jananamRtayaH, jananamRtaya eva taraGgA yasmin sa jananamRtitaraGgaH, pArAnnirgata iti niSpAraH, saMsaraNaM saMsAraH, nIrANAM AkaraH nIrAkaraH, saMsAra eva nIrAkaraH saMsAranIrAkaraH, niSpArazcAsau saMsAranIrAkarazca niSpArasaMsAranIrAkaraH, (jananamRtitaraGgazcAsau niSpArasaMsAranIrAkarazca) jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkaraH, jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarasya antaH jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntaH, jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjantaH (janana0), jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntanimajjantazca te janAzca jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjajjanAH, jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjajjanAnAM uttAraH janana0nimajjajjanottAraH, jananamRtitaraGganimajjajjanottAre nauriva nauH jananamRtitaraGganippArasaMsAranIrAkarAntarnimajjajjanottAranauH / tIrthaM karotIti tIrthakRt, tasya saM0 he tIrthakRt ! / matirvidyate yasyAsau matimAn tasmai matimate / tApasya dAnaM tApadAnaM, tat tApadAnam / iti tRtIyavRttArthaH / / 95 / / (4) - de0 vyA0-pharamateti / he tIrthakRt ! tIrthaM-caturvidhaH saGghaH prathamagaNadharo veti bodhyam / te-tava bhAratI-vANI nikAyye-gRhe arthAt mokSe vAsaM-nivAsaM vitIryAt(tarAM) (atizayena) dadyAd ityanvayaH / 'tR plavanataraNayoH' dhAtuH / 'vitIryAt(tarAM)' iti kriyApadam / kA kI ? / bhAratI / kasya ? / tetava / kiM karmatApannam ? / vAsam / kasmin ? / nikAyye / "nikAyyo bhavanaM kuTaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 56) / kiMviziSTe nikAyye ? / 'vizvavarya' vizvasmin varye-samIcIne / punaH kiMviziSTe ? / ahatimati-avidyamAnahanane / punaH kiMviziSTe ? / 'atimate' atizayena mate-vAJchite / hi sphuTam / punaH kiMviziSTe ? / mahati-vistIrNe / kiMviziSTA bhAratI ? / 'paramatatimirograbhAnuprabhA' paramatameva timiraM-andhakAraM tasmin ugrabhAnoH-sUryasya prabhA iva prabhA-kAntiH / punaH kiMviziSTA ? / gabhIrA-alabdhamadhyA / kaiH ? / bhUribhaGgaiH / bhUrayo-bhUyiSThA ye bhaGgA-vikalpAH taiH / katham ? / bhRzamatyarthaM yathA syAt tathA / punaH kiMviziSTA ? / 'jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjajjanottAranauH' jananaM ca mRtizceti 'dvandvaH' / ta eva taraGgAH-kallolA yasya sa cAsau niSpAraH-alabdhaprAnto yaH saMsAranIrAkaraH saMsAra eva samudraH tasyAntara-madhye nimajjanto-buDanto ye janA-lokAH teSAM uttAretIraprApaNe nauriva nauH-droNI / punaH kiMviziSTA ? / 'mAnasya vA saMsat' mAnasya-pUjAyAH sNsdiv-sbhev| atra vAzabda: ivArthe bhinnakramazca / punaH kiMviziSTA ? / AtanvatI-vistArayantI / kim ? / tApadAnaMsantApakhaNDanam (do avakhaNDane) / kiMviziSTasya ? / te-tava Izasya-svAminaH / punaH kiMviziSTasya ? | zasyamAnasya-stUyamAnasya / katham ? / sadA-nirantaram / kiMviziSTasya ? / AnandadhAnasya Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 zobhanastuti-vRttimAlA pramodasthAnasya / seti bhAratyA vizeSaNam / punaH kiMviziSTasya ? / 'amAninaH' nirabhibhUyiSThA (?) atanvatItApat ! iti / atanavaH-mahatyaH atItA-atikrAntA Apado yena sa tasyAmantraNam / he hita ! (kalyANa)kArin ! / kasmai ? / 'matimate' matirvidyate yasyAsau matimAn tasmai matimate, hiteti samagrameva vA jinAmantraNam / / iti tRtIyadaNDakArthaH / / 95 / / dha0 TIkA-paramateti / 'paramatatimirograbhAnuprabhA' paramatAnyeva timiraM tasya dhvaMsahetutvAt ugrabhAnoH-tigmAMzoH prabhA yA / 'bhUribhaGgairgabhIrA' bhUribhiH-pracurairbhaGgaiH-arthavikalpairgabhIrA / 'bhRzaM' atyartham / 'vizvavarye' vizvasmin-jagati varyaM-pradhAnaM yat tasmin / 'nikAyye' nivAse / mokSe ityarthaH / 'vitIryAttarAm' atizayena vitaratu / 'ahatimati' avidyamAnahanane / 'mate' zAsane AdhArabhUte / yad vA ahatiM-avidyamAnavighAtam, etad vAsasya vizeSaNam / 'atimate' atizayena abhiprete / 'hi' sphuTam / 'te' tava / 'zasyamAnasya' stUyamAnasya / 'vAsaM' Azrayam / 'sadA' nityam / 'atanvatItApat' atanvyaH atItA Apado yasya tasyAmantraNam / 'AnandadhAnasya' pramodasthAnasya / 'sA' itthaMbhUtA / 'amAninaH' nirahaGkArasya, athavA sAmAninaH sahAmAnibhiH-darparahitairvartate yastasya / 'jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjajjanottAranauH' jananAni mRtayazca tA eva taraGgA yasya sa jananamRtitaraGgaH sa cAsau niSpArasaMsAranIrAkarazca-tIrarahitabhavArNavazca tasyAntarnimajjatAM janAnAM uttAranau-droNIbhUtA / 'bhAratI' vAk / 'tIrthakRt !' / 'mahati' vistIrNe / 'matimate' manISiNe / 'hita !' priyakArin / athavA matimatA-prajJAvatA IhitA-samIhitA / 'Izasya' svAminaH / 'mAnasya vA' pUjAyA iva / 'saMsat' sabhA / vAzabda ivArthe bhinnakramastena mAnasya saMsadiveti sambandhanIyA / 'AtanvatI' vistArayantI / 'tApadAnaM' santApakhaNDanam / 'dadhAnasya' puSNataH / 'sAmAni' priyANi / 'naH' asmabhyam / he tIrthakRt ! Izasya te mate bhAratI vizvavarya nikAyye no vAsaM vitIryAttarAmiti yogaH / / 95 / / avacUriH he tIrthakRt ! te-tava mate-zAsane bhAratI vizvavarya-nikAyye vAsamAzrayaM mokSamityarthaH vitIryAttarAmati saMbandhaH / bhAratI kathaMbhUtA ? | parazAsanadhvAntasUryasamA / bhUribhaGgaiH-arthavikalpairgabhIrA / nikAyye kathaMbhUte ? / ahatimati-avidyamAnahanane / mate-zAsane AdhArabhUte / yadvA ahatiavidyamAnaghAtam / etad vAsasya vizeSaNam / atimate-atizayenAbhiprete / hi-sphuTam / te-tava / zasyamAnasya-stUyamAnasya / sadA-nityam / atanavo-bahutarA atItA Apado yasya tasyAmantraNaM Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvIrajinastutayaH 413 atanvatItApat ! | AnandadhAnasya-pramodasthAnasya / sA itthaMbhUtA / amAnino-nirahaMkArasya / nauHtaraNiH / mahati-vistIrNe / he hita !-priyakArin ! / yadvA matimatA-manISiNA IhitA / Izasya-svAminaH / vA ivArthe bhinnakramazca / mAnasya-pUjAyAH saMsad vA-sabheva / tApadAnaM-saMtApakhaNDanamAtanvatI / sAmAnipriyANi dadhAnasya / naH-asmAkam / / 95 / / zrIambikAyAH stutiHsarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmisArakramAmbhoruhe ! paramavasutarAGgajA''rAvasannAzitArAtibhArA'jite bhAsinI hAratArA balakSemadA / kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTotkRSTakaNThodbhaTe saMsthite ! bhavyalokaM tvamambA mbike !' paramava sutarAM gajArAvasannA zitArAtibhA rojite bhAsi nIhAratArAvalakSe'madA // 4 // 96 // - arNava0 (1) - ja0 vi0-sarabhaseti / he ambike !-amvikAnAmni devi ! tvaM-bhavatI bhavyalokaM-bhavyajanaM, bhavyalokAnAM vahutve'pi jAtyapekSayaikavacananirdezaH, paraM-utkRSTaM yathA syAt tathA sutarAM-atyarthaM yathA syAt tathA ava-rakSa trAyasveti yAvat iti kriyAkArakaprayogaH / iyaM kavuktiH / atra 'ava' iti kriyApadam / kA kI ? 'tvam' / kaM karmatApannam ? 'bhavyalokam' / katham ? 'param' / punaH katham ? 'sutarAm' / tvaM kathaMbhUtA ? 'paramavasutarAGgajA' atizayena paramavasU-utkRSTatejasau aGgajau-putrau yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? 'ArAvasannAzitArAtibhArA' ArAvaH-dhvanistena sannAzitaH-samyagadarzanaM nItaH arAtibhAraH-zatrusamUho yayA sA tathA / punaH kathaM0 ? bhAsinI' bhAsanazIlA | punaH kathaM0 ? 'hAratArA' hAreNojjvalA / punaH kathaM0 ? 'balakSemadA' balaM-sAmarthya kSema-kalyANaM te dadAtIti balakSemadA / punaH kathaM0? 'asannA' akhinnA / punaH kathaM0 ? 'zitArAtibhA' zitaM-tanUkRtaM yada AraM tasyeva atibhAatizayena prabhA yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? 'amadA' madarahitA | kasyAm ? 'bhAsi' dIptiviSaye / avaziSTAni sarvANyapyambikAyA devyAH sambodhanAni, tadvyAkhyA yathA-he sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmisArakramAmbhoruhe !' sarabhasaM-savegaM nataH-praNataH yo nAkinArIjanaH-devAGganAjanaH tasyorojapIThISu-stanaparyantikAsu luThantaH-itastatazcalantaH tArA ujjvalA ye hArAH1-2. sambodhanArthe vA / 3.. 'bhAsinIhAra0' ityapi sambhavati / Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 zobhanastuti-vRttimAlA kaNThAbharaNAni teSAM sphurantaH-prasarantaH ye razmayaH-kiraNAH taiH sAre-karburIbhUte kramAmbhoruhe-caraNAravinde yasyAH sA tathA tatsambo0 he sarabha0 / he 'saMsthite ! adhirUDhe ! / kasmin ? 'gajArau' mataGgajaripau, kesariNItyarthaH / gajArau kathaMbhUte ? 'ajite' kenApyanabhibhUte / punaH kathaM0 ? 'kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTotkRSTakaNThodbhaTe' kSaNaruciH-vidyut tadvad rucirAH-cALaH uravaH-vizAlAH caJcantyodIpyamAnA evaMvidhA yAH saTAH-kesarAH tAbhiH saGkaTaH-vyAptaH utkRSTaH-atizAyI yaH kaNThaH-nigaraNaM tenodbhaTaH-karAlastasmin / punaH kathaM0 ? 'rAjite' zobhite / punaH kathaM0 ? 'nIhAratArAvalakSe' nIhAraHhimaM tArA-nakSatrANi tadvad valakSaH-ujjvalastasmin / he 'amba !' mAtaH ! / ajite rAjite iti vizeSaNe dve gajAreH saptamyantatvena vyAkhyAte te ambikAyAH sambodhane ghaTete ca / / . atha samAsaH-saha rabhasena vartate yat tat sarabhasaM 'tatpuruSaH' / sarabhasaM nataM sarabha0 'tatpuruSaH' / nAkinAM nAryo nAkinAryaH 'tatpuruSaH' / nAkinAryazcAsau janazca nAki0 'karmadhArayaH' / sarabhasanatazcAsau nAkinArIjanazca sarabha0 'karmadhArayaH' / urasi jAyanta ityurojAH 'tatpuruSaH' / pIThA iva pIThyaH / urojAzca tAH pIThyazca urojapIThyaH 'karmadhArayaH' / sarabhasanatanAkinArIz2anasyorojapIThyaH sarabha0 'tatpuruSaH' / sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThISu luThantaH sarabha 'tatpuruSaH' / tArAzca te hArAzca tArahArAH 'karmadhArayaH' / sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThantazca te tArahArAzca sarabha0 'karmadhArayaH' / sphurantazca te razmayazca sphura0 'karmadhArayaH' / sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArANAM sphuradrazmayaH sarabha0 'tatpuruSaH' / sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmibhiH sAre sarabha0 'tatpuruSaH' / ambhasi rohantItyambhoruhANi 'tatpuruSaH' / ambhoruhe ivAmbhoruhe / kramau ca te ambhoruhe ca kramAmbhoruhe 'karmadhArayaH' / sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmisArakramAmbhoruhe yasyAH sA sarabha0 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he sarabha0 / paramaM vasu yayostau paramavasU / atizayena paramavasU paramavasutarau / aGgAjjAyate ityaGgajau 'tatpuruSaH' / paramavasutarau aGgajau yasyAH sA parama0 'bahuvrIhiH' / samyag nAzitaH sannAzitaH tatpuruSaH' / ArAveNa sannAzitaH ArAva0 'tatpuruSaH' / arAtInAM bhAro'rAtibhAraH 'tatpuruSaH' / ArAvasannAzito'rAtibhAro yayA sA ArA0 'bahuvrIhiH' / na jito'jitaH 'tatpuruSaH' / tasminnajite / ambikAsambodhanapakSe tu na jitA ajitA 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he ajite ! / hAreNa hAravad vA tArA hAratArA 'tatpuruSaH' / balaM ca kSemaM ca balakSeme 'itaretaradvandvaH' / balakSeme dadAtIti balakSemadA 'tatpuruSaH' / kSaNaM ruciryasyAH sA kSaNaruciH 'bahuvrIhiH' / kSaNarucivad rucirAH kSaNaruci0 'tatpuruSaH' / caJcantyazca tAH saTAzca caJcatsaTAH 'karmadhArayaH' / uravazca tAH caJcatsaTAzca urucaJcatsaTAH 'karmadhArayaH' / kSaNarucirucirAzca tA urucaJcatsaTAzca kSaNaruci0 1. 'nArya eva janaH nAki-' iti pratibhAti / Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvIrajinastutayaH 415 'karmadhArayaH' / kSaNarucirucirorucaJcatsaTAbhiH saGkaTaH kSaNaruci0 'tatpuruSaH' / utkRSTazcAsau kaNThazca utkRSTakaNThaH 'karmadhArayaH' / (kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTazcAsau utkRSTakaNThazca kSaNaruci0 'karmadhArayaH' / ) kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTotkRSTakaNThena udbhaTaH kSaNaruci0 'tatpuruSaH' / tasmin kSaNaruci0 / bhavyazcAsau lokazca bhavyalokaH 'karmadhArayaH' / taM bhavya0 / gajAnAmarirgajAriH 'tatpuruSaH' tasmin gajArau / na sannA asannA 'tatpuruSaH' / zitaM ca tadAraM ca zitAraM 'karmadhArayaH' / atizayena bhA'tibhA 'tatpuruSaH / zitAravadatibhA yasyAH sA zitA0 'bahuvrIhiH' / nIhArAzca tArAzca nIhA0 'itaretaradvandvaH' / nIhAratArAvad valakSo nIhAra0 'tatpuruSaH' / tasminnIhA0 / na vidyate mado yasyAH sA'madA 'bahuvrIhiH' / iti kAvyArthaH // 4 / 24 / 96 // // iti zrImadbaddhapaNDitazrI5zrIdevavijayagaNiziSyapaM0jayavijayagaNiviracitAyAM zrIzobhanastutivRttI zrIvardhamAnasvAminaH stutervyAkhyA // iti zrIzobhanastutivRttiH sampUrNA // atha prazastiHzrIvijayasenasUrIzvarasya rAjye suyauvarAjye tu / zrIvijayadevasUrerindurasAbdhIndumitavarSe // 1 // - AryA samadhItya vAcakendra-zrIMmatkalyANavijayagaNiziSyAt / zrIdharmavijayavAcaka-ziromaNeH zrutanidheH kiJcit // 2 // - AryA zrIdevavijayaviduSAM, ziSyo'kRta zobhanastutervRttim / jayavijayaH sukhabodhA-malpamatInupacikIrSurimAm // 3 // - AryA zrIzobhanastutervRttergranthAgraM pratipAdyate / paJcAzatrizatIyuktaM, sahasradvitayaM mayA // 4 // - anuSTup granthAgraM 2350 / si0 vR0-sarabhasanateti / he ambike ! ambikAnAmni devi ! tvaM-bhavatI bhavyalokaM-bhavikajanaM param-utkRSTaM yathA syAt tathA sutarAM ava-rakSetyarthaH / 'ava rakSaNe' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanam / atra 'ava' iti kriyApadam / kA kI ? | tvam / kaM karmatApannam ? / bhavyalokam / bhavyalokAnAM bahutve'pi jAtyapekSayaikavacananirdezaH / katham ? / param / katham ? / sutarAm / tvaM kathaMbhUtA ? / 'paramavasutarAGgajA' atizayena paramavasU-utkRSTatejasau aGgajauputrau yasyAH sA tathA / pUrvabhavApekSayA etad vizeSaNam | punaH kathaMbhUtA ? | 'ArAvasannAzitArAtibhArA' Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 zobhanastuti-vRttimAlA ArAvo-dhvanivizeSaH tena sannAzitaH-samyagadarzanaM nItaH arAtibhAraH-zatrusamUho yayA sA / punaH kathaMbhUtA ? / 'bhAsinI-bhAsanazIlA / punaH kathaMbhUtA ? / 'hAratArA' hAreNa-mauktikasrajA tArAujjvalA / punaH kathaMbhUtA ? / 'balakSemadA' balaM-sAmarthya kSemaM-kalyANaM anayoH 'itaretaradvandvaH', te ... dadAtIti tathA / punaH kathaMbhUtA ? / 'asannA' na sannA asannA, akhinnetyarthaH / punaH kathaMbhUtA ? | . 'zitArAtibhA' zitaM-tanUkRtaM yadAraM-pittalaM tasyeva atibhA-atizayena prabhA yasyAH sA tathA / "rIriH (tiH) striyAmArakUTo na striyAmatha tAmrakaM" ityamaraH (zlo0 1900) / punaH kathaMbhUtA ? / 'amadA' na vidyate mado-do yasyAH sA, madarahitetyarthaH / kasyAm ? / bhAsi-dIptiviSaye / avaziSTAni sarvANi ambikAyAH sambodhanAni / teSAM vyAkhyA tvem-he 'sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmisArakramAmbhoruhe !' sarabhasaM-savegaM nataH-praNato yo nAkinArIjanaH-devAGganAlokaH tasya urojapIThIpustanapIThikAsu luThantaH-itastataH pariskhalantastArAH-ujjvalA ye hArAH-kaNThAbharaNAni teSAM sphurantaHprasaranto ye razmayaH-mayUkhAstaiH sAre-kavurIbhUte kramAmbhoruhe-caraNAravinde yasyAH sA tasyAH samvodhanaM he sarabhasa0 / "sAraH zabalavAtayoH" iti vizvaH / he saMsthite !-adhirUDhe ! / kasmin ? / 'gajArau' gajAnAmariH gajAriH tasmin, kesariNItyarthaH / kathaMbhUte gajArau ? / ajite-kenA'pyanabhibhUte / punaH kathaMbhUte ? / 'kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTotkRSTakaNThodbhaTe' kSaNaruciH-taDit tadvat rucirA-manojJA uravo-vizAlAstAzca tAzcaJcantyaH-dIpyamAnA yAH saTAH-kesarAstAbhiH saGkaTo-vyAptaH sa cAsAvutkRSTa:atizAyI yaH kaNTho-nigaraNaM tenodbhaTaH-karAlastasmin / punaH kathaMbhUte ? / rAjite-zobhite / punaH kathaMbhUte ? / 'nIhAratArAvalakSe' nIhAro-himaM tArA-nakSatrANi anayoH 'rdvandvaH', tadvad valakSa:dhavalastasmin / "avadAtagaurazubhravalakSadhavalArjunAH" iti haimaH (kA0 6, zlo0 29) / he amva !mAtaH ! / 'ambAdInAM dhau hrasvaH' (sA0 sU0 201) ityanena hrasvatvam / daNDakacchando'daH / 'tadUrdhvaM caNDavRSTyAdi-daNDakAH parikIrtitAH' iti ca tallakSaNam / / 4 / 24 / 96 // iti zrImahArAjAdhirAjapAdasAhazrIakabbarasUryasahasranAmAdhyApakazrIzatruJjayatIrthakaramocanAdyanekasukRtavidhApakamahopAdhyAyazrIbhAnucandragaNiziSyASTottarazatAvadhAnasAdhanapramuditapAtisAhazrIakabbarajallAladInapradattaSusphahamAparAbhidhAnamahopAdhyAyazrIsiddha(ddhi)candragaNiviracitAyA zobhanAcAryanAmnA vihitAyAH zobhanastuteH TIkAyA zrImahAvIratIrthakarasyeyaM stutivRttiH / tatsamAptau ca samAptA zrIzobhanastutivRttiH // (3) sau0 vR0-sarabhaseti / he 'amba !' he mAtaH ! / 'ambAdInAM dhau hrasvaH' (sA0 sU0 201) iti vacanAt he amba ! / he ambike ! siddhAyikAparanAmni ! devi ! / punaH (?) sarabhasaM-sahanaM savegaM yathA syAt tathA nataH-praNato yo nAkinA-devAnAM nArIjanaH-strIgaNaH tasya urojAH-stanAH teSAM pIThI-sthalI Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvIrajinastutayaH 417 tasyAM luThantaH-itastataH calanto ye tArAH-nirmalA hArAH-mauktikamAlAH teSAM sphurantaH-dedIpyamAnAH razmayaH-kiraNAH taiH kRtvA sAraM-pradhAnaM karburaM vA kramAmbhoruhaM-caraNapadmaM yasyAH sA sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmisArakramAmbhoruhA, tasyAH saM0 he sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmisArakramAmbhoruhe ! tvaM-bhavatI bhavyalokaM sutarAM paraM-prakarSaNa ava ityanvayaH / ava' iti kriyApadam | kA karcI ? / tvam' / 'ava' rakSa / kaM karmatApannam ? / 'bhavyalokam' / bhavyalokAnAM bahutve'pi jAtyapekSayaikavacananirdezaH / katham ? / 'suta' atizayena zobhanataraM bhavati yathA syAt tathA / kiMviziSTA tvam ? / paramaM-prakRSTaM atizayena vasu-tejo yasya sa tAdRzaH aGgajaH-putro yasyAH sA 'paramavasutarAGgajA' yadvA paramavasutarau dvau aGgajau yasyAH sA 'paramavasutarAGgajA' / punaH kiMviziSTA tvam ? / ArAveNa-zabdena huMkAreNa santaH-vidyamAnA nAzitAH-trAsitAH arAtInAM-zatrUNAM bhArAHsamudAyA yayA sA 'ArAvasannAzitArAtibhArA' | punaH kiMviziSTA tvam ? / hAravat tArA-ujjvalA nirmalA 'hAratArA' / punaH kiMviziSTA tvam ? / balaM-zarIrasAmarthya kSemaM-kalyANaM tavayaM dadAtIti 'valakSemadA' / punaH kiMviziSTA tvam ? | 'bhAsinI' tejobharairdIptA-bhAsanazIlA / he 'ajita' ! / (anabhibhUte !) / he 'saMsthite !' adhyAsite ! / kasmin ? / 'gajArau' gajasya ariH-zatruH gajAriH tasmin gajArau, siMhAdhirUDhA ityarthaH / punaH kiMviziSTA tvam ? / 'amadA' madarahitA, nirahaGkAriNItyarthaH / kasyAm ? | 'bhAsi' svaprabhAyAm / punaH kiMviziSTA tvam ? 'asannA' akhinnA-zramarahitA / punaH kiMviziSTA tvaM ? / zitaH-tIkSNIkRtaH ya AraH-nidhUmAGgAraH svarNasyAGkuzAgraM vA tadvadatizayena bhAprabhA yasyAH sA zitArAtibhA' / kiMviziSTe gajArau ? / kSaNaruciH-vidyut tadvad rucirA-manoharA uravaHmahatyaH caJcantyo-dIpyamAnAH tAdRzyo yAH saTAH tAbhiH saGkaTaH-saGkIrNaH tAdRzaH utkRSTo yaH kaNThaHnigaraNaH tena udbhaTaH-pradhAnaH kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTotkRSTakaNThodbhaTaH tasmin kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTo-tkRSTakaNThodbhaTe / punaH kiMviziSTe gajArau ? nIhAro-himaM tArAnakSatrANi taballakSaNo malaH (?) nIhAratArAvalakSaH tasmin 'nIhAratArAvalakSe' / rAjite ajite nIhAratArAvalakSe etadvizeSaNatrayaM gajArau ityasya kRtaM, etadvizeSaNatrayaM amvikAyAH sambodhane'pi bhavati / etAdRzA amvikA tvaM bhavyalokAn ava-trAyasva / iti padArthaH / atha samAsaH-"rabhasaM (so?) vegaharSayoH" iti (vizva0) vacanAt rabhasena sahitaM sarabhasaM, sarabhasaM yathA syAt tathA nataH sarabhasanataH, nAkaM asyAstIti nAkI, nAkino nAryaH nAkinAryaH, nAkinArya eva janaH (nAkinArIjanaH), sarabhasanatazcAsau nAkinArIjanazca sarabhasanatanAkinArIjanaH, urasi jAyante iti urojAH, sarabhasanatanAkinArIjanasya urojAH sarabhasanatanAkinArIjanorojAH, sarabhasanatanAki1. 'tadvad valakSo-dhavalaH' iti pratibhAti / Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 zobhanastuti-vRttimAlA nArIjanorojAnAM pIThI sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThI, sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThyAM luThantaH sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThantaH, tArAzca te hArAzca tArahArAH, sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThantazca te tArahArAzca sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArAH, sphurantazca te razmayazca sphuradrazmayaH, sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArANAM sphuradrazmayaH sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmayaH, kramAveva ambhoruhaM kramAmbhoruhaM, sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmibhiH sAraM-pradhAnaM karburitaM vA kramAmbhoruhaM yasyAH sA sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmisArakramAmbhoruhA, tasyAH saM0 he sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmisArakramAmbhoruhe ! | paramaM ca tad vasu ca paramavasu, atizayena paramavasu iti paramavasutaraH, paramavasutaraH aGgajo yasyAH sA paramavasutarAGgajA, yadvA paramazca vasutarazca paramavasutarau paramavasutarau nAmAnau (?) aGgajau yasyAH sA paramavasutarAGgajA | arAtInAM bhAraH arAtibhAraH, nAzitazcAsau arAtibhArazca nAzitArAtibhAraH, AraveNa-huMkAreNa san-vidyamAnaH nAzitArAtibhAro yayA sA ArAvasannAzitArAtibhArA / hAravat tArA hAratArA / balaM ca kSemaM ca valakSeme, balakSeme dadAtIti balakSemadA / kSaNaM ruciH yasyAH sA kSaNaruciH, kSaNarucivad rucirAH kSaNarucirucirAH, kSaNarucirucirAzca tA uravazca kSaNaruciruciroravaH, kSaNaruciruciroravazca tAH caJcantyazca kSaNarucirucirorucaJcantyaH, kSaNarucirucirorucaJcantyazca tAH saTAzca kSaNarucirucirorucaJcatsaTAH, kSaNarucirucirorucaJcatsaTAbhiH saGkaTaH kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTaH, utkRSTazcAsau kaNThazca utkRSTakaNThaH, kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTazcAsau utkRSTakaNThazca kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTotkRSTakaNThaH, kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTotkRSTakaNThena udbhaTaH kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTotkRSTakaNThodbhaTaH, tasmin kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTotkRSTakaNThodbhaTe / samyak sthitA saMsthitA, tasyAH saM0 he saMsthite ! / bhavyazcAsau lokazca bhavyalokaH, taM bhavyalokam / gajAnAM ariH gajAriH, tasmin gajArau / na sannA asannA, akSINA ityarthaH / zitaM ca pR. 416 sambandhi TIppaNamidamprathamam - 1. zrIbhANDArakaraoriyenTalainsTiTayuTsaMjJakasaMsthAyAH pratyAM tu ayaM pATha:- iti niratIcAracAritrAH, saujanyaguNazAlinaH / bhrAtaro bhAvacandrAhA, AdhAdarzamalIlikhan / bhadraM bhUyAlekhakapAThakayoH / yAdRzaM pustake dRSTe, tAdRzaM liSi(khi)taM mayA / yadi zuddhamazuddhaM vA, mama doSo na dIyate // saMvat 1758 varSe phAlgunAsitadvitIyAyAM lipIkRtaM paM0 sumativijayagaNiziSyamunirAmavijayena svavAcanArtha zrIbarahAnapuravare / zrIH // kalyANamastu / zrIH / chaH // 2. 'paramaM vasu yasya sa paramavasuH' iti pratibhAti / Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvIrajinastutayaH tad AraM ca zitAraM, zitAravad atizayena bhA-kAntiH yasyAH sA zitArAtibhA / bhAsate iti bhAsinI / nIhArAzca tArAzca nIhAratArAH, nIhAratArAvat valakSo nIhAratArAvalakSaH, tasminnIhAratArAvalakSe / nAsti mado yasyAH sA amadA / iti turyavRttArthaH / / 96 / / zrImadvIrajinendrasya, stuterathoM lipIkRtaH / . saubhAgyasAgarAkhyena, sUriNA jJAnasevinA // 1 // // iti zrIcaturviMzatitamavIrajinastutiH samAptA / tatsamAptau ca samAptA . zrIzobhanadevAcAryakRtA zobhanastutiH // 4 / 24 / 96 // (atha prazastiH -) zrImattapAgacchasudhIrvitandraH zrIhIravijayAbhidhasUricandraH / / yaduktimAkarNya dayArdracetA ___babhUva sAhizrIakabbarAkhyaH / / 1 / / - upajAtiH jejIyAkhyakarovyamocanayataM svAjJAM ciraM grAhitA naike nighRtayo'kSataM ca guru saMzatruJjayAkhyaM param / yena dvAdaza vAsarAzca vihitAH sattvAbhayotsarjanAt zuddhAH zuddhaguNairanekavihitaM dharmAdikRtyaM mudA / / 2 / / - zArdUla0 tatpaTTe vijayAdisenasugururjAtaH sudhAdIdhiti statpaTTodayabhAnubhAnurabhavad devezavandyakramaH / zrImacchrIvijayAdidevasuguruH sUrIzvaraH zaGkara statpaTTe vijayaprabhAkhyasuguruH sUrIzasena(zIta?)dyutiH / / 3 / / - zArdUla0 tatpaTTe'jani zItarazmisadRzaH saMvijJacUDAmaNiH zrIjJAnAdvimalAbhidhAnasuguruH sUrIzavAstoSpatiH / tatpaTTAmbarabhAsvadarkasadRzo'nUcAnavaryopamaH saubhAgyAdimasAgarAkhyasugurusteneyamAviSkRtA / / 4 / / - zArdUla0 ramyA zobhanapaNDitena vihitA zrImajjinAnAM stuti stadvRttirvihitA subodhakalitA prekSAvatAM jJaptaye / zrImAnAdimasAgarAH samabhavan pUrve budhA vizrutA ekaikasya paTha(da)sya yuktizatazo vyAkhyA kRtA'nekazaH / / 5 / / - zArdUla0 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 zobhanastuti-vRttimAlA saubhAgyasUriNA ceyaM, kRtA vRttirmanoramA / bandire stambhatIrthe'smin, zrImatpArzvaprasAdataH / / 6 / / - anu0 zrIjJAnavimalasUrIzvareNa saMzodhitA ceyam / vasumunimunividhu(1778)varSe mAghojjvalasaptamIdivase / / 7 / / - AryA iti zrIprazastiH svastikAriNI bhUyAd bhUribhaktibhRtAM janAnAm / lekhakapAThakayormaGgalamAlikA bAlikAvadAliGgatutarAm / / iti zreyaHzreNayaH santu / stutiH samAptimagAt / aGkendugajabhUvarSa(1819)-mite mAsa i site / karmavAgryaSTamIyukte, zrImatsUratabandire / / 1 / / anu0 prauDhAhvayena prAlekhi, sAdhunA pustakaM zubham / AyAdivijayaprAnta-stasya hetormayA mudA / / 2 / / yugmam lekhanaM peSaNaM tulyaM, budhA mudhA vadantyapi / lekhane gAtrasaMrodhaH peSaNe gAvaceSTitam / / 3 / / - anu0 yAdRzaM lekhyapatrasaGghAte dRSTaM taashmlekhi| . de0 vyA0-sarabhasamiti / he ambike ! sutarAm-atyarthaM yathA syAt tathA bhavyalokaM tvaM avarakSetyanvayaH / 'ava rakSaNe' dhAtuH / 'ava' iti kriyApadam / kA kI ? / tvam / kaM karmatApannam ? / bhavyalokam / kiMviziSTaM bhavyalokam ? / param-utkRSTaM, saMprAptasamyaktvAt / kiMviziSTA tvam ? / 'paramavasutarAGgajA' paramavasutarau-atizayena prakRSTatejasau aGgajau-putrau yasyAH sA / yadyapi devyAH urasaH putrAbhAvaH, tathApi prAgbhavIyAvetAvavaseyau / punaH kiMviziSTAH / 'ArAvasannAzitArAtibhArA' ArAveNazabdena sannAzito-nAzaM prApitaH arAtibhAraH-zatrusamUhaH yayA sA tathA / punaH kiMviziSTA ? | bhAsinIbhAsanazIlA / (punaH kiMviziSTA?) 'hAratArA' hAravat tArA-ujjvalA / punaH kiMviziSTA ? / valakSemadA' balaM ca kSemaM ca dadAtIti blkssemdaa| punaH kiMviziSTA ? | asannA-akhinnA / na sannA asanneti vigrahaH / punaH kiMviziSTA? / 'zitArAtibhA zitArasyeva-taptIkRtapittalasyeva bhA-kAntiH yasyAH sA tathA / Arasya-pittalasya atikrAntA bhA-dIptiryayA sA tathA / punaH kiMviziSTA ? / amadA-madarahitA / nAsti mado yasyAH sA tatheti vigrahaH / punaH kiMviziSTA ? / AsitA-upaviSTA / kasmin ? / gajArau-siMheM / 1. 2. karmasAkSyaSTamIyoge iti pratibhAti / mUlakAvye tu 'saMsthite !' iti pAThaH / Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvIraz2inastutayaH 421 - - kiMviziSTe gajArau ? | 'nIhAratArAvalakSe' nIhAro-himaM tArA-nakSatrANi tadvad valakSe-dhavale / "valakSadhaghalArjunAH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 6, zlo0 29) / punaH kiMviziSTe ? / 'kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTotkRSTakaNThodbhaTe' kSaNarucirucirAbhiH-vidyuddIptibhiH urubhiH caJcantIbhiH saTAbhiH saGkaTa:utkRSTo yaH kaNTho-galakandalastena udbhaTe-karAle / he 'sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmisArakramAmbhoruhe !' sarabhasaM-vegena nataH-praNato yo nAkinArIjana:-amaravadhUvargaH tasya urojapIThISu-stanaparyaGkikAsu luThatAM-itastatazcalatAM hArANAM sphuradrazmibhiH sAre-kavure kramAmbhoruhecaraNakamale yasyAH sA tasyA AmantraNam / he ajite !-atiraskRte ! / he rAjite !-zobhite ! / kasyAm ? | bhAsi-dIptivipaye / he amba !-he mAtaH ! / ambAdInAM dhau hrasvaH (sA0 sU0 201) iti sUtreNAtvahasvaH / etAni sarvANi devyAH sambodhanapadAni / / iti caturthadaNDakArthaH / / iti zrIzatruJjayakaramocanAdyanekasukRtakArimahopAdhyazrI 5 zrIbhAnucandragaNiziSyeNa paNDitaprakANDamaNDalAkhaNDalena paNDitazrIzrI108zrIdevacandreNa kRtAyAM zobhanastutizizuvodhinITIkAyAM smaaptimaagaaccturviNshtitmjinstutiH|| ||shubhN bhavatu // zrIrastu / zrI / / zrI / / cha / / zrI / / zrI // 4 / 24 / 96 // ___dha0 TIkA-sarabhaseti / sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmisArakramAmbhoruhe !' sarabhasaM nataH-praNato yo nAkinArIjanaH tasyorojapIThISu-stanaparyaGkikAsu luThatAM tArahArANAM sphuradI razmibhiH sAre-kavure kramAmbhoruhe yasyAH sA saMvodhyate / paramavasutarAGgajA' atizayena paramavasUparamatejasau aGgajau-putrau yasyAH sA | 'ArAvasannAMzitArAtibhArA' ArAveNa-dhvaninA sannAzitaH-samyag adarzanaM nItaH arAtibhAraH-zatrusandoho yayA sA / 'ajite !' anabhibhUte ! | 'bhAsinI' bhAsanazIlA / 'hAratArA' mauktikamAlojjvalA / 'valakSemadA' balaM-sAmarthya kSemaM-kalyANaM te dadAti yA sA | 'kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTotkRSTakaNThodbhaTe' kSaNarucirucirAbhiH-vidyuddIptibhiH urubhizcaJcantIbhiH saTAbhiH saGkaTa-utkRSTo yaH kaNThaH tenodbhaTe-karAle / siMhasya vizeSaNametat / 'saMsthite !' niSaNNe ! / 'bhavyalokaM' bhavyajanam / 'tvaM' bhavantI / 'amba !' mAtar ! / 'ambike !' ambAdevi ! / 'param' utkRSTam / 'ava' rakSa / 'sutarAM' atyartham / 'gajArau' kesariNi / 'asannA' akhinnA / 'sitArAtibhA' Arazabdena rItikAMgArakazcocyate sitasya-tanUkRtasyArasya vA atizayena bhA-dIptiryasyAH sA / 'rAjite' bhrAjite / bhAsi' dIptiviSaye / 'nIhAratArAvalakSe' nIhAraM-himaM tArA-nakSatrANi tadvad valakSe-dhavale / 'amadA' madarahitA / he ambike ! gajArau nIhAratArAvalakSe saMsthite sutarAM tvaM bhavyalokaM aveti samvandhaH / iti zrImahAkavidhanapAlena kRtA zobhanacaturviMzatikAyA vRttiH samAptA // 4 / 24 / 96 // Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 zobhanastuti-vRttimAlA AsanAmbhoruhabhrAja-dakSAkSiptA''zu bhAsitA / zAntidevI mude stAd vo, dakSA kSiptAzubhA sitA // 1 // avacUriH he saveganatadevavadhUjanastanapIThISu luThatAM tArahArANAM sphuradrazmibhiH sAre-karbure kramAmbhoruhe-caraNakamale yasyAstasyAH saMbodhanam / 'paramavasutarAGgajA' atizayena paramavasU-paramatejasau aGgajauputrau yasyAH sA / rAvaNa-dhvaninA samyag nAzitaH-adarzanaM nItaH arAtibhAraH-zatruvargo yayA sA / ajite / - aparAbhUte ! / bhAsinI-bhAsanazIlA | hAratArA-hArojjvalA / balaM kSemaM ca dadAti yA / siMhe kathaMbhUte ? ! kSaNarucirucirAbhiH-vidyuddIptibhiriva rucirAbhiH urvIbhiH caJcantIbhiH saTAbhiH saMkaTa utkRSTo yaH kaNThastenodbhaTe / he amba !-mAtaH ! / he ambike ! devi! / prN-utkRssttmv-rkss| sutarAm atyartham / gajArau-siMhe asannA-akhinnA saMsthitA / zitasya-tanUprakRtasya Arasyeva-pittalasyeva atizayena bhA yasyAH sA / rAjite-bhrAjite / bhAsamAnahimanakSatradhavale / amadA-madarahitA / he ambike ! siMhe saMsthite ! sutarAM tvaM bhavyalokamaveti saMbandhaH // 4 // 24 / .96 // iti zrImahAkavizobhanamunipraNItA sAvacUrizcaturviMzatijinastutiH / Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zobhanastuti-vRttimAlA 423 IPP Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 zobhanastuti-vRttimAlA - - - -- * rU. 20/ - rU. 15/ pU. munirAjazrI dvArA sarjita sAhitya * likhita : - siddhAMtonA dhanurdhArI .......... aprApya - nahi joie, 2600nI rASTrIya ujavaNI ......... aprApya - 6 mAsathI adhika upavAsa jaina zAsanane mAnya kharAM?....... aprApya - 2600nuM jherIluM AkramaNa ....... aprApya mArI bAra pratijJAo (traNa AvRtti) rU. 10/(zrAvakanA 12 vratanI TUMkI ane saraLa samaja) hAMkI kADho, giranAra ropa-vene........ ........ aprApya' sImaMdhara svAmInI bhAvayAtrA (traNa AvRtti) ......... ....rU. 10/bhAvAcArya vaMdanA (be AvRtti) ...... ..... rU. 5/japo nAma, sUrirAma. - zraddhAMjali . che. sAdara... sametazikharanI bhAvayAtrA nUtana arihaMta vaMdanAvalI .. rU. 5/- ' - pUrva puruSonI aMtima ArAdhanA... - sAdara... keTalAMka pUrvajanmo ..... sAdara.. - aSTApadatIrthanI bhAvayAtrA... rU. 10/- keTalAMka pUrvajanmo-2 .... * rU. 25/- keTalAMka pUrvajanmo-3 .......... .. sAdara... * prAcIna graMtha + nUtana TIkA : - AtmarnivAeiziAha + tatva TI. + anvaya + zabdArtha + bhAvArtha nArarvizaktiA + maphtamAnA TIza + anvaya + zabdArtha + bhAvArtha * anuvAdita H - tapA-kharatara bheda .. .. rU. 50/* saMpAdita : - stutinaMdinI, ...... rU.. 65/- gAyuM, mAnatuMga sUrie..................... - ghacaritram (gadya) prata ......... ...... rU. 100/karI - 1 ane 2 (saMskRta volyuma).... ............ rU. 365/zobhana stuti (anvaya-anuvAda sAthe) ..... ............ rU. 200/- zamanati -vRttimAnA (5 TIkA + 1 avasUri sahita) ........ .... rU. 400/* sUcanA : prApya pustako / graMtho pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone temaja jJAnabhaMDArane bheTa ApavAmAM Ave che. jemane khapa hoya temaNe eka PC. kusuma-amRta TrasTa, vApInA saranAme lakhI pustaka maMgAvI levA. ... aprApya Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkApazcakairavariSaSThena ca grathitA +gaaburi vRttimAlA prathamaH khaNDaH manihitavardhanabijaya prakAzaka kusuma-amRta dUsTa-vApI TIkApazcakairavariSaSThena ca grathitA gaan-bbi vRttimAlA dvitIyaH khaNDaH sampAdayitA munihitavardhana vijayaH prakAzaka kusuma-amRta TrasTa - yApI Tejas Printers AHMEDABAD_M. 98253 47820