Book Title: Saman Suttam
Author(s): Yagna Prakashan Samiti
Publisher: Yagna Prakashan Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/002270/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcAra AVAVAVAVA IT ORXUTKIML Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samagra jaina-samAja-saMmata evA "samaNasutta ' nAmanA graMthanI niSpatti thaI. bhagavAna mahAvIranA 2500 mAM varSanA avasare e eka moTI upalabdhi thaI ema saue ravIkAryuM . munizrI vidyAnaMdajI, munizrI suzIlakumArajI munizrI janaka vijyajI, munizrI nathamalajI jinendra vaNI jI jainadhamI onI chellAM be hajAra varasomAM nahotI thaI tevI saMgIti bhagavAna mahAvIranI 2500mI jayaMtInA varSa mAM thaI ane temAM jainadharma nA tamAma saMpradAyonA muni ane agragaNya zrAvakoe hAjara rahI amRta-kuMbha samo sava saMmata sArarUpa graMtha Apyo te A "samaNasutta" che. * Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa maNa su tuM jainadharmasAra) 04tra ) za ) traya samyagdarzanajJAnacAritrANi mokssmaargH| yaza prakAzana samiti bhUmiputra, hujarAtapAgA, vaDodarA 390 001 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : cunIbhAI vaidya yajJa prakAzana samiti hujarAtapAgA, vaDodarA. 390 001 prathama AvRtti 5000 jAnyuArI 1976 kImata rU. 1200 saMskRta-chAyA-parizadhana : paMDita becaradAsa dezI gujarAtI anuvAda; amRtalAla savacaMda gepAchuM mudrakaH kAMtibhAI hiM. zAha yajJa mudrikA, hujarAta pAgA, vaDodarA-1 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra kA zakI ca gujarAtImAM 'samaNusutta 'nuM prakAzana 2500mI jayatInA gALAmAM karavA dhAryuM muzkelIe ADe AvI. paNa e badhI ahIM gaNAvavI nathI. bhagavAna mahAvIranI hatuM. para Mtu aneka tIvra AkAMkSA ane prakhaLa puruSArthanA saMceAgamAMthI ja moTAM kAma sadhAtAM hAya che. samasutta' graMthanA sarjana pAchaLa AveA ja eka itihAsa paDelA che, e badhA itihAsa vigate tA ahIM ApI zakAya tema nathI, chatAM sakSepamAM enI rajUAta na karIe te mahattvanAM tathyA gujarAtI vAcakA samakSa AvyA vagara ja rahI jAya ema bane. vinAkhAjI gAMdhIjI tarapha AkarSAyA tenI pAchaLa bApumAM je tattva rahyAM haze te haze ja, paraMtu vineAkhAmAM peAtAmAM paNa eka samanvaya-dRSTi, racanAtmaka vRtti, satya-zeAdhaka ane jene bhagavAna mahAvIre satyagrAhItA kahI che tevI maneAvRtti paDelI hatI, ane te ja emane e kSetramAM laI javAmAM mahad aMze kAraNabhUta hatI. A vRttinA sahaja pariNAma svarUpa vizvanA tamAma mahAna dharmInA adhyayana tarapha e vaLyA. tattvataH vizvanA sarva dharma samAna che. evI emanI samajamAMthI ApaNane kurAnasAra, khristadharmasAra, gItA pravacaneA, japujI, dhammapada, bhAgavatadharmasAra, tAe upaniSada vagere aneka graMthA maLyA. A dharma-sAra-mALAmAM eka mahattvanA maNakA khUTatA hatA. jaina dhamI onA badhA ja pathAne mAnya evA jaina dharmanA kAI eka graMtha nahAtA. Ane kAraNe saune svIkAya evA jaina-dharma-sAra ApavA agharA hatA. A AvazyakatA e badhA pathAnA dharma guruone samajAya ane vaLI evI kAI vidvad vibhUti AgaLa AvI e kAma mAthe le te jarUrI hatuM. vineAkhAjInI AvI sad-vAsanA phaLe emAM kALa-puruSane paNa rasa haze. bhagavAna mahAvIranI 2500mI janmajayaMtInuM Agamana, vikasita samAja-cetanA, ane vAda-vivAda tathA dharma, nIti, patha AdinA bhedothI para pratiSThita thayelA vinAbAjInI dIrghakAlIna AkAMkSA-A traNanA yAge A graMthanA avataraNa mATenI bhUmikA racI ApI. brahmacArI vaNI jI jevA tapasvI vidvAnanA manamAM vineAkhAnI vAta 3 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasI. vaNIjInI akhUTa dhIraja ane parAkASTAnA parizrame A graMthane saMbhavitatAnI kSitijamAM ANI dIdho. prAraMbhika saMkalana vaNajIe karyuM te "jaina dharma sAra"nA nAme prakAzita karavAmAM AvyuM. enI hajAreka nakala jainadhamI tema ja jainetara sAdhuo tathA vidvAnone mokalavAmAM AvI. je badhA sudhArA ane sUcano AvyAM teno AdhAra laIne bIjuM saMkalana zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyAe karyuM. saMta kAnajI svAmInI preraNAthI DaoN. hukumIcaMda mArile ghaNuM gAthAo sUcavI. udayapuravALA Do. kamalacaMdajI sagANIe paNa aneka sUcano karyA. A tamAmanuM adhyayana karIne vaNajIe trIjuM saMkalana karyuM te "jiNa dhammanA nAme chapAyuM. jainadharmIonI chellAM be hajAra varamAM thaI nahotI tevI saMgItinuM AvAhana karavAmAM AvyuM. emAM jainadharmanA tamAma saMpradAyanA munio ane agragaNya zrAvakonI hAjarI hatI. e saMgIti samakSa "jiNa dhamma" saMkalana rajU thayuM. dilhImAM maLelI e saMgItinuM adhivezana be divasa sudhI cAlyuM. kula cAra beThako thaI. cAra beThakamAM AmnAnA munio adhyakSapade vArApharatI beThA-munizrI suzIla kumAraMjI, munizrI nathamalajI, munizrI janaka vijayajI, tathA upAdhyAya munizrI vidyAnaMdajI. cAre beThakane AcArya zrI tulasIjI, AcAryazrI dharmasAgarajI, AcAryazrI vijaya samudrasurijI tathA AcAryazrI dezabhuSaNajInA AzIrvAda prApta thayA. graMthanuM aMtima prArUpa cAre adhyakSenI sahAyatAthI zrI jinendra vaNijIe tayAra karyuM. Ama je saMkalana taiyAra thayuM te aMtima ane sarvamAnya che. Ane zuddha ane paripUrNa banAvavAmAM munizrI nathamalajI tathA zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyAjIno hAtha vizeSarUpe che. DaoN. e. ena. upAdhye, Do. darabArIlAlajI keThiyA vagere vidvAnoe paNa ghaNuM madada karI che. gAthAonI zuddhimAM paMDita kailAzacaMdrajI zAstrI, paMDita becaradAsajI dezI ane munizrI nathamalajIe bhAre parizrama karyo che. paMDita becaradAsajIe eka eka zabdane cakAsIne saMskRta chAyAnuM saMzodhana ane parimArjana karyuM che. A badhA vidvAnonA puruSArthone preravAmAM ane pachI emane proIne eka saMpUrNa mALA racavAmAM sUtrarUpe pU. vinobAjInuM pratyakSa tathA parokSa mArgadarzana AraMbhathI aMta sudhI rahyuM che e vAtano ullekha karatAM paNa saMkeca thAya che, chatAM anivArya kartavyarUpe ahIM karIe chIe. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMdI anuvAda 5. kailAzacandrajIe tathA munIzrI nathamalajIe karyAM che ane enA parathI gujarAtI anuvAda zrI amRtalAla geApANIe karyA che. anuvAda gujarAtI vAcake sAme che. kayAMka kayAMka viSaya sAthenA anuba'dha jALavI rAkhavA mATe kausamAM ke bahAra paNa zabdo joDavA paDayA che. vAcakeA e badhuM joi zakaze. aNuvrata AMdolananA pravartaka zrI tulasIjI ane upAdhyAya zrI vidyAnaMdajIe saune utsAhita karI kAmane AgaLa vadhAravAmAM madada karI che. sAhu zAMtiprasAda jaina, emanAM patnI zrImatI ramArANI jaina tathA zrI prabhudayAla DAbhaDIvALA vageree paNa saMgItine saphaLa banAvavAmAM kImatI sahakAra ApyA che. upAdhyAya kaviratna amara munijI, munIzrI sa'tamAlajI, kAnajI svAmI, AcArya AnaMda RSijI, munIzrI yazeAvijayajI vageree paNa A prayAseAnu' samana karyuM ane aneka sUcanA ApI madada karI. sarva sevA saMUnA zrI rAdhAkRSNe bajAja, kRSNadAsa mahetA ane jamanAlAla jaina tathA mAnava munIjI vageree pAtapAtAnI rIte ghaNI madada karI che. vArANasInA pArzvanAtha vidyAzrama zeAdha sasthAna tathA syAdavAda jaina mahAvidyAlayamAMthI seMkaDA graMthAnI madada levAI che. A badhAnI pAchaLa rahela kSINukAya paraMtu Atma-prakAzI pra0 jinendra vaNI jInI adbhuta mahenatanA ullekha phrI karyA vagara A pUruM nR karAya. pU. vinAbAjInI preraNA emanA dilane aDI gaI ane emaNe kAma mAthe lIdhu'. emanA AbhAra phrI phrIne mAnavAnuM mana thAya che. gujarAtInA A anuvAda ghaNA moDA paDayo. jaina pAribhASika zabdothI bharelA A graMthane chApavA ATaleA agharA nIvaDaze ema lAgyuM nahAtuM. vaLI gujarAtI sivAyanA bAkInA hissA vArANasIthI chApIne magAvavAmAM saraLatA thaze ema je dhArelu te paNa avaLuM yu. ene kAraNe samaya, zAkti ane paisA traNeya vAnAM vadhAre lAgyAM. Ama chatAM AmAM amArI akuzaLatA-aNaAvaDatanA hissA paNa khAsA che. A badhA mATe ame jijJAsu vAcakeAnA kSamA-prAthI chIe. aneka jaina-jainetara vidvAnAnA jenA sarjanamAM hAtha che ane je mAnavamAtrane upakAraka nIvaDe tema che evA A graMtha kevaLa jainadhamI onA ja na rahI samagra mAnavajAtanA graMtha banyA che; sau ene e rIte AvakAraze evI AkAMkSA sAthe. 5 -prakAzaka Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinAbAjI joga muninA patra aNuvrata vihAra vIra-nirvANa tithi 24-1-2501. 21o, dInadayAla upAdhyAya mA, navI dilhI, dinAMka 7-12-'74 bhadra pariNAmI, dharmAnurAgI zrI AcArya vinAbAjI, ApanA samabhAvapUrNa ciMtana ane sAmayika sUcanane dhyAnamAM laI 'jaina dharma sAra' ane pachI enuM navuM . svarUpa 'jiSNudhamma " nuM sakalana karavAmAM AvyuM. emAM jinendrakumAra . vIjI tathA aneka vidvAnAnA ceAga rahyo. sarva sevA saMgha tathA zrI rAdhAkRSNe bajAjanA athaka parizrama ane prayatnanA phaLa svarUpa samAyeAjanA thaI. saMgItimAM bhAga lenAra tamAma munie ane vidvAneAe ciMtananu anumeAdana karyu" ane samagra jaina-samAja-sa mata evA 'samaNusutta ' nAmanA graMthanI niSpatti thaI. bhagavAna mahAvIranA 2500 mA nirvANavanA avasare e eka meATI upalabdhi thaI ema saue svIkAryuM. tA. 29-30 navembara 1974 nA rAja sa`gIti thaI temAM e graMthanu pArAyaNa karavAmAM AvyuM. emAM AcAryAM, munie ane vidvAnAnI salAha, samIkSA ane samAlAcanAtmaka dRSTikANu jANavA maLyA. chevaTe graMthanA pirazeAdhananA bhAra munie para cheDavAmAM AvyA ane sAthe vaNI jInI madada paNa ApavAmAM AvI. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munio eka aThavADiyAnA gALAmAM keTalIye vAra bhegA maLyA ane ciMtanapUrvaka graMthanuM parizodhana karyuM. AnAthI amane pUro saMtoSa thayo che. have ame IcchIe chIe ke A graMthanuM Apa UMDANapUrvaka nirIkSaNa karo ane "dhammapadano kama goThavyo che te pramANe AnI paNa rojanA karo. e uparAMta koI sUcana hoya to te paNa karaze. amane saune tethI mATI prasannatA thaze. saMgIti kI vibhinna baiThakoM ke adhyadAgaNa vicAnane ! kAne 20 30 -munI vizI - . -munizrI suzIlakumArajI muni janaka cijana (aa tapatra - munizrI " jinendra varmA Inane laiffkI, gandha saMkalanakatA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'sa mA dhA na mArA jIvanamAM mane aneka samAdhAna prApta thayAM che. e badhAmAM sauthI chevaTanuM, je kadAca sarvottama samAdhAna che, te A varSe prApta thayuM. meM jainone keTalIye vAra vinaMti karI hatI ke jema vidika dharmanA sAra gItAnA sAtaso zlokamAM maLe che, bauddhono dhammapadamAM maLe che tevI ja rIte jaina dharmano paNa prApta thavo joIe. paNa jeno mATe A agharuM hatuM. kAraNa ke emanA aneka paMtha ane aneka graMtha che. bAIbala le ke kurAna le, game teTale moTo graMtha hoya, paNa eka ja che. paNa jainamAM zvetAMbara ane digambara ema be uparAMta terApaMthI, sthAnakavAsI ema cAra mukhya paMtha ane bIjA paNa paMthe che. ane graMtho to vIsa-pacIsa jeTalA che. meM emane vAraMvAra kahyuM ke tame loke, munie bhegA besI carcA karaze ane jainono eka uttama sarvamAnya dharmasAra rajU karo. chevaTe vaNajI nAmanA "pAgala"nA manamAM e vAta vasI gaI. e adhyayanazIla che ane khUba mahenata karIne jaina paribhASAno eka keza paNa emaNe taiyAra karyo che. emaNe jaina dharma sAra nAmanuM eka pustaka taiyAra karyuM. enI eka hajAra nakala chApIne jaina samAjanA vidvAnone paNa mekalI. e badhA vidvAnoe je sUcano karyA tenA parathI e graMthamAM keTalIka gAthAo jeDI ane keTalIka kADhI nAkhI. Ama "jiNadharma" pustakanuM prakAzana thayuM. vaLI pAchA mArA AgrahathI e graMtha para carcA karavA mATe eka saMgIti maLI. emAM munio, AcAryo, vidvAno ane zrAvako maLI lagabhaga traNa jeTalA loko bhegA maLyA. aneka vAra carcAne aMte enuM nAma ane enuM rUpa paNa badalyAM. chevaTe saunI saMmati sAthe "zramaNa suktam " jene ardhamAgadhImAM "samaNusutta" kahe che te taiyAra thayuM. emAM kula 756 gAthA che. jenone 7 ne AMkaDe priya che. 7ne 108 vaDe guNIe to 756 thAya che. sarva saMmatithI eTalI gAthA levAmAM AvI che. TharAvavAmAM AvyuM ke A varSa citra suda terasa ne vardhamAna jayaMtIne divase- 24mI eprile A graMtha atyaMta zuddha rIte chApIne prakAzita karavo. jayaMtIne divase jaina dharma-sAra Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenuM nAma "samasutta rAkhavAmAM AvyuM che te AkhAya bhAratane prApta thaze. have AgaLa upara jyAM sudhI jaina dharma Takaze ane bIjA vaidika tathA bauddha vagere dharmo paNa haze tyAM sudhI "jaina-dharma-sAra"nuM adhyayana thatuM raheze. chellAM hajAra deDha hajAra varSamAM nahotuM thaI zakyuM tevuM eka bahu moTuM kArya saMpanna thayuM. emAM bAbA nimitta mAtra banyA, paNa mane pAkI khAtarI che ke e bhagavAna mahAvIranI kRpA che. huM e kabUla karuM chuM ke gItAnI mArA upara UMDI asara che. gItA pachIthI mahAvIra bhagavAnathI vadhu bIjI koI paNa vAtanI asara mArA citta para nathI. enuM kAraNa e che ke mahAvIra bhagavAne je AjJA ApI che te bAbAne pUrepUrI kabUla che. e AjJA che satvagrAhI" bano. Aje to je Avyo e "satyAgrahI" banI nIkaLe che. bApue bAbAne paNa satyAgrahI tarIke AgaLa karyo hato, paNa bAbA jANato hoM ke e satyAgrahI nathI, "satyagrAhI " che. dareka mAnava pAse enuM satya hoya che ane tethI mAnava-janma sArthaka thato hoya che, Ama tamAma dharmomAM, tamAma paMthamAM ane tamAma mAnAmAM je satyano aMza che tene grahaNa karavuM joIe. bhagavAna mahAvIrane A upadeza che. gItA pachIthI bAbA para enI ja asara che. "gItA pachIthI " ema kahuM chuM kharo, paNa jouM chuM to mane e bannemAM kazeya pharaka dekhAto nathI. brahmavidyAmaMdira, pavanAra, vardhA, 25-12-74 : ra ra ma Ara hastAkAra zrI vinobAjI Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmi ke A graMtha- "samasa" nI saMkalanA pUjya vinobAjInI preraNAthI thaI che. e ja preraNA anusAra saMgItinuM Ayojana thayuM ane emAM AnA prArUpane svIkRti maLI. A eka viziSTa aitihAsika ghaTanA che. vizvanA tamAma dharmonuM mULa che- AtmA ane paramAtmA. tasvarUpa A be staMbha para dharmanAM bhavya bhavana ubhAravAmAM AvyAM che. vizvanA keTalAya dharmo AtmavAdI che ane sAthe IzvaravAdI paNa che, to vaLI keTalAka nirIzvaravAdI che. IzvaravAdI paraMparA tene kahevAya jemAM sRSTino kartA dhartA ane niyAmaka eka sarvazaktimAna Izvara athavA paramAtmAne mAnavAmAM Ave che. sRSTino tamAma AdhAra enA para ja che. ene ja brahmA, vidhAto, paramapitA vagere nAmathI oLakhe che. A paraMparAnI mAnyatA che ke pRthvI para jyAre jyAre dharmanI glAni thAya che tyAre tyAre bhagavAna avatAra le che; duSTano nAza kare che, sRSTinuM saMrakSaNa kare che ane emAM sadAcAranAM bIja vAve che. nirIzvaravAdI paraMparA . bIjI paraMparA che te AtmavAdI che paNa sAthe sAthe nirIzvaravAdI che. e paraMparA vyaktinA svataMtra vikAsamAM mAne che. pratyeka vyakti athavA jIva potAno saMpUrNa vikAsa sAdhI zake che, pitAnAmAM rAga-dveSa-vihInatA athavA vItarAgatAno sarvocca vikAsa sAdhI e paramapadane pAmI zake che. e pote ja potAne niyAmaka ane saMcAlaka che. pote ja potAno mitra ane pote ja potAne zatru che. jaina dharma A ja paraMparAmAMno svataMtra vijJAnika dharma che. A jana paraMparA TUMkAmAM "zramaNa saMskRtine nAme oLakhAya che. A AdhyAtmika paraMparAmAM bI vagere dharmo paNa Ave che. jyAre IzvaravAdI bhAratIya paraMparA "brAhmaNa saMskRti ne nAme oLakhAya che. 10 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcInatA kaI paNa dharma prAcIna ke arvAcIna hovA mAtrathI e zreSTha che ema sAbita nathI thatuM. paNa je kaI dhArmika-paraMparA purANI hoya, ane dIrgha kALa sudhI e sajIva, sakriya ane pragatizIla rahI hoya tathA lokennatimAM, naitika vikAsa ane sAMskRtika samRddhimAM prabaLa preraka tema ja sahAyaka nIvaDI hoya to eno artha ema karI zakAya ke e dharmamAM TakAu, sAvakAlika ane sArvabhaumika tattvo rahelAM che. jaina dharma AcAra ane vicAra ane dRSTie bahu purANo dharma che. itihAsakAroe have e vAta mAnI lIdhI che ke tIrthakara mahAvIra jaina dharmanA mULa saMsthApaka nahotA. emanA pahelAM bIjA paNa tIrthakara thaI gayA hatA, emaNe jaina dharmanI punasthapanA karI hatI, ane enI prANadhArAne AgaLa vadhArI hatI. e kharuM ke jainadharmanA mULa ugama sudhI haju ItihAsa pahoMcyA nathI. Ama chatAM je purAtAttvika ane sAhityika tathyo prApta che tenA niSpakSa vizleSaNathI nirvivAda rIte siddha thayuM che ke jaina dharma eka ati prAcIna dharma che. vAtarazanA munio, kezio tathA vAtya-kSatriya viSe sarveda, zrImad bhAgavata Adi mahattvapUrNa graMthamAM saMkhyAbaMdha ullekhe maLI Ave che. jaina-ItihAsamAM tresaTha "zalAkA-puruSa"nuM varNana Ave che. avasarpiNI ane utsarpiNI nAmanA pratyeka sudIrgha kAlakhaMDamAM A zalAkA puruSo janme che ane mAnava-saMskRtinA vikAsamAM tathA dharmanIti AgaLa vadhAravAmAM preraNA Ape che. A zalAkA-puruSomAM 24 tIrthakaranuM sthAna sarvopari che. vartamAna avasarpiNa kalpamAM enA caturtha kAlakhaMDamAM je 24 tIrthakara thaI gayA temAM sauthI pahelA RSabhadeva hatA. e rAjA nAbhi tathA mAtA marudevInA putra hatA. emane AdinAtha, AdibrahmA, AdIzvara vagere nAmathI oLakhavAmAM Ave che. sauthI chellA tIrthakara mahAvIra bhagavAna aDhI hajAra varSa para thaI gayA. tathAgata buddha bhagavAna tathA mahAvIra samakAlIna hatA. bhagavAna mahAvIranA 250 varSa pUrve 23 mA tIrthaMkara pArzvanAtha thaI gayA. e vArANasInA rajA azvasenanA kuMvara hatA. bauddha AgamamAM mahAvIrano ullekha nirgaThanAtaputtanA nAme maLe che, jyAre pAThya paraMparAno ullekha cAturyAma dharma tarIke maLe che. mahAvIra bhagavAna paNa pArzva paraMparAnA pratinidhi hatA. Ama jovA jaIe to kALanA anaMta atUTa pravAhamAM na to RSabhadeva prathama hatA ke 11 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mahAvIra chellA hatA. A te anAdi anaMta paraMparA che. koNa jANe keTalIye covIsIo AgaLa upara thaI gaI ane have bhaviSyamAM thaze! sAMskRtika vikAsanI dRSTie jotAM dekhAI Ave che ke pAramArthika - ane AdhyAtmika bhUmikAmAM vidika ane zramaNa saMskRtimAM jhAjho bheda nathI. Ama chatAM vahevAranA kSetramAM tathA banenA tattvajJAnamAMAcAramAM ane darzanamAM cokha bheda che. banne saMskRtio ekabIjAthI khAsI prabhAvita thaI che, banemAM AdAna-pradAna paNa khAsuM thayuM che, ane sAmAjika paristhiti to bannenI lagabhaga eka sarakhI ja rahI che. je bheda dekhAya che te paNa samajamAM Utare nahIM evo nathI. UlaTuM mAnava saMskRtinA vikAsanA staro samajavAmAM e bahu sahAyaka thAya che. bhAratanA samRddha prAcIna sAhityamAM A bane saMskRtinA paraspara uparanA prabhAva ane AdAna-pradAnanAM aneka dazya jovA maLe che. eka ja kuTuMbamAM judA judA vicAravALA loko potapitAnI rIte dharma sAdhanA karatA hatA. Aje je jaina dharmane nAme oLakhAya che enuM prAcIna kALamAM kaI vizeSa nAma nahIM hoya. e kharuM ke jena zabda "jina" parathI banyo che, Ama chatAM jaina zabda pramANamAM arvAcIna che. bhagavAna mahAvIranA samayamAM ene mATe "nigraMtha" athavA "ninya pravacana zabda cAlato. ene kyAMka kayAMka Aryadharma paNa kahyo che. pArzvanAthanA - samayamAM ene "zramaNadharma " paNa kahetA. pArzvanAtha pahelAM je bAvIsamAM tIrthakara ariSTanemI thaI gayA tenA samayamAM Ane "ahata dharma " kahetA hatA. ariSTanemI e zalAkA-puruSa zrI kRSNanA kAkAnA dIkarA hatA. zrIkRSNa gAyanI sevA ane gorasa-( dUdha Adi)ne je pracAra karyo te kharI rIte joIe to ahiMsaka samAja-racanA mATe thayelo eka maMgaLa prayAsa hato. bihAramAM jaina dharma "Ahata dharmanA nAme pracalita hato. rAjaSi nami mithilAnA hatA ane rAjA janakanA vaMzaja hatA. emanI AdhyAtmika vRttinuM jaina AgamamAM suMdara citraNa Ave che. ItihAsamAM vakhatovakhata nAme badalAtAM rahyAM haze, paNa A dharma-paraMparA ane saMskRtinuM mULa, siddhAMta bIja te Aje che tenuM te ja hatuM-AtmavAda ane anekAntavAda. A ja AtmavAdanI bhUmi para jaina dharma-paraMparAnuM kalpavRkSa vadhatuM gayuM che. jenadhamI sAdhu Aje paNa zramaNa kahevAya che. zramaNa zabda zrama, samatA ane vikAra-zamanane sUcaka che. emAM prabhUta artha samAyelo che. 12 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jainadharmano artha che jine upadezelo athavA jine prasArelo kalyANa mArga. "jina" ene kahe che jemaNe potAnA dehagata tathA Atmagata eTale aMdara-bahAranA vikAre para vijaya prApta karI lIdho hoya. AtmAnA sauthI prabaLa zatru che rAga-dveSa mahAdi vikAre. eTale "jina" zabdano eka vizeSa artha che, e koI amuka jAtinuM nAma nathI. Amepalabdhi-AtmAnI prApti mATe je "jina"nA mArge cAle che te jana che. vItarAga-vijJAnatA jaina dharmanuM pUrNa lakSya che vItarAga-vijJAnatAnI prApti. A je vItarAga-vijJAna che te maMgaLamaya che, maMgaLa karanAruM che ane enA ja prakAzamAM cAlI mANasa "arahanta' padane pAme che. A vItarAgatA samyagdazana, jJAna ane cAritrarUpI ratnatrayanI samanvita sAdhanAmAMthI prApta thAya che. zraddhA, jJAna ane cAritra e traNane samanvita paMthe ja mANasane mukti athavA siddhi sudhI pahoMcADe che. darzana, jJAna ane cAritrathI ja manuSya pUrNatAne prApta kare che. janadharmane sau pahelA ane mULabhUta upadeza e che ke zraddhApUrvaka viveksI AMkha vaDe saMsArane joIne enuM yathArtha jJAna prApta karo ane ene jIvanamAM utAro. paraMtu saMpUrNa AcAra-vicAranuM kendrabiMdu vItarAgatAnI prApti che. vItarAgatAnI sAme meTAmAM moTuM aizvarya paNa vyartha che. pravRtti ho yA nivRtti, gAIzya ho yA zramaNya, baMne - sthitimAM aMtaramAM vItarAgatA vadhatI jAya ene ja zreyaskara gaNyuM che. paraMtu anekAnta dRSTi maLyA vagara vItarAgatAnI prAptino rasto hAtha nathI lAgato. A anekAnta daSTi ja pravRttimAM nivRtti ane nivRttimAM pravRttinuM darzana karAvI yathArtha ane nivRttinuM mArgadarzana karI zake che. ahiMsA * jaina AcAranuM mULa ahiMsA che. A ahiMsAnuM pAlana anekAnta daSTi vagara saMbhava nathI. kAraNa, jana dRSTie mANasa hiMsA na karato hoya chatAM hiMsaka hoI zake che, ane hiMsA karatA hoya chatAM hiMsaka na paNa hoI zake. Ama janadharmamAM hiMsA-ahiMsA kartAnA bhAva upara AdhAra rAkhe che, kriyA upara nahIM. bahArathI thanArI hiMsAne ja je hiMsA gaNI laIe to keI ahiMsaka hoI ja na zake. kAraNa ke jagatamAM sarvatra jIva vyApI rahelA che ane niraMtara emane ghAta ( 13 1 2 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI rahyo che. mATe je sAvadhAna rahIne pravRtti kare che enA bhAvomAM ahiMsA che ane je vyakti potAnI pravRttimAM sAvadhAna nathI hotI tenA bhAvamAM hiMsA che, Ama e hiMsA na karatI hoya to paNa hiMsaka che. A badhuM pRthakakaraNa anekAnta daSTi vagara saMbhava nathI. tethI jene anekAnta dRSTi prApta thaI che te ja manuSya samyagdaSTivALe manAya che. ane samyagdaSTivALo ja samyaggAnI tathA samyaka cAritrazIla hoI zake. jenI dRSTi samyaka nathI enuM jJAna paNa sAcuM nathI ane AcAra paNa yathArtha nathI. Ane ja lIdhe jenamArgamAM samyakatva athavA samyagdarzananuM mahattva vizeSa mAnyuM che. mekSamArgano paNa e ja pAya che. saMsAra eka baMdhana che. jIva anAdikALathI emAM paDe che. e potAnA yathArtha svarUpane bhUlIne A baMdhanane je potAnuM svarUpa samajI emAM ramamANa rahe che. A je bhrama che te ja enA baMdhananuM kAraNa che. A bhUla jyAre enI najare caDe che tyAre ja enI dRSTi potAnA svarUpa bhaNI jAya che. tyAre ene samajAya che ke huM to citanya zakti-saMpanna chuM; bhautika zaktithI paNa viziSTa zakita e mAruM citanya che. e anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta sukha ane anaMta zaktino bhaMDAra che. enAmAM A zraddhA jAgatAMnI sAthe ja ene samyagdaSTi prApta thAya che ane e samyak AcAra dvArA potAnA yathArtha svarUpamAM sthira thavAno prayatna kare che. Ama jaina dharmano AcAramArga samyajJAnapUrvaka vItarAgatA sudhI pahoMcavAne rAjamArga che. anekAnta A vizALa lekamAM dehadhArI vyaktinuM vadhumAM vadhu jJAna paNa sImita, apUrNa ane ekAMgI hoya che. vastunA ananta guNono samagra anubhava vyakti eka sAthe karI zakatI nathI, ene vyakta karavAnI vAta to AghI ja rahI. bhASAnI azakti ane zabdanA arthanI maryAdA jyAM tyAM jhaghaDA ane vivAda UbhA kare che. mANasane ahama emAM umero kare che; jyAre anekAnta samanvayano ane virodhaparihArane mArga dekhADe che. saunI vAtamAM satyano aMza hoya che, ane e satyano aMza samajIe to vivAda sahelAIthI TaLI zake che. jene potAnI vAtanI haTha athavA potAnA ja sAcApaNAne Agraha nathI hoto evI ja vyakti anekAnta mAraphate gAMThone sArI rIte ukelI zake che. Ama to dareka manuSya anekAntamAM jIve che; paNa ene - 14 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khabara nathI ke e jyoti tyAM che, ane enAthI ja e prakAzita che. AMkho para Agrahano pATo bAMdhela hoya tyAM sudhI vastu-svarUpanuM sAcuM darzana thaI zakatuM nathI. anekAnta vastu athavA padArthathI svataMtra sattAno uSa kare che. vicAra-jagatamAM ahiMsAnuM mUrtarUpa anekAnta che. je ahiMsaka haze e anekAntI haze ane je anekAntI haze te ahiMsaka haze. Aje jana dharmanuM ja svarUpa ApaNI sAme che te mahAvIra bhagavAnanI dezanAthI anuprANita thayeluM che. Aje emanuM dharma-zAsana pravartI rahyuM che. mahAvIra dharma ane darzananA samanvayakAra hatA. jJAna, darzana ane AcaraNano samanvaya ja manuSyane duHkha-mukti bhaNI laI jAya che. jJAnahIna karma ane karmahIna jJAna banne vyartha che. jJAta satyanuM AcaraNa ane Acarita satyanuM jJAna bane bhegAM maLIne ja sArthaka thaI zake che. vastu svabhAva dhama - "vaSNu sahAvo dhamma vastune svabhAva ja dharma che- A vAta jaina darzananI sauthI mahatvapUrNa deNa che. sRSTino pratyeka padArtha potAnA svabhAva pramANe varasI rahyo che. enuM astitva, utpatti, sthiti ane vinAzathI yukata che. padArtha jaDa ho yA cetana, potAnA svabhAvamAMthI haTato nathI. sattAnA rUpamAM e sadeva sthita na hoya che. paryAya karatAM e niraMtara parivartanazIla che. A ja tripadI para saMpUrNa jana-darzana UbhuM che. ane A ja tripadInA AdhAra para saMpUrNa laka-vyavasthAnuM pratipAdana e jaina-darzananI vizeSatA che. : padravyonI sthitithI sApha thaI jAya che ke A loka anAdi ananta che, eno kartA dhartA ke nirmAtA koI vyakti-vizeSa athavA zakti-vizeSa nathI. deza-kALathI para, vastu-svabhAvanA AdhAra para AtmAnI sattA svIkAravAmAM Ave to samAjamAM viSamatA, vagabheda, varNabheda vagerenuM sthAna rahetuM nathI. AvI hAlatamAM vyavahAra-jagatamAM mahAvIra jevA vItarAga tattvadazI ema ja kahe ke samabhAva e ja ahiMsA che ane manamAM mamatva na hovuM e ja aparigraha che; satya zAstramAM nathI vasatuM, e to anubhavamAM vase che; brahmanI carcA e ja bahAcarya; karmathI mANasa brAhmaNa bane che ane karmathI ja kSatriya, karmathI ja vaizya ane karmathI ja zUdra. cAritryahIna vyaktine saMpradAya, veza, dhana, baLa, sattA ane aizvarya, jJAna ane pithI bacAvI zakatAM 15 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. devI devatAe ke prakRtinI vibhinna zaktione rIjhavavA mATe karAtAM jAtajAtanAM karmakAMDa yA anuSThAneA paNa bacAvI zakatAM nathI. Atma-pratIti, Atma-jJAna ane AtmalInatA nijAnanda rasalInatA ja manuSyane mukti apAvI zake. A ja sAcuM.... samyaktva che. mahAvIra sAcA arthamAM nintha hatA, grantha ane granthiyA cheDhIne e dehamAM paNa videha hatA. emanI ja nirakSarI, sabadhagamya, amRta varasAvanArI vANInuM gUMjana vAtAvaraNamAM che. zrAvakAcAra sAdhanA sau saunI zakti anusAra ja thaI zake. Ane kAraNe jaina-AcAra mAnA zrAvakAcAra ane zramaNAcAra ema be bhAga pADavAmAM AvyA che. zramaNAnA AcAra karatAM zrAvakAnA AcAra sahelA hAya che. AnuM kAraNa e che ke e leAkeA gRha-tyAgI nathI hAtA ane sasAramAM rata rahe che. Ama chatAM zrAvaka peAtAnA AcAra paratve kharAkhara sAvadhAna rahe che. enu lakSya zramaNAcAranI dizAmAM AgaLa vadhavAnu hAya che. zrAvakanI Atma-zakti vadhe, rAga-dveSAdi vikArA ane krodhAdi kaSAyA para kAbU AvavA lAge tyAre e eka pachI eka zreNI vadhatA vadhatA zramaNa-patha para Daga devA mAMDe che. khAra vratAnuM kharAbara pAlana karatAM karatAM 11 zreNIe pAra karIne zrAvaka zramaNanI zreNImAM paheA cI jAya che. Ama jovA jaIe to zrAvakadharma e zramaNa dharmanA AdhAra athavA pUraka dharma che. jaina dharmanA tamAma AcAra AtmalakSI che. emAM zrAvaka tathA zramaNa mATe vyavasthita, eka pachI eka ema AgaLa AgaLa vikAsanAM pagathiyAM upara laI jatI sahitA prApta che. jaina dharmamAM kevaLa nIti-upadezanI dRSTie athavA vahevAranI dRSTie AcAra-niyamA ghaDavAmAM AvyA nathI. zakti sApekSatA ane vikAsanI prakriyAmAM khAdya kriyAkAMDa athavA rUDhigata lAkamUDhatA, devamUDhatA athavA gurumUDhatAne emAM jarA jeTaluM paNa sthAna nathI. aNuvratAdinuM pAlana zrAvakane sAdhaka banavAnI preraNA Ape che tA bIjI khAju samAjanA susa'cAlanamAM paNa apUrva bhUmikA adA kare che. grantha paricaya samaNusutta graMthamAM jaina-dharma-dananI sArabhUta vAtAnu` saMkSepamAM krama pUrvaka saMkalana karyuM" che. graMthamAM cAra khaMDa ane 44 prakaraNA che. gAthAo kulle 756 che. 16 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthanI sa'kalanA prAkRta gAthAomAM karI che. A gAthAe geya che ane pArAyaNa karavA yAgya che. nAcAryAe prAkRta gAthAone sUtra kahyAM che. prAkRta sutta' zabdanA artha sUtra, sukta tathA zruta paNa thAya che. jaina paraMparAmAM sUtra zabda rUDha che. tethI graMthanuM nAma samaNusutta' ( zramaNa sUtram ) rAkhyuM che. gAthAonI pasaMdagI prAcIna mULa graMthAmAMthI karI che. Ama A samasutta AgamanA jevuM svataH pramANa che. pahelA khaMDa jayeAtirmukha che. emAM vyakti " khAe pIe ne meAja mANe|" nI nimna bhautika bhUmikA athavA bAhya jIvanathI upara UThIne Abhyantara jIvananuM darzana kare che. e viSayabhAgAne asAra, duHkhamaya tathA janma-jarA-maraNa rUpa sa'sAranAM kAraNa samajI enAthI virakta thAya che. rAgadveSane ja peAtAnA sauthI meATA zatru samajI badhI rIte enA parihAranA upAya kare che. krodha, mAna, mAyA ane lAbhane ThekANe e kSamA, namratA, saraLatA, satASa vagere guNAnA Azraya le che. kAyAnA nigraha karIne viSayamAM phasAyelI iMdriyAne sayamita kare che. badhAM prANIone Atmavat dekhe che ane emanAM sukhaduHkhane peAtAnAM ja hAya tema anubhava kare che. khIjAeAnI jarUriyAtane samajI, enI kadarane khUjI parigrahanA yathAzakti tyAga kare che. pAtAnI tathA bIjAnI tarapha sadA jAgRta rahe che. ane yatanAcAra-pUrvaka meAkSamAga mAM nirbhayatAthI vicaraNa kare che. bIjo khaMDa meAkSamAga che. AmAM Daga denAra vyaktinI tamAma zakAo, bhayavALI savedanAo, AkAMkSAo ane mUDhatA zraddhAjJAna-cAritranI athavA jJAna-karma-bhaktinI triveNImAM dhovAI jAya che. dRSTa-aniSTanA tamAma dvandvo samApta thaI jAya che ane samatA tathA vAtsalyanuM jharaNuM phUTI nIkaLe che. enuM citta saMsAranA bhAgeA taraphathI virata thaI prazAMta mane che. gharamAM rahetA hAya, teA paNa jaLamAM kamaLanI jema rahe che. vepAra, dhaMdhA badhuM ja karatA heAvA chatAM e kazuM ja karatA nathI. zrAvaka zramaNa dharmanA kramazaH AdhAra laIne enuM citta sahaja rIte jJAna-vairAgya ane dhyAnanI vividha 'zreNIone pAra karIne dhIre dhIre upara tarapha gati karavA mAMDe che. aMte enI tamAma vAsanAo nirmULa thaI jAya che, jJAna-sUya pUrI prakharatAthI prakAzavA mAMDe che. ane AnaMda-sAgara UchaLavA mAMDe che. deha che tyAM sudhI e arjunta athavA jIvanmukta dazAmAM divya upadeza mAraphate jagatamAM 17 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalyANamArgano pracAra karato vicaraNa kare che. ane chevaTe deha-sthiti athavA AyuSya pUruM thAya che tyAre siddha athavA videha dazA pAmIne sadAne mATe AnaMda-sAgaramAM lIna laI jAya che. - trIjo khaMDa 'tattva-darzanano che. emAM jIva-ajIva vagere sAta tonuM tathA pApa-puNya vagere nava padArthonuM vivecana che. uparAMta jIvAtmAka pudgala-paramANu vagere cha dravyono paricaya ApIne enA saMyoga tathA vibhAga dvArA vizva sRSTinI akRtrimatA ane anAdianantatAnuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che, cotho khaMDa "syAdvAda" no che. upara anekAntano saMkSipta paricaya apAyo che. jaina darzanano pradhAna nyAye A je che. A khaMDamAM pramANa, naya, nikSepa, ane saptabhaMgI jevA gUDha ane gaMbhIra viSayono hRdayagrAhI saraLa saMkSipta paricaya Apyo che. chelle varastavanathI graMtha samApta thAya che. - A cAra khaMDomAM 756 gAthAomAM thaIne jenadharma, tattva darzana tathA AcAra mArgano sarvAgINa saMkSipta paricaya AvI jAya che ema kahI zakAya. Ama to jina-sAhitya vipula che ane enI eka eka zAkhA para aneka graMtha prApta che. sUtrama rIte adhyayana karavuM hoya to e badhA graMthone AdhAra levo jarUrI che. paraMtu sAMpradAyika AgrahothI para mULarUpamAM janadharma siddhAMtana, AcAra-praNAlIne ane jIvananA kamika-vikAsanI prakriyAne sAmAnya mANasane paricaya karAvavA mATe A eka sarvasaMmata pratinidhika graMtha che. jaina jayati zAsanam. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama prathama khaMDa jyotimukha gAthA gAthA - 1. maMgalasUtra . 1-16 2. jinazAsanasUtra 17-24 3. saMghasUtra , 25-31 4. nirUpaNusUtra 3ra-44 5. saMsAracakrasUtra 45-55 6. karmasUtra , 56-66 7. mithyAtvasUtra . . * . 59-u0 67-70 8. rAga-parihArasUtra 71-81 9. dharma sUtra 10. saMyamasUtra 11. aparigrahasUtra 12. ahiMsAsUtra 13. apramAdasUtra 14. zikSAsUtra 15. AtmasUtra 15AtmasUtra |82-12 1 122-139 140-146 147-159 160-169 170-176 177-191 dvitIya khaMDaH mokSamArga 1 mokSamArga sUtra 192-207 26. samiti-guptisUtra 384-416 17, ratnatrayasUtra 208-218 27. AvazyakasUtra 417-438 18. samyagdarzanasUtra 219-244 28. tapasUtra 4 39-483 19. sajJAnasUtra 245-261 29. dhyAnasUtra 484-504 20. sadyAritrasUtra 262-287 30. anuprekSAsUtra pa05-50 21. sAdhanAsUtra 288-295 31. lesthAsUtra 531-545 rara. dvividhadharma sUtra 296-300 32. AtmavikAsasUtra 23. zrAvakadharmasUtra 301-335 546-566 24. zramaNadharmasUtra 336-363 33. saMlekhanAsUtra pa67-187 : -25. vratasUtra 364-383 19 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya khaMDaH tattva-dazana , gAthA gAthA pa88-623 624-650 34. tattvasUtra 35. dravyasUtra 36. sRSTisUtra 651-659 37. anekAntasUtra 38. pramANasUtra 39. nayasUtra 40. syAdvAda tathA saptamaMgasUtra caturtha khaMDa syAdvAda 66 0-673 41. samanvayasUtra : 674-689 42. nikSepasUtra ' 690-713 43. samApana 44. vIra-stavana 714-721 722-736 737-744 745-749 75-756 pariziSTaH 1. gAthAnukramaNikA : 2. pAribhASika zabdakoza * pRSTha , 244-256 257-274 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNAM (jenadhamasAra) prathama khaMDa " jyotirmukha Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. maGgalasUtra 1. Namo arahaMtANaM / Namo siddhANaM / Namo AyariyANaM / Namo uvajjhAyANaM / Namo loe savvasAhUNaM // 1 // - namaH arhadbhyaH / namaH siddhebhyaH / namaH AcAryebhyaH / namaH upAdhyAyebhyaH / namo loke sarvasAdhubhyaH // 1 // 2. eso paMcaNamokkAro, svvpaavppnnaasnno| maMgalANaM ca sanvesi, paDhamaM havai maMgalaM // 2 // eSa paMcanamaskAraH, sarvapApapraNAzanaH / maGgaleSu ca sarveSu, prathamaM bhavati maGgalam // 2 // 3-5. arahaMtA maMgalaM / siddhA maMgalaM / sAha mNglN| . kevalipaNNatto dhammo maMgalaM // 3 // arahaMtA loguttmaa| siddhA loguttamA / sAhU loguttmaa| kevalipaNNatto dhammo loguttmo||4|| arahaMte saraNaM pavvajjAmi / siddhe saraNaM pvvjjaami| sAhU saraNaM pvvjjaami| kevalipaNNattaM dhammaM saraNaM pavvajjAmi // 5 // arhantaH maGgalam / siddhAH maGgalam / sAdhavaH maGgalam / kevaliprajJaptaH dharmaH maGgalam // 3 // arhantaH lokottmaaH| siddhA: lokottamAH / sAdhavaH lokottamAH / kevaliprajJaptaH dharmaH lokottamaH // 4 // arhataH zaraNaM prapadye / siddhAn zaraNaM prpdye| sAdhUna zaraNaM prpdye| kevaliprajJaptaM dharmaM zaraNaM prapadye // 5 // - 2 - Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. maMgalasUtra 1. ahaMtAne namaskAra. siddhone namaskAra. AcAryone namaskAra. upAdhyAyeAne namaskAra. leAkavatI sarva sAdhuone namaskAra. 2. A paMca namaskAra maMtra tamAma pApAnA vinAza karanAra ane tamAma maMgalAmAM prathama magala che. 3-5. ahat ma'gula che. siddha ma'gala che. sAdhu maMgala che. kevali praNIta dharma maMgala che. ahat leAkeAttama che. siddha lAkottama che. sAdhu lAkottama che. kaili praNIta dharma leAkottama che. ahaMtAnu zaraNa lauM chuM. siddhonu zaraNa lau chu.. sAdhuonu zaraNu lauM' chu. kevali praNIta dharmanuM zaraNa lauM chuM.... -3 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 6. jhAyahi paMca vi gurave, maMgalacausaraNaloyapariyarie / k Nara- sura-kheyara-mahie, ArAhaNaNAyage vIre // 6 // dhyAyata paJca api gurUn, maGgala - catuHzaraNa-lokaparikaritAn / narasurakhecara mahitAn, ArAdhananAyakAn vIrAn // 6 // 7. ghaNaghAikammamahaNA, tihuvaNavarabhavva - kamala mattaMDA / arihA aNataNANI, aNuvamasokkhA jayaMtu jae // 7 // ghanaghAtikarmamathanAH, tribhuvanavarabhavyakamalamArtaNDAH / arhAH (arhantaH) anantajJAninaH, anupamasaukhyA jayantu jagati // 8. aTThavihakammaviyalA, giTTiyakajjA paNaTThasaMsArA / diTThasayalatthasArA, siddhA siddhi mama disaMtu // 8 // aSTavidhakarmavikalAH, niSThitakAryAH praNaSTasaMsArAH / dRSTasakalArthasArAH siddhAH siddhi mama dizantu // 8 // takkAliya- saparasamaya-sudadhArA / AiriyA mama pasIdaMtu // 9 // 9. paMcamahavvayatuMgA, NANAguNagaNabhariyA, paJca mahAvratatuGgAH, nAnAguNagaNabharitA, tatkAlikasvaparasamayazrutadhArAH / "AcAryA mama prasIdatu // 9 // duraMtatIramhi hiDamANANaM / 10. aNNANaghoratimire, bhaviyANujjoyayarA, uvajjhAyA varamadi detu // 10 // ajJAnaghoratimire, durantI hiNDamAnAnAm / bhavyAnAm udyotakarA, upAdhyAyA varamatiM dadatu // 10 // 11. thiradhariyasIlamAlA, vavagayarAyA jasohapaDihatthA / bahuviNayabhUsiyaMgA, suhAI sAhU payacchaMtu // 11 // sthiradhRtazIlamAlA, vyapagatarAgA yazaoghapratihastAH bahuvinayabhUSitAGgAH, sukhAni sAdhavaH prayacchantu // 11 // 12. arihaMtA, asarIrA, AyariyA, uvajjhAya muNiNo / paMcakkharanippaNNo, oMkAro paMca paramiTThI // 12 // arhantaH azarIrAH, AcAryA paJcAkSaraniSpannaH, oGkAraH 1 upAdhyAya munayaH / paJca parameSThinaH // 12 // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAtisu kha 6. maMgalasvarUpa, cAra zaraNarUpa tathA leAkottama, parama ArAdhya ane nara-sura-vidyAdharA dvArA pUjita, kazatruonA vijetA pAMca guru ( parameSThI )nuM dhyAna dharavuM joI e. 7. saghana ghAtIkanA nAza karanAra, traNeya leAkamAM vidyamAna bhavyajIvarUpI kamalAnA vikAsa karanAra sUrya, anata jJAnI ane anupama sukhamaya ahutAnA jagatamAM jaya hA. 8. ATha karmothI rahita, kRtakRtya, janma-mRtyunA cakrathI mukta tathA saphala tattva-rahasyanA draSTA siddha mane siddhi pradAna kare. 9. pAMca mahAvratAne lIdhe samunnata, tatkAlIna svasamaya ane para-samayarUpa zrutanAM jJAtA tathA vividha guNasamUhathI paripUrNa AcAya mArA upara prasanna heA. 10. jenI pele pAra javuM kaThaNa che evA ajJAnarUpI ghAra aMdhakAramAM bhaTakanAra bhavya jIvAne jJAnanA prakAza ApanAra upAdhyAya mane uttama gati Ape. 11. zIlarUpI mALAne sthiratAthI dhAraNa karanAra, rAga rahita, yazasamUhathI bharapUra ane pravara vinaya vaDe ala kRta zarIravALA sAdhu mane sukha Ape. 12. arhat, azarIrI siddha ), AcAya, upAdhyAya ane muni-- A pAMcanA prathama pAMca akSare (a+a+A+u+ma) ne meLavavAthI (ekAra) ane che je paMca parameSThInA vAcaka che--khIjarUpa che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 13. usahamajiyaM ca vaMde, saMbhavamabhiNaMdaNaM ca sumaiM ca / paumappahaM supAsaM, jiNaM ca caMdappahaM vaMde // 13 // RSabhamajitaM ca vande, saMbhavamabhinandanaM ca sumati ca / padmaprabhaM supAravaM, jinaM ca candraprabhaM vande // 13 // 14. suvihiM ca pupphayaMtaM, sIyala seyaMsa vAsapujjaM ca / ".. vimalamaNaMta-bhayavaM, dhamma saMti ca vaMdAmi // 14 // - suvidhiM ca puSpadantaM, zItalaM zreyAMsaM vAsupUjyaM ca / vimalam anantabhagavantaM, dharma zAnti ca vande // 14 // 15. kuMthu ca jiNaridaM, araM ca malli ca suvvayaM ca mi| vaMdAmi riTThaNemi, taha pAsaM vaDDhamANaM ca // 15 // kundhuM ca jinavarendram, araM ca malli ca suvrataM ca namim / vande ariSTanemi, tathA. pAzrvaM vardhamAnaM ca // 15 // 16. caMdehi NimmalayarA, Aiccehi ahiyaM payAsaMtA / . sAyaravaragaMbhIrA, siddhA siddhi, : mama disaMtu // 16 // candranirmalatarA, AdityaH adhikaM prakAzamAnAH / sAgaravaragambhIrAH, siddhAH siddhi mama dizantu // 16 // 2. jinazAsanasUtra . .. 17. jamallINA jIvA, taraMti , saMsArasAyaramaNaMtaM / taM savvajIvasaraNaM, gaMdadu jiNasAsaNaM suiraM // 1 // yad AlInA jIvAH, taranti saMsArasAgaramanantam / tat sarvajIvazaraNaM, nandatu jinazAsanaM suciram // 1 // 18. jiNavayaNamosahamiNaM, visayasuha-vireyaNaM amidabhayaM / . jaramaraNavAhiharaNaM, khayakaraNaM 'savvadukkhANaM // 2 // jinavacanamauSadhamidaM, viSayasukhavirecanam-amRtabhUtam / jarAmaraNavyAdhiharaNaM, kSayakaraNaM / sarvaduHkhAnAm // 2 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 jAtimukha 13. huM 1. RSabha, 2. ajita, 3. saMbhava, 4. abhinaMdana, pa. sumati, 6. padmaprabhu, (7. supArzva tathA 8. caMdra prabhune 14. huM 9 suvidhi (puSpadaMta), 10. zItala, 11. zreyAMsa 12. vAsupUjya, 13. vimala, 14. anaMta, 15. dharma, * 16. zAMtine vaMduM chuM. 15. huM 17. kuMthu, 18. ara, 19. mahila, 20. munisuvrata, 21. nami, 22. ariSTanemi, 23. pArtha tathA 24. vardhamAnane vaMduM chuM. 16. caMdrathI, adhika nirmaLa, sUryathI adhika prakAza karanAra, sAgaranI jema gaMbhIra siddha bhagavAna mane siddhi (mukti) pradAna kare. . 2. jinazAsanasUtra 17. jemAM lIna thaI javAthI jIva anaMta saMsAra-sAgarane pAra karI jAya che tathA je tamAma jIvo mATe zaraNa samAna che e jinazAsana lAMbA samaya sudhI samRddha raho. 18. viSayasukhanuM virecana karavA, jarA-maraNarUpI vyAdhine dUra karavA tathA badhAM duHkhono nAza karavA A jina vacana amRtasamuM auSadha che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 19. arahaMtabhAsiyatthaM, gaNaharadehiM gaMthiyaM sammaM / paNamAmi bhattijutto, sudaNANamahodahiM sirasA // 3 // arhadbhASitArthaM, gaNadharadevaiH granthitaM samyak / praNamAmi bhaktiyuktaH, zrutajJAnamahodadhi zirasA // 3 // . 20. tassa muhuggadavayaNaM, puvvAvaradosadhirahiyaM suddhaM / Agamamidi parikahiyaM, teNa du kahiyA havaMti taccatvA // 4 // tasya mukhodgatavacanaM, pUrvAparadoSavirahitaM . zuddham / 'Agama' iti parikathitaM, tena tu kathitA bhavanti tattvArthAH // 4 // 21. jiNavayaNe aNurattA, jiNavayaNaM je kareMti bhAveNa / .. amalA asaMkiliTThA, te hoMti parittasaMsArI // 5 // jinavacane'nuraktAH, jinavacanaM ye karanti bhAvena / amalA asaMkliSTAH, te bhavanti parItasaMsAriNaH // 5 // . 22. jaya vIyarAya ! jayagurU ! hou mama tuha pabhAvao bhayavaM! bhavaNibveo maggANusAriyA iTThaphalasiddhI // 6 // jaya vItarAga! jagadguro! bhavatu mama tava prabhAvato bhagavan ! bhavanirveda: mArgAnusAritA iSTaphalaMsiddhiH // 6 // 23. sasamaya-parasamayaviU, gaMbhIro dittimaM sivo somo / guNasayakalio jutto, pavayaNasAraM parikaheuM // 7 // svasamaya-parasamayavit, gambhIraH dIptimAn zivaH somaH / guNazatakalitaH yuktaH, pravacanasAraM parikathayitum // 7 // . 24. jaM icchasi appaNato, jaM ca Na icchasi appnnto| taM iccha parassa vi yA, ettiyagaM jiNasAsaNaM // 8 // yadicchasi AtmataH, yacca necchasi 'AtmataH / tadiccha parasyApi ca, etAvatkaM jinazAsanam // 8 // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtimukha 19. jene upadeza ahaM tee artharUpe karyo che ane jene gaNa dharee sUtrarUpe sArI rIte gUMtheluM che e kRtajJAnarUpI mahAsamudrane bhaktipUrvaka zira namAvI praNAma karuM chuM. 20. ahajatenA mukhamAMthI utpanna thayelA tathA pUrvApara deSa rahita zuddha vacanane Agama kahevAmAM Ave che. e AgamamAM je kahevAmAM AvyuM che te satyArtha che. (ahetAe upadezeluM ane gaNadhare e gUMtheluM zrata Agama che.) 21 je jinavacanamAM rAga dharAve che ane jinavacananuM bhAva pUrvaka AcaraNa kare che te nirmaLa tathA kaleza vinAne banIne parIta saMsArI (alpa janma-maraNavALA) banI jAya che. 22. he vItarAga ! he jagadaguru! he bhagavan! ApanA prabhAvathI '. mane saMsArathI virakti, mokSamArganuM anusaraNa ane ISTa phaLanI prApti thatI rahe. 23. je svasamaya ane parasamayane jANakAra, gaMbhIra, dIptimAna, kalyANakArI ane saumya che tathA seMkaDe guNethI yukta che . - e ja nigraMtha pravacananA sArane kahevAno adhikArI che. 24. tame potAne mATe je IcchatA ho te bIjA mATe paNa iccho ane je tamArA pitAne mATe na IcchatA ho e bIjA mATe paNa na Iccho. A ja jinazAsana-tIrthakarone upadeza che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. saMghasUtra 25. saMgho guNasaMghAo, saMgho ya vimocao ya kammANaM / daMsaNaNANacarite, saMghAyaMto have saMgho guNasaMghAtaH, saMghazca vimocakazca saMgho // 1 // karmaNAm / darzanajJAnacaritrANi, saMghAtayan bhavet saMghaH // 1 // 26. rayaNattayameva gaNaM, gacchaM gamaNassa mokkhamaggassa / saMgho guNa saMghAdo, samayo khalu Nimmalo appA // 2 // ratnatrayameva gaNaH, gacchaH gamanasya mokSamArgasya / AtmA // 2 // saMgho guNasaMghAtaH, samayaH khalu nirmala: 27. AsAso vIsAso, sIyagharasamo ya hoi mA bhAhi / ammApitisamANo, saMgho saraNaM tu savrvvasi // 3 // AzvAsaH vizvAsaH, zItagRhasamazca bhavati mA bhaiSIH / ambApitRsamAnaH, saMghaH zaraNaM tu sarveSAm // 3 // 28. nANassa hoi bhAgI, thirayarao daMsaNe carite ya / dhannA gurukulavAsaM, AvakahAe na muMcati // 4 // jJAnasya bhavati bhAgI, sthiratarako darzane caritre ca / dhanyAH gurukulavAsaM, yAvatkathayA muJcanti // 4 // 29. jassa gurummi na bhattI, na ya bahumANo na gauravaM na bhayaM / navi lajjA navi neho, gurukulavAseNa kiM tassa ? // 5 // yasya gurau na bhaktiH, na ca bahumAnaH na gauravaM na bhayam / nApi lajjA nApi snehaH, gurukulavAsena kiM tasya ? // 5 // 30-31. kammarayajalohaviNiggayassa, suyarayaNadIhanAlassa / na guNakesarAlassa // 6 // paMcamahavvayathirakaNNiyassa, sAvagajaNamahuyaraparivuDassa, * saMghapadmasya jiNasUrateyabuddhassa / samaNagaNasahassapattassa // 7 // zrutaratnadIrghanAlasya / saMghapaumassa bhaddaM, karma rajajalaughavinirgatasya, paJcamahAvratasthirakarNikasya, zrAvakajana-madhukara-parivRtasya, bhadraM, - 10 - gunnkesrvtH||6|| jinasUryatejobuddhasya / zramaNagaNasahasrapatrasya // 7 // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, saMghasUtra 25. guNenA samUhane saMgha kahe che. saMgha karmothI choDAve che. darzana, jJAna ane cAritrano saMcaya (ratnatrayanI prApti) kare che tene saMgha kahe che. 26. ratnatraya ja "gaNu" kahevAya che. mekSa mArga upara gamana karavAne "gaccha" kahe che. "saMgha" eTale guNano samUha. ane nirmaLa AtmA ja "samaya" kahevAya che. 27. bhayabhIta vyaktio mATe saMgha AzvAsanarUpa che, chaLa-kapaTa vinAnA vyavahArane kAraNe vizvAsabhUta che, sarvatra samatAne lIdhe e zItaLa gRha samAna che, e aviSamadazI che e kAraNasara mAtA-pitA tulya che, uparAMta, tamAma prANIo mATe zaraNa levA rUpa che mATe tame saMghathI Daro nahi. 28. saMghamAM rahela sAdhu jJAnane bhAgI (adhikArI) che; darzana ane cAritramAM e savizeSa sthira rahI zake che. jIvana paryata je guskuLavAsane choDatA nathI e dhanya che. - 29. jene gurune mATe nathI bhakti, nathI Adara, nathI gaurava, nathI bhaya ( anuzAsana), nathI lajajA, tathA nathI sneha e * gurukuLavAsamAM rahe te paNa teno zuM artha? 30-31. saMgha kamaLa jevo che. (kAraNa ke) karmarajarUpI jalasamUhathI kamaLanI mAphaka e upara rahe che tathA alipta rahe che. zrataratna (jJAna agara Agama) ja enI dIrghanALa che. paMca mahAvrata ja enI sthira karNikA che; ane uttara guNa ja enI madhyavatI kesara che. zrAvakajanarUpI bhramara jene sadA gherI rahe che, jinezvaradevarUpI sUryanA tejathI je prabuddha thAya che tathA jene zramaNa gaNarUpI hajAra pAMdaDAM che te saMgharUpI kamaLanuM kalyANa thAo. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. nirUpaNasUtra 32. jo Na pamANaNayehi, NikkheveNaM Nirikkhade atthaM / tassAjuttaM juttaM, juttamajuttaM ca paDihAdi // 1 // yo na pramANa-nayAbhyAm, nikSepeNa nirIkSate artham / tasyAyuktaM yuktaM, yuktamayuktaM ca pratibhAti // 1 // 33. gANaM hodi pamANaM, Nao vi NAdussa hidayabhAvatyo / Nikkheo vi uvAo, juttIe atthapaDigahaNaM // 2 // jJAnaM bhavati pramANaM, nayo'pi jJAtuH hRdayabhAvArthaH / . nikSepo'pi upAyaH, yuktyA arthapratigrahaNam // 2 // 34. NicchayavavahAraNayA, mUlabheyA NayANa savvANaM / NicchayasAhaNaheDaM, pajjayadavvatthiyaM muNaha // 3 // nizcayavyavahAranayau, mUlabhedo nayAnAM sarveSAm / / nizcayasAdhanahetU, paryAyadravyArthiko manyadhvam // 3 // 35. jo siya bheduvayAraM, dhammANaM kuNai egavatthussa / / ____so vavahAro bhaNiyo, vivarIo Nicchayo hoi // 4 // ___ yaH syAdbhadopacAraM, dharmANAM karoti ekavastunaH / sa vyavahAro bhaNitaH, viparIto nizcayo bhavati // 4 // 36. vavahAreNuvadissai, NANissa carittaM daMsaNaM NANaM / Na vi NANaM Na carittaM, na daMsaNaM jANago suddho||5|| vyavahAreNopadizyate, jJAninazcaritraM darzanaM jJAnam / ' nApi jJAnaM na caritraM, na darzanaM jJAyakaH zuddhaH // 5 // 37. evaM vavahAraNao, paDisiddho jANa NicchayaNayeNa / NicchayaNayAsidA puNa, muNiNo pAvaMti NivvANaM // 6 // evaM vyavahAranayaM, pratiSiddhaM jAnIhi nizcayanayena / nizcayanayAzritAH punarmunayaH prApnuvanti nirvANam // 6 // -12 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. nirUpaNasUtra 32. pramANa, naya ane nikSepa dvArA je artha bodha nathI karato tene ayukta yukta jevuM ane yukta ayukta jevuM jaNAya che. 33. jJAna pramANa che. jJAtAnA hRdayagata abhiprAyane naya kahevAmAM Ave che. jANavAnA upAyone nikSepa kahe che. A pramANe yuktipUrvaka arthane grahaNa karavA joIe. 34. nizcaya ane vyavahAra- A be naya badhA nayanAM mUla che. dravyArthika ane paryAyArthika nayane nizcaya-sAdhananA heturUpa jANavA. . 35. akhaMDa vastunA vividha dharmomAM kiMcita bhedane je upacAra kare te vyavahAra naya ane je A pramANe nathI karate arthAt akhaMDa padArthano anubhava akhaMDa rUpe kare che te nizcaya naya. 36. jJAnIne caritra che, darzana che ane jJAna che ema vyavahAra naya kahe jyAre nizcayanaya ema kahe ke jJAnIne nathI jJAna, nathI cAritra, ane nathI darzana. jJAnI to zuddha jJAyaka che. 37. A pramANe AtmAzrita nizcayanaya dvArA vyavahAranayane pratiSedha karavAmAM Ave che. nizcayanayane Azraya lenAra munijana ja nirvANa prApta kare che. - 13 - Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 samaNasutaM 38. jaha Na vi sakkamaNajjo, aNajjabhAsaM viNA u gAhe / taha vavahAreNa viNA, paramatthuvaesaNamasakkaM // 7 // yathA nApi zakyo'nAryo'nAryabhASAM vinA tu grAhayitum / tathA vyavahAreNa vinA, paramArthopadezana mazakyam // 7 // 39. vavahAro'bhUyattho, bhUyatyo desido du suddhaNao / bhUyatthamassido khalu, sammAiTThI havai jIvo // 8 // vyavahAro'bhUtArtho, bhUtArtho dezitastu zuddhanayaH / bhUtArthamAzritaH khalu, samyagdRSTirbhavati jIvaH // 8 // 40. nicchayamavalaMbaMtA, nicchayato nicchayaM ajANatA / nAsaMti caraNakaraNaM, bAhirakaraNAlasA keI // 9 // nizcayamavalambamAnAH, nizcayataH nizcayam ajAnantaH / nAzayanti caraNakaraNam, bAhyakaraNA'lasAH kecit // 9 // 41. suddho suddhAdeso, NAyavvo paramabhAvadarisIhi / vavahAra desidA puNa, je du aparame dvidA bhAve // 10 // zuddhaH zuddhAdezo, jJAtavyaH paramabhAvadarzibhiH / vyavahAradezitAH punarye tvaparame sthitA bhAve // 10 // 42. nicchayao duNNeyaM, ko bhAve kammi vaTTaI samaNo / vavahArao ya kIrai, jo puvvaThio carittammi // 11 // nizcayataH durjJeyaM, kaH bhAvaH kasmin vartate zramaNaH ? / vyavahArastu kriyate, yaH pUrvasthitazcAritre // 11 // 43. tamhA savve viNayA, micchAdiTThI sapakkhapaDibaddhA / annonnaNissiyA uNa, havaMti sammattasabbhAvA // 12 // tasmAt sarve'pi nayAH, midhyAdRSTayaH svapakSapratibaddhAH / anyonyanizritAH punaH bhavanti samyaktvasadbhAvAH // 12 // 44. kajjaM NANAdIyaM, ussaggAvavAyao bhave saccaM / taM taha samAyaraMto, taM saphalaM hoi savvaM kAryaM jJAnAdikaM, utsargApavAdataH bhavet tat tathA samAcaran, tat saphalaM bhavati pi // 13 // satyam / sarvamapi // 13 // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tirmukha 38. (paraMtu) jevI rIte anArya bhASA vinA anArya puruSane samajAvI na zakAya tevI rIte vyavahAra vinA paramArthane deza asaMbhavita che. 39. vyavahAra abhUtArtha (asatyArthI che ane nizcaya bhUtArtha (satyArthI che. bhUtAIne Azraya lenAra jIva ja samyagdaSTi * hoya che. 40, nizcayanuM avalaMbana karanAra koIka jIvo nizcayane nizcaya pUrvaka nahi jANavAne kAraNe bAhya AcaraNamAM ALasu ane svacchaMdI banI caraNa-karaNa (AcAra-kriyA)ne nAza karI nAkhe che. 41. (AvA jIvonA saMbaMdhamAM AcArya kahe che ke ) parama bhAvanA draSTA jIvonI mAraphata zuddha vastunuM kathana karAvanAra - zuddha naya ja jANavA lAyaka che. paraMtu aparama bhAvamAM sthita vyakti mATe vyavahAranaya dvArA ja upadeza karavo ucita che. 42. kaye zramaNa kayA bhAvamAM sthita che e nizcayapUrvaka . jANavuM kaThaNa che. eTale je pUrva cAritryamAM sthita che temanuM kRtikarma (vaMdanA) vyavahAranayanI mAraphata cAle che. 43. eTalA mATe (samajavuM joIe ke) potapotAnA pakSane ' Agraha rAkhavAvALA tamAma naya mithyA che ane e badhA paraspara sApekSa bane eTale samyaka bhAvane prApta karI. * vALe che. 44. jJAna vagere kArya, utsarga (sAmAnya vidhi) ane apavAda (vizeSa vidhi)ne lIdhe satya bane che. e evI rIte karavAmAM Ave ke tamAma saphaLa bane. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. saMsAracakrasUtra 45. adhuve asAsayammi, saMsArammi dukkhapaurAe / kiM nAma hojja taM kammayaM, jeNA'haM duggaiM na gacchejjA ? // 1 // adhruve'zAzvate, saMsAre duHkhapracurake / kiM nAma bhavet tat karmakaM, yenAhaM durgatiM na gaccheyam // 1 // 46. khaNamittasukkhA bahukAladukkhA, pagAmadukkhA aNigAmasukkhA / saMsAramokkhassa vipakkhabhayA. khANI aNatthANa ukAmabhogA // 2 // kSaNamAtrasaukhyA bahukAladuHkhAH, prakAmaduHkhAH anikAmasaukhyAH / saMsAramokSasya vipakSabhUtAH, khAniranarthAnAM tu kAmabhogAH // 2 // 47. suTThavi maggijjato, kattha vi kelIi natthi jaha sAro / ... iMdiavisaesu tahA, natthi suhaM suThu vi gaviThaM // 3 // suSThvapi mAryamANaH, kutrApi kadalyAM nAsti yathA sAraH / .. indriyaviSayeSu tathA, nAsti sukhaM suSThvapi gaveSitam // 3 // 48. naravibuhesarasukkhaM, dukkhaM paramatthao tayaM biti / pariNAmadAruNamasAsayaM ca jaM tA alaM teNa // 4 // naravibudhezvarasaukhyaM, duHkhaM paramArthatastad bruvate / .. pariNAmadAruNamazAzvataM, ca yat tasmAt alaM tena // 4 // 49. jaha kacchullo kacchaM, kaMDayamANo duhaM muNai sukkhaM / mohAurA maNussA, taha kAmaduhaM suhaM biti // 5 // yathA kacchuraH kacchu, kaNDUyan duHkhaM manute saukhyam / mohAturA manuSyAH, tathA kAmaduHkhaM sukhaM bruvanti // 5 // 50. bhogAmisadosavisanne, hiyanisseyasabuddhivoccatthe / bAle yaM mandie maDhe, bajjhaI macchiyA va khelammi // 6 // bhogAmiSadoSaviSaNNaH, hitaniHzreyasabuddhiviparyastaH / . bAlazca manditaH mUDhaH, vadhyate makSikeva zleSmaNi // 6 // 16 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. saMsAracakasUtra 45. adhruva, azAzvata ane duHkha bahula saMsAramAM evuM karyuM karma che jene lIdhe huM durgatimAM na jAuM? 46. A kAmaga kSaNabhara sukha ane dIrdhakALa duHkha ApanArA che, jhAjhuM duHkha ane thoDuM sukha denArA che, saMsArathI chUTavAmAM bAdhaka che ane anarthonI khANa che. 47. khUba zodhavA chatAM keLanA jhADamAM jema koI sArabhUta varatu dekhAtI nathI tema, barAbara tema, IdriyonA viSayomAM paNa kazuM sukha dekhavAmAM nathI AvatuM. 48. narendra-surendrAdinA sukha paramArtha dRSTie duHkha ja che. je ke e che kSaNika chatAM enuM pariNAma dAruNa hoya che. mATe, enAthI dUra rahevuM ja ucita che. 49. khUjalIne regI khaMjeLe tyAre duHkhane paNa sukha mAne che. barobara e pramANe, mahAtura manuSya kAmajanita duHkhane sukha mAne che. 50. AtmAne dUSita karanArA bhegAmiSa (Asakti-janaka bhega) mAM nimagna, hita ane zreyasamAM viparIta buddhi dharAvanAra, ajJAnI, maMda ane mUDha jIva, kaphanA baLakhAmAM (karmomAM) mAkhInI jema, phasAI jAya che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 18 . .. 51. jANijjai cintijjai, jammajarAmaraNasaMbhavaM dukkhaM / na ya visaesu virajjaI, aho subaddho kavaDagaMThI // 7 // jAnAti cintayati, janmajarAmaraNasambhavaM duHkham / . na ca viSayeSu virajyate, aho ! subaddhaH kapaTagranthiH // 7 // 52--54. jo khalu saMsArattho, jIvo tatto du hodi prinnaamo| pariNAmAdo kamma, kammAdo hodi gadisu . gdii||8|| gadimadhigadassa deho, dehAdo iMdiyANi jAyaMte / ... tehiM du visayaggahaNaM, tatto rAgo vA doso vA // 9 // jAyadi jIvassevaM, bhAvo / saMsAracakkavAlammi / .. idi jiNavarehi bhaNido, aNAdiNidhaNo saNidhaNo vA // 10 // yaH khalu saMsArastho, jIvastatastu bhavati pariNAmaH / pariNAmAt karma, karmataH bhavati gatiSu gatiH // 8 // gatimadhigatasya deho,. 'dehAdindriyANi jAyante / / taistu viSayagrahaNaM, tato rAgo vA dveSo vA // 9 // jAyate . jIvasyavaM, bhAvaH saMsAracakravAle / iti jinavaraMbhaNito-'nAdinidhanaH sanidhano vA // 10 // 55. jammaM dukkhaM jarA dukkhaM, rogA ya maraNANi ya / aho dukkho hu saMsAro, jatthaM kIsanti jNtvo||11|| janma duHkhaM, jarA duHkhaM rogAzca maraNAni ca / aho duHkhaH khalu saMsAraH, yatra klizyanti jantavaH // 11 // 6. karmasUtra 56. jo jeNa pagAreNaM, bhAvo Niyao tamannahA jo tu / mannati kareti vadati va, vippariyAso bhave eso||1|| yo yena prakAreNa, bhAvaH niyataH tam anyathA yastu / manyate karoti vadati vA, viparyAso bhaved eSaH // 1 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tirmukha 51. janma, jarA ane maraNathI utpanna thanArA duHkhane jIva jANe che ane eno vicAra paNa kare che paraMtu viSayethI virakta thaI zakato nathI. aho ! mAyA (daMbha)nI gAMTha keTalI majabUta che! paraM-54. saMsArI jIvanAM (rAga-dveSa rU5) pariNAma hoya che. pariNAmothI karmabaMdha thAya che. karmabaMdhane hisAbe jIva cAra gatiomAM jAya che-janma le che. janmathI zarIra ane zarIrathI indriya prApta thAya che. jIva enA dvArA viSayonuM grahaNa (sevana) kare che. ethI vaLI rAga-dveSa utpanna thAya che. A pramANe jIva saMsAra-cakramAM paribhramaNa kare che. enA paribhramaNanA heturUpa pariNAma (samyagdaSTi prApta nathI daI eTale ) anAdi-anaMta ane (samyagdaSTi prApta thAya eTale ) anAdi-sAMta hoya che. 55. janma duHkha che; ghaDapaNa duHkha che; rega duHkha che; ane mRtyu duHkha che. aho, saMsAra duHkha ja che. emAM jIvane kaleza prApta thato rahe che. 6. karmasUtra 56. je bhAva je prakAre niyata hoya che enAthI bIje rUpe ene mAno, varNava, ke Acara enuM nAma viparyAsa agara to viparIta buddhi kahevAya. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 57. jaM jaM samayaM jIvo Avisai jeNa jeNa bhAveNa / 'so taMmi taMmi samae, suhAsuhaM baMdhae kammaM // 2 // yaM yaM samayaM jIvaH, Avizati yena yaina bhAvena / saH tasmin samaye, zubhAzubhaM badhnAti karma // 2 // 58. kAyasA vayasA matte, vitte giddhe ya itthisu / / duhao malaM saMciNai, sisuNAgu vva maTTiyaM // 3 // kAyena vacasA mattaH, vitte gRddhazca strISu / dvidhA malaM saMcinoti, zizunAga iva mRttikAm // 3 // 59. na tassa dukkhaM vibhayanti nAio, na mittavaggA na suyA na baMdhavA / ekko sayaM paccaNuhoi dukkhaM, kattArameva aNujAi kamma // 4 // na tasya vibhajante jJAtayaH, na mitravargA na sutA na bAndhavAH / ekaH svayaM pratyanubhavati duHkhaM, karimevAnuyAti karma // 4 // 60. kammaM ciNaMti savasA, tassudayammi u paravvasA hoti / rukkhaM duruhai savaso, vigalai sa paravvaso ttto||5|| karma cinvanti svavazAH, tasyodaye tu paravazA bhavanti / vRkSamArohati svavazaH, vigalati sa paravazaH ttH||5|| 61. kammavasA khalu jIvA, jIvavasAI kahiMci kammAiM / katthai dhaNio balavaM, dhAraNio katthaI balavaM // 6 // karmavazAH khalu jIvAH, jIvavazAni kutracit karmANi / kutracit dhanikaH balavAn, dhAraNikaH kutracit balavAn // 6 // 62. kammattaNeNa ekka, davvaM bhAvo tti hodi duvihaM tu / poggalapiMDo davvaM, tassattI bhAvakammaM tu||7|| karmatvena eka, dravyaM bhAva iti bhavati dvividhaM tu / pudgalapiNDo dravyaM, tacchaktiH bhAvakarma tu||7|| 63. jo iMdiyAdivijaI, bhavIya uvaogamappagaM jhAdi / kammehi so Na raMjadi, kiha taM pANA aNucaraMti // 8 // ya indriyAdivijayI, bhUtvopayogamAtmakaM dhyAyati / karmabhiH sa na rajyate, kasmAt taM prANA anucaranti // 8 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jotirmukha pa7. je samaye jIva jevo bhAva dhAraNa kare che te samaye te tevA ja zubha-azubha karmo vaDe baMdhAya che. 58. (pramatta manuSya) zarIra ane vANIthI matta bane che tathA dhana ane strIomAM gRddha bane che. aLasIyuM jevI rIte mukha ane zarIra-bane vaDe mATI saMcaya kare che, tevI rIte te (pRddha manuSya) rAga ane dveSa banne vaDe karmamalane saMcaya kare che. 58. jJAti, mitravarga, putra ane baMdhuo enA duHkhamAM bhAga paDAvI zakatA nathI. e ekale pote ja duHkhano anubhava kare che kAraNa ke karma enA karanAranI pAchaLa pAchaLa jAya che. 60. jevI rIte kaI puruSa jhADa upara caDatI vakhate vavaza hoya che. paraMtu pramAdavaza e jyAre jhADa uparathI nIce paDe che tyAre e paravaza banI jAya che. tevI rIte jIva svavazapaNe karma kare che paNa karmanA udaya vakhate ene (karma) bhogavavAM paDe che tyAre e paravaza banI jAya che. 61. jevI rIte kyAreka (karaje dravya ApatI vakhate) dhanika baLavAna na hoya che to vaLI kayAreka (karaja bharapAI karatI vakhate) karaja dAra baLavAna hoya che. tevI rIte kayAreka jIva karmane adhIna hoya che to vaLI kayAreka karma jIvane adhIna hoya che. 62. sAmAnyanI apekSAe karma eka che ane dravya tathA bhAvanI . apekSAe be (prakAranAM) che. karmanA puNanA piMDane dravyakarma kahevAmAM Ave che ane emAM rahelI zaktine kAraNe eTale ke enA nimittathI jIvamAM thanArA rAga-dveSarUpI vikArone bhAva karma kahe che. . IdriyAdi upara vijaya meLavI je upagamaya (jJAna-darzana maya) AtmAnuM dhyAna kare che tene karma baMdhana nathI. mATe, paugalika prANa enI pAchaLa pAchaLa kevI rIte jaI zake. (arthAt ene navo janma levo paDato nathI.) Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 samaNasuttaM 64-65. nANassAvaraNijja, saNAvaraNaM tahA / veyaNijjaM tahA mohaM, AukammaM taheva y||9||... nAmakammaM ca goyaM ca, aMtarAyaM taheva ya / . evameyAiM kammAiM, advaiva u smaaso||10|| jJAnasyAvaraNIyaM, darzanAvaraNaM tathA / vedanIyaM tathA moham, AyuHkarma tathaiva ca // 9 // nAmakarma ca gotraM ca, antarAyaM tathaiva ca / evametAni karmANi, aSTava tu samAsataH // 10 // 66. paDa-paDihAra-si-majja, haDa-citta-kulAla-bhaMDagArINaM / jaha eesi bhAvA, kammANa vi jANa taha bhAvA // 11 // * paTa pratihArAsi-madya, hddi-citr-kulaal-bhaannddaagaarinnaam|.. yathA eteSAM bhAvAH, karmaNAm api jAnIhi tathA bhAvAn // 11 // 7. mithyAtvasUtra 67. hA ! jaha mohiyamaiNA, suggaimaggaM ajANamANeNaM / bhIme bhavakaMtAre, suciraM bhamiyaM bhayakarammi // 1 // hA ! yathA mohitamatinA, sugatimArgamajAnatA / bhIme bhavakAntAre, suciraM bhrAntaM bhayaMkare // 1 // micchattaM vedaMto jIvo, vivarIyadasaNo hoi / Na ya dhammaM rocedi hu, mahuraM pi rasaM jahA jarido // 2 // mithyAtvaM vedayan jIvo, viparItadarzano bhavati / na ca dharma rocate hi, madhuraM rasaM yathA jvaritaH // 2 // * 5STIkaraNa: jevI rIte oraDAnI aMdara rahelI vastunuM jJAna parada thavA dete nathI tevI rIte jJAnAvaraNIya karma jJAnane rokavAnuM athavA ochuM vadhatuM karavAnuM nimitta bane che. enA udayanI nyUnAdhikatAne kAraNe koI viziSTa jJAnI ane koI alpajJAnI bane che. 2. jevI rIte dvArapALa darzanArthIone rAjAnAM darzana karavAmAM rukAvaTa kare che tevI rIte darzananuM AvaraNa karanAruM karma dazanAvaraNa karma kahevAya che. 3. talavAranI dhAra para lagAvelA madhane cATavAmAM jevI rIte madhura hmada jarUra Ave che paNa sAthe sAthe jIbha kapAvAnuM asahya duHkha paNa anubhavAya che tema vedanIya kama sukha duHkhanuM nimitta bane che. 4. dArU pIvAthI manuSya kekathI behoza bane che, sUdhabUdha gumAvI bese che tema mehanIya karmanA udayathI vivaza banele jIva Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tirmukha 64-65 jJAnAvaraNa, dazanAvaraNa, vedanIya, mehanIya, Ayu, nAma, gotra ane aMtarAya - saMkSepamAM A ATha karmo che. 66. A karmone svabhAva paDado, dvArapALa, talavAra, madya, haDa (lAkaDuM), citAra, kuMbhAra ane bhaMDArI jevo che. eka 7. mithyAtvasUtra 67. hA! kheda che ke sugatine mArga nahi jANavAthI mUDhamati bhayAnaka ane bhavarUpI ghora vanamAM lAMbA samaya sudhI bhamato rahyo. .. " 68. je jIva mithyAtvathI grasta thAya che tenI daSTi viparIta thaI jAya che. jevI rIte javaragrasta manuSyane mITho rasa paNa gamato ' nathI tevI rIte ene paNa dharma gamato nathI. - - pitAnuM svarUpa bhUlI jAya che. 5. haDamAM paga nAkhelI vyakti hAlavA cAlavAmAMthI rekAI jAya che. tevI rIte AyukarmanA udayathI jIva potAnA zarIramAM muka22 samaya sudhI gedhAyelo rahe che. 6. jevI rIte citAro vividha prakAranAM citro banAve che tevI rIte nAma karmanA udayathI jIvonA vividha prakAranA dehanI racanA thAya che. 7. jevI rIte kuMbhAra nAnAM moTAM vAsaNa banAve che tevI rIte gotra karmanA udayathI jIvane ucca ke nIca kulanI prApta thAya che. 8. jevI rIte bhaMDArI (khajAnacI) dAtAne detAM ane bhikSakane letAM roke che tevI rIte aMtarAya karmanA udayathI dAna-lAbhAdimAM bAdhA UbhI thAya che. A pramANe A ATha karmanA svabhAva che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 samaNasuttaM 69. micchattapariNadappA, tivvakasAeNa suThTha AviTTho / jIvaM dehaM ekkaM, maNNato , hodi bahirappA // 3 // mithyAtvapariNatAtmA, tIvrakaSAyeNa suSThu AviSTaH / . jIvaM dehamekaM, manyamAnaH bhavati bahirAtmA // 3 // 70. jo jahavAyaM na kuNai, micchAdiTThI tao hu ko annA / . vaDDhai ya micchattaM, parassa saMkaM jaNemANo // 4 // yo yathAvAdaM na karoti, mithyAdRSTi: tataH khalu kaH anyaH / vardhate ca mithyAtvaM, parasya zaMkAM janayamAnaH // 4 // 8. rAga-parihArasUtra 71. rAgo ya doso vi ya kammavIyaM, kammaM ca mohappabhavaM vayaMti / .. ___ kammaM ca jAImaraNassa mUlaM, dukkhaM ca jAImaraNaM vayaMti // 1 // rAgazca dveSo pi ca karmabIjaM, karma ca mohaprabhavaM vadanti / karma ca jAtimaraNasya mUlam, duHkhaM ca jAtimaraNaM vadanti // 1 // 72. na vi taM kuNai amitto, suThu vi ya virAhio samattho vi / jaM do vi aniggahiyA, karaMti rAgo ya doso y||2|| naiva tat karoti amitraM, suSThvapi ca virAddhaH samartho'pi / yad dvAvapi anigRhItau, kuruto rAgazca dveSazca // 2 // 73. na ya saMsArammi suhaM, jAijarAmaraNadukkhagahiyassa / jIvassa atthi jamhA, tamhA mukkho uvaadeo||3|| na ca saMsAre sukhaM, jAtijarAmaraNaduHkhagRhItasya / jIvasyAsti yasmAt, tasmAd mokSaH upAdeyaH // 3 // 74. taM jaMi icchasi gaMtuM, tIraM bhavasAyarassa ghorassa / to tavasaMjamabhaMDaM, suvihiya ! giNhAhi tuurNto||4||. tad yadIcchasi gantuM, tIraM bhavasAgarasya ghorasya / ____tarhi tapaHsaMyamabhANDaM, suvihita ! gRhANa tvaramANaH // 4 // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtimukha 69. tIvra kaSAya-yukta banI mithyAdaSTi zarIra ane jIvane eka mAne che. e bahirAtmA che. 70. tattva-vicAra pramANe je nathI cAlate tenAthI meTo mithyAdaSTi bIje kaNa hoI zake ? e bIjAne zaMkAzIla banAvI potAnA mithyAtvamAM vadhAre karato rahe che. * * 8. rAsa-parihArasUtra 71. rAga ane dveSa karmanAM bIja (mUla kAraNa) che. karma mehathI utpanna thAya che. e janma-maraNanuM mULa che. janma-maraNane duHkhanAM mULa kahevAmAM AvyAM che. 72. aMkuzamAM nahi rAkhavAmAM AvelA rAga ane dveSa jeTaluM nukasAna kare che teTaluM atyaMta tiraskArane pAmela baLavAna zatru paNa nathI karatA. 73. janma, buDhApo ane maraNanA duHkhathI gherAyelA jIvane A saMsAramAM keI sukha nathI. eTalA mATe mekSa ja prApta karavA cogya che. 74. je tuM ghara bhava sAgaranI pAra (taTa upara) javA mAgate he te he suvihita ! tuM tapa-saMyamarUpI naukAnuM tarata ja grahaNa kara. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 75. bahubhayaMkaradosANaM, sammattacarittaguNaviNAsANaM / / . na hu vasamAgaMtavvaM, rAgaddosANa pAvANaM // 5 // bahubhayaMkaradoSayoH, samyaktvacAritraguNavinAzayoH / na khalu vazamAgantavyaM, rAgadveSayoH pApayoH // 5 / / 76. kAmANugiddhippabhavaM khudukkhaM, savvassa logasa sadevagassa / jaM kAiyaM mANasiyaM ca kiMci, tassaMtagaM gacchai viiyraago||6|| kAmAnugRddhiprabhavaM khalu duHkhaM, sarvasya lokasya sadevakasya / yat kAyikaM mAnasikaM ca kiJcit, tasyAntakaM gacchati viitraagH|| 77. jeNa virAgo jAyai, taM taM savvAyareNa karaNijjaM / muccai hu sasaMvegI, aNaMtavo hoi asaMvegI // 7 // . yena virAgo jAyate, tattat sarvAdareNa karaNIyam / mucyate eva sasaMvegaH, anantakaH bhavati asNvegii||7|| 78. evaM sasaMkappavikappaNAsu, saMjaNyaI samayamuvaTThiyassa / atthe ya saMkappayao tao se, pahIyae kAmaguNesu taNhA // 8 // evaM svasaMkalpavikalpanAsu, saMjAyate samatopasthitasya / / arthAzca saMkalpayatastasya, prahIyate kAmaguNeSu tRSNA // 8 // 79. annaM imaM sarIraM, anno jIva tti nicchiymiio| dukkhaparIkesakara, chida . mamattaM sriiraao||9|| anyadidaM zarIraM, anyo jIva iti nizcayamatikaH / duHkhapariklezakara, chindhi mamatvaM zarIrAt // 9 // 80. kammAsavadArAI, niraMbhiyavvAiM iMdiyAiM ca / haMtavvA ya kasAyA, tivihaM-tiviheNa mukkhatthaM // 10 // karmAsravadvArANi, niroddhavyAnIndriyANi ca / hantavyAzca kaSAyAstrividhatrividhena mokSArtham // 10 // 81. bhAve viratto maNuo visogo, eeNa dukkhohaparaMpareNa / na lippaI bhavamajhe vi saMto, jaleNa vA pokkhariNIpalAsaM // 11 // bhAve virakto manujo vizokaH, etayA duHkhaughaparamparayA / / na lipyate bhavamadhye'pi san, jaleneva puSkariNIpalAzam // 11 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jotirmukha 27 75. samyakatva tathA cAritrAdi guNone nAza karanAra, atyaMta bhayaMkara, rAga-dveSarUpI pApone adhIna na thavuM joIe. 76. tamAma jIvone, are ! devatAone paNa je kAMI kAyika ane mAnasika duHkha utpanna thAya che te kAma-bhoganI satata abhilASAne lIdhe thAya che. vItarAgI e duHkhane aMta karI zake che. 77. jenAthI vairAgya utpanna thAya che enuM AdarapUrvaka AcaraNa karavuM joIe. virakta vyakti saMsAranAM baMdhanathI chUTI jAya che. ane Asakta vyaktine saMsAra anaMta banatuM jAya che. 78. pitAnA rAga-dveSAtmaka saMkalpa ja dareka deSanuM mULa che--je A prakAranA citana mATe prayatnazIla bane che tathA IdriyaviSaye denAM mULa nathI - AvA prakArane je saMkalpa kare che tenA manamAM samatA utpanna thAya che. ethI, kAma-guNemAM thanArI enI tRSNA prakSINa thaI jAya che. 79. nizcayadaSTi anusAra zarIra bhinna che ane AtmA bhinna che. eTalA mATe zarIranuM duHkhadAyaka ane kalezakArI mamatva che. 80. mokSa prApti mATe, karmanAM Agamana dvAro-- Asone tathA Idriyone, traNa karaNa (mana, vacana ane kAyA) ane traNa vega (kRta, kArita anumata) vaDe nirodha karo ane kaSAyone haNe. 81. bhAvathI virakata thayele manuSya zokamukata banI jAya che. jevI rIte kamaLanA choDanuM pAMdaDuM pANIthI levAtuM nathI tevI rIte saMsAramAM rahyo thake paNa te aneka duHkhonI paraMparAthI lepAto nathI. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. dharmasUtra 82. dhammo maMgalamakkiTaThaM, ahiMsA saMjamo tavo / devA vi taM namasaMti jassa dhamme sayA mnno||1|| dharmaH maGgalamutkRSTa, ahiMsA saMyamaH tapaH / . devAH api taM namasyanti, yasya dharma sadA mnH||1|| 83. dhammo vatthusahAvo, khamAdibhAvo ya dasaviho dhmmo| rayaNattayaM ca dhammo, jIvANaM rakkhaNaM dhammo // 2 // . dharmaH vastusvabhAvaH, kSamAdibhAvaH ca dazavidhaH dharmaH / . ratnatrayaM ca dharmaH, jIvAnAM rakSaNaM dharmaH // 2 / 84. uttamakhamamaddavajjava-saccasauccaM ca saMjamaM ceva / tavacAgamakiMcaNhaM, bamha idi dasaviho dhammo // 3 // uttamakSamAmArdavArjava-satyazaucaM ca saMyamaM caiva / tapastyAgaH AkiJcanyaM, brahma iti . dazavidhaH dharmaH // 3 // 85. koheNa joNa tappadi, sura-Nara-tiriehi kIramANe vi / uvasagge vi raudde, tassa khamA NimmalA hodi // 4 // krodhena yaH na tapyate, suranaratiryagbhiH kriyamANe'pi / upasarge api raudre, tasya kSamA nirmalA bhavati // 4 // 86. khammAmi savvajIvANaM, savve jIvA khamaMtu me / mittI me savvabhUdesu, veraM majjhaM Na keNa vi // 5 // kSame sarvajIvAn, sarve jIvAH kSamantAM mama / maitrI me sarvabhUteSu, varaM mama na kenApi // 5 // 87. jai kiMci pamAeNaM, na suTTha bhe vaTTiyaM mae puTviM / taM me khAmemi ahaM, nissallo nikkasAo a||6|| yadi kiJcit pramAdena, na suSThu yuSmAbhiH saha titaM mayA pUrvam / tad yuSmAn kSamayAmyahaM, niHzalyo niSkaSAyazca // 6 // -28 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. dharmasUtra 82. dharma utkRSTa maMgaLa che. ahiMsA, sayama ane tapa enAM lakSaNA che. jenuM mana dharmamAM hamezAM ramyA kare che tene devA paNa name che. 83. vastunA svabhAva e dharma che. kSamAdi bhAvAnI apekSAe e daza prakAranA che. ratnatraya (samyagdarzana, samyajJAna ane samyak cAritra) tathA jIvAnI rakSA karavI enuM nAma dharma. 84. uttama kSamA, uttama mAva, uttama Ava, uttama satya, uttama zauca, uttama sayama, uttama tapa, uttama tyAga, uttama Akicanya tathA uttama brahmacarya A deza prakAranA dharma che. 85. deva manuSya ane tiya cA (pazue) dvArA dhAra ane bhayAnaka upasarga karavAmAM Ave teA paNa je kreAdhathI tapta thatA nathI tenA e niLa kSamA dhama kahevAya. 86. huM tamAma jIvAne kSamApradAna karuM chuM, tamAma jIvA mane kSamAM Ape, tamAma prANIe tarapha mane matrI bhAva che. mane keAI sAthe vera nathI. 87. ochAmAM ochA pramAdane laIne paNa meM ApanI tarapha ucita vyavahAra na karyAM hAya tA huM zalya tathA kaSAya vinAnA banI ApanI kSamA mAguM chuM. - 29 - Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 samaNasuttaM 88. kularUvajAdibuddhisu, tavasudasIlesu gAravaM kiMci / jo Navi kuvvadi samaNo, maddavadhamma have tassa // 7 // . kularUpajAtibuddhiSu, tapaHzrutazIleSu gauravaM kiJcit / / yaH naiva karoti zramaNaH, mArdavadharmo bhavet tasya // 7 // 89. jo avamANakaraNaM, dosaM pariharai nniccmaautto| so NAma hodi mANI, Na du guNacatteNa mANeNa // 8 // yo'pamAnakaraNaM, doSaM pariharati nityamAyuktaH / ... so nAma bhavati mAnI, na guNatyaktena mAnena // 8 // . 90. se asaI uccAgoe asaI nIAgoe, no hoNe no airite| . no'pIhae iti saMkhAe, ke goyAvAI ke mANAvAI ? // 9 // saH asakRduccargotraH asakRnnIcargotraH, no hInaH no atiriktaH / na spRhyet iti saMkhyAya, ko gotravAdI ko mAnavAdI ? // 9 // 91. jo citei Na vaMkaM, Na kuNadi vaMkaM Na jaMpade vaMkaM / Na ya govadi NiyadosaM, ajjava-dhammo have tassa // 10 // yaH cintayati na vakraM, na karoti vakraM na jalpati vakram / na ca gopayati nijadoSam, ArjavadharmaH bhavet tasya // 10 // 92. parasaMtAvayakAraNa-vayaNaM, mottUNa saparahidavayaNaM / jo vadadi bhikkhu turiyo, tassa du dhammo have saccaM // 11 // parasaMtApakakAraNa-vacanaM, muktvA svaparahitavacanam / yaH vadati bhikSuH turIyaH, tasya tu dharmaH bhavet satyam // 11 // 93. mosassa pacchA ya puratthao ya, paogakAle ya duhI duraMte / evaM adattANi samAyayaMto, rUve atitto duhio annisso||12|| mRSAvAkyasya pazcAcca purastAcca, prayogakAle ca duHkhI durantaH / evamadattAni samAdadAnaH, rUpe'tRpto duHkhito'nizraH // 12 // 94. patthaM hidayANiDheM pi, bhaNNamANassa sagaNavAsissa / kaDugaM va osahaM taM, mahuravivAyaM havai tassa // 13 // . pathyaM hRdayAniSTamapi, bhaNamAnasya svagaNavAsinaH / kaTukamivauSadhaM tat, madhuravipAkaM bhavati tasya // 13 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 88. kula, rU5, jAti, jJAna, tapa, zrata ane zIlane je zramaNa jarA jeTalA paNa garva nathI karato te tene mArdava dharma kahevAya. 89. bIjAnuM apamAna karavAnA doSane je sadA sAvadhAnIpUrvaka chAMDe te ja kharA arthamAM mAnI che. guNa na hoya ane abhimAna - karavuM tethI kAMI mAnI banAtuM nathI. 90. A puruSa aneka vAra ucca gotra ane aneka vAra nIca gotrane anubhava karI cUkI che, eTalA mATe nathI kaI hIna ke nathI keI. atirikata, (eTalA mATe eNe ucca gotranI) IcchA na karavI. (A puruSa aneka vakhata ucca gotra ane nIca gotrano anubhava karI cUko che-) AvuM jANyA pachI gotravAdI keNa heI zake? keNa mAnavAdI hoI zake ? 1. je kuTila vicAra nathI karato, kuTila kArya nathI karatA, kuTila A vacana nathI bolato ane potAnA doSe chupAvato nathI tene e Arjadhadharma kahevAya. 92. bIjAne saMtApa kare evAM vacano tyAga karI je bhikSu sva para-hitakArI vacana le che tene e satyadharma kahevAya. 3. asatya belIne paNa pote saphaLa na thaI zakyo evo zoka asatya bolyA pachI, asatyavAdIne thAya che ane ethI duHkhI bane che. asatya bolIne e bIjAne ThagavAne saMkalpa karI rahyo che e vicArathI asatyavAdI asatya belatAM pahelAM vyAkuLa bane che. kadAca koI potAnA asatyane pakaDI na pADe e vicArathI paNa e duHkhI bane che. A pramANe asatya vyavahAranuM pariNAma duHkhajanaka che. A pramANe, viSayothI atRpta banI corI karate thako e duHkhI ane AzarA vinAne banatA jAya che. 94. pitAnA gaNavAsI (sAthI) e karelI hitakara vAta pitAne madhura na lAgI hoya to paNa, tIkhA auSadhanI jema e pariNAme madhura phaLa ApanArI nIvaDe che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 95. vissasaNijjo mAyA va, hoi pujjo guru vva loassa / sayaNu vva saccavAI, puriso savvassa hoi pio // 14 // . vizvasanIyo mAteva, bhavati pUjyo gururiva lokasya / svajana iva satyavAdI, puruSaH sarvasya bhavati priyaH // 14 // 96. saccammi vasadi tavo, saccammi saMjamo taha vase sesA vi guNA / saccaM NibaMdhaNaM hi ya, guNANamudadhIva macchANaM // 15 // . satye vasati tapaH, satye saMyamaH tathA vasanti zeSA api guNAH / / satyaM nibandhanaM hi ca, guNAnAmudadhiriva matsyAnAm // 15 // 97. jahA lAho tahA loho, lAhA loho pvddddhii| domAsakayaM kajjaM, koDIe vi na niTThiyaM // 16 // yathA lAbhastathA lobhaH, lAbhAllobhaH pravardhate / . dvimASakRtaM kArya, koTyA'pi na niSThitam // 16 // . 98. suvaNNaruppassa upavvayA bhave, siyA hu kelAsasamA asaMkhayA / narassa luddhassa na tehi kiMci, icchA hu AgAsasamA aNantiyA // 17 // suvarNarUpyasya ca parvatA bhaveyuH syAt khalu kailAsasamA asaMkhyakAH / narasya lubdhasya na taiH kiJcit, icchA khalu AkAzasamA anntikaa|| 99. jahA ya aMDappabhavA balAgA, aMDaM balAgappaMbhavaM jahA ya / emeva mohAyayaNaM khu taNhA, mohaM ca taNhAyayaNaM vayaMti // 18 // yathA ca aNDaprabhavA balAkA, aNDaM balAkAprabhavaM yathA ca / evameva mohAyatanaM khalu tRSNAM, mohaM ca tRSNAyatanaM vadanti // 18 // 100. samasaMtosajaleNaM, jo dhovadi tivva-lohamala-puMjaM / bhoyaNa-giddhi-vihINo, tassa sauccaM have vimalaM // 19 // samasantoSajalena, yaH dhovati tIvralobhamalapuJjam / bhojanagRddhivihInaH, tasya zaucaM bhavet vimalam // 19 // 101. vaya-samidi-kasAyANaM, daMDANaM taha iMdiyANa paMcaNhaM / dhAraNa-pAlaNa-Niggaha-cAya-jao saMjamo bhnnio||20|| vratasamitikaSAyANAM, daNDAnAM tathA indriyANAM paJcAnAm / dhAraNa-pAlana-nigraha-tyAgajayaH saMyamo bhaNitaH // 20 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimukha 95. satyavAdI manuSya mAtAnI mAphaka vizvAsapAtra, mANase mATe gurunI mAphaka pUjya ane sagAMvahAlAMnI mAphaka badhAnuM prItipAtra bane che. 6. satyamAM tapa, saMyama ane bAkInA tamAma guNone vAsa hoya che. jevI rIte sAgara mAchalAMonuM Azraya sthAna che " tevI rIte satya samasta guNenuM Azraya sthAna che. 97. jema jema lAbha thAya che, tema tema lobha thAya che. lAbhazI lobha vadhato jAya che. be mAzA senAthI je kAma pAra paDI zake che te kAma karoDo suvarNamudrAothI paNa pAra paDI zakatuM nathI. (kapila nAmanI vyakitanI tRSNAnA nyUnAdhika pariNAmane darzAvanAruM A dRSTAMta che). 98. kadAca senA ane cAMdInA kailAsa-samAM asaMkhya parvata utpanna thaI jAya, to paNa lobhI puruSane ethI kazI asara thatI nathI (tRpti thatI nathI). kAraNa ke icchA AkAza jeTalI aMnata che. 9. jevI rIte bataka iMDAmAMthI ane IDuM batakamAMthI utpanna thAya che, tevI rIte tRSNA mehamAMthI ane moha tRSNAmAMthI unna thAya che. 10. (mATe) samatA ane saMtoSarUpI pANI vaDe tIvra bharUpI maLane je dhue che ane jene bhojananI kazI paDI nathI tene vimaLa zauca dharma lAdhe che. 101. vrata-dhAraNa, samiti-pAlana, kaSAyanigraha, mana-vacana-kAyAnI pravRttirUpa daMDane tyAga, pacaMdriya-jaya-A badhAne saMyama kahevAmAM Ave che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 102. visayakasAya - viNiggahabhAvaM, kAUNa jhANasajjhAe / jo bhAvai appANaM, tassa tavaM hodi niyameNa // 21 // viSayakaSAya-vinigrahabhAvaM, kRtvA dhyAnasvAdhyAyAn / yaH bhAvayati AtmAnaM, tasya tapaH bhavati niyamena // 21 // caiUNa savvadavvesu / bhaNidaM jiNavaradehi // 22 // tyaktvA * sarvadravyeSu / iti bhaNitaM jinavarendraH // 22 // ya kaMte pie bhoe, laddhe vipiTThikuvvas | sAhINe cayai bhoe, se hu cAi tti vuccaI // 23 // yaH ca kAntAn priyAn bhogAn, labdhAn vipRSThIkaroti / svAdhInAn tyajati bhogAn, sa hi tyAgI iti ucyate // 23 // 105. hoUNa ya NissaMgo, NiyabhAvaM Niggahittu suhaduhRdaM / 104. je NideNa du vahRdi, aNayAro tassA''kiMcaNaM // 24 // bhUtvA ca nissaMgaH, nijabhAvaM nigRhya sukhaduHkhadam / nirdvandvena tu vartate, anagAraH tasyA''kiJcanyam // 24 // 106. ahamikko khalu suddho, daMsaNaNANamaio sudAruvI / vi asthimajjhakiMci vi, aNNaM paramANumittaM pi // 25 // ahamekaH khalu zuddho, darzanajJAnamayaH sadA'rUpI / nApyasti mama kiJcidapyanyat paramANumAtramapi // 25 // 107-108. suhaM vasAmo jIvAmo, jesi No natthi kiMcaNa / mihilAe DajjhamANIe, na me Dajjhai kiMcaNa // 26 // cattaputtakalattassa, nivvAvArassa piyaM na vijjaI kiMci, appiyaM pi sukhaM vasAmo jIvAmaH, yeSAm asmAkaM nAsti mithilAyAM dahyamAnAyAM na me dahyate tyaktaputrakalatrasya, nirvyApArasya priyaM na vidyate kiJcit, apriyamapi na vidyate // 27 // bhikkhuNo / na 34 103. NivvedatiyaM bhAvai, mohaM jo tassa have cAgo, idi nirvedatrikaM bhAvayati, mohaM yaH tasya bhavati tyAgaH vijjae // 27 // kiJcana / kiJcana // 26 // bhikSoH / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAtimu kha 102. indriya-viSayA tathA kaSAyAne ba nigraha karIne, dhyAna ane svAdhyAya dvArA AtmAne je bhAvita kare che tenA e dharma tapadhama kahevAya che. 103. tamAma dravyAmAM upanna thanArA mAhane tyAgI, traNa prakAranA niveda (sa'sAra, zarIra ane bhAgA taraphanA vairAgya) dvArA peAtAnA AtmAne je bhAvita kare che teneA e dharma tyAgadharma kahevAya che ema jinendra deve kahyuM che. 105. 104. kAMta ane priya bhAgo peAtAne upalabdha hAvA chatAM enI sAme je pITha pheravI nAkhe che. ane svecchAe bhAgIne chAMDe che e tyAgI kahevAya che. tamAma prakAranA parigrahane chAMDI je niHsaMga (saoNMgarahita) banI jAya che ane peAtAnA sukhakArI ane duHkhadAyI bhAvA upara aMkuza sthApI nindrapaNe vicare che teneA e dharma Akicanya dharma kahevAya che. 106. huM eka zuddha,darzana-jJAnamaya, nitya ane arUpI chuM. A sivAya, bIjA badhA paramANue paNa mArA nathI. (Ane Akicanya dharma kahevAya che). 107-108. jenI pAse amAruM peAtAnuM kahI zakAya evuM kAMi nathI evA ame sukhethI rahIe chIe ane sukhethI jIvIe chIe. mithilA saLagI rahI che paNa ethI mAruM kahI zakAya evuM kazuM saLagI rahyuM nathI kAraNa ke je putra ane priyAthI mukata che ane vyavasAyathI nivRtta thayelA che evA bhikSune mATe nathI kAi vastu priya ke nathI kAi vastu apriya. (rAjya cheADI sAdhu anelA rAjiSa nimanA dRDha vairAgyanA saMbadhamAM A vAta che.) Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 samaNasuttaM 109. jahA pomma jale jAyaM, novalippai vAriNA / evaM alitaM kAmehi, taM vayaM bUma mAhaNaM // 28 // yathA padmaM jale jAtaM, nopalipyate vAriNA / evamaliptaM kAmaH, taM vayaM brUmo brAhmaNam // 28 // 110. dukkhaM hayaM jassa na hoi moho, moho hao jassa na hoi thaa| taNhA hayA jassa na hoi loho, loho hao jassa na kiNcnnaaii||29|| duHkhaM hataM yasya na bhavati mohaH, moho hato yasya na bhavati tRSNA / tRSNA hatA yasya na bhavati lobhaH, lobho hato yasya na kiJcana // 29 // 111. jIvo baMbha jIvammi, ceva cariyA havijja jA jadiNo / taM jANa baMbhaceraM, vimukkaparadehatittissa // 30 // . jIvo brahma jIve, caiva caryA bhavet yA yataH / / tad jAnIhi brahmacarya, vimukta-paradehatRptaH // 30 // .. 112. savvaMga pecchaMto, itthINaM tAsu muyadi dubbhAvaM / so bamhacerabhAvaM, sukkadi khalu duddharaM dhrdi||31|| sarvAGgaM prekSamANaH strINAM tAsu muJcati durbhAvam / sa brahmacaryabhAvaM, sukRtI khalu durdharaM dharati // 31 // 113. jaukuMbhe joiuvagUDhe, Asubhitatte * nAsamuvayAi / evitthiyAhi aNagArA, saMvAseNa nAsamuvayaMti // 32 // jatukumbhe jyotirupagUDhaH Azvabhitapto nAzamupayAti / evaM strIbhiranagArAH, . saMvAsena . nAzamupayAnti // 32 // 114. ee ya saMge samaikkamittA, suduttarA ceva bhavaMti sesA / jahA mahAsAgaramuttarittA, naI bhave avi gaMgAsamANA // 33 // etAMzca saMgAn samatikramya, sudustarAzcaiva bhavanti zeSAH / yathA mahAsAgaramuttIrya, nadI bhavedapi gaGgAsamAnA // 33 // 115. jaha solarakkhayANaM, purisANaM NididAo mhilaao| taha solarakkhayANaM, mahilANaM NididA purisA // 34 // yathA zIlarakSakANAM, puruSANAM ninditA bhavanti mahilAH / tathA zIlarakSakANAM, mahilAnAM ninditA bhavanti puruSAH // 34 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tirmukha 109. je pramANe jaLamAM utpanna thayela kamaLa jaLa vaDe lepAtuM nathI, tevI rIte kAma-bhoganA vAtAvaraNamAM Ucharela je manuSya enAthI lapAto nathI ene ame brAhmaNa kahIe chIe. 110. jene meha nathI, eNe dukhane nAza karI nAkhyo. jene tRSNA nathI eNe mehano nAza karI nAkhyo. jene lebha nathI eNe tRSNAne nAza karI nAkhyo (ane jenI pAse kAMI nathI eNe lebhano nAza karI nAkhyo. 111. jIva ja brahyA che. dehAsaktithI mukta muninI brahmane mATe je caryA che te ja brahmacarya. 112. strIonAM manorama sarvAgone dekhatAM chatAM je enA mATe durbhAva nathI karato--vikAra pAmatuM nathI e ja kharekharI rIte kaSTapUrvaka dhAraNa karI zakAya evA brahmacarya bhAvane dhAraNa 113. jevI rIte lAkhano ghaDo agni vaDe tapta thAya te tarata ja naSTa thaI jAya che, tevI rIte strInA sahavAsathI anagAra . (muni) naSTa thaI jAya che. 114. je mANasa A strI-viSayaka AsaktionI pele pAra cAlyo jAya che tene mATe bAkI rahela badhI Asaktio, mahAsAgara pAra karanAra mATe gaMgA jevI meTI nadInI jema, sukhethI pAra karavA lAyaka banI jAya che. 115. jevI rIte zIla-rakSaka puruSa mATe strIo niMdanIya che tevI rIte zIla-rakSikA strIo mATe puruSe niMdanIya che. (bannee Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 samaNasuttaM 116. kiM puNa guNasahidAo, itthIo atthi vitthaDajasAo / NaralogadevadAo, dehiM vi vaMdaNijjAo // 35 // . kiM punaH ? guNasahitAH, striyaH santi vistRtayazasaH / / naralokadevatAH devairapi vandanIyAH // 35 // 117. tellokkADaviDahaNo, kAmaggI visyrukkhpjjlio| jovvaNataNillacArI, jaM Na Dahai so havai dhaNNo // 36 // trailokyATavidahanaH, kAmAgniviSayavRkSaprajvalitaH / . yauvanatRNasaMcaraNacaturaH, yaM na dahati sa bhavati dhanyaH // 36 // 118. jA jA vajjaI rayaNI, na sA paDiniyattaI / ahammaM kuNamANassa, aphalA janti raaio||37|| . yA yA vrajati rajanI, na sA pratinivartate / . adharma kurvANasya, aphalAH yAnti rAtrayaH // 37 // 119-120. jahA ya tiNi vaNiyA, mUlaM ghettUNa niggayA / . ego'ttha lahaI lAha, ego. mUleNa aago||38|| . ego mUlaM pi hArittA, AMgao tattha vANio / vavahAre uvamA esA, evaM dhamme viyANaha // 39 // yathA ca trayo vaNijaH, mUlaM gRhItvA nirgatAH / eko'tra labhate lAbham, eko mUlena AgataH // 38 // ekaH mUlam api hArayitvA, Agatastatra, vANijaH / vyavahAre upamA eSA, evaM . dharme vijAnIt // 39 // 121. appA jANai appA, jahaTThio appasakkhio dhmmo.| appA kareMi taM taha, jaha appasuhAvao hoi||40|| AtmAnaM jAnAti AtmA, yathAsthito AtmasAkSiko dharmaH / AtmA karoti taM tathA, yathA AtmasukhApako bhavati // 40 // 10. saMyamasUtra 122. appA . naI veyaraNI, appA me kUDasAmalI / appA kAmaduhA dheNU, appA me naMdaNaM vraNaM // 1 // AtmA nadI vaitaraNI, AtmA me kUTazAlmalI / / AtmA kAmadughA dhenuH, AtmA me nandanaM vanam // 1 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyotirmukha 39 116. paraMtu evI paNa zIla-guNa-saMpanna strIo che jemane yaza sarvatra vyApta che. e manuSya lekanI devatAo che. ane devAne mATe vaMdana karavA gya che. 117. viSayarUpI vRkSa dvArA prajavalita thaMcele kAmAgni traNeya lokarUpI aTavIne bALI nAkhe che, paNa yauvanarUpI ghAsa upara cAlavAmAM kuzaLa evA je mahAtmAne e agni nathI bALato ke nathI vicalita karI zakato e dhanya che. 118. je je rAtrI vyatIta thaI gaI che te pAchI nathI AvatI. adhama karanAranI rAtrIo niSphaLa cAlI jAya che. 19-120.jevI rIte traNa vANIyAe dravyanI amuka mULa rakama laIne nIkaLI paDyA. emAMthI eke lAbha meLavyo, bIje mULa rakama laIne pAcho pharyo, ane trIjo mULa rakamane paNa gumAvIne pAcho Avyo. A vyApAranI upamA che. barAbara A pramANe dharmanA saMbadhamAM jANavuM-samajavuM joIe. 121. AtmA ja yathAsthita (nija svarUpamAM sthita) AtmAne jANe che. eTalA mATe svabhAvarUpa dharma paNa AtmasAkSIrUpa hoya che. A dharmanuM pAlana (anubhava) AtmA e vidhithI kare che ke jethI e potAne mATe sukhadAyaka bane. 10 saMyamasUtra 1rara. AtmA ja vaitaraNI nadI che. AtmA ja phUTazAlmalI vRkSa che. AtmA ja kAmaddadhA gAya che ane AtmA ja naMdanavana che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 123. appA kattA vikattA ya, duhANa ya suhANa ya / appA mittamamittaM ca, duppaTThiya supptttthio||2|| AtmA kartA vikartA ca, duHkhAnAM ca sukhAnAM ca / AtmA mitramamitram ca, duSprasthitaH suprasthitaH // 2 // 124. egappA ajie sattU, kasAyA indiyANi ya / te jiNittu jahAnAyaM, viharAmi ahaM muNI ! // 3 // eka AtmA'jitaH zatraH, kaSAyA indriyANi ca / ... tAn jitvA yathAnyAyaM, viharAmyahaM mune ! // 3 // 125. jo sahassaM sahassANaM, saMgAme dujjae jiNe / .. egaM jiNejja appANaM, esa se paramo jo||4|| yaH sahasraM sahasrANAM, saGagrAme durjaye jayet / ekaM jayaMdAtmAnam, eSa tasya : paramo jayaH // 4 // .. 126. appANameva jujjhAhi, kiM te jujheNa bjjho| appANameva appANaM, jaittA suhamehae // 5 // AtmAnameva yodhayasva, kiM te yuddhena bAhyataH / AtmAnameva AtmAnaM, jitvA sukhamedhate // 5 // 127. appA ceva damayanvo, appA hu khalu duddamo / appA daMto suhI hoi, assi loe parattha y||6|| AtmA caiva damitavyaH, AtmA eva khalu durdamaH / AtmA dAntaH sukhI bhavati, asmilloke paratra ca // 6 // 128. varaM me appA daMto, saMjameNa taveNa ya / mA'haM parehiM dammato, baMdhaNehiM vahehi y||7|| varaM mayAtmA dAntaH, saMyamena tapasA ca / mA'haM. parairdamyamAnaH, bandhanairvadhaizca // 7 // 129. egao viraI kujjA, egao ya pabattaNaM / asaMjame niryAtta ca, saMjame ya pavattaNaM // 8 // ekato viratiM kuryAt, ekatazca pravartanam / asaMyamAnnivRtti ca, saMyame ca pravartanam // 8 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAti kha 123. sukhaduHkhanA kartA AtmA ja che ane bheAkatA (vikartA) paNa AtmA ja che, sat pravRtti karanAra AtmA ja peAtAnA mitra che ane duSpravRtti karanAra AtmA ja peAtAnA zatru che. 41 124. avijita evA eka peAtAno AtmA ja peAtAno zatru che. avijita kaSAya ane iMdriyA ja peAtAnI zatru che. he munedri ! emanA upara vijaya meLavIne huM nyAyapUrvaka (dharmAnusAra) vicaruM chu.. 125. durjeya yuddhamAM je hajArA yAdvAne jIte che tenI apekSAe je ekalI peAtAnI jAtane ja jIte che tene e vijaya parama vijaya che. . 126. khAdya yuddhothI zuM vaLyuM ? peAtAnI jAta sAthe ja svayaM yuddha karA, pAtA vaDe peAtAnI jAtane jItavAthI ja sAcu` sukha prApta thAya che. 127. peAtAnI jAta upara ja vijaya prApta karavA joie. peAtAnI upara vijaya prApta karavA e ja kaThaNa che. Atma-vijayI ja A leAka ane paraleAkamAM sukhI bane che. . 128. huM pote ja sayama ane tapa dvArA peAtAnI upara vijaya meLavuM e ja ceAgya che. dhana ane vadha vaDe khIjAe mAru damana kare e ThIka nahi. 129. eka tarapha nivRtti ane bIjI tarapha pravRtti karavI joIeasayamathI nivRtti ane sayamamAM pravRtti, Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 samaNasuttaM 130. rAge dose ya do pAve, pAvakamma pavattaNe / je bhikkha ruMbhaI niccaM, se na acchai maMDale // 9 // rAgo dveSaH ca dvau pApau, pApakarmapravartakau / yo bhikSaH ruNaddhi nityaM, sa na Aste maNDale // 9 // 131. nANeNa ya jhANeNa ya, tavobaleNa ya balA nirubhaMti / iMdiyavisayakasAyA, dhariyA turagA va rajjUMhiM // 10 // . jJAnena ca dhyAnena ca, tapobalena ca balAnnirudhyante / / indriyaviSayakaSAyA, dhRtAsturagA iva rajjUbhiH // 10 // 132. uvasAmaM puvaNItA, guNamahatA jiNacarittasarisaM pi / paDivAteti kasAyA, kiM puNa sese sarAgatthe // 11 // upazamam apyupanItaM, guNamahAntaM jincritrsdRshmpi| / pratipAtayanti kaSAyAH, kiM punaH zeSAn sarAgasthAn // 11 // 133. iha uvasaMtakasAo, lahai aNaMtaM puNo vipaDivAyaM / na hu bhe vIsasiyavvaM, theve vi kasAyasesammi // 12 // iha upazAntakaSAyo, labhate'nantaM punarapi pratipAtam / na hi yuSmAbhivizvasitavyaM stoke'pi kaSAyazeSe // 12 // 134. aNathovaM vaNathovaM, aggIthovaM kasAyathovaM ca / na hu bhe vIsasiyadhvaM, thovaM pi hu taM bahu hoi // 13 // RNastokaM vraNastokam, agnistokaM kaSAyastokaM ca / na hi bhavadbhirvizvasitavyaM, stokamapi khalu tad bahu bhvti||13|| 135. koho poiM paNAsei, mANo viNayanAsaNo / mAyA mittANi nAsei, loho svvvinnaasnno||14|| krodhaH prIti praNAzayati, mAno vinayanAzanaH / mAyA mitrANi nAzayati, lobhaH sarvavinAzanaH // 14 // 136. uvasameNa haNe kohaM, mANaM maddavayA jiNe / mAyaM ca'jjavabhAveNa, lobhaM saMtosao jiNe // 15 // upazamana hanyAt krodha, mAnaM mArdavena jayet / mAyAM ca ArjavabhAvena, lobhaM santoSato jayet // 15 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyotirmukha 43 pApakAryamAM pravRtti karAvanAra rAga ane dveSa bane pApa che. je bhikSu Ane sadA nirodha kare che. e maMDaLa (saMsAra) mAM aTavAI paDato nathI paraMtu mukta banI jAya che. 131. jevI rIte lagAma dvArA ane baLapUrvaka rokavAmAM Ave te che, evI rIte jJAna, dhyAna ane tapanA baLa vaDe IdrinA viSayone ane kaSAyane jerapUrvaka rekavA joIe. 132. ati guNavAna munie zAMta karelA kaSAya jinezvara deva jevA cAritravAna (upazAMta ane vItarAgI) munine paNa je pADI de che to pachI rAgayukta muninI to vAta ja zI ? 133. kaSAyone upazAMta karele puruSa paNa jyAre anaMta pratipAta (vizudhdha adhyavasAyanI anaMtahInatA) ne bhAgI bane che tyAre (to pachI) bAkI rahI gayelA thoDA jeTalA kaSAya upara kevI rIte vizvAsa mUkI zakAya? enA upara vizvAsa na karavo joIe. 134. DuMka deNuM, nAno ghAva, jarA jeTalI Aga, ane nahi jevo - kaSAya-A cAreyane tamAre vizvAsa na karavo joIe. kAraNa ke A alpa hovA chatAM vadhIne mahat (meTuM) banI jAya che. - 135. krodha prItinA, mana vinayano, mAyA maitrIne ane lAbha tamAmano nAza kare che. 136. kSamAthI krodhane haNo. namratAthI mAnane jIto, saraLa svabhAvathI mAyA upara ane saMtoSathI lobha upara vijaya meLave. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 137. jahA kumme saaMgAI, sae dehe samAhare / - evaM pAvAiM mehAvI, ajjhappeNa samAhare // 16 // . yathA kUrmaH svaaGgAni, svake dehe samAharet / .. evaM pApAni medhAvI, adhyAtmanA samAharet // 16 // 138. se jANamajANaM vA, kaTuM AhammioM payaM / saMvare khippamappANaM, bIyaM taM na samAyare // 17 // .. sa jAnan ajAnan vA, kRtvA AdhArmikaM padam / saMvaret kSipramAtmAnaM, dvitIyaM tat na samAcaret // 17 // 139. dhammArAma care bhikkhU, dhiimaM dhmmsaarhii| . dhammArAmarae daMte, bambhacerasamAhie // 18 // dharmArAma cared bhikSuH, dhRtimAn dharmasArathiH / / dharmArAmarato dAntaH, brahmacaryasamAhitaH // 18 // 11. aparigrahasUtra 140. saMganimittaM mArai, bhaNai alIaM karei corikkaM / sevai mehuNa mucchaM, apparimANaM kuNai, jIvo // 1 // saMganimittaM mArayati, bhaNatyalIkaM karoti corikAm / sevate maithunaM mUrchAmaparimANAM karoti jIvaH // 1 // 141. cittamaMtamacittaM vA, parigijha kisAmavi / annaM vA aNujANAi, evaM dukkhA Na muccaI // 2 // cittavantamacittaM vA, parigRhya kRzamapi / anyaM vA anujAnAti, evaM duHkhAt na mucyate // 2 // 142. je mamAiya mati jahAti, se jahAti mamAiyaM / se hu diTThapahe muNI, jassa natthi mamAiyaM // 3 // . yo mamAyitamati jahAti, sa tyajati mamAyitam / sa khalu dRSTapathaH muniH, yasya nAsti mamAyitam // 3 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayA tasu kha 137. jevI rIte kAcabe peAtAnAM aMgAne peAtAnA zarIramAM sameTI le che tevI rIte buddhimAna (jJAnI) puruSa pAAne adhyAtma mAraphata sameTI le che. 45 138. jANye athavA ajANye koi adhama kAya thaI jAya to peAtAnA AtmAne emAMthI tarata haTAvI levA joie. pachI pharI vAra e kArya na karavuM. 139. dIvAna, dharma rUpI rathane calAvanAra, dharmanA udyAnamAM rata-lIna dAnta ane brahmacaryamAM cittanI zAMti prApta karanAra bhikSu dharmanA ArAma (bagIcA) mAM vicare. aparigraha sUtra 140. parigrahane kAraNe jIva hiMsA kare che,asatya khele che, cArI kare che, maithuna seve che ane atyadhika Asakita kare che. (A prakAre parigraha pAMceya pApAnI jaDa che). 141. sajIva ke nirjIva svalpa vastune paNa je parigraha rAkhe che, athavA bIjAne ema karavAnI anujJA AjJA Ape chete duHkhathI mukata nathI thatA. 142. je parigrahanI vRdhdhinA tyAga kare che te ja parigrahane tyAgI zake che. jenI pAse parigraha nathI e munie mAnuM darzana karyuM che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 143-144. micchattavedarAgA, taheva hAsAdiyA ya chhosaa| cattAri taha kasAyA, caudasa abbhaMtarA gaMthA // 4 // bAhirasaMgA khettaM, vatthu dhaNadhanakuppabhAMDANi / dupayacauppaya jANANi, keva sayaNAsaNe ya tahA // 5 // mithyAtvavedarAgAH, tathaiva hAsAdikAH ca SaDdoSAH / catvArastathA kaSAyAH, caturdaza abhyantarAH granthAH // 4 // bAhyasaMgAH kSetraM, vAstudhanadhAnyakupyabhANDAni / .' dvipadacatuSpadAni yAnAni, caiva zayanAsanAni ca tathA // 5 // 145. savvagaMthavimukko, sIIbhUo pasaMtacitto a / jaM pAvai muttisuhaM, na cakkavaTTI vi taM lahai // 6 // sarvagranthavimuktaH, zItIbhUtaH prazAntacittazca / yatprApnoti muvitasukhaM, na. cakravartyapi tallabhate // 6 // 146. gaMthaccAo iMdiya-NivAraNe aMkuso va hathissa / ___Nayarassa khAiyA vi ya, iMdiyaguttI asaMgattaM // 7 // granthatyAgaH indriya-nivAraNe aMkuza iva hastinaH / .. nagarasya khAtikA iva ca, indriyaguptiH asaMgatvam // 7 // 12. ahiMsAsUtra 147. evaM khu nANiNo sAraM, jaM na hiMsai kaMcaNa / ahiMsAsamayaM ceva, etAvaMte viyANiyA // 1 // etat khalu jJAninaH sAraM, yat na hinasti kaJcana / ahiMsA samatAM caiva, etAvatI vijAnIyAt // 1 // 148. savve jIvA vi icchaMti, jIviu na mariji / tamhA pANavahaM ghoraM, niggaMthA vajjayaMti NaM // 2 // sarve jIvAH api icchanti, jIvituM na martum / . tasmAtprANavadhaM ghoraM, nirgranthAH varjayanti tam // 2 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tirmukha 143-144. parigraha be prakArano che. AtyaMtara ane bAhya. AtyaMtara parigraha cauda prakArano cheH 1. mithyAtva, 2. strIveda, 3. puruSaveda, 4. napusakavada, pa. hAsya, 6. rati, 7. arati, 8. zeka, 9. bhaya, 10. jugupsA, 11. krodha, 12. mAna, 13. mAyA, 14. lAbha. bAhya parigraha daza prakArano che : 1. khetara, 2. makAna, 3. dhana-dhAnya, 4. vastra, pa. bhAMDa, 6. dAsa-dAsI, 7. pazu, 8. vAhana, 9. zayyA (bIchAnuM), '. 10. sana. . 145. saMpUrNa parigrahathI mukata, zItIbhUta (sIjhI gayelo) prasannacitta zramaNa jevuM mukitasukha pAme che tevuM sukha cakravatIne paNa nathI maLatuM. 146. jevI rIte hAthIne kAbumAM lAvavA mATe aMkuza ane zaheranI rakSA mATe khAI che tevI rIte Idriya-nivAraNa mATe parigrahane tyAga (kahevAmAM Avyo) che. parigraha-tyAgathI Idriyo '. kAbUmAM Ave che. 12. ahiMsA sUtra , 147. jJAnI havAne sAra e ja che ke (e) keI paNa prANInI hiMsA na kare. eTaluM jANavuM ja basa thaze ke ahiMsAmUlaka samatA ja dharma che athavA e ja ahiMsAnuM vijJAna che. ! 148. sarva jIvo jIvavA mAge che, maravA nahi. eTalA mATe prANavaghane bhayAnaka jANI nigraMtha ene vaje che, chAMDe che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 149. jAvaMti loe pANA, tasA aduva thAvarA / te jANamajANaM vA, Na haNe No vi ghAyae // 3 // yAvanto loke prANA-strasA athavA sthAvarAH / . tAn jAnannajAnanvA, na hanyAt. no'pi ghAtayet // 3 // 150. jaha te na piaM dukkhaM, jANia emeva savvajIvANaM / savvAyaramuvautto, attovammeNa kuNasu , dayaM // 4 // yathA te na priyaM duHkhaM, jJAtvaivameva sarvajIvAnAm / ... sarvAdaramupayuvataH, Atmaupamyena kuru dayAm / / 4 // 151. jIvavaho appavaho, jIvadayA appaNo dayA hoi / . tA savvajIvahiMsA, paricattA attakAhiM // 5 // . jIvavadha Atmavadho, jIvadayA''tmano dayA bhavati / tasmAt sarvajIvahiMsA, parityaktA''tmakAmaiH // 5 // 152. tumaM si nAma sa ceva, jaM haMtavvaM ti manasi / . tumaM si nAma sa ceva, jaM ajjAveyavvaM ti manasi // 6 // tvam asi nAma sa eva, yaM hantavyamiti manyase / tvam asi nAma sa eva, yamAjJApayitavyamiti manyase // 6 // 153. rAgAdINamaNuppAo, ahiMsakattaM ti desiyaM samae / tesi ce uppattI, hiMsetti jiNehi NidivA // 7 // rAgAdInAmanutpAdaH, ahiMsakatvamiti dezitaM samaye / teSAM ced utpattiH, 'hiMsA' iti jinanirdiSTA // 7 // 154. ajjhavasieNa baMdho, satte mArejja mA tha mArejja / eso baMdhasamAso, jIvANaM NicchayaNayassa // 8 // adhyavasitena bandhaH, sattvAn mArayed mA atha mArayet / eSa bandhasamAso, jIvAnAM nizcayanayasya // 8 // 155. hiMsAdho aviramaNaM, vahapariNAmo ya hoi hiMsA hu / tamhA pamattajogo, pANavvavarovao NiccaM // 9 // hiMsAto'viramaNaM, vadhapariNAmaH ca bhavati hiMsA hi / tasmAt pramattayogo, prANavyaparopako nityam // 9 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tirmukha 149. lekamAM jeTalA paNa trasa ane sthAvara prANIo che ene , nircA jAye ke ajANyuM na haNe athavA na haNAve. 150. jevI rIte tamane pitAne dukha gamatuM nathI evI rIte bIjA jIvone paNa gamatuM nathI- AvuM jANI pUrA Adara ane sAvadhAnIthI, AtmaupamyanI daSTithI dareka upara dayA rAkho. 151. jIvana vadha ApaNe pitAne ja vadha che. jIva upara dayA rAkhavI e ApaNuM potAnA upara dayA rAkhavA barAbara che. eTalA mATe AtmahitaiSI (AtmakAma) puruSoe tamAma prakAranI jIvahiMsAno tyAga karyo che. 15ra. jene tuM haNavA yogya mAne che te te pote ja cho. jene tuM AjJAmAM rAkhavA gya mAne che te paNa te pote ja cho. 153. jinezvaradeve kahyuM che - rAga vagerenI anutpatti ahiMsA che ane enI utpatti hiMsA che. 154. hiMsA karavAnA vicArathI ja karmabaMdha thAya che - bhale pachI koI jIva mare ke na mare. nizcayanayane anusAre jInA karmabaMdhanuM TUMkAmAM A ja svarUpa che. 155. hiMsA karatAM hiMsAno bhAva-vicAra ja pariNAma e ja hiMsA che. mATe jyAM pramAda che tyAM nitya hiMsA che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 156. NANI kammassa khayattha-muTTido Nodvido ya hiMsAe / adadi asaDhaM ahiMsatthaM, appamatto avadhago so||10|| jJAnI karmaNaH kSayArtha-mutthito notthitaH ca hiMsAya / yatati azaTham ahiMsArtham apramattaH avadhakaH saH // 10 // 157. attA ceva ahiMsA, attA hiMsati Nicchao samae / jo hodi appamatto, ahiMsago hiMsago idaroM // 11 // AtmaivAhiMsA''tmA, hiMseti nizcayaH .samaye / yo bhavati apramatto'hiMsakaH, hiMsakaH itaraH // 11 // 158. tuMgaM na maMdarAo, AgAsAo visAlayaM natthi / jaha taha jayaMmi jANasu, dhammamahiMsAsamaM natthi // 12 // . tuGgaM na mandarAt, AkAzAdvizAlakaM nAsti / yathA tathA jagati jAnIhi, dharmo'hiMsAsamo nAsti // 12 // 159. abhayaM patthivA! tumbha, abhayadAyA bhavAhi ya / aNicce jIvalogammi, ki hiMsAe pasajjasi // 13 // abhayaM pArthiva ! tubhyam abhayadAtA bhava ca / anitye jIvaloke, kiM hiMsAyAM prasajjasi // 13 // 13. apramAdasUtra 160. imaM ca me asthi imaM ca natthi, imaM ca me kiccaM imaM akiccN| taM evamevaM lAlappamANaM, harA haraMti tti kahaM pamAe ? // 1 // idaM ca me'sti idaM ca nAsti, idaM ca me kRtyamidamakRtyam / tamevamevaM lAlapyamAnaM, harA harantIti kathaM pramAdaH ? // 1 // 161. sItaMti suvaMtANaM, atthA purisANa logasAratthA / tamhA jAgaramANA, vidhuNadha porANayaM kammaM // 2 // sIdanti svapatAm, arthAH puruSANAM lokasArArthAH / tasmAjjAgaramANA, vidhUnayata purANakaM karma // 2 // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiyuM khA 156. jJAnI karmakSaya mATe prayatna kare che,-hiMsA mATe nahi. niSkapaTa bhAve ahiMsA AcaravAne ene prayatna hoya che. e apramatta muni ahiMsaka hoya che. 157. AtmA ja ahiMsA che ane AtmA ja hiMsA che. siddhAMtane A AkharI phesalo che. je apramatta che e ahiMsaka che ane je pramatta che e hiMsaka che. 158. meru parvatathI UMcuM ane AkAzathI vizALa jagatamAM kazuM nathI. tevI ja rIte ahiMsA samAna (jagatamAM) bIjo koI dharma nathI. 159 munie kahyuM : "he rAjana ! tane abhaya che ane tuM paNa abhayadAtA bana. A anitya jIva-lokamAM tuM hiMsAmAM zA mATe Asakta banI rahyo cho ?' 13. apramAdasUtra 16. A mArI pAse che ane A mArI pAse nathI tathA A mAre '. karavuM che ane A nathI karavuM - A pramANe mithyA bakavAda na karanAra puruSane, uThAvI levAnA svabhAvavALo, kALa uThAvI le che. 161. A jagatamAM jJAnAdi sArabhUta vastu che. je puruSa sUte * rahe che tene e artha naSTa thaI jAya che. eTalA mATe satata jAgaraNapUrvaka pUrvAjita karmone khaMkherI nAkhe. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 samaNasuttaM 162. jAgariyA dhammINaM, ahammINaM ca suttayA seyA / vacchAhivabhagiNIe, ahiMsu jiNo jayaMtIe // 3 // jAgarikA dharmiNAm, armiNAM ca suptatA zreyasI / vatsAdhipabhaginyAH, kathitavAn jinaH jayantyAH // 3 // 163. suttesu yAvI paDibuddhajIvI, na vIsase paNDie AsupaNNe / .. ghorA muhuttA abalaM sarIraM, bhAraMDa-pakkhI va cre'ppmtto||4|| supteSu cApi pratibuddhajIvI, na vizvaset paNDita AzuprajJaH / ghorAH muhUrtA abalaM zarIram, bhAraNDapakSIva cared apramattaH // 4 // 164. pamAyaM kammamAhaMsa, appamAyaM tahA'varaM / tabhAvAdesao vAvi, bAlaM paMDiyameva vA // 5 // pramAdaM karma Ahu-rapramAdaM tathA'param / tadbhAvAdezato vApi, .bAlaM paNDitameva vA // 5 // 165. na kammuNA kamma khati vAlA, akaramuNA kamma khati dhIrA / medhAviNo lobhamayA vatItA, saMtosiNo no pakareMti pAvaM // 6 // na karmaNA karma kSapayanti bAlA, akarmaNA karma kSapayanti dhIrAH / medhAvino lobhamadAd vyatItAH, santoSiNo no prakurvanti pApam / / 166. savvao pamattassa bhayaM, savvao appamattassa natthi bhayaM // 7 // sarvataH pramattasya bhayaM, sarvato'pramattasya nAsti bhayam // 7 // 167. nA''lasseNa samaM sukkhaM, na vijjA saha niddayA / na veraggaM mamattaNaM, nAraMbheNa dayAluyA // 8 // . nA''lasyena samaM saukhyaM, na vidyA saha nidrayA / na vairAgyaM mamatvena, nArambheNa dayAlutA // 8 // ... 168. jAgaraha narA ! NiccaM, jAgaramANassa vaDDhate buddhI / jo suvati Na so dhanno, jo jaggati so sayA dhanno // 9 // jAgRta narAH ! nityaM, jAgaramANasya varddhate buddhiH / yaH svapiti na so dhanyaH, yaH jAgatti sa sadA dhanyaH // 9 // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tirmukha paha 53 162. dhArmika mATe jAgavuM zreyaskara che ane adhArmika mATe sUvuM zreyaskara che, -- AvuM bhagavAna mahAvIre vatsadezanA rAjA zatAnIkanI bahena jayaMtIne kahyuM hatuM. 163. sUtelI vyaktionI vacce paNa AzuprajJa paMDita jAgRta rahe che. pramAdamAM e vizvAsa nathI karato. muhUrto ghaNuM ghera (nirdaya) che, zarIra durbaLa che, mATe bhAreDa paMkhInI mAphaka sAvadhAnIthI vicAravuM joIe. 164. pramAdane karma (Asava) ane apramAdane akarma (saMvara) kahevAmAM Ave che. pramAdane kAraNe manuSya bAla (ajJAnI) banI jAya che, pramAda na hoya to manuSya paMDita (jJAnI) 165. (karma-pravRtti dvArA karma-kSaya thaI zake che ema ajJAnI sAdhaka mAne che paraMtu) karma dvArA karmo kSaya e karI zakatA nathI. dhIra puruSa akarma (saMvara athavA nivRtti) dvArA karmakSaya kare che. lobha ane madathI para banI ane saMtoSa keLavI medhAvI puruSa pApa nathI karatA. * 166. pramattane badhI bAjuethI bhaya hoya che. apramattane koI - bhaya nathI hoto. 167. ALasune sukha nathI, nidrALune vidyAbhyAsa na hoya, mamatva " - rAkhanArane virAgya na hoya, ane hiMsakane dayA nathI hotI. 168. manuSyo ! satata jAgrata raho. je jAgato hoya che tenI buddhi vadhatI rahe che. je sUto rahe che te dhanya-bhAgyazALI nathI. dhanya-kRtakRtya e che je hamezAM jAgaraNazIla che. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 169. AdANe Nikkhave, vosiraNe ThANagamaNasayaNesu / savvattha appamatto, dayAvaro hodu hu ahiNso||10|| AdAne nikSepe, vyutsarjane sthAnagamanazayaneSu / sarvatrApramatto, dayAparo bhavati khalvahiMsakaH // 10 // 14. zikSAsUtra 170. vivattI aviNIassa, saMpattI viNIassa ya / ... jasseyaM duhao nAyaM, sikkhaM se abhigacchai // 1 // vipattiravinItasya, saMpattivinItasya ca / / / yasyaitad dvidhA jJAtaM, zikSAM saH adhigacchati // 1 // 171. aha paMcahi ThANehi, jehiM sikkhA na lbbhii| . thambhA kohA pamAeNaM, rogeNA'lassaeNa y||2|| atha paJcabhiH sthAnaH, yaiH zikSA na. labhyate / stambhAt krodhAt pramAdena, rogeNAlasyakena ca // 2 // 172-173. aha ahiM ThANehi, sikkhAsIle tti vuccaI / ahassire sayA daMte, na ya mammamudAhare // 3 // nAsIle na visIle, na siyA ailolue| akohaNe saccarae, sikkhAsIle ti vuccaI // 4 // athASTabhiH sthAnaH, - zikSAzIla] ityucyate / ahasanazIla: sadA, dAntaH, na ca marma udAharet // 3 // nAzIlo na vizIla:, na syAdatilolupaH / akrodhanaH satyarataH, zikSAzIla ityucyate // 4 // 174. nANamegaggacitto a, Thio a ThAvayaI paraM / suANi a ahijjittA, rao suasamAhie // 5 // jJAnamekAgracittazca, sthitaH ca sthApayati param / zrutAni ca adhItya, rataH zrutasamAdhau // 5 // . Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtimukha 169. vastuone levA-mUkavAmAM, maLa-mUtra tyAga karavAmAM, belavA cAlavA-pharavAmAM tathA sUvAmAM je dayAvAna puruSa hamezAM apramAda sevato hoya e kharekhara ja ahiMsaka che. 14. zikSAsUtra 170. avinayInA jJAnAdi guNono nAza thaI jAya che e enI vipatti che ane vinayIne jJAnAdi guNonI prApti thAya che e enI saMpatti che. A banne bAbatone jANakAra ja grahaNa ane AsevanarUpa sAcI zikSA prApta kare che. 171. A pAMca kAraNone laIne zikSA prApta thatI nathIH 1, abhimAna, 2. krodha, 3. pramAda, 4. roga ane 5. ALasa. 172-173.A ATha sthitio athavA kAraNone laIne mANasane zikSaNa zIla kahevAmAM Ave cheH 1. hAMsI-majAka na uDAvavI, 2. hamezAM iMdriya ane mananuM damana karavuM, 3. keInI gupta vAta prakAzamAM na ANavI, 4, azIla (sarva prakAre AcAravihIna) na banavuM, pa. vizIla (doSathI kalaMkita) na banavuM, 6. atizaya rasalolupatA na hovI, 7. akrodhI rahevuM, tathA 8. satyamAM rata rahevuM. 174. vyaktine jJAna ane cittanI ekAgratA adhyayana dvArA prApta thAya che. e pote dharmamAM sthira thAya che ane bIjAne paNa sthira banAve che. temaja aneka prakAranAM zAstranuM adhyayana karIne e zrutasamAdhimAM lIna banI jAya che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 175. vase gurukule niccaM, jogavaM uvahANavaM / . piyaMkare piyaMvAI, se sikkhaM laDumarihaI // 6 // vased gurukule nityaM, yogavAnupadhAnavAn / priyaMkaraH priyavAdI, sa zikSA labdhumarhati // 6 // 176. jaha dIvA dIvasayaM, paippae so ya dippae dIvo / . dIvasamA AyariyA, dippaMti paraM ca dIveti // 7 // yathA dIpAt dIpazataM, pradIpyate sa ca dIpyate dIpaH / dIpasamA AcAryAH, dIpyante paraM ca dIpayanti // 7 // . 15. AtmasUtra 177. uttamaguNANa dhAmaM, savvadavvANa uttamaM davvaM / taccANa paraM taccaM, jIvaM jANeha nnicchydo||1|| uttamaguNAnAM dhAmaM, sarvadravyANAM uttama. dravyam / tattvAnAM paraM tattvaM, jIvaM jAnIta nizcayataH // 1 // 178. jIvA havaMti tivihA, bahirappA taha ya aMtarappA ya / paramappA vi ya duvihA, arahaMtA taha ya siddhA ya // 2 // jIvAH bhavanti trividhAH, bahirAtmA tathA ca antarAtmA ca / paramAtmAnaH api ca dvividhAH, arhantaH tathA. ca siddhAH ca // 2 // 179. akkhANi bahirappA, aMtarappA' hu appasaMkappo / kammakalaMka-vimukko, paramappA bhaNNae devo // 3 // akSANi bahirAtmA, antarAtmA khalu AtmasaMkalpaH / karmakalaGkavimuktaH, paramAtmA bhaNyate devaH // 3 // 180. sasarIrA arahatA, kevalaNANeNa muNiya-sayalatthA / NANasarIrA siddhA, savvuttama-sukkha-saMpattA // 4 // sazarIrAH arhantaH, kevalajJAnena jJAtasakalArthAH / jJAnazarIrAH siddhAH, sarvottamasaukhyasaMprAptAH // 4 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtimukha 175. je hamezAM gurukuLamAM vAsa kare che, je upadhAna (zrutanA adhyayana samaye) tapa kare che, je priya kare che ane je priya bele che te zikSA prApta karI zake che. 176. jevI rIte eka dIpamAMthI seMkaDo dIpa jvalI UThe che ane e pite dIpta rahe che tevI rIte AcArya dIpaka jevA che. e pote prakAzavAna rahe che ane bIjAne paNa prakAzita kare che. 15. AtmasUtra 177. jIva uttama guNonuM Azraya sthAna che, badhAM dravyomAM uttama dravya che ane sarva tattvamAM parama tattva che ema tame nizcayapUrvaka jaNe. 178. jIva traNa prakAranA che ? bahirAtmA, aMtarAtmA ane paramAtmA. paramAtmAnA be prakAra che. ahat ane siddha " 179 iMdriya-samUha ne AtmA mAnanAra bahirAtmA che; Atma-saMka95-dehathI bhinna AtmAne svIkAranAra aMtarAmA che. karma-kalaMkathI vimukta AtmA paramAtmA che. 180. kevalajJAna dvArA tamAma padArthone jANanAra sazarIrI jIva at kahevAya che tathA sarvottama sukha eTale ke mokSa jeNe meLavyA che evA jJAna-zarIrI jIvane siddha kahe che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 samaNasutaM 181. Aruhavi aMtarappA, bahirappo chaMDiUNa tiviheNa / jhAijjai paramappA, uvaiTTha jiNavaradehiM // 5 // Aruhya antarAtmAnaM, bahirAtmAnaM tyaktvA trividhena / dhyAyate paramAtmA, upadiSTaM jinavarendraH // 5 // 182. caugaibhavasaMbhamaNaM, jAijarAmaraNa-royasokA ya / kulajoNijIvamaggaNa-ThANA jIvassa No saMti // 6 // caturgatibhavasaMbhramaNaM, jAtijarAmaraNa - rogazokAzca / kulayonijIvamArgaNA-sthAnAni jIvasya no santi // 6 // 183. vaNNarasagaMdhaphAsA, thIpuMsaNavuMsayAdi-pajjAyA / saMThANA saMhaNaNA, savve jIvassa No saMti // 7 // varNarasagandhasparzAH, strIpuMnapuMsakAdi- paryAyAH / saMsthAnAni saMhananAni sarve jIvasya no santi // 7 // 184. ede savve bhAvA, vavahAraNayaM, paDucca bhaNidA hu / savve siddhasahAvA, suddhaNayA saMsidI ete sarve bhAvAH vyavahAranayaM pratItya sarve siddhasvabhAvAH, zuddhanayAt jIvA // 8 // bhaNitAH khalu / saMsRtau 185. arasamarUvamagaMdhaM, avvattaM * jIvAH // 8 // jANa alaMgaggahaNaM, arasamarUpamagandham avyavataM jAnI hyaliMga grahaNaM, cedaNAguNamasaddaM / jIvamaNiddisaMThANaM // 9 // cetanAguNamazabdam / jIvamanirdiSTasaMsthAnam // 9 // Nikkalo NirAlaMbo / 186. NiddaMDo NichaMdo, Nimmamo NIrAgo Niddoso, NimmUDho Nibbhayo appA // 10 // nirdaNDa: nirdvandvaH, nirmamaH niSkalaH nirAlamba: / nIrAgaH nidveSaH, nirmUDha: nirbhayaH AtmA // 10 // 187. NiggaMthI NIrAgo, Nissallo sayaladosaNimmukko / fukkAmo Nikkoho, NimmANo Nimmado appA // 11 // nirgrantho nIrAgo, niHzalyaH sakaladoSanirmuktaH / niSkAmo niSkrodho, nirmAno nirmadaH AtmA / / 11 / / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayotirmukha 59 - 181. mana vacana ane kAyAthI bahirAtmAne choDIne aMtarAtmAmAM ArohaNa kara ane e rIte paramAtmAnuM dhyAna dhara ema jinezvaradeve kahyuM che. 18. caturgatirUpa bhavabhramaNa, janma, ghaDapaNa maraNa, roga, zeka tathA kula, yoni, jIvasthAna ane mArgaNAsthAna vagere zuddha AtmAmAM nathI. 183. zuddha AtmAmAM varNa, rasa, gaMdha, sparza tathA strI, guru, napuMsaka vagere paryAya tathA saMsthAna ane saMvanana nathI. 184. A sarva bhAvo vyavahAranayanI apekSAo kahevAmAM AvyA che. zuddhanaya (nizcayanaya) nI apekSAe saMsArI jIva paNa siddha svarUpa che. 185. vAstavika rIte zuddha AtmA arasa, arU5, agaMdha, avyakta, caitanya guNavALo azabda, aliMga-grAhya (anumAnano aviSaya) ane saMsthAnarahita che. - 186. AtmA mana, vacana ane kAyarUpI traNa daMDathI rahita nidra, ekalo, mamatvarahita, zarIrahita, nirAlaMba (padravyanA avalaMbana vinAne) vItarAga, nirdoSa, meharahita, tathA bhayarahita che. 187. e (AtmA) nigraMtha (graMthirahita) che niHzalya (nidAna, mAyA ane mithyAdarzanazalyathI rahita), sarva doSathI mukta che, niSkAme (kAmanArahita) che ane niSkrodha, nirmAna tathA nirmada che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 188. Navi hodi appamatto, Na pamatto jANao du jo bhAvo / . evaM bhaNaMti suddhaM, NAo jo so u so ceva // 12 // nApi bhavatyapramatto, na pramatto jJAyakastu yo bhAvaH / evaM bhaNanti zuddhaM, jJAto yaH sa tu sa caiva // 12 // 189. NAhaM deho Na maNo, Na ceva vANI Na kAraNaM tesi| . kattA Na Na kArayidA, aNumaMtA va kattINaM // 13 // .. nAhaM deho na mano, na caiva vANI na kAraNaM teSAm / kartA na na kArayitA, anumantA naiva kartRNAm // 13 // . 190. ko NAma bhaNijja buho, NAnaM savve parAie bhAve / ... majjhamiNaM ti ya vayaNaM, jANaMto appayaM suddhaM // 14 // ko nAma bhaNed budhaH, jJAtvA sarvAn parakIyAn bhAvAn / mamedamiti ca vacanaM, . jAnannAtmakaM zuddham // 14 // 191. ahamikko khalu suddho, Nimmamao NANadaMsaNasamagmo / tamhi Thio taccitto, savve ee khayaM Nemi // 15 // ahameka: khalu zuddhaH, nirmamataH jJAnadarzanasamagraH / tasmin sthitastaccittaH, sarvAnetAn kSayaM nayAmi // 15 // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jotirmukha 188. AtmA jJAyaka che. je jJAyaka hoya che e nathI te apramatta ane nathI hoto pramatta. je apramatta ane pramatta nathI hato e zuddha hoya che. AtmA jJAyakarUpamAM ja jJAta che ane e zuddha arthamAM jJAyaka ja che. emAM zeyakRta azuddhatA nathI. 189. huM (AtmA) nathI zarIra, nathI mana, nathI vANI, ane nathI emanuM kAraNa huM nathI kartA, nathI karAvanAra, ane kartAne nathI anumodanAra. 190. AtmAnA zuddha svarUpane jANavAvALo tathA parakIya (Atma vyatirikata bhAvane jANavAvALo evo karyo jJAnI haze je A mAruM che" evuM kaheze ? 191. huM eka chuM, zuddha chuM, mamatArahita chuM tathA jJAnadazanathI paripUrNa chuM. potAnA A zuddha svabhAvamAM sthita ane tanmaya * banI huM A badhA (parakIya bhAvo) ne kSaya karuM chuM. * guNasthAnanI draSTie jIvane chaThThA guNasthAna sudhI pramatta ane sAtamAthI apramatta kahevAmAM Ave che. A baMne dizAo zuddha jIvanI nathI. nathI. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNAM (jainadhamasAra) dvitIya khaMDa . mokSamArga Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. mokSamArgasUtra 192. maggo maggaphalaM ti ya, duvihaM jiNasAsaNe samakkhAdaM / maggo khalu sammattaM maggaphalaM hoi NivvANaM // 1 // mArgaH mArgaphalam iti ca dvividhaM jinazAsane samAkhyAtam / mArgaH khalu samyaktvaM mArgaphalaM bhavati nirvANam // 1 // 193. daMsaNaNANacaritANi, mokkhamaggo tti sevidavvANi / sAdhUhi idaM bhaNidaM tehi du baMdho va mokkho vA // 2 // darzanajJAnacAritrANi, mokSamArga iti sevitavyAni / sAdhubhiridaM bhaNitaM, taistu bandho vA mokSo vA // 2 // 194. aNNANAdo NANI, jadi maNNadi suddhasaMpaogAdo / havadi ti dukkhamokkhaM, parasamayara do havadi jIvo // 3 // ajJAnAt jJAnI, yadi manyate zuddhasamprayogAt / bhavatIti duHkhamokSaH, parasamayarato bhavati jIvaH // 3 // 195. vadasamidIguttIo, solatavaM jiNavarehi paNNattaM / kuvvato vi abhavvo, aNNANI micchadiTThI du // 4 // vratasamitiguptIH zIlatapaH jinavaraiH prajJaptam / kurvan apa abhavyaH ajJAnI mithyAdRSTistu // 4 // 196. NicchayavavahArasarUvaM, jo rayaNattayaM Na jANai so / je kIrai taM micchA-rUvaM savvaM jiNuddiTTha // 5 // nizcayavyavahArasvarUpaM, yo ratnatrayaM na jAnAti saH / yat karoti tanmithyA- rUpaM sarvaM jinoddiSTam // 5 // 1970 saddahadi ya pattedi ya, rocedi ya taha puNo ya phAsedi / dhammaM bhogaNimittaM, Na du so kammavakhayaNimittaM // 6 // zraddadhAti ca pratyeti ca, rocayati ca tathA punazca spRzati / dharmaM bhoganimittaM, na tu sa karmakSayanimittam // 6 // 64 - Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16, meAkSamAga sUtra 192. jinazAsanamAM 'mA" tathA 'mArga phaLa' A be prakArA kahevAmAM AvyA che. 'mArga' meAkSa'nA upAya che. enuM 'phaLa" 'nirvANu' athavA meAkSa' che. 193. (samyak) darzana, jJAna, cAritra tathA tapane jinendradeve meAkSanA mArga kahyo che. nizcaya ane vyavahAra ema be prakAranA e che. 194. ajJAnavaza jo jJAnI paNa evuM mAnavA lAge ke zuddha saMprayAga arthAt bhakti vagere zubha bhAvathI mukti maLe che teA e paNa rAganA aMza hAvAne kAraNe para-samayarata banyA kahevAya. 195. jinendradeva dvArA prarUti vrata, samiti, gupti, zIla ane tapanuM AcaraNa karatA hAya chatAM paNa abhavya jIva ajJAnI ane mithyAdRSTi ja che. 196. jinendradeve e upadeza ApyA che ke nizcaya ane vyavahArasvarUpa ratnatraya (darzana, jJAna, cAritra) ne je nathI jANatA . tenuM tamAma AcaraNa mithyArUpa che. 197. abhavya jIva jo ke dharmamAM vizvAsa rAkhe che, enI pratIti kare che, emAM ruci rAkhe che, enuM pAlana paNa kare che chatAM e badhuM dharmAcaraNa bhAganuM nimitta che ema samajI kare che, karmakSayanuM kAraNa samajIne nathI karatA. - 5 - Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 198. suhapariNAmo puNNaM, asuho pAva tti bhaNiyamannesu / pariNAmo Nanagado, dukkhakkhayakAraNaM samaye // 7 // zubhapariNAmaH puNyaM azubhaH pApamiti bhaNitamanyeSu / pariNAmo nAnyagato, duHkhakSayakAraNaM samaye // 7 // 199. puNNaM pi jo samicchadi, saMsAro teNa Ihido hodi / puNNaM sugaIhe,, puNNakhaeNeva NivvANaM // 8 // puNyamapi yaH samicchati, saMsAraH tena IhitaH bhavati / puNyaM sugatihetuH, puNyakSayeNa eva nirvANam // 8 // 200. kammamasuhaM kusIla, suhakammaM cAvi jANa va susIlaM / . kaha taM hodi susIlaM, jaM saMsAraM pavesedi // 9 // . karma azubhaM kuzIlaM, zubhakarma cApi jAnIhi vA suzIlam / / kathaM tad bhavati suzIlaM, yat . saMsAraM pravezayati // 9 // 201. sovaNiyaM pi NiyalaM, baMdhadi kAlAyasaM pi jaha purisaM / baMdhadi evaM jIvaM, suhamasuhaM vA kadaM kambhaM // 10 // saurNikamapi nigalaM, badhnAti kAlAyasamapi yathA puruSam / badhnAtyevaM jIvaM, zubhamazubhaM vA kRtaM karma // 10 // 202. tamhA du kusIlehi ya, rAyaM mA kuNaha mA va saMsaggaM / sAhINo hi viNAso, kusIlasaMsaggarAyaNa // 11 // tasmAttu kuzIlaizca, rAgaM mA kuruta mA vA saMsargam / svAdhIno hi vinAzaH kuzIlasaMsargarAgeNa // 11 // 203. varaM vayatavehi saggo, mA dukkhaM hou Nirai iyarehiM / chAyAtavaTThiyANaM, paDivAlaMtANa gurubheyaM // 12 // varaM vratatapobhiH svargaH, mA duHkhaM bhavatu niraye itaraH / / chAyA''tapasthitAnAM, pratipAlayatAM gurubhedaH // 12 // 204. khayarAmaramaNuya-karaMjali-mAlAhiM ca saMthuyA viulA / cakkahararAyalacchI, labbhaI bohI Na bha vvaNuA // 13 // ca rAmaramanuja-karAJjali-mAlAbhizca saMstutA vipulA / cakradhararAjalakSmIH , labhyate bodhiH na bhavyanutA // 13 // Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamAga 198. (e nathI jANato ke) paradravyamAM pravRtta zubha pariNAma puNya kahevAya ane azubha pariNAma pApa. (dharma) ananyagata arthAt sva-dravyamAM pravRtta pariNAma che je yathAsamaya dudakhAnA kSayanuM kAraNa bane che. 19. je puNyanI IcchA kare che e saMsAranI ja IcchA kare che. puNya sagatine hetu (jarUra) che, paraMtu nirvANa to puNyanA kSayathI ja thAya che. 200. azubha karmane kuzIla ane zubha karmane suzIla jANe. paraMtu jenA dvArA saMsAramAM praveza thAya cheene suzIla kevI rIte kahI zakAya ? 201. puruSane banne beDIo bAMdhe che bhale pachI e beDI senAnI hoya ke lokhaMDanI hoya. A pramANe ja jIvane enAM zubhaazubha karmo bAMdhe che. - 202. eTalA mATe (paramArtha dRSTie) ane prakAranAM karmone kuzIla jANuM enI sAthe na rAga karavo joIe ane na eno saMsarga . paNa, kAraNa ke kuzIla (karma) tarapha rAga ane saMsarga karavAthI svAdhInatA naSTa thAya che. 23. (to paNa) vrata ane tapa vagere dvArA svarga prApti uttama che. e na karIe to naraka vagerenuM duHkha uThAvavuM paDe e ThIka nathI. kAraNa ke kaSTa sahIne taDakAmAM UbhA rahevuM enA karatAM chAMyaDAmAM UbhA rahevuM e ghaNuM sAruM che. (A nyAye lokamAM puNyanI sarvathA upekSA ucita na kahevAya). 204. (emAM saMdeha nathI ke) zubha bhAvapUrvaka vidyAdhara, deva, tathA manuSyanI hAtha joDIne karelI stutio dvArA cakavatI samrATanI vipula rAjyalakSamI paNa prApta thaI zake che, paraMtu samya-saMbodhi prApta nathI thatI. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM ... 205. tattha ThiccA jahAThANaM, jakkhA Aukkhae cuyA / urvanti mANusaM joNi, sedusaMge'bhijAyae // 14 // tatra sthitvA yathAsthAnaM, yakSA AyuHkSaye cyutAH / / upayAnti mAnuSIM yonim, sa dazAGgo'bhijAyate // 14 // 206-207. bhoccA mANussae bhoe, appaDirUve ahAuyaM / puvvaM visuddhasaddhamme, kevalaM bohi bujjhiyA // 15 // cauraMga* dullahaM mattA, saMjamaM paDivajjiyA / tavasA dhuyakammase, siddhe havai sAsae // 16 // bhuktvA mAnuSkAn bhogAn, apratirUpAn yathAyuSkam / . pUrvaM vizuddhasaddharmA, kevalAM bodhiM buddhvA // 15 // . caturaGgaM durlabhaM jJAtvA, saMyama pratipadyaH / tapasA ghUtakarmIzaH, siddho bhavati zAzvataH // 16 // 17. ratnatrayasUtra ... (a) vyavahAra-ratnatraya 208. dhammAdIsaddahaNaM, sammattaM NANamaMgapuvvagadaM / ciTThA tavaMsi cariyA, vavahAro mokkhamaggo tti // 1 // dharmAdizraddhAnaM, samyaktvaM jJAnamaGgapUrvagatam / ceSTA tapasi caryA, vyavahAro mokSamArga iti // 1 // 209. nANeNa jANaI bhAve, daMsaNeNa ya saddahe / caritteNa nigiNhAi, taveNa parisujjhaI // 2 // jJAnena jAnAti bhAvAn, darzanena ca zraddhatte / cAritreNa nigRhaNAti, tapasA parizudhyati // 2 // 210. nANaM carittahINaM, liMgaggahaNaM ca saNavihINaM / saMjamahINaM ca tavaM, jo carai niratthayaM tassa // 3 // jJAnaM caritrahInaM, liGgagrahaNaM ca darzanavihInam / saMyamavihInaM ca tapaH, yaH carati nirarthakaM tasya // 3 // * manuSyatva, zruti, zraddhA, vIrya Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga 205. (puNya pratApe) deva lokamAM yathAsthAna rahIne AyuSyakSaya thayA pachI devagaNa tyAMthI pAcho pharI manuSyonimAM janma le che. tyAM te dazAMga bhega-sAmagrI bhegave che. 206.207. jIvana paryata anupama mAnavIya bhogane bhogavIne pUrvajanmamAM vizuddha egya dharmArAdhanane kAraNe nirmaLa bodhino anubhava kare che ane cAra aMge (manuSyatva, zruti, zraddhA, tathA vIrya) ne durlabha jANI e saMyadharmano svIkAra kare che ane pharI tapazcaryA dvArA karmono nAza karI zAzvata siddhapadane pAme che. 17. ratnatrayasUtra () vyavahAra-ratnatraya - 208. dharma vagere. (cha dravya tathA tattvArtha vagere) nI zraddhAne samyagdarzana kahe che. aMgasUtra tathA pUrvenA jJAnane samyajJAna ' , ' kahe che. tapa mATe prayatnazIla banavuM ene samyaka cAritra kahe che. Ane vyavahAra mokSamArga kahe che. 209. manuSya jJAnathI jIvAdi padArthone jANe che, darzanathI emAM zraddhA keLave che, cAritrathI (karmAsavano) nirodha kare che, : - ane tapathI vizuddha bane che. te 210. (traNeya ekabIjAnA pUraka che eTalA mATe ja kahevAmAM AvyuM che ke, cAritra vinAnuM jJAna, samyagdarzana vinAnuM munipaNuM ane saMyama vinAnuM tapazcaraNa nirarthaka che. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 211. nAdaMsaNirasa nANaM, nANeNa viNA na hu~ti caraNaguNA / aguNissa natthi mokkho, natthi amokkhassa nivvANaM // 4 // nAdarzanino jJAna, jJAnena vinA na bhavanti caraNaguNAH / aguNino nAsti mokSaH, nAstyamokSasya nirvANam // 4 // 212. hayaM nANaM kiyAhINaM, hayA aNNANao kiyA / pAsaMto paMgulo daDDho, dhAvamANo . ya aMdhao // 5 // . hataM jJAnaM kriyAhInaM, hatA'jJAnataH kriyA / / pazyan paGagula: dagdho, dhAvamAnazca andhakaH // 5 // . 213. saMjoasiddhIi phalaM vayaMti, na hu egacakkaNa raho pyaai| aMdho ya paMgU ya vaNe samiccA, te saMpauttA nagaraM paviTThA // 6 // saMyogasiddhau phalaM vadanti, na khalvekacakreNa rathaH prayAti / . andhazca paGaguzca vane sametya, tau saMprayuktau nagaraM praviSTau // 6 // (A) nizcaya-ratnatraya / 214. sammaiMsaNaNANaM, eso lahadi ti Navari vavadesaM / savaNayapakkharahido, bhaNido jo so smysaaro||7|| samyagdarzanajJAnameSa labhate iti kevalaM vyapadezam / sarvanayapakSarahito, bhaNito yaH sa samayasAraH // 7 // 215. daMsaNaNANacarittANi, sevidatvANi sAhuNA NiccaM / tANi puNa jANa tiNNi vi, appANaM ceva Nicchayado // 8 // darzanajJAnacAritrANi, sevitavyAni sAdhunA nityam / tAni punarjAnIhi, trINyapyAtmAnaM caiva nizcayataH // 8 // 216. NicchayaNayeNa bhaNido, tihihiM samAhido hu jo appA / Na kuNadi kiMci vi annaM, Na muyadi so mokkhamaggo tti // 9 // . nizcayanayena bhaNita-stribhistaiH, samAhitaH khalu yaH AtmA / na karoti kiMcidapyanyaM, na muJcati sa mokSamArga iti // 9 // Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga 211. samyagdarzana vinA jJAna thatuM nathI. jJAna vinA cAritraguNa nathI. cAritra vinA mokSa (karmakSaya) nathI ane mokSa vinA nirvANa (anaMta AnaMda) nathI. ra12. jevI rIte pAMgaLI vyakti vagaDAmAM lAgelI Agane joIne paNa bhAgavAmAM asamartha hAI baLI mare che ane AMdhaLI vyakita doDI zakavA chatAM jovAmAM asamartha hovAthI baLI mare che tevI rIte kiyA vinAnuM jJAna vyartha che ane ajJAnIonI kriyA vyartha che. 213. jevI rIte vagaDAmAM pAMgaLo ane AMdhaLe maLyA ane bannenA pArasparika saMprayogathI (vagaDAmAMthI nIkaLI) bane nagaramAM praviSTa thayAM tevI rIte kahevAmAM Ave che ke jJAna ane kriyAnA saMyogathI ja phala prApti thAya che. eka paiDAthI ratha cAlato nathI. " (X) nizcayanatraya sutra . 214. je tamAma naya-pakSothI rahita che te ja samayasAra che. ene ja samyagdarzana tathA samyajJAnanI saMjJA prApta thAya che. 215. sAdhuoe hamezAM darzana, jJAna ane cAritranuM pAlana karavuM joIe. nizcayanayAnusAra A traNeyane AtmA ja samajo joIe. A traNeya AtmasvarUpa ja che. eTalA mATe nizcayathI - AtmAnuM sevana ja ucita che. " ra16. je AtmA A traNeyathI samAhita bane che ane bIjuM kAMI nathI karato tathA nathI kAMI choDate ene ja nizcayanayathI mokSamArga kahevAmAM Ave che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 samaNasuttaM 217. appA appammi rao, sammAiTThI havei phuDu jIvo / jANai taM saNNANaM, caradiha cArittamaggu tti // 10 // AtmA Atmani rataH, samyagdRSTi: bhavati sphuTaM jIvaH / / jAnAti tat saMjJAnaM, caratIha cAritramArga iti // 10 // 218. AyA hu mahaM nANe, AyA me daMsaNe caritte ya / AyA paccakkhANe, AyA me saMjame joge||11|| AtmA khalu mama jJAnaM, AtmA meM darzanaM caritraM ca / .. AtmA pratyAkhyAnaM, AtmA me saMyamo yogaH // 11 // 18. samyagdarzanasUtra (a) vyavahAra-samyaktva : nizcaya-samyaktva 219. sammattarayaNasAraM, mokkhamahArukkhamUlamidi bhaNiyaM / taM jANijjai Nicchaya-vavahArasarUvadobheyaM // 1 // samyaktvaratnasAraM, mokSamahAvRkSamUlamiti 'bhaNitam / tajjJAyate . nizcaya-vyavahArasvarUpadvibhedam // 1 // 220. jIvAdI saddahaNaM, sammattaM jiNavarehi paNNattaM / vavahArA Nicchayado, appA NaM havaI sammattaM // 2 // jIvAdInAM zraddhAnaM, samyaktvaM jinavaraiH prajJaptam / vyavahArAt nizcayataH, AtmA NaM bhavati samyaktvam // 2 // 221. jaM moNaM taM sammaM, jaM sammaM tamiha hoi moNaM ti / nicchayao iyarassa u, samma sammattaheU vi // 3 // yan maunaM tat samyak, yat samyak tadiha bhavati maunaM iti / nizcayataH itarasya tu, samyaktvaM samyaktvaheturapi // 3 // 222. sammattavirahiyA NaM, suTTha vi uggaM tavaM caraMtA NaM / Na lahaMti vohilAha, avi vAsasahassakoDIhiM // 4 // samyaktvavirahitA NaM, suSThu api ugraM tapaH carantaH NaM / na labhante bodhilAbhaM, api varSasahasrakoTibhiH // 4 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sekSamAga 217. A STie AtmAmAM lIna AtmA ja samyagdaSTi hoya che. je AtmAne yathArUpamAM jANe che e ja samyajJAna che ane emAM sthita rahevuM ene ja samyak cAritra kahe che. GK 218. AtmA ja mAruM jJAna che. AtmA ja dana ane cAritra che. AtmA ja pratyAkhyAna che ane AtmA ja sayama ane ceAga che. arthAt A tamAma AtmarUpa ja che, 18. samyagdarzanasanna vyavahAra-samyaktva : nizcaya sacava (4) 219. ratnatrayamAM samyagdarzana ja zreSTha che. ane Ane ja meAkSarUpI mahAvRkSanu mULa kahevAmAM AvyuM che. A nizcaya ane vyavahAra ema e prakAranuM che. 220. vyavahAranayathI jIvAdI tattvAmAM zradhdhA rAkhavI ene jinadeve samyaktva kahyuM che. nizcayanayathI teA AtmA ja samyagdarzana che. 221 (athavA) nizcayanayathI je saiAna che ene ja samyagdarzana kahe che. ane je samyagdarzana che e ja mauna che. vyavahArathI je nizcaya-samyagdarzananA hetu che te paNa samyagdarzana che. 222. samyaktva vinAnI vyakita hajAro karoDo varSa sudhI rUDI rIte ugra tapa kare te paNa edhi prApta karatI nathI. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 samaNasuttaM 223. daMsaNabhaTThA bhaTThA, daMsaNabhaTThassa patthi NivvANaM / sijhaMti cariyabhaTTA, dasaNabhaTThA Na sijhaMti // 5 // darzanabhraSTA: bhraSTAH, darzanabhraSTasya nAsti nirvANam / sidhyanti carita bhraSTAH, darzanabhraSTAH na sidhyanti // 5 // 224. saNasuddho suddho daMsaNasuddho lahei NivvANaM / daMsaNavihINa puriso, na lahai taM icchiyaM lAhaM // 6 // darzanazuddhaH zuddhaH, darzanazuddhaH labhate / nirvANam / / darzanavihInaH puruSaH, na labhate tam icchitaM lAbham // 6 // 225. sammattassa ya laMbho, telokkassa ya havejja jo laMbho / sammaiMsaNalaMbho, varaM khu telokkalaMbhAdo // 7 // [samyaktvasya ca lAbha-stralokasya ca bhavet yo lAbhaMH / / samyagdarzanalAbho, varaM khalu trailokyalAbhAt // 7 // 226. ki bahuNA bhaNieNaM, je siddhAM NaravarA gae kAle / sijjhihiti je vi bhaviyA, taM jANai sammamAhappaM // 8 // ki bahunA bhaNitena, ye siddhAH naravarAH gate kAle / setsyanti ye'pi bhavyAH, tad jAnIta samyaktvamAhAtmyam // 8 // 227. jaha salileNa Na lippai, kamaliNipattaM sahAvapayaDIe / taha bhAveNa Na lippai, kasAyavisaehi sppuriso||9|| yathA salilena na lipyate, kamalinIpatraM svabhAvaprakRtyA / tathA bhAvena na lipyate, kaSAyaviSayaH satpuruSaH // 9 // 228. uvabhogamidihi, davANamacedaNANamidarANaM / jaM kuNadi sammadiTThI, taM savvaM NijjaraNimittaM // 10 // upabhogamindriyaH, dravyANAmacetanAnAmitareSAm / yat karoti samyagdRSTiH, tat sarvaM nirjarAnimittam // 10 // 229. sevaMto vi Na sevai, asevamANo vi sevago koI / pagaraNaceTThA kassa vi, Na ya pAyaraNo tti so hoI // 11 // . sevamAnopi na sevate, asevamAno'pi sevakaH kazcit / prakaraNaceSTA kasyApi, na ca prAkaraNa iti sa bhavati // 11 // Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamAga 223. je samyagdarzanathI bhraSTa che te ja bhraSTa che. darzana-bhraSTane di paNa nirvANa-prApti thatI nathI. cAritravihIna samyagdaSTi tA (cAritra dhAraNa karIne) siddhi prApta karI vALe che. paraMtu samyagdarzanathI rahita siddhi prApta karI zakatA nathI. 224. (vAstavika rIte) je samyagdarzanathI zuddha che. e ja nirvANa prApta kare che. samyagdarzanavihIna puruSa ISTalAbha nathI karI zakatA. 75 225. eka tarapha samyaktvanA lAbha ane bIjI tarapha zaileAkayanA lAbha thatA hAya tA zaileAkayanA lAbhathI samyagdarzanano lAbha zreSTha che.. 226. vadhAre zuM kahuM ? atItakALe je zreSTha vyakti siMddhatva pAmI che ane bhaviSyakALe je pAmaze e samyaktvanuM ja mAhAtmya che. 227. jema kamaLanA cheDanuM pAMdaDu... svabhAvathI ja pANIthI lepAtuM nathI tema satpuruSa samyaktvanA prabhAvathI kaSAya ane viSayAthI lepAtA nathI. 228. samyagdaSTi manuSya peAtAnI indriyeA dvArA cetana tathA acetana dravyAno je kAMI upabhAga kare che e tamAma karmonI nirjarAmAM sahAyaka bane che. 229. koika tA viSayAnu sevana karatA haiAvA chatAM sevana karatA nathI ane koI sevana na karatA haiAvA chatAM viSayAnuM sevana kare che. jevI rIte koI puruSa vivAhAdi kAryamAM lAgyA . rahyo hAvA chatAM paNa e kAryano svAmI nahi hAvAthI kartA nathI gaNAtA. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 samaNasuttaM 230. na kAmabhogA samayaM uveMti, na yAvi bhogA vigaiM urvati / .. je tappaosI ya pariggahI ya, so tesu mohA vigaI uvei // 12 // na kAmabhogAH samatAmupayanti, na cApi bhogA vikRtimupayanti / yastatpradveSI ca parigrahI ca, sa teSu mohAd vikRtimupaiti // 12 // (A) samyagdarzana-aMga .. 231. nissaMkiya nikkaMkhiya nivitigicchA amUDhadiTThI ya / uvabaha thirIkaraNe, vacchalla pabhAvaNe atttth||13|| niHzaMkitaM niHkAGikSataM, nivicikitsA amUDhadRSTizca / . upabuMhA sthirIkaraNe, vAtsalya prabhAvenA'STau // 13 // 232. sammadiTThI jIvA, NissaMkA hoti NibbhayA tnn| .. sasabhayavippamukkA, jamhA tamhA du NissaMkA // 14 // samyagdRSTayo jIvA nizzaGakA bhavanti nirbhayAstena / . saptabhayavipramuktA, yasmAt tasmAt tu nizzaGakA // 14 // 233. jo du Na karedi kaMkha, kammaphalesu taha savvadhammasu / so NikkaMkho cedA, sammAdichI' muNayanvo // 15 // yastu na karoti kAGakSAm, karmaphaleSu tathA sarvadharmaSu / sa niSkAGakSazcetayitA, samyagdRSTitivyaH // 15 // 234. no sakkiyamicchaI na pUrya, no vi ya vandaNagaM kuo pasaMsaM ? / se saMjae suvvae tavassI, sahie Ayagavesae sa bhikkhU // 16 // na satkRtimicchati na pUjAM, no'pi ca vandanakaM kutaH prazaMsAm / sa saMyataH suvratastapasvI, sahita AtmagaveSakaH sa bhikSuH // 16 // 235. khAI-pUyA-lAha, sakkArAI kimicchase , joI / icchasi jai paraloyaM, tehiM ki tujjha paraloye // 17 // khyAti-pUjA-lAbha, satkArAdi kimicchasi yogin ! / icchasi yadi paralokaM taiH kiM tava paraloke ? // 17 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamAga 230. (A pramANe) kAmaga nathI samabhAva utpanna karatA ane nathI '* karatA vikRti eTale ke viSamatA. je emanA prati dveSa ane mamatva rAkhe che te emanAmAM vikRtine prApta thAya che. (4) samyagadazana-aga 231. samyagdarzananA A ATha aMga che : niHzaMkA, niSkAMkSA, nivicikitsA, amUDha daSTI, upagrahana, sthirIkaraNa, vAtsalya ane prabhAvanA. 232. samyagdaSTi jIva niHzaMka hoya che ane e kAraNe nirbhaya paNa hoya che. e sAta prakAranA bhaya-A lokano bhaya, paralokano bhaya, arakSA-bhaya, agupti-bhaya, mRtyu-bhaya, vedanAbhaya, ane akasmAta-bhaya-thI rahita hoya che eTalA mATe niHzaMka hoya che. (arthAt niHzaMkatA ane nirbhayatA bane eka sAthe rahenArA guNe che.) 233. je samasta karmaphalomAM ane saMpUrNa vastu-dharmomAM koI paNa , prakAranI AkAMkSA nathI rAkhato ene niSkAMkSa-samyagdaSTi - e samajavuM joIe. 234. je satkAra, pUjA ane vaMdanA suddhAM paNa nathI cAhata e keInI paNa prazaMsAnI apekSA kevI rIte kare ? 235. he yogI ! agara jo tuM paralokanI AzA kare che te khyAti, lAbha, pUjA ane satkArAdi zA mATe cAhe che? zuM ethI tane - paralokanuM sukha maLaze ? Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 samaNasuttaM 236. jo Na karedi juguppaM, cedA savesimeva dhammANaM / so khalu Nividigiccho, sammAdiTThI muNeyatvo // 18 // yo na karoti jugupsAM, cetayitA sarveSAmeva dharmANAm / saH khalu nivicikitsaH, samyagdRSTitivyaH // 18 // 237. jo havai asammUDho, cedA saddiTThI savvabhAvesu / so khalu amUDhadiTThI, sammAdiTThI muNeyatvo // 19 // yo bhavati asaMmUDhaH, cetayitA sadvRSTiH sarvabhAveSu / . . . sa khalu amUDhadRSTiH, samyagdRSTitivyaH / / 19 / / 238. nANeNaM dasaNeNaM ca, caritteNaM taheva ya / : / khantIe muttIe, vaDDhamANo bhavAhi y||20|| jJAnena darzanena ca, cAritreNa tathaiva ca / kSAntyA muktyA , vardhamAno bhava ca // 20 // . . 239. NochAdae No'viya lasaejjA, mANaMNa sevejja pagAsaNaM c| . Na yAvi paNNe parihAsa kujjA, Na yA''siyAvAda viyAgarejjA // no chAdayenApi ca lUSayed, mAnaM na seveta prakAzanaM ca / na cApi prAjJaH parihAsaM kuryAt, na cApyAzIrvAdaM vyAgRNIyAt // 240. jattheva pAse kai duppauttaM, kAraNa vAyA adu mANaseNaM / tattheva dhIro paDisAharejjA, Ainnao khippamivakkhalINaM // 22 // yatraiva pazyet kvacit duSprayuktaM, kAyana vAcA atha mAnasena / tatraiva dhIraHpratisaMharet,AjAneyaH (jAtyazvaH) kSipramiva khliinm|| 241. tiNNo hu si aNNavaM mahaM, kiM puNa ciTThasi tIramAgao / abhitura pAraM gamittae, samayaM goyama ! mA pamAyae // 23 // tIrNaH khalu asi arNavaM mahAntaM, kiM punastiSThasi tIramAgataH / abhitvarasva pAraM gantaM, samayaM gautama ! mA pramAdIH // 23 // 242. jo dhammiesa bhatto, aNucaraNaM kuNadi prmsddhaae| piyavayaNaM japaMto, vacchallaM tassa bhavvassa // 24 // yaH dhArmikeSu bhaktaH, anucaraNaM karoti paramazraddhayA / priyavacanaM jalpan, vAtsalya tasya bhavyasya // 24 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamArga 236. je samasta dharmo (vastu-gata svabhAva prati glAni nathI karate ene nirvicikitsA guNano dhAraka samyagdaSTi samajavo joIe. 237. je samagra bhAva prati vimUDha nathI- jAgarUka che, nirkAnta che, daSTi-saMpanna che, e amUDhadaSTi samyagdaSTi ja che. 238. jJAna, darzana, cAritra, tapa, zAMti (kSamA) ane mukti (nirlobhatA) dvArA AgaLa vadhavuM joIe--jIvanane vardhamAna banAvavuM joIe. 239 (amUDhadaSTi agara vivekI) koInA praznano uttara detI vakhate na to zAstranA arthane chupAve ane na apasiddhAMta dvArA zAstranI asamyapha vyAkhyA kare, na mAna kare ane potAnA vaDapaNanuM pradarzana kare, na keI vidvAnane parihAsa kare ane na koIne AzIrvAda de. 240. jevI rIte jAtivaMta azva lagAma dvArA sIdhA rastA upara AvI jAya che tevI rIte jyAre koI vakhata potAnAmAM duSTaprayoganI pravRtti dekhavAmAM Ave tyAre ene tatkALa ja - mana, vacana, ane kAyAthI dhIra (samyagdaSTi) sameTI le. 241. tuM mahAsAgara te pAra karI gayo che to pachI kinArA pAse pahoMcIne kema UbhuM chuM ? ene pAra karavAmAM zIvratA kara. he gautama ! kSaNa bharane paNa pramAda na kara. 24ra. je dhArmika mANasamAM bhakti (anurAga) rAkhe che, parama zraddhAthI emanuM anusaraNa kare che tathA priya vacana bole che te bhavya samyagdaSTinuM vAtsalya batAve che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 243. dhammakahAkahaNeNa ya, bAhirajohiM cAvi aNavajje / dhammo pahAvidavvo, jIvesu dayANukaMpAe // 25 // dharmakathAkathanena ca, bAhyayogaizcApyanavadyaiH / / dharmaH prabhAvayitavyo, jIveSu dayAnukampayA // 25 // 244. pAvayaNI dhammakahI, vAI nemittio tavassI ya / vijjA siddho ya kavI, advaiva pabhAvagA bhaNiyA // 26 // - prAvacanI dharmakathI, vAdI naimittikaH tapasvI ca / vidyAvAn siddhaH ca kaviH, aSTau prabhAvakAH kathitAH // 26 // 19. samyagjJAnasUtra 245. soccA jANai kallANaM, soccA jANai pAvagaM / ubhayaM pi jANae soccA, jaM cheyaM taM smaayre||1|| zrutvA jAnAti kalyANaM, zrutvA jAnAti pApakam / ubhayamapi jAnAti zrutvA, yat chekaM tat samAcaret // 1 // . .. 246. NANA''NattIe puNo, daMsaNatavaniyamasaMjame ThiccA / viharai visujjhamANo, jAvajjIvaM pi nikkNpo||2|| jJAnA''jJaptyA punaH, darzanataponiyamasaMyame sthitvA / viharati vizudhyamAnaH, yAvajjIvamapi niSkampaH // 2 // 247. jaha jaha suyabhogAhai, aisayarasapasarasaMjuyamapuTavaM / taha taha palhAi muNI, nvnvsNvegsddhaao||3|| yathA yathA zrutamavagAhate, atizayarasaprasarasaMyutamapUrvam / tathA tathA prahlAdate muniH, navanavasaMvegazraddhAkaH // 3 // 248. sUI jahA sasuttA, na nassaI kayavarammi paDiA vi / jIvo vi taha sasutto, na narasai gao vi saMsAre // 4 // sUcI yathA sasUtrA, na nazyati kacavare patitA'pi / jIvo'pi tathA sasUtro, na nazyati gato'pi saMsAre // 4 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meAkSamAga 243. dharma kathAnA kathana dvArA ane nirdoSa brAhyayAga (grISmaRtumAM parvata upara UbhA rahIne, varSARtumAM vRkSanI nIce, zItaRtumAM nadInA kinAre dhyAna) dvArA tathA jIvA upara dayA athavA anukaMpA dvArA dharmanI prabhAvanA karavI joie. 244. 91 pravacana-kuzaLa, dharma kathA karanAra, vAdI, nimittazAstrano jANakAra tapasvI, vidyAsiddha, tathA Rddhi-siddhieno svAmI ane kavi (krAMtadazI`)-- A ATha puruSane dharmaprabhAvaka kahevAmAM AvyA che. 19. samyajJAnasUtra 245. (sAdhaka) sAMbhaLIne ja kalyANa athavA Atmahitano mA jANI zake che, sAMbhaLIne ja pApa athavA ahitanA mAnuM jJAna thaI zake che. eTalA mATe, sAMbhaLIne ja hita ane ahita banneno mArga jANI je zreyaskara hAya enuM AcaraNa karavuM joie. . 246. (ane pachI) jJAnanA Adeza mAraphata, samyagdarzanamUlaka tapa, niyama, sauMcamamAM sthira banI, ka-malathI vizuddha (sa`camI sAdhaka) jIvana paryaM ta niSkapa (sthira-citta) khanI vihare che. 247. jema jema muni atizaya rasanA atirekathI yukata banI apUrva zrutanuM avagAhana kare che, tema tema navI navI vairAgyapUrNa zraddhAthI AhlAdita bane che. 248. jevI rIte dorI parAvelI seAya paDI gayA pachI khAvAI jatI nathI evI rIte sasUtra arthAt zAstrajJAnayukata jIva sa'sAramAM hAvA chatAM nAza pAmatA nathI. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . samaNasutta 249. sammattarayaNabhaTThA, jANaMtA bahuvihAiM satthAI / ArAhaNAvirahiyA, bhamaMti tattheva tattheva // 5 // samyaktvaratnabhraSTA, jAnanto bahuvidhAni zAstrANi / ArAdhanAvirahitA, bhramanti tatraiva tatraiva // 5 // 250-251. paramANumittayaM pi hu, rAyAdINaM tu vijjade jassa / Na vi so jANadi appANayaM tu savvAgamadharo vi||6|| appANamayANaMto, aNappayaM cAvi so ayANaMto . kaha hodi sammadiTThI, jIvAjIve ayaannNto||7|| paramANumAtramapi khalu, rAgAdInAM tu vidyate yasya / nApi sa jAnAtyAtmAnaM, tu sarvAgamadharo'pi // 6 // AtmAnamajAnan, anAtmAnaM cApi so'jAnan / kathaM bhavati samyagdRSTirjIvAjIvAn ajAnan // 7 // 252. jeNa taccaM vibujjhejja, jeNa cittaM Nirujjhadi / / jeNa attA visujjhajja, taM NANaM ,jiNasAsaNe // 8 // yena tattvaM vibudhyate, yena cittaM nirudhyate / yena AtmA vizudhyate, taj jJAnaM jinazAsane // 8 // 253. jeNa rAgA virajjejja, jeNa seesu rajjadi / jeNa mittI pabhAvejja, taM gANaM 'jiNasAsaNe // 9 // yena rAgAdvirajyate, yena zreyassu rajyate / yena maitrI prabhAvyeta, taj jJAnaM jinazAsane // 9 // 254. jo passadi appANaM, abaddhapuDheM aNaNNamavisesaM / apadesasuttamajhaM, passadi jiNasAsaNaM savvaM // 10 // yaH pazyati AtmAna-mabaddhaspRSTamananyamavizeSam / apadezasUtramadhyaM, pazyati jinazAsanaM sarvam // 10 // 255. jo appANaM jANadi, asui-sarIrAdu taccado bhinnaM / jANaga-rUva-sarUvaM, so satthaM jANade savvaM // 11 // yaH AtmAnaM jAnAti, azucizarIrAt tattvataH bhinnam / jJAyakarUpasvarUpaM, sa zAstraM jAnAti sarvam // 11 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga ra49. paraMtu samyakatvarUpI ratnathI hita aneka prakAranAM zAstrone jJAtA, ArAdhanA vihIna hAI saMsAramAM arthAt narakAdika gatiomAM bhamyA kare che. 250-251.je vyaktimAM eka paramANu jeTalo paNa rAgAdibhAva vidyamAna che e badhAM Agamano jJAtA hovA chatAM paNa AtmAne nathI jANato. AtmAne nahIM jANavAthI anAtmAne paNa nathI jANatA. A pramANe jayAre e jIva-ajIva tavane nathI jANato tyAre e samyagdaSTi. kevI rIte hoI zake ? upara. jenAthI tattvanuM jJAna thaI zake che, cittane nirodha sAdhI zakAya che tathA AtmA vizuddha bane che ene jinazAsanamAM jJAna kahevAmAM Ave che. - 253. je vaDe-je dvArA jIva rAgathI vimukha bane che, zriyamAM hitamAM : anurakata bane che ane maitrI bhAva vadhato jAya che ene jina zAsanamAM jJAna kahevAmAM AvyuM che.. 254. AtmAne je abaddhaskRSTa (deha-karmAnIta) ananya (anyathI - rahita), avizeSa (vizeSathI rahita), ane Adi-madhya-aMta A vihIna (nirvikalpa) dekhe che e samagra jinazAsanane dekhe che. 255. je AtmAne A apavitra zarIrathI tattvataH bhinna tathA jJAyakabhAvarUpa jANe che e ja samasta zAstrone jANe che. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 samaNasuttaM 256. suddhaM tu viyANaMto, suddhaM cevappayaM lahai jIvo / jANaMto du asuddhaM, asuddhamevappayaM lahai // 12 // zuddhaM tu vijAnan, zuddhaM caivAtmAnaM labhate jIvaH / jAnaMstvazuddha-mazuddhamevAtmAnaM labhate // 12 // 257. je ajjhatthaM jANai, se bahiyA jANai / je bahiyA jANai, se ajjhatthaM . ' jANai // 13 // yo'dhyAtma jAnAti, sa. bahirjAnAti / yo bahirjAnAti, so'dhyAtma jAnAti // 13 // 258. je egaM jANai, se savvaM jaanni| . je savvaM jANai, se egaM jANai // 14 // . yaH eka jAnAti, sa sarvaM jAnAti / / yaH sarvaM jAnAti, sa ekaM jAnAti // 14 // . . 259. edamhi rado NiccaM, saMtuTTho hohi Niccamedamhi / ___edeNa hohi titto, hohidi tuha uttamaM sokkhaM // 15 // etasmin rato nityaM, santuSTo bhava nityametasmin / etena bhava tRpto, bhaviSyati tavottamaM saukhyam // 15 // 260. jo jANadi * arahaMtaM, davvattaguNattapajjayatehiM / so jANAdi appANaM, moho khalu jAdi tassa layaM // 16 // yo jAnAtyahantaM, dravyatvaguNatvaparyayatvaiH / sa jAnAtyAtmAnaM, mohaH khalu yAti tasya layam // 16 // 261. lakhUNaM Nihi ekko, tassa phalaM aNuhavei sujaNatte / taha NANI NANaNihi, bhuMjei caittu paratatti // 17 // labdhvA nidhimekastasya phalamanubhavati sujanatvena / tathA jJAnI jJAnanidhi, bhuGakta tyaktvA paratRptim // 17 // Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga 256. je jIva AtmAne zuddha mAne che e ja zuddha AtmAne prApta * kare che ane je AtmAne azuddha arthAt dehAdiyukata jANe che e azuddha AtmAne ja prApta kare che. 257. je adhyAtmane jANe che e bAhya (bhautika) ne jANe che je bAdyane jANe che e adhyAtmane jANe che. (A pramANe bAhyAvyaMtara-ekabIjA-sahavatI che.) 258. je eka AtmAne jANe che e tamAma (jagata)ne jANe che. - je tamAmane jANe che e ekane jANe che. ra59. (mATe he bhavya !) tuM. A jJAnamAM hamezAM lIna rahe. emAM ja hamezAM saMtuSTa rahe. ethI ja tRpta bana. ethI ja tane . uttama sukha (paramasukha) prApta thaze. ra60. je aha"ta bhagavAnane dravya-guNa-paryAyanI daSTie (pUrNapaNe) . jANe che e ja AtmAne jANe che. ra61. jevI rIte keI vyakita khajAno prApta thAya eTale ene upabhoga svajanonI vacce kare che tema-barAbara tema-jJAnIjana meLavelA jJAnanA khajAnAne upabhAga para-dravyonI vacce rahI potAne mATe kare che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. samyakcAritrasUtra (a) vyavahAracAritra 262. vavahAraNayacarite, vavahAraNayassa hodi tavacaraNaM / NicchayaNayacAritte, tavacaraNaM hodi Nicchayado // 1 // vyavahAranayacaritre, vyavahAranayasya bhavati tapazcaraNam / nizcayanayacAritre, tapazcaraNaM bhavati nizcayataH // 1 // 263. asuhAdo viNivittI, suhe pavittI ya jANa cAritaM / vadasamidiguttirUvaM vavahAraNayA du jiNabhaNiyaM // 2 // azubhAdvinivRttiH, zubhe pravRttizca jAnIhi cAritram / vratasamitiguptirUpaM, vyavahAranayAt tu jinabhaNitam // 2 // 264. suyanANammi vi jIvo, vaTTato so na pAuNati mokkhaM / jo tavasaMjamamaie, joge na caei voDhuM jeM // 3 // zrutajJAne'pi jIvo, vartamAnaH sa na prApnoti mokSam / yastapaH saMyamamayAn, yogAn na zaknoti voDhum || 3 || 265. sakkiriyAvirahAto, icchitasaMpAvayaM Na nANaM ti / maggaNNU vA'ceTTho, vAtavihINo'dhavA poto // 4 // satkriyAvirahAt Ipsita saMprApakaM na jJAnamiti / mArgajJo vA'ceSTo, vAtavihIno'thavA potaH // 4 // 266. subahu pi suyamahIyaM kiM kAhii caraNavippahINassa / aMdhassa jaha palittA, dIvasayasahassakoDI vi // 5 // subahvapi zrutamadhItaM, kiM kariSyati caraNaviprahINasya / andhasya yathA pradIptA, dIpazatasahasrakoTirapi // 5 // 267. thovammi sikkhide jigaha, bahusudaM jo carittasaMpuNNo / jo puNa caritahINo, kiM tassa sudeNa bahueNa // 6 // stoke zikSite jayati, bahuzrutaM yazcAritrasampUrNaH / yaH punazcAritrahInaH, kiM tasya zrutena bahukena // 6 // - 86 - Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. samyakcAritrasUtra 6) vyavahAracAritra ra6ra. vyavahAranayanA cAritramAM vyahAranayanu tapazcaraNa thAya che. nizcayanayanA cAritramAM nizcayarUpa tapazcaraNa thAya che. 263, azubhanI nivRtti ane zubhamAM pravRtti vyavahAra cAritra che jene pAMca vrata, pAMca samiti, ane traNa guptinA rUpe jina deve varNavyu che. 264. zrutijJAnamAM nimagna jIva agara tapa-sa'yamarUpa yAgane dhAraNa karavAmAM asamartha ane teA meAkSa prApta karI zakatA nathI. 265. jevI rIte mAnA jANakAra dhArela dezamAM javA mATe samucita prayatna na kare teA te tyAM sudhI pahoMcI zakatA nathI athavA anukULa pavananA abhAvamAM naukA icchita sthAna sudhI paheAMcI zakatI nathI tevI rIte (zAstrA dvArA meAkSamArgane jANI lIdhA pachI paNa) sankriyAthI rahita jJAna ISTa lakSya prApta karAvI zakatuM nathI. 266. jevI rIte adhanI AgaLa lAkhkhA-kareADA dIvA saLagAvavA vya che tevI rIte cAritrazUnya puruSanuM vipula zAstrAdhyayana paNa athahIna che. 267. cAritra--sapatnanuM alpamAM alpa jJAna paNa ghaNu' kahevAya ane cAritra-vihInanuM ghaNuM zrutajJAna paNa niSphaLa che. - 2 - Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 samaNasuttaM (A) nizcayacAritra 268. NicchayaNayassa evaM, appA appammi appaNe surado / so hodi hu sucaritto, joI so lahai NivvANaM // 7 // nizcayanayasya evaM, AtmA Atmani Atmane surataH / saH bhavati khalu sucaritraH, yogI saH labhate nirvANam // 7 // 269. jaM jANiUNa joI, parihAraM kuNai puNNapAvANaM / / taM cArittaM bhaNiyaM, aviyappaM kammarahieMhi // 8 // yad jJAtvA yogI, parihAraM karoti puNyapApAnAm / tat cAritraM bhaNitam, avikalpaM karmarahitaiH // 8 // 270. jo paradavvammi suhaM, asuhaM rAgeNa kuNadi jadi bhAvaM / so sagacarittabhaTTho, paracariyacaro havadi jIvo // 9 // " yaH paradravye zubhamazubhaM, rAgeNa karoti yadi bhAvam / sa svakacaritrabhraSTaH, paracaritacaro bhabati jIvaH // 9 // 271. jo savvasaMgamukko'NaNNamaNo appaNaM sahAveNa / ' jANadi passadi NiyadaM, so sagacariyaM caradi jiivo||10|| yaH sarvasaMgamuktaH, ananyamanAH AtmAnaM svabhAvena / jAnAti pazyati niyataM, saH svakacaritaM carati jIvaH // 10 // 272. paramaTThamhi du aThido, jo kuNadi tavaM vadaM ca dhAreI / taM savvaM bAlatavaM, bAlavadaM biti savvaNhU // 11 // paramArthe tvasthitaH, yaH karoti tapo vrataM ca dhArayati / tat sarvaM bAlatapo, bAlavrataM bruvanti sarvajJAH // 11 // 273. mAse mAse tu jo bAlo, kusaggeNaM tu bhuMjae / na so sukkhAyadhammassa, kalaM agghai solasi // 12 // mAse mAse tu yo bAlaH, kuzAgreNa tu bhuGakte / na sa svAkhyAtadharmasya, kalAmati SoDazIm // 12 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga () nizcayacAritra ra68. nizcayanayanA abhiprAyAnusAra AtmAnuM AtmAmAM AtmAne mATe tanmaya thavuM e ja samyaka cAritra che. AvA cAritrazIla yegIne ja nirvANanI prApti thAya che. * 269. jene jANI cagI pApa ane puNya baneno parihAra kare che ene ja karma rahita nirvikalpa cAritra kahevAmAM Ave che. 270. je rAgane vaza thaI paradravyomAM zubhAzubha bhAva kare che e jIva pitAnA cAritrathI bhraSTa paracaritAcArI bane che. ra71. je parigraha vinAne tathA ananya mana banIne AtmAne jJAnadarzanamaya svabhAvarUpa jANe che-dekhe che e jIva svakIyacaritAcArI kahevAya che. ra72. je (A prakAranA) paramArthamAM sthita nathI enAM tapazcaraNa athavA vratAcaraNa vagerene sarvajJa deve bAlatapa ane bAlavrata kahyAM che. 273. je bAla (paramArtha zUnya ajJAnI) mahinA-mahinAnuM tapa kare che ane (pAraNAmAM) dAbhanA agrabhAga jeTaluM (nAmamAtra) bhajana kare che e suAkhyAta dharmanI seLamI kaLAne paNa prApta karI zakato nathI. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 274. cArittaM khalu dhammo, dhammo jo so samo ti nnihittttho| mohakkhohavihINo, pariNAmo appaNo hu smo||13|| cAritraM khalu dharmo, dharmo yaH sa samaH iti nirdiSTaH / . mohakSobhavihInaH, pariNAma Atmano hi samaH // 13 // 275. samadA taha majjhatthaM, suddho bhAvo ya vIyarAyattaM / taha cArittaM dhammo, sahAvaArAhaNA bhaNiyA // 14 // samatA tathA mAdhyasthyaM, zuddho bhAvazca vItarAgatvam / . tathA cAritraM dharmaH, svabhAvArAdhanA bhaNitA // 14 // 276. suvididapayatthasutto, saMjamatavasaMjudo vigadarAgo / samaNo samasuhadukkho, bhaNido suddhovaoo tti // 15 // suviditapadArthasUtraH, saMyamatapaHsaMyuto vigatarAgaH / ... zramaNaH samasukhaduHkho, bhaNitaH zuddhopayoga iti // 15 // 277. suddhassa ya sAmaNNaM, bhaNiyaM suddhassa daMsaNaM gANaM / .. 'suddhassa ya NivvANaM, so cciya siddho Namo tassa // 16 // zuddhassa ca zrAmaNyaM, bhaNitaM zuddhasya darzanaM jJAnam / zuddhasya ca nirvANaM, sa eva siddho namastasmai // 16 // 278. aisayamAdasamutthaM, visayAtIdaM aNovamamaNaMtaM / avvucchinnaM ca suhaM suddhavaogappasiddhANaM // 17 // atizayamAtmasamutthaM, viSayAtItamanupamamanantam / avyucchinnaM ca sukhaM, zuddhopayogaprasiddhAnAm // 17 // 279. jassa Na vijjadi rAgo, doso moho va savvadambesu / NA''savadi suhaM asuhaM, samasuhadukkhassa bhikkhussa // 18 // yasya na vidyate rAgo, dveSo moho vA sarvadravyeSu / nA''sravati zubhamazubhaM, samasukhaduHkhasya bhikSoH // 18 // (i) samanvaya 280. Nicchaya sajjhasarUvaM, sarAya tasseva sAhaNaM caraNaM / tamhA do vi ya kamaso, paDicchamANaM pabujjheha // 19 // nizcayaH sAdhyasvarUpaH, sarAgaM tasyaiva sAdhanaM caraNam / . tasmAt dve api ca kramazaH, pratISyamANaM prabudhyadhvam // 19 // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga ra74. vAstavamAM, cAritra ja dharma che. A dharmane zamarUpa kahevAmAM AvyA che. meha ane kSobharahita AtmAnuM nirmaLa pariNAma ja zama athavA samatArUpa che. 275. samatA, mAdhyasthabhAva, zuddhabhAva, vItarAgatA, cAritra, dharma . ane sva-bhAva-ArAdhanA A badhA kArthaka zabdo che. 276. jeNe (svadravya tathA paradravyanA bheda jJAnanI zraddhA tathA AcaraNa dvArA) padArtho tathA sUtrone sArI peThe jANI lIdhA che, je saMyama ane tapathI cukata che, vigata-rAga che, sukhaduHkhamAM samabhAva rAkhe che e zramaNane ja zuddhopagI kahevAmAM Ave che. ra77. AvA zuddhopAgInA zramaNyane ja zramaNya kahevAmAM Ave che. enAM darzana ane jJAnane ja darzana ane jJAna kahevAmAM Ave che. ene ja nirvANa prApti thAya che. ene ja siddhapada prApta thAya che. ene huM namana karuM chuM. ra78. zuddhopagapUrvaka siddha bananAra AtmAone atizaya, AmaMtpanna, viSayAtIta, arthAt atIndriya, anupama, anaMta ane avinAzI sukha prApta thAya che. ra79. je bhikSune tamAma dravya prati rAga, dveSa, ane meha nathI . . tathA je sukha-dukhamAM samabhAva rAkhe che te bhikSune zubhAzubha karmono Asrava nathI hoto. - (6) samanvaya 280. nizcayacAritra te sAdhyarUpa che tathA sarAga (vyavahAra) cAritra enuM sAdhana che. sAdhana tathA sAdhyasvarUpa bannecAritrane kamapUrvaka dhAraNa karavAthI jIvane prabaMdha thAya che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 .. samaNasuttaM 281. abhaMtarasodhIe, bAhirasodhI vi hodi NiyameNa / abbhaMtara-doseNa hu, kuNadi garo bAhire dose // 20 // abhyantarazuddhyA, bAhyazuddhirapi bhavati niyamena / abhyantaradoSeNa hi, karoti naraH bAhyAn doSAn // 20 // 282. madamANamAyaloha-vivajjiyabhAvo dU bhAvasaddhi ti / parikahiyaM bhavvANaM, loyAloyappadarisIhiM // 21 // madamAnamAyAlobha-vivarjitabhAvastu bhAvazuddhiriti / .. parikathitaM bhavyAnAM, lokAlokapradarzibhiH // 21 // 283. cattA pAvAraMbha, samuThido vA sahammi cariyamhi / . Na jahadi jadi mohAdI, Na lahadi so appagaM suddhaM // 22 // .. tyaktvA pApArambhaM, samutthito vA zubhe carite / . na jahAti yadi mohAdIn na labhate sa AtmakaM zuddham // 22 // 284. jaha va NiruddhaM asuhaM, suheNa suhamavi taheva suddhaNa / tamhA eNa kameNa ya, joI jhAeu NiyaAdaM // 23 // yathaiva niruddham azubhaM, zubhena zubhamapi tathaiva zuddhena / tasmAdanena krameNa ca, yogI dhyAyatu nijAtmAnam // 23 // 285. nicchayanayassa caraNAya-vighAe nANadaMsaNavaho'vi / vavahArassa u caraNe, hayammi bhayaNA hu sesANaM // 24 // nizcayanayasya caraNAtma-vighAte jJAnadarzanavadho'pi / vyavahArasya tu caraNe, hate bhajanA khalu zeSayoH // 24 // 286-287. saddhaM nagaraM kiccA, tavasaMvaramaggalaM / khanti niuNapAgAraM, tiguttaM duppaghaMsayaM // 25 // tavanArAyajutteNa, bhittUNaM kammakaMcuyaM / muNI vigayasaMgAmo, bhavAo parimuccae // 26 // zraddhAM nagaraM kRtvA, tapaHsaMvaramargalAm / zAnti nipuNaprAkAraM, triguptaM duSpradharSakam // 25 // taponArAcayuktena, bhitvA karmakaJcakam / munirvigatasaMgrAmaH, bhavAt parimucyate // 26 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga 281. AtyaMtara zuddhi hoya to bAhya zuddhi niyamapUrvaka hoya ja che. - AtyaMtara-doSa hoya to ja manuSya bAhyadoSa kare che. 282. mada, mAna, mAyA ane lebhathI rahita bhAva hoya tyAre ene bhAvazuddhi kahevAya che. A upadeza lokAlekanA jJAtA ' daSTA sarvajJa deve bhavya jIvone Apyo che. 283 pApa-AraMbha-(pravRtti)ne tyAga karI zubha arthAt vyavahAra cAritra pALavA chatAM jIva je mahAdi bhAvathI mukata thato nathI to e zuddha Atmatvane prApta karI zakato nathI. 284. (eTalA mATe kahevAmAM AvyuM che ke, jevI rIte zubha cAritra dvArA azubha (pravRtti) no nirodha karavAmAM Ave che tevI rIte zuddha (upacoga) dvArA zubha (pravRtti) ne nirodha karavAmAM Ave che. eTalA mATe A ja kramathI-vyavahAra ane nizcayanA pUrvApara kremathI-gI AtmAnuM dhyAna kare. 285. nizcayanayAnusAra cAritra (bhAvazuddhi) no ghAta thAya eTale jJAna-darzanane paNa ghAta thaI jAya che, paraMtu vyavahAra nayAnusAra cArItrane ghAta thayo hoya te jJAna-darzanano ghAta thAya che ane nathI paNa thato. (vastutaH jJAna-darzananI vyApti bhAvazuddhinI sAthe che, nahi ke bAhya kiyAnI sAthe). 286287. zraddhAnuM nagara, tapa ane saMvarane AgaLo, kSamAnA buraje banAvI tathA trigupti (mana, vacana, kAyA) thI surakSita tathA ajeya sudaDha prAkAra (killo) racI tArUpI bANethI yukta dhanuSa vaDe karmanA bakhtarane bhedI (AMtarika) saMgrAmanA vijetA muni saMsArathI mukata bane che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21. sAdhanAsUtra 288. AhArAsaNa-NiddAjayaM, ca kAUNa jiNavaramaeNa / jhAyavvo NiyaappA, NAUNaM gurupsaaenn||1|| AhArAsana-nidrAjayaM, ca kRtvA jinavaramatena / . dhyAtavyaH nijAtmA, . jJAtvA guruprasAdena // 1 // 289. nANassa savvassa pagAsaNAe, aNNANamohassa vivajjaNAe / rAgassa dosassa ya saMkhaeNaM, egaMtasokkhaM samuvei mokkhaM // 2 // jJAnasya sarvasya prakAzanayA, ajJAnamohasya vivarjanayA / .. rAgasya dveSasya ca saMkSayeNa, ekAntasaukhyaM samupaiti mokSam // 2 // 290. tassesa maggo guruviddhasevA, vivajjaNA bAlajaNassa dUrA / . sajjhAyaegaMtanivesaNA ya, suttattha saMcitaNayA dhiI y||3|| tasyaiSa mArgo guruvRddhasevA, vivarjanA bAlajanasya dUrAt / svAdhyAyakAntanivezanA ca, sUtrArthasaMcintanatA dhRtizca // 3 // 291. AhAramicche miyamesaNijjaM, sahAyamicche niuNatthabuddhi / niyamicchejja vivegajoggaM samAhikAme samaNe tavassI // 4 // AhAramicched mitameSaNIyaM, sakhAyamicched nipuNArthabuddhim / niketamicched vivekayogyaM, samAdhikAmaH zraMmaNastapasvI // 4 // 292. hiyAhArA miyAhArA, appAhArA ya je narA / na te vijjA tigicchaMti, appANaM te tigicchagA // 5 // hitAhArA mitAhArA alpAhArAH ca ye narAH / na tAn vaidyAH cikitsanti AtmAnaM te cikitsakAH // 5 // 293. rasA pagAmaM na niseviyanvA, pAyaM rasA dittikarA narANaM / dittaM ca kAmA samabhiddavaMti, dumaM jahA sAuphalaM va pakkhI // 6 // rasAH prakAmaM na niSevitavyAH, prAyo rasA dIptikarA narANAm / dIptaM ca kAmAH samabhidravanti, drumaM yathA svAduphalamiva pkssinnH||6|| - 94 - Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 sAdhanA sUtra 288. jinadevanA mata pramANe AhAra Asana tathA nidrA para - vijaya prApta karI gurukRpA vaDe jJAna meLavI nijAtmAnuM dhyAna karavuM joIe. 289 saMpUrNa jJAnanA prakAzanathI ajJAna tathA mahinA parihArathI ane rAga-dveSanA pUrNa kSayathI jIva ekAMta sukha arthAt mekSa prApta kare che. 290. guru tathA gharaDAM mANasonI sevA karavI, ajJAnI lokonA saMparkathI dUra rahevuM, svAdhyAya kara, ekAMta vAsa, sUtra ane arthanuM samyapha ciMtana karavuM tathA dhIraja rAkhavIA duHkhamAMthI chUTavAnA upAya che. 291. samAdhino icchanAra tapasvI zramaNa parimita ane eSaNIya AhAranI ja IcchA kare; tattvArthamAM nipuNa (prAjJa) sAthIdAranI ja abhilASA kare, ane vivekayukta eTale ke . vivikta (ekAMta ) sthAnamAM ja nivAsa kare. 29. je manuSya hita, mita tathA cheDe AhAra kare che ene kadi paNa vaidyanI cikitsA karAvavAnI AvazyakatA nathI paDatI. e to pote ja potAne cikitsaka hoya che. pitAnI AMtarika zuddhimAM e lAge rahe che. 23. rasenuM atyadhika sevana na karavuM joIe. rasa sAmAnya rIte unmAda-vardhaka ane puSTivardhaka che. madathI vyAkuLa ane viSayamAM racyA pacyA rahelA manuSyane kAma evI rIte satAve jevI rIte svAdiSTa phaLavALA vRkSane pakSI satAve che. - 95 - Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 294. vivittasejjA''saNajaMtiyANaM, omA'saNANaM damiiMdiyANaM / na rAgasattU dharisei cittaM, parAio vAhirivosahehiM // 7 // viviktazayyA'sanayantritAnAm, avamo'zanAnAM damitendriyANAm / na rAgazatrurdharSayati cittaM, parAjito vyAdhirivauSadhaiH // 7 // 295. jarA jAva na pIlei, vAhI jAva na vaDDhaI / jAvidiyA na hAyaMti, tAva dhamma samAyare // 8 // jarA yAvat na pIDayati, vyAdhiH yAvat na varddhate / . yAvadindriyANi na hIyante, tAvat dharma samAcaret // 8 // 22. dvividha dharmasUtra 296. do ceva jiNavarehi, jAijarAmaraNavippamuktahiM / logammi pahA bhaNiyA, sussamaNa susAvago vA vi // 1 // dvau caiva jinavarendraH, jAtijarAmaraNavipramuktaH / . loke pathau bhaNitau, suzraMmaNaH suzrAvakaH cApi // 1 // 297. dANaM pUyA mukkhaM, sAvayadhamme Na sAvayA teNa viNA / jhANAjjhayaNaM mukkhaM, jaidhamme taM viNA tahA so vi // 2 // dAnaM pUjA mukhyaH, zrAvakadharme na zrAvakAH tena vinA / dhyAnAdhyayanaM mukhyo, yatidharma taM vinA , tathA so'pi // 2 // 298. santi ehi bhihiM, gAratthA saMjamuttarA / gArathehi ya sarvahi, sAhavo saMjamuttarA // 3 // santyekebhyo bhikSubhyaH, agArasthAH saMyamottarAH / agArasthebhyazca sarvebhyaH, sAdhavaH saMyamottarAH // 3 // 299. no khalu ahaM tahA, saMcAemi muMDe jAva pavvaittae / ahaM NaM devANuppiyANaM, aMtie paMcANuvvaiyaM sattasikkhAvaiya duvAlasavihaM gihidhamma paDivajjissAmi // 4 // no khalvahaM tathA saMzaknomi muNDo yAvat pravrajitum / . ahaM khalu devAnupriyANAm antike paJcAnuvatikam saptazikSAvratikaM dvAdazavidham gRhidharma pratipatsya // 4 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga ra94. jema oSadhithI parAjita athavA vinaSTa thayela vyAdhi pharI vakhata satAvato nathI tema je vivikata (strI vagerethI rahita) zayyAsanathI niyaMtrita (yukata) che, a5 AhArI che ane damiteMdriya (dAnta) che enA cittane rAga-dveSarUpI vikAra parAjita karI zakatA nathI. 25. jyAM sudhI ghaDapaNa satAvatuM nathI, rogAdi vadhatA nathI, ane Idriyo azakata na banI gaI hoya tyAM sudhI yathAzakita dharmAcaraNa karI levuM (kAraNake pachI azakata tathA asamartha deheMdriyo dvArA dharma AcarI zakAto nathI). 22. dvividha dharmasUtra 296. janma, ghaDapaNuM maraNathI mukata jinendradeve A lokamAM be ja mArga batAvyA che - eka che uttama zramaNono ane bIje che uttama zrAvakono. 27. zrAvakadharmamAM dAna ane pUjA mukhya che jenA vinA zrAvaka banI zakAtuM nathI tathA zramaNadharmamAM dhyAna ane aDyayana mukhya che jenA vinA zramaNa banI zakAtuM nathI. 298. jo ke zuddhAcArI sAdhu badhA gRhasthothI saMyamamAM zreSTha che te paNa kaIka (zithilAcArI) bhikSuonI tulanAmAM gRhastha '. saMyamamAM zreSTha hoI zake che. ra9. je vyakti muMDita (pratrajita) banI anagAra dharma svIkAra vAmAM asamartha hoya che e jinendradeva dvArA prarUpita zrAvaka dharmano svIkAra kare che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 300, paMca ya aNuvvayAI, satta u sikkhA u desajaidhammo / savveNa va deseNa va, teNa juo hoi desajaI // 5 // paJca ca aNuvratAni, sapta tu zikSAH dezayatidharmaH / / sarveNa vA dezena vA, tena yuto bhavati dezayatiH // 5 // ___23. zrAvakadharmasUtra 301. saMpattadaMsaNAI, paidiyahaM jaijaNA suNeI ya / ... sAmAyAriM paramaM jo, khalu taM sAvagaM biti // 1 // saMprAptadarzanAdiH, pratidivasaM yatijanAcchRNoti ca / . sAmAcArI paramAM yaH, khalu taM zrAvakaM bruvate // 1 // . 302. paMcuMvarasahiyAI, satta vi visaNAI jo vivajjeI / sammattavisuddhamaI, so saNasAvao bhaNioM // 2 // paJcodumbarasahitAni sapta api vyasanAni yaH vivarjayati / samyaktvavizuddhamatiH sa darzanazrAvaka: bhaNitaH // 2 // 303. itthI jUyaM majjaM, migavva vayaNe tahA pharusayA ya / daMDapharusattamatthassa dUsaNaM satta vasaNAI // 3 // strI dyUtaM madyaM, mRgayA vacane tathA 'paruSatA ca / daNDaparuSatvam arthasya dUSaNaM sapta vyasanAni // 3 // 304. mAMsAsaNeNa vaDDhai dappo dappeNa majjamahilasai / jUyaM pi ramai to taM, pi vaNie pAuNai dose // 4 // mAMsAzanena vardhate darpaH darpaNa madyam abhilaSati / dyUtam api ramate tataH tad api vaNitAn prApnoti doSAn // 4 // 305. loiyasatthammi vi, vaNiyaM jahA gayaNagAmiNo vippA / bhuvi maMsAsaNeNa paDiyA, tamhA Na pauMjae maMsaM // 5 // laukikazAstre api varNitam yathA gaganagAminaH viprAH / bhuvi mAMsAzanena patitAH tasmAd na prayojayed mAMsam // 5 // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 sAkSamAga 300. zrAvakadharma athavA zrAvakAcAramAM pAMca vrata tathA sAta zikSAvrata Ave che. je vyakti A badhAnu... athavA amukanu AcaraNuM karatA hAya e zrAvaka kahevAya che. 23, zrAvakadhama sUtra 301. je samyagdaSTi vyakti haMmezAM yatio pAsethI sAmAcArI (AcAra viSayaka upadeza) zravaNa kare che e zrAvaka kahevAya che. 302. pAMca urdukhara phala (umara, kahumara, gUlara, pIpaLeA tathA vaDa) nI sAthe sAthe sAta vyasanAnA tyAga karanAra vyaktine " dArzanika vyakti " kahevAmAM Ave che jenI buddhi samyagdarzanathI vizuddha banI gaI hAya che. 303. parastrInA sahavAsa, dhruta-krIDA ( jugAra ), dArU, zikAra, vacana-paruSatA, kaThAra daMDa, ane a-dUSaNa ( cArI vagere ) --A sAta vyasana che. 304. mAMsAhArathI uddhatAI vadhe che. uddhatAIthI manuSya dArU pIvAnI abhilASA kare che ane pachI e jugAra paNa khele che. A pramANe ( eka mAMsAhArathI ja ) manuSya agAu vadhu velA badhA dASAnuM bhAjana ( ghara ) bane che. 305. laukika zAstramAM paNa A ullekha maLe che ke mAMsa khAvAthI AkAzamAM vihAra karanAra brAhmaNa jamIna upara paDI gayA eTale ke patita banI gayA. eTalA mATe mAMsanuM sevana kadApi na karavuM joI e. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 samaNasuttaM 306. majjeNa Naro avaso, kuNei kammANi NidaNijjAI / ihaloe paraloe, aNuhavai aNaMtayaM dukkhaM // 6 // . madyena naraH avazaH karoti karmANi nindanIyAni / ihaloke paraloke anubhavati anantakaM duHkham // 6 // 307. saMvegajaNidakaraNA, NissallA maMdaro vva NikkaMpA / jassa daDhA jiNabhattI, tassa bhayaM Natthi saMsAre // 7 // saMvegajanitakaraNA, niHzalyA mandara iva niSkampA / yasya dRDhA jinabhaktiH, tasya bhayaM nAsti saMsAre // 5 // 308. sattU vi mittabhAvaM, jamhA uvayAi viNayasIlassa / viNao tiviheNa tao, kAyasvo desaviraeNa // 8 // zatruH api mitrabhAvam yasmAd upayAti vinayazIlasya / vinayaH trividhana tataH karttavyaH dezaviraMtena // 8 // 309. pANivahamusAvAe, adattaparadAraniyamaNehiM ca / aparimiicchAo'vi ya, aNuvvayAiM viramaNAI // 9 // prANivadhamRSAvAdA-dattaparadAraniyamanaizca , / aparimitecchAto'pi ca, aNuvratAni viramaNAni // 9 // . 310. baMdhavahacchavicchee, " aibhAre bhattapANavucchee / kohAisiyamaNo, gomaNuyAINa no kujjA // 10 // bandhavadhachavicchedAn, atibhArAn bhaktapAnavyucchedAn / krodhAdidUSitamanAH, gomanuSyAdInAM na kuryAt // 10 // 311. thUlamusAvAyassa u, viraI duccaM, sa paMcahA hoi / kannAgobhu Alliya - nAsaharaNa - kUDasakkhijje // 11 // sthUlamaSAvAdasya tu, viratiH dvitIyaM sa paMcadhA bhavati / kanyAgobhUalIka - nyAsaharaNa - kUTasAkSyANi // 11 // 312. sahasA abbhavakhANaM, rahasA ya sadAramaMtabheyaM ca / mosovaesayaM, kUDalehakaraNaM ca vajjijjA // 12 // sahasAbhyAkhyAnaM, rahasA ca svadAramantrabhedaM ca / mRSopadezaM kUTalekhakaraNaM ca varjayet // 12 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAkSamAga 306, mAMsanI mAphaka dArU pIvAthI paNa manuSya maheAza khanI niMdanIya karma kare che ane la rUpe A leAka tathA paraleAkamAM anaMta duHkhAnA anubhava kare che. 101 307. jenA hRdayamAM sasAra tarapha vairAgya utpanna karanArI, zalya vinAnI tathA me jevI sthira ane aDaga jina-bhakti che tene saMsAramAM kAI paNa prakAranA bhaya nathI. 308. vinayavAna vyaktinA zatru paNa mitra banI jAya che. mATe dezavirata athavA aNuvratI zrAvakAe mana, vacana ane kAyAthI samyaktvAdi guNNAnA tathA guNIjanAnA vinaya karavA joI e. 309. prANIvadha (hiMsA), mRSAvAda (asatya), ApyA vinA parAI vastu laI levI (cArI), parastrI sevana (kuzIla), tathA aparimita kAmanAM (parigraha)--A pAMceya pApAthI viratine aNuvrata kahe che. 310. prANIvadhathI virata zrAvake dhAdi kaSAyeAthI manane dUSita karI pazu ane manuSya vagerenuM baMdhana, daMDa vagerethI mAravA karavAnuM, nAka vagere kApI nAkhavAnuM, zaktithI vadhAre bhAra lAdavAnuM ane khAna-pAna rAkavAM vagere kAmeA na karavAM joie. ( kAraNa, A badhAM kAmeA paNa hiMsA jevAM ja che. e badhAnA tyAga e sthULa hisA-viratI che. ) 311 sthUla (jADI rIte jotAM ) asatya-virati khIjuM aNuvrata che. AnA paNa pAMca prakAra che-- kanyA-alIka, go-alIka, ane bhU-alIka arthAt kanyA, geA ( pazu ) bhUminI bAbatamAM tU huM khelavuM, keAInI thApaNa ALavavI, ane juThThI sAkSI ApavI-- A badhAnA tyAgane sthUla asatya-virati kahe che. tathA 31ra. ( sAthe sAthe ) satya-aNuvratI vicAryA vinA ` sahasA nathI kAi vAta karatA, nathI koinI chUpI vAta kahI detA, nathI peAtAnI patnInI keAI gupta vAta mitrA vageremAM prakaTa karatA, nathI mithyA (ahitakArI) upadeza ApatA ane nathI phUTa lekha kriyA ( khATA hastAkSara agara khATA dastAveja ) karatA. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 samaNasuttaM 313. vajjijjA tenAhaDa - takkarajogaM viruddharajjaM ca / kuDatulakUDamANaM, tappaDirUvaM ca vavahAraM // 13 // varjayet stenAhRtaM, taskarayogaM viruddharAjyaM ca / ' kUTatulAkUTamAne, tatpratirUpaM ca vyavahAram // 13 // 314. ittariyapariggahiyA-uparigahiyAgamaNA-NaMgakoDaM ca / / paravivAhakkaraNaM,* kAme tivvAbhilAsaM ca // 14 // itvaraparigRhItA-'parigRhItAgamanA-naGgakrIDA . ca / para (dvitIya) vivAhakaraNaM, kAme tIvrAbhilASaH ca // 14 // 315-316. virayA pariggahAo, aparimiAo aNaMtataNhAo / . bahudosasaMkulAo, nrygigmnnpNthaao||15|| khittAi hiraNNAI dhaNAi dupayAi.- kuviyagassa tahA / sammaM visuddhacitto, na, pamANAikkama kujjA // 16 // viratAH parigrahAt-aparimitAd-anantatRSNAt / bahudoSasaMkulAt, narakagatigamanapathAt // 15 // kSetrAdeH hiraNyAdeH dhanAdeH dvipadAdeH kupyakasya tathA samyavizuddhacitto, na pramANAtikramaM kuryAt // 16 // 317. bhAvijja ya saMtosaM, gahiyamiyANiM ajANamANeNaM / thovaM puNo na evaM, gihiNassAmo tti citijjA // 17 // bhAvayecca santoSaM, gRhItamidAnImaz2AnAnena / stokaM punaH na evaM, grahISyAma iti cintayet // 17 // 318. jaM ca disAveramaNaM, aNatthadaMDAu jaM ca veramaNaM / desAvagAsiyaM pi ya, guNavvayAiM bhave tAI // 18 // yacca digviramaNaM, anarthadaNDAt yacca viramaNam / dezAvakAzikamapi ca, guNavratAni bhaveyustAni // 18 // *paro anno jo vivAho appago ceva sa paravivAho / kiM bhaNiyaM hoi? bhaNgaivisiTThasaMtosAbhAvAo appaNA annAo kannao pariNei ti / puNa aiyAro sadArasaMtuTThassa hoi ||-saavydhmm paMcAsaka cUNi, 76 / / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga 103 313. acauryAvratI zrAvake na corIno mAla kharIdavo joIe ke na koIne corI karavA mATe preravo joIe. tema ja rAjya virUddha arthAt Tekasa-kara vagerenI cerI ke niyamavirUddhanuM koI kArya karavuM nahIM joIe. vastuomAM bheLaseLa vagere na karavI joIe. khoTA sikkA ke noTa na banAvavA joIe. 314. sva-strImAM saMtuSTa brahmacaryANuvratI zrAvake vivAhita ke avivAhita strIthI sarvathA dUra rahevuM joIe. anaMga kIDA karavI na joIe. potAnAM saMtAna sivAya bIjAnA vivAhAdi karAvavAmAM rasa na levo joIe. ( potAne paNa bIjI vakhata vivAha na karavo joIe e artha paNa AmAM zAmila che. ) kAmasevananI tIvra lAlasAno paNa tyAga karavo joIe. ' 15-316. aparimita parigraha anaMta tRSNAnuM kAraNa che. e bahu ja doSayukta che tathA naraka gatino mArga che. eTalA mATe parigraha-parimANavratI vizuddha citta zrAvake kSetra-makAna, sonA-cAMdI, dhana-dhAnya, dvipada-catuSpada tathA bhaMDAra (saMgraha) vagere parigrahanA aMgIkRta parimANanuM atikramaNa na karavuM joIe. 317. eNe saMtoSa rAkhavo joIe. " A vakhate meM bhUlamAM thoDuM bheguM karyuM, AgaLa AvazyakatA UbhI thatAM pharIthI vadhu bheguM karI vALIza."- Avo vicAra eNe na karavo joIe. 318. zrAvakanAM sAta zIlavatomAM A traNa guNavrata che- dizA virati, anarthadaMDa-virati, tathA dezAvakAzika. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 samaNasuttaM 319. uDDhamahe tiriyaM pi ya, disAsu parimANakaraNamiha paDhamaM / bhaNiyaM guNavvayaM khalu, sAvagadhammammi vIreNa // 19 // Urdhvamadhastiryagapi ca, dikSu parimANakaraNamiha prathamam / ___ bhaNitaM guNavataM khalu, zrAvakadharme vIreNa // 19 // 320. vayabhaMgakAraNaM hoi, jammi desammi tattha NiyameNa / korai gamaNaNiyattI, taM jANa guNavvayaM vidiyaM // 20 // vratabhaGgakAraNaM bhavati, yasmin deze tatra niyamana / kriyate gamananivRttiH, tad jAnIhi guNavataM dvitIyam // 20 // 321. viraI aNatthadaMDe, taccaM, sa cauvviho avjjhaanno| . . pamAyAyariya . hiMsappayANa pAvovaese. y||21|| viratiranarthadaNDe, tRtIyaM, sa caturvidhaH apadhyAMnam / pramAdAcaritam hiMsApradAnam . pApopadezazca // 21 // 322. advaiNa taM na baMdhai, jamaNaTTeNaM tu thovabahubhAvA / . aTThe kAlAIyA, niyAmagA na u aNaTThAe // 22 // arthena tat na badhnAti, yadanarthena stokabahubhAvAt / arthe kAlAdikAH, niyAmakAH na tvanarthake // 22 // 323. kaMdappaM kukkuiyaM, mohariyaM saMjuyAhigaraNaM ca / uvabhogaparIbhogA-ireyagayaM . cittha , vajjai // 23 // kAndargyam kautkucyaM, maukharyaM saMyuktAdhikaraNaM ca / upabhogaparibhogA-tirekagataM cAtra varjayet // 23 // 324. bhogANaM parisaMkhA, sAmAiya - atihisaMvibhAgo ya / posahavihI ya savvo, cauro sikkhAu vuttAo // 24 // bhogAnAM parisaMkhyA, sAmAyikam atithisaMvibhAgazca / pauSadhavidhizca sarvaH, catasraH zikSA uktAH // 24 // 325. vajjaNamaNaMtaguMbari, accaMgANaM ca bhogao mANaM / kammayao kharakammA-iyANa avaraM imaM bhaNiyaM // 25 // varjanamanantakamudambari-atyaGgAnAM ca bhogato mAnam / karmakataH kharakarmAdikAnAM aparam idaM bhaNitam // 25 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga 319 (vyApAra vagerenA kSetrane maryAdita banAvavAnI icchAthI) upara, heThe tathA AsapAsanI dizAomAM gamana, Agamana, athavA saMparka vagerenI maryAdA bAMdhavAnuM jemAM kahevAmAM AvyuM che te diggata nAmanuM paheluM guNavrata che. 320. je dezamAM javAthI kaI paNa vratano bhaMga thAya athavA emAM deSa Ave ema hoya te dezamAM javAnI niyama pUrvaka, . nivRttine dezAvakAzika nAmanuM bIjuM guNavrata kahe che. 321. kAraNa vinA kArya karavuM athavA kaI paNane satAvavAnI kiyAne anarthadaMDa kahe che. AnA cAra prakAra che-apadhyAna, pramAdapUrNa caryA, hiMsAnAM upakaraNa Adi ApavAM ane pApano upadeza- A cAreyanA tyAgane anarthadaMDa-virati nAmanuM trIju guNavrata kahe che. 322. prajanapUrvaka kAma karavAthI thoDuM karmabaMdhana thAya che ane prayajana vinA karavAthI ghaNuM thAya che. kAraNa ke saprajana kAryamAM te dezakALAdi paristhitione gaNatarImAM levAnI hoya che paraMtu prayajana vinAnI pravRtti to hamezAM ( amaryAditapaNe) thaI zake che. 3ra3. anartha daMDathI viramelA zrAvake kaMdarpa ( hAsyapUrNa aziSTa - vacana praga), kIkuca (zArIrika kuceSTA), maukharya ( vyartha bakavAda), hiMsAnAM adhikaraNanA saMyojananI tathA upabhoga-paribhAganI maryAdAne atireka na karavo joIe. 324. cAra zikSAtrata A pramANe che-bhegonuM parimANa, sAmAyika, . atithi-saMvibhAga, ane praSidhopavAsa. 3ra. bhagopabhoga-parimANa vrata be prakAranAM che- bhojana-rU5 tathA kArya athavA vyApAra-rUpa. kaMdamUla Adi anaMtakAyika vanaspati, uduMbara phaLa tathA ma-mAMsAdinA tyAgane athavA parimANane bhejana viSayaka bhego paga vrata kahe che. ane kharakarma arthAt hiMsA upara AdhAra rAkhanArI AjIvikA vagerenA tyAgane athavA parimANane vyApAra viSayaka gopabhoga parimANa vrata kahe che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 samaNasuttaM . 326. sAvajjajogaparirakkhaNaTThA, sAmAiyaM kevaliyaM pasatthaM / gihatthadhammA paramati naccA, kujjA buho AyahiyaM paratthA // 26 // sAvadyayogaparirakSaNArtha, sAmAyika kevalikaM prazastam / gRhasthadharmAt paramamiti jJAtvA, kuryAd budha AtmahitaM paratra // 26 // 327. sAmAiyammi u kae, samaNo iva sAvao havai jamhA / eeNa kAraNeNaM, bahuso sAmAiyaM kujjA // 27 // sAmAyike tu kRte, zramaNa iva zrAvako bhavati yasmAt / .. etena kAraNena, bahuzaH sAmAyikaM kuryAt // 27 // 328. sAmAiyaM ti kAuM, paracitaM jo u citaI sddddho| . avasaTTovagao, niratthayaM tassa sAmAiyaM // 28 // . sAmAyikamiti kRtvA, paracintAM yastu cintayati zrAddha: / . . ArtavazArtApagataH, nirarthakaM tasya sAmAyikam // 28 // 329. AhAradehasakkAra-baMbhA'vAvAraposaho ya NaM / dese savve ya ima, carameM sAmAiyaM NiyamA // 29 // AhAradehasatkAra-brahmacaryamavyApArapoSadhaH ca / deze sarvasmin ca idaM, carame sAmAyikaM niyamAt // 29 // 330. annAINaM suddhANaM, kappaNijjANa desakAlajuttaM / dANaM jaINamuciyaM, gihINa sikkhAkyaM 'bhaNiyaM // 30 // annAdInAM zuddhAnAM, kalpanIyAnAM / dezakAlayutam / dAnaM yatibhyaH ucitaM, gRhiNAM zikSAvrataM bhaNitam // 30 // 331. AhArosaha-satthAbhaya-bheo jaM cauvvihaM dANaM / taM vuccai dAyavvaM, NihiTThamavAsayajjhayaNe // 31 // AhArauSadha-zAstrAnubhayabhedAt yat caturvidham dAnam / / tad ucyate dAtavyaM nirdiSTam upAsaka-adhyayane // 31 // 332. dANaM bhoyaNamettaM, dijjai dhanno havei sAyAro / pattApattavisesa, saMdasaNe kiM viyAreNa // 32 // . dAnaM bhojanamAtraM, dIyate dhanyo bhavati sAgAraH / pAtrApAtravizeSasaMdarzane kiM vicAreNa // 32 // Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga 107 326. sAvadyoga arthAt hiMsAraMbhathI bacavA mATe mAtra sAmAyika ja prazasta che. ene zreSTha gRhastha dharma jANI vidvAne Atmahita tathA mokSa prApti mATe sAmAyika karavI joIe. 327. sAmAyika karavAthI arthAt sAmAyika karatI vakhate zrAvaka paNa . zramaNa jevo ( sarva sAvadyAgathI rahita ane samatA-bhAva yukta) banI jAya che. eTalA mATe aneka prakAre sAmAyika karavI joIe. 328. sAmAyika karatI vakhate je zrAvaka para-citA kare che enuM dhyAna e ArtA-dhyAna kahevAya. enI sAmAyika nirarthaka che. 329. AhAra, zarIra-saMskAra, abrahma. tathA AraMbha tyAga-A cAra proSapavAsa nAmanA zikSAvratamAM Ave che. A cAreyano tyAga AMzika paNa ane sarvAza paNa hoya che. je saMpUrNapaNe praSidha kare che, eNe niyamapUrvaka sAmAyika karavI joIe. - 330. uddagamAdi doSothI rahita, deza-kAlAnukUla, zuddha anAdikanuM muni Adi saMyamIone ucita rIte dAna devuM ene gRhasthonuM atithi-saMvibhAga zikSAvrata kahe che. (je loko koI paNa prakAranI sUcanA agAuthI ApyA vinA atithi rUpe Ave che emane potAnA bhojanamAM saMvibhAgI banAvavA evo paNa Ano artha thAya che.) " 331. AhAra, auSadha, zAstra ane abhayanA rUpamAM dAna cAra prakAre kahevAmAM AvyuM che. upAsakAdhyayanamAM arthAt zrAvakAcAramAM ene devA yogya gaNAvela che. 332. bhojana mAtranuM dAna karavAthI paNa gRhastha dhanya bane che. AmAM pAtra ane apAtrane vizeSa vicAra karavAthI zuM lAbha? Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 samaNasuttaM 333. sAhUNaM kappaNijja, jaM na vi diNNaM kahiM pikiMci thi|... dhIrA jahuttakArI, susAvayA taM na bhujaMti // 33 // sAdhUnAM kalpanIyaM, yad nApi dattaM kutrApi kiMcit tatra / dhIrAH yathoktakAriNaH, suzrAvakAH tad na bhujate // 33 // 334. jo muNibhuttavisesaM, bhuMjai so bhuMjae jiNuvadiche / saMsArasArasokkhaM, kamaso NivvANavarasokkhaM // 34 // yo munibhuktavizeSaM, bhuGkte sa bhuGakte jinopadiSTam / .. ___ saMsArasArasaukhyaM, kramazo nirvANavarasaukhyam // 34 // 335. jaM kIrai parirakkhA, NiccaM maraNa-bhayabhIru-jIvANaM / taM jANa abhayadANaM, sihAmaNi savvadANANaM // 35 // yat kriyate parirakSA, nityaM maraNabhayabhIrujIvAnAm / tad jAnIhi abhayadAnam, zikhAmaNi sarvadAnAnAm // 35 // .. 24. zramaNadharmasUtra * . . (a) samatA 336. samaNotti saMjadotiya, risi muNi sAdhu tti viidraagotti| NAmANi suvihidANaM, aNagAra bhadaMta daMto tti // 1 // zramaNa iti saMyata iti ca, RSimuniH sAdhuH iti vItarAga iti / nAmAni suvihitAnAm, . anagAro bhadantaH dAntaH iti // 1 // 337. sIha-gaya-vasaha-miya-pasu, mAruda-sUrUvahi-maMdariMdu-maNI / khidi-uragaMvarasarisA, 'parama-paya-vimaggayA sAhU // 2 // siMha-gaja-vRSabha-maga-pazu, mAruta-sUryodadhi-mandarendu-maNayaH / kSiti-uragAmbarasadRzAH, paramapada-vimArgakAH sAdhavaH // 2 // 338. bahave ime asAhU, loe vuccaMti sAhuNo / na lave asAhuM sAhu tti, sAhuM sAhu tti Alave // 3 // * bahavaH ime asAdhavaH, loke ucyante sAdhavaH / na lapedasAdhuM sAdhuH iti sAdhu sAdhuH iti Alapet // 3 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekSamAga 109 333. je gharamAM sAdhuone kape tevuM (emane anukULa) kazuM paNa dAna devAmAM AvatuM nathI e gharamAM zAstrokta AcaraNa karanAra dhIra ane tyAgI suzrAvaka bhejana karatA nathI. 334. je gRhastha munine bhojana karAvyA pachI baceluM bhajana kare che vAstavamAM tenuM ja bhojana karyuM sArthaka thAya che. jinepadiSTa sAMsArika sArabhUta sukha tathA anukrame mokSanuM uttama sukha e prApta kare che. 335. mRtyunA bhayathI bhayabhIta nI rakSA karavI ene ja abhayadAna kahe che. A abhaya-dAna badhAM dAnamAM ziromaNi samAna che. ' 24, zramaNadhama sUtra () samatA * 336. zramaNa, saMcata, RSi, muni, sAdhu, vItarAga, anagAra, bhadaMta,-A badhAM zAstrokta AcaraNa karanArAnAM nAma che. (337. paramapadanI prApti mATe nirata sAdhu siMha jevA prarAkramI, hAthI jevA svAbhimAnI, vRSabha jevA bhadra, mRga jevA saraLa, pazu jevA nirIha, vAyu jevA nitsaMga, sUrya jevA tejasvI, sAgara jevA gaMbhIra, meru jevA nizcala, caMdra jevA zItaLa, maNi jevA kAMtimAna, pRthvI jevA sahiSNu, sarpa jevA aniyata AsthI (jenuM Azraya karavAnuM aniyata-acokakasa che), tathA AkAza jevA niravalaba (avalaMbana vinAnA hoya che.) 338. (paraMtu) evA paNa ghaNA asAdhuo che jemane saMsAramAM sAdhu kahevAmAM Ave che. (paraMtu ) asAdhune sAdhu na kahevA , sAdhune ja sAdhu kahevA joIe. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - samaNasuttaM 110 ___339. nANadaMsaNasaMpaNNaM, saMjame ya tave rayaM / evaMguNasamAuttaM, saMjaya sAhumAlave // 4 // jJAnadarzanasampannaM, saMyame ca tapasi ratam / evaMguNasamAyuktaM, saMyataM. sAdhumAlapet // 4 // 340. na vi muNDieNa samaNo, na oMkAreNa bNbhyo| na muNI raNavAseNaM, kusacIreNa na taavso||5|| nA'pi muNDitena zramaNaH, na oMkAreNa brAhmaNaH / . na muniraraNyavAsena, kuzacIreNa na tApasaH // 5 // 341. samayAe samaNo hoi, baMbhacereNa bNbhnno| nANeNa ya muNI hoi, taveNa hoi taavso||6|| samatayA zramaNo bhavati, brahmacaryeNa brAhmaNaH / / jJAnena ca manirbhavati, tapasA bhavati tApasaH // 6 // . 342. guNehi sAhU aguNehisAhU, gihAhi sAhUguNa muNc'saahuu| . viyANiyA appagamappaeNaM, jo rAgadosehi samosa pujjo // 7 // guNaiHsAdhuraguNairasAdhuH, gRhANa sAdhuguNAn muJcA'sAdhu (guNAn / vijAnIyAt AtmAnamAtmanA, yaH rAgadveSayoH samaH sa pUjyaH // 7 // 343. dehAdisa aNurattA, visayAsattA' kasAyasaMjuttA / appasahAve suttA, te sAhU sammaparicattA // 8 // dehAdiSu anuraktA, viSayAsaktAH kaSAyasaMyuktAH / AtmasvabhAve suptA, te. sAdhavaH samyaktvaparityaktAH // 8 // 344. bahuM suNei kaNNehi, bahuM acchohiM pecchaMi / na ya diLaM suyaM savvaM, bhikkhU akkhAumarihai // 9 // bahu zRNoti karNAbhyAM, bahu akSibhyAM prekSate / na ca dRSTaM zrutaM sarvaM, bhikSurAkhyAtumarhati // 9 // 345. sajjhAyajjhANajuttA, ratti Na suyaMti te payAmaM tu / suttatthaM citaMtA, NihAya vasaM Na gacchaMti // 10 // . svAdhyAyadhyAnayuktAH, rAtrau na svapanti te prakAmaM tu / sUtrArthaM cintayanto, nidrAyA vazaM na gacchanti // 10 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga 339, jJAna ane darzanathI saMpanna tathA tapamAM lIna ane AvA * prakAranA guNa dharAvanAra sAdhune je sAdhu kahevA joIe. 340. mAthuM muMDAvavA mAtrathI keAI zramaNa banI zakato nathI. 3 no japa karavAthI koI brAhmaNa banI zakato nathI. araNyamAM rahevAthI koI muni banI jato nathI temaja darbhanA vastra paheravAthI tapasvI thaI jato nathI. 341. paraMtu e samatAthI zramaNa, brahmacaryathI brAhmaNa, jJAnathI muni ane tapathI tapasvI banI zake che. 34ra. (koI paNa vyakti) guNothI sAdhu ane aguNothI asAdhu bane che. mATe, sAdhunA guNone dhAraNa karo ane asAdhutAne tyAga kare. AtmAne AtmA dvArA jANIne je samabhAvamAM rahe che te ja pUjya che. - 343: dehAdimAM anurakta, viSayomAM Asakta, kaSAyayukta ane Atma svabhAvamAM supta sAdhu samyakatvathI zUnya hoya che. 344. gocarI arthAt bhikSA mATe nIkaLela sAdhu kAnathI ghaNI sArI naThArI vastuo sAMbhaLe che tathA AMkhathI ghaNuM sArI naThArI vastuo dekhe che paraMtu badhuM ja joI, sAMbhaLIne paNa e koIne kAMI kaheto nathI balka udAsIna rahe che. 34pa. svAdhyAya ane dhyAnamAM lIna sAdhuo rAte jhAjhuM sUtA nathI. sUtra ane arthanuM ciMtana karatA rahetA hovAthI e nidrAne vaza thatA nathI. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 samaNattaM 346. nimmamo nirahaMkAro, nissaMgo cattagAravo / samo ya savvabhUesu, tasesu thAvaresu a||11|| nirmamo nirahaMkAraH, niHsaMgastyaktagauravaH / samazca sarvabhUteSu, traseSu sthAvareSu. ca // 11 // 347. lAbhAlAbhe suhe dukkhe, jIvie maraNe tahA / samo nindApasaMsAsu, tahA lAbhAlAbhe sukhe duHkhe, jIvite samo nindAprazaMsayoH, tathA mANAvamANao // 12 // maraNe tathA / mAnApamAnayoH // 12 // daMDasallabhaesa ya / niyatto hAsasogAo, aniyANo abandhaNo // 13 // gauraMvebhyaH kaSAyebhyaH, daNDazalyabhayebhyazca / anidAno abandhanaH // 13 // nivRtto hA sazokAt 349. aNissio ihaM loe, paraloe aNisti / vAsIcandaNakappo ya, asaNe aNasaNe tahA // 14 // anizrita ihaloke, paraloke'nizritaH / vAsIcandanakalpazca, azane'nazane tathA // 14 // pahiyAsavo / pasatthadamasAsaNe // 15 // 350. appasatthehiM dArehi, savvao ajjhappajjhANajogehi, aprazastebhyo dvArebhyaH, sarvataH pihitAsravaH / 348. gAravesu kasAesu, dhayAtmadhyAnayogaiH, 351. khuhaM pivAsaM dussejjaM, ahiyAse avvahio, kSudhaM pipAsAM duHzayyAM atisaheta avyathitaH 352. aho niccaM tavokammaM savvabuddhehiM vaNiyaM / lajjAsamA vittI, egabhattaM ca bhoyaNaM // 17 // - aho nityaM tapaH karma, sarvaburddharvaNitam / yAvallajjAsamA vRttiH, ekabhaktaM ca bhojanam // 17 // jAya prazastadamazAsanaH // 15 // sIunhaM araIM bhayaM / dehe dukkhaM mahAphalaM // 16 // zItoSNaM arati bhayam / dehaduHkhaM mahAphalam // 16 // Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga 113 36. sAdhu mamavarahita, nirabhimAnI, nisaMga, gauravano tyAgI tathA trasa ane sthAvara jIvo tarapha samadaSTivALo hoya che. 347. e lAbha ane hAnimAM, sukha ane duHkhamAM, jIvana ane maraNamAM, niMdA ane stutimAM, tathA mAna ane apamAnamAM samabhAva rAkhe che. 348. e gaurava, kaSAya, daMDa, zalya, bhaya, hAsya ane zeka rahita ane nidAna tathA baMdhana vinAne hoya che. 349. A leka ane paralokamAM anAsakta, ene vAMsalAthI chole ke caMdanano lepa kare, ane AhAra maLe na maLebadhI vakhata e samabhAvI hoya che, tathA harSa ke viSAda e nathI karato. . 350. Avo zramaNa aprazasta kAro-(hetuo )thI AvanArAM karmono sarvatobhAvena avarodha karI adhyAtma saMbaMdhI dhyAnagothI prazasta evA saMyamamAM lIna thaI jAya che. 351. bhUkha, tarasa, duSTazapyA (uMcI-nIcI patharALI bhUmi), TADha, taDako, arati, bhaya vagerene duHkha anubhavyA sivAya sahana karavAM joIe. kAraNa ke zArIrika duHkhane samabhAva pUrvaka sahana karavA mahAphaLadAyI che. - 352. saMyamane anukULa vRtti ane sAthe sAthe divasamAM kevaLa eka ja vakhata bhajana. aho ! badhA jJAnI puruSoe nitya anuSThAnane kevo suMdara upadeza Apyo che! Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samattaM 353. kiM kAhadi vaNavAso, kAyakaleso vicitta uvavAso / ajjhayaNamoNapadI, samadArahiyassa samaNassa // 18 // kiM kariSyati vanavAsaH, kAyaklezo vicitropavAsaH / adhyayanamaunaprabhRtayaH, samatArahitasya zramaNasya // 18 // 354. buddhe parinivvuDe care, gAma gae nagare va saMjae / saMtimaggaM ca bUhae, samayaM goyama ! mA pamAya // 19 // buddhaH parinirvRtazcareH, grAme gato nagare vA saMyataH / zAntimArgaM ca bRMhayeH, samayaM gautama ! mA pramAdIH // 19 // 355. na hu jiNe ajja dissaI, bahumae dissaI maggadesie / saMpai neyAue pahe, samayaM goyama ! mA pamAyae // 20 // na khalu jino'dya dRzyate, bahumato dRzyate mArgadarzitaH / samprati naiyAyike pathi, samayaM gautama ! mA pramAdIH // 20 // (A) veza- liMga 114 356. veso vi appamANo, asaMjamapaesu vaTTamANassa / kiM pariyattiyavesaM, visaM na mArei khajjaMtaM // 21 // veSo'pi apramANaH, asaMyamapadeSu vartamAnasya / kiM parivartitaveSaM viSaM na mArayati khAdantam // 21 // 357. paccayatthaM ca logassa, vihavipaNaM / jattatthaM gahaNatthaM ca, loge liMgapaoyaNaM // 22 // pratyayArthaM ca lokasya, nAnAvidhavikalpanam / yAtrArthaM grahaNArthaM ca, loke liGgaprayojanam // 22 // 358. pAsaMDIliMgANi va, gihiliMgANi va bahuppayArANi / ghittuM vadaMti mUDhA, liMgamiNaM mokkhamaggo tti // 23 // pASaMDiliGgAni vA, gRhiliGgAni vA bahuprakArANi / gRhItvA vadanti mUDhA, liGgamidaM mokSamArga iti // 23 // 359. pulleva muTThI jaha se asAre, ayantie kUDakahAvaNe vA / DhANI verulippagAse, amahagghae hoi ya jANaesu // 24 // zuSirA iva muSTiryathA sa asAraH, ayantritaH kUTakArSApaNo vA / rADhA maNivaiDUryaprakAzaH, amahArghako bhavati ca jJAyakeSu jJeSu // 24 // * Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAkSamAga 353. zramaNa jo samatA vinAnA hAya teA tenA phleza, vicitra upavAsa, adhyayana ane nakAmuM che. 115 vanavAsa, kAcamauna-- badhuM ja 354. prabuddha ane upazAMta banIne saMyata bhAvapUrvaka gAmaDAmAM ane zaheramAM vicara ! zAMtinA mArganuM upabRMhaNa kara ! he gautama ! kSaNamAtranA paNa pramAda na kara ! 355. Aje eka paNa * jina ' dekhAtA nathI ane je je mAdarzaka che te dareka eka mata dharAvatA nathI evuM leAko bhaviSyamAM kaheze. paraMtu tane tA Aje nyAyapUrNa mArga maLI gayA che mATe huM gautama! eka kSaNanA paNa pramAda na kara. (4) veza-liga 356. saMyama mArgImAM ) veza pramANa nathI. kAraNa ke e te asayata lAkomAM paNa jovAmAM Ave che. veza badalanAra vyaktine zuM khAdheluM, viSa (jhera) mAratuM nathI ? 37. (chatAM paNa ) leAka pratIti mATe vividha upakaraNeAnI ane vezAdinI kalpanA karavAmAM AvI che. sacama-yAtrAnA nirvAha mATe tathA " huM sAdhu chuM" enI jANakArI mATe ja leAkamAM liMganuM prayAjana che. 38. leAkamAM sAdhue tathA gRhasthAnA vividha prakAranA liMga pracalita che jene dhAraNa karIne amuka liMga (cihna) meAkSanu kAraNa evuM mUDha jana kahetA kre che. 359. je khAlI muThThInI mAphaka nissAra che, khATA sikkAnI mAphka apramANita che, vaiDUya jevI camakadAra kAcamaNu samAna che tenu... koI mUlya jANakAranI dRSTimAM nathI. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM .360. bhAvo hi paDhaliMgaM, Na davaliMgaM ca jANa paramatthaM / bhAvo kAraNabhUdo, guNadosANaM jiNA biti // 25 // bhAvo hi prathamaliGgaM, na dravyaliGgaM ca jAnIhi paramArtham / ' bhAvaH kAraNabhUtaH, guNadoSANAM jinA bruvanti // 25 // 361. bhAvavisuddhiNimittaM, bAhiragaMtharasa kIrae caao| bAhiracAo vihalo, abhaMtaragaMthajuttassa // 26 // bhAvavizuddhinimittaM, bAhyagranthasya kriyate tyAgaH / .'' bAhyatyAgaH viphala:, abhyantaragranthayuvatasya // 26 // 362. pariNAmammi asaddhe, gaMthe maMcei bAhire ya jii| bAhiragaMthaccAo, bhAvavihUNassa kiM kuNai ? // 27 // pariNAme azuddha, granthAn muJcati bAhyAn ca yatiH / bAhyagranthatyAgaH, bhAvavihInasya kiM karoti ? // 27 // .363. dehAdisaMgarahio, mANakasAhiM sayalaparicatto / appA appammi rao, sa bhAliMgI have sAhU // 28 // dehAdisaMgarahitaH, mAnakaSAyaiH sakalaparityavataH / AtmA Atmani rataH, sa bhAvaliGgI bhavet sAdhuH // 28 // 25. vratasUtra 364. ahiMsA saccaM ca ateNagaM ca, tatto ya baMbhaM apariggahaM ca / / paDivajjiyA paMca mahatvayANi, carijja dhammaM jiNadesiyaM viuu||1|| ahiMsA satyaM cAstenakaM ca, tatazcAbrahmAparigrahaM ca / pratipadya paJcamahAvratAni, carati dharma jinadezitaM vidaH // 1 // 365. Nissallasseva puNo, mahatvadAiM havaMti savvAiM / vadamuvahammadi tIhiM du, NidANamicchattamAyAhiM // 2 // . niHzalyasyaiva punaH, mahAvratAni bhavanti sarvANi / vratamupahanyate tisRbhistu, nidAna-mithyAtva-mAyAbhiH // 2 // Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trAkSamAga 360. ( vAstavika rIte ) bhAva ja prathama dravyaliMga paramArtha nathI kAraNa dASAnu kAraNa kahe che. athavA mukhya liMga che. bhAvane ja jinadeva guNa 117 361. bhAvanI vizuddhi mATe ja khAdyaparigrahanA tyAga karavAmAM Ave che. jenAmAM parigrahanI vAsanA che enA bAhya-tyAga niSphaLa che. 362. azuddha pariNAmA rahetAM hovA chatAM je khAdya parigrahanA tyAga kare che. tenuM, AtmabhAvanA vinAnA bAhyatyAga zuM bhaluM karI zake ? 363. je zarIra vagerenI mamatAthI rahita pUrepUrA mukta che ane je peAtAnA e sAdhu ja bhAvaliMgI che. che, mAnAdi kaSAyAthI AtmAmAM ja lIna che 25. vratasUtra 364. ahiMsA, satya, asteya, brahmacaya ane aparigraha A pAMca mahAvratAnA svIkAra karIne vidvAna muni jine upadezelA dharmanuM AcaraNa kare. 365. niHzalya vatI hoya tene ja mahAvrata hAya che. kAraNa ke, nidAna, mithyAtva ane mAyA -- A traNa zalyeAthI mahAtratAnA ghAta thAya che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 samaNasuttaM 366. agaNia jo mukkhasuhaM, kuNai niANaM asArasuhaheuM / so kAyamaNikaeNaM, veruliyamaNi paNAsei // 3 // agaNayitvA yo mokSasukhaM, karoti nidAnamasArasukhahetoH / ___ sa kAcamaNikRte, vaiDUryamaNi praNAzayati // 3 // 367. kulajoNijIvamaggaNa-ThANAisu jANiUNa jIvANaM / tassAraMbhaNiyattaNa, pariNAmo hoi paDhamavadaM // 4 // kulayonijIvamArgaNA-sthAnAdiSu jJAtvA jIvAnAm / ... tasyArambhanivartanapariNAmo bhavati prathamavratam // 4 // 368. savvesimAsamANaM, hidayaM gabbho va savvasatthANaM / / savesi vadagaNANaM, piMDo sAro ahiMsA hu||5|| . sarveSAmAzramANAM, hRdayaM garbho vA sarvazAstrANAm / sarveSAM vrataguNAnAM, piNDa: sAraH: ahiMsA hi // 5 // 369. appaNaTThA paraTThA vA, kohA 'vA jai vA bhayA / hiMsagaM na musaM bUyA, no vi annaM vayAvae // 6 // AtmArthaM parArthaM vA, krodhAdvA yadi vA bhayAt / hiMsakaM na mRSA brUyAt, nApyanyaM vadApayet // 6 // 1 370. gAme vA Nayare vA, raNe vA pecchiUNa paramatthaM / jo muMcadi gahaNabhAvaM, tidiyavadaM hodi tasseva // 7 // grAme vA nagare vA-'raNye vA prekSitvA paramArtham / yo muJcati grahaNabhAvaM, tRtIyavrataM bhavati tasyaiva // 7 // 371. cittamaMtamacittaM vA, appaM vA jai vA bahuM / daMtasohaNamattaM pi, oggahaMsi ajAiyA // 8 // cittavadacittavadvA, alpaM vA yadi vA bahu (mUlyataH) / dantazodhanamAtramapi, avagrahe ayAcitvA (na gRhNAnti) // 8 // 372. aibhUmi na gacchejjA, goyaraggagao muNI / kulassa bhUmi jANittA, miyaM bhUmi parakkame // 9 // atibhUmi na gaccheda, gocarAgragato muniH / kulasya bhUmiM jJAtvA, mitAM bhUmi parAkramet // 9 // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga 366. je vratI mokSasukhanI upekSA athavA avagaNanA karIne ( parabhavamAM ) asAra sukhanI prApti mATe nidAna agara IcchI kare che e kAcanA TukaDA mATe veDUryamaNine gumAve che. 367. kula, eni, jIvasthAna, mArgaNAsthAna vageremAM jIvone jANIne enI sAthenA saMbaMdhamAM AraMbhathI nivRttirUpa (AtyaMtara) pariNAma prathama ahiMsAtrata kahevAya che. 368. ahiMsA tamAma AzramenuM hRdaya, tamAma zAstronuM rahasya tathA tamAma vrata ane guNeno piMDabhUta sAra che. 369 svayaM potAne mATe athavA bIjAne mATe krodha vagere athavA bhaya vagerene adhIna thaI hiMsAtmaka asatya vacana na to pote bolavuM joIe ane na bIjA pAse bolAvavuM joIe. A bIjuM satyavrata kahevAya che. - 370. gAma, nagara athavA araNyamAM bIjAnI vastune joIne ene grahaNa karavAnA bhAvane tajanArA sAdhunuM e trIjuM acauryavrata kahevAya. 371. sacetana athavA acetana, DuM athavA jhAjhuM, je sAdhune devAmAM na Ave to te letA nathI. dAMta sApha karavAnA braza jevI cIja paNa devAmAM na Ave to te letA nathI. - 372. gocarIe janAra sAdhue vajarya bhUmimAM praveza na kara joIe. kula-bhUmi che evuM jANuM enA paNa maryAdita pradezamAM ja sAdhue gocarIe javuM Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM 373. mUlameamahammassa, mahAdosasamussayaM / . . tamhA mehuNasaMsariMga, niggaMthA vajjayaMti nnN||10|| mUlam etd| adharmasya, mahAdoSasamucchya m / tasmAt maithunasaMsarga, nirgranthAH varjayanti Nam // 10 // 374. mAdusudAbhagiNI viya, ThUNitthittiyaM ya paDirUvaM / itthikahAdiNiyattI, tiloyapujja have baMbhaM // 11 // mAtRsutAbhaginImiva ca, dRSTvA strItrikaM ca pratirUpam / strIkathAdinivRtti-strilokapUjyaM bhaved . brahma // 11 // 375. savvesi gaMthANaM, tAgo hiravekkhabhAvaNApuvvaM / .. paMcamavadamidi bhaNidaM, cArittabharaM vahaMtassa // 12 // sarveSAM granthAnAM, tyAgo nirapekSabhAvanApUrvam / ... paMcamavratamiti bhaNitaM, cAritrabharaM vahataH // 12 // .. 376. kiM kiMcaNatti takka, apurNabbhavakAmiNodha dehe vi| . saMga ti jiNavariMdA, NippaDikammattamuTThiA // 13 // kiM kiMcanamiti tarkaH, apunarbhavakAmino'tha dehe'pi / saMga iti jinavarendrA, niSpratikarmatvamuddiSTavantaH // 13 // 377. appaDikuThaM uvadhi, apatthaNijjaM asaMjadajahi / mucchAdijaNaNarahidaM, geNhadu samaNo jadi vi appaM // 14 // apratikruSTamupadhi-maprArthanIyamasaMyatajanaiH / mUrchAdijananarahitaM, gRha NAtu zramaNo yadyapyalpam // 14 // 378. AhAre va vihAre, desaM kAlaM samaM khamaM uvadhi / jANittA te samaNo, vaTTadi jadi appalevI so||15|| AhAre vA vihAre, dezaM kAlaM zramaM kSamam upadhim / jJAtvA tAn zramaNaH, vartate yadi alpalepI saH // 15 // 379. na so pariggaho vRtto, nAyaputteNa tAiNA / mucchA pariggaho vutto, ii vuttaM mahesiNA // 16 // na saH parigraha ukto, jJAtaputreNa tAyinA / mUrchA parigraha uktaH, iti uktaM maharSiNA // 16 // Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAkSamAga 373. maithuna adharmanuM mULa che, mATA doSonu kAraNa che. eTalA mATe brahmacarya vrata pALanArA nigraMtha sAdhu maithuna sevananA sarvathA tyAga kare che. 11 374. gharaDI strI, khALA ane juvAna strI ke enI chabI vagerene joine ene mAtA, putrI ane bahena samAna gaNavI tathA strInI vAtAthI nivRtta thavuM enuM nAma brahmacarya vrata. A brahmacarya traNeya lAkomAM pUjavA lAyaka vastu che. 375. nirapekSabhAve cAritranA bhArane je vahe che te sAdhunA bAhya ane abhyaMtara saMpUrNa parigrahanA tyAga enuM nAma pAMcamuM parigrahatyAga nAmanuM vrata. " AvuM 376. meAkSanI icchAvALA mATe " zarIra paNa parigraha che kahIne enI upekSA karavAnuM bhagavAna arihaMta deve kahyuM che teA pachI bIjA parigrahanI upekSA karavAnI vAta ja zI ? 377. ( chatAM paNa) je anivAya che, je asayamI janA mATe aprAnIya che, mamatvAdi pedA karatI nathI evI vastu sAdhu mATe upAdeya che. AnAthI viruddha thADAmAM thADA paNa parigraha ene mATe grahaNa karavA lAyaka nathI. 378. AhAra tathA vihAramAM deza, kALa, zrama, peAtAnI zakti tathA upAdhine dhyAnamAM laI ne zramaNa jo vartana kare teA e apalepI bane che arthAt ene Ache khadha paDe che. 379. bhagavAna mahAvIre parigrahane parigraha nathI kahyo. e mahaSi e mUrchAne parigraha kahyA che. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 samaNasuttaM 380. sannihiM ca na kuvejjA, levamAyAe saMjae / ekkhI pattaM samAdAya, niravevakho prive||17|| sannidhiM ca na kurvIta, lepamAtrayA saMyataH / pakSI patraM samAdAya, nirapekSaH parivrajet // 17 // 381. saMthArasejjAsaNabhattapANe, appicchayA ailAbhe visaMte / evapmapANabhitosaejjA, saMtosapAhannarae sa pujjo // 18 // saMstArakazayyAsanabhavatapAnAni, alpecchatA atilAbhe'pi sti| evamAtmAnamabhitoSayati, santoSaprAdhAnyarata: sa pUjyaH // 18 // 382. atthaMgayammi Aicce, purasthA a ' aNuggae / . . AhAramAiyaM savvaM, maNasA. vi Na patthae // 19 // astaMgate Aditye, purastAccAnudgate / AhAramAdikaM sarvaM, manasApi na prArthayet // 19 // 383. saMtime suhumA pANA, tasA aduvaM thAvarA / jAiM rAo apAsaMto, kahamesaNiyaM. care? // 20 // santi ime sUkSmAH prANinaH, vasA athavA sthAvarAH / yAn rAtrAvapazyan, katham eSaNIyaM caret ? // 20 // 26. samiti-guptisUtra (a) aSTa pravacana-mAtA . . 384. iriyAbhAsesaNA''dANe, uccAre samiI iya / maNaguttI vayaguttI, kAyaguttI ya aTumA // 1 // IbhiASeSaNA''dAne-uccAre samitaya iti / manoguptirvacoguptiH, kAyaguptizcASTamI // 1 // 385. edAo aTTha pavayaNamAdAo NANadasaNacarittaM / rakkhaMti sadA muNiNo, mAdA puttaM va pydaao||2|| . etA aSTa pravacana-mAtaraH jJAnadarzana cAritrANi / rakSanti sadA munIn, mAtaraH putramiva prayatAH // 2 // Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga 380. sAdhu lezamAtra paNa sa`graha na kare. pakSInI mAphka saMgrahathI kevaLa nirapekSa rahIne sayamanAM upakaraNA laI ne vicara 381. pathArI palaMga, Asana ane AhAranA atilAbha hAya tA paNa je thADI IcchA rAkhIne echAthI peAte sateASa mAnatA hAya ane vadhAre grahaNa karavAnI icchA na rAkhatA hAya evA saMtASamAM mukhyapaNe anurakta sAdhu pUjya che. 382. parigrahathI saMpUrNa paNe rahita, samarasI sAdhue sUryAsta bAda ane 'sUcAya pUrve kAI paNa prakAranA AhAra vagerenI IcchA manamAM paNa na lAvavI joI e, 383. 123 385. A dharatI upara evA trasa ane sthAvara sUkSma jIvA haMmezAM vyApta rahe che je rAtrInA adhArAmAM dekhI zakAtA nathI. mATe eve samaye sAdhunI AhAranI zuddha gaveSaNA kevI rIte hAI zake? 26. samiti-gupti sUtra. (6) AThe pravacana mAtA 384. karyA, bhASA, eSaNA, AdAna-nikSepaNu, ane utsarga - A pAMca samiti che. maneApti, vacana gupti ane kAya gupti - A traNa gupti che. A ATha pravacana-mAtA che. jevI rIte sAvadhAna mAtA putranuM rakSaNa kare che kharAkhara tevI rIte sAvadhAnI pUrvaka pAlana karavAmAM AvatI A ATha mAtAe muninA samyajJAna, samyagdarzana ane samyapcAritranuM rakSaNa kare che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 samaNasuttaM ___386. eyAo paMca samiIo, caraNassa ya pavattaNe / guttI niyattaNe vuttA, asubhatthesu svvso||3|| .. etAH paJca samitayaH, caraNasya ca pravartane / guptayo nivartane uktAH, azubhArthebhyaH . sarvazaH // 3 // 387. jaha guttassiriyAI, na hoMti dosA taheva samiyarasa / guttITThiya ppamAyaM, ruMbhai samiI saceMTTarasa // 4 // yathA guptasya IryAdi (janyA) na bhavanti doSAH, tathaiva samitasya guptisthito pramAda, ruNaddhi samiti (sthitaH) saceSTaraya // 4 // 388. maradu va jiyadu va jIvo, ayadAcArassa NicchidA hiMsA / .. payadassa patthi baMdho,. hiMsAmetteNa samidIsu // 5 // mriyatAM vA jIvatu vA jIvaH, ayatAcArasya nizcitA hiNsaa| prayatasya nAsti bandho, hiMsAmAtreNa . samitiSu // 5 // 389-390. Ahacca hiMsA samitassa jA tU, sA davato hoti Na bhAvato u / bhAveNa hiMsA tu asaMjatassA, je vA vi satte Na sadA vadheti // 6 // saMpatti tasseva jadA bhavijjA, sA davahiMsA khalu bhAvatoya / ajjhatthasuddharasa jadA Na.hojjA, badhaNa jogo duhato va'hiMsA // 7 // Ahatya hiMsA samitasya yA tu, sA dravyato bhavati na bhAvataH tu / bhAvena hiMsA tu asaMyatasya, yAn vA api sattvAn na sadA hnti|6| samprAptirtasyeva yadA bhavati, sA dravyahiMsA khalu bhAvato ca / / adhyAtmazuddhasya yadA na bhavati, vadhena yogaH dvidhA'pi ca ahiMsA / 7 / 391-392. uccAliyammi pAe, iriyAsamiyassa NiggamaNaTTAe / AbAdhejja kuliMgI, marijja taM jogamAsajja // 8 // Na hi tagghAdaNimitto, baMdho suhumo vi desio samae / mucchA pariggaho tti ya, ajjhappa pamANado bhnnido||9|| Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga 125 386. A pAMca samitio cAritramAM pravRtta thavA mATe che ane traNa guptio tamAma azubha viSayathI nivRtta thavA mATe che. 387. gupti pAlana karanArane anucita gamanAgamananA doSa jevI rIte nathI lAgatA tevI rIte samiti pAlana karavAvALAne paNa nathI lAgatA. AnuM kAraNa e che ke muni jyAre mane gupti AdimAM sthita hoya che tyAre e aguptimUlaka pramAdane roke che ke je doSanuM kAraNa che. jyAre e samitimAM sthita thAya che tyAre ceSTA karatI vakhate thanAra pramAda roke che. 388. jIva mare ke jIve, ayatanApUrvaka cAlanArane hiMsAne doSa avazya lAge che. paraMtu je samitiomAM prayatnazIla che tenAthI bAhya hiMsA thaI jAya te paNa ene karmabaMdha nathI thato. 38-390. (AnuM kAraNa e che ke, samitinuM pAlana karanAra sAdhuthI * je Akasmika hiMsA thaI jAya che e kevaLa dravya-hiMsA che, bhAva hiMsA nathI. je asaMyamI hoya che athavA ayatanAcArI hoya che tenAthI bhAvahiMsA thAya che - A loko je jIvone kadi mAratA nathI tenI hiMsAne doSa paNa emane lAge che. jevI rIte ayatanAcArI saMyata athavA asaMyata vyaktine kaI prANIno ghAta thavAthI dravya tathA bhAva ane prakAranI hiMsAne doSa lAge che tevI rIte cittazuddhi vALA samitiparAyaNa sAdhu dvArA (manathI) keAIne ghAta na thavAne kAraNe ene dravya tathA bhAva ane prakAranI ahiMsA thAya che. 391-392. I-samitipUrvaka cAlanArA sAdhunA paga nIce acAnaka kaI nA jIva AvI jAya ane kacaDAIne marI jAya to Agama bhAkhe che ke ethI sAdhune sUkama mAtra paNa baMdha Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 samaNasuttaM uccAlite pAde, IryAsamitasya nirgamanArthAya / abAdhe kuliGgI, mniyeta taM yogamAsAdya // 8 // na hi tadghAtanimitto, bandho sUkSmo'pi dezitaH samaye / mUrchA parigraho iti ca, adhyAtmapramANato bhaNitaH // 9 // 393. paumiNipattaM va jahA, udayeNaNa lippadi siNehaguNajutta / taha samidohiM Na lippai, sAdhu kAesu iriyNto||10|| padminIpatraM vA yathA, udakena na lipyate snehaguNayuktam / ...' tathA samitibhirna lipyate, sAdhuH kAyeSu Iryan // 10 // 394. jayaNA u dhammajaNaNI, jayaNA dhammassa pAlaNI ceva / / tavvuDDhIkarI jayaNA, egaMtasuhAvahA jayaNA // 11 // yatanA tu dharmajananI, yatanA dharmasya pAlanI caiva / tadvaddhikarI yatanA, ekAntasukhAvahA yatanA // 11 // 395. jayaM care jayaM ciThe, jayamAse jayaM se| . jayaM bhujaMto bhAsaMto, pAvaM kammaM na baMdhai // 12 // yataM caret yataM tiSThet, yatamAsIta yataM zayIta / yataM bhujAnaH bhASamANaH, pApa karma na badhnAti // 12 // (A) samiti 396. phAsuyamaggeNa divA, jugaMtarappehiNA sakajjeNa / jaMtuNa pariharate-NiriyAsamidI have gamaNaM // 13 // prAsukamArgeNa divA, yugAntaraprekSiNA sakAryeNa / . jantun pariharatA, IryAsamitiH bhaved gamanam // 13 // 397. indiyatthe vivajjitA, sajjhAyaM ceva paMcahA / tammuttI tappurakkAre, uvautte iriyaM rie // 14 // indriyArthAn vivarya, svAdhyAyaM caiva paJcadhA / tanmatiH (san ) tatpuraskAraH, upayukta In rIyeta // 14 // 398. tahevuccAvayA pANA, bhattaTThAe samAgayA / taM ujjuaM na gacchijjA, jayameva parakkame // 15 // tathaivuccAvacAH prANinaH, bhaktArthaM samAgatAH / tadRjukaM na gacchet, . yatameva parAkrAmet // 15 // Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga 127 nathI thato. jevI rIte adhyAtma (zAstra)mAM mUcchane ja parigraha kahevAmAM Avyo che tevI rIte emAM pramAdane ja hiMsA kahevAmAM AvI che. 393. jevI rIte cIkaNe guNa dharAvatuM kamalinInuM pAMdaDuM pANIthI lepAtuM nathI, tevI rIte jIvonI vacce samitipUrvaka vicaranAro sAdhu pApa (karma-baMdha)thI levAto nathI. 394. yatanA-cAritA dharmanI janmadAtrI che. yatanA-cAritA dharmanI pAlanahAra che. yatanA-cAritA dharmanI vRddhi kare che. yatanAcAritA ekAnta sukhAvaha che. GUke 395 yatanA-( viveka athavA upayoga)-pUrvaka cAlavuM, yatanA pUrvaka rahevuM, yatanApUrvaka besavuM, yatanApUrvaka sUvuM, yatanApUrvaka khAvuM, yatanApUrvaka bolavuM - Ama karavAthI sAdhune pApa karmano baMdha nathI thato. - (gA) samiti ' . rahA , 26. kAryavaza divasamAM prAsukamArga upara (je rastA upara pahelethI AvavuM, javuM zarU thaI gayuM hoya), cAra hAtha bhUmine AgaLa dekhIne jInI virAdhanA karyA vinA cAlavuM ene IrSA samiti kahe che. - 397. iMdriyonA viSayone tathA pAMca prakAranA svAdhyAya kAryane cheDIne mAtra javAnI kriyAmAM ja tanmaya thaIne tene ja vizeSa mahattva ApIne upayogapUrvaka ( jAgRtipUrvaka) cAlavuM joIe. ( 398. vividha prakAranAM jIva-jaMtu, pazu-pakSI vagere ahIM tahIMthI cArA mATe ekaThA thayA hoya to emanI sAme paNa na javuM joIe jethI e bhayabhIta na thAya - A bAbatanI cAlatI vakhate pUrepUrI sAvadhAnI rAkhavI joIe. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 samaNasuttaM 399. na lavejja puTho sAvajjaM, na niraThaM na mammayaM / appaNaTThA paraTThA vA, ubhayassantareNa vA // 16 // na lapet pRSTa: sAvA, na nirarthaM na marmagam / . AtmArthaM parArthaM vA, ubhayasyAntareNa vA // 16 // 400. taheva pharasA bhAsA, gurubhUovaghAiNI / .. saccA-vi sA na vattavvA, jao pAvassa Agamo // 17 // tathaiva paruSA bhASA, gurubhUtopaghAtinI / '' satyApi sA na vaktavyA, yato pApasya AgamaH // 17 // 401. taheva kANaM kANe tti, paMDagaM paMDage tti vA / . vAhiyaM vA vi rogi tti, teNaM core tti no vae // 18 // tathaiva kANaM kANa iti, paNDakaM paNDaka iti vA / ... vyAdhitaM vA'pi rogI iti, stenaM caura iti no vadet // 18 // .. 402. pesuNNahAsakakkasa - paraNidAppappasaMsA - vikahAdI / vajjittA saparahiyaM, bhAsAsamidI have kahaNaM // 19 // paizunyahAsakarkaza-paranindA''tmaprazaMsA-vikathAdIn / varjayitvA svaparahitaM, bhASAsamitiH bhavet kathanam // 19 // 403. dilaiM miyaM asaMdiddhaM, paDipuNNaM viyaMjiyaM / ayaMpiramaNusviggaM, bhAsaM nisira attavaM // 20 // dRSTAM mitAm asandigdhAM, pratipUNI vyavatAm / ajalpanazIlAM anudvignAM, bhASAM nisRja AtmavAn // 20 // 404. dullahA u muhAdAI, muhAjIvI vi dullahA / muhAdAI muhAjIvI, dovi gacchaMti soggaiM // 21 // durlabhA tu mudhAdAyinaH, mudhAjIvino'pi durlabhAH / mudhAdAyinaH mudhAjIvinaH, dvAvapi gacchataH sugatim // 21 // Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga 129 39. (bhASA-samiti-parAyaNa sAdhu ) koInA pUchavAthI paNa potAnA mATe, bIjAne mATe ke bannene mATe sAvadya arthAt pApa-vecana vacana na bole ane na bole mama vidyAre evAM vacana. 400. tathA kaThora ane prANIone upaghAta (AghAta-virAdhanA) pahoMcADe evI bhASA paNa bole nahi. pApane baMdha paDe evuM satya vacana paNa na bele. 401. (tathA) kANAne kAraNe, napuMsakane napuMsaka, rogIne regI ane corane cora paNa na kahe. 402. paizunya hAsya, karkaza-vacana, pArakI niMdA, AtmaprazaMsA vikathA (strI, rAjA vagerenI rasavardhaka athavA vikAravardhaka karthA) no tyAga karIne sva-para-hitakArI vacana bolavuM ene ja bhASA-samiti kahevAmAM Ave che. javuM. AMkhe dekhelI vAtanuM ja nirUpaNa karatI hoya evI bhASA AtmavAn muni bole. uparAMta, e evI bhASA bole che mita (TUMkI) hoya, saMdehajanaka na hoya, svara-vyaMjana vagerethI pUrNa hoya, spaSTa hoya, belAI hoya chatAM na belAyA jevI eTale ke sahaja hoya ane udvega vinAnI hoya. 40. mudhA-dAyI (kAraNa vinA devAvALA ) maLavA mukela che ane sudhA-jIvI (bhikSA upara jIvana vItAvavAvALA) paNa mukela che. mughA-dAyI ane mudhA-jIvI banne sAkSAt athavA paraMparAthI sugati athavA mekSa prApta kare che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 samaNasuttaM 405. uggama-uppAdaNa-esaNehi, piMDaM ca uvadhi sajjaM vA / / sodhaMtassa ya muNiNo, parisujjhai esaNA samidI // 22 // udgamotpAdaneSaNaH, piNDaM ca upathi zayyAM vA / . zodhayatazca muneH, parizuddhayati eSaNA samitiH // 22 // 406. Na balAusAuaLaM, Na sarIrassuvacayaTTha tejaLeM / NANaTThasaMjamaTheM, jhANaLaM ceva bhuMjejjA // 23 // na balAyuH svAdArthaM, na zarIrasyopacayArthaM tejo'rtham / .. jJAnArthaM saMyamArthaM, dhyAnArthaM caiva . bhuJjIta // 23 // 407-408. jahA dumassa pupphesu, bhamaro Aviyai rasaM / ' Na ya puppha kilAmei, so ya pINei appayaM // 24 // emae samaNA muttA, je loe saMti sAhuNo / vihaMgamA va pupphesu, . dANabhattesaNerayA // 25 // yathA drumasya puSpeSu, bhramaraH Apibati rasam / ... na ca puSpaM klAmayati, sa ca prINAtyAtmAnam // 24 // evamete zramaNAH muktA, ye loke santi sAdhavaH / vihaMgamA iva puSpeSu, dAnabhaktaSaNAratAH // 25 // 409. AhAkamma-pariNao, phAsuyabhoI vi baMdhao hoI / suddhaM gavesamANo, AhAkamme vi so suddho||26|| AdhAkarmapariNataH, prAsukabhojI api bandhako bhavati / zuddhaM gaveSayan, . AdhAkarmaNyapi sa * zuddhaH // 26 // 410. cakkhusA paDilehittA, pamajjejja jayaM jaI / Aie nikkhivejjA vA, duhaovi samie sayA // 27 // cakSuSA pratilikhya, pramArjayet yataM yatiH / AdadIta nikSiped vA, dvidhA'pi samitaH sadA // 27 // 411. egate accitte dure, gUDhe visAlamavirohe / uccArAdiccAA, padiThAvaNiyA have samidI // 28 // ekAnte acitte dUre, gUDhe vizAle avirodhe / uccArAdityAgaH, pratiSThApanikA bhavet samitiH // 28 // Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaikSamAga udgama-doSa, 405. e muninI eSaNA samiti zuddha kahevAya utpAdana-doSa ane azana-doSa rahita bhAjana, upadhi, zayyAvasati vagerenA upayAga karatA hAya. 131 406. zakti athavA AyuSya vadhAravA mATe, svAda sAru, dehavRddhi ke tejavRddhi mATe munijana AhAra letA nathI. jJAna, sayama ane dhyAnanI siddhi mATe ja e AhAra kare che. 407-408. bhamarA jevI rIte phUlAne thADI paNa IjA paheAMcADyA vitA rasa grahaNa.kare che ane tRpti anubhave che tevI rIte leAkamAM vicaranArA bAhyAbhyatara parigrahathI rahita zramaNa dAtAne kAI paNa prakAranuM kaSTa dvIdhA vinA eNe ApelA prAsuka AhAra grahaNa kare che. A ja emanI eSaNA samiti che. 409. jo prAsu-bhAjI sAdhu AdhAka+thI yukta ane peAtAnA mAMTe banAveluM . bhAjana kare che teA te doSita ane che. paraMtu jo te udgamAdi dASAthI rahita zuddha bheAjananI gaveSaNApUrvaka kadAcit dhAkathI yukta bhAjana paNa karI le che te bhAveAthI zuddha hAvAne lIdhe te zuddha ja che. 410., catanA-(viveka)pUrvaka pravRtti karanArA muni peAtAnAM banne prakAranAM upakaraNAne AMkhA vaDe joI, puMjI uThAve ane rAkhe, Ane AdAna-nikSepaNa samiti kahe che. 411. je sthAna ekAMtamAM hAya, jyAM lIlI athavA bhInI vanaspati tA trasa jIveA na hAya, gAmathI dUra hAya, je sthAnane kAI dekhI zakatuM na heAya ane je vizALa-vistIrNa hAya ane je paratve kAI nA virodha na heAya tyAM sAdhue maLa-mUtranA tyAga karavA joI e. Ane pratiSThApanA athavA utsarga samiti kahevAmAM Ave che. * AhAra banAvatI vakhate je deSa lAge che. tene udgamAdi doSa kahe che. AhAra grahaNa karatI vakhate lAgatA doSane azanardoSa kahe che. utpAdana vakhate lAgatA doSAne utpAdana-doSa kahe che. + adhika AraMbha ane hiMsA dvArA taiyAra karavAmAM AveluM bhAjana, Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 samaNasuttaM (i) gupti . 412. saMraMbhasamAraMbhe, AraMbha ya taheva y| . maNaM pavattamANaM tu, niyattejja jayaM jaI // 29 // saMrambhe samArambhe, Arambhe ca tathaiva ca / / manaH pravartamAnaM tu, nivartayed yataM yatiH // 29 // 413. saMraMbhasamAraMbhe, AraMbhe ya . taheva * *ya / ... vayaM pavattamANaM tu, niyattejja jayaM jaI // 30 // saMrambhe samArambhe, Arambhe ca tathaiva ca / . vacaH pravartamAnaM tu, nivartayed yataM yatiH // 30 // . 414. saMraMbhasamAraMbhe, AraMbhammi . taheva ya / kAyaM pavattamANaM tu, niyattejja jayaM jaI // 31 // saMrambhe samArambha, Arambhe tathaiva c| kAyaM pravartamAnaM tu, nivartayed yataM . yatiH // 31 // 415. khettassa vaI yarassa, khAiyA ahava hoi pAyAro / taha pAvassa giroho, tAo guttIo sAhussa // 32 // kSetrasya vRttinagarasya, khAtikA'thavA bhavati prAkAraH / tathA pApasya nirodhaH, tAH guptayaH sAdhoH // 32 // 416. eyA pavayaNamAyA, je sammaM Ayare muNI / se khippaM savvasaMsArA, vippamuccai paMDie // 33 // etAH pravacanamAtaH, yaH samyagAcarenmuniH / sa kSipraM sarvasaMsArAt, vipramucyate paNDitaH // 33 // 27. AvazyakasUtra 417. erisabhedabhAse, majjhattho hodi teNa , cArittaM / taM daDhakaraNanimittaM, paDikkamaNAdI pavakkhAmi // 1 // IdRgbhedAbhyAse, madhyastho bhavati tena cAritram / tad dRDhIkaraNanimittaM, pratikramaNAdIn pravakSyAmi // 1 // Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga 133 (6) guNita 412. yatanA-saMpanna (jAgaruka) yati, saMraMbha, samAraMbha ane AraMbhamAM pravartamAna manane roke - enuM gopana kare. 413. yatanA-saMpanna (jAgaruka) yati, saMraMbha, samAraMbha ane AraMbhamAM pravartamAna vacanane roke - enuM gepana kare. 414. yatanA-saMpanna (jAgaruka) yati, saMrabha, samAraMbha ane AraMbhamAM pravartamAna kAyAne roke - enuM gepana kare. 415. jevI rIte khetaranI vADa ane nagaranI khAI athavA killo enI rakSA kare che evI rIte pApanirodhaka guptie sAdhunA 1 . saMyamanI rakSA kare che. 41. je muni A ATha pravacanamAtAonuM samyak AcaraNa kare ' che. e jJAnI saMsArathI tarata mukta thaI jAya che. 27. Avazyaka sUtra 417. A prakAranA bheda-jJAnano abhyAsa thaI gayA pachI jIva mAdhyastha bhAvayukta thaI jAya che ane ethI ene cAritralAbha thAya che. Ane dRDha karavA mATe pratikamaNa vagere (cha Avazyaka kiyAe) kahuM chuM. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 samaNasuttaM 418. paricattA parabhAvaM, appANaM jhAdi NimmalasahAvaM / appavaso so hodi hu, tassa du kammaM bhaNaMti AvAsaM // 2 // parityaktvA parabhAvaM, AtmAnaM dhyAyati nirmalasvabhAvam / AtmavazaH sa bhavati khalu, tasya tu karma bhaNanti aavshykm||2|| 419. AvAsaM jai icchasi, appasahAvesu kuNadi thirabhAvaM / teNa du sAmaiyaguNaM, saMpuNNaM hodi jIvassa // 3 // AvazyakaM yadIcchasi, AtmasvabhAveSu karoti sthirbhaavm| tena tu sAmAyikaguNaM, sampUrNa bhavati jIvasya // 3 // 420. AvAsaeNa hINo, pabbhaTTho hodi caraNado samaNo / . . puvvuttakameNa puNo, tamhA AvAsayaM kujjA // 4 // Avazyakena hInaH, prabhraSTo bhavati caraNataH zramaNaH / / pUrvoktakrameNa punaH, tasmAdAvazyakaM kuryAt // 4 // 421. paDikamaNapahudikiriyaM, kuvvaMto Nicchayassa cArittaM / . teNa du virAgacarie, samaNo. abbhuTThido hodi // 5 // pratikramaNaprabhRtikriyAM, kurvan nizcayasya cAritram / tena tu virAgacarite, zramaNo'bhyutthito bhavati // 5 // 422. vayaNamayaM paDikamaNaM, vayaNamayaM paccakhANa NiyamaM ca / . AloyaNa vayaNamayaM, taM savvaM jANa sjjhaauN||6|| vacanamayaM pratikramaNaM, vacanamayaM pratyAkhyAnaM niyamazca / AlocanaM vacanamayaM, tatsarvaM jAnIhi svAdhyAyam // 6 // 423. jadi sakkadi kAdaM je, paDikamaNAdi karajja jhANamayaM / sattivihINo jA jai, saddahaNaM caiva kAyavvaM // 7 // yadi zakyate kartum, pratikramaNAdikaM kuryAd dhyAnamayam / zaktivihIno yAvadyadi, zraddhAnaM caiva kartavyam // 7 // 424. sAmAiyaM cauvIsatthao vaMdaNayaM / paDikkamaNaM kAussaggo paccakkhANaM // 8 // sAmAyikam caturviMzatistavaH vandanakam / pratikramaNam, kAyotsargaH pratyAkhyAnam // 8 // Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga 135 418. para-bhAvano tyAga karI nirmalasvabhAvI AtmAno dhyAtA AtmavazI hoya che. enA karmane Avazyaka kahevAmAM Ave che. 419. je te pratikamaNAdi Avazyaka karmonI IcchA rAkhe che to tuM potAne AtmavibhAvamAM sthita, sthira rAkha, AthI jIvana' sAmAyika guNa pUrNa bane che- enAmAM samatA praveze che. 420. je zramaNa Avazyaka-karma nathI karato, e cAritrathI bhraSTa kahevAya. eTalA mATe pUrvokta kAme Avazyaka avazya karavAM joIe." 421. je nizcayacAritrasvarUpa pratikamaNAdi kriyAo kare che e zramaNa vItarAga-cAritramAM samusthita athavA ArUDha bane che. 422. (paraMtu) vacanamaya pratikramaNa, vacanamaya pratyAkhyAna, vacanamaya niyama, vacanamaya AlocanA - A badhAMne to kevaLa - svAdhyAya kahevAmAM Ave che (cAritra nahi). 43. (mATe ja). je karavAnI zakti ane saMbhAvanA hoya to dhyAnamaya pratikamaNa vagere kara, A samaye je zakti nathI to e badhAmAM zraddhA keLavavI e kartavya che - zreyaskara che. 424. sAmAyika, covIsa jinanuM stavana, vaMdanA, pratikamaNa, kAyotsarga ane pratyAkhyAna - A cha Avazyaka che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 samaNasuttaM 425. samabhAvo sAmaiyaM, taNakaMcaNa-sattumittavisao ti / nirabhissaMgaM cittaM, uciyapavittippahANaM ca // 9 // samabhAvo sAmAyikaM, tRNakAJcanazatrumitraviSayaH iti / nirabhiSvaGgaM cittaM, ucitapravRttipradhAnaM ca // 9 // 426. vayaNoccAraNakiriyaM, paricattA vIyarAyabhAveNa / jo jhAyadi appANaM, paramasamAhI have tassa // 10 // vacanoccAraNakriyAM, parityaktvA vItarAgabhAvena. / ... yo dhyAyatyAtmA, paramasamAdhirbhavet tasya // 10 // 427. virado savvasAvajje, tigutto pihididio|.. tassa sAmAigaM ThAI, idi kevalisAsaNe // 1 // . virataH sarvasAvadye, triguptaH pihitendriyH| . tasya sAmAyika sthAyi, * iti kevalizAsane // 11 // 428. jo samo savvabhUdesu, . thAvaresu tasesu vaa| . tassa sAmAyigaM ThAI, idi kevalisAsaNe // 12 // yaH samaH sarvabhUteSu, sthAvareSu traseSu vA / tasya sAmAyikaM sthAyi, iti kevalizAsane // 12 // 429. usahAdijiNavarANaM, NAmaNitti guNANukitti ca / kAUNa accidUNa ya, tisuddhipaMNAmo thavo o||13|| RSabhAdijinavarANAM, nAmanirukti guNAnukIrti ca / kRtvA acitvA ca, trizuddhipraNAmaH stavo jJeyaH // 13 // 430. davve khette kAle, bhAve ya kayAvarAhasohaNayaM / / NidaNagarahaNajutto, maNavacakAyeNa - paDikkamaNaM // 14 // dravye kSetre kAle, bhAve ca kRtAparAdhazodhanakam / nindanagarhaNayukto, manovacaHkAyena pratikramaNam // 14 // 431. AlocaNidaNagaraha-NAhiM abbhuTTio akaraNAe / taM bhAvapaDikkamaNaM, sesaM puNa davvado bhnniaN||15|| AlocananindanagarhaNAbhi. abhyutthitazcA'karaNAya / tad bhAvapratikramaNaM, zeSaM punadravyato bhaNitam // 15 // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga 137 425. tRNa ane senuM, zatru ane mitramAM samabhAva rAkhavo ene sAmAyika kahe che. eTale ke rAgadveSarUpa abhidhvaMga rahita (dhyAna athavA adhyayanarU5) gya pravRttipradhAna cittane sAmAyika kahe che. 426. je vacana-uccAraNanI kriyAno tyAga karI vItarAga bhAvapUrvaka - AtmAnuM dhyAna kare che ene paramasamAdhi athavA sAmAyika prApta thAya che. 427. je sarva sAvadya (AraMbha)thI virata, triguptiyukta che - hoya che - bane che tathA idrio upara vijaya meLavyo che jeNe tenI sAmayika sthira ke TinI hoya che ema kevali bhagavAne bhAkhyuM che. 428. je sarva bhUto (sthAvara ane trasa jIvo) tarapha samabhAvI che enI sAmAyika sthira prakAranI hoya che - AvuM kevalizAsanamAM kahevAmAM AvyuM che. 429. RSabhAdi covIsa tIrthakaronAM nAmonI niyukti tathA enA guNone gAvA, gaMdha-puSpa-akSatAdithI pUjA - arcA karI manavacana ane kAyAnI zuddhipUrvaka praNAma karavA ene "caturvizatistava" nAmanuM bIjuM Avazyaka kahe che. 30. niMdA tathA goMyukata sAdhunAM mana vacana kAyA dvArA, dravya, kSetra, kAla ane bhAvanA vratAcaraNa viSayaka doSo agara aparAdhenI AcArya sAme AlocanApUrvaka zuddha karavI ene pratikamaNa kahe che. 431. AlocanA, niMdA tathA gaha dvArA pratikramaNa karavAmAM tathA pharI vakhata deSa na karavAmAM prayatnazIla sAdhunA pratikamaNane bhAvapratikamaNa kahe che. bAkI bIjuM badhuM (pratikamaNAdi pATha) dravya-pratikamaNa kahevAya che. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 samaNasuttaM 432. mottUNa vayaNarayaNaM, rAgAdIbhAvavAraNaM kiccA / - appANaM jo jhAyadi, tassa du hodi tti paDikammaNaM // 16 // muktvA vacanaracanAM, rAgAdibhAvavAraNaM kRtvA / AtmAnaM yo dhyAyati, tasya tu bhavatIti pratikramaNam // 16 // 433. jhANaNilINo sAhU, paricAgaM kuNai savvadosANaM / .. tamhA du jhANameva hi, savva'dicArassa paDikkamaNaM // 17 // dhyAnanilInaH sAdhuH, parityAgaM karoti sarvadoSANAm / .. tasmAt tu dhyAnameva hi, sarvAticArasya pratikramaNam // 17 // 434. devassiyaNiyamAdisu, jahuttamANeNa uttakAlamhi / .. jiNaguNaciMtaNajutto, kAusaggo taNuvisaggo // 18 // devasikaniyamAdiSu, yathoktamAnena uktakAle / jinaguNacintanayuktaH, kAyotsargastanuvisargaH // 18 // 435. je kei uvasaggA, devamANusa-tirikkhaJcedaNiyA / te savve adhiAse, kAusagge tthido| sNto||19|| ye kecanopasargA, devamAnuSa-tiryagacetanikAH / . tAnsarvAnadhyAse, kAyotsarge sthitaH san // 19 // 436. mottUNa sayalajappa-maNAgayasuhamasuhavAraNaM kiccA / appANaM jo jhAyadi, paccakkhANaM have tassa // 20 // muktvA sakalajalpa-manAgatazubhAzubhanivAraNaM kRtvA . / AtmAnaM yo dhyAyati, pratyAkhyAnaM bhavet tasya // 20 // 437. NiyabhAvaM Na vi muccai, parabhAvaM Neva gehae keiN| jANadi passadi savvaM, so'haM idi citae NANI // 21 // nijabhAvaM nApi muJcati, parabhAvaM naiva gRhuNAti kamapi / jAnAti pazyati sarvaM, so'ham iti cintayed jJAnI // 21 // 438. jaM kiMci me duccaritaM, savvaM tiviheNa vosire / sAmAiyaM tu tivihaM, karemi savvaM NirAyAraM // 22 // yatkicinme duzcaritraM, sarvaM trividhena visRjAmi / sAmAyikaM tu trividhaM, karomi sarvaM nirAkAram // 22 // Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga 139 432. vacana-racanA mAtrane tyAgI, je sAdhu rAgAdi bhAvone dUra karI, AtmAnuM dhyAna dhare tenuM e (pAramArthika pratikamaNa) kahevAya. 433. dhyAnamAM DUbI gayele sAdhu badhA doSane dUra karI zake che, eTalA mATe dhyAna ja samasta aticAro (doSa)nuM pratikamaNa che. 434. dina, rAta, pakSa, mAsa, cAturmAsa vageremAM karavAmAM AvanArAM pratikramaNa vagere vakhate zAstrokata niyamAnusAra sattAvIza zvAsocchevAsa sudhI athavA upayukatakALa sudhI, jinendra bhagavAnanA guNonuM ciMtana karatAM karatAM zarIranI mamatAne choDI devI tenuM nAma kAyotsarga Avazyaka che. 435. kAryotsargamAM hoya te sAdhu, deve, manuSya, tiya, acetane karela (eTale ke prAkRtika, Akarimaka) badhA upasargo (bAdhAo, Apattie) samabhAve sahe che. * 436. tamAma vAcanika vikAno tyAga karI ane bhaviSyanA zubhAzubhanuM vivaraNa karI je sAdhu AtmAnuM dhyAna dhare che enuM e pratyAkhyAna nAmanuM Avazyaka kahevAya che. 437. je potAno bhAvane choDato nathI ane keI paNa para-bhAvane grahaNa karato nathI ane je badhAno jJAtA-draSTA che e (parama tattva) "huM ja chuM evuM ciMtana Atma-dhyAnamAM lIna jJAnI kare che. 438. (e evo paNa vicAra kare che ke, je kAMI mAruM duzcAritra che ane huM mana,vacana ane kAyapUrvaka tyAga karuM chuM ane nirvikalpa banI traNa prakAre sAmAyika karuM chuM. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28. tapasUtra (a) bAhyatapa - 439. jattha kasAyaNiroho, baMbhaM jiNapUyaNaM aNasaNaM ca / . so savvo ceva tavo, visesao muddhaloyaMmi // 1 // yatra kaSAyanirodho, brahma jinapUjanam anazanaM ca / tat sarvaM caiva tapo, vizeSataH mugdhaloke // 1 // 440. so tavo duviho vRtto, bAhirabbhataro thaa| __ bAhiro chavviho vutto, evamabhaMtaro tavo // 2 // tat tapo dvividhaM uktaM, bAhyamAbhyantaraM tathA / . bAhyaM SaDvidhaM uktaM, evamAbhyantaraM tapaH // 2 // 441. aNasaNamUNoyariyA, bhikkhAyariyA ya rspriccaao| kAyakileso saMloNayA ya, bajjho tavo hoi // 3 // anazanamUnodarikA, bhikSAcaryA ca rasaparityAgaH / / kAyaklezaH saMlInatA ca, bAhyaM tapo. bhavati // 3 // kammANa NijjaralaiM, AhAraM pariharei lIlAe / egadiNAdipamANaM, tassa tavaM aNasaNaM hodi // 4 // karmaNAM nirjarArtham, AhAraM paMriharati lIlayA / ekadinAdipramANaM, tasya tapaH anazanaM bhavati // 4 // 443. je payaNubhattapANA, suyaheU te. tavassiNo samae / / jo a tavo suyahINo, bAhirayo so chuhaahaaro||5|| ye pratanubhaktapAnAH, zrutahetoste tapasvinaH samaye / yacca tapaH zrutahInaM, bAhyaH sa kSudAdhAraH // 5 // 444. so nAma aNasaNatavo, jeNa maNo'maMgulaM na citei / jeNa na iMdiyahANI, jeNa ya jogA na hAyati // 6 // tad nAma anazanatapo, yena mano'maGgalaM na cintayati / yena nendriyahAni-ryena ca yogA na hIyante // 6 // - 140 - Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28. tapasUtra () bAhyata5 439. jyAM kaSAyono nirodha, brahmacaryanuM pAlana, jina pUjana tathA anazana (Atmahita mATe) karavAmAM Ave che e badhuM tapa che. vizeSatayA, mugdha arthAt bhakto e ja tapa kare che. 440. tapa be prakAranuM che- bAhya ane atyaMtara. bAhya tapa cha prakAranuM che. e pramANe atyaMtara tapa paNa cha prakAranuM kahevAmAM AvyuM che. 441. anazana, avamodarya (udarikA), bhikSAcaryA, rasa parityAga, kAyakleza, ane saMlInatA-A pramANe bAhya tapa cha prakAranuM che. * 442. karmonI nirjarA mATe, eka-be dina vagerenuM (yathAzakti) " pramANa nakakI karI AhArane tyAga saraLatAthI kare che enuM e anazana tapa kahevAya. 443. je zAstrAbhyAsa (svAdhyAya) mATe zeDo AhAra kare che ene ja AgamamAM tapasvI kahevAmAM AvyA che. zrutavihIna anazana tapa to kevaLa bhUkhane AhAra-bhUkhe maravuM kahevAya che. 444. jethI manamAM koI paNa jAtanA amaMgaLanI ciMtA utpanna na thAya, iMdriyamAM zithilatA na Ave ane je mana, vacana tathA kAyAnA yogomAM patananuM kAraNa na bane ene ja vAstavamAM anazana-tapa kahevAmAM Ave che. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 samaNasuttaM 445. balaM thAmaM ca pahAe, saddhAmAroggamappaNo / khettaM kAlaM ca vinAya, tahappANaM nijuNje||7|| balaM sthAma ca prekSya zraddhAm Arogyam AtmanaH / / kSetraM kAlaM ca vijJAya tathA AtmAnaM niyuJjIta // 7 // 446. uvasamaNo akkhANaM, uvavAso vaNNido samAseNa / tamhA bhujaMtA vi ya, jididiyA hoMti uvavAsA // 8 // upazamanam akSANAm, upavAsaH varNitaH samAsena / tasmAt bhujAnAH api ca, jitendriyAH bhavanti upavAsAH // 8 // 447. chaTThaTThamadasamaduvAlalaihiM, abahusuyassa jA sohI / . . tatto bahutaraguNiyA, havijja jimiyassa nANissa // 9 // * SaSThASTamadazamadvAdazai-rabahuzrutasya yA * zuddhiH / tato bahutaraguNitA, bhavet jimitasya jJAninaH / / 9 // 448. jo jassa u AhAro, tatto omaM tu jo kre| : jahanneNegasitthAI, evaM daveNa U bhave // 10 // yo yasya tvAhAraH, tato'vamaM tu yaH kuryAt / ghanyenaikasikthAdi, evaM dravyeNa tu bhavet // 10 // goyarapamANadAyaga-bhAyaNaNANAvidhANa jaM gahaNaM / ' taha esaNassa gahaNaM, vividhassa ya 'vuttiparisaMkhA // 11 // gocarapramANadAyaka-bhAjananAnAvidhAnaM yad grahaNam / tathA eSaNIyasya grahaNaM, vividhasya ca vRttiparisaMkhyA // 11 // 450. khIradahisappimAI, paNIyaM pANabhoyaNaM / parivajjaNaM rasANaM tu, bhaNiyaM rasavivajjaNaM // 12 // kSIradadhisapirAdi, praNItaM pAnabhojanam / / parivarjanaM rasAnAM tu, bhaNitaM rasavivarjanam // 12 // 451. egaMtamaNAvAe, itthIpasuvivajjie / sayaNAsaNasevaNayA, vivittasayaNAsaNaM // 13 // ekAnte'nApAte, strIpazuvijite / zayanAsanasevanatA, viviktazayanAsanam // 13 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAkSamAga 445. peAtAnAM baLa, teja, zraddhA ane kSetra ane kALane anusAre, pAte zaktithI adhika upavAsa karavAmAM 143 AreAgyane dhyAnamAM laI, upavAsa kare. ( kAraNa ke hAni thAya che.) 446. "kamAM, iMdriyAnA upazamanane ja upavAsa kahevAmAM Ave che. eTalA mATe ja, jitendriya sAdhu khAvA chatAM upavAsI ja kahevAya che. 447. amadruzruta arthAt ajJAnInI jeTalI vizuddhi be-cAra upavAseAthI thAya che tethI vadhAre--ghaNI vadhAre--vizuddhi jJAnI tapasvI haMmezAM bhAjana kare te paNa enI hAya che. 448. je jeTaluM bhAjana karI zakatA hAya tenAthI eka dANA ke kALiyA AchuM bheAjana kare tA te dravyathI UnAdarI kahevAya. 449. Aje hu. bhAjananuM pramANa ATaluM laIza, bhikSA mATe Aje huM ATalAM gharAmAM jaIza, Aje mane amuka prakAranA mANasA vhArAvaze teA ja laIza, Aje hu amuka jAtanAM vAsaNeAmAMthI vhArAvavAmAM Avaze teA ja laIza, Aje mane mAMDA sAthavA vagere vagere bhAjana maLaze. tA ja karIza-- AvA AvA vicArapUrvaka AhAra grahaNa karanAra sAdhunuM e vRtti parisa`khyAna nAmaka tapa kahevAya. 450. dUdha, dahIM, ghI vagere pauSTika bheAjana-pAnAdi rasAnA tyAgane rasa parityAga nAmanu tapa kahevAmAM Ave che. 451. ekAMta, anApAta ( jyAM kAI AvatuM, jatuM na hAya ), tathA zrI-puruSAdithI rahita sthAnamAM sUvuM ke besavuM-Ane vivikta zayyAsana ( pratisa`lInatA ) nAmanuM tapa kahe che. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 samaNasuttaM 452. ThANA vIrAsaNAIyA, jIvassa u suhAvahA / uggA jahA dharijjaMti, kAyakilesaM tamAhiyaM // 14 // sthAnAni vIrAsanAdIni, jIvasya tu sukhAvahAni / ugrANi yathA dhAryante, kAyaklezaH sa AkhyAtaH // 14 // 453. suheNa bhAvidaM gANaM, duhe jAde viNassadi / tamhA jahAbalaM joI, appA dukkhehi bhAvae // 15 // sukhena bhAvitaM jJAnaM, duHkhe jAte vinazyati / ... tasmAt yathAbalaM yogI, AtmAnaM duHkhaiH bhAvayet // 15 // 454-455. Na dukkhaM Na sukhaM vA vi, jahAheta tigicchiti| . tigicchie sujuttassa, dukkhaM vA jai vA suhaM // 16 // mohakkhae u juttassa, dukkhaM vA jai vA muNh| mohakkhae jahAheu, na dukkhaM na vi vA suhaM // 17 // na du:khaM na sukhaM vA'pi yathAhetu cikitsti| cikitsate suyuktasya duHkhaM vA yadi vA sukham // 16 // mohakSaye tu yuktasya, duHkhaM vA yadi vA sukham / mohakSaye yathAhetu, na duHkhaM nA'pi vA. sukham // 17 // (A) Abhyantaratapa 456. pAyacchittaM viNao, veyAvaccaM taheva sajjhAvo / jhANaM ca viussaggo, eso abhitaro tavo // 18 // prAyazcittaM vinayaH, vaiyAvRtya tathaiva svAdhyAyaH / / dhyAnaM ca vyutsargaH, etadAbhyantaraM tapaH // 18 // 457. vada-samidi-sola-saMjama-pariNAmo karaNaNiggaho bhAvo / so havadi pAyacchittaM, aNavarayaM ceva kAyavvo // 19 // vrata-samiti-zIla-saMyama-pariNAmaH karaNanigraho bhAvaH / sa bhavati prAyazcittam, anavarataM caiva kartavyaH // 19 // 458. kohAdi-sagabbhAva-kkhayapahudi-bhAvaNAe NiggahaNaM / pAyacchittaM bhaNidaM, NiyaguNaciMtA ya Nicchayado // 20 // krodhAdi-svakIyabhAva-kSayaprabhRti-bhAvanAyAM nigrahaNam / prAyazcittaM bhaNitaM, nijaguNacintA ca nizcayataH // 20 // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga 145 452. giri, kaMdarA vagere bhayaMkara sthaLomAM, AtmA mATe lAbhakArI, vIrAsanAdi ugra Asanane abhyAsa karavo athavA e Asanone dhAraNa karavAM tene kAyakaleza nAmanuM tapa kahe che. 453. sukhapUrvaka prApta kareluM jJAna duHkha Ave tyAre naSTa thaI jAya che. eTalA mATe yogIe pitAnI zakti pramANe duHkhe dvArA arthAt kAyakalezapUrvaka AtmaciMtana karavuM joIe. 454-455. roganI cikitsAne hetu rogInuM kevaLa sukha ke regInuM kevaLa duHkha nathI. cikitsA karAvatI vakhate rogIne sukha paNa thAya ane duHkha paNa thAya. A pramANe mehanA kSayamAM pravRtta thayA bAda sAdhakane sukha paNa thAya ane duHkha paNa thAya. (kAyakaleza tapamAM sAdhakane zarIragata duHkha athavA bAhya rogone sahana karavA paDe che. paraMtu e mehakSayanI sAdhanAnuM aMga hovAthI aniSTakArI nathI.) (ga) AtyaMtara tapa 4pa6. prAyazcitta, vinaya,viyAvRtya, svAdhyAya, dhyAna ane vyutsarga, (kAryotsarga) A pramANe AtyaMtara tapa cha prakAranuM che. 457. vrata, samiti, zIla, saMyama pariNAma tathA indriya nigrahano bhAva -A badhuM prAyazcitta tapa che je niraMtara kartavyanityakaraNIya che. 458. krodha vagere svakIya bhAvane kSaya athavA upazama vagerenI bhAvanA karavI agara nijaguNonuM ciMtana karavuM e nizcaya prAyazcitta-tapa che. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 samaNasuttaM 459. gaMtANaMtabhaveNa, samajjia-suhaasuhakammasaMdoho / . tavacaraNeNa viNassadi, pAyAcchittaM tavaM tamhA // 21 // anantAnantabhavena, samarjita-zubhAzubhakarmasandohaH / tapazcaraNena vinazyati, prAyazcittaM tapastasmAt // 21 // 460. AloyaNa paDikamaNaM, ubhayavivego tahA viussaggo / tava chedo mUlaM vi ya, parihAro ceva saddahaNA // 22 // AlocanA pratikramaNaM, ubhayavivekaH tathA vyutsargaH / tapaH chedo mUlamapi ca, parihAra: cava zraddhAnaM // 22 // 461. aNAbhogakidaM kammaM, jaM kiM pi maNasA kadaM / taM savvaM Alocejja hu, avvAkhitteNa cedasA // 23 // anAbhogakRtaM karma, yatkimapi manasA kRtam / tatsarvamAlocayet khalu avyAkSiptena cetasA // 23 // 462. jaha bAlo jaMpanto, kajjamakajjaM ca. ujjuyaM bhaNai / taM taha AloijjA, mAyAmayavippamukko vi // 24 // yathA bAlo jalpan, kAryamakArya ca RjukaM bhaNati / tat . tathA''locayenmAyAmadavipramukta ava // 24 // 463-464. jaha kaMTaeNa viddho,. savvaMge. veyaNadio hoi / taha ceva uddhiyammi u, nissallo nivvuo hoi // 25 // evamaNuddhiyadoso, mAillo teNaM dukkhio. hoi / so ceva cattadoso, suvisuddho nivvuo hoi // 26 // yathA kaNTakena viddhaH, sarvAGge vedanArdito bhavati / tathaiva uddhRte tu nizzalyo . nito bhavati // 25 / / evamanuddhRtadoSo, mAyAvI tena duHkhito bhavati / sa ava tyaktadoSaH, suvizuddho nirvRto bhavati // 26 // 465. jo passadi appANaM, samabhAve saMThavittu pariNAmaM / AloyaNamidi jANaha, paramajiNaMdassa uvaesaM // 27 // yaH pazyatyAtmAnaM, samabhAve saMsthApya pariNAmam / Alocanamiti jAnIta, paramajinendrasyopadezam // 27 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga 147 459. anaMtAnaMta bhavomAM bAMdhelAM zubhAzubha karmonA samUhane nAza tapazcaraNathI siddha thAya che. mATe, tapazcaraNa e prAyazcitta che. 460. prAyazcitta dasa prakAranuM che ? AlocanA, pratikamaNa, ubhaya, 'viveka, vyutsarga, tapa, cheda, mUla, parihAra tathA zraddhA. 461. mana, vacana ane kAyA dvArA karelAM zubhAzubha karmo be prakAranAM hoya che - Abhoga kRta ane anAgata. bIjA dvArA jANavrAmAM AvelAM karma Aga kRta kahevAya ane bIjA dvArA nahi jANavAmAM Avela karma anAbhoga kRta kahevAya. banne prakAranAM karmonI ane ethI lAgelA doSonI AlocanA guru athavA AcAryanI samakSa nirAkula citta karavI joIe. 462. jevI rIteM bALaka pitAnA kArya-akAryane saraLatAthI mAtA samakSa vyakta karI de che tevI rIte sAdhue paNa "" . potAnA badhA dezonI AlocanA mAyA-pada (chala-cha) 1 tajIne karavI joIe. 463464. jevI rIte kAMTa lAgavAthI AkhA zarIramAM vedanA yA pIDA thAya che ane kAMTe nIkaLI gayA pachI zarIra zalyarahita arthAt sarvAga sukhI thaI jAya che tevI ja rIte pitAnA doSone na prakaTa karanArA mAyAvI duHkhI athavA vyAkuLa rahe che ane ene gurunI samakSa prakaTa karI devAthI suvizuddha banI sukhI thaI jAya che - manamAM keI zalya rahI jatuM nathI. 465. potAnAM pariNAmane samabhAvamAM sthApita karI AtmAne je enuM nAma ja AlecanI che. jinezvara deve A upadeza Apyo che. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 samaNasuttaM ___466. abbhuTANaM aMjalikaraNaM, tahevAsaNadAyaNaM / . . . gurubhattibhAvasussUsA, viNao esa viyAhio // 28 // abhyutthAnamaJjalikaraNa, tathaivAsanadAnam / gurubhaktibhAvazuzrUSA, vinaya eSa vyAkhyAtaH // 28 // 467. dasaNaNANe viNao, carittatava-ovacArio viNao / paMcaviho khalu viNao, paMcamagaiNAigo bhaNio // 29 // darzanajJAne vinaya-racAritratapa-aupacAriko vinayaH / .. paJcavidhaH khalu vinayaH, paJcamagatinAyako bhaNitaH / / 29 / / 468. ekammi holiyammi, holiyA huMti. te sadhve / .. ekammi pUiyammi, pUiyA huMti savve // 30 // akasmin hIlite, hIlitA bhavanti sarve / akasmin pUjite, pUjitA bhavanti sarve // 30 // .. 469. viNao sAsaNe mUlaM, viNIo . saMjao bhave / viNayAo vippamukkassa, kao dhammo ko tavo ? // 31 // vinayaH zAsane mUlaM, vinItaH saMyata: bhavet / vinayAt vipramuktasya, kuto dharmaH kutaH tapa: ? // 31 // 470. viNao mokkhaddAraM, viNayAdo saMjamo tavo NANaM / viNaeNArAhijjadi, Airio savvasaMgho ya // 32 // vinayo mokSadvAraM, vinayAt saMyamastapo jJAnam / vinayenArAdhyate, . AcAryaH / sarvasaMghazca // 32 // 471. viNayAhIyA vijjA, deMti phalaM iha pare ya logammi / na phalaMti viNayahINA, sassANi va toyahINAI // 33 // vinayAdhItAH vidyAH, dadati phalam iha paratra ca loke / na phalanti vinayahInAH, sasyAnIva toyahInAni // 33 // 472. tamhA savvapayatte, viNIyattaM mA kadAi chaMDejjA / appasudo vi ya puriso, khavedi kammANi viNaeNa // 34 // tasmAt sarvaprayatne, vinItatvaM mA kadAcit chardathet / alpazruto'pi ca puruSaH, kSapayati karmANi vinayena // 34 / / Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSathAga 149 466. guru tathA vRddha mANasa sAme AvI rahyA hoya tyAre UbhA thaI javuM, hAtha joDavA, emane UMcuM Asana ApavuM, emanI bhAvapUrvaka bhakti ane sevA karavI-A badhAMne vinaya tapa 467. darzana vinaya, jJAna vinaya, cAritra vinaya, tapa vinaya ane aupacArika vinaya-A vinaya, tapanA pAMca bheda kahevAmAM AvyA che je paMcama gati arthAt mokSamAM laI jAya che. . . 468. ekanA tiraskAramAM badhAno tiraskAra samAyeluM che ane ekanI pUjAmAM badhAnI pUjA AvI jAya che. mATe jyAM jyAre kaMI pUjya ane vRddhajana dekhavAmAM Ave tyAM tyAre emano vinaya karavo joIe.) 469 jinazAsananuM mULa vinaya che. saMyama ane tapathI vinIta banavuM joIe. je vinayahIna che ene kayAMthI heya dharma ane kayAMthI. haya tapa ? 470. vinaya mekSanuM dvAra che. vinayathI saMyama, tapa tathA jJAna : prApta thAya che. vinayathI AcArya tathA sakaLa saMghanI * ArAdhanA thAya che. 471. vinayapUrvaka prApta karelI vidyA A loka tathA parAkamAM phaLa ApanArI hoya che. pANI vinA dhAnya nathI pAkatuM tema vinayavihIna vidyA phaLa ApatI nathI. 472. eTalA mATe tamAma prakArano prayatna karIne vinayane kadi na choDavo joIe. thoDA ja zrutajJAnanA mAlika paNa vinaya dvArA karmono nAza karI zake che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 samaNasuttaM 473. sejjogAsaNisejjo, tahovahipaDilehaNAhi uvaggahide / AhArosahavAyaNa-vikiMcaNaM vaMdaNAdIhiM // 35 // zayyAvakAzaniSadyA, tathA upadhipratilekhanAbhiH upagRhIte / AhArauSadhavAcanA-vikiMcanaM vandanAdibhiH // 35 // 474. addhANateNasAvada-rAyaNadIrodhaNAsive ome / vejjAvaccaM uttaM, saMgahasArakkhaNovedaM // 36 // adhvastenazvApada-rAjanadIrodhanAzive .. aMvame / .... vaiyAvRtyamuktaM, saMgrahasaMrakSaNopetam // 36 // 475. pariyaTTaNA ya vAyaNA, paDicchaNANuvehaNA ya dhammakahA / . . thudimaMgalasaMjutto, paMcaviho hoi sjjhaao||37|| parivartanA ca vAcanA, pRcchanA'nuprekSaNA ca dharmakathAM / / stutimaGgalasaMyuktaH, paJcavidho bhavati svAdhyAyaH // 37 // 476. pUyAdisu Niravekkho, jiNa-satthaM jo . paDhei bhattIe / kammamala-sohaNaLaM, suyalAho suhayaro tassa // 38 // pUjAdiSu nirapekSaH, jinazAstraM yaH paThati bhaktyA / / karmamalazodhanArthaM, zrutalAbhaH sukhakaraH tasya // 38 // 477. sajjhAyaM jANaMto, paMcidiyasaMvuDo .tigutto ya / hoi ya ekaggamaNo, viNaeNa samAhio sAhU // 39 // svAdhyAyaM jAnAnaH, paJcendriyasaMvRtaH triguptaH ca / bhavati ca ekAgramanAH, vinayena samAhitaH sAdhuH // 39 // 478. NANeNa jjhANasijjhI, jhANAdo savvakammaNijjaraNaM / NijjaraNaphalaM mokkhaM, NANanbhAsaM tado kujjA // 40 // jJAnena dhyAnasiddhiH dhyAnAt sarvakarmanirjaraNam / nirjarapAphalaM mokSaH jJAnAbhyAsaM tataH kuryAt // 40 // 479. bArasavihammi vi tave, abhitarabAhire kusaladiche / na vi asthi na vi ya hohI, sajjhAyasamaM tavokammaM // 41 // dvAdazavidhe'pi tapasi, sAbhyantarabArbI kuzaladRSTe / nApi asti nApi ca bhaviSyati, svAdhyAyasamaM tapaHkarma // 41 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga 151 473. pathArI, ghara, beThaka tathA pratilekhanathI upakRta sAdhupuruSanI AhAra, auSadhi, vAcanA, maLa-mUtra visarjana tathA vaMdanA vagere dvArA sevA-zuzraSA karavI tene vaiyAvRtya tapa kahe che. 474. mArgamAM cAlavAthI je thAkI gayA che, cora, hiMsaka pazu, rAjA vagere dvArA je vyathita thayA che, nadInI rUkAvaTa, marakI, roga ane dukALathI je pIDA pAmelA che temanI sArasaMbhALa ane rakSA karavI tene viyAvRtya kahe che. 475. svAdhyAya ta5 pAMca prakAranuM che ? vAMceluM pheravI javuM, vaMcAvavuM, prazno pUchavA, vicAraNuM ane stuti - maMgalapUrvaka dharmakathA. 476. Adara-satkAranI AzA choDI daIne, karmarUpI mela jovA mATe bhaktipUrvaka je jinazAstrone bhaNe che tenuM zrutajJAna pitAne tathA bIjAne mATe sukhakArI che. * 477. svAdhyAyI arthAt zAstrono jJAtA sAdhu pAMca iMdriyothI saMvRta, traNa guptiothI yukta, vinayathI samAhita tathA ekAgra manavALo hoya che. 878. jJAnathI dhyAnanI siddhi thAya che. dhyAnathI badhAM karmonI - nirjarA thAya che. nirjarAnuM phaLa mokSa che. mATe satata jJAnAbhyAsa kara joIe. - 479 bAhya ane atyaMtara ema bAra prakAranAM tapamAM svAdhyAya . jevuM keI tapa nathI, hatuM nahi ane haze paNa nahi. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 samaNasutaM 480. sayaNAsaNaThANe vA, je u bhikkhU na vAvare / kAyassa viussaggo, chaTTo so zayanAsanasthAne vA, yastu bhikSurna kAyasya vyutsargaH, SaSThaH sa 481. dehamaijaDDasuddhI, suhadukkhatitikkhayA aNupehA / zAyai ya suhaM jhANaM, egaggo kAusaggami // 43 // dehamati jADyazuddhiH sukhaduHkha titikSatA anuprekSA / dhyAyati ca zubhaM dhyAnam ekAgraH kAyotsarge // 43 // 482. tesi tu tavo Na suddho, nikkhaMtA jeM jaM nevanne viyANaMti, na silogaM teSAmapi tapo na zuddhaM, niSkrAntAH ye yad naivA'nye vijAnanti na zlokaM , * 29. dhyAnasUtra parikittio // 42 // vyApriyate / parikIrtitaH // 42 // sarIrassa, jahA mUlaM jhANaM 483. nANamayavAyasahio, sIlujjalio tavo mao aggI / saMsArakaraNabIyaM, dahai davaggI va taNarAsi // 45 // jJAnamayavAtasahitaM, zIlojjvalitaM tapo mato'gniH / saMsArakaraNabIjaM, dahati davAgniriva tRNarAzim // 45 // mahAkulA pavejjai // 44 // mahAkulAH / pravedayet // 44 // // dhyAnaM 484. sIsaM jahA savvassa sAdhudhammassa, tahA zIrSaM yathA zarIrasya yathA sarvasya sAdhudharmasya tathA 485. jaM thiramajjhavasANaM, taM jhANaM jaM calaMtayaM cittaM / taM hojja bhAvaNA vA aNupehA vA ahava ciMtA // 2 // - yat sthiramadhyavasAnaM, tad dhyAnaM yat calatkaM cittam / tad bhaved bhAvanA vA, anuprekSA vA'thavA cintA // 2 // dumassa ya / vidhIyate // 1 // mUlaM drumaMsya ca / vidhIyate // 1 // * Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga 153 480. sUvA, besavA ane UThavA mATe bhikSue vyartha kAyika vyApAra pravRtti na karavI ane lAkaDAnI mAphaka rahevuM ene chaThThuM kAyotsarga nAmanuM tapa kahe che. 481. kAryotsarga karavAthI A lAbha prApta thAya che- 1. dehajAdya zuddhi -kapha vagere deze kSINa thavAthI dehanI jaDatA hoya te naSTa thAya che. 2. matijADyazuddhi- jAgarUkatAthI matinI jaDatA naSTa thAya che. 3. sukha-duHkha-titikSA-sukha, duHkha sahana karavAnI zakitano vikAsa thAya che. 4. anuprekSA- bhAvanAo mATe samucita avasara maLe che. 5. ekAgratA-zubha dhyAna mATe cittanI ekAgratA prApta thAya che. 482. pitAnAM moTAM. kaLAno tyAga karI jemaNe dIkSA lIdhI che teo Adara-satkAra mATe tapa kare che tyAre te tapa zuddha na kahevAya, eTalA mATe kalyANanI icchAvALAe evI rIte tapa karavuM ke jenI bIjAne khabara suddhAM na paDe. potAnA tapanI prazaMsA paNa bIjA pAse na karavI joIe. 483. jevI rIte vanamAM lAgelI pracaMDa Aga ghAsanA gaMjanA gaMja bhasmIbhUta karI mUke che tevI rIte jJAnamayI vAyu ane zIla dvArA prajvalita tamaya agni e banne maLIne * saMsAranA kAraNabhUta karmabIjane bALI nAkhe che. ('. 29. dayAnasUtra 484. jevI rIte manuSyanA zarIramAM mAthuM ane jhADamAM enI jaDa mukhya che- utkRSTa che, tevI rIte sAdhunA tamAma dharmonuM mULa dhyAna che. - 485. sthira adhyavasAya arthAt mAnasika ekAgratA ja dhyAna kahevAya che. ane cittanI je caMcaLatA che tenA traNa rUpa che-bhAvanA, anuprekSA, ane citA. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 samaNasuttaM .486. lavaNa vva salilajoe, jhANe cittaM vilIyae jassa / tassa suhAsuhaDahaNo, appAaNalo payAsei // 3 // __ lavaNamiva salilayoge, dhyAne cittaM vilIyate yasya / / tasya zubhAzubhadahano, AtmAnala: prakAzayati // 3 // . 487. jassa na vijjadi rAgo, doso moho va jogaparikammo / tassa suhAsuhaDahaNo, jhANamao jAyae aggI // 4 // yasya na vidyate rAgo, dveSo moho vA yogaparikarma / - ... tasya zubhAzubhadahano, dhyAnamayo jAyate agniH // 4 // 488. puvvAbhimuho uttaramuho va, hoUNa sui-samAyAro / .. jhAyA samAhijutto, sahAsaNatyo suisriiro||5|| pUrvAbhimukhaH uttaramukho vA bhUtvA zucisamAcAraH / ..... dhyAtA samAdhiyuktaH sukhAsanasthaH zucizarIraH // 5 // .. 489. paliyaMkaM baMdheLa, nisiddhmnn-vynnkaayvaavaaro| nAsagganimiyanayaNo, mNdiikysaasniisaaso||6|| palyaGakaM baddhavA niSiddhamanovacanakAyavyApAraH // nyAsAgranimittanayanaH mandIkRtazvAsaniHzvAsaH // 6 // 490. garahiyaniyaccario, khAmiyasatto niyttiypmaao| niccalacitto tA jhAhi, jAva puraovva' paDihAi // 7 // garhitanijaduzcaritaH kSamitasattvaH / nivartitapramAdaH / nizcalacittaH tAvad dhyAya yAvat purataH iva pratibhAti // 7 // 491. thirakayajogANaM puNa, muNINa jhANe suniccalamaNANaM / gAmammi jaNAiNNe, suNNe raNe va Na viseso||8|| sthirakRtayogAnAM punaH, munInAM dhyAne sunizcalamanasAm / grAme janAkIrNe, zUnye'raNye vA na vizeSaH / / 8 / 492. je iMdiyANaM visayA maNuNNA, na tesu bhAvaM nisire,kayAi / na yA'maNuNNesu maNaM pi kujjA, samAhikAme samaNe tavassI // 9 // ya indriyANAM viSayA manojJAH, na teSu bhAvaM nisRjet kadApi / na cAmanojJeSu mano'pi kuryAt, samAdhikAmaH zramaNastapasvI // 9 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga 155 486. jevI rIte pANInA saMgathI mIThuM emAM ogaLI jAya che tevI rIte jenuM citta nirvikalpa samAdhimAM vilIna thaI gayuM che enAmAM lAMbA vakhatathI saMcita thayelAM zubhAzubha karmone bhasma karanAre AtmarUpa agni prakaTa thAya che. 487. jene rAga dveSa ane meha nathI tathA mana, vacana, kAyArUpa cAgono vyApAra nathI tenAmAM tamAma zubhAzubha karmone saLagAvI nAkhanAro dhyAnAgni prakaTa thAya che. 488. pUrva athavA uttara dizAmAM moM rAkhIne beThele zuddha AcAra ane pavitra zarIravALo dhyAtA sukhAsanamAM sthira thaI samAdhimAM lIna thaI jAya che. 489 palcakAsana lagAvI, mana-vacana-kAyAnA vyApArane rekI, najarane nAkanA agra bhAga upara kheDI e dhyAna karanAra maMda maMda zvAse zvAsa le. . 490. jyAM sudhI pUrvakarmane nAza na thAya tyAM sudhI e potAnA pUrve karelA burA AcaraNanI niMdA karI, badhAM prANIonI kSamA cAhI, pramAdane dUra karI tathA cittane nizcala karI dhyAna dhare. 491. jemaNe potAnA cAga arthAt mana, vacana, kAyAne sthira karI vALyA che ane jemanuM citta barAbara nizcala thaI gayuM che, e munionA dhyAnane mATe mANasethI bharapUra zahera athavA zUnya araNyamAM kaze phera nathI. 42. samAdhinI bhAvanAvALo tapasvI zramaNa IdrinA anukULa viSayamAM (zabda-rUpAdimAM) kadi paNa rAgabhAva na rAkhe ane pratikULa viSamAM manathI paNa dveSabhAva na rAkhe. * Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 samaNasutta 493. suvidiyajagassabhAvo, nissaMgo nibhao nirAso ya / veraggabhAviyamaNo, jhANaMmi suniccalo hoi // 10 // suviditajagatsvabhAvaH, nissaMgaH nirbhaya: nirAzazca / vairAgyabhAvitamanAH, dhyAne sunizcalo bhavati // 10 // 494. purIsAyAro appA, joI varaNANadaMsaNasamaggo / jo jhAyadi so joI, pAvaharo havadi nnibNdo||11|| puruSAkAra AtmA, yogI varajJAnadarzanasamagraH / ... yaH dhyAyati saH yogI, pApaharaH bhavati nirdvandvaH // 11 // 495. dehavivittaM pecchai, appANaM taha ya savvasaMjoge / ... dehovahivosaggaM nissaMgo savvahA kuNai // 12 // dehaviviktaM prekSate AtmAnaM tathA ca sarvasaMyogAMn / ... dehopadhivyutsarga, nissaMgaH sarvathA karoti // 12 // 496. NAhaM homi paresiM, Na me. para saMti nnaannmhmekko| . idi jo jhAyadi jhANe, so appANaM havadi jhAdA // 13 // nAhaM bhavAmi pareSAM, na me pare santi jJAnamahamekaH / iti yo dhyAyati dhyAne, sa AtmA bhavati dhyAtA // 13 // 497. jhANaDhio ha joI jaiNo saMveya . NiyayaappANaM / to Na lahai taM suddhaM bhaggavihINo jahA rayaNaM // 14 // dhyAnasthito khalu yogI yadi no saMvetti nijAtmAnam / to na labhate taM zuddhaM bhAgyavihIno yathA ratnam // 14 // 498. bhAvejja avatthatiyaM, piMDattha-payattha-rUvarahiyattaM / chaumattha-kevalitaM, siddhattaM ceva tssttho||15|| bhAvayet avasthAtrikaM piNDastha-padastha-rUparahitatvam / chadmastha-kevalitvaM siddhatvaM caiva tasyArthaH // 15 // 499. avi jhAi se mahAvIre, AsaNatthe akukkue jhANaM / uDDhamahe tiriyaM ca, pehamANe samAhimapaDiNNe // 16 // api dhyAyati saH mahAvIraH, AsanasthaH akautkucaH dhyAnam / Urdhvamadhastiryak ca, prekSamANaH samAdhim apratijJaH // 16 // Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga 157 493. saMsAranA svarUpathI je suparicita che, niHsaMga che, nirbhaya che, AzAhita che tathA jenuM mana virAgyathI bharapUra che e ja dhyAnamAM sunizcala arthAt rUDe prakAre sthira banI zake che. 494. je yegI puruSanA AkAravALA, kevaLa jJAna ane kevaLa dazanathI pUrNa evA AtmAnuM dhyAna dhare che e karmanA baMdhanano nAza karI dvanda vinAno banI jAya che. 45. dhyAna-yegI pitAnA AtmAne zarIra tathA samasta bAhya saMgothI vivi ( bhinna ) dekhe che arthAt deha tathA upakaraNane sarvathA tyAga karI nisaMga banI jAya che. 46. "huM" nathI "bIjA"no ke nathI "bIjA" (padArtha athavA bhAva) mArA; huM to eka (zuddha-buddha) jJAnamaya (cetanya) chuM- AvuM . je dhyAnamAM citave te zramaNa AtmAne : dhyAtA che. * 47. jema bhAgyahIna vyakti ratna prApta karI zakato nathI, tema dhyAnamAM rahela rogI je potAnA AtmAnuM saMvedana nathI karato to e zuddha AtmAne prApta karI zakato nathI. 498. dhyAna karavA vALo sAdhaka piMDastha, padastha ane rUpAtIta A traNa avasthAonI bhAvanA kare. piMDastha dhyAnane viSaya che- chadmasthatva-dehavipazyatva. padastha dhyAnane viSaya che. kevalitva-kevali dvArA pratipAdita arthanuM anuciMtana ane rUpAtIta dhyAnano viSaya che siddhatva-zuddhaAtmA. 49. UkaDu Adi AsanomAM sthita yA sthira thaI bhagavAna dhyAna karatA hatA. UMcA, nIcA ane trAMsA lokamAM rahelA padArthone e dayeya banAvatA hatA. emanI dRSTi AtmasamAdhi upara A sthira thayelI hatI. e saMka9pa-mukta hatA. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 samaNasuttaM 500. NAtItamalaiMNa ya AgamissaM, aLaM niyacchaMti tahAgayA u| vidha takappe eyANupassI, NijjhosaittA khavage mahesI // 17 // nAtItamartha na ca AgamiSyantam artha nigacchanti tthaagtaastu| vidhUtakalpaH atadanudarzI nizzoSayitA kSapaka: maharSiH // 17 // 501. mA ciTThaha mA jaMpaha, mA cintaha kiM vi jeNa hoi thiro / appA appammi rao, iNameva baraM have jhANaM // 18 // mA ceSTadhvam mA jalpata, mA cintayata kimapi yena bhavati sthiraH / AtmA Atmani rataH, idameva paraM bhaved dhyAnam // 18 // 502. na kasAyasamutthehi ya, vahijjai mANasehiM dukkhehi / / IsA-visAya-sogA-iehi, jhANovagayacitto // 19 // . na . kaSAyasamutthaicya, bAdhyate , mAnasairduHkhaiH / . IrSyA-viSAda-zokA-dibhiH dhyAnopagatacittaH // 19 // 503. cAlijjai bIbhei ya, dhIro. na parIsahovasaggehiM / suhumesu na saMmucchai, bhAvesu na devamAyAsu // 20 // cAlyate vibheti ca, dhIraH na parISahopasargaH / sUkSmeSu na saMyuhyati, bhAveSu na devamAyAsu // 20 // 504. jaha cirasaMcimiMdhaNa-manalo pavaNasahio duyaM dahai / taha kammeMdhaNamamiyaM, khaNa jhANAnalo Dahai // 21 // yathA cirasaMcitamindhana-manalaH: pavanasahitaH drutaM dahati / tathA karmendhanamamitaM, kSaNena dhyAnAnala: dahati // 21 // 30. anuprekSAsUtra . 505. jhANovarame'vi muNI, NiccamaNiccAibhAvaNAparamo / hoi subhAviyacitto, dhammajjhANeNa jo pudiva // 1 // dhyAnoparame'pi muniH, nityamanityAdibhAvanAparamaH / bhavati * subhAvitacittaH, dharmadhyAnena yaH pUrvam // 1 // 506. adhuvamasaraNamegatta-mannattasaMsAraloyamasuittaM / . AsavasaMvaraNijjara, dhammaM bodhiM ca citijja // 2 // adhruvamazaraNamekatva-manyatvasaMsAra-lokamazucitvaM / AsravasaMvaranirjara, dharma bodhiM ca cintayet // 2 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamArga 159 500. tathAgata bhUta ane bhaviSyanA arthane dekhatA nathI. ka5nA mukta maharSi vartamAnane dekhe che. karma zarIranuM zoSaNa karI e kSINa karI nAkhe che. pa01. he dhyAtA ! tuM zarIra vaDe kaI ceSTA na kara, vANI vaDe kAMI paNa na bela, ane manathI kazuM paNa na vicAra. A pramANe trigane nirodha karavAthI tuM sthira banI jaIza. tAro AtmA Amarata thaI jaze. A ja parama dhyAna che. pa02. jenuM citta A prakAranA dhyAnamAM lIna che e AtmadhyAnI puruSa kaSAyathI utpanna thayela IrSyA, viSAda, zAka vagere mAnasika duHkhethI bAdhA pAmato nathI. 503. e dhIra puruSa parISaha ane upasargathI vicalita ane bhayabhIta nathI thato. tathA sUkSma bhAvomAM ane deva nirmita mAyAjALamAM mugdha nathI thato.. pa04. vAyuthI uddIpta thayelI Aga jevI rIte lAMbA vakhatathI ekaThAM karelA lAkaDAnA samUhane tatkALa bALI nAkhe che tevI : rIte dhyAnarUpI Aga aparimita karma--iMdhaNane eka kSaNamAM * : bALIne bhasma karI nAkhe che. 30, anuprekSAsUtra pa05. mokSAthI suni sauthI pahelAM dharmadhyAna dvArA potAnA cittane barAbara bhAvita kare. pachI dharma-dhyAna bAda paNa hamezAM anitya, azaraNa, vagere, bhAvanAonA ciMtana mananamAM-mazagUla rahe. pa06. anitya, azaraNa, ekava, anyatva. saMsAra, loka, azuci, Asava, saMvara, nirjarA, dharma ane bedhi- A bAra bhAvanAonuM ciMtana-manana karavuM joIe. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 samaNasutta 507. jammaM maraNeNa samaM, saMpajjai jovvaNaM jarAsahiyaM / lacchI viNAsa-sahiyA, iya savvaM bhaMgura muNaha // 3 // janma maraNena samaM, sampadyate yauvanaM jarAsahitam / lakSmI: vinAzasahitA, iti sarvaM bhaGaguraM jAnIta // 3 // 508. caiUNa mahAmohaM, visae muNiUNa bhaMgure savve / . NivvisayaM kuNaha maNaM, jeNa suhaM uttamaM lahaha // 4 // tyaktvA mahAmohaM, viSayAn jJAtvA bhaGagurAn sarvAn / niviSayaM kuruta manaH, yena sukhamuttamaM labhadhvam // 4 // 509. vittaM pasavo ya NAio, taM bAle saraNaM ti maNNai / ee mama tesi vA ahaM, No tANaM saraNaM Na vijjaI // 5 // vittaM pazavazca jJAtayaH, tad bAla: zaraNamiti manyate / ete mama teSvapyahaM, no trANaM zaraNaM na vidyate // 5 // 510. saMgaM parijANAmi, sallaM pi ya uddharAmi tiviheNaM / guttIo samiIo, majjhaM tANaM ca saraNaM ca // 6 // saMgaM parijAnAmi, zalyamapi coddharAmi trividhena / guptayaH samitayaH, mama trANaM ca zaraNaM ca // 6 // 511. dhI saMsAro jahiyaM, juvANao . prmruuvgviyo| mariUNa jAyai, . kimI tattheva kalevare niyae // 7 // dhik saMsAraM yatra, yuvA paramarUpavitakaH / mRtvA jAyate, kRmistatraiva kalevare nijake / / 7 / / 512. so natthi ihogAso, loe vAlaggakoDimitto'vi / jammaNamaraNAbAhA, aNegaso, jattha na ya pattA // 8 // sa nAstIhAvakAzo, loke bAlAgrakoTimAtro'pi / janmamaraNAbAdhA, aneko yatra na ca prAptAH // 8 // 513. bAhijaramaraNamayaro, niraMtaruppattinIranikurubo / pariNAmadAruNaduho, aho duraMto bhavasamuddo // 9 // vyAdhijarAmaraNamakaro, nirantarotpatti-nIranikurumbaH / pariNAmadAruNaduHkhaH, aho ! duranto bhavasamudraH // 9 // Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga 161 pa07. janma mRtyu sAthe joDAyeluM che ane yauvana ghaDapaNa sAthe. lakSamI caMcaLa che. A prakAre (saMsAramAM) badhuM ja kSaNabhaMgura che-anitya che. 508. mahA mehane tajIne ane tamAma idrine kSaNabhaMgura jANI manane nirviSaya banAvo jethI uttama sukha prApta thAya. 509. ajJAnI jIva dhana, pazu tathA jJAtibaMdhuone pitAnAM rakSaka athavA zaraNu ApavA vALA mAne che eTale ke e mArAM che ane huM emane chuM ema mAne che. paraMtu, kharI rIte e badhAM nathI rakSaka ke nathI zaraNarUpa. 510. parigrahane huM jANIbUjIne choDuM chuM ane mAyA, mithyAtva tathA nidAna-A traNa zalyone mana, vacana ane kAyAthI dUra karuM chuM. pAMca samiti ane traNa gupti mArA mATe . rakSaka ane zaraNa che. * 511. jyAM parama-rUpa-gavita yuvaka maraNa bAda potAnA e mRta (tyakta) zarIramAM ja kRmirUpe utpanna thAya che evA A * saMsArane phiTakAra ho ! 512.. vALanA agra bhAga jeTalI paNa A lokamAM evI koI jagyA nathI jyAM jIve anekavAra janma, maraNanuM kaSTa na bhogavyuM hoya. 513. aho ! A bhava-samudra duraMta che eTale ke eno aMta bhAre mukelIthI Ave che. emAM vyAdhi tathA vRddhAvasthA ane maraNarUpI aneka magaramaccha che ane niraMtara janmarUpI jaLa- . rAzi che. 11 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 samaNasuttaM __514. rayaNattaya-saMjutto, jIvo vi havei uttamaM titthaM / saMsAraM tarai jado, rayaNattaya-divva-NAvAe // 10 // ratnatrayasaMyuktaH, jIvaH api bhavati uttamaM tIrtham / . saMsAraM tarati yataH, ratnatrayadivyanAvA // 10 // 515. patteyaM patteyaM niyagaM, kammaphalamaNuhavaMtANaM / __ ko kassa jae sayaNo? ko kassa va parajaNo bhaNio ? // 11 // pratyekaM pratyekaM nijakaM, karmaphalamanubhavatAm / .. ka: kasya jagati svajanaH ? kaH kasya vA parajano bhnnitH||11|| 516. ego me sAsao appA, naanndNsnnsNjuo| . sesA meM bAhirA bhAvA, savve saMjogalakkhaNA // 12 // __eko me zAzvata AtmA, jJAnadarzanasaMyuktaH / zeSA me bAhyA bhAvAH, sarve saMyogalakSaNAH / / 12 / / 517. saMjogamalA jIveNaM, . pattA dukkhaparaMparA / ' tamhA saMjogasaMbaMdha, savvabhAveNa bosire // 13 // saMyogamUlA jIvena, . prAptA duHkhaparamparA / tasmAtsaMyogasambandhaM, sarvabhAvena vyutsRjAmi // 13 // 518. aNusoai annajaNaM, annabhavataragayaM tu bAlajaNo / navi soyai appANaM, kilissamANaM bhavasamudda // 14 // anuzocatyanyajana-manyabhAvAntaragataM tu bAlajana: / naiva zocatyAtmAnaM, klizyamAnaM bhavasamudre / / 14 / / 519. annaM imaM sarIraM, anno'haM baMdhavAvime anne / evaM nAUNa khamaM, kusalassa na taM khamaM kAuM? // 15 // anyadidaM zarIram, anyo'haM bAndhavA apIme'nye / evaM jJAtvA kSama, kuzalasya na tat kSamaM kartum // 15 // 520. jo jANiUNa dehaM, jIvasarUvAdu taccado bhinnaM / appANaM pi ya sevadi, kajjakaraM tassa aNNattaM // 16 // yaH jJAtvA dehaM, jIvasvarUpAt tattvataH bhinnam / AtmAnamapi ca sevate, kAryakaraM tasya anyatvam // 16 // Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga 163 514. kharI rIte, ratnatrayathI saMpanna jIva ja uttama tIrtha (taTa kinAro che kAraNa ke ratnatrayarUpI divya naukA dvArA saMsAra pAra karI zakAya che. pa15. ahIMyAM dareka jIva potAnAM karmonAM phaLane pote ekalo ja bhagave che. evI sthitimAM ahIMyAM koNa potIkuM che ane koNa parAyuM che? 516. jJAna ane darzanathI yukta mAro ekalo AtmA ja zAzvata che. bAkI bIju badhuM eTale ke zarIra tathA rAgAdi bhAva to saMga-lakSaNavALAM che. eTale ke badhAMnI sAthe mAro saMbaMdha saMyogavazAt che. e mArAthI bhinna che. pa17. A saMyogane lIdhe ja jIvane dukhonI paraMparA prApta thAya che. eTalA mATe saMpUrNa bhAvapUrvaka huM A saMgasaMbaMdhane tyAga karuM chuM.. 518. anya bhavamAM gayelA bIjA loko mATe ajJAnI jIva zAka * kare che paraMtu A bhavasAgaramAM kaSTa bhogavI rahela potAnA - AtmAnI ciMtA karato nathI. 519. A zarIra anya che, huM anya chuM, baMdhu-bAMdhava paNa mArAthI anya che, AvuM jANI kuzaLa vyakti emAM Asakta thatI nathI. pa20. deha jIvananA svarUpathI tattvataH bhinna che evuM jANuM je AtmAnuM citana manana kare che tenI anyatva bhAvanA kAryakArI-phaLadAyaka che. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 521. maMsaTTisaMdhAe, muttapurIsabharie navaccha | asuiM parissavaMte, suhaM sarIrammi ki atthi ? // 17 // mAMsAsthikasaMghAte, mUtrapurISabhUte azuci parisravati, vaccha zubhaM zarIre kimasti ? // 17 // 522. ede mohaya- bhAvA, jo parivajjei uvasame lINo / heyaM ti mantramANo, Asava aNuveha tassa // 18 // etAn mohajabhAvAn yaH parivarjayati upazame lInaH / heyam iti manyamAnaH, AsravAnuprekSaNaM tasya // 18 // 523. maNavayaNakAyagutti - diyassa samidIsu appamattasta / AsavadAraNirohe, NavakammarayAsavA Na . have // 19 // `manovacanakAyaguptendriyasya samitiSu apramattasya 1 AsravadAranirodhe, navakarmarajaAsravo na bhavet // 19 // 524. NAUNa lAgasAraM, NissAraM. dIhagamaNasaMsAraM / lAyaggasiharavAsaM jhAhi payatteNa suhavAsaM // 20 // jJAtvA lokasAraM, niHsAraM dIrghagamanasaMsAram / lokAgrazikharavAsaM, dhyAya prayatnena sukhavAsam // 20 // pANiNaM / saraNamuttamaM // 21 // prANinAm / zaraNamuttamam // 21 // samaNasutaM " 525. jarAmaraNavegeNaM, vujjhamANANa. dhamma dIvA paiTThA ya, gaI jarAmaraNavegena, DahyamAnAnAM dharmo dvIpaH pratiSThA ca gatiH Ahatya zravaNaM zrutvA naiyAyikaM " 526. mANussaM viggahaM ladhuM suI dhammassa dullahA / jaM sAccA paDivajjaMti, tavaM khaMtimahiMsayaM // 22 // mAnuSyaM vigrahaM labdhvA zrutirdharmasya durlabhA / yaM zrutvA pratipadyante, 527. Ahacca satraNaM ladhu~', saddhA soccA Auya maggaM, baha tapaH kSAntimahiMsratAm ||22|| labdhvA, zraddhA mArgaM bahavaH paramadullahA / paribhassaI // 23 // paramadurlabhA / paribhrazyanti // 23 // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga para1. mAMsa ane hInA meLamAMthI utpanna thayela, maLa-mUtrathI bhareluM, ane nava chidromAMthI asvaccha padArtha vahAvanArA A - zarIramAM kyAMthI sukha hoI zake ? para2. mehanA udayathI thanArA A sarva bhAva tajevA che evuM jANuM upazama (sAmya) bhAvamAM lIna muni Ano tyAga karI de che. A enI Asrava anuprekSA che. para3. traNa guptio dvArA Idriyone vazamAM rAkhanArA tathA pAMca samitionA pAlanamAM apramatta evA muninA AsavadvArone nirodha thaI gayA bAda navIna kamarajano Asava nathI thato. A saMvara anuprekSA che. pa24. leka asAra che tathA A saMsAra eka dIrgha yAtrA che ema jANIne muni prayatnapUrvaka lekanA sarvocca agra bhAgamAM sthita evA muktipadanuM dhyAna kare che ke jyAM mukata (siddha) jIva sukhethI sadA rahe che. pa25. jarA ane maraNanA jozIlA pravAhamAM ghasaDAtA ane DUbatA . prANIo mATe dharma ja dvIpa che, pratiSThA che, gati che, tathA uttama zaraNa che. para6. (pahelAM to cAra gatiomAM bhamanArA jIva mATe manuSya - zarIra meLavavuM e ja durlabha che, chatAM) manuSya deha prApta thayA pachI paNa je dharmanA zravaNathI tapa, kSamA ane ahiMsA prApta karI zakAya evA dharmanuM zravaNa te ora kaThina che. para7. kadAca dharmazravaNa thaI paNa jAya to chevaTa enA upara zraddhA thavI mahA kaThina kAma che kAraNa ke ghaNuM loke nyAyayukta mokSamArganuM zravaNa karIne paNa emAMthI vicalita thaI jAya che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM ___ 528. suiM ca laddhaM saddhaM ca, vIriyaM puNa dullahaM / bahave royamANA vi, no eNaM pddivjje||24|| zrutiM ca labdhvA zraddhAM ca, vIrya punardurlabham / bahavo rocamAnA api, no ca tat pratipadyante // 24 // 529. bhAvaNAjoga-suddhappA, jale NAvA va . AhiyA / nAvA va tIrasaMpaNNA, savvadukkhA tiuTTai // 25 // bhAvanAyogazuddhAtmA, jale nauriva * AkhyAtaH / nauriva tIrasaMpannA, sarvaduHkhAt. truTayati // 25 // . 530. bArasa aNuvakkhAo, paccakkhANaM tahava paDikkamaNaM / AloyaNaM samAhI, tamhA bhAvejja aNuvekkhaM // 26 // dvAdazAnuprekSAH, pratyAkhyAnaM tathaiva pratikramaNam / AlocanaM samAdhiH, tasmAt bhAvayet anuprekSAm // 26 // . 31. lezyAsUtra / 531. hoMti kamavisuddhAo, lesAo pIyapamhasukkAo / dhammajjhANovagayassa, tivv-mNdaaibheyaao||1|| bhavanti kramavizuddhAH, lezyAH , pItapadmazuklAH / dharmadhyAnopagatasya, tIvramandAdi-bhedAH // 1 // 532. jogapauttI lessA, kasAyaudayANuraMjiyA hoI / tatto doNhaM kajjaM, baMdhacaukkaM samuddiThaM // 2 // yogapravRttirlezyA, kaSAyodayAnuraJjitA bhavati / tataH dvayoH kArya, bandhacatuSkaM samuddiSTam // 2 // 533. kiNhA NIlA kAU, teU pammA ya sukkalessA ya / lessANaM NiddesA, chacceva havaMti NiyameNa // 3 // kRSNA nIlA kApotA, tejaH padmA ca zuklalezyA ca / lezyAnAM nirdezAt, SaT caiva bhavanti niyamena // 3 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga 167 pa28. dharma-zravaNa tathA (enA tarapha) zraddhA thayA chatAM paNa saMyamamAM prayatna thavo atyaMta durlabha che. ghaNA loko saMyamamAM abhiruci dharAvatAM hovA chatAM paNa ene samyasvarUpe svIkArI zakatA nathI. para9 bhAvanA yogathI zuddha AtmAne jaLamAM naukA samAna kahevAmAM Avyo che. jevI rIte anukULa pavanano sahAre-Azraya meLavI naukA kinArA pAse pahoMcI jAya che, tevI rIte zuddha AtmA saMsAranI pAra pahoMcI jAya che jyAM enAM tamAma duHkhane aMta AvI jAya che. 530. eTalA mATe, bAra anuprekSAonuM ane pratyAkhyAna, pratikamaNa, AlocanA tathA samAdhinuM paNa vAraMvAra ciMtanamanana karatAM rahevuM joIe. - 31. lekSAsUtra pa31. dhama dhyAnathI yukta munine anukrame vizuddha pIta, paddha ane - zukala-A traNa zubha lezyAo hoya che. A leyAonA * tIvra-maMda rUpe aneka prakAra che. para: kaSAyanA udayathI anurajita mana, vacana ane kAyanI yoga pravRttine vezyA kahe che. cAra prakAranA karmabaMdha A benuM arthAt kaSAya ane yeganuM pariNAma che. kaSAyathI karmonI - - sthiti ane anubhAga baMdha tathA yegathI prakRti ane praveza baMdha thAya che. pa33. vezyA cha prakAranI che - kRSNa lezyA, nIla legyA, kApata lezyA, teje legyA (pata lezyA ), padma lezyA ane * zukala legyA. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 samaNattaM - 534. kiNhA nIlA kAU, tiNNi vi eyAo ahammalesAo / eyAhi tihi vi jIvo, duggaI uvavajjaI bahuso // 4 // kRSNA nIlA kApotA, tisro'pyetA adharmalezyAH / etAbhistisRbhirapi jIvo, durgatimupapadyate bahuzaH || 4 || 535. teU pahA sukkA, tiSNi vi eyAo dhammalesAo / eyAhi tihi vi jIvo, suggaiM uvavajjaI bahuso // 5 // teja: padmA zuklA, tisro'pyetA dharmalezyAH / etAbhistisRbhirapi jIvaH, sugatimupapadyate bahuzaH // 5 // 536. tivvatamA tivvatarA, tivvA asuhA suhA tahA maMdA / maMdatarA maMdatA, chaTThANagayA hu patteyaM // 6 // tIvratamAstIvratarA-stIvrA azubhAH zubhAstathA mandAH / mandatarA, mandatamAH, SaTsthAnagatA hi pratyekam // 6 // . 537-538. pahiyA je cha ppurisA, paribhaTThAraNNamajjha samhi / phalabhariyarukkhamegaM, pekkhittA vicitaMti // 7 // paDidAI / have kammaM // 8 // NimmUlakhaMdhasAhu - vasAhaM chittuM ciNittu khAuM phalAI idi, jaM maNeNa vayaNaM pathikA ye SaT puruSAH paribhraSTA phalabharitavRkSamekaM prekSya nirmUlaskandhazAkhopazAkhaM chitvA citvA khAdituM phalAni iti yanmanasA vacanaM bhavet karma // 8 // vicintayanti // 7 // patitAni / araNya madhyadeze / Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga 534. kRSNa, nIla ane kApata A traNa adharma athavA azubha lezyAo che. Ane kAraNe jIva vividha durgatiomAM utpanna thAya che. 535. pIta (teja), patra ane zukala A traNeya dharma athavA zubha lezyAo che. Ane kAraNe jIva vividha sugatiomAM utpanna thAya che. pa36. kRSNa, nIla ane kApata A traNa azubha lezyAomAMthI pratyekanA tIvratama, tIvratara ane tIvra A traNa bheda che. bAkInI traNa zubha lezyAomAMthI pratyekanA maMdatama, maMdatara ane maMda A traNa bhede che. tIvra ane maMdanI apekSAe pratyekamAM anaMta bhAga-vRddhi, asaMkhyAta bhAga-vRddhi, saMkhyAta bhAga-vRddhi, saMkhyAta guNa-vRddhi, asaMkhyAta guNa-vRddhi ane anaMta guNa-vRddhi - A cha vRddhi ane A nAmanI ja cha hAnio sadA thatI rahe che. A kAraNe ja lezyAonA * bhedomAM paNa oTa-bharatI thayA kare che. pa37-538. cha pathika (yAtrALuo) hatA. jaMgala vacce aTavAI paDyA. bhUkha satAvavA lAgI. thoDA samaya pachI teone phaLathI lAdeluM eka jhADa dekhAyuM. teone phaLa khAvAnI IcchA thaI. teo manamAM ne manamAM vicAravA lAgyA. eke vicAryuM ke vRkSane jaDamULathI kApI enAM phaLa khAIe. bIjAe vicAryuM ke kevaLa thaDa ja kApavuM. trIjAe DALI, cothAe DAkhaLAM, pAMcamAe phaLa toDIne khAvAne prastAva rajU karyo. jyAre chaThThAe vicAryuM ke jhADane ke enA kaI paNa bhAgane kApe nahi paNa jhADa uparathI je pAkAM phaLa nIce paDyAM che tene vINIne khAvAmAM zuM vAMdho che? A che yAtrIonA vicAra, vANI ane vartana anukrame cha lezyAonAM udAharaNa che. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 samaNasuttaM .539. caMDo Na muMcai veraM, bhaMDaNasIlo ya dharamadayarahio / duTTho Na ya edi vasaM, lakkhaNameyaM tu kiehassa // 9 // caNDo na muJcati vairaM, bhaNDanazIlazca dharmadayArahitaH / duSTo na caiti vazaM, lakSaNametattu kRSNasya // 9 // 540. maMdo buddhivihINo, NiviNANI ya visayalolo ya / lakkhaNameyaM bhaNiyaM, samAsado NIlalessassa // 10 // mando buddhivihIno, nirvijJAnI ca viSayalolazca / .. lakSaNametad bhaNitaM, samAsato nIlalezyasya // 10 // 541. rUsai dii. anne, dUsai bahuso ya soyabhayabahulo / Na gaNai kajjAkajja, lakkhaNameyaM tu kAussa // 12 // ruSyati nindati anyAn, dUSayati bahuzazca shokbhyNbhulH| na gaNayati kAryAkArya, lakSaNamet tu kApotasya // 11 // 542. jANai kajjAkajaM, seyamaseyaM ca savvasamapAsI / / dayadANarado ya midU, lakkhaNameyaM * tu teussa // 12 // jAnAti kAryAkArya, zreyaH azreyaH ca sarvasamadarzI / dayAdAnaratazca mRduH, lakSaNamet tu tejasaH // 12 // 543. cAgI bhaddo cokkho, ajjavakammo ya khamadi bahugaM pi / sAhugurupUjaNarado, lakkhaNameyaM tu pammassa // 13 // tyAgI bhadra: cokSaH, ArjavakarmA ca kSamate bahukamapi / sAdhugurupUjanarato, lakSaNamet tu padmasya // 13 // 544. Na ya kuNai pakkhavAyaM, Na vi ya NidANaM samo ya savesi / Natthi ya rAyaddosA, ho vi ya sukkalessassa // 14 // na ca karoti pakSapAtaM, nApi ca nidAnaM samazca sarveSAm / na staH ca rAgadveSo, sneho'pi ca zuklalezyasya // 14 // lessAsodhI ajjhavasANavisodhIe hoi jIvassa / ajjhavasANavisodhi, maMdakasAyassa gAyavvA // 15 // lezyAzuddhiH adhyavasAnavizuddhayA bhavati jIvasya / adhyavasAnavizuddhiH, mandakaSAyasya jJAtavyA // 15 // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga 171 pa39. svabhAvanI pracaMDatA, veranI majabUta gAMTha, jhaghaDAkhora vRtti, dharma ane dayA rahitatA, samajAvavA chatAM na mAnavuM - A * badhAM kRSNa-lezyAnAM lakSaNa che. 540. maMdatA, buddhihInatA, ajJAna ane viSayalolupatA - A TUMkamAM, nIla leyAnAM lakSaNa che. 541. jaladI roSe bharAvuM, bIjAnI niMdA karavI, deSa devo, ati zakAyukta hovuM, atyaMta bhayabhIta banI javuM - A kApotalezyAnAM lakSaNa che. 54. kArya-akAryanuM jJAna, zreya-ayane viveka, badhA tarapha samabhAva, dayA-dAnamAM pravRtti - A pIta athavA tejalezyAnAM lakSaNa che. . 543. . tyAgazIlatA, pariNAmanI bhadratA, vyavahAramAM prAmANikatA, kAryamAM RjutA, aparAdhIo prati kSamAzIlatA, sAdhu-guru" jananI pUjA-sevAmAM tatparatA - A padmazyAnAM lakSaNa che. 544. pakSapAta na karavo, bhegonI AkAMkSA na karavI, badhAnI sAthe samadazIpaNuM, rAga-dveSa-snehathI dUra rahevuM - zukala lezyAnAM lakSaNa che. 545. Atma pariNAmamAM vizuddhi AvavAthI legyAmAM vizuddhi thAya che ane kaSAyonI maMdatAthI pariNAme vizuddha thAya che. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32. AtmavikAsasUtra (guNasthAna) 546. jehiM du lakkhijjate, udayAdisu saMbhavehiM bhAvahiM / jIvA te guNasaNNA, NiddiTThA savvadarisIhiM // 1 // yastu lakSyante, udayAdiSu sambhavairbhAvaiH / jIvAste guNasaMjJA, nirdiSTAH sarvadarzibhiH // 1 // 547-548. miccho sAsaNa misso, aviradasammo ya desavirado ya / virado pamatta iyaro, apuvva aNiyaTTi sahumo ya // 2 // uvasaMta khINamoho, sajogikevalijiNo ajogI ya / coddasa guNaTThANANi ya, kameNa siddhA ya NAyavvA // 3 // mithyAtvaM sAsvAdanaH mizraH, aviratasamyavatvaH ca dezavirattazca / virataH pramattaH itaraH, apUrvaH anivRttiH sUkSmazca // 2 // upazAntaH kSINamohaH, saMyogikevalijinaH ayogI ca / caturdaza guNasthAnAni ca, krameNa siddhAH ca jJAtavyAH // 3 // 549. taM micchattaM jamasaddahaNaM; taccANa hodi atthANaM / ' saMsaidamabhiggahiyaM, aNabhiggahiyaM, tu taM tivihaM // 4 // tad mithyAtvaM yadazraddhAnaM, tattvAnAM bhavati arthAnAm / / saMzayitamabhigRhItama-nabhigRhItaM tu tat trividham // 4 // 550. sammattarayaNapavvaya-siharAdo . micchbhaavsmbhimuho| NAsiyasammatto so, sAsaNaNAmo muNeyatvo // 5 // samyaktvaratnaparvata-zikharAt . mithyAbhAvasamabhimukhaH / nAzitasamyavatvaH saH, sAsvAdananAmA mantavyaH // 5 // 551. dahiguDamiva va missaM, pihubhAvaM va kAridaM sakkaM / evaM missayabhAvo, sammAmiccho ti nnaayvo||6|| dadhiguDamiva vyAmizraM, pRthagbhAvaM naiva kartuM zakyam / evaM mizrakabhAvaH, samyakmithyAtvamiti jJAtavyam // 6 // 552. zo iMdiesu virado, No jIve thAvare tase cAvi / jo sahahai jiNattuM, sammAiTThI avirado so||7|| no indriyeSu virato, no jIve sthAvare trase cApi / yaH zraddadhAti jinoktaM, samyagdRSTiravirataH saH // 7 // - 172 - Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32. AtmavikAsasUtra (guNasthAna) ,, 66 guNa yA guNasthAna 546. mAhanIya vagere karmanA udaya Adi (upazama, kSaya, kSayeApazama vagere)thI thanAra je pariNAmeAthI yukta jIvane pIchANI zakAya che emane sadezI jinendradeve sa'jJA ApI che. arthAt samyakRtvAdinI apekSAe jIvAnI avasthAne--zreNIne--bhUmikAne guNasthAna kahevAmAM Ave che. 547-548. mithyAtva, sAsAdana, mizra, avirata-samyagdaSTi, dezavirata, pramattavirata, apramatta-virata, apUrvakaraNa, anivRttikaraNa, sUkSma-sAmparAya, upazAMtameAha, kSINameAha, saceAgi-kevalIjina, ayAgi kevalIjina--A anukrame cauda jIva-samAsa athavA guNasthAna che. siddha jIvA guNasthAnAtIta hoya che. 549. tattvArtha prati zraddhAnA abhAva mithyAtva kahevAya che. A traNa prakAranuM che--saMzacita, abhigRhIta ane anabhigRhIta. 550. samyaktva-ratnarUpI parvatanA zikhara uparathI gabaDI paDIne jIva mithyAtvabhAvanI abhimukha thaI gayA che--mithyAtvanI tarapha vaLI gayA che, paraMtu ( samyaktva naSTa thaI gayA pachI paNa ) jeNe hajI sudhI paNa sAkSAt mithyAtvabhAvamAM praveza nathI karyAM e madhyavartI avasthAne sAsAdana nAmanuM guNa sthAna kahe che. 551. dahIM ane geALanI meLavaNInA svAdanI mAphka samyakatva ane mithyAtvanA mizrita bhAva eTale ke pariNAma jene alaga na karI zakAya ene samyakatva-mithyAtva athavA mizra guNasthAna kahe che. papara. indriyAnA viSayAthI je virata thayA nathI tathA trasa-sthAvara jIvAnI hiMsAthI paNa uparata thayeA nathI paraMtu kevaLa jinendra prarUpita tattvArthamAM zraddhA rAkhatA hAya e vyakti avirata-samyagdaSTi guNasthAnavatI kahevAya che. - 173 - Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 samaNasuttaM 553. jo tasavahAuvirado, No virao ettha-thAvaravahAo / paDisamayaM so jIvo, virayAvirao jiNekkamaI // 8 // yastrasavadhAdvirataH, no virataH atra sthAvaravadhAt / . pratisamayaM saH jIvo, viratAvirato jinakamatiH // 8 // 554. vattAvattapamAe, jo vasai pamattasaMjao hoi / sayalaguNasolakalio, mahavvaI cittalAyaraNo // 9 // vyaktAvyaktapramAde, yo vasati pramattasaMyato bhavati / sakalaguNazIlakalito, mahAvratI citralAcaraNaH / / 9 / / NaTThAsesapamAo, vayaguNasololimaMDio gANI / aNuvasamao akhavao, jhANaNilINo hu appamatto so||10|| nsstt|shessprmaado, vrataguNazIlAvalimaNDito jJAnI / anupazamaka: akSapako, dhyAnanilIno hi apramattaH saH // 10 // 555 556. eyammi guNaTThANe, visarisasamayaTThiehi jIvehiM / puvvamapattA jamhA, hoti apuvvA hu pariNAmA // 11 // etasmin guNasthAne, visadRzasamayasthitIvaiH / / pUrvamaprAptA yasmAt, bhavanti apUrvA hi pariNAmAH // 11 // 557. tArisapariNAmaTThiyajIvA, hu jiNehiM galiyatimirehiM / mohassa'puTavakaraNA, . khavaNuvasamaNujjayA bhaNiyA // 12 // tAdRzapariNAmasthitajIvAH, hi jinargalitatimiraiH / mohasyApUrvakaraNA:, kSapaNopazanAdyatAH bhaNitAH // 12 // Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga 175 553. je trasa jIvonI hiMsAthI virata thaI gayo che paraMtu ekendriya * sthAvara jI (vanaspati, jaLa, bhUmi, agni, vAyu)nI hiMsAthI virata nathI thayo ta eka mAtra jina bhagavAnamAM ja zraddhA rAkhe che e zrAvaka dezavirata guNasthAnavatI kahevAya che. papa4. jeNe mahAvrata dhAraNa karI vALyAM che, je sakaLa zIla guNothI yukta thaI gayA che chatAM paNa jenAmAM vyakta-avyaktarUpe pramAda bAkI rahI gayo che e pramattasaMyata guNasthAnavatI kahevAya che. AnuM vratAcaraNa kiMcit sadeSa hoya che. 555. jene vyakta-avyakta. saMpUrNa pramAda naSTa thaI gayuM che ane je jJAnI hovA uparAMta vrata, guNa, ane zIlanI mALA vaDe suzobhita che chatAM paNa je mehanIya karmano nathI to upazAma karato ane nathI kSaya karI zakato te kevaLa AtmadhyAnamAM lIne raheto hoya che ane e zramaNa apramattasaMyata guNarathAnavatA kahevAya che. papa6. A AThamAM guNasthAnamAM vibhinna samayamAM sthita jIva evAM evAM apUrva pariNAmo (bhAva)ne dhAraNa kare che je pahelAM kadi eNe dhAraNa karyA nahotAM. A mATe AnuM nAma apUvakaraNa guNasthAna che. papa7. ajJAnarUpI aMdhakArane dUra karanAra (jJAnasUrya) jinendradeve e apUrva-pariNAmI jIvone mehanIya karmane kSaya athavA upazama karavAmAM tatpara kahyA che. (mehanIya karmano kSaya - ". athavA upazama to navamA ane dazamAM guNasthAnamAM thAya che, chatAM enI tayArI A AThamAM guNasthAnamAM ja zarU thaI jAya che.) * vizeSa jJAtavya : apramattasaMyata guNasthAnathI AgaLa be zregIono AraMbha thAya che - upazama ane kSapaka. upazama zreNIvALe tapasvI mehanIya karmano upazama karato thako agIyAramAM guNasthAna sudhI caDI gayA pachI paNa pharIthI mehanIya kamano udaya thavAthI paDI jAya che, jayAre bIje kSapaka zraNavALA mehanIya karmano saMpUro kSaya karI AgaLa vadhI jAya che tathA mokSa prApta karI vALe che. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 samaNasuttaM . 558. hoti aNiyaTTiNo te, paDisamayaM jesimekkapariNAmA / vimalayarajhANahuyavaha-sihAhi NiddaDDhakammavaNA // 13 // bhavanti anivartinaste, pratisamayaM yeSAmekapariNAmAH / . vimalataradhyAnahutavaha-zikhAbhinirdagdhakarmavanAH // 13 // 559. kosaMbhA jiha rAo, abbhaMtarado ya suhamaratto y| evaM suhumasarAo, suhamakasAo tti NAyavvo // 14 // kausumbhaH yathA rAgaH, abhyantarataH ca sUkSmaraktaH ca / . evaM sUkSmasarAgaH, sUkSmakaSAya iti jJAtavyaH // 14 // 560. sakadakaphalajalaM vA, sarae saravANiyaM va NimmalayaM / ' .. sayalAvasaMtamAho, uvasaMtakasAyao hodi // 15 // katakaphalayutajalaM vA, zaradi sara:pAnIyam iva nirmalakam / sakalopazAntamohaH, upazAntakaMSAyato bhavati / / 15 / / 561. NissesakhINamAho, phlihaamlbhaaynnudy-smcitto| khINakasAo bhaNNai, NiggaMthA vIyarAehi // 16 // niHzeSakSINamohaH, sphaTikAmala-bhAjanodaka-samacittaH / . kSINakaSAyo bhaNyate, nirgrantho vItarAgaiH / / 16 / / 562-563. kevalaNANadivAyara-kiraNakalAva-ppaNAsiaNNANo / Navakevalaladhuggama-pAviyaparamappavavaeso // 17 // asahAyaNANadaMsaNa-sahio vi hu kevalI hu joeNa / jutto tti sajoijiNo, aNAiNihaNArise vutto // 18 // kevalajJAnadivAkara-kiraNakalApa-praNAzitAjJAnaH / navakevalalabdhyudgama-prApitaparamAtmavyapadezaH // 17 // asahAyajJAnadarzana-sahito'pi hi kevalI hi yogena / yukta iti sayogijinaH, anAdinidhana ArSe uktaH // 18 // 564. selesi saMpatto, NirUddhaNissesa-Asao jiivo| kammarayavippamukkA, gayogo kevalI hoi // 19 // zailezI saMprAptaH, niruddhaniHzeSAsravo jIvaH / karmarajavipramukto, gatayogaH kevalI bhavati / / 19 / / Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga 177 558. je lokonAM pariNAma dareka samaye (niraMtara) eka ja varte che te anivRttikaraNa guNasthAnavALA hoya che. (emanA bhAva AThamAM guNasthAnavALAnI mAphaka visadaza nathI hotA.) A jI nirmalatara dhyAnarUpI agnizikhAo vaDe karmanA vanane bhasma karI nAkhe che. 559. kasuMbAnA jaladI UDI jAya evA raMganI mAphaka jemanA aMtara mAM kevaLa sUkSma rAga bAkI rahI gayA hoya te munione sUkSma-sarAga arthAt sUkSama-kaSAya vALA jANavA joIe. pa60. jevI rIte nirmaLaphaLathI yukta jaLa athavA zaradakAlIna sarovaranuM jaLa (mATI nIce besI jAya tyAre) nirmaLa hoya che, tevI rIte jeono saMpUrNa meha upazAMta thaI gayo che te nirmaLa pariNamI upazAMta-kaSAya kahevAya che* chatAM paNa jevI rIte pANI halI jAya eTale nIce beThelI mATI upara AvI jAya che tevI rIte mehanA udayathI A upazAMta-kaSAya zramaNa sthAnatruta banI sUkSma-sarAga dazAmAM pahoMcI jAya che. pa61. saMpUrNa mAha pUrepUro naSTa thaI jAya eTale jemanuM citta sphaTika maNinA pAtramAM rAkhelA svaccha pANInI mAphaka nirmaLa : thaI jAya che emane vItarAgadeve kSINa-kaSAya nirgastha kahyA che. padara-pa63. kevaLajJAnarUpI sUryanA kiraNa samUha vaDe jemanuM ajJAnarUpI aMdhakAra naSTa thaI gayuM che tathA nava kevaLalabdhio . . ( samyakatva, anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtasukha, anaMta vIrya, dAna, lAbha, bhega ane upabhega) prakaTa thavAthI jemane paramAtmAnI saMjJA prApta thaI che te IdriyAdinI sahAyatAnI apekSA na rAkhanArA, jJAna-darzanathI yukta hovAne - lIdhe kevaLI ane kAyayegathI yukta hovAne lIdhe sayogI kevaLI ( tathA ghAtI karmonA vijetA hovAne lIdhe ) jina kahevAya che. AvuM anAdi anaMta jinAgamamAM kahevAmAM AvyuM che. pa64. je zIlanA svAmI che, jemanA badhA navIna karmonA Asava avaruddha thaI gayA che tathA je pUrvasaMcita karmomAMthI (baMdhathI) sarvathA mukta thaI gayA che e agI-kevaLI kahevAya che. * upazAMta kaSAya ane kSaNa kaSAyamAM eTalo ja pharaka che ke upazAMta kaSAyavALAno meha dabAyeluM rahe che jayAre kSINa kSAcano meha nAza pAme che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 samaNasuttaM 565. so tammi ceva samaye, loyagge uDDhagamaNasabhAo / saMciTThai asarIro, pavaraTTha guNappao NiccaM // 20 // so tasmin caiva samaye, lokAgre UrdhvagamanasvabhAvaH / . saceSTate azarIraH, pravarASTaguNAtmako nityam // 20 // 566. aTThavihakampaviyaDA, sIdIbhUdA NiraMjaNA NiccA / aTuguNA kayakiccA, loyaggaNivAsiNo siddhA // 21 // aSTavidhakarma vikalAH, zItIbhUtA niraJjanA nityAH / , .. aSTaguNAH kRtakRtyAH, lokAgranivAsinaH siddhA: // 21 // 33. saMlekhanAsUtra 567. sarIramAhu nAva tti, jIvo. vuccai naavio| saMsAro aNNavo vutto,* jaM taraMti mahesiNo // 1 // zarIramAhunauM riti, jIva ucyate nAvikaH / sasAro'rNava uktaH, yaM taranti maharSayaH // 1 // 568. bahiyA uDDhamAdAya, nAvakaMkhe kayAi vi / puvvakammakkhayaTThAe, . imaM . dehaM samuddhare // 2 // bAhyamUrdhvamAdAya, nAvakAGakSet kadAcid api / .. pUrvakarmakSayArthAya, ima. dehaM samuddharet // 2 // 569. dhIreNa vi mariyavvaM, kAuriseNa vi avassamariyavvaM / tamhA avassamaraNe, varaM khu dhIrattaNe mariuM // 3 // dhIreNApi marttavyaM, kApuruSeNApyavazyamarttavyam / / tasmAt avazyamaraNe, varaM khalu dhIratve martum // 3 / / 570. ikkaM paMDiyamaraNaM, chidai jAIsayANi bahuyANi / taM maraNaM mariyavvaM, jeNa mao summao hoi // 4 // ekaM paNDitamaraNaM, chinatti jAtizatAni bahukAni / tad maraNe marttavyaM, yena mRtaH sumRtaH bhavati // 4 // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 565. me kSamAga A (caudamA) guNasthAnane prApta karI lIdhA uparAMta e samaye ja UMce javAnA svabhAvavALA e ayeAgI-kevaLI azarIrI tathA utkRSTa ATha guNAvALA banIne hameza mATe lAkanA agrabhAga upara cAlyA jAya che. (emane siddha kahe che.) 179 566. siddha jIva ATha karmothI rahita, sukhamaya, nirajana, nitya, ATha-guNa sahita tathA kRtakRtya banI jAya che ane hamezAM leAkanA agrabhAga upara nivAsa kare che. 33. sa'lekhanAsUtra 567. zarIrane nAva ane jIvane nAvika kahyo che. A sa'sAra samudra samAna che jene majina tarI jAya che. 568. Urdhva arthAt muktinu lakSya rAkhanArA sAdhaka kadi khAdya viSayAnI AkAMkSA na rAkhe. pUrvakarmAnA kSaya karavA mATe ja A zarIrane dhAraNa kare. 569. dhairyavAnane paNa nizcayarUpe maravAnuM che ane bIkane paNa. jyAre maraNa avazyaMbhAvI che, teA pachI dhIratAthI maravuM e ja uttama che. 570. eka paDita maraNa (jJAnapUrvaka maraNa) seMkaDA janmAnA nAza karI nAkhe che. eTalA mATe evI rIte maravuM joI e jethI maraNa sumaraNu banI jAya. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 samaNasuttaM 571. ikkaM paMDiyamaraNaM, paDivajjai supuriso asaMbhaMto / khippaM so maraNANaM, kAhii aMtaM anaMtANaM // 5 // ekaM paNDitamaraNaM, pratipadyate supuruSa: asambhrAntaH / kSipraM saH maraNAnAM kariSyati antam anantAnAm ||5|| 572. care payAiM parisaMkamANo, jaM kiMci pAsaM iha mannamANo / lAbhaMtare jIviya vUhaittA, paccA pariNAya malAvadhaMsI // 6 // caretpadAni parizaGkamAnaH, yatkiMcitpAzamiha manyamAnaH / lAbhAntare jIvitaM bR MhayitvA, pazcAtparijJAya malAvadhvaMsI // 6 // 573. tassa Na kappadi bhatta-paiNNaM aNuvaTThide bhaye purado / so maraNaM patthito, hodi hu sAmaNNaNivviNNo // 7 // tasya na kalpate bhakta-pratijJA anupasthite bhayaM purataH ! so maraNaM prekSamANaH, bhavati hi zrAmaNyanirviNNaH // 7 // 574. saMlehaNAya duvihA, abhitariyA ya bAhirA ceva / abhitariyA kasAe, bAhiriyA hoiya sarIre // 8 // saMlekhanA ca dvividhA, abhyantarikA va bAhyA caiva / abhyantarakA kaSAye, bAhyA bhavati ca zarIre // 8 // 575. kasAe payaNUeM kiccA, appAhAre titikkhae / aha bhikkhU gilAejjA, AhArasseva antiyaM // 9 // kaSAyAn pratanUn atha kRtvA, alpahAra: titikSate / bhikSugrlAyet, AMhArasyeva antikam // 9 // 576. na vi kAraNaM taNamao saMthAro, na vi ya phAsuyA bhUmI / appA khalu saMthAro, hoi visuddho maNo jassa // 10 // nApi kAraNaM tRNamayaH saMstAraH, nApi ca prAsukA bhUmiH / AtmA khalu saMstAro bhavati, vizuddhaM mano yasya // 10 // 577-578. na vi taM satthaM ca visaM ca, duppautu vva kuNai veyAlo / jaMtaM va duppauttaM, sappu vva pamAiNo kuddho // 11 // jaM kuNai bhAvasallaM, aNuddhiyaM uttamaTTakAlammi / dullahabohIyattaM, anaMtasaMsAriyattaM ca // 12 // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 571. 572. sAkSamA asa'bhrAnta (niya) satpuruSa eka pa`Dita-maraNe mare che ane tarata ja ana ta maraNanA-vAravAranA maraNanA aMta karI nAkhe che. 18 sAdhaka Dagale ane pagale doSAnI AzakAne (sa'bhAvanAne) dhyAnamAM rAkhI cAle. nAnAmAM nAnA doSane paNa pAza samaje. enAthI sAvadhAna rahe. navA navA lAbha mATe jIvanane surakSita rAkhe. jyAre jIvana tathA zarIrathI lAbha che evuM dekhAya nahi tyAre parijJAna-pUrNAMka zarIrane cheADI de. 573, (para tu) jenI sAme ( peAtAnAM sayama, tapa vagere sAdhanAnA ) kAI Dara athavA kAMI paNa prakAranI kSatinI AzaMkA nathI . ene mATe bhAjananA tyAga ucita nathI. jo te ( chatAM paNa bheAjananA tyAga karI ) maravA ja mAgatA hAya tA kahevu. paDaze ke e munipaNAthI ja virakta thaI gayeA che. 574. sa'lekhanA e prakAranI che --Abhyatara ane bAhya. AyAne pAtaLA pADavA e Abhya'tara salekhanA ene zarIrane pAtaLuM pADavuM e bAhya salekhanA. 7pa. (salekhanA dhAraNa karanAra sAdhu) kAyAne pAtaLA pADI dhIre dhIre AhAranu pramANa ghaTADe. jo te rAgI hAya, zarIra atyaMta kSINa thaI gayuM hAya tA AhAranA sathA tyAga karI de. 576. jainuM mana vizuddha che enI pathArI nathI ghAsanI ke nathI prAruka bhUminI,* enA AtmA ja enI pathArI che. 577-578. duprayukta zastra, jhera, bhUta tathA duSprayukta yaMtra tathA kuddhe sarpa * salekhanA dhAraNa karI hoya ene mATe prAsuka bhUmimAM ghAsanI pathArI karavAmAM Ave che jenA upara e vizrAma kare che. A lakSyamAM rAkhIne A bhAvanuM... kathana karavAmAM AvyuM che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasuttaM tat zastraM ca viSaM ca, duSprayukto vA karoti vaitAla: / yantraM vA duSprayuvataM, sarpo vA pramAdinaH kruddhaH // 11 // yat karoti bhAvazalya-manuddhRtamuttamArthakAle / durlabhabodhikatvam, anantasaMsArikatvaM ca // 12 // 579. to uddharaMti gAravarahiyA, mUlaM puNabbhavalayANaM / micchAdasaNasallaM, mAyAsalaM niyANaM ca // 13 // taduddharanti gauravarahitA, mUlaM punarbhavalatAnAm / mithyAdarzanazalyaM, mAyAzalyaM nidAnaM ca // 13 // 580. micchaiMsaNarattA, saniyANA kaNhalesabhogADhA / iya je maraMti jIvA, tesiM dulahA bhave bohI // 14 // . mithyAdarzana rakhatAH, sanidAnAH kRSNalezyAmavagADhAH / . iti ye niyante jIvA-steSAM durlabhA bhaved bodhiH // 14 // 581. sammadasaNarattA, aninANA sukkalesamogADhA / . iya je maraMti jIvA, tesiM sulahA bhave bohI // 15 // samyagdarzana ktAH anidAnAH zuklalezyAmavagADhAH / iti ye niyante jIvA-steSAM sulabhA bhaved bodhiH // 15 // 582. ArAhaNAe kajje, pariyammaM savvadA vi kAyavvaM / pariyambhabhAvidassa hu, suhasajjhA''rAhaNA hoi // 16 // ArAdhanAyAH kArye, parikarma sarvadA ati karttavyam / parikarmabhAvitasya khalu, sukhasAdhyA ArAdhanA bhavati // 16 // 583-584. jaha rAyakulapasUo, jogaM Niccamavi kuNaiM parikammaM / to jidakaraNo juddhe, kammasamattho bhavissadi . hi // 17 // iya sAmaNNaM sAdhUvi, kuNadi Niccamavi jogapariyamma / to jidakaraNo maraNe, jjhANasamattho bhavissati // 18 // yathA rAjakulaprasUto, yogyaM nityamapi karoti parikarma / tataH jitakaraNo yuddhe, karmasamartho bhaviSyati hi // 17 // evaM zrAmaNyaM sAdhurapi, karoti nityamapi yogaparikarma / tataH jitakaraNaH maraNe, dhyAnasamartho bhaviSyati // 18 // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAga 183 vagere pramAdInuM eTaluM aniSTa nathI karatAM jeTaluM samAdhikALe manamAM rahelA mAyA, mithyAtva ane nidAna zalya kare che. AthI badhi prApti durlabha thaI jAya che tathA saMsArano aMta nathI thato. 579. eTalA mATe abhimAna vinAne sAdhaka punarjanmarUpI latAnuM mULa arthAt mithyA-dazana zalya, mAyA zalya, ane nidAna zalyane aMtaramAMthI pheMkI de che. 580. A saMsAramAM je jIva mithyAdarzanamAM anurakta banI nidAnapUrvaka tathA kRSNa lezyAnI pragADhatA sahita maraNa pAme che temane mATe bodhilAbha durlabha che. 581. je jIva samyagdarzanano anurAgI banI nidAna rahita tathA - zukala lezyApUrvaka maraNa pAme che tene bodhilAbha sulabha che. 582. (eTalA mATe maraNakALe ratnatrayanI siddhi agara saMprAptinA . abhilASI sAdhake) pahelethI ja parikarma arthAt samyakatvAdinuM anuSThAna karatAM rahevuM joIe kAraNa ke parikarma athavA abhyAsa karatA rahenAranI ArAdhanA sukhethI thAya che. 583-584. rAjakuLamAM utpanna rAjaputra hamezAM samucita zastrAbhyAsa karato rahe to enAmAM dakSatA AvI jAya che ane e yuddhamAM vijaya prApta karavA zaktizALI bane che. e pramANe je samabhAvayukta sAdhu sadA dhyAnAbhyAsa kare che enuM citta aMkuzamAM AvI jAya che ane maraNakALe dhyAna karavAmAM samartha banI jAya che. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 samaNasuttaM 585. mokkhapahe appANaM, Thavehi taM caiva jhAhi taM ceva / tattheva vihara NiccaM, mA viharasu annadabvesu // 19 // mokSapathe AtmAnaM, sthApaya taM caiva dhyAya taM caiva / tatraiva vihara nityaM, mA viharasva anyadravyeSu // 19 // 586. ihaparalogAsaMsa-ppaoga, taha jIyamaraNabhogesu / vajjijjA bhAvijja ya, asuhaM saMsArapariNAmaM // 20 // ihaparalokAzaMsA-prayogo tathA jIvitamaraNabhogeSu / . varjayed bhAvayet ca azubhaM saMsArapariNAmam // 20 // 587. paradavvAdo duggai, saddavvAdo hu suggaI hoI / iya NAU sadave, kuNaha raI viraI iyarammi // 21 // paradravyAt durgatiH, svadravyAt khalu sugatiH bhavati / iti jJAtvA svadravye, kuruta rati viratim itarasmin // 21 // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamAga 185 585. he bhavya ! tuM tArA AtmAnuM mekSamArgamAM sthApana kara. enuM ja dhyAna dhara. ene ja anubhava kara tathA enAmAM ja vihAra kara. bIjA dravyomAM vihAra kare choDI de. 586. A loka ane paralokamAM sukhAdi prApta karavAnI tathA jIvavA ane mAravAnI IcchAne saMlekhanA-rata sAdhake maraNakALe cheDavI joIe ane chellA zvAsa sudhI saMsAranA azubha pariNAmanuM ciMtana karavuM joIe. 587. para-dravya arthAt dhana-dhAnya, parivAra ane dehAdimAM anurakta rahevAthI durgati thAya che ane sva-dravya arthAt potAnA AtmAmAM lIna thaI javAthI sugati thAya che. AvuM jANI sva-dravyamAM anurakta ane para-dravyathI virakta thavuM joIe. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ semaNasutta (jainadharmasAra) vatIya khaDa tattva-dazana Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34. tattvasUtra 588. jAvantavijjApurisA, savve te dukkhasaMbhavA / luppanti bahuso mUDhA, saMsArammi aNantae // 1 // yAvanto'vidyApuruSAH, sarve te duHkhasambhavAH / lupyante bahuzo mUDhAH, saMsAre'nantake // 1 // 589. samikkha paMDie tamhA, pAsajAipahe. bahU / appaNA saccamesejjA, metti bhaesuH kappae // 2 // samIkSya paNDitastasmAt, pozajAtipathAn bahUn / AtmanA satyameSayet, maitrI bhUteSu kalpayet // 2 // 590. taccaM taha paramaLaM, davvasahAvaM taheva paramaparaM / dheyaM suddhaM paramaM, eyaTThA huti abhihANA // 3 // tattvaM tathA paramArthaH, dravyasvabhAvastathaiva paramaparam / dhyeyaM zuddhaM paramam, ekArthAni bhavantyabhidhAnAni // 3 // 591. jIvA'jIvA ya bandho ya, puNNaM pAvA''savo tahA / saMvaro nijjarA mokkho, . saMtae tahiyA nava // 4 // jIvA ajIvAzca bandhazca, puNyaM prApAsravaH tathA / saMvaro nirjarA mokSaH, * santyete tathyA nava // 4 // 592. uvaogalakSaNamaNAi - nihaNamatthaMtaraM sriiraao| jIvamarUvi kAri, bhoyaM ca sayassa .kammassa // 5 // upayogalakSaNaM anAdi-nidhanamarthAntaraM zarIrAt / jIvamarUpiNaM kAriNaM, bhoge ca svakasya karmaNaH // 5 // 593. suhadukkhajANaNA vA, hidapariyammaM ca ahidabhIrattaM / jassa Na vijjadi NiccaM, taM samaNA viti ajjIvaM // 6 // sukhaduHkhajJAnaM vA, hitaparikarma cAhitabhIrutvam / yasya na vidyate nityaM, taM zramaNA bruvate ajiivN||6|| - 188 - . Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 tattvasUtra 588. samasta avidyAvAna ( ajJAnI puruSa) duHkhI che, duHkhanA upAdaka che. e vivekamUDha anaMta saMsAramAM vAraMvAra lupta na thaI jAya che. 589. eTalA mATe, janma-maraNanA kAraNa samAna strA-putrAdinA saMbaMdhe ke je aneka prakAranA pAza eTale ke baMdhanarUpa che. teno pUrepUro vicAra karIne paMDita puruSa pote satyanI zodha kare ane badhAM prANIo tarapha mitrIbhAva rAkhe. 590. tattva, paramArtha, dravya-svabhAva, para-apara dhyeya, zuddha, parama, -A badhA zabdo ekArthaka che. 51. jIva, ajIva, baMdha, puSya, pApa, Asava, saMvara, nirjara ane mekSa A nava tattva athavA padArtha che. 52. jIvanuM lakSaNa upayoga che. e anAdi nidhana che, zarIrathI bhinna che, arUpI che ane potAnA karmane kartA tathA 1. ktA che. 53. jene sukha-duHkhanuM jJAna nathI, je potAnA bhalA mATe udyama na karato nathI tema ja jene potAnA ahitane paNa Dara nathI ene zramaNa jano ajIva kahe che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 samaNasuttaM 594. ajjIvo puNa Neo, puggala dhammo adhamma AyAsaM / kAlo puggala mutto, rUvAdiguNo amutti sesA du // 7 // ajIvaH punaH jJeyaH pudgala: dharma : adharma: AkAzaH / kAla: pudgala: mUrta: rUpAdiguNaH, amUrtayaH zeSAH khalu // 7 // 595. no indiyaggejjha amuttabhAvA, amuttabhAvA vi ya hoi nicco / ajjhatthaheuM niyaya'ssa bandho, saMsAraheuM ca vayanti bandhaM // 8 // no indriyagrAhyo'mUrtabhAvAt, amUrtabhAvAdapi ca bhavati nityaH / adhyAtmahetuniyataH asya bandhaH, saMsArahetu ca vadanti bandham // 8 // 596. ratto baMdhadi kamma, muccadi kammehiM raagrhidppaa| . eso badhasamAso, jIvANaM jANa Nicchyado // 9 // . rakto badhnAti karma, mucyate karmabhI raagrhitaatmaa| eSa bandhasamAso, jIvAnAM jAnIhi nizcayataH // 9 // 597. tumhA NivvudikAmo, khagaM savvattha kuNadi mA kiMci / / so teNa vIdarAgoM, bhaviyoM bhavasAyaraM taradi // 10 // tasmAt nirva ttikAmo, rAgaM sarvatraM karotu mA kiMcit / sa tena vItarAgo, bhavyo bhavasAgaraM tarati // 10 // 598. kammaM puNNaM pAvaM, heU tesiM ca hoMti scchidraa| maMdakasAyA sacchA, tivvakaMsAmA asacchA hu||11|| karma puNyaM pApaM, hetavaH teSAM ca bhavanti svacchetarAH / mandakaSAyAH svacchAH, tIvrakaSAyAH asvacchAH khalu // 11 // savvattha vi piyavayaNaM, duvvayaNe dujjaNe vi khamakaraNaM / savvesiM guNagahaNaM, maMdakasAyANa didrutA // 12 // sarvatra api priyavacanaM, durvacane durjane api kSamAkaraNam / sarveSAM guNagrahaNaM, mandakaSAyANAM dRSTAntAH // 12 // 600. appapasaMsaNa-karaNaM, pujjesu vi dosagahaNa-sIlattaM / veradharaNaM ca suiraM, tivvakasAyANa liMgANi // 13 // AtmaprazaMsanakaraNaM, pUjyeSu api dossgrhnnshiiltvm|| veradhAraNaM ca suciraM, tIvrakaSAyANAM. liGgAni // 13 // 599. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tava-dazana 594. ajIva dravyanA pAMca prakAra che - puddagala, dharma dravya, adharma dravya, AkAza ane kAla. AmAM padmala rUpAdi guNayukta hovAne lIdhe mUrtika che. bAkInA cAra amUrtika che. 59. AtmA (jIva) amUrta che eTalA mATe e indriyo dvArA grAhya nathI. tathA amUrta padArtha nitya hoya che, AtmAnA AMtarika rAgAdi bhAva ja nizcaya dRSTie baMdhanA kAraNa che ane baMdhane saMsArano hetu kahyo che. 596. rAgayukta ja karmabaMdha kare che. rAgarahita AtmA karmothI mukata bane che. jIvananA baMdhanuM A kathana saMkSepamAM nizcaya dRSTie kahyuM che. " 597. eTalA mATe. mekSAbhilASIe sUma paNa rAga na karavo joIe. Ama karavAthI e vitarAgI banI bhavasAgarane tarI jAya che. . jaya che. ' . . * pa98 kama be prakAranAM che-puNya rUpa ane pA5 rU5. puNya karmanA baMdhane hetu svaccha athavA zubha bhAva che ane pApa karmanA baMdhano hetu asvaccha athavA azubha bhAva che. maMdakaSAyI jIva svaccha bhAvavALA hoya che ane tIvra kaSAyI jIva asvaccha bhAvavALA hoya che. 59. sarvatra priya vacana bolavuM, duSTa vacana bolanArane paNa kSamA ApavI ane badhAnA guNone grahaNa karavA-A maMdakaSAyI jIvAnAM lakSaNa che. 600. potAnI prazaMsA karavI, pUjya puruSamAM paNa doSo jovAno - ' svabhAva hovo, lAMbA vakhata sudhI veranI gAMTha bAMdhI rAkhavI - A tIvra kaSAyavALA jIvonAM lakSaNa athavA cihna che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 ___ samaNasuttaM 601. rAgaddosapamatto, iMdiyavasao karei kmmaaiN| AsavadArehi avi-guhehiM tiviheNa karaNeNaM // 14 // . rAgadveSapramattaH, indriyavazagaH karoti karmANi / . AsravadvArairavigUhitaistrividhana karaNena // 14 // 602. AsavadArehi sayA, hiMsAIehi kammamAsavai / jaha nAvAi viNAso, chiddehi jalaM uyahimajjhe // 15 // AsravadvAraiH sadA hiMsAdikaiH . karmAsrabati / tathA nAvo vinAza-richadraiH jalam udadhimadhye // 15 // 603. maNasA vAyA kAyeNa, kA vi juttassa viriyprinnaamo|. jIvassa-ppaNiogo, jAgo tti jiNehiM NihiTTho // 16 // manasA vAcA kAyena, vApi yuktasya vIryapariNAmaH / . jIvasya praNiyogaH, yoga iti jinanirdiSTa: // 16 / / 604. jahA jahA appataro se jogA, tahA tahA appataro se bNdho| niruddhajogissa va se Na hoti, achiddapAtassa va aMbuNAthe // 17 // yathA yathA alpataraH tasya yogaH, tathA tathA alpataraH tasya bNdhH| niruddhayoginaH vA saH na bhavati, achidrapAtasyeva ambunAthe // 17 // 605. micchattAviradI vi ya, kasAya jogA ya AsavA he|ti / saMjama-virAya-dasaNa-jogAbhAvo ya, saMvarao // 18 // mithyAtvA'viratiH api ca kaSAyAM yogAzca AsravA bhavanti / saMyama-virAga-darzana-yogAbhAvazca saMvarakaH // 18 // 606. rudhiyachiddasahasse, jalajANe jaha jalaM tu NAsavadi / micchattAiabhAve, taha jIve saMvaro hoi // 19 // rUddhachidrasahasra, jalayAne yathA jalaM tu nAsravati / mithyAtvAdyabhAve, tathA jIve saMvaro bhavati // 19 / / 607. savvabhUya'ppabhUyassa, sammaM bhUyAiM paaso| pihiyAsavassa daMtassa, pAvaM kammaM na baMdhaI // 20 // sarvabhUtAtmabhUtasya, samyak bhUtAni pshytH| . pihitAsravasya dAntasya pApaM karma na badhyate // 20 // Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - tavadarzana 601. rAga-dveSathI pramatta thayelo jIva IndriyAdhIna banIne, mana vacana-kAya dvArA, enA AstradvAra barAbara khUlA rahI gayA hovAne lIdhe niraMtara karma karato rahe che. 602. jevI rIte, samudramAM chidro vALI naukAmAM satata pANI bharAtuM rahe che ( ane aMte naukA DUbI jAya che ) tevI rIte hiMsAdi AsravadvAro dvArA haMmezAM karmono Asrava thato rahe che. 603. ( ga paNa Asava dvAra che.) mana, vacana ane kAyathI yukta jIvane je vIrya pariNAma athavA pradeza-parispaMdanarUpa prANoga thAya che tene yoga kahe che. 604. jema jema yoga, alpatara thato jAya che tema tema baMdha athavA Asrava paNa a5tara thato jAya che. jevI rIte kANAM | vinAnA jahAjamAM pANIne praveza nathI thato tevI rIte gano nirodha thaI jAya eTale baMdha nathI paDato. 605. mithyAtva, avirati, kaSAya ane ga- A AsavanA 'hetuo che. saMyama, virAga, darzana ane yegano abhAva- A saMvaranA hetuo che. 606. jevI rIte vahANanAM hajAro kANAM baMdha karI dIdhA pachI - emAM pANI ghUsI zakatuM nathI tevI rIte mithyAtvAdi dUra thaI gayA pachI jIvamAM saMvara thAya che. 607. je sakala prANIone Atmavat dekhe che ane jeNe karmAsavanAM badhAM dvAra baMdha karI dIdhAM che e saMyamIne pApakarmano baMdha nathI paDato. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 samaNasuttaM 608. micchattAsavadAraM, raMbhai sammattadiDhakavADeNa / hiMsAdiduvArANi vi, diDhavayaphalihahiM rubhati // 21 // mithyAtvAsravadvAraM rudhyate samyaktvadRDhakapATena / . hiMsAdidvArANi api dRDhavratapariSaiH rudhyante // 21 // 609-610. jahA mahAtalAyassa, sanniruddha jalAgame / ussicaNAe tavaNAe, kamaNa sosaNA bhave // 22 // evaM tu saMjayassAvi, paavkmmniraasve.| . bhavakoDIsaMciyaM kamma, tavasA nijjarijjai // 23 // yathA mahAtaDAgasya, sanniruddha jalAgame / utsiJcanayA tapanayA, krameNa zoSaNA bhavet // 22 // * evaM tu saMyatasyApi, pApakarmanirAsrave / bhavakoTisaMcitaM . karma, . tapasA nirjIryate // 23 // 611. tavasA ceva Na mokkho, saMvarahINassa hoi jiNavayaNe / Na hu sotte pavisaMte, kisiNaM parisussadi talAyaM // 24 // tapasA caiva na mokSaH, saMvarahInasya bhavati jinavacane / na hi srotasi pravizati, kRtsnaM parizuSyati taDAgam // 24 // 612. ja annANI kamma khavei bahuAhiM bAsakoDIhiM / taM nANI tihiM gutto, khavei UsAsamitteNaM // 25 // yad ajJAnI karma, kSayapati bahukAbhirvarSakoTIbhiH / tad jJAnI tribhirguptaH, kSapayatyucchvAsamAtreNa // 25 // 613. seNAvaimmi Nihae, jahA seNA paNassaI / evaM kammANi NassaMti, mohaNijje khayaM gae // 26 // senApatau nihate, yathA senA praNazyati / evaM karmANi nazyanti, mohanIye kSayaM gate // 26 // 614. kammamalavippamukko, uDDhe logassa aMtamadhigaMtA / so savvaNANadarisI, lahadi suhamaNidiyamaNaMtaM // 27 // karmamalavipramukta, UvaM lokasyAntamadhigamya / / sa sarvajJAnadarzI, labhate sukhamanindriyamanantam // 27 // Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tavadarzana 195 608. mekSAthI jIva samyakatvarUpI daDha kamADa dvArA mithyAtvarUpI Asava dvArane baMdha karI de che ane daDha vrato rUpI kamADathI hiMsAdi dvArane baMdha karI de che 609-610. pANI AvavAnA mArgane baMdha karI dIdhAthI ane prathamanA pANane ulecI nAkhyAthI jema sUryanA tApamAM kramazaH meTA taLAvanuM pANI sukAI jAya che tema saMyamInA karoDo bhavamAM ekaThAM karelAM karmanI, pApa karmonA praveza mAgane baMdha karI dIdhA pachI ta5 vaDe nirjarA thAya che. 611. saMvaravihIna munine kevaLa tapa karavAthI mekSa nathI maLato evuM jina vacana che. pANI AvavAne mAga khulle hoya to taLAvanuM badhuM pANI sukAI jatuM nathI. 612. ajJAnI vyakita tapa dvArA karoDo janma athavA varSomAM jeTalAM karmono kSaya kare che teTalAM karmone nAza jJAnI vyakti traNa guptio dvArA eka zvAsa mAtramAM kare che. 613. jevI rIte senApati marAI gayA bAda senAno nAza thaI . jAya che tevI rIte eka mehanIya karmano kSaya thaI gayA pachI samasta karma sahaja rIte ja naSTa thaI jAya che. 614. kamaLathI mukta thaI gayela chava upara lokanA aMta sudhI pahoMcI jAya che ane tyAM sarvajJa tathA sarvadazInA rUpamAM atIndriya anaMta sukha bhogave che. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 samaNasuttaM 615. cakkikuruphaNisureMdesu, ahamide jaM suhaM tikAlabhavaM / tatto aNaMtaguNidaM, siddhANaM khaNasuhaM hodi // 28 // cakrikuruphaNisurendreSu, ahamindre yat sukhaM trikAlabhavam / tataH anantaguNitaM, siddhAnAM kSaNasukhaM bhavati // 28 // 616. savve sarA niyaTati, takkA jattha na vijjai / maI tattha na gAhiyA, oe appaiTThANassa kheyanne // 29 // sarve svarAH nivartante, tarko . yatra * * na vidyate / matistatra na gAhikA, ojaH apratiSThAnasya khedajJaH // 29 // 617. Na vi dukkhaM Na vi sukkhaM, Na vi pIDA va vijjade bAhA / ___Na vi maraNaM Na vi jaNaNaM, tattheva ya hoi NivvANaM // 30 // ___ nApi duHkhaM nApi saukhyaM, nApi pIDA naiva vidyate bAdhA / . nApi maraNaM nApi jananaM, tatraiva ca bhavati nirvANam // 30 // 618. Na vi iMdiya uvasaggA, Na vi moho vimhayo Na NihA ya / Na ya tiNhA va chuhA, tattheva ya hoi NivvANaM // 31 // nApi indriyANi upasargAH, nApi moho vismayo na nidrA c|| na ca tRSNA naiva kSudhA, tatraiva ca bhavati nirvANam // 31 // 619. Na vi kammaM Nokamma, Na vi ciMtA Neva. aTTaruddANi / Na vi dhammasukkajhANe, tattheva ya hoi NivvANaM // 32 // . nApi karma nokarma, nApi cintA naivArtaraudre / nApi dharmazukladhyAne, tatraiva ca bhavati nirvANam // 32 // 620. vijjadi kevalaNANaM, kevalasokkhaM ca kevalaM virayaM / kevaladiSTri amuttaM, atthitaM. sappadesattaM // 33 // vidyate kevalajJAnaM, kevalasaukhyaM ca kevalaM vIryam / kevaladRSTiramUrtatva-mastitvaM sapradezatvam // 33 // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tava-dezana 127 615. cakravartione, uttarakuru, dakSiNakuru vagere bhAga bhUmivALA jIvAne tathA phaNIndra, surendra ane ahamindrone traNa kALamAM jeTaluM sukha maLe che tenAthI ana tagaNuM sukha siddhone eka kSaNamAM maLe che. 616. mAkSAvasthAnuM zabdomAM varNana karavuM zakaya nathI, kAraNa ke tyAM zabdonI pravRtti nathI. vaLI tyAM tarkanI paNa kAI pahAMca nathI kAraNa ke mAnasa vyApAra tyAM saMbhava nathI. meAkSAvasthA sakalpa-vikalpathI atIta che. sAthe sAthe samasta malakala'kathI rahita hAvAne kAraNe tyAM Aja paNa nathI. rAgAtItapaNu hAvAne kANe sAtamA naraka sudhInI bhUminuM jJAna hAvA chatAM paNa tyAM kAI paNa prakAranA khedanI hAjarI nathI. 617. jyAM nathI duHkha, nathI sukha, nathI pIDA, nathI khAdhA, nathI maraNu ane nathI janma-- AnuM nAma ja nirvANu. 618. jyAM nathI iMdriyA, nathI upasa, nathI meAha, nathI vismaya, nathI nidrA, nathI tRSNA, ane nathI bhUkha AnuM nAma ja nirvANu.. 619. jyAM nathI karyAM, nathI nAma, nathI ciMtA, nathI Artta-raudra dhyAna, nathI dharma dhyAna, ane nathI zukla dhyAna-- AnuM nAma ja nirvANu. 620. tyAM eTale ke mukta jIvAmAM kevaLa jJAna, kevaLa dena, kevaLa sukha, kevaLa vIrya, arUpIpaNuM, astitva ane sapradezatA-- A guNNA heAya che. - Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 samaNasUttaM . 621. nivvANaM ti avAhaMti, siddhI logaggameva ya / .' khemaM sivaM aNAbAhaM, jaM caraMti mhesinno||34|| nirvANamityabAdhamiti, siddhirlokAgrameva ca / kSemaM zivamanAbAdhaM, yat caranti maharSayaH // 34 // 622. lAua eraNDaphale, aggodhUme usU dhaNuvimukke / gai puvvapaogeNaM, evaM siddhANa vi . gatI tu.||35|| alAbu ca eraNDaphala-magnidhUma iSurdhanurvipramuktaH / gatiH pUrvaprayogeNaivaM, siddhAnAmapi gatistu // 35 // 623. avvAbAhamaNidiya-maNovamaM puNNapAvaNimmukkaM / puNarAgamaNavirahiyaM, NiccaM acalaM aNAlaMbaM // 36 // avyAbAdhamanindriya-manupamaM puNyapApanirmaktam / punarAgamanavirahitaM, nityamaMcalamanAlambam // 36 // __35. dravyasUtra 624. dhammo ahammo AgAsaM, kAlo, puggala jantavo / esa logo ti paNNatto,. jiNehiM varadaMsihi // 1 // dharmo'dharma AkAzaM, kAla: pudgalA jantavaH / eSa loka iMti prajJaptaH, jinairvaradarzibhiH // 1 // 625. AgAsakAlapuggala-dhammAdhammasu Natthi jIvaguNA / tesi acedaNataM, bhaNidaM jIvassa cedaNadA // 2 // AkAzakAlapudgala-dharmAdharmeSu na santi jIvaguNAH / teSAmacetanatvaM, bhaNitaM jIvasya cetanatA // 2 // 626. AgAsakAlajIvA, dhammAdhammA ya .muttiparihINA / muttaM puggaladavvaM, jIvo khalu cedaNo tesu // 3 // AkAzakAlajIvA, dharmAdharmI ca mUrtiparihInAH / mUrta pudgaladravyaM, jIvaH khalu cetanasteSu // 3 // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tava-dazana act 621. je sthAnane maharSi ja prApta kare che te sthAna nirvANa che. e abAdha (bAdhA-pIDA vinAnuM ) che, siddhi che, lokAgra che, kSema, ziva ane anAbAdha che. darara. jevI rIte tuMbaDuM mATIthI kharaDAyeluM hoya tyAre pANImAM DUbI jAya che paNa mATI dUra thaI jAya eTale e pAchuM upara taravA lAge che tevI rIte, athavA eraMDaphaLa taDakAmAM sUkAyA pachI jema enuM bI upara thaI jAya che, athavA jevI rIte agni agara dhumADAnI gati svAbhAvika rIte ja uparanI dizAmAM thAya che, athavA jevI rIte dhanuSyamAMthI chUTeluM bANa pUrvaprayAgathI gatimAna thAya che tevI rIte siddha jIvanI gati paNa svabhAvathI ja uparanI dizAmAM thAya che. 623. paramAtma-tattva avyAbAdha, atIndriya, anupama, puNya-pApa rahita, punarAgamana rahita, nitya, acaLa ane nirAlaMba heya che. 3pa. dravyasUtra kara4. paramadazI jinavarAe lekane dharma, adharma, AkAza, kALa, puddagaLa ane jIva-Ama cha dravyono banele kahyuM che. 625. AkAza, kALa, pudagaLa, dharma ane adharma vagere dravyomAM jIvanA guNa nathI hotA tethI ene ajIva kahyAM che. jIvane guNa cetanya-cetanatA che. 626. AkAza, kALa, jIva, dharma, ane adharma dravya amUrtika che. pudgala dravya mUttika che. A badhAmAM kevaLa jIva dravya ja cetana che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 samaNasuttaM 627. jIvA puggalakAyA, saha sakkiriyA havaMti Na ya sesA / puggalakaraNA jIvA, khaMdhA khalu kAlakaraNA du||4|| jIvAH pudgalakAyAH, saha sakriyA bhavanti na ca zeSAH / pudgalakaraNAH jIvAH, skandhAH khalu kAlakaraNAstu // 4 // 628. dhammo ahammo AgAsaM, davvaM ikkikkamAhiyaM / aNaMtANi ya davvANi, kAlo puggala jaMtavo // 5 // dharmo'dharma AkAzaM, dravyamekaikamAkhyAtam / anantAni ca dravyANi, kAla: (samayAH) pudgalA jantavaH // 5 // 629. dhammAdhamme ya do'vae, logamittA. viyAhiyA / logAloge ya AgAse, samae smykhettie||6|| dharmA'dharmo ca dvAvapyatau, lokamAtrau vyAkhyAtau / loke'loke ca AkAzaH, samayaH samayakSetrikaH // 6 // 630. annonnaM pavisaMtA, ditA ogAsamantramannassa / melaMtA vi ya NiccaM, sagaM sabhAvaM paM. vijahaMti // 7 // anyo'nyaM pravizantaH, dadatyavakAzamanyo'nyasya / milanto'pi ca nityaM, svakaM svabhAvaM na vijahati // 7 // 631. dhammatthikAyamarasaM, avaNNagaMdhaM asaddamapphAsaM / logogADhaM puDheM, pihalamasaMkhAdiya-padesaM // 8 // dharmAstikAyo'raso-'varNagandho'zabdo'sparzaH . / lokAvagADhaH spRSTaH, pRthulo'saMkhyAtikapradezaH // 8 // 632. udayaM jaha macchANaM, gamaNANuggahayaraM havadi loe / taha jIvapuggalANaM, dhammaM davvaM viyANehi // 9 // udakaM yathA matsyAnAM, gamanAnugrahakaraM bhavati loke / tathA jIvapudgalAnAM, dharmaM dravyaM vijAnIhi // 9 // 633. Na ya gacchadi dhammatthI, gamaNaM Na karedi annadaviyassa / havadi gatI sa ppasaro, jIvANaM puggalANaM ca // 10 // na ca gacchati dharmAstikAyaH, gamanaM na karotyanyadravyasya / bhavati gateH sa prasaro, jIvAnAM pudgalAnAM ca // 10 // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarava-dazana 201 627. jIva ane pugalakAya - A be dravyo sakriya che. bAkInAM badhAM niSkriya che. jIva sakriya bane che temAM karma, nokarmarUpa pugala bAhya sAdhana che ane pudgala sakriya bane che temAM koladravya bAhya sAdhana che. 628. dharma adharma ane AkAza - A traNeya dravyo saMkhyAmAM eka-eka che. ( vyavahAra -)kALa, pudgala ane jIva - A traNeya dravyo anaMta-anaMta che. 29. dharma ane adharma - A banne dravya loka pramANa che. AkAza loka ane alakamAM vyApta che. (vyavahAra -) kALa kevaLa samayakSetra arthAt manuSyakSetramAM ja che. 630. A badhAM dravyo parasparamAM praviSTa che. eka dravya bIjA dravyane avakAza ApIne raheluM che. A badhAM A pramANe anAdi kALathI. ( eka bIjA sAthe) maLelAM che chatAM pota potAnA svabhAvane choDatAM nathI. 631. dharmAstikAya rasa, rUpa, sparza, gaMdha, ane zabda rahita che; samasta lokAkAzamAM vyApta che, akhaMDa che, vizAla che ane asaMkhyAta pradeza che. 632. jevI rIte A lokamAM pANI mAchalIonA gamanamAM sahAyaka bane che tevI rIte dharmadravya jIvo tathA pugalanA gamanamAM sahAyaka athavA nimitta bane che. 633. dharmAstikAya pote gamana nathI karatuM ane bIjA dravyone paNa gamana nathI karAvatuM. e to jIva ene pudgalenI gatimAM udAsIna kAraNa che. A ja dharmAstikAyanuM lakSaNa che. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 samaNasutaM 634. jaha havadi dhammadavvaM, taha taM jANeha davvamadhammakkhaM / ThidikiriyAjuttANaM, kAraNabhUdaM tu puDhavIva // 11 // yathA bhavati dharmadravyaM, tathA tad jAnIhi dravyamadharmAkhyam / sthitikriyAyuktAnAM, kAraNabhUtaM tu. pRthivIva // 11 // 635. ceyaNarahiyamamuttaM, avagAhaNalakkhaNaM ca savvagayaM / loyAloyavibheyaM, taM NahadavvaM jiNuddiTT // 12 // cetanArahitamamUrta, avagAhanalakSaNaM ca sarvagatam / lokAlokadvibhedaM, tad nabhodravyaM jinoddiSTam // 12 // 636. jIvA ceva ajIvA ya, esa loe viyAhie / ajIvadesamAgAse, aloe se viyAhie // 13 // jIvAzcaiva ajIvAzca, eSa loko vyAkhyAtaH / ajIvadeza AkAzaH, alokaH sa vyAkhyAtaH // 13 // 637. pAsarasagaMdhavaNNa-vvadiritto . . agurulhugsNjutto| vattaNalakkhaNakaliyaM, kAlasarUvaM , imaM hodi // 14 // sparzarasagandhavarNavyatiriktam agurulaghukasaMyuktam / vartanalakSaNakalitaM kAlasvarUpam idaM bhavati // 14 // 638. jIvANa puggalANaM, huvaMti pariyaTTaNAi vivihAi / edANaM pajjAyA, . vaTTate mukkhakAlaAdhAre // 15 // jIvAnAM pudgalAnAM bhavanti parivartanAni vividhAni / / eteSAM paryAyA * vartante mukhyakAlaAdhAre // 15 // 639. samayAvaliussAsA, pANA thovA ya AdiA bhedA / vavahArakAlaNAmA, NihiTThA vIyarAehi // 16 // samayaAvaliucchvAsAH prANAH stokAzca AdikA bhedAH / vyavahArakAlanAmAnaH nirdiSTA vItarAgaiH // 16 // 640. aNukhaMdhaviyappeNa du, poggaladavvaM havedra duviyappaM / khaMdhA hu chappayArA, paramANU ceva duviyppo||17|| aNuskandhavikalpena tu, pudgaladravyaM bhavati dvivikalpam / skandhAH khalu SaTprakArAH, paramANuzcaiva dvivikalpaH // 17 // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattva darzana 203 634. dharmadravyanI mAphaka ja adharmadravyanuM samajavuM. paraMtu taphAvata eTalo ja ke e sthitirUpa kriyAthI yukta jInI tathA pudgalanI sthitimAM pRthvInI jema nimitta bane che. 635. jinendradeve AkAza-dravyane acetana, amUrta, vyApaka ane avagAha lakSaNavALuM kahyuM che. leka ane alakanA bhedane hisAbe AkAza be prakAranuM che. 636. A lokane jIva ane ajIvamaya karyo che. jyAM ajIvane ekadeza (bhAga) mAtra AkAza hoya tyAM ene alaka kahe che. 637. sparza, gaMdha, rasa ane rUpa vinAnuM, aguru-laghu guNathI yukta tathA vartanI lakSaNavALuM kAladravya kahevAmAM AvyuM che. 38. jIva ane pulamAM haMmezAM thanArI aneka prakAranI pariNatie athavA paryAya mukhyapaNe kAladravyanA AdhArathI . thatI hoya che. arthAt emanA pariNamanamAM kAladravya nimitta bane che. (Ane AgamamAM nizcayakAla kahevAmAM Avyo che.) 639. vItarAga deve kahyuM che ke vyavahAra-kALa samaya, Avali,* L". ucchavAsa, prANa, oNkAdika rUpAtmaka che. 640. ANu ane skaMdharUpe pudgala dravya be prakAranuM che. skaMdha che prakAranA che ane paramANu be prakAranA - kAraNa paramANu ane kArya paramANu - che. * Avali = eka vAse zvAsanI saMkhyAmAM bhAga. * staka = kALanuM eka jAtanuM pramANa. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 samaNasutta .641. aithUlathUla thUlaM, thUlasuhumaM ca suhumathUlaM ca / suhumaM aisuhumaM idi, dharAdiyaM hodi chabbheyaM // 18 // atisthUlasthUlAH sthUlAH, sthUlasUkSmAzca sUkSmasthUlAzca / sUkSmA atisUkSmA iti, dharAdayo bhavanti SaDbhedAH // 18 // 642. puDhavI jalaM ca chAyA, caridiyavisaya-kammaparamANa / chavihabheyaM bhaNiyaM, poggaladavvaM jiNavarahi // 19 // pRthivI jalaM ca chAyA, caturindriyaviSaya-karmaparamANavaH / ' SaDvidhabhedaM bhaNitaM, pudgaladravyaM jinavaraiH // 19 // 643. aMtAdimajjhahINaM, apadesaM iMdiehiM Na hu gejhaM / . jaM davvaM avibhattaM, ta paramANuM kahaMti z2iNA // 20 // antyAdimadhyahInam apradezam indriyairna khalu grAhyam / yad dravyam avibhaktam taM paramANu kathayanti jinAH // 20 // . vaNNarasagaMdhaphAse, pUraNagalaNAi - savvakAlamhi / khaMdaM iva kuNamANA, paramANU puggalA tamhA // 21 // varNarasagandhasparze . pUraNagalanAni sarvakAle / skandhA iva kurvantaH paramANavaH pudgalAH tasmAt // 21 // 645. pANehiM cahi jIvadi, jIvassadi jo hu jIvido putvaM / so jIvo, pANA puNa balamidiyamAu ussaaso||22|| prANazcatubhijIvati, jIviSyati yaH khalu jIvitaH pUrvaM / sa jIvaH, prANAH, punarbalamindriyamAyu-rucchvAsaH // 22 // 646. aNugurudehapamANo, uvasaMhArappasappado cedA / asamuhado vavahArA, NicchayaNayado asaMkhadeso vA // 23 // aNugurudehapramANaH, upasaMhAraprasarpataH cetayitA / asamavahataH vyavahArAt, nizcayanayataH asaMkhyadezo vA // 23 // 647. jaha paumarAyarayaNaM, khittaM khIre pabhAsayadi khIraM / taha dehI dehattho, sadehamattaM pabhAsayadi // 24 // yathA padmarAgaratnaM, kSiptaM kSIre prabhAsayati kSIram / / tathA dehI dehasthaH, svadehamAnaM prabhAsayati // 24 // Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarava-dazana 205 641. skaMdha pugalanA cha prakAra A pramANe- atisthaLa, sthaLa, sthULa-sUkSma, sUkama-sthaLa, sUma, ane ati-sUma. pRthvI vagere AnAM cha dRSTAMta che. 642. pRthvI, jaLa, chAyA, netra, tathA bAkInI cAra iMdriyonA viSaye, karma ane paramANu- A rIte jinendradeve skaMdha pudgalanAM cha dRSTAMta dIdhAM che. (pRthvI ati sthaLanuM, jaLa sthaLanuM, chAyA-prakAzAdi netraMdriya viSaya sthULa-sUkSamanuM, rasa-gaMdha-sparza-zabda vagere zeSa, iMdriya-viSaya sUkSama-sthaLanuM, kAmaNa skaMdha sUkSmanuM tathA paramANu ati sUkSmanuM dRSTAMta che.) 43. je Adi-madhya-aMta vinAnuM che, je kevaLa eka pradeza che, jenA be vagere pradeza nathI, jene idri grahaNa karI zakatI nathI e vibhAga vihIna dravya paramANu kahevAya che. 644. jemAM purAvAnI ane gaLavAnI kriyAo thAya che arthAta je tUTe che ane joDAya che e pugaLa kahevAya che. skaMdhanI mAphaka : paramANunA paNa spazara rasa, gaMdha, varNa guNomAM hamezAM purAvAnI ane gaLavAnI kriyAo thatI rahe che eTalA mATe - paramANu paNa pugaLa kahevAya che. 64. cAra prANa vaDe vartamAnamAM je jIve che, bhaviSyamAM je jIvaze ane bhUtakALamAM je jIvyo che te jIva dravya che. prANa cAra che- bala, iMdriya, Ayu ane ucchavAsa. 646 vyavahAra nayanI apekSAe samudyAta avasthAne cheDI, saMkeca-vistAranI zaktine lIdhe, jIva potAnA nAnA athavA meTA zarIranA barAbara parimANana hoya che. kiMtu nizcayanayanI apekSAe jIva asaMkhyAta pradeza che. 647. jevI rIte padmarAga maNi dUdhamAM nAkhavAthI pitAnI prabhA vaDe dUdhane ujjavaLa banAve che ane dUdhanA vAsaNanI bahAranA koI padArthane nathI banAvato tevI rIte jIva zarIramAM rahIne pitAnA zarIra mAtrane prabhAsita kare che- anya koI paNa bAhya dravyane nahi. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 samaNasutaM 648. AdA NANapamANaM, NANaM NeyappamANamuMddiTTha / NeyaM loyAloyaM, tamhA NANaM tu savvagayaM // 25 // AtmA jJAnapramANaH, jJAnaM jJeyapramANamuddiSTam / jJeyaM lokAlokaM, tasmAjjJAnaM tu sarvagatam // 25 // 649. jIvA saMsAratthA, NivvAdA cedaNappA duvihA / uaogalakkhaNA vi ya, dehA dehappavIcArA // 26 // jIvAH saMsArasthA, nirvAtAH, cetanAtmakA dvividhAH / upayogalakSaNA api ca, dehAdehapravIcArAH // 26 // ' 650. puDhavijalateyavAU- vaNapphadI fafaaisa | bigatigacadupaMcakkhA, tasajIvA hoMti saMkhAdI // 27 // pRthivIjalatejovAyu-vanaspatayaH vividhasthAvaraMkendriyAH / dvikatrikacatupaJcAkSAH, trasajIvAH bhavanti zaGkhAdayaH // 27 // 36. sRSTisUtra 651. logo akiTTimo khalu, aNAiNihaNo sahAvaNivvatto / jIvAjIvaha phuDo, savvAgAsAvayavo Nicco // 1 // lokaH `akRtrimaH khalu, anAdinidhanaH svabhAvanirvRttaH / jIvAjIvaH spRSTaH, sarvAkAzAvayavaH nityaH // 1 // 652. apadaso paramANU, padasametto ya samayasaddo jo / giddho vA lukkho vA, dupade sAdittamaNuhavadi // 2 // apradezaH paramANuH, pradezamAtrazca svayamazabdo yaH / snigdho vA rUkSo vA dvipradezAditvamanubhavati ||2|| 653. dupadesAMdI khaMdhA, suhumA vA bAdarA saThANA / jAyaMte // 3 // pariNAmaha puDhavijalateuvAU, dvipradezAdayaH skandhAH, sUkSmA vA bAdarAH sasaMsthAnAH / pRthivIjalatejovAyavaH, svapariNAmaijayante // 3 // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarava-dazana 648. ( A pramANe vyavahAranayathI jIva zarIravyApI che, kintu-) e jJAna pramANa che, jJAna reya pramANa che tathA ya lokaaleka che eTalA mATe jJAna sarvavyApI che. AtmA jJAna pramANa hovAthI AtmA paNa sarva vyApI che. jIva be prakAranA che- saMsArI ane mukta. baneya cetanA svabhAvavALA ane upayoga lakSaNavALA che. saMsArI jIva zarIrI hAya che ane mukta jIva azarIrI. 650. saMsArI jIva paNa trasa ane sthAvara- be prakAranA che. pRthvIkAyika, jalakAyika, tejakAyika, vAyukAyika, ane vana spatikAyika-- A badhA ekendriya sthAvara jIva che, ane zaMkha, kIDI, bhamaro tathA manuSya-pazu vagere kramazaH be iMdriya, traNa iMdriya, cAra iMdriya ane pAMca iMdriyavALA trasa jIva che. . 36. sRSTi sUtra 651. vAstavika rIte A loka akRtrima, anAdinidhana, svabhAvathI ja nirmita, jIva ane ajIva dravyothI vyApta ane saMpUrNa - AkAzano ja eka bhAga che tathA nitya che. para. (lokamAM vyApelA-) pudgala-paramANu eka pradeza che-- be, traNa Adi pradezI nathI tathA e zabdarUpa nathI. chatAM emAM cIkaNA ane lukhA sparzano evo guNa che ke eka ' paramANu bIjA paramANuo sAthe joDAvAthI be pradezI Adi kaMdhanuM rUpa dhAraNa karI le che. 653. be pradezI Adi tamAma sUkSama ane bAira (dhULa) skaMdha potapotAnA pariNamana dvArA pRthvI, jala, agni, ane vAyunA rUpamAM aneka AkAravALA banI jAya che. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 .. samaNasuttaM 654. ogADhagADhaNicido, puggalakAhiM savvado logo / . suhumehi bAdarehi ya, appAogehiM joggehiM // 4 // avagADha gADhanicitaH, pudgalakAyaiH sarvato lokaH / sUkSmarbAdaraizcA-prAyogyaryogyaH // 4 // 655. kammattaNapAoggA, khaMdhA jIvassa pariNaI pappA / . gacchaMti kammabhAvaM, Na hi te jIveNa pariNamidA // 5 // karmatvaprAyogyAH, skandhA jIvasya pariNati prApya / gacchanti karmabhAvaM, na hi te jIvana pariNamitAH // 5 // 656. bhAveNa jeNa jIvo, pecchadi jANAdi AgadaM visaye / - rajjadi teNeva puNo, bajjhadi kamma ti 'uvdeso||6|| bhAvena yena jIvaH, prekSate jAnAtyAgataM viSaye / rajyati tenaiva puna-badhyate karmatyupadezaH // 6 // 657. savvajIvANa kammaM tu, saMgahe chaddisAgayaM / savvesu vi paesesu, savvaM savveNa baddhagaM // 7 // sarvajIvAnAM karma tu, saMgrahe SaDdizAgatam / sarveSvapi pradezeSu, . sarvaM . sarveNa baddhakam // 7 // 658. teNAvi jaM kayaM kamma, suhaM vA jai vA duhaM / kammuNA teNa saMjutto, gacchaI u paraM bhavaM // 8 // ' tenApi yat kRtaM karma, sukhaM vA yadi vA duHkham / karmaNA tena saMyuktaH, gacchati tu paraM bhavam // 8 // 659. te te kammattagadA, poggalakAyA puNo vi jIvassa / saMjAyaMte dehA, dehatarasaMkamaM pappA // 9 // te te karmatvagatAH, pudgalakAyAH punarapi jIvasya / saMjAyante dehAH dehAntarasaMkramaM prApya // 9 // Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattva darzana 209 654. A loka badhI taraphathI sUphama-bAdara pugala-ska dhothI khIce khIca bharelo che. AmAMthI koIka pudgala karma rUpe pariNamavA gya bane che ane keIka e pramANe pariNamavA gya nathI banatA. 655. kamarUpe pariNata thavA yogya pudgala jIvanA rAgAdi (bhAva)nuM nimitta meLavI ApoApa ja karma bhAvane pAme che. jIva pote ene (baLapUrvaka) karmanA rUpamAM pariNata karato nathI. 6i56. jIva potAnA rAga athavA TheSarUpI je bhAvathI saMpUkta banI idrinA viSayonA rUpamAM AvelA padArthone jANe che - dekhe che, tenAthI te uparakta bane che ane e uparAgane kAraNe navIna karmo bAMdhe che. 57. tamAma jIvo mATe saMgraha (baddha) karavA egya karma pudagaLe che dizAomAM tamAma AkAza pradezamAM vidyamAna hoya che. e tamAma-karma-pudgala AtmAnA tamAma pradezomAM baddha thAya che. 658. vyakti sukha-duHkha rU5 athavA zubhAzubha rUpa karma Acare ? che, ane potAnAM e karmonI sAthe ja parabhavamAM jAya che. 659. A pramANe kamarUpe pariNata thayela e pudgaleno piMDa eka dehathI bIjA dehamAM- navIna zarIrarUpa parivartanamAM prApta thato rahe che. arthAt pUrve bAMdhelAM karmonA phaLarUpe navuM zarIra bane che ane navuM zarIra meLavI navIna karmo bAMdhe che. A pramANe jIva niraMtara vividha yoniomAM paribhramaNa karato rahe che. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ loka -darzana sidalAka Urdhvaloka lokAkAza madhyaloka alokAkAza adholoka caudaha rAju utnaMga nabha loka puruSasaMThAna / tAmaiM jIva anAditai bharamata haiM bina jJAna // Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasutta jainadhamasAra) catuthI khaMDa syAdvAda Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37. anekAntasUtra 660. jeNa viNA logassa vi, vavahAro savvahA na nivvaha / tassa bhuvaNekkaguruNo, Namo aNegaMtavAyassa // 1 // yena vinA lokasya api vyavahAraH sarvathA na nirvahati / tasmai bhuvanaikagurave namaH anekAntavAdAya / / 1 / / 661. guNANamAsao davvaM, egadavvassiyA guNA lakkhaNaM pajjavANaM tu, ubhao assiyA bhave // 2 // guNAnAmAzrayo dravyaM, ekadravyAzritA guNAH / lakSaNaM paryavANAM tu, ubhayorAzritA bhavanti // 2 // eyaM // 3 // 662. davvaM pajjavavijayaM davvaviuttA ya pajjavA uppAyaya-TThii-bhaMgA, haMda daaiyalakkhaNaM dravyaM paryavaviyutaM dravyaviyuktAzca paryavAH na santi / utpAdasthitibhaGgAH, - dravyalakSaNametat // 3 // 663. Na bhavo bhaMgavihINo, bhaMgo vA Natthi saMbhavavihINo / uppAdo vi ya bhaMgo, Na viNA dhovveNa attheNa // 4 // na bhavo bhaGgavihIno, bhaGgo vA nAsti sambhavavihInaH / utpAdo'pi ca bhaGgo, na vinA dhauvyeNArthena ||4|| 664. uppAdaTThidibhaMgA, vijjaMte pajjaesu. davvaM hi saMti niyadaM, tamhA davvaM havadi utpAdasthitibhaGgA, vidyante paryAyeSu dravyaM hi santi niyataM tasmAd dravyaM bhavati 665. samavedaM khalu davvaM, ekkammi ceva samaye, samavetaM khalu dravyaM, - saMbhavaThidiNAsasaNidaTThaha / tamhA davvaM khu tattidayaM // 6 // sambhavasthitinAzasaMjJitArthaiH / ekasmin caiva samaye, tasmAddravyaM khalu tat tritayam // 6 // 212 Natthi / - pajjAyA / savvaM // 5 // paryAyAH / sarvam // 5 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37. anekAnta sUtra 660. jenA vinA lakamAM vyavahAra bilakula cAlI zakato nathI ane vizvanA je eka ja guru samAna che evA anekAMtavAdane huM praNAma karuM chuM. 661. dravya guNone Azraya athavA AdhAra che. je eka dravyane Azraye rahe che e guNa kahevAya che. dravya athavA guNabemAMthI ekane ozraye je rahe te paryAya. 662. paryAya vinA dravya nahi ane dravya vinA paryAya nahi. utpAda, sthiti (dhruvatA), ane vyaya (nAza) dravyanuM lakSaNa che. arthAt jemAM dareka samaye upAdAdi traNeya ghaTI zakatAM hoya ene dravya kahe che. 663. vyaya vinA utpAda nahi ane utpAda vinA vyaya nahi. e ja pramANe trikAla sthAyI dhrauvya (AdhAra) vinA utpAda ane vyaya bane nathI hotAM. . 664. utpAda, vyaya ane dhrauvya (utpatti, vinAza ane sthiti)- - A traNa dravyamAM hotAM nathI paraMtu dravyanI nitya parivartanazIla paryAmAM rahe che. paraMtu paryAyono samUha e ja dravya. eTalA mATe badhA dravya ja kahevAya. 665. dravya eka ja samaye utapAda, vyaya ane dhravya nAmanA arthonI sAthe samata- ekameka hoya che. eTalA mATe A traNeya, vAstavamAM dravya che. - 213 - Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 samaNasuttaM 666. pADubbhavadi ya anno, pajjAo pajjAo vayadi anno / davvassa taM pi davvaM, Neva paNaTuM Neva uppannaM // 7 // prAdurbhavati ' cAnyaH, paryAyaH paryAyo vyayate anyaH / dravyasya tadapi dravyaM, naiva pranaSTaM naiva utpannam // 7 // 667. * purisammi purisasaddo, jammAI-maraNakAlapajjanto / tassa u bAlAIyA, pajjavajoyA bahuviyappA // 8 // puruSe puruSazabdo, janmAdi-maraNakAlaparyantaH / tasya tu bAlAdikAH, paryayayogyA bahuvikalpAH // 8 // 668. tamhA vatthUNaM ciya, jo sariso pajjavo sa sAmannaM / . jo visariso viseso, ya mao'NatyaMtaraM ttto||9|| tasmAd vastUnAmeva, yaH sadRzaH paryavaH sa sAmAnyam / yo visadRzo vizeSaH, sa mato'nantaraM tataH // 9 // 669. sAmanna aha visese, dave gANaM havei aviroho / ' ___ sAhai taM sammattaM, gahu puNa taM tassa vivarIyaM // 10 // sAmAnyamatha vizeSaH, dravye jJAnaM bhavatyavirodhaH / sAdhayati tatsamyaktvaM, nahi punastattasya viparItam // 10 // 670. piu-putta-Nattu-bhavvaya-bhAUNaM . egapurisasaMbaMdho / Na ya so egassa piya, tti sesayANaM piyA hoi // 11 // pitR-putra-nAtR-bhavyaka-bhrAtRNAm eka puruSasambandhaH / / na ca sa ekasya pitA iti zeSakANAM pitA bhavati // 11 // 671. saviyappa-NiviyappaM iya, purisaM jo bhaNejja aviyappaM / saviyappameva vA NicchaeNa, Na sa nicchao samae // 12 // savikalpa-nirvikalpam iti puruSaM yo bhaNed avikalpam / savikalpameva vA nizcayena na sa nizcitaH samaye // 12 // 672. annonnANagayANaM, 'imaM va taMva' tti vibhayaNamajuttaM / jaha duddha-pANiyANaM, jAvaMta visespjjaayaa.||13|| anyonyAnugatayo: 'idaM vA tad vA' iti vibhajanamayuktam / yathA dugdha-pAnIyayoH yAvantaH vizeSaparyAyAH // 13 // Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAloda 215 666. dravyanI eka (uttaravatI) paryAya utpanna (prakaTa) thAya che ane anya (pUrvavatI ) paryAya naSTa (adazya) thAya che. chatAM dravya nathI thatuM utpanna ane nathI thatuM naSTa-dravya rUpe e haMmezAM dhruva (nitya) rahe che. 667. puruSamAM puruSa zabdane vyavahAra janmathI mAMDI maraNa sudhI thAya che. paraMtu vaccenA gALAmAM bALapaNa-buDhApe vagere aneka prakAranI paryAye utpanna thatI jAya che ane naSTa paNa thatI jAya che. (eTalA mATe) vastuonI je sadaza paryAya che-lAMbA samaya sudhI TakI rahevA vALI che e ja sAmAnya kahevAya ane enI je visadaza paryAya che te vizeSa kahevAya. A bane-sAmAnya tathA vizeSa paryAyo e vastuthI abhinna (thoDIka) mAnavAmAM AvI che. 669. sAmAnya tathA vizeSa-A banne dharmothI yukta dravyamAM thanAruM virodha vinAnuM jJAna ja samyakatvanuM sAdhaka bane che. enAthI viparIta arthAt virodhayukta jJAna sAdhaka nathI thatuM. A 670. eka ja puruSamAM pitA, putra, pitra, bhANeja, bhAI vagere . aneka saMbaMdha hoya che. (eka ja samaye e potAnA 'pitAne putra ane potAnA putrane pitA hoya che, ) eTalA mATe ekane pitA hovAthI e badhAno pitA nathI thato. | (A ja sthiti badhI vastuonA saMbaMdhe che). 671. nirvikalpa tathA savikalpa-ubhayarUpa puruSane je kevaLa nirvikalpa athavA savikalpa ( eka ja) kahe che enI buddhi, kharekhara ja, zAstramAM sthira nathI. 672, dUdha ane pANInI mAphaka aneka virodhI dharmo dvArA paraspara eka bIjA sAthe maLI gayela padArthamAM "A dharma" ane "e dhama" -Ama vibhAga kara ucita nathI. jeTalI vizeSa paryAye hoya eTale ja avibhAga samajavo joIe. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 samaNasuttaM ___673. saMkejja yA'saMkitabhAva bhikkhU, vibhajjavAyaM ca viyaagrejjaa| bhAsAdugaM dhammasamudvihiM, viyAgarejjA samayA sapanne // 14 // zaGkitaHcA'zaGkitabhAvo bhikSuH vibhajyavAdaM ca vyAgaNIvAn / bhASAdvikaM casamyak samutthitaH vyAgRNIyAt samatayA suprjnyH||14|| 38. pramANasUtra (a) paJcavidha jJAna 674. saMsayavimoha-vinbhaya-vivajjiyaM appaparasarUvassa / gahaNaM sammaM gANaM, sAyAramaNeyabheyaM tu||1|| saMzayavimoha-vibhramavivajitamAtma-parasvarUpasya . . / . grahaNaM samyagjJAnaM, . sAkAramanekabhedaM tu // 1 // 675. tattha paMcavihaM nANaM, * suyaM AbhinibohiyaM / ohinANaM tu taiyaM, maNanANaM ca kevalaM // 2 // tatra paJcavidhaM jJAnaM, zrutamAbhinibodhikam / avadhijJAnaM tu tRtIyaM, manojJAnaM ca kevalam // 2 // 676. paMceva hoMti NANA, madisudaohImaNaM ca kevalayaM / khayauvasamiyA cauro, kevalaNANaM have khaiyaM // 3 // paJcaiva bhavanti jJAnAni, matizrutAvadhimanazca kevalam / kSAyopazamikAni catvAri, kevalajJAnaM bhavet kSAyikam // 3 // 677. IhA apoha vImaMsA, maggaNA ya gavasaNA / saNNA satI matI. paNNA, savvaM AbhiNibodhiyaM // 4 // IhA apohaH vimarzaH mArgaNA ca gaveSaNA / saMjJA smRtiH matiH prajJA sarvam Abhinibodhikam // 4 // 678. atthAo atyaMtara-muvalaMbhe taM bhaNaMti * suyaNANaM / AbhiNibohiyapuvvaM, NiyameNa ya saddayaM mUlaM // 5 // arthAdarthAntara-mupalambhaH taM bhaNanti zrutajJAnam / AbhinibodhikapUrvaM, niyamena ca zabdajaM mUlam // 5 // Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdavAda 217 673. sUtra ane arthanA viSayamAM zaMkArahita sAdhu paNa garva choDI syAdvAdamaya vacanano upayoga kare. dharmAcaraNamAM pravRtta sAdhuo sAthe vicaraNa karato thako satya bhASA ane anubhaya (je na hoya satya ke na hoya asatya) bhASAno upayoga kare. dhanavAna athavA nirdhanano bheda pADyA vinA samabhAvapUrvaka dharmakathA kahe. 38. pramANasUtra (ma) paMcavidha jJAna 674. saMzaya, vimoha (viparyaya) ane vibhrama (ana dhyavasAya) -A traNa mithyAjJAnothI rahita potAnA tathA paranA svarUpane grahaNa karavuM tenuM nAma samyajJAna kahevAya. A vastusvarUpane yathArtha nirNaya karAve che tethI ja ene sAkAra arthAt savikalpaka (nizcayAtmaka) kahe che. AnA aneka prakAra che. 675. te jJAna pAMca prakAranuM che-Abhiniodhika athavA matijJAna, zrutajJAna, avadhi jJAna, mana:paryayajJAna ane kevaLajJAna. 676. A prakAre maMti, zrata, avadhi, mana:paryAya, ane kevaLanA rUpamAM jJAna kevaLa pAMca ja che. AmAMthI prathamanA cAra jJAna kSiAyopathamika che ane kevaLa jJAna kSAyika che. (eka deza kSaya ane upazamathI utpanna thavAne lIdhe cAra jJAna apUrNa che ane samasta karmono kSayane kAraNe pAMcamuM kevaLa jJAna paripUrNa che.) 677. IhA, apaha, mImAMsA, mANA, gaveSaNA, saMjJA, zakti, mati ane prajJA -A badhA AbhinibAdhika athavA matijJAna kahevAya che. 678. (anumAna athavA liMgajJAnanI mAphaka) arthane (zabda) jANa enA uparathI arthAtara (vAcyArthIne grahaNa kare enuM nAma kRtajJAna. A jJAna niyamapUrvaka Abhinibedhika jJAnapUrvaka thAya che. AnA be bheda che- liMgajanya ane zabdajanya. (dhUmADo dekhI thanAruM agninuM jJAna liMgaja ane vAcaka zabda sAMbhaLI athavA vAMcI thanAruM jJAna zabdaja.) AgamAM zabdaja zrutajJAnanuM prAdhAnya che. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 samaNasutaM 679. iMdiyamaNonimittaM, jaM viNNANaM sayANusAreNaM / niyayatatthuttisamatthaM, taM bhAvasuyaM maI sesaM // 6 // indriyamanonimittaM, yadvijJAnaM zrutAnusAreNa / . nijakAryoktisamartha, tad bhAvazrutaM matiH zeSam // 6 // 680. maipuvvaM suyamuttaM, na maI suyapuvviyA viseso'yaM / puvvaM pUraNapAlaNa-bhAvAo jaM maI.. tassa // 7 // matipUrvaM zrutamuktaM, na matiH zrutapUrvikA vizeSo'yam / ' pUrvaM pUraNapAlana - bhAvAdyad matistasya // 7 // 681. avahIyaditti ohI, sImANANetti vaNi yaM sme| . bhavaguNapaccaya-vihiyaM, tamohiNANa ti gaM biti // 8 // avadhIyata ityavadhiH, sImAjJAnamiti vaNitaM samaye / bhavaguNapratyayavidhika, tadavadhijJAnamiti bruvanti // 8 // 682. citiyacitiyaM vA addhaM citiya aNeyabhayagayaM / / maNapajjava ti NANaM, jaM jANai taM tu Naraloe // 9 // cintitamacintitaM vA, arddha cintitamanekabhedagatam / manaHparyayaH ti jJAnaM, yajjAnAti tattu naraloke // 9 // 683. kevalamagaM suddhaM, sagalamasAhAraNaM aNaMtaM ca / pAyaM ca nANasaddo, nAmasamANAhigaraNo'yaM // 10 // kevalamekaM zuddhaM, sakalamasAdhAraNamanantaM ca / prAyazca jJAnazabdo, nAmasamAnAdhikaraNo'yam // 10 // 684. saMbhinnaM pAsaMto, logamalogaM ca savvao savvaM / taM natthi jaM na pAsai, bhUyaM bhavvaM bhavissaM ca // 11 // saMbhinnaM pazyan, lokamalokaM ca sarvataH sarvam / tannAsti yatra pazyati, bhUtaM bhavyaM bhaviSyacca // 11 // Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdavAdu 219 679 iMdriya ane mananA nimittathI zratAnusArI thanAruM jJAna zrutajJAna kahevAya che. e potAnA viSayabhUta arthane bIjA dvArA vyakta karI zakAya evuM hoya che. bAkInuM idriya ane mananA nimittathI thanAruM azrutAnusArI avagrahAdi jJAna matijJAna kahevAya che. (AnAthI svayaM jANI zake che paNa bIjAne samajAvI zakAtA nathI). AgAmAM kahevAmAM AvyuM che ke zrutajJAna matijJAna pUrvaka thAya che. paNa matijJAna zrutajJAna pUrvaka nathI thatuM. A ja bane vacce aMtara che. "pUrva zabda "pR dhAtuthI banyo che. eno artha pAlana ane pUraNa evo thAya che. zratanuM pUraNa ane pAlana karavAthI matijJAna pahelAM thAya che. eTalA mATe zratane mati pahelAM thanAruM kahyuM che. 681. - "avadhIyate Iti avadhi arthAta dravya, kSetra, kAla ane bhAvanI maryAdApUrvaka rUpI padArthone ekadeza jANavAvALA jJAnane avadhijJAna kahe che. Ane AgamamAM samAjJAna paNa kahyuM che. AnI be bheda che -bhava pratyaya ane guNa pratyaya. 682. je jJAna manuSya lokamAM rahelA jIvanA ciMtita, aciMtita, ardhaciMtita, vagere aneka prakAranA artha dvArA manane pratyakSa jANe che te che manaH paryayajJAna. 683.. kevala zabdano artha eka, zuddha, sakaLa, asAdhAraNa ane anaMta vagere thAya che. eTalA mATe kevaLajJAna eka che arthAt IkiyAdinI sahAyatA vinAnuM che ane enA thavAthI bIjAM badhAM jJAne nivRtta thaI jAya che. eTalA mATe kevaLajJAna, "ekAkI che. maLakalaMkathI rahita hevAthI e "zuddha' che. saMpUrNa zene grahaNa karavAvALuM hovAthI "sakaLa che. enA jevuM bIjuM kaI jJAna nathI eTalA mATe asAdhAraNa che. ene kadi aMta nathI eTalA mATe e "anaMta che. 684. kevaLajJAna leka ane alakane sarvataH paripUrNarUpe jANe che. bhUta, bhaviSya ane vartamAnamAM kazuM evuM nathI jene kevaLajJAna na jANatuM hoya. : *, akac Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 samaNasuttaM (A) pratyakSa-parokSa pramANa 685. gehaNai vatthusahAvaM, aviruddhaM sammarUvaM jaM gANaM / . bhaNiyaM khu taM pamANaM, paccakkhaparokkhabhaehi // 12 // gRhNAti vastusvabhAvam, aviruddhaM samyagrUpaM yajJAnam / bhaNitaM khalu tat pramANaM, pratyakSaparokSabhedAbhyAm // 12 // 686. jIvo akkho atthavvavaNa - bhoyaNaguNanio. jeNaM / . taM pai vaTTai nANaM, je paccakkhaM tayaM tivihaM // 13 // jIvaH akSaH arthavyApana - bhojanagaNAnvito yena / taM prati vartate jJAnaM, yat pratyakSaM tat trividham // 13 // ... 687. akkhassa poggalakayA, jaM dagvindiyamaNA parA teNaM / . . tehiM to jaM nANaM, parokkhamiha : tamaNumANaM va // 14 // akSasya pudgalakRtAni yat, dravyendriyamanAMsi parANi tena / taistasmAd yajjJAnaM, parokSamiha tadanumAnamiva // 14 // 688. hoti parokkhAiM mai-suyAiM jIvassa prnimittaao| puvvovaladdhasaMbaMdha-saraNAo vANumANaM v||15|| bhavataH parokSe mati-zrute jIvasya paranimittAt / .. pUrvopalabdhasambandha-smaraNAd vA'numAnamiva // 15 // 689. egaMteNa parokkhaM, liMgiyamohAiyaM ca paccakkhaM / iMdiyamaNobhavaM jaM, taM . saMvavahArapaccakkhaM // 16 // ekAntena parokSaM, laiGgikamadhyAdikaM ca pratyakSam / indriyamanobhavaM yat, tat saMvyavahArapratyakSam // 16 // 39. nayasUtra 690. jaM NANINa viyappaM, suyabheyaM vatthuaMsasaMgahaNaM / taM iha NayaM pauttaM, NANI puNa teNa NANeNa // 1 // yo jJAninAM vikalpaH, zrutabhedo vastvaMzasaMgrahaNam / sa iha nayaH prayuktaH, jJAnI punastena jJAnena // 1 // Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAvAda 221 (gA), pratyakSa-parokSa pramANa 685. je jJAnavastu-svabhAvane-yathArtha svarUpane-samyakarUpe jANe che tene pramANa kahe che. enA be prakAra che- pratyakSa pramANa ane parokSa pramANa. 686. jIvane "akSa" kahe che. A zabda "azu vyAptA" dhAtumAMthI banelo che. je jJAnarUpe tamAma padArthomAM vyApta che ene "akSa" arthAt jIva kahe che. "akSa' zabdanI vyutpatti bhajananA arthamAM "aza" dhAtumAMthI paNa karI zakAya che. je traNa lokanI samagra samRddhi Adine bhagave che tene akSa arthAt jIva kahe che. A pramANe banne vyutpattio dvArA (arthavyApana athavA bhejana guNathI ) jIvana akSa artha siddha thAya che. e akSamAM thanAruM jJAna pratyakSa kahevAya che. AnA traNa bheda che -avadhi, mane paryaya, ane kevaLa. 687. pagalika hovAne lIdhe dravyaMdriya ane mana "akSa" arthAt jIvathI "para" (bhinna) che. eTalA mATe enA dvArA thanAruM jJAna parokSa kahevAya che. jevI rIte anumAnamAM dhUmathI agninuM jJAna thAya che evI ja rIte parokSajJAna paNa "paranA nimittathI thAya che. 688. jIvanuM mati ane zratajJAna paranA nimittane laIne thatuM hovAthI parokSa kahevAya. athavA anumAnanI mAphaka pahelethI ja upalabdha arthanA smaraNa dvArA thavAne lIdhe e para nimittaka* che. arthAt "para" ne kAraNe che. 6894 dhUma vagere liMgane lIdhe thanAruM zrutajJAna te ekAMta rUpe parokSa ja che. avadhi, mana:paryaya ane kevaLa -A traNeya jJAna ekAMtarUpe pratyakSa ja che. paraMtu Idriya ane manathI thanAruM matijJAna lokavyavahAramAM pratyakSa gaNAya che. eTalA mATe te saMvyAvahArika pratyakSa kahevAya che. 39. nayasUtra 690. zrutajJAnanA AzrayathI yukta vastunA aMzane grahaNa karanAra rAnInA vikalpane "naya" kahe che. e jJAnathI je yukta che e ja jJAnI che. * paranimittika aTale mana ane indriyanI madadathI thatuM jJAna. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasutaM 691. jamhA Na NaeNa viNA, hoi Narassa siyavAyapaDivattI / tamhA so bovo, eyaMtaM haMtukAmeNa // 2 // yasmAt na nayena vinA, bhavati narasya syAdvAdapratipattiH / tasmAt sa boddhavyaH, ekAntaM hantukAmena // 2 // 692. dhammavihINo sokkhaM, taNhAcheyaM jaleNa jaha rahido / taha iha vaMchai mUDho, Nayarahio davvaNicchitI // 3 // dharmmavihInaH saukhyaM, tRSNAcchedaM jalena yathA rahitaH / tatheha vAJchati mUDho, nayarahito dravyanizcitI // 3 // 693. titthayaravayaNasaMgaha-visesapatthAra-mUlavAgaraNI / davaTThio ya pajjavaNao, ya sesA viyappA siM // 4 // tIrthaMkaravacanasaMgrahavizeSa prastAra mUlavyAkaraNI / dravyArthikazca paryavanayazca, zeSAH vikalpAH eteSAm // 4 // 694. davvaTThiyavattavvaM, avatthu niyameNa pajjavaNayassa / taha pajjava vatthu, avatthameva dravvaTTiyannayassa // 5 // dravyArthika vaktavyaM - avastu niyamena paryavanayasya / tathA paryavavastu, avastu eva dravyArthikanayasya // 5 // 222 695 . uppajjaMti viyaMti ya, bhAvA niyameNa pajjavanayassa / davvaTThiyassa savvaM, sayA aNutpannamaviNaTTaM // 6 // utpadyante vyayanti ca bhAvA niyamena paryavanayasya / dravyArthikasya sarvaM, sadAnutpanna mavinaSTam // 6 // pajjayaTThieNa puNo / takkAle tammayattAdo // 7 // tatparyAyArthikena punaH / taM bhavati cAnyad ananyat-tatkAle tanmayatvAt // 7 // 697. pajjaya gauNaM kiccA, davvaM piya jo hu givhai loe / so davvatthiya bhaNio, vivarIo pajjayatthiNao // 8 // paryayaM gauNaM kRtvA dravyamapi ca yo hi gRhNAti loke / sa dravyAthiko bhaNito, viparItaH paryayAthinayaH // 8 // 696. davvaTThieNa savvaM, davvaM havadi ya annamaNannaM, dravyArthikena sarvaM, dravyaM Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdavAda 223 691. naya vinA manuSyane svAdavAdane bAdha nathI thato. eTalA mATe je ekAMtane athavA ekAMta Agrahano tyAga karavA mAge che eNe nayane jarUra jANa joIe. 692. jevI rIte dharma vihoNe manuSya sukha Icche che athavA koI pANI vinA pitAnI tarasa chipAvavA mAge che tevI ja rIte mUDha mANasa naya vinA dravyanA svarUpano nizcaya karavA mAge che. 693. tIrthakaronAM vacananA prakAra be che- sAmAnya ane vizeSa. banne prakAranAM vacanonA saMgrahanA mUla pratipAdaka naya paNa be ja che - dravyArthika ane paryAyArthika. bAkInA badhA na A benA ja avAMtara bhedo che. (dravyArthika naya vastunA sAmAnya aMzane ane paryAyArthika vizeSAMzano pratipAdaka che). 64. dravyArthika nayanuM vaktavya (sAmAnyAMza) paryAyArthika nayane mATe niyamapUrvaka avastu che ane paryAyArthika nayanI viSaya* bhUta vastu (vizeSAMza) vyArthika nayane mATe avastu che. 65. paryAyAMrthika nayanI daSTi mujaba padArtho niyamapUrvaka utpanna * thAya che ane naSTa thAya che. ane dravyArthika nayanI daSTi anusAra tamAma padArtho sadeva anutpanna ane avinAzI che. 696. dravyArthika nayane hisAbe badhAM dravya che ane paryAyArthika nayAnusAra e anya-anya che. kAraNa ke je samaye je nayathI vastu jevAmAM Ave e samaye e vastu rUpe ja daSTigocara thAya che. 697. je jJAna paryAyane gauNa banAvI lokamAM dravyane ja grahaNa kare che ene dravyArthika naya kahevAmAM Ave che. tathA je dravyane gauNa karI paryAyane ja grahaNa kare che tene paryAyArthika naya kahevAmAM Ave che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 samaNasuttaM 698. negama-saMgaha-vavahAra-ujjusue ceva hoI bodhavvA / sadde ya samabhirUDhe, evaMbhUe ya mUlanayA // 9 // negama-saMgraha-vyavahAra-RjusUtrazca bhavanti boddhavyaH / zabdazca samabhirUDhaH, evaMbhUtazca mUlanayAH // 9 // 699. paDhamatiyA davvatthI, pajjayagAhI ya iyara je bhaNiyA / te cadu atthapahANA, saddapahANA hu tiNi yaa||10|| prathamatrikAH dravyAthikAH, paryAyagrAhiNazcetare ye bhnnitaaH| te catvAro'rthapradhAnAH, zabdapradhAnAH hi trayo nayAH // 10 // 700. NegAiM mANAiM, sAmannobhayavisesanANAhaM / jaM tehi miNai to, Negamo Nao NegamANo ti // 11 // naikAni mAnAni, sAmAnyobhaya-vizeSajJAnAni / .: yataiminoti tato, . naigamo nayo naikamAna iti // 11 // 701. Nivitta davakiriyA, vaTTaNakAle du jaM samAcaraNaM / taM bhUyaNaigamaNayaM, jaha ajjadiNaM nivvuo vIro // 12 // nirvattA dravyakriyA, vartane kAle tu yat samAcaraNam / sa bhUtanaigamanayo, yathA adya dinaM nirvato vIraH // 12 // 702. pAraddhA jA kiriyA, payaNavihANAdi kahai jo siddhaM / loe ya pucchamANe, taM bhaNNai vaTTamANaNayaM // 13 // prArabdhA yA kriyA, pacanavidhAnAdi kathayati yaH siddhAm / loke ca pRcchayamAne, sa bhaNyate vartamAnanayaH // 13 // 703. NippaNNamiva payaMpadi, bhAvipadatthaM garo aNipaNNaM / appatthe jaha patthaM, bhaNNai so bhAvi gigmottinno||14|| niSpannamiva prajalpati, bhAvipadArthaM naro'niSpannam / aprasthe yathA prasthaH, bhaNyate sa bhAvinegama iti nayaH // 14 // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAvAda 225 698. ( dravyArthika ane paryAyArthika nayanA bhedarUpa) mUla naya , sAta che- maigama, saMgraha, vyavahAra, RjusUtra, zabda, samabhirUDha tathA evabhUta. 69. upara jaNAvela sAta nayamAMthI prathamanA traNa dravyArthika che ane zeSa cAra naya paryAyArthika che. sAtamAMthI pahelA cAra naya arthapradhAna che ane chellA traNa zabdapradhAna che. 700. sAmAnya jJAna, vizeSajJAna tathA ubhaya jJAna rUpa je aneka mAna lekamAM pracalita che emane je dvArA jANavAmAM Ave che te nigama naya che. eTalA mATe ene "nayikamAna" arthAt vividha rUpe jANavuM evuM kahevAmAM AvyuM che. 701. (bhUta, vartamAna ane bhaviSyanA bhede nigama naya traNa prakArane che.) je dravya athavA kArya bhUtakALamAM samApta thaI gayuM . che enuM vartamAnakALamAM AropaNa karavuM e bhUta nigamanAya che. jevI rIte hajAra varSa pUrve thaI gayelA bhagavAna mahAvIranA. nirvANa mATe nirvANa amAvAsyAnA dine " Aja vIra bhagavAnanuM nirvANa thayuM che" ema belivuM te bhUta naigamanayanuM dRSTAMta thayuM. 702. je kArya hamaNuM ja prAraMvyuM hoya enA saMbaMdhamAM loke ' ' pUche tyAre "pUruM thayuM" ema kahevuM te vartamAna negama naya che. bhejana banAvavAne AraMbha mAtra ja karyo hoya te vakhate ja kahevuM ke "Aja bhAta banAvyo che" e vartamAna nigama nayanuM dRSTAMta thayuM. 703. je kArya bhaviSyamAM thavAnuM che enA saMbaMdhamAM thayuM na hoya chatAM thayuM ema kahevuM e bhAvi nigama naya che. jevI rIte je haju sudhI gayo na hoya chatAM enA saMbaMdhamAM kahevuM ke e ga" e bhAvi nigama nayanuM dRSTAMta thayuM. 15 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 . samaNasuttaM 704. avaropparamavirohe, savvaM atthi tti suddhasaMgahaNe / . hoi tameva asuddhaM, igajAivisesagahaNeNa // 15 // parasparamavirodhe, sarvamastIti zuddhasaGagrahaNam / bhavati sa evAzuddhaH, ekajAtivizeSagrahaNena // 15 // 705. jaM saMgahaNa gahiyaM, bheyai atthaM asuddhaM suddhaM vA / so vavahAro duviho, asuddhasuddhatthabheyakaro // 16 // yaH saMgraheNa gRhItaM, bhinatti arthaM azuddhaM zuddhaM vA / sa vyavahAro dvividho'zuddhazuddhArthabhedakaraH // 16 // 706. jo eyasamayavaTTI, gilai dabbe dhuvattapajjAyaM / so riusutto suhumo, savvaM pi sadaM jahA * khaNiyaM // 17 // yaH ekasamayatinaM, gRhNAti dravye dhruvatvaparyAyam / sa RjusUtraH sUkSmaH, sarvo'pi zabdaH yathA kSaNikaMH // 17 // 707. maNuyAiyapajjAo, maNuso tiM sagar3hidIsu vaTato / jo bhaNai tAvakAlaM, so thUlo hoi riusutto // 18 // manujAdikaparyAyo, manuSya iti svakasthitiSu vartamAnaH / yaH bhaNati tAvatkAlaM, sa sthUlo bhavati RjusUtraH // 18 // 708. savaNaM sapai sa teNaM, va sappae vatthu, jaM tao sddo| . tassatthapariggahao, nao vi saddo tti heu vva // 19 // zapanaM zapati sa tena, vA zapyate vastu yat tataH zabdaH / tasyArthaparigrahato, nayo'pi. zabda iti heturiva // 19 // 709. jo vaTTaNaM Na maNNai, eyatthe bhinnaliMgaAINaM / so saddaNao bhaNio, o pussAiANa jahA // 20 // yo vartanaM ca manyate, ekArthe bhinnaliGgAdInAm / sa zabdanayo bhaNitaH, jJeyaH puSyAdInAM yathA // 20 // 710. ahavA siddhe sahe, kIrai jaM ki pi atthavavaharaNaM / / taM khalu sadde visayaM, 'devo' saddeNa jaha devoM // 21 // athavA siddhaH zabdaH, karoti yat kimapi arthavyavaharaNam / tat khalu zabdasya viSayaH, 'devaH' zabdena yathA. devaH // 21 // Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAAda 705. 704. saMgraha nayanA be prakAra che-- zuddha saMgrahanaya ane azuddha sa grahanaya. zuddha saMgrahanayamAM parasparamAM virAdha karyA vinA 'sat' rUpe badhAnuM grahaNa thAya che. emAMthI eka jAti vizeSanuM grahaNa karavAthI e ja azuddha sa'grahanaya thayA. saMgrahanaya dvArA gRhIta thayela zuddha je bheda kare che te vyavahAranaya che. che --eka azuddhA-bhedaka ane bIjo 227 athavA azuddha anA A paNa be prakAranA zuddhA-bhedaka che. 706. dravyamAM ekasamayavartI ( vartamAna ) kare che tene sUkSmaRju sUtranaya kahe che. zabda kSaNika che. adhruva paryAyane grahaNu dAkhalA tarIke tamAma 707. ane je peAtAnI sthiti sudhI rahenArI manuSyAdi paryAyane eTalA samaya sudhI eka manuSya rUpe grahaNa kare che te sthUlaRsUtranaya kahevAya che. 708, zapana arthAt AhvAna zabda che, athavA je 'zapati' arthAt AhvAna kare che e zabda che. athavA zaSyate' je dvArA vastune kahevAmAM Ave che e zabda che. e zabdanA vAcya je artha che tene grahaNa karavAthI nayane paNa zabda kahevAmAM AvyA che. 709. je ekA vAcI zabdomAM liMga Adi bhedane kAraNe arthabheda svIkAre che tene zabdanaya kahevAmAM AvyA che. dAkhalA tarIke puSya zabda pulli'gamAM nakSatrane vAcaka che ane puSyA ( strIliMgI zabda ) strIliMga tArikAnA beAdha karAve che. 71. athavA vyAkaraNathI siddha zabdamAM aneA je vyavahAra karavAmAM Ave che te ja ane te zabda dvArA grahaNa karavA ene zabdanaya kahe che. dAkhalA tarIke deva zabda dvArA enA sArI peThe grahaNa karavAmAM AvatA artha deva athavA surane ja grahaNa karavA te. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 .. samaNasuttaM 711. saddArUDho attho, atthArUDho taheva puNa saddo / ' bhaNai iha samabhirUDho, jaha iMda puraMdaro sakko // 22 // zabdArUDho'rtho'rthArUDhastathaiva punaH zabdaH / bhaNati iha samabhirUDho, yathA indraH purandaraH zakraH // 22 // 712. evaM jaha saddattho, saMto bhUo tdnnhaao| teNevaMbhUyanao, saitthaparo. viseseNa // 23 // evaM yathA zabdArthaH, san . bhUtastadanyathA'bhUtaH / / tenaivaMbhUtanayaH, zabdArthaparo . vizeSeNa // 23 // 713. jaM jaM karei kamma, dehI mnnvynnkaaycetttthaado| taM taM khu NAmajutto, evaMbhUo ,have sa nno||24|| yad yad kurute karma, dehI manovacanakAyaceSTAtaH / tat tat khalu nAmayuktaH, evaMbhUto bhavet saH nayaH // 24 // 40. syAdvAda va saptabhaGgIsUtra 714. avaropparasAvekkha, NayavisayaM aha pamANavisayaM vA / taM sAvekkhaM bhaNiyaM, NiravekkhaM tANa vivarIyaM // 1 // parasparasApekSo, nayaviSayo'tha pramANaviSayo vA / tat sApekSaM bhaNitaM, nirapekSaM tayoviparItam // 1 // 715. NiyamaNisehaNasIlo, NipAdaNAdo ya jo hu khalu siddho / so siyasaddo bhaNio, jo sAvekkhaM pasAhedi // 2 // niyamaniSedhanazIlo, nipAtanAcca yaH khalu siddhaH / sa syAcchabdo bhaNitaH, yaH sApekSaM prasAdhayati // 2 // Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdavAda 226 711. je pramANe pratyeka padArtha pitapotAnA vAcaka arthamAM ArUDha che e pramANe pratyeka zabda paNa potapotAnA arthamAM ArUDha che. arthAt zabdabhedanI sAthe sAthe arthabheda paNa thAya ja che. dAkhalA tarIke IMdra, puraMdara ane zaka-traNeya zabda denA rAjAnA bedhaka che chatAM I. zabdathI enA ezvaryane bodha thAya che ane puraMdara zabdathI potAnA zatruonAM zaheronA nAza karanArano baMdha thAya che. A pramANe zabdabhedAnusAra arthabheda karavAvALA nayane "samabhirUDha naya" kahe che. (A zabdane arthArUDha ane arthane zabdArUDha kahe che.) 712. evuM arthAt je zabdArtha hoya evA ja rUpamAM je vyavahata thAya che e bhUta arthAt vidyamAna che. ane je zabdArthathI anyathA che e a-bhUta arthAt avidyamAna che. je A pramANe mAne che e "evaMbhUta naya" che. eTalA mATe ja zabdanaya ane samabhirUDha nayanI apekSAe evaMbhUta naya vizeSarUpe zabdArthatatpara naya che. 713. jIva potAnAM mana, vacana ane kAyAnI kriyA dvArA je je kAma kare che. e pratyeka karmane bedhaka alaga-alaga zabda che ane ene ja e vakhate prayoga karanAra evaMbhUta naya che. dAkhalA tarIke pUjA karatI vakhate manuSyane pUjArI kahevo ane yuddha karatI vakhate coddho kahe te A hakIkatane sAkSI che. 40. syAdvAda tathA saptabhaMgI sUtra 714. nayano viSaya hoya ke pramANa, paraspara sApekSa viSayane ja sApekSa kahevAmAM Ave che. ane ethI viparItane nirapekSa kahevAmAM Ave che. (arthAt pramANane viSaya sarvananI apekSA rAkhe che ane nayane viSaya pramANanI tathA anya virodhI nonI apekSA rAkhe che, tyAre ja e viSaya sApekSa kahevAya che.) 715. je hamezAM niyamana niSedha kare che ane nipAtarUpe siddha che e zabdane "svAtuM" kahevAya che. A vastune sApekSa siddha kare che. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 mattaM 716. satteva huMti bhaMgA, pamANaNayaduNayabhedajuttA vi / siya sAvekkhaM pamANaM, NaeNa Naya duNaya NiravekkhA // 3 // saptaiva bhavanti bhaGgAH, pramANanayadurnayabhedayuktAH api / syAt sApekSaM pramANaM, nayena nayA durnayA nirapekSAH // 3 // 717. asthi tti Natthi do vi ya, avvattavvaM sieNa saMjuttaM / avvattavvA te taha, pamANabhaMgI suNAyavvA // 4 // astIti nAsti dvAvapi ca avaktavyaM syAtA saMyuktam / avaktavyAste tathA, pramANabhaGgI sujJAtavyA // 4 // 718. atthisahAvaM davvaM, sahavvAdIsu gAhiyaNaeNa / taM pi ya NatthisahAvaM, paradavvAdIhi gahie // 5 // astisvabhAvaM dravyaM svadravyAdiSu grAhakanayena / tadapi ca nAstisvabhAvaM, paradravyAdibhigRhItena // 53 // * 719. uhayaM uhayaNaeNa, avvattavvaM ca 'teNa samudAe / te tiya avvattavvA, NiyaNiyaNaya atyasaMjoe // 6 // ubhayamubhayanayenA-vaktavyaM ca tena samudAye / trikA nijanijanayArthasaMyoge // 6 // avaktavyA, 720. asthi ti Natthi uhayaM, avvattavvaM taheva puNa tidayaM / taha siya NayaNiravekkhaM jANasu davve astIti nAstyubhayama vaktavyaM tathaiva tathA syAt nayanirapekSaM, jAnIhi dravyeSu duNayabhaMgI // 7 // punastritayam / durnayabhaGgI // 7 // sabbhAvo / 721. ekaNiruddhe iyaro, paDivakkho avare ya savveMsa sa sahAve, kAyavvA hoi taha bhaMgA // 8 // ekaniruddhe itaraH, pratipakSo aparazca svabhAvaH / sarveSAM sa svabhAve, kartavyA bhavanti tathA bhaGgAH // 8 // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdvAda 231 716. ( anekAMtAtmaka vastunI sApekSatAnA pratipAdanamAM pratyeka vAkayanI sAthe syA' lagADI kathana karavu. e syAdvAdanu' lakSaNa che ). A nyAyamAM pramANa, naya ane dunayanA bhedathI yukta sAta bhaMga thAya che. ' syAt '-sApekSa bhaMgAne pramANa kahe che. naya-yukta bhaMgAne naya kahe che ane nirapekSa bhaMgAne duca kahe che. 717. syAt asti, syAnAsti, syAdastinAsti, syAdavaktavya, syAdasti avaktavya, syAnAsti avaktavya, syAdastinAsti avaktavya-- Ane pramANa saptabhaMgI jANavI joie. 718. sva-dravya, sva-kSetra, sva-kAla ane sva-bhAvanI apekSAe dravya astisvarUpa che. e ja. para-dravya, para-kSetra, para-kAla ane para-bhAvanI apekSAe nAsti svarUpa che. 720. 719. sva-dravyAdi catuSTaya ane para-dravyAdi catuSTaya--bannenI apekSAe eka ja vastu yAdasti ane syAnnAsti svarUpa thAya che. banne dharmone eka sAthe kahevAnI apekSAe vastu avaktavya che. A pramANe pAtapAtAnA nayanI sAthe anI ceAjanA karavAthI asti-avaktavya, nAsti avaktavya ane asti nAsti avakatavya ane che. 'syA " pade tathA naya-nirapekSa hAya tyAre ja sAteya bha`ga du yabha`gI kahevAya che. jevI rIte ke vastu asti ja che, nAsti ja che, ubhayarUpa ja che, avaktavya ja che, asti avakatavya ja che, nAsti avakatavya che athavA asti-nAsti avakatavya ja che. ( kAI eka ja aMza athavA dRSTikeANa upara jora devuM athavA Agraha rAkhavA tathA khIjAnI sathA upekSA karavI duya che. ) 721. vastunA eka dharmAMne grahaNa karavAthI enA pratipakSI khIjA dharmanu paNa grahaNa ApeAApa thaI jAya ja che kAraNa ane dharma vastunA svabhAva che. eTalA mATe tamAma vastunA dharmAmAM saptabhaMgInI yeAjanA karavI joI e, Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41. samanvayasUtra saMsaya pahudIhi payAsedi / paricattaM // 1 // prakAzayati / 722. savvaM pi aNeyaMtaM, parokkharUveNa jaM taM suyamANaM bhaNNadi, sarvamapi anekAntaM, parokSarUpeNa yat tat zrutajJAnaM bhaNyate, saMzayaprabhRtibhiH parityaktam // 1 // 723. loyANaM vavahAraM, dhamma-vivakkhAi jo pasAhedi / suyaNANassa viyappo, so vi Nao liMgasaMbhUdo // 2 // lokAnAM vyavahAraM, dharmavivakSayA yaH zrutajJAnasya vikalpaH, saH api nayaH 724. NANAdhammajudaM pi ya, eyaM dhammaM pi buccade atthaM / tasyavivakkhA do, Natthi vivakkhA hu sesANaM // 3 // nAnAdharmayutaH api ca, ekaH dharmaH api ucyate arthaH / tasya ekavivakSAtaH, nAsti vivakSA khalu zeSANAm // 3 // 725. te sAvekkhA suNayA, NiravekkhA te vi duNNayA hoMti / prasAdhayati / liGgasambhUtaH // 2 // sayala - vavahAra-siddhI, suNayAdo hodi niyameNa // 4 // te sApekSA. sunayAH, nirapekSAH te api durnayA bhavanti / sakalavyavahArasiddhiH,. sunayAd bhavati niyamena // 4 // 726. jAvaMto vayaNapadhA, tAvaMto vA nayA 'vi' saddAo / te ceva ya parasamayA, sammattaM samudiyA savve // 5 // yAvanto vacanapathA-stAvanto vA nayA: 'api' zabdAt / ta eva ca parasamayAH, samyaktvaM samuditAH sarve // 5 // nivattejjA / dosabuddhIe // 6 // 727. parasamaeganayamayaM, tappavikkhanayao samae va pariggahiyaM, pareNa jaM parasamayaikanayamataM, tatpratipakSa varta / samaye vA parigRhItaM pareNa yad doSabuddhayA || 6 || 232 - * Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41, samanvaya sUtra 722. parokSarUpe samagra vastuone je anekAMtarUpa batAve che ane saMzaya vagerethI rahita che te zrutajJAna kahevAya che. 723. vastunA keI paNa eka dharmanI vivakSA athavA apekSA dvArA je lokavyavahArane sAdhe che e naya che. naya zrutajJAnane bheda che ane liMga dvArA utpanna thAya che. 724. aneka dharmothI yukta vastunA keI paNa eka dharmane grahaNa karavo te nayanuM lakSaNa che. kAraNa ke e samaye e ja dharmanI vivekSA che, bIjA dharmonI nahi. 725. e na ( virodhI hoya chatAM paNa) sApekSa hoya te sunaya kahevAya che ane nirapekSa hoya to dunaya. sunaya dvArA ja niyamapUrvaka samasta vyavahAra siddha thAya che. 726. ( vAstavamAM je joIe te lokamAM ) jeTalAM vacana-paMtha che eTalA naya che, kAraNa ke dareka vacana vakatAnA keI ne koI abhiprAya athavA arthane sUcave che ane evAM vacanAmAM * vastunA koI paNa eka dharmanI ja mukhyatA hoya che. eTalA mATe jeTalA naya sAdhAraNa (haThagrAhI) che e badhA para -samaya che, mithyA che; ane avadhAraNurahita (sApekSa. satyagrAhI ) tathA syAt zabdathI yukta samudita badhA naya samyaka hoya che. 727. nayavidhinA jJAtAe, para-samayarUpa (ekAMta athavA Agraha- pUrNa) anityatve AdinA pratipAdaka RjusUtra Adi naya anusAra lokamAM pracalita matenuM nivartana athavA parihAra, nityAdinuM kathana karavAvALA dravyArthika naya pramANe karo joIe. tathA svasamayarUpa je siddhAMtomAM paNa ajJAna athavA dveSAdi dethI yukata kaI vyakitae deSa buddhithI kaI nirapekSa pakSa svIkArI lIdhuM hoya to enuM paNa nivartana (nivAraNa) karavuM joIe. - 233 - Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNasutaM 728. NiyayavayaNijjasaccA, savvanayA paraviyAlaNe mohA / te uNa Na diTThasamao, vibhayai sacce va alie vA // 7 // nijakavacanIyasatyAH, sarvanayAH paravicAraNe moghAH / tAn punaH na dRSTasamayo, vibhajati satyAn vA alIkAn vA // 7 // 234 729. na samenti na ya sameyA, sammattaM neva vatthuNo gamagA / vatthuvighAyAya nayA, virohao veriNoM ceva // 8 // na samayanti na ca sametAH, samyaktvaM naiva vastuno gamakAH / vastuvighAtAya nayAH, virodhato vairiNa iva // 8 // 730. savve samayaMti sammaM, cegavasAo nayA viruddhA vi / micca-vavahAriNo iva, rAodAsINa - vasavattI // 9 // sarve samayanti samyaktvaM, caikavazAd nayA viruddhA api / bhRtyavyavahAriNa iva, rAjodAsIna - vazavartinaH // 9 // 731. jamaNegadhammaNo vatthuNo, tadaMse ca savvapaDivattI / aMdha vva gayAvayave to, micchAddiTTiNo vIsu // 10 // yadanekadharmaNo vastuna- stadaMze ca sarvapratipattiH / andhA iva gajAvayave, tato mithyAdRSTayo viSvak // 10 // 732. jaM puMNa samattapajjAya vatthugamaga ti samudiyA teNaM / sammattaM cakkhumao, savvagayAvayavagahaNe vva // 11 // . - yatpunaH samastaparyAya-vastugamakA iti samuditAstena / samyaktvaM cakSuSmantaH, sarvagajAvayavagrahaNa iva // 11 // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdavAda 235 728. badhA no potapotAnA vaktavyamAM sAcA che, paraMtu je bIjA nAnA vakatavyanuM nirAkaraNa karatA hoya te te mithyA che. anekAMta daSTino athavA zAstrano jJAtA e nAnA " A sAcA che" ane "e jUThA che" evI rIte vibhAga karate nathI. 729. nirapekSano sAmudAyitA prApta karatA nathI ane samudAyarUpa karI devAthI samyaka banatA nathI. kAraNa ke pratyeka nirapekSa naya 'mithyA hovAthI ene samudAya to mahAmithyA rUpa banI jaze. samudAyarUpa banavAthI paNa e e vastunA bedhaka nathI banatA kAraNa ke pratha-pRthak avasthAmAM paNa e bedhaka nathI. enuM kAraNa e che ke nirapekSa hovAne lIdhe vairInI mAphaka e badhA paraspara virodhI che. 730. jevI rIte vividha abhiprAya dharAvanArA aneka sevaka rAjA svAmI athavA adhikArInA vazamAM rahe che athavA ApasamAM laDavA jhaghaDavAvALA vyavahArI mANasa koI udAsIna . (taTastha) vyaktine vazavatI banI mitratA prApta karI vALe che, tevI rIte ja badhA paraspara virodhI naya syAdvAdane zaraNe jaI samyabhAvane prApta kare che. arthAt svAvAdanI chatrachAyAmAM paraspara virodhanuM kAraNa (sAdhAraNatA) dUra thaI jAya che ane e badhA sApekSatApUrvaka ekatra thaI jAya che. 731. jevI rIte hAthInuM pUchaDuM, paga, sUMDha vagere je sparza karIne e hAthI che evuM mAnanArA janmAMdha lokono abhiprAya mithyA che, tevI rIte aneka-dharmAtmaka vastunA eka-eka aMza grahaNa karI "ame pUrI vastu jANI lIdhI che" evI pratipatti svIkRti karanArAonuM tAdrastuviSayaka jJAna mithyA gaNAya che. u32. tathA jevI rIte hAthInA badhA avayanA samUhane hAthI jANanArA cakSuSmAna (daSTisaMpanna)nuM jJAna samyaka bane che tevI rIte samasta nAnA samudAya dvArA vastunI samasta paryAne athavA enA dharmone jANanArAnuM jJAna samyak kahevAya che. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 samaNasuttaM 733. paNNavaNijjA bhAvA, aNaMtabhAgo tu aNabhilappANaM / paNNavaNijjANaM puNa, aNaMtabhAgo sudaNibaddho // 12 // prajJApanIyAH bhAvAH, anantabhAgaH tu anabhilApyAnAm / . prajJApanIyAnAM punaH, anantabhAgaH zrutanibaddhaH // 12 // 734. sayaM sayaM pasaMsaMtA, garahaMtA paraM vayaM / je u tattha viussaMti, saMsAraM te viussiyA // 13 // svakaM svakaM prazaMsantaH, garhayantaH, paraM vacaH / ye tu tatra vidvasyante, saMsAraM te vyucchritA // 13 // 735. NANAjIvA NANAkamma, NANAvihaM have . laddhI / tamhA vayaNavivAda, sagaparasamaehi vajjijjA // 14 // nAnAjIvA nAnAkarma, nAnAvidhA bhavellabdhiH / .. tasmAd vacanavivAdaM, svaparasamayavarjayet // 14 // 736. bhadaM micchAdasaNa-samUhamaiyassa amayasArassa / jiNavayaNassa bhagavao, saMviggasuhAhigammassa // 15 // bhadraM mithyAdarzanasamUhamayasya , amRtasArasya / jinavacanasya bhagavataH saMvignasukhAdhigamyasya // 15 // 42. nikSepasUtra 737. juttIsujuttamagge, jaM caubheeNa hoi khalu ThavaNaM / kajje sadi NAmAdisu, taM NikkhevaM have samae // 1 // yuktisuyuktamArge, yat caturbhedena bhavati khalu sthApanam / kArye sati nAmAdiSu, sa nikSepo bhavet samaye // 1 // 738. davvaM vivihasahAvaM, jeNa sahAveNa hoi taM jheyaM / tassa nimittaM kIrai, ekkaM pi ya davva caubheyaM // 2 // dravyaM vividhasvabhAvaM, yena svabhAvena bhavati taddhyeyam / tasya nimittaM kriyate, ekamapi ca dravyaM caturbhedam // 2 // 739. NAma TuvaNA davvaM, bhAvaM taha jANa hoi NikkhavaM / davve saNNA NAmaM, duvihaM pi ya taM pi vikkhAyaM // 3 // nAma sthApanAM dravyaM, bhAvaM tathA jAnIhi bhavati nikSepaH / dravye saMjJA nAma, dvividhamapi ca tadapi vikhyAtam // 3 // Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racAvAda - 237. 733. saMsAramAM evA ghaNuM padArtho che jenuM varNana thaI zakatuM nathI. AvA padArthone anaMtamo bhAga ja kahevA gya hoya che. AvA prajJApanIya padArthone anaMtame bhAga ja zAstramAM nibaddha che. (AvI sthitimAM, e kevI rIte kahI zakAya ke amuka zAstramAM lakhelI vAta athavA amuka jJAnInI vAta nirapekSa satya che ?) 734. eTalA mATe je puruSa kevaLa potAnA matanI ja prazaMsA kare che ane bIjAnAM vacananI niMdA kare che ane e rIte potAnuM pAMDitya batAve che e saMsAramAM majabUta rIte jakaDAI gayelA che. 735. A saMsAramAM vividha prakAranA jIvo che, vividha prakAranAM karmo che, vividha prakAranI labdhio che; eTalA mATe kaI svadhamI hoya ke paradhamI, keInI paNa sAthe vAdavivAda karavo e cogya nathI. 736. mithyAdazananA samUharUpa amRtarasa-pradAyI ane anAyAsa . . ja mumukSuonI samajamAM AvanArA vaMdanIya jinavacananuM ' ' . kalyANa ho ! kara, nikSepasUtra 737.. yukitapUrvaka, upayukata mArgamAM prajanavaza nAma, sthApanA, ' : dravya ane bhAvamAM padArthanI sthApanAne AgamamAM nikSepa kahe che. 738. dravya vividha svabhAvavALuM che. emAMthI je svabhAva dvArA e dhyeya athavA seya (dhyAna athavA jJAna)no viSaya bane che e svabhAvane nimitta banAvI eka ja dravyanA A cAra bhede pADavAmAM AvyA che. 739 ane (eTalA mATe) nikSepa cAra prakArano mAnavAmAM Avyo che--nAma, sthApanA, dravya ane bhAva. dravyanI saMjJAne nAma kahe che. enA paNa be bheda prasiddha che. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 samaNasuttaM . 740. sAyAra iyara ThavaNA, kittima iyarA du bibajA paDhamA / iyarA iyarA bhaNiyA, ThavaNA ariho ya NAyanvo // 4 // sAkAratarA sthApanA, kRtrimetarA hi bimbajA prathamA / itarA itarA bhaNitA, sthApanA'haMzca jJAtavyaH // 4 // 741-742. davvaM khu hoi duvihaM, Agama-NoAgameNa jaha. bhaNiyaM / arahaMta-sattha-jANo, aNajutto dvv-arihNto||5|| NoAgamaM pi tiviha, dehaM NANissa bhAvikammaM ca / NANisarIraM tivihaM, cuda cattaM cAvidaM ceti // 6 // dravyaM khalu bhavati dvividhaM, AgamanoAgamAbhyAm yathA bhaNitam / arhat zAstrajJAyakaH, anupayukto dravyAhan // 5 // noAgamaH api trividhaH, deho jJAnino bhAvikarma ca / jJAnizarIraM trividhaM, cyutaM tyaktaM cyAvitam ca iti // 6 // 743-744. Agama-NoAgamado, taheva bhAvo vi hodi davaM vA / arahaMtasatthajANo, AgamabhAvo du arhNto||7|| tagguNae ya pariNado, NoAgamabhAva hoi. arahaMto / tagguNaeI jhAdA, kevalaNANI hu pariNado bhaNio // 8 // Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syavAda 239 740. jyAM eka vastune keI bIjI vastumAM Aropa karavAmAM Ave che tyAM sthApanA nikSepa kahevAmAM Ave che. A be prakArane che -sAkAra ane nirAkAra. kRtrima ane akRtrima hitanI pratimA sAkAra sthApanA che tathA keAI bIjA padArthamAM ahaMtanI sthApanA karavI te nirAkAra sthApanA che. 741-742. jyAre vastunI vartamAna avasthAnuM ullaMghana karI enA bhUtakAlIna athavA bhAvI svarUpAnusAra vyavahAra karavAmAM Ave che tyAre ene dravyanikSepa kahe che. enA be bheda che -Agama ane noAgama. aha"takathita zAstrane jANakAra je samaye e zAstramAM potAno upayoga nathI lagAvata e samaye e Agama dravyanikSepa anusAra ahata che. Agama dravyanikSemanA traNa bhede che - jJAyaka zarIra, bhAvI ane karma. jyAM vastunA jJAtAnA zarIrane e vastu svarUpa mAnavAmAM Ave tyAM jJAyaka zarIra nAAgama dravya nikSepa che. dAkhalA tarIke rAjanItijJanA mRta zarIrane dekhIne kahevuM ke rAjanIti marI gaI jJAyaka zarIra paNa bhUta, vartamAna ane bhaviSyanI apekSAe traNa prakAranAM tathA bhUtajJAyaka zarIra Thuta, tyakata, ane zyAvitarUpe punaH traNa prakAranA hoya che. vastune je svarUpa bhaviSyamAM prApta thaze ene vartamAnamAM ja evuM mAnavuM ene bhAvIneAgama dravyanikSepa kahevAya che. dAkhalA tarIke yuvarAjane rAjA mAnavo. tathA keI vyaktinA karma jevAM hoya athavA vastunA viSayamAM laukika mAnyatA jevI thaI gaI hoya e anusAra grahaNa karavuM ene karma athavA taddavyatirikata Agama dravyanikSepa kahevAya che. jevI rIte je vyaktimAM dazanavizuddhi, vinaya Adi tIrthakara nAma karmano baMdha pADe evAM lakSaNa dekhavAmAM Ave tene tIrthakara ja kahevA athavA pUrNa kalaza, darpaNa vagere padArthone loka mAnyatAnusAra mAMgalika kahevA. 743-744. tatkALavatI paryAnusAra ja vastune saMbodhita karavI athavA mAnavI ene bhAvanikSepa kahe che. enA paNa be prakAre, che. AgamabhAvanikSepa ane noAgamabhAvanikSepa. dAkhalA " tarIke ahaMta-zAstrane jJAyaka je samaye enA jJAnamAM Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 samaNasuttaM AgamanoAgamatastathaiva bhAvo'pi bhavati dravyamiva / arhat zAstrajJAyakaH, AgamabhAvo hi arhan // 7 // tadguNaizca pariNato, noAgamabhAvo bhavati arhan / tadguNairdhyAtA, kevalajJAnI hi pariNato bhaNitaH // 8 // 43. samApana 745. evaM se udAhu aNuttaranANI, aNuttaradaMsI aNuttaraNANadasaNadhare / arahA nAyaputte bhagavaM, vesAlie viyAhie tti bemi // 1 // evaM sa udAhRtavAn-anuttarajJA-nyanuttaradarzI anuttarajJAnadarzanadhara arhan jJAtaputro bhagavAn, vaizAliko vyAkhyAtavAniti bravImi // 746. gahi NUNa purA aNussuyaM, aduvA taM taha No samuTThiyaM / muNiNA sAmAi AhiyaM, nAeNaM jagasavvadaMsiNA // 2 // nahi nUnaM purA'nuzruta-mathavA tattathA no samutthitam / muninA sAmAyikAdyAkhyAtaM, jJAtena. jagatsarvadarzinA // 2 // 747-748. attANa jo jANai joya loga, jo ArgAta jANai NAgatiM ca / jo sAsayaM jANa asAsayaMca, jAti maraNaM ca cayaNovavAtaM // 3 // aho vi sattANa vi ThahaNaM ca, jo AsavaM jANati saMvaraM ca / dukkhaM ca jo jANai NijjaraM ca, sobhAsiumarihati kiriyvaadN|| AtmAnaM yaH jAnAti yazca lokaM yaH Agati nAgatiM ca / yaH zAzvataM jAnAti azAzvataM ca jAti maraNaM ca cyavanopapAtam // adhaH api sattvAnAm api UrdhvaM ya AsravaM jAnAti saMvaraM ca / duHkhaM ca yaH jAnAti nirjarAM ca sa bhASitum arhati kriyaavaadaan|| 749. laddhaM aladdhapuvvaM, jiNavayaNa-subhAsidaM amidabhUdaM / gahido suggaimaggo, NAhaM maraNassa bohemi // 5 // labdhamalabdhapUrvaM, jinavacana-subhASitaM amRtabhUtam / gRhItaH sugatimArgo, nAhaM maraNAd bibhemi // 5 // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdavAda 241 pitAne upayoga lagADI rahyo hoya e samaye e aha"ta * che. A AgamabhAvanikSepa thayo. je samaye emAM ahatanA tamAma guNe prakaTa thaI gayA hoya e samaye ene ahaMta kahe tathA e guNothI yukata thaI dhyAna karanArane kevaLajJAnI kahe e AgamabhAvanikSepa kahevAya. 43. samApana 745. A pramANene A hitopadeza anuttarajJAnI, anuttaradazI tathA anuttarajJAnadarzanane dhAraNa karelA che jeNe evA jJAtaputra bhagavAna mahAvIre vizAlA nagarImAM dIdhA hatA. 746. sarvadazI jJAtaputra bhagavAna mahAvIre sAmAyika vagerene upadeza dIdho hato paraMtu jIve ene sAMbhaLe nahi athavA sAMbhaLIne enuM samyak AcaraNa karyuM nahi. 747-748. je AtmAne jANe che, lokane jANe che, Agati ane . anAgatine jANe che, zAzvata-azAzvata, janma-maraNa, cayana . ane upapAdane jANe che, Asava ane saMvarane jANe che, " duHkha ane nirjarAne jANe che e ja kiyAvAdanuM arthAta samyapha AcAra vicAranuM kathana karI zake che. 749 je mane pahelAM kadi prApta thayuM notuM e amRtamaya subhASita jinavacana Aja mane prApta thayuM che ane te pramANe meM sugatine mArga svIkAryo che. eTalA mATe have mane maraNane kaI bhaya nathI. 16 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44. vIrastavana 750. NANaM saraNaM me, daMsaNaM ca saraNaM ca cariya saraNaM ca / tava saMjamaM ca saraNaM, bhagavaM saraNo mhaaviiro||1|| jJAnaM zaraNaM mama, darzanaM ca zaraNaM ca cAritra zaraNaM ca / . tapaH saMyamazca zaraNaM, bhagavAn zaraNo mahAvIraH // 1 // 751. se savvadaMsI abhibhUyaNANI, NirAmagaMdhe dhiimaM ThiyappA / aNuttare savvajagaMsi vijjaM, gaMthA atIte abhae aNAU // 2 // . sa sarvadarzI abhibhUyajJAnI, nirAmagandho dhRtimAn sthitAtmA / anuttaraH sarvajagati vidvAn, granthAdatItaH abhayo'nAyuH // 2 // 752. se bhUipaNNe aNieyacArI, ohaMtalare dhIre aNaMtacakkhU / __ aNuttare tavati sUrie va, vairoyaNideva tamaM pagAse // 3 // sa bhUtiprajJo'niketacArI, oghantaro dhIro'nantacakSuH / anuttaraM tapati sUrya iva, vairocanendra iva tamaH prakAzayati // 3 // 753. hatthIsu erAvaNamAhu NAe, sIho migANaM salilANa gNgaa| . pakkhIsu vA garule veNudevo, nivvANavAdINiha nAyaputte // 4 // hastiSverAvaNamAhuH jJAtaM, siMho magAA~ salilAnAM gaGgA / pakSiSu vA garuDo vainateyaH nirvANavAdinAmiha jJAtaputraH // 4 // 754. dANANa seTheM abhayappayANaM, saccesu vA aNavajja vayaMti / tavesu vA uttama baMbhaceraM, loguttame samaNe nAyaputte // 5 // dAnAnAM zreSThamabhayapradAnaM, satyeSu vA anavadyaM vadanti / tapassu vA uttamaM brahmacarya, lokottamaH zramaNo jJAtaputraH // 5 // 755. jayai jagajIvajoNI-viyANao jagagurU jagANaMdo / jagaNAho , jagabaMdhU, jayai jagappiyAmaho bhayavaM // 6 // jayati jagajjIvayoni - vijJAyako jagadgururjagadAnandaH / jagannAtho jagadbandhu-rjayati jaganpitAmaho bhagavAn // 6 // 756. jayai suyANaM pabhavo, titthayarANaM apacchimo jayai / jayai gurU logANaM, jayai mahappA mhaaviiro||7|| jayati zrutAnAM prabhavaH, tIrthakarANAmapazcimo jayati / jayati gururlokAnAM, jayati mahAtmA mahAvIraH // 7 // - 242 - Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. vIrastavana 750. jJAna mAruM zaraNa che, darzana mAruM zaraNa che, cAritra mAruM zaraNa che, tapa tathA saMyama mAruM zaraNa che, ane bhagavAna mahAvIra mAruM zaraNa che, 752, 751. e bhagavAna mahAvIra sarvadazI kevaLajJAnI, mULa ane uttara guNa sahita vizuddha cAritranA pAlana karanAra, dharyavAna ane granthAtIta arthAt aparigrahI hatA. teo nirbhaya ane Ayukarma rahita hatA. e varaprabhu anaMtajJAnI ane anAgArI hatA. teo saMsAra pAra karanAra hatA. dhIra ane anaMtadazI hatA. sUryanI mAphaka atizaya tejasvI hatA. jevI rIte jhaLahaLato agni aMdhakArane naSTa karI prakAza phelAve che evI rIte emaNe paNa ajJAnAMdhakArane nivArI padArthonA satya svarUpane prakAzita karyuM hatuM. 753. jevI rIte hAMthIomAM airAvata, pazuomAM siMha, nadIomAM gaMgA, pakSIomAM garuDa zreSTha che e pramANe nirvANavAdIomAM jJAtaputra (mahAvIra) zreSTha hatA. 754. jevI rIte dAnomAM abhayadAna, satya vacanomAM anavadya (parane pIDA na upajAve evuM ) zreSTha che tevI rIte jJAtaputra zramaNa lAkamAM uttama hatA. 755 jagatanA jIvonI ni arthAt utpattisthAnanA jANavAvALA, jagatanA guru, jagatane AnaMda ApanArA, jagatanA nAtha, jagatanA baMdhu, jaganA pitAmaha bhagavAna jayavaMtA thAva ! dvAdazAMgarUpa zratajJAnanA utpattisthAnano jayajayakAra ho ! tIrthakaromAM aMtimane jaya ! lokone gurune vijaya ho ! mahAtmA mahAvIrane jaya he ! Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa : 1 alaM aibhUmiM na gacchejjA aisayamAdasamutthaM aMtAdimajjhaNaM a akkhassa poggalakayA akkhANi bahirappA agaNi jo mukkhasuhaM ajjIvo puNa o jhavaNa baMdha aTThavaha sIdIbhUdA aTTha vihaNiTThiyakajjA aTTheNaM taM na baMdhai aNathovaM vaNathovaM aNasaNamUNoyariyA abhogakidaM kam aNissio ihaM loe asaMdha vippeNa du agurudehA aNusoai annajaNaM aNNANaghoratimire aNNANAdo NANI attA caiva ahiMsA attANa jo jANai gAthAnukramaNikA gAthAMka 641 372 278 643 687 179 366 594 154. 566 8 322 134 441 461. 349 640 646 518 10 194 157 747 atthaMgayaMmmi Aicce atthAo atyaMtara athiti Natthi uhayaM athiti Natthi do vi atthasahAvaM davvaM addhANateNasAvada addhruvamasaraNamegatta adhuve asA annaM imaM sarIraM anno'haM annaM imaM sarIraM jIvutti annAINaM suddhANaM annonnaM pavisaMtA annonnANugayANaM apadeso paramANU appaDikuTTha uvadhi appaNaTThA paraTThA vA appapasaMsaNakaraNaM appasatyehiM dArehiM. appA appamma o appA kattA vikattA ya appA caiva dameyavvo appA jANai appA appANamayAto appANameva jujjhAhi 244 - gAthAMka 3.82 678 720 717 718 474. *506 45 519 79 330 630 672 652 377 369 600 350 217 123 127 121 251 126 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appA naI veyaraNI abhaMta rasodhIe abbhuTThANaM aMjalikaraNaM abhayaM patthivA tubbhaM arasamarUvamagaMdhaM arahaMtabhAsitthaM arahaMtA maMgalaM . arahaMtA loguttamA arahaMte saraNaM pavvajjAmi arihaMtA, asarIrA avaropparamavirohe avaropparasAvekkhaM o avi jhAi se mahAvIre avvAbAhamadiya . asahAyaNANadaMsaNa ahAdo viNivittI aha aTThaha ThANehiM aha paMcahi ThANehi ahamikko Nimmamao daMsaNaNANa ahamikko ahavA siddhe sa ahiMsA saccaM ca ateNagaM aho niccaM tavokammaM aho vi sattANa vi AgamaNoAgamado AgAsa kAlajIvA AgAsakAlapuggala AdA NANapamANaM AdANe Nikkheva A gAthAkramaNikA gAthAMka 122 281 466 159 185 19 3 AvAsaeNa hoNa 4. -623 563 263 172 171 191 - 106 AsavadArehiMsA 5 AsAso vIsAso 12 Ahacca savaNaM laddhuM 704 Ahacca hiMsA samitassa 714 AhAkammapariNao 681 AhAradehakkAra 499 AhAramicchemiyame AhArAsagaNiddAjayaM AhAre va vihAre AhArAsaha satyAbhaya 710 364. 352 748 AyA hu mahaM nANe ArAhaNAe kajje Aruhavi aMtarappA AlocaNaNidaNagarahaNa 743 626 625 648 169 AloyaNa paDikamaNaM AvAsaM jai icchasi i iMdiyamaNoNimittaM ikkaM paMDiya* * * chiMdai ikkaM paMDiya* * paDivajjai ittariyapariggahiyA itthIyaM jaM indiyatthe vivajjittA imaM ca me a iya sAmaNNaM sAdhU iriyAbhAsesaNA''dANe iha uvasaMtakasAo ihaparalogAsaMsa-ppaoga I hA apoha vImaMsA uggama uppAdaNaesaNehiM u 245 gAthAMka 218 582 181 4:31 460 419 420 60 27 527 389 409 329 291 288 378 331 679 570 571 314 303 397 160 584 384 133 586 677 405 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 samaNasuttaM . .. gAthAMka . 408 147 . 386 . 416 gAthAMka 391 emee samaNA muttA 319 eyaM khu NANiNo sAraM 84 eyammi guNaTThANe 177 eyAo paMcasamiIo 632 eyA pavayaNamAyA 695 erisabhedabhAse 664 evaM jaha saddattho 592 evaM tu saMjayassAvi . 228 evaM vavahAraNao 548 evaM sasaMkappavikappaNAsuM 446 evaM se udAhu 136 evamaNuddhiyadoso 132. eso paMcaNamoyAro uccAliyammi pAe uDDhamahe tiriyaM piya uttamakhamamaddavajjava uttamaguNANa dhAmaM udayaM jaha macchANaM uppajjaMti viyaMti ya uppAdaTThidibhaMgA uvaogalakkhaNa uvabhogamidiyehi uvasaMta khINamoho uvasamaNo akkhANaM uvasameNa haNe kohaM uvasAmaM puvaNItA usahamajiyaM ca vaMde usahAdijiNavarANaM uhayaM uhayaNaeNa . . 417 . 712 610 ... 37 . 614 429 ogADhagADhaNicido 719 kaMdappaM kukkuiyaM kajjaM NANadIya 114 kammaM ciNaMti savasA 721 kamma puNNaM pAvaM 468 kammattaNapAoggA . 129 kammattaNaNa ekkaM / 451 kammamalavippamukko 411 kammamasuhaM kusIlaM 689 __ kammarayajalohaviNiggayassa 124 kammavasA khalu jIvA 120 kammANa NijjaralaiM . 516 kammAsavadArAI, kasAe payaNae kiccA 385 kAmANugiddhippabhavaM 522 kAyasA vayasA matte 184 ki kAhadi vaNavAso . ee ya saMge samaikkamittA ekaNiruddha iyaro ekammi hIliyammi egao viraI kujjA egaMtamaNAvAe egate accitte dUre egaMteNa parokkhaM egappA ajie sattU ego mUlaM pi hArittA ego me sAsao appA edamhi rado NiccaM edAo aTThapavayaNa ede mohayabhAvA ede savve bhAvA 200 80 575 58 353 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthAnukramaNikA 247 gAthAMka 342 685 gAthAMka 376 guNehi sAhU aguNehi 116 gehaGgai vatthusahAvaM 226 goyarapamANadAyaga 534 ghaNaghAikammamahaNA r 508 kiM kiMcaNatti takkaM kiM puNa guNasahidAo kiM bahuNA bhaNieNaM kiNhA NIlA kAU tiNNi kiNhA NIlA kAU teU / kuMthu ca jiNavaridaM kulajoNijIvamaggaNa kularUvajAdibuddhisu kevalaNANadivAyara kevalamegaM suddhaM ko NAma bhaNijja buho kosuMbho jiha rAo . . . kohAdisagabbhAvakkhaya koheNa jo Na tappadi koho pIiM paNAsei 182 207 / 539 615 410 . 108 caiUNa mahAmoha 88 caugaibhavasaMbhamaNaM 11 cauraMgaM dullahaM mattA 683 caMDo Na muMcai veraM 190 . caMdehi NimmalayarA 559 cakkikuruphaNisureMdesu cakkhusA paDilehittA 85 cattaputtakalattassa cattA pAvAraMbhaM care payAiM parisaMkamANo .46 cAgI bhaddo cokkho 86 cArittaM khalu dhammo 204 cAlijjai bIbhei ya citiyamaciMtiyaM vA . 316 cittamaMtama * 'appaM 450 cittamaMtama parigijjha 351 ceyaNarahiyamamuttaM 415 chaTThaTThamadasamaduvAlasehi 283 572 235 .khaNamettasokkhA khamAmi savvajIvANaM khayarAmaramaNuya khAIpUyAlAha khittAihiraNNAI . khIradahisappimAI khuhaM pivAsaM dussejjaM khettassa vaI Nayarassa .. 274 503 682 371 141 635 447 87 113 gaMthaccAo iMdiya gadimadhigadassa deho garahiyaniyaduccario gAme vA Nayare vA gAravesu kasAesu guNANamAsao davvaM 53 jai kiMci pamAeNaM 490 jaukuMbhe joiuvagUDhe 370 jaM annANI kamma 348 jaM icchasi appaNato 661 ja kiMci me duccaritaM 612 24 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 samaNasuttaM gAthAMka 504 247 150 176 647 462 583 284 .227 732 407 jaMkIrai parirakkhA jaM kuNai bhAvasallaM jaM ca disAveramaNaM jaM jaM karei kamma jaM jaM samayaM jIvo jaM jANiUNa joI jaMNANINa viyappaM jaM thiramajjhavasANaM jaM pUNa samattapajjAya jaM moNaM taM samma jaM saMgaheNa gahiyaM jattha kasAyaNiroho jattheva pAse kai duppauttaM jadi sakkadi kAdaM je jamaNegadhammaNo vatthuNo jammaM maraNeNa samaM jammaM dukkhaM jarA dukkhaM jamallINA jIvA jamhA Na NaeNa viNA jayaM care jayaM ciThe jayai jagajIvajoNI jayai suyANaM pabhavo jayaNA udhammajaNaNI jaya vIyarAya ! jaya guru ! jarA jAva na pIlei jarAmaraNavegeNaM jassa gurummi na bhattI jassa na * jogaparikammo jassa na * savvadavvesu jaha kaMTaeNa viddho jaha kacchullo kacchaM jaha guttassiriyAI gAthAMka .335 jaha cirasaMciyamiMdhaNama 578 jaha jaha suyamogAhai 318 jaha Navi sakkamaNajjo 713 jaha te na piaM dukkhaM .57 jaha dIvA dIvasayaM 269 jaha paumarAyarayaNaM / 690 jaha bAlo jaMpanto .. 485 jaha rAyakulapasUo jaha va NiruddhaM asuhaM 221 jaha salileNa Na lippai 705 jaha sIlarakkhayANaM 439 jaha havadi dhammadavvaM 240 jahA kumme saaMgAI 423 jahA jahA appataro 731 jahA dumassa pupphesu. 507 jahA pommaM jale jAyaM jahA mahAtalAyassa 17 jahA ya aMDappabhavA 691 jahA ya tiNNi vaNiyA 395 jahA lAho tahA loho 755 jAgaraha narA ! niccaM 756 jAgariyA dhammINaM 394 jA jA vaccaI rayaNI 22 jANai kajjAkajja 295 jANijjai cintijjai 525 jAyadi jIvassevaM 29 jAvaMta'vijjApurisA 487 jAvaMti loe pANA 279 jAvaMto vayaNapadhA - 463 jiNavayaNamosahamiNaM 49 jiNavayaNe aNurattA 387 jIvavaho appavaho ropavano 609 168 162 118 542 588 149 726 * 18 21 151 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthAnukramaNikA 249 gAthAMka 520 236 MY 553 649 233 242 270 254 465 334 709 428 271 gAthAMka jIvA ceva ajIvA ya / 636 jo jANiUNa dehaM jIvA'jIvA ya bandhoya 591 jo jeNa pagAreNaM jIvANa puggalANaM. 638 jo Na karedi juguppaM . jIvAdI sahahaNaM 220 jo Na pamANaNayehiM jIvA puggalakAyA 627 jo tasavahAuvirado jIvA saMsAratthA jo du Na karedi kaMkhaM jIvA havaMti tivihA 178 jo dhammiesu bhatto jIvo akkho atthavvAvaNa 686 jo paradavvammi sUha jIvo baMbha jIvammi 111 ___ jo passadi. 'abaddhapuDheM juttIsujuttamagge . 737 jo passadi. - 'samabhAve je ajjhatthaM jANai 257 jo muNibhuttavisesaM| je iMdiyANaM visayA 492 jo vaTTaNaM Na maNNai je egaM jANai - 258 jo samo savvabhUdesu je kei uvasaggA 435. jo savvasaMgamukko jeNa taccaM vibujhejja , 252 jo sahassaM sahassANaM jeNa rAgA virajvejja . . 253 . jo siya bheduvayAraM jeNa viNA lomassa vi 66. jo havai asammUDho jeNa virAgo jAyai ... 77 je payaNubhattapANA. je mamAiyamati jahAti jhANaTThio hu joi .142 je ya kaMte pie bhoe jhANaNilINo. sAhU 104 jhANovarame'vi muNI jehiM du lakkhijjaMte : jo appANaM jANadi 255 jhAyaha paMca vi gurave jo avamANakaraNaM dosaM. 89 jo iMdiyAdivijaI . ThANA vIrAsaNAIyA jo eyasamayavaTTI . 706 jo khalu saMsAratyo 52 NatANaMtabhaveNa joga pauttI lessA 532 NaTThAsesapamAo jo ciMtei Na vaka 91 Na dukkhaM Na sukhaM vA vi jo jassa u AhAro 448 Na balAusAuaLaM jo jahavAyaM na kuNai 70 Na bhavo bhaMgavihINo jo jANadi arahaMtaM . 260 Namo arahaMtANaM 125 35 237 ...497 mpur 452 555 454 406 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 samaNasuttaM gAthAMka 701 103 633 561 700 742 239 '744 205 675 Na ya kuNai pakkhavAyaM Na ya gacchadi ghammatthI Navi iMdiya uvasaggA Na vi kammaM Nokamma Navi dukkhaM Navi sukkhaM Navi hodi appamatto Nahi NUNa pUrA aNussuyaM Na hi tagyAdaNimitto NAUNa logasAraM NANaM saraNaM me . NANaM hodi pamANaM. NANAjIvA NANAkamma NANA''NattIe puNo NANAdhammajudaM pi ya NANI kammassa khayattha NANeNa jjhANasijjhI NAtItamaDh Na ya NAmaTThavaNAdavvaM NAhaM deho Na maNo NAhaM homi paresiM . NiggaMtho NIrAgo NicchayaNayassa evaM NicchayaNayeNa bhaNido NicchayavavahAraNayA NicchayavavahArasarUvaM NicchayasajjhasarUvaM NiiMDo NiiMdo NippaNNamiva payaMpadi . NimmUlakhaMdhasAhuvasAhaM NiyabhAvaM Na vi muccai NiyamaNisehaNasIlo NiyayavayaNijjasaccA gAthAMka 544 Nivvitta davakiriyA NivvedattiyaM bhAvai 618 Nissallasseva puNo 619 NissesakhINamoho . 617 NegAiM mANAI 188 NoAgamaM pi tivihaM 746 - . No iMdiesu virado 392 No chAdae No'vi ya 524 750 taM jai icchAsi gaMtuM 33 taM micchattaM jamasaddahaNaM 735 tagguNae ya pariNado 246 taccaM taha paramaTTha 724 tattha ThiccA jahAThANaM 156 tattha paMcavihaM nANaM . 478 tamhA NivvudikAmo. 500 tamhA du kusIlehiM ya / 739 tamhA vatthUNaM ciya 189 tamhA savvapayatte 496 tamhA savve vi NayA 187 tavanArAyajutteNa 268 tavasA ceva Na mokkho 216 tassa Na kappadi 34 tassa muhuggadavayaNaM 196 tassesa maggo guru 280 taheva kANaM kANe tti 186 taheva pharasA bhAsA 703 tahevuccAvayA pANA 538 tArisapariNAmaTThiya - 437 tiNNo hu si aNNavaM 715 titthayaravayaNasaMgaha 728 tivvatamA tivvatarA 472 287 573 290 -deg 400 398 557 *241 693 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthAnukramaNikA 251 gAthAMka 110 653 404 434 taMga na maMdarAo tumaM si nAma sa ceva - teU pamhA sukkA . teNAvi jaM kayaM kamma te te kammattagadA tellokADaviDahaNo te sAvekkhA suNayA tesi tu tavo Na suddho to uddharaMti gAravarahiyA tha * thirakayajogANaM puNa thiradhariyasIlamAlA gAthAMka 158 dukkhaM hayaM jassa na 152 dupadesAdI khaMdhA 535 dullahA u muhAdAI 658 devAssiyaNiyamAdisu 659 dehama ijaDDasuddhI 117 dehavivittaM pecchai 725 dehAdisaMgarahio 482 dehAdisu aNurattA 579 do ceva jiNavarehi 481 s sh ) - 243 631 692 208 thUlamusAvAyassa thovammi sivikhade . 629 624 628 491 dhammakahAkahaNeNa ya dhammatthikAyamarasaM 311 dhammavihINo sovakhaM 267 dhammAdIsadahaNaM dhammAdhamme ya do'vee dhammArAme care bhikkhU dhammo ahammo AgAsaM kAlo 467 dhammo ahammo AgAsaM davvaM dhammo maMgalamukkiTTha 223 224 dhammo vatthusahAvo dhIreNa vi mariyavvaM dhI saMsAro jahiyaM 662 738 696 na kammuNA kamma khati 694 na kasAyasamutthehi ya 430 na kAmabhogA samayaM uti 551 na tassa dukkhaM vibhayanti 297 na ya saMsArammi suhaM 332 naravibuhesarasukkhaM 754 na lavvejja puTTho 403 na vi kAraNaM taNamao 741 dasaNaNANa * mokkhamaggo dasaNaNANa * sevidavvANi daMsaNaNANe viNao dasaNabhaTThA bhaTThA dasaNasuddho suddho davvaM khu hoi duvihaM davvaM pajjava viuyaM davvaM vivihasahAvaM davvaTThieNa savvaM davvaTThiyavattavvaM davve khette kAle dahiguDamiva vAmissaM dANaM pUyA mukkhaM dANaM bhoyaNamettaM dANANa seTheM abhayappayANaM di8 miyaM asaMdiddhaM na 165 502 230 48 399 576 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 samaNasuttaM gAthAMka. 300 - 302 357 * 66 421 16990 73 272 na vi taM kuNai amitto na vi taM satthaM ca visaM na vi muMDieNa samaNo na samenti na ya sameyA na so pariggaho vutto na hu jiNe ajja dissaI nANaM carittahINaM nANadaMsaNasaMpaNNaM nANamayavAyasahio nANamegaggacitto ya nANassa savvassa. nANassa hoi bhAgI nANassAvaraNijja nANeNa jANaI bhAve nANeNa saNeNaM ca nANeNa ya jhANeNa ya nAdaMsaNissa nANaM nAmakammaM ca goyaM ca nA''lasseNa samaM sukkhaM nAsIle na visIle nicchyao duNNeyaM nicchyanayassa caraNAya nicchyamavalaMbaMtA nimmamo nirahaMkAro nivvANaM ti abAhaMti nissaMkiya-nikkaMkhiya negamasaMgahavavahAra . no indiyaggejjha no khalu ahaM tahA no sakkiyamicchaI 250 gAthAMka 72 paMcamahavvayatuMgA 577 paMca ya aNuvvayAI 340 paMcuMvarasahiyAI 729 paMceva hoMti NANA 379 paccayatthaM ca logassa 355 pajjaya gauNaM kiccA . 210 paDapaDihArasimajja 339 paDikamaNapahudikiriyaM 483 paDhamatiyA davvatthI 174 paNNavaNijjA bhAvA 289 patteyaM patteyaM niyagaM 28 patthaM hidiyANiTheM 64 pamAyaM kammamAhaMsu 209 . paradavvAdo duggai 238 paramaTThamhi du aTThido 131 paramANumittiyaM pi hu 211 parasaMtAvayakAraNavayaNaM parasamayaeganayamayaM paricattA parabhAvaM 173 . pariNAmammi asuddhe 42 pariyaTTaNA ya vAyaNA 285 paliyaMka baMdhe pahiyA je cha ppurisA 346 pADubbhavadi ya anno 621 pANivahamusAvAe 231 pANehiM caduhiM jIvadi 698 pAyacchittaM viNao pAraddhA jA kiriyA , 299 pAvayaNI dhammakahI 234 pAsaMDIliMgANi va pAsarasagaMdhavaNNa 393 piuputtaNattabhavvaya -92 727 167 418 362 475 489 537 309 456 702 358 .637 pa paumiNipattaM va jahA Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthAnukramaNikA 253 gAthAMka 324 ma puDhavijalateyavAU puDhavI jalaM ca chAyA puNNaM pi jo samicchadi purisammi purisasaddo purisAyAro appA pulleva muTThI jahaM se puvvAbhimuho uttaramuho pUyAdisu Niravekkho pesuNNahAsakakkasa - 680 33 445 306 523 603 707 . 282 . 388 304 501 phAsuyamaggeNa divA ba baMdhavahacchavicchae balaM thAmaM ca pehAe bahave ime asAhU bahiyA uDDhamAdAya bahuM suNei kaNehiM bahubhayaMkaradosANaM . bArasa aNuvevakhAo. bArasa vihammi vi tave bAhirasaMgA khetaM. buddhe parinivvur3e care kh gAthAMka 650 bhogANaM parisaMkhA 642 bhogAmisadosavisaNNe 199 bhoccA mANussae bhoe - 667 494 maipuvvaM suyamattaM 488 maMdo buddhivihINo maMsaTThiyasaMghAe 402 maggo maggaphalaM ti ya majjeNa Naro avaso maNavayaNakAyagutti maNasA vAyA kAyeNa maNuyAiyapajjAo 310 madamANamAyaloha maradu va jiyadu va 338 mAMsAsaNeNa vaDDhai 568 mA ciTThaha mA jaMpaha mANussaM viggahaM ladhu 75 mAdusudAbhagiNIva ya 530 mAse mAse du jo bAlo micchattaM vedaMto jIvo micchattapariNadappA micchattavedarAgA micchattAviradI viya micchttAsavadAraM 529 micchadasaNarattA miccho sAsaNa misso 317 mUlameamahammassa 498 mokkhapahe appANaM 656 mottUNa vayaNarayaNaM 81 mottUNa sayalajappa360 mosassa pacchA ya 344 374 273 143. . 605 608 . 580 547 373 bhaI micchAdasaNa bhAvaNAjoga suddhappA bhAvavisuddhiNimittaM bhAvijja ya saMtosaM bhAvejja avatthatiyaM bhAveNa jeNa jIvo bhAve viratto maNuo bhAvo hi paDhamaliMgaM 585 . l mr m mro sh Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 sataNasutaM mohakkhae u juttassa gAthAMka 422 426 320 101 26 128. ratto baMdhadi kamma rayaNattayameva gaNaM rayaNattayasaMjutto rasA pagAmaM na niseviyavyA rAgaddosapamato rAgAdINamaNuppAo rAge dose ya do pAve rAgo ya doso vi ya rudhiyachiddasahasse rUsai Nidai anne 203 . 262 36 130 175 71 gAthAMka 455 vayaNamayaM paDikamaNaM vayaNoccAraNakiriyaM vayabhaMgakAraNaM hoi vayasamidikasAyANaM varaM me appA daMto 514 varaM vayatavehi saggo 293 vavahAragayacarite / 601 vavahAreNuvadissai. 153 vavahAro'bhUyattho vase gurukule niccaM vAhijarabharagamayaro 606 vijjadi kevalagANaM viNao mokkhaddAraM 'viNao sAsANe mUlaM viNayAhiyA vijjA 749 vittaM pasavo yaHNAio 261 viraI aNatthadaMDe virado savasAvajje 622 virayA pariggahAo 347 vivattI aviNIyassa vivittasejjA''saNa 651 visayakaptAyaviNiggaha 723 vispasaNijjo mAyA va vesovi appamANo 541 486 laddhaM aladdhapuvvaM laghRNaM Nihi ekko lavaNa vva salilajoe lAua eraMDaphale lAbhAlAbhe suhe dukkhe lessAsodhI ajjhavasANa loiyasatthammi vi logo akiTTimo khalu loyANaM vavahAraM 170 545 102 673 vajjaNamaNaMtaguMbari vajjijjA tenAhaDa vaNNarasagaMdhaphAsA vaNNarasagaMdhaphAse vattAvattapamAe vadasamidIguttIo vada-samidi-sIla-saMjama 325 313 saMkejja yA'saMkitabhAva 183 saMgaM parijANAmi 644 saMganimittaM mAraI 554 saMgho guNasaMghAo 195 saMjoasiddhIi phalaM vayaMti 457 saMjogamUlA jIveNaM .. 140 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMmei suhamA pANA - saMthAra sejjA saNabhakSapANe - sannihiM ca na kuvvejjA -saMpattadaMsaNAI saMpatti tasseva jadA saMbhinnaM pAsaMto saMraMbhasamArambhe kArya saMraMbha samArambhe* *maNaM saMraMbha samArambhe vayaM .. .. haNA yaduvihA saMvegaja NidakaraNA saMsayavimohavibbhama -saMkadakaphala jalaM vA sakkiriyA virahAto saccami vasadi tavo saccammi sajjhAyaM jANaMto sajjhAyajhANajuttA tU vittibhAvaM sattevahuti bhaMgA sahadi yattedi ya sraddArUDho attho saddhaM nagaraM kiccA santi gehi bhikkhUha samaNoti saMjado tti ya samadA taha majjhatthaM samabhAvo sAmaiyaM samayAe samaNo hoi samayAvaliussAsA samavedaM khalu davvaM samasaMtosajaleNaM makkha paMDie tamhA sammattarayaNapavvaya gAthAnukramaNikA gAthAMka 383 381 380 301 390 684 444 412 413 574 307 674 560 .265 * 96 477 345 308 716 197 F * sammattarayaNabhaTThA sammattarayaNa sAraM sammattavirahiyA sammattasya laMbho sambhaNANaM sammadaMsaNarA sammaddiTThI jIvA sayaM sayaM pasaMsaMtA saNAsa ThANe vA sarIramAhunAva ti saraNaM sapai sa teNaM saviyappa NiviyappaM iya savvaMgaM pecchaMto savvaM pi aNeyaMtaM savvagaMthavimukko savvajIvANa kammaM tu savvatopamattassa bhayaM savvattha vi piya vayaNaM savvabhUyappabhUyassa savve jIvA vi icchaMti savve samayaMti sammaM savve sarA niyati 711 286 298 336 275 425 sasarI 341 639 665 100 589 550 savvesa gaMthANaM savvesimA samANaM samayaparasamaya viU arahaMtA sahasA abbhakkhANaM sAmanna aha visese sAmAiyaM cauvIsatthao sAmAiyaMti kAuM sAmAiyammi ukae sAyAra iyara ThavagA 2.5 gAtha ka 249 219 222 225 214 581 232 734 480 567 708 671 112 722 145 657 166 591 607 148 730 616 375 368 23 180 312 669 424 328 327 740 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 sAvaMgajagamahuyara sAvajjajogaMparirakkhaNaTThA sAhU kappaNijjaM taMti sutA sIsaM jahA sarIrassa vaha suiM caM ladhuM saddhaM ca suTThavimaggijjato sutte yAvI paDibuddhajIvI suddhaM tu viyANato suddhassa ya sAmaNNaM suddho suddhA so subahaMpi sumahI suyanANammi vi jIvo suvaNNarUppassa u pavvayA suvidipayatsuto suvidiyajagarasabhAvo suvihiM ca pupphayaMta suhaM vasAmo jIvAmo suhadukkhajANaNA vA supariNAma puNaM suheNa bhAvidaM gANaM sUI jahA sattA se asaI uccAgoe samaNasutaM gAthAMka 31 326 333 161 484 337 528 47 163 256 277 41 266 264 98 276 493 14 107 593. 198 453 248 90 se jANamajANaM vA sejjogasa Nisejjo sevaima hi bhUpaNe ai selesi saMpatto seto vi sevai se savvasI abhibhUya NANI soccA jANai kallANaM so tamima caiva samaye so vo duvitta sonatthi ihogAso so nAma aNasaNatavo sovayaM paNiyalaM hatthIsu erAvaNamAhu yaM nANaM kiyAhINaM hA ! jahU mohiyama iNA hiMsAdo aviramaNaM hiyAhArA miyAhArA hoMti aNiyaTTiNI hoMti, kammavisuddhAo hoMti parokkhAI mai hoUNa yassiMgo gAyAMka 138 4.73 613 752 564 229 751 245 .565 440 512 44.4 201 753 212 67 155 292 558 531 688 105 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSaTaH 2 pAribhASika zabdakoza ( kauMsamAMnA AMkaDA gAthAono kramAMka sUcave che. je AMkaDA sAthe " sUtra" lakhyuM che te AMkaDA prakaraNano kramAMka sUcave che.) aMga-samyagdarzananA ATha guNa (sUtra18). upadeza vagerethI nirapekSa janma-jAta agAra-vezama athavA ghara (298) tAttvika azraddhAna (549) ajJAna-mohayukata mithyAjJAna (289) anarthadaMDavata-prayojana vinAnAM kAryone ajJAnI-mithyAdaSTi (195) : - tyAga (321-322) ajIva-sukhadu:kha tathA hitAhitanA anazana-karmanI nirjarA mATe yathAzakita - jJAnathI (pa93) ane cetanAthI rahita eka-be dina vagerenuM AhAra-tyAga pudgala Adi pAMca dravya (625) rUpa ta5 (442,447) aNuvrata-zrAvakonAM pAMca vrata(sUtra300) anitya-anuprekSA-vairAgya-vRddhi mATe atithisaMvibhAga-vrata-sAdhune cAra jagatanI kSaNabhaMguratAne vAraMvAra prakAranuM dAna devuM (330-331) . vicAra (507-508). atIndriyasukha-AtmajAta nirAkula * anivRttikaraNa-sAdhakanI navamI bhUmi, AnaMdAnubhUti (614-615) . jemAM samAna samayavatI sAdhakonAM badhAM adattAdAnavrata- acaurya--vrata (313) pariNAma samAna thaI jAya che ane adharmedravya-jIva tathA , pugaLanI pratisamaya uttarottara anaMtagaNI sthitimAM pRthivInI mAphaka sahAyaka, vizuddhatA prApta thatI jAya che (558) lokAkAza-pramANa eka amUrta dravya anuprekSA-vairAgya-vRddhi mATe vAraMvAra (625,629, 634) ciMtavana karavAmAM AvatI 12 adhyavasAna-padArtha-nizcaya (545) bhAvanAo (sUtra 30) adhyavasAya-kama-baMdhanuM kAraNa, jIvanI anekAnta-vastunI svataMtra sattAnuM athavA - rAga-buddhi (154,392) vastunI anaMta dharmAtmaktAnuM nidarzakaadhyAtma-zuddhAtmAmAM vizuddhatAnuM AdhAra- tattva; nityatva-anityatva vagere bhUta anuSThAna (137) paraspara virodhI aneka dharma-yugalothI anagAragRhatyAgI sAdhu (336) yukata vastunA avibhAjya ekasAanabhigRhIta mithyAtva- bIjAnA tmaka jAtyaMtara svarUpa (669-672) 17. - 257 - , Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 samaNAsura' aMtarAtmA-dehAdithI bhinna Atmasva- tarapha UpajelI zraddhA ane satya tarapha rUpane samajanAra samyagdaSTi (179) azraddhA (549) aMtarAya-karma-dAna, lAbhAdimAM bAdhaka atyaMtara grantha-mithyAdarzana tathA kapAya kama (66) vagere 14 bhAva (143). anyatva-anuprekSA- potAnA svarUpane abhyatara tapa-prAyazcitta, vinayAdi rUpe dehAdithI bhinna dekhavAnI bhAvanA che prakAranuM AMtarika tapa (456) (518 -520) atyaMtara saMlekhanA-kaSAyonuM pAtaLAapadhyAna-rAga-draSavaza bIjAonuM paNuM (574) . - aniSTa ciMtana (321) amUDhadaSTi-ta. tarapha abhrAMtadRSTi aparabhAva-vastune zuddha svabhAva athavA | (237) tattva (590). amUrta-IMdriya joI na zake tevAM jIva aparamabhAva-aparabhAvavata (590) vagere pAMca dravya (55626) apavAda -ochI zakitane lIdhe vItarAga aAgI-kevalI-sAdhakanI caudamI athavA mAgIMone paNa AhArAdi grahaNanI aMtima bhUmi jemAM mana, vacana ane AzA (44) " kAyAnI samasta ceSTAo. zAMta thaI apUrvakaraNa- sAdhakanI AThamI bhUmi : jaI zailezI sthiti prApta thaI che jemAM praveza karyA pachI jIvana evA jIva (564) pariNAma prati samaya apUrva-apUrva arahaMta yA ahaMta-prathama parameSThI thatAM jAya che (556-557) (1),jIvanmukata sarvajJa (7), je pharIne apradeza-jeno bIjo koI pradeza nathI deha dhAraNa karato nathI te (100) hato evA ekadezI paramANu (652) arUpI-juoamUrta (592) apramatta-rAga-dveSarahita, AtmA tarapha artha-zAnano viSaya banI zake te dravya sadA jAgRta (166-169) * guNa ane paryAya (32) alaka-lakInI bahAra sthita kevaLa apramatta saMyata-sAdhakanI sAtamI bhUmi, asIma A jyAM koi paNa prakArano pramAda vyakta nathI thato. (555) avadhijJAna-maryAdita deza-kALanI apekSAe aMtarita amuka dravyone apramAda-rAga-drupa vinAnI Atma tathA enA sUkSma bhAvo sudhInI eka jAgRti (sUtra 13) sImA sudhI pratyakSa karAvanAruM jJAna abhayadAna-maraNa vagerenA bhayathI grasta (681,689) jIvonI rakSA karavI (335) avamaudarya-AhAranI mAtrAmAM kamekrame abhigRhIta mithyAtva-bIjAnA upadeza kamI karatAM jatAM eka cAvala sudhI vagerethI asatya dhama tathA tattvo pahoMcavuM te (448) Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAribhASika zabdakoza 259 avirata samyagdaSTi-sAdhakanI cothI astikAya-jIva Adi cha dravyo asti bhUmi jemAM samyagdarzana thai gayuM tvayukta che paraMtu pradeza pracayayukta hoya to paNa bhego athavA hiMsA hovAthI kAyavAna kevaLa pAMca che. vagere pApa tarapha virati bhAva jAgRta paramAvata samayamAtra ekapradezI na thayo hoya te (552). hovAne lIdhe kAladravya kAyavAna avirati-hiMsA vagere pAMca pApa nathI (629, 631 ) karmomAM virakitano abhAva (608) asteya-dIdhA vinA koi vastu grahaNa azaraNa-anuprekSA-vairAgya-vRddhi mATe na karavAno bhAva athavA vrata dhana-kuTuMbAdinI azaraNatAnuM manana (313, 370-371 ) tathA dharmanA zaraNe javAnI bhAvanA ahaMkAra-zarIramAM "huM" paNAne bhAva A (509-510) * . (346 ) , ahiMsA-prANI-vadha na karavo e vyavahAra azuci-anuprekSA-vairAgya-vRddhi mATe ahiMsA che (148) ane rAga- 2 dehanI azuci upara satata manana . draSa na hovo te ( 151 ) athavA (para1 ) yatanAcAramAM apramAda e nizcaya azubha-bhAva-tIvra kaSAya 598) , ahiMsA che (157) azubha-leyA-kRSNAdi tIvra kavAyayukta. AkAza-badhAM dravyone avakAza devA - traNa vRttio (pa34 ) vALuM sarvagata amUrta dravya je - aSTa-1 karma, 2 siddhonA guNo, 3 loka ane aloka ema be bhAgomAM pravacana mAtAo, 4 mada- A vibhakta che (625-629,635 ) badhAM ATha-ATha che. AkiMcanya-ni:saMgatA athavA akiMcana asaMkhyapradeza-AkAza anaMta che. vRtti athavA nitAMta aparigrahavRtti. jene madhya lokabhAga kevaLa daza dharmomAM navamo (105-110) asaMkhyAta-pradeza pramANa che. dharma Agama-pUrvApara-virodha rahita jaina grantha; tathA adharma dravya paNa ATalAM ja parimANavALAM che. jIva dravya paNa vItarAga vANI (20) paramArtha te: ATalo ja moTo che, Agama-nikSepa-vicAraNIya padArthaparaMtu dehamAM saMkucita hovAne lIdhe viSayaka zAstrano jJAtA puruSa paNa A parimANa avyakta che. enI e nAme ja koi vakhata jANavAmAM kevala-samudaghAta avasthA ja evI Ave che. dA4mazInarIne . che ke eka kSaNane mATe e phelAIne jANakAra mikenika (741-744) lokapramANa jeTalI banI jAya che. AcArya-svamata tathA paramatane jJAtA (646) saMghanAyaka sAdhu (9-176 ) Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra60 samasutta AtmA-vyakitanuM nijatva athavA enuM Asava-mana, vacana ane kAyAnI jJAna-darzana-pradhAna cetana tathA amUrta pravRtti dvArA zubhAzubha karmonuM aMtastattva (185) (sUtra 15) AvavuM (601-604). AdAna-nikSepaNa-samiti- vastuone Asava-anuprekSA-vairAgya vadhAravA levA - mUkavAmAM viveka - yatanAcAra mahajanya bhAvonI tathA mana, vacana (410) ane kAyAnI pravRttionI heyatAnuM AdhAkarmacakkI-cUlo vagerenA adhika ciMtavana (522) : AraMbha dvArA karavAmAM AvatuM AsaddhAra-karmAgamananuM mULa kAraNahiMsAyukta bhejana (409 ) mithyAtva, avirati, kaSAya ane Abhinidhika-jJAna- IMdriyAbhimukha yoga (605) . viSayonuM grahaNa. matijJAnanuM bIjuM Indriya-jJAnanA pAMca karaNa-sparzana, nAma (677) rasanA, ghANa netra tathA zrotra Ayukama-AtmAne zarIramAM rokI (47). rAkhavAvALuM karma (66) Ihaloka-manuSya loka ke tIrachA loka Arambha-prANIone du:kha pahoMcADe (127) evI hiMsaka pravRtti (412, 414) IryA-samiti-gamanAgamanaviSayaka yatanAArjava-niSkapaTatA tathA saraLatA (91) cAra (396) - A dhyAna- iSTaviyoga, aniSTa- uccAra-samiti-juo0 pratiSThApanA saMyoga tathA vedanA vagerenA kAraNe samiti utpanna thanAruM du:kha athavA kheda- utmAthakAla-saMlekhanIyukta maraNakALa yukta mananI sthiti (328) . (578) AlocanA-saraLa bhAva pUrvaka potAnA utpAda-dravyanI nitya navIna paryAyonI doSonuM AtmaniMdA karatAM kareluM utpatti (666-667) prakaTIkaraNa (461-465) Avazyaka-sAdhu dvArA nitya karaNIya upAdana-doSa-gRhasthone emanI icchA pratikramaNAdi che kartavya (618, pramANe vidyA, siddhi athavA 620, 624) cikitsA vagerenA upAya batAvavAthI Asana-dhyAna tathA tapa vagere mATe prApta thaI zake evI sadoSa sAdhue pALavAnI ke karavAnI bhikSA (405) besavA, UbhA rahevAnI vidhi. utsargajJAnAdi kAryanI saphaLatAne palyakAsana (489), vIrAsana sarvathA nirdoSa ati karkaza mArga (45ra) Adi bhedane laI ghaNA jemAM sAdhu koI paNa prakArano parigraha prakAranI. grahaNa nathI karato (44) Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAribhASika zabdakeza ugamadoSa-pitAnA nimitte taiyAra UdarI-juo0 avamaudarya - karavAmAM AvelA bhejana athavA RjusUtra-naya-bhUta ane bhaviSyathI bhikSAnuM grahaNa karavuM sadoSa (45) nirapekSa kevala vartamAna paryAyane uMbara-Umara, vaDa, pIpaLo, gUlara, pAkare- purNa dravya tarIke svIkAranArI kSaNa pAMca agrAhya phaLa jemAM nAnA nAnA bhaMgavAdI daSTi (706-707) jIve vadhAre pramANamAM hoya che (302) RSi-Rddhi-siddhi saMpanna sAdhu (336) upagrahana-samyagdarzananuM eka aMga; ekatva - anuprekSA-vairAgyamAM pragati potAnA guNo ane bIjAnA doSa karavA mATe potAnAM karmonAM phaLane prakaTa na karavA (239) upadhi-zakitanI bhogavavAmAM sarva jIvonI asahAyaochapane kAraNe AhArAdi kAMIka nirdoSa tathA. tAnuM ciMtavana (515) zAstrasaMmata padArtha nirgastha sAdhu ekendriya-kevaLa sparzendriyadhArI pRthivI, - grahaNa kare te (377-378) jala, vAyu, agni ane vanaspatyAdi upabhega-pharI pharIne bhegavavA lAyaka jIva (650) vastrAlaMkArAdi padArtha athavA viSaya evaMbhUta - naya-je zabdano kriyAvALo (323) vyutpatti-labhya artha thAya che te upayoga-AtmAnuM caitanyAnuvidhAyI dvArA e kriyArUpa pariNata padArthane - jJAna-darzana yukta pariNAma (649). ja samajavo. jevI rIte gamanArthaka upabRhaNu-dhArmika bhAvanAthI Atmika go' zabda dvArA cAlatI gAyane * zakitaonI abhivRddhi (238) ja samajavI, nahIM ke beThelI. upazama-kSamAbhAva (136) (712-713). ' upazamaka-kaSAyonuM upazamana karanAro eSaNa - samiti-bhikSAcaryAne lagato sAdhaka (555) viveka-yatanAcAra (404-409) upazamana-dhyAna, ciMtana vagere dvArA karaNa-pravRttinA sAdhana rUpa vacana ane kaSAyone prazAMta karavA (557) kAyA (601) athavA Indriyo. upazAnta-kaSAya-sAdhakanI agiyAramI karma--mana, vacana ane kAyAnI zubha bhUmi jemAM kaSAyonuM pUrNa upazamana athavA azubha pravRtti athavA thaI javAne lIdhe e thoDAka samaya vyApAra (601). e nimitte baMdhane mATe khUba zAMta banI jAya che (560) pAmanAra karma jAtIya sUkSma pudgalaupazAta-maha-upazAMta-kaSAya guNa- skaMdharUpa dravya karma je jJAnAvaraNAdi - sthAnanuM bIjuM nAma. ATha bheda rUpa che. karmanA phaLodayane upAdhyAya-cothA parameSThI (1); Agama- anusAre thanArA rAgAdi pariNAma jJAtA sAdhu (10). bhAva-kama che (sUtra 6) Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNusutta' kaSAya-krodha, mAna, mAyA ane lAbharUpI phUTazAlmalI-narakonuM ati pIDAdAyaka AtmaghAtaka vikAra (135-136) kAMTAvALuM vRkSa ( 122) kApeAta - lezyA-traNa azubha lezyA-kRSNa-lezyA-traNa azubha lezyAomAMthI sarva grAhI prathama athavA tIvratama (534,539) kevalajJAna-Indriya vagerethI nirapekSa tathA sarvagrAhI AtmajJAna (684, 689) kevaladena-kevalajJAnavat darzana (620) kevalalabdhi-kevaLajJAnanI mAphaka aha`tA tathA siddhonI nava labdhi: ana tajJAna, anaMtadarzana, ana Mtasamyaktva, anaMtacAritra athavA sukha; tathA anaMtadAna, lAbha, bhAga, upabhAga, * tathA vI (562) kaivalavIya --kevalajJAnavat jANavA-jovAnI anaMta zakita (620) kevalasukha-kevalajJAnavat nirapekSa anaMtasukha athavA nirAkula AnaMda (620) kevalI-kevaLajJAna-darzana Adi zakitathI saMpanna ahIMta parameSThI (562563) IndriyAdithI kSepaka kaSAyono kSaya karanAra sAdhaka (555) kSapaNu-dhyAna vagere dvArA kaSAyonA samULA nAza karavA jethI e pharIthI utpanna na thavA pAme (557) kSamA-dasa dharmamAMthI eka (85, 135) kSINakaSAya-sAdhakanI bAramI bhUmi jemAM kaSAyAnA sapUco nAza thai jAya che (561) kSINameha-kSINakaSAya guNasthAnanuM bIjuM nAma 242 mAMthI trIjI athavA jaghanya (534, 541) kAmabhAga-IMdriyA drArA bhAgya viSaya (49) kAya-aneka pradezAnA praya athavA samUha jethI yukata thayeluM dravya kAyavAn bane che (659). jIvanA pRthivyAdi pAMca sthAvara tathA eka sa-e pramANe cha jAtinA zarIrane kAya kahe che (650) kAyakleza-garamInI RtumAM parvatanA zikhara para utkaTa Asana lagAvIne AtApana yAga dhAraNa karavA ane A prakAre zaraRtumAM zItayoga ane varSARtumAM varSAyAga dhAraNa karavA; eka tapa (452) kAyagupti-kAyAnI pravRttinuM gopana, saMkocana (414) kAryAtma-amuka samaya sudhI zarIrane lAkaDA jevuM gaNIne dhIrajapUrvaka upasarga sahana karavAnA rUpamAM karavAmAM AvatuM AbhyaMtara tapa (434-435, 480 ) kAla-eka samaya pramANa eka pradezI amUrta tathA niSkriya dravya je tamAma dravyonA pariNamananA sAmAnya hetu che. (625, 629, 637-639) kula-jIvAnI 199 1/2 lAkha karoDa jAtio ( 367 ) Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khecara-vidyAnA baLa vaDe AkAzamAM sama evA jAti-vizeSa, vicaraNa karavAmAM manuSyonI eka vidyAdhara (204) pAribhASika zaDhakAza kharakama -koyalA banAvavA, pazu pAse bhAra vahana karAvavA vagere vagere evA vyApAra je prANIone pIDA paheoMcADayA vinA thai zakatA ja nathI (325). gacchatraNathI adhika puruSo athavA sAdhuenA samUha (26) gaNu-traNa puruSo athavA sAdhuonA samUha athavA vira sAdhuonI paraMparA (26) gaNadhara--tIrtha karanA sAdhusamudAyanA nAyaka je ahaM tApadiSTa jJAnane zabdabaddha kare che (19) . gati eka bhavathI bIje bhava vuM te. AvI gita cAra che nAraka, ti``ca, manuSya, tathA deva (52) gaha Nu-rAgAdino tyAga karI karelA doSone gurunI samakSa prakaTa karavA (430) 23 bhUmikAo (546-548) ( vizeSa juo sUtra 32) gupti-samitimAM sahAyaka mAnasika, vAcanika tathA kAyika pravRttionu gopana (384, 386) ( vizeSa juo sUtra 26 i) guru-samyaktvAdi guNe| drArA mahAna banyA hovAne kAraNe ahaMta, siddha Adi paMca parameSThI (6) gRhitamithyAtva-juo abhigRhIta mithyAtva guNa-dravyanA saMpUrNa pradezAmAM tathA enI samasta paryAyAmAM vyApI rahelA dha dA. ta. manuSyamAM jJAna ane kerImAM rasa (661) guNavrata-zrAvakanA pAMca aNuvratomAM vRddhi karanArAM dik, deza tathA ane daMDa nAmanAM traNa vrata (318) guNasthAna-karmanA udayane kAraNe utpanna thatI sAdhakanI uttarottara unnata cauda gAtraka-je karmanA kAraNe jIva ucca tathA nIca kuLamAM janma le che (66) gaurava-vacana, kalA, Rddhi tathA samRddhine laIne vyakitamAM utpanna thanAruM abhimAna (348) jJAnAvaraNa-jIvanA jJAna guNane DhAMkanAru athavA maMda karanAruM karma (66) grantha-24 prakAranA parigraha (143) ghAtIka-jIvanA jJAnAdi anujIvI guNAnA ghAta karanAra jJAnAvaraNa, da nAvaraNa, meAhanIya ane aMtarAya nAmanAM cAra ka (7) catu-1. artha-naya, 2. 4. nikSepa, 5. kaSAya, 3. gati, paryAyArthi ka naya, 6. zikSAvrata-A badhAM cAra-cAra hAya che. caturindriya-sparzana, rasanA, dhrANa tathA netra A cAra IndriyAvALA bhramara vagere jIva (650) caturda za-1. AbhyaMtara parigraha, 2. guNasthAna, 3. jIvasthAna, Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 samasutta 4. mAga zAsthAna, A badhAM 14-14 icchAonA nirodha mATe bAhya tathA hoya che. AtyaMtara rIte karavAmAM AvatI cAritra-mana, vacana, ane kAyAnI kriyAo (102, 439) pravRttimAM nimittarUpa guNa-vizeSa(36) tIrtha-saMsAra-sAgarane pAra karavA mATe cetanA-jIvamAM jJAnadarzananI tathA tIrthaMkara prarUpita ratnatraya dhama tathA kartutva-bhakatRtvanI nimittabhUta mULa- taghukata jIva (514) zakita (185). tejalezyA-traNa zubha lezyAomAMthI yAvita-zarIra-AtmahatyA dvArA chUTa- jaghanya athavA zubha (534,542) nAruM zarIra (742) tyaktazarIra-saMlekhana vidhithI choDeluM yuta-zarIra-AyuSya pUruM thatAM svayaM zarIra (742 ) chUTanAruM zarIra (42). trasa-rakSA mATe athavA AhArAdinI chAstha-alpajJa (497) zodhamAM svayaM cAlavA pharavAmAM jina-indriya-jhI tathA kaSAya-jayI zakitazALI be IdriyovALA vagere vItarAgI ahaMta bhagavAna (13) badhA jIvo (650) : jIva-cAra zArIrika prANothI athavA tri-1. guNavrata, 2. gupti, 3. gaurava, racaitanya prANathI jIvavAne kAraNe * 4. daMDa, pa. dravyArthika naya, 6. nirveda, Atmatattva ja jIva che (645), A 7. naigama, 8. naya, 9. bala, 10. upayoga lakSaNavALuM (592, 649) - bhuvana, 11. mUDhatA, 12.yoga, 13. kriyAvAna amUrta dravya che tathA gaNanA- loka, 14. veda, 15. zabdanaya, mAM anaMta che (625-628), jJAnane - 16. zalya, 17. sAmAyika, 18. -strI laIne sarvagata hovA chatAM (648) A badhAM traNa traNa che. pradezonI apekSAe lokAkAza-pramANa trIndriya-sparzana, rasanA, dhrANa A traNa che je potAnI saMkoca-vistAranI IdriyavALA kIDI vagere jIva (650) zakitane kAraNe deha pramANa hoya che. daDa-mana, vacana, kAya (101) : (646-647). damana-jJAna, dhyAna, ane tapa, dvArA jIvasthAna-jIvonA trasa, sthAvara, sUkSma, Idriya-viSayo tathA kaSAyone nirodha bAdara vagere cauda bheda (182, 367) (127,131) jugupsA-pitAnA doSane ane bIjAnA darzana- jJAnanA viSayabhUta padAtha nA guNone chupAvavA athavA bIjA pratye nirAkAra tathA nirvikalpa pratibhAsa - glAnine bhAva ( 236 ). karanArI cetanAzakita (36). tattva-dravyane anya-nirapekSa nija svabhAva darzanAvaraNa-jIvanA daza na-guNane athavA sarvasva (pa90) DhAMkavAvALuM athavA maMda karanAruM tapa-viSaya-kaSAyonA nigraha athavA karma (66) Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAribhASika zabdakoza pa dravyArthika naya-paryAyAne gaNanAmAM lIdhA vinA dravyane haMmezAM anutpanna tathA avinaSTa dekhanArI dRSTi (694-697) phrendra-iSTa-aniSTa, du:kha-sukha, janmamaraNa, saMyoga-viyoga, vagere paraspara virodhI yugala bhAva (105) dvAdaza-tapa tathA zrAvaka-vrata 12-12 che. dvipadma-srI, kuTuMba vage2e (144) pakaDanArI daSTi (725) dezatrata yA dezAvakAzikata-deza-DhIndriya jIva-sparzana ane rasanA-A be iMdriyAvALA LA Adi jIva (650) dveSa- aniSTa agara arucikara padArtho prati aprItinA bhAva (sUtra 8) dharma - jIvanA nija-svabhAva athavA samyagdarzana vagere, ahiMsA vagere, kSamA vagere athavA samatA vagere bhAva (83,274, sUtra 15) dharma-anuprekSA-vairAgya vadhAravA janma, jarA, maraNarUpa A du:khamaya saMsAramAM dhUma ja rakSaNa rUpa che evuM ciMtavana ( 525 ) dharmadravya--jIva tathA pudgalAnI gatimAM sahAyaka hetu, lAkAkAza pramANa niSkriya amUtta dravya (625,633) dharma-dhyAna-AtmAnA athavA arjunta siddha vagerenA svarUpanuM ekAgra ciMtavana tathA matra, jAgya Adi (505) daza-bAhya parigraha tathA dharma dasa dasa che dAnta Idriyo tathA kaSAyAnuM damana karanAra (127) dvignata-parigraha-parimANa vratanI rakSA kAje vyApAra kSetrane sImita rAkhavAmAM sahAyaka guNavrata (319) druti-naraka ane tiryaMca gati (587) duna ya-virodhI 'dhama nI apekSAne grahaNa na karanArI kevaLa pAtAnA ja pakSa dezAMtaramAM gamanAgamana yA vyApAra saMbaMdhI maryAdArUpa vrata athavA je dezamAM javAthI vratabhaMga thavAnA bhaya che tyAM javAnA tyAga (320) dravya-guNA ane paryAyAnA AzrayabhUta padArtha (661) je jIvuM, pudgala AdinA bhede cha che (624) dravyakama - jIvanA rAgAdi bhAvAnuM nimitta meLavI. enI sAthe baMdhAvA vALA sUkSma pudgala skaMdha (62, 654-655 ) dravya-nikSepa- AgAmI pariNAmanI yogyatA rAkhanAra koi padArthone vartamAnamAM ja . e pramANe kahI devo. dA. ta., rAjaputrane kahevA (741,742) rAjA pAThanu dravya-pratikramaNa pratikramaNa uccAraNa mAtra (422, 432 ) dravya-liMga-sAdhunA bAhya veza athavA cihna (360, 362) dravyahi sA-prANI-vadha (389-390) 18 dhyAna-Atma-ciMtavana AdimAM cittanI ekAgratA (485, sUtra 29) Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra66 samasura dhrauvya-dravyane nitya avasthita sAmAnya jyotiSa (244) bhAva, jevI rIte bALayuvA Adi nigraMtha-graMtha athavA graMthirahita - avasthAomAM manuSyatva(66-667) aparigrahI; juo "ni:saMga naya-vakatA jJAnIne hRdayagata abhiprAya nirjarA-sAta tomAMthI eka, jenA (33), sakalArthagrAhI pramANasvarUpa be bheda che; sukha-du:kha tathA janmazrutajJAnane vikalArtha grAhI eka maraNAdi dvaMdvothI para jIvanI kevaLa vikalpa athavA vastunA koI paNa jJAnAnaMdarUpa avasthA (617-619) eka aMzanuM grAhaka jJAna (690) arthAta mokSa (192, 211) nava-kevalalabdhi tathA tattvArtha nava-nava che. nirvANa-juo0. mekSa , nAma-karma- jIva mATe cAreya gatiomAM nivicikitsA-jugupsAne abhAva vividha prakAranAM zarIronI racanA samyagdarzananuM eka aMga (236) mATe javAbadAra karma (66) nirveda-saMsAra, deha tathA bhega traNeyathI nAma-nikSepa-potAnI icchAthI koi vairAgya (22) . . paNa vastunuM kAMi paNa nAma nizcayanaya-anaMta dharmAtmaka vastunA rAkhavuM (739) akhaMDa tathA vAstavika svarUpane nikAMkSA-vastunI tathA khyAti-lAbha- * darzAvanAruM e jJAna je nathI. guNa pUjAnI icchAthI rahita niSkAma guNI rUpa bhedopacAra karI vyAkhyA bhAva; samyagdaza nanuM eka aMga karatuM ane nathI bAhya nimitta(233-235). naimittika saMbaMdharUpa koI abhedoniHzaMkA-koI paNa prakAranA bhaya athavA pacAra svIkAratuM (35). dAva 10, AzaMkA vinAno bhAva; samyagdarzananuM mokSamArgane samyagdarzanAdirUpe eka aMga (232) trayAtmaka kahyA vinA sarva pakSothI nisaMga-badhA bAhya padArtho tathA 'para nirvikalpa kahevuM te (214), emanI AkAMkSA vinAne nitha athavA jIva-vadhane hiMsA nahi sAdhu (346) kahetAM rAgAdi. bhAvane hiMsA kahevI nikSepa-nAma athavA sthApanA, dravya ane te (153). bhAva dvArA koI padArthane yukitapUrvaka nIla-lezyA-traNa azubha lezyAomAMthI jANavAnuM tathA batAvavAnuM mAdhyama bIjI athavA tIvratara (pa34,540) (23, 737) nigama-naya-saMkalpa mAtranA AdhAra para nidAna-maryA bAda parabhavamAM sukhAdi. gata padArthane athavA aniSpanna . prApta karavAnI abhilASA (366) athavA aghaniSpanna padArthane vartanimittajJAna-tala, masA vagere joine mAnamAM avasthita athavA niSpanna bhaviSya batAvanArI vidyA athavA kahevo ( 700-703) Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAribhASika zabdAza ( vizeSa ju bhUta, vartamAna, ane bhAvi naigama naya ) naimittika--mimitta jJAnI (244) nAAgama-nikSepa-koI padArthanA jJAtA cc vyakitanA karma ane zarIrane e padArtha kahI devA. dA0 ta0, mikenikanA mRta zarIrane Amikenika hatA " evuM kahevuM (141,744) nAkama -dehathI mAMDI je badhA dRSTa padArtha che athavA enA kAraNabhUta sUkSma skaMdha che te tamAma karma nimittaka hovAne lIdhe nAkama kahevAya che. nA-indriya-thADuMka IMdriya hAvAne kAraNe mananuM nAma. 3. pA~ca 1. ajIva, 2. aNuvrata, indriya, 4. urdu bara phala, 5. guru, 6. jJAna, 7. mahAvrata, 8. samiti, 9. sthAvara jIva-A badhAM pAMca pAMca che. pacendriya--sparzanAdi pAMceya IndriyA vALA manuSyAdi jIvA (650) paDita-apramatta jJAnI (164-165) paDitamaraNuM- apramatta jJAnIonu salekhanAyukata maraNa (570-571) padmasthadhyAna-vividha mAnA jApa karavAmAM manane ekAgra karavuM (497) padmalezyA-traNazubha lezyAmAMthI bIjI athavA zubhatara (534,543) paradravya-AtmAne choDI dehAdi sahita savapadA (587) para-bhAva AtmAnA zuddha svabhAvane cheADI enA rAgAdisa vikArI 297 bhAva (188-191), tattva athavA vastune zuddha svabhAva (590) paramabhAva-tattva athavA vastune zuddha svabhAva (590) paramANu-tamAma ska MdhAnu * mUla kAraNa, kevala ekapradezI, avibhAjya, sUkSma, pudgala dravya (643-652) paramAtmA ATha karmothI rahita tathA AtmAnA zuddha svarUpamAM avasthita arhaMta tathA siddhu (178-179) paramArtha-tattva athavA vastune zuddha svabhAva (590) parameSThI-mumukSu mATe parama iSTa tathA magala svarUpa arhaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu(1-2) paraleAka-mRtyu bAda prApta thanAro bIjo bhava (127) parasamaya-AtmasvabhAvane cheDI anya padArthomAM athavA anya bhAvAmAM iSTAniSTanI kalpanA karanAra mithyAdaSTi (194-195), anya mata (23,735), pakSapAta (726-728) parigraha-deha vagere sahita AtmAtirikata jeTalA parapadA athavA para-bhAva che enu grahaNa athavA saMcaya vyavahAra-parigraha che ane e padArthomAM IcchA tathA mamatva bhAvanuM grahaNa nizcaya parigraha che (379), (sUtra 11) paribheAga-juo upabhAga parISaha-mA mAMthI cyuta na thavA mATe tathA karmonI nirjarA mATe bhUkhatarasa vagerene sahana karavAM (503) Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 samasutta parokSajJAna-iMdriya ane mananI sahAya- karavAmAM athavA parAThavavAmAM viveka tAthI thanArA mati ane zrutajJAna yatanAcAra (411 ) * (687) pratyakSajJAna-iMdriya ane manathI nirapekSa paryakAsana-bane jAMghone bhegI karI kevaLa Atmahatya jJAna (686) upara nIce rAkhavI (489) pratyAkhyAna-AgAmI doSonA tyAgano paryAya-vastunI utpanna-dhvaMsI pariNamana- saMkalpa (436-438) zIla avasthAo athavA guNone pradeza-eka paramANu-parimANa AkAza. vikAra: jevI rIte manuSyanI bAla, e prakAre jIvAdi badhA. dravyonAM yuvA vagere avasthA athavA pradezonI sthiti (620,657) rasaguNanA khATA mIThA vagere vikAra pramatta-AtmasvabhAva prati supta athavA (661-667) ajAgarUka (162-164) athavA paryAyArthika naya-trikAlI dravyane rAga-draSa-rata (601). dhyAnamAM nahi letAM enI vartamAna pramatta-saMyata-sAdhakanI AThamI bhUmi samayavatI koI eka paryAyane ja jyAM saMyamanI sAthe sAthe maMda svataMtra sattAdhArI padArtha tarIke rAgAdinA rUpamAM pramAda hoya che dekho (694-697), Rju sUtra : vagerenA bhedothI cAra jAtanI (69) pramANe-saMzaya vagerethI rahita samyajJAna piMDastha dhyAna-ahaMta ane siddhanA (685) athavA dehAkAra AtmAnuM dhyAna pramAda-Atmaprasupti, cAritra pratye (497) anutsAha tathA anAdara (sUtra 13) pItalezyA-juo "tejo lezyA" pramAdacaryA-beThA beThA potAnA Asanapugala-paramANu ane skaMdharUpa sakriya mAMthI nANA vANA ke nRNa toDatA tathA mUta bhautika dravya je nitya rahevuM, pANIne naLa khullo mUko, pUraNa-galananA svabhAvavALuM, che vagere vagere akAraNa sAvadya kriyA (625-628; 640-644) (321). pratikramaNa-nidA-gaINa vagere dvArA pramArjana-vastuone letI mUkatI vakhate athavA UThatI besatI vakhate e karelA doSonuM zodhana (430) jagyA zudra jIvonI rakSA mATe koI pratilekhana-vastune letI-mUkatI vakhate suMvALA sAdhana vaDe vALavI-sApha athavA UThatI besatI vakhate e karavI te (410). sthAnane jIva rakSA mATe sArI rIte pravacanamAtA mAtAnI mAphaka ratnatrayanI jovuM (410) rakSA karanArI pAMca samitio ane pratiSThApana samitimala-mUtra vagere traNa guptio (385) Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAribhASika zayadakeza 269 prANu-mana, vacana, kAya rUpa traNa baLa, dhIre bhejana tajavAnI prakriyA pAMca iMdriyo, Ayu ane zvAso- vizeSa (573) vAsa-A daza prANa che. (645) bhaMga-syAdvAda - nyAyane anusAra prAsuka-jIvonA saMyoga athavA saMcAra anekAMtarUpa vastunA jaTila svarUpanuM vinAnuM bhojana (409), bhUmi paraspara-virodhI pratyeka dharma-yugalamAM (576), mArga (396) vagere. sAta sAta vikalpa utpanna karI proSadhopavAsa-eka vAra bhajana karavuM pratipAdana karavAnI paddhati (sUtra40) te prASadha ane bilakula bhojana bhaya-sAta che. A lokano bhaya, parana karavuM tenuM nAma upavAsa. loko bhaya, vedanA-bhaya, mRtyu-bhaya, parvanA Agale divase savAranA arakSA-bhaya, agupti-bhaya ane samaye ane enA pachInA divase Akasmika-bhaya (232) sAMje kevaLa eka eka vakhata bhava-eka dehathI bIjA dehanI prAptirUpa bhojana karavuM ane parvavALA divase cAra gatiomAM bhramaNa (182) . banne vakhata bhojana na karavuM. A bhAraDa pakSI-khAsa jAtanuM pakSI jenA pramANe soLa pahera sudhI sarva eka zarIramAM be jIvo, be Doka, ane , AraMbhano tathA bhejanane tyAga . traNa paga hoya che. jyAre eka - (329) : jIva sUve che tyAre sAvadhAnI mATe bandha-jIvanA rAgAdi pariNAmonA nimitte bIjo jIva jAgate rahe che (163). . karma-jAtIya sUkSma pudgala paramANa- bhAva-karma-dravya karma nI phaLa ApavAnI onA jIvanA pradezo sAthe avasthita zakita athavA enA udayane kAraNe . thaI javuM. (556-557) jIvanA rAgAdi bhAva (62). bala-traNa che. mana, vacana ane kAya bhAva-nikSepa-vivakSita paryAyayukta vastune ja e nAme kahevI te. bahirAtmA-dehane AtmA mAnavAvALA dA2 ta2, rAjyaniSTha rAjAne rAjA mithyAdaSTi (69) kahevo. (743-744) bAla-ajJAnI, mithyAdaSTi (50, 272) bhAva-pratikramaNa-doSa-zuddhi mATe karavAbAhya-kSepa, makAna vagere dasa prakArano mAM AvelI AtmaniMdA ane dhyAna parigraha (144), anazana Adi vagere (431-432) cha prakAranuM tapa (441), deha- bhAvaliMga-sAdhunA niHsaMga tathA niSka kRzatArUpa saMkhanA (574) vagere. pAyarUpa samatAbhAva (363) * bAdhi-ratnatraya (580-581) bhAva- hiMsA-Atmahanana svarUpa rAgAdibhakta-pratyAkhyAna-saMlekhanA vidhimAM nI utpattinA rUpamAM thanArI hiMsA zarIrane pAtaLuM pADavA mATe dhIre (153,389-392) Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 samaNusutta' bhAvi naigamanaya-rAMkalpamAtranA AdhAre anutpanna padArthane paNa e nAme kahevA, jevI rIte ke pASANane 'pratimA' kahevI (703) yatanAcAra (391-403) para gata bhuvana-traNa che. Urdhva, madhya ane adheA. (7) bhUta maiganamaya-saMkalpamAtranA AdhAra padArthane vartamAnamAM avasthita kahevA dAM. ta. " Aje dIpAvalIne divase bhagavAna vIra nirvANa pAmyA. (701) bhAga-paribhAga "" parimANu-vrata- maryAdita bhAganA theAbha mATe bhAga tathA paribhAganI vastu karavI (325) matijJAna- 'juo AbhinibAdhikajJAna' mada-garva; ATha che-- kula, jAti, lAbha, bala, rUpa, jJAna, tapa ane sattA. (88, 187) mana:paryavajJAna-bIjAnA mananI vAta pratyakSa jANI levAvALuM (682, 689) manAgupti-mananI pravRttinuM gopana jJAna (412) mamakAra-AtmAne cheADI bIjA badhA padArthomAM mArApaNA "nA bhAva (186, 346) mamatva-mamakAra (79, 142) mala-karma skaMdha (58) mahAvrata-sAdhuonu sarva dezatrata. juo--'vrata' zabda (6 bhAva-mAha kSeAvihIna athavA vijrAnta bhAva bhASA-samiti-bolavAnA saMbaMdhe viveka mANAsthAna jenI jenI dvArA jIvAnuM anveSaNa (zodha) karavAmAM Ave e tamAma dharma cauda che: gati, IMdriya, kAya, yoga, veda, kaSAya saMyama, dana, lezyA, bhavyatva sazitva, samyaktva, AhArakatva (182, 367) mAdhyasthya samatA (274, 295) mAga-mAkSane upAya (192) mA va-abhimAnahita mRdu pariNAma, dasa dharmamAMthI bIjA (88) mithyAtva yA mithyAbhraMzana-tattvA pratye aAhA athavA viparita zraddAthI athavA tatpariNAmasvarUpa yathA dharmamAM aruci. cauda guNasthAnAmAM prathama (68, 549) mizra-sAdhakanI trIjI bhUmi jemAM enA gALanA * pariNAma dahIM ane mizrita svAdanI mAphaka samyaktva tathA mithyAtvanA mizraNa jevA hoya che (551) mUrchA- IcchA, mamatvabhAva, mehAMdhatA athavA Asakita (379, 142) mUDhatA--gADarIyA pravAhanI jema rUDhigata mithyA aMdhavizvAsa je traNa prakAranA che--lAkamUDhatA, devamUDhatA gurumUDhatA. (186) mUrta-IMdriya grAhya hAvAne lIdhe mAtra pudgala dravya (595, 626) meAkSa-tamAma karmo naSTa thaI gayA pachI kevalajJAnAnaMdamaya svarUpa jIvane Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 pAribhASika zabdakoza prApta thAya eTale zarIra chUTI liga-buddhi athavA anumAna jJAna(185) gayA bAda enA urdhvagamananI sAdhunuM bAhyAbhyatararUpa (sUtra 24-) svabhAvane kAraNe upara lokanA agra vezyA-mana, vacana ane kAyAnI kaSAya bhAgamAM haMmezAM jIvanuM rahevuM te ' yukata vRttio jenA svarUpanuM kathana mekSa, mukita athavA nirvANa (614 kRSNa, nIla vagere cha raMgenI - 623). upamA dvArA karavAmAM AvyuM che meha-oyAoya vivekathI vihIna bhAva (sUtra 31) arthAt mithyA darzana, A ja rAga- loka-asIma AkAzanuM e madhyavatI draSanuM tathA karmabaMdhanuM mULa che (71) puruSAkAra kSetra jemAM cha dravyo mehanIya-dArUnI mAphaka zreyAyanA avasthita che (636, 651). A vivekane naSTa karanAruM prabaLa karma traNa bhAgamAM vibhakata che(66, 613) , " . aloka (naraka), madhyalaka (manuSya ga-mana, vacana ane kAyAnI ceSTAne ane tiryaMca) ane urdhvaloka(svarga) kAraNabhUta aMtaraMga prayatna athavA (juo pRSTha 210) vIryapariNAma (603) lAkAgra-kAkAzano zIrSa bhAga (565, ceni-jIvonI utpattine yogya coryAzI 621) 1 lAkha sthAna (367) . kAnta-lekanA aMtima bhAga arthAta ratnatraya- mokSamArgarUpa samyagdarzana, ' lokazikhara (614) samyajJAna ane samyagvAritra vacanagupti-vacananI pravRttinuM gepana (sUtra 17) . (413) rasa-parityAga-svAda upara vijaya vartamAna nigamanaya-saMkalpa mAtranA meLavavA ghI, dUdha, namaka vagere AdhAra para koI kAma AraMbha rasonA tyAgarUpI bAhya tapa (450) karatI vakhate ja ene "thai gayuM" rAga-ISTa viSayo prati prItine bhAva kahevuM. dA2 ta2 bhAta pakavavAnA (sUtra 8) : " AraMbha karatAM ja kahI devuM ke rUkSa-paramANune vikarSaNa guNa je "bhAta thaI gayo." (702) AkarSaNa sAthe maLavAthI baMdhano viratAvirata-sAdhakanI pAMcamI bhUmi mULa hetu bane che (652) jemAM traNa-hiMsA vagere sthUla pApa rUpasthadhyAna-aneka vibhUti-saMpanna tarapha to virakita thai jAya paraMtu aha tanuM dhyAna (497) sthAvara hiMsA vagere sUkSma pApothI rUpAtItadhyAna-kevaLajJAna-zarIrI siddha virati nathI thatI (553) bhagavAnanuM dhyAna athavA tatsadRza virAgacAritra yA vItarAgacAritranija zuddhAtmAnuM dhyAna(497) bAhyAbhyatara sakala parigrahanA pUrNa Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 samaNasutta tyAgarUpa nirapavAda utsarga cAritra vyasana-Teva athavA bUrI Adate. * (421) jugAra khelavo, parastrI-gamana karavuM viviktazayyAsana-ekAMtavAsa (451) vagere sAta vyasana che. bIjI badhI vizeSa-bIjAnI apekSAe visadRza kuTevono AmAM aMtarbhAva thaI pariNAma, dA. ta. bAlyAvasthA ane jAya che (303) vRddhAvasthA paraspara visadaza hovAne nAta-hi sA vagere pApothI virati, lIdhe manuSyanA vizeSa dharma che(668) ekadeza tathA sarva dezanA be prakAra che. ekadeza-vrata aNuvrata kahevAya che vIrAsana-banne pagane banne jAMghanI ane sarva deza-vrata mahAvrata (300) upara rAkhavA (452) (sUtra 25) vedanIya-du:kha-sukhanI kAraNabhUta bAhya zabda-naya-padArthonA vAcaka zabdomAM ja sAmagrInA saMyoga-viyogamAM heturUpa jeno upayoga thAya che te naya zabdakarma (66), AnA be bheda che. naya kahevAya che. e traNa prakArano vitaraNI-narakanI ati durgadhI rakata che - zabda, samabhirUDha ane evuM ane paruvALI nadI (122) . * bhUta, e uttarottara sUma che (699). vecAvRtya-rogI, glAna ane zramita AmAMthI prathama zabdanaya lokazAstramAM zramaNa vagerenI premapUrNa sevA(473 svIkRta ekArtha vAcI zabdamAMthI 474). samAna liMga, kArakavALA zabdone ja vRtti-parisaMkhyAna-aTapaTA abhigraho ekAAvAcI mAne che; asamAna laIne bhikSAcaryA mATe nIkaLavuM liMga vagere vALAne nahIM (708). (449). zayyAsana-sAdhunA besavA, sUvA, vagerenA vyaya-dravyamAM nitya thato raheto pUrva upakaraNa: phalaka, pATo vagere (473) paryAyone nAza (666-667) zalya-kAMTAnI mAphaka pIDAkArI mAyA, vyavahAra-naya-anaMta dharmAtmaka vastunA mithyA ane nidAna nAmanA traNa ekarasAtmaka bhAvanA guNa-guNI bhAvarUpI pAramArthika zalya (577, Adi rUpa vizleSaNa dvArA bhedopa- - 579) . cAra kathana athavA bIjI vastuo zikSAtrata-zramaNa-dharmanI zikSA athavA sAthe nimittaka-naimittika saMbaMdharUpa abhyAsamAM heturUpa sAmAyika vagere abhedopacAruM kathana (3). dAha 6 cAra vrata (324). akhaMDa mokSamArgane samyagdarzana zIla-sAdhunA aneka guNa (555) Adi traNa rUpa kahevo (214) zIlavrata-zrAvakanAM pAMca advaitanAM athavA bIjA prANInA ghAtane hiMsA rakSaka traNa guNavrata ane cAra kahevI (388-392) zikSAvrata (300) Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pAribhASika zabdakeza 273 zukalezyA-traNa zubha lezyAomAMthI vaDa-1. AtyaMtara ta5, 2. Avazyaka, aMtima utkRSTa - athavA zubhatama 3. jIvakAya, 4. dravya, 5. bAhyata pa, (534, 544) : 6. lezyA, 7. skaMdha, 'A badhAM zuddhabhAva-karmonA udaya, upazama ane cha cha che. kSaya vagerethI nirapekSa jIvano TaukAlika saMga-deha sahita samasta bAhyAbhya tara svabhAva athavA tattva (188, 590) parigraha (363, 143-144) zuddhopAga-jJAna ane cAritrayukata saMgrahanaya-lokasthita samasta jaDa sAdha nI zubhAzubha bhAvathI nira- cetana dravyomAM astitva sAmAnyanI pekSa, kevala AtmAnA zuddha svabhAvamAM apekSAe ekatvanI athavA pratyeka avasthiti athavA meha kSobha vihIna jAtinAM aneka dravyomAM e jAtinI sAmyabhAva (274-279) apekSAe ekatvanI daSTi (704) zaucarlabha ane tRSNArahita saMteSabhAva; saMgha-ratnatraya vagere aneka guNothI yukata dasa dharmomAMthI eka (100) zramaNono samudAya (sUtra 3). zramaNa-mokSamArgamAM zrama karavAne kAraNe saMjJA-IMdriyajJAna (677)athavA AhAra, samatAdhArI (341), nirgastha tathA bhaya, maithuna, nidrA, parigraha vagerenI vItarAgI (421), saMyatajana (336) : vAsanAo. . (sUtra 24) * saMcama-vrata, samiti vagerenuM pAlana zramaNadharma-AmAM dhyAna ane adhya- mana, vacana ane kAyanuM niyaMtraNa; yananI pramukhatA hoya che (297) Indriya-jaya; kaSAya nigraha vagere (sUtra 24) * badhA bhAvo (101) (sutra 10) zrAvaka-guru mukhethI dharmopadeza sAMbhaLa- saMrabha-kArya karavAnI prayatnazIlatA nAre dharmAtmA avirata athavA aNu- (412-414) vratI gRhastha (301) saMvara-samyakatvAdi dvArA navIna karmonuM zrAvakaMdharma-AmAM dayA, dAna, bhakita Agamana rokavuM te (605-608). vinaya vagerenI pramukhatA hoya che saMvega-dharma prati anurAga (77). - (297) (vizeSa jue sUtra 23) saMzaya-mithyAtva- tAnA svarUpamAM zruta-zAstra athavA Agama (174) AvuM che ke evuM che " evA zrutajJAna-dhumADo joI agnine jANavAnI prakAranA saMdehamAM rahevuM (549). mAphaka arthathI arthAtara grahaNa karanAra saMsAra-janma-maraNarUpa saMsaraNa (para-54) | mana ane IndriyonI sahAyatAthI saMsAra-anuprekSA-vairAgya vRddhi mATe thanAruM parokSa jJAna; vAcaka uparathI saMsAramAM janma-maraNarUpa bhaya dekhIne vAcyArthane grahaNa karanAruM zabda- enAthI mukata thavAnI bhAvanAnuM liMgaja jJAna (678). pharI pharIne ciMtavana (pa24) Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra74 samasutta saMstara-saMlekhanAdhArI sAdhune mATe vALI samudyAta-vedanA vagerenA nimitte dehamAM 'jhUDIne sApha karelI jaMtu vinAnI saMkucita AtmAnA amuka pradezonuM bhUmi athavA ghAsanuM bichAnuM (576) dehamAMthI bahAra nIkaLI phelAI javuM. saMsthAna-zarIra tathA anya pugala- A sAta prakAranuM che (646). saMghanA vividha AkAra (183,653) samyakatva-juo "samyagdarzana" saMhanana-zarIranA hADakAonuM dRDha samyakacAritra-vrata-samiti AdinuM athavA nabaLuM baMdhana tathA joDAvuM pAlana vyavahAra-cAritra che (263) vagere. A ja prakAranuM che. (183) ane nija svarUpamAM sthitisvarUpa sapta-1. tattva, 2. naya, 3. bhaMga, 4. bhaya, 5. vyasana, 6. samughAta. (268), moha-kSobha vinAnI samatA A badhAM sAta che. athavA prazAMta bhAva nizcaya-cAritra che (274) samatA-sukha-du:kha, zatru-mitra vagere samyamithyAtva-juo mi. dvidromAM eka sarakho rahenAro vItarAgIone meha kSobha vinAnuM samyajJAna-samyagdarzana-yukata zAstrA pariNAma (279, 349, 274) * zAna vyavahAra-samyajJAna (28, samabhirUDha-naya-traNa zabdanomAMne | 245) ane rAgAdinI nivRttimAM bIjo je prathama naya dvArA svIkata preraka zuddhAtmAnuM jJAna nizcaya- samAna liMga Adi vALA ekArtha samajJAna (250- 255). vAcI zabdomAM paNa arthabheda mAne samyagdarzana-sAta tattvonI zraddhA vyavache (711) hAra samyagdarzana ane Atmaruci samaya-AtmA (26), dharmapaMtha yA nizcaya samyagdarzana (220,221) sagI-kevalI-sAdhakanI teramI bhUmi mata (23). jyAM pUrNa kAma thaI gayA pachI samayasAra- sarva vikalpothI para paNa zarIra bAkI rahI gayuM hovAthI AtmAne zuddha svabhAva (214). pravRtti banelI rahe che. ahaMta juo "zuddhabhAva'. athavA jIvanmukata avasthA (pa6ra, samAdhi-AtmAnuM nirvikalpa dhyAna pa63) (426) athavA zAtrAdhyayanamAM sarAga-cAritra-vrata, samiti, gupta, tallInatA (174). vagerenuM dhAraNa ane pAlana thayuM samAraMbha-kAryane prAraMbha karavA mATe hoya chatAM, sagA bhAvane kAraNe je sAdhana bhegAM karavAM (412-414) cAritramAM AhAra tathA * yogya samiti-yatanAcArapUrvaka pravRtti upAdhinA grahaNasvarUpa thoDoka (386-388) (ju sUtra 26 ) apavAda svIkArI levAmAM Ave che Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAribhASika zadakeza / 275 e sarAga cAritra kahevAya ane e phaLarUpe zarIra choDI lokanA agrabhAga nizcaya cAritranuM sAdhana che. (280) upara janArA (566) saMlekhanA-saMyamanI zakita bAkI na siddhi-mokSaprApti (da21) rahI hoya eTale yogya vidhithI sanaya-apekSAvAda dvArA virodhI dharma nA - samatApUrvaka zarIrane tyAga karavo samanvaya karanArI niSpakSa daSTi, (sUtra 33) (25) sAmAcArI-dharmopadeza (301). sAmA- sUkama-kaSAya-ju sUkSma sAMparAya" - cArI dasa che. sUkSma-sarAga-juo "sUkSma sAMparAya" sAmAnya-aneka visadRza padArthomAM eka sama sAMparAya-sAdhakanI dasamI bhUmi sadRza pariNAma: dA. ta. bAlyA- jayAM tamAma kaSAyo upazAMta athavA vasthA tathA vRddhAvasthAmAM manuSyapaNuM kSINa thaI gayA pachI paNa lobha (66668) * athavA rAgane koi sUkSma aMza sAmAcika-pApAraMbhavALA samasta sta , jIvita rahe che. (559) kAryothI nivRttinuM nAma vyavahAra " skaMdha-be athavA adhika paramANuonA sAmAyika kahevAya (427). tRNa ane ; saMyogathI utpanna kayAzukAdi che kaMcana vageremAM (425) athavA sarva prakAranA sUkSma-skUla bhautika tattva - bhUtemAM samabhAva (428) nizcaya (660-661, 648-650) sAmAyika kahevAya. strI-traNa prakAranI-manuSyaNI, tiryaMcanI sAvadya-prANIne pIDAkArI nIvaDe evI ane devI (374) . pravRtti, bhASA tathA kArya (326, 391, 427). sthApanA-nikSepa-koI puruSa athavA sAsAdana-sAdhakanI bIjI bhUmi. AnI padArthanA citrane, pratimAne athavA prApti eka kSaNa mATe e samaye koI padArthamAM kalpita AkArane thAya che jyAre sAdhaka karmodayavaza "A e ja che " evo mAnI samyakatvathI zruta banI mithyAtvA viyAdi rUpa vyavahAra karavo (740) bhimukha bane che paraMtu sAkSAta sthAvara-pRthivI, apa, teja, vAyu ane mithyAtvAvasthAmAM praviSTa nathI thato. vanaspati-A pAMca kayovALA (550) ekendriya jIva (650) sidhdha-bhAtane kaNa athavA cAvala sthiti-karaNa-koI paNa kAraNe adharma mAM (448). pravRtti thaI gaI hoya te potAne siddha-cauda bhUmione oLaMgI gayA athavA sAdhama baMdhune vivekapUrvaka bAda ATha kamene nAza thaI dharma mArgamAM pharIthI ArUDha karavo javAthI ATha guNonI prAptinA (240-241) Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 279 samatta snigdha-paramANunA AkarSINa guNa je vikaNa guNanA yoga pAmI baMdhanA hetu banI jAya che (652) evA ekAMta syAt--"AvuM ja che" haThanA niSedha karI kadAca evuM paNa che " AvA prakAranA samanvaya siddha karanAra eka nipAta (715) syAdvAda-"syAt" padayukata vAkaya dvArA vastunA jaTila svarUpanuM vivecana karavA sama samanvayakArI nyAya (sUtra 40) sva-dravya-zuddha AtmA (587) "C sva-samaya-zuddha AtmAmAM ja potApaNAne jonAro sabhyadRSTi sva-samaya che (271); sva-mata (23,735); paraspara virodhI matAnA yukitapUrNa samanvaya; sAdhakanA niSpakSa bhAva (726) svAdhyAya--zAsrAdhyayanarUpa tapa, e pAMca prakAranuM hAya che (475) hiMsA-jIva-vadha athavA prANAtipAta vyavahAra hiMsA che .(389), ane rAgAdinI utpatti (153) athavA ayatanAcAra rUpa pramAda (1957) nizcaya hiMsA che. hiMsAdAna--prANI pIDAkArI athavA vadhakArI upakaraNa-sAdhana karavata, cappu, charI, kodALI, uMdaranuM pIjaru vagere)nI leNa deNa (321) Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArA jIvanamAM mane aneka samAdhAna prApta thayAM che. e badhAMmAM sauthI chevaTanuM, je kadAca sarvottama samAdhAna che, te A varSe prApta thayuM... (mahAvIra ) jayaMtIne divase jaina dharma-sAra jenuM nAma samagasutta rAkhavAmAM AvyuM che te AkhAya bhAratane prApta thaze....... jyAM sudhI jaina dharma Takaze ane bIjA vaidika tathA bauddha vagere dharmo paNa haze tyAM sudhI (A) jainadharma-sAranuM adhyayana thatuM raheze. vinobA bhAve A graMtha samaNasutta nI saMkalanA pUjya vinobAjInI preraNAthI thaI che. e ja preraNA anusAra saMgItinuM Ayojana thayuM ane emAM AnA prArUpane svIkRti maLI. A eka viziSTa aitihAsika ghaTanA che. AvaraNa : vinaya trivedI Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajutI parasparopagraho jIvAnAm ......cAra khaMDomAM 756 gAthAomAM thaIne jainadharma, tattva darzana tathA AcAra mAga no sarvAgINa saMkSipta paricaya AvI jAya che ema kahI zakAya...... sAMpradAyika AgrahothI para mULa rUpamAM jaina dharma siddhAMtano, AcArapraNAlIne ane jIvananA kramika vikAsanI prakriyAno sAmAnya mANasane paricaya karAvavA mATe A eka sarvasaMmata pratinidhika graMtha che. jaina jayati zAsanama