________________
२२
समणसुत्तं ६४-६५. नाणस्सावरणिज्ज, सणावरणं तहा ।
वेयणिज्जं तहा मोहं, आउकम्मं तहेव य॥९॥... नामकम्मं च गोयं च, अंतरायं तहेव य । . एवमेयाइं कम्माइं, अद्वैव उ समासओ॥१०॥ ज्ञानस्यावरणीयं, दर्शनावरणं तथा । वेदनीयं तथा मोहम्, आयुःकर्म तथैव च ॥९॥ नामकर्म च गोत्रं च, अन्तरायं तथैव च ।
एवमेतानि कर्माणि, अष्टव तु समासतः ॥१०॥ ६६. पड-पडिहार-सि-मज्ज, हड-चित्त-कुलाल-भंडगारीणं ।
जह एएसि भावा, कम्माण वि जाण तह भावा ॥११॥* पट प्रतिहारासि-मद्य, हडि-चित्र-कुलाल-भाण्डागारिणाम्।.. यथा एतेषां भावाः, कर्मणाम् अपि जानीहि तथा भावान् ॥११॥
७. मिथ्यात्वसूत्र ६७. हा ! जह मोहियमइणा, सुग्गइमग्गं अजाणमाणेणं ।
भीमे भवकंतारे, सुचिरं भमियं भयकरम्मि ॥१॥ हा ! यथा मोहितमतिना, सुगतिमार्गमजानता । भीमे भवकान्तारे, सुचिरं भ्रान्तं भयंकरे ॥१॥ मिच्छत्तं वेदंतो जीवो, विवरीयदसणो होइ । ण य धम्मं रोचेदि हु, महुरं पि रसं जहा जरिदो ॥२॥ मिथ्यात्वं वेदयन् जीवो, विपरीतदर्शनो भवति । न च धर्म रोचते हि, मधुरं रसं यथा ज्वरितः ॥२॥
* ૫ષ્ટીકરણ: જેવી રીતે ઓરડાની અંદર રહેલી વસ્તુનું જ્ઞાન પરદ થવા દેતે નથી તેવી રીતે જ્ઞાનાવરણીય કર્મ જ્ઞાનને રોકવાનું અથવા ઓછું વધતું કરવાનું નિમિત્ત બને છે. એના ઉદયની ન્યૂનાધિકતાને કારણે કોઈ વિશિષ્ટ જ્ઞાની અને કોઈ અલ્પજ્ઞાની બને છે. ૨. જેવી રીતે દ્વારપાળ દર્શનાર્થીઓને રાજાનાં દર્શન કરવામાં રુકાવટ કરે છે તેવી રીતે દર્શનનું આવરણ કરનારું કર્મ દશનાવરણ કર્મ કહેવાય છે. ૩. તલવારની ધાર પર લગાવેલા મધને ચાટવામાં જેવી રીતે મધુર હ્મદ જરૂર આવે છે પણ સાથે સાથે જીભ કપાવાનું અસહ્ય દુઃખ પણ અનુભવાય છે તેમ વેદનીય કમ સુખ દુઃખનું નિમિત્ત બને છે. ૪. દારૂ પીવાથી મનુષ્ય કેકથી બેહોશ બને છે, સૂધબૂધ ગુમાવી બેસે છે તેમ મેહનીય કર્મના ઉદયથી વિવશ બનેલે જીવ
